Book Title: Prabuddha Jivan 1989 Year 50 Ank 17 to 24 and Year 51 Ank 01 to 16 - Ank 05 and 16 is not available
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525974/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 1989 .. Regd. No. MH, By / South 54 Llcence No. 1 37. prabuddha jIvana varSa: 50 17 muMbai, tA. 1-1-1989 vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 taMtrI : ramaNalAla cI. zAhu RtApAsaka RSi sva. gujarAta ane gujarAtI sAhityanuM nAma AMtarabhAratIya ane AMtararASTrIya kSetre sukhyAta banAvanAra ApaNuA lADIlA kavi, vivecaka ane saMskArapuruSa umAzaMkara jozInu semavAra tA. 19mI Disembare rAtre mukhazrvamAM kaeNnsaranI bImArIthI avasAna thayuM. emanA ravaga vAsathI ApaNane eka virala vibhUtinI kheTa paDI che. a`gata rIte teA ame jANe kuTuMbanI eka vaDIla vyakti gumAvI heAya evu lAge che. muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra parazamAM vArSika rUA. 200 gAMdhIjI ane kAkA kAlelakaranI chatrachAyA heThaLa jIvana- ghaDatara karanAra brAhmaNutvanA zreSTha saMskAra dharAvanAra, veda ane upaniSadakALanA RSinI yAda apAvanAra sva. umAza kara jozIe eka gujarAtI kavi ke sAhityakAra tarIke jIvanamAM je siddhi meLavI te ghaNI moTI hatI. raNajitarAma suvaNuM cadraka, gujarAtI sAhitya pariSadanuM pramukhasthAna, gujarAta yunivarsiTInA upakulapatinuM pada, jJAnapIDane evorDa', sAhitya akAdamInu pramukhasthAna, kendranI rAjyasabhAnuM sabhyapada, vizvabhAratI-vizva vidyAlayanuM upakulapatipada jevI mAnabharI siddhie meLavavA tee sadbhAgI anyA hatA. A badhI ja siddhie AyAsa ku khaTapaTa karIne nahi, paraMtu kevaLa peAtAnI guNavattAne dheAraNe temaNe prApta karI hatI. tee satya, nyAya, nIti ane prAmANikatAnA jIvanabhara upAsaka rahyA hatA, Rta' emanA jIvanane maMtra hatA. temanI RtanI upAsanA akhaMDa hatI. asatya ke daMbhane Azraya laI AyAsapUrva ka kazuMka prApta karI levAtuM ke petAne bacAva karavAnuM temaNe kadI vicAyu nahAtu. emanA aMtaramAM eka bAju jema kAyasiddhinI AkAMkSA rahI hatI tema khIjI bAju anAsakita pazu rahelI hatI. peAtAnI bhautika eSaNAone tee kayAreya vAcA ApatA nahi. yathAzaya tee nispRha ke udAsIna rahetA. saMbadhe bAMdhIne kazuMka meLavI levAnI jhakhanA teo kayAreya rAkhatA nahi. jema patravyavahAranI khabatamAM tema mitra sAthenA saMbaMdhonI khAkhatamAM paNa jUja apavAda sivAya, te sAmethI bahu utkaMThA darzAvatA nahi. sahaja rIte thAya teTaluM thavA detA. jAhera-jIvanamAM anya leAkAnA AkANu Sa ke irSyAne pAtra thavAnu' thAya, paraMtu tyAre paNa umAzaMkara samabhAva ane udAsInatA dharAvatA. temanI pAse agAdha jJAna hatuM ane viziSTa jIvanadarzana hatuM. temanI smRti paNa eTalI ja sateja hatI. ene lIdhe temanI pAse anaupacArika rIte zAMtithI kheThA hAie tyAre prAcInakALanA kArTe ucca umAzaMkara jaoNzI pratibhAsaMpanna RSimuninI pAse, / GeniusnI pAse kheThAM hoie tevo anubhava thatA. umAzaMkaranI vividha siddhione lakSamAM rAkhIne emane vividha biruda ApavAmAM AvyAM che. paraMtu 'RtepAsaka RSi' tarIke emane oLakhAvavAmAM emane, apAyelA ghaNAM biAne samAveza thai jAya che. kavitA, nATaka, vArtA, vivecana, saMzodhana-saMpAdana, ItyAdi vividha kSetre emanI bahumukhI ane bahuzruta pratibhAe pAMca dAyakAthI adhika samaya sudhI satata yAgadAna ApyA karyu. emanuM sattvazIla vanalakSI vipula sAhitya cirakALa sudhI anekane preraNA Apatu raheze. emanuM jIvana paNa evu ja preraNAmaya hatuM. emanA nikaTanA saMbaMdhamAM AvavAnu amane sadbhAgya sAMpaDayuM hatuM. ahIM thoDAMka maraNA tAjA karuM chuM. zALA ane kaoNlejanAM rAyapustAmAM umAzaMkaranI kavitA bhaNavAnI AvI hatI tyArathI eTale ke kizArAvasthAthI ja umAzaMkaranA nAmathI hu* suparicita thayeA hate. muMbaimAM senTa jheviyasa" kAlejamAM prathama varSa mAM hatA tyAre amArA adhyApakA bAdarAyaNu ane pre. gaurIprasAda jhAlAe umAzaMkara jozInu gujarAtI kavitAnI AvatI kAla' e viSaya upara vyAkhyAna geAThavyu hatuM . e divase umA karane pahelIvAra joyelA. umAza kare ta khyAnanI zarUAtamAM kaheluM te Aje paNa yAda che. temaNe kahyuM" hatuM ke mArI aTaka jozI che. huM mAnuM chuM ke mArI aTaka joIne AvatI kAlanI gujarAtI kavitA vize mane kheAlavAnu nahi kahyuM hAya. AvatI kAlanI kavitA vize huM je kahIza te petithI tarIke nahi paNa kavitAnA pravAhamAM paDelA kavi tarIke kahIza.' e divase umAzaMkarane sAMbhaLyA tyAre eka tejasvI kavi ane dhurarasika vidvAna vakatAne sAMbhaLavAne AnaMda anubhavyeA. pachIthI te mubaimAM jeTalIvAra temanAM vyAkhyAnoto ke kAvyavAcananA kAya'krama hoya teTalIvAra temAM javAtu acUka rAkhatA. 1948mAM B, A. thayA pachI mArA pArasI mitra zrI mInu desAI sAthe gujarAtI seneTanu saMpAdana 'manISA' nAmathI karavAnu ame vicAyu. te vakhate umAzakara sAthe mAre patravyavahAra thayA hatA. patranA vALa na lakhavAnI umAzaMkaranI prakRti tyAre haju vikasI na hatI. eTale patranA tarata javAba ApatA ane vigate salAha-sUcana ApatA, kAraNa ke seneTa emanA eka priya kAvyaprakAra hate. e putravyavahArathI umAzaMkara sAthe paricaya thayo hateA, paraMtu rUbarU maLIne vAteA karavAnA prasaMga haju tyAre sAMpaDaye nahAtA. umAzaMkara sAthe mAre vyakigata aMgata paricayatA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ja z vaDodarAmAM maLelA lekhaka milana vakhate i. sa. 1950mAM thayA hatA. muMbai yunivarsiTimAM gujarAtI viSaya sAthe prathama nakhare AvelA ane te vakhate pachIthI khabara paDelI ke amArA parIkSakAmAM viSNuprasAda trivedI ane vijayarAja vaidya sAthe umAMza kara jozI paNa hatA. lekhaka milanamAM meM mArA paricaya ApyA tyAre parIkSAnA pariNAmanI emaNe ag vAta kADhelI ane lekhaka milananA kAyakramanA chellA vise cAMdamAM. rAtre nadIkinAre maLelI sabhAmAM badhAne paricaya umAzaM kare karAvyeA te vakhate navA ema. e. thayelA yuvAnomAM nira jana bhagata ane mArA paricaya karAvelA. e vakhate se-savAse jeTalA lekhakAne umAza Mkare vigate paricaya karAvyo hatA. te uparathI temanI adbhuta smaraNuzakitanI pratyakSa- pratIti badhAne thaI hatI. vAdarAnA samelana pachI umAza karane muMbaImAM ane amadAvAdamAM vAra MvAra maLavAnuM thatu. mubaddhamAM paryuSaNu vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA AvelA ane pAna dabhAi kApaDiyAne tyAM UtarelA tyAre emanI sAthe gADha paricaya thayelA. mArAM patnIe tyAre selphiyA kAlejamAM emanuM vyAkhyAna paNa gAvelu 1 * sAhitya pariSadanA naDiyAdanA sa Mmelana vakhate, munazI pAsethI sAhitya pariSada levAnA AMdulana vakhate munazI sAthenI vATAghATamAM umAzaMkara vadhu paDatA guseA karI. kheThelA e tyAM carcAnA viSaya thaI gayelA. emanA gussA vize pachIthI mitrAe TakAra karelI. umAzaMkaranI yuvAnIne e Akroza 'sAhitya pariSadane cheDAvavA mATenA hate.. .naDiyAdamAM sadbhAgye jayeAtsanAbahenanI sAthe eka ja rUmamAM mArAM patnI tArAbahenane utArA maLyeA hateA. ethI nyAtsanAbahena sAthe dhaNI atyaMta aMgata vAtA thayelI. uMmAza Mkarane nAnI uMmare kSayarAganI asara thayelI ane te mATe umANa kare keTalI badhI kALajI rAkhIne e rAga maTADelA tenI vAta . jyotsanAbahene kahelI. vaLI ci. svAtinA janma pachI umAza kare . AjIvana brahmacarya vrata svIkAreluM tenI vAta paNa jyusanAbahene karelI. peAtAnAM AMtarajJAtIya prema lagna hatAM te sAme emanAM sagAMsa badhIone keTalA virAdha hate. ane potAne keTalu sahana karavu paDelu tenI vAta paNa karI hatI. 'sakhI me kalpI'tI' kAvyanA racayitA ane 'manuja muja zI' tathA 'madhuratara haiyAMnI racanA' kahenAra kavi umAzaMkara ane jyotsanAbahenanu dAmpatya jIvana atyaMta snehapUrNa ane prasanna hatu. umAzaMkara jyotsanAbahenanI saMbhALa bahu rAkhatA. umAzaMkaranA prema ane pratyutpannamatinA udAharaNa tarIke 'jyotsanAbahene kahelA eka prasaga yAda Ave che. te baMnene khAdI, ke svadezI vastra paheravAne niyama hatA. ke bannee sAdAthI jIvana nakakI karelu. vaLI yeTsanAbahene manI niyama rAkhelA ke vadhumAM vadhu trIsa rUpiyA sudhInI sADI kharIchI. eka vakhata jyetsanAbahenane eka sADI bahu gamelI ane levAnuM nakakI karyuM; para Mtu enI ki Mmata pUchatAM sADatrIsa rUpiyA che ema jANyuM eTale pAte te levAnuM mAMDI vALyu sADI bahu sarasa che. ane gamI gai che eTale umAzaMkare te levAnA Agraha karyAM, paNa yAtsanAbahene nA pADI. umAzaMkare kAraNa pUchyuM, eTale jyetsanAbahene kahyuM ke vadhumAM vadhu trIsa rUpiyA jIvavAnuM evA ma tA. 1-1-89 sudhInA niyama che ane A sADInI kiMmata sADatrIsa rUpiyA che, mATe te levI nathI umAzaMkara jyetsanAbahenanI mUMjhavaNa samajI gayA. paratu sADI apAvavAnI emanI pRcchA prabaLa hatI. vaLI jyAtsanAbahenanI A kAi akra pratijJA naheAtI. sAdAIthI dhara calAvavA mATe dhAraNa karelA sAmAnya niyama hatA. eTale umAzaMkare vacalA mArga kADhI jyotsanAbahenane samajAvatAM kahyuM" ke 'tamArA niyama pramANe A sADI laI zakAya ema che. vadhumAM vadhu trIsa rUpiyA sudhI eTale ke trIsa zabdanI sAthe je vadhumAM vadhu rakama Ave tyAM sudhI lai zakAya. 31 thI 38 sudhInI rakamemAM trIsa zabda Ave che eTale sADatrIsa ja nahi, ADatrIsa rUpiyA sudhI lai zakAya, egaNucAlIsanI sADI na levAya.' Ama anukULa atha karI ane vizeSa tA premapUrNAMka khUba Agraha karI umAza kare yAtsanA bahenane e sADI apAvelI. 1955mAM amadAvAdanI senTa jheviyasa kAlejamAM mAre gujarAtInA adhyApaka tarIke eka tratra bhaNAvavAnuM thayuM. amadAvAdanA eka varSanA te niHzasa daramiyAna umAza karane maLavA emanA bAvADInA nivAsasthAne ghaNIvAra te. tyAre umAza Mkara eTalA vyasta nahotA. vaLI hura ! sAM 5, sukhalAlajI pAse emane je kaMi vAMcavuM hoya te vAMcI ApavA mATe te. umAza'kara paNa emane maLavA mATe vakhAvakhata AvatA. ane e rIte emanI sAthe sArI sAhityageSThi thatI. gujarAtI sAhitya pariSada munazI pAsethI lai levA mATe je AMdolana thayelu temAM pahelI sahI 5. sukhalAlajInI hatI. te samaye "patijInAM sAMnidhyamAM dhaNI vATAghATa thatI tathA pariSada munazI. pAsethI levAyA pachI tenA navA baMdhAraNanI carcAe paMDitajInI hAjarImAM thatI. e vakhate umAza kara, jINAbhAi, yazava ta zukala, jayaMtI dalAla vagerenI vicAradhArA kevI che tenA pratyakSa paricaya thayelA. tyAre haju umAzakare gujarAta yunivasi'TImAM kAI sthAna svIkArelu nahi. bhe. je. vidyAbhavanamAM mAnA adhyApaka tarIke teo kAma karatA ane eka Mdare te saMskRti' calAvavAmAM ane sAhityalekhanamAM potAnA badhA samaya upayegamAM letA. umAzaMkara pAritaSika-eve...' vagere svIkAyAM che ane tenA samAraMbhamAM hAjarI ApI che, paraMtu peAtAnAM pacAsa, sAha ke pacetera varSa nimitte janma mahotsava ujavavAnI sa Mmati kayAreya ApI nathI. temane 50 varSa pUrAM thayAM tyAre. saTha varSo pUrAM thayA tyAre, sIttera varSa pUrAM thayA tyAre ane chelle pacetera varSa pUrAM thayAM tyAre dareka vakhate te te ujavavA mATe darakhAsta laIne keTalAka sAhityakArA temanI pAse gayA hatA, para Mtu tene temaNe kyAreya svIkAra karyAM naheAtA. emanA e nirdhAra emanA abhijAta sauMskAranA dyotaka che. vaLI te anya lekhakA mATenI evA prakAranI mAtra uMmara sAthe saMkaLAyelI ujavaNInA kAryakramamAM karNa sthAna svIkArIne bhAga letA nahi. kaeNTalAMka varSa pahelAM mu ajInA eka sAhityakArane pacAsa varSAM pUrAM thayAM tyAre temanI ujavaNInA kAryakramamAM pramukha tarIke umAza kara padhAraze evI jAherAta thai hatI. e divasemAM mAre mAunTa Abu javAnuM thayuM hatuM. tyAM eka divasa - sa sTenDa pAse umAzakara acAnaka maLI gayA. gheADI vAtacIta thai. chUTA patI vakhate me emane kahyuM, 'have muMbaimAM...nI 50 varSanI ujavaNI prasaMge tame pramukha tarIke AvavAnA che tyAre (anusadhAna pRSTha 10 mu') Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-89 prabuddha jIvana bhagavAna mahAvIranI janmabhUmi kSatriyakuMDa vize keTalAka muddAo ja pU. zrI kalAprabhasAgarasUrijI (guNazizu) vi. saM. 2017mAM karacha moTA AsaMbISAmAM thayela pU.pATa # kuDapura (kSatriyakuMDa) tItha vaizAlInI najIka hevAnA acalagacchAdhipati gurudevazrInI nizrAmAM cAtumAsa daramyAna prAcIna puravA (ullekha) eka paNa prApta thatA nathI. tyAMnA upAzrayamAM rahelA jJAnabhaMDAranAM aneka pustakenuM vAMcana * * diMgabaranA purANe ke mAM paNa vaizAlInI najIkanI ---manana, vAdhyAya karela temAM munizrI darzanavijayajI (tripuTI A vAtane puSTi maLatI nathI. mahArAja) likhita "kSatriyakuMDa' pustaka tathA vijayendrasUri * bhagavAna zrI mahAvIra pachInA prathama paTTadhara zrI sudharmA likhita "vaizAlI' pustaka A banne pustake paNa vAMcela tyAre ravAmijI bhagavata racita zrI AcArAMga sUtramAM, sAtamA paTTadhara, ja manamAM A aMge ye vidvAne sAthe ane aneka grathanA zrI bhadrabAhuvAmI racita kalpasUtramAM tathA Avazyaka sUtra ane -tAraNarUpe yogya saMzodhana karavAnuM bIja" vavAyela. prAcIna niyukitao ane TIkAo vagere pramANita graMthamAM. tyArabAdanA vAMcananA AdhAre bhagavAna zrI mahAvIradevanI paNa uparokata vAtane samarthana nathI maLatu. janmabhUmi ApaNA pramANabhUta jainAga ane prAcIna graMthanA * kSatriyakuMDa je vaizAlInuM upanagara hoya te AvI AdhAre vartamAna kSatriyakuMDa tIrtha che ema mAnuM chuM. je samRddha nagarIne ullekha bhagavAna mahAvIranI janmabhUminI kSatriyakuMDa tIrtha bihArane muMgera jillA (jamuI-sikaMdarA kSatriyakuMDa Adi vigate sAthe uparanA graMthamAM maLavo joIe pAse aMtagata lachavADa gAma pAse vidyamAna che. relave sTezane. paNa te maLatuM nathI. lakakhIsarAya ke kIula najIka thAya che. # vartamAna lachavADa (jamuI-siMkadarA) najIkanA kSatriyakuMDa zrI muMbai-zikharajI tIrthanA charI pALatA jaina saMdha. tIrthanA mULanAyaka bhagavAna zrI mahAvIranI prAcIna mUti ja sAthe jAte ja jyAre kSatriyakuMDa tIrthanI tAraka sparzanA yAtrA A tIrthanI prAcInatA aMkita kare che. karI tathA A tIrthane siddha karatuM A kSetranA ja jainetara " * uparokata pramANita Agama itihAsa graMthamAM maLatA vidvAna presanuM sAhitya vAMcyuM tyAre manamayUra TahukI uThaya. ullekha jevA ke bhagavAna zrI mahAvIrane brAhma mukuMDamAM A pramANita sAhitya tathA varNane parathI siddha ane hajAro avana, kSatriyakuMDamAM janma, dikakumArikAonuM sUtikAkama, varasothI prasiddha evI bhagavAna zrI mahAvIradevanI patritra trizalAmAtAnA IndrakuMDalanA dehalAnI indra -- IndrANI janmabhUmi kSatriyakuMDa tIrthanI viruddhamAM "vaizAlI'nI dvArA pUti', bAlyAvasthA, AmalakI kIDA, dIkSA mAtra " kalpanA garbhita hakIkatane pracAra thaI rahyo ravIkAra. jJAta khaqna udyAna prathamavihAra, prathamavihAranI che. eTaluM nahIM chellAM varasomAM bhagavAna mahAvIra aMge sAMje kumAra grAmamAM gavALane upasarga, kellA sanni lakhAyelAM pustakamAM tathA keTalAMka pAThayapustakemAM vaizAlIne vezamAM prabhunuM prathama pAraNuM, tyAMthI merAkasannivezamAM javuM, ja pracAra thaI rahyo che je kharekhara aghaTita che. kSatriya- tyAMthI asthika gAmamAM javuM vagere gAme, vRkSo, parvata, te kuDathI vihAra karyA bAda e kSetranA presa vigeree nAmanAM gAme vagere varNana lakavADa (jamuI pAsenA kSatriyabihAramAM jaina dharmanA pracAra mATe kSatriyakuMDamAM kaI vidyA- kuMDa tIrthanI pAse vartAmAnamAM paNa vidyamAna che. paNa dhAma UbhuM karavA jijJAsA batAvavA lAgyA tyAre teone kahyuM vaizAlI najIka uparokata varNana mujaba kazuM ja prApta thaI ke kSatriyakuMDa tIrtha tathA kumAra gAma tIrthaMnA uddhAra mATe zakatuM nathI. acUka kAMI karavA jevuM che ja paNa te pahelAM pAzcAtyanA * saM. 135ramAM jainAcArya zrI jinacaMdrasurijInA mAnasamAM vaizAlI'nI mAnyatA ghara karI gaI che tenuM zuM ? upadezathI vAcaka rAjazekharagaNi, subuddhirAjajI, hematiekavAra A "kSatriyakuMDa tIryanA itihAsane uddhAra karavA lakagaNijI, puNyakatigaNijI vagere baDagAMva (nAlaMdA)mAM. je che. A carcAmAMthI De. zyAmAnaMdaprasAda che. brahmadeva vicaryAM hatAM tyAMnA ThAkara ratnApAtra Adi zrAvakAe aMbA vageree zrI akhila bhAratIya vidva6 saMmelananI saparivAra kSatriyakuMDa Adi tIrthasthAnanI yAtrA karI hatI. bhUmikA rajU karI jenuM varNana yugapradhAnAcA gurnAvalimAM prApta thAya che. pU. guva zrI guNasAgarasUrIzvarajI mahArAjA sAhebane * paMdaramI sadImAM A. zrI lekahitA (lehitA !) cAya. A vAta gamI gaI. pU gurudevazrIe A visaMmelananuM surijI kSatriyakuMDa Adi tIrthonI yAtrArthe padhAryA hatA. tene Ajane ane tamAma kharca karavA (lAbha levA) zrI ullekha zrI jinediyasarijIe mekalela vijJaptipatra (mahAakhila bhArata acalagaccha (vidhipakSa) ve. jaina saMghane lekha mAM maLI Ave che. preraNa karI jeno zrI saMghe svIkAra karyo. tyArabAda ukata * saM. 1467 mAM zrI jinavardAnasUrijI dvArA racita badhA ja kAme lAgyA jenA phaLasvarUpe saM. 2041mAM zrI akhila pUvadezI caityaparipATImAM kSatriyakuMDanuM varNana maLe che. bhAratIya itihAsagna vidata saMmelana zikharajI tIrthanI pAvana * 16 mI sadImAM thayela upAdhyAya zrI jayasAgarajI dvArA bhUmi para yojAI gayuM. A saMmelana dvArA aneka itihAsanAM ahIMnI yAtrA thayAnuM varNana dazavaikAlika sUtranI vRttimAM prApta tathA AMgamika sanyA-tathyo prakAzamAM AvyAM. thAya che. bhagavAna mahAvIranI janmabhUmi "kSatriyane siddha karavA - A jinaprabhasUrijIe, paNa saMskRtamAM racela 'tIya'kalpa, jetA mukhya muddAo aMdI rajU karyA che.' tIrthamAlAmAM paNa A tIrthano ullekha prApta thAya che. jak *, IFE Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayuddha jIvana * sa'. 1565mAM jaina muni ha Msasema racita tItha mALAmAM A kSatriyakuMDa tInuM vastuna maLe che. * 18 mI sadImAM thayelA munizrI zIlavijayajIe A tItha'nuM su...dara varNana karyu che. sa. 1750mAM svaracita tItha mALAmAM A tIrthanuM varNaCna karyuM" che. pU. A. zrI dhamamUrti sUrijI tathA vikramanA 17mA saikAnA uttarAdhamAM pU A. zrI kalyANasAgarasUrijIe tathA leDhA gotrIya kurapAla sonapAla baMdhuonI pUrva' bhAratanI yAtrAnA sAhityamAM kSatriyakuMDane ullekha maLe che. * vartamAnamAM paNa A kSatriyakuMDa pahADa para threDe dUra prAcIna avazeSa paDayA che. je 'siddhArtha rAjA'nA mahelanAM khaDiyA hAvAnI leAAtinA vidvAne svIkAra kare che. * vaizAlI najaka kuM DagAma bhagavAna mahAvIranA janmasthaLanuM varNana karanAro pAzcAtya aMgreja lekhA ke bhAratIya lekhA kSatriyakuM Da (jamu) gayA ja nathI. teoe mAtra dUra kheThA kheDhAM pAzcAtya vidvAnonAM vicAreAnA AdhAre ja kalpanAonA killA bAMdhyA che. * zAstronA videha, videhadine, videjacce, videhasUmAle tathA vesAlie vagere vadhu ne! parathI pAzcAtya lekhaka 'vaizAlI' hovAnu anumAna kare che. paNa bhagavAna zrI mahAvIranAM mAtA trizalArANI vaizAlInA rAjA ceTakanAM bahena hatAM. eTale bhagavAnane nAnANA (mAmA) pakSe vaizAlI sAthe sabaMdha jarUra hatA. mAtA trizalAnA kAraNe bhagavAna videhI- vaizAlIka kahevAyA hatA. * bihAranA mujaphpharapura jillAmAM Avela bADaTTI e ja vaizAlI che tenI pAse vasukuMDa gAma che e ja brAhmaNa gAma ke kSatriyakuMDa gAma che evuM pAzcAtya lekhakA anumAna kare che. * khasADanA prAcIna avazeSone prAcIna vaizAlI hAvAnA saketa karanArA sazeAdhakAmAM seTa mArTina janarala nihAma sauthI mekhare che. tyAra bAda sane 1903, 1904mAM DA. blAza ane sane 1913-14mAM DA. spUnaranI dekharekha heThaLa khasADanu khAdakAma thayuM jethI teee kanidhAma Adie prAcIna vizAlA vaizAlI nagarI hovAnI khAtarI karI. A vesADa (vaizAlI) najIkanA vasukuM Da gAmane brAhmaNakuMDa kahI zakAya nahIM. A kuMDapuramathI vasekuMDa zabdaH anI zake nahI. * bhagavAna zrI mahAvIra jyAre mANe padhAryAM tyAre zekathI vidvavala banelA prabhunA bhATTa ane te vakhate kSatriyakuMDanA rAjA naMdIvana prabhunA nirvANusthaLa para eTale madhyamAM pAvApurImAM paheAMcyA hovAne prAcIna granthAmAM ullekha maLe che. vartamAna prasiddha kSatriyakuMDa jammu-lachavADa pAvApurInI najIka ja che. je kSatriyakuMDathI nadIdhana rAjA pAvApurI pahoMcyA haze. vaizAlI pAse kupura mAnIe tA tyAMnA rAjA naMdIvadhana eka ja rAtamAM pAvApurI kai rIte pahoMcI zake? kAraNa ke pAvApurI ane vaizAlInuM ghaNuM ja aMtara che. je tarata ja pahoMcI zakAya nahI. * bhagavAna mahAvIranI hayAtImAM ja rAjagRha nagaranA rAjA prANika aAtazatrue vaizAlIne parAbhUta karI tene b tA. 1-1-89 nAmazeSa karI dIdhI hatI. A vaizAlInA dhvasa sAthe vasukuMDanA paNa nAza thayeA kahevAya. te mahAvIranA nirvANu samaye nadIvadha nane rAjA tarIke ullekha kai rIte ghaTI zake? * digambara jaine prathama rAjagRhInA nAlA pAsenA vaDagAMva (gAmbara) gAmane bhagavAna mahAvIranI janmabhumi mAnatA hatA. sane mAnatA hatA, sane 1947 pachI vaizAlI pAsenA vasu. kuMDane brAhmaNakuM Da ke Dapura mAnI vaizalIne kuM Dapura tItha' mAnavA lAgyA che. teonA chellA sAhitya mujaba A banne sthaLane mAne che paNa kSatriyakuMDane nathI mAnatA. * mugara jaina tItha'nA vidvAna lekhaka pre. svAmI rAmaraghuvIra jaNAve che ke zizcaMr graMthAmAM vaizAlI (vizAlA)nA siMdha dezamAM hevAnA ullekha maLe che. te potAnA anubhava mujaba A prakAranA graMthAnI aitihAsika khAte zaMkAzIla mAne che; * zAstronA varNana mujba bha. mahAvIranI janma-dIkSAbhUmi pachI kAllAga jatAM vacce kA~ra (kumAra) gAma, nadIne jalamAga ane sthalamaga hovA joIe te vaizAlInA vasuku pAse nathI. jyAre hAla paNa vata mAna kSatriyakuMDa tItha' (lavADa), pAse kAllAga nAmanuM gAma te gAma jatAM vacce kumAragAma javAnA che mAryAM jalamAga ane sthalamAga vidyamAna che.... * bhagavAna mahAvIranA pitA siddhArtha rAjA gaNuta tra rAjA hatA. te vAta 'vaizAlI'nI kalpanA pachI prasiddha thaI che. hakIkatamAM siddhAtha' rAjA-na dIvadhana rAjA svata tranagaranA rAjA hatA. vaizAlInA rAjA ceTakanAM khena kSatriyANI trizalA jyAre siddhArtha rAjAne paraNyAM tyAre livIva zIya paricAyakA paricAyikAone sAthe lAvyAM haze. teone rahevA mATe kuMDapara nagara najIka ja jamIna ApI haze je vamAnamAM lahuADa gAma' tarIke vatamAnanA kSatriyakuMDa (jammudha)nI najIka ja vidyamAna che. anyathA vaizAlInI ATale dura 'lavADa' A nAmanuM gAma ahI kai rIte hAi zake?... digaMbara jaina muni bhaTTArka salakIti ke jemaNe digaMbara sAhityamAM vipula sAhitya racyu che teo sa. 1499 pUve eTale paMdaramI zatAbdImAM vidyamAna hatA. temaNe 'vIra-vadhamAna caritam' saMskRta padyamAM racyuM che je pustakanuM 5.. hIrAlAla jaine sa pAdana karyuM che je vi.sa. 2031mAM prakAzita thayela che. A caritramAM 5. sakalakIti bhagavAna zrI mahAvIranI janmabhUminuM vaNa na karatAM jaNAve che ke jyAM manuSya devA vidyAdharAthI vaMdanIya evI arihaMta bhagavA ane aneka cegIenI nirvANabhUmi pagale pagale jovAya che. jayAM dhyAnastha yogIone anurUpa evI jaMgala ane pava tAnI bhUmi che. jyAM jaina dharma maMdirethI zebhatAM sthaLe zahera tIrthAM vigere che, evu ku MDapura che. arthAt bhagavAna zrI mahAvIranuM AvuM janma sthaLa che. anubhavIe ane itihAsAnA jaNAvyA mujaba vaizAlI pAse-pahADA-pava tA maLavA dula'bha che tathA pharI nirvANu (kalyANaka) bhUmie te vatamAnanA kSatriyaku Da (lavADa). najIkamAM che. sammetazikharItha', ca'pApurI tItha', pAvApurItI, A 22 tItha karAnI janmabhUmi vatamAnanA kSatriyakuMDa najIka ja che. vaizAlI pAse eka paNa nirvANabhUmi nathI. vata mAnanuM kSatriyakuMDa tIrtha sthAnika lokomAM hajAro varasothI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-89 'kSatriyakuMDa' bhagavAna mahAvIranuM janmAna tarIke prasiddha che. Aje paNa kSatriyakuMDa tItha'mAM AsthAnanAme vidyamAna che. vartamAnamAM aDhI hajAra varSathI prasiddha bhagavAna mahAvIranI janmabhUmi kSatriyakuMDa tIrthAMmAM nIce mujabanA prasagonI smRti mejuda che. * bhagavAna mahAvIranI mAMtA trizalAdevIne indrANInA kAnanA ku MDala, paheravAne haleA utpanna thayela je dehaleA pUravA mATe indra--pandrANIe kSatriyakuMDanA pahADA para AvI indrapurI vasAvela. saMskRtamAM indrane zukra ane indrANIne zukrANi ke zaci kahevAya. te hAlamAM paNa zakazakANI nAmanA kaMDAda ane saMdhanA Arthi ka sahayogathI kaDAda haripurA vibhAga velphera sesAyaTInA upakrame DAdamAM dAmeAdaradAsa gAMdhI hospiTala dvArA netrayajJanu Ayojana tA. 4-12-'88nA roja karavAmAM . Avyu hatuM. A netrayajJamAM surata jillAnA mAMDavI, mAMgareALa, AMDAlI vAloDa tathA vyArA vage2e tAlukAnAM gAmaDAMnA lagabhaga 130 jeTalA dardIoe lAbha lIdhe hatA. mubathI AMkhanA dardInA niSNAta DokaTaro ane emanA sAthI DAyA metiyAnA oparezana mATe padhAryA hatA. netrayajJanA udghATana prasage zrI surezabhAI je. paTela, zrI meAhitabhAi je. zAha, zrI raNuuADabhAi kaeN paTela, zrImatI urmilAbahena gALavALA, zrI chItubhAi ema. paTela, zrI rAjendrakumAra zAha vagere temaja surata jillAnA mahAnubhAvA upasthita rahyA hatA, saMdha taraphathI DaoN. ramaNalAla cI. zAha, zrI rasikalAla ela. zAha, zrI zirISabhAI kAmadAra, zrImatI smitAbahena kAmadAra, zrImatI pahulekhAbahena dezI, zrImatI puSpAbahena mArjariyA, zrI madhubhAI merIyA temaja saMdhanA kamacArIo vagere upasthita rahyA hatAM. udghATanavidhi patyA bAda dareka bhAI-bar3etee dadI enI mulAkAta lIdhI hatI temaja zrI puSpAbahene tathA temanA pati zrI mAdhubhAie saMdha taraphathI AvanAra badhA sabhyo mATe rahevA-jamavAnI tathA suratathI kaDeda javA-AvavAnI tathA ukaSTa, bilimArA, gaNadevI vagere sthaLe pharavAnI suMdara vyavasthA karI ApI hatI je mATe temanA AbhArI chIe. sadhanA Arthika sahayeAgathI khIjo netrayajJa saurASTramAM rANapura mukAme gu MdIna bhAlanaLakAMThA prayogika saMdha ane vizvavatsala auSadhAlayanA sahakArathI ravivAra, tA. 18mI Disembara 1988nA savAre 10-30 vAge yojavAmAM Avya hatA, jemAM 80thI vadhu dadI enA metiyAnAM eparezana karavAmAM AvyAM hatAM. A netrayajJanA uddhArTananA samArabha zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAhanA pramukhapade yojAyA hatA. netrayajJanI uddhATanavidhi zrI zirISabhAi kAmadArane haste dIpa pragaTAvIne thaI hatIatithivizeSa tarIke zrImatI kusumabahena bhAu padhAryAM hatAM. A uddhATana samAraMbhamAM zrImatI kAzIbahena mahetA, prabuddha jIvana pADA kSatriyakuMDamAM vidyamAna che. * bhagavAna mahAvIra janmyA tyAre pahADA para chappana dikakumArIkAoe prabhunA janmeTsava karela. tenI smRtirUpe dikadharA nAmanA pahADa kSatriyakuMDamAM vartamAnamAM mejuda che. * bhagavAna mahAvIranuM garbhaparavatana thayuM. te vakhatanAM temanAM mAtA-pitA RSabhadattavipra (brAhmaNa) ane devAnA brAhmANIne je gotra te getra hAlamAM mAtra A kSatriyaku'Da AsapAsa che, bIje nathI. mAkuDa brAhmaNakuMDa) paNa vartamAnamAM vidyamAna che. rANapuramAM netrayajJa 5 zrI akhubhASa zAha, zrI divAnasIMga cauhANa, DA. ramaNubhAI zAha, prA. tArAbahena zAha, zrI rasikalAla laheracaMda zAha, zrI nirubahena esa. zAha, zrI kusumabahena bhAu, zrI zirISabhAi kAmadAra temaja samAra Mbha pramukha zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAhe prAsagika pravacana karyAM hatAM. A prasaMge sadhanI samitinAM rahyA hatA ane rANapuramAM AvelI khAdIgrAmodyoga bhaMDAranI pravRttio te saMsthA taraphathI sau mahemAna vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. padareka sabhyo upasthita saMsthA bhAla naLakAMThA nihALI hatI. kA kramane mATe bhejananI su dara muMbathI samitinA sabhya. eka divasa pahelAM nIkaLI surendranagara pahoMcyA hatA. zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAhu tathA zrI mahezabhAi zAhe surendranagara ane vaDhavANanI vividha sasthAonI mulAkAta samitinA sabhyo mATe tyAM gADhavI-hatI. surendranagaramAM mAnava sevA sadhamAM aMdha vidyAlaya, baherA mUMgA zALA tathA vRddhAzramanI pravRttie nihALI hatI. taduparAMta saurASTra meDikala senTara, khAlAzrama tathA leAkavidyAlayanI vividha pravRttinI pratyakSa sArI jANakArI maLI hatI. surendranagara jevA zaheramAM ATalI badhI sarasa sAmAjika pravRttio nihALIne ha vyakata karyAM hate. sAMje bhojana lekavidyAlayamAM rAkhavAmAM ApyuM hatuM. khIje divase savAre rANupura jatAM mAgamAM vaDhavANumAM vikAsa vidyAlayanI mulAkAta lIdhI hatI sva. puSpAbahena mahetA, mRdulAbahena tathA aruNAbahena desAie potAnI jAta samarpita karIne tyakatA vidhavA vagere bahene tathA kanyA ane anAtha bALakA mATe svanibhara saMsthAnu je nirmANa kayu'' che te joI tathA tyAM premabharI ane sahakAramaya vaicchika uttama zista jovA maLyuM tethI adhA khUba ja prabhAvita thayA hatA. . saraka Ama rANapuranA netrayajJa nimitte upasthita rahevAnA prasaMge samitinA sabhyone surendranagara ane vaDhavANanI vividha saMsthAonI mulAkAta levAnuM sadbhAgya sAMpaDayuM hatuM. zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha tathA zrI mahezabhAi zAhe uSmAbharyuM Atithya sAthe eka divasanI A mulAkAtano kAyakrama ghaDayo hatA te mATe temanA AbhArI chIe. *_ # # - Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-89 - 'upadezakone AkharInAmuM che tanasukha bhaTTa eka mANasa bIjA mANasane charI mAre te khUna kahevAya. prajAo nibaMLa prajAne dabAvatI AvI che, tene hAMkI charI mAranAra adAlatamAM gunegAra Thare te phAMsIe paNa laTake. kADhI tenA mulakamAM svarAjya sthApatI rahI che. Aryo duniyAnA ghaNA dezomAM khUnanI sajA dehAMtadaMDanI che. bhAratamAM AvyA tyAre bhAratamAM kaula, kirAta, dayu ane ' paNa eka lAkha sipAInuM lazkara paDezI rAjaya upara drAviDa vasatA hatA nAgajAti paNa hatI. Aje teo kayAM che? kola keLI gaNune vagaDAmAM zikArIne AkramaNa kare, sAmane karanAra lazkarane charIthI nahi paNa ne samudramAM mAchIne dhadha kare che. kirAta bhIla kahevAIne taravAra--baMdukathI mArI nAkhe ane akamaNa pAmelA rAjayane jItI le che. te parvatamAM jIva bacAvI nADA ane tyAM ja rahyA. jaMgalanuM khUnane gune na gaNAya, jItanAra lazkara hArelA lazkaranA pacIsa-pacAsa hajAra mANasane ThAra kare te. madha ke jaDIbuTTI vecavA kayAreka teo sudharelA jagatamAM te dASita na gaNAya. pachI jItanAra senApati ke rAjA tere AMTe mArI jAya che. dasyu dAsa banIne parasevo pADI majUrI bahAra paDe ke kAyadesara rathapAyelI sarakAra sAme baLavo kare che, drAviDe samagra bhAratamAMthI dakSiNa dizAmAM nADA ane karanArane gunegAra gaNI mRtyuThadanI sajA thaze. pote AkramaNamAMthI bacyA. nAga prajA uttara bhAratamAM khAMDavanamAM hajArene mRtyunAM balidAna banAvyAM te gune nathI; paNa vasatI rahIne Aryo sAthe satata saMgharSa calAvatI hatI. A hajAro je navA rAjyane pratikAra kare te te gune che; kAyamI trAsane kAyamI ukela lAvavA mATe khAMDavanane Aga kAraNa ke navI sarakAra sthapAI che te kadI jAhera karavAmAM nathI lagADavAmAM AvI. nAga prajAnADI ane AsAmanI uttare AvatuM. AvI najIvI, kSudra bAbata mATe kAyadAnI kalame pahADI pradezamAM vasI jIvatI rahI. kaula, kirata, datyu draviDa TAMkavAnI tasdI na levAya. TUMkamAM, eka mANasa mAnavahatyA kare ane nAgaprajAnI bhUmi AryAvarta kahevAI, kAraNa zuM? te rAjayapalaTo, kAMti. khUta gune che. kAti gune nathI. eka samaratha ke nahi deSa gusAMI." kAvyapaMkti che: "nAne bhaDake divALI ne meTe bhaDake hanI', Aryo ane nAgake vaccenA saMgharSanuM punarAvartana rAjalakrAMtimAM te pamArAthI nagare baLI moTe bhaDake thAya che, amerikAmAM thayuM che. amerikAmAM yuropamAMthI gorAo AvIne bebamArAthI hoLI pragaTe che, paraMtu vijetA tene navIna rI- vasyA tyAre tyAMnA mULa vatanI reDa inDiyananI vastI dasa sthApanAne maMgaLa prasaMga gaNIne tenI dIvALI Ujave che, lAkhanI hatI, gerAe tepa-baMdukane baLe A jaMgalI prajAno AnuM kAraNa zuM? kAraNa spaSTa che. vijetAne nyAya kazuM kare ? pradesa dabAvatA gayA. lAMbA anubhave reDa inDiyana rAjA prajA hAranAra rAjA ? hAranArI rAjya adAlata? jInanAra rAjyane samajyAM ke samagra jAtinA pUrA pratikAra vinA A geruM pApa aMkuza mAnatI nI adAlata? Ane uttara tulasIdAsa nahi TaLe. tethI temanA tamAma rAjAoe saMpIne a grejo Ape che: "samaratha kA nahi doSa gusAMI'. upara ekasAmaTo pracaMDa humalo karyo. A mATene dArUgoLe mATe bhAIo ! tame samartha bane, samatha sAme ke temaNe e pAsethI meLavyo; paNa bicArI abudha prajAne dArUgoLe khUTaze. pariNAme gerAoe e narasaMhAra karyo ke AMgaLI nathI cIMdhatuM. AMgaLI cIdhe te te kapAI jAya che. Aje dasa lAkhamAMthI traNuM lAkha reDa iMDiyane baA che. - raziyAe pile Da lIdhuM, aphaghAnistAna lIdhuM, amerikA digagAziyAmAM lazkarI ao jamAve che. briTana dakSiNanA mahA sAta lAkha kayAM gayA ? "samaratha ke nahi deSa gusAMI " sAgaramAM TApuo jItI le che. ijharAyala phATayuM phare che. - hiMsA jIvamAtrane svabhAva che. pazu, pakSI, sarIsRpa, dakSiNa AphrikA mAsuM carelA sAMDhanI jema ziMgaDAM vAnara, nara, ke temAMthI bAkAta nathI, te mULa preraNuM che, bharAve che paNa koI kAMI belatuM nathI. kAraNa ke gAMdhIjI kudaratI baLa che, jijIviSAne dhakake che. tethI jIvene maLelI kahetA hatA ke "khelaze te baLaze.' mUMgA rahI kAma kare. te kudaratI bakSisa che. hiMsA che tyAM sudhI hAthamAM laDavAnI tame amartha haze te phAve tyAM phare ne phAve te te5, baMduka, caLa Avaze. rAjAe rAjaya jItavA laDe tenI koIne navAI tamaMce ke eTama be nAmane phaTAkaDA phoDe, tamArA vALa nathI; paraMtu dhArmika gaNAtA lake jhanUnathI laDe paNa vAMke nahi thAya. A ja "samarathake nahi doSa gusAMI'nA tyAre acaraja Upaje kharI. prAcInakALamAM bauddha ane siddhAMta upara jagatanAM rAjyae baLiyAnA be bhAgane hiMduo jhagaDayA che, jene ane hiMduo dakSiNa bhAratamAM nyAye AkramaNa karyA che. A ja siddhAMta upara kAnti, pratikA- laDayA che. hiMduo ane musalamAne aMgrejI : rAjamAM laDayA ti, saMkrAnti, mArAmArI, dhIMgANuM, laDAio ane vizvayuddho che. have zIkhe ane hiMduone vAro Avyo che, kAraNa? thayAM che, temAM jItanArane pastAvuM nathI paDyuM. "laDa kaI laDanAra de evI mane vRtti. dura zA mATe javuM? ' tame kaheze ke A te pazutAne pakSapAta thaye. he vartamAna yumamAM kuve kahyuM ke ame mAneluM ke sAmyavAda. jijJAsujano ! he satyanA sAdhake ! he mumukSu mAna ! tame sthapAtAM raziyAmAM sukhanA sAgaranI keLA UMDaze, paNa Aje mAne che tevuM kaMI ja nathI. je hakIkta lAkha varasethI raziyAmAM dIkaro bApa sAthe jhagaDe che. dIkarI mA sAthe jhagaDe cAlatI AvI che, siddha thatI AvI che, ravIkArAI gaI che che yuvAne vaDIle sAthe jhagaDe che. raziyAmAMthI jhara gaye ane isunI vIsamI sadImAM paNa jenuM ekacake rAjya cAle paNa jhagaDAkhore gayA nathI. mUDIvAda gaye paNuM mArakaNI che te hakIkata satya. gaNAya parama satya gaNAya. mane vRtti gai. nathI. . : : : : : ' * tame zAMtithI vicAra te kare, prAcInakALathI baLavAna duranA yurepanI vAta zA mATe? ahIM paNa ghera ghera ' Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-89 sAsuvahuonA jhagaDAtA sukALa che. leAkagItamAM AvA jhagaDAne kavie Akhe'' mUkatAM kahyuM che :-- sAsue jaI sasarAne sabhaLAviyu re lAla vahu kare che ApaNA gharanI vAta jo vahue vagemAM vaDAM khoraDAM re lola. vAta patine kAne nAkhavAmAM AvI. ciDAyelA patie accheranAM amaliyAM taLAviyAM 2 lela pAzera tALAgye semala khAra jo vahue vageAvyAM moTAM khAraDAM re lola. patie jhera taiyAra karyu, paNa te pIe kANu ? vATIghUMTIne bharI tAMsaLI re lAla pIe gArI nakara huM pI jAuM ne vahue vageAvyAM meATA khoraDAM re lola. premALa patnI patine jhera pIvA de ghaTaka ane gorAMde pI gayAM re leAla dharALAMnI vALI eNe seDayA re vahue vagovyAM meATAM kheraDAM re lola. ane te chelluM dRzya Ave cheH senalAvaraNI vahunI ce(ha) baLe re lela rUpalAvaraNI enI rAkha jo vahue vageAvyAM vaDAM meTAM khoraDAM re lela. prabuddha jIvana Ama kayAMka sAsu vahune trAsa Ape che teA kAMka'sA si sAsunA tA eka divasa vahune' paNa Ave che, kayA dazaratha sAme laDe che, suruci uttAnapAda patinI sAthe laDe che. putravadhU sAsujI sAme rAjakIya meca mAMDe che. sinetArikA dhareNAMnA a Mgata kabajo meLavavA mAtA sAme kA' caDe che. yureApamAM sinemAnI kA kAi naTIe potAnA pAMcamA kaeN dasamA patinI sAthe jhagaDIne chUTAcheDA le che. dezeA vacce. khAtAM vacce, mutsaddIe vacce, sAmasAmA mA maDANA che. dareka jaNa mAne che ke pete kharA che te AkhI duniyA kherI che, vAdya ane bakarIne sAthe jamatAM bhALyAM che? hA, sarakasamAM tema banatuM haze, sa sAmAM nahi ja. tyAre AnA upAya zA? upAya te hajAra varasa pahelAM RSimunie, pegabarA, tIkarA kahI gayA che. temane ApaNe pUjIe chIe. varasamAM eka divasa jayaMtI ke puNyatithi pALIe chIe ane pachI pathArImAM ceTI jaie chIe. temanA upadeza pALavAnu' ApaNune paravaDatuM nathI. pALanArAne bheALA, mUrakhA, vediyA, hINukamA kahI hasIe chIe. alabatta, vasatipatrakamAM dhama batAvIe chIe paNa vyavahAramAM te batAvatA nathI, pALatAM nathI, pALavo paNa nathI, kAraNa? ApaNu kANu nAma le che ? ApaNI sAme krANu AMgaLI cIMdhe che ? teA pachI dhanuDI DavANu krama pesADavuM ? ApaNAM karatUta kANu jANe che ? jagata te jANuze tyAre joyuM jaze, AjanA lahAvo lIjiye re kAla kANe dIThI che ?' mATe tA cArvAka kahI gayA ke javA tyAM sudhI lahera karA te mATe karaje nANAM le ane mojamajA karA, devuM cUkavavAnI utAvaLa na karaze. A dehanI bhasma thaI pachI karyo lezudAra ArAmAM DokAvAnA che? ane kayA deNudAra devuM cUkavaze ? mATe khAe, pIe te kherasallAM kare. " lahera pANI ane bhajiyAM uDAve. saMtavANI avazya sAcI che. paNa te maMdira masjida, derAsara, apAsarA ke giAdhara (carca')nA makAnanI aMdara ja satya che tenA AMgaNAmAM aradhI kharI che ane AMgaNA bahAra bilakula kharI nathI. dharmasthAnakAnA daravAjAnI bahAra tai| koTilya, cArvAka ane meciMdhAvelInuM rAjya pravarte che tame jajune ! rAme dhama pALyo te rAjapATa gayuM te vanevane rakhaDayAM. pAMDave e dhama pALyo te maLelu rAja paNa khAyuM ne rAterAna, pAnapAna, bhaTakayA. vaLI te hemALe gaLavA gayA. praNAma karanArane AzIrvAda ApavA jatAM gAMdhIe goLI khAdhI dhyAna da sarasvatI rAjAne sAthe rAjadhama batADavA gayA te gaNikAe jhera apAvyuM. mIrAM hirane bhajavA gaya to jhera kAza maLyA. sekreTisa juvAne te sanmAge' vALavA gayA teA adAlate jhera pIne maravAnI sajA karI, isu khristI adhamane ukheDIne dhama' sthApavA gayA te krUse laTakI gayA. mahamadane makakA cheDavu paDayuM, dhama' pALIne te kAi sukhI nathI thayA. paraMtu dhama paLAvanArA paNa kAi sukhI nathI thayA. mATe huM mahumalezvara ! munie ! mahArAjo ! mahAsatIe ! maulavIe mAkhede! pAdarIe ! kathAkArA tame badhA cetA. tamane mAru' AkharInanAmu che ke abaghaDI dharmopadeza baMdha kare.. pravacanAne pAro khavarAvA. vyAkhyAnAne virAma Apo. samana (Sermon)ne zAMti Ape| ane vAyejhane vegaLI rAkhajo. pepa ane mahAtmA sAme tamacA takAyA che te tame te kaI vADInA mULA ? tame kaheze ka ame amAre dharmAMpadeza cAlu rAkhIzuM, amane metAne Dara nathI. teA huM kahuM chuM ke tamane tane Dara nathI, paNa tamArI vANI sAMbhaLavA AvanArA bhakate upara te yA ANeA. teeka pitAlanA dhaDAkA thatAM ja caMpalane khAraNe rahevA daine aNuvANe page zerIomAM doDAdoDI karIne dharabhegA thaI jaze. temanA haiyAnI phALane te vicAra kare ! A tA tamArA bhalAne mATe ATalu kahu chuM. bAkI te muMDe muMDe matibhinnA. zrI ma gaLajI averaca`dra mahetA prerita vidyAsatra sa'dhanA upakrame nIce pramANe vidyAsatranA kArya kramanu AyeAjana karavAmAM AvyuM che : vyAkhyAtA : zrI pravINaca rUpArela viSaya : tulasIdrAsa ane suradAsa divasa 7 samaya sthaLa : sAmavAra, maMgaLavAra, tA. 16, 17 jAnyuArI, 1989 : ane divase sAMjanA 6-15 vAge : inDiyana maracanTasa cembara, kamiTi rUma, ca`geTa, mu'Ai-400020 saune upasthita rahevA vinaMtI tArAmahena ra. zAhu sa Ajaka ke. pI. zAha nirubahena esa. zAhu maMtrIe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA1-1-89 vAyu, A strIne kAmadhenu pAsethI kAM ra che- nirUpaNAmAM, va jAmAM paNa. jANe jinahaSariviracita ArAmazobhAcaritra 0 jayaMta koThArI saMskRta-prAkRtamAM ArAmazobhAviSayaka je kathAnake maLe zabdabhaMDArabhayuM che, te pahelIvAranA nagarapraveza-utsavanA che te bahudhA ke anya kRtimAM draSTAMta tarIke prayojAyela maLe varNanamAM vadhAre vIgate dAkhala karI che. che. jinaharSasUrinI kRti evI rIte racAyelI nathI. e svataMtra vaccevacce alaMkAronI madadathI caritra-bhAva-vicAradine kAvyakRti che, saMskRtamAM 453 kaDInI A kRti che. 1481mAM asarakArakatA apavAnuM paNa kavie karyuM che. jemake, ArAmaracAyelI che. kRti haju sudhI aprakAzita che. lA. da. bhAratIya zebhAe mAtra udyAna mAgyuM tethI nAgadeva vicAre che ke A saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanI hastaprata kramAMka 26863ne te kalpadruma pAsethI bera ane kAmadhenu pAsethI kAMjI mAgavA. AdhAre ahIM eno paricaya Ape che. jevuM kahevAya, A strIne kaI addabhuta mAgatAM na AvaDyuM. A kRti saMpUrNapaNe saMdhatilakasUrinI kRtine anusare che- patnInI AvaDatanI prazaMsA sAMbhaLIne rAjI thayelA brAhmaNa vize nAmakaraNamAM, kathazamAM, bhAvanirUpaNamAM, varNanamAM ane kavi kahe che ke zlAghArUpI meghadhvani sAMbhaLIne meranI peThe brAhmaNa ukita chaTAmAM paNa. jANe ke prAkRta kRtine saMskRta anuvAda ne prasanna thaze. kuladharakanyAnA zIlaprabhAva vize kahe che ke ene. hoya! jinaharSasUrie AraMbhamAM samyaktvavicAra Alekhe che zIlathazauhaMsa vizvamAnasamAM khele che. " ane jinaguruvaiyAvaccanA viSayamAM A kathA dRSTAMta tarIke kavinI eka bIjI vizeSatA te sadaSTAMta subedhavacananI kahI che te paNa saMghatilakasUri emane mULa ta che te gUMthaNI che. aparamAnI kuTilatAne anulakSIne kavi zrIniMdAmAM batAve che. sarI paDe che ane kahe che : vazIbhUla, dAtaraDA, mRgaziganA. agnizarmAnA gAmanuM nAma ahIM "agastivilAsa' che. jevI kuTilatA strIne vidhi pAsethI ja maLI che; vidhAtAe kusada dezano ullekha nathI. A jAtanA ullekhomAM hastapratanI ene zaMkhanA jevI banAvI che-aMdara viSAkAra, paNa bahArane. bhraSTatA paNa kAraNabhUta heya. AkAra suMdara; bhAre kapaTapUDI kAminInuM caritra buddhivate. A kavacita ahIM thoDI vizeSa vigataspaSTatA maLe che. paNa samajI zakatA nathI. putradazana sa sAramAM sauthI abhISTa che jemake vana laine cAlatI vidyA prabhA devatA nathI evA ema batAvatA pirANika dAkhalAo kavi Ape che ane eka nirNayanA samarthanamAM ahIM enA paga jamInane aDake che e subhASita rajU kare che-jagatamAM caMdana zItaLa gaNAya che, nirIkSaNa paNa mUkavAmAM AvyuM che. vIgatapUraNa caritra enAthI caMdra vadhu zataLa che ane caMdrathIya vadhu zItaLa che. nirUpaNa AdimAM paNa thAya che. jemake, sukhazIlA aparamAne putrAliMgana. tAMbUla khAI besI rahetI batAvI che. kRtrima vilApa karatI bhikSAne prasaMge upasthita thatAM patipanIne karmavicAraveLA ene mAthuM phUTatI, kasa teDI nAkhatI, jamIna para ALoTatI karatAM kavie batAvyAM che. kamaM prabhAve brahmA, viSaNu, maheza, batAvI che. putrane ramADatI ArAmazobhA ene caMdanane lepa sUrya vagerene zuM zuM karavuM paDe che (brahmA kuMbhAranI peThe cAkaDe. kare che evuM paNa A kavi noMdhe che. kuladhara pAse AvelA naMdanane calAvyA kare che !) tenA kavi tyAM dAkhalA Ape che. ane kavi mAtra pathabrAMta nahIM, daridra, dubala, sudhAkrAMta paNa kahe che. vasiDe jene lagnamuhUrta ApeluM te rAmane paNa vanamAM javAnuM A keI mahattvanI bAbata che evuM na kahI zakAya, paNa thayuM ema kahI grahonuM nahIM paNa kamanuM baLa che ema emAM kavisvabhAvanuM sUcana te joI zakAya. batAve che. paNa pachI patityakata kuladhara kanyAne saMdarbhe kavi kavinI vizeSatA che te emanA varNanarasamAM che. emaNe puruSArthane niravakAza karI detA vidhibaLanAM ghaNAM dRSTAMta Ape che. kevAM majAnAM draSTAMta emaNe bhegAM karyA che ! -vAgarikone saMghatilakanAM saghaLAM varNane sAcavyAM che-AraMbhamAM vyatireka pAza chedIne, dAvAnaLabharelA vanamAMthI nAsI jaIne, vyAdhanA alaMkArathI thayeluM viluprabhAnuM varNana jatuM karyA jevuM kayuM che te bANanI rasImA kudAvI jaine mRgale kuvAmAM jaI paDe ! virala apavAda che-te uparAMta pitAnA taraphathI varNano umeya che ke varNaviratAra karyo che. evuM eka atyaMta noMdhapAtra bhUkhyA karacalAe kara DigyAmAM kANuM karyuM ane e jaI paDe bhagnAza sApanA mukhamAM ne eNe karelA mArge sApa bahAra varNana grISmanuM che, je A kavi pahelI vAra Ape che. nIkaLI gayo ! vagere. kavie saMta mahimAnAM jANItAM subhApathikane patA zeSa ane kAdavavALAM palvalemAM bharAI beThelI Sita paNa uddadhRta karyA che. gAyabheMsanA ullekha "duSTa rAjA je sUya vasu dharAne bALe che' jevuM cIlAcAlu upamAcitra, te "dhULarUpI nathI ujharaDA kavacita kavie zabdacamatkRti paNa karI che. vidyatrabhAnuM pUrvapADatA saLagatA pavanonuM marmasaghana rUpakacitra-A badhAMthI nAma pheravIne ene "apUrva" nAma ApyuM ema kahevAmAM 'apUrva garamInA eka chatra sAmrAjyane sarasa uThAva maLe che. rAjAe para zleSa che pahelAM nahotuM evuM eTale ke bIju, ane avanavIna, joyelI vidyutaprabhAnuM varNana paNa ahIM umerAyeluM che, asAdhAraNuM. rAjA ArAmazobhayA amazebhayA saha" nagara paraMtu emAM "mukhathI caMdrane jIte che jevA paraMparAgata vyatireka tarapha gaye ema kahevAmAM yamakanI racanA che-"udyAna jenI zobhA che alaMkArathI sarva aMgenI vAta karavAmAM AvI che. putrajanma evI ArAmazobhAnI sAthe e tyAM artha che. pachI kRtrima ArAmazobhA nagaramAM Ave che tyAre A kavie ema kahI zakAya ke jinaharSasUrie A sthAne kavitvane pharI vAra nagarazebhA ane svAgatatsavane varNavavAnI taka lIdhI tema lekabhogyatAne patIke puTa Ape che. e rIti kRti. che. sainyanA paDAvanA varNanane kavie alaMkAramaMDita ne paraMparAmAM judI tarI Ave che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-19 prabuddha jIvana makarasaMkrAMta ne utarANu baMne eka ja che kharAM? pravINacandra jIpala jAnyuArI mAsanI 14mI tArIkha eTale makarasaMkrAnti Ama hakIkatamAM uttarAyaNane makarasaMkrAMti A khagoLautarANa, e niyama jANe ApaNe svIkArI lIdho che. paNa zAstranI ghaTanAo che je anivArya paNe eka ja divasa thAya, bahu ochAnA khyAlamAM haze ke A tArIkha makarasaMkrAti mATe evuM banatuM nathI. varSo pahelAM koI eka jamAnAmAM AvuM lAMbe gALe badalAtI rahe che. evuM na hota te eka jamAnAmAM banatuM rahyuM hoya tene laine kadAca, A paraMparA zarU thaI kavizrI dalapatarAme lakhyuM na heta ke- 'varasa besatAM bAramI, hoya ne tene anusarIne ApaNe eka ja divasane AvA bane tArIkha te sakrAMti !' nAme oLakhatA thaI haIe! sAmAnya rIte hamaNAM 14mI tArIkhe AvatI makarasaMkrAMti pRthvI para uttara ne dakSiNa tarapha sUrya je sImA sudhI 1976mAM 15mI tArIkhe avI hatI-enI tyAre ghaNAne navAI jaine pAcho phare che (pharate lAge che, tenI vyavahAru gaNatarI lAgI hatI ! paNa haju sarerAza te e jAnyuArInI 14mIe mATe khagoLazAstrIoe pRthvI para uttara ne dakSiNamAM AvI. mIo ja Ave che. jene TUMkamAM ApaNe "saMkrAMta' nAme paNa biMduonI be ADI rekhAo kalapI che je akSAMzarekhAo eALakhIe chIe. kahevAya che. uttara goLArdhamAMnI AvI rekhA "karkavRtta kahevAya che ne dakSiNa goLArdhamAMnI AvI rekhA makaravRtta Ane ApaNe pataMgadina paNa kahIe chIe. kahevAya che. A divasane ApaNe utarANa paNa kahIe chIe. A - sUrya A rekhAo sudhI AvIne pharI jAya che sAmI "utarANa zabdanuM mULa saMskRta rUpa che "uttarAyana'! -eTale dizAmAM "ayana' kare che (karate lAge che, eTale A rekhAo te uttara-ayana ! uttara tarapha javuM te -- uttara taraphanuM prayANa. ayana' rekhAo nAme paNa oLakhAya che. A 'makarasaMkrAMti'ne 'uttarAyaNa" nAme Ama to khagaLa aMgredamAM AvI ayanarekhA pika' nAme oLakhAya zAstranI paribhASAnA zabdo che. che (makaravRtta, 'Trapika opha kemikAna ane karkavRtta. Tropika epha kensara nAme oLakhAya che.) A Tropika ne ayanarekhA varSamAM be vAra ApaNane sUryanI gatinI dizA badalAtI nAme samajavA ne sarakhAvavA jevAM che. lAge che. sUrya uttarathI dakSiNa tarapha jAya che ne tyAM dakSiNa A aMgrejI TROPIC zabdanuM mULa grIka bhASAmAM cheH mAMnA enA chellA biMdu para pahoMce che te pachI e uttara TROPOS eTale pharI javAnI, vaLI javAnI kriyA A tarapha javAnI zarUAta kare che evuM lAge che !) A "uttaraayana" eTale ke 'uttarAyaNa" thayuM. A ja rIte uttara zabda leTina bhASAmAM TROPICUS rUpa dhAraNa karyuM, je dizAmAMnI enI gatinA aMtima biMdu sudhI pahoMcI e parathI phrenca dvArA eNe aMgrejImAM TROPIC rUpa dhAraNa karyuM. dakSiNa tarapha javAnI zarUAta kare te dakSiNAyana."6uttarAyanane ApaNe vyavahAramAM utarANu" nAme oLakhIe chIe. A 'pikI eTale e sImArekhA, jyAMthI surya para vaLI jAya che - pharI jAya che, eTale ke ApaNI bhAratIya makarasaMkrAMti ke saMkrAMta te ja uttarAyaNa ke utarANa evuM dakiTanA abhigama pramANe jawAMthI - je sImArekhAthI sUrya ApaNe jANIe chIe,' ema kahevA karatAM "mAnIe chIe sAmI dizAmAM ayana' kare che te--ayanarekhA' ! ema kahevuM vadhu yogya che. vyavahAramAM bhale ApaNe e baMnene ekaja mAnIe ne ujavIe paNa khagoLavijJAnanI daSTie vizvanA judA judA - dura duranA pradezamAM thayelAM AvAM te A baMne anivAryapaNe eka ja divase banatI ghaTanAo nAmakaraNanA abhigama bhale bhinna hoya paNa vAta te eka ja kare che je vaijJAnika hakIkata che. nathI ja ! pahelAM te eka vAta samajI laIe ke sUrya pate uttara zrI selI sarAbajInuM pravacana ke dakSiNa dizAe jatA nathI. pRDhavInI dharI 23.12 aMza saMdhanA upakrame zrI selI je. serabajInA pravacanane namelI rahe che; tethI pRthvI sUryanI AsapAsa bhramaNa kare tyAre nIce mujaba kAryakrama yojavAmAM Avyo che. Ane laIne ApaNane sUrya sApekSa daSTie uttara ke dakSiNa an : Whither Democracy in India ?' " tarapha jatA lAge che. tArIkha : semavAra, tA. 9mI jAnyuArI, 1989 hakIkatamAM tenuM Ama uttara tarapha javAnuM (lAge che, te) samaya : sAMjanA 6-15 kalAke DisembaranI 22mI tArIkhathI zarU thAya che. eTale kharuM sthaLa : inDiyana maracanTasa cembara-kamiTirUma, carcageTa uttarAyaNa-uttaraayana tA. 22mI Disembare zarU thAya che. | mubaI-40002 0. have makarasaMkrAMti eTale zuM? sUrya pharate pharate A kAryakramanuM pramukhasthAna zrI amarabhAI jarIvAlA lemakararAzimAM praveze te makarasaMkrAMti che sUryane Ama - rasa dharAvatA bhAI-bahenone padhAravA nimaMtraNa che. makararAzimAM praveza. (lagabhaga) 14mI jAnyuArIne divase . thAya che. je lAMbe gALe-ApaNe prAraMbhamAM joyuM tema-badalAya nirubahena esa. zAhu che paNa khare! maMtrIe . che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana (pRSTha 2 thI cAlu) sva. umAzaMkara jozI maLIzu.' emaNe kahyuM. 'e leAkAe mAruM nAma jAhera karI dIdhuM che, paraMtu meM ka MI saMmati ApI nathI. meM spaSTa nA lakhI dIdhI che, ane huM muMba! javAne nathI. munazInI SaSThipUrtimAM te meM bhAga na lIdheA hAya te......nI suvaNu jayaMtImAM bhAga levAnI zakayatA ja kayAMthI hoya? huM AvI ujavaNImAM mAnatA nathI ane khIjAenI tevI ujavaNImAM zakya hoya tyAM sudhI bhAga paNa nathI lete, A bAbatamAM, khAsa karIne AtmazlAdhAthI para rahevAnI bALatamAM, temanI viziSTa draSTi hatI. UPASINOR OTHE Ber: SANSKRITI 26, Sardar Patel Nagar, AHMEDABAD-380006 umAzaMkara sAhitya pariSadanA adhivezanamAM avazya upasthita rahetA ane nAnAmeTA aneka sAhityakAronI sAhitya pravRttithI paricita rahetA. perabaMdaramAM gujarAtI sAhitya pariSadanA adhivezana vakhate mArA utArA bIjAM badhA pratinidhi sAthe hatA ane umAzaMkarane utAre eka gesTa hAusamAM hatA. te vakhate umAza kare sthAnika kAryakartAone sUcanA ApIne mArA utArI peAtAnI sAthe gesTa hAusamAM rakhAvyA hatA. be divasa satata emanI sAthe rahevAnuM thayuM. mArA pI eca. DI.nA abhyAsaviSaya naLadamayaMtInI kathAmAM emane paNa bahu rasa hate. te vakhate kavi bhAlaNanA kahevAtA bIjA naLAkhyAnanI banAvaTa kevI rIte thai che tenI aa ikhatIe me' jyAre emane batAvI tyAre tee khUba rAjI thayA hatA. umAzaMkara jyAre kAi kA"krama mATe mukhamAM Ave tyAre emane maLavA mATe samayanI ghaNI kheMca rahe. keTalIkavAra te jAhera kAyakramane aMte emane maLavA eTalA badhA sAhityakAre, mitrA, cAhakA hoya ke mAMDa be miniTa paNa vAta karavAnI maLe te maLe. para Mtu emane nirAMte maLavAno eka upAya te sTezana upara jai TrenanA mAmAM maLavAnA hatA. tema amadAvAda pAchA pharatA hoya tyAre khambe senTrala upara TrenanA karmATamenTamAM aDadhA kalAka pahelAM te pete ghaNuM kharuM ekalA kheThA heAya. AvI rIte embe senTrala sTezana para temane keTalIya vAra maLyo chuM. eka vakhata e rIte temane maLavA citra bhi lagna ticki I contin bambh, ci zailA zAha sAthe vAtacIta karatA umAzaMkarabhAi tathA emaNe ci. zaizailajAne saMskRta zlokamAM lakhelA patra tA. 1-1-89 ko taMtrI : kRti 31, jhADA Dema nara aA ghaTa 'dillI mumbAI vimAnayAtrAsam _ * - * 127.7 prathamA madhyamAyA~ tvaM parIkSAyAM tu raajse| sadApriyA sarasvatyAH saMprasAda samApnuti mumbApuryAM vasiSyapi ko bhinnai divasAna h| pUjya mAtAmahIM use pitarau bhrAtaraM tathA / bhaTTa kakSya bhavato darzanArtha bhUlir gRham AgamiSyAmi, na puna nivAsAdeti zaila joga gurakhe taba sanmitranarmadAzaMkarAya ca / hisauhArdapUrNo'yaM namaskAro vidhIyate // zubhAkAMzI umAzaMkara goreyupAGkana mATe gayA hatA tyAre saMskRtanA adhyApaka pati zrI nama dAzaMkara zAstrI paNa tyAM AvelA. temanI sAthe umAzakara sarakRtamAM vAtacIta karatA. te vakhate umAzakare mane bhalAmaNu karatAM kahyuM ke have te muMbamAM skUla-kAlejamAMthI saMskRta bhASA nIkaLatI jAya che. tame tamArAM ane bALakAne atyArathI ja saMskRta bhASA zIkhavavAnuM cAlu karI de. vaLI e zIkhavavA mATe tarata emaNe emanA vatananA mitra nama dAza kara zAstrIne bhalAmaNa karI. e samayathI zAstrIjI niyamita amArAM ane satAnene sa MskRta bhaNAvavA mATe ghare AvavA lAgyA ane traNeka vaSa'mAM te| amArI putrI ci. zailA saMskRta bhASAmAM vAtacIta ane bhASaNa paNa karavA lAgI hatI. enI A pragati joi umAza karane ghaNA haSa thayeA hateA. temaNe zailajAne saMskRtanA mahAvarA cAlu rAkhavAnI bhalAmaNa karelI ane dAkhalA ApatAM kaheluM ke potAnI putrI svAti speniza bhASA saDsa zIkhI hatI, paNa have bhAratamAM mahAvaro rahyo nathI eTale bhUlavA lAgI che. tee zaulajAne kayAreka saMskRtamAM zlokarUpe patra lakhatA. zailajA iMglenDa yurepanA pravAsethI pAchI AvI tyAre emaNe lakhyu hatu : satputra zailane devabhASAvidyA vibhUSite / tanme kathaya yat prAptaM tatrAhu-laMdezadarzane // ci. zelA muMbaO yunivarsiTImAM inTara Asa (madhyamA)nI parIkSAmAM vIsa hajAra vidyAthI'emAM prathama nabare AvI e samAcAra jANIne peAtAne Anada nIcenA zlokamAM vyakata karatA patra emaNe ci. zailajAte lakhyA hatAH prathamA madhyamAyAM tvaM parIkSAyAM tu rAjase / sadApriyA sarasvatyAH saMprasAdaM samApnuhi // mumbA vasiSyAmi kAMzcid vai divasAnaham / pUjyAM mAtAmahIM vatse pitarau bhrAtaraM tathA // madre kathaya bhavatAM dazanArthaM kvacid gRham / AgamiSyAmi na punara nivAsayeti zailane // gurava sanmitranarmadAzaMkarAya ca / sneha-sohArdapUrNo'yaM namaskAro vidhIyate // - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. tA.1-189 prabuddha jIvana 53: vaDedarAnI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTImAM gujarAtI yAda rahetAM. emanI ramRti mAtra graMthe pUratI ja nahi, vibhANa thaye te vakhate prophesaranA hoddA mATe gujarAtamAMthI vyakti ane prasaMga mATe paNa eTalI ja tAjI rahetI, . kesaNu - che tenI vicAraNA cAlelI ane haMsAbahena mahetA te eka vakhata umAzaMkara amArA ghare AvyA hatA tyAre tathA ramaNalAla vasaMtalAla desAinI IcchA evI hatI ke e eTalA prasanna hatA. thoDIvAra vAtacIta thayA pachI meM sthAne umAzaMkara Ave te sAruM. paraMtu umAzaMkare kaheluM ke pote kahyuM, 'A vakhate tame bahu prasanna dekhAtA nathI." tyAre emaNe arajI nahi kare. pitAne nimaMtraNa ApavAmAM Ave te kadAca kahyuM, "sAcI vAta che. mane svAtinI ciMtA che. e dilhImAM teo svIkAre. yunivarsiTInA niyama anusAra arajI karavI ekalI rahe che. thaDA divasa pahelAM e bhaNAvavA gaI hatI anivArSa hatI, eTale umAzaMkare arajI karI nahi. ane tyAre enA gharamAM cerI thaI. emAM enI keTalIka sArI mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTImAM umAzaMkara joDAyA nahi. managamatI sADIo paNa cerAI gaI che. ceArInI A ghaTanAthI paraMtu gujarAta yunivarsiTImAM jyAre gujarAtInA prephesaranI svAti asvastha thaI gaI che. mAre amadAvAda jaI tarata pisTa jAhera karavAmAM AvI te vakhate ghaNA mitro ane dilhI javuM che" meM hyuM, 'tame have rAjayasabhAmAMthI nitta vaDIlanA dabANane vaza thaI umAza kare gujarAta yunivarsiTImAM thayA eTale tamAre dilhI rahevAnuM khAsa kAraNa rahyuM nahi. arajI karI hatI. teo yunivarsiTImAM joDAyA ane guja- naMdinI amadAvAdamAM tamArI sAthe che, te vAtane pazu rAtInA adhyApaka tarIke ghaNAM varSo sudhI kAma karyuM ane tyAra amadAvAda bolAvI le ne ?' emaNe kahyuM, 'paNa e mATe pachI e yunivarsiTImAM upakulapati tarIke paNa temaNe sevA svAtine amadAvAdamAM ene yogya nokarI maLavI joiene?" ApI. yunivarsiTImAM e sthAne AvyA pachI umAza karanI meM kahyuM'tame dhAro te svAMtine amedAvAdamAM keipaNa sArI javAbadArIo, sabhAo, saMpa, pravRttio eTalAM badhAM vadhI jagyAe yogya nokarI apAvI zake. tamAruM kAma karavA sau koI gaI ke pachIthI emane nirAMte maLavAnuM durlabha rAjI hoya. paraMtu umAzaMkare niruttara rahyA. emanA mananA thavA lAgyuM. ghaNe ThekANe hAjarI ApavAnI hoya, bhAvane huM samajI zako. pitAnA kAma mATe koIne kazuM ja samaya sAcavavAno hoya ane kAma karavAnAM hoya eTale icchA na kahevuM evI pitAnI prakRtine teo choDavA icchatA hevA chatAM paNa te badhAnI sAthe pahelAMnI jema mukta na hatA. meM kahyuM, "ame, keTalAka mitre A bAbatamAM e manathI haLImaLI zakatA nahotA. amRtasaramAM pI. I.ena.nA javAbadArI upADI laIe? paraMtu te mATe paNa temaNe bahu saMmelanamAM teo nirAMte maLyA tyAre e vize meM emanuM utsAha darzAvyuM nahi. Avo ke AvAsa temane game paNa dhyAna doreluM, muMbaImAM amAre ghare utaravA mATe sanA- nahi. khumArIbharyuM jIvana teo zA mATe choDe ?' , ' ' bahene ApelA vacananI yAda apAvelI ane pite vacana jarUra ' umAzaMkara prAmANikatA ane vyavahArazaddhinA AgrahI pALaze evI khAtarI ApelI. haMtA, muMbaI yunivarsiTImAM Thakakara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAna muMbaImAM umAzaMkara Ave tyAre umedabhAI maNiyAra, ApelAM tyAre te lekhita svarUpe nahotAM ApyAM eTale emaNe vADIlAla DagalI ke anya koInA dhare Utare. amArA ghare puraskAra levAno inkAra karelo. pachI jayAre rekaTara che. DI. UtaravA mATe agAuthI ame patra lakhatA tyAre traNekavAra parIkhe batAvyuM ke niyamamAM lekhitanuM koI baMdhana nathI tyAre teo amArA ghare UtarelA, "amAruM ghara nAnuM che e puraskAra svIkAreluM. '' : ' eTale, agavaDa te nahi paDe ne? ema ame pUcheluM . eka vakhata mAre ghare hatA tyAre ke saMsthAe emane ' tyAre emaNe kaheluM ke "mANasane sUvA mATe cha phUTanI ghaNAM badhAM pustaka bheTa hatuM. meNAM meTAM baM thaze. jagyA joIe. eTalI ja maLI rahe tyAM game te amadAvAda javAnA hatA tyAre mane kahyuM, ramaNabhAI ! ApaNe sthaLe UtarI zakAya. umedabhAInA ghare ja huM UtarI zakuM te sTezane aDadhe kalAka vahelA poMcavuM che. sAmAnanuM vajana tamArA ghare UtaravAmAM ke prazna ja na hoya' sAdAIthI karAvavuM che." meM kahyuM, 'pharsTa kalAsamAM ATale sAmAna te laI jIvana jIvavAnI emanI pAse sarasa kaLA hatI. jaI zakAze.' emaNe kahyuM, 'chatAM zaMkAmAM na rahevuM. eka kile. chelle umAzaMkara amAre tyAM AvelA tyAre ziyALAmAM jeTaluM vajana vadhAre hoya te bhale koI ApaNane kaI na dilahIthI AvelA hovAthI garama lAMbo keTa ane buTamejA pUche; paNa ajANutAM ApaNe gunegAra thaIe. mATe vajana paherIne AvelA. paraMtu muMbaImAM jarApaNu ThaMDI nahi. paMkhA karAvIne ja javuM che.' cAle. be divasa rokAyA pachI umAzaMkara . amadAvAda vimAnamAM - umAzaMkara jayAre maLe tyAre pravAsanI ghaNI vAta nIkaLe. javAnA hatA. ame eraporTa upara mUkavA mATe nIkaLyA. teo dareka vakhate kera kare ke pravAsanA anubhave-saMramaraNe the gayA tyAM emane yAda AvyuM ke garama keTa ane buTa- tarata lakhI levAM joIe. pravAsa-anubhavo lakhavAnI bAbatamAM mejA re bhulAI gayAM che. samaya te haju hAthathAM te pitAne ja dAkhale ApatAM temaNe kahyuM ke "juone ! mArA eTale ame pAchA pharyA ane paTa tathA buTamejA lai pitAnAM pravAsanAM saMsmaraNe lakhavAnuM keTalAM badhAM varSothI dilAtuM lIdhAM. tyAre umAza kare kaheluM ke have vRddhAvasthAnA kAraNe jAya che !" yuropanA pravAsethI ame pAchA pharyA hatA ane rakRti upara asara thavA lAgI che." jo ke emaNe ema kahyuM mAre tyAra pachI emanI ja bhalAmaNathI eraTreliyA javAnuM, hatuM te paNa emanI smRti te jIvananA aMtima divase sudhI hatuM. tyAre emaNe tarata mane tA. 16-7-'97nA patramAM eTalI ja sateja rahI hatI. umAzaMkara ghaNuM kharuM patronA lakhyuM hatuM ke 'prabuddha jIvana'mAM tamArA sukharUpa pAchA pharyAnA javAba lakhatA nahi.paraMtu patra lakhanAra betraNa varSe paNa koI vigate samAcAra vAMcI prasannatA thaI. badhAM khUba khUma sabhAmAM ke bIje kyAMya maLI jAya to e patranI vigata emane tAjAM, manathI ne cittathI thayAM haze ! tame te tarata yAda hoya. keTalA badhA kuTuMbanA badhA ja sabhyanAM nAma temane pUrva tarapha pravAse cAlyo pravAsavarNano TUMko paNa tarata Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-89 lakhI devAM sArAM. pachI rahI jAya che. ghaNIvAra te navA jANe baMnene pitAnA mananI vAta kazI ja chUpAvavAnI na heyapravAsa kheDavAmAM. pAsapeTanI pAMkhe ane pradeze jayavijayanA" kaTAkSa paNa kare. A be mitronuM AvuM nikhAlasa milana-mArA e be mArA pravAsa-pustakanA lekhanamAM A rIte umAzaMkaranI mATe navuM hatuM. baMne vaDIlo sAthe pUrI amISma hatI. preraNa rahelI che. eTale temanI spaSTa vAtacItamAM mArI uparithatine temane eka vakhata huM umedabhAI maNiyArane maLavA gayo tyAre kaze ja vAMdho nahote. teoe uccArelA abhiprAya mArI 'saMskRti'nI vAta nIkaLI. temaNe mane kahyuM. "saMskRti baMdha karavAne pAsethI kayAMya jaze nahi tenI paNa temane khAtarI hatI. vicAra umAzaMkara kare che, kAraNa ke grAhake bahu ja ochA che. pAchA pharatAM umAza kare kahyuM, 'huM muMbaI AvuM tyAre saMrakRti' mATe ApaNe muMbaImAMthI baso-traNase navA grAhake mana haLavuM karavA umedabhAIne acUka maLuM. keTalIkavAra je karI ApIe te "saMskRtine vAMdho na Ave.' jAheramAM ke bIjI koI vyakita pAse koI ghaTanA ke vyakti e mATe mArAthI banatI sahAya karavAnuM ane bAra mahinAmAM vize je ke abhiprAya che ke mAhitI uccArI na zakAya keTalAka sakhAvatI bhAionI sahAyathI base jeTalA navA te huM umedabhAI AgaLa avazya raju karuM. mArI grAhakanuM lavAjama bharavI ApavAnuM meM vacana ApyuM ane pravRttio vize ke lakhANe vize bIjA saunA praza sAe dizAmAM keTaluMka kAma paNa karyuM. tyArapachI umAzaMkara tmaka abhiprAya ja che. umedabhAi mane sAcI kera jyAre muMbaI AvyA tyAre mArA ghare emanI karI zake. te jANavAne mATe paNa huM usuka houM. umedabhAi pAse meM ane umedabhAie te mATe prastAva mUko. yAda rAkhIne badhI ja vAta kare. sAhityajagatanA ke sAmAjika umAzaMkare te mATe spaSTa nA kahI. temaNe kahyuM, jAhera jIvananA Under Currents umedabhAI pAsethI saMskRtine mAre AvI rIte jivADyuM nathI. saMskRti pitAnuM jANavA maLe ghare vastusthiti upara vadhu prakAza paDe." bhAga haze tyAM sudhI cAlaze. saMskRti baMdha thAya tethI mane kaMI kSebha thaze nahi. meM ghaNAM varSa sudhI ekale hAthe imarajansI vakhate umAzaMkara bahu vyAkuLa rahetA. muMbaImAM calAvyuM che, peTa khAIne paNa calAvyuM che. jIvananA aMta jaina yuvaka saMghanA upakrame traNa vyAkhyAna ApavA mATe emaNe mane saMmati 52 ApI hatI ane tArIkhe paNa chapAI sudhI e calAvavuM ja joIe e Agraha zA mATe rAkho ? 'saMskRti" e Mass mATenuM nahi, paNa Class mATenuM gai hatI. paraMtu ImarajansI jAhera thayA pachI umAza kare e sAmayika che, eTale enA grAhake ochA ja hovAnA e kAryakrama mATe nA pADI hatI ane kahyuM hatuM ke jyAM sudhI Imarate pahelethI ja e zarU karyuM tyArathI ja nakakI hatu. jansI che tyAM sudhI huM jAheramAM belavAnuM TALuM chuM, kAraNa ke eTale saMskRti baMdha thAya tenA mATe aphasosa karavAno mukta manathI belI zakAtuM nathI. mArA vakatavyamAM sarakAra viruddha vAta AvavAnI che evuM nathI, paraMtu vANI upara na hoya.' saMskRti calAvavA mATenA temanA AvA nispRha jANe bhAra hoya tevuM lAge che. te samaye emaNe rAjyasabhAmAM ane samatvayukta vicAro jANyA pachI amAre vizeSa kaMI paNa pitAne Akroza vyakata karyo hate. e divase mAM umAzaMkara kahevAnuM rahyuM nahi. saMskRtinA navA grAhake banAvavAnI yojanA keTalA badhA saMvedanazIla hatA tene eka prasaMga umedabhAI maNiyAre meM ane umedabhAie umAzaMkaranA kahevAthI paDatI mUkI hatI. kahyo hato. umAzaMkara ane umedabhAI vAlakezvaranA rastA uparathI muMbaImAM Ave tyAre umAzaMkara game teTalAM rokANamAM cAlyA jatA hatA, evAmAM sAIrana vAgI ane khabara paDI .vyasta hoya te paNa umedabhAI maNiyArane maLavA mATe acUka ke IndirA gAMdhI e rastethI pasAra thaI rahyAM che. e samAcAra samaya kADhe. eka vakhata mArA ghare jyAre utaryA hatA tyAre eka jANatAM ja umAzaMkara jhaDapathI mukhya rastAthI thoDA dUra cAlyA kAryakramamAMthI pAchA pharatAM amane lagabhaga rAtanA agiyAra vAgI gayA. e joI umedabhAI te vicAramAM paDI gayA. IndirA gayA hatA. rastAmAM temaNe mane kahyuM, "ApaNe umedabhAinA gAMdhInI meTaragADI pasAra thaI gaI eTale umAzaMkara pAchA ghare jaizuM? tamane meDu te nathI thatuM ne?" AvyA. umedabhAIe pUchyuM ke tame kema Ama karyuM ?umAzaMkare - meM kahyuM, "nA mane evuM nathI thatuM. paraMtu agiyAra kahyuM, "je bAie AkhA dezanI buddhimattAnuM apamAna karyuM vAgI gayA che ane emanA ghare pahoMcatAM sADA agiyAra che, te bAIne cahere paNa ApaNI najare zA mATe paDavA thaze. teo sUI gayA haze.' daIe ?' umAzaMkaranI imarajansInA vakhatanI sthala ane - umAzaMkare kahyuM, 'umedabhA sAmAnya rIte vahelA sUtA sUkSma vyAkuLatA kevI hatI te A prasaMga darzAve che. nathI. ane sUI gayA haze te ApaNe emane uThADIzuM. mitra umAzaMkaranAM kuTuMbIjane, sagAMsaMbaMdhIo, mitra vagere tarIke eTale ApaNane hakaka che." aneka vyakitae karatAM amAre saMbaMdha keTalo badhe e hatuM, ame umedabhAInA ghare pahoMcyA tyAre teo pathArImAM tema chatAM umAzaMkaranA Ama, keTalA badhA prasaMge najara sAme ADA paDayA hatA. jAgatA hatA. gharanI lAITa cAlu hatI. taravare che ! satata paribhramaNazIla rahenAra ane satata aneka umAzaMkarane joIne umedabhAi tarata beThA thayA. utsAhamAM AvI vyakitaonA saMparkamAM AvanAra, satata tAjagIsabhara evA gaze. pararapara vAta cAlI. vidyAbahene amArA mATe cA emanA vyakitatvanAM vividha pAsAMne paricaya ke anubhava anekane mUkI. lagabhaga doDha kalAka vItI gaye. miniTe miniTe khaDakhaDATa thaye haze! preraNAstrota samAna emanA jIvanamAMthI yAcita 'hasavAnuM thAya e te kharuM ja, paraMtu umedabhAI ane umA- preraNA grahaNa karI emanA bhavyAtmAne zraddhAMjali apIe ! zikAra bane pitAnA taddana nikhAlasa abhiprAye paNa vyakta kare, - ramaNalAla cI. zAha mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI -4 0004, Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: phrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400004 . Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MR. By/ south 54 Licence No. 1 37 has : :435 ET ' TI prabuddha jIvano ' ITT TT TTT HI, T varSa: 20 aMka: 18 : 'T muMbaI, tA. 16-1-1989 : muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhatra vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rUA. 300 - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha . pU. gaNivarya mukitavijayajI (maLacaMdajI) mahArAja ' ravivAra, tA. 8mI jAnyuArI, 1989nA roja dIkSA levAnI bhAvanA thaI. mAtA-pitAe e prastAvane pAlitANAmAM mukitacaMdra zramaNa ArAdhanA TrasTa taraphathI zAsana anumodana ApyuM. ' prabhAvaka gacchAdhirAja zrI mukitavijayajI gaNivarya zrI soLa varSanI uMmare vi. saM. 1902mAM RSi buTerAyajI mULacaMdajI mahArAja) nI ravagarahaNa zatAbdIno kAryakrama pAse mULacaMde dIkSA lIdhI ane te mULacaMdajI svAmI banyA. pa. pU. zrI yazadevasUrijI, pa. pU. zrI caMdrodayasUrijI, pa. pU. e divasomAM paMjAbanA sAdhuomAM buTerAyajI mahArAjanuM hemaprabhasUrijI, pa. pU. zrI jaMbUvijayajI mahArAja, nAma ghaNuM moTuM hatuM. cAritranA pAlanamAM teo atyaMta pa. pU. sAvIzI' jJAnazrIjI mahArAja vigerenI nizrAmAM zuddha hatA. zAstrone ghaNe UMDe abhyAsa emaNe karyo hate. ujavAyo hato. e prasaMge upasthita rahevAnI ane pUjya emanI jJAnanI bhUkha ghaNI meTI hatI. teo janme jATa mULacaMdajI mahArAja vize prAsaMgika vakatavya rajU karavAnI mane kAmanA hindu hatA. saMskRta bhASAnuM jJAna temane nAnapaNa taka sAMpaDI hatI. paNathI ja vArasAmAM maLyuM hatuM. seLa varSanI vaye dIkSA [ A prasaMge sarva vaktAoe mULacaMdejI mahArAjanA - lIdhA pachI temaNe potAnA guru ' RSi nAgaramalajI jIvana ane kArya vize sAre prakAza pADyo hate. pAse, RSi amarasiMhajI' pAse tathA zrI pUja 'A kAryakramanuM saMcAlana sthAnika adhyApaka ane vidhikAra ", " rAmalAlajI pAse Agama graMtho uparAMta vyAkaraNa, nyAya zrI jayaMtIlAla ema. zAhe kahyuM hatuM tathA bhakatAmara pUjana , vagerene paNa ghaNuM sAre abhyAsa karyo. jema jema tee vadhune vadhu abhyAsa karatA gayA tema tema zaheramAM te paNa temaNe jaNAvyuM hatuM. pAlitANA jevA nAnA kendramAM paNa . evA evA pATha vAMcavAmAM AvyA ke je vize emanA mananuM, zretAonI ghaNuM sArI hAjarI hatI. pU. mukitavijayajInA ziSya-praziSa kamalesUri, kesarasUri vagerenA samudAyanAM sAdhu-- samAdhAna keI karI zakatuM nahi. jinapratimAnI pUjA karavI sALI paNa sArI saMkhyAmAM upasthita hatAM. ke nahi tathA muhapatti meDhe bAMdhavI ke nahi te vize buTerAyajI ane emanA ziSya mULacaMdajIsvAmIe -' gaNivaryA muktivijyajI (mULacaMdajI) mahArAjane jaina ghaNAnI sAthe zAstracarcA karI, paraMtu mananuM samAdhAna zAsana upara ghaNA badhe upakAra che. emanA jaivana vize ghaNI na thatAM vi. saM. 1903mAM paMjAbamAM rAmanagaramAM rasaprada ane preraka mAhitI maLe che. e mahAna tejasvI vibhU- muhapattine daze toDI nAkhe. ethI saMghamAM ghaNe UhApoha tinA jIvananI jhAMkhI A kAryakramamAM karAvavAmAM AvI hatI. thayo hate. ahIM mULacaMdajI mahArAjanA jIvana ane kAryane paricaya pitAnI zaMkAonA samAdhAna mATe buTerAyajI mahArAje ApavAmAM Avyo che. pitAnA be ziSya mULacaMdajI ane vRddhicaMdajI sAthe gujarAta mULacaMdajI mahArAjano janma paMjAbamAM ziyALakeTamAM vi. bAju vihAra karavAnuM nakakI karyuM. eka hajAra karatAM vadhu saM. 1886mAM bhAvaDA jaina jJAtimAM upakezavaMzamAM, baraDa gotramAM mAIzane e kaThina ane ugra vihAra hatA. rastAmAM megya thayela hatuM. emanA pitAnuM nAma sukha zAha hatuM. mAtAnuM gocarI pANI paNa maLe nahi, tema chatAM teonI laganI eTalI nAma barabAi (mahatAbadevI) hatuM. badhI tIvra hatI ke badhAM kaSTa sahana karIne paNa teo amane - bALaka mULacaMda nAnapaNathI ja bahu tejasvI hate. dekhAve dAvAda AvI pahoMcyA. tyAM teo paM. zrI maNivijayajI dAdAne paNa sazakata ane pratibhAzALI hatA. pAMca varSanI uMmare ene maLyA. temanI sAthe satsaMga karyo zAstracarcA karI ane badhI nizALamAM mUkavAmAM AvyuM hatuM. nizALamAM vyAvahArika zikSaNa, zaMkAonuM samAdhAna meLavyuM. teoe prathama zajaya le uparAMta te sthAnakamAM jAya, sAmayika kare, pratikramaNa kare mahAtIrthanI yAtrA karyA pachI 5. maNuivijayajI dAdA ane thAkaDA ne mukhapATha kare. te sAdhuonA paricayamAM AvIne. pAse pharIthI sagI dakSA levAne nirNaya karyo. temanI preraNAthI ghaNA niyama le. ema karatAM mULacaMdane teoe amadAvAdathI vihAra karI zakuMjayanI yAtrA karI ane Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayuddha jIvana .. . 511 che th: 3 8 tA,26-1089 cAtumase bhAvanagaramAM karyuM. tyArapachI vi. saM. 1912mAM ane temanuM nAma muni AnaMdavijaya rAkhyA pachI temane amadAvAdamAM AvIne maNivijayajI dAdA pAse teoe saMgI ziSya na banAvatAM potAnA gurubhAI eTale burAyajI dIkSA lIdhI. buTerAyajInuM nAma buddhivijayajI, mULacaMdajInuM mahArAjanA ziSya banAvyA, mULacaMdajI mahArAjano A nAma mukitavijayajI ane vRddhicaMdajInuM nAma vRddhivijayajI eka ghaNe meTo guNa hate. eTalA mATe AtmArAmajI rAkhavAmAM AvyuM. jo ke A navAM nAma karatAM pitAnAM jUnAM mahArAje pote racelI pUjAnI. DhALamAM muktivijayajI, nAmathI ja teo vadhu oLakhAtA rahyA hatA. mahArAjane "saMprati rAjA' tarIke biradAvatAM lakhyuM che: gujarAtamAM e samaye sAcA yAgI, saMvegI sAdhuonI mutti jaLa saMpratirAnA, muni rfor saMkhyA ghaNI ja ochI thai gai hatI kaThina sAdhanA nI; mArga ane pratikULa saMjogone kAraNe samagra gujarAta, tasa og prAtA mArga vijayasaurASTra, kaccha, rAjasthAna ane paMjAbamAM maLIne mULacaMdajI mahArAje bhAvanagara, pAlanapura, vaDodarA, pacIsathI trIsa jeTalA ja saMvegI sAdhuo chUTAchavAyA zihera, pAlitANu, amadAvAda ema gujarAtamAM ghaNAM sthaLe vicaratA hatA. yati ane zrIpUjanI saMkhyA . . cAturmAsa karyA teo jJAna-yAnamAM paNa eTalA ja uttarottara vadhatI jatI hatI ane meTAM meTAM nagaromAM tenuM magna rahetA. teo sAdhu - sAdhvIone niyamita vAcanA baLa ghaNuM rahyuM hatuM. paMjAbathI. AvelA A traNa ApatA. teo roja echAmAM ochA traNa kalAka te yAna sAdhu mahArAjee jaina sAdhu saMsthAmAM eka kAMtikAraka dharatA hatAM. temaNe jayAM jayAM cAturmAsa karyuM tyAMnA saMgha pagalu bharyu hatuM ane tene lIdhe buTerAyajI mahArAja saMvegI temanAthI khUba prabhAvita thayA hatA. zihora jevA nAnA dIkSA dhAraNa karyA pachI jayAre paMjAba pAchA pharyA tyAre tyAM kSetramAM paNa temanA cAturmAsathI vAtAvaraNuM ghaNuM ghaNA khaLabhaLATa macI gayA hatA. emanA prabhAvathI tyAra pretsAhita thayuM hatuM. zihoramAM teo pAsenI eka TekarI pachI paMjAbanA vatanI ane janma brahmakSatriya evA AtmA (je zatruMjayanI marudevA TuMka tarIke oLakhAya che.) upara rAmajI mahArAja ane emanI sAthe 18 sAdhuo paNa paMjAba bapore sthAna dharavA jatAM. mAMthI vihAra karIne gujarAtamAM AvyA ane teoe paNa saMvegI : vRddhicaMdajI mahArAjanA AgrahathI chevaTe mULacaMdajI dIkSA dhAraNa karI. Ama paMjAbI sAdhuone gujarAta upara mahArAjane pitAnA keTalAka ziSyo karavA paDayA hatA. jemAM ghaNe meTo upakAra thayo. buTerAyajI, mULacaMdajI ane vRddhicaM- haMsavijaya, gulAbavijaya, kamalavijaya, thebhaNuvijaya, dAnadajI mahArAjanA e upakAranA kAraNe Aje savegI sAdhuonI vijaya vagere mukhya hatA. mULacaMdajI mahArAje saMdhanI saMkhyA aDhI hajArathI vadhu thaI gaI che. eTale ke A eka vAraMvAra vinaMtI chatAM AcAryanI padavI levAnI nA pADI saikAmAM se gaNI vadhI gaI che ane te mATe gujarAta paMjAbI hatI ane jIvananA aMta sudhI gaNi rahyA hatA. te sAdhuonuM haMmezAM RNI raheze. A divasemAM pheTogrAphInI zodha thaI hatI. ' ane AvA buTerAyajI mahArAja prakhara zAstrajJAtA hatA. mULacaMdajI mahAna zAsana prabhAvakane pheTa levaDAvavA mATe zeTha mahArAja anuzAsananA AgrahI hatA ane temanI pAse premAbhAI ane bIjAoe bahu Agraha karyo hato, paraMtu vyavasthA zakita ghaNI sArI hatI. mULacaMdajI mahArAje joyuM ke te pheTe temaNe kayAreya levA dIdhuM nahotuM. emanA sAdhu vagara zAsanane uddhAra nathI mATe jema bane tema vadhu kALadhama pachI emanuM Abehuba tailacitra haMsavijayajI dIkSA ApavI joIe. emane prabhAva paNa e mere hate mahArAje banAvaDAvIne amadAvAdamAM ujamabAinI dharmazALAmAM ke maLavA AvanAra yuvAnane emanI pAsethI khasavAnuM rakhAveluM te eka citra Aje upalabdha che. mana na thAya. dIkSAnI zakyatA jaNAya tyAM teo e samaye sAdhue ochA hatA ane kSetre ghaNAM hatAM vilaMba karatA nahi. jyAM dIkSAthInI saMmati hoya, eTale teoe kSetre vaheMcI lIdhAM hatAM. mULacaMdajI mahArAja paraMtu svajanone virodha hoya tyAM, nagarazeTha premAbhAI vizeSataH amadAvAda ke enI AsapAsa vicaratA. vRddhicaMdajI sAthe evI yojanA karI hatI ke gujarAtanA enA saurASTramAM gehilavADamAM vicaratA. bUTerAyajI mahArAja pote dIkSAthI ene paMjAba mokalavAmAM Ave ane tyAM AtmArAmajI ane aAtmArAmajI mahArAja paMjAbamAM vicaratA. nItivijayajIne mahArAja dIkSA temane Ape ane paMjAbanA evA surata, khAMtivijayajIne hAlAra ane jhAlAvADa, guNavijayajI dIkSAthIo hoya te temane gujarAtamAM mokalavAmAM Ave ane bhaNuvijyajIne jhAlAvADa, dAnavijayajIne ka7 saMbhALaane temane mULacaMdajI mahArAja dIkSA Ape. A rIte vAnuM soMpavAmAM AvyuM hatuM, DAMka varSomAM ja sAdhuonI saMkhyA je 25-30 nI mukitavijya gaNi AcArapAlanamAM ghaNA custa hatA hatI temAMthI ekase upara thaI gai. Ama chatAM jovAnuM e ane pitAnA ziSyo mATe paNa ghaNu kaDaka rahetA. temanI . hatuM ke mULacaMdajI mahArAja jene paNa dIkSA Ape tene saMghavyavasthA namUnArUpa gaNatI. temanI pAse sarasa kAryazakti pitAne cele na banAvatAM khUTerAyajI mahArAjano athavA ane tvarita nirNaya levAnI sajha hatI. temanI aMtaraMga kRddhicaMdajI mahArAjano celo banAvatA eTale ke pitAnA nIti ane bahiraMga nIti paraspara susaMvAdI hatI. teo hAthe thanAra navadIkSita sAdhune pitAnA ziSya tarIke sthApavAne ziSyane atyaMta vAtsalya bhAvathI rAkhatA, paNa badale pitAnA gurubhAI tarIke sthApIne pitAne Adara prasaMge eTalA ja kaDaka thaI zakatA. teo pitAnA guru navadIkSita pratye vyakta karatA. pU. AtmArAmajI mahArAje mahArAjanI AjJA barAbara pALatA ane pitAnI emane kahyuM, "maiM tumhArA ziSya haku AmA huM.' paraMtu, AjJA ziSya' pAse barAbara paLAvatA " " ane - AtmArAmajI mahArAjane paNa saMvegI dIkSA AvyA pachI '' ' (anusaMdhAna pRSTha : upara) '' ' Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " prabhuddha jIvana kAntanAM khaMDakAvya vize che. baLavaMta jAnI Adhunika sAhitya ane navya vivecanathI ghaDAyelA ramAnA bhagna ane duHkhI hRdayamAM DhaburAyelI vedanAne bhAvakane keLavAyelA abhyAsIone paNa 'kAnta'nAM khaMDakAvyo sparyA che paNa spaza thAya che. bhAvanuM A rItanuM sparzakSama Alekhana ane Aja sudhI gujarAtI vivecanamAM je satata abhyAsane e kAntanI AgavI siddhi che. viSaya rahyAM che te 'kAntanAM khaDakAvyomAMthI ekAda-bene te "kalpanA ane kasturI mRga'mAM mRgane jJAna-khyAla nathI ke gujarAtI kAvyasAhityanI praziSTa kRtio tarIke paNa oLakhA je saMgIta te mANI rahyo che e ja ene nAza karanAruM che, vAyela che. kavivara 'kAnta' A zakavatI gaNAtI racanAo prANa haranAruM che. kAvyamAM kavi A paristhitithI vyAkuLa temanI bAvIsa-trevIsa varSanI vaye racelI. ATalI nAnI vaye thaIne talavArathI prahAra kare che ane bIna nIce paDatAM ja AvuM zakavatI pradAna karanAra 'kAnta'nAM khaMDakAvyanA bhAva saMgIta baMdha thAya che, saMgIta baMdha thatAM mRga mUti thAya ane abhivyakitanA vaiziSTayane tapAsIe. che. mRgatRSNAmAM paNa mRgabALA pANInI pAsathI pIDAtI - - eka adhUruM khaMDakAvya "devayAnI' tathA bIjI pariziSTarUpe pIDAtI Amatema deDI rahI che. kavie e bhAvasthitine samAviSTa racanAo "sRSTi sauMdayathI mana para thatI asara', suMdara rIte abhivyakata karela che. svargagaMgAne tIra" ane "priyA kavitAne AzvAsane paNa dise che pharatA kevI, kartAnI karaNI mahIM ! lakSamAM laIe to kAne kula maLIne daza khaMDakAvyo racyAM 'gAtA je hoya te AnI kema saMbhALa le nahi !' gaNAya. paraMtu devayAnI adhurI racanA che ane bIjI kAntanI prAraMbhanI A traNeya racanAone karuNa bhAva pariziSTarUpe Ameja karAI hoI, e sivAyanI kula cha suMdara rIte abhivyakata thayela che. tema chatAM A racanAo racanAo "mA", "kalpanA ane kasturI mRga, mRgatRSNa', emanI prAraMbhanI racanAo che. emanI kIrtidA ane yazodAyI atijJAna', 'vasaMtavijaya" ane "cakravAka mithunane ahIM racanAe te e pachInI racanAo "atijJAna', 'vasaMtavijaya' abhyAsa mATe khapamAM lIdhI che. ane 'cakravAkamithuna' che. ahIM kAnta kaI khyAta vastu sAthe yuTiliTI opha hyumana epha-mAnavIya jIvananI vilatA- kAma pADIne pitAnI sarjakapratibhAnI trevaDa eka sarvAMgasuMdara nisAratA-e kAntanA khaMDakAvyano kendraratha bhAva che. badhuM ja kalAkRtinuM nirmANa kare che. ahIM bhAva badalAyo nathI. paNa akaLa che. kazuM ja ApaNAM hAthamAM nathI. A bhAva uparAMta bhAva sAthenuM sarjakanuM DIlIMga badalAyuM che. je eka bahu kAntanuM jIvanadarzana paNa karuNa che. kAvya-kAvya kahyuM pari moTI bAbata che. sthitio UbhI karI kAnti A karuNadarzana vyakta kare che. A ahIM paNa karaNanI ja sRSTi che. paraMtu e sRSTine khyAta akaLatA, nisAratA ane karuNa bhAvayukata kathAnaka teo judA vastune AdhAre ane baLakaTa abhivyakita sAMpaDI che. sahajudA peInTa epha nyUthI nirUpatA jaNAya che. teo je devanI karuNa avarithati "atijJAna'nI viSAdasAmagrI che. duryodhana paddhatithI kathAnakane nirUpe che emAMthI emanI kharI sajaka sAthe ghata ramavA jatA yudhiSThira sahadevane bALaka mAnIne kazI pratibhAnuM darzana thAya che. bhAva ane abhivyakita ema ubhaya jANa karatA nathI. sahadevane pUchyA vagara kazuM ja na kahevAne stare kavikamanuM darzana karAvatA kAntanAM khaMDakAvyo A kAraNe abhizApa che. pAchaLathI draupadI sAthenI tenI udAsIna mArA AsvAda ane abhyAsane viSaya banyAM che. vartaNUka jotAM bhAvakane ghaDIbhara thaI Ave che ke hamaNAM padI ajJAna, jJAna ke atijJAna. evI kaMIpaNa sthiti mAnava kazuMka pUchaze... paNa! kaMika ja puchAtuM nathI ane aMte jAta mAre AnaMdadAyI te nathI ja, badhuM ja akaLa che. cAlI jarA te grahI eka zIzI ApaNe ajJAnI heie, jJAnI hoIe ke atijJAnI hoIe vAlI bharI datathI e pIsI . kaze ja pharaka paDato nathI. A bhAvane kalAtmaka rIte kAnta - khAlI karI kaMTha vize tvarAthI emanAM khaMDakAvyomAM DhALyo che. mAnavIya jIvananI viphaLatA gaye badhe e badalAI AthI." nissAratAne upasAvato A bhAva karuNarasanI nipatti karAve sahadeve je pAna karyuM ethI sahadeva badalAI gayuM ane che. bhAvAntargata rahelI karuNa paristhiti kAntanAM khaMDakAvyanuM 'satI bebhAna zaiyAmAM gaMdhathI ja paDI gaI Perenial Theme che. je samagra kRtine lAtmaka parimANa sUte tiSI pyAlIne chAtI sAthe jaDI daI !" ape' che. sahadevanI A aMtima avasthiti niSpatti karAve che. 'AdhADhI kRSNarAtrInA bAra vAgI gayA hatA." ahIM atijJAna ja duHkhadAyI nIvaDyuM joI zakAya che. te 'bemathI jalanI dhArA, jemAM paDatI hatI, 'vasaMtavijaya'mAM jJAna paNa duHkhadAyI nIvaDe che. DhaLI palaMgane pAye, suMdarI raDatI hatI." 'vasaMtavijaya'mAM vinAzathI jJAta pAMDa avazatAthI nAza ' A paMkitao ramA" khaMDakAvyanI che. aSADhanI mA- tarapha dhakelAya che. pitAnI jAtane rokI zakatA nathI, e bhAvane rAtrIe varasAdI vAtAvaraNamAM patinA virahamAM raDatI-valavalatI- ahIM Alekhe che. pAMDane zApa che. enAthI chUTavA jaMgalamAM ramAnuM citraNa karuNa che. pati meDI ne ghera Ave ane paNuMkuTi bAMdhIne rahe che ane tapa kare che. paraMtu ahIM paNa pachI patnInI darakAra paNa na kare e citraNathI karuNa vadhu niyati ene bhAga bhajave che. vasaMta Rtune prabhAva pAMDu para ghere bane che. ramAnA uddagAro 'najara nAtha tame karatA nathI'. paDe che ane kAmAsakata pAMDu-mAdrInuM milana gherA karasanuM mAMthI karaNarasanI nipatti thAya che. rAha jovAne zuM artha ? bhAna karAve che. vasaMtano prabhAva pAMDu para paDe che, e Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , prabuddha jIvana. sthitine kAne je rIte AlekhI che e joie. kAvyAraMbhe ja mAdrI pAMDune rekatA kahe che ke, nahIM nAtha ! nahIM' nAtha ! na jANe ke savAra che. A badhuM ghara aMdhAruM haju te bahuvAra che.' paraMtu pAMDu te nIkaLI paDe che... "khare tyAre Ane anubhava jarA Aja karIe, jarA A pAsenA upavana vize kAMI. pharIe." A jarA" AkhI paristhitine palaTAvanAru nIvaDe che. pachI te vasaMtanA vaibhavanuM suMdara citraNa kAvyamAMthI prakaTe che. dhIme dhIme chaTAthI kusumaraja laI, Dolate vAyu vAyA pAse valliothI parimala prasare, netrane tRpti thAya besIne koNa jANe kayahiM parabhRtikA, gAna svagIya gAya gALI nAkhe halAvI rasika hRdayane, vRttithI dAba jAya.' * A vasatano vaibhava enuM dhAryuM kare che ane pAMDu bolI uThe che 'priye ! mAdvI! Aha ! sahana mujathI A thatuM nathI, nahIM mAre joIe tapala bhale e sahu thatuM !" mAdrI paNa jANe che ke A te vinAzane AvakArI rahyA che eTale e kahe che ke, - are hAya ! hAya ! nahIM, nAtha nahIM kahIne chUTI jaI bhUja thakI, avagata rahI te." paraMtu pAMDu te have vasaMtanA pUrA prabhAva heThaLa che, te kahe che ke- "jANuM badhu, paNa dIse sthiti A navIna mAruM nathI bala banyuM jala bahAra mIna devI ! vicAra karavA saghaLA tajI de re hAya ! sparza sukha prANu sakhI hajI de.' pAMDunI mAgaNIne mAdrI nakArI zakatI nathI, devane aMte vijaya thAya che ane kahyuM vAtAvaraNa chavAI jAya che. ' - "caDhavAmithuna'mAM paNa rAtrIviraha : sahana na thatAM cakravAka yugala sAMje sUryAsta thAya e pahelAM kSaNe kSaNanA sahavAsane talasatAM-talasatAM UMce UMce UDatAM ja rahe che ne pachI UMDI khINamAM jhaMpalAve che. rAtrI sAthe na gALavAno niyatine zApa che eTale priyatamAne vicAra Ave che ane cAle evA sthaLa mahiM vase sUya jemAM sadeva AnAthI ke adhika hRdaye Adra hoya tyAM deva." paraMtu cakravAka jANe che eTale e pratyuttara Ape che ke... lAMbA che jayAM dina priya sakhI rAtrIe dIrgha tevI A meM praNayasukhanI hAya AzA kevI.' aMte evuM ja bane che. praNayasukhanI jhaMkhanA baMddha ja rahe che. cakravAka yugalanA rUpaka dvArA ahIM paNa kavi mAnavIya jIvananI viphalatA-nisTAratAne ja gherA karuNathI kalAtmaka rIte Alekhe che. kAnta pote jANatA hatA ke teo "nirAzAvAdI ciMtaka che. 'viSAdanuM bALaka' che. A nirAzA ane viSAdanI sRSTi temanAM khaMDakAvyomAM layAnvita rIte paDaghAya che. kavie bahudhA kaThora vaNane khapamAM lIdhAM nathI. khAsa karIne eNDayadatya sparzIne evI rIte jayA che ke kAvyabAnI saMgItapUrNa bane che. prAsa, anuprAsa-AMtaraprAsane paNa A kAvyabAnIne layAnvita banAvavAmAM bahu moTo phALo che. sUjhapUrvakanI chaMdayojanA paNa A khaMDakAvyanI AgavI viziSTatA che. kAle bhAre kuzaLatAthI bhAvane anurUpa chaMdanuM bhajana karyuM che.. A kAraNe kAvyamAMthI bhAva tIvra rIte Upase che. uparAMta mAnavajIvananI viphaLatAne kAvyocita rUpa arpavAmAM emaNe pAMDa-mAdrI, sahadeva jevI Mytho upayoga karyo. cakravAkamithunaane bIjAM kAvyomAM Myth nathI tyAM kavimaya Poetic beliefne racanAyukata tarIke pUrI samajadArI ane sahajatAthI viyAga karavA pravRtta thayA ane saphaLa paNa thayA. MythnAM sUjhapUrvakanA viniyogane kAraNe te A khaMDakAvya vadhu curasta ane dhAradAra paNa banyAM che. mANasajAtanI kSamatA, maryAdA ane parAdhInatAne vAcA ApavAmAM kAnta pUrA saphaLa thayA che. layAnvita ane kAvyabAnI ane chaMda, Myth viniyoga kaLAne kAraNe kAvyatargata bhAva e ja mAtrAmAM saMkramaNa pAme che. layAnvita kAvyabAnI, bhAvAnurUpa chaMda jana ane Mytho viniyoga A rIte arthapUrNa ane sparzarUpa che. akaLatA, nisAratA ane karuNubhAvayukata kathAnaka tathA enI sUjhapUrvakanI abhivyakitano eka bahu mATe Adarza kAnta A nimite sthApI gayA che. pASANamAM nahIM nahIM have ApaNe nAtha rahevuM zAne AvuM, nahIM nahIM kare ! ApaNe nAtha sahevuM gomaMDaLa parikramaNa che , aruNuM bakSI tAdartha (julAI '88) tathA "prabuddha jIvana" (navembara tharNavI che. '88) mAM zrI caMdravadana mahetAe sau. naMdakuvarabA racita paradeza pravAsanI pravRtti atimaMda hatI tevA samaye geAmaMDaLa parikramaNa nAmanA pravAsapustakane adbhuta gaNAvI tenA goMDaLanAM mahArANI zrI naMdakuMvarabAe dariyApAranA ghaNA punarmudraNa aMge je sajAgatA dAkhavI che te prazaMsanIya che. paraMtu dezane pravAsa karyo hato. prathama nAdurasta tabiyatane kAraNe mAre ahIM jaNAvavuM joIe ke, gujarAtI pravAsasAhityanA havAphera mATe teo skeTalenDa gayAM hatAM ane tyAMthI temaNe saMzAdhana-abhyAsa nimitte A pustaka vAMcavAnI taka mane prApta yuropanA anya keTalAka dezanI saphara paNa karI hatI. te pachI thai hatI. vaDodarAnI senTrala lAibrerImAM AjathI dasa varSa pharI be vAra temaNe videzapravAsa karyA hatA. navA deza, navA loke ane pahelAM A pustakane meM abhyAsa karyo hato. ane mArA prakAzita navA rItarivAjathI teo khUba prabhAvita thayAM hatAM. pravAsa daramiyAna mahAnibaMdha "gujarAtI pravAsasAhitya' mAM "gAmaMDaLa parikramaNa paratakanI eka lekhikAnA prathama maulika pravAsagraMtha tarIke 1 "gujarAtI pravAsasAhitya', I. sa. 1902, pRSTha 91- noMdha lIdhelI ja che tathA tenI keTalIka vizeSatAo paNa prakA. saradAra paTela yunivarsiTI, vallabhavidyAnagara. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-189 karela avalepkanA tathA mAMdhAne AdhAre temaNe 'gAmaDaLa parikramaNu' ( i. sa. 1902) nAmanA graMtha lakhyo che. 700 pRSThanA A daLadAra graMthane teo pRthvI pradakSiNA te nAme paNa eLakhAve che. naMdakuMvarakhAe IMglenDa, phrAMsa, svITajhalenDa, ITAlI, beljiyama, holenDa, DenmArka, sviDana, perTugala, spena, jamanI, osTriyA, raziyA, grIsa jevA yuropanA deza uparAMta tuka`stAna, amerikA, jApAna, cIna, esTreliyA Adi dezanu parikramaNa karyu hatu, te dezanAM darzanIya sthAnA tathA temAM vasatAM mAnavIemanAM jIvanane samagradazI' citAra ahIM rajU thayA che. dareka dezanI prajAnAM vabhAva-lakSaNAnI lekhikAe vizadatAthI chaNAvaTa karI che. vividha prajAnI ALakha karAvatI keTalIka vicAraNIya bAbata dhyAnapAtra bane tevI che. grIsa, raziyA, turkastAna jevA dezonA aitihAsika pariveza, temane vizenI daMtakathAo - AkhyAyikAe vagerenA subaddha paricaya temaNe karAvyA che. jevu Asa svITajhalenDa jevA manameAhaka pradezamAM temanI kalama vadhu kAvyamaya bane che. Alpsa parvatanI ramaNIya mehakatA ane kudaratI kamanIyatAnuM temaNe mugdha citraNa karyu che. rUpAnA tAra jevI caLakatI nadIe, ramakaDAM lUsana sarezavara. sapheda mAthAM UMcAM karI cekI karatA pAsanA pahADA vagerenAM zabdacitrA AkarSaka banyAM che, lekhikAne lAlemaDa sarevaramAM lIlI vanaspatithI DhaMkAyela nAnakaDA kheTa cadramukhI strInA mukha uparanAM chUMdaNAM jevA to kayAreka kAi suMdarInI DeAkamAM zobhatA lIlamaNI jevA dekhAya che. lUsana sarAvaranI khe bAjue AvelA, baraphathI DhaMkAyela zikharavALA ane vanarAjIthI hariyALA banelA pava tAne, sarAvanA saunu rakSaNa karatA be vRddha paheregIra tarIke tee kalpe che. aMdhakArane vikarALa rAkSasa tathA sUryane pratApI devanI upamA ApI tee tama ane prakAzanI laDAinuM anupama citra dare Aja sudhI panapAnA viSaya banI rahelI heAya evI ArAmazeAbhAkathA to sadharAyelI che. zubhavadha nagaNanI prAkRta ane rAjakIti gaNinI saMskRta 'vadha'mAnadezanA'mAM rAjakItigaNie zubhavadha naNinI prAkRta kRtine saraLa saMskRtamAM thA kSepa sAthe mUkI ApI che. emAM samyakUnA draSTAMta tarIke A thA kahevAyelI che. zubhava nagaNanI vadha mAnadezanA' 4. 1496mAM racAyelI che te prakAzita che (prakA, jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara, vi. saM. 1884). enAM prathama ullAsamAM gAthA 55 thI 369 sudhI eTale 315 kaDImAM A kathA che. prabuddha jIvana 5 che. svITajhalenDane tee sUrya'nArAyaNanI vizvAsabhUmi kahe che. pArisa nagaranI bhavyatA jotAM temane thaya che. 'ahIM paNa zerIe zerIe ucchavama gaLa'hAya tevA dekhAva najare paDe che pUrvaparaMparAnI kAi kRti sAthe A kRtinu maLatA - paNa nizciMta tha zatuM nathI. gAmanAma palAzaka sadhatilakasUrinI kRti sAthe saMbaMdha khatAve, paNa trI -cethI banne rAte rAjA zu bane che te jovA UbheA rahe che te vRttAMta devacaMdrasUrinI kRti sAthe maLatApaNu' batAve che. teA vaLI, ArAmazobhAnA pUrvabhava kahenAra vIrabhadrasUri, kuladharanI eka putrInuM zrIne sthAne akAtarA nAma ane ujjayinI nAmanA atullekha A kRtine para MparAthI gheADI judI tArave che. ane brAMti paDe che ke zu kheranI alkApurI te pRthvI para kAie nahI. ANI hAya ? ne Ama kalpanA ane ala kArAnA samucita viniyegA karI lekhikA keTalAMka AhalAdaka citro AlekhI zakyAM che. be ArAmaroAbhAthAnA jayaMta koThArI 'gAmaDaLa parikramaNa'nA kartA eka strI hovAthI svAbhAvika rIte ja temane vividha dezezanI strIenA jIvanamAM rasa che. temanI draSTi je te dezanI strInI sthiti nihALavA tarapha savizeSa rahe che. peAte joyela dezanI strIenA jIvana para teo sArA prakAza pADe che. sudharelA dezanI strIe ApaNA dezanI strIo karatAM kai karma bAbUnAmAM caDiyAtI che, gataratI che. yA samAja guNa dharAve che tenI temaNe vigate carcA karI che ane ApaNA dezanI strIone tevA sudhArA apanAvavA anurAdha karyAM che. tema chatAM pAzcAtya dezAmAM strIone apAtI keLavaNIne teo strIsarakAranI vinAzaka gaNAve che. DAkaTara yA vakIla e strIne chAjatuM nathI.' evuM vicitra balake anucita matavya paNa te pragaTa kare che. Aya saMskRtinA himAyatI lekhikAnu strIkeLavaNI viSayaka draSTibiMdu saMkucita jaNAya che. pustakanA AraMbhamAM AvatAM prakRtinAM tathA anya varNanA rasika nyAM che. paraMtu pAchaLathI je te dezanI vividhalakSI ane vistRta mAhitI vadhu zuSka banI jatI anubhavAya che. chatAM lekhikAnI nIDara nirAbhimAnI nirUpaNarIti prazasya che. gujarAtImAM pITITa pharAmajI dInazAjIe 'yuropa, amerikA, jApAna ane cIna' (I. sa. 1889,mAM tathA hAjI sulemAna zAhu mahaMmade 'pRthvInI pradakSiNA' (i. sa. 1895mAM duniyA bharanA pravAsanAM Alekhana karyAM che. paraMtu eka mahilAnA prathama maulika pravAsapurataka tarIke gAma`DaLa, parikramaNa' paNa ullekhanIya che. 2 sau naMdaku varabA, 'gAmaMDaLa parikramaNu,' pra. A. pRSTha. 210 kRtimAM eka navA kathAMza che-jinAlaytu je udyAna sukAi gayu te rAjAe pUjAthe' Apelu hatu, emane huM zuM javAba ApIza enI ciMtA mANibhadra kare che. eka spaSTatA paNa che. vidyutprabhAne apamA Ave che te pachI lUkhuMsUkuM khAvA vagerenu duHkha veThatAM enAM bAra varasa gayAM tyAre nAgakumArane bheTA thayA evu nirUpaNa A pUrva saLe thayeluM che, jene atha' e paNa thAya ke aMte 8+12=20 varSa thayAM che. zubhata A sthaLe vidyutprabhA khAra varSanI thaTTa ema kahe che. AnA atha ema thAya ke apamAnu duHkha eNe cAra va' veThayuM. e samayanI samAsthiti jotAM A kadAca vadhAre vAstavika hAya. kRtimAM mukhyatve kathAkathana che. varNa nA echAM. sakSipta ane sAdI rIte thayelAM che - nagarazeAbhAvaNa`na ne vAsabhavanavaSNu'na che ja nahI, chatrayavaNa na svapa ane paDAvavaSNuna para nAnakaDuM. janasvabhAvane paNa vizeSa sphuTa karyAM nathI. alaMkArazebhA khaDI karI nathI zubhASita-STAMtAdika vAra vAra gUMthyAM nathI te zabdazAbhA tarapha paNa kavinuM lakSa nathI. Ama chatAM kavacita kAIka rekhA navI maLe che. jemake Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' prabuddha jIvana tA. 16-1-89 sukhazIlA aparamA paga para paga caDAvIne bese che ema kavi paNa varNave che. kavacita kavi navuM subhASita gUthe che. jemake vidhutrabhAnI mAtAnuM maraNa thatAM kavi kahe che - bALakane mAtAnuM maraNa, yauvanAraMbhe patnInuM maraNa, vRddhAvasthAmAM putranuM maraNa e traNe bhAre duHkhajanaka che. kavacita taLapadAM eThAMne upayoga thayo che. jemake ArAmazobhAne mATe upahAra laI javAnI vAta AvatAM agnizarmA kahe che ke kapUre kogaLA karatI hoya tene mATe Ane artha? kRtrima ArAmazebhA pAsethI ISTa sukha maLatuM nathI tethI rAjA vicAre che ke cULathI zuM ghebara bane ? A ukitae pachIthI gujarAtI kRtiomAM paNa jovA maLe che.) A kavinAM be khAsa valaNe tAravI zakAya che. eka, e vyakitanAme artha karI enuM aucitya sUcave che. jemake, vidyuTabhAnI mA parapuruSa pratye agninI AMca jevI che tethI enuM nAma javalanazikhA. vighaprabhAnI dehadIti vidyuta jevI che. kulAnaMdA nAma eTalA mATe ke pitAnA mahAna guNAthI e pitAnA kulane AnaMda Ape che. : bIju, ghaNI ghaTanAone kavie karmavicAra sAthe jeDI che. vidayuprabhAnI mAtAnuM mRtyu kamaSathI thayAnuM kavi kahe che. vidayu...bhAe mAtAne gumAvI te saMbaMdhamAM paNa e zubhAzubha karmanA pariNAmanI vAta kare che. vidaputrabhAne mAthe paDelA gharakAmane anulakSIne e kamabhedane muddo AgaLa kare che mANasa A lokanAM karmo : duHsaha hovA chatAM kare che, paralokanAM karmo paNa evI rIte kare te e kadI duHkhI na thAya. nAgakumAranI pAchaLa gAruDike paDyA che tema e pitAnA pApakarmane udaya jue che te vidhutrabhAne e popakArakarma karavA prere che. ahIM paropakAra e manuSya jIvanane sAra hovAnuM kavi sAMta samajAve che. ArAmobhA paNa pati pahelAM satkarma karyuM na hatuM ane have taka AvI che ene vicAra kare che. ene udyAnanuM varadAna maLyuM enAthI paNa e ema vicAra kare che ke ATalA thaDA paropakArathI AvuM phaLa maLe te badhAMne upakAra karanArane kevuM phaLa maLe ? nAgakumAra rAmazebhAne mArI nAkhavAnI eramAnamAnI yuti jANe che tyAre 'pitA samAna huM vidyamAna hovA chatAM ene maraNaduHkha kema Apaze ?' ema vicAravAnI sAthe ja 'eNe pahelAM puNya upajana kareluM che ema kahe che. jainadharmane kamavAda te badhI kRtiomAM vAcA pAme che, paNa e mukhyatve ArAmazobhAnA be bhavane sAMdhe che. A kavie karmavAdane vAraMvAra pragaTapaNe vacce Ape che evuM anya kaviomAM jovA maLatuM nathI. rAjakItie zubhavadhananA prAkRta padyane saMskRta gadyamAM mUkI ApavA jevuM ja karyuM che. mAtra zubhavardhana karatAye emaNe kathAnirUpaNa vadhAre lAghavayukata ane sarala karyuM che. zubhavadhane nAmenAM arthadhaTana kayAM che te emaNe jatAM karyA che ane sainyanA paDAvanuM je theDuvarNana zubhavadhane ApeluM teye ahIM nathI. taLapadAM eThAM zubhavardhane jelAM che teneye rAjakItie lAbha lIdho nathI. A kavi naMdananA varNanamAM enA vALa vIkharAyelA che, enAM vastro tathA vALamAM jajUnA DhagalA che' e raMga umere che e jarA vilakSaNa lAge che. bAkI zubhavardhanamAM je lAkSaNika nirUpaNa aMze che te rAjakItimAM paNa che ane bannenI zabdaracanA paNa ghaNI samAna che. Ama chatAM zubhavardhananI kRtithI-kavacita AkhI paraMparathIahIM thoDAka pheraphAro najare caDe che : 1 nAmamAM pheraphAra che. ahIM eka rathAne aparamAnuM nAma anizikhA ApavAmAM AvyuM che je AkhI paraMparAmAM kayAMya nathI. kuladharanI putrIonAM zubhavardhananA akAtarA ne thazedevI e nAmene sthAne sararavatA ane jAmatI nAme maLe che. zrIdattanuM ahIM nAma nathI. vasatadevane ghera ja saMdeza ApavAnI vAta che. A 2. nAgakumAra ahIM ghaNI vAra yakSa tarIke ullekhAya che. 3. ArAmazobhAe eramAna bahenane rAjAnA mAramAMthI bacAvI paNa ene kADhI mUkavAmAM te AvI evuM ahIM varNana che. samagra paraMparAmAM ArAmazobhAnAM mAtApitAne dezapAra karyAnuM kahevAyuM che, je paraMparAthI taddana judI vAta che. paraMparAmAM cheA badhAM para ArAmazobhA bhalAI batAve che te nimitte sAjana-durjanabheda batAve che. 4. zubhavardhanamAM vighaaibhA pitAne paraNavAnuM kahe che tyAre pitA svIkAre che ke "vipula senA thI bhareluM, -se gekha ne sAta mALavALuM ghara paNa uttama gRhiNI vinA zebhatuM nathI dekhItI rIte ja A uttama gRhiNInI AvazyakatA batAvatI sAmAnya ukita che. rAjakIti pitAnA mukhamAM 'A ghara zobhatuM nathI' evA zabdo mUke che tethI agnizamanuM ghara evI samRddhivALuM e artha thaI jAya che. pa. ArAmabhAnI geramAna mA ahIM "sAvakI putrIne mAravAmAM pA5 nathI" ema kahe che te samAjazAstrIya daSTie noMdhapAtra muddo che. 6. ArAmabhAne sthAne besADelI potAnI putrInA regadega dUra karavA najara utAravAnI vidhi mA kare che e nideza ahIM che te paNa sAmAjika mAnyatAnI daSTie , dhapAtra che. ekaMdare rAjakItinI kRtimAM pitAnI viziSTa chApa UbhI kare evuM bhAgye ja kaMi che. ema kahI zakAya ke zubhavardhananI kRti vizeSapaNe dhamabedhanI kRti banavA jAya che. rAjakItigaNiviracita vardhamAnadezanA prakAzita che. (prakA hIrAlAla hasarAja, jAmanagara, vIra saM. 2463) kRtine racanA samaya maLatuM nathI, paraMtu kavinA guru ranalAbhanI gujarAtI kRtio che 1600-16 06 (saM. 1656-1662)nI noMdhAyelI che. tethI kavine samaya I. 17mI sadI pUrvArdha lekhI zakAya. samagra vardhamAnadezanA" saMskRta gadyamAM che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-89 prabuddha jIvana dasame je na sAhitya samAroha ahevAla : pannAlAla ra. zAha (bIjo hapta) itara tenI AlocanA : laI na zakyA e prasaMgamAM apavAda na karavAnI hemacaMdrAjaina dArzanikA itara matanI AcanA karatAM pahelAM cAryanI draSTi ane A karatAM pote sAmAnya zrAvaka hota te emane pUrvapakSa eTale paripUrNa ane nyAyukata rajU kare che ke kevuM sAruM evI kumArapALanI pratikriyAne prasaMga emaNe ene vAMcI vipakSIne azaya spaSTarUpe samajamAM Ave che. hRdayasparzI rIte raju karyo hato. temAM lekhaka taraphathI kazuM lAdavAmAM AvatuM nathI. jaina yogazAstramAM brahAcayanI vibhAvane H hemacaMdrAcAdArzanika anekAMtavAdI hoI be ekAntavAdI viruddha matie yakRta yegazAstramAM brahmacarya vize paraMparAgata vibhAvanAnI parasparanuM khaMDana karavA prayajelI badhI dalIle jaina dezanika te banenuM khaMDana karavAmAM prayojI chevaTe samanvayanA siddhAMta pannAlAla 2. zAhe rajUAta karyA bAda Adhunika vicAradhArA ane jaina daSTie brahmacaryanI rajUAta karatAM kahyuM ke brahma pramANe baMne matimAM rahelA satyAMzane svIkArI anekAMtanuM caryanI sAdhanA ati duSkara che eTale ene lakSya na prasthApana kare che ema temaNe jaNAvyuM hatuM. banAvavAmAM vyakitanI pitAnI maryAdAne bAhya kavaca ghAtI avAtI kama: zrI uSAbahena mahetAe AtmAnuM ApavAnI vRttinA emaNe darzana karyA hatAM. sthaLa ravarUpa guNajJAna che, ema jaNAvI enA avinAzI, kAmavAsanA ane vayajanya Avega mATe ApaNe uchera ane avikArI, svAdhIna ane pUrNa svarUpane ghAta kare te ghAtI keLavaNI javAbadAra hovAnI vAtamAM cheda uDADI kAmasaMskAra karma ane mULa svarUpa rUpI evA kevaLajJAnane je ghAta nimaeNLa karavA vize ApaNuM pUrvasUrioe karela ciMtana ane kare te AghAtI karma evI vyAkhyA karI, jJAnAvaraNIya, darzanA anubhavanA AdhAre Apela nava vADathI brahmacaryanI sAdhanA sahaja varaNIya, mehanIya ane aMtarAya ema cAra karmone ghAtI karma thAya e stare pahoMcAya ema samajAvyuM hatuM. strI-puruSanI tarIke ane vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya ema cAra samAnatAnA A yugamAM strIone halakI cItaravAmAM Ave che e karmone AghAtI karmo tarIke oLakhAvyAM hatAM. ane tenA bAbatamAM emaNe kahyuM ke sUkSma rIte strI jati tarapha nahi, piTAbhede samajAvyA hatA. paraMtu strI kalevara tarapha daSTiparivartananI emAM mahattA che. bI kAyAnI mAyAnAM baMdhanaH A viSe zrI naTavaralAla dvArA puruSane brahmacaryamAM sthira karAya evAM ojasvI udAharaNa esa. zAhe upasarga Adi mATe kALadharmane pichAnI maLe che. tevA ejavI udAharaNa calita thatI strIne puruSa jainetara devadevIonI ArAdhanA karatA thayA e vakhate dvArA sthira karAyAnA nathI athavA tadana virala che. yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAje mahuDI tIrthanI sthApanA karI enI vigato ApI jaNAvyuM A beThakamAM zrI goviMdajI leDAyAe "vaDadarzana hatuM ke gautamasvAmIne rAsa, navakAra maMtrane chaMda, pUjana samanvaya', De. rameza lAlane baLadIkSA viruddha eka rITaAdi mAnavI mAtrane sAMtvana ApanAra che, paraMtu zraddhAnA pITIzana', zrI nemacaMda gAlAe "saMlekhanA, prA. sAvitrI baLe ja A badhA jApathI mAnavI zAMtino anubhava karI zAhe "lezyA-prekSA), prA. upalA medIe "dharmanI AvazyakatA", zakaze ema spaSTa karyuM hatuM. zrI cImanalAla ema. zAha - kalAdharae 'prArthanA', zrAvakane zreSTha dhama-dAnaH A viSaya para prA. malakacaMda zrI dineza khImaziyAe "jaine : bhAratIya jIvanamAM zAhe jaNAvyuM hatuM ke dAnanA vividha prakAra, jema ke anukaMpA- enuM sthAna ane gadAna', prA. gulAba deDhiyAe 'zrAvaka dAna, abhayadAna, kAruNyadAna, lajajAdAna, gauravadAna, adhamaMdAna, . bhImazI mANeka', zrI sudhAbahena pI. jhaverIe "vijJAna prayogadhamaMdAna, AzAdAna ane pratyupakAra dAna vagere che. zALAnI bahAra', De. kokilA zAhe "jaina darzanamAM jJAnavijJAna emaNe jaNAvyuM hatuM ke dAna vinA je mahAsatipUrvaka e viSaya para pitAnA abhyAsapUrNa nibaMdhe rajU karyA hatA, dhanasaMcayamAM ja race che e te lakSmInA dAsa che, jyAre dAna chelI beThaka: semavAra, tA. 28mInA roja savAranA dhamane nitya jIvanamAM apanAvIne sAcI zrAvaka ke gRhasthanuM nava vAgye maLelI aMtima beThakamAM nIce mujabanA nibaMdhe rajU kartavya adA karIne, ApaNe lakSmIdAsa nahIM paraMtu thayA hatA: lakSmInArAyaNa banI rahIe evI abhIpsA vyakata karI hatI. - divyavani : A viSaya para pravacana ApatAM sAhitya bIjI beThaka : baparanA aDhI vAge bIjI beThaka maLI samArohanA saMyejaka . ramaNalAla cI. zAhe jaNAvyuM hatI temAM nIce mujabanA nibaMdhe rajU thayA hatA: hatuM ke ATha prAtihAryamAM divyavanine samAveza thAya che. kumArapALa aMge sAhitya : prA. tArAbahena ra. zAhe divyadhvani eTale tIrthaMkara bhagavAnane kevaLajJAna thAya kumArapALa vizenI madhyakAlIna sAhityanI mAhitI raju tyAre temanA zarIramAMthI nIkaLato avani ane dezanA karI mahArAjA kumArapALanA jIvananA prasaMge sAdhAra varNavyA. (upadeza) Ape tyAre emanA mukhamAMthI nIkaLatI vANIne devo hatA, jemAMnA keTalAka prasaMge navIna hatA. hemacaMdrAcAryane madhura banAve che. bhagavAnanI vANI AMtarika vibhUti rUpa che kALadhama ane kumArapALanA vilApamAM mahArAjA kumArapALa ane devo dvArA vAjiMtro vaDe enuM prasAraNa e prAtihAryA rAjavI hovAnA kAraNe guru hemacaMdra emane tyAM gecarI che. divyavanithI mRgalAe deDI Ave, tabdha thaI sAMbhaLe. dIkSA viruddha che. ane zAha - mI nemacaMda gAlA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-89 dariyAkinAre pavanacakakI dvArA vidyutazakitanA utpAdananI Adhunika sagavaDatAne khyAla meLavavAmAM AvyuM hatuM. mAMDvImAM zrI premajIbhAI ane hIrajIbhAI kArANInI vADImAM ArAma ane vanabhojana saha paryaTanane AnaMda mANyuM hatuM. tyArabAda gAMdhIdhAma ja supara phAsTa ekapresa dvArA amadAvAda-muMbaI tarapha javA sau pratinidhio ravAnA thayA hatA. 0 AnaMdaghanajInAM stavane bhaktisaMgIta ane pravacanane kAryakrama saMdhanA upakrame AnaMdaghanajInAM stavanone-bhakitasaMgIta ane pravacanane kAryakrama nIce pramANe yojavAmAM AvyuM che - bhakitasaMgIta : zrImatI pUrNimAbahena sevaMtIlAla zeTha pravacana : DoramaNalAla cI. zAha samaya : semavAra, maMgaLavAra ane budhavAra tA. 13, 14 ane 15 phebruArI 1989, reja sAMje savA cha vAge. sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha pratyeka divase pasaMda karelA traNa ke cAra stavananuM bhakitasaMgIta sahita gAna thaze ane tenuM rahasya samajAvavAmAM Avaze. zrotAone stavananI nakala sabhAmAM ApavAmAM Avaze. savane padhAravA vinaMtI che. ' uSAbahena mahetA ke. pI. zAha saMyojaka nirubahena esa. zAha maMtrIe A nibaMdha mATe emaNe "pravacana sAroddhAra', vItarAgastrotranI avasUri', "lekaprakAza,' 'lalitaviratarA" AdinA saMdarbhe ApyA hatAM. zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhIe AzravanA cAra prakAranA bheda samajAvyA hatA. A beThakamAM che. baLavaMta jAnIe 'vastupALa tejapALane rAsa' zrI zivakumAra jaine dharmatattva prasAra, zrI hasamukha zAMtilAla zAhe "jainatvanA vIsa', Do. dhavala gAlAe jainIjhama enDa glaeNbala pIsa, e viSaya para potAnA nibaMdha vAMcyA hatA. anya nibaMdha : nIce jaNAvela viThA taraphathI A samAroha mATe. nibaMdhe prApta thayA hatA. paraMtu saMjogavazAta je te vidvAne upasthita rahI zakyA na hatA eTale emanA nibaMdhe rajU thaI zakyA na hatA. (1) jinadeva darzana prA ke. bI. zAha (2) jaina dharma ane anuSkAne zrI jayaMtIlAla ema. zAha (3) jaina dharma ane itihAsa zrI manoja ema. brahmabhaTTa (4) kalyANaka ane enuM mahattva zrI surejabahena caM. lAlakA (5) jaina tatvajJAna zrI nItAbahena esavAla (6) jaina dharma ane svacchatA che. tilottamAM mahendra jAnI (7) jenonI vAdyapUjA che. hemaMtakumAra vaidya (8) bhadrezvaranuM jaina maMdira che. priyabALA zAha (9) kSatriyakuMDa pu. kalAprabhasAgara (10) yazavijayanI ajJAtakRti pU. nityAnaMdavijayajI mahArAja, samApana : samApanamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe samArohanI pravRtti sau prathama najarenajare nihALavAne AnaMda ane satiSa vyakata karyo hato. bera jinAlaya TrasTa vatI zrI vasanajI lakhamazI, navanIta prakAzana kendra taraphathI zrI DuMgarazIbhAI gAlA ane zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA maMtrI zrI hiMmatalAla esa. gAMdhIe AbhAradarzana karyuM hatuM. A prasaMge zrI mahAvIra jaina vidyAlaya taraphathI enA maMtrI zrI hiMmatalAla esa. gAMdhIe gAlAbaMdhuenuM rUpiye, zrIphaLa, caMdanahAra ane zAla oDhADI bahumAna karyuM hatuM. mesasa' navanIta prakAzana kendra taraphathI zrI amaracaMdabhAI gAlAe beMtera jinAlayanA menejiMga TrasTI zrI vasanajI lakhamazI, samArehanA saMjaka zrI De. ramaNalAla cI. zAha, vidyAlayanA maMtrI zrI hiMmatalAla gAMdhIne rUpiye, zrIphaLa, caMdanahAra ane zAla ApI abhivAdana karyuM hatu. udaghATana sivAyanI dareka beThakanuM saMcAlana prA. gulAba deDhiyAe karyuM hatuM. nibaMdha vAMcanAra dareka vidvAnane mesasa" navanIta prakAzana kendra taraphathI suMdara kalAtmaka smRticihana bheTa ApavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhamAM muMbaIthI ane anya sthaLoethI AvelA vidvAna, jaina sAhityanA abhyAsuo ane rasikone gAMdhIdhAmathI bhadrezvara tIrthanI yAtrA karAvavAmAM AvI hatI. tyAMthI bhajana bAda sarvodaya kendra bIdaDAnI hospiTalanI mulAkAta levAmAM AvI hatI. samAroha bAda me. navanIta prakAzana kendranA vatana rAyaNa gAmanI mudrAkAta levAmAM AvI hatI ane semavAra, tA. 28-11-'88nA reja baporanuM bhojana tyAM levAnuM rAkhyuM hatuM. tyAMthI mAMDavInA prabuddha jIvanane saMyukata aMka 'prabuddha jIvanane te 1lI phebruArI 1989 ne ane tA. 16 mI phebruArI, 1989 ne aMka saMyukta aMka tarIke - prajAsattAka aMka tarIke tA. 16 mI. phebruArIe pragaTa thaze. saMghanA hIraka mahetsava prasaMge maLelI bheTa rakama 1162061 agAunA aMkamAM pragaTa karela rakamano saravALe 11000 zrI pArzvakRpA TrasTa 5000 , dhIrajalAla morArajI ajamerA cerITebala TrasTa 2500 , bhUpatarAya ela. zAha ce. TrasTa 2500 ,, rasikalAla premacaMda zAha 2000 , cImanalAla je. dalAla enDa ku. 1500 ,, mahAsukhabhAI kAmadAra 1500 , maNilAla narasiMhadAsa dozI parivAra 1500 mAtuzrI kAzIbena cunIlAla AnaMdaparA cerITebala TrasTa 1000 zeTha TrAnsapATa ku. 1000 zrI panAlAla je. gAMdhI 1000 , tulasIdAsa ravajIbhAI gaNAtrA 500 , gIva enDa TeIka 00 , madhubhAI eca. jhaverI 351 , hiMmatabhAI gAMdhI 251 , jagamehanabhAI dAsANI 40 ,, mahezabhAI senI 11942 03 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana UhApeha, thayuM. eTale mULacaMdajI mahArAje UbhA thaI. ' ' ' , 5 gaNivaya mukitavihyA kahyuM ke "saMdha je nirNaya karaze te AjJA tarIkehuM : : ' , , (mULacaMdajI) mahArAja ' ' mAthe caDAvIza. paraMtu A bAbatamAM . utAvaLo nirNaya : 1 : ( pRSTha 2 thI cAlu) na thAya te jovA vinaMtI che. pATa upara birAjamAna na pALe te daMDa athavA prAyazcita ApatA. temane prabhAva sava mahAtmAo pratye tamane badhAne atyaMta pUjyabhAva che. eTale badhe hatuM ke temanA ziSya kei paNa saMdhamAM hoya e huM jANuM chuM. tamArI hAjarImAM ja huM e badhAne ane kaMI prazna Ubho thAya ane saMdhanA AgevAne mAtra pUchuM chuM ke temAMthI koNe teNe potAnAM mAtApitAnI rajA -eTaluM ja kahe, bhale, ame e bAbatamAM mULacaMdajI mahArAjane laIne dIkSA lIdhI hatI ?" eka pachI eka sAdhu bhagavaMtane lakhIzuM.' te paristhiti tarata badalAi jatI.' saMdha samakSa pUchavAmAM AvyuM ane e badhAmAMthI eka paNa temanA eka ziSya : uttamavijaye eka nAnA chokarAnI sAdhu bhagavaMte ema kahyuM nahi ke pote mAtA-pitAnI mazkarI karI ane chokarAe mahArAjane lAta mArI te rajA laine dIkSA lIdhI che. e jANI saMghanA AgevAnone -bhASA samiti na sAcavavA mATe emane mULacaMdajI mahArAje paNa Azcarya thayuM. mULacaMdajI mahArAje pitAnA paMjAba aTTamanuM prAyazcita ApyuM hatuM. tevI ja rIte bulaMda avAjathI pachI saghane kahyuM, tame badhA joI zake che daMDAsaNa na vAparavAne kAraNe eka ziSyane kUtaruM karavuM ke tamane jemanA tarapha atyaMta pUjyabhAva che ane jemanA vaDe te temane paNa ahumane daMDa ApyA hatA. muni zAsananI zobhA che evA ApaNuM A badhA ja birAjamAna bhakitavijaya pitAnI saMsArI patnI mATe kaDavA zabda, nA pUjya sAdhu bhagavaMtoe dareke rajA vagara dIkSA lIdhI che. paDavA chatAM khelyA temane bahAra cAlyA javAnI AjJA teoe bhale evI rIte dIkSA lIdhI hoya paraMtu Aje karI. teo ujamabAInA upAzrayethI haThIbhAinI vADInA teo saMghanA pUjaya banyA che ane temane joIne temanAM upAzraye gayA ane jayAM sudhI mULacaMdajI mahArAja pAchA na mAtA - pitA paNa Aje te bahu rAjI thAya che. bolAve ane emanAM darzana na thAya tyAM sudhI AhArapANIne dIkSA mATe rajA jarUrI che. paraMtu A viSama kALamAM evAM tyAga karyo. ema cAra upavAsa thayA tyAre zeTha dhULazAjIne vivekI ane jJAnI mAtA-pitA kayAM che ke je pitAnA putrane khabara paDI ke temaNe mULacaMdajI mahArAjane samajAvyA ane dIkSA mATe saharSa rajA Ape. ApaNane sArA sArA sAdhuo samAdhAna karAvI ApyuM. bhakitavijaya munie AMkhamAM joIe che, zAsananA sutradhAro joIe che, paraMtu celAonA AMsu sAme vaMdana karI kSamA mAgI tyAra pachI jhADa upara kaMI UgatA nathI, ke halAvIne paDI levAya. emanI pAtratA joI emane mULacaMdajI mahArAje, e te tamArAmAMthI ja AvavAnA che, ane tame paMnyAsa pada ApyuM hatuM. lIMbaDInA saMghe patra lakhavAmAM je ene AvavA nahi de te paristhiti zuM thaze avinaya dAkhavyuM. te mahArAje lIbaDImAM sAdhuone teno vicAra karo. mATe rajA sivAya dIkSA ApavI vihAra baMdha karAvyuM. eka ziSya muni metIvijaya tabiyatane nahi evo TharAva karavA karatAM jene dIkSA levAnI bhAvanA hoya kAraNe, paNa AjJA vagara lIMbaDI gayA te mULacaMdajI mahArAje tene mAtApitA mAre nahi, trAsa na Ape, sAdhu pAse AvatAM emane saMghADA bahAra mUkyA. paraMtu tyArapachI metIvijaye na aTakAve evuM TharAva karavo joie.' mAphI mAgI ane gurubhAI ddhicaMdajIne bhalAmaNapatra AvyuM mULacaMdajI mahArAjanI A vANI sAMbhaLI saMdha vicAramAM ke tarata emane pAchA saMdhADAmAM laI lIdhA hatA. mULacaMdajI paDI gayuM, sAcI paristhiti samajI gayo ane kaMipaNa TharAva mahArAja AjJApAlanamAM keTalA badhA custa hatA. te AvA karyA vinA vikharAI gaye. ' keTalAka prasaMge uparathI jaNAI Ave che. te paNa gurubhAI - dhrAMgadhrAmAM devazI ane guNazI be bhAIo hatA. teo vRddhicaMdajIne bola ajJAnI jema uDAvatA. gurumahArAjane mUrtipUjAnA virodhI hatA. temaNe Agama batrIsIne amadAvAdathI eka vakhata bhAvanagara patra AvyuM ke tarata ja abhyAsa karyo hato. temaNe dhrAMgadhrAmAM virodhano vaMToLa Ubhe unALAmAM bharabapore pote amadAvAda tarapha vihAra cAlu karI karyo hate. mULacaMdajI mahArAje e vAta jANuM tyAre temaNe dIdhA hatA. pitAnA ziSya mahAna tapasavI, jJAnI ane sArI .. muktivijya gaNi-mULacaMdajI mahArAja vize keTalAka tarkazakita dharAvanAra muni dAnavijayajIne tyAM mokalyA. prasaMge muni darzanavijayajIkRta 'Adarza gacchAdhirAja'mAM noMdhAyA temaNe tyAM jaIne prema, zAMti, dhIraja ane che, keTalAka prasaMge anukRtithI prApta che. evA keTalAka vAtsalyabhAvathI baMne bhAIone zAstranA pATho batAvI prasaMge pU. yazedevasUri tathA pU. caMdrodayarie sabhAmAM kahyA evo sarasa pratiSedha karyo ke baMne temanI pAse dIkSA levA hatA. ahIM keTalAka prasaMge ApyA che. taiyAra thaI gayA. dAnavijayajIe teo baMnene mULacaMdajI . mULacaMdajI mahArAja yuvAnone dIkSA ApI samudAyanI vRddhi mahArAja pAse mokalyA. mULacaMdajI mahArAje e baMnene karatA hatA tenI sAme amadAvAdamAM keTalAke virodha vyakata karyo dIkSA ApI ane devazI te muni devavijaya thayA ane ane nagarazeTha pAse saMdha bege karAvI temAM paM. dayAvimaLajI, pa. guNathI te muni guNavijaya thayA. teo baMnee agama ratnavijayajI gaNi ane gaNivaryA mULacaMdajI mahArAja vagere badhA. zAstrono eTale sarasa UMDo abhyAsa karyo hato ke tyAra pachI mahatabhAone paNa upasthita rahevA nimaMtraNa apAyuM hatuM. te paMjAbathI AvelA AtmArAmajI mahArAjane mUrtipUjA vize sabhAmAM eka vRddha zeThe UbhA thaI hiMmatapUrvaka phariyAda karI ke, keTalIka zaMkAo hatI te tenuM samAdhAna karavAnuM kAma guNa mukitavijayajI mahArAja mAtA-pitAnI rajA vagara jene tene vijayajIne soMpavAmAM AvyuM." guNavijayajI pAse besIne eDI nAkhe che te barAbara nathI." sabhAmAM A rIte keTale AtmArAmajI mahArAje potAnI zaMkAonuM sarasa samAdhAna Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 karI lIdhu ane mULacadajI mahArAja pAse guNavijayajInI khUba khUba prazaMsA karI. e vakhate mULaca'dajI mahArAje AtmArAmajIne eTaluM ja kahyuM ke 'guNavijayajI mahAna jJAnI mahAtmA che. paraMtu temanu' AyuSya TU' che. vadhumAM vadhu tee cha mahinA sudhI vidyAmAna raheze.' tyAra pachI guruvijayajI mahArAja mULaca jI mahArAje karelI AgAhI pramANe cha mahinAmAM kALadhama' pAmyA. / prabuddha jIvana kaDaka mULajI mahArNaja dIkSA ApavAnA utsAhI hatA. paraMtu te pachI padavI ApavAnI bAbatamAM eTalA ja hatA. emanA eka ziSya zanavijayajI mahArAje cegavahananI kriyA karI lIdhI hatI. eTale emane padavI ApavA mATe premAbhAi zeTha ane sadhanA AgevAne e bhalAmaNa karI hatI, para`tu potAne yogya lAgaze te pachI ja pachI Apaze ema mULacacha mahArAje kahyuM hatuM. tyArapachInuM cAmAsu darzanavijaya"nuM vaDodarAmAM hatu ane mULacaMdajI mahArAjanuM keTalAka mAila dura chANI gAmamAM hatuM. eka divasa mULacadajI mahArAje dazanavijayajIne sa deza kahevarAvye ke atyaMta tAkIkanuM kAma che eTale tarata tame chANI AvI pahecA. jyAre sadeze ApavAmAM AvyA tyAre dazanavijayajI mahArAja gocarI vaheArIne AvyA hatA ane vAparavAnI taiyArI karatA hatA. emanI sAthenA sAdhuee kahyu` ke gocarI vAparIne pachI 'jAva, paraMtu guru mahArAjanA sadezeA hateA eTale 'navijayajI gocarI vAparavA rAkAyA nahi. teo tarata ja sIdhA cAlyA chANI tarapha. lAMkhA vihAra karI te mULacaMdajI mahArAja pAse AvyA. sukhazAtA pUchI ane zuM kAma che te jANavA mATe utsuka rahyA, paraMtu vinaya anusAra pUchyuM nahi ane gurumahArAja kahe tenI rAha jotA rahyA. lagabhaga deDha - khe kalAka gurumahArAje khIjI badhI vAto karI, paraMtu zA mATe kheAlAvyA che te kai kahyu' nahi. cAturmAsanA divase hatA eTale peAtAne upAzraya pAchA Avavu anivAya hatuM. pharI lAMkhA vihAra karIne darzanavijayajI vaDAdarAnA upAzrayamAM pAchA pharyAM. mULacadajI mahArAje sadezavAhaka dvArA jANyuM hatuM ke darzanavijayajI gocarI vAparyAM vinA cAlyA AvyA che. pharI eka vakhata evI ja rIte mULacaMdajI mahArAje sadeze mekalAvyA. karI gAcarI vAparyAM vagara 'navijayajI AvyA. dAdra-be kalAka kheThA, paraMtu mULacaMdajI mahArAje pote zA mATe malAvyA che tenI kazI ja vAta karI nahi. darzanavijayajI prasanna citto vaDedarA pAchA pharyAM. trIjI ekavAra mULacadajI mahArAje e ja pramANe sadeze' kahevarAvyo ane daza navijayajI mahArAja AvI pahoMcyA. judA judA viSayeA para bIjI ghaNI vAta thai pazu pAte zA mATe kheAlAvyA che te mULacaMdajI mahArAje kahyuM nahi. have dazanavijayajIthI rahevAyuM nahi. temaNe kahyuM, 'guru mahArAja, Ape mane ATale durathI vihAra karAvIne A trIjI vAra khAlAvyo, paraMtu Apa zA mATe kheAlAve che te te kaIM kahetA nathI.' mULacaMdajI mahArAje kahyuM, 'basa mAre je kAma hatu te A ja hatuM. tamArI pAtratA jovI hatI. tame haju kAcA che. eTale tamArAthI pUchyA vagara rahevAyu nahi, tame have vaDAdarA pAchA pharo.' o 0 tA. 16-1-89 maLavA AvyA ane 'navijayajInI pachInI vAta nIkaLI tyAre, mULa cha mahArAje kahyuM ke emanI haju joie teTalI pAtratA tha nathI. meM emanI traNavAra kasoTI karI. trIjI kaseTImAM tee adhIrA banI gayA ane hArI gayA. ema chatAM gocarI vAparyAM vagara ATalA lAMkhe vihAra karIne javA AvavAnA temanA kA'nI prazaMsA paNa karI. 