Book Title: Atmprabodh
Author(s): Dharmshekharvijay
Publisher: Arihant Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005692/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabo II bhAvAnuvAdakAra // pUjya munirAjazrI dharmazekharavijayajI ma. sA. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -Ijha zrI dharaNendra padmAvatI saMpajitAya OM zrI zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrI dAna-prema-rAmacaMdra-hIra-mahodaya-lalita-rAjazekhara gurubhyo nama: zrI arihata ArAdhaka TrasTa puSpa-24 zrI jinalAbhasUri viracitA Atmaprabodha (bhASAMtara) bhAvAnuvAdakAra parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImadvijayalalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayarAjazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pUjya munirAjazrI dharmazekharavijayajI prakAzaka zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa Co. hindustAna mila sTorsa, 481, ganI epArTamenTa, muMbaI-AgrA roDa, bhivaMDI-421 305 phonaH 232266, 233814. vi. saM. 2059 vIra saM. rapara9 I.sa. 2003 nakala-1000 kiMmata paThana-pAThana-AcaraNa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G SS N zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: W zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH | zrI arihaMta ArAdha : puNa-4 parama pUjya AcAryazrI jinalAbhasUrijI viracita Atmaprabodha viSayaH samyakatva-dezavirati-sarvavirati-paramAtmatA anuvAdaka: pU. munizrI dharmazakharavijayajI ma.sA. prastAvanA : pa. pU. AcAryazrI rAjarokharasUrijI ma.sA. preraka : pa. pU. AcAryazrI lalitazekharasUrijI ma.sA. prapha rIDIMga: pa. pU. AcAryazrI lalitazekharasUrijI ma.sA. pa. pU. AcAryazrI rAjazekharasUrijI ma.sA. pa. pU. munirAjazrI dharmazekharavijayajI ma.sA. protsAhakaH pU. munizrI IndrazekharavijayajI ma.sA. prakAzana: vIra saMvat 2529 * vikrama saMvata-2059 saMzodhakaH pa. pU. AcAryazrI rAjazekharasUrijI ma.sA. presa kopI? 5. sAdhvIzrI kevalyaratnAzrIjI ma. sA. prakAzaka: zrI arihata ArAdhaka TrasTa-bhivaMDI vimocana: vaizAkha suda 9, guruvAra tA. 8-5-2003 vimocaka: zAha kapuracaMda zaMga gosarANI hAlAra-navAgAma, hA-mulunDa (muMbai) vimocana sthaLa : hAlArI vizA ozavALa mahAjanavADI "ozavALa sAgara" mu. viveka prinTIMga-kampojhambAInDIga : bharata grAphiksa, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. phona : 2134106, 212023 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prastAvanA | [0AryakaronA mukhathI tripadI sAMbhaLIne gaNadhara bhagavaMto dvAdazAMgI (=bAra aMgo)nI racanA kare che. pachI gaNadhara bhagavaMto e dvAdazAMgI potAnA ziSyone bhaNAve che. ziSyo te zrutane pustakonI sahAya vinA ja gaNadhara bhagavaMtonA mukhethI sAMbhaLIne yAda rAkhe che. A pramANe ziSya-praziSya paraMparAmAM pustakanI sahAya vinA kRtanuM adhyayana-adhyApana thatuM rahe che. zrI mahAvIra paramAtmAnA zAsananI paraMparAmAM zrI sudharmAsvAmIjIe zrI jaMbusvAmIne dvAdazAMgI bhaNAvI. zrI jaMbusvAmIe zrI prabhavasvAmIne dvAdazAMgI bhaNAvI. zrI prabhavasvAmIe zrI zayaMbhavasvAmIne dvAdazAMgI bhaNAvI. Ama varaso sudhI paraMparAe dvAdazAMgInuM adhyayana-adhyApana thatuM rahyuM. paNa samaya jatAM kAnahAninA prabhAvathI ziSyonI buddhino brAsa thato gayo ane ethI dvAdazAMgInA mULasUtrone samajavAnI kaThInatA lAgavA mAMDI. AthI cauda pUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmIe daza sUtro upara niryuktinI racanA karI. e niryuktine samajavA mATe mahApuruSoe bhASyanI racanA karI. niryukti ane bhASya paNa samajavA kaThIna paDavA lAgyA. AthI e bannene samajavA mATe mahApuruSoe cUrNa ane TIkAnI racanA karI. Ama zrutanA mULasUtra, niryukti bhASya, cUrNa ane TIkA e pAMca aMgo thayA. AthI vartamAnamAM paMcAMgI zruta mAnya che. je paMcAMgI zratane na mAne te mithyAdaSTi che. jema jema samaya pasAra thato gayo tema tema buddhi-AyuSya AdinI hAni thavA lAgI. AthI mahApuruSoe alpa zaktivALA ane alpa AyuSyavALA ziSyonA upakAra mATe gaNadhara praNIta sUtranA AdhAre te te kAla pramANe te te navA navA sUtronI racanA karavA mAMDI. tethI upAMgo, prakIrNako, chedasUtro vagerenI racanA thaI. vartamAnamAM aMga-upAMga vagere maLIne 45 Agamo vidyamAna che. 45 Agama sivAya bIjA paNa aneka graMthonI racanA pUrva mahApuruSoe karI che. jema ke pUrvadhara zrI umAsvAtijI mahArAjAe tattvArthAdhigama sUtra vagere aneka graMthonI racanA karI che. kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUri mahArAje sADA traNa karoDa zloka pramANa nUtana graMthonI racanA karI che. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje seMkaDo graMthonI racanA karI che. Ama te te kALane anurUpa navA navA graMthonI racanA thatI rahI che. AthI ja zrutanA aMgapraviSTa ane aMgabAhya ema be bhedo che. jenI racanA gaNadhara bhagavaMtoe karI hoya te aMga praviSTakRta ane jenI racanA kRtanA viziSTa bodhavALA AcAryoe karI hoya te aMgabAhya zruta kahevAya. A prastuta "Atmaprabodha' nAmanA graMthanI racanA kharataragacchanI paraMparAnA AcArya zrI jinalAbhasUrie karI che. prazastimAM jaNAvyA pramANe kaccha dezanA manora baMdaramAM vi. saM. 1833- kA. su.panA divase A graMthanI racanA paripUrNa thaI che. graMtha racAyA pachI tenuM saMzodhana munirAja zrI kSamAkalyANa vi. mahArAje karyuM che. A graMtha cAra prakAzamAM vibhakta che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 temAM pahelAM prakAzamAM abhavya, dUrabhavya, jAtibhavya, AsannabhavyajIvo, Atmabodhano mahimA, samyaktvanI utpatti, dRSTAMto sahita samyaktvanA 67 bhedonuM vistArathI varNana karyuM che. samyaktvanA 67 bhedonA varNanamAM zAzvata caityo, gRhamaMdiramAM kevI pratimA pUjI zakAya. bhaktinA traNa prakAra, aSTaprakArI pUjA vagerenuM vistRta varNana ka2vAmAM AvyuM che. bIjA prakAzamAM zrAvakanA 21 guNo, dRSTAMto sahita bAra vrato, dAna, abhavya kulaka, mahAvIra prabhunA daza zrAvako, rAtribhojanathI thatA anartho, zrAvaka kyAM rahe ? zrAvakanA ahorAtranA kAryo, dharma jAgarikA, cha Avazyaka, dravyastava vagerenuM vizada varNana karyuM che. trIjA prakAzamAM dIkSA mATe yogya-ayogyanuM varNana, daza prakArano yati dharma, bAra prakArano tapa, anityAdi bAra bhAvanA, sAdhunI 12 pratimA, sAdhunA ahorAtranA anuSThAno vagerenuM talasparzI varNana karyuM che. cothA prakAramAM paramAtmAnA be prakAra, nAmAdi cAra prakAranA jina, pUjAmAM hiMsAno abhAva, vividha zAstrapAThothI pUjAnuM samarthana, bhavastha kevalInA AhAranI vicAraNA, siddhonuM svarUpa, saMsthAna, avagAhanA, lakSaNa, nirupamasukha, 31 guNo, karmakSayathI pragaTatA ATha guNo vagere rIte siddhonuM varNana, AtmabodhanI durlabhatA vagerenuM rocaka varNana karavAmAM AvyuM che. Ama A graMtha sAdhu-zrAvaka e baMne mATe atizaya upayogI che, vyAkhyAnamAM vAMcavA lAyaka che. A graMthanuM gujarAtImAM bhASAMtara pUrve jaina AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara dvArA prakAzita karavAmAM AvyuM hatuM. vartamAnamAM e graMtha aprApya hovAthI ane anuvAda azuddhiothI yukta jaNAvAthI A graMthano navesara anuvAda-bhAvAnuvAda munizrI dharmazekharavijayajIe karyo che. A bhAvAnuvAda caturvidha saMghamAM ghaNo upayogI banI raheze ema niHzaMka kahI zakAya. aDhAra varSano dIkSAparyAya dharAvatA munizrIe potAnA guruvaryonI sevA-bhakti ka2vA sAthe jJAnamAM sAro vikAsa sAdhyo che. bAhya tapamAM nitya ekAsaNA sAthe vardhamAnatapanI 70 oLI pUrNa karI che. Ama bAhya-atyaMtara tapanI sAdhanA karanArA munizrI bhaviSyamAM AvA aneka graMthonuM anuvAdana-saMpAdana karanArA bane e ja eka abhyarthanA. vi.saM. 2059, ma. su. 13 vApI jI. AI. DI. sI. caNoda-kolonI AcArya rAjazekharasUri Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vardhamAna taponidhi 100+71 oLInA ArAdhaka pa.pU. AcAryadeva zrImad | vijayalalitazekharasUrIzvarajI ma. sA. Adi ThANA 15nI zubhanizrAmAM zreSThIvarya, suzrAvaka premacaMda mulajI mAlade gAma vasaI hAla laMDanavALAe ozavALa yAtrika gRha pAlItANA tIrthamAM saM. 2058mAM karAvela | cAturmAsamAM pUjyazrInI preraNAthI AvelAM nAmo hAla vilepArale 2kama nAma gAma 11,111 velajI depAra haraNIyA. kAnAlusa 11,111 jeThA sAmata bIda ha. ramaNIkabhAi nAnAmAMDhA 11,000 mAtuzrI vejIbena karamaNa pAMcA jAkharIyA parivAra rAsaMgapura muluMDa jAmanagara, muMbaI, laMDana laMDana kabIlapora amerIkA moTA mAMDhA navasArI kabIlapora surata amerikA surata kabIlapora kA. siMhaNa rAsaMgapara thANA dAdara 10,000 jayAbena gulAbacaMda muLacaMda mArU 5,004 kusumabena bAbulAla zAha 5,004 nayanAbena dinezakumAra zAha 5,004 kamaLAbena harakhacaMda zAha 5,004 rekhAbena araviMdabhAI zAha pa,000 petharAja lakhamaNI jAMkharIyA ha. s.p 5,000 nemacaMda premacaMda pethaDa 2,205 zAMtAbena umedamala zAha 1,111 lalitakumAra zAMtilAla saMghavI 1,111 puSpAbena ramaNIkalAla jesaMga 1,111 anilAbena sobhAgacaMda 1,111 goviMdajI zAmajI mArU 1,111 motIbena mohanalAla devarAja - 1,111 rAjalabena mokara jAMkharIyA ha. rAyacaMdabhAI mulunDa arUSA kAMdIvalI nAirobI mAhIma ju. haripura rAsa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasaI rakama nAma gAma hAla 1,111 velajI mulajI mAlade laMDana 1,111 zAMtAbena mohanalAla khImasIyA laMDana 1,111 jayaMtilAla hemarAja gaDA TIMbaDI goregAma 1,111 meghajI puMjA sAvalA prabhAdevI 1,111 goviMdajI mepA mArU sikkA bhIvaMDI 1,111 jIvarAja popaTa jAkharIyA va. siMhaNa bhIvaMDI 1,111 rANIbena narazI gosara hariyA kajuraDA vaDAlA 1,111 depAra hemarAja mAlade lakhIyA vApI : * 1,111 Ara. TI. zAha vaDodarA 1,111 ratanabena khImajI guDhakA ha. somacaMdabhAI lakhIyA vApI 1,111 vijayakumAra jayaMtilAla jhaverI borIvalI 1,111 nImubena manasukhalAla bhImajI doDhiyA DabAsaMga laMDana 1,110 kaMcanabena narazI lakhamaNa jAMkharIyA sikkA bhIvaMDI 1,100 jIvIbena hIrajI nagarIyA ha. ratilAlabhAI va. siMhaNa 1,011 jhaveracaMda kAnajI jAkharIyA thANA 1,011 narazI kArA bIda goMija 1,008 madanabena mulatAnamalajI zAha 1,008 rasavaMtIbena maMgubhAI zAha navasArI 1,001 lakSmIbena haMsarAja popaTa haraNIyA nAnI rAphudaDa nAIrobI 1,001 harSAlakumAra nyAlacaMda rAvalasara jAmanagara 1,000 ratanabena premacaMda lAdhA gosarANI cAMpAberAjA mombAsA 1,000 pU. sA. nayapUrNAzrIjI ma.sA.nA kuTuMbIjano 1,000 mAtuzrI pAcIbena chaganalAla lAlajI mAlade parivAra dhuNIyA laMDana noMdha :- vadhelI rakama bIjA pustakomAM vAparavAmAM Avaze. muluMDa navasArI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pRSTha viSaya 1 nA ........... 21 - 0 0 .......... 0 = = da ........... ........ 6 ........ .......... 11 | ............ prathama prakAza-samyakatva.... bIjI rIte caityanA pAMca prakAra.. maMgalAcaraNa vArattaka muninI kathA .. ....... 22 A graMthanA adhikArIo koNa che? zAzvata jinacaityo-biMbo. ............. bhavya-abhavyatyAdi vicAra adho lokamAM zAzvata jina caityo-biMbo ......... bahirAtmA.. | tiskRlokamAM zAzvata jina caityo-biMbo ........ aMtarAtmA urdhvalokamAM zAzvata jina caityo-biMbo... paramAtmA................ caityonA guNa-doSo ............................... Atmabodhano zabdArtha gRhamaMdiramAM kevI pratimA pUjya .. Atmabodhano mahimA.. caityavinayanuM svarUpa................. samyakatvanI utpatti, bhaktinA prakAro.. samyakatvanA bhedo ..... traNa prakAre bhakti ...................... : samyakatva eka prakAre.............. (1) aMgapUjA rUpa bhakti............... samyakatva be prakAre... kevAM puSpothI pUjA na karavI.................... samyakatva traNa prakAre.. dhanasAra zreSThInI kathA ..................... samyakatva cAra prakAre. 12 | AbharaNa pUjA.......... samyakatva pAMca prakAre (2) agrapUjA rUpa bhakti. pAMce samyakatvano kALa , ............. devasenanI mAtAnuM dRSThata ... . kayuM samyakatva keTalI vAra prApta thAya ? 13 (3) bhAvapUjArUpa bhakti. kayA guNa sthAnake kayuM samyakatva prApta thAya ? 14 | pAMca prakAre bhakti ........ eka bhavane AzrayI samyakatvanA AkarSo........ 14 | (1) puSpAdi pUjArUpa bhakti. eka jIvanA sarvabhavamAM keTalA AkarSA thAya?..... 14 (2) jinAjJApAlanarUpa bhakti...... samyakatva daza prakAre ...... (3) devadravyarakSaNa-vRddhirUpa bhakti ... mAsatuSamuninuM dRSTAMta........... sAgara zreSThInuM dRSTAMta.... goviMdavAcakanuM dRSTAMta ........... (4) utsavarUpa bhakti ........ ........................ dharmakAryomAM samyakatvanI pradhAnatA................ bhAvanAthI prabhAvanA zreSTha........... prabhAsa citrakAranuM dRSTAMta.......... (5) tIrthayAtrArUpa bhakti .............................44 samyakatvanA saDasaTha bhedo .. ................... 18 | zatruMjayanI yAtrA ........... ................ zraddhA-4 19 liMga-3 20 dhana zreSThInuM dRSTAMta ....... 'vinaya-10... ATha prakArI pUjA. caitya vinaya-caityanA pAMca prakAra............ 21 | ATha prakAranI pUjAnuM phaLa ......... 15 ............. 15 .......... | cha "rI'. . ....... ..... 20 | Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ B pRSTha ra 124 ka ........... ........131 M M ............ che che ............. ke viSaya viSaya sattara prakArI pUjA............. 51 | bIjuM vrata ............... ..............114 ekavIza prakArI pUjA............. .............. ... 51 vasurAjAnI kathA ....................... ............116 zuddhi -3.......... para | trIjuM vrata .................... 119 dUSaNa-5 nAgadattanI kathA............ 122 be vyavahArInuM dRSTAMta pa3 | cothuM vrata ................. .....123 . brAhmaNanuM dRSTAMta. | vezyAno vizvAsa na karavo .. ........ naMdamaNikAranuM dRSTAMta.......... be rAjaputronuM dRSTAMta....... prabhAvaka-8. . . ... pa6 | zrAvakane kAmAMdhapaNuM anucita che ............125 devaddhikSamAzramaNanuM dRSTAMta....... pa6 | zIlano mahimA ...... ........126 naMdiSaNanuM dRSTAMta .... ......................... 60 | subhadrAsatInI kathA ........... ...........128 " AryasamitasUrinuM dRSTAMta... pAMcamuM vrata .... siddhasena divAkarasUrinuM dRSTAMta .... parigraha sakala kalezanuM mULa che...............133 AbhUSaNa-5............. 69 | saMtoSavivekanuM mULa che........................... 133 kamalapratibodhaka guNAkarasUri zreSThiputra dhananuM dRSTAMta 133 sulatAzrAvikAnuM dRSTAMta | traNa guNa vrato ....... ..............136 bAhu-subAhunuM daSTAMta..... paheluM didhdhamANa vrata ...... ........... 136 lakSaNa-5 ************ kuNikanuM dRSTAMta 137 damasAraRSinuM dRSTAMta......... bIjuM bhogapabhogamAna vrata ....... daDhaprahArInuM dRSTAMta ...... vaMkacUlanI kathA . ........... sudharmarAjAnuM kathAnaka ..... paMdara karmAdAna . padrazekhararAjAnI kathA.... trIjuM anarthadaMDa viramaNavrata ........................... yatanA-6 . . sAtagaraNA-nava caMdaravA ............. .............. dhanapAlanI kathA............. | mRga suMdarInI kathA ........... AgAra-6 ..... ..... ........ cAra zikSAvrata ...............................................150 kozAvezyAnuM dRSTAMta .............. ..... paheluM sAmAyika vrata....... ....................150 bhAvanA-6 sAmAyika kyAM karAya? . . 151 sthAna-6 101 sAmAyikanA 32 doSo. 15ra bIjo prakAza-dezavirati ................. 105 damadaMta muninI kathA ............ Atmabodha pragaTatA dezaviratinI prApti ....... 105 | bIjuM dezAvagAzika vrata .. 1pa6 zrAvakanA 21 guNo. ................ 106 | caMDakauzika sarpanI kathA......... ...............156 dezaviratine yogya ....... ................ 108 trIjuM pauSadha vrata ................... ................157 bAravrato............. ................110 cothuM atithisaMvibhAga vrata ...........................160 paheluM vrata ...................... ............110 | supAtramAM zuddhadAnathI mahAlAbha...................161 sulasanI kathA.. ......113 | kupAtradAnathI pApakarmano baMdha ................161 che - 140 ........ 145 147 148 ................. 92 148 . 98 100 154 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya bhaya AdithI dAna na ApavuM dAnanA pAMca dUSaNo dAnanA pAMca bhUSaNo paMcaka zreSThInuM dRSTAMta jIraNazeThanuM dRSTAMta varasIdAna abhavya kulaka vratanA 21 bhAMgA bAravratanA kulabhAMgA prabhuvIranA daza zrAvako (1) ANaMda (2) kAmadeva (3) culanI pitA (4) surAdeva. (5) cullazataka (6) kuMDakolika (7) sadAlaputra (8) mahAzataka (9) naMdinIpitA. (10) tetalIpitA kezavanuM dRSTAMta zrAvaka kayAM rahe ? kevA pADozIno tyAga karavo ?. zrAvaka kevo hoya ? zrAvakanA ahorAtranA kAryo dharmajAgirakA zrAvaka cha Avazyaka kare 174 176 177 .178 zrAvakanI agiyAra pratimA .178 zrAvake rAtribhojanano tyAga karavo joIe ... 179 179 186 .186 187 dravyastava sAdhune dravyastava ISTa nathI dravyastavamAM kRpanuM dRSTAMta devapUjA pachInA kartavyo. trikALapUjA pRSTha 162 viSaya rAtrinA kartavyo . 162 zrAvakanA sadbhUta guNo 162 | maMDuka zrAvakanuM dRSTAMta 162 163 165 .166 | sonInuM dRSTAMta . 167 167 trIjo prakAza-sarvavirati sarvaviratine yogya-ayogya dIkSAne ayogya aDhAra puruSo 168 .168 | atimuktamuninuM dRSTAMta . dIkSAne ayogya daza napuMsako 170 172 173 173 173 2 pRSTha 192 193 193 194 195 196 .196 198 198 198 199 199 204 . 206 kevA puruSa-strI-napuMsaka dIkSAne yogya hoya ... 207 sarvavirati yogya vairAgya 208 208 209 .210 .210 .210 210 212 213 213 214 214 215 216 .216 216 pramAdano tyAga karavo joIe daridra brAhmaNanuM dRSTAMta nihnavono vizvAsa na karavo kaSAyaduSTa sAdhunuM dRSTAMta. dIkSAne yogya cha napuMsako daza prakArano yatidharma dharmamAM karAtI mAyA mAyA nathI. dharmamAM karatI mAyA upara muninI kathA bAhyatapa atyaMtara tapa prAyazcitta vinaya veyAvacca svAdhyAya. paryAya anusAre sUtravAcanA svAdhyAyamAM aticArono tyAga karavo 188 .189 | vidyAdharanuM dRSTAMta 189 dhyAna 190 ArtadhyAna 190 raudradhyAna 190 dharmadhyAna. 191 zukladhyAna 192 utsarga. .217 .217 219 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 .............. ................ ............... 223 272 273 0 2 274 ............. 0 je 232 0 233 233 viSaya pRSTha |viSaya. pRSTha saMyamanA 17 prakAra.................................. 219 cotho prakAza-paramAtmatA ............... 255 pAMca avrata ................ 219 paramAtmatAnA be prakAra......................................255 pAMca Indriyano nigraha............. nAma-sthApanA-dravya-bhAvajina........................ 255 be kAcabAnuM dRSTAMta.............. pUjA hiMsAdirUpa che ityAdi-unmatta pralApo che. 257 , kaSAyajaya ...........222 vividhazAstrapAThothI pUjAnuM samarthana ................. 257 daMDatraya virati .. 223 saMyamIe kevuM vacana bolavuM ?. ............... 267 mana markaTanI jema caMcaLa che bhavastha kevalI-AhAranI vicAraNA .......... 271 satya paNa priya bolavuM..................22 siddhanuM svarUpa ...... ........... siddha thatA jIvanI gati ......................... vipattimAM paNa satya bolavuM ........................ 227 siddhonuM saMsthAna pramANa .... ....... 273 kAlikAcAryanuM dAMta ............................. utkRSTa avagAhanA............. pramAdano sarvathA tyAga karavo joIe........228 madhyama avagAhanA 274 sumaMgalAcAryanuM dAMta ............... ...... ..... jaghanya avagAhanA........ * ...........275 bAra bhAvanA... siddhonuM lakSaNa ................ ............... 276 (1) anitya bhAvanA .......... kevaLajJAna-kevaLadarzananA viSayanI pUrNatA.... 276 (2) azaraNa bhAvanA siddhonuM sukha nirupama che ............ 277 (3) saMsAra bhAvanA ............... siddhonA sukha jevuM sukha bIje kyAMya nathI...... 277 kuberadattanuM caritra.................... pleccha (bhIla)nuM dRSTAMta................................... 277 (4) ekatva bhAvanA... siddhanA ekatrIza guNo ........ 279 (5) anyatva bhAvanA...... ................... karmakSayathI siddhanA AThaguNo .............. 280 (6) azuci bhAvanA ......... ................. 237 AtmabodhanI durlabhatA .. ................. 281 garbhAdhAraNathI mAMDI zarIranI apavitratA ..... 237 Atmabodha upArjanano upadeza .................. 281 (7) Azrava bhAvanA .. jinavANInuM mAhAbhya..............................281 (8) saMvara bhAvanA... graMthakAranI prazasti ....................................282 .............. (9) nirjarA bhAvanA ............................... graMthakAranI guruparaMparA ... 282 bhAvAnuvAdakAranI prazasti... (10) lokasvabhAva bhAvanA..... kathAonuM pariziSTa........ (11) bodhidurlabha bhAvanA............................. cilAtIputranuM dRSTAMta..... (12) dharmakathaka aham bhAvanA .................... 245 bhadrabAhusUrinuM daSTAMta 289 rauhiNeyacoranuM dRSTAMta ............ ..................... viSNukumAranuM caritra.. ......................... 293 sAdhunI 12 pratimA ................... ............ 249 dhannA kAkaMdInuM dRSTAMta .. .......... 297 sAdhunuM ahorAtrinuM kArya vajasvAmInuM dRSTAMta .... 298 munio aneka guNanA AdhAra..... 251 kUragaDukamuninuM dRSTAMta .......... 30pa ArAdhya saddharmanI durlabhatA. ......... 2para malavAdIsUrinuM dRSTAMta 308 pazupAla ane jayadevanuM dRSTAMta ..................... 252 vinIta-avinIta ziSyanuM darNata ...310 . 0 che ................. 0 0 ' 42 # 42 242 \ 243 \ # 284 - 245 0 250 ............. 0 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha graMthamAM Avela A dRSTAMtonI akArAdi anukramaNikA che pRSTha ........ ....... ............. ahAra pat .......... 179 nAma viSaya atimuktamuni dIkSAne yogya (bALadIkSA).......... ...............199 ANaMda zrAvaka ............... zrAvakanA vrato. ................ 168 AryasamitasUri......... prabhAvaka (siddha).......... ............. 63 kamalapratibodhaka guNAkarasUri...................... . jinazAsanamAM kuzaLatA .. ........ 70 kAmadevaka zrAvaka.. zrAvakanA vrato. kAlikAcArya. .vipattimAM paNa satya bolavuM 227 kuMDa kolika . ............. zrAvakanA vrato.. 173 kuNika .............. .............. lobha ........................... ............137. kuberadatta .................. aDhAra nAtarA ............ ............. 233 kUragaDUka ....... ... kaSAya nigraha............ .............. 305 ..dravyastava ............190 kezava rAtribhojana tyAga.. kozAvezyA ....... . rAjAbhiyoga ............ ............98 goviMdavAcaka... sUtraruci................ caMDakauzika sarpa. .......... ............ dezAvagAzikavrata.. .............156 cilAtiputra. saMvega-nirveda................ .................284 culanI pitA ...... zrAvakanA vrato............ .................172 cullazataka, .... zrAvakanA vrato.. ................173 jIraNa zeTha. dAnamAM bhAvazuddhi. ............. 163 * tetalIpitA ....... zrAvakanA to.. 178 damadaMtamuni.. sAmAyika-zamabhAva.. dama sAramuni krodha-upazama.. .................. 80 daridrabrAhmaNa .......... pramAda.. .............195 devarsTi kSamAzramaNa ........ ............. prabhAvaka (pravacanI) ........... ............... pa6 devasenanI mAtA. devadIpakathI gharanuM kAma... daDhaprahArI. saMvega-nirveda .. dhanapAla.. cha yatanA............. dhana zreSThI. ........... tIrthanI unnatti .... dhanasAra zreSThI .. puSpapUjA .................... .............. 36 dhanno kAkaMdI ............. .............. prabhAvaka (tapasvI)... ................297 naMdamaNiyAra .............. kudRSTisaMsarga............... ................ 54 naMdinI pitA. zrAvakanA vrato... . 177 naMdiNa muni .. ..prabhAvaka (dharmakathI) ....... ............................. 60 ............ ............ zrAvaka "... 154 ............. .......... Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pRSTha ja che. ......... ..... ............. prabhAva ........... .............. ........... 277 nAma nAgadatta , paMcaka zreSThI. padhazekhara rAjA. pazupAla ane jayadeva .. prabhAsa citrakAra bAhu-subAhu ............... be kAcabA .. be rAjaputro be vyavahArI.... brAhmaNa . bhadrabAhusUri.. maMDukazrAvaka .. mallavAdIsUri.. mahAzataka... mAsatuSamuni muni ............... mRgasuMdarI............. pleccha .................. rauhiNeya cora vaMkacUla .................... vajasvAmI ............. vasurAjA .... vArattakamuni. vidyAdhara viSNukumAra.... zreSThiputra dhana ... sadAlaputra sAgarazreSThI ..... sAdhu............... siddhasenadivAkarasUri. sudharmarAjA subhadrAsatI . sumaMgalAcArya... surAdeva sulasa sulatAzrAvikA sonI .. viSayA adattAdAne tyAga .122 ........... dAnamAM pariNAmanI caDa-utara Astikya .......... dharmaratnanI durlabhatA ........ ............252 .............. dhirmaruci ........ .............. 17 jinazAsana sevA... ............ 79 Indriya nigraha-anigraha.. ..............222 vezyAmAM Asakta ... ..........124 ......... ziMkA-niHzaMkA.......... ............ 53 .............. kAkSA ............13 prabhAvaka(naimittika)...... ................ 289 yathAvasthita tattvabodha , ................193 : .............. prabhAvaka (vAdI)......... ................308 zrAvakanA vrato.................. ...................176 AjJAruci. .....................15 ............ dharmamAM karAtI mAyA mAyA nathI...................... 210 caMdaravo bAMdhavo (anarthadaMDa viramaNa) .............. 148 ......... siddhanA sukhanI upamAno abhAva ...................... ............. jinavANIno mahimA. .............. 245 ............... niyamapAlana .............. ............140 .............. prabhAvaka (vidyAvAna) ....... .............. 298 ........... asatyavacana *....... 116 ............. sAdharmika caitya......... ............. 22 .......... hinAkSara .. ............ .............. 215 gaNAbhiyoga ........... ............. 293 .viveka pragaTyo .. .............133 zrAvakanA vrato. .............174 devadravyabhakSaNa ..... ................ 41 kaSAyanI duSTatA ...... ...........204 prabhAvaka (kavi).. ............. 65 anukaMpA..... .................. 85 zIlano mahimA... ............ 128 pramAda-paTTAthI baMdhAyelA. .............. zrAvakanA vrato............. .........173 ............. ahiMsAvrata ................. ............ jinadharmamAM sthiratA............ .. nakalI kaMkaNa banAvI ThaganAra .......................... 196 229 113 .... 73 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo'rhate / zrI jinalAbhasUri viracita zrI Atmaprabodha prathama prakAza BOD samyaktva maMgalAcaraNa anantavijJAnavizuddharUpaM, nirastamohAdiparasvarUpam / narAmarendraiH kRtacArubhaktiM namAmi tIrthezamanantazaktim // 1 // anaMta vijJAnathI jenuM svarUpa vizuddha che, jeNe mohAdi para svarUpano nirAsa karyo che, jenI nareMdro (cakravartIo) ane amareMdro (iMdro)e suMdara bhakti karI che evA anaMtazaktivALA tIrthaMkara paramAtmAne huM namaskAra karuM chuM. (1) anAdisambaddhasamastakarma- malImasatvaM nijakaM nirasya // upAttazuddhAtmaguNAya sadyo, namo'stu devAryamahezvarAya // 2 // jemaNe potAnI anAdikALathI baMdhAyelA samasta karmanI malinatAne dUra karIne tarata zuddha AtmaguNane prApta karyo che evA mahezvara zrIvIrabhagavAnane namaskAra thAo. (2) jagattrayAdhIzamukhodbhavAyA, vAgdevatAyAH smaraNaM vidhAya // vibhAvyate'sau svaparopakRtyai, vizuddhihetuH zucirAtmabodhaH // 3 // traNa jagatanA svAmInA mukhathI utpanna thayelI vAdevatA (sarasvatI)nuM smaraNa karIne sva-paranA upakAra mATe vizuddhino hetu ane pavitra evo Atmabodha graMtha racavAmAM Ave che. prA graMthanA prAraMbhamAM saMkSepa karavAnI rucivALA puruSe paNa prAyaH karIne ziSTa puruSonA AcArane AcaravA mATe ane graMthanI samApti thavAmAM aMtarAya karanArA ghaNAM vidyonA samUhane dUra karavA mATe atyaMta avyabhicArI (niSphaLa na thAya tevuM) ucita ISTa devanI stavanA Adi svarUpa bhAvamaMgala avazya karavuM joIe. e pramANe vicArIne ahIM paNa zAstranI AdimAM samasta tIrthaMkarone praNAma karavA pUrvaka, najIkanA upakArI zAsana nAyaka zrI vIra paramAtmAne namaskAra karavA rUpa ane sarasvatI devInuM smaraNa karavA svarUpa bhAvamaMgalano Azraya karAya che, arthAt bhAvamaMgala karavAmAM Ave che. vaLI AtmajJAna mokSane prApta karAvanAruM hovAthI badhAyane upakArI che. AthI sAMbhaLanAranI A graMthamAM pravRtti thAya eTalA mATe prayojana- abhidheya- saMbaMdha A traNa paNa avazya kahevA joIe. ahIM A gAthAmAM 'svaparopartya' e padathI svopakAra ane paropakArarUpa prayojana batAvavAmAM AvyuM che. tathA ' AtmavoSa: ' e padathI ativizuddha AtmajJAnano mArga abhidheyarUpe Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha batAvavAmAM Avyo che. 'AtmavoSo vimAvyate' e padathI vAcya-vAcakabhAva AdirUpa saMbaMdha batAvavAmAM Avela che. temAM AtmabodhanuM svarUpa vAcya che ane A graMtha vAcaka che. AvuM to ahIM ghaNuM kahevA yogya che. paraMtu graMtha moTo thaI javAnA bhayathI ahIM kahyuM nathI. buddhizALIoe te svayaM ja bIjA graMthomAMthI jANI levuM. (3) have pUrve sAmAnyathI batAvelA abhidheyane ja vivecana kahIne batAve che-- prakAzamAdyaM varadarzanasya, tatazca dezAdviraterdvitIyaM // ra tRtIyasmin sumunivratAnAM, vakSye caturthaM paramAtmatAyAH // 4 // A graMthamAM prathama prakAzamAM samyagdarzananuM svarUpa, tyArapachI bIjA prakAzamAM dezaviratinuM svarUpa, trIjA prakAzamAM uttama munionAM vratonuM svarUpa ane cothA prakAzamAM paramAtmatAnuM svarUpa kahIza. A kahevA dvArA A Atmaprabodha graMtha paraspara saMbaMdhavALA samyaktva AdinA svarUpane pratipAdana karanAro che, ane cAra prakAzathI baMdhAyelo (racAyelo) che, e pramANe sUcavyuM che. (4) A graMthanA adhikArIo koNa che ? have A graMthanA adhikArIne batAve che- na santyabhavyA na hi jAtibhavyA, na dUrabhavyA bahusaMsRtitvAt // mumukSavo'bhUribhavabhramA hi, AsannabhavyAstvadhikAriNo'tra // 5 // A graMthanA adhikArI abhavyo nathI, jAtibhavyo nathI, ghaNo saMsAra bAkI hovAnA kAraNe dUrabhavyo nathI. alpabhavabhramaNavALA Asannabhavya mumukSuo ahIM adhikArI che. ahIM A tAtparya che- duHkhe karI aMta karI zakAya evA ane anaMta cAragati svarUpa vistAravALA A saMsAramAM prazasta samasta jagatanA jIvonA cittane camatkAra karanArA evA iMdra vagere suMda2 sura-asuranA samUhe racelA utkRSTa ATha prAtihArya Adi saMpUrNa atizayathI yukta evA jagadguru zrI vIra jinezvare saMpUrNa ghanaghAtI karmadalikonA samUhanA nAzathI utpanna thayelA, sakala lokAloka svarUpa lakSyane avalokana karavAmAM kuzaLa, vimala kevalajJAnanA baLathI traNa prakAranA jIvo batAvelA che. te A pramANe- bhavyo, abhavyo ane jAtibhavyo. temAM je jIvo kALa vagere saMpUrNa sAmagrIne pAmIne potAnI zaktithI sakaLa karmono kSaya karIne muktimAM gayA, jAya che ane jaze te sarve paNa traNa kALanI apekSAe bhavya kahevAya che. ane je jIvo AryakSetra Adi sAmagrI hovA chatAM tevA prakAranA jAti svabhAvathI ja haMmezA tattvazraddhAthI rahita hovAnA kAraNe kyAre paNa muktimAM gayA nathI, jatA nathI ane jaze nahIM te abhavya kahevAya che. muktinI prAptinuM mULa kAraNa samyaktva ja che. tene mATe zAstramAM kahyuM che kedNsnnbhttttho bhaTTho, daMsaNabhaTThassa natthi nivvANaM / sijjhati caraNarahiyA, daMsaNarahiyA na sijjhati // 3 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva artha je samyakatvathI bhraSTa thayo che te sarvathI bhraSTa thayo che. samyakatvathI bhraSTa thayelA jIvane mokSanI prApti thatI nathI. cAritrathI rahita jIvo hajI muktine pAme che. paraMtu samyakatvathI rahita jIvo kyAre paNa muktine pAmI zakatA nathI. bhavyAbhavyatyAdi vicAra ahIM je "cAritrathI rahita' ema kahyuM te dravya cAritrathI rahita ema samajavuM. vaLI- je jIvo anAdikALathI Azrita sUkSma bhAvano tyAga karavA dvArA jo bAdarabhAvamAM Ave to avazya siddha thAya che. paraMtu sakaLa saMskArane karanAranA viSayamAM nahIM AvelA khANanI aMdara rahelA saMskArane yogya pASANanI jema, arthAt saMskArane yogya paththara khANanI aMdara paDelo che paraMtu saMskAra karanAranA hAthe caDhyo nathI evA paththaranI jema, sUkSmabhAvano tyAga karIne kyAre paNa avyavahAra rAzirUpI khANamAMthI je jIvo bahAra AvyA nathI, AvatA nathI ane AvavAnA nathI te jIvo jAtibhavya kahevAya che. A jIvo kathana mAtrathI ja bhavya che, paNa siddha sAdhakapaNe bhavya nathI. te mATe AgamamAM kahyuM che ke sAmaggiabhAvAo, vavahAriyarAsiappavesAo / bhavvAvi te anaMtA, je siddhisuhaM na pAvaMtItti // 4 // artha evA paNa bhavya jIvo anaMtA che ke jeo sAmagrInA abhAve vyavahAra rAzimAM praveza nahIM pAmavAthI siddhasukhane pAmI zakatA nathI. - temAM abhavya jIvo ane jAtibhavya jIvo vizuddha zraddhAthI rahita hovAnA kAraNe ahIM adhikArI nathI. tethI bAkI rahelA bhavyo ja adhikArI che ane te bhavyajIvo dUrabhavya ane Asannabhavya ema be prakAre che. temAM ardha pudgala parAvartathI adhika kALa saMsAravartI je jIvo che te dUrabhavya kahevAya che ane teone prabalatara mithyAtvano udaya hovAthI keTalAka kALa sudhI samyagadarzana AdinI prAptino abhAva che. AthI A apAra saMsAra aTavImAM lAMbAkALa sudhI bhaTakatA temane AtmabodharUpI sadharma mArga durlabha ja che ane je jIvo kaMIka nyUna ardhapudgala parAvartanI aMdara rahelA che te Asanna bhavya kahevAya che ane teo laghukarmI hovAnA kAraNe temane tattvanI zraddhA thavI sulabha che AthI te Asanna bhavyo ja ahIM adhikArI che e nakkI thayuM. have Asanna bhavya jIvonA upakAra mATe AtmabodhanA svarUpanuM kaMIka nirUpaNa karAya che. ati ti mAtmA- te te bhAvone satatapaNe pAme te AtmA, ane te AtmA traNa prakAre che. bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA. bahirAtmA temAM je jIva mithyAtvanA udayane vaza thavAthI zarIra-dhana-parivAra-ghara-nagara-deza-mitrazatru Adi ISTa-aniSTa vastu upara rAga ane dveSanI buddhi rAkhe che ane sarve paNa asAra vastune sArarUpe mAne che te prathama guNa sthAne rahelo jIva bAhya daSTithI bahirAtmA kahevAya che. 1. "eka pudgala parAvartathI adhika kALa saMsAravartI bhavya jIvo dUrabhavya kahevAya che" AvI vyAkhyA aneka sthaLe che, ane A vyAkhyA vadhAre prasiddha che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha aMtarAtmA have je jIva tattvazraddhAthI yukta che, karmabaMdhanA kAraNo vagerenA svarUpane sArI rIte jANe che. jemake- A jIva A saMsAramAM mithyAtva- avirati- kaSAya ane yoga A karmabaMdhanAM kAraNothI pratisamaya karmo bAMdhe che ane te karmo jyAre udayamAM Ave che tyAre A jIva svayaM ja bhogave che. bIjo koI paNa jana temAM sahAyatA karato nathI...... vaLI dravyAdi koIka vastu nAza pAme che tyAre A pramANe vicAre che ke- mAro A paravastu sAtheno saMbaMdha nAza pAmyo. mAruM dravya to AtmapradezanI sAthe joDAyeluM jJAnAdi che ane te to kyAMya jatuM nathI. vaLI- dravyAdi koIka vastuno lAbha thAya tyAre A pramANe vicAre che ke mane A paugalika vastuno saMbaMdha thayo emAM enA upara AnaMda zuM? arthAt enA upara AnaMda karavAthI zuM? vaLI- vedanIya karmanA udayathI kaSTa vagerenI prApti thAya tyAre samabhAvane dhAraNa kare che ane AtmAne parabhAvathI bhinna mAnIne temanA tyAgano upAya kare che ane manamAM to paramAtmAnuM dhyAna kare che. AvazyakAdi dharmakAryamAM vizeSathI udyamavALo thAya che. te cothA guNasthAnathI mAMDIne bAramA guNasthAnavartI jIva aMtardaSTithI aMtarAtmA kahevAya che. paramAtmA vaLI je jIva zuddha AtmasvabhAvamAM pratibaMdha karanArA karmazatruone haNIne nirUpama uttama kevaLajJAna Adi potAnI saMpattine pAmIne hAthamAM rahelA AmaLAnI jema samasta vastusamUhane saMpUrNapaNe jANe che ane jue che ane paramAnaMdanA samUhathI saMpanna che te teramA- caudamA guNasthAne rahelo jIva ane siddhano AtmA zuddhasvarUpavALo hovAnA kAraNe paramAtmA kahevAya che. Atmabodhano zabdArtha, voyanaM vola' yathAvasthita svarUpe vastunuM jJAna te bodha. hamaNAM ja kahelA lakSaNavALA AtmAno ane tenAthI abhinna evA samyakatva Adi dharmano bodha te Atmabodha. Ane pratipAdana karanAro graMtha paNa upacArathI Atmabodha kahevAya che. A pramANe Atmaprabodhano zabdArtha che. Atmabodhano mahimA have AtmabodhanA mahimAnuM varNana karAya che. je jIvane Atmabodha thayo che te jIva paramAnaMdamAM magna hovAnA kAraNe sAMsArika sukhano abhilASI kyAre paNa thato nathI. kAraNa ke te sAMsArika sukha alpa ane asthira che. jema koI jana viziSTa Icchita vastune saMpAdana karAvavAmAM samartha evA kalpavRkSane pAmIne lukhA bhojananI prArthanA karanAro thato nathI. tema A jIva paramAnaMdamAM atyaMta magna thaI saMsAra sukhano abhilASI thato nathI. vaLI- sArA mArge cAlanAro dekhato puruSa kUvAmAM paDato nathI tenI jema je jIvo AtmajJAnamAM nirata che te jIvo narakAdi du:khane kyAre paNa pAmatAM nathI. vaLI- jeNe amRtano svAda lIdho hoya tevA puruSane jema khArA pANIne pIvAnI ruci thatI nathI. tenI jema jeNe Atmabodhane prApta karyo che tene bAhya vastunA saMsarganI IcchA thatI nathI. have jene Atmabodha thayo nathI te jIva manuSya dehavALo hovAnA kAraNe zIMgaDA ane pUMchaDA vagerethI rahita hovA chatAM tene pazu ja jANavo. kAraNa ke AhAra-nidrA-bhaya ane maithunathI yukta Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sabhyatva hovAnA kAraNe tenA te dharmo pazu jevA che. vaLI je jIve paramArthathI AtmAne jANyo nathI tenI siddhi gati dUra che. vaLI tene paramAtma saMpattinI oLakha na hovAthI dhana-dhAnya vagere sAMsArika Rddhi ja utsukatAnuM kAraNa che. vaLI tenI AzArUpI nadI haMmezA ja apUrNa rahe che. vaLI- jIvone jyAM sudhI Atmabodha thayo nathI tyAM sudhI bhavasamudra dustara che, tyAM sudhI ja mohamahAbhaTa durjaya che, ane tyAM sudhI ja kaSAyo ativiSama che. AthI e nakkI thayuM ke Atmabodha sarvottama che. have kAraNa vinA kAryanI utpatti thatI nathI e nyAyathI Atmabodha pragaTa thavAmAM sadbhuta koIpaNa kAraNa hovuM joIe. ane te paramArthathI samyakatva ja che. e sivAya bIjuM koI paNa kAraNa nathI. kema ke- AgamamAM samyakatva vinA tenI utpatti saMbhaLAtI nathI. tethI e siddha thayuM keAtmabodha samyakatvamUlaka che, arthAt AtmabodhanuM mULa samyakatva che. samyakatvanI utpatti have samyakatvanA svarUpanuM pratipAdana karavA mATe pahelA tenI utpatti kahevAya che. koIka anAdi mithyAdaSTi jIva mithyAtvanA kAraNe anaMta pudgala parAvarta sudhI apAra ghora saMsAramAM bhamIne bhavyatvanA paripAkanA kAraNe parvata parathI paDatI nadInA pANInA vegathI ghasaDAtA paththaranA ghasArA samAna koI paNa rIte anAbhogathI thayelA pariNAma vizeSarUpa yathApravRttikaraNathI ghaNA karmane nirjarato ane alpa karmane bAMdhato saMjJIpaNAne pAmIne AyuSya sivAyanA sAta karmone palyopamanA asaMkhyaya bhAge nyUna evA eka koDAkoDI sAgaropama jeTalI sthitivALA kare che. ahIM vacce jIvanA duSkarmathI utpanna thayela, karkaza, gADha, lAMbAkALathI thayela, gupta, vAMkI gAMTha jevo duHkhe karI bhedI zakAya tevo, pUrva kyAreya nahIM bhedAyelo gADha rAga-dveSano pariNAma hoya che, jene graMthi kahe che. A graMthi sudhI abhavya jIvo paNa yathApravRttikaraNathI karma khapAvIne anaMtIvAra Ave che. graMthi deze rahelo abhavya ke bhavya jIva saMkhyaya ke asaMkhyaya kALa sudhI tyAM rahe che. tyAM rahelo koIka abhavya jIva cakravartI vagere aneka rAjAothI karAtA zreSTha pUjA-satkAra-sanmAna-dAnavALA uttama sAdhune joIne athavA jinezvaranI Rddhi joIne athavA svarganA sukhanI prArthanAthI dIkSA grahaNa karavA vaDe dravyasAdhupaNAne pAmIne potAnI moTAI thAya vagere IcchAthI bhAvasAdhunI jema paDilehaNa vagere kriyA samUhane Acare che, ane kriyAnA baLathI ja utkRSTathI navamA raiveyaka sudhI paNa jAya che. abhavya jIvone pUrvadhara labdhino abhAva hovAthI koIka abhavya jIva utkRSTathI navamA pUrva sudhI dravya zrutane paNa mAtra sUtrathI pAme che, paNa arthathI pAmato nathI. koIka mithyAtvI bhavyajIva graMthideze rahelo kaMIka nyUna dazapUrva sudhI dravya zrutane pAme che. AthI ja mithyAtvIe grahaNa kareluM hovAthI kaMIka nyUna dazapUrva sudhInuM zruta mithyAzruta paNa hoya che. jene saMpUrNa dazapUrva zrata hoya che tene niyamo samyakatva hoya che. bAkInA kaMIka nyUna dazapUrvadhara vageremAM samyakatvanI bhajanA che, arthAt samyakatva hoya paNa ane na paNa hoya. kalpabhASyamAM kahyuM che ke ___ caudasa dasa ya abhinne, niyamA sammaM tu sesae bhayaNA // artha-cauda ane saMpUrNa dazapUrvamAM niyamo samyakatva hoya che, bAkImAM bhajanA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha e pachI koIka mahAtmA ke jene 52manivRtti (mokSa) sukha najIka che, jeno duHkhekarI rokI zakAya evo vIryano prasara atiullasita thayo che, je parama vizuddha adhyavasAya vizeSarUpa tIkSNa khaDgadhArA jevA apUrvaka2NathI yathokta svarUpavALI graMthino bheda karIne anivRttikaraNamAM praveze che. tyAM pratisamaya vizuddha adhyavasAyavALo thato te ja karmone sArI rIte khapAvato ane udayamAM AvelA mithyAtvane vedato ane udayamAM nahIM AvelA mithyAtvane upazamAvavA svarUpa aMtarmuhUrta kALapramANa aMtarakaraNamAM praveze che. aMtakaraNamAM pravezavAno vidhi A pramANe che aMtarakaraNa sthitimAMthI dalikane grahaNa karIne prathama sthitimAM nAkhe che. e pramANe pratisamaya tyAM sudhI nAkhe che jyAM sudhI aMtarakaraNamAM rahelA badhAya daliko kSaya pAme. ane aMtarmuhUrta kALamAM saghaLA ya daliko kSaya pAme che. tyArapachI te anivRttikaraNa samApta thaye chate ane udayamAM AvelA mithyAtvano anubhavathI kSaya thaye chate ane udayamAM nahIM AvelA mithyAtvano pariNAma vizuddhi vizeSathI udaya roke chate ukhara pradeza samAna mithyAtvanA vivarane pAmIne, saMgrAmamAM moTo subhaTa vairIne jItIne atyaMta AnaMdane pAme tema parama AnaMdamaya, apaudgalika aupamika samyaktvane pAme che ane tyAre grISmanA tApathI tapelo koI jIva gozIrSa caMdananA rasathI ati adbhUta zItalatAne pAme tema te aupazamika samyaktvathI tenA AtmAmAM ati adbhUta zItalatA pragaTe che. tyArapachI tyAM rahelo sattAmAM rahelA mithyAtvane zodhIne traNa pUMjarUpe avazya sthApe che. jema koI jIva madana kodravone auSadha vizeSathI zuddha kare che ane zuddha karAtA te kodravomAMthI keTalAka zuddha thAya che, keTalAka ardhazuddha ja thAya che ane temAMthI keTalAka to sarvathA ja zuddha thatA nathI. A pramANe jIva paNa adhyavasAya vizeSathI jinavacananI rucimAM pratibaMdha karanArA duSTa rasano uccheda karavA dvArA mithyAtvane zodhe che ane zuddha karAtuM te mithyAtva paNa zuddha, ardhazuddha ane azuddha ema traNa prakAre thAya che. tenI sthApanA A pramANe che- 0, 0, temAM zuddha puMja sarvajJadharmano sArI rIte svIkAra karavAmAM pratibaMdhaka thato na hovAthI samyakttuMja kahevAya che. bIjo ardhazuddha puMja che te mizrapuMja kahevAya che. tenA udaye jinadharmamAM udAsInatA ja thAya che. azuddhapuMja arihaMta Adi vize mithyApratipattine utpanna karato hovAthI mithyAtvapuMja kahevAya che. A pramANe aMtarakaraNathI aMtarmuhUrta kAlavALuM aupazamika samyaktva anubhavyA pachI niyamA A jIva jo zuddhapuMjano udaya thAya to kSAyopazamika samyagdaSTi thAya che. ardhazuddhapuMjanA udayamAM mizradRSTi thAya che. azuddhapuMjanA udayamAM sAsvAdana samyaktvane sparzavApUrvaka mithyArdaSTi thAya che. vaLIprathamanuM aupazamika samyaktva prApta thaye chate koIka jIva samyaktvanI sAthe dezaviratine athavA sarvaviratine svIkAre che. zatakabRhat cUrNimAM kahyuM che ke uvasamasammaddiTThI, aMtarakaraNaTThio koi desaviraI pi lahai / koi pamattabhAvaM pi, sAsayaNo puNa na kiM pi lahei // artha- aMtarakaraNamAM rahelo upazama samyagdaSTi koI jIva dezaviratine paNa pAme che ane koI jIva pramattabhAva (chaTThA sarvavirati guNasthAna)ne paNa pAme che. paNa sAsvAdana samyaktvavALo Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva kiMI paNa pAmato nathI. A abhiprAya kArmagraMthikono che. saiddhAMtikono to abhiprAya A pramANe cheanAdi mithyAdaSTi koI jIva graMthibheda karIne tevA prakAranA tIvra pariNAmathI yukta hovAnA kAraNe apUrvakaraNa upara ArUDha thayelo mithyAtvanA traNa puMja kare che. tyArapachI anivRttikaraNanA sAmarthyathI zuddha puMjavALA pudgalone vedato aupathamika samyakatva pAmIne ja pahelAthI ja kSAyopathamika samyagdaSTi thAya che. vaLI bIjo koI jIva yathApravRttikaraNa Adi traNa karaNanA kramathI aMtarakaraNanA prathama samaye pathamika samyakatva pAme che. A jIva traNa puMja karato nathI ja. ane tethI pathamika samyakatvathI paDelo avazya mithyAtvane ja pAme che. ahIM tattva to tattvane jANanArA jANe. have kalpabhASyamAM kahelo traNa pujanA saMkramano vidhi batAvavAmAM Ave che. vadhatA pariNAmavALo samyagdaSTi jIva mithyAtva dalikamAMthI pudgalone kheMcIne samyakatvamAM ane mizramAM saMkramAve che. mizra pudgalone samyagdaSTi jIva samyakatvamAM ane mithyAdRSTi jIva mithyAtvamAM saMkramAve che. samyakatva pudgalone to mithyAdRSTi mithyAtvamAMja saMkramAve che, paNa mizramAM saMkramAvato nathI. vaLI- mithyAtvano kSaya na thayo hoya tyAM sudhI samyagdaSTio niyamA traNa puMjavALA hoya che. mithyAtva kSINa thayA pachI be pujavALA hoya che, ane mizrapujano kSaya thayA pachI eka paMjavALA ane samyakatva kSINa thaye chate kSepaka hoya che. vaLI- kArmagraMthikanA abhiprAye jeNe prathama vakhata samyakatva prApta karyuM che evo jIva samyakatvano tyAga karI mithyAtvane pAmelo chato pharI paNa badhI utkRSTa sthitivALI karmaprakRtio bAMdhe che. jyAre saiddhAMtikanA abhiprAye bhinna graMthivALo samyagdaSTi jIva mithyAtvane pAmelo hoya to paNa utkRSTa sthitine bAMdhato nathI. ahIM samyaktvanA vicAramAM ghaNI carcA che te graMtha moTo thaI javAnA bhayathI ahIM nahIM kahelI hovAthI bIjA graMthamAMthI jANI levI. (4) have samyakatva keTalA prakAranuM hoya che evI zaMkA karIne tenA bhedo batAvavAmAM Ave che. samyakatvanA bhedo - egaviha 1 duviha 2 tivihaM 3, cauvvihaM 4 paMcavihaM 5 dasavihaM 10 / samma hoi jiNaNAyagehiM, iha bhaNiyaM zaMtanANIhiM // 5 // artha- samyakatva eka prakAre, be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre, pAMca prakAre ane daza prakAre che e pramANe anaMtajJAnI jinezvaroe kahyuM che. have eka prakAre samyakatva batAvavAmAM Ave che tattvarucirUpa samyakatva eka prakAre kaheluM che. arthAt zrI jinezvaroe upadezelA jIvAjIvAdi padArtho vize samyaka zraddhA rAkhavI e rUpa samyakatva eka prakAranuM che. have be prakAre samyakatva batAvavAmAM Ave che- ' dravyathI ane bhAvathI ema samyakatva be prakAranuM che. temAM je vizodhivizeSathI vizuddha karelA mithyAtvanA muddagalo te dravya samyakatva che. te zuddha pudgalonA AlaMbane utpanna thayelo jIvano je Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha "jinokta tattvarucirUpa pariNAma" te bhAva samyakatva che. athavA paramArthane nahIM jANatA jIvano je jinavacanarUpa tattva upara zraddhAna te dravya samyakatva ane paramArthane jANatA jIvano je jinavacanarUpa tattva upara zraddhAna te bhAva samyakatva. nizcaya ane vyavahAranA bhedathI samyakatva be prakAranuM che. temAM jJAna-darzana-cAritrarUpa je AtmAno zubha pariNAma te nizcaya samyakatva athavA jJAnAdi pariNAmathI AtmA abhinna hovAthI AtmA e ja nizcaya samyakatva che. Atmaiva darzanajJAna-cAritrANyathavA yateH / vattA vaiSa zarIramatiti | 8 II (yogazAstra-4). artha- yatine AtmA ja darzana che, AtmA ja jJAna che ane AtmA ja cAritra che. kAraNa ke jJAna-darzana-cAritrarUpa ja AtmA A zarIra vize rahelo che. vaLI- nizcayathI niSpanna svarUpavALo eTale ke jenuM zuddha svarUpe pragaTa thayuM che evo svajIva ja deva che. tathA nizcayathI tattvaramaNarUpa svajIva ja guru paNa che, ane nizcayathI jJAnAdi svabhAvavALo svajIva ja dharma che. svajIva sivAya anya koI paNa deva-guru-dharma nathI e pramANe je zraddhA karavI te nizcaya samyakatva jANavuM, ane A ja mokSanuM kAraNa che. kAraNa ke jIva svarUpanA jJAna vinA karmakSaya rUpa mokSa thato nathI. have arihaMta e ja deva che, saddharmano upadeza ApavA dvArA mokSamArgane batAvanArA guru che ane kevalI bhagavate prarUpelo dayAmULavALo dharma e ja dharma che. ityAdi arthanI sAta naya, be pramANa ane cAra nipAthI je zraddhA karavI te nizcaya samyakatvanuM kAraNa hovAthI vyavahAra samyakatva jANavuM. ahIM tAtparya A che- je rAga-dveSa-mohathI rahita che te ja deva che ane tevA to zrImAnuM arihaMta ja che. te sivAyanA brahmA-mahAdeva vageremAM strI-zastra-japamAlA vagere rAgAdinA vyakta cihno dekhAtAM hovAne kAraNe teo deva nathI. prazna- A lokomAM rAgAdi bhale hoya emAM amane zuM hAni che? uttara- rAgAdithI kaluSita hovAnA kAraNe teo hajI paNa mukta thayA nathI ane mukta na thayA hovAnA kAraNe mukti ApavAnI teomAM yogyatA nathI. mukti mATe ja deva abhipreta che. arthAt devanI sevA mukti mATe karavAnI che ane mukti ApavAnI to teomAM yogyatA nathI. ema paNa na kahevuM ke- nitya mukta hovAnA kAraNe A jIvo rAgAdithI lapAtA nathI. kAraNa kenitya mukta jIvo pharI saMsAramAM AvatA nathI, ane purANoktinA baLathI saMbhaLAya che ke A jIvonA punarbhavavALA asaMkheya avatAro thavAnA che (mATe teo nitya mukta nathI). prazna- A lokomAM muktidAyakapaNuM bhale na hoya to paNa rAjyAdidAyakapaNuM ane rogAdi apAyavArakapaNuM A lokomAM sAkSAt dekhAya che. mATe rAjyAdi dAyakapaNuM ane rogAdiapAyavArakapaNe temanAmAM che ja. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva na uttara- e pramANe kahevuM yogya nathI. jo evA deva kahevAtA hoya to rAjA vagerene (athavA pRthvIkAyathI niSpanna ciMtAmaNi vagerene) ane vaidya vagerene paNa deva kahevAno prasaMga Avaze. ema paNa na kahevuM ke- rAjA vagere sAmA puruSanA karmane anusAre ja ApanArA che tethI adhika ApanArA nathI. kema ke- temanI paNa tevI ja pravRtti dekhAya che. vaLI rAjAnI sevA karanArA badhAya rAjA hoya che ane vaidyonI sevA karanArA badhAya nirogI hoya che evuM paNa nathI. kema ke- anubhavathI viruddha che. kahyuM che ke yadyAvadyAdRzaM yena, kRtaM karma zubhAzubhaM / tattAvattAdazaM tamya, tamIzaH prayaghdhati | z artha- je jIve je zubhAzubhakarma jeTaluM, jevuM karyuM hoya tene te karmanuM teTaluM, tevuM phaLa Izvara Ape che. mATe vistArathI saryuM. vaLI- jeo pRthvI Adi SaTkAyanI virAdhanAthI nivRtta thayelA che, samyag jJAnI che, teo ja guru che, paNa sarva AraMbhamAM pravRtta thayelA hovAnA kAraNe jemane haMmezA SaTkAyanA upamardanano saMbhava che, evA brAhmaNa vagere guru nathI. prazna- bhale teo SaTkAyanA upamardaka rahyA, paraMtu brAhmaNa jAtinA to che ne ? 9 uttara- brAhmaNa jAtinA hovA chatAM paNa temanuM AcaraNa niMdya che. jyAre brAhmaNa jAtinA nahIM hovA chatAM pArAzara- vizvAmitra vagerene pUjanIya kahyA che. kahyuM che ke zvapAkIgarbhasaMbhUtaH, pArAzaramahAmuniH / tapasA brAhmaNo jAta-stasmAjjAtirakAraNaM // 1 // artha- cAMDAlInA garbhathI utpanna thayelA pArAzara mahAmuni tapathI brAhmaNa thayA. tethI brAhmaNa thavAmAM jAti kAraNa nathI. 515 kaivarttIgarbhasaMbhUto, vyAso nAma mahAmuniH / 'tapasA brAhmaNo jAta - stasmAjjAtirakAraNaM // 2 // artha- dhIvaranI srInA garbhathI utpanna thayelA vyAsa nAmanA mahAmuni tapathI brAhmaNa thayA. tethI brAhmaNa thavAmAM jAti kAraNa nathI. rA zazakIgarbhasaMbhUtaH, zuko nAma mahAmuniH / tapasA brAhmaNo jAta - stasmAjjAtirakAraNaM // 3 // artha- zazakInA garbhathI utpanna thayelA 'zuka nAmanA mahAmuni tapathI brAhmaNa thayA tethI brAhmaNa thavAmAM jAti kAraNa nathI. 5aa na teSAM brAhmaNImAtA, saMskArazca na vidyate / tapasA brAhmaNA jAtA - stasmAjjAtirakAraNaM // 4 // 1. vyAsano putra- dhRtAcI nAmanI apsarA zukI popaTInuM rUpa dhAraNa karelI eka vakhata vyAsanI dRSTie paDI tene joIne vyAsanuM vIrya paDyuM temAMthI thayelA putranuM nAma zuka paDyuM. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha artha- upara kahelA te mahAmunionI mAtA brAhmaNI na hatI, tema ja temano saMskAra thayo na hato. teo tapathI brAhmaNa thayA hatA. tethI brAhmaNa thavAmAM jAti kAraNa nathI. jA bIjI jagyAe paNa kahyuM che ke satyaM brahma tapo brahma, brahma cendriyanigrahaH / sarvabhUtadayA brahma, etadbrAhmaNalakSaNaM // 1 // artha- satya brahma che, tapa brahma che, iMdriyano nigraha brahma che, sarva jIvo upara dayA brahma che. A brAhmaNanuM lakSaNa che. jenA __ zUdro'pi zIlasaMpanno, guNavAn brAhmaNo bhavet / brAhmaNo'pi kriyAhInaH, zUdrApatyasamo bhavet // 2 // artha- zUdra hoya chatAM paNa zIlasaMpanna hoya, guNavAna hoya, to te brAhmaNa thAya che. brAhmaNa hovA chatAM paNa kriyAhIna hoya, to te zUdranA putra jevo che. rA tethI gurupaNAmAM virati ja pramANa che, virati vinA gurupaNAmAM paNa tAryatArakano yoga nathI, arthAt virati vinAnA guru tAravA yogyane tArI zakatA nathI. kAraNa ke dunnivi visayAsattA, duNNavi dhaNadhaNNa saMgahasameA / sIsagurU samadosA, tArijjai bhaNasu ko keNa // 1 // artha guru ane ziSya baMne viSayamAM Asakta hoya ane baMne paNa dhana-dhAnyano saMgraha karanArA hoya, ziSya ane guru baMne samAna doSavALA hoya, to te kahe ke koNa kone tAre ? e pramANe paNa na kahevuM ke saMga rahita hovAnA kAraNe kuTIcara vagere saMto ja che. kema ke jIvano sArI rIte bodha na hovAnA kAraNe teo paNa snAna Adi AraMbhavALA che. tethI pakAyanA pAlaka sAdhuo ja guru che ema nakkI thayuM. sarvajJa evA kevalI bhagavaMte kahelo ja dharma kalyANakArI che, bIjo nahIM. teo (brahmA vagere) paNa sarvajJa che e pramANe na kahevuM. eka svarUpavALA hovA chatAM aviruddha dharmane kahenArA nathI, arthAt viruddha dharmane kahenArA che. te A pramANe- viSNunA matamAM sRSTi viSNunA mULavALI che, arthAt sRSTinI racanA viSNue karI che. zivamatamAM sRSTi zivamULavALI che. zuddhi paNa ekanA mate pANIthI thAya che ane bIjAnA mate rAkhathI thAya che. mokSa paNa ekanA mate AtmAmAM ja laya thaI javuM te mokSa che. bIjAnA mate navaguNano uccheda te mokSa che. vaLI bIjuM-pAchaLathI paNa jeno uccheda karavA yogya che evA asurone sarjana karanArA ane temane varadAna ApanArA evA teo kevI rIte sarvajJa thavAne yogya che ? arthAt nathI. AthI ja jema ApaNe (svataMtrapaNe) kahelo dharma pramANa nathI tema temaNe kahelo dharma pramANa nathI. tethI kevalI vaDe kahevAyelo dharma ja kalyANakArI che. A pramANenI aviparIta evI zraddhA svarUpa samyagU ruci te vyavahAra samyakatva kahevAya che. vyavahAranaya paNa pramANa che. tenA baLathI ja tIrthanI pravRtti che, anyathA tIrtha ucchedano prasaMga Ave. kahyuM che ke1. navaguNa- buddhi - sukha - duHkha - IcchA - dveSa - prayatna - dharma - adharma - saMskAra. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva . jai jiNamayaM pavajaha, tA mA vavahAranicchayaM muyaha / vavahAranaocchee, titthuccheo jaovassaM // 1 // jo jinamatane tame svIkAro cho to vyavahAra ane nizcayane na mUko. kAraNa ke vyavahAranA ucchedathI tIrthano uccheda avazya thAya che. vaLI- paugalika ane apaugalika bhedathI paNa samyakatva be prakAre che. paugalika samyakatva- jemAMthI mithyAtva svabhAva dUra karavAmAM Avyo che evA samyakatva puMjamAM rahelA yugalane vedavA svarUpa kSAyopathamika samyakatva e pautralika samyakatva che. apaulika samyakatva- mithyAtva- mizra ane samyakatvapuMja pugalonA kSayathI ane upazamathI utpanna thayeluM kevaLa jIvanA pariNAma svarUpa kSAyika athavA aupathamika samyakatva te apadgalika samyakatva che. vaLI- nisarga ane adhigamanA bhedathI paNa samyakatva be prakAranuM che. temAM tIrthakara vagerenA upadeza vinA svabhAvathI ja jIvane je karmanA upazama AdithI utpanna thAya che te nisarga samyakatva che. tIrthakara AdinA upadezathI ke jina pratimAnA darzana Adi bAhya nimittanA AlaMbane karmanA upazama AdinA kAraNe je pragaTa thAya che te adhigama samyakatva che. ahIM mArga ane vara ema be diSTAMto che. te A pramANe eka mANasa mArgathI bhraSTa thayelo upadeza vinA bhamato svayaM ja mArgamAM AvI jAya che. jyAre bIjo koI bIjAnA upadezathI mArgamAM AvI jAya che. javara paNa koIka svayaM ja cAlyo jAya che ane koIka auSadhanA upAyathI jAya che. e pramANe jIvone samyakatvarUpa mArganI prApti ane mithyAtvarUpI varano apagama nisarga ane upadeza (adhigama)thI vicAravo. . have traNa prakAre samyakatva batAvavAmAM Ave che kAraka, rocaka ane dIpakanA bhedathI samyakatva traNa prakAre che. temAM jIvone je samyam anuSThAnamAM pravRtti karAve te kAraka. AnAthI parama vizuddhirUpa samyakatva pragaTa thaye chate jIva je anuSThAna je pramANe sUtramAM kahyuM hoya te pramANe ja kare che. te kAraka samyakatva kahevAya che. A samyakatva vizuddha cAritrIone ja hoya che. tathA je mAtra zraddhA svarUpa hoya te rocaka. je samyagU anuSThAnanI pravRttimAM mAtra ruci utpanna karAve paNa pravRtti na karAve te rocaka samyakatva. A samyakatva avirata samyagadaSTi evA kRSNa, zreNika vagerene jANavuM. tathA je svayaM mithyASTi abhavya ke dUrabhavya koIka aMgAramaIka AdinI jema dharmakathA AdithI yathAvasthita jinokta jIva- ajIva Adi padArthonuM bIjAnI AgaLa prakAzana kare che te kAraNathI tenuM samyakatva dIpaka kahevAya che. . prazna- je svayaM mithyASTi che to pachI tene samyakatva kevI rIte hoya? mithyAdRSTi ane samyakatva e paraspara viruddha che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha uttara- e pramANe na kahevuM. kAraNa ke mithyAdRSTi hovA chatAM paNa teno je pariNAmavizeSa che te samyakatva svIkAranArAone samyakatvanuM kAraNa bane che. tethI kAraNamAM kAryano upacAra karIne tene paNa samyakatva kahevAmAM doSa nathI. jemake- ghI AyuSyanuM kAraNa hovAthI ghIne AyuSya kahevAmAM doSa nathI. tathA pathamika, kSAyika ane kSAyopathamikanA bhedathI paNa sabhyatva traNa prakAre che. samyakatva cAra prakAre- tathA aupazamika, kSAyika, lAyopathamika ane sAsvAdananA bhedathI samyakatva cAra prakAre che. samyakatva pAMca prakAre- tathA aupazamika, kSAyika, lAyopathamika, sAsvAdana ane vedakanA bhedathI samyakatva pAMca prakAre che. Ano artha A pramANe che (1) aupathamika samyakatva- udIrNa mithyAtvane bhogavIne kSaya kare chate ane anudIrNa mithyAtvane pariNAma vizuddhi vizeSathI sarvathA upazAMta kare chate je guNa pragaTa thAya che te aupazamika samyakatva kahevAya che. A samyakatva graMthino bheda karatA anAdi mithyAdaSTine tathA upazamazreNino prAraMbha karanAra jIvane hoya che. (2) kSAyika samyakatva- anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyano kSaya thayA pachI mithyAtva, mizra ane samyakatva e traNa puMja svarUpa traNe prakAranA paNa darzana mohanIya karmano sarvathA kSaya thaye chate je guNa pragaTa thAya che te kSAyika samyakatva kahevAya che. A samyakatva kSapakazreNi svIkAranAra jIvane hoya che. (3) kSAyopathamika samyakatva- udayamAM AveluM mithyAtva vipAkodayathI bhogavIne nAza pamADI dIdhuM che ane bAkInuM udayamAM nahIM AveluM sattAmAM raheluM che te upazAMta, arthAt mithyAtva ane mizra puMjane AzrayIne jeno udaya rokI devAyo che ane zuddha puMjane AzrayIne jemAMthI mithyAtvano svabhAva dUra karAyo che te upazAMta, ane A pramANe udayamAM AvelA mithyAtvanA kSayathI ane udayamAM nahi AvelA mithyAtvanA upazamathI je samyakatva utpanna thAya che te kSAyopathamika samyakatva kahevAya che. ati svaccha vAdaLuM jevI rIte dRSTine AcchAdana karatuM nathI tevI rIte kharekhara A zuddha puMja svarUpa mithyAtva paNa yathAvasthita tattvarucinuM AcchAdaka thatuM na hovAthI upacArathI samyakatva kahevAya che. prazna- aupathamika samyakatva ane kSAyopathamika samyakatva e baMnemAM paNa udayamAM AvelA mithyAtvano kSaya ane udayamAM nahIM AvelA mithyAtvano upazama che to te bemAM bheda zo che? uttara- bheda che. kSAyopathamika samyakatvamAM mithyAtvano vipAkodaya nathI, paraMtu rAkhathI DhaMkAyelA agninA saMbaMdhavALA dhUmarekhAnI jema pradezodaya to che ja. jyAre aupazamika samyakatvamAM vipAkathI ane pradezathI sarvathA mithyAtvano udaya nathI ja. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva (4) sAsvAdana samyaktva- pUrve kahelA aupazamika samyaktvanA vamana samaye tenA AsvAdana svarUpa sAsvAdana samyaktva che. aupazamika samyaktvathI paDato jIva jyAM sudhI hajI paNa mithyAtvane pAmyo nathI tyAM sudhI sAsvAdana che. (5)vedaka samyaktva- kSapaka zreNine pAmelo jIva anaMtAnubaMdhI cAra ane mithyAtva- mizra e be puMjano kSaya kare chate ane kSAyopazamika svarUpa zuddha puMja kSaya karato hoya tyAre tenA carama pudgalone khapAvavA taiyAra thayelA jIvane tenA aMtima pudgalone vedavA svarUpa je samyaktva prApta thAya che te vedaka samyaktva kahevAya che. vedaka samyaktvanI prAptinA pachInA samaye avazya kSAyika samyaktvanI prApti thAya che. (6) pAMce samyaktvano kALa-- aMtamuhuttovasamo, chAMvalI sAsANa veago samao / sAhiyatittIsAyara - khaio duguNo khaovasamo // 7 // 13 upazama samyaktvano kALa aMtarmuhUrtano che, sAsvAdana samyaktvano kALa cha AvalikAno che, vedakano kALa eka samayano che, kSAyika samyaktvano kALa sAdhika tetrIza sAgaropamano che ane kSayopazama samyaktvano kALa tenAthI be gaNo che, arthAt sAdhika chAsaTha sAgaropamano che. vyAkhyA- aupazamika samyaktvanI utkRSTa sthiti aMtarmuhurta pramANa che. sAsvAdana samyaktvanI utkRSTa sthiti cha AvalikA che. vedakanI sthiti eka samaya che. kSAyika samyaktvanI utkRSTa sthiti saMsArane AzrayIne sAdhika tetrIsa sAgaropamanI che ane te sarvArthasiddha AdinI apekSAe jANavI. siddha avasthAnI apekSAe sAdi anaMta ja che. ane kSAyopazamika samyaktvanI utkRSTa sthiti kSAyika samyaktvathI be gaNI che. eTale ke sAdhika chAsaTha sAgaropamanI che. ane A vijayAdi anuttaramAM tetrIsa sAgaropamanI sthitivALA bhavamAM be vAra javAthI thAya che. athavA bAvIsa sAgaropamanI sthitivALA evA bAramA devalokamAM traNavAra javAthI thAya che. temAM narabhavanA AyuSyano prakSepa karavAthI adhikapaNuM thAya che. A pramANe utkRSTa sthiti kahevAI. jaghanya sthiti to pahelA traNanI (aupazamika-sAsvAdana-vedakanI) ekaeka samaya che. ane chellA be (kSAyika-kSAyopazamika)nI aMtarmuhurtanI che. (7) kayuM samyaktva keTalIvAra prApta thAya ?- ukkosaM sAsAyaNa, uvasamiyA huMti paMcavArAo / veyagakhayagA ikkasi, asaMkhavArA khaovasamo // 8 // gAthArtha- utkRSTathI aupazamika ane sAsvAdana samyaktva pAMcavAra, vedaka ane kSAyika samyaktva ekavAra, kSAyopazamika samyaktva asaMkhyavAra prApta thAya che. vyAkhyA- A saMsAramAM sAsvAdana ane aupazamika samyaktva utkRSTathI pAMca vAra prApta thAya che. temAM jIvane jyAre prathama samyaktva prApta thAya che tyAre ekavAra ane upazamazreNinI apekSAe Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 Atmaprabodha cAravAra ema kula pAMca vAra prApta thAya che. tathA vedaka ane kSAyika samyakatva jIvane ekavAra ja prApta thAya che. ane kSAyopathamika samyakatva ghaNAM bhavanI apekSAe asaMkhyavAra prApta thAya che. (8) kayA guNasthAnake kayuM samyakatva prApta thAya?- bIyaguNe sAsANo, turiyAisu aDhigAracaucausu / uvasamakhAyagaveyaga-khAovasamA kamA huMti // 9 // bIjA guNasthAne sAsvAdana samyakatva hoya che, cothAthI ATha guNasthAnakomAM, cothAthI agiyAra guNasthAnakomAM, cothAthI cAra guNasthAnakomAM ane cothAthI cAra guNasthAnakomAM anukrame aupathamika, kSAyika, vedaka ane kSAyopathamika samyakatva hoya che. vyAkhyA- mithyAtvathI mAMDIne ayogI sudhInA cauda guNasthAno che. temAM bIjA guNasthAne sAsvAdana samyakatva hoya che. cothA avirata samyagdaSTi guNasthAnathI mAMDIne agiyAramA upazAMta moha sudhInA ATha guNasthAnomAM pathamika samyakatva hoya che. tathA cothA avirata samyagdaSTi guNasthAnathI mAMDIne caudamA ayogI sudhInA agiyAra guNasthAnomAM kSAyika samyakatva hoya che. cothA avirata samyagadaSTi guNasthAnathI mAMDIne sAtamA apramatta guNasthAna sudhInA cAra guNasthAnomAM vedaka samyakatva hoya che. ane te ja cAra guNasthAnomAM lAyopathamika samyakatva hoya che. (9) eka bhavane AzrayIne eka jIvanA samyakatva AdinA AkarSo samyakatva vagerene pahelI vakhata ja grahaNa karyuM hoya athavA grahaNa karIne mUkI dIdhuM hoya ane pharI tene grahaNa karavAnuM hoya tene AkarSa kahevAmAM Ave che. te AkarSa eka jIvane eka bhavamAM keTalA thAya che te kahevAya che tihiM sahasapuhuttaM, sayapuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA, evaiA huMti nAyavvA // 10 // traNa (sAmAyika)nA hajAra pRthakatva, sarvaviratinA so pRthakatva, eka bhavamAM ATalA AkarSo thAya che e pramANe jANavuM. vyAkhyA- bhAvata sAmAyika, samyakatva sAmAyika ane dezavirati sAmAyikanA eka bhavamAM hajAra pRthakatva AkarSo thAya che. bethI navanI saMkhyAne pRthakatva kahevAya che. tathA sarvaviratinA AkarSo eka bhavamAM so pRthakatva thAya che. utkRSTathI ATalA AkarSo thAya chejaghanyathI to eka ja AkarSa thAya che. (10) eka jIvanA sarva bhavomAM keTalA AkarSo thAya te kahevAya che tiNhaM sahasamasaMkhA, sahasapuhuttaM ca hoi viraIe / nANAbhavaAgarisA, evatiA huMti nAyavvA // 11 // pahelA traNanA asaMkhyAtA hajAra pRthakatva, sarvaviratinA hajAra pRthakatva, ATalA AkarSo vividha bhavane AzrayIne jANavA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 15 vyAkhyAna vividha bhavomAM eka jIvanA bhAvakRta sAmAyika, samyakatva sAmAyika ane dezavirati sAmAyikanA asaMkhyAtA hajAra pRthakatva utkRSTathI AkarSA thAya che. sarvaviratinA utkRSTathI AkarSo hajAra pRthakatva thAya che. tathA beIdriya Adi ane mithyASTione paNa dravyazrutano sadbhAva hovAthI dravya kRtanA AkarSo anaMtA hoya. A pramANe pAMca prakAranuM samyakatva kahyuM. samyakatvanA daza prakAra have samyakatvanA daza prakAra batAve che. hamaNAM ja kahevAyelA pazamika Adi pAMca prakAranuM samyakatva nisargathI ane adhigamathI thatuM hovAthI samyakatvanA daza prakAra thAya che. athavA prajJApanA Adi AgamomAM kahevAyelA nisargaruci vagere bhedothI daza prakAranuM samyakatva thAya che. te A pramANe che. (1) nisargaruci (2) upadezaruci (3) AjJAruci (4) sUtraruci (5) bIjarUci (6) abhigama ruci (7) vistAra ruci (8) kriyA ruci (9) saMkSeparuci (10) dharmaruci. (1) nisargaruci- nisarga eTale svabhAva. jinezvara vaDe kahevAyelA tattvomAM svabhAvathI jene ruci thAya te nisarga ruci. Ano artha A pramANe che- jinezvaro vaDe je jIvAdinuM svarUpa jovAyeluM che te te ja pramANe che, anyathA nathI. A pramANe je jIva tIrthaMkara vaDe batAvAyelA dravyakSetra-kAla- bhAvanA bhedavALA athavA nAma-sthApanA-dravya-bhAvanA bhedavALA cAra prakAranA jIvAdi padArthone bIjAnA upadeza vinA jAtismaraNa, pratyutpanna (tAtkAlika utpanna thatI) buddhi Adi svarUpa potAnI matithI ja zraddhA kare che te nisargaruci jANavo. (2) upadezaruci-guru vagere vaDe karAyeluM vastutattvanuM kathana te upadeza. guru upadezathI jene ruci thAya te upadezaruci. hamaNAM ja kahevAyelA jIvAdi padArthonI chabastha athavA tIrthaMkara vagerenA upadezathI je zraddhA kare te upadezaruci jANavo. " (3) AjJAruci- sarvajJanAM vacano te AjJA. te AjJAmAM jene ruci thAya te AjJAruci. Ano artha A pramANe che- je bhavya jIva dezathI rAga-dveSa-moha-ajJAnathI rahita thayo chato kevala tIrthakara vagerenI AjJAthI ja pravacanamAM kahevAyelA arthanA samUhane te pramANe ja svIkAre che, paraMtu maMda buddhivALo hovAnA kAraNe svayaM te pramANe jANato nathI te jIva mAsatuSa vagerenI jema AjJArucivALo jANavo. AjJAruci samyakatva upara mAsatuSamuninuM dRSTAMta koI eka gRhastha guru pAse dharma sAMbhaLIne ane pratibodha pAmIne dIkSA grahaNa karI. paraMtu tevA prakAranA tIvratara jJAnAvaraNIya karmanA udayathI guruvaDe ghaNe bhaNAvavA chatAM paNa eka pada mAtra paNa dhAraNa karavAne ane uccAravAne zaktimAna na thayo. tethI gurue kahyuM: A zAstranA adhyayanathI saryuM. tuM kevala "mA ruSa- mA tuSa' e pramANe bhaNa. have buddhihIna hovAthI te vAkyane paNa bhaNavA asamartha thayA chatAM tenA sthAne "mASatuSa' e pramANe bhaNatAM, kevala guru AjJAne ja Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 6 Atmaprabodha pramANa karatA ane AtmaniMdAne karatA te muni sadbhAvanAthI ghanaghAtI cAre karmano kSaya karI kevalajJAnane pAmyA. A AjJAruci samyakatva jANavuM. (4) sUtraruci-sUtra eTale AcArAdi svarUpa aMga-upAMga vagere. sUtrathI jene ruci thAya te sUtrarUci. Ano bhAva A pramANe che- je siddhAMtanA adhyayanane karato ane adhyayana karAtA siddhAMtathI ja samyakatvane pAme che ane prasanna prasannatara adhyavasAyavALo thAya che te goviMda vAcakanI jema sUtrarucivALo jANavo. sUtraruci samyakatva upara goviMda vAcakanuM dRSTAMta bauddhamatano bhakta evo koIka goviMda nAmano puruSa jinAgamanA rahasyane grahaNa karavA kapaTathI sAdhu thaI AcAryanI pAse siddhAMtanA adhyayanane karato ane bhaNAtA evA te ja sUtrathI pariNAmanI vizuddhi thavAthI samyakatva pAmIne zuddha sAdhu thaIne AcArya padane pAmyo. A sUtraruci jANavo. (5) bIjarUci- bIjanI jevuM bIja je eka hovA chatAM paNa aneka padArthanA bodhane utpanna karanAruM vacana te bIja. bIjathI jene ruci thAya te bIjarUci. je pramANe bIjA krame karIne aneka bIjane utpanna kare che, e pramANe jIvanI paNa eka padanA viSayavALI ruci aneka padanA viSayavALI rUcione utpanna kare che. AvA prakAranI rucivALo AtmA bIja ruci kahevAya che. athavA pANImAM telabiMdunI jema. je pramANe pANInA eka bhAgamAM raheluM paNa telabiMdu samasta pANImAM phelAI jAya che, te pramANe tattvanA eka dezamAM utpanna thayelI rucivALo paNa AtmA tevA prakAranA layopazamanA kAraNe saMpUrNa tattvomAM rucivALo thAya che. Avo AtmA bIjarUci jANavo. (6) abhigamaruci- abhigama eTale viziSTa bodha. tenAthI jene ruci thAya te abhigama ruci. arthane AzrayIne zrutajJAnane jeNe vizeSathI jANyuM che te abhigama ruci jANavo. AcArAMgAdi aMgo, papAtikAdi upAMgo ane uttarAdhyayana Adi prakIrNako zrutajJAna kahevAya che. (7) vistAraruci-saMpUrNa dvAdazAMgInI navo vaDe vicAraNA karavI te vistAra. vistArathI vadhelI rucivALo te vistAraruci. Ano artha A pramANe che. kharekhara jeNe cha dravyanA sarva paryAyo sarva pratyakSAdi pramANothI ane naigama Adi nayanA sarva prakArothI yathAvasthita jANyA che te vistAraruci jANavo. (8) kriyAruci- kriyA eTale saMyamanA samyam anuSThAno temAM ruci jene hoya te kriyArUci. jene bhAvathI jJAnAcAra- darzanAcAra- cAritrAcAra Adi anuSThAnomAM ruci che te kriyAruci jANavo. (9) saMkSeparuci-saMkSepa eTale saMkoca. vistArathI arthanuM jJAna na hovAnA kAraNe saMkSepamAM ruci jene hoya te saMkSeparuci. ahIM bhAva A pramANe che. kharekhara je jinapraNIta vacanomAM akuzala hoya, bauddha Adi kudarzanone Icchato na hoya, ane saMkSepathI ja cilAtIputranI jema upazama viveka saMvara nAmanA traNa padathI tattvarucine pAme che te saMkSeparuci jANavo. ahIM cilAtIputrano vRttAMta to prasiddha ja che. (cilAtIputranA vRttAMta mATe juo pAnA naMbara 284) 1. A dRSTAMta upadezapada graMthamAM vistArathI che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 17 (10) dharmaruci- astikAyadharmamAM athavA kRtadharma vageremAM jene ruci hoya te dharmaruci. je jIva jIva AdinI gati AdimAM kAraNabhUta dharmAstikAya vagerenI athavA Agama svarUpa aMga praviSTa AdinI athavA sAmAyika Adi cAritra dharmanI zraddhA kare che te dharmaruci jANavo. ahIM upAdhinA bhedathI samyakatvanuM alaga-alaga kathana ziSyanA bodha mATe karyuM che. anyathA to nisarga ane upadezamAM athavA to adhigama vageremAM kyAMka koIkano aMtarbhAva che ja ane ahIM je samyakatva jIvathI abhedarUpa kaheluM che te guNa ane guNIno kaMIka abheda jaNAvavA mATe kahyuM che. A pramANe daza prakAranuM samyakatva kahyuM. (11) have sarva dharmakAryomAM samyakatvanI ja pradhAnatA che te batAve che- sammattameva mUlaM, niddi, jiNavarehiM dhammassa / egaM pi'dhammakiccaM, na taM vinA sohae niyamA // 12 // jinezvaroe dharmanuM mULa samyakatva ja batAvyuM che. eka paNa dharmakArya tenA vinA niyamo zobhatuM nathI. vyAkhyA- gAthAno artha spaSTa che. ahIM A tAtparya che. A apAra saMsAramAM ghaNuM bhramaNa karavAthI khinna thayelA bhavya AtmAe kahevAyelA svarUpavALA samyakatvathI yukta evI potAnI AtmabhUmi vizuddha karavI joIe. kAraNa ke vizuddha AtmabhUmimAM mUkAyeluM sarva paNa saddharmakRtya - prabhAsa citrakAre taiyAra karelI bhUmimAM zobhatA citranI jema asAdhAraNa zobhAne dhAraNa kare che. Atmazuddhi vinA kaMI paNa satkRtya zobhatuM nathI. AthI bhavya jIve tyAM ja prayatna karavo joIe. prabhAsa citrakAranuM dRSTAMta A jaMbUdvIpamAM bharatakSetranI madhyamAM raheluM, ghaNA manohara zvetagharothI suMdara, jinamaMdironI zreNithI zobhatuM, vividha prakAranA nAga-putrAga Adi vRkSothI yukta, ghaNAM upavanothI zobhatuM sAketa nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM saMpUrNa duzmanarUpI vRkSone ukheDavAmAM mahAbaLavAna mahAbala nAmano rAjA zobhato hato. have eka vakhata sabhAmaMDapamAM beThelA te rAjAe vividha dezane jonArA potAnA dUtane A pramANe pUchyuM: he dUta ! mArA rAjyamAM rAjalIlAne ucita koI paNa vastu kharekhara nathI ? tyAre te dUte kahyuM: he svAmI ! tamArA rAjyamAM bIjI badhI vastu che, paNa eka nayana ane manane haranArI, vicitra citrothI zobhatI, rAjalIlAne ucita evI citrasabhA nathI. have A vacana sAMbhaLIne atikutUhalathI pUrAyelA manavALA rAjAe zreSTha maMtrIne bolAvIne "tuM jaladIthI citra sabhA karAva' e pramANe Adeza karyo. maMtrIe paNa svAmInI AjJA mastake caDhAvIne jaladIthI lAMbI ane vizALa zALAthI yukta, ghaNA prakAranI racanAthI zobhatI mahAsabhA taiyAra karAvI. tyAra pachI rAjAe citrakAryamAM nipuNa evA vimala ane prabhAsa nAmanA be citrakArane bolAvyA. pachI te citrasabhA te baMnene aDadhA aDadhA vibhAgathI vaheMcI ApI. madhyamAM paDado karIne rAjAe te baMnene A pramANe kahyuM tamAre baMnee ekabIjAnuM citrakArya kyAre paNa jovuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 Atmaprabodha nahIM ane pota-potAnI mati anusAre suMdara citra cItaravuM. tyAra pachI te baMne paNa huM pahelo, huM pahelo e rIte suMdara citrakArya karavA lAgyA ane A pramANe kAryane karatA te baMnenA jeTalAmAM cha mahinA pasAra thayA teTalAmAM utsuka thayelA rAjAe te baMnene pUchayuM. tethI vimale kahyuM: he svAmI! mAro bhAga taiyAra che. tyAre jaladIthI tyAM jaIne vicitra racanAothI cItarelA adbhUta te bhUmibhAgane joIne saMtoSa pAmelA rAjAe ghaNuM dravya vagere ApIne tenI upara ghaNI kRpA karI. tyAra pachI prabhAsane pUchayuM tyAre teNe kahyuM: he svAmI ! meM hajI citrano AraMbha karyo nathI, paraMtu citranI bhUmino mAtra saMskAra ja karelo che. have te rAjAe bhUmi saMskAra kevA prakArano che e pramANe vicArIne keTalAmAM vacce rahelo paDado dUra karyo teTalAmAM tyAM bhUmimAM ati ramaNIya sucitrakarma joyuM. tethI rAjAe tene kahyuM: re ! tuM zuM amane paNa chetare che? ahIM to sAkSAt citra dekhAya che. teNe kahyuM ke svAmI ! A pratibiMbanuM saMkramaNa che, paNa citra nathI. have A pramANe kahIne citrakAre pharI paNa paDado karyo. tethI rAjAe mAtra bhUmi joIne vismayathI pUchayuM: teM AvA prakAranI bhUmi kema taiyAra karI ? teNe kahyuM: he deva! AvI bhUmimAM citra susthira thAya che. raMganI kAMti adhika krUre che ane cItarelAM rUpo vizeSathI zobhAne dhAraNa kare che. tathA jonArA lokone bhAva ullAsa thAya che. have A pramANe sAMbhaLIne tenA vivekathI khuza thayelA rAjAe tenI upara ghaNI kRpA karI ane A pramANe kahyuM: A mArI citrasabhA AvI ja rahelI apUrva prasiddhivALI thAo. tethI AvIne AvI ja rahe. ahIM A upanaya che- ahIM je sAketapura nAmanuM nagara che te ati mahAna saMsAra jANavo. ane je mahAbala nAmano rAjA che te samyagU upadeza ApanArA AcArya jANavA. je sabhA che te manuSyagati jANavI. je citrakAra che te bhavya jIva jANavo. je citra sabhAnI bhUmi che tenA jevo AtmA jANavo. je bhUmino saMskAra che te samyakatva jANavuM. je ahIM citra che te dharma jANavo. je vividha prakAranA citranAM rUpo che te ghaNA prakAranAM prANAtipAtavirati Adi vrato jANavA. citrane ujvaLa karanArA sapheda Adi je raMgo che te dharmanI zobhA karanArA vividha prakAranA niyamo jANavA. je ahIM bhAva ullAsa batAvyo te jIvanuM vIrya jANavuM. A pramANe prabhAsa nAmanA citrakAranI jema vidvAnoe AtmabhUmi vizuddha karavI. jethI kAryarUpI vicitra citra ujjavaLa bane ane asAdhAraNa pratibhAvALI zobhAne dhAraNa kare. A pramANe citrakAranI kathA pUrNa thaI. A jaNAvavA dvArA sarva dharmakAryamAM samyakatvanI pradhAnatA batAvI ane have vistAra rucivALA jIvonA upakAra mATe te samyakatva ja saDasaTha bhedathI vicAravAmAM Ave che. (12) samyakatvanA saDasaTha bhedacusddhnn 4 tiliMgaM 3, dasaviNaya 10 tisuddhi 3 paMca gayadosaM-5 / aTThapabhAvaNa 8 bhUsaNa 5, lakkhaNa 5 paMcavihasaMjuttaM // 13 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva . 6 chavvihajayaNA gAraM 6, chabbhAvaNa bhAviyaM 6 ca chaThThANaM 6 / iya sattasaTThi 67 lakkhaNa-bheyavisuddhaM ca saMmattaM // 14 // zraddhA-4, liMga-3, vinaya-10, zuddhi-3, doSa-5, prabhAvaka-8, bhUSaNa-5, lakSaNa-5, yatanA-6, AgAra-6, bhAvanA-6, sthAna-6, ema 67 lakSaNa-bhedathI vizuddha samyakatva che. vyAkhyA- paramArtha saMstava, paramArtha jJAtR sevana, vyApanna darzana varjana, kudarzana varjana ema cAra prakAre zraddhA che. zukrUSA, dharmarAga, vaiyAvRtya ema traNa liMga che. arihaMta, siddha, caitya, cuta, dharma, sAdhuvarga, AcArya, upAdhyAya, pravacana, darzana A dazano bhakti-bahumAna AdirUpa daza prakArano vinaya che. jina- jinamata- jinamatamAM rahelA sAdhu vagere A traNa sivAyanuM bAkI badhuM asAra che e pramANe vicAravuM e traNa zuddhi che. zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, kudRSTi prazaMsA, kudRSTino paricaya A pAMca dUSaNo che. pravacanI, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, prajJapti Adi vidyAvALo, cUrNaaMjana Adi siddhivALo ane kavi A ATha prabhAvako che. jinazAsanamAM kuzaLatA, prabhAvanA, tIrthasevA, sthiratA ane bhakti A pAMca bhUSaNo che. upazama, saMvega, nirveda, anukaMpA, Astikya A pAMca lakSaNo che. paratIrthikAdi vaMdana, namaskAra, AlApa, saMtApa, Asana AdinuM dAna, gaMdhapuSpa AdinuM mokalavuM, A chano tyAga karavA svarUpa chayatanA che. rAjAbhiyoga, gaNAbhiyoga, balAbhiyoga, devAbhiyoga, kAMtAravRtti ane gurunigraha A cha AgAro che. A samyakatva cAritradharmanuM mULa che, dvAra che, pratiSThAna che, AdhAra che, bhAjana che, nidhi che, AvA prakAranuM samyakatva kahevAyeluM che, e pramANe ciMtana karavA svarUpa cha bhAvanA che. jIva che, jIva nitya che, jIva karmano kartA che, jIva karmano bhoktA che, mokSa che ane mokSano upAya che. A jIva astitva vagere cha sthAno che. A pramANe 67 lakSaNanA bhedathI vizuddha samyakatva hoya che. e pramANe be gAthAno artha che. - have A ja bhedo vistArathI kahevAya che zraddhA-4 (1) paramArtho eTale tAttvika jIva- ajIva Adi padArtho. saMstava eTale paricaya. tAtparya prApta thAya te rIte bahumAna pUrvaka jIvAdi padArtho jANavA mATe je abhyAsa karavo te paramArtha saMstava. A pahelI zraddhA che. (2) paramArthane jANanArA AcArya vagerenI sevA-bhakti karavI te paramArtha jJAtR sevana nAmanI bIjI zraddhA che. (3) vyApanna eTale naSTa pAmeluM. darzana eTale samyakatva. jemanuM samyakatva nAza pAmI gayuM che te nidbhava vagere vyApannadarzanavALA che. temano tyAga karavo te vyApannadarzanavarjana nAmanI trIjI zraddhA che. , ' (4) jemanuM darzana (=mata) kutsita (=kharAba) che te bauddha vagere kutsitadarzanavALA che. temano tyAga karavo te kutsita darzana varjana nAmanI cothI zraddhA che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha jIvamAM samyaktva che e pramANe jenAthI jaNAya che te A cAra zraddhA che. samyagdarzanavALA jIve potAnA guNanI vizuddhi karanAruM evuM paramArthasaMstava vagere haMmezA AcaravuM joIe tathA samyagdarzanane malina karanAruM evuM vyApanna darzana vagerenA saMsargano tyAga karavo joIe. jo vyApanna darzana vagerenA saMsargano tyAga karavAmAM na Ave to zreSTha amRta samAna paNa gaMgAnuM pANI je pramANe khArA samudranA saMsargathI jaladI khAruM thaI jAya che tevI rIte samyagdaSTi paNa guNahInanA saMsargathI guNathI hIna bane che. liMga-3 20 have traNa liMgane jaNAve che- (1) sAMbhaLavAnI IcchA te zuzruSA, arthAt sadbodhanA kAraNabhUta evA dharmazAstrane sAMbhaLavAnI IcchA te zuzrUSA. ahIM bhAva A pramANe che- koIka sukhI, catura, rAgI, taruNa, priya patIthI yukta evo puruSa divyagItane sAMbhaLavAne Icche tenA karatAM paNa ati ghaNI siddhAMtane sAMbhaLavAnI IcchA samyaktvanI hAjarImAM bhavya evA samyagdaSTi jIvane hoya che. A samyaktvanuM prathama liMga che. (2) cAritra Adi dharmane vize je anurAga te dharmarAga. ahIM tAtparya A che- koIka brAhmaNa aTavI oLaMgIne Avelo hoya, daridra hoya, bhUkhathI zarIra durbaLa thaI gayuM hoya tyAre te je pramANe ghebara khAvAne Icche che te pramANe tevA prakAranA karmanA doSathI sad anuSThAna Adi dharma karavA asamartha evA samyadRSTi jIvane paNa dharmamAM atyaMta abhilASa hoya che. A samyaktvanuM bIjuM liMga che. (3) deva ane gurunI veyAvaccamAM niyama. ahIM artha A pramANe che- atyaMta ArAdhavA yogya arihaMto deva che ane dharmano upadeza ApanArA AcArya vagere guruo che. zreNika AdinI jema deva-gurunI yathAzakti pUjA-vizrAmaNA vagere rUpa veyAvacca avazya karavI joIe evo svIkAra karavo (evuM hradayathI mAnavuM). Avo svIkAra samyaktvanI vidyamAnatAmAM hoya. je A pramANe virati vagaranA paNa zreNike devapUjAmAM 'da22oja navA banAvelA suvarNanA 108 javalAno sAthiyo devanI samakSa karavo' vagereno niyama karyo, ane te puNyanA prabhAvathI tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. e pramANe bIjA bhavya jIvoe paNa A kAryamAM prayatna karavo. A trIjuM liMga che. A zuzruSA vagere traNa liMgothI samyaktva pragaTa thayuM che e pramANe nizcaya karAya che. vinaya-10 have daza prakArano vinaya jaNAve che- (1) arihaMto = tIrthaMkaro, (2) sidgho = jemanA AThe karmorUpI malapaTala nAza pAmelA che, (3) caitya = jinezvara bhagavaMtanI pratimA, (4) zruta AcArAMgAdi Agama, (5) dharma = kSamA vagere, (6) sAdhudharma = zramaNano samudAya,(7) AcArya chatrIzaguNane dhAraNa karanArA gaNanA nAyaka, (8) upAdhyAya = sUtrane bhaNAvanArA, (9) pravacana = Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sakhyatva 21 jIvAdi tattvone je kahe te pravacana = saMgha, (10) darzana = samyakatva. abheda upacArathI samyakatvavALA jIvane paNa darzana kahevAya che. A pramANe AgaLa paNa yathAsaMbhava kahevuM. (1) A arihaMta Adi daza sthAno vize sanmukha javuM, Asana ApavuM vagere svarUpa bAhya upacAra karavA rUpa bhakti karavI. (2) manamAM atyaMta prema te bahumAna. (3) arihaMta AdinA guNonuM atizaya kIrtana karavuM te varNana. (4) niMdAno tyAga, hAlanAthI rakSaNa karavuM vagere rIte avarNavAdano tyAga karavo. (5) arihaMta AdinI AzAtanAno tyAga karavo. mana-vacanakAyAthI pratikUla AcaraNa na karavuM. A vinaya arihaMta Adi dazano karavAno hovAthI vinaya daza prakArano jANavo. vinaya samyakatvanI hAjarImAM pragaTa thAya che. AthI Ane darzana vinaya kahe che. have vinayanA dazabhedomAM je trIjo bheda caityavinaya kahyo, temAM caityo eTale jinabiMbo. te keTalA prakAranA che ane kevA svarUpavALA che? evI zaMkA karIne tenA bheda vagere batAve che. (13-14) caityanA pAMca prakAra__ bhattI 1 maMgalaceiya 2, nissakaDa 3 anisaceie vAvi 4 / sAsayaceiya paMcama 5 - muvaiTuM jiNavariMdehiM // 15 // bhakti caitya, maMgala caitya, nizrAkRta caitya, anizrAkRta caitya ane zAzvata caitya ema pAMca prakAranAM caitya jinezvarabhagavaMtoe batAvelAM che. A vyAkhyA- zrI jinezvaroe pAMca prakAranuM caitya batAveluM che. tyAM gharamAM dararoja trikALa pUjA-vaMdana Adi mATe yathokta lakSaNathI yukta je jinapratimA karelI hoya te bhakticaitya. tathA gharanA daravAjAnA uparanA tirjI lAkaDAnA madhyabhAgamAM je jinabiMba banAveluM hoya te maMgala caitya. mathurA nagarImAM jyAre ghara bAMdhavAmAM Ave che tyAre maMgala mATe bArasAkhamAM pahelAM jinapratimA sthApana karavAmAM Ave che. jo te pramANe karavAmAM na Ave to te ghara paDI jAya che. jethI siddhasena AcArya mahArAjAe kahyuM che ke jammi siripAsapaDimaM, saMtikae karai paDigihaduvAre / ajja vi jaNA puri taM, mahuramadhannA na pecchaMtIti // 1 // Aje paNa loko te mathurA nagarImAM zAMti mATe dareka gharanA dvAre zrI pArzva jinanI pratimA kare che. anyo mathurA nagarIne jotA nathI. tathA je koIpaNa gaccha saMbaMdhI caitya hoya che te nizrAkRta caitya che. kAraNa ke tyAM pratiSThA vagere kAryamAM te gacchanA AcArya vagere ja adhikArI che. bIjA koI pratiSThAdi karI zakatA nathI. tathA tenAthI viparIta anizrAkRta caitya che. tyAM badhA paNa gaNanA nAyaka evA padavIdharo pratiSThA mAlAropaNa vagere kArya kare che. jemake zatruMjayanA mULa caityamAM badhA gaNanA AcAryoe pratiSThA karI che. kAraNa ke tyAM badhA AcAryo adhikArI che. tathA siddhAyatana pAMcamuM zAzvata jinacaitya che. athavA bIjI rIte pAMca prakAranAM caityo hoya che. te A pramANe- (1) nitya caitya (2-3) be prakAranI bhaktithI karAyeluM (4) maMgala caitya (5) sAdharmika caitya. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 Atmaprabodha (1) nitya caitya- nitya eTale zAzvata, ane te devaloka vageremAM jANavAM. (2-3) bhakti caitya- bharata Adie karAvelAM caityo te bhakti caityo. te be prakAre che. nizrAkRta ane anizrAkRta. (4) maMgala caitya- maMgala mATe karAyeluM caitya te maMgala caitya, ane te mathurA vageremAM bArasAkhamAM sthApana karAyeluM hoya che. (5) sAdharmika caitya- vArattaka muninA putre ramya evA devamaMdiramAM potAnA pitAnI mUrti karAvI te sAdharmika caitya. Ano bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A pramANe chesAdharmika caitya upara vArattaka muninI kathA vArattaka nAmanuM nagara hatuM. abhayasena nAmano rAjA hato. ane tene subuddhino bhaMDAra evo vArattaka nAmano maMtrI hato. eka vakhata bahAragAmathI AvelA koIka mahemAnanI sAthe vAto karato te maMtrI potAnA varaMDAnI divAla upara beThelo hato. te vakhate dharmaghoSa nAmanA mahAmuni bhikSA grahaNa karavA mATe tenA ghare pravezyA. tene bhikSA ApavA mATe tenI patnIe ghI ane khAMDathI mizrita dUdhanuM pAtra upADyuM, eTalAmAM koI paNa rIte te pAtramAMthI khAMDathI mizrita ghInuM biMdu bhUmi upara paDyuM. tethI tene joIne te dharmaghoSa muni mahAtmAe bhagavAne upadeza karela bhikSAgrahaNa karavAnI vidhimAM upayoga mUkyo. chardita doSathI duSTa A bhikSA che tethI mane na kalpa e pramANe manamAM vicArIne bhikSA lIdhA vinA ja gharamAMthI nIkaLI gayA. varaMDAnI divAla upara rahelA vArattaka maMtrIe nIkaLatA evA mahAmunine joyA. teNe manamAM vicAryuM ke A mahAmunie mArA gharanI bhikSA kema na lIdhI ? e pramANe jeTalAmAM vicAre che teTalAmAM te bhUmi upara paDelA khAMDathI yukta evA ghInA biMdu upara mAkhIo bhegI thaI. te mAkhIone khAvA mATe garoLI doDI. garoLIne mAravA mATe kAcIMDo doDyo. te kAcIMDAnuM bhakSaNa karavA bilADI doDI. te bilADIne paNa mAravA mATe mahemAnano kUtaro doDyo, ane teno paNa duzmana evo bIjo gharano kUtaro doDyo. tyAra pachI te be kUtarAnuM paraspara yuddha thayuM, tyAra pachI pota-potAnA kUtarAnA parAbhavathI duHkhI thayelA evA maMtrI ane mahemAnanA sevako doDyA. tyAra pachI te be sevakonuM paNa lAkaDIo laIne paraspara moTuM yuddha thayuM. maMtrIe vicAryuM ke- ghI vagerenuM biMdu mAtra paNa bhUmi upara paDyuM to AvA prakAranuM yuddha thayuM. tethI ja yuddhanA bhIru evA pUjya munie bhikSA grahaNa na karI. aho ! bhagavAne sAro dharma joyo. kharekhara ! vItarAga bhagavAnane choDIne AvA prakAranA niSpApa dharmano upadeza ApavA koNa samartha thAya ? tethI mAre paNa te ja deva sevavA yogya che, ane temaNe kaheluM ja anuSThAna pALavA yogya che. e pramANe vicArIne saMsArasukhathI virAga pAmelA, zubhadhyAnane pAmelA, jene jAtismaraNa jJAna thayuM che evA, devatAe jene sAdhuveza Apelo che evA te maMtrIe te kALe ja gharano tyAga karI anyatra vihAra karyo. krame karI lAMbA kALa sudhI saMyama pALIne ane Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva kevaLajJAna pAmIne vArattaka nagaramAM ja mokSane pAmyA. tyAra pachI snehathI pUrAyelA subuddhi nAmanA tenA putre eka suMdara devamaMdira karAvIne temAM rajoharaNa ane muhapattivALI potAnA pitA (muni)nI pratimA sthApita karI. tyAM dAnazALA zarU karI. te dAnazALAne zAstramAM sAdharmika sthalI kahevAya che. A pramANe sAdharmika caitya upara vArattaka muninI kathA batAvI. A kahevAthI pAMca prakAranAM caityo kahyAM. have A pAMca caityamAM bhaktikRta Adi cAra prakAranA caityo kRtrima hovAthI ochA-vattAno saMbhava che. tethI tenI saMkhyAno koI niyama nathI. zAzvata jina caityo to nitya hovAthI tenI saMkhyAno niyama che. (15) zAzvata jinabiMbo ane jinagRhonI saMkhyA have traNa bhuvanamAM rahelA zAzvata jina saMbaMdhI jinagRho ane jinabiMbonI saMkhyA "kammabhUmi' ItyAdi caityavaMdananI aMdara rahelI gAthAthI batAvavAmAM Ave che. te gAthAo A pramANe che sattANavaisahassA, lakkhA chappanna atttthkoddiio| 23ya chAyANIyA, ti (te) nu vei vadhe . 26 vaMde navakoDisayaM, paNavIsaM koDilakkhatevannA / aTThAvIsasahassA, causaya aTThAsiyA paDimA // 17 // A gAthA anusAre nIcenuM koSTaka ApeluM che. loka | zAzvata caityo | zAzvatabiMbo | urdhvaloka 84,97,023 91,76,78,484 adholoka 7,72,00,000 8,33,76,00,000 tiloka 50,004 kula 8,56,97,486 | 9,25,53,28,488 (have pachInA pejamAM traNe lokanAM caityo ane biMbonAM koSTako alaga alaga ApelAM che.) ATha kroDa, chappana lAkha, sattANuM hajAra, cArasone chayAsI traNa lokanA caityone huM vaMdana karuM chuM. 925 kroDa, pa3 lAkha, 28 hajAra, 488 pratimAone huM vaMdana karuM chuM. vyAkhyA- traNa lokamAM rahelAM 8,56,97,486 caityone huM vaMdana karuM chuM. zAzvatAM jina caityomAM 925,53,28,488 pratimAo rahelI che. tene huM vaMdana karuM chuM. A pramANe be gAthAno artha che. have traNa bhuvanamAM zAzvata jina bhavano ane zAzvata jinabiMbonI je saMkhyA batAvI che te jaNAve che- Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 Atmaprabodha = 8 : adholokamAM rahelAM zAzvata caityo tathA zAzvata biMbo nAma caitya saMkhyA |dareka caityamAM biMbanI saM. kula biMbo 1. asuranikAya 64,00,000 108 69,12,00,000 | 2. nAgakumAra 84,00,000 108 90,72,00,000 3. suparNakumAra | 72,00,000 108 77,76,00,000 4. vidhutakumAra 76,00,000 108 82,08,00,000 | 5. agnikumAra 76,00,000 108 82,08,00,000 | 6. dvIpakumAra 76,00,000 108 82,08,00,000 | 7. udadhikumAra | 76,00,000 108 82,08,00,000 8. dikakumAra 76,00,000 108 82,08,00,000 9. pavanakumAra 96,00,000 108 1,03,68,00,000 10. svanitakumAra | 76,00,000 - 108 - 82,08,00,000 kula 7,72,00,000 x 108 = 8,33,76,00,000 temAM adholokamAM dakSiNa ane uttara dizAmAM rahelA bhavanapationA dazeya nikAyanA badhA bhavanonI saMkhyA 7 kroDa ane 72 lAkha che. dareka bhavanamAM eka-eka caitya hovAthI adholokanAM badhAM caityo paNa 7 kroDa ane 72 lAkha ja che. te dareka caityamAM 108 pratimAo che. tethI sarva biMbonI saMkhyA 833 kroDa ane 76 lAkha che. (7,72,00000x108=833,76,00000). have ticchalokamAM pAMca meru vize 85 caityo che. te A pramANe dareka meru upara cAra-cAra vana che. ane dareka vananI cAre dizAmAM cAra cAra caityo che. ane dareka meruMnI upara eka-eka cUlikA che. dareka cUlikA upara eka-eka caitya che. Ama dareka meru upara 17-17 caityo thAya. te badhAM bhegAM karatAM 85 caityo thayAM. (1745=85) tathA dareka merunI vidizAmAM cAra-cAra gajadaMta parvato hovAthI 20 gajadaMta parvata thayA. dareka upara eka-eka caitya hovAthI 20 cetyo thayAM. tathA pAMca devakuru ane pAMca uttarakurunA jaMbU-zAlmalI vagere 10 vRkSo che. te dareka vRkSa upara eka-eka caitya hovAthI 10 caityo thayAM. tathA dareka mahAvidehamAM 16-16 vakSaskAra parvato hovAthI 80 vakSaskAra parvato che. dareka vakSaskAra parvata upara eka eka caitya hovAthI 80 caityo thayAM. dareka mahAvidehamAM 32-32 dIrgha vaitADhya parvato hovAthI 160 mahAvidehanA ane dareka bhArata ane airavatamAM eka eka dIrgha vaitADhya parvata hovAthI 10 bharata eravatanA dIrgha vaitAdya parvato thayA. Ama kula dIrgha vaitADhya parvato 170 thayA. dareka vaitADhya parvata para eka-eka caitya hovAthI 170 caityo thayAM. tathA jaMbUdvIpamAM 6 ane dhAtakIkhaMDa tathA puSkarArdhamAM 12-12 kulagiri hovAthI kula 30 kulagiri thayA. dareka para eka eka caitya hovAthI 30caityo thayAM. tathA dhAtakIkhaMDa ane puSkarArdhamAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma. prathama prakAza - samyakatva 25 be-be ISakAra parvata hovAthI 4 ISakAra parvato thayA. te dareka upara eka eka caitya hovAthI 4 caityo thayAM. tathA aDhI dvIpanI sImAne karanArA mAnuSottara parvata upara cAreya dizAmAM eka-eka caitya hovAthI 4 caityo che. tathA naMdIzvara nAmano AThamo dvIpa che temAM para caityo che. te A pramANe- pUrva dizAmAM naMdIzvaranI madhyamAM aMjanavarNano aMjanagiri parvata che. tenI cAre dizAmAM eka-eka vAvaDI che. te dareka vAvaDInI madhyamAM zveta varNanA dadhimukha nAmanA parvata che. te ja dadhimukha parvatanI cAra vidizAmAM rakta varNanA be- be ratikara parvato hovAthI 8 ratikara parvato thayA. aMjanagiri-1, dadhimukha-4, ratikara-8 ema pUrva dizAmAM 13 parvato thayA ane A pramANe dakSiNa, uttara ane pazcima ema traNeya dizAmAM paNa uparanA nAmanA ja 13-13 parvato hovAthI kula para parvato thayA ane te dareka para eka-eka caitya hovAthI kula para caityo thayA. tathA agiyAramA kuMDala dvIpamAM cAre ya dizAmAM eka-eka ema cAra caityo che. tathA teramA rucaka dvIpamAM paNa dareka dizAmAM eka-eka caitya hovAthI cAra caityo che. A pramANe ticcha lokanA badhA caityo bhegA karavAthI 463 caityo thayAM. te dareka caityanI aMdara ekaso ne ATha pratimA hovAthI kula 50,004 (pacAsa hajArane cAra) thaI. tirjIlokamAM rahelAM zAzvata jinacaityo ane zAzvatabiMbo jaMbUdIpa dhAtakIkhaMDapuSkarAI | kula caitya dareka caityamAM kula pratimA | pratimA merunA 4 vanamAM 16 | 32 108 | 8640 meru cUlikA 1 | 2 | 2 | 5 | 108 | 540 gajata 108 2160 devakuru (jaMbU-zAlmalI) | 108 540 uttarakuru (jaMbU-zAlmalI) 108 540 vakSaskAra 16 108 | 8640 vitAThya 68 | 68 | 18360 kulagiri (varSadhara) 12 | 12 108 3240 IpukAra 108 432 mAnuSottara cAre dizAmAM eka-eka 108 432 naMdIzvara dvIpa 108 | 5616 kuMDala dvIpa cAre dizAmAM eka-eka 4 108 | 432. Tucaka dvIpa cAre dizAmAM eka-eka | 4 108 - | 463 X 108 = 50004 32 | 32 34. 108 . jada | | | 432 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha have urdhvalokamAM saudharma devalokathI zarU karI pAMca anuttara sudhI 84 lAkha 97 hajAra ane 23 vimAno che ane te dareka vimAnamAM eka-eka caitya hovAthI badhAya caityo 84 lAkha 97 hajAra ane 23 thayA. ane te dareka caityamAM 108-108 pratimA hovAthI 91 kroDa 76 lAkha 78 hajAra 484 pratimAo thaI. urdhvalokamAM rahelAM zAzvata jinacaityo ane jinabiMbo nAma caitya saMkhyA pratyeka caityamAM biMbanI saM. kula biMbo | pahelA devaloke 32,00,000 108 34,56,00,000 | bIjA devaloke 28,00,000 108 30,24,00,000) trIjA devaloke 12,00,000 108 12,96,00,000 cothA devaloke 8,00,000 108 8,64,00,000 pAMcamA devaloke 4,00,000 108 4,32,00,000 chaThThA devaloke 50,000 108 54,00,000 sAtamA devaloke 40,000 108 43,20,000) AThamA devaloke 6,000 108 6,48,000 navamA devaloke 400 108 - 43,200 dazamA devaloke | agiyAramA devaloke 300 108 32,400 bAramA devaloke nava raiveyakamAM 318 | 108 34,344 | anuttaramAM 108 540 kula 84,97,023 x 108 = 91,76,78,484 | A pramANe traNeya lokamAM rahelAM zAzvata jina saMbaMdhI caityo ane jinabiMbonI saMkhyA meLavavAthI "sattAvirUdassA' ityAdi be gAthAmAM kahelI sarva paNa saMkhyA prApta thaI. ahIM kharekhara ! caitya ane biMbonI A saMkhyA visaMvAda vinAnA sthAnonI apekSAe jaNAvI che. keTalAka AcAryo te visaMvAdasthAnonI apekSAe paNa upara kahelI saMkhyAthI adhika caityo ane biMbonI saMkhyA kahe che. saMghAcAra nAmanI caityavaMdanabhASyavRttimAM kahyuM che ke sagakoDilakkhabisayari, aho ya tirie dutIsapaNasayarA / . culasI lakkhA saganavai, sahasatevIsuvari loe // 1 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 27 terasakoDi sayAkoDi, guNanavai saTThI lakkha ahaloe / tirie tilakkha teNavai, sahasa paDimA dusayacattA // 2 // bAvanaM koDisayaM, cauNavaIlakkha sahasa cauyAlA / satta sayA saTThijuA, sAsayapaDimA uvari loe // 3 // gAthArtha- adholokamAM 7 kroDa ane 72 lAkha caityo che. ane ticchalokamAM 3275 cetyo che. ane urdhvalokamAM 84,97,023 caityo che. (1) adholokamAM 1389 kroDa ane 60 lAkha pratimA che. tiskRlokamAM 3 lAkha 93 hajAra 240 pratimA che. (2) UrdhvalokamAM 15ra kroDa, 94 lAkha, 44 hajAra 760 zAzvatI pratimA che. (3) * vyAkhyA- dareka bhavanamAM eka-eka caitya hovAthI adholokamAM 7 kroDane 72 lAkha caityo che. have tiskRlokamAM 3275 caityo che. te A pramANe- 5 meru parvata, 20 gajadaMta parvata, jaMbUzAlmalI vagere 10 vRkSo, 80 vakSaskAra parvato, 170 dIrgha vaitAdya parvato, 30 kulagiri, 4 ISakAra parvata, mAnuSottara parvata, naMdIzvara dvIpa, kuMDala dvIpa, rucakadvIpa A avisaMvAdi sthAnomAM 463 caityo pUrve kahelI rItathI jANavA. have visaMvAdi sthAnomAM bAkInI saMkhyA kahevAya che. te A pramANe-pAMca merunI apekSAe pAMca bhadrazAla vanamAM 8-8 karikUTo che. AthI 40 karikUTa thayA. dareka upara eka-eka caitya hovAthI 40 caityo thayAM. tathA gaMgA-siMdhu vagere nadInA prapAta kuMDanA 380 ja caityo che. tathA padmadrahAdimAM 80 caityo che. gaMgAdi mahA nadImAM 70 caityo che. tathA devakurumAM pAMca ane uttarakurumAM pAMca caityo ema 10 caityo che. tathA kaMcanagirinAM 1000 caityo tathA yamala girinAM 20 caityo te ja pramANe 20 vRtta vaitADhyanAM 20 caityo tathA jaMbU-zAlmali AdinAM 10 vRkSanAM 10caityo. tene avisaMvAdi caityonI gaNanAmAM gaNelA ja che. paNa tenA parivAra svarUpa 1160 nI saMkhyAvALA laghu jaMbUvRkSa vagere che, ane temAM teTalI ja saMkhyAnAM caityo che. te ahIM gaNelAM che. tathA 32 rAjadhAnInAM 32 caityo che. A visaMvAdi sthAnamAM rahelA badhAM caityo 2812 thayAM. A pramANe avisaMvAdi ane visaMvAdi sthAnamAM rahelA sarva caityonI saMkhyA 327pa thAya che. (2812+463=4275) have UrdhvalokamAM dareka vimAnamAM eka eka caitya hovAthI 84 lAkha, 07 hajAra ane 23 caityo che. - have be gAthAmAM kahelAM caityomAM biMbonI saMkhyA kahevAya che. te A pramANe- adholokamAM dareka caityamAM 180 jinabiMba hovAthI 1389 kroDa, 60 lAkha (7,72,00,000 x 180 = 13,89,60,00,000) jinabiMbo che. tiolokamAM 3 lAkha, 93 hajAra, 240 jinabiMbo che. te A pramANe- naMdIzvara, rucaka ane kuMDaladvIpanA (para+4+4=) 60 caityomAM darekamAM pUrve 124 'jinabiMbo hovAthI ane bAkInA 2752 caityomAM tathA pUrve kahelA 463 caityomAM 120 jinabiMbo hovAthI batAvyA pramANenI saMkhyA thAya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 Atmaprabodha UrdhvalokamAM 12 devaloka sudhInA dareka caityamAM 180 jinabiMbo hovAthI ane 9 kaiveyaka ane 5 anuttaramAM rahelA dareka caityamAM 120 jinabiMba hovAthI 15ra,94,44,760 zAzvata jina pratimA che. A pramANe bIjI-trIjI gAthAno artha pUrNa thayo. e have sarva daityonAM jinabiMbonI saMkhyAne jaNAvanArI zAstrokta be gAthA A pramANe savve vi aTTha 8 koDI, lakkhA sagavanna 57 dusaya 200 aDanauyA 98 / tihuyaNaceiya vaMde, asaMkhudahidIvajoivaNe // 4 // panarasa 15 koDisayAI, koDI bAyAla 42 lakkha aDavanA 58 / aDatIsa 38 sahasa vaMde, sAsayajiNapaDima tiyaloe // 5 // sUcanA- A be gAthAno artha koSTako pachI (31 mA pejamAM) Apelo che. traNa bhuvanamAM rahelAM zAzvata caityo tathA biMbono saMyukta koSTaka tathA alaga-alaga koSTaka ahIM Apela che. A Atmaprabodha graMthamAM batAvelI gAthA pramANe traNa bhuvananAM zAzvata caityo tathA biMbo nAma | caitya saMkhyA | biMba saMkhyA ? | | Urdhvaloka 84,97,023 | 1,52,94,44,760 adholoka 7,72,00,000 13,89,60,00,000 ticchaloka 3,275 - 3,93,240 kula | 8,57,00,298 | 15,42,58,38,000 jagaciMtAmaNi caityavaMdana pramANe traNa bhuvananA zAzvata caityo tathA biMbo nAma - caitya saMkhyA 1 biMba saMkhyA Urdhvaloka 84,97,023 | 1,52,94,44,760 adholoka 7,72,00,000 13,89,60,00,000 ticchaloka 3,259 3,91,320 8,57,00,282 | 15,42,58,36,080 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva - 180 UrdhvalokamAM rahelAM zAzvata jinacaityo ane zAzvatabiMbo nAma. caitya saMkhyA pratyeka caityamAM biMbanI saM. - kula biMbo pahelA devaloke 32,00,000 180 57,60,00,000 bIjA devaloke 28,00,000 180 50,40,00,000 trIjA devaloke 12,00,000 21,60,00,000 cothA devaloke 8,00,000 | 180 14,40,00,000 pAMcamA devaloke 4,00,000 180 7,20,00,000 chaThThA devaloke 50,000 180 90,00,000 sAtamA devaloke 40,000 180 72,00,000 | AThamA devaloke 6,000 180 10,80,000 navamA devaloke 400 180 72,000 dazamA devaloke agyAramA devaloke 300 180 54,000 bAramA devaloke nava raiveyakamAM 318 | 120 38,160 anuttaramAM 5 120 600 84,97,023 1,52,94,44,760 adholokamAM rahelA zAzvata jinacaityo ane zAzvatabiMbo nAma | caitya saMkhyA dareka caityamAM biMbanI saM. kula biMbo | 1. asuranikAya | 64,00,000 180 1,15,20,00,000 2. nAgakumAra | 84,00,000 180 1,51,20,00,000 72,00,000 180 1,29,60,00,000 | 4. vidhutakumAra 76,00,000 180 1,36,80,00,000 5. agnikumAra 76,00,000 180 1,36,80,00,000 6. dvIpakumAra 76,00,000 180 1,36,80,00,000 | 7. udadhikumAra 76,00,000 180 1,36,80,0000 | 8. dikakumAra 76,00,000 180 1,36,80,00,000 9. pavanakumAra 96,00,000 180 1,72,80,00,000 10. svanitakumAra | 76,00,000 180 1,36,80,00,000) kula | 7,72,00,000 x 180 = 13,89,60,02000 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha 16 tilokamAM rahelAM zAzvata jinacaityo ane zAzvatabiMbo nAma jaMbUDhIpa dhAtakIkhaMDa puSkarA kula caitya dareka caityamAM kula pratimA | pratimA merunA 4 vanamAM 16 | 32 | 30 | 120 | 9600 miru culikA 2 2 5 120 | 600. gajadaMta 120 | 2400 devakuru (mukhyavRkSa) 120 ] 600 | uttarakuru (mukhyavRkSa) | | 5 120 | 600 | vakSaskAra 30 | 30 | 80 5 120 [ 9600 vaitADhya 68 | 68 170 120 |20400 kulagiri (varSadhara) 12 | 12 30 120 | 3600 ISakAra 120 480 mAnuSottara cAre dizAmAM eka-eka 4 120 480 naMdIzvara dvIpa 52 124 | 6448 kaMDala dvIpa cAre dizAmAM eka-eka 124] 496 : caka dvIpa cAre dizAmAM eka-eka 124 | 496 karikUTa 8 | 16 | 16 120 | 4800 nadInA kuMDa 76 | 152 | 152 [ 380 120 [45600 | nadInA draha 32 32 80 | 120 [ 9600 prapAta kuMDa 14 28 70. 120 | 8400 || kaMcanagiri 200 400 400 | 1000 120 (12 ) yamalagiri 4. 8 20 120 | 2400 | vRttavaitADhyA 4 8 120 | 2400 divakuru 5 120 | 600 uttarakuru 120 | 600 | laghu jaMbUvRkSAdi 232 | 464 | 464 | 1160 | 120 1392) "rAjadhAnI 32 120 | 3840 | | | | 3275 | |393240| 1. jagaciMtAmaNi caityavaMdana pramANe 32 rAjadhAnInA sthAne 16 nagarI gaNI kula saMkhyAmAMthI bAda karatA 3259 caityo ane 3,91,320 pratimAnI saMkhyA maLI rahe che. te A pramANe 3275-16=3259 caityo tathA 3,93,240 - (16x120=) 1920 = 3,91,320 pratimAo. 40 | 16 2.8 I 20 2 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 31 gAthArtha- traNa bhuvanamAM rahelA 8 kroDa 57 lAkha 298 (8,57,00,298) caityone huM vaMdana karuM chuM ane asaMkhya samudro, dvIpo, jyotiSa vimAno ane vyaMtara nagaramAM rahelA asaMkhya caityone huM vaMdana karuM chuM. (4) traNa lokamAM rahelI 1542,58,38,000 zAzvatI jina pratimAne huM vaMdana karuM chuM. (5) (ahIM gAthAmAM 1920 jinabiMbonI saMkhyA adhika batAvI che teno khulAso A pramANe che- jagaciMtAmaNi caityavaMdanamAM je jinabiMbonI gaNatarI karI che temAM saudharmendra temaja IzAreMdranI agramahiSIonI 16 nagarInA 1920 jinabiMbo gaNelA che. jyAre ahIM tenA badale mahAvidehanI 32 rAjadhAnInA 3840 jinabiMbo gaNelA che. Ama 1920 jinabiMbo ahIM adhika batAvelAM che.) ahIM pUrve karikUTa Adi sthAnonuM je visaMvAdisthAnapaNuM kahevAyuM te jaMbUdvIpa prajJapti vageremAM A (karikUTAdi) sthAnomAM caityo che ema batAvyuM nathI mATe visaMvAdipaNuM che. ane te visaMvAdane anusaranArI kSetrasamAsanI gAthA A pramANe che 'karikUDakuMDadahanai, kurukaMcaNajamalasamaviyaDDesu / nimavavisaMvALo, no taM nApati jayasthA che ? It', gAthArtha kaMrikUTa kuMDa, draha, nadI, kuru (devakuru-uttarakuru), kaMcanagiri, jamala samala parvata . ane vaitADhya parvatamAM jinabhavanano je visaMvAda che te visaMvAdane gItArtho jANe che. te pUrve je dareka caityomAM 108 ja jinabiMbo gaNyA che te paNa jaMbUDhIpa-prajJapti anusAreja gaNyA che. tathA vaitADhya parvata upara rahelA siddhAyatana phUTanA adhikAramAM tenuM sUtra A pramANe che 'stha i...... 3varamuddhayA ti' atha tAsAM jinapratimAnAM parikaravarNanaM, yathA-'tAsi NaM jiNapaDimANaM ..... jAva aMjaNasamuggANaM aTThasayaM dhUvakaDucchagANaM ciTuMti iti / artha- ahIM eka moTuM siddhAyatana (zAzvata jina pratimAonuM caitya) che. te eka gAu lAMbuM, aDadho gAu pahoLuM, kaMIka nyUna (=pa60 dhanuSya cUna) eka gAu UMcuM che. yAvat dhajA sudhInuM varNana jaMbUdvIpa prajJapti pramANe jANavuM. te siddhAyatanane traNa dizAmAM traNa dvAra che. te dvAro pAMcaso dhanuSya UMcAM che, aDhIso dhanuSya pahoLAM che ane teTalA ja eTale ke aDhIso dhanuSya pramANa pravezathI che, eTale ke lAMbA che. jaMbUdIpa prajJaptimAM vijaya dvAranuM varNana che tema ahIM paNa sevA varAra zUpiyA'I' e padathI tevuM yAvat vanamAlAnuM varNana che tyAM sudhInuM varNana samajavuM. bahu samaramaNIya bhUmibhAgavALA te siddhAyatananA bahu madhya dezabhAgamAM eka moTuM devachaMdaka che. te pAMcaso dhanuSya lAMbuM-pahoLuM che. sAdhika pAMcaso dhanuSya UMcuM che. AkhuM devachaMdaka rasamaya che. ahIM ekaso ATha jina pratimAo che. te pratimAo utsadha aMgulathI tIrthaMkaranA zarIra jeTalA pramANavALI che. utkRSTathI pAMcaso dhanuSya ane jaghanyathI sAta hAtha pramANa che. te pratimAo devachaMdakanI cAre dizAomAM sattAvIza sattAvIza che. e pramANe jIvAbhigama sUtramAM yAvat dhUvaDu chuM' sudhInuM varNana je pramANe che te pramANe ahIM paNa jANavuM. te jinapratimAnuM varNana A pramANe che Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha te jinapratimAnA varNanano vistAra A pramANe che- te pratimAnA hAthe-paganA taLIyA tapanIya suvarNanA che, nakho aMkaratanA che, nakhono aMtya bhAga lohitAkSaratamaya che, jaMghAo kanakamaya che, jAna kanakamAya che, chAtI kanakamaya che, gAtrayaSTi (stana) kanakamaya che, stanano AgaLano bhAga tapanIya suvarNamaya che, nAbhI tapanIya suvarNamaya che, romarAjI rikTaramaya che, zrIvatsa tapanIya suvarNamaya che, oSTha zilapravAlanA che, dAMta sphaTIkamaya che, jIbha tapanIya suvarNamaya che, tALavuM tapanIya suvarNamaya che, nAsikA rikTaranamaya che, nAsikAno aMdarano bhAga lohitAkSaratamaya che, AMkho aMkaratamaya che, AMkhano aMdarano bhAga lohitAkSaranamaya che, kIkIo rikTaranamaya che, AMkhanI pAMpaNa rikTaratamaya che, bhRkuTIo rijharatamaya che, kAna kanakamaya che, lalATapaTTa kanakamaya che, mastakanI ghaDIo vajaratamaya che, kezanA mULanI bhUmi tapanIya suvarNamaya che, uparanA vALa rijharatamaya che. have te jinapratimAnA parikaranuM varNana A pramANe che- te pratyeka jina pratimAonI pAchaLa lIlApUrvaka chatrane dhAraNa karatI pratimAo rahelI che. te chatra hima-rajata-kuMdapuSpa-caMdrasamAnavarNavALuM, koriMTathI sahita phUlonI mALAvALuM ane ujjavaLa che. te jina pratimAonI baMne bAju alaga alaga cAmarane dhAraNa karanArI pratimAo rahelI che. te cAmaro zaMkha-aMka-rata-kuMdapuSpa-sphaTikaratarajata jevA ane kSIra samudranA pANIne mathavAthI thayelA phINanA samUha samAna sapheda che. te cAmaronA daMDamAM caMdrakAMta, vaja ane vairya maNirato ane bIjA paNa vividha prakAranA maNirato jaDelAM che. cAmaronA vALa sUkSma, rajata jevA sapheda ane lAMbA che. te pratimAo AvA cAmarone grahaNa karIne lIlApUrvaka viMjhatI viMjhatI rahelI che. te jinapratimAonI AgaLa be nAga pratimAo che, be bhUta pratimAo che, be jinayakSa pratimAo che, be kuMDane dhAraNa karanArI pratimAo mUkelI che. te sarva pratimAo ratamaya che, svaccha che, yAvat samAnarUpavALI che. tyAM te jina pratimAonI AgaLa 108 ghaMTo che. 108 zRMgAro che. e pramANe 108 darpaNa bhAva 108 morapIMchathI banAvelI puSpanI caMgerIo che. 108 morapIMchathI banAvelI puSpanI paTalo che. 108 telapAtra che. yAvat 108 aMjanapAtra che. 108 dhUpadhANAM rahelAM che. A pramANe jaMbUdvIpamAM rahelAM sarva siMddhAyatanomAM darekamAM 108 ja jinapratimAo che. e pramANe chaThThA upAMgamAM kahevAyeluM che ane AnA anusAra traNa lokamAM rahelAM sarva siddhAyatanomAM 108 ja pratimA jANavI ane AthI ja " bhUmItyAdri' stotramAM paNa A ja saMkhyA svIkArI che. e pramANe buddhizALIoe jANavuM. prazna- tamoe caitya vagerenI ATalI saMkhyA jaNAvI, paraMtu jo adhika saMkhyAvALAM caityo vagere hoya to ochI saMkhyA kahevAmAM mahAna doSa thaze. uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. AthI ja stotranA aMte traNa lokamAM rahelA sakaLa zAzvata ane azAzvata jinacaitya vagerene namaskAra jaNAvanArI " vivi nAtittha' ityAdi gAthA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva jaNAvelI che. AthI koI doSa nathI. 