'navijayamAM vinaya guNa ghaNA mATe che paraMtu haju temAM theDI nyUnatA che tema mULaca jI mahArAje jaNAvyuM. A vAta premAbhAIe dazanavijayajIne paNa karI. ethI dazanavijayajIe AvI AkarI kasoTI karavA mATe guru mahArAja pratye rASa vyakta na karyAM, para Mtu adhIrA banI prazna karavAnI potAnI bhUla mATe kSamA mAgI. tyArapachI gheADA ja vakhatamAM dazanavijayajInI pAtratA samajIne tathA premAbhAi zeTha ane sadhanA AgevAneAnI bhAAmaNuthI mULacaMdajI mahArAje dazanavijayajIne padavI ApI hatI. 'navijaya pAchA pharyAM. paratu Akhe raste vicAramAM rahyA, ke guru mahArAje kharI kasoTI karI. adhIrA banavA mATe satApa yugA thADA Tvisa pachI premAbhAi zeTha ane sa'dhanA AgevAnA jaina zAsananA rakSaNane mATe jaladI jaladI dIkSA ApavAnA utsAhavALA mULacaMdajI mahArAja kAi eka yuvAnane dIkSA ApavAnI vidhi amadAvAdamAM ujamabAinA upAzrayamAM karI rahyA hatA. dIkSA a Mge te yuvAnanA keTalAka sagA sabaMdhIone virAdha hatA. paraMtu jyAM sudhI yuvAnanI sa Mmati hatI tyAM sudhI mULacaMdajI mahArAja sagAMsaMbaMdhIonI paravA kare evA nahetA. jyAre upAzrayamAM dIkSAnI vidhi cAlu thai tyAre keTalAka sagA sabaMdhIoe upAzrayanI bahAra bUmAbUma cAlu karI ane vAtAvaraNa uMgra banatAM keTalIka strIoe tA mULacaMdajI mahArAjanA nAmathI chAjiyA lenA paNa cAlu karyAM. paraMtu ethI mULacaMdajI mahArAja asvastha thAya tevA na hatA. temaNe te dIkSAnI vidhi yathAvat cAlu rAkhI ane niyata kramAnusAra pUrI karI. dIkSA apAi gai. eka navA sAdhutA umeza thayo. sagA saMbaMdhIe! akhatA bUDatA cAlyA gayA. bIje divase saMdhanA AgevAnAnI kheThaka maLI. keTalAka AgevAnee eve sUra barata karyAM ke gura mahArAja ! tamAre AvI rIte dIkSA na ApavI joie.' mULa dajI mahArAje zAMti ane svasthatApUrvaka premabhAvathI kahyu','jue bhAie,jainazAsanane jIvaMta rAkhavuM hoya te sAdhue joize. dIkSAne prasaMga evA che ke sagAMsaMbaMdhIone potAnA gharanA kAi yuvAna jAya e game nahi. bahAra strIe chAjiyA letI hoya ane huM upAzrayamAM dIkSA ApatA hAu tA mane paNa e gamatI vAta nathI. ApaNI pAse sAdhuo bahu ja ochA che, to tame mane pahelA javAba e Ape jaina zAsanane jIvaMta rAkhavu che ke nahi ?' badhAe hA kahI eTale mULaca cha mahArAje kahyuM ke "te saMdha have TharAva kare ke saMdhanA jeTalA AgevAno che te dareka potAnA kuTubamAMthI eka yuvAnane dIkSA mATe amane Ape. ema jo thAya to mArI paNa sthiti AvI kafADhI na thAya' paraMtu sa MdhanA kayA AgevAna peAtAnA satAnane dIkSA ApavA mATe sAmethI zarata svIkAre ? eTale badhA ja grUpa thai gayA. eTale mULacaMdajI mahArAje teene badhAne vata mAna dezakALanI sthiti samajAvI ane temAM apavAdarUpa sa jogAmAM sagAMsabaMdhIone vidhi chatAM dIkSA ApavAnI jarUriyAta darzAvI. e jamAnAmAM sAdhue echA hatA, eTale ghaNAM nagarAne sAdhuone lAbha maLatA nahiM, emAM mahesANAmAM eka e tapasvI sAdhue AvelA ane teme roTalA-rATalIne Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-89 prabuddha jIvana sukaDe TUkaDe ane thoDuM pANI vaheratA. AthI mahesANAnA je icchatA he te enI zarUAta tamAre gharathI ja karavI zrAvakemAM evI prathA thaI gayelI ke sAdhu mahArAja necarI mATe. joie. guru mahArAjanI e TAra sAMbhaLIne sau AgevAne Ave tyAre roTalA-roTalIne lUkhe nAno TukaDo jamAtra paristhiti samajI gayo ane sAdhuonI TIkA karatAM pahelAM vahorAvA joIe. jaina sAdhune bIjuM kazuM vahorAvI zakAya pitAnI jAtane ane kuTuMbane sudhAravAnI prathama AvazyakatA nahi. AthI bIjA sAdhuo mahesANA javAnuM pasaMda karatA nahi. che te temane samajAyuM. paMjAbI sAdhuone te. mahesANAmAM uMdarI vrata jevuM thaI jatuM. zrAvakee sAdhubhakita mATe egya draSTi rAkhavI ghaTe mULacaMdajI mahArAje amadAvAdamAM yatio-zrI pUjonuM jora teDI nAkhyuM. temane vaMdana karavAnuM, temanA sAmaiyAmAM javAnuM. ema mULacaMdajI mahArAjane lAgyuM. e mATe emaNe devavijayajIne mahesANuM cAturmAsa mATe mekalyA, kAraNa ke temanI pAsethI padavI levAnuM baMdha karyuM. temanA sthApanAcArya devavijyajIne AjIvana AyaMbilanuM vrata hatuM. eTale teo upara chevaTe rUmAla oDhADvAnuM paNa na svIkAryuM. e divasomAM ja tyAM TakI zake. devavijyajIe mahesANA jaI lukhe, nIrasa pAlitANAmAM paNa yationuM ghaNuM jora hatuM. ene lIdhe De AhAra lai pitAnI ArAdhanA cAlu karI. paraMtu temaNe pAlitANAmAM kaI sAdhuonuM sAmaiyuM paNa karI zakAtuM nahi. sAdhuo zatruMjayanI yAtrAe Ave te chAnAmAnA yAtrA karIne vyAkhyAnamAM bhagavatI sUtrane viSaya lIdho ane supAtra dAna, cAlyA jAya. jAheramAM bahu dekhAya te yatio taraphathI temane gurubhakti, sAdhuo mATenAM zuddha AhArapaNa, udAratA ane umaLakA sahitanI sAdhubhakti vagere viSayanI anekAnta mAra paNa paDe. yationo Dara sAdhuone ane saMdhane ghaNe raheta. daSTie lokone samajaNa ApI AthI mahesANAnA saMdhane AvI paristhitimAM yationuM jera teDavA mATe mULacaMdajI dAnadharmanuM sAcuM rahasya samajAyuM. sAdhuone reTilAroTalIne mahArAje kammara kasI, temaNe darzanavijayajI mahArAjane mAtra lakhe TukaDe vaharAvavAnI prathAmAM teone pheraphAra karyo. cAturmAsa mATe pAlitANuM mekalyA. temaNe tyAM jaI haThIbhAinI eka vakhata mULacaMdajI mahArAja amadAvAdamAM ujama dharmazALAmAM comAsu kayuM saMdhanA AgevAno te yati pAse phiInA upAzrayamAM nIce vyAkhyAna ApI rahyA hatA jatA, paraMtu yuvAne te sAdhuonI samAcArIthI prabhAvita tyAre upAzrayamAM upara be navadIkSita yuvAna sAdhuo thavA lAgyA. teo sAdhuo pAse AvatA ane dharmanI vacce bolAcAlI thaI. teo eTaluM moTethI bolatA hatA ke vAta sAMbhaLatA. yuvAnomAM nagarazeThanA be dIkarAoe te vyAkhyAnamAM paNa temane avAja saMbhaLAvavA lAgyo. thoDIvAre pitAnI meLe evI pratijJA karI ke reja jyAM sudhI sAdhu uparanI garabaDa zAMta thaI. vyAkhyAna pUruM thayuM ane sau bhagavaMtanAM darzana na thAya tyAM sudhI ghI khAvuM nahi. sAdhuo vikharAyA. e vakhate premAbhAI zeTha ane bIjA keTalAka pAse janAra yuvakenI saMkhyA divase divase vadhatI jatI hatI. AgevAnoe mULacaMdajI mahArAjane ekAMta sAdhIne kahyuM, eTale yatioe nagarazeThane te aTakAvavA mATe Agraha karyo. "guru mahArAja, ApanA sAdhuo Ama aMdara aMdara jaDe je kAI jAya te saMdha bahAra thAya te TharAva karavA paNa kahyuM. e ane meTathI sAmasAme barADA pADe e keTalI zaramAvanArI pramANe saMdhanI sabhA bolAvI TharAva karI tenA upara sahI levAmAM vAta che." AvI. keTalAke sahI karI, keTalAke na karI. jemaNe na karI temane thoDA divasanI mudata ApavAmAM AvI. ane te mULacaMdajI mahArAje e sAMbhaLI lIdhuM paNa kaMI uttara mudatamAM sahI na kare te saMdha bahAra mUkavAnI dhamakI Ape nahi. thoDA divasa pachI parvane eka divasa Avyo. ApavAmAM AvI. paraMtu ethI prazna ukalyo nahi. khuda vyAkhyAnamAM bhAIo ane bahenenI ghaNI sArI hAjarI thaI. nagarazeTha harakhacaMda zeThanA ghare ja prazna Ubho thaye, kAraNa ke vyAkhyAnanA aMte patAsAMnI prabhAvanA hatI. e emaNe dIkarAone sAdhu pAse jatA aTakAvyA te vakhate vyAkhyAna pUruM karIne guru mahArAja, premAbhAI teoe ghI khAvAnuM ane kuTuMbanA badhA sabhyo sAthe zeTha ane bIjA AgevAno sAthe upAzrayamAM upara jaine jamavAnuM baMdha karyuM. AvI sthiti bIjA keTalAMka beThA. eTalAmAM nIce rAMone kolAhala vadhate gayo gharamAM paNa hatI. ethI mudata pUrI thayA pachI saMdha pharI ane mATe merethI keTalAMka berAMo patAsAM mATe jyAre maLyo tyAre nagarazeThe TharAva phADI nAkhyo ane kahyuM laDatAM hoya tevuM jaNAyuM. hAtha lAMbo karI karIne dareka pitapotAnI marajI mujaba karI zake che. jene pati ekabIjAne "tuM tuM" karIne laDatI strIomAM koIkanuM pAse javuM hoya te yati pAse jAya ane sAdhu pAse javuM hoya te hAthanuM ghareNuM paNa paDI gayuM. mULacaMdajI mahArAje sAdhu pAse jAya." yatio paNa paristhitine pAmI gayA ane AgevAnane kahyuM, "jue te kharAM, A kaI bahene laDe che?" pitAne Agraha choDI dIdhuM. A ghaTanA pachI darzanavijayajI AgevAnoe jaI AvIne kahyuM ke laDanArI bahenomAM keTalIka mahArAje vyAkhyAna vAMcavAnuM cAlu karyuM. emaNe samaradiya te meTI maTI zeThANIo paNa che. maLacaMdajI mahArAje keLavI caritrane viSaya vyAkhyAnamAM zarU karyo. divase divase kahyuM juo bhAI, pAMca patAsA mATe A beTI meTI vyAkhyAnamAM zrAvakenI saMkhyA vadhatI gaI ane yatio taraphathI zeThANIe paNa adara aMdara jhaghaDe che. pitAnAM ghareNAM ke trAsa na thAya e mATe dharmazALAnA vyavasthApaka ane karatAM paNa patAsAM emane vahAlAM lAge che. have nagaranI gAmane sazakta yuvakee saMgaThita thaIne pAkI vyavasthA karI. zeThANIe ja dharmanA prasaMge mahemAMhe je Ama barADA e varSathI pAlitANamAM sAdhuonA vyAkhyAnanI zarUAta thaI pADatI hoya te amArI pAse je sAdhuo Ave che te tamArA ane yationuM jera nabaLuM paDyuM. gharanA ja yuvAne che. eTale amArA sAdhuone sArA saMskAra ApavAnuM kAma te ame karIe ja chIe. paraMtu navadIkSita tyArapachI mULacaMdajI mahArAja paNa pAlitANA AvyA. teo heya tyAre paNa teo sArA saMskArI yuvAne hoya evuM tame yuvAnene zAstrajJAna ApatA ane bhakti saMgIta sahita rAga Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 rAgiNImAM pUjA bhaNAvavAnuM zIkhavatA. e vakhate sadhamAM hajuM paNa keTalAka lAkA yatimbha pAse jatA hatA. Ama saMdhamAM khe bhAga paDI gayA hatA. mULacaMdajI mahArAje potAnA anuyAyIo mATe 'sadha' zabda vAparavAmAM vyavahAru muzkelIe joi. eTale emaNe 'sa'dha' ne badale 'TALI' zabda vApa ane petAne pakSe vadhu mANaso hatA eTale 'meTI TALI' evA zabda prayAjayA ane e vaSe zrI siddhakSetra jaina meTI TALI' nI sthApanA thaI. (A nAma Aje paNa pAlitANAnA sadha mATe cAlu che. yatiomAM bhaLelA samudAya mATe tyAre 'nAnI TALI' evA vaparAyelA zabda, te vyaktiemAMthI nIkaLI gayA pachI paNa temane mATe cAlu rahyo che.) meTI TALI' sagIta sAthe tAlabaddha rIte pUjAe bhaNAvavA mATe pAlitANAmAM Aje paNa jANItI che.) prabuddha jIvana keTalAka mANasane niMdArasathI ane TrAyadraSTithI eka sAdhunI vAta bIjA sAdhune ane khIjA sAdhunI vAta trIjA sAdhune karavAnI Teva hoya che. tevA eka mAslR eka divasa mULacaMdajI mahArAja pAse Avye ane kahyuM, guru mahArAja ! Apa le jaI AvyA pachI keTalu echuM pANI vAparA che. jyAre vRddhicaMdrajI mahArAja te! keTalu badhuM pANI vApare che.' mULa dajI mahArAja e vyaktine jAgutA hatAM ane vRddhicaMdrajI mahArAja sAthe visaMvAda karAvavA AvuM te khAye hatA e te tarata samajI gayA. emaNe tene samajAvIne kahyuM, 'bhAI, pUrvanA janmamAM saskAza jaladI jaMtA nathI. gayA janmanAM vRddhicaMdrajI mahArAja brAhmaNa hatAM. huM musalamAna hate. ane tu camAra hatA. vRddhicaMdrajI mahArAja brAhmaNa hatA. eTale pANI bahu vApare e rukhItu che, kAraNa ke kahevata che ke bheMsa, brAhmaNa te bhAjI, pANI joI thAya rAjI. gayA janmamAM huM mulamAna hateA. musalamAna aThavADiye eka divasa, jummAnA divase ochA pANIthI nahAya. eTale huM ennu pANI vAparuM te megya che. ane gayA janmamAM tu' camAra hatA. cAmuDA cUMthavAnuM kAma tu karyAM karate hateA. eTale A janmamAM paNa tuM badhAnA AtmA sAme nahi, paraMtu zarIranI cAmaDI sAme joyA kare che. ane badhAnI cAmaDInA dugu Ne tane dekhAya che. tuM camAra hatA. eTale tArAmAM doSa draSTi Ave e svAbhAvika che.' Ama kalpita vAta karIne mULacaMdajI mahArAje e mANasane yuktipu'ka camAra jeve! kahyo. tyArathI e mANuka sAdhuonA dAva jote badha thayo. amadAvAdanA nagarazeTha premalAine renjanA niyama hatA huM dharethI pAlakhImAM upAzraye AvI sAmAjika lagna vyAkhyAta sAMbhaLavA ese ane vyAkhyAna pUru' sAMbhaLe eka vakhata premAbhAI zeThe kAkane mATe kahyuM ke ApaNA vepArIe ne samaya to bajAramAM kayAM cANye jAya tenI khabara paDe nahiM, paraMtu ApaNA jaina sAdhue AkhA divasa upAzrayamAM khesIne zu karatA haze? emane samaya kema karIne pasAra thatA haze ? temane sAdhujIvanane kaMTALA nahi AvatA hoya ?' tA. 16-1-89 vyAkhyAna game teTaluM meDe sudhI cAle te paNa tame mane samayanI yAda apAvatA nahi. pachI e divase emane vyAkhyAnamAM adhyAtmatA evA sarasa viSaya vividha dRSTAMtA sAthe cAlu karyAM ane traNa sAmAyika karatAM paNa vadhu samaya e viSaya calAvyeA. premAbhAi zeTha ane bIjA badhA zretAe teA tallIna banIne sAMbhaLI ja rahyA hatA. vyAkhyAna pUruM thayuM tyAre premAbhAi zeThane khabara paDI ke Aje te eka nahiM paNa traNa sAmAyika jeTalo samaya pAra thai gaye hateA. emaNe mahArAjane kahyuM, 'guru mahArAja ! adhyAtmanI vAtamAM Aje te eTale badhe rasa paDaye ka ma kayAM pasAra thai gayA tenI khabara ja na paDI.' mULacaMdajI mahArAje kyu. 'premAbhAi, tame te kAka ja divasa AvI adhyAtmanI UMDI vAtamAM rasa lenArA che, paraMtu ame sAdhue te adhyAtmanI AvI vAtAmAM divasarAta rasa lenArA rahyA. amArA samaya kayAM pasAra thaI jAya tenI khabara ja na paDe. UlaTu' amane to AvI vAtAmAM divasa rAta vItI jAya te paNa samaya eLe paDe.' guru mahArAjane A javAba sAMbhaLI premAbhAine pote karelI ajJAna yukata TIA mATe pazcAttApa thayA ane te mATe temaNe mULaca dajI mahArAjanI kSamA mAgI. 1 premAbhAi zeThe karelI A TIkA karatI pharatI . mULacaMdajI mahArAjane kAne AvI. emane ema lAgyuM ke premAbhAi zAne' A TIkAnA javAba yuktithI ApavA odhaze. eka divasa emaNe potAnA ziSyAne sUcanA ApI Aje mA eka vakhata premAbhAi zeThanA vaDe vaiSNavAnI navanAta maLI hatI. te vakhate nAtanA eka be AgevAne e jaina sAdhuonA AcAranA ajJAnane kAraNe majAka karatAM kahyu ke 'jaina sAdhune khAvApIvAnI kArya ciMtA nahi. rAjapa miSTAna maLe. ane sAruM sAru khAine lahera kare.' e TIkA premAbhAIe sAMbhaLI ane emane mULacaMdajI mahArAjane te kahI. eTale mahArAje kahyuM ke, karI vaiSNuvAnI nava nyAta maLe. tyAre mane jaNAvajo, keTalAka divasa pachI premAbhAinA vaDe vaiSNavAnI navanAta pharI ekaThI thai. premAbhAIe e vAta mahArAjane jaNAvI, eTale te madhyAhana samaye eka tarapaNI laIne tarata vahoravA nIkaLyA ane vaDe jai premAbhAine 'dhama'lAbha'kahyuM. mahArAja vaheravA padhAryAM che ema jANI premAbhAi tarata UbhA thai gayA ane gurumahArAjane rasoDe lagna gayA. khe-traNa miniTAmAM ja mahArAja pAchA pharyAM ane premAbhAI zeTha tarata pAchA AvIne nyAtanA AgevAnA pAse kheThA. kAika kutUhalathI pUchyuM, 'tamArA mahArAja vaheravA padhAryAM ane khasa be miniTamAM ja pAchA pharyAM?' premAbhAie kahyu', 'hA, emaNe mAtra capaTI mIThAne ja khapa hatA, eTale te vaherIne pAchA gayA.' e jANI AgevAne khANyA, eha ! eka capaTI mIThA mATe tamArA mahArAja bharaunALAmAM A veLAe ughADA page keTale durathI vaheAravA padhAryAM. zu' eTaluM mIThu emanI pAse nahetu'.' premAbhAie kahyu', 'amArA jaina sAdhue kazI ja khAdya vAnagI potAnI pAse vadhu samaya rAkhI na zake. dareka Take vaherI lAvIne te vAparI levI paDe. ghaNAkharA mahAtmAe te divasamAM eka ja vakhata AhAra kare ane keTalAyane tA ghI-dudha-dahI-mIThAi vagerenI yAvat jIvana khAdhA hoya. sUryA-rastethI bIjA divase sUryaoNMdaya sudhI kASTha pANInuM TIpu suddhA mukhamAM nAkhe nahi.' f eka premAbhAinI A vAta sAMbhaLI jaina cAdhue mAla-pANI uDAvIne lahera kare che evI TIkA karanArAoe `petAnI jJAnayukata TIkA mATe kSamA mAgI che Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' +1 + + + + 10 tA. 11-89 3. prabhuddha jIvana Ama, mULacaMdajI mahArAjanA vyakitatva ane caritrapAlana zAsananA rAjA tarIke oLakhAvavAmAM AvatA hatA. upara prakAza pADanArA ghaNuM prasaMge che.. " . " " emanA kALadhama. vakhate vRddhicaMdajI mahArAja bolI mULacaMdajI mahArAje vi. saM. 1944nuM comAsu pAli- . UMDyA ke "mAruM te chatra gayuM che. e vakhate AtmAtANAmAM zatruMjaya girirAjanI chAyAmAM karyuM. ahIM temanI rAmajI mahArAja rAdhanapuramAM hatA. kALadharmanA samAcAra | tabiyata bagaDavA lAgI hatI. pagamAM je phillo uTha sAMbhaLatAM ja temaNe pitAnA sAdhuone gaMbhIra svare kahyuM, hate te maTate na hatA. chAtImAM paNuM darada thatuM angbo, rAkSana aa samrATa vA vAyA ! the vahe che, vahe jAra hatuM. upacAro karavA chatAM ArAma thatuM na hatuM. ka guNajJa aura samayajJa the| inameM zAsanako netA banane ke guNa . . 1 eTale emane cAturmAsa pachI pAlitANathI bhAvanagara che, saura vohI zAsana karaje zitAna che ' padhAravA mATe vRddhicaMdajI mahArAje vinaMtI karI hatI. te - mukitavijayajI (mULacaMdajI) mahArAjane aMjali ApatAM pramANe vinaMtI karavA bhAvanagara saMghanA AgevAne pAlitANA keTalAMka gIte lakhAyAM che. emAMthI thoDIka paMkitao juo pahoMcyA hatA. mahArAjazrI ziSya parivAra sAthe bhAvanagara AvyA. vaidyoe judA judA upacAra karyA paraMtu pharaka paDe nahi. jaya mukitavijaya gaNi mahArAjA. azakita divase divase vadhavA lAgI. vRddhicaMdajI mahArAja - jya mULacaMda gaNi mahArAjA khaDe page temanI vaiyAvacca karavA lAgyA. saM. 1945nA mAgasara jaya tapAgacchaka nAyaka tAjA, vada-6 (mAravADI miti piSavada 6)nA divase mULacaMdajI zAsana samrATa gururAjA. mahArAjanI tabiyata vadhAre bagaDI. teo pitAne aMtima samaya pArakhI gayA ane anazane svIkArI lIdhuM. teo belyA: mahAvIra , vacana ke subhaTa the. mA vRddhinI ! aya to phrema va | suyo saNAnA | mallAha jina zAsana nayAkA, hamase jina zAsanakI prabhAvanA upAsanA jo kucha bana paDI, so cAritra sudarzana guNa baDhe ese, karalI / aba tumahI saba samhAlanA / / basa / namo arihaMtANam // * gurudevake vaMdana ho ! bapore traNa kalAka ane vIsa miniTanA samaye emaNe temane aMjalI ApatAM zrI dazanavijayajI tripuTI) mahArAje 59 varSanI vaye deha choDe. bhAvanagaranA saMghe dAdA sAhebanA lakhyuM che : kampAunDamAM temanA pArthiva zarIrane agni saMskAra karyo. , "gurU brahmacArI dhamadherI mahAvatI guNapAvanA; jaina saMghanA eka mahAna yugaprabhAvaka mahAtmA svarge sIdhAvyA. dAdA sAhebanA kampAunDamAM emanA agni saMskAranA sthaLe paMjAbapANI sakalavANI mahAjJAnI zubhamanA; tyAra pachI samAdhi maMdira bAMdhavAmAM AvyuM. zrI jainazAsana ekachatra surAjya zAsaka maMDanA, mukitavijayajI gaNivaryane mULacaMdajI mahArAja te mukitavijaya gaNadra gurunAM caraNomAM he vaMdanA." gacchAdhirAja tarIke tathA vIsamI sadInA jaina ramaNalAla cI. zAha marAThImAM geSThi asthi sAravAra kendra saMdhanA upakrame marAThI bhASAmAM geSThi kAryakrama nIce saMdhanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka ke. je. pI. pramANe rAkhavAmAM AvyuM che. pIThAvAlA dvArA hADakAMnA rogonI ni:zulka sAravAra dara ravivAre. vyAkhyAtA : jANItAM lekhikA savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 385, saradAra vI. pI. reDa, rasadhAra ke-epareTiva sesAyaTI, zrI uSAbahena zeTha (B.A.) bIje mALe. vanitA vizrAmanI grAme. prArthanA samAja, viSaya : " athavAri saMkara suvAvA thI" muMbaI-40004 (naH 3pa0296) khAte ApavAmAM Ave che, divasa : guruvAra, tA. 16mI phebruArI, 1989 A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baranA 2-30 thI 5-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI samaya : sAMjanA 6-15 vAge jaina zrAvaka saMdha, jhAlAvADa nagara, sI. DI. baraphIvAlA mArga, sthaLa: paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha jahu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-400 058 khAte 385, saradAra vI. pI. maga, rasadhAra ke. epa. De. je. je. pI. pIThaDavAlA dvArA uparokta sAravAra sosAyaTI, bIje mALe, muMbaI-400004. * vinAmUlya apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya tene lAbha uThAve tevI vinaMtI che. saune upasthita rahevA vinaMtI. kamalabahena pIsapATI ke. pI. zAha pravINacaMdra maMgaladAsa zAha ke. pI. zAha saMjaka nirubahena esa. zaha A nirubahena esa. zAha Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - evprabuddha jIvana tI. jai -dahe 2 = . . . . .1, para 5 :: , . . . , N . . . - A tenA * tana raMga, pataga sarIkhA........ , , , , , ' ' ' . pravINacandra pArela , ' , ' ' , , , ' Ama te ApaNe pataMgadina sAmAnya rIte 14mI 1976nuM pustaka che. (kumArabhAratI pATha-4 : kavitA) A jAnyuArIne divase-eTale ke jene ApaNe "utarANu" nAme kavitAne artha samajAvatAM saMpAdakoe (11 vidvAnonI 'TIma che) oLakhIe chIe te divase hoya che. (joke have "utarAyaNa lakhyuM che : khagoLa zAstranI draSTie 14mI jAnyuArIne divase hoya e "saMsAranI asAratA ane kSaNikatAnuM Alekhana A anivAya nathI ja, e ApaNe joI gayA chIe. padamAM thayuM che. manuSyamAM pataMgiyA jevAM caMcaLa yauvana, saudaya - Ama chatAM A vakhate te pahelAM ja - gata 7mI vagerene nAza pAmatAM vAra nathI lAgatI..." kavitAne aMte jAnyuArIne divase ApaNe tyAM eka anokhI pataMga- TippaNumAM paNa noMdhyuM che , pata ga sarIkhe-pataMgiyA jevo spardhAno prAraMbha thaye che AMtararASTrIya pataMga mahotsavanI asthira, caMcaLa, (upamA alaMkAra"). ujavaNInA prathama caraNurUpe dezabharamAM pahelIvAra amadAvAdamAM eTale ke, AmAM "pataMga' zabdano artha 'pataMgiyuM," rAjayakakSAe A pataMga spardhAnuM rAjyapAla zrI Ara. ke. levAya che. paNa Ama thatAM 'taraMga'mAMnA 'tana' eTale ke trivedIe uddaghATana karyuM hatuM. A trasaMge emaNe utsAhabhera 'de'nI joDe vaparAyelA "raMga' zabdanuM zuM thayuM ? A zabdanI ujavAtI A pravRttimAMthI jIvanane urdhvagAmI banAvavAnI te samULathI upekSA ja thaI che! "pataMgiyuM" artha laIe ne ekAgratA keLavavAnI preraNA levAnI vAta karI hatI. te "raMga" zabdane meLa enA, AvA artha joDe zI rIte Ameya utarANanuM mAhAtamya darzAvatI vakhate emAMthI besI zake ? te zuM 'raMga zabda, AmAM "brahmAnaMda' jevA tAravavAne upadezane saMdarbhamAM ghaNAM pelA bhajananI A racayitAe nakAmo ja vAparyo che? jarAye nahIM! paMkitao noMdhe che: A pustakane abhyAsa maMDaLa ane saMpAdaka - maMDaLanA A tanaraMga pataMga sarIkho, ke ekAda sabhya paNa thoDI takalIpha lIdhI heta te emane jAtAM vAra nA lAge......" pataMga'ne eka vadhu artha paNa maLI zake che ne te-A. AmAMye vAta "pataMga'nI ja che paNa e ApaNe utarANumAM paMkitane arthe khUba ja spaSTa ne vadhu saceTa rIte rajU thaI cagAvI chIe e pataMganI vAta nathI ja ! rAka heta. eka vakhata AThamA dhoraNamAM bhaNatI mArI bhANeja, A A saMdarbhamAM 'pataMga' zabdane khAsa noMdhavA je eka kAvyanI A ja paMkitane atha pUchavA AvI hatI. zALAnA artha paNa maLe che. pataMga' nAmanuM eka khubUdAra vRkSa mArA abhyAsakALamAM mAre paNa A kAvya zIkhavAnuM AvyuM thAya che, mukhyatve madhya bhArata ne kaTaka taraphanA pradezamAM ! A hatuM. tyAre A paMktione artha cekakasa kaI rIte samajAvAye jhADane phebruArInI AsapAsa pILAM phUla Ave che. AnuM hatA e Aje yAda nathI; paNa tyAreye e gaLe nahote ja ! lAkaDu lAla raMganuM hoya che. A jhADane keTalAMka lAla caMdana Utaryo, e vAta barAbara yAda che. paNuM kahe che; koI ene bakakama" nAme oLakhe che. hiMdImAM A nazvaradeha, game tyAre vilIna thaI jAya ema che, paNa e, "pataMga" ane "bakakama', bane nAme oLakhAya che. e ekaMdare atha', A mATe sAmAnya rIte-apAya che; paNa A jhADanA lAkaDAnA kaTakA, pANImAM ukALavAthI bhabhakAe Ama pataMga raMga jaDe zA mATe sarakhAvAyuM haze ? A dhara lAla raMga bane che. A raMgane paNa "pataMga' kahe che. te game tyAre UDI jAya evo hoya che khare? taDakAmAM e jaladI UDI jAya evuM hoya che. lAMbe vakhata TakatuM nathI. lAMbe vakhata rahe te raMga phaTakI jAya evuM bane; paNa taDakAmAM -ane kadAca A ja kAraNe-enA A bhabhakAdAra raMganI eTale lAMbe vakhata pataMga rahe che kayAre ? DIvAramAM UDI javAnI khAsiyatane kAraNe - dehanI kSaNa te pachI zA mATe kavi dehane pataMganA raMga joDe sarakhAve bhaMguratAne paNa AvA pataMganA raMganI upamA apAI che. che ? pataMga uDe, UDI jAya, game tyAre kapAI jAya, evA 'A tanaraMga pataMga sarIkhe arthamAM haze ? paNa te pachI ene "raMga" UDI jvAno ullekha athahIna ja Thare ne ! jAtAM vAra na lAge ... .. " - tyAre ? A koI bIjA pataMganI vAta te nathI thatI ne ? A tana, A deha, pataMga (vRkSa)nA raMga je che jene, vyavahAramAM te ApaNe eka ja pataMgane oLakhIe chIe, jaladI-game tyAre...UDI jatAM vAra lAgatI nathI. eTale e ja hoya. ema lAge; dekhItuM che! paNa evA have atha besI jAya che ne? ' ' arthane kAI meLa besatuM nathI, tenuM zuM? ApaNI piMgaLa ladhu kezamAM ullekhAyelI nIcenI . .. paNa 'pataMga' zabdanA bIjA ghaNA artha che; pataMgiyuM. patiomAM kadAca A AkhIya carcAne sAra AvI jAya che. kUduM mAsAmAM thatuM, pAMkhavALuM eka jIvaDuM; pAMkhavALe sUrya . pataMga, pataMga khaga .. keIpaNa kIDe; pakSI. do, taNakhe, cinagArI, sUrya evA te pAvaka gaNe - pataMga, , 1 enA aneka atha' che. ' A jaga raMga pataMgane, 3. atyAre AThamA dhoraNanA pAThyapustakanuM . mArI pAse :43 hari eka ja navaraMga : - 18 mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, . muMbaI -4:6004, Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: TreDa prinTarsa, jagannAthe kara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400004 je che, ja Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / Sonth 54 Licence No 1 3? maka prabuddha jIvana vaSa:50 aMka: 10thIrI muMbai, tA. 1-3-1989 ( 1 - 16- 4 ( vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 3-00 8 1-3-ccha muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra , paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha vijaya vallabha smAraka : dilhImAM jI. TI. karanAla roDa upara AvelA vijaya varSathI zrI rAjakumAra jaina pitAnI kuzAgra buddhi ane vallabha smArakamAM pratiSThA mahotsavane bhavya ane gauravapUrNa niSThAthI, tana, mana ane dhanathI pUrA samarpitabhAve smArakakAryakrama pa. pU. vijaya dinasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI nimaNunA A kAryamAM lAgI gayA hatA. pavitra nizrAmAM tA. 1lI phebruArIthI 11mI phebruArI dilhI ane paMjAbamAM AtaMkavAdI pravRttine bhaya rahetA sudhI atyaMta vizALa pAyA upara zAnadAra rIte yojAi hovAnA kAraNe surakSAnI vyavasthA paNa pAke pAye karavAmAM gaye. A prasaMge vizALa sAdhu - sAvIenA samudAya AvI hatI. dareka pratinidhine oLakhapatra ApavAmAM AvyuM uparAMta deza-videzathI padhArelA aneka nAmAMkita mahAnubhAvo hatuM ane ajANyA mANase ramAkanA paTAMgaNamAM pravezI na sahita pacIsa-trIsa hajArathI vadhu mANase upasthita rahyA jAya te mATe pUrepUrI takedArI rAkhavAmAM AvI hatI. hatA. rojeroja vividha prakAranA kAryakame-jalayAtrAne varADe, bAvIsa ekara jeTalI vizALa jagyAmAM taiyAra thaI rahelA kuMbhasthApanA, javArAropaNa, vividha prakAranAM pUjane tIrthaMkara paramAtmAnAM pAMca kalyANuke tathA dharmasabhAe, adhivezane , A vijaya vallabha samArakanA A saMkulamAM sauthI mahattvanuM viThagoSThIo, rAtribhAvanAo ane sAMskRtika kAryakrama sthAna te vijya vallabhasUrinuM gurumaMdira che. vizALa ghummaTaItyAdinuM draSTipUrvakanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. vALA A maMdiramAM sva. pU. vijaya vallabhasUrinI vizALa maMDapamAM hajAro zrotAe besI zake evI vyavasthA zveta ArasanI 45 IMca UMcI bhavya pratimA che. jIvaMta kalejha sarakITa TI. vI. sAthe karavAmAM AvI hatI. bahAragAmathI ane AbehUba lAgatI A pratimA jotAM ja te jenAranuM AvelA seMkaDe pratinidhione UtaravA mATe smArakanA sthaLe temaja mana harI le tevI che. vizALa raMgamaMDapamAM A pratimAjI dilhImAM anyatra vyavasthA karavAmAM AvI hatI. bhAjana ane jotAM ja anero ullAsa anubhavAya che. vijaya vallabhasUrinA cApANInI sarasa vyavasthA savArathI te sUryAstanA samayU 84 varSanA jIvanakALane lakSyamAM rAkhI A gurumaMdirano sudhI satata cAlu rAkhavAmAM AvI hatI. dharmasabhAmAM dhummaTa jamInathI 84 phaTa ce banAvAya che. enuM judA judA sAdhu bhagavaMte, sAdhvIjI mahArAja, vidvAne sthApatya-vidhAna paNa anokhI zailInuM che ane gulAbI pradhAne, zreSThio vagere anekanAM vaktavya gaThavavAmAM AvyAM paththaramAMthI karavAmAM AvelI AkhI racanA durathI paNa bhavya hatAM tathA graMthavimecana ane bahumAnanA judA judA kAryakrame ane manahara lAge che. A pratimAjInI pratiSThA muMbaInA paNa jAyA hatA. A prasaMge khAsa padhArelA zrI jagadI vallabhabhakata zrI zaileza ke ThArI ane emanA parivAre karI. ' TAiTalara, rameza bhaMDArI vagere rAjadvArI mahAnubhAvoe preraka gurumaMdirane aDIne enI pAchaLanA uparanA bhAgamAM uddabodhana karyA hatAM. vizALa dharaNe eka bhavya kAryakramanuM caumukhInA prakAranuM jinamaMdira banAvavAmAM AvyuM che. emAM Ayojana keTalIya sarasa ane suvyavasthita rIte thaI mULanAyaka tarIke vAsupUjya svAmI che. e uparAMta bAkInI zake tenuM daSTAMta A pratiSThA mahesava kAryakrama traNe bAjumAM pArzvanAtha bhagavAna, AdIzvara bhagavAna ane pUruM pADayuM hatuM. enA AyojanamAM zrI rAjakumAra munisuvrataravAmInI pratimA birAjamAna che. A jena, zrI nirmaLakumAra jaina, zrI vinodabhAI dulAla, cAreya pratimAo 36 iMcanI che. eka sarakhA zrI rAmalAla jaina vagere sahita bhajana samiti, smArikA kadanI ane zilpanA suMdara namUnA sarakhI che. e mATe samiti, anuSThAna samiti, pracAra samiti ItyAdi vIseka 'zrI vAsupUjya jaina zvetAmbara maMdira keTa' nAmanA alaga jeTalI judI judI samitioe pitapotAnI javAbadArI ghaNI preraTanI sthApanA karavAmAM AvI che. gurumaMdiramAMthI A caumusArI rIte uThAvI lIdhI hatI. sva. pU. mRgAvatIzrIjInI khImAMnI eka pratimAnAM darzana thAya che, A cAre pratimAonI bhalAmaNathI lAlA kherAyatIlAle pitAnA eka putra zrI tathA anya pratimAonI pratiSThA paNa cAra zreSThione hAthe rAjakumArane pitAne vepAraudyogamAMthI nivRtta karI temane thaI, ane e AnaMdellAsanA muddateM helikopTaramAMthI puSpavRSTi mAthe smArakanI badhI" javAbadArI soMpI hatI ane chellAM dasa paNa thaI Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1/16-2-89, tA. 1-3-89 pa. pU. mahattarA zrI mRgAvatIzrIjIe smArakanA kAmane pitAnI AtmasAdhanAnI sAthe sAthe potAnA jIvananuM eka mahattvanuM banAvI dIdhuM hatuM. e mATe teo samArakanA ja sthaLe ghaNuM badhI pratikULatA hovA chatAM chellAM keTalAMka varSa daramiyAna vAraMvAra tyAM AvIne sthiratA karI hatI ane chellAM be cAturmAsa temaNe smArakanA sthaLe ja karyA hatAM. emanI ziSyAo sva. pUjaya zrI sujeThAzrIjI, pUjya zrI sutAzrIjI, pUjya zrI suyazAzrIjI tathA pUjya zrI suprajJAzrIjIne paNa A kAryamAM ghaNo umaMgabharyo sahakAra sAMpaDyo hate. pU. zrI sujeSThAzrIjI smArakanA ja sthaLe kALadharma pAmyAM hatAM ane smArakanuM ja kArya karatAM karatAM pUjya zrI mRgAvatIzrIe paNa A ja sthaLe tA. 18 julAI, 1986nA roja aMtima zvAsa lIdhA hatA. Ama smArakanI . A dharatImAM ramArakanA praNetA ane emanA eka ziSyA ema benA sthaLa dehanuM visarjana thayuM che ane emanAM pavitra paramANuo e mATImAM ane e havAmAM ekarUpa banI saune preraNA ApI rahyAM che. A smAraka saMkulanuM bIjuM eka atyaMta mahatvanuM aMga te bhegIlAla laheracaMda insTiTayUTa opha inDoleja, zrI Atmavallabha jaina smAraka zikSaNanidhi, dilhI ane bhegIlAla laheracaMda phAunDezana - muMbaInA saMyukata sahakArathI A yojanA thaI che. jenadhama, tatvajJAna tathA bhAratIya sAMskRtika viSayanA adhyayananuM kAma temAM thaze. e mATe atyAra sudhImAM 13000 jeTalI prAcIna hastapratone saMgraha thaI gayuM che ane temAM pAkistAnathI AvelI hastapato paNa che. keTalIka suvarNAkSare lakhAyelI virala hastaprata paNa che ane graMthAlayamAM hajAro graMtha paNa che. enI sUcio taiyAra karavAmAM pU. mRgAvatIzrIjInI tejarathI ziSyAoe zrI lakSmaNabhAInA mAgadazata heThaLa mahattvanuM yogadAna ApyuM che. bhaviSyamAM A insTiTayUTa AMtararASTrIya khyAti dharAvanAra eka mahAna InsTiTayUTa banI raheze e niHsaMzaya che. ahIM gurumadiranI eka bAju padmAvatI mAtAnuM maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che. pU mRgAvatIzrIjI jayAre vidyamAna hatAM tyAre temanI nizrAmAM zrI zAMtilAlajI jaina (motIlAla banArasIdAsa)nA haste 1984mAM tenI pratiSThA karavAmAM AvI . hatI. smArakanA saMkulamAM A eka aneruM AkarSaNa banI nuM insTaTayUTa opha " mahAna jainAcAryA zrI vijaya vallabhasUrijI 1954mAM muMbaImAM kALadharma pAmyA. temanuM kAryakSetra gujarAta, rAjasthAna ane paMjAba rahyuM hatuM. paraMtu temaNe jIvanane sauthI vadhu kALa pitAnA guru AtmArAmajI mahArAjanI AjJAnusAra paMjAbane samarpita karyo hato. eTale paMjAbIomAM gherabera guru vallabhanuM nAma guMjatuM rahyuM che. teo kALadharma pAmyA te pachI emanA mATe yogya sthaLe yegya mAraka thavuM joIe evI bhAvanA vahetI rahI hatI. paraMtu e dizAmAM tyAre koI nakakara kArya thayuM na hatuM. ema karatAM 15thI vadhu vaSa nIkaLI gayAM. pU. vijaya vallabhasUrIzvarajInA paTTadhara ziSya zrI vijaya samudrasUrIzvarajIe vaDodarAnA cAturmAsa daramiyAna A kAma mATe have samaya pAkI gayo che ema jANIne tathA kAikane zire enI pUrI javAbadArI nAkhavI ema vicArIne temaNe e kArya mATe pitAnA samagra samudAyamAMthI tejasvI sAvarane zrI pU. mRgAvatIzrIjIne pasaMda karyA ane te mATe dilhImAM rUpanagaramAM cAturmAsa karIne mRgAvatIzrIe A pejanA cAlu karI devI joIe ema jaNAvyuM. te anusAra mRgAvatIzrIjI paMjAbamAMthI bharaunALamAM ugravihAra karI dilahI pahoMcyAM ane temaNe A yojanA mATe AraMbha karI dIdhe. teo jyAre aMbAlAthI dilhI AvI rahyAM hatAM tyAre eka khetaramAM eka vRkSa nIce thAka khAvA beThAM hatAM tyAre aMdarathI ja ke skUraNa thaI ke gurumAraka mATe A sthaLa atyaMta anukULa che. jANe koI bhAvinimaNanI AgAhI thaI rahI hoya tema smAraka mATe e khetaravALI jagyAnI pasaMdagI thaI. te jagyA vecAtI levAI ane tyAM smArakAma cAlu thayuM. e mATe Atmavallabha jaina smAraka zikSaNanidhi TrasTanI sthApanA karavAmAM AvI tathA smArakanI yojanA karavAmAM AvI. TrasTanA peTrana jaina samAjanA karNadhAra ane sukhyAta udyogapati sva. zeThazrI kasturabhAI lAlabhAInuM suyogya mArgadarzana sAMpaDayuM ane ANaMdajI kalyA chanI peDhInA sthApatyavidene tenI jaina zilpa - sthApatya-- kaLAnA namUnArUpa racanA ane bAMdhakAma karavAnI javAbadArI soMpavAmAM AvI. smAraka mATe jamIna levAI gayA pachI ane yogya kAryavAhI thaI gayA pachI gacchAdhipati vijaya IndradinasUri mahArAjanI AjJA ane AzIrvAdathI pU. zrI mRgAvatIzrIjIe smArakanI pejanAnA kAmane AraMbha karAvyo. ane te mujaba 1979nA julAI mAsamAM lAla ratanacaMdajI jainanA varad haste bhUmipUjana thayuM ane tyAra pachI navembara mAsamAM lAla kherAyatIlAlajI jainanA varada haste zilAnyAsane vidhi thayo. A pramANe A pejanA AgaLa cAlavA lAgI. AraMbhamAM enuM lakSyAMka nAnuM hatuM, paraMtu jema jema sahakAra maLatA gayA ane pretsAhana vadhatuM gayuM tema tema gurumahArAja vijaya vallabhasUrinA 84 varSanA AyuSyane lakSamAM rAkhIne 84 lAkha rUpiyAnI yojanA 1979mAM je vicArAI te krame krame vadhIne Aje dasa varSanA aMte pAMca karoDathI vadhu rUpiyAnI thaI che ane jyAre paripUrNa thaze tyAre tethI paNa dhaNI moTI rakamanI jarUra raheze. A samagra yojanAmAM kei eka ja vyakitanuM sauthI meTuM Arthika yogadAna hoya te te lagabhaga deDha kareDa rUpiyAthI paNa vadhu meTI rakama ApanAra zrI abhayakumAra esanAlanuM che. 0i Atmavallabha pU. mahattarA zrI mRgAvatIzrIjI A smArakamAM hatAM tevAmAM 18mI julAI 1986mAM kALadharma pAmyAM. emane agnisaMskAra smArakanA A sthaLamAM hajAro lokonI hAjarImAM karavAmAM Avyo hato. e sthaLe eTale ke padmAvatI mAtAnA maMdiranI bAjumAM ' sAdhvI mRgAvatIzrIjInuM samAdhimaMdira banAvavAmAM AvyuM che. enuM sthApatyavidhAna paNa anokhI zailInuM che. - gurumaMdiranI nIce vizALa bejhamenTamAM jaina kalAnuM saMgrahAlaya karavAnuM Ayojana thayuM che. te mATe pratimAo, zilpAkRtio, sthApatyanA namUnAo, citra, hastaprate, TAo vagere ekatrita thaI rahyAM che. smArakanA mukhya maMdiranI eka bAju sAdhuone upAzraya (anusaMdhAna pRSTha 15). Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1/16-ra-29, tA. 1-3-89 prabuddha jIvana Tche. * | mRdubhASI ane samadazI vidvAna, anaMtarAya rAvaLa huM cI. na. paTela navembara mAsanI 18mI tArIkhe, zukravAra savAre sADA evA koI umedavAranuM nAma sUcavavA kahyuM. te vaSe teo ema. pAMca vAgye zrI anaMtarAyanA gherathI Teliphona AvyuM: rAvaLa e.mAM parIkSaka hatA. kedArI bI. e.mAM prathama vargamAM AvyA sAhebane hadayanA humalAnI sAravAra mATe vADIlAla sArAbhAI hatA ane ema. e.nuM pariNAma nahotuM bahAra paDayuM paNa teo hespiTalamAM laI gayA hatA. tyAM teo mRtyu pAmyA che. prathama vargamAM AvatA hatA ane anaMtarAye mane temanuM nAma Telina patnIe lIdhela ane huM akasmAta jAgI gayo sUcavyuM. paNa ThArIe prakAza kelejanA vahIvaTI taMtra vize hovAthI temaNe mane khabara ApI ethI mane UMDI becenI thaI aNagamo thAya evuM sAMbhaLyuM hatuM tethI teo arajI karavA jAgyo eTale mane vicAre caDhayuM. anaMtarAya sAthe acakAtA hatA. teo anaMtarAyane maLyA, temane kahyuM ke sI. 1943mAM gujarAta kelejanA adhyApakakhaMDamAM paricaya thaye ena. paTela AcAya che tyAM sudhI tamane kazI agavaDa nahi paDe,' hatA tyArathI pisatALIza varSa sudhI emanI sAthenA saMsarganAM ane te pachI amadAvAdanI bIjI kaI kolejamAM tame goThavAI maraNe jAgrata thayAM. e smaraNa evAM sukhada hatAM ke mana zakazo.temanI salAha mAnI koThArIe arajI karI ane anaMtarAyanI najIkanA svajana gumAvyAne khAlI anubhavavA mAMDyuM. bhalAmaNa mAnI meM temanI nimaNUka karAvI. ame be varSa sAthe hajaya sAhityamitra zrI jayaMta koThArIne maLavAnuM thAya che rahyA te daramiyAna ke ThArIe mane gujarAtI lakhate karyo. te -tyAre anaMtarAya yAda Ave che, khAlIpAne bhAva pharI saLavaLe pahelAM gujarAtImAM koine posTakArDa lakhavAmAM paNa huM muzkelI che ane ThArI sAthe anaMtarAyanA saMskArI svabhAvanI ane anubhavate. temanI vidvattAnI vAta karI manane haLavuM karavA prayatna karuM chuM. anaMtarAya rAvaLa eTale zikSaNa jagatamAM gujarAta anaMtarAye mArA vize keDArIne abhiprAya Ave tenI kelejane UMcI pratiSThA apAvanAra adhyApakenA eka pAchaLa gujarAta kolejanA adhyApakakha DanI saMskArI praNAlIne bI. e. ane ema. e. beya parIkSAe prathama vargamAM pAsa itihAsa raheluM che. gujarAta kolejanA te samayanA vaDIla karelI ane narasiMharAva bhoLAnAtha jevA kaDaka 5rIkSakane adhyApake, aMgrejImAM zrI esa. esa. bhAMDArakara, saMskRtamAM prasanna karelA. gujarAtI, saMrakRta ane aMgrejI traNe bhASA zrI ka vI. abhyakara, arthazAstramAM zrI ke. TI. marcanTa ane -sAhityanA abhyAsI ane premI--emanA khAnagI pustakasa grahamAM gujarAtImAM zrI anaMtarAya rAvaLa, e cAre adhyApakenA DIkaThIka aMgrejI pustake bhegAM thayelAM. aMgrejI sAhityane abhyAsa paraspara vyavahAramAM saujanyazIlatAnuM vAtAvaraNa sarjAyuM hatuM mAtra ema. enAM be varSa daramiyAna, paNa te be varSomAM tene lAbha mArA jevA bIjI peDhInA adhyApakone paNa maLelo. temaNe aMgrejI sAhityadaSTine e samatala paricaya keLavela gujarAta kolejanA adhyApakakhaMDanuM e zikSaNa mAre mATe ke emanA vivecanamAM aMgrejI vivecana paddhati-temanA samayanI bahu mUlyavAna banI rahyuM che ane ATalAM varSo sudhI mane svAbhAvika rIte vaNAI gaI lAge che. kolejanA adhyApaka zrI anaMtarAya sAthe bAMdhI rAkhavAmAM e eka mukhya taMtu hatuM. khaMDamAM game te pahelAMthI vidyAthI' hatuM tyAre, huM anaMtarA anaMtarAyanA vidyArthIo pAsethI meM temanI vidvattA yunI vidvattA vize sAMbhaLate. bhegIlAla sAMDesarA ane upendra vize sAMbhaLyuM hatuM te huM mAnato, paNa tenI kadara karI paMDayA, beya temanA priya vidyAthIe, mArAthI eka varSa kele- zakavA jeTale mAre pitAne gujarAtI sAhityane abhyAsa jamAM pAchaLa temanI sAthe paricaya thayela ane tene anaMtarAyanA nahote. pAchaLathI temanAM pustaka vAMcyAM tyAre emanA vidyAthIutsAhI praza saka hatA. anAmI raNajita paTela) eka varSa ene temanI pratyene ahobhAva huM pUro samajI zake. meM joyuM ke pachI AvelA te paNa kyAreka mane maLatA ane anaMtarAya temanI pAse kaI kRtinI jhINavaTathI parIkSA karavAnI ane vize kahetA. upendra paMDayA ane bhegIlAla sAMDesarA bane sAhityanA itihAsanI saMkula mAhitIne paripara sAMkaLI surekha bI. e. ema. e.mAM prathama vargamAM AvelA-temanI pahelAM citra rUpe jovAnI banne daSTi che. "sarasvatIcaMdra uparanA sumitA meDha mArI sAthe ja bI. e.nI parIkSAmAM beselAM ane temanA lekhamAM ane "tAratamya pustakamAM gAMdhIjInA te ane eka bIjA bahena te varSe gujarAtImAM prathama vargamAM 'hiMda svarAja' uparanAM "gAMdhIbIjaka lekho pahelA AvelAM. zrI anaMtarAyanI adhyApakIya kArakidInAM e pAMca daSTinAM udAharaNa che. ane temane madhyakAlIna gujarAtI vidyArthI-vidyArthinI bAIbahene pahelAM suphaLa, temAMthI surimatA sAhityane itihAsa tathA 'tAratampamAM chapAyela dilhInI meDha, upendra paMDayA ane anAmI sAthe Aja sudhI mAre sAhitya pariSadamAM vivecana vibhAganA adhyakSa tarIke temaNe saM5ka cAlu rahyo che. anaMtarAye mane e mitre apAvyA. ApelA bhASaNane lekha temanI bIjI, itihAsane vyApa ( anaMtarAye mane e traNa mitre karatAMya vadhu najIkanA nirIkSavAnI daSTinuM udAharaNa che. "madhyakAlIna gujarAtI ane Aje trIsa varSathI satata mitra banI rahelA sAhityane itihAsa gujarAtI sAhityanA abhyAsIomAM jayaMta keDArI ApyA hatA. sane 1959ne me mAsamAM huM yogya pratiSThA pAme che, paNa vivecana vibhAganA gujarAta kelejamAMthI DepyuTezana upara zaheramAM jeThAlAla nAmanA adhyakSa tarIkenA temanA bhASaNamAM pragaTa thatI temanI vidvattA utsAhI zikSaNavyavasAyIe zarU karelI chokarIonI kelejanA e bhASaNamAM saMkalita karAyelI vigatethI aparicita AcArya tarIke game tyAre tyAM gujarAtInA adhyApakanI jagyA vAcakene kadAca pUrI samajAI * nahi hoya. - mane smaraNa khAlI hatI. te mATe bI.e. speziyalanA vagamATe yunivarsiTIe * ke "tAratamya'ne sAhitya akAdamInuM inAma maLyuM DarAvelI lAyakAtavALA adhyApakanI jarUra hatI. meM anatarAyane tyAre InAma mATe e pustakanI lAyakAtanI kaDaka TIkA thaI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1/16-2-89, tA: 1-3-89 hatI. e TIkA karanAra mitra "gAMdhIbIja lekhamAM ane rIte vyakata thatuM. teo gujarAta kolejamAM 1934mAM joDAyA. sAhitya pariSadanA vivecana vibhAganA adhyakSa tarIkenA tyArathI teo khAdI paheratA. te samaye kolejanA AcArya' phinDale lekhamAM pragaTa thatI anaMtarAyanI viziSTa zakita onI kadara zirAjha nAme sAmrAjyavAdI mijAjanA eka Ta arthazAstrI nahatA karI zakayA. hatA. badhA amApakemAM khAdI paheranAra ekamAtra anaMtarAya anaMtarAyanI vidvattA mATe mane Adara thayo hato, paNa hatA. te pachI dhIrajabhAI ThAkara joDAyA (1941-42mAM te paNa temanI sAthe snehasaMbaMdha baMdhAya che te temane gAMdhIjI khAdI paheratA. paNa tyAre AcAryapade hiMdIonI nimaNuka pratyenA anurAgane kAraNe. gAMdhIjI vize temaNe bahu lakhyuM zarU thaI gaI hatI. samaya jatAM anaMtarAyane gAMdhIsaMskAra nathI. 'gAMdhIbIjaka' lekhane ullekha upara AvI gayuM che. eTalo UMDe banyuM ke temaNe potAnI janoIne tyAga karyo. temanA pAMca putromAMthI pahelA bene temaNe upanayana saMskAra eka bIjo lekha gujarAta sAhitya akAdamI taraphathI pragaTa karAvyo hato, paNa te pachInA traNa putrane na karAvyuM, ane thayelA pustaka "anudarzana'mAM chapAye che. e lekha ame beye mRtyu pAmyA tyAre kuTuMbanA sabhyane sUcanA ApI ke pitAnI inDiyana opiniyana" ane 1919thI 1922 sudhInA pAchaLa zrAddhanI ke rUDhiAcAranI bIjI kazI vidhi na karAve. 'navajIvana'nA aMkamAM prasiddha gayelA lekhamAMthI taiyAra karelI Dho. pachAta vargo ane dalita pratye gAMdhIjIne je samabhAva saMgrahanI prastAvanA rUpe lakhAyA hatA. e saMgrahanA lekhenI hatA te paNa anaMtarAye jhIlyuM hatuM ane e varganA utkarSa saMdarbhadhe lakhavAnuM kAma huM pUruM na karI zako. eTale mATe je kaI karAtuM tene te AvakAratA. haju sudhI te chapAye nathI. saMge anukULa haze to Izvara upara anaMtarayanI zraddhA eTalI UMDI ne AvatI bhaviSyamAM pharI prayatna karIza paNa saMgraha mATe ke prakAzaka hatI ke "nArAyaNa nArAyaNanuM smaraNa karatAM teo mRtyu pAmyA maLaze ke kema te zaMkAspada lAge che. Ama prabuddha jIvana jIvI janAra, chellAM pacAsa varSanA anaMtarAye gAMdhIjI vize bahu lakhyuM nahi hoya, paNa gujarAtI sAhityanA itihAsamAM eka zebhAstaMbha jevA temanA AcaraNamAM gAMdhIjI pratyene temane anuraga spaSTa ana tarAya rAvaLane mArI premabharI aMjali. svarAja, rASTrabhASA ne urdU * pravINacandra che. rUpArela svarAja maLyAne cALIsa cALIsa varSa vItI gayAM chatAM AmAM vAstavikatA che kharI? bhArata haju vahIvaTI taMtraya vyavahAramAM pitAnI rASTrabhASA have vadhatA jatA zAyarInA zAkhane laine ApaNe tya apanAvI zakyA nathI ! udune paricaya vadhatA jAya che, e kharuM ! paNa rAjakAraNIo, kaI kAraNa? bhASAvida, itihAsakAre, rASTrabhASAnA pracArake ne dhArmika AvA vizALa rASTramAM aneka bhASAonuM pracalana hoya kaTTaratAmAM rAcanAra, udu" aMge bhinna bhinna daSTi dharAve che. e svAbhAvika gaNAya. paNa deza AkhAne ekasUtre sAMkaLI ene viSe autihAsika hakIkate jANIe te. hAthInAM judAM rAkhe evI eka saMpakabhASA te hovI joie ne ! judAM aMgone sparzIne, ene vize sAva judA ja abhiprAya ApaNe mATe gaurava levA jevI vAta che ke AvI ApanAra pelA aMdhajanonI vAte ja yAda Ave evuM che. AvazyakatA pichAnavAnI dura dezI dharAvanAra traNeya gujarAtanA A etihAsika hakIkata che. udune janma bhAratamAM ja panotA putra hatA. AmAM sauthI pahelA hatA ravAnI vyAnaMda thayuM che. pAkistAna jagyuM tyAM sudhI, rASTranI eka bhASA sarasvatI, bIjA arvAcInemAM Adyakavi vIra narmada ane tarIke e bhArata sivAya duniyAmAM anya kyAMya vaparAtI nahatI. trIjA je A avazyakatA sAkAra karavA sadA sakriya rahyA alabatta, A udde nAmanA mULamAM te che sukI' zabda e - pU. gAMdhIjI ! oreM' eTale (zabdArtha'mAM-UbhuM kareluM, bAMdheluM; eTale ke taMbU vagere bAMdhI UbhI karelI) chAvaNI, eTale ke lazkarI ane prAraMbha te khUba ja AzAspada hatuM : ApaNe chAvaNa, lazkarI paDAva ! A udu" ! utsAhabhera kSetre kAme lAgI rahyA ! paNa enA nAma 'hiMdI'ne laIne thoDI gerasamaja uddabhavI-"A hiMdI' eTale | mugalo joDe AvelA sainike mukhyatve tukI, arabI ne hiMduonI ja bhASA"ne ? IrAnI hatA. ahIM sthAyI thavA mAgatA A mugale joDe gAMdhIjIe A TALavA jada ja - vyavahAru - abhigama emanI senA te hoya ja! eTale sainike ne emanI chAvaNI apanAvyuM. bhArata tyAre 'hiMdustAna' nAme ja oLakhAtA hatA. paNuM kharI ja ne ! (aMgrejImAM "InDiyA" kharuM.) eTale "hiMdustAnanI bhASA, te rajanI gharAkI maLe te ApaNe tyAM sarakasanI bahAra paNa 'hiMduratAnI' evuM kayuM! rASTrabhASA mATe emaNe A nAma nAnakaDuM bajAra jAmI jAya che. jyAre A chAvaNIo te apanAvyuM ne lakhyuM- "hiMdI + udu = hiMduratAnI !' A have bAre mAsanI hatI ! eTale tyAM paNa bajAra jAmete ! ne abhigame ghaNA vivAda TALyA. gerasamaja dura karI! senAnI khAdhAkhorAkI tathA anya AvazyakatAonI - Ama chatAM AnA sarvamAnya svIkAranI ADe AvelA jabarI mAga hoya eTale thoDA ja vakhatamAM AvuM bajAra keTalAka vAMdhAomAM eka jabare vAMdhe ApaNe tyAM pracalita paNu A chAvaNIonuM aMga ja banI gayuM. pariNAme eka ajJAna prerita pUrvagraha upasthita karyo. ghaNuM lekanI "u" zabdanA arthamAM e bajArane paNa samAveza thaI gayo. mAmyatA hatI-haja che-ke udu muslima kAmonI bhASA che. ApaNA A vyavasAyIone mugalenA sainikonA satata , te zA mATe emaNe - hindI abhigame ghaNA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 116-2-89, tA. 1-3-89 prabuddha jIvana ghaniSTha saM5ke, bhASAmAM AdAnapradAnanI prakriyA eTalI jhaDapI bhAratIya che. ApaNI bhAratIya bhASAomAMye bhAgye ja evI ne saghana banAvI ke thoDA vakhatamAM eka navI ja vyavahAru ke bhASA haze jemAM arabI-phArasI zabdo Ajeya chUTathI bhASAe AkAra dhAraNa karyo. A bhASA mukhyatve chAvaNImAM vaparAtA na hoya! ApaNe tyAMye jIvananA badhA ja vahAromAM eTale ke "udumAM ja pracalita hovAthI, e "jhabAna-e-urdu" keTalAye zabda arabI-phArasI mULanA hoya che ! zakakarapArA, (chAvaNInI bhASA) nAme oLakhAI. pachI vyavahAramAM e enA biraMja, zIre, jhaverAta, mahenata, zahera, cImanalAla, khuzAladAsa, TUMkA rUpe mAtra "udu" nAme oLakhAtI thaI. takiye, cazmA, sAlamubAraka, rAja, mahenata, majUra, jarUra, racanAmAM meTe bhAge bhAratIya ne zabdabhaMDoLamAM pracura vagere arabI phArasI mULane ja che.. pramANamAM tukI, arabI ne phArasI zabda dharAvatI (alabatta, koMgresanA baMdhAraNamAM te varSothI rASTrabhASA mATe joDe bhAratIya zabda paNa kharA) A bhASAe dhIme dhIme 'hiMdustAnI' nAma svIkArAyeluM hatuM ja ! paNa virAja eTale-e vikAsa sAthe ke thoDA ja vakhatamAM, samRddha maLyA pachI racAyelI baMdhAraNa sabhAmAMnA kAMgresa pakSamAM sAhitya dharAvavAnuM gaurava eNe prApta karyuM. pariNAme uttara bhAratIya hiMdIbhASI lokoe rASTrabhASA mATe hiMdI" svAbhAvika rIte ja e rAjadarabAranI bhASA banIne aMte nAmane Agraha rAkhe. aMte bahumatIthI, ne te eka ja adAlatanI kArravAImAM paNa apanAvAI. vadhu matanI bahumatIthI baMdhAraNamAM rASTrabhASAnuM nAma hiMdI' meTA bhAganuM urdU sAhitya murilame mATenuM tathA rAkhavuM paDyuM. muslime dvArA racAyuM hovAthI sAmAnyajana ene muslimenI e paNa samajadAra netAo AthI atyaMta * rAja hatA. bhASA samajavA prerAyA, paNa e sAcuM nathI. prAraMbhamAM ne eTale pachI nAma te "hiMdI' rakhAyuM paNa joDe je enA tyAra pachI paNa keTalAye hinduoe urdumAM mAtabara sAhitya svarUpa vagere mATe baMdhAraNamAM noMdha rakhAI ke enAM zailI, sajaryuM che. svarUpane abhivyakita hiMduratAnI pramANe raheze. (with Style, briTiza zAsanakALamAM paNa uttara bhAratanI adAlata Form and Expression of Hindustani.) udumAM kAma karatI ne badhI ja kAme udumAM vyavahAra * paNa vyavahAra jIvanamAM hiMdIvALAoe te pUrvagrahathI calAvatI eya hakIkata che. lAkho hiMduo evA hatA je ' prerAine, bhASAmAMthI vINI vINIne urdU zabda kADhavA mAMDyA. hiMdI jANatA nahotA, uduM ja jANatA hatA. trIseka varSa jAheramAM ne sAhityamAM AvuM khUba cAlyuM che. paNa emanAye pahelAM, muMbaIne inkamaTekSa vibhAganA eka Tribyunala jaje gharamAM te e lokoe umizrita hiMdI ja belatA hoya che. mane hiMdI zIkhavavA mATe bolAvyo hate. e paMjAbI hiMdu A 'hiMdustAnI" ja che ne! hatA. emane pravAhI u6 belatAM sAMbhaLI huM joI ja rahyo! rASTrabhASAnuM svarUpa ghaDavAne ijAro hiMdI mAtRbhASAvALA thayuM- Ane hiMdI nahIM AvaDatuM hoya' paNa emaNe ja spaSTatA one ja nathI! javAharalAle te bhASAnA AvA kRtrima svarUpathI karI ke e mAtra udda jANatA hatA. emane abhyAsa paNa akaLAine ekavAra kahI ja dIdhuM hatuM ke rASTrabhASA, e urdumAM ja thayela. AjanI hiMdI emane samajAtI nahotI. hiDI mAtRbhASAvALAonI bhASA nathI. hakIkatamAM have urdumAM zabdabhaMDaLa bhale pracura mAtrAmAM A pUrvagrahamAMthI ApaNe te mukata thaIe ! eTale aMze arabI-phArasI zabda heya (tunI zabdo bahu ochA che). paNa ApaNe rASTrabhASAnA ghaDatara ne pracAramAM sAro ne yogya phALo kriyApada lagabhaga badhAM ja bhAratIya che. vAkyaracanA paNa moTe bhAge A gaNAze. prANuo upara kara prayogo vijayagupta maurya eka samAcAra vAMcyA ke kukaDA pratye kRratA vAparavAne pANImAM nAkhIne mArI nAkhave ke jethI tenAM pIMchAM tarata gunA mATe eka mANasa upara kesa karavAmAM Avyo. mAMsAhAra mATe prANIonI katala karavAmAM Ave che, tabIbI vijJAna ja nIkaLI jAya e narI kRratA che. keTaleka ThekANe AvI ane bIjA keTalAka vijJAnanA kSetre saMzodhana karavA rIte hatyA thAya che paNa kharI. bhUMDane eka phaTakA vaDe mArI mATe prANIone upayoga karavAmAM Ave che. te karatA nAkha e kuratA nA kahevAya, paNa jIvatA bhUMDanA meMmAM kharI ke nahi? A ane prazna amerikAthI aNIdAra saLiyo nAkhIne sAme cheDe gudAmAMthI kADha eraTreliyA sudhInA vikAsa pAmelA dezamAM carcavAmAM Avyo che. temAM devatA upara tene laTakAvIne roke e kRratA che. bheda pADavAmAM Avyo che ke prANI upara prayAga karavAmAM prANIne vadha game te rIte karavAmAM Avyo hoya ane Ave ke kherAka mATe katala karavAmAM Ave tyAre temane. game te hetu mATe karavAmAM AvyuM hoya, paraMtu temAM karatAnuM ochAmAM ochuM ane ochAmAM ochA samaya mATe tattva te raheluM ja hoya che e svIkAra kare paDe. bhAratamAM pIDA thAya evI rIte hatyA ke saMzodhana karavuM joIe. che tema IglenDa, amerikA, osTreliyA vagere dezamAM paNa dA. ta. kukaDAne vadha kare che te eka phaTakA vaDe tenI prANIo pratye kuratA vAparavA viSe kAyadA che ane chatAM Deka kApI nAkhavI temAM karatA nathI e eka bacAva karavAmAM prANIo pratye kuratA ane te paNa avicArI ane nirarthaka karatA AvyA che, paNa bajAramAMthI kukaDo kharIdIne tenA TAMTiyA vAparavAnA asaMkhya banAvo roja-ba-roja bane che. temAMthI jhAlI UMdhe mAthe laTakAvIne lai javo ke tene ukaLatA bhAgye ja koI sAme kAma calAvavAmAM Ave che? Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1/16-2-89, tA. 1-3-89 katalakhAnAmAM ane vaijJAnika prayogamAM je kuratA vAparavAmAM Ave che te ApaNI najare caDhatI nathI chatAM ema kahevuM joie ke mAnavakalyANa mATe tathA ApaNuM pALelAM prANIonA kalyANa mATe keTalIka hiMsA thaI rahI che. auSadho ane bIjI vaijJAnika prayoga mATe je prANIone upayoga thAya che temAM kadAvara gheDA, gheTAM. sasalAM vAMdarA, uMdara ane sasalAnA kuLanA gInIpiga vagerene samAveza thAya che. sarpadaMzanA eka mAtra IlAja mATe je Ijekazane banAvavAmAM Ave che temAM jherI sarpone DekamAMthI pakaDIne eka pyAlAmAM temanuM jhera kADhavAmAM Ave che. e jhera samaye - samaye eka taMdurasta gheDAnA zarIramAM vadhune vadhu pramANamAM dAkhala karIne tenA lehImAM prativiSa utpanna karavAmAM Ave che. gheDa marI nA jAya eTalI mAtrAmAM ja viva vadhAravAmAM Ave che. jayAre prativiSa vaDe lehI bharapUra thaI jAya tyAre gheDAnA zarIramAMthI theDuMka leDI ' kADhI temAMthI prativiSa eka karavAmAM Ave che. ane temAMthI sarpadaMzanA eka mAtra ilAja tarIke enTI venama Ijekazana banAvavAmAM Ave che. A prayogamAM karatA nathI ane gheDAne bahu ijA paNa thatI nathI ema mAnavAmAM Ave che. jema AvI rIte enTI venama Ijekazana banAvavA lekakalyANa mATe jarUrI che tema haDakavAnA ekamAtra upAya tarIke -jekazana banAvavA te paNuM lekaka9yANa mATe jarUrI che paraMtu te ijekane gheTAnA zarIramAM haDakavAnA viSANuo dAkhala karIne e viSANu vaDe prativiSANuo utpanna karavAmAM Ave che. mANasane haDakAyuM kUtaruM karaDyuM hoya te A prativiSamAMthI banAvelAM Ijekazane ekamAtra upAya che. evI rIte keTalAka roge evA che ke jemanA upAya prANIo upara prayoga karyA vinA zeAdhI zakAyA nA heta dA. ta. kensarane rega zarIramAM phelAte aTakAvavA ke maTADavA kaI rAmabANa lAIja zedhA nathI tenI zodha mATe vAMdarAnA zarIramAM kensarane rega dAkhala karavAmAM Ave che. keTalAka prayogo evA che ke jemanA upAya zodhavAnA prayoga karatA thI bharelA hoya che, paraMtu je roganA ilAja maLI cUkyA hoya ke je regana pragomAM siddhi maLI cUkI hoya temAM mAtra svAnubhavane khAtara prANIo 'upara prayoga karavA e egya nathI. tema chatAM dara varSe lAkha prANIo upara nirarthaka karatA AcaravAmAM Ave che.' prANIo pratye karatA aTakAvavAnI jhuMbeza uThAvanArI jIvadayALu saMsthAo bhArata sahita ghaNA dezamAM che ane progAmAM kRratA kema TALavI tenI mArgadarzikAo paNa che paNa tene amala thatuM nathI. athavA osTreliyAnI jema amala karAvavA mATe kAyade nathI. prANIonA kalyANa mATe esTreliyata saMsthAomAM 1,53,000 sabhyo che, paraMtu keTalAka prayogamAM pharatA nivArI zakAya ema teo badhA mAnatA nathI. amerikAmAM gAyanI vyakitagata oLakha mATe temane nizAnI ApavAmAM Ave che ane e nizAnI dhagadhagatA saLiyA vaDe karavAmAM Ave che jethI te bhUsAI nA jAya. vAMdarAnI ane mANasanI zarIraracanA ghaNI maLatI Ave che tethI je prayoga mANasa upara nA thaI zake te vAMdarA upara karavAmAM Ave che. amerikAnI kendrIya sarakAranA eka prejeTamAM vAMdarAne DAma devAmAM AvyA hatA; paNa e pragaTa karanAra sAme rAjya sarakAra kaMI karI zakI nahi kAraNa ke rAjya sarakAranA kAyadA kendra sarakAranA prejekaTane lAgu paDatA nathI. iMglenDanA rayala keleja opha sansanI mAlikInA keTalAka vAMdarAnA kapALa upara temanI mAlikIsUcaka akSare ke taravAmAM AvyA hatA. A nirarthaka kuratA mATe A kolejanA sattAdhIza sAme kAma calAvavAmAM AvyuM hatuM. prANIo pratye kRratA aTakAvavA briTanamAM sthapAyelI jIvadayA maMDaLI A viSayamAM ghaNI jAgRta che ane tene lekamatane sabaLa Take che. ApaNuM dezamAM lekamata e jAgRta nathI. eraTreliyAmAM kendra sarakAra sAthe joDAyelAM rAja che. tenA vikariyA rAjayane khetIvADI khAtAe pragaTa karelA AMkaDA batAve che ke 1983-84 nA varSamAM pUrA thayelA athavA adhUrA rahelA vaijJAnika prayogonI saMkhyA 3,89,757 hatI ane te prayoga prANIo upara thayA hatA. osTreliyAnI "Cairo' nAmanI saMsthA elIe tera jAtinAM 1,86,499 prANIo upara praga karyA hatA ane te mAtra be varSanA gALAmAM. bIjI vaijJAnika saMsthAoe ane saMrakSaNa khAtAnI pragazALAoe prANIo para akhatarA karyA hoya te judA. omegA nAmanA sAyansa DAyajeTamAM eka lekha jaNAve che ke badhI saMsthAonA AMkaDA maLI zakela nathI, paNa ema te kahI zakAya ke ekalA esTreliyAmAM saMzodhana mATe deDha varase sarerAza 40,00,000 prANIo prayoga mATe vaparAya che. duniyAnA bIjA dezamAM keTalAMka prANIo vijJAnanA vikAsa mATe yAtanAe sahana karatAM hoya che. ane temAM khapI jatAM haze! prayoge samaye teo vyathAnI cIse pADe che ane temanI je durdazA thAya che te ApaNe sAMbhaLI ne joI zakIe nahi ema emegA sAyansa DAyajesTanA lekhake jaNAvyuM che. temAM vadhumAM vadhu pIDA vAMdarA bhagave che. mANasane ekAMtavAsamAM pUrI rAkhavAthI tenA mana ane vatana upara zI asara thAya che te jANavA vAMdarAne ekAMtamAM aMdhArAmAM pUrI rAkhavAmAM Ave che. zArIrika pIDA karatAM paNa mAnasika pIDA vadhu asahya hoI zake. : jema mAnavaadhikAra meLavavAnI jhuMbeza cAle che tema mAnavatAvAdI keTalIka saMsthAo manuSyatara prANIonA. adhikAra mATe paNa laData calAve che. ApaNe te ApaNA adhikAro mATe paNa jAgrata nathI te manuSyatara prANIonA adhikAra mATe laData calAvanAra keTalA haze ? A carcAne sAra e che ke prANIo mATe ApaNane sahAnubhUti hovI jeTae, paraMtu samAjane eka varga ema mAne che ke prANIsRSTi manuSyanA " upaga mATe che, mATe karatA vAryA vinA temane upabhega nA thaI zake. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1/16- 2 9 tA. 1-3-89 prabuddha jIvana vacanAmRta che "satsaMgI rAmAyaNa mahAbhArata, gItA, upaniSado ane bhAgavatanI saMskAra vagerenI daSTie jAgRtirahita hatuM temaja ajJAna, jema vacanAmRta paNa dharmagraMtha che. eTaluM kharuM ke vacanA- vahema, hiMsA, devadevIo saMbaMdhI kheTA khyAle, nAtajAtanA mRta graMtha upakata graMthanI jema sAmAnya janatAnI vadhu paDatA kaDaka bhedabhAva vagere lekajIvananAM AMkhe UDIne jIbhe joIe teTale ca nathI, ghaDIbhara ghaNA lokone vaLage evAM to hatAM. A paristhitimAM hiMdu vacanAmRta" nAma paNa navuM lAge. tenuM eka kAraNuM dharmanA graMtha jevA ke veda, purANa, rAmAyaNa, e che ke vacanAmRta svAminArAyaNa saMpradAyane dharmagraMtha che mahAbhArata, gItA bhAgavata vagerene abhyAsa karIne tethI te sarvajanasulabha na banyuM hoya e dekhItuM che bIju'. samAjane dharma ane bhaktine yogya artha samajAvanArA samartha kAraNa e che ke bhAratamAM lekane vAcanaprema vadhato rahyo che. paMDite megIe ke sAdhusaMte bhAgye ja jovA maLe e samajI vaLI bhAgavatanI saptAha ke satyanArAyaNanI kathA sAMbhaLavAmAM zakAya tevuM che. AvA samayamAM jiMdagInA jokhame sahajAnaMdalokonI dharma ke bhakita aMgenI jijJAsA paryApta thaI jatI svAmIe hiMdu dharmanA agharA ane gahana graMthanA sArarUpe hoya che. "vacanAmRta' graMthanI bhUmikA parathI najara nAkhIe. leke saraLatAthI samajI zake evI gujarAtI bhASAmAM dhama sahajAnaMda svAmIne sarvaguNasaMpanna sAdhu gaNIne temanA guru. ane bhakita saMbaMdhI je samajaNa ApI che te vacanAmRtamAM romAnaMdasvAmIe temane uddhava saMpradAyanI gAdInA pitAnA saMgrahoI che anugAmI banAvyA. sahajAnaMda svAmIe A netRtva svIkAryuM amRta jevAM vacana eTale vacanAmRta amRta pIvAthI tyAre temanI uMmara mAtra 20 varSanI hatI. sahajAnaMda svAmI mANasa amara bane che. tevI ja rIte vacanAmRtanuM pAna karIne je sthaLe hoya tyAM haMmezAM dharmasabhA bharatA. tyArathI teo AcaraNa kare te amara bane che. mAnuSI zarIra te nAzavaMta che saMpradAyanA gAdIpati banyA tyArathI temanA aMtakALa sudhI, chatAM mANasa zI rIte amara bane? abhyAsIo jANe che ke lagabhaga trIsa varSanA gALA daramyAna gaDhaDA, vaDatAla, amadAvAda, upaniSadamAM amara thavAnI vidyA ApI che. amara thavuM jetapura, leyA vagere jude jude sthaLe dhArmika sabhAmAM temaNe je eTale zuM? pitAnAmAM rahelo AtmA devI, AnaMdamaya ane dhArmika praznonI carcA karI temaja saMte ane bhakatanA amara che enuM kharekhara bhAna thAya eTale amara banavuM; praznonA je uttara ApyA te temanA vidvAna ane samatha" arthAta jene A prakAranuM "AtmajJAna" thAya te bAhya Ana de saMtAe noMdha karIne pustaka svarUpe pragaTa karyA pAchaLa bhaTakatA nathI ane sthira buddhivALA rahe che. tene te sahajAnaMdasvAmInAM vacanone saMgraha arthAta vacanAmRta. dunyavI sukha-du:kha pratye anAsakita rahe che, te jagatanA vacanAmRta vize vicAratAM pahelAM sahajAnaMdavAmIna samayamAM saghaLA padArthomAM paramatatva (bhagavAna)ne jue che, pariNAme tene samAjanuM vAtAvaraNa kevuM hatuM ene khyAla le ucita mATe janmamaraNane prazna thato nathI. sahajAnaMda svAmIe upaniSabanaze. bhojA bhakta sahajAnaMda svAmInA samalIna hatA. tethI damAM ApelI guDha vidyA sAmAnya mANasa samajI zake evI rIte temanA cAbakhA zabdamAM ja te samayanuM vAtAvaraNa bhagavadbhakitanI bhASAmAM pitAnI lAkSaNika DhabathI samajAvI che. joIe. vIrapuranA saMta jalArAma bApA bhejA bhakatanA ziSya alabatta badhuM brahAya che. tethI eka vastu ane bIjI vastu hatA. te samayamAM bhabhUti eLelA. bAvA jovA maLatA. teo vacce tAvika rIte taphAvata nathI evA ati matanI derAdhAgA karatA ane hiMsA temane mana svAbhAvika hatI. AkarI TIkA sAthe temaNe pitAne tIvra aNagamo bhejA bhakate A bAvAonuM varNana temane eka cAbakhAmAM batAvyo che. AnuM kAraNa samajavA jevuM che. atavAdane nIce pramANe ApyuM che :- . . anusaravAne dA karatA tyAgIo vastu varatuM nita nita darzana nIma (bhUtapretane ApelA bali-niyama) dharAve, vacce bheda nathI evI mAnyatA dvArA anIti AcaratA ane ghera Ave triyA (strIo) ToLI; ; .' dhama dhamane ThekANe rahe evuM banatuM je zrI sahajAnaMda svAmInA nirIkSaNanI bAbata hatI vaLI, dharmamAM rasa dharAvatA aneka mAI. mAika karI bAvo bolAve. leke atavAdanAM nAma para thatA bhraSTAcArane sArI rIte jANe : , hoye kAmanAnI hoLI re. che. Adi zaMkarAcArya atavAdanA prakhara himAyatI chatAM temaNe saghaLA ziSyane bheLA karI bAvo khAya, bhagavadbhakitanAM evAM stotra racyAM che ke bhakatone temaja tattvajJAnI khIra khAMDa ne piLI; ene jabbara A ja thAya. temanuM mana javiTuM magaM" bhajo bhagata kahe bhavasAgaramAM. jori mUDhamatevALuM tetra te sau koInI mATe preraka * . , bAve mAryA boLI re. tetra che. sahajAnaMdasvAmIne jIvanamaMtra ahi sA hatuM. A bAvA- zrI sahajAnaMdasvAmIne nahivata paricaya ApyA pachI ema enAM hiMsAtmaka valaNa ane AcaraNa sAme sahajAnaMda svAmI kahevuM jarUrI lAge che ke vacanAmRta mAtra suvAkane saMgraha ane temanA saMte ahi sAthI vartatA. ane zArIrika ke nathI. daivI vANI athavA te tapAvInI vANIne amata sAthe ja mAmasika pIDa je thAya te teo abhuta vairyathI sahana karI surakhAvAya tethI "vacanAmRta" zabda jAya che. vacanAmRtamAM letA. A samayamAM bhejA bhagata jevA bhakato bhAgye ja jovA praznottarI, carcA, nirUpaNa, Adeza, spaSTikaraNa vagere badhuM maLe; arthAta 150-200 varSa pahelAM samaya dhama, zikSaNa, sArA vyavasthita rIte ApeluM che. bhAratIya tattvajJAnamAM chava, jagata Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) prabuddha jIvana tA, 1/16-2-89, tA.1-3-89 vaza karI AdhyAtmika jJAna ane tArkika jJAnane nAza karanAra A pApI kAmane tyAga kara." jemane A viSayamAM rasa hoya temaNe gItAnA trIjA adhyAyanA 36 thI 43 sudhInA saghaLA kaleke vAMcI javA. gItAmAM A spaSTa bAbata hovA chatAM, svAminArAyaNa saMpradAyanA satsaMgIo "janavANI" cIkaNA" "ati khaliyA' che ema kahIne keTalAka leke nAkanuM TeravuM paNa caDAve che; paraMtu A prakAranI raheNIkaraNI pAchaLa zrI sahajAnaMdavAmIe batAveluM iMdriyanigrahanuM jabaradasta tattvajJAna paDeluM che e keTalAka lokonI samajamAM AvatuM nathI. hiMdu dharmanA pAyAnI A vAta zrI sahajAnaMdasvAmIe pUrNa kaLAthI saraLa bhASAmAM kahI che e vacanAmRtanAM saghaLAM prakaraNomAM jovA maLaze. Idriyanigrahane AMkhe UDIne vaLage evo dAkhala zrI sahajAnaMsvAmIe e sthApe che ke bhAIbahene e sAthe maLIne kAma karavuM nahi, temanI vyavasthA alaga alaga sIdhIsAdI vAta che ke dArU ane devatA sAthe rahe te zuM pariNAma Ave? mANasane kathA sAMbhaLavA javA mATe strIonI hAjarInuM AkarSaNa kheMcatuM rahe, te kathAmAM vRtti keTalI peTe ? ane "amaratvanI saphara para paga kayAre maMDAya ? - iMdriyadamana na karavuM evI mane vaijJAnika salAhane artha e kaI rIte thAya ke Idriyone chUTo dora ApI devo ? A saMbaMdhamAM jIvananI uttarAvasthAmAM prabuddha jIvananAM taMtrIpade ane IzvaranI carcA hoya ja che. vacanAmRtamAM paNa AvI carcA ApelI che ane te sau koI samajI zake tevI saraLa gujarAtI bhASAmAM ApelI che. te kevaLa svAminArAyaNa saMpradAyanA ! pracArane gratha nathI. paraMtu dharma ane bhakti ane temAM vigatavAra mAgadazana che. manuSya tarIkenuM jIvana kaI rIte sArthaka bane tenI temAM buddhipUrvakanI pUratI chaNAvaTa che temaja jemane dharma ane izabhakitanI dizAmAM AgaLa dhapavuM hoya temane mATe gItA ane bhAgavata jevo ananya mArgadarzaka graMtha che. dharmagraMtha mAtra vAMcI javAthI ke mAtra kathA sAMbhaLavAthI "amaratva' maLatuM nathI. e mATe mAnasika ane zArIrika zista sAthe saddagurunI sahAyathI sAdhanA karavI paDe che. hiMdu dharmanA kaI paNa graMthamAM AdhyAtmika jIvana mATe vyavasthita sAdhanAnI vAta Ave ja che. ghaDIbhara tame kaThopaniSada juo te temAM yamarAja naciketAne A pramANe samajAve che:: "zreya-food pasaMda karanAra sukha meLave che preya-Pleasant pasaMda karanAra sukha meLavI zakatA nathI. ajJAnI hovA chatAM pitAnI jAtane samajadAra ane paMDita mAnIne te evI pravRttio kare che ke aMdhajanonI jema phAMphAM mAre che ane pharIpharIne janmavAnAM cakramAM paDe che. jagatanA padArtho pratyenI Asakita ane harSazokanI lAgaNIone lIdhe AtmA joi zakate. nathI. mANase pitAnI aMdara rahelA AtmA pratye sthAna kendrita karIne AtmAnA daivI ravabhAva ane svAbhAvika svataMtratAne sAkSAtkAra karavAno che. Ama thAya te hava" ane zekane samagra guMcavADe adrazya thAya che. have A AtmajJAna zI rIte maLe? te yamarAja kahe che, "mAtra carcAthI nahi, paNa te mATe jhaMkhanA joie. jagata pratye anAsakita keLavavI ja joie. mATe Idri para saMyama anivArya che. jyAre hadayanAM AvaraNe haTI jAya che, tyAre mANasa dunyavI AsakitaothI mukta bane che ane "amara bane che. tame game te upaniSada vAMce ke gItA vAMce; tene svani A che- "icchArahita bane, jagatathI anAsakata bane ane te iMdriyasaMyama avazya rAkho. pariNAme zabdAtIta zAMti maLe, bhagavAnane pamAya ane janmamaraNanA pherA TaLe." AvI sthira, buddhi hoya, te jIvanamAM saMsAranI pharajo zreSTha rIte bajAvAya temaja lokakalyANanI pravRtti zreSTha rIte thAya jemAM saMsAramAM sarase rahe ne mane mArI pAsa'nI TocanA bhakatanI sthiti rahe. zrI sahajAnaMda svAmIe upaniSadonuM uparokta satya bhagavAnanI bhaktinI bhUmikA para samajAvyuM che. gItA tamA mpiniSadone anurUpa aMki para kAbU rAkhavAne temaNe je satata bhAra sIdhI rIte ane ADakatarI rIte mUke che ane Idriyanigraha saraLa rIte samajAvavA mATe temaNe je jahemata vANuM ane AcaraNa dvArA lIdhI che evuM bhAgye ja jovA maLaze. gItAmAM IdriyanigrahanI vAta A pramANe darzAvI che tasmAyamindriyANyAdau niyamya bharatarSabha pApmAnaM prajahi khenaM jJAnavijJAnanAzanam // adhyAya 3, leka 41 ' arthAta "mATe he bharatazreSTha! tuM prathamathI dine prabuddha jIvana" (rajisTrezana opha nyujha peparsa rUlsa 156nA anvaye) (phema na. 4) , - prabuddha jIvana" saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. e hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4, 2. prasiddhine kama ; dara mahinAnI pahelI ane seLamI tArIkha 3. mudrakanuM nAma : cImanalAla je. zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : rasadhAra ke. e hA. sesAyaTI, : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4, 4. prakAzakanuM nAma : cImanalAla je. zAha. kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : rasadhArA ke. o. hA. sosAyaTI, 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4 5. taMtrInuM nAma : De. ramaNalAla cI. zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : rasadhArA ke. o. hA. sosAyaTI, 385,saradAra vI.pI. reDa, muMbaI-4. 6. mAlikanuM nAma ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, saranAmuM 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4 huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. tA. 1-3-88 ramaNalAla cI. zAha : Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1/16-2-89, tA. 1-3-89 prabuddha jIvana rahelA dharma ane tattvajJAnanA abhyAsI, vicAraka ane parahitapremI zrI cImanabhAI cakubhAi zAhe A rIte darzAvyuM che:-'koiDanA vicAromAM satyano aMza e che ke mANasanAM ajJAta manamAM asaMkhya vikAro bharyA che. te vikAra upara mANasa samajaNa pUrvaka puruSArthathI kAbU na meLave ane mAtra bahAranA dabANathI tenuM damana kare ane pIDAya te viparIta mAnasika pariNAma Ave. paNa tene atha ema nathI ke mananI vRttione chUTo dora Apavo. te te gAMDapaNa che. gAMDapaNa eTale mana upara kAbU gumAvI besavo ane caMcaLa mananI vRttio dRre tyAM saDha vinAnI nAva pede kheMcAI javuM koIDa ane tenA jevA game te kahe ane tene game tevuM lebhAmaNuM svarUpa Ape. satya e che ke saMyama e dharma che, sukhane mAge che. asaMyamamAM vinAza che. hajAro. varSa pahelAM svAnubhavathI A satya trASimunioe kahyuM ane te sanAtana satya che. kAcine vattinirodha: arthAta cittavRttine nirAdha e ja ga che." A Idriyo mANasane ke pachADe che te jANavAmAM jemane rasa hoya teo prabuddha jIvananA tA. 1-5-84nA aMkamAM mAnanIya maMtrI mahAzaya Do. ramaNalAla cI. zAhano baLavAna indriyagrAma' zIrSakavALo taMtrIlekha vAMce evI namra vinaMti che. A lekhamAM vyakitagata jIvananAM patanamAM temaja rASTrIya jIvananA kAvAdAvAmAM A paMkiye ke mahattvano bhAga bhajave che ane bhagavAna mahAvIre iMdriyanigraha mATe kevo Adeza Ape che tenI saraLa ane khUba suMdara chaNAvaTa vAMcanArane pitAnA jIvananA megya vaLAMkanuM bhAna thAya evI madhura rIte ApI che. zrI sahajAna da svAmIe AgrahapUrvaka Adeze diya-nigraha AjanA samayamAM taddana baMdhabesate che ane svAminArAyaNa saMpradAya pratye pravatate pUrvagraha ucita nathI e batAvavA mATe uparokata avataraNo vega gaNAze. ' zrI sahajAnaMdavAmIe sAkAra bhagavAnanA siddhAMta sAthe Izabhaktino mahimA saraLa bhASAmAM janasamudAya samakSa je gAya che te vacanAmRtamAM satata jovA maLaze AmAM temaNe izabhakita mAtra yaMtravat kriyAkAMDa banI rahe evI cIlAcAlu pAta karI nathI, paraMtu mumukSune bhagavAnane sAkSAtkAra thAya, AtmasAkSAtkAra thAya, daivI jIvana jIvavAnuM parama saddabhAgya prApta thAya ane mumukSa anAsakta rahIne pitAnI pharaja bAve e Superman mahApuruSa bane tevI dharmazAstronA sArarUpa ucca kakSAnI carcA temaNe sahRdayatAthI karI che je kharekhara hadayaspazI che. A graMthamAM zAstranAM vacanane avataraNa paNa ApelAM che ane sAthe sAthe aghare muddo buddhigrAhya bane te mATe gamI jAya tevAM udAharaNa ApyAM che. satsaMga jIvanamAM anivArya che ane kusaMgathI sadA dUra rahevuM ene mahimA khUba bhArapUrvaka avAranavAra jovA maLaze. mANasane pitAnA jIvanavyavahAramAM koI mANasa kRtI jovA maLe to tene tyAga karI devo e samajAvavA mATe zrI sahajAnaMdavAmIe pitAnA jIvanane eka sarasa dAkhalo Apyo che. prArabdha ane puruSArthane aTapaTe prazna pitAnA jIvanane dAkhalo ApIne mANune gaLe UtarI jAya tevI saraLa rIte temaNe samajAvyuM che. nItimaya, ravaccha ane svastha jIvana jIvavA mATe A dharmagraMthane darpaNanI upamA ApavI yogya lAge che. alabatta, dharma ane bhakita AcaraNanI bAbata che tethI jeo IzabhakitanA mArge javA mAMgatA hoya temane mATe vacanAmRta mArgadarzaka ane preraka graMtha che. zrI sahajAnaMda svAmI pragaTayA te yu. pI.mAM AvelAM ayojyAM pAsenAM chapaiyA gAmamAM. paraMtu temanI karmabhUmi banavAnuM sadbhAgya sAMpaDyuM gujarAtane. temAMya temanuM mukhya mathaka te saurASTramAM AvelAM sAmAnya gAma gaDhaDAmAM hatuM. temanI mAtRbhASA hiMdI, tema chatAMya temaNe bedha Ape. gujarAtI bhASAmAM. lagabhaga sAta pAnAMnA A graMthamAM 1617-18 dAyakAo pahelAMnI gujarAtI bhASAmAM zrI sahajAnaMda svAmInAM vacane saMgrahAelAM che, paraMtu gujarAtI bhASAnA vartamAna sAhityakAroe vacanAmRtanI gujarAtI bhASAne gya rIte biradAvI che. zrI sahajAnaMda svAmInA ziSya mahAna bhakata te avazya hatA, paraMtu teo paMDite. ane dharmazAstronA UMDA abhyAsI paNa hatA evI mAhitI darzAvavI e vacanAmRtanAM patA ane vizvasanIyatA mATe ucita lAge che vacanAmRta sAmAnya mANasathI mAMDIne vidvAna loko sudhI sau koIne dhamane raste javA mATe eka suMdara mArgadarzaka graMtha che. hindImAM vicAragoSThi, saMdhanA upakrame rASTrabhASA hindImAM eka vicAragoSThinuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. kAryakramanI vigata A pramANe che." vakatA: Do. rAmamanohara tripAThI mahArASTra vidhAna pariSadanA sabhya ane nagaravikAsa khAtAnA bhUtapUrva rAjyamaMtrI viSaya: rA[mA 1 jaina sAhitya para prabhAva adhyakSa: 3. ramaNalAla cI. zAha sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 385, saradAra vI. pI. mArga, muMbaI - 400004 divasa: zanivAra, 11mI mArca, 1989 samaya : sAMjanA pa-45 kalAke sarvene padhAravA bhAvabharyuM nimaMtraNa che. te basaMtalAla narasiMhapurA ke pI. zAha , - saMjaka nirubahena esa. zAha * maMtrIo ' saMyukata aMka "prabuddha jIvananA be aMka (tA. 1 ane 16 phebruArI) saMyukta aMka tarIke pragaTa karavAnuM nakakI karyuM hatuM, paraMtu saMjogavazAta have traNuM aMka (1 mArca sahita) saMyukata aMka tarIke pragaTa karavAmAM Ave che. vilaMba tathA A pheraphAra mATe kSamAprAtha'nA. - taMtrI : ' Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNa chagana tA. 1/16-2-89, tA. 1-3-89 zrI mehanalAla dalIcaMda dezAI kRta " "jinadevadarzana" BE mA kAntibhAI bI. huM jaina gurjara kavio" ane "jaina sAhityano saMkSipta karavAmAM Avyo che. pachI AnaMdaghanajInI paMkitao TAMkIne itihAsa' jevA samUddha graMthe dvArA gujarAtI sAhitya saMzodhana prabhunI amRtabharI mUrtinuM varNana karavAmAM AvyuM che. kSetre ati virala pradAna karI janAra zrI mehanalAla dalIcaMda rojiMdI dharmakriyAomAM prabhudarzanane Avazyaka evI uttama dezAIe emanI pacIsa varSanI yuvAna vaye ja I.sa. 1910mAM kriyA gaNavAmAM AvI che; kemake prabhudarzanamAM prabhunAM guNagAna, be mahattvanAM pustakenI bheTa dharelI: jemAMnuM eka che sAmAyikakriyA nAmasmaraNa, stutipATha-thAna ItyAdine samAveza thatAM tenAthI vizenI tAtvika vicAraNAnuM pustaka 'sAmAyika sUtra" ane prabhusvarUpanuM jJAna prApta thAya che. enAthI azubha karmone bIju jinadarzanane mahimA, hetu ane enI vidhi AlekhatuM kramika kSa5 thatAM ane AtmA paramAtmAmAM magnatA pAmatAM, pustaka "jinadevadarzana'. "sAmAyika sUtranI jema ja jinadeva- AtmA mekSane adhikArI bane che. Ama devadarzanane hetu darzananI paNa be AvRttimAM pragaTa thayelI. pahelI AvRtti devanA guNenuM dhyAna karI temanI peThe ApaNAM karmone kSaya 1910 mAM pragaTa thai. enI be hajAra nakale beeka varSamAM ja karavAne che. khapI jatAM, prAstAvika lekha vizeSa prastAva' ane pariziSTanA A darzana samaye mananI sthiratA kAje atyaMta zAMti umerA sAthe enI bIjI AvRtti 1924 mAM prakAzaka meghajI hevI ghaTe; jethI mana upara zuddha pudgalanI vadhu sArI asara hIrajIe pragaTa karI. A AvRtti paNa zrI mehanalAle ja rasa thatI rahe. je zAMtine badale azAMti hoya te cAra prakAranAM laI taiyAra karI ApI. . ghanaghAtI karmo baMdhAya che. ahIM lekhake 1. jJAnAvaraNIya karma, jinezvara bhagavAnanAM darzana, vaMdana, rasuti, pUjA Adi 2. darzanAvaraNIya karma, 3. mohanIyakarma ane 4. aMtarAyakama (enA hetu ane vidhinA vivaraNa sahita) vize lakhavAnI -e cAra prakAranAM karmonuM saMkSipta vivaraNa karyuM che. iccho te zrI mehanalAlanA manamAM paDelI ja hatI, paNa - jinadarzana karanAramAM UcA prakAranuM mati ane zruta jJAna enuM mukhya nimitta banyuM munizrI cAritravijayajI pAse joie. te uMcA prakAranuM na hoya te bhASAjJAna ane arthataviSayaka paDI rahelI keTalIka TUMkI apUrNa noMdhe. e ne. jJAna te avazya joIe. bhASAjJAna vinA prabhuguNa varNavI munizrIe mehanalAlane ApI. manamAM paDelI icchAne gati zakAya nahIM ane arthajJAna vinA enuM rahasaya pAmI zakAya maLI ane chevaTe e nedhane pitAnI rIte sAdI saraLa nahIM. Ama prabhudarzana karavAmAM zAMta vAtAvaraNa ane jJAnanI zailImAM karela AyojanapUrvakano vizadatAbharyo vistAra te AvazyakatA lekhake samajAvyAM che. pachI mananI zuddhi ane - A jinadevadarzana' nAmanuM nAnakaDuM pustaka. ekAgratanuM vivaraNa karatAM AnaMdaghanajInuM eka suMdara pado A pustaka lakhavAmAM mukhyatve "devavaMdana bhASyane AdhAra TAMkIne enuM samarthana karavAmAM AvyuM che. levA che. te sivAya "kalyANamaMdira', "bhakatAmara stotra', naTuA nAce ekameM re, leka kare lakha sera, zrI AnaMdaghanajI vIzI', zrI devacaMdra grevIzIne paNa vAMsa grahI varaste caDhe, vA ke citta na cale kahu kera re manA. yathAsthAne ghaTato upayoga thayo che. emAMthI je draSTAMtarUpa juArI manameM A re, kAmI ke mana kAma, padAMze TAMkavAmAM AvyA che temaNe kRtine rasALa banAvavAmAM AnaMdadhana prabhu yu kahe, tame bhagavaMta ke nAma re sanA." saMhAthe paNa karI che. devavaMdananA be prakAra che. 1. dravyanaMdana ane 2. bhAvavaMdana mANasa koI paNa vidhi kare tyAre ja e vidhi pAchaLa paNa uttama vaMdana te che jemAM kAyA, vacana ane manahetu lakSamAM rAkhI enuM AcaraNa karavAmAM Ave te vizeSa e traNenA vyApAra vaDe trikaraNazuddhithI AtmAnI pariNati kalyANakArI nIvaDe che. A bAbatane dhyAnamAM rAkhI zrI karAya che. devadarzananI jema devavaMdanane hetu paNa e ja che ke jinadevanAM darzana kayA prakAre karavAM, kyA hetuthI karavAM ane te paramapada samA mokSano mArga cIMdhavAmAM paropakArI bane che. tyAre zI-zI bhAvanA bhAvavI te A pustakane mukhya viSaya ' arihaMta ane siddha' bannene deva'mAM samAveza karI bane che. ane tene anuSaMge jinapUjAnA sAmAnya, ravarUpanI pachInA khaMDamAM arihaMta ane siddhanuM vizleSaNa karavAmAM paNa vicAraNA karAI che. AvyuM che. 'arihaMta'nA traNa pAThanI zabdArtha carcA paNa 1 devacadanabhALe Adi traNa bhASyanA abhyAsakrama saMdarbhe ahIM thaI che. arihaMtanA 12 guNa che, jemAMnA 8 prAtihAya kahevAya che ne 4 Atizaya. prAtihAryA eTale je pratihAryA pAThazALAomAM A pustaka upagI ane vidyAthI'grAhya banI rahe te daSTie A pustakanI bhASA sAdI ane tarIke prabhu pAse rahe che te. te A pramANe che: 1. azoka saraLa rAkhavAmAM Ave che. vRkSa 2. devatAothI thatI puchapavRSTi 3divyadhvani 4. cAmara 5. siMhAsana 6. bhAmaMDala 7. duMdubhi 8. chatra. A prAtilekhake AkhA pustakane nAnAmeTa kula 64 vibhAgomAM hAyane vicAra karatAM emAM jo bhAvanA mUkI zakAya te hRdaya. vaheMcyuM che. ane tamAma vibhAgene peTAzIrSake paNa apAyAM ullasita bane che. cAra Atizaye A pramANe che: 1. ' che, je zrI mohanajAjanA lakhANanI AyojanapaddhatinAM apAyAparamativaya 2. jJAnatizaya 3. pUjAtizaya 4. vacanAsUcaka banI rahe che. tizaya. prabhunI A cAra utkRSTatAo che. - pustako-AraMbha vItarAga prabhune namaskArathI maMgalAcaraNathI ! -... A.-uparAMta-tIthakaranI vANIvA.-35 guNe... ane-34 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra lekazAhI mATe A eka sArI nizAnI che. Ama chatAM akhabArI AlamamAM keTalAka camacA ghUsI gayA che. prabuddha jIvana lekAmAM sAmAjika ane Arthika asamatulA, mahilAo pratyenA bhedabhAva, aspRzyatA vagere jayAM sudhI dura thAya nahIM thAya tyAM sudhI ApaNe kharI leAkazAhI bhAgavIe chIe ema kahevAze nahIM.... dezanuM nyAyata Mtra bhale game teTalu kathaLI gayuM hAya; paraMtu kArTAe kharekhara leAkAnA hakakAne thoDeghaNe aMze rakSaNa ane samana te ApyAM ja che. paraMtu khIjI bAju dezamAM banI rahelA aneka gunAe ane tenI sAme gunegArone maLatI chaTakabArIe jotAM dezanA nyAyata tranI ghaNI gaMbhIra jaNAya che. eka sAmAnya udAharaNa jovA jaIe teA siMgApura jevA nAnA dezamAM Aje leAkAne nyAyata tra pAsethI abhUtapurva` rakSaNa maLI rahyuM che. hAlata ApaNA dezamAM Aje paNa asamAnatAnuM dhAraNa eTalu vadhu che ke jeTalu svataMtratA maLyA pahelAM hatuM. Aje paNa A dezamAM strIone nIcA stare rAkhIe chIeane tenI sAme pUrvagraha rAkhIe chIe. Aje paNa ApaNA dezamAM aspRzyatA che. udAharaNa tarIke tAjetaramAM ja nAthadvArAnA maMdira khAte harijanane maMdiramAM jatA aTakAvAyA hatA ane teone mAravAmAM paNa AvyA hatA. A paristhiti khUba ja gaMbhIra che ane te ApaNA dezanA lokAnI eka khAmI puravAra karI Ape che, khAmI dura thavI ja joie, ApaNA dezamAM kAyadA je bhAga bhajavI rahyo che. tene dhyAnamAM laie te ghaNA kharA aMze kharekharA ane echA gunegArone gunegAzane mukata kare che lAMbA samaya sudhI parezAna kare che. jo kAI vI. Ai. pI. pherAne bhaMga kare ane te leA samakSa mAphI mAgavA Ubhe rahe te tene mukita maLI jAya che, paraMtu eche gunA karanArAoe lAMbA samaya sudhI kATa'mAM dhakakA khAvA paDe che. saMdhanA kASAyakSa zrI pravINabhAI ke. zAhe AbhAravidhi karyA bAda kAryakramanI samApti thai hatI. * > tulasIdAsa-suddAsa vize vyAkhyAnA saMdhanA upakrame sva. maMgaLajIbhAI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatranAM vyAkhyAnA sAmavAra maMgaLavAra, tA. 16 ane 17, jAnyuArI, 1989nA roja inDiyana maracanTasa cembaranA miTarUmamAM yojavAmAM AvyAM hatAM. be divasanA A kAyakramamAM jANItA sAhityakAra zrI pravINacaMdra rUpArele tulasIdAsa ane sUradAsa para be vyAkhyAne ApyAM hatAM. 12 tA. 1/16-2-89 tA. 1-3-89 zrI pravINucadra rUpArele potAnA prathama vyAkhyAnamAM suradAsa vize kheAlatAM jaNAvyu` hatu` ke suradAsa eTale bhakitarasanuM jharaNu . teone zrImad vallabhAcAye bhakitanA sAgara kahyA che.. te zrI viThThalajIe temane puSTImAga'nuM jahAja kahyA che.. 'akhiyAM merI haridarsana kI pyAsI' jevAM madhura kaNa priya. paTTo lakhanAra suradAsa janmathI aMdha hAvA tAM temanI dareka racanAe bhASAlAlityathI sabhara ane zAstrIya rAgothI yukata che. sArasvata brAhmaNa kuLamAM janmelA suradAsa janmathI ja sasAra pratye virakata hatA. kAyakramanA prArabha zrImatI vAsa'tIbahena dANInI maMgaLa prAthanAthI thayA hatA. saMdhanA ane kAyakramanA pramukha 31. ramaNalAla cI. zAhe saunuM svAgata karyu" hatuM. sabanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe AjanA vyAkhyAtA ane temanAM vyAkhyAne pratye AnaMda vyakata karyAM hatA. kAryakramanA sayAjaka prA, tArAbahena 2 zAhe vyAkhyAtAnI paricaya ApyA hatA. seLamA zatakamAM thayelA bhakatakavi suradAse vrajabhASAmAM savAlAkha paTTA lakhyAM che. temanA vize eka kavie kahyu che OM 'sura sura tulasI zi' arthAt A sRSTi para suradAsa sUrya rUpe ane tulasIdAsa cadrarUpe peAtAnI apratima kAvyakalAthI prakAze che. sUradAse hindI bhASAnA vikAsa mATe eka yugapravataka tarIke kArya" kayu" che. teo pAse sudara karyuM, sa'gItanI ucca samaja ane kAvya racavAnI apratima kAlA evI sA hatI ke bahu nAnI vayathI ja te leAnA hRdaya sudhI pahoMcI zakyA hatA. bIje divase tulasIdAsa paranA vyAkhyAnamAM zrI rUpArele jaNAvyu hatu ke nispRhI, nirmAhI, nijAna MdamAM masta rahenAra rAma e ja ApaNA tulasIdAsa. temanu mULa nAma rAma hatuM. para Mtu pAchaLathI teo tulasIdAsa tarIke prasiddha thayA hatA.. seLamA saikAmAM thayelA tulasIdAsa yamunA nadInA taTa* paranA rAjaparA gAmanA brAhmaNa parivAranuM saMtAna hatA. evu kahevAya che ke te azubha nakSatramAM: janmyA hAvAthI mAbApe temane tatha dIdhA hatA. tee ratnA nAmanI strIne paraNyA hatA. A strIe ja temanA. AtmAne jagADayA hatA ane pachI te tee bhakatakavi tarIke prasiddhine pAmyA. teoe ghaNI racanAo karI che. temAMnI (1) rAmacarita mAnasa (2) kavitAvalI (3) dehAvalI (4) gItAvI ane (pa) kharavazrva rAmAyaNa e pAMca ati mahattvanI gaNAI che. 'rAmacirata mAnasa', e tulasIdAsanI zreSTha che, te badhA.. graMthAmAM sumeru che. jo tulasIdAse 'rAmacirata mAnasa'nuM sana na karyu heta tA mahiSa vAlmIki rAmAyaNa ATaluM ba lokapriya na thaI zakyuM hota. ApaNA dezamAM varSoMthI bhajavAtA. 'rAmalIlA'nuM uMdbhavasthAna paNa A rAmacaritamAnasa' ja che. suradAsanI racanAe jema vraja bhASAmAM hatI tema tulasIdAsanI racanAe avadha bhASAmAM hatI. sAhityika draSTie bhASAnuM UMDANa suradAsamAM jovA maLe che, te tulasIdAsanI racanA sAmAnyajanapravAhane sparze tevI che. suradAsa kRSNabhaktinI maryAdA bahAra jatA nathI, teA tulasIdAsa mAtra rAmanI ja nahi kRSNa ane zivajInI paNa racanA peza kare che. ane tethI tulasIdAsanA vistAra vyApaka ane sava' janasamudAya. sudhI pahoMce tevA che. kAryakramanA pramukha DA. ramaNalAla cI. zAhe A vyAkhyAnazreNInI sarasa samIkSA karatuM pravacana karyu hatuM. prA. tArAbahena ra. zAhe AbhAravidhi karyAM bAda e divasanI A vyAkhyAnazreNInI purNAhuti thA hatI. sa'klana : cImanalAla kalAdhara Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1/16-2-89 tA. 1-3-89 prabuddha jIvana A akaLa avina che tanasukha bhaTTa bhUtakALanI gauravagAthA gAvAmAM eka bhayasthAna rahelu che. dareka jamAnAnA vRddha puruSo peAtAnA A AyuSyakALane suvaNu yuga gaNAvIne vartamAnakALane kaLikALa kahe che. eka draSTie jotAM A udgArA yathAtha' bhAse che temaja ayathAtha' paNa bhAse che. jyAre mAnavajAtinA janma pRthvI upara na hatA tyAre meTAM mAchalAM nAnAM mAchalAMne gaLatAM te Aje paNa gaLe che. ane matsyanyAya kahe che. pachI pazupa MkhI thayAM. mAMsalakSI pazue tRNalakSI pazune mArI khAtAM tathA mAMsabhakSI garuDa, samaLA, bAja, kAgaDA vagere pakSIe kabutara, hAlAM, lAvarI, cakalI jevAM nAnAM pakSIone mArI khAtAM. sApa uMdara gaLatA ane ajagara sasalAM ke gheTAM - bakarAnAM baccAM gaLatAM Ane 'jhIvA navazya nayanam' ema kahe che. jaMgalI manuSya zikAra karatA. manuSya khetI zIkhyo, sutArIkAma ane mecIkAma zIkhyA, te samaye khetarAnAM khetA lUMTAtAM, taiyAra mAla lUTAtA. AthI saskRtine vikAsa thatAM hiMsaka paddhatinA paNa vikAsa thayA ane zikAramAMthI cerIlUTa sudhI hiMsaka svabhAva paNa vikasyA. zrIkRSNe arjuna sAthe dvArakAthI haritanApura melelI strIone kALA apaharaNa karI uThAvI gayA hatA te alAuddIna padminI mATe, siddharAja rANakadevI mATe, karaNaghelA mAdhavanI patnI rUpasuMdarI mATe yuddha karavA ke apaharaNa karavA taiyAra thayA. prAgaitihAsakALamAM khetaro lUTAtAM te anaitihAsika chellAM be hajAra varSanA kALamAM rAjyanA khajAnAe lUMTAtA. bhAratane vAyavya sarahadamAMthI lUTavA AvanAra dareka paradezI vijetA dilhInA sulatAnane ke rAjAne harAvyA pachI lazkarane traNa divasa sudhI prajAne lUTavAnI chUTa Apate. A lUTa mATe ja keTalAka khATasavAdiyAe te vinAkAraNe AkramahukAranA lazkaramAM joDAtA. A pachI zASaNane sudharela yuga Avyo. eka prajA bIjI prajA para rAjya karIne tenuM zoSaNa karavA lAgI. Ane khaMDaNI kahetA. aMgreja prajA khaMDaNI na letAM prajAnu dravya ja cUsI jatI. Poverty of lndia ke tevA anya graMthAmAM lakhyuM che ke bhAratathI IMglenDa sudhInI saDaka badhAya ane temAM kAMkarAne badale rUpiyA nakhAya te rUpiyAnI jeTalI saMkhyA thAya teTalu dhana aMgrejo bhAratamAMthI harI gayA che. pachI AvyA kALAM bajAranA jamAnA. dhAbInAM dhAyelAM keLAM strI karelAM kapaDAM paherI vepArIo, kALA bajAriyAe mAlanI achata UbhI karIne prajAne zeSavA lAgyA. mArI jJAtinA eka zAstrI mane kahetA hatA ke temanA saurASTramAM AvelA vaDiyA gAmamAM cIsa-trIsa vepArIe che. te badhAne ghera meTA che. moTaro jyAre pAMca hajAra rUpiyAmAM maLatI tyAre te kharIdavAnA paisA prajA pAse na hatA. meTrika thayelAne trIsa rUpiyA, bI. e. (janarala) ne pistALIsa rUpiyA, bI. e. (enasa')ne rUpiyA, phreDamAstarane ekase rUpiyA ane kAlejanA prinsipAlane mAsika cAraso rUpiyA maLatA. prAsa 13 13 haDatAlA kALA bajArane pariNAme pagAravadhArA mAgavA ane mAracA zarU thayA. nAsikanAM sarakArI taiTA chApavAnAM kArakhAnAM ravisa cAlu rahIne vadhatA pagAre mATe vadhu tArA chApavA lAgyAM. nAya sastI thaI eTale bajArabhAva vA, bajArabhAva vadhyA eTale teTAnI chapAi ane tenI ajAramAM heraphera vadhI, tethI pAchA bajArabhAva vA. Ama mAga ane chatanuM duzraka i. sa. 1942thI te Aja lagabhaga pacAsa varasathI cAlu che. sastI bhAjI eka paise zera maLatI, tuyAM (ghIseADAM', rIMgaNAM ne zakariyAM be Ane ke eka ane zera maLatAM. mAMdhAM zAka khe ane zera (400 grAma maLatAM. Aje vile pAralemAM zAkanA bhAva vIsa rUpiye eka leigrAmanI AsapAsa che. cemAsAmAM pahelIvAranAM kaTAlA cALIsa rUpiye kilAne bhAve vecAtAM. aDhIsA rUpiye hAphsanI peTI maLe che. muMbaimAM nava rUpiye ane dilhImAM pAMca rUpiye lITara dudha maLe che. Ama zikAramAMthI khetaranA anaMdANAnI lUMTa, temAMthI lazkara vaDaeN prajAnAM gharabAra ke dukAneAnI lUMTa temAMthI vijetA vaDe prajAnuM Arthika zeSaNa, temAMthI kALAMbajAra ane temAMthI te kamaratoDa moMdhavArI AvI che. huM kAlejamAM bhaNatA tyAre leAjamAM jamavA mATe. mAsika paMdara rUpiyA vIzIvALAne dete. Aje base rUpiyA ApavAnI vAta te jUnI thaI gaI. manuSyajAtinA hiMsaka svabhAva zikAramAMthI zeSaNa sudhI vikAsa pAmyA che. prajAmAM manuSyajAtimAM sabhyatA (Culture) ane saskRti (Civilisation)ne matsya nyAyanA kALathI te muddAraphIti (phugAve)nA kALa sudhImAM vA ane keTalo vikAsa thayeA, mAnavajAtinI kevI unnati thaI te samajAvavA mATe vadhAre ughaharA ahIM ApavAnI have jarUra gaNAya kharI ? chatAM dareka sikakAne be judI judI bAjuo hoya che. rAvaNanuM kukama joine vibhiSaNe tene tyAga karyAM. se kauravamAMthI eka bhAi vikaNu durgaMdhananI sAme thayA. zrIkRSNa vinAsvAthe pAMDavAnA mitra, maMtradAtA ane mAga daza ka (Friend, Philosopher & guide) rahyA. pRthvIrAja cauhANa sAthe caMdabaradA tenA maraNa sudhI rahyo. vanarAja cAvaDAne vANiyA vepArIe lAkhA rUpiyAnI madadarAja jItavA karI, te aNuhila bharavADe gujaratabharamAM rakhaDIne, gAMThanA roTalA khAIne vanarAjane mATe lazkara UbhuM karyuM. bhAvanagaranA darabAra 'garAziyA' tarIke eLakhAtA. temAMthI gaMgA ejhA (gaurIza kara yaza kara ojhA) dIvAne takhtasiMhane mahArAjAnuM pada apAvyuM. abaLA gaNAtI jhAMsInI rANIe talavAra kheMcIne rakSetramAM te vIMjhI ane svataMtratA mATe marI phITI. aDhAra varasanA kheMgALI yuvAna khudIrAma kheAjha hasatAM hasatAM phrAMsIne mAMcaDe caDayA. uttara bhAratamAM gaNezaza kara vidyAthI` ane gujarAtanA pAMcamahAlanA godharAmAM puruSottamadAsa hullaDabAjonI sAme cAMbhalA jevA UbhA rahyA ne haNAyA. i. sa 1946mAM amadAvAdanA hullaDamAM zAMti bAMdhatA vasaMtarAva hegiphTe ane tenA musalamAna sAthI rajabaalIe sAmI chAtIe UbhA rahI hullaDakhAvAnI charIne Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 1/16-2-89 tA. 1-3-89 AvakArI tathA kALajA ciTAvA dIdhA. dANare paNa kayAreka devI saMpatti darzAvIne khIcaDI-kaDhInuM sadAvrata calAve che ema sAMbhaLyuM che. jUnA jamAnAnA zAstrIo ne navA jamAnAnA prAdhyApake-zikSake buddhimAna garIba vidyArthIone maphata Tayuzana ApatA. huM i. sa. 1934-35mAM amadAvAdamAM meTrikanA vargamAM hatA tyAre mArA saMrakRta zikSaka rAmacaMdra baLavaMta ATha- - valee mArA pAchalAM dasa varSanA yunivarsiTInA saMskRta viSe pastA peparanA praznonA javAba lakhelA te maphata tapAsI ApelA. vadhArAmAM ema kahyuM ke 'tane je viSayanuM Tayuzana joitu hoya te viSayanuM Tayuzana maphata ApavA huM vyavasthA karI zaku tema chuM. tAre te joIe che? kAlejamAM saMskRta kAvya prakAza kharIdavAnA paisA mArI pAse na hatA tyAre mArA prAdhyApaka azvatthA AcArya bALAcAya gajendra gaDakare mane temanuM tAju ja chapAyelu te purataka bheTa tarIke ApeluM. mArA eka mitre mane ema. e.mAM deDha rUpiyA eka zrImaMta pAsethI maphata apAvelA. kasturabA, sarojinI nAyaDu, kamaLAdevI caTopAdhyAya, nelI senaguptA, aruNA asaphaalI, mRdulA sArAbhAi, indumatI zeTha, DhasAnAM rANI bhakitabA, kapilA khAMDavALA, maNibahena paTela, mIThuM bahena piTiTa, gaMgAbahena jhaverI, mIrAMbahena vagere vAtaM ya yuddhamAM joDAyAM hatAM. ane A badhI ja ucca varNanI gaNAtI sukamaLa nArIoe jemanA kAMkarIvALa juvAranA jeTalA mahinAo ke varSo sudhI khAdhelA. strInI eka kakSA DAkaNa bane che tema bIjI kakSA devI bane che. puruSanI eka kakSA pazu bane che tema bIjI kakSA paramahaMsa bane che. tyAre prazna thAya che ke saMsAramAM devI saMpattinuM rAjaya che ke AsurI saMpattinuM ? satyuga che ke kaLiyuga ? na jAne haMkAra: mismRtamaya : jiM viSamaya ! - muni sevA Azrama (goraja-vaDodarA)nI mulAkAta - saMdhanA upakrame saMghanA sabhyo mATe goraja (tA. vAghoDiyA-ji. vaDedarA) khAte AvelI sAmAjika saMsthA muni sevA AzramanI mulAkAta zanivAra ane ravivAra, tA. 8 ane 9 eprila 1989nA roja goThavavAmAM AvI che. ' * muMbaIthI zukravAra, tA. 7mI eprile rAtre vaDedarA ekapresa Trena dvArA vaDedarA javAnuM raheze ane vaDodarAthI ravivAra, tA. 9mI eprile rAtre vaDodarA ekapresa dvArA muMbaI pAchA pharavAnuM raheze. vaDedarAthI garaja javA-AvavAnI vyavasthA basa dvArA karavAmAM avaze ane bhajana tathA utArAnI vyavathA muni sevA AzramamAM raheze. " saMdhanA je sabhya A mulAkAtamAM joDAvA IcchatA hoya temaNe tA. 15mI mArca sudhImAM pitAnAM nAma rU. 175 (rUpiyA ekaso pace tera) bharIne saMghanA kAryAlayamAM noMdhAvI devAM. je sabhya taraphathI rakama AvI haze teonAM nAma ja chevaTanAM gaNAze ane phakta tenI javAbadArI ja kAryAlayanA mAthe raheze. ' TrenanA javA-AvavAne rijharvezananI anukuLatA rahe te mATe veLAsara nAma noMdhAvavA vinaMtI che. -maMtrIe tAM ko ochAmAM ochAM 35 nAma AvyAM haze te ja A mulAkAtanuM Ayojana karavAmAM Avaze. sva. cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA saMghanA upakrame rASTrIya athavA AMtararASTrIya vartamAna prazno para prativarSa sva. cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ajana karavAmAM Ave che. A varSanI vyAkhyAnamALA semavAra, maMgaLavAra ane budhavAra, tA. 3 4, 5, eprila, 1989nA roja yojavAmAM AvI che. tene kAryakrama nIce mujaba che : viSaya : "Towards the New World' divasa vAra vyAkhyAtA viSaya ' 3-4-89 semavAra e. pI. cIna ane veMkaTezvarana raziyAmAM bhUtapUrva pheraphAro videza maMtrI 4-4-88 maMgaLavAra che. raphIka madhyapUrvamAM jhakarIyA pheraphAre cAnselara-urdU yunivarsiTI alIgaDha 5-5-89 budhavAra ema. je. pAkistAnamAM abara pheraphAro taMtrI : TeligrApha sthaLa : vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRha , inDiyana maracanTasa cembara, carcageTa, muMbaI-20. samaya : traNe divasa sAMjanA 6-15 kalAke - A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zrI amara jarIvAlA saMbhALaze. - saune padhAravA bhAvabharyuM nimaMtraNa che. : ke. pI. zAha nirubahena esa. zAha maMtrIe sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika prabuddha jIvanamAM varSa daramiyAna pragaTa thayelAM lakhANemAMthI zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane prativarSa sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika apAyuM che. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke 1988 nA varSa mATenuM pAritoSika De. tanasukhabhAI bhaTTane maLe che. ' - A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke (1) De. ramaNalAla cI. zAha (2) Do. dinezabhAI bhaTTa ane (3) zrI pannAlAla 2. zAhe sevA ApI che. !". ... - ame De. tanasukhabhAI bhaTTane abhinaMdana ApIe chIe ane nirNAyakane AbhAra mAnIe chIe ke : ' ! -maMtrIo Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1/16-2-89, tA. 1-3-89 prabuddha jIvana 15 karI emane emanA jJAna mATe, kiraze heziyArIthI calAvavA mATe, emanI sevAone bhAvathI biradAvI ane "pasa" bheTa karI. tyAre pramukha tarIke paNa prinsipAla kavanaMTana ja hAjara hatA. tyAM janAba mahamadaalI jinhAe pitAnA javAbamAM chokarAoe je laData ApI e mATe dhanyavAda ApI. pelI ekatra karelI "pAsa" khelyA, gaNyA vinA hosTelanA kAmamAM vAparavA mATe pAchI bheTa tarIke ApI dIdhI. ethI emanI khUba prazaMsA thaI. bahu dhanyavAda maLyA. TAImsamAM A khaTale vigatathI na chapAyo. paNa bIjA nezanAlisTa chApAomAM sArI rIte camaka hatuM. e vakhatanA eTale 1920-29nA samayanA vidyAthIe moTebhAge vakIle tarIke paMkAyA. keTalAka sArA selisiTara tarIke paNa nAme kADhI rahyA. briTiza rAjyamAM AvI taTastha aMgreja prinsipAle hatA, evA Aje ApaNe tyAM maLe kharA? dimAga (pRSTha 16thI cAlu) vAta prinsipAle be vAra vidyArthIone samajAvI; paNa amArI heTelanI ToLInA netA jarA paNa namatuM ApavA taiyAra thayA nahotA. emane pagAra, emane pravAsa bagaDe te bhale bagaDe, emanI rajA bagaDe te paNa bhale bagaDe, paNa hosTelanA vidyAthIo sAthe A jAtanuM vartana thaI zake nahi. vidyAthIo sAthe ekatrita thayelA vividha saMsthAone maMtrIe emAM selI bATalIvAlA, yusupha maheraalI vagere chevaTa sudhI makakama rahyA ane khaTale ke caDhaye. have ahIM amArA yusupha maheraalI tathA vadhAre laDAyaka svabhAvanA selI bATalIvAlA baMne bhAratapremI, gAMdhIpremI, satyane vaLagIne cAlanArA. baMne jaNAe janAba mahaMmadaalI jihAne saMparka sAdhI emane kesa laDavA vinavyA. kAraNa emane ApavAnI phI mATe ahIM koInA gajavAne jarA paNa vAMdho Ave ema nahotuM. Akhare medAnanI melajha korTamAM khaTalo dAkhala thaye. sAme pakSe sarakArI vakIla uparAMta be berisTara hatA. e leoe tephAnI vidyAthIoe hosTelamAM gIta gAyAM, rAtamAM hohA karIne bIjAnI UMghamAM khalela pahoMcADI vagere kaMika vAta AgaLa karI, paraMtu A khaTalAmAM jinhA sAhebe pelA be aMgrejoe daravAjo khelI Tresa pAsa karIne vidyArthIone rivolvara batAvI e vAtane evI khUbIthI rajU karI ane jo vidyAthIe enI rivara TavI lIdhI na hota te kaI ekAdanuM mota thaI jAta evI dalIla karI.. ahIM sAmA pakSavALAoe kahyuM ke temanI pAse rivara nahotI paNa temanA hAthamAM mAMmAM phUkavAnI pAipa hatI. rilvara nahotI e sAbita karavA AkAzapAtALa eka karyo. paNa eka sAhebanI rivolvara chUpI rahI zake ema nahotuM. ema kesanI betraNa mudata paDI. Akhare e baMne sAhebe gunegAra TharyA ane ekeka rUpiyAne phAIna-daMDane hukama thayuM te pachI paMdara-vIsa divase chUTayA ane pachInI sTImaramAM svadeza rajA gALavA pahoMcyA. - A khaTale rasabhareluM hatuM. kAraNa ke jinhA sAhebe ekSapheDa ane kembrijanA vidyAthIonI hoTelamAM vartaNUka kevI che te vize potIkI jANakArI kAme lagADI ane pitAnA anubhavo rajU karI A gIta gAvAnA ane te nAtAlamAM ane temAM krisTamasa keralanAM gIte e upara temaNe sudara chaNAvaTa karI. e dhAMdhala kahevAya nahIM evA suMdara bacAva karI teo kesa jItyA. eka e khaTalAmAM prinsipAla kevaTananI paNa sAkSI tarIke jubAnI levAI tyAre temaNe paNa tadana taTastha jubAnI ApI. aMgrejo tarapha pitAne kaI paNa pakSapAtano bhAva pramaTa karyo nahiM. Ama badhuM chApe paNa caDhayuM. patI paNa gayuM. vaLI hosTelanA sau koI vidyAthIeAe - saMsthAoe ekaThAM thaI janAba jillAne pote kazI phI nathI lIdhI te mATe eka pasaM - rakama ApavA TharAva karI emane mATe eka meLAvaDo goThavIne notaryA. teo AvyA tyAre emanI tArIphamAM yusupha maheraalIe ghaNuM chaTAdAra bhASaNa vijaya vallabha smAraka (pRSTha rajAthI cAlu) ane bIjI bAju sAdhvIone upAzraya bAMdhavAmAM Avyo che. A baMne upAzraya Adhunika DhabathI, dilhInA havAmAnane lakSamAM rAkhI bAMdhavAmAM AvyA che. A saMkulamAM tabIbI sahAya mATe paNa jamA karavAmAM AvI che. "zrI Atmavallabha jasavaMta dharama meDikala phAunDezana' taraphathI daradIone maphata davA ApavAmAM Ave che. A yojanA bhaviSyamAM haju vadhu vikAsa pAmaze. A saMkulamAM A uparAMta atithigRha, bhejanazALA. ArAdhanA bhavana, vagere mATenAM makAnonAM bAMdhakAma thaI gayAM che ane bhaviSyamAM hAIskUla ane anya janAo AkAra leze. A saMkula jyAre paripUrNa thaze tyAre enA benamUna zila5rathApatyanA kAraNe tathA vividhalakSI yojanAonA kAraNe dezanuM ane paryaTanuM kAyamanuM eka akarSaNasthAna banI raheze e vize bemata nathI. bhaviSyamAM AsapAsanI vadhu jagyA levAze ane kAleje, hosTela vagere thaze tyAre "jaina vizvavidyAlayanuM sva. pU. vallabhasUrinuM svapna paripUrNa thaze ! gurubhakitane nimitte jaina temaja hiMdu dharmamAM aneka sthaLe aneka kendro UbhAM thayAM che ane thaze. bhAratIya sAMskRtika paraMparAmAM guruno mahimA ghaNo moTo che. AtmakalyANanI sAthe sAthe lekakalyANanA aneka kAryo niHsvArthabhAve tyAgI mahAtmAo karatA AvyA che. evA mahAtmAonuM RNa cUkavavA ane bhAvi peDhIone mATe preraNArUpa banI rahe e mATe je gurumaMdira guruthAnake, gurusmAra thAya che temAM vijaya vallabha mAraka eka anokhI ja bhAta pADe che. e jotAM vicAra Ave ke e pavitra tyAgI, paMcamahAvratadhArI mahAtmAe aneka lokonA jIvana upara evo te zuM jAdu karyo haze ke temane mATe ATaluM mAraka karavA leke hoMze heze taiyAra thayA ! mahAtmAonI hRdayakaLA akaLa hoya che ? -ramaNalAla cI. zAha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 yuddha na dimAga (1924-25nA-vidyAthI enA ane prinsipAleAne) tu caMdravadana cI. mahetA dimAga eTale zu? mijAja. mijAja eTale zuM ? tera. gurasAne eka prakAra. daMzanA aMza vagarane, satyanA paMthane vaLagIne cAlavAne, dRDha khanekhA caDDI pakava thayelA te dimAga. mahAtmA gAMdhI bhAratamAM 1915-16 mAM AvyA tyAre heMgiMga gArDana (fiAjazAha mahetA udyAna)mAM miTiIMga hatI tyAre gAMdhIjI caMpala - aMgarakhu paherIne AvyA hatA e joine kaMika pArasI bAnue briTiza sa MskRtinI asarane pariNAme dhAi gaI hatI. 'nakarA vAniyA'. pagamAM khuTa nahI', meAjA paNa nahIM, evI evI TIkA karanArAe te hatI. te 'nakarA vAniyA' eTale ke gAMdhIjI upara kevaLa eka nAnA uparaNA sAthe TUMkI petI pagamAM capala paherIne zahe nazAha jyeAja na laDanamAM maLyA hatA. tee bhAratamAM pAchA AvyA tyAre dAdAbhAi navarAjajI je hindanA dAdA gaNAtA hatA. emanI pautrIe gomIbahena ane khurazedAbahena gAMdhIjInI sevAmAM AvI. khAdI vecavAtA emane badhA kA*krama ama lamAM mUkavAmAM tee khIjI pArasI bAnue sAthe tatpara thai. e vIzI (1920)ne jamAnA. e aMte pArasI baheneAnAM sevAnAM kAmethI, briTiza sarakAranA vakhANanArA pArasIe dhIre dhIre bhAratanI AjhAdInI laDatamAM joDAtA gayA. pArasI prabhAtapherI nIkaLatI, kesariyA sADI paDerI pArasI bAnue pikaTiMga karatI vagere. 1923-24nI A vAta che. nAtAlanA visAmAM mu baimAM elphinsTana kAlejanI hosTelamAM rigala sinemA sAmenA rastA upara khUNAmAM eka jabarajasta hoziyAra vidyAthI onuM jUtha bhaNe, rahe. jAtajAtanAM kautukA kare. emAM meTAbhAganA pArasI, sindhI, musalamAna ane gujarAtI vidyAthIe hatA. kAIpaNa prakAranA jAtibheda nahI naDe. manamAM UgeleA ja nahI, emAM meTAbhAganA khI. e. ane vakIlAtanu zIkhanArA vidyAthI e mekhare. amArI sAthe yusuph maheraalI, sAlI bATalIvAlA, caMdrakAnta trivedI, isA jAmagarA, jahAMgIra sukhaDiyA, peTIgarA, aDavANI vagere hatA. te vakhatanA meTAbhAganA dakSiNI vidyAthIe phaTa kalAsa mATe khaMtathI kalAkAnA kalAko sudhI abhyAsa karavAvALA hatA. evA eka snepeliTana TALAnA netAomAM eka jahAMgIra cInIvAlA hatA ane bIjA jahAMgIra sukhaDiyA hatA. iMsA sAlisiTaranuM bhaNatA hatA. nAtAlanI e sAMje miTi ga thai. vidyAthI emAM amasthI bhASaNabAjI cAlI miTiMgamAMthI hosTelanI lekhImAM ja upara pahele mALe gItA gAtAM saraghasa kADhavAnAM karatA goThavAvA lAgyAM. hAthamAM nAnakaDI mazAla, thoDAM vAjitrA hatAM. emAM Da, DhAlaka vAvaTA, jAtajAtanAM gIte ema cALIzeka jaNAnuM nAnakaDuM saraUsa bIje mALethI pahele mALe Avyu, tyAMthI bhoMyataLiye pharatu karatu Avyu. ane Tenisa kATa para tA. 1/16-2-89, tA. 1-3-89 gAvA--bajAvavA ekaThuM thaI gayuM. rAtanA dasa - agiyAra vAgyA haze. e hosTelanA kampAunDane aDIne dherI rastA para mejesTika hoTela hatI. emAM pAMceka agrejo AvIne UtarelA. emAMnA be a MgrejonA manamAM kazI samajaNa vinA, A eka briTiza virAdhI caLavaLa che, eve dArUnA nazAne kAraNe bhrama pedA thayA. e agrejoe bArIethI bUmAbUma karI paNa kArya vidyAthI A zAMta paDayA nahiM eTale te baMne agrejo rivelvara lai hosTelanA daravAje AvI bAraNA khAlI dhamakAvavA mAMDayA. rAtanA bAra vAgI gayA hatA. thoDI dhamAdhamI thai gai. tyAre AjanI ATalI vastI nahIM. teNe rastA para thoDIghaNI te hA hA thai. savAre vidyAthI enI sabhA thaI. emAM pelA e aMgrejo hesTelamAM dhasI AvyA hatA emAMnA ekanI vizrvara eka cheAkarAe khUMcavI lIdhI hatI. tenI noMdha levAi ane khe agrejo upara Dresa pAsano dAve mAMDavAnuM nakakI thatAM pachI te kAlejanA aMgreja prinsipAla kAvana Tana sAheba paNa carcAnA medAnamAM AvIne joDAyA ane chekarAonA draDha nizcaya jAhera thayo ke kArTomAM laDI levu, e e samaye tyAranA prakhyAta berisTara mahamadaalI jinhAne zakavAmAM AvyA. bIjI bAju pelA khe a Mgrejo te vAisaroyanA khADIgADa hatA. te sImalAthI dilhI thai muaNu AvyA hatA. sTImaramAM besIne laMDana rajA para javAnA hatA. tee hArTala sAmenI mejesTika heTenamAM khe divasa UtaryAM. emAM A dhamasANamAM bheravAyA. eTale emaNe vAisarAyane sImalA tAra upara tAra karyAM prinsipAla kAvana Tanane maLyA ane J& samajUtI para AvavA vATAghATo cAlI. elphinsTana kaoNlejanA prinsipAla kAvana Tana ekSaka'thI Avela hatA. bahu ThaMDA mijAjanA hatA. aMgrejInA presara, svabhAve namra ane briTiza nyAyamAM pAAdaDha vizvAsa dharAvanArA hatA. emaNe khe-traNa vAra khAnagImAM masalatA karI. daramiyAna pelA kheDIgArDanI sTImara te UpaDI gaI. sImalAthI temanA upara vividha vividha prakAranAM dabANeA AvatAM hatAM. eTale pelA khADIgADa jarA DhIlA paDyA. temaNe kAleja lAibrerImAM pustakA mATe sArI evI rakama ApavAnI tatparatA batAvI ane e mATe traNa - cAra divase carcA cAlI. prinsipAla kAvanaTanane AkhI carcAmAM pAte khe bAjunAM matabhye rajU karyAM. ane e carcAmAM ThIka ThIka pramANamAM hAjarI ApI hatI. paNa kAI paNa vakhate emaNe vidyAthI ene ThapakA ApyA nahi ke khANuM karyu nahi. mULa muddAnI vAta teA e hatI ke pelA be anADI dArUDiyAo saMrakSakAne jo kA'mAM sajA thAya to emanI sarakArI nokarI jokhamAya. emanAM penzana bagaDe. e (anusa MdhAna pRSTha 15) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbai - 4 0004, Te. na', 350296 : mudraNusthAna : TrenDa prinTasa', jgannAtha zaMkara zeDa rADa, giragAma, muMbai - 400004 15 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, By / South 54 Licence No. 1 37 Trt - - - - buddhajIvana T . . ] TS varSa: pa0 aMka: rara : muMbaI, tA. 16-3-99 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhaSya vArSika lavAjama rU. 30- chuTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha lekhakane zabda ke lekhakanuM lakhANa acAnaka jagatamAM ke utpAta hotI nathI ane jelavAsa ke mRtyune Dara evA lekhakane cUpa karI de che. macAvI de che tenuM draSTAMta tAjetaramAM salamAna razadInI lekhakanI kRti pratibaMdhita thAya ane lekhakane jelamAM Satanic Verses' nAmanI navalathAe pUruM pADyuM che. pUravAmAM Ave eTalI sajAthI AgaLa vadhIne have lekhakane irAnanA sUtradhAra AyAtellAha khaumenIe sAmAna mArI nAkhavAne hukama thAya tyAM sudhI vAta vadhI che. sAruM razadIne matanI sajA pharamAvI ethI 'jagatanA dezamAM che ke salamAna razadI briTana jevA lokazAhImAM ane vANI -enA gherA pratyAghAta paDyA che briTana ane irAna vaccenA vAta mAM mAnanAra dezamAM vase che. je te irAnamAM vasatA rAjadvArI saMbaMdhe gaMbhIra rIte bagaDavA che. bagaDatI jatI A hota te A graMtha lakhI na zakyA hota ane lakhyuM hota paririthati haju keTalI bagaDaze te kahI zakAya nahi. salamAna razadIne te dharmAnya lokee ane sarakAre temane jIvatA rahevA na 'kAi mArI nAkhe nahi te mATe briTananI sarakAre salAmatInAM dIdhA hota. bIjA dezanA lekhaka nAgarikane, nyAyAlayane Azraya kaDaka pagalAM lIdhAM che. paratuM te daramiyAna bhArata-pAkistAna lIdhA vinA, mananI marajIthI dehAMtadaMDanI sajA pharamAvavI e ane anya dezomAM maLIne pacAsathI vadhu mANase e e AMtararASTrIya kSetre eka navI ja ghaTanA che. evI ja nimitta thayelAM ramakhANamAM pitAnA prANa gumAvyA che. uccAravI te madhyayugIna mAnasanI, nirdayatAnI, adhamatAnI, lekhakane zaba sIdhI ke ADakatarI rIte ghera hiMsAnuM nimitta kevI rIte bane che te AnA uparathI joi zakAya che. jagalIpaNAnI sArAsAra vivekane abhAvanI nizAnI che. irAdApUrvaka thayelAM badanakSIbharyA lakhANa mATe paNa mRtyunI vidhinI karaNa vicitratA te e che ke pitAnA prANane bhaga sajA nathI. te vANIsvAta traya dharAvatA lekhakane tevI sajA ApanArAoe ke sajA karanAra khaumenoe jAte e pustaka kema thaI zake ? vAMcyuM nathI. alabatta, salamAna razadIe je kaMI lakhyuM che te badhuM duniyAmAM kyAreka keka lekhakanI kRti upara pratibaMdha barAbara che ema te vagara abhyAsa karyo kema kahI zakAya ? mUkavAmAM AvyuM hoya evI ghaTa navI nathI. keTalIkavAra te lekhakane enA graMthane mATe kedamAM pUravAmAM paNa Ave che. atyAre te prazna lekhaka tarIkenI emanI svataMtratAne che ane e mATe vizvamata temanI tarapheNamAM che e sAruM che. ghaNIvAra te adAlatamAM kAyadesara kAma calAvyA vinA tema karavAmAM Ave che. moTA bhAganA AvA kedIo sevAnika varsisa' eka sarjanAtmaka tihAsika navala kathA che. ItihAsa ane etihAsika navalakathA vacce svarUpa rAjyasattAnI viruddha uzkeraNIbhayu" lakhANa lakhavAne mATe gata taphAvata che. itihAsamAM itihAsakAra pramANabhUta hakIkata jelavAsa bhagavatA hoya che. kayAreka sattApalaTo thatAM evA ApavA mATe baMdhAyelA che. aitihAsika navalakathAno sarjaka kedIe mukata thAya che ane navI sattAnI viruddha lakha nArA jelamAM jAya che. saramukhatyArazAhI dezamAM AvuM vizeSa banI pitAnI kalpanA pramANe navA prasaMganuM ke navAM kAlpanika rahyuM che. vartamAna samayamAM duniyAbharamAM judA judA dezamAM pAtrAnuM paNa sajana karI zake che ane bhUmikArUpe pitAnI maLIne saheje savAsethI vadhu lekhake pitAne graMtha ka9panAnuM vAtAvaraNa paNa jamAvI zake che. Ama chatAM lakhavA mATe jelavAsa bhogave che. P E. N.nI sarjakanI kalpanAne pa maryAdA rahe che. etihAsika navalakathA AMtararASTrIya ekrisamAM AvA lekhakanI sattAvAra mAhitI karatAM dhArmika viSayanI paurANika navalakathAmAM kalpanAne vadhu maMLatI hoya che je adhUrI hoya che) ane e saMsthA dvArA avakAza rahe che, kAraNa ke purANamAM dastAvejI itihAsa bahu vakhatovakhata te te sarakAra sAme virodha vyakata thAya che. meTA hotuM nathI. paraMtu bIjI bAju dhArmika kathAvastunA kSetre 'bhAganA lekhaka kedIo seviyeta raziyA, sAmyavAdI cIna, rAma ane kRSNa, mahAvIra ane buddhi, izukhrirata ane mahaMmada anya sAmyavAdI deze ane lazkarI saramukhatyAra zAhIvALA payaga bara jevAM keTalAMka pAtra lokomAM evAM pavitra ane dezamAM che. vANIvAta banI hiMmata karanArA lekhakemAM paNa pUjanIya, ArAdhyadeva jevAM banI gayAM hoya che ke temanA aTapaTuM rAjakAraNa cAlatuM hoya che. dazamana rASTrane lekhaka vize ka9panA dvArA viparIta lakhavA jatAM lokamAnasane AghAta pahoMce che. bhagavAna rAma vizenI pairANika navalakathA lakhatI vakhate pratye teo sahAnubhUti darzAve che ane teone choDI mUkavAnI ke lekhaka pitAnI kalpanA calAvIne rAmane ghaNI rANIovALA, durakhAsta kare che, paraMtu pitAnA rASTranA lekhakone prekSa viSayI ane la paTa batAve te lokamAnasa te sahana na karI zake. Ave tyAre temAMnA ketAka irAdApUrva mauna seve che e dharmakSetra eTaluM badhuM saMdhedanazIla che ke temAM lekhaka, pitAnI paNa AkSepa thAya che. badhA lekhakomAM eTalI naitika hiMmata kaMpanAMthI ceDAM karavA jAya to tene pitAne sahana karamAne Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama vana nakhata Ave. kalAnuM satya sahRdaya vAMcakanA hRdayanI bhAva pratIti upara nirbhara hoya che. eTale lekhaka peAtAnI kalpanAne game teTalA khacAva kare, kadAca dastAvejI purAvA rajU kare paNa te kalA pAte saphaLa sarjana kRti banI zakatI nathI aitihAsika ane paiArANika kathAkRtinA aitihAsika satya vize ane sarjakanI kalpanA vize ghaNAM judA judAM pAsAMenI tapAsa thai zake che, thayelI paNa che. pratyAdhAtA samaya' lekhAne paNa peAtAnA deza, jAti, jJAti, bhASA, ama vagerenAM tIvra abhinivezayukta ke Asakitayukata vaLagaNe rahevAnA sabhava che evA samaya lekhA kayAreka lakhavA khese che tyAre jANatAM ke ajANatAM paNa abhi niveza, pUrvAMgraha, dveSa, durAgraha ke DaMkhathI lakhavA prerAya che. evuM jyAre lakhAya che tyAre tenA mAThA paDe che. emAM paNa lekhaka jAre potAnA ke anyanA dhama'ne droSapUrNAMka halakA cItaravAnA prayatna kare che tyAre te ArA UhApA thAya che ane kApavAra te hisaka lanamAM pariName che. oNTalIkavAra lekhakanA potAnA dhaDataramAM potAnA ja vaDIla, zikSA, dhama'gurue, sAmAjika ke rAjadvArI netAo dvArA bhAre satAmaNI thaI hoya che tyAre tevA lekhA jAtAM ke ajANatAM tenuM zabda dvArA vera levA pravRtta thAya che. zakaya eTalI varavI bhASAmAM zakya teTalu varavuM citra doravA te udyama kare che. AvuM jyAre thAya che tyAre lekhakanu pUve' ghavAelu vya kitatva tenA lakhANamAMthI pragaTa thayA vinA rahetu nathI. joke sAmAnya vAcAne tenA khyAla na Ave te sabhavita che, paratu jANakAra ane anubhavI vivecakA te tenI kRtimAMthI AvatI gadhane pArakhI jAya che. jIvana ane sAhityanAM vibhinna kSetramAM vakhateAvakhata navI vicAradhArA ke navIna nirUpaNathI khaLabhaLATa mace che. kAipaNa lekhaka sAmAjika, rAjakIya, zaikSaNika ke vaijJAnika viSaye upara ke tenA siddhAMta upara athavA te kSetranI vyakita upara ADAavaLA prahAra kare teA pramANamAM tenA pratyAkrAtA echA paDe che ane tevA pratyAdhAtA ekadare hiMsaka svarUpa letA nathI. barnADa zo, barTrAnDa rasela, mArka'svArTara, kroiDa vagere ciMtAe peAtaputAnA viSayAmAM samAja upara mArmika ane AdhAtajanaka prahArA karyAM che te paNa samAje te eka navI vicArasaraNI che. ema samajIne nabhAvI lIdhA che. samaya jatAM evA keTalAka prahArAnu vismaraNa thaI jAya che ane enu mUlya kautuka jeTalu echu thai jAya che. paraMtu khIjAM kSetrA karatAM dhama'nu' kSetra vadhu savedanazIla che, kAraNa ke leAkAnI draSTie te eka pavitrakSetra che. jema kAi sAmAnya mANasa karatAM kAi pavitra satta mahAtmA upara thayelA humalAne leAkA dvArA jakhareA pratikAra thAya che, tema dharmonA viSaya upara thayelAM prahArane paNa jabarA pratikAra thAya che. emAM satya ane nyAya kayA pakSe che tene eOA vicAra thAya che. paraMtu dharma satarema' eTalA zabdo sAMbhaLatAM ja keTalAye leza mAsa hisTiriyAnI jema praznamA abhyAsa karyAM vinA dhamane mATe potAnA prANa ApavA nIkaLI paDe che. duniyAnA itihAsamAM dhamane mATe thayelAM yuddho ochAM nathI. eTalA mATe ja dhAmi'ka viSayo upara lakhanAra lekhakanI sAmAjika draSTie dhaNI `meTI javAbadArI UbhI thAya che. lekazAhImAM mAnanAra tathA satya ane nyAyane mAna ApanAra sudharelA, suzikSita, Adhunika leA pazu 'potAnA dharmanI vAta Ave tyAre bacAva kare che, AvezamAM AvI jAya che ane kyAreka teA Akramaka ke hiMsaka banI jAya che. temane tyAre satyanu na thatuM nathI ane catu tA. 16-389 homa tA gamatuM nathI. satya jIravavuM saheluM nathI. vaLI dareka prasaMge soMpUrNa' satya prakAzita thAya ja che evuM nathI ane prakAzita thAya e vyakti, samAja ke rASTranA hitamAM keTalIka vAra hetu nathI. satyanuM geApana keTalIkavAra vyAvahArika dRSTie jarUrI banI jAya che leAkazAhI rASTramAM paNa lazkarI sa'rakSaNanI badhI ja vigate jAheramAM mUkI zakAya nahi kayAreka temAM lekahitanI draSTie asatyane paNu AzarA levAya che vyakita kuTu e ke samAjanI badhI ja bAbate satyanA nAme jAheramAM mUkavAnuM hitAvaha hAtu nathI. eve prasa Mge peAtAne maLelI mAhitI satyanA nAme ke vANI svAtaMtryanA nAme kAi jAheramAM 'mUkavA jAya te tenA mitra ke. viparIta pratyAghAto paDayA vagara rahe nahi ke vyakita, dhamanI ka kane kuTuMba samAja, zaSTra ane nabaLI khAkhate hoya che. jema daradInA dhA jAheramAM sApha karavAthI jonAra keTalAkane cItarI caDe che tema AvI nabaLI bAbate jAheramAM mUkavAthI tenAM pariNAme asubhaga AvavAnI dahezata rahe che. AvA prasaMge lekhake pete pUrepUruM aucitya jALavIne javAbadArIpUrvaka peAtAnA zabda prayojavA joie evI apekSA rahe che. ka vividha kAraNasara duniyAmAM keTalAya pra'thA saikAothI pratibaMdhita thatA AvyA che. keTalIkavAra pratibaMdhane kAraNe ja graMtha vadhu mAra khanI jAya che ane jemane vAMcavAmAM rasa na hAya evA aneka leAkeA te vAMcavA mATe utsuka bane che.. keTalIka vArtA ke navalakathAmAM DuMka azlIla lakhANuM. hoya ke je bahu dhyAna kheMcatu' na heAya te| paNa eka vakhata sarakAra enA upara pratibaMdha pharamAve ke tarata keTalAya leAkA game tyAMthI paNa e gratha meLavIne vAMce che. keTalIkavAra te lekhaka peAte ja puchatA hAya che ke peAtAnA graMtha upara pratibaMdha Ave te sAruM ke jethI peAtAnI acAnakaghaNI badhI khyAti thai jAya. keTalIkavAra rAjyasattAnI viruddhanA lakhANane kAraNe kAryaka graMtha upara pratibaMdha Ave che. samaya jatAM enI bahu mahattA rahetI nathI. briTiza sarakAre AjhAdInI caLavaLa vakhate pratibha'dhita karelA keTalAya gra Mthe atyAre vAMcavAmAM leAkAne bahu rasa paDane nathI. tevI ja rIte azlIla hovAne kAraNe pratibaMdhita thayelA, paNa pAchaLathI mukata thayelA evA keTalAka prathA pachIthI vAcakAmAM bahu AkarSaNa jamAvI. zakyA nathI. prAcI samayamAM jayAre mAtra hastalikhita pratA hatI tyAre nabaLA, adhikRta, yukata gra MthAnA pracArane bahu avakAza naheAte. evA zratha lakhAya te paNa tenI bahu nakale thai zakatI nahiM. ane vadhu leAkA sudhI te graMtha pahoMcatA nahi. eTale tenI vAta mati vatu LAmAM zamI. jatI. evA graMthA jaladI naSTa thaI jatA. lekhakanI hayAtI pachI tenI karI nakala karavAnA prazna rahetA nahi. vartamAna samayamAM pracAramAdhyame vadhyAM che. dainikA ane sAmayikA duniyAbharamAM lAkhAkaraDAnI saMkhyAmAM rAja chapAya che. e darekane kaMikane kaMika lekhanasAmagrI rAjarAja joie che. te mATe sArA puraskAra paNa apAya che. lekhana-sarjana e mAtra nijAna nI pravRtti na rahetA vadhu ane vadhu vyAvasArmikapravRtti banavA lAgI che. ene lIdhe duniyAbharamAM lAkho lekhakA rAja kaIkane kaIka lakhatA rahe che. keTalAka te vadhu kamAvA mATe kaMIka ne ka'ika sanasanATIbhayu" lakhavAnu zeAdhI kADhe che. mudraNakalAnA vikAsa sAthe gra MtheAnI nakalA paNa hajAro-lAkhAnI saMkhyAmAM chapAvA lAgI che. bIjI bAju rAje rAja chatAM (pRSTha 19 upara) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-389 prabhu jIvana kAvyazAstravinAda vaDe kAlanigamana tanasukha bhaTTa AcaMtA ane Aya bhASAMene itihAsa AryAMvatanA premIone mATe rasika che. prAgaitihAsika kALamAM Aryo uttara dhruva pradezamAM rahetA hatA. tyAM ThaMDInA trAsa asahya thatAM dakSiNa dizAmAM nI kheAjamAM te AgaLa vadhyA. dareka dasake ke sekre nAnI ane moTI TaLIe sthaLAMtara karatI gaI. keTalAka AryAM yureApamAM ja! tyAM ja vasyA. AthI yuropavAsI Aya prajA gaNAya che. jama``A kahe che ke saMskRta zarmanlR ( zarmA ) uparathI jaramana zabda banyA che. jamanImAM jeTalA saMskRtanA vidvAne che teTalA khIjA dezamAM nathI. huM bI.e.mAM hu tyAre jhimaramAnanA RgvedanAM stotratA saMgraha (silekazana) amAru pAThayapustaka hatuM. jhimaramAna, meksamUlara, pizela, olDanakhaga, yAkAkhI, hAnala, vinDiza kuhana, e. phrAnka, kAtA, jyA griyarasana, hyusa', silvara levI ane bIjA aneka yurepIe saMskRtanA pati che. veda prathama eka raziyane chapAvyA che. cInamAM saMskRta bhASA mATe eka AkhI yunivarsi`TI che. jamanImAM lina reDIe saMskRtamAM samAcAra ApatA hatA te joine bhArate tenuM anukaraNa karyu" che. svarAja pUve saskRtamAM pIeca. DI. thavA mATe jarmanI javuM paDatuM. surApamAM sthAyI thayelAone paDatA mUkIne A hajI dakSiNamAM vadhIne irAnamAM AvyA. irAnanI pramANamAM garama havA tathA drAkSAdi kaLA joine keTalAka Aryae tyAM ja dhAmA nAkhyA tethI prAcIna irAnI bhASA ane prAcIna RgvedanI bhASAmAM sAmya che. RgvedamAM indrane trana kahe che.pArasIonA dhama graMtha avatAmAM tene verethana kahe che. AryAM irAnamAMthI nIkaLIne adhAnirastAnamAM AvyA. keTalAkane mate rAnamAM te keTalAkane mate aphadhAnistAnamAM gAyatrImatranuM prAkaTaya thayuM che. AryoM khabara ghATamAM thaIne pa MjAbanAM medAneAmAM AvyA. uzvAsa jyAnI ra`geALImAMthI uSAnAM stAntrA racAyAM. bhAratanA AdivAsIe kaula, kirAta, dasyu, nAga, drAviDA kahevAtA. temanI sAthe AryAMnAM yuddho ane sadhi paNa thayAM tathA Aya-Aye'tara jAti vacce lagna paNa thayAM ema jatamejaye karelA sapa`satrane aTakAvanAra jarakAranA varNana uparathI lAge che. A vijetA ane anAya' AdivAsIo vijita gaNAyA. AryonI bhASA vaidika saMskRta hatI te A AAisIenI temanI potAnI dezya bhASA hatI. vijita anAryAM vaidika saMskRta khAlavA lalacAvA lAgyA. Aye+nI vaidika sa MskRta bhASA temane moDhe caDI nahi tethI temAM vadhArAdhaTADe, sudhAreAkhagADA karIne navI ja bhASA temaNe ajANatAM sarajAvI. A bagaDelI bhASA dazya ane vaidika saMskRtane khIcaDA prAkRta kahevAi. vaidika sa'skRtamAMthI ziSTa sAhityanuM ,kAlidAsAdikanuM saMskRta sarajAyuM. te khelavA jatAM vaLI temAM paNa bagADo thayo ane khIjA caranI prAkRta bhASA sarjAi. bAra gAue khAlI badalAya e kahevata pramANe prAkRtanAM paNa vibhinna svarUpo sarjAyAM. tevAM cha svarUponAM nAmAM Ama che pAli, ardhamAgadhI, paizAcI, -zaurasenI, mAgadhI, mahArASTrI. aMtima prAkRtanuM nAma apabhraMza paDayuM. A apabhraMza bhASA I. sa.nI pAMcamIthI dasamI sadImAM bhAratamAM khAlAto. zorasena apabhraMzamAMthI gujarAtI, mAravADI, hiMdI, vraja, kanaujI nIkaLI. mahArASTrI apabhraMzamAMthI marAThI anI. mAgadha apabhraMzamAMthI bhagALI, maithilI, bihArI; bhAjapurI, nIkamI, ardhamAgadhI apabhraMzamAMthI avadhI ane khudelI sarajAI, TUMkI ke TAkI apabhraMzamAMthI paMjAbI nIkaLI. vAcaDa apabhraMzamAMthI sidhI sarajAya. paizAcI apabhraMzamAMthI kAzmIrI koMDArAi, i. sa.nI pahelI sahastrAbdinA aMtamAM gujarAtamAM siddharAjanuM rAjya hatuM. teNe hemacaMdracAya' nAme eka mahApaDita jaina AcAya te guru tarIke gaNyA. hemacaMdracAya nuM hRdaya eTalu` vizALa ane aNu aNumAM AtmadarzI hatuM ke siddharAjanI sAthe teo sAmanAthapATaNa gayA tyAre temaNe bhagavAna semanAthanI sa MskRtamAM stuti karI. temanA sunamAM mahAvIra te mahezvaramAM bheda na hatA. A mahApaDiMta AcAya pravara sa`skRta ane prAkRta vyAkaraNa lakhyuM. tene hArthI para padharAvIne siddharAje tenA varagheADA (ka varahAthI ?) kAyA A graMtha te siddhahema A siddhahema graMthamAM AmA adhyAyamAM apabhraMSa bhASAnu sUtrabaddha vyAkaraNa ApyuM che tathA te sUtranA vyAkaraNanA niyamA bhASAmAM kai rIte pratibiMbita thAya che. te darzAvavA apabhraMza mukatA ApyAM che. A uttama mukatakAmAMthI ceDAMka vAnagIrUpe pragaTa karU chu : 1 DhollA sAmalA paNa campAvaNNI / rAI subaNNaha kasabahaI diNNI // artha :- priyatama zAmaLA che ane priyatamA caMpAvaraNI che jANe ke kaseTInA patharA upar senerI rekhA paDI gai che. 2 bihae maha bhaNiya tuhu, mA karu vaMkI diThThI / putti sakaNNi bhalli jiva, mArai hiai paiGi // atha :- he kheTI ! meM tane kaheluM ke tuM vAMkI dRSTi karIne nayanabANu na cheDa. putrI ! A nayanabANu aNIdAra barachInI jema pArakAnAM haiyAmAM soMsaravAM UtarIne tene mArI de che. 3 ei ti ghoDA ei thali, eha ti nisibha khagga / etthu muNisima jANiai, jo nari vAlai bagga // artha:- A ja te gheADA che. A ja te raNusthaLa che. Aja te dhAradAra taravAra che. manuSyatva (maradAnagI) teA tyAre ja jaNAya ke jyAre laDavaiyAM vAdha (lagAma)ne AjukhAjumAM ta vALe (gheADAne raNamAMthI pAhe vALAne na nAse) 4 mAhima nainihAraM, nomana tu vi nANu / valisA vi no mi, mudi sovad ko kAra || atha :- snehanu gaLatara thayA vinA ja nivRtta thane dura jaIne, lAkha yojanAne bhale pravAsa kare, paraMtu se varase paNa je pharIthI maLe te ja, huM sakhI ! sabhyanuM sthAna che. i bo maTTu vinA viSmA, vayaMmaste tANa gatie aMguliu, ajjariAu naddeNaH // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prathaddha jIvana tA. 16-389 ' : ' . * * a:- pravAsamAM gayelA dayite (priyata) mane jeTalA . divasamAM pAchA pharavAnuM vacana ApyuM che 'teTalA divasene DhA upara gagRtAM AMgaLIo nakha vaDe jarjarita thaI gaI che. - 6 dUroDANe paDiu khallu, appaNu jagu maare| jiha girisiMgahu paDia sila, annu vi cUru karei // ama": darathI pheMkAIne UDI paDele khaLa puruSa pote marate jAya che ane sAthe bIjAone paNa mArI jAya che. girigathI paDelI zilA, ajenA paNa cUra karI nAkhe che temaja7 no guNa govai appaNA, payaDA karai parasu / tasu iuM kalijugI dullaiho, bali kijjai suaNassu // ama :- je puruSa potAnA guNe chupAvIne, pAkanA guNone prakaTa kare che tevA durlabha sajajananI upara huM, A kaliyugamAM, mArI jAuM chuM. 8 aggieM uNhahu hoi jagu, vAeM sIala tevaM / jo puNu agi sIalA, tasu uhattaNu keva // a:- jagata agnithI uSNa tathA vAthI zItaLa thAya che. paraMtu je agnithI zItaLa ja rahe che tene uSNutA kevI ? (neji: amerikAnA presiDenTa TramAna AgaLa keTalAka amaladAe rAva khAdhelI ke ame pramANikapaNe pharaja bajAvIe Ie. chatAMya prajA amArI kaDaka TIkA kare che. uttaramAM TramAne kahevuM: If you cannot withstand the heat of the kitchen, get out of it arthAta je tame raDAne tApa sahana karI zakatA nahe te bahetara che ke tame bahAra nIka) 9 vippiI Arau jaha bi piu, to vitaM ANahi ajju / bhagiNa daDhA jaivi ghara, to te 'agi kajju // atha : je priyatama mAruM vipriya karanAre hoya te paNa che A (athavA ajaja) tene aNu. ghara je ke 'agnithI baLI jAya che kharuM paraMtu te ja agnithI (badhA) kAja thAya che. 1. jiva jiva vakima loaNaI, Niru sAmali sikkheda / tivaM tivaM vammahu niayasaka, ivarapathari tikkheha // atha' : jema jema te zyAmala (auvanamAM pravezatI kanyA) cananI narI vakatava zIkhe che tema tema mansadha (kAmadeva) katha patharA upara nija zaranI tIkSNa dhAra kADhe che. 11 saMgara saehiMju vaNNiai, devakhu amhArA kantu / mALA vasaMyuka6, jaya madaM tAjaMtu che atha - seMkaDo saMgrAmamAM jenAM varNana (vakhANa) thAya che te amArA kaMthane atimatta banelA ane aMkuzane na gaNakAratA (tyakatAMkuza) evA gajanA kuMbhasthaLane cIrI nAkhate tuM ja. (ahIM lokasAhityanuM muktaka juo). kuMbhAthaLa vAI kasI, jegArI jama! jANu aSADI vIjaLI, kALe vAdaLe kadra ! 19 niamuhakarahiM vi muddha kara aMdhArai paDipekkhai / sasimaMDala candimave puNu, kAI na dUre deksAha ! // : atha:- mugdhA pitAnI mukhakAMtine kAraNe pitAnA karane aMdhArAmAM paNa bhALe che, cAMdanInA tejanA pratApe zazImaMDaLa zuM dUra nathI dekhatuM ? 13 bhallA huA jo mAriA, vahiNI mahArA kantu / Dhorna tu vayaMsiahu, 6 mA ghara ghag . atha:- he bena. mAre kaMTha saMgrAmamAM khapI gayo che. bahu ja rUDI vAta kahevAya. je te bhAgIne ghera Avata to mArI benapaNIomAM huM lAjI marata. 14 vAyasu uDDAvantie, piu diiu sahasatti / adbhA thayA mafEE mya, mA taruti | atha:-kAgaDA uDADatI virahiNIe acAnaka paradezathI pAchA Avele priyatama je. kAgaDAne uDADatI veLA tenA virahakRza karamAMthI aradhAM bayAM jhaTakAthI uDIne pRthvI para paDayAM paraMtu priya milana vaDe savAzera lehI caDavAthI tene hAtha eTale jAo thai game ke bAkInAM aradhAM bayAM taDAtaDa karatAM tUTIne heDa paDyAM. 15 jIviu kAsuna vallahaDa, ghaNu puNu kAsu na idu / doSNi bi avasara nivaDiAI, tiNasama gaNai vijhidu / artha :- jIvita kAne vahAluM nathI ? vaLI dhana kAne iSTa nathI ? paraMtu viziSTa (uttama) nara te te kahevAya je A baMnene, avasara nIvaDaze, tRNusamAna gaNe che. 16 sAhu vi lou taDaphaDai vaDattaNaho taNeNa / baDappaNu paripAkda, hatyi mokkalaDeNa // atha:- sahu leka vaDa5Nu meLavavA kAje taraphaDe che. paraMtu vaDapaNuM te jyAre hAthane mekaLA melavAmAM Ave tyAre ja pamAya che. 17 jai sasaNehI to muai, aha jIvai ninneha / bihiM vi payArehiM gaia ghaNa, kiM gajjasi khala meda / atha : mArI virahiNI priyA je snehALa haze te marI gaI haze. jo jIvatI haze te snehasUnI haze. Ama bane prakAre mArI strI (dhA) thaI ja che te pachI zA medha tuM zAne garajIne satAve che ? 18 bhamaru ma ruNajhuNi raNNaDai, sA disi joha ma roi / sA mAlai desAntaritra, jasu tuhaM marahiM vioha // artha : he bhamarA ! Ama guNaguNa kara tuM rAnamAM rakhaDamA. te dizA tarapha nihALIne tuM raDIza mA. jenA vize tuM maravA paDe che te mAlatI te dezontaramAM pahoMcI che, 19 paI mellantiheM bhaThu maraNu, maI mellamtahA tujchu / ___ sArasa jasu jo ghegala', so vi kRdantaho sajchu / atha:- tane melI jatAM mAruM meta che. mane melI jatAM tArUM meta che. je sArasa jenAthI vegaLuM hoya che te vegaLuM sArasa kRtAnta (kALa)ne mATe sAya (grAhya) che. 2. bhamhe yovA riu bahua, kAyara evaM maNanti / . . mudri nidAdi kALatha7, 6 roja ji. : Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-389 prabuddha ane artha:- ame ceDA chIe ane ripuo bahu che ema kAyara, 29 hiai khuDukkai goraDI, gayaNi ghuhukkA mehu / kahe che. he bhaLI nArI mugdhA) ! gaganatalamAM nihALa ane vAsAratti pavAsuahaM, visamA sakaDa ehU // kahe ke keTalA jaNa jayotanA prakAza kare che? artha : haiyAmAM gorAMde khaTake che ane gaganamAM medha dhaDUke 21 ambaNu lAivi je gayA, pahia parAyA kevi / che. varSARtunI rAtemAM pravAsIo mATe A vasamuM saMkaTa che. avasa na suahiM suacchi ahiM, jivaM amhahiM tivaM tevi // 3. puDhe jAeM kavaNu guNu, avaguNu kaNu muenn| atha:- nehA (avatA) lagADIne je parAyA pathike cAlyA jA bappIkI bhUhaDI, campijjhai avareNa // gayA che te pathike, atrazya, sukhanI nIMda nahi sUtA hoya. artha : je bApadAdAnI bhomakA parAyA vaDe caMpAtI hoya te jevI amArI tevI temanI hAlata haze. pachI putra janmyo tene harakha ze kare, ne muo tene kharakhare zuM kare ? 22 mahu kantaho ye dosaDA, helli ma jhaMkha hi Alu / 31 ammIe sasthAvatthehi, sughi cintijjhai mANu / dentaho hau para uvvaria, jujjhantaho karavAlu / ' thie diThe hallo hAmeNa, ko ceai apyaNu // athaS :-alI ! khATAM ALa caDAvIza mA. mArA kaMthanA mAtra artha: he aMbA ! (mA) svasthAvasthAthI, sukhethI, pati AgaLa be ja doSa che. eka te e ke jyAre te kevA bese che tyAre mAnamAM rahevAnuM vicArAya che, ekavAra priyatamanuM darzana thayuM ziliMkamAM huM ja bAkI rahuM chuM ane jayAre te raNakSetramAM pachI koNa AkuLavyAkuLa thaIne pitAnI ceha cetAvaze ? mujhe che tyAre mAtra tenI taravAra ja bace che. 32 vAsu mahArisi eu bhaNai, jai suisatthu pamANu / mAyahaM calaNa namantAI, divi divi gaMgANDANu // 23 jai bhaggA pArakkaDA, to sahi mansu pieNa / aha bhaggA amhahaM taNA, to teM mAriaDeNa // artha:- maharSi vyAsa ema kahe che ke kRtizAstra pramANa artha: he sakhI ! je pArakA loke raNamAMthI bhAgyA haze hoya te mAtAnAM caraNane namaje. ethI divase divase gaMgAte temane bhagADanAra mAre piyu haze. paNa jo A5NuM leke snAnanuM puNya prApta thaze, raNuNAMthI nAThA haze to te vAta te mArA kaMthanA kapAI gayA 33 kema samappaDa duchu viNu, kidha rayaNI chuDDu hoi / pachInI ja haze. navavahu daMsaNa lAlasaU, vahai bhaNoraha soha // 24 bappIhA phiu phiva bhaNavi, kittiu sahi hayAsa / artha:-- avavadhUnAM darzananI lAlasAvALA navavara evA manoratha anubhave che ke A duSTa dina kema samApta thAya ane rajanI tuhu jali, mahu pRNu vallahaI, bihu vina pUria Asa // kema karIne chUTI thAya. artha:- he hatAza bapaiyA ! piyu piyu ema raDIne tuM keTaluMka 34 jAma na nivaDai kuMbhayaDi, sIhacaveu caDakka / iza? tArI jaLa viSenI ane mArI vahAlA viSenI ema tAma samattaI mayaThAla, pai pai vajjai Dhakka / baMnenI AzA pUrI thatI nathI. artha :- jayAM sudhI siMhanA paMjAnA thApAne prahAra hAthInA 25 AyahiM jammahiM jammahiM annahiM vi, gori su dijjahi kantu / kuMbhathaLa upara nathI thatuM tyAM sudhI ja samasta mUMgaLanA pade gaya mattaI, cattaMkusaI, jo abhiui hasantu || pade, ghaMTa vRdharA baje che. artha :- he gaurImAtA A janmamAM ane anya janmamAM 35 tilahaM tilattaNu tAu para, jAu~ na neha galanti / mane evo kaMtha deje ke je madamatta, tyakata kuza gajarAjanI sAme, nehi paNa tejji tila, tila miTTavi khala honti / / jaIne hasatAM hasatAM tenA madane abhaDAve. 26 kuMjara sumari ma salliiu, saralA sAsa ma mehila | artha-jyAM sudhI tamAMthI sneha (tela) na gaLI jAya tyAM kavala ji pAviya vihi vasiNa, te cari, mANu ma mehila // sudhI ja talamAM talapaNuM rahe che, tela (sneha) praNaSTa thatAM te ja tala, tala tarIke phITI jaIne, kheLa bane che. atha:-he kuMjara ! sallakA vRkSane smarIne have lAMbA nisAsA na nAkha. vidhivazAMta je kALiyo pAma, te cara, mAna melIzamA, 36 maDu kantaho guSTriaho, kau jhumaDADA balanti / aha riuruhire ulhabai, aha appaNe na bhanti / / 27 priya emvahiM kare sellukari. chaDDuhiM tuhu karavAlu / jaMkAvAliya bappaDA, lehiM amagu kapAlu / / artha:-kaDaya (gArDa)mAM mAre kaMtha hAjara hoya tyAM sudhI kayAMthI jhuMpaDAM baLI zake? kAM te te ripunA dhirathI jhuMpaartha - priyatama! tuM ema kara ke hAthamAMnI taravAra chAMDIne DanI Aga olavaze ne kAM to pitAne rudhirathI. A bAbahave tuM bhAluM le. AthI karIne bApaDA adherIo tamAM mane bhAMti nathI. (kApAlike)ne bhAMgyA vagaranI kheparI jaDI raheze. 37 piyasaMgami kATha niddaDI, piaho parokkhaho kemba ? 28 diahA janti jhaDappaDahiM, paDhahiM maNoraha pacchi / NaI binni vi vinAsiA, nidda na emvana temva // ' gai taM mAnamara, ho tu mA ma4i || atha: priyatamanA saMgama veLAe nidrA kayAMthI hoya? temaja samaya: divase jhaDapathI jAya che ane mane pAchA paDe che, priyatamanA virahamAM (pakSamAM paNa te kayAMthI hoya ? meM je kaMI che te mANIe. bhaviSyamAM bAgyamAM haze ema vicArate meya iisthatimAM mAre nidrAnA anubhavyuM che. nIMdara Ama besI na rahe. paNa nathI ane tema paNa nathI. ' Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 6-3-89 38 kantu ju saudoM uvamiai, taM mahu khaDaimANu / sIDu nirakkhiya gaya haNai, piu payarakkha samANu / / atha" - mArA kaMthane siMhanI upamA apAya che te upamA mArA mAnanuM khaMDana kare che. siMha nirakhelA (ekamAtra) gajane haNe che. mAre piyu te pratispadhI vIranI sAthosAtha tenA padarakSaka (aMgarakSaka)ne paNa haNe che. 39 jAu parvasante sahu na gayana mua vioeM tastu / - lajijaha saMdesaDA. dintehi suhaya jagassu // artha:- jyAre mAre te kaMtha pravAsamAM game tyAre huM tenI sAthe na gaI. te ja pramANe ahIM rahIne tenA viyegamAM marI na gaI. mArA kaMtha jevA bhAgyazALI (subhaga)janane saMdeza mokalatAM huM jAuM chuM. 40 caMcalu jIviu. dhruvu maraNu, pia rUsija jaI kAI ? hosai diahA rUsaNA, digvada varisa khyAI / / artha :- jIvita caMcaLa che ne maraNa dhruva (nakakI) che. te pachI he piyu tuM risAya che kAM? rUsaNAnA divase divya se. varasa jevaDA dIdhuM lAgaze (tyAre rUsaNuM bhAre paDI jaze.) 41 loNu vilijjai pANieNa, ari khala mehama gajju / bAliu galai sujhumpaDA, gorI timii ajju / / athaT:- lavaNa (lUNa eTale mIThuM tathA lAvaNya) pANIthI gaLI jAya che. mATe he verI meva! tuM garachazamAM. mArI duHkhI patnInA virahAginathI baLatA jhuMpaDAne tu gALIza (ThArIza) te kharo paraMtu pANImAM lavaNa (lAvaNya) pIgaLe che. tethI sAthe sAthe tenuM saundarya paNa egaLI jaze. 42 kira khAi na piaha na, viddavai dhammina vedha rUaDakam / TTa vinuM jJAna , namo nena padura 43 || artha : ema saMbhaLAyuM che ke (jisa) kRpaNa manuSya nathI khAte nathI pI ke nathI dharmamAM rUpiyAne vyaya karate. ahIM (pathvI para) kRpaNa jANa nathI ke kSaNamAtramAM jamanA duta AvIne aDyA rahe che, (aDIMgo jamAve che). 43 ettahe meha pianti jalu, ettahe vaDavAnala Avadaha / pevakhu gIrimA sAyaraho, ekka vi kaNibha na ohaTTai / / atha :- ahIM medha jaLa pIe che. ahIM vavA naLanA bhaDakAnAM Avata"ne thAya che. chatAM sAgaranI gaMbhIratA (gaharAI) juo temAMthI jaLanI eka kaNikA paNa eTa pAmIne adazya thatI nathI. vasavATathI ja dena ramya bane che. 46 13 ku = ji jimadu kahu, nimitta$ 1m 1. jasu keraeM huMbharaeM, muhahu panti tRNAI // atha:- he hara ! siMha kerA huMkArathI tamArA meDhAmAMthI taraNAM paDatAM hatAM te kesarI have game che. mATe tame naciMta banI jaLa pIe, 47 maI. jANiu buDhIsu hauM, vemmadahe huhuru ti / . navari acintiya sapadiya, vippiya nAva jhadatti / / artha :-meM jANyuM ke premanA dharAmAM huM hAhAkAra karatA bUDI marIza paraMtu aciMtita evI, kevaLa eka apriya (premabhaMga) rUpI, naukA sAMpaDI (ne bacI gaye). 48 siri herakhaMDI na lobhaDI, gali mar3iyaDA na vIsa / ' . tovi gaDA karAviA, muchae uTTabaisa // artha : zira para aneka khaMDemAM jarjarita thayelI lebaDI (UnI vastra) nathI. gaLAnI mALAmAM purA vIsa maNakA nathI. te paNa mugdhAe (seLa varasanI yauvanathI ajANa kanyAe) AkhA gaThane (rAmanI bharavADanA vAsane) uThabesa karAvI. 49 jinbhindiu nAyagu vasi karahu, jasu bhadhinnai annii| mUli vii tuMbiNihe, avase sukkaiM paNNaiM // artha : jihavAIndriyarUpI nAyakane vaza kare ke jene AdhIna idri che. velAnuM mULa vinAza pAmatAM avazya tenAM pAMdaDAM sUkAya che, 50 hi aDA jai veria ghaNA, to kiM abhi caDAhu ? amhahi be hasthaDA, jai puNu mAri marAhu / atha :- he haiyA ! je verIo ghaNuM hoya te zuM AbhamAM caDIne bacAze? ApaNu be hAtha che te vAparIne, mArIne maracuM (lekasAhityanuM mukataka sarIkhAvo). kAyara ma thA kaMthaDA, sAthIrI zI vATa? sAthI thArA tIna hai, haiyuM, kaTArI ne hAtha. A mukatake darzAve che ke gurjara prajA, zAMtine tathA, azAMtine, baMnene mANI jANatI hatI. zAMtimAM zRMgArarasamAM tathA azAMtimAM vIrarasamAM te jIvananuM sAphalya nirakhatI hatI. chamakalA, dhIMgANAM yuddho ane mahAsaMgrAmanI tarapha te, narmadanI bhASAmAM kahIe te, e bI raMga che evI draSTi dharAvatI hatI. bhAminI ane bhAlAM, taruNI ane tIra baMnemAM tene sarakho rasa hato. / 44 je chaDDeviNu rayaNanihi, appaDaM taDhi ghallanti / ' taduM viTTANu q6, krikaajhansa moti che. artha:-je zaMkha ratnanidhi sAgarane choDIne pitAne taTa upara lAve che te zaMkhane vaTALa (saMsarga) pUre thAya che. te eka methI bIje meDhe kAte bhamyA kare che. 45 sarihiM na sareM hi, na, saravarehi, navi ujjANavaNehi / " , deza . tevA doti vaDha, niyati , sumaLe che mUThI vAMDha saritAthI nahi, sara (taLAva)thI nahi, sirovarathI nahi, udAnavanathI nahi paraMtu sajajanene "prabuddha jIvana suvarNa jayaMtI vizeSAMka prabuddha jIvanane tA. 1lI me, 1989 nA roja pacAsa varSa pUrAM thAya che. e prasaMge prabuddha jIvana'ne suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1lI me, 1989nA roja pragaTa karavAmAM Avaze. prabuddha jIvana mAM phakata ciMtanAtmaka lekho pragaTa karavAmAM Ave che. lekhakamitrane A vizeSAMka mATe pitAne lekha tAMTa 31 mI mArca sudhImAM ekalI ApavA nimAMtraNa che..!! " Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R 1 tA. 16-3-89 laghukathAnuM svarUpa prabuddha jIvana ane laghukathA saMgraha 'rAinA dANA' ga MbhIrasiMhu gAhila krama sAhityasarjananA unmeSAne jyAre pracalita rUpe paryApta na jAya tyAre te navA mArgo zodhI le che. khetraNa sadIo pahelAM dIva kathAtmaka kAvyathI ravataMtrayAtmaka -gadyasvarUpa tarIke navalakathAe sAhityamAM sthAna meLavyuM. tema gai sadImAM navalakathAthI svataMtra rIte TukI vArtAnA sAhityasvarUpane sarjanAtmaka AvazyakatAonI paripUti mATe AviSkAra thayA. kathAsAhityanAM svarUpone A rIte apAtA hoya che H TucakA, TukI vArtA, lAMkhI -vArtA, navalakathA ane mahAnavala TuMkI vArtA ane navalakathA vaccenA aMtarAlamAM lAMkhI - TukI vArtA ane laghunavala e bune svarUpe sthira thavA mathI rahyAM che. temAM paNa laghunavalanAM sAhitya svarUpe vadhu dhyAna kheMcyuM che. tenA sArA namUnAo ApaNA sAhityamAM prApta thayA che. tenA sAhityasvarUpa vizenI vicAraNA paNa cAlavA lAgI che. e ja rIte kayAsAhityamAM TuMkIvArtAthI svataMtra sAhityasvarUpa tarIke 'ladhukathAe tAjetaramAM gajuM kADhayuM che. laghukayA TukI vArtA pachI sAhityajagatamAM Ave nAjuka cheDa che. tenI mAvajata cAgya rIte thaze to tenAM uttama phaLa sAhityakSetre prApta thaze. TuMkI vArtA svata tra sAhityasvarUpa tarIke vIkArAya te mATe abhyAsIoe dIdha' samaya "sudhI puruSAtha karyAM hateA tevA tabakakA laghukathA mATe AraMbhAi cUkayA che chellA beeka dAyakAthI laghukathAnuM sarjana sArA pramANamAM thavA lAgyuM che. tenA aMgenI vicAraNA paNa tenI sAthe ja cAlatI rahI che. A svarUpa aMgenI tAttvika carcA vizeSapaNe thAya tene hajI avakAza che. laghukathAnA sAhityasvarUpa aMgenI keTalIka maryAdA prathama draSTie ja rekhAi Ave tevI che. kavitAmAM umi'kAvya laghu svarUpa OM ane nAjuka bhAveAnA nirUpaNu mATe tene TUMkA bhAva asarakAraka nIvaDe che. jyAre kathAsAhityamAM ghusvarUpa kaseTIrUpa banI rahe che. kemake temAM thArUpane jALavI rAkhIne lAdhava ane ceTa sAdhavAnAM heAya che. AthI ladhuyAnA saja'ke vastu, nirUpaNu ke kalAkauzalamAMthI zAne agratA ApavI te prazna mUMjhavanArA ane che. kathAsAhityanuM atyaMta laghusvarUpa hevAthI sAmAnya rIte temAM bAhya vastu ke prasa MganI apekSA rahe che. jo temAM ghaTanAnu tireAdhAna karavAmAM Ave te laghukathA ane lalita nibaMdha- gadyakhaMDa vacce bhedarekhA doravI muzkela bane. U~mi kAvyanu svarUpa paNa sImAvatI' banI rahe. pariNAme AgavA svarUpanI rUparekhA naLavavA paNa svalpa, kSudra ke kSullaka paristhitinI temAM AvazyakatA rahe che, te ja laghukathAnA AkRtividhAnanI * bhUmikA race che, Ama chatAM laghukathAmAM vastu tathA zailInA prayAgAne avakAza che ja. mAtra te mATe atyaMta kuzaLa ane karakasarabharyAM racanAvidhAnanI AvazyakatA rahe che. laghukyAnI bIjI maryAdA e che ke tenA sAhityasvarUpane tAttvika rIte TUMkI vArtAthI alaga darzAvavAmAM ghaNI muzkelIone sAmane karavA paDe tema che. umAza kara jozInA zabdomAM TukI vArtA A anubhUtikaraNa ke viziSTa bhAva-paristhitine sAkAra karavA mathatI zuddha kalAsarjananI pravRtti kahIe te tenAthI vizeSa karyAM tavAnI apekSA ladhukathAmAM rAkhIzuM ? TukI vArtAnA anubhava OM bhAva karatAM laghukathAnA anubhava ke bhAva vizeSa pramANamAM kSullakuM ke kSudra hoya ema kahIzu te te svarUpalakSI bhedarekhA gheravA mATe paryApta thaze ? ahI' kharekhara kAi tAttvika bheirekhA doravAnuM zakaya che ke kema te eka prazna che ane tenA ukela zeAdhave ja rahyo. sauthI vadhu dhyAna kheMcanArA trIjo prazna che lakayAne kathAne TucakAthI ka rIte raspaSTapaNe vyAva`ka gaNAvI te TucakA, dAMta, khAdhakayA, nItikathA ke rUpaka kathA tarIke kathA sAhityanu laghu rUpa prAcIna-madhyakAlIna sAhityamAM sArI pe? kheDAyelu che. laghukathA tenAthI ye svataMtra rIte vikAsa pAmeluM svarUpa che. te kheAdhaka nathI. mAtra prasaMga rUpa nathI, udAharaNu tarIke mUkavAnI gauNutA temAM nathI, temAM praNAlikAgata rUpaka vagere nathI-A badhu spaSTa che. tema chatAM laghukathA ghaNIvAra A svarUponI sImArekhA najIka sarI paDe che tema ja A rUpAthI laghukathAnI vyAvata'tA tAttvika rIte siddha karavI paDe tema che. hiMdInA prasiddha kathAlekhaka rAjendra yAdava kahe che ke laghukathAne TuMkI vArtAthI alaga gaNI ja na zakAya. meTA bhAganI laghukathAe temane TucakA jevI lAgI che. potAnA anubhava darzAvatAM teo kahe che ke meM pAMca - sAta laghukathA lakhI che, paNa mane A svarUpa aru' lAgyu che. huM temAM nahIM lakhI zakuM. hA, vyaMga ke TucakA jarUra lakhI zakuM, paraMtu tene laghukathA na ja kahevarAvI zakuM. temanA A ekarAramAM dhaNu badhu kahevAyu che. temaNe paNa anubhavyuM che ke laghukathAnI visAta ghaNI UMcI che. laghukathAnA kSetre seLabheLanI pravRtti dhaNI cAle che, TucakAone laghukathA tarIke khapAvavAnI hoDa cAlI che evu paNa temAMthI kulita thAya che. AthI laghukthAnA svarUpanAM lakSaNA spaSTa rIte nirdhArita thAya te Avazyaka che. vivecakAe A svarUpa tarapha enDru dhyAna Apyu che. tuge'neva, khalila jibrAna, nAma'na meilar ane bIjA ghaNA prasiddha sAe temAM sat kareluM che. svata Mtra sAhitya-svarUpa tarIke laghukayAnI pratiSThA thAya te Avazyaka che. lAdhava e laghukayAtu eka AgavuM lakSaNa che kharuM. TUMka vArtA karatAM tene kSetravistAra ghaNA maryAdita che. ghaTanAnA tANAvANA, bhAveAnI vividhatA, pAtrAnI meATI saMkhyA ka pAtrarekhAnI vIgatapracuratA laghuthAmAM na sabhave. laghukathAmAM ekAgratA, sIdhApaNu, lakSyavedhI gatizIlatA ane trevaDabhayu" racanAvidhAna anivAya' che. tenA zabdezabdanI karakasara ane prabhAvakatA Avazyaka che. laghukayAnu rUpa TucakA jevuM na rahe ke TUMkI vArtAnA sImADA sudhI te na vistare tenI satata kALajI saja rAkhavI paDe. lAdhava laghukathAnI maryAdA bAMdhe che. tema tenu te Avasyaka upakaraNa paNa che. lAdhavanA kalApUrNa' sa yojanathI laghukyAno sarjaka dhAryA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA16--89 nizAna pADI zake tenI te sAhityaravarUpanI gujAya che. laghukathAnA svarUpa mATe lAghavane eka bhedaka lakSaNa gaNIe topaNa te aMgenA keTalAka prabane te rahe ja che. keI vAra cAra - cha pAnAMnI.. ladhusthA keTalIka TuMkI vArtAo karatAM lAMbI dekhAya che. bIje cheDe eka vAkyanI laghukathA ApavAnA prayatno paNa thayA che. mahatvano prazna te kRti laghukathAnuM svarUpa jALavI rAkhe che ke kema te che. keraLa lAghava ke kevaLa prasaMgane vaLAMka ApavAthI ladhukathA banatI nathI. ladhukathAnAM rU5 ane mijAja anekhAM che. tene je pIchAnaze ane mata karI zakaze te ja laghukyAnuM sarjana karI zakaze. paristhitinI zuddhatA ke phullatA paNa ladhusthAne pUrNa rUpa ApI zake ke kema te prazna che. evanI racanA "chIMka" ke pAsAMnI kRti "derIne TukaDo'mAM paristhitinI kullatA dhyAna kheMce tema che. paraMtu A baMne samartha saja e zuddha ghaTanAomAMthI vividha AyAma dharAvatI TUMkI vArtAo racI ApI che. te ja ghaTanAomAMthI TuMkI vArtAne badale laghukathAo racI zakAya temAM zaMkA nathI. paraMtu tenAthI ladhukathAnA svarUpane nirdhArita karavAne prazna ukalato nathI. laghukathAnA svarUpane pUrNa paricaya te tyAre ja thaze jyAre meTA gajAnA saja ke te svarUpanAM uttama sajAne Apaze ane abhyAsIone tenA AdhAre tenAM svarUpalakSaNe spaSTa karavAnI taka maLaze. ... bANAvaLInI daSTi ke zilpakAranA TacukaDA TAMcaNunI dhAradAra na zakti vagere sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. lathAnI bhASAne TeligrAmanI bhASA, jIvana ane mata vacce mulatA trastanI prabhuprArthanAnI bhASA sAthe tenA AraMbhane muMbainI TrenanI zarUAtathI ja jhaDapanI AgAhI ApatI gati sAthe ane tenI anubhUtine vALa jevI dhAravALI barachInA UDerA ghA sAthe sarakhAvavAmAM Avela che. laghukathAnA svarUpanI najAkta, sUkSmatA ane saceTatA bhAvake ane vivecane anekavidha rUpe dekhAI che temAM tenI vazekAI che. AvAM jhalamaya biMbo ane AbhAo surekha citrarUpe pariNamaze tevI apekSA rAkhI zakAya. ema thaze tyAre uttama ladhukathAonA sajanamAM zilpanI . kalAmayatA, bhASAkamanI kuzaLatA, AraMbha ane aMtanI sUkSmatA, zIrSakanI saceTatA, sava upakaraNane trevaDabharyo viniyoga ane svalpa vastune bRhata arthanI vyaMjanA mATe javAnI zakita. kAmayAba navaze. avuM ladhukathAnuM svarUpa sajaka ane vAcaka baMne mATe AkarSaNarUpa che. temAM lAdhava joIe, tema gajAdAra abhivyakita paNa joIe. gujarAtI laghukathAe paNe e dizAmAM puruSArthanAM pagalAM bharyA che. mohanalAla paTela, IjajatakumAra trivedI, azvina vasAvaDA, rameza trivedI, rAjendrasiMha rAyajAdA, janaka trivedI, bhagavata suthAra, De. kezubhAI desAI, maNilAla ha. paTela, jayaMtI makavANA, niraMjana yAjJika, yazavaMta kaDIkara, sAM. je. paTela, Izvara paramAra, manohara trivedI , tathA anya ghaNuM sajakoe A sAhityasvarUpa para hAtha ajamAvyo che. temAM vastu ane racanAvidhAnanuM vaividhya tema ja sajakatAnI avanavI chaTAonAM darzana thAya che. laghukathAnA A kSetramAM prA. Ijajatakumaphara trivedInuM AgavuM sthAna che. hAsyalekhaka tarIke teo lalitanibaMdhanA paNa sarjaka che. AvI hAsya kaTAkSa ane nama'mama temane sahaja sAdhya che. laghukathAmAM tene viniyoga teo AsAnIthI karI zake che, paraMtu temanuM laghukathAnuM vizva savizeSapaNe bhAvanAmaya che. temaNe "kAsama mAstaranuM vasiyatanAmuM' (1981), "kAMTA, gulAbane ane bAvaLanA' (1981), 'sudAmAnA tAMdula' (1984) ane "vAmananAM pagalAM' (1987) ema cAra laghukathAsaMgraha ApyA che. teo pitAnI laghukathAone pAMcame saMgraha rAInA dANA" laIne upasthita thAya che tyAre temane AvakAratAM AnaMda thAya che. A pAMca saMgrahamAM graMthastha thayelI temanI laghukathAonI saMkhyA 134 jeTalI thAya che. te sAthe laghukathAnuM temanuM lekhanakArya aviratapaNe cAlatuM rahe che. AthI laghukathAnA sAhitya svarUpamAM prA. IjajatakumAranuM sarjana sAtatya atyaMta dhyAnapAtra che. travedI, bhAI , a travedI - be che atyAre lakhAtI laghukathAo jotAM ema kahI zakAya ke te mAtra kathAnakanA TukaDAo nathI. temAM kathAtatva sAthe kaTAkSa, purAkalpana, AyaranI, vyaMjanA, pratIka, rUpaka vagerenAM to eka yA bIjI rIte saMkaLAyelAM hoya che je tene AgavuM rUpa Ape che. Ama chatAM laghukathAnA sajAe A svarUpa dhAre lAMbe paMtha kApavAnuM bAkI che. kemake Aje kene nizcita rIte ladhukathA kahevAya te spaSTa nathI, tema ke kRtine te laghukathA nathI ja evuM kahevA paNa abhyAsIo AgaLa AvatA nathI. tethI rAjakIya kaTAkSa, vyaMgakathA ke mArmika prasaMga sone AkarSe, lekAmAM tatkALa te jhilAya, vacA, prazaMsA paNa prApta kare. paraMtu jyAre DahoLAyelAM jaLa Ajharaze tyAre ja kaI cIjo bacI raheze te kahevAnuM zakya banaze. . . ladhukathAnA svarUpanI oLakha ApavA mATenA saMkhyAbaMdha prayAsa thayA che te tenA mATe UjaLI AzA janmAve che. zizumukhethI prathama vANI kare tyAre kevI thAya? ajANa vastune oLakhAvavA bALaka vAraMvAra prayatna kare tenuM zuM pariNAma Ave? bhalukathAnI pIchAna mATenAM vitavyamAM AvAM amUMjhaNa, sukaya, vismaya ane mukharatAno madhura kolAhala saMbhaLAya che. eTale ja laghukathAnA svarUpane saMgItanA mIMDa ke AlApa, biMdu ane rekhAnAM laMbAI - pahoLAI, vIjanA camakAra, mIThA jaLanA leTA, hokInA gola, sudAmAnA tAMdula, sabiMdumAM jhilAtA sUryanAM pratibiMba, karaMDiyAnA khIlA sApanI labakatI jIbha, 100 | mITara nA aMte basTa thatA khelADI, droNAcAryanA mAnItA avakana, abhyAsa ane kalpanAzakitathI vyApaka samAjamAMthI zrI IjajatakumAra laghukathAkSama viSaya upADI le che temAM ghaTanA AchIpAtaLI hoya che, paNa tenA pAchaLanI mananI sthitinuM nirUpaNa kalApUrNa ane vyaMjanAtmaka rIte thayuM hoya che. pAtranA mananI bhAvasthitine sUkSma rIte pakaDI laI sAdI dharALa zailIthI lekhaka tene vyakata kare che. saMkula Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha na paristhitio, pratIkAtmaka varatu, purANukalpana vagerethI sAmAnya rIte ahIM teo mukta rahyA che. jIvananI ciraMtana saMvedanA ene vAcA ApavAnuM temane game che. prema, dAMpatya ane saMsArabhAvanAonAM vividha rUpe temaNe khUbIpUrvaka AlekhyAM che. A ladhukathAomAM lekhakanI zailI sAdI ane saraLa hovA chatAM tenI sAhajikatA mANavI game tevI che. temaNe khapamAM lIdhelI bhASAnI tarAha yAnapAtra che. meTA bhAganI laghukathAo nIcalA madhyama varga tathA grAmasamAjanI paristhitionuM Alekhana kare che. A samAjamAM bolAtI gharagaththu bhASA ane temAM paNa gohilavADI bolInA keTalAka lahekAo temaNe kuzaLatAthI jela che. laghukathAnA TuMkA vyApamAM paNa zrI IjajatakumAra bhAva ane - bhASAnI lAkSaNikatA dvArA apAvuM vAtAvaraNa racI Ape che. bhAvane upama karavA ane tene parAkASThAe laI javA vIgatone upayoga teo kalAmaya rIte kare che. lekhakane laghuvArtAmAM bhAvanApravaNa Alekhana game che. jIvananI maMgaLa bhAvanAo pratye temane UMDuM AkarSaNa hoya tevuM dekhAya che. dAMpatyanI pavitratA, prAmANika parizrama, kartavyaparAyaNatA, naitikatAnI jALavaNI, saMvAdI kuTuMbIjana, vagere bhAvanAone laghukathAmAM praveza maLe che. tenAthI ladhuvArtAmAM vAtAvaraNa baMdhAya che ane uccagrAhI stara racAya che. paraMtu te temanI sarjakatAnI maryAdA paNa banI jAya che. A bhAvavizvamAMthI bahAra nIkaLI te kathAracanAnA prayoga karatA nathI. temanI laghukathAone aMta ghaNIvAra balake bane che athavA vAtAvaraNa bhArajhalluM thaI jAya che. bhAvakavatAthI kheMcAine ghaNI vAra teo bhAvanI spaSTatA karavA besI jAya che tyAre rAjakatAne AMca Ave che. paraMtu AvuM vAraMvAra banatuM nathI. meTA bhAganI ladhukathAo saMgheDAutAra racanAo banI rahe che. kuzaLa vahugUMthaNInI hatheTI temaNe siddha karI che. bahu ochA zabdomAM pAtrarekhAne paNa teo jIvaMta banAvI de che. umadA bhAvapravaNa pAtronI temaNe racelI sRSTi sAthe tulanA karI zakAya tevA laghukathAkAre eAchA maLavAnA. gujarAtI laghukathAnA kSetre zrI IjajatakumAranuM pradAna gaNanApAtra che. ' parivArajanonI parivAra-sthA che pravINacandra che. rUpArela . ziSya, zikSita ne sAhityika jamAM kuTuMba mATe have parivAra" zabda vadhu vaparAte thaye che. A zabda che te mULa saMskRta, paNa saMskRtamAM ene mULa artha jude che. ApaNe tyAM A zabda kuTuMbanA arthamAM pracalita che. kuTuMbamAM ApaNe keTalAM? mAtA, pitA, bahena, bhAI ne pachI vaLI bhAinI patnI - mukhya te ATalAM ja ne! A parivArajane mATe vaparAtAM nAnAM mULa ne kuLa , tapAsavA besIe te keTalAMka nAme te duniyAnI anya bhASAo joDe paNa keI gotrathI saMkaLAyelAM maLI Ave ema che. mAtA - udAharaNa tarIke "mAtA" zabda laIe : saMskRtamAM enuM mULa rUpa mAtR: tenuM eka rUpa "mAtara' ! have sarakhA-phArasI mAdara; leTina; Mater ne te parathI aMgrejI "madha" ! che ne eka ja gotranAM ! pitA pitA" zabdanuM paNa evuM ja che. enuM mULa saMskRta rU5 "pitR'; tenuM rUpa "pitara'; have jue : pharasImAM "pira' ne leTinamAM Peter ! A parathI aMgrejImAM 'rUpa banyuM "phAdhara'. speniza, iTAliyana ane parTugijha bhASAomAM leTina parathI banyuM Padre, eTale pitA. khristI dharmAcAryo ne dharmopadezake emanA saMpradAyamAM "pitA" kahevAya che-ne eTale ja, emane mATe vaparAtA A pigijha rUpa parathI ApaNe tyAM "pAdarI' zabda pracalita thayo che. pAdarI' eTale paNa zabdArthamAM te "pitA' ja! putrI-dauhitra-dhI saMskRta "putra-putrI' zabdo ApaNe tyAM evA ja varUpe pracalita che; paNa putrI mATe vaparAtA "duhitA" zabdanI vAta jANavA jevI che. saMskRtamAM duha eTale dehavu'; te parathI dehanAra eTale 'duhitR'; prAcInakALamAM dehavAnuM kAma dIkarIo saMbhALatI, eTale "duhitR' parathI A dIkarIo 'duhitA" kahevAtI thaI. paNa pachInA kALamAM A kAma dIkarIe ja saMbhALe evuM kaMI haMmezA nahotuM banatuM: e te koI paNa karI le chatAM, A pachI ye dIkarIo 'duhitA' kahevAtI rahI, enAM bALako saMskRtamAM. (putrInAM) mAbApanAM dauhitra ne dohitrI' kahevAyAM, jene mATe ApaNe tyAM vyavahAramAM "itro ne detrI zabdo pracalita che. hiMdImAM enAM rUpo dhevatA" ne "dhavatI' banyAM che. vaLI saMrakRta 'duhitA' zabda prAkRtamAM dhU" rUpa paNa dhAraNa karyuM, jeNe pachI dIkarI mATe siMdhImAM dhIA' ne kacchImAM "dhI" zabda AvyA che. paNa pelo "duhi' zabda dIkarInA arthamAM phArasI duttara (pArasI gujarAtImAM dukatI'-chokarI) ane aMgrejInA Daughter" joDe te dekhItI saMkaLAyelo che ja ! bhAI have 'bhAI'! saMskRtamAM enuM mULa rUpa "brAtR; tenuM ('pitara ne "mAtara'nI jema banatu) rUpa "brAtara; bhAI, mATe vaparAyelA avestA ane nI phArasInA brAtara' ane aMgrejInA bradhararUpathI A kai dura nathI ! Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3 bahena "bhAi pachI bahena' zabda laIe ! AnuM mULa saMskRta rUpa che bhaginI'; bhASAvikAsamAM rasa lenAre khAsa beMdhavA jevI vAta e che ke saMskRta "bha' akSara ghaNIvAra "ba" ane "'mAM viheMcAI jAya che. (aMgrejImAM te e mATe BH lakhIe ja chIe ne !) ane 'ha' te pAcho manaphAve tyAre AgaLa-pAchaLa khasato paNa rahe ! vyavahAramAM koi nAma ke saMbaMdhavAcaka zabda joDe TuMkamAM mAtra dIrUpa ja vaparAya che. manubahena' kahevuM hoya te (baMgALI uccAra pramANe) "majadI' ja khelAya ! A meTapaNane bhAva darzAvato dIdI' zabda vyavahAramAM bahu' (uccAre behu-) rUpa joDe vaparAtAM behudI' banya, je vyavahAramAM "udI' thaI have kaMIka baudI' je belAya che. A zabdArthamAM te udI' eTale meTI "vahubahena" eTale ke "bhAbhIbahena evuM thAya ! A che kuTuMbIjanenuM kuTuMba ! . A bhaginI zabdamAM evuM ja thayuM che. prAkRta bhASAmAM enAM 'bhaINi" ane "bahiNI" rUpe thayAM che. AmAMnA bahiNI' rUpa parathI marAThImAM bahiNa', hiMdImAM 'bahina" ne "bahena" tathA ApaNe tyAM 'bahena' rUpe vikasyo.' paNuM pele "ha' kaMI sakhaNa rahe ! "bahena" zabdamAM e vaLI pAcho " joDe bhaLI gaye bahe= F+HE=BHE)ne ema thatAM baneluM rUpa "bhaNa' Ajeya kacchI, paMjAbI ne sidhImAM "bahena'nA arthamAM vaparAya che. bhAI bhAinI patnI, te mA-bApanI putravadhU' ! hiMdIe 'putravadhU" zabda parathI 'pad' zabda banAvI lIdhuM che; paNa ApaNe tyAM te A zabda kayAreka aupacArikatAmAM ja vaparAya che; e bAda karatAM, e khAsa pracalita nathI. meTebhAge te vaDIlo paNa ene "vat kahIne bolAve che. A "vahu' zabdanA paNa pele saMrakRta 'vadhU' zabda ja che, hoM !-je parathI hiMdIe baMdU' zabda banAvI lIdhuM che. A 'kuTu' zabda mULa te saMrakRta rUpa ja che. A parathI saMskRtamAM banele rAbda "kuTuMmbina' kuTuMbanA mukhya puruSa mATe vaparAya che. prAdezika bolIomAM kuTuMbanuM kuTuma" rUpa paNa banyuM che je parathI kuTuMbamAM joDAyelAM sagAMo, evA arthamAM - savizeSa te saurASTranAM gAmamAM 'kuTamI" ne "kaTamI' zabda paNa ApaNe tyAM pracalita che ! paNa meTAbhAInI patnI mATe nAnA bhAIbahenemAM bhAbhI, bhejAI jevA zabdo paNa pracalita che ja ne ! bhAInI patnI te, saMskRta pramANe bhAtR-bhAI-) jAvA (patnI) = bhAtRjAya !" A parathI ApaNe "bhojAI' zabda banAvI lIdhe, hiMdImAM eNe bhejAIne marAThImAM "bhAujaI rUpa dhAraNa karyA che. ApaNe "bhAbhI' zabda paNa A ja mULamAMthI niSpanna thayAnuM manAya che. ' paNa marAThImAM te bhAbhI mATe 'vahinI' zabda ja vadhu vaparAya che. AnAM mULamAMya pele saMskRta avadhU' zabda che. meTAbhAInI patnI te gharanI moTI vahu ja ne ! evA arthamAM dezI-prAkRtamAM "vahuNuM" zabda vaparAyele noMdhAya che-jeNe pachI marAThIne A vahiNI ne vahinI' AvyA che. baMgALImAM bhAbhIne 'udI' (ke baudI) kahe che. AnA mULamAMye pele 'va' zabda te khare ja ! baMgALamAM bahena * (khase te moTI baheno mATe dIdI' zabda vaparAya che, je te have "parivAra' zabdane paNa paricaya karI laIe ne! parivAra pari+vR thI banelA A zabdano artha che-gheranAra, vIMTI lenAra vagere; vaDe gherAyeluM te parivAra ! saMskRtamAM A zabda mULa te sevaka, anucara-paricAraka, anuyAyI-varga mATe mukhyatve vaparAya che. anucare, sevakathI gherAyelA -vIMTAcelA saMpanna lokAne-Ama, A parivAra ja che ne? vaLI gharane vaDe, mukhya, svAmI te A loko uparAMta pitAnAM strI bALake, kuTuMbIjano vagerethI paNa gherAyelo-ne emanI vacce rahenAra paNa khare ja ne! eTale A rIte, 'enAM strI, bALake, kuTuMbIjane vagere paNa A parivAramAM te kharAM ja! kaI khAsa saMpanna na paNa hoya, ene tyAM ghaNAM sevakeanucare na paNa hoya - echAM ye hoya, na ye hoya, chatAM eya pitAnAM bALake, kuTuMbIjane vacce te khare ja ne ? emanAthI gherAyale te khare ja ! eTale A kuTuMbIjano te paNa ene parivAra ja! Ama "parivAra" zabda kuTuMbane artha sUcavata thaI gaye! A parivAra, ApaNe je te parivArajano ne A enI parivAra-kathA ! Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-89 prabuddha na - sva. pU. vijayavallabhasuri . . . 7 ramaNalAla cI. zAha ' . 'prabuddha jIvana'nA gayA aMkamAM dilhImAM sthapAyelA vijaya- vaiyAvacca karatA. valaNa smArakane ane ene pratiSThA mahotsavane ahevAla * vi . 1942 mAM amArAmajI mahArAja (vijayAApe che. paMjAba, rAjasthAna, gujarAta ane muMbaInA naMdasUri vaDedarA padhAryA hatA. paMdara varasanA kizora hajAro-lAkho leke jIvana upara prabaLa prabhAva pADanAra, chaganalAle AtmArAmajI mahArAjanAM vyAkhyAne sAMbhaLyAM, aneka saMsthAonI sthApanAnA preraka, krAntikArI yugadraSTA sva. emane upadeza e kizaranA aMtarane sparzI gayA tyAga pU. vijya vallabharinA jIvana ane kAryane paricaya ane vairAgyanA saMskAro jAgRta thayA, eka divasa saMkSepamAM ahIM ApavAmAM Avyo che. va. phUlacaMda haricaMda vyAkhyAna pUruM thayA pachI paNa chaganalAla tyAM besI dizI, sva. ratilAla dIpacaMda desAI vagere vidvAnoe vallabha- ja rahyA. mahArAje pUchyuM, bhAI, tuM haju kema besI murinuM sUviratara jIvanacaritra lakhyuM che tathA emane vize rahyo che? tAre zuM joIe che?' mahArAje dhAyuM hatuM vividha smRti-aMke pagaTa thayA che. pra. zrI javAhara paTatIe ke A maI garIba vidyAthIne paisAnI jarUra haze. vallabhasUrinA jIvanakavana vize zodhanibaMdha lakhIne rAjasthAnanI kizAra chaganalAla kaMI javAba na ApatAM rudana karavA eka yunivarsiTInI pIeca.DI.nI DigrI paNa meLavI che. lAgyA. ene zAMta ane svastha karI mahArAjazrIe tenuM jaina sAdhumahAtmAomAM bhASA ane pradezanA be kAraNa pUchyuM tyAre kizAra chaganalAle kahyuM ke pitAnA vicalita thaI jAya che. teo jyAM vicaratA hoya te pradezanA icchA mahArAjazrI pAse dIkSA levAnI che. mahArAjale sAthe ekarUpa banI jAya che. temanI bhASA paNa teonI zrIe sAMtvana ApyuM ane kahyuM ke vaDIlenI anumati jIbhe saraLatAthI caDI jAya che. vaLI lekene paNa maLe eTale ene jarUra dIkSA ApavAmAM Avaze. pitAnI bhASA gumahArAja zuddha na belI zaktA na hoya, e tejasvI kizAra dIkSA leze te jarUra zAsananuM ti kaThatuM nathI. pU. buTerAyajI mahArAja, pU. mULacaMdajI ghaNuM moTuM kArya karaze evI khAtarI emane tyAre thaI mahArAja tathA pU. AtmArAmajI mahArAja vagere paMjAbathI | gaI hatI. -gujarAtamAM AvyA ane gujarAtIo sAthe ekarUpa banI gayA amArAmajI mahArAje eka mahine vaDodarAmAM sthiratA hatA. tevI ja rIte pU. vallabhasUri, pU mRgAvatIzrIjI vagere karI, tyAra pachI tyAMthI teo chANI padhAryA. kizora gujarAtI mahAtmAe paMjAbanA leke sAthe ekarUpa banI chaganalAla tyAM paNa mahArAjazrI pAse vAraMvAra AvatA. gayAM hatAM. mahArAjazrI pitAnA praziSya muni harSavijyajIne kizora vijaya vallabhasUrine eka anAtha garIba kizeramAMthI chaganalAlanuM dhyAna rAkhavAnI bhalAmaNa karIne pite AgaLa vihAra karI gayA. chaganalAlanA meTAbhAI khImacaMdabhAI tejasvI sAdhuratna banAvavAmAM AtmarAmajI mahArAjane bahu meTe hisse rahele che. taraphathI dIkSA mATe saMmati maLI nahi, eTale vAta vilabamAM paDI gaI. tema chatAM dIkSA levA mATe vallabhasari mahArAjano janma vi. saM. 1927 nA kArataka pitAnI haTha cAlu rAkhI. chevaTe emanI bhAvanA saphaLa thaI. suda-ranA divase vaDodarAmAM thayuM hatuM. emanA pitAnuM nAma vi. saM. 1947nA vaizAkha suda 13nA roja rAdhanapura zaheramAM dipacaMdabhAI ane mAtAnuM nAma icchAbAI hatuM. emanuM aAtmArAmajI mahArAje saMdha samakSa chaganalAlane dIkSA ApI. pitAnuM nAma chaganalAla hatuM. teo vasAzrImALI jJAtinA emanuM nAma muni vallabhavijaya rAkhavAmAM AvyuM ane hatA. dIpacaMdabhAine sAta saMtAna hatAM-cAra dIkarA ane muni vallabhavijayane muni harSavijayane ziSya tarIke jAhera traNa dIkarIo. cAra dIkarAmAM chaganalAla trIjA dIkarA hatA. karavAmAM AvyA. dIpacaMdabhAinuM Akhu kuTuba dhanurAgI hatu. durbhAgye kizora vayanA chaganalAla AtmArAmajI mahArAja pAse dIpacaMdabhAinuM nAnI uMmaramAM avasAna thayuM. tyArapachI dIkSA laI muni vallabhavijaya banyA e pachI temanI sAthe mAtA IcchobAinuM pazu avasAna thayuM. te vakhate putra chagana- vihAra karIne teo rAjasthAnamAM thaI paMjAba pahoMcyA. -lAlanI uMmara daseka varSanI hatI. mAtA jyAre maraNa siM. 19paramAM atmArAmajI mahArAja kALadharma pAmyA - pathArIe hatI tyAre teNe bALaka chaganalAlane arihaMta tyAM sudhI teo ghaNuM kharuM temanI sAthe ja rahyA ane bhagavAnanuM zaraNu levAnI ane lekanuM bhaluM karavAnI zikhA temanI pAse zAbhyAsa karyo. AtmArAmajI mahArAjanI maNa ApI hatI. aMgata dekharekha nIce A rIte UMDe vidyAbhyAsa thaye. bALaka chaganalAle zALAmAM sAta dhoraNa sudhI abhyAsa ethI samudAyanA badhA sAdhuomAM temanI paripakavatAnI ane karyo. e divasamAM ghaNAkharA vidyAthIo sAta dhoraNa sudhIne tejasvitAnI AtmArAmajI mahArAjane pAkI pratIti * abhyAsa karatA. aMgrejI keLavaNI levA hAIskUlamAM bahu thaI gaI hatI ane zAsananI dhurA pitAnA pachI -eAchA vidyAthIo jatA. bALaka chaganalAlane vaDIle bhAio vallabhaMvijayane nizcitapaNe se pI zakAze e daDha vizvAsa 'hatA, eTale khAvApIvAnI koI ciMtA nahatI. paraMtu vepAramAM temane be hate. ethI ja "mArA pachI vallabha paMjAbane 'kaMku nokarImAM temanuM mana lAgatuM na hatuM. derAsara ane saMbhALaze ema AtmArAmajI mahArAje pitAnA aMtima upAzrayamAM teo niyamita ' jatA ane sAdhumahAtmAonI divasamAM paMjAbanA vaine jaNAvyuM hatuMjinamaMdiranI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2 samAM phariyAda vivijayajIne lAkSaNika praha kavana ane sAthe sarasvatI maMdire sthApavAnI prera vallabhavijaye | muni vallabhavijaye yuvAna vaye karelA A saMkalpa emaNe pitAnA e sadguru pAsethI meLavI hatI. muni vallabhaMvijayane pAra pADayA. amasaMvata cAlu thaye. gujarAnavAlAmAM samAvisaM. 1981mAM jAheramAM AcAryanI padavI apAi hatI. maMdira banyuM. atmAnaMda jaina sabhAnI sthApanA mAtra AtmArAmajI mahArAjanA samudAyanA AcAya' vijayekamanasUri, paMjAbamAM ja nahi, gujarAta, saiArASTra, rAjasthAna ane pravartaka kAMtivijayajI, haMsavijayajI vagerenA sahavAsathI muMbaImAM paNa thaI. sthaLe sthaLe pAThazALAo ane zALAe vallabhasUrinI pratibhA vadhu ghaDAI hatI. ' ' paNu thaI ane aMbAlAmAM vi. saM. 1984mAM zrI AtmAnaMda | muni vallabhavijayajInI pitAnA dAdAguru AtmArAmajI jaina kelejanI sthApanA paNa thaI ane AtmAnaMda jaina mahArAja pratyenI AsthA ane bhakita ananya hatI. temaNe potAnA mahAsabhA-paMjAba taraphathI 'vijayAnaMda' nAme mAsika paNa pragaTa thayuM je Aja sudhI cAlu che. :-- ' '' - - jIvananA sarvasva tarIke potAnA dAdAgurune ja mAnya hatA. A aMge gujarAnavAlAmAM banele eka prasaMga nedhavA jevuM che. vaLI vallabhavijayajIe pitAnuM jIvanakArya paNa vicArI - zrI AtmAnaMdajI mahArAja kALadharma pAmyA te vakhate lIdhuM hatuM. emaNe kaheluM ke mArA jIvananAM traNuM mukhya keTalAka , vinasa teSIoe tenAM kAraNe vize zuM ke Adaze che: (1) AtmasaMnyAsa, (2) jJAnapracAra ane (3) zrAvakazrAvikAone utkarSa. dazavI pelIsamAM phariyAda karI hatI. polIsa adhikArIe . . tapAsa hAtha dharIne muni vallabhavijayajIne keTalAka prazno pUchyA AtmArAmajI mahArAja sthAnakavAsI saMpradAya choDI, hatA. e samaye emaNe pUrI svasthatAthI je lAkSaNika ane gujarAtamAM AvI pharIthI saMvegI dIkSA laI mUrtipUjaka mArmika javAba ApyA ethI polIsane saMtoSa thayo hato samudAyamAM joDAyA hatA ane pAchA jyAre teo pitAnA ke AtmArAmajI mahArAjanA kALadhama vize zaMkA karavAnuM ziSya sAthe paMjAba padhAryA tyAre thAnakavAsIo tathA kaI kAraNa nathI. * sanAtana dhamI'e taraphathI temanA upara upadrava thatA, paraMtu pilIsa adhikArI ane munizrI vallabhavijyajI vacce teo nIDaratApUrvaka tene sAmane karatA. temanuM jJAna eTaluM AraMbhamAM je savAla-javAbathayA te jue : " agAdha hatuM ke temanI pAse AvIne keAI zAstrArtha karavAnI hiMmata karatuM nahi. evI ja zakita vallabhasUrinI paNa hatI. pilIsa adhikArIe pUchyuM: 'tamAruM nAma zuM ? vallabhavijaya." vallabhasUri mahArAja vi. saM. 1964mAM paMjAbathI vihAra karIne gujarAta tarapha AvI rahyA hatA. evAmAM tamArA pitAnuM nAma?' mArgamAM eka gAmamAM teo hatA. tyAre vijayakamalasUrine. AtmArAmajI mahArAja." gujarAnavAlAthI tAra AvyuM. emAM lakhyuM hatuM.. mAtAnuM nAma?" ke ahIMnA sanAtana dhamIe gurudeva AtmArAmajI mahArAja "AtmArAmajI mahArAja." sAhebanA "jainatajyAdaza" ane "ajJAna timira bhAskara" gurunuM nAma? e be pustake kheTAM che e pracAra karI rahyA che ane e mATe zAstrArtha karavA paDakAra pheMkyo che. mATe AtmArAmajI mahArAja." tame tarata vihAra karIne gujarAnavAlA AvI pahoMce.' vallabha"A tame zuM kaho che ?' sUri te vakhate 37 varSanA yuvAna muni vallabhavijaya hatA. "huM barAbara ja kahuM chuM. mArA mATe amArAma tAra maLatAM ja temaNe tarata gujarAnavAlA pahoMcavAne nirNaya mahArAja mAtA, pitA, gurudeva je kaMi kaho te sarvasva hatA." karI lIdhe. jeTha mahinAne unALAne samaya hate. sakhata garamInA. - vi. sa. 19paramAM vijayAnaMdasUri - AtmArAmajI e divasemAM sADA cArase mAilane vihAra karavAne hate. mahArAja gujarAnavAlAmAM kALadharma pAmyA. e vakhate muni teo savAranA vIsa mAIla ane sAMjanA dasa mAila ema. vallabhavijayajIe e mAsuM gujarAnavAlAmAM karyuM. te samaye rojanA trIsa mAIlane ugra vihAra karIne vIsa. pitAnA dAdAgurune zraddhAMjali arpavA rUpe temaNe nIce pramANe divasamAM gujarAnavAlA pahoMcI gayA. garamIne lIdhe ane pAMca saMkalpa karyA hatA. satata vihArane lIdhe emanA pagamAM chAlAM paDI gayAM (1) AtmArAmajI mahArAjanA nAmathI "Atma saMvata" cAlu hatAM ane lohI nIkaLatuM hatuM. te paNa AtmArAmajI. karo ane saMkrAMtinA divase AtmasaMvatanI paNa jAherAta mahArAjanI pratiSThAne khAtara teo hapUrvaka tyAM pahoMcI karavI.. gayA. paraMtu muni vallabhavijaya zAstrArtha mATe Ave che evI vAta vahetI thatAM ja sanAtanIoe pitAne virodha baMdha (2) AtmArAmajI mahArAjanA agnisaMskAranA sthaLe guja karI dIdhe; kAraNa ke vallabhavijayanA agadha zAstrajJAnanI rAnavAlAmAM samAdhi maMdira banAvavuM. ane vAdazakitanI emane khabara hatI. vallabhavijayajI tyAM () paMjAbamAM 'AmAnaMda jaina sabhA'nI sthApanA karavI. pahoMcyA tyAre zAstrArtha karavAne kaI prazna rahyo na hato. (4) AtmArAmajI mahArAjanA nAmathI sthaLe sthaLe pAThazALAo, vallabhasUrinI gurubhakita, jJAnapratibhA, saMyamanI sAdhanA - zALAo cAlu karAvavI ane eka kelejanI paNa ane ugra vihAranI zakitane khyAla A ghaTanA parathI thaI sthApanA karAvavI. zake che. paMjAbamAM vallabhasUrine mUrtipUjA vize zAstrArtha kara(6) AtmArAmajI mahArAjanuM nAma ApIne eka sAmayika vAnA. keTalAka prasaMge prApta thayA hatA. te prasaMge teo jAmI vyaktine umatA ke abhiniveza vagara, premathI ane zAMti , Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 1-3-89 praha ane mA vyavahAranayathI ane nizcayanathI samajAvatA. mUrtipUjA vize temaNe eka prasaMge kahyuM hatuM ke, pratyeka dharmamAM mUrtipUjA eka yA bIjA ravarUpe che ja. mUrtio bhAvanI pratIka che. vividha saMrakRtio, vividha sthaLe vagerene lIdhe bhAvanuM pratIka bhale badalAya, paraMtu mAnavInA jIvanane udAtta banAvavA mATe pratIka hovuM joie. A pratIka vinA keIne na cAle. kAi chabIne mAne, ke graMthane mAne. hinduo haradvAranI yAtrAe jAya, musalamAne pAka thavA mATe makakAnI haje jAya, pArasIo agiyArImAM jAya, zIkho guradhArAmAM jAya, IsAIe devaLamAM jaI prArthanA kare. AmAM sau koIne hetu jIvanane dhanya banAvavAno ane jIvanano bhAra e che karavAno che mUrtipUjAmAM na mAnanArA nAstike paNa pitAnAM mAtA - pitAnI chabIo paDe che te ane sArA sthaLe rAkhe che. A mUrtipUjA nathI te che zuM ? prabhunuM nAma akSaramAM lakhAya e paNa mUrtipUjAne eka prakAra che. te pachI emanI pratimA rAkhIne ApaNA hRdayamAM pUjyabhAva jAgrata karIe te. emAM kazuM khoTuM nathI.' AtmArAmajI mahArAjanA kALadharma pachI vallabhavijaye caudeka varSa paMjAbamAM ja mAlerATalA, hoMziyArapura, amRtasara, aMbAlA, ludhiyAnA, jIrA, gujarAnavAlA vagere sthaLe cAturmAsa karyo ane samagra paMjAbamAM jainadharmane ke vagA. saM. 1965mAM teo gujarAta tarapha AvyA ane daseka varSa gujarAta ane muMbaimAM vicaryo. ane tyAra pachI traNeka cAturmAsa rAjasthAnamAM karIne teo pharI pAchA paMjAba gayA. tyAra pachI pharIthI teo gujarAta ane muMbaI padhAryA ane daseka varSa gujarAta, rAjasthAna ane muMbaImAM vicarIne pharI pAchA paMjAba padhAryA. muMbaI sudhI temane vihAra traNekavAra thayuM ane aMte muMbaimAM temaNe deha cho. Ama eka jainAne zobhe e rIte temane jhaDapI vihAra muMbaIthI paMjAba sudhI satata rahyA karyo hato. e dvArA aneka lokone temanA dharmopadezano lAbha maLe. 84 varSanA AyuSyakALamAM emanI preraNAthI aneka sthaLe dhArmika, zekSaNika ane samAja pagI evI vividha prakAranI janAo thaI hatI. jhaDapI vihAra, svAdhyAya ane saMghanI vividha pravRttio mATe mArgadarzanamAM pravRtta rahetA sAdhu bhagavaMte keTalIkavAra ugra tapazcaryA karI zakatA nathI. valabhasUrithI paNa bahu AkarI tapazcaryA thatI nahotI. te paNa temaNe khAnapAnamAM dasa vAnagIno niyama kAyama mATe lIdhe te ane temAM paNa bane teTalI ochI vAnagI teo vAparatA. vi. saM. 1977mAM bikAnerathI paMjAba vihAra karavAno hato tyAre temaNe pratijJA. karI hatI ke jyAM sudhI 5jAbamAM pahoMcAya nahi tyAM sudhI roja ekAsaNuM karavuM. paMjAba pahoMcyA pachI paNa temaNe pharI pAchA ekAsaNuM zarU karyA hatAM. teo upavAsa, , aThThama vagerenI tapazcaryA paNa karatA. payuMSaNanA divasamAM sAma karIne kalpasUtranuM vAMcana karatA. vaLI teo bAra tithie mauna rAkhatA ane svAdhyAyamAM cittane parevatA, vadhu paDatI. tapazcayane kAraNe emanA zarIra upara jyAre ajara savA mAMDI tyAre emanA mukhya ziSya lalitavijyajI mahArAje temane have vadhu tapazcaryA na karavA vinaMtI karI hatI. tyAra pachI tabiyatane kAraNe vallabhasUrie AThama caudasa sivAya upavAsa-ekAsaNA karyA na hatAM, te paNa teo chUTuM meTuM rAkhatA nahi. vallabhasUri mahArAjanAM upadeza ane preraNAthI vakhatavakhata charI pALatA nuM Ayojana paNa thayuM hatuM. gujarAnavAlAthI rAmanagara, dilhIthI hastinApura, rAdhanapurathI zaa ja. vaDodarAthI kAvI ane gAMdhAra. zivagaMjathI kesariyAjI, phalodhIthI jesalamera, jayapurathI khegAma, verAvaLathI zareMjaya, hoMziyArapurathI kAMgaDA ityAdi saMghanuM Ayojana temanI preraNAthI thayuM hatuM. vallabhasUri mahArAjanAM upadeza ane preraNAthI keTalAMka navAM jinamaMdiranuM nirmANa thayuM hatuM ane keTalAka jUnAM jinamaMdirane jarNodhdhAra thayela hatuM. temanA haste lAhora, rAyakeTa, ziyALakeTa, jaMDiyAlAguru, surata, vaDodarA, cArUpa, khaMbhAta, DabhaI. sAdaDI, vijApura, muMbaI, akAlA vagere zaheromAM jinamaMdiramAM aMjanazalAka vidhi athavA praniSThAnI vidhi thaI hatI. vallabhasUrinI yuvAnIne samaya e dezanI svataMtratA mATenA AMdolanano samaya hato. e samaye gAMdhIjInA prabhAva nIce keTalAye jaina sAdhuoe milanA kApaDane badale khAdI paheravAnuM cAlu karI dIdhuM hatuM. vallabhasUri mahArAja paNa khAdI paheratA ane khAdI ja vahoratA. gAMdhIjInA prabhAva heThaLa temaNe rASTrIya bhAvanAthI prerAine A niyama karyo hato. vaLI temAM milanA kApaDa karatAM hiMsA paNa ochI thatI. pachIthI te emanA samudAyanA sAdhu - sIvIo paNa khAdI paheratA. vi. saM. 1981 mAM vallabhasUrine jayAre AcAryanI padavI ApavAmAM AvI tyAre paM. hIrAlAla zarmAe potAnA hAthe kAMtelA sUtaranI khAdInI cAdara vahorAvI hatI. ekavAra eka gAmamAM mahArAjazrIne jyAre praveza hatA tyAre gAmanA badhA ja lokoe nakakI karyuM ke khAdInAM vastra paherIne mahAjanazrInuM sAmaiyuM karavuM ane te pramANe sAmaiyuM thatAM tyAM sau koie kaMIka jude ja harSollAsa anubhavyuM hatuM. ' AjhAdInI laDatanA e divasomAM aMgrejo cAre bAju lokAnI hilacAla upara cAMpatI najara rAkhatA. e divasamAM baMgALanA keTalAka hiMsaka krAMtivIro agrejo upara hiMsaka humalAo karI gAmaDAomAM chupAI jatA athavA sAdhune veSa paherIne pharatA. eka vakhata vallabhasUri mahArAja pitAnA ziSyo sAthe jayapuramAM eka daherAsaramAM darzana karavA jatA hatA te vakhate sAthe zreSThi lakSmIcaMdajI ThaThThA paNa hatA. e vakhate eka aMgreja amaladAre teone joyA eTale teNe pilIsa dvArA lakSmIcaMdajIne bolAvIne pUchyuM ke tamArI sAthe AvelA A saMnyAsI mahemAne keNu che ? teo gupta veze krAMtikArI hovAne vahema paDe che, lakSmIcaMdajIe polIsane samajAvyuM ke "A amArA ahiMsaka jaina sAdhue che." pilIse ApelI A mAhitIthI aMgreja amajadArane saMtoSa thayo nahi. eNe A sAdhuonI hilacAla para najara rAkhavA mATe guptacare goThavAvI dIdhA. paratuM e Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana guptacarAe a Mgreja amaladArane jaNAvyu` ke A jaina sAdhue hiMsaka krAntikArI nathI. paraMtu tyAra pachI banyuM evu ke vAraMvAra vallabhasUrinI pAse AvavAne kAraNe e guptacarA paNa jaina sAdhu mahArAjonA uttama ane udAtta AcAra-vicAra temane vallabhasUrinA bhakata banI gayA. vallabhasUri mahArAja akhAlA zaheramAM hatA tyAre eka divasa 5. vAralAla naherunA pitA metIlAla naherune eka sabhAmAM maLavAnuM thayeluM. te vakhate vallabhasUrinI sAthe vAtacIta karatAM karatAM metIlAla tareru sigareTa pItA hatA. vallabhasUrie e joine premathI, zAMtithI, samabhAvathI, mRdu svare TakAra . karatAM meAtIlAla naherune hyu ke 'tame dezane AjhAda karavA mATe AMdelana upADayu che. paraMtu tame pete te sigareTanuM vyasana dharAve che ane temAM paNa paradezI sigareTa pIve che te keTale aMze ceAgya che? e sAMbhaLI metIlAla naherue tarata sigareTa phUMkI dIdhI ane sigareTa na pIvAnI mahArAjazrI pAse khAdhA lIdhI. tyAra pachI meAtIlAla naheru keTalIka jAhera sabhAomAM kahetA ke 'huM jyAre paradezI sigareTa pItA hatA tyAre meM mArI akakala gumAvI dIdhI hatI paraMtu eka jaina sAdhue premathI mArI akakala pAchI lAvI ApI ane huM tyArathI sigareTa pIte aMdha thai gayo chuM.' ! bhAratane svarAjaya maLe te pahelAMnA e divase hatA. dezI rAjyonA hiMdu rAjAe tathA musalamAna navAo vagerenI sattAnA prabhAva lekajIvana upara tyAre ghaNA mATeA hateA. evA sattAdhArIe. paNa sAdhu mahAtmAonA cAritra ane upadezayI prabhAvita thatA ane pote sAmethI mahAtmAone vadana karavA ke temanA upadeza sAMbhaLavA jatA. vallabhasUrinI tejasvI pratibhAnA prabhAva gujarAta, rAjasthAna, paMjAba ane uttara pradezamAM lekAmAM tathA rAjakuTu kheAmAM dhaNe meTA rahyo hatA. vaDAdarA, udayapura, jesalamera, rAdhanapura, bhAtranagara, mIkanira, kAzmIra, nAMdAda, nAbhA, lIMbaDI, kha bhAta, mAlerATalA, pAlanapura. mAMgarALa vagere rAjyAnA rAjAe ka navAkhe, rANI. dIvAnA ane emanAM kuTuMbIjA vallabhasUri pAse AvatAM. e darekanA sapaka'thI leAkakaLANanu je kaMi kAya' thAya te karAvavA ane AvI vyaktionA jIvanamAM dharmanA prabhAva vadhe tathA mAMsa-madirA zikAra vagerenA duSaNeA ghaTe te mATe tee upadega ApatA. bIjI bAju evI meTI meATI vyaktienA sa pakathI nAnAmAM sthULa ke sUkSma ahaMkAra na AvI jAya te mATe te sAya jAgRta rahetA. tee sAmethI akAraN sa'paka' na sAdhatA, evI eLakhANe vize manathI tee haMmezAM alipta rahetA. vallabhasUri mahArAja pAse viziSTa prakAranI saja ka pratibhA hatI. zabdo uparanu temanuM prabhutva sAdhAraNa hatuM. vaLI te zAstrajJAtA hatA. temanI vyAkhyAnazazailI paNa 'rAcaka hatI. teo dareka viSayamAM UMDANamAM jatA ane pUrI chaNAvaTa karatA. tee bahuzruta hatA. ane anya dharmonA temanA abhyAsa paNa ghaNA sArA hatA. *_(+ vallabhasUri mahArAja sajanananA kSetre prakRtie kavi hatA. kAvyaracanA temane mATe sahaja hatI. temane bhakti t rasaMthI sabhara elgaNIsa jeTalI moTI pUjAnI DhALeA lakhI (5) tA. 16 che e uparathI paNa emanI ucca kavitvazakitanI prati thAya che. emaNe lakhelI brahmayuM' vratanI pUjA tA suvikhyAta che. emaNe potAnA dAdAguru AtmArAmajI mahArAjanuM chamana caritra 'navayuga nirmAtA'nA nAmathI lakhyu che. A uparAMta emaNe zrI jaina manu', 'vizeSa nirNAyaka' vagere keTalAMka pustakA siddhAMtacarcAnA prakAranAM lakhyAM che. emaNe aneka sthaLAe ApelA vyAkhyAtA paN saMgrahita thayA che. 'vallabha pravacana', navapada sAdhanA ane siddhi' vagere emanAM keTalAka pravacana grA hindI ane gujarAtImAM pragaTa thayA che, je emanI vidvattAnI ane rajUAtanI samatha zailInI jhAMkhI karAve che. alabatta, teo vividha yejanAomAM satata kAryarata rahetA, tathA vidyAr, ziSyAne vidyAbhyAsa, ane abhirata janasaMpakane kAraNe emanA hAthe vyavasthitarUpe jeTaluM lekhanakAya' thavu joie teTaluM thayuM nahi tema thai zakayu hota jaina sAhityanA kSetre paNa temanu yegadAna ghaNuM meATu' heta ! mallabhasUri mahArAja pAse jaina ane jainetara vidyAnA potAnI za'kAenu samAdhAna karavA AvatA. teoe darekane premathI ane zAMtithI, jarApaNa adhIrA thayA vagara samajAvatA. snAna vagara zuddhi nathI ema kahevAra brAhmaNa paDitane temaNe taka yukta lIlA ane draSTAMta sarchita samajAvyuM hatuM ke dehanI zuddhi karatAM aMtaranI zuddhi keTalI caDhiyAtI che. paMcamahAvratadhArI ane paMcAcAranu kaDaka pAlana karanArA jaina sAdhue snAna na karatA hovA chatAM manathI ane zarIrathI keTalA khaMdhA pavitra hoya che te paNa emaNe sArI rIte samajAvyu hatu . evI ja rIte brahma satya che ane jagata mithyA che ema mAnanAra eka vedAMtI brAhmaNane temaNe jagata paNa kai rIte ane kevI apekSAe satya che te sarasa rIte samajAvIne pachI kama'nA siddhAMta temAM kevI rIte kAma kare che tenI tene pratIti karAvI hatI. vallabhasUri jaina jainetara evAM vividha zAstronA UMDA jJAtA hatA eTale ane temanI pAse samanvayakArI draSTi hatI eTale temanI pAse dhRtara khamanA vidvAne paNa potAnI zaMkAnA samAdhAna mATe ghaNIvAra AvatA. jaina sAdhuo dvArA samAjopayogI prakAranuM mahattvanuM kAya' jo thatuM heya te te vividha sthaLe paraspara viruddha evAM jUtho vacce ekatA sthApavAnuM che. sAcA jaina sAdhue samatAnA dhAraka hoya ane temanI peAtAnI sayamanI pavitra ArAdhanA eTalI UMcI hoya che ke te jyAM jyAM vicare tyAM tyAM temanA samagra cAritranA ane upadezanA prabhAvathI ane kaeNTTalIkavAra te mAtra upasthitinA ja prabhAvathI visaMvAda TaLI jatA hoya che. gAmegAma ane nagarenagaramAM jaina ane anya dhI'e vacce athavA jainAnA judA judA phirakA vacce ke saMdhanAM judAM judAM jUthA vacce kAika te kAika kAraNasara visa MvAda, matabheda, sa MghaSa', kulaha, vikhavAda, jhaghaDA ke mArAmArI udbhave che. teve vakhate aMte pakSane barAbara nyAya ApI zake evI taTastha vyaktinI jarUra paDe che. jaina sAdhue bahArathI AvatA heAvAne lIdhe tathA te the!DA samayamAM * anyatra cAlyA javAnA havAne lIdhe tathA te satya ane sayamano upAsaka, havAne taTastha madhyasthI tarIke yogya ka ni:svAya sAdhe nyAya Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-89 ApI zake che. vaLI temanI' pavitra " pratibhAnI asara paNa leAkAnA jIvana para paDe che. mahAna AcAryAMnA jIvananA samAja upara pratyakSa ke parAkSa rIte ghaNA meTA upakAra rahe che. vallabhasUri paNa evA eka mahAna AcAya hatA ke jemanI upasthitie aneka sthaLe kalaha, veravirAdha ke sadha nA prasa ge zamI gayA che. japuramAM kharataragaccha ane tapagaccha vacce pIpalI gAmamAM sthAnakavAsI ane mUti'pUjaka vacce pAlanapuramAM sadhamAM e pakSA vacce, vaLAmAM tapagaccha ane lokAgaccha vacce, miyAgAmamAM khe gAmanA sa Mghe vacce, vaccharAmAM dazAzrImALInA e pakSA vacce paDavADAmAM zrAvakAnA khe pakSA vacce, khivAdI gAmamAM kSAvAnA judA judA pakSe vacce, samAnAmAM jaine ane arjune vacce nAbhAmAM sthAnakavAsIe ane mUrti'pUjA vacce, vApImAM eka kuTuMbanA sabhyo vacce bharUcamAM zrImALI ane lADavA viNakA vacce mAlerATalAmAM navAba ane hindu prajA vacce ema vividha prakAranA saryAM emaNe dura karAvyA hatA jhaDiyAlAguru, gujarAnavAlA, navasArI punA burahAnapura, vAMkalI amadAvAda, ziyAlATa, jIrA, bikAnera, ludhiyAnA, sAdaDI, khuDAlA, pAlitANA, mu Mbai aneka sthaLe temaNe vividha pakSA vaccenA jhadhaDAnu samAdhAna karAvyuM hatuM. samAdhAna karAvavA mATe bane pakSe pratye sahAnu" bhUtinI jarUra rahe che tathA jhaDAnA mULane samajavA mATe tathA tenuM megya ane samAdhAnapUrvaka nirAkaraNa karavA mATe tIkSNa buddhizakitanI apekSA rahe che. jenA aMtaramAM badhAne mATe apAra vAtsalya rahyuM hoya tee AvA jhadhaDAonu samAdhAna saraLatAthI ane jhaDapathI karAvI zake che. vallabhasUri pAse e mATe evuM vAtsalya hatuM, evI kuneha hatI ane evI dI'dRSTi paNa hatI. evI ja rIte pAlanapura vagere prabuddha jIvana vallabhasUri jaina phirakAone uddezIne kahetA ke bhale tame zvetAmbara hA, ddigambara hai| sthAnakavAsI hai, terApathI he. bhale tamArA guru judA judA hoya, bhale tamArI kriyAomAM ceDA ceDA pheraphAra hoya paNa tame badhA ja prabhu mahAvIranAM saMtAna ! ane ethI tamArI pharaja che ke jaina siddhAMtAne jagatamAM pracAra karavA ane ahiMsA dvArA jagatamAM zAMti sthApavAmAM sau kAie peAtAne kALA Apave joie. dhama e kaMi baMdhiyAra pANI nathI athavA e kAine mArA nathI. dhama e mAnavInA jIvanane unnata karanArI vastu che. ane je vastu sAMkaDI manevRtti jagave, je vastu samucita rIte vicAra karavA prere e sAcesAca dha' nathI. 'savI jIva karuM' zAsana rasI' e ApaNA dharma'nI mukhya vastu che. ethI ApaNe saue AMtarika jhaghaDAe ke matabhedde eka bAju mUkI ne AtmakalyANane mAge' AgaLa dhapavu joie.' vallabhasUrI mahArAje dharmopadezanI sAthe sAthe prasaMga ane paristhiti anusAra samAjasudhArAnuM paNa mahattvanuM saMgIna kA" kayuM" hatu. samAjamAM keTalAka kurivAjo paDI jatA hoya che. vallabhasUri mahArAjanI preraNA ane upadezathI paMjAbamAM ghaNe sthaLe vikraya ke kanyAvikraya na karavAnA lagna prasa`ge paisAnA dhumADA na karavAnA,prabhupUjAmAM carmInI kAMjI caDAvelAM kapaDAM na paheravAnA carIvALA sAthu na vAparavAnA, hAthIdAMtane ratanacUDA na banAvavAnA atyAdi 15 nI pA prakAranA saMkalpo 3 niyame dhRNA lekAe lIdhA hatA." " vallabhasUri mahArAje jaina samAjanI unnati mATe vyAvahArika zikSaNanI samAjamAM yogya vyavasthA thAya e mATe paNa upadeza ApyA hatA emanI preraNAthI aneka sthaLe vividha vidyAsa sthAenI sthApanA thaya che. evI 'sasthAomAM agragaNya saMsthA te muMbainI zrI mahAvIra jaina vidyAlaya che, jenI adherI, pUnA, vaDAdarA, vallabhavidyAnagara, amadAvAda ane bhAvanagaramAM zAkhA che. lagabhaga 75 varSa dhI vidyAbhyAsanuM ane Agame sarvita sAhityazra thAnA prakAzananuM sa gIna kAya' karatI A saMsthAe samAjane hajArA tejasvI jaina vidyAthI' ApyA che, je peAtAnI ujajavala kArikadI' vaDe potapotAnA kSetramAM dhaNuM mahattvanuM kAya' karIne saMsthA mATe gauravarUpa banyA che. pU. vallabhasUrinI preraNAthI AM uparAMta jUnAgaDha verAvaLa, pAlanapura. sAdaDI, aMbAlA, ludhiyAnA, leAdhi jhaghaDiyA varakANA, mAlerATalA, heAziyArapura jhaMDiyAlAguru, frAlanA vagere sthAe vividha prakAranI vidyAsaMsthAenI sthApanA thai che. jaina samAjamAM vidyAkIya teja vadhAravAmAM ane keLavaNI dvArA strIonI unnatimAM e rIte vallabhasUri mahArAjane kALA ghaNA meTA rahyo che. jha mAtra vyAvahArika keLavaNI mANasane svAthI ke ahu kendrI anAvI de. eTale vyAvahArika keLavaNI paNa dhAmika saskAravALI hAvI joie. e mATe pU. vallabhasUri mahArAjanA vicAre. atya Mta vizada hatA temaNe kahyuM che, 'keLavaNI vinA ApaNe Are nathI. keLavaNI paNa dhAmi`ka zraddhA ane saMskArathI suvAsita hAvI joie. jyAM sudhI A prakAranI dhArmi' keLavaNI nahi hoya tyAM sudhI ApaNA uddhAra ja nathI. phakta keLavAyelA jaina ja zAsananI rakSA karaze. svAmIbhAinI kamAvAnI tAkAtamAM vadhArA karA. eka divasanI reTI ApyA karatAM tene niratara reTI maLe evI vyavasthA karI. jJAnIoe sAta kSetra kalyAM che (1) jinacaitya, (2) jina-pratimA (3 ane 4) sAdhu sAdhvI, (5) sajJAna, (6 ane 7) zrAvaka ane zrAvikA, tItha'nA viccheda thatAM prathama zrAvaka - zrAvikA pachI sAdhu ane sAdhvIne viccheda thaze . tItha'mAM zrAvaka zrAvikA paNa che. mATe sadhanA e agane paNa majabUta batAvavuM paDaze. zrI mULacaMdajI mahArAjanA samayamAM kusapa nahote. ane jyAM kusaMpa hoya tyAM japa thatA. te samaye jhINAM kapaDAM nahAtAM vaparAtAM; dumAM te tame amane jhINAM kapaDAM vaherAvA che, te samaye ame cA dudha mATe vahAravA nahAtA nIkaLatA, Aje ame tema karatA tha gayA chIe. amAre te tamAre A samajavAnuM che ke ApaNI A sahelANIpaNAnI Teva tyAgI - kIrane lAyaka che kharI ? svadhanI A mATe udyama kare.. ekalI paulika keLavaNIthI kAIne uddhAra nathI thavAne dhArmi'ka keLavaNI haraze te dhAmi'ka saMskAra maLaze. te ja vivekaprApti thaze to ja zAsanahitanAM sArAM kAme thaze.' vallabhasUri mahArAjanI udAratAnA aneka prasa`gA noMdhAyelA che. vi. sa. 1976mAM mahArAjazrInI nizrAmAM kaisariyAjIne saMdha nIkaLeA hatA. saMdha udepura pahoMcyA hatA te vakhate uddepuramAM zrI vijaya nemisUri mahArAja birAjatA hatA. e Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathaddha jIvana , gaLa khite samayanI pratikuLatA hovA chatAM ane baMne samudAba vacce keTaloka vicArabheda hovA chatAM vallabhasUri nemisUri mahArAjanI sukhazAtA pUchavA gayA hatA ane doDha kalAka sudhI baMnee vAtacIta karI hatI. e samaye nemisUrie vallabhasUrie kaheluM ke tame mane maLavA Avaze evuM meM dhAreluM nahi. paraMtu tame AvyA tethI mane bahu, AnaMda thaye che. tamArI sAthe vAtacIta karyA pachI tamAre mATe mArA manamAM je pUrvagraha hatA te nIkaLI gayo che" . eka vakhata mahArAjazrI vihAra karatA karatA paMjAbanA AgA nAmanA gAmamAMthI pasAra thatA hatA. e gAmamAM jainene keAi upAzraya nahotuM eTale teo zIkhonA eka gurudvArAmAM UtaryA hatA. gAma nAnuM hatuM ane leke garIba hatA. guradvArA paNa chaNa hAlatamAM hatuM. teno keTaloka bhAga paDI ga hate. enuM samArakAma karAvI zake evI gAmanA zAkhAnI Arthika sthiti nahotI. e joine mahArAjazrIe pitAne vaMdana karavA AvelA AsapAsanA gAmanA jaina zreSThIone upadeza ApIne kahyuM ke 'A gurudvArAne jIrNoddhAra tamAre karAvI Apavo joIe." tarata TIpa thaI ane e kAmanI javAbadArI eka bhAIne soMpavAmAM AvI. e rIte ceDA vakhatamAM e guradhArAne jIrNoddhAra thaI gayo. A prasaMga vallabhasarinI udAra draSTine dyotaka che. vallabhasUrie kenpharansanA phalanA adhivezana vakhatathI ja lAuDaspIkarane upayoga zarU karyuM hatuM. ane tyAra pachI temaNe vRddhAvasthA ane azakitanA kAraNe DALIne upayoga cAlu karyo hato. te vakhate samAjanI rUDhicurata baga taraphathI temanI TIkA karatI patrikAo pragaTa thaI hatI. muMbaimAM teo hatA. tyAre temanA hAthamAM kAI bhAIe AvIne evI patrikA hAthamAM mUkI tyAre temane zAMti, svasthatA ane samatAbhAvathI kahyuM ke "kAdavanI sAme kAdava uchALa e ApaNuM kAma nathI mATe tenI upekSA ja karavI joIe. patrikAbAjI e dhamane nahi paNa adhamane mArga che. jene e mArge javuM hoya te bhale e mAge" jAya. ApaNe e mArge javuM nahi.' vi. saM. 2009nA kArataka suda bIjanA divase vallabhasUrInA 83mAM janmadivasa nimite bhAyakhalAmAM eka vizALa maMDa5mAM samAreha rAkhavAmAM AvyuM hatuM. temanuM pravacana cAlatuM hatuM tyAre maMDapanA eka cheDe Aga lAgI, paraMtu te tarata bujhAvI nAkhavAmAM AvI. te vakhate keTalAka loke ema malavA lAgyA ke virodhIoe jANI joIne A Aga lagADI che. tyAre AcArya mahArAje kahyuM, "bhAIo jANyA vagara AvI rIte koInA upara dekAro paNa karavuM te yogya nathI. kadAca Aga Akasmika ja lAgI hoya, divALInA divase che eTale ke bALakanA phaTAkaDAthI paNa Aga lAgI hoya.' vallabhasUrinI preraNAthI muMbaImAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI sthApanA thaI hatI te vakhate vallabhasari vyAvahArika zikSaNane pretsAhana ApI sAMsArika kAma kare - karAve che e AkSepa karatI patrikAo bahAra paDI hatI, paraMtu enA tarapha la na ApatAM vallabhasUrie pitAne bhakatane zAMta rahevA kahyuM hatuM. ' . ' vi. saM. 1995nuM cAturmAsa paMjAbamAM rAyakeTa nAmanA nagaramAM karavAnuM nakakI thayuM. te mATe mahArAjazrIe rAyakeTamAM praveza karyo tyAre saMdhanA , keTalAka AgevAe AvIne kahyuM ke "guru mahArAja ! ahIM cAtumAMva , karavAnuM salAmata nathI. ahIM keTalIka uzkeraNIbharI patrikAo, vaheMcAI che. e parathI lAge che ke AgaLa jatAM meTuM. tephAna thaze.' mahArAjazrIe saMdhanA AgevAnonI e vAta, sAMbhaLI lIdhA pachI kahyuM ke "patrikAothI ApaNe DarI javAnI jarUra nathI. cAturmAsa nakakI karyuM che. tethI ahIM ja te karIzuM. tame badhA zAMti ane svasthatA rAkhaze gAmamAM zIkhe ane musala-- mAnanI paNa evI vinaMtI che ke amAre ahIM ja comAsu. karavuM. eTale e pramANe ja karIzu. : ", cAturmAsamAM mahArAjazrInI vyAkhyAna zailI - eTalI sarasa ane preraNAsya hatI ane emanI vANImAM evuM vAtsalya hatuM ke tephAnanI badhI ja vamaLa zamI gaI. mahArAjazrInA vyAkhyAnamAM jaine uparAMta zIkhe ane musalamAne paNa AvatA. eka zIkha bhAIe te derAsaramAM daravAjAnuM kAma. karIne temAMthI thayelI badhI kamANI derAsarane arpaNa karI dIdhI hatI. paMjAbamAM akAladhaDa nAme nAnuM sarakhuM gAma che. e - gAmamAM zrAvakanuM eka paNa ghara na hatuM. mahArAjazrI pitAnA ziSya sAthe jyAre e gAmamAMthI pasAra thayA tyAre lokoe pitAnA gAmamAM rokAI javA mATe bahu ja Agraha karyo. mahArAjazrI tyAM rokAyA. emanA vyAkhyAnamAM gAmanA badhA ja loke AvavA lAgyA ane emanA upadezanI asara jhIlavA. lAgyA. ekAda divasane mukAma vicAryo hato. tene badale lokeAnA AgrahathI, premabhakitathI vaza thaIne mahArAjazrI tyAM paMdara divasa sudhI rokAyA hatA ane tene dharmanA rage. raMgyA hatA. - brahmaniSTha tamaya jIvana jIvanAra sAdhakane kyAreka vacanasiddhi prApta thatI hoya che. eka vakhata emanA mukhamAMthI zabda nIkaLe che. te pramANe ja bane. vallabhasUri mahArAjanuM pavitra aMta karaNa jagatanA sarva che mATe prema, karuNA ane vAtsalyathI evuM sabhara hatuM ke bIjAnuM duHkha teo sahana karI zakatA nahi "saba kucha acchA ho jAyegA" ema kahIne teo jayAre AzIrvAda ApatA tyAre bIjAnuM duHkha dura thaI jatu. AthI keTalAka loko AvA prasaMgone camatkArika gaNAvatA. jo ke vallabhasUri te spaSTa kahetA ke pote AvA koI camatkAra karatA nathI. ema chatAM emanA jIvanamAM evA keTalAka prasaMge banyA che, je camatkAra , jevA lekhAya che. meraTha jillAnA eka vakIlane khoTI rIte phAMsInI sajA thaI hatI. enAM patnI vallabhasUri pAse raDatAM raDatAM AvyAM hatAM ane badhI vigata jaNAvI hatI. te vakhate vallabhasUrie "saba kucha acchA ho jAyegA'- ema kahI sAMvana ApI tene vAsakSepa Apyo hato. tyArapachI e vakIlanI phAMsInI sajA rada thaI hatI. pitAno jIva bacI gaye e harSa vyakta karavA mATe te vakIla muMbaI AvyA hatA. ane vallabhasUrinA capATI paranA pravacana vakhate vaMdana karIne valabhasUrine pitAnA prANadAtA tarIke oLakhAvyA hatA. | bIjA eka prasaMge vallabhasUri jyAre pAlitANumAM hatA. sere suprasiddha paMjAbI saMgItakAra lAlA ghanazyAmajI jaina paNa pAlitANA AvyA hatA. e vakhate ghanazyAmajIne sApa'kara hatA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-89 prabuddha jIvana 1 ane emanI sthiti gaMbhIra hatI. emanA mitra lAMbA ratanacaMdajI e samaye pU. vijaya vallabhasUrijI mahArAja gujarAnatarata gurumahArAja pAse deDyA ane vigata jaNAvI. vAlAmAM hatA. emane bacAvIne bhArata laI AvavA vallabhasUrie "sabakucha ho jAyegA" ema kahI vAsakSepa A . jaie mATe bahu uhApoha thayo. paMjAbanA jainAe e vAsakSepanA upayoga pachI tarata jhera UtaravA lAgyuM ane sarakAra dvArA prayatna karyo ke pitAnA guru bhagavaMtane dhIme dhIme teo sAjA thaI gayA. tyArathI ghanazyAmajInI vimAna dvArA bhArata lai AvavAmAM Ave. jayAre gurumahArAja pratyenI zraddhA vadhu draDha banI gaI. ' ' A samAcAra pU. vallabharijIne maLyA tyAre temaNe e eka vakhata vallabhasUri paMjAbamAM unALAmAM pasura nAmanA vyavasthAne spaSTa asvIkAra karyo ane kahyuM ke jyAM sudhI eka gAmamAMthI pasAra thatA hatA. unALAne kAraNe pANInI taMgI pAkistAnamAMthI chellAmAM chelle jaina bhArata nahi Ave tyAM hatI. gAmamAM jainenI bilakula vasatI nahotI. vallabhasUri sudhI pite paNa bhArata nahi Ave. temaNe gujarAnavAlA ane ane emanA sAdhuone pANI vAparavAnI jarUra hatI, paraMtu AsapAsanAM gAmonA janene zakya eTalI jhaDapathI strIo gAmamAMthI koIpaNu gharethI emane pANI vaherAvavAmAM AvyuM nahi. ane bALakane bhArata ravAnA karavA mATe sUcanA eTale vallabhasUrie pitAnA sAdhuo sAthe tarata tyAMthI vihAra karI dIdhI hatI ane e pramANe se kaDe kuTuMba gharabAra karyo. emanA gayA pachI e gAmanA badhA ja kUvAonuM pANI mukIne, hAthapage nIkaLI jaine bhAratabhegA thaI gayAM hatAM. have khAruM thaI gayuM ane pANI phUvAmAM paNa nIce UtarI gayuM. je keTalAMka bhAIbahene gujarAnavAlAmAM rahI gayAM hatAM gAmanA lokone tAtkAlika te khabara na paDI, paraMtu pachIthI temanI sAthe chelle pU. vallabhasUri paNa nIkaLavAnA hatA. lokonA samajAyuM ke jaina sAdhuone pANI nathI vaherAvyuM manamAM gabharATa ghaNA hatA. paraMtu guru mahArAja teone sAMtvana mATe Ama thayuM che. eTale teo vallabhasUri pAse gayA, pANI ApatA. jayAre gujarAnavAlAmAMthI badhA ja hinduo nIkaLI na vahorAvavA mATe kSamA mAgI ane pitAnA gAmamAM pharI gayA tyAre aDhIse jeTalA zrAvake mahArAjazrI sAthe, padhAravA mATe AturatApUrvaka vinaMtI paNa karI. keTalAka upAzramamAM AvIne rahyA hatA. sthAnika musalamAne te samaya pachI vallabhasUrine pharIthI e bAjune vallabhasUrine eka eliyAbAbA tarIke pUjatA hatA. paraMtu vihAra thaye tyAre gAmanA lokee. pharIthI bahAragAmathI Avela guMDA musalamAne lUTaphATa karatA hatA, Age bahu AgrahapUrvaka temane pitAnA gAmamAM padhAravA vinaMtI lagADatA hatA ane keTalAyanAM khUna karatA hatA. e vakhate karI ane temanuM bhavya sAmaiyu kayu. e samayathI gAmanA eka musalamAna upAzrama upara traNa bomba nAkhyA. meTA kUvAonuM pANI pharI mIThuM thaI gayuM ane tenI sapATI paNa dhaDAkA thayA. paraMtu saddabhAgye koIne kazI IjA thaI - UMce AvI gaI. nahi. bIje divase e yuvAna musalamAna pitAnI ja komanA baDauta nagaramAM jinamaMdiranI pratiSThAne prasaMga hato. badhI keIkanI geLIthI viMdhAI gaye. hate. taiyArIo thaI gaI hatI. paraMtu gAmanA musalamAnoe pitAnI AvI rIte gabharATamAM divase vItatA hatA. salAmata marijada pAsethI rathayAtrA pasAra thavA mATe temaja tyAM AgaLa vyavarathA na thAya tyAM sudhI upAzraya choDIne nIkaLavAmAM ghaNuM helA nagArAM vagADavA mATe rajA na ApI. e vakhate AkAzamAM jokhama hatuM. evAmAM paryuSaNa parvamAM AvyAM. enI acAnaka ghora vAdaLa chavAI gayAM. vIjaLInA meTA kaDAkAo ArAdhanA karavAmAM zrAvakene asvastha cittane lIdhe thavA lAgyA. bhayaMkara kudaratI tophAnathI jenI sAthe anukULa lAgatuM na hatuM. paraMtu vallabhasUrie te kahyuM ke saMkaTa sAthe musalamAne 5Nu gabharAyA. te vakhate keTalAka samaye te parvanI ArAdhanA vadhAre sArI rIte karavI joie. jena ane musalamAna AgevAno vallabhari pAse AvI temaNe te zAMta ane svastha ciro parvanI ArAdhanA karI pahoMcyA ane pitAnI ciMtA vyakata karI. vallabhasUrae ane badhAne sArI rIte karAvI. jANe e ArAdhanAne ja premathI kahyuM, 'sabakucha achA ho jAyegA'- DIvAra pachI pratApa hoya tema payuMSaNa pachI tarata AkAzamAMthI dhIme dhIme vAdaLAM vikharAyAM. ane sUraja prakAzavA amRtasarathI traNa meTaralerIo AcArya mahArAjane lAge. pratiSThAnA mahesavamAM kaMIpaNa vina na AvyuM ethI ane zrAvane levA mATe AvI pahoMcI. teoe AcArye rAjI thaI musalamAnoe saMdhane vinaMtI karI ke pitAnI masjida mahArAjane ane sAdhu-sAdhvI samudAyane meTarImAM besI pAsethI rathayAtrA pasAra thavA devAmAM Avaze ane Dhola nagArAM javA kahyuM. paraMtu cAya mahArAje kahyuM ke "pahelAM zrAvake paNu vagADI zakAze. Ama gAmamAM saMgharSanuM vAtAvaraNa ullAsabharyA jAya ane chelle ame sAdhu-sAvI jaIzuM. amAre utsavamAM pheravAI gayuM. gharasaMsAra nathI. amArI pAchaLa koI raDanAra nathI." jayAre hindustAnane AjhAdI maLI ane bhArata tathA daramiyAna amRtasarathI bIjI 5dara meTaralerIo pAkistAna evA be bhAga paDyA te vakhate paMjAbamAM sarahada AvI pahoMcI ane saMdhanI surakSA mATe lazkaranA paranAM gAmomAM tagadilIbharI paristhiti UbhI thaI TalAka sainike paNa sAthe AvyA eTale mahArAjazrI hatI. pAkistAnanA bhAge AvelAM paMjAbanAM keTalAMya ane saMdhanA sabhyoe gujarAnavAlA chADavAnI taiyArI karI. gAme mAM je nAnI vastI hatI. e jenAe tyAM jinamaMdiranI badhI pratimAone, uthApana karIne bheAMyarAmAM rahevuM ke bhArata cAlyA Avavu e ciMtAne mATe viSaya bhaMDArI dIdhI. ghareNAM vagere kiMmatI cIja sAthe lai hato. je rIte sAmudAyika dhoraNe ramakhANe cAlyAM ane Thera Thera lIdhI vacamAM dAdAguru AtmArAmajI ma.nA samAdhi maMdiranA hajAre mANunI katala thaI te joI te vakhate pAkistAnamAM chellAM darzana bhInAM nayane karyA. sthAnika musalamAna rahevAmAM potAnI salAmatI nathI evuM hinduone ane bhakatae AijIpUrvaka kahyuM, "mahArAja Apa ahIM rokAi jainene lAgyuM. jAva. Apane kaMI paNa AMca nahi AvavA daIe.' paraMtu Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prazuddha jIvana tA. 16-3-89 pArithati have badalAI gaI hatI. muMbaInA nAmAMkita DokaTaroe ane paMjAbathI AvelA vaidyoe gujarAnavAlAmAM paMdara jeTalI Traka AvI che ema jANIne emanI tabiyata sArI thAya e mATe vividha upacAra karyA paraMtu luMTavAne A eka eTa avasara maLe che ema samajIne pahelAM hatI tevI tabiyata thaI nahi. eTale pitAnA be hajAra jeTalA guDA gAmanI bahAra naheranI pAse saMtAI. paTTadhara vijayasamudrasUrine paMjAba tarapha vihAra karavA mATe gayA. e samAcAra AcArya mahArAjane pahoMcI gayA. emaNe mokalyA hatA. temane berasadathI pAchA khelAvI levAmAM AvyA. rastAmAM Trake aTakAvI dIdhI. sAthe AvelA sainikAnA kepTane vallabhasUrie keTaleka samaya mahAvIra jaina vidyAlayamAM sthiratA durabInathI joyuM te ema lAgyuM ke ATalA badhA hathiyAradhArI karI hatI. paraMtu tyAra pachI 12mI ogasTa, 1954nA guMDAone sAmane pitAnA gheDA sainike barAbara karI zakaze nahi. roja teo zeTha kAMtilAla IzvaralAlanA marInaDrAIva para eTale AcArya mahArAje badhAne TrakamAMthI nIce UtarI AvelA nivAsasthAne gayA. divase divase emanI javA kahyuM. kAusagga ane navakAra maMtranI dhUna macI. tabiyata lathaDatI jatI hatI. tema chatAM teo eTalAmAM jANe ke davA sahAya ' AvI pahoMcI rojerajanI dhamakriyAo apramattabhAvathI karatA. saM. hoya tema eka lazkarI jIpa tyAMthI pasAra thai. 201nA bhAdaravA vadI-10 tA. 22-9-1954nI rAtre temanI emAM eka zIkha brigeDiyara pitAnI patnI sAthe jai rahyA avasthatA vadhI gaI ane rAtre 2 kalAka ane 32 hatA. patnIe jIpa UbhI rakhAvI. UtarIne vallabhasUranAM darzana miniTe temaNe deha cho. emanA kALadharmanA samAcAra karyA ane pitAnA patine kahyuM ke e mArA gurumahArAja che." vAyuvege muMbomAM ane samagra bhAratamAM tAra-Tekrikezana dvArA prasarI brigeDiyare zI paristhiti che te vize puchayu. te jANI temanI gayA. paMjAbathI aneka bhakate muMbaI AvI pahoMcyA. temanI patnIe Agraha karyo ke ApaNe A badhA lokone sahIsalAmata bhavya samazAna yAtrA nIkaLI. hajAre jaina-jainetara mANase pAra utArIne pachI ja javuM joIe. brigeDe re tarata lazkaranA temAM joDAyA hatA. ane muMbaimAM bhAyakhalAnA maMdiranA bIjA sainikone belAvI lIdhA. badhI TrakanI AsapAsa sainike cagAnamAM temanA pArthiva dehane agnisaMskAra karavAmAM Avyo. goThavAI gayA e je be hajAra luTAruoe nAsabhAga karI e sthaLe tyAra pachI temanuM suMdara smAraka racavAmAM AvyuM. 'mUkI. badhI ke sahIsalAmata pAkistAnanI sarahada vaTAvI paMjAbanA bhakatane bhakita saMgItane rasa ghaNe badhe amRtasara AvI pahoMcI jANe ke guru mahArAjanuM tapa phaLyuM. rahyo che. paMjAbamAM AtmArAmajI mahArAjanA samayathI "sa krAMti badhAne pratyakSa anubhava thayo ke gurumahArAjanA pratApe kaI dina' UjavavAnI prathA Aja divasa sudhI cAlI AvI daivI sahAya maLI. che. mAtra besatA varSanA divase ja nahi, paraMtu gujarAnavAlAthI vallabhasUri amRtasara AvyA pachI dara besatA mahine saMkrAMta dina UjavAya che, ane aMte guru pAkistAnathI pAchA pharelA nirAdhAra zrAvakone Arthika rIte mukhe mAMgalika saMbhaLAvAya che. evI ujavaNImAM bhakitanAM pagabhara karavA mATe temaNe ghaNI moTI jhubeza upADI hatI. vividha pado rajU thAya che. vallabhasUri mahArAja vidyamAna pAkistAnamAMthI chellAmAM chelluM zrAvaka kuTuMba bhArata pahoMcI hatA tyAre paMjAbamAM aneka kavioe potAnA guru jAya te pachI pote pAkistAnamAMthI vihAra karaze e mahArAja vallabhasUri mATe pada lakhyAM che. emanA kALadhama saMkalpa temaNe karyo hato. paraMtu amRtasara AvyA pachI pachI paNa emane aMjali ApatAM aneka pade jaina-jainetara - jyAre temane kaIka samAcAra ApatuM ke amuka kuTuMba haja kavionA hAthe lakhAyAM che ane haju lakhAya che. ane madhura pAkistAnamAM rahI gayuM che te te sAMbhaLIne emanI AMkha kaMThe anekavAra te gavAyAM che. valabhasUri vize hajArathI paNa mAMthI AMsu saratAM ane te kuTuMba sahIsalAmata bhAratamAM vadhu pada upalabdha che. ke jaina sAdhu bhagavata vize vartamAna AvI jAya te mATe saMghanA AgevAnane kahIne geThavaNa samayamAM vadhumAM vadhu pade je lakhAyAM hoya te te vallabhasUri karAvatA. pAkistAnathI AvelAM hajAre jaina kuTuMbane vizenAM che. e badhAM pado uparathI ApaNane pratIti thAya che ghara -bAra ane vepAradhaMdhAmAM thALe pADyA mATe paNa ke vallabhasUrinA pavitra jIvanane prabhAva janajIvana upara ane valabhasUrie muMbaI, gujarAta, rAjasthAnamAM pitAnA bhakata bhakata kavio upara keTale badhe rahyo che. emanA vizenAM zrImatine apIla karI hatI ane ene ghaNe sAro pratisAda aneka padonI sAjasaMgIta sAthe rekaDe' ane keseTo paNa emane sAMpaDayo hate. paMjAbanA jaino upara emanA gurUdeva UtarI che. vallabhasUrinuM A rIte ghaNuM meTu RNuM rahyuM che. sva pU vallabhasurInA jIvana ane kAryanAM je anekavidha pAkistAnamAMthI bhAratamAM amRtasaramAM AvyA pachI pAsAMo che temAMthI ahIM mAtra rUparekhA rUpe vallabhasUri bikAnera, sAdaDI pAlanapura ane pAlitANA thaI. muMbaI padhAryA. paMjAba, teo jayAM jatA DAMkane tyAM paricaya karavAmAM Avyo che. - anekavidha yojanAo thatI ane temanI preraNAthI dareka rAjasthAna, gujarAta ane muMbaImAM haju janA mATe sAro Arthika sahayoga maLI rahe. muMbaImAM paNa evI aneka vyakitao vidyAmAna che ke je vallabhasUrinA. paNa temaNe dharmazALA, bhojanazALA vagere mATe enA nikaTanA paricayamAM AvI hatI. haju paNa kyAreka koI karAvI hatI. muMbaImAM teo paMdareka varSa pachI padhAryA hovAne keI vyakita pAsethI evA prasaMge sAMbhaLavA maLe che ke jene kAraNe Thera Thera temanAM pravacane ane vividha kAryakrama jAyA vallabhasUrinA prakAzita kavanacaritra graMthamAM kayAMya ullekha hatA. muMbaImAM be eka catuM mAsa pachI temanI bhAvanA zaa. jovA maLato nathI. AvI vaDIla vyaktionI mulAkAta laIne 'jayanI yAtrA karIne paMjAba pAchA pharavAnI hatI, paraMtu vizeSa mAhitI ekatra karavAnA kAyanI yojanA keIka saMsthAe have emanI uMmara 84 varSanI thavA AvI hatI. preTeTa upADI levA jevI che. tevI ja rIte vallabhari vize lakhaklAnI takalIphane kAraNe temanI tabiyata bagaDvA lAgI hatI. yelAM gItone saMgraha karIne te prakAzita karavAnI jarUra che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-89 - praha chavane sva. dulerAya kArANuM (pRSTha 20 thI cAlu) kAvyanI aMtima paMkti che: hikaDI chAya halaI taDe, hA hI ne khIra paMcAmRta puThiyA halyA, seMDhA sabara zarIra, huzna halaI ne heta vyA, vyA hiMcaeNjA hIra, cAya acI cUse giDe, naravIre jA nIra. khore ke khamIra, kArANI e kaccha je!" - eka chAza cAlI jatAM ghI, dudha ane paMcAmRta paNa tenI pAchaLa pAchaLa cAlyAM gayAM, baLavAna majabUta zarIra nabaLAM paDayAM, vahAla gayuM ane haiyAnuM hIra paNa gayu cA. AvI ane eNe naravIranI zakita zekI lIdhI. khamIra * lekhakane zabda ja (pRSTha 2 thI cAlu) dainika chApAMo, sAmayike, pAniyAo ane prAsaMgika graMtha sahita ghaNI moTI sAmagrI kacarAne lAyaka banI jAya che. ghaDIkamAM te kAlagrasta thaI jAya che. ATalA badhA vyApaka dhAraNe jyAre lekhana pravRtti duniyAmAM cAlatI hoya te sajajatA ane adhikAra vinAnA asaMkhya lekhake phAve tema lakhavA lAge e svAbhAvika che. dainika chApAMomAM keTalAMye carcApatra tyAre vAMcIe chIe tyAre jANakAra mANasane Avya thAya che ke ahIM keTalA badhA mANasanuM keTalI badhI bAbatamAM jeroja jAheramAM keTaluM badhuM ajJAna pradarita thAya che. carcApatra lakhanArAonAM ajJAnanI cakAsaNI karavA jeTalI sajajatA keTalIkavAra enA taMtrI vibhAgamAM paNa hotI nathI. pariNAme ajJAnanA nAnA meTA vaMToLa devikA ane sAmayikAnA carcApa dvArA vAraMvAra UThayA karatA hoya che. jema carcApatra ane temAM keTalAya lekhakanI pitAnA viSayanI abhyAsa zUnyatAnAM darzana thAya che tema vibhinna viSayonA lalita ke lalitetara evA keTalAka graMthe te te lekhakanA ajJAnanI ke apUrNa sajajatAnI cADI khAtA hoya che. vartamAna samayamAM lekhananA kSetre A eka moTI samasyA che. lekhakanI anAdhikAra ceSTA vadhatI jAya che. A sAhityanA kSetre lekhakanA vANIravAtaMtryanI himAyata vartamAna jagatamAM ghaNI thAya che. eka lekhakane pitAne je kahevuM hoya te kahevAne mATe te svataMtra hovo joIe. tene kaI badhana na hovAM joIe. A siddhAMtane asvIkAra thaI zake nahi. thavA devA paNa na joIe. lokazAhInA udaya pachI vizvanA lekhake pitAnI A rasvataMtratA mATe vadhu sabhAna banyA che e sAcuM che. Ama chatAM lekhakane pakSe mAtra svataMtratAne ja vicAra kare e paryApta nathI. lekhaka pitAnI kRti samAjamAM mUke che tenI sAthe ja e kRti enI aMgata mAlikInI na rahetAM samAjanI mAlikInI bane che. eTale sAmAjika parimANe ene meDAMvahelAM svIkAravAM ja paDe che. | vaLI lekhaka samAja ane rASTrano eka vadhu javAbadAra nAgarika hovAthI tenI pAsethI keTalIka javAbadArInI ane sajajatAnI apekSA rAkhI zakAya che. lekhaka thaye eTale mAtra vANIravAta ja bhogave eTaluM basa nathI. ene pitAne pinAnI javAbadArInuM paNa bhAna hovuM joIe. enI svata tratA svachaMdatAmAM na pariNamavI joie. enI sajakakalpanA samAja, rASTra ke dhama uparanA bejavAbadAra gaMdA pabharyA zabda prahAramAM na pariNamavI joIe. jema lekhaka vadhu prasiddha ane enI bhASAnuM kSetra jema vadhu vizALa tema enA zabdanA sArAmAThA pratyAghAtene vadhu avakAza rahe che. eTale ja pratibhAsaMpanna samartha lekhakanI pitAnA zabda mATenI savizeSa javAbadArI rahe che. peTa ke kharAba AzayathI belAyele temane eka zabda paNa ghaNuM mAThA pratyAghAta janmAvI zake che. sAhitya kSetre pitAnA zabda dvArA bAhya kSa uzkeraSTa ke khaLabhaLATa macAve e bahu agharI vAta nathI. adhakacarA lekhake paNa pitAnA varavA zabdo dvArA tema karI zake che. pitAnA uddAtta aucityapUNa, mArmika ane preraka zabda dvArA saikAo sudhI asaMkhya lekenA haiyAmAM sukumAra sa vedane jIvavA mATe ghaNI merI sajaka-pratibhAnI jarUra rahe che. mAnavajAtane sthala hiMsA tarapha uzkeranArA sAhitya karatAM AvA sAhityanuM sarjana karavuM e ghaNI adharI vAta che. hajAro varSa sudhI mAnavajAta mATe dIvAdAMDIrUpa banI rahe evA mUlyavAna, amara sAhityanuM sarjana te lAkhe - karoDa mANasemAMthI keka kAca karI zake te karI zake. --ramaNalAla cI. zAha kharekhara jovA jaIe te mAtra cA ane chAzane jhaghaDe nathI. paNa, be saMskRtine jhaghaDe che. eka tarapha kRSipradhAna grAmya saMskRti che to tenA para bhagapradhAna zaherI saMskRtine humale thayela che. A kAvya karachanA gAmaDe gAmaDe eka lokagIta jeTaluM prakhyAta thaI gayuM hatuM ane hajI paNa evI vyakitae maLI Ave jemane A kAvyanI 100 paMkitao kaMThastha hoya. kavinuM nAma jANe karachI bhASAmAM ogaLI gayuM hatuM kaccha pradeza ane kacchI prajA kevI baMkI che tenuM yogAna karatAM kArANI sAheba lakhe che , kacchaDo vaMke, kachI vaMkA, jagameM je je jazajA kaMkA, - vaMkI kaccha vatanajI vANI, che pAMje kacchaDe pANI." 