52mArthathI to Ano nirNaya kevalI bhagavaMto athavA bahuzruto jANe che. vivAdamAM koI paNa siddhi nathI. kharekhara to samyagdaSTione je jinezvara bhagavaMtoe kahyuM che te ja zaMkA vinAnuM satya che.'' A ja vAkya upAdeya che. tethI carcAthI saryuM. have visaMvAdi ane avisaMvAdi e baMne sthAnane AzrayIne traNa bhuvanamAM rahelAM zAzvatAM jinacaityonI UMcAI vagerenuM pramANa kahe che. temAM bAra devalokamAM, nava caiveyakamAM, pAMca anuttaramAM tathA naMdIzvara, kuMDala ane rucaka nAmanA traNa dvIpamAM je jina caityo che te UMcAImAM 72 yojana pramANa che. laMbAImAM 100 yojana pramANa che. pahoLA 50 yojana pramANa che. tathA kulagiri, devakuru, uttarakuru, meruvana, gajadaMta parvata, vakSaskAra parvata, ISukAra parvata, mAnuSotta2 parvata ane asura vagere daza nikAyamAM rahelAM caityo 36 yojana UMcAM, 50 yojana lAMbAM ane 25 yojana pahoLAM che. tathA dIrgha vaitADhyo, meru cUlikAo (mahAnadIo, kuMDomAM), jaMbU vagere vRkSo (vRtta vaitADhya parvato, kaMcanagirio, diggaja parvato, draho, yamala girio)mAM je caityo che te 1444 yojana UMcAM che. eka gAu lAMbAM che. ardho gAu pahoLAM che. tathA (rAjadhAnIo, vyaMtaronA nagaro ane jyotiSa vimAnomAM rahelAM caityo 9 yojana UMcAM, 125 yojana lAMbAM ane 6aa yojana pahoLAM che. ityAdi badhuM buddhizALIoe vicAravuM.) ahIM naMdIzvara, rucaka ane kuMDala e traNa dvIpamAM rahelAM 60 caityomAM darekamAM cAra-cAra dvAro che. A sivAyanAM bAkInAM badhAMya zAzvatAM jinacaityomAM traNa-traNa dvAro jANavAM. vaLI badhAM ya zAzvatAM jinabiMbonAM nAma RSabhAnana, caMdrAnana, vAriSaNa ane vardhamAna e pramANe cAra nAmathI ja kahevA. kemake AgamamAM te ja pramANe kaheluM che. A pramANe zAzvata jinacaityonuM vivecana karyuM. caityonA guNa-doSo 33 have bhaktikRta vagere azAzvata caityonA guNa-doSa AdinuM varNana kare che- temAM kapALa, nAka, mukha, Doka, hradaya, nAbhi, guhya, sAthaLa, jAnu, pIMDi, caraNa Adi sthAno vAstuzAstra Adi graMthomAM kahelA pramANathI yukta hoya ane AMkha, kAna, skaMdha, hAtha, AMgaLI vage2e sarva avayavo adUSita hoya, samacaturasa saMsthAnamAM raheluM hoya, paryaMkAsana athavA to kAyotsargathI zobhatuM hoya, sarvAMga suMdara hoya, vidhithI caitya vageremAM pratiSThita kareluM hoya, AvuM pUjAtuM zrI jinabiMba sarva bhavya jIvone IcchitArthane prApta karAvanAruM thAya che. upara kahelA lakSaNathI rahita jinabiMba azubha arthano sUcaka hovAthI pUjavA yogya ja nathI. tathA upara kahelA lakSaNathI yukta evuM paNa jinabiMba koI paNa rIte 100 varSa pahelAM potAnA avayavomAM dUSita thayeluM hoya to te paNa pUjavA yogya nathI. have jo uttama puruSo (pUrvAcAryo)e vidhipUrvaka caitya vageremAM sthApita kareluM jinabiMba so varSa pachI khaMDita thayeluM hoya to paNa tene pUjavAmAM paNa koI doSa nathI. kahyuM che kevrissyaao uDDuM jaM biMba uttamehiM saMThaviyaM / viyAMnu vi pUrUSnapha, te viMnaM nitaM na no // // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 Atmaprabodha artha- uttama puruSoe sthApita kareluM je biMba so varSa pachI khaMDita thayeluM paNa pUjAya che. kAraNa ke pUjAyeluM te biMba niSphaLa jatuM nathI. ahIM A vizeSa che ke- mukha, nayana, nAka, Doka, kaTi vagere sthAnomAM khaMDita thayeluM mULanAyakanuM biMba sarvathA ja pUjavA yogya nathI. paraMtu AdhAra (beThaka), parikara, lAMchana, Adi sthAnomAM khaMDita thayeluM hoya to paNa te pUjanIya che. tathA dhAtu, lepa AdithI banAveluM jinabiMba khaMDita thayeluM hoya to pharI paNa sAju karAya che. paraMtu kASTha, rata ane pASANathI banAveluM jinabiMba khaMDita thayeluM hoya to tene pharI sAju karavuM yogya nathI ja. tathA ati aMgavALI, hIna aMgavALI, kRza udaravALI, vadhelA peTavALI, kRza hRdayavALI, netrAdi hIna aMgavALI, upara dRSTivALI, ticha daSTivALI, nIcA mukhavALI, raudra mukhavALI pratimA jonAranA zAMtabhAvane utpanna karatI na hovAthI ane rAjAdinA bhayane, svAmInA nAzane, dhananA nAzane, zoka-saMtApa Adi azubha arthane sUcavanArI hovAthI sajjanone pUjavA yogya nathI. yathocita aMgane dhAraNa karanArI, zAMta dRSTivALI jina pratimA sadbhAvane utpanna karanArI hovAthI zAMti ane saubhAgyanI vRddhi Adi zubha arthane ApanArI hovAthI haMmezA ja pUjanIya kahevAyelI che. gRhamaMdiramAM kevI pratimA pUjya have gRhasthone potAnA gharamAM kevI pratimA pUjavA yogya che tenuM svarUpa batAve che. kharekhara ! gRhastha pUrve batAvelA doSathI rahita eka aMgulathI mAMDIne agiyAra aMgula sudhInA pramANavALI, parikara yukta, sonu, cAMdI, rata, pittaLa vagerethI banAvelI, sarvAga suMdara jinapratimA potAnA gharamAM pUjavA yogya che. kahevA pramANathI ane parikarathI rahita tathA pASANa, lepa, hAthIdAMta, kASTha ane loDhAthI banAvelI tathA citramAM AlekhelI jina pratimA potAnA gharamAM pUjavA yogya nathI ja. samayAvalI sUtramAM jaNAveluM che ke- lepanI, pASANanI, kASThanI, hAthI dAMtanI ane lokhaMDanI tathA parikara ane pramANathI rahita evI pratimAne gharamAM na pUjavI. tathA ghara maMdiramAM rahelI pratimA AgaLa balino bahu vistAra na karavo. paraMtu bhAvathI nitya snAna ane traNa saMdhyAe pUjana karavuM. agiyAra aMgulathI adhika pramANavALI jina pratimA saMgha maMdiramAM pUjavA yogya che, paNa ghara maMdiramAM pUjavA yogya nathI. tathA agiyAra aMgulathI nAnI pratimA mULanAyakarUpe saMghamaMdiramAM sthApavA yogya nathI. e pramANe viveka karavo. tathA vidhipUrvaka jinabiMba karanArA ane karAvanArA manuSyone haMmezA samRddhinI vRddhi thAya che. dAridra, daurbhAgya, kharAba zarIra, durgati, kharAba buddhi, apamAna, roga, zoka vagere doSo kyAre paNa thatA nathI. kharekhara ! ahIM jinabiMba caitya vicAramAM ghaNuM kahevAnuM che. te badhuM mahAgraMthomAMthI jANI levuM. A pramANe pAMca prakAranAM caiityo kahevAyA. (16-17) caityavinayanuM svarUpa have caitya vinayanuM svarUpa kahevAya che dvitripaJcASTAdibhedaiH, proktA bhaktiranekadhA / dvividhA dravyabhAvAbhyAM, trividhAGgAdibhedataH // 18 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva be, traNa, pAMca, ATha vagere bhedothI bhakti aneka prakAre kahelI che. temAM dravya ane bhAvathI be prakAranI kahelI che. aMga Adi bhedathI traNa prakAranI kahelI che. vyAkhyA- ahIM vinaya bhakti-bahumAna svarUpa che ema pUrva batAveluM che. temAM bhakti be, traNa, pAMca, ATha vagere bhedothI aneka prakAranI che. bhaktinAM prakAro 35 dravya ane bhAvathI be prakAranI bhakti jANavI. aMgapUjA, agrapUjA ane bhAvapUjAnA bhedathI traNa prakAre bhakti jANavI. have pahelI aMga pUjArUpa bhakti kahevAya che- temAM aMgapUjA jala, vilepana, puSpa, AbharaNa vagerethI thAya che. te A pramANe- duHkhe karIne prApta karelA evA samyaktva ratane sthira karavAnI IcchAvALA buddhizALI gRhasthe svayaM pavitra thaIne pahelAM bAdara jIvanI yatanA mATe zuddha vastrathI jina samAna mudrAvALI jinapratimAnuM pramArjana karI, kapUra, puSpa, kesara vagerethI mizrita sugaMdhI jalathI athavA phakta nirmala jaLathI snAna karAvavuM joIe. tyAra pachI kapUra, kesara, caMdana Adi sArAM dravyothI vilepana karavuM joIe. pachI puSpapUjA ka2vI joIe. temAM sAmAnya puSpothI pUjA na ja karavI joIe. jethI kahyuM che ke kevAM puSpothI pUjA na karavI 7 zu: pUnayeddeva, sumaina mahItai:| na vizIrnauH svae--zubhai'vizimi:|| 6 // artha- sUkAI gayelAM, pRthvI upara paDelAM, tUTI gayelI pAMkhaDIovALAM, azucithI sparzAyelAM ane nahIM khIlelAM puSpothI devanI pUjA na karavI. pUtigaMdhInyagaMdhAni, AmlagaMdhAni varjayet / kITakozApaviddhAni, jIrNaparyuSitAni ca // 2 // artha- durgaMdhavALAM, gaMdha vagaranAM, khATI gaMdhavALAM, kIDAothI ane kozothI viMdhAyelAM, jIrNa thayelAM ane vAsI puSpothI devanI pUjA na ka2vI. vaLI bIjuM hastAtpraskhalitaM kSitau nipatitaM lagnaM kvacitpAdayoryanmUrddhArdhvagataM dhRtaM kuvasanairnAbheradho yad dhRtaM / spRSTaM duSTajanairghanairabhihataM yad dUSitaM kITakai - styAjyaM tatkusumaM dalaM phalamatho bhaktairjinaprItaye // 3 // artha- hAthamAMthI paDI gayuM hoya, bhUmi upara paDeluM hoya, pagone lAgeluM hoya, mastaka upara rAkheluM hoya, kharAba vomAM dhAraNa kareluM hoya, nAbhithI nIce dhAraNa kareluM hoya, duSTa mANasoe sparza karyo hoya, ghaNAM varasAdathI haNAyeluM hoya, kIDAothI dUSita thayeluM hoya evA puSpa, patra, 1. kozano artha megha thAya che. arthAt ghaNA varasAdathI viMdhAyelAM hoya. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. Atmabodha phaLano jinezvaranI prIti saMpAdana karavA mATe bhaktoe tyAga karavo. tathA upara kahelA doSothI duSTa evA puSpothI pUjA karato mANasa nIcapaNAne pAme che. kahyuM che ke pUjAM kurvannaGgalagnai-dharAyAM patitaiH punaH / : rotkarvanuM puNva-cchiSTa: soDadhinAyate | 4 artha- zarIrane lAgelAM ane pRthvI upara paDelAM puSpothI je puruSa pUjA kare che te nIca thAya che, arthAt nIcakuLamAM utpanna thAya che. hamaNAM kahelA doSothI rahita hoya tevA uttama puSpothI zrI jinezvara bhagavaMtonI pUjA karavI joIe. tenA prabhAvathI dhanasAranI jema tarata ja sakala sukha, samRddhinI vRddhi vagere bhavya jIvonA gharamAM pragaTa thAya che, ane daridratA, zoka, saMtApa vagere dUra jAya che. A A loka saMbaMdhI phaLa kahyuM. paraloka saMbaMdhI phaLa to svarga ane mokSanI prApti rUpa jANavuM. have pUrve sUcavelI dhanasAra zreSThInI kathA A pramANe che dhanasAra zreSThInI kathA kusumapura nagaramAM trikALa jinapUjA Adi puNyamAM tatpara dhanasAra nAmano zreSThI rahe che. eka vakhata ardha rAtrinA samaye tenA manamAM AvA prakArano vicAra utpanna thayo ke- mane pUrvabhavamAM karelA satkAryanA baLe A bhavamAM vadhatI evI samRddhi prApta thaI che. have jo A bhavamAM paNa kaMIka sadharma kArya karuM to bhavAMtaramAM paNa sukhI thAuM. vaLI je kAMI A samRddhi dekhAya che te paNa hAthInA kAnanI jema atyaMta caMcala che. AthI A samRddhine saphaLa karavA mATe ane paralokamAM sukhanI siddhi mATe zrI jinamaMdira karAvIza. kAraNa ke zAstramAM zrI jinamaMdira karAvanArane mahAna puNyanI prApti thAya che, ema kahyuM che. tethI A (jinamaMdira karAvavuM e) ja kArya karavAthI mAre mArI manuSyabhava Adi sakala sAmagrIne saphaLa karavI ucita che. A pramANe vicAratA evA tenI bAkInI AkhI paNa rAtri tarata ja pUrNa thaI gaI. savAra thaI tyAre te zreSThIe potAnA nyAyathI prApta karelA dhanathI bAvana devakulikAthI yukta evuM eka zrI jinamaMdira karAvavAnuM zarU karyuM. tethI tenA putroe dararoja ghaNA dravyanA vyayane joIne A pramANe kahyuM: he pitAjI ! Ape A sakala dravyano nAza karanAruM nirarthaka kArya kema zarU karyuM che ? amane A gamatuM nathI. jo navAM gharo, AbharaNo vagere karAvyA hoya to sAruM thAya. kAraNa ke te gharo ane AbharaNo kyAreka kAlAMtare paNa kAryane sAdhanArAM thAya. to paNa te zreSThIe te putranA vacanane sAMbhaLyuM hovA chatAM paNa jANe sAMbhaLyuM na hoya tema karIne vadhatA evA pariNAmathI ullAsapUrvaka dravyano vyaya karatA saMpUrNa maMdira taiyAra karAvyuM. paraMtu jyAre maMdira paripUrNa thayuM tyAre koIpaNa aMtarAyakarmanA udayathI badhuM dravya nAza pAmyuM. tyAre potAnA putroe ane bIjA paNa mithyAtvI lokoe kahyuM ke A maMdira karAvyuM tethI dhana nAza pAmyuM. tema chatAM paNa jaina dharma upara nizcala cittavALo te zreSThI potAnA dravya anusAre thoDuM thoDuM puNya kare ja che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sakhyatva 37 tyArapachI ekavAra tyAM potAnA dharmAcArya AvyA. vaMdana mATe gayelA evA zreSThIne gurue pUchyuM ke kharekhara ! tamane sukha che ? zreSThIe kahyuM: tamArI kRpAthI sukha che. paraMtu jinamaMdira banAvavAthI A dhana nAza pAmyuM.' ityAdi dharmanI apabhrAjanA lokomAM thAya che tenuM moTuM duHkha mane thAya che. je mAruM dravya gayuM tenuM kaMI paNa duHkha nathI. kAraNa ke dravya to jIvone zubha karmanA udayathI ghaNuM paNa maLe che ane aMtarAya karmanA udayathI nAza pAme che. tema chatAM paNa te svAmI ! jJAnanA baLathI juo ke mAro A bhavamAM aMtarAya tUTaze ke nahIM ? have zreSThInA A vacanane sAMbhaLIne khuza thayelA gurue jJAnathI azubha karmano nAza ane zubha karmanA udayane jANIne dharmanI unnati karavA mATe tene maMtrAdhirAja namaskAra maMtra Apyo, ane namaskAra maMtrane sAdhavAnI vidhi kahI. zreSThIe paNa zubha divase devamaMdiramAM mULa nAyaka biMbanI sanmukha rahIne aThThama tapa karavA pUrvaka te navakArano jApa karyo. tyArapachI pAraNAnA divase eka akhaMDita uttama sugaMdhI puSpamALA zrI jineMdranA kaMThamAM sthApIne jeTalAmAM stuti karavA lAgyo teTalAmAM khuza thayelA dharaNeDhe tenI AgaLa pragaTa thaIne kahyuM: he zreSThI ! huM tArI bhagavadbhaktithI khuza thayo chuM. manovAMchita tuM mAMga. tyArapachI zreSThIe paNa prabhunI stuti pUrNa karIne kahyuM: jo tuM khuza thayo che to prabhunA kaMThamAM AropaNa karelI puSpamALAnuM je puNya mane prApta thayuM tenA anusAra tuM phaLa Apa. tyAre dharaNenTe kahyuM te puNyane anurUpa phaLa ApavAne huM samartha nathI. kAraNa ke tenuM dAna ApavAmAM cosaTha Idro paNa asamartha che. tethI tuM bIjuM mAMga. zreSThIe kahyuM: to mALAnI madhyamAM rahelA eka puSpanuM phaLa tuM Apa. dharaNendra kahyuM te puSpanA phaLane paNa ApavA huM samartha nathI. zreSThIe kahyuM to pachI puSpamAM rahelA eka patranA phaLane Apa. dharaNe kahyuM te paNa ApavA huM samartha nathI. tyArapachI zreSThIe kahyuM: ATaluM mAtra paNa jo tAruM sAmarthya nathI to pachI tuM tArA sthAne jA. tyAre devadarzana amogha hovAthI tArA gharamAM ratathI bharelA suvarNanA kaLazAone huM AvuM chuM e pramANe kahIne dharaNaMdra adazya thayo. tyArapachI zreSThI paNa UThIne jyAM guru hatA tyAM jaIne gurune vaMdanapUrvaka sarva paNa te svarUpa jaNAvIne ane potAnA ghare AvIne pAraNuM karyuM. tyArapachI te zreSThIe jinadharmanI niMdAmAM tatpara evA putrone bolAvIne pUrve banelA saghaLA ya vRttAMtane kahIne ane te dravya batAvavA dvArA zrI jinezvaranI puSpapUjAno moTo mahimA batAvIne sarva paNa kuTuMbane zrI jinadharmamAM sthira karIne mAvajIva sukhI, bhogI ane tyAgI thayo. A pramANe puSpapUjA upara dhanasAra zreSThInI kathA pUrNa thaI. AbharaNa pUjA vivekIoe zrI jinabiMba upara suvarNanA ke ratanA cakSu, zrIvatsa, hAra, kuMDala, bijoruM, chatra, mukuTa, tilaka vagere vividha AbharaNo damayaMtInI jema yathAyogya sthAne AropaNa karavA joIe. te AbharaNo svayaM athavA bIjAe pUrve jeno upayoga na karyo hoya tevA hovA joIe. je pramANe damayaMtI pUrvabhavamAM vIramati nAmanI strI hatI tyAre ratanAM tilakone karAvIne aSTApada parvata upara covIse jinezvaronA lalATamAM caDAvyAM. tenA puNya prabhAvathI te svAbhAvika tilakathI zobhatA lalATavALI, satata tenI kAMtithI aMdhakAranA samUhane nAza karanArI, traNa khaMDanA mAlika nila rAjAnI paTTarANI damayaMtI thaI. A pramANe bIjA paNa ghaNA bhavyajIvo A pUjAthI vividha sukhazreNine pAmyA. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 A pramANe aMgapUjA rUpa bhakti pUrNa thaI. have bIjI agrapUjA rUpa bhakti kahevAya che Atmaprabodha te agrapUjA naivedya, phaLa, akSata, dIpaka vagerethI thAya che. temAM naivedya eTale zreSTha khAjA, modaka vagere bhakSya vastu jANavI. phaLa eTale nALiyera, bijoruM vagere phaLo jANavAM. akSata eTale potAne bhogya evA dhAnyathI viziSTa prakAranA akhaMDa, ujjavaLa zAli vagere dhAnya jANavAM. te naivedya, phaLa, akSata zrI jinezvaranI AgaLa dharavA. tathA bhagavAnanI AgaLa zreSTha yatanApUrvaka uttama ghIvALo dIpaka karavo. paraMtu vivekI gRhasthe te dIpakathI potAnA gharanuM kArya na karavuM. jo koI paNa kare to devasenanI mAtAnI jema tiryaMca yoni vagere mahAna duHkhanuM bhAjana thAya. kahyuM che ke dIpaM vidhAya devAnAmagrataH punareva hi gRhakAryaM na karttavyaM, kRte tiryagbhavaM bhajet // 1 // artha- devanI AgaLa dIpaka karIne pachI te dIpakathI gharanuM kArya na karavuM joIe. jo kare to tiryaMca bhavane prApta kare. devasenanI mAtAnuM dRSTAMta iMdrapu2mAM ajitasena nAmano rAjA hato. devasena nAmano zreSThI hato. te parama zraddhAvALo hato. sadA dharmakAryane karato sukhathI kALa pasAra kare che. have te ja nagaramAM dhanasena nAmano eka UMTavAhaka rahe che. tenA gharethI eka UMTaDI devasenanA gharamAM dararoja Ave che. UMTaDIno mAlika dhanasena lAkaDI vagerethI mAravA chatAM paNa te UMTaDI potAnA gharamAM rahetI nathI. te joI dayArdra cittavALo devasena te UMTaDIne mUlyathI kharIdI potAnA gharamAM rAkhe che. ekavAra tyAM dharmaghoSa AcArya AvyA. tyAre ghaNA bhavyajIvo guruvaMdana mATe gayA. zreSThI devasena paNa tyAM gayo. tyArapachI gurue dharmano upadeza Apyo. te A pramANe- sarva sukhanuM mukhya kAraNa hovAthI dharma jagatano sAra che ane dharmanI utpatti manuSyathI thAya che. tethI ja manuSyapaNuM sAra che. hajI surAjyanI prApti thAya, ramya evA zreSTha nagaronI prApti thAya, paraMtu sarvaze kahelo vizuddha mahAdharma prApta thato nathI. dharma kAryathI koI zreSTha kArya nathI, prANInI hiMsAthI koI adhika akArya nathI. premarAgathI adhika koI baMdha nathI, bodhilAbhathI adhika koI lAbha nathI. tethI he bhavyo ! pramAdane choDIne zrIjinadharmamAM rati karo. jethI tamArA sarva artho siddha thAya. have upadezanA aMte devasena zreSThIe gurune pUchyuM: he svAmI ! mAre eka UMTaDI che. te mArA ghara vinA kyAMya paNa rahetI nathI. temAM kAraNa zuM che ? AcArye kahyuM: A UMTaDI pUrvabhavamAM tArI mAtA hatI. koI vakhata eNe zrI jinezvara AgaLa dIpaka karIne te dIpakathI potAnA gharanA kAryo karyAM. tathA dhUpanA aMgArAthI cUlAne peTAvyo. pachI keTalAka kALe ahIMthI marIne nahIM AlocelA te karmanA kAraNe A UMTaDI thaI. pUrvabhavanA snehathI te tArA gharane mUkatI nathI. A sAMbhaLIne zreSThI vagere badhA loko devasaMbaMdhI vastunA upabhoganuM AvA prakAranuM phaLa jANIne teno tyAga karavAmAM prayatavALA thayA. tyArapachI gurune namIne teo pota-potAnA sthAne gayA. A pramANe pradIpanA adhikAramAM devasenanI mAtAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A dRSTAMtane sAMbhaLIne saMsAranA bhIru evA bhavya jIvoe devadIpaka vagerethI potAnuM kArya na karavuM joIe. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> prakAza - samyakatva tathA alpa paNa devanirmAlya grahaNa na karavuM joIe. devasaMbaMdhI caMdanathI tilaka na karavuM. deva saMbaMdhI pANIthI hAtha-paga vagere paNa na dhovA. devadravya vyAjathI paNa grahaNa na karavuM. bIjI paNa devasaMbaMdhI vastu potAnA kAryamAM na levI. A pramANe bIjI agrapUjA kahevAI. have trIjI bhAvapUjA rUpa bhakti kahevAya che te bhAvapUjA jinezvarone vaMdana, stavana, namaskAra vagerethI thAya che. temAM prathama caityavaMdananA ucita sthAne rahIne caityavaMdana karavuM. namutthaNa vagere kahevuM. tathA lokottara sadbhUta tIrthaMkaranA guNasamUhane jaNAvanArAM zreSTha vacanothI stuti karavI. tyArapachI hRdayarUpI kamaLamAM zrI jinezvarane sthApIne tenA guNanuM smaraNa karavuM. tathA prabhunI AgaLa nATaka vagere karatA rAvaNanI jema akhaMDa bhAva dhAraNa karavo. jemake, laMkezvara evA rAvaNe ekavAra aSTApada parvata para bharate karAvelA ane pota-potAnA varNa-pramANathI yukta evA covIsa jinonA maMdiramAM rahelA RSabhadeva AdinI dravyapUjA karI. pachI maMdodarI vagere soLa hajAra aMtaHpuranI strIo sAthe nATaka karatAM potAnI vINAno tAra tUTyo tyAre jinaguNagAnamAM raMgabhaMganA bhIru evA rAvaNe potAnI nasa kheMcIne tyAM joDI tyAre te jinabhaktithI teNe tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. te mahAvidehamAM bhaviSyamAM tIrthaMkara thaze. A pramANe bIjAoe paNa zrI jinapUjAmAM yata karavo. bhASyamAM kahyuM che ke gaMdhavvanaTTavAiya-lavaNajalArattiyAi dIvAi / jaM kiccaM taM savvaM, pi oyarai aggapUyAe // 1 // artha- gAMdharva nRtya, vAjiMtra, luNa utAravuM, jaladhArA karavI, AratI vagere, dIpa vagere je kRtya che te agrapUjAmAM samAveza thAya che. ityAdi vacanathI nATya agrapUjAmAM kahyuM che. chatAM paNa nATaka prAyaH bhAvathI mizrita hovAthI ane bhAvanI pradhAnatA vivakSita hovAthI tene (nATakane) ahIM bhAvapUjAmAM kahevAmAM paNa doSa nathI ema jANavuM. A pramANe bhAvapUjA kahI. A kahevA dviArA traNa prakAranI pUjA kahI. (18) have pAMca prakAranI bhakti kahevAya che puSpAdyarcA 1 tadAjJA 2 ca, tadravyaparirakSaNaM 3 / utsava 4 stIrthayAtrA 5 ca, bhaktiH paMcavidhA jine // 19 // artha- puSpa vagerethI pUjA, jinanI AjJAnuM pAlana, devadravyanuM rakSaNa, utsava ane tIrthayAtrA ema jinane vize pAMca prakAranI bhakti che. pahelI puSpAdipUjArUpa bhakti vyAkhyAna zrI jinezvarane vize pAMca prakAranI bhakti che. temAM ketaka, caMpaka, jAti, yuthikA, zatapatra Adi vividha puSpothI ane dhUpa, dIpa, caMdana AdithI je pUjA karavAmAM Ave che te prathama bhakti jANavI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 Atmaprabodha bIjI jinAjJApAlanarUpa bhakti zrI jinezvaranI AjJAnuM sArI rIte mana-vacana-kAyAthI pAlana karavuM te bIjI bhakti jANavI. jinAjJA ja sarvadharmakRtyanuM mUla kAraNa che. tethI jinAjJA vinA badhuM paNa dharmakArya nirarthaka ja che ema jANIne jinAjJAmAM vizeSathI prayatna karavo joIe. kahyuM che ke ANAi tavo ANAi, saMjamo taha ya dANamANAe / ANArahio dhammo, palAlapUla vva paDihAi // 1 // artha- AjJAmAM tapa che, AjJAmAM saMyama che, tathA AjJAmAM dAna che. AzA rahita dharma parALanA pULA jevo jaNAya che, arthAt nirarthaka che. vaLI bIjuM__ bhamio bhavo aNaMto, tuha ANAvirahiehiM jIvehiM / puNa bhamiyavvo tehiM, jehiM naMgIkayA ANA // 2 // artha- tArI AjJA vinAnA jIvo anaMta evA A saMsAramAM bhamyA. vaLI tArI AjJA jeNe aMgIkAra karI nathI te paNa A anaMta saMsAramAM bhamaze. jo na kuNai tuha ANaM, so ANaM kuNai tihuaNajaNassa / jo puNa kuNai jiNANaM, tassANA tihuaNe ceva // 3 // artha- je tArI AjJAne nathI karato te traNa bhuvanajananI AjJAne kare che. je jinAjJAne kare che tenI AjJA traNa bhuvanamAM varte che. trIjI devadravyarakSaNa-vRddhirUpa bhakti devasaMbaMdhI dravyanuM sArI rIte rakSaNa karavuM ane vRddhi karavI te trIjI vyakti che. kAraNa ke A saMsAramAM potAnA dravyanI rakSA karavI vagere kAryamAM to badhA ya jIvo tatpara hoya ja che. paraMtu devadravyanA rakSaNa vageremAM to koIka uttama puruSo ja pravRtti kare che. je jIvo devadravyanA rakSaNa vageremAM sArI rIte pravarte che te jIvo ahIM A lokamAM ane paralokamAM mahAsukhanI zreNivALA thAya che. jeo devadravyanuM bhakSaNa vagere kare che teo A loka ane paralokamAM paNa atighora duHkhanA bhAgI bane che. kahyuM che ke jiNapavayaNavuDDikara, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / bhakkhaMto jiNadavvaM, aNaMtasaMsArio hoi // 1 // artha- jina pravacananI vRddhi karanAruM ane jJAna-darzana guNanI prabhAvanA karanArA jinadravyanuM bhakSaNa karanAro anaMta saMsArI thAya che. jiNapavayaNavuDDikaraM, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / rakkhaMto jiNadavvaM, parittasaMsArio hoi // 2 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 41 artha- jina pravacananI vRddhi karanAruM ane jJAna-darzana guNanI prabhAvanA karanArA jinadravyanuM rakSaNa karanAro paritta saMsArI=parimita bhavasthitivALo thAya che. nivayavuTTira, mAvo nAgavaMsaLa[Ti | vaDhto jiNadavvaM, titthayarattaM lahai jIvo // 3 // artha- jinapravacananI vRddhi karanArA ane jJAna-darzana guNanI prabhAvanA karanArA jinadravyanI vRddhi karanAro jIva tIrthaMkarapaNAne pAme che. ahIM apUrva-apUrva dravyano umero karavo vagere rUpa vRddhi jANavI. te vRddhi paMdara karmAdAna ane kuvyApArano tyAga karavA pUrvaka tathA savyavahAra Adi vidhipUrvaka ja karavI joIe. paraMtu avidhithI devadravyanI vRddhi karavAmAM Ave to te doSa mATe thAya che. kahyuM che ke jiNavaraANArahiyaM, vaddhAraMtA vi ke vi jiNadavvaM / buDaMti bhavasamudde, mUDhA moheNa annANI // 1 // artha- jinezvaranI AjJAthI rahita devadravyanI vRddhi karanArA paNa keTalAka mohathI mUDha thayelAM ajJAnI jIvo saMsAra samudramAM DUbe che. - keTalAka to ema kahe che ke zrAvako sivAyanA bIjA loko pAsethI adhika ghareNuM laIne vyAjathI paNa devadravyanI vRddhi karavI ucita che. vaLI ceiyadavvaviNAse, isighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjaicautthabhaMge, mUlaggI bohilAbhassa // 1 // artha-caityadravyanA vinAzamAM, RSinA ghAtamAM, pravacananA uphAhamAM, sAdhvInA cothA vratanA bhaMgamAM bodhilAbhanA mULamAM agni Apelo thAya che. ahIM vinAza eTale dravyanuM bhakSaNa, vinAza pAmatA dravyanI upekSA Adi jANavuM. ahIM devadravyanA bhakSaNamAM ane rakSaNa AdimAM ghaNA dRSTAMto che. paraMtu ahIM to eka sAgara zreSThInuM dRSTAMta spaSTarUpe kahevAmAM Ave che. sAgara zreSThInuM dRSTAMta sAketapura nAmanA nagaramAM parama zrAvaka sAgara nAmano zreSThI rahe che. eka vakhata tyAMnA suzrAvakoe A suzrAvaka che e pramANe vicArIne tene caityadravya ApyuM ane kahyuM ke caityanuM kArya karanArA sUtradhAra vagerene tAre A dravya ApavuM. lobhathI parAbhava pAmelo te paNa sUtradhAra vagerene rUpiyA vagere dravya Apato nathI, paNa kiMmatI dhAnya- goLa- tela-ghI- vastra vagere caityadravyathI grahaNa karI teone Ape che ane emAM thato napho potAnA ghare rAkhe che. A pramANe rUpiyAnA eMzImA bhAga svarUpa kAkiNI thAya evI eka hajAra kAkiNI lobhathI teNe grahaNa karI. te lobhathI ja atighora duSkarma teNe bheguM karyuM. tyArapachI keTalAka kALa pachI te karmanI AlocanA karyA vagara marIne te samudramAM jaLamanuSya thayo. tyAM jAtya ratone grahaNa karanArA puruSo tene jaLamAMthI grahaNa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 Atmaprabodha karIne samudranI aMdara jalacaranA upadravane nivAranArA ane jalanI aMdara udyata karanArA evA prakAranA telane grahaNa karavA mATe vajanI ghaMTImAM tene nAMkhyo ane tyAM cha mahinA sudhI mahAvedanAthI marIne trIjI narakamAM nAraka thayo. narakamAMthI nIkaLIne pAMcaso dhanuSyavALo mahAmatye thayo. tyAM svecchAe karelI sarva aMgane chedavA vagerenI mahAvedanAthI marI cothI narakamAM gayo. A pramANe eka-be bhavanA AMtare sAtamI narakamAM paNa be vAra utpanna thayo. tyAra pachI hajAra kAkiNI pramANa devadravyanuM bhakSaNa karyuM hovAthI AMtarAthI athavA to AMtarA vinA eka hajAravAra kUtaro thayo, e pramANe hajAra-hajAravAra bhUMDa, bakaro,haraNa, sAbara, ziyALa, bilADI, uMdara, noLiyo, garoLI, gho, sarpa, vIMchI, pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, zaMkha, chIpa, jaLo, kaTikA, kRmi, kITa, pataMga, mAkhI, bhramara, kAcabo, mAchaluM, gadheDo, pADo, UMTa, khaccara, ghoDo, hAthI vagere bhavomAM bhamIne prAyaH sarva bhavamAM zastraghAta vagere mahAvyathAne sahana karato ja maryo. tyArapachI ghaNA duSkarma jenA nAza pAmyA che evo te sAgarano jIva vasaMtapuramAM kroDa dravyanA mAlika evA vasudatta zreSThInI patI vasumatinA garbhamAM utpanna thayo. jyAre te garbhamAM hato tyAre ja sarvadravya nAza pAmyuM, ane janmanA divase pitA mRtyu pAmyo. pAMcame varase mAtA paNa mRtyu pAmI. tyAre lokoe nipuNyaka e pramANe tenuM nAma pADyuM. tyArapachI bhIkha mAMgIne te moTo thayo. koI vakhata snehALa evA mAmAe tene joyo, ane tene potAnA ghare laI gayA. tyAre te rAtre ja mAmAnuM ghara coroe lUMTI lIdhuM. A pramANe jenA gharamAM te eka divasa paNa rahe che tyAM coranI dhADa, agni, gharanA mAlikano nAza Adi upadrava thAya che. tyAra pachI A kuputra athavA baLatI gheTAnI paMkti athavA mUrtimAna utpAta che ityAdi lokaniMdAthI kheda pAmelo te bIjA dezamAM gayo ane tAmralipI nagarImAM pahoMcyo. tyAM vinayaMdhara zreSThInA ghare cAkarapaNe rahyo. paraMtu te ja divase tenuM ghara baLI gayuM ane te ja kALe tene potAnA gharamAMthI kUtarAnI jema kADhI nAkhyo. tyAra pachI kiMkartavyamUDha thayelo evo te potAnA karmane niMde che. kAraNa ke___ kammaM kuNaMti savasA, tassudayaMmi ya paravasA huMti / rukkhaM duruhai savaso, nivvaDaI paravaso tatto // 1 // .. jIvo svavaza (svAdhInapaNe) karma kare che. paNa jayAre te karmano udaya thAya che tyAre te paravaza thAya che. vRkSa upara svavaza (svecchAthI) caDe che pachI paravaza thayelo paDe che. tyArapachI mArA bhAgyo bIjA sthAnamAM che e pramANe vicArIne te samudra kAMThe gayo ane te ja divase vahANamAM caDhyo. tyAM dhanAvaha nAmanA khalAsInI sAthe sukhethI te bIjA dvipamAM pahoMcyo ane potAnA cittamAM vicAryuM ke, "mAruM bhAgya khUlyuM. kAraNa ke vahANamAM caDhyo hovA chatAM paNa vahANa bhAMgyuM nahIM. athavA hamaNAM bhAgya potAnA kAryane bhUlI gayo che. paraMtu vaLatI vakhate tene potAnuM kArya yAda na Avo." ityAdi tenI ciMtAne anusAre ja bhAgye pAchA vaLatA evA tenA vahANanA pracaMDa daMDathI haNelA bhAjananI jema seMkaDo TukaDA karI nAkhyA. tyAre pATIyAne lAgelo te 1. jalamanuSyanA zarIramAM evA prakAranuM tela hoya che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva nipUNyaka koI paNa rIte samudrakAMThe rahelA koIka gAmamAM pahoMcyo ane tyAM te gAmanA ThAkuranI sevA karI. eka vakhata ThAkurane tyAM coronI dhADa paDI ane nipuNyakane ThAkuranA putranI buddhithI bAMdhIne potAnI pallImAM laI gayA. te ja divase bIjA pallIpatie tenI pallIno nAza karyo. tyArapachI teoe paNa A nirbhAgya che e pramANe mAnI kADhI mUkyo. A pramANe bIjA paNa hajAra sthAnomAM aneka upadravonuM kAraNa hovAthI kADhI nAkhavuM vagere mahAduHkhane sahana karato te vAMchita phaLane ApanArA sevaka yakSanA maMdire pahoMcyo. tyAM potAnA duHkhane jaNAvavA pUrvaka ekAgratAthI te yakSanI ArAdhanA karI. 21 upavAse khuza thayelA yakSe kahyuM: he bhadra! dararoja saMdhyAe mArI AgaLa hajAro suvarNanA pIMchAthI alaMkRta evo moTo mora nRtya karaze. nRtya pachI dararoja tenuM eka eka sonAnuM pIchuM paDaze. te tAre grahaNa karavuM. have khuza thayelA teNe paNa keTalAka divasa sudhI te pIMchAMone grahaNa karyA. A pramANe 900 pIMchAM meLavyAM. 100 pIMchA bAkI rahyA. have duSkarmathI preraNA karAyelA teNe vicAryuM. eka eka pIMchAne grahaNa karatAM hajI paNa keTalo lAMbo samaya sudhI huM araNyamAM rahuM? jo eka ja muThThIthI badhA ya pIMchAM grahaNa karuM to sAruM thAya. tyAra pachI te ja divase nRtya karatA moranA te pIMchAne eka muThThIthI ja jeTalAmAM grahaNa karavA gayo teTalAmAM mora kAgaDArUpe thaIne UDIne cAlyo gayo. pUrve grahaNa karelAM pIMchAM paNa nAza pAmyA. kAraNa ke daivamullaMghya yatkArya, kriyate phalavanna tat / saroMbhazcAtakenAptaM, galaraMdhreNa gacchati // 1 // bhAgyane oLaMgIne je kArya karavAmAM Ave che te phaLavALuM thatuM nathI. cAtake prApta kareluM samudranuM pANI gaLAmAM rahelA chidramAMthI bahAra nIkaLI jAya che. tethI mane dhikkAra che. meM nakAmI ja utsukatA karI. e pramANe vicAratA ane te vanamAM ahIM tahIM bhamatA evA teNe eka jJAnI munine joIne ane namIne potAnA pUrvabhavanuM svarUpa pUchyuM. munie paNa badhuM yathAnubhUta pUrvabhavanuM svarUpa kahyuM. tethI devadravyanA upabhoganuM prAyazcitta mAMgyuM. munie paNa kahyuM ke- (upabhoga karyo hoya tenAthI) adhika devadravyamAM ApavAthI ane te devadravyanuM sArI rIte rakSaNa ane vRddhi karavuM vagerethI te duSkarmano pratikAra thAya che, ane badhI rIte bhoga, Rddhi ane sukhano lAbha thAya che. have A sAMbhaLIne jyAM sudhI pahelAM grahaNa karelA dravyathI hajAra gaNu devadravya na ApuM tyAM sudhI vastra, AhAra, Adi nirvAha mAtrathI adhika alpa paNa dravyano huM saMgraha nahIM karuM. e pramANe muninI samakSa teNe niyama lIdho, ane vizuddha zrAvaka dharmano svIkAra karyo. tyArapachI je-je vyavahAra kare che tyAM tyAM ghaNuM dravya te meLave che. jema-jema dravya meLave che tema-tema devadravyamAM Ape che. A pramANe thoDA ja divasomAM devadravya nimitte daza lAkha kAkiNI dravya ApyuM. tyAra pachI devadravyanA RNathI mukta thayelo krame karIne ati ghaNuM dravya prApta karIne te potAnA nagaramAM Avyo. tyAM sarva zreSThIomAM mukhya gaNAtA teNe svayaM karAvelAM jaina maMdiromAM ane bIjAM sarva jaina maMdiromAM potAnI zakti pramANe akhaMDa bhaktithI dararoja mahApUjA, prabhAvanA vagere dvArA ahaMphyakti Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 Atmaprabodha svarUpa prathama sthAnakanI ArAdhanA karIne tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM, ane avasare gItArtha guru pAse dIkSA grahaNa karI. tyAM paNa siddhAMtanuM adhyayana karavA dvArA gItArtha thaIne sadharmadezanA vagerethI ghaNA bhavya jIvone pratibodha karyo. aMte anazana karavA dvArA kALa karIne sarvArthasiddha devalokamAM devapaNuM anubhavyuM. pachI mahAvideha kSetramAM tIrthaMkaranI vibhUtine bhogavIne siddha thayo. A pramANe devadravyanA adhikAramAM sAgara zreSThInuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe trIjI bhakti kahI. have cothI utsavarUpa bhakti kahevAya che bhavya AtmAo je aSTAdvikA, snAtra, caityabiMbanI pratiSThA vagere utsavo kare che tathA zrI paryuSaNa parvamAM kalpasUtranA pustakanuM vAMcana, prabhAvanA vagere utsavo kare che te paNa jinazAsananI unnatinuM kAraNa hovAthI jinapUjA ja kahevAya che. kAraNa ke bhAvanAthI prabhAvanA zreSTha prakAreNAdhikaM manye, bhAvanAtaH prabhAvanAM / bhAvanA svasya lAbhAya, svAnyayostu prabhAvanA // 1 // artha- prakAranA kAraNe (prabhAvanA zabdamAM bhAvanA karatA pra vadhAre hovAnA kAraNe) bhAvanAthI prabhAvanA adhika che ema huM mAnuM chuM. bhAvanA potAne lAbha karanArI che, jyAre prabhAvanA potAne ane bIjAne lAbha karanArI che. have pAMcamI tIrthayAtrArUpa bhakti kahevAya che zrI zatruMjaya, giranAra, Abu parvata, aSTApada, sametazikhara vagere sakala tIrthomAM jinavaMdana mATe tema ja te kSetranI sparzanA vagere mATe je javAmAM Ave che te tIrthayAtrA kahevAya che. A paNa jinabhakti ja jANavI. temAM zrI zatruMjaya tIrtha sakala tIrthAdhirAja che. kharekhara ! traNa lokamAM paNa tenA jevuM bIjuM koI tIrtha nathI. jethI kahyuM che ke namaskArasamo maMtraH, zatruJjayasamo giriH / . vItarAgasamo devo, na bhUto na bhaviSyati // 1 // artha- namaskAra samAna koI maMtra, zatruMjaya samAna koI giri, vItarAga samAna koI deva thayo nathI ane thaze paNa nahIM. zatruMjayanI yAtrA vaLI zrI zatruMjaya tIrthanI sparzanA AdithI mahApApI evA paNa jIvo svarga Adi sukhanA bhoktA thAya che. puNyazALI to thoDA ja kALamAM siddha thAya che. jethI kahyuM che ke kRtvA pApasahasrANi, hatvA jantuzatAni ca / idaM tIrthaM samAsAdya, tiryaJco'pi divaM gatAH // 1 // artha- hajAro pApone karIne ane seMkaDo jIvone haNIne A tIrthane pAmIne tiryaMco paNa svargamAM gayA che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 45 ekaikasmin pade datte, zatruJjayagiri prati / bhavakoTisahasrebhyaH, pAtakebhyo vimucyate // 2 // artha- zrI zatruMjaya giri tarapha ekekuM pagaluM bhare te hajAra kroDa (= daza abaja) bhavanA pAtakathI mUkAya che. chadreNaM bhatteNaM, apANaeNaM ca satta jattAo / jo kuNaI settuMje, so taiyabhave lahai siddhiM // 3 // artha- pANI vinAnA chaThThathI je zatruMjayanI sAta jAtrA kare che te trIjA bhavamAM siddhine pAme che. tethI je jIvo durlabha evA manuSya bhavane pAmIne zrI siddhAcalanI yAtrA kare che te potAnA janmane saphaLa kare che ane je tevA prakAranI sAmagrInA abhAvathI svayaM jAtrA karavA mATe asamartha hovA chatAM paNa yAtrA karanArA bIjAonI anumodanA kare che. jema ke- "je jIvo zrI siddhAcalane potAnI dRSTithI jue che, potAnA zarIrathI sparze che. tyAM potAnA hAthathI zrI RSabhadeva vagere jinonI pUjA kare che...." te jIvo dhanya che. vaLI bIjAone yAtrA saMbaMdhI upadeza Ape che. jemake vapuH pavitrIkuru tIrthayAtrayA, cittaM pavitrIkuru dharmavAJchayA / vittaM pavitrIkuru pAtradAnataH, kulaM pavitrIkuru saccaritrataH // 1 // artha- "tIrtha yAtrAthI zarIrane pavitra kara, dharmavAMchAthI cittane pavitra kara, supAtradAnathI dhanane pavitra kara, sadAcArathI kulane pavitra kara....." - tathA mukti maMdiramAM caDhatA evA jIvone sukhethI caDhavA mATe zreSTha sopAnanI jema zobhatA zrI vimalAcala tIrtharAjane kyAre huM potAnA netrayugalathI joIza ane kyAre potAnA zarIrathI teno sparza karIza. te tIrthanA darzana Adi vinA mAro A janma nakAmo ja jAya che. ityAdi bhAvanAne je potAnA cittamAM bhAve che te jIvo potAnA sthAnamAM rahelA hovA chatAM tIrthayAtrAnA phaLane pAme che. je jIvo sAmagrI hovA chatAM paNa tIrthayAtrA karatAM nathI te ajJAnI jIvo dIrgha saMsArI jANavA. tathA zrI zatruMjaya upara kareluM thoDuM paNa puNya mahAphaLane ApanAruM thAya che. kahyuM che ke na vi taM suvanabhUmI-bhUsaNadAnena annatitthesu / jaM pAvai puNNaphalaM, pUyANhavaNeNa sittuMje // 1 // artha- je puNya zrI zatruMjaya upara pUjA ane snAnathI prApta thAya che te bIjA tIrthamAM suvarNa, bhUmi ane bhUSaNanA dAnathI paNa prApta thaI zakatuM nathI. vaLI- tIrthayAtrA karanArA jIvoe yAtrA samaye "cha" rIkAravALA thavuM joIe. jethI tIrthayAtrAno prayAsa viziSTatara Icchita phaLane ApanAro thAya. je zabdanA aMte "rI' Ave tene rIkAra kahevAya. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 Atmaprabodha cha'rIkAra A pramANe cheekaahaarii bhUmisaMstArakArI, padbhayAM cArI zuddhasamyaktvadhArI / yAtrAkAle yaH sacittApahArI, puNyAtmA syAd brahmacArI vivekI // 1 // artha- je vivekI puNyAtmA yAtrAnA samaye (1) ekAhArI (eka vakhata AhAra karanAro) (2) bhUmisaMstArakArI (bhUmi upara saMthAro karanAro) (3) pAdacArI (page vihAra karanAro) (4). zuddha samyakatvadhArI (zuddha samyakatvane dhAraNa karanAro) (5) sacittApahArI (sacittano tyAga karanAro) (6) brahmacArI (brahmacaryanuM pAlana karanAro) thAya te "cha" rIkAravALo thAya che, arthAt cha "rI' nuM pAlana kare che. vaLIshriitiirthpaanthrjsaa virajIbhavanti, tIrtheSu bambhramaNato na bhave bhramanti / dravyavyayAdiha narAH sthirasaMpadaH syuH, pUjyA bhavanti jagadIzamathArcayanta // 1 // artha- jIvo zrI tIrthanA rastAnI rajathI karmarUpI raja vagaranA thAya che. tIrthamAM vAraMvAra bhamavAthI saMsAramAM bhamatA nathI. ahIM dravyano vyaya karavAthI jIvo sthira saMpadAvALA thAya che. zrI jagadIzanI pUjA karanArA pUjyo thAya che. ityAdi tIrtha sevAnA mahAphaLane jANIne bhavya AtmAoe zrI zatruMjaya Adi mahAtIrtha yAtrAmAM AdaravALA thavuM joIe, ane potAnA dravyane saphaLa karavuM joIe. tathA tIrtha tarapha javAnI IcchAvALA bIjA bhavya jIvone bhAthuM Adi ApavA dvArA sahAya karavI joIe. tathA tIrthayAtrA karanArA jIvoe dhanazreSThI AdinI jema tIrthanI unnati karavI joIe, paNa laghutA na karavI joIe. dhanazreSThInuM dRSTAMta A pramANe che dhanazreSThInuM dRSTAMta hastinApura nagaramAM aneka kroDa dravyano mAlika ane parama zrAvaka dhana nAmano zreSThI rahe che. te kyAreka rAtrinA samaye dharma jAgarikAne karato potAnA manamAM A pramANe vicAre che. meM pUrva karelA sukRtanA kAraNe A manuSya janmane prApta karyo. tathA AryakSetra, jAti, kula, rUpa, vaibhavanA vistArane paNa prApta karyo. tyAM ati ghaNA puNyodayathI raMkapuruSa jevI rIte nidhAnane prApta kare tenI jema zrI vIrajinano dharma meM prApta karyo. paraMtu "jyAM sudhI zrI vimalAcala, giranAra Adi mahAtIrthomAM zrI nAbheya (nAbhinA putra RSabha), nemIzvara Adi tIrthaMkaronAM darzana, vaMdana, pUjana Adi satkAryo meM nathI karyA tyAM sudhI mane prApta thayelA paNa A zreSTha dhana, hiraNya, svajana, maMdira Adi vargathI zuM ?" have A pramANe vicArIne teNe prabhAte rAjAnI zubha AjJA grahaNa karIne nagaramAM tIrthayAtrA saMbaMdhI ughoSaNA karAvIne ghaNA saMghone bhegA karyA. tyArapachI zubha divase ghaNA saMghonI sAthe hastinApura nagaramAMthI nIkaLIne zAsananAyaka zrI vIra jinezvaranA caityAlayamAM jato, mArgamAM sthAne-sthAne mahARddhithI caityonI pUjAne karato, jIrNa caityonA uddhArane karato, munijananA caraNakamaLane vaMdana karato, sAdharmika vAtsalya karato, karuNApUrvaka duHkhIjanone dararoja Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 47. vAMchitArthane sArI rIte Apato te zreSThI krame karIne sukhapUrvaka zrI zatruMjaya parvata upara Avyo. tyAM moTI vibhUtithI yugAdi jinaMdrane vaMdana karIne, pUjIne, aAlikA utsava karIne, zrI siddhakSetranI sparzanA vagerethI potAno janma saphaLa thayo ema mAnato tyAMthI prasthAna karIne krame karIne giranAra parvata upara Avyo ane tyAM mULa jinabhavanamAM yAdavakula maMDana, ane badhA brahmacArIonA samUhamAM cUDAmaNi samAna evA zrI neminAtha jineMdrane traNa pradakSiNA ApIne praNAma karIne, sugaMdhI jalathI nAna karAvIne, sarasa sugaMdhI gozIrSa caMdanathI vilepana karavA pUrvaka sArAM vastra, maNi, suvarNa, ratanAM AbhUSaNothI zrI nemiprabhunA biMbane vibhUSita karyuM, ane pAMca varNanA sugaMdhI puSponI mALA prabhunA kaMThamAM sthApita karI. tyAra pachI bhagavAnanI AgaLa (1) aSTamaMgala Alekhana, (2) nALiyera vagere phaLa dharavA, (3) dhUpano ullepa karavo, (4) dIpakanuM karavuM, chatra, cAmara, caMdaravo, moTI dhvajA caDhAvavI Adi vividha pUjA karIne atyaMta bhaktithI ullasita romAMcavALo thayelo te zreSThI jeTalAmAM nemi jineMdranA mukhakamaLane jue che teTalAmAM mahArASTra dezanI madhyamAM rahelA malayapurathI kroDa dravyano mAlika, zvetAMbara sAdhuno veSI, boTaka (digaMbara) ane pAkhaMDIno bhakta varuNa nAmano zreSThI potAnA moTA saMghanI sAthe tyAM Avyo. have dhana zreSThIe karelI zrI nemijinanI te pUjAne joIne potAnA hRdayamAM IrSyA pAmyo ane teNe A pramANe kahyuM: are ! tattvathI vimukha thayelA, zvetAMbaronA bhakta evA A zrAvakoe nigraMthomAM zreSTha evA paNa A svAmIne zA mATe graMtha karyo ? tyArapachI miththAbuddhivALA teNe jaladIthI te vastra, AbharaNa, puSpa vagere prabhunA biMba uparathI dUra karAvyA, ane gajapadatIrthanA jaLathI ekAeka biMbanuM paNa prakSAlana karyuM. tyAre A pramANe avidhine karatA varuNano dhana zreSThI sAthe tyAM ghaNo vAgvivAda thayo. tyAra pachI mahAgarvavALA te baMne paNa potapotAnA parivAra sAthe jaladIthI parvata uparathI utaryA ane vikrama rAjAthI adhiSThita evA - girinagara nAmanA nagaranA najIkanA pradezamAM AvyA. tyAM potapotAnA tIrthanI sthApanA karavA mATe saparivAra te baMne paNa saMghapatino paraspara moTo vivAda thayo. te avasare lokanA mukhethI A vRttAMtane sAMbhaLIne vikramarAjAe tarata tyAM AvIne vivAda karatA te bene nivArIne "savAre tamAro vivAda dUra karIza, hamaNAM koIe paNa kadAgraha na karavo." e pramANe kahIne potAnA sthAnamAM gayA. tyAre te baMne paNa zreSThIo potapotAnA sthAnamAM AvyA. have "koNa jANe prabhAte rAjA konA tIrthanI sthApanA karaze ?" ItyAdi mAnasika duHkhathI duHkhI thayelA, nidrAne nahIM pAmatA, zAsanasurInA dhyAnamAM jenuM mana lAgeluM che evA dhana zreSThIne rAtre zAsanadevIe svayaM pragaTa thaIne A pramANe kahyuM varasiTThasiTTha dhammiTTha, jiTTha supaiTTha samayaladdhaTTha / bhayanaTTha mA maNAgavi, niyayamaNe kuNasu dukkhamiNaM // 1 // ' artha- uttama zreSThIomAM zreSTha, dharmiSTha, mahAna, sArI pratiSThAvALA, zAstranA arthane jANanArA, naSTa bhayavALA, he dhana zreSThI ! tuM potAnA manamAM jarA paNa A duHkhane na kara. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 Atmaprabodha jaM ciivaMdaNamajjhe, gAhaM ujiMtasela iccAI / pakkhiviya nivasahAe, jayaM dhuvaM tubbha dAhAmi // 2 // artha- kAraNa ke caityavaMdananI madhyamAM jaMtasena... ityAdi gAthAne umerIne rAjAnI sahAyathI nakkI tane jaya apAvIza. A sAMbhaLIne hRSTapuSTa hRdayavALA te zreSThIe sukhethI rAtri pasAra karI. have prabhAte rAjAe te baMne paNa saMghapatine bolAvyA. potapotAnA saMgha sahita te baMne paNa rAjA pAse AvyA ane potapotAno vRttAMta kahyo. pachI rAjAe kahyuM aho ! tame baMne paNa potapotAnA zAstronA jANakAra cho, jinadharmamAM zraddhAvALA cho, jinavara pravacananI prabhAvanA karavAmAM tatpara cho. tethI tame baMnee AvA prakAranuM asamaMjasa kArya kema karyuM? tyAre dhanazreSThIe kahyuM: he svAmIpotAnA tIrthamAM jo ame vastrAbharaNa AdithI jinapUjA karIe to durAzaya evA A zA mATe teno vinAza kare che ? pachI varuNe kahyuM: he rAjan ! ame potAnA tIrthamAM koIne paNa avidhi karavA detA nathI....... have temanuM vacana sAMbhaLIne saMzayavALA rAjAe kahyuM: koNa jANe A tIrtha konuM che? tethI dhane kahyuM che svAmI ! A tIrtha amAruM ja che. kAraNa ke amArA caityavaMdananI aMdara khaMtasida'ItyAdi purANI gAthA che. jo ahIM Apane vizvAsa na Avato hoya to amArA saMghamAM zizu-taruNa-vRddha badhAne paNa hamaNAM ja caityavaMdana sUtra bolAvo. tyAre varuNe kahyuM: koNa jANe ANe navI ja gAthA banAvIne sakaLa saMghane zIkhavADI hoya ? tyAra pachI rAjAe khAtarI mATe potAnA eka puruSane (mokalIne) pavanavegavALI UMTaDI dvArA potAnA nagaranI najIkamAM AvelA siNavallI gAmamAMthI zreSTha jinadharmamAM anurAgI evA dhanadeva zreSThInI zIla vagere guNothI prasiddha putrIne tyAM tarata teDAvI. zvetAMbara ane digaMbara saMgha samakSa rAjAe te putrIne pUchyuM: he putrI ! tane caityavaMdana AvaDe che ? teNe kahyuM: he svAmI ! sArI rIte AvaDe che. jo e pramANe che to jaladIthI tuM kahe. teNIe paNa rAjAnA AdezathI ati gaMbhIra svare AkhuM paNa caityavaMdana tyAM sudhI kahyuM ke jyAM sudhI mA ujiMtaselasihare dikkhAnANaM nisIhiyA jassa / taM dhammacakkavaTiM ariTThanemiM namasAmi // 1 // gAthA AvI. have A sAMbhaLIne sakaLa lokathI sahita, harSathI ullasita manavALA vikrama rAjAe A pramANe kahyuM: zvetAMbara saMgha jaya pAme che, jaya pAme che. kharekhara ! A tIrtha zvetAMbaranuM che. tyAra pachI parAbhava pAmelo varuNa zreSThI potAnA saMghathI sahita lokonA mukhathI potAnI niMdA ane tenI prazaMsA sAMbhaLato vilakho thayelo potAnA sthAnamAM gayo. have te divasathI mAMDIne A gAthA caityavaMdananI madhyamAM bolAya che. jo ke A gAthA avirati devatA vaDe banAvelI hovAthI virativALAne bolavI yogya nathI. to paNa zAsananI unnatinuM kAraNa hovAthI ane azaTha evA pUrvasUri gItArthoe teno niSedha na karyo hovAthI puruSone tenuM paThana yukta ja che ema vicAravuM. ane je tevA prakAranA pUrvAcAryoe AcareluM anyathA kare che tene AgamamAM moTo daMDa kahelo che. jethI zrI bhadrabAhu svAmIe kahyuM che ke Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva AyariyaparaMparaeNa, AgayaM jo u cheyabuddhIe / kovayai ccheyavAi, jamAlinAsaM sa nAsihii // 1 // 49 artha- AcAryanI paraMparAthI AveluM hoya tene sAhasika buddhithI ja dUSaNa Ape che te paMDitamAnI jamAlinI jema nAza pAme che. vyAkhyA- AcAryo eTale saMsArapAtanA bhIru evA sudharmAsvAmI vagere. teonI praNAlikAthI=paraMparAthI AveluM. vyAkhyAna eTale kyAreka vyavahAra nayanI pradhAnatAthI to kyAreka nizcaya nayanI pradhAnatAthI sUtrano abhiprAya. te sUtranA abhiprAyane je kutarkanA garvathI unmatta manavALo sAhasika buddhithI dUSita kare=A A pramANe nathI ema viruddha bole, te A pramANe potAne paMDita mAnato sarvajJanA mata upara gusso karanArA jamAli nihnavanI jema nAza pAme che. have vikrama rAjAe ghaNA satkA2 ane sanmAna ApavA pUrvaka dhanazreSThIne rajA ApI. te jaladIthI potAnA saMghanI sAthe pharI paNa ujjayaMta parvata upara Avyo. tyAM nemi jiveMdranI zreSTha vastra, AbharaNa, puSpa vagerethI vizeSathI pUjA karIne, yAcakone dAna ApIne aSTAkSikA utsava karIne, tyAMthI nIkaLIne, potAnA saMghanI sAthe prayANa karato te krame karIne hastinApura nagaramAM Avyo. tyAM rAjA vagere sakaLa lokothI sanmAna karAyelo dhanazreSThI lAMbA kALa sudhI zrAvaka dharma pALIne ane ghaNA prakAre jinazAsananI prabhAvanA karIne aMte sadgatino bhAgI thayo. A pramANe tIrthayAtrAnA adhikAramAM vRddha saMpradAyathI AveluM dhanazreSThInuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe pAMcamI tIrthayAtrA nAmanI bhakti kahI. e kahevA dvArA pAMca prakAranI pUjA kahI. (19) have ATha prakAranI pUjA kahevAya che-- .varagaMdhadhUvacukkha-kkhaehi kusumehi pavaradIvehiM / vejjaphalajalehi ya, jinapUA aTThahA hoi // 20 // artha- varagaMdha, dhUpa, cokhA-akSatothI, puSpothI, zreSTha dIpakothI ane naivedya, phaLa, jalathI jinapUjA ATha prakAranI thAya che. vyAkhyA- (1) varagaMdha eTale uttama caMdana vagere dravyo. (2) dhUpa eTale mizrita karelA aguru vagere sugaMdhI dravyathI thayeluM. (3) cokhA akSato eTale akhaMDa ujvala zAli vagere dhAnyo. (4) puSpo eTale pAMce varNanA sugaMdhI phUlo. (5) zreSTha dIpako eTale nirmaLa ghIthI pUrelA maNi, suvarNa vagerenA dIvaDAo. (6) naivedyo eTale modaka vagere (7) phaLo eTale nALiyera vagere. (8) jala eTale nirmala pavitra pANI. A dravyothI ATha prakAranI pUjA thAya che. ema gAthArtha che. (20) have AnuM phaLa batAvavAmAM Ave che- aMgaM gaMdhasugaMdhaM, vannaM rUvaM suhaM ca sohaggaM / pAvai paramapayaM pi hu, puriso jinagaMdhapUyAe // 21 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 Atmaprabodha artha- je mANasa jinezvaranI gaMdha pUjA kare che te gaMdhathI sugaMdhI, zubha kAMtivALA ane zubha rUpavALA zarIrane ane saubhAgyane prApta kare che ane (paraMparAe) mokSa padane paNa pAme che. (21). jiNapUyaNeNa pujjo, hoi sugaMdho sugaMdhadhUveNa / tIna ti(tti) saMto, mago magIdaM tu . 22 artha- sugaMdhI dhUpathI je dhUpapUjA kare che te pUjya thAya che ane enuM zarIra sugaMdhI thAya che. dIpapUjAthI dIptimAna (tejavALo) thAya che. akSata pUjAthI akSata bane che. (=janma maraNathI rahita mokSapadane pAme che.) (22) pUyai jo jiNacaMda, tiNNi vi saMjhAsu pavarakusumehiM / so pAvai surasukkhaM, kameNa mukkhaM sayAsukkhaM // 23 // artha- zreSTha puSpothI je jinezvaranI traNa saMdhyAe pUjA kare che te devasukhane pAme che ane krame karI zAzvata sukhavALA mokSane pAme che. (23) dIvAlIpavvadiNe, dIvaM kAUNa vaddhamANagge / jo Dhoyai sarasaphale, varasaM saphalaM bhave tassa // 24 // artha- dIvALI (vagere) parva divase je vardhamAna svAmInI AgaLa dIpapUjA karIne sarasa phaLane dhare che tenuM varasa saphaLa thAya che. (24) Dhoyai bahubhattijuo, nevejjaM jo jiNiMdacaMdANaM / , bhuMjai so varabhoe, devAsuramaNuanAhANaM // 25 // artha- ghaNI bhaktithI yukta je jinezvara bhagavaMtonI AgaLa naivedyane dhare che te devendra asurendra ane cakravartIonA bhogone bhogave che. (25). jo Dhoyai jalabhariyaM, kalasaM bhattIi vIyarAgANaM / so pAvai paramapayaM, supasatthaM bhAvasuddhIe // 26 // artha- je bhAvazuddhipUrvaka bhaktithI vItarAga bhagavaMtanI AgaLa suprazasta jalathI bharelA kaLazane dhare che te paramapada (mokSa)ne pAme che. (26) vyAkhyA- chae gAthA spaSTa arthavALI hovAthI vyAkhyA lakhI nathI. (saMkSepathI artha to upara jaNAvyo che.) A badhI paNa jinapUjA bhavyajIvoe mana-vacana-kAyAnI zuddhithI ja karavI joIe. kAraNa ke zuddha bhAvathI karelI alpa paNa jinabhakti mahAphaLane ApanArI thAya che. kahyuM che ke- huM jinamaMdiramAM jaIza e pramANe vicArato eka upavAsanA phaLane pAme che. Ubho thayelo chaThThanA phaLane pAme che. cAlavA mATe taiyAra thayelo aThThamanA phaLane pAme che. javA mATe mArgamAM pravRtta thayelo zraddhALu cAra upavAsanA phaLane pAme che. jinamaMdiranI bahAra pahoMcelI pAMca upavAsanA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 51 phaLane pAme che. jinamaMdiranI madhyamAM prApta thayelo paMdara upavAsanA phaLane pAme che. jinapatine jotAM ja mAsa upavAsanA phaLane pAme che. jo ke ahIM tevA prakAranI bhAvazuddhi ja mukhya kAraNa jANavuM. A pramANe ATha prakAranI pUjA kahI. have Adi zabdathI grahaNa karelI sattara prakAranI ane ekavIza prakAranI pUjA nAmamAtrathI batAvavAmAM Ave che- NhavaNa 1 vilevaNa 2 vatthajuga 3 gaMdhAruhaNaM ca 4 puSpharohaNayaM 5 / mAlAruhaNaM 6 vannaya 7, cunna 8 paDAgANa 9 AbharaNe 10 // 27 // mAlakalAvaM sagharaM 11, puSphappagaraM ca 12 / aTThamaMgalayaM 13 dhUvukkhevo 14 gIyaM 15, narsTa 16, vajaM 17 tahA bhaNiyaM // 28 // gAthArtha (1).snAna (2) vilepana (3) vastrayugala (4) gaMdha (5) puSpa (6) mAlA (7) varNa (8) cUrNa (9) patAkA (10) AbharaNa (11) mALAnA samUhano ghara (12) puSpano pagara (13) aSTa maMgaLa (14) dhUpaullepa (15) gIta (16) nRtya (17) vAjiMtra. Ano bhAvArtha A pramANe che- (1) nirmaLa jaLathI snAna karAvavuM. (2) caMdana vagerethI navA aMge nava tilaka karavA. (3) vastrayugalanuM paridhAna karAvavuM. (4) vAsacUrNano prakSepa karavo. (5) vikasita puSpo caDhAvavAM. (6) prabhunA kaMThamAM gUMthelI puSpanI mALA caDhAvavI. (7) pAMce varNanA puSpothI sarvAge zobhA karavI. (8) kapUra, kRSNAgaru vagere sugaMdhI dravyothI racanA karavI. (9) dhajA caDhAvavI. (10) chatra, muguTa vagere AbharaNo caDhAvavAM. (11) puSpanuM ghara banAvavuM. (12) jinanI AgaLa pAMce varNanAM puSpono pUMja karavo. (13) akSata vagerethI aSTa maMgalanuM Alekhana karavuM. . (14) sugaMdhI dhUpa ukhevavo. (15) gIta gAna karavuM. (16) vividha nATaka karavuM. (17) zaMkha, paNava (Dhola), jhallarI vagere vAjiMtro vagADavAM. A sattara prakAranI pUjA batAvI. (27-28) have ekavIsa prakAranI pUjA batAvAya che. te A pramANejinnpddimaannN pUyA, bheyA igavIsa nIra 1 caMdaNayaM 2 / bhUsaNa 3 puSpho 4 vAsaM 5, dhUvaM 6 phala 7 dIva 8 taMdulayaM 9 // 29 // neveja 10 patta 11 pUgI 12, vAri 13 suvatthaM ca 14 chatta 15 cAmarayaM 16 / vAjitta 17 gIya 18 narse 19, thui 20 kosaMvuDDhi 21 iyahIraM // 30 // 'jinapratimAnI pUjA ekavIsa prakAre che. gAthArtha- (1) nIra (2) caMdana (3) bhUSaNa (4) puSpa (5) vAsacUrNa (6) dhUpa (7) phaLa (8) dIpaka (9) taMdula (10) naivedya (11) patra (12) sopArI (13) pANI (14) suvastra (15) chatra (16) cAmara (17) vAjiMtra (18) gIta (19) nRtya (20) stuti (21) koSanI vRddhi. A ekavIsa prakArI pUjA che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para Atmaprabodha A pramANe 108 prakAra vagere bIjA paNa ghaNA pUjAnA prakAro bIjAM zAstromAMthI jANI levA. A pramANe darzana vinayano caitya vinaya nAmano trIjo bheda batAvyo. bAkInA vinayanA bhedonI vistArathI vyAkhyA bIjA graMthothI vidvAnoe svayaM jANI levI. zuddhi-3 have krame karIne AvelI traNa zuddhi batAvavAmAM Ave che (1) jina (2) jinamata (3) jinamatamAM rahelAM e traNa sivAya badhuM asAra che ema mAnavuM e traNa zuddhi che. (1) jina = vItarAga (2) ane jinamata = syAd padathI lAMchita hovAthI tIrthakaroe prarUpela yathAvasthita jIvAjIvAdi tattva (3) jinamatamAM rahelA = paramezvaranA zAsanane aMgIkAra karelA sAdhuo vagere. A traNane choDIne bAkInuM ekAMtarUpa grahathI grasita thayeluM sarva paNa jagata vicAravAmAM Ave to saMsAranI aMdara prAyaH kacarAnA DhagalA jevuM che. A jina- jinamata- jinamatamAM rahelA traNa ja sAra che. bAkInuM badhuM ya asAra che. AvA prakAranI vicAraNAthI ja samyakatvanI vizuddhi thatI hovAthI A traNa zuddhi kahevAya che. bIjI jagyAe to bIjI rIte traNa zuddhi kahI che. te A pramANe maNavAyAkAyANaM, suddhI sammattasAhaNA tattha / maNasuddhI jiNajiNamaya-vajjamasAraM muNai loyaM // 1 // titthaMkaracalaNArA-haNeNa jaM majjha sijjhai na kajaM / ' patthemi tattha nannaM, devavisesaM ca vayasuddhI // 2 // chijjaMto bhijjato, pIlijaMto vi DajjhamANo vi / nivajhavevayALa, na nama no tarasa taNusuddhI / rU . . artha-mana-vacana-kAyAnI zuddhi samyakatvanA sAdhanarUpa che. temAM manazuddhi- jina, jinamatane choDIne lokane asAra jANe. vacanazuddhi- tIrthakaranA caraNonI ArAdhanAthI jo mAruM kArya siddha na thAya to bIjA deva vizeSane huM prArthanA nahIM karuM. kAyazuddhi- chedAto hoya, bhedAto hoya, pIlAto hoya, baLAto hoya, to paNa jinezvarane choDIne bIjA devatAone namaskAra na kare tene kAyazuddhi hoya. vyAkhyA-mana-vacana-kAyA e traNa karaNanI zuddhi samyakatvanA sAdhana svarUpa che. trikaraNanI zuddhithI ja samyakatva utpanna thAya che. (1) temAM jyAre jina ane jinamatane choDIne sAruM ya jagata asAra che e pramANe mAne tyAre manazuddhi thAya che. A pahelI zuddhi che. (2) tathA tIrthaMkaranAM caraNonI ArAdhanAthI jo mAruM kArya siddha nathI thatuM to te kAryamAM anya devane huM prArthanA nahIM karuM. A jinezvaranI bhaktithI je kArya na thayuM to tenA sivAya bIjAthI te kArya kyAMthI thaze ? AvuM mukhethI je bolavuM te vacana zuddhi che. A bIjI zuddhi che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sakhyatva pa3 (3) tathA je zastra vagerethI cheDAto hoya, bhedato hoya, pIDAto hoya, baLAto hoya to paNa jinane choDIne bIjA devane jarA paNa kAyAthI na name tene kAyazuddhi hoya che. A trIjI zuddhi che. A pramANe traNa zuddhi kahI. dUSaNa-5 have pAMca dUSaNa kahevAmAM Ave che- zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, kudaSTiprazaMsA ane kudRSTisaMsarga e pAMca samyakatvanA dUSaNo che. (1) zaMkA- rAga-dveSathI rahita yathArtha upadeza ApanArA sarvajJa bhagavaMte kahelAM vacano vize saMzaya te zaMkA. A zaMkA samyakatvano ghAta karanArI hovAthI samyagadRSTie sarvathA ja teno tyAga karavo joIe. kAraNa ke lokamAM paNa zaMkA karanAra mANasanuM kArya nAza pAmatuM ja dekhAya che. je zaMkA nathI karato tenI avazya ja kAryasiddhi thatI dekhAya che. A viSe be vyavahArInuM dRSTAMta che. be vyavahAranuM dRSTAMta eka nagarImAM be vyavahArI rahe che. teo pUrva karmanA kAraNe janmathI ja daridra che. koIka vakhata ahIM tahIM bhamatAM koI eka siddha puruSane joIne potAnI saMpattinI siddhi mATe tenI sevA : karavAmAM tatpara thayA. teNe paNa eka vakhata temanI vividha bhaktithI prasanna thaIne te baMnene be kaMthA ApIne A pramANe kahyuM: A baMne kaMthAne cha mahinA sudhI kaMThamAM dhAraNa karI rAkhavI. tyAra pachI dararoja pAMcaso dInAra Apaze. have baMne jaNA baMne kaMthAne laIne potapotAnA sthAnamAM AvyA. tyArapachI te bemAMthI eka vyavahArIe "koNa jANe A kaMthA cha mahinAnA aMte yathokta phaLavALI thaze ke nahIM" ityAdi potAnA hRdayamAM utpanna thayelI zaMkAthI ane lokonI lajajAthI kaMthAno tyAga karyo. bIjAe to tenA phaLanI prApti saMbaMdhI zaMkAno ane lokalajjAno tyAga karIne cha. mahinA sudhI tene dhAraNa karI. tethI te mahARddhivALo thayo. tyAra pachI tenA RddhinA vistArane joIne kaMthAno tyAga karanAra te vaNika AjIvana pazcAttApavALo thayo. bIjo to yAvajIva sukhI, bhogI ane dAnI thayo. AthI bhavyAtmAe savvastumAM jarApaNa zaMkA na karavI. A pramANe zaMkA upara be vANiyAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. (2) kAMkSA- kAMkSA eTale anya- anya darzanano abhilASa. paramArthathI bhagavAna arihaMta praNIta AgamamAM avizvAsa rUpa kAMkSA paNa samyakatvane dUSita kare che. tethI samyagdaSTioe tenA tyAgamAM yata karavo joIe. kAraNa ke lokamAM paNa kAMkSAne karanAro mANasa ati duHkhano bhAgI thato dekhAya che. temAM A dRSTAMta che kAMkSA upara brAhmaNanuM dRSTAMta * eka nagaramAM koIka brAhmaNa rahe che. te dararoja dhArA nAmanI potAnI gotra devInI ArAdhanA kare che. kyAreka lokonA mukhathI cAmuMDAne prabhAvavALI sAMbhaLIne tene paNa ArAdhavA lAgyo. A Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha pramANe baMnenI upAsanA karatAM teno keTaloka kALa pasAra thaI gayo. have koIka divasa te brAhmaNa bIjA gAmamAM jatAM mArgamAM ekAeka cArebAjuthI AvelA nadInA pUrathI DUbavA lAgyo. pachI bahAra nIkaLavA asamartha evo te he kuLadevI ! dhArA ! doDa- doDa, he cAmuMDA ! doDa- doDa. mAruM rakSaNa kara, rakSaNa kara. ityAdi vacanothI baMne devInuM smaraNa karavA lAgyo. tyAre baMne paNa devIo tyAM AvI. paraMtu paraspara IrSyAthI baMnemAMthI eka paNa devIe te brAhmaNanuM rakSaNa na karyuM. tethI Arta ane raudra dhyAna pAmelo ja pANInI aMdara DUbyo, ane paralokamAM gayo. A kAraNathI potAnA hitane icchatA bhavya jIvoe anya-anya AkAMkSA kyAre paNa na karavI joIe. arthAt anya anya devone choDIne eka jinezvaranI ja ArAdhanA karavI joIe. A pramANe kAMkSA upara brAhmaNanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. 54 (3) vicikitsA- vicikitsA eTale zrI jinazAsana anusAre zuddha AcArane dhAraNa karanArA sAdhu vagere uttama puruSonI niMdA. te paNa samyaktvane dUSita karatI hovAthI tyAga karavA yogya che. kAraNa ke nirmaLa samyaktva2tamAM yatavALA jIvone doSavALA anya koI paNa lokanI niMdA karavI yogya nathI. to pachI nirdoSa sAdhu vagerenI to niMdAno sarvathA ja tyAga karavo joIe. je zraddhALu nAmane dhAraNa karanArA bIjAonI AgaLa potAnA guru vagerenI niMdA kare che tathA mahAmaMgalabhUta guru vagerene sAmA AvatAM joIne A amaMgaLa thayuM, AthI mArI kAryasiddhi nahIM thAya, ityAdi potAnA manamAM vicAre che te mahAmUDha hovAnA kAraNe ane jinazAsanathI parAbhukha hovAnA kAraNe ekAMte mithyAtvI ane mahAduSkarmane bAMdhanArA jANavA. ghaNuM kahevAthI zuM ? kharekhara ! teonI A lokamAM ke paralokamAM kyAre paNa prAyaH vAMchita arthanI siddhi thatI nathI. (4) kudRSTi prazaMsA- kutsita sRSTi darzana jeone che te kudRSTi = kutIrthiko. temanI prazaMsA karavI te kudRSTi prazaMsA kahevAya che. te paNa samyaktvane dUSita karatI hovAthI ja tyAga karavA yogya che. jeo kutIrthikonuM kaMIka atizaya vagere joIne A lokono mata sAro che, jyAM AvA prakAranA atizayo che, ityAdi prazaMsA kare che, mUDha evA teo niSprayojana ja potAnA zuddha samyaktva2tane malina kare che. = (5) kudRSTisaMsarga- tathA kudRSTisaMbaMdhI ja AlApa (= ekavAra bolavuM) saMlApa (= vAraMvAra bolavuM) vagerethI paricaya karavo te kudRSTisaMsarga. te paNa samyaktvane dUSita kare che. AthI teno tyAga karavo joIe. sudRSTi evA sAdhu vagereno to niraMtara paricaya ka2vo joIe. jo tema karavAmAM na Ave to naMdamaNikA2 AdinI jema prApta karelo paNa samyaktva Adi dharma vinAza pAme che. naMdamaNikArano vRttAMta A pramANe che naMdamaNikAranuM dRSTAMta rAjagRhI nagarImAM ekavAra zrI vardhamAna svAmI samavasaryA. zreNika vage2e zraddhALu loko vaMdana karavA mATe AvyA. tyAre saudharma devalokano vAsI dardurAMka nAmano deva potAnA cAra hajAra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva sAmAnika devathI parivarelo jinane vaMdana karavA mATe tyAM Avyo. AvIne sUryAbha devanI jema zrI vIraprabhunI AgaLa batrIza prakAranuM nRtya karIne potAnA sthAnamAM gayo. tyAre gautama svAmIe pUchayuM: he bhagavan! A deve AvI Rddhi kayA puNyathI meLavI ? bhagavAne kahyuM: A ja nagaramAM eka moTo zrImaMta naMdamaNikAra nAmano zreSThI raheto hato. teNe ekavAra mArA mukhethI dharma sAMbhaLIne samyakatvapUrvaka zrAvaka dharmane svIkAryo. pachI teNe zrAvaka dharma lAMbA kALa sudhI pALyo. have kyAreka bhAgyayoge kudRSTionA saMsargathI ane tevA prakAranA sAdhu vagerenA paricayanA abhAvathI tenA manamAM miththAbuddhi vRddhi pAmI, ane sadgaddhi krame karI maMda maMda thavA lAgI. tyAra pachI mizra pariNAmathI kALa pasAra karatA te zreSThIe eka vakhata unALAmAM pauSadhapUrvaka aThThamano tapa karyo. temAM trIjA divasanI madhya rAtrimAM tRSAthI pIDita thayelo hovAthI ArtadhyAnane pAmelA teNe A pramANe vicAryuM. saMsAramAM teo ja dhanya che ke jeo paropakAra mATe ghaNAM vAvaDI, kUvA vagere kAryo karAve che. dharmano upadeza ApanArAoe paNa Ane uttama dharma kahyo che. jeo A kAryone duSTa kahe che teonuM kahevuM phogaTa che. kAraNa ke unALAmAM durbaLa jIvo tRSAthI duHkhI thayelA vAvaDI vageremAM AvIne pANI pIne sukhI thAya che. AthI huM paNa savAre eka moTI vAvaDI karAvIza. tethI mane haMmezA puNya thaze. have upara batAvyA pramANe dhyAna karatA teNe bAkInI AkhI paNa rAtri pasAra karI. pachI prAtaH kAle pAraNuM karIne zreNika rAjAno Adeza laIne vaibhAragirinI najIkamAM eka moTI vAvaDI karAvI. tenI cAre dizAmAM vividha vRkSothI zobhatAM satrAgAra, maTha, maMDapa, devakula vagerethI zobhatAM vano karAvyA. A daramyAna atizaya kudRSTino paricaya thavAthI sarvathA jeNe dharmano tyAga karyo che evA tene atiprabala duSkarmanA udayathI zarIramAM soLa mahArogo utpanna thayA. tenAM nAmo A pramANe che. kAse 1 sAse 2 jare 3 dAhe 4, kucchisUle 5 bhagaMdare 6 / harasA 7 ajIrae 8 diTThI 9, piTThasUle 10 aroae 11 // 1 // kaMDU 12 jaloyare 13 sIse 14, kannaveyaNa 15 kuTThae 16 / / sola ee mahArogA, Agamammi viyAhiyA // 2 // artha- (1) khAMsI (2) zvAsa (3) javara (4) dAha (5) peTazULa (6) bhagaMdara (7) harasa (8) ajIrNa (9) dRSTizULa (10) pIThazULa (11) aruci (12) khaNaja (13) jalodara (14) mastaka vedanA (15) kAna vedanA (16) koDha. A soLa mahArogo AgamamAM batAvelA che. have A soLa rogathI AkrAMta zarIravALo te zreSThI mahApIDAthI marIne teNe banAvelI vAvaDImAM rahelA ekAgra dhyAnanA kAraNe te vAvaDImAM ja garbhaja deDakArUpe utpanna thayo. tyAM tene potAnI banAvelI vAvaDInA darzana thavAthI jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. tyArapachI te deDako tevA prakAranA dharma virAdhanAnA phaLane jANIne vairAgyavALo thayo chato have pachI mAre nitya chaThThano tapa karavo ane pAraNAmAM vAvaDInA kinAre lokonA snAnathI acitta thayeluM pANI, mATI vagere ja khAvuM. e pramANe abhigraha lIdho. have te-te avasare te vAvaDImAM snAnAdi mATe AvatA lokonA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 Atmaprabodha mukhathI mArA AgamananA samAcAra jANIne ane mane pUrvabhavanA dharmAcArya mAnIne vaMdana mATe vAvaDImAMthI nIkaLatA tene loko karuNAbuddhithI pharI-pharI vAvaDInI aMdara nAkhatA hovA chatAM paNa viMdanamAM ja ekAgra cittavALo thayelo hato te jeTalAmAM vAvaDImAMthI bahAra nIkaLyo teTalAmAM ati bhaktithI ullasita manavALo, ghaNA parivAravALo zreNikarAjA paNa mane vaMdana karavA mATe Avato tyAM Avyo. tyAra pachI bhAgyayoge te deDako mArgamAM zreNika rAjAnA ghoDAnA khurathI kacaDAyo. tyAre tyAM ja zubha dhyAnathI marIne saudharma devalokamAM dardarAMka nAmano mahARddhivALo deva thayo. utpanna thayA pachI tarata ja avadhijJAnathI potAnA pUrvabhavanA saghaLAya vRttAMtane yAda karIne mane ahIM samovasarela jANIne tarata Avyo. pachI vaMdana karIne ane potAnI Rddhi batAvIne potAnA sthAnamAM gayo. A pramANe ANe AvA prakAranI Rddhi prApta karI. pharI paNa gautame pUchayuM: he svAmI ! A ahIMthI eNvIne kyAM jaze ? bhagavAne kahyuM: mahAvidehamAM utpanna thaI siddha thaze. A pramANe kudaSTinA paricayathI utpanna thayelA vipAkane sAMbhaLIne samyagdaSTioe sarvathA ja kudRSTinA paricayano tyAga karavo joIe. A pramANe kudRSTinA paricayamAM naMdamaNikAranuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A pramANe je samyakatvane dUSita kare te A zaMkA vagere pAMca dUSaNo kahevAyA. A doSo samyakatvane malina karatA hovAnA kAraNe samyagdaSTioe emano avazya tyAga karavo joIe. prabhAvaka-8 have ATha prabhAvako kahevAmAM Ave che. pravacanI, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi e ATha prabhAvako che. (1) pravacanI- pravacana eTale dvAdazAMgI. jema atizaya jene hoya te atizayI kahevAya tema pravacana jene che te pravacanI kahevAya. vartamAnakALane ucita sUtra ane arthane dhAraNa karanArA, tIrthane vahana karanArA AcArya e pravacanI che. A devaddhi gaNi kSamAzramaNanI jema pahelo prabhAvaka jANavo. devaddhi gaNi kSamAzramaNanuM kathAnaka A pramANe che devardhvigaNi kSamAzramaNanuM kathAnaka eka vakhata rAjagRhI nagarImAM zrI vardhamAna svAmI samavasaryA. devoe samavasaraNa racyuM. bAre ya parSadA maLI. saudharmedra paNa AvIne bhagavaMtane traNa pradakSiNA ApIne vaMdana karIne ucita sthAne beTho. tyAre bhagavAne sakaLa bhavya jIvonA upakAra mATe pANIthI bharelA vAdaLAnA avAja jevA svarathI paramAnaMdarUpa amRta varasAvanArI, ati nibiDa moharUpI aMdhakArane vidAraNa karanArI, saMpUrNa jagatanA jIvonA manane camatkAra karanArI manohara dharmadezanA ApI. tyArapachI dezanAnA aMte iMdra pUchayuM: he svAmI ! A avasarpiNI kALamAM ApanuM tIrtha keTalo kALa pravartaze? ane kaI rIte viccheda pAmaze ? bhagavAne kahyuM: he Idra ! ekavIsa hajAra varSa pramANavALA duSamA nAmanA pAMcamA ArA sudhI mAruM tIrtha pravartaze. tyAra pachI pAMcamA ArAnA aMtima dine madhyAhna pahelAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 57 zrata, sUri, dharma, saMgha viccheda pAmaze. madhyAhna samaye vimalavAhana rAjA, sudharmamaMtrI ane teno dharma (= rAjanIti) viccheda pAmaze. madhyAhna pachI bAdara agni viccheda pAmaze. A pramANe tIrthano viccheda thaze. have pharI che pUchayuM: he svAmI ! ApanuM pUrvagata zrata keTalo kALa raheze? bhagavAne kahyuM he idra ! eka hajAra varSa sudhI mAruM pUrvagata zruta raheze. tyAra pachI viccheda pAmaze. pharI iMdra pUchayuM kayA AcArya pachI sarva pUrvagata zruta nAza pAmaze ? svAmIe kahyuM: devardhvigaNi kSamAzramaNathI sarvapUrvagata zruta nAza pAmaze. pharI che pUchyuM: vartamAna kALe teno jIva kyAM che? svAmIe kahyuM: je tArI bAjumAM tAro sevaka senAdhipati harizaigamelI deva Ubho che te teno jIva che. te sAMbhaLIne vismaya pAmelA Idra harizaigamelI devanI prazaMsA karI. najIkamAM rahelA harizaigameSI deve paNa sarva vRttAMta sAMbhaLyo. tyAra pachI parivAra sahita iMdra bhagavAnane namaskAra karI potAnA sthAne gayo. - have haribaigameSa deve anukrame AyuSyanA daLiyAnI hAni thavAthI cha mahinAthI ochuM AyuSya bAkI rahyuM tyAre manuSyabhavanuM AyuSya bAMdhyuM. tyArapachI puSpamALAnuM karamAvuM, kalpavRkSanuM kaMpavuM vagerethI potAnA avananAM lakSaNo joIne teNe iMdrane vinaMti karIH he svAmI ! Apa badhI rIte amArA prabhAvane poSanArA cho. AthI ja mArA upara maherabAnI karIne te pramANe karavuM ke jethI parabhavamAM paNa mane dharmanI prApti thAya. yonirUpI yaMtranA saMkaTamAM paDelA, (dravya ane bhAva : ema) baMne rIte aMdhakArathI AvarAyelA caitanyarUpI cakSuvALA, jarAyurUpI malathI malina thayelA zarIravALA, agni jevI lAlacoLa soyothI bhedAtA zarIrathI paNa adhika vedanAvALA mane devabhava saMbaMdhI sukha ane AgAmI bhavanI dharma karaNI e badhuM ja bhUlAI jaze. tethI mArA sthAne utpanna thayelA bIjA harizaigamelI devane mane bodha ApavA mokalavo. jethI svAmInuM svAmIpaNuM parabhavamAM paNa saphaLa thAya. Idra paNa teno svIkAra karyo. tyArapachI haribaigamelI deve potAnA vimAnanI divAla upara vajaratathI lakhyuM ke- "ahIM A vimAnamAM je haribaigamelI devarUpe utpanna thAya teNe parabhavamAM mane pratibodha karavo. jo te pramANe nahIM kare to tene iMdranI caraNakamaLanI sevAmAM parAzamukhapaNAno doSa lAgaze." have AyuSyano kSaya thaye chate te tyAMthI avIne A jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM saurASTra dezamAM velAkula pattana nAmanuM nagara che. temAM aridamana nAmano rAjA che. teno sevaka kAmaddhi nAmano kAzyapa gotrIya kSatriya che. tenI patI kalAvatI che. tenI kukSimAM putrapaNe utpanna thayo. tyAre teNIe svapramAM mahARddhivALA devane joyo. krame karIne zubha lagnamAM putrano janma thayo. tyAra pachI tenuM devaddhi e pramANe nAma karyuM ane te paMcadhAvamAtAothI pAlana karAto bAra varSano thayo. pitAe be kanyA paraNAvI. tenI sAthe viSayasukhane bhogavyA. adharmIjananA saMsarganA kAraNe niraMtara potAnA jevA rAjaputronI sAthe ane kSatriyaputronI sAthe zikAra kare che. dharmanI vArtAne paNa jANato nathI ane sAMbhaLato nathI. A pramANe te kALa pasAra kare che. have te vimAnamAM navo haribaigamelI deva utpanna thayo. te utpatti samaye karavA yogya caityapUjA vagere devakAryone karIne Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 Atmaprabodha sudharmAsabhAmAM caMdranI sevA karavA gayo. vismaya pAmelA IMdra tene joIne kahyuM tuM navo utpanna thayo che? teNe kahyuM ke svAmI ! hA, huM navo utpanna thayo chuM. tyAra pachI idra kahyuM: mULa harizaigamelIne tAre pratibodha karavo. teNe paNa teno svIkAra karyo. have eka vakhata te haribaigamelI deve potAnA vimAnanI divAla upara lakhAyelA akSaro joyA tyAre ja teNe patra lakhyo ke svabhittilikhitaM vAkyaM, mitra tvaM saphalaM kuru / hariNaigameSiko vakti, saMsAraM viSamaM tyaja // 1 // artha- he mitra ! potAnI bhIMta upara lakhelA vAkyane tuM saphaLa kara. haripaigameSI tane kahe che ke, viSama evA saMsArano tyAga kara." tyAra pachI potAnA sevakadevane bolAvIne tAre A patra devaddhine Apavo e pramANe kahIne tyAM mokalyo. te deve paNa jyAM devaddhi rahelo hato tyAM AkAzamAM rahelA ja patra mUkyo. tyAra pachI devartie paNa AkAzamAMthI paDatA patrane joIne vAMcyo. paraMtu arthane na jANI zakyo. tyAra pachI keTaloka kALa pasAra thaye chate te deve svapramAM A ja lokane kahyo. to paNa te pratibodha na pAmyo. eka vakhata zikAra karavA mATe jaMgalamAM jaIne teNe varAhanI pAchaLa ghoDAne mUkyo. ekalo evo te jyAre dUra gayo tyAre te deve tene A pramANe mahAbhaya batAvyo. AgaLa kesarI siMha Ubho che, pAchaLa moTI khAI che, baMne paDakhe moTA varAho ghuraghura avAja karI rahyAM che. nIce bhUmi kaMpI rahI che, uparathI paththarAo paDI rahyA che. A pramANe maraNAMta bhayanA kAraNone joIne te bhayathI vihrala thayelo cAre dizAmAM jovA lAgyo. ahIM mane maraNathI bacAvanAro koIpaNa saMbhAvanA karAto nathI, arthAt mane maraNathI bacAvanAro koIpaNa ahIM dekhAto nathI. A pramANe ciMtAmAM che tyAre raudradaSTivALA te ja deve kahyuM: hajI paNa mArA kahelA zlokanA arthane kema jANato nathI? teNe kahyuM: huM to kaMI paNa jANato nathI. tyAre deve pUrvabhava saMbaMdhI saghaLo ya vRttAMta jaNAvavA pUrvaka jaNAvyuM ke- jo tuM dIkSA grahaNa kare to A maraNAMta kaSTathI tAruM rakSaNa karyuM. te sAMbhaLIne teNe paNa teno svIkAra karyo. tyAra pachI deve tene tyAMthI upADIne lohitAcArya pAse mUkyo. tyAM teNe bhAgavatI dIkSA grahaNa karI. tyAra pachI devaddhi zAstrano abhyAsa karatAM gItArtha thayA. guru pAse jeTaluM pUrvagata zruta hatuM te badhuM bhaNIne zrI kezIgaNadharanA saMtAnIya devagupta gaNinI pAse prathamapUrva arthathI bhaNyA. bIjuM pUrva sUtrathI bhaNatAM hatA tyAre vidyAguru mRtyu pAmyA. tyAra pachI tene gItArtha jANIne gurue potAnA paTTa upara tene sthApita karyA. eka gurue gaNI e pramANe padavI ApI. bIjA gurue kSamAzramaNa e pramANe padavI ApI. tyAra pachI devaddhi gaNi kSamAzramaNa e pramANe nAma thayuM. have te kALe vidyamAna pAMcaso AcAryonI madhyamAM yugapradhAnapadane dhAraNa karanArA, kalikAlamAM kevalI, sarva siddhAMtonI vAcanA ApanArA jinazAsananA prabhAvaka devaddhi gaNi kSamAzramaNe koIka vakhata zrI zatruMjaya parvata upara zrI vajasvAmIe sthApita karelA pittaLamaya zrI AdinAthanA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva pa9 biMbane praNAma karIne kapardi yakSanI ArAdhanA karI. kapardi yakSa pragaTa thayo. zuM kAma che ema pUchayuM eTale AcArye kahyuM: jinazAsananuM kAma che. te A pramANe- hamaNAM bAra varSano dukALa dUra thayA pachI zrI skaMdilAcArye mAtharI siddhAMta vAcanA karI. to paNa kALanA prabhAvathI sAdhuo maMdabuddhivALA thayA che. tethI siddhAMto bhUlI jAya che, ane bhUlI jaze. tethI tArI sahAyathI tADapatro upara siddhAMtone lakhAvavAnuM mAruM mana che. jethI jinazAsananI mahAna unnati thaze. maMdabuddhivALA paNa pustakanuM AlaMbana laI sukhethI zAstrone bhaNanArA thaze. tyAre kapardi yakSe kahyuM: huM sAnnidhya karIza. tyAre tAre badhA paNa sAdhuone eka sthaLe bhegA karavA, ghaNAM mazIpatra vagere lAvavA. lahiyAo taiyAra karavA ane sAdhAraNa dravya bheguM karavuM. e pramANe kahIne devardhvigaNi kSamAzramaNa vallabhIpuramAM AvyA. yakSe pustakane lakhAvavAnI saghaLI ya sAmagrI bhegI karI. tyAra pachI vRddha gItArthoe je-je rIte aMga-upAMgonA AlAvA kahevAyelA hatA te-te rIte pahelAM tuTakarUpe lakhI lIdhA. tyArapachI devardhvigaNie saMyojanA karIne mULapatromAM lakhyA. AthI aMgomAM upAMgonA AlAvA sAkSIrUpe dekhAya che. vacce-vacce visaMvAda paNa dekhAya che. saMkhyAno paNa niyama rahyo nathI. vacce vacce mAthurI vAcanA paNa dekhAya che. tathA pUrve AryarakSitasUrie siddhAMtomAM anuyoga alaga karelo hato. pachI kaMdilAcArye vAcanA karI ane devardhvigaNie siddhAMtane pustakArUDha karyuM. tethI sudharmAsvAmInA vacano veravikhera thayelAM hoya tema dekhAya che. temAM duSamakALa je pramANa che. paraMtu ahIM jina AgamamAM samyagdaSTioe saMzaya na karavo. te samaye yakSanA sAnnidhyathI varSanI aMdara kroDa jaina pustako lakhAyAM. have kaMIka pUrvagata zratane dhAraNa karanArA, zrI vIra nirvANathI 900 varSa pasAra thayA pachI sarva siddhAMtane lakhAvanArA, yugapradhAna padane dhAraNa karanArA zrI devardhvigaNi kSamAzramaNa ghaNA prakAre zrI jinazAsananI prabhAvanA karanArA jANavA. . (2) dharmakathI- tathA prazasya dharmakathA jene che te dharmakathI kahevAya. khIrAzrava Adi labdhithI yukta je sAdhu jaLasahita vAdaLanA avAja jevA zabdathI AkSepaNI- vikSepaNI saMvedanI - nirvedanI svarUpa cAra prakAranI jana-manane pramoda karanArI dharmakathA kahe che, te naMdiSaNa AdinI jema ghaNA bhavyajanane pratibodha karanAro dharmakathI jANavo. cAra prakAranI kathAnuM lakSaNa A pramANe che sthApyate hetudRSTAntaiH, svamataM yatra panDitaiH / syAdvAdadhvanisaMyuktaM, sA kathA''kSepaNI matA // 1 // artha- jemAM paMDito syAdvAdanA dhvanipUrvaka hetu ane dRSTAMtothI potAnA matane sthApana kare che, te kathA ApaNI kahI che. mithyAdRzAM mataM yatra, pUrvAparavirodhakRt / tannirAkriyate sadbhiH, sA ca vikSepaNI matA // 2 // ' arthapUrvApara virodhavALA mithyASTionA matanuM vidvAno vaDe jemAM nirAkaraNa karAya che, te kathA vikSepaNI kahI che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 Atmaprabodha yasyAH zravaNamAtreNa, bhavenmokSAbhilASitA / mAnAM sArA viddhi, prowA saMvedranI thA / rU II artha- je kathA sAMbhaLavA mAtrathI bhavya jIvone mokSano abhilASa thAya te kathAne vidvAnoe saMvedanI kathA kahI che. yatra saMsArabhogAMga-sthitilakSaNavarNanaM / vairAgyakAraNaM bhavyaiH, soktA nivedanI kathA // 4 // artha- bhavyajIvone je kathAthI saMsAranA bhoganA sAdhanonI sthitinuM ane svarUpanuM varNana vairAgyanuM kAraNa bane che te kathAne nirvedanI kathA kahI che. ahIM pUrve sUcavelo naMdiSaNano vRttAMta A pramANe che naMdiSaNanuM kathAnaka eka nagaramAM eka mukhapriya nAmano dhanavAna brAhmaNa raheto hato. mithyAtvathI mohita thayelA teNe eka vakhata yajJa karavAnI zarUAta karI. temAM bhIma nAmanA potAnA dAsane rAMdhelA annanI rakSA karavAno Adeza karyo. teNe paNa potAnA svAmI brAhmaNane vinaMtI karI ke brAhmaNo jamI gayA pachI vadheluM anna jo mane Apazo to huM ahIM rakSaNa karIza. brAhmaNe paNa tenA vacanane svIkAryuM. gharanA svAmIe brAhmaNone jamADyA. vadheluM badhuM anna dAsane ApyuM. samyagdaSTi evA teNe sAdhuone vahorAvyuM. anya darzanIone paNa anukaMpAthI dAna ApyuM. tethI mahAna bhogAvalI karma upArjana karyuM. have keTalAka kALa pachI te dAsa marIne deva thayo. tyArapachI tyAMthI AvIne rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjAnA putrapaNe utpanna thayo. "naMdipaeNNa' e pramANe tenuM nAma hatuM. te ja avasare brAhmaNano jIva paNa keTalAka bhava bhamIne kadalIvanamAM hAthiNInA ToLAmAM eka hAthiNInI kukSimAM garbharUpe utpanna thayo. paraMtu te yUthamAM yUthapati hAthI bIjA hAthInA parAbhavanI zaMkAne karato hAthiNInA prasava samaye ja jema jema utpanna thAya che tema tema hAthIne mArI nAkhe che. hAthiNI utpanna thaI hoya to tenuM rakSaNa kare che. tyAre je hAthiNInI kukSimAM te brAhmaNano jIva utpanna thayo che te hAthiNI potAnA garbhanuM akuzaLa thaze ema jANIne kapaTathI ja eka page lUlI thaIne dhIme-dhIme hAthiNInA ToLAnI pAchaLa cAle che. cAra pahora pachI yUthanI sAthe bhegI thaI jAya che. A pramANe kyAreka be divasa pachI athavA traNa divasa pachI bhegI thAya che. A pramANe karatI te koI vakhata tApasanA AzramamAM jaIne sUMDhathI tApasonA pagane sparzatI tApasone namI. tApasIe paNa tene garbhavALI jANIne tAro garbha kuzaLa thAo e pramANe AzvAsana ApyuM. teNIe eka vakhata hAthIbaccAne janma Apyo. tApasInA putroe tenuM pratipAlana karyuM. hAthiNI paNa tyAM AvIne tene stanapAna karAve che. A pramANe te hAthI baccuM tApasInA putronI sAthe rame che. te bALakonI sAthe nadImAMthI sUMDhamAM pANI lAvIne AzramanAM vRkSone sIMce che. A pramANe te hAthInA baccAne vRkSasecananI kriyAne karato joIne tenuM secanaka e pramANe nAma pADyuM. A pramANe moTo thatAM te trIza varSano thayo. have eka vakhata vanamAM bhamatA teNe te yUthapatine Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva joyo. yuvAnInA utkaTa baLavALo te te vRddha hAthIne mArIne svayaM yUthapati banI gayo. eNe vicAryuM ke- "je pramANe mArI mAtAe tApasa AzramamAM mane janma Apyo te pramANe bIjI hAthiNI paNa ahIM janma na Apo." e pramANe vicArIne potAnA jUthane lAvIne te Azramane bhAMgI nAMkhyuM. gusse thayelA tApasoe zreNika rAjAne te gajarata batADyuM. rAjAe paNa koIka prayogathI tene bAMdhI lIdho, ane sAMkaLathI AlAnamAM bAMdhI dIdho. tyAre tApasoe tene joIne vANIthI tarjanA karI. jemake- "jevA prakAranuM karma karyuM tevA prakAranuM ja tane phaLa maLyuM." A vAkyathI gusse thayelo hAthI baMdhano toDIne tApasIne mAravA mATe doDyo. tApaso bhAgyA. vyAkuLatAthI bharelo avAja thayo. tyAre zreNikaputra naMdiSeNa tene vaza karavA mATe tyAM Avyo. tenA darzanathI tatkALa svastha thaIne bahApoha karatAM te hAthIne avadhi (jAti smaraNa) jJAna utpanna thayuM. tyArapachI teNe sarva paNa pUrvabhavano vRttAMta jANyo. naMdiSeNe paNa pUrvabhavanA snehathI te hAthIne sArA vAkyothI saMtoSIne skaMdha upara caDhavApUrvaka AlAnamAM lAvIne bAMdhyo. tyAre khuza thayelA pitAe naMdiNano satkAra karyo. pAMcaso kanyA paraNAvI. eka vakhata bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagarImAM samavasaryA. temane vaMdana karavA pitAnI sAthe naMdiSeNa paNa gayo. tyAM bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne pratibodha pAmelA teNe bhagavAnanI pAse pravajyAnI anujJA mAgI. bhagavAne paNa AnAthI dharmanI vRddhi thaze ema jANIne he devAnupriya ! jema sukha upaje tema kara e pramANe kahyuM. paraMtu vratamAM vidhra joIne pratibaMdha (aTakAva) na kara ema bIjuM vAkya na kahyuM. have ghare mAtApitAnI sAthe vArtAlApa karyo. pachI pravrajyA mahotsava karAye chate AkAzamAM zAsanadevIe paNa kahyuM- "he naMdiSeNa ! hajI paNa tAro bhogAvalI karmodaya bAkI che tethI keTaloka kALa rAha jo, pachI pravajyA grahaNa karaje." A pramANe zAsanadevIe kahyuM hovA chatAM potAnA mananI daDhatA vicArIne teNe zrI bhagavAnanI pAse dIkSA grahaNa karI. krame karIne daza pUrve bhaNyo. duSkara tapo karyA. tethI labdhivALo thayo. - have AnA bhogAvalI karmanA udayathI ane mananI capaLatAthI pUrve karelI kAma ramato ane pUrve karelI kAmakrIDAo smRti pathamAM AvI. tethI manamAM utpanna thayelI atyaMta kAmavAsanAne sahana karavA asamartha thayelA teNe sUtrokta vidhithI manano nigraha karavA mATe ane zarIrane kuza karavA mATe ghaNI AtApanA ane vizeSathI tapo karyA. to paNa bhoganI IcchA nivRtta na thaI. tyAra pachI vratabhaMganA bhayathI maraNa mATe gaLAmAM phAMso nAMkhyo. te phAMso devIe toDI nAMkhyo tyAra pachI viSanuM bhakSaNa karyuM. devanA prabhAvathI viSe paNa amRta jevuM AcaraNa karyuM. arthAt viSa paNa amRta thaI gayuM. tyAra pachI agnimAM pravezavAnI zarUAta karI to agni paNa bujhAI gayo. A pramANe maravAnA badhA prayogo niSphaLa gayA. have eka vakhata rAjagRhI nagarImAM ja aTTamanAM pAraNA mATe muni vezyAnA gharamAM bhikSA mATe pravezyA ane kahyuM ke- he gharanI nAyikA ! jo tane zraddhA hoya to mane bhikSA Apa. tane dharmalAbha thAo. hasatI evI vezyAe kahyuM ke - ahIM dharmalAbhamAM siddhi nathI, ahIM to arthalAbhamAM siddhi che. A pramANe teNIe kahyuM eTale mAna upara ArUDha thayelA munie "e pramANe ja thAo e pramANe kahyuM. tyAra pachI A pramANe Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 Atmaprabodha bolatAMnI sAthe ja tenI tapo labdhithI vezyAnuM ghara sADAbAra kroDa sonaiyAthI bharAI gayuM. mahAnizItha sUtranA chaThThA adhyayanamAM kahyuM che ke dhammalAbhaM tao bhaNai, atthalAbhaM vimaggio / teNAvi laddhijutteNa, evaM bhavau tti bhaNiyaM // 1 // artha teNe dharmalAbha kahyo, teNIe arthalAbha mAgyo, labdhithI yukta teNe paNa "e pramANe thAo' ema kahyuM. tathA RSimaMDalanI vRttimAM to parALanA taNakhalAne kheMcavAthI vRSTi thaI e pramANe kahyuM che. tattva to tattvane jANanArA jANe. - tyAra pachI vismaya pAmelI vezyA paNa jaladIthI UbhI thaIne muninA pagone namIne hAvabhAvathI muninA cittane vikAra pamADatI A pramANe bolI- "he svAmI!Ape to A sonaiyAthI mane kharIdI lIdhI che. AthI kRpA karIne ApanA dhanane Apa ja bhogavo.' ityAdi mohanI prakRti jANe na hoya evI snehavALI vANIthI muninuM mana kSobha pAmyuM. tyArapachI naMdiSeNa tene vaza thaIne bhogAvalI karmanA udayathI tyAM ja rahyo. paraMtu mAre dararoja daza puruSane dharma pamADavo e pramANe niyama karyo. jyAre A niyamamAM eka paNa ocho hoya tyAre mAre ja te sthAnamAM thavuM e pramANe pratijJA lIdhI. have pachI vezyAnA pADAnA dvAramAM rahIne muni tyAM AvatA kAmIjanone vividha yuktithI yukta evI ApaNI Adi dharmakathAothI dharma grahaNa karAve che. koI koIne pratibodha karIne zrI jinezvaranI pAse mahAvratone grahaNa karAve che. koI koIne bAravratane dhAraNa karanArA karAve che. A pramANe dararoja dharmakathA vagerethI bhavyajanone pratibodha karato, svayaM zuddha zrAvaka dharmane pALato bAra varSa pasAra karIne atyaMta jIrNa thaI gayelA bhogAvalI karmavALA teNe eka divasa navajaNAne pratibodha karyA ane dasamo eka sonI Avyo. te vividha yuktithI pratibodha karAto hovA chatAM piDho hovAnA kAraNe pratibodha pAmato nathI. UlaTuM A pramANe kahe che- "kharekhara ! viSayarUpI kAdavamAM DUbelo tuM potAne bodha pamADavAmAM asamartha che to pachI bIjAne zuM bodha pamADIza?' A pramANe jeTalAmAM te kahe che teTalAmAM vezyA bhojana mATe naMdiSeNane bolAve che. pratijJA pUrNa thayA vinA te bhojanane Icchato nathI. be-traNa vakhata rasoI ThaMDI thaI gaI. tyArapachI vezyAe tyAM AvIne mazkarI pUrvaka kahyuM: "he svAmI! Aje Apa ja dazamA sthAne thAva. ane e pramANe pratijJA pUrI karIne AvIne bhojana karo. A pramANe gaNikAe kahyuM tyAre jeno bhogAvalI karmano udaya samApta thaI gayo che evA naMdiSeNa munie pharI vezane grahaNa karIne zrI bhagavAnanI pAse pharI paNa mahAvratone grahaNa karyA ane nirmaLa cAritranuM pAlana karIne aMte samAdhithI mRtyu pAmIne devalokamAM gayA. tyAMthI cyavIne mahAvidehamAM siddha thaze. devalokamAM gayA ane mahAvidehamAM siddha thaze e vAta zrIvIracaritranA AdhAre kahI che. mahAnizItha sUtramAM to kevalajJAnanI prApti thaI ema kaheluM che. ahIM tattva to sarvajJo jANe. A pramANe A dharmakathI nAmano bIjo zAsana prabhAvaka jANavo. A pramANe naMdiSaNano vRttAMta pUrNa thayo. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 63 (3) vAdI- vAdI-prativAdI-sabhya-sabhApati rUpa cAra aMgavALI sabhAmAM pratipakSanuM nirAkaraNa karavA pUrvaka potAnA pakSanI sthApanA mATe avazya bole te vAdI kahevAya. nirupama vAda labdhithI yukta hovAnA kAraNe vAcALavAdIomAM mukhya evA vAdIothI paNa jenI vANIno vaibhava maMda nathI karI zakAya evA malyavAdInI jema pratyakSa Adi badhA pramANamAM kuzaLa, prativAdIne jItavAthI rAjakAramAM paNa jeNe mAhAbhyane prApta karyuM che evo trIjo prabhAvaka jANavo. ahIM malavAdIno vRttAMta bIjA graMthomAMthI jANI levo. (malavAdIsUrinA dRSTAMta mATe juo pAnA naMbara 306) (4) naimittika- nimitta eTale traNe kALanA lAbha ke alAbha Adine jaNAvanAruM zAstra. tene jANe athavA tene bhaNe te naimittika kahevAya. kharekhara ! je jinamatanA zatruono parAjaya karavA mATe bhadrabAhu svAmI AdinI jema sunizcita nimittane kahe te naimittika nAmano cotho prabhAvaka jANavo. bhadrabAhu svAmIno vRttAMta to prasiddha ja che. mATe ahIM kahevAtuM nathI. (bhadrabAhu svAmInA vRttAMta mATe juo pAnA naMbara 287) (5) tapasvI- vikRSTa aTTama Adi duSkara tapa jene che te tapasvI kahevAya. je parama upazama rasathI bharelo chatAM aTTama, cAra upavAsa, paMdara upavAsa, mAsakSamaNa Adi vividha tapazcaryAthI jinazAsananI prabhAvanA kare te zrI vIraprabhue varNana (prazaMsA) karela kAkaMdI nagarInA dhannA nAmanA sAdhu vagerenI jema tapasvI nAmano pAMcamo prabhAvaka jANavo. (dhannA kAkaMdInA vRttAMta mATe juo pAnA naMbara 295). (6) vidyAvAna- vidyA eTale prajJati vagere zAsana devIo. te zAsanadevIo jene sahAyaka hoya te vidyAvALo kahevAya. A zrI vajasvAmInI jema chaThTho prabhAvaka jANavo. vajasvAmIno vRttAMta to prasiddha ja che. (vajasvAmInA vRttAMta mATe juo pAnA naMbara 298) (7) siddha- siddha thayo hoya te siddha kahevAya. cUrNa, aMjana, pAralepa, tilaka, guTikA, sakaLa bhUtane AkarSaNa karavuM, vaikriya labdhipaNuM vagere vividha siddhiothI yukta hoya te siddha kahevAya e pramANe artha che. A saMghAdi kAryane sAdhavA mATe, mithyAtvanuM vidrAvaNa (nAza) karavA mATe ane jinazAsananI prabhAvanA karavA mATe cUrNa, aMjana Adi siddhiono avasare prayoga karanAra AryasamitasUri AdinI jema sAtamo prabhAvaka jANavo. temAM AryasamitasUrinuM kathAnaka A pramANe che Arya samitasUrinuM kathAnaka AbhIra dezamAM acalapura nAmanuM nagara hatuM. temAM jinazAsananI prabhAvanA karavAmAM tatpara, sumahaddhika ghaNA zrAvako rahe che. te acalapuranA najIkanA pradezamAM kannA ane bennA nAmanI nadInI madhyamAM eka brahma dvIpa che. temAM ghaNA tApaso rahe che. temAM pAdalapa kriyAmAM vizArada eka tApasa pAlepathI nitya jalamArgamAM paNa sthaLamArganI jema pharato lokamAM ghaNuM vismaya utpanna karAvato bennA nadI utarIne pAraNA mATe acalapuramAM Ave che. tyAre tene joIne ghaNA bhoLA loko dussaha Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 Atmaprabodha mithyAtvanA tApathI tapelA chatAM pADAonI jema tenA darzana (mata) rUpI kAdavamAM DUbA. jinazAsananI avagaNanA karatA teoe zrAvakone A pramANe kahyuM: "amArA zAsanamAM je pramANe guruno prabhAva pratyakSa dekhAya che te pramANe tamAre nathI. AthI amArA dharma samAna koIpaNa dharma nathI." tyAre "A bhoLA loko mithyAtvamAM sthira na thAo" e pramANe vicArIne te zrAvako te mithyAtvInA vacanane vividha yuktiothI hataprata karIne te tApasane dRSTithI paNa jotA nathI. have koIka vakhate sakala sUriguNathI alaMkRta zrI vajasvAmInA mAmA vividha siddhithI yukta zrI AryasamitasUri AvyA. badhA zrAvakoe moTA ADaMbarathI tyAM jaIne zrI gurunA caraNarUpI kamaLane praNAma karyA. pachI temaNe tApasavaDe karAyelo jinazAsananI apabhrAjanAnuM kAraNa evo saghaLo ya vRttAMta dInavacanothI gurune jaNAvyo. tyArapachI gurue kahyuM ke zrAvako ! A kapaTabuddhivALo tApasa koIpaNa pAralepa vagere prakArathI bhoLA lokone Thage che. paraMtu enI koIpaNa tapazakti nathI. have te sAMbhaLIne te zrAvako vinayathI gurune namIne potAnA ghare AvIne parIkSA karavA mATe te tApasane ati AdarapUrvaka bhojana karAvavA nimaMtraNa ApyuM. te paNa ati utsuktAvALo thaIne ghaNA lokothI parivarelo eka zrAvakanA ghare Avyo. tyAre tene Avato joIne avasarane jANanArA te zrAvake paNa ekAeka UbhA thaIne tene ucita sthAne besADIne ghaNA prakAranI bAhya sevA karavA pUrvaka te Icchato na hovA chatAM paNa baMne paga garama pANIthI te pramANe dhoyAM ke jethI temAM lepano gaMdha paNa na rahyo. tyArapachI vividha rasoIthI tene jamADyo. tyAM bhojana karato hovA chatAM paNa bhaviSyamAM thanArI kadarthanAnA bhayathI teNe jarA paNa bhojananA svAdane na jANyo. bhojana karyA pachI pANIne sthira karI devuM e kautukane jovAmAM utsuka evA zrAvako vagere ghaNA lokothI vIMTaLAyelo te tApasa nadInA tIre Avyo. have "baMne pagane dhoI nAkhyA hovA chatAM hajI paNa kaMIka lepano aMza rahelo che e pramANe vicArIne te nadImAM praveza karatAMnI sAthe ja tarata buDa buDa avAja karato DUbavA lAgyo. tyAra pachI anukaMpAthI zrAvakoe tene bahAra kADhyo. tyAre "aho! mAyAvI evA ANe lAMbA kALa sudhI amane ThagyA." ItyAdi vicAratA mithyASTio paNa jinadharmanA anurAgI thayA. tyArapachI jinazAsananI prabhAvanA karavAnI IcchAvALA, vividha yoga-saMyogane jANanArA zrI AryasamitasUri paNa tyAM AvyA ane nadInA aMtarAlamAM cUrNavizeSa nAkhIne sarvaloka samakSa kahyuM: "he bennA ! ame tArA sAmA kinAre javAnI IcchAvALA chIe." tyAra pachI te nadInA baMne kinArA bhegA thaI gayA. te svarUpane joIne badhAya loko vismaya pAmyA. tyAra pachI ghaNA AnaMdathI pUrNa caturvidha saMghathI parivarelA AcArya sAme kinAre pahoMcyA. tyAM sadbhata dharmopadeza ApavA dvArA badhA paNa tApasone pratibodha karyA. tyAra pachI dUra thaI gayo che saMpUrNa mithyAtvano maLa jemano evA te sarva tApasoe zrI gurunI pAse pravrajyAne grahaNa karI. te tApasa sAdhuothI brahmakrIpikA nAmanI zAkhA zrutamAM prasiddha thaI. Arya samita sUrie A pramANe pracaMDa pAkhaMDI matanuM khaMDana karavAthI jinazAsananI ghaNI prabhAvanA karIne parama jinadharmamAM anurAgI evA bhavyajananA manane atyaMta AnaMdita Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sabhyatva 65 karIne anyatra vihAra karyo. te zrAvako paNa vividha dharmakriyAthI jinazAsananI unnatine karatA sukhethI gRhastha dharmanuM pAlana karIne krame karIne sugatinA bhAjana thayA. A pramANe Arya samitasUrino vRttAMta pUrNa thayo. A siddha nAmano sAtamo prabhAvaka jANavo. (8) kavi- vate rUti vi: | navI-navI vacananI racanAthI zobhatA, zrotAjananA manane AnaMda utpanna karanArA, vividha bhASAthI vibhUSita, suMdara gadya ane padya prabaMdhothI varNana kare te kavi. A sabhRtadharmanI vRddhi mATe ane zAsananI prabhAvanA mATe suMdara vacananI racanAthI rAjA vagere uttama janane pratibodha karanArA siddhasena divAkara AdinI jema AThamo prabhAvaka jANavo. siddhasenano vRttAMta to A pramANe che zrI siddhasena divAkara sUrinuM dRSTAMta ujjayinI nagarImAM vikramAditya nAmano rAjA hato. tenA purohitano putra, devasikAnI kukSithI utpanna thayelo, sarva vidyAomAM vizArada mukuMda nAmano brAhmaNa koIka vakhata vAda karavA mATe bharuca tarapha cAlyo. tyAM mArgamAM vacce zrI vRddhavAdI sUri guru maLyA. tyAre "ahIM je jenAthI parAjaya pAme te teno ziSya thAya." e pramANe zarata karIne tyAM najIkamAM rahelA govALiyAone ja sAkSI karIne AcArya sAthe vAda karavA svayaM saMskRta vANIthI pUrvapakSane grahaNa karyo. te sAMbhaLIne govALiyAoe kahyuM: "A vANImAM amane kaMI samaja paDatI nathI, AthI A kAMI jANato nathI." tyAra pachI avasarane jANanArA gurue rajoharaNane keDamAM bAMdhIne capaTI vagADatAM, nRtya karatAM A pramANe kahyuM: navi coriyai navi mAriyai, paradArAgamaNa nivAriyai / thoDai thoDau dAiyai, saggi maTAmaTa jAiyai // 1 // - ' artha- navi coriye navi mArIye, paradAra gamana nivArIye, thoDuM thoDuM dIjIe to svarga jhaTapaTa jaIe. vaLI 'kAlau kaMbala arunI chaTTa, chAsaI bhariyauM dIvaDa thaTTa / e vaDa paDiyau nIlai jhADa, avara kisuM chai saggi nilADa // 2 // artha- jemanI pAse kALI kAMbala hoya che, jeo vRkSanI chAlanA vastro pahere che, ane jeo chAsathI bharelI doNI upara roTalA rAkhI lIlA sugaMdhI AMbAnA vRkSa nIce rahelA che evA govALIyAone guru mahArAja kahe che ke tamAre AvI sAmagrI che to pachI tamArA bhAgyamAM bIjuM zuM svarga che ? arthAt tamAre to ahIM ja svarga che. 1. A gAthAno cokkasa artha karI zakAyo nathI. AcAra pradIpamAM A gAthA nIce pramANe che. - kAlau kaMbala anu nIbahu, chAsiiM bhariu daiaDa nipaDDa / aivaDa caDiu nIlai jhADi, avara ki saragaha siMga nilADi // 1 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 Atmaprabodha tyArapachI AvA prakAranI vANI sAMbhaLIne khuza thayelA govALiyAoe kahyuM ke- A jItI gayo. tyAra pachI vRddhavAdI guru rAjasabhAmAM jaIne tyAM paNa vAda karIne tene jItIne potAno ziSya karyo. "kumudacaMdra e pramANe tenuM nAma karyuM. AcArya padavI vakhate "siddhasena divAkara' e pramANe nAma karyuM. temaNe eka vakhata vAda mATe AvelA bhaTTane saMbhaLAvavA mATe "namo arihaMtA' ItyAdi pAThanA sthAne moDatsiddhAvArthopAdhyAya sarvasAdhuNya:' e pramANe caudapUrvanI zarUAtamAM raheluM saMskRta vAkya kahyuM. temaNe pharI ekavAra gurune kahyuM ke "je sarva siddhAMta prAkRtamaya che te sarva saMskRta karuM. gurue kahyuM: bAlastrImandamUrkhANAM, nRNAM cAritrakAGkSiNAM / manapradAya tattvaH , siddhAnta: prati : ta: // 9 II artha- "cAritranI IcchAvALA bALa, strI, maMda, bhoLA mANasonA anugraha mATe tattvajJoe siddhAMta prAkRta bhASAmAM karelo che. AthI "A pramANe bolatA evA tane mahAna prAyazcitta lAgyuM che." e pramANe kahIne tene gacchamAMthI bahAra karyo. tyAra pachI saMghe AvIne vinaMtI karIH "he svAmI ! A mahAkavitva Adi guNothI saMpanna hovAthI zAsana prabhAvaka che. AthI gacchanI bahAra na karavo. A pramANe ati Agraha karyo eTale gurue kahyuM: jo dravyathI muninA veSano tyAga karIne veSAMtaramAM rahelo te bhAvathI muninA svarUpane nahIM choDato, vividha tapone karIne, aDhAra rAjAone pratibodha karIne jaina banAve, ane eka navIna tIrthane pragaTa kare tyAre tene gacchanI aMdara lezuM, nahIM to nahIM laIe. tyAra pachI gurunA vacanane aMgIkAra karIne te yathokta rItithI vicaratA ujjayinI nagarImAM gayA. tyAM eka vakhata athavAdanikA mATe jatA zrI vikrama rAjAe zerInI aMdara jatA siddhasena AcAryane joIne pUchyuM: "tame koNa cho ?" AcArye kahyuM: "ame sarvajJanA putro chIe." tyAra pachI rAjAe manamAM ja namaskAra karyo eTale AcArya hAtha UMco karIne moTA svare dharmalAbha Apyo. tyAra pachI rAjAe kahyuM: "kone dharmalAbha Apo cho ?" AcArye kahyuM: "jeNe amane namaskAra karyo tene dharmalAbha ApIe chIe." tyAra pachI khuza thayelo rAjA "Ape ApanA caraNothI mArI rAjasabhAne pavitra karavI." e pramANe kahIne potAnA sthAnamAM gayo. have eka vakhata zrI siddhasena AcArya navA cAra zloka banAvIne zrI vikrama rAjanA rAjakAre gayA. pratihAranA mukhathI A pramANe kahyuM: dikSurbhikSurAyAto, dvAre tiSThati vAritaH / dasta stavatuH zroko, yadAcchatuM chatuM I ? | artha- "Apane jovAnI IcchAvALo bhikSu Avelo che. vAraNa karAyelo dvAramAM Ubho che. hAthamAM cAra zloko che. te Ave ke jAya? rAjAe kahyuM: dIyantAM daza lakSANi, zAsanAni caturdaza / stanyastavatuH zroko, vAchatuM chatu II ra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva artha- daza lAkha mudrA ane cauda gAmo Apo. hAthamAM cAra zloka che teNe AvavuM hoya to Ave ane javuM hoya to jAya. tyAra pachI te rAjAnI pAse gayo. tyAM zrI vikrama rAjA pUrva dizA sanmukha siMhAsana upara beThelo hato tyAre sUrie eka loka kahyo Ahate tava niHsvAne, sphuTite vairihRdaghaTe / galite tatpriyAnetre, rAjazcitramidaM mahat // 1 // artha- he rAjan ! tamArI raNabherI vAge chate zatruonA hRdayarUpI ghaDAo phUTe che ane zatrunI priyAnA netro gaLe che. A moTuM Azcarya che. A pramANe sAMbhaLIne rAjA dakSiNa dizA sanmukha thaIne beTho ane manamAM vicAryuM ke- pUrva dizAnuM rAjya Ane ApyuM. tyAra pachI sUrie sanmukha thaIne bIjo zloka kahyo apUrveyaM dhanurvidyA, bhavatA zikSitA kutaH / mArgaNaughaH samabhyeti, guNo yAti digaMtaraM // 2 // artha- apUrva evI A dhanurvidyA tame konI pAsethI zIkhI ke jemAM mALiya: = bANono samUha sAme Ave che. ane guNo = dorI (paNacha) digaMtaramAM jAya che. bIjA arthamAM mApa:mAganArAono samUha sAme Ave che. ane guNo = guNa digaMtaramAM jAya che. arthAt mAganArAono samUha tamArI pAse Ave che enA kAraNe tamArA guNo digaMtaramAM phelAya che. che tyAra pachI rAjA pazcima dizA sanmukha thaIne beTho. tyAre pharI sUrie sanmukha thaIne trIjo loka kahyo sarasvatI sthitA vaktre, lakSmI: karasaroruhe / . rti: kiM pitA ranana!, yena phezAntAM netA ? rU II artha- sarasvatI mukhamAM rahelI che ane lakSmI karakamalamAM rahelI che, to he rAjan ! kIrti zuM gusse thayelI che? jethI dezAMtaramAM gaI? - tyAra pachI rAjA uttara dizA sanmukha thaIne rahyo. tyAre pharI sUrie sanmukha thaIne cotho loka kahyo sarvadA sarvado'sIti, mithyA saMstUyase budhaiH / nAro tema? pRSTha, na vakSa: paraSita: | artha- tame haMmezA badhuM ApanArA cho. e pramANe vidvAno tamArI khoTI prazaMsA kare che. kAraNa ke zatruoe tamArI pITha prApta karI nathI ane parastrIoe tamArI chAtIne prApta karI nathI. arthAt tamoe zatruone kyAreya pITha batAvI nathI ane parastrIone kyAreya chAtIe lagADI nathI. * tyAra pachI khuza thayelA rAjAe tarata ja siMhAsana uparathI UbhA thaIne cAreya dizAnuM rAjaya sUrine ApyuM. tyAre sUrie kahyuM: 'mAre rAjyanuM kaMI paNa kAma nathI." rAjAe kahyuM: 'to tame Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 Atmaprabodha zuM mAgo cho ?' sUrie kahyuM: jyAre huM AvuM tyAre tamAre mAro upadeza sAMbhaLavo. rAjAe kahyuM: "e mane pramANa che." tyAra pachI siddhasena AcArya potAnA sthAnamAM gayA. have koIka vakhata sUri mahAkALanA maMdiramAM jaIne zivanI pIThikA upara paga karIne sUtA. tenA pUjArI vagere ghaNA lokoe uThADyA to paNa na UThyA. tyAre lokoe jaIne rAjAne jaNAvyuM. "he svAmI ! koIka bhikSu AvIne zivaliMga upara paga karIne sUto che. UThADelo paNa UThato nathI. rAjAe kahyuM: 'tene mArIne dUra kADho." tyAra pachI rAjAnA AdezathI cAbUka vagerethI tene mAryo ane te prahAro aMtaHpuramAM rahelI rANIonA zarIramAM lAgyA. eTale tyAM kolAhala macI gayo. rAjAe paNa vismayapUrvaka ane khedapUrvaka zuM thayuM? e pramANe pUchayuM. koIe paNa kahyuM ke- he svAmI ! koIka bhikSane mahAkALanA maMdiramAM mAravAmAM AvI rahyo che, tenA prahAro ahIM aMtaHpuramAM lAge che. tyAre rAjA svayaM mahAkALanA maMdiramAM gayo, AcAryane joyA ane oLakhyA. pachI pUchayuM ke "A zuM che ? mahAdevanA mastaka upara paga zA mATe mUkyAM che? mahAdeva to mahAna deva che, stuti karavA yogya che. AcArye kahyuM: mahAdeva to bIjo ja che. je mahAdeva che tenI stuti huM karIza ja. sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. A pramANe kahIne temaNe kalyANa maMdira stotra karavAnI zarUAta karI. agiyAramuM kAvya jyAre karAI rahyuM hatuM tyAre bhUmi pUjavA lAgI. pachI dhUmADo nIkaLyo. ane zivaliMganA be TukaDA thaI gayA. pahelA tejano pUMja phelAvA lAgyo. tyArapachI dharaNaMdra sahita zrI pArzvanAthanI mUrti pragaTa thaI. tyAre AcArye stotra pUrNa karIne kahyuM: 'pUrve ahIM ja avaMtI sukumAlanA putra mahAkAla nAmathI lokamAM prasiddha evA potAnA pitAnuM nalinI gulma vimAnamAM gamana samaye je sthAne kAyotsarga karyo hato te sthAne navuM maMdira karAvIne temAM A zrI pArzvanAtha bhagavAnane pratiSThita karyA hatA. tyAra pachI keTaloka kALa pasAra thayA pachI mithyASTioe te biMbane DhAMkI daIne mahAdevanuM liMga sthApita karyuM. hamaNA mArI stutithI te liMga phATI gayuM ane zrI pArzvanAtha pragaTa thayA. A sAMbhaLavAthI vikrama rAjAnA manamAM camatkAra garbhita AnaMda utpanna thayo. ahIM ja rAjAne jinokta tattvanI rucirUpa uttama samyakatva ratanI prApti thaI. tyAra pachI rAjAe zrI pArzvanAthanA prAsAdane AzrayIne pUjAdi kharca mATe so gAmo ApyAM. AcArya pAse samyakatva aMgIkAra karIne jaina zrAvaka thayo. tyAra pachI siddhasena AcArye te rAjAne anusaranArA bIjA paNa aDhAra rAjAone pratibodha karyo. tyAra pachI AcAryanA guNagaNathI raMjita thayelA vikrama rAjAe temane sukhAsana (pAlakhI) ApyuM. temAM ArUDha thayelA AcArya dararoja rAjabhavanamAM jAya che. tyAra pachI vRddhavAdI gurue sAMbhaLyuM ane vicAryuM ke- siddhasena AcArya je kArya karavA mATe gayA hatA te kArya to badhuM paNa siddha thaI gayuM che, paraMtu svayaM pramAdarUpI kAdavamAM DUbelA che. tethI huM tyAM jaIne tene pratibodha karuM. A pramANe vicArIne ujjayinI nagarImAM gayA. tyAM koI paNa prakAre tenI pAse jaI na zakatAM vRddhavAdI sUri pAlakhIne vahana karanArAnuM rUpa karIne tenA gRhanA dvAre rahyA. jyAre te pAlakhI upara ArUDha thaIne rAjabhavana tarapha cAle che tyAre vRddhavAdI sUri eka pAlakhI vahana karanAranA sthAne goThavAI gayA. vRddha Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 69 hovAnA kAraNe dhIme-dhIme cAle che. tyAre siddhasena AcArye kahyuMH mUribAramajhAnta: nya: viM tava vAdhati ?' ghaNA bhArathI AkrAMta thayelo tAro skaMdha zuM bAdhA pAme che? ahIM vAta e pramANeno prayoga AtmapadanA sthAne parasmapadamAM karavAmAM Avyo che paNa garvita thayelA hovAnA kAraNe A apazabda che, e pramANe AcAryuM na jANyuM. tethI gurue kahyuM: "ra tathA vAdhate nyo, yathA vAti vAthate te pramANe skaMdha bAdhA karato nathI je pramANe vAsthati' e pramANe karelo prayoga bAdhA kare che. A sAMbhaLIne A koNa che ? e pramANe te camatkAra pAmyA. tyAra pachI vRddhavAdI gurune jANIne tarata ja pAlakhI uparathI utarIne pagamAM paDyA. "mArA aparAdhanI kSamA karo." e pramANe vAraMvAra kahyuM. tyAra pachI gurue pharI pratibodha karIne saMgha samakSa mithyAduSkRta apAvavA pUrvaka gacchanI aMdara lIdhA. - tyAra pachI zrI siddhasena divAkarasUri lAMbA kALa sudhI vIratIrthanI prabhAvanA karIne aMte sadgatinA bhAgI thayA. A pramANe siddhasena divAkara sUrino vRttAMta pUrNa thayo. A kavi nAmano AThamo prabhAvaka jANavo. A pravacanI vagere ATheya prabhAvako svayaM prakAzavAnA svabhAvavALA ja pravacanane dezakALa AdinI yogyatAthI sahAyatA karatA hovAthI prabhAvako kahevAyA. A lokonuM kAma prabhAvanA karavAnuM che. te prabhAvanA samyakatvane nirmaLa kare che. bIjI rIte paNa ATha prabhAvako kahelA che. masa thampaTTi, vArU mAya lava kemistI | vijjA ya rAyagaNasaM-mayA ya titthaM pabhAvaMti // 1 // artha- (1) atizeSa Rddhi (2) dharmakathI (3) vAdI (4) AcArya (5) zapaka (6) naimittiI | (7) vidyA (2) rAjagaNasaMmata. A tIrthanI prabhAvanA kare che. gAthAno artha spaSTa che. vizeSa A pramANe che- atizeSo eTale avadhijJAna, mana:paryavajJAna, AmarSa auSadhi vagere atizayo. te Rddhi jene che te atizeSa Rddhi. kSapaka eTale tapasvI. rAjasaMmata eTale rAjAne priya. gaNa saMmata eTale mahAjana vagerene bahu mAnya. A pramANe ATha prabhAvako kahyA. AbhUSaNo-5 have pAMca AbhUSaNa kahevAmAM Ave che. jinazAsanamAM kuzaLatA, jinazAsananI prabhAvanA, tIrthasevA, jinadharmamAM sthiratA ane jinazAsananI bhakti e pAMca samyakatvanA AbhUSaNo che. (1) jinazAsanamAM kuzaLatA- temAM paheluM bhUSaNa jinazAsanamAM=ahiM darzana viSayamAM kuzaLatA = nipuNataM. te samyakatvane zobhAve che. AthI samyagdaSTioe vizeSathI tenA upArjanamAM prayatna karavo joIe. kAraNa ke ahaMndra darzanamAM kuzaLa mANasa dravya-kSetra- kALa- bhAva AdinA anusAre vividha upAyothI ajJAna evA paNa bIjAne sukhethI ja pratibodha kare che. je pramANe kamalane pratibodha karanArA guNAkarasUri. guNAkara sUrinI kathA A pramANe che Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha kamala pratibodhaka guNAkara sUrinI kathA eka nagaramAM parama zrAvaka, dhanavAna, buddhimAna, sarvajana mAnya dhana nAmano zreSThI rahe che. tene kamala nAmano putra che. te kalAvAna hovA chatAM paNa dharmamAM ane tattvavicAramAM arucivALo hato. pitA jyAre kaMIka tattvavicAra zIkhave che tyAre Ubho thaIne cAlyo jAya che. tyAra pachI zreSThI koI paNa prakArathI tene bodha karavA mATe asamartha thayelA vicAre che ke jo koI paNa AcArya ahIM Ave to sAruM thAya. kAraNa ke tenI sevA karavAthI Ane dharmanI prApti thAya. have eka vakhata koIka AcArya te nagaranA najIkanA udyAnamAM samavasaryA. nagaranA lokonI sAthe dhana zreSThI vaMdana karavA mATe gayA. gurue dharmano upadeza Apyo. tyAra pachI dezanAne aMte badhA loko potapotAnA sthAne gayA. tyAre dhana zreSThIe AcAryane A pramANe vinaMtI karI. te svAmI ! mAro kamalA nAmano putra dharmavicAramAM atyaMta ajJAna che. gItArtha evA Ape tene koIpaNa rIte bodha pamADavo joIe. AcArya tenA vacanane svIkAryuM. tyAra pachI zreSThIe paNa ghare AvIne putrane kahyuM: "aho! Aje gItArtha guru udyAnamAM AvelA che. tAre tyAM jaIne temanA vacanane sAMbhaLavuM joIe." A pramANe pitAthI preraNA karAyelo kamala paNa tyAM jaIne nIcI dRSTi karIne gurunI AgaLa beTho. AcArye sAta nayathI yukta dravya-guNa-paryAyanA vicAravALI dezanA ApI. tyAra pachI dezanAne aMte AcArye pUchayuM: he bhadra ! ATalA samayamAM te kaMI paNa jANyuM ? kamale kahyuM kaMIka jANyuM. gurue pUchayuM: zuM jANyuM? teNe kahyuM: A najIkamAM rahelA boraDInA jhADanA mULamAM rahelA daramAMthI ekaso ATha makoDA nIkaLIne bIjA daramAM pravezyA e jANyuM. pharI AcArye kahyuM: are ! meM kahyuM emAM kaMI jANuM? teNe kahyuM nathI jANyuM. tyAra pachI A ayogya che ema jANIne AcArya mauna dhAraNa karIne rahyA ane kamala Ubho thaIne potAnA ghare gayo. tyAra pachI bIjA divase vaMdana mATe AvelA tenA pitAne tenI ceSTA jaNAvIne AcArya bIjI jagyAe vihAra karyo. have eka vakhata bIjA AcArya tyAM ja udyAnamAM samavasaryA. temanA Agamanane jANIne zreSThI tyAM AvIne pUrvanA vRttAMtane kahIne pharI putrane bodha karavA mATe pUrvokta rItithI vinaMtI karI. temaNe paNa kahyuM sAruM, tAre putrane ahIM mokalavo. ane tAre gurunI AgaLa nIcI dRSTi karIne na besavuM, gurunI sanmukha ja jovuM, te bole temAM upayoga Apavo e pramANe zikhAmaNa ApavI. tyAra pachI zreSThI AcAryanA vacanane svIkArIne ghare AvIne putrane te pramANe ja zikhAmaNa ApIne temanI pAse mokalyo. te paNa tyAM jaIne gurunA mukhane joto beTho. gurue kahyuM he kamala ! kaMI paNa tattvanA svarUpane jANe che? teNe kahyuM: traNa tattvane jANuM chuM. manane game tevuM azana, pAna ane zayana karavuM. pharI AcArye hasIne kahyuM: A to gAmaDIyAnI vAta thaI. paraMtu je joya che, je heya che ane je upAdeya che tevuM kaMI paNa jANe che? kamale kahyuM tevuM to jANato nathI. tame ja kaho. huM sAMbhaLIza. have AcAryo tene pratibodha karavA be traNa ghaDI sudhI tattvano nirNaya karAvanArI dezanA ApIne aTakyA. kamalane pUchyuM: zuM teM tattvane jANyuM ? kamale kahyuM: he gurujI ! Apa bolatA hatA tyAre ApanA gaLAno kAkaDo ekaso AThavAra nIce-upara skurAyamAna thato meM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sakhyatva jANyo. bIjuM to Apane kaheluM Apa ja jANo. tenuM kaheluM sAMbhaLIne kheda pAmelA AcArye "aho! AMdhaLAnI AgaLa darpaNanuM darzana karAvyuM. e pramANe kheda pAmIne zreSThIne tenI ceSTA jaNAvIne bIjI jagyAe vihAra karyo. have eka vakhata dravya-kSetra-kALa-bhAvane anusAre bIjAne bodha karAvavAmAM kuzaLa bIjA AcArya tyAM AvyA. nagaranA loko te ja pramANe temane paNa vaMdana karavA mATe gayA. dezanAne aMte dhana zreSThIe gurune kahyuM: he svAmI ! mAro putra dharmavicAramAM atyaMta ajJAnI che. pUrva AvelA be AcAryoe ghaNo bodha pamADyo paNa te bodha pAmyo nahIM. pUrve teNe makoDA gaNavAnuM karyuM ane pachI gaLAnA kAkaDA UMcA-nIcA thatA gaNyA. tethI koI paNa upAyathI Ape Ane pratibodha karavo. jethI Ano mithyAtvarUpI aMdhakAra nAza pAme ane samyakatva ratanI prApti thAya, ane Apane mahAna lAbha thAya. tyAre AcArye kahyuM tamAro putra laukika vyavahAramAM hoMziyAra che ke nahIM ? zreSThIe kahyuM: kharekhara ! A dharmavicAra vinA bAkI badhe nipuNa che. tyAre AcArye kahyuM: to pachI A sukhe bodha karI zakAya tevo che. avasare ahIM mokalavo. tyAra pachI zreSThIe tyAMthI UbhA thaIne potAnA ghare jaIne putranI AgaLa AcAryanA guNo kahyA: aho ! traNe kAlane jANanArA, AcArya badhAnI sukha duHkhanI pravRttine jANe che. he putra ! tArA vaDe paNa AcArya pUchavA yogya che. arthAt tAre paNa AcAryane pUchavuM joIe. kamale pitAnA vacanane svIkAryuM. avasare te tyAM jaIne AcAryane namIne beTho. tenA bhAvane anukULa karavAnI IcchAvALA AcArye kahyuM: he kamala ! tArA karatalamAM maNibaMdhamAM matsyamukhathI yukta lAMbI dhanarekhA dekhAya che. kamale kahyuM: AnuM phaLa zuM che ? sUrie kahyuM: "accha ya saddasathai' ityAdi. pharI paNa tArI kararekhA jovAthI ame jANIe chIe ke tAro zukla pakSamAM janma thayo che. tArI patrikAmAM A graho paNa haze. tethI camatkAra pAmelA kamale tarata UbhA thaIne potAnA gharamAMthI janmapatrikA laIne gurune batAvI. gurue paNa graho te ja pramANe ene batAvyA. amuka varase tAruM lagna thayuM. amuka varase tane tAva Avela ItyAdi kahyuM. tyAra pachI A pramANe gurunA vacanane sAMbhaLIne kamale ghare AvIne pitAne kahyuM: aho ! pUjya traNe kALane jANanArA che. have te dararoja gurune vaMdana mATe Ave che. AcArya paNa te ja nagaramAM comAsuM rahyA. dararoja subhASitothI ane kautukavALI kathAothI kamalanA cittane anukULa karyuM. kautukane karanArI kathAnI vacce dharmavicAra paNa karI le che. A pramANe keTalAka kALe kamala savizeSa dharmane jANanAro thayo. krame karIne gurunI pAse bAra vratano svIkAra karyo. gurunI kRpAthI pitA karatAM paNa te ati adhika daDha dharmavALo thayo. tyAra pachI AcArya bIjI jagyAe vicaryA. kamala lAMbo kALa zrAvaka dharmane pALIne aMte sadgatino bhAgI thayo. A pramANe bIjA paNa samyagdaSTie bhajananA upakAranuM kAraNa evuM jinazAsanamAM kuzaLapaNuM rakSaNa karavA yogya che. jethI potAnuM samyakatvarata jagatamAM svAbhAvika zobhAne dhAraNa kare. A pramANe ahaM darzanamAM nipuNapaNA upara kamalane pratibodha karanArA sUrinuM dRSTAMta pUrNa thayuM. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 Atmaprabodha (2) jinazAsananI prabhAvanA- samyakatvanuM bIjuM bhUSaNa jinazAsananI prabhAvanA che. zrutAdibaLathI bahujananI madhyamAM jineMdrazAsananI prabhAvanA karavI. te prabhAvakanA bhedathI ATha prakAranI pahelAM kahelI che. ahIM pharI tenuM grahaNa sva-parane upakAraka hovAthI ane tIrthaMkara nAmakarma baMdhanuM kAraNa hovAthI tenI pradhAnatA batAvavA karyuM che. vaLI bIjuM- saddabhUta arthane prakAza karanArAM ane rAga-dveSane dUra karanArAM je vacano che te sadhdhodhanI vRddhinuM kAraNa hovAthI teone vAraMvAra kahevAmAM kaMI doSa nathI. prazamarati prakaraNamAM zrImad umAsvAti vAcake kahyuM che ke : ye tIrthakRtpraNItA, bhAvAstadanantaraizca parikathitAH / teSAM duzoSaNanI- mavati puSTimeva | II (prazamarati gAthA-11) artha- tIrthaMkaroe arthathI ane gaNadhara vageree sUtrathI je jIvAdi bhAvo kahyA che, te bhAvonuM vAraMvAra kathana paNa jJAna-darzana-cAritranI puSTi karanAra ja bane che. 1 yadvadupayuktamapi, sadbheSajamAsevyate'rttinAzAya / tadadA IFrtahara, velzoDanuyocamarthapUrva II rA (prazamarati gAthA-12) artha- jema pUrve upayoga karyo hovA chatAM pIDAnI zAMti mATe pharI te ja auSadhanuM sevana karavAmAM Ave che, tema rAgarUpa pIDAno nAza karanAra arthapadano = zAstrano vAraMvAra paNa pATha karavo joIe. pArA yadvadviSaghAtArthaM, maMtrapade na punaruktadoSo'sti / takA viSadhra, punarup6Imarthaparva / rU II (prazamarati gAthA-13) artha- jema viSane utAravA mATe maMtranuM pada vAraMvAra uccAravAmAM punarukti doSa nathI, tema rAga rU5 viSano nAza karanAra ardhapadanuM = zAstranuM vAraMvAra kathana karavAmAM doSa nathI. vRcartha yathA, taddeva no: punaH punaH ste | parva vira/vArtA-hetufpa punaH punazca7: 4 (prazamarati gAthA-14) artha- jema loko AjIvikA mATe te ja dhaMdho vAraMvAra = pratidina kare che, tema jenAthI vairAgya utpanna thAya teno vAraMvAra abhyAsa karavo joIe. majA AthI pharI prabhAvanAnuM grahaNa kareluM che te aduSTa ja che. e pramANe vicAravuM. (3) tIrthasevA- trIjuM bhUSaNa tIrthasevA che. tIrtha be prakAranuM che. dravyathI ane bhAvathI. temAM dravyathI tIrtha zatruMjaya vagere che. bhAvathI tIrtha jJAna-darzana-cAritrane dhAraNa karanArA, aneka bhavyajanane tAranArA sAdhu vagere che. te baMne prakAranA tIrthanI sevA eTale ke paryApAsanA. A pramANe vidhithI karAtI tIrthasevA bhavyajIvonA samyakatvane zobhAve che, ane paraMparAe siddhi sudhInA phaLavALI thAya che. zrI bhagavatI aMgamAM bIjA zatakanA pAMcamAM udezAmAM kahyuM che ke 'tahArUvaM NaM bhaMte ! samaNaM vA mAhaNaM vA pajjuvAsamANassa kiM phalA pajjuvAsaNA ? goyamA ! savaNaphalA, se NaM bhaMte ! savaNe kiMphale ? NANaphale, se NaM bhaMte ! NANe kiMphale ? viNNANaphale, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 73 evaM viNNANe NaM paccakkhANaphale, paccakkhANe NaM saMyamaphale, saMyame NaM aNaNhaphale, aNaNhae NaM tavaphale, tave NaM vodANaphale, vodANe NaM akiriyAphale, se NaM bhaMte ! akiriyA kiMphalA ? goyamA ! siddhipajjavasANaphalA pannatteti' he bhagavan ! tevA prakAranA zramaNa ke brAhmaNanI paryApAsanA karanAra manuSyane tenI sevAnuM phaLa zuM maLe ? he gautama ! teonI paryapAsanAnuM phaLa zravaNa che, arthAt teonI paryApAsanA karanArane sanzAstrane sAMbhaLavAnuM phaLa maLe che. he bhagavan! te zravaNanuM phaLa zuM che ? he gautama ! tenuM phaLa jJAna che, arthAt sAMbhaLavAthI jJAnanI prApti thAya che. he bhagavan ! jJAnanuM phaLa zuM che? he gautama ! tenuM phaLa vijJAna che, arthAt sAdhAraNa jANyA pachI vivecanapUrvaka jANI zakAya che. te bhagavad ! te vijJAnanuM phaLa zuM che ? he gautama ! tenuM phaLa pratyAkhyAna che, arthAt vizeSa jANyA pachI sarva prakAranI vRttio ApoApa zAMta paDe che. he bhagavan ! te pratyAkhyAnanuM phaLa zuM che? he gautama ! tenuM phaLa saMyama che, arthAt pratyAkhyAna prApta thayA pachI sarvasvatyAgarUpa saMyama prApta thAya che. he bhagavan ! te saMyamanuM phaLa zuM che? he gautama ! tenuM phaLa Asava rahitapaNuM che, arthAt vizuddha saMyama prApta thayA pachI puNya ke pApano sparza paNa thato nathI, paNa AtmA potAnA mULa rUpamAM ja ramaNa kare che. he bhagavan ! te AsavarahitapaNAnuM phaLa zuM che? he gautama ! tenuM phaLa tapa che. he bhagavan! te tapanuM phaLa zuM che ? he gautama ! tenuM phaLa karmarUpa melane sApha karavAnuM che. te bhagavad ! karmarUpa mela sApha thayAthI zuM thAya? he gautama ! te thayAthI niSkriyapaNuM prApta thAya. he bhagavad ! te niSkriyapaNAthI zuM lAbha thAya? he gautama! tenuM phaLa siddhi che, arthAt akriyapaNuM prApta thayA pachI chevaTe siddhi meLavAya che. ema kahyuM che. ( A pramANe tIrthasevA siddhi phaLavALI jANIne samyagdaSTie temAM pravartavuM joIe. . (4) jinadharmamAM sthiratA-samyakatvanuM cothuM bhUSaNa dharmamAM sthiratA che. jinadharmamAM calita cittavALA bIjAne sthira karavo. athavA paratIrthikanI samRddhi jovAthI paNa sulasAnI jema jinazAsana prati potAne niSpakaMpa karavo, eTale ke sarvaprakAre daDhadharmavALo karavo. daDhadharmavALo ja mANasa zrI paramezvara praNIta AgamamAM prazaMsA karAya che. AgamamAM kahyuM che ke, puruSo cAra prakAranA kahelA che. te A pramANe- (1) keTalAka priya dharmavALA hoya che, paNa daDha dharmavALA nathI hotA. (2) keTalAka daDha dharmavALA hoya che paNa priyadharmavALA nathI hotA. (3) keTalAka priyadharmavALA paNa hoya che ane daDha dharmavALA paNa hoya che. (4) keTalAka priya dharmavALA hotA nathI ane daDha dharmavALA paNa hotA nathI. ahIM trIjA bhAMgAmAM rahelA ja utkRSTa che. pahelAM sucaveluM sulasAnuM dRSTAMta A pramANe che. sulatAnuM dRSTAMta A jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM magadha dezamAM rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. temAM prasenajita - rojAnI caraNa sevAmAM tatpara, potAne ucita kaLAmAM kauzalyavALo nAga nAmano sArathi raheto hato. tene pativratA Adi zreSTha guNothI alaMkRta, pradhAna jinadharmAnurAgiNI sulasA nAmanI patI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 Atmaprabodha hatI. eka vakhata nAga sArathie koI paNa gharamAM koIka gRhasthane ati AnaMdathI potAnA khoLAmAM putrone ramADato joIne svayaM putra na hovAnA duHkhathI manamAM duHkhI thayelo karatala upara mukha mUkIne vicAryuM aho ! huM maMdabhAgya chuM. jethI mAre eka paNa putra nathI. A dhanya che jethI Ane hRdayane AnaMda ApanArA ghaNA putro che. tyAre A pramANe ciMtA samudramAM DUbelA potAnA patine joIne vinayathI yukta sulasAe madhara vANIthI kahyuM: he svAmI ! ApanA cittamAM Aje kaI ciMtA utpanna thaI che ? teNe kahyuM: he priye ! bIjI to koI paNa ciMtA nathI, paraMtu eka putra abhAvanI ciMtA che ane te ciMtA mArA manane atyaMta kheda utpanna kare che. tyAra pachI pharI sulatAe kahyuM: he svAmI ! ciMtA na karo. putra mATe sukhethI bIjI kanyAnuM pANigrahaNa karo. tyAre nAge kahyuM che prANapriye ! mAre A janmamAM tuM ja eka priyA cho. tArA sivAyanI strIne huM manathI paNa prArthanA nahIM karuM. tArI kukSithI utpanna thayelA ja putraratane huM IcchuM chuM. tethI he priye ! tuM ja koIka devanI ArAdhanA karIne putra mAMga tyAra pachI sulatAe kahyuM: he nAtha ! vAMchita arthanI siddhi mATe anya deva samUhane manathI, vacanathI ane kAyAthI jIvitanA aMte paNa nahIM ArAdhuM. paraMtu sarva ISTa siddhinA kAraNa zrImad arihaMtonI ArAdhanA karIza ane vizeSathI AyaMbila Adi tapa vagere dharmakAryone karIza. have A pramANe sArA vAkyothI patine saMtoSIne te satIe traNe saMdhyAe traNa jagatanA nAthanI pUjA karI ane bIjAM dharmakAryo vizeSathI karyA. A pramANe keTaloka kALa pasAra thayA pachI eka vakhata Idra sabhAmAM dharmakAryanI tatparatAmAM sulatAnI prazaMsA thaI tyAre eka deva tenI parIkSA karavA mATe pRthvI upara AvIne sAdhunA vratane grahaNa karavAmAM daridra hovA chatAM paNa sAdhunA veSane dhAraNa karIne sulatAnA gharamAM pravezyo. tyAra pachI sulasA munine potAnA ghare AvelA joIne arihaMta paramAtmAnI pUjA karavAmAM Asakta hovA chatAM ekAeka UbhI thaIne muninA pagane praNAma karIne potAnA ghare AvavAnuM kAraNa pUchayuM. teNe paNa kahyuM ke- glAna sAdhuno roga dUra karavA mATe lakSapAka telanI jarUra che. tene mATe huM ahIM Avelo chuM. te sAMbhaLIne ati saMtuSTa hRdayavALI teNI oraDAnI aMdara praveza karIne lakSapAka mahAselanA kuMbhane jeTalAmAM upADe che teTalAmAM divya prabhAvathI te kuMbha bhAMgI gayo. tyAra pachI cittamAM jarA paNa dInatA lAvyA vinA te satI pharI bIjo kuMbha jeTalAmAM upADavA lAgI teTalAmAM te paNa bhAMgI gayo. A pramANe divyaprabhAvathI traNa ghaDA bhAMgyA. to paNa teNI hRdayamAM jarA paNa viSAdane dhAraNa karatI nathI. paraMtu kevala A pramANe kahyuM: aho ! huM maMdabhAgyavALI chuM. jethI mAruM A tela glAna mahAtmA sAdhunA upakAra mATe na thayuM. tyAra pachI tenA akhaMDa bhAvane joIne vismaya pAmelA te deve potAnA divya rUpane pragaTa karIne sulatAne kahyuM che kalyANI ! Idra potAnI sabhAmAM tArA zrAvikApaNAnI prazaMsA karI, tyAra pachI tArI parIkSA karavA mATe huM ahIM Avyo, ahIM tArI Idra karelI prazaMsAthI paNa adhika dharmamAM sthiratA joIne huM khuza thayo chuM. tethI mArI pAsethI kaMI paNa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 75 ISTa arthane mAMga. tyAre sulasAe paNa madhura vANIthI te devane kahyuM he deva ! jo tuM khuza thayo che to mArA vAMchita evA putrarUpa varadAnane Apa. tyAra pachI te deve paNa batrIza guTikA tene ApIne kahyuM: tAre A guTikA krame karIne eka eka karIne) khAvI. tane mahAmanojJa putro thaze. tyAra pachI mAre ucita kArya hoya tyAre pharI mane yAda karavo. e pramANe kahIne deva devalokamAM gayo. have sulatAe vicAryuM. A guTikAo krame karIne khAvAthI ATalA bALako thaze. ane ghaNA bALakonA maLamUtra vagere azuci koNa sApha karaze? tethI A badhI guTikAo bhegI karIne khAuM. jethI batrIsa lakSaNathI yukta eka ja putra thAya. A pramANe vicArIne teNIe te ja pramANe te guTikAo khAdhI. paraMtu bhAgyayoge teNInI kukSimAM eka sAthe batrIza garbho rahyA. tethI garbhanA mahAbhArane sahana nahIM karatI kRza aMgavALI thayelI teNIe kAyotsarga karIne te devane yAda karyo. tyAre te deve paNa yAda karavA mAtrathI tarata ja tyAM AvIne A pramANe kahyuM: teM mane zA mATe yAda karyo che ? tyAre teNIe paNa potAno sarva vRttAMta jaNAvyo. tyAra pachI deve kahyuM: he bhadre ! teM A sAruM na karyuM. have jo ke tArA putro amogha zaktivALA thaze. paraMtu te batrIza paNa samAna AyuSyavALA thavAnA kAraNe eka sAthe ja mRtyu pAmaze. tArA zarIramAM je garbhanI pIDA che tene huM dUra karuM chuM. tuM kheda karIza nahIM. A pramANe kahIne te pIDAne dUra karIne deva potAnA sthAnamAM gayo. have sulatA paNa svastha dehavALI thayelI sukhethI garbhone dhAraNa karatI pUrNakALa thaye chate batrIsa lakSaNathI yukta batrIza putrone janma Apyo. nAge paNa moTA ADaMbarathI teono janma utsava karyo. teo krame karIne vadhatA yauvanane pAmyA tyAre teo jANe zreNika rAjAnuM jIvana hoya tema haMmezA sAthe rahenArA thayA. . koIka divasa zreNika rAjA pUrve ApelA saMketavALI ceTaka rAjAnI putrI sujayeSThAne gupta rIte lAvavA mATe nIce suraMga khodAvIne ratha upara ArUDha thayelA batrIzaya nAga sArathinA putrone sAthe laIne suraMga mArgathI vaizAlI nagarImAM pravezyo. sujayeSThA paNa tyAM pahelAM joyelA zreNikanA citranA anumAnathI magadhezvarane oLakhIne atipriya evI cellaNA nAmanI potAnI nAnI benane teno badho vRttAMta jaNAvyo. pachI tenA viyogane sahana nahIM karI zakatI suSThAe pahelAM teNIne ja zreNikanA ratha upara caDhAvI. pachI svayaM potAnA ratanA AbharaNano karaMDiyo levA mATe jeTalAmAM gaI teTalAmAM sulatAnA putroe rAjAne kahyuM ke- he svAmI ! ahIM zatrunA gharamAM ApaNane lAMbo samaya rahevuM yogya nathI. tethI temanAthI preraNA karAyelo zreNika celaNAne ja laIne tarata pAcho vaLyo. have sujayeSThA paNa potAno ratano karaMDiyo laIne jeTalAmAM AvI teTalAmAM zreNikane na joyA. tyAre apUrNa manorathavALI ane bahenanA viyoganA duHkhathI pIDAyelI sujayeSThAe moTA avAjathI 'hA ! callaNA harAI' arthAt cellaNAnuM apaharaNa thayuM evo pokAra karyo. te sAMbhaLIne krodhathI AkuLa thayelo ceTaka rAjA svayaM ja jeTalAmAM taiyAra thAya che teTalAmAM pAse rahelo vairaMgika bhaTa rAjAne vArIne svayaM kanyAne pAchI lAvavA mATe cAlyo. tyAra pachI te bhaTa tarata tyAM jaIne suraMgamAMthI nIkaLatA sulatAnA badhA paNa putrone ekI sAthe eka ja bANathI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 Atmaprabodha mArI nAkhyA. tyAra pachI suraMga sAMkaLI hovAthI teNe jeTalAmAM batrIza rathone khaseDyA teTalAmAM zreNika ghaNo mArga oLaMgI gayo hato. tethI vairaMgika bhaTa pUrNApUrNa manorathavALo thayo chato tyAMthI pAcho pharIne caTaka rAjAne te vRttAMta jaNAvIne potAnA ghare gayo. have zreNika rAjA jaladI rAjagRha nagaramAM AvIne ati prItithI gAMdharva vivAhathI celaNAne paraNyo. tyAra pachI nAga ane sulasA rAjAnA mukhathI putra maraNanA sarva vRttAMtane sAMbhaLIne tenA duHkhathI pIDAyelA atyaMta vilApa karavA lAgyA. tyAre zoka samudramAM DUbelA te baMnene bodha karavA abhayakumAranI sAthe zreNike tyAM AvIne A pramANe kahyuM tame baMne to vivekI cho. tamAre Avo zoka na karavo joIe. kAraNa ke A saMsAramAM je koI paNa bhAvo dekhAya che te badhA paNa nAza pAmanArA che. mRtyu sarva sAdhAraNa che. tethI zoka choDIne saddharmane sAdhanAruM bairya AlaMbana karavA yogya che. have A pramANe vairAgya sAravALI vANIthI pratibodha karIne abhayakumAra maMtrInI sAthe rAjA potAnA ghare gayo. tyAra pachI te daMpatI paNa te badhuM pUrvakRta duSkarmano vipAka che ema mAnIne zoka vagaranA thaIne vizeSathI dharmakAryamAM prayatavALA thayA. have koI vakhata caMpApurImAM zrIvIra svAmI samavasaryA. parSadA bhegI thaI. bhagavAne dezanA zarU karI tyAre zrI vIraprabhunA uttama zrAvaka daMDa, chatra, bhagavA vastra dhAraNa karanArA aMbaDa nAmanA parivrAjake tyAM AvIne jagatmabhune namIne ucita sthAne besIne dharmadezanA sAMbhaLI. tyAra pachI dezanAne aMte aMbaDe bhaktithI prabhune namIne A pramANe kahyuM ke svAmI ! hamaNAM mArI rAjagRhanagara tarapha javAnI IcchA che. teTalAmAM svAmIe kahyuM he devAnupriya ! tyAM jaIne tAre nAga sArathinI priyA sulasA nAmanI zrAvikAne mArA AdezathI madhura vANIthI dharmazuddhi pUchavI. tyAra pachI teNe paNa bhagavAnanA vAkyane 'tahatti karI svIkArIne AkAza mArgathI jatAM rAjagRha nagaramAM AvIne pahelAM sulasAnA gharanA daravAje kSaNavAra rahIne A pramANe vicAryuM aho ! jenA mATe traNa jagatanA svAmIe dharmazuddhino prazna karyo te sulasA kevA prakAranI daDha dharmavALI haze ? huM enI parIkSA karuM. A pramANe vicArIne te vaikriya labdhithI tarata bIjuM rUpa karIne tenA gharamAM pravezyo. sulasA pAsethI teNe bhikSA mAgI. supAtra vinA bIjAne azanAdi nahIM ApuM e pramANe pUrve jeNe pratijJA karI che evI, potAnI pratijJAne yAda karatI sulasAe svayaM potAnA hAthe bhikSA mAgatA tene bhikSA na ApI. tyAra pachI aMbaDa tenA gharamAMthI nIkaLIne nagaranI bahAra pUrva dizAmAM cAra mukhavALA, cAra bhujAvALA, brahmasUtra ane akSanI mALAthI zobhatA, haMsavAhanavALA, sAvitrIthI yukta, padmAsane beThelA, raktavarNavALA AvA prakAranA sAkSAt brahmAnuM rUpa karIne cAra mukhathI cAre prakAranA vedonuM uccAra karato rahyo. tyAre "aho ! Aje nagarInI bahAra pUrva dizAmAM sAkSAt brahmA AvelA che' e pramANe lokonA mukhathI vAta sAMbhaLIne keTalAka loko tenI bhaktithI ane keTalAka loko kautukane jovA mATe A pramANe ghaNA loko tyAM AvyA. paraMtu samyakatvamAM ati Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva nizcala cittavALI sulasA to potAnA vratanuM rakSaNa karavA mATe tenI vAta sAMbhaLI hovA chatAM jANe sAMbhaLI nathI ema karIne tyAM na AvI. tyArapachI tene nahIM AvelI jANIne aMbaDa bIjA divase dakSiNa dizAmAM garuDa AsanavALA, pILA vastravALA, zaMkha, cakra, gadA, zAMrga dhanuSyane dhAraNa karanArA, lakSmI, gopikA vagere sAthe vividha bhogalIlAne karatA viSNunuM rUpa karIne nagaranI bahAra rahyo. tyAre paNa mithyASTionA saMsargathI bhayavALI sulatA tyAM na gaI. have aMbaDa trIjA divase pazcima dizAmAM vAghacarmanA Asana upara beThelA, vRSabha vAhanavALA, traNa nayanavALA, caMdrane dhAraNa karanArA, vahetI gaMgA nadIthI bhUSita jaTAne dhAraNa karanArA, gacarma vastravALA, bhasmathI lepelA dehavALA, eka hAthamAM zUlane dhAraNa karelA, bIjA hAthamAM kapAlane dhAraNa karelA, hRdaya upara mANasanI khoparIonA hArane dhAraNa karanArA, pArvatIthI maMDita ardha aMgavALA evA sAkSAt mahezanuM rUpa karIne sakala jagatanA janane utpanna karanArI mArI ja zakti che. mArA sivAya bIjo koI paNa jagatano Izvara nathI e pramANe nagaranA lokonI AgaLa bolato nagaranI bahAra rahyo. tyAre lokonA mukhathI A IzvaranA AgamananI vAta sAMbhaLIne paNa zuddha zrAvakanA dharmamAM anurAgavALI hovAthI sulasAe to tenA darzanane manathI paNa na prAcyuM. tyAra pachI cothA divase uttara dizAmAM ati abhUta, toraNavALA, cAra mukhavALA, samavasaraNa karIne aSTa mahAprAtihAryathI zobhatA sAkSAt jinanuM rUpa karIne rahyo. tyAre paNa sulasA vinA ghaNA loko tene vaMdana karavA mATe gayA. teNe temane dharmopadeza saMbhaLAvyo. have A avasare paNa A sulatAne nahIM AvelI jANIne AMbaDe tene kSobha pamADavA mATe tenA ghare eka puruSane mokalyo. teNe paNa tyAM jaIne teNIne kahyuM: he sulaze ! tAro ativallabha zrImAn arham udyAnamAM samovasarelo che tene namana karavA mATe tuM kema jatI nathI ? tyAre teNIe kahyuM che mahAbhAga ! A pRthvItala upara hamaNAM zrImAn mahAvIra svAmIne choDIne anya koI tIrthaMkara nathI ja. vIra svAmI to anya dezamAM vihAra karI rahyAM che evuM sAMbhaLyuM hovAthI hamaNAM ahIM Agamanano saMbhava kyAMthI hoya ? have A pramANe sAMbhaLIne pharI paNa teNe kahyuM: he bhoLI ! A pacIsamo jina hamaNAM utpanna thayo che. AthI svayaM tyAM jaIne tuM kema vaMdana karatI nathI. teNIe kahyuM: he bhadra ! A kSetramAM pacIsamo jina kyAre paNa na saMbhave. tethI koI paNa A mAyAvALo puruSa khoTA ATopathI bhoLA lokone Thage che. tyAre teNe pharI paNa kahyuM: he bhadra ! teM je kahyuM te sAcuM che, to paNa jo AvuM karIne paNa zAsananI unnati thatI hoya to ahIM zo doSa che ? teNIe kahyuM : AvA prakAranI vAta karavAthI te bhoLo jaNAya che. paraMtu jJAna dRSTithI vicAra. asad vyavahArathI zuM zAsananI unnati thAya? paraMtu loko mazkarI kare ethI ulaTI apabhrAjanA ja thAya. tyAra pachI te mANase UbhA thaIne pAchA jaIne aMbaDanI AgaLa badho teno vRttAMta jaNAvyo. tyAre aMbaDa paNa sulasAnI dharmamAM anupama sthiratA jANIne "aho ! zrI vIra svAmIe sabhA samakSa svayaM AnI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha dharmazuddhino prazna karI saMbhALa lIdhI te yogya ja che. kAraNa ke A pramANe meM ene calAyamAna karI chatAM A manathI paNa calAyamAna na thaI." A pramANe vicArIne te prapaMcane saMhArIne potAnA mULarUpathI te sulatAnA gharamAM pravezyo. tyAra pachI tene AvatA joIne sulasA paNa sAdharmika bhakti mATe tarata ja UbhI thaIne tenI sanmukha jaIne "he traNa jagatanA svAmI vIraprabhunA upAsaka ! tAruM svAgata (thAo. tAruM svAthya to sAruM) che ne ? A pramANe prazna karavApUrvaka tenA paganuM prakSAlana karAvIne tene potAnA gRhamaMdiramAM caityavaMdana karAvyuM. aMbaDe paNa AdaravALA thaIne vidhipUrvaka caityavaMdana karIne teNIne kahyuM: he mahAsati ! A bharatakSetramAM tuM ja eka puNyavALI cho. kAraNa ke tArA mATe zrI vIra svAmIe svayaM mArA moDhe dharmazuddhino prazna karelo che. arthAt mArA moMDhe svayaM vIraprabhue tArI dharmazuddhi pUchI che. A sAMbhaLIne atizaya AnaMdavALI thayelI teNIe bhagavAnanA vicaravAnI dizA sanmukha thaIne mastake aMjali karIne zrI vIra prabhune ja hRdayamAM karIne prazasta vANIthI viraprabhunI stuti karI. tyAra pachI aMbaDe vizeSathI tenA Azayane jANavA mATe pharI teNIne kahyuM: ahIM AvatAMnI sAthe ja meM lokonA mukhathI A nagaramAM brahmA vagerenA AgamananI vAta sAMbhaLI. tyAM teone vaMdana karavA mATe tuM gaI hatI ke nahIM ? tyAre teNIe kahyuM: he dharmajJa ! jeo zrI jinadharmamAM anurAgavALA che te puruSo sakala rAgadveSa rUpa zatrune jItanArA, saMpUrNa bhavyajano upara upakAra karanArA, sarvajJa, sarva atizayathI yukta, potAnA tejathI sUryane jItanArA, devAdhideva zrImAn mahAvIra svAmIne choDIne anya rAga-dveSa-mohathI parAbhava pAmelA, AthI ja niraMtara strI sevAmAM nirata, zatruno vadha-baMdhana Adi kriyAmAM tatpara, Atmadharmane nahIM jANanArA, AgiyA samAna brahmA vagere devone jovA mATe kevI rIte utsAhavALA thAya? jemake- je puruSe parama AhvAda utpanna karanAruM pIyUSapAna karyuM hoya tene khAruM pANI pIvAnI IcchA kevI rIte thAya ? vaLI jeNe ghaNA prakAranA maNi-rata Adino vyavasAya karyo hoya te mANasa kAcanA TukaDA Adino vyApAra karavA mATe kevI rIte Icche? AthI tuM jinoktabhAvone jANato hovA chatAM zrI vIra jine upadezelA saddharmamAM rata mane Ama kema pUche che ? have aMbaDe paNa A pramANe dharmamAM ati sthira sulasAnA vAkyane sAMbhaLIne teNInI atizaya prazaMsA karIne pote karelA brahmA vagerenA rUpanA nirmANano prapaMca tenI AgaLa jaNAvIne mithyAduSkRta ApIne potAnI IcchA pramANe bIje gayo. te aMbaDanA zrIvIrasvAmInI pAse bAravratone dhAraNa karanArA sAtaso ziSyo hatA. teo eka vakhata kAMpilya nagarathI purimatAla nagara jatAM mArgamAM tRSAthI vyAkuLa thayA. vyAkuLa thayelA teo gaMgA mahAnadI AgaLa pahoMcyA. tyAM pANIne ApanArA bIjA koI mANasane nahIM jotAM ane svayaM adattAdAna viramaNa vratane grahaNa karyuM che evA teoe ekabIjAne A pramANe kahyuM: he devAnupriyo ! ApaNA sAtasomAMthI koI eka potAnA vratano bhaMga karIne jo jalapAna karAve to bAkInA badhAnuM paNa vitarakSaNa thAya. paraMtu Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 79 potAnA vratanA bhaMganA bhayathI koIe paNa te vacanane svIkAryuM nahIM. tyAra pachI te nahIM ApelA pANIne grahaNa karyA vinA tyAM ja anazanano svIkAra karIne hRdayamAM zrI mahAvIra svAmInuM dhyAna karatA ane potAnA aMbaDa nAmanA gurune namana karatA saghaLAya samAdhithI kALa karIne pAMcamA devalokamAM gayA. aMbaDa to pUla hiMsAno tyAga karato, nadI vageremAM keli nahIM karato, nATaka, vikathA vagere anartha daMDane nahIM Acarato, tuMbaDA, lAkaDA ane mATInA pAtrane choDI bAkInA pAtrane nahIM grahaNa karato, gaMgAnI mATIne choDIne anya vilepana nahIM karato, kaMdamULa phaLone nahIM khAto, AdhAkarma Adi doSathI dUSita AhArane nahIM sevato, aMgUThI mAtra alaMkArane dhAraNa karato, geru Adi dhAtuthI raMgelA vastrone dhAraNa karato, vahetuM nirmala pANI koIpaNa gRhastha vaDe apAyeluM ane vastrathI sArI rIte gALeluM, ardhA ADhaka pramANa pIvA mATe athavA to kaDachI vagerene dhovA mATe grahaNa karato, teTaluM ja eTale ke ardhA ADhaka pramANa pANI snAna karavA mATe grahaNa karato ane zrImAna jinadharmamAM ja eka matine dhAraNa karato potAnA saghaLA ya janmane saphaLa karIne aMte najIkamAM sadgativALo eka mahinAnI saMlekhanA karIne pAMcamA brahmalokamAM deva thayo. tyAM divya sukhone anubhavIne krame karI mAnavabhava pAmIne saMyamanI ArAdhanA karavA pUrvaka mokSamAM jaze. hRdayarUpI kamaLamAM eka paramezvarane ja dhAraNa karatI sulasA zrAvikAe sarvottama sthiratArUpa bhUSaNathI samyakatvane zobhAvIne tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyuM. A ja bharatakSetramAM AgAmI covIzImAM cotrIza atizayathI yukta nirmama nAmanA paMdaramA tIrthaMkara thaze. A pramANe bIjA paNa bhavyAtmAoe divya evA potAnA samyakatva ratane zobhAvavA dharmasthiratAmAM prayatna karavo joIe. jethI traNa jagatamAM ziromaNi pada (mokSa)nI prApti thAya. A pramANe samyakatvamAM sthiratA upara sulatAnuM kathAnaka pUrNa thayuM. (5) jinazAsananI bhakti- pAMcamuM bhUSaNa bhakti che. bhakti eTale pravacanano vinaya, veyAvacca Adi karavuM. A bhakti jo sadbhAvathI karavAmAM Ave to samyakatvane sArI rIte zobhAve che, tathA krame karIne zreSTha deva-manuSyanI samRddhi ane mokSapadane ApanArI thAya che. ahIM bAhusubAhu AdinAM dRSTAMto che. bAhu-subAhunuM dRSTAMta bAhu nAmanA sAdhue ullasita bhAvathI zrImad guru vagere pAMcaso sAdhuonI AhAra lAvI ApavuM vagere bhakti karatAM ghaNA bhoga karmane upArjita karyuM. subAhu nAmanA sAdhue te pAMcaso sAdhuonI vizrAmaNA vagere bhakti karatAM asAdhAraNa bAhubaLane upArjana karyuM. baMne paNa A bhaktithI potAnA samyakatvane zobhAvIne aMte samAdhinA pariNAmathI pAmI zakAya evAM devasukhone bhogavIne RSabha svAmInA putrarUpe utpanna thayA. temAM pahelo bharata thayo. te cakravartIpadane pAmyo. bIjo bAhubalI thayo. teNe cakravartI karatAM paNa adhika mahAbaLane prApta karyuM. tyAra pachI te baMne Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 Atmaprabodha paNa nirupama manuSyanAM sukho bhogavIne cAritranuM ArAdhana karIne muktino bhAgI thayA. A prabaMdha vistArathI to bIjA graMthomAMthI jANI levo. A pramANe pravacananI bhaktinuM mahAna phaLa jANIne bhavya jIvoe nitya pravacananI bhaktimAM prayatna karavo joIe. A pAMca samyakatvane ujvaLa karanArA guNo bhUSaNo tarIke jaNAvAyA. A guNothI samyakatva zobhAvAya che. lakSaNa-5 have pAMca lakSaNa kahevAmAM Ave che. upazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya e pAMca samyakatvanAM lakSaNo che. (1) upazama- temAM upazama eTale mahA aparAdha karanArA upara paNa sarvathA kopano tyAga karavo. te koIka jIvane kaSAya pariNatinA kaTuphaLane jovAthI thAya che. koIne svabhAvathI ja thAya che. A potAnAmAM samyakatva raheluM che e jaNAvanAra hovAthI vivekIoe yatathI dhAraNa karavuM joIe. vaLI bIjuM- krodhanA udayathI nAza pAmeluM paNa kArya upazamathI ja pharI thaI zake che. upazama vinA thaI zakatuM nathI. kahyuM che ke koheNa ya hAraviyaM, uppajaMtaM ca kevalaM nANaM / damasAreNa ya risiNA, uvasamajutteNa puNo laddhaM // 1 // artha- dasAra RSi utpanna thatA kevaLajJAnane krodhathI hArI gayA ane pharI upazamathI prApta karyuM. A gAthAno artha spaSTa che. bhAvArtha to dasAra RSinA kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A pramANe che damasAra RSinuM kathAnaka A jaMbUDhIpamAM bharatakSetramAM kRtAMgalA nAmanI nagarI hatI. tyAM siMharatha rAjA hato. tenI sunaMdA nAmanI paTTarANI hatI. tenI kukSithI utpanna thayelo damasAra nAmano putra hato. te bALapaNamAM ja bahoMtera kaLAmAM nipuNa hato. hRdayane AnaMda utpanna karanAro te mAtA-pitAne atyaMta ISTa hato. pitAe tene yauvana vayamAM viziSTa rAjakanyAonI sAthe lagna karAvI yuvarAja pade sthApyo. sukhethI kALa pasAra karyo. eka vakhata te nagaranA najIkanA pradezamAM bhagavAna zrI mahAvIra svAmI samavasaryA. devoe samavasaraNa banAvyuM. parSadA maLI. tyAre siMharatha rAjA paNa putra-parivAra sAthe moTI RddhithI vaMdana mATe Avyo. chatra-cAmara Adi rAjacihno dUra mUkIne paramezvarane traNa pradakSiNA ApIne parama bhaktithI vaMdana karIne ucita sthAne beTho. svAmIe nara ane devavALI te parSadAmAM dharmano upadeza Apyo. parSadA cAlI gayA pachI dasArakumAre bhagavAnane namaskAra karIne vinayathI A pramANe kahyuM he svAmI ! Ape kahelo sarva virati dharma mane gamyo che. AthI huM ApanI pAse dIkSA grahaNa karIza. paraMtu mAtA-pitAne pUchIne AvuM. tyAre svAmIe kahyuM: he devAnupriya ! jema sukha upaje tema kara, pratibaMdha (=aTakAva) na kara. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva tyAra pachI kumAre ghare AvIne mAtA-pitAnI AgaLa A pramANe kahyuM: he mAtA-pitA ! Aje meM svAmIne vaMdana karyA. temaNe kahelo dharma mane gamyo che. AthI ApanI anujJAthI huM saMyama grahaNa karavA IcchuM chuM. tyAre mAtA-pitAe kahyuM: he putra ! tuM hajI paNa bALaka che, bhoga karmone bhogavyA nathI. saMyama mArga ati duSkara che, tIkSNa talavAranI dhArA upara cAlavA samAna che. ati sukumAra zarIravALA tAre hamaNAM saMyama pALavuM azakya che. tethI sAMsArika sukhone bhogavIne pariNata vayavALo thaIne pachI cAritrane grahaNa karaje. A sAMbhaLIne pharI damasAre kahyuM: he mAtApitA ! Ape saMyamanI duSkaratA batAvI temAM saMdeha nathI. paraMtu te duSkaratA kAyara mATe che. dhIra puruSo mATe to koI paNa kArya duSkara nathI ja. kahyuM che ke tA tuMgo merugirI, mayaraharo tAva hoi duttAro / tAvisamA kajjagaI, jAva nA dhIrA pavajjaMti // 1 // 81 artha- tyAM sudhI ja meru parvata UMco che, tyAM sudhI ja samudra dustara che, tyAM sudhI ja karmanI gati viSama che, jyAM sudhI dhIra puruSo tene svIkAratA nathI. tathA atRptarUpe pUrve bhogavelA nissAra evA sAMsArika sukhomAM paNa mane IcchA nathI. tethI vilaMba vinA Apa mane AjJA Apo. jethI huM saMyama grahaNa karuM. A pramANe damasArano saMyama levAno nizcaya jANIne mAtA-pitAe teno niSkramaNa mahotsava karyo. tyAre damasAra kumAre vadhatA pariNAmothI zrIvIraprabhu pAse vrata grahaNa karyuM. saparivAra mAtA-pitA potAnA sthAne gayA. tyArapachI damasAra RSie be upavAsa, traNa upavAsa, cAra upavAsa vagere vividha tapo karIne eka vakhata vIraprabhu pAse A pramANe abhigraha grahaNa karyo. he svAmI ! huM yAvajjIva mAsakSamaNa tapa svIkArI vicarIza. svAmIe kahyuM: he devAnupriya ! je pramANe sukha upaje tema karo. tyAra pachI te muni ghaNA mAsakSamaNathI zarIrane zoSIne nADI ane asthi mAtra zarIravALA thayA. te samaye bhagavAna vardhamAna svAmI caMpA nagarImAM samavasaryA. damasAra muni paNa tyAM AvyA. koI vakhata mAsakSamaNanA pAraNAnA divase pahelI porisImAM svAdhyAya karIne bIjI porisImAM dhyAna karatA temanA manamAM AvA prakArano vicAra Avyo. 'Aje huM svAmIne pUchuM zuM huM bhavya chuM ke abhavya ? carama zarIrI chuM ke acarama zarIrI ? mane kevalajJAna thaze ke nahIM ? have A pramANe vicArIne te muni jyAM zrI vIra svAmI rahelA hatA tyAM AvIne bhagavAnane traNa pradakSiNA ApIne vaMdana karIne sevA karI. tyAre zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe damasArane A pramANe kahyuM: he damasAra ! Aje dhyAna karatA tArA hRdayakamaLamAM A adhyavasAya utpanna thayo che- huM svAmIne pUchuM ke zuM huM bhavya chuM ke abhavya ? ityAdi. A artha sAco che ? munie kahyuM: hA, sAco ja che. tyAra pachI svAmIe kahyuM: he damasAra ! tuM bhavya che, abhavya nathI, tuM carama za2I2I che acarama zarIrI nathI. eka praharanI aMdara tane kevalajJAna thavAnuM che paraMtu kaSAyanA udayathI temAM vilaMba thaze. damasAre kahyuM: he svAmI ! kaSAyano huM tyAga karIza. tyAra pachI trIjI porisImAM te Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 Atmaprabodha muni bhagavAnanI AjJA laIne mAsakSamaNanA pAraNAmAM bhikSA mATe yugamAtra dRSTithI IryApathane jotAM jyAM caMpAnagarI che tyAM pahoMcyA. tyAre mAthA upara sUrya tapI rahyo che. paga nIce grISma tApathI tapelI retI agninI jema baLI rahI che. tenI pIDAthI vyAkuLa thayelA munie nagaranA dvAre UbhA rahIne vicAryuM ke- hamaNAM grISmaRtuno tApa dussaha che. jo nagarImAM rahenAro koIpaNa mANasa maLI jAya to tene najIkano mArga pUchuM. te samaye koIka mithyAdaSTi koIka kArya karavA mATe jato tyAM Avyo. te paNa sAmA maLelA te sAdhune joIne mane apazukana thayuM e pramANe vicArato nagarInA dvAre rahyo. tyAre te mithyAtvIne munie pUchyuM: he bhadra ! A nagaramAM kayA mArgathI najIkanAM gharo Ave che. teNe vicAryuM. A nagaranA svarUpane jANato nathI tethI huM Ane moTA duHkhamAM nAMkhu. jethI mane A kharAba zukananuM phaLa na maLe. A pramANe vicArIne teNe kahyuM ke sAdhu ! A mArgathI jA, jethI gRhasthonAM gharo jaladI prApta thaze. tyAra pachI saraLa svabhAvavALA te sAdhu teNe batAvelA mArge ja cAlyA. paraMtu te mArga apatha samAna ati viSama hato jyAM eka DagaluM paNa cAlavA mATe te samartha thatA nathI. badhAM gharono pAchaLano bhAga ja daSTipathamAM Ave che. koI paNa mANasa sAmo paNa maLato nathI. tyAre A mArganA svarUpane joIne kopAnalathI baLelA te sAdhue vicAryuM aho ! A nagaranA loko duSTa che. jethI A pApIe niSThayojana ja mane AvA duHkhamAM nAkhyo. AvA prakAranA duSTa mANaso zikSAne yogya che. jethI kahyuM che ke mRdutva mRduSu zreSya, caM vuiM | bhRGgaH kSaNoti kASThAni, kusumAni dunoti na // 1 // artha- komala hoya tenA vize komaLatA karavI prazaMsanIya che. kaThora hoya tenA vize kaThoratA karavI prazaMsanIya che. (kaThora) lAkaDAne bhamaro kotarI khAya che. (komaLa, phUlone du:kha pahoMcADato nathI. tethI huM paNa A duSTa lokone kaSTamAM nAkhIza. A pramANe vicArIne kopathI AkuLa thayelA te sAdhue kyAMya paNa chAyAvALA pradezamAM rahIne utthAnazruta gaNavAnI zarUAta karI. te zrutamAM udvegane utpanna karanArAM sUtro che. jenA prabhAvathI gAma hoya ke nagara hoya ke janapada hoya te sArI rIte vaseluM hoya to paNa ujjaDa thaI jAya che. have te sAdhue gussAthI jema jema zruta gaNyuM tema tema nagaramAM ekAeka paracakra vagerenI vArtA pragaTa thavAthI sarve paNa nagaranA loko bhayabhIta thayelA, zokathI AkuLa thayelA potAnA dhana-dhAnya vagere badhuM choDIne kevala potAno jIva laIne cAre dizAmAM nAsI gayA. rAjA paNa rAjya choDIne bhAgyo. nagara zUnya karAyuM. te avasare paDavuM, skUlanA pAmavI, palAyana thaI javuM vagere kriyAthI utpanna thayelAM vividha duHkhothI duHkhI thayelA nagaranA lokone joIne kopathI nivRtta thayelA sAdhue vicAryuM aho ! meM A zuM karyuM? niSkAraNa ja A badhA lokone paNa meM duHkhI karyA. paraMtu sarvajJanuM vacana kevI rIte khoTuM paDe tethI svAmIe je pahelAM kahyuM hatuM te ja thayuM. phogaTa ja gusso karIne hamaNAM utpanna thatAM kevaLajJAnane hArI gayo. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyatva tyAra pachI A pramANe pazcAttApane karatAM ati karuNArasamAM magna thayelA te sAdhue sarva lokone sthira karavA mATe samutthAnazrutanuM parAvartana karavAnuM zarU karyuM. temAM ghaNA AhvAdane utpanna karanArAM sUtro che. jenA prabhAvathI ujjaDa thayeluM paNa gAma vagere tarata sArI rIte vaseluM thAya che. have jema jema te muni te sUtranuM parAvartana karavA lAgyA, tema tema khuza thayelA badhA paNa loko nagaranI aMdara AvyA. rAjA paNa saharSa potAnA sthAnamAM Avyo. bhayanI badhIya vAta nAza pAmI. sarva loka svastha thayo. tyAra pachI tapathI jeNe zarIrane zoSI nAMkhyuM che, parama upazama rasamAM nimagna thayelA che evA dasAra muni tyAM AhAra grahaNa karyA vinA ja pAchA vaLyA. vinayapUrvaka svAmInI pAse AvyA. tyAre svAmIe kahyuM: he damasAra ! Aje caMpA nagarImAM bhikSA mATe jatA tane mithyASTinA vacanathI gusso utpanna thayo tyAMthI mAMDIne kopa upazAMta thayo che evo tuM ahIM Avyo tyAM sudhInuM badhuM kahyuM. A artha sAco che? teNe kahyuM: hA, te te ja pramANe che. pharI svAmIe kahyuM : he damasAra ! je amAro sAdhu hoya ke sAdhvI hoya te kaSAyane dhAraNa kare to dIrgha saMsArane kare che ane je upazamane dhAraNa kare che teno saMsAra alpa thAya che. A vAkyane sAMbhaLIne munie kahyuM che bhagavAn ! mane upazama sAravALuM prAyazcitta Apo. tyAre svAmIe tapapratipattirUpa prAyazcitta ApyuM. tyArapachI dasAra munie svAmInI pAse abhigraha karyo ke- "jyAre mane kevaLajJAna thaze tyAre huM AhAra grahaNa karIza." A pramANe abhigraha karIne damasAramuni saMyamathI ane tapathI AtmAne bhAvatA vicaravA lAgyA. tyAra pachI pramAdathI utpanna thayelA te doSanI niMdA ane gaI karatA te sAdhune zubha adhyavasAyathI sAtamA divase kevalajJAna utpanna thayuM. devoe mahimA karyo. tyAra pachI dasAra muni ghaNA lokone pratibodha karI, bAra varSa sudhI kevalI paryAya pALI, aMte saMkhanA karI siddhi gatine pAmyA. A pramANe upazama upara damasAra muninuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A pramANe bIjA paNa samyagdaSTioe saMpUrNa abhyatara tApane nivAranArA, svArane upakAra karanArA, parama upazama rasamAM nimagna thavuM joIe. jethI karIne parama AnaMdarUpa sukhanI zreNio ullasita thAya. A pramANe upazama nAmanuM paheluM lakSaNa pUrNa thayuM. | (2) saMvega- saMvega eTale atizreSTha evAM paNa deva-manuSyanAM sukhono tyAga karavA pUrvaka phakta mukti sukhano ja abhilASa. samyagdaSTi kharekhara nareMdra ane sureMdranAM divya paNa viSaya sukhone anitya hovAnA kAraNe ane duHkhAnubaMdhI hovAnA kAraNe duHkharUpe mAnato nitya AnaMda svarUpa mokSa sukhane ja sukharUpe mAne che ane vAMche che. A samyakatvanuM bIjuM lakSaNa che. (3) nirveda- nirveda eTale nAraka-tiryaMca vagerenAM sAMsArika duHkhothI kaMTALo. samyagdaSTi jIva janma vagere duHkhothI ati gahana evA saMsArarUpI kArAgAramAM ati bhArI karmarUpI daMDapAlikothI te te rIte karthanA karAto pratikAra karavA asamartha ane mamatvathI rahita thayelo (caturgatinA) duHkhanA kAraNe saMsArathI virAgI hoya che. samyakatvanuM A trIjuM lakSaNa che. A saMvega ane nirveda muktipadane prApta karAvanArA hovAthI samyagdaSTi jIvoe daDha prahArInI jema haMmezA teno Azraya karavo joIe. daDhaprahArIno vRttAMta to A pramANe che Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 Atmaprabodha deDhaprahArInuM dRSTAMta mAkaMdI nagarImAM subhadra zreSThI rahe che. tene datta nAmano putra che. te bALapaNamAM bAkInI sAthe ramato dRDhaprahArathI bALakone mAre che. tyAre lokoe dRDhaprahA2I e pramANe tenuM nAma karyuM. have dararoja A pramANe karatA tene joIne lokoe zreSThIne Thapako Apyo. tethI zreSThI ghaNIvAra vArato hovA chatAM paNa te krUra hovAnA kAraNe bALakone mAre ja che. tyAre lokoe rAjAne tenuM svarUpa kahyuM. tethI rAjAnA AdezathI zreSThIe tene potAnA gharamAMthI kADhI mUkyo. have atikrUra svabhAvavALo te bALaka kyAMya paNa nivAsane nahIM pAmato cora pallImAM gayo. tyAM kusaMsarganA kAraNe cora thayo. eka vakhata eka daridra brAhmaNanA ghare te corI karavA mATe pravezyo. tyAre zIMgaDAthI mAratI corI karavAmAM aMtarAya karatI gAya tenI sanmukha doDI. nirdaya evA teNe talavArathI tarata te gAyane mArI nAkhI. tethI jAgelo brAhmaNa hAthamAM lAkaDI laIne sAme gayo. tene paNa te ja pramANe mArI nAkhyo. tenI pAchaLa pokAra karatI sagarbhA brAhmaNIne paNa teNe mArI nAkhI. pachI bhUmi upara ALoTatA tenA garbhane teNe joyo. tyAre koIpaNa zubhanA udayathI tenA manamAM vairAgya utpanna thayo. nirveda guNathI yukta thayelA te core vicAryuMH AhA ! pApI evA meM A pApa kema karyuM ? manuSya janmamAM AvA prakAranA ghora pApa karanArA mane dhikkAra thAo. ityAdi vicArIne pAMca muSTi loca karIne teNe cAritrane grahaNa karyuM. tyAra pachI 'jyAM sudhI A pApa mane yAda Avaze tyAM sudhI huM anna ane pANI nahIM grahaNa karuM.' e pramANe abhigraha grahaNa karIne te ja nagaramAM pUrvadizAnI zerImAM te kAyotsargathI rahyA. te nagaranA lokothI paththara ane lAkaDIonA prahArothI marAtA hovA chatAM paNa kSamAne ja dhAraNa karI manamAM jarA paNa kSobha na pAmyA ane doDha mAsa pachI koIe paNa tenA pApane yAda na karyuM. tyAra pachI bIjI zerImAM te kAyotsargathI rahyA. tyAM paNa te ja pramANe thayuM. A pramANe cothI ze2I sudhI thayuM. tyAre A pramANe saMsA2thI virakta thayelA ane parama saMvega rasathI yukta thayelA cha mahinAmAM sarvapaNa te pApane mULathI sahita ukheDI nAkhIne kevaLajJAnane pAmIne te ja kSaNe siddhi gatimAM gayA. A pramANe saMvega ane nirveda upara dRDhaprahArInI kathA pUrNa thaI. A kathAne sAMbhaLIne bIjA paNa AtmahitArthIoe yatnathI te baMnene dhAraNa karavA joIe. A pramANe bIjuM-trIjuM lakSaNa kahyuM. (4) anukaMpA- anukaMpA eTale du:khI jIvo vize pakSapAta vinA duHkhane dUra karavAnI IcchA. pakSapAtathI to kevala duSTa svabhAvavALA vAgha vagereone paNa potAnA putra vagere upara karuNA hoya ja che. paraMtu paramArthathI te karuNA nathI. AthI kahyuM ke- pakSapAta vinA thatI karuNA te anukaMpA che. te anukaMpA dravyathI ane bhAvathI ema be prakAranI che. temAM dravyathI anukaMpA koIka duHkhI jIvane joIne zakti hote chate tenA duHkhano pratikAra karavAthI thAya che. bhAvathI to komaLa hRdaya rAkhavAthI thAya che. A baMne prakAranI paNa anukaMpA iMdradattane AzrayIne sudharma rAjAnI jema samyagdaSTioe niraMtara Azraya karavA yogya che. ahIM sudharma rAjAnuM kathAnaka A pramANe che Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sakhyatve 85 sudharma rAjAnuM kathAnaka pAMcAla dezamAM varazakti nAmanuM nagara che. temAM karuNAthI komaLa hRdayavALo, zreSTha dhArmika, jinazAsana matAnusArI sudharmA nAmano rAjA rAjya kare che. tene nAstika matano anuyAyI jayadeva nAmano maMtrI che. eka vakhata bIjA gAmathI AvelA koI carapuruSe rAjasabhAmAM beThelA rAjAnI AgaLa vinaMtI karIH he svAmI ! mahAbaLa nAmano sImADAno rAjA hamaNAM gAmano ghAta karavo, sArthane mAravA vagere rIte lokone atyaMta pIDe che. mahAduSTa te ApanA vinA bIjA koI paNathI sAdhI zakAya tema nathI. te sAMbhaLIne rAjAe maMtrI sAme joyuM. tyAre maMtrIe kahyuM ke svAmI ! A bicAro jyAM sudhI Ape AkramaNa karyuM nathI tyAM sudhI ja garjanA kare che. kahyuM che ke - tAvadgarjanti mAtaGgA, vane madabharAlasAH / ziro'valagnalAMgUlo, yAvannAyAti kesarI // 1 // artha- madathI bharAyelA ALasu hAthIo jyAM sudhI jenA mastake pUchaDuM lAgeluM che evo kesarI siMha Avyo nathI tyAM sudhI ja garjanA kare che. | ityAdi maMtrInAM vacano sAMbhaLIne rAjAe vicAryuM. je potAnA deza mATe kAMTA samAna hoya tenuM avazya nirAkaraNa karavuM joIe. jo tenuM nirAkaraNa karavAmAM na Ave to rAjAne nItibhaMgano prasaMga Ave. nItizAstramAM saMbhaLAya che ke- duSTano nigraha ane ziSTanuM pAlana e rAjAno dharma che. ItyAdi. tethI have pachI A kAryamAM vilaMba na karavo joIe. A pramANe vicArIne rAjAe tarata potAnA sainyane bheguM karIne potAnA zatru mahAbala upara caDhAI karI. krame karIne tenA dezamAM jaIne saMgrAmathI tene jItIne tenuM sarvasva grahaNa karIne mahA AnaMdathI potAnA nagaranI najIkamAM Avyo. tyAra pachI praveza samaye mahAjana vaDe mahotsava karAyo. bahu sainyathI parivarelo rAjA jeTalAmAM nagaranA mukhya daravAjA pAse Avyo teTalAmAM te nagarano daravAjo paDI gayo. tethI apazukana thayuM ema jANIne rAjA pAcho pharIne nagaranI bahAra rahyo. tyAra pachI maMtrIe tatkALa te sthAne ja nagarano navo daravAjo taiyAra karAvI dIdho. have bIjA divase rAjA nagaramAM praveza kare che te samaye te nagarano daravAjo paNa te ja pramANe paDI gayo. A pramANe trIjA divase paNa thayuM. tyAra pachI bahAra rahelA ja rAjAe maMtrIne pUchayuM: he jayadeva ! A nagarano daravAjo kema pharI-pharI paDe che? have kayA upAyathI sthira thaze ? tyAre maMtrIe jaladI koIka nimittanA jANakAra puruSane pUchIne rAjAne kahyuM: he mahArAja ! meM naimittikane pUchayuM to teNe A pramANe kahyuM: A nagaranI adhiSThAyikA koIka devI kupita thaI che. te dararoja nagaranA daravAjAne pADe che. jo rAjA athavA mAtA-pitA potAnA hAthe eka manuSyane mArI tenA lohIthI nagarano daravAjo sIMce tyAre te sthira thaze. paNa pUjA, bali, naivedya vagere anya upAyothI sthira nahIM thAya. A vacanane sAMbhaLIne rAjAe kahyuM: jo AvA prakAranA jIvavadhathI A nagarano daravAjo sthira thato hoya to mAre A nagaranA daravAjAnuM ane A nagaranuM kaMI paNa prayojana nathI. kahyuM che ke Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 kriyate kiM suvarNena, zobhanenApi tena ca / karNastruTati yenAGga - zobhAhetunirantaraM // 1 // artha- je kAna zarIranI niraMtara zobhAno hetu che te kAna jenAthI tUTI jAya che te suMdara paNa sonAthI zuM karAya ? arthAt evA sonAnuM zuM kAma che ? tethI jyAM huM chuM tyAM ja naga2 che, arthAt jyAM huM chuM tyAM nagara vasAvIza. tyAra pachI maMtrIe AvA prakAranA rAjAnA nizcayane jANIne badhA ya mahAjanone bolAvIne kahyuM: he loko ! sAMbhaLo. manuSya vadha vinA nagarano daravAjo sthira raheto nathI. manuSya vadha vagere rAjAnA Adeza vinA karI zakAto nathI. tethI tamArA vicAramAM je besatuM hoya te karo. tyAra pachI mahAjane rAjAnI AgaLa AvIne kahyuM: he svAmI ! ame A badhuM paNa kArya ka2ze. tamAre mauna dhAraNa karIne rahevuM. rAjAe kahyuM: prajA je puNya ane pApa kare che teno chaThTho bhAga mane paNa lAge che. tethI A pApakAryamAM sarvathA mAro abhilASa nathI. tyAra pachI pharI paNa mahAjane ati AgrahathI kahyuM: he svAmI ! pApano bhAga amane thAo ane puNyano bhAga Apane thAo. e pramANe amArA vacanane avadhArI hamaNAM Ape kaMI paNa na bolavuM. tyAre rAjA mauna dhAraNa karIne rahyo. tyAra pachI mahAjane dareka gharamAMthI dravya bheguM karIne te dravyathI suvarNa puruSa banAvyo. pachI te puruSane gADAmAM sthApIne ane kroDa dravyanuM kavara tenI AgaLa mUkIne nagaramAM ghoSaNA karAvI. jo mAtApitA potAnA hAthe putranuM gaLuM maraDIne devatAne bila Apaze to teone A suvarNa puruSa kroDa dravya ApavAmAM Avaze. have te ja nagaramAM mahAdaridra varadatta nAmano brAhmaNa che. tenI patI rudrasomA che. te karuNA vagaranI che. teone sAta putro che. te varadatta brAhmaNe te udghoSaNA sAMbhaLIne potAnI patnIne pUchyuM: he priye ! nAnA putra idradattane ApIne A dravya levAmAM Ave to sAruM thAya. kAraNa ke dravyanI prAptimAM badhA guNo prApta thaze. kahyuM che ke ane yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH, sa paNDitaH sa zrutavAn guNajJaH / sa eva vaktA sa ca darzanIyaH sarve guNAH kAJcanamAzrayanti // 1 // Atmaprabodha artha- jenI pAse dhana che te mANasa kulIna che, te paMDita che, te zrutavAna che, te guNane jANanAro che, te ja vaktA che ane te darzanIya che. badhA guNo suvarNano Azraya kare che. vaLI he bhadre ! dhananuM mAhAtmya jo. pUjyate yadapUjyo'pi yadagamyo'pi gamyate / vandyate yadavandyo'pi tatprabhAvo dhanasya ca // 2 // artha- apUjya paNa je pUjAya che, agamya paNa je gamya bane che, ane avaMdya paNa je vaMdanIya bane che te prabhAva dhanano che. tathA he priye ! A dhana ghare Avaze eTale brAhmaNa bhojana Adi ghaNA dharmakAryothI A pApa tarata ApaNe dUra karazuM. tethI A kAryamAM koI paNa ciMtA na karavI. tyAre karuNA vagaranI, dhananI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva lobhI evI teNIe paNa tenA vacanane 'tahatti' karIne svIkAryuM. tyAra pachI varadatte paTahane pakaDIne kahyuM: mane A dravya vagere Apo. huM tamane putra ApIza. tyAre mahAjane kahyuMH jo patnI sahita tuM putranA gaLAne maraDIne devatAne bila ApIza to A badhuM tane ApavAmAM Avaze. jo tema nahIM kare to A badhuM tane ApavAmAM nahIM Ave. varadatte te badhuM svIkAryuM. tyAre najIkamAM rahelA iMdradatte pitAnI te vAtane sAMbhaLIne manamAM vicAryuM: aho ! saMsAramAM svArtha ja priya che. paramArthathI koI paNa koIno priya nathI. jethI kahyuM che ke- paMkhIo kSINa phaLavALA vRkSano tyAga kare che. sAraso sukAI gayelA sarovarano tyAga kare che. gaNikAo nirdhana thayelA puruSano tyAga kare che. sevako padathI bhraSTa thayelA rAjAno tyAga kare che. bhamarAo gaMdha vagaranA phUlano tyAga kare che. mRgalAo baLI gayelA vanano tyAga kare che. badho loka svArthane vaza thaI pravRtti kare che, koI koInuM vahAluM nathI.... pharI vicAryuMH je daridro hoya che tene prAyaH karuNA hotI ja nathI. kahyuM che ke bubhukSitaH kiM na karoti pApaM, kSINA narA niSkaruNA bhavanti / AvyAdi madre ! priyavarNanasya, na vattaH punaruti vaM|| z // 87 artha- evuM kayuM pApa che ke je bhUkhyo mANasa na kare, (dhanathI) kSINa thayelo mANasa nirdaya = karuNA vagarano hoya che. he bhadre ! tuM kahe ke- 'priyadarzanano (putra) gaMgadatta pharI kUvA pAse nathI Avato. tyAra pachI varadatte dravya grahaNa karIne A pramANe vicAra karatA ja potAno putra mahAjanane arpaNa karyo. mahAjane sArAM vastra, caMdana, puSpa, tAMbUla, tilaka, kuMDala, keyUra, kaTaka, motInI mALA vagere AbhUSaNothI zaNagArIne rAjAnI najIkamAM lAvyA. tyAre alaMkAravALA, mAtA-pitAthI yukta, ghaNA nagaralokothI vIMTaLAyelA, vikasitavadanavALA iMdradattane joIne camatkAra pAmelA rAjAe paNa kahyuM: re bALaka ! hamaNAM viSAdanA avasare tuM AnaMdita mANasanI jema vikasita vadanavALo kema dekhAya che ? maraNathI zuM bIto nathI ? bALake kahyuMH he deva ! jyAM sudhI bhaya na Ave tyAM sudhI DaravuM joIe. bhaya AvI gayA pachI to niHzaMkapaNe sahana karavuM joIe. kahyuM che ketaavdev hi bhetavyaM yAvadbhayamanAgataM / AgataM tu bhayaM dRSTvA, praharttavyamazaGkitaiH // 1 // artha- jyAM sudhI bhaya Avyo na hoya tyAM sudhI ja DaravuM joIe. bhayane Avela joIne to niHzaMkapaNe mArI haThAvavuM joIe. pharI paNa iMdradatte kahyuM: he rAjan ! eka nItivAkya kahuM chuM. Ape ane badhA lokoe sAvadhAna thaIne sAMbhaLavuM. lokamAM paNa pitAthI saMtApita karAyelo bALaka mAtAnA zaraNe jAya che. mAtAthI kheda pamADAyelo pitAnA zaraNe jAya che. baMnethI kheda pamADAyelo rAjAnA zaraNe jAya che. rAjAthI paNa saMtApita karAyelo mahAjananA zaraNe jAya che. paraMtu he svAmin ! jyAM mAtA-pitA putranuM gaLuM maraDavuM vagere karatA hoya, rAjA temAM preraNA karato hoya, mahAjana dravya ApIne haNavA 1. A zloka koI kathA saMbaMdhI hoya tema lAge che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha mATe grahaNa karato hoya tyAre paramezvara vinA konuM zaraNuM svIkArAya? ane konI AgaLa potAnA duHkhane jaNAvAya? kahyuM che ke mAtA yadi viSaM dadyAt, pitA vikrINa(NI)te sutaM / rAjA harati sarvasvaM, zaraNaM kasya jAyate ? // 1 // artha- mAtA jo jhera Ape, pitA putrane veMce, rAjA sarvasva harI le to konuM zaraNa thAya? tethI he rAjan ! paramezvarane ja zaraNa karIne dhIrapaNAthI maraNanA duHkhane sahana karavuM joIe. A pramANe tenA vacanane sAMbhaLIne ati karuNArasamAM DUbelA rAjAe kahyuM he loko ! zA mATe tame A bALakane mAravA Adino prayAsa karo cho ? AvA prakAranA pApanA kAraNe A nagarathI ane A nagaranA daravAjAthI mAre kAMI prayojana nathI ja. kAraNa ke A saMsAramAM je koI jIvo che te badhA paNa jIvavAnI IcchAvALA che. paraMtu koI paNa maraNane IcchatuM nathI. tethI Atmahitane IcchatA puruSe koInI paNa hiMsA na karavI joIe. badhA paNa jIvo vize anukaMpA karavI joIe. have A pramANe vairyapUrvaka anukaMpAmAM tatpara rAjAne ane sattvavALA bALakane joIne khuza thayelI nagaranI adhiSThAyikA devIe baMne upara puSpanI vRSTi karI ane te ja kSaNe te nagarano daravAjo banAvyo. tyAra pachI AnaMdita thayelo sarva paNa loka sAcA bhAvathI rAjAnA guNonI prazaMsA karato ane dayAmaya zrI jinadharmanI anumodanA karato pota-potAnA sthAne gayo. rAjA paNa moTA utsavapUrvaka te ja daravAjAthI nagaramAM pravezIne potAnA ghare Avyo. idradatta paNa harSapUrvaka potAnA ghare gayo. badhAya loko sukhI thayA. tyAre ghaNA bhavya jIvoe dayAmaya zrI jinadharmano svIkAra karyo. A pramANe anukaMpA upara sudharma rAjAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A pramANe bIjAoe paNa Atmadharmane batAvanArI, sarva sukhanI zreNine prApta karAvanArI, saMpUrNa jagatanA jIvo upara anukaMpA karavI joIe. A pramANe anukaMpA nAmanuM cothuM lakSaNa kahyuM. (5) Astikya- vasti = che, e pramANe jenI mati che te Astika kahevAya. Astikano bhAva athavA karma Astikya kahevAya. bIjA tattvane sAMbhaLavA chatAM jinokta tattva viSayamAM koI paNa jAtanI AkAMkSA rAkhyA vinA svIkAra eTale ke jinavacanamAM vizvAsa te Astikya che. Astikya jIvano dharma hovAthI apratyakSa evuM paNa samyakatva tenAthI jaNAya che. samyakatvavALo Astika kahevAya che. AgamamAM paNa mannai tameva saccaM, nissaMkaM jaM jiNehi~ pannattaM / suhapariNAmo sammaM, kaMkhAivisuttiyArahio // 1 // artha- je jinezvara bhagavaMte kahyuM che te ja zaMkA vinA sAcuM che, evuM mAne. kAMsA Adi duSTa ciMtanathI rahita AtmAno zubha pariNAma samyakatva che. bhAvArtha te padmazakharanI kathAthI jANavo. te kathA A pramANe che Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 89 pAzekhara rAjAnI kathA A jaMbUdvIpamAM, bharatakSetramAM pRthvIpura nAmanuM nagara che. temAM padhazekhara nAmano rAjA rAjya kare che. eka vakhata te nagaranA najIkanA caityamAM ghaNA sAdhuothI parivarelA zrI vinayaMdhara sUri samosaryA. ghaNA lokothI yukta rAjA temane vaMdana karavA gayo. gurue sakala bhavya jIvonA upakAra mATe dharmano upadeza Apyo. tyAre padmazekhara rAjAe zrI gurunI pAsethI sArI rIte jIvAdi tattvanA paramArthane jANIne vajalepanI jema potAnA hRdayamAM dhAraNa karyo. bIjA paNa ghaNA bhavya jIvoe samyakatvarane prApta karyuM. tyAra pachI sarva paNa rAjA vagere loka gurune namana karIne potAnA sthAne gayo. guru paNa tyAMthI vihAra karIne bIjA sthaLe gayA. have padhazekhara rAjA zrI jinoktatattvamAM parama Astikyane dhAraNa karato sukhethI kALa pasAra kare che. tathA je koI paNa maMdabuddhivALo zaTha jIvAdi tattvane mAnato nathI te puruSane jema zreSTha sArathi vRSabhane damIne sanmArge lAve tema damIne sanmArge lAve che. rAjA sabhAmAM ghaNA prakAre badhA lokonI AgaLa bhaktirAgathI gurunA guNonI prazaMsA kare che. te A pramANe- loko ! tame sAMbhaLo. A lokamAM mamatvathI rahita, jIvadayAnI prarUpaNA karanArA, duSTa vAdIgaNane jItanArA, kaSAya vagaranA, nirupama upazama rasanA samUhathI bharelA hRdayavALA, rAga-dveSathI mUkAyelA, saMsArathI ' virAga pAmelA, jemano kAma vikAra nAza pAmyo che evA, siddhirUpI ramaNInI sevA karanArA, sakala dravyano tyAga karanArA, zreSTha cAritra ratane dhAraNa karanArA, sarva jIvo vize karuNA karavAmAM tatpara thayelA, durdhara pramAdarUpI hAthIno nAza karavAmAM siMha samAna, AvA prakAranA guru hoya che. je jIvo kharekhara manuSyapaNuM Adi sakala dharmasAmagrIne pAmIne AvA prakAranA guNothI yukta gurunI sevA kare che teo dhanya che. je teonuM vacanarUpI amRta pIe che te ati dhanya che ityAdi. tathA AvA prakAranA vacana rasathI te rAjA ghaNA bhavya lokone dhovAI gayelA pApa karmarUpamalavALA karIne jinadharmamAM sthApe che. paraMtu tyAM ja eka vijaya nAmanA zreSThInA putre rAjAnA te vacana upara vizvAsa nahIM karatAM kahyuM he naranAtha ! je tame munione vakhANo cho te badhuM paNa parALa tulya che. kAraNa ke teo pavanathI cAlelA dhvajAnA paTanI jema caMcaLa cittane, ane potapotAnA viSayomAM Asakta iMdriyone kevI rIte rokavA mATe samartha che? deva vagere paNa teone rokavA samartha nathI. A sAMbhaLIne rAjAe vicAryuM. A duSTabuddhivALo vAtoDiyo A pramANe agaDaMbagaDa bolato bIjA bhoLA mANasone sumArgathI pADaze. AthI A koIpaNa upAyathI bodha karavA yogya che. A pramANe vicArIne potAnA parama sevaka yakSa nAmanA puruSane ekAMtamAM Adeza karyo ke- he yakSa ! tAre vijayanI sAthe maitrI karIne potAnA vize ati vizvAsa utpanna karAvIne koI paNa rIte mAruM A mahAmUlyavALuM ratanuM AbharaNa tenA ratakaraMDiyAmAM nAkhavuM. tyAre yakSe paNa rAjAnA vacanane tahatti karIne svIkArIne vijayanI sAthe mahAmaitrI karI, ane tene sArI rIte vizvAsa utpanna karAvyo. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 Atmaprabodha pachI eka vakhata avasara jANIne rAjAnuM AbharaNa vijayanA ratakaraMDiyAmAM nAkhIne rAjAne sarva vRttAMta jaNAvyo. tyAra pachI rAjAe nagaramAM A pramANe traNa vAra ughoSaNA karAvI. he loko ! sAMbhaLo. Aje eka mahAmUlya rAjAnuM AbharaNa jaDatuM nathI. tethI koIe paNa jo te grahaNa karyuM hoya to jaladI pAchuM ApI devuM. jo tema nahIM kare ane pAchaLathI paNa khabara paDaze to grahaNa karanArane mahAdaMDa thaze. A pramANe udghoSaNA karAvIne nagaranA badhA lokonA gharanI tapAsa karavA mATe potAnA sevakone Adeza karyo. tyAra pachI gharanI zodha karatA teoe vijayanA gharamAM ratakaraMDiyAmAM rahelA rAjAnA rananA AbharaNane joIne pUchayuMH he ! A zuM che? teNe kahyuM: huM jANato nathI. pharI teoe kahyuM: he ! jAte ja A AbharaNane corIne huM jANato nathI ema kema kahe che ? tyAre vijaya bhayathI kaMIpaNa bolavA mATe asamartha thayelo mauna dhAraNa karIne rahyo. tyAra pachI teo paNa tene baMdhanothI gADha bAMdhIne rAjAnI AgaLa lAvyA. rAjAe "tamAre Ano vadha na karavo." e pramANe gupta rIte Adeza karIne sabhA samakSa "A cora che AthI A mAravA yogya che e pramANe kahIne mArAone soMpyo. tyAre tenA svajana saMbaMdhI vagere badhAya loko jue che paraMtu pratyakSa ja cora jANIne koI paNa tene choDavatA nathI. tyAra pachI jIvitathI nirAza thayelA vijaye dIna vacanothI yakSane kahyuM: he mitra ! tuM koI paNa rIte rAjAne prasanna karIne koI paNa pracaMDa daMDathI paNa mane jIvana apAva. tyAre yakSe paNa tenA vacanane avadhArIne vinaMtI karI. te svAmI ! yathAyogya daMDa karIne A mArA mitrane choDo ane sakala kalyANanuM Azraya evuM jIvana Apo. tyAra pachI rAjA jANe gusse thayo hoya tema krUra dRSTi karIne bolyoH jo A mArA gharethI telathI bharelA pAtrane laIne biMdu jeTaluM paNa bhUmi upara pADyA vinA AkhAya nagaramAM bhamIne te pAtrane mArI AgaLa mUke to enA jIvananuM rakSaNa karuM. bIjI rIte nahIM. A Adeza yakSe vijaya AgaLa kahyo. maraNanA bhayathI bhaya pAmelA vijaye paNa potAnA jIvana mATe te badhuMya svIkAryuM. tyAra pachI padmazekhara rAjAe potAnA nagaranA badhAya lokone bolAvIne A pramANe Adeza karyo. te loko ! Aje nagaranI aMdara sthAne sthAne vINA, veNu, mRdaMga vagere vividha vAjiMtro vagADo tathA ati manohara rUpane dhAraNa karanArI vezyAonA gaNane dareka gharamAM nacAvo. lokoe paNa rAjAnI vANIthI te pramANe ja karyuM. paNa maraNanA bhayathI vijaye iMdriyanA vikArone rokIne, manane kAbUmAM rAkhIne te telathI bharelA pAtrane sakala paNa nagaramAM bhamAvIne pAcho rAjAnI sabhAmAM AvIne te pAtra prayatathI rAjAnI AgaLa mUkIne rAjAne praNAma karyA. tyAra pachI rAjAe kaMIka hasIne vijayane kahyuM: he vijaya ! A gIta nRtya vagere atyaMta pravartatA hovA chatAM vijaLI jevA caMcaLa mana ane indriyane te kevI rIte rokyA ? namIne teNe kahyuM: he svAmI ! maraNanA bhayathI rokyA. kahyuM che ke- "maraNa samAna bhaya nathI." tyAra pachI rAjAe kahyuM: he vijaya ! viSayamAM tRSAvALA teM jo eka bhavanA maraNanA bhayathI A pramANe pramAdane mArI haTAvyo to pachI anaMtabhava bhramaNanA bhIru, tattvane jANanArA munIzvaro anaMta anarthane utpanna karanArA pramAdane kevI rIte seve ? rAjAnA A vacanane sAMbhaLIne mohano udaya jeno cAlyo gayo che.evo te vijaya paNa jinadharmanA paramArthane jANanAro thayo ane zrAvaka dharmane svIkAryo. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva tyAra pachI potAno sAdharmika thavAthI tenuM bahumAna karIne mahAna ADaMbarathI rAjA tene ghare laI gayo. tyAre AnaMdita thayelA sarva loke paNa pagale pagale rAjAnA guNa gAyA. A pramANe padmazekhara rAjA ghaNA bhavyajIvone jinadharmamAM sthApIne da22oja saddharmanA mahimAne vistArIne, lAMbA kALa sudhI rAjyanuM pAlana karIne zreSTha AstikyanuM jeNe ArAdhana karyuM che evo te devalokamAM utpanna thayo. A pramANe Astikya upara padmazekhara rAjAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A caritrane bhavyajIvoe sArI rIte potAnA hRdayamAM paribhAvana karIne AstikyamAM vizeSathI yatna karavo joIe. jethI sukhethI muktinI prApti thAya. A pramANe Astikya nAmanuM pAMcamuM lakSaNa kahyuM. A upazama vagere pAMca samyaktvanAM lakSaNo che. A lakSaNothI bIjAmAM raheluM parokSa samyaktva sArI rIte jaNAya che. 91 yatanA-6 have cha prakAranI yatanA kahevAmAM Ave che- anyadarzanIone vaMdana-namaskAra na karavA, anyadarzanIonI sAthe AlApa-saMlApa na karavA, anyadarzanIone AhAra vagerenuM dAna na karavuM, anyadarzanIonA devanI ane anyadarzanIoe grahaNa karelAM arihaMtabiMbonI pUjA na karavI ema cha prakAranI yatanA che. (1)paratIrthikAdi vaMdana-(2) namaskAra- paratIrthiko eTale parivrAjaka, bhikSu, bhauta sAdhu vagere 5radarzanavALA. Adi zabdathI rudra, viSNu, sugata vagere paratIrthika devo samajavA. tathA arihaMta pratimA svarUpa svapakSanA deva paNa digaMbara Adi kutIrthikoe svIkArelA hoya, athavA bhautika Adie grahaNa karelA mahAkAla vage2e, te badhAne vaMdana karavuM eTale ke temanI stavanA karavI, temane namaskAra karavA eTale ke mastakathI abhivAdana karavuM. A baMne paNa samyagdaSTioe na karavuM joIe. jo tema karavAmAM Ave to tenA bhaktone mithyAtva vageremAM sthira karavAnuM thAya. pravacana sArodvAranI vRttimAM to vaMdana eTale mastakathI abhivAdana ane namaskAra eTale praNAmapUrvaka prazasta dhvanithI guNonuM utkIrtana e pramANe kahyuM che. ane bIjI jagyAe to A pramANe dekhAya che ke vaMdaNayaM karajoDaNa, siranAmaNa pUyaNaM ca iha neyaM / vAyAi namukkAro, namaMsaNaM maNapasAo ya // 1 // artha- hAtha joDavA, mastaka namAvavuM, pUjana karavuM e vaMdana jANavuM. ane vANIthI namaskAra karavo ane mananI prasannatA e namaskAra jANavo. (3-4) AlApa- saMlApa- jo paratIrthikoe pahelAM bolAvyA na hoya to samyagdaSTie teonI sAthe AlApa eTale ke alpa vAtacIta ane saMlApa eTale ke vAraMvAra vAtacIta te baMneno paNa tyAga karavo joIe. kAraNa ke teonI sAthe vAtacIta karavAmAM teonI sAthe paricaya thAya. tyAra pachI keTalAkane teonA vinaSTa AcArane sAMbhaLavAthI mithyAtva vagereno udaya paNa thAya. jo teoe pahelAM bolAvyA hoya to saMbhrama vinA loka apavAdanA bhayathI kaMIka thoDI vAtacIta kare paNa. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 Atmaprabodha (5) azanAdi dAna- te paratIrthikone samyagdaSTioe azana-pAna khAdima-svAdimavastra-pAtra vagere kaMI paNa na ApavuM joIe. te ApavAmAM potAne ane jonArA bIjA lokone teone vize bahumAna bhAva thavAthI mithyAtvanI prApti thAya. ahIM paratIrthikone azanAdi dAnano niSedha karyo che te anukaMpAne choDIne samajavo. jo teo anukaMpAnA viSaya banyA hoya to teone paNa dAna ApavuM joIe. jethI kahyuM che ke __ savvehiM pi jiNehiM, dujjayajiyarAgadosamohehiM / sattANukaMpaNaTThA, dANaM na kahiM pi paDisiddhaM // 1 // artha- durjaya evA rAga-dveSa-mohane jItanArA sarve paNa jinezvaroe jIvonI anukaMpA mATe dAnano kyAMya paNa niSedha karyo nathI. (6) pUjA niSedha- tathA te samyagdaSTioe paratIrthika devonI tathA paratIrthikoe grahaNa karelA jinabiMbonI pUjA vagere mATe gaMdha-puSpa vagere mokalavuM na joIe. Adi zabdathI teonuM vinaya-veyAvacca-yAtrA-snAtra vagere na karavuM joIe. kAraNa ke A karavAmAM lokone mithyAtvamAM sthira karavAnuM thAya. A paratIrthikAdine vaMdana karavAno tyAga vagere cha yatanAthI yatanA karato bhavyAtmA bhojarAjAnA purohita dhanapAlanI jema samyakatvanuM ullaMghana karato nathI. ahIM dhanapAlano vRttAMta A pramANe che dhanapAlano vRttAMta avaMtI nagarImAM sarvadhara nAmano rAjAno purohita raheto hato. tene dhanapAla ane zobhana nAmanA be putro hatA. teo pAMDitya Adi guNothI yukta hovAthI rAjAnA bahu mAnanIya hatA. have eka vakhata te nagarImAM siddhasena sUrinA saMtAnIya zrI susthita AcAryanA ziSya zrI vardhamAnasUri ghaNAM bhavyajanane pratibodha karavA mATe AvyA. tyAre tyAM gamanAgamana karavAthI sarvadharanI paNa gurunI sAthe maitrI thaI. eka vakhata teNe gurune pUchayuM: he svAmI ! gharanA AMgaNAnI bhUmimAM kroDa dravya mUkeluM che. te ghaNI rIte zodhavA chatAM na maLyuM. have te kevI rIte maLaze ? tyAre gurue kaMIka hasIne kahyuM: jo maLe to zuM ? tethI sarvadhare kahyuM: he svAmI ! ardho bhAga karIne ApavAmAM Ave. tyAre gurue tenA gharamAM jaIne koIpaNa prayogathI te ja kSaNe sarva paNa dravya pragaTa karAvIne batAvyuM. tyAra pachI sarvadhare tenA be DhagalA karIne gurune vinaMtI karI. te svAmI ! adhuM dravya grahaNa karo. gurue kahyuM: dravyathI amane kaMI paNa prayojana nathI. AvA prakAranuM to vidyamAna dravya paNa ame tyAkhyuM che. brAhmaNe kahyuM: to pachI adhuM kema mAgyuM hatuM ? gurue kahyuM gharanI sArabhUta vastuno ardha bhAga Apa. teNe kahyuM. mArA gharamAM bIjuM kaMI paNa sArabhUta nathI. gurue kahyuM: tAre sArabhUta be putro che. temAMthI eka putra Apa. A sAMbhaLIne brAhmaNa viSAdamAM tatpara thayelo mauna dhAraNa karIne rahyo. guru to anyatra vihAra karI gayA. 1. pustakAMta - zrIudhotana sUrinA ziSya. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - sakhyatva have te brAhmaNa gurunA upakArane yAda karato teono prati upakAra karavA mATe asamartha zalyathI pIDAyelAnI jema kALane pasAra karato keTalAka kALe rogathI pIDAyo. tyAre baMne putroe aMtima avasthAne ucita dharmakriyA karIne pitAne mAnasika duHkhathI duHkhI jANIne pUchayuM ke pitAjI ! ApanA cittamAM je hoya te jaNAvo. tyAre pitAe badho paNa vRttAMta jaNAvIne kahyuM che putro ! tamArA bemAMthI eka cAritra grahaNa karIne mane RNa mukta karazo? A vacana sAMbhaLIne bhayabhIta thayelo dhanapAla nIcuM mukha karIne rahyo. tyAre zobhane kahyuM- he pitAjI! huM dIkSA grahaNa karIza. tame RNa vagaranA thAo ane manamAM parama AnaMdane dhAraNa karo. putranA A vacanane sAMbhaLIne sarvadhara brAhmaNa devalokamAM gayo. tyAra pachI mRtakriyA karIne zobhane zrI vardhamAnasUrinA ziSya zrI jinezvara sUrinI pAse dIkSA lIdhI. have dhanapAla gusse thayelo te ja divasathI jaina dharmano SI thayo. avaMtI nagarImAM sAdhuonA Agamanano paNa niSedha karyo. tyAra pachI tyAMnA zrI saMghe gurunI pAse lekha mokalIne A pramANe nivedana karyuM svAmI ! zobhanane dIkSA na ApI hota to gaccha kAMI zUnya na thaI jAta. kema ke gacchane rakSAkaranI upamA ApavAmAM AvI che. have zobhanane dIkSA ApavAmAM teno bhAI dhanapAla purohita mithyAdaSTi hovAthI gusse thayelo moTI dharmanI hAni kare che. have A vRttAMta jANIne AcArya bhagavaMte zobhanane gItArtha jANIne zubha divase vAcanAcArya banAvIne be munionI sAthe upadravanI zAMti mATe ujjayinI nagarI tarapha mokalyo. zobhana AcArya paNa gurunI AjJAthI tyAMthI vihAra karIne krame karIne ujjayinI nagarImAM AvyA. tyAM nagarIno daravAjo baMdha joIne rAtrimAM bahAra ja rahyAM. savAre pratikramaNa karIne jeTalAmAM nagaranI madhyamAM pravezyA teTalAmAM dhanapAla sanmukha maLyo. jaina dharmanA dveSI evA teNe zobhanane oLakhyA vinA A pramANe mazkarIvALuM vacana kahyuM: ramata ! manta ! namaste ! he gadheDA jevA dAMtavALA tane namaskAra thAo. - A pramANe sAMbhaLIne zobhane potAnA bhAIne oLakhI lIdho hovA chatAM paNa tenI uktine yogya ja prativacana kahyuM: pavRSaII ! vayasya ! surauM te ? vAMdarAnA vRSaNa jevA mukhavALA he mitra ! tane sukha che? A pramANe sAMbhaLIne pharI dhanapAle kahyuM: Apano nivAsa kyAM che? zobhane kahyuM. jyAM tAro nivAsa che tyAM. have dhanapAla bhAInA vacanane oLakhIne lajjAvALo thayelo koI kArya mATe bahAra gayo. zobhana to nagaranI madhyamAM rahelA caityomAM jinavaMdana karIne jeTalAmAM caityamAMthI bahAra Avyo teTalAmAM saMgha paNa bhego thaIne gurunA caraNakamaLamAM praNAma karIne AgaLa beTho. tyAre zobhana paNa zobhanavANIthI dharmadezanA ApIne sarvasaMghathI yukta bhAInA ghare gayo. bhAIe sAme AvIne parama vinayathI praNAma karIne ramya evI citrazALA rahevA mATe tene ApI. AdhAkarmI AhAra sAdhuone na khape e pramANenI guru AjJA yAda AvavAthI mAtA-patI vagere vaDe karAtI bhojana sAmagrIno zobhane niSedha karyo. tyAra pachI zobhananI AjJAthI sAdhuo Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha AhAra lAvavA mATe zraddhALu gRhasthonA ghare cAlyA, dhanapAla paNa teonI sAthe cAlyo. te avasare koIka zraddhALunA ghare koI eka daridra zrAvikAe sAdhunI AgaLa dahIMnuM bhojana mUkyuM tyAre sAdhue teNIne pUchyuM: A dahIM zuddha che ? teNIe kahyuMH traNa dinanuM che. munie kahyuM: jina AgamamAM niSedha karelo hovAthI A ayogya che. A sAMbhaLIne dhanapAle teone pUchayuM: A dahIM ayogya kema che? teoe kahyuM tArA bhAIne pUchavuM. tyAre dhanapAle dahIMnuM bhAjana laIne zobhana AcAryanI pAse jaIne pUchayuM ke- A dahIM kema azuddha che ? lokomAM to dahIM amRta tulya gaNAya che. jo A dahIMmAM jIvone batAve to huM paNa zrAvaka ja thAuM. anyathA tuM mUrkha lokone ThaganAro ja che. A pramANenA bhAInA vacanane sAMbhaLIne zobhane kahyuM huM temAM jIvone batAvuM, paraMtu tAre potAnA vacananuM pAlana karavuM. tethI dhanapAle teno svIkAra karyo. zobhana AcArye aLato maMgAvIne dahIMnA bhAjananA mukhamAM kapaDuM bAMdhIne paDakhAnA bhAgamAM eka chidra karAvIne thoDIvAra bhAjanane taDakAmAM mUkyuM. tyAra pachI dahIMnA bhAjananA chidramAMthI nIkaLIne zveta jaMtuo aLatAmAM rahyA. teone svayaM joIne dhanapAlane batAvyA. dhanapAla paNa cAlatA te jaMtuone joIne manamAM vismaya pAmelo jaina dharma jagatamAM dhanya che e pramANe vAraMvAra bolyo. te ja avasare enA manamAM tattvarucirUpa samyakatva utpanna thayuM. tyAra pachI eNe gurunI pAse samyakatva mULa bAra vratono svIkAra karyo. tyAre te arihaMta deva, susAdhu guru ane jineMdrabhASita ja dharmane pramANa karato hRdayamAM kevala paMcaparameSThinuM dhyAna karato parama zrAvaka thayo. bIjA dharmane manamAM paNa dhAraNa na karyo. have zobhana AcArya A pramANe bhAIne pratibodha karIne gurunI pAse gayA. dhanapAla to cha yatanAthI yatanA karato sukhethI samyakatva Adi dharmanI ArAdhanA karato kALane pasAra karavA lAgyo. te avasare koIka duSTa brAhmaNe bhojarAjAne kahyuM he mahArAja ! Apano purohita dhanapAla jina vinA anya koIpaNa devane namato nathI. rAjAe kahyuM: jo ema che to tenI parIkSA karIza. - have eka vakhata bhojarAjAe mahAkAla devanA maMdiramAM jaIne parivAra sahita mahAdevane vaMdana karyA. paraMtu dhanapAla mahAdevane na namyo. paraMtu potAnA hAthamAM rahelI mudrikAmAM rahelA jinabiMbane ja namaskAra karyA. tyAra pachI bhoje tenA svarUpane jANIne potAnA sthAnamAM AvIne dhUpa-puSpa-Adi pUjAnI sAmagrI maMgAvIne dhanapAlane A pramANe Adeza karyo che dhanapAla ! devapUjA karIne jaladI pAcho Ava. tyAra pachI dhanapAla rAjAnI AjJAthI tarata Ubho thaIne ane pUjAnI sAmagrI laIne prathama bhavAnInA maMdiramAM pravezyo. tyAra pachI cakita thayelo bahAra nIkaLIne mahAdevanA maMdiramAM gayo. tyAM paNa ahIM tahIM joIne tarata bahAra nIkaLIne viSNunA maMdiramAM pravezyo. tyAM potAnA uttarIya vastrane AcchAdana rUpe karIne bahAra nIkaLIne zrI RSabhadevanA jinAlayamAM jaIne prazAMtacittavALo thayelo pUjA karIne rAjakAramAM Avyo. rAjAe tenI pAchaLa guptacarone mUkelA hatA. temanA mukhathI pahelAM ja sarva paNa vRttAMta teNe jANI lIdho hato, tethI 1. pArvatIne khoLAmAM laIne beThelo hovAthI jonArane lajjA na Ave mATe kapaDAthI DhAMkIne bahAra nIkaLI gayo. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva dhanapAlane pUchyuMH teM devapUjA karI ? teNe kahyuM: he mahArAja ! sArI rIte karI. rAjAe kahyuM: bhavAnInI pUjA karyA vinA ja cakita thayelo tenA maMdiramAMthI kema bahAra nIkaLI gayo ? teNe kahyuMH lohIthI kharaDAyelA hathiyAra jenA hAthamAM hatA, lalATa taTa upara jeNe bhrakRTI karI hatI, pADAnI mardanakriyA je karatI hatI, AvI bhavAnIne joIne bhaya pAmelo huM tarata bahAra nIkaLI gayo. hamaNAM yuddhano samaya che paNa pUjAno samaya nathI e pramANe vicArIne tenI pUjA paNa na karI. pharI rAjAe pUchyuMH mahAdevanI pUjA kema na karI ? teNe kahyuM: akaNThasya kaNThe kathaM puSpamAlA ?, vinA nAsikAyAH kathaM gandhadhUpaH ?, akarNasya karNe kathaM gItanAdA ?, apAdasya pAde kathaM me praNAmaH ? // 1 // 95 artha- kaMTha vinA kaMThamAM kevI rIte puSpamALA caDhAvavI ? nAsikA vinA kevI rIte gaMdhUpa karavo ? karNa vinA karNamAM kevI rIte gItanAdo karavAM ? paga vinA pagamAM kevI rIte mAre praNAma karavAM ? pharI rAjAe kahyuM: viSNunI pUjA karyA vinA tenI sanmukha vajra mUkIne tuM jaladIthI kema bahAra nIkaLI gayo ? dhanapAle kahyuMH potAnI strIne khoLAmAM dhAraNa karIne te rahelo hato tyAre meM vicAryuM ke- hamaNAM A aMtaHpuramAM rahelA che AthI A pUjAno samaya nathI. je koI sAmAnya paNa mANasa jyAre potAnI strInI najIkamAM rahelo hoya che tyAre satpuruSa tenI najIka jato nathI. A to traNa khaMDanA svAmI che. AthI hamaNAM AnI pAse mAre javuM yogya nathI. e pramANe vicArIne dUrathI ja pAcho vaLIne cokamAMthI jatAM paNa mANasonI daSTipAtanuM vAraNa karavA mATe tenI sanmukha meM vastra mUkyuM. pharI rAjAe kahyuM: mArI AjJA vinA ja teM RSabha devanI pUjA kema karI ? teNe kahyuMH rAjan ! Ape devapUjA karavAnI AjJA ApI hatI. ane devapaNuM to RSabhadeva svAmImAM ja meM joyuM. AthI tenI ja pUjA karI. te devapaNAnA svarUpanuM varNana A pramANe che prazamarasanimagnaM dRSTiyugmaM prasannaM, vadanakamalamaGkaH kAminIsaGgazUnyaH / karayugamapi yatte zastrasambandhavandhyaM tadasi jagati devo vItarAgastvameva // 1 // artha- tArI (be) AMkho prazamarasamAM nimagna che, tAruM vadanakamala prasanna che. tAruM aMga kAminInA saMgathI zUnya che. tArA be hAtho paNa zastranA saMbaMdhathI rahita che. tethI jagatamAM vItarAga evo tuM ja deva che. pharI dhanapAle kahyuM: he rAjana ! je rAga-dveSathI yukta che te deva nathI. temAM devatvano abhAva hovAthI emAM saMsArathI tA2vApaNuM paNa nathI. deva to saMsArathI tAranArA ja hoya che. tevA prakAranA deva to lokamAM eka zrI jinarAja ja che. AthI buddhizALIe mukti mATe tene ja sevavo joIe. A pramANe vividha yuktithI yukta dhanapAlanA vacanane sAMbhaLIne kudevamAM saMdigdhacittavALA thayelA bhojarAjAe tenI prazaMsA karI. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 Atmaprabodha koIka vakhata mithyAtvI brAhmaNonA samUhathI prerAyelA rAjAe yajJa karavAnI zarUAta karI. temAM yajJa karanArAo vaDe homa mATe agnimAM nakhAtA, pokAra karatA bakarAne joIne rAjAe dhanapAlane pUchayuM: aho ! A bakaro zuM kahI rahyo che? teNe kahyuM: he rAjan ! je A kahe che te sAMbhaLo nAhaM svargaphalopabhogarasiko nAbhyarthitastvaM mayA, santuSTastRNabhakSaNena satataM sAdho na yuktaM tava / svarge yAnti yadi tvayA vinihatA yajJe dhruvaM prANino, yajJaM kiM na karoSi mAtRpitRbhiH putraistathA bAndhavaiH ? // 1 // svarganA phaLano upabhoga karavAmAM huM rasika nathI. e mATe tuM prArthanA karAyo nathI. tRNa bhakSaNathI satata huM saMtuSTa chuM. sajjana evA tane A yogya nathI. jo yajJamAM tArA vaDe haNAyelA jIvo nakkI svargamAM jAya che to mAtA-pitA, putro tathA bAMdhavAthI yajJa kema karato nathI? A pramANe sAMbhaLIne rAjA aMdarathI gusse thayelo mauna dhAraNa karIne rahyo. have eka vakhata rAjAe moTuM sarovara karAveluM hatuM. tene varSAkALamAM nirmaLa jaLathI bharAI gayeluM sAMbhaLIne pAMcaso paMDito Adi parivAranI sAthe tenA darzana karavA mATe gayo. tyAM paMDito potapotAnI buddhi anusAre navAM kAvyo banAvIne sarovaranuM varNana karyuM. dhanapAla to mauna dhAraNa karIne rahyo. tethI rAjAe dhanapAlane kahyuM. tuM paNa sarovaranuM varNana kara. tyAre teNe kAvya kahyuM - eSA taDAgamiSato bata dAnazAlA, matsyAdayo rasavatI praguNA sadaiva / pAtrANi yatra bakasArasacakravAkAH, puNyaM kiyadbhavati tatra vayaM na vidyaH // 1 // artha-A sarovaranA bahAnAthI kharekhara ! dAnazALA che. jemAM haMmezA ja mAchalA vagere rasoI taiyAra che. bagalA, sAraso, cakravAko khAnArA pAtra che. tyAM puNya keTaluM thAya che te ame jANatA nathI. A dhanapAlanA vacanane sAMbhaLIne rAjAe atyaMta gusse thaIne cittamAM A pramANe vicAryuM "aho ! A mahAduSTa che. mArI kIrtinuM kAraNa evuM A sarovara AnI dRSTine paNa sukha ApatuM nathI.' vaLI bIjuM- AvAM vacanothI oLakhAyelo A mAro moTo dveSI che. jo dveSI na hoya to je para evA brAhmaNothI vakhANAyuM tenI mAro potAno mANasa niMdA kema kare ? have huM ja Ano pratikAra karIza. tyAM bIjA pratikArothI saryuM. kevala AnI AMkhone ja dUra karuM. A pramANe manamAM vicArIne mauna thaIne rahelo rAjA tyAMthI Ubho thaIne jeTalAmAM rAjadhAnInA cokamAM Avyo teTalAmAM jeno hAtha kanyAe pakaDelo che evI eka vRddhA sanmukha AvI. teNIne joIne rAjAe kahyuMH he vidvAnajano ! sAMbhaLo. kara kaMpAve che, zira dhUNAve che evI A buDhI zuM kahe che ? A pramANe sAMbhaLIne koIka paMDite kahyuM: yamanA subhaTo hAMkI rahyAM che tyAre A nA, nA ema kahe che. tyAre avasarane jANanArA vidvAna dhanapAle kahyuM: he rAjan ! A vRddhA je kAMI kahe che te sAMbhaLo. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyaktva jema ke- zuM A naMdi che, zuM A murAri che, athavA zuM A tiramaNa che, zuM A nala che, zuM kubera che, athavA zuM A vidyAdhara che, zuM A surapati che, zuM A vidhu che athavA zuM A vidhAtA che ? nA A naMdi nathI, murAri nathI ane ratimaNa paNa nathI, kharekhara A nala nathI, kube2 nathI ane vidyAdhara paNa nathI. A su25ti nathI, vidhu nathI ane A vidhAtA paNa nathI. je ahIM mahItala upara krIDA karavAmAM pravRtta thayelo che te rAjA bhojadeva che. ahIM pUrvArdhamAM A kAvyane sAMbhaLIne AnaMdita cittavALA thayelA rAjAe A pramANe kahyuM: he dhanapAla ! huM khuza thayo chuM. yathA ucita Icchita varadAna mAga. tyAre dhanapAle sarovaranA varNana samaye udbhavelA rAjAnA duSTa abhiprAyane potAnI buddhinA baLathI jANIne A pramANe kahyuMH he rAjana ! jo vAMchita Apo cho to kRpA karIne mane be netra Apo. A vacana sAMbhaLIne ati vismaya pAmelA rAjAe vicAryuM: je vAta meM koIne paNa jaNAvI nathI te vAta ANe kevI rIte jANI ? zuM AnA hRdayamAM jJAna che ? ityAdi vicArIne ghaNA prakAre dAna-sanmAna vagerethI rAjAe dhanapAlane pUchyo ane pUchyuM ke- teM mAro abhiprAya kevI rIte jANyo ? tyAre dhanapAle kahyuM: zrI jinadharmanI sevAthI utpanna thayelI buddhinA baLathI jANyuM. A pramANe sAMbhaLIne rAjAe zrI jinadharmanI prazaMsA karI. dhanapAle paNa vikhyAta evA jainadharmanuM pAlana karyuM. tyAra pachI dhanapAle jattha pure jiNabhavaNaM, samayaviU sAhu sAvayA jattha / tattha sayA vasiyavvaM pavarajalaM iMdhaNaM jattha // 1 // 97 artha- je nagaramAM jinabhavana hoya, zAstrone jANanArA sAdhu, zrAvako jyAM hoya ane jyAM zreSTha jaLa ane IMdhana hoya tyAM haMmezA rahevuM. ityAdi zrAddha dharmavidhi prakaraNa, RSabha paMcAzikA vagere graMtho racyA, ane jinazAsananI ghaNI unnati karI. A pramANe yAvajjIva cha prakAranI yatanAthI samyaktva vagere dharmanI ArAdhanA karI aMte saMyama pALIne dhanapAla devapaNAne pAmyo. A pramANe yatanA vize dhanapAlano vRttAMta pUrNa thayo. A kahevA dvArA cha prakAranI paNa yatanA kahI. AgAra-6 have cha AgAra kahevAmAM Ave che- samyaktvanA rAjAbhiyoga, gaNAbhiyoga, balAbhiyoga, devAbhiyoga, kAMtAravRtti ane gurunigraha ema cha AgAro che. (1) rAjAbhiyoga- amiyonAM amiyoH / koI mANasa amuka kArya ka2vAne Icchato na hovA chatAM tenI pAse te kArya karAvavuM te abhiyoga kahevAya. rAjAno abhiyoga te rAjAbhiyoga. samyaktvavALAne je kArya karavAno niSedha karavAmAM Avelo hoya te kArya rAjAnA AgrahanA kAraNe IcchA vinA dravyathI karato hoya to paNa bhavyajana kozAvezyA vagerenI jema samyaktva Adi dharmano nAza karato nathI. kozAvezyAno vRttAMta A pramANe che Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 Atmabodha kozA vezyAnuM dRSTAMta pATalIpura nagaramAM pUrve zrI sthUlabhadramuni pAse samyakatva mULa bAra vrato jeNe grahaNa karelAM che evI kozA nAmanI vezyA rahetI hatI. eka vakhata rathika upara khuza thayelA rAjAe te vezyA tene ApI. tethI te kozAe tene hRdayathI nahIM IcchatI hovA chatAM paNa rAjAnA AdezathI teno svIkAra karyo. paraMtu rathikanI AgaLa haMmezA sthUlabhadramuninA vakhANa karyA. te A pramANe saMsAre'smin samAkIrNe, bahubhiH ziSTajantubhiH / zUnadrama: #oDa, nAnyaH puruSasattama: II II artha- ghaNA ziSTa jIvothI samAkarNa evA A saMsAramAM sthUlabhadra samAna bIjo koI paNa uttama puruSa nathI. A pramANe sAMbhaLIne sArathie tene khuza karavA mATe gRhanA udyAnamAM jaIne tenI sAthe jharUkhAmAM besIne potAnA vijJAnane batAvyuM. te A pramANe- pahelAM potAnA bANathI AMbAnI laeNba vIMdhI. tyAra pachI bIjA bANathI te bANane, te bANane paNa bIjA bANathI, A pramANe potAnA hAtha sudhI bANanI zreNi karIne AMbAnI lUMbane hAthathI kheMcIne tene ApIne tenI sanmukha joyuM. tethI te kozAe paNa hamaNAM tuM mAruM vijJAna jo ema kahIne thALInI madhyamAM sarSavano eka Dhagalo karIne temAM puSpathI AcchAdita karelI soya mUkIne tenI upara devanI jema suMdara gatithI nRtya karyuM. paraMtu soyanA mukhathI pagamAM vIMdhANI nahIM, ane rAIno Dhagalo paNa jarA paNa vikherAyo nahIM. tyAra pachI AvI tenI caturAI joIne teNe kahyuM: he subhage ! tArA A vijJAnathI khuza thayo chuM. tethI tuM kahe ke huM tane zuM ApuM? teNIe kahyuM: heM ! mArA vaDe duSkara karAyuM che? jethI tuM khuza thayo che. abhyAsa karavAmAM Ave to AnAthI adhika paNa kArya duSkara nathI. [vaLI bIjuM na dukkaraM aMbayalaMbitoDaNaM, na dukkaraM srisvncciyaaii|| taM dukkaraM taM ca mahANubhAvaM, jaM so muNI pamayavaNaMmi[na] vuccho // 1 // artha-AMbAnI laMba toDavI e duSkara nathI. sarSava upara nAcavuM e duSkara nathI. te duSkara che ane te mahAnubhAva che ke je strIrUpI vanamAM te muni na kheMcyA.(1)]. sukaraM nartanaM manye, sukaraM luMbikarttanaM / sthUlabhadro hi yaccakre-'zikSitaM tattu duSkaraM // 2 // artha- nAcavuM sukara che ane laMba toDavI sukara che ema huM mAnuM chuM. kharekhara ! sthUlabhadra nahIM zIkheluM evuM je karyuM te ja duSkara che. (2) pharI paNa teNIe kahyuM: zamaDAla maMtrIno putra zrI sthUlabhadra bAra varSa sudhI mArI sAthe pUrve bhogone bhogavIne pachI svIkArelA cAritravALo ahIM ja citrazALAmAM zuddhazIlane dhAraNa karIne rahyo. tyAre je eka- eka paNa vikAranuM kAraNa loDhAnA zarIravALA bIjA puruSanA paNa vratanAzane karanAruM thAya, te badhA paNa parasanuM bhojana, citrazALAmAM nivAsa, yauvanavaya, varSARtuno kALa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 99 vagere vikAranAM kAraNo te mahAmunine siMhanI phALa jema girine kSobha pamADavA samartha na thAya tema kSobha pamADavA samartha na thayA. tathA te munIzvara vize mArA hAvabhAva vagere vikAro paNa pANI upara prahAra karavAnI jema, virAgIne hAra paherAvavAnI jema nirarthaka thayA. jeithI kahyuM che ke vezyA rAgavatI sadA tadanugA SaDbhI rasairbhojanaM, zubhraM dhAma manoharaM navavapurnavyo vayaHsaGgamaH / kAlo'yaM jaladAgamastadapi yaH kAmaM jigAyAdarAt, taM vande yuvatIprabodhakuzalaM zrIsthUlabhadraM muniM // 1 // artha- rAgavALI vezyA sadA jene anusaranArI hatI, SaDrarasa bhojana hatuM, ujvaLa raheThANa hatuM, manohara navuM zarIra hatuM, navI vayano saMgama hato, kALa paNa varSonA Agamanano hato, chatAM paNa jeNe AdarathI kAmane jItyo, yuvatIne prabodha karavAmAM kuzaLa te zrI sthUlabhadra munine huM vaMdanA karuM chuM.] vaLI- potAnA vratane akhaMDita rakSaNa karavAnI IcchAvALo mANasa jyAM strI AgaLa eka paNa kSaNa rahevA mATe samartha thato nathI, tyAM zrI sthUlabhadra bhagavAna akhaMDita vratavALA sukhethI cAturmAsa rahyA. AthI vadhu zuM varNana karAya? zrI sthUlabhadra samAna ati duSkara kArya karanAra pRthvI upara koI paNa mANasa nathI. have A pramANe sthUlabhadra muninA vakhANa sAMbhaLIne rathika bodha pAmyo. pharI pharI kozAne namIne ane stuti karIne tArA vaDe huM saMsAra sAgaramAM DUbato rakSaNa karAyo. e pramANe bolatA teNe tarata gurunI pAse jaIne vrata grahaNa karyuM. potAnA samyakatvaratathI yukta kozA paNa lAMbA kALa sudhI zrAvikA dharmane pALIne sadgatinI bhAgI thaI. A pramANe rAjAbhiyoga upara kozAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. (2) gaNAbhiyoga- gaNa eTale svajana vagereno samudAya. teno abhiyoga te gaNAbhiyoga. samyagdaSTine je karavuM ayogya hoya te svagaNanA AgrahanA kAraNe dravyathI karato hoya to paNa sudRSTi viSNakumAra vagerenI jema samyakatva Adi dharmane oLaMgato nathI. je pramANe viSNukumAre gacchanA AdezathI vaikriyarUpa karavuM vagere prakArathI jinamatanA atyaMta pI namuci nAmanA purohitane potAnA caraNanA prahArathI haNIne sAtamI narakano atithi karyo ane svayaM te pApanI AlocanA karI potAnA samyakatva Adi dharmanuM sArI rIte ArAdhanA karI te muni parama sukhI thayA. A pramANe AgaLa paNa bhAvanA pUrvaka udAharaNo joDIne kahevA. (viSNukumAranA daSTAMta mATe juo pAnA naMbara 293) (3) balAbhiyoga-baLa eTale baLavAna puruSano haThaprayoga. tenAthI abhiyoga te balAbhiyoga. (4) devAbhiyoga- kuladevatA vagerenI abhiyoga te devAbhiyoga. (5) kAMtAra vRtti- kAMtAra eTale jaMgala. temAM vRtti = nirvAha te kAMtAravRtti. athavA kAMtAra paNa pIDAnuM kAraNa hovAthI ahIM pIDArUpe vivakSita che. tethI kAMtArathI = pIDAthI prANano nirvAha karavA rUpa vRtti te kAMtAra vRtti, arthAt kaSTathI nirvAha karavo te kAMtAra vRtti. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 Atmaprabodha (6) gurunigraha. guru eTale mAtA-pitA vagere. kahyuM che ke mAtA pitA kalAcArya, eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopaSAro, guruvaH satAM mataH II II artha- mAtA-pitA-kalAcArya tathA e traNenA jJAtIjano, dharmano upadeza karanArA vRddho A sajanone guru tarIke mAnya che. te guruno nigraha eTale Agraha te gurunigraha. zrI jinazAsanamAM A cha AgAro = apavAdo = chiMDAo che. ahIM tAtparya A che- je jIve samyakatvano svIkAra karyo che tene je paratIrthikone vaMdana Adino niSedha karavAmAM Avyo che te vaMdanAdine rAjAbhiyoga vagere che kAraNothI bhakti vinA dravyathI karato hoya to paNa samyagdaSTi samyakatvane oLaMgato nathI. (29-30). vaLI- A apavAdo alpa sattvavALA jIvone AzrayIne kahelA che. paNa mahAsattvavALAne AzrayIne kahelA nathI. kahyuM che ke na calaMti mahAsattA, subhijamANAo suddhadhammAo / iyaresiM calaNabhAve, painnabhaMgo na eehiM // 31 // mahAsattvazALI jIvo sArI rIte bhedAtA hoya to paNa zuddha dharmathI calAyamAna thatA nathI. bAkInA to calAyamAna thAya to paNa A AgArothI pratijJAno bhaMga thato nathI. vyAkhyA-mahAsattvavALA puruSo rAjA vagerethI zuddha dharmathI sArI rIte bhedatA hoya = calAyamAna karAtA hoya to paNa calAyamAna thatA nathI. paraMtu bIjA alpa sattvavALAo kadAca calAyamAna thAya to paNa A AgArothI pratijJAno bhaMga thato nathI. mATe A AgAro AgamamAM saMgraha karAyelA che. bhAvanA-6 have cha bhAvanA kahevAmAM Ave che. samyakatvanI mULa, dvAra, pratiSThAna, AdhAra, bhAjana, ane nidhi e cha bhAvanA che. (1) mULa- A samyakatva pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvratarUpa (deza)cAritra dharmanuM ane pAMca mahAvratarUpa (sarva)cAritradharmanuM mULanI jema mULa kAraNa che e pramANe tIrthakara vageree kaheluM che. A pramANe badhe saMbaMdha karavo. je pramANe mULa rahita vRkSa pracaMDa pavanathI kaMpAyamAna thayela kSaNamAM ja paDI jAya che, e pramANe dharmarUpI vRkSa paNa sudaDha samyakatvarUpI mULathI rahita hoya to kutIrthikamatarUpI pavanathI AMdolita karAyeluM sthirapaNAne pAmatuM nathI. mATe tene mULa samAna kahyuM che. ) dvAra- A samyakatva dharmanA dvAra jevuM dvAra che, eTale ke pravezanuM mukha che. je pramANe dvAra na kareluM hoya evuM nagara cAre bAjuthI killAnA valayathI vIMTaLAyeluM hoya to paNa lokono praveza ane nirgamano abhAva hovAthI nagara ja nathI. e pramANe dharmarUpI mahAnagara paNa samyakatvarUpI dvArathI rahita hoya to azakya pravezavALuM thAya. AthI samyakatvane dvAra samAna kahyuM che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samyakatva 101 (3) pratiSThAna- jenA upara prAsAda pratiSThita karavAmAM Ave tene pratiSThAna kahevAya. kharekhara samyakatva dharmanA pratiSThAna jevuM pratiSThAna che. je pramANe pANI Ave tyAM sudhI pRthvItalamAM karelA khADAne pUravA pUrvaka pITha banAvyA vinA banAvelo prAsAda sudaDha thato nathI, te pramANe dharmarUpI devagRha paNa samyakatvarUpI pratiSThAnathI rahita nizcala thatuM nathI. tethI samyakatvane pratiSThAna samAna kaheluM che. (4) AdhAra- samyakatva dharmano AdhAra jevo AdhAra = Azraya che. je pramANe bhUtala vinA nirAlaMbana A jagata rahetuM nathI, e pramANe dharmarUpI jagata paNa samyakatvarUpa AdhAra vinA rahetuM nathI. AthI samyakatvane dharmanA AdhAra samAna kaheluM che. (5) bhAjana- samyakatva dharmanuM bhAjana jevuM bhAjana che, eTale ke pAtra che. je pramANe kuMDa vagere bhAjanavizeSathI rahita dUdha vagere vastuno samUha nAza pAme che, e pramANe samyakatvarUpI bhAjana vinA dharmarUpI vastuno samUha paNa vinAza pAme, AthI samyakatvane dharmanA bhAjana samAna kaheluM che. | (6) nidhi samyakatva dharmanA nidhi jevo nidhi che. je pramANe zreSTha nidhi vinA mahA kiMmatI maNi-motI-suvarNa vagere dravyo prApta thatAM nathI, te pramANe samyakatvarUpa mahAnidhAnanI prApti na thAya to nirupama sukhanI zreNine prApta karAvanAruM cAritradharmarUpa dhana paNa prApta thatuM nathI. tethI samyatvane nidhi samAna kaheluM che. A pramANe cha bhAvanAothI bhAvanA karAtuM A samyakatva tarata ati zreSTha mokSa sukhane sAdhanAruM thAya che. sthAna-6 have cha sthAnAM kahevAmAM Ave che. jIva che, jIva nitya che, jIva karmano karyA che, jIva karmano bhoktA che, mokSa che, ane mokSano upAya che ema samyakatvanAM cha sthAno che. (1) jIva che. dareka jIvamAM svasaMvedana pramANathI siddha evuM caitanya bIjI koI rIte ghaTatuM na hovAthI jIva che. te A pramANe- A caitanya bhUtono dharma nathI. jo caitanya bhUtono dharma hoya to pRthvImAM kaThinatAnI jema sarvatra haMmezA caitanyanI prAptino prasaMga Ave. paNa sarva bhUtomAM haMmezA caitanya dekhAtuM nathI. kema ke mRta avasthAvALA DhephA vageremAM te dekhAtuM nathI. A caitanya bhUtonuM kArya paNa nathI. atyaMta vilakSaNa hovAthI ja kAryakAraNa bhAva ghaTato nathI. te A pramANe pratyakSathI ja kaThinatA Adi svabhAvavALA bhUto jaNAya che. caitanya tenAthI vilakSaNa che. tethI A baMneno kArya-kAraNabhAva kevI rIte ghaTe? tethI caitanya bhUtano dharma nathI ane bhUtanuM kArya nathI. caitanya dareka prANImAM svasaMvedana pramANathI siddha che. AthI jene A caitanya che te jIva che. jIva che e pramANe kahevAthI nAstika matanuM khaMDana karyuM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 Atmaprabodha (2) jIva nitya che. te jIva utpatti ane vinAzathI rahita che. kemake utpanna karanAruM koI kAraNa dekhAtuM nathI. tethI sarvathA vinAzano paNa yoga nathI. jIva jo anitya hoya to baMdha-mokSa AdinuM eka adhikaraNapaNuM na thAya te A pramANe- jo AtmAne nitya svIkAravAmAM na Ave paraMtu pUrvAparakSaNatruTitAnusaMdhAna svarUpa ja svIkAravAmAM Ave to anyane baMdha thAya ane anyano mokSa thAya. anyane bhUkha lAge ne anyane tRpti thAya. anubhava karanAro anya hoya ane yAda karanAro anya hoya. cikitsAnA duHkhane anya anubhave ane vyAdhithI mukta anya thAya. tapanA klezane anya sahana kare ane anya svarganA sukhane anubhave. zAstra abhyAsa anya kare ane zAstranA arthane anya prApta kare. A pramANe atiprasaMga Avato hovAthI A yukta nathI. A kahevA dvArA boddhasiddhAMtarUpI aMdhakArano nAza karyo. (3) jIva karmano kartA che. vaLI te jIva mithyAtva- avirati- kaSAya Adi karmabaMdhanA kAraNothI yukta hovAthI te te karmone kare che. jo tema mAnavAmAM na Ave to dareka jIvamAM prasiddha vicitra sukha duHkha Adino anubhava ghaTI zake nahIM. te A pramANe- lokamAM vicitra sukha athavA duHkhano anubhava jIva kare che. A vicitra sukha-duHkhano anubhava niSkAraNa nathI. zAthI? haMmezA sukha-duHkhanA anubhavanA sadbhAvanA abhAvano prasaMga Ave. tethI A sukha-duHkhanA anubhavanuM kAraNa svakRta karma ja che, e sivAya bIjuM kazuM nathI. A pramANe karmano kartA jIva siddha thayo. A kahevA dvArA kapilamatanI kalpanA dUra karAI. prazna- A jIva haMmezA sukhano ja abhilASI che. paraMtu kyAre paNa potAnA duHkhane Icchato nathI. tethI jo A svayaM ja karmano karyA che to paNa duHkharUpI phaLane ApanArA karmo kema kare che? uttara- je pramANe rogI roganI nivRttine Icchato hovA chatAM paNa rogathI abhibhUta thayo hovAthI ane apathyakriyAthI utpanna thanArA bhAvI kaSTane jANato hovA chatAM apathya kriyAne seve che, tenI jema A jIva paNa mithyAtva AdithI abhibhUta thayo hovAthI kaMIka jANato hovA chatAM paNa duHkharUpI phaLane ApanArA karmo kare che. A pramANe kaMI doSa nathI. (4) jIva karmano bhoktA che. te jIva svayaM karelA zubhAzubha karmane vede che = bhogave che. anubhava, loka ane Agama pramANathI te ja pramANe ghaTe che. te A pramANe jo svakRta karmaphaLanA bhoktA rUpe jIvane svIkAravAmAM na Ave to sukha-duHkhanA anubhavanuM kAraNa sAtA-asAtA vedanIya karmano upabhoga paNa nahIM thAya, ane ema thaze to siddha ane AkAzanI jema jIvane sukha-duHkhano anubhava paNa nahIM thAya. sukha-duHkhano anubhava dareka prANImAM svasaMvedana pramANathI siddha che. tethI anubhava pramANathI jIvanuM svakRta karmaphaLanuM bhoktApaNuM siddha thayuM. tathA lokamAM paNa A jIva prAyaH bhoktA siddha che. kAraNa ke koIka sukhI puruSane joIne lokamAM kahenArA hoya che ke A puNyavAna che, je AvA prakAranA sukhane anubhave che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama prakAza - samatva 103 tathA jaina AgamomAM ane Itara AgamomAM jIva bhoktA siddha thayelo che. sarva karmane pradezarUpe bhogave che paNa vipAkodayathI bhajanA che. tathA bhogavyA vinA seMkaDo kalpakoTIothI paNa karma kSINa thatuM nathI. ityAdivacanothI jIva svakarmano bhoktA che. A pramANe jIva svakRta karmano bhoktA siddha thayo. A kahevA dvArA abhoknatvajIvavAdInA durmatanuM nirAkaraNa karyuM. (5) mokSa che- tathA jIvano mokSa che. Ano artha A che- vidyamAna evA jIvanI ja rAgadveSa-madanamoha-janma-jarA-maraNa-roga Adi duHkhanA kSaya svarUpa viziSTa avasthA mokSa kahevAya che. te mokSa jIvano che. paNa jIvano sarvathA nAza nathI. A kahevA dvArA pradIpanirvANa tulya abhAva svarUpa nirvANa che ityAdi asadbhUta prarUpaNA karatA saugatavizeSanuM nirAkaraNa karyuM. teo pradIpanI jema A jIvanA sarvathA dhvasane ja nirvANa kahe che. enuM vacana A che dIpo yathA nirvRtimabhyupeto, naivAvaniM gacchati nAntarikSaM / dizaM na kAJcidvidizaM na kAJcit, snehakSayAtkevalameti zAntiM // 1 // jIvastathA nirvRtimabhyupeto, naivAvaniM gacchati nAntarikSaM / dizaM na kAJcidvidizaM na kAJcit klezakSayAtkevalameti zAntiM // 2 // artha- jema nirvANane pAmelo (=bujhAyelo) dIpaka pRthvImAM jato nathI, aMtarikSamAM jato nathI, koI dizAmAM ke koI vidizAmAM jato nathI, snehano kSaya thavAthI kevala zAMtine pAme che, tema nirvANane pAmelo jIva pRthvImAM jato nathI, aMtarikSamAM jato nathI, koI dizAmAM ke koI vidizAmAM jato nathI, klezano kSaya thavAthI kevala zAMtine pAme che. paNa A vAta barAbara nathI. kema ke dIkSAgrahaNa Adi prayAsa nakAmo jAya. pradIpanuM dRSTAMta paNa asiddha che. te A pramANe pradIpanA agnino sarvathA vinAza thato nathI, paraMtu tevA prakAranA pudgalano pariNAma vicitra hovAthI te ja agninA pudgalo bhAsvara rUpano tyAga karIne tAmasa rUpAMtarane pAme che. ane te pramANe dIpaka bujhAI gayA pachI tarata ja keTaloka kALa tAmasa pudgalarUpa vikAra dekhAya che. lAMbA kALa sudhI A nathI dekhAtuM tenuM kAraNa aMjanarajanI jema sUkSma-sUkSmatara pariNAmano sadbhAva che. pavanathI haraNa karAtA aMjananI je kRSNa raja UDe che te paNa sUkSma pariNAmanA kAraNe jaNAtI nathI. paraMtu teno abhAva che mATe dekhAtI nathI evuM nathI. tethI je pramANe anaMtara kahelA svarUpavALA pariNAmotarane pAmelo dIpaka nirvANa pAmyo ema kahevAya che, te pramANe jIva paNa karmathI rahita thayelo arUpI jIva svarUpa rUpa pariNAmAMtarane pAmelo nirvANa pAmyo ema kahevAya che. tethI vidyamAna jIvanI duHkhAdi kSayarUpa avasthA nirvANa kahevAya che e nakkI thayuM. (6) mokSano upAya che- tathA mokSano upAya eTale ke samyaka sAdhana che. samyagdarzana, jJAna , ane cAritra muktine sAdhatA hovAthI A ghaTe che. te A pramANe- mithyAtva- ajJAna- jIvahiMsA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 Atmaprabodha vagere duSTa kAraNono samudAya jo sakala paNa karmajAlane utpanna karavA samartha che to tenAthI virodhI hovAnA kAraNe samyam darzana Adino abhyAsa sakala karmane nirmULa karavA mATe samartha thAya ja. A pramANe to mithyAdaSTie karelo paNa upAya muktine sAdhanAro thaze ema na kahevuM. kAraNa ke te mithyAtvI vaDe karAyelo upAya hiMsA Adi doSathI kaluSita hovAthI saMsAranuM kAraNa che. A kahevA dvArA paNa mokSa upAyanA abhAvane pratipAdana karanArA durnayano tiraskAra karyo. A jIva astitva Adi cha samyakatvanAM sthAno kahelAM che. A hoya to ja samyakatva hoya. ahIM AtmA AdinI siddhi mATe dareka sthAnamAM ghaNuM kahevAnuM che. graMthagahana thaI javAno prasaMga Ave mATe te ahIM kahevAmAM AvatuM nathI. A pramANe saDasaTha bhedothI samyakatva kahyuM. vaLI- ahIM je bhavyajIvo vastumAtranI siddhimAM paraspara sApekSa kAlAdi pAMcane kAraNarUpe pramANa kare che, teone ja AvA prakAranA sabhUta samyakatvanuM svAmIpaNuM hoya che. paraMtu ekAMtavAdI evA bIjAone hotuM nathI. kahyuM che ke kAlo 1 sahAva 2 niyaI 3 puvvakayaM purisakAraNe 5 paMca / samavAe sammattaM, egaMte hoi micchattaM // 1 // artha- kAla, svabhAva, niyati, pUrvakRta karma ane puruSArtha A pAMcanA samudAyamAM samyakatva hoya che. ekAMtamAM mithyAtva hoya che. itthaM svarUpaM paramAtmarUpa-nirUpakaM citraguNaM pavitraM / samyaktvaratnaM parigRhya bhavyA, bhajantu divyaM sukhamakSayaM ca // 1 // artha- AvA svarUpavALA, paramAtmarUpane jaNAvanArA, vicitra guNavALA ane pavitra samyakatva ratane grahaNa karIne he bhavyo ! akSaya evA divya sukhane bhajo. pravacanasAroddhArA-dyanusAreNaiSa varNito mayA / .. samyaktvasya vicAro, nijaparacetaHprasattikRte // 2 // artha- svaparanA cittanI prasannatA mATe pravacana sAroddhAra AdinA anusAra meM A samyatvanA vicAranuM varNana karyuM. A pramANe zrI jinabhakti sUrIMdranA caraNakamaLamAM madhukara samAna zrI jinalAbhasUrie saMgraha karelA Atmaprabodha graMthamAM samyakatvanirNaya nAmano prathama prakAza samApta thayo. zrIratu che prathama prakAza samApta Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje prakAza- dezavirati Atmabodha pragaTatAM dezaviratinI prApti tyAM (pahelA prakAzamAM) kahelA svarUpavALo, sakhyatva mULavALo, uttama Atmabodha pragaTa thaye chate keTalAka Asannabhavya jIvone je cAritra mohanIya karmanA kSayopazamathI dezavirati Adino lAbha thAya che te batAvavAmAM Ave che- sadAtmabodhena vizuddhibhAjo, bhavyA hi kecitsphuritAtmavIryAH / bhajanti sArvoditazuddhadharma, dezena sarveNa ca kecidAryAH // 1 // vidyamAna AtmabodhathI nirmala thayelA ane samullasita AtmavIryavALA keTalAka bhavya jIvo sarvajJa praNIta viratirUpa zuddha dharmane dezathI ArAdhe che ane keTalAka sapuruSo sarvathI ArAdhe che. arthAt keTalAka dezaviratine pAme che to keTalAka sarvaviratine pAme che. (1) temAM pahelA dezaviratinI prApti AdinA svarUpane pragaTa kare che iha dvitIyeSu kaSAyakeSu, kSINopazAnteSu vizA tirazcA / samyaktvayuktena zarIriNaiSA, labhyeta dezAdviratirvizuddhA // 2 // prANAtipAtAdi sthAnothI dezathI nivRtti te dezavirati kahevAya che. vizuddha evI A dezavirati bIjA apratyAkhyAna krodha-mAna-mAyA-lobha svarUpa cAra kaSAyono kSayopazama thaye chate A saMsAramAM samyatvathI yukta manuSyane ane tiryaMca yoni vALA jIvane prApta thAya che. jo bIjA kaSAyano kSayopazama na thAya to dezaviratinI prApti thatI nathI. deva-nArakane to dezaviratinI prAptino asaMbhava hovAthI tenuM ahIM grahaNa karyuM nathI. vaLI- samyakatvanI prAptisamaye je karmanI sthiti hatI temAMthI palyopama pRthakatva svarUpa sthitino kSaya thaye chate dezaviratinI prApti thAya che. pravacana sAroddhAranA baso ogaNapacAsamAM dvAramAM kahyuM che ke sammattaMmi ya laddhe, paliyapuhutteNa sAvao hoi / caraNovasamakhayANaM sAyarasaMkhaMtarA huMti // 1 // jeTalI karmasthitie samyakatva prApta karyuM temAMthI palyopama pRthakatva svarUpa sthitikhaMDa khapAve chate dezavirata zrAvaka thAya che. tyAra pachI caraNa, upazama, kSayanA AMtarA saMkhyAtA sAgaropama thAya che. ahIM A bhAva che- dezaviratinI prApti pachI saMkhyAtA sAgaropama khapAve charta cAritrane prApta kare che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama khapAve chate upazamazreNi prApta kare che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama khapAve chate kSapakazreNinI prApti thAya che. tyAra pachI te ja bhavamAM mokSa thAya che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 Atmaprabodha dezaviratino avasthAna kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI dezonapUrvakroDa jANavo. AvA prakAranI dezavirati jeone che te dezavirata zrAvako kahevAya che. kAraNa ke zrAvako be prakAranA che. (1) virata zrAvako (2) avirata zrAvako. temAM virata zrAvako dezaviratine svIkAranArA AnaMda vagere jANavA ane avirata zrAvako samyakatvane dhAraNa karanArA satyakI, zreNika, kRSNa vagere jANavA. (2). A prakAzamAM jemaNe dezaviratino svIkAra karyo che evA zrAvakonuM svarUpa kahevAnuM che. te svarUpanuM nirUpaNa karatAM pahelAM zrAvakapaNAnI yogyatAne kahenArA je ekavIza guNo che te kahevAmAM Ave che zrAvakanA 21 guNa dhammarayaNassa juggo, akkhuddo rUvavaM pgisomo| ... logappiyo akUro, bhIrU asaDho sadakkhinno // 3 // lajjAluo dayAlU, majjhattho somadiTThi gunnraagii| sakkahasupakkhajutto, sadIhadaMsI visesannU // 4 // vuDDANugo viNIo, kayannuo parahiyatthakArI ya / taha ceva laddhalakkho , igavIsaguNo havai saDDho // 5 // paratIrthika praNIta badhA dharmomAM je pradhAna hovAthI rata jevo che te dharmarata. jinapraNIta dharma dezavirati Adi svarUpa dharmAcAra rUpa che. AvA prakAranA (= have kahevAze tevA) svarUpavALo ja zrAvaka dharmane yogya che. zrAvakadharmanI yogyatAne jaNAvanArA 'azudra vagere ekavIza guNo A pramANe che (1) azudra- temAM jo ke tuccha, krUra, daridra, laghu Adi aneka arthane kahenAro kSudra zabda che. to paNa ahIM sudra eTale tuccha evo artha grahaNa karAya che. prastutamAM te ja upayogI che. tethI mudra eTale tuccha arthAt agaMbhIra. tenAthI viparIta azudra eTale ke gaMbhIra. te sUkSmamativALo hovAnA kAraNe sukhethI ja dharmane jANe che = samajI zake che. (2) rUpavAna-rUpavAna eTale saMpUrNa aMga-upAMgavALo hovAnA kAraNe manohara AkAravALo. tevA prakAranA rUpavALo te sadAcAranI pravRttithI bhavika lokone dharmamAM gaurava utpanna karato prabhAvaka thAya che. prazna-naMdiSeNa, harikeza, baLa vagere kurUpavALA hovA chatAM paNa teoe dharmano svIkAra karyo hato ema saMbhaLAya che. AthI rUpavALo ja dharmano adhikArI che ema kyAM rahyuM? uttara- tamArI vAta sAcI che. paNa ahIM rUpa be prakAranuM che. sAmAnya rU5 ane atizArirUpa. temAM saMpUrNa aMgatva vagere sAmAnyarUpa che ane te naMdiSeNa vagerene paNa hatuM ja, AthI virodha nathI Avato. rUpavAna ema je kahyuM te prAyika che. eTale bAkInA guNono sadbhAva hoya to kurUpapaNuM paNa aduSTa che. arthAt kurUpapaNAmAM paNa koI doSa nathI. e pramANe AgaLa paNa jANavuM. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 107 atizAyi rUpa to jo ke tIrthaMkara vagerene ja hoya che to paNa koIka dezamAM koIka kALamAM koIka vayamAM vartato mANasa je rUpathI A rUpavALo che e pramANe lokone pratIti utpanna karAve che, te rUpa ja ahIM adhikAra karAyeluM jANavuM. (3) prakRti saumya- prakRtithI = svabhAvathI saumya, eTale ke abhISaNa AkRtivALo, vizvasanIya rUpavALo. AvA prakArano prAyaH karIne pApa vyApAramAM pravartato nathI ane sukhapUrvaka Azraya karI zakAya che. (4) lokapriya- A loka ane paraloka viruddhano tyAga karavAthI ane zIlAdi guNothI sarvajanane priya hoya. te paNa badhAne dharmamAM bahumAna utpanna karAve che. (5) akrUra- akrUra eTale akliSTa adhyavasAyavALo. je krUra hoya te bIjAnAM chidro jovAmAM laMpaTa hovAnA kAraNe kaluSita manavALo thayelo dharmanA anuSThAna karato hovA chatAM paNa tenA phaLano bhAgI thato nathI. AthI akrUrapaNuM yogya che. (6) bhIra- A loka ane paralokanA apAyathI trAsa pAmavAnA svabhAvavALo hoya. kAraNa hoya (= adharmamAM pravartavAnuM kAraNa upasthita thAya) to paNa te niHzaMkapaNe adharmamAM pravartato nathI. (7) azaTha- niSkapaTa AcAramAM rahelo. zaTha mANasa ThagavA ane prapaMca karavAmAM catura hovAnA kAraNe badhAya janane avizvasanIya bane che. AthI azaThapaNe yukta che. ( (8) sadAkSiNya- sadAkSiNya eTale potAnA kAryano tyAga karIne parakArya karavAnA rasavALA aMta:karaNavALo. te badhA ya lokane anusaraNIya thAya che. (9) lajjALu- lajjALu akArya sevananI vAtathI paNa lajjA pAme che ane svayaM aMgIkAra karelA sad anuSThAnane choDI zakato nathI. (10) dayAlu- dayALu eTale dayAvAna, arthAt duHkhI jIvonI rakSA karavAnI abhilASAvALo. dayA dharmanuM mULa che e prasiddha ja che. (11) madhyastha- madhyastha eTale rAga-dveSathI rahita buddhivALo. te badhI jagyAe rAgadveSathI rahita hovAnA kAraNe vizvane paNa AdeyavacanavALo thAya che. (12) saumyadRSTi-saumya daSTi koIne paNa uga karato nathI ane te darzana mAtrathI paNa jIvone prIti utpanna kare che. (13) guNarAgI- gAMbhIrya-dhairya vagere guNomAM rAga karavAnA svabhAvavALo. te guNano pakSapAta karanAro hovAnA kAraNe guNavALAnuM bahumAna kare che. nirguNIonI upekSA kare che. (14) sakkasapakSayukta- satkartha eTale sadAcArane dhAraNa karanArA hovAnA kAraNe sArI pravRttine kahenArA. sapakSa eTale sahAya karanArA. sArI pravRttine kahenArA jene sahAya karanArA che te satkathasapakSayukta, arthAt dharmamAM niSedha na kare tevA parivAravALo. AvA prakArano koI paNa paratIrthikathI paNa unmArgamAM laI jaI zakAto nathI. bIjAo to satkatha ane supayukta ema be guNone alaga mAne che. tathA madhyastha ane saumyadaSTi e bene eka ja guNa mAne che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 Atmaprabodha (15) sudIrghadardIne sArI rIte vicArIne pariNAme suMdara kArya karanAro. paraMtu utsukatAne karanAro na hoya. te pAriNAmikI buddhithI A lokanuM paNa kArya suMdara pariNAmavALuM ja kare che. (16) vizeSajJa- sAra-asAra vastunA vibhAgane jANanAro. avizeSajJa to doSone paNa guNarUpe ane guNone paNa doSarUpe jANe che. AthI vizeSajJapaNuM ja sAruM che. (17) vRddhAnuga- vRddhAnuga eTale guNa prApta karavAnI buddhithI pariNata mativALA vRddhone anusaranAro. vRddhajanone anusaranAro mANasa kyAre paNa vipattine pAmato nathI. (18) vinIta- vinIta eTale gurujanano gaurava karanAro. vinayavALAne vize tarata ja jJAnAdi saMpatti pragaTa thAya che. (ahIM vinIta- avinIta be ziSyanuM dRSyata jANavuM. dagaMta mATe juo pAnA naMbara 310). (19) kRtajJaH kRtajJa eTale bIjAe karelA A loka saMbaMdhI ke paraloka saMbaMdhI alpa paNa upakArane jANe chUpAve nahIM. kRtagha mANasa badhI jagyAe ghaNI niMdA kare che, AthI kRtajJapaNuM yogya che. (20) parahitArthakArI- parahitArthakArI eTale bIjAnA hitakArI kAryone karavAnA svabhAvavALo. prazna- pUrve kahelA sadAkSiNyanI sAthe Ano taphAvata zuM che? uttara- sadAkSiNya bIjAe prArthanA karI hoya to parahita kare, jyAre A svayaM ja parahitamAM pravarte che. je svabhAvathI ja parahita karavAmAM nirata hoya che te niHspRha hovAnA kAraNe bIjAone paNa sadharmamAM sthApe che. (21) labdhalakSa-labdhalakSa eTale zIkhavA yogya anuSThAnanuM jeNe lakSa rAkhyuM che te. AvA prakAranA labdhalakSavALo vaMdana-pratyupekSaNA Adi dharmakRtyane jANe pUrvabhavamAM abhyAsa karyo hoya ema jaladI ja jANe che. zrAvaka AvA ekavIza guNothI yukta hoya che. A pramANe zrAvakanA guNo kahyA. (3-4-5) dezaviratine yogya have kahelA guNovALA paNa bhavya jIvomAM je dezaviratine yogya hoya che te batAvavAmAM Ave che je na khamaMti parIsaha-bhayasayaNasiNehavisayalobhehiM / savvavira thayuM, te gupa levara ddA je pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayavALA jIvo pariSahabhaya, svajanasneha ane viSayano lobha A kAraNothI sarvavirati dhAraNa karavA mATe samartha thatA nathI teo dezaviratine yogya che. ahIM A tAtparya che- sadharmanI sAmagrIne pAmIne vivekI jIve pahelAM sarvaviratino ja Adara karavo joIe. have je bhUkha-tarasane sahana karavA, bhikSA mATe bhamavuM, mela dhAraNa karavo Adi pariSahonA bhayathI, tathA AvA prakAranA atyaMta prItipAtra, mAtA, pitA, putra Adi parivArane Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - 109 choDIne huM kema ekAkI thAuM, A pramANenA svajananA snehathI, tathA pUrvanA puNyayogathI prApta thayelA A iMdriyanA viSayone kevI rIte choDuM ? A pramANe viSayanA lobhathI sarvaviratine varavA mATe utsAhavALo thato nathI. te jIva sarvathI bhraSTa na thAuM, sarvanAza thAya enA karatAM to je kAMI lAbha thayo te paNa kalyANakArI che, e pramANe vicArIne dezaviratine svIkAre che. kahelA svarUpavALAM pratibaMdha karanArAM kAraNono abhAva hoya to sarvaviratine ja svIkAre che. Avazyaka cUrNimAM kahyuM che ke dezavirati visayasuhapivAsAe, ahavA baMdhavajaNANurAeNa / acayaMto bAvIsaM, parIsahe dussahe sahiuM // 1 // jai na karei visuddhaM, sammaM aidukkaraM tavaccaraNaM / to kujA gihidhammaM na ya bajjho hoi dhammassa // 2 // artha- viSayasukhanI pipAsAnA kAraNe, athavA bAMdhavajananA anurAganA kAraNe, athavA du:khe ka2Ine sahana karI zakAya tevA bAvIsa parISahone sahana ka2vA asamartha hovAnA kA2Ne jo vizuddha ane ati duSkara tapacaraNane sArI rIte na kare to gRhasthadharmane kare. paNa dharmanI bahAra na thAya, arthAt koI paNa rIte dharmamAM rahe. A dezaviratine svIkAranAro zrAvaka jaghanya Adi bhedathI traNa prakArano che. te A pramANejaghanya-madhyama ane utkRSTa.. je prayojana vinA sthUla hiMsAne nathI karato, madya-mAMsa Adi abhakSya vastuno tyAga kare che, namaskAra mahAmaMtrane dhAraNa kare che, ane navakA2zInuM paccakkhANa kare che te jaghanya zrAvaka jANavo. je dharmayogya guNothI yukta che tathA haMmezA cha Avazyakane Acare che, ane bAravratone dhAraNa kare che te sadAcAravALo gRhastha madhyama zrAvaka jANavo. * sacitta AhArano tyAga kare che ane ekAsaNuM kare che ane brahmacaryanuM pAlana kare che te utkRSTa zrAvaka jANavo. kahyuM che ke AuTTithUlahiMsAi, majjamaMsAi cAio / jahanno sAvao vutto, jo namukkAradhArao // 1 // dhammajuggaNAenno, chakkammo bArasAvao / gihattho ya sayAyAro, sAvao hoi majjhimo // 2 // ukkoseNaM tu saDDho u, saccittAhAravajjao / gANagabhoi ya, baMbhayArI taheva ya // 3 // IrAdApUrvaka sthUlahiMsA ane maghamAMsano tyAgI jaghanya zrAvaka kahelo che. je namaskArane dhAraNa karanAro hoya, dharmayogya guNothI yukta hoya, cha Avazyakane karato hoya, bAra vratavALo hoya, Avo sadAcAravALo gRhastha madhyama zrAvaka che. sacitta AhArano tyAgI, eka azanano bhogI (ekAsaNuM karanAro) tathA brahmacArI utkRSTa zrAvaka che. (6) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 Atmaprabodha bAra vrato have bAravrata svarUpa dezaviratinA svarUpanuM nirUpaNa karavA mATe pahelAM tenAM nAmo kahevAmAM Ave che pANivaha 1 musAvAe 2 adatta 3 mehUNa 4 pariggahe ceva 5 / disi 6 bhoga 7 daMDa 8 samaI 9, dese 10 taha posaha 11 vibhAgo 12 // 7 // sthUla prANivadha, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigrahathI viramaNa e pAMca aNuvrato che. tathA dikparimANa, bhogapabhogamAna, anartha daMDa viramaNa A traNa guNavrato che. tathA sAmAyika, dezAvagAzika, pauSadha, atithisaMvibhAga nAmanA cAra zikSAvrato che. badhA maLIne bAra vrato thayA. ahIM A bhAva che. samyakatvano lAbha thayA pachI gRhastha prANAtipAta Adi AraMbhanI nivRttithI sadgatinI prApti Adi guNone jANato bAra vratone grahaNa kare. paheluM prANivadha viramaNa vrata temAM prANivadha viramaNa vrata, sarva vratano sAra hovAthI zrI jineMdra bhagavaMtoe paheluM batAveluM che. prANIonA vadhathI viramaNa te prANivadha viramaNa. prANAtipAta viramaNa ane ahiMsA e enA paryAyavAcI nAmo che. temAM sarva jIvedravya amUrta hovAthI hiMsAne ayogya che, arthAt tenI hiMsA thaI zakatI nathI. AthI jIvonA daza prANono vinAza karavo te hiMsA kahevAya che. kahyuM che ke paJcendriyANi trividhaM balaM ca, ucchvAsaniHzvAsamathAnyadAyuH / , prANA dazaite bhagavadbhiruktA-steSAM viyogIkaraNaM tu hiMsA // 1 // artha- pAMca indriyo, traNa bala, zvAsocchavAsa ane AyuSya, bhagavAne A daza prANo kahyAM che. teno viyoga karavo te hiMsA che. tenAthI viparIta te ahiMsA che. ahiMsArUpa je vrata te ahiMsAvrata kahevAya che. jainadharma jIvadayA mULavALo hovAnA kAraNe badhAM vratomAM Ane ahiMsAvratane) mukhya kahyuM che te yogya ja che. jethI kahyuM che ke ikkaM cia ittha vayaM, niddiTuM jiNavarehi savvehiM / pANAivAyaviramaNa, avasesA tassa rakkhaTThA // 1 // artha- sarva jinezvaroe A eka prANAtipAta viramaNa vrata ja batAveluM che. bAkInAM badhAM vrato tenI rakSA mATe batAvelAM che. (7) A saMpUrNa vizavazA ahiMsA sAdhune hoya che. zrAvakane to mAtra savA vazo ahiMsA jANavI. te A pramANe thUlA suhamA jIvA, saMkappAraMbhao a te duvihA / sAvarAhaniravarAhA, savikkhA ceva niravikkhA // 8 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 111 pUla jIvanA bhedathI ane sUkSmajIvanA bhedathI prANivadha be prakArano che. temAM beIdriya vagere pUla jIvo che. bAdara ekeMdriya ahIM sUkSma jIvo che. paraMtu sUkSma nAmakarmanA udayavALA ekeMdriya jIvo sUkSma tarIke ahIM vivakSita nathI. teono zastra Adi prayogathI vadha thato nathI. temAM gRhasthone sthUla prANivadhathI nivRtti thAya che, paNa sUkSma vadhathI nivRtti nathI thatI. kema ke teo pacana-pAcana Adi badhI kArya pravRtti pRthvI-jala AdinA vadhathI ja kare che. A pramANe sthAvara jIvahiMsAno niyama na hovAthI vIzamAMthI daza vizA ochA thavAthI dazavizA ahiMsA rahI. tyAra pachI je sthUla prANivadhano niyama karyo te saMkalpajanya ane AraMbhajanya ema be prakArano che. temAM pahelo "huM ane mAruM' evA mananA saMkalpathI thAya che, ane bIjo khetI-ghara vagerenA AraMbhamAM pravartavAthI thAya che. temAM zrAvaka saMkalpathI thanArA pUla prANivadhathI aTake che, paNa AraMbhathI thanArA prANivadhathI aTakI zakato nathI. kema ke tenA vinA tenA zarIra, kuTuMba Adino nirvAha thato nathI. A pramANe AraMbhathI thanArI hiMsAno niyama na hovAthI dazamAMthI pAMca vizA ochI thavAthI pAMca vizA ahiMsA rahI. tyAra pachI je saMkalpathI thanArA vadhano niyama karyo te paNa sAparAdha ane niraparAdhanA bhedathI be prakArano che. temAM zrAvaka sAparAdhI cora, jAra puruSa vagereno saMkalpa karIne paNa vadhano tyAga karato nathI. niraparAdhIno to saMkalpa karIne vadha nathI karato. ane e pramANe sAparAdhaM hiMsAno niyama na hovAthI pAMcamAMthI aDhI vizA ochA thatAM aDhI vizA ahiMsA rahI. tyAra pachI je niraparAdha vadhano niyama karyo te paNa sApekSa ane nirapekSanA bhedathI be prakArano che. temAM apekSA eTale AzaMkA. AzaMkAthI sahita te sApekSa. arthAt zaMkAvALu sthAna. tenAthI viparIta te nirapekSa. temAM zrAvaka sApekSa hiMsAno tyAga karato nathI. paNa nirapekSa hiMsA nathI ja karato. ahIM A tAtparya che- koIpaNa rAjya vagereno adhikArI mANasa bAravratano svIkAra karyo hoya to paNa potAnI gupta vAta jANI gayo hovAthI zaMkAsthAnavALA niraparAdhI evA paNa koIka puruSanA vadhano niSedha karato nathI. athavA rAjA anaparAdhI evA paNa koIka zatruputranA vadhano tyAga karato nathI. A pramANe sApekSa hiMsAne na choDavAthI aDhImAMthI savA vizA ochA thavAthI zrAvakone mAtra savA vizo dayA bAkI rahI. kahyuM che ke .sAhU vIsaM saDDe, tasasaMkappAvarAhasAvikkhe / addhaddhao savAo, visoao pANaaivAe // 1 // artha- prANanA atipAtamAM sAdhuone vIsa vazA dayA hoya che. zrAvakane trasa, saMkalpano niyama che. sUkSma-AraMbhajanya hiMsAno niyama nathI. temaja aparAdhI ane sApekSa hiMsAno niyama nathI. tethI ardha ardha karatA sapAda (savA) vazA dayA hoya che. hiMsA sthAvara (sUkSma) | trasa skUla) AraMbhajanya saMkalpajanya aparAdhI niraparAdhI sApekSa nirapekSa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 Atmaprabodha prazna- niyama karelA sthAno sivAyanA sthAnomAM zrAvaka IcchA pUrvaka jIvavadha bhale kare emAM zuM vAMdho che? uttara- kahelA trasAdi sivAyanA sthAvara vageremAM zrAvakanI yatanA hoya che, paNa nirdayapaNuM nathI hotuM. ahIM A bhAva che- meM saMkalpathI niraparAdhI trasavanuM ja paccakakhANa karyuM che. paNa e sivAyanuM paccakhANa karyuM nathI e pramANe vicArIne zrAvaka pRthvI vagereno tathA AraMbhathI trasAdino niHzaMkapaNe upamardana karato nathI, paraMtu jo tenA vinA cAlI zakatuM hoya to sthAvara vagerene paNa haNato nathI. have jo tenA vinA cAle tema na hoya to "kharekhara ! sarva AraMbhathI mukta A sAdhuo dhanya che. mahAAraMbhamAM magna thayelA mAro mokSa kyAM thaze ?" e pramANe dayAvALA hRdayathI sazaka ja tyAM pravarte che. kahyuM che ke vajai tivvAraMbhaM, kuNai akAmo anivvahaMto ya / thuNai nirAraMbhajaNaM, dayAluo savvajIvesu // 1 // artha- tIvra AraMbhano tyAga kare. nirvAha na thAya to IcchA vinA kare. nirAraMbhIjananI prazaMsA kare, sarva jIvo vize dayALu hoya. pUrvapakSa- jeno niyama nathI karyo evI vastumAM AvI yatanA karavAnI zuM jarUra che? uttarapakSa- yatanA vinA prANAtipAta viramaNanuM phaLa maLatuM nathI. kAraNa ke vrata kevala potAe uccarelAnuM nirvAha karavA mATe karAtuM nathI, puNya mATe paNa karAya che. ane puNya mananA pariNAmathI thAya che. have jo te sthAvara Adi vize paNa nirdaya che to badhI ya jagyAe tevo ja thaze. kema ke jema trasamAM jIva che tema sthAvaramAM paNa jIva che. Ama baMnemAM jIva sAmAnya che. tethI jeno niyama na karyo hoya tevA sthAvarAdimAM paNa yatanA kare. kahyuM che ke ___ jaM jaM gharavAvAraM, kuNai gihI tattha tattha AraMbho / mAraMbhe vi du naya, ta2tamano vite II I artha- gRhastha je-je gharano vyApAra kare che tyAM-tyAM AraMbha che. AraMbhamAM taratamayogathI yatanA vicAre. taratamayogathI eTale alpa AraMbhathI sAdhI zakAya evA kAryamAM mahA AraMbha na kare. athavA bahu sAvagha kAryano tyAga karIne alpa sAvaghavALuM kArya kare te tarata yoga che. (8) have avayavyatirekathI ahiMsAnI zubhottarakALatA = zubhAzubhatA batAvavAmAM Ave che yo rakSati parajIvAna, rakSati paramArthataH sa AtmAnaM / yo hantyanyAn jIvAn, sa hanti nara AtmanAtmAnaM // 9 // artha- je parajIvone rahe che te paramArthathI potAne rahe che. je anya jIvone haNe che te nara potAthI potAne haNe che. arthAt je bIjA jIvonuM rakSaNa kare che te potAnA AtmAnuM rakSaNa kare che ane je bIjA jIvone mAre che te potAnA AtmAne mAre che. (9) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati have anvaya- vyatirekathI ahiMsAnA phaLane batAve che sukhasaubhAgyabalAyu-rimakAntyAdiphalamahiMsAyAH / bahurukzokaviyogA, abalatvabhItyAdi hiMsAyAH // 10 // 113 artha- sukha, saubhAgya, baLa, AyuSya, dhIraja, kAMti Adi ahiMsAnuM phaLa che. bahu roga, zoka, viyoga, baLano abhAva, bhaya ityAdi hiMsAnuM phaLa che. A to upalakSaNa che. tethI vibhava, svarga vagere paNa je- je 2maNIya che te- te badhuM ahiMsAnuM phaLa che. ane je narakanipAta vage2e aniSTa che te badhuM hiMsAnuM phaLa jANavuM. (10) have A vrata ja dRSTAMta batAvavA dvArA varNavAya che je saMsArajaM dukkhaM, mottumicchaMti jaMtuNo / aNukaMpAparA niccaM, sulasu vva havaMti te // 11 // artha- je jIvo saMsAramAM utpanna thayelA duHkhane choDavA Icche che teo sulasanI jema nitya anukaMpAmAM tatpara thAya che. sulasanI kathA A pramANe che sulasanI kathA rAjagRha nagarImAM kAlikasUkarika nAmano kasAI vase che. te potAnA jJAtinA pAMcaso gharamAM agresara che. teno sulasa nAmano eka putra che. te abhayakumAra maMtrInA saMsargathI dayAmAM tatpara evo zrAvaka thayo. tenA pitA kAlikasUkarika to nitya pAMcaso pADAone mAre che. te zreNika vaDe nivArAto hovA chatAM paNa abhavya hovAnA kAraNe tenA vadhathI aTakato nathI. tethI kevala pApamAM nirbhaya thayelo, jene duSTa lezyA utpanna thaI che evo te marIne sAtamI narakamAM gayo. tyAre potAnA jJAtIya puruSoe bhegA thaIne sulasane kahyuM: have tuM pitAnA padane grahaNa kara. ane kuTuMbanuM poSaNa kara. sulase kahyuM: kevI rIte karuM ? teoe kahyuM: kulakramathI AvelI da22oja pAMcaso pADAone mAravAnI kriyA kara. sulase kahyuM: AvA prakAranA jIvavadhathI bheguM kareluM dhana tame badhA paNa bhogavo cho ane tenAthI utpanna thayeluM pApa to mAre ekalAe ja bhogavavAnuM Ave. tyAre teoe kahyuM: ame pApane vaheMcIne lezuM. tethI teone pratibodha ka2vA mATe sulasa kuThAranA prahArathI potAnA pagane ja jarAka chedIne AkraMdana karatAM bolyoH mane vedanA thAya che te vedanAne jaladI vaheMcIne laI lo. teoe kahyuM: vedanAne vaheMcI levAmAM amAruM sAmarthya nathI. sulase kahyuM: jo tamAruM ATaluM paNa sAmarthya nathI to pachI narakanuM kAraNa evuM aneka pADAnA vadhathI utpanna thayeluM pApa kevI rIte vaheMcIne lezo ? tyAre teo badhA paNa mauna dhAraNa karIne rahyAM. tyAra pachI sulasa potAnA badhA ya kuTuMbane prANivadhathI nivArIne savyavahArathI tenuM pAlana karato yAvajjIva zuddha zrAvaka dharmane ArAdhIne svargano bhAgI thayo. A pramANe prathama vratanA ArAdhanamAM sulasanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A pramANe bIjAoe paNa saddharmanuM mULa, sarva kAryonI siddhi mATe anukULa evuM A vrata prayatathI sevavuM joIe. ahIM bhAvanA gAthA A pramANe che Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 dhannA te NamaNijjA, jehiM maNavayaNakAyasuddhIe / savvajiyANaM hiMsA, cattA evaM viciMtijjA // 1 // artha- jeoe mana-vacana-kAyAnI zuddhithI sarvajIvonI hiMsAno tyAga karyo che teo dhanya che, teo namaskAra karavA yogya che, e pramANe vicAravuM. A pramANe prathama vratanI bhAvanA karI. (11) have bIjuM sthUla mRSAvAda viramaNa vrata kahevAmAM Ave che sthUla evuM je mRSAvAda eTale ke asatya bolavuM tenAthI viramaNa eTale ke nivRtti. te svarUpa je vrata te sthUla mRSAvAda viramaNa vrata kahevAya che. te vrata kanyA alIka AdithI nivRtti svarUpa che. te A pramANe kannAgobhUaliyaM, nAsAvahAraM ca kUDasakkhijaM / bhUtamalIga paMcahna, carU sunnuma pi nakSatti // 2 // Atmaprabodha zrAvaka sthUla vastu saMbaMdhI ati duSTa adhyavasAyathI thanArA pAMca prakAranA mRSAvAdano tyAga kare. te A pramANe- kanyA alIka, go alIka, bhUmi alIka, nyAsApahAra ane kUTa sAkSI. temAM nirdoSa evI paNa kanyAne A viSa kanyA che ityAdi kahenArane kanyA alIka lAge. bahu dUdha ApatI gAyane dUdha vagaranI kahe athavA alpa dUdha ApanArI gAyane ghaNuM dUdha ApanArI kahe tene go alIka lAge. bIjAnI bhUmine potAnI bhUmi kahe ene bhUmi alIka lAge. A sarva dvipada, catuSpada (apada) saMbaMdhI alIkanuM upalakSaNa jANavuM. prazna- jo A pramANe che to sarva saMgraha mATe dvipada AdinuM ja grahaNa kema na karyuM ? uttara- kanyA vagere alIko lokamAM ati gardhita hovAnA kAraNe vizeSathI teno tyAga karavA mATe tenuM ahIM grahaNa karyuM che. emAM koI doSa nathI. nyAsa = thApaNa, tenuM apaharaNa = apalApa te nyAsApahAra. A adattAdAna svarUpa hovA chatAM paNa apalApavALA vacananI pradhAnatA hovAthI mRSAvAdamAM kaheluM che. lAMca vagerenA lobhathI athavA matsara AdithI parAbhava pAmavAthI pramANa karelI paNa vAta bIjI rIte sthApana karanArane kUTa sAkSI lAge. A bIjAnAM pApone dRDha karato hovAthI pUrvanA mRSAvAdothI Ano bheda che. A pramANe gRhasthone sthUla alIkano niSedha kahIne sUkSma alIkamAM yatanA kahe che. sUkSma paNa eTale ke alpa vastu saMbaMdhI paNa alIkano yathAzakti tyAga kare. jo nirvAha na thaI zake tema hoya to taratamayogathI yatanA kare. (12) have satyavratano prabhAva batAvavAmAM Ave che-- je saccavvavahArA, tesiM duTThA vi neva pahavaMti / nAikkamaMta ANaM, tANaM divvAiM savvAiM // 13 // je satya bolanArA che teone duSTa (=skrUra) karmavALA paNa rAjA vagere zrI kAlakAcAryane datta purohitanI jema kaSTa ApavA mATe samartha nathI ja thatA. tenuM kathAnaka to trIjA prakAzamAM kahevAze. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 115 tathA jala, agni, dvit (? ghaTa) koSa, viSa, moSa (aDada), taMdula, phAla, dharma (dharmaja), sutasparza (?) A daza divyo che. AvA svarUpavALA sarva divyo temanI AjJAne oLaMgatA nathI. ahIM AjJA A pramANe che he jala ! mane na DubADa. he agni! mane na bALa. (he zatru! amArAthI dUra thA, he bhaMDAra! tuM khAlI na thA, he viSa! tuM amane pIDA na kara, he bhASA ! amane bAdhA na karo, te taMdulo! amane ajIrNa na karo, amAro dharma saphala thAo. are he putra ! tuM avinIta na thA, he sarpa ! amane DaMkha na mAra) ityAdi. AvA prakAranAM divyo jANavAM. (13) have satyathI ulaTuM asatya ghaNuM niMdanIya che te batAve che vayaNammi jassa vayaNaM, niccamasaccaM vahei vaccaraso / suddhIe jalaNhANaM, kuNamANaM taM hasaMti buhA // 14 // sarva jagatane aniSTa hovAthI ane apavitratAno hetu hovAthI asatya vacana e ja viSkArasa jenA mukhamAM nitya vahe che, zuddhi mATe jalasnAna karatA te puruSane vivekIo hase che. aho ! AnI mUrkhAI ! je A asatyavacanathI niraMtara malina thayelo paNa mAtra cAmaDI upara rahelA malane sApha karavAmAM samartha evA pANIthI potAne pavitra karavA Icchato snAnAdi mATe jAya che. jethI bIjAoe paNa kahyuM che ke cittaM rAgAdibhiH kliSTa-malIkavacanairmukhaM / jIvaghAtAdibhiH kAyo, gaGgA tasya parAGmukhI // 1 // satyaM zaucaM tapaH zaucaM, zaucamindriyanigrahaH / sarvabhUtadayA zaucaM, jalazaucaM ca paJcamaM // 2 // . artha- jenuM citta rAgAdithI kliSTa che, jenuM mukha alIka vacanothI kliSTa che, jenI kAyA jIvaghAta AdithI kliSTa che, tene gaMgA parAphamukha thayelI che. (1) satya zauca che, tapa zauca che, Idriyano nigraha zauca che, sarva jIvonI dayA zauca che, ane pAMcamuM jala zauca che. (2) (14) vaLI mUyattaNaMpi manne, sAraM saarNbhvynnsttiio| nimmaMDaNaM cia varaM, jalaMtaaMgArasiMgArA // 15 // huM ema mAnuM chuM ke- AraMbhavALA asatyabhASaNane, eTale ke marma pragaTa karavAthI pApavALA vacanane bolavAnI je zakti che tenA karatA to mUMgApaNuM sAruM. ahIM dRSTAMtane kahe che- dhagadhagatA aMgArAthI zarIrane zaNagAravuM enA karatAM to zarIrano zaNagAra na karavo sAro. ahIM A artha che. je pramANe zarIranI zobhA mATe paNa karelo aMgArAno zRMgAra ulaTuM dAdAdi anarthanuM kAraNa che, 1. jala, agni, ghaTa, koSa, viSa, taptamASaka, taMdula, phUla ane dharmaja ema nava divyo keTalAka mAne che ema bhagavad gomaMDala koSamAM che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 Atmaprabodha te pramANe potAnI nipuNatA batAvavA mATe paNa zarU kareluM AraMbhavALuM vacana ulaTuM naraka nipAta Adi duHkhanuM kAraNa thAya che. tenA karatAM to mUMgApaNuM sAruM (15) have pAlana karelA ane nahIM pAlana karelA A vratanuM phaLa batAvAya che sacceNa jio jAyai, appaDihayamahuraguhiravaravayaNo / alieNaM muharogI, hINasaro mammaNo mUo // 16 // satya vacanathI jIva A lokamAM yaza, vizvAsa Adino pAtra thAya che, ane paralokamAM apratihata, madhura, gaMbhIra ane zreSTha vacanavALo thAya che. apratihata- vajanI jema kyAMya paNa skUlanA na pAme. madhura- paripakva zeraDInA rasa jevuM. gaMbhIra- pANIthI bharelA vAdaLAnI garjanA jevuM. zreSTha- vyakta akSaravALuM hovAthI kamanIya. tathA alIka vacanathI A lokamAM avizvAsa, apakIrti Adino bhAjana thAya, ane bhavAMtaramAM mukharogI, hIna svaravALo, makhkhana ane mUka thAya che. mansana eTale bolatI vakhate tenuM vacana alanA pAme. A vrata vANIno viSaya hovAthI tenuM phaLa paNa vANIno ja viSaya che ema kahyuM. bIjI rIte avirAdhelA A vratathI svargAdi ane virAdhelA A vratathI narakAdi phaLa paNa jANavuM.(16) have A vratamAM vyatirekathI dRSTAMta kahevAya che dappeNa aliyavayaNassa, jaM phalaM taM na sakkimo vottuM / dakkhiNNAlIeNa vi, gao vasU sattamaM narayaM // 17 // potAnA matanI sthApanA karavAnA AgrahathI je jinamatathI viruddha vacana bolavAmAM Ave che, tenuM anaMtAnaMta saMsAraparibhramaNa rUpa phaLa chadmastha ane parimita AyuSyavALA ame kahevA mATe samartha nathI. kAraNa ke dAkSiNyAlIkathI paNa vasu rAjA sAtamI narakamAM gayo. jo dAkSiNyathI paNa kahelA alIkathI AvA prakAranI durgati thAya che to pachI darpathI kahelA alIkanuM phaLa kevI rIte kahevuM zakya bane? dAkSiNya =gurunI patIno Agraha. tethI boleluM alIka te dAkSiNyAlIka. ahIM vasu rAjAnI kathA A pramANe che vasurAjAnI kathA ' DAhala dezamAM zaktimatI nagarImAM abhicaMdra nAmano rAjA hato. tene vasu nAmano putra hato. te ja nagarImAM jinadharmathI vAsita manavALo kSIrakadaMbaka nAmano eka upAdhyAya raheto hato. tenI pAse azaTha AcAravALA, bAlyakALathI paNa satyavratamAM rakta te vasukumAre vidyA abhyAsa karyo. tyAre parvataka nAmano upAdhyAyano putra ane nArada nAmano vidyArthI hato. te baMnee paNa vasukumAranI sAthe zAstra abhyAsa karyo. koI vakhata teo traNe paNa thAkI javAthI AMgaNAnI bhUmimAM sutA hatA tyAre upAdhyAye AkAzamAM cAraNa RSinA mukhamAMthI A pramANe vANI sAMbhaLI. je A traNa vidyArthIo AMgaNAnI bhUmimAM sutA che temAMthI eka uccagatimAM jaze ane be to narakamAM jaze. tyArapachI teNe vicAryuM ke- A RSinuM vAkya koI paNa rIte khoTuM na thAya. paraMtu Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 117 AmAMthI narakamAM janArA bene kevI rIte jANavA? athavA je dayALu na hoya te narakamAM jAya. tethI pahelAM huM AmanA dayALupaNAne jouM. A pramANe vicArIne eNe loTanA traNa kukaDA banAvyA. tyAra pachI ziSyone eka-eka kukaDo ApIne "jyAM koIpaNa na jue tyAM ja Ane mAravA." e pramANe Adeza karyo. tyAre vasu ane parvatane alaga-alaga ekAMta vanamAM jaIne nirdayatAthI potapotAnA kukaDAne mAryo. nArade to ekAMtamAM jaIne kukaDAne AgaLa mUkIne A pramANe vicAryuM gurue amArI pAse AvuM dArUNa kArya kema karAvyuM? kAraNa ke niraparAdhI jIvone koNa buddhizALI A pramANe haNe ? athavA "jyAM koIpaNa na jue tyAM Ane mAravo' e pramANe bolatA guruno abhiprAya jANyo ke Ane na ja mAravo. kAraNa ke A jue che, huM jouM chuM, jJAnIo jue che. paraMtu jyAM koI paNa na jue tevuM sthAna to koI paNa nathI. tethI huM ema mAnuM chuM ke amArA guru kRpALu che. ziSyonI parIkSA karavA mATe A pramANe Adeza karyo. A pramANe vicArIne teNe kukaDAne na mAryo. tyArapachI eNe pAchA pharIne guru pAse jaIne kukaDAne nahIM mAravAnuM kAraNa jaNAvyuM. A UrdhvagativALo che e pramANe nizcaya karIne khuza thayelA gurue tenI prazaMsA karI. teTalAmAM vasu ane parvatake AvIne kukaDAne mAryo e pramANe kahyuM. gurue- "are ! paThita mUrkhAo tamane dhikkAra thAo.' ityAdi durvAkyothI tarjanA karI ane kheda pAmelA temaNe svayaM manamAM vicAryuM. mArA jevA gurune pAmIne paNa jo A adhogatimAM jaze to mAruM mAhAtma kyAM rahyuM ! athavA jenuM AyuSya kSINa thaI gayuM hoya evA puruSane rAjavaidya paNa zuM kare ? vaLI UMcA sthaLa upara vAdaLAnI vRSTinI jema A baMne vize mArA A adhyApanano prayAsa paNa niSphaLa gayo. AthI naraka duHkhanA kAraNa evA A gRhAraMbhothI mAre saryuM. e pramANe vicArIne vairAgyathI te upAdhyAye cAritrano svIkAra karyo ane parvatake tenA padanuM pAlana karyuM, arthAt parvataka upAdhyAya banyo. jeNe zAstrano abhyAsa karI lIdho che evo nArada ruci pramANe bIjI jagyAe gayo. abhicaMdra rAjAe paNa yogya kALe dIkSA lIdhI. tyArapachI vasue pitAnI jema pRthvInA bhArane dhAraNa karyuM, arthAt rAjA thayo. have A rAjA saghaLI pRthvI upara satyavAdI tarIke prasiddha thayo. tenA kAraNe ja kyAMya paNa khoTuM bolato nathI. A bAju koIpaNa bhille viMdhya aTavImAM haraNa tarapha bANa choDyuM. paraMtu skUlanA pAmeluM te bANa vacce paDyuM. tyAre te bhille bANa skUlanA pAmavAnA kAraNane zodhatAM AgaLa AkAza jevA sphaTikanI zilAne hAthanA sparzathI jANIne vicAryuM. meM A zilAnI pAchaLa - caratA haraNane joyo hato tethI mAruM bANa skUlanA pAmyuM. kharekhara ! A svaccha zilA vasurAjAne yogya che. A pramANe vicArIne gupta rIte AvIne eNe vasurAjAne zilA jaNAvI. vasu rAjAe paNa tene dhana ApIne te zilA grahaNa karI. tyAra pachI rAjAe zilpIonI pAse tenI vedikA ghaDAvIne ekAMtamAM teone mArIne te vedikA upara potAnuM siMhAsana mUkyuM. tyAre saghaLo ya loka A pramANe kahe che. aho ! rAjAnuM siMhAsana satyanA prabhAvathI AkAzamAM rahyuM che. A rAjAne satyathI devo paNa seve che. eka vakhata nArada prItithI parvatakanA ghare Avyo. tyAre te brAhmaNa potAnI sabhAmAM RvedanuM vyAkhyAna karato hato. tyAre 'kanairyagvya' e sUtramAM parvatake ajano Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 Atmaprabodha artha bokaDo karyo. eTale nArade- 'AhA ! pApa zAMta thAo" e pramANe kahI ane potAnA kAna baMdha karIne kahyuM: he bhAI ! bhrAMtithI ja tuM Ama zA mATe kahe che ? ApaNA guru to aja zabdathI traNa varSanA cokhA kahetA hatA. have parvataka gurue kahelA te arthane yAda karato hovA chatAM "A ziSyone mArA upara avizvAsa na thAo e pramANe garvathI nAradane kahyuM he nArada ! tuM ja brAMta che tethI mane brAMta kahe che. kAraNa ke meSa (bokaDo) arthane kahenArA gurune nighaMTu sAkSI che. nArade kahyuM: zabdo be prakAranA hoya che. mukhya arthane kahenArA ane gauNa arthane kahenArA. temAM te gAyatte ti banA: "= je utpanna na thAya te aja." e pramANe gauNa arthavALo aja zabda gurue ahIM kahyo che, mukhya arthavALo nahIM. jo buddhizALIone nighaMTunI uktithI ja zabdArtha pramANa hoya to pachI guru zA mATe kare che? tethI te parvataka ! dharmano upadeza karanArA gurune ane dhArmika zrutino lopa karato tuM potAnA baMne lokano lopa kare che. tethI parvatake krodhapUrvaka kahyuM: A nakAmA zuSkavAdathI zuM ? ApaNA beno potapotAno pakSa khoTo paDavAmAM jIbhano cheda karavo e pramANe zarata thAo, arthAt jeno pakSa khoTo paDe tenI jIbhano cheda karavo. ahIM pramANa tarIke ApaNA baMneno saha adhyAyI vasa rAjA thAo, A sAMbhaLIne nArada satyavAdI hovAthI kSobha pAmyA vinA 'hA' e pramANe kahIne koI paNa kAma mATe nagaramAM gayo. tyAre putranA snehathI vyAkuLa thayelI mAtAe ekAMtamAM parvatakane kahyuM: he vatsa ! teM A potAno nAza karanArI zarata karI che. kAraNa ke meM paNa tArA pitA pAsethI enA braha: aja eTale traNa varasanA cokhA e artha sAMbhaLelo che. paNa bIjo artha sAMbhaLyo nathI. tethI hamaNAM paNa nAradane bolAvIne te asatya vacananI kSamA mAga. jema sarva rogonuM mULa ajIrNa che tema sarva ApattinuM mULa mada che. mATe teno tyAga kara. have teNe kahyuM: he mA ! ahIM bhaya zuM che ? kAraNa ke utpanna thayelAnuM eka divase avazya mota thAya che. AthI je kahyuM te kahyuM ja che. have je thavAnuM haze te thaze. tyAra pachI mAtA putranI ApattinuM nivAraNa karavA mATe vasu pAse gaI. vasue paNa teNIne praNAma karIne prItithI svAgatanA praznapUrvaka kahyuM: he mA ! ahIM AvavAthI te mArA upara moTI maherabAnI karI che. AthI AvavAnuM kAraNa kahe. tane zuM ApuM ? tyAre teNIe paNa "lAMbu jIva' e pramANe AzIrvacana pUrvaka tene kahyuM: he rAjan ! "je pramANe putrane jIvato jouM te pramANe kara !" vasue kahyuM? tAro putra mAro saha adhyAyI hovAnA kAraNe mAro baMdha che ane guruno putra hovAnA kAraNe guru che. teno hamaNAM koNa duzmana thayo che? A pramANe sAMbhaLIne "eka potAnA mukha vinA tArA bhAIno koI paNa zatru nathI." e pramANe bolatI teNIe sarva paNa putrano vAda jaNAvyo. pachI "savAre tAre baMnenI madhyamAM mArA putranA vAkyane sAcuM karavuM e pramANe prArthanA karI. vasue kahyuM huM kyAMya paNa khoTuM vacana nahIM boluM, tethI hamaNAM phUTa sAkSImAM ane guru vacanathI viparIta te kevI rIte boluM? teNIe kahyuM: he vatsa ! hamaNAM A vicArathI sayuM. "jIva rakSAnuM puNya tane thAo, khoTu bolavAmAM lAgatuM pApa mane thAo." e pramANe gADha AgrahathI vasurAjAe tenuM vacana mAnyuM. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 bIjo prakAza - dezavirati have savAranA samaye vasurAjA sabhAmAM Ave chate vivAda karatA nArada ane parvatake tyAM jaIne moTA svare potapotAnA pakSane jaNAvyo. tyAre mAdhyastha svabhAvavALA sabhAnA lokoe vasurAjAne vinaMti karI. he vaso ! te A pRthvI tA2A vaDe satya arthavALI karAI che ke jyAM teM bAlabhAvathI satyavratane na mUkyuM. tathA satyanA ja prabhAvathI jANe sevaka thayelA hoya tevA devoe paNa tAruM siMhAsana AkAzamAM dhAraNa karyuM. tethI he satyanA sAgara ! hamaNAM satya uktithI A baMneno vAda zAMta kara. have utpanna thayelI che durgati jenI evA vasurAjAe teonA vacanane jANe sAMbhaLyuM na hoya tema ane potAnI te prasiddhinI avagaNanA karIne 'gurue to 'anA-meSA: ' aja eTale meSa e pramANe vyAkhyAna karyuM che. e pramANe sAkSI ApI. tethI A malina AtmAe ati nirmaLa evI mane potAnI nIce nAMkhI e pramANe jANe gussAthI tenI sphaTikamayI vedikA tarata phUTI gaI. tathA gusse thayelI rAjyanI devIe siMhAsana uparathI vasune nIce pADyo. tyAre nArada paNa 'he sarvadharma paribhraSTa ! tane jovo paNa ucita nathI.' e pramANe tenI niMdA karato tarata tyAMthI nIkaLI gayo. 're mUDha ! teM gUDhamaMtrathI zuM karyuM ?' e pramANe lokothI niMdA karAtA parvatake to sarvathA mAnabhraSTa thaIne te nagarano tyAga karyo. rAjyanI devIthI vegathI tamAcAnA mA2thI haNAyelo vasu durite karelI sahAyathI sAtamI narakamAM gayo. tyArapachI aparAdhI evA tenA paTTe je- je putra beThA te- te kramethI ATha putra sudhI devatAthI marAyA. jethI kahyuM che ke- aparAdhI evA tenA paTTe je- je putrane beThelA joyA yAvat ATha krama sudhI te-te putrane devatAe haNyA. je manuSye Ajanma kyAre paNa viSabhakSaNa na karyuM hoya ane aMte viSabhakSaNa kare to viSa tene haNe che. te pramANe kyAre paNa khoTI nahIM bolAyelI, aMte khoTI bolAyelI vANIe vasune mAryo. A pramANe bIjA vratamAM vasurAjAnuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe mRSAvAdanA vipAkane sAMbhaLIne sarva paNa bhavyajIvo tenA parihAramAM tatpara thAo.jethI sarva ISTanI siddhi thAya. ahIM bhAvanA A pramANe karavI thovaM pi aliyavayaNaM, je na hu bhAsaMti jIvite vi / sacce ceva rayANaM, tesiM namo savvasAhUNaM // 1 // artha- jeo mRtyu thAya to paNa thoDuM paNa asatya vacana bolatA nathI, ane satyamAM ja jeo rata che, te sarva sAdhuone namaskAra thAo. A pramANe bIjuM vrata kahyuM. (17) have trIjuM sthUla adattAdAna viramaNa vrata kahevAmAM Ave che- je sthUla je adattAdAna eTale ke nahIM ApelI vastunuM grahaNa, tenAthI viramaNa eTale ke virati, vrata te sthUla adattAdAna viramaNa vrata kahevAya che. te sacitta Adi sthUla vastunA je te svarUpa tyAga svarUpa che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 te A pramANe- tavayaMmi caijjA, sacittAcittathUlacorijjaM / tiNamAitaNu ateNiya- meso puNa mottumasamattho // 18 // gRhastha adattAdAna viramaNa rUpa trIjA vratamAM dvipada, catuSpada Adi sacitta, suvarNa, rUpuM Adi acitta, upalakSaNathI alaMkRta strI vagere mizra vastu, te saMbaMdhI sthUla corIno tyAga kare. AnuM sthUlapaNuM jADIbuddhivALAne paNa niMdanIya hovAthI athavA corAyuM e pramANe lokomAM kahevAtuM hovAthI jANavuM. to pachI sUkSmanI zuM vAta che ? kahe che- ghAsa vagerenI saLI Adi saMbaMdhI sUkSma corI gRhastha choDavA mATe asamartha che. te vinA mArga vageremAM catuSpada vagereno nirvAha na thaI zake. AnuM sUkSmapaNuM sUkSma vastuno viSaya hovAthI athavA sUkSma dRSTivALAothI tyAjya hovAthI jANavuM. Adi zabdathI nadInuM pANI, vananA phUla, bakarInI lIMDI rUpa Idhana Adi samajavuM. (18) have A corI jeTalA prakArathI tyAjya che te batAve che-- nAsIkayaM nihigayaM, paDiaM vIsAriaM ThiaM navaM / paraatthaM hIraMto, niyaatthaM ko viNAsei // 19 // Atmaprabodha thApaNamAM mUkeluM hoya, nidhAnamAM raheluM hoya, paDI gayuM hoya eTale ke svabhAvathI bhraSTa thayeluM hoya, bhUlAI gayuM hoya eTale koIka vyagracittathI mUkAyeluM hoya, raheluM hoya eTale ke dhanano svAmI maraNa pAmavAthI koIe paNa grahaNa na karyuM hoya, khovAI gayuM hoya, A prakArothI paranuM dravya haraNa karato kayo buddhizALI sakala saMpattine saMpAdana karavAmAM samartha potAnA puNya svarUpa dhanano nAza kare ? koI paNa na kare. (19) vaLI paradhana grahaNa kare chate kevala trIjA vratano bhaMga nathI, paraMtu pahelA vratano bhaMga paNa che e pramANe kahe che- jaM par3a mama tti jaMpa, taM taM jIvassa bAhirA pANA / tiNamittaM pi adinnaM, dayAluo to na giNhei // 20 // dareka jIva je sacitta, acitta ane mizra vastu che tene 'A mAruM che' ema kahe che. tethI te te vastu jIvanA bAhya prANo che. kAraNa ke atyaMtara ane bAhya ema be prakAranA prANo che. tyAM zvAsa vagere atyaMtara prANo che. mamatvanuM kAraNa evI suvarNa vagere vastuo bAhya prANo che. kAraNa ke te vastuono nAza prANanA nAzanI jema duHkhanuM kAraNa che. Ama hovAthI jeNe prANIvadhanuM paccakkhANa karyuM che evo dayALu bIjAnI ghAsanA taNakhalA jeTalI paNa vastu grahaNa na kare. ahIM A rahasya che- pUrve gRhasthane nahIM ApelA tRNa vagere grahaNa karavAnI je rajA ApI te mArga vageremAM svAmI vagaranA tRNa vagerenI apekSAe jANavI. ahIM to teno je niSedha karyo che te mAlikInI vastunI apekSAe jANavo. dekhAya paNa che ke- bIjAe saMcita karelA tRNa vagere paNa nahIM apAyelA grahaNa karanAro coranI jema vadha, baMdhana vagere pAme che. tethI gRhasthe bIjAe grahaNa karelI tRNa vagere vastu nahIM apAyelI grahaNa na karavI joIe. (20) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 121 have je vicAra vagaranA manavALA corIthI kalyANane Icche che teone AzrayIne kahevAya che kulakittikalaMkakaraM, corijaM mA kareha kaiyAvi / iha vasaNaM paccakkhaM, saMdeho atthalAbhassa // 21 // kulanI kIrtine kalaMka karanArI corI kyAre paNa na karo. kemake emAM arthalAbhano saMdeha che, eTale ke arthalAbha thAya ke na paNa thAya. paNa vyasana to pratyakSa ja che. vyasana- jelamAM rahevuM, vadha, baMdhana, (hAtha, paga AdinuM) kapAvuM Adi duHkha e vyasana che. (21) vaLI kAUNa coravittiM, je abuhA ahilasaMti saMpattiM / visabhakkhaNeNa jIviya-micchaMtA te viNassaMti // 22 // je ajJAnIo corI karIne saMpattine Icche che teo viSa bhakSaNathI jIvitane IcchatA vinAzane pAme che. (22) have ukta svarUpavALAthI viparIta AcAravALAnI prazaMsanIyatA batAve che te dhannA sappurisA, jesiM maNo pAsiUNa parabhUI / ' paNa parAmUtriya, parva saMdhyA varuDuM 23 | jeonuM mana bIjAnI saMpatti joIne grahaNa karAtI A vadha, baMdhana AdinuM kAraNa hovAthI parAbhUti ja = parAbhava ja che e pramANe ciMtana kare che te satparuSo dhanya che, teone puNyazALI jANavA. kharekhara ! teo parAbhavathI jema dUra bhAge che tema parasaMpattithI paNa dUra bhAge che. (23) have corInA phaLane batAvavAmAM Ave che vahabaMdharohamaccU, corijAo havaMti iha loe / . narayanivAsadhaNakkhaya-dAriddAiM ca paraloe // 24 // A lokamAM corIthI vadha, baMdha, rodha, mRtyu thAya che ane paralokamAM narakamAM nivAsa, dhanano kSaya, daridratA vagere thAya che. vadha eTale lAkaDI vagerethI mAravuM. baMdha eTale doraDA vagerethI bAMdhavuM. rodha eTale jela vageremAM rAkhavuM. mRtyu eTale mastaka cheda vagerethI mAravuM. (24) have adattAdAnanA tyAganuM dRSTAMtagarbhita phaLa kahevAmAM Ave che- jaM ittha jaNapasaMsAi, parabhave sugaimAi hoi phalaM / mukke adattadANe, taM jAyaM nAgadattassa // 25 // adattAdAnano tyAga karavAmAM A lokamAM janaprazaMsA Adi ane parabhavamAM sugati Adi phaLa prApta thAya che. te phaLa nAgadattane prApta thayuM. bhAvArtha kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A pramANe che Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 2 Atmaprabodha nAgadattanI kathA vANArasI nagarImAM jitazatru nAmano rAjA hato. te nagarImAM eka dhanadatta nAmano zreSThI raheto hato. tene dhanazrI nAmanI patI hatI. teone nAgadatta nAmano putra hato. bAlya avasthAmAM ja sadgurunA saMyogathI jinadharmamAM zraddhAne pAmIne saMsArathI virakta thayelA teNe adattAdAna viramaNa vrata grahaNa karyuM. bIjAM paNa vrato ane niyamo grahaNa karyA. eka vakhata te nagaranA zreSThInI nAgavasu nAmanI kanyAe jinapUjA mATe jinAlayamAM jatA mArgamAM te nAgadattane joIne tenA rUpa, saubhAgya AdimAM mohita thayelI "A bhavamAM mAro A ja pati thAo" e pramANe manamAM nizcaya karIne potAnA pitAne vicArelo artha jaNAvyo. tethI pitAe paNa tenA nizcayane jANIne nAgadattanA pitAnA ghare jaIne tenI AgaLa potAnI kanyAno abhigraha jaNAvyo. tyAre sAMsArika bhogane nahIM IcchatA evA paNa nAgadattanI sAthe teNInuM sagapaNa karyuM. tyAra pachI eka vakhata te nagarano koTavAla te kanyAne joIne tenA rUpamAM mohita thayo. zreSThI pAse potAnA puruSone mokalIne tenI mAMgaNI karI. tyAre zreSThIe kahyuM: A kanyA to meM nAgadattane ApI che, tethI bIjAne pharI ApavI zakya nathI. kemake "kanyA eka vakhata ja apAya che evuM nItivAkya che. tyAra pachI koTavAla potAnA puruSonA mukhathI te vAta sAMbhaLIne gusse thayelo dararoja nAgadattanA chidrane zodhavA lAgyo. have eka vakhata ati caMcala ghoDA upara ArUDha thaIne rAjavATikAe jatA rAjAnA kAnamAMthI kuMDala paDI gayuM ane te nagaramAM ghaNuM zodhavA chatAM kyAMya paNa na maLyuM. te avasare jinAlaye jato nAgadatta mArgamAM te kuMDalane jovA chatAM svayaM adattAdAnanuM paccakakhANa karyuM hovAthI tene lIdhA vinA jinAlayamAM jaIne jinapUjA karIne zrI jinanI AgaLa kAyotsargathI rahyo. te ja avasare kyAMyathI bhAgyayoge tenI pAchaLa AvatA koTavAle te kaMDalane joIne jaladIthI tene grahaNa karIne duSTa buddhithI nAgadatta upara kalaMka ApavA mATe tarata jinAlayamAM AvIne kAyotsargamAM rahelA ja tenA kAnamAM kuMDala nAkhIne ane tene gADha baMdhanathI bAMdhIne rAjAnI AgaLa laI gayo. tenA kAnamAM potAnA kuMDalane jovAthI A cora che e pramANe nizcaya karIne gusse thayelA rAjAe koTavAlane tenA vadhano Adeza Apyo. tethI koTavAla paNa potAnuM vAMchita kArya saphaLa thatuM mAnato khuza thayelo nAgadattane coranI jema viDaMbanA karato zreSThInI kanyA nAgavasunA jharUkhAnI nIcethI jeTalAmAM nIkaLyo teTalAmAM nAgavasu kanyA zuddha zraddhAvALA potAnA patinI te avasthA joIne potAnA manamAM atizaya duHkhane dhAraNa karatI zrI jinazAsananI apabhrAjanAnuM nivAraNa karavA mATe ane potAnA patinA saMkaTane dUra karavA mATe tarata potAnA gRha jinAlayamAM AvIne zAsanasurIne yAda karIne jyAre A akArya vilaya pAmaze tyAre huM kAyotsarga pArIza' e pramANe manamAM nizcaya karIne dharmadhyAna karatI zrI jinapratimA AgaLa kAyotsargathI rahI. - have te koTavAle te nAgadattane smazAnamAM laI jaIne jeTalAmAM zULI upara caDhAvyo teTalAmAM te bhAMgI paDI. A pramANe traNa vAra thayuM. tyAra pachI pharI zrI jinadharmanA mAhAbhyathI zAsanasurIe Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 123 karelI sahAyathI zULInA sthAne siMhAsana thaI gayuM. ane tyAre je talavAranA prahAro karyA hatA, te badhA paNa mALA ane AbharaNo thaI gayA. tethI vismaya pAmelA lokoe A badhI paNa vAta rAjAnI AgaLa jaNAvI. te vAta sAMbhaLavAthI ati vismaya pAmelA rAjAe paNa tarata tyAM AvIne sonAnA siMhAsana para beThelA ane vividha mALA-alaMkArothI vibhUSita nAgadattane joIne pote karelA aparAdhanI pharI pharI kSamA mAgIne nAgadattane hAthInA skaMdha upara besADIne mahotsavapUrvaka nagaramAM praveza karAvyo. te avasare tevA prakAranA dharmanA prabhAvane jovAthI badhA paNa lokoe zrI jinadharmanI prazaMsA karI. tyAre nAgavasu kanyAe paNa nAgadattane tevA prakAranA ADaMbarathI potAnA jharUkhAnI nIcethI jatA jANIne tarata kAyotsarga pAryo. tyAra pachI te koTavAlane asad dUSaNa ApanAro mAnIne gusse thayelA rAjAe tenuM sarvasva grahaNa karIne sevakone mAravAnI AjJA ApI. tyAre jIvadayAmAM tatpara nAgadatte tene jIvato choDAvyo. tyAra pachI nAgadatta nAgavasu kanyAno potAnA vize tevA prakArano tAttvika anurAga jANIne mAtA-pitAe karelA mahotsavathI zubhalagna tene paraNyo. tyAra pachI lAMbA kALa sudhI tenI sAthe sAMsArika sukhone anubhavIne aMte sadgurunI pAse dIkSA grahaNa karIne sArI rIte saMyamanuM ArAdhana karIne samAdhithI kALa karIne devapadane prApta thayo, arthAt deva thayo. A pramANe trIjA vratamAM nAgadattanI kathA pUrNa thaI. A pramANe paramAtma saMpattine IcchatA bIjA paNa bhavyajIvoe adattAdAnano tyAga karavo joIe. ahIM A pramANe bhAvanA bhAvavI ke iNamavi ciMteavvaM, adinnadANAo niccavirayANaM / samatiNamaNimuttANaM, Namo sayA savvasAhUNaM // 1 // artha- jeo adattAdAnathI sadA virAma pAmelA che, tRNa ane maNi motImAM samAna manavALA che te sarva sAdhuone haMmezA namaskAra thAo. A pramANe trIju vrata kahyuM. (25) have cothuM sthUla maithuna viramaNa vrata kahevAmAM Ave che bhUla evuM je maithuna, tenAthI viramaNa svarUpa je vrata te sthUla maithuna viramaNa vrata kahevAya che. te parastrI AdinA tyAga svarUpa che. te A pramANe morAtni vetriya, pArasevA pamuhUUT . neha va vadhe, savAraa pavanajhA radda potAnA sivAya bIjA nara-tiryaMca ane devonI audArika ane vaikriya strIo, paraNelI ane grahaNa karelI nArIo, tiryaMcaNIo ane devIo teonA upabhogano tyAga karIne gRhastha cothA vratamAM svadArA saMtoSane svIkAre. je pramANe paradArano tyAga kare te pramANe vezyAno paNa tyAga karato te svadArAthI ja saMtoSa pAme. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha prazna- 52dA2Ano saMsarga vaira Adi doSane utpanna karato hovAthI zrAvakone yogya nathI. paraMtu je nadInA nIranI jema sarva sAdhAraNa che evI strIno upabhoga karavAmAM zo doSa che ? 124 uttara- A pramANe na kahevuM. kAraNa ke teno upabhoga paNa sarva durAcAranI zikSAnuM mULa che. vaLI A lokamAM ane 52lokamAM mahAduHkhanuM kAraNa che, AthI teno tyAga karavo ja yogya che. (26) vaLI vezyAno vizvAsa na karavo jaMpaMti mahuravayaNaM, vayaNaM daMsaMti caMdamiva somaM / taha vi na vIsasiavvaM, nehavimukkANa vesANaM // 27 // jo ke A vezyAo jhINI karelI sAkara meLavelA dUdhanI jema madhura vacanane bole che, tathA caMdranI jema saumya prasanna mukhane batAve che, to paNa snehathI rahita vezyAono vizvAsa na ja karavo joIe. kAraNa ke mA jANaha jaha mauaM, vesAhiaaM samammaNullAvaM / sevAlabaddhapatthara-sarisaM paDaNeNa jANihisi // 1 // artha- marmavacanavALuM vezyAnuM hRdaya komaLa che ema tuM na jANa. paDavAthI (anubhavavAthI) sevALathI baMdhAyelA paththara samAna che ema jANIza. (27) have dRSTAMtapUrvaka vezyAno upabhoga karavA yogya nathI e batAve che- taha ammApi maraNaM, soUNaM duNha rAyaputtANaM / masAvi na mANijA, durabhiNivesAo vesAo // 28 // hamaNAM jenuM dRSTAMta kahevAnuM che evA be rAjaputronA kAraNe mAtA pitAnA maraNane sAMbhaLIne, upalakSaNathI te be putrone niMdA vagere duHkhonI prApti sAMbhaLIne, vivekIe duSTa adhyavasAyavALI vezyAne manathI paNa na mAnavI joIe, to pachI vacana ane kAyAnI to vAta ja zuM ka2vI ? zAMtinAthacaritramAM saMbhaLAya che kebe rAjaputronuM dRSTAMta ahIM ratapura nAmanuM nagara che. temAM zrI soLamA jinezano jIva hovAthI atizaya adbhuta bhAgya- saubhAgyayukta zrISeNa nAmano rAjA che. tene abhinaMditA ane zikhinaMditA nAmanI be patnIo hatI. te rAjAne be kumAro hatA. teone upAdhyAya pAse bhaNAvyA. paNa cittane duHkhe karI vArI zakAya che ane kAmane du:khe ka2I jItI zakAya che. tethI gurunI zikSAno anAdara karIne ane potAnI prasiddhine avagaNIne ane lajjAnA bhArane tyAgIne te nagaramAM rahenArI, potAnA rUpathI surAMganAone jItI lIdhI che evI anaMga senA nAmanI gaNikAmAM te baMne anurAgI thayA. tyAre ekAMtamAM pitAe zikhAmaNa ApI. 'he vatso !' yauvanamAM A tame zuM AdaryuM che ? je Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - * dezivarati bhoLA hRdayavALI kulavadhUono tiraskAra karI paramArthathI sneha vagaranI vezyAo vize anurAga ka2vo enA karatAM bIjuM-koI mAnabhaMganuM kAraNa nathI. A pramANe pitAe zikhAmaNa ApI chatAM cAbUkanA ghAnI avagaNanA karanArA ghoDAonI jema, AlAnathaMbhane ukheDI nAkhanArA hAthIonI jema, IcchApUrvaka ja vilAsa karatA eka dravyamAM (vezyAmAM) abhilASavALA hovAnA kAraNeparaspara jhaghaDo karatA, grahaNa karelA che talavAra vage2e hathiyAro jeNe evA te baMnee nirlajjapaNe vairInI jema jhaghaDo karyo. tyAre asAdhya vyAdhithI jANe gherAyelA na hoya, prabala pizAcathI jANe chalAyA na hoya evA te baMne azakyapratikA2vALA jANIne tenA du:khathI baMne patnI sahita rAjAe kAlakUTa viSanuM bhakSaNa ka2I kALa karyo, arthAt mRtyu pAmyo. lokothI niMdAtA teo paNa paraspara yuddha karatA mahAduHkhanA bhAgI thayA. tethI A pramANe vezyAvyasanane duraMta jANIne buddhizALIoe te AcaravuM na joIe. tethI parIo vize ane sAdhAraNa strIo vize kAmano saMsarga tyAga karIne suzrAvake svadArA saMtoSI thavuM joIe. jo tema karavAmAM na Ave to kAmAMdhapaNAnI Apatti Ave. (28) kAmAMdhapaNuM zrAvakane anucita ja che. te A pramANe- kAmaM kAmaMdheNaM, na sAvaeNaM kayAvi hoyavvaM / dehadharNadhammakhayakA - riNI hi kAmammi aigiddhI // 29 // 125 zrAvake kyAre ya paNa atizaya kAmathI = maithunanA abhilASathI AMdhaLAnI jema vivekarUpI dRSTi DhaMkAI jatI hovAthI kAmAMdha na thavuM joIe. kAmAMdha thavAmAM doSane kahe che- kAmamAM ati lolupatA deha, dhana ane dharmano kSaya karanArI che. A pramANe kAmAMdhapaNAmAM doSone jANIne svadArAmAM paNa gRhasthoe ativRddhi na karavI joIe. (29) A pramANe puruSane AzrayIne zIlanuM svarUpa jaNAvyuM. have nArIne AzrayIne te kahevAya che-- jaha nArIu narANaM, taha tANa narA vi pAsabhUyAo / tamhA nArIo vi hu, parapurisapasaMgamujjhati // 30 // saMyamarUpI udyAnamAM vicaratA mRgalArUpI puruSone nArIo sadgatimAM vidna karanArI hovAthI je pramANe pAzarUpa thAya che, te pramANe te nArIone paNa puruSo pAzarUpa thAya che. kAma strI-puruSa ubhayane avalaMbe che. tethI je pramANe zIlanA abhilASI puruSo parastrInA saMgano tyAga kare che te pramANe nArIo paNa potAnA pati sivAyanA parapuruSo sAthe prasaMgane eTale ke ekAMtamAM rahevuM, mukhanuM nirIkSaNa karavuM, manmana, ullApa Adi mohane uttejita karanArA paricayano tyAga kare che. A jaNAvavA dvArA brahmacaryano Adara karanArI strIe potAnA pati sivAyanA sAmAnyathI puruSamAtrano tyAga karavo joIe ema jaNAvyuM che. (30) have suzIlavALAonuM ane duHzIlavALAonuM aMtara be gAthAthI batAvAya che-- te suragiriNo vi gurU, jesiM sIleNa nimmalA buddhI / gayasIlaguNA puNa muNa, maNue taNue tiNAo vi // 31 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 vagghAiyA bhaTThA, duTThA vi jiA na sIlavaMtANaM / niyachAyaM pi nirakkhiya, sAsaMkA huMti gayasIlA // 32 // jeonI buddhi zIlathI nirmaLa che teo meruthI paNa moTA che. meru eka lAkha yojanano che jyAre teonuM yazarUpI zarIra traNa bhuvanamAM vyApeluM che. tathA jemano zIlarUpI guNa cAlyo gayo che evA manuSyo tRNathI paNa halakA che. tRNa halakuM hovAthI pavanathI haraNa karAtuM paNa kyAMka parvatanA paththara vageremAM skhalanA pAmeluM rokAI jAya che. paraMtu kuzIlathI laghu thayelo, bahu bhegA karelA duSkRtathI prerAyelo traNe lokamAM paNa bhamato kyAMya paNa TharIThAma thato nathI. AthI te tRNathI paNa halako che. vAgha vagere jIvo duSTa hovA chatAM paNa zIlavALAone bhaya mATe thatAM nathI. arthAt bhayanuM kAraNa banatAM nathI. ahIM Adi zabdathI sarpa-agni-pizAca vagere samajavuM. tathA zIla vagaranA puruSo to potAnI chAyAne paNa joIne A mArA duSkarmane jonAro to koI paNa puruSa nathIne e pramANe svamatikalpanAthI ja AzaMkAvALA hoya che, bhayavALA hoya che. kahyuM che kesrvtr zucayo dhIrAH, svakarmabalagarvitAH / kukarmaniratAtmAnaH, pApAH sarvatra zaGkitAH // 1 // Atmaprabodha artha- svakarmabalathI garvita thayelA pavitra puruSo sarvatra dhIra=dhIrajavALA hoya che, arthAt adhIrA banatA nathI. kukarmamAM nirata pApI puruSo sarvatra zaMkAvALA hoya che. (31-32) zIlano mahimA have je kahyuM ke- zIlavALAne kyAMyathI paNa bhaya thato nathI tene ja vizeSathI kahevAya che- jo vijalaM jalahI, vi gopayaM visaharA vi rajjUo / sIlajuANaM mattA, kariNo hariNovamA huMti // 33 // zIlathI yukta puruSone agni paNa jala thaI jAya che, samudra paNa khAbociyA jeTalo thaI jAya che, viSadharo paNa doraDA jevA thaI jAya che. ane madonmatta hAthIo paNa haraNa jevA thaI jAya che. (33) A pramANe zIla sakala anarthano nAza karanAruM che e pramANe batAvIne zIla ISTa lAbhanuM kAraNa che e batAvavAmAM Ave che-- vittharai jasaM vaDDhai, balaM ca vilasaMti vivihariddhIo / sevaMti surA sijjhaMti, maMtavijjA ya sIleNaM // 34 // zIlathI yaza vistare che, baLa vadhe che, vividha Rddhio vilase che, devo sevA kare che, maMtravidyA siddha thAya che. (34) kiM maMDaNehi kajjaM, jai sIleNa alaMkio deho / kiM maMDaNehiM kajjaM, jai sIle hujja saMdeho // 35 // jo zIlathI zarIra alaMkRta che to pachI tene zaNagAravAnI zI jarUra che ? jo zIlamAM saMdeha che to za2I2 zaNagAravAnuM zuM kAma che ? Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 bIjo prakAza - dezavirati jo zIlathI zarIra alaMkRta hoya to carvita carvaNa nyAyathI arthAt cAvelAne cAvavAnA nyAyathI bIjA alaMkAro anarthakArI che. zIla vinA to te alaMkAronuM phaLa mAtra bhAra upADavA barAbara che. prazna- puruSo kaThaNa hRdayavALA hoya tethI temanI suzIlatA barAbara che, paNa strIo tuccha hRdayavALI, capaLa svabhAvavALI ane puruSane parAdhIna hovAthI teonuM suzIlapaNuM kevI rIte saMbhave ? uttara- nA, e pramANe nathI. badhI ja strIo eka svabhAvavALI ja nathI hotI. teomAM paNa ghaNI strIo suzIlatA Adi sudharma anuSThAna svabhAvavALI zAstramAM saMbhaLAya che. (35) te A pramANe- nArIo vi aNegA, sIlaguNeNaM jayammi vikkhaayaa| - nAhiM carittasavo, muLio vi mane ramavati | rUda II subhadrA, sItA, draupadI vagere aneka nArIo zIlaguNathI jagatamAM vikhyAta thayelI che. jeonuM ati adbhuta AcAravAnuM caritra sAMbhaLe chate anya sAmAnya mANasanI vAta javA do munio paNa manamAM camake che. ane e camatkAranuM cihna praNAma vagere paNa kare che. jethI kahyuM che ke ajAo baMbhisuMdari-rAimaIcaMdaNApamukkhAo / / kAlattae vi jAo, tAo vi namAmi bhAveNa // 1 // artha traNe kALamAM brAhmI, suMdarI, rAjumati, caMdanA vagere je AryAo (sAdhvIo) thaI teone paNa huM bhAvathI namaskAra karuM chuM. ahIM jo ke dharma puruSathI utpanna thayo che ane graMtho puruSa vaDe karAyelA che, tathA puruSone strIo pAzarUpa che e pramANe vyavahAranayano AlaMbana karatA paramarSio paNa strInI niMdA ja kare che. jethI kahyuM che ke soasarI duriadari, kavaDakuDI mahiliA kilesakarI / __ vairaviroaNaaraNI, dukkhakhaNI sukkhapaDivakkhA // 1 // artha- mahilAo zokanI nadI che, pApanI khANa che, kapaTanI kuMDI che, klezane karanArI che, vairarUpI agni mATe araNI che, duHkhanI khANa che, sukhanI zatru che. to paNa nizcayanayathI vicAravAmAM Ave to puruSapaNuM athavA strIpaNuM stuti ke niMdAnuM kAraNa nathI. stuti ane niMdAnuM kAraNa to suzIlatA ane duHzIlatA ja che. (36) te A pramANe- itthiM vA purisaM vA, nissaMkaM namasu sIlaguNapuTuM / itthiM vA purisaM vA, cayasu lahuM sIlapabbhaTuM // 37 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha zIlaguNathI sparzAyela strIne ke puruSane niHzaMkapaNe namaskA2 ka2 ane zIlaguNathI bhraSTa thayelA strIne ke puruSane jaladIthI choDI de. (37) have duHzIlatAnA phaLane batAve che-- 128 paMDuttaM paMDattaM, dohaggamarUvayA ya abalattaM / dussIlayAlayAe, iNamo kusumaM phalaM narao // 38 // pAMDutva, paMDatva, daurbhAgya, arUpatA, ane abalatva e duHzIlatArUpI vRkSanuM phUla che. enuM phaLa to naraka che. pAMDutva eTale koDha athavA pAMDuroga. paMDatva eTale bAyalApaNuM. (38) have suzIlatAnuM phaLa batAve che- aruggaM sohaggaM, saMghayaNaM rUvamAubalamaDalaM / annaM pi kiM adijjaM sIlavvayakapparukkhassa // 39 // Arogya, saubhAgya, atula saMghayaNa, rUpa, AyuSya, baLa, A badhuM zIlavratarUpa kalpavRkSanuM phaLa che. zIlavratarUpI kalpavRkSane bIjuM paNa zuM ApavA yogya nathI. arthAt zIlavratarUpI kalpavRkSa badhuM ja Ape che. (39) have cothA vratane dRSTAMtathI varNave che-- cAlaNijaleNa caMpA, jIe ugghADiyaM kavADatiaM / kassa na harei cittaM, tIe cariaM subhaddAe // 40 // je pramANe subhadrAe cAlaNIthI kUvAmAMthI pANIne kheMcIne te pANIthI caMpAnagarInA traNa kapATa ughADyA. tenuM caritra kayA puruSanA cittane haraNa nathI karatuM ? badhAnA paNa cittane haraNa kare che. A badhuM zIlanuM ja mAhAtmya jANavuM. ahIM subhadrAno vRttAMta A pramANe che subhadrAnI kathA vasaMtapuramAM jinadAsa nAmano zrAvaka raheto hato. tenI atyaMta zIlapriya jinamatI nAmanI patI hatI. teone subhadrA nAmanI putrI hatI. te bAlapaNAthI ja zuddha samyaktvane dhAraNa karanArI mahAzrAvikA hatI. tenA rUpamAM moha pAmelA ghaNA mithyAtvI vaNika putroe mAgI hovA chatAM paNa kAgaDAone dUdhanI jema mithyAtvI evA teone jinadAse na ApI. koI vakhata bauddhadharmamAM vizArada buddhadAsa nAmano vaNikaputra vepAra mATe caMpA nagarIthI tyAM Avyo. vyApAra mATe zreSThinA ghare AvelA teNe te subhadrAne joIne pANigrahaNa mATe mAgI. paraMtu tenA pitAe te mithyArdaSTi hovAnA kAraNe tene na ApI. tyAre kanyAno arthI te daMbhathI jaina muninI sevA karavA dvArA zrAvaka AcArane zIkhIne kapaTI zrAvaka thayo. zraddhA vinA paNa nitya devapUjA, sAdhusevA, Avazyaka Adi dharmakAryone karato te rahyo. tethI tene jinadAsanI sAthe maitrI thaI. tyAre zreSThIe mitra hovAnA kAraNe ane sAdharmika hovAnA kAraNe tene subhadrA paraNAvI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 129 tyArapachI te buddhadAsa teNInI sAthe viSaya sukhane bhogavato sukhethI kALane pasAra karato tyAM ghaNuM dravya upArjana karIne potAnA dezamAM javA mATe eka vakhata vinayathI sasarAne pUchayuM. tyAre zreSThie kahyuM: he vatsa! te sAruM kahyuM. paNa tArA mAtA-pitA vaidharmika che. AthI kahevAya che ke pADA jevA te, ghoDI jevI Ane kevI rIte sahana karaze? jamAIe kahyuM: huM Ane alaga gharamAM rAkhIza. A saMbaMdhI Ape koIpaNa ciMtA na karavI. mane javAnI AjJA Apo. sasarAe kahyuM: tamAro mArga kuzaLa thAo. tyAra pachI te sasarAnA AdezathI subhadrAnI sAthe yAna upara ArUDha thayelo mArgamAM cAlato krame karI caMpAnagarImAM AvIne tene alaga AvAsamAM rAkhIne svayaM potAnA ghare jaIne mAtA-pitAne maLyo. tyAM badhoya pUrvano vRttAMta kahIne potAnA kAryamAM tatpara thayelo potAnA ghare rahyo. have tyAM rahelI te subhadrAe svAbhAvika rIte Ahat dharmane sevyo. paraMtu tenI sAsu ane naNaMdoe tenA chidro joyA. A pramANe kALa pasAra thaye chate eka vakhata bhaktapAna mATe sAdhuo tenA gharamAM AvyA hatA. tyAre sAsu, naNaMda vageree buddhadAsane kahyuM ke- tArI patI jaina munionI sAthe rame che. teNe kahyuM: aho ! A pramANe na bolavuM. kAraNa ke- A mahAsatI, sukulIna, jaina dharmamAM rakta che. A kuzIlA nathI. tame dharmanI IrSyAthI A pramANe kaho cho. paraMtu tamane A pramANe bolavuM ghaTatuM nathI. tenA vacanane sAMbhaLIne ati mAtsaryane dhAraNa karatA teoe vizeSathI AnA chidrone zodhavAnuM karyuM. have eka vakhata tenA ghare bhikSA mATe sAdhu AvyA. temanI AMkhamAM pavanathI uDatuM tRNa paDyuM. paraMtu jinakalpika hovAthI zarIrasaMskAramAM vimukha te sAdhue te tRNane dUra na karyuM. tyArapachI bhikSAne ApatI subhadrAe temanI AMkhamAM vyathAnI AzaMkA karIne jIbhanA agrabhAgathI jaladIthI tenA tRNane kheMcI kADhyuM. tyAre teNInuM kuMkumatilaka muninA bhAla upara lAgyuM. tyArapachI gharamAMthI bahAra nIkaLatAM te munine bhAla upara tilakavALA joIne buddhadAsanI mAtAe putrane batADyuM ane kahyuM ke- "he vatsa ! patInA zIlane jo." tethI buddhadAsa paNa te abhijJAnanA (=tilakanA cihnanA) baLathI tenA vacanane svIkArIne te divasathI ja tenA vize virakta thayo. have te satIe patine sneha vinAnA jANIne manamAM vicAryuM: "aho ! mArA nimitte zrI jinazAsanamAM akasmAta A apavAda thayo. AthI jIvitanA tyAgathI paNa A malinatA jo dUra karuM to sAruM thAya.' e pramANe vicArIne A pramANe abhigraha karyo. "jyAM sudhI A malinatA dUra nahIM thAya tyAM sudhI huM kAyotsargane nahIM pAruM ? - tyAra pachI jinapUjA karIne zAsanasurIne manamAM dhAraNa karIne saMdhyA samaye gharanA ekAMta pradezamAM teNI kAyotsargathI rahI. tyAre samyagU dhyAnathI kheMcAyelI zAsanasurI pragaTa thaIne prItithI teNIne kahyuM: he vatsa ! tArI bolAvelI huM ahIM AvI chuM. jaladI kahe chuM tAruM samIhita karuM ? A sAMbhaLIne khuza thayelI subhadrAe paNa kAyotsarga pArIne tene namIne kahyuM he devI ! zAsananuM A kalaMka dUra karo. devIe kahyuM: he vatsa! tuM kheda na kara. tArA kalaMkane dUra karavA mATe ane jinazAsananI prabhAvanA mATe savAre badhuM sAruM karIza. tuM ciMtArahita banIne zayana kara. A pramANe kahIne devI adazya thaI. nidrA karIne savAre jAgelI subhadrAe paNa devagurunuM smaraNa-pUjana Adi nitya kriyA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 Atmaprabodha karI. have savAre dvArapAlo kheMcatA hovA chatAM nagaranA koTanA dvAranA kapATo koI paNa rIte khUlyA nahIM. tyAre dvipada, catuSpada Adi nagarano saMpUrNa loka paNa sudhA ane tRSA vagerethI vyAkuLa thaye chate rAjA paNa ghaNo vyAkuLa thayo. tethI A devatAnuM kArya che ema mAnI rAjA svayaM pavitra thaIne dhUpanA ullepapUrvaka aMjali joDIne bolyoH he deva-dAnavo ! sAMbhaLo ! je koI paNa mArA upara gusse thayelA hoya te puSpa-dhUpa Adi baline grahaNa karI prasanna thAo. A pramANe rAjA bole chate AkAzamAM A pramANe vANI pragaTa thaI ? jalamuddhRtya cAlinyA, kUpatastantubaddhayA / kAcinmahAsatI puryAH, kapATAMzculukaistribhiH // 1 // AcchoTayati cecchIghra-mudghaTante'khilA api| kapATA dvAradezasthA, no cenaiva kadAcana // 2 // artha- koIka mahAsatI taMtuthI bAMdhelI calaNIthI kuvAmAMthI pANI bahAra kADhIne nagarInA kapATone pANInA traNa khobAthI jo chaMTakAva kare to dvAradezamAM rahelA badhA kapATo ughaDaze ane jo e pramANe nahIM kare to kyAre paNa nahIM ughaDe. A vANIne sAMbhaLIne brAhmaNI, kSatriya, vaizyA, zUdrI vagere ghaNI nagaranI nArIo kUvAnA kAMThe AvIne cAlaNIthI pANIne grahaNa karatI sUtranA taMtu tUTavAthI ane cAlaNI paDavAthI pANIne prApta karyA vinA vilakhI thayelI potapotAnA sthAne gaI. te samaye vinItAtmA subhadrAe sAsune madhura svare kahyuM: he mAta ! tamArI AjJAthI huM cAlaNIthI jaLa kheMcIne tenAthI nagarInA dvArane ughADavA IcchuM chuM. sAsue kahyuM he jainamunisevike ! tAruM satItva to pahelA meM jANI ja lIdhuM che. hamaNAM sarvalokone jaNAvavAthI zuM prayojana che ? A badhI paNa nArIo nagarInA dvAra ughADavA mATe samartha na thaI to tuM kevI rIte samartha thaIza?subhadrAe kahyuM: he mAta ! tamoe yogya kahyuM che to paNa huM pAMca AcArathI potAnI parIkSA karIza. A kAryamAM tamAre mane niSedha na karavo. A pramANe kahIne te mahAsatI naNaMda vagerethI hasAtI hovA chatAM paNa snAna karIne devapUjana, gurunamanapUrvaka kUvAnA kAMThe jaIne namaskAramaMtra uccArIne zAsanasurIne yAda karIne sUryanI sanmukha thaIne A pramANe bolIH jo huM jinanI bhaktA houM tathA zIlarUpI alaMkArane dhAraNa karanArI houM to cAraNIthI kUvAmAMthI pANI bahAra nIkaLo. A pramANe kahIne sUtranA taMtuthI bAMdhelI cAraNIne kUvAmAM nAkhIne te ja kSaNe pANI kheMcyuM. tyAre A zIlanA mahimAne joIne saparivAra rAjAe aMjali joDIne AgaLa AvIne A pramANe kahyuM ke pativrate! nagarInAM dvAra khola ane sarvalokanA saMkaTane nivAra. rAjA vaDe A pramANe kahevAyelI teNI paNa nagaranA lokothI parivarelI, vikasatA mukha- netravALI, baMdIjano vaDe karAyelA jaya-jaya zabdavALI prathama dakSiNa dizAmAM nagarInA dvAre AvIne parameSThi namaskArane uccAratI pANInA traNa khobAthI dvAra upara chaMTakAva karyo. tyAre jAMgulI maMtranA jApathI viSathI duHkhI thayelanAM netronI jema nagarInA dvAranA baMne kapATo tarata ughaDI gayA, ane AkAzamAM duMdubhio vAgI. nagarInA loko tenI upara khuza thayA. devoe jinadharmane AzrayIne jaya-jayArava karyo. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati tyAra pachI A pramANe pazcima ane uttara dizAnA koTanA paNa baMne dvAra ughADIne teNIe kahyuM: kharekhara ! meM A traNa daravAjA ughADyA. have je bIjI strI satItvanA garvane dhAraNa karatI hoya te A cothA dvArane ughADe. paraMtu te koIe paNa na ughADyuM. te dvAra Aje paNa baMdha raheluM saMbhaLAya che. sAsu-naNaMda vage2e durjano tyAre kALAmukhavALA thayA. tathA potAnI patrInA zIlane joIne patinuM mukha zaradacaMdranI jema dedIpyamAna thayuM. tyAra pachI nagaranA lokothI jenA guNo gavAI rahyA che evI te subhadrA satIne te nagaranA svAmIe sArAM vastra, alaMkAra Adi ApyA. pachI te mahotsavathI potAnA ghare AvI. tyAre te mahAsatIthI pratibodha pAmelo rAjA vagere saghaLoya loka jaina dharma svIkArIne te satInI stuti karIne potAnA sthAne gayo. pazcAttApamAM tatpara tenA kuTuMbe paNa tenI pAsethI jaina dharmano svIkAra karyo. buddhadAsa nAmanA tenA patie te divasathI mAMDIne satya zrAvaka thaIne tenI sAthe sukhethI satprItithI kALa pasAra karyo. A pramANe baMne paNa lAMbA kALa sudhI gRhastha dharmane pALIne aMte saMyama ArAdhIne sadgatinA bhAgI thayA. A pramANe cothAvratamAM subhadrAnuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe zIlanA mahimAne sAMbhaLIne bIjA paNa bhavyAtmAoe satthIlapAlanamAM AdaravALA thavuM joIe. ahIM bhAvanA A pramANe ka2vI ciMte avvaM ca namo, tesiM tiviheNa jehiM abaMbhaM / 131 cattaM ahammamUlaM mUlaM bhavagabbhavAsANaM // 1 // artha- jeoe adharmanA mULa ane saMsAranA garbhAvAsanA mULa evA abrahmano tyAga karyo che teone trividhathI namaskAra thAo. A pramANe ciMtavavuM. A pramANe cothuM vrata kahyuM. (40) have pAMcamuM sthUla parigraha viramaNa vrata kahevAmAM Ave che sthUla evoM je parigraha tenAthI viramaNa svarUpa je vrata te sthUla parigraha viramaNa vrata kahevAmAM Ave che. te kSetrAdi navaprakAranA parigrahanA parimANa svarUpa che. te A pramANe hI giddhimataM, parihariya pariggahe navavihaMmi / paMcamavae pamANaM, karejja icchANumANeNaM // 41 // pAMcamA parigraha viramaNa nAmanA vratamAM gRhasthe anaMtagRddhino tyAga karIne navaprakAranA parigrahamAM A vastu ATalI mAre chUTI e pramANe parimANa karavuM joIe. parigrahanA nava prakAra (1) kSetra (2) vAstu (3) hiraNya (4) suvarNa (5) dhana (6) dhAnya (7) dvipada (8) catuSpada (9) kuSmanA bhedathI thAya che. temAM kSetra eTale dhAnya utpattinI bhUmi. te setu-ketu-ubhayabhedathI traNa prakAranI che. temAM je araghaTTa vagere jalathI siMcAya te setukSetra che. AkAzanA pANIthI jemAM dhAnya utpanna thAya che te ketukSetra che. baMne prakAranA pANIthI jemAM dhAnya utpanna thAya che te ubhayakSetra che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha vAstu eTale gRha-haTTAdi ane grAma-nagarAdi. temAM khAta-udbhUita- tadubhayanA bhedathI gRha traNa prakAranuM che. temAM bhoMyaruM vagere khAta che. prAsAda vagere udbhUita che. bhoMyarA upara raheluM prAsAda tadubhaya che. hiraNya eTale rajata. suvarNa prasiddha che. gaNima Adi bhedathI dhana cA2 prakAranuM che. temAM sopArI, jAyaphaLa vagere gaNima che. kuMkuma, goLa vagere dharama che. ghI, lavaNa vagere meya che. rata, vastrAdi parIkSya che. vrIhi Adi sattara prakAranuM dhAnya che. vrIhi, yava, masUra, ghauM, maga, aDada, tela, caNA, aNu (kAMga), priyaMgu, kodrava, makuSTha (dhAnya vizeSa), zAli, ADhakI (tuvera), vaLI kalAya (vaTANA), kulathI, zaNa A sattara prakAranA dhAnyo che. bIjA graMthamAM covisa prakAranA paNa dhAnya kahelA che. patnI, dAsa, dAsI, popaTa, menA vagere dvipado che. gAya, bheMsa, azva, UMTa vage2e catuSpado che. zayana, Asana, ratha, gADuM, haLa, mATInA vAsaNa, thALI, kaToro vagere gharanAM upakaraNo kuppa che. 132 prazna- paNa AnuM pramANa kevI rIte karavuM ? uttara- potAnI IcchA (kalpanA)nA AdhAre pramANa karavuM. ahIM A bhAva che- jo IcchA nivRttino bhAva che to niyamanuM rakSaNa karavA jeTalo parigraha vidyamAna hoya temAMthI paNa ochuM karavuM ane vadheluM dharmasthAnamAM vAparavuM. athavA vidyamAna parigrahane anusAre AnaMda zrAvaka AdinI jema niyama grahaNa karavo. have jo IcchA nivRttino bhAva nathI to vidyamAna parigrahathI adhika bamaNuM athavA cAragaNuM chUTuM rAkhI bAkIno niyama karavo. prazna- je parigraha atyAre potAnI pAse che ja nahIM teno niSedha karI je A vratano svIkAra karavo te jhAMjhavAnA nIrathI snAna karavAnI jema kone hAsyAspada na thAya ? uttara- tamAruM kahevuM barAbara nathI. kema ke- bhAgyayoge kAlAMtare potAnI icchAne anurUpa kSetra vagerenI prApti thaI jAya to paNa (tene na levAthI) adhika AraMbha na thAya athavA prApta na thAya to paNa anaMta IcchAno nirodha ka2vAthI vrata svIkAra saphaLa che ja. jethI kahyuM che ke parimiamuvasevaMto, aparimiaNaMtayaM pariharaMto / pAvai paraMmi loe, aparimiamaNaMtayaM sukkhaM // 1 // artha- parimitane sevato, aparimita ane anaMtane choDato jIva paralokamAM amita ane anaMta sukhane pAme che. prazna- A parigraha parimANathI zuM ? jeTalI IcchA haze teTalo lAbha thaI jaze eTale IcchA svayaM zAMta thaI jaze. uttara- nA, evuM nathI. paripUrNa samRddhinI prApti thaI jAya to paNa IcchAnI tRpti thatI nathI. jethI kahyuM che ke jaha jaha lahei riddhiM, taha taha loho vi vaDDhae bahuo / lahiUNa dArubhAraM kiM aggI kaha vi vijjhAi // 1 // artha- jema jema Rddhi maLe che tema-tema lobha paNa ghaNo vadhe che. lAkaDAno bhAro meLavIne zuM agni koIpaNa rIte bUjhAya ? (41) Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 bIjo prakAza - dezavirati have parigraha sakala klezanuM mULa che te batAve che sevaMti pahuM laMghati, sAyaraM sAyaraM bhamaMti bhuvaM / vivaraM visaMti nivasaMti, piuvaNe pariggahe nirayA // 42 // dravya vagerene bheguM karavAmAM ekAgracittavALA jIvo dhananA svAmIne seve che, sAgarane oLaMge che, arthAt sAgaranI musApharI kare che, AdarapUrvaka pRthvI upara bhame che. tathA siddharasa mATe girikaMdarAmAM praveze che. vaLI maMtra AdinI siddhi mATe smazAnamAM vase che. A pramANe parigraha duHkhanuM kAraNa hovAthI saMtoSa ja kalyANakArI che. saMtoSI jIva nidhana hoya to paNa iMdrathI adhika sukhane anubhave che. (42) te A pramANe saMtosaguNeNa akiMcaNo vi iMdAhiyaM suhaM lahai / iMdassa vi riddhiM, pAviUNa UNocciya atuTTho // 43 // - saMtoSa guNathI nirdhana paNa indrathI adhika sukhane pAme che. asaMtoSI iMdranI Rddhi pAmIne paNa jANe kaMI maLyuM nathI ema mAne che. (43) - have kahelA svarUpavALo parigrahapramANa svarUpa saMtoSa vivekanuM mULa che ema dRSTAMtapUrvaka batAve che vivekaH sadguNazreNi-heturnigadito jinaiH / saMtoSAdiguNaH ko'pi, prApyate na hi taM vinA // 44 // prAdurbhAve vivekasya, guNAH sarve'pi zobhanAH / svayamevAzrayante hi, bhavyAtmAnaM yathA dhanaM // 45 // - jinezvaroe vivekane saguNa zreNinuM kAraNa kahela che. kAraNa ke viveka vinA koI paNa saMtoSa Adi guNane prApta karI zakato nathI. viveka pragaTa thaye chate badhA paNa sArA guNo svayaM ja zreSThiputra dhananI jema bhavya AtmAno Azraya kare che. bhAvArtha to dhananA vRttAMtathI jANavo. te A pramANe che zreSThiputra dhananuM dRSTAMta eka nagaramAM zrIpati nAmano mahAdhanavAna zreSThI raheto hato. teno dhana nAmano putra hato. tene pitAe moTA zreSThInA ghare paraNAvyo. eka vakhata AcAryanA sarva guNothI alaMkRta zrI soma nAmanA AcArya tyAM AvyA. ghaNA bhavya loko temane vaMdana karavA mATe gayA. zrIpati zreSThI paNa tyAM gayo. sUrie dezanA ApI. temAM parigraha pramANa vratanuM svarUpa vizeSathI varNavyuM. tyAre dezanAne aMte utpanna thayo che viveka jene evA zrIpati zreSThIe sUri pAse te vrata grahaNa karyuM. bIjA paNa zrAvakoe vividha niyamo svIkAryA. tyAra pachI te badhAya gurune namIne potAnA ghare gayA. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 Atmaprabodha tyAra pachI pote niyamita karela dravyathI vadheluM dravya sadharmasthAnomAM vAparatA zrIpati zreSThIe caityanuM nirmANa mahAphaLavALuM che ema jANIne eka moTuM jinacaitya karAvyuM. temAM zubhamuhUrte sArA parikarathI zobhatI zrI jineMdranI pratimA sthApita karI. tyAra pachI te dararoja zrI jinapUjAne karato satpAtromAM bhaktithI dAna Apato krame karI AyuSya pUrNa thaye chate zubha dhyAnathI kALa karIne sadgatine pAmyo. tyAre svajanoe bhegA thaIne tenA dhana nAmanA putrane tenA sthAne sthApyo. paraMtu lobhathI grasta hovAthI ati kRpaNa ane nirvivekI thayelA teNe A pramANe vicAryuM: "aho ! pAgala thayelA mArA pitAe caitya nirmANa vagere karIne nakAmo A dravyano vyaya karyo. have huM mULa dravyanA vyayanA kAraNone nivArIne pharI navuM dravya bheguM karavAmAM prayatavALo thAuM." A pramANe vicArIne teNe potAnA rahevAnA gharane choDIne bAkInA badhAM gharo, dukAnone veMcI nAMkhyA. dAsa, dAsI vagere badhA nokariyAta vargane paNa rajA ApI. caityapUjA, prabhAvanA vagere sadharma-kAryone paNa choDyAM. svayaM eka jIrNa vastra paherIne, khabhA upara kothaLo laIne ekalo tela, goLa vagerenI le-veca mATe dareka gAmamAM bhamyo. bhojana samaye tela sAthe mizraNa karelI kulathI vagere nirasa AhAra karyo. have A pramANe karatA tene joIne sukulIna, suzIlavALI tenI patIe ghaNI rIte hitazikSA ApI. paraMtu lobha vagerethI grasta hovAthI teNe jarA paNa na mAnI. tyAra pachI keTalAka kALe te ja AcArya pharI tyAM AvyA ane bhavya jIvo vaMdana karavA mATe gayA. tyAre gurue dezanA ApI, ane zrAvakone zrIpati zreSThInI khabara pUchI. zrAvakoe kahyuM che svAmI ! te zreSThI kALadharma pAmyA che. hamaNAM to dhana nAmano teno putra che. te lobhathI abhibhUta thayelo hovAthI nirvivekI thayelo che. jinapUjA vagere saghaLA saddharmakAryo choDIne te pazunI jema kALa pasAra kare che. have keTalAmAM A vAta kahevAI teTalAmAM ja eka kothaLAne khabhA upara laIne kahelA svarUpavALo ja koIka gAma tarapha utAvaLathI jato te daSTigocara thayo. tyAre zrAvakoe kahyuM ke svAmI ! A zrIpatino putra jAya che. gurue tene tevA prakAranI avasthAvALo joIne upakAra mATe potAnI pAse rahelA eka zrAvakane mokalIne tene bolAvyo. paraMtu tyAM rahelA ja teNe kahyuM huM dhanano arthI chuM. mATe gurunI sAthe koI kAma nathI. A sAMbhaLIne lAbha jANIne gurue svayaM tyAM jaIne kahyuM: he Arya ! tuM zrIpati zreSThIno putra che. tane AvI rIte dharmakAryathI vimukha thavuM ghaTatuM nathI. have jo tArAthI bIjuM kaMIpaNa dharmakArya na thAya to paNa tArA pitAe karAvelA caityamAM rahelA zrI jinabiMbanA mukharUpI kamaLane joIne pachI bhojana karavuM e pramANe niyama kara. tyAre teNe kahyuM huM mArA kAryathI bhraSTa thayelo chuM tethI hamaNAM mane choDI do. have pachI Ape kahelo niyama ane pramANa che. e pramANe kahIne te potAnA kAme lAgyo. AcArya vihAra karI bIje gayA. have te dhana zreSThI kaMIka zubhodayathI dararoja prabhunA mukha kamalane joIne bhojana kare che. tyAre tenI patIe vicAryuM. tevA prakAranA nirvivekI AnA hRdayamAM jo A bhAva utpanna thayo che to jaNAya che ke bhaviSyamAM Ano koI paNa zubhodaya che. have eka vakhata bIjA gAmathI madhyAhna Avelo dhana utAvaLanA kAraNe devadarzanane bhUlI jaIne bhojana mATe beTho. teTalAmAM tene yAda Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 135 AvyuM tyAre teNe tarata UbhA thaI devagRhamAM jaI jeTalAmAM devadarzana karyA teTalAmAM te caityamAM ' dhana ! mAga, mAga." e pramANe avAja pragaTa thayo. tyAre avAja karanArA mANasane na jovAthI vismaya pAmelA dhane kahyuMH koNa A bole che ? deve kahyuM: huM A caityano adhiSThAtA zrImad arihaMtano upAsaka deva chuM. niyamamAM tAruM daDhapaNuM joIne khuza thayo chuM. tethI tuM vAMchita varadAna mAga. dhAne kahyuM: "patIne pUchIne pachI varadAna mAgIza." e pramANe kahIne tarata ghare AvIne patIne te badho vRttAMta jaNAvyo. patIe vicAryuM. amArA ghare dhananI kAMI kamI nathI. paraMtu AnA hRdayamAM vivekanI atyaMta kamI dekhAya che. jo te viveka AvI jAya to badhuM ja kArya siddha thAya. A pramANe vicArIne potAnA patine kahyuM ke svAmI ! Apa jaladI jaIne viveka mAgo. teNe paNa patInA vacanathI tyAM jaIne kothaLo pAtharIne kahyuM: he deva ! jo tuM khuza thayo che to mane viveka Apa ! tenA duSkarmanA kSayopazamane jANIne deve paNa kahyuM: he dhana badhI jaDatAne nAza karanAruM vivekarata tane ApyuM. have tArA ghare jA ! tyAra pachI dhana samyam vivekane grahaNa karIne potAnA ghare AvIne bhojana mATe beTho. tyAre tenI patIe telathI mizrita kulathI vagerenuM anna tenI AgaLa mUkyuM. te joIne vivekane dhAraNa karatA dhane kahyuM: amArA ghare AvuM duSTa bhojana kema? patIe kahyuM che svAmI ! jevuM anna Ape lAvIne ApyuM che tevuM ja meM rAMdhyuM che. tyAra pachI jeTalAmAM gharanI sanmukha jue che teTalAmAM sthAne sthAne paDeluM, cAre bAjuthI vividha jaMtuonI jALothI bharAyeluM jANe daridranuM ghara na hoya tevuM joyuM. tyAra pachI AvA prakAranA bhojana, ghara vagerenA svarUpane joIne teNe vicAryuM: "aho ! ajJAnI evA mane dhikkAra thAo. je AvA prakAranA AcArathI meM mArA kulane lajjita karyuM. dharmakRtyane paNa na karyuM. ATalA divaso phogaTa ja gayA. hamaNAM paNa sadvyavahAramAM jo prayatavALo thAuM to sAruM." A pramANe vicArIne pUrvanAM gharo, dukAno vagere pharI laIne ane badhAya nokara vargane bolAvIne pUrvanI jema ja sthApyA. potAnA pitAe karAvelA caityanI tathA bIjA paNa jinacaityonI vizeSathI pUjA, prabhAvanA vagere utsava karyo. bIjA paNa dAnAdi kAryo vadhatA pariNAmathI karyA ane guruno saMyoga thayo tyAre parigraha parimANa karIne vadhArAnuM dravya dharmasthAnomAM vAparyuM. krame karI bIjA paNa vrata niyamomAM prayatavALo thayo. tyAra pachI badhAya mahAjana vagere lokamAM mAnya thayelo, zreSTha yazarUpI lakSmIne dhAraNa karato te dhanazreSThI lAMbAkALa sudhI zrAvakadharmane pALIne sadgatino bhAgI thayo. A pramANe bIjA paNa bhavya jIvoe vivekane hRdayamAM dhAraNa karIne parigrahapramANa karavAmAM prayatavALA thavuM joIe, ane lobha vagereno tyAga karavo joIe. jethI A loka ane paraloka ema ubhayalokamAM Icchita samRddhinI siddhi thAya. ahIM bhAvanA gAthA A pramANe che jaha jaha aNNANavasA, dhaNadhannapariggahaM bahuM kuNasi / taha taha lahuM nimajjasi, bhave bhave bhariyatarivva // 1 // jaha jaha appo lobho, jaha jaha appo pariggahAraMbho / tada ta6 sudaM pavaThTha6, dhamasa thoDu saMsiddha II 2II Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 Atmaprabodha tamhA pariggahaM ujjhiUNa mUlamiha savvapAvANaM / dhannA caraNapavannA, maNeNa evaM viciMtijA // 3 // artha- ajJAnavazathI jema-jema dhana-dhAnyano ghaNo parigraha kare che tema-tema jaladIthI bhArI thayelI nAvaDInI jema bhavobhava DUbe che. (1) jema-jema lobha ocho, jema-jema parigrahano AraMbha ocho, tema-tema sukha vadhe che, ane dharmanI saMsiddhi thAya che. tethI sarva pApanuM mULa evuM parigraha ahIM choDIne cAritrane pAmyA teo dhanya che. A pramANe manamAM vicAre. A pramANe pAMcamuM vrata kahyuM. A pAMca vrato mahAvratanI apekSAe nAnA hovAthI aNuvrato kahevAya che. (44-45) traNa guNavrato have pachI traNa guNavrato kahevA. te aNuvratone guNakArI = upakArI che mATe guNavrato kahevAya che. dipramANa vagere hiMsAno niSedha karatA hovAthI guNavratothI aNuvratone upakAra thAya che. have te guNavratomAM je paheluM dipramANa vrata che te kahevAya che urdhva, adho ane tirjI dizAmAM gamanane AzrayIne je pramANa karAya che, jemake- badhI paNa dizAomAM A AkhAya janmamAM mAre dareka dizAmAM ATalI bhUmi oLaMgavI, enAthI adhika nahIM, te dikapramANavrata kahevAya che. dikapramANa karavAmAM zuM guNa che? ema na kahevuM. kAraNa ke A karavAmAM lobhanigraharUpa mahAguNano saMbhava che. te A pramANe bhuvaNakkamaNasamatthe, lobhasamudde visappamANaMsi / / sukharU hisAparimAI, susAva seDavaMdhaM ya 46 traNa bhuvanane AkramaNa karavAmAM samartha evo lobhasamudra phelAye chate tenA pUrano pratighAta karavAmAM pALanA baMdhanI jema samartha evA dipramANane zrAvaka kare. kAraNa ke niyamita kSetrathI AgaLa mahAlAbha thato hoya to paNa gamanano abhAva hovAthI lobhasamudranuM pUra aTakI jAya che. A vratathI lobhano nigraha thAya che. (46). have A vratamAM vyatirekathI dRSTAMta batAve che- karuNAvallIbIyaM, jai kuvvaMto disAsa parimANaM / rAyA asogacaMdo, tA narae neva nivaDato // 47 // azokacaMdra rAjA jo karUNArUpI velaDInA bIja samAna dizAomAM parimANa karata to narakamAM na paData. tapelA loDhAnA goLA samAna gRhasthane aparimita bhUmaMDalamAM bhamavAno niSedha karavAthI A vrata karuNArUpI velaDInuM bIja che ema vicAravuM. ahIM gAthAmAM sUcavelA azokacaMdra rAjAno vRttAMta A pramANe che Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 137 azokacaMdra (kuNika) rAjAnuM dRSTAMta caMpA nagarImAM zrI zreNikarAjAno putra azokacaMdra nAmano rAjA hato. duHsvaprathI sUcita hovAthI mAtAe janma samaye bahAra tyAga karAyelA tenI eka AMgaLI kukaDAe kUNita (korI kADhelI) karI hatI. tethI A nAmathI kUNika kahevAyo. koI vakhata tyAM zrIvIra svAmI samosaryA. tyAre azokacaMdra jaMgama kalpavRkSa jevA zrI traNalokanA nAthane AvelA sAMbhaLIne mahotsavathI vaMdana mATe gayo. svAmIe dezanA ApI. tyAra pachI dezanAnA aMte teNe prabhune pUchayuM: he svAmI! jeoe bhogono tyAga nathI karyo evA cakravartIo mare che tyAre teo kaI gatimAM jAya che ? svAmIe kahyuM. teonI prAyaH sAtamI naraka pRthvInI gati che. rAjAe kahyuM: to pachI mAre paNa tyAM ja javA yogya che. bhagavAne kahyuM tuM cakravartI nathI. tethI te gati tArI kyAMthI thAya ? tuM to chaThThI naraka pRthvImAM jaIza. tyAre potAne cakrI mAnatA evA teNe kahyuM: he svAmI! huM cakrI nathI e kevI rIte zraddhA karavI ? kAraNa ke mArI paNa senA aneka lAkha hAthI-ghoDA-rathothI ane karoDo subhaTothI sakala jagatano uddhAra karavA ane saMhAra karavA samartha che. tathA ghaNA saMbodha, droNa, kheTa, karbaTa, pattana, pura, Akara vagere mane kara ApanArA che. tathA mAre niraMtara vaparAtA hovA chatAM khAlI nahIM thatA ghaNA nidhio che. tathA atipracaMDa mAro pratApa sarva paNa zatravargane AkramaNa karIne rahyo che. AthI mAre zuM ochuM che? jethI huM cakravartI na thAuM? A pramANe sAMbhaLIne yathAsthitavAdI zrI jine pharI kahyuM: he rAjan ! A samRddhithI zuM thaze ? cakra vagere cauda rata vinA cakravartIpaNuM kyAre paNa na thAya. tyArapachI te A prabhunA vacanane sAMbhaLIne potAnA sthAne jaIne loDhAnA sAta ekeMdriya rato karyA ane potAnI padmAvatI nAmanI priyAne strIrata tarIke kalpI. tathA potAnA paTTahasti vagerene ja bAkInA ratno karyA. - have A pramANe Ane ratapaNe sthApIne te rAjA pUrvadizA vagere kramathI badhA dezone AjJA karanArA karIne ghaNA sainyathI parivarelo vaitADhya taLe tamisrA guphA pAse Avyo. tyAM daMDaratathI guphAnA daravAjAnA kamADone tADana karyuM. paraMtu te na ughaDyA. tethI pharI ThaMDaprahAra kare chate tenA dvArapAla kRtamAla deve krodhathI tene kahyuM: re ! aprAthyaprArthaka ! tuM koNa che? ahIMthI jA. khakArathI kAnane kema kadarthanA kare che ? teNe kahyuM: bharatakSetramAM azokacaMdra nAmano huM navo cakravartI thayo chuM. AthI jaladI daravAjo ughADa. deve kahyuM ke rAjan ! A kSetramAM bAra cakravartIo thAya che, te to thaI gayA. tethI tuM cakrI nathI. paraMtu koIpaNa rAjA che. rAjAe kahyuM: mArA puNyathI huM teramo cakrI karAyo chuM. zuM tuM jANato nathI ? tethI dvAra ughADa. vilaMba karavAthI mane kheda na pamADa. tyArapachI A pramANe bhUtathI grahaNa karAyelAnI jema aniSTa bolanArA te azokacaMdrane ati gusse thayelA deve baLatI agana jvALAthI bALIne tarata narakano atithi karyo. A pramANe azokacaMdranI kathA pUrNa thaI. A azokacaMdranI jema bIjo paNa je koI mANasa digUgamananuM pramANa karato nathI te A pramANe A lokamAM anarthane pAmIne paralokamAM naraka duHkhanI pAtratAne pAme che. tethI bhavyajIvoe A vrata svIkAravAmAM ALasu na thavuM joIe. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 Atmaprabodha ahIM bhAvanA A pramANe karavI ciMteavvaM ca namo, sAhUNaM je sayA nirAraMbhA / viharaMti vippamukkA, gAmAgaramaMDiyaM vasuhaM // 1 // artha- je sAdhuo sadA nirAraMbhI che ane koI paNa jAtanA baMdhanathI rahita gAma- AkarathI zobhita pRthvI upara vicare che teone namaskAra thAo. A pramANe manathI ciMtavavuM. A pramANe prathama guNavrata kahyuM. (47) have guNavratomAM bIjuM bhogapabhogamAna vrata kahevAmAM Ave che temAM je ekavAra bhogavavAmAM Ave te anna, kusuma vagere bhoga che ane je vAraMvAra bhogavavAmAM Ave te strI, vastra, AbharaNa vagere upabhoga che. te benA niyata pramANathI thayeluM vrata te bhogapabhogamAna vrata kahevAya che. te bhojanathI ane karmathI thAya che. te A pramANe bhoaNakammehiM duhA, bIyaM bhogovabhogamANavayaM / bhoaNao sAvajaM, ussaggeNaM pariharai // 48 // taha ataraMto vajai, bahusAvajAiM esa bhujAI / bAvIsaM annAi vi, jahArihaM nAyajiNadhammo // 49 // bIjuM bhogapabhogamAna vrata bhojana ane karmathI be prakAranuM che. temAM bhojanathI zrAvaka utsargathI sAvagha, sacitta ane aneSaNIya bhojanano tyAga kare. 'te tyAga karavAmAM azakta hoya to sacittano ja tyAga kare' e pramANe na kaheluM paNa samajI levuM. te pramANe paNa karavA asamartha, jeNe jinadharmane jANyo che evo A zrAvaka bahu sAvadya eTale ghaNA pApavALA bAvIsa prakAranA azana vagere bhojanano tyAga kare. tenAM nAmo A pramANe che- pAMca urdubarI, cAra mahAvigaI, hima, viSa, karA, sarvamATI, rAtribhojana, bahubIja, anaMtakAya, saMdhAna, gholavaDA, rIMgaNA, ajJAtanAmavALA puSpa-phaLa, tuccha phaLa, calitarasa. A bAvIsa bhojanano tyAga kare. temAM pAMca udubarI- uduMbara, vaTa, plekSa, pipaLa, kAkodubarI- A badhA phaLasvarUpa che. A macchara jevA AkAravALA sUkSma bahu jIvathI bharelA hovAthI tyAga karavA yogya che. tathA ghI vagere vigaInI apekSAe madirA, mAMsa, madha ane mAkhaNa A cAra mahAvikAranuM kAraNa hovAthI ane te varNanA aneka jIvo temAM utpanna thatA hovAthI tyAga karavA yogya che. jethI kahyuM che ke majje mahuMmi maMse, navaNIyaMmi cautthae / uppajjati asaMkhA, tavvaNNA tattha jaMtuNo // 1 // artha- madirAmAM, madhamAM, mAMsamAM ane cothA mAkhaNamAM te varNanA asaMkhya jIvo utpanna thAya che. tathA hima, viSa, karA, mATI, rAtribhojana prasiddha che. temAM hima, karA, mATI bahu jIvamaya che. viSa potAno upaghAta kare che ane maraNa samaye mahAmohane utpanna kare che. rAtribhojanamAM ghaNA prakAranA jIvasaMpAtano saMbhava hovAnA kAraNe A lokamAM ane paralokamAM ghaNA doSothI duSTa che. tethI tyAga Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dezavirati bIjo prakAza - 139 karavA yogya che. tathA kothaLAmAM bharelA maganI jema jemAM bIjo AMtarA vinA rahe che te paMpoTA vagere phaLa bahubIja che. tenA dareka bIjamAM jIva upamardanano saMbhava che. tathA kAcA gorasamAM mizraNa karela dvidala svarUpa gholavaDAmAM kevalIgamya sUkSma trasajIvanI utpattino saMbhava che. jethI kahyuM che keji muggamAsapamuhaM, vidalaM kaccaMmi gorase paDai / tA tasajIvuppattiM, bhAMti dahIe tidiNa uvariM // 1 // artha- jo kAcA gorasamAM maga, aDada vage2e paDe to tathA traNa divasa uparanA dahIMmAM trasa jIvanI utpatti che. tathA rIMgaNA prasiddha che. rIMgaNAne bahubIjamAM paNa alaga gaNyA che. te tenI lokamAM ati viruddhatA batAvavA mATe che. te rIMgaNA bahu jIvamaya hovAthI tathA ghaNI nidrA, kAmane uddIpana karavuM vagere ghaNA doSathI duSTa hovAthI tyAga karavA yogya che. tathA jene khAvAthI tRpti alpa thAya ane AraMbha mahAna thAya te gaMgeTaka, komaLa phaLI vagere tuccha phaLa che. te anarthadaMDa svarUpa hovAthI tyAga ka2vA yogya che. tathA calita rasa eTale kohAI gayeluM dhAnya. te anaMtakAya hovAthI tyAga karavA yogya che. ATalAM ja abhakSya nathI. paraMtu A to upalakSaNa hovAthI yathAyogya bIjA paNa divasane oLaMgI gayeluM dahIM, puSpita odana vagere, saMsakta patra, puSpa vagere bahu sAvadya vastuo tyAga karavA yogya che. vaLI- alpa sAvadya evA odana vageremAM paNa mAre A ATaluM ja khAvuM e pramANe pramANanuM niyatapaNuM karavuM joIe. tathA manamAM ati Asakti, unmAda, niMdA Adi utpanna kare tevA, vastra, vibhUSA, vAhana vagere tyAga karavA yogya che. zrAvaka viratithI pariNata thayo hovAthI bAkImAM paNa parimANa kare. ahIM keTalAka ajJAnIo kahe che ke- saMsAramAM zarIra ja sAra che, ane tenuM koI paNa rIte poSaNa karavuM joIe. A bhakSyAbhakSyanI kalpanAthI zuM ? teno uttara apAya che- ghaNI rIte poSeluM paNa zarIra asAra hovAthI tenA mATe vivekIe abhakSyanuM bhakSaNa na ja karavuM joIe. jethI kahyuM che ke aiposiaMpi vihaDai, aMte eaM kumittamiva dehaM / sAvajjabhujjapAvaM, kI tassa kae samAyarai ? // 1 // artha- ati poSeluM paNa zarIra aMte kumitranI jema nAza pAme che. to pachI tenA mATe koNa sAvadya bhogathI pApane Acare ? (48-49) have dRSTAMta pUrvaka vratanA phaLane saMkSepathI batAve che-- maMsAINa niyamaM dhImaM pANaccaye vi pAlaMto / " pAvai paraMmi loe, surabhoe vaMkacUlo vva // 50 // buddhizALI mAMsa vagerenA niyamane prANanA tyAgamAM paNa pALe to vaMkacUlanI jema paralokamAM devanA bhogone pAme che. vistArathI artha to kathAnakathI jANavo. te A pramANe 1. gaMgeTaka e koIka tuccha phaLa che. hamaNAM te prasiddha nathI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 Atmaprabodha vaMkacUlanI kathA A ja bhAratavarSamAM vimala nAmano rAjA hato. tenI sumaMgalA nAmanI priyA hatI. teone be bALako thayA. temAM eka puSpacUla nAmano putra ane bIjI puSpacUlA nAmanI kanyA hatI. yauvana vayamAM pitAe eka rAjakanyA putrane paraNAvI. putrI to koIka rAjaputrane ApI. paraMtu duSkarmanA udayathI bAlapaNAmAM ja patinuM maraNa thavAthI te vidhavA thaI. te bhAInA snehathI pitAnA ghare ja rahI. have puSpacUla to corI vagere vyasanamAM Asakta hovAthI nagaranA lokone atyaMta pIDatA evA teNe lokamAM "vaMkacUla" evA nAmane prApta karyuM. tenI bahena paNa tenA samAna buddhivALI hovAthI "vaMkacUlA e pramANe prasiddha thaI. tyAra pachI loko pAsethI teno ghaNo Thapako sAMbhaLIne gusse thayelA rajAe tene nagaramAMthI bahAra kADhyo. tyAre tenI patnI ane bahena paNa tenA snehathI tenI sAthe gaI. tyAra pachI patI ane bahenanI sAthe nirbhaya thayelA, koIka jaMgalamAM bhamatA vaMkacUlane dhanurdhArI bhilloe joyo. tyAM teoe AkRtithI ja tene rAjaputra jANIne AdarathI praNAma karIne, praznapUrvaka tenA vRttAMtane sAMbhaLIne, bahumAnathI potAnI pallImAM laI jaIne, mULapallIpati marI gayo hovAthI tenA sthAne te vaMkacUlane sthApyo. tyArapachI vaMkacUla bhillonI sAthe mahItalane lUMTato tyAM sukhethI rahyo. have eka vakhata varSAkALanA prAraMbhanA samaye keTalAka muniothI parivarelA zrI caMdrayaza nAmanA AcArya sArthathI bhraSTa thavAthI tyAM AvyA. tyAre navA utpanna thayelA aMkurAnA mardananA ane sacitta pANInA saMghaTTAnA bhIru AcArya vihAranI ayogyatA jANIne te pallImAM pravezyA. vaMkacUle paNa munione joIne kulIna hovAthI praNAma karyA. tyAre gurue dharmalAbharUpa AziSa ApIne tenI pAse vasati mAgI. teNe paNa kahyuM: he svAmI! tamane vasati ApIza. paraMtu mArI sImAmAM kyAre paNa dharma na kahevo. kAraNa ke hiMsA, asatya, corI vagerenA tyAgathI dharma thAya che. te hiMsA vagerethI ja amArI AjIvikA cAle che. A pramANe teNe kahyuM eTale gurue paNa tenA vacanano svIkAra karIne teNe batAvelA niravadya sthAnamAM svAdhyAya dhyAna vagere dharmakAryane karatAM cAra mahinA sudhI rahyA. tyAM teNe AhAra vagerenuM nimaMtraNa karyuM. tyAre gurue kahyuM tArA gharanI bhikSA amane na kalpa. ahIM rahelA ame tapazcaryAthIja sukhethI kALane pasAra karazuM. tane to upAzrayanA dAnathI ja mahApuNyabaMdha thayo che. kahyuM che ke jo dei uvassayaM muNi-varANa tavaniyamajogajuttANaM / te Ii va@Dagna-pAyAviMA II II pAvai suranarariddhI, sukuluppattI ya bhogasAmaggI / nittharai bhavamagArI, sijjAdANeNa sAhUNaM // 2 // artha tapa-niyama-yogathI yukta evA munivarone je upAzraya Ape che, teNe vastra-annapAna-zayana-Asana vagere badhuM ApyuM che. (1) sAdhune zavyAnA dAnathI gRhastha sura-naranI Rddhine, kalamAM utpattine ane bhoganI sAmagrIne pAme che. tathA saMsArane tarI jAya che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 141 tyAra pachI varSAkAla pasAra thaye chate gurue te vaMkacUlane pUchIne vihAra karyo tyAre teonA satyapratijJatA vagere guNothI khuza thayelo te paNa bhaktithI te gurune vaLAvavA gayo. tyAM keTaloka mArga pasAra thayA pachI lAMbA kALa sudhI rahelA muninA viyogathI vihala thayelA teNe gurune namIne vinaMti karIH he svAmI ! ahIMthI AgaLa bIjAnI sImA che AthI huM pAcho pharIza. pharI mane ApanuM darzana jaladI thAo. A pramANe teNe kahyuM eTale madhura akSarothI gurue tene kahyuM che saumya ! tArI sahAyathI ame ATalo kALa sukhathI rahyA. have jo tane gamatuM hoya to pratiupakAra karavA mATe ame kaMIka kahIe. teNe kahyuM: he bhagavan! jevA prakAranuM mArA vaDe sukhethI pALavuM zakya bane tevA prakAranA ja vacanathI mArA upara maherabAnI karo. tyAre gurue kahyuM: (1) jenuM nAma koIpaNa na jANatuM hoya tevuM phaLa tAre na khAvuM. (2) tathA kyAre paNa bIjAne mAravA IcchatA tAre sAta-ATha pagalA pAchaLa khasavuM. (3) tathA rAjAnI paTTadevI mAtA samAna gaNavI. (4) tathA kyAre paNa kAgaDAnuM mAMsa na khAvuM. A cAreya abhigraho tAre eka cittathI pALavA. AnuM pAlana karavAmAM tane uttarottara lAbha thaze. tethI gurunA vacanathI namra thayelA teNe paNa mahA maherabAnI thaI e pramANe kahIne potAne upakAra karanArA te cAre ya niyamone grahaNa karIne potAnA sthAnamAM Avyo. guru paNa vihAra karIne bIje gayA. have eka vakhata grISma RtumAM te pallIpati bhillamenAthI parivarelo koIka gAmane haNavA mATe cAlyo. paraMtu kyAMyathI paNa te vRttAMtane jANIne te gAma pahelAM ja bhAgI gayuM hatuM. tyAre phogaTa gayelA parizramavALo, bhUkha-tarasathI parAbhava pAmelo, parivAra sahita vaMkacUla madhyAhUM tyAMthI pAcho pharIne jaMgalamAM koIpaNa vRkSanI nIce beTho. tyAM sudhAthI pIDAyelA, ahIM-tahIM bhamatA, keTalAka bhilloe kyAMya paNa nikuMjamAM sugaMdhavALAM, sArA varNavALAM, pAkelAM phaLothI namelA kipAkavRkSane joIne tarata te phaLone lAvIne vaMkacUlanI AgaLa mUkyAM. teNe potAnA niyamane yAda karIne tenuM nAma pUchayuM. teoe kahyuM ke svAmI ! AnuM nAma to koIpaNa jANatuM nathI. paraMtu atyaMta svAdiSTa che. AthI khAvA yogya che. teNe kahyuM: ajJAta phaLane huM nahIM khAuM. mAro A niyama che. tethI pharI teoe AgrahapUrvaka kahyuM: he svAmI ! svasthatA hoya tyAre niyamamAM Agraha karAya che. hamaNAM prANanA saMdehamAM niyamano A Agraha kevo? tethI A phaLone khAo. A pramANe tenA vacanane sAMbhaLIne sudhAthI pIDAyelo hovA chatAM teNe pairyapUrvaka kahyuM: are ! tamAre A vacana na kahevuM. jo prANa jatA hoya to hamaNAM ja jAo. paraMtu potAnA vacanathI guru samakSa svIkArelo niyama sthira thAo. tyAra pachI te phaLone IcchApUrvaka khAIne tRpta thayelA te badhA paNa bhillo vRkSanI chAyAmAM sutA. paraMtu eka sevake vaMkacUlanA AgrahathI te phaLo na khAdhA. AthI svayaM sUIne ubhA thayelA pallIpatie potAnI pAse sutelA sevakane uThADIne A pramANe kahyuM: badhAne jaladI jagADa, jethI potAnA sthAnamAM jaIe. teNe paNa zabdathI ane hAthanA sparzathI badhAne paNa uThADyA. paraMtu koIpaNa rIte teo na uThyA. tyAre teNe badhAyane marelA mAnIne pallI patine tenuM svarUpa jaNAvyuM. te sAMbhaLIne vismaya pAmelA teNe paNa potAnA niyamane saphaLa thayeluM mAnyuM. aho ! gurunI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 Atmaprabodha vANIno mahimA ! alpa paNa te vANIthI huM hamaNA jIvato bacyo. nirbhAgya evA meM kalpavRkSanI jema sarva ISTa siddhine karanAro, akasmAt upasthita thayelo gurunI vANIno vistAra phogaTa ja gumAvyo. ItyAdi cittamAM vicArato te pallIpati harSa ane viSAdanI sAthe rAtrimAM potAnI pallImAM Avyo. tyAM potAnA gharanA caritrane jovA mATe chUpI rIte gharanI aMdara pravezIne dIvAnA prakAzathI puruSanA veSavALI potAnI bahenanI sAthe sUtelI potAnI patnIne joIne vicAryuM: "A mArI strI durAcAriNI che. A koIka durAcArI mANasa che. duSTa A baMnene tarata mAruM." A pramANe vicArIne eka prahArathI te baMnene mAravA mATe jeTalAmAM talavArane upADI teTalAmAM ene bIjo niyama yAda Avyo. tyAre sAta DagalA pAchaLa khasatA, krodhathI AkuLa thayelA tenI talavAra daravAjAmAM athaDAI. tyAre talavAranA khakAra zabdathI tarata jAgelI puSpacUlA "he bhAIlAMbu jIva' e pramANe bolI. tethI bahenane jANIne ati lajjA pAmelA, talavAranI sAthe gussAne saMkocatA teNe tene puruSa veSa paheravAnuM kAraNa pUchayuM. teNIe paNa kahyuM: he bhAI ! Aje sAMje tane jovA naTanA veSane dhAraNa karanArA tArA zatrunA guptacaro AvelA hatA. tyAre meM vicAryuM bhAI to saparivAra kyAMya gayo che. jo A paNa A jANaze to A anAtha pallIno zatruo parAbhava karaze tethI koIpaNa upAya karavo joIe. A pramANe vicArIne huM kapaTathI tArA veSane dhAraNa karanArI thaIne sabhAmAM besIne teone nRtya karAvIne kSaNamAM yathAyogya dhana ApI visarjana karI ALasathI puruSanA veSane utAryA vinA ja bhAbhInI sAthe sutI. A vRttAMtane sAMbhaLIne gurukRpAthI huM bahena vagerenI hatyAnA pApathI bacI gayo ema vicAratA vaMkacUle vizeSathI gurunI vANInI prazaMsA karI. have eka vakhata corI mATe te ujjayinI nagarImAM gayo. tyAM ardhI rAtrie koIpaNa dhanika vaNikanA gharamAM pravezyo. paraMtu koDInA vyayanI bhrAMtithI putra sAthe vivAda karatA gRhapatine joIne AvA lokonA dhanane dhikkAra thAo. e pramANe vicArato tyAMthI nIkaLI gayo. tyAra pachI loka pAsethI thoDuM thoDuM mAgIne alpa bhegI karelI saMpattivALA brAhmaNonA dhanathI paNa saryuM. e pramANe vicArIne teonA gharono paNa tyAga karyo. tyArapachI je alpa paNa dhananI IcchAthI potAnA ramaNIya zarIranI paNa apekSA rAkhyA vinA koDhiyAne paNa seve che te vezyAonA dhanathI paNa mAre kAMI kAma nathI. e pramANe vicArIne teonA gharone paNa choDIne rAjAnA dvAranI najIkamAM AvIne vicAryuM: jo corI karavI ja che to rAjAne ja lUMTavo. jo te phaLe eTale ke coravAnuM saphaLa thAya to aphINa dhananI prApti thAya, ane jo na phaLe to paNa (rAjAne tyAM paNa corI karavA gayo ema) yaza lAMbo kALa sudhI rahe che. A pramANe vicArIne vanamAMthI godhA (gho nAmanA prANI)ne lAvIne tenI pucchamAM lAgelo rAjAnA mahelanA agrabhAga upara caDhIne AvAsabhavanamAM pravezyo. tyAM adbhutarUpane dhAraNa karanArI rAjAnI paTTadevIe tene joyo. teNIe kahyuM: tuM koNa che? ahIM zA mATe Avyo che ? teNe kahyuM huM cora chuM. ghaNA maNi, rata vagere dravyane Icchato ahIM Avyo chuM. tyAra pachI tenA rUpamAM lubdha thayelI rANIe mRduvANIthI kahyuM saumya ! dravyanI zuM vAta karavI? A badhuM tAruM ja che. te Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavarati 143 dhrUje che kema ? svastha thA. tArA upara kuladevatA khuza thaI che. jethI rAjAnI paTTadevI huM tArI vezyA thaI chuM. saubhAgyanA garvathI Aje meM rAjAne paNa roSavALo karyo che. tevA prakAranI mArI sAthe tuM potAne saphaLa kara. huM khuza thaye chate jIvone artha ane kAma sulabha che, ane huM gusse thaye chate tarata vadha ane baMdha ja thAya che. A pramANe kAmarUpI grahathI grasta thayelI teNIthI lobha pamADAyelA ane kSobha pamADAyelA paNa potAe karelA trIjA niyamane yAda karatAM vaMkacUle teNIne namIne kahyuMH he mAta ! tuM mane pUjya che. vananA cora evA mArA upara rAjAnI priyA evI tArI A kevI hA che ? teNIe kahyuM: are vAcALa ! bALaka ! kAmuka evI mArAmAM mAtAnA saMbaMdhane joDato tuM lajjA kema nathI pAmato. have jo mArA vAkyane nathI mAnato to Aje tArA upara yama gusse thayo che. A pramANe vividha vacanonI yuktithI teNIe bhaya pamADyo hovA chatAM paNa te jeTalAmAM kSobha na pAmyo teTalAmAM krodhathI AkuLa thayelI teNIe nakhothI potAnA zarIrane ujharaDAvALuM karIne moTethI pokAra karyo. A badho vRttAMta gharanA daravAjA pAse AvelA rAjAe kapATanA chidramAM kAna mUkIne svayaM sAMbhaLyo. teTalAmAM kalakala avAja thaye chate jAgelA dvArapAlako zastro laIne doDyA. tyAre rAjAe maMda svare teone kahyuM: A cora niraparAdhI che. hamaNAM jarAka bAMdhIne yatathI rakSaNa karavuM, ane prAtaH kAMle sabhAmAM mArI AgaLa lAvavo. teoe paNa te pramANe svIkAryuM. tyAra pachI potAnI rANInA tevA prakAranA vRttAMtane vicAratA duHkhI manavALA rAjAe koIpaNa rIte te rAtri pasAra karI. have prAtaH samaye ArakSako tene DhIlAM baMdhanothI bAMdhIne rAjAnI AgaLa lAvyA. rAjAe AkSepapUrvaka pUchyuM eTale teNe spaSTapaNe badho ya vRttAMta rANIe madhura vANIthI mane bolAvyo tyAM sudhIno je pramANe banyo hato te pramANe kahIne mauna rahyo. tyAra pachI jeNe paramArthane jANyo che evA khuza thayelA manavALA rAjAe eno satkAra karIne ane ati AnaMdathI AliMgana karIne kahyuM: he satpuruSa ! tArA sAhasathI huM khuza thayelo chuM. tethI A paTTarANI meM tane ApI. tuM ene grahaNa kara. teNe kahyuM: he rAjan ! je tArI paTTarANI che te mArI nakkI mAtA che. tethI A vacana pharI na kahevuM. tyAra pachI zULI upara caDhAvIza vagere ghaNI rIte kahIne tene kSobha pamADyo to paNa A jyAre niyamathI calAyamAna na thayo, tyAre AnA dhIrapaNAthI ati saMtoSa pAmelA rAjAe Ane putrapade sthApyo. te strIne mAravA mATe Icchato hovA chatAM paNa AnA vacanathI jIvatI choDI mUkI. tyArapachI vaMkacUla potAnI bahena ane patnIne tyAM teDAvIne teonI sAthe sukhethI rahyo. tathA dharmamAM jene vizvAsa thayo che evA teNe vizeSathI dharmamAM ja cittavRttine bAMdhI. niyama ApanAra te gurune nitya yAda karyA. eka vakhata enA bhAgyodayathI te ja AcArya tyAM AvyA. A moTA ADaMbarathI gurune vaMdana karavA gayo. tyAM zuddha dharmasvarUpane sAMbhaLIne teNe tattvarucirUpa samyaktvane svIkAryuM. tyAre ujjayinI nagarInI bAjumAM rahelA zAligAmamAM rahenAro jinadAsa nAmano zrAvaka teno parama mitra thayo. eka vakhata kAmarUpa dezanA rAjAne ati durjaya mAnIne tene jItavA mATe rAjAe vaMkacUlane Adeza karyo tyAre te paNa rAjAnA AdezathI tyAM jaIne yuddha karIne kAmarUpa dezanA rAjAne jItIne ane svayaM vairIe karelA zastronA prahArothI jarjarita thayelo ujjayinI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 Atmaprabodha nagarImAM Avyo. tyAM tenI pIDAthI pIDAyelA rAjAe ghaNAM vaidyone bolAvIne AnI cikitsA karAvI. paraMtu koI paNa rIte prahAro na rujhayA. tyAre rAjAe gussApUrvaka vaidyone pUchyuM. tyAre vaidyoe kAgaDAnuM mAMsa auSadharUpa batAvyuM. te sAMbhaLIne vaMkacUlane gADha AliMgana karIne jenI AMkhamAMthI AMsu vahI rahyA che evA rAjAe A pramANe kahyuM: he vatsa ! tArI Apattine chedavA je-je upacAro karyA te badhA paNa mArA durbhAgyathI nakAmA gayA. have eka kAgaDAnuM mAMsa auSadha che. tene grahaNa kara. jethI tAruM zarIra sAruM thAya. teNe kahyuM: he nAtha ! huM sarvathA mAMsa bhakSaNathI nivRtta thayo chuM. tethI mAre kAgaDAnA mAMsathI koI kAma nathI. rAjAe kahyuM: he vatsa ! jIvatA mANasane ghaNA niyamo hoya, paraMtu maraNa Ave chate badhA dUra thAya che. tethI AnuM bhakSaNa kara. tyAre rAjAe kahelA vacanane sAMbhaLIne teNe kahyuM he nAtha ! mane jIvavAmAM jarA paNa tRSNA nathI. eka vakhata avazya mRtyu AvavAnuM che. tethI jIvita jatuM hoya to hamaNAM ja jAo. paraMtu A akArya huM nahIM karuM. tyAra pachI rAjAe zAligAmamAM rahetA vaMkacUlanA mitra jinadAsa zrAvakane bolAvavA mATe potAnA mANasane mokalyo. te paNa mitranA snehathI tarata tyAMthI cAlyo. mArgamAM raDavAmAM udyata thayelI divya be strIne joIne tame koNa cho ? kema raDo cho ?' ema pUchyuM. te baMnee kahyuM ame saudharma devalokamAM rahenArI devIo chIe. patinuM cyavana thavAthI virahamAM viThThala thayelI vaMkacUla nAmanA kSatriyane pati thavAnI prArthanA karIe chIe. jo te Aje tArA vacanathI niyamane bhAMgaze to tarata durgatimAM jaze. tethI hamaNAM raDIe chIe. tethI jinadAse kahyuM tame raDo nahIM. tamane je ISTa che te ja huM karIza. e pramANe kahIne te baMnene AzvAsana ApIne te zrAvaka ujjayinI nagarImAM Avyo. tyAM rAjAnA AdezathI mitranA ghare AvIne kuzala samAcAra pUchavA pUrvaka auSadhi vageremAM pravRtti karatA teNe tene niyamamAM ati sthira jANIne ane zarIrane jarjarita joIne rAjA vagere sarva loka samakSa kahyuM: Ane dharma e ja auSadha yukta che. AthI bIjI koI paNa auSadhi AdinI pravRtti na karavI. vaMkacUle paNa kahyuM: he mitra! jo tuM mArA upara snehane dhAraNa kare che to ALasane choDIne mane aMtakALanuM bhAthuM Apa. tethI teNe paNa sArI rIte ArAdhanA karAvI. tyAre vaMkacUla cAre prakAranA AhAranuM paccakhANa karIne, cAra zaraNAno svIkAra karIne, paMca parameSThi namaskAranuM smaraNa karato, sarva jIvo vize maitrIbhAvane dhAraNa karato, pUrve karelA duSkatonI niMdA karato ane sukRtonI anumodanA karato samAdhithI kALa karIne bAramA devalokamAM devapaNe utpanna thayo. tyAra pachI jinadAse tenI maraNa pachInI kriyA karIne ghare jatAM mArgamAM te baMne paNa devIone pUrvanI jema raDatI joIne pUchyuM: he bhadre ! hajI paNa tame ahIM ja zA mATe vilApa karo cho ? akhaMDitavratavALo te ahIMthI marIne zuM tamAro pati nathI thayo ? tyAre te be devIoe nisAso nAkhIne kahyuM svaccha Azaya ! zuM pUche che ? te tAro mitra aMte pariNAmanI vizuddhithI amane oLaMgIne bAramA devalokamAM gayo. A sAMbhaLIne parama AnaMdane pAmelo jinadAsa mitranuM dhyAna karato ane zrI jinadharmanI anumodanA karato potAnA ghare gayo. A pramANe niyama pAlanamAM vaMkacUlano vRttAMta pUrNa thayo. A pramANe alpa paNa abhakSya bhakSaNano niyama mahA phaLavALo che ema jANIne bhavya AtmAoe vizeSathI tenuM pAlana karavAmAM tatpara thavuM joIe. (50) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 bIjo prakAza - dezavirati paMdara karmAdAna A pramANe bhojanathI bhogopabhoga vrata kahyuM. have karmathI te kahevAmAM Ave che kammAu jai kamma, viNA na tIrei nivvaheuM to / panarasa kammAdANe, caei aNNaM pi kharakammaM // 51 // karmane AzrayIne zrAvake utsargathI jarA paNa sAvadya karma na karavuM joIe, nirAraMbhathI ja rahevuM joIe. have jo karma vinA nirvAha thato na hoya to paNa paMdara karmAdAnano tyAga kare. te paMdara karmAdAno A che. (1) aMgAra karma (2) vana karma (3) zakaTa karma (4) bhATaka karma (5) sphoTaka karma (6) daMta vANijaya (7) lAkSA vANijya (8) rasa vANijya (9) keza vANijya (10) viSa vANijya (11) yaMtra pIDA (12) nilaMchana (13) davadAna (14) sarodrahAdizoSa (15) asatIpoSa (1) aMgArakarma- AjIvikA mATe aMgArA karavA, bhADabhUMjA, kuMbhAra, luhAra, sonI, ITa pakAvavI vagere mATe agnino AraMbha karavo te aMgArakarma. (2) vanakarma- vRkSa vagere athavA patra, puSpa vagerene chedavA, kheMcavA vagere AraMbhathI AjIvikA karavI te vanakarma. zakaTakarma- gADAM athavA tenA aMgone ghaDavA athavA gADAM bhADe ApIne AjIvikA calAvavI te zakaTakarma, bhATakakarma-potAnAM gADAM, baLada vagerethI bIjAnA bhArane vahana karavAthI athavA mUlyathI potAnAM gADAM vagere ApavAthI AjIvikA calAvavI te bhATakakarma. (5) sphoTakakarma-kuMdALA, haLa vagerethI bhUmi vidAraNa karavAthI athavA paththara vagere ghaDavAthI AjIvikA calAvavI te sphoTakakarma. tathA yava vagere dhAnyanA phADA vagere karI veMcavuM te paNa sphoTaka karma che. kahyuM che kejava, caNA, ghauM, maga, aDada, karaDi vagere dhAnyonA phADA, dALa, kaNakI, taMDula karavA te sphoTaka karma che. athavA haLathI bhUmi phoDavI ane je (kUvA vagere) khodavuM tathA paththara phoDavA e sphoTakakarma che. daMtavANijya-pahelethI ja pleccha vagerene mUlya ApI hAthI dAMta maMgAvIne veMcavA athavA AkaramAM (jyAM hAthI dAMta kapAtA hoya tyAM) jaIne svayaM lAvIne veMce te daMta vANijaya. A zaMkha, cAmaDuM, cAmara vagerenuM paNa upalakSaNa che. anAkaramAM (jyAM hAthI dAMta kapAtA na hoya tevA sthaLe) hAthI dAMta vagerenA le-veMcamAM doSa nathI. (7) lAkSAvANijya- lAlA vANijya prasiddha che. A nIlI (gaLI), mana:zIla vagerenuM athavA sulita dhAnya vagerenuM upalakSaNa che. 1. karaDi - eka jAtanuM anAja. 2. sulita zabdano artha samajAyo nathI. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 Atmaprabodha (8) rasavANijya- ghI, tela, madirA, madha, carabI vagereno vepAra rasavANijya che. (9) viSavANijya- zRMgikA, kAlakUTa vagereno vepAra viSa vANijya che. A jIvaghAta karanArAM zastra, loDhuM, haritAla vagerenuM upalakSaNa che. (10) kezavANijya- dAsI, gAya, ghoDA, bheMsa, UMTa vagereno vepAra karavo te keza vANijya che. (11) yaMtrapIDana- tala, ze2DI vagerene yaMtrathI pIlavuM te yaMtrapIDana che. (12) nirNAMchanakarma- baLada, ghoDA vagerene khaMDha karavA, nAka viMdhavuM, kAna, kaMbala (godaDI) vagere chedavuM e nirvAMchanakarma che. (13) davadAna- ghAsa vagerenI vRddhi mATe athavA khetara vagerene sApha karavA mATe agni bALavo te davadAna che. (14) sara-drahAdizoSa- ghauM vagerene vAvavA mATe sarovara, drahane sukavI nAMkhavA te sara-drahAdi zoSa che. (15) asatIpoSaNa- duHzIlavALI dAsI vagerene poSavI te asatIpoSaNa che. A popaTa, menA, kUtaro, bilADI, mora vagere adhama prANIone poSavAnuM upalakSaNa che. A badhA nibiDa karmabaMdhanA kAraNa hovAthI zAstrIya bhASAmAM karmAdAna kahevAya che. ATalA ja karmAdAna che evuM nathI. bIjuM paNa krUra adhyavasAyathI sAdhI zakAya evuM koTavAla, jelara vagerenA kAryano paNa tyAga kare. alpa sAvadya kAryathI ja nirvAha kare. (51) vaLI-- iyaraM pi hu sAvajjaM, paDhamaM kammaM na taM samArabhai / paTTa, AraMbhe avirao loo // 52 // zrAvaka bIjuM niSedha nahIM kareluM paNa gRhano AraMbha karavo, bIjA gAme javuM, gADuM calAvavuM, khetara kheDavuM vagere sAvadya kArya bIjAothI pahelAM na kare. zA mATe na kare te kahe che je kArya karAtuM joIne ayatanAmAM tatpara loka te kArya karavAmAM pravarte. jyAre samAna kArya ka2nA2A ghaNA bhegA thayA hoya tyAre A vidhi jANavo. kema ke pote prathama AraMbha karanAro hovAthI badhAe karelA AraMbhano pote kAraNa bane. AvuM na thAya mATe bIjAo karatAM pote pahelAM AraMbha na kare. A pramANe karmathI bhogopabhoga vrata kahyuM. prazna- pUrve bhogopabhoga zabdathI anna, strI vagere kahelA che. ane A vratamAM teonuM ja pramANa ka2vuM joIe. tethI karmathI A vrata na hoya. karma zabda kriyAne kahenAro che ane kriyAno bhogopabhoga saMbhavato nathI. uttara- tArI vAta sAcI che. paraMtu vANijya vagere karmo bhogapabhoganuM kAraNa che. kAraNamAM kAryano upacAra karI karmane paNa bhogopabhogarUpe kahela che. mATe carcAthI saryuM. ahIM bhAvanA A pramANe karavI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - - dezavirati savvesiM sAhUNaM, namAmi jehiM ahiyaM ti nAUNaM / tiviheNa kAmabhogA, cattA evaM viciMtijjA // 1 // 147 artha- jeoe 'kAmabhoga ahita karanAra che ema jANIne' trividhathI kAmabhogono tyAga karyo che te sarva sAdhuone huM namaskAra karuM chuM. e pramANe vicAre. A pramANe bIjuM guNavrata kahyuM. (52) have trIjuM anarthadaMDa viramaNa vrata kahevAya che temAM je svajana, zarIra ane dharma mATe AraMbha karAya che te arthadaMDa, bAkInA badhA anarthadaMDa. tenAthI viramaNa eTale nivRtti. te svarUpa je vrata te anarthadaMDa viramaNa vrata kahevAya che. A apadhyAna Adi cAra prakAranA anarthadaMDanA tyAga svarUpa che. te A pramANe daMDijjai jeNa jio, vajjiya niyadehasavaNadhammaTThe / so AraMbhI kevala - pAvaphalo'NatthadaMDa tti // 53 // avajjhANa pAvauvaesa-hiMsadANappamAyacariehiM / jaM cauhA so muccai, guNavvayaM taM bhave taiaM // 54 // jenAthI jIva (nirarthaka) daMDAya che te anarthadaMDa. potAnA zarIra, svajana ane dharma mATe karAtA AraMbhane choDIne bAkIno AraMbha kevala pApaphaLavALo hovAthI anarthadaMDa che. te apadhyAna, pApopadeza, hiMsradAna, pramAdAcaraNa ema cAra prakAre che. anarthadaMDano jemAM tyAga karAya che te trIjuM guNavrata che. ArttadhyAna ane raudradhyAna apadhyAna che. A benuM svarUpa A pramANe che- rAjya, upabhoga, zayana, Asana, vAhanane vize tathA strI, gaMdha, mALA, maNi, rata, AbhUSaNone vize mohanA kAraNe ati abhilASa utpanna thAya che. tevA dhyAnane jJAnIo ArtadhyAna kahe che. chedavAmAM, bALavAmAM, bhAMgavAmAM, mAravAmAM, bAMdhavAmAM, prahAra karavAmAM, damana karavAmAM, kApavAmAM je rAjI thAya paNa anukaMpA na kare tevuM je dhyAna tene jJAnIo raudradhyAna kahe che. prAyaH karIne dhArmika lokone paNa vacce vacce apadhyAna thAya ja che. paraMtu teo jJAnanA baLathI unmArge jatA evA paNa potAnA cittane saMyamita karIne pharI sanmArgamAM lAve che. jeo niraMtara apadhyAnamAM pravarte che teone te anarthadaMDa che. khetI vagere karma pApano hetu hovAthI pApa che. teno dAkSiNyasthAna vinA je upadeza Apavo te pApopadeza. hiMsa eTale haNavAnA svabhAvavALA viSa, agni, haLa, zastra vagere. tenuM dAna eTale dAkSiNya vinA asaMyatone ApavuM te hiMsadAna. madya vagere pramAda che. tenAthI athavA tenuM AcaraNa te pramAdAcaraNa. te sAta vyasana, jalakrIDA, vRkSanI zAkhA vagerene AzrayIne rahelA hiMDoLA upara hiMcakavuM, kukaDA vagere jIvone laDAvavA, kuzAstrano abhyAsa karavo, vikathA karavI vagere svarUpa jANavo. athavA pramAdAcaraNa eTale badhI ja jagyAe ALasa karavI. te nahIM zodhelA iMdhana, dhAnya, jala vagerene vAparavAthI, cUlA upara caMdaravo nahIM bAMdhavAthI, DhAMkyA vinAno dIvo, phUlo, ghI- dahIM vagerenA bhAjanane dhAraNa karavAthI sva-para jIva upaghAta vagere ghaNA anarthanuM kAraNa jANavuM. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha AthI ja tIrthaMkaroe zrAvakonA gharamAM sAta garaNAM ane nava caMdaravA kahyAM che. te A pramANe 148 suddhe sAvayagehe, havai galaNAi satta savisesaM / miTTha 1 khAra 2 AchaNa 3, takkaM 4 ghI 5 tilla 6 cuNNAyaM 7 // 1 // zrAvakanA zuddha gharamAM vizeSathI sAta garaNAo hoya che. (1) mIThA pANInuM, (2) khArA pANInuM, (3) 'dahIMnuM, (4) chAsanuM, (5) ghInuM, (6) telanuM ane (7) loTanuM (cAraNI vagere). upalakSaNathI dUdha vagerenAM paNa gaNAM avazya rAkhavAM joIe. caMdaravA to (1) jalasthAne (pANIyAre), (2) khAMDavAnA sthAne, (3) pIsavAnA sthAne, (4) cUlAnA sthAne, (5) iMdhaNa rAkhavAnA sthAne, (6) dahIM valovavAnA sthAne, (7) bhojana ka2vAnA sthAne, (8) zayana sthAne, (9) deva Azraya sthAne (jinabiMbanA sthAne). A sthAnomAM uparanA bhAgamAM navIna jhINA vastrathI banAvelA nava caMdaravA zrAvake avazya bAMdhavA joIe. A lakSaNothI cAra prakArano anarthadaMDa je tyAga karAya che te trIjuM guNavrata che. (53-54) have A anarthadaMDa vizeSathI tyAga karavA yogya che te batAve che-- prAyo gRhibhirvarNyaH, zaktyanusAreNa cArthadaNDo'pi / kathamadhigataparamArthA, anarthadaNDaM prayuJjante // 55 // prAyaH karIne gRhasthoe zakti anusAre arthadaMDano paNa tyAga karavo joIe. jemaNe paramArthane jANyo che teo (arthadaMDano tyAga kare che to pachI) anarthadaMDa kema Acare ? (55) ahIM anarthadaMDonA badhA bhedonAM dRSTAMto kahevA zakya nathI. tethI cUlA upara caMdaravo nahIM bAMdhavA svarUpa pramAdAcaraNanuM anvaya ane vyatirekathI dRSTAMta kahevAya che- caMdodayadANAo, jAyA migasuMdarI sayA suhiyA / tajjAlaNAo kuTThI, tannAho parabhave jAo // 56 // caMdaravo bAMdhavAthI mRgasuMdarI nAmanI zreSThInI kanyA sadA sukhI thaI. te caMda2vAone bALI nAkhavAthI teno pati parabhavamAM koDhiyo thayo. upalakSaNathI bIjA paNa keTalAka saMbaMdhI mANaso cUlA upara caMdaravo nahIM bAMdhavAthI akasmAt mRtyurUpa kaSTane pAmyA. A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha to kathAnakathI jANavo. te A pramANe che mRgasuMdarInI kathA zrIpura nagaramAM zrISeNa nAmano rAjA hato. teno devarAja nAmano putra hato. te yauvanamAM pUrve karelA duSkarmanA udayathI koDhIyo thayo. tethI te sAta varSa sudhI vividha upacAro karavA chatAM nIrogI na thayo eTale vaidyoe teno tyAga karyo. tyAre tenA duHkhathI du:khI thayelA rAjAe 'je 1. AchaLa- bhagavad gomaMDala koSamAM AchaNano artha khaTAza, meravaNa karela che. ahIM bhAvArtha tarIke dahIM lIdhela che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 bIjo prakAza - dezavirati mArA putrane nIrogI karaze tene adhuM rAjya ApIza." e pramANe nagaramAM paTaha vagaDAvyo. tyAM yazodatta nAmano eka mahA zrImaMta zreSThI raheto hato. tenI zIla vagere sarvaguNothI alaMkRta lakSmIvatI nAmanI kanyA hatI. teNIe paTaha nivArIne kahyuM: rAjaputrane nIrogI karIza." tethI rAjAe ati AdarathI teNIne bolAvI. teNIe pitA vagerenI sAthe tarata rAjAnA mahelamAM jaIne zIlanA prabhAvathI potAnA hAthanA sparzathI te rAjakumArano koDha dUra karyo. tyAre khuza thayelA rAjAe potAnI pratijJAnuM pAlana karavA mATe moTA mahotsavathI te kanyAne potAno putra paraNAvyo. putrane rAjya upara besADIne svayaM guru pAse dIkSA lIdhI. tyAra pachI te pati-patIe sukhethI rAjyanuM pAlana karyuM. have eka vakhata tyAM jJAnI AcArya AvyA. rAjA-rANI parivAra sahita temane vaMdana karavA mATe gayA. gurue dezanA ApI. tyAra pachI dezanAne aMte te baMnee roga utpattinuM kAraNa pUchayuM eTale gurue kahyuM: he rAjan ! pUrvabhavamAM upArjita karelA duSkarmanA udayathI tArA zarIramAM mahAroga utpanna thayo. tenuM svarUpa A pramANe che vasaMtapuramAM mithyAtvathI moha pAmelI mativALo devadatta nAmano vyavahArI raheto hato. tene dhanadeva, dhanadatta, dhanamitra, dhanezvara nAmanA cAra putro hatA. temAM dhanezvara koI vakhata vyApAra karavA mRgapura gayo. te nagaramAM jinadharmanuM pAlana karavAmAM tatpara jinadatta nAmano eka zreSThI raheto hato. tenI mRgasuMdarI nAmanI kanyA hatI. teNIe bAlya avasthAmAM ja guru pAse traNa abhigraha lIdhA hatA. (1) jinapUjA karIne (2) ane sAdhuone dAna ApIne pachI huM bhojana karIza. (3) rAtre bhojana nahIM karuM. have koI vakhata ati adbhuta rUpavALI te mRgasuMdarIne joIne te vaNikaputra dhanezvara tenAmAM daDha anurAgavALo thayo. paraMtu mithyASTi hovAnA kAraNe zreSThIe kanyA tene na ApI. tethI te kapaTI zrAvaka thaIne te kanyAne paraNIne krame karI potAnA nagaramAM gayo. tyAM dharmanI IrSyAthI miththAmati evA teNe teNIne jinapUjA Adi dharmakAryano niSedha karyo. tyAre potAnA niyamamAM sthiracittavALI teNInA traNa upavAsa thaI gayA. cothA divase gharanA dvAre AvelA gurune teNe potAnA niyamanuM rakSaNa karavAno upAya pUchayo. gurue guNAguNano vicAra karIne kahyuM: he bhadre ! tuM cUlA upara caMdaravo bAMdhaje. tenAthI pAMca sAdhune pratilAlavAthI (vahorAvavAthI) ane pAMca tIrthane namaskAra karavAthI jevuM phaLa prApta thAya tevuM phaLa tane thaze. tethI teNe guruAjJAthI te pramANe karyuM. tyAre sasarA vageree "ANe kaMI paNa kAmaNa karyuM che e pramANe vicArIne dhanezvarane te vicAra kahyo. teNe gussAthI te caMdaravo bALI nAMkhyo. teNIe bIjo bAMdhyo. teNe paNa te ja pramANe bALI nAkhyo. A pramANe sAta caMdaravA lAgyA. tyAra pachI te svarUpane joIne kheda pAmelA sasarAe kahyuM: he bhadra ! A prayAsa zA mATe kare che? teNIe kahyuM : jIvadayA mATe. tyAre pharI sasarAe gussApUrvaka kahyuM: "tAre jo jIvadayA pALavI hoya to pitAnA ghare jA." teNIe kahyuM: kulaTAnI jema ekalI huM nahIM jAuM. kuTuMba sahita pitAnA ghare mokalavI. tethI kuTuMba sahita sasaro teNIne laIne mRgapura nagara tarapha cAlyo. mArgamAM eka gAmamAM sasarAnA pakSavALAe mahemAnonI bhakti mATe rAtre bhojana taiyAra kareluM hatuM. tethI bhojana mATe badhAya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 Atmaprabodha taiyAra thayA. paraMtu mRgasuMdarI potAnA niyamane yAda karatI bhojana mATe taiyAra na thaI. tyAre sasarA vageree paNa zubhamati pragaTa thavAthI tenA AgrahathI bhojana na karyuM. tethI jenA gharamAM anna rAMdheluM hatuM tenA ja kuTuMbe tenuM bhojana karyuM ane maraNa pAmyuM. have savAre te saMbaMdhIone marelA joIne sasarA vagere jeTalAmAM ahIM tahIM jue che teTalAmAM thALamAM paDelA sApanA TukaDA joyA. tyAre badhAe vicAryuM: "kharekhara ! rAtre annanA pAtramAM dhUmADAthI Akula thayelo sApa paDyo. tethI A loko maraNa pAmyA. pAchaLathI badhAe putravadhUnI mAphI mAMgI. teNIe kahyuM: he Aryo ! AthI ja huM cUlA upara caMdaravo bAMdhatI hatI, ane rAtre khAtI na hatI. tyAra pachI tenA vacanathI te badhA paNa bodha pAmyA. jIvanadAna ApyuM hovAthI sAkSAt kuladevInI jema tene mAnatA pAchA (ghare) AvyA ane tenA upadezathI suzrAvako thayA. tyAra pachI mRgasuMdarI ane dhanezvara lAMbAkALa sudhI sArI rIte dharmane ArAdhI aMte samAdhithI kALa karI, svarganA sukhone anubhavI tame be utpanna thayA cho. te pUrvabhavamAM sAta caMdaravA bALyA te duSkarmane niMdA vagerethI ghaNuM khapAvyuM chatAM paNa teno thoDo aMzamAtra rahI gayo tethI tane sAta varSano vyAdhi thayo. tyAra pachI rAjA ane rANI A pramANe gurunA mukhathI pUrvabhavanA vRttAMtane sAMbhaLavAthI jAti smaraNane pAmIne saMsArathI virakta thayelA putrane rAjya upara besADIne dIkSA grahaNa karIne aMte svarganA bhAgI thayA. A pramANe anarthadaMDa viramaNamAM mRgasuMdarInI kathA pUrNa thaI. A pramANe bIjA paNa samyagdaSTioe cUlA upara caMdaravAne nahIM bAMdhavA rUpa anarthadaMDathI aTakavuM joIe. ahIM bhAvanA A pramANe karavI ciMteavvaM ca namo, saaTThagAiM ca jehiM pAvAiM / sAhUhiM vajjiyAI, niraTThagAiM ca savvAiM // 1 // artha svArthaka ane nirarthaka ema badhAM pApono jemaNe tyAga karyo che te sAdhuone namaskAra thAo. A pramANe manamAM ciMtavavuM. vaLI bIjuM tulle vi uarabharaNe, mUDhaamUDhANamaMtaraM piccha / egANa narayadukkhaM, annesiM sAsayaM sukkhaM // 2 // artha- udarane bharavAnuM baMnene samAna hovA chatAM mUDha ane amUDha baMnenuM aMtara to jo. ekane narakanuM duHkha ane bIjAne zAzvata sukha ! A pramANe trIjuM guNavrata kahyuM. (56) cAra zikSAvrata have cAra zikSAvratono avasara che. temAM zikSA eTale pharI-pharI pravRtti. tenI pradhAnatAvALA vrato te zikSAvrato. je pramANe ziSya vAraMvAra vidyAno abhyAsa kare che te rIte zrAvake paNa A vratono vAraMvAra abhyAsa karavo joIe. have AmAM je paheluM sAmAyika vrata che te kahevAmAM Ave che Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 151 temAM samano eTale ke rAga-dveSanA abhAvano Aya eTale ke lAbha te samAya. te prayojana je kriyArUpa anuSThAnanuM che te sAmAyika. te svarUpa je vrata te sAmAyika vrata kahevAya che. te A pramANe sAmAiamiha paDhama, sAvaje jattha vajjiuM joge / samaNANaM hoi samo, deseNaM desavirao vi // 57 // ahIM sAmAyika nAmanuM paheluM zikSAvrata che. je sAmAyika kare chate dezavirata evo paNa zrAvaka sAvadya mana-vacana-kAyAnA vyApArane choDIne sarvavirata jevo thAya che. sarva virata jevo kema thAya che ? te kahe che- eka dezanI upamAthI Ama kahevAya che. jemake lalanA caMdramukhI che. taLAva samudra jevuM che. bIjI rIte to sAdhu ane zrAvakano mahAna bheda che ja. te A pramANe- sAdhu utsargathI dvAdazAMgIne bhaNe che. zrAvaka to pajIvanikAya adhyayanane ja bhaNe che. vaLI sAdhu utsargathI sarvArthasiddha vimAnamAM paNa utpanna thAya che. zrAvaka to bAramA devalokamAM ja utpanna thAya che. tathA marelA sAdhunI devagati athavA siddhigati thAya che. zrAvakanI to devagati ja thAya che. vaLI- sAdhune cAra saMjavalana kaSAyo ja hoya che athavA kaSAyathI rahita hoya che. zrAvakane to cAra pratyAkhyAnAvaraNa ane cAra saMjavalana ema ATha kaSAyo hoya che. vaLI- sAdhune pAMca vratono eka sAthe ja svIkAra hoya che. zrAvakane to chUTA athavA eka sAthe IcchA anusAra vrato hoya che. tathA sAdhune ekavAra paNa svIkAreluM sAmAyika yAvajIva rahe che. zrAvaka to vAraMvAra teno svIkAra kare che. vaLIsAdhune eka vratanA bhaMgamAM sarva vratano bhaMga thAya che. kAraNa ke sAdhunAM vrato anyonya sApekSa che. zrAvakane to te pramANe nathI hotuM. (57) have A sAmAyika kyAM karAya che? e pramANe AzaMkA karIne kahe che muneH samIpe jinamandire vA, gRhe'thavA yatra nirAkulaH syAt / .sAmAyikaM tatra karoti gehI, suguptiyuktaH samitazca samyak // 58 // gRhastha pahelAM to muni pAse sAmAyika kare. tenA abhAvamAM jinamaMdiramAM kare. te benA paNa abhAvamAM ghare kare. athavA ghaNuM kahevAthI zuM ? je koI kSetramAM, zUnya gharamAM athavA mArga vageremAM svayaM nirAkula thAya, svastha cittavALo thAya tevA sthAne suguptithI yukta, samyak samitivALo thayelo sAmAyika kare. ahIM jinamaMdiramAM sAmAyika karanArAo yogya thAya che, eTale ke samyaka samAdhivALA thAya che. mATe tenuM grahaNa pahelAM karyuM. temAM paNa muni pAse dharmavArtA sAMbhaLavAthI vizeSa lAbha thAya che. mATe jinamaMdira karatAM prathama muni pAse grahaNa kare. vaLI- je ghara vageremAM sAmAyika kare te aMgIkAra karelA sAmAyikavALo ja samiti-guptithI yukta guru pAse AvIne tenI sAkSIe sAmAyikavrata uccare. A alpa RddhivALA zrAvakanI vidhi che. mahARddhivALA rAjA vagere to sAmAyika lIdhA vinA ja sAdhu pAse AvIne tyAra pachI sAmAyika kare. jo tema na kare ane sAmAyika laIne Ave to tenI pAchaLa AvatA hAthI-ghoDA-sainika vagere adhikaraNa thAya. AthI vistArathI saryuM. vistArathI jANavuM hoya teNe Avazyaka cUrNi jovI. (58) 1. ahIM jinamaMdarimAM eTale jinamaMdirane aDIne rahelA maMDapa vageremAM ema samajavuM. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 Atmaprabodha have sAmAyikamAM rahelAnuM je kArya che te batAve che- sAmAyikasthaH pravarAgamArthaM, pRcchenmahAtmAcaritaM smarecca / AlasyanidrAvikathAdidoSAn, vivarjayet zuddhamanA dayAluH // 59 // zuddhamanavALo ane dayALu evo sAmAyikamAM rahelo zrAvaka zreSTha AgamanA arthane pUche, ane mahAtmAonA caritrane yAda kare, ALasa, nidrA, vikathA Adi doSono tyAga kare. ALasa vagere doSo A che sAmAyikanA 32 doSo mananA daza doSo (1) aviveka doSa- sAmAyikanA samaya daramiyAna Atma-hita sivAya anya vicAro karavA te aviveka doSa che. (2) yazaHkIrti doSa- loko vAhavAha bole evI icchAthI sAmAyika karavuM te yazaHkIrti doSa che. (3) lAbha-vAMchA doSa- sAmAyika dvArA koI paNa jAtanA lAbhanI icchA rAkhavI te lAbhavAMchA doSa che. (4) garva doSa- anya loko karatAM huM sAruM sAmAyika karuM chuM ane tethI huM badhA karatAM caDiyAto chuM, evo vicAra karavo te garva doSa che. (5)bhaya doSa- huM sAmAyika nahi karuM to anya loko zuM kaheze ? evA bhayathI sAmAyika ka2vuM te bhaya doSa che. (6) nidAna doSa- sAmAyika karIne tenA phala tarIke sAMsArika sukhanI icchA karavI te nidAna doSa che. (7) saMzaya doSa- sAmAyikanuM phala maLaze ke kema ? evo vicAra karavo te saMzaya doSa che. (8) roSa doSa- koI paNa kAraNathI utpanna thayelA roSamAM ne roSamAM sAmAyika karavA besI javuM te roSa doSa che. (9) avinaya doSa- jJAna, darzana, cAritra ane tenA dhAraka sAdhu pratye zraddhA ane vinaya vagara sAmAyika karavuM te avinaya doSa che. (10) abahumAna doSa- bhaktibhAva, bahumAna ane umaMga sivAya sAmAyika karavuM te abahumAna doSa che. vacananA daza doSo (11) kuvacana doSa- kaDavuM, apriya ke asatya vacana bolavuM, te kuvacana doSa che. (12) sahasAkAra doSa- vagara vicAre ekAeka vacana kahevuM te sahasAkAra doSa che. (13) svacchaMda doSa- zAstranI darakAra rAkhyA vinA koI paNa vacana bolavuM te svacchaMda doSa che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 153 (14) saMkSepa doSa- sAmAyika letI vakhate tenI vidhinA pATha tathA svAdhyAya daramiyAna anya koI sUtrasiddhAMtanA pATha TUMkANamAM bolI javA te saMkSepa doSa che, matalaba ke te sphuTa ane spaSTAkSare bolavA joIe. (15) kalaha doSa- sAmAyika daramiyAna koInI sAthe kalahakArI vacana bolavuM te kalaha doSa che. (16) vikathA doSa- sAmAyika daramiyAna strInAM rUpa-lAvaNya-saMbaMdhI, khAna-pAnanA-svAda saMbaMdhI, lokAcAra saMbaMdhI ke koInI zobhA yA saundarya saMbaMdhI vAtacIta karavI te vikathA doSa che. (17) hAsya doSa- sAmAyikamAM koInI hAMsI karavI ke hasavuM e hAsya doSa che. (18) azuddha doSa- sAmAyikanA sUtrapAThamAM kAno, mAtrA ke mIMDuM nyUnAdhika bolavAM athavA hrasvano dIrgha ne dIrghano drasva uccAra karavo, athavA to saMyuktAkSarone toDIne bolavA ane chUTA akSarone saMyukta bolavA te azuddha doSa che. (19) nirapekSa doSa- apekSA rahita vacana bolavuM eTale ke nizcayakArI bhASAno upayoga karavo te nirapekSa doSa che. A kArya huM jarU2 ka2Iza, tamAruM kAma thaze ja vagere vAkya-prayogo nirapekSa che, jyAre A kArya mATe huM banato prayatna karIza, tamAruM kAma thavAno saMbhava che vagere vAkyaprayogo sApekSa che. A jAtanI bhASAmAM jUThA paDavAno saMbhava raheto nathI. (20) muNamuNa doSa- sAmAyika samaya daramiyAna gaNagaNyA karavuM athavA sUtrapAThamAM garabaDa goTA vALavA te muNamuNa doSa che. kAyAnA bAra doSo (21) ayogyAsana doSa- sAmAyikamAM paga para paga caDAvIne besavuM te ayogyAsana doSa che. (22) asthirAsana doSa- DagamagatA Asane athavA jyAMthI UThavuM paDe tevA Asane besIne sAmAyika karavuM, te asthirAsana doSa che. (23) caladRSTi doSa- sAmAyikamAM beThA chatAM cAre bAju najara pheravyA karavI te caladRSTi doSa che. (24) sAvadhakriyA doSa- sAmAyikamAM beThA chatAM koI paNa gharakAmanI ke vepAra-vaNajane lagatI vAtano saMjJAthI IzAro karavo te sAvadhakriyA doSa che. (25) AlaMbana doSa- sAmAyika vakhate koI bhIMta ke thAMbhalAnuM AlaMbana laIne besavuM te AlaMbana doSa che. (26) AkuMcana-prasAraNa doSa- sAmAyika cAlu chatAM hAtha-pagane lAMbA-TUMkA karavA te AkuMcanaprasAraNa doSa che. (27) Alasa doSa-sAmAyikanA samayamAM Alasa maraDavI te Alasa doSa che. (28) moTana doSa- sAmAyikanA samaya daramiyAna hAtha-paganI AMgaLInA TAcakA phoDavA-TacAkA vagADavA (zarIra maraDavuM)te moTana doSa che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 Atmaprabodha (29) mala doSa- sAmAyika vakhate zarIrano mela utAravo te mala doSa che. (30) vimAsaNa doSa- sAmAyikanA samayamAM edInI mAphaka besI rahevuM te vimAsaNa doSa che. (31) nidrA doSa- sAmAyikamAM UMghavuM te nidrA doSa che. (32) vastra-saMkocana doSa- sAmAyikamAM TADha vagerenA kAraNathI kei vinA-kAraNe] vastrane saMkoravAM te vastra-saMkocana doSa che. (A batrIsa doSono artha zrAddha pratikramaNa sUtra-prabodha TIkAnA AdhAre lIdho che.) A batrIsa paNa doSo sAmAyikamAM choDavA joIe. (59) vaLIgRhii trasasthAvarajanturAziSu, sadaiva taptA''yasagolakopamaH / . sAmAyikAvasthita eSa nizcitaM, muhUrtamAnaM bhavatIha tatsakhaH // 60 // ahIM A saMsAramAM gRhastha trasa ane sthAvara jIva samUhane haMmezA ja saMtApa karanAro hovAthI tapelA loDhAnA goLA jevo che. sAmAyikamAM rahelo A gRhastha muhUrta mAtra eTale ke be ghaDI sudhI AraMbhathI rahita hovAthI nizcayathI te jIvono mitra thAya che. sAvadya yoga pratyAkhyAna svarUpa sAmAyikanuM muhUrta pramANa kALa siddhAMtamAM nahIM kaheluM hovA chatAM navakArazInA paccakakhANanI jema ahIM jANavuM. pratyAkhyAnano kALa jaghanyathI paNa eka muhUrta che. (60) have dRSTAMto batAvavAmAM Ave che__sdaiv sAmAyikazuddhavRtti rmAne'pamAne'pi samAnabhAvaH / munIzvaraH zrIdamadantasaJo, babhUva sadbhUtasamRddhibhogI // 61 // - niraMtara sAmAyikamAM zuddhavRttivALA, AthI ja mAna-apamAnamAM paNa samAna mananA vyApAravALA, AvA prakAranA zrI damadaMta nAmanA munIzvara samyak svarUpavALI samRddhinA bhogI thayA. sAmAyikamAM rahelo bhavyAtmA AvA svarUpavALo ja hoya che. kahyuM che ke niMdapasaMsAsu samo, samo a mANAvamANakArIsu / samasayaNapara(ri)yaNamaNo, sAmAiasaMgao jIvo // 1 // artha- sAmAyikanA saMgavALo jIva niMdA-prazaMsAmAM samAna hoya che ane mAna-apamAna karanArAo vize samAna hoya che. svajana ane parijanamAM samAna manavALo hoya che. ahIM pUrve sUcavAyelA damadaMta munino vRttAMta A pramANe che damadaMta muninI kathA hatizIrSa nAmanA nagaramAM prabala bala ane samRddhithI yukta damadaMta nAmano rAjA sukhethI rAjyanuM pAlana karato hato. te avasare hastinApuramAM pAMDavo ane kauravo rAjayanuM pAlana karatA hatA. teono damadaMta rAjAnI sAthe sImA nimitte moTo vivAda thayo. tethI eka vakhata damadaMta rAjA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 155 jarAsaMdha rAjAnI sevA mATe gayo hato tyAre pAMDavoe ane kauravoe teno deza bhAMgI nAkhyo. tyAre te vAtane sAMbhaLIne gusse thayelA damadaMta rAjAe tarata ghaNuM sainya laIne hastinApura upara humalo karyo. tyAM baMnenuM anyonya mahAna yuddha thayuM. paraMtu bhAgyayoge pAMDavo ane kauravo bhAMgyA. jeNe vijaya prApta karyo che evo damadaMta to vijaya DhakkAne vagaDAvato potAnA sthAnamAM Avyo. tyAra pachI keTaloka kALa pasAra thayA pachI eka vakhata saMdhyA samaye pAMcavarNavALA vAdaLanA svarUpane joIne vairAgyavALo thayelo, saMsAra svarUpa paNa tevA prakAranuM asAra che ema vicArato rAjA pratyekabuddhapaNe pravrajita thayo. tyAra pachI dareka gAmamAM vicaratA eka vakhata hastinApuramAM koTanA bahAranA dezamAM kAyotsargathI rahyA. tyAre ravADIe jatA pAMDavoe mArgamAM te munine joIne A muni koNa che ema sevakone pUchyuM. teoe kahyuM: A damadaMta rAjarSi che. tyAra pachI pAMDavoe tarata ghoDA uparathI utarIne harSapUrvaka traNa pradakSiNA ApIne munine praNAma karIne tenA baMne prakAranA baLanI prazaMsA karIne AgaLa cAlyA. tyAra pachI kauravo AvyA. temAMthI vRddha (moTA) duryodhane te ja pramANe prazna pUchavA pUrvaka damadaMtane jANIne "aho ! A to amAro duzamana che AnuM to mukha paNa na jovuM joIe." ItyAdi durvAkyothI teno tiraskAra karIne krodhapUrvaka sAdhu sanmukha bIjorAnuM phaLa nAkhIne AgaLa cAlyo. tyAra pachI tenI pAchaLa AvatA badhA paNa sainikoe yathA rAjA tathA prajA" e nyAyathI kASTha, dhULa, paththara vagere nAkhavAthI muninI cAre bAju ati UMco jANe rAphaDo hoya tema karyuM. have pAMDavo icchApUrvaka vanamAM krIDA karIne pAchA vaLatAM mArgamAM muninA sthAne te moTo rAphaDo joIne praznapUrvaka kauravoe karelA te sarva duzcaritrane jANIne tarata tyAM AvIne paththara vagere dUra karavApUrvaka te damadaMta rAjarSine vidhipUrvaka vaMdana karIne ane namaskAra karIne potAnA sthAne gayA. tyAre A pramANe pAMDavothI mAnita ane kauravothI apamAnita karAyelA paNa te munIzvare potAnA manathI baMne tarapha samabhAva dhAraNa karyo. jarA paNa rAga-dveSa na karyo. tyAra pachI te muni bahu kALa cAritra ArAdhIne aMte uttama gatinA bhAgI thayA. A pramANe damadaMta rAjarSinuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe potAnA guNanA abhilASI evA bIjAoe paNa sAmAyikamAM sthira mananA pariNAmavALA thavuM joIe. ahIM bhAvanA A pramANe karavI dhannA te jiyaloe, jAvajjIvaM karaMti je samaNA / sAmAiyaM visuddhaM, niccaM evaM viciMtijA // 1 // kaiA Nu ahaM dikkhaM, jAvajjIvaM jahaTThio samaNo / nissaMgo viharissaM, evaM ca maNeNa ciMtijA // 2 // artha- je sAdhuo mAvajIva sudhI vizuddha sAmAyikane kare che teo jIvalokamAM dhanya che. A pramANe nitya vicAre. (1) kyAre huM mAvajIva dIkSA laIne yathAvasthita, nisaMga sAdhu thaIne vicarIza. e pramANe manathI vicAre. (2) A pramANe paheluM zikSAvrata kahyuM. (61) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 Atmaprabodha have bIjuM dezAvagAzika vrata kahevAya che P chUTA rAkhelA niyamono dezamAM = saMkSiptavibhAgamAM avakAza = rahevuM te dezAvakAza. tenAthI thayeluM te dezAvagAzika. te svarUpa je vrata te dezAvagAzika vrata kahevAya che. ahIM artha A chevratano svIkAra karatI vakhate yAvajjIva sudhI grahaNa karelA divratanuM dezAvagAzikapaNuM jANavuM. te A pramANe puvvaM gahiassa disA-vayassa savvavvayANa vA'NudiNaM / jo saMkheva desA-vagAsiaM taM vayaM biiaM // 62 // artha- pUrve grahaNa karelA dizAvratano athavA sarvavratono da22oja je saMkSepa te bIjuM dezAvagAzika vrata che. ahIM vRddho kahe che- divratanuM saMkSepa karavuM te zeSa vrata saMkSepa karavAnuM upalakSaNa jANavuM. teono paNa avazya saMkSepa karavo joIe. dareka vratamAM divasa, pakSa vagere maryAdAthI saMkSepa ka2vAnuM jo alaga vrata karavAmAM Ave to vratonI bAra saMkhyA sAthe virodha Ave. A kahevA dvArA dezAvagAzika divratano ja viSaya che evI je zaMkA hatI te dUra karI. dig vrata grahaNa karanArane dizAparimANanuM da22oja parimANa ka2vuM te dezAvagAzika che e pramANe je mULasUtra che te upalakSaNa svarUpa che, ema tenuM vyAkhyAna karavuM. kema ke sUtra mAtra sUcanA karanAra hoya che. ahIM cUrNi A pramANeke evaM savvavaesu, je pamANa ThaviA te puNo puNo / divasao osArei, devasiAo rattiosAre // 1 // artha- A pramANe sarva vratomAM je pramANo rAkhyA hatA te pharI pharI divase ochA kare, divasanA rAtrie ochA kare. (62) have A vratamAM dRSTAMta batAvavAmAM Ave che AsannanarakavAsa-zcaNDamatizcaNDakauzikaH sarpaH / dezAvAzinA-STamapaM satvAM nItaH // 63 // naraka gatimAM vAsa jeno najIkamAM che, je pracaMDa mativALo che evo caMDakauzika sarpa dezAvagAzika vratathI tarata AThamA devalokamAM gayo. bhAvArtha kathAnakathI jANavo, te A pramANe che caMDa kauzika sarpanI kathA koIka tapasvI muni mahinAnA upavAsanA pAraNAnA divase ziSya sAthe AhAra mATe gayA. mArgamAM tenA paga nIce deDakInI virAdhanA thaI. tyAre ziSye kahyuM: he svAmI ! Ape A deDakI kacarI, AthI mithyA duSkRta kaho. tyAra pachI tenA vacanathI utpanna thayo che kaSAya jene evA te tapasvIe lokoe kacarelI bIjI deDakIo batAvatAM kahyuM: are ! duSTAtmA ! A ma2elI deDakIo zuM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati meM mArI che ? tyAra pachI ziSya tene gusse thayelA jANIne tyAre mauna rahyo. saMdhyA samaye AlocanAnA avasare te munine teNe deDakI yAda karAvI. tyAre vizeSathI utpanna thayelA gussAvALA te tapasvI rajoharaNa upADIne ziSyane mAravA mATe doDyA. vacce thAMbhalA sAthe mAthuM bhaTakAvAthI akasmAt marIne jyotiSa devalokamAM deva thayA. tyAMthI cyavIne kanakakhala nAmanA vanamAM caMDa kauzika nAmanA tApasa thayA. tyAM paNa pUrvanA saMskAranA kAraNe ghaNA kaSAyavALA te eka vakhata AzramamAM phaLa vagere grahaNa karatA rAjakumArone haNavA mATe hAthamAM parazu laIne doDatA vacce paga skhalanA pAmavAthI koI eka khADAmAM paDyA. tyAMthI marIne te te ja AzramamAM dRSTi viSe sarpa thayo. tyAM vanamAM pUrvabhavanA abhyAsathI atyaMta mUrchita thayelA teNe manuSya vagerenA saMcArane sarvathA rokyo. 157 eka vakhata chadmastha avasthAmAM zrI mahAvIra svAmI vicaratAM govALIyAoe vAravA chatAM lAbha jANIne te sarpanA bila pAse pratimA dhAraNa karIne rahyA. tyAra pachI te sarpa jaladIthI bilamAMthI bahAra nIkaLIne bhagavAnane joIne utkaTa kaSAya utpanna thayo che jene evA teNe bhagavAnane DaMza mAryo. tyAre vajanA thAMbhalAnI jema acala evA bhagavAnanA zarIramAMthI nIkaLela dUdha jevuM sapheda lohI joIne vismaya pAmelA, prabhunA svarUpane manamAM vicAratA, jene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM che evA teNe potAnA pUrvabhavone joyA. tethI viSa (kaSAya) vagaranA thayelA te sarpe bhaktithI prabhune pradakSiNA karIne ane praNAma karIne prabhu samakSa sarva paNa pote karelA jIvahiMsA vagere akRtyane AlocI anazanano svIkAra karyo. tyAre mArI dRSTithI jIvo bhaya na pAmo e pramANe vicA2Ine jeNe dezAvagAzikavrata svIkAryuM che evo te bilanI aMdara potAnA mukhane nAkhIne rahyo. tyAre A vAta sAMbhaLIne gopIoe mAkhaNathI tenI pUjA karI. tenI gaMdhathI AvelI kIDIonA samUhe tenA zarIramAM lAgIne tenA zarIrane chidravALuM karyuM, chatAM paNa te caMDakauzika sarpa kAyAthI ane manathI nizcala rahelo chato sArI rIte anazananuM pAlana karIne AThamA sahasrAra nAmanA devalokamAM mahA RddhivALo deva thayo. A pramANe dazamA vratamAM caMDakauzika sarpanuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe bIjA paNa saMsAranA bhIru mANasoe A vratanA pAlanamAM AdaravALA thavuM joIe. ahIM bhAvanA A pramANe karavI savve a savvasaMgehiM, vajjie sAhUNo namaMsijjA / savvehiM jehiM savvaM, sAvajjaM savvahA cattaM // 1 // artha- jeoe sarva sAvadhano sarvathA tyAga karyo che evA ane sarva saMgathI rahita sarva sAdhuone namaskAra karuM chuM. A pramANe bIjuM zikSAvrata kahyuM. (63) have trIjuM pauSadhavrata kahevAmAM Ave che te pauSa eTale dharmapuSTi. te je kare che te pauSadha. eTale ke parva divase AcaravA yogya vyApAra. je vrata te pauSadha vrata kahevAya che. svarUpa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 Atmaprabodha te A pramANe che AhAradehasakkAra-gehavAvAraviraibaMbhehiM / pavvadiNANuDhANaM, taiyaM posahavayaM cauhA // 64 // AhAra, dehasatkAra, gRhavyApAranivRtti ane brahmacaryanA bhedathI je parva divase AcaravA yogya vrata te pauSadha vrata che. temAM nivRtti zabda darekanI sAthe joDavAthI AhAra nivRtti eTale azana Adino tyAga. dehasatkAra nivRtti eTale snAna, udvartana, vilepana Adino tyAga. gRha vyApAra nivRtti eTale gharanA kAryano tyAga. brahmacarya eTale strI sevanano niSedha. vaLI ahIM AhAra nivRttirUpa pauSadha dezathI ane sarvathI ema be prakAre che. temAM trividha AhAranuM paccakakhANa karanArane dezathI hoya che. ane cAra prakAranA AhAranuM paccakakhANa karanArane sarvathI hoya che. bAkInA (zarIra satkAra, gRhavyApAra nivRtti ane brahmacarya) bhedo sarvathI ja hoya che. jethI kahyuM che ke __karemi bhaMte ! posahaM AhAraposahaM desao savvao vA, sarIrasakkAraposahaM savvao, baMbhaceraposahaM savvao, avvAvAraposahaM savvao, cauvvihe posahe sAvajaM jogaM paccakkhAmi jAva divasaM ahorattiM vA panjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM / he bhagavaMta ! pauSadha karuM chuM. AhAra pauSadha dezathI athavA sarvathI, zarIra satkAra pauSadha sarvathI, brahmacarya pauSadha sarvathI, avyApAra pauSadha sarvathI, cAra prakAranA pauSadhamAM sAvadya yoganuM paccakakhANa karuM chuM. dvividha-trividhathI divasa sudhInuM athavA ahorAtri sudhInuM svIkAruM chuM. ItyAdi. bIjI jagyAe to bIjI rIte kaheluM che. te A pramANe- A cAre prakArano pauSadha dezathI ane sarvathI ema be prakArano che. temAM AhAra pauSadha dezathI vigaI Adi tyAga svarUpa athavA eka athavA be vakhata bhojana karavA svarUpa che. sarvathI to cAre ya prakAranA AhArano tyAga svarUpa che. deha satkAra ane gRha vyApAra pauSadha to dezathI koIka dehasatkAra vizeSanuM nahIM karavA svarUpa ane koIka gharanA vyApAranuM nahIM karavA svarUpa che. sarvathI to sarva prakAranA deha satkAra ane sarva prakAranA ghara vyApArane nahIM karavA svarUpa che. brahmacarya pauSadha dezathI brahmacaryanA pramANa karavA svarUpa che. sarvathI to sarvathA brahmacaryanA pAlana svarUpa che. ahIM A sAmAcArI che- je deza pauSadha kare te sAmAyika kare athavA na kare. je sarva pauSadha kare te niyamAM sAmAyika kare. jo na kare to ThagAya che. te kevI rIte kare ? caitya gharamAM, sAdhu pAse, ghare athavA pauSadhazALAmAM kare. maNi ane suvarNano jeNe tyAga karyo che evo te bhaNe athavA pustakane vAMce, sAMbhaLe, dharma dhyAnane dhyAve e rIte kare. ahIM tattva to tattvanA jANanArAo jANe. (64) have je kahyuM hatuM ke parva divase AcaravA yogya vyApAra te pauSadha che, temAM parvo batAve che caturdazyaSTamIdarza-paurNamAsISu parvasu / pApavyApAranirmuktaH, kurute poSadhaM kRtI // 65 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 159 caudaza, AThama, amAsa, pUnama A parvomAM pApa vyApArathI mukta thayelo bhAgyazALI pauSadha kare. jo ke ahIM nAmathI cAra parvatithio che, paNa paramArthathI to mahinAnI aMdara be caudaza ane be AThamano sadbhAva hovAthI cha parvatithio che. prazna- zrAvaka parvatithimAM ja pauSadhatapa kare ne ? bIjI tithimAM na kare ne ? uttara- ahIM keTalAka ema kahe che ke- zrAvake pauSadha tapa sarva paNa tithimAM karavo joIe. paraMtu jo te te pramANe karavA samartha na hoya to parvatithimAM niyamathI pauSadha kare. mATe ahIM parvatithinuM grahaNa karyuM che ema jANavuM. Avazyaka vRttimAM to spaSTapaNe dararoja pauSadha karavAno niSedha karelo che. tethI ahIM paramArtha to sarvajJo jANe. (65) have sarva AhAranA tyAgathI paNa A pauSadha mahApuNyanA phaLavALuM hovAthI avazya karavuM joIe te batAve che nRpanigraharogAdiSu, na hyazanAdyaM na dharmamapi labhase / tatkiM pramAdyasi ? tvaM, dhruvadharme poSadhe bhavya ! // 66 // he bhavya ! rAjAe rodha karyo hoya eTale ke jelamAM pUryo hoya, mAMdagI hoya Adi zabdathI koIe haraNa karyuM hoya, dukALa vagere hoya, AvA sthAnomAM rAjA, vaidya vagerene AdhIna hovAthI tuM azana Adi meLavI zakato nathI ane viratinA pariNAma na hovAthI dharmane paNa meLavI zakato nathI. tethI A pramANe parAdhInapaNAmAM potAnI ubhaya bhraSTatA joIne avazya dharmanA kAraNa evA pauSadhamAM kema pramAda kare che? ahIM pramAda karavo yogya nathI. (66) have A vratamAM dRSTAMta batAvavAmAM Ave cheyH poSadhasthaH sutarAM sureNa, pizAcanAgoragasarparUpaiH / vikSobhito'pi kSubhito na kiJcit, sa kAmadevo na hi kasya varNya: ? // 67 // je pauSadhamAM rahelo deva vaDe pizAca, hAthI, sApanA duSTa rUpothI atyaMta kSobha pamADAyo hovA chatAM paNa jarA paNa kSobha na pAmyo te kAmadeva nAmano vIra zrAvaka kayA uttamapuruSane prazaMsanIya nathI thato? badhAne paNa prazaMsanIya ja thAya che. A vRttAMta to AgaLa kahevAmAM Avaze. . ahIM bhAvanA A pramANe karavI uggaM tapaMti tavaM je, eesiM namo susAhUNaM / nissaMgA ya sarIre vi, sAvago ciMtae maimaM // 1 // artha- potAnA zarIramAM paNa niHspRha evA je ugra tapane tape che te susAdhuone namaskAra thAo. e pramANe zrAvaka vicAre. A pramANe trIjuM zikSAvrata kahyuM. (67) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 Atmaprabodha have cothuM atithisaMvibhAga vrata kahevAmAM Ave che. temAM tithi, parva vagere lokavyavahArathI rahita hovAthI atithi eTale sAdhuo. teono saMvibhAga eTale zuddha AhAra vagerenuM sArI rIte ApavuM te svarUpa je vrata tene atithisaMvibhAga vrata kahevAmAM Ave che. keTalAka A vratane yathAsaMvibhAga kahe che. temAM yathApravRtta eTale svAbhAvika rIte taiyAra thayelA AhAra vagerenuM sArI rIte sAdhuone ApavuM te yathAsaMvibhAga. gRhastha pauSadhanA pAraNe parama vinayathI sAdhuone je zuddha azanAdi Ape te cothuM zikSAvrata che. te A pramANe jaM ca gihI suvisuddhaM, muNiNo asaNAi dei pAraNae / paramaviNaeNa eyaM, turiyamatihisaMvibhAgavayaM // 68 // gRhastha pAraNAmAM je suvizuddha azana Adi parama vinayathI munione Ape te cothuM atithisaMvibhAga vrata che. ahIM upayogI hovAthI cUrNimAM kaheluM kaMIka lakhavAmAM Ave che. pauSadha pAratA evA zrAvakane sAdhune ApyA vinA pAraNuM karavuM yogya nathI. sAdhune ApIne pachI pAraNuM karavuM joIe. kaI vidhithI ApavuM joIe ? jevo deza, kALa hoya te pramANe. pote zarIranI sarva vibhUSA karIne sAdhunA upAzrayamAM jaIne nimaMtraNa kare ke- bhikSAne grahaNa karo." tyAre sAdhue zuM karavuM joIe? tyAre aMtarAya doSa ane sthApanA doSa na thAya mATe eka sAdhu paDalAnuM paDilehaNa kare, bIjo sAdhu bhAjananuM paDilehaNa kare. te zrAvaka jo pahelI porisImAM nimaMtraNa kare ane jo navakArazI karanArA hoya to grahaNa kare. jo navakArazI karanArA na hoya to grahaNa na kare, ane tene samajAve ke koI vAparanAra nathI). chatAM te ghaNo lAgI paDe arthAt ati Agraha kare to grahaNa kare ane pAdonaporisImAM vAparanArA hoya to tene Ape athavA bIjo koI pAraNuM karanAra hoya to tene Ape. have te zrAvakanI sAthe saMghATakanI sAthe jAya, ekalo na jAya. sAdhu AgaLa ane zrAvaka pAchaLa e pramANe ghare laI jaIne Asana ApavA dvArA besavA nimaMtraNa kare, chatAM na bese to paNa vinaya karelo thAya. tyAre te zrAvaka bhaktapAna svayaM Ape. athavA pote bhAjanane dhAraNa karI rAkhe ane tenI patI Ape. athavA jyAM sudhI Ape tyAM sudhI pote Ubho rahe. sAdhue pazcAt karma vagereno tyAga karavA mATe sAvazeSa grahaNa karavuM joIe. AhAra ApIne vaMdana karIne pachI rajA Ape ane vaLAvA jAya. pachI svayaM bhojana kare. temAM paNa je vastu sAdhune na ApI hoya te vastu zrAvake khAvI na joIe. have jo sAdhu nathI to deza, kALa veLAe zuddha bhAvathI dizAnuM avalokana karavuM joIe. jo sAdhuo hota to huM nistAra pAmelo thAta. A kahevA dvArA suzrAvake haMmezAM sAdhuone dAna ApavuM joIe. paraMtu atithi saMvibhAga vratano uccAra parva pAraNAmAM ja thAya che, arthAt atithi saMvibhAga dvata parvatithinA pAraNAmAM ja thAya che. Avazyaka vRttimAM kahyuM che kepauSadha ane atithisaMvibhAga to pratiniyata divase karavA joIe, dararoja na karavA joIe. vistArathI saryuM. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 161 supAtramAM zuddhadAnathI mahAlAbha vaLI- zrAvake sAdhuone eSaNIya ja AhAra vagere ApavuM joIe. kAraNa ke te mahAlAbhanuM kAraNa che. jo nirvAha thato hoya to sarvathA ja aneSaNIya AhAra na Apavo joIe. kAraNa ke tenAthI alpa AyuSyano baMdha vagere thAya che. ahIM koIka prazna kare che ke kupAtradAnathI pApakarmano baMdha prazna-kupAtramAM paNa eSaNIya AhAra vagerenuM dAna tevA prakAranA guNa mATe thAya che ke nahIM? uttara- kupAtromAM apAtuM eSaNIya paNa azana vagere kevala pApanuM kAraNa ja thAya che. paraMtu nirjarAnuM kAraNa thatuM nathI. zrImad bhagavatI aMgamAM kahyuM che ke- he bhagavan! tevA prakAranA asaMyata, avirata, pApakarmanA paccakakhANa nahIM karanArane sacitta ke acitta, eSaNIya ke aSaNIya azana-pAna-khAdima-svAdima ApanAra evA zrAvakane zuM lAbha thAya ? he gautama ! ekAMte te pApakarmane bAMdhe, jarA paNa nirjarA na thAya. (68) prazna- Ama hoya to zrAvakoe sAdhuo sivAya bIje kyAMya paNa dAna na ApavuM joIene? uttara- nA, evuM nathI. AgamamAM anukaMpAdAnano kyAre paNa niSedha karyo nathI. jethI pUrvAcAryoe kahyuM che ke jaM mukkhaTThA dANaM, taM pai eso vihI samakkhAo / aNukampAdANaM puNa, jiNehi na kayAvi paDisiddhaM // 1 // kupAtradAnanA niSedha svarUpa A vidhi mokSa mATe je dAna ApavAmAM Ave che te dAnane AzrayI kahelo che. paraMtu karma nirjarAne vicAryA vinA kevaLa kRpAthI ja je dAna apAya che te anukaMpA dAnano parama kRpALu evA jinezvaroe kyAre paNa niSedha karyo nathI. . AthI ja "he pradezI! pahelAM tuM ramaNIya thaIne pachI aramaNIya na thato' e pramANe rAjaprazrIya upAMgamAM kezI gaNadharanA upadezathI dAnanA tyAgathI jinamatanI apabhrAjanA na thAo mATe pradeza rAjAe potAnA dezane cAra bhAgamAM vaheMcIne tenA eka vibhAgathI dIna, anAtha Adi mATe niraMtara dAnazALA pravartAvI. jo tIrthakaroe zrAvakone badhI jagyAe dAnanI AjJA na ApI hoya to tuMgikA nagarImAM rahenArA zrAvakanA varNananA adhikAramAM 'vichatrapa3ramattapA' e vizeSaNa na ApyuM hota. ' vigapa32mattapApa' eTale ghaNAM loko jamatA hovAthI eThuM vadhavAnA kAraNe ghaNAM bhakta-pAnano jemanA vaDe tyAga karAyo che evA zrAvako. kevaLa sAdhuone dAna ApavAmAM ghaNuM eThuM anna vadhavAnI (=DhoLAvAnI) saMbhAvanA nathI. Ano artha e nakkI thayo ke- karmanirjarA mATe je dAna ApavuM hoya te sAdhuone ja ApavuM ane anukaMpAdAna (anukaMpA karavA yogya) badhAyane ApavuM. (68). have pAtradAna saMbaMdhI ja vizeSa kahe chebhyen lobhena parIkSayA vA, kAruNyato'marSavazena loke / svakIrtiprazrArthitayA ca dAnaM, nArhanti zuddhA munayaH kadApi // 69 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 bhaya AdithI dAna na ApavuM bhayathI, lobhathI, parIkSAthI, karuNAthI, IrSyAthI, svakIrtinA arthIpaNAthI, praznanA arthIpaNAthI kyAre paNa zuddha munio dAnane yogya nathI. Atmaprabodha satkAra nahIM karAyelA A zApa vagere Apaze, athavA lokamAM mAruM kharAba bolaze te bhaya. dAnathI te ja janmamAM athavA janmAMtaramAM samRddhi vagerenI prArthanA karavI te lobha. saMbhaLAya che ke A nirlobhI che tethI apAtuM A dAna grahaNa karaze ke nahIM e parIkSA. huM nahIM ApuM to bicArA Amano nirvAha kevI rIte thaze ? te karuNA. amuke paNa ApyuM to zuM huM tenAthI paNa halako chuM ke jethI na ApuM, e IrSyA. grahaNa karanAranA athavA bIjAnA mukhathI potAnI prazaMsA sAMbhaLavAnI icchA te svakIrtinuM arthIpaNuM. dAnathI satkAra karAyelA A meM pUchelA jyotiSa vagerene kahe che te praznanuM arthIpaNuM. A kAraNothI zuddha munio lokamAM kyAre paNa dAnane yogya nathI. teo to potAnA nistAranI buddhithI bhaktidAnane ja yogya che. (ahIM zlokamAM trIjA pAdamAM pra zabda para hote chate pUrvano varNa dIrgha thAya evI zaMkA na karavI. kemake- chaMdagraMthamAM hR ane pra zabda 52 hote chate vikalpe dIrgha thAya ema kahyuM che. eTale ke dIrgha thAya athavA na paNa thAya. ahIM dIrgha nathI thayo.) vaLI supAtra dAna ApatA evA gRhasthe pAMca dUSaNono sarvathA tyAga karavo joIe. pAMca bhUSaNone avazya dhA2vA joIe. (69) temAM pAMca dUSaNo A pramANe che- anAdaro 1 vilambazca 2, vaimukhyaM 3 vipriyaM vacaH 4 / pazcAttApazca paJca 5, saddAnaM dUSayantyaho // 70 // dAna ApatA anAdara karavo, vilaMba ka2vo, moDhuM pheravI levuM, apriya vacana bolavuM, pazcAttApa ka2vo A pAMca saddAnane dUSita kare che. (70) pAMca bhUSaNa A pramANe AnandAzrUNi 1 romAnco 2, bahumAnaH 3 priyaM vacaH 4 / pAtrAnumodanA 5 caitad, dAnabhUSaNapaJcakaM // 71 // dAna ApatA AnaMdanA AMsu Ave, romAMca khaDAM thaI jAya, bahumAnapUrvaka Ape, priya vacana bole, pAtranI anumodanA kare. A pAMca dAnanAM bhUSaNo che. vaLI- pAtradAnanA prastAvamAM bhavyAtmAoe vadhatA mananA pariNAmavALA thavuM joIe. paraMtu paMcaka zreSThInI jema ghaTatA mananA pariNAmane dhAraNa na karavA joIe. paMcaka zreSThino vRttAMta A pramANe che paMcaka zreSThInuM dRSTAMta kollara gAmamAM paMcaka nAmanA vyavahA2InA ghare eka vakhata koI paNa jJAnI muni AhAra mATe AvyA. tyAre ullasita bhAvathI te zreSThI akhaMDadhArAthI ghInuM dAna ApatA hattA tyAre thoDuMka ja ochuM evuM pAkuM bharAI javA chatAM paNa te munie jJAnanA baLathI tene mananA pariNAmanI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati zuddhithI mahAlAbha thaI rahyo che ema jANIne 'AnA pariNAmano bhaMga na thAo' evI buddhithI jeTalAmAM tene niSedha na karyo teTalAmAM mana caMcaLa hovAthI pariNAma paDavAthI teNe vicAryuM: 'aho ! A muni lobhI che. kAraNa ke svayaM ekalA che tethI ATalA ghInuM zuM karaze ?' A vicAravAnA samakAle tenA hAthamAMthI ghInI dhArA paNa dhIme-dhIme paDavA lAgI. tyAre jJAnIe tenA tevA prakAranA mananA pariNAmane jANIne kahyuM: 'paDa nahIM, paDa nahIM.' zreSThIe kahyuM: he svAmI ! huM to sthi25Ne rahelo chuM, jarA paNa paDato nathI. Apa khoTuM kema bolo cho ? munie kahyuM: tuM dravyathI nahIM paDato hovA chatAM bhAvathI paDelo che. (ghaNuM kahevAthI zuM ? bAramA devalokamAM javA yogya adhyavasAyathI paDIne prathama devalokamAM javA yogya adhyavasAyamAM sthira thayo che.) A pramANe muninA vacanane sAMbhaLIne te atyaMta pazcAttApamAM tatpara thayo. muni to potAnA sthAnamAM gayA. A pramANe paMcaka zreSThIno vRttAMta pUrNa thayo. (71) have dAnakAryamAM dRSTAMta pUrvaka bhAvanI ja pradhAnatA batAve che- no dravyataH kevalabhAvazuddhayA, dAnaM dadAno jinadattasaMjJaH / zreSThI mahAlAbhamavApa bhAvaM, vinA na caivaM kila pUraNAkhyaH // 72 // kharekhara ! AgamamAM saMbhaLAya che ke jinadatta nAmanA zreSThI prabhunA saMyogane nahIM pAmIne dravyathI dAna nahIM ApavAM chatAM paNa kevaLa bhAvazuddhithI dAnane ApatAM mahAlAbhane pAmyA. tathA pUraNa nAmanA zreSThI to dravyathI dAna ApatA hovA chatAM bhAva vinA jinadatta zreSThInI jema mahAlAbhane na pAmyA, arthAt dravyaprApti svarUpa alpa ja lAbhanA bhAgI thayA. bhAvArtha to kathAnakathI jANavo. te A pramANe che 163 jIraNa (jinadatta) zeThanuM dRSTAMta eka vakhata chadmastha avasthAmAM zrIvIrasvAmI vaizAlI nagarImAM baladevanA ghare cAra mahinA sudhInA cAre prakAranA AhAranA paccakkhANa karIne kAussaggamAM rahyA. te naga2mAM 52ma jinadharmamAM rata jinadatta nAmano juno zreSThI raheto hato. teNe tyAM devagRhamAM zrIvIra svAmIne joIne vaMdanA pUrvaka lAMbA kALa sudhI upAsanA karIne potAnA manamAM vicAryuM ke- Aje svAmIe upavAsa karyo che. paraMtu savAre svAmI avazya pAraNuM ka2ze, tyAre huM potAnA hAthe svAmIne vahorAvIza. A pramANe da22oja vicAratA pakSane ane mAsane gaNatA vizuddha adhyavasAyavALA thayelA te zreSThIe cAra mAsa pasAra karyA. tyAra pachI teNe cAra mAsanA aMte pAraNAnA divase zuddha AhAranI sAmagrI bhegI karIne madhyAhna samaye gharanA daravAje besIne prabhunA AvavAnA mArgane jotAM vicAryuM- Aje zrIvIra svAmI jo ahIM Avaze to mastake aMjali joDelo huM svAmInI sanmukha jaIne svAmIne traNa pradakSiNA ApIne vaMdana karIne potAnA gharanI aMdara laI jaIza. tyAM bhaktithI uttama, acitta, eSaNIya, anna-pAna AdithI svAmIne pAraNuM karAvIza. tyAra pachI potAne dhanya mAnato huM vadheluM bAkInuM anna vage2e khAIza. have jinadatta jeTalAmAM A pramANe manorathanI zreNi kare che, teTalAmAM Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha bhikSA mATe jatA zrI vIra svAmI pUraNa zreSThInA ghare pravezyA. mithyAtvI evA teNe dAsInA hAthe svAmIne aDadanA bAkuLA ApyA. tyAre supAtra dAnanA mahimAthI tyAM devoe pAMca divyo pragaTa karyAM. tenA ghare bhegA thayelA rAjA vagere sarva paNa lokoe tenI atyaMta prazaMsA karI. vIra svAmIe paNa aDadanA bAkuLAthI pAraNuM karIne tyAMthI bIje vihAra karyo. have tyAre jinadatte AkAzamAM vAgatI devaduMdubhine sAMbhaLIne vicAryuM. nirbhAgI evA mane dhikkAra che. huM adhanya chuM. kAraNa ke svAmI mArA dhare na AvyA, ane bIje kyAMya paNa pAraNuM karyuM. meM je-je manoratho karyA hatA te badhA paNa niSphaLa thayA. 164 have te divase te nagarImAM pArzvanAthanA saMtAnIya koIka kevaLajJAnI munIzvara samosaryA. nagaranA lokonI sAthe rAjAe tyAM jaIne temane vaMdana karIne pUchyuM: he svAmI ! A nagaramAM koNa puNyavALo jIva che ? kevalIe kahyuM: ahIM jinadatta zreSThI jevo bIjo koI paNa puNyavALo nathI. rAjAe kahyuM: he svAmI ! eNe zrIvIra svAmIne pAraNuM karAvyuM nathI paNa pUraNa zreSThIe pAraNuM karAvyuM che. AthI te kema puNyavAna nahIM ? tethI kevalI bhagavaMte mULathI AnuM badhuM ja bhAvanAnuM svarUpa kahIne kahyuM: he rAjan ! teNe dravyathI dAna ApyuM che paraMtu bhAvathI to ANe bhagavAnane vahorAvyuM che. tyAre bhAva samAdhine dhAraNa karatA ANe bAramA devalokamAM javA yogya karmane upArjita kareluM che. tathA jo ANe te samaye devaduMdubhine na sAMbhaLI hota to tyAre ja kevaLajJAnane pAmata ! pUraNa zreSThI to bhAvathI zUnya hovAthI supAtradAnathI sonaiyAnI vRSTi vagere ja phaLane prApta karyuM che. enAthI adhika kaMI paNa meLavyuM nathI. have A pramANe jJAnInA vacanane sAMbhaLIne teo badhA paNa jinadattanI prazaMsA karIne potAnA sthAnamAM gayA. jinadatta zreSThI paNa lAMbA kALa sudhI zuddha zrAvaka dharmane ArAdhIne bAramA acyuta devalokamAM gayo. A pramANe dAna saMbaMdhI bhAvazuddhi u52 jIrNazreSThInuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe bIjA paNa zraddhALuoe dAnakriyAmAM vizuddha bhAva dhAraNa karavo joIe. jethI svayaM ja sarva samRddhinI vRddhinI prakRSTa siddhio sArI rIte ullasita thAya. ahIM bhAvanA A pramANe karavI dhannA te sappurisA, je maNasuddhIi suddhapattesu / suddhAsaNAidANaM, diMti sayA siddhigaiheuM // 1 // artha- jeo manazuddhithI siddhigatinA kAraNabhUta zudgha azana AdinuM dAna haMmezA zuddha pAtromAM Ape che te satpuruSo dhanya che. (72) have sarva dharmomAM dAna gauNa che e pramANe kahenArAonA matanuM nirAkaraNa (khaMDana) karavA mATe Agama anusAre dAnanI pradhAnatA batAve che-- sarvatIrthakaraiH pUrvaM dAnaM dattvA''dRtaM vrataM / tenedaM sarvadharmANA -mAdyaM mukhyatayocyate // 73 // sarva tIrthaMkaroe pahelA dAna ApIne pachI vratano Adara karyo. tethI dAna sarva dharmomAM paheluM mukhyapaNe batAveluM che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati varasI dAna tIrthaMkaranI dAnanI vidhi A pramANe che- pahelA zakranI AjJAthI dhanada nAmano lokapAla ATha kSaNamAM banAvelA, dareka soLa mASa pramANa, jinezvara bhagavaMtanA pitAnA nAmathI aMkita, sAMvatsarika dAna ApavAne yogya sonaiyAthI jinezvaronA bhaMDA2ne pUre che. tyAra pachI jinezvaro lokamAM dAnanI pravRtti mATe sUryodayathI mAMDIne cha ghaDI pachIthI be prahara pUrNa thAya tyAM sudhI da22oja eka kroDa ATha lAkha sonaiyA Ape che. AvazyakamAM kahyuM che ke egA hiraNNakoDI, aTTheva aNUNagA sayasahassA / sUrodayamAIyaM, dijjai pAyarAsIo // 1 // 165 tiNNeva ya koDisayA, aTThAsIyaM ca huMti koDIo / asiyaM ca sayasahassA, evaM saMvacchare dinnaM // 2 // artha- eka kroDa ane paripUrNa ATha lAkha sUryodayathI mAMDIne prAtarAza sudhImAM Ape che. A pramANe eka varSa sudhI ApeluM dAna traNaso aThyAsI kroDa ane eMzI lAkha thAya che. have dAna samaye utpanna thayelA cha atizayo batAve che. (1) jyAre prabhu sonaiyAnI muThThI bharIne dAna Ape che tyAre saudharmedra tenA jamaNA hAthamAM mahAzaktinuM sthApana kare che. tethI jarA paNa kheda thato nathI. ahIM anaMtavIryathI yukta bhagavAnanA hAthamAM iMdre zaktinuM sthApana karyuM e ayogya che evI zaMkA na karavI. bhagavAna anaMta baLavALA hovA chatAM paNa jo iMdra tema na kare to potAnI lAMbAkALathI cAlI AvatI maryAdA ane bhaktinA bhaMgano prasaMga Ave. tethI anAdithI cAlI AvatI maryAdAnuM pAlana karavA mATe ane potAnI bhakti batAvavA mATe iMdranuM te pramANe karavuM yogya ja che. AthI vistArathI saryuM. (2) tathA IzAneMdra suvarNa ratamayI lAkaDI laIne vacamAM grahaNa karatA sAmAnya devone dUra karato, jenA vaDe jeTaluM meLavavA yogya che tene teTaluM bhagavAnanA hAthathI apAvato 'he prabho ! mane Apo' e pramANe lokonA moDhe bolAve che. (3) tathA camareMdra ane balIMdra lokanA lAbha (bhAgya)nA anusAre prabhunI dAnanI muThThIne pUre che athavA ochI kare che. (4) tathA bhavanapati devo dAnane grahaNa karavA mATe bharata kSetranA manuSyone tyAM lAve che. (5) vyaMtara devo AvelA te manuSyone potAnA sthAnamAM pahoMcADe che. (6) jyotiSa devo to vidyAdharone te dAna grahaNa karAve che. vaLI- iMdro paNa te dAnane grahaNa kare che. kAraNa ke tenA prabhAvathI devalokamAM bAra varSa sudhI koI paNa laDAI thatI nathI. tathA cakravartI vagere rAjAo potAnA bhaMDArane akSaya rAkhavA mATe te dAnane grahaNa kare che. zreSThI vagere loko to potAnI yazaH kIrti vagerenI vRddhi mATe te dAnane grahaNa kare che. tathA rogI 1. prAtarAza = savAranuM bhojana. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha puruSo mULa rogano nAza karavA mATe ane bAra varSa sudhI utpanna thatA navA rogonA nivAraNa mATe te dAnane grahaNa kare che. ghaNuM kahevAthI zuM? badhA ya bhavya loko te yogane pAmIne potAnA Icchita arthanI siddhi mATe zrI jineMdranA hAthathI te dAnane grahaNa kare che ja. abhavyo to te dAnane kyAre paNa pAmI zakatA nathI. tIrthaMkaradAna vagere keTalAka uttama bhAvanI prApti mATe teo ayogya che ema zAstramAM kahyuM che. te zAstrapATha A pramANe che- abhavya jIvoe ATalA bhAvone spardho nathI. abhavya kulaka abhavya jIvoe A have kahevAze te bhAvone spazya nathI. iMdrapaNuM, anuttara devapaNuM, zalAkApuruSapaNuM, nAradapaNuM, kevalI athavA gaNadharanA hAthe dIkSA, tIrthakaranuM saMvatsarI dAna, zAsanadevI-zAsanadevapaNuM, lokAMtika devanuM svAmIpaNuM, trAyaaiMzat devapaNuM, paramAdhAmIpaNuM, yugalika manuSyapaNuM, saMbhinnazrota labdhi, pUrvadhara labdhi, AhAraka labdhi, pulAka labdhi, mati jJAnAdi sulabdhi, supAtradAna, samAdhi maraNa, cAraNadvikapaNuM (=vidyAcaraNa, jaMghAcAraNapaNuM), madhu Azravalabdhi, sarpirAzrava labdhi, kSIrAzravalabdhi, akSaNamahAnasa labdhi, tIrthakara athavA tIrthakaranI pratimAnA aMgaparibhogamAM AvavAnA kAraNavALuM pRthvI Adi bhAva e sarva abhavyajIvoe prApta karyuM nathI. vaLI abhavyajIvoe cauda ratapaNuM tathA vimAnanuM svAmIpaNuM tathA samyakatvajJAna-saMyama-tapa Adi bhAvo tathA bhAvaddhika (upazama bhAva-kSAyika bhAva) paNa prApta karyA nathI. abhavya jIvone samyakatva Adi bhAvo aupathamika ane kSAyika bhAvo hotA nathI. pathamika bhAvano tyAga karavAthI lAyopathamikabhAvamAM paNa A bhAvo hotA nathI. dravyathI to A bhAvo hoya che. vaLI- jinezvaronI anubhava sahita (= zraddhA sahita) bhakti, sAdharmikonuM vAtsalya, saMvegapaNuM ane saMvegI pAkSikapaNuM paNa abhavya jIvoe prApta karyuM nathI. saMvegI pAkSikapaNuM eTale ahIM zuklapAkSikapaNuM ema artha jANavo. jeono saMsAra kaMIka nyUna ardha pudgalaparAvarta mAtra bAkI che teo zuklapAkSika che. jeo adhikatara saMsAranA bhAgI che teo kRSNa pAkSika che. vaLI abhavya jIvo jinezvaronA pitA-mAtA ane patIpaNAne pAmatA nathI. jinazAsananI prabhAvanA karanArA evA yugapradhAnapaNAne pAmatA nathI. AcArya pada Adi dazapadane tathA pAramArthikaguNayukta AtmapaNAne pAmatA nathI. tathA jinezvaroe batAvelI anubaMdha ahiMsA, hetu ahiMsA ane svarUpa ahiMsA e traNa prakAranI ahiMsA abhavya jIvo dravyathI ane bhAvathI ema baMne prakArathI pAmatA nathI. ahIM sAkSAt jIvono ghAta na karavo te svarUpa ahiMsA che. je yatanApUrvaka pravRtti karavAmAM Ave te hetu ahiMsA che. te ahiMsAnuM phaLarUpe pariNamavuM te anubaMdha ahiMsA che, arthAt jinezvara bhagavAnanI AjJAne akhaMDa rAkhavI te anubaMdha ahiMsA che. A pramANe abhavyakulaka samApta thayuM. tathA prabhunA dAna samaye potAnA mAtA-pitA ane bhAI traNa dAnazALA karAvIne tyAM annapAna, vastro ane alaMkAra apAve che. prasaMgathI saryuM. ahIM prasaMgapUrvaka cothuM zikSAvrata kahyuM. te kahevA dvArA bAre ya vrato kahyAM. (73) Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati have upasaMhAra kare che itthaM vratadvAdazakaM dadhAti, gRhI pramodena prativrataM hi / paJcAticArAn parivarjayaMzca, dhruvaM yathAzaktyapi bhaGgaSaTke // 74 // gRhastha A pramANe hamaNAM kahelA prakArathI bAravratane harSathI chae bhAMgAomAM paNa yathAzakti dhAraNa kare. athavA potAnA nirvAhanI vicAraNA karIne eka, be, traNa athavA badhAM vrato svIkAre. zuM karato svIkAre ? dareka vratamAM nizcita evA pAMca-pAMca aticArono tyAga karato svIkAre. vistAranA bhayathI ahIM aticAro batAvyA nathI. aticArone buddhizALIoe svayaM anya graMthomAMthI jANI levA. ahIM aticAronI pAMca saMkhyA batAvI te bahulatAnI apekSAe kahelI che. tethI bhogopabhoga vratamAM vIza aticAro jANavA. ahIM pUrve sUcavelA cha bhAMgA A pramANe chevratanAM 21 bhAMgA 167 (1) ekavidha ekavidhathI- jemake (1) hiMsA vagere na kare manathI (2) na kare vacanathI (3) na kare kAyAthI (4) na karAve manathI (5) na karAve vacanathI (6) na karAve kAyAthI. (2) ekavidha dvividhathI- jemake (7) hiMsAdi na kare mana-vacanathI (8) na kare manakAyAthI (9) na kare vacana-kAyAthI (10) na karAve mana-vacanathI (11) na karAve mana-kAyAthI (12) na karAve vacana-kAyAthI. (3) ekavidha trividhathI- jemake (13) hiMsAdi na kare mana-vacana-kAyAthI (14) na karAve mana-vacana-kAyAthI. (4) dvividha ekavidhathI- jemake (15) hiMsAdi na kare- na karAve manathI (16) na kare- na karAve vacanathI (17) na kare- na karAve kAyAthI. (5) dvividha-dvividha- jemake (18) hiMsAdi na kare- na karAve mana-vacanathI (19) na karena karAve mana-kAyAthI (20) na kare-na karAve vacana-kAyAthI. (6) dvividha-trividhathI- (21) na kare- na karAve mana-vacana-kAyAthI. A pramANe 21 bhAMgAthI yukta SabhaMgI che. zrAvakane prAyaH karIne anumatino niSedha nathI. AthI tenA bhAMgA paNa batAvyA nathI. ahIM bAravratane AzrayIne bhAMgAnA bhedanI vivakSA karavAmAM Ave to svIkAra karanAranA karmanA kSayopazamanI vicitratA hovAthI ghaNAM bhedo thAya che. (74) bAra vratanA kula bhAMgA kahyuM che ke terasa koDisayAI, culasIijuyAiM bArasa ya lakkhA / sattAsIi sahassA, do ya sayA taha duraggA ya // 1 // teraso coryAsI kroDa, bAra lAkha, satyAsI hajAra baso ne be, zrAvakonA abhigrahonI ATalI saMkhyA jinezvaroe batAvI che. A saMkhyA lAvavAno upAya pravacana sAroddhAranA basone chatrIsamAM dvAramAMthI jANI levo. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 Atmaprabodha vaLI-bAra vratomAM pahelAnA ATha vrato eka vakhata paNa svIkArelA hoya to yAvajIva sudhI rahe che. AthI yAvatruthika kahevAya che. paraMtu cAra zikSAvrato muhUrta vagere maryAdAthI pharI-pharI svIkArAtA hovAthI alpakAlIna che, AthI ItvarakAlIna kahevAya che. tathA AmAMthI AgaLanA pAMca vrato dharmarUpa vRkSanuM mULa hovAthI mULa guNo kahevAya che. bAkInA sAta vrato dharmarUpI vRkSanI zAkhA prAyaH hovAnA kAraNe uttara svarUpa hovAthI ane aNuvratone guNakArI hovAthI uttaraguNa kahevAya che. ahIM pUrve eka eka vratane Azraya dRSTAMto batAvelA hatAM ane hamaNAM bhegAM bAra vratane AzrayI zrI vIrazAsanamAM sarva zrAvakomAM guNothI vRddha, upAsaka dazAMgamAM prasiddha evA daza zrAvakonAM dRSTAMto krama karIne saMkSepathI batAvavAmAM Ave che. temAM pahelAM dazeya zrAvakonAM nAmo batAvavAmAM Ave che. prabhuvIranA daza zrAvako te A pramANe che- (1) AnaMda (2) kAmadeva (3) culanI pitA (4) surAdeva (5) cullazataka (6) kuMDa kolika (7) sadAlaputra (8) mahAzataka (9) naMdinI pitA (10) tetalIpitA. : " temAM AnaMda zrAvakano vRttAMta A pramANe che AnaMda zrAvaka vANijyagrAma nAmanA nagaramAM bAra kroDa sonaiyAno svAmI AnaMda nAmano gRhastha raheto hato. tenA cAra kroDa sonaiyA nidhAna tarIke mUkelA hatA. cAra kroDa sonaiyA vyAja tarIke ApelA hatA. cAra kroDa gharanI sAdhana sAmagrImAM rokelA hatA. tathA eka gokuLamAM daza hajAra gAyo hoya evA cAra gokuLa hatA. vaLI tene parama zIla saubhAgya Adi guNone dhAraNa karanArI zivAnaMdA nAmanI patI hatI. tathA vANijya gAmanI bahAranA IzAna khUNAmAM kollAka nAmanA sannivezamAM te AnaMda zrAvakanA ghaNA mitro, jJAtIyajano ane svajano rahetA hatA. eka vakhata vANijyagAmanI najIkamAM dUtipalAza caityamAM zrI mahAvIra svAmI samavasaryA. parSadA bhegI thaI. tyAre svAmInA AgamananI vArtA sAMbhaLIne AnaMda nAmano gRhastha snAnapUrvaka zuddha vastro paherIne ghaNA mANasothI parivarelo tyAM jaIne svAmIne vaMdana karIne ucita sthAnamAM beTho. svAmIe dezanA ApI. tyAra pachI dharmane sAMbhaLIne zuddha zraddhAvALA thayelA AnaMda svAmIne kahyuM: he bhagavan! Ape kahelo dharma mane gamyo che. tethI huM ApanI pAse bAra vrato grahaNa karavA icchuM chuM. svAmIe kahyuM: he devAnupriya ! je pramANe sukha upaje tema karo. pratibaMdha na karo. tyAra pachI AnaMda svAmI pAse bAra vrato svIkAryA. teno vizeSa vicAra upAsaka dazAMgamAMthI jANI levo. vratagrahaNa karyA pachI AnaMda zrAvake bhagavAnane namIne A pramANe kahyuM: he svAmI ! AjathI mAMDIne have anya tIrthikone, anya tIrthika devone, anya tIrthikoe potAnA deva tarIke svIkArela arihaMtanI pratimAo svarUpa potAnA paNa devone huM vaMdana karIza nahIM. huM namaskAra karIza nahIM ane teothI pahelA nahIM bolAvAyelo huM teonI sAthe AlApa eTale ke eka vakhata bolIza nahIM. saMtApa eTale ke vAraMvAra bolIza nahIM. vaLI teone dharmanI buddhithI azana Adi AhAra ApIza nahIM. paraMtu rAjAbhiyoga vagere cha AgAro sivAya A mAro niyama che. vaLIAjathI mAMDIne zramaNa nigraMthone acitta ane nirdoSa AhAra vagere Apato vicarIza. A pramANe Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 169 abhigraha laIne svAmIne traNa vakhata vaMdana karIne te AnaMda zrAvaka potAnA sthAnamAM gayo. tyAre tenI patI zivAnaMdAe paNa patinA mukhathI A vAta sAMbhaLIne svayaM paNa bhagavAna pAse jaIne te ja pramANe bAra vratone grahaNa karyAM. tyAra pachI AnaMda zrAvake vadhatA bhAvathI pauSadha, upavAsa Adi dharmakAryothI potAnA AtmAne bhAvatAM cauda varSa pasAra karyA. jyAre paMdaramo varSa vartato hato tyAre eka vakhata agiyAra pratimA dhAraNa karavAnI icchAvALo AnaMda zrAvaka potAnA sarva mitrone, jJAtIyajanone ane svajanone bhegA karIne azana vagerethI satkArIne temanI samakSa potAnA moTA putrane kuTuMbamAM sthApIne te badhAne ane potAnA putrane pUchIne svayaM kollAka sannivezamAM potAnI pauSadhazALAmAM AvIne tenuM pramArjana karIne ane caMDila, mAtRnI bhUminuM pratilekhana karIne darbhanA saMthArA upara ArUDha thaIne rahyo. tyAM zrAvakanI pahelI pratimAno svIkAra karI sUtrokta vidhithI sArI rIte ArAdhana karIne krame karIne agiyAramI pratimA ArAdhI. tyAra pachI te tapakarmathI jenuM zarIra zoSAI gayuM che evA AnaMdane eka vakhata vizuddha adhyavasAyathI jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI avadhijJAna utpanna thayuM. tyAra pachI koI vakhata kyAreka vANijya gAmanI bahAra zrIvIra svAmI samavasaryA. tyAre svAmIne pUchIne idrabhUti aNagAra trIjI porisImAM vANijya gAmamAM ruci pramANe AhAra grahaNa karIne gAmamAMthI bahAra nIkaLatAM kollAka sannivezanI ati dUra nahIM tema ati najIka nahIM e pramANe jatAM lokanA mukhethI AnaMdanA tapano svIkAra vagere vAta sAMbhaLIne svayaM AnaMdane jovA mATe kollAka sannivezamAM pauSadhazALAmAM gayA. tyAre bhagavAna gautamane AvatA joIne khuza thayelA AnaMda zrAvake A pramANe kahyuM: he svAmI ! tapanA kAraNe nADI ane asthi mAtra zarIra bAkI raheluM che evo huM ApanI pAse AvavA mATe samartha nathI. AthI Ape ja mArA upara kRpA karIne ahIM AvavuM. tyAra pachI gautama svAmI jyAM AnaMda zrAvaka rahelo hato tyAM AvyA. tyAre AnaMde gautama svAmIne traNa vakhata mastakathI pagamAM vaMdana karIne A pramANe pUchayuM: he svAmI ! gharamAM rahetA gRhasthane avadhijJAna utpanna thAya ? gautama svAmIe kahyuMH hA, utpanna thAya. tyAra pachI AnaMda kahyuM: he svAmI ! mane paNa avadhijJAna utpanna thayuM che tethI huM pUrvadizAmAM ane pazcima dizAmAM lavaNasamudramAM pAMcaso yojana pramANa kSetrane jANuM chuM ane jouM chuM. uttara dizAmAM himavaMta varSadhara parvata sudhI jANuM chuM ane jouM chuM. upara saudharma devaloka sudhI ane nIce rataprabhA pRthvInA lolaccaya nAmanA narakAvAsa sudhI jANuM chuM ane jouM chuM. - tyAra pachI AnaMdane gautama svAmIe kahyuM: he AnaMda ! gRhasthane avadhijJAna utpanna thAya che paraMtu ATaluM moTuM utpanna thatuM nathI. tethI tuM A sthAnanI AlocanA niMdA vagere kara. tethI AnaMda gautamasvAmIne A pramANe kahyuM che svAmI ! jinavacanamAM satya arthanI AlocanA vagere hoya? gautama svAmIe kahyuM na hoya. tyAre AnaMde kahyuM: he svAmI ! jo e pramANe che to Ape ja A sthAnanI AlocanA vagere karavI joIe. tyAra pachI AnaMde A pramANe kahyuM eTale zaMkAvALA thayelA gautama svAmI tarata AnaMda pAsethI nIkaLIne dUtipalAzacaityamAM zrI mahAvIra svAmI pAse AvIne gamanAgamana pratikramaNa vagere karavApUrvaka svAmIne namaskAra karIne badho paNa te vRttAMta Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha jaNAvIne A pramANe kahyuMH he bhagavan ! te sthAnanI AlocanA AnaMde ka2vAnI ke mAre ka2vAnI ? bhagavAne kahyuM: he gautama ! tuM ja e sthAnanI AlocanA kara. A saMbaMdhI AnaMda pAse kSamA mAga, tyAra pachI bhagavAna gautama bhagavAnanA vacanane vinayathI te pramANe svIkArIne svayaM te sthAnanI AlocanA grahaNa karIne AnaMda zrAvaka pAse te saMbaMdhI kSamA mAgI. tyAra pachI te AnaMda zrAvaka ghaNA prakAranA zIla vrata vagere dharmakAryothI AtmAne bhAvita karIne vIza varSa sudhI zrAvaka paryAyane pALIne aMte mAsikI saMlekhanA karIne samAdhithI kALa karIne saudharma devalokamAM aruNAbha vimAnamAM cAra palyopama sthitithI devapaNAmAM utpanna thayo. tyAMthI cyavIne mahAvidehamAM siddha thaze. A pramANe AnaMda zrAvakano vRttAMta pUrNa thayo. 170 kAmadeva caMpAnagarImAM kAmadeva nAmano gRhastha raheto hato. tene bhadrA nAmanI patnI hatI. tathA aDhAra kroDa sonaiyA dravya tenI pAse hatuM. temAM cha kroDa sonaiyA nidhAnamAM mUkelA hatA, cha kroDa sonaiyA vyAje mUkelA hatA ane cha kroDa sonaiyA ghara vagerenA upakaraNamAM rokelA hatA. tathA dazadaza hajAra gAyanA eka evA cha gokuLa hatA. eka vakhata te nagaranI najIkamAM rahelA pUrNabhadra caityamAM zrIvIra svAmI samavasaryA. tyAre AnaMda zrAvakanI jema ANe paNa bAravratono svIkAra karyo. tyAra pachI krame karI A paNa AnaMdanI jema potAnA moTA putrane kuTuMba upara sthApIne svayaM pauSadha zALAmAM AvIne pauSadha karIne rahyo. tyAra pachI ardha rAtrinA samaye te kAmadevanI pAse eka mAyAvI, mithyAtvI deve pragaTa thaIne mahAbhayAnaka, kahI na zakAya tevA vikarALa svarUpavALA eka pizAcane vikurthIne hAthamAM tIkSNa dhArAthI camakatI talavArane laIne kAmadevane A pramANe kahyuM: are ! kAmadeva ! zramaNopAsaka ! aprArthaprArthaka ! dhI2ja ane lajjAthI rahita ! dharmathI puNya, svarga ane mokSanI vAMchA karanAra ! A zIla vagere vrato ane pauSadha upavAsa vage2e dharmakAryono jaladIthI tyAga kara. jo nahIM kare to Aje huM A talavArathI tArA TukaDe-TukaDA ka2I nAkhIza. jethI tuM du:khathI duHkhI thayelo akALe ja mRtyu pAmIza. tyAra pachI te kAmadeva pizAcanA rUpane dhAraNa karanArA te deva vaDe A pramANe kahevAyelo hovA chatAM paNa bhaya nahIM pAmelo, kSobha nahIM pAmelo, calita nahIM thayelo, mauna dhAraNa karIne dharmadhyAnamAM rahyo. tyAra pachI te deve te zrAvakane tevA prakArano nizcala jANIne be-traNa vAra pharI A pramANe kahyuM. paraMtu te jarApaNa kSobha na pAmyo, tyAre atyaMta gusse thayelA te deve lalATamAM bhrUkuTi karIne talavArathI kAmadevanA TukaDeTukaDA karI nAkhyA, chatAM paNa kAmadeva te mahAvedanAne sArI rIte sahana karato dharmamAM nizcala cittavALo rahyo. tyAra pachI pizAcanA rUpathI tene calAyamAna karavA samartha na thato te deva khedathI dhIme-dhIme pAcho haThato pauSadhazALAnI bahAra nIkaLIne te pizAcanA rUpano tyAga karIne eka mahApracaMDa sUMDharUpI daMDane ahIM tahIM ulALatA, vAdaLanI jema gaDagaDATa karatA, bhayaMkara AkAravALA, hAthInA rUpane vikurtIne pauSadhazALAmAM AvIne kAmadevane pharI kahyuM: are ! kAmadeva ! jo mAruM kaheluM tuM nahIM kare to Aje huM A sUMDhathI tane grahaNa karIne AkAzamAM pheMkIza. tIkSNa dAMtarUpI muzaLothI tane bhedI nAkhIza. nIce nAkhIne pagothI kacaDI nAkhIza. tyAra pachI A pramANe kahevAyo hovA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 171 chatAM paNa kAmadeva jyAre kSobha na pAmyo tyAre te deve je pramANe kahyuM hatuM te pramANe karyuM chatAM paNa te zrAvaka te mahAvedanAne sArI rIte sahana karato dharmadhyAnamAM ja rahyo. tyAra pachI te deva hAthInA rUpathI paNa tene kSobha pamADavA mATe samartha nahIM thato dhIme dhIme pAcho pharIne pauSadhazALAnI bahAra nIkaLIne te hAthInA rUpano tyAga karIne moTI AMkhavALA, viSanA roSathI pUrNa, aMjananA puMja jevA varNavALA, ati caMcaLa be jIbhavALA, skurAyamAna thatI, utkaTa, skuTa, kuTila, jaTila, karkaza evI phaNAnA ATopane karavAmAM catura, bhayaMkara evA sarpanA rUpane vikarvIne pauSadhazALAmAM AvIne kAmadevane kahyuM: are ! kAmadeva ! jo tuM mArA vacanane nahIM mAne to Aje ja sarasara avAja karato huM pazcima bhAgathI tArA zarIra upara caDhIne traNa vAra tArI Dokane vIMTaLAI vaLIza. tIrNa, viSathI bharelI evI dADhothI tArI chAtIne bhedI nAkhIza. tyAra pachI A pramANe kahevAyo hovA chatAM paNa te jyAre calAyamAna na thayo tyAre ati gusse thayelA te deve te ja pramANe upasarga karyo. paraMtu te kAmadeve tyAre paNa kSobha pAmyA vinA te tIvra vedanAne sArI rIte dhIrajathI sahana karI. zrI jinadharmane cittamAMthI kSaNa paNa dUra na karyo. tyAra pachI te deva sApanA rUpathI paNa tene jaina zAsanathI calAyamAna karavA mATe samartha na thato, thAkIne dhIme dhIme pAcho pharIne pauSadhazALAnI bahAra nIkaLIne te sApanA rUpano tyAga karIne mahAdivya, saumya AkAravALA, dedIpyamAna devanA rUpane vikurtIne pauSadhazALAmAM pravezIne AkAzamAM rahelo kAmadevane A pramANe kahevA lAgyo. aho kAmadeva ! tuM dhanya che, katapuNya che. te zrI jinadharmano svIkAra karavAthI potAnA janmane saphaLa karyo che. Aje kharekhara! saudharmendra potAnI sabhAmAM tArI atiprazaMsA karI, deva-dAnavothI paNa tuM kSobha na pamADI zakAya tevo che ema kahyuM. tyAre idranA vacananI zraddhA nahIM karato huM tarata ahIM Avyo. paraMtu tArI parIkSA karatA meM jevA prakAranI Idra kahI hatI tevA prakAranI tArI zakti joI. AthI huM Apane namAvuM chuM. mArA karelA aparAdhane Apa paNa khamAvo. have pachI AvuM kArya nahIM karuM. A pramANe kahIne te deva kAmadevanA caraNomAM namIne aMjali joDelo te pharI-pharI potAnA aparAdhone khamAvIne potAnA sthAnamAM gayo. tyAra pachI te kAmadeve have upasarga nathI e pramANe vicArIne kAyotsarga pAryo. te avasare zrIvIra svAmI tyAM samavasaryA. te vAta sAMbhaLIne teNe vicAryuM. huM zrIvIra svAmIne vaMdana karIne pachI pauSadha pAruM to sAruM. A pramANe vicArIne bahujanathI parivarelo svAmInI pAse jaIne vaMdana karIne ucita sthAne beTho. tyAre svAmIe svayaM ja kAmadevane bolAvIne rAtrimAM thayelA sarva paNa upasarga Adi vyatikarane kahIne kahyuM: he kAmadeva ! A vAta sAcI che? teNe kahyuM: he svAmI! e ja pramANe che. tyAra pachI svAmIe ghaNA nigraMthone ane ghaNI nigraMthIone bolAvIne A pramANe kahyuM: he Aryo ! A gRhastha evA zrAvako gharamAM rahetA jo A pramANe devatAI ane manuSya saMbaMdhI upasargone sArI rIte sahana kare che to dvAdazAMgIne dhAraNa karanArA tamAre to A upasargone sahana karavA mATe samartha thavuM joIe. tyAre badhA paNa sAdhu ane sAdhvIoe svAmIe kahelA vacanane vinayathI tahatti karIne sAMbhaLyuM. tyAra pachI khuza thayelo te kAmadeva svAmIne vaMdana Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 Atmaprabodha karIne potAnA sthAnamAM Avyo. tyAra pachI AnaMdanI jema krame karIne zrAvakanI agiyAra pratimA sArI rIte vidhithI ArAdhIne vaza varSa zrAvaka paryAya pALIne eka mahinAnI saMlekhanAthI kALa karIne saudharma devalokamAM aruNAbha vimAnamAM devapaNe utpanna thayo ane mahAvidehamAM siddha thaze. A pramANe kAmadevano vRttAMta pUrNa thayo. culanI pitA vArANasI nagarImAM calanI pitA nAmano gRhastha raheto hato. tene sAmA nAmanI patI hatI. tathA covIsa kroDa sonaiyA dravya hatuM. temAM ATha kroDa sonaiyA nidhAna tarIke mUkelA hatA. ATha kroDa sonaiyA vyAja tarIke mUkelA hatA. ane ATha kroDa sonaiyA gharavakharI tarIke hatA. tathA daza-daza hajAra gAyanA eka evA kula ATha gokuLa hatA. tyAra pachI te paNa AnaMda zrAvakanI jema zrIvIra svAmInI pAse bAravrata grahaNa karIne avasare moTA putra upara kuTuMbano bhAra sthApIne svaya pauSadha zALAmAM pauSadha karIne rahyo. tyAM ardha rAtrinA samaye eka deve pragaTa thaIne hAthamAM talavAra laIne tene A pramANe kahyuM : are culanIpitA ! tuM A dharmano tyAga kara, jo nahIM kare to tArA moTA vagere putrone A talavArathI mArI nAkhIza. A pramANe kahevAyo hovA chatAM paNa te jyAre kSobha na pAmyo tyAre te deve krame karIne tenA moTA putrane, madhyama putrane ane nAnA putrane tyAM lAvIne tenI AgaLa haNIne tapelI kaDAImAM nAkhIne te putronA mAMsathI ane lohIthI te zrAvakanA zarIrane sIMcyuM. to paNa te kSobha na pAmyo. tyAre te deve cothIvAra te zrAvakane A pramANe kahyuM: are ! culanIpitA ! tuM jo mAruM kaheluM nahIM mAne to Aje huM bhadrA sArthavAhI nAmanI tArI mAtAne ahIM lAvIne tArI AgaLa mArIne tapelI kaDAImAM nAkhIne tenA mAMsathI ane lohIthI tArA zarIrane sIMcavAnuM karIza. jethI tuM duHkhathI duHkhI thayelo akALe ja mRtyu pAmIza. A pramANe ekavAra kahevAthI tene kSobha nahIM pAmelo mAnIne bIjIvAra, trIjIvAra pharI A pramANe kahyuM. tyAre te zrAvakanA manamAM A pramANe vicAra utpanna thayo. "aho ! A koI paNa puruSa anArya, anArya buddhivALo nahIM AcaravA yogya pApa karmone Acare che. jethI ANe mArA traNe paNa putrone tevI kadarthanApUrvaka mAryA ane hamaNAM mArI mAtAne paNa te ja pramANe mAravA mATe icche che. AthI huM A puruSane tarata pakaDuM to sAruM." A pramANe vicArIne teNe tarata UbhA thaIne tene pakaDavA mATe keTalAmAM hAtha lAMbA karyA teTalAmAM te deva AkAzamAM uDyo ane tenA hAthamAM thAMbhalo Avyo. tethI te zrAvake moTA avAjathI kolAhala karyo. tyAre bhadrA sArthavAhIe putranA te zabdane sAMbhaLIne culanI pitA pAse AvIne kolAhalanuM kAraNa pUchyuM. tethI teNe paNa svayaM anubhavelo badho paNa vRttAMta mAtAne jaNAvyo. tyAre mAtAe kahyuM he putra! koI puruSa nathI, koIe paNa tArA putrone mAryA nathI. A koI paNa puruSe tane upasarga karyo che. hamaNAM tuM bhagna vratavALo ane bhagna pauSadhavALo thayo che. tethI he putra! tuM A sthAnanI AlocanA vagere grahaNa kara. tethI te culanI pitA zrAvake mAtAnA vacanane tahatti karI, svIkArIne te sthAnanI AlocanA vagere grahaNa karI. tyAra pachI AnaMda zrAvakanI jema krame karI agiyAra pratimA ArAdhI aMte samAdhithI kALe karIne aruNAbha vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. mahAvidehamAM siddha thaze. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 173 surAdeva vArANasI nagarImAM surAdeva nAmano gRhastha raheto hato. tene dhanyA nAmanI patnI hatI. tathA kAmadeva zrAvakanI jema tene dravya saMpatti ane gokuLa hatAM. AgaLa vrata-upasarga vagerenuM svarUpa to sarva paNa trIjA zrAvakanI jema jANavuM. paraMtu traNa putrane haNavuM ane upasarga pachI surAdevane kSobha nahIM pAmelo jANIne deve kahyuMH jo tuM A dharmane nahIM choDe to hamaNAM ja huM tArA zarIramAM soLa mahAroga utpanna karIne akALe ja tane prANa vagarano karIza. tathA kolAhala karavA pachI bhadrAnA sthAne ahIM dhanyA nAmanI patI jANavI. bAkI badhuM te ja pramANe saudharma devalokamAM aruNakAMta vimAnamAM devapaNe utpanna thayo ane mahAvidehamAM siddha thaze tyAM sudhInuM jANavuM. cullazataka AlaMbhikA nAmanI nagarImAM cullazataka nAmano gRhastha raheto hato. tene bahulA nAmanI patI hatI. tathA kAmadevanI jema dravya saMpatti ane gokuLa hatA. AgaLa vrata vagerenuM saghaLuMya svarUpa trIjA zrAvakanI jema jANavuM. paraMtu cullazatakane putronI kadarthanathI kSobha nahIM pAmelo jANIne deve A pramANe kahyuMH jo tuM A tArA dharmane nahIM choDe to hamaNAM ja huM tArA aDhAra kroDa sonaiyAone tArA gharamAMthI bahAra kADhIne A nagarInA traNa rastA upara ane cokamAM cAre bAju veravikhera karI nAkhIza. jethI tuM Artta ane raudra dhyAnane pAmelo akALe ja mRtyu pAmIza. tathA ahIM kolAhala thayA pachI bahulA patI AvI. bAkIno badho vRttAMta te ja pramANe saudharma devalokamAM aruNaziSTa nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thayo ane mahAvidehamAM siddha thaze tyAM sudhIno jANavo. kuMDakolika kAMpilyapura nagaramAM kuMDakolika nAmano gRhastha raheto hato. tene puSpamitrA nAmanI patnI hatI. dravya vagere to kAmadevanI jema hatuM. vratagrahaNa vagere paNa te ja pramANe jANavuM. have te kuMDakolika eka vakhata madhyarAtrinA samaye potAnI azoka vATikAmAM pRthvInI zilAnA paTTa upara AvIne potAnI nAmAMkita mudrikAne ane uttarIya vastrane tyAM sthApIne dharmadhyAna karato tyAM rahyo. tyAre tyAM eka deve pragaTa thaIne te mudrikA ane vastrane tyAMthI laIne AkAzamAM rahI te zrAvakane A pramANe kahyuM: aho ! kuMDakolika ! maMkhaliputra gozALAnI dharmanI prarUpaNA sArI che, ke jyAM udyama vagere kaMI paNa karavAnuM nathI. jIvo puruSArtha karatA hovA chatAM puruSArthanI siddhi nathI, AthI ja badhA bhAvo niyata che. tathA zrI vIra bhagavAnanI dharmanI prarUpaNA sArI nathI ke jyAM udyama vagere karavAnuM che. tyAra pachI te kuMDakolike devane A pramANe kahyuM: he deva ! jo A pramANe che to teM A divya devanI Rddhi udyama vagerethI prApta karI ke udyama vinA prApta karI ? tyAre te deve kahyuMH meM A devanI Rddhi udyama vinA prApta karI che. tyAra pachI kuMDakolike kahyuMH jo udyama vinA te A Rddhi prApta karI che to je jIvo udyama vagere nathI karatA te sarve paNa devapaNAne kema nathI pAmyA ? have jo te A Rddhi udyama vagerethI prApta karI che to gozALAnI dharmaprarUpaNA sArI che ityAdi je pahelAM teM kahyuM te nakAmuM che. tyAra pachI tenA vaDe A pramANe kahevAyelo te deva zaMkAvALo thayelo tene uttara ApavA mATe asamartha thayelo te Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 Atmaprabodha mudrikA ane vastrane pRthvInA zilApaTTa upara mUkIne potAnA sthAnamAM gayo. te avasare zrI vIra svAmI tyAM samavasaryA. tyAre kuMDakolika paNa prAtaHkALe svAmI pAse gayo. AgaLano sarva paNa vRttAMta kAmadevanI jema jANavo. vizeSamAM eTale ke ahIM A viSayamAM hetu-prazna vagerethI anyatIrthikone niruttara karavAthI svAmIe tenI prazaMsA karI. tyAra pachI te kuMDakolika cauda varSa pachI te ja pramANe moTA putra upara kuTuMbano bhAra nAkhIne svayaM pauSadha zALAmAM rahyo chato agiyAra pratimAne ArAdhIne te ja pramANe saudharma devalokamAM aruNadhvaja vimAnamAM deva thayo ane mahAvidehamAM siddha thaze. sadAlaputra polAsapura nagaramAM gozALAnA matanI upAsanA karanAro sadAlaputra nAmano kuMbhAra raheto hato. tene agnimitrA nAmanI patI hatI. tathA traNa kroDa sonaiyA dravya hatuM. temAM eka kroDa sonaiyA nidhAna tarIke mUkelA hatA. eka kroDa sonaiyA vyAje mUkelA hatA ane eka kroDa sonaiyA gharavakharI tarIke hatA. tathA dazahajAra gAyovALuM eka gokuLa hatuM. vaLI tene pAMcaso dukAno hatI. eka vakhata te sadAlaputra madhya rAtrinA samaye azoka vATikAmAM AvIne gozALAe kahelA dharmanuM dhyAna karato rahyo. tyAre eka deve pragaTa thaIne tene A pramANe kahyuM he devAnupriya ! savAre ahIM utpanna thayelA jJAna ane darzanane dhAraNa karanArA, trikALane jANanArA, mahAmAhaNa aham Avaze. tAre tenI vaMdana-namaskAra Adi sevA karavI. A pramANe be-traNa vAra kahIne te deva potAnA sthAnamAM gayo. tyAre sadAla putre te devanA vacanane sAMbhaLIne vicAryuM. AvA prakAranA guNathI yukta to mAro dharmAcArya gozALo che. te nakkI savAre ahIM Avaze tyAre huM temane vaMdana vagere karIza. have prabhAte zrIvIra svAmI tyAM samavasaryA. tyAre te sadAlaputra zrIvIra svAmInA Agamanane sAMbhaLIne bahujanathI parivarelo tyAM jaIne vidhipUrvaka svAmIne vaMdana karIne ucita sthAne beTho. svAmIe paNa dezanA ApIne sadAlaputrane bolAvIne rAtrimAM thayelo sarva paNa vRttAMta kahIne pUchayuM: he sadAlaputra! A vAta sAcI che? teNe kahyuM: he svAmI! A A pramANe ja che. pharI svAmIe kahyuM: he sadAlaputra ! te deve gozALAne AzrayIne A pramANe nahotuM kahyuM. tethI teNe vicAryuM. pUrve kahelA guNothI yukta A zrI mahAvIra svAmI che tethI huM A prabhune vaMdana karIne pITha, phalaka vagere mATe nimaMtraNa karuM to sAruM thAya. A pramANe vicArIne teNe svAmIne vaMdana vagere karavA pUrvaka kahyuM he bhagavan ! nagaranI bahAra mArI pAMcaso dukAno che temAMthI tame pITha, phalaka, zayA, saMthAro vagere grahaNa karIne vicaro. tethI svAmI AjIvikanA upAsaka evA tenA vacanane sAMbhaLIne tyAM yathAyogya acitta pITha, phalaka vagere grahaNa karIne rahyA. tyAre eka divasa zALAmAMthI vAsaNo bahAra kADhIne taDakAmAM mUkatA evA te sadAlaputrane svAmIe pUchayuM: he sadAlaputra ! A vAsaNo kevI rIte taiyAra thAya che ? tethI teNe mATIthI mAMDIne badhuM paNa vAsaNo taiyAra karavAnuM svarUpa svAmInI AgaLa kahyuM. tyAre svAmIe kahyuM : A vAsaNo puruSArthathI taiyAra karAya che ke puruSArtha vinA taiyAra karAya che? teNe kahyuM ke svAmI ! puruSArtha vinA taiyAra karAya che. kAraNa ke puruSArtha vagere nathI, ane AthI ja badhA ya bhAvo niyata che. tyAre svAmIe kahyuM: jo koI paNa mANasa tArA A vAsaNo Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 175 corI jAya athavA bhAMgI nAkhe athavA tArI patnI sAthe bhogo bhogave to te puruSane tuM kAMI daMDa kare? teNe kahyuM: he svAmI ! huM tene mAravuM vagere daMDa karuM. tethI A pramANe sadAlaputrane potAnA vacanathI puruSArthano svIkAra karAvIne svAmIe kahyuM: je A pramANe na kare tene tuM mAravuM vagere na kare. have jo puruSArtha vagere nathI, badhA ya bhAvo niyata che ane have aparAdhI mANasane tuM mAravuM vagere kare che tethI to puruSArtha vagere nathI e pramANe tuM je kahe che te khoTuM thayuM. have A pramANe svAmIe kahyuM eTale pratibodha pAmelA sadAlaputre tarata svAmIne vaMdana karIne svAmI pAse badho ya dharma sAMbhaLIne khuza thayelA teNe AnaMda zrAvakanI jema bAra vrato svIkAryA. vizeSa eTale ke dravyAdi saMkhyA pUrve batAvI te ja jANavI. tyAra pachI te potAnA ghare AvIne potAnI patIne paNa te vRttAMta jaNAvIne te ja pramANe vrato grahaNa karAvyAM. te divasathI mAMDIne te zuddha zrAvaka thayo. - have eka vakhata gozALo te vAta sAMbhaLIne te sadAlaputrane jinadharmathI calAyamAna karavA mATe ane potAnA dharmamAM lAvavA mATe AjIvika saMghathI parivarelo te nagaramAM AjIvika sabhAmAM AvIne potAnA vAsaNa vagere mUkIne keTalAka AjIvikonI sAthe sadAlaputranI pAse Avyo. tyAre te zrAvaka tene Avato joIne Adara-satkAra vagere nahIM karato mauna thaIne rahyo. tyArapachI te gozAlaka te zrAvaka vaDe Adara nahIM karAto pITha-phalaka Adi meLavavA mATe tenI AgaLa zrIvIra svAmInA guNonuM kIrtana karavA lAgyo ke he devAnupriya ! ahIM mahAmAyaNa, mahAgopa, mahAsArthavAha, mahAdharmakathAne karanAra, mahA nirdhAmaka AvelA che ? sadAlaputre kahyuM: he devAnupriya ! AvA prakAranA koNa che? gozALAe kahyuM: zrImAna zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI AvA prakAranA che. pharI zrAvake kahyuM- teo AvA prakAranI upamAne dhAraNa karanArA kema che? tyAre gozALAe kahyuM che sadAlaputra ! zrI mahAvIra svAmI anaMtajJAna Adine dhAraNa karanArA hovAthI, cosaTha sureMdrothI pUjAtA hovAthI mahAmAhaNa kahevAya che. tathA bhava aTavImAM trAsa pAmatA ghaNA jIvone dharmamaya daMDathI sArI rIte rakSaNa karatA nirvANa nAmanA mahApADAne prApta karAvatA mahAgopa kahevAya che. tathA saMsAra aTavImAM unmArgamAM paDelA jIvone muktipattanane prApta karAvanArA hovAthI mahAsArthavAha kahevAya che. tathA sanmArgathI bhraSTa thayelA jIvone ghaNA prakAranA artha hetu vagerethI sanmArgamAM lAvIne saMsArathI nistAra karatA hovAthI mahAdharmakathaka kahevAya che. tathA saMsAra samudramAM DUbatA jIvone dharmarUpI nAvaDIthI nirvANarUpI tIranI abhimukha karatA hovAthI mahAnirdhAmaka kahevAya che. - tyAra pachI te sadAlaputre gozALAne kahyuM: he devAnupriya ! AvA prakAranA nipuNa, AvA prakAranA nayavAdI, AvA prakAranA vijJAnavALA tame mArA dharmAcArya zrIvIra svAmInI sAthe vivAda karavA samartha thAo? teNe kahyuM: samartha na thAuM. zrAvake kahyuM te kevI rIte ? teNe kahyuM: zrIvIra svAmI mane artha-hetu vagerethI jyAM jyAM grahaNa kare che tyAM tyAM mane niruttara kare che. te kAraNe huM teonI sAthe vivAda karavA asamartha chuM. tyAra pachI te zrAvake tene kahyuM: he devAnupriya ! je kAraNe tuM mArA dharmAcAryanI A pramANe sabUtabhAvaguNonI prazaMsA kare che te kAraNe huM tane pITha-phalaka vagerethI nimaMtraNa karuM chuM. paraMtu emAM mane dharma thaze ema vicArIne vinaMti karato nathI. tethI tuM jA, mArI dukAnomAMthI icchA pramANe pITha-phalaka Adi grahaNa karIne vicara. tyAra pachI te gozALo tenA vacanathI tyAM pITha-phalaka Adi grahaNa karIne rahyo. paraMtu jyAre sadAlaputrane koI paNa prakArathI Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha jinazAsanathI calAyamAna karavA mATe samartha na thayo tyAre svayaM ja kheda pAmelo polAsapurathI nIkaLIne bIje gayo. tyAra pachI te sadAlaputra sArI rIte dharmanuM pAlana karato cauda varSa pasAra thaye AnaMda vagerenI jema pauSadhazALAmAM rahyo. tyAM culanIpitAnI jema tene paNa upasargo thayA. vizeSa eTaluM ke cothIvAra agnimitrA patIne mAravAne AzrayIne deve vacano kahyAM tethI te tene pakaDavA mATe taiyAra thayo tyAre deva AkAzamAM UDI gayo. pachI kolAhala thayA pachI agnimitrA patI AvI. bAkI badhuM pUrva pramANe ja jANavuM. aMte aruNaadbhuta nAmanA vimAnamAM utpanna thayo ane mahAvidehamAM siddha thaze. 176 mahAzataka rAjagRha nagaramAM mahAzataka nAmano gRhastha raheto hato. tene potAnI mAlikInuM covIsa kroDa sonaiyA dravya hatuM. temAM ATha kroDa sonaiyA nidhAnarUpe hatuM. ATha kroDa sonaiyA vyAje mUkeluM hatuM. ATha kroDa sonaiyA gharavakharI tarIke hatuM. tathA pUrvokta pramANavALA ATha gokuLa hatA. vaLI tene revatI vagere tera patIo hatI ane temAM revatIne potAnA pitAnA ghara saMbaMdhI ATha kroDa sonaiyA ane ATha gokuLa hatA. bAkInI bAra strIone potAnA pitAnA ghara saMbaMdhI eka-eka kroDa sonaiyA ane eka-eka gokuLa hatA. have eka vakhata teNe paNa zrIvIrasvAmInI pAse AnaMdanI jema bAravrato svIkAryAM. paraMtu potAnI mAlikImAM covIsa kroDa sonaiyA ane ATha gokuLa rAkhyA. tathA revatI vagere te2 patnI sivAyanI parastrI sAthe maithuna sevanano tyAga karyo. tyAra pachI te mahAzataka zrAvaka sukhethI zrAvaka dharmanuM pAlana karato vicare che. have eka vakhata revatInA manamAM Avo vikalpa utpanna thayo ke- huM A bAra patnInA vyAghAta (vidma)thI pati sAthe sArI rIte bhogo bhogavavA samartha thatI nathI. tethI A bAreya zokyone koI paNa prayogathI jo mAruM to pati sAthe ekalI ja haMmezAM bhogone bhogavuM. tathA A badhAnA dravya vagerenI paNa huM svAminI thAuM. tyAra pachI pApiNI evI teNIe koI vakhata koIka bahAnAthI teomAMthI cha zokyone zastranA prayogathI mArI nAkhI. chane viSanA prayogathI mArI nAkhI. teonA dravyanI svayaM svAminI thaI. tyAra pachI vidna vinA pati sAthe bhogone bhogavatI te revatI mAMsa khAvAmAM lolupa thayelI da22oja vividha mAMsa ane madirAno svAda karatI rahI. have eka vakhata nagarImAM amArinI ghoSaNA pravartI hatI tyAre te revatIe potAnA pitAnA gharanA manuSyone bolAvIne kahyuMH he devAnupriyo ! tame mArA gokuLamAMthI da22oja be-be vAcharaDAone haNIne ahIM lAvo. tyAra pachI teoe paNa tenA vacanathI te ja pramANe karyuM. tyAra pachI te revatI tenuM mAMsa khAtI ane dArune pItI vicaravA lAgI. tyAra pachI te mahAzataka zrAvaka cauda varSa pasAra thayA pachI te ja pramANe putra upara kuTuMbano bhAra sthApI, pauSadhazALAmAM dharmadhyAna karato rahyo. tyAre te revatI unmAdavALI thayelI, chUTA vALavALI thayelI, uttarIya vasrane mastaka u52thI utAratI pauSadhazALAmAM AvIne patine mohanA unmAdane utpanna karanArA zRMgAra vAkyo bolatI ane hAvabhAva batAvatI A pramANe kahevA lAgIH are, mahAzataka zrAvaka ! dharma-svarga-mokSa vagerene icchanArA ! tane dharma vagerethI zuM thavAnuM che ? jethI tuM mArI sAthe bhogone bhogavato nathI. A pramANe teNI vaDe kahevAyo hovA chatAM paNa te zrAvaka tenA vacanane sarvathA Adara nahIM karato Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 177 mauna thayelo dharmadhyAnane pAmelo rahyo. tyAre te revatIe be-traNavAra A pramANe kahyuM hovA chatAM teNe Adara na karyo. eTale te potAnA sthAnamAM gaI. tyAra pachI te zrAvaka krame karI agiyAra pratimA ArAdhI ghaNA tapothI jeNe zarIrane zoSI nAMkhyuM che evo te AnaMda zrAvakanI jema nADI ane asthi mAtra zarIravALo thayo. - have eka vakhata tene zubha adhyavasAyathI avadhijJAna utpanna thayuM. tethI te pUrva-dakSiNa ane pazcima dizAmAM lavaNa samudramAM eka-eka hajAra yojana pramANa kSetrane jANe che ane jue che. bAkInI dizAomAM je pramANe AnaMda joto hato te pramANe A paNa jue che. tyAra pachI eka vakhata te revatI mahAzatakane pharI pUrvanI jema upasarga karavA lAgI. tyAre gusse thayelA te gRhastha avadhijJAnano upayoga mUkIne teNIne A pramANe kahyuM: are revatI ! mRtyunI prArthanA karanArI ! tuM sAta divasanI aMdara alasaka vyAdhithI parAbhava pAmelI asamAdhithI kALa karIne prathama narakamAM loluccaya nAmanA narakAvAsamAM corAsI hajAra varSanI sthitithI nArakapaNe utpanna thaIza. tyAra pachI te revatI tenA vacanane sAMbhaLIne bhaya pAmelI chatI A pramANe vicAravA lAgI. Aje mArI upara mahAzataka gusse thayo che. AthI koI paNa kadarthanAthI mane mAraze. A pramANe vicArIne dhIme-dhIme te tyAMthI pAchI pharIne potAnA gharamAM AvIne duHkhI thayelI rahItyAra pachI te revatI sAta divasanI aMdara te ja pramANe marIne loluccaya nAmanA narakAvAsamAM utpanna thaI. te avasare zrI vIra svAmI tyAM samavasaryA. parSadA dezanA sAMbhaLIne potAnA sthAnamAM gaI. - tyAre svAmIe gautamane bolAvIne mahAzatakane krodhanI utpatti vagerenuM svarUpa tene jaNAvIne A pramANe kahyuM: he gautama ! pauSadha zALAmAM aMtima saMlekhanAthI jeNe potAnA zarIrane durbaLa karI nAMkhyuM che, jeNe bhakta pAna vagerenuM paccakhANa karyuM che evA zrAvakane satya paNa aprIti karanAruM vacana bolavuM yogya nathI. tethI tuM tyAM jaIne mahAzatakane A pramANe kahe ke- he mahAzataka ! je teM revaMtIne satya paNa aniSTa vacano kahyAM te sthAnanI AlocanA kara, yAvat yathAyogya prAyazcittane svIkAra. tyAra pachI bhagavAna gautama prabhunA vacanane vinayathI aMgIkAra karIne rAjagRha nagarImAM mahAzatakanA ghare gayA. tyAM gautama svAmIne AvatAM joIne khuza thayelA te zrAvake vaMdana karyuM. tyAra pachI gautame badho ya bhagavAne kahelo vacanano samUha bhagavAnanuM nAma laIne tenI AgaLa jaNAvyo. tyAre mahAzatake gautamanA vAkyane tahatti karIne svIkArIne te sthAnanI AlocanA vagere grahaNa karyuM. tyAra pachI gautama svAmI tenI pAsethI nIkaLIne svAmI pAse gayA. tyAra pachI mahAzataka zrAvaka sArI rIte zrAvaka dharma pALIne te ja pramANe aMte aruNa avataMsaka vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. mahAvidehamAM siddha thaze. naMdinIpitA zrAvastI nagarImAM naMdinIpitA nAmano gRhastha raheto hato. tene azvinI nAmanI patI hatI. dravya ane gokuLa AnaMda zrAvakanI jema hatuM. bAravrato paNa te ja pramANe hatAM. cauda varSa pasAra thayA pachI te paNa te ja pramANe kuTuMbamAM moTA putrane sthApIne pauSadha zALAmAM AvI vividha Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 Atmaprabodha dharma kRtyothI potAnA AtmAne bhAvita karIne agiyAra pratimA ArAdhIne aMte aruNaga vimAnamAM utpanna thayo. mahAvidehamAM siddha thaze. telIpitA zrAvastI nagarImAM telIpitA nAmano gRhastha raheto hato. tene phAlganI nAmanI patI hatI. tathA Rddhino vistAra pUrvanI jema jANavo. vrato paNa te ja pramANe jANavAM. tyAra pachI te paNa moTA putranI AjJAthI pauSadhazALAmAM agiyAra pratimA ArAdhIne aMte te ja pramANe saudharma devalokamAM arUNakIla vimAnamAM cAra palyopamanI sthitithI devapaNe utpanna thayo ane mahAvidehamAM siddha thaze. A daze paNa zrAvakone paMdaramA varSamAM vartatA hatA tyAre gRhavyApAranA tyAgano adhyavasAya thayo. tathA badhAne vIza varSano zrAvaka paryAya thayo. tathA badhA ya saudharma devalokamAM sarakhA AyuSyapaNe utpanna thayA. tathA AmAMthI pahelA, chaTTA, navamA, dasamA zrAvakone upasargo thayA na hatA. bAkInA che ne upasargo thayA hatA. vizeSa eTale ke pahelAne gautama sAthe praznottara thayo. chaThThAne deva sAthe dharmacarcA thaI. A pramANe samudita bAra vrata upara upAsakadazAMgane anusAra saMkSepathI daza zrAvakonAM dRSTAMto batAvyAM. A sAMbhaLIne bIjA paNa samyagdaSTioe bAra vratanA pAlanamAM tatpara thavuM joIe. (74) zrAvakanI agiyAra pratimA have prasaMgathI zrAvakanI agiyAra pratimAnuM svarUpa batAvavAmAM Ave che dasaNavayasAmAiya, posahapaDimA abaMbhasaccitte / AraMbhapesauddiTTa, vajjae samaNabhUe ya // 75 // (1) darzana = samyakatva (2) vrato = aNuvrato vagere (3) sAmAyika (4) pauSadha (5) pratimA = kAyotsarga- A pAMca vize abhigrahavizeSarUpa pratimAo vidhAna svarUpe jANavI. (6) abrahma (7) ane sacitta A be vize abhigrahavizeSarUpa pratimAo tyAga svarUpe jANavI. (8) AraMbha eTale svayaM pApakarma karavuM. (9) preSaNa eTale bIjAone pApakarmamAM joDavA. (10) udiSTa eTale te ja zrAvakane udezIne sacittane acitta karavuM athavA AhArAdi pakAvavuM. AThamI vagere pratimAne dhAraNa karanAro A traNano tyAga karanAra hoya. tathA (11) zramaNabhUta eTale sAdhu jevo. zrAvaka A agiyAra pratimAne dhAraNa karanAro hoya. bhAvArtha to A pramANe che. eka mahinA sudhI zaMkA vagere doSathI rahita ane rAjAbhiyoga vagere cha AgArothI rahita hovAthI kevala zuddha samyakatvane dhAraNa karanArane pahelI pratimA hoya che. be mahinA sudhI aticArathI rahita ane apavAdathI rahita vrato ane samyakatvane sArI rIte dhAraNa karanArane bIjI pratimA hoya che. traNa mahinA sudhI samyakatva ane vratathI yukta hoya ane dararoja baMne saMdhyAe sAmAyika karanArane trIjI pratimA hoya che. A pramANe AgaLa paNa pUrvapUrvanI pratimAnAM anuSThAno pachI pachInI pratimAmAM jANavA. je vizeSa che te kahevAmAM Ave che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 179 cAra mahinA sudhI dara mahine cha parvamAM cAra prakAranA pauSadha karanArane cothI pratimAM hoya che. pAMca mahinA sudhI snAnano tyAga karanAra, divase prakAzamAM bhojana karanAra ane rAtrimAM sarvathA bhojanano tyAga karanAra, paridhAnamAM karacchAne nahIM bAMdhanAra, divase brahmacaryane dhAraNa karanAra, rAtrimAM aparvatithimAM strIonuM ane tenA bhogonuM pramANa dhAraNa karanAra ane parvatithimAM rAtrie catuSpathamAM kAyotsarga karatA zrAvakane pAMcamI pratimA hoya che. ahIM rAtribhojanano tyAga karavAthI e sUcavyuM ke- zrAvake kezava vagerenI jema kyAre paNa rAtribhojana na ja karavuM joIe. paraMtu je koIpaNa zrAvaka te niyama karavA mATe samartha na hoya teNe paNa pAMcamI pratimAthI mAMDIne avazya rAtribhojanano tyAga karavo joIe. kezavano vRttAMta to AgaLa kahevAze. tathA cha mahinA sudhI divasa ane rAtre sarvathA brahmacaryane dhAraNa karanArane chaThThI pratimA hoya che. sAta mahinA sudhI acitta azana vagerenuM bhojana karanArane sAtamI pratimA hoya che. ATha mahinA sudhI svayaM AraMbhano tyAga karanArane AThamI pratimA hoya che. nava mahinA sudhI bIjA pAse paNa AraMbha nahIM karAvanArane navamI pratimA hoya che. daza mahinA sudhI astrAthI muMDana karAvanAra athavA mastakamAM coTalI dhAraNa karanAra, sAthe sAthe udiSTa AhArano tyAga karanArane dazamI pratimA hoya che. agiyAra mahinA sudhI astrAthI muMDana karAvanAra athavA locathI kezano loca karanAra, rajoharaNa ane pAtrA vagere sAdhunA upakaraNane dhAraNa karanAra, sAdhunI jema eSaNIya azana vagerene grahaNa karanAra, Aje paNa svajano vizeno snehasaMbaMdha chUTyo nathI evA, ane gocarI samaye "pratimA svIkArelA zrAvakane bhikSA Apo' e pramANe bolatAne agiyAramI pratimA hoya che. A utkRSTathI kALanuM mAna batAvyuM. jaghanyathI agiyAreya pratimAnuM kALamAna darekanuM aMtarmuhUrta ja jANavuM, ane te jo maraNa thaI jAya athavA to dIkSAno svIkAra karI le to saMbhave che. bIjI rIte saMbhavato nathI. ahIM AgaLanI sAta pratimA kyAMka bIjI rIte paNa kahelI che. teno vicAra pravacana sAroddhArathI ja jANI levo. have pUrve sUcavelo kezavano vRttAMta A pramANe che kezavanuM dRSTAMta kuMDinapura nagaramAM mithyAtvathI mohita thayelI mativALo yazodhana nAmano vaNika raheto hato. tene raMbhA nAmanI patIthI utpanna thayelA haMsa ane kezava nAmanA be putro hatA. te baMne eka vakhata yauvana avasthAmAM ramavA mATe vanamAM gayA. tyAM dharmaghoSa nAmanA munine joIne jemaNe vivekane prApta karelo che evA te baMne paNa gurune namIne AgaLa beThA. gurue dharmano upadeza Apyo. temAM rAtribhojananA A loka saMbaMdhI ane paraloka saMbaMdhI ghaNA doSo batAvyA. te A pramANe- rAtrimAM krIDA mATe svecchAthI pRthvI upara bhamatA rAkSaso rAtribhojana karatA mANasone 1. kacchA = kamare bAMdhavAnuM vastra. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 Atmaprabodha tarata chaLe che. tathA khAvA yogya anna vageremAM jo kIDI paDI hoya to khAnAranI buddhino nAza thAya che. jo mAkhI paDI hoya to ulaTI thAya che. jo jU paDI hoya to jalodara thAya che. jo karoLiyo paDyo hoya to koDha roga thAya che. jo vALa gaLAmAM lAgyo hoya to svarano bhaMga kare che. jo kAMTo ke lAkaDAno TukaDo gaLAmAM AvI jAya to gaLAmAM duHkha utpanna kare che. zAka vageremAM vIMchI paDI gayuM hoya tathA uparathI sarpanuM jhera paDeluM hoya to maraNAMta kaSTane utpanna kare che. tathA vAsaNa dhovA vageremAM ghaNA nAnA jIvonI hiMsA thAya che ityAdi A loka saMbaMdhI doSo che. paraloka saMbaMdhI narakapAta vagere ghaNA doSo che. AthI bahu doSathI duSTa rAtribhojanane jANIne saMsAranA bhIruoe teno tyAga karavAmAM udyama karavo joIe. A pramANe gurunuM vacana sAMbhaLavAthI bodha pAmelA te baMne paNa bhAIo gurune sAkSI karIne AnaMdathI rAtribhojanano tyAga karyo. tyAra pachI gurune namIne potAnA ghare AvIne madhyAhUM bhojana karIne te baMne dukAna vageremAM vepAra vagere kArya karIne be ghaDI divasa bAkI rahyo tyAre pharI ghare AvIne mAtAnI pAse vaikAlika (sAMjanuM bhojana) mAgyuM. tyAre mAtAe kahyuM: he vatso ! hamaNAM kaMIpaNa bhojana nathI. rAtre maLaze. AthI cAra ghaDI sudhI rAha juo. mAtAnA A vacana sAMbhaLIne te baMnee kahyuM he mAta ! teM kIdhuM te vAta sAcI che. paNa ame baMnee rAtribhojanano tyAga karyo che. AthI hamaNAM ja kaMI paNa khAvAnuM Apa. tyAre bhoMyarAmAM rahelA yazodhane teonA A vacanane sAMbhaLIne gussApUrvaka vicAryuM koI paNa dhUtArAe mArA A be putrone ThagyA che. nahIM to kulakramathI AvelA rAtribhojanano tyAga kema kare ? tethI A baMnene be traNa divasa bhUkhyA rAkhIne rAtribhojana tyAganA kadAgrahane choDAvuM to sAruM. e pramANe vicArIne teNe tyAre ja thALI levA mATe bhoMyarAmAM AvelI raMbhAne ekAMtamAM kahyuM ke tAre mArI AjJA vinA chokarAone bhojana na ApavuM. tethI patinI AjJAnA kAraNe raMbhAe pAchA AvIne te baMnene kahyuM ke he putro ! hamaNAM pakvAnna vagere vastu nathI. AthI rAtre pitAnI sAthe ja tame bhojana karajo. kAraNa ke- kulIna putro te ja che ke jeo pitAnA mArgane anusaranArA hoya che. tyAre te baMnee kaMIka hasIne kahyuM he mAta ! suputroe pitAnA sanmArgane sevavo joIe paraMtu kUvAmAM paDatA pitAne zuM anusaravuM joIe ? A pramANe temanA vacanane sAMbhaLIne teNIe kahyuMH tamane je game te karo. paraMtu tamane bhojana nahIM maLe. tyAra pachI te baMne mauna dhAraNa karIne bahAra gayA. tyAre te zreSThI mithyAdaSTi hovAnA kAraNe te putronA vacanathI ati gusse thayelo raMbhAne A pramANe kahevA lAgyo ke- tAre A baMnene rAtre ja bhojana ApavuM. paraMtu divase to sarvathA na ApavuM. tyAra pachI rAtre ghare AvelA te baMnene mAtAe ghaNI prArthanA karI chatAM paNa dhIratAvALA hovAnA kAraNe tyAre bhojana na karyuM. bIjA divase to mahAzaTha te zreSThIe saraLa cittavAlA te be putrone divase tevA prakAranA moTA kharIda-vecANavALA vepAramAM joDyA. jene karatAM te baMneno Akho ya divasa pUrNa thaI gayo. paraMtu te vepAra pUro na thayo. tethI bIjA divase paNa rAtre ghare AvelA te baMne khAdhA vinA ja sUI gayA. A pramANe pitA vaDe vepAra karAvAtA te Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 181 baMnee bhojana vinA ja pAMca rAtri pasAra karI. chaTTe divase rAtrinI zarUAtamAM te baMnene ghera lAvIne kuTila mativALA yazodhane komaLa vacana kahyuM: he vatso ! je kArya mane sukha ApanAruM hoya te ja kArya tamane baMnene ISTa che e pramANe pratItine manamAM dhAraNa karato huM je kAMI kahuM te tame karo. tame baMnee rAtribhojanano tyAga karyo che te meM nakkI nathI jANyuM. nahIM to AvA prakAranA kleza karanArA kAryamAM tamane kevI rIte joDuM ? ATalA divaso sudhI tame bhojana nahIM kare chate tamArI mAtAe paNa bhojana nathI karyuM. tethI Ano Aje chaThTho upavAsa thavAthI A cha mahinAnI tamArI bahena stanapAna na maLavAthI ati plAna zarIravALI thaI che. Aje A bALAnA zarIramAM glAni joIne kAraNa pUchatAM tamArI mAtAe tamArA bhojana nahIM karavApUrvakano sarva vRttAMta mane jaNAvyo. tethI he kRpALu ! A bALA upara anukaMpA vicArIne tame baMne bhojana karo. jethI tamArI mAtA paNa hamaNAM bhojana kare, vaLI rAtrinA pahelA ardhA pahorane paMDito pradoSa kahe che. pAchaLanA ardhA pahorane pratyuSa kahe che. AthI rAtri traNa pahoranI lokamAM prasiddha che ane tenI apekSAe hamaNAM rAtrinI zarUAtamAM je bhojana karavAmAM Ave te rAtribhojana thatuM nathI. tethI A pramANe pitAnI vANIthI bhedAyelA ane bhUkhathI viThThala karAyelA haMse kezava sanmukha joyuM. tyAre moTAbhAIne kAtara thayelo jANIne svayaM nizcala cittavALo thayelo kezava pitAne kahevA lAgyo ke- he tAta ! je kArya Apane sukha kare che te kArya huM karuM chuM. paraMtu je mane pApa thaze te zuM Apane sukha karanAruM thaze ? tathA je mAtA vagereno vAtsalya che te dharma karanArAne zalya che. kAraNa ke sarva loka potAnA karmaphaLane bhogave che. AthI koNa konA mATe pApa kare ? tathA je traNa pahoranuM svarUpa kahyuM te paNa kathanamAtra che. paramArthathI to divasanI zarUAtamAM ane aMte je muhUrta che te paNa rAtrinI najIka raheluM hovAthI rAtri samAna ja che. AthI temAM paNa buddhizALIoe bhojana na karavuM joIe. hamaNAM to rAtri ja che. tethI he tAta ! A kAryane AzrayIne Ape mane vAraMvAra na kahevuM. A pramANe tenA vacanane sAMbhaLIne gusse thayelA yazodhane kezavane kahyuM : are durvinIta ! jo tuM mArA vacananuM ullaMghana kare che to tuM mArA dRSTipathathI dUra thA. tethI mahAdhairyavALo kezava pitAnA te vacanane sAMbhaLIne dravya vagerenI mamatA choDato tarata gharamAMthI bahAra nIkaLyo. tyAre tenI pAchaLa jatA haMsane yazodhane baLAtkAre dhAraNa karIne ghaNA vacanothI pralobhana pamADIne bhojana mATe besADyo. - have te kezava tyAMthI nIkaLIne dezAMtaramAM jato mArgamAM ghaNAM nagara-grAma-udyAna vagere pradezone oLaMgato sAtamA paNa divase AhAra vinAno ja kyAMya paNa aTavImAM bhamato ardhI rAtri samaye yAtrAe AvelA ghaNAjanathI yukta koIka yakSanA maMdirane teNe joyuM. tyAM jemaNe bhojana taiyAra karyuM che evA tyAM AvelA mANaso AvatA evA tene joIne harSa pAmIne A pramANe bolyAH he musAphara ! ahIM Ava, ahIM Ava. bhojana grahaNa kara. amane puNya Apa. pAraNuM karavAnI zarUAta karanArA ane atithine zodhI rahyA chIe. tyAre kezave teone kahyuM ke loko ! A kevA prakAranuM vrata che ? ke jenuM rAtrimAM pAraNuM thAya che. teoe kahyuM: he musAphara ! A mahAprabhAvazALI mANava nAmano yakSa che. Aje AnI yAtrAno divasa che. AthI ahIM AvelA Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 Atmaprabodha lokoe divase upavAsa karIne adharAtrimAM koIpaNa atithine AdarathI bhojana karAvIne pachI pAraNuM karavuM joIe. jethI teone mahApuNyanI prApti thAya. tethI tuM Aje amAro atithi thA. kezave kahyuM: rAtri vidyamAna hovAthI mahApApane karanAra A pAraNAmAM huM bhojana nahIM karuM. vaLI jyAM A pramANe rAtre bhojana karavAmAM Ave che te A upavAsa ja kahevAto nathI. kAraNa ke dharmazAstromAM ATha pahora sudhI bhojanatyAga karavAmAM upavAsa kahelo che. jeo dharmazAstranI viruddha tapa kare che durbuddhivALA teo durgatimAM jAya che. tyAre teoe kahyuM ke- A devanA vratamAM A ja vidhi che. AthI ahIM zAstroktine anusarIne yuktAyuktanI vicAraNA na karavI joIe. atithine zodhatAM amArI ghaNI rAta thaI che. tethI huM vicArane choDIne tarata A pAraNAmAM agresara thA. A pramANe kahIne teo badhA paNa UbhA thaIne tenA pagatalamAM lAgyA, arthAt Agraha karyo. to paNa kezave tenA vacanane na mAnyuM. tyAre tarata yakSanA zarIramAMthI eka bhayaMkara AkAravALo mANasa nIkaLIne hAthamAM mugara upADIne vikarALa netravALo thayelo, tIkSNa ane kaThora vANIthI ene A pramANe kahevA lAgyoH are duSTa AtmA ! tuM mArA dharmane doSa Ape che? ane mArA bhaktonI avagaNanA kare che ? hamaNAM jaladI bhojana kara. jo nahIM kare to tArA mastakanA sAta TukaDA karuM chuM. tyAre hasatA kezave kahyuM che yakSa ! tuM zuM mane kSobha pamADe che ? bhavAMtaramAM upArjita karelA uttamadharmanA bhAgyodayathI mane maraNano jarA paNa bhaya nathI. tyAra pachI yakSe potAnA nokarone kahyuM he nokaro ! jeNe Ane AvA prakArano dharmopadeza Apyo che evA AnA dharmagurune dhAraNa karIne ahIM lAvIne AnI AgaLa mAravo. tyAre cAbUkane dhAraNa karanArA tenA nokaroe karuNa avAja karatA dharmaghoSamunine tarata lAvIne yakSanI AgaLa mUkyA. yakSe kahyuM: are ! tArA ziSyane hamaNAM bhojana karavA kahe. nahIM to tane huM mAruM chuM. tyAre te munie kezavane kahyuM: he bhadra ! deva-guru ane saMgha mATe akArya paNa karavuM joIe. AthI tuM bhojana kara. A lokothI haNAtA tArA guru evA mAruM rakSaNa kara. A vacana sAMbhaLIne kezave vicAryuM je mahAdharya vagere guNathI saMpanna, svapramAM paNa A vAta na kahe te mArA guru mRtyunA bhayathI bIjI rIte upadeza ApavAthI kevI rIte pApakAryamAM anumati Ape ? tethI nakkI A mArA guru nathI. paraMtu A yakSanI koI paNa mAyA che. A pramANe vicArIne te mauna dhAraNa karIne rahyo. tyAre yakSe muni upara mudragara upADIne kezavane kahyuM : are ! tuM bhojana kara. jo nahIM kare to tArA gurune mAruM chuM. kezave paNa niHzaMkapaNe kahyuM: are mAyAvI ! A mArA guru nathI. kAraNa ke tevA prakAranA cAritrapAtra mArA guru maMdazaktivALA tArA jevAne vaza kyAre paNa na thAya. tyAre te ja huM tAro guru chuM, mAruM rakSaNa kara- rakSaNa kara." e pramANe raTaNa karatA te gurune yakSe muddagaranA prahArathI haNyA eTale te bhUmi upara paDyA. tyAra pachI te yakSa kezavanI pAse AvIne mudgarane bhamAvato bolyoH jo tuM hamaNAM bhojana karIza to huM tarata tArA gurune jIvADuM, ane tane ghaNI rAjaya Rddhi ApuM. jo te pramANe tuM na kare to A muddagarathI tane paNa yamagRhano atithi karuM. tyAre hasatA kezave kahyuM he yakSa ! A mArA guru nathI ja. AthI huM AnA vacanathI mArA niyamano bhaMga nahIM karuM. vaLI jo tuM marelAne jIvADe che to te A tArA bhaktonA pUrvajone kema na jIvADyA? Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 183 tathA rAjyane ApavAnuM sAmarthya tuM dhAraNa kare che to A tArA bhaktajano rAjyane dhAraNa karanAra kema na karAyA ? vaLI tuM mane vAraMvAra mRtyuno bhaya kema batAve che ? kAraNa ke AyuSya baLavAna hote chate mane mAravA mATe koI paNa samartha nathI. tyAra pachI te yakSa A pramANe tenI vANI sAMbhaLIne khuza thayelo kezavane AliMgana karIne A pramANe bolyo aho mitra! buddhinA pAtra ! A tArA guru nathI. huM marelAne jIvato karato nathI. rAjyane nathI ja Apato. have yakSe A pramANe kahyuM eTale pUrve muninA rUpathI bhUmi para paDelo yakSano kiMkara hAsyapUrvaka tyAMthI Ubho thaIne muninA rUpano tyAga karIne AkAzamAM gayo. tyAra pachI A vicitra mAyAthI vismaya pAmelA kezavane yakSe kahyuM: he mitra ! tuM sAta upavAsathI khinna thayelo che ane atighaNo mArgano vihAra karavAthI thAkelo che. AthI rAtrimAM ahIM vizrAma karIne prAtaH kAle A lokonI sAthe pAraNuM karaje. A pramANe kahIne teNe potAnI zaktithI banAvelI zavyA tene batAvI. tyAre tyAM zayAmAM sutelA kezave paNa yakSanI AjJAthI yAtrA mATe AvelA lokothI jenA pago dabAvAI rahyAM che evA teNe tarata nidrA prApta karI. tyAra pachI cAra ghaDI pachI te yakSe nidrAthI jenI AMkho gherAI rahI che evA kezavane kahyuM: he mitra ! rAtri pasAra thaI gaI che, prabhAta thayo che, AthI nidrAnuM nivAraNa kara. tyAre kezave nidrAno tyAga karIne lokone, ujjavaLa divasane ane sUryathI maMDita AkAzane joIne vicAryuM ke- huM rAtrinA chellA praharamAM sUI jAuM to paNa brAhma muhUrtamAM ja haMmezA svayaM ja jAguM chuM. Aje to ardhI rAtrinA samaye sUto hovA chatAM ardho prahara mAtra divasa bAkI rahe chate paNa svayaM na jAgyo temAM zuM kAraNa che? tathA Aje divase paNa mArI AMkho nidrAthI vyApta kema che? ane mArA zvAsano pavana Aje sugaMdhI kema nathI? tyArapachI A pramANe vicAratAM kezavane yakSe kahyuM: he puruSa ! dhiDhAIne choDa, prAta:kALanA kAryo karIne pAraNuM kara. tyAre teNe kahyuM: he yakSa ! tArI caturAIthI huM ThagAvAno nathI. kAraNa ke hajI paNa rAtri ja che. A divasano prakAza to tArI mAyAthI ja thayelo che. have A pramANe bolatA kezavanA mastaka upara AkAzamAMthI puSpanI vRSTi thaI tathA jaya-jaya zabda pragaTa thayo. tyAre kezave potAnI AgaLa eka dedIpyamAna devane joyo. paraMtu yakSa, yakSanuM maMdira ane yakSanI pUjA karanArA mANasone na joyA. tyAra pachI te deve tene kahyuM: he mahAdharyavAn ! he puNyavALAomAM zirorA tamArA jevAonI utpattithI ja A pRthvI ratagarbhA kahevAya che. kharekhara ! Aje Idra potAnI sabhAmAM rAtribhojananA tyAgamAM tArI ativIratAnI prazaMsA karI. tene sahana nahIM karato huM agni nAmano deva tArI parIkSA karavA mATe ahIM Avyo. paraMtu daDhacittavALA tane niyamathI romamAtra paNa calAyamAna karavA mATe huM samartha na thayo. AthI huM kSamA mAMgu chuM. tAre paNa mArA aparAdhane khamAvavo. vaLI devanuM darzana niSphaLa jatuM nathI. AthI tuM mArI pAsethI kaMI paNa mAga. athavA tArA jevA satpaSone mAgavAnuM kyAMthI hoya? paraMtu mAre potAnI bhakti batAvavI joIe. AthI tane be varadAna ApuM chuM. AjathI mAMDIne je koI rogI mANasa tArA aMge lAgelA pANIthI potAnA zarIrane sIMcaze te tarata nIrogI thaze. tathA tuM kyAre paNa Atura thayelo je kaMI paNa vicArIza te kArya tarata thaze. A pramANe kahIne sAketapuranI pAse kezavane mUkIne te deva adazya thayo. kezave paNa potAne koI nagaranI najIkamAM rahelo joyo. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 Atmaprabodha tyAra pachI sUryodaya samaye prAtaHkriyA karIne te nagarane jovA mATe jatAM mArgamAM udyAnanI aMdara rahelA, rAjA vagere lokone dharmano upadeza ApatA koIka AcAryane joIne tene mahAmaMgaLa mAnato tarata tyAM jaIne gurune namIne AgaLa beTho. tyAra pachI dezanAne aMte te nagaranA svAmI dhanaMjaya nAmanA rAjAe praNAmapUrvaka gurune vinaMti karI ke- he svAmI ! huM jarAthI gherAyo chuM. AthI jo vrata grahaNa karuM to sAruM thAya. paraMtu svayaM putra vinAno huM A rAjayano bhAra kyAM mUkuM ? A pramANe ciMtA karato huM rAtrimAM suto. tyAre rAtrinA aMte koIka divya puruSe mane svapramAM A pramANe kahyuM ke- je prAtaH kALe dezAMtaramAMthI AvIne tArA gurunI AgaLa raheze te satparuSa upara potAnA rAjyano bhAra nAkhIne tAre potAno manoratha pUro karavo. tethI huM Aje nidrA vagarano thayelo arthAt jAgelo, prAtaH kAryo karIne ahIM Avelo chuM, ane meM A puruSane joyo che. tyAre gurue jJAnanA baLathI kezavano sarva paNa rAtribhojana tyAgano vRttAMta rAjAnI AgaLa jaNAvyo. tyAra pachI rAjAe pUchyuM: he svAmI ! mane svapramAM kayA deve A jaNAvyuM? gurue kahyuM: AnI parIkSA karanArA agni nAmanA deve A jaNAvyuM. tyAra pachI rAjAe gurune namIne kezavanI sAthe nagaramAM praveza karIne potAnA rAjya upara kezavano abhiSeka karIne svayaM gurunI pAse dIkSA grahaNa karI. tyAre kezava tyAM dararoja caityapUjA karato, duHkhI vagerene dAna Apato potAnA pratApathI sImADAnA rAjA upara AkramaNa karato, nyAya mArgane anusarato sukhethI prajAnuM pAlana karavA lAgyo. eka vakhata jharukhAmAM beThelA teNe pitAne jovAnI icchA karI. teTalAmAM mArgamAM thAkelA, bhUmi para jatA potAnA pitAne joyA. tyAre kezava temane oLakhIne tarata mahela uparathI utarIne ghaNA lokothI anusarAto tyAM jaIne pitAnA page paDyo, ane he pitAjI ! tevA prakAranI samRddhivALA Apa atyAre raMka jevA kema cho ? e pramANe pUchyuM. tyAre yazodhana putrane rAjayanI prApti thavAthI AnaMdita thayo hovA chatAM paNa duHkhanA AMsu mUkatA teNe gharanI vAta kahI ke- he putra ! tArA gayA pachI meM haMsane bhojana karAvavA mATe besADyo, tyAre akasmAt jene cakkara AvI rahyA che evo te arthe bhojana mUkIne bhUmi upara paDyo. tyAra pachI A zuM thayuM? e pramANe vicAratI tenI mAtAe dUrathI dIvo lAvIne keTalAmAM dRSTi karI teTalAmAM annamAM jhera joyuM ane tenA uparanA bhAgamAM caMdaravA upara lAgelA sarpane joyo. tyAre sAkSAt tevA prakAranA rAtribhojananA phaLane joIne tane dharma jANanAro mAnatA saghaLAya kuTuMbe mahA AkraMda karyo. tyAra pachI te sAMbhaLavAthI ghaNA loko bhegA thayA. temAM eka viSa vaidya paNa Avyo. tyAre tene sarva kuTuMbe pUchayuM: zuM A viSa prayoga sAdhya che ke asAdhya che? teNe kahyuM: zAstramAM tithi-vAra-nakSatra vagerene AzrayIne sarpadaMzanA sAdhya-asAdhyano vicAra kahelo che. te A pramANe pAMcama-chaThTha-AThama-noma tathA caudasa A tithio ane amAsa paNa A tithio sarpathI daMzAyelAne mRtyu ApanArI che. bAkInI tithio mRtyu ApanArI nathI. ravi-maMgaLa-zani A vAro daMzAyalAnA mRtyu mATe thAya che. savAra ane sAMjanI saMdhyA tathA saMkrAMtino samaya, bharaNI, kRttikA, AzleSA, vizAkhA, mULa, azvinI, rohiNI, Adra, maghA, pUrvAphAlganI, pUrvASADhA ane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - - dezavirati pUrvAbhAdrapada ema traNa pUrvA daMzAyelAnA mRtyu mATe thAya che. pANIne jharAvanAra cAra vaMzo (jyAM sApa karaDyo hoya te sthAnanA ghA) jo lohIvALA dekhAya to jene sarpa karaDyo hoya te bhavAMtaramAM jAya che, arthAt mRtyu pAme che. jyAM sarpe DaMza mAryo hoya te eka daMza (ghA) rUdhiravALo, chidravALo, kAgaDAnA paga jevI AkRtivALo, zuSka, zyAma athavA traNa rekhAvALo hoya to te DaMzelA mANasano nAza kare che. jo DaMza Avarta = ghumarIvALo, sarva bAjuthI sojAvALo, goLAkAra ane saMkucita mukhavALo hoya to te jIvitano nAza sUcave che. kezane aMte, mastaka upara, lalATe, be brUkuTinI vacce, AMkhe, kAne, nAsikAnA agra bhAge, hoThe, haDapacIe, gaLe, khabhe, chAtIe, stane, kAkha upara, nAbhie, liMge, sAMdhA upara, gudA upara ane hAtha-paganA taLIye DaMzAyelo puruSa yamarAjanI jihvAthI sparza karAyelo che, arthAt mRtyu pAme che. 185 paraMtu A sarpathI DaMzAyelo nathI paNa AnA peTamAM sarpanA garalano praveza thayo che. AthI ahIM sAdhya-asAdhyanI vicAraNAthI zuM ? tyAra pachI meM pharI pUchyuM ke- koIpaNa upAyathI A jIve ? tyAre teNe mAtRkAnuM AhvAhana karIne kahyuMH tamAre ahIM upAya karavAnA klezathI saryuM. kAraNa ke A sarpanuM viSa phelAI gayuM hovAthI saDatI, tUTatI, gaLatI kAyAvALo A eka mahino ja jIvaze. tyAra pachI tenA vacanathI nirAza thayelo huM lokone rajA ApIne tArA bhAIne zayyAmAM suvaDAvIne tenA svarUpane jANavA mATe pAMca divasa sudhI gharamAM rahyo. paraMtu tyAre rome-romamAM jene chidra paDI gayAM che evA tene marelo mAnIne tane jovA mATe gharamAMthI nIkaLIne ghaNo mArga oLaMgIne puNyanA yogathI Aje ahIM Avelo chuM, ane tane joyo. haMsane viSabhakSaNa divasathI mAMDIne Aje mAsapUrNa thayo che. AthI te hamaNAM marI gayo che athavA to ma2ze. pitAnA A vacanane sAMbhaLIne ati duHkhI thayelA kezave A pramANe vicAryuMH ahIM mArA nagarathI tenuM nagara so yojana haze. AthI jIvatA bhAInuM mukha jovA mATe Aje ja huM tyAM kevI rIte jAuM ? have jeTalAmAM A pramANe vicAre che teTalAmAM te kezave pitA vagere parivArathI sahita potAne haMsanI najIkamAM rahelo joyo. tyAre kohavAI gayeluM zarIra durgaMdha mAratuM hovAthI badhAya parijanathI mUkAyelA, rovAthI sUjI gayelI AMkhavALI mAtAthI yukta jANe narakanI pIDAthI pIDAyelo na hoya tevA, najIkamAM mRtyu che jenuM evA, bhUmi upara paDelA potAnA bhAIne joIne tenA duHkhathI du:khI thayelo hovA chatAM paNa mAruM ahIM tarata Agamana kevI rIte thayuM ema vicAratAM teNe agnidevane joyo. tyAre deve tene kahyuM: he mitra ! avadhijJAnathI tArI vedanAne jANIne potAnA varadAnane satya karavA mATe jaladI ahIM AvIne tArA manorathane meM pUryo. A pramANe kahIne te deva adRzya thaI gayo. tyAra pachI khuza thayelA kezave potAnA hAthane sparzelA pANIthI haMsane sIMcyo ke tarata rogathI mukta thaIne te Ubho thayo. tyAre tene pUrvanA rUpathI paNa mahArUpavALo joIne sarva paNa baMdhujana mahA AnaMda pAmyo. kezavanA svarUpane jovAthI ativismaya pAmelA baMdhujanoe kezavanA guNanI atiprazaMsA karI. vaLI tyAre A pramANe kezavanA mahAprabhAvane jANIne ghaNA loko potAnA rogano nAza karavA mATe tenA paganuM pANI sevavA lAgyA. tathA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 Atmaprabodha pratyakSa dharmanA prabhAvane joIne ghaNA bhavya evA svajana parijanoe rAtribhojana tyAga Adi vato grahaNa karyA. tyAra pachI te kezava rAjA pAcho tyAM jaIne lAMbA kALa sudhI sAketa pattanamAM rAjya bhogavIne ghaNA lokone dharmamArgamAM lAvIne svayaM zrAvaka dharmane pALIne aMte sadgatino bhAgI thayo. A pramANe rAtribhojana tyAgamAM kezavano vRttAMta kahyo. A pramANe anvaya-vyatirekavALA A dRSTAMtane sAMbhaLIne eTale ke rAtribhojana karavAmAM thatA doSone ane rAtribhojananA tyAgamAM thatA guNone sAMbhaLIne vivekIoe rAtribhojananA tyAgamAM udyamavALA thavuM joIe. A pramANe prasaMga sahita zrAvakanI pratimAnuM svarUpa kahyuM. (75) zrAvaka kyAM rahe? have zrAvakane nivAsa yogya je sthAna che tenA svarUpane batAve che na caityasAdharmikasAdhuyogo, yatrAsti tadgrAmapurAdikeSu / yuteSvapi prAjyaguNaiH paraizca, kadApi na zrAddhajanA vasanti // 76 // je gAma vageremAM caitya, sAdharmika, sAdhuono yoga na hoya ane saurAjya, ghaNuM pANI, iMdhana, dhana arjana, svajana, killo vagere bIjA ghaNA guNothI yukta hoya evA paNa gAma-nagara vageremAM zrAvakajano kyAre paNa na rahe. temAM caitya eTale jinamaMdira. sAdharmiko eTale samAna dharmavALA ArAdhaka gRhastho. sAdhuo eTale zuddha dharmano upadeza ApanArA guruo. A badhAno yoga jyAM hoya tyAM ja zrAvako rahe. kahyuM che ke bahuguNaAiNNe vi hu, nagare gAme ca tattha na vasei / jattha na vijai ceiya, sAhammI sAdhusAmaggI // 1 // artha- jyAM caitya- sAdharmika ane sAdhu sAmagrI na hoya evA bahuguNathI AkIrNa paNa nagara ane gAmamAM zrAvaka na rahe. (76). have nagara vageremAM rahetA zrAvakoe je pADozIono tyAga karavo joIe tenuM svarUpa batAve che pAkhaNDipAradArika-naTanirdayazatrudhUtapizunAnAM / caurAdInAM ca gRhA-bhyarNe na vasanti suzrAddhAH // 767 // kevA pADozIno tyAga karavo? nagara vageremAM rahetA suzrAvako pAkhaMDi-pAradArika-naTa-nirdaya-zatru-dhUrta-pizuna-cora vagerenA gharanI najIkamAM nivAsa karatA nathI. pAkhaMDI eTale kuliMgI. naTa eTale vAMza-doraDA vagere upara khela karanAra. nirdaya eTale jIvahiMsA karanArA zikArI-mAchImAra vagere. zatru eTale vairI. dhUrta eTale ThaganArA. pizuna eTale bIjAnAM chidrone jonArA. cora eTale corInI kriyAthI bIjAnA dravyane haranArA. Adi zabdathI IrSyA karanAra, jugAra ramanAra, vidUSaka vagere jANavA. A lokonI najIkamAM rahetA zrAvakone krame karI samyakatvano nAza, parastrI gamananI icchA, tenI kaLAno Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187. bIjo prakAza - dezavirati abhilASa, krUra pariNAme, prANanAza, dhanahAni, rAjadaMDa vagere anartha, jhagaDAnI vRddhi vagere ghaNA doSo saMbhave che. AthI teno tyAga karavo e ja yukta che ema jANavuM. (77). vaLI (zrAvaka kevo hoya) mAtApitroktaH kulazIlasamaizca vihitavIvAhaH / dInAtithisAdhUnAM, pratipattikaro yathAyogyaM // 78 // mAtA-pitAno bhakta hoya, kula ane zIlathI samAna hoya teonI sAthe vivAha karanAro hoya, dIna-atithi-sAdhuonI yathAyogya sevA karanAro hoya. ahIM kula eTale ugra vagere kula. zIla eTale dharma ane AcAra. tenAthI samAna hoya teonI sAthe ane upalakSaNathI dhana ane mahattvathI potAnI samAna hoya teonI sAthe vivAha karanAro hoya. vivAhamAM viSamatA hoya to nitya udvega thavAthI dharmanI hAni thAya. (78) tathA pariharati janaviruddhaM, dIrgha roSaM ca marmavacanaM ca / iSTaH zatrUNAmapi, parataptivivarjako bhavati // 79 // loka viruddha, lAMbA kALa sudhIno roSa, marmavacana, ane paranI niMdAno tyAga karanAra hoya, ane zatruone paNa iSTa hoya. ahIM loka viruddhano eTale ziSTa lokanI viruddha kArya hoya teno tyAga karanAro hoya. (79) loka viruddha kAryo A pramANe che savvassa ceva niMdA, visesao taha ya guNasamiddhANaM / ujudhammANaM hasaNaM, rIDhA jaNapUyaNijANaM // 1 // bahujaMNaviruddhasaMgo, desAi AyAralaMghaNaM ceva / emAiyAiM itthao, logaviruddhAiM neAI // 2 // artha- badhAyanI niMdA, vizeSathI guNathI yuktonI niMdA, saraLa dharmIone hasI kADhavA, janapUjanIya lokono upahAsa, bahujana viruddhano saMga, deza AdinA AcArane oLaMgavuM. ahIM A badhAM loka viruddha kAryo jANavAM. tathA zrAvake pArthastha AdinA abrahmasevA vagere durAcArane joIne dharmathI vimukha na thavuM. kahyuM che ke pAsatthAINa phuDaM, ahammakammaM nirikkhae tahavi / siDhilo hoi na dhamme, eso cciya vaMcio tti maI // 1 // artha- pAsasthA vagerenA adharmakAryane spaSTapaNe jue to paNa dharmamAM zithila na thAya. paNa A bicAro bhAgyathI ThagAyo che. je AvA prakAranA cAritrane pAmIne paNa, kevA prakAranA cAritrane Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha pAmIne ? te batAve che- jeNe kalpavRkSanA mAhAtmyane halako karI nAkhyo che, saMpUrNa sukhanI zreNine ApavAmAM samartha che, apAra saMsAra sAgarane utAravA mATe vahANa samAna che, ati pavitra che. AvA prakAranA paNa cAritrane pAmIne A A pramANe varte che, mATe bhAgyathI ThagAyo che. evI mativALo te zrAvaka thAya. tathA koIka sAdhune kyAMya paNa skhalanA pAmelo jue to tenA upa2 sneha vagarano na thAya. paraMtu ekAMtamAM tene mAtA-pitAnI jema suzikhAmaNa Ape. kahyuM che kesaahuss kahavi khaliaM, daTThUNa na hoi tattha ninneho / puNa ete ammA-pio vva se coaNaM dei // 1 // 188 artha- sAdhune kyAMya paNa skhalanA pAmelo joIne tenA upara sneha vagarano na thAya. paNa ekAMtamAM mAtA-pitAnI jema tene preraNA kare. A kahevA dvArA zrAvaka sAdhuonA mAtA-pitA samAna che tema sUcana karyuM. sthAnAMga sUtramAM kahyuM che ke- zrAvako cAra prakAranA kahyA che. te A pramANe- mAtA-pitA samAna, bhAI samAna, mitra samAna, ane zokya samAna. AnA svarUpane jaNAvanArI gAthA A pramANe che ciMtai muNikajjAI, na diTThakhaliovi hoi ninneho / etacchalo muNi-jaNassa jaNaNIsamo saDDho // 1 // hiae sasiNeho ccia, muNINa maMdAdaro viNayakajje / bhAusamo sAhUNaM, parAbhave hoi susahAo // 2 // mittasamANo mANAI, rUsai apucchio kajje / mantraMto appANaM, muNINa sayaNAo abbhahiaM // 3 // thaddho chiddappehI, pamAyakhaliANi niccamuccarai / saDDho savakkikappo, sAhujaNaM taNasamaM gaNai // 4 // artha- sAdhuonAM kAryonI ciMtA kare, skhalanA pAmelo jue to paNa sneha vagarano na thAya. munijana pratye ekAMte vAtsalyavALo zrAvaka mAtA samAna che. hRdayamAM snehavALo hoya, chatAM munionA vinayakAryamAM maMda Ada2vALo hoya. parAbhavamAM susahAya karanAro zrAvaka sAdhuono bhAI samAna che. kAryamAM jo pUchavAmAM na Ave to mAna AdinA kAraNe risAI jAya. potAnA svajanothI paNa munione adhika mAne evo zrAvaka mitra samAna che. stabdha hoya, chidrane jonAro hoya, pramAdanA kAraNe skhalanA pAmelAonI skhalanAne nitya kaheto phare, sAdhujanane tRNa samAna gaNe, Avo zrAvaka zokya samAna che. (79) zrAvakanAM ahorAtranAM kAryo have zrAvakanAM ahorAtranAM kAryone saMkSepathI batAve che- prabudhya doSA'STamabhAgamAtre, smRtvojjvalAM paMcanamaskRtiM ca / avyApRto'nyatra vizuddhacetA, dharmArthikAM jAgarikAM sa kuryAt // 80 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 189 rAtrinA AThamA bhAgamAMrAtrinA cAra ghaDI pramANa kALamAM nidrAno tyAga karIne ane zayanamAMthI uThavAnA samaye ja ujjavaLa evA paMcaparameSThI namaskArane yAda karIne te zrAvaka sUIne Ubho thayelo hovAthI hajI gharanA bIjA kAryamAM nahIM lAgelo AthI ja vizuddha manavALo = akaluSita cittavALo dharmajAgarikA kare. (80) kevI rIte dharmajAgarikA kare evI zaMkA karIne teno prakAra batAvavAmAM Ave che ko'haM kA me'vasthA, kiM ca kulaM ke punarguNA niyamAH / kiM na spRSTaM kSetraM, zrutaM na kiM dharmazAstraM ca ? // 81 // rAtrimAM nidrAthI jenI cetanA AvarAI gaI che evo zrAvaka te vakhate prathama ja (=hamaNAM ja) jAgelo hovAthI hajI paNa teNe cittanI paTutAne prApta karI nathI. Avo zrAvaka pahelAM A pramANe vicAre- huM koNa chuM? manuSya chuM ke deva vagere chuM? manuSya chuM to pachI mArI avasthA kaI che ? bAlya avasthA che ? yauvana avasthA che ke vRddhAvasthA che ? jo huM yuvAna chuM to mArI bAlya avasthAne ucita ceSTA na thAo. athavA huM vRddha chuM to taruNa avasthAne ucita ceSTA na thAo. vaLI mAruM kula kayuM che ? zrAvaka saMbaMdhI mAruM kula che ke bIjuM koI ? jo zrAvaka kula che, to mArA mUlaguNo kyA che? athavA uttaraguNo kayA che? vaLI mArA niyamo = abhigrahavizeSo kayA che ? tathA mArI pAse vibhava che to jinabhavana, jinabiMba, tenI pratiSThA, pustaka, caturvidha saMgha ane zatrujya vagere tIrthanI yAtrA A nava kSetromAMthI meM kyA kSetrane sparyuM nathI. ane meM dazavaikAlika vagere kayA dharmazAstrane sAMbhaLyuM nathI. tethI te kSetra sparzavAmAM ane te zAstra sAMbhaLavAmAM yata karuM. tathA te zrAvaka bhavavairAgyavALo thayo hovAthI haMmezA dIkSAnA dhyAnane choDato nathI ja. to paNa tyAre bIjA vyApAravALo na hovAnA kAraNe vizeSathI jene dIkSAno abhilASa ullasita thayo che evo te A pramANe vicAre-te vajasvAmI vagere mahAmunIzvaro dhanya che ke jeoe bAlyAvasthAmAM ja duHkhethI nivArI zakAya evA saMsAranA sakala kAraNono tyAga karIne ati zuddha manathI saMyama mArgane sevyo che, ane hajI paNa gRhavAsamAM paDelo huM te zuddhamArganuM sevana karavA mATe samartha nathI. have jyAre tevo zubha divasa Avaze? jyAre huM paNa potAne dhanya mAnato saMyama mArgamAM pravartIza. ityAdi na kaheluM hovA chatAM paNa jANI levuM. (81) have rAtrinA aMte A pramANe vicAryA pachI zrAvaka je kare che te batAve che vibhAvya cetthaM samaye dayAlu-rAvazyakaM zuddhamanoGgavastraH / jinendrapUjAM guruvandanaM ca, samAcarennityamanukrameNa // 82 // zrAvaka cha Avazyaka kare dayALu zrAvaka A pramANe pUrvokta prakArathI potAnA manamAM vicArIne avasare arthAt eka muhUrta rAtri bAkI rahe tyAre sAmAyikathI mAMDIne paccakakhANa sudhInuM lokottara bhAva Avazyaka kare. je vyAkuLa hovAnA kAraNe ja Avazyaka karavA mATe samartha nathI te paNa niyamA pratyAkhyAna Avazyaka yathAzakti vicAre. kAraNa ke jaghanyathI paNa zrAvake navakArazI paccakakhANa to karavuM ja joIe. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 Atmaprabodha dravyastava tyAra pachI sUryanuM adhuM biMba dekhAya eTale zuddha manohara vastro dhAraNa karelo jiteMdranI pUjA kare. tyAM pahelA yatanApUrvaka vidhipUrvaka gRhamaMdiramAM pratimAnuM pUjana karIne pUjAnAM upakaraNo jeNe grahaNa karyA che evo mahA utsavapUrvaka jinAlayamAM jaIne mukhakoza bAMdhIne "traNa nizIhi' ityAdi zAstrokta vidhithI jinapUjA kare. pUjAnA bhedo to prathama prakAzamAM jJAtAdharmakathA Adi siddhAMtane anusAra vistArathI kahelA che. AthI te tyAMthI ja jANI levA. "zuddha manohara vastrane dhAraNa karelo' e pramANe je kahyuM te A pramANe- pahelAM sarvasAvadya adhyavasAyano tyAga karavo te manaHzuddhi. tyArapachI nirjIva ane polANa-kacaro vagerethI rahita bhUmimAM alpa pANIthI ane alpa hAthanA vyApArathI sarva aMge snAna karavuM te aMga zuddhi. tyAra pachI pavitra thayelo hovAnA kAraNe akhaMDita vastra dhAraNa karavuM te vastrazuddhi. snAnathI dehazuddhi karyA vinA paNa devapUjA karavI yogya che ema na kahevuM. kema ke ema karavAmAM AzAtanAno prasaMga Ave. jo janmathI, nirmaLa zarIrane dhAraNa karanArA devo paNa vizeSa zuddhi mATe snAna karIne ja devapUjA mATe pravarte che to pachI nava ane agiyAra strotane jharAvatA, niraMtara durgadhI melavALA mAnavIothI snAna vinA pUjA kevI rIte karAya? AthI ja devapUjA karanArAonuM siddhAMtamAM eka-eka padamAM "snAna karelA ane balikarma karelA' ityAdi vizeSaNa grahaNa kareluM che. prazna- snAna ati AraMbhavALuM hovAthI yatanAvALA zrAvakone snAna karavuM anucita che. uttara- jo e pramANe kahevAmAM Ave to jala-dhUpa-puSpa vagere paNa AraMbhano hetu hovAthI teno paNa niSedha AvI paDe. teno niSedha to ziSTa puruSone iSTa nathI. kahyuM che ke sAdhune dravyastava ISTa nathI chajjIvakAyasaMjamo, davvatthae so virujjhae kasiNo / ___ to kasiNasaMjamaviU, pupphAIyaM na icchaMti // 1 // artha cha javanikAyanA saMghaTTanAdinA tyAgarUpa saMyamamAM cha javanikAyanA jIvonuM hita che. dravya stavamAM puSpAdine cuMTavA AdithI saMyamanuM pUrNa pAlana thatuM nathI. AthI saMpUrNa saMyamane pradhAna samajanArA sAdhuone puSpAdika dravyastava ISTa nathI. AvA akasiNapavattayANaM, virayAvirayANa esa khalu jutto / __ saMsArapayaNukaraNe, davvatthae kUvadiTuMto // 2 // artha- apUrNa saMyamavALA dezavirati zrAvakone zubhakarmanA anubaMdha dvArA saMsAra ghaTADanAra dravya stava sAkSAt ja karavA yogya che, A vize kUpanuM dRSTAMta che. rA dravyastavamAM kUpanuM dRSTAMta [jema koI jIva kUvo khodAvAnI kriyA kare to kUvo khodavAnI kriyAthI nirmaLa jaLanI prApti thAya che ane tenAthI potAne ane bIjA jIvone upakAra thAya che, e ja rIte dezaviratidhara zrAvaka bhagavAnanI pUjA mATe snAna kare, svazarIra upara caMdananuM vilepana kare, bhagavAnanI puSpapUjA kare Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - - dezavirati tathA bhagavAnanI AgaLa dhUpa, dIpa pragaTAve, phaLa-naivedyAdi caDAve, jinamaMdira Adi nirmANa kare, te sarve paNa dravyastava ka2nA2ne puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNa bane che, ane yogya jIvo dravyastavanI anumodanA karIne puNyAnubaMdhI puNya upArjana kare che, tethI dravyastava sva-52ne upakArajanaka che. kUvo khodatA jema prathama kAdavathI kharaDAvuM paDe che, ane pachI jalanI prApti thatAM kAdavane dhoI zakAya che, tema prastutamAM pUjAmAM thatI hiMsAthI karmabaMdha thAya che, ane tenI zuddhi pUjAmAM thatA zubhabhAvathI thaI jAya che. 191 ahIM kUvo khodavAnI kriyAmAM jaLanI prAptirUpa bAhya upakAra thAya che ane bhagavAnanI pUjAmAM saMsAranA ucchedanA ananyakAraNarUpa puNyAnubaMdhI puNya upArjana thAya che.] (kUpadeSTAMta vizadIkaraNamAMthI sAbhAra uddhRta) ityAdi Agama pramANa hovAthI vistA2thI saryuM. (82) tethI A pramANe devapUjA karyA pachI zrAvaka je kare te kahevAya che-- zRGgI yathA kSArajale payonidhau, vasannapi svAdujalaM pibetsadA / tathaiva jainAmRtavANImAdarAd, bhajed gRhI saMsRtimadhyago'pi san // 83 // devapUjA pachInA kartavyo jene zRMga hoya te zRMgI kahevAya. Avo zrRMgI matsya jema khArApANIthI bharelA samudramAM raheto hovA chatAM tyAM ja gaMgA vagere nadInA praveza sthAnamAM rahela mIThuM pANI oLakhIne haMmezA te ja pANI pIe che. te ja pramANe zrAvaka saMsArarUpI khArA samudramAM 2helo hovA chatAM paNa guru pAse jaIne AdarathI jinapraNIta amRta tulya vANIne haMmezAM sAMbhaLe. tyAra pachI bALa-glAna vage2e sAdhuone prAtarAza (navakArazI). auSadha vagere ApavAmAM yatavALo thAya. A vAta AmAM na kahelI hovA chatAM paNa jANavI. (83) tyAra pachI je kare te batAvavAmAM Ave che- dravyArjanaM sadvyavahArazuddhayA, karoti sadbhojanamAdareNa / pUjAdikRtyAni vidhAya pUrvaM, nijocitaM muktavizeSalaulyaH // 84 // te zrAvaka tyArapachI vyavahAra zuddhithI dravya upArjana kare. tyAra pachI pahelAM AdarapUrvaka madhyAhnanI devapUjA karIne, munione dAna ApIne, tathA vRddha-rogI-atithi-cArapagavALA jIvo vagerenI ciMtA karIne vizeSa lolupatAno tyAga karato potAne ucita sadbhojana kare. tyAre sUtaka, abhakSya vage2e loka viruddha, saMsakta, anaMtakAya vagere Agama viruddha, madirA, mAMsa vagere lokaviruddha ane Agama viruddha ema ubhaya viruddha bhojana na kare. tathA lolupatAthI potAnA jaTharAgnino vicAra karyA vinA adhika paNa na khAya. adhika bhojana karyA pachI vamana-virecana-rogotpattimaraNa vage2e ghaNA anarthane karanAruM thAya. AthI pramANasara ja bhojana kare. tyAra pachI dharmazAstranA paramArthane vicAravA pUrvaka ane ucita vyavasAyathI aparAhnakALa pasAra Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 Atmaprabodha karIne sUrya asta pAme te pUrve saMdhyA samaye pharI jinapUjA kare. tathA jo biyAsaNuM karyuM hoya to cAra ghaDI Adi divasa bAkI rahe tyAre sAMjanuM bhojana kare. A vAta ahIM na jaNAvI hovA chatAM jANI levI. trikALa pUjAnuM vidhAna to A pramANe che prAtaH prapUjayedvAsai-madhyAhne kusumairjinaM / sandhyAyAM dhUpanairdIpai-stridhA devaM prapUjayet // 1 // artha- prAtaH kALe vAsathI, madhyA puSpothI jinane pUje ane saMdhyA samaye dhUpa-dIpathI ema traNa prakAre devane pUje. vAsa eTale caMdana Adi dravyo. (84) A pramANe divasanAM kRtyo kahIne have rAtrinA kRtyane kaMIka kahevAmAM Ave che- kRtvA SaDAvazyakadharmakRtyaM, karoti nidrAmucitakSaNe ca / hRdi smaran paJcanamaskRtiM sa, prAyaH kilAbrahma vivarjayaMzca // 45 // rAtrinA kartavyo tyArapachI te zrAvaka SaDU AvazyakarUpa dharmakRtyane karIne ucita kSaNe eTale yogya veLAe nidrA kare. zuM karato nidrA kare ? hRdayamAM paMcaparameSThI namaskAranuM smaraNa karato ane prAyaH karIne abrahmasevanano tyAga karato nidrA kare. ahIM RtukALe saMtAnanI prApti mATe athavA vedodayanI zAMti mATe potAnI patnI sAthe abrahmanA sevananuM niyamana ( niSedha) na karyuM hovAthI ahIM prAyaH zabdanuM grahaNa karyuM che. A jaNAvavA dvArA zrAvaka maithunamAM atyaMta lolupa na hoya ema jaNAvyuM. A pramANe saMkSepathI zrAvakanAM samasta ahorAtrinAM kRtyo jaNAvyAM. have sthAnAMga nAmanA trIjA aMganA cothA sthAnamAM kahelI zrAvaka saMbaMdhI cAra vizrAmabhUmi batAvavAmAM Ave che. jema bhAra vahana karanAra puruSane cAra vizrAma sthAna kahyA che. te A pramANe(1) jyAM eka skaMdha uparathI bIjA skaMdha upara bhArane saMhare te eka vizrAma sthAna. (2) jyAM maLa-mUtra paraThave te eka vizrAma sthAna. (3) jyAM nAgakumAranA AvAsamAM athavA suvarNakumAranA AvAsamAM AvI vase te eka vizrAma sthAna. (4) jyAM mAvajIva rahe te eka vizrAma sthAna. e pramANe zrAvakane cAra vizrAma sthAna kahelA che. te A pramANe (1) jyAM zIla brahmacarya, vrata=prANAtipAta viramaNa. guNavrata=divrata ane bhogapabhoga. viramaNa=anarthadaMDathI athavA rAgAdithI. paccakakhANa=navakArazI vagere. pauSadha=aSTamI Adi parva divasa. upavAsa=bhojanano tyAga. pauSadhopavAsa=aSTamI Adi parva divase upavAsa karavo. ityAdi svIkAravAmAM Ave te eka vizrAma sthAna. (2) jyAM sAmAyika athavA dezAvagAsika svIkAravAmAM Ave athavA tenuM pAlana karavAmAM Ave te eka vizrAma sthAna. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 193 (3) jyAM caudaza-aSTamI- amAvAsyA ane pUrNimAnA divase paripUrNa ahorAtri (ATha pahorano) pauSadha kare athavA sArI rIte pAlana kare te eka vizrAma sthAna. (4) jyAM chellI mAraNAMtika saMkhanArUpa ArAdhanA svIkArelI che. bhaktapAnanuM paccakakhANa kareluM che. pAdapopagamanano svIkAra karelo che, maraNanI apekSA rAkhato nathI e pramANe vicare che te eka vizrAma sthAna. A cAra vizrAmabhUmio jANavI. (85) zrAvakanA sadbhUta guNonuM varNana have zrAvakanA sadbhUta guNonuM varNana karavAmAM Ave che- jinapraNItArthavido yathArtha-vAgyuktito'pAstamatAntarasthAH / svakIyadharmojjvalamArgamagnAH, zraddhAlavaH zuddhadhiyo jayantu // 86 // anaMta tIrthakaroe batAvelA yathAvasthita jIvAjIvAdi padArthone jANanArA hoya, AthI ja maMDuka AdinI jema yathArtha vANInI yuktithI anyamatamAM rahelA kuliMgIone niruttara karavAthI parAjaya pamADyA hoya, tathA potAnA dharmano je ujjavala mArga. temAM ekAgracittavALA hoya. AvA prakAranA zuddha buddhine dhAraNa karanArA zraddhALu zrAvako jaya pAmo. ThaMDukano vRttAMta to pAMcamA bhagavatI nAmanA aMgamAM vistArathI batAvelo che. te saMkSepathI ahIM paNa batAvavAmAM Ave che. maMDuka zrAvakanuM dRSTAMta rAjagRha nAmanuM nagara hatuM tenI najIkamAM guNazIla nAmanuM caitya hatuM. tenI najIkanA pradezamAM kAlodAyI, zevAlodAyI vagere anya mUrthiko = tIrthiko rahetA hatA. eka vakhate eka sthaLe bhegA thayelA teono paraspara kathAsaMlApa thayo. jema ke mahAvIra dharmAstikAya vagere paMcAstikAyanI prarUpaNA kare che. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane mugalAstikAya acetana che ane jIvAstikAya cetana che ema prarUpaNA kare che. tathA dharmAstikAyaadharmAstikAya- AkAzAstikAya ane jIvAstikAya arUpI che ane pudgalAstikAyarUpI che ema prarUpaNA kare che. na dekhAtA hovAthI A pramANe cetana-acetana Adi rUpe A kevI rIte mAnI zakAya ? tathA te ja nagaramAM maMDuMka nAmano zrAvaka rahe che. te mahAsamRddhivALo, sarvalokane mAnya, jIvaajIva Adi padArthono jANanAro, nitya dharmakRtyathI AtmAne bhAvato sukhethI kALa pasAra kare che. - tyAra pachI eka vakhata tyAM guNazIla nAmanA caityamAM zrIvIra svAmI samavasaryA. tyAre svAmInA AgamananI vAta sAMbhaLIne te maMDuka AnaMdita thayelo svAmIne vaMdana karavA mATe jatAM nagaramAMthI bahAra nIkaLIne jeTalAmAM te anyatIrthikonI atidUra nahIM tema atinajIka nahIM evA sthAnamAM Avyo, teTalAmAM anyatIrthikoe tene jato joIne, sarve paNa eka sthaLe bhegA thaIne tenI najIkamAM jaIne kahyuM: he maMDuka ! tArA dharmAcArya je paMcAstikAya vagerenI prarUpaNA kare che te kevI rIte jANI zakAya ? tyAre maMDuke teone kahyuM: jyAre dharmAstikAya vagere potAnuM kArya kare tyAre te kAryathI jANI zakAya. jevI rIte dhUmADAthI agnine jANIe tema teone ame jANIe. jo teo Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 Atmaprabodha kArya na kare to ame na jANIe. chadmasthone atIMdriya padArthonuM jJAna kArya vage2e liMga dvArA ja thAya che. adharmAstikAya vagerenuM amane pratIta evuM koI kAryAdi liMga dekhAtuM nathI tenA abhAvathI ame tene nathI ja jANatA. tyAra pachI dharmAstikAya vagerenA ajJAnane svIkAra karatA evA maMDukane Thapako ApavA mATe teoe kahyuM: he maMDuka ! jo A arthane paNa tuM nathI jANato to tuM zrAvaka kevo? tyAre A pramANe Thapako apAyelA A maMDuke je teoe na dekhAtA hovAthI dharmAstikAya vagereno abhAva kahyo tenuM vidhaTana (pratikA2) ka2vA mATe kahyuM: he AyuSyamAno ! vAyukAya vAya che ? hA, vAya che. he AyuSyamAno ! tame vAtA evA vAyukAyanA rUpane juo cho ? tene jovA ame samartha nathI. he AyuSyamAno ! ghrANasahagata pudgalo che ? hA, che. he AyuSyamAno ! ghrANasahagata pudgalonA rUpane tame juo cho ? te jovA ame samartha nathI. he AyuSyamAno ! araNisahagata agnikAya che ? hI, che. he AyuSyamAno ! araNisahagata agnikAyanA rUpane tame juo cho ? tene jovA ame samartha nathI. he AyuSyamAno ! samudranI pele pAra rUpo che ? hA, che. he AyuSyamAno ! te rUpone tame juo cho ? tene jovA ame samartha nathI. he AyuSyamAno ! devalokamAM rahelAM rUpo che ? hA, che. he AyuSyamAno ! te rUpone tame juo cho ? te jovA mATe ame samartha nathI. he AyuSyamAno ! jo A pramANe ja huM, tame athavA bIjo chadmastha jIva jene nathI jANato te badhuM nathI. A pramANe to tamAro subahuloka paNa (eTale ke bApadAdAnA bApadAdA paNa) nahIM thAya. A pramANe te anyayUthikone niruttara karIne tyAra pachI te maMDuka guNazIla caityamAM zrIvIra svAmInI pAse jaIne vaMdana Adi karavApUrvaka ucita sthAne beTho. tyAre svAmIe maMDukane kahyuMH he maMDuka ! tuM sAro che. jethI astikAyane nahIM jANatA teM anyatIrthikone huM nathI jAzto ema kahyuM. nahIM jANato hovA chatAM huM jANuM chuM ema kahyuM hota to arihaMta vagerenI AzAtanA karanAro thAta. tyAra pachI A pramANe prabhunA vacana sAMbhaLIne te maMDuka AnaMdita thayelo svAmIne namIne ane dharmopadezane sAMbhaLIne potAnA sthAnamAM gayo. AyuSya kSaya thaye aruNAbha nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thayo, ane mahAvidehamAM siddha thaze. A pramANe maMDuka zrAvakano vRttAMta pUrNa thayo. (86) pramAdano tyAga karavo joIe have AvA prakAranA zrAvakapaNAne pAmIne tenA pAlana mATe sarvathA pramAdano tyAga karavo joIe te batAve che-- nizamya vipropanayaM sudhIbhiH, pramAdasaGgo'pi na kArya eva / ihottaratrApi samRddhihetau, mahaujjvale'sminnijadharmakArye // 87 // sArI buddhivALA bhavya jIvoe daridra brAhmaNanA upanayane sAMbhaLIne pazcAttApanuM kAraNa evA pramAdano saMga paNa na ja ka2vo joIe, to pachI pramAdanA sevananI to vAta dUra rahI. zemAM pramAda na karavo joIe te kahe che- A bhava ane 52bhavamAM samRddhinuM kAraNa, AthI ja mahAnirmaLa evA A dezavirati svarUpa potAnA dharmakAryamAM pramAda na ka2vo. dharmakAryamAM sadA ALasa vagaranA ja thavuM joIe. daridra brAhmaNanuM dRSTAMta A pramANe che Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 195 daridra brAhmaNanuM dRSTAMta koIka nagaramAM janmathI daridra, mahA ALasu eka brAhmaNa raheto hato. te eka vakhata potAnI strIthI preraNA karAyelo dAna grahaNa karavA mATe rAjAnI pAse gayo. tyAre "ghaNuM jIva' ityAdi vANIthI AziSane ApatA te brAhmaNane AkRti vagerethI mahAdAridrathI parAbhava pAmelo jANIne anukaMpAthI pUrAyelA hRdayavALA rAjAe kahyuM: he brAhmaNa ! sUrya asta pAme te pahelA tArI icchA pramANe mArA bhaMDAramAMthI dravya grahaNa karIne tArA gharane bhara e mArI AjJA che. e pramANe kahIne te pravRttine sUcavanAruM potAnA nAmathI aMkita patra lakhAvIne tene ApyuM. khuza thayelo te paNa te patra grahaNa karIne potAnA ghare AvIne potAnI patnIne sarva paNa te vRttAMta jaNAvyo. tyAre patIe kahyuM: he svAmI ! tyAM jaIne dravya lAvo. A kAryamAM vilaMba na karo. kahyuM che ke - kalyANakArI kAryo ghaNA vighavALA hoya che. tyAre teNe kahyuM ke- so kAryano tyAga karIne bhojana karavuM joIe e pramANe nIti vacana che. AthI bhojana karIne sthira cittavALo thaIne pachI dravya levA mATe jaIza. tyAra pachI teNe paDozInA gharethI loTa vagere lAvIne tarata rasoI banAvIne tene bhojana karAvIne pharI kahyuM ke- he svAmI ! have jaladI tyAM jaIne potAnA kAryane sAdho. tyAre teNe kahyuM ke- bhojana karIne jo zayAnI prApti na thAya to so pagalA cAlavuM e pramANe zAstramAM kaheluM hovAthI thoDIvAra sUIne pachI jaIza. e pramANe kahIne te sUto. paraMtu daridrane prAyaH nidrA ghaNI hoya che. AthI te ghaNI nidrAthI gherAyelo te pramANe suto ke jethI hAtha kheMcavuM, zarIrane DhaMDhoLavuM ' vagere ghaNI kriyAthI patI vaDe tarata jagADAto hovA chatAM paNa trIjA praharamAM kaSTathI jAgyo. - tyAra pachI pharI patI vaDe preraNA karAyelo te brAhmaNa gharamAMthI nIkaLIne cokanA mArgathI jato vacce thaI rahelA nATakane joIne vicAryuM hajI paNa divasa ghaNo che. AthI nATaka joIne pachI tarata dravyane lAvIza. A pramANe vicArIne saMpUrNa nATaka joIne AgaLa jatAM mArgamAM sthAne-sthAne kautukone joto ane jatA evA divasane nahIM jANato sUrya asta thavAnA samaye rAjAnA bhaMDAra najIka Avyo. tyAre sUrya asta thaI javAthI bhaMDAranA dvAre tALuM mArIne potAnA ghare jatA bhaMDArIne te brAhmaNe te patra batAvyo. teNe te patra joIne kahyuM he brAhmaNa ! rAjAe kahelo niyama pUrNa thavAthI have tuM kaMI paNa nahIM pAmI zake. AthI tArA ghare jA. tyAra pachI te pramAdanA kAraNe dhanane prApta karyA vinA hAtha ghasato, pazcAttApa karato tyAMthI pAcho pharIne potAnA ghare Avyo ane pUrvanI jema daridra ja rahyo. A laukika dRSTAMta kahyuM. have AtmA upara Ano upanaya karavo joIe. te A pramANe saMsArarUpI nagaramAM daridra brAhmaNa samAna mahAduHkhI saMsArI jIva samajavo. satkAryamAM preraNA karanArI sumati patI samajavI. tathA rAjA samAna ahIM dharmarUpI dhanane ApanArA tIrthaMkara vagere sadguru samajavA. nara bhavane bhaMDAra samajavo. tenA vinA dharmadhananI prApti na thAya. vaLI sUrya samAna AyuSya che. je pramANe sUryAsta pahelA dhanagrahaNa karavAmAM rAjAnI AjJA hatI, te pramANe AyuSyano kSaya thAya te pahelAM dharma karavo joIe e pramANe gurunI AjJA che. kahyuM che ke jarA jAva na pIDei, vAhI jAva na vaDDaI / jAva na iMdiyahANI, tAva dhamma samAyare // 1 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 Atmaprabodha artha- jyAM sudhI jarA na paDe, jyAM sudhI vyAdhi na vadhe, jyAM sudhI iMdriyonI hAni na thAya tyAM sudhImAM dharmanuM AcaraNa karavuM joIe. vaLI- je pramANe te brAhmaNa hajI divasa ghaNo che ema mAnato nidrA ane nATaka jovuM vagere pramAdamAM Asakta thayelo dhanane prApta na karavAthI pazcAttApamAM tatpara thayo te pramANe A jIva paNa potAnuM AyuSya ghaNuM che ema mAnato, pAMca iMdriyonA viSayamAM Asakta thayelo AyuSya pUrNa thaI javAthI dharma karyA vinA ja bIjI gatimAM jaIne du:khathI du:khI thayelo "aho ! viSayamAM magna thayelA meM pUrvabhavamAM sAmagrI hovA chatAM paNa zrI jinadharma na ArAdhyo." ema pazcAttApane pAme che. paraMtu pAchaLathI (pazcAttApa karavA chatAM) kaMI paNa kArya siddha na thAya. tethI he bhavyo ! pahelethI ja pramAdano tyAga karIne saddharmanA pAlanamAM tatpara thAo. jethI tamAre sarva ISTanI siddhi thAya. A pramANe pramAda upara daridra brAhmaNano upanaya che. (87) nidvavono vizvAsa na karavo have AvA prakAranA zrAvakapaNAne prApta karavAnI icchAvALA bhavyajIvoe nidvava vagere kudRSTionA vacanomAM vizvAsavALA na thavuM joIe te batAve che janasya satkAJcanakaGkaNadvayI-nirmApakasyopanayaM nizamya saH / kudRSTivAkyAzrayaNe parAGmukho, bhavenna cedvaJcanamaznute dhruvam // 88 // sAcA suvarNanA be kaMkaNa banAvanAranA upanayane sAMbhaLIne jo kudaSTinA vAkyano Azraya karavAmAM parAphamukha thato nathI to te nakkI ThagAya che. sonInI pAse sAcA sonAnA be kaMkaNa karAvanAra mANasanA upanayane sAMbhaLIne zrAvakane ucita dharmano abhilASI te bhavya jIva kudaSTionA vAkyono Azraya karavAmAM parAbhukha thAya. tenAM vacanomAM vizvAsa na kare. have jo temAM parAbhukha na thAya to nakkI ThagAya che. temAM vizvAsa karanAro tenA vacanamAM vyarDsAhita cittavALo thayelo sadgurunA upadezano anAdara karIne AtmadharmathI bhraSTa thAya che. sonAnA kaMkaNa banAvanAra narano upanaya A pramANe che sonAnA kaMkaNa yugala banAvanAra sonInuM dRSTAMta koI eka bhoLA mANase sonInI pAse sonAnA be kaMkaNa banAvyA. tyAre te dhUtArA sonIe tene mugdha jANIne tene ThagavA mATe be kaMkaNa yugala banAvyA. temAMthI eka sonAnuM ane bIjuM pittaLanuM. tyAra pachI te sonAnuM kaMkaNa yugala tene ApIne ThagavAnI buddhithI ekAMtamAM teNe kahyuM : A gAmamAM badhA loko mArA dveSI che. teo mAruM kareluM zuddha paNa AbharaNa azuddha kaheze. tethI tuM pahelA mAruM nAma lIdhA vinA badhA lokone A batAvI ane zuddhAzuddhanI parIkSA karAvIne Ava. pachI ujaLuM karIne tArA hAthamAM paherAvuM chuM. tyAra pachI te mugdha tenA kapaTane nahIM jANato tenuM AbharaNa te ja pramANe lokone batAvIne ane lokanA mukhathI tenI zuddhatA sAMbhaLIne pAcho AvIne sonIne teno vRttAMta jaNAvIne te AbharaNa ApyuM. tyAra pachI te sonIe potAnI hastalAghavI kaLAthI sonAnA kaMkaNayugalane ekAMta dezamAM mUkIne tenA jevA varNa-pramANa-AkAravALuM bIjuM pittaLanuM kaMkaNa yugala tarata ujaLuM karIne tenA hAthamAM paherAvIne kahyuM: have pachI mArA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo prakAza - dezavirati 197 'TIM nAmane sAMbhaLavAthI jo koI paNa loka ane pittaLanuM kahe to tAre tenA vacanane na mAnavuM. mArA vacanamAM vizvAsa karavo. tyAra pachI mugdha hovAnA kAraNe teNe te pramANe ja svIkAryuM. tyAra pachI te mANasa te azuddha paNa AbharaNane zuddha mAnato coka vageremAM jato loko vaDe pachAyo. A kaMkaNAyagala kayA sonIe banAvyuM ? teNe kahyuM ke- amaka sonIe banAvyuM che. tyAre parIkSaka lokoe sArI rIte nirIkSaNa karIne kahyuM: A to pittaLanuM che. te dhUtArAthI tuM ThagAyo che. tyAra pachI tenAthI grAhita cittavALo thayo hovAnA kAraNe te mANase A pramANe vicAryuM. A badhA loko tenA dveSI che, AthI A pramANe kahe che. A mAruM AbharaNa to zuddha sonAnuM che. tethI A loko potAnI IcchA pramANe bhale kahe paNa huM Ano tyAga nahIM karuM. tethI A pramANe sapuruSanA vacanano anAdara karavAthI ane te dhUtArAnA vacanamAM vizvAsa karavAthI te mANasa azuddha vastunI prAptithI ThagAyo, ane zuddha vastuno bhAgI na thayo. A laukika dRSTAMta kahyuM. have A ja dRSTAMta AtmA upara lAvavuM joIe. te A pramANe sonAnA kaMkaNane grahaNa karanAro mANasa che te ahIM dharmArthI jIva jANavo. je sonI che te ahIM nivAdi kuguru jANavo. je teNe pahelA sonAnuM kaMkaNa batAvyuM te ahIM pahelAM teNe paccakakhANadAna-dayA vagere dharmakRtya batAvyuM. je teNe potAnAmAM vizvAsa utpanna karAvIne tene pittaLanuM kaMkaNa ApyuM te ahIM kudaSTie vividha rIte ThagavAnI kalpanAthI tenA cittane vyarDsAhita karI ekAMtavAdathI yukta, zrImad arihaMtanA dharmathI viruddha dharmasvarUpa tene grahaNa karAvyuM. tyAra pachI je pramANe teNe tenAthI preraNA karAyelo hovAthI satparuSanA vAkyane dveSavALuM jANIne na mAnyuM. te pramANe ANe paNa mithyAtvIthI vyarDsAhita cittavALo thayo hovAthI zuddha dharmano upadeza karanArA gurunA vacanane dveSathI utpanna thayeluM jANIne na mAnyuM. tyAra pachI je pramANe te azuddha vastunI prAptithI ThagAyo te mANe A paNa zaddha dharmanI prApti na thavAthI ThagAyelo durgatino bhAgI thAya che. pachI tene sadharmanI prApti durlabha thAya che. tethI he bhavya jIvo ! jo tamane zuddha dharmanI icchA che to pahelethI ja nihnava vagere kudRSTionA vacanomAM vizvAsano tyAga karo ane zrImad arihaMta praNIta anekAMta dharmanA upadezane karanArA sadgurunA vacanomAM vizvAsa karo. jethI tarata paramAtmanI saMpatti pragaTa thAya. A pramANe kudRSTinA vacana upara vizvAsa karavAmAM sonAnA kaMkaNa banAvanArano upanaya kahyo. itthaM svarUpaM paramAtmarUpa-nirUpakaM citraguNaM pavitraM / suzrAvakatvaM parigRhya bhavyA, bhajantu divyaM sukhamakSayaM ca // 1 // lezAddezAdvirate-vicAra eSo'tra varNito'sti mayA / __ anusArAd ganthasyo-padezacintAmaNiprabhRtaH // 2 // A pramANe prasaMga sahita dezaviratinuM svarUpa kahyuM. AvA prakAranA svarUpavALuM, paramAtmAnA svarUpanuM nirUpaNa karanAruM, vividha guNavALuM ane pavitra evuM suzrAvakapaNuM grahaNa karIne he bhavyo! divya ane akSaya sukhane bhajo. upadeza ciMtAmaNi vagere graMthanA anusAra A dezaviratino vicAra meM ahIM saMkSepathI varNavelo che. A pramANe zrImad bRhat kharatara gacchAdhirAja zrI jinabhakti sUrIndranA caraNarUpI kamaLane vize haMsa samAna zrI jinalAbha sUrie saMgrahelA Atmaprabodha nAmanA graMthamAM dezavirati nirNaya nAmano bIjo prakAza samApta thayo. (88) zrI rastu Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIje prakAza - sarvavirati have kramathI AvelA sarvavirati prakAzano AraMbha karAya che. temAM pahelAM tenI prAptinA prakArane sUcavanArI A Arya gAthA che pratyAkhyAnAvaraNa-kaSAyacatuSkakSayopazamabhavanAt / labhate mAnava etAM, dezaviratimAnavirato vA // 1 // dezavirativALo eTale ke pAMcamA guNasthAne rahelo athavA pahelA ke cothA guNasthAne rahelo avirata mAnavI pratyAkhyAnAvaraNa svarUpa trIjA cAre kaSAyano kSayopazama thaye chate A sarvaviratine pAme che. trividha-trividhanA bhAMgAthI sarvasAvadya yogathI nivRttine sarvavirati kahe che. devotiryaMco ane nArako tathAbhavasvabhAvanA kAraNe sarvaviratine prApta karatA nathI. mATe ahIM mAnavIne ja grahaNa karyA che. vaLI- A sarvavirati dezaviratinI prApti samaye thanArI karmanI sthitimAMthI saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthitino kSaya thaye chate ja prApta thAya che. e pramANe pahelAM vistArathI batAvyuM che. tathA A sarvaviratinI sthitinuM pramANa paNa dezaviratinI jema jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI dezona pUrvakoTI jANavuM. AvA prakAranI sarvavirati jeone hoya che teo sarvavirata sAdhuo kahevAya che. te be prakAranA hoya che. chAstha ane kevalI. temAM chaThThA guNasthAnathI mAMDIne bAramA guNasthAne rahelA munio chaghasyo che. teramA tathA caudamA ema be guNasthAne rahelA jIvo kevalI che. temAM A prakAzamAM to chadmasthono ja adhikAra che. kevalIo teM paramAtma svarUpa che. AthI teonuM svarUpa cothA prakAzamAM kahevAze. (1) | sarvaviratine yogya-ayogya have ahIM zarUAtamAM sarvavirati svIkAramAM puruSa-strI-napuMsakonI yogyatA-ayogyatA batAvAya che aTThArasa purisesu, vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / / pavvAvaNA aNarihA, iya aNalA AhiyA sutte // 2 // puruSomAM aDhAra, strIomAM vIza ane napuMsakomAM dasa dIkSAne ayogya che. A pramANe sUtramAM ayogya batAvelA che. (2) temAM dIkSAne ayogya aDhAra puruSo A pramANe che bAle 1 vuDDhe 2 napuMse 3 ya, kIve 4 jaDDe 5 ya vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI 8 ya, ummatte 9 ya adaMsaNe 10 // 3 // dAse 11 duDhe 12 ya muDhe 13 ya, annatte 14 juMgie 15 iya / . uccaTThae 16 ya bhayae 17, sehanipheDiyA 18 iya // 4 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 199 bAla, vRddha, napuMsaka, klaba, jaDa, vyAdhita, cora, rAjApakArI, unmatta, AMdhaLo, dAsa, duSTa, mUDha, RNArsa, jugita, avabaddha, bhUtaka ane zaikSaniHsphaTika A aDhAra puruSo dIkSAne ayogya che. (1) bAla- janmathI mAMDIne sAta-ATha varSa sudhI bAla kahevAya che. te jenA tenA parAbhavanuM sthAna hovAthI ane cAritranA pariNAmano abhAva hovAthI dIkSAne yogya nathI. vaLI bAlane dIkSA ApavAmAM saMyama virAdhanA vagere doSo saMbhave che. te bAla ajJAnI hovAthI loDhAnA goLA samAna che. jyAM jyAM jAya che tyAM tyAM chajIvanikAyano vadha karanAro thAya che. tathA A zramaNo nirdaya che, jethI A pramANe bALakone paNa baLAtkAre dIkSArUpI kArAgAramAM nAkhIne teonI svAdhInatAno nAza kare che, e pramANe lokamAM niMdA thAya che. vaLI mAtRjanane ucita tenI paricaryA karavAmAM svAdhyAyabhaMga thAya. prazna- "chelvarito pablo , phaLa pAvaya' ityAdi (gAthAo)mAM cha varSanA atimukta kumAranI dIkSAno svIkAra kevI rIte saMbhaLAya che? - uttara- ahIM A pramANe saMbhAvanA karAya che ke- tene trikALajJAnI bhagavaMte svayaM dIkSA ApI hovAthI doSa nathI. ahIM atimuktakano vRttAMta aMtakRta dazAMga vagerene anusAre A pramANe che atimuktakanuM dRSTAMta polAsapura nagaramAM vijaya nAmano rAjA hato. tene zrI nAmanI paTTarANI hatI. teone atimuktaka nAmano putra hato. te ghaNA yatapUrvaka moTo karAto krame karI cha varSano thayo. te avasare nagaranI bahAra zrIvIra svAmI samavasaryA. tyAra pachI gautama bhagavAna svAmIne pUchIne bhikSA mATe nagaranI aMdara AvyA. tyAre bALakonI sAthe ramato atimuktaka kumAra gautamane joIne A pramANe bolyoH tame koNa cho ? zA mATe bhaTako cho ? gautame kahyuM: ame zramaNo chIe. bhikSA mATe bhamIe chIe. to he pUjaya ! Avo Apane bhikSA apAvuM. e pramANe kahIne te kumAra AMgaLImAM 1. bhAgavatI dIkSA mATe ayogyanA bhedo jaNAvyA che, temAM prathama bheda bALano che. jaina zAstrakAroe te bALane dIkSA mATe ayogya kahyo che ke je ATha varSathI ochI ummarano hoya, ATha varSa pUrNa thayAM hoya te ayogya nahi. e ja sthaLe zrI paMcavastunuM pramANa ApIne granthakAre dIkSAnI yogya vayanuM ochAmAM ochuM pramANa ATha varSanuM pratipAdana karyuM che. A ATha varSa janmathI ane garbhathI be rIte gaNI zakAya, mATe zrI nizIthacUrNino AdhAra laIne "mAre vA maTTamasa viraitti'' e bIjo mata jaNAvyo che. AmAM "garbhASTama' zabda saMkhyA pUraka pratyayAtta chatAM 'garbhathI AThamuM eTale AThamAnI zarUAta' evo artha karavo barAbara nathI. kAraNa ke prakaraNAnusAra zAstranI vivakSA "sapUrNa ATha' evo artha levAnI che. sarvatra siddhAnta paNa e ja che. zrI nizIthasUtranA 11 mAM udezAnA bhASyanI gAthA 254 mAM kahelA '3Dhe ttha ' zabdothI AThathI nyUna varSavALAne cAritrano niSedha karyo che ane bhASya gA. ra64nI cUrNimAM cUrNikAra mahArAjAe lakhyuM che ke "DhasA sarisora navama TasanuM vilA, mAse vA maTumakSa vivA-namano makvarile ' A pAThamAM AThathI uparanI vayavALAne zAstrakAroe dIkSA kahI che, bIjA matathI je garbhAsTamanI dIkSA lakhI te garbhAsTamano artha cUrNikAre janmathI AThamAM varSano' lakhyo che. A janmathI AThamuM eTale garbhathI ATha pUrAM. (dharmasaMgraha bhASAMtara bhAga bIjAmAM pU.A.zrIjaMbusUri mahArAje lakhelA udhdhodhanamAMthI sAbhAra uddhata.) Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 Atmaprabodha gautamane lagADIne potAnA ghare laI gayo. tyAre khuza thayelI zrIdevIe bhaktithI gautamane namIne bhikSA vahorAvI. tyAra pachI atimuktake pharI A pramANe kahyuM- tame kyAM raho cho? gautame kahyuM che bhadra! je udyAnamAM amArA dharmAcArya zrI vardhamAna svAmI rahe che tyAM ame rahIe chIe. tyAre teNe kahyuM che svAmI ! huM ApanI sAthe zrI vIra svAmIne vaMdana karavA mATe AvuM chuM. gautame kahyuM che devAnupriya ! jema sukha upaje tema karo. tyAra pachI gautamanI sAthe AvIne atimuktaka kumAre bhagavAnane vaMdana karyA. bhagavAne dharmano upadeza Apyo. te sAMbhaLIne pratibodha pAmelA dIkSA grahaNa karavAne icchatA atimuktake mAtA-pitAnI anujJA levA mATe ghare AvIne mAtA-pitAne A pramANe kahyuM: he mAta ! he tAta ! meM Aje zrI vIra svAmI pAse dharma sAMbhaLyo. te dharma mane gamyo che. tyAre mAtA-pitAe kahyuM: he putra! tuM dhanya che, tuM kRtapuNya che, tuM kRtArtha che. je te vIra : svAmI pAse dharma sAMbhaLyo, ane te tane gamyo. - tyAra pachI te kumAre pharI A pramANe kahyuM: he mAta ! he tAta ! huM te dharma sAMbhaLavAthI saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM ane janma maraNanA bhayathI bhayabhIta thayelo chuM. tethI ApanI anujJAthI zrI vIra prabhunI pAse dIkSA grahaNa karavA icchuM chuM. tyAra pachI te aniSTa, ekAMte apriya, pUrve kyAreya na sAMbhaLelA vacanane sAMbhaLIne tenI mAtA tarata zokanA bhArane pAmelI dInavadanavALI thayelI mUrchAne pAmIne AMgaNAmAM dhasa karatI zarIrathI paDI. tyAre dAsIoe tarata suvarNa kaLaza lAvIne tenA mukhamAMthI nIkaLatI zItaLa nirmaLa dhArAthI tene sIMcI. karAyelA ThaMDA pavananA upacAra vagerethI cetanAne pAmIne vilApa karatI mAtA putrane A pramANe kahevA lAgI. he putra ! tuM amAro ISTa, kAMta, priya, AbharaNanA karaMDIyA samAna; amUlya rata samAna, hRdayane AnaMda ApanAro, ubara puSpanI jema durlabha eka putra che. AthI ja kSaNa paNa tArA viyogane sahana karavA mATe ame samartha nathI. tethI te putra ! jyAM sudhI ame jIvIe tyAM sudhI tuM rahe. pachI sukhethI dIkSA grahaNa karaje. tyAre kumAre kahyuM he mAta ! tAruM kaheluM sAcuM che, paraMtu aneka janma-jarA-maraNa svarUpa je zArIrika-mAnasika ghaNAM duHkho, ghaNI vedanAo, ghaNA upadravo e badhAthI abhibhUta thayelo, adhuva, azAzvata, saMdhyAnA vAdaLanA raMga samAna, jalanA bud bud samAna, vijaLI latA jevo caMcaLa, saDana-pAna ane nAza pAmavAnA dharmavALo A manuSyabhava pahelAM ke pachI avazya choDavA yogya che. have koNa jANe che ke ApaNAmAMthI koNa pahelAM paralokamAM jaze? athavA koNa pAchaLa jaze? tethI ApanI AjJAthI hamaNAM ja huM dIkSA levA icchuM chuM. tyAra pachI pharI mAtA-pitAe tene A pramANe kahyuM: he putra ! A tAruM zarIra viziSTa rUpavALuM, lakSaNa-vyaMjana-guNathI yukta, vividha vyAdhithI rahita, saubhAgyavALuM, nahi haNAyelI, udAtta ane kAMta pAMca iMdriyathI zobhatuM, aneka uttamaguNothI yukta che. tethI pahelAM potAnA zarIranA rU5, saubhAgya Adi guNone anubhavIne pariNata vayavALo thaIne pachI dIkSA leje. tyAre kumAre pharI A pramANe kahyuM: he mAta ! he tAta ! tame je zarIranuM svarUpa kahyuM, te manuSyanuM zarIra kharekhara duHkhanuM ghara che, vividha seMkaDo vyAdhinuM ghara che, hADakArUpI lAkaDA upara UbhuM raheluM, zirA ane snAyunA samUhathI viMTaLAyeluM, mATInA vAsaNanI jema durbala, azuci pudgalathI bhareluM, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 trIjo prakAza - sarvavirati saDana, paDana ane nAza pAmavAnA svabhAvavALuM, pahelAM ke pachI avazya tyAga karavuM paDaze. AthI koNa buddhizALI A zarIramAM rAga kare ? tyAra pachI pharI mAtA-pitAe kahyuM: he putra ! A tArA dAdA ane dAdAnA pitA vagere pAsethI AveluM vipula dhana, kanaka, rata, maNi, motI, zaMkha, pravAla vagere uttama dravya tane AdhIna che ke je dravya sAtamI peDhI sudhI dIna vagerene ApavAmAM Ave to paNa ane svayaM bhogavavAmAM Ave to paNa kSaya na pAme. tethI AvA prakAranA dravyane icchApUrvaka sArI rIte bhogavIne potAnI samAna rUpa-lAvaNya Adi guNothI zobhatI, potAnA manane anusa2nA2I ghaNI rAjakanyAone paraNIne teonI sAthe adbhuta sAMsArika kAmabhoganAM sukhone bhogavIne pachI dIkSA leje. tyAra pachI kumAre kahyuMH he mAta ! he tAta ! je tame dravya AdinuM svarUpa kahyu, te dravya kharekhara agni-jala-cora-rAjA-svajana Adi ghaNAMnuM sAdhAraNa che, adhruva che, azAzvata che. pahelAM ke pachI avazya choDavuM paDaze. tathA manuSyanA kAmabhogo paNa azuci, azAzvata, vAta, pitta, kapha, zukra, zoNitanA AzravavALA, amanojJa, virUpa mUtra viSThAthI pUrNa, durgaMdha zvAsocchvAsavALA, abudhajanathI sevAyelA, sadA sAdhujanane garha ka2vA yogya, anaMta saMsArane vadhAranArA, kaTuke phaLanA vipAkavALA che. AthI kAmabhogo mATe koNa potAnA jIvanane niSphaLa kare ? tyAra pachI mAtA-pitAe viSayane anukULa ghaNAM vacanothI tene lobhAvavA mATe asamartha thayelA viSayane pratikULa saMyama vize bhayane batAvanArA vacanothI A pramANe kahyuM: he putra ! nigraMtha pravacana satya che, anuttara che, zuddha che, zalyane kApanAruM che, muktimArga svarUpa che, sarva duHkhano nAza karanAruM che. ahIM rahelA ja jIvo siddha thAya che. paraMtu A nigraMthapravacana loDhAnA caNA cAvavAnI jema ati duSkara che, retInA koLiyAnI jema svAda vinAnuM che, be bAhuthI mahAsamudranI jema dustara che. vaLI A nigraMtha pravacana tIkSNa talavAra Adi upara cAlavA jevuM che. tathA sevavA yogya A vrata talavAranI dhAra jevuM che. vaLI sAdhuone AdhAkarmika-audezika Adi bhogavavuM kalpatuM nathI. he putra ! tuM to haMmezA sukhamAM ja ucharelo che, kyAre paNa du:khamAM ucharelo nathI. AthI ja tuM zItauSNa-kSudhA-pipAsA-daMza-mazaka-vividha roga Adi pariSaho-upasargone sahana karavA mATe samartha nathI. tethI hamaNAM tane ame dIkSA mATe anujJA ApavA mATe icchatA nathI. tyAra pachI kumAre kahyuM: he mAta ! he tAta ! je tame saMyamanI duSkaratA batAvI te kharekhara bAyalA, kAtara, kApuruSa, A lokamAM pratibaddha, paralokamAM parAbhukha, viSayamAM tRSNAvALAone hoya che. saMsAranA bhayathI udvigna thayelA dhIrapuruSane hotI nathI. tethI huM ApanI anujJAthI hamaNAM ja dIkSA levA mATe icchuM chuM. tyAra pachI pharI teoe kahyuM: he bAla ! tuM ATalI haTha na kara. tuM kaMI jANe che ? tyAre atimuktake kahyuM: he mAta ! he tAta ! je huM jANuM chuM te ja huM jANato nathI. je huM jANato nathI te ja huM jANuM chuM. tyAra pachI teoe kahyuM: he putra ! A kevI rIte ? teNe kahyuM: he mAta-tAta ! huM e he jANuM chuM ke janmelAe avazya maravAnuM che. paraMtu e jANato nathI ke kyAre, kyAM, kevI rIte, keTalA kALa pachI maravAnuM che. tathA huM jANato nathI ke kayA karmothI narakAdimAM jIvo utpanna thAya che. paraMtu A jANuM chuM ke- svayaM karelA karmothI jIvo naraka AdimAM utpanna thAya che. tyAra pachI mAtA-pitAe Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha tenuM citta saMyamamAM sthira jANIne mahA ADaMbarathI teno dIkSA mahotsava karyo. tyAre atimuktaka kumA2 snAna-vilepana-vastra-AbharaNa AdithI vibhUSita zarIravALo, mAtA-pitA vagere ghaNA parivArathI parivarelo mahAzibikAmAM ArUDha thaIne vividha vAjiMtrono nAda thaye chate jyAre nagaranI madhyamAM nIkaLyo tyAre dhananA arthI ghaNA bhaTTa vagere lokoe manojJavANIthI A pramANe AziSa ApI. tuM dharmathI ane tapathI karmazatruone jIta-jIta. vaLI he jagatane AnaMda karainArA ! tAruM kalyANa thAo. vaLI tuM nahIM jItAyelI iMdriyone uttama jJAna-darzana-cAritrathI jIta. ane jItAyelo sAdhudharma sArI rIte pALa, vaLI tuM vidna vinA siddhi sthAnane prApta kara. 202 tyArapachI atimuktaka kumAra A pramANe yAcakajanothI stuti karAto, nagaranA nara-nArIothI AdarapUrvaka jovAto, arthIjanone icchita dAna Apato, nagaranI bahAra nIkaLIne jyAM vIrasvAmI samavasaryA che tyAM AvIne zibikAmAMthI utaryo. tyArapachI mAtA-pitAe te kumArane AgaLa karIne zrIvIra svAmInI pAse jaIne vaMdanAdi karavApUrvaka A pramANe kahyuM: he svAmI ! A atimuktaka kumAra amAro iSTa, kAMta eka putra che. paraMtu je pramANe kamaLa kAdavamAM thAya che ane pANImAM vadhe che chatAM kAdava ane pANIthI lepAto nathI, te pramANe A paNa zabda ane rUpa svarUpa kAmomAM utpanna thayo. gaMdha-2sa-sparza svarUpa bhogomAM vRddhi pAmyo. chatAM kAma ane bhogomAM ane mitra-jJAtIyasvajana-saMbaMdhIomAM lepAyo nahIM. paraMtu A saMsAranA bhayathI udvigna thayelo ApanI pAse dIkSA levA mATe icche che. tethI ame baMne Apane A ziSyarUpa bhikSA ApIe chIe. Apa paNa Ano svIkAra karo. svAmIe kahyuM: he devAnupriya ! jema sukha upaje tema karo. pratibaMdha na karo. tyAra pachI bhagavAnanA vacana sAMbhaLIne khuza thayelA atimuktaka kumAre bhagavAnane traNa pradakSiNA ApIne ane namIne IzAna khUNAmAM jaIne svayaM ja AbharaNa-mALA-alaMkArone mUkyAM. tyAre mAtAe haMsalakSaNa kapaDAthI AbharaNo vagere grahaNa karIne AMkhothI AMsune mUkatI atimuktaka kumArane A pramANe kahevA lAgI. he putra ! prApta thayelA saMyama yogomAM tAre prayatna karavo. prApta nahIM thayelA saMyamayogonI prApti mATe prayatna karavo. vaLI pravrajyAnA pAlanamAM potAnA puruSArthapaNAnA abhimAnane saphaLa karavo. pramAda to na karavo. tyAra pachI parivAra sahita mAtA-pitA bhagavAnane namIne potAnA sthAnamAM gayA. tyAra pachI atimuktake svAmI pAse AvIne vaMdanAdi karIne dIkSA lIdhI. svAmIe paNa pAMca mahAvrata grahaNa karAvavApUrvaka kriyAkalApa Adi zIkhavA mATe gItArtha sthavirone samarpita karyo. tyAra pachI bhadraka prakRtivALA, vinIta atimuktaka nAmanA kumAra sAdhu eka vakhata mahAvRSTi thaye chate kAkhamAM pAtru ane rajoharaNa laIne bahAra nIkaLyA, ane tyAM vahetA pANIne joIne jevI rIte nAvika nAvane vahAve tema bAlya avasthA hovAnA kAraNe mATIthI pALI bAMdhIne pAtrAne A mArI nAva che e pramANe kalpIne tyAM vahAvatA ramata karavA lAgyA. tyAre sthaviroe tenI atyaMta anucita te ceSTAne joIne teno upahAsa karatA hoya tema bhagavAnanI pAse AvIne bhagavAnane A pramANe pUchyuM: he svAmI ! Apano ziSya atimuktaka nAmano kumAra zramaNa keTalA bhavagrahaNa karI siddha thaze ? bhagavAne kahyuM: he Aryo ! mAro ziSya atimuktaka sAdhu A ja bhavagrahaNathI siddha Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati - 203 thaze. tethI he Aryo !tame atimuktaka kumAra zramaNanI hIlanA na karo, niMdA na karo, gahana karo, avajJA na karo, paraMtu he devAnupriyo ! tame ene kheda vinA grahaNa karo ane kheda vinA upakAra karo. tathA bhakta-pAna, vinayathI AnI veyAvacca karo. kAraNa ke A muni bhavano aMta karanAro ja che. carama zarIrI ja che. tyAra pachI te sthaviro bhagavAna vIra svAmIthI A pramANe kahevAyelA chatAM prabhune vaMdana karIne bhagavAnanA vAkyane vinayathI aMgIkAra karIne atimuktaka kumAra zramaNane kheda vinA grahaNa karyo, yAvat veyAvacca karI. tyAra pachI atimuktaka muni paNa te pApasthAnanI AlocanA karIne vividha tapazcaryAdithI saMyamanuM sArI rIte ArAdhanA karIne aMte aMtakRta kevalI thaIne siddhimAM gayA. A saMbaMdha aMtakRt dazAMga, bhagavatI aMga Adine anusAra kahyo che. A pramANe bAladIkSAmAM atimuktaka munino vRttAMta pUrNa thayo. (2) vRddha-sAITha-sittera varSa pachI vRddha kahevAya che. tene paNa samAdhi vagere karavI azakya che. AthI dIkSA mATe ayogya che. kahyuM che ke uccAsaNaM samIhai, viNayaM na karei gavvamuvvahai / vuDDo na dikkhiyavvo, jai jAo vAsudeveNa // 1 // artha- vRddha UMcA Asanane icche che. vinaya karato nathI. garvane dhAraNa kare che. AthI jo te vAsudevathI utpanna thayo hoya to paNa AvA vRddhane dIkSA na ApavI. A vAta so varSanA AyuSyavALAnI apekSAe jANavI. nahitara to je kALamAM je utkRSTa AyuSya hoya tene daza bhAgamAM vibhAga karIne AThamA-navamA ane dazamA bhAgamAM vartamAnane vRddha jANavo. . (3) napuMsaka- strI-puruSa ema ubhayano abhilASI, puruSa AkRtivALo puruSa napuMsaka che. (4) klIba- je strIthI nimaMtraNa karAyelo athavA nagna strIne joIne jene kAmano abhilASA thayo che evo vedodayane sahana karavA mATe samartha thato nathI, te puruSa klIba che. napuMsaka ane klIba A baMne paNa utkaTa vecavALA hovAnA kAraNe akasmAt zAsanano uDAha vagere karanArA hovAthI dakSAne ayogya ja che. (5) jaDa- jaDa traNa prakAre che. bhASAthI jaDa, zarIrathI jaDa ane kriyAthI jaDa. temAM bhASA jaDa traNa prakAre che. jalamUka, manmanamUka ane elamUkI temAM je pANImAM DUbatAnI jema buDabaDa e pramANe avAja kare te jalamUka. bolatA evA jenuM vacana khacakATa karatAnI jema skUlanA pAme te manmanamUka che. je elaka(bakarA)nI jema muMgo hovAnA kAraNe avyakta zabdamAtra ja kare che te elacUka che. je atisthala hovAnA kAraNe mArgamAM, bhikSAaTana karavAmAM ane vaMdanAdimAM azakta hoya che te zarIra jaDa che. tathA pratikramaNa-pratyupekSaNA vagere kriyAmAM vAraMvAra upadeza karAto hovA chatAM paNa jaDa hovAnA kAraNe je grahaNa karavA mATe samartha na thAya te kriyA jaDa. temAM bhASA jaDa jJAna grahaNa karavAmAM asamartha hovAthI kAraNe zarIra jaDa mArgamAM gamana AdimAM asamartha hovAthI kiyA jaDa to kriyAne nahIM grahaNa karato hovAthI dIkSAne ayogya che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 Atmaprabodha (6) vyAdhita-rogI- kuSTa, bhagaMdara, atisAra Adi rogothI grasta vyAdhita che. tenI cikitsA karavAmAM cha kAyanI virAdhanA ane svAdhyAya vagerenI hAni thAya AthI te paNa dIkSAne ayogya che. (7) cora- khAtara pADavuM, mArgamAM pADavuM = mArgamAM lUMTavuM vagere cora kriyAmAM rata cora che. te paNa gacchane vadha-baMdhana Adi ghaNA anarthanuM kAraNa hovAthI dIkSAne ayogya ja che. (8) rAjApakArI-bhaMDAra, aMtaHpura, rAjAnA zarIra Adino droha karanAro rAjAno apakArI che. te paNa gacchane vadha-baMdhana Adi ghaNA anarthanuM kAraNa hovAthI dIkSAne ayogya che. (9) unmatta- yakSa vagerethI athavA mahAmohanA udayathI vihvaLatA pamADAyelo hoya te unmatta che. te paNa bahu doSanuM kAraNa hovAthI dakSAne ayogya che. (10) adarzana- ahIM darzana eTale netra ke samyagdarzana. jene netra ke samyagdarzana nathI te adarzana. ahIM adarzana zabdathI netrarahita, AMdhaLo ane samyagdarzanathI rahita myAnaddhi nidrAnA udayavALo jIva vivakSita che. dIkSA apAyelo aMdha dRSTithI rahita hovAnA kAraNe pade pade chakAya virAdhaka ane Atma upaghAtaka paNa thAya. myAnaddhivALo to SavALo thayo chato gRhasthone ane sAdhuone mAraNa=mAravuM vagere kare. AthI dIkSAne ayogya che. (11) dAsa- gharanI dAsIthI utpanna thayelo athavA dravya vagerethI kharIdelo athavA RNa vagere vasula karavA mATe dhAraNa karelo hoya te dAsa kahevAya. tene dIkSA ApavAmAM Ave to tenA svAmIthI karAyelA pravrajyA tyAga karAvavo vagere doSo saMbhave che. AthI te paNa dIkSAne ayogya che. (12) duSTa- duSTa be prakAre che. kaSAya duSTa ane viSaya duSTa. temAM gurue grahaNa karelI sarSapanI bhAjImAM abhinivezavALA sAdhu vagerenI jema utkRSTa kaSAyavALo hoya te kaSAyaduSTa. paranArI vageremAM atyaMta vRddha te viSayaduSTa che. te paNa atisaMkliSTa adhyavasAyavALo hovAnA kAraNe dIkSAne ayogya che. [ahIM sarasavanI bhAjImAM abhinivezavALA sAdhunuM dRSTAMta A pramANe che kaSAyaduSTa upara sAdhanuM dRSTAMta eka sAdhu bhikSA mATe gayo. bhikSAmAM tene sArI rIte vaghArelI sarasavanI bhAjI maLI. te bhAjImAM te atyaMta AsaktivALo thayo. bhikSAthI AvIne AcAryanI pAse bhikSAnI AlocanA, karI bhikSA AlovI. pachI teNe sarasavanI bhAjI AcAryane batAvI ane lAbha ApavAnI vinaMti karI. AcArya bhagavaMta badhI bhAjI vAparI gayA. AthI te sAdhu AcArya pratye dveSavALo thayo. AcArya bhagavaMte tenA caherA uparathI ane bolavA uparathI A jANI lIdhuM. AthI AcArya bhagavaMte tenI pAse bhAjI badhI khAI javA badala micchA mi dukkaDe karyuM. to paNa te zAMta na thayo. teNe kahyuM huM tamArA dAMta bhAMgIza. A sAMbhaLIne gurue vicAryuM. A sAdhu mane kamote mArI nAkhaze. ema thAya to kadAca mAruM mRtyu asamAdhithI thAya. Ama vicArIne anya sAdhune potAnA gacchanA adhipati banAvyA. pachI pote anyagacchamAM jaIne anazana karyuM. samAdhithI devaloka pAmyA. pelo Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 205 sAdhu AcArya na dekhAvAthI tapAsa karavA lAgyo. teNe sAdhuone pUchayuM: AcArya kyAM che? sAdhuoe na kahyuM. teNe bIjAo pAsethI sAMbhaLyuM ke AcArya amuka gacchamAM gayA che. AthI te tyAM gayo. tyAM teNe AcArya kyAM che ema pUchayuM. sAdhuoe kahyuM: samAdhithI kAladharma pAmyA che. pharI teNe pUchyuM : temanuM zarIra kyAM paraThavyuM? AcArye pahelAM ja sAdhuone kahI dIdhuM hatuM ke amuka sAdhu Ave to mArA zarIranI pAriSThApanikAbhUmi tene na batAvazo. nahi to te mArA zarIrane Ama tema kheMcIne zAsanano uddAha karaze. AthI sAdhuoe na kahyuM. AthI te bIjAo pAsethI sAMbhaLIne jyAM AcAryanuM zarIra paraThavyuM hatuM tyAM gayo. najIkamAM bhUmimAMthI goLa paththara lIdho. pachI e paththarathI A dAMtathI tame sarasavanI bhAjI khAdhI che" ema bolatA teNe dAMta bhAMgI nAkhyA. guptasthAnamAM chupAIne rahelA sAdhuoe A joyuM. atitIvra kaSAya karavAmAM AvA doSo thatAM hovAthI sAdhuoe atitIvra kaSAya na karavo joIe. bRhat kalpasUtra cotho udezo gAthA-4988-89] (13) mUDha- sneha, ajJAna AdinA kAraNe tattvajJAnathI zUnya hRdayavALo mUDha kahevAya che. kRtya akRtya Adi vivekathI rahita hovAnA kAraNe tathA AItI dIkSA vivekanA mULavALI hovAnA kAraNe te mUDha dIkSAne ayogya che. (14) RNArta- RNArta prasiddha che. tene dIkSA ApavAmAM doSo paNa prasiddha che. arthAt RNanA bhArathI dabAyelo hoya tene dIkSA ApavAmAM Ave to tenI pAse RNanI mAMgaNI karavAmAM Ave tyAre zAsana uDDAha vagere doSo pratIta che. (15) jugita- jAti-karma-zarIra AdithI dUSita thayelo jaMgita che. temAM mAtaMga, kolika, jhiMpaka, mocI vagere aspRzya jAti jugita che. spRzya paNa strI-mora-kukaDA-popaTa-Adine poSanArA hoya te paNa jAti jaMgita che. vAMsa upara, doraDA upara caDhI khela karavA, nakha prakSAlana karavuM. mAchImArI karavI, pAze bAMdhI zikAra karavo, vagere niMdita kAryane karanArA karmajaMgita che. hAthapaga-kAna vagerethI rahita hoya che ane pAMgaLo, kUbaDo, vAmana, kANo vagere zarIra jugita che. te paNa lokamAM avarNavAda thavAno saMbhava hovAnA kAraNe tathA bIjA doSono saMbhava hovAnA kAraNe dIkSAne ayogya che. (16) avabaddha- dhana grahaNa karavApUrvaka athavA vidyAnimitte ATalA divaso sudhI huM tamAro chuM. A pramANe jeNe potAnI parAdhInatA karelI hoya te avabaddha kahevAya che. te kalaha Adi doSanuM kAraNa hovAnA kAraNe ayogya che. (17) bhUtaka- rUpiyA vagere mAtra samRddhithI dhanavAnono Adeza karavA mATe pravRtta thayelo hoya te bhUtaka kahevAya. tene dIkSA ApavAmAM teNe pUrve jenuM kArya kareluM hoya te gRhastha moTI aprItine dhAraNa kare mATe te paNa dIkSAne ayogya che. (18) zaikSaniHsphaTikA- zaikSa eTale dIkSA ApavAne iSTa. tenuM apaharaNa te zaikSaniHsphaTikA. upalakSaNathI mAtA-pitA vagerethI rajA nahIM apAyelo. tene dIkSA ApavI te paNa zaikSaniHsphaTikA kahevAya che. A paNa adattAdAna vagere doSa lAgatA hovAnA kAraNe dIkSAne ayogya che. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 Atmaprabodha A pramANe aDhAra puruSo dIkSAne ayogya che. kAraNa hoya to AmAMthI paNa vajasvAmI AdinI jema keTalAkane dIkSA ApavAnI anujJA che ja. (3-4). have strIomAM vIza dikSAne ayogya che te A pramANe- je advArasa bheA, purisassa tahitthiAi te ceva / guvviNI sabAlavacchA, dunni ime huMti annevi // 5 // je aDhAra bhedo puruSomAM dIkSAne ayogya kahyA te ja prakArathI te ja aDhAra bhedo strInA paNa jANavA. gurviNI ane sabAlavatsA e be bIjA paNa bheda che. temAM gurviNI eTale sagarbhA strI. ane sabAlavatsA eTale stanapAna karAvatI bALaka sahita strI. A pramANe A badhA paNa vIza strInA bhedo vratane ayogya che. doSo paNa ahIM pUrvanI jema kahevA. (5) tathA napuMsakanA je soLa bhedo AgamamAM kahelA che temAM daza atisaMkliSTa hovAnA kAraNe sarvathA dIkSAne ayogya che. te A pramANe paMDae vAie kIve, kuMbhI IsAlue ia / sauNI takkammasevI ya, pakkhiyApakkhie ia // 6 // sogaMdhie a Asatte, dasa ee napuMsagA / saMkiliTThatti sAhUNaM, pavvAiumakappiyA // 7 // (1) paMDaka (2) vAtika (3) klIba (4) kuMbhI (5) IrSALu (6) zakuni (7) tatkasevI (8) pAkSikApAkSika (9) saugaMdhika (10) Asakta. A daza napuMsako saMkliSTa cittavALA hovAnA kAraNe sAdhuone dIkSA ApavA mATe akathya che. arthAt vratane ayogya che. A badhAnuM saMkliSTapaNe sAmAnyathI nagaranA mahAdAha samAna kAmanA adhyavasAyathI yukta hovAnA kAraNe strI-puruSa sevanane AzrayIne jANavuM. A napuMsako ubhaya eTale ke strI ane puruSa ema baMnene sevanArA hoya che. AnuM svarUpa to nizIthabhASya ane pravacana sAroddhAramAMthI jANI levuM. prazna-puruSanA bhedomAM paNa napuMsako kahelA hatA ane ahIM paNa napuMsako kahyAM che, to te baMnemAM zuM vizeSa che ? uttara- tyAM puruSa AkRtivALA grahaNa karyA hatA, ahIM napuMsaka AkRtivALA grahaNa karyA che. A pramANe strIomAM paNa jANavuM. (6-7) have soLa bhedomAM bAkI rahelA je cha dIkSAne yogya che te batAve che vaddhie 1 cippie 2 ceva, maMtaosahiohae 3-4 / isisatte 5 devasatte ya 6, pavvAveja napuMsae // 8 // (1) bhaviSyamAM rAjanA aMta:puranI rakSA mATe bAlya avasthAmAM paNa jenA vRSaNo cheda karIne gALI nAkhavAmAM Ave che te vaddhitaka kahevAya che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 207 (2) utpanna thatAMnI sAthe jenA vRSaNo aMgUTho ane AMgaLIthI masaLIne pIgaLAvI nAkhavAmAM Ave che te cipita kahevAya che. A pramANe kare chate A baMne napuMsaka vedanA udayane pAme che. (3-4) koIkano maMtranA sAmarthyathI ane koIkano tevA prakAranI auSadhinA prabhAvathI puruSaveda athavA strIveda haNAI gaye chate napuMsakavedano udaya thAya. (5-6) koIkane RSinA zApathI ane koIkane devanA zApathI napuMsakavedano udaya thAya. A cha napuMsako dIkSAne yogya che. (8) kevA puruSa-strI-napuMsako dIkSAne yogya hoya have aDhAra-vIza ane daza bheda sivAyanA paNa puruSa-strI-napuMsakomAM je sarvavirati svIkAre che te batAvavAmAM Ave che amandavairAgyanimagrabuddhaya-stanUkRtAzeSakaSAyavairiNaH / RjusvabhAvAH suvinItamAnasA, bhajanti bhavyA munidharmamuttamaM // 9 // amaMda eTale nAza na pAme evA prakArano je vairAgya, temAM lIna thayelI che buddhi jemanI evA, AthI ja samasta kaSAyarUpI vairIo jeoe hInabaLavALA karelA che evA, tathA saraLa prakRtivALA, AthI ja suvinIta mana che jemanuM evA, AvA prakAranA bhavya jIvo uttama sarvavirati svarUpa munidharmane pAme che. ahIM AgaLanA padamAM vairAgyanuM amaMda evA vizeSaNanuM vidhAna karavAmAM AvyuM hovAthI rogAdithI utpanna thayelA kSaNa mAtra rahenArA vairAgyathI koI paNa siddhi thatI nathI ema sUcavyuM che. kahyuM che ke rogeNa va sogeNa va, dukkheNa va jaM jaDANa ullasai / maggaMti na veraggaM, taM vibuhA appakAlaM ti // 1 // suhiassa va duhiassa va, jaM veraggaM bhave viveeNaM / pAyaM apaccavAyaM, taM ciya cArittatarubIaM // 2 // vyAkhyA jaDa eTale viveka vinAnA teone khAMsI-zvAsa Adi rogathI athavA putra viyoga AdithI utpanna thayelA zokathI athavA vadha-baMdha Adi duHkhathI "roga-zoka Adi bahukaSTavALA asAra evA A saMsArane dhikkAra thAo' e pramANe vicAraNA svarUpa je vairAgya ullasita thAya che te vairAgya sarvaviratine ayogya hovAnA kAraNe jJAnIo tenI spRhA karatA nathI. prazna- te ayogya kema che ? uttara- alpakAla rahenAro hovAnA kAraNe ayogya che. prazna- Avo vairAgya alpakALavALo kema che ? uttara- roga Adi dUra thatAM te paNa dUra thAya che mATe alpakALavALo che. AthI ja buddhizALIone spRhaNIya nathI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 sarvaviratine yogya vairAgya prazna- to pachI sarvaviratine yogya vairAgya kevo hoya che ? uttara- sukhI athavA du:khI jIvane vivekathI je vairAgya thayo hoya te ja vairAgya prAyaH karIne avinazvara che. vivekanA mULavALo hovAnA kAraNe duHkha vagere dUra thavA chatAM paNa te vairAgya nAza pAmato nathI. AthI ja A vairAgya cAritrarUpI vRkSane utpanna karatuM hovAthI bIja jevuM bIja che. prazna- ahIM cAritrane vRkSanI upamA ApI te konI apekSAe che ? Atmaprabodha uttara- samyaktva mULa svarUpa che, prathama vrata skaMdha svarUpa che, zeSavrata zAkhA svarUpa che, prazama vagere prazAkhA svarUpa che, sakala kriyA samUha pravAla svarUpa che, labdhi kusuma svarUpa che, mokSa phaLa svarUpa che. e apekSAe upamA jANavI. ahIM prAyaH e pramANe grahaNa karyuM hovAthI naMdiSaNa vagerene vize vyabhicAra hoya to paNa doSa nathI. naMdiSeNa vasudevano pUrvabhavano jIva hato. te atikurUpavALo hovAnA kAraNe strIothI anAdara karAto manamAM atiduHkhI thayelo avivekathI paNa avinazvara evA vairAgyane pAmyo. niMdiSaNanuM dRSTAMta dharmakathI nAmanA prabhAvakamAM batAveluM che. (9) daza prakArano yatidharma have avasarathI AvelA yatidharmanA svarUpane batAve che- khaMtI 1 maddava 2 ajjava 3, muttI 4 tava 5 saMjame ya 6 bodhavve | saccaM 7 soyaM 8 AkiMcaNaM 9 ca baMbhaM ca 10 jaidhammo // 10 // (1) kSAMti- kSAMti eTale kSamA. eTale ke sarvathA krodhano tyAga. (2) mArdava- mArdava eTale mRdutA. eTale ke sarvathA mAnano tyAga. (3) Arjava- Arjava eTale sa2LatA. eTale ke sarvathA mAyAno tyAga. (4) mukti- mukti eTale nirlobhatA. eTale ke sarvathA lobhano tyAga. A kahevA dvArA munioe pahelAnA cAra kaSAyono vijaya karavo joIe ema jaNAvyuM. kAraNa ke kaSAyo A loka ane paraloka ema ubhayalokamAM jIvonA svArthano nAza ka2nA2A che. kahyuM che ke koho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA mittANi nAseI, loho savvaviNAsaNo // 1 // koho nAma maNUsassa, dehAo jAyae riU / neLa ayaMti mittArUM, dhammo ya paramasarpha // 2 // nAsiyagurUvaesa, vijjAahalattakAraNamasesaM / hrAhAyaJatAnuM, jo sevaklR suvvo mALa ? | rU // kuDilagaI kUramaI, sayAcaraNavajjio maliNo / mAyAi naro bhuaguvva, diTThamitto vi bhayajaNao // 4 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 trIjo prakAza - sarvavirati kiccAkiccaviveyaM, haNai sayA jo viDaMbaNAheU / taM kira lohapisAyaM, ko dhImaM sevae loe ? // 5 // artha- krodha prItino nAza kare che. mAna vinayano nAza kare che. mAyA mitrono nAza kare che. lobha sarva vinAza karanAro che. 1 krodha eTale manuSyanA zarIramAMthI utpanna thayelo zatru ke je mitrono tyAga karAve che ane dharmathI bhraSTa kare che. mArA jeNe gurunA upadezano nAza karyo che, je saMpUrNa vidyAne niSphaLa karavAnuM kAraNa che, je kugraharUpI hAthInuM AlAnastaMbha che, evA mAnane suvratavALo koNa seve ? hA je kuTila gativALI che, je krUra mativALI che evI mAyAthI malina thayelo nara sadAcaraNathI rahita thayelo sarpanI jema dekhAvA mAtrathI paNa bhayane utpanna karanAro che. jA je kRtya-akRtyanA vivekano nAza kare che, je sadA viDaMbanAnuM kAraNa che, kharekhara ! te lobhArUpa pizAcane lokamAM kayo buddhizALI seve ? ityAdi. vaLI- sarve paNa mokSanAM aMgomAM kaSAyano tyAga ja mukhya mokSanuM aMga che. tenA vinA bIjI kriyAthI kyAre paNa muktinI prApti na thAya. kahyuM che ke kaDakiriyAhiM dehaM, damaMti kiM te jaDA niravarAhaM / __ mUlaM savvaduhANaM, jehi kasAyA na niggahiyA // 1 // artha- jeoe sarva duHkhonA mULa evA kaSAyone haNyA nathI te mUDho niraparAdhI evA dehane kriyA karIne zA mATe dame che? arthAt tenAthI koI paNa siddhi thavAnI nathI. 15 sarva tapomAM kaSAya nigraha samAna koI tapa nathI. kAraNa ke te kaSAya nigrahathI nAgadatta ghaNuM khAto hovA chatAM siddha thayo. nAgadattanuM bIjuM nAma kUragaDUka sAdhu che. te dararoja traNa vakhata bhojana karato hovA chatAM paNa kevala kaSAya nigrahanA baLathI teNe tarata kevala lakSmIne prApta karI. AnuM kathAnaka to prasiddha ja che. AthI ahIM batAvyuM nathI. (kUragaDUka sAdhunA vRttAMta mATe juo pAnA naMbara 305) (10) dharmamAM karAtI mAyA mAyA nathI have apavAda mArgane AzrayI ahIM ja vizeSane batAve che- yaH zAsanoDDAhanivAraNAdi-saddharmakAryAya samudyataH san / tanati mAya niravatA, prom: sa vArA vasuH 22 je muni jinazAsana saMbaMdhI uDAhanuM nivAraNa karavuM vagere sArA dharmakAryane karavA mATe udyamavALo che, tathA ati saMkliSTa adhyavasAyathI rahita hovAnA kAraNe jenuM mana nirdoSa che, Avo muni mAyA Acare to te munine sArA jJAnavALA, jinamatanA ArAdhaka mahAmunioe jinazAsananI apabhrAjanAnuM nivAraNa karato hovAthI tathA svayaM AcarelA alpa mAyA ane alpakaSAyanI AlocanA vagerethI zuddhi karI leto hovAthI ArAdhaka ja kahyo che, paNa jinAjJAno virAdhaka kahyo nathI. AthI ja siddhAMtamAM paNa navamA guNasthAnaka sudhI saMjavalana mAyAno udaya kahelo che. A vize dRSTAMta A pramANe che Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 Atmaprabodha zAsana uDAha nivAraNa mATe karAtI mAyA upara muninuM dRSTAMta eka nagaramAM koIka mahAmithyAtvI rAjA rAjyanuM pAlana karato hato. tenI rANI jinadharmanI parama anurAgiNI hatI. tethI paraspara atyaMta anurAgI hovA chatAM paNa te baMneno dharmanI vicAraNAmAM haMmezAM vivAda thato. tyAre rAjAe vicAryuM. jo koI paNa prakArathI AnA guruno anAcAra pragaTa karIne batAvuM to A mauna thaIne raheze, bIjI koI rIte mauna nahIM rahe. A pramANe vicArIne eka vakhata upAyane prApta karyo che jeNe evA teNe nagaranI najIkamAM rahelA caMDikA devInA maMdiranA pUjArIne bolAvIne ekAMtamAM kahyuM. jyAre koI paNa jaina muni caMDikAnA maMdiramAM nivAsa kare tyAre tAre koIka vezyAne paNa tenI aMdara dAkhala karIne tarata dvAranA kapATa baMdha karIne A vAta mane jaNAvavI. tyAra pachI teNe paNa rAjAnI AjJAnuM pramANa karIne potAnA sthAnamAM jaIne keTalAka divaso pachI te ja pramANe te kArya karIne rAjAne jaNAvyuM. rAjAe kahyuM: savAre jyAre huM AvuM tyAre tAre kamADa kholavA. tyAra pachI te rAjAnA vacanane aMgIkAra karIne potAnA sthAnamAM gayo. te avasare sAdhue vicAryuM koI paNa mithyAtvIe TveSanI buddhithI mane A upasarga karyo dekhAya che. have huM A upasargane sArI rIte sahana karIza. paraMtu savAre ahIM AvatA mANasomAM mArA nimitte jinamatanI apabhrAjanA thaze. AthI tenA nivAraNa mATe ahIM kaMI paNa upAya karuM. A pramANe vicArIne tarata jene buddhi utpanna thaI che evA te munie maMdiranI aMdara rahelA dIvaDAthI potAnA vastra Adi sarva upakaraNano samUha bALIne tenI bhasmathI cAre bAju potAnA zarIrane lepIne ane rajoharaNanI aMdaranI lAkaDIne hAthamAM grahaNa karIne vezyAe je khUNAno Azraya karyo hato tenAthI dUranA maMdiranA khUNAmAM jaIne nizcita thaIne rahyo. vezyA to tenA tevA prakAranA bhayAnaka svarUpane joIne manamAM ati bhaya pAmatI mauna dhAraNa karIne ekAMta pradezamAM rahI. tyAra pachI savAre rANIne sAdhunA anAcAra batAvavAne icchatA rAjAe ati AgrahathI rANIne potAnI sAthe laI jaIne nagaranA mukhya ghaNAM lokonI sAthe tyAM jaIne pUjArIne kahyuM che pUjArI ! jaladI kamADa ughADa jethI ame mAtAnA darzana karIe. teNe rAjAnA AdezathI jeTalAmAM kamADa ughADyA, teTalAmAM te muni hAthamAM lAkaDI laIne nagna svarUpavALA thayelA tarata mukhethI "alakha niraMjana nAthakI jaya" e pramANe bolatA tyAMthI nIkaLIne rAjA vagere badhA lokonI madhyamAM thaIne bIjI jagyAe cAlyA gayA. tenI pAchaLa vezyA paNa nIkaLI. tyAre rAjA to te potAnA gurunA AvA duHsvarUpane joIne atyaMta lajjAvALo thayelo nIce moTuM karIne rahyo. tyAre rANIe kahyuM che svAmI ! ahIM ciMtA zuM karavI ? mithyAtvanA udayathI jIvone kaI-kaI viDaMbanA nathI thatI ? tyAra pachI rAjAe tarata UbhA thaIne potAnA sthAnamAM AvIne pUjArIne krodhathI tenuM svarUpa pUchayuM. eTale teNe kahyuM ke svAmI ! meM to ApanA kahevA anusAre ja kArya karyuM hatuM ane hamaNAM je A viparIta thayuM te huM jANato nathI. tyAra pachI rAjAe te vezyAne bolAvIne tenuM svarUpa pUchyuM. tyAre vezyAe badho paNa vRttAMta jaNAvyo ane muninA mananI dhIratAnI prazaMsA karI. tyAre rAjA tenI pravRtti sAMbhaLavAthI tathA rANInA vacanathI pratibodha pAmelo samyagdaSTi zrAvaka thayo. te muni to pharI muninA vezane dhAraNa karIne te kaSAya sthAnanI AlocanA karIne zuddha saMyamane ArAdhIne aMte sadgatinA bhAgI thayA. A pramANe zAsananA uDDAhanuM nivAraNa karavA nimitte mAyA karanAra muninuM dRSTAMta pUrNa thayuM. (11) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 11 trIjo prakAza - sarvavirati (5) tapa- have kramathI AvelA tapanuM kaMIka svarUpa batAvAya che. tapa bAhya ane atyaMtara ema be prakAre che. temAM bAhya tapa A pramANe che bAhyatapa aNasaNamUNoyariyA-vittIsaMkhevaNaM rsccaao| kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi // 12 // anazana, UNodarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza, saMlInatA e bAhya tapa che. temAM anazana eTale AhArano tyAga. te Ivara ane yAvatkathika ema be prakAre che. temAM Itvara vIrasvAmInA tIrthamAM navakArazIthI mAMDIne cha mahinA sudhI, prathama jinanA tIrthamAM varSa sudhI, ane zeSa jinanA tIrthamAM ATha mahinA sudhIno che. yAvaskathika to pAdapopagamana, Igita maraNa ane bhaktaparijJAnA bhedathI traNa prakAre che. temAM bhaktaparijJAmAM traNa athavA cAra prakAranA AhAranuM paccakhANa karavAmAM Ave che. ane zarIra parikarma svayaM kare ane bIjA pAse karAve. Igita maraNamAM to niyamA cAre prakAranA AhArano tyAga karavAmAM Ave che, bIjA pAse zarIra parikarma karAvavAno tyAga hoya che, ane Igita dezanI aMdara svayaM udvartanA Adi parikarma kare che. pAdapopagamanamAM to vRkSanI jema potAnA aMgane athavA upAMgane sama-viSama dezamAM je pramANe paDeluM hoya te ja pramANe dhAraNa karato nizcala thayelo rahe che. tathA batrIsa koLiyA AhAra puruSanI kukSine bharanAro kahyo che. aThThAvIsa koLiyA AhAra strInI kukSine bharanAro kahyo che. AvA prakAranA potAnA AhAranA mAnano saMkSepa karavA svarUpa UNodarI che. tathA vRtti eTale bhikSAcaryA, teno saMkSepa eTale dravya-kSetra Adi abhigraha vizeSathI saMkocana karavuM, te vRttisaMkSepa. tathA rasa eTale dUdha vagere teno tyAga karavo te rasatyAga. tathA kAyAnuM AsanabaMdhathI athavA locAdithI kaSTa karavuM te kAyakleza. tathA saMlInatA eTale guptatA. te iMdriya, kaSAya, yoganA viSayavALI ane strI, pazu, napuMsaka vagerethI rahita sthAnamAM rahevA svarUpa che. karAtuM evuM A tapa lokothI paNa jaNAya che. kaMIka kutIrthiko paNa kare che. AthI bAhya kahevAya che. (12) atyaMtara tapa have atyaMtara tapa A pramANe che pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggo vi ya, abbhiMtarao tavo hoi // 13 // prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna, utsarga e atyaMtara tapa che. (1) prAyazcitta- temAM prAyazcitta daza prakAre che. kahyuM che ke AloyaNa paDikamaNe, mIsa vivege tahA viussaggo / tavaccheyamUla aNavaThThappayA ya pAraMciyaM caiva // 1 // artha- Alocana-pratikramaNa-mizra-viveka tathA vyutsarga-tapa-cheda-mUla-anavasthApyatA ane pArAMcita. 15 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha 212 (1) AlocanA-temAM AlocanA eTale gurunI AgaLa potAnA duSkRtyane vacanAthI pragaTa karavuM. (2) pratikramaNa- pratikramaNa eTale pharI nahIM karavApUrvaka doSathI pAchA pharavuM. eTale ke mithyAduSkRtya ApavuM. jemake sahasA, anupayogathI zleSmAdi nAkhavAnuM mithyA duSkRtya ApavuM. paraMtu guru samakSa AlocanA na karavI. arthAt gurune jaNAvavAnI jarUra nathI. (3) mizra- je duSkRtya AlocanA ane pratikramaNa e bemAMthI ekathI zuddha na thAya tyAre tenI zuddhi mATe Alocana ane pratikramaNa ema ubhayanuM vidhAna kareluM che te mizra kahevAya che. (4) viveka- je AdhAkarma Adi AhAragrahaNa karavuM vagere duSkRtya grahaNa karelA AhAra vagereno tyAga karavAthI ja zuddha thAya che, bIjI rIte tenI zuddhi thatI nathI. A pramANe je te AhAra vagereno tyAga karavo te viveka. (5) vyutsarga- duHsvaprathI utpanna thayela duSkRtya vagerenI zuddhi mATe je kAyaceSTAno nirodha karavAmAM Ave che te vyutsarga. (6) tapa- pUrve kahelA upAyothI zuddha nahIM thatA duSkRtyanI zuddhi mATe yathAyogya nivithI mAMDIne cha mahinA sudhInA tapanuM sevana karavuM te ta5. (7) cheda- zeSa cAritra paryAyanI rakSA karavA mATe dUSita thayelA pUrvaparyAyano cheda karavo te cheda. (8) mUla- koI mahAdoSa utpanna thaye chate saMpUrNa paryAyano cheda karIne pharI mahAvratanuM AropaNa karavuM te mUla. (9) anavasthApyatA- krodha vagerenA udayathI sevelA duSkRtyanI zuddhi mATe yathokta tapa jyAM sudhI karavAmAM na Ave tyAM sudhI vratomAM ane liMgamAM sthApana karavAmAM na Ave te anavasthApya. teno bhAva te anavasthApyatA. (10) pArAMcita-munighAta rAjavadha Adi mahA akRtyanuM sevana karyA pachI liMga-kSetrakALa ane tapanI paraMparAne pAme te pArAMcita. te avyaktaliMgane dhAraNa karanArA, jinakalpika samAna, kSetranI bahAra rahelA, vipula tapa karatA AcAryone ja jaghanyathI cha mahinA ane utkRSTathI bAra varSa sudhInuM hoya che. tyAra pachI eTale ke aticAranA pAra pAmyA pachI tene dIkSA ApavAmAM Ave che. e pahelAM dIkSA ApavAmAM AvatI nathI. A daza prAyazcittamAMthI chellA be prAyazcitta prathama saMghayaNavALA ane caudapUrvadhara hoya tyAM sudhI ja hoya che. tyAra pachI to duHkhasabhasUri sudhI ATha prakAranuM ja prAyazcitta jANavuM. (2) vinaya- tathA jJAnAdi bhedathI vinaya sAta prakAranuM che. temAM jJAna-darzana-cAritra vinaya jJAna vagerenI bhakti vagere svarUpa che. mana-vacana-kAya vinaya AcArya vagerene vize sarva kAla akuzala mana-vacana-kAyAno virodha karavo ane kuzala mana-vacana-kAyAnI udIraNA karavI. aupacArika vinaya to guru Adi vize anukULa pravRtti karavA svarUpa che. A sAteya prakAranA vinayanuM munioe haMmezA AcaraNa karavuM joIe. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - sarvavirati trIjo prakAza - 213 (3) veyAvacca- veyAvacca eTale AcArya vagerene anna-pAna Adi prApta karAvavA mATe pravRtta thavuM. (4) svAdhyAya- suSThu eTale sArI rIte. A eTale maryAdApUrvaka, ahIM maryAdA akALaveLA AdinA tyAganI apekSAe ke porisInI apekSAe che. (kAlika sUtro pahelI-chellI porisImAM ja bhaNI zakAya ityAdi porisInI apekSAe maryAdA che.) adhyAya eTale adhyayana karavuM. sArI rIte maryAdApUrvaka adhyayana karavuM te svAdhyAya. svAdhyAya vAcanA-pRcchanA-parAvartanA-anuprekSAdharmakathAnA bhedathI pAMca prakArano che. temAM nahIM bhaNelA sUtrane zAstrokta vidhithI gurunA mukhathI grahaNa karavuM te vAcanA. tyAra pachI saMdeha thAya to pUchavuM te pRcchanA. pUchyA pachI nizcita kareluM sUtra bhUlI na javAya eTalA mATe guNavuM te parAvartanA. sUtranI jema arthanuM paNa ciMtana karavuM te anuprekSA. abhyAsa karelA sUtra ane arthano bIjAne upadeza Apavo te dharmakathA. ahIM sUtra aMga praviSTa ane aMgabAhya ema be prakAranuM che. temAM zrutaviziSTa puruSa be paga, be jaMghA, be uru, gAtrakrika (= pITha ane uda2), be bAhu, Doka ane mastaka ema bAra aMgavALo che. A pramANe pravacanarUpI puruSanA aMgamAM pravezeluM=raheluM aMgapraviSTa bAra prakAranuM che. te A pramANe- pravacana puruSanA be paga AcArAMga ane sUtrakRtAMga che. be jaMghA sthAnAMga ane samavAyAMga che. be uru bhagavatIjI ane jJAtAdharmakathAMga che. pITha ane udara svarUpa gAtraddhika upAsaka dazAMga ane aMtakRdazAMga che. be bAhu anuttara upapAtika dazA ane prazna vyAkaraNa che. Doka vipAka zruta che ane mastaka dRSTivAda che. aMgabAhya to Avazyaka-upAMga-prakIrNaka Adi bhedathI aneka prakAranuM jANavuM. (13) have dIkSA grahaNa karyA pachI jeTalA varSathI jenI vAcanA grahaNa karavI joIe tenuM svarUpa vyavahAra sUtramAM kahelI gAthAthI batAvavAmAM Ave che-- kAlakkameNa pattaM, saMvaccharamAiNA u jaM jaMmi / taM taMmi ceva dhIro, vAejjA so ya kAlo'yaM // 14 // tivarisapariyAgassa u, AyArapakappanAmamajjhayaNaM / cauvarisassa ya sammaM, sUyagaDaM nAma aMgaM ti // 15 // dasakappavavahArA, saMvaccharapaNagadikkhiyasseva / ThANaM samavAo vi ya, aMge te aTThavAsassa // 16 // dasavAsassa viyAho, ikkArasavAsiyassa ya ime u / khuDDiyavimANamAI, ajjhayaNA paMca nAyavvA // 17 // bArasavAsassa tahA, aruNuvavAyAi paMca ajjhayaNA / terasavAsassa tahA, uTThANasuyAiyA cauro // 18 // caudasavAsassa tahA, AsIvisabhAvaNaM jiNA biMti / pannarasavAsigassa ya, diTThIvisabhAvaNaM taha ya // 19 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 14 Atmaprabodha solasavAsAIsu ya, egottaravuDDiesu jahasaMkhaM / cAraNabhAvaNa mahasuvi(mi)NabhAvaNA teyagginisaggA // 20 // eguNavIsagassa ya, diTThIvAo duvaalsmmNgN| saMpuNNavIsavariso, aNuvAI savvasuttassa // 21 // paryAya anusAra sUtravAcanA saMvatsarAdi kAlanA anukrame karI je-je kAla prApta thAya te - te kAle dhIrapuruSa vAcanA le che. te kAla A pramANe che traNa varSanA dIkSA paryAyavALo AcAraprakalpa nAmanA adhyayana sudhI vAcanA le che. cAra varSavALo sUyagaDAMga nAme bIjA aMga sudhI vAcanA le che. ahIM AcAraprakalpa eTale nizItha sUtranuM adhyayana samajavuM. pAMca varSano dIkSita dazAzrutaskaMdha, kalpasUtra ane vyavahArasUtranI vAcanA laI zake che. ATha varSanA dIkSA paryAyavALo puruSa zrI sthAnAMga ane cothuM samavAyAMga vAMcI zake che. daza varSanA paryAyavALAthI zrI bhagavatIjI vAMcI zakAya che. agiyAra varSanA paryAyavALAthI zrI khuphiyarimANavibhatti Adi pAMca adhyayana vAcya che. bAra varSanA paryAyavALAne mATe zrI aruNovavAI Adi pAMca adhyayana kahelAM che. tera varSanA dIkSA paryAyavALAne uDhANakRtAdika cAra (adhyayana kahelAM che.) - cauda varSanA paryAyavALAne zrI AzIviSa bhAvanA vAcanIya che. paMdara varSanA paryAyavALAne daSTiviSa bhAvanA (vAcanIya che.) soLa varSanA paryAyavALA cAraNabhAvanA sudhI vAMcI zake che, sattara varSanA paryAyavALAne mahAsumiNa bhAvanA ane aDhAra varSanA paryAyavALAne teyakjhinisagna bhAvanA sudhI adhyayana karavuM yogya che. ogaNIsa varSanA paryAyavALAne bAramuM daSTivAda ane saMpUrNa vIza varSanA paryAyavALA munine sarva sUtranI AjJA che ema jinezvara bhagavaMto kahe che. (14-21). vaLI svAdhyAyaM kurvadbhiH, saMyamamArgAvirAdhakairmunibhiH / vyAviddhatvapramukhA, aticArAH sarvathA vAH // 22 // svAdhyAyamAM aticArono tyAga karavo saMyama mArganA avirAdhaka munioe svAdhyAya karatA, vyAviddhatva vagere aticArono sarvathA tyAga karavo joIe. Ano bhAvArtha A pramANe che- (1) vyAviddhatva eTale viparItatA (2) vyatyAgraMDitva eTale judA-judA AlApakone bhegA karavA vaDe be traNavAra kahevuM. (3) hInAkSaratva (4) ati Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 215 akSaratva (5) padahInatva (6) vinaya hInatva (7) udAtta Adi ghoSa hInatva (8) yogahInatvajoga karyA vinA bhaNavuM. (9) suSudAna eTale alpa zrutane yogya pAtrane gurue adhika ApavuM. (10) duSkupratIpsana eTale lUSita hRdayathI grahaNa karavuM. (11) akAle sva ca karavo, (12) kAle svAdhyAya na karavo. (13) asvAdhyAyanA kALe svAdhyAya karavo. (14) svAdhyAyanA kAle svAdhyAya na karavo. AnuM svarUpa vizeSathI Avazyaka AdithI jANI levuM. A aticArono tyAga karIne svAdhyAya karatA munione mahAlAbha prApta thAya che. anyathA vidyAdharanI jema vidyAnuM niSphaLa javuM vagere mahA doSo saMbhave che. temAM hInAkSaratva doSamAM vidyAdharanuM dRSTAMta A pramANe che vidyAdharanuM dRSTAMta eka vakhata rAjagRha nagaranI najIkanA udyAnamAM zrIvIra svAmI samavasaryA. tyAre svAmInA AgamananI vArtA sAMbhaLavAthI khuza thayelo zreNika rAjA abhayakumAra AdithI yukta tyAM AvIne svAmIne traNa pradakSiNA karIne namIne zreSThatara sura-asura-vidyAdhara-naranA samUhathI zobhatI sabhAmAM potAne ucita sthAnamAM beTho. tyAra pachI dharma sAMbhaLIne parSadA pAchI jatI hatI tyAre eka koIka vidyAdhara AkAzamAM javA mATe uDato vAraMvAra pRthvI upara paDyo. tyAre tenA svarUpane joIne vismita pAmelA zreNike svAmIne tenA uDavAnuM ane paDavAnuM kAraNa pUchayuM. tyAre svAmIe kahyuM: Ane gaganagAminI vidyAno eka akSara bhUlAI gayo che. tethI A upara javA mATe samartha thato nathI. tyAra pachI rAjAnI najIkamAM rahelA abhayakumAre te jinanA vacanane sAMbhaLIne tarata tyAM jaIne vidyAdharane kahyuMH tArI vidyAno eka akSara bhUlAI gayo che. jo tuM mane A vidyA Ape to, huM te akSara tane ApuM. tyAre teNe paNa tenA vacanane svIkAryuM. eTale abhayakumAra jUna thayela akSara tene ApIne ane te vidyA tenI pAsethI grahaNa karIne potAnA sthAnamAM Avyo. vidyAdhara paNa pUrNa vidyAne prApta karI AkAzamAM UDyo, ane krame karI potAnA sthAnamAM gayo. A pramANe vidyAdharano vRttAMta pUrNa thayo. (22). A dRSTAMtane sAMbhaLIne munioe doSano tyAga karavAmAM prayatna karavo joIe. vaLI bIjuM svayaM svAdhyAya karatA ane bIjAne svAdhyAya karAvatA munie prathama soLavacano avazya jANavA joIe. ane te anuyoga dvAra vagere sUramAM kahelA che. te A pramANe cheliNgtiyN 3 vayaNatiyaM 6, kAlatiyaM 9 taha parokkha 10 paccakkhaM 11 / uvaNaya'vaNayacaukkaM 15, ajjhatthaM 16 ceva solasamaM // 23 // traNa liMga, traNa vacana, traNa kALa, parokSa, pratyakSa, cAra prakAranuM upanaya-apanayavacana ane adhyAtma vacana ema soLa vacano che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 Atmaprabodha strI-puruSa-napuMsaka liMga jemAM pradhAna che evA vacano. jema ke A strI che. A puruSa che. A kula che ItyAdi. tathA ekavacana-dvivacana-bahuvacana ema vacana jemAM pradhAna che evAM vacano. jemake sevaH tevI sevA ityAdi. atIta-vartamAna-anAgata kALano nirdeza jemAM pradhAna hoya evAM vacano, jemake marata, varAti, variSyati ityAdi. tathA "te' e pramANe parokSa nirdeza karanAruM vacana te parokSa vacana. "A" e pramANe pratyakSanuM nirdeza karanAruM vacana te pratyakSa vacana. tathA upanaya-apanaya vacana cAra prakAranuM che. temAM upanayavacana eTale prazaMsA vacana. jemake-A strI rUpavatI che. apanayavacana eTale niMdA vacana. jemake-A strI kurUpavatI che. upanaya-apanaya vacana eTale pahelA prazaMsA karI pachI niMdA kare. jemake-A strI rUpavatI che paraMtu duHzIlA che. apanayaupanaya vacana eTale ke pahelA niMdA karI pachI prazaMsA kare. jemake-A kurUpavatI che paraMtu suzIlA che. tathA manamAM bIjuM dhAraNa karI ThagavAnI buddhithI bIjuM bolavAne icchato hovA chatAM paNa sahasA je manamAM hoya te ja kahe te adhyAtma vacana soLamuM che. kharekhara ! jeo A soLa vacanone nahIM jANatA ja sUtra vAcanA AdimAM pravarte che, mUDha evA teo jinavacananuM ullaMghana karavAthI jinAjJAnA virAdhaka ja che. AthI susAdhuoe A soLa vacano jANavApUrvaka ja pahelAM kahelI vidhithI sUtrArthano svAdhyAya karavo joIe. (5) dhyAna-aMtarmuhUrtamAtra kAlavALuM, ekAgra cittanA adhyavasAyavALuM dhyAna Arta, raudra, dharma ane zuklanA bhedathI cAra prakAranuM chuM. ArtadhyAna temAM duHkhI athavA pIDita jIvane je thAya te ArtadhyAna che. te ISTa viyoga, aniSTa saMyoga, roganI ciMtA ane agrazoca ema cAra prakAranuM che. temAM zabda-rUpa-rasa-sparza-gaMdha svarUpa ISTa viSayono mane kyAre paNa viyoga na thAo ItyAdi ciMtavavuM te ISTa viyoga viSayavALuM ArtadhyAna che. aniSTa zabdAdi viSayono saMyoga mane kyAre paNa prApta na thAo. e pramANe ciMtavavuM te aniSTa saMyoga viSayavALuM ArtadhyAna che. roga utpanna thayA pachI bahu ciMtA karavI te rogaciMtA viSayavALuM ArtadhyAna che. devapaNuM-cakravartIpaNuM Adi RddhinI prArthanA vagere anAgata kALa saMbaMdhI kAryanI ciMtA karavI te acazoca viSayavALuM ArtadhyAna che. A ArtadhyAna zoka, AkraMdana, potAnA zarIrane tADana karavuM Adi lakSaNathI jANI zakAya che. A tiryaMca gatimAM javAnuM kAraNa che. Ano saMbhava chaThThA guNasthAnaka sudhI jANavo. raudradhyAna je durbala jIvone rovaDAve te rudra, arthAt ddha eTale prANIvadha AdimAM pariNata AtmA. tenuM karma te raudra. te hiMsAnubaMdhI, mRSAnubaMdhI, cauryAnubaMdhI ane parigraharakSaNAnubaMdhI ema cAra prakAranuM che. hiMsAnubaMdhI- prANIo vize vadha-baMdhana-dahana-aMkakaraNa-mAraNa AdinI vicAraNA karavI te hiMsAnubaMdhI raudradhyAna. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 217 mRSAnubaMdhI- paizUnya, asabhya, asatya, ghAta Adi vacananI vicAraNA karavI te mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. cauryAnubaMdhI- tIvra kopa ane lobhathI Akula prANInA ghAtamAM tatpara, ane paralokanA bhayathI nirapekSa evI je paradravya apaharaNa karavAnI vicAraNA karavI te cauryAnubaMdhI raudradhyAna che. parigraharakSaNAnubaMdhI- sarvajananI zaMkA karavAmAM tatpara, paranA upaghAtamAM parAyaNa, ane viSayasukhane sAdhanArI, evI je dravyanA saMrakSaNanI vicAraNA karavI te parigraha rakSaNAnubaMdhI raudradhyAna che. A dhyAna prANIvadha Adi lakSaNathI jANI zakAya che. narakagatimAM javAnuM kAraNa che. Ano saMbhava pAMcamA guNasthAnaka sudhI jANavo. keTalAka to Ano cotho prakAra chaThThA guNasthAnaka sudhI paNa mAne che. dharmadhyAna kSamA Adi daza prakAranA dharmathI yukta te dharma. te AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAka vicaya ane saMsthAna vicatha ema cAra prakAre che. AjJAvicaya- zrImAn sarvajJapuruSonI AjJAnI vicAraNA karavI te AjJAvicaya dharmadhyAna apAyaricaya- rAga-dveSa-kaSAya-iMdriyane vaza thayelA jIvonA sAMsArika apAyanI (anarthanI) vicAraNA te apAyaricaya dharmadhyAna. vipAkavicaya- jJAnAvaraNa Adi zubhAzubhakarmanA vipAkanI (phaLanI) vicAraNA karavI te vipAkavicaya dharmadhyAna. saMsthAnA vicaya- pRthvI valaya, dviIpa, samudra vagere vastunA saMsthAna Adi dharmonI vicAraNA karavI te saMsthAna vicaya dharmadhyAna. - A dhyAna jinokta tattva upara zraddhA karavI vagere citrathI jANI zakAya che. devagati Adi phaLane sAdhanAruM che. Ano saMbhava cothA ke pAMcamA guNasthAnakathI mAMDIne sAtamA AThamA guNasthAnaka sudhI jANavo. temAM cothA guNasthAnake AgaLanA be bhedo ane pAMcamA guNasthAnake traNa bhedo hoya che. zukladhyAna ATha prakAranA karmamalane je zuddha kare te zukla. te pRthakatva vitarka sapravicAra, ekatva vitarka apravicAra, sUkSmakriyA apratipAti ane samucchinna kriyA anivRtti ema cAra prakAre che. pRthakatvavitarka sapravicAra- jemAM bhAvayutane anusAra aMtaraMga dhvanirUpa vitarka arthathI arthAtaramAM, zabdathI zabdAMtaramAM ane yogathI yogAMtaramAM saMkrame. vaLI potAnA zuddha Atma dravyathI dravyAMtaramAM jAya, guNathI guNAMtaramAM jAya athavA paryAyathI paryAyAMtaramAM jAya te pRthakatvavitarka sapravicAra zukla dhyAna che. kahyuM che ke Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 Atmaprabodha zrutacintA vitarkaH syA-dvicAraH saGkamo mataH / pRthaktvaM syAdanekatvaM, bhavatyetat trayAtmakaM // 1 // artha vitarka eTale zratanI vicAraNA. vicAra eTale saMkrama ane pRthakatva eTale anekapaNuM. A traNa svarUpa A dhyAna hoya che. enA svazuddhAtmAnubhUtyAtma-bhAva zrutAvalambanAt / antarjalpo vitarkaH syAt, yasmiMstatsavitarkajam // 2 // artha- potAnA zuddha AtmAnubhUti svarUpa AtmAne bhAvakRtanA AlaMbanathI je aMtarjalpa thAya che te vitarka kahevAya che. ane temAM thayeluM te vitarkaja kahevAya che. mArA arthAdarthAntare zabdAt, zabdAntare ca saGkamaH / yodyottare yatra, vivAra taduSyate | 3 | artha- arthathI arthAtaramAM ane zabdathI zabdAMtaramAM javuM te saMkrama kahevAya che. jyAM yogamAMthI yogAMtaramAM javuM te vicAra kahevAya che. mArA dravyAdravyAntaraM yAti, guNAdyAti guNAntaram / paryAyAdanyaparyAyaM, sa pRthaktvaM bhavatyataH // 4 // artha- dravyamAMthI dravyAMtaramAM jAya che, guNamAMthI guNotaramAM jAya che, paryAyamAMthI paryAyAMtaramAM jAya che AthI te pRthakatva kahevAya che. prajA A dhyAna AThamA guNasthAnakathI mAMDIne agiyAramA guNasthAnaka sudhI hoya che. ekatva vitarka apravicAra- zabdathI zabdAMtaramAM ityAdi saMkramathI rahita nizcala eka dravyanI athavA eka paryAyanI athavA eka guNanI bhAvazrutanA AlaMbanathI je vicAraNA karavI te ekatva vitarka apravicAra zukla dhyAna, A dhyAna bAramA guNasthAnake ja hoya che. temAM guNasthAnake to dhyAnAMtara hoya che. sUmakriyA apratipAti- jyAM kevalI bhagavAna aciMtya AtmazaktithI bAdara kAyayogamAM svabhAvathI rahIne bAdara vacana yoga ane bAdara manoyoga ema bAdara be yogane sUkSma kare che. tyAra pachI sUkSma vacana yoga ane sUkSma manoyogamAM rahIne bAda kAyayogane sUkSma kare che. tyAra pachI pharI sUkSma kAyayogamAM kSaNamAtra rahIne tarata sUkSma vacana yoga ane sUkSma manoyogano sarvathA nigraha kare che tyAra pachI sUkSma kAyayogamAM kSaNavAra rahIne sUkSma kriyAvALA, cit svarUpa potAnA AtmAno svayaM ja anubhava kare che ane tene yogya zubhapariNAmanA pratipAtane pAmato nathI te sUkSmakriyA apratipAti zukladhyAna che. A dhyAna teramA guNasthAnakanA aMte hoya che. samucchinnakriyA anivRtti- jyAM sUkSma kriyAno paNa samuccheda thAya che ane akriyAne yogya paramavizuddha pariNAmanI nivRtti nathI te samucchinna kriyA anivRtti zukla dhyAna che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 trIjo prakAza - sarvavirati A dhyAna caudamA guNa sthAnake hoya che. tyAra pachI jIva siddhine pAme che. A dhyAna abAdhA,asaMmoha Adi liMgathI jANI zakAya che ane mokSa Adi phaLane sAdhanAruM che. A cAra prakAranA dhyAnamAMthI dharma ane zukla e be ja dhyAna nirjarAne sAdhanArA hovAthI atyaMtara taporUpa jANavA. Arta ane raudradhyAna baMdhanA hetu hovAthI atyaMtara taporUpa nathI. AthI samyagdaSTioe A baMneno sarvathA tyAga ja karavo joIe. jo tema karavAmAM na Ave to naMdamaNikAra, kaMDarIka AdinI jema mahAduHkhanI prApti thAya. jo ke mana aticaMcaLa hovAnA kAraNe kudhyAnane pAme to paNa dhIrapuruSoe prasannacaMdra AdinI jema tenA nivAraNamAM ja AtmavIryano ullAsa karavo joIe ane dharma ane zukla e be sadhyAnano niraMtara abhyAsa karavo joIe. (6) utsarga- tyAga karavA yogya vastuno tyAga karavo te vyutsarga. te bAhya ane atyaMtara ema be prakAre che. temAM gaNa-zarIra-upadhi-AhArano tyAga karavo te bAhya vyutsarga che. krodha Adi kaSAyono tyAga karavo te atyaMtara vyutsarga che. prazna- utsarga to prAyazcittamAM kahelo ja che to pharI ahIM kahevAthI zuM ? - uttara- tamArI vAta sAcI che, paraMtu pahelA te aticAranI zuddhi mATe kahelo hato ane ahIM to sAmAnyathI nirjarA mATe kahelo che. mATe punarukti nathI. A cha prakArano tapa loko vaDe nahIM jaNAto hovAthI, anya darzanIo tenuM sArI rIte sevana na karatA hovAthI, mokSaprAptimAM aMtaraMga kAraNa hovAthI, atyaMtara karmone tapAvato hovAthI atyaMtara kahevAya che. A pramANe tapanuM svarUpa kahyuM. (23) (6) saMyama- have kramathI prApta thayelA saMyamanA svarUpane kaMIka batAvavAmAM Ave chesaM eTale samasta rIte. yamana eTale sAvagha yogathI pAchA pharavuM, te saMyama. te sattara prakAranuM che. te A pramANe- paJcAzravAdviramaNaM, paJcendriyanigrahaH kaSAyajayaH / daNDatrayaviratizce-ti saMyamaH saptadazabhedaH // 24 // saMyamanA 17 prakAra pAMca AzravathI viramaNa, pAMca iMdriyano nigraha, cAra kaSAyano jaya, traNa daMDathI virati ema saMyama sattara prakAre che. prANAtipAta Adi pAMca AzravathI viramaNa eTale ke pAMca mahAvratane dhAraNa karavuM. vratonuM svarUpa A pramANe che paheluM vrata- sAdhu trasa ane sthAvara ema sarve paNa jIvone mana-vacana-ane kAyAthI svayaM haNatA nathI, bIjA pAse haNAvatA nathI ane haNatA evA bIjAnI anumodanA paNa karatA nathI. bIjuM vrata- trividha-trividha bhAMgAthI ja rAga-dveSa-krodha-mAna-mAyA-lobha-hAsya-bhaya-kalaha Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha vagerethI prANAMte paNa mRSAvAda bolatA nathI. mRSAvAda cAra prakArano che. sadbhAvano niSedha ka2vo. asadbhAvanuM uddbhAvana karavuM, arthAtara kahevuM ane gaavacana kahevuM. 220 sadbhAvano niSedha- jemake AtmA nathI. asadbhAvanuM udbhAvana- jemake AtmA zyAmaka taMDulamAtra che athavA lalATamAM rahelo che. arthAtara kahevuM- jemake gAyane azva Adi zabdathI kahevuM. garhavacana- jema ke kANAne kANA zabdathI ja bolAvavo. trIjuM vrata- sAdhu upayogavALo thayelo trividha-trividha bhAMgAthI ja jIvathI, tIrthaMka2thI, svAmIthI ane guruthI nahIM apAyelI alpa paNa vastune grahaNa karato nathI. sacitta vastune jIva adatta kahevAya che. potAnA vinAzanI zaMkAthI jIve potAnAthI Azrita zarIra arpaNa na karyuM hovAthI tene grahaNa ka2nA2ne jIva adatta lAge. athavA baLAtkAre dIkSA apAto ziSya paNa jIva adatta kahevAya che. acitta vastu paNa je tIrthaMkare anujJA nathI ApI evI suvarNa vagere vastune grahaNa karanArane tIrthaMkara adatta lAge. tIrthaMkare anujJA ApI hovA chatAM je vastra-azana Adi vastu svAmIe na ApI hoya tene grahaNa karanArane svAmI adatta lAge. svAmIe anujJA ApI hovA chatAM paNa je vastuno koIpaNa kAraNathI gurue niSedha karyo hoya. jemake- 'he mune ! tuM A vastune grahaNa na karato' lobha AdinA kAraNe te vastu grahaNa karanArane guru adatta lAge. athavA guru pAse AlocanA karyA vinA bhojana karanArane guru adatta lAge. cothuM vrata- sAdhu aDhAra prakAranuM maithuna na seve. temAM audArika zarIra saMbaMdhI maithuna manathI svayaM na seve. bIjAne tenuM sevana karavAmAM preraNA na kare. maithuna sevatA bIjAnI anumodanA paNa na kare. ema traNa bheda thayA. A pramANe vacanathI paNa traNa bheda thayA. kAyAthI paNa traNa bheda thayA. A badhA maLI nava bheda thayA. audArikathI jema A nava bheda thayA tema vaikriya zarIra saMbaMdhI maithunathI paNa nava bheda thayA. A badhA maLIne aDhAra bheda thAya che. pAMcamuM vrata- sAdhu saMyamamAM upakAraka upadhi sivAyano badhA ya parigrahano trividha trividha bhAMgAthI tyAga kare che. saMyamamAM upakAraka upadhi aughika ane aupagrahika ema be prakAranI che. temAM je pravAhathI grahaNa karAya che ane kAraNe bhogavAya che te vastra-pAtra-rajoharaNa Adi caudabhedavALI audhika upadhi che. ane je kAraNe grahaNa karAya che ane kAraNe bhogavAya che, te saMthAro-uttarapaTTo Adi aneka prakAre aupagrahika upadhi che. muni A audhika ane aupagrahika upadhi saMbaMdhI paNa mamatva na dhare. mamatvarahita hovAthI ja saMyamayAtrA mATe baMne prakAranI upadhine dhAraNa karatA paNa munio niSparigrahI ja che. kahyuM che ja ke na so pariggaho vutto, nAyaputteNa tAiNA // mucchA pariAdo vutto, Drphe vuAM mahesiLA || o || (vaMzavai. . 6, -2) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati artha- (bhava aTavImAM) rakSaNa karanArA vIra svAmIe tene (upadhine) parigraha kahyo nathI. paNa mUrchAne parigraha kahyo che. A pramANe mahARSio kahe che. athavA muni dravya vagere cAreyamAM mamatva na kare. temAM dravyathI upadhi vageremAM athavA zrAvaka vageremAM, kSetrathI nagara-grAma vageremAM athavA manojJa vasati vageremAM, kAlathI zarada vageremAM athavA divasa vageremAM, bhAvathI zarIra puSTi vageremAM athavA krodha vageremAM mamatva na kare. chaThuM vrata- mahAvratamAM upayogI hovAthI chaThTha rAtribhojana nivRtti vrata paNa munioe avazya dhAraNa karavuM joIe. rAtribhojana cAra prakAranuM che. divase grahaNa kareluM divase khAya. divase grahaNa kareluM rAtre khAya. rAtre grahaNa kareluM divase khAya. rAtre grahaNa kareluM rAtre khAya. temAM divase azana vagere grahaNa karIne rAtre vasatimAM rAkhI mUke ane bIjA divase khAnArane pahelo bhAMgo lAge. bAkInA traNa bheda paNa sugama che. A cAre prakAranuM paNa rAtribhojana paMcamahAvratano vighAta karanAruM hovAthI svapara. AgamamAM niSedha karelo hovAthI ane azakya parihAra evA kuMthuA Adi sUkSma jIvavadhavALuM hovAthI vatIoe avazya tyAga karavA yogya che. A pramANe pAMca mahAvratanA pAlananuM svarUpa kahyuM. have pAMca iMdriyanA nigrahanuM svarUpa A pramANe che A pAMca mahAvratonuM pAlana karavA icchato muni zabda-rUpa-gaMdha-rasa-sparza svarUpa pAMca viSayamAM rAgadveSano tyAga karavAthI zrotra-netra-prANa-jillA-sparzana svarUpa pAMca iMdriyano nigraha kare che. te A pramANe susvaravALA muraja-veNu-vINA-vanitA vagerenA zubha ane kAgaDA-UMTa-ghuvaDa-gadheDA-gharaTTa vagerenA azubha zabda sAMbhaLIne, alaMkRta karelA hAthI-ghoDA-strI vagerenA zubha ane kubaDAkoDhiyA-vRddha marelA vagerenA azubha rUpane joIne, caMdana-kapUra-agaru-kastUrI vagerenA zubha ane mala-mUtra-mRta kalevara vagerenA azubha gaMdhane suMghIne, matyaMDI (ukALelA zeraDInA rasanI rAba), sAkara-modaka vagerenA zubha ane lukhA, vAsI anna, khArA pANI vagerenA azubharasano AsvAda karIne, strI-gAdalA-dukUla vagerenA zubha ane paththara-kAMTA-kAMkarA vagerenA azubha sparzane anubhavIne jyAre A mane ISTa che ema rAgane ane A mane aniSTa che ema dveSane dhAraNa na kare, tyAre te muni krame karIne zrota vagere indriyano nigraha karanAro thAya che. jyAre bhaktabhogI evA koIka sAdhune pUrve karelI krIDAnuM smaraNa thavA vagerethI ane bIjA koIne kutUhalanA kAraNe indriyo uddhata bane che, tyAre teNe potAnA AtmAne A pramANe hitazikSA ApavI. parimiyAnuM nutra-masaMkiya vArivAhiyaM teDuM | pariNaivirasA visayA, aNuraMjasi ? tesuM kiM jIva ! // 1 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 Atmaprabodha artha- he jIva ! AyuSya parimita che, yauvana kAyama rahetuM nathI. zarIra vyAdhithI bAdhA pAmanAruM che, viSayo pariNAme virasa che, to pachI temAM rAga kema kare che ? je sAdhu iMdriyono nigraha karato nathI paraMtu uddhata ghoDAonI jema iMdriyone svecchAcArI kare che, te sAdhu A lokamAM ane paralokamAM mahA duHkhano bhAgI thAya che. ahIM anvayavyatirekathI jJAtAdharmakathAgamAM kaheluM be kAcabAnuM dRSTAMta A pramANe che be kAcabAnuM daSTAMta vArANasI nagarInI najIkamAM gaMgA nadImAM mRdaMgatIra nAmanA drahamAM gukheMdriya ane agupheMdriya nAmanA be kAcabA rahetA hatA. eka vakhata sthalacArI kIDA vagerenA mAMsanA arthI teo baMne drahanI bahAra nIkaLyA ane duSTa be ziyALoe temane joyA. tyAre bhayabhIta thayelA teo baMnee potAnA cAreya pagone ane Dokane karoTimAM khoparImAM chUpAvIne nizreSTa thayelA jANe nirjIva na hoya tema rahyA. tyAra pachI baMne ziyALo vAraMvAra halAvavA - UMce pheMkavA - nIce pheMkavA - pagathI ghAta karavo vagerethI kaMI paNa bagADavA samartha na thayA eTale keTaleka dUra jaIne ekAMtamAM rahyAM. tyAre aguseMdriya kAcabAe capaLatAthI potAnA pagone ane Dokane jeTalAmAM bahAra kADhyA teTalAmAM te baMne ziyALe tarata tenA TukaDeTukaDA karI nAkhyA. eTale te maraNa pAmyo. ane bIjo acapaLa kAcabo ghaNA kALa sudhI te pramANe ja rahyo ke jyAM sudhI te baMne ziyALo ghaNo kALa rahIne thAkelA bIjI jagyAe gayA. tyAra pachI te kAcabo dhIme dhIme dizAnuM avalokana karIne kUdako mArIne tarata drahamAM gayo ane sukhI thayo. A pramANe pAMce aMgane gopavanAra kAcabAnI jema pAMce idriyone gopavanArA bhavyAtmAo sadA sukhI thAya che ane bIjA to bIjA kAcabAnI jema duHkhI thAya che. AthI munioe pAMce Idriyano jaya karavAmAM prayatna karavo joIe. A pramANe iMdriyajayamAM be kAcabAno upanaya che. A pramANe IdriyanigraharUpa saMyama kahyuM. have kaSAyajayanuM svarUpa A pramANe che- pAMce iMdriyano nigraha karanAra sAdhu udayamAM nahIM AvelA cAre ya kaSAyone udayamAM nahIM AvavA devAthI ane udayamAM AvelA cAre ya kaSAyone niSphaLa karavAthI jaya kare. arthAt nirodha kare. jyAM prANIo kaSAya che = kheMcAya che te kaSa eTale saMsAra. jenAthI te saMsAramAM jAya che te kaSAya. ane te krodha-mAna-mAyA-lobhanA bhedathI cAra prakAre che. vaLI te cAreyanA paNa anaMtAnubaMdhI vagere cAra bheda che. temAM anaMta bhavabhramaNa karAvavA dvArA bAMdhe che te anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha. jenA udaye jIvo samyakatvane pAmatA nathI. athavA samyakatvane pAmyA hoya to vamI nAMkhe che. je kaSAyo vidyamAna hoya tyAre viratirUpa paccakakhANa sarvathA paNa nathI thatuM te apratyAkhyAna kaSAyo. jenA udaye prApta karelA samyakatvavALA jIvone paNa dezaviratirUpa pariNAma thato nathI. kadAca thayo hoya to paNa nAza pAme che. sarvaviratirUpa pratyAkhyAnanuM AvaraNa kare te pratyAkhyAnAvaraNa. jenA udaye jIvo sarvaviratine pAmatA nathI. prApta thayelI sarvaviratine paNa nAza kare che. paNa dezaviratino niSedha nathI. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 2 23 saM eTale kaMIka. grAnti (rUti vananaM) eTale bALe che. je kaMIka bALe che te saMjavalana. je pariSaha ane upasarga AvI paDe chate sAdhuone paNa audayika bhAvamAM lAve che te saMjavalana. jeno udaya thaye chate yathAkhyAta cAritra prApta thatuM nathI. bAkInA cAritranA bhedo hoya che. A anaMtAnubaMdhI vagere kaSAyo krame karI lAvajIva-varSa-cAra mahinA-paMdara divasa sudhI rahenArA che. naraka-tiryaMca-manuSya-devagatine prApta karAvanArA che. agiyAramA guNa sthAnakanA agrabhAga sudhI ArUDha thayelA paNa sAdhune pADIne pharI mithyAvarUpI aMdhArA kUvAmAM pADanArA che. zuddha AtmaguNano ghAta karanArA che. sarva anarthanA mULa svarUpa che. AthI subuddhizALIoe Ano sarvathA vizvAsa na karavo joIe. paraMtu Ano nigraha karavAmAM ja prayatna karavo joIe. kahyuM che ke jAjIvavarisacaumAsa-pakkhagA narayatiriyanaraamarA / sammANusavvavirai-ahakkhAyacarittaghAyakarA // 1 // jai uvasaMtakasAo, lahai aNaMtaM puNo vi paDivAyaM / na hu to vIsasiavvaM, thove vi kasAyasesaMmi // 2 // tattamiNaM sAramiNaM, duvAlasaMgIi esa bhAvattho / jaM bhavabhamaNasahAyA, ime kasAyA caijati // 3 // artha- mAvajIva-varasa-cAramAsa-pakSa sudhI rahenArA, naraka-tiryaMca-manuSya-devagatine pamADanArA, samyakatva-dezavirati-sarvavirati-yathAkhyAta cAritrano ghAta karanArA che. 1 jo upazAMta kaSAya guNasthAnane pAmelo (paNa) sAdhu (kaSAyanA kAraNe) pharI paNa anaMta pratipAtane pAme che, arthAt anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhame che, to thoDo paNa kaSAya bAkI rahyo hoya to paNa teno vizvAsa karavA jevo nathI. merA dvAdaza aMganuM A ja tattva che, A ja sAra che, A ja bhAvArtha che ke bhavabhramaNamAM sahAya karanArA A kaSAyono tyAga karavAmAM Ave. hA A pramANe kaSAya jaya svarUpa saMyama kahyuM. - have daMDatrayanI viratinuM svarUpa A pramANe che- A cAra kaSAyane jItanAro sAdhu manavacana-kAyArUpa traNa daMDathI virame che, eTale ke traNa guptine dhAraNa kare che. ahIM AgamamAM kahelI vidhithI akuzala karmathI pAchA pharelA ane kuzala karmamAM pravartelA mana-vacana-kAyArUpa traNa yogo gumi kahevAya che. mana markaTanI jema caMcaLa che. temAM manoguptinI vicAraNAmAM kharekhara mana markaTanI jema ati caMcaLa che. kahyuM che ke laMghai taruNo giriNo ya, laMghae jalanihiM vi / bhamai surAsuraThANe, eso maNamakkaDo koi // 1 // artha- A manarUpI koI mAMkaDo (vAMdaro) vRkSane ane parvatane oLaMgI jAya che, samudrane paNa oLaMgI jAya che, ane sura-asura sthAnamAM bhame che. jenA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 Atmaprabodha AthI ja A munione paNa durjaya che ane sarva karmabaMdhanuM mukhya kAraNa che. tethI tenuM damana karavA icchatA munie ghaNA prakAranI asad bhAvanAno tyAga karIne bAra sadbhAvanAmAM vizeSathI Adara karavo joIe. jethI tevA prakAranuM caMcaLa paNa mana sukhethI potAnA vazamAM Ave. - tathA vacana guptinI vicAraNAmAM sAdhu svAdhyAya sivAyanA kALe prAyaH karIne maunano ja Azraya karIne rahe che. bhRkuTI, hAtha vagerenI paNa saMjJA karato nathI. tevA prakAranuM prayojana AvI paDe to satya ane asatya amRSA vacana bole. temAM je vastunI pratiSThA karavAnI AzAthI bolAya te satya. jemake - jIva kartA ane bhoktA che. je vastunI pratiSThAnI AzA vinA kahevAya te AmaMtraNa AjJA vagere asatyaamRSA che. jemake- he devadatta ! A kArya kara. ahIM satya paNa je sAMbhaLanArane priya ane niravadya hoya te ja bole. satya paNa apriya ane sAvadya vacana krodhautpatti, jIvaghAta Adi ghaNA anarthanuM kAraNa hovAthI, asatya prAyaH hovAthI teno tyAga kare. vaLI prayojana vinA niravagha paNa vAtUlanI jema jema tema na bole. (24) satya paNa priya bolavuM have satya paNa priya ja bole ema je kahyuM nRpasacivebhyanarAdIM-stathaivaM jalpayati na khalu kANAdIn / na ca saMdigdhe kArye, bhASAmavadhAriNI brUte // 25 // . nRpa eTale rAjA, saciva eTale maMtrI, Ibhyanara eTale zrImAna puruSa, te che AdimAM jeone te. Adi zabdathI sAmaMta-zreSThI-sArthavAha vagere. te nRpa vageremAM nRpatra Adi bhAva rahe te pramANe ja bolAve. rAjAne rAjA kahIne, maMtrIne maMtrI kahIne, Ibhyane Ibhya kahIne bolAve. te pramANe AcArAMga sUtrano pATha che tevA prakAranA kAMNA, kubaDA vagere je mANaso tevA prakAranI kAMNo, kubaDo vagere bhASAthI bolAvAyelA gusse na thAya, tevA prakAranA te mANasone tevA prakAranI bhASAthI (bolavAnuM) icchIne bolAve. arthAt je rIte bolAvavAthI gusse na thAya te rIte bolAve. (AcArAMgazrutaskaMdha-2, cUlikA-2, adhyayana-4, udezo-2, sU136) paraMtu kANA vageremAM A nIti anusaravA yogya nathI. kahyuM che ke- kANA vagerene kANA vagere nAmathI na bolAve. Adi zabdathI koDhIyAne koDhIyo kahI, napuMsakane nupaMsaka kahI, kubaDAne kubaDo kahI, corane cora kahI na bolAve. dazavaikAlika Agama (7/12) mAM kahyuM che ke taheva kANaM kANetti, paMDagaM paMDagetti vaa| vAdi vAvi iitta, tenuM vore tti no vA . 2 / (ravai. e. 7 -12) artha- kANAne kANo, napuMsakane nupasaka, vyAdhivALAne rogI ane corane cora e pramANe na kahe. tathA saMdehavALA kAryamAM A A pramANe ja che e pramANe avadhAraNavALI bhASA na bole. paraMtu vartamAnayoga ja kahe. eTale ke- "kadAca A pramANe hoya' ema kahe. kahyuM che ke Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 225 Aussa na vIsAso, kajjassa bahUNi aMtarAyANi / tamhA sAhUNaM vaTTamANajogeNa vavahAro // 1 // artha- AyuSyano vizvAsa nathI, kAryo ghaNAM vighavALA hoya che tethI, sAdhuono vartamAna yogathI vyavahAra che. arthAt koI "amArA ghare gocarI mATe padhAro" ema vinaMtI kare tyAre sAdhu AvIza ema na kahe ane nahIM AvuM ema paNa na kahe paNa "vartamAna yoga" kahe. AvIza ema kahe ane AyuSyano vizvAsa na hovAthI athavA kAryo vighavALAM hovAthI javAnuM na thAya to mRSAvAda thAya. nahIM AvuM ema kahe ane kAraNe javAnuM thAya. to paNa mRSAvAda thAya tethI sAdhuoe vartamAna yoga" no ja prayoga karavo joIe. vaLI- A vAcharaDAo dhuMsarIne yogya thaI gayA che. A pAkelA AMbA khAvA yogya thayA che, A vRkSo thAMbhalA yogya bhArane yogya, paTTakane yogya, zavyAne yogya, Asanane yogya che, A zAli, ghauM Adi dhAnyo laNavAne yogya che, AvA prakAranA vacano sAdhu na bole. prazna- AvA vacano zA mATe na bole ? uttara- sAdhunuM vacana bharosApAtra hoya che. AthI sAdhunA vacanathI vAcharaDA Adi damana Adi kriyAne yogya thayA che ema nizcaya karIne sAMbhaLanArA puruSo te te damana Adi kriyAmAM pravarte, tethI mahA AraMbha thAya. AvI saMbhAvanA hovAthI sAdhu AvAM vacano na bole. tathA mAtA-pitA-bhAI-bahena Adi svajanone he mAta ! he tAta ! he bhrAta ! ityAdi saMbaMdhavALA zabdothI na bolAve. prazna- zA mATe AvA zabdothI na bolAve ? uttara- sAdhuo lokottara AcAramAM rahelA hovAthI laukika saMbaMdhavALI bhASA bolavAmAM temano adhikAra nathI. kahyuM che ke damme vasahe khaje, phale ya thaMbhAisamucie rukkhe / . __ gijjhe anne jaNayAitti yati sayaNe vi na lavei // 1 // artha- sAdhu janasamAgamamAM vAcharaDA damavA yogya thayA che. phaLo khAvA yogya thayA che, vRkSo thAMbhalA Adine ucita thayA che, dhAnya laNavA yogya thayuM che evuM vacana nidrAmAM paNa na bole.(25) vaLI ahIM je vizeSa che te kahevAya cheraajeshvraadyaishc kadA'pi dhImAn, pRSTo muniH kUpataDAgakArye / astIti nAstIti vadena puNyaM, bhavanti yadbhUtavadhAntarAyAH // 26 // rAjAo eTale mAMDalika rAjAo, Izvaro eTale yuvarAjo, Adya zabdathI gAmano adhipa vagere samajavA. A lokothI kyAre paNa kUvA-taLAva ane upalakSaNathI paraba-satrAgAra AdinA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha kAryamAM, kUvA vagerene karAvatA mane puNya thAya ke nahIM, e pramANe pUchAyelo buddhimAna, sArI rIte Agamane jANanAro muni ahIM mahApuNya che mATe kUvo vagere karAva tathA ahIM alpa paNa puNya nathI mATe kUvA vage2e na karAva. ema baMne prakAre paNa na kahe. 226 ahIM yuktine kahe che- jo A karAvavAthI puNya thAya che ema kahe to pANI sUkAI javAnA samaye jalane AzrayI rahelI zevALa Adi anaMtakAyiko ane porA-zaMbUka-mAchalA-deDakA Adi trasono pratyakSa vinAza dekhAto hovAthI ane mAchalA vagereno paNa anyonya jIva bhakSaNa thato hovAthI jIvavadha thAya. tathA puNya nathI ema kahe to tRSAthI duHkhI thayelA pazu-pakSI-manuSyone jalapAnano vyavaccheda thavAthI aMtarAya doSa lAge. tethI maunanuM ja AlaMbana kare. athavA AvA prakAranA kAryomAM amAre bolavAno adhikAra nathI ema kahe. sUtrakRtAMga sUtramAM kahyuM che ke tahA giraM samArabbhe, atthi puNNaMti no vae / ahavA natthi puNNaMti, evameyaM mahabbhayaM // 1 // dANA ya je pANA, hammaMti tasathAvarA / tesiM sArakkhaNaTThAe, tamhA atthitti no vae // 2 // jesiM taM uvakappaMti, annapANaM tahAvihaM / siM lAbhaMtarAyaM ti, tamhA natthi tti no vae // 3 // je a dANaM pasaMsaMti, vahamicchaMti pANiNaM / je ya NaM paDisehaMti, vitticcheyaM kareMti te // 4 // duhao vitena bhAti, atthi vA natthi vA puNo / AyaMrayassa hiccA NaM, nivvANaM pAuNaMti te // 5 // artha- (A amArA anuSThAnathI puNya che ke pApa che ? ema munine pUchatAM) te A samAraMbhamAM puNya che ema paNa na kahe tema ja temAM puNya nathI ema paNa na kahe. kemake e prakAre mahAbhaya thAya che. (1) dAnanA mATe (annapANI ApavAmAM) je trasa ane sthAvara jIvo haNAya mATe A tamArA anuSThAnamAM puNya che ema paNa sAdhu na kahe. (2) te jIvonA rakSaNa je lokone mATe tathAvidha annapANI banAve che temAM puNya nathI ema niSedha kare to te lokone lAbhAMtarAya thAya tethI puNya nathI ema na kahe. (3) je sAdhuo dAnanI prazaMsA kare che te prANInA vadhanI icchA kare che. ane je sAdhuo niSedha kare che te aneka jIvonI AjIvikAno cheda kare che. (4) Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 27 trIjo prakAza - sarvavirati | 'hA' ke 'nA baMne prakAranI bhASA bole nahIM. kema ke tema bolavAthI kamarano lAbha thAya che. mATe, mauna rahenArA ke niravagha bolanArA sAdhuo karmarajanA lAbhano tyAga karIne nirvANane pAme che. (5) vipattimAM paNa satya bolavuM tathA dattanI AgaLa kAlikAcArya je pramANe satya ja vacana kahyuM hatuM tema sukRtanA arthI evA sAdhuoe vipattimAM paNa satya ja vacana bolavuM joIe, paNa mRSA vacana na bolavuM joIe. kAlikAcAryanuM dRSTAMta turamiNI nagarImAM kAlikAcAryanA bhANeja datta nAmanA purohite kapaTathI potAnA svAmI rAjAne kArAgAramAM nAkhIne svayaM rAjyano bhAra dhAraNa karyo. koI vakhata mAtAnI preraNAthI AcArya pAse gayelA teNe unmattapaNAthI ane dharmanI IrSAnA kAraNe krodhapUrvaka ane AgrahapUrvaka zrI kAlikAcAryane yajJanuM phaLa pUchayuM. eTale gurue gheryanuM AlaMbana karIne tenI AgaLa yajJa hiMsArUpa che ane hiMsAnuM phaLa naraka che ema satya ja vacana kahyuM, paNa asatya na kahyuM. tyAra pachI "AmAM khAtarI zuM? ema pUchyuM eTale AcArye kahyuM tuM sAtamA divase kUtarAthI bhakSaNa karAyelo kuMbhamAM pakAvAze. "AmAM paNa khAtarI zuM che ?' e pramANe teNe pUchyuM. eTale gurue kahyuM te ja divase akasmAt tArA mukhamAM viSTA paDaze. tyAra pachI gusse thayelA datte kahyuM: 'tuM kevI rIte marIza ?" tyAre gurue kahyuM huM samAdhithI ja marIza ane marelo paNa svargamAM jaIza. tyAre ahaMkAravALo thayelo datta tyAMthI Ubho thaIne potAnA subhaTo pAse sUrine avarodhAvIne potAnA ghare AvIne samAdhithI gupta rIte rahyo. tyAra pachI te dara matimohathI sAtamA divasane paNa AThamo divasa che ema mAnato Aje AcAryanA prANathI zAMti karma karuM. A pramANe vicArIne gharamAMthI nIkaLyo. tyAre eka mALIe nagarImAM pravezatAM kAryamAM AkuLa hovAthI rAjamArgamAM ja malano utsarga karIne tene puSpathI DhAMkI dIdhuM. teTalAmAM te ja mArgamAM jatA dattanA ghoDAnA khurathI uDelI te viSTA tenA mukhamAM paDI, tyAre te viSTAnA svAdathI camatkAra pAmelo te sAtamA divasane jANIne kheda pAmelo pAcho pharyo. tyAre enA ghaNA prakAranA durAcArathI kheda pAmelA mULa maMtrIoe jitazatru rAjAne pAMjarAmAMthI bahAra kADhIne rAjya upara sthApita karyo. dattane kapaTathI bAMdhIne rAjAne samarpita karyo, ane rAjAe kuMbhimAM nAkhIne nIce agni peTAvIne kUtarAone mUkIne kadarthanA karAyelo marIne narakamAM gayo. AcArya to rAjA vagerethI bahumAna karAyA. A pramANe vacanaguptimAM kAlikAcAryano vRttAMta pUrNa thayo. A pramANe sadbhanioe vacanagupti dhAraNa karavI joIe. ' tathA kAyaguptinI vicAraNAmAM sAdhu kAyotsargathI athavA padmAsana vagerethI zarIranA vyApArane roke. have tevA prakAranA gamana-zayana Adi prayojana Ave to zarIrane pravartAvato pade pade mArA zarIrathI koI paNa jIvano vadha na thAo. evA prakAranI yatanA vicAre. kAraNa ke yatanA vinA pagale pagale cha javanikAyano vighAta thAya che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kahyuM che ke gamaNaTThANanisIyaNa, tuaTTaNagAhaNanisaraNAIsu / kAyaM asaMvaraMto, chaNhaM pi virAhao hoi // 1 // artha- javuM - UbhA rahevuM - besavuM - paDakhuM badalavuM - levuM - nIkaLavuM AdimAM kAyAno saMva2 na karato sAdhu chaye jIvanikAyano virAdhaka thAya che. A pramANe kAyagupti kahI. te kahevAnI sAthe traNa guptio kahI. te kahevA dvArA sattara prakArano saMyama kahevAyo. Atmaprabodha (7-8-9-10) satya-zauca-Arkicanya-brahmacarya- tyAra pachI daza prakAranA yatidharmamAM satya vage2e cAra bhedo bAkI rahyA. temAM mRSAvAdathI virati e satya che. saMyamamAM niraticArapaNuM e zauca che. niSparigrahapaNuM e Arkicanya che. sarvathA kAmakriyAno niSedha te brahmacarya che. ahIM keTalAka bhedo keTalAka bhedonI aMdara AvI jatA hovA chatAM spaSTa rIte jANIsvIkArI zakAya mATe alaga-alaga kahelA che, ema buddhizALIoe svayaM jANavuM. A pramANe daza prakArano yatidharma kahyo. (26) pramAdano sarvathA tyAga karavo joIe have sudurlabha evA A munidharmamAM sAdhuoe sarvathA pramAdano tyAga karavo joIe e pramANe batAve che- bhavasayasahassadulahe, jAIjarAmaraNasAgaruttAre / jaidhammaMmi guNAyara !, khaNamavi mA kAhisi pamAyaM // 27 // he guNavAnlR sAdhu ! lAkho bhavomAM durlabha tathA janma-jarA-maraNarUpI sAgarathI utAranArA yatidharmamAM kSaNa paNa pramAda na kara. kAraNa ke pramAda mahA anarthanuM kAraNa che. (27) vaLI seNAvaI mohanivassa eso, suhANa jaM vigghakaro durappA / mahAriU savvajiyANa eso, kayAvi kajjo na tao pamAo // 28 // A durAtmA pramAda moharAjAno senApati che. AthI ja mokSasukhamAM vidna karanAro che. vijJa karanAro hovAthI ja sarvajIvono mahAna zatru che. tethI jemaNe 52mArthane jANyo che evA munioe kyAre paNa A pramAda na karavo joIe. (28) vaLI bIjuM-- thovo'vi kayapamAo, jaiNo saMsAravaDDaNo bhaNio / jaha so sumaMgalamuNI, pamAyadoseNa payabaddho // 29 // karAyelo thoDo paNa pramAda sAdhunA saMsArane vadhAranAro kahyo che. jemake- teM sumaMgalAcArya muni jarAka pramAdanA doSathI cAmaDAthI baMdhAyelA pagavALA ja janmyA. Ano vRttAMta A pramANe che Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 229 sumaMgalAcAryanuM dRSTAMta A bharatakSetramAM pAMcaso ziSyothI parivarelA sumaMgala nAmanA AcArya hatA. te pramAda vinA haMmezA ziSyone sUtrArthanI vAcanA ApatA hatA. eka vakhata vA AdinA kAraNe AcAryane keDamAM vedanA thaI. tethI vAcanA mATe ubhA thavA asamartha AcArye ziSyone kahyuM ke- gRhasthanA gharamAMthI yogapaTTo lAvo. ziSyo paNa gurunA vacanathI yogapaTTo lAvyA. tyAra pachI AcArye tene keDamAM bAMdhIne palAThI vALI. tenA kAraNe ati sukhane pAmelA AcArya tene kSaNa paNa mUkatA nathI. tyAra pachI keTalAka divaso pachI ziSyoe kahyuM: he bhagavan! hamaNAM ApanA zarIramAM sukha thayuM che. AthI A yogapaTTo gRhasthane pAcho ApavA yogya che, ane A pramAda sthAna tyAga karavA yogya che. kAraNa ke thoDA paNa pramAdathI saMsAranI ghaNI vRddhi thAya che. tyAre AcArye kahyuM: yogapaTTo dhAraNa karavAmAM zuM pramAda che ? A to mArA zarIrane sukha karanAro che. tyAra pachI te vinIta ziSyo mauna dhAraNa karIne rahyA. have keTalAka kALe te sumaMgalasUrie zrutanA upayogathI potAnA AyuSyano samaya jANIne eka viziSTa guNavALA ziSyane AcAryapade sthApIne ane svayaM saMlekhanA karIne kALa pasAra karatA rahyA. tyAra pachI ziSyoe zubhadhyAnane pAmelA gurune nirdhAmaNA karAvatA A pramANe kahyuM : he bhagavaMta ! vrata grahaNa karavAthI mAMDIne je kAMI paNa pramAda sthAnanuM sevana karyuM hoya tenI AlocanA karo, pratikramaNa karo. tyAre AcArya yogapaTTane dhAraNa karavA sivAyanA badhA pramAda sthAnanI AlocanA karI, pratikramaNa karyuM. tyAre ziSyoe kahyuM: he svAmI! yogapaTTa dhAraNa karavAnA pramAdanI paNa AlocanA karo. te vacana sAMbhaLIne kopAnalathI baLelA te AcArye kahyuM: are duSTo ! tame atidurvinIta cho. je hajI paNa yogapaTTathI thayelA mArA dUSaNane grahaNa karo cho. tyAra pachI te ziSyoe gurune gusse thayelA jANIne vinayathI kahyuM: he svAmI ! amArA aparAdhanI kSamA karo. amoe ajJAnatAthI Apane aprIti karanAruM vacana kahyuM. have pachI AvuM vacana nahIM bolIe. have teonA vacanathI AcArya zAMtakAMpavALA thayA. paraMtu yogapaTTanA viSayamAM temanuM dhyAna rahyuM. tethI te AcArya te pramAdasthAnanI AlocanA karyA vinA kAla mAse kALa karIne anAryadezamAM kUDAgAra nagaramAM megharatha rAjAnI vijayA nAmanI rANInI kukSImAM garbharUpe utpanna thayA. prasava samaye keDamAM vIMTaLAyelA cAmaDAnA paTTAthI bAMdhelA pagavALA ja putrarUpe utpanna thayA. rAjAe teno janma mahotsava karIne bAramA divase daDharatha e pramANe tenuM nAma karyuM. - tyAra pachI pAMca dhAtrIothI pAlana karAto jyAre ATha varSano thayo tyAre kalAcArya pAse bahoMtera kalAno abhyAsa karAvyo. krame karIne sakala kalAmAM kuzaLa thayo. temAM paNa saMgItazAstramAM vizeSathI nipuNa thayo. saMgItazAstramAM nipuNa sAMbhaLIne ja gAMdhatatAnI kalma batAvavA mATe tyAM Ave che, paraMtu saMpUrNa saMgItanA bhedone nahIM jANatA teo kumAranA cittane raMjana karavA mATe samartha thatA nathI. tethI kumAra teone nirutsAhavALA joIne ghaNuM dravya ApIne saMtoSe che ane saMtoSa pAmelA teo sthAne sthAne daDharathanI kIrti phelAve che. A pramANe sukhethI kAla pasAra thAya che. A bAju je ziSyo hatA temAMthI vizuddha jJAna-darzana-cAritrane dhAraNa karanArA, ghaNA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha prakAranA tapane karanArA, AcArya vagere keTalAka sAdhuo vizuddha adhyavasAyathI avadhijJAna pAmIne tenA baLathI potAnA gurunA svarUpane jotA anAryakSetramAM tevA prakA2nI avasthAmAM rahelA potAnA gurunA jIvane joIne 'pramAdAcaraNane dhikkAra thAo dhikkAra thAo, kAraNa ke thoDA paNa pramAdathI ahIM saMsAramAM jIvo amArA gurunI jema ati ghaNA duHkhanA bhAgI thAya che.' ityAdi vicAryuM. 230 tyAra pachI teomAMthI je AcArya hatA temanA manamAM A pramANe vicAra utpanna thayo. jo koI paNa upAyathI A amArA guru anArya kSetramAMthI A AryakSetramAM lAvavAmAM Ave to sAruM thAya. tyAra pachI sUrie A vicAra sarva sAdhuone jaNAvIne eka yogya sAdhune potAnA gaNano bhAra soMpIne anArya dezamAM zuddha AhAra durlabha mAnIne tevA prakAranA dRDha saMghayaNavALA, tapAcaraNanI zaktithI yukta keTalAka ja sAdhuone sAthe laIne tyAMthI vihAra karIne dareka gAmamAM vicaratA, AryakSetra pachI AhAranI gaveSaNA nahIM karatA, arthAt AhAra nahIM letA, krame karI anAryakSetramAM yAnaka dezamAM jyAM phUDAgAra nagara che tyAM AvIne tenI najIkamAM rahelA udyAnamAM jIvarahita bhUminuM paDilehaNa karIne iMdra vagereno avagraha yAcIne rahyA. tyAre te nagaranA loko pUrve nahIM joyelA sAdhune joIne A koNa che ? e pramANe vicAratA sAdhunI najIka AvIne pUchyuM ke- tame koNa cho ? sAdhuoe kahyuMH 'ame naTo chIe.' lokoe kahyuM: jo naTa cho to rAjA pAse jAo, jethI tamane icchita dhananI prApti thAya. sAdhuoe kahyuM: ame koInI pAse nahIM jaIe. je amArI pAse Avaze tene amArI nRtyakaLA batAvazuM. tyAre pharI lokoe kahyuM: jo tame rAjA pAse nahIM jAo to pachI konA ghare bhojana karazo ? teoe kahyuM: ame bhojana nathI karatA. tyAre te badhAya loko vismaya pAmyA ane keTalAke sAdhuone pratilekhanA ane pratikramaNa Adi kriyA karatA joIne pUchyuMH tame A zuM karo cho ? sAdhuoe kahyuM: ame nRtya saMbaMdhI parizrama karIe chIe. tyAra pachI te loko potAnA sthAnamAM gayA. A vAta nagaramAM phelAI gaI. rAjA paNa koInA mukhethI te vAta sAMbhaLIne vismaya pAmelo teonA svarUpane jovA mATe tyAM Avyo. tyAM te sAdhuone joIne A pramANe kahyuM: tame koNa cho ? kyA sthAnathI ane kayA prayojanathI ahIM AvyA cho ? AcArye kahyuM: he devAnupriya ! ame naTo chIe. dUradUrathI tamane amArI kalA batAvavA mATe ahIM AvelA chIe. tyAra pachI rAjAe kahyuM: nRtya batAvo. AcArye kahyuM: je saMgItazAstramAM nipuNa hoya tenI pAse ame nRtya karIzuM. rAjAe kahyuMmAro putra badhuM jANe che. gurue kahyuM: to tene jaladIthI ahIM lAvo. tethI rAjAe mANasone mokalIne kumArane bolAvyo. te paNa zibikAmAM besIne tarata tyAM AvIne sAdhuone A pramANe kahyuM: jo tame saMgItazAstramAM kuzaLa cho to pahelAM saMgItanA bhedo kaho. tyAre AcArye zruta AdinA baLathI badhA ya saMgItanA bhedo kumAranI AgaLa kahyAM. tene sAMbhaLIne ati vismaya pAmelo kumAra manamAM vicAravA lAgyo ke- kharekhara ! A naTAcArya sarvazAstramAM vizArada che. AnA jevo bIjo koI paNa nathI. tethI hamaNAM AnI nRtyakaLA joIe. A pramANe vicArIne teNe sAdhuone A pramANe kahyuM: he naTo ! nRtya karo. jethI tamArI kalAnI parIkSA karIe. AcArye kahyuM: pahelAM nRtyanA upakaraNo lAvo. tyAre kumAre potAnA mANasone mokalIne Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati nRtyanAM badhAya upakaraNo maMgAvyAM. tyAra pachI vAjiMtrano avAja karatA AcArye pahelAM madhura svarathI te pramANe AlApa karyo ke jethI tene sAMbhaLIne badhAya loko camatkAra pAmyA, ane jANe citramAM dorelA hoya tevA thayA. tyAra pachI nRtyanA AraMbhamAM AcArye A dhruvaka kahyuM: te A pramANedhiddhi pamAyalaliyaM, sumaMgalo'vatthamerisiM patto / kiM kuNimo aMvaDayA, pasaraMti na amha gurupAyA // 1 // 231 he vatsa ! A pramAdanA lAlityane dhikkAra ho, ke jethI sumaMgala AvI dazAne pAmyA ! pUrva karmanA doSathI amArA gurunA kaThIna caraNa prasaratA nathI. temAM ame zuM karIe ? tyAra pachI AcArye kahelA A ja vAkyane badhA ya sAdhuo paNa moTA avAjathI gAvA lAgyA, ane vINA vagere vagADavA lAgyA. tyAre kumAre vAraMvAra bolAtA te dhruvakane sAMbhaLIne manamAM vicAryuM: A loko A zuM bole che ? sumaMgala koNa che ? teNe kevI rIte pramAda karyo ? tyAra pachI jeTalAmAM te A pramANe ihA-apoha karavA lAgyo teTalAmAM tarata mUrchAne pAmI bhUmi upara paDyo, ane hAhAkAra thayo. tyAre rAjA vageree zItala upacAra karyA eTale cetanA pAmelo kumAra potAnA pUrvabhavane yAda karIne pUrvanA ziSyo evA teone joIne A pramANe vilApa karavA lAgyo. aho ! A saMsAra duHkhamaya che. aho ! karmanI gati vicitra che. kAraNa ke A saMsAramAM duSkarmanA udayathI utpanna thayelA pramAdanA doSathI A jIvo ghaNA prakAranA duHkhane anubhave che. huM paNa jarAka pramAdAcAraNathI AvA prakAranI avasthAne pAmyo. tyAre kumArane A pramANe vilApa karato joIne rAjAe vicAryuMH nakkI A dhUtArAoe mArA A kumArane gAMDo karyo che. AthI A lokone mArI nAkhavA joIe. tyAra pachI rAjAe roSathI potAnA sevakone teono vadha karavAno Adeza Apyo eTale kumAre kahyuM: he tAta ! A loko hita karanArA che. 52nuM kArya karanArA che. AthI pUjavA yogya che. vadha-baMdhana Adine yogya nathI. tyAra pachI rAjAe paNa kumAranA vacanathI sAdhuono ghaNo satkAra Adi sevA karI. tyAra pachI kumAre sAdhuone ekAMtamAM laI jaIne A pramANe kahyuM: he devAnupriyo ! A anArya kSetra che. loko paNa anArya che. ahIM saddharmanI vAta paNa saMbhaLAtI nathI. tethI hamaNAM mArI kaI gati thaze ? tyAre AcArye kahyuM: tuM amArI sAthe Ava- jethI tArI kAryasiddhi thAya. kumAre kahyuM: paga baMdhAyelA hovAnA kAraNe huM cAlavA mATe samartha nathI. AthI AgaLa mAro nirvAha kevI rIte thaze ? AcArye kahyuM: A badhAya sAdhuo tuM AryakSetramAM AvIza eTale sArI rIte tArI veyAvacca karaze. te vacana sAMbhaLIne kumA2e te ja samaye mAtA-pitA pAse jaIne vinaMti karIH he mAta ! he tAta ! jo ApanI AjJA hoya to huM A mahAkalAcAryanI sAthe kalA zIkhavA mATe jAuM. tyAre mAtA-pitAe kahyuM: he putra ! ame tArA viyogane sahana karavA mATe samartha nathI. AthI A naTone ahIM ja rAkhIne kalAbhyAsa ka2. kumAre kahyuM: Ape sAcuM kahyuM. paraMtu A loko videzamAM rahenArA che. ApaNA dravyane grahaNa karatA nathI to pachI ahIM kevI rIte rahe ? tethI bIjA vicArane choDIne mane AjJA Apo. jethI huM A lokonI pAse paripUrNa kalAbhyAsa karuM. tyAra pachI mAtA-pitAe tenA ati Agrahane mAnIne AjJA ApI ane besavA mATe keTalAka sevakothI yukta eka zibikA ApI. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 Atmaprabodha tyAre khuza thayelo kumAra zibikAmAM besIne cAlyo ane tenI pAchaLa badhA ya sAdhuo cAlyA. krame karIne teo anAryakSetrane oLaMgIne AryakSetramAM AvyA ane zibikAne pAchI vALI. tyAra pachI sAdhuoe mArgamAM rahelA koIka nagaramAM bhikSA mATe jaIne zuddha AhAra lAvIne mahAtapanuM pAraNuM karyuM. kumAre kahyuM have mAre zuM karavuM? AcArye kahyuM: tuM vratane grahaNa kara. tethI teNe vratane grahaNa karyuM ane pUrva bhavanA ziSyoe kheda vinA tenI veyAvacca karI. krame karI potAnA gaNamAM rahelA badhAya sAdhuo bhegA thayA ane AnaMda pAmyA. tyAra pachI kumAra vratanA svIkArathI mAMDIne mAvajIva sudhI chaThThanA pAraNe chaThTha karIne apramAdathI saMyamanuM pAlana karIne ane avadhijJAna pAmIne krame karI AyuSyano kSaya thaye chate samAdhithI kALa karIne navamA raiveyakamAM devapaNe utpanna thayo ane tyAMthI cyavIne mahAvidehamAM siddha thaze. bIjA paNa te sAdhuo saMyamane sArI rIte ArAdhIne krame karI sadgatinA bhAgI thayA. A pramANe pramAda upara sumaMgalAcAryanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A alpa pramAdathI utpanna thayelA vipAkane sAMbhaLIne saMsAra bhIru sAdhuoe sarvathA pramAdano tyAga karavo joIe. (29) have pramAdano tyAga karavA dvArA saMyamanuM pAlana karavAmAM udyata munio manano nigraha vagere karavA mATe je bAra sabhAvanA bhAve che tenuM svarUpa kaMIka batAvavAmAM Ave che- bAra bhAvanAo paDhamamaNicca 1 masaraNaM 2, saMsAro 3 egayA ya 4 annattaM 5 / asuittaM 6 Asava 7 saM-varo ya 8 taha nijarA 9 navamI // 30 // logasahAvo 10 bohi ya, dullahA 11 dhammassa sAhagA arihA 12 / eyAo bhAvaNAo, bhAveyavvA payatteNaM // 31 // anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva, azucitva, Azrava, saMvara, nirjarA, loka svabhAva, bodhi durlabha, dharma svAkhyAta A bAra bhAvanAo samyagdaSTioe prayatathI dararoja bhAvavA yogya che. (1) anitya bhAvanA- A saMsAramAM mohAdinA kAraNe sarva vastuomAM viparIta buddhivALA mUDha jano svAmitva, dhana, yauvana, zarIra, lAvaNya, baLa, AyuSya, viSayasukha, vallabhajanano saMyoga vagere bhAvo parvata uparathI utaratI nadInA pANInA pUranI jema ati caMcala hovA chatAM paNa, atiprabala pavananA samUhathI uDelI dhajAnA paTanI jema ati caMcala hovA chatAM paNa, potAne Icchita pradezamAM svecchApUrvaka vihAra karatA, cAre bAjuthI AvelA bhamarAnA samUhathI Azrita, madane jharAvatA gaMDasthalavALA, unmatta hAthInA karNatAlanI jema aticaMcala hovA chatAM, ghaNA pavanathI haNAyelA vRkSanAM pAkelAM pAMdaDAMnA samUhanI jema ati caMcala hovA chatAM paNa te bhAvone haMmezA nitya svarUpavALA jANe che. paraMtu tattvadRSTithI A badhAya bhAvo anitya che. AmAMthI eka paNa bhAva nitya nathI. je parama AnaMdane prApta karAvanArA samyagU jJAna vagere AtmAnA guNo che te nitya che. A pramANe je ciMtana karavuM te pahelI anitya bhAvanA che. kahyuM che ke Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 233 sAmittaNadhaNajuvvaNa-rairUvabalAuiTThasaMjogA / ailolA ghaNapavaNA-hayapAyavapakkapattu vva // 1 // artha- svAmIpaNuM, dhana, yauvana, rati, rUpa, bala, AyuSya, iSTa saMyogo ghaNA pavanathI haNAyelA vRkSanA pAkelA pAMdaDAnI jema ati caMcaLa che. (2) azaraNa bhAvanA- A lokamAM mAtA-pitA-bhAI-bahena-patnI-putra-mitra-bhaTTa vagere parivAra jyAre joI ja rahyo hoya ane mRtyu akasmAt AvIne jIvonA jIvitanuM haraNa kare che tyAre eka jinadharma vinA anya koI paNa zaraNa nathI. e pramANe je ciMtana karavuM te bIjI azaraNa bhAvanA che. kahyuM che ke piubhAu bhayaNibhajjA bhaDANa paccakkhamikkhamANANaM / jIvaM harei maccU, natthi saraNaM viNA dhammaM // 1 // artha- pitA-mAtA-bhAI-bahena-patI-bhaTTo pratyakSa jotA hovA chatAM mRtyu jIvanuM haraNa kare che. jinadharma vinA koI zaraNa nathI. (3) saMsAra bhAvanA- A saMsAramAM corAzI lAkha jIvayonimAM janma-maraNane AzrayI vAraMvAra paribhramaNa karatA A saMsArI jIvo karyodayanI vicitratAthI kyAreka sukhI, kyAreka du:khI, kyAreka rAjA, kyAreka raMka, kyAreka surUpavALA, kyAre kurUpavALA e pramANe vividha avasthAne anubhave che. A lokanI ja paraspara saMbaMdhanI vicAraNA karavAmAM Ave to karmanA kAraNe kube2datta vagerenI jema eka ja bhavamAM paNa mahAduSkarmabaMdhanAM kAraNo evA aneka saMbaMdho thAya che. to pachI alaga-alaga bhavonI to zuM vAta karavI ? tethI paramArthathI vicAravAmAM Ave to A saMsAra ekAMte du:khamaya che. emAM mUDha loko ja rAga kare, paraMtu tattvajJAnIo temAM rAga na kare. ityAdi ciMtana karavuM te saMsAra bhAvanA che. kahyuM che ke naha mAM (nAmiAM) muMvaMto, avara nArUM tadeva zivaMto / bhai ciramavirAmaM bhamaro vva jio bhavArAme // 1 // artha- je pramANe eka jAI (puSpavizeSa)ne choDato te ja pramANe bIjI jAIne grahaNa karato bhamaro aTakyA vinA lAMbA kALa sudhI udyAnamAM bhame che te pramANe jIva bhavarUpI udyAnamAM eka jAI = jAtine choDato ane bIjI jAI = jAtine grahaNa karato lAMbA kALa sudhI bhame che. ahIM kube2dattano vRttAMta A pramANe che = kuberadattanuM dRSTAMta mathurA nagarImAM kuberasenA nAmanI gaNikA hatI. te eka vakhata navA utpanna thayelA garbhanA yogathI atizaya kheda pAmI. tethI tenI mAtA kuTTinIe kheda pAmelI tene joIne tenI pIDAne dUra ka2vA mATe vaidyane bolAvyo. teNe nADI spaMda vagerethI teNIne nirogI jANIne A pramANe kahyuM: AnA za2I2mAM koI paNa roga to nathI, paraMtu udaramAM bALayugala (arthAt be bALako) utpanna thayuM Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 Atmaprabodha che. tenA kAraNe Ane kheda thayo che. tyAra pachI vaidyane rajA ApIne te kuTTinIe putrIne kahyuM: A garbha tArA prANano nAza karanAro che. AthI A rakSaNa ka2vA yogya nathI, paNa pADavA yogya ja che. tyAre vezyAe kahyuM: huM klezane paNa sahana karIza paNa mArA garbhanuM kuzala thAo. tyAra pachI te vezyAe garbhanI vedanA sahana karIne yogya samaye putra-putrIrUpa yugalane janma Apyo. tyAre pharI kuTTinIe kahyuM: he putrI ! A bALayugala tArA navayauvanane nAza ka2nA2 thaze. AthI Ano viSThAnI jema tyAga kara, ane potAnI AjIvikAnuM kAraNa evA yauvananuM rakSaNa kara. vezyAe kahyuM: he mAta ! jo e pramANe che to daza divasa sudhI rAha jo. pachI tAruM kahyuM ja huM karIza. tyAra pachI anujJA apAyelI te vezyA daza divasa sudhI stanapAna karAvavA vaDe te be bALakane sArI rIte pALIne agiyAramA divase te bemAM putranuM kube2datta ane putrInuM kube2dattA e pramANe nAma karIne tenA nAmathI aMkita ja be mudrikA karAvIne teonI aMgulimAM sthApana karIne eka lAkaDAnI peTImAM te baMne bALakane nAkhIne saMdhyA samaye yamunA nadInA pravAhamAM te peTIne vahAvI. tyAra pachI te peTI pANImAM vahetI krame karI divasanA udaya samaye zauryapuranA dvAre AvI. tyAM snAna mATe AvelA be zreSThIputroe te peTIne AvatI joIne tarata grahaNa karIne temAMthI eka bALaka ane bIjI bAlikAne joIne te bemAMthI putranA arthI eke bALakane grahaNa karyo ane putrInA arthI bIjAe bAlikAne grahaNa karI. A pramANe baMne bALakane grahaNa karIne potapotanI patnIne ApyuM. mudrikAmAM lakhelA akSarane anusAre ja teonuM nAma karyuM. tyAra pachI te kuberadatta ane kuberadattA nAmanA bALako te baMne zreSThInA ghare ati prayatathI vadhatA krame karI yauvana avasthAne pAmyA. tyAre te baMne zreSThIoe te baMnene anurUpa jANIne te baMneno ja paraspara pANigrahaNa mahotsava karyo. tyArapachI te vara-vadhU eka vakhata sogaThI ramavAnI kriyA karavA mATe beThA tyAre kuberadattanA hAthamAMthI nAmAMkitavALI te mudrikA koIpaNa rIte nIkaLIne kuberadattAnI AgaLa paDI. tyAra pachI teNIe te mudrikAne potAnI mudrikAnI sAthe tulya AkRtivALI, eka dezamAM ghaDAyelI ane samAna nAmavALI joIne manamAM kuberadatta potAno bhAI che e pramANe nizcaya karIne te baMne mudrikAo kuberadattanA hAthamAM nAkhI. tyAre kuberadatta paNa tene jovAthI te ja pramANe teNIne potAnI bahena che e pramANe nizcaya karIne atyaMta viSAda pAmyo. tyAra pachI te baMne paNa potAnA vivAha kAryane akArya mAnatA potAnA saMdehanuM nivAraNa ka2vA mATe potapotAnI mAtAne zapatha ApIne ati AgrahathI potAnuM svarUpa pUchyuM. tyAre mAtAe teonI AgaLa peTInI prAptithI mAMDIne badho ya vRttAMta jaNAvyo. tyAra pachI kuberadatte mAtA-pitAne kahyuMH tame baMnee amane yugalika jANIne paNa A akArya kema karyuM ? tyAre teoe kahyuM: tAre anurUpa bIjI kanyAne ane teNIne anurUpa bIjA varane nahIM meLavIne samAna lAvaNya Adi guNathI yukta evA tamArA baMneno ja anyonya vivAha karyo. paraMtu hajI kaMI paNa bagaDyuM nathI. kAraNa ke tamArA baMneno phakta karamelApa ja thayo. maithuna karma thayuM nathI. tethI tuM viSAda na kara. tane bIjI kanyAnuM pANigrahaNa karAvIzuM. kuberadatte kahyuM: tamAruM vacana pramANa che. paraMtu hamaNA to Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 235 huM dhaMdhA mATe videza javAne icchuM chuM. AthI mane AjJA Apo. tyAra pachI teothI anujJA apAyelo kuberadatta te vAta potAnI bahenane jaNAvIne ghaNA kariyANAne laIne bhAgyayoge potAnI utpattisthAna evI mathurAnagarImAM gayo. tyAM te dararoja potAne ucita vepAra karato eka vakhata koI paNa rIte duSkarmanA yogathI adbhuta rUpathI zobhatI potAnI mAtA kuberasenA vezyAne joIne kAmathI pIDAyelo teNIne ghaNuM dravya ApavA dvArA potAnI patI karI. haMmezA tenI sAthe vaiSayika sukha bhogavyA ane tyAM krame karI tene eka putra thayo. have zauryapura nagaramAM te kuberadattA mAtAnA mukhethI mULathI mAMDIne potAnI te vAtane sAMbhaLIne tarata vairAgya pAmelI AryAnA saMyoge dIkSA grahaNa karIne ghaNA mahAna tapo karIne vizuddha adhyavasAyanA yogathI alpa ja kALathI avadhijJAnane upArjana karyuM. tyAra pachI te sAdhvI avadhijJAnanA baLathI potAnI mAtAnA svarUpane jotI mathurA nagarImAM potAnA bhAIne potAnI mAtA sAthe lAgelo ane putra sahita joIne karmanI gatine dhikkAratI potAnA bhAIno akArya mahApAparUpI kAdavamAMthI uddhAra karavA mATe svayaM mathurA nagarImAM AvIne kuberasenA vezyAnA ja ghare jaIne dharmalAbhanA AzIrvAda ApavA pUrvaka tenI pAse nivAsa sthAna mAMgyuM. tyAre kuberasenAe paNa te sAdhvIne namIne A pramANe kahyuM: he mahAsatI ! huM vezyA hovA chatAM paNa hamaNAM eka patinA saMyogathI nizcayathI kulastrI chuM. tethI tuM sukhethI mArA gharanI najIka niravadya Azraya sthAnane grahaNa karIne amane sadAcAramAM pravartAva. tyAra pachI kuberadattA paNa potAnA parivAra sahita teNIe ApelA upAzrayamAM rahI. have te vezyAe dararoja tyAM AvIne te bALakane sAdhvInI AgaLa ALoTato mUkyo. tyAre avasarane jANanArI te sAdhvIe AgaLa lAbha thaze ema jANIne te bALakane A pramANe kahyuM che bALaka ! (1) tuM mAro bhAI che. (2) tuM mAro putra che. (3) tuM mAro diyara che. (4) tuM mAro kAko che. (5) tuM mAro bhatrIjo che. (6) tuM mAro pautra che. tathA je tAro pitA che te mAro (1) bhAI (2) pitA (3) dAdI (4) pati (5) putra ane (6) sasaro paNa che. tathA je tArI mAtA che te mArI (1) mAtA (2) dAdI (3) bhAbhI (4) pUtravadhU (5) sAsu ane (6) zokya paNa che. tyAra pachI eka divasa te vacana sAMbhaLIne vismaya pAmelA kuberadatte teNIne kahyuM: he AryA ! vAraMvAra AvuM ayogya kema bolo cho ? sAdhvIe kahyuM: huM ayogya bolatI nathI. kAraNa ke (1) A bALaka eka ja mAtAthI utpanna thayo hovAthI mAro bhAI che. (2) mArA patino putra hovAthI mAro putra che. (3) mArA patino nAno bhAI hovAthI mAro diyara che. (4) mArA bhAIno putra hovAthI mAro bhatrIjo che. (5) mArI mAtAnA patino bhAI hovAthI mAro kAko che. (6) mArI zokyanA putrano putra hovAthI mAro pautra che. A pramANe bALakanI sAthe potAnA cha saMbaMdho batAvIne pharI kahyuM: je A bALakano pitA che te (1) eka mAtAthI utpanna thayo hovAthI mAro bhAI che. (2) mAtAno pati hovAthI mAro pitA che. (3) mArA kAkAno pitA hovAthI mAro dAdo che. (4) pUrve mane paraNyo hovAthI mAro pati che. (5) mArI zokyano putra hovAthI mAro putra che. (6) mArA diyarano pitA hovAthI mAro sasaro che. A pramANe bALakanA pitA kuberadattanI sAthe potAnA cha saMbaMdho batAvIne Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 Atmaprabodha pharI kahyuM ke A bALakanI mAtA che te (1) mane janma ApanArI hovAthI mArI paNa mAtA che. (2) mArA kAkAnI mAtA hovAthI mArI dAdI che. (3) mArA bhAInI patI hovAthI mArI bhAbhI che. (4) mArA zokya putranI patI hovAthI mArI putravadhU che. (5) mArA patinI mAtA hovAthI mArI sAsu che. (6) mArA patinI bIjI patnI hovAthI mArI zokya che. bALakanI mAtA kuberasenA vezyAnI sAthe A potAnA cha saMbaMdho batAvyA. A pramANe A aDhAra saMbaMdho jaNAvIne te sAdhvIe tenI khAtarI mATe svayaM vratano svIkAra karatI vakhate rAkhI mUkelI potAnA nAmathI aMkita mudrikA kuberadattane arpaNa karI. tyAra pachI kuberadatte paNa te mudrikAne joIne badhAya saMbaMdhanI viruddhatAne jANIne tarata vairAgya pAmI AtmaniMdA karato potAnI zuddhi mATe dIkSA grahaNa karI ane mahAna tapo karyA. tathA te vAtane sAMbhaLavAthI pratibodha pAmelI kuberasenA vezyAe paNa zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. tyAra pachI kuberadattA sAdhvI A pramANe teno uddhAra karIne potAnI pravartinI pAse gaI. krame karI A badhAya jIvo potAnA dharmane sArI rIte ArAdhIne sadgatinA bhAgI thayA. A pramANe aDhAra saMbaMdho upara kuberadattanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. A saMbaMdho eka bhavane AzrayI batAvyA che. aneka bhavanI apekSAe to prAyaH vyavahAra rAzimAM AvelA jIvono eka eka paNa saMbaMdha anaMtavAra prApta thayo che. zrImatI bhagavatIjI aMgamAM bAramA zatakamAM sAtamA udezAmAM kahyuM che ke- 'maya aMte nI sabanavA mattA' ItyAdi ahIM A tAtparya che- he bhagavana ! A jIva sarva jIvonI mAtApaNe, pitApaNe, bhAIpaNe, bahenapaNe, patIpaNe, putrapaNe, putrIpaNe, putravadhUpaNe, zatrupaNe-vairIpaNe, ghAtakapaNe, vadhakapaNe, pratyanIkapaNe, pratyAmitrapaNe, rAjApaNe, yuvarAjapaNe yAvat sArthavAha paNe, dAsapaNe, zreSyapaNe, takapaNe, bhAgagrAhakapaNe, zikhAmaNa ApavApaNe ane draSyapaNe pUrve utpanna thayo che ? A pramANe gautama svAmIe pUchyuM eTale bhagavAne kahyuM he gautama ! hA, anekavAra athavA anaMtavAra pUrve utpanna thayo che. A pramANe badhA ya jIvo paNa A jIvanA mAtA vagere paNe anekavAra athavA anaMtavAra pUrve utpanna thayA che. (4) ekatva bhAvanA- A saMsAramAM jIva ekalo ja utpanna thAya che, ane ekalo ja mare che. ekalo ja vAraMvAra karmone upArjana kare che, ane tenA phaLone ekalo ja bhogave che. paramArthathI eka jinadharma vinA bIjA koI paNa svajana vagere sahAya karatA nathI. ityAdi ciMtana karavuM te ekatva bhAvanA che. kahyuM che ke- ikko kammAi samma-jaNei bhuMjai phalaM pi tassikko / ikkassa jammamaraNe, parabhavagamaNaM ca ikkassa // 1 // artha- ekalo ja karmone bhegA kare che ane tenA phaLane paNa ekalo ja bhogave che. ekalAnA ja janma ane maraNa thAya che, ane parabhavamAM ekalo ja jAya che. (5) anyatva bhAvanA- jo ahIM AtmapradezothI gADha saMbaMdhavALuM, lAMbA kALa sudhI manane ISTa evA azana-pAna vagerethI ghaNA prakAre lAlana karAyeluM potAnuM zarIra paNa paramArthathI bhinna Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati hovAnA kAraNe aMte jIvanI pAchaLa nathI AvatuM to pachI bAhya dhana-kanaka vagere 5ravastunI to vAta ja zuM ka2vI ? tethI eka Atmadharma vinA badhA ya bhAvo anya che. arthAt AtmAthI bhinna che. ityAdi ciMtana karavuM te anyatva bhAvanA che. kahyuM che ke ciralAliyaMpi dehaM, jai jIaMtaMmi nANuvaTTei / tA taMpi hoi annaM, dhaNakaNayAINa kA vattA ? // 1 // annaM imaM ca kuDuMbaM, annA lacchI sarIramavi annaM / mottuM jiNaMdadhammaM, na bhavaMtaragAmio anno // 2 // 237 artha- lAMbA kALathI lAlana karAyeluM zarIra paNa jo jIvanI pAchaLa nathI jatuM tethI te bhinna che, to pachI dhana-kanaka AdinI zuM vAta karavI ? vaLI bIjuM- A kuTuMba anya che. lakSmI anya che. zarIra paNa anya che. zrI jinadharmane choDIne bhavAMtaramAM bIjo koI sAthe Avato nathI. (6) azucitva bhAvanA- ahIM rasa-rudhira-mAMsa-meda-asthi-zukra-majjA-Amaya, zleSmamala-mUtra AdithI pUrAyelA, cAmaDAnI aMdara snAyunA samUhathI vIMTaLAyelA, haMmezA kRmi-rogagaMDUpada AdithI Akula, A audArika zarIra tattvadRSTithI vicAravAmAM Ave to mahA azuci che. sadbhUta evA eka Atmadharma vinA kevI rIte zuddha thAya ? arthAt koI paNa rIte zuddha na thAya. jeo keTalAka AvA paNa zarIranI kevaLa jala AdithI zuddhine icche che teo tattvathI vimukha thayelA che, ajJAnI ja che. ityAdi ciMtana karavuM te azucitva bhAvanA che. kahyuM che ke meyavasare amalamutta- pUriyaM cammaveDhiaM tatto / jaMgamamiva vaccaharaM, kaha eaM sujjhae dehaM // 1 // artha- meda-carabI-zukra-mala-mUtrathI pUrAyeluM, cAmaDAthI vIMTaLAyeluM tethI ja hAlatuM cAlatuM pAyakhAnuM che. to pachI A zarIra kevI rIte zuddha thAya ? zAstramAM garbhAdhAraNathI mAMDI zarIranI apavitratAnuM varNana have taMdulavaikAlika prakIrNaka anusAre A zarIranA ja garbhadhAraNa karavAthI mAMDIne kaMIka vizeSa azucipaNAnA svarUpane batAvavAmAM Ave che temAM pahelAM to strInI nAbhinI nIce puSpanAlikAnA AkA2e je be nADI che tenI nIce UMdhA karelA kamaLanA kozAkAre jIvane utpanna thavAnA sthAna svarUpa yoni che. tenA nIcenA pradezamAM AMbAnI maMjarI jevI mAMsanI maMjarI che. te Rtu samaye phUTelI lohInA biMduone jharAve che. tyAra pachI te maMjarI arthAt lohInA biMduo kozAkAra yonimAM praveze che ane puruSanA saMyogathI zukramizrita thAya che. tyAre yoni jIvanI utpattine yogya thAya che ema jJAnIoe kahyuM che. temAM bAra muhUrta sudhI te zukra ane zoNita avidhvasta yonivALA rahe che. tyAra pachI viSvasta yonipaNAne pAme che. tethI bAra muhUrtanI aMdara ja temAM jIva utpanna thAya che. tyAra pachI temAM jIva utpanna thato nathI. te jIva utpattinA prathama samaye tyAre ja tyAM bhegA thayelA pitA saMbaMdhI zukrane ane mAtA Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 Atmaprabodha saMbaMdhI zoNitane AhArarUpe grahaNa kare che ane A ja (zukra-zoNitamizraNa) ojAhAra kahevAya che. te aparyApta avasthA sudhI hoya che. tyAra pachI jIva jyAre paryApta thAya che tyAre garbhamAM rahelA tene lomAhAra ja hoya che.. have jIvane AzrayIne raheluM zukra-zoNita dravya sAta divasa sudhI kalala svarUpa rahe che. tyAra pachI sAta divasa sudhI buddabuda svarUpa rahe che. tyAra pachI pahelA mAse 'karNopala pramANa mAMsanI pezI thAya che. bIjA mAse te ja mAMsanI pezI ghana bane che. trIjA mAse mAtAne dohada utpanna kare che. cothA mAse mAtAnAM aMgone pIDe che. pAMcamA mAse te jIva aMkurAnI jema te mAMsa pezImAMthI be hAtha, be paga ane mastaka ema pAMca avayavavALo thAya che. chaThThA mAse pitta ane zoNita utpanna kare che. sAtamA mAse sAtaso nasone, pAMcaso mAMsapezIone, nava dhamanInI nADIone ane sADA traNa kroDa romakUpone utpanna kare che. AThamA mAse kaMIka nyUna niSpanna thAya che ane navamA mAse suniSpanna samasta aMga-upAMgavALo thAya che. vaLI- garbha avasthAmAM mAtAnA jIvanA rasane haraNa karanArI ane putranA jIvanA rasane haraNa karanArI ema be nADIo che. temAMthI pahelI mAtAnA jIva sAthe baMdhAyelI putranA jIvane sparzelI hoya che. te nADI dvArA putrano jIva mAtAe khAdhelA vividha prakAranA rasa-vigaIone eka dezathI ojAhAra (? lomAhAra) rUpe grahaNa kare che. jayAre bIjI nADI putranA jIva sAthe baMdhAyelI mAtAnA jIvane sparzelI hoya che. tenA dvArA te jIva potAnA zarIrane bAMdhe che, arthAt zarIranI racanA kare che. te avasthAmAM kAvalika AhAra grahaNa karato nathI tyAre tene maLa-mUtra vagere paNa saMbhavatA nathI. te je AhAra dravyane grahaNa kare che te potAnI zrotra Adi pAMca iMdriyarUpa ane asthimajjA-keza-roma-nakha rUpa pariName che. vaLI- garbhamAM rahelo jIva jyAre mAtA zayana kare che tyAre te paNa zayana kare che. jyAre mAtA jAge che tyAre te paNa jAge che. jyAre mAtA sukhI hoya che tyAre te paNa sukhI hoya che. jyAre mAtA duHkhI hoya che tyAre te paNa duHkhI hoya che. A pramANe karmanA udayathI atiaMdhakAravALA, viSThAthI bharelA garbhapradezamAM mahAduHkhane anubhavato rahe che. tyAra pachI navamo mAsa pasAra thayA pachI athavA navamo mAsa cAlato hoya tyAre athavA navamo mAsa AvavAno hoya tyAre mAtA strI, puruSa, napuMsaka ane biMba (mAMsano piMDa) e cAramAMthI koI paNa ekane janma Ape che. temAM zukranuM pramANa alpa hoya ane zoNitanuM pramANa adhika hoya tyAre strI janme che. jyAre zukranuM pramANa adhika hoya ane zoNitanuM pramANa alpa hoya tyAre puruSa janme che. baMnenuM pramANa samAna hoya tyAre napuMsaka janme che. zukranA mizraNa vinA phakta zoNitano samAyoga thayo hoya tyAre nirjIva mAMsanA piMDarUpa biMbano janma thAya che. kyAreka pragaTa thayelA atighaNA pApanA kAraNe jIvano parAbhava thayo hoya tyAre vAta-pitta vagerethI 1. 80 rati pramANa vajana. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 239 garbhadUSita thayo hoya athavA deva vagerethI garbha khaMbhita karI devAyo hoya tyAre jIva niraMtara bAra varSa garbhamAM rahe che. A garbhanI bhavasthiti che. manuSyonA garbhanI kAyasthiti to covIsa varSanI che. te A pramANe koIka jIva bAra varSa garbhamAM rahIne ane tenA aMte mRtyu pAmIne tevA prakAranA duSkarmanA vazathI tyAM ja garbhamAM rahelA klevaramAM utpanna thaIne pharI bAra varSa jIvato rahe. A pramANe covIsa varSa utkRSTathI garbhavAsa thAya che. tiryaMcano jIva to tiryacInA garbhamAM utkRSTathI ATha varSa rahe che. tyAra pachI teno vinAza thAya che, athavA janma thAya che. prazna- strIonI garbha utpattinI yogyatA ane puruSonI garbhAdhAnane yogya vIryayuktatA keTalA kALa sudhI hoya che ? uttara- paMcAvana varSa sudhI strIonI yoni aplAna rahetI hovAthI garbhane dhAraNa kare che. tyAra pachI Avano abhAva hovAthI plAna thAya che. nizIthacUrNamAM kahyuM che ke- strIonA jyAM sudhI paMcAvana varSa pUrNa thatA nathI tyAM sudhI yoni amyAna rahe che, Artava thAya che ane garbhane dhAraNa kare che. paMcAvanamA varSe koIka strIne Artava thAya che paNa garbhane dhAraNa karatI nathI. paMcAvana varSa pachI Artava thatuM nathI ane garbha dhAraNa karatI nathI. tathA paMcotera varSa sudhI puruSa garbhAdhAna yogya vIryathI yukta hoya che. tyAra pachI prAyaH karIne AvA prakAranA vIryathI rahita hoya che. kahyuM che ke paNapannAipareNaM, joNI pamilAi ya mahiliANaM / paNahattarie parao, hoi abIo naro pAyaM // 1 // artha- paMcAvana varSa pachI strIonI yoni plAna thAya che. paMcotera varSa pachI nara prAyaH abIja arthAt vIryathI rahita hoya che. A so varSanA AyuSyavALA mANasone AzrayIne jANavuM. so varSathI upara baso, traNaso, cAraso ema thAvat pUrvakroDa AyuSya je strIonuM hoya che teonI yoni sarva AyuSyanA ardhAbhAga sudhI amlAna hovAne kAraNe garbha dhAraNa karavAne samartha hoya che. sarve paNa puruSono to pUrvakroDa sudhInA potAnA AyuSyano chello vazamo bhAga abIja arthAt vIrya rahita hoya che. pUrvakroDathI uparanA AyuSyavALA yugalika hovAnA kAraNe, eka vakhata prasava dharmavALA hovAthI ane avasthita yauvanavALA hovAthI A niyama raheto nathI. tathA- ahIM zarIramAM mAtA saMbaMdhI traNa aMgo hoya che. te A pramANe- mAMsa, zoNita ane mastakamAM raheluM bhejuM. pitA saMbaMdhI traNa aMgo hoya che. te A pramANe- asthi, asthimajjA ane keza, mizra, roma, nakho. ' have pachI zarIranA ja pAMsaLI vagere avayavonI saMkhyA vagere batAvAya che Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 Atmaprabodha temAM manuSyanA zarIramAM pITha karaMDakamAM graMthirUpa saMdhIo aDhAra hoya che. te aDhAramAMthI bAra saMdhIomAMthI bAra pAMsaLI nIkaLIne zarIrane baMne bAju vIMTaLAIne chAtInA madhyabhAgamAM rahelA hADakAne lAgIne pallikAnA AkAre pariName che. tathA te ja pITha karaMDakamAM bAkInI cha saMdhimAMthI cha pAMsaLI nIkaLIne ane baMne paDakhAne vIMTaLAIne hRdayanI baMne bAjuthI chAtInI nIce zithila kulinI (peTanI) upara paraspara nahIM aDakelI rahe che ane A kaTAha kahevAya che. tathA- A zarIramAM be AMtaraDA hoya che. te dareka pAMca-pAMca vAma pramANa hoya che. temAMthI eka jADo ane bIjo pataLo hoya che. temAM je jADo che tenAthI maLa pariName che. je pAtaLo che tenAthI mUtra pariName che. tathA- A zarIramAM be paDakhA che. jamaNo paDakho ane DAbo paDakho. temAM je jamaNo paDakho che te duHkhane karanAro che. je DAbA paDakho che te sukhane karanAro che. vaLI- A zarIramAM ekaso sAITha sAMdhAo hoya che. AMgaLA vagerenA hADakAnA khaMDane bhegA thavAnA sthAnane saMdhi=sAMdhA kahevAya che. vaLI- ekaso sAta saMkhANika vagere marma sthAna hoya che. tathA puruSanA zarIramAM nAbhimAMthI nIkaLelI sAtaso naso hoya che. temAM ekaso sAITha zirAo UMce janArI nAbhithI mAMDIne mastaka sudhI jAya che ane te rasataraNI kahevAya che. teono jo ghAta na thayo hoya to zrotra-cakSu-dhrANarasanA A cAra iMdriyonuM baLa ullasita thAya che ane teono upaghAta thaye zrotra vagerenuM baLa kSINa thAya che. tathA ekaso sAITha bIjI naso nIce janArI paganA taLiyA sudhI janArI che. teono upaghAta na thayo hoya to jaMghAbaLane karanArI che ane jo upaghAta thayo hoya to mAthAno duHkhAvo, AMdhaLApaNuM vagere kare che. tathA ekaso sAITha ja bIjI naso gudAmAM pravezelI hoya che. jenA baLathI jIvonA vAyu, mUtra, maLa pravarte che. A nasono jyAre vighAta thAya che tyAre masA, pAMDuroga ane maLa-mUtravAyuno nirodha thAya che. tathA ekaso sAITha ja bIjI tiI janArI naso hAthanA taLiyA sudhI janArI che. ane upaghAta nahIM pAmelI te bAhunA baLane karanArI che. jo teno upaghAta thAya to paDakhAmAM, pIThamAM ane kukSimAM vedanA kare che. - tathA bIjI pacIsa naso zleSmane dhAraNa karanArI che. vaLI bIjI pacIsa ja naso pittane dhAraNa karanArI che. tathA dasa naso zukra nAmanI sAtamI dhAtune dhAraNa karanArI che. A pramANe nAbhipradezamAM thanArI sAtaso naso puruSanA zarIramAM hoya che. strIone AmAMthI trIsa ochI hoya che. jyAre napuMsakane AmAMthI vIza ochI hoya che. tathA A zarIramAM navaso 1. vAma = be hAtha phelAvatAM = pahoLA karatAM je pramANa thAya teTaluM pramANa. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 241 asthibaMdhana nADIo hoya che. rasane vahana karanArI dhamanI nADIo nava hoya che. tathA zmazra ane keza vinA navANuM lAkha romakUpa hoya che. zmazra ane keza sahita sADA traNa kroDa romakUpo thAya che. mizna eTale dADhInA vALa. keza eTale mastakanA vALa. tathA mukhanI aMdara rahelI mAMsanA khaMDa svarUpa jIbha laMbAImAM AtmaaMgulathI sAta aMgula pramANa che. vajanamAM magadha dezamAM prasiddha palathI cAra pala pramANa hoya che. AMkhanI aMdara rahelA mAMsanA be goLA be pala pramANa hoya che. mastaka asthikhaMDa svarUpa cAra kalApathI baneluM hoya che. Doka cAra aMgula pramANa hoya che. mukhamAM asthikhaMDa svarUpa dAMto prAyaH karIne batrIsa hoya che. hRdayanI aMdara raheluM mAMsa sADA traNa pala pramANa hoya che. chAtInI aMdara gUDha rIte raheluM mAMsavizeSa svarUpa kaleju pacIsa pala pramANa hoya che. tathA zarIramAM mUtra ane lohI dareka ADhaka pramANa haMmezA rahelA hoya che. artho ADhaka pramANa carabI hoya che. mastakanuM bhejuM eka prastha pramANa hoya che. maLa cha prastha pramANa hoya che. pitta ane zleSma dareka eka kuDava pramANa hoya che. zukra ardhA kuDava pramANa haMmezA raheluM hoya che. A ADhaka-prastha vagerenuM mAna bAla-kumAra-taruNa AdinuM be asatInI eka pasalI' ityAdi kramathI pota-potAnA hAthane AzrayIne lAvavuM. kahyuM che ke doasaIo pasaI, dopasaIo seiA, cattAri seiAo kulao, - cattAri kulaao pattho, cattAri patthA ADhayaM, cattAri ADhayA doNo // artha- be asatInI eka pasalI, be pasalInI eka setikA, cAra setikAno eka kuDava, cAra kuDavano eka prastha, cAra prasthano eka ADhaka, cAra ADhakano eka droNa. dhAnyathI bharelo catto karelo hAtha asatI kahevAya che. AgaLa paNa sUtra pramANe artha jANavo. A pramANe kahelA mAnathI zukra-zoNita vagere jyAM hIna-adhika hoya tyAM vAta vagerethI dUSita hovAnA kAraNe hInAdhikapaNuM jANavuM. - tathA-puruSanA zarIramAM pAMca koThAra hoya che. strInA zarIramAM cha koThAra hoya che. vaLI- puruSane be kAna, be AMkha, be nAka, mukha, pAyu maLasthAna), upastha (mUtrasthAna) ema nava strota hoya che. strIone A ja nava uparAMta stanayugala sahita agiyAra strota hoya che. A manuSyagatine AzrayI jANavuM, tiryaMca gatimAM be stanavALI bakarI vagerene agiyAra, cAra stanavALI gAya vagerene tera, ATha stanavALI bhUMDaNI vagerene sattara srota hoya che. A nirvAghAtamAM jANavuM. vyAghAta thAya to eka stanavALI bakarIne daza, traNa stanavALI gAyane bAra strota hoya che. puruSanA zarIramAM pAMcaso mAMsanI pezIo hoya che. strIne pAMcasomAM trIsa ochI mAMsanI pezIo hoya che. napuMsakane pAMcasomAM vIza ochI mAMsanI pezIo hoya che. - tathA- A zarIra aneka mahAroganI utpattinuM sthAna che. saMsAramAM sarva rogonI saMkhyA A pramANe che Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 Atmaprabodha paMceva ya koDIo, lakkhA aDasaTThi sahasa navanavaI / paMcasayA culasII, rogANaM huMti saMkhAo // 1 // artha- pAMca kroDa, aDasaTha lAkha, navvANuM hajAra, pAMcaso coryAzI ATalI saMkhyAvALA rogo hoya che. A pramANe hADakA vagerenA saMghAta svarUpa, vividha vyAdhinA samUhathI vyAkuLa evA A zarIramAM svarUpathI vicA2vAmAM Ave to pavitrapaNuM zuM che ? arthAt kaMI paNa pavitrapaNuM nathI. (7) Azrava bhAvanA- A saMsAramAM jIvo mithyAtva-avirati-kaSAya ane yoga svarUpa AzravothI prati samaya zubhAzubha karmapudgalone grahaNa kare che. temAM je puNyAtmAonuM mana haMmezAM badhAya jIvo vize maitrIbhAvathI vAsita che, adhika guNIone vize pramodabhAvathI vAsita che, avinItone vize mAdhyastha bhAvathI vAsita che, duHkhIone vize karuNAbhAvathI vAsita che teo zubha karmone bAMdhe che. jeonuM mana Artta-raudra dhyAna, mithyAtva, kaSAya, viSayothI haMmezA AkrAMta thayeluM che teo azubha karmone bAMdhe che. ityAdi ciMtana karavuM te Azrava bhAvanA che. kahyuM che kemicchttaaviriksaay - jogadArehiM jehiM aNusamayaM / iha kammapuggalANaM, gahaNaM te AsavA huMti // 1 // artha- je mithyAtva-avirati-kaSAya-yoga dvArothI dareka samaye ahIM karmapuddagalonuM grahaNa : thAya che te Azravo che. (8) saMvara bhAvanA- ahIM mithyAtva Adi je Azravo che temano samyaktva AdithI yoga nirodha karavo, arthAt AvatA aTakAvavA te saMvara kahevAya che. te sarvathI ane dezathI ema be prakAre che. temAM sarvathI saMvara ayogikevaLIone ja hoya che. dezathI saMvara to eka-be traNa Adi Azravone rokanArane hoya che. te baMne prakArano saMvara dravya ane bhAvanA bhedathI be prakArano che. temAM AzravanA kAraNe AtmA vize thatA karmapudgalonuM grahaNa jenAthI dezathI athavA sarvathI chedavAmAM Ave te dravya saMvara che. je saMsAranuM kAraNa evI kriyAno tyAga karavAmAM Ave te bhAva saMvara che. Azravano nirodha karanArA AvA prakAranA saMvaranuM je ciMtana karavuM te saMvarabhAvanA che. kahyuM che ke AsavadArapihANaM, sammattAIhi saMvaro neo / pihiyAsavo hi jIvo, sutarivva tarei bhavajalahiM // 1 // artha- samyaktva AdithI Azrava dvArone baMdha karavA te saMvara jANavo. jeNe Azravone baMdha karI dIdhA che evo jIva sArI nAvaDIthI samudranI jema saMsAra sAgarane tarI jAya che. (9) nirjarA bhAvanA- A saMsAramAM pUrva bAMdhelAM karmone tapathI kApavA te nirjarA kahevAya che. baMdhAtA karmanA viSayavALo saMvara che ane pUrva baMdhAyelA karmanA viSayavALI nirjarA che. A nirjarA sakAma ane akAmanA bhedathI be prakAranI che. temAM bAhya tapa ane atyaMtara tapa e baMne Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 243 prakArano tapa cha-cha prakArano hovAthI sakAma nirjarA bAra prakAranI che. te tapanA bhedo pUrve patidharmanA adhikAramAM kahelA ja che. AthI pharI ahIM kahevAmAM AvatA nathI. A bAre ya prakAranI nirjarA viratinA pariNAmevALAne hoya che. kAraNa ke teo ja potAnI icchAthI karmakSaya mATe bAra prakArano tapa kare che. akAma nirjarA viratinA pariNAmathI rahita bAkInA jIvone hoya che. kAraNa ke teo icchA vinA ja zIta-uSNa-suta-pipAsA vagerene sahana kare che. AvA prakAranI nirjarAnuM ciMtana karavuM te nirjarA bhAvanA che. kahyuM che ke kammANa purANANaM, nikkaMtaNaM nijarA duvAlasahA / virayANa sA sakAmA, tahA akAmA avirayANaM // 1 // artha-purANa ( pUrve bAMdhelAM) karmonuM niHkartana ( nAza) karavuM te bAra prakAranI nirjarA che. virativALAne sakAma nirjarA tathA avirativALAne akAma nirjarA hoya che. (10) loka svabhAva bhAvanA- alokanI madhyamAM cauda raju pramANa loka che. te keDa upara be hAtha rAkhIne tirjI be paga pahoLA karIne UbhA rahelA puruSano jevo AkAra thAya tevA AkAravALo che. athavA UMdhA karelA moTA zarAvanI upara rahelA nAnA zarAva saMpuTano je AkAra thAya te AkAre rahela che. ahIM A tAtparya che- sAta raju vistAravALA adholokanA taLiyAthI jema jema upara jaIe tema tema thoDo thoDo saMkocAto loka ticcha lokamAM eka raju pahoLo rahe che. tyAra pachI upara jatAM krame karI vistArane pAmato pAMcamA brahmalokanA trIjA pratare pAMca raju vistAravALo thAya che. tyAra pachI pharI thoDo thoDo saMkocAto sarvathI upara lokAgra pradeza rahela pratare eka raju vistAravALo che. tethI yathokta saMsthAnavALo loka che. te lokamAM dharmAstikAya vagere cha dravyo che. temAM svabhAvathI gatimAM pravRtta thayelA jIvo ane pudgalone mAchalAone jalanI jema je upakhaMbha karanAro che te dharmAstikAya che. musApharone chAyAnI jema jIva-pugalone sthitimAM je upakhaMbha ApanAro che te adharmAstikAya che. A baMne pradezathI ane pramANathI lokAkAza tulya che. tathA gati- sthitimAM pravRtta thayelA jIva-pugalone je avakAza ApavAthI avagAhanA dharmavALo che, te AkAzAstikAya che. tathA cetanA lakSaNavALo, karmono kartA ane bhoktA, jIvana dharmavALo jIvAstikAya che. tathA pRthvI-parvata-vAdaLa vagere samasta vastuonuM je pariNAmI kAraNa che, pUraNagalana dharmavALo che, te pulAstikAya che. tathA vartanA lakSaNavALo, abhinava paudgalika vastuone jIrNa karanAro, samaya kSetranI aMdara rahelo kAla che. A cha dravyamAMthI pudgala dravyane choDIne bAkInA badhAya dravyo arUpI che. pudgaladravya rUpI che. tathA jIva dravyane choDIne bAkInA badhAya dravyo acetana che. prazna- lokAkAza asaMkheya pradezAtmaka che. temAM anaMtAnaMta jIva dravyo ane tenAthI paNa anaMtaguNAdhika pudgala dravyo kevI rIte rahI zake? saMkaDAza kema na thAya? Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 Atmaprabodha * uttara- jIvadravyo arUpI hovAnA kAraNe saMkaDAza paDatI nathI. pudgalo rUpI hovA chatAM paNa pradIpanI prabhA vagerenA dRSTAMtathI tevA prakAranA pariNAmanI vicitratA hovAnA kAraNe eka paNa AkAza pradezamAM anaMtAnaMta paramANu vagere pudgala dravyono saMkaDAza vinA samAveza thAya che, to pachI asaMkheya AkAza pradezomAM teono samAveza thaI jAya temAM zuM doSa che? kaMI paNa doSa nathI. zrImatI bhagavatIjI aMgasUtranI vRttimAM teramA zatakanA cothA udezAmAM pUjyavarya zrI abhayadevasUrijIe kahyuM che ke- 'mA'sanjiAmityAdri' ena = AkAzano pariNAma vicitra hovAnA kAraNe AkAza jevadravyono ane ajIvadravyono bhAjana che. A kahevA dvArA e kahevAnuM thAya che ke- A (AkAza dravya) hote chate jIva-ajIvono avagAha pravarte che. kAraNa ke jIva-ajIva dravyo ane AzrayIne rahyA che. A AkAza jIva-ajIvano bhAjana kema che te batAve che "aLavItyAdri' eka paramANu vagerethI A AkAzAstikAya pradeza pUrNa bharAyelo che. tathA be paramANuthI paNa AkAzAstikAya pradeza pUrNa bharAyelo che. prazna- A kevI rIte ? uttara- pariNAma vicitra hovAnA kAraNe. jema ke- oraDAmAM rahelo AkAza eka pradIpanI prabhAnA paTalathI paNa pUrAI jAya che. bIjA pradIpanI prajAno paTala paNa temAM samAI jAya che. thAvat so pradIpanI prajAnA paTalo temAM samAI jAya che. tathA- auSadhi vizeSathI prApta thayelA pariNAmathI pArAnA eka karSamAM suvarNanA so kartho praveze che. pudgalano pariNAma vicitra hovAnA kAraNe pharI sad auSadhanA sAmarthyathI pArAno eka karma ane suvarNanA so karSa pharI alaga thAya che. vaLI lokaprakAzagraMthamAM paNa kahyuM che ke vizatyauSadhasAmarthyAtpAradasyaikakarSake / suvarNasya karSazataM, taulye karSAdhikaM na tat // 1 // punarauSadhasAmarthyA-ttad dvayaM jAyate pRthak / suvastha zata, paravacce jharSa: II 2 | artha-auSadhinA sAmarthyathI pArAnA eka karSamAM suvarNanA so karSa praveze che. vajana karavAmAM Ave to eka karSathI adhika thatuM nathI. vA vaLI auSadhinA sAmarthyathI sonAnA so ane pArAno eka karma baMne alaga thAya che. rA ahIM Urdhvaloka-apoloka ane tirthyalokanuM svarUpa bIjA graMthathI jANI levuM. AvA prakAranA loka svarUpanuM ciMtana karavuM te loka svabhAva bhAvanA che. kahyuM che ke ahamuhagurumallayaThia, lahumallayajuyalasaMThiyaM logaM / dhammAi paMcadavvehiM, pUriaM maNasi ciMtijatti // 1 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 245 artha-adhomukha karelA moTA zarAva upara rahelA nAnA zarAva yugala AkAre loka che. dharma vagere pAMca dravyathI pUrAyelo loka manamAM ciMtavavo. (11) bodhi durlabha bhAvanA- anaMtAnaMta kALe durlabha paMceMdriyapaNuM, manuSyabhava Adi satsAmagrIno yoga thavA chatAM paNa jIvone parama vizuddhine karanArI, sarvajJa bhagavaMtoe batAvelI tattvajJAna svarUpa bodhi prAyaH durlabha che. te jo eka vakhata paNa prApta thaI hoya to jIvone ATalA kALa sudhI saMsAramAM bhaTakavAnuM na thAya. ityAdi ciMtana karavuM te bodhi durlabha bhAvanA che. kahyuM che ke paMciMdiyattaNAiasAmaggIsaMbhave vi aidulahA / tattAvaboharUvA, bohI suhI(sohi)jiassa jao // 1 // artha- paMceMdriyapaNuM Adi sAmagrInA saMbhavamAM paNa jenAthI jIvanI zuddhi thAya che te tattva avabodharUpa bodhi atidurlabha che. 15 (12) dharmakathaka aham bhAvanA- A saMsAramAM vItarAgatAnA kAraNe haMmezA paramArtha karavAmAM udyata, vimala kevalajJAnathI sakala lokAlokane jonArA zrImad arihaMta vinA AvA prakAranA sunirmala sAdhu-zrAvaka-saMbaMdhi sabhUta dharmane kahevA mATe koI paNa samartha nathI. kutIrthikothI praNIta vacano ajJAnamUlaka hovAnA kAraNe pUrvApara virodhI che, ane hiMsA Adi doSathI dUSita che. AthI te pratyakSa asadbhUta che, ane teomAM paNa kyAMka je dayA-satya AdinuM poSaNa dekhAya che te vacanamAtra ja che, paNa paramArthathI kaMI paNa nathI. tethI paramArthathI zuddha svarUpane dhAraNa karanArI, sakala jagatanA jaMtune tAranArI zrImad ahaMdranI vANInuM keTaluM varNana karIe ? koI paNa rIte karNano viSaya baneluM jenuM eka paNa vAkya rauhiNeyanI jema jIvone mahA upakAra karanAruM thAya che. ItyAdi ciMtana karavuM te bAramI bhAvanA che. kahyuM che ke dhammo jiNehiM niruvahi-uvayAraparehiM suTTha paNNatto / samaNANaM samaNovA-sayANa dasahA duvAlasahA // 1 // amaryAdita upakAra karavAmAM tatpara evA jinezvaroe sAdhuono daza prakArano ane zrAvakono bAra prakArano sAro dharma kahyo che. ahIM rohiNeyano vRttAMta A pramANe che rauhiNeyanuM dAMta rAjagRha nagarImAM zreNika nAmano rAjA hato. tene sarvabuddhino nidhAna abhayakumAra nAmano putra hato. A bAju te nagaranI najIkamAM rahelA vaibhAragirinI guphAmAM krUra lohakhura nAmano cora raheto hato. te rAjagRha nagaranA lokonI ja strIo ane dhanathI prayAsa vinA kAma ane arthane sAdhato kALane pasAra karavA lAgyo. tene rohiNI nAmanI patIthI rohiNeya nAmano atikrUra putra thayo. have lohakhure potAnA mRtyu samaye putrane bolAvIne A pramANe kahyuM: he vatsa! jo tuM tArA hitane icche che to mArI kahelI eka zikhAmaNa sAMbhaLa. ahIM je A traNa gaDhanI aMdara rahelo vIrajina mRduvANIthI kahI rahyo che tenuM vacana uttarakALe eTale ke sAMbhaLyA pachI bhayaMkara hovAthI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 Atmaprabodha tAre kyAre paNa na sAMbhaLavuM. A pramANe putrane zikhAmaNa ApIne svayaM prANano tyAga karyo. tyAra pachI rohiNeya paNa pitAnI zikhAmaNane yAda karato nitya corI kare che. have koI vakhata zrI vIraprabhu tyAM samavasaryA. devoe samavasaraNa banAvyuM. bhagavAne bhavya jIvonI AgaLa saddharmanI dezanA ApavAnI zarUAta karI. tyAre te cora corI mATe rAjagRhamAM jato samavasaraNanI najIkamAM Avyo. tyAM A pramANe vicAryuM: jo A mArgathI jaIza to jikeMdranI vANInuM zravaNa thaze ane bIjo mArga to che nahIM AthI zuM karuM ? athavA viSAda karavAthI saryuM. kAnanA chidramAM AMgaLIo nAkhIne jAuM. e pramANe vicArIne te pramANe ja ka2Ine utAvaLA pagale cAlyo. tyAre jhaDapathI jatA tenA pagamAM majabUta rIte kAMTo bhAMgyo=lAgyo. kAMTo kADhyA vinA eka pagaluM paNa AgaLa javA mATe te samartha na thayo. tethI nahIM icchato hovA chatAM paNa kAnamAMthI eka AMgaLI kADhIne te AMgaLIthI bahAranA zalyane kADhatA tenA aMtaranA zalyane zodhanArI, devasvabhAvane varNavanArI arthAt devanA svarUpane jaNAvanArI vIravANI tenA kAnamAM paDI. te A pramANe aNimisanayaNA maNakajja - sAhaNA pupphadAmaamilANA / caraMguleNa bhUmiM na chivaMti surA jiNA biMti // 1 // artha- animiSa nayanavALA, manathI kAryane sAdhanArA, amlAnapuSpamALAne dhAraNa karanArA, bhUmithI cAra aMgula upara cAlanAra devo hoya che. ema jinezvaro kahe che. 51aa have A cora 'hA ! ghaNuM sAMbhaLyuM.' e pramANe ciMtA karato jhaDapathI kAMTo kADhIne pharI AMgaLIthI kAna baMdha karIne rAjagRha nagaramAM gayo. tyAM icchApUrvaka corI karIne te pharI giriguphAmAM pravezyo. paraMtu paganA zalyane kADhatI vakhate sAMbhaLelI vIravANIne jANe ke zalya kADhyuM ja nathI ema mAnato nitya cittamAM dubhAya che. have niraMtara tenA vaDe AkhuMya nagara lUMTAye chate atyaMta duHkhI thayelA loke avasare rAjAne potAnuM duHkha jaNAvyuM. rAjAe paNa madhura vacanothI lokane AzvAsana ApIne koTavAlane kahyuM: are ! corano nigraha karavA dvArA lokarakSA kema karato nathI ? teNe paNa kahyuM: he deva ! rauhiNeya nAmano ati du:khe karI nigraha karI zakAya evo koIka cora pragaTa thayo che. teno nigraha karavA mATe ghaNA upAyo karyA. paraMtu koI paNa upAyathI te pakaDAto nathI. AthI deva svayaM ja koTavALapaNAne grahaNa karo. A pramANe teNe kahyuM, eTale rAjAe abhayakumA2nI sanmukha joyuM. teNe kahyuM: he tAta ! sAta divasanI aMdara corane lAvuM chuM. jo na lAvuM to ghaNuM kahevAthI zuM ? coranA daMDathI Ape mane daMDavo. e pramANe kahIne abhayakumAra cAre bAjuthI coranA sthAnone prayatnathI joto hovA chatAM paNa kyAMya paNa corane meLavI zakyo nahIM. tyAra pachI chaThThA divase saMdhyA samaye nagaranI madhyamAM lokanA kolAhalanuM nivAraNa karIne killAnI bahAra cArebAju bhaTone goThavI dIdhA. te divase apazukanothI rokAyo hovA chatAM te core nagaranI aMdara praveza karIne jeTalAmAM koInA paNa gharamAM corI karavAnI zarUAta karI teTalAmAM pagale pagale rahelA yoddhAoe bhegA thaIne eka hAka karI, arthAt badhAe bhegA thaIne pakaDopakaDo ema ekI sAthe avAja karyo. tenAthI trAsa pAmelo te tyAMthI palAyana thaIne UMco kUdako mArIne killA upara caDhIne bahAra jevo paDyo ke tarata yoddhAoe tene pakaDI pADyo ane savAre Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 247. abhayakumArane samarpita karyo. abhayakumAre rAjAne soMpyo. tyAra pachI rAjAe tene corelA dravyathI rahita joIne tuM koNa che e pramANe pUchayuM. eTale teNe kahyuM: he rAjana ! huM to zAligrAmano rahevAsI durgacaMDa nAmano rAjAnA karane ApanAro kheDUta chuM. ahIM kAMIka potAnuM kArya karIne rAtrimAM potAnA gAma javA mATe cAlyo tyAM tamArA yoddhAoe mane bIvaDAvyo tenA bhayathI killo oLaMgIne bahAra paDatA mane A bhaToe coranI buddhithI dhAraNa karyo. AthI te vicArajJa ! tame vicAro ! jo huM cora houM to mAro nigraha karo. athavA mAre marAye chate jo abhayakumAra jIvato raheto hoya to tema karo. A pramANe tenA vacana sAMbhaLIne rAjAe tene dRDha baMdhanathI bAMdhIne khAtarI karavA mATe te gAmamAM potAnA nokarane mokalyo. te core te gAmamAM pUrve ja saMketa karelo hato. kAraNa ke te bIjI pRthvIne lUMTato hovA chatAM te gAmanuM pAlana ane poSaNa karato hato. rAjAnA nokare tyAM jaIne tenI vAta pUchI eTale AkhA ye gAmanA lokoe kahyuM: vAta sAcI che. ahIM durgacaMDa nAmano kheDUta rahe che ane te gaIkAle nagaramAM gayo hato paNa hajI paNa te pAcho Avyo nathI. tethI A saghaLo ya jana tenI hakIkatane jANavA mATe Atura rahelo che. tyAra pachI te nokare pAchA AvIne e pramANe ja jaNAve chate rAjAe vicAryuM aho ! abhayakumAra mRtyunA bhayathI gAmanA saraLa lokone cora tarIke gaNAve che. tyAre abhayakumAre mukhaceSTA vagerethI rAjAnA abhiprAyane jANIne "mAre AnI kapaTAI kaI buddhithI pragaTa karavI ? A pramANe vicAramAM paDyo. tarata utpanna thayelI buddhivALA te abhayakumAre vividha motIothI zaNagArelA vicitra caMdaravAothI, raMbhA jevI rUpavALI nArIothI ane devatulya puruSothI devalokanA vimAna jevo sAtamALavALo eka AvAsa taiyAra karAvIne corane kahyuM: dubuddhivALA mane dhikkAra thAo. kAraNa ke bahumAna karavA yogya tane meM A rIte viDaMbanA karI. have ekavAra tuM mArA AvAsamAM Ava. jethI tArI bhakti karIne potAnA aparAdhane dUra karuM. mAyAvI te paNa maMtrInI sAthe tenA ghare gayo. tyAM miSTa AhArathI atiprItine pAmyo. tyArapachI abhaye madirA pIvaDAvIne divya vastra paherAvavApUrvaka tyAM palaMga upara sukhethI suvaDAvyo. have AnaMdita manavALo te cora te divya maMdirane joto potAne jANe svargamAM rahelo hoya tema mAnavA lAgyo. tyAra pachI abhayakumAranI AjJAthI cAre bAju naranArIno samUha tene AzrayIne "jaya-jaya naMdA' e pramANe maMgala vacana bolavA lAgyo, ane pUrvanA sukRtathI tame ahIM vimAnamAM amArA svAmI thayA cho. ame badhA ya tamArA nokaro chIe. e pramANe kahIne teoe nATaka karavAnuM zarU karyuM eTale abhayakumAranA AdezathI jenA hAthamAM sonAno daMDa che evA eka mANase tyAM AvIne teone kahyuM jyAM sudhI A devane devalokanI sthiti karAvuM arthAt devalokanI vidhithI mAhitagAra karAvuM tyAM sudhI nATaka baMdha karo. A pramANe teone kahIne tyAra pachI teNe tene kahyuM: he navA deva ! pUrva janmamAM upArjana karelA potAnA puNya-pApane pahelAM jaNAvo. pachI svarganA sukhone bhogavo. tyAre rauhiNeya vicAryuM. zuM sAce ja A svarga che ? ke mArA mATe abhayakumAre karelo koI paNa A prapaMca che ? e pramANe vicArIne dhIrabuddhivALA te core pagamAMthI kAMTo kADhavAnA samaye sAMbhaLelI devasvarUpane varNavanArI "devonI AMkho palakArAthI Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha rahita hoya che'' ityAdi bhagavAnanI vANIne yAda karI. tethI teNe potAne ane sAme rahelA te badhA ya lokone pRthvI upara lAgelA caraNavALA, myAnamALAvALA, paTapaTatI AMkhavALA, manovAMchitane sAdhavAmAM asamartha joIne vI2vAkyanI sAthe teonuM sAkSAt virodha jotA teNe A badho ya abhayakumArano daMbha che e pramANe jANyu. 248 tyAra pachI te daMDadhArIe pharI kahyuM: are ! tame zuM vicAro cho. A badho ya devaloka potapotAnI bhakti batAvavA mATe utsuka thayelo che. AthI jaladI potAnA vRttAMtane kaho. tyAre teNe kahyuMH jinapUjA, sAdhusevA, dayApAlana, pAtradAna, caityanirmANa Adi saddharmakAryo meM pUrvabhavamAM karyA che. pharI daMDadhArIe kahyuM: he deva ! jIvono janma eka svabhAvathI ja pasAra thato nathI tethI A puNyanI jema tame karelAM corI, strIlolatA vagere pApakAryone paNa niHzaMkapaNe kaho. tyAre rauhiNeye kahyuM: aho ! divyajJAnavALA tane A zuM matibhrama thayo che ? je susAdhunI sevA karanArA zrAvako che te zuM AvA prakAranuM kukarma kare ? ane jo kare to AvA prakAranA svargane kevI rIte meLave ? tethI meM jarA paNa pApa karyuM nathI. tuM pharI-pharI kema pUche che ? tyAre paDadAnI pAchaLa rahelA abhayakumAre te badhu sAMbhaLIne roSathI hoThane dabAvato hovA chatAM paNa AnI buddhinI kuzaLatAne vakhANI. tyAra pachI tenI pAse AvIne tene AliMgana karIne A pramANe kahyuM: he vIra ! Aja sudhI huM koInAthI paNa jItAyo nathI, paNa tArAthI jItAyo. A moTuM Azcarya che ke tuM mArAthI paNa nigraha na karAyo. have A pramANe premathI abhayakumAre kahyuM eTale teNe kahyuM: he abhaya ! zrI vIraprabhunA vAkyane hRdayamAM dhAraNa karato huM tArAthI nigraha na karAyo emAM zu Azcarya che ? paraMtu dArU pIvaDAvIne je tuM mane svargamAM pahoMcADe che te Azcarya che. tyAre abhaye kahyuM: he bhAI ! marma vANIthI tuM mane lajjA na pamADa. je hakIkata hoya te kahe ke cora evA paNa tane zrI vIraprabhunI vANI kevI rIte sAMbhaLavA maLI. A pramANe snehapUrvaka pUchAyelA te core badhI ya potAnI vAta mULathI mAMDIne karI. pharI kahyuMH jo jagadgurunuM vAkya tyAre meM na sAMbhaLyuM hota to Aje tArAthI chetarAyelo huM kaIkaI viDaMbanAne na pAmyo hota. vaLI je prabhunuM eka paNa vAkya jIvonA mahAkaSTane vAranAruM che to sarva Agama sAMbhaLavAmAM AvyuM hoya to akSayasukhane ApanAruM thAya ja. kharekhara ! vairI evA pitAthI ThagAyelA meM tyAre kAnamAM pravezatI vIravANIne zalyanI jema mAnI. paraMtu te amRtanA svabhAvavALI hovAthI mane hamaNAM jIvana ApanArI thaI. AthI he bhAI ! badhuM coreluM dhana tane batAvIne huM zrI vIraprabhunI pAse vratane grahaNa karavA icchuM chuM. tyAra pachI abhayakumAre tene rAjA pAse lAvIne kahyuM: he svAmI ! A tamAro cora che. tyAre rAjAe Ano vadha karavo e pramANe Adeza karyo. eTale abhayakumAre kahyuM: he tAta ! jo Ane choDI devAmAM Ave to A coreluM badhuM ya dhana pAchuM ApI de. jo ene choDavAmA na Ave to te dhanane grahaNa karavuM zakya nathI, ane meM paNa tene bhAI karIne grahaNa karyo che, paNa buddhithI grahaNa nathI karyo. vaLI A vairAgyathI vAsita manavALo thayelo dIkSA grahaNa karavA mATe icche che. tethI Ano vadha karavo yogya nathI. tyAra pachI te core coreluM badhuM ya dhana batAvyuM. rAjAe te dravya jenuM hatuM te nagaranA lokone ApI dIdhuM. tyAra pachI zreNika rAjAe jeno dIkSA mahotsava karyo che, jeNe Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - vaibhava, strI, parivArano tyAga karyo che, je nagaranA lokothI stuti karAI rahyo che, evo rauhiNeya cora zrIvIra prabhunI pAse dIkSA grahaNa karIne svayaM pUrva AcarelA durAcAronI zuddhi mATe vividha tapone tapIne yAvajjIva sudhI zuddha dharmanuM ArAdhana karIne aMte anazana karIne svargamAM gayo. A pramANe zrI bhagavAnanI vANInA mahimA vize rauhiNeya corano vRttAMta pUrNa thayo. A pramANe bAre ya bhAvanAnuM svarUpa batAvyuM. (30-31) sarvavirati sAdhunI 12 pratimA have sAdhu saMbaMdhI bAra pratimAnA svarUpane kaMIka batAvavAmAM Ave che-- mAsAIsattA 7, paDhamA 8 bii 9 taiya 10 sattarAidiNA / aharAi 11 egarAI 12, bhikkhUpaDimANa bArasagaM // 32 // 249 pahelI eka mahinAnI, bIjI be mahinAnI, trIjI traNa mahinAnI ema yAvat sAtamI sAta mahinAnI. tyAra pachI prathamA-dvitIyA-tRtIyA-zabdathI batAvelI AThamI-navamI ane dasamI e eka-eka pratimA sAta rAta-divasa pramANavALI che. tyAra pachI agiyAramI pratimA eka ahorAtri pramANa che ane bAramI pratimA eka rAtri pramANavALI ja che. A pramANe sAdhunI pratijJA vizeSa evI pratimAo bAra che. temAM eka mAsikI pratimAmAM anna ane pAna ema darekanI akhaMDa dhArAthI ApelA dAna svarUpa eka eka ja dRtti hoya che. be mAsikI pratimAmAM be-be datti hoya che. traNa mAsikI pratimAmAM traNa-traNa datti hoya che. e pramANe yAvat sAta mAsikI pratimAmAM anna ane pAnanI sAta-sAta datta hoya che. tyAra pachI sAta rAta-divasa pramANavALI AThamI pratimAmAM ekAMtare pANI vinAnA upavAsathI rahevAnuM hoya che, ane pAraNAmAM AyaMbila ka2vAnuM hoya che. emAM dattino niyama nathI. tathA gAma vagerenI bahAra UMcuM mukha rAkhIne suvA vage2e AsanathI rahIne ghora upasargone sahana ka2vA joIe. tyAra pachI navamI pratimAmAM paNa A ja anuSThAna ka2vuM joIe. vizeSa eTaluM ke utkaTika vagere AsanathI rahevuM joIe. dazamI pratimA paNa A ja pramANe ja che. vizeSa eTaluM ke temAM godohikA vagere AsanathI rahevuM joIe. tyAra pachI agiyAramI pratimA paNa kahelA svarUpavALI ja che. vizeSa eTaluM ke temAM pANI vinAnA chaThThanuM paccakkhANa karavuM joIe. tathA laTakatI bhujA rAkhIne rahevuM joIe. tyAra pachI bAramI pratimAmAM paNa A ja vidhAna che. vizeSa eTaluM ke pANI vinAnA traNa upavAsa karavA joIe. tathA nirnimeSanetravALA, eka pudgala upara mUkelI dRSTivALA ane lAMbI bhujAvALA thaIne rahevuM joIe. A pratimAne dhAraNa karanAro vajaRSabhanArAca-RSabhanArAca-nArAca-ardhanArAca vagere saMghayaNamAMthI koI eka saMghayaNathI yukta hoya che. tathA jaghanyathI navamA pUrvanI trIjI vastu sudhI ane utkRSTathI kaMIka nyUna dazapUrva sudhI sUtrArthane bhaNelo hoya che. tathA taveNa 1 sutteNa 2 satteNa 3, egatteNa 4 baleNa 5 ya / tulaNA paMcavihA vuttA, paDimaM paDivajjao // 1 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha artha- pratimAne dhA2Na ka2nA2ne tapathI-sUtrathI-sattvathI-ekattvathI ane baLathI ema pAMca prakAranI tulanA kahelI che. 250 A pramANe gAthAmAM kahelI pAMca prakAranI tulanAthI parikarma karavApUrvaka pUrve ja bhAvitAtmA thAya che. parikarmanuM parimANa A pramANe che- eka mahinAthI mAMDIne sAta mahinA sudhImAM je pratimA jeTalA parimANavALI hoya te pratimAno parikarma paNa teTalA pramANavALo che. tathA A pratimA varSAkALamAM svIkArAtI nathI ane parikarma karAtuM nathI. tathA zarUAtanI be pratimA eka ja varSamAM thAya che. trIjI ane cothI pratimA eka-eka varSamAM thAya che. bAkInI traNa pratimAmAM eka varSe parikarma karavAmAM Ave che, ane bIjA varSe pratimAno svIkAra karavAmAM Ave che. A pramANe nava varSamAM pahelI sAta pratimAo pUrNa thAya che. tyAra pachI AThamI vagere traNe ya pratimAo ekavIza divase pUrNa thAya che. agiyAramI pratimA ahorAtrinA aMte chaThTha karavAmAM Avato hovAthI traNa divase pUrNa thAya che. bAramI pratimA rAtri pachI tarata akrama karavAmAM Avato hovAthI cAra rAtri-divasa pramANa thAya che. ahIM bIjuM paNa ghaNuM kahevAnuM che. paraMtu te pravacana sAroddhAra vageremAMthI jANI levuM. A pramANe saMkSepathI sAdhunI bAra pratimAnuM svarUpa jANavuM. (32) sAdhunuM ahorAtrinuM kArya have saMkSepathI ahorAtrinuM kArya batAvavAmAM Ave che- zuddhAcAraH sAdhuH, zrIjinavacanAnusArato nityaM / kuryAtkrameNa samyaka, svasyAhorAtrakRtyAni // 33 // zuddha AcAravALo sAdhu zrI jinavacanane anusAre nitya krame karI sArI rIte potAnA ahorAtrinAM kAryone kare. kAryono krama A pramANe che- sAdhu rAtrinA chellA pahoramAM sUtrArtha parAvartana Adi svarUpa svAdhyAya maMda svarathI kare ke jethI asaMyato,na jAge. tyAra pachI te ja praharano cotho bhAga bAkI rahe tyAre cha prakAranA Avazyakane kare. tyAra pachI utkaTika Asane rahelo za2I2nA upabhogamAM AvatA muhapatti vagere upakaraNonI vidhipUrvaka pratilekhanA kare, ane pratilekhanAnI samAptinI sAthe ja sUryodaya thaye chate vasatinuM pramArjana kare. tyAra pachI vaMdanApUrvaka AcArya vagerene pUchIne temanI AjJAthI veyAvacca athavA svAdhyAya kare. paNa potAnI buddhithI kaMI paNa na kare. kahyuM che ke chaTThaTThamadasamaduvA-lasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM / akaraMtA guruvayaNaM, anaMtasaMsAriA bhaNiA // 1 // artha- be-traNa-cAra-pAMca-paMdara upavAsa ke mAsakSamaNa karatA hoya paNa jo gurunA vacanane na karatA hoya to anaMta saMsArI kahyA che. 1 tyAra pachI kaMIka nyUna porisI thAya tyAre beThelo te muhapattinuM paDileheMNa karIne pachI pAtrA vagere upakaraNonuM paDilehaNa kare. tyAra pachI bIjI porisI Ave eTale pUrve grahaNa karelA zrutanA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 251 arthane yAda kare. tyAra pachI bhikSA kALa thAya tyAre AgamamAM kahelI vidhithI gurunI AjJA laIne Avasyahi kahevApUrvaka upAzrayamAMthI bahAra nIkaLe. bhikSAkALa utsargathI trIjI porisIrUpa jANavo. athavA te naM samAre' ityAdi Agama vacanathI jyAM loka jyAre bhojana karato hoya tyAM tyAre sthavira kalpikono bhikSAkALa jANavo. tyAra pachI sAdhu avyAkSipta, anAkuLa, azaTha, yugamAtra dRSTivALo, pAchaLa ane baMne paDakhe paNa upayoga rAkhato, eka gharamAMthI bIjA gharamAM jato, beMtAlIsa doSathI rahita bhikSAne grahaNa kare. pachI tyAMthI pAcho AvIne nizIhi kahevApUrvaka vasatimAM praveza karIne, iriyAvahI paDikkamIne vidhipUrvaka azana vagere gurune batAvIne, ane paccakakhANa pArIne gRhastha vagere jotA hoya tevA sthAnano tyAga karIne, prakAzavALA sthAne rahIne, (1) sudhA vedanAne upazamAvavA mATe (2) veyAvacca mATe (3) IryAnI zuddhi mATe (4) sattara prakAranA saMyamanuM pAlana karavA mATe (5) prANane dhAraNa karavA mATe ane (6) svAdhyAya vagere dharmanI ciMtA mATe bhojana kare ane bhojana karatI vakhate surasura vagere pAMca doSano tyAga kare. kahyuM che ke. asurasuraM 1 acavacavaM 2, adua 3 mavilaMbiyaM 4 aparisADiM 5 / / maNavayaNakAyagutto, bhuMje ahapakkhivaNasohI // 1 // artha- surasura avAja na kare, cavacava avAja na kare, jaladI jaladI bhojana na kare, ati vilaMbathI bhojana na kare, nIce verato verato bhojana na kare. mana-vacana-kAyAthI gupta thayelo sAdhu (manathI- A virUpa che ema na vicAre. vacanathI- Ane koNa khAya? je amArA jevo na hoya te khAya ema na bole. kAyAthI- romAMcita, mukhathI praphullita ke mukha kaTANuM karyA vinA) bhojana kare e mukha prakSepa zuddhi samajavI. vA (o.ni.bhASya gAthA-289) tyAra pachI muni bahAra caMDila javuM, pAtranuM prakSAlana karavuM, svAdhyAya karavo, veyAvacca karavI vagere karIne cotho prahara prApta thaye chate muhapattinuM paDilehaNa karIne gurunAM ane potAnAM upakaraNonuM paDilehaNa kare. tyAra pachI svAdhyAya vagere karIne te ja praharano cotho bhAga bAkI rahe tyAre spaMDila-mAtarunAM sthAnone jue. tyAra pachI sUrya ardho DUbe chate guru samakSa Avazyaka kare. tyAra pachI eka prahara sudhI zratanA parAvartana svarUpa svAdhyAya kare. tyAra pachI sUtrArthanuM smaraNa kare. tyAra pachI suvAnA samaye gurunI AjJAthI bhUmi ane saMthAranuM paDilehaNa karIne caityavaMdana karavApUrvaka rAtri saMthArAnI gAthAnuM uccAraNa karIne rajoharaNa jamaNI bAju rAkhIne jarAka suve. paNa atinidrAne vaza na thAya. A pramANe saMkSepathI ahorAtrinAM kAryo batAvyAM. vistArathI to badho ya sAdhu saMbaMdhI adhikAra bIjA graMthathI jANI levo. (33) munio aneka guNanA AdhAra have muniomAM aneka guNonI AdhAratA che tenuM varNana karAya che triviMvatnanaya, paraMtavayaUT siddhapuriyaUTI jiyamayaNA miuvayaNA, savvattha vi sannihiajayaNA // 34 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 Atmaprabodha iriyAsamiIpabhiI-niyasuddhAyArasevaNe niunnaa| je suyanihiNo samaNA, tehiM imA bhUsiyA puhavI // 35 // je sAdhu bhagavaMto nitya acaMcala nayanavALA che, prazAMta vadanavALA che, jemanA guNarato prasiddha che, jemaNe kAmane jItI lIdho che, jeo komaLa vacanavALA che, jeo badhI jagyAe yatanAne dhAraNa karanArA che, jeo IryAsamiti Adi potAnA zuddha AcAranuM sevana karavAmAM nipuNa che, jeo zrutanA nidhAna che, tethI A pRthvI zobhI rahI che. ahIM siddhAMtamAM kahelI rItathI sAdhuonA guNonuM varNana A pramANe che. jAti saMpanna, kula saMpanna, bala saMpanna, rUpa saMpanna, vinaya saMpanna, jJAna saMpanna, darzana saMpanna, cAritra saMpanna, lajjA saMpanna, laghutA saMpanna, mRdumArdava saMpanna, prakRtithI bhadra, prakRtithI vinIta, ojasvI, tejasvI, vacasvI, yazasvI, krodha, mAna, mAyA, lobhane jItanArA, jiteMdriya, pariSahane jItanArA, jIvitanI AzA ane maraNanA bhayathI mUkAyelA, ugratAvALA, tejasvI tapavALA, ghora tapavALA, ghora brahmacaryamAM rahenArA, bahuzruta, pAMca samitithI samita, traNa guptithI gupta, akiMcana, nirmama, nirahaMkAra, kamaLanI jema alipta, zaMkhanI jema niraMjana, gagananI jema nirAlaMbana, pavananI jema apratibaddha, kAcabAnI jema gupta iMdriyavALA, vihaMganI jema vipramukta, bhAraMDanI jema apramatta, pRthvInI jema sarvasahA, jinavacanano upadeza ApavAmAM kuzala, ekAMte paropakAra karavAmAM nirata ghaNuM kahevAthI zuM? yAvat kutrikApaNa samAna AvA prakAranA jinAjJAnA ArAdhaka sAdhu bhagavaMto potAnA caraNothI pRthvItalane pavitra karatA vicare che ? (34-35) . ArAdhya sadharmanI durlabhatA have AvA prakAranA sAdhu vagere ziSTa janane ArAdhya evA sadharmanI durlabhatA batAve che jaha ciMtAmaNirayaNaM, sulahaM na hu hoi tucchavihavANaM / guNavihavavajjiyANaM, jiyANa taha dhammarayaNaM pi // 36 // tuccha vibhavavALA eTale ke pazupAlanI jema alpa puNyavALA jIvone je pramANe ciMtAmaNi rata sulabha nathI te pramANe samyakatva Adi guNa vibhavathI rahita jIvone paNa dharmarata sulabha nathI. jeo jayadevakumAranI jema atulyapuNyarUpI guNathI bharelA che teone maNinI khANa samAna manuSyagatimAM ciMtAmaNi samAna A sadharmanI prApti thAya che. ahIM pazupAla ane jayadevanuM dRSTAMta A pramANe che pazupAla ane jayadeva hastinApura nagaramAM nAgadeva nAmano zreSThI hato. tene vasuMdharA nAmanI patInI kukSithI utpanna thayelo jayadeva nAmano putra hato. teNe bAra varSa sudhI rAnI parIkSA karavAno abhyAsa karyo hato. tethI te zAstra uktine anusAre ciMtAmaNine mahAprabhAvavALo jANIne bAkInA maNione Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjo prakAza - sarvavirati 253 paththara tulya gaNato te ciMtAmaNine ja meLavavA mATe AkhA ya nagaramAM, dareka dukAnamAM, dareka gharamAM bhamavA lAgyo. paraMtu kyAMya paNa tene te prApta na thayo. tethI kheda pAmelA teNe mAtA-pitAne kahyuM: mAruM citta ciMtAmaNimAM lAgeluM che ane te ahIM maLato nathI. AthI huM tene mATe bIje jAuM chuM. tyAre mAtA-pitAe kahyuM: he vatsa ! A mAtra kalpanA ja che. paramArthathI bIje kyAMya paNa A ciMtAmaNi vidyamAna nathI. tethI tuM icchA pramANe bIjAM ratothI vyavahAra kara. tyAra pachI A pramANe ghaNI rIte kahevAyo hovA chatAM paNa jayadeva ciMtAmaNi prAptimAM kRtanizcayavALo thayelo hastinApura nagaramAMthI nIkaLIne ghaNA parvata-nagara-gAma-Akara-kabUTa-pattana-samudra-tIromAM tene zodhato lAMbA kALa sudhI bhamyo, paraMtu kyAMya paNa tene nahIM meLavato vilakho thayelo potAnA manamAM vicAravA lAgyo ke ciMtAmaNi nathI e vAta zuM sAcI che ? jethI te kyAMya dekhAtuM nathI. athavA zAstramAM kaheluM te maNinuM astitva khoTuM na hoya. AthI kyAMya paNa te haze. e pramANe nizcaya karIne te pharI paNa ghaNI maNinI khANane joto atizaya tenI zodha karavA lAgyo. tyAra pachI eka vakhata koI vRddha mANase tene kahyuM: he bhadra ! ahIM maNionI eka khANa che. temAM puNyazALI mANasane ciMtAmaNinI prApti thAya che. tyAra pachI jayadeva tenA vacanathI tyAM jaIne ciMtAmaNine zodhavA lAgyo. tyAre tyAM maMda buddhivALA eka pazupAlanA hAthamAM goLa paththarane joIne tene zAstrokta lakSaNathI ciMtAmaNi jANIne te tenI pAsethI mAgyo. tyAre pazupAle kahyuM: tAre AvuM zuM kAma che ? vaNike kahyuM: mArA ghare gayelo huM bALakone ramavA mATe A ApIza. teNe kahyuM: ahIM AvA prakAranA ghaNA che. tuM svayaM tene kema grahaNa nathI karato ? vaNike kahyuM: huM potAnA ghare javAmAM utAvaLo chuM tethI A mane Apa. tuM to A pradezamAMthI bIjuM paNa meLavI leze. A pramANe kahevAyo chatAM paNa paropakAra karavAnA svabhAvavALo na hovAnA kAraNe teNe te na ApyuM. tyAra pachI jayadeve upakAranI buddhithI tene kahyuM: jo tuM mane nathI Apato to svayaM ja A ciMtAmaNinI ArAdhanA kara. jethI A tane paNa vAMchita Ape. pazupAle kahyuM: jo A sAco ciMtAmaNi che, to meM ciMtavelA ghaNA borathI bharelA kacorA vagere jaladI Ape. tethI kaMIka hasIne jayadeve kahyuM: "aho! A pramANe na vicArAya. paraMtu traNa upavAsa karIne saMdhyA samaye A maNine zuddha jalathI snAna karAvIne zuddha bhUmi upara UMcA sthAne sthApIne caMdana-kapUra-kusuma-AdithI pUjIne ane namaskAra karIne pachI AnI AgaLa je ISTa hoya te ciMtavAya eTale te badhuM ya savAre prApta thAya. A pramANe sAMbhaLIne te pazupAla potAnI bakarIonA samUhane pAcho vALIne gAma tarapha cAlyo. tyAra pachI "nakkI hInayuSyavALA AnA hAthamAM A ciMtAmaNi nahIM rahe." e pramANe vicArIne jayadeve paNa tenI pITha na choDI. have mArgamAM jatA pazupAle kahyuM: he maNi ! hamaNAM A bakarI veMcIne caMdana vagere lAvIne tArI pUjA karIza. tAre paNa mArA ciMtAvelA kAryanI pUrtimAM udyama karavo. vaLI te maNi ! hajI paNa gAma dUra che. AthI mArgamAM tuM koIka kathA kahe. jo tuM nathI jANato to huM kahuM tuM sAMbhaLa. eka nagaramAM eka hAtha pramANa devamaMdira hatuM temAM cAra hAthano deva Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha na hato. A pramANe vAraMvAra kahevA chatAM te maNi jyAre na bolyo tyAre gusse thayelA te mUrkhAe maNine kahyuMH are! jo tuM mane huMkAro mAtra paNa Apato nathI to vAMchita arthane saMpAdana karavAmAM tArI AzA kevI ? arthAt tArI AzA rAkhavAthI zuM ? athavA ciMtAmaNi e pramANe tAruM nAma khoTuM nathI. paraMtu sAcuM ja che. kAraNa ke tArI prApti thaI tyArathI ja manamAM ciMtA dUra thatI nathI. vaLI je huM rAbaDI ane chAza, vinA kSaNa paNa rahevA mATe samartha nathI, te huM tArA mATe karAtA traNa upavAsathI to maraNa ja pAmuM. tethI huM A pramANe mAnuM chuM ke- A vANiyAe mane mA2vA mATe tuM varNavAyo che, arthAt prazaMsA karAyo che. tethI tuM tyAM jA ke jyAM mArI dRSTino viSaya na bane. A pramANe kahIne teNe te maNi dUra pheMkyo. tyAre AnaMdita thayelA jayadeve tarata namaskAra ka2vA pUrvaka ciMtAmaNine grahaNa karIne saMpUrNa manorathavALo thayelo potAnA naga2 sanmukha cAlyo ane mArgamAM, mahApuramAM, nagaramAM maNinA prabhAvathI ullasita thayelA vibhavanA saMbhAravALo te kumAra subuddhi zeThanI ratavatI nAmanI putrIne paraNIne ghaNA parivA2thI yukta hastinApuramAM Avyo ane potAnA mAtA-pitAnAM caraNomAM namyo. tyAre tevA prakAranI samRddhithI yukta tene joIne AnaMdita thayelA mAtA-pitAe tenI khUba prazaMsA karI. svajanoe sanmAna karyuM. bAkInA lokoe stavanA karI. svayaM yAvajjIva sukhI thayo. A pramANe dharmaratanI prAptimAM pazupAla ane jayadevano upanaya kahyo. A pramANe prasaMga sahita chadmasthathI Azrita sarvaviratinuM svarUpa kahyuM. (36) itthaM svarUpaM paramAtmarUpa - nirUpaNaM citraguNaM pavitraM / susAdhudharmaM parigRhya bhavyA !, bhajantu divyaM sukhamakSayaM // 1 // artha- AvA prakAranA svarUpavALA, paramAtmasvarUpane jaNAvanArA, vividha guNavALA, ane pavitra evA susAdhu dharmane grahaNa karIne bhavya jIvo divya ane akSaya evA sukhane bhajo. // 1 // prAktanasadgraMthAnAM, paddhatimAzritya varNito'tra mayA / sAdhvAcAravicAraH, zuddho nijakAtmazuddhikRte // 2 // 254 pUrvanA sagraMthonI paddhatino Azraya karIne potAnA AtmAnI zuddhi mATe meM ahIM zuddha sAdhunA AcArano vicAra varNavyo. 525 A pramANe zrImad kharatara gacchanA adhIzvara jinabhakti sUrIMdranA caraNakamaLane ArAdhanA2 zrI jinalAbhasUrie saMgraha karelA Atmaprabodha graMthamAM saMkSepathI sarvavirati varNana nAmano trIjo prakAza samApta thayo. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza paramAtmatA bhavastha paramAtmatA-siddhastha paramAtmatA paramAtmatA be prakAranI che. bhavastha paramAtmatA ane siddhastha paramAtmatA. te baMnenI prAptinA prakArane sUcavanArI be AryA (gAthA) A pramANe che - kSapaka zreNyArUDhaH, kRtvA ghanaghAtikarmaNAM nAzaM / AtmA kevalabhUtyA, bhavasthaparamAtmatAM bhajate // 1 // tadanu bhavopagrAhaka - karmasamUhaM samUlamunmUlya / RjugatyA lokAgraM, prApto'sau siddhaparamAtmA // 2 // kSapakazreNi upara ArUDha thayelo AtmA ghanaghAtI karmano nAza karIne kevalajJAnanI saMpattithI bhavastha 52mAtmatAne pAme che. tyAra pachI bhavopagrAhI karmasamUhane mULa sahita ukheDIne Rju gatithI lokAgrane pAmelo A siddha paramAtmA thAya che. AtmA eTale cetana. kSapaka zreNi upara ArUDha thayelo AtmA AtmaguNano ghAta karanArA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cArano nAza karIne tarata prApta thayelI samasta lokAlokane prakAza ka2nA2I kevalajJAna, kevaladarzanarUpI saMpattithI bhavastha 52mAtmatAne pAme che. tyAra pachI tarata athavA keTalAka kALe caudamA guNasthAnanA chellA samaye A bhava sudhI rahenArA vedanIya-AyuSya-nAma-gotra svarUpa cAra bhavopagrAhI karmonA samUhane mULa sahita ukheDIne RjugatithI bIjA samayane ane bIjA pradezane spardhA vinA lokAgre rahelA siddhi sthAnane pAmelo siddha pa2mAtmA thAya che, arthAt siddha pa2mAtmatAne pAme che. ahIM bhavastha paramAtmatAnuM sthitimAna jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI dezona pUrvakroDa che. jyAre siddhastha paramAtmatAnuM sthitimAna sAdi-anaMtakALa che ema jANavuM. AvA prakAranI paramAtmatA jeone hoya che teo paramAtmA kahevAya che. ane teo bhavastha kevalI ane siddha ema be prakAre che. temAM pahelA bhavastha kevalIonuM svarUpa kaMIka batAvAya che- bhavastha kevalIo jina ane ajina ema be prakAre che. temAM jinanAma karmanA udayavALA tIrthaMkaro jina che. sAmAnya kevalIo ajina che. vaLI nikSepanA bhedathI jina nAmajina-sthApanAjina-dravyajina ane bhAvajina ema cAra prakAre che. (1-2) teonuM svarUpa A pramANe che- nAma-sthApanA-dravya-bhAvajina nAmajiNA jiNanAmA, ThavaNajiNA puNa jiNaMdapaDimAo / davvajiNA jiNajIvA, bhAvajiNA samavasaraNaTThA // 3 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 Atmaprabodha jinanuM nAma te nAmajina, jinanI pratimA te sthApanAjina, jinano jIva te dravyajina, samavasaraNamAM rahelA jina te bhAvajina. - temAM jinonAM RSabha-ajita-saMbhava vagere je nAmo che te nAmajino kahevAya che. ane teo sAkSAt jinaguNathI rahita hovA chatAM paNa paramAtmaguNa smaraNa AdinuM kAraNa hovAthI, paramArthanI siddhi karanArA hovAthI samyagdaSTioe haMmezA yAda karavA ja joIe. lokamAM paNa maMtrAkSaranA smaraNathI kAryasiddhi thatI dekhAya che. tathA rata-suvarNa-rajata Adimaya kRtrima ke akRtrima jiteMdra pratimAo te sthApanA jino kahevAya che. ane temAM paNa sAkSAt jinaguNo jo ke nathI to paNa te pratimAo tAttvika jinanA svarUpane yAda karAvanArI hovAthI, jonArA samyagdaSTionA cittamAM parama zAMtarasane utpanna karatI hovAthI, abodhijIvone sarbodhinI prAptinuM kAraNa hovAthI, ane kevalInAM vacanothI jinatulya hovAthI zuddha mArgane anusaranArA zrAvakoe dravyathI ane bhAvathI haMmezA niHzaMkapaNe vaMdana karavA yogya che, pUjana karavA yogya che, stavana karavA yogya che. sarvasAvadya yogathI nivRtta thayelA hovAthI sAdhuoe to bhAvapUjA ja karavI joIe. AgamamAM te ja pramANe pratipAdana kareluM che. ahIM vartamAnakAlIna, sArI buddhithI hIna, zrIvIra paraMparAthI bahAra thayelA, mithyAtvanA udayathI parAbhava pAmelA, svamati kalpita arthane sthApana karanArA, zrImad jine kahelA anekAMta, dharmano lopa karanArA, duSTa vANInA vilAsane pragaTa karanArA ane paramArthathI jainAbhAsa evA keTalAko zrImAna parama gurunA=tIrthaMkaranA vacananuM utthApana karavAthI utpanna thayelA anaMta bhava bhramaNanA bhayane avagaNIne pote grahaNa karelA asat pakSane sthira karavA mATe mugdha lokonI AgaLa usUtra prarUpaNA karatA kahe che ke- je sthApanA dina che te jJAnAdi guNathI zUnya hovAthI vaMdana karavA yogya nathI. tene vaMdana karavAmAM tarata samyakatvano nAza thAya che. AgamamAM paNa tene vaMdana karavA Adino adhikAra nathI. ghaNuM kahevAthI zuM? Adhunika lokoe ja potAno mahimA vadhAravA mATe jinacaityanI sthApanA karI che. vaLI- teo kahe che ke- jinapratimAnI pUjA karavAmAM sAkSAt jIvahiMsA dekhAya che, ane dharmanuM mULa dayA che, e pramANe kaheluM hovAthI jyAM jIvahiMsA che tyAM dharma nathI. tethI potAnA samyakatvane akhaMDita rakSaNa karavA IcchatA jIvoe tenuM darzana karavuM paNa yogya nathI. vaLI- teo kahe che ke- pUrvajo AdinI tuSTi mATe pIpaLA vagere vRkSanA mULamAM sacitta jaLanuM siMcana karavuM vageremAM ane mithyAtvI devanI pUjA karavA vageremAM pravRtti karavI temAM samyakatvano nAza nathI thato. zrAvako saMsArI hovAnA kAraNe AvA prakAranA kAryamAM teono adhikAra che. have ahIM Agama uktine anusarIne sadbhUtayuktithI te asatya pakSanuM nirAkaraNa karavA mATe kaMIka uttara ApavAmAM Ave che Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 cotho prakAza - paramAtmatA temAM pahelAM sthApanA jinomAM tAttvika jina svarUpanuM smArakapaNuM Adi pUrve batAvela saddharmanuM yuktapaNuM pratyakSa Adi pramANathI siddha che. AthI jinapratimAomAM sarvathA guNazUnyapaNAno abhAva hovAthI arthAt jinapratimAo guNathI zUnya na hovAthI vaMdanAdi yogyapaNuM che ja, arthAt jina pratimAo vaMdana Adine yogya che ja. jinapratimAnA darzana-vaMdana AdithI tarata zubha dhyAna pragaTa thatuM hovAthI samyaktva nirmaLa thAya che. tethI 'samyaktvano nAza thAya che' e pramANe teoe je kahyuM hatuM te sarvathA mithyAtvamULavALuM hovAnA kAraNe buddhizALIoe teno Adara na ka2vo joIe. vaLI- jyAM citramAM AlekhelI paNa strI hoya tyAM sAdhuone rahevAno AcArAMga vageremAM niSedha karelo che. sAkSAt strInA guNathI rahita hovA chatAM paNa tenI AkRti mAtra ja vikAranuM kAraNa che. tethI jo tenA darzanathI vikAra thAya che to pachI parama zAMtarasa ane anukULa saumya AkA2ne dhAraNa karanArI zrI jinapratimAnA darzanathI sArI buddhivALAone sadyAnano saMbhava kema na thAya ? arthAt thAya ja. e pramANe buddhizALIoe vivekathI vicAravuM. pUjA hiMsArUpa che ityAdi unmattanA pralApo che. vaLI- teoe je kahyuM hatuM ke- AgamomAM jinacaityavaMdana vagereno adhikAra nathI, caitya sthApanA Adhunika che, pUjA hiMsArUpa hovAnA kAraNe adharmarUpa che, vRkSa AdinuM siMcana karavAmAM ane mithyAtvI devanI pUjA karavA vageremAM samyaktvano nAza nathI thato, e badhuMya unmatta pralApanI jema sarvathA ja ayukta che. kAraNa ke AgamomAM sthAne sthAne jinacaityavaMdana-pUjana Adino adhikAra che. AthI ja tenI sthApanA paNa prAcIna siddha thAya che. jo pUjA karavI e adharma hoya to AgamamAM pUjAnuM je hita-sukha-mokSa Adi phaLa batAvyuM che tenI sAthe virodha Ave. adharmanuM phaLa to sthAne-sthAne tiryaMca narakagati Adi batAvavAmAM AvyuM che. tathA- pIpaLAdi vRkSanA mULamAM sacitta jalanuM siMcana Adi je vidhAna che te to jinadharmanI zraddhAno ja virodhI hovAnA kAraNe spaSTapaNe mithyAtvIonuM ja e kAma che ema pratIta ja che. tathA samyagdaSTione anya devane vaMdana vagere karavAno rAjAbhiyoga Adi AgAro sivAya sarvathA ja niSedha karelo che. tethI utsargathI anya devone vaMdana karavAmAM samyaktvano nAza ja thAya. vividha zAstrapAThothI pUjAnuM samarthana have kahelA arthane pratipAdana karanArA keTalAka vacano batAvavAmAM Ave che temAM pahelAM jJAtAdharmakathAsUtramAM kahelI ukti A pramANe che- tyAra pachI zreSTha rAjakanyA te draupadI jyAM snAna karavAnuM gRha hatuM tyAM AvI. AvIne teNIe snAna karyuM, balikarma (gRhadevatAnuM pUjana) karyuM, masI tilakAdika kautuka, dUrvAdika maMgala ane azubhanA nAzarUpa prAyazcitta karyuM, nirmaLa, rAjadvAramAM praveza karatAM zobhe tevAM ane mAMgalika uttama vastro paheryAM. pachI snAnagRhamAMthI bahAra nIkaLI. nIkaLIne jyAM jinezvaranuM gRha caitya hatuM tyAM AvI. AvIne jinezvaranA gRha (caitya)ne vize praveza karyo. praveza karIne jinezvaranI pratimAnuM darzana thatAM praNAma karyA. praNAma karI Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 Atmaprabodha lomahastaka (morapIcha)ne grahaNa karyuM. pachI te vaDe pratimAne pramArjI, sUryAbhadevanI jema jinapratimAnI pUjA karI. pUjA karIne te ja pramANe (sUryAbhadevanI jema) yAvat panuM dahana karyuM. dhUpa ukhevIne DAbA DhIMcaNane UMco rAkhyo. jamaNA DhIMcaNane pRthvI tala para sthApana karyo. sthApana karIne traNa vAra mastakane pRthvI tala u52 namAvyuM. namAvIne kaMIka mastakane UMcuM karyuM. UMcuM karIne be hAtha joDI yAvat mastaka 52 aMjali karIne A pramANe bolI- 'arihaMta bhagavAna yAvat siddhipadane pAmelA jinezvarane namaskAra thAo' ityAdi kahI vaMdanA karI, namaskAra karyA, vaMdanA-namaskAra karI jinezvaranA gRhanI bahAra nIkaLI. rAjapraznIya upAMgamAM paNa kahyuM che ke- tyAra pachI te sUryAbhadeva pustaka ratnane grahaNa kare che, pustaka ratane khoLAmAM athavA uttama sthAne mUke che, mUkIne pustakane ughADe che, ughADIne pustaka tane vAMce che, vAMcIne dhArmika vyavasAya karavAnI abhilASA kare che. pustaka ratane pAchuM mUke che. mUkIne siMhAsana uparathI Ubho thAya che. Ubho thaIne vyavasAya sabhAmAMthI pUrvadizAnA dvArathI nIkaLe che. nIkaLIne jyAM naMdApuskariNI tyAM Ave che. tyAM AvIne naMdApuskariNInA pUrva dizAnA traNa pagathiyArUpa toraNathI utare che. utarIne tyAM hAtha-paganuM pakSAlana kare che. pakSAlana karIne Acamana kare che. Acamana karIne cokhkho thAya che. pachI parama pavitra thayelo te eka moTA, zveta, rajatamaya, nirmaLa, jaLathI pUrNa=jaLathI bharelA, madonmatta hAthInA mukhAkRtivALA kuMbha samAna zRMgArane (=kaLazane) grahaNa kare che. grahaNa karIne tyAM je kamaLo yAvat zatapatro, sahasrapatro che tene grahaNa kare che. grahaNa karIne naMdApuskariNImAMthI bahAra Ave che. bahAra AvIne jyAM siddhAyatana che tyAM javA mATe nizcaya kare che. tyAre sUryAbhadevanA cAra hajAra sAmAnika devo yAvat soLa hajAra AtmarakSaka devo ane bIjA ghaNA sUryAbhavimAnavAsI yAvat (deva-) devIo tenI pAchaLa jAya che. temAMthI keTalAke hAthamAM kamaLane dhAraNa karyA che, yAvat keTalAke lAkha patravALA kamaLane hAthamAM dhAraNa karyA che. te deva devIo sUryAbhadevanI pAchaLa-pAchaLa jAya che, tathA sUryAbhadevanA ghaNA Abhiyogika devo ane devIo tenI pAchaLa jAya che. temAMthI keTalAke hAthamAM kaLazane dhAraNa karyA che, keTalAke hAthamAM dhUpa-dhANAMne dhAraNa karyA che. A rIte hRSTa-puSTa thayelA Abhiyogika devo tenI pAchaLa jAya che. A rIte cAra hajAra sAmAnika devothI ane bIjA paNa deva-devIothI parivarelo sUryAbhadeva sarva RddhithI yAvat (vAjIMtra Adi) vagADavAthI thayelA dhvanipUrvaka jyAM siddhAyatana che tyAM Ave che. tyAM AvIne siddhAyatanA pUrva dizAnA dvArathI praveza kare che. praveza karIne jyAM devachaMda che, jyAM jinapratimAo che tyAM Ave che. tyAM AvIne jinapratimAone jotAM ja praNAma kare che. praNAma karIne morapIMchIne grahaNa kare che. grahaNa karIne jinapratimAone morapIMchIthI pramArje che. pramArjIne jinapratimAone sugaMdhI caMdana Adi sugaMdhI padArthonA rasa vaDe mizrita jaLathI snAna karAve che. snAna karAvIne sarasa gozIrSa caMdana vaDe gAtro upara vilepana kare che. vilepana karIne surabhigaMdha kASAyika vasra vaDe gAtrone lUche che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 259 lUchIne jinapratimA upara navA devadUSya vastrayugalane paherAve che. paherAvIne puSpa caDhAve che. mALA caDhAve che, gaMdhayukta dravyo caDhAve che, cUrNa caDhAve che, varNa (kuMkuma) caDhAve che, vastra caDhAve che, AbharaNo caDhAve che. puSpa-mALA-gaMdha-cUrNa-varNa-vastra-AmaraNo caDhAvIne nIce laTakatI, upara bAMdhelI, ghaNI goLa laTakatI puSpa mALAono kalApa (samUha) kare che. puSpamALAno kalApa karIne prayata pUrvaka grahaNa karelA ane pachI choDIne mUkelA pAMca varNanAM puSpothI ucita puSpaguMjanA upacArathI kalita (yukta) jinapratimAone kare che. kalita karIne indrANI jinapratimAnI AgaLa ujaLA, jhINA, rajatamaya cokhAothI ATha ATha maMgala Alekhe che. te A pramANe- (1) svastika (2) zrIvatsa (3) naMdAvarta (4) vardhamAna (zarAvasaMpuTa) (5) zreSTha kaLaza (6) bhadrAsana (7) matsya (8) darpaNa. tyAra pachI dhUpadhANuM grahaNa kare che. te kevuM che te kahe che- caMdraprabhA jevA (nirmaLa) rata, vajarata, vairyaratamaya, nirmaLa daMDavALuM, kaMcana-maNi-ratathI banAveluM hovAthI AzcaryakArI, kALo agaru, UMcI jAtano kiMThu, selArasa ane dazAMga Adi dhUpathI maheka mArI rahelo ane cAre tarapha phelAI rahelA sugaMdhathI yukta, dhUmanI zerone mUkato vajamaya dhUpadhAryuM che. tene grahaNa karIne prayatapUrvaka jinezvarone dhUpa ApIne mahAkAvyathI stuti kare che. te kAvyo kevAM che te kahe che- ekaso ATha vizuddha graMtha (zloka)thI yukta che, arthathI yukta che, apunaruktivALA che. AvA mahAkAvyathI stuti kare che. stuti karIne sAta-ATha pagalA pAchaLa khase che. pAchaLa khasIne DAbA pagane Ubho kare che. Ubho karIne jamaNo paga pRthvI tala upara sthApana karIne traNavAra mastakane pRthvItala upara aDADe che. aDADIne kaMIka UMco thAya che. UMco thaIne be hAtha joDI, daza nakha bhegA karI, mastake Avarta karI, mastake aMjalI joDIne A pramANe bole che- arihaMta bhagavaMtone yAvat siddhi gati nAmanA sthAnane pAmelAne namaskAra thAo. A pramANe karIne vaMdana kare che, namaskAra kare che. (rAjaprazrIya sUtra 139) tathA jIvAbhigama upAMgamAM paNa vijayadevanI vaktavyatAmAM A ja AlApaka vijayadevanA abhilApathI kahelo che. te tyAMthI ja jANI levo. AvA prakAranA ghaNA AlApakomAM samyagdaSTi deve ane manuSya AcarelI jinapUjAno adhikAra sAkSAt dekhAto hovA chatAM teno adhikAra nathI ema kahevuM samyagdaSTione kevI rIte zakya che ? arthAt teno adhikAra nathI ema kahevA samyagdaSTio samartha nathI. e pramANe vivekIoe vicAravuM. A adhikAramAM svayaM mithyAdRSTi hovAnA kAraNe bIjAone paNa mithyAdaSTi rUpe jotA jainAbhAsoe je samyagdaSTivALI evI paNa draupadIne mithyAdaSTivALI kahI tathA jinagRha zabdanA ane siddhAyatana zabdanA mULa arthane ukheDIne kAmadeva ane yakSa AdinuM gRha evo navo artha prarUpyo teno javAba ApatAM kahevAya che ke- jo draupadIe mithyAdRSTi hovAnA kAraNe kAmadevanI pUjA karI hoya tathA sUryAbha vagere devoe yakSa AdinI pUjA karI hoya to te dravyapUjAne aMte "namolyu' ityAdi zakrastavane kevI rIte kahe ? teno pATha to AgamamAM sAkSAt dekhAya che. tethI teno apalApa karavo kevI rIte zakya bane ? tathA vaimAnika vagere devo potAnAthI hanapuSyavALA yakSa vagerenI pUjA zA mATe kare ? Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 Atmaprabodha vaLI- jo draupadI zrAvikA na hota to nArada Avyo tyAre abhutthAna vagere karyuM hota ane te nathI karyuM tethI nakkI te zrAvikA ja hatI. tathA zrAvikA vinA prAyaH karIne A pramANe zakrasava Adi vidhinuM jJAna paNa na saMbhave. ItyAdi buddhizALIoe vicAravuM. vaLI- teoe je kahyuM hatuM ke- sUryAbhadeve potAnI rAjadhAnImAM maMgala mATe jinapratimA pUjI hatI teno javAba ApatAM kahevAya che ke- sUtramAM to A pATha nathI. paraMtu tyAM sUtramAM pUjAne AzrayIne 'hiyA vemAra nisteyAra bAjumittA, vismarU hita mATe, kSema mATe, AnugAmika niHzreyasa mATe- e pramANe pATha che. temAM niHzreyasa zabda mokSa arthane kahenAro che ema sarva zAstramAM prasiddha che. tethI zrImad arihaMtanA vacanathI krame karI pUjA mokSaphaLavALI che ema jANIne potAnI marajI pramANe bolanArAonAM vitaLavacanomAM kevI rIte vizvAsa karAya ? vaLI- pUjAne AzrayIne teoe kahyuM che ke bhagavAne hiMsAno niSedha karyo che AthI pUjA kevI rIte karAya ? tyAM A pramANe uttara che- ame ema kyAM kahIe chIe ke hiMsA karAya. paraMtu bhagavAne jinapUjA kayA AgamamAM niSedhelI che ? te tuM kahe. AgamamAM to ulaTuM sattara prakAranI pUjA ghaNA sthAnomAM vidheya rUpe jaNAvelI che. vaLI- zrI prazna vyAkaraNasUtramAM prathama saMvara dvAramAM ahiMsAnA je sAITha nAmo jaNAvyA che temAM pUjA grahaNa karelI che. te A pramANe- "nibbAnaM 2 nibU ra sahi rU saMtI 4tyAdri yAvat jaNNo 46 AyattaNaM 47 jayaNa 48 mappamAo 49 AsAso 50 vIsAso 51 abhao 52 savvassa vi anAghAo 53 cokkha 54 pavittI 55 suI 56 pUyA 57 vimalappabhA 58 saI 59 nimmalatari tti 60 / evamAINi niyayaguNanimmiyAiM pajjavanAmANi hoti, ahiMsAe bhagavaIe tti / ahIM ahiMsAnA nAmomAM nA zabdathI ane pUyA zabdathI devapUjA grahaNa karelI che. "yAna yajJaH' e pramANe vyutpatti thAya che. to pachI tame jinapUjAne hiMsAmAM zA mATe gaNo cho? vaLI- sUtrakRtAMga aMgamAM arthadaMDanA adhikAramAM nA devaM bhUde' ityAdi pAThamAM nAgabhUta-yakSa Adine mATe karAyelI pUjAmAM hiMsApaNuM che. paNa jinapUjAmAM hiMsApaNuM nathI. jo temAM paNa hiMsApaNuM hota to sUtramAM 'naLadevuM' ema paNa kaheta. paNa te to dekhAtuM nathI. to pachI sUtra vacanane utthApIne tamAruM vacana kevI rIte svIkArAya ? vaLI- teoe kahyuM che ke- jinapUjAmAM cha kAya AraMbhano saMbhava hovAthI zrAvakoe tenuM zA mATe AcaraNa karavuM joIe ? teno A pramANe uttara che- jina dharma anekAMta svarUpa hovAthI samyagdaSTione ekAMta pakSano graha hoto nathI. AthI ja traNa jJAnavALA paNa mallinAtha jine potAnA cha mitrone pratibodha karavA mATe sonAnI pUtaLImAM dararoja koLiyA nAkhavAnuM karyuM. tathA subuddhimaMtrIe potAnA svAmI rAjAne pratibodha karavA mATe khALanA pANInuM parAvartana karyuM. vaLI- AgamomAM ghaNA hAthI-a-ratha-padAti vagere parivArathI yukta kUNika vagere rAjAoe karela jinavaMdana Adi mahotsava sthAne-sthAne saMbhaLAya che ane A kAryomAM ghaNI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 261 hiMsA thaI, paraMtu te lAbhanuM kAraNa hovAthI tenI gaNanA na karI, ane tethI jinAjJAne AzrayIne sArI rIte yatanAthI ane bhaktithI sankriyA karavAmAM koI paNa hiMsA doSa nathI. jyAM hiMsA che tyAM jinAjJA nathI e pramANe jo kahevAmAM Ave to sAdhuone pratikramaNavihAra AdimAM paNa jinAjJA na hoya. kema ke tyAM paNa hiMsAno saMbhava che. tethI A zruta vyavahAra che ke- je lAbhanuM kAraNa hoya ane niravagha pariNAmathI yatanApUrvaka pravRtti hoya tyAM tevA prakArano karmabaMdha thato nathI. A artha zrIbhagavatIjI aMgamAM aDhAramA zatakanA AThamA udezAmAMthI vistArathI jANI levo. temAM yugamAtra dRSTi rAkhIne joI-joIne gamana karatA bhAvita AtmA evA aNagAranA paga nIce jo kukaDA - kuliMga AdinA bALa marI jAya to tene hiMsAnA pariNAma na hovAnA kAraNe IryApathikI ja kriyA thAya che, paNa sAMparAyikI kriyA thatI nathI. ItyAdi adhikAra che. vaLI- pUjAmAM je puSpa Adino AraMbha dekhAya che te aupacArika hovAthI sadbhAvanAthI teno parihAra thAya che. vaLI- je pramANe nadI utaratI vakhate munione pANI upara karuNAnA pariNAma hoya che te pramANe zrAvakone paNa jinapUjAmAM puSpa vagere upara karuNAnA pariNAma hoya che. A pramANe hiMsAnubaMdhI kliSTa pariNAmano abhAva hovAthI sAdhuonI jema zrAvakone paNa tyAre duSTa karmabaMdha thato nathI. vaLI- je pramANe vraNa chedatI vakhate jIvone vedanAno saMbhava hovA chatAM paNa aMte mahAsukha utpanna thAya che te pramANe pUjAmAM paNa alpamAtra AraMbha hovA chatAM paNa pariNAmanI vizuddhithI krame karI paramAnaMda padanI prApti thAya che. prazna- jo A pramANe che to sAdhu dravyapUjA kema na kare? uttara- rogIone auSadhanI jema AraMbhamAM magna evA jIvone dravyapUjA mahA upakAra karanArI che. AthI dravyapUjA teone ja yogya che. paraMtu sarva AraMbhathI mukta thayelA hovAnA kAraNe nirogI jevA sAdhuone dravya pUjA yogya nathI. AthI ja AgamamAM jinezvaroe teone anukaMpAdAna vagerenI paNa anujJA ApI nathI. vaLI- dazamA aMgamAM dharma-artha Adi mATe hiMsA karanArane maMdabuddhipaNuM kaheluM che. teno A bhAva che- siddhAMtamAM dezavirati zrAvakane bAlapaMDita kahelo che paNa ekAMtapaMDita kahelo nathI. tethI tene paNa dezathI bALapaNuM che ja. AthI sAMsArika kAryomAM pravartatA tene dravyapUjA vagere dharmakAryano niSedha kevI rIte hoya? e pramANe vivekIoe vicAravuM. athavA A yukti eka bAju raho. paraMtu pApAcAravALA mANasone AzrayIne ja A maMdabuddhipaNuM kahyuM che, paNa bIjAone maMdabuddhipaNuM kahyuM nathI. kAraNa ke tyAM ja hiMsA karanAranA dvAramAM kasAya- mAchImAra Adi azubha pariNAmavALA, pAparucivALA ja jIvo tevA prakAranI hiMsA karanArA kahelA che. paraMtu jinamaMdira Adine karAvanArA, zubha pariNAmavALA zrAvakone hiMsA karanArA kahelA nathI. 1. kuliMga = kIDA vagere kSudra jaMtu. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha vaLI- teoe je kahyuM che ke- pratimA ekeMdriyanuM dala hovAthI tene vaMdanA Adi karavuM ayogya che ityAdi. tyAM A pramANe javAba che- zrI jineMdra bhagavaMtoe jinabiMbone jinapratimA zabdathI kahelAM che, ane tenA devagRhone jinagRha zabdathI ane siddhAyatana zabdathI kahelA che. tethI tame bhavabhramaNanA bhayane avagaNIne zA mATe AvA prakAranA kaThora vacanane bolo cho ? 262 vaLI- tame paNa dizAnI sanmukha rahIne vaMdana Adi karo cho ane te dizA to ajIva svarUpa che. to pachI tamArA mate tenI sanmukha thavAthI zuM ? kadAca tame ema kahezo ke divaMdana samaye amArA manamAM siddha vagere che. to jinapratimA vaMdana samaye paNa amArA manamAM siddha vagere che. bhAvanI apekSAe nyAya baMne jagyAe sarakho che. tethI koI paNa rIte teno niSedha karavo yogya nathI. vaLI- sUtramAM gurunA AsananI AzAtanAno tyAga karavAnuM kahyuM che. paTTa Adi svarUpa te Asana ajIvarUpa che. paraMtu A gurunuM Asana che e pramANe sthApanA karI hovAnA kAraNe tenuM je bahumAna Adi karavAmAM Ave che te paramArthathI to gurunuM ja bahumAna che. tenI jema jinapratimAnuM paNa bahumAna vagere paramArthathI to siddha bhagavaMtonuM ja bahumAna Adi che. vaLI- sudharmasabhAmAM jinezvara bhagavaMtonI dADhAo che ane te ajIva skaMdha svarUpa hovA chatAM paNa siddhAMtamAM teonuM vaMdanIyapaNuM, pUjanIyapaNuM ane AzAtanA nahIM karavA paNuM kaheluM che. tethI jinamudrA (=jinapratimA) vaMdanAdine yogya che. emAM saMdeha kevo ? tathA- pAMcamA aMgamAM zarUAtamAM 'namo gaMbhIC nivInd' ityAdi vAkyathI svayaM sudharmA svAmIe paNa akSara vinyAsarUpa lipIne jo namaskAra karyo che to pachI teonA vacanane anusaranArA jIvone lipInI jema jinapratimAne namaskAra karavAmAM kayo doSa AvI paDe che ? sthApanA to baMnemAM (lipImAM - pratimAmAM) samAna che. vaLI- jyAre traNa lokanA svAmI bhagavAna samavasaraNamAM potAnA mULa svarUpe pUrvAbhimukha thaIne siMhAsana upara bese che tyAre devo te ja samaye bhagavAnanA samAna AkAravALA ja traNa pratibiMbane karIne bAkInI dizAomAM siMhAsana upara sthApe che. te avasare badhA ya sAdhu-zrAvako vagere bhavyajano pradakSiNA ApavA pUrvaka temane vaMdanAdi kare che ane A saghaLA ya jaina matamAM prasiddha che. tethI ema jaNAya che ke- je pramANe bhagavAne dAnAdi dharmanI pravRtti batAvI te pramANe potAnI sthApanAnI paNa potAnI jema ja vaMdanAdi yogyatA batAvI. jo e pramANe na hoya to jina AjJAne anusaranArA sAdhu vagere tene vaMdanAdi zA mATe kare ? e pramANe vivekIoe vicAravuM. tathA- zrIbhagavatI aMgamAM paNa vIzamA zatakanA navamA uddezamAM vidyAcAraNa ane jaMghAcAraNa munione AzrayI zAzvatI ane azAzvatI jinapratimAono vaMdanano adhikAra spaSTapaNe kahelo che. te sUtra A pramANe che- he bhagavaMta ! vidyAcAraNane tirjI gatino viSaya keTalo kahelo che ? he gautama ! te vidyAcAraNa ahIMthI eka utpAtathI mAnuSottara parvata upara sthiratA kare che. sthiratA karIne tyAM caityone vaMdana kare che. vaMdana karIne bIjA utpAtathI naMdIzvara dvIpamAM sthiratA kare che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 263 sthiratA karIne tyAM caityone vaMdana kare che. vaMdana karIne pAchA phare che. pAchA pharIne ahIM Ave che. ahIM AvIne ahIM caityone vaMdana kare che. he gautama ! vidyAcAraNanI tirthI gatino viSaya ATalo kahelo che. he bhagavaMta ! vidyAcAraNane UrdhvamAM gatino viSaya keTalo kahelo che ? he gautama ! te vidyAcAraNa ahIMthI eka utpAtathI naMdanavanamAM sthiratA kare che. sthiratA karIne tyAM caityone vaMdana kare che. vaMdana karIne bIjA utpAtathI paMDaka vanamAM sthiratA kare che. sthiratA karIne tyAM caityone vaMdana kare che. vaMdana karIne tyAMthI pAchA phare che. pAchA pharIne ahIM Ave che. ahIM AvIne caityone vaMdana kare che. hai gautama ! vidyAcAraNano UrdhvamAM gatino viSaya ATalo kahelo che. te vidyAcAraNa te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA kALa kare to tene ArAdhanA thatI nathI. te vidyAcAraNa te sthAnanI AlocanA ane pratikramaNa kare to tene ArAdhanA thAya che. A pramANe jaMghAcAraNa saMbaMdhI sUtra paNa jANavuM. paraMtu gatinA viSayamAM ATalo vizeSa che ane te A pramANe- jaMghAcAraNa muni tirthI gatine AzrayIne ahIMthI eka utpAtathI TucakadvIpamAM jAya che. tyAMthI pAcho pharelo bIjA utpAtathI naMdIzvara dvIpamAM Ave che ane trIjA utpAtathI pharI ahIM Ave che. Urdhva gatine AzrayIne pahelA utpAtathI paMDaka vanamAM jAya che. tyAMthI pAcho pharelo bIjA utpAtathI naMdana vanamAM Ave che, ane trIjA utpAtathI pharI ahIM Ave che. ahIM "se tasa tALasa' ityAdi jANavuM. bhAvArtha A pramANe che- labdhino upayoga karI jIvavuM te kharekhara pramAda che. te pramAdanuM sevana kare chate tenI AlocanA na karavAmAM Ave to cAritranI ArAdhanA thatI nathI. cAritranI virAdhanA karanAro cAritranI ArAdhanAnA phaLane pAmato nathI. A adhikAramAM jainAbhAsa evA teoe utsutra prarUpaNAthI utpanna thayelA bhayane avagaNIne je bahuzruta paraMparAthI AvelA mULa caitya zabdanA arthane ukheDIne potAnI matikalpanAthI caitya zabdano jJAnarUpa artha prarUpyo teno uttara Ape che- ahIM jo sAdhuoe jJAnane vaMdana karyuM hota to 'veyADuM' e pramANe bahuvacanano pATha na hota, paraMtu bhagavAnanuM jJAna ati adbhuta eka svarUpavALuM hovAthI veThya' e pramANe eka vacanano ja pATha hota, ane te pATha nathI. tethI jinapratimAone ja vaMdana karyuM che e pramANe jANavuM. ema paNa na kahevuM ke- mAnuSottara parvata vageremAM jinapratimAo nathI. jaMbUdIpa prajJapti vageremAM meruvana-mAnuSottara-naMdIzvara vagere badhAM ya zAzvata sthAnomAM jina pratimAno sadbhAva che ema kaheluM che. ne vaLI- zrIbhagavatI aMgamAM ja trIjA zatakanA bIjA udezAmAM paNa spaSTapaNe jinapratimAno adhikAra che ane te sUtra saMkSepathI A pramANe che prazna- he bhagavaMta ! asurakumAro konI nizrAe UMce UDe che ? yAvat saudharma devalokamAM jAya che ? uttara- he gautama ! jema koI eka zabarajAtinA loko, babbara jAtinA loko, DhaMkaNajAtinA loko bhutuajAtinA (?) loko, panDajAti (?) nA loko ane puliMda loko eka moTA jaMgalano, Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 Atmaprabodha khADAno, jaladurgano ke sthaladurgano, guphAno, khADA ane vRkSothI gIca thayela bhAgano ane parvatano Azraya karI eka sArA ane moTA paNa ghoDAnA lazkarane, hAthInA lazkarane, yoddhAonA lazkarane, dhanuSya (dhanuSyadhArI)nA lazkarane haMphAvavAnI hiMmata kare che, e ja pramANe asurakumAra devo paNa arihaMtono, arihaMtanAM caityono ane bhAvita AtmA sAdhuono Azraya karI UMce yAvat saudharma kalpa sudhI upara jAya che. paNa te sivAya (arihaMta vigerenA Azraya sivAya) jatA nathI. ahIM "ilva' e zabdano A artha che- ahIM nizca karIne A lokamAM ke UMce arihaMta vagerenI nizrAe UDe che. tenI nizrA vinA UDatA nathI. vaLI- A ja udezAmAM pahelAM arihaMto-arihaMtanI pratimAo ane sAdhuo ema traNanI nizrA kahIne pachI arihaMtonI ane sAdhuonI ema be AzAtanA kahelI che. tyAM A pramANe saMbhAvanA karAya che ke- arihaMtonI pratimAo koIka rIte arihaMta tulya che e jaNAvavA mATe arihaMtanI pratimAono alaga nirdeza nathI karyo. arihaMta padathI ja arihaMta pratimAonuM paNa grahaNa thaI jAya che. vaLI- teoe je kahyuM che ke- kayA zrAvake jina pratimAnI pUjA karI che? teno uttara A chesiddhArtha rAjA, sudarzana zeTha, zaMkha, puSkali, kArtika zeTha vagere ane taMgikA nagarImAM rahenArA ghaNA zrAvakoe jinapratimAnI pUjA karI che. ane siddhAMtamAM te-te adhikAramAM "yiA yatimA' ityAdi pATha dekhAya che. teno artha A pramANe che- jeoe pahelA snAna karyuM che. snAna karyA pachI balikarma karyuM che eTale ke potAnA gRhamAM rahelA arihaMtonI pratimA svarUpa devatAonI jemaNe pUjA karI che evA teo. e pramANe paNa na kahevuM ke- teoe kula devIonI pUjA karI che. kemake- samyakatvano svIkAra karatI vakhate ja teoe jinezvara sivAyanA devono vaMdana-pUjana Adino tyAga karyo che. ane kuladevIonI pUjA karI che, ema mAnavAmAM Ave to tuMgikAnagarImAM rahenArA zrAvakonuM sUtramAM je rIte varNana karavAmAM AvyuM che tenI sAthe virodha Ave. te varNanavALo pATha bhagavatI sUtramAM bIjA zatakamAM pAMcamA udezAmAM rahelo A pramANe che- "mA dvittA' tyAMthI mAMDIne "taSThA diyA. puchayA ItyAdi. tyAM tuMgikA nagarImAM ghaNA zramaNopAsako-zrAvako rahetA hatA. te zramaNopAsako ATyaaDhaLaka dhanavALA ane dedIpyamAna hatAM. teonA rahevAnAM bhavano-gharo vizALa ane ghaNAM UMcAM hatAM. tathA teonI pAse zayano-pathArIo, Asano, gADA vagere yAno ane baLada vagere puSkaLa hatAM, teonI pAse dhana, sonuM ane rUpuM paNa ghaNuM hatuM, teo vyAjano vyavasAya karI paisAne bamaNo, traNa gaNo karavAmAM ane bIjI kalAmAM paNa kuzaLa hatA, teone tyAM eMThavADa ghaNo thato hato, kAraNa ke teone ghare aneka jaNA bhojana karatA hatA, athavA teone tyAM vividha prakAranuM khAvAnuM tathA pIvAnuM hatuM, teone tyAM aneka cAkaro, cAkaraDIo, gAyo, pADAo ane gheTAo hatA, ghaNA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 265 mANasothI paNa teo gAMjyA jAya tevA na hatA, teo jIva (cetana) ane ajIva (jaDa) ne sArI rIte oLakhatA hatA, teone puNya ane pApa viSe khyAla hato, teo Asava, saMvara, nirjarA, kriyA, adhikaraNa, baMdha ane mokSa, eTalAM vAnAmAM kayuM grAhya che ane kayuM agrAhya che e sArI rIte jANatA hatA, teo koI paNa kAryamAM bIjAnI AzA upara nirbhara na hatA, athavA teo nigraMthanA pravacanamAM evA to custa hatA ke samartha devo, asuro, nAgo, jyotiSko, yakSo, rAkSaso, kinaro, dvipuruSo, garuDo-suvarNakumAro, gaMdharvo ane mahoraga vagere bIjA devo paNa teone nigraMthanA pravacanathI koI rIte calAvI zakatA na hatA, teo nigraMthanA pravacanamAM zaMkA ane vicikitsA vinAnA hatA, teoe zAstranA arthone meLavyA hatA, zAstranA arthone cokkasAIthI grahaNa karyA hatA, zAstranA arthomAM saMdehavALAM sthAno pUchIne nirNAta karyA hatAM, zAstranA ane vizeSathI nizcita karyA hatA ane zAstronA arthonuM rahasya teoe nirNayapUrvaka jANyuM hatuM. tathA teone nigraMtha pravacana uparano prema hADohADa vyApI gayo hato, tethI teo ema kahetA ke- "he ciMrajIva! A nigraMthanuM pravacana e ja artharUpa che paramArtharUpa che ane bAkI bIjuM badhuM anartharUpa che," vaLI teonI udAratAne lIdhe teonA daravAjAonI pachavADe raheto Agalio hamezA UMco raheto hato ane teonA daravAjA haMmezA badhAne mATe ughADA ja rahetA hatA, vaLI te zrAvako jene ghare ke jenA aMtapuramAM jatA teone prIti upajAvatA, tathA zIlavrata, guNavrata, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadha ane upavAsa vaDe caudaza, AThama, amAsa tathA pUnamane divase paripUrNa pauSadhane sArI rIte AcaratA tathA zramaNa nigraMthone nirdoSa ane grAhya azana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kAmaLa, rajoharaNa, pITha-pATiyuM, zavyA, saMthAro ane osaDa, vesaDa e badhuM ApIne yathApratigRhIta (=je rIte tapakarmano svIkAra karyo hoya te rIte) tapakarmavaDe AtmAne bhAvatA te zrAvako vihare che. . temAM ' eTale ke jeone bIjAonI sahAya nathI evA devo e pramANe karmadhAraya samAsa karavo. athavA A vizeSaNa zrAvakonuM alaga ja levuM. tethI ApattimAM paNa deva vagerenI sahAyane nahIM icchatA, svayaM kareluM karma svayaM ja bhogavavA yogya che e pramANe adanamanovRttivALA zrAvako, ane tethI je AvA prakAranA vizeSaNavALA zrAvako hoya teo mithyAdRSTi devonI pUjA zA mATe kare ? pratyakSa virodha Ave che. A pramANe buddhizALIoe vicAravuM. vaLI- aupapAtika upAMgamAM paNa aMbaDa parivrAjakanA adhikAramAM jinacaityonuM sAkSAt vaMdanIyapaNe kaheluM che. te sUtra A pramANe che- aMbaDa parivrAjakane arihaMta athavA arihaMtanI pratimAne choDIne anya tIrthikone athavA anyatIrthika devone athavA anya tIrthikoe grahaNa karelI arihaMtapratimAone vaMdana karavuM athavA namaskAra karavo, yAvat papRpAsanA karavI kalpatuM nathI. ityAdi. A pramANe upAsaka dazAMgamAM paNa AnaMda zrAvakanA adhikAramAM jANavuM. - ' vaLI- teoe je kahyuM ke pradeza rAjAe caitya zA mATe na karAvyuM. teno uttara A chepradezI rAjA jinadharmanI prApti pachI keTalo kALa jIvyo? jethI caitya karAve. vaLI badhAya zrAvako Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 Atmaprabodha eka ja dharmakArya kare evo kayo niyama che? tethI samyagdaSTioe badhA ya kAryomAM samAna dRSTithI zraddhA karavI, paraMtu jinokta dharmakRtyano kudaSTinI jema potAnI matithI kaMI paNa niSedha na karavo. vaLI- jaMbUdvIpa prajJaptimAM prathama jinezvaranA nirvANa sthAne sUpa karavAnA adhikAramAM nimattA dho' evo pATha che. tethI AgamamAM jo stUpa nirmApaNane paNa jinabhakti kahI che to pachI jinacaitya nirmANa to spaSTa jinabhakti che ja. temAM saMdeha kevo ? vaLI- mahAnizItha siddhAMtamAM zrAvakone AzrayI caitya nirmApaNa Adino adhikAra ane sAdhuone AzrayI caityavaMdana Adino adhikAra spaSTapaNe batAvelo che ane te dharmArthIoe svayaM ja samadaSTithI vicAravA yogya che. vaLI- vyavahAra sUtramAM "gadeva saM mAviyADuM pasijhA taheva monophajhA' ityAdi pAThamAM caityanI sAkSIe AlocanA karavI joIe e pramANe kaheluM che. A pramANe keTalAM Agama vacano batAvAya ? ghaNAM AgamomAM sthApanA Adi adhikAra vidyamAna che. vaLI- teoe je kahyuM ke- batrIza ja Agamo pramANa che. mahAnizItha vagere to tenAthI bahAra hovAthI pramANa nathI. teno uttara A che- naMdIsUtramAM sAkSAt kahelA AgamonuM utthApana karIne je tame batrIza ja Agamone pramANe karo cho te konI AjJAthI ? ema paNa na kahevuM ke tevA prakAranA utkRSTa jJAnathI kahIe chIe. kema ke A kSetramAM hamaNAM tevA prakAranA jJAnano abhAva che. vaLI- A kALamAM zrIvIra bhagavAnanI vANInA parama vizrAmabhUta, vIra bhagavAnanI paraMparAmAM thayelA, temanI AjJAthI ja vartamAnakAlika sarva siddhAMtane lakhAvanArA, mahA upakArI zrI devaddhi kSamAzramaNe sarva sAdhuone sammatapaNe je siddhAMto pustakomAM Aropita karyA tenuM utthApana karanArA tamone spaSTa ja jinAjJAnuM virAdhakapaNuM AvI paDyuM. vaLI-AgamamAM pramANa karAyelA niryukti-cUrNa-bhASyavRttino paNa utthApana karavAthI tamoe jinAjJAnI virAdhanA karI che. bhagavatI sUtramAM (2pamA zatakamAM bIjA udezAmAM) pATha A che suttattho khalu paDhamo, bIo nijuttimIsio bhaNio / taIo niravaseso, esa vihI hoi aNujogo // 1 // artha- anuyogano A vidhi che ke pahelI vAra sUtrArtha kahevo, bIjI vAra niryuktithI mizra artha kahevo. trIjI vAra saMpUrNa artha kahevo. vaLI- teoe je kahyuM che ke ame sUtrane anusAra arthanI prarUpaNA karIe chIe. niryukti vagerethI zuM prayojana che ? teno uttara A che- A ati ayogya che. kAraNa ke- sUtra atigaMbhIra AzayavALA hovAne kAraNa niryukti AdinA parijJAna vinA upadeza ApanArAone naya-nikSepadravya-guNa-paryAya-kAla-liMga-vacana-nAma-dhAtu-svara vagerenuM jJAna na hovAnA kAraNe pade pade mRSAvAda Adi doSo saMbhave. prazna vyAkaraNa sUtranA bIjA saMvara dvAramAM kahyuM che ke Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA saMyamIe kevuM vacana bolavuM ? prazna- `pharI paNa kevA prakAranuM satya bolavuM joIe ? 267 uttara- je dravyothI, paryAyothI, guNothI, karmothI, bahuvidha zilpothI, AgamothI yukta hoya, tathA nAmapada, AkhyAtapada, nipAtapada, upasargapada, taddhitapada, samAsapada ane saMdhipadathI yukta hoya. vaLI- hetu, yaugika, uNAdi, kriyA, vidhAna, dhAtu, svara, vibhakti ane varNathI yukta hoya, tathA traNa kALanA viSayavALuM je rIte vacanathI daza prakArathI satya che tevI rIte kriyAthI paNa dazaprakAranuM satya che. tathA bAra prakAranI bhASA che. tathA soLa prakAranuM vacana che. vaLI- arihaMta vaDe anujJAta hoya, samIkSita hoya AvA prakAranuM satyavacana saMyamIe yogya avasare bolavuM joIe. A darekano artha A pramANe che dravyothI yukta- traNa kALamAM rahelA pudgala Adi vastuothI yukta. paryAyothI yukta- navA-purANA Adi kramavartI dharmothI yukta. guNothI yukta- varNa vagere sahabhAvI dharmothI yukta. karmathI yukata-khetI vagere vyApArathI yukta. zilpathI yukta- AcAryathI prarUpita citrakarma vagere ghaNA prakAranI kriyAthI yukta. AgamothI yukta- siddhAMtanA arthathI yukta. nAmapada- nAma pada be prakAre che. vyutpanna = vyutpattivALuM devadatta vagere. avyutpanna vyutpatti vagaranuM Ditya vagere. = AkhyAtapada- sAdhya kriyApada- jemake- arot - joti - riti. nipAtapada- te te arthane udyotita karavA mATe te te sthAnomAM paDe te nipAta, jemake- 6 - vA - vattu ityAdi. upasargapada- dhAtunI samIpe je joDAya te upasarga. jemake- X - parA - apa vagere. taddhitapada- 'tenA mATe hitakara' ityAdi arthone jaNAvanArA je pratyayo te taddhita pratyayo che. te pratyayo je padane aMte hoya te pada tadvitapada. jemake- gAyone hitakara te gavya deza. A gavya deza che, eTale ke gAyane hitakara deza che. Adi zabdathI nAbhino putra te nAbheya. samAsapada- padone bhegA karavArUpa pada-tatpuruSa vagere. jemake- rAjJa: puruSa:- rAnapuruSa: sandhipada- najIka lAvavuM. tenAthI baneluM pada. jemake Si + rUtuM = thIvuM, tav + yathA = tadyA vagere. hetu- je sAdhya vinA na rahe te hetu. jemake- anitya: zaH tAr vagere. 1. ahIM 'purU' pharI paNa. eTale ke pUrvavAkyArthanI apekSAe uttara vAkyArthane 'Ja ' pAdapuraNa arthamAM che. 2. yukta zabda 'varnanuttuM' tyAMthI levAnuM che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 Atmaprabodha yaugika prakRti ane pratyayanA ja be vagerenA saMyogavALuM pada te yaugikapada. jemake-3pati ahIM 3pa upasarga, dhAtu ane ti pratyaya ema traNano saMyoga che. tenAthI (zatrunI sAme) jAya che e arthamAM pati ahIM abhi senA pachI nAma dhAtuno fjU pratyaya lAgIne pethati banyuM che. uNAdi- 3 vagere pratyayAttavALuM pada. jemake- mAru, svAdu kriyAvidhAna-siddha kriyAno vidhi, arthAt pratyayo jene aMte che evo. jemake-patti, pa:: dhAtuo- kriyAne pratipAdana karanArA pU vagere dhAtuo. svaro- A kAra vagere athavA panna vagere sAta svaro. kyAMka rasI ema pATha che. tyAM zRMgAra vagere nava raso jANavA. [sAta svaro (1) sA - ja - mayUrano (2) ri - riSabha kukaDAno, vRSabhano (3) ga - gaMdhAra - haMsano (4) ma - madhyama - baLadano, krauMcano (5) pa - paMcama - koyalano (6) dha- dhavata - sArasano, ghoDAno. (7) nI - niSAda - hAthIno. nava raso - zRMgArarasa, hAsyarasa, karuNArasa, raudrarasa, vIrarasa, bhayAnakarasa, bIbhatsarasa, adbhutarasa, zAMtarasa.] vibhaktio- prathamA vagere sAta vibhaktio. varNo- kakAra vagere vyaMjano. satya- satya zabdane bheda pUrvaka jaNAvavAmAM Ave che- traNe kALanA viSayavALuM satya jevI rIte bolavAnI kriyA (vacana)thI sadbhUta arthanA kAraNe daza prakAranuM hoya che, tevI ja rIte akSara lekhana Adi kriyAthI paNa sabhUta artha jaNAvavA vaDe satya daza prakAranuM thAya che. arthAt vacanathI satya daza prakAranuM che tema akSara lekhana Adi kriyAthI paNa satya daza prakAranuM che. kemake- baMne (=vacana ane akSara lekhana) sthaLe (vyamavAratayA) koI paNa jAtanA pheraphAra vinA bIjAne nahIM chetaravAnI ane saraLa adhyavasAyanI samAnatA che. arthAt bolavuM ane akSaralekhana sAdi kriyA karavI e baMnemAM bIjAne nahIM chetaravAno ane saraLatAno Azaya hoya che. vacanasatya- vacana satyanA daza prakAra A pramANe che(1) janapadasatya- udaka (pANI)nA arthamAM payaH zabda kokaNa Adi dezamAM rUDha thayeluM hovAthI pANIne payaH kahevuM te janapada satya. (2) saMmatasatya- kuvalaya vagere paNa paMkamAM utpanna thatAM hovA chatAM gopAla vagerene paNa araviMda ja saMmata hovAthI araviMdane ja paMkaja kahevuM te saMmatasatya. (3) sthApanA satya- jinapratimA AdimAM jina Adino vyavahAra karavo te sthApanA satya. (4) nAmasatya-kulane na vadhArato hovA chatAM kulavardhana ema kahevuM te nAmasatya. (5) rUpasatya- bhAvathI zramaNa na hovA chatAM zramaNanA rUpane dhAraNa karanArane zramaNa kahevuM te rUpasatya. Saa cha Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 269 (6) pratItasatya- kaniSThikAne AzrayIne anAmikAne dIrdha kahevI ane te ja anAmikAne madhyamAnI apekSAe nAnI kahevI te pratIta satya. vyavahArasatya- parvata para raheluM ghAsa baLatuM hovA chatAM parvata baLe che ema kahevuM te vyavahAra satya. (8) bhAvasatya- bagalAmAM pAMce varNa hovA chatAM zuklatva svarUpa bhAvanI utkaTatA hovAnA kAraNe bagalAne dhoLo kahevo te bhAvasatya. (9) yogasatya- (hAthamAM) daMDano yoga hovAnA kAraNe tene (=daMDa dhAraNa karanArane) ja daMDa kahevo te yogasatya. (10) upamA satya- (moTu taLAva hoya tene joIne) A taLAva samudra jevuM che ema kahevuM te upamAsatya. bAra prakAranI bhASA- prAkRta - saMskRta - mAgadha - paizAca - saurasenI - apabhraMza. A che prakAranI gadya ane padya bhedathI 12 prakAranI thAya che. temAM apabhraMza dezavizeSathI aneka prakAranI che. soLa vacano(1-3) varNatraya- eka vacana - dvivacana - bahuvacana. jemake vRkSa: - vRkSa - vRkSA: (4-6) liMgatrika- strIliMga puliMga - napuMsakaliMga. jemake- mArI - vRkSa: - DuM (7-9) kAlatrika-atIta - anAgata- vartamAna. jemake- aror - sthiti - roti (10) pratyakSa- jemake- mAM, puSa: (11) parokSa- jemake sA, sa: (12) upanIta- guNa upanayanarUpa. jemake rUpavAnartha = A rUpALo che. (13) apanIta- guNa apanayanarUpa. jemake TukazItoDyuM = A duHzIla che. (14) upanIta-apanIta- jyAM guNa batAvI pachI avaguNa batAvavAmAM Ave. jemake A rUpALo che paNa duHzIla che. (15) apanIta-upanIta- jyAM doSa batAvI pachI guNa batAvAmAM Ave. jemake A duHzIla che, paNa rUpALo che. (16) adhyAtma-abhipreta arthane chUpAvavAnI icchAvALo hoya chatAM sahasA te ja vacana bolAI jAya. A pramANe kahelA satya Adi svarUpe avadhAraNa karavA dvArA arihaMto vaDe anujJAta evuM paNa vacana jo jinAnumata na hoya, buddhithI vicAreluM na hoya, bolanAra asaMmata hoya, bolavAne ucita avasara na hoya to te na bolavuM. kahyuM che ke- "je vacana A loka-paraloka ema ubhayalokane Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 Atmaprabodha mATe parizuddha hoya, svaparane je sarvathA pIDA karanAruM na hoya evuM vacana buddhithI vicArIne bolavuM joIe. tethI ghaNuM kahevAthI zuM ? paramArthathI to kudaSTivALA jIvo duSTa mithyAtvarUpI pizAcathI grasta hovAnA kAraNe pote grahaNa karelA asat pakSanI puSTi mATe ghaNA prakAre icchA mujaba usUtra prarUpaNAne karatA ane lokamAM bhAvasAdhunI upamAne dhAraNa karatA potAne ane mahAmaMdabuddhivALA bIjA jIvone apAra saMsAra samudramAM DUbADe che. je bhavyajIvo saMsAranA bhIru che ane potAnA guNonuM kuzala icchI rahyA che. teoe bagalA jevA bAhya kriyAmAM tatpara, mahA ajJAnI evA te mahAnidvavono sarvathA paricaya na karavo joIe. jo temano paricaya karavAmAM Ave to tarata sadbhUta samyakatvarata malina thAya che. jeonA manamAM zaMkA che teoe siddhAMtamAM kahelA anekAMta mArgane anusarIne teonI parIkSA karavI joIe, paNa mAtra bAhya kriyA joIne anurAgI na thavuM joIe. kAraNa ke saMsAramAM bhaTakatA abhavya jIvoe AnA karatAM paNa adhika bAhya kriyA anaMtavAra karelI che. vaLI- AgamamAM paNa samajJAnanI apekSAe kriyAne gauNa kahI che. vyAkhyA prajJaptinA AThamA zatakanA dazamA udezAmAM raheluM sUtra A pramANe che- he gautama ! mArA vaDe puruSo cAra prakAranA kahevAyA che. temAM pahelA prakAranA puruSo che te puruSo zIla saMpanna che, zruta saMpanna nathI. uparata (= sAvadha pravRttithI aTakelA) che ane dharmane sArI rIte jANyo nathI. he gautama! AvA puruSo mArA vaDe deza ArAdhaka kahevAyA che. temAM je bIjA prakAranA puruSo che te puruSo zIlasaMpanna nathI, zrutasaMpanna che, uparata nathI, dharmanA jANakAra che. he gautama ! AvA puruSo mArA vaDe dezavirAdhaka kahevAya che. temAM je trIjA prakAranA puruSo che te puruSo zIla saMpanna che. zruta saMpanna che, uparata che ane dharmanA jANanArA che. he gautama ! AvA puruSo mArA vaDe sarva ArAdhaka kahevAyA che. temAM je cothA prakAranA puruSo che te puruSo zIlasaMpanna nathI, zruta saMpanna nathI, uparata nathI ane dharmanA jANanArA nathI. he gautama ! AvA puruSo mArA vaDe sarva virAdhaka kahevAyA che. prazna-sthAnAMga sUtramAM jamAlI vagere sAta ja nihnavo kahevAyA che ane A tenI aMdara hovAthI teonuM nivapaNuM kevI rIte ghaTe ? uttara- 'ma ne pharva sunnA vahave miksa' taiyAyika mArgane sAMbhaLIne ghaNA bhraSTa thaze ItyAdi uttarAdhyayananuM vacana pramANa hovAthI digaMbara AdinI jema AmanuM paNa nihnavapaNuM yukta ja che. ane je sthAnAMga sUtramAM Amane grahaNa nathI karyA, tyAM A pramANe saMbhAvanA karAya che kete sUtramAM nAnA nidvavone grahaNa karelA che ane A digaMbaronI jema mahAnidbhavo thayA che. AthI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 271 te sUtramAM A ane digaMbaro ema baMnene paNa grahaNa nathI karyA. tattva to kevalIo athavA bahuzruto jANe. prapaMcathI saryuM. A pramANe saMkSepathI sthApanA jinanuM svarUpa jaNAvyuM. tathA je jIvo tIrthaMkara rUpe thAya che te dravya jina kahevAya che. jemake zreNika vagere. ane teo bhaviSyanI avasthAne AzrayIne vaMdana karavA yogya che. zAstramAM saMbhaLAya che ke- zrIvIra svAmIno jIva marIcinA bhavamAM zrI bharatacakrI vaDe vaMdana karAyo. tathA jeo samasta yathAvasthita jIvAdi padArthanA samUhane prakAzita karanArA kevaLajJAnane vAmane sakala lokanA locanane ati AnaMdano utsava karAvanArA nirupama traNa gaDhathI zobhatA samavasaraNanA madhyabhAgamAM sthApana karelA vicitra ratakhaMDathI banAvelA siMhAsana upara beThelA, viziSTa aSTa mahAprAtihArya Adi arihaMta saMbaMdhI parama vibhUtine sAkSAt anubhave che te bhAvajino kahevAya che. teo sadbhUta mArgane batAvavA Adi dvArA sarvajIvone parama upakAra karanArA hovAnA kAraNe sarvadA vaMdana-pUjana-stavana Adine yogya che. A pramANe cAre nikSepAthI jinanuM svarUpa kahyuM. A ja cAra nikSepA jina sivAyanA kevalI ane siddhone vize paNa A ja pramANe yathAyogya ghaTAvI joDavuM. saghaLA padArtho cAra Adi nikSepA vinAnA hotA nathI. arthAt saghaLAya padArtho cAra Adi nikSepAvALA che. (3) bhavastha kevalI have kevalIonA AhAra saMbaMdhI vizeSa piMDaniryuktinA vacanathI batAvavAmAM Ave che- oho suovautto, suyanANI jaivi giNhai asuddhaM / taM kevalI vi bhuMjai, appamANasuaMbhave iyarA // 4 // sAmAnyathI zrutamAM upayogavALo kadAca azuddha grahaNa kare to kevalI tenuM paNa bhojana kare. anyathA zruta apramANa thAya. sAmAnyathI piMDaniryukti Adi rUpa AgamamAM upayogavALo Agamane anusAra kacyAkadhyanI vicAraNA karato zrutajJAnI sAdhu koIpaNa rIte azuddha AhAra Adine grahaNa kare to paNa te azana Adi kevalajJAnI paNa bhogave. jo te pramANe na kare to zrutajJAna apramANa thAya. te A pramANechamastha sAdhu zrutajJAnanA baLathI zuddha gaveSaNA karavA Icche che paNa bIjA koI prakArathI nahIM. tethI jo kevalI zrutajJAnI vaDe AgamanA anusAre gaSaNA karAyeluM paNa azuddha che ema jANIne na bhogave to zrutamAM avizvAsa thAya, ane e pramANe zrutane koI paNa pramANarUpe na svIkAre. zrutajJAna apramANa thaye chate zrutajJAna vinA chadmastha jIvone kriyAkAMDanA jJAnano asaMbhava hovAthI sarva kriyAnA lopano prasaMga Ave. A vAta ziSyAdithI yukta kevalI bhagavaMtane AzrayIne kahelI che. jo kevalI svayaM ekAkI hoya to potAnA jJAnanA baLathI yathAyogya zuddha ja grahaNa kare. ahIM jinone ane ajinone AzrayIne bIjuM paNa ghaNuM kahevA yogya che. paraMtu graMtha gahana thaI javAnA prasaMgathI te ahIM kahevAmAM AvatuM nathI. A pramANe bhavastha kevalInuM svarUpa saMkSepathI kahyuM. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 Atmaprabodha siddhanuM svarUpa have prajJApanA Adi sUtromAM kahelI gAthAothI siddhanuM svarUpa saMkSepathI kahevAya che. tyAM UMdhI karelI chatrInA saMsthAne (AkAre) rahelI, sarva rIte zveta varNavALI, samayakSetranI samazreNie pIstAlIza lAkha yojana pramANavALI, bahu madhya bhAgamAM ATha yojana pramANa jADI, tyAra pachI badhI dizAomAM ane vidizAomAM pradezanI hAnithI thoDI-thoDI ghaTatI, badhAyathI chellA pradezamAM mAkhInI pAMkhathI paNa ati pAtaLI, aMgulanA asaMkhyaya bhAga jeTalI jADI ISa~AgabhArA (siddhazilA) pRthvI che. e pRthvInI upara nisaraNInI gatithI (=saraLa gatithI) eka yojane lokAMta che. te yojanAno uparano je cotho bhAga eTale ke eka gAu che tenA sarvathI uparanA chaThThA bhAgamAM siddha bhagavaMto anaMta bhaviSyakALa sudhI svasvarUpe rahe che. (4) tenA svarUpane pratipAdana karanArI gAthA A pramANe che tattha vi a te aveyA, aveyaNA nimmamA asaMgA ya / saMsAravippamukkA, paesanivvattasaMThANA // 5 // tyAM paNa te siddha bhagavaMto veda rahita, vedanA rahita, mamatva rahita ane saMga rahita che. saMsArathI mukta che. AtmapradezathI niSpanna saMsthAnavALA che.. siddhakSetramAM gayelA siddha bhagavaMto puruSaveda Adi vedathI rahita che. sAtA-asAtA vedanAno abhAva hovAthI vedanAthI rahita che. mamatvathI rahita che. bAhya-atyaMtara saMsargathI rahita che. AvA zAthI che ? AthI kahe che- saMsArathI mUkAyelA che. vaLI kevA che? AtmapradezothI niSpanna thayelA saMsthAnavALA che. ahIM pradeza zabdathI Atmapradezo ja jANavA, paNa bAhya pugalo na samajavA. kema ke temaNe sarva rIte pAMce zarIrono tyAga karyo che. (5). ahIM prazna che hiM kiyA ? sita, ei siddha padimA ? kahiM boMdiM caittA NaM, kattha gaMtUNa sijjhaI ? // 6 // siddho konAthI skUlanA pAmyA? siddho kayA sthAnamAM pratiSThita thayA? kayA kSetramAM zarIrano tyAga karIne kyAM jaIne siddha thAya che ? (6) uttara aloe paDihayA siddhA, logagge ya pitttthiyaa| ihiM bodiM caittA NaM, tattha gaMtUNa sijjhaI // 7 // siddha bhagavaMto kevala AkAzarUpa alokathI skUlanA pAmelA che. ahIM alokano saMbaMdha thayo ane enA kAraNe vighAta thayo ema lanA na samajavI. kema ke siddha bhagavaMtone koIno paNa 1. pratamAM lAMbI-pahoLI-jADI lakheluM che paNa te barAbara nathI lAgatuM. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza paramAtmatA 273 vighAta thato nathI. paraMtu ahIM alokamAM dharmAstikAya Adino abhAva hovAthI tenI najIkamAM jaIne rahevuM e ja alanA jANavI. tathA siddho paMcAstikAya svarUpa lokanA agrabhAge pharI na AvavuM paDe te rIte pratiSThita thayelA che. tathA ahIM manuSya lokamAM zarIrano tyAga karIne tyAM lokanA agrabhAge samayAMtarane ane pradezAMtarane spardhyA vinA jaI siddha thayA che. siddha thatA jIvanI gati prazna- siddha karmarahita hovAthI temanI gati kevI rIte saMbhave ? uttara-pUrvaprayoga AdithI gatino saMbhava hovAthI doSa Avato nathI. zrIbhagavatI aMgamAM kahyuM che ke- nuM aMte ame jarU pati ?, mA ! NissaMgatAe niraMgaNatAe gatipariNAmeNaM baMdhaNacheyaNatAe NiriMdhaNatAe puvvappaogeNaM akammassa na paM tyAdri ! " - Ano artha A pramANe che- he bhagavan! karmarahita jIvanI gati kevI rIte thAya ? he gautama ! niHsaMgapaNe eTale karmarUpI mela dUra thavAthI, nirAgapaNe eTale moha dUra thavAthI, gati pariNAmathI eTale tuMbaDInA phaLanI jema gati svabhAvathI, baMdhana chedanathI eTale eraMDaphaLanI jema karmabaMdhananA chedanathI, niriMdhanathI eTale dhUmADAnI jema karmarUpI iMdhanathI mUkAvAthI, pUrvaprayogathI eTale bANanI jema sakarma avasthAmAM gatinA pariNAmathI, arthAt bANane choDatI vakhate prayoga hato pachI prayoga vinA bANa gati kare che tema sakarma avasthAmAM jIva gatinA pariNAmavALo hato ane bANanI jema akarma avasthAmAM paNa te pariNAma Avyo eTale pUrvaprayogathI gati thaI. tuMbaDI Adi daSTAMtanI vizeSathI artha yojanA to sUtrathI ja jANI levI. (7) siddhonuM saMsthAnamAna have tyAM gayelA siddhonuM je saMsthAna-mAna che te batAvavAmAM Ave che- dIhaM vA hassaM vA, jaM carimabhave bhaveja saMThANaM / tatto tibhAgahINA, siddhANogAhaNA bhaNiyA // 8 // pAMcaso dhanuSya pramANa dIrgha athavA be hAtha pramANa tasva. vA zabdathI vividha prakAranI madhyama avagAhanA che. je chellA bhavamAM saMsthAna hoya che te saMsthAnamAMthI vadana-udara AdinA polANa pUrAvAthI trIjA bhAge hIna siddhonI avagAhanA eTale potAnI avasthA ja tIrthaMkara gaNadharoe kahelI che. ahIMnA saMsthAna pramANanI apekSAe traNa bhAgahIna tyAM saMsthAna che evo bhAva che. (8) A ja vastu spaSTapaNe batAve che- . jaM saMThANaM tu ihaM, bhavaM cayaMtassa carimasamayaMmi / AsI ya paesaghaNaM, taM saMThANaM tahiM tassa // 9 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 Atmaprabodha jeTalA pramANavALuM saMsthAna A manuSyabhavamAM hatuM te ja saMsthAnathI thayelA zarIrano tyAga karatA carama samaye sUkSma kriyA apratipAti dhyAnanA baLathI vadana-udara AdinA chidra pUrAvAthI trIjA bhAga jeTaluM hIna pradezaghana zarIra hatuM ane te ja mUla pramANanI apekSAe pradeza ghana tribhAgahIna pramANa saMsthAna tyAM lokAMte te siddhane hoya che. bIjuM hotuM nathI. (9) have utkRSTa Adi bhedathI bhinna avagAhanA batAvAya che tiNNi sayA tettIsA, dhaNUM tibhAgo ya hoi nAyavvo / esA khalu siddhANaM, ukkosogAhaNA bhaNiyA // 10 // utkRSTa avagAhanAnuM svarUpa traNaso tetrIza dhanuSa ane eka dhanuSano trIjo bhAga siddhonI A utkRSTa avagAhanA kahelI che. te pAMcaso dhanuSavALA jIvonI jANavI. prazna- nAbhikulakaranI patI marudevI hatI. te nAbhirAjAnA zarIranuM pramANa pAMcaso pacIsa dhanuSa hatuM. "saMya saMtAI 3khyatta veva tAdi saE' saMghayaNa, saMsthAna ane UMcAI kulakaranI samAna hoya che e vacana hovAthI jeTaluM nAbhi rAjAnA zarIranuM pramANa hatuM teTaluM ja zarIra pramANa marudevInuM paNa hatuM. pUjaya marudevI siddha thayA che. tethI tenA zarIramAnano trIjo bhAga ocho karatAM siddha avasthAmAM sADAtraNaso dhanuSa avagAhanA prApta thAya che to pachI kahevA pramANavALI utkRSTa avagAhanA kevI rIte ghaTe ? uttara- A vAta e pramANe nathI. kema ke marudevInuM pramANa nAbhiMrAjA karatAM kaMIka nyUna hatuM. uttama saMsthAnavALI strIo uttama saMsthAnavALA puruSo karatAM potapotAnA kALanI apekSAe kaMIka nyUna pramANavALI hoya che. tethI marudevI paNa pAMcaso dhanuSa pramANavALI hatI. A pramANe kaMI paNa doSa nathI. vaLI marudevA hAthInA skaMdha upara ArUDha thayelI saMkucita zarIravALI siddha thaI che, tethI zarIrano saMkoca thayo hovAthI adhika avagAhanAno saMbhava nathI. mATe virodha nathI Avato. bhASyakAre kahyuM che ke kaha marudevAmANaM ?, nAbhIto jeNa kiMcidUNA sA / to kira paMcasayacciya, ahavA saMkocato siddhA // 1 // marudevAnuM mAna keTaluM hatuM ? nAbhirAjAthI kaMIka nyUna pramANavALI te hatI. tethI pAMcaso dhanuSavALI ja te hatI. athavA saMkocathI siddhi thayelI hatI. jo ke A gAthAno artha upara kahevAI gayo che. (10) madhyama avagAhanAnuM svarUpa cattAri ya rayaNIo, rayaNitibhAgUNiyA ya bodhavvA / esA khalu siddhANaM, majjhimogAhaNA bhaNiA // 11 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 cotho prakAza - paramAtmatA cAra hAtha ane eka hAthanA traNa bhAgamAMthI be bhAga rahe eTale 4 2/3 hAtha siddhonI madhyama avagAhanA kahelI che. prazna- AgamamAM jaghanyapade sAta hAtha UMcAIvALAnI siddhi kahelI che. tethI A avagAhanA jaghanya thAya che. madhyama kevI rIte ? uttara- e pramANe nathI. tIrthaMkaranI apekSAe jaghanya padamAM sAta hAthavALAnI siddhi kahelI che. sAmAnya kevalI to hIna pramANavALA hoya to paNa temanI siddhi kahelI che ane A paNa avagAhanAnuM mAna sAmAnya kevalInI apekSAe vicArAya che tethI koI doSa nathI. (11) jaghanya avagAhanAnuM svarUpa egA ya hoi rayaNI, adveva ya aMgulAI sAhIyA / esA khalu siddhANaM, jahaNNaogAhaNA bhaNiyA // 12 // eka hAtha paripUrNa ane ATha aMgulI adhika siddhanI ATalI jaghanya avagAhanA che. te be hAthavALA kUrmA putra vagerenI jANavI. athavA yaMtrapAlana AdithI saMvartita zarIravALA sAta hAthanI UMcAIvALAnI paNa jaghanya avagAhanA jANavI. bhASyakAre kahyuM che ke jeTThAo paMcadhaNusaya-taNussa majjhA ya sattahatthassa / dehattibhAgahINA, jahaNNiA jA bihatthassa // 1 // artha- pAMcaso dhanuSavALAnI utkRSTa ane sAta hAthavALAnI madhyama avagAhanA ahIM zarIranA trIjA bhAge nyUna samajavI. jaghanya avagAhanA eka hAtha ane eka hAthano trIjo bhAga samajavI. eTale ke utkRSTa 333 1/3 dhanuSya, madhyama 4 2/3 hAtha ane jaghanya 1 1/3 hAtha avagAhanA samajavI. sattUsiesu siddhI, jahaNNao kahamihaM bihatthesu ? / sA kira titthayaresu, sesANaM sijjhamANANaM // 2 // te puNa hoja bihatthA, kummAputtAdao jahaNNeNaM / aNNe saMvaTTiyasatta-hatthasiddhassa hINatti // 3 // A baMne gAthAno artha upara AvI gayo che. (12) have "muktAnuvAdathI ja siddhonA saMsthAnanuM lakSaNa batAvavAmAM Ave che ogAhaNAi siddhA, bhavattibhAgeNa hoi parihINA / saMThANamaNitthaMtthaM, jaramaraNavippamukkANaM // 13 // 1. gAthAmAM vimurA' e pramANe mukta prayoga karavA dvArA ja anuvAda karavAthI. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha siddho avagAhanAthI zarIranA traNa bhAgathI hIna avagAhanAvALA hoya che. jarA-maraNathI mUkAyelA siddhonuM saMsthAna AvA prakAranuM nathI, arthAt aniyata AkAranuM che. ahIM gAthAmAM 'ahityaMtyaM' zabda che. rUsthaM eTale AvA prakArane pAmeluM. AvA prakArane pAmeluM rahe te sthaMsthA AvA prakA2ne pAmeluM na rahe te aLityaMtyaM. vadana Adi polANa pUrAvAthI pUrvanA AkArathI anyathA AkAravALuM rahevAthI aniyata AkAravALuM che e pramANe bhAva che. vaLI- siddhAdi guNone vize 'siddhe na vIde na phUsse' ityAdithI laMbAI Adino je niSedha ka2vAmAM Avyo che te paNa pUrva AkAranI apekSAe saMsthAna 'JaptisthaMtyaM' hovAthI jANavo. paraMtu saMsthAnanA sarvathA abhAvanA kAraNe na jANavo arthAt saMsthAnano sarvathA abhAva nathI. (13) 276 prazna- A siddha bhagavaMto paraspara dezabhedathI (=judA judA sthAnamAM) rahelA che ke dezabheda vinA (=eka ja sthAnamAM) rahelA che ? uttara jattha ya ego siddho, tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / aNNoNNasamogADhA, puTThA savve vi logaMte // 14 // jyAM eka siddha che tyAM bhavano kSaya thavAthI mukta thayelA anaMtA siddho che. anyonya avagAhIne sparzAyelA sarve paNa lokAMte rahelA che. (14) siddhonuM lakSaNa have siddhonuM lakSaNa A pramANe che-- asarIrA jIvaghaNA, uvauttA daMsaNe ya nANe ya / sAgAramaNAgAraM, lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 15 // siddho za2I2 rahita che. vadana Adi polANa pUrAvAthI jIvaghana che. kevalajJAnamAM ane kevala darzanamAM upayogavALA che. jo ke siddhatva pragaTa thaye chate kaivalajJAnanA upayogano saMbhava hovAthI jJAna pradhAna che to paNa siddhanuM A lakSaNa sAmAnya che e jaNAvavA mATe (gAthAmAM) pahelAM sAmAnya AlaMbanavALuM darzana kaheluM che. sAmAnya viSayavALuM darzana che ane vizeSa viSayavALuM jJAna che, tethI sAkAra = sAmAnya upayoga, anAkAra = vizeSa upayoga e siddhonuM lakSaNa che. (15) have kevalajJAna ane kevaladarzananI saMpUrNa viSayatA che te batAve che- kevalanANuvauttA, jANaMti savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti savvao khalu kevaladiTThIhiM NaMtAhiM // 16 // kevalajJAna-kevaladarzananA viSayanI pUrNatA kevalajJAnathI upayogavALA siddha bhagavaMto sarva padArthonA sarva guNone ane sarvaparyAyone jANe che. guNo sahavartI hoya che, paryAyo kramavartI hoya che. tathA anaMta kevaladarzanathI sarva prakAre ja Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 277 jue che. ahIM kevaladarzananI anaMtatA batAvI te siddho anaMtA hovAnA kAraNe jANavI. ahIM pahelAM jJAnanuM grahaNa karyuM che te sau prathama jJAnanA upayogavALA hoya che tyAre siddha thAya che ema jaNAvavA mATe che. (16) siddhonuM sukha nirupama hoya che have siddho nirupama sukhane bhogavanArA hoya che te batAve che- navi asthi mANusANaM, taM sukkhaM navi ya savvadevANaM / jaM siddhANaM sukkhaM, avvAbAhaM uvagayANaM // 17 // siddhanA jIvone je sukha che te sukha cakravartI vagere manuSyone nathI ja, ane te sukha anuttara sudhInA sarva devatAone paNa nathI ja. kevA prakAranA siddha bhagavaMtone AvuM sukha che ? avyAbAdhAne pAmelAone. vividha AbAdhA te vyAbAdhA. vyAbAdhAno abhAva te avyAbAdhA. AvI avyAbAdhAne pAmelA siddhone je sukha che (te sukha cakravartI vagerene paNa nathI) e pramANe artha che. (17). siddhonA sukha jevuM sukha bIje kyAMya nathI have siddhone je sukha che tevuM sukha bIje kyAMya nathI ema batAve che- suragaNasuhaM samattaM, savvaddhApiMDiaM aNaMtaguNaM / / Navi pAvai muttisuhaM, NaMtAhiM vi vaggavaggehiM // 18 // atIta-anAgata ane vartamAnakALathI utpanna thayeluM evuM je deva samudAyanuM sukha, te sukhane sarvakALanA samayathI guNavAmAM Ave to te anaMtaguNa thAya. AvA pramANavALuM sukha asatkalpanA karI eka-eka AkAza pradezamAM sthApana karavAmAM Ave ane A pramANe sakala AkAza pradeza pUrAvAthI jo ke anaMta thAya. te anaMtane paNa anaMta vargothI vargita karavAmAM Ave to paNa AvA prakarSane pAmeluM te sukha mukti sukhane pAmatuM nathI, arthAt mukti sukhanI tole AvatuM nathI. (18) have siddhi sukha nirupama che te batAve che- jaha nAma koi meccho, nayaraguNe bahuvihe viyANaMto / na sakkai parikahiuM, uvamAe tahiM asaMtIe // 19 // je pramANe koI mleccha gRha-nivAsa Adi aneka prakAranA nagaranA guNone jANato hovA chatAM araNyamAM gayelo te anya mlecchonI AgaLa te guNone kahevA samartha thato nathI. zA mATe samartha thato nathI ? tyAM evA prakAranI koI upamA nathI ke jenA AdhAre te guNonI sarakhAmaNI karI zake. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha to kathAnathI jANI zakAya tema che. te kathAnaka A pramANe che plecchanuM dRSTAMta koI eka araNyamAM ghaNA pleccho rahe che. haMmezA tyAM ja rahelA teo vananA pazuonI jema kAlane pasAra kare che. eka vakhata ghoDAthI haraNa karAyelo koIka rAjA tyAM araNyamAM Avyo. tyAre Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 Atmaprabodha eka pleccha rAjAne joyo. A koI puruSa che e pramANe vicArIne teNe rAjAne satkAra karyo ane potAnI vasatimAM laI gayo. tyAra pachI rAjAe paNa tene upakArI mAnI potAnA nagaramAM lAvIne snAna-vilepana-amUlya vastra-AbharaNa-zreSTha maMdira-ISTa anna-pAna AdithI ati saMtoSa pamADIne dararoja jANe potAnuM bIjuM rUpa hoya tema yatapUrvaka tenI saMbhALa rAkhI. tyAra pachI varSAkALe tene lAMbA kALa sudhI nivAsa kareluM te araNya yAda AvyuM. tyAre te kSaNa paNa tyAM nagaramAM rahevA mATe icchato nathI. tethI vastra-AbharaNono tyAga karIne potAnA mULaveSathI tyAMthI nIkaLIne araNyamAM gayo. tyAM araNyamAM rahenArA bIjA svecchAe lAMbA kALe AvelA tene joIne bhegA thaIne pUchayuM tuM kyAM gayo hato? teNe kahyuM huM eka moTA nagaramAM gayo hato. pharI teoe pUchayuM te nagara kevuM hatuM ? tyAre A nagaranA guNone jANato hovA chatAM tyAM upamAno abhAva hovAthI te guNone kahevA mATe samartha thato nathI. A dRSTAMta che. A pramANe kevalajJAnI paNa potAnA anaMtajJAnanA baLe siddhi sukhane jANatA hovA chatAM paNa ahIM tenI upamAno abhAva hovAthI bhavya jIvonI AgaLa siddhi sukhane kahevA samartha nathI. A upanaya che. (19) A ja vastune gAthAthI batAve che- iya siddhANaM sukkhaM, aNovamaM natthi tassa ovammaM / vivi viro , sAvarakama suda vo[ ]ltha (?) | 20 | A pramANe siddhonuM sukha anupama che. zAthI anupama che te kahe che siddhi sukhanI upamA ApI zakAya evI koI vastu nathI. to paNa bALajIvone samajAvavA mATe kaMIka vizeSaNa ApIne siddhi sukhanI samAnatA batAvanAruM A have kahevAze te sAMbhaLo. (20) jaha savvakAmaguNiyaM, puriso bhottUNa bhoyaNaM koi / taNhAchuhAvimukko, acchija jahA amiyatatto // 21 // iya savvakAlatittA,atulaM nivvANamuvagayA siddhaa| sAsayamavvAbAhaM, ciTuMti suhI suhaM pattA // 22 // jema koI puruSa saMpUrNa suMdaratAe karI saMskAra karelA bhojanane jamIne sudhA ane tRSAthI mukta thaIne jANe amRtathI tRpta thayelo hoya tema rahe che. A pramANe mokSane pAmelA siddha bhagavaMto sAdi-anaMta kALa sudhI tRpta thayelA=sarva prakAre utsuktAnI nivRtti thavAthI parama saMtoSane pAmelA, tathA atula=anupama, zAzvataHapratipAti, avyAbAdha =alpa paNa bAdhA rahita sukhane pAmelA che. AthI ja sukhI rahe che. (21-22) A ja arthanI vizeSa bhAvanA A pramANe chesiddh tti ya buddha tti ya, pAraga tti ya paraMparagaya tti / . ummuktakammakavayA, ajarA amarA asaMgA ya // 23 // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 279 NicchiNNasavvadukkhA, jAijarAmaraNabaMdhaNavimukkA / avvAbAhaM sokkhaM, aNuhoti sAsayaM siddhA // 24 // jeoe bAMdhelA ATha prakAranA karmane bhasmIbhUta kareluM che te siddha kahevAya. te siddho sAmAnyathI karmasiddha Adi siddho paNa hoya che. kahyuM che ke kamme sippe ya vijAe, maMte joge ya Agame / atthajuttaabhippAe, tave kammakkhae iya // 1 // artha- karma siddha, zilpa siddha, vidyA siddha, maMtra siddha, yoga siddha, Agama siddha, artha siddha, yukti siddha, abhiprAya siddha, tapa siddha ane karmakSayasiddha e badhA siddhanA bhedo che. tethI karmasiddha vagere siddhono tyAga karavA mATe "vRddhAH' e pramANe vizeSaNa ApyuM che. ajJAnarUpI nidrAmAM sutelA jagatamAM bIjAnA upadeza vinA jIvAdi rUpa tattvane jANanArA te buddha kahevAya che. buddho paNa saMsAra ane nirvANa ema ubhayano tyAga karIne rahelA che ema keTalAka mAne che. tethI teno nirAsa karavA mATe "pAra tA:' evuM vizeSaNa ApyuM che. saMsArane athavA prayojananA (=kAryanA) samUhane pAra pAmelA che te pAragata kahevAya che. AvA prakAranA siddhone paNa keTalAka yadecchAvAdio krama vinA ja siddha thayelA che ema kahe che. tethI tenA matane dUra karavA mATe paraMpaYI+ItA: ' e pramANe vizeSaNa ApyuM che. jJAna-darzana-cAritrarUpa paraMparAthI athavA cauda guNa sthAnanA bhedathI bhedavALI paraMparAthI siddha thayelA te paraMparAgata kahevAya che. AvA prakAranA siddhone keTalAka tattvathI anirmukta karmavALA svIkAre che. "tIrthanA tiraskArane jovAthI ahIM Ave che e pramANe vacana hovAthI pharI saMsAramAM avataraNa svIkAre che. AthI te matane dUra karavA mATe '3nup(r)rmavavA:' evuM vizeSaNa ApyuM che. jeoe prabaLatAthI pharI na AvavuM paDe e rIte karmakavacano tyAga karyo che te unmukta karmakavaca. AthI ja zarIrano abhAva hovAthI jarAno abhAva che mATe 'gara:' che. zarIra na hovAthI prANatyAgano asaMbhava che mATe samara: che, bAhya atyaMtara saMgarahita hovAthI masa che. tathA jeo sarva duHkhane oLaMgI gayA che te nistIfsarvavAda che. AvA zA mATe che te kahe che- jAti-jarA-maraNa-baMdhanathI vimukta jAti eTale janma. jarA eTale vayanI hAni. maraNa eTale prANa no tyAga. baMdhana eTale AtmAne bAMdhanArAM karmo. vizeSathI mukta te vimukta. janma vagerethI saMpUrNapaNe mukta thayA hovAthI vizeSathI mukta che. mukta eTale judA thayelA. siddho janma-jarA-maraNa-baMdhanathI saMpUrNapaNe judA thayelA hovAthI janma-jarA-maraNa-baMdhanathI vimukta che. tethI siddha bhagavaMto avyAbAdha ane zAzvata sukhane anubhave che. (23-24) . siddhanA ekatrIza guNo have siddhonA ekatrIza guNo batAve chesNtthaann 5 vaNNa 5 rasa 5 gaMdha 2, phAsa 8 veyaM 3 gasaMgabhava 3 rahiyaM / igatIsaguNasamiddhaM, siddhaM buddhaM jiNaM namimo // 25 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 Atmaprabodha (1) goLa (2) trikoNa (3) corasa (4) lAMbu (5) parimaMDala (baMgaDI AkAra) e pAMca saMsthAna. (1) kRSNa (2) nIla (3) pIta (4) rakta (5) zveta e pAMca varNa. (1) tikta (2) kaTu (3) kaSAya (4) Amsa (5) madhura e pAMca rasa. (1) surabhi (2) durabhi ema be gaMdha. (1) guru (2) laghu (3) komaLa (4) karkaza (5) zIta (6) uSNa (7) snigdha (8) rukSa e ATha sparza. (1) strI (2) puruSa (3) napuMsaka e traNa veda. (1) aMga eTale zarIra. (2) saMga eTale paravastuno saMsarga. (3) bhava eTale janma. siddha bhagavaMto A ekatrIza upAdhiothI rahita hoya che. AthI ja ekatrIza guNathI samRddha, siddha, buddha evA jinane ame namaskAra karIe chIe. (25) karmakSayathI siddhanA ATha guNo have siddha bhagavaMtomAM ATha karmonA kSayathI utpanna thayelA je ATha guNo che tene batAve che_ nANaM 1 ca daMsaNaM 2 ceva, avvAbAhaM 3 taheva sammattaM 4 / akkhayaThiI 5 arUvaM 6, agurulaghU 7 vIriyaM 8 havaI // 26 // (1) jJAna (2) darzana (3) avyAbAdha (4) samyakatva (5) akSayasthiti (6) arUpIpaNuM (7) agurulaghu (8) vIrya ema ATha guNo che. ahIM tAtparya A che- jJAnAvaraNa karmanA kSayathI anaMtajJAnapaNuM prApta thAya che. darzanAvaraNIya karmanA kSayathI anaMta darzanapaNuM prApta thAya che. vedanIya karmanA apagamathI avyAbAdhapaNuM prApta thAya che. A guNathI anaMtA siddho parimita kSetramAM anyonyane avagAhIne rahelA hovA chatAM temane paraspara vyAbAdhAno abhAva che. tathA mohanIya karmanA apagamathI kSAyika samyakatvanI prApti thAya che. AyuSya karmanA kSayathI akSaya sthiti paNuM ane nAmakarmanA kSayathI arUpIpaNuM prApta thAya che. gotra karmanA kSayathI agurulaghupaNuM prApta thAya che. ucca gotranA udaye lokamAM gaurava thAya che ane nIca gotranA udaye halakAI thAya che. siddhone te baMneya gotrano abhAva hovAthI agurulaghupaNuM ja hoya che. prazna- sajjanone siddha bhagavaMto pUjya ja che. AthI gurupaNuM che. nAstikone siddha bhagavaMto apUjya che. AthI laghupaNuM che. tethI ahIM agurulaghupaNuM kema kahevAya? uttara- je pramANe UMcA gotravALA puruSanA AgamanamAM UbhA thavuM, Asana ApavuM vagere pUjA karAya che ane nIca gotravALA puruSanA AgamamAM tene dUra besADAya che te pramANe ahIM siddha avasthAmAM vyavahAra nathI. AthI agurulaghupaNuM yukta ja che. tathA aMtarAya karmanA kSayathI anaMtavIryapaNuM prApta thAya che. AthI ja teone lokAlokavartI anaMta padArthonuM ekI sAthe jJAnathI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cotho prakAza - paramAtmatA 281 grahaNa saMbhave che. siddhone anaMta sukha che ema je kahevAya che te vedanIya karmanA apagamathI athavA mohanIyakarmanA apagamathI utpanna thatuM hovAthI avyAbAdha svarUpa athavA samyakatva svarUpa ja jANavuM. A pramANe siddhanA guNo kahyA. A pramANe sakala maMgala svarUpa paramAtmAnuM svarUpa kahyuM. itthaM svarUpaM paramAtmarUpaM, nidhAya citte niravadyavRtteH / / saddhyAnaraGgAtkRtazuddhisaGgA, bhajantu siddhiM sudhiyaH samRddhiM // 1 // artha- AvA svarUpavALA paramAtmarUpane nirdoSa vRttithI cittamAM dhAraNa karIne zuddha dhyAnanA raMgathI jemaNe zuddhino saMga karyo che evA sArI buddhivALA jano siddhirUpI samRddhine bhajo. 1 bhagavatsamayoktInA-manusAreNaiSa varNito'sti mayA / / paramAtmatvavicAraH, zuddhaH svaparabodhakRte // 2 // artha- bhagavAnanA AgamonA vacanone anusAra A zuddha paramAtmatAno vicAra potAnA ane bIjAnA bodha mATe meM varNavyo che. rA A pramANe zrI jinabhaktisUrIMdranA caraNakamaLane sevanArA zrI jinalAbhasUrie saMgraha karelA Atmaprabodha graMthamAM paramAtmatA varNana nAmano cotho prakAza samApta thayo. (26) AtmabodhanI durlabhatA - narendradevendrasukhAni sarvA-Nyapi prakAmaM sulabhAni loke / paraM cidAnandapadaikahetuH, sudurlabhastAttvika AtmabodhaH // 1 // A lokamAM nareMdra (cakravartI) ane deveMdra (iMdra)nAM sarve sukha prApta thavA ati sulabha che. paraMtu cidAnaMda pada (mokSa)nuM kAraNa evo tAttvika Atmabodha atidurlabha che. (1) Atmabodha upArjanano upadeza tato nirasyAkhiladuSTakarma vrajaM sudhIbhiH satataM svadharmaH / samagrasAMsArikaduHkharodha-ssamarjanIyaH zucirAtmabodhaH // 2 // tethI uttama buddhivALA puruSoe sakala duSTa karmanA samUhano nAza karI saMsAranAM sarva duHkhone rokanAro, pavitra, AtmadharmarUpa Atmabodha satata upArjana karavo joIe. (2) jinavANInuM mAhAbhya na te narA durgatimApnuvanti, na mUkatAM naiva jaDasvabhAvaM / na cAndhatAM buddhivihInatAM no, ye dhArayantIha jinendravANIM // 3 // je puruSo A lokamAM zrI jineMdravANIne dhAraNa kare che te puruSo durgatine, mUMgApaNAne, jaDa svabhAvane, aMdhapaNAne ane buddhinI hInatAne pAmatA nathI. (3). ye jinavacane raktAH, zrI jinavacanaM zrayanti bhAvena / amalA gatasaGklezA, bhavanti te svalpasaMsArAH // 4 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha jeo jinavacanamAM rakta che ane bhAvathI zrI jinavacanane seve che=Acare che. teo nirmala, (AgamanA bodhathI) kleza vinAnA ane atizaya alpa saMsArI thAya che. (4) A pramANe samagra paNa Atmaprabodha graMtha saMpUrNa thayo. je prathama kahevAmAM AvyuM hatuM ke, potAnA tathA 5ranA upakAra mATe samyaktva dharma Adi cAra prakAzavALo A pavitra Atmabodha vicAravAmAM (kahevAmAM) Ave che te Atmabodha bhagavAnanI kRpAthI samarthana karAyo, arthAt pUrNa karAyo. vizeSa pramAdanA vazathI ane buddhinA abhAvathI A graMthamAM je kAMI Ama puruSonA vacanathI viruddha kahevAmAM AvyuM hoya te mAruM samasta duSkRta Atmazuddhi vaDe mithyA thAo. 282 prazasti graMthakAranI guru paraMparA zrImad vIra jiveMdranA tIrthamAM tilaka samAna, sadbhUta saMpattinA nidhAna, suguru sudharmagaNadhara thayA. tenA vaMzamAM sarva prakAre pavitra evA cAMdrakulamAM suvihita pakSamAM sacAravALA, sArI buddhivALAone sevavA yogya, sumativALA udyotana nAmanA sUrivara thayA. temanA caraNakamaLane vize bhamarA samAna zrI vardhamAna nAmanA sUri thayA. temanA jinezvara nAmanA gaNadhara uttama ziSya thayA. jeNe vikrama saMvata 1080 nA varSamAM zrIpattanamAM vAdIone jItIne tyAMnA rAjA vagerenA mukhathI 'kharatara' evI uttama padavI prApta karI. tenA ziSya guNanA sAgara jinacaMdrasUri gaNadhara thayA. temanA ziSya saMvigna, munipati abhayadeva sUri thayA ke jemaNe zreSTha navAMgavRttinI racanA karIne arihaMtanA zAsanamAM zrutajJAnanA arthI evA vidvAnone mahAna sahAya karI che. temanA paTTe sanmArganI sevAmAM tatpara jinavallabha gaNadhara thayA. temanA pachI ghaNA mahimAvALA, bhavyajIvone sadbodha ApanArA, aMbAdevIe ApelA yugapradhAna padane dhAraNa karanArA, mithyAtvano nAza karanArA, devothI pUjAyelA, zrI jinadattasUri netA thayA. temanA pachI potAnA dharmanuM pAlana ka2vAmAM apramAdI zrI jinacaMdra sUrivara thayA. temanuM bhAla samaNithI maMDita hatuM. saghaLAya uttama rAjAo temane namatA hatA. temanA vaMzamAM guNanA nidhAna, samyag vidhivALA, pavitra zrI jinakuzaLa munIMdra ane zrI jinabhadra vagere munIzvaro thayA. tyArabAda krame karIne munimArgane sevanArA. zrI jinacaMdra munIMdra thayA. dayAmAM tatpara evA te munIndre bAdazAhomAM agresara evA zrI akabara bAdazAhane pratibodha karyo. temanA pachI potAnI caturAIthI jemaNe sarva sUrione AnaMdita karyA che evA zrI jinasiMhasUri thayA. tyAra pachI jemaNe potAnI buddhithI bRhaspatine jItI lIdho che 1. AcAryazrI abhayadevasUrijI potAnI navAMgInI vRttiomAM, AcArya devabhadrakRta 'mahAvIra cariya'mAM, AcArya cakrezvarasUri tathA A.vadhamAnasUrinA pratimA lekhomAM potAne caMdrakulanA, vaDagacchanA ane suvihita zAkhAnA jaNAve che. AthI navAMgIvRttikAra AcAryazrI abhayadevasUrijI vaDagacchanA che, kharatara gacchanA nathI. AthI prastuta graMthanI prazastimAM navAMgI AcArya TIkAkAra abhayadevasUrijIne kharataragacchanA jaNAvyA che te asatya che. bIjI vAta AcAryazrI abhayadevasUrijI potAnI navAMgIvRttimAM potAne A.zrI jinezvarasUrijI tathA A. zrIbuddhisAgasUrijInA paTTadhara batAve che. jyAre ahIM teozrIne A.jinacaMdrasUrinI pATe batAvyA che. A paNa taddana asatya che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 cotho prakAza - paramAtmatA evA stUrAyamAna pratApavALAjinarAja sUri thayA. temanA ziSyaniratnasUri suguru thayA. temanA ziSya zrI jainacaMdra thayA. te gacchanA nAyaka hatA, gaNadharomAM zreSTha hatA, guNagaNanA sAgara hatA, jagatamAM prakhyAta hatA. temanI pATarUpa udayagirinA zikhara upara sUrya jevA atizaya prabaLa pratApI, pUjya, satkIrti ane savidyAthI zreSTha evA zrI jinasaukhya sUri thayA. temanA caraNarUpI kamalane sevanArA, yugapradhAna, satyapratijJAne dhAraNa karanArA, gaNanA adhIzvara zrImAna jinabhaktisUri guru thayA. svadharmamAM nipuNa ane prabaLa guNovALA teo atisuMdara evA puSponI jema tejasvIomAM dararoja mukuTa sthAne rahyA. temanA ziSya AnaMdathI nirdoSa vRttivALA zrI jinalAbha sUri thayA ke jemaNe mahAgraMtha rUpI sAgaramAMthI ratanI jema A Atmabodhane grahaNa karyo. saMvata 1833nA varSamAM kArtika mAsanI zukla paMcamInA divase manorama evA zrImanara nAmanA baMdaramAM A graMtha paripUrNa thayo che. A graMthane vize kAMI paNa usUtra, azuddha prayogavALuM ane nirarthaka mArAthI lakhAyuM hoya to sadbuddhivALAoe kRpA karI avazya zodhI levuM. arthAt zuddha karavuM. kema ke paropakAra karavo e ja sajjanono Atmadharma che. ahIM zarUAtamAM bhrAMti AdithI e pramANe pada samajI levuM. arthAt brAMti AdithI utsutra lakhAyuM hoya ityAdi samajI levuM. jyAM sudhI mahAmaMDalanA madhya dezamAM parvatono rAjA meru parvata zobhI rahyo che tyAM sudhI munIMdrothI vaMcAto A Atmaprabodha zreSTha graMtha jaya pAmo. zrI kSamAkalyANa sAdhue A samRddha graMthanI prathama prati (prata) lakhI ane saddhodha upara bhaktibhAvavALA temaNe ja A graMthanI zuddhi paNa karI. A pramANe zrIAtmaprabodha graMtha saMpUrNa thayo. bhAvAnuvAdakaranI prazasti tapAgacchAdhirAja, siddhAMta mahodadhi parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra parama gItArtha parama pUjaya AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyatna vardhamAna taponidhi, 100+73 oLInA ArAdhake parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayalalitazekharasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna, adhyAtmavidyA vizArada, paMcavastuka, gurutattvavinizcaya, navapada prakaraNa, zrAvakadharmavidhi prakaraNa, zrAddhadinakRtya, dharmabiMdu, yogabiMdu, yogadaSTi samuccaya, vItarAga stotra, zIlopadezamAlA, paMcAzaka, upadezapada Adi aneka graMthonA bhAvAnuvAdakAra paramapUjaya AcAryadeva zrImad vijayarAjazekharasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya muni dharmazekharavijayajIe karelo kharataragaccha nabhomaNi zrImad jinalAbhasUrivare racela svopajJa Atmaprabodha graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. anuvAda : prAraMbha : mahA suda-5 anuvAda : samApti H vai. va. 6 pU.A. rAmacaMdrasUri smRti maMdira (anuvAdakAranI dIkSAtithi) pratiSThA mahotsava prasaMga ArAdhanA bhavana (celA-hAlAra) sAbaramatI, amadAvAda. jIllo jAmanagara (saurASTra) Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 pariziSTa cilAtIputranuM dRSTAMta rAjagRhI nagarImAM dhanasArthavAha nAme eka dhanADhya zeTha raheto hato, tene dhera cilAtI nAmanI eka dAsI hatI. A dAsIthI cilAtIputra nAmano eka putra thayo. dhanasArthavAhane pAMca putro hatAM. ane tenA upara eka susamA nAmanI putrI thai hatI. A putrInI sAravAra ane ramatagamatamAM cilAtIputrane rokavAmAM Avyo. cilAtIputra baLavAna hoI aneka mANasono aparAdha karavA lAgyo. mANaso zeThane Thapako devA lAgyAM, ane tethI koTavALa sudhI te vAta pahoMcADavAmAM AvI. rAjAthI bhaya pAmI zeThe cilAtI putrane potAnA gharamAMthI kADhI mukyo. cilAtIputra tyAMthI nIkaLI siMhaguphA nAmanI corapallImAM gayo ane corone jaIne maLyo. "prAyaH sarakhA AcAra vicAra ane kartavyavALAono meLApa game tevA saMyogo vacce thai Ave che." vAyarAthI jema agni vadhAre pradIpta thAya che tema coronI sobata yA sahAyathI pApI pravRttino tenAmAM vadhAro thayo. mukhya coranA maraNa bAda tenA sthAne cilAtIputrane sthapAyo. A tarapha susamA zeThanI putrI yauvanavaya pAmI. rUpAdi guNothI zobhita ane aneka kalAne jANanArI, sAkSAt vidyAdharInI mAphaka pRthvItala upara vicaravA lAgI. dhanazeThe karelA parAbhavano DAgha cilAtIputranA hRdayapaTTathI gayo nahoto. temaja susamA uparanI bAlyAvasthAnI prIti paNa ochI thaI nahotI. eka divase badhA corone ekaThA karI corano nAyaka cilAtIputra temane kahevA lAgyo ke rAjagRhI nagarImAM dhanazeTha rahe che tene ghera dhana ghaNuM che. tema atyAre yauvanavaya pAmelI susamA nAmanI eka tenI putrI paNa che, to Aje tene ghera jaI rAtre khAtara pADavuM. temAMthI jeTaluM dhana maLe te sarva tamAre vaheMcI levuM ane tenI putrI che, te mAre rAkhavI. badhA coro tenA vicArane saMmata thayA. rAtrie rAjagRhI nagarImAM gayA. tALAM ughADavAnI vidyAthI daravAjAnAM tALAM ughADyAM ane avasyApinI nidrA nAmanI vidyAthI cokIdArone nidrAmA nAkhI, te dhanasArthavAhanuM ghara coro pAse cilAtIputre luMTAvyuM. ane pote nidrAne parAdhIna thayelI te susamA bALAne uThAvI jIvanI mAphaka tene laI ne saghaLA coronI sAthe tyAMthI nikaLI paDyo. dhana zeTha jAgRta thayo. dhana luMTAyuM, ane susamAnuM haraNa thayuM, jANI zeThane ghaNuM lAgI AvyuM, tatkAla jaI koTavALane khabara ApI, vizeSamAM zeThe koTavALane kahyuM ke DhIla Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 285 na karo, ane hamaNAMja teonI puMThe cAlo. coroe luMTeluM dhana tame lejo. paNa mArI susamA nAmanI vahAlI putrIne pAchI lAvI Apo. dhananI lAlacathI koTavALa tatkALa taiyAra thai keTalAka cokIdArone sAthe laI coronI puMThe paDyo. zeTha paNa potAnA pAMce putrone sAthe lai coronI pAchaLa gayo. ghaNI jhaDapathI AgaLa vadhatAM coronI lagabhaga najIka teo jaI pahoMcyA. coro paNa potAno prANa bacAvavA khAtara dhanane tyAMja mUkI daI AgaLa aTavImAM nAsI gayA. dhana maLI javAthI koTavALa tyAMja rokAyo. A bAju cilAtIputra potAnA prANane saMkaTamAM nAMkhavA taiyAra thayo paNa prANathI vahAlI susamAne teNe na mUkI. potAnA khabhA upara jema siMha bakarIne upADIne cAlyo jAya, tema khabhA upara susamAne upADIne aTavI tarapha cAlyo. dhana zeThane dhananI spRhA karatAM potAnI putrIne meLavavAnI spRhA adhika hatI, tethI te tyAMthI na aTakyo, paNa potAnA pAMca putrone sAthe lai hathiyAra sahita cilAtIputranI pAchaLa cAlyo. cilAtIputra thAkI gayo. eka to jaMgala, khADA khaDIA, jhALAM, jhAMkharA ADAM Ave, unALAno vakhata, tRSA lAgI, jhaDapathI doDavuM, pAchaLa bhaya, susamAne upADavI, ane pAMca putro sahita dhanazeThanuM najIka AvI pahoMcavuM. A sarva kAraNathI te gabharAyo. tenI hiMmata ochI thaI gaI. susamA sahita salAmata have huM ahIMthI jai nahi zakuM. e vAtanI tene khAtrI thaI cUkI. chatAM pUrva janmanA snehathI ane atyAranA navIna mohathI susamAne mUkI devI tene ThIka na lAgyuM. tema sAthe laI javAnI paNa tenI hiMmata nahotI. AthI te muMjhAyo. tene susamAne sAthe kevI rIte laI javI teno eke vicAra na sUjhyo, eTale chevaTanA nirNaya upara Avyo ke khAuM nahi to DhoLI nAkhuM, paNa susamAne bIjAnA hAthamAM javA na dauM. AvA vicArathI susamAne nIce ubhI rAkhIne myAnathI talavAra kADhI te vatI tenuM mAthuM kApI nAkhyuM. mohathI te tenA mAthAne laI jhaDapathI gADha jaMgalamAM cAlyo. A bAju zeTha ghaNo jhaDapathI najIka Avyo paNa tenA AvatA pahelAM to susamAnuM maraNa thai gayuM hatuM. zeThano prayAsa niSphaLa gayo. zeThane ghaNuM lAgI AvyuM. ghaNo vilApa karyo. AkharamAM zoka sahita zeTha pAcho pharI zaheramAM Avyo ane vairAgyathI cAritra svIkAryuM. eka hAthamAM khaDga ane bIjA hAthamAM susamAnuM mAthuM lai cilAtIputra eka jaMgalamAM AvI pahoMcyo. bhaya ane khedathI rasto bhUlI gayo. je ThekANe pahoMcavuM hatuM te ThekANe pahoMcI na zakyo. pUrva janmanA premathI susamAnuM mukha vAraMvAra jovA lAgyo paNa tenI sAthe kheda thai Avyo. bhale tenA hRdayane te mukha moha upajAve paNa tenA taraphathI javAba maLavAnI ke vAtacita thavAnI AzA to nahotI. susamA na maLI, sthAna hAtha na AvyuM, potAnA sobatIno viyoga thayo, rasto bhUlAyo, sunA raNamAM pANI na maLe, bhUkhyo ane tarasyo Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha Amatema bhaTakavA lAgyo. bhaTakatAM bhaTakatAM najIkanA bhAgamAM kAyotsarga mudrAmAM dhyAnasthapaNe ubhelA eka cAraNa zramaNane (AkAzamAM gamana karanAra munine) teNe joyA. AvA ujjaDa verAnamAM AvA mahAtmA kyAMthI ? kAMika sArI AzAthI cilAtIputra A mahApuruSanI pAse Avyo. vinaya viveka to jANato nahoto chatAM AvA mahAtmAo pAse dharma hoya che, ane te dharmathI sukhI thavAya ema tenA jANavAmAM hatuM. huM atyAre kharekhara du:khI hAlatamAM chuM. mATe tethI mukta thavAne mane dharmanI jarUra che. ane te dharma A mahAtmA pAsethI mane maLavo joIe. paNa huM dharma mAgIza ane tarataja A mahAtmA mane te Apaze ke kema te viSe mane to zaMkA che. kemake dharma jevI vastu ekadama mAgavAnI sAtheja kema ApI zakAya. mATe namratAthI nahi paNa kAMika bhaya dekhADavA pUrvaka mAgaNI karuM ke jethI te turataja ApI deze. AvA AzayathI te zramaNanI pAse Avyo ane jorathI bolyo ke he sAdhu ! tuM mane dharma batAva. nahitara A talavArathI tAruM mastaka kApI nAkhIza. A zabdo sAMbhaLIne jJAnI muni vicAravA lAgyA ke "AvI rIte dharmanI mAgaNI to Aje ja sAMbhaLI. bhale game tema ho, paNa AvI dharmanI mAgaNI e tenI dharma viSayika AturatA sUcave che. AvI AturatAvALA jIvomAM ropeluM dharma bIja e uttama kSetramAM vAvelA bIjanI mAphaka thoDA vakhatamAM phaLa Ape che.'' mATe mAre Ane dharma batAvavo to kharo paNa atyAre AvI AturavALA mANasa pAse vistArathI dharma kahevAno avasara nathI. saMkSepamAM kAMI kahevAthI tenA uMDA vicAramAM utaratAM Ane avazya phAyado thaze. 286 AvA vicAramAM te cAraNa munie kAyotsarga pA2Ine (dhyAna samApta karIne) cilAtIputrane kahyuM ke, "he bhavya ! upazama, saMvara ane viveka A traNa dharma che.' A pramANe kahIne te cAraNazramaNa AkAza mArge koi bIje ThekANe cAlyA gayA. A tarapha cilAtIputra vicAra karavA lAgyo ke muni to A traNa zabdo kahIneja cAlyA gayA. mAre have A traNa zabdomAM samajavuM zuM ? sAdhu jADhuM to naja kahe. tyAre traNa zabdomAMja teNe mane dharma batAvyo ke ? prathama teNe upazama evuM pada kahyuM to upazamano artha zuM ? upazama eTale zAMta thavuM, dabAvavuM, zAthI zAMta thavuM ? kone dabAvavuM ? mArI pAse evI kai vastu che ke utkarSa pAmelIne zAMta karuM, ke tenI utkaTatAne dabAvuM. A deha upara to evuM kAMi dekhAtuM nathI. tema mArI pAse paNa atyAre tevuM kAMI nathI. A jaMgalamAM huM to atyAre ekaloja chuM. tyAre te munie mane upazama karavAnuM kema kahyuM ? teo asatya to na ja kahe. kAraNa ke mArI pAse te nigraMthane kazo svArtha na hato. tyAre zuM mArA zarIranI aMdara kAMi upazama karavA jevuM che ? vizeSa vicAramAM AgaLa vadhatAM tene jaNAi AvyuM ke, are ! upazama karavAnuM to AtmAnI aMdara ghaNuM ja jaNAya che. A krodharUpa dAvAnaLa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 287 to saLagI rahyo che. susamAne levAne pAchaLa paDelA dhanazeTha upara kAMI ocho krodha nathI. mAro vicAra evo thAya che ke te zeThane hamaNAM dekhuM to jIvathI mArI nAkhyuM. temaja mArA sahAyakone vikherI nAMkhanAra ane mane Ama herAna karanAra koTavALa upara paNa kAMI ocho krodha nathI. mane te zA mATe herAna kare ? game tevA upAya paNa te vera to vALavuM ja. zuM A mAna kAMI ochuM che ? A upazama karavA lAyaka nahi, to vaLI bIjAM zuM haze ? game tevA chaLa prapaMca karIne paNa lokone ThagavA luMTavA, A mAyA paNa upazama karavA jevI che. tyAre A jagatane luMTIne, mArIne, kApIne, paiso ekaTho karavo ane mAre sukhI thavuM che. A lobha samudra to sarvathI vizeSa prakAre dabAvavA lAyaka che. A sarva krodhAdi upazamAvavAnuM ja te mahAtmAe mane jaNAvyuM che. to have mAre krodhAdine kevI rIte upazamAvavA ? yA teno nAza karavo ? agnine upazamAvavI hoya to dhuLa, rAkha yA pANI joie, tema krodhane upazamAvavAne teno pratipakSI mane to kSamAja jaNAya che. tyAre te sarvanA upara mAre kSamA karavI. tethI krodha upazamI (dabAI) jaze. eja pramANe teNe kSamA karI ke tarataja krodhanA vicAro zAMta thayA. jarA zAMti AvI, vicAranI vyAkuLatA ochI thaI ke mAnane dabAvavA mATe vicAra karavA lAgyo. mane te zA mATe herAna kare ? are ! te aparAdha karyo mATe. eka to aparAdha karavo ane vaLI ATaluM badhuM mAna. A ThekANe paNa mArIja bhUla che. have mAre tevo aparAdha na karavo. ane jeno aparAdha karyo che te jo AvI maLe to te aparAdhanI kSamA levI. A namratAe tenI mAnanI lAgaNIne dabAvI dIdhI. A pramANe mAyAne saraLatAthI ane lobhane saMtoSathI dabAvavAnA upAyo vizeSa vicAra karatAM tene maLI AvyA. . bIjo dharma munie mane saMvara e padathI jaNAvyo hato. saMvara eTale rokavuM. kone rokavuM ? ane zAthI rokavuM ? e vicAravA jevuM che. prathama to mAre mAruM hita karavuM che. to bIjAne rokavuM te to nakAmuM che. tyAre mAre potAne prathama rokavAnI jarUra che. potAne kevI rIte rokavo ? zuM cAlavuM baMdha karavuM ke bolavuM baMdha karavuM ke vicAravAnuM baMdha karavuM? te to baMdha na thaI zake. bolyA cAlyA ke vicAra karyA sivAya kema rahI zakAya ? athavA tema karavAthI phAyado zuM ? athavA mAnI lauM ke tema karavAthI phAyado haze, paNa sarvathA bolyA cAlyA ke vicAra karyA sivAya mArAthI rahI na zakAya; tyAre tema karyA sivAya saMvara kevI rIte bane ? ane saMvara na bane to dharma kevI rIte thAya ? na ja thAya. ane dharma na thAya to sukha kyAMthI maLe ? A sarva vicAromAM yoganI praNAlikA zarU thaI cUkelI che. ane enI prabaLatAthIja vicAronI uttarottara zuddhatA thatI Ave che. cilAtIputra vicAramAM AgaLa vadhe che ke A pAMca indriyo ane mana vigere pApane Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 Atmaprabodha AvavAnAMja kAraNo hoya to te mahAtmAne paNa zarIra vigere hatuM, ane teo ahIM ubhA hatA ane cAlyA gayA. zarIra che to AhAra karatA ja haze, ane AhAra hoya to nihAra avazya hoya ja. vaLI teo bolatA paNa hatA kAraNake temaNe mane dharma batAvyo che. teo jotA paNa hatA, tyAre Ama iMdriyonA kAryo vidyamAna chatAM paNa karmabaMdhana thato hoya ema saMbhavI zake che. have jo idriyonA kAryo vidyamAna chatAM karma baMdha na thato hoya to teoe mane saMvara karavAno upadeza zA mATe Apyo ? mATe hajI AnI aMdara kAMIka gUDhatA rahI jAya che; ema vicAra karatAM tene vizeSa jaNAI AvyuM ke iMdriyonI ane mananI be prakAranI gati mArA anubhavavAmAM Ave che. eka to zubha pravRtti eTale koIne duHkha na thAya tevI rIte indriya ane mananI pravRtti, ane bIjI azubha ke jethI bIjAne duHkha na thAya tevI pravRtti. tyAre jIvone duHkha na thAya tevI rIte mArA iMdriya ane manane pravartAvavA eja saMvara te mahAtmAe mane upadezyo jaNAya che. have tenI pravRtti atyAre mArI che ke nahi te mATe vicAravAnuM che. are ! A jIvana saMhAra karanAra khaga mArA eka hAthamAM rahI gayuM che ane bIjA hAthamAM susamAnuM mAthuM che. AvI pravRttivALA mArAmAM saMvara kevI rIte gaNAyaja. mATe teno tyAga karuM ane mana tathA iMdriyonI azubha pravRttine rokuM evA vicArathI teNe hAthamAMthI khaga ane mAthuM dUra pheMkI dIdhAM. vaLI trIjA padanA vicAramAM teNe praveza karyo. teTalAmAM to lohIthI kharaDAyelA tenA zarIra upara cAre taraphathI kIDIo caDavA lAgI. kIDIone yojanagaMdhI kahI che; arthAt ghaNA iMdriyanA prabaLa viSayavALI kIDIo dUrathI paNa gaMdhanA jorathI kheMcAI Ave che. atyAra sudhI rUdhira jharatuM susamAnuM mAthuM tenA hAthamAM hatuM, tenA chAMTAothI zarIrano ghaNo bhAga bhIMjAelo hato, tethI kIDIo tenA zarIra upara caDI caTakA devA lAgI. A bAju cilAtIputra vicAranI dhArAmAM AgaLa vadhI vivekanuM svarUpa vicAre che ke viveka eTale zuM ? viveka eTale potAnuM ane pArakuM tenI vizeSatA samajavI. tyAre mAruM zuM che ane pArakuM zuM che te to mAre avazya jANavuM ja joIe. atyAre mAruM to koI dekhAtuM nathI, kemake A zUnyarAnamAM huM to ekalo chuM, paNa tyAre huM te koNa ? A hAtha ke paga, mAthuM ke peTa, A zarIramAM huM koNa ? hAtha na hoya to cAlI zake che. paga na ho to paNa zarIra TakI rahe che, tyAre te to huM nahi. A AhArAdi khorAkathI zarIranI vRddhi ane tenA abhAvathI hAni thayA kare che. to AhArathIja vRddhi hAni pAmatuM ane mAtA pitAnA saMyogothI utpanna thayeluM zarIra te huM kema saMbhavI zakuM ? vaLI A zarIra ahIMja paDyuM rahe che tyAre temAMthI vicAra karato, bolato, cAlato, smRti rAkhanAro ane sukha-duHkhAdi jANanAro koIka Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 289 cAlyo jAya che. jenA vinA paripUrNa zarIra hovA chatAM te mAMhIluM kAMI paNa banI zakatuM nathI. huM jAuM chuM. paNa A zarIra te to huM nahi. Ama vicAra kare che tyAM to eTalI badhI kIDIo vadhI paDI ane tenA zarIranuM lohI cusavA mAMDI ke thoDA vakhatamAM tenuM zarIra zoSAI gayuM. eTaluM ja nahi paNa, te zarIramAM eTalAM badhAM chidro paDyAM ke te zarIra eka cAlaNI sarakhuM thaI gayuM, chatAM paNa mane dharmanI prApti to tyAre thaI kahI zakAya ke jyAre upazama (=krodhAdi na hovA joie) saMvara (=A pAMca indriyothI ane manathI bIjAnuM kharAba na thavuM joIe) ane viveka (huM AtmA te dehAdithI jAduM ja.)nI prApti thAya. A pramANe vicAranI dhArAmAM cilAtIputra guMthAyo hato. vacamAM vacamAM kapAyita pariNAma thaI jatA hatA. paNa vAraMvAra upazama, saMvara ane vivekathI krodhAdine haThAvI kADhato hato. A pramANe aDhI divasa sudhI te tyAM ubho rahyo. potAnAM karelAM ghora pAponI pAse A du:khone te svalpaja gaNato hato, ane pavitradharma sivAya mAro chuTakAro nathI ja. te dharma mahAtmAe batAvelo tripadImayaja che. AvA vicAranI dhArAmAM tenuM AyuSya pUrNa thaI gayuM. kIDIoe zarIrane jIrNa karI nAMkhyuM. te mahAtmA cilAtIputra zarIrano tyAga karI devalokane viSe gayo, ane tyAMthI pharI manuSyabhava pAmI mokSa jaze. (yogazAstra bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhata) AcArya bhadrabAhusUrino vRttAMta mahAna AcArya zrIbhadrabAhusvAmI thayA che. temanuM janmasthAna dakSiNamAM AveluM pratiSThAnapura che. te jJAtie brAhmaNa hatA. temanuM prAcIna gotra hatuM. bhadrabAhune varAhamihira nAme eka bhAI hato. baMne bhAIo saMskRtanA prakhara vidvAna ane vedaniSNAta hatA, sAthe ja jyotiSavidyAnA pAragAmI hatA. baMne baMdhuo vidyAdevInA upAsaka ane prItipAtra hatA, kintu lakSmIdevI to emanAthI rIsAyelAM ja hatAM. ghaNIvAra to teo tAMbaDI pheravIne paNa udaranirvAha karI letA. emAM ekavAra jainadharmanA pratibhAsaMpanna mahAjJAnI AcArya yazobhadrasUrijIno temane paricaya thayo. temanA upadezathI baMne baMdhuone khUba zAMti maLI ane temAMthI temane AtmakalyANano mArga dekhAyo. teo yajJadharma, kriyAkAMDo ane emAMya thatI nirdoSa pazuonI saMhAralIlAthI paNa kaMTALyA hatA, eTale have teo hiMsAdharmathI vimukha banyA hatA., AthI AtmazAMtino dharma, sarva jIvo prati maitrI, prema ane karuNAno dharma temane gamI gayo. baMne baMdhuoe sUrijIne caraNe besI zAzvata sukhadAyaka dIkSAdharmano svIkAra karyo. baMne munibaMdhuoe alpa samayamAM ja zAstrAbhyAsa ane dhArmika kriyAomAM bahu ja kuzalatA meLavI, paraMtu baMne muniomAM zrIbhadrabAhusvAmI bahu ja dhIra, gaMbhIra, daDha Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29) Atmaprabodha nizcayI ane zAstrIya jJAnanA apUrva khajAnArUpa banyA. te dhIme dhIme gurucaraNe besI caudapUrvanuM saMpUrNa jJAna meLavI, cauda pUrvadhara banyA. gurue yogyatA joI zrIbhadrabAhasvAmIne AcAryapadathI alaMkRta karyA. zrI yazobhadrasUrie zrI bhadrabAhusvAmIne sAthosAtha e paNa bhalAmaNa karI ke, "varAhamihira AcAryapada jevA mahAna ane gaMbhIrapadane yogya nathI. varAhamihiramAM e padanI mahAna javAbadArI uThAvavAnI zakti paNa nathI, mATe emane AcAryapada na ja ApavuM.' gurue AcAryapadavI na ApI AthI varAhamihirane ghaNo ja gusso caDhyo; eTaluM ja nahi kintu ene ema lAgyuM ke gurujIe pakSapAta karyo che. tyAra pachI varAhamihira mauna rahyo. teNe manamAM ja mAnI lIdhuM ke gurujIe bhale AcAryapadavI na ApI paraMtu zrIbhadrabAhusvAmI to mArA bhAI ja che ne ! te to gurujInA svarga pachI mane AcAryapadavI jarUra Apaze. gurunA svargavAsa pachI varAhamihire potAnA bhAI AcArya zrI bhadrabAhusvAmI pAse potAne AcAryapada ApavAnI mAgaNI karI, paraMtu AcArya bhadrabAhusvAmIe ene coknI nA pADI ane jaNAvyuM ke, "AcAryapadano bhAra yogya puruSane ja apAya che. je pada gurujIe tane ayogya dhArIne na ApyuM te pada huM tane kema ApI zakuM ? A AcAryapada to AtmakalyANanI-jIvanavizuddhinI ucca pArAzIzI che. te pada yogya pAtrane ja apAya che." varAhamihira A mahAna padane mAtra yaza, kIrti ane vAhavAhanuM ja sAdhana banAvavA mAgato hato. enAmAM AcAryapadanI to zuM kintu sAdhupadanI paNa yathArtha yogyatA na hatI. - varAhamihire joyuM ke have AcAryapada maLe tema nathI, tethI te gussAmAM sAdhuvezane tilAMjalI daI rAjAno mAnya' purohita banyo. varAhamihire sAdhu avasthAmAM jyotiSavidyAno sAro abhyAsa karyo hato, eTale e vidyAthI rAjAne ane prajAne raMjita karI zakato, pachI to potAnI kIrti vadhAravA eNe eka gappa paNa calAvI ke, "huM nAno hato tyArathI mane jyotiSavidyAno bahu ja zokha hato. huM ekavAra jaMgalamAM Dhora carAvavA gayo hato, tyAM ramatAM ramatAM meM eka zilA upara siMha lagnanI kuMDalI banAvI hatI. sAMje vakhata thaI javAthI huM utAvaLamAM ne utAvaLamAM e kuMDalI bhUsyA vinA ghera gayo paNa rAtre yAda AvatAM vicAra Avyo ke meM banAvelI lagnakuMDalI bhUMsI nathI, mATe atyAre jaIne bhUMsI nAkhuM. tarata ja huM koI jAtano Dara rAkhyA sivAya ekalo jaMgalamAM gayo ne joyuM to e kuMDalI upara eka siMha beTho hato. siMhano paNa Dara rAkhyA vagara meM enI nIce hAtha caturvizati prabaMdha'mAM varAhamihire pratiSThAnapuranA rAjA zatrujitane potAnI kalA vaDe rAjI karyo. AthI rAjAe varAhamihirane potAno purohita banAvyo, ema jaNAvyuM che. 'acalagaccha paTTAvalI'mAM te naMdarAjA AgaLa mAna pAmyo ema ullekha che paraMtu prabaMdha citAmaNi'mAM te naMdarAjA AgaLa mAna pAmyo ema ullekha che. temaja prabaMdha ciMtAmaNi'mAM varAhamihirane pATalIputra (paTaNA)no rahevAsI jaNAvyo che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 291 nAkhI e kuMDalI bhUMsI nAkhI. siMha to mAruM A parAkrama joI prasanna thayo ane sUryarUpe pratyakSa thaIne bolyoH he vatsa ! huM tArI A lagna uparanI bhakti ane tAruM parAkrama joI prasanna thayo chuM. tuM varadAna mAga ! meM kahyuM ke- he sUryadevatA ! jo Apa mArA upara prasanna ja thayA ho to mane jyotiSacakranA dareka graho, nakSatro, tArAnA vimAno, enI cAla tathA saMpUrNa jyotiSamaMDaLa batAvo. sUryadeve mArI vinaMtI svIkArI, mane AkhuM jayotiSamaMDaLa batAvyuM ane mane ghaNo kALa sudhI tyAM rAkhyo. A rIte mihira(sUrya)nA prasAdathI mane A jJAna maLyuM che ane tethI ja mAruM 'varAhamihira' evuM nAma prasiddha thayuM che. vagere vagere." A vAtathI varAhamihiranI khyAti vadhI paDI. teNe "vArAhI saMhitA' nAme graMtha banAvyo che. paraMtu varAhamihirane ATalAthI saMtoSa na thayo. eNe potAne AcAryapada na ApanAra jaina sAdhuonI ane jaina saMghanI niMdA karavA mAMDI. ekavAra eNe rAjA samakSa eka mahAna bhaviSyavettA tarIke bhaviSyavANI kahIH "he rAjan ! huM eka moTuM kuMDALuM banAvuM chuM. A comAsAmAM amuka divase ghora vRSTi thatI haze te vakhate eka moTuM para (bAvana) paLanuM mAchaluM A kuMDALAnI vacamAM AvIne paDaze." ema jaNAvI teNe moTuM kuMDALuM banAvyuM. A samAcAra AcArya bhadrabAhusvAmIne maLyA. temaNe rAjAne kahevaDAvyuM ke mAchaluM kuMDALAnI vacce nahi kintu kuMDALAnI ekAda kinArI dabAya tema paDaze ane te mAchaluM para (bAvana) paLanuM nahi kintu 51|| (sADI ekAvana) paLanuM haze. varAhamihirane jyAre A samAcAra maLyA tyAre eNe vadhu jIda pakaDI ke mArI vAta ja sAcI TharavAnI che. Akhare niyata divase ane samaye mAchaluM paDyuM ane AcArya bhadrabAhusvAmIe je kahyuM hatuM tevA mApa, sthAna ane pramANanuM ja paDyuM. A joI rAjAne sUrijI upara bhakti upajI, prajAmAM paNa sUrijI pratye mAna-bhakti vadhyAM ane varAhamihiranI kIrtine jabaro phaTako lAgyo. have vaLI bIjo eka gaMbhIra prasaMga banyo. rAjAne tyAM ghaNe divase putrano janma thayo. varAhamihire e rAjaputranI janmakuMDaLI karI bhaviSya bhAkhyuM ke, "A rAjaputra 100 varSa jIvaze." rAjA ane prajAmAM bhAvi rAjAnA janmathI ane te paNa dIrdhAyuSI hovAthI khUba ja AnaMda prasaryo. samasta prajAe ane judA judA dharmAcAryoe rAjAne vadhAmaNI ane AzIrvAda pAThavyA. mAtra AcArya bhadrabAhusvAmIe na to rAjAne AzIrvAda pAThavyA ke na rAjAne vadhAmaNI mokalI. varAhamihire A prasaMgane hAthamAM laI jainAcAryanI khUba ja niMdA karAvI. jainAcArya avyavahArajJa che. vediyo che vagere vagere vAto calAvI. sUrijI mahArAje to A samAcAra maLatAM ja jAhera karyuM ke, be vAra rAjasabhAmAM zA mATe javuM? eka vAra jaIzuM. A sAMbhaLI bhaktoe pUchayuM, "bhagavAna ! kema Ama kaho cho ?" sUrijIe kahyuM: "bhAIo ! A rAjaputra mAtra sAta divasano ja mahemAna che ane enuM mRtyu bilADIthI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 Atmaprabodha thaze." varAhamihirane A samAcAra maLyA ke tarata ja teNe kahyuM: "sUrijI bhUlyA che. mAruM bhAkheluM bhaviSya kadApi na phare." ene manamAM nakkI hatuM ke A vakhate to sUrijIne parAjita karI ja zakIza. eNe rAjAne khabara ApyA. rAjAe zaheramAMnI dareka bilADIone pakaDI pakaDIne dUra kADhI mUkI ane rAjaputrane bhoMyarAmAM saMtADI dIdho. barAbara sAtameM divase ja dhAvamAtA rAjaputrane bhoMyarAmAM stanapAna karAvI rahI hatI te vakhate daravAjAnI bhogaLa akasmAta rAjaputranA mAthA upara paDI ane tarata ja rAjaputranuM mRtyu thayuM. rAjAne, varAhamihirane ane prajAne khabara paDI ke varAhamihiranuM bhaviSya jUThuM karyuM che ane jainAcAryanuM bhaviSyajJAna satya thayuM che. varAha mihire tapAsa karIne jAhera karyuM ke bhogaLa paDavAthI mRtyu thayuM che, bilADIthI mRtyu nathI thayuM. jainAcAryanA kathana mujaba rAjaputranuM mRtyu bilADIthI nathI ja thayuM. surijI mahArAje pUchAvyuM ke, bhogaLanA mAthe zAno AkAra che te tapAsa karo. tapAsa karAvatAM mAlUma paDyuM ke bhogaLane mAthe bilADInuM ja moM che. basa, zaheramAM A samAcAra phelAI gayA. sUrijIe rAjasabhAmAM jaI rAjAne AzvAsana ApyuM, dharmopadeza Apyo ane saMsAranI kSaNabhaMguratA samajAvI. rAjAe A upadezathI pratibodha pAmI jainadharma svIkAryo. have varAhamihirane eTalo badho krodha caDhyo ke te potAnA graMtho ja bALavA taiyAra thayo. A jANI sUrijIe rAjasabhAmAM jaI rAjAne AzvAsana ApyuM, dharmopadeza Apyo ane saMsAranI kSaNabhaMguratA samajAvI. rAjAe A upadezathI pratibodha pAmI jainadharma svIkAryo. have varAhamihirane eTalo badho krodha caDhyo ke te potAnA graMtho ja bALavA taiyAra thayo. A jANI sUrijIe varAhane ghera jaI AzvAsana daI kahyuM: "bhAI ! A tArA pramAdanuM ja pariNAma che, zAstro to sAcAM che. mATe have pramAda na karIza. tArI bhUlathI tuM zAstrane khoTAM mAne che, te paNa tArI gaMbhIra bhUla che." A sAMbhaLI vaLI rAjAe ane prajAe paNa ene samajAvyo. pariNAme varAhamihirano gusso zAMta paDyo. kintu varAhamihirane jainAcArya ane jaina saMgha upara dveSa rahI ja gayo. Akhare teNe zokamAM ne zokamAM ja mRtyu pAmI, vyaMtara deva thai, jaina saMghamAM marakIno upadrava phelAvyo. AcArya bhadrabAhusvAmIne A vastunI jANa thatAM zrIsaMghanA upadrava nivAraNa mATe 'uvasaggahara stotra banAvyuM ane A stotra gaNIne tenuM maMtrelu pANI chAMTavAthI roganI zAMti thaze ema jaNAvyuM. sUrimahArAjanA kahevA mujaba phaLa maLyuM, eTale ke upadrava zAMta thayo. ATalA ja mATe kahevAyuM che ke 3varada thad, vAgha ne saMyaut | karuNApareNa vihiyaM, so bhaddabAhuguru jayai // " - jeNe saMghanA kalyANa mATe uvasaggahara stotra banAvyuM, te dayALu parama kRpALu guru zrIbhadrabAhusvAmI jaya pAmo. (vijayaprazasti-TIkA) (jaina paraMparAno itihAsamAMthI sAbhAra uddhata) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 293 viSNukumAranuM caritra kurudezamAM hastinApura nAmanuM nagara che. temAM sthAne sthAne mUkelA suvarNanA DhagalAothI paramArthane jANanArAone paNa ghaNA suvarNaparvatonI zaMkA thAya che. dAnanA avasare suvarNanA DhagalAo na rahevAthI pharI suvarNaparvatonI zaMkA dUra thAya che. ghaNA hAthInI zreNinA bahAnAthI jANe bahurUpo karyA hoya tevA kulaparvato zreSTha rAjyomAM vijaya pAmatA ane abhimAnathI rahita evA jenI sevA kare che te padmottara rAjA te nagaranuM pAlana kare che. te rAjAnI sarvaguNothI yukta ane zrAvakadharmamAM daDha vAlA nAmanI zreSTha patnI che. temano siMhasvapnathI kahevAyelo ( sUcavAyelo) viSNukumAra nAmano prathama putra hato, ane cauda svapnothI saMbhaLAyelo (=sUcavAyelo) mahApA nAmano bIjo putra hato. temAM viSNukumAra AzAothI rahita che, ane mahApadma AzAo rAkhe che. AthI rAjAe mahApadma nAno hovA chatAM tene yuvarAjapade sthApita karyo. A tarapha zrImunisuvratajinanA uttama ziSya suvrata nAmanA AcArya vihAra karatA koI paNa rIte ujjayinI nagarImAM padhAryA. zrIdharma nAmano rAjA temane vaMdana karavA mATe Avyo. namuci nAmano duSTamaMtrI tenI sAthe Avyo. upazamano vinAza thavAthI teNe 'vitaMDAvAda zarU karyo. A zatru che ema jANIne sUri kSaNavAra mauna rahyA. teNe kahyuM: baLada jevA A AcArya zuM jANe che ? tethI gurunA parAbhavane sahana nahi karatA eka kSullaka ziSya kahyu duSTa mANasa potAnAmAM koI mahattA nahi hovAnA kAraNe mahAna paNa sajanane asamartha mAne che. kAraNa ke loka bIjAne paNa potAnA svabhAva jevo mAne che, arthAt pote jevo hoya tevo bIjAne paNa mAne che. sarvazAstronA pArane pAmelA A AcArya dUra raho, he tuccha ! jo tArAmAM koI zakti hoya to mArI sAthe paNa bola. teNe bolavAnuM zarU karyuM. kSullaka munie tene niruttara karI dIdho. AthI sAdhuo pratye dveSavALo thayelo te vilakhA moDhe potAnA ghare gayo. atizaya ghaNA ayogya vicArone karato te rAte UThIne sAdhuone mAravA mATe zastra laIne tyAM gayo. tethI samyagdaSTi deve tene tyAM ja thaMbhAvI dIdho. prabhAta samaye nagaranA loko sahita rAjAe tene joyo. tethI AdaravALo thayelo loka sAdhuonI vizeSathI bhakti kare che. deve namucine mUkI dIdho. te lajjAthI nIkaLI gayo. sAdhuo upara apakAra karavA mATe lAkho upAyone vicArato te hastinApuramAM jaIne mahApadmanI sevA karavA lAgyo. rAjA thayelo A mAruM icchita karaze evI buddhithI maMtripadano svIkAra karIne tenI ja pAse rahyo. A tarapha siMhabala nAmano rAjA duHkhathI praveza karI zakAya tevA killAnA baLathI mahApadmanA saghaLA dezane bhAMgato hato. namucie buddhithI tene bAMdhIne grahaNa karyo. 1. potAno ja pakSa sAdhI pArakA pakSanuM jemAM khaMDana hoya tevA vAdane vitaMDAvAda kahevAmAM Ave che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 Atmaprabodha tuSTa thayelA mahApadma tene varadAna ApyuM. teNe kahyuM: avasare varadAna Apajo. have ekavAra jvAlAdevIe jinamaMdiramAM ratha karAvyo. A tarapha enI zokya lakSmIrANIe brahmaratha karAvyo. lakSmIe rAjAne kahyuM: pahelA brahmaratha nIkaLaze. te sAMbhaLIne jvAlAdevIe pratijJA karI ke jo pahelAM jinaratha na nIkaLe to huM anazanano svIkAra karuM. tethI padmottararAjAe baMne ratho aTakAvyA. AnAthI to mAtAnuM apamAna thayuM che ema mAnato mahApadma rAte ekalo nIkaLIne aTavAmAM Avyo. aTavImAM bhamato te siMdhunaMdana nagaramAM Avyo. tyAM mahasenarAjAnI so kanyAone paraNyo. vegavatI vidyAdharIe tyAMthI tenuM apaharaNa karIne, uttama vaitADhya parvata upara uttama sUrodaya nagaramAM jaIne, Indradhanu nAmanA vidyAdhara rAjAnI zrIkAMtArANInI jayacaMdrA nAmanI kanyA tene paraNAvI. te prasaMga nimitte tyAM ja jayacaMdrAnA mAmAnA vidyAdhara putro gaMgAdhara ane mahidharanI sAthe tenuM yuddha thayuM. mahApo temane jItI lIdhA. pachI caMpApurInA janamejaya rAjAnI uttama putrI madanAvalIne paraNyo. madanAvalI strIratna hatI. A pramANe kramazaH A mahApadma navamo cakravartI thayo. pUrvokta cakravartInI RddhithI parivarelo te gajapura gayo. pachI padhdhottare mahApadmane rAjya upara sthApIne zrI suvratasUrinI pAse dIkSA lIdhI. pitA ane baMdhuthI rAjayalakSmI upara sthApita karAto hovA chatAM saMsAra pratye virakta banelA viSNukumAre paNa pitAnI sAthe zrIsuvratasUrinI ja pAse dIkSA lIdhI. have mahApA cakravartInA bhogone lAMbA kALa sudhI bhogave che. tathA mAtAe karAvelA rathanuM nagaramAM mahA ADaMbarathI bhramaNa karAvyuM. bharatakSetramAM kroDo jinamaMdiro karAvyA. bIjA paNa ghaNA rAjAone jinadharmamAM pravartAvyA. ghaNA prakArothI jinazAsananI prabhAvanA karI. karmarahita, ajara, amara ane duHkhathI rahita paznottara sAdhu paNa parama-padane pAmIne anaMtasukhane bhogave che. - viSNukumArane tapanA prabhAvathI AkAzagamana ane vaikriya vaMgere ghaNI labdhio utpanna thaI. tethI te meruparvatanA jevuM UMcu zarIra karIne garuDapakSInI jema AkAzamAM jAya che. nAnA thAya che, moTA thAya che. surendranI jema atizaya rUpavAna thAya che. A tarapha te suvratasUri koIpaNa rIte hastinApura nagaramAM comAsu rahyA. namucie temane kyAMka joyA. tethI pUrvanA vairane yAda karIne mahApadmanI pAse pUrvanA varadAnanI mAgaNI karI. mahApadma varadAna Ape che. namucie kahyuM: huM vedavidhithI yajJa karIza. tethI he deva ! keTalAka divaso sudhI mane rAjya Apo. cakravartIe te pramANe tene rAjya ApyuM, ane svayaM aMtaHpuramAM rahelo samaya pasAra kare che. namucie yajJanA sthAnamAM kapaTathI kevaLa bahArathI yajJanI dIkSA lIdhI. tenA varyApanakamAM (=utsavamAM) jaina sAdhuone choDIne pAMkhaDIo sahita bIjI prajA AvI. tethI namucie suvratasUrine bolAvIne te ja doSa (=utsavamAM na AvyA e doSa) Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 pariziSTa pragaTa karIne kahyuM: tame zuddha cho, lokavyavahArathI bAhya cho, abhimAnI che, tethI mArA rAjyane choDIne bIjA sthaLe jaladI cAlyA jAo. tethI sUrie kahyuM: lokamaryAdA aneka prakAranI che. tethI he rAjan bhAvone yathAvasthita jANanArA, sAvadya kAryothI rahita, sarvalokatRptithI mukta ane jemanA pApo zAMta thayA che (=cAlyA gayA che) evA sAdhuone te sAvadya ciMtAthI zuM kAma hoya ? tethI ame ahIM AvyA nahi. paNa amane tamArA upara koI paNa prakArano veSa nathI. tethI gusse thayelA teNe kahyuM: re ! bahu pralApa karavAthI saryuM. jo sAta divasa pachI koI sAdhune huM joiza to avazya mArIza. A sAMbhaLIne sUrie udyAnamAM jaine "zuM karavuM ?" ema sAdhuone pUchyuM. tyAM eka sAdhue kahyuM: hajAro varSo sudhI jemaNe tapa karyo che ane (ethI) jemane vividha labdhio utpanna thaI che tevA viSNukumAra muni merUparvata upara rahelA che. te muni cakravartInA baMdhu che. huM mAnuM chuM ke temanA vacanathI namuci upazAMta thaze. sUrie kahyuM paNa temane ahIM kayA muni lAvaze? eka sAdhue kahyuM: AkAza dvArA javAnI mArI zakti che, paNa AvavAnI zakti nathI. sUrie te munine kahyuM: viSNukumAra tamane ahIM laI Avaze. AcAryazrIe Ama kahyuM eTale te muni jaladI AkAzamAM upaDyA. te munine joine viSNukumAra munie kSaNavAra vicAryuM zAsananuM koI moTuM kAma hovuM joIe, jethI comAsAmAM paNa A sAdhu ahIM Ave che. munie paNa viSNukumAra munine saghaLuM kahyuM tethI viSNukumAra muni te munine laine kSaNavAramAM tyAM AvyA. gurune vaMdana karyuM. bIjA paNa muniono Adara-satkAra karyo. pachI namucinI pAse tyAM beThA. namuci sivAya rAjanA sarva lokoe munine vaMdana karyuM. madhura vacanothI dharma kahIne namucine kahyuM: cAturmAsa pUrNa thAya tyAM sudhI sAdhuo ahIM rahe. (namucie kahyuM:) nirarthaka vacanothI A pramANe punarukti kema karo cho ? kahelA divaso pachI tamane koIne paNa ahIM joiza to tevI rIte karIza ke jethI tenuM nAma paNa lokamAM khatama thaI jAya. muni A pramANe jema jema madhura kahe che tema tema te vadhAre caDe che. tethI kupita thayelA viSNumunie kahyuM: re duSTa ! jevI rIte zleSma tIkhA auSadhothI zAMta thAya, tema durjana kaDavA vacanothI zAMta thAya. jevI rIte zlekha apAtA madhura padArthothI svAbhAvika rIte ja kupita thAya che, tema durjana kahevAtA madhura vacanothI potAnI prakRtithI ja kupita thAya che. sajajanonA nirmala vacanathI paNa durjana prakRtine choDato nathI. dUdhathI dhoyelo paNa aMgArI nirmala thato nathI. te upazamarUpa dhanavALA munio pratye je ati kaThora AcaraNa kare che temAM paNa tAruM bhAgya pratikUla thayuM che. kAraNa ke madhura paNa kSIrasamudramAM atizaya maMthana karavAthI zuM kAlakUTa jhera utpanna nathI thayuM ? tethI vizeSa kahevAthI zuM ? sAdhuone traNa pagalAM jeTaluM paNa sthAna Apa. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 Atmaprabodha pachI namucie kahyuM: A thAo, paNa traNa pagalAnI bahAra tamArAmAMnA koIne paNa joIza to cokkasa mArI nAkhIza. tethI ghIthI siMcAyelo agni saLage tema viSNumuni kopathI saLagyA. vaikriyarUpa karIne AkAzamAM vadhavAnuM zarU karyuM. pralayakALanA pavananI jema kaSTathI joI zakAya tevA te muni kSaNamAM eka lAkha yojananA zarIravALA thayA. eka lAkha yojana jeTalA saMpUrNa zarIravALA te muni saghaLA vizvane bhaya karanArA thayA. paNa rAghAtad =prahArane! unA te na Ajha, chANa, gara ane samudrathI bane pRthvIpIThane kaMpAve che, parvatonA zikharone pALe che, samudrone uchALe che, manuSya-tiryaMcone kaSTa utpanna kare che, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikadevone kSobha utpanna kare che. namucinA mastaka upara paga mUkIne tene pAtALamAM pheMkI dIdho. pachI samudranA pUrvakinAre eka paga ane pazcima kinAre eka paga ema be pagane rAkhIne rahe che. traNa bhuvanamAM kSobha thavAthI indra te munine gusse thayelA jANIne madhura kaMThavALI apsarAone tyAM mokalI. temane zAMta karavA mATe temanA kAna AgaLa rahIne madhurakaMThathI gAtI apsarAoe munine kahyuM: he mahAnubhAva ! krodha sva-para ubhayane saMtApa karanAro che, tamArA sucAritrano aMta karanAro che, durgatimAM javAno mahAmArga che, sarvasukhono nAzaka che. tIrthakaro ane paralokanA bhayavALA bIjA maharSio paNa atula parAkramathI yukta hovA chatAM atizaya adhama jIvonuM paNa badhuM sahana kare che. je rIte nArako ane tiryaMco vagere bIjAomAM krodha pragaTe che te rIte jo guNathI moTAomAM paNa krodha pragaTe to vivekanuM sAmarthya kyAM rahyuM ? tethI he munizvara ! zAMta thAo, jinokta vacanone yAda karo, cittamAM karuNA lAvo, traNa bhuvana upara kRpA karo. sura-asura lokoe zAMtikarma zarU karyuM. cakravartI mahApadmane A vRtAMtanI khabara paDatAM bhayathI kaMpatA zarIravALA te parivAra sahita tyAM AvyA ane muninA caraNomAM namIne khamAvavA lAgyA. A pramANe apsarAonA vacanothI, sakalasaMghanA vacanothI, zAMtikarmathI ane kSamApanAthI muni koI paNa rIte zAMta thayA. tyArathI temanuM trivikrama evuM nAma prasiddha thayuM. pachI AlocanA-pratikramaNa karIne zuddha thayelA te muni vicaravA lAgyA. kAraNa ke kahyuM che ke- "AcArya, gaccha, kula, gaNa ane saMghanI rakSA karavAmAM tathA caityano vinAza thaI rahyo hoya tyAre caityanI rakSA karavAmAM je doSa lAgyo hoya tenI AlocanA ane pratikramaNa karanAra jIva zuddha che. kAraNa ke rakSA karavAmAM ghaNI nirjarA che." viSNukumAra muni krame karIne kevalajJAna prApta karIne siddha thayA. mahApadma cakravartI paNa vrata laIne mokSamAM gayA. (upadezamAMlA (puSpamAlA)mAMthI sAbhAra uddhata) Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 297 dhanyamuni (dhanA kAkaMdI) nuM dRSTAMta kAkaMdIpurImAM dhanA nAme eka sArthavAha raheto hato. tene dhanya nAme putra hato. te bhogane samartha evI yuvAvasthAne pAmyo, tyAre tenI mAtA bhadrAe batrIzaprAsAda karAvIne batrIza zreSThInI kanyAo sAthe eka ja divase tene paraNAvyo. dhanya te strIo sAthe dogaMdakadevanI jema sukha bhogavavA lAgyo. te strIo sAthe bhoga bhogavatAM teNe keTalAka varSo vyatIta karyA. ekadA covIza atizayothI virAjamAna zrI mahAvIsvAmI te purImAM samavasaryA. te vakhate dhanyapaNa bhagavAnanA darzanamAM utkaMThita thaIne pagale cAlato prabhu samIpe gayo, ane vizvabaMdhu prabhune vAMdIne temanI pAse bhavanA klezano nAza karanArI dezanA sAMbhaLI. trikALajJAnI prabhunI dezanA manamAM vicAratAM dhanya vairAgya pAmyo; eTale teNe tenI mAtA pAse jaIne kahyuM ke- "he mAtA ! bhagavAnanI dezanA sAMbhaLIne mane viSayomAM uga thayo che, mATe tamArI AjJAthI huM dIkSA grahaNa karIza." te sAMbhaLIne mAtAe muninAM vrata pAlana karavAmAM anukULa pratikULa upasargo sahana karavA tathA rasa vinAnA virasa AhAra karavA ityAdi aneka prakAranAM ati duHkha che ema jaNAvyuM, topaNa te dhanya viSTAnI jema viSayabhoganI icchA karI nahIM, tyAre bhadrAe khuzIthI teno niSkramaNotsava karyo. bhagavAne pote ja tene dIkSA ApI. te ja divase dhanyamunie svAmI pAse abhigraha karyo ke, "he bhagavanApanI AjJAthI huM niraMtara chaThTha tapa karIza, ane pAraNAmAM gRhastha tajI dIdhelI bhikSAthI AyaMbila karIza." bhagavAna bolyA ke, "he dhanya ! jema sukha Upaje tema tapadharmamAM pravRtti kara." evI jinezvaranI AjJAthI hRSTatuSTa thaIne dhanya muni tapasyAmAM pravaryA. - pahelA chaThThanA pAraNAne divase pahelI porasImAM temaNe svAdhyAya karyo, bIjI porasImAM dhyAna karyuM, ane trIjI porasImAM jinezvaranI AjJA laIne bhikSA mATe aTana karI AyaMbilane mATe anna grahaNa karyuM. bIjI kAMI icchA karI nahIM. te ja pramANe dareka pAraNAne divase bhikSATana karatAM koI vakhata anna maLe, koI vakhata mAtra jaLa maLe, to paNa te kheda karatA nahIM. jo koI paNa divase bhikSA maLe to te prabhune batAvavA, ane pachI prabhunI AjJAthI mAtra dehane dhAraNa karavA mATe ja AhAra karatA. e pramANe tapa karatAM te muninuM zarIra ati kRza thaI gayuM. mAMsa rahita ane mAtra sUkAM hADakAMthI bhareluM temanuM zarIra koyalAnA gADAnI jema rastAmAM cAlatI vakhate khaDa khaDa' zabda karatuM hatuM. ekadA vihAra karatAM bhagavAna rAjagRhI nagarInA guNazIla vanamAM samavasaryA. temane vAMdavA mATe zreNika rAjA tyAM AvyA. svAmIne vAMcIne dezanA sAMbhaLI, pachI temaNe pUchayuM ke "he bhagavan! A saghaLA muniomAM kayA muni duSkarakAraka che ?" prabhu bolyA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 Atmaprabodha ke "A gautama vagere cauda hajAra muniomAM dhanyamuni moTI nirjarA karanAra mahA duSkarakAraka che. te bhadrAputra niraMtara chaThTha tapa karIne AyaMbilathI pAraNuM kare che." ityAdi sarva vRttAMta sAMbhaLIne zreNika rAjA harSa pAmI dhanyaRSi pAse gayA, ane te munine namIne temaNe kahyuM ke, "he RSi ! tamane dhanya che, tame kRtapuNya cho.' ityAdi stuti karIne rAjA potAnA nagaramAM gayA. ekadA dhanyaRSi rAtre dharmajAgarikAe jAgatAM ema vicAra karavA lAgyA ke "tapasyAthI zuSkadeha thayelo huM prabhAte svAmInI AjJA lai vipulagigira upara jaine eka mAsanI saMlekhanA vaDe zarIranuM zoSaNa karI jIvita tathA maraNamAM samabhAva rAkhato sato vicarIza.' pachI temaNe te ja pramANe karyuM. prAMte zubha dhyAna vaDe kALa karIne sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnamAM te devapaNe utpanna thayA. pachI gautama gaNadhare bhagavAnane pUchyuM ke "he bhagavaMta ! ApanA ziSya dhanya muni kai gatimAM gayA ?' bhagavAna bolyA ke 'he gautama ! ahIMthI kALadharma pAmIne dhanya muni sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayA che, ane tetrIza sAgaropamanI sthiti bhogavIne mahAvideha kSetramAM UMca kuLane viSe utpanna thaze, ane dIkSA lai kevaLajJAna pAmIne mokSe jaze.'' "A pramANe dhanyaRSie samatApUrvaka pApakarmanI nirjarA karavA mATe banne prakAranA anazana tapanuM sevana karyuM. temaja je kSaNe dIkSA lIdhI te ja kSaNe paudgalika sukhanI tamAma AzAo tajI dIdhI. dhanya dhannA aNagArane !'' (upadezaprAsAda bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhRta) vajrasvAmInuM dRSTAMta te kALe ane te samaye avaMtI dezamAM tuMbavana nAmanA 'saMnivezamAM dhanigira nAme vaNikaputra hato. te zrAvaka hato ane dIkSA levAnI bhAvanAvALo thayo. tenA mAtA-pitA jyAM jyAM tene yogya kanyAnI pasaMdagI karatA hatA tyAM tyAM huM dIkSA levAnI bhAvanAvALo chuM ema kahIne vipariNati (=sAmA pakSane kanyA na ApavAnA pariNAmavALo) karI deto hato. A tarapha dhanapAlazeThanI sunaMdA nAmanI putrI hatI. teNe potAnA mAtA-pitAne kahyuM: mane dhanigirane Apo. AthI mAtA-pitAe sunaMdA dhanigirane ApI. sunaMdAnA Aryasamita 1.jema Aje zaheranI bahAra sosAyaTIo vagere hoya che tema nagaranI bahAranA nivAsa-sthAnane saMniveza kahevAmAM Ave che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa nAmanA bhAie pUrve siMhagirisUrinI pAse dIkSA lIdhI hatI. ekavAra te garbhavatI banI. te vakhate dhanagirie tene kahyuM: A tAro garbha tane sahAyaka thaze. huM dIkSA lauM chuM. sunaMdAe rajA ApI. AthI dhanagirie siMhagirisUri pAse jaIne dIkSA lIdhI. sunaMdAne paNa kaMIka adhika nava mahinA thatAM putra thayo. tyAM AvelI strIoe kahyuM: jo tenA pitAe dIkSA lIdhI na hota to sAruM thAta. buddhizALI teNe jANyuM ke mArA pitAe dIkSA lIdhI che. A pramANe vicAratA tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. mArI mA kaMTALIne mane mUkI de ane tethI huM sukhapUrvaka dIkSA laI zakuM evA AzayathI te bALaka rAta-divasa rovA lAgyo. A pramANe cha mahinA vIti gayA. ekavAra siMhagirisUri tyAM padhAryA. A vakhate Aryasamita ane dhanagirie AcAryane pUchayuM ke, jo Apa AjJA Apo to saMbaMdhIone joIe-saMbaMdhIone lAbha ApavA jaIe. eTalAmAM pakSI bolyo. AcArya kahyuM: tamane mahAna lAbha thaze. Aje tamane sacitta ke acitta je maLe te laI lejo. icche' ema kahIne te baMne saMbaMdhIonA ghare gayA. sunaMdAne kahyuM he sakhi ! A bALaka Amane ApI de, pachI teo bALakane kyAM laI jaze ? (arthAt saMsAramAM AvI jaze.) AthI sunaMdAe dhanagirine kahyuM: ATalA kALa sudhI meM A bALakane sAcavyo, have tame sAcavo. dhanagirie kahyuM. pachI te pastAvo na karIza, sAkSI rAkhIne cha mahinAnA bALakane dhanagirie lai lIdho, colapaTTAthI vIMTIne jhoLImAM laI lIdho. have te raDato baMdha thaI gayo. buddhizALI hovAthI tene khabara paDatI hatI. (baMne vasatimAM AvyA.) AcArya pAtra bhareluM che ema kahIne hAtha lAMbo karyo dhanagirie AcAryane te bALaka Apyo. (bhAranA kAraNe) AcAryanA hAtha bhUmi sudhI nIce namI gayA. AthI AcArye kahyuM: he Arya ! A vaja hoya e jaNAya che. pachI jhoLImAM joyuM to devakumAra samAna bALaka dekhAyo. AcArya kahyuM: enuM barobara rakSaNa karo. A zAsanano AdhAra thaze. te vakhate tenuM vaja evuM nAma rAkhyuM. pachI sAdhvIone soMpyo. sAdhvIoe zayyAtarakulamAM soMpyo. zayyAtaro jyAre potAnA bALakone navaDAve, zaNagAre, athavA khAvAnuM Ape tyAre tenuM pahelAM kare. vaja jyAre vaDInIti vagere karavAnuM hoya tyAre saMketa karato hato. ( A pramANe te moTo thai rahyo hato. temane prAsuka sAmagrI ISTa hatI, arthAt zayyAtaro prAsuka (=acitta) sAmagrIthI tenuM pAlana-poSaNa karatA hatA. sAdhuo tuMbavana saMnivezathI bIjA pradezamAM vicaratA hatA. (bALakane DAhyo ane moTo thayelo joine) sunaMdAe zayyAtaronI pAse bALakanI mAgaNI karI. A AcArya mahArAjanI thApaNa che ema kahIne zayyAtaroe na Apyo. te AvIne bALakane dhavaDAve che. A pramANe moTo thato te traNa varSano thayo. ekavAra vihAra karatAM karatAM sAdhuo tyAM AvyA. sunaMdAe rAjadarabAramAM Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 Atmabodha phariyAda karI. dhanagirie (rAjadarabAramAM) kahyuM ke sunaMdAe mane A bALaka ApI dIdho che. AkhuM nagara sunaMdAnA pakSamAM hatuM. sunaMdAe bALakane lalacAvavA mATe) ghaNAM ramakaDAM lIdhAM. rAjA je nirNaya Ape te mAnya karavo evuM nakkI thayuM. rAjA pUrva sanmukha beTho. rAjAnI jamaNI tarapha saMgha beTho, svajana-parivAra sahita sunaMdA DAbI tarapha beThI. pachI rAjAe kahyuM tame ene potAno karo, arthAt tame ene bolAvo, jenI pAse bALaka jAya teno bALaka thaze. badhAe svIkAryuM. bALakane pahelA koNa bolAve ? dharma puruSapradhAna che mATe puruSa (sAdhuo) pahelA bolAve, ema vicAraNA thaI. AthI nagaralokoe kahyuM: sAdhuoe to ene vaza karelo ja che, mATe mAtA pahelAM bolAve. vaLI mAtA duSkara karanArI che. vaLI mAtA komaLatAthI pravRtta thaI che. arthAt mAtA komaLa hoya che. mATe mAtA ja pahelAM bolAve. tethI sunaMdAe ghoDA, hAthI, ratha, baLada vagere ramakaDAM laIne ane bAlyabhAvane lobhAvanArA maNi-suvarNanA vividha citro ( putaLIo vagere) pAse rAkhIne kahyuM: he vaja ! Ava, Ava. bALaka joto rahe che. te samaje che ke jo saMghanI avajJA karuM to dIrgha saMsArI banuM. vaLI mAtA paNa (moha dUra thavAthI) dIkSA leze. mAtAe A pramANe traNavAra bolAvyo. paNa te gayo nahi. pachI tenA pitAe (rajoharaNane batAvIne) kahyuM: he vaja ! jo te sAro nirNaya karyo hoya to dharmarUpa dhajAthI vibhUSita ane karmarUpa rajane dUra karanAra A rajoharaNane jaladI le. teNe jaladI AvIne rajoharaNa laI lIdhuM. lokoe "dharma jaya pAme che" ema jorazorathI siMhanAda karyo. A vakhate mAtAe vicAryuM. mArA bhAIe, patie ane putre dIkSA lIdhI to huM zuM kAma rahuM ? e pramANe teNe paNa dIkSA lIdhI. - dhanagirie vajane dIkSA ApIne sAdhvIonI pAse ja rAkhyA. vajasvAmIe aMgono abhyAsa karatI sAdhvIonI pAse sAMbhaLIne padAnusAriNI labdhithI agiyAra aMgo bhaNI lIdhA. ATha varSanA thayA tyAre sAdhvInA upAzrayamAMthI nIkaLIne AcAryanI pAse rahyAM. AcArya ekavAra ujainI gayA. tyAM dhArAbaddha varSAda paDavA lAgyo. A samaye tyAMthI pasAra thatA pUrvabhavanA mitra jaibhakadevoe vajasvAmIne joyA. tethI vajasvAmInI parIkSA karavA mATe vaNikanuM rUpa laIne nIce utaryA. tyAM baLadone choDIne rasoI karavA lAgyA. rasoI taiyAra thai gai eTale vajasvAmIne vahoravA mATe vinaMti karI. vajasvAmI vahoravA cAlyA, paNa hajI jhINo jhINo varSAda Avato hato. AthI pAchA pharyA. pachI varSAda tadana rahI gayo. pharI vaNikadevo temane bolAvavA AvyA. vajasvAmIe tyAM jaIne upayoga mUkyo. te A pramANe dravyathI koLAnuM phala=koLA phalanA banAvelA padArtho vagere che, kSetrathI ujainI nagarI che, kALathI varSARtu che, bhAvathI vahorAvanArAonA paga jamInane aDatA nathI, AMkho nimeSa vagerethI rahita che, ane zarIra atyaMta hRSTa-tRSTa che, mATe devo Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 301 che, ema vicArIne AhAra na vahoryo. khuza thayelA devoe (pratyakSa thaine) kahyuM : ame tamArAM darzana karavA mATe AvyA chIe. pachI temaNe vajasvAmIne vaikriya vidyA ApI. pharI paNa ekavAra te devoe jeTha mahinAmAM sthaMDilabhUmie gayelA vajasvAmIne ghebaranI vinaMti karI. te vakhate paNa temaNe dravyAdino upayoga mUkyo. (devo che ema khyAla AvavAthI) bhikSA na lIdhI. devoe temane AkAzagAminI vidyA ApI. A pramANe vajasvAmI vicarI rahyA hatA. pUrve padAnusA2I labdhithI agiyAra aMgo bhaNyAM hatAM te sAdhuonI sAthe rahIne adhika sthira karyAM. vaLI sAdhusamudAyamAM je koi sAdhu pUrvagatazruta bhaNatA hatA te paNa badhuM (sAMbhaLI sAMbhaLIne) temaNe bhaNI lIdhuM. jyAre temane A sUtrane tame bhaNo e kahevAmAM AvatuM hatuM tyAre temane e sUtra AvaDatuM hovA chatAM (bahAra dekhAvathI) gokhatA rahetA ane bIjA bhaNatA sAdhuonA zrutane sAMbhaLIne yAda karI letA hatA. ekavAra sAdhuo madhyAhne bhikSA mATe gayA tyAre AcArya sthaMDila bhUmie gayA. vajasvAmI vasatipAla tarIke ekalA rahyA hatA. A vakhate vajasvAmIe sAdhuonA vIMTiyAone sAdhuonI mAMDalI pramANe goThavIne vacce pote besIne vAcanA ApavA lAgyA. te vakhate kramazaH agiyAreya aMgo ane pUrvagatazrutanI vAcanA ApatA hatA. thoDIvAra pachI AcArya padhAryA. (avAja sAMbhaLIne) temaNe vicAryuM ke sAdhuo bhikSA laine jaladI AvI gayA che. meghanA jevA sarasa zabdo sAMbhaLyA. thoDIvAra bahAra sAMbhaLatA UbhA rahyA. AthI jANyuM ke A to vajra che. vajramunine kSobha na thAya e mATe pAchA vaLIne moTethI nisIhi bole che. tethI vajrasvAmIe viMTiyAone svasthAnamAM mUkI dIdhA. bahAra nIkaLIne AcAryanA hAthamAMthI dAMDo laI lIdho, ane pagonuM pramArjana karyu. AcArye vicAryuM ke, sAdhuo Ano parAbhava na kare e mATe A bahujJAnI che ema sAdhuone jaNAvuM. tethI rAte sAdhuone kahyuM: huM (AvatI kAle) amuka gAma jAuM chuM. tyAM be ke traNa divasa rahIza, yoga karanArA sAdhuoe kahyuM: amArA vAcanAcArya koNa thaze ? AcArye kahyuM: vajra. vinIta hovAthI sAdhuoe tatti ema kahIne eno svIkAra karyo. sAdhuoe A vakhate vicAryuM ke kyAre zuM karavuM ane kema karavuM vagere AcAryo ja jANe che. (amAre to AcArya kahe tema ja karavuM joie.) kahyuM che ke- "guruvacananI zraddhA karanArA siMhagirinA te suziSyonuM kalyANa thAo ke jemaNe vajra tamane vAcanA Apaze' e gurunA vacanano anAdara na karyo." (upa. mA. gA. 48nI TIkA.) AcArye vihAra karyo. sAdhuoe paNa savAre vasatipramArjana Adi kAryo karyAM. kAlanivedana vage2e vajramuninI AgaLa karyuM. (vAcanA mATe) vajramuninuM Asana pAtharyu. vajramuni tenA upara beThA. sAdhuo 1. jenA prabhAvathI icchA mujaba devanAM ane manuSyonAM rUpo karI zakAya tevI labdhi. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 Atmaprabodha AcAryanI jema teno badho vinaya kare che. vajamuni te badhAne kramazaH sUtranA AlAvA ApatA hatAM. je sAdhuo maMdabuddhivALA hatA te paNa jaladI bhaNavA lAgyA. AthI teo vismaya pAmyA. je AlAvA pUrve bhaNyA hatA ethI AvaDatA hatA te AlAvAone paNa vizeSa samajavA mATe pUchatA hatA. vajamuni paNa badhuM kahetA hatA=samajAvatA hatA. AthI khuza thayelA sAdhuo kahevA lAgyA ke jo AcArya bhagavaMta keTalAka divasa tyAM ja sthiratA kare to A zruta-skaMdha jaladI pUrNa thaI jAya. sAdhuo AcAryanI pAse je zrute kramathI lAMbA kALe letA hatA, te zruta vajamuni eka porisImAM ApI detA hatA. A pramANe vajamuni sAdhuone bahu mAnya thayA. AcArya paNa vajamuni jJAnI che ema vicArIne (kahyA pramANe) AvI gayA. AcArya sAdhuone pUchayuM. svAdhyAya thayo ? sAdhuoe kahyuM: thayo. havethI A ja amArA vAcanAcArya thAo. AcArya kahyuM: A tAmArA vAcanAcArya thaze. tame eno parAbhava na karo e hetuthI A mahAjJAnI che ema tamane jaNAvavAmAM huM bIjA sthaLe gayo hato. paNa A (pote vidhipUrvaka bhaNyA vinA bIjAne bhaNAve e) kalpa nathI. kAraNa ke eNe kAnathI corIne zrata lIdhuM che. AthI eno utsAra kalpa karavo joie. AcArya jaladI utsAra kalpa karAvavA lAgyA. (pahelI porisimAM sUtravAcanA ApatA hatA ane) bIjI porisimAM artha kahetA hatA. kAraNa ke sUtra ane artha e baMneno yoga thAya to e vAcanA mATe samartha bane. je artho AcAryane paNa zaMkita hatA te paNa vajamunie spaSTa karyA. AcArya jeTalo dRSTivAda jANatA hatA teTalo dRSTivAda vajamunie bhaNI lIdho. pachI vihAra karatAM karatAM AcArya dazapuranagara gayA. te vakhate ujainImAM bhadragupta nAmanA AcAryo vRddhAvasthAnA kAraNe sthiravAsa karyo hato. temanI pAse dRSTivAda hato. (temanI pAse dRSTivAda bhaNavA javA mATe) AcArya vajamunine eka saMghATaka (=sahAyaka sAdhu) ApyA. vajamuni bhadraguptasUrinI pAse gayA. sthavira bhadraguptasUrie svapna joyuM ke, dUdhathI bhareluM mAruM pAtra AgaMtuka koI saMpUrNa pI gayo ane AzvAsana pAmyo. savAre sAdhuone svapna kahyuM sAdhuo paraspara (potAnI samaja pramANe) svapnanuM phala kahevA lAgyA. gurue kahyuM: tame svapnanA phalane jANatA nathI. Aje mAro pratIcchaka Avaze. te mArI pAsethI sarva sUtra ane artha leze (AgalA divase AvIne rAte) nagaranI bahAranA bhAgamAM rahelA AryavajasvAmI paNa tyAre tyAM padhAryA. pUrve jemane sAMbhaLyAM hatA te A vajamunine bhadraguptasUrie joyA. AnaMda pAmIne munine 1. ahIM padano artha samajAyo nathI "kaLakaLATa' evo artha saMbhave che. 2. vidhipUrvaka ghaNA divasomAM bhaNI zakAya tevA zrutane thoDA divasomAM bhaNAvI devuM te utsAra kalpa. 3. potAnA gurunI rajA laIne zAstrAdhyayana Adi mATe bIjA gacchamAM rahenAra. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 303 AliMgana karyuM. vajramuni temanI pAse daza pUrvI bhaNyA. jyAM (jenI pAse) uddezo karyo hoya tyAM ja anujJA karavI joIe. AthI tyAM bhaNelA zrutanI anujJA karavA mATe vajramuni dazapura nagara AvyA. tyAM anujJA zarU karI. vRMbhakadevoe anujJAne ujavI, divya puSpa ane cUrNonI vRSTi karI. te vakhate siMhagirisUrie vajrasUrine gaNa soMpyo. pachI siMhagirisUri anazana karIne devaloka pAmyA. pAMcaso sAdhuothI parivarelA zrIvajasvAmI paNa vicaravA lAgyA. teo jyAM jyAM vihAra karatA hatA tyAM tyAM 'aho bhagavAna' e pramANe uttama prazaMsA ane kIrtinA zabdo bhamatA hatA. A pramANe bhagavAna AryavajasvAmI bhavyajanorUpI kamalone vikasita karatA vicarI rahyA hatA. A tarapha pATaliputra nagaramAM dhana nAmano zeTha hato. tenI putrI atizaya rUpavatI hatI. tenI azvazALAmAM sAdhvIo utarI hatI. sAdhvIo vajasvAmInA guNonI prazaMsA karatI hatI. svabhAvathI loka icchitane icchanAro hoya che. zeThanI putrIe vicAryuM: jo vajrasvAmI mArA pati thAya to huM bhogone bhogavIza, anyathA mAre bhogothI saryuM. tene pasaMda karavA ghaNA Ave che. paNa te nA paDAve che. tyAre sAdhvIoe tene kahyuM: vajasvAmI lagna na kare. teNe kahyuM: jo e nahi paraNe to huM paNa dIkSA laiza. bhagavAna paNa vihAra karatAM karatAM pATaliputra padhAryAM. temanuM sanmAna karavA mATe rAjA parivAra sahita sAme gayo. sAdhuo nAnA nAnA samUhathI alaga alaga AvI rahyA hatA. temAM ghaNA sAdhuo rUpALA hatA. rAjA samUhamAM rahelA rUpALA koI sAdhu sAme joIne pUchato hato ke A bhagavAna vajrasvAmI che ? sAdhuo nA pADatA hatA. pharI bIjA samUhamAM sAdhu sAme joine pUchatA hatA ke A vajasvAmI che ? sAdhuo kahetA hatA ke A to temanA ziSya che. ema chellA sAdhunA ToLA zudhI pUchyuM: chellA sAdhuvRMdamAM thoDA sAdhuothI sahita vajasvAmIne rAjAe joyA, pachI vaMdana karyuM. vajasvAmIe udyAnamAM sthiratA karI, ane lokone dharmopadeza Apyo. vajasvAmI 'kSIrAsrava labdhivALA hatA. vajasvAmIe (kSIrAsravalabdhithI) rAjAnuM hRdaya AkarSI lIdhuM. rAjAe potAnA aMtaHpurane vajasvAmInuM svarUpa kahyuM. AthI aMtaHpure kahyuM ke ame paNa vajasvAmInA svarUpane jovA jaie. aMtaHpuranI badhI strIo vajasvAmInuM svarUpa jovA gaI. te zeThanI putrI lokonI pAsethI vajrasvAmInI vigata sAMbhaLIne huM temane kevI rIte jouM ? ema vicArI rahI hatI. teNe bIjA divase pitAne vinaMti karIH mane vajrasvAmIne Apo, anyathA mArA prANano nAza karIza. AthI zeTha kanyAne sarva alaMkArothI zaNagArIne aneka kroDa dhana sAthe laine vajasvAmI pAse lai gayA. kSIrAstravalabdhivALA 1. jenA prabhAvathI vANI dUdha jevI madhura lAge = bahu game tevI labdhi. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 Atmaprabodha bhagavAne lokone dharmopadeza Apyo. loko bolavA lAgyA ke, aho ! bhagavAna suMdara svaravALA che ane sarvaguNasaMpanna che, paNa rUpathI rahita che. jo temane rUpa hota to sarvaguNonI saMpatti hota. bhagavAne temanA mAnasika abhiprAyane jANIne hajAra patravALuM kamaLa vikavyuM. tenA upara pote birAjyA. pachI devone jevuM zreSTha rUpa hoya tevuM potAnuM atyaMta saumya rUpa vikuvyuM. AkarSAyelA loko bolavA lAgyA. A temanuM svAbhAvika rUpa che. huM bIjAone (strIone) prArthanIya na bane evA AzayathI bhagavaMta kurUpathI rahe che. kAraNake bhagavAna atizayathI (rUpaparAvartana Adi zaktithI) sahita che. rAjAe paNa kahyuM: aho bhagavAna pAse A (=rUpaparAvartana Adi zakti) paNa che. AthI vajasvAmIe (rAjA vagerenI samakSa) sAdhuonA guNonuM varNana karyuM, arthAt tapa vagerethI sAdhuone pragaTa thatI zaktionuM varNana karyuM. tapaguNanA prabhAvathI sAdhuomAM evI paNa zakti pragaTe che ke jenAthI asaMkhya dvIpasamudromAM na samAI zake teTalAM vaikriyazarIranA adbhutarUpo vikurtI zake. pachI vajasvAmIe te divyarUpathI dharmadezanA ApI. pachI zeThe aneka kroDa dhana sahita putrIne svIkAravAnI vinaMtI karI. bhagavAne viSayonI niMdA karI=viSayonA bhogathI thatA anartho samajAvyA. pachI kahyuM ke jo te mane icchatI hoya to dIkSA le. pachI zeThanI putrIe dIkSA lIdhI. padAnusArI labdhivALA bhagavate mahAparijJA adhyayanamAMthI viccheda pAmelI AkAza-. gAminI vidyAno uddhAra karyo. te vidyAthI (ane pUrve jaibhakadevoe Apela AkAzagAminI vidyAthI) bhagavaMta AkAzamAM javAnI zaktivALA thayA. A pramANe guNo ane vidyAthI yukta bhagavaMta vihAra karatAM karatAM pUrva dezamAMthI uttarApathamAM padhAryA. tyAM dukALa thayo. (eka gAmathI bIjA gAmamAM javAnA) mArgo paNa baMdha thaI gayA. tethI zramaNa saMgha temanI pAse Avyo ane amArI rakSA karo evI vinaMtI karI. tethI vajasvAmIe paTavidyAthI vikulA paTamAM saMgha beTho. A vakhate gAyo carAvavA gayelo zayyAtara brAhmaNa tyAM AvI pahoMcyo. teNe joyuM ke A sarva upaDavAnA che. AthI teNe dAtaraDAthI potAnA mastakanI coTalI kApIne zrIvajasvAmIne kahyuM: he bhagavaMta ! huM paNa Apano sAco sAdharmika thayo. A vakhate vajasvAmIe A (nIcenuM) sUtra yAda karyuM "sAdhuo sAdharmika vAtsalyamAM, svAdhyAyamAM, caraNa-karaNamAM ane zAsananI prabhAvanAmAM udyamavALA hoya." A sUtrane yAda karIne temaNe zayyAtarane paNa paTamAM laI lIdho. tyArabAda bhagavaMta AkAzamAM uDIne purikA nagarImAM padhAryA. tyAM sukALa hato. tyAM zrAvako ghaNA hatA, paNa rAjA bauddhadharmano upAsaka hato. tyAM jaina zrAvako ane bauddha upAsako vacce paraspara potapotAnA devane puSpo caDAvavA mATe spardhA cAlatI hatI. bauddha bhakto sarvatra parAbhava pAmatA hatA, arthAt jaino adhikamUlya ApIne paNa puSpo vecAtA laI letA hatA, ethI bauddhone bahuja alpa puSpo Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 305 maLatAM hatAM. tethI temaNe rAjA dvArA paryuSaNamAM jainone puSpo ApavAnI manAI karAvI. puSpo na maLavAthI zrAvako khinna banI gayA. tethI AbAlavRddha badhA zrAvako vajasvAmI pAse gayA. vinaMtI karI ke, he bhagavaMta ! Apa vidyAne jANo cho. ApanA jevA zAsananAyaka hovA chatAM zAsananI laghutA thAya, to pachI bIjA kone zAsananI unnati karavAmAM samartha gaNavA ? zrAvakoe A pramANe ghaNuM kahyuM eTale vajasvAmI AkAzamAM uDIne mAhezvarIpurImAM gayA. tyAM hutAzana nAmanuM udyAna hatuM. tyAM dararoja kuMbha' pramANa puSpo thatAM hatAM. tyAM taDiva nAmano mALI hato. te bhagavaMtanA pitAno mitra hato. teNe (vajasvAmIne AvelA joine) saMbhramathI pUchayuM: Apa ahIM zA kAraNe padhAryA cho ? tethI bhagavaMte kahyuM: puSponI jarUra che. teNe kahyuM: Ape mArA upara upakAra karyo. bhagavaMte kahyuM: huM AvuM tyAM sudhImAM karI rAkho. pachI bhagavaMta laghuhimavaMta upara (padmadrahamAM rahela) zrIdevI pAse gayA. te vakhate zrIdevIe devanI pUjA mATe (hajAra patravALuM zveta) kamaLa cUMcyuM hatuM. teNe vajasvAmIne vaMdana karIne A mahApadma levAnI vinaMtI karI. vajasvAmI te kamaLa laIne hutAza udyAnamAM padhAryA. tyAM bhagavaMte eka vimAna vikuvyuM. temAM puSpono kuMbha mUkyo. pote moTA kamaLanI nIce beThA, arthAt mastaka upara mahApA rahe te rIte beThA. pachI jaibhaka devonA samUhathI parivarelA te bhagavaMta divya gIta-nRtyanI dhvanipUrvaka AkAza dvArA purikA nagarImAM padhAryA. (gIta-vAMjitrayukta vimAnane AvatuM joIne) bauddho bolavA lAgyA ke devo paNa amAruM uttama sAnnidhya kare che. artha (=pUjAnI sAmagrI) laIne nIkaLyA. te devo bauddhonA maMdirane vaTAvIne jinamaMdiramAM gayA. tyAM temaNe mahotsava ryo. AthI lokone jainadharma upara bahumAna bhAva thayo. rAjA paNa AkarSAIne zrAvaka thayo. | (navapada prakaraNa graMtha bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhata) kSullakanuM (kUragaDukanuM) dRNaMta sarovaramAM kamaLanI jema koika sthaLe gacchamAM supAtrarUpa lakSmInuM sthAna evA tapasvI hatA. guNothI samRddha te mA khamaNanA pAraNe mAsakhamaNa tapa karatA hatA. koikavAra pAraNAmAM bhikSA mATe kSullaka sAdhunI sAthe jatA te koIpaNa rIte pramAdathI deDakIne haNe che. tethI kSullaka sAdhue kahyuM: he maharSi ! Ape A deDakIne cAMpI. comAsuM hovAnA kAraNe tyAM aMtara vinA ja ghaNI deDakIo hatI. temAM aneka deDakIo marelI hatI. gusse thayelA tapasvIe (tyAM marelI paDelI bIjI deDakIone batAvatAM) kahyuM: he duSTa ! zuM A deDakI paNa meM mArI che ? he mUDha ! A bIjI paNa deDakIne meM mArI che ? tethI tenA bhAvane jANIne kSullaka mauna rahyA. have AvazyakanA samaye svastha avasthAvALA che ema vicArIne 1. kuMbha eka jAtanuM mApa che. te daza guMThA lAMbuM ane daza guMThA pahoLuM evuM corasa mApa che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 Atmaprabodha kSullake tapasvIne kahyuM: he maharSi ! hamaNAM te deDakInI AlocanA karo. tethI pUrva karatAM adhika krodharUpa agni saLagavAthI te tapasvIe kahyuMH re re ! duSTa ! te khoTA Agrahane hajI paNa tuM mukato nathI. A pramANe bolatA te ghaNA krodhane AdhIna banIne 'khelamallaka laine kSullaka tarapha doDyA. vacce thAMbhalA sAthe athaDAyA, ane marma pradezamAM haNAyA. tethI kRza tapasvIno prANoe tyAga karyo. tethI jaMgalamAM koika sthaLe jemaNe pUrvabhavamAM sAdhupaNAnI virAdhanA karI che tevA ane `dRSTiviSathI yukta evA sarpone kuLamAM utpanna thayA. e sarpone jAtismaraNa jJAna hoya. AthI te sarva A pramANe vicAre che ke dRSTiviSathI jIvono ghAta na thAo. AthI e badhA sarpo rAte paribhramaNa kare che ane acitta AhAra kare che. A tarapha vasaMtapura nagaramAM aridamana rAjAnA putrane sarpa karaDyo ane putra marI gayo. tethI gusse thayelo rAjA kadAgrahI banIne saghaLAya sarpone pote mAre che ane bIjAo dvArA marAve che. je mANasa sarpane mArIne tenuM aMga rAjAne batAve tene rAjA eka sonAmahora Ape che. ekavAra paribhramaNa karato eka gAruDika te (=jAtismaraNavALA) sarponI rekhAone (=dhULamAM paDelA lIsoTAone) jue che. tethI vicAryuM ke cokkasa ahIM koika sarpo rAte phare che. tenA anusAre bilanA dvArone jovA lAgyo. bilomAM auSadhio nAkhe che. tenA prabhAvathI sarpo bilamAMthI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLatA te sarponA mastakane chedI nAkhe che. tapasvI sApa mArAthI jovAyelA koi mRtyu na pAmo evI mahAna dharmabuddhithI nIcuM mukha rAkhIne rahelo te pUchathI bahAra nIkaLe che. jema jema sarpa bahAra nIkaLe che tema tema gAruDika tenA zarIrane chedI nAkhe che. tethI ghaNuM du:kha utpanna thatAM parama saMvegane pAmelo sarpa vicAre che ke, he jIva ! pUrve teM je duSkara tapakarma karyuM te tapakarma jo samatArUpa alaMkArathI alaMkRta hota to tuM paNa mokSa sukhane pAmata. je A duHkha che te kevaLa kopanuM phaLa che ema jANIne Aje paNa hamaNAM paNa sarvadharmanA sArabhUta te ja upazamane kara. anyathA narakAdi kaThora du:khavALA bhayaMkara saMsAramAM bhamIza. anAdi saMsAramAM parAdhIna teM anaMta duHkho prApta karyA che. te duHkhonI apekSAe ahIM A chedana duHkha keTaluM mAtra che ? jevI rIte anaMta pUrvamunioe prazamanA kAraNe anaMta sukha prApta karyuM che te rIte tuM mAtra kSaNavAra du:kha sahana karIne AgaLa anaMta sukhane pAmIza. A pramANe bhAvanA bhAvato te sarpa paNa gAruDika vaDe haNAyo. teNe badhAya sarpo rAjAne batAvIne ucita dhana meLavyuM. 1. khelamallaka=kapha nAkhavAnuM koDiyuM. 2. dRSTimAM (=AMkhamAM) raheluM viSa te dRSTiviSa. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 307 A daramiyAna koika nAgadevatA rAjAne sarpa marAvato roke che. teNe rAjAne kahyuM : he rAjana ! tane putra thaze. tuM sarpavadhanA pApathI aTaka. tapasvI sApa marIne te rAjAnA putrapaNe utpanna thayo. guNanidhAna evA tenuM nAgadatta evuM nAma rAkhyuM. tyAM nAgadatta dehapuSTithI ane upazamathI vadhe che. rUpa-saubhAgyathI yukta hovA chatAM pUrvabhavanA abhyAsanA kAraNe kAmamAM(=kAmavAsanAmAM) ane dhanamAM rAga karato nathI. dharma puruSArthano ja ghaNo Adara kare che. have ekavAra sAdhuonI pAse gayelA tene jAtismaraNa jJAna thayuM. pachI saMvegane pAmelA teNe mAtA-pitAnI rajA laIne vidhipUrvaka mahAna ADaMbarathI dIkSA lIdhI. niSkalaMka cAritra pALe che. paNa bhUkha bahu lAge che. tethI be ke traNavAra paNa 'niravadya AhAra kare che. prAta:kALa thatAM ja eka gaDuka (nAnuM vAsaNa) pramANa kUra (cokhA) lAvIne vAparatA tyAre ja tene zAMti thatI hatI. roja A pramANe thavAthI lokamAM temanuM kUragaDuka evuM nAma prasiddha thayuM. have te gacchamAM tapa karanArA cAra mahA tapasvIo che. te cAra anukrame cAramAsItraNamAsI-bemAsI-mAsukhamaNa tapa kare che. A tapasvIone joIne te kUragaDukamuni vicAre che ke, AmanuM jIvana saphala che ke jeo A pramANe tapa parvatane bhedavA mATe vajasamAna tapakarma kare che. huM to maMdabhAgI chuM. dararoja paNa paThana-zravaNano vyAghAta karIne anekavAra sArarahita AhAranuM bhojana karuM chuM. he jIva ! AvI sAmagrI prApta thavA chatAM jo svakarmamalano samUha parUpa agnithI baLIne suvarNanI jema zuddha na thAya to pachI kyAM gayelo tuM zuddha thaIza. A pramANe bhAvanAthI zuddha manavALo te AnAthI paNa mane nirjarA thAya ema vicArIne gurunI pAse tapasvIonI veyAvacca karavAno niyama le che. kUragaDukamuni nitya veyAvacca karI rahyA che. - eka divasa devIe AvIne saghaLAya tapasvIone oLaMgIne te kUragaDukamunine vaMdana karyuM. tethI te devI jyAre tyAMthI pAchI phare che tyAre cAramAsI tapa karanArA tapasvIe tenA vastrane cheDAthI pakaDIne rokIne tene kahyuM: he pApiNI kaTapUtanA ! tuM ahIM kema AvI cho ? kAraNa ke tuM mahAtapasvIone oLaMgIne trikAla bhojana karanArane vaMdanA kare che. tethI devIe kahyuM: he tapasvI ! niSkAraNa kema gusso karo cho ? huM bhAva tapasvIne vaMdana karuM chuM, dravya tapasvIne nahi. potAnI bhAva tapazcaryA kevI che te tame pote ja jANo. lokamAM daridratA ane bhUkha vagerethI pIDAyelA dravya tapasvIo sulabha che. pUrve dravyatapazcaryAo anaMta prApta thaI che. A muni traNa kALa bhojana kare che ema tame je kaho cho te paNa irSyA ja che. AvAone nitya upavAsa ja hoya. kAraNa ke kahyuM che ke- niravadya AhAra 1. niravadya=gocarInA doSothI rahita. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 Atmaprabodha karanArAone nitya upavAsa che. to paNa uttaraguNanI vRddhi mATe upavAsa icche che, arthAt paccakakhANapUrvaka upavAsa karavo joIe ema maharSio icche che= kahe che. zakti mujaba tapa karavo joie ema jinoe kahyuM che. A muni zaktine gopavatA nathI. to pachI A muni tapathI hIna kevI rIte che ? ane tame tapathI adhika kevI rIte cho ? ityAdi guNothI devIe kUragaDuka muninI prazaMsA karI. pachI tenA guNothI harSa pAmelI te gaI. - savAre rAtavAsI AhAra (rAte rAkhavA chatAM abhakSya na bane tevo AhAra) laIne AvelA kUragaDuka muni cAramAsI tapa karanArA tapasvIne nimaMtraNa kare che. gusse thayelA te tapasvI tenA pAtramAM thuMke che. koipaNa rIte nimaMtraNa karAyelA anya tapasvIo paNa te ja pramANe tenA pAtramAM thuMke che. saMvegane pAmela kUragaDukamuni micchA mi dukkaDa pUrvaka kahe che ke mArA pramAdane dhikkAra thAo. tapasvIonI pAse khelamallaka na mUkyo. huM asamAdhinuM kAraNa thayo. ityAdi potAnI niMdA karatA kUragaDUkamuni te AhArane khAvAnuM jeTalAmAM zarU kare che teTalAmAM cAra tapasvIoe khAvAno niSedha karyo. kUragaDukamunie vicAryuM pazunI jema mAtra AhAra mATe sadAkAla huM AhArane ja meLavavAnI icchAvALo chuM. A mahAkarmakSaya karanArA tapasvIo che. huM emane sarpanA baccAnI jema uga karanAro thayo. tethI A viSe mAruM samyak micchA mi dukkaDa thAo. pharI emane asamAdhi nahi karuM. A pramANe upazamathI koipaNa rIte te rIte bhAvanAnI vRddhine pAmyA ke jethI temane bhavanatalane prakAzita karanAruM kevalajJAna utpanna thayuM. sugaMdhI pavana zarU thayo. sugaMdhIjalanI vRSTi thaI. devoe puSpavRSTi karI. devoe kUragaDukamunine suvarNakamaLa upara birAjamAna karyA. A pramANe devo sahita indroe vistArathI mahimA karyo. pachI jJAnI munie dharma kahyo. pachI devIe tapasvIone kahyuM ke- tapasvIo ! trikAla bhojana karanAranuM mAhAtma juo. pachI svakrodhanI niMdA karatA ane tenA upazamanI prazaMsA karatA te badhA koipaNa rIte te rIte parama saMvegane pAmyA ke jethI nirmala kevalajJAnane prApta kare che. krame karIne kamarano nAza karIne pAMceya siddha thayA. A pramANe kUragaDukamuni paNa krodhathI duHkha pAmyA ane pachI kSamAthI devo vaDe namAyA. tethI te jIva tuM kSamAne kara ane krodhano nAza kara. (upadezamAlA (puSpamAlA) bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhata) malavAdIsUrinuM dRSTAMta bhRgukaccha(bharUca) nagaramAM rAjAnI samakSa vAda thatAM bauddha sAdhu buddhAnaMde jIvAnaMdasUrine vitaMDAvAdavaDe jItI lIdhA. tethI lajjA pAmIne sUri mahArAja vallabhIpura gayA; tyAM potAnI bahena durlabhadevIne tenA ajitayazA, yakSa ane malla nAmanA traNa putro sahita Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 309 pratibodha pamADIne dIkSA ApI. pachI te traNene gurue nayacakravALA graMtha vinA bIjA sarva zAstro bhaNAvyAM. traNemAM mallamuni vizeSa buddhimAna thayA. ekadA "jJAnapravAda nAmanA pAMcamAM pUrvamAMthI uddharela, bAra ArAvALo, dareka ArAnA AraMbhamAM ane aMte caityapUjAdika mahotsava karIne vAMcavA lAyaka ane devatAdhiSThita evo je dvAdazAra nayacakra nAmano graMtha jJAna bhaMDAramAM che te koine dekhADavo nahIM." ema potAnI bahena sAdhvIne bhalAmaNa karIne guru mahArAje anyatra vihAra karyo. ekadA malamunie potAnI mAtAthI chAnuM te pustaka kautukathI laIne ughADI prathama patramAM prathama AryA A pramANe vAMcI vidhiniyamabhaGgavRttivyatiriktatvAdanarthakamavocat / jainAdanyacchAsanamanRtaM bhavatIti vaidharmyam // 1 // A prathama AryA mallamunie vAMcI, ke tarata ja te pustaka zAsanadevIe harI lIdhuM. te joI malamunie ati kheda sahita potAnI mAtAne tathA saMghane te hakIkata yathAsthita kahI batAvI. teoe tene ghaNo Thapako Apyo. pachI malamunie te graMthanI prApti na thAya tyAM sudhI chae vigaInuM pratyAkhyAna karyuM, ane kevaLa vAlavaDe pAraNuM karIne cha8 tapa karavA lAgyA. cAturmAsanA pAraNAne divase saMghe atyaMta Agraha karIne temane vigaI grahaNa karAvI. pachI zrIsaMghe ArAdhelI zrutadevIe malasAdhunI parIkSA karavA mATe rAtrie AvIne kahyuM ke-" miSTA ?" "kaI cIja svAdiSTa che ?" munie javAba Apyo ke- "va8:-vAla" tyAra pachI cha mAse pharIthI zAsanadevIe pUchayuM ke, "jana sada? konI sAthe ?" tyAre munie kahyuM ke-"TdhRtaina"- goLa ane ghInI sAthe." Avo pratyuttara sAMbhaLIne tenI dhAraNA zaktithI tuSTamAna thayelI devIe "varadAna mAga" ema kahyuM. tyAre teNe nayacakra pustaka Apo' e varadAna mAgyuM. eTale devIe tene te pustaka ApyuM. tethI te malla muni adhika zobhA pAmyA. tyAra pachI adhika keTaleka kALe guru mahArAja vihAranA krame pAchA tyAM padhAryA ane malamunine sUripade sthApana karyuM. zrI malasUrie covIza hajAra zloka pramANa padmacaritra racyuM. 1. potAnI bahena samakSa malhasAdhune kahyuM evuM prabhAvaka caritramAM che. 2. devIe te pustaka tene ApyuM nahIM, paNa kahyuM ke, "e graMtha pragaTa thavAthI kevI devatAo upadrava karaze; paraMtu tenA eka ja zlokathI tame AkhA zAstrano artha jANazo.' ema kahI zAsanadevI adrazya thaI. tyAra pachI temaNe daza hajAra zlokapramANa nayacakra graMtha navIna karyo-evuM prabhAvaka caritramAM kahyuM che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmaprabodha ekadA vRddha sAdhuo pAsethI zrI mallasUrine bhRgukacchamAM potAnA gurunA parAjayanI vAta sAMbhaLavA maLI ane teo potAnA ziSyo sAthe bhRgukaccha AvyA tyAM zilAditya rAjAnI samakSa bauddha sAdhu buddhAnaMda sAthe temane vAda thayo. temAM mallAcArye nayacakranA abhiprAyane anusAre cha mAsa sudhI avicchinna vAgdhArAe pUrva pakSa karyo. te pUrvapakSane dhAraNa karavAmAM azakta evo buddhAnaMda potAnA makAne nAsI gayo, ane vAdInA pUrvapakSane saMbhArI saMbhArIne khaDIvaDe lakhavA mAMDyo, paNa vismaraNa thavAthI lakhI zakAyuM nahIM, tethI atyaMta kheda pAmatAM te buddhAnaMdanuM hRdaya phATI gayuM, ane tatkAla te mRtyu pAmyo. prAtaHkALe zAsanadevIe te vRttAMta mallasarine jaNAvI tenA para puSpavRSTi karI. pachI rAjAe mallasUrine 'vAdImadabhaMjaka' evuM biruda ApI sarva bauddhone potAnA dezamAMthI kADhI mUkyA, ane pote jainI thayo. tyAra pachI bauddha loko pharIthI A dezamAM AvyA ja nathI. "he bhavyaprANIo !jinazAsananA prabhAvanI unnati karavArUpa pavitratA karanArUM mallavAdInuM caritra sAMbhaLIne kAvyAdikanI vicitra labdhi vaDe jinazAsananI unnati karavA tatpara thAo.' (upadezaprAsAda bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhRta) vinIta-avinIta ziSyanuM dRSTAMta 310 koika sidghaputranI pAse be putro arthAt ziSyo hatA. putro ane ziSyone samAna ja gaNelA che. te baMne ziSyone siddhaputra nimittazAstra bhaNAvyA. koika vakhate tRNa, kASTha darbhAdi levA mATe araNyamAM gayA. tyAM baMnee hAthInAM pagalAM joyA. eke A hAthaNInAM pagalAM che' ema vizeSatA kahI. kevI rIte teM jANyuM ? to ke, karelA mUtranA AdhAre. 'vaLI te hAthaNI kANI che.' kAraNa ke, eka bAjAnAM tRNAdikanuM bhakSaNa kareluM che. vaLI mUtra karelAnA AdhAre eka strI ane puruSa tenA upara rahelA che. mUtra karIne ubhA thatI vakhate hAthano Teko daine, tenAM AgaLAM jamIna para paDelAM che, tema ubhI thayelI hovAthI pUrA mahinA thayelA garbhavALI che, vaLI tene putra janmaze kAraNa ke, teNe jamaNo paga bhAra daine mUkelo che, tema pagalAMthI jaNAya che. jamaNI kukSimAM garbhe Azraya karyo hoya, to putra thAya. vaLI rastA paranA vRkSo para teNe paherela lAla vastranA tAMtaNA vaLagI gayelA hovAthI te paNa putrotpatti-sUcaka che. tema nimitta zAstramAM kaheluM che. te ja baMne siddhaputro nadI-kinAre jaLapAna karIne jeTalAmAM beThA, teTalAmAM jaLa bharavA mATe hAthamAM ghaDo laine AvelI eka vRddhAe siddhaputrone joyA. 'koi nimittajJAnavALAo putranA samAcAra kaheze'- ema samajI lAMbA kALathI paradeza gayelA potAnA putrano AgamanakALa pUchyo ke, 'mAro putra dhare kyAra Avaze ?' pUchavAmAM vyagra banelI hovAthI, tenA hAthamAMthI bharelo ghaDo bhUmi para paDI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 311 gayo ane bhAMgI gayo. te vakhate eka nimittiyAe ekadama vicAra karyA vagara bolI nAkhyuM ke- 'te thatAM te thAya ane tenA jevuM thatAM tenA jevuM thAya' e zloka bolIne kahyuM ke, 'tAro putra mRtyu pAmyo, nahIMtara tatkAla A ghaDo kema bhAMgI jAya ?" bIjA ziSya kahyuM ke, "he vRddhA ! tuM ghare jA, tAro putra ghare AvIne beThelo che." pelI tarata ghare pahoMcI, putra-darzana thayAM, manamAM harSa pAmI. vastra-joDI tathA keTalAka rUpiyA laIne gaurava pUrvaka bIjA ziSyano satkAra karyo. prathama siddhaputra khoTo paDavAthI vilakho thayo ane gurunI pAse AvIne kahevA lAgyo ke- "Ape bhaktivALA mane pelAnI mAphaka nimittazAstrono paramArtha kema na bhaNAvyo ?" siddhaputre te baMnene pUchyuM. teoe banelo yathArtha vRttAnta jaNAvyo. gurue pUchayuM ke- "te maraNa kyA kAraNathI jaNAvyuM ?" tyAre kahyuM ke, ghaDo bhAMgI gayo, tethI. bIjAe kahyuM ke- "ghaDo mATImAMthI utpanna thayo ane temAM maLI gayo. ema te putra mAtAmAMthI utpanna thayo ane mAtAne maLI gayo'- evo nirNaya meM karyo. ahIM prathama ziSya avinIta hovAnA kAraNe jJAna viparIta paNe pariNamyuM bIjo ziSya vinIta hovAnA kAraNe jJAna yathArtha pariNamyuM. (upadezapada bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhata) Page #325 -------------------------------------------------------------------------- Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1zano-prApya graMtho-pustako uhata ArAdhaka TrasTanA prakAzano-prApya graMtho DROPS 3 PUTA S saMpUrNa TIkAnA bhAvAnuvAdavALA pustako OBOTA 03/2013 gujarAtI vivecana yogadaSTi samuccaya zIlopadezamAlA gurutattva vinizcaya bhAga 1-2 vItarAga stotra zrAvakadharma vidhi prakraNa zrAddhadina tya paMcAzaka bhAga 1-2 upadezamAlA (puSpamAlA) bhAga 1 yogabiMdu bhavabhAvanA bhAga 1-2 dharmabiMdu Abhiprabodha bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA) sAdhanA saMgraha (vividha viSayono saMgraha) jIvana jItavAnI jaDIbuTTIo (cAra bhAvanA) tapa krIe bhavajala tarIe (bAra tapa upara vistArathI vivecana) cittaprasannatAnI jaDIbuTTIo navArano jApa miTAve saMtApa premaguNa gaMgAmAM snAna krIe (pU. premasUrIzvarajI ma. sA.nI jIvana jharamara) | mamatA mAre samatA tAre zrAvakanA bAravrata prabhu bhakti muktinI dUtI abhyAsI varga mATenA pustakSe anuvAdavALA pustake siddhahemazabdAnuzAsana (madhyamavRtti bhAga 1-2-3) tattvAdhigama sUtra (mahesANA pAThazALA dvArA prakAzita) vItarANa stotra (anvaya sahita zabdArtha-TIkAtha) vItarAga stotra (anvayArtha-bhAvArtha). caityavaMdana mahAbhASya yatilakSaNa samuccaya hIraprazna pariziSTa parva prata vibhAga sirisirivAlakA zrAddhadina kRtya arihaMta ArAdhaka TasTanA AgAmI prAzano | upadezapada saTIka bhAvAnuvAda, zrAddhavidhi prakraNa saTIka bhAvAnuvAda, paMcavastuka saTIka bhAvAnuvAda, upadeza ratnAkra saTIka bhAvAnuvAda, zatruMjayanI yAtrA miTAve bhavayAtrA, AhArazuddhithI Atmazuddhi, AdhyAtmika pragatinA pAMca pagathiyA, jevI dRSTi tevI sRSTi, eka zabda auSadha kTa, svAdhIna rakSA-parAdhIna upekSA, prabhubhakti, tevAthiidhagamasUtra (pokeTabuka), jJAnasAra (anvayArtha-bhAvArtha), zabdarUpAvalI, dhAturUpAvalI, Atmaprabodha (prata), pAMDava caritra. BHARAT GRAPHICS - AHMEDABAD, PH.:2134176, 2124723