'kaccha kalAdhara'nA be bhAga 1300 pAnAMmAM vistarela graMtha che. 170 rUpiyAnA A graMthanI cethI AvRtti thAya e sarjaka ane bhAvaka vaccenI cAhanAne iva purAve che. eka mulAkAtamAM meM emane sAhityanI vyAkhyA emane mana zuM che evuM pUchyuM hatuM. tyAre emaNe kahyuM hatuM ke, "sAhityanI vyAkhyA ochAmAM ochA zabdamAM ApavI hoya te kahI zakAya ke, sAhitya eTale jIvananuM amRta. ' ' teo kacchI, gujarAtI, hindI, sidhI, urdu vagere bhASAenA abhyAsI hatA. gujarAtImAM kavi nhAnAlAla ane govardhanarAma, hindImAM kabIra, tulasIdAsa, maithilIzaraNa gupta, rAmanareza tripAThI, udumAM najhIra ambarabAdI ane siMdhImAM zAha abdula latIpha bhiTAI emanA priya sajaka hatA.' emaNe pitAnA eka kAvya dhamAM pANI vahetAM. pANImAM lakhyuM che keH AMuM aIyA vadhala pANI, saMsAra saje paNa dhaNa pANI, kArANI i cedhe cuMdhe, habhe vijete vedhala pANI.' pitAnA 94 mA janmadivase ja ciranidrAmAM piDhI janAra dulerAya kArANI kaccha sAhityanA jhaLahaLatA prakAzarataMbha hatA. jayAM sudhI kacchI bhASA, sAhitya raheze ane bhAvake kacchanI vAta karaze tyAM sudhI kArANIsAheba akSaradehe jIvaMta raheze. emanA saddagata AtmAne cirazAMti maLe evI prArthanA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (b) dAra4s 2:32 PM sva. dulerAya kArANuM . eka .. . *, *, **, , ; '' ' . . 0 gulAba deDhiyA, . . ; ''; ' . . ! = '. . . . kacchanA jANItA lekasAhityakAra ane mAnItA kavi sAthe vilIna thai jAta ane kacchanI bhAtIgaLa saMskRtinA zrI dulerAya kArANInuM 93 varSanI vaye nidhana thatAM kacchI vArasAnA jatanamAM eTalI adhUrI rahI jAta. sAhityamAM karaNI yugane asta thayo che.' kArANI A vana zikSaka hatA. prAraMbhanAM varSomAM karacha kAraNIsAhebe jIvanabhara sAhityasarjana karI kacchanI choDI, nAgapura bhAI pAse vyavasAyamAM joDAvA gayA - saMskRtinuM adakeruM jatana karyuM che. keI cekakasa prakAzana paNa jAmyuM nahi. mAMDavI tAlukAnA guMdiyALI gAme sa thA ke vitaraNa vyavasthA vagara emaNe ApameLe ghaNuM zikSaka tarIke kArakirdI zarU karI hatI. kacchanA rAjAe emanI pustakonuM prakAzana karyuM e sAhityajagatamAM noMdhapAtra kahI zaktione oLakhI kacchanA zikSaNAdhikArIpade niyukata. zakAya evuM kArya che. karyA hatA. je samaye saMzodhananI sAdhanasAmagrI, paraMparA ke kArANIjI gAmaDe gAmaDe zALAonI tapAsaNI mATe ane saMsthAnA pIThabaLane abhAva hate evA vakhatamAM emaNe bALakanI parIkSA levA jatA hatA. zikSaNupravAsa sAthe sAtha gAmaDe gAmaDe pharI, muzkelIo veThI, kaMThastha lokasAhitya emaNe kacchamAM lekasahityane ekatra karavAnuM kArya karyuM hatuM. ekaThuM karyuM hatuM. e vAtane rAbdabaddha karI emaNe dareka gAmanI khAMbhIo pALiyA, daMtakathAo, lekajIvana TI sevA karI che. lekasa rakRtinA vArasAnuM jatana vagere abhyAsa karI emaNe e badhAMne akSaradela A. karanAra dhULadhavA mATe hajI paNa badhI ja muzkelIo ApaNe kacchanA zikSaNAdhikArIpadethI nivRtta thayA bAda tyAM akabaMdha kAyama che. kArANIjI pitAnA priya mitra ane cAhaka zrI I. sa. 1928mAM emanuM prathama pustaka "kacchanAM mahAvIra jaina cAritra ratnAzramavALa kalyANacandrajI bApa rasajharaNAM pragaTa thayuM. tyArathI laI sATha varSa sudhI pAse AvI senagaDha rahyA. senagaDhamAM vidyArthIone e sAhityajharaNuM vahetAM ja rahyAM. ka7 kalAdhara ananya prema pAmyA ane pitAnA vipula sAhityanuM tyAM -be bhAga, kacchanA saMta ane kavio-be bhAga kArANI sarjana karyuM. kavi ane saMsthA banne pakSe emane senagaDha kaMja'5 bhAga kacchI kahevata, kacchanuM lekasAhitya, kacchI nivAsa savizeSa phaLadAyI kahI zakAya saMsthAe AvA pirelI (pralika), kacchI kissA bAvanI, kacchanI rasadhAra, meTA saja'kane mAnabhera rAkhI sAhityasarjana mATe anukULatA kacchI zabadakeza. jAma rAvaLa, jamAdAra phatehamAmada, mekaNa dAdA, karI ApI e noMdhapAtra ghaTanA che. saMsthA ke samAja kArA DuMgara kachajAsa pAdana), dayAnaMda bAvanI, gAMdhI bAvanI, tejavI kalAkArane A rIte pretsAhana Ape che tyAre kevuM senala bAvanI, mahAvIra bAvanI, harijana batrIsI, kalyANa subhaga pariNAma Ave che ! kArANIjIne pustakonA prakAzana mATe bAvanI, jagaDU dAtAra, jAma abaDe, jhAre ja, jADejA emanA cAhakAe je gadAna Apela che te paNa AnaMda vIra kheMgAra, zAha latIpho rasAla (anuvAda), vatanane sAthe noMdhavA jevI ghaTanA che. tethI ja teo purata ochI vArtAlApa, zAyara najhIra jevAM ghaNAM purata ke Apo emaNe kiMmate prasiddha karI zakyA ane sAhityano prasAra karI zakayA kacchanI bhAtIgaLa khamIravaMtI dharaNIne kaNekaNane sAhityamAM vaNI lIdhuM che. sonagaDhathI nivRtta thayA bAda temaNe potAnA parivAra sAthe amadAvAdamAM nivAsa karyo hato. kArANI sAheba mahebatanA . emaNe kheDelAM kAvyasvarUpanuM vaiviya paNa ahebhAva mANasa hatA mANasabhUkhyA sajaka hatA emanA pratyakSa prere evuM che. je dabaddha racanA, duhA, beta, mukataka, lekaDhALa, paricayamAM AvelA sAhityakAra ane cAhanI saMkhyA ghaNI 56, gIta cAraNI kavita ane gajhala sudhI emanuM sarjana meTI che. saune premapUrvaka maLatA ane Adara ApatA. viratayuM che. patra lakhavAmAM te teo ghaNuM cIvaTavALA hatA. cheka A A kArANIsAhebanI kavitAmAM saraLatA, citrAtmakatA, pravAhitA varSa sudhI emaNe pa lakhyA che. emanA matInA dANuM ane jema jovA maLe che. vIra, karuNa, hAsya ane zAMta jevA mareDadAra akSaro hajI eTalA ja tAjA che. emane rasanuM manahara Alekhana emanI kavitAnI vizeSatA che. patravyavahAra pustaka rUpe pragaTa karavAmAM Ave te emanA kacchanA lekasAhityane zabdabaddha karI emaNe gujarAtanA jIvanane vadhu nikaTathI joI jANI zakAya ema che. lekasAhityanI meTI sevA karI che. emanI meTA bhAganI kAraNIjIe varSo pahelAM cA ane chAza vize 'cAya ane gadyakRtio gujarAtImAM lakhAyelI che. chAya" nAme eka saMvAda kAbalakhyuM che. jemAM cA ane chAza " kArANIsAhebe kaMThastha duhAo, kAphIo, vAratAo, vacce jhaghaDo thAya che. chAza cAne kacha cheDI javA kahe che kirasAe, pilI, salUkhA, kahevata vagere aneka vAtone je cAne mAnya nathI. chAzane ja mAtRbhUmi choDavI paDe che.' zabdabaddha na karI hota te lokasAhityane eka bhAga, kALa mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: 'zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradArU" dhI pI: riDa, khA jIruM,>'. " kera : meheMNasthAma: TrenDa prinTarsa, jenAtha zaMkara zeDa reDa, giragAma, muMbaI - 40% 0% " (pRSTha. 16 upara), lA !" " ; , _ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / Sonth 54 Licence No 1 37 prabuddha jIvana varSa: 50 aMka : ra3 muMbaI, tA. 1-4-1989 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhaa vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rUA. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sva. pU. ajarAmarajI svAmI sthAnakavAsI saMpradAyamAM thaI gayelA mAtmAomAM sva. mAtA kaMkubAIne roja sAmAyika ane pratikamaNane pU. ajarAmarajI svAmInuM sthAna anekhuM che. A mahAna niyama hatuM. teone pitAne su vagere AvatAM nahotAM, jaina tidharane AcAryanI padavI apAyAMne base varSa pUrAM paraMtu sthAnakamAM jaI bIjA bole te sAMbhaLIne sAmAyikathayAM e nimitta lIMbaDImAM dizatAbdI mahotsavanuM pratikramaNa karatAM. eka divasa bahu ja varasAda paDaze. ethI AyeAjana tA. 9 ane 10mI mArca 1989 (phAgaNa sthAnake javAnuM zakaya nahatuM. eTale mAtA kaMkubAI udAsa suda 2-3)nA roja thayu hatu. mubaI, gujarAta, banI gayAM hatAM. pratikramaNane pitAne niyama tUTaze evuM saurASTra, kaccha ane rAjasthAnamAMthI dasa hajArathI vadhu mANase lAgatuM hatuM. te vakhate mAtAnI avasthatA bALaka A mahotsavamAM bhAga levA mATe padhAryA hatA. A prasaMge ajarAmara kaLI gayo. kAraNa jANIne eNe mAtAne kahyuM, mane ane mArA patnI zrI tArAbahena zAhane upasthita rahevA mA ! tame ciMtA na kare, huM tamane AkhuM pratikramaNa mATe nimaMtraNa maLyuM hatuM ane te mATenI badhI vyavasthA mULajI karAvIza.' mAtAe e sAcuM mAnyuM nahi. paraMtu ajarAmara devazInI kuvALA zrI rAmajIbhAI, maMgaLabhAi vageree saMbhALI kahyuM ke pote roja sthAnake sAthe Ave che eTale AkhuM hatI. be divasanA A bhavya ane zAnadAra kAryakramamAM prathama pratikramaNa pitAne meDhe thaI gayuM che. cha varSanA e bALake divasanA kAryakrama pa. pU. paMDitaratna zrI bhAvacaMdrajI svAmI jyAre mAtAne AkhuM pratikramaNa zuddha uccArapUrvaka karAvyuM tathA anya munio-mahAsatAonI nizrAmAM yojAyo hato. tyAre mAtAne bahu Azcarya thayuM. pitAne putra ATalo badhe. bIjA divasane kAryakrama zrI karasanabhAI ladhubhAI nisaranA tejasvI che evI tyAre emane khAtarI thaI. manamAM evI pramukhapade jAye hatA. bhAvanA paNa jAgI ke dIkarA meTA thaine kai mahAna sAdhu sva. pU. ajarAmarajI 2vAmIe sATha varSanA pitAnA mahA mA bane te kevuM sAruM ! mAtAne pitAne paNa dIkSA AyuSyakALamAM mahAna bhagIratha kAryo karyA hatAM. teo jaina levAnI bhAvanA hatI. darzana uparAMta anya dazanenA UMDA abhyAsI hatA. teo vi. saM. 1818mAM hIrAjI svAmI ane kAnajIravAnI bahu udAra ane samanvayakArI draSTi dharAvatA hatA. gujarAta, lIMbaDIthI vihAra karIne gAMDala pahoMcyA hatA. tyAM temanuM saurASTra ane kaccha bAju teo ghaNu vicaryA hatA. kacchamAM cAturmAsa hatu. kaMkubAI ane ajarAmara goMDala hIrAjI svAmI paNuM vAgaDa vistAra upara temane ghaNo moTo prabhAva rahyo hato. pAse pahoMcyAM ane baMnenI dIkSA levAnI bhAvanA che. evI temanA jIvana vize keTalIka mAhitI maLe che. te uparathI pitAnI icchA darzAvI. hIrAjI svAmIe e mATe keTalAka samaya zatAvadhAnI paMDita ratnacaMdrajI mahArAje temanuM jIvanacaritra thobhI javAnuM kahyuM ane ajarAmarane potAnI pAse ane lakheluM che ane temanA vize bhakatAmara pAdapUti'nI racanA saMrakRta kaMkubaine jeThIbAI mahAsatIjI pAse rahIne zAstrAbhyAsa zlekamAM karelI che. karavAnI vyavasthA karI. cAturmAsa pachI anyatra vihAra karI sva. pU. ajarAmara svAmInA preraka jIvananI TUMkI rUparekhA saM. 1819mAM hIrA chavAmI pharI geDa padhAryA ane gAMDalamAM ahIM ApavAmAM AvI che. kaMkubAI tathA bALaka ajarAmarane dIkSA ApavAmAM AvI. ajarAmara svAmIne janma vi. saM. 1809nA jeTha suda-9nA goMDala mATe A eka bhavya prasaMga banI gaye. goMDalanA divase jAmanagara pAse paDANA gAmamAM thayela hatuM. emanA nareze paNa A prasaMge utsAhapUrvaka rasa laI pitAnuM nAma mANekaca da hatuM, mAtAnuM nAma kaMkubAI hatuM. rAjya taraphathI sAre sahakAra ApyuM hatuM. dIkSA pachI teo jJAtie vIsA osavAla hatA. ajarAmara svAmInuM janma ajarAmara kAnamIne ziSya thayA ane kaMkubAI jeThIbAI nAma paNa ajarAmara hatuM. teo pAMca varSanI uMmaranA hatA mahAsatIjInA ziSyA banyAM. tyAre temanA pitAnuM avasAna thayu hatuM. duHkhI thayelAM bALaka aMjarAmara bahu tejavI hate. enI mukhamudrA vidhavA mAtA kaMkubAI dhama".tarapha vaLyAM hatAM. bALaka ajarAmara jotAM ja, ene bhaSma talATa' upara najara paDatAM ja ane enI gAmaThI nizALamAM bhaNavAnuM cAlu karyuM hatuM. pitAnI mAtA, tIrNa AMkhe jotAM ja jonArane A koI asAmAnya reja upAzraye guru mahArAja pAse paNa temane laI jatAM. bALaka che evI khAtarI tarata ja thai jatI: : : ' , ". vaghavA mAmAM pAse Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mAtA kaMkubA) ane bALaka ajarAmara jyAre goMDalamAM hIrAjIravAmI ane kAnajIsvAmI pAse dIkSA levAnI bhAvanAthI AvyAM hatAM tyAre bALaka ajarAmara upAzrayethI kAI judA judA gRhasthanA ghare jamavA mATe jatA - Avato. tyAre goMDalanI vaiSNava havelInA goMsAijI mahArAjanI tenA upara najara paDI. e tejasvI ALakane kheAlAvIne tenI sAthe vAtacIta karatAM bALaka dIkSA levAnA che e vAta jANIne Aze tejasvI bALaka peAtAnI havelImAM AvIne rahe ane potAnA uttarAdhikArI ane evA vicAra temane thaye. e mATe temaNe bALaka pAse darakhAsta mUkI joi ane havelImAM rahevAthI kevAM sarasa vastrAbhUSaNa paheravA maLaze, kevu sarasa khAvApIvAnuM maLaze ane keTalI mATI milkatanA vArasa thavAze te batAvyuM. paraMtu khALaka ajarAmara tenAthI jarApaNa lalacAya nahi. tene te| tyAgavairAgyamAM ja peAtAne rasa che ane saMyamanA mAga' ja pAte grahaNa karavA mAge che tenA upara bhAra mUkayA. bAhyakALamAM paNa ajarAmaranI dRSTi keTalI sAcI, svastha ane sthira hatI te A prasa Mga uparathI joi zakAze. dIkSA pachI ajarAmasvAmIe potAnA abhyAsa vadhArI dIdhe. jude jude sthaLe keTalAMka cAturmAsa karyAM pachI pU. zrI hIrAjIsvAmIne evI bhAvanA thai ke khAdyamunine vadhu abhyAsa karAvavA mATe sUrata tarapha vihAra karavA, kAraNa ke sUratamAM tyAre * sArA paDitA hatA. vi sa. 1826mAM pU. zrI hIrAjIvAmI, pU. zrI kAnajIsvAmI ane bALamuni pU. zrI ajarAmarasvAmI cAturmAsa pachI bharUcathI sUrata tarapha vihAra karI rahyA hatA. teo namadA nadI oLaMgavA mATe enA retInA paTamAMthI pasAra thaI rahyA hatA. nadI eLa gItee sAme eka vRkSanI chAyAmAM thAka khAvA beThA hatA.. e vakhate surata nivAsI kharatagacchanA zrIpUti zrI gulAkhaca duSTa paNa bharUcathI sUrata pAchA pharI rahyA hatA. emaNe retImAM meTAM pagalAMonI sAthe nAnAM pagalAM paNa joyAM. te samaya lakSaNavettA hatA. pagalAM jotAM ja temane thayuM ke A kArya tejasvI bALakanAM pagalAM che. sAme kinAre pahoMcI temaNe hIrAjavAmI vagerene vRkSa nIce joyA eTale vaMdana karI pUchyuM, mahArAja ! Apa kyAMthI padhAre che. ? kajI bAju vihAra karavAnA che ?' hIrAjIsvAmIe peAte lIMbaDIthI vihAra karIne sUrata jai rahyA che tenI vAta jaNAvI vaLI bALa munine saskRta bhASAnA abhyAsa karAvavAnI bhAvanA che e paNa kahyu. zrIpUnya gulAbacaMda e peAtAnA paricaya ApyA ane pagalAM uparathI ane bIjA zarIralakSaNa uparathI bALa muni bahu vidvAna ane tejasvI thaze tenI AgAhI karI. vaLI kahyu ke temane jo vidyAbhyAsa karavA hAya te sUratamAM peAte vidyAbhyAsa karAvaze. ethI hIrAjIsvAmI ane khIjA sAdhuoe prasannatA anubhavI. pUjyazrI gulAbacaMdajI mUrti pUjaka kharataragacchanA pati hatA. eka sthAnakavAsI bAlamunine abhyAsa karAvavAnA hatA. anya saMpradAyanA pAte hovA chatAM bAlamunine avazya abhyAsa karAvaze tevI khAtarI ApI. sUratamAM jyAre vidyAbhyAsa cAlu thayA tyAre anya saMpradAyanA sAdhune vidyAbhyAsa karAvavA mATe samAjamAM gheADA khaLabhaLATa paNa mo. paraMtu tenI khAsa kaI asara thai nahi. gulAbaca e bahu ja utsAhathI khAlamunine saskRta ane prAkRta bhASAnA adhyayana sAthe vyAkaraNa, kAvya, alaMkAra, nyAya, jyAtiSa vagere brA viSayAnu gahana adhyayana karAvyuM. vaLI sAMkhya, vedAMta vagere SaDAnanA paNu abhyAsa karAvyA ane nyAyAvatAra, syAdvAda 2 prabuddha jIvana tA. 1-4-29 ratnAkara vagere gahana ane kaThiMna graMthe! paNa bhaNAvyA. AvA adhyayanamAM ghaNAM varSa' lAge ane eka ja sthAnaka ke upAzramamAM vadhu cAmAsA karavAnuM yeAgya na gaNAya eTale hIrAjIvAmIe sUratanAM parAMomAM jude jude sthaLe ema che AAmAsAM kAM A rIte bAla muni ajarAmara svAmIne vidyAbhyAsA karavAmAM sUratamAM satata cha ce!mAsA karavA paDayAM, paraMtu ethI emane saLaMga abhyAsa karavAnA ghaNA badhA lAbha thayeA. zrIpUjya maMtrata tra ane gupta vidyAonA paNa samatha' jANakAra hatA. ajarAmara svAmI adhikArI pAtra che evI khAtrI thayA pachI temaNe maMtrata Mtra tathA sUrya prati ane caMdraprajJaptinI gupta vidyA ane AmnAe paN ajarAmara svAmIne zIkhavADI. ajarAmara svAmIe A cha varSa'nA gALA daramiyAna vidyAbhyAsa karatAM karatAM keTalIye noMdhe utArI lIdhI hatI. vaLI teo jyAre vihAra karavAnA hatA tyAre zrIpUnya gulAkhaca dajIe peAtAnA vizALa saMgrahamAMthI 300 jeTalI mahattvanI peAthIe peAtAnI sAthe laI javA mATe ajarAmarasvAmIe ApI hatI.. (A badhI pothIe ane ajarAmarasvAmInA peAtAnA hAthe lakhelI prata lIbaDInA jJAnabhaDAramAM Aje paNa sacavAyelI che.) Ama ajarAmarasvAmInA vidyAbhyAsa nimitte sUratanA mUrtipUjaka samudAya ane sthAnakavAsI samudAya ane udAradilathI ekabIjAnI vadhu naka AvyA. ene ja kAraNe ajarAmarasvAmInI mAtra jaina saMpradAyeA pUratI ja nahe, jaina ane jainetara dharmAM vacce paNa vizALa ane udAra draSTi khIlI hatI. ajarAmararavAmInuM vyaktitva evuM pavitra ane uddAtta hatu` ke emanI upasthitimAM sAMpradAyika sa kucitatAnI vAta TakI zakatI nathI. yuvAna ajarAmarasvAmI UMDe| zAstrAbhyAsa karIne jyAre lIbaDI padhAryA hatA tyAre lIMbaDInA leAkAe temanA pratye ghaNA badhA AdarabhAva darzAvye hatA. paraMtu ajarAmarasvAmIe kahyuM ke te jJAnamAM haju adhUrA che ane temanI icchA. mALavAmAM vicaratA pU. zrI DholatarAmajI mahArA pAse AgamazAstronA abhyAsa karavAnI che. e mATe kAM te teo kAThiyAvADamAM padhAre ane kAM te amAre temanI pAse ne abhyAsa karavA joie. sadhe vicAyu" ke jo dolatarAmajI mahArAja jhAlAvADamAM padhAre te lekAne paNa lAbha maLe. e mATe khAsa mAjIsa mekalIne samagra paristhiti samajAvI vinaMtI karavAmAM AvI ane pU. zrI dolatarAmajI mahArAje ene svIkAra karyo. teo peAtAnA ziSya samudAya sAthe amadAvAda kRte lIMbaDI padhAryAM. jhAlAvADamAM tee be varasa vicaryA ane ajarAmarasvAmIe temanI pAse AgamazAstrAnA UMDA abhyAsa karyAM. te pAchA pharyAM tyAre ajarAmarasvAmIe temane peAtAnA gra MthasaMgrahamAMthI keTalAka uttama mUlyavAna prathA dolatarAmajI mahArAjane bheTa ApyA hatA. ajarAmarasvAmI zAstrajJAtA thayA hatA ane zAsanane bhAra upADI zake evA tejasvI hatA. e joi sadhe vi. saM. 1845mAM lIMbaDImAM meTu samelana yeA emane 35 varSa'nI yuvAna vaye AcAya pade sthApyA hatA tyAre soMpradAyamAM je kapa zithilatA hatI te dura karavA emaNe jabare puruSAtha' karyAM hatA. mahAsatIjIenA vidyAbhyAsa mATe paNa temaNe prAde karAvyA hatA. temanA vyakitatvamAM saraLatA, namratA, vatsalatA, madhuratA, udAratA, gaMbhIratA vagere guNA evA vikasyA hatA ke jaina-jainetara evA aneka lAkA temanA cAhaka banyA hatA. ( anusaMdhAna pRSTha 8 upara ) Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-489 * prayuddha jIvana khATale moTI khADa 0 tanasukha bhaTTa * eka garIba mANase vyAjavaTane dhadha karanAra mAvajIbhAI Ane nirNaya paNuM thaI gayuM che. je zabda sAmAnya janatA nAmanA vepArI pAsethI aMgaudhAra paisA lIdhA. paisA pAchA sudhI pahoMcI gayA hoya, temanI vAtacItanuM eka aMga banI -vALavAnI mudata vItI jatAM nANAMnI ugharANI karavA mAvajIbhAI gayA hoya temane asvIkAra karavAnI jarUra nathI. pAsadeNadArane ghera gayA. pilA garajAu deNadAre eTale DhALI, upara nApAsa, raphUla-kelejamAstara-heDamAstara, vekezana, phI kArDa, godaDuM nAkhI leNadArane satkAra karyo. nA nA. jhaTa UpaDavuM che' kavara, rajisTara, manIorDara, beka, ceka, neTa, relave sTezana, kahetA mAvajIbhAI khATalAnI Ina upara jarAvAra besI cAlatA Tezana mAstara, TikiTa, sinala, enijana, jaMkazana, gADI, cayA. bIjIvAra AvyA tyAre sAva naphakarA thaIne isa upara ja lekala, pesenjara, mela, ekasapresa pelIsa, mejisTreTa veTa, Asana jamAvI khAsa vakhata beThA ane cApANI pIdhAM. kesa, jena, jelara, keTa, sezansa keTa, hAikeTa', miliTarI, deNadAra nANuM pAchuM vALe nahi ane mAvajIbhAI dara aThavAlvei mejara, karnala, seMka, eroplena, meTara, basa, beTa, sTImara... AvavAnuM cUke nahi. AvIne khATalAnI Isa upara temane AvA aneka zabda abhaNa grAmINa ke cAra gujarAtI bhImasenI deha Teka. bApA ! jarA isane choDIne vANa upara bhaNelA ardhazikSitane meDha caDI gayA che. temane nirAMte birAje evI vinaMtI karavAnI A garIba deNadAramAM ziSTa sAhityamAM bahiSkAra na thAya. jarUra ja nathI. aMgrejI guMjAza na hatI. Ama thoDAM aThavADiyAnA AMTApherAne aMte zabdonA sikha gujarAtI sAhityamAM upayoga vize AmaprajAnI mAvajIbhAInI keThI jevI kAyAe deNadAranI jAhala IsanA maLelI mAnyatA e paheluM dhAraNu che. pleTa, pena, pensila, kaDeDATI bolAvI kaTakA karyA. tyArathI kahevata paDI ke "khATale keTa, buTa TAI, buzarTa, gesa, peTrola re,i sinemA, meTI kheDa ne mAvajIbhAI kAMdhALA." kAMdhu eTale hato homagArDa, beba, krikeTa, phUTabela hokI, pile...A ane mAvajIbhAIe paNa nANAM na maLavAnI dAjha utAravAnI tarakIba AvA zabdone upaga badhA vidyAthI'e, zikSake vyApArIo, zodhI kharI ! kArakune ane amadAre kare ja che. kheDUte ane mAre paNa te vApare che ke samaje che tethI te mAnya che. gujarAtI temaja anya bhAratIya bhASAomAM aMgrejoe vArasAmAM ApelA a grejI zabda vAtacItamAM vartamAnapatramAM je zabdone lekajIvana sAthe sIdho saMparka nathI tevA -ane thoDe aMze ziSTa sAhityamAM paNa vaparAya che. Ane rAjakAraNa, rAjabaMdhAraNa, tattvajJAna, taMtrajJAna, vijJAna tathA lIdhe bhASAzuddhi jaLavAtI nathI. zAsakAnI bhASAnA zabda ucca bauddhika jIvana darzAvatA zabdane rathAne saMskRta ane amaladAre vApare ane tenuM anukaraNa karI prajA paNa te maLe te mAtRbhASAnA zabdo prajavA joIe. e annajaLa -vApare. A vAta darekanA anubhavanI ne itihAsanI paNa khAnAra-pInAra mATe prajA sArI bhASA nathI vAparatI. che. u' ane aMgrejI zabdo dareka bhAratIya bhASAomAM ApaNe pAMca hajAra varSa jUnI saMskRti dharAvanArAoe dhIre dhIre bhaLI gayA. ane khaTake mAtRbhASApremI paradezIne, pasaMskRtine, parabhASAne eThavADa zA mATe dezanetAone avazya thayo. udAharaNa tarIke lekamAnya tilaka khA joie ? marAThImAM 'kesarI' patra kADhatA. temAM rAjakAraNanI carcA ja eka gujarAtI patrakAra dasakA ke doDha dasakA pahelAM iglenDamAM mukhyatve heya. tethI rAjakAraNutA a grejI pAribhASika gayelA. tyAM jUnI copaDInI dukAnamAM milTana, zekasapiyara. kITas zabdonuM saMskRta zabdonI sahAyatAthI teo marAThI bAyarana, bana zeDa, vesa jevA lekhakenAM pustake teo jotA hatA bhASAMtara karatA. atizaya mIThuM gaLuM dharAvatA kizera mATe tyAre bhAratamAM nekarI karIne nivRtta thaI iglenDamAM rahetA bAla gaMdhava" zabda temaNe ja zedhI kADhele. mahemA eka a greje temane kahyuM ke "tamAre tyAM vyAsa. vAlamIki, gAMdhIjIe i. sa. 1919 mAM gujarAtI navajIvana sAptAhika zarU karyuM tyAre temane paNa A grejI pAribhASika zabdone bhAsa, vibhUti, bANu, kAlidAsa, zrIhave, zudraka jevA mahAna sthAne temanA gujarAtI paryAne prazna Ubhe thayela temanA pratibhAsaMpanna sarasvatImUte che tyAre ahIMnI dukAnamAM zA mATe thathAM uthalAve che ?" krikeTanI ramata ramavA gayelI vakhatamAM hAikUla-kolejamAM gujarAtI bhASAnuM zikSaNa na hatuM. saMrakta mATe sekaMDa leMgvaja' zabda vaparAte. aMgrejI ja phasTa bhAratIya TukaDInI sAthe rahelA reDi vivecake temanA hindI leMgreja' hatI. dakSiNa AphrikAmAM 'InDiyana opiniyana" aMgrejImAM prasAraNamAM "nAiTa vecamena' zabda vAparyo tyAre tyAMthI pasAra thatA bhAratamAM rahI gayelAne hindI-urdU'nA jANakAra eka nivRtta kADhatA. temanA mitramaMDaLamAM musalamAna tathA pArasI vepArIo hatA tathA anuyAyIomAM gujarAtI pheriyAo hatA. paraMtu sadugRhaaMgreja amaladAre TIkA karatAM kahyuM ke "Apa temane mAtRbhASAno prema javalata hovAthI temane mahAdeva cekIdAra' kA istemAla karyo nahIM karate ho ?" kharI vAta e che desAI tathA caMdrazaMkara zukala jevA gujarAtI bhAMpanA upAsake ke doDhase varasanI aMgrejI zAsakenI gulAmIne lIdhe ApaNuM kimaLyA ane temanI muMjhavaNa TaLI. svamAna ane svatva lAMbu thaIne sUI gayuM che. ApaNane aMgrejI bhASAnuM gheluM lAgyuM che. sarakAranI jarAye TIkA karake ApaNe mULa vAta upara AvIe. prajAmAM amuka vAnI A uMmare IcchA nathI, paraMtu kavi tarIke be zabda parabhASAnA zabdo bhaLI gai che. temAMthI kyA zabda duHkhapUrvaka kahevA paDe che ke, sarakArI prasAra mAdhyamomAM vIkAravA ane kayA zabdo ziSTa sAhityamAM tyajavA ?- - mAtRbhASAne prema nahivat jovA maLe che. "raMdhAyuM te pirasayuM" Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana tA. 1-4-89 e -maye aMgrejI bhASAnA reITara, pI. TI. Ai. ke bhAratIya samAcAra saMsthAnA aMgrejI tArasamAcArane sarakArI prasAra mAdhyame bhASAMtara karavAnI takalIpha lIdhA vinA mUke che. jarAka kaThaNa aMgrejI pAribhASika zabda AvyuM ke tenuM dezI bhASAmAM bhASAMtara karavA teo zabdakezanI madada letA hoya tema, lAMbA zravaNa anubhavane ' aMte lAgatuM nathI. be-cAra udAharaNa ApuM chuM. enTATikA mATe dakSiNa dhruva, kavArTara phAinala mATe prathama caraNa, semI phAInuM mATe upanya, phAinala mATe anya, TekanolejI mATe taMtrajJAna ke taMtravijJAna, saplAya mATe ApUti', vekaAuTa mATe sabhAtyAga, veTa mATe mata ityAdi zabda cheDA ja zramathI maLI zake tema che. dasa-paMdara varasa sudhI AvA zabda vINI vINIne meM sarakArI ucca zAsakane, prasAraNuM khAtAnA maMtrIone tathA prasAraNa saMcAlakone mekalI ApyA hatA tathA tenA bhAratIya paryAye paNa sUcavyA hatA. javAbamAM ema jAhera thayuM ke reDi vibhAgamAM eka pAribhASika zabdo mATe vibhAga zarU thayo che; paNa enuM phaLa kadI jovA maLyuM nahi. bhAratanAM prasAraNa mAdhyamo, kheDUto, majUre, grAmINa ardhazikSita samaje tevI bhASAmAM samAcAra ApavA joIe tema mAnatAM nathI. teo mAtra yunivarsiTInA ' padavIdharene mATe bhAratIya bhASAmAM samAcAra ApavA joie tema mAnatA lAge che. je zretAo aMgrejInA jANakAra hoya te pachI rAjanA samAcAravAcanamAM dasabAra aMgrejI zabdo zrama levAnI anicchAne lIdhe, sarakI jAya che temAM gujarAta kayAM raMDavAnI hatI ke mALo kayAM luTAvAne hate? kayAM beTa besavAnI hatI ane tene beTa besavAnI hatI ? A parabhASAnI ghelachAmAM zramaparihAra karavAnI ApasamAM apavAda hoya ane mAtRbhASAnI bhaktinuM jIvatuM jAgatuM udAharaNa hoya te te marAThI bhASAnAM vartamAnapatre, reDiyenA tathA daradarzananA samAcAre tathA marAThI ziSTa sAhityanA graMtha che. marAThI pracAra mAdhyamo aMgrejI zabdone vINIne vINIne, ghauMmAMthI kAMkarAnI jema kADhI nAkhe che tathA tene sthAne marAThI ke saMskRta maLelA ke navA ghaDelA zabdone prayoga kare che. marAThI prasAra mAdhyama padavIdharanuM nahi paNa prajAnuM sevaka che. temane dhanya che. mArI koI paNa TIkA kendra sarakAranI ke rAjaya sarakAranI viruddha dvaSabhAve nathI, chatAM tethI keTalAka cheDAya che. ravAbhimAnI amaladAronuM A ja lakSaNa hoya. lagabhaga 80 varasanI uMmare pahoMcavA, Avele huM svAtaMtrya sainika hAine dezanI durdazA upara mArI baLatarA ane haiyAvarALa ja kahuM chuM, paraMtu keTalAka svAbhimAnI leke, pitAnI bhUla jevAne badale. mane aneka gALe, aneka nimitta saMbhaLAve che. temane mAre A uttara che : dadatu dadatu gAlImAlibhanto bhavanto. vayamapi tadabhAvAt trAlidAne 'samarthA : / jagati viditamejat dIyate vidyamAnaM nahi zazakaviSANa ko'pi kasmai dadAti // saMghane hIraka mahotsava tathA sneha milana Do. e. sI. zAhanuM vyAkhyAna saMdhanA upakrame nIce pramANe vyAkhyAna ye javAmAM AvyuM che : - zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane sATha varSa pUrA thayAM che e nimitte hIraka mahotsavanA kAryakramanuM Ayojana zrI phAdhara vAlesanA pramukhapade karavAmAM AvyuM che. vyAkhyAtA : Do. e. sI. zAha (ekijhakyuTIva DAyarekaTara benka opha baroDA) viSaya . A prasaMge zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAI khaMbhAtavALAnA Arthika sahayogathI sneha milana yojavAmAM AvyuM che temAM zrImatI sumatibahena thANAvAlAnA bhakitasaMgItane kAryakrama rAkhavAmAM AvyuM che. : Third World Debt Problems Impli cation for Growth. divasaH ravivAra, tA. 23mI eprila, 1989 samaya : savAranA 9-30 thI 12-30 sthaLa : biralA krIDA kendra, pATI, muMbaI-20 divasa : guruvAra, tA. 13mI eprila, 1989 samaya : sAMjanA 6-15 kalAke sthaLa : inDiyana maracanTasa cembara kamiTi rUma, carcageTa, muMbaI-400 0ra0. A kAryakramanuM pramukhasthAna zrI amara jarIvAlA leze. sarvene upariyata rahevA hArdika nimaMtraNa che. ke, pI. zAha nibena esa. zAha . -maMtrIo A savigata kAryakramanI jANa sabhyone nimaMtraNa kArDa dvArA karavAmAM Avaze.' Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-89 prabuddha jIvana anukRti ane etihAsika satya - pannAlAla ra. zAha kaI paNa vyakti, ghaTanA ke sthaLa aMgenI kaLakapita bhAla divase emaNe sva. dhUmaketunA hAthe pANI pIdhuM. kathAne daMtakathA tarIke oLakhavAmAM Ave che. AvI kathA pIne paDakhuM pheravI gayA. pharI e jAgyA nahi. aitihAsika hovAne DeLa karatI hoya, paraMtu vAratavamAM sva. dhumaketue gaMDalathI pAchA AvIne "hemacaMdrAcArya'nAM kampojha tahAsika tathya mAM hotuM nathI evuM mAnI levAmAM Ave thaI gayelAM muphAmAMthI emaNe karelI TIkATippaNu kADhI nAkhI. che. lakatattvathI enuM ghaDatara thAya che ane e kAraNe kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye pitAnA svagagamananI jhAMkhI emAM pramANabhUta itihAsa-kathA na paNa hoya. AvI pitAnA mRtyunI pahelAM cha mAsa para karI hatI. e muddA anukRti praNAlikAgata vArasArUpe peDhI - dara peDhI UtarI para emaNe evI matalabanI TIkA karI hatI ke moTA puruSane Ave che ane ene satya mAnIne. ravIkArI levAmAM Ave mahimA vadhAravA AvI vAta cAlatI haze A TIkA-TippaNu, che purAWA (Myth) ane zuddha itihAsa vaccenuM svarUpa pitAnA pitAjIe paMdara divasa para bhAkhela mRtyunI hakIkatathI daMtakathA che: purAkathAnI kapoLakalpita raMgIna sRSTi ane itihA- emaNe rada karyAnuM sva. jhaveracaMda meghANIe `janmabhUmi' dainikanA sanuM daratAvejI nirUpaNa e bannenI vacce lokavAyakAnuM vizva tA. 27-10-1940nA aMkanA "kalama ane kitAba' vibhAgamAM aMtariyALa bhUmikAe jhulatuM hoya che. Ama juo te vyakita, 'adala' lakhatAM noMdhyuM che. tAryA eTaluM ja ke aitihAsika ghaTanA ke sthaLa etihAsika hoya che. paraMtu enA caritra-citraNamAM vyakitanA jIvana sAthe saMbaMdha dharAvatI, ghaTanA ke sthaLa viSenI leka-kalpanAe raMga pUryA hoya che. eTale e zuddha kiMvadantIo jevI hakIkate suddhAMne nirarthaka gaNavI phagAvI na autihAsika rahevAne badale kAlpanika ane raMgadarzI banI daI zakAya. paraMtu tenA mULamAM rahelA rahasyane AlekhavAmAM gaMbhIratA jAya che. jokapriya nAyake, saMte, subha, senApatie rAjA- ane prauDhatA dAkhavavI joie e anuzrutinI ArapAra mahArAjAe, dAnezvarIo ke krAMtikArI vyakitao, ghaTanA ke jaine enI pAchaLanA rahasyane mamaM pakaDavo joie. ' ' sthaLa viSe samAjamAM daMtakathAo pracalita thatI rahetI AvI lokavAyakAe prasare che enuM kAraNa zuM? ApaNe hovAnuM jaNAya che tyAM AtmakathA lakhavAne badale pitAnI jAta viSe mauna rahevAne mAnavInI prakRtimAM vI--pUjA (Hero Worshiping) viveka jALavavAnuM mahattvanuM mAnavAmAM AvyuM che. evA rahelI che. koI paNa prakAranI vIratA, garimA, ekavartha, maunane pitAnA AMtarika jIvanavikAsanuM eka prAthamika ane sAhasa ke parAkrama jaNAya tyAM enuM mana sahaja DhaLe che. jarUrI aMga mAnavAmAM AvyuM che. taduparAMta amakathA lakhaAvI vyakita ke ghaTanA ke sthaLa viSe ene lagAva hovAthI vAmAM keI anya vyakitanA deva jaNAya te te khullA pADavA enA viSe e malAvIne vAta kare che ane ene phulAvI paDe, jyAre ApaNe vArasAgata ke prApta saMskAra evA che ke bese che. emAM enA ajJAta mAnasamAM paDelI pitAnI jhaMkhanA sAmI vyakitamAM gopita rahelA saddaguNone vikAsa kema thAya ke kAmanA ane svapnanA azenuM pratyAropaNuM AvI enA prayatna karavA. e prakAre kAma thatuM hoya tyAre ke vyakita ghaTanA ke sthaLa para e karI bese che. ethI emAM tyArabAda A kAmagIrI enA kharA svarUpamAM pragaTa thAya te eka prakArane kahapanA-vilAsa ke ka9pa -vihAra jaNAya che. sadguNa vikAsane mULa hetu ja mAryo jAya. eTale sAmI Ama chatAM, AvuM pAtra, ghaTanA ke sthaLanuM astitva hatuM. vyakitanuM svamAna jaLavAya, tenA ahamabhAvane AMca na Ave eTale enA aMge bahu dura sudhI kalpanA ke taraMga laMbAvI e rIte te ApameLe sanmArge vaLavA prerAya evuM ApaNuM zakAtAM nathI. AvAM keTalAMka taththAnAM svIkArathI taraMga-vihAra vartana hovuM joie evA saMskAra ApaNane gaLathuthImAM maryAdita thaI jAya che. Ama chatAM potAnI vismayabhAvanA maLyA che. eTale vyakitanI udharatA, mutsaddIgIrI, zaurya vagere teSAtI hovAthI mAnavIne daMtakathA ke anukRtinuM adamya guNe aMge keTalIka hakIkate ApaNane prakaTa sa ya rUpe ke AkarSaNa rahe che. te eTale sudhI ke itihAsa nirUpaNa aitihAsika tathya tarIke maLI zakatI nathI. jenA upara karanArAo paNa emAM apavAdarUpa ke bAkAta rahyA nathI. grIka upakAra thayela hoya tevA loka ke anya sAkSIrUpa itihAsakAra hIreDeTasa ke romana itihAsakAra livInA lakhANane jANakAra leke je te upakRta vyakitanuM nAma gepituM nirbheLa itihAsa tarIke Aje A kAraNe svIkAratA nathI. rAkhIne e hakIkata aMgenI kavAyakA vahetI mUke e. paraMtu lokavAyakA che ema kahIne emAM rahelAM aitihAsika saMbhavita che. emAM tathya jarUra che; paNa emakathA ke: tattvanI avagaNanA karI zakAya nahi. "A bAbata daMtakathAnA. jIvanakathA lakhAtI hoya te vyakita sivAyanAM nAme kAlpanika kSetranI che ema kahIne ene choDI devAmAM e anukRtimAM rahelAM maLe athavA te AtmakathA lakhAtI hoya enI sivAyanI etihAsika tattvane ApaNe visAre pADIe chIe. emAM kayAreka evI vyakitanI itihAsamAM hayAtI na hoya evuM paNa bane. pracalita mAnyatA pRSThabhUmAM rahelI hoya che. enuM eka eTale itihAsa lakhanAre AvI anukRtinuM jhINI najare enI ArapAra avalokana karavuM joie ane aitihAsika satya sarasa udAharaNa che : sva. dhUmaketunA pitAne pasyAzI lagI pahoMcavuM joIe. 'darzaka' itihAsane trIjI AMkha kahI che, varSanI vaye, pUrNa vAnaprasthAzramamAM deha paDe. emanI e trIjI ane anukRti mATe sArAsAra-viveka dAkhavo joie. mAMdagInA samAcAra emane maLyA ane teo geDana gayA. joke anukRti ane autihAsika satya vacce, AvA tyAM khabara paDI ke emanA pitAe pitAnuM mRtyu barAbara saMjogomAM bhedarekhA doravI e muzkela kArya che ane janmapaMdara divasa pahee bhAkhyuM hatuM. davA - upacAranI paNa nA jAta itihAsakAra e ThAsUjhathI para paDe che, pAra pADI karI dIdhI hatI. saune maLavA bolAvI lIdhA hatA ane zake che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana sarvodaya parivAra TrasTa - piMDavaLanI mulAkAta 0 uSAbahena mahetA saMghanI samitinA sabhyonI ghaNu samayathI IcchA teone divasanI 15-20 rUpiyAnI Avaka thAya che. ahIM hatI ke dharamapura pAse AvelA piMDavaLa gAme sarvodaya AdivAsIone aMbara carakhA calAvatAM ame joyA. bahu parivAra TrasTa dvArA cAlI rahelI AdivAsI utkarSa draSTipUrvakanuM Ayojana ahIM karavAmAM AvyuM che. pravRttio pratyakSa nihALavI. e mujaba zanivAra, tA. 25mI pAchA pharatAM khAdIne taiyAra mAla jo. raMgaberaMgI pheryuArI, 1989nA roja muMbaithI nIkaLI valasADa cAdare. zetaraMjI, sADIo, zAla, rUmAla tathA sapheda khAdI pahoMcavAnuM nakakI thayuM. amArI piMDavaLanI mulAkAtanA A vigere. saue jarUra pUratI kharIdI paNa karI. kAyaeNkramamAM saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAha maMtrIzrI nirubahena esa. zAha tathA kAryavAhaka samitinA keTalAka jamyA pachI tyAMthI pacIsa kilomITara dura Avela gArasabhya hatA. baraDA nAmanA gAme naLiyAnuM vitaraNa karavA mATe javA taiyAra thayA. vacce nadI AvatI hovAthI zrI maMgaLajIbhAIe pitAnI - niyata thayelA kAryakrama mujaba zanivAre rAtre nava vAge meTarane eka vADImAM rAkhI. saMsthA taraphathI TrakanI vyavasthA ame valasADa sTezana para AvI pahoMcyA. ahIM amane karavAmAM AvI hatI. ame TrakamAM goThavAI gayA. sarvodaya parivAra TrasTanA karthavAhaka ane bhUmiputra'nA taMtrI zrI kAMtibhAI zAha saMsthAnI jIpa laine sTezana para levA ghaNAM varSo pahelAMnI yAda tAjI thAya che. ahIMnA AvyA hatA. amAre rAtri-mukAma dhamapura gAmamAM me. vasatA AdivAsIo mATe aMga DhAMkavA mATe pUrAM mULajI devazInI ku.nA baMgalAmAM nakakI thaye hatA. me. mULajI kapaDAM na hatAM jyAM sudhI e kapaDuM na phATe tyAM. devazI nA mAlika zrI maMgaLabhAI tathA temanAM patnI sudhI te badalAtuM nahi. bheTa bharavA mATe anAja sau. vAsa tIbahene amAruM bhAvabhInuM svAgata karyuM. maLatuM nahi. jhADanAM mULiyAM tathA vajaMtuo khAine peTa bharI letAM ane je ceDA paisA hAthamAM Ave te dArU pIne bIje divase savAre cAnAsta karI ane jIpamAM besI jyAM tyAM jaMgalamAM paDI rahe keNuM mA ! keNa bena ! keNa strI ! piMDavaLa tarapha ravAnA thayA. dharamapura choDyA pachI amAre ene paNa khyAla heya nahi ! paisA kamAvA ke bhegA karavAnI praveza pahADI pradezamAM theye. dara patharAelA lIlA ghAsanAM keIne paDI na hatI. mahenata-majUrI karavAmAM rasa nahote. khetare, AchopAtaLA vAMsanAM jhADa, AMbAmAM Avela mora, 100 thI 150 iMca varasAda paDatA hovA chatAM DhoLAva pradeza kAjunAM vRkSomAM laTakatA kAjune nihALatAM nihALatAM ane hevAne kAraNe pANIne eka jagyAe sthira rahevuM phAvatuM nathI. pakSIone kalarava sAMbhaLatAM ame prasannatA anubhavI. rastAmAM hAthatALI daIne bIjA pradezamAM cAlI jAya che. A ja kAraNe thoDAM ghara ane thoDAM pAM ame jatAM hatAM ane amArI ahIMnA loko mAsA sivAyanA divasomAM sadA pANIthI chapa AgaLa vadhI rahI hatI. DuMgarALa ane kAcA rastA para vaMcita rahe che. tyAMnI bhASA marAThI che chatAM tyAMnA leke ghaNI vakhata jIpa UchaLatI rahetI. aTakI paNa jatI. jIpatI thoDuM thoDuM gujarAtI paNa jANatA hoya che. ' gati vadhu thaI zakatI nahotI. giyara badalIne DhaLAva caDhI jatI. AvA pradezamAM be bahene ane be bhAio varSothI 1-30 vAgye ame badhA piMDavaLa pahoMcyA. jIpanI rAha paDAva nAkhIne pUjya vinobAjI AjJAnusAra jiMdagI joIne beThelA tyAMnA kAryakartA-bhUmiputramAM chellA pAnA para bIjAne arpaNa karIne-jIvana samarpaNa karIne - pitAnuM 'harizcaMdranA upanAmathI lakhe che-te be bahene haravilAsabahena sarvasva luMTAvIne - samarpaNa, bhAvanAthI ThaMDI - take , tathA kAMtAbahena temaja De. navanItabhAI phojadAra deDatA varasAda ke rAtadivasano khyAla karyA vagara ke paNa AvyA. amAruM svAgata karyuM. AvakAranI sAthe badhAMne jAtanI apekSA vagara gAmegAma pharIne abhaNa AdivAsI pitAnA gharamAM laI gayA. jamavAne thoDe samaya hate. enI tana, mana, dhanathI sevA kare che. A be bahenonAM nAma te pahelAM teonI pravRtti dekhADavA mATe laI gayA. che haravilAsabahena zAha tathA caMdrakAMtAbahena zAha, caMdrakAMtA De dUra cAlatAM bAlavADImAM pAMcathI dasa varSanA bahena muMbaI AvelI ratnaciMtAmaNi skUlanA vAisa prinisapAla bhaNatA bALake jemAM be aMdha bALA paNa bhaNavA hatAM temaNe haravilAsabahena joDe 1957mAM muMbaI choDyuM. mATe AvI hatI. A cakIbAInuM gAna hAvabhAva lagabhaga dasa varSa sudhI padayAtrA karI, be bhAIonAM nAma sAthe amane sAMbhaLavAmAM AvyuM. bALakone maphata nAte. che . navanItabhAI majadAra tathA kAMtibhAI zAha, De. navanItaApavAmAM Ave che. prAthamika jJAna ApavAmAM Ave che. bhAI phojadAra muMbaImAM Avela senTa jheviyarsa kolejanA varSamAM ekAdabe vakhata pavaMTana para laI javAmAM Ave che. vidyArthI hatA. 1952-53mAM e kelejamAM The. ramaNabhAInA AvA 14 : bAlavADIe A kSetramAM cAle che. bahAra hAtha nIce teo bhaNelA e yAda tAjI thaI. 1968mAM ahIM nIkaLyA tyAre cAra divasathI paDAva nAkhIne sAdhana mATe AvIne DokaTarI sevAo ApavAnI zarUAta emaNe karI. paradezathI. AvelI cAra yuropiya zikSaka bahene meLApa tha. hAla gAmaDe gAmaDe pharIne. dadI'enI sevA kare cheAje "Z. P. AdivAsIone rojI-roTI ApI zakAya te mATe 22 paNa piMDavaLanA davAkhAnAmAM aThavADiyAmAM be divasa ja gAmamAM aMbara carakhAnI pravRtti chellAM 7-8 varSathI zarU rahe che. bAkInA divase mAM gAmaDAmAM rahIne-pharIne dareka karI che. lagabhaMga 658 AdivAsIone kAma ApyuM che. dareka vyakitane Are5 ke sAravAra ApIne tyAMnA lokone Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-89 prabuddha jIvana cAmaDInA roge na thAya tenI kALajI rAkhIneratAMdhaLApaNuM na Ave tenI paNa pUratI kALajI rAkhIne-maphata malama, goLIo ke Ijekazane vinA mUlya niyamita Ape che. zrI kAMtibhAI zAha bhUmiputranA taMtrI che. jIvananI prAthamika jarUriyAtothI vaMcita rahetA A AdivAsIone "khAvaTI' ApavAmAM Ave che. rUpiye kile anAja vaheMce che. dasabAra kilemITara durathI cAlIne teo anAja levA Ave che. mahinAnuM eka kuTuMbane vadhAremAM vadhAre 40 kile anAja ApavAmAM Ave che. dara varSe ahIM khAdInuM utpAdana 25 lAkhanuM thAya che. A kAraNe AdivAsIone rojIroTI maLI rahe che. TrasTane badhe vahIvaTa teo saMbhALe che. ATheka hajAra kuTuMbane temanI sevAne lAbha maLe che ane vadhu kuTuMbo temAM joDAtAM jAya che. gAmaDe gAmaDe pharatAM kAryakartA bhAI - bahene e joyuM ke ativRSTithI bacavA mATe AdivAsIonAM jhuMpaDAM para pAkuM chAparuM paNa nathI. jyAM tyAM Azare meLavatAM hoya che. temaNe jhuMpaDAM para naLiyAM apAvavAnuM kArya hAtha dharyuM che. eka jhuMpaDAM mATe 1000 naLiyAMnI jarUra paDe che. tene kharca rUpiyA 1600 Ave che. geravyavasthA na thAya, pakSapAta na thAya ane AdivAsIo zramane mahimA samajI zake e azayathI je AdivAsIone pitAnA jhuMpaDA mATe naLiyAM joItAM hoya teNe prathama rUpiyA 500 bharavA paDe. bAkInI rakama madada tarIke sarathA Ape A ja kAraNe ghaNA AdivAsIo thoDI thoDI bacata karIne saMsthAmAM paisA jamA karAvI jAya che. atyAra sudhImAM temaNe 4000 kuTuM ene naLiyAM Apyo che. sauthI vadhu prazaMsanIya vAta e che ke teoe sarakAra taraphathI maLatI ke mahada na levAnuM nakakI karela che. badhuM kArya samAjamAMthI maLatA paisAthI ja karavAmAM Ave che. oLakhavidhi thayA pachI kesuDAnAM phUlanA hAra vaDe amAruM svAgata karavAmAM AvyuM. caMdrakAMtAbahene AdivAsIo samakSa jaina yuvaka saMdhane paricaya ApatAM kahyuM ke jaina yuvaka saMghanA sabhya, muMbaImAM beThAM beThAM ApaNI ciMtA karI rahyA che. ravivAranA divasomAM muMbaImAM keine bahAra javuM phAvatuM nathI. TI vI. para Avate kAryakrama "mahAbhArata" ke sAMjanuM citrapaTa choDavuM gamatuM nathI. chatAM saMghanA sabhyamAM mAnavatA pAMgarI che. te mATe dhULabharyA rastAmAM dhULa khAtAM khAtAM teo tamane maLavA AvyA che. tyAMnA lokenI paristhitine khyAla ApatAM temanuM haiyuM bharAI AvyuM. teo gadagada thayA ane AMkhomAM AMsu relAyAM. temaNe dhrujatA avAje kahyuM hatuM ke dezanI AjhAdI maLyAne varSo vItI gayA chatAM koinI najara A pradezamAM duHkhI rahetA leke para paDI nathI. A leke kevI rIte jIve che? kayA AdhAra para Ave che? upara AkAza ane nIce dharatI sivAya temanuM koI nathI. gu paDA para naLiyAe paNa nathI. ahiMnA dareka kuTuMbanA jhupaDA para naLiyAM caDhI jAya evI mArI bhAvanA che. saMghanA sabhyone temaNe AbhAra mAnyo. tyAra pachI saMghanA pramukha Do. ramaNabhAi zAhe A mulAkAtathI thayelA pitAne AnaMda vyakata karatAM kahyuM ke "tamArA duHkhane jANyA pachI tamArA duHkhamAM bhAgIdAra thavuM e amArI pharaja che. phUla nahi te phUlanI pAMkhaDI pahoMcADavAnuM amAruM kartavya che. keIe AbhArane bhAra rAkhavAnI jarUra nathI. sAcuM kahIe te ame tamArA AnaMdamAM bhAga lai rahyA chIe. eTale izvarane AbhAra mAnIe chIe. tamAre saMdeza amArA sabhyone pahoMcADavAne huM jarUra prayatna karIza" kAryavAhaka samitinA sabhya zrI rasikalAla laheracaMda zAhe kahyuM ke "tamAre amane meTA mANasa gaNavAnI jarUra nathI. kharekhara to tame izvaranA, kudaratanA sAMnidhyamAM vadhu che. ame tamAruM saraLapaNuM laIne jaIe chIe. jIvanamAM tame sukhI thAo evI amArI zubhecchAo che.' sa dhanA maMtrI zrI nirubahena zAhe AnaMda vyakata karatAM kahyuM hatuM ke tame badhA vadhumAM vadhu AnaMdamAM raho, jIvananuM dhyeya AnaMda meLavavAmAM che." zrI pravINacaMda maMgaLadAsa zAhe marAThImAM bolIne AdivAsIone AbhAra mAnya temaja "tame sau sukhI thAo' evI manAmanA rajU karI hatI. tyAre pachI mArA vaktavyamAM meM kahyuM hatuM, 'tame tamArA jIvanamAM khUba pragati kare. ame tamArA sudhI pahoMcI zakayA chIe e mATe Izvarane AbhAra mAnIe chIe. tamArI pragati thAya te mATe ame jarUra madadarUpa banIzu.' zrI magaLabhAIe AnaMda vyakata karatAM kahyuM: 'huM vIsa varasathI dharamapuranAM saMparkamAM hovA chatAM tamArA gAmamAM Aje Avyo chuM AdivAsIonI sevA karavA pite tatpara che tevuM temaNe vacane ApyuM hatuM. tyAra bAda vIsa ghara mATe naLiyAM ApavA mATe taraphathI vIsa hajArane eka zrImatI vAsaMtIbahenanA haste sarvodaya parivAra TrasTanA kAryakartA bhAibahenane Apyo hate. te pahelAM AdivAsIo mATe dudhane pAvaDara tathA kapaDAMnuM pekeTa ame muMbaIthI lAvela te piMDavaLa ApyuM hatuM. ' ceka svIkAratAM zrI navanItabhAI phojadAra tathA zrI haravilAsa bahene jaina yuvaka saMghane khUba ja AbhAra mAnya hate. haravilAsabase AdivAsIone saMbodhIne kahyuM hatuM 'tamArA mATe A loke ATalI badhI mahenata karI rahyA che te eka kAma karavuM paDaze. tamAre dArU cho paDaze. strIone mAravAnuM baMdha karavuM paDaze ! gharanI kAmanI javAbadArI baMnene sarakhI vaheMcavAnI raheze ! emane vacana Ape.' e hAtha UMcA karIne vacana ApyuM hatuM. je cAra gAmanA lokone naLimAM ApavAnA hatA te gAmanA sarapaMcee kahyuM ke "paNI tathA anAja mATe gAmavAsIone khUba lAMbI saphara karavI paDe che te pANInA sagavaDa mATe kUvA khodAvI Ape tathA anAjanA vitaraNa mATe ahIM sagavaDa karI Ape." bIjA eka sarapace dArU vize lokone kahyuM ke dArUnA gulAma tame na bane ! dArU pAse tame na jAva te dArU tame jarUra cheDI zakaze ! banAvanArAo enI meLe baMdha thaI jaze ! mATe AjathI dArU pIvAnuM baMdha.' tALIonA gaDagaDATa sAthe temanA sUcanane sAe AvakAra Apyo hate - namatI saMdhyAe amArA kAryakrama pUro thatAM jIvanane anero AnaMda mANI amo dharamapura javA nIkaLI paDayA. caMdrakAMtAbahena, haravilAsabahena, De. navanItabhAI tathA kAMtibhAInA kArya mATe amee abhAva vyakata karyo. teo amArAthI chUTA paDyA. amArI saphara ahIM pUrI thaI. sarvodaya parivAra TrasTanA kAryakartA bhAI-bahene temaja zrI maMgaLajIbhAine ane temanA kuTuMbIjanone ame khUba AbhAra mAnIe chIe. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana :: Aft; sva. puajarAmarajI svAmI baMne vacce sumeLa pahelAMnA jevo thaI gayo. mahArANIe te .! " , che "(pRthaPS 2 jAthI cAlu) pitAnA bhAI tarIke vAghA pArekhane oLakhAvyA. kArabhArI * ajarAmararavAmInI sAdhanA ghaNI UMcI hatI. temanAmAM tarIkenI badhI javAbadArI temane pAchI soMpavAmAM AvI. . amabaLa paNuM ghaNuM hatuM. AvI vibhUtionA jIvanamAM keTalAka tyArathI vAghA pArekhane ajarAmarasvAmInA vacanamAM atUTa camakAranA prasa gebane te svAbhAvika che. ema kahevAya che ke vizvAsa besI gayuM hatuM : eka vakhata ajarAmaravAnI jAmanagarathI kacchamAM javA mATe ajarAmara svAmIe kacchamAM traNa vakhata vihAra karyo hato mALiyA gAme padhAryA ane tyAMthI teo raNuM UtarIne vAgaDa e divase mAM kAThiyAvADathI vihAra karIne kacchamAM javAnuM tarapha jatA hatA tyAre rastAmAM luMTArAonI eka goLI maLI. eTaluM saraLa rahetuM. vihAra bahu lAMbA ane kaparA rahetA, tema chatAM lokonI dharmabhAvanAne anusarI ajarAmara svAmIe ajarAmarasvAmIe lUMTAruone kahyuM ke pite badhA sAdhuo che. ane temanI pAse kaI mAlamilakata nathI te paNa lUMTAruoe karachamAM kula cha jeTalAM cAturmAsa karyA hatAM. vi. saM. 1846mAM, mAMDavImAM cAturmAsa hatuM. tyAre vAghajI pArekhanI IcchA hatI temane zarIra para eka ja vastra rAkhIne, bAkInAM vastro, pAta ke svAmIjI pitAnA bhuja nagaramAM padhAre, e divasamAM rAMo pathIo vagere badhuM ApI devA te chaDAIthI hukama karyo. luMTAruo keI rIte mAnavA taiyAra na hatA te vakhate pari rathA nakavAsI sAdhuone bhujamAM padhAravAnI rAja taraphathI sthiti joi matra bhaNIne ajarAmara svAmIe teone manAI hatI. te vAghajI pArekhe rada karAvI hatI ane svAmInA nagarapraveza vakhate benDavAjAM vagADavAmAM na Ave te sthabhita karI dIdhA ane AMkhe dekhatA baMdha karI dIdhA hatA vize paNa saMdhane sucanA ApI hatI. ethI gabharAI gayelA luMTAruo mAphI mAgavA lAgyA tyAre ajarAmara svAmIe kacchamAM je cAturmAsa karyo temAM pharI kayAreya teo lUMTa nahi kare tevI pratijJA temanI pAse mAMthvInI dariyAnI havA ane pANIne kAraNe temane saMgrahaNInuM ajarAmara svAmIe levaDAvI hatI. pachIthI te e luMTAruo paNa svAmIjInA bhakta banI gayA hatA. tathA pagamAM vAnuM darda cAlu thayuM hatuM. ghaNuM upacAra karavA chatAM temAM pharaka paDe nahoto. alabatta tyAra pachI paNa - bIjA eka prasaMge ajarAmarasvAmI pitAnA ziSyo temaNe gujarAta, saurASTra ane kacchamAM ThIka ThIka vihAra karyo sAthe kacchathI vihAra karIne lIMbaDI tarapha AvI rahyA hatA, hato. paraMtu azakita vadhatAM vi. saM. 1864 mAM tyAre rastAmAM ja galamAM eka siMha sAmethI dete AvyuM. lIMbaDImAM cAturmAsa karyA pachI temane lIMbaDImAM sthiravAsa te vakhate ziSya gabharAI gayA, paraMtu ravasthatApUrvaka cAlatA kare paDayuM hatuM svAmIjIe ziSyane navakAramaMtranuM raTaNa karatAM karatAM pitAnI lIMbaDImAM temane maLavA mATe cArebAjuthI aneka saMtapAchaLa pAchaLa AvavAnuM kahyuM. ethI siMha tyAM ja besI satIo padhAratAM. eka vakhata amadAvAdathI zatruMjayanI ga ane AkramaNa karavAne badale ekITaze svAmIjIne yAtrA mATe saMdha nIkaLyA hatA. te lIMbaDI thaIne pasAra nihALo rahyo hate. thata hatA. te saMdhamAM AvelA keTalAka yatio ajarAmarajI , vi. . 1846mAM ajarAmarajI svAmIe mALiyAthI svAmIne maLavA AvelA ane temanI sAthe saMskRta bhASAmAM vihAra karIne kacchanuM raNa UtarIne eka gAmamAM mukAma karyo zAstracarcA karatI vakhate teo bahu ja prabhAvita thayA hatA. hatuM. te vakhate kacchanA kArabhArI mUrtipUjaka jaina AgevAna vi. saM. 1868nA cAturmAsamAM ajarAmara svAmInI preravAghajI pArekhane kacchanA mahArAva sAthe kaMIka aNabanAva NAthI ghaNI tapazcaryA thaI hatI ane temAM 39 jeTalAM thayAnI vAta vahetI thaI hatI. ajarAmara svAmI kacchane A mAsakhamaNu thayAM hatAM ane te tapazcaryamAM mUrtipUjaka saMpradAye gAmamAM keika zrAvakane gharanI bahAranA bhAgamAM UtaryA hatA. paNa utsAhathI bhAga lIdhe hatA. rAtre teo saMthAra karatA. hatA tyAre aMdhArAmAM eka mANasa vi. saM. 1870mAM zrAvaNa mahinAmAM ajarAmavAmInI AvatA temane dekhAya. svAmIjIe pUchyuM, 'keNu? vAghA tabiyata vadhu bagaDatI gaI. dIkSA paryAyanAM pacAsa varSa ane pArekha che ? AcArya padavInA pacIsa varSa temaNe pUrAM karyA hatAM. potAne petAnuM nAma ajarAmarajInA mukhethI sAMbhaLatAM vAvA aMtakALa najIka AvatA jANIne temaNe saMthAre laI lIdhe pArekhane Adha thayuM kAraNa ke teo ekabIjAne kayAreya kSamApanA karI lIdhI. navakAra maMtranuM raTaNa karatAM karatAM zrAvaNa maLyA na hatA. svAmIjIe vAghA pArekhane pAse besADI kahyuM vada-1nI rAtre eka vAge temaNe deha che. emanA kALadharmanA kacchanA mahArAve tamArA upara gusse karyo che ethI gabharAIne samAcAra jhaDapathI cAre bAju prasarI gayA ane zrAvaNa vada-2 nA tame saMtAtA pharo che. kaccha choDIne bhAgI javAnuM tame divase emanA dehanA agnisaMskAra vakhate cAre bAjuthI vicAre che. paraMtu tema karavAnI tamAre jarUra nathI. hiMmata hajAro mANase AvI pahoMcyA hatA. ane dhIraja rAkhe. mahArAvazrIne eka agatyanuM kAma paDaze ATalA alpa AyuSyakALamAM rava. pU. ajarAmarajItyAre tamArA sivAya bIjuM kaI e kAma karI zakaze nahi. svAmIe ghaNI badhI siddhio meLavI hatI jenuM zAsana e vakhate mahArAvazrI tamane belAvaze. tyAre tamArA hAthe upara temane ghaNo badho upakAra rahyo che. A dvizatAbdI * kacchanI prajAnI sevA karavAnuM moTuM kAma thaze." pATotsava nimitte emanA jIvana ane kAryane pharI yAda karavAnI - ajarAmara svAmIe kahelI e vAta bilakula sAcI paDI. taka sAMpaDI. emanA e bhaththAmAne vAraMvAra vaMdanA! ' ', mahArAvazrIe kAma paDayuM eTale vAghA pArekhane bolAvyA , ' ' : ; ; -ramaNalAla cI. zAha mAlika zrI muMbaI, tAH yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra, vIpI. roDa, - saMbaI - 4 0004, 2 naM. 350296 : mudraNarathAna: TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400 004 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / Sonth 54 Licence No. 37 vRddha jIvana varSa: para aMka: 24 : S muMbaI, tA. 16-4-1989 muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 30- chUTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rU. 300. taMtrI : ramaNalAla cI. zAha NAivelaM vaejjA -bhagavAna mahAvIra bhagavAna mahAvIranI janmajayaMtI prasaMge emanAM aneka gaI peDhInA eka sAkSara jyAre paNa kaI viSaya vacanemAMthI hamaNAM uparanA eka mArmika vacananu maraNa thayuM. para bese tyAre vacamAM ekAda vAkaya te , evuM nAruM thagsnA-nAhiyeruM vanA eTale ke ativeLA Ave ja ke 'A viSaya upara huM dhAruM te cha mahinA sudhI ne khelavuM. roja vyAkhyAna ApI zakuM.' potAnI vyAkhyAnazakitanuM veLAne eka artha thAya che samaya ane bIjo artha mApa te keTalA samaya bolI zake che tenA uparathI teo thAya che maryAdA ativeLA na belIe eTale ke ghaNA lAMbA kADhatA. paraMtu anubhave jaNAyuM hatuM ke ekanI eka vAta samaya sudhI na besavuM ane amaryAda (nirdhArita maryAdA karatAM viSayAMtaro sAthe deharAvyA sivAya temanI pAse viSayanuM uMDANa vadhAre) na bolavuM. eTaluM nahotuM, balake e viSaya upara eka kalAkanuM saghana bhagavAna mahAvIre aDhI hajAra varSa pahelAM sAdhakone vyAkhyAna ApavA jeTalI sAmagrI paNa temanI pAse nahotI. ApelI zikhAmaNamAMnI eka zikhAmaNa te upayukata zikhAmaNa eka vakhata vatvazakita khIlyA pachI mANasa dhaNu lAMbA che. vartamAna paristhitimAM paNa e eTalI ja sAcI che. samaya sudhI belI zake che. paraMtu ochA samayamAM sAruM kema sAdhakone uddezIne kahevAyelA e vacanamAMthI vartamAna samayanA bolavuM tenuM mahattva vadhAre che. ApaNe tyAM sAmAnya janatA sAdhue, sAdhake ane jAhera jIvanamAM paDelA vakatAoe paNa samayanA mApa pramANe vakatAnuM mApa kADhe che ane vadhu samaya bedha levA jevo che. belanAra te vadhu meTA vakatA e zrama seve che. keTalAka - jaina AgamagraMthamAMnA 'sUtrakRtAMga' nAmanA AgamagraMthanA vyAkhyAtAe paNa e bhramamAM rahe che. paraMtu eAchI minicaudamA ayayanamAM sAdhune mATe vinaya, saMyama, gurukulavAsa, TomAM sAruM belavA mATe vadhu taiyArI karavI paDe che. becAragamanAgamana, zayana, samiti-gupti vagere vize hitavacano kalAka te lavArI karanAra paNa khelI zake che. kRSNamenana yunAnI kahevAmAM AvyAM che. salAmatI samitimAM kAzmIranA prazna upara saLaga sAteka kalAka - bhagavAna mahAvIre ApelI dezanAmAMthI aneka sutre evAM bethI tyAre emanI praza sA nahi paNa TIkA thai hatI. maLe che ke je AdhyAtmika jIvanamAM jema upayogI banI rahe che, keTalAka mANase pAse vakatRtvazakita ghaNI sArI hoya che. tema vyAvahArika jIvanamAM paNa upayogI banI rahe che. bhagavAna paraMtu ene lIdhe ja teo saMkSepamAM pitAnA vakatavyane raja mahAvIre aneka paristhitinuM ciMtavana karIne je dehane karI zakatA nathI. belavA bese tyAre ghaNuM lAMbuM teo khele che. ApyuM che temAM trikAlAbAdhita satya rahelu che. vastutaH teo lakhela karatA hoya che. temanuM vakatavya sAdhuoe vyAkhyAna ApatI vakhate samyaka dharmanI prAra bhamAM sAruM lAge che, paraMtu veLAne-samayamaryAdAne e prarUpaNa karavI joie; zAstrathI viparIta vyAkhyA na karavI atikramI jAya che tyAre te nIrasa ane bejArUpa banI joIe; pitAnA vakatavyamAM abhimAna na AvavuM joIe; jAya che. thAkelA zretAone pachI temAM rasa raheto nathI. pitAnA guNe jAheramAM na darzAvavA joIe; AtmazlAghA na keTalAka leke besavA bese che tyAre emanI zravaNendriya baMdha karavI joIe; ajJAna zrotAonI hAMsI ne uDAvavI joIe: thaI jAya che ane pite belyA ja kare che. mukhamAMthI zabda pitAne upahAsa thAya evA zabdone upayoga na karavo joIe, jANe AvyA ja karatA hoya che. keTalAkane "bAla-vA" nAmane asatya vacane na uccAravAM joIe ddhi athI na besavuM jANe vA ke rega na thayela hoya tevuM jaNAya che. keTalAka joIe; zAstrane arthane chupAva na joIe; gurumahArAja unmAdamAM AvI mithyApralApa karavA lAgI jatA hoya che. pAsethI pitAne je pramANe zIkhavA maLyuM hoya te pramANe ja keTalAka le tyAre samaya jANe sthagita thaI jatuM hoya che. -besavuM joIe, gharanuM deDhaDahApaNa na karavuM joIe; pite jANe 'bhASaNa-samAdhi'mAM UtarI jatA hoya che. ane syAdavAdamaya sApekSa vacane bolavAM joie. ane LAveDhe jagADayA vagara teo jAgI zakatA nathI. kayAreka vaLAkhyAtAnA yANanA, eTale ke, maryAdA vagaranuM na bolavuM joie-ityAdi vakatavya upara enI vRddhAvasthAnI asara varatAya che. eka samaye kiMtavacane vyAkhyAnakArane uddezIne bhagavAne kahyAM che. ' . ' pitAnI vakatRtvakalAne lIdhe vakhaNAyelA vaktAo vRddhAvasthAmAM keTalAka vyAkhyAtAo evA bhramamAM hoya che ke jema pitAnI e kilA' gumAvI bese che ane emanAM vaktavyanI vadhAre lAMbu belAya tema pitAnI zakitanAM vakhANa thAya. gADI vAraMvAra pATA uparathI UtarI jatI hoya che. pote mAdamAM kAra samaya mAM utarI ja, pAkhyAtA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-489 zuM belI gayA che tenI viramRti thAya che ane cavAI gayelI - jUnI vAta navA utsAhathI kahetA hoya che.' keTalAka vakatAonI viSayanI mAMDaNI ja eTalI lAMbIpahoLI hoya che ke emanA vaktavyane mATe traNa-cAra kalAka paNa eAchA paDe. kavi dulA kAga kahetA tema 'amane e samaya Ape e te osarImAM gheDa pheravavA barAbara che. amAruM enjina garama thAya ane vega pakaDavA jAya tyAM te ene breka mAravAno vakhata Ave. te amane kema phAve ? alabatta keTalAka vyAkhyAtAo traNacAra kalAka sudhI zretAone pakaDI rAkhavAnI lAyakAta dharAvatA hoya che, te paNa dareka vakhate teonuM vaktavya prazaMsApAtra ya che tevuM nathI hotuM. vaLI temanuM AMdhaLuM anukaraNa karavA janArA te ceDA vakhatamAM ja badhethI bahiSkRta thatAM hoya che. keTalAka sAdhumahAtmAe paNa evA bhramamAM hoya che ke A piMte jema vadhu bele tema vadhu vakhANa thAya. teo kheTo mApadaMDa laIne nIkaLatA hoya che. gAMbhIra vyAkhyAnanuM zravaNa karavAnI mANasanI cittazakita ekAgratApUrvaka paNa kalAkathI ekadaDha kalAka sudhI kAma karatI hoya che. ethI vadhu samaya levAmAM Ave te te vakatavyanI asara meLI paDatI jAya che. vaLI jema zrotAnuM citta thAke tema kaMTALe, cIDa vagere azubha avasAye cAlavA lAge che. zrotAonA cittane trAsa Ape e paNa eka prakAranI sUkama hiMsA che. e samajavAnI AvazyakatA che. hamaNAM hamaNAM te sAdhuemAM paNa keseTa utAravAnI ghelachA vadhatI jAya che. ane keseTa pUrI bharAya eTalA mApe vacce vacce pANI pItA jaine pATa uparathI belavA jatAM teone chAzamAM pANI nAkhyA karavuM paDatuM hoya che. ApaNe tyAM keTalAka jAhera kAryakrame eTalA badhA lAMbA cAlatA hoya che ke AraMbhamAM pAMcase - hajAra mANasa hoya temAMthI cAra-pAMca kalAkane aMte pramukha ke mukhya atithi tyAre bolavA ubhA thAya tyAre pAMca - paccIsa mANasanI hAjarI paNa rahI hotI nathI. AyeAjana ja daSTi vinAnuM hoya che. zakaya eTalA vadhumAM vadhu mahAnubhAvonAM nAme patrikAmAM chapAya che ane kAryakramamAM goThavAya che. ane te darekane be - pAMca miniTa ApatAM ApatAM paNu kAryakrama cAra-pAMca kalAka thaI jAya che. vartamAna jAhera jIvanamAM ane temAM paNa jaina samAjanA jAhera kAryakramamAM viveka khAtara ke zaramane khAtara AvelA ane beThelA zrotAo ! upara vANIne vaktAo dvArA eTale badhe atyAcAra thAya che ke kAryakrama pUruM thAya tyAre sajA pUrI thayAno anubhava thAya che. keTalIkavAra sAdhu bhagavaMtanI nizrAmAM yojAyelA AvA ' kAryakramamAM paNa nAmacIna vakatAo dvArA zretAone kaMTALAbharyo azubha ayavasAyanuM vAtAvaraNa sarjAya che. sAdhu bhagava tene chelle bolavAne avakAza rahetuM nathI ane chelle mAMgalika" paNa gabaDAvI javAya che. ApaNA samAjanA keTalAka samartha AgevAnone evI Teva hoya che ke Akhe lADa pite ja khAI le pachI bIjAonuM je thavAnuM hoya te thAya. pitAne maLelI pAMca - dasa miniTane badale poNe kalAka jeTalo samaya irAdApUrvaka pacAvI pADIne teo pitAnuM vaktavya ADuM avaLuM jhIMke che, teo paisAthI ke pratiSThAthI eTalA meTA hoya che ke ciThThI mokalavAnI ke ghaMTaDI vagADavAnI ke himmata dAkhavI zakatuM nathI. tene geralAbha laine teo akhA prasaMga upara pitAnI vANInuM varcasva jamAvIne besI jAya che ane bIjAone jANI joIne anyAya kare che. keTalAka varasa pahelAM gujarAtanA eka meTA sAkSaranA avasAna prasaMge emane zraddhAMjali ApavA mATe sabhA yojAi hatI ane temAM dasa - bAra sAhityakAronAM nAma hatAM. paraMtu khelanArA prathama be samartha sAhityakAroe pararaMpara saMtalasa karIne be kalAka sudhI pitAnuM vakatavya evuM calAvyuM ke jethI pachInA ke sAhityakArane besavAno avasara sAMpaDe nahi. ghaNAkharA te kSamAne saMdeza mokalAvI cAlyA gayA hatA. ane sabhAne aMte zaka prastAva rajU thaze tyAre cAra '- pAMcathI vadhAre mANase e sabhAmAM hAjara na hatA. chApAnA ahevAlamAM pitAnA benAM nAma sivAya bIja keInAM nAma na Ave evA IrAdApUrvaka thayeluM pANInuM e apakRtya hatuM. - hamaNAM hamaNAM jAhera kAryakramone vadhu uThAvadAra banAvavA mATe enuM saMcAlana kai viziSTa vyakita (mAsTara opha seremanI)ne saMpAya che, paraMtu AvA ghaNA kAryakrama viziSTa vyakitanA saMcAlananA kAraNe ja "ativelA'mAM pariName che ane DahoLAi jAya che. vakatAne janmathI mAMDIne vartamAna samaya sudhI vigate paricaya apAya che ane pratyeka vakatAnA vakatavya pachI saMcAlake thoDI zAyarI, eka ke ane pitAne eka anubhava kahevAnI jANe ke myulA thaI gaI hoya tema vaktAonA kula vaktavyanA samaya karatAM saMcAlake pote lIdhelo samaya bamaNe ke traNagaNa thaI jAya che. AvA kAryakrama AraMbhamAM uThAvadAra hoya che, paraMtu ane te labaDI paDe che. anilA'ne lakSaNathI eka artha "keLA" e paNa laI zakAya. mANase yegya samaye 5 belavuM joIe. ApaNumAM kahevata che ne ke lagna prasaMge maraziyA na gavAya. keTalAka vakatAe evI graMthithI pIDAtA hoya che ke teo jAheramAM jyAM sudhI prasaMgathI viruddha pitAne sUra na kA ane becAra ayogya zikhAmaNa na uMccAre tyAM sudhI temane saMtoSa thato nathI. AvA vakatAo AkhA prasaMgane DahoLI nAkhe che ane vAtAvaraNane vivAdamaya banAvI mUke che. ApaNu jAhera jIvanamAM paDelI keTalIka moTI vyakitao samAraMbhamAM jyAre pramukhasthAne birAje che tyAre temanAmAM evI graMthi hoya che ke pramukha tarIke upasa hAra karatI vakhate vakatA enA vakatavya karatAM kaMIka virodhI sUra kADhavo ja joIe. ane e rIte pitAnI uccatA prasthApita karavI joIe. navakAramaMtra para pravacana karatAM eka vyAkhyAtAe potAnA vyAkhyAnamAM kahyuM hatuM ke paMcaparameSThine ApaNe ApaNuM jIvanamAM prasthApita karavA joie pramukhazrIe vyAkhyAnane upasaMhAra karatAM kahyuM ke "paMcaparameSThine jIvanamAM prasthApita karavAnI kaI ja AvazyakatA nathI. ApaNe ApaNA AtmAmAM ja sthira thavuM joIe. kadAca pramukhane abhiprAya sAce hoya te paNa vyAkhyAtAnA vyAkhyAnanA abhipreta vaktavya karatAM virodhI sUra irAdApUrvaka vyakata kare e aucityabhaMga gaNAya ane zretAonA cittamAM didhA utpanna karIne emane kSubdha banAvanAra kahevAya. bhagavAna mahAvIre A be zabdamAM ja vANInA saMyamane ane vaktavyanA aucityane mahimA keTalI saceTa rIte darzAvyo che ! aneka vaktAoe ane sabhAsaMcAlake e emAMthI bedhapATha levA jevo che. - ramaNulAla cI. zAha Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) tA. 16-4-89 prabuddha jIvana | | rAmaprasAda bakSI: ghaNuM aMgata, thoDuM binagata 0 hasamukha rAzI bahu ja gheDA sAkSaronA paricayamAM AvavAnuM mAre banyu prema saMpAdana karatAM karatAM AtmaniSThApUrvaka pitAnI kalama che. temAMya jemanuM mArA para RNuM hoya evA te bahu ja calAvyA karI. ceDA sArasvata haze ane emAMya jemaNe hiMmatapUrvaka mArAM --sva. anantarAya rAvaLanI namratApUrvakanI anicchA pragaTa lakhANane mAnyatA ApI hoya evA zrI rAmaprasAda bakSI jevA thatAM mArA mATe ghaNI kaDI sthiti pedA thai. temAM kaI . viralAo te ati alpa haze-jemanI kalamamAM namratA hoya zubha ghaDIe mane rAmaprasAda bakSInuM maraNa thaI AvyuM. ane sAthe nIDaratA haya, nirbhikatA hoya ane sAthe ja joke mane ema lAgyA karatuM hatuM ke teo saMskRta bhASAjatA he, evA te kadAca teo eka ja haze. sAhityanA pracaMDa paDeta ne vivecaka che. jayAre mArA viSaya I.sa. 1936nI vAta che. pIeca.DI.no mAro mahA- ramaNalAla desAI jevA arvAcIna yuganA eka muniSTha nibaMdha khUba mahenata pachI prasiddha karavAnuM ramaNalAla desAInA sarjakanA vyakitatva ane vADa maya saMbaMdhe hatA. tene teo prakAzake e svIkAryuM hatuM. huM bekhe yunivasirIne keTale nyAya ApI zakaze ? temanI paMDitayugI vidrattA gAMdhIpIeca. DI. hatI paNa yunivarsiTI taraphathI maLatI pustaka yuganA eka sarakArasvAmI sarakhA sajIkanA vyakitatva ane prakAzana mATenI grAMTa e divasomAM ja baMdha karavAmAM AvI vADa mane keTaluM pacAvI zakaze ? mane ema paNa hatI. rAjya sarakAranI paNa evI ke janAo tyAre hatu ke teo bahu saMskRta pracura gujarAtI lakhe che nahotI. huM pote pustaka pragaTa karyuM, paNa vitaraNa vyavasthAne je sAmAnya gujarAtI vAcakanI pahoMcanI bahAra prazna Ubho ja rahetuM hatuM. ane Aje paNa e prazna hoya che. paNa ema chatAM bIjo keI upAya naheAte. rahele ja che.) prakAzake e samayamAM A prakAranuM prakAzane kaI pratiSThita vidvAnanA upadravAtane khapa hatA. pustaka prasiddha karavAnuM sAhasa karatA karatA hatA. eTale ane mAre e kAma karyA vinA chUTako nahote. eTale prakAzane temane keAI mAnya vidvAna vivecakanI prastAvanA mArA meM temanuM ja nAma sUcavyuM. yogAnuga visisa pUre chapAI mahAnibaMdha sAthe jethvI hatI. mane e bahu rucatuM to nahotuM; rahevA abe e divasemAM mAre muMbaI javAnuM thayuM. mArAM paNa prakAzake e Agraha rAkhatA hatA. e yugamAM AjanI pustaka prakAzaka ane sva. ramaNalAlanA paNa temanA jeTalA ja jema vidhAne te ghaNA hatA. paNa keDa upara mArI daSTi lokapriya prakAzaka Ara. Ara. zeThanA zrI bhagatabhAI zeThane DaratI nahotI. chatAM sva. anantarAya rAvaLane meM patra lakhyo maLavAnuM thayuM. mArI pAse te rAmabhAInuM saranAmuM nahotuM paNa paNa teo adhyApanakArya choDIne gujarAta sarakAranA pAribhASika zrI bhagatabhAIe rAmabhAI temanA lekhaka na hovA chatAM temanuM zabdokezanA kAme lAgI gayA hatA, eTale temaNe namratAthI saranAmu meLavI lIdhuM hatuM. ane nakakI karyA mujaba ame temane pitAnI azakita darzAvI. maLavA sAMtAkrujha gayA. paNa amArA kamanasIbe rAmabhAI ekAeka bahAragAma javAnuM thatAM teo ghare nahotA. mane ema lAgyuM che ke gujarAtanA vidvAne karatAM muMbaInA gujarAtI vidvAne udAra che. temane daSTivalApa huM muMbaImAM vadhAre divase rokAI zakuM tema nahoto. vizeSa hoya che. ladhutA, saMkucitatA ke jUthabaMdhIne paNa zrI bharatabhAIe khUba sahakAra ApyuM. temaNe mane kahyuM mahad aMze temanAmAM abhAva hoya che. paDitayuga ke, "tame jAo. huM ekale have rAmabhAine maLI laIza. pUro thayA pachI vizeSa karIne uttara gAMdhIyugamAM amadAvAda e mujaba temaNe zrI rAmabhAine maLIne mArA visisa vadhAre ne vadhAre sAhitya-pravRttionuM kendra banatuM gayuM, saMbaMdhe vAta karI. ane mane joyA jANyA vinA kevaLa mAruM eTaluM ja nahi amadAvyadanA ekAda be sAhityakAronI pustaka vAMcIne e dariyAvadila sArasvata upadughAta lakhI Ape. AsapAsa gujarAtI sAhitya kendrita thatuM gayuM. alabatta sva. eTaluM ja nahi, e te sarasa upadhAta lakhI Ape che sureza jozIe A kendrIkaraNanuM vaDodarAmAM vikendrIkaraNa karI huM bahu rAjI thaI gaye. va. ramaNalAla desAI vize meM je batAvyuM. paNa raziyAmAMthI jema mUDIvAda gayo ane maravAda kaMI lakhyuM hatuM tenI koI prakAre viDaMbanA karyA vinA mArA AvyuM tema temaNe paNa e ja paristhitinuM judI rIte nirmANa mahAnibaMdhanuM saundarya, tenI maryAdAo sameta temaNe raphI karyuM. pAsthiti eTalI hade vakaratI gaI ke pratibhAzALI karI ApyuM hatuM. temaNe mArA graMthanA de paNa evI rIte muMbaI sthita kavio ane sarjakane gujarAtanI mAnyatA darzAvyA hatA ke mane jarAya vAgyA nahi. eTale je maryAdAdarzana prApta karavA mATe khUba khuzAmata karavI paDatI. muMbaInA temaNe karAvyuM hatuM e paNa mane te khUba gamyuM hatuM. eka samartha kavi - vivecaka hamezAM AvI kRtrima viSayane samagrAhI daSTithI samajavAnuM ane samajAvavAnuM kArya khuzAmatane bhega banatA rahyA. ane chatAM gujarAte haMmezAM temaNe jarA paNa vistAra karyA vinA, pUrI niSThAthI ne nyAyatemanI niSphara avagaNanA ja karyA karI. bahu thoDA muMbaI buddhinI karyuM hatuM. A abhigama AvA vidvAnane ja sthita vidvAne AvI viSama paristhitithI nilita rahI hoI zake tenI mane pratIti thaI. zakayAne pitAnI sAhityasAdhanA khuzamijAjathI khumArI- temane AbhAra mAnate meM patra lakhyo. tene javAba pUrvaka karatA rahyA. AvA vidvAnamAM eka hatA - saddagata paNa mane turata maLe; jemAMthI prema ane vasaMdhyuM rAmaprasAda bakSI. jemaNe alipta rahIne, koInI paNa zehamAM lITIe lITIe TapakatAM hatAM. mAre ciMsisa pragaTa rahyA vinA ane chatAM aneka yuvAna ne vayaska sAkSane bharapUra thayA pahelAM te huM temane maLI zakyo nahoto. paNa e Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ' tA. 16-89 pragaTa thayA pachI temane maLavAnuM thayuM-ane e paNa mArA vatana rAjakoTamAM ja saurASTra yunivarsiTI kAnta zatAbdI ' ujavatI hatI, temAM kAnta vize vyAkhyAna ApavA teo AvyA hatA. saurASTra yunivarsiTInA pahelA kulapati DolararAya mAMkaDa temanA najIkanA bhANeja thatA hatA eTale temane utAro " - ravAbhAvika rIte tyAM ja hatA. tyAM huM temane maLavA game tyAre AvA prakhara vidvAnamAM majAka karavAnI kevI nirdoSa zakita hatI tene mane paricaya the. rAmabhAI DolarabhAinI pAse ja beThA hatA, paNuM meM. temane Aja pUve kadI joyA nahatA eTale oLakhI zako nahi. DolarabhAIne pUchyuM: zrI rAmajIbhAI bakSI muMbaIthI AvI gayA ? huM temane maLavA Avyo chuM." DolarabhAie sUcaka smita karIne rAmabhAI pratye joyuM ke, rAmabhAi belyA, "rAmabhAI hajI nathI AvyA. tene potI beThI che eTale Avaze ja nAha!" paNa mane samajatAM vAra na lAgI. huM temane oLakhI gayA hatA. ane pachI te sAhitya saMbaMdhe ghaNI ghaNI vAte thaI. tyAre ahIM paNa huM mArApaNu na choDI zako. kahyuM : "rAmabhAI, pahelA te tame saMskRta pracura gujarAtI lakhatA hatA, paNa mArA thisisane upadyAta vAMcIne mAre bhrama bhAMgI gayo. AvuM sarasa gujarAtI te bahu ochA vidvAne lakhI zakatA haze' temaNe kahyuM : "ame leke gujarAtI bhaNyA ja nathI, saMskRta ja bhaNyA chIe. meM gujarAtI lakhyuM ja na hota paNuM sAhityika mAsikanA taMtrIo ane lakhavAnI pharaja pADe che ne mAre gujarAtI lakhavuM paDe che. ke taMtrI ke saMpAdaka pharamAsa kare eTale huM lakhuM chuM. dilanA dhakakAthI meM bahu thoDuM lakhyuM haze? ukata zabdomAM bhArebhAra nikhAlasatA bharI hatI. tyAre temane sittera varSanI uMmara thaI hatI. paNa TaTTAra bese uMmara dekhAya ja nahi ane hRdaya te javAna ja lAge eTalI nirbheLa zuddha rasikatA temanA zabdo dvArA TapakatI hatI. pharIne varSo pachI mAro vivecana baMgraha : prasiddha karavAno prasaMga AvyuM. A saMgraha huM pote ja pragaTa karate hate. ke sarakArI sahAya maLatI hota te paNa e sahAya mane maLavAnuM zakya nahetuM e huM barAbara samajatuM hatuM eTale pustaka prakAzanane saMpUrNa beja meM ja uThAvyuM hatuM. A samaye paNa vidvAnanA uddaghAtanI AvazakayatA lAgatI nahotI. paraMtu mArA mudraka bahu vyavahAru ane dIrdha draSTivALA hatA. temaNe mane kahyuM ke gujarAtI sAhityamAM khAsa vivecana thatuM nathI, je kaMI vivecane thAya che te badhA mitradharmanI draSTie thAya che. temAMya tamArA jevA lekhaka mATe pustaka prakAzana pachI sArA rIvyu meLavavAnuM paNa dulabha ja banaze ane tamane khUba muzkelI paDaze. bahetara che ke koI nAmAMkita vidvAnanI prastAvanA meLavI le. ethI A pustakanuM mUlya vadhI jaze.'' mArA mudrakanA A zabdo keTalA sAcA hatA tene anubhava mane mArA e pachInAM pustakanAM prakAzana pachI thayo. paNa A te judI vAta thaI. - A vakhate pharIne meM rava. anantarAya rAvaLane yAda karyA puratakanA upodaghAta mATe temane vinaMtI patra lakhyuM. temaNe vistRta upodaghAtane badale pustakanA phalepa upara nAnakaDe abhiprAya lakhI ApavAnuM sUcavyuM. paNa huM bahu spaSTa hatA. kahyuM : "kaMI paNa lakhI ApavuM hoya te vistRta udyAta lakhI Ape. evA phalepanAM vAkathI mane saMtoSa thAya ema nathI.' teo saMmata thayA paNa jayAre meM mArA vivecanasaMgraha "pariprekSAnuM chapAI gayelu "kArama' temane upodaghAta lakhavADa mATe melI ApyuM tyAre teo temAMnA lekhethI cekI UThayA. ATheka divase bAda mane temanuM piTakADa maLyuM, - pariprekSA'nAM jhaMjhAvAtI taphAnI vivecana mATe kaMi paNa lakhI ApavA mATe temaNe pitAnI namra azakti jAhera karI. ... ane ane pharIne mAre rAmaprasAda bakSI tarapha ja vaLavAnuM rahyuM. prathama milana pachI ghaNA samaya sudhI huM temane maLI zakyuM nahotuM. evA saMjogomAM pariprekSA" mATe, upaghAta lakhI ApavA huM temane anurodha karuM chuM.. eTaluM ja nahi, temanI saMmati vinA "pariprekSA'nA saMpUrNa chapAI gayelA pharamAe temane mekalI ApuM chuM. paNa tyAre temanI zArIrika sthiti kevI hatI ? temanA ja zabdomAM joIe ? - sAMtAkrujha, tA. 28-11-73, rAte priya bhAIzrI hasamukhabhAI, patra-pustaka te mAM, vAcana paNa sAruM karyuM. hamaNAM sAhityapravRtti rudhiranyUnatAne lIdhe 99 TakA baMdha che-traNa varSathI, je kaMI zeThuM karavuM paDe te bahu dhIme karI zakuM chuM.. "pariprekSA vAMcuM chuM. (je mATe mane bapore be kalAka maLe che-ane satata eka kalAka ja vAMcI zakuM chuM)-paNu gaye ravivAre traNa varSa pahelAM paDyo hato tema pharI unconscious thaIne mAtra daza miniTa paDI gayuM hata-saddabhAgye pAchaLa rahelI ArAmakhurazImAM paDyo nahi te mAthuM phUTata. eTale vilaMba thatAM tame cotama adhIrA thaze e bhaye Aje A lakhuM chuM. tamAre rAha te jovI ja paDaze, hajI thoDA divasa. e na bane tema hoya - presa tAkIda kare te mArA Flap. paranA TUMkA lakhANanI rAha jovA raheze nahi - huM ja. sAmethI sUcavuM chuM. kSamA karaze rAmabhAI bakSInA namaste temanI tabiyata kharekhara bahu kharAba hatI meM temane turata lakhyuM ke "tabiyata nAjuka hoya to tamane devA mAgatA ' nathI. tamArA bhAge mAre svAtha sAdhate nathI.' paNa mArA Azcarya vacce theDA ja divasa pachI mane pariprekSA mATe temaNe lakhelI vistRta "praracanA" maLI gaI. AvI tabiyata vacce je jhINavaTathI temaNe mArA pustaka vize je kaMi lakhyuM hatuM tethI mAruM hRdaya bharAI AvyuM. teo sva. sureza jozIne ghaNe Adara ApatA hatA. kemake teo bane zuddha kalAnI upAsanAmAM mAnanArA hatA. ema chatAM je rIte temaNe A praracanAmAM mArI pITha thAbaDI hatI tethI huM khUba prabhAvita thaye. je duniyAmAM mArA jevA mATe phakta aMdhakAra hatA tyAM temaNe mane tejasvI dIpamALAnuM darzana karAvyuM hatuM. khUba ja AbhAra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tA. 16-4-9 - prathala chavana ka | lakSaNa sAmAnya manuSyamAM ke sAhityakAromAM paNa bahu ochuM hoya che. rAmabhAimAM e guNa jANe ke ravAbhAvika ne sahaja sAya hate. 'pariprekSA'nI praracanAmAM paheluM ja vAkaya teo lakhe che: rAdhe rAdhe nAthate tarava: ane e vAkyanuM teo utsAha bhera samarthana paNa kare che. paNa pitAnA dIrghakAlIna sAhityajIvanamAM temaNe bhAgye ja samakAlIna ke anugAmI vidvAno sAthe vAdavivAda karyo haze. temanI prakRti eTalI saumya hatI ane eTalI to zAnta hatI ke temanA vyaktitva sAthe e baMdhabese tema nahotuM. ane chatAM vAdavivAdathI para rahIne temaNe aneka matanuM, aneka vAdanuM ane aneka sAhityika vibhAvanAonI prasaMge pAta mImAMsA karI hatI. e sAthe arvAcIna yuganI aneka sAhityakRtionI saundaryasabhara . chatAM nirbhika, guNadazI* chatAM taTastha ane dhIraga bhIra chatAM rasika AlocanA karI hatI. keTalAMya pustakonI temaNe lakhelI bhUmikAe temanI AvI pratibhAnuM mArmika darzana karAve che. che guNakA sAhA : sAhiti mAnate meM temane patra lakhyo. tene javAba paNa turata maLyA: sAMtAku, 16-12-73, ravivAra rahI bhAIzrI hasamukhabhAI, tamAre 13/1rane patra maLyo. AbhAra mAnavA jevuM kaMI nathI. meM eka beThake eTalI utAvaLathI prAcanA lakhI ke kevuM lakhAyuM haze enI vimAsaNa thatI hatI. paNa mitrone sneha addabhuta che. -snehabhAva badhI bIjI bAbatonI upara tarI AvIne jhaLake, te A. a munazI vize tame lakhyuM te jANyuM. vAta kharI che sadabhAgye prarecana lakhyA pachI eka divasa ArAma laI zakyo. pachI te eka bapore ra kalAka brokara ane bIje divase mANeka tipitAnA pariSada mATe lakhelAM bhASaNe vAMcIne saMbhaLAvI gayA. AvI che mitronI vAta. Love is stranger than hate e kathana DikansanuM yathArtha che. huM dhIme dhIme pUrNa ravAthyane AvavAne ane pachI risAIne na javAne phelAvI rahyo chuM. I am Coaxing health back- ane e paNa mitronA AzIrvAdathI. : --rAmabhAI bakSI - pariprekSA" temanI "praracanA' sAthe chapAIne bahAra paDayuM. mArA dhAryA karatAM tene vadhu saphaLatA vecANanI draSTie paNa maLI. mane lAge che ke sva. rAmabhAinI praracanAne temAM ghaNe phaLe hate. rAmabhAine praracanA lakhavAmAM kaI vimAsaNa thaI nahi. temane koI saMbaMdha naDayA nahi.. kemake temane sthApita hita jevuM kaMI hatuM ja nahi. AvI nirbhikatA, ane eya mArA jevA lekhaka mATe darzAvAtI nirbhikatA, mane te lAge che ke kevaLa rAmabhAI bakSImAM ja e samaye hatI. ane eTale ja temanA saMbaMdhamAM mane hejhalITanA zabdo yAda Ave che hejhalITa je zabda pitAne mATe kahe che e zabdo rAmabhAI paNa kahI zakayA hataH I would rather by a man of disinterested taste and liberal feeling to see and acknowledge to truth and beauty whereever I found it... evA e rAmabhAI gayA. paNa parama sateSa e che ke teo eka amUlya dIrghajIvana jIvI gayA: jIvI gayA eTaluM ja nahi jaTila dIdhajIvanane jItI paNa gayA. saMghane hIraka mahotsava tathA sneha milana mArA eka anumAna pramANe AjanA keTalAka vidvAne. ema mAne che ke rAmabhAIe sAhityavivecananA kSetre navA siddhAMtanuM pradAna karyuM nathI. vAmI vimaza" jevo temano. ananya sAhityagraMtha jotAM A mAnyatAnI ThIka pratIti thAya che, paNa navA siddhAMtane amatAvavAmAM ane tenuM maryAdA sahita gaurava karavAmAM rAmabhAI hamezAM samayanI sAthe ja rahyA che e paNa eTaluM sAcuM che. "kAvyanuM svarUpa" 'zabda ane atha' kAvyanuM kalAtatva,' 'kAvyanuM prayojana," "bhAvakanI pratibhA', 'pratIka eTale ? zabdArtha carcA', "vArtA ane anya sAhitya svarUpe', 'TUMkI vArtAnuM svarUpa" ItyAdi lekho, A saMdarbhamAM jovA joIe. temanI nirUpaNazailI saghana, svaccha ane pAradazI* che eTale teo kaI paNa viSayane spaSTAthI ne bahu cakakasAIthI nyAya ApI zake che. ane nyAyI banavAnuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane sATha varSa pUrAM thayAM che e nimiro hIraka mahetsavane kAryakrama ravivAra, tA. 23mI eprila, 1989nA roja copATI khAtenA biralA kIDA kendramAM zrI phAdhara vAlesanA pramukhasthAne bejavAmAM Avyo che. A prasaMge zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavALAnA Arthika sahAgathI nehamilana paNa javAmAM AvyuM che. kAryakramanI vigata nIce pramANe che : | [] savAranA 9-30 thI 10-45 sudhI zrImatI sumati bahena thANAvAlAnuM bhakita saMgIta [] savAranA 11-00 thI 12-00 sudhI zrI phAdhara vAlesanuM -sATha varSa : saMsthAmAM, samAjamAM jIvanamAM e viSaya paranuM vyAkhyAna. - savigata kAryakramanI jANa sabhyone nimaMtraNa kArDa dvAra karavAmAM Avaze. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha saMyojaka nirubahena esa. zAha maMtrIe , , : Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prabuddha jIvana - tA. 16-489 - AryonuM vivAhasvarUpa - t = , ka tanasukha bhaTTa * Aryo bhAratamAM pAMceka hajAra varSo pUrve AvelA ema tene brAhmavivAha kahe che. vara ane kanyA ane sAthe ja manAya che. yuropIya vidvAne A Agamanane ATaluM badhu matroccAra kare ane badhI laganavidhimAM geranI jema varte jUnuM mAnatA nathI. teo I. sa. pUrve doDha be hajAra tene prAjApatya vivAha kahe che. vara pAsethI eka joDI gAyanI varasathI saMtuSTa che yuropIya vidvAnanI eka bhrAmaka laine kanyAnuM lagna thAya tene A vivAha kahe che, mAnyatA evI che ke temanA itihAsa ke saMskRtithI maMtroccAra karI purohitakama karanArane ja kanyA mAnavajAtinAM itihAsa saMskRti prAcInatara na hoI zake, paraNAvAya tene vivAha kahevAya che. kanyA chAe amArA karatAM vadhAre sudharelI bIjI prajA ke deza kema (lagna pUve ekAMtamAM) pitAne deva premIne samape te gAMdharva hoI ja zake? A temanI mAnyatA che. grIka nATakamAM vivAha kahevAya che. puSkaLa dhana laIne varane kanyAdAna karAya sthaLa, kALa ane kAryanI akhaMDatA ke ekatA hatI. Ane tene AsuravivAha kahe che. kanyAnuM apaharaNa karIne uThAvI. teo Unity of the Time, Unity of the Place, janAra vivAhane rAkSasavivAha kahe che tathA nidrAvaza athavA ane Unity of the Action kahe che. sthaLa, kALa ke kArya te mAdaka padArthonA nazAmAM bebhAna kanyAne uThAvI javAmAM na badalAya tethI temanAM nATaka ekAMkI banatAM ane pANI Ave tene paizAcavivAha kahe che. kalAkamAM pUrAM thatAM. pachI IgleMDanA zeksapiyare A ekatA teDI ane vividha kALa, vividha sthaLe eka ja nATakamAM ANI A ATha prakAramAM pahelA cAra prakAre bApadAdAnA naTakane ekAMkInA kedakhAnAmAMthI choDAvyuM. paraMtu jayAre prAcInakALathI pravarte che. tethI te lagnaprakAromAM je pitAnI agrejoe saMskRta nATakaeN vAMcyAM tyAre teo DaghAI ja gayA, saMmata hoya te te cAre prakAre kAyadesaranA gaNAya che. je akhaMDatAne niyama zekasapiyare seLamI sadImAM teDela bAkInA cAramAM ja mAtA tathA pitA baMnenI saMmati hoya te niyama bhAsakAlidAse i. sa.nA AraMbhamAM ke te pUrve te ja te kAyadesaranA vivAha gaNAya che. AnuM kAraNa e teDelo tyAre A grejone thayeluM ke zekasapiyaranI karatAM bhAsa che ke mAtA tathA pitA baMne kanyAnuM mUlya dhanarUpe grahaNa kare che. kAlidAsa vadhAre DAhyA kema hoi ja zake? astu paraMtu je mAtApitAmAMthI ekanuM maraNa thayu hoya te te dapatImAMthI eka je jIvita rahyuM hoya te kanyAdhana le che. - jarA viSayAMtara thayuM kharuM paraMtu viSayAMtaramAM eka lAbha vaLI je mAtA ane pitA baMnenuM maraNa thayuM hoya te e che ke prastuta viSaya sivAyanA anya mukhya ke gauNa viya. pachI paraNanAra kanyA ja , varanuM Apelu dhana, svIkAre che. viSe paNa jJAna maLe che-joke Ane mATe viSayanI ekatAne saMkSepamAM, lagnanA ATha prakAromAMthI game te eka prakAre lagna tAMtaNe avazya tAvo paDe che. tarkazAstranI aucityanI maryAdA thayuM hoya, paraMtu jo temAM lAgatAvaLatA pakSe eTale ke oLaMgavI paDe che ane nibaMdhakArane badale jJAnakozakAra banavuM mAtA, pitA tathA kanyA) rAjI heya te te lagna mAnya - paDe che. viSayathI dura javuM paDe che. paNa vAMsaDAvA Ama ke gaNAya che, hiMdImAM paNa AvI ja kahevata che: 'miyAM bIbI oma' hAlavAmAM ApaNe koino bApa te mAratA nathI ne? rAjI te kayA karegA kAjI?" . ATaluM anAvazyaka abhibhASaNa karyA pachI mULa viSaya ' pahelA cAra prakAre sabhya , tathA saMskArI prajAnA che. upara AvuM chuM. AryonA Agamana kALe je lagnavidhi hatI. pAMcame gAMdharva lagnane prakAra paNa zaku tala nATakanI vArtA te ja lagnavidhi Aje paNa jaLavAI rahI che tema yupIya jeTale jUno che. A ja prathAne eka saMskRta zlekamAM vivecake mAne che. paraMtu AryonAM vivAha svarUpe viSe Ama vaNavI che; tha: jamAdaH sa hi thaH (jeNe mArA sAmAnya prajAne Aje koI ka5tA nathI rahI. pahelo lagna kaumAyanuM haraNa karyuM te ja mAre vara banyuM che. bAkInA traNa prathAnA rivAjavA bheda e che ke AryomAM pusma kadI kanyAnAM prakAre te tenA nAma uparathI ja asabhya, asaMrakArI, mAbApa pAse dhana mAgatA na hatA. Aje AvuM dhana magAya anAtha dekhAI Ave che. samarpaNathI mAMDIne te apaharaNa che. tene kAThiyAvADamAM kariyAvara, surata jillAmAM vAMkaDA, kheDA sudhInI badhI daivI AsurI vRttio A ATha lagnaprakAramAM jillAmAM paraThaNa (paiThaNa, mahArASTramAM hukA ane hiMdImAM abhivyakata thAya che. kAlidAsa kahe che ke maryo kathA vavadIya daheja kahe che bIjo bheda e che ke Aje saptapadInAM sAta iva (kanyA te pArakI thApaNu ApaNA gharamAM paDI che) bIjI bAju pagalAM ke maMgaLapherA karyA vagara ane sarakArI paDAmAM eka hAsyajanaka Tucake (Tucake ja haze, satya nahi hoya) sAMbhaLe noMdha vavAthI te kAyadesara gaNAya che. trIjo bheda e che ke che. carotaramAM eka abhaNa sAsue jamAinuM nAka pakaDyuM. have kSatrimAM svayaMvaro thatA nathI. teNe nakheda ja sarajeluM. jamAI vakIla, DekaTara, Ijanera ke berisTara haze. teNe sAsuAryomAM vivAhanAM ATha svarUpa che. brAhma, prAjApatya, ane se -pacAsa mANase vacce lagatama Da5mAM . tamAro mAryo. ASa, deva, gAMdharva, Asura, rAkSasa ane paizAca. kanyAne lagnamAM phaTANAM paNa gavAya che ane rAmasItAnA maMgaLanA dhoLa vastrAbhUSaNathI zaNugArIne, dravyagrahaNa vinA ja kanyAdAna thAya paNa gavAya che, jemake sItAne teraNa rAma padhAryA..." 0 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-89 : * :: dADa, .ka' vi rAma - +, - 2sako rasakhAna . . . : : pravINacaka che2 : . . : : : * * *. vrajIbhASAnA ananya bhakata-kavi rasakhAna'nI kavitA rAcatI. A kavinI janmajanmAMtaranI Arata te juo. eTale kharekhara rasanI khANa ja che. kRSNabhakitamAM AkaMTha mAnuSa hoM te vahI rasakhAni DUbelA, premAnubhUtinA A masta kavi, dilhInA bAdazAha ... 'base saMga gokubha gAMva ke gavArana; -vaMzanA paThANa hatA. saMvata 1615 mAM janmelA A je pasu ho te kahA basu ne? . : : kavinuM mULa nAma saiyada ibrAhima hatuM, ema manAya che. caro nita naMda kI dhenu majhArana! A addabhuta kRSNAnurAgInI bhakitanI utkaTatA pichANI, - pAlana hoM te vahI girika zrI vallabhAcAryajIe emane dIkSA daI vaiSNava saMpradAyanA - je dharyo kare chatra puraMdara dhAra; 2para vaiSNamAM sthAna ApI emane Adara karyo hate. je khaga ho te baserA karaoN - eka musalamAna, kRSNabhakitamAM prANapaNe otapreta thAya, _ti kAlindI kula kambakI DAhana vaiSNava saMpradAyamAM dIkSita thAya enuM ghaNune Aje Azcarya he prabhu, AvatA janmamAM mANasa banuM te gokuLanA. cAya paraMtu hakIkatamAM rasakhAnane AvirbhAva ja evA samayamAM gevALiyAo vacce ja rahuM; pazu tarIke janme te naMdanI thayuM hatuM, jyAre koIne AnuM Atha" thAya evuM na hatuM. gA vacce ja pharuM; payara thaine janme te bhagavAna kRSNa mugala samrATa akabaranA suvyavasthita rAsatakALamAM sukha- UMcakelA govardhana pahADa para ja mAruM sthAna hoya ne pakSInuM cenathI rahetI janatA tyAre sarva prakAre nizcita hatI ane kahnA- jIvana maLe te kAliMdInA kinAre kadambA para ja mAre sAhitya pratye vadhune vadhu abhimukha thatI jatI hatI. dharmakSetre vAsa che ! akabaranI vizALa daSTi ne udAra vRttine laine tatkAlIna haiyAnA UMDANamAMthI avataratI emanI A layabaddha -bhaktimArgane pravAha evA prabaLa vege vahe che ke hiMdu bhAvanAo kevI AkarSaka che ! musalamAna baMnee emAM samAnarUpe avagAhana karyuM. kRSNanA alaukika sauMdaryAsAgaramAM DUbelI gepInI hAlata kRSNabhakitanI saudaryopAsanA ne madhurimA, sUphI premamAgI joI che? musalamAna sahRdaya mATe Ameya anukULa hatI ja ! AvI paristhitimAM jAyasI, rahIma ane rasakhAna jevA aneka rasakhAni bilakata baurI bhAI muslima kavioe emanI racanAo dvArA vaiSNava bhAvanAonuM duga maMdi ke jhAli pukArI haMsI he" gaurava karyuM enuM tyAranI paristhitimAM khAsa Azcarya nahotuM. kRSNAnA darzanathI bAvarI banelI gopI, AMkha mIMcI, e zebhAgarane marI rahI che, tyAre enI sakhI hasIne A musalamAna kavionI AvI raca e evI utkRSTa kahe che ane te khela!' paNa pelI kaMi AMkha khele?! . kakSA AMbI gai ke hindI navayuganA vaitAlika bAbu harizcaMdra e te kahe che 'A AMkhamAM te e mehinI mUrate beThI che. -lakhavuM paDyuM ke AMkha kholuM te cAlI ja jAya ne! nahIM kheluM ? ina musalamAna harijanana pi khela ri nenani ! loM kahA, keTina hindu na vArie !", vaha mUrati nainana mAMjha basI he !" paNa kahevuM joIe ke A kaviemAM ye rasakhAnanuM sthAna kRSNane pAmavA-enI joDe ekarUpa thavAnI gepInI aneruM che ! utkaTa abhilASA paNa kevI chekRSNa mATenA emanA AvA utkRTa prema mATe aneka janazrutie beMdhAI che. eka atyaMta mAnunI suMdarI pratyenA - mera pakhA sira upara rAkhi hoM gu ja kI mAla gare pahiroMgI; emanA prabaLa premanI upekSAe emanA dhasamasatA premapravAhane eDhi pItAMbara, hai lakuTi. bana kRSNa pratye vALyuM ne emanA jIvananI dizA ja badalAI gaI evuM kahevAyuM che. gedhana vArani saMga phiroMgI bhAva te ve hi mere rasakhAni'! vaLI ema paNa kahevAyuM che ke zrImad bhAgavatane phArasI se tere kahe saba svAMga karaugI; -anuvAda vAMcIne, phArasInA A vidvAna evA bhAvavihAra thai vA muralI muralIdharakI gayA hatA ke kRSNa-darzananI tAlAvelI emane cheka gekuLa adharAne dharI adharA na dharoMgI. sudhI kheMcI gaI ne aMte e dIkSita vaiSNava banyA. kanaiyA, tArI jema ja mAthe merapiccha ne gaLe caDInI vrajabhA che tyAre utkarSanI UMcAI e pahoMcI cUkI mALA dhAraNa karIza ne pItAMbara paherI, lAkaDI lai, ja hatI, paraMtu A saudaryopAsaka rasika jIvanI racanA- gavALA joDe tArI jema gAya carAvavA paNa jaIza. badhuM emAMnI tanmayatA, sa-rasatA, madhura prAsAdikatA ne zRMgAranI tArI jema ja karIza-tuM kahIza tevA veza dhAraNa karIza ! paNa pravAhitAmAM e aura khIlI uThI. vrajabhASAnuM samasta mAdhurya kanaiyA, eka vAta nahIM bane! kaI vAta? emanI racanAomAM satata nItaratuM rahyuM. muralIdhare haTha para mukelI-cUmelI vAMsaLI huM mArA hoTha 'ka mATenA emanA pragADha prema pAse japa, tapa, vrata, para nahIM mUkuM ! zA mATe ? kRSNanA heThane spazI', e te Adi mATe koI sthAna ja na hatuM. sarvAgI samarpaNamAM ja ' mArI zeka ja hoya ne! ene te vaLI huM mArA heThane Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 aDakADuM ? kadI nahIM - vA muralI muralIdharakI adhAna dharI, adharA na dharogI abhivyakitanuM emanuM AvuM ane khApaNuM ja emanI racanAonA AkaSa NunuM kendra che. kRSNanI bALalIlAnA dazyAmAM paNa emane bhaktibhAva kavA chalakAya che ! nAnakaDuM pItAMbara ne page jhAMjhara paherI kRSNa hAthamAM khAvAnuM laI, AMgaNAmAM ramatAM ramatAM khAya che ne phare che; tyAM tA kAgaDA AvIne emanA hAthamAMthI mAkhaNurITI khUMcavI gayA - rasakhAnanI daSTi te juo! e kahe che... kAga 3 bhAga ae sarjanI hira hAtha sau le gaye mAkhanareTI prathama jIvana * kAgaDA ye nasIbadAra ne! khurda bhagavAnanA hAthamAMthI ene khAvAnuM maLyuM, e enu kevuM sadbhAgya che ! premalakSaNAbhakitanA A kavine mana prema ja sarvopari che. prema te bhagavAnane paNa kevA nacAvI zake che, juo anAdi anaMta evA je bhagavAnanI khuda gaNeza, maheza, dineza (sUrya'), indra zeSanAga vagere devatAo paNa stuti karatA hAya che sesa ganesa, mahesa, nesa suresa hu jAhi . niraMtara gAvaiM - evA kRSNane-kanaiyAne gopIe--ahirakI cheAriyAM'' kuvA nAca nacAve che- : tAhe ahIrakI haihariyA chiyA bharI chacha OM nAca nacAve ! : chAza vaMlAvatI gepIe pAse jai kanaiyA chaMzu mAge che; tyAre gepIo kahe che-'tu nAce teA vATakI chAza maLe !' ne kRSNe emanI pAse nAce ya kharAM ! / AvA aneAkhA, ma`spazI' ne bhAvasabhara zabdacitrA AMkavAmAM rasakhAna niSNAta che. rasakhAnanA AvA savaiyA' eTalA lokapriya thai paDayA hatA ke e jamAnAmAM leAkA e 'saMvaiyA'te ja 'sakhAna' kahetA thai gayA hatA. kRSNabhakitamAM ja dUkhelA rasakhAna bhagavatI bhAgIrathI mATe paNa bhakitabhAva dharAve che. gaMgAmaiyAnu gaurava gAtI emanI patinA viziSTa abhigama te jue- e rI sudhAmayI bhAgIrathI sakha pathya apathya bane ... tudghi pAse Aka dhatUrA cakhAta kira viSa khAta ki ziva tere bharese ! he amRta jevu jaLa dharAvatI bhAgIrathI ! tane prasanna karanAra mATe parejI rAkhavA jevu kaMi rahetu na nathI-kha pathya banI jAya che, bhagavAna zaMkara paNa AkaDA ne dhaturo ya nirbhayapaNe cAvI jAya che te tAre bhAsete ! AvI lalita-madhura padAvalinA racayitA bhakatakavi rasika premI rasakhAne savata 1685mAM huMmezane mATe vidAya lIdhI. 'paNa rasacheALA uDADatI emanI premamarata racanAonI mahA mUlI mUDI haMmezane mATe ApaNane soMpatA gayA che. * tA. 14 zrI sanata mahetAnuM vyAkhyAna "saMdhanA upakrame nIce pramANe vyAkhyAna yojavAmAM AvyuM che. zrI sanata mahetA vyAkhyAtA viSaya divasa samaya sthaLa 4 ceramena, saradAra sarovara narma'dA nigama li. : Gujarat its Oil Fields and the Centre. gujarAtanA telabha DArA ane madhyastha sarakAra: maMgaLavAra, tA. 25mI eprila, 1989 : sAMjanA 6-15 vAge : vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRha, inDiyana maracanTasa cembara, ca`geTa, muMbaI-4000, 020. A kAryakramanuM pramukhasthAna zrI amara jarIvAlA leze. 'saveta upasthita rahevA hArdika nimaMtraNa' ''-ma`trIe sAbhAra svIkAra 2 * mahuttarA zrI mRgAvatIzrIjI. sapAdaka De ramaNalAla cI, zAha, sahasa'pA. zaileza eca. kAThArI tathA gulAba rRDhiyA.. pAkuM pUruM * pR-17 *mUlya rUA. pa0 prakAzaka: zrI vallabhasUri smAraka nidhi-muMbai, * * pRSTha-4v2 * * vallabha pravacana bhAga-khIjo (hindImAM). sapAdaka: muni nemacaMdrajI, DemI sAIjha prakA zrI AtmAnaMda jaina mahAsabhA-uttara bhArata, ludhiyAnA (paMjAt) * UtarI sAgara pAra (hindI sapA . munizrI dhama ra dharavijyajI * krAuna seALape" * pRSTha-120 * mUlya rU. 11, prakA--zrI AtmAnaMda jaina sabhA, 39-41, dhanajI sTrITa, muMbaIH 3 phUla bane mahukAe agIA sapAdaka, prakAzaka ane ltha upara mujaba gautama rAsa piilana (hindI) le. mahApAdhyAya vinayasAgara krAuna seALapena * pRSTha - 134 mUlya rU. 15- prakA. prAkRta bhAratI akAdama 3826, yati zyAmalAlanA upAzraya, motisiMha bhAmiyAkA rAstA, jayapura - 302003 * navapada sAdhanA aura siddhi (hindI) le. A. zrI vallabhasUrijI ma. pRSTha 444 na mUlya rUA 5" prakA. zrI mahAsabhA uttara bhArata - ludhiyAnA (paMjA) dharmAM me mukita vicAra (hindI) le. yuvAcAyaDA zivamuni DenI sAijha, pRSTha-212 mUlya rUA. 80/ prakA zrI. akhila bhAratIya jaina vidyuta pariSada sI 235, 2 e dhyAnaMda mA. tilakanagara jayapura-302004. * DemI sAijha mAnada jaina bhAratIya * * hema svAdhyAya pAthI - sapA 5. zIlaca dravijayajI gaNi DemI sAIjha mUlya za. 40 prakA. zrI hemacadrAcAya navama janmazatAbdI smRti sa MskAra zikSaNanidhizrI vijayanemisUri jJAnazALA, pAjarApeALa, amadAvAda 380006 * purgama sAr* saMpA. dinezabhAi meTTI * DemI sAIjha jha pRSTha-164, mUlya rU. 20/- prakA zrImatI sarasvatI oravaramala-medI memeriyala TrasTa, 964, sTApha ekSescenja TAvara, dalAla sTrITa, pheTa, muMbaI-400235 mUkasevaka ane khelatA huM yAM (kIkubhAi nAyaka abhina Mdana graMtha). saMpA. abbAsaalI tAI, bhImajIbhAA nAyaka, maganalAla nAyaka:* DemI sAijha * pRSTha-47 mUlya rUA. 30 prakA. zrI kIkubhAi gulAbabhAI nAyaka : amRta mahAtsava samiti. tA. gaNadevI ji. valasADa mu. po. kacheAlI pIna. 396390, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-89 pravana zrI muMbaI jana yuvaka saMghanI vasaMta vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha Ayojita zrI cImanalAla " " begeriyA tathA spenamAM pagapesAro karyo hato. cakubhAI zAha mAraka vasaMta vyAkhyAnamALA tA. 3-4-1989thI prathama vizvayuddha pachI maryapUrvamAM je re - briTana, tA. 5-4-1989 sudhI ema traNa divasa mATe carcageTa krAMsa vagerenI sattA ane vadhu hoLe hatAM e badhAmAM khAtenA inDiyana maracanTasa cembaranA sabhAgRhamAM javAmAM svataMtra thavA mATenI havAe jora pakaDayuM tyAre raziyA ane - AvI hatI. viSayo hatA - Towards. the.... New. amerikA jevI mahAsattAoe tyAM varcasva jamAvavAno prAraMbha world - navI duni tarapha gati -. cIna ane raziyAmAM karyo ane bIjA vizvayuddha bAda A paristhitie gaMbhIra svarUpa parivartana, maya pUrvamAM pheraphAra ane pAkistAnamAM parivartana. pakaDayuM. pariNAme irAne ane irAka vacce gaMbhIra yuddha khelAtAM vyAkhyAtA hatA kendra sarakAranA bhUtapUrva videza saciva zrI yuddhamAM dasa lAkha mAnavIo mAryA gayA ane bhAre khuvArI thaI epI., veMkaTezvaranuM aligandra. murilama, yunivarsiTInA * zrI ema. je. akabare * 'pAMkitAnamAM parivartana" e viSaya cAnselara De. raphika jhakariyA ane kalakattAnA khyAtanAma para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM haMtu ke briTizarone bhArata dainika "dha TeligrApha'nA taMtrI zrI ema. je. akara. A paraMnuM zAsana choDavuM paDe te ' sthatI vAta na hatI. tethI vyAkhyAnamALAne sakSipta ahevAla nIce pramANe cheH ... 5 jyAre temane deza cho paDe che tyAre bhAratane : zrI e. pI. beMkaTezvarane cIna ane raziyAmAM parivartana asaMkhyuM ' bhAgamAM vaheMcI nAkhavAnI yojanA ghaDI hatI: e viSaya para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke cIna deza pAkistAnanI sthApanAne mULa khyAla jhINAne nahi paNa bhAre pragati sAdhI zakaye kAraNa ke tyAM navI peDhInA hAthamAM bihAranA keTalAka muslima jamInadArone hate. bhUtakALanA netAgIrI AvI paDI ane A navI netAgIrIne bhUtakALathI musilama zAsakenA A vaMzajone megala sAmrAjya gumAvyAne satiSa na hatA. jUnI peDhIe je lakSyAMke nakakI vasavaso hate. Ane lAbha briTiza zAsake taraphathI karyA hatA te najIkanA bhaviSyamAM siddha thavAnI bhAratamAM ladhumatI tarIke rahela muslimomAM ''hinda koI zakayatAo na hatI. cIne cAra siddhAMta apanAvyA che bahumatIne bhaya Ube karavAmAM aAvyuM hatuM. ane emAMthI ane te e che ke vAstavikatA jevI che tevI rIte tene saMrakSaNanA nAme pAkistAnanI sthApanA ja eka IlAja che. sAmane kare, pharaja paDe te agAu : parivartana apanAvavuM, ema ThasAvavAmAM AvyuM hatuM. ane briTiza sarakAre jANI jyAM tulanA na thAya tyAM tulanA karavA besI na javuM ane joine pAkistAnanI sthApanAne samarthana ane vega ApIne tamArA bhAvi para bIjA keI kAbU rAkhe te agAu tame ja pitAnI melI murAda saphaLa banAvI hatI. " kAbU rAkhe. . ' pAkistAnanI sathApanA pAchaLa koI, buddhigamya kAraNu nuM - cInane moTo lAbha e che ke cInamAM aMTTANu TakA hovAthI pAkistAnanI sthApanA thayA bAda paNa enI pAse cInAo eka ja jAtinA-isanA che. emanI bhASA paNa ke cokakasa siddhAMta ke Adarzo hatA nahIM pariNAme pAkieka ja che. paNa cInanI prajAne svadezaprema noMdhapAtra che. stAnanI sthApanA mATe bhAre jhuMbeza upaDanAra muslima lIga cInamAM paNa sAmyavAdI pakSamAM bhAgalA che ja. cInane mahAna pAkistAnanA itihAsamAM kayAreya zAsaka pakSa tarIke vijaya kudakomAM niSphaLatA maLI chatAM traNa peDhIo daramiyAna jeTalA pAmI zakayo nahi. pAkistAnanI prajA pAse paNa kaI sudhArA na thaI zake eTalA sudhArA cInamAM eka ja peDhIe cekakasa kAryakrama na hovAthI tyAM eka pachI eka karI batAvyA che ane zANapaNa vAparI cIne amerikA sAthenA saramukhatyArenA hAthamAM sattA kendrita thaI. have dhIme saMbaMdhe sudhAryA che. dhIme pAkistAnanI prajAne paNa khAtarI thaI gaI che raziyAmAM geeve samAjane mukta karavA traNa siddhAMta. ke dezanI ekatA dhama mAraphata nahi paNa lokazAhI mAraphata ja ApyA. perAraTroIkA dvArA samAjanuM punargaThana karavAnI, sthApI zakAya tathA jALavI zakAya AthI pAkistAnamAM sAmughayika nirNayo levAnI tathA nUtana vicAranI chUTachATa prajAkIya avAjano vijaya thatAM pAkistAna pIpala pATInA emaNe apanAvI je tAjetaranI meranI cUMTaNImAM hAthamAM sattA AvI che. benajhIra bhuTTo vajhIre Ajhama banI joI zakAya che. paNa eka tarapha pakSanuM sAmudAyika zakayAM che. emane vijaya darzAve che ke e majhahabI kherakhAM. baLa tathA bIjI bAju vyakitagata vicAro vacce ene prajA sAcA ravarUpamAM samajI gaI che. . . . gebave kAma karavAnuM che, te ApaNe bhUlavuM na joIe. vyAkhyAnamALAno prAraMbha zrImatI. kekilAbahena vakANunI che. raphika jhakariyAe madhya-pUrvamAM pheraphAra' e viSaya maMgala prArthanAthI thaye hato. pramukhasthAne zrI amara - para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke marthapUrvanA vistAranI jarIvAlA hatA temaNe traNe vyAkhyAtAne paricaya " AjanI samasyAone barAbara samajavI hoya tathA A. ApyuM hatuM. saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhe samasyAonuM yogya nirAkaraNa karavuM hoya te maya pUvane sainuM svAgata karyuM hatuM. maMtrI zrI nirubahena esa zAhe itihAsa ApaNe pAzcAtya dezanA ItihAsakAronI najare vyAkhyAtAonuM puSpagucchathI abhivAdana karyuM hatuM. traNe. nahIM paNa vataMtra ane taTastha daSTie tapAsa paDaze. divasanA vyAkhyAnanA aMte anukrame che. kAlindI rAMderIe : madhya-pUrvamAM sahuthI moTAmAM meTA tathA vyApta saMdharSaNe zrI praviNacaMdra ke. zAha ane zrI ema. vI. kAmathe AbhAramuslima ane khristIo sAthe kajheDanA samyathI thayAM che. e vidhi karI hatI. !! . vakhate eTomana sAmrAjya tarIke muslimee haMgerI, " - : saMkalana : cImanalAla lAdhara Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - gamana sAganuM dhAmAMthI tAraka baddha jIvana dAna-tyAgavairAgya . ( 3 paMDita zrI panAlAla jagajIvana gAMdhI.. . . . . . . : bhagavAnanI mUrtimAM cetanAne aMza ke AtmAne koI A pApabaMdhane aTakAvavA mATe dAna, zIla, tapa ane guNa rahela nathI ane chatAMya temAM paramAtmatatvanI sthApanA, bhAva e cAra tyAgadhama ApaNAmAM batAvyAM che. dAnaH dAna --prANa pratiSThA-aMjanazalAkA vidhithI karI bhagavAnane-para- eTale parigraha arthAt dhana-tyAganuM paNa levuM nahi. tyAgabhAve mAtmAne pratimAmAM AveSa karIne paramAtmA tu mAnIe chIe ane tyAga kiyAe jaDa padArthonI mAlikImAMthI chUTavAnuM che. ane jina paDimA, jina sArIkhI lekhIe chIe to pachI . puNyanA phaLasvarUpe vizeSa parigraha maLe ane bhegavIe te naraka ravayaM sAvaraNa sAMsArika jemAM avarAyela paramAtmatatva- ane tiryaMcagati maLe che. kevaLajJAna-siddhatvane joine paramAtmatulya sevA kema nahIM karavI? zIyaLa : zarIramAMthI pApAraMbhano tyAga, sadvartana sad te kayAre bane ? jyAre manuSyane lAtha dAna eTale ke vyavahAra sadAcAra e zIyaLa che. tapa : pAMca jJAnendriyanA ApavuM" e banI jAya ane tyAre samajAya che ke puNyanA viSayabhegane tyAga saha indriyadamana-dehadamana tenuM nAma tapa. udayathI maLelane paNa levAya nahi, paraMtu tene sadupayoga ja bhAva : mananAM ane buddhinAM ahamane tyAga. mana, zarIra, thAya. A sadupayoga kavanamAM eTale sudhI chaddhi ane parigraha Adi sava' vaLagADa che, AvaraNa che.' utAravAne che ke bIjAone vaheMcatA javuM arthAta tyAga dabANa che. A sarvagrahaNathI ahaNa thavA mATe jJAnI bhagave te kare, parigraha eka karo. mUccha utAravI ane dhIme dhIme dAna, zIla, tapa, bhAvarUpa e cAra prakArane dhama prarUpela che. dAnanA jaya arthe pitAnI jarUriyAta ochI karatA javuM tyAga kare ane manuSya tyAganI Teka na choDe te raga ghaTI - AnuM bIjuM nAma tyAga che. jaze ane maTI jaze. A vyavahArathI nizcayanI prakriyA che. tyAga parakabene karAya. eTale ke tana-mana ane dhana A jyAre rAga ghaTe ane virAga sAro Ave tyAre e nizcayathI traNe mArA nathI mATe mAre na joie e vRttipUrvakane tyAga vyavahAranI prakriyA che. vairAgya A dazya tatva nathI. tyAga A. e. sAce tyAga che sAcuM dAna che, tema karatA karatA para drazya tatva che. vairAgya e draSTi che. viSe jAgRti raheze, jethI para ne rava mAnavAnI bhUla nathI karI jenI pAse che ane cheDI dIdhuM che te prAptane tyAga che. besatAM, hakIkatamAM je paramAM tyAga-virAgabhAve jAgRta rahI e dAna che. jenI pAse che, nahi ane kAMI joItuM zake che te ja svamAM lIna thaI svamAM pariNamI zake che. nathI te ahaNane, tyAga che e vairAgya che. ane te - ApaNuM e ja kahevAya je ApaNAthI chUTa nahi ane , aprAptano tyAga che. arthAt icchAne tyAga che sahana bahArathI AvIne ceTa nahi. je vastu ApaNI potAnI karavuM, jatuM karavuM ane karI chUTavuM te vairAgya che. hAtha tenuM grahaNa kevI rIte thAya te tene tyAga ? nahi te dehabhAvo che. zarIrane zarIra mATe sAdhana banAvanAra paNa kevI rIte thAya? AtmAne svabhAva grahaNarUpa nathI, saMsArI che. AtmA mATe zarIrane sAdhana banAvanAra aparigrahIgrahaNa e pudgalane guNa che te parane paradravyanuM ja dAna - tyAgI che. te dAnadhama' vinA zakaya nathI. hoya ane ravane ravaguNa paryAyanA vikAsarUpa dAna heya. pite mana, vacana, kAyA e traNe vega che. manuSya nimAM pitAne vizeSa Atmazuddhi karAvanAre bhAva Apavo joIe. cethe pega dAna che tana, mana, vacanathI karma kare paNa je - vIryanuM dAna ravane ja heya ane vIryanI dhana hovA chatAM dhanathI dhama na kare te tevo karelo dharma zakitane sadupayoga bIjA cha para hoya che. AvI phaLatA nathI. vRtti jyAre keLave tyAre, tevI, vRtti e draSTi kahevAya che. lamInAM mArga traNa che. dAna, bhega ane nAza. je manuSya draSTi e AMtarIka dazA che, kriyA nathI, dAna, tyAga e kriyA lakSmIne dAsa banyAM vinA bhega kare che. tene sAtvikatA Ave che, pravRtti che. jyAre bhAva, vyA, e draSTi che, pravRttinuM tyAre te bhegI maTIne megI bane che. jamIno nAza kAraNa vRtti che. pahelAM bhogavavI sArI ane ethI sAruM ene sadupayoga - dayA-karaNa thAya te hadayanI kamaLatA samajAya, paNa kare, dAna karavuM. jyAre para vastu mATe A bhAva Avaze hadayanI komaLatAnI siddhirUpa kArya je dAnaguNa vartAya te dayA tyAre viSayarahita thavAze. e AcaraNa dharma che ane sajAtiya thai gaNAya. hRdaya dravyuM e nakArAtmaka (Negative) guNa che. jIvo para prema vAtsalya, ahiMsA, sevA, paropakAra dAna ApIe te hakArAtmaka (Positive) guNa che. dravya drave che, Adi rAkhIzuM te kaSAyarahita thaizuM A aucitya vyavahAra dayA Ave che ane dAna ApIe chIe te sAruM che paraMtu dharma che. te dravavAnuM paNa baMdha thavuM joIe. dAna vizeSa ApIne dAna traNa prakAre che. bIjAnAM duHkha dura karavA dhanazakitane sadvyaya karavuM joie. 1) zarIra Azrita dAna, 2) AtmA Azrita dAna ane , zakitane sade paga e guNa ke zakitane duropathaga e deva 3) amadAna. che. jo dAnane paramArtha na samajAya te dAna guNane badale doSa banI bIjAMone dAna devAnAM padArtha eTale annadAna jaze. ane para padAthane durAga thaze arthAta pAkriyA auSadhadAna AcchAdAna (vastra ane AzrayadAna (vasati raheThANa) thaze ane pariNAme pApa baMdha thaze. ApaNI pitAnI bhAvadayA A che dravya dAna - zarIra Azrita dAna. A dAna ApanArane karavA, puNyabaMdha karavA bIjA pratye dravyadayA karavAnI che. dAnezvarI. kahevAya che. pApabhIratA ane bhayabhIrutA e sva pratinI bhAvadayA che. jayAre jIvane enA zuddha svarUpanI samajaNa AraMbha samAraMbha, parigraha ane bhAgamAM pApabadha che. ApI paMcAcAranI pAlanAnI AvazyakatAne AtmiyatA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayuddha thana tA. 16-4-89 khatADI, paMcAcAranA pAlanA kheDavAM e AtmAAzrita dAna che, bhAvadAna che e jJAna 'guru' Ape che. A jJAnathI ApaNe ApaNI jAtane nivikalpaka upayogamAM AtmajJAna, AtmadhyAnamAM lIna rAkhavAnI che eTale ja mahAmahApAdhyAyajIe A aMge pharamAvyu` che ke... nija yA viNa kaheA, para dayA hAi kvaNu prakAre?" dehAvazyaka sAdhana - sAmagrInAM dAna ane jJAnadAna uparAMta eka trIjA prakAranuM Ana che te abhayadAna che ApaNA taraphathI prANImAtra abhayane pAme arthAta bhaya rahita thAya te abhayadAna vate cheDAvavA, tenAM prANa haratA bacAvavA te abhayadAna che ja paraMtu abhayadAna denArI vyakti paramAma svarUpe taiyAra thai hovI joie. sAdhu bhagava tethI kAi duja na jIva paNa Dare nahi, teo paDakAya rakSaka che. te ja sAcA abhayadAnanAM denArA che. ApaNe kaSAyarahita thajIe te jagatanA jIve ApaNAthI bhayarahita thAya. Ama deAzrita dAna eTale dravyadAna gurU dvArA dekhAtu AtmAazrita dAna te jJAnadAna che. ane trIjuM svayaM dvArA sahaja sthitithI anya sahune nirbhayatA bakSanArI AtmAnI prazAMta avasthAthI anyane sahaja ja abhayatAnu dAna che je abhayadAna che. Ama dAnadhama dvArA jaina dhama vastuo ane vyakitae pratyenA vyavahAradhama' batAvI abhyaMtaratAe niSkaSAya, nivi'kArI, nirAvaraNu evAM zuddha banavAnu zIkhave che. Ama svarUpa samajIne svarUpa pAmavA mATe dAna, tyAgavirAgamane keLavavA joIe. dAna eTale phakta 'ApavuM" eTalu ja nahi paraMtu kheDavuM ane chUTavu. AtmA premasvarUpa che. nizrIya svarUpathI sahue AtmA eka svarUpa che, mATe temanI pratyenA premathI prerAYane ApaNI pAse hAya te Apavu" joie te premane vyavahAra che. e premanu vyakata svarUpa che. kriyA ane bhAva che. kriyA, bhAva ane lakSamAM bheda che. tyAgakriyA, tyAgabhAva ane tyAgalakSyae traNenAM bheda samajavA joie. grahaNarUpe dekhI zakAtI para vastunA tyAganI kriyA e tyAgakriyA che. tyAgakriyAnI sAthe a daramAM yAya padA' pratye yaki citapaNuM vairAgya bhAva hAya ane vadhAre sAga karavAnI ruci hoya te tyAgabhAva kahevAya. tyAgabhAva vadhe te tyAgakriyA vadhe. prAptane ke jenA saMyoga thayA che, e grahitanA viyAga thatAM, enA abhAva thatAM, bhAvamAM lezamAtra pharaka na paDe te te tyAgalakSya kahevAya. tyAgAbhAve ane tyAgakriyAe karIne jaDa padArthAnI kriyAthI ane mAlikImAMthI chUTavAnuM che. para evAM pudgala pArthAne kartA-bhokatA bhAvathI, aham mamattva bhAvathI AtmAnI sava zakita vaDe, cemerathI grahaNa karavA tenu` nAma 'paritraha' tene ja cheDavAnAM che. tyAgakriyA daramyAna pratikULa saMjogAmAM paNa cittanI prasannatA jaLavAya rahe te tyAga sAcA thayeA samajavo. jo tyAga lakSya nathI te tenAM abhAve sattA jora karaze. ane pAchA grahaNa karavA tarapha DhaLaze tethI. AhAra ane AhAsattA, maithuna ane maithuna sattA, parigraha ane parigrahasa'nA, bhaya ane bhayasa MjJA, ubhayAnA tyAga karavAnA che jyAre ubhayane tyAga yAya "t 12 tyAre pAramArthi katAe mekSanu lakSya thayu' kahevAya. tyAganuM sAcuM phaLa che parivartana ! tyAganA phaLasvarUpezya ApaNI je prakRti vikRtirUpe pariNamI che tene pAchI prAkRtikaravarUpamAM pheravIe te vAratavika tyAganuM phaLa che. tyAga karavAnA hetu savara ane nijArAnA hoya che. nizcayathI tA je varatu vAstavika mArI hatI ja nahi, para Mtu ajJAnavaza mahAdhIna. ene huM mArI mAnI kheaA hateA tevuM bhAna thatA te paraMtu mamatva - mAha chUTI jAya ane tenA sadupayoga thAya che. vastunA tyAga, vastunAM dAnathI karavAne che paraMtu vastu pratyenA mehAbhAvane tyAga, tyAganAM vismaraNa bhAvathI karavAteche kahyuM che te ke naikI kara aura dariyAme DAla' vastune mArI nahi gaNavI te ja nizcayanayane niparigraha, aparigraha te lAvavA mATe dhamamAM lAbhakaSAya kADhavAna kahyo che tethI ja sava prathama dAnadhama' batAvyA che. lela kADhavAtha krodha paNa ocho thAya che. lAbhanA padArtho che te ja parigraha che. cchA e ja lAbha che ane lAbhanuM sAdhana parigraha che. sUkSmamAM sUkSmarUpe dehabhAva dazamA guNasthAnakamAM che jene sUkSmasaparAya' (sUkSma lAbhakaSAya) kahe che. zamAM guNusthAnaka sUkSma lAbhakaSAya rUpa je kartA-bheAkatA bhAva rahela che te nIkaLI jAya che. paraMtu khAramAM guNasthAnake vItarAgatA pUve'nI aMtIma avasthAmAM je lAbha che te TheTha sudhI nIkaLatA nathI. tene ja pahelAM kADhavAM mATe je dharma kahela che te prAraMbhika-prAthamika dhama te dAna ! AtmAte svarUpathI kaMI ja nathI joituM. paraMtu AtmAne je deha vaLagelA che te dehane badhuM joe chIe, jIvatu duHkha dura karavu' e dravya anukaMpA che. jyAre jIvane sathA du:khamukata karavA prayatna karavA te bhAvAtuka pA che. dravyAnu pa vyavAhArIka karUNA che. bhAvAnuka pA e pAramArthi ka karuNA che. jJAta avasthAthI meAkSabhAva prApta karavA mATe tyA avasthA sAdhanarUpa che saMsArI te! Avela AzritanI pRcchAne simita pUrI kare che jyAre sAdhu bhagavaMte icchAnA nAza karIne yAcakavRttine TApI de che. tyAga e bAhya nirUpAdhIka jIvana che jyAre jJAna-dhyAna-vairAgya e abhyaMtara nirupAdhIka jIvana che. Atma sukhAna mATe Ahva-abhyatara nirUpAdhIkatAnI prApti mATe-jJAna-dhyAna ane tyAganI sAdhanA karavI ja paDe. AnaMdanI prApti mATe kama yAgathI jagata sAthe rahIne dAna--tyAga-vairAga Adi guNa keLavIne jagatana upayogI thavAnuM che ate nahi ke upakArI, kANuM! ke ApaNe jagatane upayoga karyAM che tethI ApaNe upayogI thavAnuM che nahi ke upakArI upakAra tA jagata upara paramAtmA athavA jagannAtha kare, nahi ke jIvAtmA A jyAre samajAya tyAre ahamnA nAza thAya che. AtmAnuM pAramArthi ka svarUpa akriya--akama', 'akartA ane pUrNa che. dravya dAnanA denArA sadA sarvAMdA rahI zakate nathI. vaLI dAna ApanArA bhavAMtare lenArA paNa banavA sa'bhava che. 'levu' ne 'AvuM' tathA 'lenArA' ane 'ApanArA' AtmAnuM sAcuM svarUpa nathI. Pop AtmAne prApta karavA mATe prathama tyAga-virAga joie. tyAga--viga sahita jJAna-dhyAna thAya te ochI mahenate Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 - prabuddha jIvana ke , ' . tA. 16-4-489 baMdhana tuTe, kAraNa ke je vastu tyAgavAmAM Ave che te sArI ane anekagaNI thaI pAchI AvI maLe che. dhyAnamAM manevagaNAnA azubha pudagalane tyAgavAmAM Ave che. te zreSTha mavagaNanA pugale dayAnamAM ja pAchA AvI maLe che, je cittanI prasannatA lAvanArA hoya che. bhASAvaNanAM pudagalane tyAga karI, mauna dhAraNa karanArane vacanasiddhi sAMpaDe che. AtmAnA svarUpanuM jJAnadAna maLe che tyAre adhyAtma kSetramAM praveza thAya che. A bhavamAM AtmajJAna prApta thayuM haze to bhavobhava sAthe Avaze jyAre dravya, sAdhana, sAmagrIo deha duHkha ochAM karaze. paraMtu te sAmagrI sAthe AvatI nathI. tethI paropakAramAM dravyAnuka pAnuM sthAna jIvanAM vartamAnabhavanuM duHkha echuM karavA pUratuM ja che. tIrthaMkara bhagavate varasIdAna eka varSa pUratuM ja kare che jyAre bhagavaMta bhAvAnuMkapAthI prerAIne AmajJAna nirvANa kalyANaka sudhI de che. jJAnadAna ja evuM che je meLavIne lenAra lenAre maTI jai denAro-Apa*Are bane che. ane levAdevAnA -leNadeNanA RNanuM baMdha chUTI jaI mukata thAya che. jIvane sAce sukhI kare hoya te AtmajJAna ApavuM ane AtmabhAna karAvavuM vacanaga dvArA badhAye matijJAnI chone matijJAna maLe che. matijJAnane vikAsa thAya che mATe ja jJAnadAna-vidyAdAnane zreSTha kahela che. bole eka ne sAMbhaLe aneka evuM dravyadAnamAM zakaya nathI. lAkho lokone dAna ApanArane paNa dAna kramathI ApavuM paDe che. ane pitAnuM ochuM karIne Ape che. jJAnadAna samakAne hoya che. vaLI ApanAranuM ochuM nathI thatuM ane lenAra ApanAranI barAbariye thaI zake che. jemavacaneSu ki daridratA nema bhAveSa ki daridratA ? e paNa e rAkhavuM joIe ane vicAronI, bhAvanI udAttatA, vyApakatA ane zrImaMtAI keLavavAmAM pAchuM paDavuM nahi. mekSanA lakSe athavA tyAMga-vairAgyanA lakSe dravyAnukaMpA-bhAvanukaMpA karmayoga Adi karIe te te darzanAcAra che. evuM lakSa na hoya te te lekacAra che. bIjAM jIvane kilAmaNa-azAtA pahece nahi e rItanuM jIvana ApaNe jIvavuM joie ApaNu rAga-dveSamAM rahela cikAza, parahita ciMtA ane parahita kartavyapaNAthI nikaLI jAya che. paNa tema na karatAM ApaNane khUba khUba joIe che ane hoya emAM lezamAtra paNa ghaTADo thAya tevuM icchatA nathI ane kiMcita paNa tyAgatA nathI te nakakI samajI levuM ke anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya ApaNAmAM vate che ane pahelAM ja guNasthAnake chIe evuM samajavuM. kaMIka ne kaMika bIjAne ApIne sAta-kSetra ane AThamA anukapa dAnamAM dhana-tyAga karIne jIvIe chIe ane je kAMi maLe che temAM saMtoSa mAnIe chIe. A sthiti apratyAkhyAna kaSAyane udaya athavA aviratine udaya che. jyAM dezathI (AMzika) tyAga che, je zuM guNasthAnaka che. je kAMi che te sarva choDI devA jevuM che ane duHkhadAyI che ema samajI pratijJA pUrvaka e savuM choDI devAnI ja vRtti prakRtimAM je pravarte che tene pratyAkhyAnI kavAyane udaya varte che. te pAMcamA guNasthAnanI avasthA che jeNe sarva tyAgI dIdhuM che evI sarva tyAgInI avasthAmAM mAtra saMjavalanA kaSAya udayamAM pravartatA hoya che. te sarvavirati avasthA che. A' avasthA chaThThA-sAtamAM guNasthAnakanI che. ', ' ' ' AvA "guru' paramAtmatatvanuM dAna de che tethI paramAtmAnAM pratinidhi che eo bhagavaMta banAvanAra hovAthI bhagavaMtatulya che. emanI pratye gurubhAva karIe te bhavasAgara tarI jaIe jyAre zarIra Azrita dAna denAramAM dehabhAva hovAthI devatulya che. deDathI ane matAthI maTI AtmAthI banavAnuM che. jJAnadAna levAnuM che ne abhayadAna ApavAnuM che. atyAra sudhI dehane "huM" mAnatA hatA ane dehanA bhAga sukhanI sAdhana sAmagrI mATe deDo hato ane A gurudeva amane maLyAM, Ape jJAnadAna dIdhA. amArI deTa khetI che te samajAyuM te mATenI deTa aTakAvI Ape AtmAne oLakhAvyA. ApanAM upadeze AtmAne hu" mAnate thayo. avaLI deTa aTakIne savaLI deTa zarU thaI, tethI ja dAna detA bhAva e joIe. chUTavuM che mATe choDuM chuM. paramAtmA thavuM che mATe pudagala chorDa muM, tame ne huM ravarUpathI eka chIe, sAtiya chIe... eka chIe abheda chIe, te pachI? tame tame zuM ? ane huM huM zuM? tame ane huM ame sahu-ApaNe sahu eka ja chIe ' ' mATe ja... mAruM huM mArAne dauM chuM. lIdhuM che te pAchuM vALuM chuM . hAlA mArA vhAlathI svIkAraze , prema mAre pAchA na vALaze! saMkalana : sUyavadana jhaverI zrI dIpacaMda tribhovanadAsa TrasTa graMtha zreNI graMtha pAMcame jinatattva bhAga-3 lekhaka : Do. ramaNalAla cI. zAha (pragaTa thai cukayo che) mulya : rU 20 - - -: prakAzaka :zrI muMbaI jena yuvaka saMdha - 385, saradAra vI. pI. mArga, muMbai-400 004. phena : 350296 " neMdha : saMghanA sarve sabhyone mATe kiMmata rUpiyA paMdara "prabuddha jIvanane saMyukata aMka prabuddha jIvana'ne tA. 1lI me ane tA. 16 mI mene aMka saMyukata aMka tarIke tA. 16 mI me, 1989 nA roja pragaTa thaze. prabuddha jIvana'ne tA. 1lI me, 1989 nA roja pacAsa varSa pUrA thAya che, tethI uparakta saMyukata aMka suvarNa jayaMtI vizeSAMka tarIke prasiddha thaze. taMtrI - I ' , mAlika : zrI. muMbaI jaina yuvaka sa dha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra" vI. pI. reDa, muMbaI-4 * 0004, 2 naM. 350296 : mudraNasthAna: TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400004 - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para//T) A 9i taMtrI ramaNalAla zrI zAha AvyuM kAMka ) , vivo prabuddha jIvane prabuddha jaina che. prabhu jIvana tararAja | zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM prakhapasa. jatA, vuiM , bu ddha jaina. muMbai jaina yuvaka saMgha patrikA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMghanA mukhapatranA vikAsanI tavArIkha | muMbaI jaina yuvaka saMgha patrikA vyavasthApaka : jamanAdAsa amaracaMda gAMdhI (tA. 31-8-29 thI tA. 28-9-ra9) '; prabuddha jaina taMtrI : maNilAla mehekamacaMda zAha (tA. 1-5-1lla9 thI tA. 15-4-151) (maNilAla mohakamacaMda zAhanA taMtrIpada daramiyAna prabuddha jaina nA saMpAdananI javAbadArI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne, tyAra pachI jaTubhAI mahetAne ane tyAra pachI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAhane anukrame soMpAI hatI) T muMbaI jaina yuvaka saMgha patrikA taMtro : jamanAdAsa amaracaMda gAMdhI (tA. 5-10-1929 thI tA. 22-10-1932) [] prabuddha jaina taMtro : caMdrakAnta vI, sutarIA (tA. 29-10-1932 thI tA. 11-3-1933) || prabuddha jaina taMtrI : paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA | (tA1-5-1~1 thI tA. 15-4-1953) T prabuddha jaina taMtrI : ratilAla sI, kaThArI sahataMtrI : kezavalAla maMgaLacaMda zAha (tA. 25-3-1933 thI tA. 9 9-1933) noMdha : briTiza sarakAre jAmInagIrI mAMgI. saMghe te na ApI ane mukhapatranuM prakAzana baMdha karyuM. [ prabuddha jIvana ("prabuddha jaina varSa-14, aMka-1, tA. 1lI me, 153) taMtrI : paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA (tA. 1-5-153 thI tA. 16-4-171) D taruNa jaina taMtrI : caMdrakAnta sutarIA (tA. 1-1-1934 thI tA. 16-7-1934). prabuddha jIvana taMtrI: cImanalAla cakubhAI zAha (tA. 1-5-1971 thI tA1-4-1981) - I taruNa jaina taMtrI: maNilAla mohakamacaMda zAha (tA. 1-8-1904 thI tA. 1--1935): prabuddha jIvana taMtrIH cImanalAla cakubhAI zAha sahataMtrI ramaNalAla cI. zAha (tA. 16-4-1981 thI tA. 16-11-1982) | | taruNa jaina taMtrI : tArAcaMda kekArI (tA. 15-5-1ae5 thI tA. 15-7-1936) taruNa jaina - taMtrI : caMdrakAnta sutarIA (tA. 1-8-176 thI tA. 1-8-1(c)7) [] prabuddha jIvana taMtrI : ramaNalAla cI. zAha (tA. 16-12-1982 thI) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 UR suvarNajayaMtI vizeSAMka prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra - taMtrI : ramaNalAla cI, zAhu : *, * aMka 1 ane 2 tA. 1-588 ane tA. 16-5-'89 * * vArSika lavAjama rUpiyA trIsa * # A aMkanI kiMmata rUpiyA dara viSayasUci viSaya prabuddha jIvana-eka vihaMgadaSTa bhAratIya vicAradhArAnuM ahiMsaka tatva kaMpAvatAra prabuddha jIvana' thakitaga ane sAmAjika emane zata zata namaskAra che bALamananI lIlA gujarAtI kavitAmAM jaLAzaya ga ane viyeganI kayA kayAlAla munazI : gujarAtI sAhityanuM tejasvI aMga prabuddha jIyana'nI vicAryAtrA ane mUlyamayAbune vaMdana kurabAnInI khumArI ne namrano zaheranA seniTezananA prazna ampanasAnacAritrANi mekSamAga vicAraka saMta ane kavi akhA bhagata vicAra-valeNuM trizalA mAtAnAM svane sApa gayA ne liseTA rahyA ! bekeTanuM eka nAya Tapaku samatA dhama-havana ane vijJAna AnaMdajanachanI eka padane AsvAda gujarAna ane madyanidhi . dAMNikatA : eka sAmAjika pradUSaNa bhaya thakitatvanuM hRdayasparzI' nirupaNa : varatupAla viSayaka rAkRtio maharAja parAjaya kAyasAhityamAM ratnAkara jaina sAhityamAM vivAha karaNa aMge keTalIka vicAraNA kALane nikAla saMdhikALanI nivRta DhANu dharatInI AratI devadhara : mAnavamananuM piyaraghara navakAra maMtramAM saMpadA jaiina dhuraMdharane dhabakatA dastAveja : jaina sAhityane saMkSipta itihAsa keTaloka jaina tIrthadhAmonI maMgAyAtrA navasaMrakaraNa saMvanA sATha varSa sUnA hIraka jayaMtI mahotra lekhaka ramaNalAla cI. zAha viSNuprasAda 2. trivedI caMdravadana cI. mahetA cI. na. paTela gullAbadAsa brekara amRtalAla yAjJika : tanasukha bhaTTa kanuSAka banI cImanalAla trivedI puruSottama gaNeza mAvaLaMkara hIrA rA. pAThaka suryakAnta parIkha ane dAbahena horA yaMta kedArI jayendra trivedI tArAbahena 2. zAha pravINacaMdra jI. pArela pravINa darajI jazavaMta zekhaDIvAlA zekhacaMdra jaina kAMtilAla kAlANI hasamukha dezI ramaNalAla jozI maLavata jAnI Ara pI. mahetA gaNapatalAla ma. jhaverI pannAlAla ke. zAka 5. panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI nemacaMda ema. gAlA satsaMgI hemAMginI jAI. ramaNalAla cI. zAha gulAba deDhiyA kaMcanalAla ela. talasANiyA lAyada vorA zAMtilAla TI. zeTha cImanavAla kasAbara Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana : suvarNa jyanI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-pa-89 prabuddha jIvana-eka vihaMgadaSTi ramaNalAla cI. zAha A aMkathI prabuddha jIvana' ekAvAmAM varSamAM praveza jana yuvaka saMghanuM mukhapatra te pragaTa thatuM ja rahyuM hatuM.. kare che. saMsthAnA eka pAkSika mukhapatra tarIke adhI paraMtu AraMbhanAM dasa varSa aniyamitatAnAM, mukhaSajhana. sadI sudhI cAlu rahevuM e enI jevI tevI siddhi pherakAranAM sAptAhikamAMthI pAkSika karavAnAM ane taMtrIone na gaNAya. 'prabuddha jIvanamAM te pahelethI ja kepa vAraMvAra badalInAM varSo che. saMghanI sthApanA I. sa. prakAranI jAherakhabara na levAne harAva thayela 1929mAM thaie samaye ene yuvAna kAryakartAone hatA. eTale jAherakhabara vinA pAkSika patre dIrdhakALa pitAne bulaMda avAja lake sudhI pahoMcADavA ya. sudhI. pitAnuM astitva TakAvI rAkhavuM e ja enA te eka mukhapatranI AvazyakatA rahe che ema sAma" mATe ghaNo vikaTa prazna gaNAya. ardhA saikAthI vadhu rIte samajAyuM hatuM. mukhapatrathI ja sabhyane saMpa, samayathI niyamita prakAzita thatuM rahIne prabuddha leno saMparka ane vicArone pracAra vadhu thaI zake chavane" je siddhi prApta karI che te ene gaurava che. eTale A zakitazALI ane upayogI mAdhyamane enA apAvanArI che. koI paNa sAmayika mATe jAherakhabara AraMbhakALathI ja binavyAvasAyika ghAraNe svIkAravAmAM AvyuM enI jIvAdorI rU5 gaNAya che. jAherakhabara vagara mAtra te saMdhane mATe sarvathA gya, ucita ane samayAnurUpa hatuM. sabhyanA lavAjamamAMthI sAmayika calAvavuM saraLa nathI. vaLI, - pitAne mATe paDakArarUpa A ghaTanAne saMdhe chIlI lIdhI ane jene yuvaka saMghe jyAre A nIti apanAvI tyAre enI pitAnI saMdhazakita vaDe adyApi paryata e patrane gauravabhera sabhyasaMkhyA paNa so-doDhasethI vadhu nahotI. e saMjogomAM, calAvyuM che emAM enI sattvazIlatA, niSThA ane dIrdhadazitA jAherakhabara na levI, paNa je kheTa Ave te saMthAe bhogavI nihALI zakAya che. levI ane e mATe saMsthAnA kAryakartAoe sabhyo, mitro, saMdhanI rathApanAnA varSathI eTale ke 1929mAM 'muMbai. cAhakamAMthI Arthika sahAya meLavavI evI eNe apanAvelI jaina yuvaka saMgha patrikA' nAmanuM mukhapatra sau prathama pragaTa thayuM nIti Adara prere evI che. hatuM. te sAptAhika hatuM. tenA vyavasthApaka tarIke ane tyAra " sAmayikomAM jAherakhabara levAmAM kazuM amegya nathI pachI tenA taMtrI tarIkenI javAbadArI . jamanAdAsa amaNUMka evo mata paNa che. dainika pa te jAherakhabara vagara gAMdhIe bajAvI hatI. eTale ke saMghanA mukhapatranA adyataMtrI, vadhu samaya jIvI na zake. jAherakhabara dvArA bIjethI sva. jamanAdAsa amaracaMda gAMdhI hatA. tyAra pachI kALakrame sva, Arthika sahakAra levA jatAM sAmayikanI svataMtratA, caMdrakAnta sutarIyA, sva. tArAcaMda kaTArI. sva. ratilAla koThArI, taTasthatA, nirbhayatA ane kakSA kayAreka jokhamAya sva. maNilAla mehekamacaMda zAha, sva. paramAnaMda kApaDiyA, ra. che. sAmayikane jAherakhabara ApanAra kaIka zrImaMtanI, cImanalAla cakubhAI zAha vageree e javAbadArI uThAvI hatI, kapanInI ke saMsthAnI zehamAM taNAvuM paDe ane AtmazlAghA yukta temAM paNa eka dAyakA karatAM vadhu samaya sudhI sevA ApanArAomAM ke sastI prasiddhivALuM athavA vivAdAspada ke anyatra chapAya sva. maNilAla mohakamacaMda zAha, ' sva. paramAnaMda gayeluM ke niHsatva, jAherakhabariyA jevuM lakhANa ke evI kApaDiyA ane rava. cImanalAla cakubhAI zAha hatA. kaI sAmagrI dabANane vaza thai chApavI paDe ke ayogya sva. maNilAla mehakamacaMda zAhanA taMtrIpada daramiyAna pakSa levuM paDe ke mata vyakta karavo paDe rame saMbhava sva. paramAnaMda kApaDiyAe 'prabuddha jaina' mATe lekha lakhI rahe che. eTalA mATe sAmayikamAM jAherakhabara na levAne ApavAmAM niyamitapaNe ghaNuM sahAya karI hatI. prabuddha jaina Adarza gAMdhIjIe 'navajIvana', 'yaMga inDiyA', 'harijana baMdhu mAMthI "prabuddha jIvana'nuM rUpAMtara karavAmAM ane saMghanA A vagere patra dvArA siddha karI batAvyuM. gAMdhIjInI e bhAvanA sAMskArika mukhapatrane sthira karavAmAM lagabhaga traNeka dAyakAthI anusAra ane gAMdhIjIe upADelI rASTrIya caLavaLamAM bhAga vadhu samaya 4. paramAnaMdabhAIe ApeluM che. e rIte lenArA jaina yuvaka saMdhanA te samayanA sabhyoe "prabuddha jIvanane prabuddha jIvananA vikAsanA itihAsamAM emanuM gadAna sauthI prakAzita karavAmAM je nIti ghaDI tenA pAyAmAM temanI svataMtratAnI, meTu ane mahattvanuM rahyuM che. taTasthatAnI, nIDaratAnI ane svArpaNanI bhAvanA rahelI hatI. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha patrikA' thI zarU karIne emanA tapanA prabhAve "prabuddha jIvana' Aja divasa sudhI prabuddha jaina' nuM punaprakAzana thayuM e AraMbhanAM TakI zakyuM che. vaLI "prabuddha jIvana'nA taMtrIoe enA daseka varSa daramiyAna saMghanA mukhapatramAM jana AraMbhakALathI ja mAnAha' sevAo ApI che. sAmAjika, zvetAmbara mUrtipUjaka samAjanA ane temAM paNa rAjakIya, dhArmika ItyAdi kSetronA saMvedanazIla pro sAdhu samAjanA praznonI chaNAvaTa savizeSapaNe thayelA paratve pitAnA mukta ane prAmANika vicAre vyakata jovA maLe che. vaLI tatkAlIna sAmAjika ane rAjakIya karavAnI bAbatamAM keTalAka savetana taMtrIone kaMIka aMze je bAbata upara, temAM paNa dezanI svataMtratA mATenA AMdolanane naitika ane vyAvahArika maryAdAmAM rahe che te mAnArha taMtrIne lagatI ghaTanAo upara mahatvanuM dhyAna 'prabuddha janamAM rahetI nathI. saMdhanA A mukhapatrane saMgha taraphathI Arthika pITha kendrita thatuM rahyuM. mATe te "prabuddha jananuM prakAzana, briTiza baLa AraMbhakALathI ja maLatuM AvyuM che. mATe ja prabuddha jIvana sarakArane vaza na thatAM, baMdha karavAnuM nakakI thayuM hatuM. tyAra pitAnuM astitva Aja divasa sudhI, kyAreka viSama saMjoge pachI taruNa jena'nA navA nAme enuM prakAzana zarU karavAmAM hatA te paNa, khumArIthI TakAvI zakAyuM che. gujarAtI AvyuM ane samaya badalAtAM "prabuddha jaina pAchuM cAlu thayuM. sAmayikanA itihAsamAM A eka sImAcihnarUpa banI rahe pachInA dAyakAomAM e prabuddha jainamAMthI prabuddha jIvanamAM evI ghaTanA che. * rUpAMtarita thayuM ane ane te saMdhanA mukhapatranI sAthe sAthe eka prabuddha jIvana" ne pacAsa varSa pUrA thayAM te te sAhityasabhara sAMskArika pAkSika banI rahyuM hatuM. kavitA, vAta. tA. 1-5-1939mAM enuM punaprakAzana thayuM tyArathI. vastutaH nATikA, pravAsakathA, rekhAcitra, prasaMgavarNana ityAdi prakAranI i. sa. 1929mAM jena yuvaka saMghanI sthApanA thaI tyArathI ja kRtio paNa temAM pragaTa thatI rahI hatI. anuvAda karelA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-589 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka -- --- - lekhe ane anyatra chapAyelA lakhANe paNa majhuddha vanamAM temAM joDAyA. be dAyakA pachIthI te saMdhanuM sabhyapada dhRta karavAmAM AvatAM. vAcakenA abhiprAya ane saMghanI nItirIti ane pravRttio pratye Adara dharAvanAra carcApa para chapAtAM... keTalIyavAra "prabuddha jIvanane jainetara mATe paNa khulluM mukAyuM. saMghamAM jaino uparAMta prathama lekha taMtrIne pitAne nadi paNa anya hinduonI sabhya saMkhyA paNa vadhatI rahI. taduparAMta pArasI, mAM lekhakane paNa rahe che. kayAreka te prathama leba punamudrita ke anuvAdanA prakAranA paNa rahetA. vaLI tAlIma khriratI ane musalamAna sabhya noMdhAtA saMdhanuM svarUpa ane ghaTanAo para nAnI nAnI taMtrane paNa pragaTa thatI. kame e mALakhuM jaina rahevAnI sAthe sAthe sArvajanika paNa 'prabuddha vanamAMthI vArtA, nATikA jevA sajanAtmaka sAhitya banatuM gayuM che. ethI ja saMdhanI ugra adAlasvarUpe ochAM ya ka baMdha thayAM ane krame krame ciMtanAtmaka karI pravRttiomAM samatulA AvavA lAgI. samAjamAM lekhAnuM pramANa vadhatuM gayuM. tyArapachInA gALAmAM taMtrIne dhane che jenA ke eka phirakAnA eka nAnA vartuLanA badale taMtrIlekha lakhavAnI paraMparA zarU thaI ane prabuddha prazno paratve ugra devane uThAvavAmAM Ave te bIjA jIvana mAM prathama lekha taMtrIne pitAne ja hoya evI rikAnA vartuLamAM banatI evI ghaTanAo ane anya dhamaMparka paraMparA cAlu rahI. rava. cImanalAla cakubhAI zAhe A paraMparAne cAlatA vikhavAdanA prazno hAtha dharavA ke kema ane temAM vadhu daDha karI. samaya jatAM vaLI taMtrIlekha paNa tatkAlIna samatulA kevI rIte jALavavI enI samasyA UbhI thatI gai. banelI ghaTanA upara ja have joIe evI anivAryatA paNa na rahI. taMtrI pitAne iSTa lAge tevA koIpaNa viSaya eTale sva. paramAnaMdabhAinA vakhatamAM ja jaina yuvaka saMghanuM upara pitAne lekha lakhe tevo dhAre cAlu thaze. eka sarakAralakSI saMsthAmAM rUpAMtara thaI gayuM. vyAkhyAna, sva. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe samAjanA ane vyAkhyAnamALAo, sanmAne, saMskAralakSI paryaTane, vicAratemAM paNa jaina samAjanA saLagatA prazane upara geDIe, saMsthAonI mulAkAte che tyAdi pravRttio enI pitanI kalama vizeSapaNe vadhatAthI ane nIDaratAthI lAvI. mukhya pravRttio thaI gaI, e 1950 pachInA prabuddha jaina" 'prabuddha avane tyAre sAmAjika ciMtananA eka pAkSika jevuM 'ane "prabuddha jIvananI phAilane ane saMdhanA vArSika aherahyuM hatuM. sva. cImanalAla cakubhAi zAha rAjakAraNanA vAleno abhyAsa karatAM e spaSTa jaNAya che. mahArathI hovAthI emanA taMtrIpada daramiyAna tatkAlIna rAjakIya pravAha upara emanI kalama mukhyatve cAlI hatI. sva. cImanabhAine saMghanI sthApanAnA samaye deza gulAma hato. bIjA vizvabIje priya viSaya te dharma ane tatvajJAnane hatA. eTale e yuddhanI paristhitinI asara bhAratanA lekajIvana para paNa paDI viSaya upara paNa teo vakhatevakhata lakhatA. siranI uMmara hatI. bhArata AjhAda thatAM anAja, kApaDa ane raheThANanI vaTAvyA pachI sva. cImanalAla cakubhAI zAhanA hAthamAM prabuddha, samasyAo UbhI thai hatI. bhASAvAra mAMtaracanA, vasatI vadhAre, jIvananuM sukAna AvyuM hatuM. ane bAra varSa sudhI, jIvananA sarakArI kumArazAhI, bhraSTAcAra vagerenI samasyAo paNuM ubhI aMtima divasa sudhI emaNe e sukAna samartha rIte saMbhALyuM hatuM. thaI hatI. Ama A sATha varSanA gALAmAM bhAratIya bhAtIgala prabuddha jIvane sau prathama eka saMsthAnuM mukhapatra che janajIvana ane temAM paNa muMbanuM janajIvana vividha ane tyAra pachI eka sArvajanika pAkSika che. A mukhapatranA tabakakAomAMthI pasAra thayuM. A sATha varSanA gALAmAM eka AraMbha kALamAM saMghanI pravRttionA samAcAra ke bAju gAMdhIjI jevI vartamAna samayanI sarvocca pratibhA jovA ahevAlane mukhya sthAna rahetuM. anya jaina saMrathAonA maLI, te bIjI bAju bIjA vizvayuddha sahita deza ane. samAcAro ane ahevAle paNa emAM pragaTa karavAmAM AvatA ane sAthe sAthe jaina samAjanA keTalAka ane duniyAmAM ardhagatinAM aneka prakaraNe paNa jovA maLyAM. mahatvanA prazna paratve vicAra preraka lakhANa pragaTa thatuM. A badhAMnA paDaghA "prabuddha jIvane' samaye samaye kevA kevA kamekame ciMtanAtmaka lekhonuM pramANa vadhatuM gayuM. saMsthAkIya jhIlyA che. e enA bhUtakALane ke upara najara nAMkhatA jevA samAcAra ane ahevAlenuM pramANa ochuM thatu gayu. ane maLe che. A badhA jUnA aMke joIe chIe tyAre vicArapatra tarIke eNe mahattvanuM sthAna prApta karyuM. AthI kALanI gati kevI vicitra ane vilakSaNa hoya che tenI pratIti jaina samAjanI anya saMsthAonA mukhapatra karatAM 'prabuddhajIva- thAya che. pitAnA samayamAM atyaMta gaMbhIra, mahattvanI ke na'nuM sthAna sAmayikanA kSetre ane sAhityanA kSetre viziSTa kyAreka prANasamI lekhAtI bAbate be traNa dAyakA dinuM banI rahyuM. pachI keTalI nAnI. gaNu ane kayAreka te zuddha jaina yuvaka saMghanA mukhapatranA prathama aMkathI te vartamAna jevI banI jAya che te emAMthI jovA maLe che. kayAreka samaya sudhInI kAila upara najara pheravatAM patranA vikAsanI gatine eka grApha jovA maLe che. sATha varSanA samayamAM samAja, ema thAya che ke kevI najIvI bAbatamAM samAjanA dhuraMdha deza ane duniyAmAM kevAM kevAM parivartana thatAM gayAM ane temAM pitAnI zakita veDaphI nAkhavAnI kALe pharaja pADI che. vartamAnanda kevAM kevAM paribaLee kAma karyuM. tene paDa saMghanA A peDhIne je keTalIka bAbate siddha rasarUpe sahaja rIte maLe che mukhapatramAM paDI rahyo che. ethI A mukhapatranuM eka te siddha karavA bhUtakALanI peDhIone sAmAjika rUDhinI etihAsika dastAvejI mUlya paNu paNa rahe . zvetAmbara sAme keTale moTe puruSArtha kare paDa hate ! . mUrtipUjaka samAjanA (ane temAM paNa tapagacchanA) rava. maNilAla mohakamacaMda zAha, sva. paramAnaMda kuMvara thoDAka yuvAnoe bhegA maLIne te samaye bALadIkSA, kApaDiyA ane sva. cImanalAla cakubhAi zAhanA anugAmI agya dIkSA, sAdhuonA zithilAcAra vagere sAme tarIke "prabuddha jIvananA mAnA taMtrI tarIke sAteka vRdhI jehAda upADI hatI. emanuM baLa ghaNuM moTuM hatuM, paNa mArA upara je javAbadArI AvI che te yathAzakita, AnaMdakAryakSetra maryAdita ravIkAravuM paDyuM hatuM. samaya jatAM, ekAda pUrvaka meM uThAvI che. saMghane sarva sAthIdAronA sahakAra ane dAyakA pachI zvetAmbara samAjanA sthAnakavAsI yuvAno sAthe vizvAsa sivAya te zakya nahotuM. banyA. tathA keTalAka digambare ane terApaMthIo paNa prabuddha jIvana' Adarza svarUpe pragaTa thAya che ane emAM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTatI mAM niyamita a ne e prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-187 tA. 16-pa-89 2i truTi nathI e dhAM karI zakAya nahi. agAu paNuM vaicArika patra mATe maulika, abhyAsapUrNa, taTastha, ciMtanAtmaka e dAvo ya nathI. ane koi paNa sAmayika e gha lekho lakhanArA lekhake ghaNA ochA hoya che. 'prabuddha jIvana: karavAnuM sAhasa karI zake nahi. leke bhinna bhinna cina vicArazIla sabhyanuM vaicArika patra che eTale AvI ghaNuM badhI heya che. badhA vAcakenuM bauddhika stara eka sarakhuM hoI maryAdAo ene rahe che. yogya rataranI lekhara4.magrI meLavavAnI eke nahi. badhA vAcakenI apekSAo ke abhiprAya paNa kasoTIomAMthI ene ghaNI vAra pasAra thavuM paDyuM che. rojida eka sarakhA na hoya. jema dainika vartamAna patrenI amuka ghaTanAo vize tALa, sacitra sAmagrI pIrasanArAM pa vadhyAM kilabhanA baMdhANI thaI gayelA vAcakane e kema na AvatAM che. anya pracAra mAdhyamo paNa vadhyAM che. lekenI vAMcanaTeva bIju kaMI emAM vAMcavuM gamatuM nathI, tema sAptAhike, ghaTatI jAya che. Ama chatAM "prabuddha jIvana' vadhatI jatI "pAkSika ityAdi patramAM paNuM banatuM hoya che. vaLI vyAvasAyika meMghavArImAM niyamitapaNe pragaTa thatuM rahyuM che, pitAnuM stara sAmAyikAnA ghaNAkharA vAcako vaichika vAcA hoya che. na game keTaleka aze jALavI rAkhI zakayu che ane pitAnI prakAzanate te levAnuM baMdha karI zake che. saMsthAnA mukhapatramAM sabhya vAcaka nItine niSThAthI vaLagI rahI zakyuM che e ene mATe AnaMda ane vaichika vAcake ema be prakAranA hoya che. prabuddha ane gauravanI vAta che.. . jIvananA lagabhaga aDhI hajAra jeTalA sabhya vAcakre che. te bIjI prabuddha dhvana'nA (saMsthAnA AraMbhakALathI pragaTa thatA bAju dhAyelA vaichika vAcakanuM pramANa jArathI vadhu che. mukhapatranA) prakAzanamAM Aja divasa sudhI temanA taraphathI keTalAye sAmayikomAM lalita, sarjanAtmaka, manoraMjanAtmaka sahakAra sAMpa che te savane natamaratake RNasvIkAra karIe sAmagrI hoya che. ene vAda karanArA vAcakenuM pramANa chIe. A mukhapatranI vikAsayAtrA uttarottara cetanavaMtI, vadhu hoya che. evuM lakhanAra lekhake paNa ghaNuM heya che. maMgalamaya rahyA kare evI zubhakAmanA darzAvIe chIe. bhAratIya vicAradhArAnuM ahiMsaka tattva 1 0 viprasAda trivedI namo arihear" - bhagavAna mahAvIra sAthe sarva pavitra bhASAprema, ekAnta prema dAkhavyuM chetame siddhasena le, jIvananA pradhAne, vedanA sahaSine, upaniSadanA kavine, haribhadra le, hemacandrAcArya le, puNyavijaya le ke sukhalAlajI bhagavAnamahAvIrane, bhagavAna buddhane, kara ane rAmAnujane, le--keTalA emanI kaTinA paMDita haze ? jaina sAdhuoe bhagavAna Isu, payagambara mahammada sAheba, jJAnezvara, saMskRta ane prAkRta bhASA sAhitya eyA paNa kyAM narasiMha, akho, kabIra vagerene vaMdana. e sau mAnavajIvanane gayA mAM lekabhASAne saMskArI, pravacana ane lekhamAM ujALatA pathapradazake che. A hika jIvanane sahya, pavitra, prAjI ane te te bhASAone da rUpa ApyuM. tejasvI ane suMdara banAvanAra e saune praNAma che. mahAvIra jainadharme tapazcaryAmAM zarIra-kaSTane mahimA pUrNa karyo che, jayaMtInA puraya avasare mArI A prathama vidhi. lekee tene kayAreka kadAca vadhu paDate paNa karyo haze! AjanA A bhraSTa vaibhavamAM ane nIca lAlasA ane tenAthI AtmavaMcanA ane ADaMbara vadhyAM haze ?) saMgharSamAM A devI puruSanuM nAmasmaraNa karI zAtA pAmIe je dhamataka antima kakSAe jaI zake che te A emaNe jagatane vIjaLI nathI ApI paNa tenA prakAzane TapI paNa karI zake che paNa siddhAMtane tene aMtima bauddhika, jAya e bedha Ape che. pariNAma sudhI lai javAmAM jaina dhama-siddhAMta je bIje. mAne ke huM vedadharma hindu chuM, paNa have ApaNe badhI keI siddhAMta nathI. uttama vAtane samanvaya karI ne ja jIvavAnuM che. tethI vaicArika daSTie e zubhavastu che, paNa vyavahAramAM mArA hindudhamane bAdha nathI. pracalita yutano virodha kayAreka te bAdhaka paNa nIvaDe che. ane tenI vikRtio gItAkAre paNa karyo che. paNa prANImAtranA jIvanane anubhavAya che. paraMparAone durAgrahathI vaLagI rahevuM ane anurAga bhagavAna mahAvIre paraMparA na teDAya-e vAta mithyA che. ema hoya te zIkhavyo. e pUrNapaNe emAM je bhinna bhinna saMpradAphAMTAo paDayA te na paData. kayAMka azakaya hoya paNa thoDeghaNe e jainee sAdhI batAvyo che. A vizvamAM jIvajantu, velavRkSa, gAya ane vAgha te ApaNe paraMparAone samAjanA hitamAM pheravI che. te Aje ro jIvananA adhikArI che. ane pUrNa pavitra jIvana jIvavuM paNuM pheravI zakIe. zuddha bhAva, pavitra vyavahAra, indriya saMyama, heya temAnavadharma' ahiMsAne ja hoya. samatA, ahiMsA rahaya, tapasya, vadhu jALavI rAkIe. bAhya ahi sAvaMta sAthe bauddhika ahiMsA paNa jainadharmo saMnyAsI, bhiluM ke sAdhu thavuM, anivArya lAge te jarUra pradhI che. abhiprAya ke abhipretane paNa durAgraha na hoya. thavuM, paNa sAmAjika mahimA khAtara te thAya, ajANatAM paNa thAya e ISTa nathI. huM te kahuM ke pAMsaTha varSa pachI dareka jana sAmAnA vicArane samajavAnI udAratA, saujanya, jainadharma zIkhave saMnyAsa ke sAdhudharma svIkAre, AdhyAtmika unnati artha" tema ja che. dharma Ama siddhAMtamAM AgrahI hoya che, paNa jainadharmane samAjasevA tarIke, paNa agya tevI bALadIkSA javI joIe. Agraha che ke durAgraha na kare, samaja keLavavI. tathya hoya te pacIsa varSa pachI mANasa bhale sAdhu ke saMnyAsI thAya. ravIkAravuM. mANasane vizvamAnava banAvavAmAM saMskArI banAvavAmAM zaMkarAcArya ke puNyavijayajI jevAnI vAta apavAdarUpa AnAthI bIju zuM daI zake? bhAratIya vicAradhArAnuM A gaNavI joie. dharmanI zraddhAomAM atyAgrahathI AtmavaMcanA ahiMsaka tatva, anAkramaka tatva bhagavAna mahAvIre piyuM che, ke pAkhaMDa vadhe che. ane tethI lAbha karatAM hAni vizeSa - jena sAhitya joie te ApaNe saMmUDha thaie. tapasvI thAya che. zuddhAcAra Avazyaka che; paNa kRtaka AcArathI lAla jaina vidvAnoe, paMDitoe e vidyAprema, sAhityaprema, karatAM hAni vizeSa che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-'89 prabuddha jIvana : suvaNa yaMtI vizeSAMka daMbhAvatAra 0 caMdravadana cI. mahetA "prabuddha jIvana eTale sajAga jIvana-jAgRta jIvana, pakaDI paNa nahIM hoya, paNa emanA avasAna samaye sonApuramAM 'everanesavALuM jIvana; "enalAITeDa' thatuM yA thanAruM jIvana philDa mArzala karIapA AvyA tyAre 'lAsTa piTa' vagADavAmAM ApaNI AsapAsa zuM thaI rahyuM che tenI jANakArI dharAvatuM AvI ane emaNe talavAra namAvI. - vana-vyutpattinI daSTie jenI buddhi jAgrata che, pra'-sAthe - verajhera have pUrAM; ravizaMkara mahArAjane kenI pratye kenI saMkaLAelI che, eTale savizeSa jAgRta, prathamathI ja, sAme vera hatAM? kaI nathI zakaze? briTiza sAme kayA AgaLathI jAgRta, evI jANakArIvALuM jIvana ane bhagavAna gavarnara janarala sAme kadI laDyA nathI? chatAM miliTarI buddhanI sAthe sAMkaLIne kahIe te jJAna thakI. teje pradIpta gUgalanAM ApaNe mAna varasAvIe chIe AnI sAthe thatI jIvanakriyAthI mArgadarzaka ivana. AvA AvA arthe mazahUra kavi, nATayakAra zekasapiyare jyAre illI nATayaracanA aneka nIkaLe. karI, enI kRti tapAsIe zekasapiyara paruM ahIM huM vivecana '', Aje vijJAne - sAyansa saphaLa pravRttine mera lakhavA nathI beThe, paNa jIvanane Are have verajhera aMTavI lIdhuM che; cArekora sAyansanI bolabAlA cAle che. kevAM ? zAMti ane IzvaranuM nAma: e te eNe jIvatAM chatAM, vijJAna ane sAyansa e be bhale eka arthamAM vaparAtAM hoya, enA pesTa'-muMjhA nAme chellA nATakamAM bApakAra karIne taya vijJAnane opaniSadIya artha" ane sAyansa artha, kahyuM che. ApaNe tyAM meMta pachI keinuM bhUMDuM khelavAnuM emAM pharaka hovAnA kAraNe ApaNe AjanA sAyansanA pracalita badha karIe chIe. 'jhaMjhA'mAM zekasapiyare kahyuM : have laDana atha'ne vaLagIne cAlIzuM. ilekiTraka, ilekaTronika jeTavAhane nahI, sTrA pheDa'. jIvananA aMte nirNaya lI. 'uttama kamaMto eka cheDethI bIje cheDe tema ja avakAzamAM eka grahathI kSamApanAmAM ja che, have vaLI vairamAM nahIM"--praperenA jIvanamAM bIjA graha para jaI besanAra vAyuyAne tema ja sUkSmamAM A vAMcaze e kahe che, eka seneTamAM - pArakAne - bIjAne sUkSma saMdezAonuM kSaNavAramAM vahana karanAra tarakIbe, saMzo- pIDA na karanAro - game teTalI enAmAM zakita hoya sajA dhanane paNa ApaNe sAyansanAM sazodhane kahIzuM. chevaTe karavAnI teya e bIjAne pIDA na kare, emAM ja e divya aNuzakitanA prAbalyane paNa sAyansanI zodha kahIzuM. aMza vikase che." A sAthe eka bIjo zabda sAMkaLI laie. e 'ahiMsaka jANe narasiMha mahetAnI ja lITI. jANe mahAtmA zabda' jANItuM che. enA sAme pakSe saMhAra, mAraphADa, vinAza gAMdhI ja khele che. traNa - cAra varSa pahelAM kavi, vagere zabda vAparavA paDe e samajAya evI vAta che. ApaNuM nATakakArane A bhAna thatuM. A sUcanA detAA lekha mATe aATalI bhUmikA basa che. ahiMsA ane AlekhatA. A nATakakAre - e takhta para bhajavI vinAza. batAvyuM. TepesTamAM pachI laMDanane alavidAya. ane umere ahiM sAM upara cogasUtronA jamAnAthI Aja sudhI che ke jyAM huM sUte chuM, tyAM rakhe ke mane meTo mANasa lakhAyuM che, lakhAtuM jAya che. vyAkhyAo paNa aha. gaNIne, mArAM hADakAMne ke khaMkheraze-(khakhaDAvazo-aDaze. sAdhamathI mAMDI vairavRttinI nAbUdI sudhI ApaNe vicArI nahIM, vesTa misTara ebImAM laI jaze nahIM. "Cursed rahyA chIe. A be cheDAnA zabdanI vacce eka vicitra be he that moves My bones." keTale jJAnI, vijJAnI, zabda phUlatiphAlate - mahAlI rahyo che, te zabda che daMbha." jANakAra, samajadAra, sujJa. daMbha-niSNue ene phulAvI phulAvIne eka avatAranuM rUpa hADakAM, mArI jANamAM, traNa jaNanAM khodAyAM, nathI ApyuM eTaluM ja bAkI rAkhyuM che; bAkI enI haTAvAyAM che. eka sTelinanAM khodAyAM, bIjA taimuralaMganAM avatAralIlA je tAravavA besIe te mahAbhArata jeTale khodAyAM e jevA ke e keTalo - ThIMgaNe hate. ane grantha thAya. ene sAda dAkhalo laIe, eTale daMbhano trIjA babbe traNa traNa vAra volTara krAnsanA kavi-nATakabheda ane artha spaSTa thaI jaze. arthamAM paNa besI jaze. kAranAM khodAyAM. hADakAM dAyAM, gaTaramAM pheMkAyAM ane pharI 'pUjya ravizaMkara mahArAjane keNa nahi eALakhe? se vaLI sanmAnyA. eTale zekasapiyara mahAna nATakakAra e , varSa jIvyA, ahiMsA sivAya ane gAMdhIjI tathA saradAranAM upAdhimAMthI bacI gayA, A apamAnamAMthI UgarI gayA kome sivAya emaNe bIjI kazI pravRtti AdarI nathI. gAMdhI paNa ApaNI mULa vAta zekasapiyaranI. A samajaNa, vicAramAM tarakheLa e vyakita 'mAra,' 'phaTa', "dhA' jevA evI ApaNe tyAM nahi. ahiMsAne A deza. buddha bhagavAnane zabdathI aLagA rahetA. zAka samAravA mATe cAku pakaDyuM deza. emAM Aje sauthI vadhAre sanmAna ApyuM gaNAya. jo haze te ja; paNa ethI vadhAre ene artha nahi ane ene 'miliTarI hosa" (Military Hornes) A pite e A upaga paNa nahi. A mahAna vyaktinA avasAna samaye daMbhane avatAra bhale nahIM thayuM hoya, paNa daMbhane paraco ene miliTarI sanmAna" apAyAM! sipAIoe talavAra myAna eTalI asara ApaNe Dagalene pagale anubhamIe chIe... karI, nIce namAvI, sainikane mATe lAsTa sTi' nAme gUgalanI dAkhalA tarIke kaI paNa minisTara sAheba yA vinara , te amuka surAvalI vagADavAmAM Ave che. e vyavasAya AraMbhAyo. emano maMtrI tarata kaI jANItI vyaktinuM avasAna saradAra paTele talavAra kheMcI hoya evuM jANyAmAM nathI. thAya ke divase jInA saMdezAo mekale che. emAM sauthI spaSTa bhAna thaI . asara A minisTara ekita thI rapaSTa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-589 kAIe chIe. Ama kharI sthiti upara paNa ApaNe DhAMkapichoDe karI rahyA chIe. vAtenA khulAsA karanArA ApaNuM eka vakhatanA kAmacalAu rASTrapati zrI hidAyatullAha sAhebane be-traNa hoddA cheDayA bAda je lekha pragaTa thayA te vAMcatAM A daMbhane artha pUre samajAI jaze. keTalIkavAra te kanuM avasAna thayuM che enI emane jANa paNa thatI nathI tema ja A jyAre bahAra nIkaLe tyAre eka yA be gADIo phAlatu deDe, rakhene kaI baMdha paDI jAya. sarakArI kAryavAhImAM AvI bhUlA te hoya ja nahIM paNa eka rivAja prajAnI sevAne nAme. have te ekAda vAyuyAna paNa alAyaduM rAkhavAmAM Ave che. A badhI briTiza rAjyanI prathA che. e ApaNe eTalI ja cIvaTaithI pALIe chIe. A sevA naryA daMbhane ja eka prakAra che. keInA avasAna samaye ApaNe be miniTanuM mauna pALIe chIe. be miniTa pUrI pALatA to nathI paNa ApaNe zekamAM garaka thavAne dabha pALIe chIe. kAmakAja baMdha karIe chIe. A daMbhane ja eka prakAra che. A vAte anubhavI che, vAraMvAra jANI che. avasAnanA ghaNA prasaMgoe ApaNe bhAgye ja gujaranAra mATe prArthanA karatAM hoIzuM. A paNa eka daMbhane rUDha thaelo rivAja che, pedhI gayele rivAja che. paNa nI prabhumikA pramANe ApaNe bhajana kIrtanane have samaya rahyo nathI eTale e TUMkamAM patAvavAne kImie zeAdhA che, ajamAvIe chIe, jene zekasabhA kahe che. paNa A be miniTonA avasAnazekanA daMbhanI vAta javA de. sAyansanI zodhanI khAsa te eTama anI vAta vicAre. "ame eTamanA saMzodhanane sajanAtmaka kriyAomAM vAparavAnA chIe'-ema lagabhaga badhA deze pracAra kare ane eTama banAvavA yenakena prakAreNu havAtiyAM mAre che ane emAM karaDenuM AMdhaNa kare che. karavAmAM 'eTama zodhavAnI pravRtti have baMdha karavAnA chIe.' karavI joIe; dhIme dhIme baMdha karIzu-e TharAva kyAre pasAra thAya che tyAre tene bIje ja divase kyAMka bhUgarbhamAM ene akhataro thayAnA samAcAra ApaNe vAMcIe chIe. A meTAmAM mere daMbha yA prapaMca ja kahevAya. jagatane philasue prapaMca ja kahyo che. e ja A eka me prapaMca che. kahevuM zuM ane karavuM zuM e paNa prapaMca gaNI zakAya. cAre kAra kudaratI akaramAtamAM, honAratamAM mAse mare che ane uparAMta mAnavane mArI nAkhavAnI caLa jarA paNa narama paDI nathI. dhamarane kAraNe ke rAjakAraNe ke veTane kAraNe ke ghara-ghareNAMne jamIna kAraNe, bhAI, bhAInuMsAsu-vahUnuM nikaMdana kADhavAmAM Ave che, ane e ja ghaDIe ApaNe ahiMsAnA guNa gAtA aTakatA nathI ! A te ke daMbha! hajI te A daMbhAvatAranI zarUAta che. nyAtajAta nahIM joie, tepaNa harIjanamAMye ApaNe peTAjAti ghusADI. cAra vaNane badale cha varse karyo ane uparAMta kayAMka vAMcIe chIe ke tyAM matadAna nyAti anusAra thayuM. A ghaTanA vadhatI jAya che. jANI joine pramANa vadhe che chatAM chApatAM aca ghaNA jaNanuM ema mAnavuM che ke lagabhaga dareka meTA dezamAM eTamakhemba banAvavAnI harIphAI cAlI che. e mATe rAjadutone pheDe, thA emane lAMca Ape yA koI jUThuM bolI, pitAnI rIte svArtha sAdhI kaLathI yA baLathI kAma patAve che. A badhAne Akhare madAra che? ya zuM ? sarjanAtmaka upaga e te kahevAnI khetI vAta che. mULa hetu spaSTa che, sAmAne harAvavAne. pahelA te pahelA e hisAbe A khela, A prapaMca AkAra lete rahe che. je badhA ja deze dezanA bhalA mATe, enA sadupayoga mATe A saMzadhanane upayoga karavAnuM hoya te pachI ene rokavA mATe A takalAdI TharAvonI zA mATe vAta kare che ? A meTI chetarapiMDI che, e manamAM badhA samaje che, chatAM ahIM vAta karavAthI aLagA rahe che. A daMbha Ane koI upAya amane dekhAte nathI. eTale have A jJAna prApta karI, kaI hiTalara je. gaMDu pedA thayo ke prapaMcane laMDe phUTaze, kATaze. ekabIjAnuM satyAnAza kADhaze. emAM kANa kayAM bacaze e kahevuM muzkela che. A dizAmAM je pragati karanArA deze che te eTalA AgaLa nIkaLI gayA che ke e have dhAyuM karavA sivAya rahevAnA nathI A mahAkALa bhairava kayAre tAMDava khelaze enI have rAha jovI rahI. Ama A daMbhAvatAra ja AkharI avatAra neMdhAya enI vakI che. paNa ene noMdhanArA keNa haze? kayAM haze ? enI AgAhI karavI muzkela che; kadAca ke nahIM hoya. A paristhiti have aTake ema nathI, paNa vadhatI rahe che. salAha ApavI e eka vAta che ane amalamAM mUkavI, amalamAM mukAvavI e judI vAta che. ane sAcI salAha amalamAM mukAvavAnI AMtarika AnAkAnI hoya te tyAM e amalamAM mukAya zI rIte ? na ja mukAya. e hakIkata che. te tarapha ApaNe AMkha ADA kAna karavA sArA pramANamAM TevAyelA chIe ane vadhAre daMbhanA Azare laI TevAtA. jaIe chIe e dekhItuM che. paNa e tarapha ApaNe durlakSa keLavIe chIe. samAjamAM cAre tarapha najara kare te bheLaseLa dekhAze, khAvAnI jaNasamAM davAonA kaubhAMDamAM-nizALanI parIkSAemAM, pAka vadhAravAnI jhuMbezamAM evA aneka dAkhalAomAM daMbhAvatAranuM sAmrAjya bahekatuM jaNAze. paMDita neharunA jamAnAmAM cAgalAne TI. TI. ke. sAme tapAsa karavAnuM sepyuM. jAhera tapAsa thaI. TI. TI. ke.ne rAjInAmuM ApavuM paDyuM ane paMDita neharUe TI. TI. ke.ne mAnamaratabA sAthe salunamAM vidAya paNa ApI. Aje A paristhiti nathI. zarama jevI ke vastu rahI nathI. DhAMkapichADAnuM sAmrAjya virataratuM jAya che, e daMbhanAM lakSaNo che. daMbhAvatAra kyAM, kyAre pUro thaze, yA sau keIne nAza netarI pUro thaze e keNuka hI zakaze? Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-88 tA. 16-pa-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka prabudha jIvana-vyaktiga ane sAmAjika - cI. na. paTela prabuddha jIvana' zabdonA be artha zaI zake : "prabuddha AphrikAnA gRhapradhAna ramasa vacce samAdhAna thayeluM. betraNa eTale mohamAMthI jAgrata thaI jJAna sthitimAM pratiSThita thayelI mAsa pachI e samAdhAna tUTI paDyuM tyAre gAMdhIjIe. ramaTasa vyakita ane bIjo artha "sadA jAgrata vivekabuddhivALI upara vacanabhaMgane AkSepa karele paNa 1932mAM yaravaDA vyakita sadA AtmanirIkSaNa karatA rahI pitAnA dareka kAryamAM jelamAM "dakSiNa AphrikAnA satyAgrahane itihAsa" lakhatAM sArAnarasAne viveka karatI vyakti. A bemAMthI pahelA arthamAM teo kabUla kare che ke e AkSepa karavAmAM temaNe kadAca prabuddha' eTale ke "jJAnI', vyakitanuM jIvana kevuM hoya bhUla karI hoya. te ApaNe saMpUrNapaNe jANI na zakIe, evI sthitinAM pitAnI bhUla joI zakayAne gAMdhIjInA jIvanane 1919mAM varNana maLe che te uparathI mAtra kaMIka kalpanA roleTa kAyadA sAmenA satyAgrahaveLAne prasaMga te bahu jANIta. karI zakIe-bhagavadagItAnA bIjA adhyAyamAM sthitaprajJanAM che. temanI paMjAba jatAM dharapakaDa thayAnA samAcAre amadAvAdamAM lakSaNa varNavyAM che te upara khUba manana karavAthI evI sthitinI je tephAne phATI nIkaLyAM temAM pote "pahADa jevaDI bhUla karI kaIka jhAMkhI karI zakIe. A arthamAM jJAnI mAtra vyakitao hovAnI temaNe jAheramAM kabUlAta karI hatI. emaNe joyuM ke ja hoI zake. A samAja jJAnI sthitinA ucca stare prajAe AvezamAM AvI hiMsAne tyAga karyo hato, kAraNa ke jIvate hoya evo ke dAkhala itihAse noM nathI-je ke satyAgraha zarU karatAM pahelAM prajAne ahiMsA pALavAnI kera keLavaNI hiMdu paraMparAmAM satyayugarUpI evA yuganI kalpanA che. ApavAmAM AvI nahotI. 1920-21nI asahakAranI laData kharI; paNa bIjA arthamAM "prabuddha jIvana jIvatI vyakita ke veLAnI gAMdhIjInI bhUla AnAthI vadhu sUkSma hatI, paNa teo prajA kevAM hoya tenI ApaNe carcA karI zakIe. ahIM evI pAchaLathI te joI zakayA hatA. te samayanAM temanAM bhASaNomAM carcAne upakrama che. gAMdhIjI briTiza sarakArane vAraMvAra zayatAnI sarakAre kahetA - sAmAnyarIte ApaNe badhAM samAje svIkArelAM nItiniyamanI ane paradezI kApaDanI hoLI karatA. e bhASaNamAM narasiMha maryAdAmAM rahI ApaNI vyakitagata IrachAe, mahattvAkAMkSAo rAva dIveTiyAne rAjasika mehane AbhAsa jaNAyela ane saMtoSavA prayatnazIla rahIe chIe. ApaNI ane ApaNuM kuTuMbanI temaNe gAMdhIjIne jAheramAM patra lakhI tenI viruddha cetavyA paNa ema karatAM ApaNuM vatana hamezAM nItizuddha rahe ene hatA. 'navajIvana'nA 1920 Disembara 29mInA aMkamAM ApaNe vicAra nathI karatA. ema karavAnI ApaNane bALapaNathI gAMdhIjIe tene uttara Apela temAM temaNe pitAnAM kaMI keLavaNI maLatI nathI. chatAM ghaNI vyakitaonA saddabhAgye . bhASaNomAM roSa ane hiMsA rahelAM hovAno InkAra karela. emane AtmA jAgrata thAya che-kuTuMbanA saMskArathI dhArmika (gAMdhIjIne uttara kalekaTeDa varDasa "nA 19mA khaMDamAM pustakanA vAMcana - mananathI, jAgrata strI punAM daSTAMtathI chapAyo che. paNa narasiMharAvane mULa patra mArA athavA pUrvajanmanA saMskArathI kaMi pratyakSa kAraNa vinA evI vAMcavAmAM Avyo nathI. saMbhava che ke te vyaktionuM jIvana kevuM hoya ? e veLAnA gujarAtI' sAptAhikanA keI aMkamAM chapAye paheluM, evI vyakti kuTuMbamAM ke kuTuMbanI bahAra sarva heya. koI utsAhI vAcaka tene gujarAtI'nI jUnI phAilamAMthI vyakitao sAthenA vyavahAramAM pate jANeajANe kaIne anyAya dhI "prabuddha jIvanamAM pragaTa karaze te huM mAnuM chuM ke na kare evI kALajI rAkhe. koinI sAthe kalezane prasaMga ghaNA vAcakane temAM rasa paDaze) paNa 1922nA mArca mAsamAM bhe thAya che tyAre sAmAnya rIte dareka vyakitane dharapakaDa thayA pachI jelamAMthI teo jamanAlAla bajAjane lakhe sAmI vyakitanI ja bhUla dekhAya che. pitAnI bhUla jovAnuM che temAM teo pitAnI bhUla kabUla kare che ke eka varSa pahelAM ghaNuM agharuM che. ApaNo svAtha, ApaNA pUrvagraho, krodha, teo joI zaktA te karatAM Aje teo satyane ane pitAnI ApaNane AvA prasaMgoe satya jotAM aTakAve che. kayAreka kSudratAne vadhu spaSTa rUpe joI zake che. gAMdhIjInI satya draSTi ApaNe pAchaLathI ApaNuM bhUlI jaIe chIe; paNa te kabUla Ama jIvananA aMta sudhI nirmaLa thatI rahI hatI. upanidanI karavAnI nautika hiMmata ApaNAmAM hotI nathI. gAMdhIjI. prakhyAta prArthanA "asato mA sadugamaya' temanA jIvananI mukhya, mahApu thayA kAraNa ke emanAmAM evI hiMmata hatI. preraNA hatI. bALapaNathI teo potAnA jIvanamAM jyAM jyAM asatya dekhAya jAgratu sayadaSTinI mANasa sAthenA vyavahAramAM jarUra che tyAMthI tene tyAga karavA prayatnazIla rahelA. meTA bhAine enuM teTalI ja, kadAca tethI paNa vadhu. Aje jAherajIvananA prazno cAravAmAM madada karelI tenI kabUlAta kare ane kSamA vize vicAra karavAmAM che. ApaNe badhA evA prazno viSenA mAgate patra lakhI pitAne Ape. prasaMganuM AtmakathA'mAM emaNe ApaNuM abhiprAye chApAMo vAMcIne bAMdhatA hoIe chIe paNa kareluM varNana jANItuM che; paNa te sivAya bIjA be prasaMge chApAMomAM eTaluM badhuM asatya ne ardhasatya chapAya che ke ApaNe paNa jANavA jevA che. dakSiNa AphrikAmAM temaNe 1907nI ApaNI svataMtra buddhithI vicAra karyA vinA e badhuM mAnI laie te sAlamAM rajisTrezananA kALA kAyadAnI sAme satyAgraha karela ApaNuM mana rAgadeva ne pUrvagrahonuM gulAba banI jAya ane te aMge temane jelanI sajA thayelI. traNeka aThavADiyAM ema na thAya enI kALajI rAkhavAnI dezanA nAgarika tarIke teo jelamAM rahyA pachI hiMdIo pratye sahAnubhUti dharAvatA ApaNI naitika pharaja che. ApaNI sayadraSTine jhAMkhI karatAM kaI aMgreja saddagRhasthanI madhyasthIthI gAMdhIjI ane dakSiNa bIjA aneka kAraNo ApaNe ApaNuM jabarojanA jIvananuM dhAmika A sarakArathI mata Apu : phlezane masa bhAre sAmAnya sAmI vyakitanI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 . . . prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5.89 tA. 16-5389 nirIkSaNa karatA rahIzuM te samajI zakIzuM. have sAmAjika, prajAkIya prabuddhatA'nI vAta. dareka prajAnuM jIvana ghaDavAmAM tenI dharmazraddhA bahu moTo bhAga bhajave che. dharmazraddhAnI mULa preraNAo udAra hoya che, paNa mANasanA svabhAvamAM ja kaMika evI truTi rahelI che ke dharmazraddhAnI bidhI udAtta bhAvanAomAM samaya jatAM vikRtio Ave che. prAcIna bhAratIya darzananI eka bhAvanA hatI vasudhava kuTuMbakamanI paNa hakIkatamAM hiMdu samAja nAtajAtanA kevA nAnA ne saMkucita vADAomAM chinnabhinna thaI gaye ! AbhaDacheTane vahema prajAnA mAnasamAM evuM ghara karI gaya ke kaI nAta nuM rAMdheluM khAI zake ke tenuM pANI pI zake e rojabarojanA AcArane bahu agatyane prazna banI gayuM ane amuka jJAti bIjI karatAM UMcI ke nIcI e vicAra sarvavyApI banI gayo. 'UjaLI vaNe, 'halakI vaNe', nIcalI vaNe jevA zabda ApaNI bhASAomAM keTalAM vyApaka banI gayA che. ane A bhAvanAo mATe zAstrane AdhAra ApaNe vedanA pusnasUktamAMthI TAMkIe chIe. brAhmaNa vizvapurAnuM meM, kSatriya tenA bAhu, vaizya tenuM peTa ane zudra tenA paga. ema karatAM ApaNe bhUlI gayA ke meM, hAM. piTa, paga badhAM ja eka ja zarIranAM aMga che, temAM kaI UMcuM nathI, ke nIcuM nathI, badhAM aMgamAM eka ja lehI kare che. paga apavitra hoya te temAM pharatuM apavitra lehI magajamAM-mAM pahoMcI mene paNa avavitra kare ja ne? brAhmaNa, kSatriya ne vaizyane ja bheda karIne ApaNe na aTakayA, cAra varNonI bahAra atizane aspRzya vaga' paNa karyo ane ane temanI pratye sadIo sudhI kaI saMskArI prajAne na zebhe evuM vartana karatA rahyA. Aje temAM kaMika sudhAre thayuM che, paNa hajuya keTalA pramANamAM aspa viruddha gchakArane bhAva vyApaka che ! - strIo pratyenuM ApaNuM vartana sadIo sudhI evuM ja vicArahIna rahyuM che. zAstroe temane sahadharmacAriNI kahI, temane pati sAthe AdhyAtmika sAdhanAnI adhikAriNI gaNI, temane lakSmIne avatAra gaNI devI kahI manusmRtie 'yatra yatra pUjyanta nAyuM: tatra tatra ramanta devatA;" lakhyuM, paNa vyavahAramAM ApaNe strIonI kevI dazA karI ? e ja manusmRtimAM strIonI niMdA karatA ka vAMcI javA jevI che. strIenI pavitratAnuM rakSaNa karavA bALalagnane rivAja apanAvyuM, vidhavAvivAhane niSedha karyo, vaDIlenA dekhatAM pati sAthe vAta karI zake, pitAnAM bALakane ramADI na zake, sasarA ke jene pitAnuM meM na batAvI zake, lagna karatAM tenI IcchA na puchAya, game teTalI nAnI uMmaranI kanyAne kai vRddha sAthe paraNAvI zakAya, panI marI jAya te bIje ja divase pati bIja lagna karI zake, sAsusasarA jIvatAM hoya tyAM sudhI tenAM putraputrIonI keLavaNI lagna A vyavahAranA praznomAM tene abhiprAya na puchAya-strIo pratyenA ApaNuM anyAyanI bahu lAMbI yAdI, thAva evI che--sauthI vadhu kRra te mRta patinA zaba sAthe satI thavAne Adarza sane 1829mAM 160 varSa pahelAM gavarnara-janarala leDa viliyama benTike te rivAja baMdha karyo hateA chatAM haju e bhAvanAnAM mULa keTalAM UMDAM che te ceDA mAsa upara rAjasthAnamAM rUpakuMvara nAmanI yuvatI satI thaI e ghaTanAnA prasaMge jaNAI AvyuM. chatAM A bAbatamAM hiMdu saMskAranetAoe chellAM deDha varSa daramiyAna niSThAvAna puruSArtha karIne moTA bhAganAM aniSTonuM nivAraNa karyuM che ane temAM gAMdhIjIno bahu moTo phALo rahyo che-je ke Aje paNa strIone apamAna lAge ane asateja rahe evuM samAjamAM ghaNuM badhuM che. 1 khristI dharmamAM paNa aneka vikRtio AvI hatI jemAMnI keTalIka Aje paNa jIvatI haze. paNa khristI dezanA jAgrata samAjasudhArakoe chellAM pAMca varSa daramiyAna ghaNu mAtrAmAM dharmazuddhi keLavI che. paMdaramI ne soLamI sadIomAM dharmanA nAme khristI dezamAM je atyAcAra thayA tenuM varNana karyuM jAya ema nathI. paNuM jAgrata thayelI vivekabuddhie temAMnuM ghaNuM badhuM joI nAkhyuM. musalamAna mitra islAmanA itihAsane tapAsaze te tene joI zakaze ke bIjA dharmasaMpradAyanI jema islAmamAM paNa dharmazraddhAnI vikRti thaI che. paNa bahu ochA musalamAna vicArakee e prayatna karyo che, zikSita musalamAna strIpue jAge ane vicAre. hiMdu tarIke huM islAmanI truTio gaNAvavAnuM sAhasa. nahi karuM, jena zikSitoe paNa evuM AtmanirIkSaNa karavAnI jarUra hatI. 'prabuddha jIvana'nA jaina vAcake vicAre. emane zata zata namaskAra ho ' gulAbadAsa brokara A prasaMga mane mallikajIe kahelo. malikajI eTale evI kAyA ane hAsya bALaka jevuM, pharistA jevuM. maratarAma sva. gurudayAla mallika-bhakata ane kavijana. vidvAna ane lAge, khAnAbadeSa hoya tevA mastarAma, madathI bharelA hoya tevA prAdhyApaka. "" * mastarAma nahi. " ' 'kavivara ravIndranAtha TAgoranA zAMtiniketanamAM varSo sudhI | dostI thaI gaI temanI sAthe, jIvanamAM ghaNAonI sAthe temaNe aMgrejI sAhitya zIkhavyuM. chelle muMbaImAM rahyA. ahIM thAya che, tema mArI putrI mInAkSI tyAre pyupilsa ona khAranI yupilesa ona rakUlamAM, mananI meja khAtara, temaNe raskUlamAM bhaNe ane mallikachanI vAta karatAM dharAya nahi. thoDe vakhata aMgrejI zIkhavyuM. ethI emane maLavAnuM mana thayuM. putrIne meM e kahyuM, . . mananI meja khAtara ja gajaba mAchalA manuSya e jyAre purkIe emane kahyuM ane e hAjara ! maLe tyAre hatA ja, hoya--emanI sapheda dUdha jevI dADhI dastI thaI gaI ane jAmI gaI. jAtajAtanI vAta kare e. pharAvatA, pharakAvatA. e e rasa paDe ! emanI jiMdagI vizenI vAta che ke khAdInuM paheraNa, khAdIne pAyajAme, sahu UMcI nahi romAMcakatAno hoya te rasa pUro pADe. jemAM strI na hoya, , .. n... * * Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-389 tA. 16-5-89 zarAba na hoya, sattA na hAya, ahamahamikA na hoya, paisA na hAya, ane chatAM ApaNane pUrepUrA jakaDI rAkhe evI rasabharI "rAmAMcakatAnA. emanA karAcInA anubhaveA, zAMtiniketananA anubhavA, ravIndranAthanI sAthe thayelA emane adbhuta kathAmAM paNa adbhuta lAge evI rItane meLApa, pachI zAMtinika tanamAM ja 'are dvArakA' karI emanu jAmI javu', pachI muMbai Avavu, maLavu, haLavu te rakhaDavuM. kAvyAdhi nahi, kArya upAdhi nahi. jJAna meLavavuM ane ApavuM. hasavuM ane "sAvavuM te gAvuM, khulaMda svare, bhagavAnanuM gIta. eka divasa ravIndranAtha vize vAta nIkaLI. emane vizenI te hara eka vAta rasabharI ja hoya paNa A te jeTalI rasabharI teTalI ja ubheAdhaka hatI. mallikaRgse kahyu : 'tyAre ravIndranAtha eTale ke gurudeva. kAMzvaka nAnA gAmaDAnA nAnA gharamAM rahevA gayelA. thoDA samaya mATe. huM' paNa sAthe kharA ja. bIje kAI khAsa rasAle nahi.' tyAM gurudeva vAMce, lakhe, vAta kare, prAtha nA kare, jyAn dhare, nirAMte vana gALe. ''paNa eka uka'! emane jabarI TapAla mATenuM emanu kutUhala adamya. nAnA bALakanA jevuM? nA, navADhA jevu. TapAlI AvatA. lAge che evA khyAla Ave ke TrADe. pote ja paheoMce te pote ja enA hAthamAMthI TapAla meLave. e rIte dADIne TapAla meLave tyAre ja emane zAMti thAya. eka divasa te gharanA uparanA bhAgamAM khesIne kazuM ka lakhatA hatA. unALAnA divase hatA. garamI te kahe mAruM ja kAma. mane AvI garamImAM kaMI sUjhatuM nahetu. eTale huM Amatema jote khesI rahyo hatA. bAdhA jevA hArA manamAM vicAratA hatAH AvA divase Amane zuM lakhavAnu sUjhayuM harI ?? tyAM tA eci'tI jarA haraphara thai ane mAruM dhyAna gayuM. guru peAtAnI kalamane bAjue mUkI daI, jene AdhAre lakhatA hatA te paTArAne AghereA khaseDI dai UbhA thavA thavA jatA hatA, hatuM sAga thaI gayo. temanI pAse pahoMcI gaye kazu joie che ?" karatA. paNa tyAM te te UkhA thaI gayA hatA. kahyuM : "zuM" jatu nathI.' pachI hasyA. kholyA : 'TapAlI AvatA lAge che. te Aje zu lAve che e.' karyAM che TapAlI? manenAM pagalAM saMbhaLAtAM nathI.' meM kahyuM. hajI nAkA para lAge che.' pachI hasIne kahe : 'tamArA kAna mArA kAna jevA saravA nathI. tamArA kAna prAdhyApakanA che, mArA premInA.' eTalu kahI satAM hasatAM e nAnakaDA dAdara UtarI gayA. temane zakavAnA karo aya' nahato. A kAma karavA e mane javA ja na de ne! hu ADu avaLu` hatu` te sarakhuM karavAmAM rAkAyo. mAra kAnane kayAMkathI sumadhura saMgItanA svara saMbhaLAyA, paNa kavizrInAM pAchAM pharatAM pagalAM na saMbhaLAyAM. ATalI te keTalIka TapAla AvI haze? mane thayuM, thepDa hasavuM paNa AvyuM. ATalI umare TapAla vize ATalu badhu kula ? pazu kutUlapriya kavi na AvyA. sa gItanA sUra baMdha thayA. TapAlInAM pagalAM AgaLa cAnnavA lAgyAM. zuM thayuM e jJeza huM nIce UtaryAM te kuTIranA bAraNAmAM kavi stab banIne UbhA hatA ane pelA TapAlInI cAlI jatI pI. tarapha tAkI rahyA hatA. temanA dvAyamAM TapAlanI eka akhI paNa nahotI. mane hasavu AvyuM. meM kahyuM : niSphaLa gayA premapacAra ? hajI paNa zuM e premikA pAchI pharIne Apane patradAna karo tema Apa mAtA che ?' kAIka dhyAnamAMthI kAe emane jagADayA hAya tema e camakayA. mArI tarapha pharyAM. 'ehe, gurudayAla che.'ema khelyA ne mArI pAse AvyA. huM emane joi ja rahyo. e sthA, svastha thayA ane kahe H premikA ja nA AvI. pachI patradAna karyAMthI thAya ?' 'TapAlI nahotA ?' me puchyuM . 'tA.' emaNe kahyuM. pachI mArI sAme joIne umeyu". *paNa eka camatkAra hatA, gurudayAla.' 'zene camatkAra, gurudeva ?" meM pUchyuM. 'cAlA upara. tyAM kahuM.' kahI e nAnA dAdara caDhI gayA. huM paNa pAchaLa gayA. teo palAMThI vALI besI gayA. lakhavA mATenA AdhArarUpa paTArAne peAtAnI pAse khecyA. temanI pAse kheA eTale temaNe kahyu : mArI bhUla ya hatI, gurudRAla. e pagalAM TapAlInAM nahatAM.' 'te kANuM hatuM e ?' 'eka bAula gAyaka hatA. gIta gAtA hatA. evA bhIme eneA avAja hato ke ene ja sAMbhaLI rahyo hato. e ja camatkAra hatA ?' nA, camatkAra te enu gIta Rtu' 'eTale ?' meM pUchyuM. gAtA jaya rahyo te badhuM bhUlI 'gIta kADhe pakhIne uddezIne hatuM. te gIta dvArA enA gAyaka gaganamAM masta banIne gAi rahelA paMkhIne pUchatA hatAH huM paMkhI ! tu AkhI rAta svaya hatu, surakSita hatuM, tArI AjubAju tAruM AkhuM kuTuMba hatuM. tuM tArA nIDamAM hatuM. tArI salAmatIne krAi jAtanuM jokhama nahotuM. tArI zAMtine kAi jAtanI naDatara nahAtI. meTu evu vRkSa enA AzrayamAM . tane premathI pUrI rAkhIne pavanamAM laheratu hatu. tane kA prakAranA bhaya nahatA. chatAM AkhI rAta tuM niHzabda, mUka, besI ja rahyuM? sUI ja rahyuM ? Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana: suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA1pa-89 tA. 16-5-89 . ne prabhAta thatAM?...prabhAta thatAMveMta tuM tArA e khabara che? surakSita nIMDamAMthI bahAra nIkaLyuM ane A amApa "Apa ja kaho." emanI sAmethI najara khaseDayA vinA AkAzamAM UDvA lAgyuM. ahIM, ' A AkAzamAM zI che tArI salAmatI ? tArI pAse te che tArI je vAta kahevA mATe meM kavitA, gIta, vArtAnAM hAre be nibaMdha pAMkhe, ane tArI sAme patharAye che pAnAM bharI kADhayAM che ane chatAM huM jene pUrI saTatAthI gaganane A nIla samudra. enA agAdha jalamAM tuM to kahI zaka nathI te vAta A keI ajANya kavi kevI eka bindu jevuM ye nathI, ne chatAM... AkhI rAta pUratI saralatAthI ATha-dasa paMktimAM kahI gayo ? ne chatAM...'e salAmatImAM zAMta paDayuM rahenAruM tuM A aphATa udadhimAM emanuM haMmezanuM nirmaLa, premALa hAsya hasI rahyA : 'te chatI koI paNa prakAranI surakSA vinAnI dazAmAM jevuM uDavA mAMDayuM loke mane meTo kavi kahe che ' ' ke gAvA lAgyuM? UDe che tuM aphATa nIla avakAzanA vArimAM, pachI e pAchA paTArA pAse be kAma hAthamAM lIdhI, de paMkhI.... tuM, kAgaLiyAM sarakhAM gAvyAM ne kahe: ne gurUyAta, e bAula Ama gAte gAte cAlI gaye." cAle tyAre, pharIthI lakhavA besuM, je Avu kazuM karI ' kahI gurUdeva aTakyA. ' zakAtuM hoya te.' ', ' , ' ' . . . meM emanI sAme joyuM. uttama kAvya ane saMgItanA malikajIe kahelI e vAtane Aje te ghaNAM varSo thaI mizraNa jevI klAkRti tenA bhoktAne je AnaMda Ape te gayAM che, paNa Aje jyAre jayAre mane e yAda Ave che emanI AMkhamAM purAyeluM hatuM. huM paNa kavizrInI vANImAMthI tyAre tyAre jANe mArA gharamAM ja mArI sAme besI malikajI e kAvyanI adUbhutatA mANI rahyo hato tyAM e bolyA: atyAre mane e vAta kahI rahyA hoya eTalI ja e tAjI. lAge che. ane e gAmaDAgAmamAM, game tevA paTArA sAme camakAraka hatuM e gIta, nahi, gulAla ?' besI kAma calAvI rahelA ane pelA balinA zravaNuthI ukela 'kAvya uttama hatuM.' meM kahyuM. . camatkAra temanI AMkhamAM jALavI rahelA kavivaranI, bhaga kAvya hatuM ane uttama paNa hatuM e vAta te kharI, pratApI ane premabharI mUti' mArI najara samakSa taravarI rahe che. guradayAla, paNa emAM camatkAra che ho, mAre mATe, e ApaNu sahunA emane zata zata namaskAra che. . bALamananI lIlA 2 amRtalAla yAjJika . . . . . . ' bALakanuM mana kevI rIte kahapanA karatuM hoya che, tenA hAthamAM nahotA. A pahelAM huM kadI gADImAM be nahotA, vicArataraMge kaI rIte hileLA letA hoya che te ja meTerAMo. ke gharanI bahAra nIkaLe nahote. mane raDate joi khAsa karIne mAbApa ane bALazikSake, samaje te bALakane amArA zikSake mArA mehane nAza karavA mATe mane muDhivikAsa ane sarakArauchera sArI rIte karI zake. moTerAMo jorathI tamAro mArI eka sAragarbhita vAkaya uccAyuM pite bALaka hatAM te bhUlIne potAnI rIte bALakanAM tephAne- hatuM: "Aje tuM nizALe javA mATe raDe che, eka divasa mUMjhavaNa-vartanane jue che tethI bALakane samajI zakatAM nathI, nahi javA mATe tuM AnA karatAM ghaNuM vadhAre ravAne che! - anyAya kare che ane kheTI dizAmAM dhakele che. ApaNe te e zikSakanuM nAmaThAma.. AkRtiprakRti kazuye mane Aje yAda bhAgyazALI chIe ke bhAgavatamAM kRSNanI bALalIlAnuM darzana nathI, paraMtu e guruvAkaya ane gurune tamAce manamAM evAM karAvanAra, baladraSTA kavie dazama skaMdhamAM kRSNanAM tephAnene ne evAM tAjAM che. AvaDI moTI satya bhaviSyavANI jIvanamAM kevAM premathI varNavyAM che ! chatAM ApaNAM ghara--dharanAM kRSNa jevAM pharI sAMbhaLI nathI." bALakone evA premathI nathI ucheratAM e kevuM durbhAgya kahevAya ! * bALamananuM ravAbhAvika prasaMgacitra mAtra' ravIndranAtha hamaNAM ravIndranAtha TAgoranA bALapaNanAM saMsmaraNo' TAgoranuM ja nathI, ApaNe tyAM ke anyatra bALakanA ucheranuM vAMcatA hatA, tyAre temanI ArSadraSTithI bALamananI lIlAo gharagharanuM citra che. eka bIjuM "saramaraNa paNa evuM ja joie te bAlapunuM ApaNe premathI jaLasiMcana karIne saMsmaraNa" paNa evuM ja manaMdazI* che : ': ' temane khIlavI zakIe, temanI zakita-sugadha kuTuM badharamAM ja 'AjanA jamAnAmAM bALakoe vaDIlene "la karI nAkhyuM " nahIM paNa samAja ane rASTramAM paNa prasare tevuM vAtAvaraNa che. kayAMye emane kei rekatuM nathI, vagara mAgye emane badhuM ubhuM karI zakIe. temanI kavi,vabharI kathanakalA eTalI suMdara maLI jAya che. eTalI sahelAIthI amane kazuM maLatuM nahotuM, che ke temane prasaMga varNanamAM ja temane jIvanamAM ApaNAM keTalIye najIvI cIjo paNa amAre mATe dulabha hatI. enuM hadayacittamAM vasI jAya, temaNe bALapaNane eka prasaMga phaLa e AvyuM hatuM ke te vakhate amane mAmUlImAM mAmUlI varNavatAM kahyuM che je kAMI maLatuM tene ame pUrepUre rasakasa vasula karI letA, eka divasa meM joyuM te mArA meTA bhAI ane mArA. enAM chAlachetarAMthI mAMDIne geTalA sudhI kazuye pheMkI devAmAM bhANeja satyane nizALe mUkavAmAM AvyA, paraMtu mane nizALe AvatuM nahi. Aje sAdhanasaMpanna dhana- chokarAone jouM javAne yogya gaNavAmAM AvyuM. nahi. meTethI raDavA sivAya chuM te teone bahu sahelAithI meMmAgI cIja maLI jAya . mArI gyatA jAhera karavAne bIjo kaI ja upAya mArA. che, tethI tenAM moTA bhAgane te tene mAtra dAMta daine jana". ' Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka pheMkI de che-emanI duniyAne moTA bhAga nakAme kacarAmAM pheMkAI jAya che. amAre eka nokara hatuM, tenuM nAma zyAma. te mane eraDAmAM eka nakakI karelI jagyAe besADI mArI cAre tarapha cAka vaDe kuMDALuM kare. pachI gabhIra meM karI AMgaLI UMcI karI e kahe : "je A kuMDALAmAMthI bahAra paga mUke che to tAruM AvI banyuM jANaje !' kuMDALAmAMthI jarAka bahAra paga detAM sItAnI kavI durdazA thaI hatI te meM rAmAyaNamAM vAMcyuM hatuM. eTale - kuMDaLAnI vAtane aMdhazraddhALunI peThe huM uDAvI daI, zake nahi... amArA AMgaNAmAM vaDanA jhADanI chAMya mArA AkhA manane kabaje karI letI . Aje e vaDa nathI ! gharanI bahAra javAnI manAI hatI eTaluM ja nahi, paNa gharanI aMdara paNa amane phAve tema Ava-jA karavAnI chUTa nahotI. 'bahAra" nAmane eka anaMta vistRta pradeza have te mArI pakaDa bahAra hatuM, paNa jenAM rU5 rasa, gaMdha, zabda bArIbAraNAMnAM chidromAMthI cAre bAjuthI AvIne sparzI jatAM hatAM. e hatuM mukta, huM hatuM ke, amAre maLavAne raste nahato. eTale ja have premanuM AkarSaNa meTuM hatuM. Aje e cAkanuM kuMDALuM bhUsAI gayuM che, paraMtu teye e kuMDALuM cittamAM rahyuM che. dura hacha dura che, bahAra" hajI bahAra ja che. meTA thayA pachI meM GardenermAM lakheluM kAvya "The tame bird was in a cage, the free bird was in the forest' 4EUR Ave che: (ahIM e kAvyanuM gujarAtI bhASAMtara jugatarAma davee karyuM che.) pAMjarAnuM paMkhI rahetuM, senAnA piMjaramAM jIvanavagaDAnuM 5khI rahetuM suMdara manahara vanamAM . eka divasa baMne paMkhIDAM haLyAMbhaLyAM ne tyAM che! vananuM paMkhI khelyuM, "sAMbhaLa, piMjaranA e paMkhIjI! cAle vanamAM UDI jaie, vanamAM jhAjhAM paMkhIjI ?" pAMjarAnuM paMkhI belyuM: 'vananA paMkhI vahAlA' che! Ava paDayAM rahIe piMjara, zA deDA karavA ThAlAjI ?" vanavagaDAnuM paMkhI kahe, "nA, e khoTI vAta che; nathI amAre baMdI thAvuM, keda kAramI A te che." garIba bApaDuM chelluM paMkhI piMjaranuM rahenAra che: hAya hAya ! huM kema karIne chUTI nIkaLuM bahAra che !' tenuM Abehuba citra piMjarAnuM paMkhI jevuM bALaka banI jAya che, tenI kudaratI zakti kSINa thAya che tenuM kevuM hRdaya- spazI karuNa citra uparanA kAvyamAM deyuM che ! monTesarI ane prabale tene ramatagamatanI chUTa ApavAnI svata tratA ApavAnI himAyata zikSaNavicAraNAmAM karI che te jANItI hakIkata che. eTale ja "saMramaraNa'mAM gurudeva TAgera lakhe che: bALakane je bALaka thavA devAmAM Ave, ene ramavAnuM maLe doDavAnuM maLe, kutUhala maTADavAnuM maLe, te bALaka pitAne bhAra pite ja anAyAse vahana kare che. paraMtu bALakane bahAra javA na daIe, ene ramatAM rekIe, ene DAhyoDamaro banAvIne besADI. rAkhIe te khUba muzkelabharyo kAyaDe utpanna thAya che. bALakane badho ja bhAra vaDIle upara ja AvI paDe che dheDAne jamIna upara cAlavA devAne badale ene khAMdhe upADIne cAlavA jevuM e che! je khAMdhe upADe che tene mijAja dekANe nathI raheto. majUrInA lobhe e khAMdhe upADe che. paNa bapaDe ghaDA upara Dagale ne pagale e vera letA hoya che.': ' - tyAra pachI ravIndranAtha TAgore bALakane zikSA karavAthI tene vikAsa ke kuMThita thaI jAya chevize lakhyuM che. bALakamAM samajaNuM nathI evu mAnI tene dhamakAvo ke mAra e beTuM che, bALakanA vikAsanI ADe AvavA jevuM che. te vize temaNe lakhyuM che : ' 'zikSake ApelI vidyA zIkhatAM bALake bahuvAra lagADe che, paNa zikSakenA ane bhAva zIkhI letAM temane kazI ja takalIpha paDatI nathI. zIkhavAnA bIjA viSaye karatAM zikSaNa vyApAramAM je anyAya, adhama, krodha ane pakSapAta hoya che. te huM bahu sahelAIthI zIkhI game te sukhanI vAta mAtra eTalI hatI ke amArI nizALanA lAkaDAnA saLiyA jevA muMgA ane jaDa padArtho sivAya bIjA kedanI upara evA jaMgalIpaNane upayoga karavAnuM, huM e nAnI uMmare, bIte...mArA ane saMkucita mananA zikSakanA mAnasamAM, koDAnA saLiyAo ane amArA jevA nizALiyAonI vacce, kaMI ja pharaka nahote.... " mAbApe vaDIle ane zikSake je bALakanA manabhAvanI , lIlAne samaje ane temanI zakitaone vikasatA makaLAza ApavAnuM samaje, te kuTuMbanuM, samAjanuM... rASTranuM ane mAnavatAnuM keTaluM hita thAya ! mAbApa ane zikSakanA zuddha vartanathI bALaka saMskArI ApoApa banI zake che, teonag. upadeza ke bedhane badale temanA AcAMne ja UMDe prabhA : paDe che, bALakomAM pUjyabhAva kudaratI rIte janmAve che. " A rIte kavivara ravIndranAthe bALapaNamAM ramavAnI chUTa na ApanAra mAbApa bALakanI sthiti kedI jevI kare che - sAbhAra svIkAra * umi navaracanA-havAbhAI saMghavI smRti vizeSAMka : taMtrI : jayamalla paramAra, sahataMtro: rAjula dave * pRSTha -136 * phebruArI 1989, prakA. Do. jIvarAja mahetA smAraka TrasTa, navaraMga, jakAtanAkA sAme,,, kAlAvaDa roDa, rAjakeTa-360001 + arvAcIna jaina tidhara le-saMpA. De. sene ( AtmAnaMdajI ), *, DemI, sAIjha 4. pRSTha-280 * prakA. zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra * kabA. (ji. gAMdhInagara) pIna-38279 + sAhitya saurabha ; saMgraheka-hIrajI kezavajI ThArI, saMpA. anavara AgevAna prakA. hIrajI ke. keDArI. rAdhAnagara. sI/31 : mAnapADA roDa, :: DembIvalI (pUrva) pIna-421201 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava chavana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-89 tA. 16-5-89 ! gajarAtI kavitAmAM jaLAzayo : - 0 tanasukha bhaTTa bhAratIya saMskRtino Ugama paMjAbamAM tathA uttara pradezamAM pAchaLa cAlI. gaMgAdhArA bhagIrathanI pAchaLa UchaLatI, kUdatI, , thayuM che. paMjAbamAM prakRtithI prabhAvita thaine vedakAlIna AgaLa vadhavA lAgI. jaLathI bharelI gaMgA, vIjaLInI RSioe uSA, vanadeva indra, agni, jaLanA deva varuNa. peThe camakatI drazyamAna thatI hatI. kyAMka tenI gati maMda paDatI AkasittatvarUpa ghaupittara (jyupiTara) vagerenI ratutio racI A te kayAMka vaLI te tvarita thatI. kayAMka gaMgA adhamukha thatI te te ja Rgvada. vAyavya pArathI vizvAmitraRSi temanA bhArata te kayAMka te unnatamukha banatI. tenuM A manahara nRtya getranA anya A sAthe jayAre paMjAbamAM pravezatA hatA tyAre bhagIstha rAjAnA rathanI pAchaLa cAlatuM ja rahyuM. bhagIrathanA temane tyAMnI be meTI nadIo ADI naDI. A nadInA vega- gaMgAvataraNanA prayatnane lIdhe surasaritAnuM nAma bhagIrathI paDyuM. vAna pravAhamAM temanA kAnAM rathagAe taNAine yojana dura rAma -- lakSmaNa - sItAe ayodhyAmAMthI vanagamana karyuM. vahI jAya vaLI. temanI UMDAImaM UtaratAM ja badhA pravAsI mAgamAM mudraka maLe. rAme guhane, pitAne AgaLa javA devA enA mastaka uparathI pANI vahI jAya. tyAre karavuM zuM ? mATe, sArI rIte samajAvyA. sItAne prathama naukAmAM ArAmavizvAmitre A baMne nadIonI stuti AdarI. eka kahevata pUrvaka besADIne pachIthI baMne rAjakumAre heDI para caDyA. che ke khuzAmata te khudA ke bhI pyArI , te pachI. gaMgAnI makhya dhArAmAM sItAe bhagavatI bhAgIrathIne zraddhAMjali A nadIo temAM kema apavAdarUpa hoya? A be ApI pUjana karyuM ane kahyuM: "he gaMgAmAtA ! huM vanamAMthI nadIonAM nAma che urvavat (vipAzA ke biyAsa) | tathA suvarkI (satalaja) vizvAmitra ane nadIo vacce saMvAdacAle ane, pAchI pharIza tyAre Ama ja tamAruM pUjana karIza" jema yamunAe vasudevane bhAga Apyo hato tema A biyA- - kAlidAsa gaMgA-yumanA saMgamane varNave che. lokomAMthI sataleja vizvAmitrane sArtha (kAphalA)ne mAga dIdhe, bane vimAnamAM pAchAM karatAM rAma - sItAne samudra ullaMdhanasthAna, nadIonAM jaLa sthagADAnI dharIothI nIcAM thayAM ane A nUpuraprApti sthAna, pacavaTInuM nivAsasthAna oLakhAve che. chIcharA jaLamAM thaine RSisa dhe saritAyugala pAra kayuM pachI pachI saMgama varNave che. gheDAramAMthI chUTelI haNahaNATa karatI ghaDIo jevI tathA he uttAmAMgi ! yamunAnA taraMgamAM maLI jatI A jAhanavI . varNamAM UjaLI gAya jevI A nadIonAM jaLa vegathI vahI rahyAM kevI zobhAyamAna dIse che! indranIla maNinI sAthe zvetatIvivAd sutI vaya jhavete : - hAra - hoya tema gaMgA-yamunAnAM jaLa paDakhopaDakha vahe ' 'upaniSada jJAnI puruSanI dazA varNavatAM kahe che : che. nIlakamaLa sAthe jema zvetakamaLa sehe tema ane pravAha yathA nadya syandamAnAH samudre'ste gacchanti nAmarUpe vihAya / kevA raLiyAmaNA varatAya che ! kayAMka vaLI kALA agara kAlAtthaa vidvAna nAmarUpAdituktaH parAtparaM puruSamupaiti divyam // guru)mAM caMdanano lepa netraraMjana kare che tema bhinnavarNanAM jaI ati cittAkarSaka bane che. kyAMka cAMdanI ane chAMyaDAnI guMthaNI - atha:- jema samudra prati vahetI nadIo pitAnA jevAM te kAbaracitarAM kaLAya che, kayAMka zaradaRtunAM sapheda vAdaLAM nAmarUpa choDI sAgaramAM ja lIna thAya che. te pramANe vimukata vacce bakarAMmAMthI dekhAtA nIlavarNa AkAzanI jema baMnenAM banele jJAnI nAmarUpathI chUTI sarvazreSTha evA divya puruSamAM mizraNa pAmatAM jaLa raMgabhedathI raLiyAmaNAM bane che. kayAMka te lIna thaI jAya che ta. bhasmAMgarAgavALA zivajInA deha upara kALo nAga gItA sthitaprajJanI dazAne sadAya nadIjaLathI bharAtA dekhAya tema sita-asita (ta-ata) raMge draSTi pathe chatAM na UbharatA, sAgara sAthe sarakhAvatAM kahe che : caDe che Ama gaMgA yamunAnA pravAhane A saMgama prathama ApUryamANamacalapratiSThaM, samudramApa pravizanti yat / bhinna be pravAhamaya, dhIre dhIre mikSita varNamaya ne aMte , tata #Ama: yaM pratibiMta , zA mA nosina jAmA II ekavaNane AbhAsa Ape che. ' artha: acaLa pratiSThAvALA ane nadInAM jaLa vaDe bharAtA. kAlidAsanA meghaduta khaMDakAvyamAM virahI yA pitAnA rahetA samudramAM jema nadInAM jaLa praveze che te ja pramANe je dutarUpa meghane saMdeza ApatAM kahe che :(jJAnI)mAM kAmanAo praveze che. chatAM teo jJAnIne halAvatI pachI tuM viMdhyAcaLanA girizilAo vaDe aneka pravAnathI.) te ja jJAnI zAMti pAme che-vAsanAone jhaMkhanAra homAM vibhinna banelI revA (narmadA)ne iza. jANe ke hAthInA nahi. zrIkRSNa gItAmAM ja kahe che rotasAmahima jJAnI kALA deha upara sapheda raMganA paTA pADayA hoya tevA kALI vAlmIki rAmAyaNamAM gaMgAvataraNane prasaMga Ama zilA paranA vetapravAha tane prasanna karaze pachI niviyA, varNavAye che :- . kSikA, gaMbhIra, sarasvatI, jAhanavI ane mAnasarovara upara bhagInI stutithI mahAdevanuM hRdaya pIgaLyuM ane UDIne tuM alakApurImAM praveza je." jabadha karelI gaMgAne temaNe bi durUpe dhIre dhIre bANabhaTTanI kAdaMbarImAM nAyaka caMdrApIDa zikAre jAya che. cheDI, tyAMthI te namratApUrvaka sAta zAkhAomAM vahI. madhyAhana thatAM te tRSAvyAkuLa bane che tathA jaLAzayane zeAdhe che. gaMgAnI traNa zAkhAo pUrva tarapha tathA traNa zakhAe hAthonAM bhInAM pagalAM pRthvI upara paDelAM joIne te carevaranuM pazcima tarapha vahevA lAgI. sAtamI zAkhA bhagIratha anumAna kare che ane sagaDa lete te arAda nAmano Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 6-5-89 tA. 16-pa-9 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka sarevarane tIre Ave che. sarovaranI vizALatA, zItalatA, vagerene eka alaMkAra tarIke athavA sAdhana tarIke proje che, sugaMdhamayatA jevA guNethI prasanna banI caMdrApIDa vigata jemake bhavasAgara nAmane jANIne zabda badhA jUnA kaviomAM uccare che : mAtra premAnaMda ke zAmaLa jevA, bhakata jeTalA ja sAhitkAra kavio, apavAdarUpa che. A sarovarane utpanna karyA pachA amRtane utpanna karanAra brahmAe punarukitakAya' ja karyuM che, amRtanI jema A - narasiMha mahetA kahe che - saravara sarve indriyane ArAma Ape che, vimalatAthI te jene ghera harijana jaza gAya, ne te nitya gaMgAmAM nahAya, nendriyane, zItalatAthI te spazendriyane, kamaLa saurabhathI gaMgA jamunanAM nIra maMgAvaMye, mArA vAlAnAM caraNa pakhALiye, te ghANendriyane, haMsavanithI te kaNendriyane ane svAdathI te sAyaramAMthI bUDate rAkhe, rAma kahetAM gajarAja rasanendriyane mahAsukha samape' che. AvA ramaNIya sarovaranuM giri-taLeTIne kuMDa dAmodara, tyAM mahetAjI nahAvA jAyadarzana na tajavAnI IcchAthI ja bhagavAna umApati kAyama mIrA pitAne premadIvAnI kahe che. tene kudarata zAnI kailAsamAM vase che. bhagavAna viSNu sarovarane paraharIne khArA samudramAM zayana karavA have jatA nathI. A sarovara ANI kere gaMgA, elI kAre jamanA, vacamAM gokuLiyuM gAma che. eTaluM gahana che ke tenA UMDA jaLamAM varAha bhagavAna jaLa jamanAnAM bharavA gayAM'tAM mAthe gAgara hemanI jevA mahAkAya hajAre varAhe pravezIne adrazya thAya to temane mAnasarovara jaIe, kuDI ' re kAyA, mAnasarovara jaie, kayAMya pato paNa na lAge. sRSTine aMta ANanArA pralayame khArA samudramAM amRtanuM vaheLiyuMevI che bhakita amArI A sarovaranuM jaLa grahaNa karIne ja ativRSTi vaDe pralaya jaLa re jamanAnAM pANI re tAM, kAnuDe uDADayAM AchAM nIra : Adare che. yamunAmeM kuda pa kana tere, yamunAmeM kUda pa- uttara rAmacaritamAM bhavabhUti kahe che: gaMgAjamanA niramaLa pANI, zItaLa heta zarIra etAni tAni bahunisarakandarANi tuma bhaye sarovara, meM terI machiyAM ja godAvarI parisarasya girestarAni / viSapAntarano doSa vaherI laine paNa keTalIka vAta kahevI ' artha:- A rahyAM aneka jharaNAM, kaMdarA ane godAvarInI joIe. huM gujarAtIne prAdhyApaka hatA tyAre mane keTalAka paMDakhe UbhelA parvatanA DhALe. vidyAthI' pUchatu: "mIra te citeDanI hatI. tenI racanA gujarAtImAM kayAMthI hoya ?" prakSakAro mIrAMnA jIvanacaritrathI bhartuhari mahAsAgaranI virATatA varNavatAM kahe che - ajJAta che. mIrAM niHsaMtAna hatI, vidhavA hatI. 5dara-sALa ahIM mahAsAgaramAM eka kera zeSazAyI bhagavAna nArAyaNa varasanI vaye te paraNelI, ekAda varasamAM pati maraNa pachI derane sue che te bIjI bAju viSNunA verI dAna vase che. trAsa veTha. vIseka varasanI vaye te citaDa tajI dvArakA gaIka indra kodhamAM AvIne janapade upara paDatA ne temane kaccara- pavitra sIdhI hovAthI sAThasittera varSanI vaye maraNa thayuM haze. ghANa bolAvatA pAMkhALA parvatanI pAMkho kApavAne AraMbha Ama jIvananAM vIsa varasa mevADamAM ne cAlIsa varasakarela. A trAsamAMthI bacavA keTalAye pavaMte zaraNAthI gujarAtamAM vitAvanAranI bhakitarane paNa hiMdI bhajanothI banI sAgarane, Azraye AvelA. tevA aneka parvate vaLI bamaNI haze tema lAge che. kAlelakara, mAvaLaMkara, gopALarAva trIjI jagyAe dhAmA nAkhIne paDayA che. A ja mahAsAgaramAM viddAsa ane mAmasAheba phaDake zuddha gujarAtImAM pustake kayAMka vaDavAnaLa prajaLI rahyo che te sRSTine pralaya sara- racI zake te mIrAM tema kema na karI zake? jAvatA bAre meghe vaLI svaparAkramanI kSaNanI vATa jotAM kALa vitAvatA, koNa jANe kaye khUNe DerAtaMbu tANI paDayA che. veHAMtI akhAbhagata temanA chappAmAM gaNagaNe che.aho ! A mahAsAgarane deha keTale virATa, baLavAna ane sAgara-uMdara mAMhele mama, mAlama jANe je kuLadharma, bhAra jhIle che ! ' . akhA vicArI jotAM pheka, jema UMDe kUvo ne pharI bekha, UMDA jaLamAM ratna ja paDayuM, kema DUbakI khAya, kane tuMbaDuM ? prAkRta vyAkaraNukAra kaLikALasavaMta AcArya hemacandra sudhuM kahetAM na mAne dukha, paNa vahete jaLe na dIse mukha, pitAnA vyAkaraNa niyamenAM udAharaNa tarIke lekabhASAmAM DApUra jayama ane nadI, tyama kSaNamAM saMpatta dIse vadhI, pravartatAM mukatake (duhAo) Ape che. eka muktaka kahe che : jema aMbudhimAMhethI aMbune laine varase che vAya ' sAgara tRNane chAtI upara dharI rAkhe che ane mUlyavAna tenAM nadInALAM nAma dharyA, paNa bharyAmAM bheLAM thAya. rane cheka taLiye chupAvI de che. Ama ja keTalAka zeThesvAmIe premAnaMda naLAkhyAnamAM kahe che :uttama sevakanI avagaNanA kare che ane khatapuruSane eka mAnasarovara AgaLa AvyuM, temAM dIThuM pANI, sanmAne che.' kaLijagathI te pheka thayuM nahi, jI pIdhuM rAyarANI, saMta kavitAmAM jaLAzanAM varNana pAchaLa prakRtinuM avalokana, upAsanA ane AnaMda rahelAM che: gujarAtI pramode "raNayajJa' AkhyAnamAM sAgaravana kayu" haze. kavitAmAM bhakatanI racanAmAM jaLAzayanA varNanamAM prakRtine paNa te AkhyAna mArI pAse nathI. ke, ja mahattva apAyuM nathI, keTalAya bhakatanI racanAmAM kayAMya sarve bhakatanI jema mAtra alaMkAraarthe jaLAzayane jaLAzayane ullekha ja nathI, ane ullekha hoya te paNa te mAtra varNavatAM bhaktakavi prItamadAsa kahe che:pitAnA vidhAnane daDha karavA mATe nadI, samudra, taLAva sarevara sata, vita, dArA, zIza samarape, te pAme rasa pIvA ne, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-589 siMdhu maLe motI levA, mAMhI paDayA marajIvA jene . pANI paNugAmAM, hai vaikuMTha vaNArasI, apAra siMdhu mahAjaLa UMDAM, maramIne mana sahela jIne hAthe jaLa hilloLa, mAthe laI maMjana kare, jeTha saritA sAgaramAM jaI bhaLe, tenuM nAma nadI TaLI jAya pAme vaikuMTha keLa, bheTatAM bhAgIrathI, tajI jAhanavI jhIle jhAMjhavAM, te kyAMthI sukha pAme re ? ApIne atra taNe, ghase kaTake je dhaTa; khArA te jaLane kayAre chIpa na cAkhe. keLa phaLe nahi bIjI vAra (tA) khece hiMDoLA khATa, vaikuMTha pariyuM vaNArasI, dayArAma bhakitamAM aMlakArarUpe jaLa varNavatAM kahe che - prANI deha paDaze, gaMgAjaLa nAme gaLe; ATha kuvA ne nava vAvaDI re lola, soLaseM panihArInI hAra caTa vaimAna caDe, vaikuMTha naya vaNArasI, nadI - nAva saMjoga che, jenuM che nahi 'kAya. hekaNuM kaTake hADare, je gagAtraTha jAya, gaMgataraMga, jalajAhanavIne tajI, alpa jalamAM ja zIda hAye? (ta) mAnaviyAM kuLamAMya, bhUta na the bhAgIrathI, upara utariyAM, paMkhI te pAvana thiyAM; ' dhIrAbhagata A ja cIle cAlu rAkhatAM kahe che : * mAMhI maMjana kiyAM, bhUta na saraje bhAgIrathI vizvabhara dariye, sabhara bhariye, mAMhe ravizazI tejanI jAti bhAgIrathI re bhAgya, garavaraseM A gaMgA; mAnasarovara mAMhe muktAphaLa, ke haMsa care tene cAre, naraleka, suraleka, nAga, tArevA graMze bhavana. jema jaLanidhi jaLadhararUpe, jaLadharUpe jaLarAja pAse bhara Ubhe pitA, hara sArIkhe hoya; ubama mAyA viNa vRSTi na daze, thAya na sRSTinuM kAja. mA viNa marIe teya, tu vegaLIe vaNArasI ; bhojAbhagata AdarzavAdInI jeTalA ja vAstavavAdI hatA. meDo Aye mAya, te che bhege tAriye; paDiye re zu pAya, bhATa thaI. bhAgIrathI. '' eTale temanI cAra AMkha samAjanAM badhAM chidrone bArIkIthI - jame che tathA tenI tarapha AMgaLI paNa cIMdhe che, teo kahe che: uparanuM uttama UrmikAvya vAMcyA pachI lokakathA varNavuM, bagale thaine Are be, cAMca karI pahoLI, koI strIe ke anya lokakavie racela, sAmAjika vAtAvaraNa ArethI kAMi AhAra maLe nahi, dariyo dIdhe DoLI, ane A mabalidAnanI AdhyAtmikatAne subhaga saMyoga vadhatuM mAlakhajAnA dariyAmAM hamaze, vahANa jAze tAruM bhAMgI; ati saraLa zailInuM, lokakazya joIe satI thavAnA vahemamAM dariyAmAM DUbakAM deze pachI te lobhanA gyA lAgI, , jema aneka sannArIeAnA prANa samAje lIdhA che. tema ja kAcabA-kAcabI jaLamAM rahetAM hatAM haritAM dAsa bega caDAvavAnA vahemamAM paNa aneka ' batrIsalakSaNa strIsAte samudra satya vacane keraNI, mele nahi mAjhA lagAra.. punAM prANa samAje lIdhA che. A vahema mAtra gujarAtane ja kezavalAla harirAma bhaTTa bhakta jeTalA ja kavi paNa che, jue: nathI, bhAratabharane che. ' bahANa bhAMge bharasAgare, tyAre Upaje je gabharATa vaDhavANamAM mAdhAvAva karIne eka vAva che. bAra bAra ene je aMtare thaze, bIjAthI kema kaLAze ?" varasa sudhI khedAvavA chatAM temAMthI pANI maLyuM nahi pANI taNA je pUramAM, evALa bheLA thAya che. AdikALamAM saurASTra tenAM nadI-nALAM mATe vakhate sAthe rahevuM ja paDe, ema je taNAtA jAya che saurASTra paMca ratnAni nadInArIturaMgamAH / A mahA bhavasAgare, bhagavAna huM bhUle paDe chuM. caturtha somanAya ca paMcamaM haridarzanam / / . - keTaluMka lekasAhitya dhaMdhAdArI cAraNee raceluM che. te - A saurASTranI prazaMsAne zleka che. paraMtu kALe karIne, anya prakAranuM sAhitya lekakavioe racyuM che. Ane kAraNe saurASTra ujajaDa napANiye deza banya. A napANiyA dezamAM baMne kAvyasvarUpamAM bhASAbheda spaSTa varatAya che. cAraNakavinI vaLI vaDhavANI lImaDInI bhUmi sAva pANI vagaranI gaNAtI. bhASa jUnA jamAnAne choDavA mAgatI nathI. tene Adaza" 'bhAbhanAM pANI bhAMbhaLAM' e lekita suprasiddha che. jUnI apabhraMzabhASA che. lekakavinI bhASA "bAra gAue belI mANasa maMjhAya tyAre jozIgAra, sAdhubAvA, pIraeliyA, daraveza badalAya'ne nyAye parasparathI saheja bhinna chatAM pitAnA phakIranI tarapha najara mAMDe che, mUMjhAyelA lokoe kaI jozIne jamAnAnI bhASAnuM anusaraNa kare che, rAjade nAmane cAraNakavi jaLadulabhatAnuM kAraNa pUchyuM. jozIe je javAba Apyo te gaMgAstuti karatAM. bhakitauddaka anubhavatAM. kahe che : ApaNe nIcenA kAvyamAMthI ja vAMcIe :- ', ' , , kAyA lAge kATa, zIkalagara sudhare nahi; bAra bAra varase mAdhAvAva gaLAvI, ; niramaLa hoya noTa, bheTavA tava bhAgIrathI, te ye na nIsaryA nIra mArA vAlA; gaMgAjaLa gaTakeha, nara laTake lIdhe nahi, teDA jANatala, teDAve jozI, bhavasAgara bhaTakela, bhUta huvA bhAgIrathI, jozIDa jovarAvo mArA vAlA; gaMgAdhare jAya, paMgedika pANI pIo, jANatala jozIe ema ja kIdhuM mAnavIAra mAya. bhAgya, vaDAM bhAgIrathI, dIkare ne vahu padharAve mArA vAlA; ughADe jaine UMDe, jaLamAM A jeha. tene vaMza teDa, vaikuMTha mUke vaNArasI, gheDa khelavatA vajamala dIkarA, ' page je taLiyuM paDe, jAhanavI drazya jAta, mAdhAvAva mAge che bega mArA vAlA; (e) pariyuM pagaluM kare, vAhara DhoLe vaNArasI, beTaDe dhavarAvatAM vahujI jADejI, jAtalanAM adhu jAya, jAtala ne javAtA taNuM, , ' ': mAdhAvAva mAge che bega mArA vAlA; Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5789 DAbA ke pAyamAM hemane tADA, cuDI ne meDiyA mAthaDe jADejI, paheluM pathiyu jema jema UtaryA, vajramalahAtha bAjubaMdha mArA vAlA, prabuddha jIvana : suvarNa jaya tI vizeSAMka seLe sajyA zaNagAra mArA vAlA, pAtALa jhamakyAM nIra mArA vAlA, bIju` parmAthayu jema jema UtaryAM, najare dekhANAM nIra mAtrAvAlA, trIjuM pagathiyu jema jema UtaryAM, pAnI samANAM nIra mArA vAlA; cAyu' pagathiyu' jema jema UtaryAM, pAMcamuM pagathiyu jema jema UtaryAM, chaThThuM pagathiyu' jema jema UtaryAM, sAtame pagathiye jai paga dIdhA, paravaza paDiyA prANa mArA vAlA A karuNAntikA vAMcatAM mana atizaya khinna thAya chaeN. AvA te keTalAya bhega levAyA haze. pazubali tA Aje pazu devAya che. narakhali viSe khAsa sabhaLAtuM nathI. bhAgavata purANumAM jaDabharatane bhIla lekA pakaDIne devI AgaLa nali ApavA lai gayA hatA. tevu' vahu na Ave che. upaniSadamAM Ave che ka koie vaSNu pAse putra mAgyA ane mAnatAmAM kahyuM ke te putra huM tamane caDAvIza. bhAgyayeAge putra thayA, varuNe nali mAgyA tA pitAe bahAnAM zarU karyAM. AthI varuNe krodhamAM AvIne tene jaIdaranA rAga thavAne zApa ApyA. pachI putrane badale khIjo narali apAya tenI khabara paDatAM zuna:zepa nAmanA traNa bhA)mAMthI vacalA lAhane vecAtA lIdhe zunaHzeSe vaSNunI stuti karI tethI varuNe tene jIvatadAna ApyuM. Ama upaniSadathI vIsamI sadI sudhI naraagninI prathA cAlu ja rahI che ! goThaNu samANAM nIra mArA vAlA; kaDaya, kaDhaya samAAM nIra mArA vAlA; chAtI samaNAM nIra mArA vAlA; dalapata-nama thI arvAcIna kavitAne Arabha thAya che. dalapatarAmane tenA AzrayadAtA aMgreja amaladAra phAsa sAthe mitrAcArI hatI, tethI agrejI sAhitya tathA aMgrejI kavitA viSe tene uparaceTiyuM jJAna maLyuM ja haze ema anumAna karavAmAM ajugatu nathI. nama dAza karatA kAlejamAM eka varasa aMgreja prAdhyApakAnA hAtha taLe bhaNela. AthI bane jA prakRtine bhakti mATenA eka alaMkAra ke sAdhaka tarIke na jotAM temAM sau darzana kare che, anee prajAnA preraka udbeAdhaka, upadezaka gurujana tarIke sevA bajAvelI tethI temanI kavitA, vizeSa dalapata kavitA, kheAdhAtmaka paNa che. upadezaka ke ciMtaka tarIke dalapatarAma kahe che: 1 kavi namada te kahe che, 'kudarata mArI che mAzuka' eTale 3 namada saunda'dazI' kavi che, te kahe che : ** : jAhanavI tIre jaLa taNuM, devuM sulabha ja dAna, dejo nijaLa dezamAM, kahu jaLa je jene mana sahI rahyuM, te tete magarAte sAgara game. kacchapate jAya nadIjaLa pUra paNu, jaLAkAra rahI jAya, jAya juvAnI jana taNI, dula'kSaNu dekhAya, kImatavAna sukharUpa mana 5 nama'da, zuM gAuM. zebhA sAMjanI ? hAMre pavana pANI vAdaLa raMganA susAnI ? hAMre pANI joramAM uchALo tuM mAratuM hAMre paheALA paTTathI dekhAtI prauDha nAra tu' hAMre vILa khaLakhaLa dhIme caDI AvatI hAMre DahoLAyela nIraraMga te bhUza hatA. . narasiMharAva kadAca agrejI kavitAnuM AkaMTha ta karanArA pahelA gujarAtI sAkSara haze. teo kahe che : ahiyAM sahasraliMga taLAva vizALu hatu... ahiyAM pATaNa jUtu ahI A lAMkhuM sUtu, ahiyAM rANIvAv taNAM A lADa paDelAM; ema daI dUdha nAma karavI rahI. vAte! hAvAM, lIlI hasatI rUDI A vanabhUmi mAMhI; gaMbhIra zA dhUMdhavatA jaLadhodha mAMhI; ze' ja gAya ahiM A jaLadhAdha vAri, **** .: aLava tarAya ThAkAra, AnaMdazaMkara dhruva tathA maDAmAM gAMdhInI janmasAla I.sa. 1869 che, chatAM traNenAM vyakitatva judAM che, DAkAra ane dhruva gujarAtI sAkSaro che te dhruva tathA gAMdhIjI dhArmi'ka tattvaciMtaka puruSo che. traNe jaNA aMgrejI sAhityanA sArA abhyAsI che. kAranI kavitA sAmAnya rIte durgaMdha kara, zuSka, a MgrejI kavitAnI jema satrA, aDhI, peANAcAra ke savA cha lITIe vAkya pUruM karanArI, vicAratu pIMjaNa karavAmAM rAcanArI ane peAtAne ke peAtAnA ziSyamaMDaLane ja samajAya tevI anAkarSaka che chatAM apavAda satra hoya che. te baLava tarAya paNa kyAreka bhUlathI, AkarSaka kavitA lakhI nAkhe che : Adhe UbhAM taghumasa jemAM krame nIMda seve, vacce svapne mRduM malakatAM zAMta revA suhAve UcAMnIcAM ratanadhaDaka zAM hAlatAM supta vAri temAM meLe tala samapaDe UpaDe nAtra mArI. :: nama'da ane kalApImAM gaminAM UchALA ane USNatA (6) che teA narisaMharAva ane baLavatarAyamAM TAza ane mi'nI mAMdA varatAya che. kalApI agreSTha pAMca ceparTI bhaNelA ate na da kAlejamAM prathama varSomAMthI U~DI gayelA kavie che. chatAM teo gujarAtI kavitAmAM amara che. pratibhA ane pAMDiyane aNabanAva nathI chatAM baMne ekabIjAnA gADha mitre paNa nathI. kalApI AvezathI uccAre che. gaM*bhIra nAda karatI saritA vahe che sIMcI jale pulina zItala e kare che. bhale ge' DhAMkI 'raja sahu dizA melI ja kare bhale vhetAM vhANuM, saDha sahu cirAi tuTI paDeM; pracaDemi' chete jaladhijalanA UchaLI rahe che ke bhale hADI DUbI, garaka dariyAmAM thaI jatI. " " " Aveza pradhAna kavi saundadazI hovAnA ja tee kahe che aLava tarAya ThAkAra tathA 'kAnta' mitro hatA kavipratibhA ekakhIjAthI taddana viruddha baLavatarAmanI kavitA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-pa-89 sAMbhaLIe tyAre tuMbaDImAM kAMkarA khakhaDatA lAge. kAntanI kavitA sAMbhaLIe tyAre sarasvatInI vINAne jhaMkAra saMbhaLAya. eka khaMDakAvyamAM 'kAnta' kahe che : | saritAnAM jaLa kaSNu jarA thayAM kiraNa sUrya, taNAM zikhare gayAM. . 'kAnta'nuM 'sAgara ane zazI" kAvya zabdAlaMkArane uttama namUno che. sAgaramAM. jema bharatI caDI che tema 'kAnta'nI sajanazaktine paNa temAM bharatI caDI che. jaladhijala dala upara dAminI damakatI yAminI vyAmasara mAMhI saratI kAminI kekilA kelijana kare che sAgare bhAsatI bhavya , bharatI.. . | dAmodara khuzAladAsa boTAdakara beTAdanI prAthamika zALAnA gujarAtI mAstara, temanA maraNa vakhate temane pagAra bAvIsa rUpiyAno hato. AvI garIbI chatAM teo masta kavi hatA. temaNe Akhe saMskRtaH amarakeza kaMThastha kare. tethI temanI kavitAmAM saMskRta zabdanuM kAcuyuM che. kuTuMbajIvananA ane lokajIvananA kavi te medhANI. paNa hatA, paNa temaNe saMskRtanI bhakti karI na hatI. beTAdakaranA rasamAM 'tAlakRtalAlima lasitakaratalavatI' tathA 'kaTibhAga virAjita bAlavatI' jevAM jaDabAtoDa samAse Ave che. paraMtu temAMya apavAda che. ebhalavALe khaMDakAvyamAM kahe che :-' , , , ne vArine vasumatI avakAza Ape * nA saMdhare jalanidhi uramAM lagAra; 1 * muMjhAi be sadananA atithi sarIkhuM " jyAM jyAM paDyuM salila tyAM banI zAMta sUtuM * sarvatra hA ! salila mAtra jaNAya kALuM ; kUbAvatuM jagatane pathane paDeluM; paMthAvadha karatA mahiM beTa jevAM A DektAM ahitahiM taruo UbhelAM. ogaNIsamI sadImAM paMcamahAlamAM godharAmAM eka arajaNabhagata thaI gayA, temanI khyAti phelAtAM muMbaInA zeThiyAo temanA darazane AvatA mahAdevabhAI desAIe temanAM kAvya saMgraha "ajunavANInAme karyo che. vakIla gAMdhIvAdI patrakAra abhaNa bhagatanAM kAvyanuM saMzodhana kare che. ara bhagata saMsArane sAgara gaNatAM gAya chebharaH dariyAke tariyA na jAve, akhUTa bharyo mAMya khAre. athAga jala aMta na Ave, nahi he Are kinAre mahAsAgaramAM mInama9 meTAM, magara kare dhamakAre re ghaDI palakamAM paMDakuM khave, sataguru merA ugAre re " kumAre mAsika I. sa. 1922 mAM zarU thayuM tyArathI temAM tribhuvana vyAsanI kAvyaracanA keTalAka vakhata sudhI prakaTa catI rahI. teo gAMdhIvAdI he 'navajIvanamAM kAma karatA hatA. pAchaLathI teo rAjakoTanI zALAmAM AcArya thayelA. amarelInA vatanI hoi teo gIranA jaMgalanA jANakAra hatA, "gIranAM jaMgala' nAme kAvayamAM teo tene Ama varNave che : UtAvaLI ne UMDI nadiyuM, saghana ghaTAthI chAI rahe, 'kALAM bhamara paNa enAM, dhasatAM dhamadhokAra vahe, bukamAM, taruvara tIrataNAM, je goja jaMgala gIra taNAM, ajaba khaMjarI baje bhayAnaka, pracaMDa dhodha pachADa taNI, jhIle tenA paDadAe, prajA aDIkhama pahADa taNuM, bhISaNa sura samItaNA, jo gAje jagata gIra taNuM. jUnI kavitAmAM premAnaMdane ane arvAcIna kavitAmAM nhAnAlAlane ghaDIne vidhAtAe hAtha dhoI nAkhyA, kAraNa ke temanA samAna kavie theDI sadIo sudhI janme e vidhAtAne maMjura na hatuM. adyatana kavio mAne che ke chaMdamAM lakhavuM te kuchaMda che, temane chaMda svaccheda che. paraMtu adyatana kavionA Adi AcArya mahAkavi nhAnAlAla che. temaNe aMgrejI beMka vasa" uparathI "DolanazailI" nAme eka lekhanapaddhati vikasAvI maskarA lekane lAgyuM ke A zailImAM nathI garva ke nathI pagha. tethI temaNe tenuM nakArAtmaka nAmakaraNa karyuM apadyAgadya' kavi kahe che : sanmukha sAgara laharatA jANe AkAza ja utArI pAthayuM, jala upara kiraNa ramatAM, rUpAnI rekhAo deratAM, hasI hasI- mITa maTamaTAvatAM, ne UMDI UMDI jatAM rahetAM. sAgarane vizAla palavaTa madhyAhanamAM palapalato hate. AghA sAgara uparathI zitala anila avatA. yauvanA zuM vicAratI ? jalanA raga AlecatI ? sAgaranAM tIra nihALatI ? asIma jalarekhAe vIMdhI vIMdhI * sAmA pAra saMgama zedhatI ? sAgara teDe hAtha pasArI nAvaDI nAce nautama mArI, dhIrA premaLa tane . nAva meM melI sAgara meLe, tArA abhayadAne sAgara gAMDe UchaLI uchaLI, bheTavA mane Ave pAtALa kerAM pArasamatI guthI hAralA lAve holI kApe mAjhAra pANa, pAMpaNa mArI premabhIMjANI vaDavAnale bhabhakI mIThAM, sAgaraseNalAM teDyAM sukAna cheDI, laMgara teDI, saDha caDAvI sAteya cheDI nAvaDI jANe araba gheDI, raudra janatAne kheLale tAre khelavA melI, nAvaDI abhayadAne sUkAM taLAve mArga sUkAM savAre sUkAM kadamadaLa, sUke e vAyaro nAnuM taLAva mAruM pANIDAM chalake bhIne pavana kamaLa, AcherI make vAdaLI utarI re kAna, mAre taLAva A eka ahIM A jhINuM jharaNuM ke vanaparInuM bhamatuM caraNuM Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1pa-89 tA. 16-5-89 prabuddha vana: suvarNa jayaMtI vizeSAMka 17 sAme kAMThe rADa paDe ne A kAMThe gIre thAya, vacamAM mojAM caDe bhaya kara, haDI mArI lAM khAya, keIna vahAre caDaze zara, jayAM ho tyAM ja laDI levAya, e sAjoDa uDI gagane " A tarUvara DelI rahyAM pavane mAruM svapna rame jANe A ja vane A eka ahIM A jhINuM jharaNuM A ahIM eka jhINuM jharaNuM, ' ke vanaparInuM bhaLatuM caraNuM, e sArasoDa UMDI gagane, A taruvara DolI rahyo pavana, mAruM svapna rame jANe A ja vane. A eka ahIM jhINuM jharaNuM loDhA kahe gejhAre kuve varase varase mAsa khAya; abhAgiye gojhAro nahi te, zAne phogaTa maravA jAya ? sadama zakti gheADalAM agama prAntathI nIkaLyA aMkraTa jeladhi pare, aMdama pANIthI caDyA. gujarAta vidyApIThamAM rahelA kavi sAbaramatI nadIne bhUle? A varSoe, sabhara tava AM, rUpa jhAjhuM nihALyuM bane kAMda paDatu bharI, narmadA jevuM ri; Ave Ave, prabaLa dhasatAM. nIra A uttarethI nA mojAe, nahi vamaLa, beThI gatinA vaheNe zakita kera adama sarata, zuM salepATa jANe vAyuo sau, jala banI ahI, deDatA vyavegI 'sundarama' ane umAzaMkara baMne gAmaDAnA sAdhAraNa kuTuMbamAM janmelA kavio. 1930nA mIThAnA satyAgrahamAM, rASTrayajJamAM te kALanA yuvAnoe jAta homI dIdhelI. mAbApanI AjIvikAne vicAra paDatuM mUkI AvA dezadIvAnA yuvAne jelamAM gayelA. pAchaLa mAbApanuM zuM? A vicAra temane jelamAM paNa satAvate. pitAne nadIne mAvatarane DuMgara kalpIne umAzaMkara ApadudharmamAM phasAyelA haiyAnI varALa ThAlave che :- nadI deDe, seDe, bhaDabhaDa baLe DuMgara vane paDe eLA pANI, mahIM sarita hoye saLagatI; ghaNuM dAjhe dehe, tapI tapI UThe biMdu jaLanAM varALa haiyAnI paNa madada kAMi na daI zake sundarama' miyAMmAtara gAmanA, umAzaMkara iDaranA pAsenA bAmaNA gAmanA tema kRSNalAla zrIdharANI saurASTranA bhAvanagara jillAnA umarALA gAmanA vatanI. teo abhyAsa pachI dihImAM vaselA tethI jamanAne saMbhAre che : gaMgAe kAzIne ApyuM eka anupama mahattva dilhIe jemanAmAM veryA, gaMgAnAM sau tatva jAtrAnuM sthaLe sarvazreSTha A nathI tava taTe mahA dhUdhavata muddo paDayA nathI tava to kadIya jaMga-jahAje te lAMgaryA; apAra nava e uMDANa jaganA mahAsiMdhu zAM gAMdhIvAdI kavionI tAsIra alaga tarehanI che. aMgrejImAM jene Son of the Soil athAt "dharatInAM choruM ke "dharatInA jAyA" kahe che tevA che A kavie. 'sundarama, kRSNalAla zrIdharANI, umAzaMkara jozI ane 'sneharazmi e badhA . gAmaDAnA kavio, dharatInuM dhAvaNa dhAvelA kavio, rASTrapremI saundaryadazI' kavie. "sundarama' dehanaukAnA bhavasAgara mayanA ramaNa bhamaNune gAya che : kayuM kAma rastuti kahe huM tava tuM samudranA nathI amara AMsuDe jhaLakatI dIvAdAMDIe tuTela patharA paDyA rakhaDatA raDe pAdare bharyA kadama bhUmimAM navajavAna zAM Dosale suvaNuM dhULanI zI dhanya pagale aDI pAse , gujarAtane kAMThe sAgara hovAthI ghaNA gujarAtI kavioe sAgaragAna gAyAM haze. te pachI AmAM meghANI kema na hoya? pelI naukA nAvika 2, AMve gAte, keNa haze? mArA dilaDAne mAlika 2, jUno jANe baMdhu dIse ! enI paMkhI zI DosaNudAra gati nava vAMkIcUMkI enI draSTi thatI Ave mAraga karatI re pracaMDa taraMga viSe pelI naukA nAvika re Ave gAte keNa haze ? prahalAda pArekha rASTrIya zALA dakSiNAmUrtimAM bhaNyA. gujarAta vidyApIThamAM chaeka mAsa rahyA. zAMtiniketanamAM cAra varasa bharyA. nAnAbhAI bhaTTanI saradArI nIce I. sa. 1930mAM viramagAmanI satyagraha chAvaNI cAlatI hatI. temAM svayaMsevaka hatA. chatAM teo jelamAM gayA nathI ke gAMdhIvAdanI chAMTe satyAgrahI kavi banyA nathI. kRSNalAla zrIdharANIthI teo eka ja dhoraNa pAchaLa ke nIce hatA. baMne vacce doDheka varasanuM umaranuM aMtara. paNa gAMdhIvAdI rAjakAraNano raMge temanI kavitAmAM jaDato nathI." prahalAda parikhanI kavitAe gAMdhIvAdI vAtAvaraNamAMthI bahAre nIkaLIne jagatanAM aneka kavionI peThe prema ane prakRtimAM je pitAnuM kAvyalA, nirakhyuM. kRNalAlanI jema teo paNa vipattimAM keinI sahAyatA svIkAratA nathI. A nibaMdI kavi kahe che? tu nava tuTe pahADa, kaNa vA kharo nA khare, nahIM jaladhimeja e, kadiya citta ciMtA dhare mAMge bhogaLa, bhAMge bhogaLa, khele bArIbAraNAM sRSTinAM tAMDava mahIM tama, tAlapUra, sAda de maherAmaNa. ApuM vIrA, dhana sakaLa A, Aga mAthe maDheluM ' pahoMcADe che, samadara taNI, mayamAM nAva heluM; pahece pahoMce, udadhipaTanI, mayamAM nAva tyAM te gAjI UThaze. diza sakaLamAM reTiNIne dhubAke dariyAnA beTathI UDayA ame te. himALA DuMgara jAvAM cha sAtesAta samaMdara UMDI amAre, mAnasaramAM nAvAMjI" Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana: suvarNa jayaMtI vizeSAMka, tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 praphuza muja uragIta, sahu aMgathI nAcatAM nahIM satata kAMThaDe bhISaNa parva'te AthaDe ramaNIka arAlavALA upakavi lekhAyA lAge che. te kahe che ane che svastha suteluM', kAM taNuM dIpaprakAza vastu le , senAnA kAMgarAvALA cAMdI taNuM thALa samuM taLAva A gAMdhIvAdI kavitA pachI prahalAda pArekhe rASTrapremane sthAne saudaryadarzananI pratiSThA karIne navIna kAlakhaMDanuM mAtra maMgalAcaraNa karyuM. gAMdhIvAdI kavio pachI arthAta sundaram umAzaMkaranI joDI ghachI, rAjendra-niraMjananI joDI prakhyAti pAmI che. aneka kavionI peThe rAjendra zAhe naukA pravAsanI vAtanuM kavana karatAM kahe che - " kA taNI tArI nAvaDI nAnI, ghera maherAmaNuM mA sAtha sukAnI keina tAre, keI na baMdhu, ekale eka jAje tAgavAM tAre atAga A pANI, kATha taNI tArI nAvaDI nAnI saDha caDAvIne raheje sahelaje, rAtadI, savAra sAMje ' gItA parIkha dhodhanuM raudrazya svarUpa varNavatAM kahe che : ne ahI AhA ! "aharabalane siMha jevI garjanA karate prakhyAta chavaMta jaLane pahADa kerA hANu saha mastI karate vIranAM zo' bharelAM hAsyavRti , phINa veLAM laherathI ucALA ucI ucI ke bhekhaDethI phudate nIce zIkara jenI havAmAM anila jhule dura dura hIce ane zo raMga cAla te ye addabhuta lAla lIlA ne gulAbI, jAMbalI, bhUrA, kamAla thatAM nihALuM nIramAM enAM paDe che uparathI vege bharyA. bhAratabharanI bhASAomAM jaLAzaya varNananI kavitA hovAnI ja. eka hiMdI kuMDaLiye sarakhAmaNI mATe prastuta nayA merI tanaka sI bAjhI pAthara bhAra cahuM dizi ati bhaure uThata, kevaTa hI matavAra, kevaTa che matavAra, nAva majhadhAra hI AnI AMdhI uThata pracaMDa, teDuM para barase pAnI, kaha giridhara kavirAya, nAtha he tuma khelaiyA UThahI yA ke DAMDa, dhATa para Ave taiyA. yoga ane viyeganI kathA ( 9 kanubhAI jAnI mahAdevabhAInuM jIvana eTale yoga ane viyeganI kathA. prema thAya eTale mANasa jAtane homI de. prema e gAMdhIjI sAthe parama vega. te patnI durgAbahena sAthe jIvananuM cAlaka baLa che. zuddha prema e sahaja nathI, e ja parama viyega ! mahAdevabhAIe zuM zuM meLavyuM, tyAga ne samajadArI bane mAgI le che e prema e emanI kevaDI meTI siddhie, e yAda karatAMnI kAMI patipatnI vacce ja hoya e jarUrI nathI. keI vicAra sAthe ja, enI pAchaLane durgAbahenane kevaDe moTo tyAga, kaI vyakita ke prakRti pratye paNa hoI zake. paNa ene sahaja emaNe kevuM ekAkI jIvana gALyuM-e yAda Ave. eka tarapha anubhava maitrIthI thAya che. mahAdeva nAnA hatA tyAre emane sakhya che ne enuM gaurava che, bIjI tarapha eka mUMgI viraha- kevA mitra maLyA! athavA kaho ke emaNe kevA mitre kyA! vyathA che ane sau e jANatAM hatAM, nahatAM jANatAM saiyada brelavI, vaikuMThabhAI mahetA, narahari parIkha, je. e. ema nahi. gAMdhIjI paNa jANatA ne, mahAdevabhAI paNa saMjANa, rAmanArAyaNa pAThaka mitre jIvana ghaDe che. jANejANutA. vacamAM vacamAM patramAM vAtamAM e kahetA paNa kharA. ajANe mahAdevane vaikuThabhAI na maLyA hatA te ? , evo eka patra 5-4-'18 ne roja gAMdhIjIe durgAbahenane tame jANe che ke mahAdeva Arthika daSTie eka lakhe che. emAM lakhyuM che: "bhAI mahAdevathI, huM dhArate sAmAnya dharanuM saMtAna, pitA haribhAI prAthamika zALAnA hato te karatAM tame vadhAre vikhUTAM rahyAM che. tene meM kahyuM che zikSaka. surata pAsenA diheNanA anAvila. ekanuM eka ke te, tyAM, jyAre javuM hoya tyAre jai zake che; paNa tame saMtAna paNa ucca zikSaNa ApI zake evI sthiti irachatAM ho te turata ja ekalI devA taiyAra chuM.' (dalAla : nahi ne e kALe 1906mAM koleja mATe muMbaI javuM 'sva. mahAdevabhAI desAI smRtici,', Azrama-prakAzana, paDatuM. kevI rIte poSAya ? paNa mahAdeva hoziyAra. amadAvAda, 1983. pR. 41). skolarazipathI ja bhaNyA. pahele naMbara rAkhe. emAM InTaramAM . ravIndranAthe UrmilAne "kAbhera upekSita', rAmAyaNanA elphinsTana kolejamAM pahelAne badale bIjo naMbara AvyuM ! kAvyanI upekSitA, kahI che ne enI vyathA kalpI che. mahAdeva- have? oNlarazipa baMdha! eTale bhaNatara paNa baMdha! 1908nI bhAInuM jIvanacaritra jyAre lakhAze tyAre gAMdhIjI sAthenA e vAta. vaikuMThabhAI mahAdevanI sthiti kaLI gayA. pite pahelA mahAdevanA tAdAtmyane khAtara, patine e anukULatA karI naMbara AvelA, gayA prinsipAla pAse ne lakhI ApyuM ke ApavA khAtara, emanA taraphanA snehane khAtara, lagabhaga satata pite pitAnI skolarazipa jatI kare che. ne mitrane mAga viga svIkAranAra durgAbahenanI kathA paNa lakhaze ja. bApunI Ape Apa meLe thaye! A maitrI ! ane A rIte B.A. gaMgAmAM mahAdevanI jamunA maLI tyAM, e banne sarakhI rIte thayAM 1910mAM. ' maLI zake mATe A sarasvatI lupta thaI-atre luptA sarasvatI pachI mahAdevabhAie le karyuM. sAMjanA ja vargo, eTale e kathA paNa lakhAze ja. mahAdevanI jIvanakathA e parama divase orIenTala TrA-leTaranI nokarI kare, sAMje vargo bhare. premakathA che. e nekarImAM ApaNA mUrdhanya kakSAnA eka vidvAna, vivecaka Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jahAMgIra edalajI sajANA joDe paricaya thayo. levu karatA'tA tyAM naraharibhAi joDe paricaya thayA. ane paricayA. AgaLa jatAM jIvanadhaDataramAM pUraka banyA. vI rIte te joie. 1913mAM mahAdevabhAIe le pUruM karyu, pete muMbaI ja hatA. orIenTala TrAnsleTaranI esimAM. cheka 1915nA junanI paMdaramI sudhI tyAM hatA e daramyAna khe banAvA banyA. eka tA pitAnI badalI thai amadAvAda, mahAlakSmI strI adhyApana maMdiramAM heDamAstara tarIke 1-5-14ne rAja eTale pitA amadAvAda gayA dhara hatuM sAMkaDI zerImAM devajI sara mAnI pALamAM. A eka banAva. khIjo khanAva paNa agatyanA che. muMbainI phrAsa sabhAe tyAre melI'nA 'ena kApremAijha nAmanA graMthanA anuvAda mATe hajAra rUpiyAnuM nAma jAhera kareluM ane emAM je anekAe namUnArUpa bhASAntarA mekalyAM. emAMthI mahAdevanu pasaMda thayuM te emane e kAma soMpAyu. A bIjo banAva eTalA mATe agatyanA che ke, eka tA mahAdevabhAine kAyadAnA abhyAsa karatAM sAhityAdimAM vizeSa rasa hato. enI e nizAnI che, ne khIjuM, gAMdhI sAthe anAyAse kheMcANu thayu temAM je buTanAee parAkSa rIte bhAga bhajavyA tevI kaDIrUpa A paNa eka ghaTanA che. kevI rIte ? banyuM evuM ke, le te yu"; paNa prekaTisamAM ka rasa nahi e kAraNe ne karavI hoya te amadAvAdamAM dhara hovAthI ThIka raheze ema mAnIne e amadAvAda AvyA. 1915nA jUnamAM AvyA ne gAMdhIjI me--mAM AvelA ! jumme, kudarata paNa dhruvA tAla meLave che! enu saMgIta paNa kevu tAlabaddha kayAreka lAge ! gAMdhIjI memAM AvyA, mahAdeva jUnamAM ! te tyAM mitra narahara paNa hatA ! proTisa tA ThIka paNa mitranI sAthe geSThinI majA te vAcananI majA. ba-tee maLIne ravIndranAthanA 'citrAMgadA'nA anuvAda karyAM (4-12-1915) tyAre gAMdhIjIe kAcabamAM Azrama zarU karelA ne enI niyamAvali saute carcA mATaeN melelI. A be mitro-narahari ane mahAdeve paNa gujarAta klabanA meja parathI enI eka nakala meLavI. vAMcI ne peAtAnA prAtebhAA lekhA mAlyA nIce sAthe sahI karI. eka sAMje bhadramAM gAMdhIjInu bhASaNa sAthe sAMbhaLavA gayA. bhASaNa pUruM thayuM pachI maLyA. peAte lakhelI pratibhAveAvALI vAta karI. gAMdhIjI kahe H vakhata hAya to cAle . sAthe vAta karIe. bhadrathI cAlatA. cAlatA kAcaLa sudhI gayA. tyAM dADheka kalAka vAta karI.. rAte dasa vAgye pAchA vaLyA. e paMdaranI sAla. kayAM kAcaba, kAM ekalA mAtra elisa pula ! kayAM A khenAM dhara ! enu sAMkaDI zerImAM te narahiranuM rAyapuramAM ! vacamAM badhu verAna gAMdhI cha sAthenI A prathama mulAkAte ja eve prabhAva mUkyo. ku ane cUpacApa mUMgAmUMgA elisa pula sudhI AvyA. tyAre mahAdevanA mukhethI uddagAra sak : 'nahara, mane to A puruSanA caraNe khesI javAnu mana thAya che!' 'Love a first sight !'' hRdayathI te joDAyA. kharekhara joDAvAnuM khe varasa bAda banyuM. paNa gAMdhI joDe nAtA baMdhAyA. : daramyAna pelu pustaka ena kAmpromAIjha' pUruM thayuM hatuM. jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka 21 19 hajAranuM inAma maLyuM hatuM; paNa enA bhASAntara mATe melI' sAhebane patra lakhavAnA hatA. peAte lakhyA te kharA paNa thayuM ke lAva gAMdhIne batAvuM." batAvavA gayA. gAMdhIe pakA ApyA, AvI prazasA ! bhAratIyo mATe e aMgreja sudhAre? sIdhI vAta muddAsara vivekathI lakhA.' te pote patra lakhI ApyA. gAMdhIe mahAdevanuM karelu A paheluM kAma ka te mahAdeve gAMdhI paheluM kAma kayAre karyu ? 1917 mAM. A '15 te '17nI vacce te emaNe amadAvAda. cheDelu te pelA mitra vekabhAInA pitA lallubhAi zAmaLadAsanI bhalAmaNathI senTrala epareTiva benkamAM inspekaTaranI nekarI svIkArelI, tyAM benkamAM eka sahaphAya kara ja bhraSTAcArI ! e mahAdevathI kema joyu jAya ! emaNe uparaamaladArane Aida karI. eNe AMkha ADA kAna karyAM A gAMLAmAM ja mana gAMdhI tarapha lAgelu ja raheluM . temAM A prasaMga banyAM. heAmarUlavALA kheAlAvatA hatA maMtrI tarIke, khInna eka bharUca jillAnI rAjakIya pariSadanA pramukha jamanAdAsa dvArakAdAsa paNa maMtrI tarIke khelAvatA hatA. zuM karavuM ? meM jhAyA. gayA jUnA paricita vakIla je. eH saMjANA pAse. saMjANAe sAcI salAha ApI. nAkarI choDI dA ane tamArA aMtarAtmA ane Azane anukULa hAya te kAma svIkAre....' (dalAla : pR. 31) rAjakAraNIothI cetatA rahevAnuM paNa kahyuM. tAkarI DI. A daramyAna amadAvAdathI narahibhAine patra hatA pote AzramamAM joDAyA che. 1917nI e vAta. vAta jANI ke mahAdevane eTalA Anada thaye ke patra lakhavAne khale pote ja harakhanA mAryA amadAvAda pahoMcyA mitrane abhina 6na ApavA. tyAre gAMdhIjIe vAisaroyane eka patra lakhele ne e sAthe potAnA satyAgrahanA siddhAnto viSe paNa lakhelu e mULa gujarAtInuM aMgrejI naraharibhAine karavAnuM hatuM tyAM ja mitra mahAdeva AvI caDaye! eTale ene ApyuM, huM eNe karyu. A mahAdeve karelu. gAMdhIjInu pahelu kAma te pachI te pitAnI anumati lai, emaNe je gAMdhI yajJa Ara byA tenI vAte te gADAM bharAya eNTalI che ! paNa emAMya gAMdhIe mahAdevane oLakhyA e vAta kharI. mahAdevane gAMdhInI kUMDha hatI e vAte kharI paNa mitra vaikuMThanA pitA lallubhAUe. gAMdhIjI maMtrI zeAdhatA tA tyAre ja, mahAdevanI bhalAmaNa karelI e vAta paNuM nathI. bhUlavAnI. pachI teA banne bhinna banIne sAthe rahya gAMdhInA hiMndrabharanA te goLamejI vakhatanA vilAyatanA pravA. semAM e sAthe, laDatemAM e sAthe. AgaLa-pAchaLa jelama sAthe, kAmamAM sAthe te dhamAMya sAthe ! emAM kASTa atizayeti nathI. eka vAra gAMdhI thAkelA, tApa sakhata mahAdevane khALe mAthuM mUkI bApu ArAma kare ne mahAdeva pakhA nAkhe. paNa mahAdeve thAkalA. te dhIme dhIme le caDayA. e gAMdhIe joyuM. dhIre rahIne suvADI dIdhA te pote jAgyA pakhA nAkhavA mAMDayA. TrATeka kalAkanI khAssI nidrAmAMthI mahAdeve AMkha udhADI te bApu vIze nAkhe! AvI ekatA. enA te na gaNAyana vINAya eTalA prasagA che. ekavAra mAMtIlAle khabu pAse mahAdeva mAgyA. dazaratha pAsethI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravya jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-589 tA: 16-pa89 "Sie yajJa-rakSaNathe sama mAgyA'tA ema, emanuM, 'InDipe nAMkhatA gAmegAma pharavuM paDe che...mahAdeve keTa caDhAvyuM. nIkaLyA DaTa pata muzkelImAM hatuM. mahAdeva gayA. javAkara metIlAla badvAra. sArI peThe ThaMDI hatI. doDha vAgye rAtre biralAne jagADayA. pakaDAelA. laData joramAM cAle. mahAdevabhAIe taMtrIlekhethI chAke vAta karI. vacana lIdhuM.. ne pAchA AvI gAMdhIne nizcita pADa, inDipenDanTa"nI jAmIna japta thaI. sarakAre bIjI karyA. Avu sakhya bApunI mulAkAte cAlatI hoya enA jamIna mAgI. mahAdeve nA pADI, sarakAre chApa para pratibaMdha ahevAle te eTalI jhaDapathI le ke puchAyelA praznanI sAthe2, te mahAdeva, navo nusma karyo. I. chApAe A sAtha gAMdhI e javAba Apaze evuM kahIne e lakhI. pahelAM A proga nathI karyo. chApAnI hastalikhita nAM ve sAcA paDe. AvI mane mana ekatA gAMdhInAM kapaDAM agiyAra nakale bahAra pADI ! bavo mAthe bhAve vecAi. dhue, mAliza kare. navaDAve. TapAle vAMce-lakhe, lekhe lakhe, javAhara ne metIvAlane harakha mAya nahi. paNa sarakAre madrAdevane salAha Ape, rAMdhe-badhuM kare. gAMdhInA pIra-munIma-babaracIpakaDathA. kesa karyo. eka varasanI jela dIdhI. nainItAlanI jelamAM zitI-badhu. bhArate kuNa-ajuna samananI vAta te kathAmAM emanA para trAsa gujAra. jelanA niyamone bhaMga karIne . sAMbhaLI che. kadAca kalpanA paNa hoya A te cAcesAca emaNe e trAsatI vigate gAMdhI sudhI pahoMcADI ne emaNe premamaitrInI ja thA. e 'navajIvataMmAM chApI. - premamatrI e jIvananuM amRta che gAMdhI-mahAdevanA A 'navajIvana' ne 'yaMga InDiyA" eka sAthe amadAvAda premanI kathA alaga ane ajaba che. te e premane ja kAraNe muMbaithI cAlatAM hatAM e jANe che ? te taMtrI mahAdeva mahAdevanI nadIne gAMdhInI gaMgAne meLavI detAM muMge moDhe ne muMbaI-amadAvAdane bevaDe ghaDe caDIne e calAvatA ! gAMdhInuM hasate vadane viraha ve e mUka paNa luptA nahIM evI ne dezanuM kAma te pAchuM kharuM ja ! A te vadhArAnuM kAma! sarasvatInI vAta paNa aMjaba che. mahAdeve gAMdhInA ja rIte bApu segAMva (sevA, grAma). hatA tyAre mahAdeva zuM e viSe aneka rUpa ajamAvAyAM che: samanA tyAMthI sADApAMca mAIla dura vardhAmAM varSothI roja bApune jevA hanumAna, ke jonansananA beravela ? ke rAmakRSNana mATe segAMva cAlIne javAnuM ne cAlIne AvavAnuM. rojanA. vivekAnaMda ? nA. A badhAthI vizeSa, gAMdhInA jIvananuM agiyAra mAIlanI yAtrA satata be varasa. paccIsa varasanuM, roja-ba-rojanuM ekeeka pAnuM cItarI . bApunI, cintA te evI rAkhe ke na pUcho vAta! janAra gAMdhIrAmAyaNanA muni vAlamIki ! gAMdhIthAnA Adikavi, TrenamAM haya, bApu sutA hoya, sTezana AvatuM hoya ne. emanI DAyarIe e jagatanuM ajoDa sAhityadhana che. mane . ToLe-ToLAM bApunAM darzane umaTavAnAM ne emanI UMgha harAma ghaNIvAra ema thAya che ke je mANase baMgALI, marAThI, karavAnAM e cintAmAM mahAdeva, gADI jevI dhImI paDe ne aMgrejI, saMskRta" ema aneka bhASAomAMthI anuvAda sTezana Ave ke nIce Utare te jANe pite je bApu hoya ApyA, caritra lakhyo; "navajIvana,' 'yaMga inDiyA" "harijana', ema saune praNAma karI hAratorA pahere ne 'gAMdhInI jaya ! 'inDipenDanTa' vagere' page calAvyAM, keTalAka dhama-- belAvA de. ekavAra. dilhImAM bApu cintAmAM ne cintAmAM yuddhonI sthAo lakhI ne DAyarIo ApI, ene abhyAsa UMdhatAM nathI e joI lIdhuM, emanI ye uMgha harAma. meDI DokaTareTa mATe kema keI nahi karatuM hoya ? bahu moTuM kAma sata thayelI. pUchyuM, "che zuM ?" bApu kahe : 'jone A che. bahu moTo paDakAra che. mahAdevane nAme mahAvidyAlaya che, aTalI uMmare TAgora jevAne eka sATha sirora bajAra mATe Tahela paNa kaI mahAvidyAlaye mahAdevane abhyAsa karyo kharo ? kanaiyAlAla munazI : gujarAtI sAhityanuM tejasvI saMga .. cImanalAla trivedI munazI ApaNA tejasvI sAhityakAraH pavanI jema khIlIne e prabhAva gujarAtI sAhityamAM cAre tarapha chavAI gaye. gujarAtI sAhityamAM, na madhamadhATa prasarAvanAra . ajaka, e pUrve zazavamAM mAtAnI dharmavRtti ane sAhityamunazI AvyA ane gujarAtI sAhityamAM navI ja AhavA saMskAritA, pitAnI dakSatA ane kamaparANutA tathA kaleje , pragaTI. prAcIna gauravanA pakSapAtI ane sAMskRtika bhAvanAnA kALamAM zrI araviMda dvArA rASTrabhakitanA saMskAra ane ravaMdraSTA thaIne gujarAtanA hRdaya upara teo chavAI gayA. aneka ciMtAnI vicArasRSTimAMthI paNa meLavI yuvAne e pUrve dalapata-nama arvAcIna gujarAtI sAhityanA munazInA vyakitavanAM aneka dala uddhavA mAMDayAM hatAM. pAzraya saMskAranI mAhinImAMthI munazI mukata thatA ktA hatA. zrI zrIgaNeza karyA ane samAja sudhArAne pavana phUkA muMbaI yunivarsiTI rathapAI ane bhAratIya temaja pAzcAtya sAhityanA. araviMde ApelI dezabhaktinI preraNAnuM anusaMdhAna, vividha abhyAsathI saMskRtinA prazno ApaNA sAhityamAM jUjave anubhavomAMthI pasAra thayA pachI, gAMdhIpravRttimAM thayuM hatuM, para tu e pahelAM muMbaImAM vakIlAta karatAM karatAM samAMtare munazInI rUpe nirUpAyA. samAjanA viSayane saMskRtinuM vizALa vartuLa sAhityasajanapravRtti AraMbhAI hatI ane pitAnA nAmanA sapaDayu ane kavanane samajavAnI pAMDiyabharI parvedhaka daSTi. paryAyavAcaka "dhanazyAma' takhallusathI emanI TUMkI vArtA pragaTa AvI gujarAtI sAhitya, gaju kADhIne 'sarasvatIcaMdra'nuM thaI cUkI hatI. selisiTara kAkA jamiyatarAmane munazI . unnata zikhara upasAvyuM. lekhaka thAya e gamatuM nahotuM, paNa munazInI haste hapate vIsamI sadInI pahelI vIsImAM gAMdhIjI. bhAratamAM AvyA chapAtI navalakathA "veranI vasUlAta'nuM munazI - kastRta jANyA ane krame krame emane prabhAva, vistarate gaye. trIsImAM to pachI emaNe sAcaya AnaMda anubhavele. munazInI "pATaNanI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka prabhutA" pragaTa thatAM ja gujarAtI sAhityamAM navI havA saMcaratI thaI ane pachI te e vAyumaMDala banI. gujarAtI sAhitya munazIthI prabhAvita thayuM. zrI vijayarAya vaidya jevA vivecake, ene kAraNe, narmadayuga ane paMDitayuga pachI gAMdhIyuga evuM nAmAbhidhAna karavAne badale gAMdhIjInA nAma mehanadAsa uparathI ane emAM munazIne nAma kanaiyAlAlamAMnA kaneyAne paryAyavAcI zabda "mehana'ne artha AvI jatuM hovAthI mehanadAsa ane kanaiyAlAla-baMnene samAviSTa karatuM mohanayuga" evuM nAmAbhidhAna kareluM. A uparathI munazIne prabhAva e kALe kevo hato ene aMdAja Ave che, munazInA vyaktitvanAM dhArAzAstrI, vahIvaTadAra, haidarAbAda rAjyane ejanTa janarala, anamaMtrI, rAjyapAla, kulapati, dezabhakata, mutsaddI, saMskArapuruSa - evAM vividha pAsAM jema ujajavalarUpe pragaTa thayAM che tema emanAmAMnA sAhityapuruSanAM vividha rUpa paNa tejavitAthI aMkita thayAM che. emanuM sakhata parizrama ane puruSArthabharyuM jIvana emane aneka siddhio tarapha dorI jAya che. emanI buddhinI tISNutA ane emanA hRdayanI sukumAratA ApaNane prabhAvita kare che ane navalakathA-nATaka jevI kRtiomAM pragaTa thatI emanI sajakatA ApaNane AMjI de che. emanA vyaktitvanA vividha nayanAkarSaka raMga ApaNane pulakti kare che ane enI pAchaLa prakAzI rahele bhAratIya saMskAronebhAratIyatAne ujajavaLa dhavala raMga ApaNane prasanna kare che. lAge che ke munazIne e mULa veta raMga pratye sAro prema che. | munazImAM bhAratIya saMskAra sAghanta dhabakatA rahyA che ane bhAratIya saMskRti emanA jIvana sAthe vaNAI gayelI lAge che, ane enuM gauravagAna emaNe jIvanabhara gAyuM che. gujarAtanI asmitA' e prayAga emanA dvArA ja avatArita thaye. "gujarAta" mAsika dvArA gujarAtI sAhitya ane saMrakArane vikAsa - vistAra sAdhavA e tatpara thayA hatA. che. 1922mAM gujarAtI sAhitya saMsadanI sthApanA karI enuM mukhapatra "gujarAta" pragaTa karyuM hatuM. narasiMha - namaMda jevA kavionA sAhityika mahotsavanuM emaNe Ayojana karyuM hatuM ane gujarAtane bIjI badhI saMskRtiomAM eka sAMskArika vyakti tarIke sthAna ApavAnI icchA paNuM pragaTa karI hatI. gujarAtI sAhitya pariSadanuM sukAna saMbhALI gujarAtI asmitA viksAvavAnuM nimitta banavA cAhyuM hatuM. e pahelAM ane pachI gujarAtamAM manahara sAhityika AbohavA emaNe janmAvI hatI ane gujarAtane anekavidha sAhityapravRttiothI emaNe dhamadhamatuM karyuM hatuM. gujarAtI sAhityano surekha namUnedAra itihAsa aMgrejImAM lakhIne gujarAtI sAhityano paricaya ane AsvAda binagujarAtIbhASIone emaNe asarakArakatAthI karAvyuM hatuM. gujarAtanA sAmAjika-sAMskRtika jIvananI, enI klAdraSTinI kIrtigAthA paNa e ja rIte emaNe gAI hatI. somanAthanA madiranA punaruddhAranuM emanuM svana paNa emaNe bhAre puruSArtha karI, mUrtimaMta karAvI zakayA hatA ane A sudI mALAnA meranI jema 'bhAratIya vidyAbhavananI sthApanA karIne emaNe emanA AMtaradravyanI manorama pratIti karAvI. A bhArgava-gUjara- bhAratavAsIe gujarAtanI maDhulI paNa sajAvI ane bhAratane prAsAda paNa ca. e muMjAla paNa rahyA ane kItideva paNa banyA. pitAnI navalakathAomAM emaNe lATanI temaja gujarAtanI asmitA paNa gAi ane bhAratanA vyakitatvamAM ene samanvita karavAnuM svapna paNa AlekhyuM, ane e dvArA bhAratanI sAMskRtika ekatAne emaNe puraskArI. gaIkAlane sAcavIne enuM yazagAna paNa karyuM ane AvatI kAlanI ujajavalatA paNa upasAvI. bhAratIya saMskAra ane saMskRta vidyAnA A paramacArake bhAratIya vidyA ane saMskRti pratyene emane sAce hRdayaraMga pragaTa karyo che. munazI-daMpatI saMgItakalAnuM cAhaka. lIlAvatI munazInI hAramoniyama upara AMgaLIo pharatI ane munazI mRdaMga para thopI mArI tAla ApatA enuM ghaNAMne smaraNa haze. bhAratIya vidyAbhavana dvArA bhAratanA caitanyane bhAratanI rageragamAM vahetuM rAkhavAnuM emanuM svapna teo siddha karI zakyA. sAhitya-kRtiomAM jema emanuM akSaracatanya vahyuM che tema bhAratIya vidyAbhavanamAM emanuM bhAvanAmadhu saMcita thayuM che. kanaiyAlAla munazI gujarAtI sAhityanuM eka ujajavala nAma che. emanI sAhityasevA vaividhyavaMtI ane satvazALI che. kAvya sivAyanAM lagabhaga badhAM ja sAhityasvarUpamAM emanI kalama lIlayA vicarI che ane e sarvane emaNe pitAnI mudrAthI aMkti karyA che. navalikA-lekhanathI emaNe AraMbha kare. zAmaLadAsane vivAha' jevI vArtAo dvArA AraMbhakALanI gujarAtI TUMkI vArtAnuM emaNe dhaDatara karyuM. paraMtu TUMkI vArtAnuM phleka emane nAnuM paDyuM. munazIe pitAnI sajanakalAne traNa prakAramAM vaheMcI che. pote anubhavelAM duHkhasukhanI abhivyakita mArI kamalA' (1912)nI vArtAothI AraMbhAi. ane sAmAjika navalakathAo "veranI vasulAta' (1913) "mane vAMka ?" (1915) jevImAM e vistarI. sAmAjika navalakathAemAM tanamana jevAM pAtroe AkarSaNa paNa jamAvyuM. kathanakalAnI kuzaLatAthI e lokapriya paNa banI. tyArabAda tatkAlIna yuvAnanI madazAne citAra ApatI 'ravapnadraSTA ane tatkAlIna rAjadvArI pravRttione nirUpatI 'tapasvinI' bhAvanAne saMsparza pAmIne AvI. sajanakalAnA bIjA prakAramAM emaNe pahelAM svAnubhavane kalpanAmAM saMdharyo ane pachI ene mUrtimaMta karatI kAlpanika vyakti ke prasaMgane avalaMbI sarjana karyuM. 'pATaNanI prabhutA" (1916) jevI tihAsika navalakathAomAM A paddhati emaNe svIkArI. trIjA prakAramAM emaNe vaNaanubhavelI mazAne ghaTAvI, tene kAlpanika svAnubhava karI, tenA para mukhya pAtro ane prasaMgonI racanA karI. bhagavAna kauTilya' (1923)thI AraMbhAyelI A paddhati jaya seminAtha (1940mAM prabaLatA pAmatI dekhAya che. navalakathAlekhananI samAntare emaNe sAmAjika - autihAsika - parANika nATaka lakhyAM; sAmAjika nATakamAM emane vinodI aMza, samAjanI pikaLatA paranA joradAra prahAra-kaTAkSa pragaTa thayAM ane paurANika nATakamAM purANakALanAM sagara-suvarNa-devayAnI vasiSTha-aruMdhatI jevAM pratApI pADyAnA UchaLatA Urmiodha. utkaTa nATayakSaNene jhIlI laIne, emAMnA saMdharSane sabaLa saMvAdakalA ane abhinayakSamatAthI, kevaLa gadyamAM ja emaNe rajU Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1pa-88 tA16-5-89 karyo, ane e dvArA gujarAtI nATakane samRddha karyuM. - munazIe potAnA vividha viSaya paranA vicAre nibaMdha ane vyAkhyAmAM pragaTa kyAM ane carcAone utejI. AtmakathA paNa ApI ane caritra paNa ApyAM. emanI AtmakathAmAM narmada ke gAMdhIjInI satyasthAptAne badale AtmasthApana mATenI kalAtmaka rajUAta che, vAtAvaraNane jIvaMta banAvavAnuM kauzala che ane saMvedanAnI bhInAzane keraLatAthI nirUpavAnI kaLA che. ethI e rasamaya banI che ane emAM kora AtmaparIkSaNa na hovA chatAM emanA AMtarajagatane pragaTa karavAmAM e saphaLa rahI che. , munazInuM sauthI mahattvanuM pradAna navalakathAnA kSetre ane emAMye aitihAsika navalakathAnA kSetre gujarAtanI pahelI etihAsika navalakathA karaNaghele" I. 1866mAM pragaTa thaI hatI. "sarasvatIcaMdra' jevI sattvazALI sAmAjika navalakathA ane munazI-baMnene janma eka ja varSamAMche. 1887mAM. 'karaNaghela" pachI be ja dAyakAne aMte "sarasvatIcaMdra' jevI mahAnavala ApaNane maLI hatI ene uddeza ja hate. sarjaka-ciMtaka govardhanarAmanuM 'sattva uttama rIte emAM pragaTa thayuM hatuM ane e navalakathA gujarAtanI navalakathAone mAnadaMDa banI rahI. aDhI dAyakA pachI, munazI sAmAjika navalakathA laine AvyA, paNa e jhAjhuM gaju kADhI zakI nahi. vartamAnanI vAstavalakSI sAmAjika kRtio munazInA zakitavizeSane pUrepUrI pragaTa karI zakI nahi athavA kaho ke, emAM e jhAjhA saphaLa thayA nahi. eTale emaNe ApaNA bhUtakALa tarapha daSTi deDAvI A ravapna sevI raMgadazI" saja'kane pitAnA khyAla ane pitAnI vibhAvanAo upasAvavA mATe bhUtakALanI bhavyatA AlekhavAnuM vizeSa anukULa AvyuM. emanI najara e khajAnA para paDI ane emaNe emanA AtmapradezamAM ramI rahelI bhAvanAone autihAsika navalakathAomAM kaMDAravA mAMDI : aitihAsika navalakathAo arvAcIna munazIne bhUtakALamAM laI gaI ane pachI te teo duraduranA bhUtakALa-vedapurANakALanA AryAvata'nA samAjanI bhavyatAne paNa AlekhavA mAMDyA. . . ahIM nedhavuM joie ke autihAsika navalakathAe munazI pUrve paNa lakhAI hatI. paraMtu pairANika navalakathAne te na ja pradeza munazIe udghATita karyo; ane tAlIna prajAnAM saMskAra ane zauyane, mutsaddIgIrI ane dharmabhAvanAne uThAva Ape vasiSTha, vizvAmitra, parazurAma, agaratya, pAmudrA ane kRSNa-munazInI kalame tAdaza thayAM. A sthAoe vAcakane potAnA deza ane saMskRtinI bhavyatAnuM darzana karAvI emanAmAM svatva pragaTAvavAnuM lakSya tAkyuM. . 1916 thI . 1956nA cAra dAyakAnA dIdhuM samayagALA daramyAna munazIe 'pATaNanI prabhutAthI "bhana pAdukA' sudhInI aitihAsika navalakathAo sarajI. emanI sauthI vadhu yadAyI kRtio paNa e ja. alabatta, pAchaLathI kRSNAvatAra' vizeSa jokapriya banI, paNa enuM kAraNa lokahRdayanI dharmabhAvanAmAM paNa paDeluM che. kRSNacaritrane navalakathArUpe AlekhIne, kRSNanA vividharaMgI vyakitatvane kuzaLatAthI upasAvIne vAcakanA hRdayamAM mahAmAnava kRSNane ramatA mUkI gujarAtane jANe ke kRSNanuM gheluM lagADayuM tema chatAM, gujarAtI sAhitya te emanI aitihAsika navalakathA - trapIne ja jatanapUrvaka jALavI rAkhaze. : navalakathAkAra munazIe pitA vize kahyuM che : The principal features that I brought to Gujarat were an intersting story, dramatic situation and living character.'hA, munazInI pAtra nirUpavAnI rIti apUrva che. emaNe tilAM ane cirakALa sudhI vAcakanA cittamAM jIvatAM rahI zake evAM pA ApyAM che. jema rAmAyaNa-mahAbhArata ke purANanAM rAma-rAvaNa. naLa-damayaMtI, sudAmo, okhA jevAM pAtrane badale e uparathI sarjAyelAM premAnaMdanAM pitAnAM e pAtra lekahadayamAM vasyAM che, tema munazInAM kAka-muMjAla-kRSNadevakIrtideva, maMjarI, rANaka jevAM aneka pAtra gujarAtI prajAnA hRdayamAM jIvatAM che. A pAtrAe lokahadayamAM itihAsa jIvate karyo che ane ene sahRdayatAnI keLavaNI ApI che-emAM kAlavyu&mane doSa che te bhale, lekhake elekajhAMDara DayUmAnI asara jhIlI che te paNa kSamya ane emAM arvAcInatAne pagapesAre thayo che te paNa upekSaNIya paNa e pAtro dvArA gujarAtane je dhasamasate susaMkalita kathArasa maLe ane enA vividha vaLeTamAM e pAtro caDatAM-paDatAM-puruSArtha karatAM mAnavahRdayanI je garimA pragaTAve che e lekhakanI kalAne apratima vijaya che. munazInAM e pAtra gujarAtI prajAnuM jANe 'kimapi dravya' banI gayAM che. - A pAtramAMnAM keTalAkamAM ApaNane mahAkAvyocita unnatatAnAM darzana thAya che. "gujarAtano nAthane muMjAla, gujarAtano nAtha heya ke na hoya, enA hRdayanI bhavya verAnatAnuM munazIe mahAkAcita Alekhana karyuM che. enI vicakSaNa mutsaddIgIrI, buddhiprabhA ane zUravIratAne bhUlI zakAya tema nathI, paNa AnaMdane amRtarasa cAkhavA 'smaraNa sRSTine anubhavamAM pravezatA muMjAlanA rahe sAtA jIvanuM je bhavya darzana munazIe karAvyuM che temAM ane e prakaraNanA chellA be paridRmAMnA munazInA bhASAkarmamAMlekhakanI UMcAI pratIta thAya che. kIrtideva pitAne putra che enI Akasmika jANa muMjAlane thAya che tyAre e dhAra AMsue raDe che. paNa e prasaMga karatAM paNa vizeSa muMjAlanI 'hajArane raDAvanArI niSphara AMkhamAMthI... semanA mRtyudazane AMsunuM eka TIpuM sarI paDe che. emAM temaja katideva ane kAkane e vidAya Ape che e prasaMganirUpaNamAM muMjAlanA sukumAra hadayanuM mAnavIya saMvedana pragaTa thaI jAya che. A mAnavIya saMvedananuM Rju nirUpaNa karatI munazInI sajakatA pAtrane navuM parimANa ApI "maThI UMcerA banAve che. evuM ja pAtra che kAkanuM. aneka sAhase ane parAkramothI sahune dimUDha karI detA kAka, gujarAtano nAtha'nA aMta bhAgamAM rAkheMgAra rANakadevInuM haraNa karI jAya che tyAre e baMnene rokIne pATaNapati siddharAja taraphanI pitAnI vaphAdArI darzAve che. mitra tarIke rAkheMgArane ekalA nAsI chUTavA pitAnI ghaDI ApavAnuM kahe che emAM ene mitradharma pragaTa thAya che. rAkheMgAra AvI rIte pitAne ekalA nAsI javAnI taka ApavAne badale pitAne mArI nAkhavA vinave che Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka ' jevAM pAtra che. munazI AvI pAtrasRSTine upayoga pitAnI kRtimAM anusmRta vakatavyane, rUDha zabda prajIe te, darzanane vyakta karavA kare che. govardhanarAmane sadUathe saMsAralIlAnuM citra ApatAM ApatAM ApaNI sAMskRtika sthitinuM pitAnuM darzana ApavuM hatuM. munazI purANakALa ane bhUtakALanAM citro AlekhatAM AlekhatAM sAMpratanA pariprekSyamAM ane bhUtakALanI bhUmikAmAM bhAvinA paTanuM nidarzana kare che. rASTranI prAcIna bhavyatAnA mahimAvaMtA atItanA nirUpaNa dvArA teo prajAne - ApaNuM saMskAravArasAnAM citra ApI enA svatvane jAgRta e samaye kAkanI AMkhe AMsuthI chalakAI jAya che. kAkanI vandra jevI zuravIratA medAi jAya che ane enA hRdayanI sukumAra saMskAritA kSaNArdhAmAM pragaTa thaI jAya che : rANakadevIne e siddharAja ke rAkheMgAra--e bemAMthI kene paraNavA mAge che enI pasaMdagI karavAnuM vyakita-svAtaMtraya Ape che ane strInI aMtarachAne jANI-pramANI kAka e baMnene sAthe nAsI javA de che, rAkheMgAra kAkane batrIsalakSaNa" kahI biradAve che tyAre maMjarI "enA mitramAM bAvana lakSaNa che ema kahI kAkane uttame ttama aya Ape che. A prasaMgamAM kAkanI hRdayanI udAttatA mahAkAvyanA dhIredAra nAyakane zebe evI che. rAmanArAyaNa pAThake kAkanA A mAnavIya saMvedanane emanA eka lekhamAM samucita rIte upasAvyuM che. mAnavahRdayanAM bhAvasaMvedananI AvI sabaLa abhivyakti munazImAM aneka sthaLe jovA maLe che. kAruNyati' haMsA ane mInaLane saMvAdamAM, pitAnA putrane bacAvavA haMsAnuM mAtRtva je vedanA anubhave che enuM nirUpaNa paNa munazInI praphula sarjakatAne suMdara unmeSa che. AvA aneka unne munazInI-paMDitayugathI taddana nirALIvegavaMtA pravAhavALI tilI gadyazailImAM jhilAyA che. gujarAtI gadyane munazIe patI mareDa Apyo emAM lAlitya ane nATayAtmakatA siddha karyA. theDA ja zabdomAM citra upasAvI ApavAnI emanI zakita uSAe zuM joyuM ?" (gujarAtano nAtha) ke AMdhI ane raNanA varNanamAM (jaya seminAtha) sahune kAmaNa kare che. munazInA gadyanAM tAjapa ane sabaLatA sahune prabhAvita kare evAM che. navalakathAnA ughADamAM lIlayA AlekhAyelAM varNanacitrothI teo vAcaka para pakaDa jamAve che. eka tarapha vAstavika sabaLa gadya ane bIjI tarapha kAvyAtmaktAne anubhava karAvatuM, viziSTa vATabhaMgiovALuM cetanavatuM sarjanAtmaka gadya, TUMkA vAkyathI, bhAvAnAM layamAdhurya ane chaTAthI emane gujarAtInA eka samartha gadyasvAmI tarIke prasthApita kare che. munazInI navalakathAo ApaNane vegavaMta ghaTanAothI uttejita kare che, pAtranA vyakitatvathI prabhAvita kare che, camakadAra saMvAdothI mugdha kare che ane saMgharSanirUpaNathI hacamacAvI mUke che. lehI tarasya amAtya' ke 'kAtidevanuM kuLa" mInaLa-muMjAlanAM milanadrazyo ke "rANukanI bhaviSyavANI' jevAM prakaraNe prasaMgane utkaTa banAvI-ramAM janmAvI prabhAvaka nATayAtmaktA siddha kare che. ethI ja emanI A prakAranI kRtionAM nATayarUpAMtare sahajatAthI thaI zake che. emanI AtmakathA paNa AvA nATayatatvathI ja jIvaMta lAge che. ethI e drazyacitranI jema netra samakSa taravare che ane pAtranI pratyeka rekhA cittamAM akI Ape che. sarasvatIcaMdra'nI jema munazImAM paNa atIta, vartamAna ane bhAvinuM pratinidhitva karatAM muMjAla-kAka ane kItideva gujarAtanI asmitAnA gauravagAnathI zarU thatI munazInI bhAvanA AryasaMskRtinA jayaghoSa sudhI vistare che. "gujarAtane nAtha'mAM katideva muMjAlane, gujarAtanI rAjanIti pAchaLa jIvana samarpavAne badale AryAvartanI rAjanIti hAthamAM lai, kusapI banelAM rAjyone ekataMtue bAMdhI. videzI aridalene parAsta karavA vinave che: TuMkI buddhinI rAjanItine badale akhaMDa rASTranuM svana Ape che. paraMtu muMjAla kahe che: "mahAmahenate meM mArI jhuMpaDI UbhI karI che; AryAvata'ne mahela caNavA jAuM te e jhuMpaDI cagadAI jAya.' tatkAlIna itihAsanI rAjanItimAM muMjAlanI daSTi kadAca sAcI hoya, paNa kItidevanI akhaMDa rASTranI bhAvanA e bhAvine saMketa che. pitA ane putraneAja ane AvatI kAlane-vartamAna ane bhAvine A bheda munazIe atyaMta kalAtmakatA ane nATayAtmakatAthI nirUpyo che. ahIM, muMjAlanI vAstaviktAne katidevanI bhAvanAmayatA para kSaNika vijaya thatA lAgato. chatAM, putra ane pitAnA A saMvAdamAM muMjAlanuM vyakitatva jhAMkhuM paDatuM dekhAya che e munazInA darzanane vyaMjita vijaya che. bhAratanA akhaMDa vyakitatvane upasAvavAnuM munazInuM A svapna che. "bhagavAna parazurAma'mAM paNa vasiSTha kahe che: 'tame ne huM gaI kAlanA chIe-e Aja ne AvatI kAlane che." munazIe emanI kRtiomAM vyakitasvAtaMtryanuM gaurava karyuM che. rASTranI akhaMDitatA-ekatA-samanvayane prabaMdha karyo che ane mAnavI ane mAnavatAne mahimA karyo che. bhAvanAtmaka apUrvatAnA ane mahattvAkAMkSAthI UbharAtA A sajaka jIvananAM pAchalAM varSomAM sajanakSetre kRSNa tarapha vaLyA e dhama-saMskAra-saMskRtinA emanA mULa raMga sAthe samucita che. gujarAtI bhASA munazInI kalame vadhu suMdara banI ane emanA ekatAnA darzanathI gujarAtI sAhitya puSTa thayuM. sarasvatIcaMdra' ane "mAnavInI bhavAI'nAM sAmAjika ane jAnapadI navalakathAnAM be ucca aMgenI vacce munazInI aitihAsika navalakathA "gujarAtane nAthe eka tejavI zRMga tarIke cirakALa sudhI ApaNane AkarSaze. sarasvatIcaMdra ane kumuda tathA kALu ane rAjanI vacce kAka ane maMjarI paNa gujara prajAnA haya para virAjatAM raheze. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & prabuddha jIvana: suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1 589 tA. 16-5-89 janana apa chIe. A pArakhyAta dura "prabuddha jIvananI vicArayAtrA ane mUlyamathAmaNune vaMdana 0 puruSottama gaNeza mAvaLakara parataMtra bhAratamAM prajAkIya zikSaNa pUrajozamAM cAlatuM hatuM: keLavaNInA vyApa ane prabhAva sArU e baMnenI jarUra che. rasvataMtra prajAsattAkamAM e lagabhaga aTakI gayuM che. pArakI paraMtu vizeSa tAkIda to sAcI rIte yukta ane vivekayukata sarakAra hatI tyAre prajAnA netAe pitAnI sUjha-samaja pramANe vyApaka zikSaNanI che. ApaNane lakhatAM-vAMcatA-gaNatAM AvaDe janasamudAyamAM zikSaNayajJane prajavalita rAkhavAnI parAkASThA karatA e khapanuM che. paNa pUratuM nathI. vidhavita prajAkIya prazno tathA hatA. Aje ApaNuM zAsana che te veLAe ApaNe niSkriya paDakAra zA che enI samaja keLavavI vadhu Avazyaka che. ane nirAza thaI gayA chIe. lekazAhImAM leke ja netAo vaLI zikSaNane artha lekAne je nathI AvaDatuM te AvaDe. che e tattva tathA satya ApaNe haju pArakhyuM ne pakaDayuM nathI. ajJAnImAMthI e jJAnI bane, enA karatAM ye vadhu te teo je pariNAme pAra vinAne AcAra ane pramANa bahArane durAcAra rIte vartatA hovA ghaTe evuM vartana emane zIkhavavAneatyAre pravarte che. samajAvavAnuM che. AjakAla AvuM zikSaNa kyAM ane keTaluM apAya che ? Ave ja vakhate AhavAna asAdhAraNa ane avarodhe avanavA che te ghaDIe-vicAranI ane pracAranI spaSTatA ene artha e thayo ke A kSaNe ApaNA rASTrane tathA zucitA savizeSa hovI ghaTe. je prajA svataMtrapaNe ane vadhAre ne utkaTa aMzamAM sajAga - sujANa - suraskRta bhAImukata rIte vicArI zakatI nathI te AjhAdI ane lekazAhI bahenanI akhaMDa tathA arthabharI kriyAzIlatAnI bhAre jarUri I bese che. vicAra kadI ekasarakhe bIbADhALa, ekaThAmAM vAta che. A kAma sarakAre ke sAMpradAyika saMsthAo bahu nahIM jaDabesalAka rahetuM nathI. e niraMtara gatizIla, saMvedanasama, karI zake. prajAe jAte ja e moTe bhAge upADI levuM paDaze. navAM svarUpa dhAraNa karatA rahe che. vyakitanA tathA samAjanA svaicchika rIte ane samarpita vRttithI kAryarata vyakitao ane nitya jIvana sAthe e atUTapaNe baMdhAele ne vaNAele maMDaLIo pUrA bhAratamAM e mATe prasarelI joIze. sAmAjika rahe che. je samaye jevI jarUriyAta UbhI thAya te mujaba che pratibaddhatA ane nirabata dharAve evI saMkalpayukata sakriya nUtana dizA ane dRSTi Ape che mATe lekzAhI samAjama vyakitae taiyAra karavI paDaze. AjanA yuganuM A viziSTa ApaNe sahue aMgata jIvanamAM tema sArvajanika vyavahAramAM thazkAya che. e agharuM che paNa azakaya nathI, ane e kaThaNa satata sabhAnapaNe ane samajaNapUrvaka vicArazIla rahevuM joIe. che tethI ja karavA jevuM che. svarAjyanA cAra saphA uparAMtano samaya vItyA chatAM hajI bhAratamAM vicAranI, zikSaNanI, saMrakAranI mathAmaNa ane siddhi pUratI aMkita thaI nathI. badhuM jANe ADedhaDa gabaDe che. sarakAre para ne sthApita taMtra para badhuM choDI devAnI vRtti vadhatI cAlI che. meTAM maMDaLe upara nabhavAnuM valaNa vistaratuM rahyuM che. vyakitanI hastI hajI sAva marI gaI nathI. paNa vyakita ghaTatI rahI che, bhUMsAtI cAlI che, nAmazeSa thavAnI aNI para che. nAnAM ane sAmAnya jananAM ravayaMskRtaM samUho sakriya thatAM nathI. svarAjyamAM koNa jANe kema "sva"nI mAtrA ochIne ochI thavA lAgI che ! mAre mana A eka meTe bhayasa keta che. enAM dupariNAme bhogavavAne pAre vadhe e pahelAM ApaNe cAMkI javuM joIe. ane sahaja prerita sIdhA sAdAM mAnava - vicAra - AcAra vartuLAne AraMbha aba ghaDIe karavuM joIe. ene mATe keLavaNInI nitAnta AvazyakatA che. e kevaLa aupacArika ane eAchA samayanI zikSaNa saMsthAethI nahIM thAya. avidhisara ane A vakhata, jJAta-ajJAta rIte cAlanArI, keLavaNI prakriyAthI e supere thaI zakaze. Aje ApaNA rASTramAM akSarajJAnanuM pramANa kaMi vadhyuM che ane pauDhazikSaNane prasAra paNa gaNanApAtra thatA rahetA jaNAya che. - "prabuddha jIvananI vicArayAtrAnI tathA mUlyamathAmaNanI aDadhI sadI pUrI thaI e nAnIzI paNa arthapUrNa ane aitihAsika ghaTanA che. narcA vicAranI avirata nIrogI sevA A suMdarasvaccha mukhapatre pacAsa varSathI ekadhArI karye rAkhI che. emAM aneka divaMgata ane vidyamAna AtmAone abhyAsapUrNa ama ane Adazabharyo sAtha lekhe lAgyo che. temAMya A patranI taMtrI-tripuTIe-saddagata mu. paramAnaMda kApaDiyAe. sadgata mu. cImanalAla cakubhAIe ane prAdhyApaka rahI ramaNabhAiesAtatyathI ane saMniSThA sAthe ene poSaNa ane baLa ApyuM che. mathALe e kayAreka "jaina" hoya ke jIvana' rahe, mathAmaNamAM e haMmeza 'prabuddha' rahyuM che. e enuM vizeSa che ane khApaNu. che. lokazAhI prajAsattAka bhAratane enI hAlanI paLe, prabuddha nAgarikonI ja tAtI jarUra che. netAo te cekabaMdha che, paNa natika rahe doranArAonI kamI che. bhakatAe te asaMkhya che paNa vicArapUrvaka ane zraddhApUrvaka bhAratIya lekazAhIne ane svataMtratA-saMmAnatA-nyAya badhutAmUlaka rASTrane satyanA tathA nItimattAnA mArge vijayavaMtI Agukuca karAvanAra prabuddha nAgarikanI ane niHsvArtha bhakatanI beTa che. tethI ja prabuddha jIvananA 51mAM varSamAMnA maMgala pravezane huM ' ozAthI ane umaMgathI vadhAvu ane biradAvuM chuM ? Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-29 prabuddha jIvana : sukSma jayaMtI vizeSAMka khumArI ne namratA hINa rA. pAphaka kurabAnInI mali mUrti mUThI jevaDu maMdira mAruM te tArI virATa ! vAmana banIne Avavu hAya te Avare taiyAne ghATa huM jo pAliye tAre caMpAvA AvaDe thAuM adhIra, te tane tAruM mAna jarIka ja paDatAM zenI pIDa ? jhule pagathiye cAMpaje mArA haiyAnA hINA rAga, Aje dukhAvaSa dAvAnaLa. trIje tRSNAnA DAgha aradho upADIne paga tu thaMbhIza ke rakhe vAge zULa vAsanAnI mArI, tyAM te tane joi khaDaze e samULa bali mAre thAvu. Aja barAbara Avatu ANI vATa; mUThThI jevaDe te maMdira mera mUti' hA tArI viSTa. Atithya' kAvyasa'mahu, -umAza'kara jozI samagra kavitA : pR. 458 bhakata pradmalAdane putra virecana virecanatA putra li. te ja pAtALanA te daityane rAjA, balirAA te te tapamAM mahA bannAya, e lirAjA ane viSNunA vAmanAvatAranI eka purANa kathA che. viSNue vAmanAvatAra balirAjAne kAraNe ja lIdhelA. tretAyugamAM viSNu aditinI kUkhe janmyA ane vAmana rUpe oLakhAyA. A viSNue A vAmanarUpa indrane madada karavA dhAraNa karyu. tapasvI alirAjAe indrapada prApta karavA mana kayu. se ya karavAnA saMkalpa karyAM. navANuM pUrA karyAM. seme pUre kare te pUrva' viSNu vAmanAvatAre pragaTa thayA. temane ciMtA peThIH rakhene balinA A seme yajJa pUrA thAya! rakhene te indrapada khATI jAya ! tetendra peAtAnuM pada gumAvI besene ? e vicAre buline niSphaLa karavA mATe ja lIdhele vAmanAvatAra, pachI te vAmana rUpe jaIne ubhA rahyA, bali rAjAne dvAra; 'mane traNa DagalAM jeTalI bhUmi dAnamAM Apa.' mAgaNI karI. tyAre daityenA guru zukrAcAye aline cetavye 'A viSNu che. dAna ApatAM vicAra karaje. tarakaTa karI tane chetaraze.' paN la jenu nAma. kurabAnI karavAmAM pAchI pAtI prema kare ? eka veLA karela saMkalpa krama uthApe ? 'yajJamAM dAna mAganAranI IcchA paripUrNa karavI ja joie.' A bhAvanAthI balirAjAe viSNune oLakhyA chatAM; dAnanI hA pADI. samarpaNanA sakalpa athe' jalanI agni bharI ane jevI balie jalanI aja bharI ke lAgaluM ja viSNue chala karyu": rUpa layuM. laghu vAmatarUpe dura karyuM, badale virATarUpa dhAraNa karyu sAkSAta thai bhAvi kAya! prathama pagalAmAM samasta pRthvIne AvarI. bIje pagale asIma AkAzane vyApI lIdhuM. paNa te pachInuM trIjuM pagaluM ? teNe baline pUchyu': 'khAla ! have trIju pagalu kAM bharuM ? agni mATe dAnanu tenA amalanuM A a Mtima AcaraNakahe ke zaraNa hatuM. moye deva ! trIju pagaluM mArA deva para ! khIje karyAM ? thayu, vAmane trIjuM pagaluM bharyu" ! bhayu" bharyu ane evI rIte bharyu ke barlinamAM dra para paya TekavyA. bAvyA. 07 25 evA dabAvyA ke agni ca pAte coMpAtA rUThe jai paDayo sAtame pAtALe jate tyAM sthagita thayA. viSNunI kasArI pUrI tha. te prasanna thayA : 'ta. tane A manvaMtaramAM upendranu pada : pachInA manvaMtaramAM indra pada ! A che alivAmananI purANakathA. e kathAne ApaNA kavie ahIM rUpakalekhe prayAyu; ane bhakitanuM su Mdara bhajana dhayuM. bali Ama te daityaasUra; paNa tApasAdhanAvarDa indradevatAnuM pada pAmyo. manuSyajIva paNa amUranI vRttiethI bharelA che. emAMthI AsurI vRttione egALavAnA ane alaukika aizcaya'ne pAmavAne ajanma kImiyA A bhajanamAM nirdezita che. te kayA ? paramAtmAnI kRpA vaDe te kasoTI vaDe. bhakata te yane tapane mAge' prerAya che. samarpita banavA so' thAya che, ane bhagavAnanI kasaNImAMthI te pAra paDe cheH balirAjAnI jema divyatAne adhikArI ane che, A padamAM te mATenI bhaktinI tAlAvelIbharI mAgaNI nivRti che. paNa tenI eka khUbI chaeN, chA che, Anaka che. e mAgaNImAM, AtmasudhAraNAnI nizcayAtmakatA che temaja prabhu pratyenA AtmIya adhikAranI khumArI che; te vaLI nijI maryAdA mApavAnI mITAvavAnI sahuja namratA paNa che. eka bAbata ahIM noMdhavAnI purANamAM vAmane re pagalAM bharyAM, tene traNane AMka gaNavAya che. e kAraNe ja viSNu 'trivikrama' ane vikrama' nAme oLakhAyA. kANu jANe, A ghaTanAne ka evI rIte mahimA thayA !. ke AgaLa jatAM, suryanA dinabharanA gaMganAMgaNanA saMcAranA samayane traNa krameAtA saMbaMdha paNa prastuta purANa kayAnA vistArarUpe thaye; e rIte e mahattvanA purANa kalpanane anya anya kathA vaDe gruti karela che. paN lAkakathA vAmananA traNane badale sADA traNa DagalAMnA AMka mAMDe che; je kAvya camatkRtipreraka che. paNa A gItanA kavie te nATyA maka chaTAe vAmananA aDadhA pagalAne kavitvathI laDAvyuM che! temaNe e ardhA pagalAnI lekakathA prerita ceSTAne upADI lIdhI che. e ceSTAnI sagatikatA te sthiratAnA yugapatekI sAthanA vaN'te, 1 budminI sAdhanAne 2 vAmananI anugrahabharI kasoTImaya kRpAne, temaja 3. khuda A bhajanane ye te biMdue kavitvanA kaLaza caDAvyo che. e rIte, ke je bhAva pragaTa karavAmAM khAsa karIne citrakalA kAmayAba nIvaDI zake te kAvyakalA dvArA te supere sAkSAta karI zakayA che. adha DagalAnI A dvidhAnu pratyakSIkaraNlR karavA chatAM, traNa DagalAMnI mAmi ka hakIkata che temAM draSTie kaze pheraphAra karyAM nathI. te yathAvat chatAM tenuM kavitva vadhu mAmi`ka banyu che. kAraNa bhAvavAhitA vadhu sUkSma batI che. vAsanAne Ave asAdhAraNa prabhAva, te vinA zuM AvI suMdara rIte batAvI zakAyA hata kharA ke ? : koM purANa A lArjananA be mArmika zabdayugala je zleSayugala paNa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-789 maryAdAsabhara aritatvamAM te asIma izvaranI upasthiti yAce che. paNa te kevI rIte ? zarUmAM izvara laghuka svarUpe AvIne tenI cetanAmAM vAse vase, tevu kahe che. kAvyanI aMtima TUMkamAM tenA vAsa vize kavi zuM kahe che, te ApaNe jozuM. laghuko atha' sUkSma svarUpe, evA ja kavine abhipreta haze ne ? ke pachI, jIvanI laghutAne anusAra banavAnu, evu ja tenu sUcana samajavuM ? ane bhagavAna pAse te anaMtarUpanI zakti che. jevI bhakatanI bhakti tevI prabhunI rUpazakti ! 'vAmana' tenu vaDu udAharaNa che. mATe kavie paNa e ja zabda prayAnmyA. have pachI A 'vAmana' zabda kevI rIte AkhI kRtinA nirmANamAM sakriya banI. rUpakavitAra thai raheze, te jovuM rasaprada banaze. jene a te ali' joDene meLa jAmaze. 26 che, te mAna kheMce che. te che 'vAmana' ane ali.' ene kaLatAM Akhu kAvya ane teneA kasaba chaMtA thAya che. purANa sthAnI ethene sAthe sAthe jIvazivanA athavA bhagavAnabhakatane sakha sthapAtA jaNAya che je, eka bAjuthI purANakathAnA sada' race che. anya bAjuthI bhagavAnabhaktanA vyavahAranA muddo upasAvI Ape che e be pado eTale ke zabdo, kahyuM tema zleSavALA-dviathI' che. e racanA pakaDAtAM, kANu kAne sa MkhAdhI rahyu` che, tene nizciMtAtha-prastutA' prakA jAya che. tyAre khabara paDe che ke e purANu kalpananI joDAjoDa bhagavAnabhakatane bhAvasa bA~dha paNa enI meLAe nijI zailIe vAta Ave che ethI A kRti, uparanI eTale ke bahAranI bAjue eka ane bhItarI bAjue anya - evuM ubhayaraMgI bhAvamanahara kAvyapAta dharAve che. e ane zleSAtmaka zabdomAMthI vAmana' che, viSNunA eka avatAranuM baTuka svarUpa. je baTuka svarUpanu kathAprasagamAM mAmi' prayojana ane pariNAma che, te tene bIje a' te bhagavAnabhakata vyavahArasa kha dhane che. vAmana'izvaranIlabuka kahetAM sUkSma ane vacaka chatAM kalyANuka hastine rUhAtha' nirdeza che. jethI te akalita-agamya zakti che. bhajanamAM vAmana' pada prathama Ave che. ane te Ara be Ave che; jyAre ali' caMdra pAchaLa aMta bhAge pratyeAjAyA che. te antane kAvyasthAne saMyoga che. kAvyamAMnI zvarIya bhAvanAnI prathamatA-pradhAnatA prabhuMvAcaka 'vAmana' padathI vyakata thAya che. te 'agni' pUrvAkata 'vAmana' padane anuSa ge hA, bhakatanI AzritatAnuM e vAcaka banI rahe che. alabata, bhakatanI kurabAnIne ne samarpitatAne te puraskAre che. ane samarpitatA eTale ja bhAvanuM zuddhAcaraNa, daritanu damana ane vAsanAcyAnu vigalana che. manuSyanA dhrubhAva ane tenI bAdhAonu nisana che. A banne zleSAtmaka pade, bhajanane vyaMjanAsabhara banAve che. prathama patie joIe : mUThI jeva uN madira mAruM' ne mUti' tArI virATa ! vAmana banIne AvavuM heAya te Avaje haiyAne ghATa.' manuSya ne tenA a MtarAtmA laghuka che. jyAre Izvara virATa che, evA zivanA-bhakatabhagavAnanA bhAre viparIta taphAvata kavie vAtavAtamAM darzAvI dIdheA. atre manuSyanA aMtarAtmAnuM-tenI cetanAnuM Asana ha"ne lekhyuM che. mATe ja tene pavitra evA maMdiranu" rUpaka ApeluM che. kAraNa, je brahmAMDe izvararUpe che, te piMDe aMtarAtmArUpe che. te parathI ja gItAnA aMtima ammAyamAM (adhyAya 18, bleka 62), bhagavAna aju nane jaNAve che: he ajuna 1 izvara sava' jIvAmAnA hRdayadezamAM birAja mAna che.' jo zakAze ke ahI jIva peAtAnI maryAdA pramANe che. tene vaza vatIne izvaranI upakArakatA te prucche che. ane maryAdAnA vAcaka rUDhigata zabda . 'mUThThI' che. ane 'mUThThI' tarIke traNa `vavAmAM keTalI mathAya'tA che ! zarIrazAstramAM hRdayanu mApa ane AkAra manuSyanI mUDI jeTalAM rUDhAta che. jIvanA evA thAuM abIra zenI pITha ?! sakhAbhAvanA khIjI bAja huM je pAvaliye tAre ca'pAvA AvaDe te! tane tAruM mAna jarIka ja cheDatAM vanI A sAdhanazailI eka khAju samevaDiyApaNAnA raNakAvALI che. te zuddhikaraNanI khevanAnA niyanA sUravALI che. A patiomAM je namratAbharI khevanA che, tenI abhivyakti AturatA, tatparatA ane bhakatanI adhIratAthI pragaTa thAya che.. tA bhagavAnane premanA pratisAda-(Response) arthe ahI mAna mUkavA mitranA adhikAre ne pUchI rahe che. kavi A AtmIyabhAva dharALu vacanethI nivRti kare che. atre taLapo dharagaththu 'pAliye' eTale ke page caraNe prayAga, bhAvanI nirvyAja saraLatA sAkSAta kare che ane have jIva bhagavAnane bujAvavAnAM kAryanuM nAma pADe cheH nAza vhele pagathiye cAMpaje mArA haihaiyAnA hINA rAga' khIje khAvaje dveSa dAvAnaLa, trIje tRSNAnA DAdha. bhakta mATe pRthvI AkAza ne pAtALane temaNe mApI-vyApI lIdhAM hatAM, te sada'mAM ja ahIM prathama pagalAne ullekha che; ahI prathama pagaraNamAM bhakata peAtAnA cittanuM kAi bhautika sthUla tattva harI levAnuM kahe che. arthAt manuSya cittanI pazumaya vRttionuM ekaeka niyaMtraNa ke pRcche che. e vRttie che hIna rAga, dveSa ane anya vAsanAe. e traNe. jIva aMge ahu prerita hAI bAdhAkAraka che. kAraNa je ahaprerita che te ja dutiprerita che. eTale teNe hIna premanA nikAla mAgyA. tenI sAthe sakaLAyela pannattine nAza mAgye kaLA kavi dveSanI dAvAnaLa zaktinI satra - dAhakatAnI aniSTa asara prabaLa hAvAnuM' samaje che. mATe ja 'dAvAnaLa' jeve ugna jalada rUpaka zabda tyAM vaijayeA. kavi trIje Dagale mAnavanI tRSNAe vAsanAonu visajana icche che. jenA vikArAnuM viSacakra cittane dUSita kare che e vAsanAnA prabhAvanuM varNana kavi tAza-citrAtmaka rIte kare che. jummA 'aradha upADIne paga tu thaMbhIza ke rakhe vAge zULa, vAsanAnI mArI, tyAM te tane joSa UkhaDaze e samULa. ahI vAsanAnu` prAbalya ane te vizene vAmananA pratibhA ane hRdya rIte rajUAta pAmyAM che. A vAsanAnA mAnava para ma-jaDa prabhAva che. ajJa bhagavAna jevA bhagavAna pA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-pa-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka pAka nAnA baLathI khemacAya che. rakhene tenI zuLa vAge paNa mAyA ke chevaTe te izvarIya sRSTi che ne ? eTale IzvarIya prabhAvathI tenAmaya banI jAya che tene vazava' che. , IzvarAkAra citta banyuM tyAM vAsanA ApoApa ogaLI jAya. tene viMdhya prabhAvathI jANe ghaDIbhara thaMbhI gayA ! evA tenA lobhAmaNA rUpane cAMpavA mATe che ke temaNe paga upAye che; ne tema chatAM . upaDela paga thaMbhyo paNuM che. A sagatikatAnI sthiratAnuM ekIsAtha darzana, eka suMdara kAvyakautukanuM citra che! kavie "vAmane prabhunI gati ane gati dhananI vaccenI saMkrAnta kSaNane ahIM jhaDapI lIdhI che. je ceSTAmAM vAmananI vimAsaNa, anizcayAtmaka dvidhA, khacakATa vyaMjita thAya che. AvI, upADelA pAyanI gatinI sAthe sAthe gatinuM thaMbhana je kevaLa citrakalA ja jhaDapI zake, tenuM kalpanAcitra kavivathI ne mAnavIya bhAvathI sajIvana lAge che. A IzvarakAra dazA pAmavA mATe bhakata samarpita thavAnu che evA samarpaNanuM ujajavaLa udAharaNa A gItamAM balirAjA che. ethI ja te bhagavAnane tatpara banIne bolAvI prastuta TrakanI paMkitaenuM vAkya racavAnA vyakramanI draSTie vilokana karavA jevuM che. Ama te pravAhI padyaracAne anusarIne vAkayanI sarala racanA ekamAMthI bIjI paMkitanA AraMbhe relAya che ke tarata ja AgaLa cAlatAM Uthale khAine anya rasvataMtra vAkayaracanA sAMpaDe che jemAM prabhunA jayajayakAranI prasannatAne bhAva vAcaka anubhave che. "bali mAre thavuM Aja barAbara Ava tuM ANI vATa, maThI jevaDe maMdira mAre mUrti ho ' tArI virATa' bhakatanA sarva samarpaNanA mArge pachI bhagavAnanI vAmane mUti" " paNa virATa banI rahe, evI bhakatanI abhyarthanA che. bhakatanA nAnA zA hRdayamAM jAgelI bhUmAnI virATanI e Arata, banI rahe che. ahIM kavi prathama TrakamAM. svalpa pheraphAra karIne A aMtima tevI ja TUMkathI samApana kahe che. ethI kRtinA Adi aMtano e ke nizcita AkAra bane che. mATe ja thayela bhakatane ceteviratAra, A bhajanane eka uparanI sapATI para lai jAya che. A bhajana bhAva, purANakalpana va.ne kAraNe hiMdudharmanI paraMparAnuM banI rahe che; te ceteviratAra ane sAtvikatAnI abhilASAnI bAbate gAMdhIyugIna mudrA dharAve che... paNa tyAM te prabhucamatkArane ajaba para! prabhunI sAkSAta upasthiti thatAMveMta vAsanAnuM svaya' vizamana thaI jAya che. vAstavikapaNe e saMbhavita paNa che. vAsanAne ApaNuM dhame avidyA, mAthA kahI che. bhagavAna eka ghaDIbhara bhakatanI vAsa prabuddha jIvana" aMge prabuddha jIvanamAM sAmAnya rIte kAvya, vArtA ane nATaka ityAdi levAtAM nathI. dharma, adhyAtma, tatvajJAna, sAhitya, samAja, rAjakAraNa, arthazAstra, vijJAna, Adi jIvananAM vividha kSetra ane viSaya paranA lekhone A putranA gheraNa anusAra sthAna apAya che. prabuddha jIvana aMge. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA peTra, AjIvana ane vArSika sabhyo, zubhecchake, "prabuddha jIvananA grAhake ane cAhake, lekhaka-mitra ane vividha saMsthAonA kAryakartAone namra araja che ke * pragaTa thatA lekhone egya puraskAra ApavAmAM Ave che. (1) prabuddha jIvanamAM koIpaNa dhaMdhAdArI peDhI ke koIpaNa sAmAjika, dhArmika vagere prakAranI saMsthAonI kaIpaNa jAhera khabara (Advertisement) levAmAM AvatI nathI. . . * lakhANa sArA akSare lazkepa kAgaLa upara zAhIthI eka bAju lakhAyeluM hovuM jarUrI che. asvIkRta lakhANa pAchuM mekalAtuM nathI tethI lekhake e lekhanI eka nakala pitAnI pAse rAkhavI. TapAlamAM ke anya kAraNe guma thayela lekha mATe ame javAbadAra nathI. (2) prabuddha jIvanamAM zrI muMbai jaina yuvaka saMdha sivAya anya ke saMsthAnA kAryakramanI vigata ke samAcAra (Anouncement) levAmAM AvatA nathI. (3) "prabuddha jIvana'mAM "saMdha sivAyanI anya koI saMsthAeAnA thaI gayela kAryakramonA ahevAla pragaTa karavAmAM AvatA nathI. (4) anya kai paNa saMsthAo mATenI dAnanI apIla chApavAmAM AvatI nathI. * viSayonuM vaividhya ane pRSThasaMkhyAnI maryAdA jALavIne lekhe pragaTa karavAmAM Ave che. lekha kayAre pragaTa thaI zakaze te cekakasa jaNAvavAnuM muzkela che. * prabuddha jIvanamAM pragaTa thatA lekhamAM rajU thatA vicAre te lekhakenA che. "prabuddha jIvanaMnA taMtrInI ke zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI te vicAra sAthe sahamatI hovAnI javAbadArI raheze nahi. * lekha mekavAthI mAMDIne vyavasthA aMgenI tamAma patravyavahAra 'saMdhanA kAryAlayanA saranAmA para karavA vinaMti. (5) sAmAnya rIte koI paNa vyakitanI aMgata siddhionA samAcAra levAmAM AvatA nathI. apavAdarUpa saMjogomAM kAryavAhaka samiti tene nirNaya laI zake che.) (6) 'prabuddha vana'mAM ciMtanAtmaka lekhe ApavAmAM Ave che; eTale vyAkhyA vagerenA ahevAla lekhanA svarUpanA haze ane "prabuddha jIvananA dheraNane anurUpa lAgaze te ja svIkArI zakAze. : : : ' li. maMtrIo Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-88 tA16-89 zaherenA seniTezananA prazno | # sUryakAnta parIkha muMbaI jevA meTA zaherane je pANI mATe thoDI kheMca gaTara vyavasthA bharAI gaI hatI, ane keTaleka ThekANe temAM bhaMgANu thAya che temAM zuM zuM khataranAka pariNAma Ave te samajavAnI paDavAne kAraNe prathama varasAda pachI 1988nA egaSTa-sapTembara jarUra che. AjhAdI pachI je jAtanI jIvanapaddhati bhAratanAM mAsamAM gaTaranA gaMdA pANI sAthe varasAdanuM pANI bheguM thayuM meTAM zaheromAM UbhI thatI gaI temAM dara varSe ApaNe kudaratI ane lokanA pIvAnA pANInI je vyavasthA hatI temAM te duSita saMpattine vadhumAM vadhu vAparI rahyA chIe. je ApaNe jaina pANI bhaLyuM ane meTA pramANamAM rogacALo phATI nIkaLyo. hoIe te ApaNe jANuvuM paDaze ke kharcALa ane ati amadAvAda zaheranA navA vistAramAM lagabhaga bajAreka kharcALa evI parIgrahI jIna paddhati tarapha ApaNe deTa karI vyakitae A rogacALAne bhAga banI mRtyu pAmI. rahyA chIe. bhAvanagara jevA zaheramAM paNa A rogacALo phATI nIkaLe ane temAM paNa 300 thI 400 vyakitae mRtyu pAmI. * tamane jANIne navAI lAgaze ke ApaNA saMDAsamAM pAMca kuTuMbanA vaparAza mATe. apaNe dara varase 13 000 (tera hajAra) A badhAM kAraNone laine seniTezanane vicAra karanAra gelana pANIne vaparAza 165 thI 180 gelana mAnavamaLane vaijJAnie ApaNane cetavaNI ApI che kegaTaramAM dhakelavA mATe karIe chIe. A pANI e khu (1) gaTara yojanA na hoya tevAM zaheromAM pANInA nikAla paNI che, je mahAmedhuM ane atimuMdhuM thatuM jAya che. mATenI anya vyavasthA vicAravI joIe. mAnavamaLane gaTaramAM dhakelavA mATe vaparAtuM pANI chevaTe te 'pilyuTeDa' veTara banI jAya che; ane chevaTe te dariyAmAM jAya che. (ra) maLa-mUtranA nikAla mATe evAM zaucAlaya banAvavAM joie ke jene mATe kharcALa gaTara yojanAnI jarUra na paDe ane eTale eka tarapha pANInI A meTI samasyA zahere mATe vikarALa banatI jAya che, kAraNuM ke ApaNe jeneja mAraphate ja (3) navI vasAhatamAM evI TekanolojIno upaga karavAmAM pANIno nikAla karIe chIe. A Dreneja sisTama keTalI badhI Ave che je have pachInA pacAsa varSo sudhI kAma lAge ane moMghI che tene paNa ApaNane kadIe vicAra AvyA nathI. kharcanI daSTie vadhu na hoya, 14mI sadImAM sIvareja eTale ke gaTaranI TekanolojInI A dizAmAM vicAra karanArI keTalIka saMsthAo ApaNuM zarUAta thaI ane dhIme dhIme vistAra pAmI. 1986nA dezamAM kAma kare che. ane te saMsthAonA mArgadarzaka bananAra aMta sudhI ApaNA dezanAM kule 3,245 zaheramAM phakata vicAra te madrAtmA gAMdhIne ja lAge che. gAMdhIjIe mAnavamaLa 300 jeTalAM ja zaheramAM gaTara praNAlI dAkhala thaI zakI che. ane pazunA chANamAMthI gesa utpanna thaI zake che te vicArane muMbaI, kalakattA. dilhI, madrAsa vagere meTAM zaheranI AsapAsa rajU karIne temanA AzramamAM evA zaucAlaye banAvyA ke je nAnAM zahera vikasyAM che tyAM ja A gaTara janAo. jemAM maLanA nikAla mATe vadhu kharca kare na paDe ane te ja haja nathI. kAraNa ke, gaTara yejanA dAkhala karavAnuM maLa-mUtramAMthI gesa utpanna karI zakAya ane tene upaga kAyaM divase divase eTaluM badhuM vadhI gayuM che ke, baLataNa tarIke karI zakAya. vizvabeMke taiyAra karelA eka rIpeTa mujaba paTaNAnAM tamAma chellAM cALIsa varSamAM A dizAmAM saMzodhana karatI ane gharene sIvareja (gaTara) pUrI pADavI hoya te tene aMdAjI kAma karatI saMsthAoe TekanolejamAM ghaNe vikAsa karyo che kharca 50 kareDa rUpiyA jeTaluM thAya tema che. muMbaIne ane Aje te evI TekanolojI upalabdha thaI che ke, mATe kharca kadAca AnAthI traNa gaNe ke cAragaNe hoI sAmUhika zaucAlayanA saMkulo zarU thayA che, ane temAM rAke. eTale duniyAnA tamAma zahera vicAra karIe te DAyajesTara paddhati apanAvIne maLa-mUtramAMthI gesa ekaTho thai dasa TakA vastIne ja A gaTara vyavasthAne lAbha maLI zake che. zake evI vyavasthA thaI che ane e ja gesane baLataNa tarIke ApaNe A gaTara vyavasthA zA mATe ja e che? kAraNa upayoga thAya che. ke, mAnavamaLa-mUtrane nikAla karavA mATe te ghaNI jarUrI che. ApaNe je gatithI atyAre Adhunika duniyA tarapha deTa je ApaNA maLa-mUtrane nikAla ApaNe anya koi TekanolejI mAraphate karI zakIe te ATalA moTA pramANamAM gaTara vyavasthAnI mUkI rahyA chIe temAM pANInA jeTalI ja agatyatA dharAvatA jarUra na paNa paDe pachI te ApaNA raseDAnA tathA snAnagRhanA seniTezananA praznane nAgarika tarIke paNa ApaNe pUrepUre pANInA nikAla mATe ja vyavasthA vicAravI paDe. je pANIne samajavuM paDaze ane jo ApaNe ApaNI pitAnI ja jIvana paddhatimAM thoDoka pharaka karIe ane rasoDAnA pANIne meTuM upayoga zaheranI AsapAsanA vistAromAM khetIvADI mATe paNa ghevAnA TabanA pANIne eka judI TAMkImAM ekaThuM karIe ane thaI zake. AjanI gaTara vyavasthA che temAM pANInA abhAve e ja pANI upaga ApaNu zocAlayanA phalaza calAvavAmAM gaMdakIne bhara thavAnI pUrI zakyatA che, ane je kaMI kANe tenA jamInamAM nAkhelA pAipa phATI jAya che tyAM te jamInanI karIe te ApaNe pANIno vaparAza ghaTADI zakIzuM ane e rIte kharca paNa ghaTADI zakIzu aMdara khUba moTA pramANamAM gaMdA pANIne phelAve che. ane temAMthI ja meTA rogo je te vistAramAM phelAya che. gujarAtamAM traNa meTAM zaheramAM jayAM jhupaDapaTTIomAM leke rahetA varSata, duSkALa daramyAna pANInA abhAvane kAraNe keTaleya ThekANe hoya che tyAM saMDAsanI sagavaDa na hovAne kAraNe hajAre Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-5-89 tA. 16-5-'89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka leke savAre temaja rAtanA khullAmAM saMDAsa' jAya che, tethI je gaMdakI phelAya che te muMbaI - dilhI jevAM meTAM zaheromAM paNa rega phelAvavA mATe pUratuM kAraNa bane che. AvA roga phakata garIba vastIne ja lAgu paDe che tevuM nathI, paraMtu sukhI samAjane paNa lAgu paDe che. eTale ja atyAre bahu vyApaka pramANamAM ApaNe maleriyA, phAileriyA, phalyu temaja - AMtaraDAnA anya rogo paNa ghaNAM moTA pramANamAM temane thAya che. A eka ati gaMbhIra viSaya che, ane jAgRta nAgarike te aMge vadhu jANe ane AjanA prazna AvatAM. dasa varSamAM vadhu gaMbhIra banIne ApaNA saraLa ane sukhI jIvanane naSTa na kare te mATe tenA upAya zodhe ane tene amalamAM mUke te ghaNuM jarUrI che. jema jema vastI visphoTa thatuM jaze, tema tema A prazna paNa vadhu meTA banevAnA che. muMbaI ane anya meTAM zaheranI vividha sAmAjika saMsthAo A viSaya para niSNane belAvIne carcA kare te tenA je upAye Aje zedhAyA che tenI jANa sahune thAya ane e dizAmAM AgaLa vadhI zakAya. ' samyagadarzanazAnacAritrANi mokSamArga 2 sunaMdAbahena veherA - -- bhAratanA mukhya dezanee paramatatvane svIkAryuM che e dehathI alaga che, kAraNa ke rAgAdi AtmAne mULa svabhAva paramatatva zuM che ke jene mATe RSimunioe hADa gALI nathI, e pratItiyukata anubhava samyagadaSTi atimAne heya che. nAkhyAM, satae sukhane tilAMjali ApI. tatvaciMtakoe te eka phAnasanA geLAne meza lAgI hoya to temAM tattvane aciMtya kahyuM. mahAtmAoe tenI prApti mATe janmane te pragaTelI hovA chatAM tene prakAza pragaTapaNe jaNAve tenI sAme heDamAM mUkI dIdhA kyA rahasya teone AkathI* nathI tema AtmAne jJAnAvaraNAdi karmonuM AvaraNa hevAthI lIdhA ke teo duniyA pratyethI vimukha thaI paramatatvane AtmajJAnane prakAza pragaTapaNe anubhavamAM Avato nathI; ane sanmukha thayA. ajJAnavaza chava saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. . te tattva eTale ekSa-zAzvata sukha; paraMtu buddhivardhaka yugamAM loko kahe che ke mekSa koNe dIThe che? te te amAre * ajJAnane vaza thayele AtmA, paugalika padArthonA saMyogamATe pakSa che, ane A Idriyasukha te pratyakSa che. duryodhane viyegathI thatuM sukhaduHkha pitAne thatuM jAya che tema anubhave che, emaja kahyuM hatuM ke A senA ane saMpatti maLatAM hoya paNuM AvaraNa maMda thavAnAM nimitte prApta thatAM sAdhakanuM te joyuM jaze. ekalA kRSNathI ApaNane zuM lAbha lakSa AtmajJAna pratye vaLe che, tethI krame krame ajJAna thavAnuM che? ane vicAra karyo ke zrIkRSNa haze te dUra thatuM jAya che. svayaM AtmA ja svabhAve jAtisaghaLuM che. A vAta svarUpa che evI aMtaraMga zraddhA thatAM Atma pite ja bedha. jUnI nathI paraMtu sanAtanasatya che. Aje ApaNI pArAzIzI mApavAnA A pAme che ke are ! AtmA te huM pote ja chuM, huM be pratIka che. ApaNAM nAmaThAma game te hoya paramAthathI zuddhabuddha, niraMjana, nirAkAra, caitanyarUpa chuM, paNa lAkSaNathI jIvana kaLAya che. bhagavAne A kALane duSama sva-jJAna thatAM huM paNa maTIne pite jJAtA-draSTA banI jAya che kahyo che kAraNa ke jIvo savizeSa bhautika sukhavAdI thaze, ane rUMva-bhaktatRtvanA bhAva ke je paribhramaNanAM kAraNe dharmasukhavAdI nahi bane. dharma phAlyo ghaNe jaNAze paNa satya hatAM te maMdatA pAme che, ane keme karIne te naSTa thAya che, nahi hoya. mAnavamana ghaNuM hIna ane dIna banI javA pAmyuM tyAre huM pote "huM" maTI "hari' rUpe pragaTa thAya che. che. mAnavajIvananI eka eka paLamAM satya pragaTa thAya tevuM kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya racita yogazAstra graMthamAM sAmarthya chatAM jIva tene vicAra kema karatA nathI ? kAraNa ke samyagaMkuzanAdinA mAhAsyanI prarUpaNuM nIce pramANe karavAmAM tene aMtaranI samazreNInA sukhanI khabara nathI. e sukhanAM AvI che ke-sAdhane nIce mujaba che : rAjya maLavuM, cakravatI thavuM ke IdrapaNuM meLavavuM durlabha "samyagdarzana, samyagaMjJAna, samyagacAritra, sabhyazraddhA, samya- kahyuM nathI. paNa bodhiratna (samyagadarzana) prApta karavuM durlabha che.' dha, samyagaAcaraNa, samyagRSTi, samyagesamaja, samyavartana, -sAcuM jovuM, sAcuM jANavuM, sAcuM karavuM.' jevI rIte tanuM svarUpa kaheluM che tevI ja rIte saMkSepathI ke viratArathI tene bodha thavo tene vidvAna puruSa jyAre mithyAtva AdithI mukata thaI jIva prathama samya- samyagaeNjJAna kahe che. darzana ane jJAnane prApta kare che tyAre kSIra-nIravat rahelA cenana-acetananA bhedajJAnane tene AMzika anubhava thAya che. sAmAnyataH cAre gatimAM samakita prAptinI saMbhAvanA che. ethI sAdhakane samajAya che ke puchapamAM jema suvAsa A viSama ane vikaTakALamAM saMsAraparibhramaNanA kAraNurUpa -vyApta che, vyApta hovA chatAM svabhAve tenAthI bhinna che. dehanuM mithyAtva zuM che te samajAvuM manuSyane agharuM che temaja rUSAMtara thAya ke janmAMtara thAya te paNa Atma nitya samakitanA svarUpanI yathArtha" zraddhA thavI ja durghaTa che te pachI rahe te tene ravabhAva che. rAgAdi vibhAvanA. saMga vaDe sampargadarzana ane jJAnanI sAkSAt prApti durlabha hoya temAM amA te rU5 thaI jata jaNAya che kharo, paraMtu jema pahe AzrayaM zuM ? karelA vastrathI ke tenA sparzathI zarIra jazuM che tema .amA saMsAramAM jIva pratye mizyAvarUpI graMthithI baMdhAyelA che . Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 - - prabuddha jIvana suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5- 89 tA. 16-589 A mithyAtva zuM che? (1) mithyAtva eTale viparIta mAnyatA ke viparyAsabuddhi. (2) asatane sat samajavuM; sane asaMta samajavuM te. ' (3) dehamAM Atmabuddhi-deha te 'huM' chuM tevI mAnyatA (4) AtmAmAM dehabuddhi, rAgAdi paryAyamAM potApaNuM sukhadu:khA dimAM AtmAbhAva. ' (5) asata padArthomAM ke dehAdimAM sukhabuddhi. (6) sata -AtmAthI vimukhatA ke tenuM vismararthaka, (7) asata deva, guru ane dharmamAM AsthA ke Adara(8) sadeva, guru ane dharmamAM anAsthA ke anAdara. A (9) tattva-saMbaMdhI ekAMta mAnyatA, vagere aneka prakAre jANavuM." (sadeva-sarvajJa vItarAga, sadUguru-nigraMyamuni, sadharma : cha dravya tathA navatattvanI zraddhA ane vItarAganAM vacanamAM . dharmamaya AjJAne Adara) : mithyAtvanA prakArone jANe-ajANe paNa sevavAthI saMsAra paribhramaNa vadhe che. ane te AvA prakAre 1 jIvane satAvyA zAstramAM saggadazAnAM pAMca lakSaNa che je A pramANe che. zama, saMvega, nirveda, AsthA ane ! anukaMpA, A pAMca prakAre AtmadazAne jANavAnA mApakaryA jevAM che. tenA bhAvArthane samajavAthI tene spaSTa khyAla Avaze. mithyAtvarUpI miTayAmatithI ane dizAmUDhatAthI pAchA vaLelA jIvamAM A guNe pragaTa thAya che ane tethI jIva sAcI dizA pratye vaLe che. 1 krodha, mAna, mAyA, lobharUpI kaSAyonuM maMda thavuM arthAta baMdhanAM kAraNenuM zamana thavuM te zama che. - * jema jema kapAye zAMta thatA jAya tema tema tenuM sthAna kSamA, namratA, saraLatA ane saMtoSa le che. rAgadveSanuM sthAna nirmaLa prema ane madhyasthatA le che. kaSAyanuM zamana thavAthI sAdhaka kene dubhavatA nathI ane pote keIthI dubhAto nathI. kSamAdi viguNo vaDe haMmezAM prasanna rahe che.' jagatanA AkarSaka padArthone tathA devAdi gatinAM sukhane tuccha mAnI kevaLa eka mukitanI abhilASA sevavI te saMvega che. A guNa jene prApta thayelA che te AtmAne saMsAranAM sukhaduHkhanA ke saMyoga-viyeganA prasaMge prIti-aprIti udbhavatI' nathI. tevA prasaMgothI virakata thaI te eka AtmAne ja sAdhe che. AsthA-zraddhA samakitadazA prApta thavAmAM bAhya nimitte paramAtmA che. jemaNe AtmA pragaTapaNe jANe che, anubhavya che te AptapuruSe ja zraddhA karavA egya che. temanA prarUpelA mArge cAlavAthI A AtmAnuM kalyANa che te daDhanizcaya te. zraddhA che. - saMguranA yoge tattvo yathAtathya bedha thaye sAcI zraddhA Upaje che. dareka tattvane tenA ravarUpe jANavAthI jIvane vivaLatA thatI nathI, paNa tasvarUpa zraddhA rahe che. Ama AmapuruSanA. vacanabedhamAM daDha zraddhA te AsthA che. . . : saMsAramAM Adhi, vyAdhine upAdhithI tapta jIvone temanAM duHkho dura karavAmAM sahAyaka thavAnI bhAvanA te anukaMpA che. dareka AtmAne pitAnA Atma samAna jANavAthI anukaMpAne. guNa vikase che. te guNa jyAre caramasImAe pahoMce che tyAre te karuNanuM svarUpa dhAraNa kare che. e AtmA svaparanuM kalyANa sahajabhAve thAya tema varte che. te savizeSaNapaNe paramArthamAgane adhikArI thAya che. ' , " . samyagadazAnA AvA guNe pragaTavAthI AtmAnI chabanadraSTi vizALa bane che. tenI draSTi pazupakSInI jema pitAnuM ke pitAnA parivAranA jIvananirvAha karavA jeTalI maryAdita draSTi nathI hotI, paNa sava" jIvo pratye samadraSTi rahe che. bahArathI gRhastha dhana dayAdi rUpa satkAryo kare che ane aMtaramAM AtmabhAve saunuM zreya cAhe che. AtmAnA A guNe teinA ataraMgane pragaTa kare che. A lakSaNanI sAthe sAthe bIjA ghaNu sahAyaka guNAne vikAsa thAya che. A jIva mekSa. mArgamAM tvarAthI AgaLa vadhe che. . samakitavaMta AtmAnAM lakSaNa : "samakita sAthe sagAI kIdhI, saparivArazuM gADhI, mizyAmati aparAdhaNa jANI, gharathI bahAra kADhI. he mahilajina ! e aba robhA sArI zrI AnaMdadhanajI kRta stavana. samakita-draSTi jIvamAM uttama lakSaNe pragaTa thAya che ane A mAgaMnA nIce kahelA aticAre dura thatAM jAya che. zaMkAkAMkSApi cikitsAnyadraSTiprazasAsaMstathA samyagadraSTaH aticArAH / tattvArthasUtra |23 (1) zaMkArahita hoya che. sarvadeva prarUpita tatvadarzana jevuM che tevuM te zradhe che. padArthonA svabhAvanuM rahasya samaje che. temAM zaMkArahita hoya che. prazna udbhave te vinayAnvita thaI sadaguru pAse samAdhAna meLave che. (2) kAMkSA-icchA rahita hoya che. saMsAranA padArthothI mane sukha maLaze tevI bhramaNa bhAMgI jAya che, tethI tevA prakAranI aMtaraMga icchAothI dura rahe che. kevaLa AtmasvarUpa prApta ho tevI AkAMkSA rahe che. (3) vicikitsA - niMdAthI rahita hoya che. niMdA jevA pApautpAdaka vyavahArathI te dura rahe che. guNIjano pratye aMtarathI prabhedabhAva rAkhe che. atuti niMdA dAU tyAge, je pada niravAna; - guru nAnaka yaha mAga kadina , ke guramukha jAnA. saMsAranA paribhramaNanA kAraNe bedha pAmI, AtmA te pratye thAkane anubhava kare che. pitAnA deha ke parivAra pratye paNa tene udAsInatA Ave che, aMtaraMga ruci rahetI nathI. je kaMI vyavahAra karavo paDe che te nachUTake thavA de che. vaLI te iMdriya viSayathI bhAto nathI, paraMtu AtmavarUpamAM lIna rahevAne daDha prayatna kare che. te AmA vicAre che ke, A jIve saMsAramAM ghaNuM ghaNuM paribhramaNa karyuM che, te have samApta thAo ane saMsAra chUTI jAo bhAvanA te niveda che. . . . Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-589 tA. 16-589. prabuddha jIvana suvarNa jayaMtI vizeSAMka (4) mithyAmatinI prazaMsAthI mukata hoya che; kaI camatkAra AtmAne vibhAvadazA sivAya koI akasmAta naDatA nathI, jevA pralebhanathI aMjAIne kahevAtA tyAgIonI prazaMsA tethI akasmAtanA bhaye AtmAviLa thatuM nathI. . . . karavAthI ke saMpathI dura rahe che. A samyagaSTi AtmA indriyajanya sukhanI AkAMkSAthI rahita (5) kusaMgItA saMga ane stutithI dura rahe che. hoya che. tevAM sukhe puNyage prApta hovA chatAM ane te samyagdarzananA ATha aMgaH duHkhanuM mULa che. te vAtane tene nirNaya thayuM hovAthI 'nisakitha niskariva nivitigicchA amUDhadidia : samyagadvaSTi AtmAne nirAkuLa sukhanI prApti thAya che. te deha tenA svabhAvathI ja azucimaya che. tvacA vagaranA uvuithirI-karaNe barachallathabhAvaNe aTUTha.' dehane vicAra karavAthI te vAta spaSTa thaze. te dehamAM AmAnuM - aticAra gAthA 3. zuddharasvarUpe pragaTa thavAnI ke apekSAe saMbhAvanA hovAthI te salUdeva, sadaguru, sanzAstra teja tavabhUta che. satyArthavarUpa pavitra manAya che tethI jJAnInuM milana ke kRza zarIra joI che temAM tathA sanmArgamAM saMzayarahita zraddhA te ni:zaMkita jJAni ke tiraskAra na thAya tema ja anyane viSe paNa guNa che. vaLI AtmAnI AtmasvarUpe zraddhA hovAthI, te nIcenA asaddabhAva na thAya te samyagadraSTi AtmAne nivicikitsA saMta bhayathI rahita hoya che - guNa che. (1) A lekamAM AjIvikadine nAza thavAnA bhayarahita. - mana, vacana ane kAyAthI ajJAnInI prazaMsA kare nahi. (2) parakamAM have pachI kevI gati thaze tevA bhayarahita. temanAthI parAbhava pAme nahi, te samyagadvaSTi AtmAne amUha(3) maraNa thavAthI mAre nAza thaze tevA bhayarahita. draSTi guNa che. - samyagadraSTi AtmA keni deSa jue nahi ane kadAca (4) rega thatAM vedanA bhogavavI paDaze tevA bhayarahita. jANe te paNa te pUrvanA kamane vipaka che. ema mAne ane () arakSA-pitAnI ane parivAranI rakSAne bhayarahita. tenI niMdA na kare. (6) agupta-pitAnA dhanamAla cerAI javAnA bhayarahita. samyagadvaSTi AtmA kAraNavazAt kaI dhamI jIvane (7) akasmAta-acAnaka akasmAta thatAM zuM thaze tevA bhayarahita. mAgathI calita thate dekhIne tene mArgamAM lAvavA prayatna kare te sthitikaraNa guNa che. AvA sAta prakAranA bhayathI samyagadraSTi AtmA nizaMka ratnatrayanA dhArake pratye Adara-satkArapUrvaka vartavuM ane nizcita hoya che. vAbhAvika prIti rAkhavI te paraMparAe mokSanuM kAraNa che. AtmA pitAne Aleka che, mekSa paraloka che, A bhAvane vAtsalya kahevAmAM Ave che. aMtaramAM nizcaya thavAthI te AtmA saMpUrNapaNe niHzaMka banI A mArga batAve che ke jema senuM mATIthI juduM paDe che, . jAya che. zarIrathI vastra ja thAya che. tapelA leDhAthI agni juda che, zeraDIthI rasa chUTa paDe che, dudhamAMthI mAkhaNuM judu AtmAne mRtyu nathI ane zarIrAdi te jaDa che, aniya paDe che. che. rogAdi te pudgalanA paryAya che, tethI tene mRtyune ane rogone bhaya satAvata nathI. phakta temAM sAcI samaja ane vidhi hovI jarUrI che tema Atma sarva padArthathI bhinna che AtmA saMvaM kSetrathI parane pitAnuM mAnatuM nathI, pUrvanA yoge kamaMdaya une bhinna che. AtmA savaM kALathI bhinna che, amRta che. thAya che. ane te phaLa ApIne jAya che, tethI tene arakSAne AtmA sarva vibhAgathI mukata jJAnadraSTA che, tema AtmA ke cerIne bhaya satAvato nathI, samyapaNAnA vivekarUpa vidhithI saMsAra-karmothI mukta thAya che. vicAraka, saMta ane kavi akhA bhagata hA jayaMta koThArI tilaka karatAM trepana thayAM japamALAnAM nAkAM gayAM, tIratha eka mUrakhane evI Teva, paththara eTalA pUje deva, pharI pharI thAkayAM caraNa, teya na pahote harine zaraNu, kathA pANI dekhI kare snAna, tulasI dekhI teDe pAna, suNI suNI phUTayA kAna, akhA teya AvyuM brahmajJAna. e akhA vaDuM u5ta, ghaNu paramezvara e kayAMnI vAta?. AvI AvI che jemanI aneka ukitao lokajIbhe rame che akhAnI daSTi tejAbI che. e tarata ja sArAsAranI e akhAjI ApaNuM gujarAtanI eka virala vibhUti che. tIkSaNa kaThora parIkSA karI le che. emanI draSTimAMthI kazuM e ApaNane yAda rahyA che vadhu te ApaNA upara Thoka pADa- chaTakI zakatuM nathI. saddaguru, saMtane mahimA gAtAM ja nAra tarIke, ApaNA samagra jIvanavyavahAramAM rahelAM daMbha, thAkatA nathI e akhAjI daMbhI, pAkhaMDI, veSadhArI ajJAna, jaDatA. pAkhaMDa vagerene khullA pADanAra tarIke. guruo para kazI rahema rAkhyA vinA cAbakhA jagAve che: TiIlAMTapakAM, nAmasmaraNa, vezaTeka, tIrthATana, kathAzravaNa, kAyA- dehAbhimAna te pAzera, te vidyA bhaNatAM vA zera, kaleza A badhA bAhyAcAre emanA prahAranAM nizAna vAraMvAra carcAvAdamAM tele thayo, guru thaye tyAM maNamAM ga, . banyAM che. AMtarika satva vinAnI jaDa, rUDha kriyAonI e akhA ema halakAthI bhAre heya, AtamajJAna samULuM khAya,.. kevI hAMsI uDAve che. ! ! akhAjI mAtra dhArmika jIvananI cikitsA kare che. evuM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-86 tA16-5-89 tattvavicAramAM aneka saravANIone samAsa . Ape che. akhAjInA brahmavAdamAM saMsArane tiraskAra nathI, vizvamAM vastunuM, brahmanuM, harinuM darzana karavAnI jikara e kare che. saMnyAsane te akhAjI Avazyaka gaNatA ja nathI, mAtra a-kartA thaine, jagatabhAva dura karIne jIvavAnuM e prakhadhe che tethI saMsAranAM prApta kartavyanI upekSA emAM thatI nathI. akhAjInA nirguNa jJAnamArgamAM zra gArabhakitane sthAna maLe che. utkaTa zRMgAranAM kahevAya evAM ghaNAM pado akhAjIe racyAM che paNa emane abhipreta che jJAnazRMgAra. eTale ke parabrahma bhAvanI rasamaya ramaNa. akhAjInI dRSTie parabrahmanuM jJAna e zuSka jJAna nathI, ke bauddhika pratIti nathI, e AnaMdamaya anubhava che tethI emAM rasAzanI apekSA che. zuSka vairAgyane paNa akhAjInI philasUphImAM sthAna nathI. e zabda vApare che virahavairAgya. jagatabhAva dura thavo e pUratuM nathI, parama tatvanI jhaMkhanA jAgavI te mahattvanuM che. akhAjInI philasUphI nAtimUlaka nathI, astimUlaka che. akhAjIne guruvicAra emanI vicArakaLAzanuM eka lAkSaNika udAharaNa che. nagurApaNune raMja ane saddagurunI AvazyakatA e enI pahelI bhUmikA che. pachI amAne ane parabrahmane guru gaNavAnI vAta Ave che. kharA guru te e ja; paNa akhAjI ahIM aTakatA nathI. e nagurApaNAne mahimA karavA sudhI jAya che ne jyAM guru-ziSyabhAvane sthAna nathI evI bhUmikAne chevaTanI gaNAve che. A nagure te svatha narahari che ema e kahe che. nathI, ApaNe saMsAravyavahAra paNa emanA vAkSa bahAra nathI. emAM pragaTa thatI bAghAinI noMdha levAnuM e cUktA nathI. kathA sAMbhaLavA jatA "AMdhaLe sasare ane saraMgaTa vahunuM akhAjIe dereluM citra ApaNane kayAM ajANyuM che. sasare AMdhaLA che ne teye vahue lAja ghUmaTe tANe che ! kevI rUDhivazatA, kevI vicArahInatA ! * akhAMchane kharo prahAra te vicArahInatA, vicArajaDatA para che. vicArajaDatAnuM emaNe eka bhAre saceTa avi smaraNIya citra ApyuM che: jyAM joIe tyAM phaDe kuDa, sAmAsAmI beThA ghUDa, ke AvI vAta sUryanI kare, te AgaLa laI cAMca ja dhare, amAre hajAro varSa aMdhAre gayAM tame AvA DAhyA bALaka kyAMthI thayAM ? akhAjI te aneka paraMparAgata vicArone mAnya karatA nathI. varNAzramadhamane e mahimA karatA nathI. emAM ghaNIvAra te emane mAyA rasabasa thaIne rahetI lAge che. manuSyamAM UMcanIcabhAva emane asvIkAma ja che. aspRzyatA pALanAranI te e dekaDI uDAve che- "AbhaDacheTa aMtyaja ghera jaNI, brAhmaNavaiSNava kIdhA dhaNI." satayuga kalayuganI uccAvatA sAme e prazna kare che ke sagaranA sAhasahastra putra avagati pAmyA tyAre kaliyuga kayAM hate? pUrvajanmanI mAnyatA, karmavAda, avatAravAda A badhAmAM akhAjIne kaMIka ne kaMIka takika muzkelI dekhAya che. "pazu o ke bhUta na thAya, akhA mANasa avagata kahevAya" ema kahI e bhUtapretanI mAnyatAnI hAMsI uDAve che ane tiSa paNa emanI parIkSAmAM TakI zakatuM nathI. e kahe che ke graho bApaDa pate paravaza kare che-caMdra kSaya pAme che, rAhu dhaDavihoNe che-te e graha mANasane zuM karavAnA hatA? ema lAge che ke akhAjI prakhara buddhivAdI che. mayakALamAM emane jeTo jaDavo muzkela che, te arvAcInakALamAMye emanA jevA prakhara buddhivAdI jhAjhA na jaDe AvA buddhivAdI akhAjI keAI darzanika matanA ekaThAmAM baMdhAyelA rahe e bane nahIM. emAM zaMkA nathI ke akhAjInI dArzanika bhUmikA vedAMtanI-zaMkarane kevalata vedAMtanI che. chatAM emane vedAMtI kahevA e emanI pUrI sAcI oLakha nathI. khaTarzananA jUjavA matA, mAMhamAMhe teNe khAdhI khatA" ema e kahe che tyAre khaTadarzanamAM vedAMtane samAveza thAya ja ane akhegItA'mAM badhAM dezanI e samIkSA kare che tyAM vedAMtanI adhurapa joyA vinA e rahI zaktA nathI. akhAjIe gappAdAcAryanI chAyA jhIlI che, chatAM e pUrepUrA ajAtavAdI banI gayA nathI. mayakAlIna saMtaparaMparAnA udAramatavAda ane mAnavavAdane prabhAva akhAjI para paDe che, paraMtu e saMtapara parAmAM ghaNe ThekANe vikaselAM kriyAkAMDe ne rUDhionuM akhAjI kayAMya samarthana karatA nathI. akhAjI sUphIonA premamAganI paribhASAno Azraya le che, paNa emane sUphI kahevA te sAcuM nathI. akhAjIne keI mata ke mArganuM lebala lagADyA vinA eka tatvavicAraka saMta tarIke oLakhIe emAM ja aucitya jaNAya che., , vedAMtanI bhUmikA svIkAravA chatAM akhAjIe pitAnA e saMbhavita che ke akhAjInI A vicAra kaLazamAM zAstrone AMtaravirodhe dekhAya. paNa akhAjI, zAstrakAra nathI, vyavasAyI tattvavicAraka nathI. ApaNI tattvavicAra-paraMparAnuM emanuM vizALa, UMDuM ane sUkSma adhyayana che. "parIkaraNa jevI AraMbhanI kRtimAM e zAstranuM sIdhuM dahana Ape che ne pachIthI avAranavAra bArIka zAstracarcAne Azraya le che. tema chatAM custa zAstrIya mAMDaNIthI emaNe kazuM lakhyuM nathI. prakhara buddhivAdI hovA chatAM emaNe nakarA buddhivAdane, kaho ke buddhivilAsane kayAMya mahimA karyo nathI. sUkA jJAnane e yaMDaLamUcha sAthe sarakhAve che ane zAstrane te eka ja AMkha kahe che. bIjI AMkha che anubhavanI. e na khUle tyAM sudhI zAstrajJAna sAcuM darzana na Ape. eTale ke akhAjInuM lakSya karo vicAra nathI, anubhavagata banelo vicAra che, AtmasAta thayela vicAra che. ethI ja e vicArane sthAne sUjha, samaja, anubhava evA zabdo paNa vApare che. kharekhara te akhAjI kevaLa vicAranA nahIM, vicAramaya jIvananA upAsaka che ema kahevuM joie. akhAjIne saghaLe tattvavicAra vaLIvaLIne, akhAIne zabda vAparIne kahIMe te, 'varatamAM AvIne Thare che. kharI vicAraniSTha vyaktinI varataNuM kevI hoya ? jJAnI, saMta, harijana eTale ke bhakatajananAM ci, umaLakAbhera ane saceTatAthI, akhAjI aneka saMdarbhomAM ApyAM kare che. emanAM lakSaNo varNavatAM e thAkatA ja nathI. A batAve che ke akhAjIne rasa jIvanasAdhanAmAM che. jIvanane svastha, sabhara, sArthaka, satyamaya ane AnaMdamaya banAvavAnI cAvI emane vicAramAM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-88 tA. 16-pa-289 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka 33 jhAjhuM te e upamA-daSTAMtane Azraya le che. akhAjInI upamAzakitane jeTe jaDavo muzkela che. emanI upamAnasRSTi eTalI vizALa che ke jANe jagatanA eke eka padArthane emAM samAveza thayo hoya evuM lAge upamAne anurUpatAthI. anAyAsapaNe ane UbharAtAM Ave che. upamA-draSTAMtanI avayavaracanA vividha rIte thatI Ave ane satata tAjagIne anubhava ApaNane thayA kare che. alaMkAraracanAnAM jaDa ekaThAM kayAMye dekhAtAM nathI. eka bAjuthI "yAsa vezyAnI eka ja pera, vidyA beTI ucherI ghera" jevI saghana rUpakaracanA ApaNane maLe che, te bIjI bAjathI phalAvelAM, viratArelAM upamAcitra paNa sAMpaDe che. jemake jaDI che e rIte vicAranuM mUlya che. - A rIte joie tyAre akhAjI tatvavicAraka karatAM vadhu te jIvanasAdhaka saMta che ema kahevA vAre Ave. paNuM akhA aMgata jIvanasAdhanAmAM purAI rahyA nathI. gAMdhIjInI jema e mAnatA jaNAya che ke je ekane mATe zakaya che te saune mATe zakaya hovuM joie. ethI ja te emaNe ApaNI sAthe vArtAlApa AraMbhyo che. emanI vANImAM amIyatA che ke manuSyamAtranA kalyANane Aveza paNa dhabake che. e saMsArane, pitAnA sAthI-mAnavene sAthe laIne UMce javA mAganAra saMta che. jJAnI saMta akhAe pitAnI jAtane kavimAM khapAvavAnuM icyuM nathI. jJAnIne kavi gaNavAnI e cokhkhI nA pADe che. paNa AnuM kAraNa te e che ke kavio vizene emane abhiprAya jarAya UMce nathI. e jue che ke kavio te jJAna ke anubhava vinA pokaLa vANIvilAsa karanArA che. emanI paMgatamAM kema besAya? paNa kavitAnA koI paNa dhoraNe ApaNe akhAjIne kavipaNAmAMthI bAkAta rAkhI zakIe tema nathI. balake meTA gajAnA kavi tarIke emane ApaNe svIkAravAnA rahe che. akhAjIe nirUpaNuM bhale tattvavicAranuM, brahmajJAna ne enI sAthe saMbaMdha dharAvatA viSayanuM karyuM paraMtu emAM e taTastha nirUpaka rahyA nathI. emanI bhAre jAtasaMDovaNI che emA. emanI kRtio vAMcatAM rASa, kepa, vineda, vismaya, Arata, Adara, umaLake, utsAha, ullAsa, prasannatA vagere aneka bhAvanI mudrAo ApaNe kalpI zakIe chIe. "vicAra kahe pApe zuM akhA ? janmojanmane kayAM che sakhA?" e paMkitamAM vyakata thata Aratamizrita viSAdane bhAva ja ane "e kADhaye. kheLI bhAI re huMe huM kADhayo kheALI' e udagAramAM chalakAta bAlasahaja AnaMdamatIne bhAva juo. "akhegItA'mAM maLatA bhaktanA varNananI bhAvasabharatA te ananya che. A bhAvAviSTatA e akhAjIne pahele kaviguNa te pratyakSatA ke mUrtatA e emane bIjo kaviguNa vicArane citramAM palaTAvavAnI addabhuta kaLA akhAjIne sAdhya banI che. keTalIka vAra e sIdhuM vIgatabhayuM varNana kare che-"eka mUrakhane evI Teva" vagere jANe kathAkathana karatA hoya evuM paNa lAge. paNa bALaka jyama ramADe zvAna, dura thakI dekhADe dhAna, pUcha halAve, cATe lALa, UMcuM karI bharAve phALa, lalacAvya dezAntara jAya, akhA ema ramADe mAya. upamA-draSTAMtane aneka kriyAone samAvatA gatizIla citrarUpe rajU karavAnI akhAnI A vilakSaNa rIti che. akhAjIne trIjo kaviguNa te emanI bhASAsamRddhi che. emanI bhASAnuM lakSya svAbhAvika rIte ja sendaya nathI paNa sAmarthya che. saMskRta, phArasI, taLapadI, gujarAtI, gAmaThI ane gujarAtanA vividha pradezonI bhASAnA khajAnAne akhAjIe kasa kADhayo che ne "trapaname" "virahavairAgya' jevA arthe samarpaka zabda ghaDI kADhayA che. kahevato, rUDhakitaone paNa emaNe kasa kADhaye che ane lakita banIne rahe evI aneka smaraNIya makitao ApelI che. virala zabdone viniyoga ane vilakSaNa vAkyaracanAo akhAjInI vANIne keTalIkavAra durbodha banAve che, paNa evAM sthAne e jyAre arthaprakAza thAya che tyAre ApaNane camatkArane anubhava thayA vinA rahetA nathI. akhAnA vicAra-anubhava-jagatane ApaNane sAkSAtkAra karAvanAra che akhAjInuM A kavitva. emanA kavitvanI e ja sArthakatA che. vicAraka saMta ane kavi jemanAmAM eka banIne vasyA che e A akhAjI ramadhyakAlIna gujarAtanI ja nahIM, savakALanA gujarAtanI virala vibhUti che. vicAra-valeNuM 0 jayendra trivedI rakta-kaNamAM kayA kayA tatvo rahelAM che ene the vAMdho Avate nathI paNa e tatvanI upAsanA karavAnuM mana ghaNe khyAla che. pUratI mAhitI taja pAsethI meLavI zakuM thatuM nathI. makaranda dave jevAnA sAnidhyamAM houM chuM tyAre tema chuM paraMtu mArI aMta tanAnA ghaDataramAM kayA kayA tae e parama tatvanI cetanA sarvavyApta che emAM zaMkA thatI nathI bhAga bhajavyuM che ane nizadina emAM zuM parivartana thaI paNa e parama tatvanI sAdhanA karavAnuM mana thatuM nathI. bhAratIya rahyuM che ene taTastha abhyAsa karavAno prayatna karuM chuM paNa dharmagrantha vAMcyA che paNa A jIvana nazvara che ane svaga- pUrNa saphaLatA maLatI nathI. prApti ke mekSaprApri e ja jIvanane hetu che evuM kadI lAgyuM saMskAranA jore maMdira-masjida-devaLa-gurudvArA pAsethI nathI. cauda lokanI vAta kapolakalpita che ema mAnuM chuM paNa pasAra thatI vakhate namaskAra thaI jAya che paNa mAkane vAMcyA jIva sUkSyadehe avakAzamAM vicaratA hoya te vicAratA hoya pachI izvara nathI enI daDha pratIti manane thaI che. keI parama ema paNa kyAreka lAge che. tattvanuM astitva hoI zake che ema mAnavAmAM A pratItine jJAna-bhakti-kamanI mahattA ane maryAdA samajAya che paNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 34. prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 gaH kamaSa kauzalamanuM sUtra ja anusaravA jevuM lAge che. kamanA siddhAnta samajavA prayatna karuM chuM ane jo chAnI bhavabhavanI yAtrAmAM vizvAsa mUkuM te jaina dharmamAM karelI kamamImAMsA vadhu buddhigamya lAge che. deza, saMpradAya ane jJAtiothI jaladI mukata thAya ema icchuM chuM paNa hindu ane temAM brAhmaNa havAne AnaMda anubhavuM chuM. yajJopavItanI upAgitA samajI zakayo nathI eTale joI levI ke nahIM tene nirNaya karavAnuM putra para ja choDayuM hatuM ane eNe janoI paherI ja nahIM ane meM te tenI upayogitA nahIM samajAtAM kayAranI cheDI dIdhI hatI. pitA pujA karatI vakhate zleke gAtA e mugdhabhAve sAMbhaLyA kare paNa kyAreka pitA aThavADiyA sudhI bhagavAnane vekezana AvyuM che ema kahI pUjA na karatAM tyAre vadhu gamatuM. dAdA vahelI savAre cAra vAge uThADI prAtaH nAna saMdhyA karAvI rUdrAbhiSeka pATha kaMThastha karAvatA tyAre dAdA para khUba guse AvatA paNa meTapaNe kAvyazAstra bharyuM tyAre aSTAdhyAyI rudrInI keTalIka ukitao bahu gamavA lAgI ane pAMcamA adhyAyanI zivasaMkalpanI stutinI udAtta bhAvanA UMDe sudhI spazI gayelI. " yuropIya mahAkAvyanA sAra vAgyA che paNa rAmAyaNa-mahAbhAratanA sAra pAse e UtaratA lAgyA che. kurAna-bAibalanA anuvAda vAMsa, merArIbApunuM pavitra vyaktitva ane AkarSe che paNa rAmakathAne kapriya banAvavA jatAM ane samAjasudhArakanI dhagazathI pavitra kathA joDe DAyarAnuM dhizraNa karavA jatAM teo uttarakAMDa jevA adUbhuta kAMDane lagabhaga badhe vakhata choDI de e gamatuM nathI. temane gaMgAjaLaprema samajAtuM nathI ane mahine eka kathA, navI peDhI sAthe eka parisaMvAda ane eka vyAkhyAna saMkalpa temaNe cheDI dIdho te gamyuM nathI. paNa upaniSadenA anuvAda pAse ' e bahu phikakA lAgyA che. rAmakRSNa mizananuM kAma atyaMta smaraNIya lAgyuM che. paNa saMsthAonuM astitva TakAvI rAkhavA ame hindu nathI" evI ephiDeviTa kalakattAnI adAlatamAM karAvyAnuM sAMbhaLatAM mana para kuThArAghAta thayAne anubhava thayele ane vivekAnaMda punarjanma thAya te sAruM e bhAva manamAM jAgela ane madhyakAlamAM harijana sAthe eka paMktimAM besIne bhojana karavuM pasaMda karIne maThAdhIzanuM pada kukarAvanAra rAmAnaMdane vaMzavele naSTa thavA lAge che enuM duHkha thayA kareluM. Adi zaMkarAcAya bahu gamatA hovAthI AjanA zaMkarAcAryo mATe mAnanI lAgaNI paLabhara mATe paNa thatI nathI. badhAM dharmasthAnonI milakata prajAkalyANanA-bhUkha ane bekArI-dura karavAnA kAryamAM ja vaparAya ene ane dharmasthAnane cInanI jema keLavaNI ke ArogyanI saMsthAmAM badalI nAkhavAnA matane huM chuM; paNuM muslima durAgrahathI trAtrIne rAmajanmabhUmine rASTrIya ramArakamAM pheravI nAkhavAnuM gamatuM nathI. dharmanirapekSatAmAM pUrNa zraddhA hovA chatAM cUMTaNImAM mata meLavavA laghumatIne vadhu paDatI chUTachATa ApatA rAjakIya pakSo rAhI che evuM mane satata lAge che. rASTrapati rAjendraprasAda pitAnA mananI icchA pramANe bhagavAna seminAthanA maMdiranI puna:pratiSThAmAM bhAga levA jAya tethI nArAja thanAra naheru pitAnA vasiyatanAmAM pitAnI bhasmane gaMgAmAM vaherAvavAnI IcchA vyakata kare tyAre vaMzaparaMparAnA saMskAranuM jera kevuM prabaLa ' hoya che ene vicAra Ave che paNa bhAratIya kebIlane badale naheru saMsadamAM hindu koDabIla pAsa karAve tyAre mahAna naheru vAmaNuM ane svAthI rAjapuruSa lAge che. gAMdhIjInI hindasvarAja paDI bahu gamatI hovA chatAM Aje vijJAnaTekanolojInA yugamAM enI saMdhita parivardhita AvRtti kee hiMmatapUrvaka bahAra pADavI joIe evuM mane lAge che. vinebAnAM lakhANo parama AdarapUrvaka vAMcavA chatAM "japucha* je grantha ke. ISTadevanA nAmane japa kya karavAnI salAha neTabukamAM rAmanAma ke gAyatrI maMtra lakhavA jevI ja nirarthaka lAge che. saMnyAsI mATe keTalAka vizeSa nIti niyamanA baMdhana Avazyaka hevA. joIe ema mAnavA chatAM baMdhu tripuTI para sAdhu-mahArAje ane keTalAka zrAvake je rIte tUTI paDayA che temAM mahAvIraprabaMdhita ahiMsAnI hatyA thatI mane dekhAya che. A sAhityamAM praziSTa granthanA mahatva vize saMpUrNa sajAga hovA chatAM kayAreka kayAreka uttama jAsUsI kathAo vAMcavI. game che. holIvuDanI prakhyAta mahAkAvyAtmaka philmanI sAthe sAthe kyAreka kyAreka horara philma ke jemsa benDanI phime paNa jovI game che. zAstrIya saMgIta game che tema uttama kimI gIte paNa game che. AjanI ArTasa-komarsa kolejanA abhyAsakrame vidyArthIne jJAnanI keI nakakara bhUmikA ApavAne badale samayane bagADa ane anupayogI bekArenI pheja upanna kare che enI khAtarI hevA chatAM e mALakhAmAM rahIne paNa bagADa kema ochAmAM ochA thAya e mATe huM satata jhujha chuM. sAmyavAdI pakSanA keTalAka siddhAMta jema game che, emanA kAryakaronI niSThA jema game che tema bhA.ja.pa.nA siddhAMto ane temanA kAryakaronI niSThA paNa game che. nathI gamatAM koMgresa, janatA daLa ke anya prAdezika pakSanA DhegI netAo ane svAthI kAryakare. tathAkathita pachAta jAtio tarapha saMpUrNa sahAnubhUti hevA chatAM AjhAdI pachI baMdhAraNIya rAhe ane kAyadA-kAna dvArA zAsakae A jAtione samAjanA tathA kathita ucca varNanA lokonA samAjamAM bheLavI devA mATe je adhakacarA upAyo amalamAM mUkyA che temAMthI thoDA vakhatamAM ja dezamAM jabaruM AMtarayuddha phATI nIkaLaze e Dara mane lAge che. Ama mArA cetana-avacetana manamAM parasparavidhI evuM ajabagajabanuM vicAra-valeNuM cAle che. koI spaSTatA nathI eTaluM spaSTa che. paNa eTalI khabara che ke jyAM jeTaluM sAruM. sAcuM ane sIdhuM hoya che e game che. haju annamaya koSathI huM AgaLa na vo hoya evuM bane, haju avidyAnuM kavaca huM teDI zo na houM evuM bane, tAmasI prakRtinAM paDaLa huM bhedI zakyo na houM evuM bane, haju mAre tyAMsI lAkha nANuM hajAra navaso navANuM bhavanA pherA bAkI hoya evuM paNa bane paNa mane atyAre te enuM duHkha nathI. ATalA badhA bhava pherA pharavAnA bAkI che ene mane AnaMda che, kAraNa mane jIvavuM game che. mekSa pAmavAnI mahAna paLathI dura rahevAnuM haja mane game che. tathAkathita izvara pAmavA karatAM enI lIlAo nihALavAnuM mane game che. " kadAca tamane huM kharAbe caDI gayelA vahANa je lAgata houM, kadAca tamane huM triza kunI bhUmikAmAM phasAI gayela lAgata houM, kadAca tamane huM aparaMpAra duvidhAomAM sapaDAi gayela lAgato houM, kadAca tamane huM, paNu javA do e badhuM. mane eTalI khabara che ke A kSaNe huM nikhAlasa chuM ane atyAre eTaluM basa nathI ? Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 tA. 1-5-89 ta. 16-5-'89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka 3pa trizalA mAtAnAM svapna * tArAbahena ra. zAha AbAlavRddha se. manuSya nidrAdhIna thAya ke rakhanI Ave che, bALaka udaramAM hoya tyAM sudhI ene.. ghaDavuM vaNajhAra cAlu thAya. svakharahita saLaMga rAtrie pasAra thAya e mukhyatve mAtAnA hAthanI vAta che. janma pachI mAtA evuM banavuM azakaya che. svapnanuM vismaraNa paNa uparAMta anya vyakitaonA saMskAra paNa bALaka jhIle che. eTaluM ja tvarita hoya che. keTalAMka sArAMmAThAM mAtAnA AcaraNanI asara jema garbhamAM rahelA bALaka ravIne jIvanabhara yAda rahI jAya che. svanenuM paNa para paDe che tema bALaka paNa je uttama AtmA hoya eka zAstra che ane pratyeka svapnanuM kaIka kAraNa, te mAtAnA manamAM uttama bhAva janmAve che ane arthadhaTana ke rahasya hoya che. jainadharmamAM tIrthaMkaranI mAtAne kuTuMbamAM sukhazAMti ane samRddhi vadhe che. bhagavAna mahAvIrane eka ja rAtrimAM saLaMga anukrame AvatAM svapnanuM mAhAtamya jIva trizalA mAtAnA udaramAM Avyo ethI kuLamAM sukhazAMti savizeSa che. jaina dharmamAM mAtAnuM ane temAM paNa tIrthaMkara ane samRddhi vayAM ane janma pachI paNa vadhatA rahyAM. ' tethI bhagavAnanI mAtAnuM ghaNuM gaurava karavAmAM AvyuM che. tIrthaMkaranA temanuM nAma vardhamAnakumAra pADavAmAM AvyuM hatuM. : - jIvanuM temanI mAtAnA udaramAM garbharUpe vana (avataraNa) thAya te samaye traNe lokamAM AnaMda AnaMda prasare che. mAtA trizalAne AvelAM cauda svapna parathI tIrthakara Idrane pitAnA viziSTa jJAnathI enI jANa thAya che. bhagavAna mahAvIranA jagatahitakArI, virATa ane te tarata ja iMdrAsana parathI nIce UtarI, pitAnI mojaDI bhavya vyaktitvanI jhAMkhI thAya che. temanA jIvananA utArI, sAta DagalAM AgaLa cAlI, tIrthaMkaranI mAtAnuM mukha judA judA prasaMga ane hakIkatene jhINavaTapUrvaka abhyAsa je dizAmAM hoya te dizA sAme mukha karI tIrthaMkara bhagavAnanA karatAM lAge che ke A cauda ravane bhagavAnanA jIvanamAM alaukika guNonI stuti kare che. jainazAstramAM A stutine jovA maLatAM asAdharaNa addabhuta zakita, AtmakalyANa ane 'zakastava' (namukSuNuM sUtro kahe che. lokakalyANa mATenA apratima puruSArthanA uttama ane mahAna pratIkarUpa (Symbols) che. e pratIke te zreSTha che ja, sagarbhAvasthAmAM tIrthakara bhagavAnanI mAtAne cauda (digambara paraMtu keTalAMka svanenI AgaLa vizeSaNe paNa umerAyAM che. mAnyatA anusAra saLa) mahAne Ave che. A ravIne dA. ta. zvata hAthI, padmasarovara, devavimAna, kSIrasamudra, nima sAmAnya nahi, paraMtu mahAsvane hAya che ane te mAtAnA agni, ityAdi A vizeSaNe laukikamAMthI alaukikatAnI, udaramAM tIrthakarane athavA cakravatIne jIva che tenuM sUcana sAmAnyamAMthI vizeSatAnI ane viralatAnI pratIti karAve che. . kare che. badhA ja tIrthakaronI mAtAne cauda svakho (1) hAthI tIrthaMkarapadanI prApti te eka nahi, paraMtu aneka bhavanI (2) aSabha (3) kesarI siMha (4) lakSmIdevI (5) puSpamALA sAdhanAnuM pariNAma che. kumAra vardhamAnamAMthI tIrthaMkara bhagavAna (6) caMdra (7) sUrya (2) Indravaja (9) kaLaza (10) pamahAvIra banyA te eka nahi paraMtu sattAvIsa bhavanI sAdhanAnuM sarovara (11) kSIrasamudra (12) devavimAna (13) ratnapuMja phaLa hatuM. bhagavAna mahAvIrane jIva mAtAnA udaramAM Avyo (14) nidhuma agni -e pramANe anukrame Ave che. paraMtu tyArapachI mAtA : trizalAne cauda mahAsvane .. " be tIrthakaronI mAtAne AvelA pahelA svapananA kramamAM phera che. AvyAM. temaNe rAjA sidhAne tenI vAta karI. prathama tIrthaMkara tradevanI mAtAne AveluM paheluM svapna rAjAe te vize svapna pAThakane pUchyuM. svanipAThakae tenuM RSabhanuM che. chellA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranI mAtAne paheluM phaLa samajAvatAM kahyuM ke "tamAre tyAM jagatauddhAraka mahAna svapna kesarI siMhanuM AvyuM hatuM. siMha e bhagavAna AtmAne janma thaze." svakhapAThakee karelI AgAhI pramANe mahAvIranuM lAMchana" paNa che.) kumAra vardhamAnane janma thayo ane teo tIthakara bhagavAna mahAvIra thayA. A svapnanuM zAstrakAroe judI judI rIte arthadhaTana karI enuM mahattva darzAvyuM che. vaLI emAM rahele AdhyAtmika A svane pAchaLa mAnasazAstrIya prakriyA kAma karI rahI che. vikAsakrama paNa darzAvAya che. cauda svane cauda guNarathAnakanA 'svapna sevavAM' e je rUDhaprayoga vaparAya che tenuM kaMika sUcaka che. ema paNa kahevAya che. ahIM trizalA mAtAne viziSTa prayajana hoya che. bhAvi saMtAna mATe mAtA ane AvelAM e cauda ravanuM rahasya joizuM. dareka padArtha, sevatI hoya che. mAtAnA udaramAM garbha pioSAya che, tethI vastu ane vyaktimAM guNadoSa rahelA hoya che, zubha svapnanA mAtAne cittane saMsakArAnI ane sevelAM svapnanI asara arthadhaTanamAM tenA zreSTha guNe che te ja lakSamAM levAmAM udarastha bALaka jhIle che. dareka mAtA pitAnI zakita Ave che. ' ane kakSA anusAra svapane sevatI hoya che. A kArya mAtra sagarbhAvasthA daramiyAna ja nahi, paNa ethI paNa ghaNuM (1) siMha-siMha baLa, parAkrama, nirbhayatA, svataMtratA, vaheluM cAlu thaI jAya che. emAM AsapAsanI vyaktio, vAtA- saMyama ItyAdinuM pratIka che. "zarkastavamAM bhagavAnane varaNa, saMjoga ane zikSaNa mahattvano bhAga bhajave che. purisasihANuM eTale ke puruSomAM siMha samAna kahyA che: eTalA mATe ja strInI sagarbhAvasthA daramiyAna vAMcana, manana, tIrthaMkara bhagavAnanA aSTa prAtihAryamAM eka prAtihAya * ciMtana, khAnapAna ane dhArmika kriyA para vizeSa dhyAna ApavAmAM te siMhAsana che. sihAsana eTale siMhanA uttama Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tha4 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-089 tA. 16-pa-89 ja rA, sabharatA rAsa-kaLA e bhAra vijya sarave guNa jevA guNa dharAvanAra mATenuM Asana. bhagavAna mahAvIre bALapaNamAM ramatAM ramatAM sApane UMcakIne pheMkavAnI ane mAnava vezadhArI rAkSasane haMphAvavAnI vIratA batAvI hatI. tethI ja dee temane mahAvIra nAma ApyuM. vaLI sAdhanAkALa daramiyAna temaNe tapazcaryA karavAmAM tathA pariSaha ane upasargo sahana karavAmAM apratima vIratA dAkhavI eTale temanuM "mahAvIra' evuM nAma sArthaka thayuM. (ra) zveta hAthI-prANuomAM zveta hAthI kadamAM moTo. "baLavAna, zAkAhArI ane samajadAra hovAne kAraNe zubha prasaMge maMgaLa ane pUjAgya tathA gurupadane pAtra gaNAya che. namuthuNuM sutra'mAM bhagavAnane "purivaragadhahathiyuM" eTale ke puemAM gaMdhahasti-samAna gaNAvyA che. bhagavAna mahAvIre kevaLajJAna prApta karyA pachI aneka lokone upadeza ApI bhavasAgara taravAno mArga batAvyuM. samyak dharma pravartAvIne teo jagataguru banyA. . (3) RSabha-aSabha e zakitanuM pratIka che. baLavAna hovAne kAraNe te bhAra vahana karI zake che. kAdavamAM kheMcI gayelA gADAne ke rathane kheMcIne te bacAvI le che. RSabha khetara kheDavAmAM ane e rIte anna pUruM pADavAmAM sahAya kare che. bhagavAna mahAvIre adharmane kIcaDamAM phasAyelA samajene bahAra kADho. emanA samayamAM khaMDanamaMDanamAM rAcatA aneka vAde pravatatA hatA. A aniSTane dura karavA bhagavAne anekAntavAda Ape. te samayamAM dharmanA nAme yajJamAM pazubali homAtAM hatAM. bhagavAne pazune badale aMtaranI burAio pazuvRttione homIne sAcI dhArmikatA pragaTAvavAne rahi batAvyuM. A svanI vizeSatA e che ke siMha, hAthI, RSabha vagere nimna gaNatAM pazuomAM paNa mAtAe ucca sattva joyuM. kAraNa ke puruSAtha dvArA kRratA, jaDatA, buddhinI latA khaMkherI sAtviktA prApta karI zakya che. potAnA pUrvabhavamAM tripRSThakumAra jevA atyaMta pAzavI ane kura rAjakumAramAMthI bhavAntaramAM satvazIla kumAra vadhamAna sajAthA ane temAMthI jagatagaMdha prabhu mahAvIra pragaTayA te mAnavapuruSArthanA phaLanA kAraNe (4) lakSmIdevI - padmAsanasthA, caturbhujA lakSmIdevI sukhasaMpatti ane vaibhavanI devI gaNAya che. paraMtu ahIM caMcala, nAzavaMta bhautika dhanasaMpatti karatAM sAcI upakAraka zAzvata AdhyAmika saMpattine artha levAno che. AdhyAtmika lakSmI prApta karanAra sAcA arthamAM bhagavAna- bhAgyavAna bane che ane pUjAya che. (5) puchapanI mALA-pu5 suMdaratA, kamaLatA ane pavitra - tAnuM pratIka che. vividha rUpa, raMga ane suvAsavALAM puSpanI mALA eTale bhagavAna mahAvIranA divya ane abhuta jIvana prasaMgonI hAramALA, tenI surabhi cAre bAju ApoApa prasarI jAya che. (6) caMdra-saumyatA, zItaLatA, tejavitA ane mAdhurya e caMdranAM lakSaNa che. evAM lakSaNe bhagavAnamAM paNa hoyuM che. emanA saMparkamAM AvanArane enI pratIti thAya che. . (7) sUrya-sUrya AkAzavatI jyotiSacakrane kendrIya graha che. sUrya aMdhakArane nAza karIne prakAza phelAve che. jagatane te ajavALe che. bhagavAna jJAnarUpI sUrya vaDe meharUpI ane ajJAnarUpI aMdhakArane nAza kare che. te , (8) indra-dhvaja-vaja e vijyanuM - pratiSThAnuM ane UdavaMgAmitAnuM pratIka che. indravaja e devenI racanA che. tIyakaranA samavasaraNamAM cAre dizAmAM digantavyApI caMdravaja devo laherAve che. iMdravaja e dharmane vijaya sucave che. (9) jaLapUrNakaLaza-kaLaza e bhAratIya saMskRtinuM zAMti, zakita, sabharatA ane jIvantatAnuM maMgaLa ane zraddhao pratIka che. zubha ane dhArmika prasaMge tenI sthApanA karavAmAM Ave che. jaLa eTale jIvana ane jaLa eTale zakti, pUNakuMbha eTale jarApaNa apUrNatA vinAnuM jIvana. trizalA mAtAe samartha, kSatirahita, viziSTa ane virala zakitavALe pUrNapuruSa puruSottama bane te putra iccho hato. dareka tIrthakaranA jIvanamAM cetrIsa prakAranA atizaya pragaTa thAya che. A atize eTale asAdhAraNa guNa ke zakitanI parAkASThA ane A atizaya jIvananI pUrNatAnA sUcaka che. (10) padmasarovara-sarovaranA pANIthI zarIra ane mana zuddha ane zAMta bane che. padma eTale kamaLa. e suMdaratAnuM, suvAsanuM ane nilepatAnuM pratIka che. tenA para lamIne vAsa che. tItha kara bhagavAnanuM cAritra kamaLa jevuM sArivaka kaSAyathI ane vAsanAothI rahita ane saMsAramaLathI alipta hoya che.' rAgadveSathI rahita temanA hRdhyakamaLamAM kevalyarUpI lakSmIne vAsa hoya che. temanA prabhAvathI aneka zraddhALu bhakate temanA tarapha AkarSAya che. (11) kSIrasamudra-samudra taravA mATe ati vikaTa paNa tenA upara nAnAmAM nAnI hoDI paNa hIleLA laI zake. samudra udAratAnuM pratIka che. ratnAkara samudranI jema tIrthaMkara bhagavAnanuM jIvana guNarUpI ratnAkara jevuM che. kSIra eTale dudha te ujajavaLatA, pavitratA ane vAtsalyanuM sUcaka che. bhagavAna mahAvIre savajI pratye vAtsalyabhAva vahAvyuM hatuM. aMDakauzika jevA kAtila viSadharane paNa pratibaMdha pamA- caMDakauzika temanA paganA aMguThe daMza dIdhe tyAre aMguThAmAMthI lehIne badale dUdhanI dhArA vahI. A dudha te bhagavAna mahAvIranI vizvavatsalatAnuM pratIka che. (12) devavimAna-vimAnavAsI deve paNa jenI sevA kare evA alokika putranI trizalAmAtAe IrachA karI hatI. bhagavAna mahAvIranA jIvananA dareka prasaMge IMdrAdidevoe meTI saMkhyAmAM hAjara rahI temanI sevA karI che. teo kevaLajJAna pAmyA pachI devoe samavasaraNanI racanA karI che. (13) ratnapuMja-ratna e guNanuM pratIka che. aneka ratnanA samUha sarakhA leBttara guNanAM bhaMDAra jevA putranI bhAvanA trizalA mAtAe sevI hatI. (14) nidhuM. agni-mAtAe mukhamAM nidhuM agnine praveza karate dIThe. ahIM nirdhama zabda mahattvano che. dhumADo eTale malinatA, aspaSTatA, azuddhi, dhuMdhaLApaNuM ItyAdi. agni azuddhine bALI nAkhe che jJAnarUpI agni karmarUpI kacarAne bALe che. nirdumaagni e saMpUrNa, sarvottama, anaMta, anAvaraNa kevaLajJAnanuM sUcana kare che. Ama, trizalA mAtAne AveluM ekeeka svapna rahasya ane tatvathI bhareluM che. cauda svane saLaMga anukrame Ave te tenuM mahattva keTaluM badhuM hoya te enA uparathI samajI zakAya che. manuSya jIvananI sarvoccatA tIrthakara padamAM rahI che te A svapna uparathI paNa pratIta thAya che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-pa89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka sApa gayA ne lisoTA rahyA ! pravINacandra che. rUpArela "mAla te Ave tyAre kharo ! kAvaDiyAM te AgaLathI ja khabaranA saranAmAe dhyAna kheMcyuM - e hatuM 'dAdara TI. TI. !" bharI devAM paDe che !' A aMgrejI (T. T.) eTale zuM? atyAre te ramata - lagabhaga badhI ja rezananI dukAne AvuM sAMbhaLavA maLe che. gamata kSetre A TI. TI. saMkSepa rUpa Tebala Tenisa (piMgaga) maLavI joitI cIja maLe nahIM eTale grAhake phariyAda kare mATe ja vaparAya che. paNa jAherAtane saranAmAmAM te A tyAre bicAro AvuM kahI chUTe! artha zI rIte hoI zake? che paNa enA A vidhAnamAM vaparAyelo "kAvaDiyA' zabda yAda AvyuM-vIsa-pacIsa varSo pahelAM dAdara jatI basa ? vepArI vargamAM te A zabda hajaye sAro e para paNa 'dAdara TI. TI. nuM beDa' rahetuM. A TI. TI. pracalita che; zikSita ne saMskArI varga A prayogane have eTale zuM e jANavAnI che tyAre paNa basamAM janArane kyAM kaMIka asaMskArI gaNe che ke lagabhaga bhUlI gayA che paraMtu paDI hatI? paNa tyAre ya keTalAMka jANatA hatAM ke A TI. TI. A prayogamAM itihAsane je eka tabakake samAyelo che e eTale "TrAma Tarminasa !" tyAre jude jude mArge jatI TrAmanI jANavA jevuM che. sevA dAdara je sthAne pUrI thatI te sthAna te "Tarminasa.' , kAvaDiyA : ApaNe tyAM nyAyane dAvo karatI briTiza rAja - Aje dAdaramAM beradAda sarkala nAme oLakhAtuM sthAna pahelAMnI igleMDanI IsTa-inDiyA kaMpanI, janatAmAM vadhu pharatA ke eka jamAnAmAM TrAma Tarminasa' hatuM e kharuM ! paNa nAnA sikakAo para-DhabU, paisA vagere para-nyAyanA pratIka vIsapacIsa varSa pahelAM te TrAmasevA baMdha thaI cUkI hatI-tarIke trAjavAnI chApa aMkti karatI; enI nIce nyAya TrAme hatI ja nahIM ne hajuya nathI! chatAM A sthAnane evA arthane-tyAranI rAjabhASAnI urdU lipimAM 'adala' zabda haju ye TI. TI. nAme oLakhAvAne zuM artha che ? paNa aMkita tha. kesa kena2': gevAliyA Tenka pachI, bhUlAbhAI paNa sarerAza AmajanatA AvuM kayAM vAMcavA bese ? desAI roDa ne piDara roDa maLe che e ceka kesa kena" temAM ye gujarAtI te mukhyatve vepArIvarga ene A trAjavuM kahevAya che. eka jamAnAmAM varSothI tyAM kempa enDa kampanI' "kAvaDa' jevuM lAgyuM eTale eNe evA sikakAo mATe nAmanI davA vagere banAvatI - vecatI muMbaImAM varSothI kAvaDiyA' zabda banAvI lIdhuM. pachI te-Aje jema dhananA pratiSThita kampanI hatI. ene laine A ceka kesa arthamAM paisA" zabda vaparAya che tema-A kAvaDiyA zabda kornara' kahevAtuM. paNa have ThIka ThIka varSo thayA tyAM e kampanI dhananA arthamAM vaparAte thaye paNa nANAMnuM mukhya ekama te nathI. ene rathAne navI ImArata paNa baMdhAI gaI che; chatAM tyAreya rUpiye ja hatA eTale pachI dhIme dhIme A zabda A ceka hajuye kemsa kenara' nAme ja vadhu oLakhAya che. rUpiyo' evA arthamAM pracalita thai gaye. basa kanDakaTare paNa ene e ja nAme jANe che eTaluM ja nahIM tyAM te atyAre kasa kernara haTala" paNa che. A pachI te e kaMpanInuM rAja paNa gayuM ne sikakA paranI badhuM chatAM jene nAme A coka oLakhAya che e kempa kAvaDa paNa nIkaLI gaI. te pachI zarU thayeluM briTiza rAja kapanI tyAM che ja nahIM ! paNa have te vidAya thaI gayuM che; paNa "kAvaDiyA' zabda haju -vaparAzamAM-bhale e cho-paNa cAlu rahyo che AvuM te cAlyA ja kare che ApaNe hamaNAM ja gavAliyA Tenkane ullekha karyo. Tenka eTale taLAva kharuM ne? muMbainA rUpiyo: ne ApaNe rUpiyo! agrejo AvyA A govALiyA Tenka, dhobI taLAva, sI. pI. Tenka (kAvasajI te pahelAMthI A nAma ApaNe tyAM vaparAtuM rahyuM che paTela Tenka) lattAomAM ke jamAnAmAM taLAva haze; Aje emanA rAja pachIye ApaNe dezanA calaNanuM mukhya ekama nathI have te emane navAM nAma paNa apAyAM che chatAM te "rUpiyo' je kahevAtuM rahyuM che. lokajIbhe te A lattAo haju ye emanA A jUnA A sikake "rUpiya' kahevAya kAraNa ke pahelAM e rUpAne, pracalita nAme ja oLakhAya che. cAMdIno banate, tyAre senAnA sikakA "sevA" kahevAtA ne thelI : tAjetaramAM eka chApAmAM vAMcyuM ke (sva) mu. rUpAnA sikakA rUpaiyA paNa kahevAtA. Ama mULa te rUpAne" rAmaprasAda bakSIne thelI ApavAno prastAva thaye hatA paNa mATe "rUpiyo"! emaNe e svIkAravAnI nA pADI hatI. . paNa have te e sikakAmAM cAMdIne aMza paNa nathI rahyo. ke mahattvanI vyakitanI sevAonI kadara karavA ke tenA vizvayuddha daramiyAna ne pachI ye rUpiyAnI kAgaLanI noTo paNa pratye Adara darzAvavA, saMbaMdhita vyakitaone jAhera janatA calaNamAM mukAI hatI. eTale emAM koipaNa dhAtu hovAne pAsethI ekaThI karelI sArI evI rakama eka jamAnAmAM thelImAM avakAza nahote. jo ke have pharI rUpiyAnA sikakA pracalita mUkIne, samAraMbha yejIne jAheramAM e vyakitane bheTa rUpe thayA che paNa have te e "nAmanA" ja "rUpiyA" rahyA che. apAtI. AvI bheTa ApavI te vyavahAramAM "yelI ApavI" TI. TI.: tAjetaramAM eka chApuM uthalAvatAM eka jAhera kahevAtI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prabuddha jIvana : suvarNa jaya'tI vizeSAMka AvA samAra bho hajuye ceojAya che. hu paNa keTalAkamAM game chuM. tyAM bhASA thAya, pelI vyaktinI prazaMsA thAya te jAheramAM e vyaktine mAtabara rakamanI bheTa paNa apAya-je thelI ApavI kahevAya ! paNa AvA AkhA ye samArbhamAM pahelethI chelle sudhI thelI' dekhAya nahIM ! kyAMthI dekhAya ? havenA jamAnAmAM meTI rakama rokaDamAM rAkhavI, pheravavI pAlave nahI. e salAmata paNa nahIM ! ceka' ja vadhu salAmata, paNa ceka ApavAnuM kaeN rakama ApavAnu khAlavu e kaMika aMzeAbhanIya lAge ! 'thelI' kahevAthI enI pAchaLa sevAnI kadara rUpe apAyelI bheTa'ne jUnA atha' paNa sUcavI zakAyane ! che ne pachI thelI hoya ja nahIM ! tAjanA sAkSI : chApAomAM hajI ce ghaNIvAra 'tAjanA sAkSI'nI vAta Ave che. kA moTA gunAmAM sapaDAyelA AzapIomAMthI koi eka jaNa potAnA sAthIonI viruddhamAM aMdaranI vAta kahI devA, sarakAra pakSe sAkSI ApavA taiyAra thAya tene 'tAjanA sAkSI' kahe che. paNa A AjhAda bhAratamAM vaLI 'tAja'nA sAkSI kave briTiza sarakAranA jamAnAmAM A rIte AropImAMthI sarakArI sAkSI banI jatA mANusa sarakAranA-eTale ke briTananA rAjA ke rANInA-ne ema emanA 'tAjaneA' sAkSI kahevAtA e te samajAya! paNa have te bhAratamAM rAjA ke rANI che ja nahIM, tyAM tAja kuve ne tAja sAkSI kevA! paNa chApAvALA ye zuM kare ? A mATe anya kAi yogya, savamAnya prayAga na bane tyAM sudhI zu thAya ? mAIleja : meTara, rakUTara ke meTara sAikala le, navAM ke jUnAM, paNa peTrolanA satata vadhatA rahelA bhAva, e vAhana keTaluM 'mAileja' Ape che tenI kALajI te satata rahe ja che ! A 'mAIleja' eTale peTrolanA eka gelananA ( lagabhaga pAMca liTara ) vaparAzamAM vAhana jeTalu aMtara - jeTalA mAchala - kApe te mAchala zabda parathI 'mAleja' ja kahevAya che. paNa have ApaNe tyAM aMtara mApavAnu ekama mAla nathI, kilAmITara che ! meTaramAM pravAsa thayAnuM aMtara mApatu ne batAvatuM yAMtrika sAdhana paNa have kilomITaranI ja gaNatarI karatuM hoya che, Ama chatAM meTara vAparanAra, vecanAra, ripera karanAra, sarvisa karanAra ne peTrola vecanAra pazu pAMca liTara (haju ce gelananuM dhAraNa jALavIne) peTrAlamAM vAhana jeTalu aMtara ApI zake tene 'mAleja' kahe che. sTro' : have te unALe che, paNa na heAya tyAreya thaDAM pINAM pIvAM, e zaherI sabhyatAnuM aMga gaNAya che, te AvAM pINAM pIvA mATe zaherI sabhyatAne 'sTro' te joie ja! have teA bALakA paNa jANe che ke sTro eTale ekadama haLavI, pAtaLA, pelI bhUMgaLI-saLI (naLI ja kaheAne !) jenA eka cheDe pravAhImAM dukhAvI, bIjo che. mAMmA lai, zvAsa kheMcI pravAhI upara mAM sudhI khecI-mAMmAM laIne pivAya che ! A rA ! have te gAmaDAnA azikSita paNu A 'sTrA'ne oLakhe che. 40 tA. 1-5-89 tA. 16-5-29 A 'sTro' zabda aMgrejI che; enA mULa aya' tA che ghAsanI, anAjanA cheADanI lAMkhI yA TU kI saLI. Ama taNakhaluM, kharasalu, te paNa 'TrA' ja che. ApaNe AtyAre je saLIe-bhU gaLIo vaDe pINAM pIe chIe te mATe bhAge plAsTika (licinanI) heya che. A pahelAM pINAM mATenI AvI saLIe eka viziSTa prakAranA kAgaLanI paTTIne geLa vALIne banAvavAmAM AvatI-hajuye kayAMka AvI saLIe vaparAya che kharI! Ama A saLIo plAsTika ke kAgaLanI banelI hovA chatAM zA mATe TyU kahevAya che? eka jamAnAmAM pazcimanA dezamAM pINAM--khAsa tA caDAM pINAM-A rIte pIvA mATe saLIo vAparavAnI rIta apanAvAI tyAre e kharekhara zabda'mAM 'sTro'ja hatI-- kudaratI brAsanI, anAjanA cheADanI pAtaLI, polI saLIe ja hatI. sTrothI pINAM pIvAnI A rIta saune phAvI gai, gamI gaI ! pariNAme TrAnI mAMga kUdake ne bhUsake vadhatI gaI! A mAMgane paheAMcI vaLavA kAgaLanI saLIo banavA mAMDI ! A saLIo, kudaratI saLI karatAM vadhu svaccha, sudhaDa ne kada-kAr vageremAM ekasarakhI hatI. te pachI te banAvavAmAM eTalA ce parizrama na levA paDe tevI plAsTikanI saLIo paNa banI; have ene ja upayoga vadhu pasaMda thAya che. A badhu. kharuM, paNa mULa te A badhI 'sTrAne sthAne ja vAparavAnI hatI ne ! eTale hajuye e 'rA' nAme ja oLakhAya che. brAsaneA, taNakhalAne atha te kayArane bhulAi gayeA !-te have te A 'TreTa'mAM zvAsanI saLIne sthAna ja kayAM che ? eTale have teA sabhya samAjanuM aMga khanI gayelI 'sTrA' eTale pINuM pIvAnuM sAdhana-sI--nalikA, eNTale atha rahyo che ! eTaletA sabhya samAjamAM have teA lIlA nALiyeranuM pANI paNa emAM 'TrA' mUkIne pivAya che ! vartamAna navA jIvanavyavahAramAMye jUnA sa MskArAnI asara kevI prabaLa hAya che ! sApa gayA ne liseTA rahyA'evuM ja che ne A ! te AvA to keTakeTalA bhiseTA UbharAya che, ApaNI AsapAsa ! zrI dIpacaMda tribhAvanadAsa TrasTa graMtha zreNI graMtha pAMcamA jinatattva bhAga-3 lekhaka : DA. ramaNalAla cI. zAha (pragaTa thai cUkayA che) mulya H za. 20 -: prakAzaka : zrI mu`baI jaina yuvaka sadha 385, saradAra vI. pI. mA', muMba400 004. phona H 350296 noMdha : saMdhanA sava' sabhyAne mATe kiMmata rUpiyA paMdara Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M tA. 1-"- 89 tA. 16-pa-89 - prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka I bekeTanuM eka nATayaTapakuM che pravINa darajI semyuala bekeTanuM hamaNAM enDa geIma vAMcate hate. kaMIka vicAra karavA thobhate te vyakita vimAnamAMthI eka vRkSa bekaTe e ekAMkInI pAchaLa ekapAtra bhajavI zake - mAtra UtaratuM nihALe che. nAnuM amathuM vRkSa che. jamInathI traNa vAra hAvabhAvathI pradarzita karI zakAya tevuM - cAreka pAnAMnuM eka UMcI enI eka DALa che. pelo mANasa e vRkSane tAkI nATayaTapakuM mUkayuM che. ane huM mUka abhinaya mATenI skrIpTa rahe che, kazuMka vicAre che, enI chAyAmAM jaIne pitAnA ke evA bIjA zabdane prayoga karavAne badale jANIbUjhIne hAtha jote bese che. bekaTe raNa vacce choDI dIdhelA ekAkI nATayaTapakuM kahuM chuM. kAraNa ke emAM zabda vinA abhinetA pracura mANasa mATe have vimAna UDAyuM che. vimAnamAMthI lIlu chanma abhivyatatvathI lekhakane abhipreta evI, jIvananI visaMgatine vRkSa, traNavAranI DALIvALuM ! ApaNI lIlI kAca AzAonuM rajU karI zake tevI, apAra kSamatAo paDelI che. bekaTe A ja e vAcaka che ne? -eTalAmAM uparathI pelI vazIkaraNa mAimamAM zabdone, TUMkAM TUMkA vAkAne. kriyApadone, karatI sITI vAge che, pelA vimAnamAMthI darajInI kAtara, pratikane je prayoga karyo che-e sarva "mAImamAM rahelI nIce Ave che, vRkSanI bAjumAM, jamInathI ekavAra zakyatAone Azcarya pAmIe e kakSAmAM vistArI Ape che. UMce pelo mANasa potAnA hAthane joyo ja bekeTanI mudrAvALuM AkhuM mAchama banI AvyuM che. kare che pachI pelI kAmaNagArI sITI vAge che. te pelI kAtarane laI le che. pitAnA nakhane AkAra ApavA philipa ToyebIe bekeTanI nATayasRSTi mATe kaMIka pravRtta thAya che. pachI te e vimAnamAMthI pheMkAya che. pANInI Avo mata pragaTa karyo che ke ApaNAmAMnA ghaNA zIzI, eka meTa ghanAkAra TukaDe, bIje enAthI nAno badhAe anicchAe paNa nakanI yAtrA karI che. ghanAkAra TukaDo ne trIjo sauthI nAne ghanAkAra TukaDe, deraDuM, ApaNe e je anubhavyuM che, e bekeTanI A sRSTimAM che. phase... dareka vastu nIce Ave che tyAre pelI sITI jiMdagInA phalaka upara kazuMka baLavAna tatva ApaNane khece che, vAgatI rahe che, pelo mANasa AvanAra padArthane paDe che. e kheMcANa ane vedanAnA anubhava vacce mANasa tAkatA rahe che, e tarapha vaLI ene upayoga karavA TaTTAra Ubhe che, kazIka chaka karI de tevI AzA sAthe e punaH paNa te lalacAya che. pelA traNe ghanAkAra TukaDAne vArApharatI punaH jAge che ne ema punaH punaH e vedanAnI gartAmAM goThavI te temane rithara karavA athavA te te dvArA pitAne sthira dhakelAtuM jAya che- bekeTa enA A TacUkaDA "mAima'mAM karavA mathe che. kadAca pitAnA jIvananI kahevAthI sthiratAne paNa jIvananI evI "vedanA gatane tIvra bodha karAve che. cakAsavAne paNa tene Azaya hoI zake ! taiyAra phAMsalAne DALI bekeTa e "mAimane prAraMbha Ama kare che? tarapha nAkhI, tene kheMcavA prayatna kare che-paNa vyartha. najara sAme vistareluM raNa che. AMjI nAkhe tevo prakAza che. DAbI yA te jamaNI bAjuthI, vArApharatI, sITI vAgavAnI raMgamaMca upara eka mANasa jamaNI bAjuethI UMcakAIne kriyA cAlu che, pelAnI pratikriyAo paNe cAlu che. pharI ekadama paTakAya che, AMkhanA palakArAmAM te UbhA thaI jAya che, ekavAra raMgamaMca upara te paTakAya che, Ubho thAya che, mULiyuM zarIra upara coMTelI rajakaNane khaMkherI nAkhe che, eka bAju zarIra khaMkhere che e daramyAna pelAM "dhanAkAra" TukaDA, jaIne Ubho rahe che ane pachI pratikriyA kare che-zAnI ? kAtara, deraDuM-kamazaH pAchu vimAnamAM jatuM rahI adrazya thaI jamaNI bAjuthI sITI vAge che. te dizAmAM te ekAgra jAya che, ghanAkAra TukaDA goThavI zakAtA nathI, DALI hAtha bane che ne saMcAra kare che. tyAM e ekAeka phaMgoLAya AvatI nathI, kAtarathI peluM deraDuM kApI zakAtuM nathI, pele che. ekadama UbhuM thaI jAya che, eka bAju vaLe che ne pADe phase ne chevaTe pANInI zIzI paNa ema ja vimAnamAM adrazya thaI pratikriyA kare che. jAya che. adrazya thatI vastuo sAme te niHsahAya banI tAkI rahe che. ane rahI-sahI AzA jevuM vRkSa paNa pAchuM vimAhave DAbI tarapha sITI vAge che. te pratisAda Ape che, namAM jaI bese che. raNa vacce AvI maLeluM vRkSa, AbhAsI cheDeka khaMcakAya che, kahyuM te vize vicAre che, thobhe che, lIlAza ne deraDuM, kAtara, ghanAkAra jevAM jIvananAM avalaMbane bAja tarapha vaLe che. vaLI pratikriyA kare che... badhuM vyartha puravAra thAya che. avazeSamAM rahe che mAtra pelo. joyuM ? ahIM paTakAvavAnI, phageLAvavAnI, jhaTa UbhA. mANasa ane raNu be ja ! thavAnI. sITI vAgatI hoya te dizAmAM tvarita gatie javAnI, pele mANasa pharIthI sITI sAMbhaLe che, pharIthI paTakAya che, dhULa khaMkheravAnI, DAbI-jamaNI tarapha sITI vAge e tarapha phaMgoLAya che, pharIthI pratikriyA kare che, jamaNI-DAbI dhasI javAnI-vagere kriyAo keTalI jhaDapathI AkAra le che. bAjuethI sITI vAgavAnuM cAlu che...paNa... have te paNa prAraMbhanA anubhava pachI have pelI "vyakita" kaMika hAlate nathI-cAlatuM nathI. te potAnA hAthane tAkyA kare che, vicAre che, thele che, khacakATa anubhave che. bekaTe pelAM kAtara levA, ghanAkAra TukaDA levA, doraDuM levA, pele pAse kriyApade pAsethI pUro kasa ahIM kADhayo che. vAcakane temAMthI levA-jANe badhuM punaH vArApharatI enI najIka AvI jaIne AkhI ghaTanA-kriyA cAkSuSa thaI rahe che. TUMkAM vAkyanI gati ene pratikriyA karavA sAda de che paNa have pele. paNa dhyAnamAM levA jevI che. "mANasa" baMdalAI gayo che. te kyAM che tyAM ja prekSakonI A raNa vacce paTakAta-phaLA-sITI sAMbhaLatA ne have sAme paDa rahe che, enA hAthane tAkatA rahe che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 " ekAna A ane ekA - have raNa vacce vimAnamAMthI UtarIne AvelAM ne pachI pitAnI sAme ja aritatva ja - jevuM che tevuM - svIkArya adazya thayelAM tatve hAthavA ke vetavA dura hoya te paNa satya bane che. bAkInuM sarva vitatha sAbita thAya che. eka tene levAnI teNe ke pRhA nathI. A eka tabakake mAnavInuM sarva ghaTanAo sAthe pUrepUruM A TacUkaDA 'mAImamAM bekaTe, enAM anya nATikAnI ekAtmapaNuM hoya te paNa ! chevaTe te te ekAkI ja che. jema ja manuSyanI vedanAne baMdha karAvyo che. "mAImane bekeTamAM dareka vyakita aMte ekAkI che te anubhavI nAyaka satata pratikriyAo kare che, utsAhathI, capaLa banIne rahIe chIe. A nAyaka paNuM tethI eka tarapha te dhasI jAya che. paNa chevaTe tyAMthI te hatAza samaye vimAnamAMthI UtarelI dareka vastuthI AkarSAya che, thaIne ja pAchA paDe che. pelI kAtara, pANInI zIzI, emAM saDAvAya che paNa saMDovaNInuM mithyAtattva samajAtAM te ghanAkAra TukaDAo, vRkSa, deraDuM badhAM raNa vaccenAM sthira banI jAya che. pitAnI jagAethI te khasato-hAlatekSaNika AkarSaNa che, paNa te mithyA mRgajaLa jevAM cAlatuM nathI. bhale pachI sITI vAge, kAtara, vRkSa ke pANInI sAbita thAya che. tenAthI kazuM prApta thatuM nathI ke te prApta zIzI Ave ! thavAmAM te nimitta banI zakatAM nathI. chevaTe to temAMthI uttarAdha ane pUrvAdha-be bhinna kiyAethI sAMkaLIne virati ja daDhaya che, zUnyatA ja vistare che. Akhare pelA bekaTe A "mAIma" dvArA TeligrAphika bhASAne sahAre mAnavamANasane tAkI rahevAnuM te bane che pitAnA hAtha sAme ja niyatimAM rahelI pAyAnI visaMgatine saMketa Ape che. sa ma tA .* jazavaMta zekhaDIvALA mANasanI sAcI mahattA tenAM zarIra, dekhAva, vastrAbhUSaNa manuSyamAM samatAne AvA guNa heya. te icchanIya che. pada yA paisA parathI nahi paNa tenA guNe parathI AMkI zakAya. tenAmAM je samatAne guNa na hoya, te te duHkha, vipatti yA ucca guNa dharAvatA manuSya ucca lekhAya. niSphaLatAnI avasthAmAM bhAMgI paDe, nirAza ane niSkriya banI manuSyane ucca banAvanAra aneka guNemAMne eka guNa che ? jAya, viSama sthitimAMthI bahAra nIkaLavAne kaze puruSArtha na samatA. zabdAthakAze tenA aneka artha Ape che, jevA ke kare; pariNAme tenuM jIvana yAtanAmaya banI rahe te ja rIte, samatva. ITa yA aniSTa padArthonI prAptimAM rAga-dveSarahita sukha samRddhi ane saphaLatAnA samayamAM samatA-rahita vyakita gava rahI zakavAne guNa, mananI zAMti-svasthatA sthiratA-dhIraja beparavAi, vilAsitA, ucchakhalatA yA uddhatAimAM sarI paDe, aneka vagere. aMgrejImAM samatAne paryAyavAcI zabda che Equanimity. sAthe anAvazyaka rUpamAM saMgharSamAM Utare, pariNAme tanamana-dhanathI tene paNuM artha che : mananI zAMti (Calmness of mind). khuvAra ane duHkhI thAya. mahAbhAratakAra vyAse-AdiparvamAMarthAt samatA eTale e guNa, je manuSyane game tevI ISTa yA tethI ja kahyuM che ke duHkhathI saMtapta na thavuM ane sukhamAM aniSTa, anukuLa yA pratikuLa. lAbhakara yA hAnikara phulAI na javuM; dhIra puruSe hamezAM samatAthI rahevuM joIe.' rithati-paristhitimAM sthira-svastha-zAMti rAkhe. maharSi araviMda manuSya je samatA-zIla hoya to te duHkhamAM ke zeSanA zabdomAM kahIe te "jayAre aMtaHkaraNamAM akSubdha sukhamAM mananI zAMti, svasthatA, sthiratA jALavI rAkhaze; zAMti sadaiva virAjamAna rahe tyAre samajavuM ke samatA ane dhIraja-viveka-daDhatApUrvaka kAM te te paristhitine prApta thaI " pitAne anukULa banAvI deze, yA pate tene anukULa samatAno guNa dharAvanAra manuSya sukhamAM chalakAI ja banI raheze. prApta ISTa ke aniSTa yA anukULa ke pratikULa nathI, duHkhamAM gabharAI jato nathI. banne sthitiomAM te tamAma prasaMge, vastuo vyakitae, kAryo, pariNAmenA pitAnA mananI zAMti ane svasthatA jALavI rAkhe che. saMbaMdhamAM tene A samatAyukata abhigama ane vyavahAra yogavAziSTha varNave che tema 'citramAM AlekhelA yuddhamAM sainyanI raheze. tethI te vyakitagata pArivArika ke sAmAjika saMbadhe jevI akSubdhatA hoya che. tevI samatA vyavahArarata jJAnImAM ane saMgharSomAMthI sajA'tA ghaNu kalezethI pUrNataH ke mahadaMze hoya che. jaina "samaNusutta'mAM kahyuM che ke "mAthuM muMDAvavA mukata rahI zakaze, kalezamukata vyakita ja tana-manathI svastha mAtrathI kaI zramaNa banI zakato nathI;...paraMtu samatA heya; ane evI svastha vyakita ja pitAnuM, parivAranuM, dvArA te zramaNa banI zake che...te lAbha ane hanimAM, samAjanuM ane rASTranuM kalyANa karI zake. sukha, ane duHkhamAM, jIvana ane maraNamAM niMdA ane ratRtimAM tathA mAna ane apamAnamAM samabhAva rAkhe che.' manuSya mATe tethI samatAnA guNanuM ghaNuM mahattva che. samatA tethI ucca keTinA manuSyane eka Avazyaka guNa manuSyamAM je samatAno guNa keLavAya ane dAmUla bane, te manAya che. tenI sAthe anya aneka ITa guNona-viveka, dhIraja, draDhatA, - narasiMha mahetAe 'sama-daSTine sAcA vaiSNavajananuM prasannatA, samaja, sahanazIlatA, samabhAva, sahiSNutA pravRtti eka lakSaNa gaNI che. bhagavad gItA samatAnI vRtti-pravRttine zIlatA vagerene paNa ravAbhAvika rIte ja udaya ane vikAsa . vega kahe che-rama yoA 3 se. athavavedanA eka maMtra thAya che. AvA guNavALI vyakitaonAM banela parivAra-saMsthA(6/74 1mAM AvI AziSa apAI che: tamArAM tana, mana, samAja-rASTramAM zAMti, sahakAra, vyavasthA. kriyAzIlatA pravarte che; vyavahAra samatAyukta bane ! (i : pRthatAM tarava: sa manAsi ane temAMthI temanI samRddhi ane pragati sadhAya che. samu gratA !) che paraMtu teno artha evo kharo ke manuSya sadeva ane vagere ane Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba5 tA. 1pa89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka sarvatra samatA acUka jALavI rAkhe, e ja iSTa lekhAya ? alabatta, sau koI gAMdhIjI jevA-jeTalA samatAzIla na manuSpa vyavahAranI draSTie vicAra karatAM lAge che ke, haMmezAM banI zake e kharuM; paraMtu tenA mATe sau koIe prayatnazIla tema karavuM Avazyaka nathI, iSTa nathI. je samatA vyakitasApekSA te rahevuM ja joIe. saMpaNuM nahi ane keTaleka aMze paNa guNa hoya te kadAca samaSTisAkSepa avaguNa paNa banI rahe. je manuSya samAnatAne guNa jIvanamAM keLavI zake, to te tenuM -samAjamAM zikSaka ane zeSita hAya. anyAya karanAra hoya ane pitAnuM ane samAjanuM ghaNuM hita karI zake. eAchAmAM anyAyane bhoga thanAra hoya, sabaLa hoya ane nibaLa hoya ane ochuM te pite tana-manathI nIrogI ane prasanna rahI zake. temanI vacce saMgharSa cAlatA hoya, tyAre temane sama-bhAvathI zaMkAzIla ane nAstika paNa eTaluM to ravIkAraze ke, -jovAnuM ucita na lekhAya. AvI sthitimAM samatAzIla vyakita samatAzIla manuSya anya minenA prema-AdarabhAvane adhikArI zeSita anyAyano bhoga thanAra yA nibaMbanI paDakhe UbhI bane che. Astikajana visvAzapUrvaka mAne che ke samatAzIla rahe. aMgata rAga-dveSa dAkhagyA vinA, te pitAnuM kartavya manuSya izvarane paNa prItipAtra bane che. bhagavad gItA tenI vivekapUrvaka adA kare. gAMdhIjInuM draSTAMta pratyakSa che. temaNe AvI zraddhAnuM samarthana kare che. bhagavAna zrIkRSNe kahyuM che keH hiMsA-julama-anyAya-zoSaNane ane tema karanAra vyakitao samatArUpI vegane je upAsaka zarsa ane mitra prati, mAna saMsthAone AjIvana virodha karyo hate; chatAM temanA prati ane apamAna prati, ThaMDI ane garamImAM, sukha ane duHkhamAM, kaze aMgata pa ke DaMkha rAkhyuM na hatuM. teo temanAM AsakitathI rahita banI, samAna rahe che te mane priya che ? vicAra-vANI-vyavahAramAM samatA rAkhI zakayA hatA. manuSya tethI samatAne guNa jIvanamAM keLavavA joie. * dharma, jIvana ane vijJAna rokharacaMdra jaina sAmAnya rIte dhamaM zabda sAMbhaLatAM ja lokonA manamAM eka vyakitanuM uttarottara parimArjana thAya, temAM rahelI pazuvRtti vizeSa kalpanA janmatI hoya che. teo dhamane artha jIvanathI eTale ke krodha-mAna-mAyA-lobha jevA kaSAyabhAva para saMyama bhinna, alipta rUDhivAditA, kriyAkAMDa ane enAthI AgaLa rahe tathA temaNe nakakI karelA niyamo dharmasvarUpe aMkuza lagAve jaI purAtanapaMthIpaNuM ke vediyApaNuM samajatA hoya che. vartamAna te jarUrI banyuM. A aMkuza sayamanA nAme dharmanA svarUpamAM -rasa darbhe dharma eTale samayanI sAthe kadama nahi milAvI zakanAra vikasita thayo. bIjA zabdomAM kahIe te paraspara maitrI, kaI para parAnA pratIka rUpe mUlavAya che athavA te saMkucitatA. mAnava mAnava vacce sabhAva, prANImAtra pratye dayA, duSTa pratye AdarzavAda ke kemavAdanA paryAyavAcI rUpe vaparAya che. AvI kSamA ane hiMsAdika kAryonI tilAMjali vagere ucca jIvana mAnyatA dharAvanAra lekene ja doSa nA daI zakAya. kAraNa ke mATenA siddhAMte ja dharmanA siddhAMta banyA. bhautika sukhonI Aje jeo AvA vidhAna kare che teone baMdhAI gayelI tIvratA kaleSa-kaSAya janmAve che, te mehanI khINamAM dhakele che, mAnyatA ke graMthinA paripreyamAM ja dharmane jovA-samajavAnI aneka kukRtyo karavA prere che. mATe indriyasaMyama, tyAga ane Teva paDavAmAM AvI che. pariNAme niraMtara pravAhita nadInA tapasyA dvArA AvI gaMdakIne dura karI AtmAne paramAtmA jaLanI jema svaccha dhama rUpI jaLa paNa mAnyatAonA banAvavAnI kalAno vikAsa te dharmanA hada' tarIke vikasita thayA baMdhiyArapaNAmAM duSita banI gayuM che. ane dhama mAnava tathA samAjanA mArgadarzaka siddhAMta tarIke eka vAta nirvivAda che ke kaI paNa zabda, mAnyatA che astitvamAM AvyuM. nIti tenI vAkhyA tarIke prasarI. mANasa paraMparA game tema janmatAM nathI ane pracAreta thatAM nathI. svaracita siddhAMte dvArA jIvana jIvavA lAgyA. jo ke A kartavya'te samaye tenI upayogitA, jIvana sAthe ekarUpatA ane badhane dhama mAnI AcaraNa karavA lAgyA. Ama dhamanA jarUra paDatI hoya che tyAre ja zabda janmatA hoya che ane udaya ke astitvamAM-kartavyabhAvanA, niyamapAlana ane samAjatenI vyAkhyA thatI hoya che. vAstavika jIvana sAthe tene saMcAlana vagerenA siddhAMte ja mahattvapUrNa banyA. je vyakita abhinna saMbaMdha hoya che. AvA niyamamAM rahI chavana jIvatI te dharmAcaraNa karanAra - jyAre mAnava vikAsanA paMthe Daga bharI rahyo haze, jyAre vyakita gaNAtI. dhame kharA arthamAM kartavyaparAyaNatA prema, navAM kSitija AMbavAnI pAMkha kholI rahyo haze tyAre je satyane satyane samajavAnI pArAzIzI banI zakyo. dizA-nirdezaka vAte haze te ja tenA mATe sahuthI vadhu upayogI kAlAMtaramAM te samayanA vidvAne ke samAjanI agragaNya vyakitabanI haze. jIvanamAM abhinnarUpe saMla na hovAthI te vAta ke ee dhamanI sAthe pApa-puNya-ravarganaka jevA zabda paNa joDAyA. mAnyatAo ke siddhAMte ja dharma banyA haze. mAnava-mAnava eTale, je kartavyanuM pAlana na kare te pApa ane je niyamanuM -vacce prema, sahakAra, maMtrI, karuNA, kSamAnA bhAvanI sukhI pAlana kare te puNya. ahI pApa-puNyasat asadu vyavahAranA samAjaracanA mATenI jarUriyAta anubhavavAmAM AvI haze. pratIka banyAM. ane varga-naka te sukhaduHkhanAM pratIka banyAM. ' samAjane vyavasthita ane vyakitane saMyamita banAvavA mATenA je dharma kare tene puNyaprApti thAya ane svarganA AnaMda siddhAMta ja dharma siddhAMta banyA haze. dareka vyakita bhogave ane je te pramANe nA kare te tene pApa, lAge ane pitAnI svataMtratA jALavI bIjAnI svataMtratAnuM dahana narakanI vedanA bhagave. ahI pApa-naka bhaya batAvavA mUkelA nA kare. bIjAnI saMpattine baLajabarIthI jhuMTavI nA le. zabda che jethI vyakita A bhayane lIdhe durAcaraNa ke niyama AvA vyavasthAnA niyaMtraNa dhama nA siddhAMta banyA haze. viruddha AcaraNa na kare. pariNAme samAjamAM arAjakatA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-88 tA. 16-5-89 nA phelAya. satya paNa che ke yugamAM koI rAjakIya kAnUna nA hatA tyAre dharmanA A niyamo ja samAja saMcAlana ane vyavasthA mATe kAnUna hatA. lekene dharmamAM vadhu draDha banAvavA aneka caritra--kathAo draSTAMta rUpe mUkavAmAM AvI. jeo dharmAcaraNamAM draDha hatA teoe viparIta paristhitimAM jIvana arpaNa karavAnuM svIkAryuM paNa dhamaMpaMthathI cuta nA thayA. pariNAme teo jana-jananA ArAdhya banyA. temanAM caritra preraNAstatra banyA. samaya jatAM teo bhagavAnanI zreNImAM pratiSThita thayA. AvA ArAnI mahattA vadhAravA vividha camatkArika prasaMge guMthAyA jethI janazraddhA vadhI. samayanA pravAha ane parivartananI sAthe eka bAju saMskRtine vikAsa thaze to bIjI bAju bhautika sukhe, sattAnI lAlaca ane dharmanA nAme vividha paze ane sampradAye ugI nIkaLyA. jIbha lupI ane cAlAka mANasee kamanI manasvI vyAkhyA karI tene "bhAgya'nA AMdhaLA pratIka rUpe cItaryA jethI lebhI prajA temAM phasAI. dharmanA nAme bhaya prasaryo. AvA saMkrAMtikALe asatyanAM vAdaLAM dUra karavA mahAna puruSe mArgadarzaka banatAM rahyA. vaidika saMskRtimAM te avatAra rUpe prakaTayA te zramaNa saMskRtimAM tIrthaMkara rUpe janmyA. A tIrthakaree vAstavamAM te satyadharmanA prakAzana mATe, mAnavane punaH satpatha darzAvavA mATe tIrthonI racanA karI. A mahApuruSoe satyanA anubhava mATe varSo sudhI tapasyA karI AtmAne oLakhI va-kalyANanI sAthe parakalyANuM paNa karI zakayA. teoe dharma para caDhelAM paDa dura karI samajAvyuM ke dharma te satya che ane vastune tenA mULa ravarUpamAM jANavI te ja dharma che. vizvamAM pravartita 9 to, 6 dravya ane utpAda-vyaya ane dhrauvyanA niyamane tenA mULa svarUpamAM jANe te ja dharma che. mAnavamAM je bhautika sukha, parigrahane lIdhe hiMsA, jUTha, cerI, abrahmacarya ane saMgrahanI bhAvanA vadhI rahI che te ja tenA duHkhanuM mULa kAraNa che cittane dukhI banAvanAra ane mAnasika tathA zArIrika roganuM mULa che azAMtinI jaDa che. mATe, jIvanane zAMta, saraLa banAvavA saMteSa, saMyama, satyAcaraNa, ahiMsAtmaka tathA niparigrahI banavAnI dizA ApI. Ama bAhya jagata jo sukhIsaMteSI bane te mAnava kramazaH A zarIra-sukhane ghaTADIne ane pachI tyajIne AtmalIna banI tapasyA kare. vrata-niyama dhAraNa kare. samyagdarzana prApta karI ucca cAritra dhAraNa karI mekSa eTale saMsAranA janma-maraNathI mukata bane. A rIte zarIrasukhathI Atmasukha, bAhya jagatathI aMtarajagata, bhautika sukhathI Atmasukha sudhI vistAra teja dharmane sAcuM svarUpa A tIrthakaroe batAvyo. A mAgane satata prakAzita rAkhavAnuM kama tyArabAda AcArya bhagavate karatA rahyA. A badhAja dharma siddhAMtanA kendramAM te mAnava ja rahyo tenA sukhane mahattvapUrNa mAnavAmAM AvyuM. - jema-jema manuSyanI buddhine vikAsa thaye tenI saMzAdhana zakita jAgI, teNe navI vaijJAnika zuM karI ane siddhi meLavI tema tema ahama vo. te jANe sRSTine svayaM kartA heya tevI bhAvanA vadhI teNe atyAdhunika sAdhano, sagavaDa, zastra zAyAM. teNe caMdra para pahoMcavAnA dAvA karyA paNuM bhUlI gaye ke te tenA saMzodhananA mULa A pUrvajoe lakhelA zAstro ja che. bIjI bAju dharmanA nAme cAlavA mAMDelI dhatiMgabAjI paNa kAraNabhUta banI. dhamane prANa zraddhA ane satyanA sthAne vikasita thaI andhazraddhA, kriyAkAMDa dharma ane devatAne upaga sukha ApanAra sAdhana tarIke thavA lAgyA. leke sastAmAM temanI pAsethI vadhu ja saMsArI sukha cAhavA lAgyA. jyAre te sukha prApta nA thayA tyAre temanI zraddhA DagI, ane dhamane dhatiMga samajavA mAMDyA. "bhagavAna" zabda teone keI avAstavika lAgavA mAMDe. jeo amIra, zAsaka ke prabhAvazALI hatA. teo bhagavAna ane dhamane durupayoga karI bhAgyanI ADa laIH zeSaNa-atyAcAra karavA lAgyA. UMca-nIca, chUta-achUta,. amIra-garIba jevI dIvAlo dharmanA nAme caNAvavA lAgI. pariNAme je zeSita-garIba hatA temane roSa vadhavA lAgyA. temanA mane dharma ane bhagavAna amIro-jAgIradAra mATe ja hoya tevuM banyuM. Ama eka bAju vijJAnanI siddhi-bIjI bAju amIrenuM manavIpaNuM ane mAtra kriyAkAMDanI belAbAlAthI dharma vyakitathI pRthaka banate gaye.. te mAtra thoDAka paraMparAvAdio mATenI vastu banIne saMkucita banyo. A badhAthI bhayaMkara te tenI sAmpradAyika vyAkhyA banI. dharmanA nAme dharmAcAryo-dhArmika netAo potAne eka ja sAro karavA bIjA dharmanI burAi karI anuyAyIone uzkeravA lAgyA. pariNAme bhayaMkara lehiyALa jaMga thayA. dharma ke je mAnavanA vikAsa mATe have te vinAza mATe zakya banyuM. dharma saMpradAyanI saMkucitatAmAM visarAvavA lAgyA. A bAbate paNa sAcA dharma pratyenI udAsI mATe eka kAraNa banyuM. TuMkamAM dhama eTale purAtanapaMthI jhaghaDe karAvanAra, bhAgyavAdane poSanAra, ALasu pedA, karanAra, devI - devatAonI pUjA-kriyA karI bhUkhyA-tarasyA. rahevAmAM tapa mAnIne dukhI thanAra lekAnA pratIka rUpe oLakhAvavA lAge. rUsa ane cIne dhamane aphINune na mAnI tene tilAMjali ApI ane janakrAMtinI saphaLatA nihALI. pariNAme lokonI dharmamAMthI zraddhA ja DagI gaI. samaya parivartanazIla che. A badhI bhautika upalabdhi. rAjakIya saphaLatAthI kadAca dhamanI binaupayogitA lAgI haze. paNa bIjI bAju bhArata jevA vizALa ane zastrarahita deze gAMdhIjInA dharmanA mahAna tattva-satya ane ahiMsAthI AjhAdI prApta karI te A yuganI mahAna ghaTanA banI. dharmanI hAMsI uDAvanAra paNa stabdha banyA ane zastradhArI aMgreja paNa mukayA. vijJAnane bhasmAsuranI vinAzalIlAnuM pracaMDa rU5 hIrozImA-nAgasAkIe joyuM che. dharatIne mAnava karUNAthI AkAMta karI uThaze. Aje mANasa pAse evA vinAzakazA che ke te DAka kalAkamAM saMpUrNa vizvane manuSya, prANI ane prakRtinA saundaryathI rahita banAvI zake che. paNa tenI pAse javane ApavAnI zakita ke sAdhana kyAM che. Aje zAnA ravAsIo paNa ciMtita che. vizvane vinAza nA thAya te mATe have sahu ciMtita banyA che.. pitAnA ja sajana bhasmAsurane nAthavA sahu vyAkuLa che, joke, jANe ke dharmane mama zAMti, savane sukha, prajAnA kalyANamAM samajAya che mATe roja zAMtinA prayAse thaI rahyA che. bhagavAnane aphINane na mAnanArAo paNa have A vinAzathI, bhayabhIta banyA che. bhautika sukhane sarvasva mAnanArA dhanane ja jIvananuM laya mAnanArAo paNa have tenAthI trAsIne tene tyAgavA lAgyA che. dhana ane vaibhavamAM mAnasika saMtulana gumAvanArA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka enI saMkhyA vadhI che. bhautika sukha aneka rogone janma ApanAra che-A vAta teo samajayA che. mAMsAhAra jevI rasanendriyanI lolupatA zarIrane rogiSTa banAve che te jANI zakyA che. pariNAme Aje zAkAhAra taraphane pracAra vadhe che. AdhyAtmika sukha ke AtmAnI zAMti mATe teo pUrva tarapha doDayA che. topavAsa, yAna, yoga pratyenuM AkarSaNa ja batAve che ke teone have zarIrasukha karatAM mananI zAMti jarUrI che. Aje paNa A sAmpradAyika saMkucitatA tyAgaze anyathA vizvamAnavanI kalpanA sAkAra nahi thaI zake. bhAratanI "vasudhaiva kuTumbakamanI bhAvanA Aje vadhu prasArita thaI rahI che. te sUcave che ke sAcuM sukha sAcA dharmane samajane jIvanamAM utAravAmAM che. je vizvamAM zAMti sthApavI haze te dharma ane vijJAnane samanvaya kare paDaze. dhArmika vAtane satyanI kaseTIe karAvI e ja dharmanuM vijJAna che ane vijJAnane manuSyamAtranI pragatimAM AsthA sahita vizvAsa te ja vijJAnane dhamaM banAvavo paDaze. kriyAkAMDa ane bAhya paraMparAone sAcI rIte samajyA vagara karavAnuM baMdha karI jJAna sAthe kriyAo ke je deha ane manane zAMti Ape tene ja mahattva ApavuM paDaze. dharmanA nAme cAlatA sAmudAyika jhaghaDAo mULathI naSTa karI dhamane mAnava-mAnava vaccenA premasetu tarIke vikasAvavo paDaze. bhautika sukhanI prApti te aMtima satya nathI paNa tenAthI upara UThI AtmikaguNene vikAsa karI samatA, dayA, karuNA maitrInA bhAvo jIvanamAM utAravA paDaze. zastrano upayoga rakSaNa mATe haze. mAtra sattAnA vistAra ke adhinAyakavA mATe karavA para pratibaMdha mUkavo paDaze. dharmanA nAme phUTI nIkaLelA paMtheno bahiSkAra karI satyane ja sAcA dharma' tarIke vikasAvavAnuM raheze. jaina dharmanA siddhAMta mujaba paMcamahAvratanuM pAlana karI parigraha ghaTADavA mATe prayAsa karavAno raheze je Ama bane te dhamaM AvanathI bhinna vastu nA hoi te jIvananuM eka svAbhAvika aMga banI jaze. jIvana svayaMbhU AtmataMtrathI sa cAlita thavA lAgaze. je mAnava sukhI banIne vizva-sukha jhaMkhato hoya te teNe jIvanamAM dharmanI upayogitA samajI-AcaraNa karavuM paDaze. vijJAnanI Uja" keInuM ghara bALavAmAM nahi paNa prakAzita karavAmAM karavuM paDaze. caMdra para pahoMcatA pahelAM pADozInAM aMtaramAM pravezI tenA sukhaduHkhamAM sAmela thavuM paDaze sAdhu-bhagavaMtee samAjane rUDhiomAMthI navA prakAzamAM laI javAne raheze. Aje vijJAnanI sAthe dharmanA saMtulananI jarUra che. chelle eTaluM ja ke Avo, ApaNe dharmane tenA vAstavika svarUpane jIvanamAM utArIe ane vizALa sAgaramAM eka jalabindunI jema paNa pracAra-prasAramAM bhAgIdAra banIe. Aje 'prabuddhajIvana" jevA mAnavamUlyane sthApanAra patra je jIvananI uccatA, mAnavatAnI punasthapanAnAM kAryo karI rahyA che tenI sAthe svara mIlAvIe. AnaMdaghanajInA eka padane AsvAda kAntilAla kAlANI jaina sAhitya ane ciMtana mATe vikramanuM sattaramuM zataka Apa na jAnuM javAba na jAnuM, ghaNuM mahattvanuM che. A saikAmAM meTA meTA jJAnIo ane na jAnuM kathavAtA; paMDita thaI gayA. mahA mA AnaMdaghanajI saMvata 1660thvI bhAva na jANu bhagatI na jANuM, 1680 AsapAsa janmyA hoya ane temano dehotsarga saMvata jAnuM na sArA tAtA. 1720 thI 173pa vacce thayo hoya te saMbhava che. lAbhAnaMda gyAna na jAnuM vigyAna ne jAnuM, ke lAbhAnaMdI nAma dharAvatA AnaMdaghanajI budelakhaMDanA kaIka na jAnuM bhajanAmA; nagaramAM janmyA ane jIvanane ghaNo samaya pAlanapura, Abu AnaMdaghana prabhuke gharakAre, ane mAravADamAM vitAvyo hovAno ullekha caritrakAroe karyo che. mahAtamA AnaMdaghanajI ucca keTinA saMta-mahAtmA, kavi raTaNa karuM guNadhAmA. ane anubhavI puruSa hatA. emaNe suMdara pado racyAM che, je kabIrathI mAMDI ghaNA saMta-kavioe 'avadhU zabdathI jaina temaja jainetara lekAmAM suMdara AvakAra pAmyAM che. temAMnA padanI zarUAta karI che. "avadhU, kudarata kI gati nyArI', eka padane ApavAda karIe : avadhU choDahu mana viratAra', jevI paMkitaothI zarU thatAM padamAM "avadhu" zabda prayo jAya che. "avadhu zabda - avadhu kayA mAguM gunAhInA, avadhuta zabdanuM TUMkuM rUpa che. avadhutane artha saMnyAsI athavA ve gunagagana pravIna. bA thAya che. koI vyAkhyAnakAre tene artha akhaMDa svarUpa gAya na jAnuM bajAya na jAnuM, bhagavAna athavA cetanatattva kare che. Ana daghanajInA manamAM na jAnuM sUra bhedA; paNa bhagavAna athavA kaI parama koTinA saMtane ja sAdhana rIjha na jAnuM rIjhAya na jAnuM, karavAnuM abhipreta haze. bhagavAna ke parama saMta pAsethI kAMIka na jAnuM padasevA. prApta karavuM hoya te sau prathama pAtratA keLavavI paDe. kahe veda na jAnuM kitAba na jAnuM, che ke siMhaNanuM dudha sAmAnya pAtramAM nathI laI zakatuM. e jANuM na lakSaNa chaMdA; dudhamAM ja eTalI tAkAta hoya che ke sAmAnya pAtrane tarakavAda vivAda na jAnuM, pheDI nAkhe. evuM bane ke A kavinI ka9panA hoya, na jAnuM kavi dA. paNa siMhaNanuM dudha pInAra siMha jevo parAkramI ane nirbhaya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-2-89 tA. 16-5-89 bane e sucavavuM che. pAtratA vinA je kAMI uttama che te khAtara ja kema jANe e guNa grahaNa karato hoya ! TakI zake nahi. pAtratA keLavavA puruSArtha, laganI, khaMta, Ana dUdhanajI AvA lokone cetavaNI ApatA nathI. jAti, jijJAsA. sAre saMga. AcaraNanI tAlAvelI, teo pote kema vate che te sarasa rIte kahe che. potAnA guNane ekAgratA, nizcayazakita, dhIraja, niSThA, samatA, vivekazakita temane vicAra ja AvatA nathI. AvA ja na joIe. ene kadI pariNAmalakSI draSTi, saMyama, zIla ema ghaNA guNe pacAvavA gAvAnA ke bajAvavAne na ja hoya. ahIM teo bhagavAnane paDe. eka sAmAnya pAtra taiyAra karavuM hoya te lakSamAM rAkhIne kahe che ke bhagavAna, tamArAmAM eTalA aparaMpAra keTakeTalAM sAdhane ane AvaData joIe che, te jIvanarUpI guNe che ke huM ene gAi ke bajAvI zakatA nathI, vANI ane pAtra taiyAra karavuM hoya te antarmukha thaI ghaNuM vAjiMtre ghaNAM nAnAM paDe che. vANI maryAdita che, sUra maryAdita tapa tathA sAdhanA karavAM paDe. pAtratA keLavavAnI eka rIta che, jyAre bhagavAnanAM guNe anaMta che ! emanA guNane kadI kaI anubhavIe batAvI che tenuM ahIM smaraNa thAya che : tAga laI zakAya nahiM. na guNa gAtAM AvaDe ke na e guNene saravALA sadguNane, guNane guNAkAra, vAjiMtra vagADIne prakaTa karatAM AvaDe, vaLI sUranA vividha bAdabAkI bUrAinI, "mane bhAgAkAra, bhedanI ajJAnatA hoya, pachI mAgavAne ke mAgaNI karavAne zALA-mahAzALAmAM je gaNita zIkhavAya che tene dayavahAra- zuM artha ? jIvanamAM yatkiMcita uoga thAya che, paNa jIvanamAM gaNita je manuSya pitAnI maryAdAo samaje che ane tene dura siddha karavuM hoya athavA sAcI pAtratA siddha karavI hoya te karavAne puruSArtha kare che te vahelo-meDa ucca sthiti kene saravALe, kenI bAdabAkI, kene guNAkAra ane kone prApta kare ja che. eTale e bAbata tenI ciMtAne viSatha na bhAgAkAra kare tenI rIta barAbara AvaDavI joIe. heya. enuM lakSa bhagavAnamAM ja hoya eTale bhagavAna zenAthI jenAmAM AvI AvaData hoya che te pAtratA keLavI zake. mahAtmA prasanna thAya, rIjhe. te zedhatAM tene vAra lAgatI nathI. vaLI AnaMdaghanajI uMcca sthitinA saMta hatA eTale emanAmAM AvI emane rIjhavavA zuM zuM karavuM joie te paNa tenA khyAlamAM pAtratA hoya te svAbhAvika che. chatAM teo pitAne guNahIna AvI jatuM hoya che. tema chatAM tenuM abhimAna na AvavuM gaNAve che, tene artha eTale ja karavAne ke bhagavAna te. jeThA. pitAnAmAM evI koI avaData nathI ema mAnIne ja guNanA bhaMDAra che. gatamAM je kAMI uttama ke zreSTha che te cAlavuM joie. teo padasevAneya ullekha kare che padasevA bhagavAna pAse che. emanI guNasaMpatti AgaLa pitAnI kAMI eTale svarUpa sevA. bhagavAna niraMjana-nirAkAra che. AvA hesiyata nathI evuM samajanArA ja pitAne guNahIna kahI zake. e padanI kaI rIte sevA thAya tenuM paNa jJAna nathI. mUrtinI uparAMta guNe ane guNe dvArA prApta thatI zakitao anaMta che. sevA karavAmAM muzkelI na paDe. ghaNA leke mUrtinI pUjA kare ene mATe jIvanaparyanta puruSArtha karIe te paNa ochA paDe ja che ne ? paNa nira janapadanI sevA karavA mATe pAtratA evuM emane sUcavavuM che. paNa prathama paMkitanA bIjA khaMDamAM keLavavI paDe. teo mArmika vAta kare che : mAganAre guNanI gaNatarImAM sAmAnya rIte evuM manAya che ke jene vedanuM ke kurAnuM pravINa-kuzaLa hoya che. enAmAM theDA guNa keLavAyA hoya te jevA graMthanuM jJAna hoya tene bhagavAnanA guNagAna gAvAnuM saraLa te tenI gaNatarI karavA mAMDe che. keTalAka ethI saMtoSa paNa thAya. veda, yajurveda, sAmavaida ane atharvaveda ema cAra mAnI letA haze. vede che. hindudharmazAstronAM mULa vedomAM che. vedano artha jJAna AnaMdaghanajI jAgrata che, sAvadhAna che, sUThane gAMgaDe paNa thAya che. zenuM jJAna ? AnaMdadhanajI kahe che ke veda, kurAna, pitAne gAMdhI ke kariyANAne vepArI kahevaDAve tevA nathI. bAibala, jhenDa avatA, zrImadbhAgavaddagItA vagerene abhyAsa grAhaka pAcho na jAya e ane eTale mAlasAmAna bharyo hoya, piMgaLazAstranI jANakArI hoya te guNagAna gAvAnuM phAve, hoya ane kei petAnI gaNatarI vepArI tarIke kare te samajI paNa mahAtmA kahe che emAMnuM kAMI pitAne AvaDatuM nathI; zakAya, paNa badhAM DabalAM lagabhaga khAlI khakhaDatAM hoya evI ta, vAdavivAda ke kavinI hAThI siddha nathI. kAvyakalA ke hATaDI calAvanArane vepArI na kahevAya. ema thoDAka guNanI taka siddha hoya te paNa bhagavAna vize kahI zakAya, hajI kuMpaLa phUTI hoya ane gaNatarI karavA mAMDe e keTaluM temanA guNanuM nirUpaNa thaI zake, te paNa phAvatuM nathI. vAjabI? bhagavAnanuM kevI rIte smaraNa karavuM, bhagavAna saMbaMdhI praznonA manuSyane svabhAva e che ke pitAmAM theDI-ghaNI guNa- kevI rIte uttara ApavA e vize te ajJAna che ja; sAthe saMpatti ekaThI thAya eTale ene vicitra prakAranI becenI thavA sAthe bhagavAnanI kathAo ane vArtAo paNa AvaDatI nathI. mAMDe. jayAM sudhI e bIjAne kahe nahi tyAM sudhI e nirAMte hadayanA bhAve kevI rIte pragaTa karavA, bhagavAnanI bhakita kevI besI zake nahi ! pazu vadhu AhAra le tyAre ene Aphara rIte karavI e paNa jo AvaDatu heta te guNagAna gAvAmAM caDe. Aphare eTale peTanuM caDI javuM athavA vadhu paDatu muzkelI na papta. are, TATuM zuM ane UnuM zuM evI sIdhIkhAvAthI thatI akaLAmaNu. kherAkanA saMdarbhamAM Apharo zabda sadI bAbata paNa samajAtI nathI, te pachI jJAna, vijJAna, prajIe chIe te guNanA saMdarbhamAM prajIe te kadAca bhajana karavAnI rIta te kayAMthI AvaDe ? kAine ucita na lAge paNa vAstavikatA e che ke pitAnA jene A badhuM AvaDatuM hoya tene bhagavAnanI pratIti sadaguNo anya leke na jANe ane tenA kadara ke mahimA na thaI jAya evuM mAnI levAnI jarUra nathI. UlaTuM, jemanI kare tyAM sudhI pitAne kaI samajatuM nathI tema e mAnate pAse upayukata jANakArI che. teo ajJAnamAM vadhu AthaDe hoya che ane dukhI thatA hoya che. anyane jANa thAya eTalA evuM bane. "zepaniSada'nA racayitAe eka adbhuta ane Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 AMcakA Ape evI mAmika vAta karI che. RSi kahe cheH anya tama pravizanti ceDavidyAmupAsate ! tatA bhUya dhruva te tame ya u vidyAmAM ratAH // jee avidyAnI upAsanA kare che te ghera aMdhakAramAM praveza kare che. ane e vidyAmAM ja rata rahe che teo mAne ke enAzIya adhika aMdhakAramAM praveza kare che. gajabanI vAta karI che. ajJAnathI manuSya bhaTTa te samAya, paNa vidyAmAM rata rahenArA enAthIya gherA av kAramAM kai rIte praveze ? ajJAnIne sudharavAneA avakAza che kANuM ke ajJAnane kAraNe tenAmAM namratA hoya che. jayAre jenI pAse zabdajJAna che, zAstronu ane siddhAMtonuM jJAna che, je petAne paDita ke vidvAna kahevaDAve che te ahaMkArI anI jAya che. temane ema ja thAya che ke ame badhu ja jANIe chIe. je AvA ahaMkArathI pIDAya che te ghera aMdhakAramAM na praveze te bIje jAya kayAM? ajJAnane upAya mAnavajAte ghaNI apratima zeAdhe! karIne mAnavAnuM kalyANa yu` che. AvI zeAdheAe saskRtine vikAsa sAdhI manuSyo mATe ghaNuM meLavyuM che. paNa keTalIka zeAdhe evI karI je AtmadhAka nIvaDI, eTaluM ja nahiM A zelee mAnavatatvane khaLabhaLAvI mUkayuM. yuddha eka AvI bhayAnaka zeAdha che. dArU, tamAku, kaiphI dravyonu sarazeAdhana AvI anya bhayaMkara zeAdheA che. gujarAtanA vAdarA zaheramAM pachAta varganA keTalAka le jherI zarAba pIne mRtyu pAmyA ane je amuka mANase e dArU pIne sAravAra maLyA pachI bacI gayA. temanuM jIvana paNa dhuMdhaLuM anI gayuM.. krAinuM magaja kAma karatu nathI teA kAine pakSAdhAtanI asara thaI, kAe vAcA gumAvI te! kAnI AMkheAnI rAzanI cAlI gai. ane eTale A acAnaka ghaTanAe kevaLa gujarAtamAM nahi, samagra dezamAM vyApaka halacala macAvI dIdhI ane maMre zubha AzayanI gujarAtamAM dArUbaMdhI cAlI rahI che tenI prazaMsA thavAne badale vyApaka niMdha thai rahI che. che. ahaMkArane upAya nathI mahAtmAM Ana dhanajI ucita ja kahe che : varAja pahelAM aMgrejI zAsanamAM pUrabahAmAM zarAkh pIvAtA hatA ane phaeNra Thera khAnagI pIThAMe cAlI rahyAM hatAM. bhAratavarSamAM pahelethI sUrApAna thatuM AvyuM che tenAM hIka pramANA maLI rahe che. rAjA-mahArAjAone vaibhava khAtara bharapUra pIvAnI Adata hatI ane keTalAya samrATAe e maMdIne kAraNe rAjyA gumAvyAM hoya tevAM dRSTAMte paNa itihAsamAMthI maLI Ave che. sAmAnya rIte IslAma dharmamAM surata dArU dhInuM kramAna ke chatAM musalamAna bAdazAho mahad a Mze zarAkhI hatA. jahAMgIrane e vyasana eTaluM vaLagelu hatu ke rAjakArabhAramAM e pUruM dhyAna ApI zakatA nahi. aura Mgajheba ni sanI hatA paNa teNe potAnA nAnA bhAi murAdanI bharapUra pIvAnI AdatanA geralAbha uThAvI tenI hatyA karAvI hatI. hindu saTAnuM patana suMdarIethI thayuM che te meAgala samrATAnI adhogatimAM zarAkhe mahattvane bhAga bhajavyo che. pachAtavargo paNa A badIthI gyAna na jAnu vigyAna na jAvuM, na jAnuM bhujanAmA. gujarAta ane madyaniSedha 7 hasamukha dezI 45 temaNe sarasa mAga pakaDayeA che. teo kahe cheH naMdanA samRddharUpe bhagavAnanA maMdiranA dvAra pAse UbA. rahI prabhunu, guNAnA dhAmarUpa bhagavAnanuM, TaNa karuM chuM. keTalI badhI namratA pama sthitie pahoMcyA pachI ema kahevuM ke maMdiranA dvAra pAse UbhA UbhA raTaNa chu, tyAre mahAna vijJAnI nyUTananuM maraNa thAya. gurutvAkarSaNanI mahAna zeSa karanAra nyUTana kahe che ke hajI huM samudrane kinAre Ubhe Ubhe chIpalAM vINuM tyu, samudramAM praveza karavAnI vAta te dura rahI ! aha MkAra nAmazeSa thai jAya che pachI ja a MtaramAM dIveA thAya che ane badhu jhAkamajhoLa thaI jAya che, AnadhanajInuM A pada rAme rAme dIvA prakaTAve tevu che. mukata nahAtA tenu sarasa nirUpaNu mahAkavi kAliMdAse 'zAkuntala' nATakamAM karyu che. Ama bhAratavaSa mAM hindue temaja musalamAtA dArUnA cepathI mukata nahAtA. 7) evA dezamAM agreja jevI zaktizALI paradezI prA AvI. atizaya ThaMDA pradezamAM rahevAne kAraNe yureApa-amerikAmAM madyapAna sarvasAmAnya che. Ama chatAM tenA atirekanA tyAM paNa virodha thAya ja che. tene tAjo dAkhale hamaNAM ja jagate joyA che. amerikAnA pravatamAna rASTrapramukha khuza peAtAnA saMrakSaNa saciva tarIke TAvara nAmanA rAjapuruSanI nimaNuka karavA mAgatA hatA paNa tyAMnI seneTe tene joradAra virAdha karyAM. TAvara 'vAhana enDa vImena'nA mANasa hatA. evA temanA para AkSepa karIne seneTa khuzane mUMjhavaNamAM mUkI dIdhA hatA. AvA mANasane mAthe AvI jabbara javAbadArI mUkI zakAya nahi evI seneTanI dalIla hatI. amerikAnA pramukhane nAchUTake petAnI pasaMdagIne rada karavI paDI. TAvarane e sthAna upara niyukita maLI nahi. Ama jyAM madyapAna sAmAnya manAya che ane jene tyAMnI AkhAhavAnA saMdarbhamAM anivAya mAnavAmAM Ave che evA dezamAM paNa bharapUra pInArAo pratye leAkAne sahAnubhUti hotI nathI. AvA rAkhIe tyAM paNa dhRNAnI dRSTie jevAtA hAya chaeN. ane je lekA e duSaNathI mukata hoya che temane mAnanI draSTie paNa jovAmAM AvatA hoya che. gAMdhIjanI paradezI zAsana sAmenI laData kevaLa rAjakIya laData nahotI. jIvananA aneka kSetre je dardIe pesI gai hatI tene gAMdhIjI nimU`La karavA mAgatA hatA. paNa e videzI zAsanamAM zakaya nahetu eTale ja gAMdhIjIne mATe rAjakAraNa eka AnuSaMgika viSaya hatA. temanA jIvananuM pradhAna cAlakabaLa dhama hatA ane temanA dhama' jIvananAM zubha mUlyothI racAyelA hatA. dArUbaMdhI te dhamanuM eka mahattvanuM sUtra hatu. phakta rAjakAraNane gAMdhIjae zuddha karavAnu natu paNa jIvana samagrane te svaccha karavA mAgatA hatA. ane A mATe temanu mana bhAratIya jIvananA aneka prazne sAthe satata Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jaya`tI vizeSAMka 46 gUMthAyelu rahetu hatu. dArUbaMdhI mATe teo bhAra ne kahetA ke 'jyAre 'svarAja maLaze tyAre hu N sau prathama dArUne samApta karIza. mane yAda che ke jyAre jyAre kAi paNuM muddA upara gAMdhIjInA anuyAyIo satyAgraha karatA hatA tyAre dArUnAM pIThAMe upara pITiMga karavAnuM zarU thai jatuM. rAjakaTane satyAgraha cAlatA hatA tyAre keTalAya satyAgrahIo dArUnA pIThA upara satyAgraha karIne dAviredhI sUtreA kAratA ane pIThAnI a Mdara jatA leAkAne samajAvIne namratAthI rAtA hatA. bALapaNamAM ame sthaLe sthaLe dArUDiyAne jotA ane gabharAI jatA. e lekA pAgalanI jema A rastA upara bhaTakatA hAya, gALA kheAlatA hAya, khIbhatsa cenacALA karatA tene ghrANa kADhI nAkhatA eobbum hAya ke je kaIM sapATe caDhe hAya e divasamAM mahilA AjhAda nahAtI ane ane tyAM sudhI dharanI bahAra nIkaLatI nahi eTale dArUDiyAnA halakA vata nane! bhega banatI nahi. ramatagamatanAM medAnamAM, nATakAmAM, sinemAomAM ke TrenanI musakrIeTamAM khephAma pInArAo AvatA ane dhAMdhaladhamAla karIne nATaka ke sinemAnA cAlu ze! aTakAvI detA. AvuM vAraMvAra banatuM ame nihALyu che. -svarAja te AvyuM paNa gAMdhIjI gayA. ane e gayA temanI sAthe temanAM jIvanamUlyA paNa hijarata karI gayAM. kamabhAgye teo evA vArasadAra| mUkI gayA je phakata leAkAne gAMdhIjInA vicAre mAnatA rahyA te potAnA vanamAM judA ja vicArI apanAvatA rahyA.| gAMdhIjIe re rASTranI kalpanA karI hatI ethI avaLI dizAe ja temanu jIvanavaheNu vahevA lAgyuM. sattA, sapatti, svAya. ne bhegavaibhavamAM ALeTanArA temanA anuyAyIo phakata paheravezamAM ane zaghramAM ja gAMdhIvAdI rahyA. anIti, bhraSTAcAra ne hiMsAnu je viSuvRkSa Aje prajA nihALI rahI che tenAM mULa A jIvanazailImAM rahelAM che. svarAjanA Ara MbhanA divaseAmAM bahu jaladIthI gAMdhI vicArAnA droha thai zake ema nahetu eTale ghaNAM rAjyamAM dArUbaMdhI AvI paNa dhImedhIme dArUbaMdhIne rASTrasamagramAMthI mahad aMze anta AvI gayA. mahArASTra rAjyamAM te jyAre vidhAnasabhAmAM dArUbaMdhInA antanI kAyadesara jAherAta karavAmAM AvI tyAre vidhAnasabhyo harSoMllAsathI mATalIe pachADIne jhumI UMDayA hatA. pragaTa rIte jyAre dArUbadhI hatI tyAre paNa khAnagImAM ghaNAkharA netAo, pradhAna, amaladArA dArU pItA thai gayA hatA. je le e badIthI mAMDa bacI zakayA hatA tee paNa dhIme dhIme meTA piyAsI nI gamA. tenI pAchaLa paradezanI vAraMvAra vinAkAraNu levAtI mulAkAta, AMtararASTrIya pariSaTTA, sAMskRtika ne rAjakIya AdAnapradAna kAraNabhUta hatAM ema spaSTa lAge che. ApaNA patrakAra ke lekhaka dArU pIte hAya evI kalpanA paNa ame karI zakatA nahi. nhAnAlAla, ramaNalAla, dhumaketu, medhANI, suMdaram zarAkhI hAya ema kAi mAne ja nahi. ApaNA patrakAro patrakAra pariSadyAmAM pyAlI uDAvatA hatA ema kAI kahe teA kahenAre ja sAMbhaLavuM paDe evI paristhiti hatI; tyAre AjanA gujarAtI lekhaka ke patrakAra pIvAmAM gaurava 48 tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 lete heya evu ghaNI vAra vAMcIe chIe ke sAMbhaLIe chIe. bhrUNA samaya pahelAM eka nAmAMkita gujarAtI vArtAkAra vadhAre paDatA zarAbasevanathI ekAeka rastAmAM ja hArTa eTekanA bhega atIne akALe paramatattvamAM maLI gayA evuM sAMbhaLyu tyAre ame coMkI UThayA hatA. theDA divase pahelAM sAhityanA adha dugdha abhyAsI jevA eka patrakAre AjanI gujarAtI prajAnI e mATe jhATakaNI kADhI hatI ke gujarAtanI janatA Aje peAtAnA sAhityakArane oLakhatI nathI paNa merArIbApu hariyANI ke DaeNAMgarejI mahArAja pAchaLa jarUra gAMDI che ! (alabatta me-cAra divase pachI ja e patrakAre merArI-bApuneA lAMbA inTaravyU peAtAnA patramAM pragaTa karyAM hatA e e judI vAta che.) ane temaNe je 'mahAna' lekhakAnA ullekha karyAM hatA temAM ukata zarAbasevanathI ekAeka akALe prabhunA pyArA banI gayelA mahAnubhAva lekhakane paNa nAmollekha hatA.. paraMtu AvA lekhakA pratye prajAne zuM mAna hoya ? je lekhakanA, divasa ja impoTeDa khATalI pIvAthI zarU thatA hAya eNvA lekhaka pratye prajAne, ane temAMya gujara prajAne zI lAgaNI hoya ? gAMdhIyuga sudhI gujarAtI sAhityakAranuM sAhitya dhamanI sAthe vaMcAtuM hatuM. Aje have e paristhiti na rahI hAya. te temAM doSa kAno ? keTalAka samaya pahelAM saurASTranA eka zAyare kAI jAhera muzAyarAmAM zarAkha pIne dhAMdhaladhamAla macAvI hatI ane e mATe eka niSThAvAna sarakArI adhikArIne temanA sAme peAlIsasa karavA paDayA hatA. tyAre e zAyare ane temanA anya zAyara mitrAe pracaMDa UMDApe macAvyo hate. ane ante temanI ja jamAtanA eka mantrInI bhalAmaNathI e polisakesa pAchaeNA kheMcAyA hatA evu kaMiMka yAda che. zarAba pI jAheramAM dhAMdhala karanArA ane e dhamAlane ate vI. Ai. pI. TrITamenTa mAganArA lekhA pratye prajAne kaivI sahAnubhUti hoya ? aneka samrATAnI jema aneka zAyarA paNa zarAba pIne ka gAla banyA tenI pAchaLa sUrAne eka pragatinI nizAnI, preraNAnA srota ke jIvananA gamane bhUlavAnI phezana gaNAvavAnuM kAraNa paNa haze ja. umara khayyAmathI gAlIba ane gAlIbaMthI keTalAka AjakAlanA zAyareAnI dAstAna tenA jIvaMta purAvA che. kavine Artist-kalAkAra mAnavA manAvavAnuM kAraNu huMmezAM AgaLa dharavAmAM Ave che. kavi ke lekhaka ekA sa MskAraravAmI nahi, paNa kalAkAra che ane kalAkAro mATe je te kSetramAM sUrApAna anivAya gaNavAmAM Ave che. je kalAkArA Arthika draSTie dhaNA sAmAnya mANusA hatA. ane jee satata AvatI kAlanI Arthika ciMtAothI gherAyelA rahetA hatA evA jUnI raMgabhUminA abhinetAo A aniSTathI mukata nahotA. meAhanalAlathI mAMDIne mAsTara kumAra sudhInA dhaMdhAdArI abhinetAonI jIvanavedanAmAM zarAkhe mahattvanuM pradAna karyu che. ane chatAM jovA jevu' e che ke AjanA avetana paNu have lagabhaga savetana banI cUkelA gujarraMgabhUminA suzikSita kalAkArA paNu e aniSTathI grasta thayelA che. nATakanA ze pUrA thAya eTale baMdhabAraNe zarAbanI mahephilA UDatI hovAnA samAcAra sAMbhaLavA maLe ja che. sinesRSTimAM te bhAgye ja kAi kalAkAra evA haze je A badIthI bacI zakayA hAya. temanI AMkheA sAme aneka mahAna pratibhAonA zarAbane kAraNe karuNa aMjAma AvyA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-589 DhAvA chatAM AjanA kAIpaNa philmakalAkAra A bhayAnaka daityathI dura rahetA haze. parizramanA vaLatara rUpe ke ke pachI phezana yA zekhane khAtara sinemAsaSTinI pATI emAM je bephAma zarAba pIvAya che e te jhAkajhamALa dekhAtI raMgIna sRSTinuM jANe kAyamI AkaSa Nu banI gayu hAya che...tyAM paNa ke. ela. sAyagalathI mAMDIne rAjakapUra sudhInA sitArAme dAA tya bharakhI gaye. hAvA chatAM e silasilA cAlu ja rahyo che. prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka AvA vAtAvaraNamAM gujarAta rAjyanI dArUbaMdhI bhISaNa aMdhakAramAM prakAzanAM kiraNu jevI che. temAM halakA jherI zarAbanA sevanathI apamRtyu thAya eTale dArUbaMdhI haTAvI devI joie ema bhAratanA amuka sasaTTAthI mAMDIne sAmAnya lekhA te nAgarikA paNa kahevA mAMDe tyAre dhrujArI pasAra thai jAya che. duradarzana uparathI sarakArI savAdadAtA bahu khUbIpUrva`ka dArUbadhInAM aniSTa darzAve che ane kAi kuzaLa lekhaka ke kavinI rItie gujarAta sarakArane dArUba'dhI haTAvavAnI 'draSTi' Ape che ! dArUbaMdhIthI kevAM apamRtyu nIpaje che, polIsakhAtu keTaluM bhraSTa ane che, halakA, gerakAnUnI zarAbanA vepArIo kevA dhuma nA kare che te rAja vyakita e samAjanA ekama che. vyaktinI vRtti-pravRttinI asara samagra samAja upara paDe che, e kAraNe dAMbhikatAne eka sAmAjika praduSaNa rUpe oLakhAvavAnu pasaMda karuM chu AjakAla samAjamAM da Mbhanu pramANa vadhI gayAnuM ApaNe sAMbhaLIe chIe. A daMbha zI cIja che ? daMbha eTale DALa, DhoMga karavA. Aje bhautikavAdI mAnasa satra jovA maLe che. dareka mANusa doDato dekhAya che. sadhaLI gati pragati nathI. AjanA mANasa kaI tarapha gati kare che ? kadAca mRtyu tarapha. ene mana je dekhAya che eTalI ja sRSTi che. A sRSTimAM e cakarAve caDayA che. hu' bhUlatA na hAu te sadbhuta vA. mA. zAhanA eka pustakantu zIrSaka hatuM : "sa'sAramAM sukha kayuM che ?' darekanI deDa sukha meLavavA pAchaLa che. sukha paisAthI meLavI zakAya che evI zraddhA hovAthI AjanA mANusa paisA meLavavA pAchaLa potAnI badhI zakti khace che. jo A satya hota te jemanI pAse paisA che e dareka mANasa sukhI rahevA joe. paNa vAstavamAM ema nathI. eTale sukhane AdhAra khIjA kAi tattva upara che e vastu ApoApa samajAya che. 47 kAraNIo temaja pradhAnA e dvArA kevI te eka prakAranI rAyalTI meLave che; e badhuM kAi kuzaLa kalAkAranI adAthI darzAvIne parAkSa rIte dArUbaMdhInI nItine tyAga karavAnA gujarAta sarakArane saMketa karavAmAM Ave che. dArUbaMdhIne kAraNe khuda sarakArane lAkhA rUpiyAnI enanI Avaka thAya che eTale ja e dArUbaCdhIne vaLagI rahI che evA haLavo AkSepa paNa bhAre sijjatathI thAya che. dAMbhitA : eka sAmAjika OM ramaNalAla jozI eTale samAjamAM vyApaka banelA daMbhanuM pageru' asatyamAM maLo Ave che. mANasa kaeN samAja AvA daMbha karavAne kaeNma gerAva che ? daMbha dvArA dunyavI hetue hAMsala karavAnA enA Azaya hAya che. svAbhAvika rIte ja ahimu khatA enI preraNA che. hiMmu kha vyakti ahIM vRttithI pIDAya che. A jagatanA nirmAtA pote che ane AvI rIte da bhAcaraNa dvArA peAtAnAM sASyo siddha karI zakAya ema te mAnatA hoya che. izvaranA astitvane, enI sattAnA te bilakunna svIkAra karatA hAtA nathI. mANasa bha kare che enI pAchaLa je kSullaka AzayeA rahyA che ane vyApaka rIte traNa vibhAgamAM vaheMcI zakAya: S -paNa A badhAM aniSTone eka bAjue rAkhIe ane khIjI tarapha dArU pIvAnI chUTa ApI devAmAM Ave tA je hAni dArU pIvAthI ane dArUnI dukAne khAlavAthI thaze te ghaNI bhaLanaka ze. gurjara prajAnI sAMskArika cetanA dArUbadhIne kAraNe vadhAre dhabake che, gujara yuvAnanuM khamIra nazAbaMdhIne kAraNe vadhAre ujajavaLa banyu che. anya pradezAnI tulanAmAM gujarAta. A viSayamAM vadhAre gauravazIla rahyuM che. gAMdhI jIvana 'nanu eka mAtra prakaraNa-jevu che tevu-gAMdhIjInI peAtAnI prajA sAcavIne temanA AtmAne zAMti pahoMcADI che. ane mATe ja dArUbaMdhInA jyAre gujarAtamAMthI yAga thaze tyAre gujarAtane gAMdhIyuga sarvAMgI draSTie khatama thaI gayA haze. pradUSaNa 1. peAte kuvA sAthe ane sAre che e batAvavuM. 2. khIjAne mAThuM na lAge. 3. khATI rajUAta dvArA pete jene anukULa mAne che evA pratibhAva meLavavA. A traNe pAchaLa mananuM ajJAna rahelu che. pahelAmAM te peAtAnA sAcA svarUpane geApita kare che ane te je nathI tene AgaLa kare che emAM keTalIkavAra Atmarati paNa bhaLelI heAya che. pradarzana vRttithI prerAine te potAnA vyakitatvane uThAva ApavAnA prayAsa kare che. khIjAmAM te sAmA mANusane rakhene khATuM lAgI jAya e gaNatarIthI sAcI hakIkata na kahetAM goLa goLa ane mArImacaDIne vikRta rUpe hakIkatone rajU kare che. spaSTa che ke emAM bhedraSTi rahelI . pete enAthI judo che ema mAnIne te cAle che. sarvatra paramAtmAnI lIlA vistarI rahyAnuM nathI ene smaraNa ke nathI evuM svapna paNu. ane haeNllI vAta te peAtAnA sAyane anukULa evu valaNu sAmI vyakitamAM pragaTAvavuM. daMbha karavAnI pAchaLa AvI. manavRtti hoya che vicitra vastu te e che ke daMbha karanAra vyakita te dala kare che. enAthI peAte nAta-ajJAta hAya che. dabha karanAra vyakita sAmA mANasa peAtAnI A rItarasamathI ajANa che ane pote ene kave chetarI zake che ema manamAM samajatI hoya che, gu jANukAranI AgaLa eNnI vAta chUpI rahI zakatI nathI.. kAvAra kASTa moDhe na khAle pazu samaje teA che ja ke A mAsa daMbha karI rahyo che. kharI ramUja tA tyAre Ave che jyAre sAme mANasa paNa daMbhI ja hoya. baMne da'bhIe eka Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 bIjA sAme TakarAya che ane jenAmAM vadhu cAlAkI, yukita-- chetaravA karatAM keinAthI chetarAvuM vadhu sAruM che, kemake prayukita ke vANIvilAsa hoya che te bIjAne mahAta karyAne chetaranArane saravALe kaMI. gumAvavuM paDatuM nathI, jyAre itarasaMtoSa meLave che. nArane kadApi sAcI zAMti maLatI nathI. tulasIdAse paNa kahyuM samAja vyaktione bane che ane vyakitao jevuM che ke "o sAro mitre rajA '-bheLA mANasane raghurAyA caraNa kare evo samAja bane che. keTalIkavAra samAjanA maLe che. mANasa potAnA aMtaHkaraNane kAca jevuM nirmaLa rItarivAjo, rUDhi ke praNAlikAonA pAlanamAM daMbhavRtti dekhA kare ane je temAM malinatAne DAdha sarakhA na rahe de che are ! dhArmika bAbatamAM paNa nItiniyamamAM chUTachATane te evA aMtaHkaraNamAM paramAtmAnuM pratibiMba paDe che. mAge zedhI kADhI le ke Izvara AgaLa paNa daMbha AcaratA savaMtra te paramAtmAne vilasatA anubhave che, ane tene te hoya che. zuM vyakita ke samAja, daMbhAcaraNa mANasane kramazaH nIce jyAM hIMDe tyAM lAge harine hAtha" evo anubhava dharakSaNe te utAre che. nidabhI mANasane svabhAva sarala hoya che, ane rahe che paramAtmAnI mahAna bakSisarU5 evA manuSya jIvananI dareka bAbatamAM, vyavahAramAM te sarapaNe varte che. sarala kRtArthatA anubhavAya ethI adaku bIju zuM hoI zake ? mANasane chetarAvAnA prasaMge paNa Ave che paraMtu kene dAMbhitAnA praduSaNathI mukta thayA sivAya e kayAMthI zakaya bane? bhavya vyaktitvanuM hRdayaspazI nirUpaNa vastupAla viSayaka rAsakatio cha baLavaMta jAnI madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAMthI eka ja svarUpamAM hIrAnaMdasUri pIMpalagacchanA jaina sAdhu vIraprabhasUrinA ziSya tarIke samAna viSNunI kRtio racAI hoya evA ghaNAM udAharaNa eLakhAvAyela che. A sivAya emanA jIvananI vizeSa vigata maLe che. bAramI - teramI zatAbdImAM sAhitya, zilpa, - prApta thatI nathI. emanI kRtiomAMnI sauthI jUnA racanA sthApatya ane rAjakIya ema anekavidha kSetre karelA varSAnidezanane AdhAre . sa. 1428mAM kata hayAta haze pradAnathI prasiddhane pAmelA mahAamAtya vastupAlanA evuM anumAna karIne paMdaramAM zatakane pUrvArdha emane kavanacaritrane kendramAM rAkhIne madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM sAta kALa haze ema anumAnI zakAya. emanI mudrita kRtio A jeTalAM rAsa racAya che. (jo ke "vastupAlanu' sAhitya maMDaLa" nAmanA pramANe che. zodhanibaMdhanA saMzodhaka che. bhogIlAla sAMDesarAe nibaMdha - (1) varatupAla tejapAlane rAsa, (2) vidyAvilAsa pavADo prakAzana pachI i. sa. 1963 mAM hIrAnaMdasUri kRta vastupAla (3) kalikAla rAsa, (4) sthUlibhadra bAramAsA (5) kaliyuga tejapAlane rAsa saMpAdita karIne prakAzita karatI veLAe batrIzI (6) divALI gIta (7) saravatI-lakSmI vivAda gIta. vastupAla viSayaka rAsakRtionA pAMca kartAone ullekha karela che. , amudrita kRtio A pramANe che : paraMtu 'jaina gUrjara kavio'nI saMvardhitI evI bIjI AvRttinA graMthamAMthI mane A viSayaka sAta kartAo-kRtio (1) samyakatva bhUlabAra vatarAsa (2) jAMbuvAmIne viSaya saMdarbho prApta thayelA che.) vivAha (3) aDhAra nAtarAnI sajajhAya (4) karmavicAra gIta, (5) dazathabhadra gIta. (6) nalarAja gIta, (7) prAcchAvika A sAteya rAsaonA jIvanakavananI pUratI vigato thA, (8) zaruMjaya bhAsa. gujarAtI sAhityamAM ItihAsamAMthI prApta thatI na hoI prAraMbhe e sAteya rAsakartAonA jIvana ane pradAnane A 2. lamIsAgarasUri :- A kartA vize vizeSa vigata paricaya prastuta karavAne azaya che. tyArabAda e rAsakRtionI prApta thatI nathI. lakSmIsAgara nAmadhArI be kartA hovAnI viSayasAmagrI ane kathanakaLAnA svarUpane paricaya rajU karIne saMbhAvanA che. emAMnA eka samIsAgara tapagacchamAM thayelA. emane janma saMvata 14 64 (i. sa. 1410) aMte A rAsa paraMparAnuM mUlyAMkana prastuta karavAne upakrama bhAdrapada vadI bIjane divase ane dIkSA saMvata 1470 (Isa. 1414)mAM jALavyuM che. lIdhA ane saMvata 1539 i. sa. 1483)mAM kALadhama" vastupAla caritrane viSayasAmagrI tarIke pasaMda karIne pAmyAnA ullekha maLe che. bIjA eka lamIsAgara mAladhArI sujAcelA rAsanI paraMparAnA AraMbhaka che, hIrAnaMdasUri i. sa. ga7mAM guNusAgarasUrinA paTTadhara thayA hatA. emanI samayAvadhi 1428mAM "vastupAla rAsa' temaNe racele. tyAra pachI lamIsAgara saMvata 1548 thI 1575 I. sa. 1492 thI 1521 ne sari, pAacaMdra sUri, samayasuMdara, premavijaya, meruvijaya ane pramANita thayela che. A bemAMthI kyA lamIsAgarasUrie chelle sattaramAM zatakanA uttarArdhamAM thayelA abhayama pAsethI "vastupAla tejapAla rAsa' kRti racI haze ene khyAla kRtimAMthI rAsakRti maLe che. ApaNe kramazaH A kartAonA vana ane prApta thatuM nathI. kartAnA samayavane AdhAre A kRtine pradAnanI vigate joIe. paMdaramA zatakanA uttarArdhamAM mUkI che. hIrAnaMdasUri-1 pachInA 1. hIrAnaMdasUri : vastupAlanA caritrane kendramAM rAkhIne, krame A kRtine rAkhI che A kartAnI vastupAla tejapAla madhyakAlIna gujarAtI rAsasAhitya svarUpamAM e viSayaka sarjananI rAsa nAme eka ja kRti maLe che ane te mudrita che. paraMparA UbhI karanArAomAM hIrAnaMdasUri pahelA che. temaNe 3. pArzvacaMdrasUri : (pAyacaMdIya) pArdhacaMdra nAmane je "vastupAla tejapAlane rasa" nAmanI rAsakRti racI che. A eka ga7 cAle che tenA mULa puruSa AcArye evA pA. rAsamAM racanA samaya paNa nirdezAyelA che. e mujaba dai sa. caMdrasUri hamIranagaranA mULa vatanI hatA. emano janma vikrama 14ra8 (vi. saM. 1484)mAM racAyela che. A rAsanA kartA saMvata 1537 (i. sa. 1481) caitra suda noma ne zukravAre Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-589 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka thayele. emanA pitAnuM nAma velDaMgazAha ane mAtAnuM nAma vimalAde hatuM teo prAgraMzI hatA, evI vigate maLe che. vi. saM. 1546 (I. sa. 1490)mAM emaNe sAdhunanA ziSya tarIke dIkSA lIdhelI. vipula sAhityasajana uparAMta mAravADanA rAjA rAvaLaMgajI tathA mULarAja mAladevajIne emaNe prabodhelA. khUNeta getranA kSatriya rAjaputAnA 2200 jeTalA gharane prabodhIne esavALa zrAvaka banAvelA. bIjA paNa anekane emaNe zrAvake banAvelAnA ullekha maLe che. emaNe dIkSA pachI aneka padavIo jevI ke saMvata 1554 (I. sa. 1498) mAM upAdhyAya padavI, saMvata 1565 (I. sa. 1509) mAM AcArya padavI ane saMvata 1599 (I. sa. 1543) mAM yugapradhAna padavI maLI hatI. saMvata 1612, (i. sa. 1556) mAM kALadharma pAmelA. Ama I. sa. 1485 thI 1556 sudhInA jIvanakALane AdhAre pAdmacaMdrasUrine ApaNe paMdaramA zatakanA uttarArdha ane seLamA zatakanA pUrvArdhana -samayamAM gaThavI zakIe. emanI mudrita kRtio A pramANe che: (1) sAdhu vaMdanA. (2) caritra manorathamALA. (3) zrAvaka maneya mAlA, (4) vastupAla tejapAla rasa (5) AtmizikSA (6) ArAdhanA maTI. (7) vIsa viharamAna hatuti (8) ekAdaza vacana kAtrizikA (9) kezI pradeza prabaMdha (10) 29 bhAvanA (11) sakSepa ArAdhanA (12) Adijina vinati (13) saMvega batrIzI (14) caturvizatI jina paMcakalyANaka ratavana, ane (15) zravaNa maratha mAlA. pacIza jeTalI amudrita kRtio che. emAMnI keTalIka zIrSaka atre darzAvela che. (1) pAkSika chatrIzI, (2) aticAra pAI (3) Agama chatrIsI, (4) utarAyana chatrIsI (5) guru chatrIsI (6) muhapadI chatrIsI (7) viveka -zataka, (8) duhA zataka, (9) eSaNa zataka (10) vidhi zataka (11) saMgaraMga praba dha vagere. 4. samayasuMdara upAdhyAya : saMskRta, prAkRta, apabhraMza, rAjasthAnI, hindI, siMdhI ane gujarAtI ema vividha -bhASAnI maLIne zatAdhika racanAonA katAM samayasuMdarane janma saMvata 1610 (i. sa. 1554)mAM thayAnuM manAya che. mAravADanA sAMcAranI prAgrATa vaNika jJAtimAM emano janma thayAnA ullekha maLe che. emanA pitAnuM nAma rUpasiMha ane mAtAnuM nAma lIlAdevI hatuM. saMvata 1630 (I. sa. 1574)mAM kharataragacchanA jinacaMdrasUri upAdhyAyanA ziSya sakalacaMdragaNinA ziSya tarIke dIkSA lIdhelI. saMvata 164 (che. sa 1585)mAM emane gaNipadavI, saMvata 1649 (i. sa. 1593)mAM vAmanAcAryanI padavI, sa vata 1671 I.sa. 1615)mAM upAdhyAya padavI ane aMte mahopAdhyAyanI padavI maLI hovAnuM jANavA maLe che. saMvata 1696 (I. sa. 1540)ne rautra suda terasane divase amadAvAdamAM teo kALadharma pAmelA. emaNe rAsA, prabaMdha, pA, chatrIsI, vIsI. stavana, sajajhAI ane gIta jevAM sAhityasvarUpe uparAMta vyAkaraNa, TIkA, kAvyalakSaNa, 6, nyAya, jyotiSazAstra ane siddhAntacarcA ane kArthasAhitya tathA bAlAvabodha jevAM vividha kSetramAM paNa pradAna karyuM che. jemAMthI emanI bahumukhI sAhityika pratibhAzakitanAM darzana thAya che. gujarAtI bhASAmAM emanI trIsa jeTalI racanAo maLe che. megala samrATa akabarane samayasuMdara pratye apAra Adara hatA. rAjAnA dudate sakhyama" e ATha akSarane ATha lAkhathI paNuM vizeSa arthe tAravIne racela graMtha "aSTalakSI'thI akabara ane anya rAjAo paNa prabhAvita thayA hatA. samayasu darane pIstAlIsathI paNa vadhu ziSya hatA. temAMnA keTalAka to uttama vidvAna ane saja' tarIke sukhyAta thayelA. saMvata 1687 (i. sa. 1621)nA dAruNa duSkALanI atyaMta gherI asara emanA citta para paDelI. samayanI sAmAjika rAjakIya sthitine AlekhatI racanAnuM sarjana kareluM. Ama savedanazIla, prakAMDa paMDita, bahuta ane uttama kavi evA samasuMdarane janma i. sa 1554 ane avasAna varSa I. sa. 1640 ne AdhAre sALamA zatakane uttarArdha ane sattaramAM zatakanA pUrvArdhanA samayamAM A sarjakane gaThavela che. emanI pacIseka jeTalI mudrita kRtiomAMthI keTalIkanAM zIrSake A pramANe che, (1) naladavadaMtI rAsa (2) mRgAvatI caritrapAI (3) sItArAma copAi (4) valkalagIrI rAsa, (5) siMhalasUta priyapalaka rAsa (6) vastupAla tejapAla rAsa (7) zatreya tIrtha rAsa (8) kSullaka kumAra rAsa (9) caMpakazreSThI cepa (10) dhanadatta zreSThI copAi (11) pUjA ratnakavi rAsa (12) kSamA chatrIsI (13) kamaMchatrIsI (14) satyAsiyA duSkALa varNana : chatrIsI vagere. emanI keTalIka amudita kRtiomAMthI keTalIkanAM zIrSake A pramANe che: (1) sAMba pradyumna cepa (2) draupadI pAI (3) gautama pRcchA pATha (4) thAvasyAsta ropAi (5) sAdhuvaMdanA rAsa (6) SaDAvazyaka bAlAvabedha. 5. premavijaya : madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM A kavi pUrve traNa premavijya nAmadhArI kartAo (ine "vastupAla tejapAla rAsa'nA kartA premavijayane ce kema apayela che. tapagacchanA jaina sAdhu vijayasenasUrinA ziSya vimalasenasUrinA ziSya tarIke emane ullekha maLe che. e sivAya A kartA vizenI vigato prApta thatI nathI. emanI kRtimAMthI racanAva saMvata 1659 (i. sa. 16 03) prApta thatuM hoine A samaye kartA hayAta haze ema dhArIne sattaramAM zatakanA pUrvArdhamAM A kartAne goThavela che. emanI mudita kRtio e pramANe che : (1) AtmazikSA bhAvanA, (2) zatruMjaya stavana, (3) sItA satI sajajhAya ane amudrita kRtio A pramANe che (1) tIrtha" mAlA, (2) vastupAla tejapAla rAsa (3) dhanavijaya panyAsa rAsa. 6. meruvijaya :- tapagacchanA jaina sAdhu vijayadAnasUri patinI paraMparAmAM gopajI gaNita vijaya gaNinA ziSya tarIke ullekha maLe che. ethI vizeSa anya vigata maLatI nathI. emanI kRtinA racanA varSamAM ullekha saMvata 1721 (I. sa. 1665 prApta thatuM hoine ene AdhAre sattaramA zatakanA uttarArdhamAM A kane geTavela che. emanA nAme traNa kRtio noMdhAI che. e traNeya mudrita che. (1) namaMdAsuMdarI rAsa, (2) varatupAla tejapAlane rAsa (3) zrIpAla rAsa. 7. abhayasema:- kharatara gunA jaina sAdhu sAtamAM jinacaMdrasUrinA ziSya semasuMdarasUrinA ziSya tarIke temane Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jaya tI vizeSAMka pu ullekha maLe che. e sivAya anya vizeSa vigate prApta thatI nathI. emanI kRtinA racanA varSa' saMvata 1727 (I. sa. 1671) ne AdhAre A kartAne sattaramAM zatakanA uttarAdha mAM gADhavyA che. emanI eka kRti mudrita thayelI che. (1) mAnaguMga mAnavatInI cepAI. A uparAMta cAra jeTalI kRtie amudrita che. (1) vaidubhI' cApAi (2) vikrama- rita khAparAnI cepa, (3) vastupAla tejapAla cepA (4) vikramacarita lIlAvatI epAi. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM vastupAlanA ciratrane AlekhatI sAta rAsakRtie prApta thAya che. e tamAma rAsakRtionA kthAnakaneA ane thanakaLAnA svarUpane paricaya atre prastuta karela che. (1) hIrAna dasUri kRta 'vastupAla rAsa' :~ aitihAsika sAmagrInI abhivyakita ane tenuM svarUpa ema be daSTie A kRti mahattvanI che. I. sa. 1428mAM A racanA thai che evA ullekhavALI hastaprata upalabdha che. saMdhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM vastupAlane viSaya banAvIne racAyelI A prathama rAsakRti che. samagra kathAnaka cha adhikAramAM ane aThANu kaDImAM vibhAjita che. prathama adhikAranI pacIsa kaDImAMthI cauda kaDI sudhI teA seALamA tIthakara neminAthanu ane sarasvatInuM stavana che, pachI vastupAlanA janmaprasa`ga AlekhIne emanAM kuLa, janmabhUmi, mAtApitA, patnI ane putrAdine tathA anuja kha tejapAlanA paricaya apAyela che. bIjA adhikAramAM krama vIsathI chatrIsa kaDI che, jemAM vastupAle karelAM puNyakAryAnI vigate rajU karAi che. trIjo adhikAra e kaDIneA che, emAM vastupAlanA caritranI vizeSa vigate che. pachI vanikA (khAlInI chAMTavALu satrAsa gadya)mAM vastupAlane maLelAM khatrIza birudRA che. cezA adhikAramAM ADatrIsathI ekatAlIsa krama sudhInI kaDI che. ahIM zatrujaya parvatanuM vaNuna, anya prAMtenI nAmAvali ane te-te pradezanA zrAvakAnA saMdha laIne vastupAla zatru ya yAtrAe nIkaLyA e vigate che. pAMcamA adhikAranI khetAlIrAthI tAMtera sudhInI kaDImAM yAtrAmAM joDAyelI judI judI pratinI yuvatIenA mukhe vya'gAkita dvArA vastupAlanA sadguNA ane temanA citrane vaNubyA che. chaThThA adhikAranI sumeterathI aThThANu sudhInI kaDImAM yAtrAsa Mdhanu vaNana che. emAM saMdhanI zAbhA, sa MdhamAM maneArjana ane zikSaNa mATe joDAyelA kavijanA viSayaka vigato ane 'te gurupara parA tathA rAsa racyAsavata nirdezIne hIrAna'dasUrie rAsa pUNu' karela che. kathAnakanu adhikAramAM vibhAjana, viSayasAmagrInuM lAdhavathI nirUpaNu ane kathAnakane judI judI prayuktiethI rajU karavAnI dRSTine rasasvarUpamAM A kRtinu sthAna dhaNuM ja mahattvanuM gaNAya. vacanikA (kheAlInI chAMTavALA aprAsa gadya) dvArA, jaMgakita ane kathana, vaSNunanA mAdhyamathI thAne rajU karela che. duhA, SaTapada, kamalaka, caMdrAnana, bhujaMgaprapAta, trATaka, aDapalAM, nArAca ane meAtIdAma jevA cha Mdone viniyega, alaMkArAnu nirUpaNu ane tA. 1-5-89 tA. 16-589 kRtimAMthI pragaTate laya pazu A kRtinI viziSTatA che. hIrAnaMdasUrinI AvI sUjhapUrvakanI kathanakaLAne kAraNe A rAsakRti eka mahattvanI sAhityakRti tarIkenA sthAnanI adhikArI che. kathAnaka pAMkhu che. kayana karatAM varNana vizeSa che. kartAe vastupAlanA jIvanane ochuM ane kAryone vizeSa mahattva ApIne vaNu vedya che, vastupAlanA guNenuMthana ke vaNaeNna nahI paraMtu judA--judA pradezanI kheAlImAM te-te pradezanI kheAlImAM te-te pradezanI yuvatIo vyaMgekita dvArA vastupAlanuM guNudarzana karAve evI yojanAmAMthI hIrAna darinI sajaka draSTinA pari caya maLI rahe che. (2) lakSmIsAgarasUri kRta 'vastupAla tejapAla rAsa' vastu-pAlanA ciratrane spaza'tI keTalIka navI vigatA ane kathAnakanA. kramabaddha surekha Alekhanane kAraNe A kRtinu mahattva che. kula pAMca bhAsamAM ane aThAvana kaDImAM samAviSTa A rAsakRti emAMnA kathAtattvanA vikAsanA nirUpaNane kAraNe mahattvanI che. ahIM kathAnakamAM vidhavA mAtA ane tenuM panala gna vagere ghaTanA-enu nirUpaNa thayuM che. merutu gacAya'nA 'prakha'dhaciMtAmaNa'mAM AlekhAyelI ghaTanAo ahIM kartAe thAnakamAM khapamAM. lIdhI che. prathama bhAsa nava kaDIne che. AmAM cAra patinI eka kaDI che. chellI navamI kaDI khe patinI che. pachI pAMca, paMkitanuM varamu che, A deza kaDI sudhImAM prAraMbhe gautamasvAmIne ane sarasvatIne praNAma che. zarUAtamAM alaMkRta bhASAmAM pATaNanagaranA vaibhava darzAvela che. pachI vastupAlanA. pUjo vidhavA kuMvarIdevI viSayaka vigate mukAi che. kAi eka divase A vidhavA kuM varIdevI haribhadrasUrinI vyAkhyAnasabhAmAM kheThIkheThI vyAkhyAna sAMbhaLatI hatI tyAre haribhadrasUrinI najara satata vidhavA kuMvarIdevI upara maDAyelI rahI hatI, eTale. AzarAja nAmanA eka vaNike pUchyuM ke, gurudeva ApanI najara ku MvarIdevI tarapha satata jatI hatI enuM rahasya samajAve. gurue gheADI AnAkAnI bAda uttara ApyA ke e kuMvarInI ku khe sUrya-caMdra samAna e ratnapuruSo avataraze. A sAMbhaLIne AzarAje manemana kuMvarI sAthe paraNavAnA vicAra karI nAkhyo. ane khudda AdinAthe paNa vidhavA sAthe lagna karelA eTale A prakAranuM vidhavAlagna AvakAya. gAze evuM samAdhAna. manemana kare che. ATaluM kathAnaka prathama bhAsamAM che. bIjI bhAsa agiyArathI ekavIsa krama sudhInI kaDImAM che. tamAma kaDhIe cAra paMkitanI che, paNa khIjI ane ceAthI patimAM mAtra pUrvAdha caraNu che. ekavIsamI kaDI vastunI pAMca pakita che. vidhavA kuM varIdevInA nivAsasthAne eka bharavADa rahetA hatA. AzarAje A bharavADa sAthe maitrI bAMdhI ane pachI eka divase AzarAje bharavADane peAtAnA mananI jha MkhanA rajU karIne madada karavA kahyuM eTale pelA bharavADe vidhavA kuMvarIdevI rAtre nidrAdhIna hatI tyAre vegIlI gativALI sAMDhaNI para nAMkhIne enuM haraNa karIne AzarAja pAse lai Avyo. A samaya daramyAna kuvarIdevInI UMdha uDI gai. ane khUba ja kArpita thaIne kaTArathI AtmahatyA karavA tatpara thaI. tyAre AzarAje badhI vAta kahI. vAta sAMbhaLatAM vizvAsa kheDU ane pachI tenI sAthe lagnagraMthithI joDAya pachI, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 te kAMkaNa dezanA saipAsa nagaramAM jaIne tyAM rahIne dAMpatyajIvana vitAvavA lAgyA. ahIM AzarAjane sAta putrI thaSTra pAchaLathI khe putrA yA paNa bAlyAvasthAmAM ja enu avasAna thayuM. AzarAja AthI khinna thayeA. puna : haribhadrasUri pAse jaine kahyuM ke be putrA thayelA pazu e teA avasAna pAmyA. tamAruM vacana sAcuM paDayuM nahIM. have te mAtra sAta putrIo ja che. hArabhadrasAraMe kahyuM ke tame gujarAtamAM dhoLakA gAme raheze. te avazya sUrya-caMdra samAna kAMtivALA khe putrA thaze. eTale AzarAja ane kuMvarIdevI sAteya putrIo sAthe dhaDAkA rahevA AvyA. ahIM temane be putrA thayA. prathamanu nAma vastiga (vastupAla) ane khIjAtuM nAma tejIMga (tejapAla) rAkhyuM. prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka trIjI bhAsa khAvIzathI ekatrIza kaDInI che. ahIM trIsa kaDI sudhI khe patinI kaDI che ane aelle vastunI ekatrIzamI kaDI pAMca patinI che. divase-divase banne kumAreza mepTA thavA lAgyA eTale samaya jatAM vastupAlanA lavitAde (lalitAdevI) sAthe ane tejapAlanA anupama ( anupamAdevI) sAthe lagna thayA. dhoLakA nagaranA vAghelA vaMzanA rAjA vIradhavale A banne guNavAna vaNikaputrAnI khyAtI sAMbhaLIne potAnI pAse maLavA khAlAvyAM. milana pachI rAjAe atyaMta prasanna thaine rAjyanA kArabhAranI kAmagIrI svIkAravA kahyuM. tyAre kumArAe kahyuM ke ApanI AjJA zirAmAnya che paNa pahelAM tame amArI pAse raheluM lAkha rUpiyAnu dhana che e joi le ane pachI kadAca tamArA krodha caDe te e dravyanuM tame haraNa nahI kare. avu vacana Ape. kumArAnI AvI UMDI sUjha ane dRSTithI prabhAvita tha bannene rAjAe potAnA pradhAnA banAvyA. vastupAlane kha bhAtanu vyavasthAtaMtra gAThavavA mekalyA. ahI zaMkha ane saiyadanI johukamI paDakArIne ene dhamaMDa dura karavA enI sAme yuddha kayuM ane vijaya meLavIne badhI lakSmI meLavI, khaMDerAva nAmanA eka saradArane mada paNa harele, AvA chatrIsa yuddho karIne, prajAne parezAna karatAM tattvene AkarI-kaDaka sajA karIne, eka Adaza rAjya vyavasthA goThavIne prajAnI AbAdImAM abhivRddhi karI hatI. rAjA vIradhavala vastupAlanI zAMtathI prasanna thate vizeSa Adara ApatA thayelA. banne bhAkhe. have dhama kA tarapha vaLyA. ceAthI bhAsamAM batrIsathI ekatAlIsa krama sudhInI kaDI che. tamAma kaDIe khe-khe paMkitanI che. chellI ekatAlIsamI kaDI vastuchaMdanI pAMca patinI che. A bhAsamAM vastupAle ane tejapAle kavAM ane keTalAM satkarmo karyAM enI yAdI che. ahIMthI vastupAlanI sava dhama paratvenI samabhAvanApUrvakanI draSTine paricaya maLe che. pAMcamI bhAsamAM khetAlIsathI aAvana krama sudhInI kaDI che. tamAma kaDIe khe-khe patinI che. ahIM vastupAle sayAtrA karelI enuM vaNuna che. emAM kANu-kANa sAmela hatuM, enI vigate mUkIne a Mte zruti che. 51 janmane lagatI A rAsamAMnI vigate nirUpAya nathI. ahI atyaMta rasaprada kathAnaka tarIke e ghaTanAenuM nirUpaNa thayuM che. vidhavA sAthe vivAha karatI vakhate tArkika draSTie vidhavAvivAhanI ghaTanAne AdinAtha bhagavAne paNa vidhavA sAthe lagna karyu hatu e pUrva'kAlIna banAva saMbhArIne vidhavA sAthe lagna karavAmAM khoTu na mAtA AzarAja lakSmIsAgare sarasa rIte nirUpela che. prArabhanA bhAsamAM te e ja nAyaka che. pachI kendramAM vastupAla Ave che. AzarAja, haribhadrasUri, vidhavA kuMvarIdevI, bharavADa vastupAla vagere patrAne anuSaMge kathAne je rIte vikasAvI che emAMthI kartAnA kathA-kathananA kauzalyanA paricaya maLe che. A rAsakRtimAMnA pAMca bhAsa ane tenI Avana kaDImAMthI vastupAlanA jIvana ane kAryAM viSayaka rUparekhA prApta thAya che. A rIte jIvanane vizeSa mahattva ApIne e viSayaka ghaTanAomAMthI kathAnaka gUMthIne racAyelI rAsasvarUpanI A racanAnuM ghaNuM badhuM mahattva che. merutu gAcAya kRta 'prabaMdha ciMtAmaNi sivAya anya kAva sthaLe vastupAlanA pratyeka bhAsane ate pAMca patinI vastuchaMdanI eka kaDI Ave che. A vastu bahudhA lAsamAM AvI gayelI vigatAne va've che. A lallurAsakRta vastupAlanA jIvana ane kAyane layAnvita khAtImAM rasaprada rIte paricaya karAve che. kathAnakane rasapUrNa' banAvavuM emAM paNu saja'kadraSTi joIe evI sarja'nAtmadraSTinA suMdara paricaya A rAsakRtimAM thAya che. (3) pAzva'caMdrasUri kRta 'vastupAla tejapAla rAsa':- pA` caMdrasUrinI A racanA bahudhA lakSmIsAgarasUrinA rAsane maLatI Ave che. kyAnA mahattama aMze eka sarakhA che. para Mtu ahIM vanAtmaka a Mze vizeSa hAi rAsakRti theDedhaNe a MzejudI paDe che. vastupAlanA jIvananI lakSmIsAgare vadhu velI vigato ahIMthI pazu prApta thAya che. arthAt vastupAlanA avasAna bAda eka saikA jeTalA samaya pUrNa' thAya e pUrvethI vastupAlanA satAneAya hayAta hAya tyArathI merutu gAyAya' kRta 'prazna ciMtAmaNi' ane e pachI A khe rAsakRtimAM vastupAlanI hAtI daramyAna prakAzamAM na AvelI vigata bahAra AvI. e rIte eka kathAnI paraMparA ahIM draDha thAya che. A draSTie pArzvacaMdrasUri dvArA A kRtinuM mahattva che. pArzvacaMdranI pacAsa jeTalI kRtiomAM aitihAsika kathAnaka para AdhArita A rAsakRtinuM AgavuM mahattva che. lakSmIsAgarasUri jevA ja badhamAM A kRti che. tema chatAM prAsa-anuprAsanI draSTie ahIM tAjagI jovA maLe che. mAMsI jeTalI kaDImAM vaheMcAyelI A rasakRtimAM paNa pAMca bhAsa che. paraparAmAM eka umeraNurUpa A kRtine gaNAvI zakAya. nave padakrama na sthApatI hAvA chatAM eka dhArAne--para parAne samRddha karatI A kRtinuM aitihAsika draSTie paNa mahattva che. (4) samayasu Mdara kRta 'vastupAla tejapAla rAsa':-varatupAlanA caritramAMthI mAtra puNyakAryAM ane yAtrAnI vigatene AlekhatI A rAsakRtinuM aitihAsika vigatene layabaddha rIte DhALatI kRti tarIke mahattva che. praraMbhamAM duhAbaMdhanI pAMca kaDImAM sararavatI ane jInadevane vaMdanA pachI vastupAlanI vaMzAvaLI ane pachI vastupAlane aDhAra varSa thayAne dhama kAya' tarapha vaLyA evuM sUcavIne pachInI DhAlamAM chaThThIthI pacIsamI kaDI sudhI "dharamakaraNa kare e vastupAla tejapAla'nI dhruva kaDImAM dezImAM vastupAle karelAM puNyakAryAMnI vigatA rajU thai che. pachI dohAnI eka kaDI ane punaH satyAvIzIMthI cAlIsamI kaDI sudhI cepAchaLadhamAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prabuddha vana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-pa-89 tA. 16-5-89 pUrvanAM draSTAMta ApIne potAnI patnI banAvavAnA prayatno kare che. paraMtu kumAradevI samata thatAM nathI. eTale AzarAja enuM haraNa karavAnI yejanA vicAre che. e ja gAmanA rAjavIra rAyakA dvArA teja gativALI sAMDhaNImAM besADIne eka rAtrIe kumAradevInuM haraNa karavAmAM Ave che. haraNa karIne kumAradevI sAthe AzApalI amadAvAda) AvyA. ahIM paNa kumAradevI patnI thavA ghaNI AnAkAnI kare che. paraMtu chevaTe parAdhIna hAlatamAM e AzarAjane vaza thaIne enI patnIrUpe rahe che. ahIMthI pArA, nivAsa mATe jAya che. A samaya daramyAna sAta putrIo ane be putra janmelA AmAMthI be putro te bAbhAvasthAmAM ja avasAna thatAM AzarAja khinna thaine haribhadrasUri samakSa AvIne kahe che: gurudeva Ama thavAnuM kAraNa zuM ? guru uttara rUpe che kahe che ke tame vairATa (dhoLakA) AvIne nivAsa karo te devIe kaheluM satya thaze. eTale azirAja enA parivAra sAthe joLakA AvIne nivAsa kare che. ahIM prathamakhaMDa pUrNa thAya che. vastupAle karela yAtrAnuM varNana, saMdhanuM varNana thayuM che. - Ama vastupAlanA jIvananAM anya kAryo karatAM dhamakAne AlekhatuM A kAvya vastupAlanA dharmabhAvazIla vyakitatvane suMdara paricaya karAve che. AMtaryAmaka, prAsAnuprAsa A rAsakRtine rasapUrNa banAve che. (5) premavijayakRta 'vastupAla tejapAla rAsa :- A rAsakRti aprakAzita che. khaMbhAta (gujarAta,mAMnA vijayanemisUrizvara jJAnamaMdiramAMnI 2303 naMbarana MSS mAM A kRti che. kRti hastapratanA sADatrIzamA pRSTha sudhI che. pratyeka pRSThamAM agiyAra jeTalI paMkita che. ' samagra rAsa pacIsa hAlamAM vibhAjita che. ane pAMca cAra karI che. ahIM vastupAlanuM caritra vigate AlekhAyuM che. enAM puNyakAryomAMnA sthApatyanI vigatanuM ane saghayAtrAnuM vigate varNana che. e dRSTie vastupAlanA caritranI viSayasAmagrInuM vigate Alekhana karatI A racanA prathama lAMbI rAsakRti che. vigatapUrvakanI guru padAvali paNa A kRtimAM mukAI che. A badhI draSTie A rAsakRtinuM ghaNuM mahattva che. (6) meruvijaya kRta 'vastupAla tejapAlane rAsa':- vastupAla viSayaka rAkRtiomAM sauthI lAMbI A racanA che. kula cha khaMDamAM vibhAjita che. AThasATha kaDI che. kramabaddha rIte udhaharaNe prastuta karIne kathA rajU karavAnI kartAnI draSTine kAraNe kathanakaLAsa dame A kRti mahatvanI che. vastupAlanAM caritranAM tamAma pAsAMo kartAe vigate AlekhyAM che. ' prathama khaMDamAM AraMbhe dehAbaMdhamAM rAmagiri rAgamAM sarasvatI ane jinezvaranI vaMdanA bAda sIdhA pATaNanI vAta karatA nathI paNa samagra jaMbudvIpa, emAMne bharatakhaMDa, aneka jaina tIrtha kare, saMte ane zreSThIonA Alekhana bAda dAna, mAna ane dayAnI khANa jevA gujarAta ane emAMnA pATaNa nagaranA astitvanI kathA rajU karI che. pachI nagaranuM varNana che. nagara bahu meTuM che, AMTIghUMTIvALuM che, gIca che e badhuM darzAvavA eka rANunuM bhUlA paDavuM ane enI patnInuM rAjA pAse phariyAda karavA javuM, pachI zedhAzodha, rANAnI patnI aMte satI thavA tatpara hoya tyAM paNane praveza. AvI eka kalpita kathA joDIne e dvArA kartAe pATaNanuM bhAre kuzaLatAthI varNana karyuM che. pachI sidhdharAjane rAjayakALa, haribhadrasUrinuM Alekhana ane vastupAlanA pUrvajonAM nAma-ThAma Alekhela che. pachI varatupAlanA pitA AzarAjanI daridratA ane e kAraNe pATaNa cheDIne najIkanA mAlAsaNa gAmamAM sthAyI thAya che. ahIM guru haribhadrasUri dharmopadeza bAda ziyane kahe che ke mane zAsanadevIe kahyuM che ke kumAradevIne zAsanane vikasAvanArA be putro thaze. AzarAja A dhArAmAM A badhuM sAMbhaLatA hoya che. bIje divase kumAradevI kathAzravaNapAna mATe Ave che tyAre ene jotAM ja guru haribhadrasUri mAthuM namAve che. eTale dharmArAdhanA bAda AzarAja, gurune pUche che ke tame kumAradevI samakSa mAthuM kema namAveluM guru kharuM kAraNa kahetA nathI. paraMtu pachI vizeSa Agrahane vaza thaI kahe che ke A kumAradevInI kukhethI be rasamAna putra janmaze. A jANIne AzarAja kumAradevIne bIjA khaMDanA AraMbhe sarasvatI vaMdanA karIne kahe che ke vijayarAjasUri kRta vatupAla rAsane AdhAre A rAsa racAyela che. ahIM vastupAla tejapAlanA janmanuM kathAnaka che. enI bAlaceSTAonuM Alekhana che. pachI vidyAnA prazaMsAnA duhAo, betara kaLAonI vigata ane A tamAmane vastupAla tejapAle bAlyAvasthAmAM ja abhyAsa pUrNa karI lIdhe pachI aDhAramA varSe varatupAlanA anupamAdevI ane tejapAlanA lIlAdevI sAthe lagna thayA ema darzAvela che. ahIM anavadhAnathI banenI patnInA nAma badalAI gayAM jaNAya che. lagna pachI dravyaprApti ane tyArabAda yAtrAnuM Alekhana che. nagaramAM cAlatI aMdhAdhUMdhInA nirdeza paNa karyA che. rAjAne svapnamAM devI kahe che ke A nagaramAM rahetA be vaNika putrone pradhAna banAve. e tamane medInI dukAne maLaze, ane tamane ghI Apaze. pachI nagaranI AdhAdhUdhInuM kathAnaka, maMtrIonI johukamI ane bhraSTAcArI mAnasa kartA pragaTAvI zakyA che, rAjAnI dAsIne vastupAlana sabhAvapUrNa vyakitatvane paricaya thAya che, rAjAne paNa khyAla Ave che : rAjA bane vaNikaputrone rAjya kacerImAM nimaMtrIne vidhisara rIte maMtrIpada dhAraNa karAve che. maMtrI banyA pachI mahetA udayana ane bIjA sAthe aNabanAva bane che. vastupAla udayanane ziracheda nathI karatA paNa sAmAnya kedanI sajA kare che. vastupAlanuM A dayAbhAvanAvALo vyavahAra badhAne sparzI jAya che. vastupAla LakAne eka suMdara nagara tarIke upasAvavA mATe sarovare, prAsAde, jinAlayo ane dharmazALA vagerenuM nirmANa kare che, ahIM bIjo khaMDa pUrNa thAya che. trIjA khaMDamAM sarasvatI vaMdanA bAda tejapAlanA lagna, tejapAlanI patnInA varNanamAMthI vijayanI kavipratibhAne paricaya thAya che. kAvyatatvanI draSTie A bhAga uttama koTina che. pachI vastupAla-tejapAlanAM anya sarAhanIya kAryo, yudhdhonuM Alekhana ane pachI yudhamAMthI vijetA thaIne dhoLakA Ave che tyAre viradhavale sanmAna kare che. have vastupAla tejapAlane dhamakAyaM tarapha abhimukha thavAne vicAra Ave che. tyAM khaMDa pUrNa thAya che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka cethA khaMDamAM paNa sarasvatI vaMdanA ane pachI kathAnakamAM saMgharSanuM tattva pravezatuM draSTigocara thAya che. udayana mahetA rAjA viradhavala samakSa maMtrI vastupAlanI maryAdAo darzAvatA, kahe che ke te te cAre che ane tamArA dravyathI dharmakAryo kare che ane kIti" pote meLave che rAjA cakAsaNI kare che. udayana jo sAbita thAya che. ahIM camatkAranuM paNa Alekhana che. sUryamalla rADa sAthe banelI ghaTanA dvArA pharI saMdha thAya che. udayana mahete ane sUryamalla rADa sAthe maLIne rAjAne varatupAla vize kAnabha bheraNI kare che. rAjA badhu pharI cakAse che. vastupAlanI prAmANikatA, niSThA ane pUrA mAnavatAvAdI vyakitatvane rAjAne A nimitto khyAla Ave che. -eTale krodhe bharAIne udayana mahetA ane sUryamalla rAThoDane vadha karavA Adeza Ape che. paraMtu vastupAla vacce paDe che. ane vadha aTakAvIne dezanikAla karavA kahe che. ahIM e khaMDa samApta thAya che. pAMcamAM khaMDamAM paNa prAraMbhe sarasvatI vaMdanA ane pachI jJAtimilananI ghaTanAne prasaMga mUkayo che. emAM eka vidhavAne. bALaka bhulAI gayAnI ghaTanAthI vidhavA A kAraNe evuM mAne ke pate vidhavA che eTale bALakane tyajavAmAM Avela che. A kAraNe vidhavA pitAnuM lagana gaThavI ApavA kahe. ahIM jJAtijane sAthe vastupAlane matabheda thAya. AmAMthI ucca- ' nIcanA bheda janme. vastupAla khinna thAya, anya paurANika pAtrane thayelA anyAyanI vigatenuM Alekhana karIne pachI khina thayele vastupAla vizeSa rUpe dharmakAryo tarapha vaLe che evuM nirUpaNa thayuM che. dharmayAtrA saMghanuM Alekhana, mAtAbaMdhuo, patnI ane anya svajananA smaraNArthe maMdira mUtio ane anya sthApatyanuM nirmANa kare che evuM nirUpaNa thayeluM che. ahIM pAMcame baMDa pUrNa thAya che. chaThThA khaMDanA AraMbhe sarasvatI vaMdanA ane pachI vizeSa dharmakAryo karyA enI vigate, yAtrAnI vigata baMne vastupAlanuM janma ane mRtyu vaSa nidezI, vastupAla-tejapAlanI vaMzAvaLI nirdezIne meruviye enI gurupara parA mUkI che ane rAsa pUrNa karela che. kathAnakane kamika vikAsa, sarbho ane daSTAMti dvArA kathAnA mamate upasAvavAnI rIti, sukitaonA anuvaMge vastupAlanA vyakitatvanuM azeSa nirUpaNa karavAnuM Ayojana -A rAsakRtine eka sAhityakRtine tarIke sthApe che. kartAnA bahuzrata, tarkapUNu ane kAvyatattvanI sUjhanA pAsAne paricaya karAvatI A rasakRti varatupAlanA caritra AlekhatI tamAma rAsakRtiomAM uttama koTinI che. kathAnakamAM umerelA saMgharSanuM tatva rAsanA kathAnakane ane vastupAlanA caritrane banene AgavI bhUmikA ape che. vastupAlAnI bAlaceSTAonuM, " tejapAlanI patnInA ane udayana mahetAnI ayAnA varNanathI A kRti dvArA mAnavabhAvenuM Alekhana karavAnI kartAnI zakitane paricaya maLe che. * madhyakAlIna jaina kathAsAhityamAM kathanakaLAnA A prakAranA uttama aMzone kAraNe A kRtinuM sthAna khUba ja UMcuM che. rAsasAhityasvarUpanI paraMparAne samRddha karatI A kRti kartAnI sarjakapratibhA paricaya karAve che. () abhayama kRta 'vastupAla tejapAla e pAi -ahIM rAsane badale copAI nAma mukAyuM che. A prakAranuM nAmakaraNa mUkavuM e eka madhyakAlIna paraMparA che. hakIkate te A 5Nu rAsakRti ja che A rAkRti paNu aprakAzita che. khaMbhAta | (gujarAta mAMnA vijayanemisUrizvara jJAnamaMdiramAnI naMbara 3302 naMbaranI MSS mAM A kRti che. kRti MSS nA nava pRSTha sudhI che. pratyeka pRSThamAM ogaNIsa paMkita che. saMkSiptamAM vastupAlanA puNyakAryonuM Alekhana karatI A kRti samayasuMdare racelI kRti paraMparAnI che. varatupAlanA caritrane viSayasAmagrI banAvIne racAyelA A rAsAonA svAdhyAya dvArA viSayanirUpaNa ane abhivyakita saMdarbhe kartAoe potapotAnI rIte dAkhavelI AgavI viziSTatAne khyAla Ave che. vastupAlanA pUrvajone ulekha tamAma rAsAomAM, daSTigocara thAya che. rAsAmAM mukhyacaritranA pUrvajonA nAmollekhanI eka paraMparA che ane enuM ahIM dareka kartAe pitAnI rIte alaga paDIne nirUpaNa karyuM che. keIe AraMbhe : te kehAe thAnakamAM vacce ucita sthaLe e nirUpaNa karyu che. kharI rIte te vastupAla selaMkI zAsanakALanA bhImadeva bIjAnI pAse hatA ane tyAMthI dhoLakAnA rANuM varadhavala pAse mokalavAmAM AvelA. vastupAle pite enI racanA, naranArAyaNanaMda' mAM A vigata darzAvI che. paraMtu ke ja "vastupAla rAsamAM A vigata nathI. merutu gAcArya kRta prabaMdhaciMtAmaNinI ja vigate bahudhA "vastupAla rAsanI viSayasAmagrI banI jaNAya che. jo ke merUtuMgAcArye darzAvelI vigate vastupAla viSayaka anya caritra graMtha 'varatupAlacaritra', kItikaumudI', 'vasaMtavilAsa' ane 'prabaMdhakoza" vageremAM paNa che. vastupAla rAsAonA kartAo kadAca A graMthane paNa anusaryA hoya. paNa eTaluM te kharuM ja ke vastupAle racelA naranArAyaNanaMda mahAkAvyamAMthI prApta thatI vastupAla viSayaka vigatane AdhAra A madhyakAlIna gujarAtI rAsAnA kartAoe lIdhe hate. vastupAle karelAM puNyakAryono ullekha tamAma rAsAomAM che. keTalAka rAsAeAmAM vastupAlanA jIvanacaritranI vizeSa vigata nathI, emAM puSakAryonI vigate te che ja. keTalAka rAsAomAM vastupAlanA jIvanacaritranI vizeSa vigata upara vizeSa lakSa apAyuM che tyAM paNa puNyakAryonA ullekha to che ja. Ama tamAma kartAo upara vastupAlanA caritranuM vastupAle karelAM puNyakAryovALuM pAsuM bahu ja prabhAva pADI gayuM jaNAya che. . rAsasAhitya svarUpamAM laghu ane dIrgha ema banne prakAranI, rAsakRtie che, rAsa khelavA mATenA tathA samUha samakSa paThana karIne rajU karavA mATe paNa racAtA hatA ema be paraMparA UbhI thayelI jaNAya che. A mujaba vastupAlanA cAritraviSayaka rAsAemAM keTalAka laghu kadanA ane keTalAka dIrdha" kadanA che. kathanakaLA paththI khyAla Ave che ke keTalAka rAsa khelavA mATe te keTalAka samUha samakSa paThana karIne prastuta karavA mATe sajAyelA che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 54. prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka - tA. 1-5-89 tA. 16-589 vyakitanA svarUpasaMdarbhe purogAmIthI alaga paDavuM ghaNuM kaparuM che. paraMparAne jALavIne paNa potIkI draSTinuM darzana karAvavuM emAM ja kartAnI kharI mahattA che. AvI mahattA A vastupAla viSayaka rAsAonA kartAo dharAve che, e eka bahu moTI siddhi che. rAsanI racanAmAM kathAtattvanuM nirmANa ane ene rajU karavAnI vividha rItionuM paNa ahIM darzana thAya che. kartAe bIjI paNa anekavidha prayuktio che. judaM-jadAM kathanakendro UbhAM karyA che. judAM judAM draSTibiMduthI kathAnakane rajU karyuM che. kathAnakanuM pitatAnI rIte vibhAjana karyuM che. kAMTa-chAMTa karIne eka akhaMDa sAvayava kRtinuM dareka kartAoe pitAnI AgavI rIte nirmANa karyuM che. A rIte rAsasAhityasvarUpamAM viSayanirUpaNa ane abhivyakitanA svarUpa saMdarbhe vastupAlanA caritraviSayaka rAkRtionuM mUlya che. abhivyakti svarUpa saMdarbhe hIrAnaMdasUri ane meruvijya yojela tarIkAo emanI sarjanazaktino paricAyaka che. jainathAsAhityanA rAsA' nAmanA eka atyaMta samRddha sAhitya svarUpamAM caritra viSayaka je rAkRtio che emAM vastupAlanA caritrane AlekhatI kRtionuM aitihAsika ane sAhityika ema ubhaya draSTie mahattva che. samAna viSayasAmagrIvALA madhyakAlIna rAsakRtionI tulanAne UMDo abhyAsa thAya te vastupAla viSayaka A saMsakRtionuM kharuM mUlya samajAya. eka ja prakAranI viSayasAmagrImAMthI sAmagrInuM cayana ane abhi - A sAteya rAkRtionI viSayasAmagrI te samAna ja che paraMtu e viSaya-sAmagrIne pitA potAnA AgavA draSTibiMdu Point of viewthI dareka kartAe abhivyakata karI hoI dareka rAsakRta purogAmI rAkRtithI keTaleka aMze alaga tarI Ave che. eka ja kathAnaka ke keTalAMka draSTibiMduthI joI zakAya? evI zakyatAo cIMdhI batAvatI A rAkRtio madhyakAlIna kathAmUlaka sAhityanI kathanakaLAnA abhyAsIone AkarSe e kakSAnI che. kathAnakamAM rahelI vizeSa zakayatA ke kSamatA pratyeka rAsakartA prastuta karatA gayA pariNAme vastupAla kathAnaka viSayaka A rAsakRtionI paraMparA emAM rahelA aneka draSTibiMdune eka sAthe paricaya karAve che. paraMparAnA saMdarbhamAM abhyAsa karatA aitihAsika caritra para AdhArita rAsakRtienI AvI, keTalIka viziSTatAo draSTigocara thAya che. maharAja parAjaya 0Ara. pI. mahetA gujarAtamAM aNahilavADa pATaNamAM caulukayavaMzI cakravatI' hemacandrAcAryanA AzramamAM AvyuM. te vivekane maLyo, tenI rAjA kumArapAlanA anugAmI ajyapAla (rAjyakALa : putrIne premadraSTithI joI dharma-vananA ekAntamAM kRpA tenI I. 1172-76)nA rAjyAzrayamAM kavi yazapAla hatA. te sakhI samatA sAthe vArtAlApamAM hatI. chupAIne viduSaka sAthe moDha vANiyA dhanadeva ane rukimaNI devInA putra hatA. UbhelA rAjAe te saMvAda dvArA pitAnA pratye prema jANyo pitAnI jema teo rAjyamAM maMtrI hatA. thArApadra (hAlanuM tethI rAjA pragaTa thayuM. rAjA ane kRpAne praNayapAzamAM baMdhAyelA tharAda, pAlanapura pAse mAM teo rAjayapAla hatA. temaNe I. mahArASTra rAjyazrI joI gaI. te tenI sakhI raudratA sAthe AvI 1174mAM meha parAjya' nAme pAMca aMkI nATakanI racanA hatI. rAjAe kSamAprArthanA karI paNa mahArANI na mAnI. karI hatI ane thArApadra khAtenA kumAravihAra DAlaMkAra rAjAzrI devInA maMdire gaI; tyAM varadAna mAgyuM ke mahAvIra svAmInA yAtrA mahotsava prasaMge enI abhinayAtmaka kRpAsundarI kadarUpI thaI jAya. pratimA pAchaLa rAjAnA amAtya rajuAta karAvI hatI. puNyaketue sevikA gaThavI rAkhI hatI. teNe amAtyanI sUcanA nATakanuM kathAvastu saMkSepamAM A rIte che : anusAra pratimA pAchaLathI kahyuM ke rAjAnA vivAha kRpA sAthe rAjA vivekacandranI rAjadhAnI janamanovRtti upara maharAje thAya, te te mehane jItI zake tema che. Ane devInuM kathana AkramaNa karyuM. vivekacandra sadAcAra nAmanA durgAmAM AvI mAnIne rAjyazrI sahamata thaI gaI. te pote viveka pAse gaI ane gaye. meharAje tene gherI lIdhe. durgamAM dharmacintA nAmanI karavA mATe prArthanA karI. viveke zarata mUkI ke rAjA pazumAraNa nadI jatI hatI. mehe tenA vaheNane bAMdhI lIdhuM. durgavAsIoe vagere sAta pApane dezavaTe Ape ane apatrikA saMpatti grahaNa na sadAgama nAmane kuvo banAvyo, to mehe tene rajathI bharI kare te paraNavaze. rANIe zarata mAnya rAkhI. rAjAe dIdho. have vivecandra zaraNe Avyo tethI mehe tene te mujaba daMDapAzikane Adeza Apyo, nagaramAM jaIne ghata, bahAra javA mATe dharmAdvAra khelI dIdhuM. vivekacandra pitAnI mAMsa, madya ane hiMsAne kADhI mUka, cerI ane paradArAgamana patnI zAMti ane putrI kuMpA sundarI sAthe bahAra nIkaLIne jatAM ja rahyAM che. vezyAvyasana te nagaNya che. rAjAne khabara hemacandrAcAryane tapavanamAM jatuM rahyuM. A AcAryanA maLyA ke zreSThI kuberasvAmI niHsaMtAna marI gayuM che. rAjAe prabhAva nIce rAjA kumArapALe patnI kIrtimaMjarI ane sALA tenI aDhaLaka saMpatti jatI karI. pachI te A khabara peTI pratApane tyAga karyo hate. AthI te baMne meharAjane maLyAM nIkaLI. mahAvIranI pratimA ane AcArya sanmukha mAgazara ane phariyAda karI. moharAje kumArapALa upara AkramaNanI vada bAraza vi. sa. 1216nA roja rAjAnA kRpA sAthe taiyArI karI. guptacara jJAnadapaNuM mAraphata kumArapALane khabara lagna thayAM. paDI. teNe maharAjane harAvavAnI pratijJA karI. " rAjAnI vyasana nAbUdI chuM kheza sAme kaula, kApAlika, rAjA kumArapALane AcAryane upadeza hato ke te kRpA- rahamAna, ghaTacaTaka (naritaka) vageree rAjAne samajAvyo paNa sundarIne paraNe te maharAjane jItI zake. rAjA vidUSaka sAthe teNe gaNakAyuM nahi. ghata, mAMsAhAra, caurya, madyapAna, hiMsA, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka ane vyabhicAra rAjAne maLavA AvyA. rAjAe temane sAme kaMpa Ape. hutamAM keTalAya rAjakuTuMbe phasAyA che. mArA pUrva je mAMsa letA. agAu dezAntarabhramaNamAM meM paNa lIdheluM. paraMtu tenA prAyazcitarUpe ane pitAnA maraNuthe' dAMtanI saMkhyA mujabanAM batrIsa jinAlaya ane tribhuvanavihAra baMdhAvyAM. cAvaDAo khUba madyapAna karatA, tethI vAdanI jema teonuM rAjIva gayuM. A rIte A vyasanone chUTa na ApI. mAtra vezyAvyasanane, je kRpAnI saMmati maLe te, chUTa maLI. ' rAjA kumArapALe hemacandranA cogazAstranuM kavaca pahayuM" ane vItarAga-stutinI tiraskariNI ' dhAraNa karIne mehanAM rakSitasthAnenuM nirIkSaNa karyuM. pachI tenA para AkramaNa karyuM. mehanI senAmAM rAga, dveSa, anaMga, kopa, dIpa, pApakaeNtu vagere hatA. kItimaMjarI ane pratApa paNa teonA pakSe hatAM. bhayaMkara yuddha pachI mohanI hAra thaI. vivekacandrane tenI rAjadhAnI janamanovRtti pAchI maLI. rAjAe mahAvIrasvAmI ane AcArya hemacandranI stuti karI. kRpA ane vivekanA goDha saMparkanI abhilASA pragaTa karIne kahyuM-"mAro yaza candranI sAthe maLe ne mehanA aMdhakArane dura karavAmAM samartha thatuM rahe. A sthAvaratune saMkSepamAM nirdoza nATakane prAraMbhe lekhake A rIte Ape che, zrI hemacandra guru pAsethI pApane zamAvanAra jaina dharmane meLavIne, aputra strInuM dhana choDI denArA, ita vagerene kADhI mUkanArA je ekamAtra dhAe jagatane mATe kAMTArUpa meharAjane jItI lIdho hato, te lakSmInA adhiSThAnarUpa, candravaMzI rAjA kumArapALa (A agAu ja hatA.' cetanAnya bhAvo ane vyakitagata dharmo athavA bhAvanAenAM mAnuSIkaraNane saMkSepamAM "rUpaka' kahevAmAM Ave che." zrI kRSNamAcAriyara ahIM 'rUpaka' zabda samajAve che. je nATakanA kathAvastumAM A prakAranA rUpakatattvane sAdyata nirvAha hoya te rUpakAtmaka nATaka che. AmAMthI saheja judAM paDatAM ardha-rUpakAtmaka nATake che. temAM amUrta taro uparAMta jIvaMta pAtra paNa pAtrarUpe hoya che. meharAja parAjya' evuM adharUpakAtmaka nATaka che. AcArya baladeva upAdhyAya AnA anusaMdhAnamAM nedhe che, 'A nATakamAM kAlpanika ane vAstavika pAne paraspara samanvaya tathA saMvAda sAdhavAmAM AvyuM che.' kRSNamizra (i. 11mI sadIne uttarArdha)nuM nATaka prakhedha candrodaya' A nATaka mATe preraNArUpa che. A zreNInAM nATakomAM rUpakAtmakatA sAthe nATayAtmakatAne samanvaya sAdhavAnuM sajanakama' duSkara hoya che. tethI kRSNamizranA jeTalI saphaLatA anugAmI nATayasaja kemAMthI koIne paNa maLI nathI. paraMtu tethI yazapAlanI nATayakalAnI sadaMtara upekSA karavI gya nathI. e. beridale kIthanI noMdha che, A nATaka ekakasapaNe guNonA abhAvavALuM nathI.' sarasa bhAvanirUpaNa, prasanna madhura bhASA ane takaniSThAmAM lekhake prabhAvatA pradarzita karI che. jemake je rIte phaLasamUha vagara bagIce, mIThA vagara anna, prANa vagara dela, nAsikA vagara mukha, candra vagara Akaza, alaMkAra vagara kAvya, rAja vagara rASTra. nalinIvana vagara taLAva, tevI rIte patithI tyajAyeluM gRha, arere, zekajanaka dazAne pAme che. zrI kRSaNamaitanyanI draSTie, nagaranI killebaMdhI ane guptacara pravRttinA prasaMgoe vAtAvaraNane jIvaMta banAvyuM che. - kumArapALa dvArA jainadharma'grahaNa ane tenA sudhArAo aMge A nATaka vizvAsapAtra ane AdhArabhUta mAhitI purI pADe che. kRti samakAlIna hovAthI tenuM pramANa vadhu mAnanIya che. AthI zrI aMbAlAla premacaMda zAhanI dha yathArtha jaNAya che. gujarAtanA 12 mI sadInA sAmAjika jIvana viSenI etihAsika bAbato mATe A nATaka mahattvanuM che.' sAbhAra svIkAra [] vicAravuM kema? le. yuvAcArya mahAprasa : DemI sAIjha 4 pRSTha-35ra * mUlya rU. 40-00 % prakA. anekAnta bhAratI prakAzana, i/cArula, Do. rAdhAkRSNane mAga, AMbAvADI, amadAvAda-15 [] vINelAM kula le. harizcandra * kAuna seLapejI * yajJa prakAzana * hujarAta pAMgA, vaDodarA-1 ] sI-puruSa maryAdA . saMtabAla # prakA. zrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, amadAvAda-4. * joje amRtakuMbha LAya nA # le. paM. caMdrazekhara vijayajI ma. * DamI sAIjha * pRSTha-14 * mUlya rUA. 7-00 * prakA. kamala prakAzana TrasTa 2777, nizALa, jhaverIvADa, rilIpha roDa, amadAvAda-1 * ApaNI AMkha * kAuna soLa pijI * pRSTha-56 * mUlya rU. 2-00 prakA. zizuvihAra, kRSNanagara, bhAvanagara (saurASTra) zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA prakAzane * satyama zivama suMdarama le. paramAnaMda kApaDiyA rUA. 3-00 * ciMtanayAtrA , , rU. 7-00 * avagAhana , cImanalAla cakubhAI zAha (aprApya). * samayaciMtana , , rU. 30-00 * tattvavicAra ane abhivaMdanA le , rUA. 35-00 * nihanavavAda le. che. ramaNulAla cI zAha (aprApa) * jinatattva bhAga-1 , , . 20-00 * jinatattva bhAga-2 , rUA. 20-00 * jinatattva bhAga-3 rU. 20-00 * nirIkSaNa ane arthadhaTana le. pannAlAla ra. zAha za. 40-00 * adhI sadInA Are (payuMSaNa vyAkhyAna mALAnAM pacAsa varSa) , rUA. 10-00 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CK prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-89 kAvyasAhityamAM ratnAkara " - gaNapatalAla ma. jhaverI AdikALathI, manuSyajIvanamAM prasaMge prajAtI ane vaLI, "nAgadamana'mAM nAgaNa bAlakRSNane pAchA cAlyA AkArAtI anekavidha kauTumbika, sAmAjika ane dhArmika javA mATe vinavatAM kahe che: dhaTanAomAM ratna ane AbhUSaNonAM upayoga ane sthAna, "lAkha TakAne mAre hAra ApuM pratyakSa ke parokSarUpe mahatvapUrNa ane ullekhanIya rahyAM che. ApuM re tujane dariye" (gaLAnuM AbhuSaNa kevaLa dehanA zaNagAra arthe ja nahIM paraMtu, mAnava- ane tyArabAda, kALiyanAgane nAcyA pachI nAgaNanI saMskRtinA ghaDatara ane vikAsamAM paNa alaMkArAnAM mUlya ane vinaMtIne svIkArIne zrI kRSNa. nAgane mukta kare che. nAgaNe viziSTatA svIkArAyAM che. taduparAMta, prakRti, bhakita ane kRSNane harSollAsathI A pramANe vadhAve che. gAranA sUkSma tathA sthala bhAvane mUrtimaMta karatA aneka thALa bharI ratna metIe zrI kRSNane vadhAvI prakAranA alaMkAro, ratno, upara ane bahumUlya narasaiyAnA nAtha pAsethI nAgaNe nAga choDAvIza." dhAtuonuM vipula pramANamAM mUlyAMkana thayuM che. eTale ja prabhubhako, kavio, sAhityakAro ane kalAkAra anyatra, narasiMha mahetA kevI saraLa bhASAmAM Ama AvAM saundaryavardhaka pra sAdhananA AkarSaNathI alipta rahI prabaMdhe che. zakyA nathI. emaNe paNa kAvya, zloko vaNane temaja veda te ema vade, kRti-ramRti sAkha de, kanakakuMDaLa viSe bheda haiye, zabdAlaMkAra, upamAo,' rUpake tathA bhavya ka9panAonA ghATa ghaDiyAM pachI nAmarUpa jUjavAM, aMta te hemanuM hema hoye... mAdhyama vaDe ratna ane AbhUSaNene mana mAnyAM lADa laDAvyAM arthAta, vedavAkaya jenuM samarthana kare che ane zruti-smRti che ane biradAvyAM che. jenI sAkha pUre che e sanAtana satya che ke senAmAMthI ghaDA elAM ghareNAMnA rUpa-AkAra bhale judAM judAM hoya-kuMDaLa, hAra, suvarNAdi vastuomAMthI nirmANa thatA ne ghaDAtA alaMkAre i.i. - paraMtu mULa te tenuM ja che. evI ja rIte akhila nenA sAyujajathI evA zobhI uThe che jema tAralA maDhayA brahmAMDamAM paramezvara tuM eka ja che. bhale tArA nAma judAM judAM AkAzamAM caMdra dIpI uThe, tadanusAra jayAM jayAM alaMkAronuM varNana hoya tyAM bahudhA ne ullekha heya ja. 'Ama, AbhUSaNenA lAlityane nikhAratI ane emanAM - have ApaNe parama bhakata mIrAMbAinAM bhakitagItamAMnI thaDIka paMkitaone AsvAda laIe jemAM mIrAMe ratna ane sauMdaryane pragaTAvatI prAcIna, madhyakAlIna ane arvAcIna AbhuSaNanA mAdhyamathI prabhu pratye potAne bhakitamaya bhAva keTalIka manabhAvana kAvyapaMkitaone saMkalita karIne yathAmati samarpita karyo che. AsvAda karAvavAne meM ahi prayAsa karyo che. pAyajI maine rAmaratana dhana pAyo" vAlmIki rAmAyaNane prasaMga laie. rAvaNa dvArA apaharaNa vaLI, kirAelAM sItAjIe AkAzamAMthI vanapradezamAM phekelA "cittamALA caturabhuja cUDale, zIda senIne ghera jaIe ? AbhUSaNone ekatra karyA pachI rAmacaMdrajI laghu-bhrAtA lakSmaNane jhAMjhariyA jagajIvana kerAM, kRSNajI kallAM ne kAMbI re ! -batAvIne pUche che." zuM A badhA jAnakInA ja che? pIchuvA ghUgharA rAmanArAyaNanA aNavara aMtare jAmI re" . -lakSmaNa kahe che. arthAta, prabhuciMtana e mAre gaLAne hAra che. cAra nA jAnAmi keyUra, nAhaM jAnAmi kuMDala... ! bhujAvALA viSNudeva e mArA cUDA-baMgaDIomAM birAje che, napuraM caiva jAnAmi, nitya padAbhi vaMdanAta ! jagatanA svAmI mAra jhAMjhari che ane svayaM zrIkRSNa mArA pAyalanAM AbhuSaNa che-te pachI mAre tenI pAse jaIne arthAt 'he rAma! huM nathI oLakhate (bAbaMdha) keyUrane anya sthaLa ghareNAM zA mATe ghaDAvavAM ? (kallAM ne kAMbI e ke nathI jANate kAnanA kuMDaLAne. te mAtra emanAM paganAM ghareNAM che.) jhAMjhara pura)ne ja oLakhuM chuM. kAraNa huM sItAjInA bhakata dAsa atabhAve gAya che : caraNomAM ja sadA praNAma karate ha' eTale ke, lakSmaNe "prabhujI tuma motI hama dhAgA, jaise sene hI milata suhAgA" sItAjInuM mukhyadarzana paNa karyuM nahotuM ! bhAbhI pratyenA upamA kAlidAsasya evA kavikulIzaromaNi kAlidAse pitAnI pUjyabhAva ane maryAdAnI kevI parAkASThA ? amara kRti "meghadUta'mAM ujayinI nagarInA atula ezvaryAnuM bhakatakavi narasaiye pitAnA ArAdhyadeva zrIkRSNane mehinI- kevA ThAThathI varNana karyuM che ! svarUpe kalpIne emaNe dhAraNa karelAM AbhuSaNanuM A rIte (saMskRtamAMthI samazlokI anuvAda..) * varNana kare che. gUMthI meMghAM maNi dhari mUkyAM metInA zubhra hAre bAMye bAjubaMdha berakhA pacI, jhAMjhara jhamake ne durvAvaNuM jaLahaLa thatAM, kATi veDUya ratna; . . bichuA Thamake re parvALAnAM DhagathI, sIpathI, metInAM jyAM bajAra, (bAjubaMdha, berakhA ne pacI=hAthanAM ghareNAMka bichuA. jotAM lAge jaLathI ja bharyA hoya tevA samudro paganuM ghareNuM.) bhAvArtha:-mUlyavAna ratnamaNionI ane zveta netAonI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-pa-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka : 57. kavi zAmaLa bhaTTa :- manuSyano svabhAva kevo aparivartanazIla hoya che tenuM ratna, AbhuSaNe ane kImatI dhAtuonI upamAo dvArA kavi kevuM mArmika citra rajU gU thelI mALAonI tathA durvAvaNa eTale ke durvA nAmanA vyAsa jenA lIlA raMganA ne caLakatA vaipUrya ratnanA vairtha upara-na che) vaLI, lAla raMganAM paravALAM (ma gaLanuM ratna)ne ane taraMgI motIonAM, taduparAMta, jenAthI motI pAke che te sapanA, -A sarve ratnonA DhagalAthI nagaranAM bajAro ubharAtAM hatAM. jANe, agAdha jalarAzithI paripUrNa samudra hoya evuM draSTigocara thatuM hatuM. TUMkamAM, ujayinInA nagaro ane bajAromAM bahumUlyarane DhagalebaMdha khulleAma vecAtAM hatAM. e ja pramANe meghadutamAM "alakApurInuM varNana paNa cittAkarSaka che - visaMropazamavizade pAdanizIthe vyAlumpati chUTajala lava yandinacandrakAntA H | arthAt he megha ! tyAMnA gekhalA ane palaMganI jhAlaramAM caMdrakAnta maNio (uparatna) asaMkhya pramANamAM laTakI rahyAM che ane jemanI upara madhyarAtrie caMdranAM zItaLa kiraNe himakaNAnI jema Tapake che-sparze che. A mahAkavi kAlidAsanuM "RtusaMhAramAMnuM A kalpanAratna paNa mANavA jevuM che. sapatralekheSa vilAsinAmAM vadhu hemA khusa hopame ratnAntare mauktika saMga ramya dAga vistaratA mupaiti arthAt hema jevA sahAmaNAM kamaLa jevuM jenuM mukha che ane e mukha para aneka prakAranAM prasAdhane che, paraMtu tenI upara rahelAM parasevAnAM biMduo jANe ke vividha prakAranAM ratnonI -vacce metI bharyA hoya tevuM lAge che. rana jevA mukha para mitIonI gUMthaNI na hoya ? kavi mAdhe paNa caMdrakAnta maNinI prazasti rUpe nIce mujaba suMdara paMkitao racI che - " kAnta--kAntopalakudiyeSu, pratikSaNa hatyaMtalaputra uccaredhaH patipamuDapi, samUhamUddhaH payasAM praNAlya 1 eTale ke, candrakAnta maNio-ratnothI jaDela agAzIomAM mUkelI paranALo eTalI UMcI hatI ke dara rAtrie e candrakAnta ratna sAthe caMdrakiraNene paza thavAthI dudhanAM rasadha paDI rahyA hoya evuM anupama drazya sajatuM. have, rasarAja kavi jayadevanI jagaprasiddha kAvyakRti gItageviMdamAM prastuta paMkitaone varNanabhAva ApaNe mANIe : hIrAvalI tarala kAncana kAnyadAma majAra karAmaNi ghuti dIptitazya dvAre nikuMjanilayaspahAnirIkSaka rAdhAvatI mathasakhI svayamihuvAcA bhAvArtha :- gaLAmAM jhulatA ratnajaDita ane suvarNamaMDita hAra tathA evA ja dhAraNa karelA bAjubaMdha ane kaMgananA camakAra ane lAvaNyathI dedIpyamAna dIsatA, puSpakuM janA dvAra para UbhelA zrIharine jotAM ja sakhI - rAdhArANIne saMbodhIne kahe che... kavi premAnaMda sudAmAcaritramAM dvArikA nagarInI samRddhi A rIte varNave che : 'kanakakeTa camakArA kare, maNiya ratna jaDayAM kAMgare." dvArikA nagarIne kilo (Ta) tenAthI caNavAmAM Avyo hato ane ene kAMgare kAMgare (zikhare zikhare) mUlyavAna ratna. jaDelAM hatAM. kesara kyArA mAMhi barAsa karaturI maheke pAchaLa kanakanI pALa lakSadhA mehatI ke gagA jamunA nIra, ratnajaDita ja jhArI, seLa dharI zaNagAra, siMce narapatinI nArI; evI rIte je kadi ugIe lasaNachoDa gaMgA taTe, badaI te UMDe ghaNI, zAmaLa svabhAva nA maTe ApaNe have A viSaya para kavi nhAnAlAlano rasAsvAda cAkhIe. senuM che sAsarUM strIne, strIne mahiyara che rUpuM. anyatra kavizrI pArasa ke pArTsamaNinA saMdarbhamAM kahe che, sAthe sAthe nArInI mahimAnuM guNagAna kare che. 'leTuM ke paththarane pArasa parase thAya kaMcana mahAmela, narano deva thAya nArI parasathI, e nArI pAsane tela." arthAta jema pAsa (e uparatna che)nA sparza (pAsa) mAtrathI letuM ke paththaranuM sonAmAM rUpAMtara thaI jAya che, eTale ke tuccha dhAtunuM bahumUlya dhAtumAM parivartana thaI jAya che, tevI ja rIte, je strIne spaza" athavA sahavAsathI puruSa devatArUpa thaI jAya athavA uccatama sthAna prApta karI zake tevI nArI pote ja pArasamaNi che. kavi nhAnAlAla, kelAsa parvatanuM utpaMga varNana AvI rIte kare che: hatA e durgAnI dhAre rane jaDela kAMgarA, dharAnI ratnamALA zuM parabrahma himAdrIne ? " arthAta-kalAsa parvatanI dhAre dhAre AvelA nhAnAmeTA zikharo ratnothI jaDelAM hatAM jANe svayaM paramezvare ja e parvatarAjane kaThe rane hAra paherAvI dIdho na hoya! 'uSA' mATe kavinuM rUpALuM rUpaka te juo ! - - "aMguli aMguli enI maNinI zikhA teja' eTale ke, prAtaHkALe uMdhAnA pratyeka kiraNe ratnamaNinI vayeta jevAM jhaLakatAM hatAM. kavi maNizaMkara 'kAnta' 'cakravAkamithunamAM sUryodaya veLAnuM kevuM manohara varNana kare che : badhAM bhInAM viTapa para e tyAM nihALe suvarNa maNikothI grathita sarakhAM ramya jyAM thAya paNa arthAt gADha himakaNonI sumaMda varSAne kAraNe thoDIka bhInI thaI gayelI vRkSanI DALIo (viTa5) sUrya kiraNanA sparzathI suvarNaraMgI dekhAtI hatI ane pAMdaDAM jANe mANeka - ratnathI maDhI dIdhAM na hoya evAM rakatavaNuM zobhI rahyAM hatAM. 'kavivara umAzaMkara jozI sAbaramatI nadInuM kevuM nayanaramya varNana kare che :jatinake cUme paTa vistAra, dhavalatA dhare soLa zaNagAra khIlyAM kyahI nIlAma-lIlAM cheDa, alaMkaraNe tana aMge ajoDa bhAvArtha : sAbaramatInI vistINuM jalasapATI jANe saMpUrNa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 zveta vastradhAriNI kaI nadrA jevI zebhatI hatI ane caMdranAM kiraNe jaLarAzine cUMbanethI abhiSeka karatAM hatAM. vaLI, nadImAM kayAMka kayAMka khIlelAM vanaspatinA choDa nIma jevA vAdaLI ane pAna jevA lIlA raMganA dekhAtA hatAjANe ke sAbaramatI saritAne samasta deha advitIya alaMkArothI dIpI UThayo na hoya ! veNIbhAI purohitanI kAvyapaMkitaonI parakhazakitanuM pramANa joIe : ho mArI senA aMguThIne hIrala meM te dIThe herI herI-mArI AMkhuM jhaverI. eTale ke jhaverI jevI mArI niSNAta parakha zakita dvArA meM eka mUlyavAna hIrAne gatI kAle-pasaMda karyo ane ene senAnI vIMTImAM jaDAvI dIdhe. - kRSNalAla zrIdharANI :- rAtrinA tArAmaDhayA tejomaya AkAzane hIrAmotI tathA ratnathI bharelA jhagamagatA thALa (maTI thALI) sAthe sarakhAvatAM suMdara rIte kahe che : "rAtrine metI zaga thALa, hIrAmetI jhAkajhamALa" - kavi avinAza vyAsanI nIce varNavelI rasasabhara paMkitaone mANatAM AnaMdavibhora thaI javAya. . ! rasiyAnI saMgamAM, ramatAM gaganamAM, metIne hAra tUTayojI raMgamAM, jamunAjI belI UThayAM motI verAyAM je, jhIlyAM meM sarve mahAra - ' taraMgamAM. anyatra, avinAzabhAI, lADakI putrIne patigRhe vaLAvatI mAtAnA hRdayabhAvane AvI rIte vAcA Ape che : jarIe jaDela tane aMbara, dIkarI, dIdhAM meM gatagatI senA re dIdhAM ne rUpA re dIdhAM, mANeka dIdhAM ne motI." kavi bAlamukunda dave nadImAM paDatAM caMdrakiraNonAM pratibiMba bonI anekhI zebhA varNavatAM Ama kahe che - metI seMghAM kharala karIne pAtharyA hoya tevA bo'LA veLu Dhaga caLakatA, virya zveta || ' arthAta-bahumUlya aneka motIone kharalamAM vATIne emanI rajakaNo romera pAtharatAM samasta bhUmi jevI rIte prakAzI UThe, tevI rIte nadI taTanI retInA (veLa) ati svaitaraMgI DhagalA pUrNimAnI cAMdanInA sparzathI caLakI rahyAM hatAM. kavi prahalAda pArekha emanA "dAna" kAvyamAM zrAvatI nagarImAM bhikSA levA nIkaLelA gautamabuddhanA ziSyane nagarajane dAnamAM kevI kevI bahumUlya vastuo Ape che (ke ziSya emAMnuM kazuM paNa sparzatA nathI ke svIkAratA nathI, tenuM spaSTa varNana A paMkitaomAM joIe :"bharI muThThI mAge ratana Thalave rAjaramaNI, lakSmIvaMtI tanu uparanA bhUSaNataNI kare vRSTi; ne sau garIba gRhiNu veNI mahIMnA badhAM cUMTI metI patha upara de Aja phAgavI." bhAvArtha rAjAnI rANIo muThThI bharI bharIne ati medhA ratnane, ane nagaranAM zreSThIonI dhamaMpanIo pitAnA aMge dhAraNa karelAM AbhUSaNone rastAmAM Aje varasAda varasAvI rahI hatI. taduparAnta, mayamavarganI gRhiNIo paNa pita pitAnI veNIomAM gUMthelA sarve motIone cuMTI laI mAga para pheMkI rahI hatI. kavi zrI sureza dalAla pitAnI kalamapachI dvArA bhakitagIte kevA cehara zabdacitro Alekhe che:- ' maMdira sAthe paraNI mIrAM rAjamahelathI chUTI re, kRSNa nAmanI cUDI paherI, mAdhavanI aMguThI ?' arthAta mahela, vaibhava ane rANAne tyAga karIne mIrA, maMdira, bhakita ane kRSNa sAthe tAdamya sAdhe che ane sthala ghareNAM have mIrAMne zA khapanAM ? e te have kRSNa nAmarUpI alaMkArone apanAve che ane emAM ja rAce che. vaLI, 'rAdhA zedhe merapisTa ne zyAma zedhatA jhAMjhariyA" kevI rasIlI ramata che? tathA, "tArA heThanI chIpe, mUchyuM mananuM metI' kavi zrI bakula rAvaLanI A paMkitao, kRSNane zedhavA nIkaLelI gepInA manabhAvane Ama sarasa rIte vyakta kare che, zyAmanuM mukhadarzana e pitAnA ranarUpI aMtaramAM ja nitya karI le che. "varamALe laI prema metI huM galI galI rahI gatI, zyAma tamArI suratane hu manamaNimAM nita jatI." jaina sAhitya te ratnAbhuSaNanA lAlityamaya vaNane ane hRdayaMgama upamAothI ati samRddha che. temAMnA eka zlekane ahiM AsvAda karIe pavitragraMtha kalpasUtramAM mAtA trizalAdevIe mahAvIra prabhunA janmapUrve je 14 mahAvakhe joyAM temAMnA eka ratnazazi" nAmaka svapanamAM teo zuM jue che tenuM varNana ardhamAgadhI bhASAmAM A pramANe che :"pulaga veriMda nIla sAsaga kakayaNa-lehiya kakhamara gaya pavAla phAleya-nIla sagaMdhiya-gaganamaMDalaMta, prabhAsayaMta, tuMgamegiri-saMkinAruM piccha sA rayaNa nikararAsi - bhAvArtha - pikharAja, hIrA nIlAma (zani) pAnAM, paravALAM, mANeka, sphaTika, caMdramaNi Adi zreSTha prakAranAM ratnane bhUmi para karavAmAM Avela Dhagale, jenA teja-prakAzathI AkhuM gaganamaMDaLa Alekita thayuM hoya, tevo rane vizALa samUha jANe svayaM uMtuM ga meru parvata na hoya e bhavya lAgato hato. kAvyazAstramAM motI ane anya ratnanA bhaMDAra samA samudranuM varNana paNa ratnanA ja mAdhyamathI kevuM alaMkRta karavAmAM AvyuM tene sAravAda mANIe : hAramaNi muktAnA, zaMkha-pANimAM, vAsa vasI chAje, sadAya viSNu sarIkhe e ratnAkara rasavaMte rAje, ' dharI pati paTa aMge, rasikavihArI rAdhAyukta rAje, makatamANi kuMdanamAM jema jaDele, chaThThA bhaye chAje. arthAtaH-gaLe motIone hAra tathA jemanA hAthamAM zaMkha che evA viSNubhagavAna (zaMkhapANi) jevA he, rasavaMtA samudra ! Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tuM ke manabhAvana zobhI rahyo che ! vaLI, svAmavarNavALA ravAtyAM sAgara zukina maNa patita, namaukitakaM jAya, kRSNa pILAraMganuM pItAMbara dhAraNa karyuM che ane sAthamAM prAgeNAdhama mayamattama guNe savAso jAyate " gauravaNI rAdhA birAjI che. AvA rAdhAkRSNa yugalanI chaTA evI bhAvArtha : prakharapaNe tapAvelA leDhAnA tAvaDA para paDatuM zobhI rahI che jANe pILA raMganA senAmAM lIlA raMganuM pAnuM pANInuM bindu tatkALa zeSAine varALa rUpe UDI jAya che (makatamaNi) jaDI dIdhuM hoya! eTale ke nAmazeSa thaI jAya che; e ja jalabiMdu jyAre vrajabhASAmAM kRSNanA mehakarUpanuM varNana eka kavie karyuM kamaLanA puSpa para baneluM hoya tyAre motInA dANA jevuM te kevuM sahaka che ! zobhI UThe che; paraMtu, A ja jalabindu-meghabindu rUpeRtumeM vasaMta, mUranameM kAyala he, pachInameM mera, svAtinakSatramAM, samudramAM rahelI sIpanA mukhamAM paDe tyAre tenuM raMganameM lAla hai, kharA metImAM rUpAMtara thaI jAya che. tevI ja rIte mahadaMze, phUlanameM kamala, pAnanameM pAna he, sAMvare ke rUpa se mANasane adhama, madhyama ane uttama guNe, e jevI sebata ratnakI khAna hai kare athavA jenA sAnidhyamAM rahe te pramANe prApta thAya che. bhAvArtha :-RtuomAM jema vasaMta, gAyanamAM keyalane TahukAra, eka kavi camelI puSpane AvI rIte jhAkaLa nRtya karAve che.pakSIonA rUpamAM mera, badhA raMgamAM lAla mANeka, phUlomAM jhAkaLanA jhAMjhariyAM paherI nartana karatI masta camelI.' kamaLa, pAMdaDAMmAM nAgaravelanuM pAna, A badhAM zreSTha gaNAya che. anya paMkti joie kAjaLa taje na zyAmatA, hIre taje na veta e ja pramANe kRSNa kanaiyAnuM rUpa te save ratnonI khANa - durijana taje na vakatA, sajajana taje na heta' jevuM uttamattama che. saMskRtamAM bIju mukataka mANIe :eka mAtA pitAnA pyArA bAluDAne hAlaraDuM gAtAM pitAnA zaile zaile na mANikaryA, maukitakaM na gaje gaje. vAtsalyane ratnanA mAdhyama vaDe A pramANe pragaTa kare che: - sAdhave nahi savaMtra, caMdana na vane vane." "mArA haiyAnA hAra ! mArA jIvananA jatana che, prema arthAta : dareka parvata (athavA pahADanI khANamAM) mANeka piDhAvuM mArA nayananAM ratana che.' athavA anya ratna nathI maLatAM tathA dareka hAthInA gaMDalagnagItamAM, vararAjAne meranI upamA ApIne kaI sthaLamAMthI gajamatI nathI prApta thatAM (A eka kahevata che.) kavie ene jhaverAtathI kevA zaNagAryA che ! vaLI, dareka vanamAM caMdana-sukhaDanAM jhADa upalabdha nathI hotAM. mera tArI senAnI cAMca mera tArI rUpAnI pAMkha te ja pramANe badhA ja kaMi sAdhu puruSa ke sajane nathI senAnI cAMce re mero motI caNavA jAya." hatA. TUMkamAM A badhuM durlabha hoya che, have ApaNe ceDAMka subhASita ane kahevatane AbhuSaNa metI bhAMgyuM vadhatAM, mama bhAMgyuM kaveNa, gheDe bhAMge guccha mANIe :- jevI sebata tevI asara' e kahevatanuM samarthana karatA saskRta bhASAnA eka sa-rasa subhASitane ThekatAM. nahIM sAMdho nahIM reNu." kevI saceTa ekti che A? AravAda laIe : ApaNu agAdha kAvyasAhityamAMthI ahIM keTalAMka daSTAne saMtaptAsi sathitasya payase nAmApi na jJAyata, ApyAM che. AvAM bIjA aneka daSTAnta vizvanA sAhityamAMthI muktAkAra tayA deva nalinIpatra sthita' rAjo; - maLI rahe ! jana sAhityamAM vivAhakaraNa aMge keTalIka vicAraNuM 0 pannAlAla ra. zAha jaina dharmane udde za nivRttidharmanA prasArane che. eTale na hovAthI gRhasthanI bhoga maryAdAnA kazA ja niyame jainAenA AgamagraMthamAM jAtinimaNa. samAjavyavasthA ke gamamAMthI sAMpaDatA nathI. tethI temAM gRhasthAzrama ke lagnasaMsthAno AzramavyavarathAnI vicAraNAne sthAna na hoya e svAbhAvika che. vidhi na hoya e samajI zakAya evI vAta che. bhagavAna mahAvIra ke jainAcAryo lekasaMgrahanI pravRttimAM A bhUmikA lakSamAM rAkhI vicArIe te jaina dharmamAM paDayA nathI ke paDatA nathI enAM cakakasa kAraNe che. vidhAna hoya te brahmacaryanuM ja heya, ethI vivAha kara ke lekettara ane ApavA jevI cIja tyAga ja che nahIM, kevA pAtranI sAthe kare, keTalI vaye kare e bAbatane evuM zramaNa paraMparAmAM gRhita che, abhipreta che. bhega te ullekha ane ukela jainenA prAcIna sAhityamAM maLavA saMbhava * dareka jI pite ja sAdhI le che ane tenI vyavasthA paNa nathI. brahmacaryanAM vidhi-vidhAne pramANe svadAra-saM tethI roka ke ghaDI kADhe che. e aMgenA zAne jaina paraMparA laukika dAkSiNyanA kAraNe, kanyAdAnamAM dhama samajI bIjAnAM saMtAnonAM zAstro kahe che. jaina dharma ane zAstronI lokottaratA AvI sagapaNa ke vivAhanI pravRtti kare che te pravRtti brahmacaryapAlanamAM pravRttithI nirlepa rahevAmAM che. laukika zAstronA niyame e ADakhIlIrUpa gaNavAmAM AvI che. bAhya rIte AvI kALe paNa hatA, pAchaLathI paNa e nimaNu pAmyAM che ane pravRtti brahmacarya'pAlanamAM hAnikAraka nahi jaNAya, paraMtu emAM parivaMtana thatuM rahyuM che ane Aje paNa astitvamAM sakSama rIte vicAratAM netAdikane kAraNe ke puNya AvatAM rahyAM che. eTale sAdhake lokasaMgrahanI pravRttimAM paDavAnuM - samajIne sagapaNu vagerenI pravRtti karanAranI dazA. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka 60 varakanyAnA lAla jevI thAya che, A sajogAmAM vArA sateAthI petAnA vratane barAbara vaLagI rahe e vikaTa manAyuM che. vara ke kanyAnA pakSapAtane laine, lAkaDe mAMkaDuM vaLagADI devAmAM ane game tevAM kaheDAM karI devAmAM e pariName che. pariNAme samAjamAM aneka saDAe udbhave che, ane eTale svadArAsa teASIne AvI pravRtti vanya' gaNavAmAM AvI che. alabatta, gRhastha petAnAM putraputrIete yeAgya sthaLe paraNAve ke e kAma kADha ceAgya samajadAra ane javAbadAra svajanane bhaLAve. paNa e tarapha upekSA na cAle. emAM svadArAsa teSI upekSA seve te jaina dharmane vinAza kare che evuM zAstrakArAe pacAzakavRtti, dharmAMbinduvRtti ane yogazAstramAM spaSTa karyu che. smRtionI peThe jaina zatrAmAM kAi jAtanAM vaivAhika vidhAnA nathI; lagna svayaMvara paddhatithI karavAM ke anya paddhatithI karavAM, ekapatnItva ke ekapativrata svIkAravuM ke bahu patnItvanI prathA mAnya karavI, amuka vaya sudhI kuMvArA rahevu cogya ke pachI nahi tema ja vivAhita sthitimAM paNa viSayasevamanI maryAdA vagere bAbate a Mge jaina zAstrAmAM vidhAtA na maLe e enI leAttara vicArasaraNI jotAM, svAbhAvika che. Ama chatAM jaina sAhityamAM strI-puruSonAM je varNa te Ave che te dvArA te samayanI vaivAhika maryAdA para prakAza paDe che. bhagavAna RSabhadevanA kALamAM yugalAvatarane yuga hate. eTale ke strInI kukSie putra-putrInuM yugala ja janmatuM . vaya prApta thatAM e yugala lagnagraMthithI joDAtuM. eTale ke e jamAnAmAM sahodara---bhAi-bahenanA lagna yatAM, zArIrika, nRvaMzazAstrIya ke anya kAraNesara bhagavAna RSabhadeve yugala vivAhanI paddhati niSiddha karI. tyArathI bhAI-bahenanA paraspara lagna sAmAjika rIte thatAM nathI ane yugalAvatarane e yuga paNa e vakhate pUrA thayA. kSatriyAdi ane dakSiNa bhAratanI keTalIka jJAtiomAM tema keTalAka muslima parivAreAmAM Aje paNa mAmAphAi vagerenAM bhAi-baheneAnA lagna thAya che te saheAdaravivAhanA kadAca avazeSa hoya ema kalpI zakAya. 'aTala" mayed gaurI' jevAM aneka vidhAnAM vaidika smRti emAM maLaze. enu athaghaTana bALavivAhanA samathanamAM sahelAIthI karI zakAya, smRtiothI prAcIna jaina kathA sAhityamAM nAyaka--nAyikAnA lagna e rIte thatAM varNavAyelAM nathI. yauvanaprApta pAtrAnA lAvaNya, rUpa tathA guNAmAM sarakhesarakhI joDIenA vAhanI mAMdha Thera Thera maLe che. nAyikA hoya te cesaTha kaLAmAM pravINa hAtha ane nAyaka hoya to khAtara kaLAmAM nipuNa hoya : evAM AMkhane ThAre evAM kathA sAhityanA pAtrone lagnagraMthithI oDavAnuM mAtA-pitA vinayapUrvaka TharAve. AvAM aneka vidhAne ane varSonA jJAtAsUtra, bhagavatIsUtra ane vipAkasUtra AdimAM jovA maLe che. sthAnAMgasUtranI TIkAmAM zrI abhayadevasUrie yuvakanI vIza varSanI ane yuvatInI sephLa varSonI vaya lagna mATe yogya jaNAvI che. Ama thAya te ja prajA parAkramI, nirAgI, dIrdhAyu ane buddhizALI thaI zake evuM vidhAna karyu che, pravacana sArodvAramAM zrI nemica A vaya anukrame pacIza ane seLanI jaNAvI che. Ama na thAya tA eTale ke bALalagna thAya te prazna nirmAltha, rAgI ane alpathvI thAya che ema kahyuM che. AgaLa jaNAvyuM tema svadAsa teSIne parivavAhakaraNa tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 aticArarUpa che. sAgaradharmAmRtanA kartA paMDita AzAdhara Ama chatAM potAnA samAnadhamI'ne sArI kanyA ApavI e mahA puNyanuM kAma che, ema jaNAve che. teramA saikAmAM thayelA paDita AzAdhara enuM kAraNa ApatAM kahe che ke kharuM ghara strI ja che, paNa bhIMta ke chAparuM' vagere nathI, Ama kahevAnu kAraNa kadAca e hoi zake ke vivAhakaraNanA aticAranI ADazamAM leAkAe vasaMtAneAnA bhaviSyamAM medarakArI dAkhavI haze. pariNAme aneka anAcArA vadhyA hovAnA salava che. 'jaine svasa tAtAnA vivAhamAM paNu pApa samaje che' evI vyApaka chApa vivAhakaraNanA aticAranI khoTI samajathI ke khoTA athaghaTanathI paDI haze ane ethI samAjajIvanamAM jenA mATe upAla bhanI ane hAsyAspada sthiti sajArjoi haze. ethI paMDita AzAdhare sahudhamI'ne sukanyA ApavAnI karelI bhalAmaNu e vakhatanA dezakALa pramANe ucita paNa haze. bA teramA saikAmAM hemacaMdrAcAye potAnA saMtAtAnA sagapaNa ke vivAha vagerenA vyavasthita prabaMdha na karanAr gRhastha jaina dhama'nA upadmAtaka che ema yegazAstranA tRtIya prakAzamAM kahyuM che. e te dekhItu ja che ke jaina dhama'mAM vivAhakaraNanuM sIdhuM kayana na heAya tyAM vidhavAvitrAhanuM kathana karyAMthI hoya ? evA vivAha niMdanIya ke prazasanIya che evuM spaSTa ane sIdhuM maMtavya jovA maLatuM nathI. paraMtu Se - traNa kathAomAM vidhavAvivAddhanA prasaMga Ave che. temAM e aMge kazI TIkATippaNuM ke dhRNA darzAvI nathI. AgaLa joi gayA tema bhagavAna RSabhadevanA samayamAM yugale janmatA ane sahedara lagna thatAM. e vakhate eka yugala khaMDita thayuM ane e khaDita yugalamAMthI jIvita strI sAthe bhagavAna RSabhadeve lagna karyAM hatA. prAcIna sAhityamAM A hakIkatanu bahu recaka ane prasannatApUNa' varNana Ave che, bhagavAna mahAvIranA chaThThA gaNadhara mAMDatAputra ane sAtamA gaNadhara mauyaputranI mAtA eka che ane chatAM getre judAM judAM che, bannenA gotra judAM tyAre ja sabhavI zake te antenA pitA judA hoya. Ama tyAre ja khanI zake ke ekavAra A gadharAnI mAtA paraNI hAya ane ene putra thayo hoya pachI vaidhavya AvyuM hoya. vaidhavya bAda eNe lagna karyu hoya ane pharI satAnaprAptino yoga thaye hAya. A paddhati viSe zrI vinayavijayajI upAdhyAya kahe che ke 'kAya dezamAM evI paNa prathA che ke eka patinA avasAna bAda khIjo pati varI zakAya, ema vRddha puruSo kahe che.' gujarAtanA prasiddha maMtrIe zrI vastupAla ane tejapAlanI mAtAnA vidhavAvivAhunA prasaMga jANItA che. emanI mAtA bALavidhavA hatAM ane AzarAja poravADa sAthe enA punaHlagna thayA hatA. e bALavidhavA sAthe lagna karatAM. AzarAje vidhavA sAthe lagnanA sa'kAcanu pabhadevanA dRSTAMtathI potAnA mananuM samAdhAna karyu ane pUrva prathAnuM pAlana karyuM. khakhkharanA jagaDuciratramAM jagaDuzA petAnI putrI prItimati lagna bAda turata ja vidhavA thaTTa. svajJAtinA buddhimAna ane vRddha puruSonI saMmatithI peAtAnI putrIne khIjA vara sAthe paraNAvavA jagaDuzA taiyAra thayAnI hakIkata Ave che. ahIM rajU thayelI hakIkatA parathI jaina sAhityanI vivAhakaraNa pratyenI draSTi ApaNe samajI zakIe. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-pa-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka : kALane nikAla 0 paM, panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI anAdi-anaMta, anupatna, avinAzI vayaMbhU, saci- * karmanA vipAkaya samaye vevAtI sukhaduHkhanI lAgaNI, dAnaMda svarUpI sata e AtmA asata evA kALanA cakrAvAmAM e ja kALa. gherAI jaI pitAnA mULa svarUpane I be che e ja AkAzAstikAya, dhamaritakAya ane adharmAstikAya avagAhakALanI merI koNa che. jeNe AnaMda svarUpI AtmAne nAnu gati ane sthiti eka sarakhI rIte jema saMsArIjIva ane duHkhI karI mUke che- vinAza karI mUke che ane bhaTakate yugadraSyane Ape che tema kALa kaI badhAne eka sarakhuM karI melyo che. ja nathI. kALa sama nathI paNa viSama che kAraNa ke te chavanI HLa cha dravyamAMnuM eka dravya hovA chatAM te atikaya lAgaNInA bhAve che. je sarvanA judAM judAM che. tema eka ja nathI. arthAta kALanuM kai ravataMtra arita che ja nahiM. vadhavinA paNuM kALAMtare kAM judAM che. Ama bhAvanA bheda kALa te kevaLa kapanA che. evA e kALa viSe vicAraNA karatAM pUrve kALa zuM che? yaza che ane pudgalaDumAM je kramikatA cAlI te ApaNe kALa vizenI judI judI vyAkhyAothI para Ave che e paNa kALa che. . samrA chAta jJAna upayogamAM prati samaye je dhAraNa kALa-vyAkhyA : vahI rahI che emAM hArdi jA ane cukhaduHkhanA dinarUpI 'vartanA pariNAmakriyA parA-pAra na kAlaruSa / ' je vaheNuM vATuM che tenuM nAma kALa che. vartana eTale pAMceya astikAmAM thatI artha kriyA ke ApaNuM apUrNatAna, apajJAna, kamijJAna, bhramika jJAna, jene kALa kahevAya che. TUMkamAM jIva-ava (pudgala pradhAna) nA sAvakajJAna che te kALe che. paryAyanuM nAma ja kALa che. - a cUrNa ane apUrNane khulAsA karI laie che. - jIva-jIvane acaMkriyAkArInA arthamAM je bhAra che je dravyanA je pitAnA bhAva guNa) hoya te kALAMtare prApta enuM nAma ja kALa che. thAya te ja te enI apUrNatAnI nizAnI che. je dravyanA, vadhAre spaSTatA karIe te yugalavyanA je paryAve che te je potAnI bhAva (guNa) heya tenI samakALa athAt yugakALa che, je anitya che. tema saM sAthI jIvamAM je kartA-ekatA padu vidyamAnatA (Existance) te ja te dravyanI pUrNatA ! bhAva che te kALa che ane te paNa aniya che. nizcayathI ApaNuM mAnasa, mane dazA, avasthA e kALa che. jyAre padArtha (dravya) saMbaMdhI te bhautipadArthanAM parivatane , - jIvane je kALAdhyAsa arthAt kALane bhrama-AbhAsa che e kALa che. tenuM nAma koLa che. paryAya e ja samaya che samaya mAtramAM paryAya parivartanane vAritakAya, pudgalAstikAya, dharmAritakAya, adharmAstikAya, pAme che. kALa eTale pudagaladravyamAM ya sa ca - vistAra, ane AkAzastikAya e pAMce astikAya bhegAM maLIne je sajana - visata, saMga - viyega, utpAda-vya gati-sthiti jagata banAve che ane calAve che te jagatane pravAha kALa che. ane parivartanatA-paribhramaNatA. kALa e apradeza che. jyAre pAMce astikAya sakazI parivartanatA paribhramaNatA, kramikatA, anitA enuM ja che. kALa apradeza che eTale kALa e dravya nathI. ApaNA nAma kALa pitAnA kartA - bhoktAbhAva ja kALarUpa che. kama che tyAM kALa che. akrama che tyAM kALa nathI. guNa ApaNuM saMsArI jIvone je bhokatAbhAva arthAta lAgaNI paryAya e kALa ane bhAva che. bhAva che e kaLa che. ApaNe kartAbhAva kALa nathI. pratisamaye ApaNe ApaNuM upayogane vedIe chIe arthAta bhogavIe chIe saMga saMbaMdhamAM kALa hoya che. saMga saMbaMdha enu ja te ApaNI lAgaNIne bhAvane kALa kahela che bAkI pudgaladravyanA nAma kALa. kamikabhAvane je kALa kahela che te te vyAvahArIka kALagaNanA, kALanI samaja che. HLa kayAM hoya ? kALa kene lAgu paDe ? kALanA bheda kayA Ama saMsArI jIva ane ajIva kahetAM pudgadravyane je kramika paryAya che tenuM nAma kALa che. kayA? have A praznonI vistRta vicAraNA karIzuM, ApaNA AtmAnA 'jJAna-dazana" guNane AdhAra jayAM vinAzatA ane krama hoya che jyAM avinAzItA ApaNe ja AtmA che. tema ApaNA jJAna-darzana guNane ane amitA hoya che tyAM kAlAtItatA arthAta akAla mAlika paNa ApaNe ja AtmA che. bIjo koI tene mAlika hoya che. nathI. ApaNA jJAna-darzanane bhogavaTa paNa ApaNe ja kALane kApaNuM dekANe dravya tarIke levuM nahi kALa e aMtmA karI zake chebIju kaI nahi, AvA ApaNA sattA astikAya ja nathI. chatAM kALane dravya kahela che te upacarita ravarUpane vartana kahevAya che. dravya tarIke gaNAvela che. pAramArthika rIte kALa dravya nathI. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 62 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-589 saMsArIjIvane kALa e ayAsa che. ApaNane kamaMjanita hoya te te anAdi-anaMta jemake AkAzAstikAya, dharmAstikAya kamika avarathAonuM je vedana che te ja ApaNA saMsArI, ane adharmAstikAya. jIvone mATe kALa che. pudgala dravyamAM dravyanI kramika avasthAo saMta kavi mIrAMbAIe prabhubhakitamAM gAyuM che ke...... che paNa tene kaI vedana-anubhUti nathI. vAstavika te saMsArI ne pApanA udaya ane tenuM duHkha vedana, je varte che te mIrAM ne harinI prIta jagathI purANI.....' kALa che. puNyanA udayamAM ane sukhamAM paNa kamika avasthA che A padamAM mIrA paramAtmAne. kALathI anAdi-anaMta tethI tyAM paNa kALa che ane chatAMya kALa kayAM vItI jAya che jue che ane pitAnA AtmAne paNa AtmA ajarAmara enI khabara paDatI nathI-kALane tyAM ahesAsa thatuM nathI. avinAzI hovAthI anAdi-anaMta jue che. nitya jue che. jyAre ethI viparIta duHkhamAM duHkhanI eka kSaNa paNa lAkha, jyAre jagatane sAdi-sAta bhAve anitya jue che. kema ke varSa jevI lAge che. bAkI sukhamAM, sukhanAM lAkha varSa kSaNa AtmA ane paramAtmA ubhaya ravayaMbhU, anAdianutpanna jevAM lAge che. A avinAzI che jyAre jagata vaheNuM (pravAha)thI anAdi ananta . Ama kALanI vyAkhyA be prakAre thaI zake : eka te hovA chatAM banAvathI, ghaTanAthI (Event), sAdi-sAnta che. kamikatA che te kALa che ane bIju vedanA che te kALa che. arthAt jagata sAdi-sAntapUrvaka anAdi ananta che. udAharaNa emAMya duHkha. vedana che te kALa che. , , rUpe...nadIne pravAha ane e ja paNa pANI enuM e nahi. dI ene e ja paNa baLI gayeluM ghI tenuM te ja nahi. vidyamAna kevali sarvajJa bhagavaMtene adhAtikamanA udayanI A draSTie bhakatajJAnI kavi saMta mIrAMbAIe uparokta pada kramika avasthA aMge.kALa che. paraMtu te avasthAmAM kALa dvArA kALanI suMdara samaja ApaNane ApI che. hovA chatAM vedata nathI. e avasthAmAM sadAsavaMdA ekasarakhe svarUpAnaMda sahajAnaMda varte che. Ama ahIM avasthA che' - "che" ane "che te anAdi-anaMtane sUcave che janita kALa hovA chatAM vedanajanita kALa nathI. AnA sthala je satane kharA arthamAM che. "nathI'-che ane che e sAdiudAharaNamAM nidrAne gaNAvI zakAya. nidrAvasthAne kALa che; anaMtane sUcave che je siddhAvasthA che. jyAre che- 'nathI" paNa nikita vyakitane pitAne nidrAmAM kALanI khabara nathI. ane "nathI" e anAdi sAntane sUcave che. je siMddha bhagavaMtane ane kALa nathI mATe ja nidrita vyakitane nidrAmAM dukha. bhUta saMsAra paryAya che. ane 'nathI - "che- ane "nathI' e hovA chatAM duHkhanI asara nathI. duHkha vedana nathI. tevuM ja, sAMdi sAta vinAthI paryAne sUcave che. ' mUchamAM ane ghenamAM bane che. . kSaya thAya. aMta Ave to kALa kSaya thatuM na hoya, akSaya AthI AgaLa siddhaparamAtma bhagavaMtane adhAtikama sthiti hoya, aMta AMvate na hoya te te anaMta hoya jene paNa nathI. mATe teone kramika avasthA paNa hotI nathI. kALe na hoya. ' ' tethI temane avasthA ke vedana ubhaya apekSAe kALa nathI. chAstha saMsArI jIvanI dazA sAdi-sAnta, anitya ne teo sarva kaLAtIta - akAla che. vinAzI eTale ke kamika hovAthI bhedarUpa che. tethI karIne ja * sukhI jIvane kramika avasthA aMge kALa che. ane kALanA bhUta-bhaviSya ne vartamAna evA traNa vyAvahArika bheda sukhadananI apekSAo kALanI anubhUti na hovA chatAM paNa paDe che. anupana bhaviSyakALa vartamAnarUpe pariNamIne e sukhaneya aMta Ave che tyAre duHkha Ave che. e. naSTa thaI bhUtakALa rUpe pariName che. bhUtakALa apekSAe kALa che. jayAre duHkhIne arthAta duHkhadana karanAra eTale naSTa vartamAna jenuM maraNa che, paNa jIvane te kramika avasthA ane duHkhavedana ubhaya prakAre anubhavana ke vedana nathI. jayAre bhaviSyakALa e anutpanna che kALa che. ane vartamAnakALa rUpa bane che. jenAM sapanAM che-kalpanA che; paNa anubhavana ke vedana nathI, anubhavana-vedana te mAtra je adehI che te kALAtIta-akAla che, je videhI che te vanamAna samayanuM hoya che, bhUtakALane khatama karI, bhaviSyakALa asarathI mukata che. mAtra sadehI chadmastha saMsArI jIvane kALane sudhAravAnI tAkAta vartamAnakALamAM rahelAM-revelAM kALanI asara che. udyama-puruSArtha-vIryazakitamAM che. bhaviSyanA nAze bhUtakALane kALanA mukhya bheda (1) anAdi-ananta (2) sAdi-ananta nAza thAya che. bhaviSya, vartamAna banIne bhUta bane che. vartamAna (3) anAdi-sAta ane (4) sAdi-sAnta cAra che. A cAra kALane karmabaMdha sattAmAM bhUtarUpa bane che je uSyakALe vartamAnarUpa mukhya bheda samagra brahmAMDanI racanAnI apekSAne gaNavela che. banIne pAchA sattAmAM baMdharUpa bhUtarUpa bane che. Ama karmabaMdhanA sattA- udaya rU5 cakAvA cAlu rahe che. - jene aMta hoya te anitya. pachI zarUAta hoya te ' ' , te sAdi-sAta jemake pugala paryAya ane saMsArI jIvonA prArabdha eTale bhaviSyakALa jemAMthI kramika pa thavAnA bhava paryAya. ane je zarUAta na hoya te anAdi sAnta bAkI che. pudgala dravyane anAdi bhUtakALa ane anaMta jemake saMsArI jIvanA anAdinA bhavabhramaNane aMta thai bhaviSyakALa che. zIva svarUpa-siddharavarUpa pariNamana thavuM. dehanuM jyAM bhAna che tyAM kaLa ane kSetranA bheda che. te ja pramANe jene aMta nathI te nitya che. pachI tenI dehanuM jyAM bhAna nathI tyAM kALa ane kSetranuM ya bhAna nathI. zarUAta hoya te te sAdi-anaMta jemake siddha svarUpI jenI udAharaNa tarIke niMdrA, mUcha, ghena, dhyAna ane samAdhi siddha thayA bAda siddhAvasthAnI sthiti. ane je zarUAta na avasthAne lai zakAya. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA, 16-pa-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka je dehane pitAne mAne nahi tene jotiSazAstra zuM upayogI ? jene dehabhAva lAgu paDela hoya tene mATe bhaviSya kALa ane jyotiSazAstra che. tiSanI kuMDalInAM 12 khAnAM (sthAna)mAM paheluM ja khAnuM deha aMgenuM che. bAkInAM agiyAra khAnAMnuM vaLagaNa ane vicAra deva hoya tyAM sudhI dehabhAvavALAne deha aMge che. anaMtA bhUtakALane vicAra karI bhaviSyakALane khatama kavA jeNe mArga apanAvyo che te mahAtmA che. . 1. dravya mahAna nathI. kSetra mahAna nathI. paraMtu kALa mahAna che. kALane to te adhyAtma che. kALane kALiyo karI ja trikALa sarvajJatAne prApta karavAnuM sAmarSa AtmAmAM che. mATe AtmA mahAna che; je AtmA, mahAtmA ane aMte paramahimA banI zake che.'' ApaNI AtmAnI, kSaNika kramika,. anila vinazvara dazA che te kALa che. . * * * * * * siddha paramAtmAne koI kALa nathI. mATe ja arihantasiddha bhagavaMtanA AtmA paramAtmA kahevAya che. teo trikALajJAnI - sarvajJa che. - - kALanA samaya (kALane avibhAjaya nAnAmAM nAne sUkSma ekama) anaMta che. anaMta samayanuM jJAna eka samaya mAtramAM kevalajJAnI, arihanta siddha paramAtmAne che. kemala jJAnane samaya eka che. ApaNa chavAsthane jIvana upara bhaviSyanAM cako kALacako pasAra thavAnAM hoya che tethI ja bhaviSyanI ciMtA-bhaya Adi hoya che. bhaviSyanI vAta karavAno adhikAra jene bhaviSyanuM jJAnahoya tene che. je bhaviSya joI na zake tene bhaviSyanI vAta karavAne kaI adhikAra nathI. teNe te puruSArtha ja karavuM joIe. * * * * * * * * tiSa eTale jati + za atha, je prakAzane Izvara che. e eka mAtra kevali bhagavate ja che. : vartamAnakALanI ApaNI karaNI ApaNuM bhAvi ghaDe che. mATe ApaNe adhikAra vartamAnamAM sArI karaNI karavAne puruSArtha kheDavAne che. te ja, prArabdha - ujajavala bhAvi :: 'paNa. puruSArthanA zaraNamAM ALoTavA evaze. mATeja zAstrakAra paramaSie pharamAvyuM che ke... , * * * * : ', :* baMdha samaye citta cetIe udaza saMtApa - dharma eTale bhaviSyakALano nAza kare te arthAt bhavene TALavA. bhavono aMta lAva, bhavAMta karo. bhavacakramAMthI chUTavuM. bhAvine aMta lAve eTale ke ajanmAadeDI banavuM. mATe ja sAdhu bhagavate vartamAna joga." avasare' Adi yathAyogya (Appropriate) zabdano prayoga pitAnA rojabarojanA vyavahAramAM kare che. dharmarAja" yudhiSTharanA jIvanamAM banela prasaMga ahIM khUba bodhadAyaka che. dhamI' eTale e sujJajana ke jene. eka samaya pachI zuM thavAnuM che enI khabara nathI. eTale bhAvimAM zuM banavAnuM che tenI paravA nathI. paraMtu bhAvinI khabara nathI mATe vata'mAnamAM . khabaradAra (sAvadhAna- jAta) rahIne vartamAna samayane sadupayoga karI le che jethI bhAvinI tene lezamAtra ciMtA rahetI nathI. dhamI eTale AtmAmAM rahevuM. AtmAmAM vAstavika deza-- kALa che nahi. rava vartamAnakALa ravane eTale ke pitAne che jayAre bhUta ane bhaviSyakALa para che. bhUtakALa naSTa che jayAre bhaviSyakALa anutpanna agamaagocara che. vartamAnakALa ApaNuM hAthamAM che. ene je sudhArIzuM te bhaviSyakALa je anutpanna che te khoTI rIte utpanna thaze nahi ane bhUtakALa te naSTa ja che eTale enI phikara nathI. arthAt 'chevaTa sAruM tenuM sahu sAruM." je vartamAnakALa bhUtabhAvi sApekSa che te anitya che, - je vartamAnakALa bhUta-bhAvi nirapekSa che te nitya che.' bhUtakALa dRSTAMtarUpa che. bhaviSyakALa lArUpa che. 4 : kALanA bheda bhAva che ane bhAvanA bhede kALa che. arthAta Rtu ane parva' anusAra bhAva che ane AtmabhAvamAMthI dehabhAvamAM sarakI paDatAM bhAvathI kALa che. . : : - deza ane kALa : deza eTale kSetra. kSetrabheda eTale ke avagAhanA bheda, kSetranA bheda che e dezanA bheda che je kaMdha- deza - pradeza che. kSetrabheda tatkALa-samakALa hoya che. jyAre kALabheda kALotaresamayAMtare hoya che. kALabheda viSe agAu vicArI gayA chIe." - deza ane kALanA bhedane upayoga dharma mATe jarUrI che. A paraMtu deza ane kALanA bhedanuM baMdhana dhama ke dhamIne nathI hotuM. AyakSetra ane payuMSaNakALa heya te dharma atre samayanI vAta nIkaLI che te te viSe paNa samajI laie ke samaya zuM che ? kALanI gaNanA mATe kALanA vibhAga karavAmAM AvyA che. vartamAnamAM paNa sthULa gaNa nAmAM kALane nAnAmAM nAne aMza-ekama te sekanDa che. je sekanDanuM paNa vibhAjana vartamAnamAM karIne avakAzayAtane avakAzamAM taratA mUkavA mATenA vijJAne tene sekanDanA ekamathI kALanI gaNatarI karavA mAMDI che je eka nene sekanDa ApaNI sekanDane eka lAkha abajame bhAga jeTalo sUkSma che. jainadazane tethI ya AgaLa sukSma vicAraNA karI kALanA nAnAmAM nAnA avibhAjya ekamane 'samaya' tarIke oLakhAvela che. je 'samaya'nI jANa mAtra kevali bhagavatone ja che. enI samaja ApaNA hAthanI pahoMcanI bahAra che. ke eka samaya, eka pudgala paramANu ane maitanyarUpa jIvanuM kSaNika mana eTale ke ciddazakita A traNeya tattva je samajAI jAya te samasta jagata samajAI jAya. A traNene ekamAtra kevali sarvajJa bhagate ja jANIne samajI zake che. samasta jagata A traNene viratAra che. ApaNe vyavahAra asaMkhya samayane che jene vistAra anaMta (Infinity) che. kALanA bheda che te kramanA che. je samaya, paLa, vipaLa, baDI, pahera, divasa rAtrI, aherAtrI, saptAha, pakhavADiyuM, mAsa, varSa, yuga, Adi ekamamAM vaheMcAyela che. vartamAnane ApaNe vyavahAra sekanDa, miniTa, kalAka, Adi ekamethI che: Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 sArI rIte thAya; paraMtu dharma ane dhama", anAryakSetre ane sava" dravyane tenA sarva guNa-paryAya yukata jue che. jANe che. viparIta kALamAM paNa jo TakavA dhAre te TakI zake ema Ama AtmA enI jJAnazakitathI kSetra tathA kALa ya che. dharma te bhAva svarUpa che mATe pratikULa deza (kSetra) aparichinna che - akhaMDa che - alaga che ane pratikuLa kALe paNa bhAvadharmAvalaMbane bhAvasvarUpanI prApti thaI zake che. kALa e paryAya bheda che. jayAre deza e kSetrabheda che. AmA svarUpathI dravya ane bhAvarUpa che, deza ane kALarUpa deza ane kALanA bhede tathA deza ane kALanAM baMdhana te nathI.. "artha ane kAmane che. dharma ane mela puruSArthane deza ane kALanA bheda naDatA nathI kSetrathI cauda rAjalaka che te samagra kAloka eTale ke brahmAMDa ane kAlathI trikAla anAdi-anaMtakALa e ja be - pIstAlIza lAkha jananI siddhazIlA upara pIstAlIsa mahAna tattva che. A be tave upara je AtmA virya meLavI lAkha yojana pahelAM to chalakanA pratyeka kSetrathI, pratyeka kSaNe dezAtIta - kAlAtIta thAya te jJAnathI e mahAna-arthe Avela siddha paramA,mAo siddhArU thayela che. je ' bane che. evuM sarvazakitamAna-vApI bane che. kSetratIta ane kALAtIta thaine svarUpa e kayane pAmyA che. dravyathI paNuM mahAna ane kSetra cAthata AkAzathI paNa - sAdhu bhagavaMtane atithi - abhyAgatanuM ja baMdha karavAmAM mahAna tatva kALa ane bhAva che. dharma kALane nAza Avela che te e ja yaze che ke emane kSetra ane kALAnA karA mATe zikSA karavAnI hoya che. jyAre saMcArakSetre kALA baMdhana che ja nahi. deza - kALa emane bAdhaka che ja nahi, udhAravA mATenI kriyA thatI hoya che. bhAva grAze te dravya eTaluM ja nahi paNa che deza-kALa temane aMdhArUpa nathI #La sAthA - AthI-kSetrathI. kALathI aMte te navamAM - adhyAtmasAra thanA leka chamAM bhaSA , aze- javAnuM che. vijayajI mahArAjA A bAbata ramAve che ke deza ane kALa upara vadhAre vigateM majyA mATe svAmI muna rerA kArAvasthA, dinA mAdhavatIyanuM purataka dezakALa jenuM aMgrejI bhASAMtara prApAstaniyamo nAsssj niyatA yogaguruvatA // Time & Space' nAme paNa thayuM che. jijJAsune je mane tai joI javA bhalAmaNa che. kSetra kAM te sImita che ke asIma che. jayAre kALa kevalajJAna ane kALa : eka samayarUpa ke maryAdita che yA te ane te che. nityaanilanI vAta kALa Azrita che. jyAre sImita kevalajJAna eka ja che ke enuM e ja che vA te. asImanI vAte kSetra Azrita che. jyAre sukhaduHkhanuM veksa evuM ne evuM ja che, jyAre eka pachI bIje khavAte bhAvamizrita che. kaLiyA e ne e khare paraMtu e ja nahi. nadIne savAla chavanA sukhane che. jIvana bhAvane che. jIva pravAha e ja paNa pANI enuM e nahi. kevaLajJAna je samaye pragaTa thayuM te samaye je che, jevuM che te ja ane tevuM kSetratIta ane kALAtIta thAya te ene bhAva enA svabhAvane samayAMtare che. anaMtakALa pachI arthAt sarvadA enuM e ja che. pAme arthAta akSaya-avyAbAdha-agurulaghu evAM anaMta zAzvata sukhane prApta kare. paramAtma tatva deza ane kALathI atIta che. paramAtmA kSetra ane kALa jIvanI pudgadravya Azrita kathA ane tattva dravya ane bhAva ubhayAtma che. eka che abheda che. jyAre dhdhatihAsa che. dhanuM dravya (vAtmA) e deza-kaLa-bhAva Azrita hovAthI ane deza-kALa parivartanazIla hovAnA kAraNe tenA dravya ane itihAsa-bhUgoLa ane bhUta-bhaviSya tathA vartamAnakALa bhAva paNa parivartanazIla che jyAre paramAtmAnA paramAtma tattavanA matijJAnI mATe kAlpanika che. jyAre divyajJAnI mATe te kSetra ane kALa aparivartanazIla (sthira) hovAthI temanA dravya pratyakSa che. ItihAsa e kaLakathA che jyAre bhUgaLa e ane bhAva paNa aparivartanazIna (sthira) hoya che. dezakathA-kSetrakathA che. kevalajJAnI kevalajJAyane vede che e vasaMvedvarUpa che. kevalate siddha paramAtmAnI siddha thayA pachInI kaI kathA nathI. jJAnI rava svarUpane vede che. jyAre paradravya kSetra-kALa-bhAva paraMtu emanA pUrvabhavanI kathA che je kahevAya che ane kevalajJAnamAM dekhAya che--jaNAya che kemake pratibiMbita thAya che. vaMcAya che. siddha paramAmA siddha thayA bAda yArahita thayA che. jevAM hoya tevAM ane jevaDAM hoya evaDAM ja assala rUpe pugala ane saMsArI nI kathA cAlu rahevAnI che. kemake adaladala dekhAya che te siddha jJAtA-draSTA bhAva che. ' temAM nAma- nAmAMtaratA ne rUpa - rUpAMtaratA arthata paribhramaNa ane parivartananI kriyA satata cAlu che. kevalajJAnIne anAdi-anaMta jaNAya che. eka ja samaye traNe kALanA sarva padArthanA sava paryAyone eo jANe che. dizA eTale dezakAza. dezakAza dharma - adhama - AkAza A vyAkhyA je kevalajJAnIne kevalajJAnane samajAvavAne mATe ane pudagalaritakAyane hayuM che. AtmA enA zuddha svarUpamAM karavAmAM Avela che te chavAsthanI chavAsthatAnI apekSAe dezAtIta che. je padArtha dezanA baMdhanamAM hoya te kALanA chaghanI samajaNamAM kevalajJAnanI samajaNa utAravA mATe baMdhanamAM hoya. - * karavAmAM AvelI vyAkhyA che. bAkI te chaghathI AkAza ' 'AtmA enA kevala jJAnamAM eka ja samaye sarvakSetranA mApI zakAya nahi. tArA gaNI zakAya nahi, dariyA ThAlavI Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 zakAya nahi tema kaivalajJAna samajI zakAya. nahiM. svayaM kavalajJAnI bane. e te mAMhI paDayA. enA jevuM che. kaeNmaka svasa vedya che bhAvatattvanI svAnubhUti ja hoya. sAkara mIThI nahiM. sAkaranI mIzane svAda anubhavAya mIThThAza samAya prabuddha jIvana : suvaNa jayaMtI vizeSAMka sivAya ke te mANe bhAva tattva che. che e samajAvAya tyAre ja enI chadmasthanuM jJAna traNe kALanA bhedarUpa che. eNe Nu, e jANe che, ane e jANo evAM chadmayanI kriyAnA kALathI bhUta varta'mAna ane bhaviSya evA bheda paDe che. jyAre valinu jJAnajIvana ane bhAga traNe ekarUpa che. abheda che. par - vastunuM lokanRtya nIkaLI jatAM kevalajJAnanuM prAgaTIkaraNaanubhavana thAya che. paravastunA katRtvanA kAraNe ja traNa bheda paDI jAya che. mATe je chadmathanA jIvanasAna ane bhAga traNa phALa rUpa arthAt bhedarzI banI jAya che. phAinA : bharUpa tattva abhedarUpa tattvane pakaDI nahiM rASTra sAdi sAnta bhAveAthI anAdi anaMta, sArdiana ta tattva nahi samAya. - AtmA svakSetra-kALa--bhAvanA bhakatA ane te sukhI thAya. paraMtu AtmA parakSetra-kALa-bhAvane bhakatA banyo rahe te du:khIne duHkhI ja rahe. dhyAnamArganI sAdhanAmAM sva kSetra-kALabhAvanuM bhAtRva che tethI ja plAnamAM zAMti sukha--samAdhinI prApti sahaja thAya che. siddha paramAtmAnA siddha svarUpane ApaNA jJAna upayegamAM laIe chIe a+tU jJAna uyeNamAM siddhatvane jJeya banAvIne ApaNe enI asara laie chIe. tema AkAzAstikAyanA avagAhanA pradAnatva tattvanA upayoga sparzI saMbaMdha dvArA kriyAmAM karIe chIe. AkAzAstikAyamAM avagAhanA prAnatva dharmAstikAyamAM gati pradAnava ane adharmAstikAyamAM sthiti pradAnava che jyAre sasArI chadmasya jIvonA jJAna darzana upayeAgamAM kALatattva che. vanA vartamAna jJAnadarzana upayAga re sAdi-sAta bhAvanA che te ja kALa che. ane te upayega bIjA samayebIjI ja kSaNe vinAza pAmethI pharI chava te upayoganA upabhAga--vedana karI zakatA nathI. chAsyane upayega kSaNika sva ane kALa para hovAthI kALa arUpI che. abhAgya che. kumake samayAMtare para che. na, mUrchA, nidrA, dhyAna samAdhimAM jIvane kALanI khabara paDatI nathI tema sukhamAM paNa jIvane kALa kayAre keTalA tIta thaye tenI jANa thatI nathI kaleza - udvega - Adi mAnasika sa MtApakALamAM duHkhamAM jIvane tathA azAtA vedanIyanAM kAyika duHkhamAM jIvane jhAjhe bhAge kALanI khabara paDe che. bAkI devalajJAnamAM-turthAMvasthAmAM A kALa tattva nI. matijJAnanA upayegamAM kALanuM svarUpa sAdi--sAnta che. jyAre nivAraNa kevalajJAna sAdi-ananta che jaeN svarUpa-aparivata nazAla che. aparicchinna che. 65 kALa ane sAdhanA : vartamAnakALa dhama pariNAma vadhu sudhAravAthI bhaviSyakALa sudharavAne ja che. malina-duSita jalane nima`La karavAnuM sAdhana te gaLaNI (Filter ) che. gaLaNI vacce mUkI devAthI asvaccha pANI svaccha thaIne Ave che. ema vata mAnamAM dharma nita bhAva (pariNAma)rUpI gANI jo pUkI daIzuM teA badhAya bhaviSyakALa gaLAya caLAne svaccha-zuddha-zubhra banIne avataraze. ujjavala bhaviSyanuM nirmANuM thaze. pachI kama'badha (bhUtakALa)ne jovAnI jarUra nathI. medanIyane kSaye pAma cAlu rahe che. dharmanA anubhava-anubhUti vatamAnakALamAM thAya che. bhaviSyakALamAM dharma' karAtA nathI. arthAt bhaviSyakALanA dhama'nI anubhUti varta'mAnakALamAM thatI nathI. RgRta avasthAmAM guNuprApti vakhate dveSa rahitatA Ave te tenA phaLa rUpe dhyAna ane samAdhi lAdhe che je dhama'tu phaLa che. e tatsamaya che. te ja samaye tatkALa Anada maLe che. tyAre kama'nuM phaLa zakatuM te ja samaye nathI. paraMtu jadhanyathI aMtamu dUta' bAda ane utkRSTathI 70 kAMDAlaDI sAgaropama bAda che. Ama dhama' e rAkaDAnA vepAra che te kama' e vAMyadAnA vepAra che-udhArI che. dharmatattvane nathI te bhUta ke nathI te bhaviSya bhUta ane bhaviSya te kamatattva che ke jyAM pudgalanA pAyAnA parivata nanI AvazyakatA che. dhama tattvamAM te AtmAnA pragaTa prApta guNAnu prAgaTIkaraNa che. udyama vata mAnakALamAM thAya. icchA bhaviSya mATenI hoya. eka ja samaya e vartamAnakALa ane samayAMtara eTale bhaviSyakALa. bhaviSyakALa jevA UbhA rAkhavA e adhama che. bhaviSyakALane khatama karavo te dhama' che. kALacakrone khatama karavA ane kALaneA kALiyA karI akAla thavu te dhama' che. AtmA svarUpathI akAla che. ethI dhyAnamAM, samAdhimAM akAratva vedAya arthAt kALanuM bhAna bhulAya, kALAtIta thavAya te AtmAnuM amaratva pamAtra arthAt kaivalaH'nakevalajJAnanuM prAgaTaya thAya. udyama eTale vIryA tarAyane kSayApazama je vatamAnakALamAM che ane vata mAnakALamAM kAmamAM Ave che. jIva vartamAnarUpa che. bhaviSyakALa ane bhUtakALa che eTale sabaMdha che. paraMtu upayegamAM te vatamAnakALa che.eTale jIva vata mAna svarUpa che. .. kALanA khArAka kriyA ane jJAna che. kALa ana te che. eTale kriyA bahu karavAnI rahe che. para Mtu bahu karIe tenA karatAM kharAbara karIe te kALanA kALiyA thai jAya kALanA kALiyA karavA hAya to akAla evAM paramAtmAnA khoLAmAM besavuM joie. akAlanA khele besavuM eTale 67 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvaNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 * kAusagna sthAnamAM sthira thavuM. thAnastha-saMmAdhistha-amistha thavuM. jema bhAvanI sUkSmatA vizeSa tema kriyA ochI kALa ' che ane pariNAma (Resnts) UMcA. ' ' - kSapakazreNine kALa mAtra be ghaDIne che. ane zaidamAM agI guNasthAnaka zailezIkaraNanI prakriyAmAM a', 'I', 'uM', jha', 'luM' e pAMca svarAkSanA uccAraNa eTale ja samaya lAge che. * deva-guru-dhamanI ArAdhanA karavAthI teTale samaya tAmasarAjasa bhAva karatAM nathI ane AraMbha-samAraMbha indriAnA , viSaya bhegAdithI bacIe chIe te draSTie vasamayanesvakALane sthalathI "sadupayega karyo kahevAya. ., A . paraMtu je jJAnadazAe mekSanA lo upagane. je sadupaga thAya te sakAma nija rA thAya, ane mehanIyakamane kSapazama yA kSaya thAya je sUkSmathI svakALane sadupayoga che. . jIvane AyuSyakALa e ene vyAvahArika kALa che. ene vyavahArathI dhamasyAna, dharmAnuSThAnAdi dharmakriyAmAMdhamabhAvamAM sadupayoga kare te mekSapuruSArtha che, 2. bhUta-bhaviSyavata na vicAratAM mAtra vartamAnakALane svakALarUpa banAvIne AtmabhAvamAM-svarUpabhAvamAM vartavuM jethI kALAMtIta banI zakIya, , , , , , - - - bhaviSyanI ciMtA karavI enuM ja nAma pApa-mithyAtva! vartamAnaga' zabda ApaNane e ja sUcave che ke vartamAnamAM va, "samaya te sAvadhAna." vartamAnane upayoga karI kALAtIta thAo. " , ApaNane "deha e huM chuM" ane kALa traNa bhUta-bhaviSya ne vartamAna che evAM draDha saMskAra che. adhyAtmamArgamAM "deha e huM nathI" paNa "huM chuM te AtmA chuM" tema ja kALa traNa nathI. are! kALa che ja nahi. huM AtmA kAlAtIta chuM" ema vicAravAnuM ne AcaravAnuM che. yeya-sAdhyane lakSyamAM rAkhI vartamAnamAM je jevuM karavA jevuM hoya te tevuM karavAM viSene udyama karavo joie. bhUta je naSTa che. ne bhaviSya je anutpanna che tene vicAra sevavo te saMsArabhAva che. bhUta-bhaviSyakALane vartamAnakALamAM ApaNe vAlIe chIe eTale vartamAnakALa vyAvahArikakALa bane che. ApaNe vartamAnakALane pAramArthika banAvavAnuM che jethI bhUta-bhaviSya kALa ja na rahe. siddha paramAtmA, kevali bhagavaMta mAtra vartamAnarUpa che jayAre vartamAnakALa pAramArthika bane tyAre kALAtIta thavAya che. vartamAna bhUta-bhaviSyarUpa na hoya ane bhUta-bhaviSya vartamAnarUpa na hoya. ' bhUtabhaviSyane vartamAnamAM sthApIne ApaNe vartamAnane ' dabAvIe chIe. jethI vartamAnakALa ApaNe vibhAvathI vItAvIe chIe. je mehabhAva che e ajJAna che ane te saMsAra che. - vartamAnakALa e bhUta-bhaviSya nirapekSa nathI. bhaviSya vartamAnarUpa banIne bhUtarUpa bane che. je padArtha kArya-kAraNarUpa pariNamatA hoya tene nirapekSa nahi kahevAya. saddha paramAtmA je adehI che te ane arihaMta bhagavaMte nirapekSa che. bAkI ke nirapekSa tatva nathI.' * * bhUta-bhaviSyavata nirapekSa vartamAnane jonAre AMdhaLe che. bhUta-bhaviSya nirapekSa vartamAnamAM rahenArA sAkSI che-jJAtAdaSTA che. paraMtu je paradravya-kSetra-kALa-bhAva vartamAna upayogamAM AvI jAya te te sAkSIbhAva ke jJAtA-draSTAbhAva nahi kahevAya. . . je padArthane vartamAnamAM joie tene bhUta-bhaviSyavat jovAthI te padArtha pratyenA rAga-1 dura karI zakAya che... . - vartamAnakALamAM mehabhAve thatA puruSArthathI kALa (bhAviprArabdha) ubhA rahe che. jyAre vartamAnakALamAM thatAM dharmamekSa puruSArthathI vartamAnakALathI kALane aMta Ave che. vartamAna joga' zabdane A lakSyArtha che. .. ApaNA vartamAnakALanA jJAna-paryA je bIje ja samaye ya bane che te ja ApaNuM 'ajJAnane "ApaNI apUrNatAne sUcave che. . ' je dazya che te dazya che. te kadI daSTa banatuM nathI. jema ke AkAzAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, ne pudagalAsikAya . ethI viparIta cetana evA chadmastha jIvane jJAna upayoga bIjA ja samaye ya banI jAya che. ane jaDa thai jAya che. kALa e jema arUpI tatva che. tema te jaDa tattva paNa che. vaLI, kramika tatva che. ane e ja mahAna Azcaya' rUpa che. tethI ja jIve pitAnuM jJAna je ya bane te asata avasthAne khatama karavAnI che. ane tema karI jIve. potAnA sattAgata . kevalajJAnane nirAvaraNa karavAnuM che. je kevalajJAna pragaTa thayA bAda te jJAna kadI ya banatuM nathI. kemakekevalajJAnanA jJAna pa -darzanapardhA arthAta jJAtAbhAva-draSTAbhAva' kadI paNa yarUpa-darzarUpa banatA nathI. kadI paNa kramarUpa, kALarUpa, anityarUpa, parivartanarUpa, khaMDitarUpa thatAM nathI. ' * bhavanI kiMmata nathI, kALanI kiMmata che. kAraNa pUrNa sukhanuM vedana jeTaluM jaladI prApta thAya teTaluM jaldI karavAnuM che. kALacakramAMthI chUTIzuM te bhavacakamAMthI chUTIzuM. kSaNa upara je vijaya meLave che te vivekI AtmA che. mahAtmA che. ane je ravayaM akAla arthAta kevali bhagavaMta bane che te paramAtmA che. kSaNa je kamarUpa che te mane yoga upara varte che. tenA u5ra saMyama jALavavAnuM che. ane vijaya meLavavAne che. kSetra upara vijaya e vijaya ja nathI. pAramArthika . vijaya te kALa upara vijaya che. kSetra vijetA cakravatI' naradeva kahevAya che. kALavijetA mahAdeva paramAtmA kahevAya che kSaNa : tamayo : laMvAra vijJa jJAna : 1 vahetA kALane vahetA mUkI vahetA thaI javAnuM che. kAMDA paranI ghaDiyALa cAlu rahe ane hRdaya baMdha paDI jAya te pahelAM ApaNe sahu koI prApta vartamAna samayane-svakALane sadupayoga karI kALavamaLamAMthI mukata thaI akAla paramAtma tattvane prApta karI zakIe tevuM saubhAgya - sAmarthya prApta thAo, evI abhyarthanA ! saMkalana : sUryavadana ThAkaradAsa jhaverI kIe chIe. zI vAta karIne ApaNe Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIasa' madhura raNakAra ... tA. 1-5-89 to, 16-5-'89 prabuddha vana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka saMdhikALanI nibhata kSaNa 0 nemacaMda ema. gAlA keTalAka zabdo evA hoya che ke te vAMcatAM - tenA uccAra tIne samaya ! deva-maMdiramAM AratI ane maMgaLadI utArAya, vaDe ja ane bhAva jAgRta thAya che. jANe zabdo ApaNane AratImAM 5thI 7 ghInA dIvA hoya, maMgaLadIvAmAM eka dI. spazIne artha abhipreta kare. AvA zabdane aMgrejImAM hoya. nagArAM vAge, ghaMTanAda saMbhaLAya; jhAlara vAge, zaMkha 't normatipoetic \Words' kahe che. dA. ta. ; mulAyama, kAya. dhUpaghaTAo prasare, cAmara vIMjhAya, paramAtmAnI AratI rezamI, galIpacI, vasaMta (Rtu, bhInuM ane jaraTha, khaDatala, ghaMTanAda-jhAlara mera saMbhaLAya, madhura nAda phelAya. azuddhio kharabacaDuM vigere. . . dUra thAya, adhama nAza pAme jJAnano prakAza patharAya ? aMgrejI bhASAmAM sarvekaSTa sahAmaNAM temaja lokapriya rajoguNane divasa samApta thaze. tame guNI rAtrino prAraMbha evA daza zabdamAM be zabdo che : Chime ane nathI thayo. A saMsthAnA samayanI gaNanA na divasamAM thAya, Twilight. . . . . . . ' ni rAtamAM. divasa ane rAtane saMdhikALane satvaguNane Chimene lokapracalita artha che : girajAgharane A mAnA samatvane ane prazAMtatAne pratinidhi che. tenI saMdhikALe upAsanAnuM vidhAna karyuM che. ghaMTArava. ene mULa artha che : ghaMTaDIone saMvAdI "hAranIasa" maMdhara raNakAra che . ke . ' - zaMkarAcArya kahe che ke jema mALAmAM dareka matIothI kaMkAyele che chatAM be motIonI vacce the dekhAya paNa che. : - TavAIlAITa eTale sUryAsta pachIne ane prAtaHkALe sUryodaya pahelAnA samaya. beu samaya AdhyAtmika draSTie tevI ja rIte maitanyazakita be vikalpa vacce DhaMkAyelI rahe che: zreSTha gaNAya che.. .' paraMtu beunA vacalA gALAmAM be vikalpanI vacce maitanyazakita, pragaTa thAya che ane spaSTa dekhAya che. A gALe te divasa cAIma ane havAIlAITa bane zabdo abhinnapaNe ane rAtanI saMdhine avaya. 2 : :': : : : : " vaNAyelAM che. ' ' . ' : manuSyane socchavAsa cAle che tyAre paNa che zvAsanI garaja TANe. godhuliMnA samaye samI sAMje sImamAMthI vacce zAMta rahe che. te samaye citta pragaTa thAya che. bAkI gAyanuM dhaNa pAchuM phare che. tyAre gAyenA tAlabaddha Dokane citta DhaMkAyeluM rahe che : vicArathI paraMtu eka AvaraNa halanacalathI DekanI ghaMTaDIe simphanInI jema madhura raNakArathI dura thAya. ane bIju Ave enI vaccenI kSaNamAM e spaSTa saMvAdI rIte vAgyA kare che. A che cAIma... vAilAiDha : dekhAya che. e ujajavaLa samaya che. badhA citane vicArathI, samayanuM saMgIta sAyaMkALanI kudaratanI AratI ! pakSIo mALAmAM yukata zAMta samaya! vaccagALAnI mukitanI-nirvika95 kSaNane pAchAM pharI rahyA hoya che. ' laMbAvavAne puruSArtha, e ja upAsanA. " vedamAM eka maMtra che. vaphA fhuM e viMmaravA vAta vaTa! thayo ne vahag RSi kahe che: ke jJAnezvara mahArAje "amRtAnubhava mAM A kSaNanI samajaNa sAMjanA samaye mArI mAnasika vRttio pAchI * pharI ' ApatAM daSTAMnathI kahyuM che ke, varSamAM nadI ubharAya che. rahI che ane mATI aMdara vilIna thaI rahI che. badhAmAM " grISmamAM nadInuM pANI osare che, paNa vacce ziyALAmAM nadI zAMta ane mULa svarUpamAM rahe che. saMkalpanI vacce zAMtinI zreSTha vastu che aMtaryAmI paramAtmA. pakSI sAMje mALAmAM pAchAM phare che. te rIte aMtaryAmI paramAtmAmAM nivAsa karavA mArI kSaNa para dhyAna ApI te kSaNa, samaya vadhe evA prayatna badhI vRttio pAchI pharI rahI che. karavA joIe. '': : : : : aneka prakAranI zakita dharAvanAra saladeva udaya thatAM pitAnAM 'A kSaNa mukta mananI kSaNa che...khAlI AkAza jevI kiraNe vyApaka rIte phelAve che. bUla razmIna samUha ane saMpyA. bahArathI pIpaka, paNa e darathI zUnya ' ' ' ', " . " samaye badhAM kiraNone pitAmAM ja sameTI le che. prabhAte kiraNe A kSaNane pakaDI levAnI che. TAgore. sarasa kahyuM, Tor. phelAya che. saMjayA samaye tenuM savaraNa thAya che. upAsanAnA fill the sky with voidkavi viliyama , bleka AvAhana ane visajananA be sa vege maLI AyAtmika AnI ja vAta karatAM kahyuM "retInA kaNamAM brahmAMDane . ghaTanA bane che. A be tanuM niraMtara yAna e ja pUrNa nihALe - kSaNamAM anaMtatAne muThThImAM baMdha rAkhavI." ! dhyAna vedamAM A vAta suMdara rIte kahI che. TavAilAiTane - eka kSaNa mATe te mANasa AMtarabAhya sthira thaI jAya AthI suMdara atha kaye hoI zake ? te mukitane upalabdha thai jAya. ' ' ' vaLI TavAilAiTane eka anokhe artha paNa che. TavAIlAiTa slIpa. eTale prasava pIDAne haLavI karavA prasava pUve zrImad rAjacaMdranI vAta che: zrImad nIce gAdI para AvatI ke lavAtI ardhamUchita dazA. navasajana-navAM umeSa beThA che. dAmanagaranA zeTha khurazI para bIDI phUMkatA upahAsamAM pUrvenI dazA ! zrImane prazna pUche cheH - vinobAjIe kahe che : saMkhyA eTale samayaka yAna, ' . . . . . 'rAyacaMdabhAI mekSa kema maLe ? ' uttama yAna. zrImade kahyuM: 'tame atyAre... je sthitimAM beThA che : saMyA eTale saMyAvidhi ane upAsanAne samaya, Ara- te ja sthitimAM hAtha paNa kahyuM paNa halAvyA vagara ripura, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-589 thaI jAo. te tamAre ahiMthI sIdhe mekSa thaI jaze." yurepanA AdhyAtmika kavi rilkae A ja vAta kAvyamAM kahI che. * "I am the pause between two notes" & saMgItanA be sUra vaccenI rikatatA chuM -zUnyatA che ane aMtima paMkitamAM kavi kahe che ane saMgIta-sUrAvali akhaMDa akabaMdha rahe che.' TAgore suMdara vAta kahI. 'Leave some gaps in Life and let Sweet Music flow. eka saMgIta paNa kahyuM che ke saMgIta seremAMthI nathI nIpajatuM paNa be sUra vaccenA avakAza-nyatAmAMthI - nIpaje che. eka anya gItamAM TAmera "sUraja DUbI gayo che, cAMda hajI ume nathI evI thANe mAnIne pUche che ke tAre kyA dezamAM javuM che ? Ubho ubho zuM vicArI rahyo che ? tuM Abe kayAMthI?" kayAMthI Ave e samajAya, te kyA javAnuM tene uttara maLI rahe ! - 1960-61mAM paMDita javAharalAla naherunI tabiyata nAdurasta rahetI hatI. AnaMdamayImAM paMDitajInA patnInA guru hatAM eTale nehavaza paMDitajI ghaNIvAra mA pAse jatA A arasAmAM paMDitajI mA pAse daherAduna pahoMcyA ane kahe, mA. barAbara UMgha nathI AvatI, kaMIka upAya dekhA". AnaMdamayImAe kahyuM "bAbA, upAya te thaze paNa pahelAM e batAve ke rovIsa kalAkamAMthI eka akhaMDa kSaNa mane ApI zakaze ? e khaMDita na joie kAra ke khaMDita bIja vAvavAthI aMkura na phUTe.' te paMDitajIe pUchyuM: "akhaMDa kSaNa artha ' mAe kahyuM. "akhaMDa kSaNa eTale e kSamAM tuM kevaLa tuM ja rahIza, te vakhate tuM dezane vaDA pradhAna nahi hoya, ke na te koMgresane netA. e kSaNamAM dezanI, pakSanI, kuTuMbanI ke ciMtA nahIM kare. nahi te kSaNa ApavA jaIza ane aDadhI kSaNamAM te dezanI ciMtA zarU karI daIza.. mane AvI khaMDita kSaNa na joIe, akhaMDa kSaNa joIe, ane cakakasa samaya joie. mAre eka kSaNa joIe. vaTavRkSanuM bI te eka ja hoya che jemAMthI Akhe vAle Uge che. dharatInA eka kaNamAMthI maNa bane che. tuM mane eka kaNa de je.' paMDitajIe kahyuM : "rojanI eka kSaNa te ApI zakIza, paNa cokakasa samaya te mA huM nahIM ApI zakuM." ' mAe kahevuM paDayuM: "te bAbA upAya nahIM thaI zake." A saMdhikALanI hANa eTale zunyatva, akhaMDa kSaNa, bhItaramAM avamAM chalAMga lAgI jAya te vaizvika cetanA sAthe anusaMdhAna thai jAya ! anya eTale mauna, mauna eTale zabdonuM, icchAonuM ane vicAranuM mauna. ane mana, eTale sahaja prArthanA, prArthanA eTale paramatatva pAse pahoMcavAne sauthI TUMke rastA! piMjarAmAM te pAMkho ja paDI zake, phaphaDAvI rokAya. paraMtu uyata mATe te avakAza joIe. pAMkho phaphaDaTa saMbhaLAya, paNa uyanA te niHsvana ja hoya! AkhuM AkAza pAMkhamAM sameTI mALAmAM goThavAtA pakSInI kSaNa dharatInI AratI vidyAthIo tema ja yuvAna abhyAsIo keTalIka vakhata keAI sArAM vAMcyA pachI tRpti thAya evA pustakanI khojamAM rahetA hoya che. tevuM pustaka mane anAyAse dharatInI AratI' vAMcavA maLyuM. alabata dharatInI AratI' te vRddho mATe paNa vAcana ane mananane sArA kherAka pUrA pADe che. A pustakamAM zrI rAmakRSNa mizananI dIkSA pAmelA mahAtmA gAMdhIjInA nikaTanA anuyAthI tathA zrI vallabhabhAI paTela, zrI choTubhAI desAI, zrI mahAdevabhAI desAI vagerenA sahakAryakara havAmI AnaMdanAM nAnAMmoTAM anekavidha pAsAMne AvaratAM 28 lakhANane saMgraha che. saMpAdana karanAra paNa che. abhyAsI ane karmayogI zrI mULazaMkara ke. bhaTTa. - svAmI AnaMdane game te lekha vAMce, tamane temAM na mANyo hoya evo rasa maLaze. vAMcatA vAMcatAM "ApaNe paNa kaMIka AvA thavuM' evuM sUcana pakaDa jamAvatuM rahe evAM lekhakanAM zailI ane rajUAta che. svAmI AnaMda AjIvana sAdhu rahyA arthAta temanA ja zabdomAM " roTI, eka lageTInA hakadAra evA sAdhu saMpradAyanA custa anuyAyI rahyA. temaNe AkhI jiMdagI paisA mATe kaMi ja lakhyuM nathI. avA aparigrahI, tapasvI ane abhyAsI lekhakanI vANImAM kevuM jema haze ane temanA vicAramAM kevuM sAmaTayuM haze e to vAcaka temanAM lakhANamAM bhAvavibhora bane tyAre ja tene khabara paDe. Aje AMtarajJAtiya, AMtaradezIya ane AMtararASTrIya lagna sAmAnya banI gayAM che. evA samayamAM UcharatA ane vikAsa pAmatA yuvAnoe gujarAnamAM 60 thI 100 varSa pahelAM nAta ane tenA rivAje eTale zuM e samajavA mATe "mAnajI rUdara' lekha vAMcavo ja joIe. menajI rUdara ane bhIkhIbAine gharasaMsAra sarakhe cAlatuM hatuM. paraMtu temanI eka dIkarInAM bALapaNamAM lagna thayelA ane bALapaNa daramyAna ja tene raMDA AvyA. tethI svAmI dayAnaMda sarasvatInA AryasamAjI vicAronI asara heThaLa manajIe tenI dIkarIne yogya muratiyA sAthe paraNAvI dIdhI. basa thaI rahyuM. manacha nAtabahArana trAsa. chatAM monajI ane bhIkhIbAI kevI Takakara jhIle che tenuM AbehUba citra evI ceTadAra zailImAM svAmI AnaMda Ape che ke menajI rUdara ane bhIkhIbAI amara bane che. ane lekha sAhityanI kRtine suMdara Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1589 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka vAta gayAM hatAM tethI jovA maLe che. namUno bane che. vicArarahita samAja-nAta pratye bhAva rAkhanArAM ane sIdhe mArge paNa vicArapUrvaka cAlanArAM kuTuMba paranA pAzavI atyAcArothI vAcakane AMsu paNa Ave ane sAthe sAthe monajI jevA sahanazIla, puruSArtha'premI ane bhagavadbhakata thavAnI vAcakane preraNA jAge tema ja bhIkhIbAinAM jevAM nIDaratA ane zaurya kevI rIte ane kaI jagyAe maLe te DhaMDhavA mATenI doDadhAmanI jhaMkhanA vAcakanA manane kabaje lai le evAM A baMne dharatI paranAM vAstavika pAtro lekhake hRdayasparzI rIte AlekhyAM che. gAMdhIjIe aMgrejonA zAsana taLe cAlatA bhAratamAM pitAnI nirALI duniyA sai hatI. A duniyAmAM aneka nAnAmeTAM pADyA hatAM. AvuM eka addabhuta pAtra te zrI choTubhAI desAi. ghaNA loke kodha para kAbU meLavavA mATe phAMphAM mAre che paNa krodhanA prasaMge koIne tAbe thatA hoya che. TukAkAne kao vecAta lIdhA vinA jamavAnuM na bhAve e emane mijAja hato. paNa haMmezA A kaio anyAya sAme hatuM. teo relavemAM nekarI karatA tyAre gorA amaladAro sAthe paNa bAkhaDyA - mAtra anyAya sAme. samAjanA kAryakara tarIke jIvyA tyAM sudhI anyAya sAme laDatA ja rahyA anyAya sAme kodha karavAthI krodhanuM uddhakaraNa thAya evuM cheTukAkAnuM suMdara patra vAMcavA maLe che. AjanA kAryakaroe "mahAdevathI moTerA" lekha na vAMcyo hoya te teo temanuM kArya gya arthamAM na samajI zake ema mane sapaSTa lAge che. TukAkA jevA kAryakaroe jIvI jANyuM ane teo gAMdhIjInuM nAma ujALatA gayA. jevuM pAtra tevI zailI lekhakanI kalamamAMthI sahaja rIte Tapake ja che. maMgu baLa" nAmane lekha pitAnuM pAtra bhajavatA sau koIne mATe khUba preraka che. vaDodarAnA pratiSThita DokaTara bAlAbhAI rAjyanA dAkatarI khAtAnA vaDA banyA hatA ane mahArAjA sayAjIrAva gAyakavADanA aMgata dAkatara paNuM hatA. temanA sauthI nAnA dIkarA caMdulAla bI. e. thayA pachI AvA nAmAMkita pitA AgaLa pote vepArI banavA mAge che evI pitAnI dhaMdhAnI pasaMdagI darzAve e aMge kathA vAcakane Azraya na thAya? vaLI, caMdulAla prAmANika vepArI banavAnI nema rAkhe che. pariNAme jhaverAtanA vepArathI teo zarUAta kare che ane vepArIo bAlAbhAI dAkataranA dIkarAne saharSa AvakAre paNa che. paraMtu caMdulAlanI prAmANikane temane A vepAramAMthI rUkhasada Ape che. pachI te peTa khAtAM khAtAM raste besIne bUTacaMpala sAdhIne piTiyu raLavAnA vicAra para Ave che, paNa temanA mitrane bheTe thavAthI joDA sIvavAnuM kAma egya gaNe che ane kare paNa che. paraMtu pachI baMne mitre kolasAnA vepAramAM jhaMpannAve che. sAruM evuM deNuM karyA bAda A kelasAnA dhaMdhAmAM teo phAve che ane prAmANikatAthI saMpatti paNa meLave che. pachI te dezamAM cAlatI ajhAdInI laDatanA satyAgrahIo pratye teo pitAnI pharaja bajAve che ane deza premanI asarakAraka vAta temanA jIvanamAM jovA maLe che. " caMdulAla eka pachI eka judA dhaMdhAmAM paDe che ane khoTa khAya che, chatAM temanA pitA temane kadI Thapako ApatA nathI. caMdubhAInI vepArI tarIke svataMtra jIvana jIvavAnI bhAvanA aMge teo lagIre mAthuM mAratA nathI. caMdulAlane dhaMdhAmAM evI pachaDATe AvatI rahetI ke temane sAdAM gujarAna mATe paNa takalIpha paDatI, tethI temanA pitA temane pharajIAta tevI madada mokalatA ane te sivAya dhaMdhAnI rIte nANAM paNa ApatA. temanA pitAnI eka ja vAta hatI ke caMdulAlanAM mAtA temanAM nAnapaNamAM ja duniyA choDI gayAM hatAM tethI caMdubhAIne mAtRvAtsala paNa maLatuM rahe. AvA pitA bhAgye ja jovA maLe. bAlAbhAI dAkatara ke vArtAnuM pAtra nathI, dharatI paranuM vAstavika pAtra che. lekhanuM zIrSaka "mUMguM baLa" yathArtha ja che. nArI jagadaMbA che e khyAla dhanImA" lekha parathI ' sAMpaDe che zeTha morArajI gokuLadAsanAM trIjI vAranAM dhaNiyANI te dhanakAro che. merArajI zeThe 46 varasanI vaye duniyA cheDI te vakhata dhanakerabAnI uMmara mAtra 21 varasanI. 73 varasa vaidhavya heThaLa temaNe gALyAM. zeThanA lAkhanI milakata askayAmate ane vepAradhaMdhe temaNe sAcavyAM ane nAnA dIkarAdIkarIone ucheryA. rajavADAM jevo vahIvaTa aTalI nAnI. uMmare temaNe ekale hAthe saMbhALyo ane dIpAvyuM. merArajIzeThane rAjavIo sAthe saMbaMdhe. tethI dhanImAM temane pitAnA bIjA vADIbaMgalAomAM utAre ApIne temanI bAdazAhI mahemAnagatI karatAM. dIkarA dIkarIo kareDapatinAM saMtAna hatAM, paNa dhanImA emane lAkaDAnI pATa para kaThaNa pathArIe suvADe, moTe maLaske aMdhArAmAM uThADe, potapotAnI pathArIo hAthe upaDAve ane nahAvuM devuM, devadarzana vagere saMskAre potAnI najara heThaLa reDatAM. temanA nekare pratye mAyALu svabhAva. emanI nokarImAM keIne rajA maLyAnuM ke daMDa thayAnuM keIe jANyuM nathI. temanI muzkelImAM teo temanuM barAbara dhyAna rAkhatAM. dezI vAdAMnA ilAje paNa teo evA jANe ke gerA DokaTarane paNa temane vaMdana karavAM paDe. - dhanImA vaidhavya pachI AkhI jiMdagI eka ja vakhata jamatAM. hamezAM vahelA UThIne ThaMDe pANIe nahAya ane pUjApATha, dhArmika kriyAo vagere nitya niyamita karatAM rahetAM. vaidhavya pachI AkhI jiMdagI kadI temaNe karI na khAdhI. pite 10 AnAnuM chAyala pahere para tu karacAkarane tahevArane divase 10 rUpiyAnI kiMmatanI caMdrakaLA Ape. jema rAjAe temane tyAM Utarato, vAisarA paNa temanA baMgalAnI acUka mulAkAta letA, tema gAMdhIjI paNa temane tyAM UtaratA. patinA gayA pachI je abaLA ja gaNAya tevAM dhanakarabAI tyAga ane saMyamanI adbhuta bhUmikA para saunAM dhanImAM banyAM ane kuLane ujALavA satata parizrama ane puruSArthamAM etapreta rahyAM. AvI devInAM jIvanamAMthI preraNA levA kaNuM na I che ? samAnatAne me lekha sau koIne hiMmata Ape tevo che. A saMsAramAM AMsu zedhavA javA paDatAM nathI. te pachI 2 Dage ja rAkhavuM? are, marada thaine raDAya ! paNa hiMmata kevI rIte Ave ? duHkhamaya saMsArane sAmane kai rIte thAya ? sAdhu thavAthI ? hA sAdhu thavAthI; paNa bhagavA vastro paheranArA sAdhu ja nahi samatAne AtmasAta karanAra sAdhu thavAthI, pachI bhale mANasa Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-88 tA. 16-5-89 ane bIjA cha mA e maLane kayA calAvavAnuM vepAra karatA hoya ane bairI chokarA sAthe rahenAra gRhastha heya. "sukhamAM chakI nava javuM, duHkhamAM na hiMmata hAravI" evI jeNe samatA keLavI che te sAce saMsArI ane sAdhu paNa che. lekhaka vAmanadAdAne samatAnA meru gaNave che. svAmI AnaMdane A gRhasthAzramI pAsethI ja sAdhujIvana gALavA mATenA uttama saMskAra maLyA che. e vAmanadAdA kAramI garIbI vacce jIve che, paNa ke. divasa phariyAda nathI. "mUThI javAra ne vADalAnI bhAjI bhAgyamAM lakhAvIne AvyA chIe." para sadA masta rahenAra vAmanadAdAne praNAma karavAnuM kone mana - na thAya? temane temanAM kuTuMbamAM karuNa banAnA sAkSI banavuM paDyuM, chatAM sadAya samatAthI-vedAMtanuM jJAna jIvanamAM AtmasAt baneluM-tethI sahana karatA gayA ' dAdAe dezabhAvanA khAtara talATInI nokarI choDIne rASTrIya zALA kADhI. ravivAre be zikSake gyane vidyAthIe maLIne mUThI juvAra UgharAve, gUNI thAya. cha mAstara sarakhe bhAge vaheMcI le ane bIjA ravivAra sudhI emAMthI kuTuMba calAvavAnuM. AvI sthitimAM navayuvAnomAM rASTraprema sIce. Aje zikSakane je sagavaDe maLe che ane je mAgaNIo thAya che e jotAM AvI garIbImAM kAma karanArAonuM hRdaya kevuM haze ane kayAM vITAmIne temanuM jIvana TakAvatAM haze ane temane kAryarata banAvatAM haze e prazna saMzAdhana, AtmanirIkSaNa mAgI le che. svAmI AnaMde vAmanadAdAne pitAnI lAkSaNika zailIthI amara banAvyA che. tenA rasAravAdanI te vAcakane ja khabara paDe. ' jUnI peDhInA loko jANe che ke mahAdevabhAI desAI gAMdhIjInA aMgata sekreTarI hatA. paraMtu temanAM buddhizakti ane pratibhA kharekhara kevAM hatAM tene sacoTa khyAla te svAmI AnaMdane lekha zukatAraka samA" vAMcyA pachI ja maLe. atyAranA yuvAna vargane te A lekha ghaDIbhara vArtA jevo lAge. gAMdhIjImaya banavuM, sAdAi, jAtaparizrama, janasevA, UMDAM sUjha ane samajaNa, vizALa vAcana, suMdara lekhanazakita, AdhyAtmika jIvanapatha para satata jAgRti sAthe cAlavuM, pravRttiparAyaNa rahevuM, phariyAda vinA AnaMdathI kAryarata rahevuM. metInA dANA jevA akSara vagere saguNone samanvaya mahAdevabhAI desAImAM je jovA maLe che te bhAgye ja jovA maLe. zarTahenDa jANanArAonI dhamAM bhUla jaDe, paNa mahAdevabhAInI nedhamAM bhUla na jaDe. paraMtu AvuM ratna bhagavAne akALe laI lIdhuM. gAMdhIjIne hIye A jakhama teo jIvyA tyAM lagI rahyo. svAmI AnaMdanAM ghaNA varasa mahAdevabhAInAM akALa avasAnathI UDI gamagInImAM vItyAM. teo baMne vacce sagA bhAI je nAte ane dilejAna deta jevo sneha hatA. lekhakanI A UMDI vyathA ane mahAdevabhAI pratye temanAM mamatA ane Adara lekhanI lITIe lITIe jovA maLe che. Aja nAtaka ke anusnAtaka athavA samajadAra yuvAna A lekha na vAMcavA pAme te tenI vAcananI dizAmAM najara khAmIbharI che ema huM jarUra mAnuM A lekhe sivAya vAstavikatAne khyAla Apato "mArA gharadhaNIe temanI pitAnI jIvana-draSTinI jhAMkhI karAvate, "mArI kephiyata" sAdhu samAjamAM keTalAka sAdhu na kahevAya tevA sAdhuo ane keTalAka vaMdanIya sAdhuone paricaya Apate, "mArA pitarAIe" lazkaramAM je hiMmatathI kAma karyuM hoya tevA ja spIrITathI bhayaMkara rogane sAmane karanArane AbedUba khyAla Apate. karanA karaDA', bAIbalamAM je The Sermon on the Mount Prodigal Son vagerenI daSTAMtakathAo che tenuM grAmyabhASAmAM sarasa rUpAMtara karyuM che tevA "IMbAne upadeza', rAmane kheDu' ane 'vAratA chela chogALAnI', pALelAM. prANIomAM pitAnA mAlika pratye kevI mamatA hoya che ane te mATe kevI samaja kAma kare che te aMge ghaDIbhara vArtA jevuM lAge paNa satya bIna raju karate pAnelAM prANI', hiMduomAM nAtajAtanI saMkucitatA asarakAraka rIte Alekhate 'hADanuM kensara' vagere lekhe vAcakanAM mAnasika jIvanamAM kaMIka saMgIna bAbatano umero kare che ane tene vicAra karato banAve che. AmAM je lekhene ullekha thayuM nathI te lekhe paNa eTalA ja rasasabhara che. A Akho graMtha pahelA akSarathI chellA akSara sudhI na vaMcAya te vAcakane aphasesa thAya evA A lakhANamAM vicArasamRddhi, vicita bhASA, hayapazI rajUAta ane zreyanuM asarakAraka sUcana rahelAM che, temaja lekhakanAM tapa ane saccAinI pratIti thAya che. A graMtha vAMcavAnI bhaNAmaNuM karavAnI mArI lAyakAta nathI, paraMtu A pustaka najare caDe te vAcakanuM sadbhAgya eTaluM ja sUcana karavAno hetu che. divase divase gujarAtIo paNa AjanA yuganI bhautika jhAkajhamALamAM vIMTaLAtA jAya che, TelivijhananI duniyA sarvasva banatI jAya che. ane paise sarvasattAdhIza banato jAya che, tyAre zAzvata mUlyo ane mAnavInuM khamIra sUcavatAM A lakhANa pratye aMgUlinirdeza karuM te bhautika duniyAnA tAlevare ane temanA anuyAyIone roSa huM vahoravA nahi pAmuM eTalI AzA jarUra rAkhuM chuM. vidyArthIo ane abhyAsIo bhautikavAdathI pAchA vaLe ema kahevA jeTaluM mAruM sthAna nathI, paNa teo A lakhANane aha5 raMga paNa lagADaze te temaNe temanA aMgata jIvanamAM ane vyavasAyanAM kSetranI draSTie kaMIka karavA jevuM karyuM che ema temane kayAreka te jarUra lAgaze. temane A AnaMda temanI pragatinI dizA ughADe to temAM AzcaryanI vAta nathI. vAMcake je "rasa ane 'AnaMda' zodhavA AMdhaLI deTa mUke che tevA "rasa ane 'AnaMda' A tapasvI lekhaka sAthe tAdAmya sAdhatAM sAdhatAM temanAM ni:svArtha ane parahitakArI lakhANa vAMcavAthI maLe che. vaLI, khUbI te e che ke lekhaka upadeza ApavA kayAMya thobhatA nathI. lekhaka sAdhu che. chatAM potAnA upadezathI kaI sudhare evI tRSNa jovA maLatI nathI. pitAnI rajUAta vAcakane atizakitapUrNa lAge athavA pAtrane anyAya thAya evI sAvacetI khAtara pAtrane guNa darzAve tevA pAtranA pitAnA ja zabda lekhaka Ape che. A mATe lekhake koi vyakitanI vAta barAbara rajU thAya te mATe tela vagerenI rIte keTale parizrama lIdhe haze e abhyAsIne tarata khyAlamAM Ave tevI vAta che. lekhake je pAtre rajU karyA che te cUMTIghuMTIne netAvarga ke buddhijIvIvarga Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-589 tA. 16-589, prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka ke zrImaMtavarganAM ja nathI, paraMtu pitAnA jIvanavyavahAramAM sAbhAra svIkAra je saMparka thayA cheane je sAMbhaLavAmAM AvyuM hoya te maka paMcataMtrama * saMpa 5. zIlacaMdra vijyajI gaNi aMge temanA para je prabhAva paDe hoya te daSTie sahaja * pRSTha 295 * mUlya rUA. 100 - prakA. zrI vizvanaMdikara rIte A pAtra AlekhAyAM che. A Alekhana pAchaLa kaI jaina saMdha, caMdrakAnta paTela jaina ArAdhanA bhuvana, bhagavAna paNa prakAranI vyApArI daSTine taddana abhAva che e vAcakane nagarane Tekara, pAlaDI, amadAvAda-7 nuM jabuddhipaladhu pratIta thayA vinA raheze nahi lekhakanI nimaeNLa daSTi vAcakane saMgrahaNI * vRti kAra AcArya zrI vijaya udayasUrijI, sparzI jAya che. vAstavika pAtranI rajuAta, te vyaktinuM ma. sa 5. munizrI naMdIdheSa vijayajI ma. * prakA. jaina varNana ke tenAM jIvananI hakIkate Apate mAhitIlekha na graMtha prakAzana samiti zrI zanubhAI ke. zAha, chAlA pADA, banatAM. sAhityakRtine suMdara namUne banI rahe che. khaMbhAta-388620 ja hema samIkSA le madhusUdana cImanaA graMtha vAcakanI ucita nirIkSaNazakita khIlave tevo che, lAla modI * kAuMna seLa pejI * pRSTha 358 * mulya rU. 25- sAhityanA abhyAsIo mATe te samagra rIte preraNAdAyI che * prakA. kalikAla sarvajJa zrI hemaca drAcArya navama janma zatAbdI ane kaMI pAmavA mAgatA vAcakane yogya dizAmAM kAryarata mRti saMskAra - zikSaNa nidhi - lAlabhAI . dalapatabhAIne banavA prere che. vaDa - pAnakora nAkA - amadAvAda-1 hemacaMdrAcArya (hiMdImAM * le che. vi. bhA. musalagAMvakara * kAuna se pejI pRSTha-32 * mUlya -amUlya 4 prakA. zrI kAMtilAla cunIlAla 'prabuddha jIvanane saMyukata aMka dozI-kapaDavaMja (gujarAta) hemacaMdrAcArya laghupustikA), "prabuddha jIvanane tA. 1lI jUna, 1989 ane tA. 16mI le paM. zIlacaMdra vijyajI gaNivarya-makA. upara mujaba ja jUna 1989 aMka saMyukta aMka tarIke tA. 16mI jUnanA prAraMbhika kSitijo (19 mI sadI daramiyAna kacchamAM jJAna roja pragaTa thaze. sazodhata) saMpA. maNilAla gAlA * mUlya rUA. 50- prakA.. racanA prakAzana 332. sarvodaya ke marsiyala senTara, salApasa. . - taMtrI mAga, amadAvAda-1. devaghara : mAnavamananuM piyaraghara 4 hemAMginI jAI rakSaNathe raheThANa mATe mALe (dhara) te pazu-pakSI paNa nathI banI zakatI. jayAM ghATa baMdhAya tyAM tIrtha' racAya. jagatanA bAMdhe che paraMtu teo devadhara ke maMdira nathI bAMdhatAM. mAnava vahetA rahetA pravAhane jeNe ghATa ghaDI ApIne tIrtha racyAM. punita pAvana dhAma samAM maMdira bAMdhI, pitAnI kalpanA te tIthakara. mAnavInA mananI cetanAne bAhya jagata prati pramANe deva-devIonI mUtio kaMDArI prANapratiSThA kare che... vahI jatA pravAhane baMdha bAMdhI ujA' nirmANa karI paramatattva kUtarAno ke cakalAMne deva kevo haze ?.... bhagavAna jANe! sudhI vALI levAnA puruSArthanuM mUrta svarUpa te maMdira, jayAM ane vaLI, jene mALe cakalI sadIo pahelAM bAMdhatI hatI prANanI pratiSThA thaI che. tevo ja Aje paNa bAMdhe che jyAre mANasa guphAmAMthI gagana- - maMdira zabda vAparuM tyAre rakhe kAI mAtra hiMdu devAlaya cuMbI imArata sudhI pahoMce che. anya prANIothI manuSyane evI gerasamaja kare. maMdirane kaI derAsara kahe che te kaI jAM paDatAM tavemAM devAlayane ullekha atigya gaNuM chuM. gurudvArA, keAI carcA kahe che, ke masjida, te koI agiyArI. bIja, coryAsI lAkha nimAM eka mAtra manuSya ja hasI zake enI racanA ane janAmAM phera hoI zake. mALakhAM judAM hoI che, AnaMdanI abhivyakita hAsya dvArA karI zake che kAraNa ke zake paNa aMdara dhabakata prANa eka ja che. aMtaratama AkAMkSA, saccidAnaMdanuM saMtAna che enI eka jhalaka te mana dvArA pAmI mananI abhIpsA eka ja che-paramAnaMdanI prApti. * zakaye che. mana che tethI te te mAnava che. mana manuSyanA Adhunika vijJAnayugamAM maMdire prati yuvAvargane kavacita baMdhana ane mekSanuM kAraNa che evI mokSanI carcA karatA anAsthA jAge che maMdire cetazUnya bhAse che; kAraNa merane, kUtarAne ke siMhane kaie dIThA? maMdire racavAnA mULabhUta hetuo vIsarAI gayA che. pazune vyavahAra zArIrika starathI UMce AvyuM nathI. gAMdhIjIe lakhyuM che, "maMdira eTale ITa-ArasanuM ghara nathI kUtarAne roTalIne TukaDe phekIzuM to ya te zAMtithI khAI leze. ke temAM mUrtinI sthApanA thaI gaI tethI te maMdira banatuM nathI. mANasane e rIte phekIzuM te tene apamAna lAgaze. mANasanI brAhmaNane belAvI havana karAvIne maMdira khelavAmAM pAkhaMDa jagAe kutare haze te tene lAgaze, kamAla che ! sAruM paNa hevAne saMbhave che.' majAnuM khAvAnuM che te ya khAte nathI. kUtarAne mAna-apamAna maMdiranuM maMdirapaNuM che zemAM ? asalanAM maMdira bAMdhelAM satAvatAM nathI. mAnavanI vAta judI che. enA sukha-du:kha judAM che. zA mATe ? badhelAM te kayA sthaLeAe bAMdhelAM ? AjanI manuSyanuM zarIra jeTalI mAgaze teya apamAnita duHkhI mana jema re ane cauTe te bAMdhelA nahIM. jUnAM maMdira bAMdhelA te nahIM svIkAre, pachI bhalene upavAsIya kema na rahevuM paDe! himAlaya ke zatruMjaya jevA parvatanA zikhara upara, nadInA kAraNu mAnavIne vyavahAra bahudhA mananA stare cAle che. saMgama sthAna upara ke nadI dariyAne maLe tevA nisarganA A manane niyaMtrita karIne aMdara laI javAnI prANayAtrAnuM atyaMta ramya sthAne jyAM nisaganI pArthabhUmi para paramatmatIrthadhAma te maMdira. nadI vahetI hoya paNa samagra nadI tIrtha darzananI bhAvanA jAge, ApasanI zatA TaLe. SaDaripu para Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI viroSAMka tA. 1 5.89 tA. 16-589 , jaya maLe tevA zatruMjayanA zikhara para ke pachI mananI bhUmikA himAlaya jeTalI uttuMga racAya tevA divya vAtAvaraNamAM. parvata eTale sUkuM eTale ke tapane paryArtha che. tapazcaryA pradhAna jainadharmanAM sthAnake tethI UMce parvata para ja jovA maLaze. jaLa eTale rasa eTale bhega; arthAta saMsAramAM rahIneya paramatatvanI sAdhanAmAM rata RSionA Azrame bahudhA nadI tIre jovA maLaze. nisarganA sAnniSamAM prAkRtika saMdaryano bhAga letAM vegAsakita vadhe che. ' A maMdiranuM sAmAjika jIvanamAM jeTaluM sthAna hatuM teTaluM Aje javalle ja jovA maLe. saMgIta, nRtya, nATaya, zilpa jevI bahuvidha kalAonI upAsanA devAlayanA Azraye thatI. maMdiromAMthI kalA bahAra paDatAM temAM bhraSTatA ane vAsanA janmI. darabAramAM te mujaro kevaLa najane bhaDakAvavA ja he che. jyAre devAlayamAM paramezvaranI ArAdhanA arthe thatuM nRtya manane bhakitabhAvathI sabhara bhare che maMdiranA pavitra vAtAvaraNamAM devatva pAMgare, maMdira bahAra pazuve kUkAre. ke prAcInakALanAM maMdire zikSaNanAM kendro hatAM. saMskAradhAma hatAM. Aje paNa tirupati jevAM devasthAne yunivarsiTI thApI A kArya karI rahyAM che. paNa AvAM maMdire Aje keTalAM? jUnA maMdira taraphathI saMskRta pAThazALAo cAlatI. dharmanuM zuddha jJAna temAM apAtuM. maMdiramAM pUjArIne spaSTa mitroccAra zIkhavAtA. pUjAvidhinuM vyavasthita zikSaNa apAtuM. AjanA vijJAnayugamAM jIvanAra vyakita pUjana karAvanArane vidhio pAchaLanuM rahasya pUche ke pachI dhamane sthaLa nahIM balake sUkSma atha" jANavA iche te saujanyazIla, saMtuSTa ke jJAnI paMDita pUjArIone badale moTe bhAge catu dImAMthI bA ane saddarAmAMthI geranI pAyarIe UtarelA bahudhA ajJAnI, vizeSa zramalAbha vinA dhanalAbha icchatA, adhikAra mATe paraspara jhaghaDatA, bhakatane chaLatAM, asaM tethI, svAthI, dhanalabhI paMDApUjArIo bauddhika janasamAjanI sarvathA, sarvadA dharmAjijJAsA saMtoSavA UNAM utare che. maMdiree yuganA yuga sudhI bhAratanI ekatA TakAvI che, TakAvatAM rahyAM che. bhAratabharamAMthI tIrthasthAnamAM yAtrIo Ave, piSAka, raheNIkaraNI, bhASA badhuM vIsarI bhAvuka banI jAya. kedAranAthanI yAtrA karatAM 'jya kedAra, jaya kedAra'ne vani paraspara ajANa vividhabhASI vyakitaonA mukhamAMthI sahaja abhivAdana rUpe sarI jAya. AvA bhAvasaMskAramAM sahajatA che, akRtrimapaNuM che. bhakitathI bhAvAtmaka saMskAra sahajatAthI raphare che. je ya buddhi, vicAra ke pravacane sAdhI nathI zakatA, je kaya bhASAthI siddha nathI thatuM te bhAvanAthI, bhakitathI sahaja anubhavAya che. uttaranI gaMgA dakSiNamAM rAmezvara para caDhAvatAM, devadarzana karatAM karatAM lokadarzana ane dezadarzana sahajatAthI thAya che. A ekayamAM ADakhIlI rUpa kAMI hoya te te aspRzyatA. TiLakanuM vidhAna khUba ucita lAge che, "aspRzyatA je devane mAnya hoya te tene deva mAnavA huM taiyAra nathI." , rAmazAstrI prabhune lakhe che-dareka maMdirane saMbhAmaDa5 heya. rAmezvara jevA maMdirone sabhAmaMDapa lagabhaga 50,000 lokone samAveH te vizALa che. maMdiramAM ja devanI sAkSIe nyAya maLata. maMdire nyAyamaMdire hatAM. utsa, lagna maMdiranA kalANamaMDapamAM yojAtAM. dharmasabhA, carcAsabhAe madiranA sabhAmaMDapamAM jAya. maMdiramAM pagarakhAM utArIne; arthAt pratIka svarUpamAM ahaMkAra utArIne ja aMdara javAnuM hoya che. maMdirane enI maryAdA che. maMdiranuM vAtAvaraNa ja evuM che. jyAM AsurI saMpattine vinAza ane devI saMpattine, vikAsa thayA vinA rahe nahIM. gAMbhIrya-pAviya-sau daya-A traNeyane anubhava maMdiranA vAtAvaraNamAM thayA vinA rahe nahIM. keTalAMka maMdirane enI gauzALA hoya, khetara hoya ke jemAM ayuvedika vanaspatio ugADe. pUjArIne A vanaspatio ane tenA upaganuM jJAna hoya. kAMI vyAdhi-upAdhi AvI te rogIne devanA dvAre lAve. zakaya che adhadhanI sAthe sAthe izvaramAM tenI zraddhAtha tene sAjo kare. maMdira AvejhanAM dhAma hatAM. thoDA vakhata pahemAM eka kuMDa para gai. pANInI mAthuM phATI jAya tevI durgaMdha, vAsI phUlene Dhagalo ane AjubAjunI gaMdakI dhRNA upajAve evI hatI. jyAM zvAsa levo ya muzkela lAge. A svacchatAne abhAve paNa kayAreka sAla hoya che. maMdiramAM gAya uparAMta hAthI, mera jevAM pazu-paMkhIo paNa pALe dAdAnI AMgaLIe vaLagI bALaka maMdiramAM jAya. kIrtananA sura sAthe sAthe enA hRdayane tAra nisarganA anya pazu-paMkhI, vRkSa-vanaspatio sAthe sahaja bhaLe, karuNA-ahiMsA sahaja jAge. dAdAnI AMgaLI jhAlI maMdiramAM jaI bALaka bhAvathI prasAda grahaNa kare temAM ane AyAnI AMgaLIe pATI jaI bheLapurI khAya te benAM pariNAma judAM ja Ave. A asalanAM keTalAka maMdire anAthAlayanI garaja paNa sAratAM. samAja kalyANanAM bhavya kAryo hAtha dharatAM tethI keTalAka sAmAjika prazno ApoApa hala thatA. keTalAMka maMdira sAthe atithigRha hatAM. bhAratIya saMskRtimAM atithine deva mAnyA che. tIrthATana karavA nIkaLelA padayAtrIo ajANyA gAmamAM rAtavAse kare kayAM? te kahe maMdiramAM. maMdiramAM gAmaleka khAlI hAthe jAya nahIM. kAMI ne kAMI phaLaphaLAdi, anAja, sIdhu-sAmagrI laI jAya. temAMthI bega dharAvAya te A yAtrIone prasAda rUpe vaheMcI de. denAra devane arpaNa kare ane lenAra prasAdarUpe le tethI lenArane UNapa nahIM ane denArane ahaMkAra nahIM. eka marAThI saMte lakhyuM che- "AhIM kAya keNA khAte re, deva AvhAlA jUnA gAmamAM maMdiranA kaLaza karatAM havelI te zuM rAjaprAsAda paNa UMce hovo ghaTe nahIM. eno artha e ke je divase maMdiranA bha-tuMga zikhara nIce samAja, rAjanIti, kakSAe ityAdi Azraya leze (derAsara devAzrayane apabhraMza che ema keTalAka mAne che) te veLA samAjane nakaze zakya che ja haze. rASTrakavi zrI mevANInuM eka kAvya che - "karuM Aza kenI navarAza kene UMce zvAsa A Alama dhAI rahI." -kahevA pragatizIla susabhya samAja bahirgAmI haDiyA- " paTTIthI thAkIne, manathI hArIne, pitAnA mahiyara dvAre, jUnA piyaraghare AvIne Ubhaze tyAre jagatarUpI sAsunA sahavAsamAM rUMdhAyele zvAsa paramaprabhu varUpiNI mAtAnI gedamAM mekaLA mane vizvAsamAM pariNamaze ane te veLA dIvA vagaranuM alaukika- tukArAmanA zabdomAM kahuM te. 'tukA AkAza mevaDA', --AkAza jeTaluM vizALa devaghara racAze. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-29 tA16-pa-9 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka kahyuM che: navakAra maMtramAM saMpadA : - ramaNalAla cI. zAha samare maMtra bhale navakAra e padamAM ApaNe gAIe navakAramaMtrane mahimA darzAvavA mATe saMpadA" zabda arthanA chIe : vizrAmasthAnanA mATe prayojayele che ema zAstrakAro jaNAve aDasaTha akSara enA jANe, che. alabatta "saMpadA" zabda navakAra maMtranI ArAdhanAthI aDasaTha tIratha sAra; prApta thatI siddhinA arthamAM ghaTAvI zakAya che, ema paNa ATha saMpadAthI" paramANe, kahevAyuM che. . aDasiddhi dAtAra; kaMpatAnI vyAkhyA A pramANe ApavAmAM Ave che: samara mAtra bhalo navakAra... sADa-gatvena padyate - paricchiyate'rthoM yAmiriti saMpadaH / navakAramaMtranI sajajhAyamAM zrI kIti vimalasUrie kahyuM cheH arthAt jenAthI susaMgata rIte ayaM jude pADI zakAya samara jIva eka navakAra nija haja zuM, te "sa padA." eTale saMpadAne artha thAya che - koI nizcita avara kAMI ALapaMpALa dAkhe; artha darzAvavA mATe pAse pAse yogya rIte goThavAyelA zabdano vaNuM aDasaTha navakAranA nava pada, samUha saMpadA eTale eka artha pUre thatAM AvatuM sa pedA ATha arihaMta bhAkhe. vizrAmasthAna. tevI ja rIte zrI labdhisUrinA ziSya zrI paddhavijaye sa pA eTale mAtra zabdanuM virAmasthAna evo artha nathI ghaTAvAta lAMbu vAkaya hoya to te uccAratAM mANasane zvAsa aDasaTha akSara tIratha sAra, levA (Pane) mATe vacce bhavuM paDe che. emAM potapotAnI saMpada ATha siddhi dAtAra; uccAraNazakita anusAra mANasa game tyAM thobhI zake che. maMgalamaya samare navakAra. sAmAnya mANasa mATe vAkyamAM apavirAma ke ardhavirAmanAM navakAramaMtranA bAhya svarUpanuM mahAtma darzAvatAM kahevAyuM cirane Ave che. paraMtu kaMThane vizrAma Apo, pitapatAnI che ke enAM navapada navanidhi Ape che. aDasaTha akSara aDasaTha anukraLatA anusAra game tyAM rokAvuM tenuM nAma saMpadA nathI tIrthanI yAtrAnuM phaLa Ape che ane enI ATha saMpadA ATha ema zAstrakAro kahe che. nAnA moTA kaI paNa vAkyamAM arthanuM siddhi apAve che eka ekama (Unit) pUruM thatuM hoya enuM nAma saMpadA. evo viziSTa artha e zabdane ghaTAvavAmAM Ave che. navakAramaMtra anAdi siddha gaNAya che. e cUlikA sahita navapadane che. paMca parameSThine-arihaMta, siddha, AcArya, kavitAmAM maMtramAM ke evA prakAranI lAghavayukata racavAupAdhyAya ane sAdhune-e pratyekane namaskAra karavArUpa emAM artha ane layanI draSTie yati athavA virAmasthAna pAMca pada namaskAranAM che. tyAra pachI namaskAra athavA vizrAmasthAna Ave che. kavitA ke maMtranuM paThana sAmAnya mahimA darzAvanArAM cAra pada cUlikAnAM che. Ama vAtacIta karatAM vizeSa chaTA ane gauravavALuM hovAthI namaskAra mahAmaMtramAM navapadanA badhA maLIne aDasaTha akSara temAM yogya sthaLe vizrAmasthAnanI AvazyakatA rahe che. eTalA thAya che. emAM ekasaTha akSara laghu che ane sAnuM akSara guru che mATe enA racayitAo racanA karatI vakhate A daSTine navakAramaMtranuM A bAhya svarUpa che. mahAnizItha sUtra, namaskAra paNa khAsa lakSamAM rAkhe che. anAdisiddha navakAramaMtranI te paMjikA, siddhacaka pravacana sAre ddhAra vagere zAstromAM zAstrakAroe vAta ja anokhI che. navakAramaMtranA bAhyasvarUpamAM navapada ane aDasaTha akSara navakAramaMtra e maMtranA svarUpanI racanA hovAthI temAM uparAMta ATha saMpadAne paNa ullekha karyo che. svara vyaMjananI yojanA sahita 5 vizrAma sthAnanI apekSA rahe che. A vizrAma sthAna game tyAre game tyAM hotuM nathI. savA saM58) saMskRta zabda che. e mATe ardhamAgadhImAM zabda ane arthanI draSTie yogya sthaLe ja je te Ave te ja savayA zabda vaparAya che. saMpadA zabdanA judA judA artha saMskRta kezamAM ApavAmAM AvyA che, jemake : (1) saMpadA tenuM mahatva rahe che. ema na thAya te tenA paThanamAM aniyaeTale saMpatti, lakSmI, samRddhi. (2) saMpadA eTale Rddhi, vRddhi. mitatA, karkazatA, saMkIrNatA lavarahitatA, ane arthanI saMdigdhatA UbhI thavAne saMbhava rahe che. saMskRta-prAkRta bhASAmAM (3) saMpadA eTale siddhi. (4) saMpadA eTale IcchAo sArI rIte pAra paDe te. 5) saMpadA eTale lAbha. (6) sapadA svabhAranuM paNa ghaNuM mahattva prAcIna samayathI svIkArAyeluM che. ekanA eTale pUrNatA. 17) sa pada eTale suzobhana. (8) saMpadA eka zabdamAM ke vAkayamAM jyAM svarabhAra Avo joie tene badale bIje sthaLe svarabhAra Ave te eTale arthanuM vizrAma sthAna sahayukata padAtha (pada + ane anartha thaI gayAMnAM udAharaNe prAcIna sAhityamAM artha ) nA (9) sa pA eTale zubha ane TAMkavAmAM Ave . eTalA mATe ja vedanI RcAonA ujajavala bhaviSya (10) saMpadA eTale vikAsa athavA pragati. (1) saMpadA eTale sampaka rIti. (12) saMpadA eTale paThanamAM Aroha-avarohanuM paNa eTaluM ja mahattva che. anya keTalAka maMtramAM uccAraNanI zuddhi upara ghaNe ja bhAra metIne hAra. mUkavAmAM Ave che. je uccAraNanI zuddhi na jaLavAya : Ama "saMpadA" zabda vividha arthamAM prayojAya che. paraMtu te maMtra pAchA paDe che ane tenuM azuddha uccAraNa karanArane Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-89 tA. 16-5-89 te hAni pahoMcADe che ema maMtravide mAne che. eTale emAM paNa saMpadAnuM-vizrAmasthAnanuM vargIkaraNa gaMbhIratApUrvaka vicArAyuM che ' , ' , navakAramaMtramAM padanI je gaNune karavAmAM che te vyAkaraNa anusAra nathI vyAkaraNa anusAra vimaravarte pam- eTale ke jene cheDe vibhAkita che te pada kahevAya. ene sAdo artha kara hoya te ema kahevAya ke vAkayamAM vaparAyela zabda te pada kahevAya. zabdakezamAM Apele zabda te zabda che. ane te zabda je vAkyamAM vaparAye hoya te te pada bane che. "pitA" zabda zabdakezamAM hoya te te zabda che ane "pitA AvyA" ema vAkayamAM vaparAye hoya te te pada gaNAya che. eTale vyAkaraNane niyama pramANe te navakAramaMtrane pratyeka . zabda pada gaNI zakAya. e rIte navakAramaMtramAM vyAkaraNanI daSTie vIsa pada Ave che. paraMtu navakAra maMtramAM AvAM be ke traNa padanA samUhanuM arthanI daSTie eka ja pada gaNavAmAM AvyuM che. "namo arihaMtANumAM vyAkaraNanI daSTie be pada che, paNa arthanI daSTie te eka ja pada . navakAra maMtramAM evAM nava pada che. paMca parameSTine namaskAra karavA rUpa pratyeka padane aMte arthanI daSTie vizrAmasthAna Ave che. eTale navakAramaMtranA pahelAM pAca padamAM pAMca saMpadA AvI jAya che e te spaSTa che. have bAkInAM cAra padamAM traNa saMpadA zAstrakAre kevI rIte batAve che te joie. cha pada che-"ese paMca namukakAre" ane sAtamuM pada che savaeN pAvapaNusaNo'--A be padanA maLIne seLa akSara thAya che. A be padamAM bIjI be saMpadAe rahelI che. eTale ke chaThThA ane sAtamA padamAM chaThThI ane sAtamI saMpadA rahelI che. AThamuM paDyuM che 'maMgalANaM ca sovesiM' ane navamuM pada che 'paDhamama havaI maMgalama' A be padanA maLIne sattara akSara thAya che. paraMtu A be padamAM phakata eka saMpadA rahelI che ema batAvavAmAM Ave che. e rIte navakAramaMtramAM kula ATha saMpadAo batAvavAmAM Ave che. gauyavaMdana bhASya", "pravacana sAroddhAra' vagere graMthamAM AThamI saMpadA upara pramANe sattara akSaranI batAvavAmAM AvI che. pravacana sAradvAramAM lakhyuM che : paMcaparameSThimate pae para satta saMpayA kamaso / pajaMtasatra sakkharapamANA ahamI bhaNiyA // paMcaparameSThimaMtra pade pade sapta sNpd:| varSeattatadrarAkSAghamALA vaSTamI maLatA te paca parameSThi maMtramAM badhAM maLIne nava pada che temAM kramaza: prathama sAta padanI sAta saMpadA che. sattara akSaranA chellA be padanI AThamI eka saMpada che.) maityavaMdana bhASyamAM lakhyuM che kepnns navapaya, navakAre aha saMpayA tatya / / khagasaMpaya payatullA, satarakara akRmI dupayA // 30 // . (navakAra maMtramAM varNa (akSara) aDasaTha che, pada nava che ane saMpadA ATha che. temAM sAta saMpadA sAta pada pramANe jANavI , ane AThamI saMpadA sattara akSaravALI be padanI jANavI). maityavaMdana bhASyamAM enA kartA zrI devendrasUrie saiya vaMdananA sumAM badhI maLIne sattANuM saMpadAo rahelI che. tema jaNAvyuM che. temAM lakhyuM cheH " pradanAka ja adavasa koNa 5 vIla vImA | kamaso maMgala iriyA--sakkathayAIsu saganatuI // 29 / / cetavaMdananA sUtromAM navakAramaMtranI 8, IriyAvahInI 8, zakratava (namuthurNa) nI 8, caityastava (arihaMta ceiANa) nI 8, legassanI 28, zrataratava (pukharavaradI) nI 16 ane siddhastava siddhANuM buddhANuM) nI 20-A pramANe badhI maLIne 97 saMpadA thAya che. emAM jaNAvyuM che te pramANe saMpadA eTale mahApadanI gaNatarI athavA visAmAnI gaNatarI. saMpadAnuM prayojana te te sthAne vizrAma karavAne mATe che, je gAthAmAM cAra caraNa hoya te temAM pratyeka caraNane pada; gaNIne te gAthAnI cAra saMpadA sAmAnyarIte gaNavAmAM Ave che. navakAramaMtramAM cUlikAnI gAthAmAM cAra pada hevA chatAM enI saMpadA traNa ja gaNavAmAM AvI che. eTale ke navakAramaMtramAM kula 56 nava che ane enI saMpadA ATha batAvavAmAM AvI che. A ATha saMpadAne nirdeza prAcIna samayathI thatA Ave che. jinezvara, bhagavAne e pramANe ATha saMpadA bhAkhelI che ema paNa kahevAya che. eTale saMpadAnI saMkhyA vize matamatAMtara nathI. badhA ja zAstrakAre AThanI saMkhyAnuM ja samarthana kare che. - ' . ' . . | navakAramaMtranI pAMca padanI pAMca saMpadAo vize ke. vibhinna mata nathI. vaLI cUlikAnAM cAra padanI traNa saMpadAonI saMkhyA vize paNa vibhinna mata nathI. para tu cAra padamAM traNa saMpadA kevI rIte gaNavI te vize be judA judA mata che. temAM mukhya mata upara pramANe ja che. paraMtu "maityavaMdana bhASya', pravacana sArodvAra' vageremAM jaNAvyuM che ke keTalAka AcAryonI mAnyatA pramANe 6ThThI saMpadA 2 padanI (16 akSaranI) ese paMca namukakAro satra pAvapaNAsaNo'nI. sAtamI saMpadA "maMgalANuMca sasi" e AThamA padanA ATha akSaranI ane AThamI saMpadA. paDhamaM havaI maMgalama - e nava akSaranI che. teo kahe che 'tAravAmi duya cho eTale ke chaThThI sapada be padanI samajavI ane AThamI saMpadA paDhamaM havaI maMgala" e nava akSaranI samajavI.) | navakArama tramAM nava pada che eTale emAM teTalI saMkhyAnI ja saMpadA hovI joIe evuM anivArya nathI. pada ane saMpadAnI gaNatarImAM mAtra navakAramaMtramAM ja A pharaka jovA maLe che evuM nathI. iriyAvahI sUtramAM kula 32 pada che 5NuM tenI sa padA phakta eka ja gaNavAmAM AvI che. evI ja rIte 'zakrastava' namuhuNa mAM 33 pada che ane saMpa 9 batAvavAmAM AvI che. tathA "arihaMta ceIANu" sUtramAM te pada 43 jeTalAM che ane enI saMpadA paNuM phakata aATha je batAvavAmAM AvI che. Ama A badhAM sUtramAM padanI saMkhyAnA pramANamAM saMpadAe echI batAvavAmAM AvI che. bIjI bAju legasa sUtramAM 28 pada che. ane 28 saMpadA batAvavAmAM AvI che. pukharavaradI sUtramAM 16 pada che. ane 16 saMpadA batAvavAmAM AvI che. tathA siddhArtha Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-589 muddhANu sUtramAM 20 pada che. ane tenI atAvavAmAM AvI che. prabuddha jIvana : suvarNa jaya'tI viroSAka saMpadA paNa 20 sa padAnI gaNatarImAM Ama krUraka zA mATe haze tenI I vizeSa spaSTatA caityava`dana bhASya' 'pravacana sArAhvAra'' vagere graMtheAmAM karavAmAM AvI nathI, paraMtu je rIte enI sa pA atAvavAmAM AvI che te rIte tenI pAcha! kANa viziSTa prayojana rahyuM haze tema mAnI zakAya. zAstrakArAe saMpadAne atha nA vizrAmasthAna tarIke oLakhAvI che ane te vizrAmasthAne vizrAma levAi jAya che ema kahevA karatAM vizrAma avazya levo joie evA Adeza karelA che. e uparathI paNa ema bhAse che ke sapAnI gaNatarI pAchaLa krAi viziSTa uddeza rahelA havA joie. mA ke sUtrAnA uMccAra viruddha ane gauravavALA hovA joie. khAlanAr ane sAMbhaLanAranA cittamAM te prasannatA ane utsAhanA bhAva janmAve evu vyavahAruM pratyeAjana te temAM raheluM haze ja, paraMtu te uparAMta AMtaracetanAnI anubhUti anusAra kai viziSTa prayajana paNa rahelu haze evuM A badhA taphAvata uparathI lAge che. sapAmAM akSara karatAM atha'nuM mahattva vadhAre che. navakAra matramAM namo siddhALa'- e padamAM pAMca akSara 4. ane tenI eka sa padA gaNavAmAM AvI che. bIjI bAju 'tama uttarI sUtrabhAM tassa u-tarAthI ThAmi kAusaggAga sudhInAM cha pada ane 49 akSaranI mAtra eka ja 'padA gaNavAmAM AvI che. tevI ja rIte pariyAvahI sUtramAM 'abhihyA'thI 'tarasamicchAmi dukakaDa sudhInAM agiyAra padanA 51 akSaranI paNa mAtra eka ja sAMpA gaNavAmAM AvI che. pUrvAcAze sa'palanI A rIte je gaNatarI karI che te uparathI ema anumAna karI zakAya che ke mAtra athanI pUrNatA anusAra saMpa gaNavAmAM Ave che eTalu ja nathI, pa:repU atha'nA gorava anusAra paNa saMpadAne vicAra karavAmAM Ave che. sa'padA eTale atha'nuM vizrAmasthAna ema nati paNa e padma vacce Avatu vizrAma sthAna evA a` ghaTAvAne navapadanI vacce ATha vizrAmasthAna Ave che mATe ATha saMpadA haze. ema keTalAka batAve che 'paTTamam hava maMgalama' e chelluM pada uccAratAM maMtra pUro thAya che eTale tyAM vizrAma sthAna gaNavAnI AvazyakatA rahetI nathI. paraMtu A atha svIkAya nathI, kAraNa ke iriyAvahI, zakraratava, siddhastava, saiyatava vagere sUtramAM e pada vaccenA jeTalAM virAmasthAne che eTalI. saMpaTTA gaNavAmAM AvI nathI. vaLI, e pramANe gaNIe te 'legasa sUtra'nAM 28 56 vacce 27 vizrAmasthAna gaNavAM. paDaze. paraMtu temAM 27 nahi paNa padma anusAra 28 saMpadA che, tevI ja rIte pukhkharavaradI' tathA 'siddhANu buddhANu mAM pada pramANe saMpadA che, eTale sapadAnA atha' e pada - vacce Avatu vizrAmasthAna evA nahi dhaTAvI zakAya navakArama tramAM AThu sa padA hevAthI anA upadhAna (jJAna ArAdhana mATenA tapAmaya anuSThAna)nI vidhimAM navakArane A adhyayanasvarUpa gaNIne, pratyeka adhyayana mATe eka AyaMbila ema kula ATha AyaMbila karavAnuM zAstrakAroe pharamAvyuM che. gu navakAramaMtramAM pahelAM sAta padanI pratyekanI eka ema sAta sa'paTTA che. e pramANe sAta putranA sata AlApaka che; sAta ayana che; ane sAta AyaMbila che. AThamA ane navamA padanI maLIne eka sapA che. tene eka AlApaka che. tenu eka ayana che. ane te mATe upadhAna tapanI vidhimAM eka AMbila karavAnu hAya che. Ama sa paddAnI kula AtI saMkhyA mATe sava zAstrakAra samata -. satyavaMdana bhASyamAM IriyAvahI, zakrastava ane arihaMta ceANunI soMpadAonAM pratyekanA bhinna bhinna nAma paNa darzAvavAmAM AvyAM che. e nAme nIce pramANe che : riyAvahInI, sa'padAe anukrame A pramANe che : (1) abhyupagama sa MpadA (2) nimitta sa`padA (3) Adha hetu sapA (4) itara hetu sa MpadA (5) sa Mgraha sapA (6) va sa padA (7) virAdhanA saMpadA (8) paDikakamaNu sapA, zakraratavanI sa MpadA anukrame A pramANe cheH (1) stotavya sa pA (2) ela hetu saMpadA (3) vizeSa sa MpadA (4) upayoga sa MpadA (5) ta tu sa MpadA (6) savizeSa payAga saMpadA (7) svarUpa sapadA (8) nijasamaklada sa padA (9) mekSa sapadA. caityastavanI sapA anukrame A pramANe che : (1) abhyupagama sa MpadA (2) niAMmatta sa MpadA (3) hetu sa MpadA (4) eka vacanA-nata soMpadA (5) bahuvacanAnta AgAra` saMpadA (6) Aga tuka AgAra saMpadA 7, kAyAtsaga vAMdha. sa padA (8) svarUpa soMpadA. para tu navakAramaMtrI ATha sapadAonAM nAma kyAMya jovA maLatAM nathI. alabatta anya keTalAMka sUtreAnI saMpadAonAM ApelAM nAme uparathI anumAna karI zakAya ke navakAramaMtranA pahelA pAMca padanI sa pA te ratatavya sa MpadA hoi zake, kAraNa ke temAM anukrame paMcaparameSThine namarakAra karavAmAM Ave che. tavya sa padAne 'arihaMta tavya sapadA', 'siddharatAtanya sapadA' ema anukrame oLakhAvI zakAya. bAkInI sa'pAemAM eso paMca namukakAra, savvapAva paNAsaNA'nI saMpadAne 'vizeSa hetu sa padA' kahI zakAya. ane magalANu ca sabve siM pama havai ma gAmanI sa pAne 'svarUpa sa paTTA' athavA phUla sa padA' kahI zakAya. alabatta A te mAtra anumAna che. A viSayamAM jANakAre vadhu prakAza pADI zake. eka mata evo paNa che ke navakArma tramAM soMpadA eTale. vizrAmasthAna eve atha na ghaTAvatAM 'sa'padA' eTale pasiddha evA sIdhA atha ja ghaTAvave joie. e rIte navakAramaMtramAM bATha saMpadA eTale Ai siddhu rahelI che evA atha' ghaTAvavAnA che. [jue zrI maMtrarAja guNukalpamahAdAdhe(pa. jayadalAla zarmA) chaThTho pariThada] siddhi ATha prakAranI batAvavAmAM Ave che. ene mahAsiddhi paNa kahevAmAM Ave che. e nIce pramANe che: (1) aNumA aNu jeTalA sUkSma thai javAnI zakti. (2) ladhimA-prucchAnusAra halakA ane zIghragAmI thai javAMnI zakti. (3) mahimA - mahAna ane pUjAvAne yogya thai javAnI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prabuddha vana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1 5 89 tA16-5-89 nAmanI taka sAdhu eTale sa dAya che ane zakita. ** (4) garimA - icchAnusAra meTA ane bhAre thaI javAnI zaMti ." (5) prApti - duranI vastune pAse lAvavAnI zakita. (4) prAkAmya - badhI ja icchA avazya pAra paDe ja evI zakita. (7) izitva - bIjA upara prabhutva svAmitva ke sattA dharAvavAnI zakita. (8) vazitva - bIjAne vaza karavAnI zakti (ATha siddhionAM A nAmanA kramamAM keTalAka pheraphAra judA judA graMthamAM jovA maLe che. vaLI siddhionA nAmamAM paNa pharaka jovA maLe che.) navakAra maMtranA nIcenAM ATha padanuM thAna dharavAthI ATha siddhio prApta thAya che ema zAstrakAre jaNAve che. L. (1) namo-aNimA siddhi (2) arihRALaM-mahimA siddhi (3) siddhALaM-garimA siddhi (4) bAvariyALaM-ladhimAM siddhi (5) 3vajJAthA-prApti siddhi (6) sadA yAkULa-prAkAmya siddhi (7) vaMja no Izitva siddhi (8) maMjasTA-vazitva siddhi (1) namo-name eTale namaskAra. namavAnI kriyA. jyAM sudhI ahaMkArane bhAra che tyAM sudhI namatuM nathI. e bhAra nIkaLI jAya che tyAre bhAvapUrvaka namavAnI kriyA thAya che. namavAne mane bhAva sUkSmAtisUkSma che aNimA eTale jeTalA thaI javAnI zakita prApta karAvanArI siddhi. namopadanuM dayAna dharatAM dharatAM aNimA siddhi prApta thAya che. (2) arihatA-arahiMta paramAtmA pUjAne pAtra gaNAya che, eTale ke emane mahimA thAya che. arihaMta mATe "mata' zabda paNa prayojAya che. ahata eTale gyatA dharAvanAra athavA mahimA dharAvanAra. 'rihaMtALa" padanuM dhyAna dharavAthI sahimA nAmanI siddhi prApta thAya che. ' (3) vidvAna A padamAM rahelA traNa akSare guru che. vaLI siddhipada badhA padamAM sauthI moTu-guru che ane gaurava ApanAruM che. eTale 'ridvALa" padanuM dAna garimA nAmanI siddhi ApanAruM che. (4) AyariyA-AcArya bhagavaMte samasta vizvanA jIvone upadeza ApavAne yogya che. eTale AcArya bhagavaMte AgaLa samasta gata ladhu che. potAnAmAM laghutAne bhAva dhAraNa karyA vagara AcAryane upadeza grahaNa thaI zakatuM nathI. eTale gAriyALa' padanuM kathAna dharavAthI laghimA nAmanI siddhi pragaTa thAya che. (5) 3 kAyAna - vijaya zabda 31, ari ane mAtra e traNa zabdane banela che. 3 eTale pAse maSi eTale aMtaHkaraNamAM ane kamAya eTale prApti athavA meLavavuM. upAdhyAya pAse siddhAMtanuM adhyayana karavAthI zrutajJAnane lAbha thAya cheeTale tuvannAmA padanuM dhyAna dharavAthI 'kAta' . nAmanI siddhi maLe che. (6) laraya sAdu-sAdhu eTale sAdhu eTale sArA, bhalA. sAdhuo pote pUrNakAma (pUrNa saMtoSI) hoya che ane bIjAonI icchAone ke kAryone saphaLa karI ApavAmAM sahAyabhUta thAya che, eTale 'sada-sAsu" padanuM kAna dharavAthI prAkAma" nAmanI siddhi prApta thAya che. (7) paMca namukkAro-paMca parameSThinuM sthAna sarvottama che. teo jagatanA jIvone mATe svAmI jevA gaNAya che. eTale 'vaMja namukkAra' padanA dhyAnathI Izitva" nAmanI siddhi prApta thAya che. (8) maMtrA- sarva maMgalemAM utkRSTa maMgala te dharma che. dhamanI sAcI ArAdhanA karanArane sarva prakAranI anukULatA prApta thAya che. ane bIjA cha premathI temane vaza thaIne rahe che. tathA temanI AjJA uThAvavA tatpara bane che. eTale maMtrA. padanuM sthAna dharavAthI "vazitva" nAmanI riddhi prApta thAya che. vazitva e AThamI siddhi che ane maMgalanI saMkhyA paNa aThanI gaNAvAya che. aSTamaMgala eTalA mATe ja kahethAya che. eTale vazitva siddhi' maMgalANuM pada sAthe saMkhyAnI daSTie paNa anurUpa manAya che. Ama navakAramaMtramAM A saMpadAo rahelI che ane e mahAmatranI ArAdhanA nirmaLa cittathI, pUrI niSThA ane dhyAnanI ekAgratApUrvaka karanArane ATha siddhi apAvanAra che. ema zAstrakAroe kahyuM che. sava maMtromAM navakAramaMtranuM sthAna eTalA mATe ja sarvopari che. . asthi sAravAra kendra saMdhanA upakrame diNati asthi cikitsaka De, je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAMnA rogonI ni:zulaka sAravAra dara ravivAre savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vI. pI. reDa rasadhArA ke-epareTIva sosAyaTI, bIje mALe. vanitA vizrAmanI sAme, prArthanA samAja, muMbaI-400004 [ phena : 350296] khAte ApavAmAM Ave che. A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 2-30 thI 5-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mAga, juhu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-400058 khAte De. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokata sAravAra vinAmUlya apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya tene lAbha uThAve tevI vinaMtI che. -maMtrIo Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka jaina dharadharonA dhabakatA dastAveja: jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa' - gulAma ruDhiyA zrI mehanalAla dalIca'da dezAie 'jaina sAhityane sakSipta itihAsa' lakhIne ApaNA upara eka mATI upakAra karyo che. eka hajArathI vadhu pAnAMnA pustakane lekhaka saMkSipta itihAsa kahe che, jemAM itihAsanA sImADAo vizenI emanI vistRta jAgRta samajadArIne ApaNane khyAla Ave che. jaina gUjara kavie' jevuM mAtabara sarja'ne ApanAra mehanalAlabhAe A vAmana chatAM vistRta RtihAsa lakhavAmAM je zrama lIdhA haze tene khyAla Aje paNa e pustakane upara uparathI jonArane paNa tarata maLI zake ema che. i. sa. 1933mAM A graMtha lakhAyA ane zrI jaina zvetAmbara Unpharansa-muMbaie te pragaTa karyAM. Aje 56 varSa' pachI paNa A graMthanuM mahattva jarAya thayu nathI; laka vadhatu jAya che. A pustakamAM lekhaka jainadhamanA udayathI zarU karI cheka saMvata 1960 sudhInA zvetAmbara jaitenA sAhitya sudhI kramabaddha rIte AvyA che. ADa vibhAgamAM A graMtha vibhAjita che, dareka vibhAgamAM 7 prakaraNa che. lekhakanI sazodhanavRtti ane cIvaTanA khyAla te gra'thane cheDe Apela 187 pAnAMnI vistRta anukramaNikA parathI tarata AvI jAya ema che. jemAM jaina lekhakAnI sUci, jaina lekhakAe lakhela sa MrakRta, prAkRta 'ya-kRtienI sUci jaina lekhakAe lakhela gujarAtI graMthAnI sUci, atihAsika sAdhanAnI sUci, jaina pAribhASika zabdo ane birudanI sUci, tItha karA, jaina tIrthA ane madirAnI sUci, jaina gaccha, gaNu, saMpradAya AdinI sUci zrAvakA, maMtrIonI sUci, vaNika getra AdinI sUci, yurApIya skAlarAnI sUci, jainetara hindu graMthakAronI sUci, jainetara hindu lekhA kRta gra MthonI sUci, hindu de-madira, sapradAyanI sUci, zahero, sthaLeAnI sUci, hindu rAjakartA, rAja vaMza jAtinI sUci, musalamAna rAjakartAo, subA, jAtinI sUci. sAmayikA, graMthamALA, preseAnI sUci ane prakI' sUci. graMthamAM apAyela vigatane zeAdhavA A sUci khUba ja upayeAgI che. A save vigate ATha hajAra jeTalI thavA jAya che. pustakamAM peregrAphane saLaMga 1195 sudhI naMbara ApayAmAM Avela che ane phUTaneTane saLaga 577 sudhI naMbara ApavAmAM Avela che.sUcimAM dareka nAma sAme peregrApha naMbara ke phUTaneTa nabara Apela che. je dhArI vastune zeAdhavAmAM sahAyaka bane che. A ati zramasAdhya ane kaSTadAyaka kA emaNe kai rIte karyu" ze ? keTalI hAMzathI karyu haze ? sUcinI jema bIjI dhyAna kheMcatI vastu te graMthanAM 60 jeTalAM citrA ane grAsa che. e citranA paricaya ApatA sA: pAnAM jeTale vigatavAra lekha mUkayo che. amuka citrA bahura gI paN che. amuka tItha sthaLanA phATAgrAphsa kalAnI dragnie paNa khenamUna che. pAMca dAyakA pahelAMnI chakalA, presesi'ga-prinTiMga vagerenA paNa khyAla Ave che. A phoTogrAphasa paNa aneka vyAkatagata saMgrAhA ane saMsthAe|tA saujanyathI emaNe meLakhAM che. tiyAmane vadhu wy apa Tu DeTa, vadhu gahana chatAM saraLa banAvavA emaNe pArAvAra mahenata karI che. lekhaka sva. zrI mohanalAlabhAi dalIcaMdra dezAinu A bhagIratha kAya' jotAM ApaNuM mastaka AdarapUrNAMka emanA pratye Aje paNa jhukI jAya evuM A adbhuta kAya che. AThamA vibhAgamAM emaNe vikramanI vIsamI sadI vize lakhyuM che. jemAM peAtAnI najIkanA bhUtakALamAM thai gayela jaina vibhUtionI vAta karI che. jemAM muMbai yunivarsiTInA rAjabAI TAvaranA saka dAnavIra premacaMda rAyacaMda, nATayakAra DAhyAbhAI dhoLazAjI, zrImad rAjacandra, jaina sAhitya prakAzaka zrAvaka bhImazI mANeka, rAya dhanapatisaMha bahAdura. jaina dharma' prasAraka sabhA, 'jaina'nA Adyata`trI bhagubhAi phatehacaMda kArabhArI, jaina zvetAmbara kAnpharansa vize TuMkamAM paNa UMDANathI lakhyu che. DA. hama'na yAkrAkhI vize noMdha, jaina dharma'nA mukhya siddhAMtAnI vAta paNa emaNe vAMcanArane tarata samaja paDe ane upayogI thAya e rIte karI che. jaina sa MskRti ane kalAonu prakaraNu eka sarasa abhyAsanibaMdha jevuM che. jemAM jaina citrakraLA vize DaoN. kumArasvAmIe jana`la epha inDiyana ArTa enDa inDasTrI'mAM je lekha lakhyA te emanA dhyAna bahAra nathI. enu avataraNa Ape che. je emanI sUkSma badhe pharI vaLatI talAvagAhI STinuM pariNAma che, te jaina sAhitya ane kalA mATe sUcana karatAM pAze lakhe cheH (1) jeTalA jaino bhaMDArA hoya temAMthI graMtheA, citrA vagerenI yAdI karAvavI, ane vidvAne pAsethI te graMthA tapAsAvI temanA vize savistAra ripeTa taiyAra karAvavA. (2) bhaMDArAmAM kapaDAM, citrA vagere je je prAcIna ane atyAre aprApya cIjo hAya tenA ahevAla pragaTa karavA ane eka sa MgrahasthAna sthApI tyAM te cIjo surakSita rAkhI temane prasiddhimAM lAvavI. (3) je je jaina vepArIonAM jUnAM nivAsasthAno hAya tyAMthI jUnAmAM jUnA cepaDAo, dastAvejo vagere meLavI temAMthI prAcIna jaina vepAranI vigatA pragaTa karavI. AvA sUcane karyo pachI temaNe raNuntirAma vAvAbhAIne jaina saMskRti' aMgenA lekhamAMthI avataraNu mUke che : 'A pramANe thayA pachI vijJAna, udyoga, samAjavyavasthA, rAjyavasthA, dha' vyavasthA, ciMtana ane kalAnA pradezamAM jainae zuM zuM karyu. temanu svarUpa nirupavAnAM sAdhatA ane anukULatA prApta thaze.' ane chelle lakhe che, hlAla jainenuM jIvana kevuM kalAvihIna banI gayuM che, te mATe paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAne Adhunika jainenu kaLAvihIna dhArmi'ka jIvana' pustaka vAMcavA-vicAravAnu kahe che. A vigata parathI khyAla Ave che ke, mehanalAlabhAimAM jainadhama ane saMskRtinI jALavaNI mATe keTalI phikara hatI. 79 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka ta, 1-5-9 tA. 16-5-89 vartamAna samayane anurUpa jainee sAhitya ane tatvajJAna ApaNumAM pramAda, saMkucitatA, jaina dharma ke saMskRti, sAhimATe zuM karavuM joIe te mATe graMthanA chellA prakaraNamAM tyakaLAnA vArasA pratye kevI gherI udAsInatA pravarte che. emaNe khUba ja vistRta ane marmagrAhI carcA karI che jemAM navuM umeravA pramAda sevIe chIe ane prAcInanA pegya Ajano ApaNe samayadharma zuM che, navA jaina sAhityanA sajana jatana pratye paNa bedarakAra chIe. mATe zuM karavuM joIe, jaina tattvajJAnanA karmavAda, anekAMta, | gujarAtanA sAhityakAroe, sAhityanA itihAsalekhake guNasthAna, yoga, nayavAda, ahiMsA vagere vate A badhA vize ane jainae jenI acUka nedha levI paDe evuM adbhuta kArya vicArake pAsethI graMtho lakhAvavA joIe. ghaNAM sucane sva. mehanalAla dalIcaMda desAIe karyuM che. emaNe pitAnA kya che, je Aje pacAsa varSa pachI paNa eTalAM ja tAjA nivedanane aMte lakhyuM che: "jaina dharma ane sAhitya pratye jayAre ane amalamAM mUkavAlAyaka che. haribhadrasUrithI laI AtmArAmajI jyAre khoTA AkSepa thAya che tyAre tyAre eka suprasiddha aMgrejI mahArAja sudhInA aneka mahAna AcAryonA jIvana ane kAryanI bhajananI kaDI yAda Ave che ke, jyAre dhummasa uDI jaze ne TUMka jhalaka paNa A graMthamAM maLe che. vAtAvaraNa svaccha thaze tyAre ApaNe ekabIjAne adhika jainene bhavya bhUtakALa saMkSiptamAM chatAM khUba sArI rIte pIchAnIzuM. A pustakamAM AlekhAya che. A dizAmAM kAma karanArane mArA A prayatnathI zvetAmbara jainee Arya saMskRtinI te e jarUra upayogI thAya paNa sau sAmAnyajanoe paNa bhavya imAratamAM keTaluM suMdara phALo Ape che te barAbara A graMtha vAMcavA jevuM che. eka eka prakaraNa - jaina ke jainetara - sava sAhityavilAsI vargamAM svataMtra che. vacce vaccethI vAMcI zakAya ema che. Avaze te mAro parizrama nirarthaka nathI gayo e samajAtAM vigate che paNa vigatene bhAra nathI. itihAsa che paNa A sAhityasevakane AnaMda thaze. AvA prayatna bauddha, narI zuSkatA nathI. jenee je sajana karyuM, je vaibhava Ubho vaiSNava, zaiva, zIkha, jarUratI, khristI ane IphlAma dharmanA karyo, tenI ghaNI sArI rIte samaja A graMthamAMthI maLI zake sAhityanA itihAse lakhI bahAra pADavAmAM te te dharmanA ema che, jaina dhuraMdharone bela dastAveja che. jIvaMta vidvAna karaze te AnaMda thaze." Alabama che. graMtha vAMcI gaurava thAya evAM sthAna aneka che. A avataraNa parathI lekhakanI vizALadaSTino khyAla * sAthe sAthe e vAtane viSAda paNa thAya che, pUrvasUrie Ave che. kevuM sAhitya sarjAyuM, kevIdhamanI prabhAvanA karI, pArAvAra eka vAra A graMtha hAthamAM lenAra sva. mehanalAla karyo, gujarAtanuM parizrama gaurava vadhAryuM enI sAme Aje dalIcaMda dezAine manomana vaMdana karyA vagara nahi rahI zake! keTalAMka jana tIrthadhAmenI maMgalayAtrA 9 kaMcanalAla ela. talasANiyA avaMtikA, puSpakaraMDiyana, vizAlA paNa hatAM. rAjA sudhanvAnA mANyuM tenuM smaraNa karavuM teya che eka lahANuM" . samayamAM avaMtikA nAma badalI ujana rAkhavAmAM AvyuM keTalAka samaya pahelAM nAgezvara, ujajaina, Idera, mAMDavagaDha hatuM kAraNa ke rAjA jaina dharmAvalaMbI hatA. ItyAdi aitihAsika sthaLamAM Avela prAcIna, bhavya, nayana vIra saMvata 245 thI 291nA samayamAM thai gayelA A manahara jaina maMdiranI tIrthayAtrA karavAnuM mane tathA mArAM suhastisUri jayAre ujajanamAM comAsu rahyA hatA, tyAre patnIne sadbhAgya sAMpaDyuM hatuM. bhadrA zeThANInA putra avaMtikumArane pratibadhI dIkSA ApI, tanathI thAya te pravAsa ane manathI thAya te dharmamaMgala teja rAtrIe avaMtikumAre ramazAnamAM jaI anazana karyuM, yAtrA. sthAnakavAsI jaina saMpradAyamAM jaina maMdiramAM pratiSThita jayAM ziyALAe temane bhakSa karyo. AthI temanI 32 mathiI thayela tIrthaMkaranAM darzana, sevA-pUjA karavAnI prathA rUDhIrivAja 31 panIoe dIkSA lIdhI. je patnIe garbhavatI hovAthI nathI. pariNAme vetAMbaradigambara paMthIoe aDhaLaka paisA dIkSA na lIdhI, teNe eka putrane janma Apyo jenuM nAma khacIne bAMdhela sthApela jaina maMdiranI yAtrA karavAnuM bahudhA mahAkAla rAkhavAmAM AvyuM. mahAkAle pitAnI yAdamAM teothI banatuM nathI. vartamAna samayamAM muMbaInI keTalIka eka maMdira banAvyuM, jemAM zrI avaMtI pArzvanAtha - jaina saMsthAeAe bhagavAna mahAvIra svAmIne jainadhamI bhagavAnanI mUrtinI pratiSThA karavAmAM AvI. samaya jatAM anuyAyIone zvetAmbara, digaMbara ke derAvAsI, sthAnakavAsI, zaivapaMthIoe A maMdira upara adhikAra jamAvyuM. paraMtu kAnajIsvAmI, zrImada, terApaMthI vigere sAMpradAyika saMkucita zrI siddhasenasUrie rAjA vikramAdityanI hAjarImAM kalyANuM vADAmAMthI bahAra kADhI, temanuM ekIkaraNanuM kAma bahu sArI maMdira stotranI racanA karI ane enA prabhAvathI liMgano ane suMdara rIte karyuM che ane te prakriyA cAlu ja che. pheTa karI prabhunI pratimA banAvI, tyAre rAjAe A maMdira te samaju, prajJAlakSI jaina bhAI-bahene mATe AnaMda ane jainene sepyuM. A ghaTanA vikrama saMvata ekamAM banI hoya gauravanI vAta che. ethI ja ame sthAnakavAsI hovA chatAM tema manAya che. A uparAMta u namAM dolatagaMjamAM kAcanuM A yAtrAmAM joDAyAM hatAM ane tene amane kharekhara cetana suMdara maMdira che. bIjAM vIseka maMdiro paNa che. maNibhadra ane ullAsathI sabhara anubhava thayo hato vIrane sthAmAMnuM eka sthAna ujajanamAM che ahIM temane ujajaina : kSIprA nadInA kAMThe vaseluM madhya pradezamAM AveluM janma thaye hatuM ane temanuM mastaka pUjya che. muni A zahera atiprAcIna ane aitihAsika che, tenAM prAcIna nAme. abhayazeSa ahIMthI mukita pAmyA hatA, tethI A nirvANukSetra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-pa-89 tA16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka paNa manAya che. AdipurANa anusAra bhagavAna RSabhadeve bhAratane bAvana janapadomAM vibhAjita karyuM hatuM, temAM avaMti paNa hatuM ema kahevAya che. mALavAnuM prAcIna nAma avaMti hatuM. avaMtinA vaibhavanI sarakhAmaNI amarAvatInA svarga sAthe thatI, jene kAraNe bIjuM nAma amarAvatI paNa hatuM.. - hAsamapurA : A tItha' ujajainathI lagabhaga 50 kImITara dura AveluM che. A tIrtha alaukika pArzvanAtha tarIke paNa prakhyAta che, nAgezvara : eka vakhata najara mAMDe pachI tyAMthI AMkha khaseDavAnuM mana na thAya tevI benamUna addabhuta, nIlavaNa zrI pArzvanAtha bhagavAnanI 14 phUTa UMcI pratimA kAusagna mudrAmAM birAjelI che. A pratimA lagabhaga varSa pahelAMnI hovAnuM manAya che bhakSI: ahIMnuM maMdira saM. 1472 mAM vaDhiyAra derInA lolADA gAmanA rahevAsI sanI saMgrAme baMdhAvyuM hatuM ema kahevAya che. A madaramAM zrI pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA che. phAgaNa mahinAnI AThame ahIMyA vArSika meLA bharAya che. - indora : zIza mahela tarIke AkhA bhAratamAM suprasiddha thayeluM evuM sara hukamIcaMdanu baMdhAyeluM kAcanuM derAsara atyaMta mane hara ane jovAyaka che. A uparAMta pIpaLI bajAramAM be derAsaro che. kula lagabhaga 25 maMdira che. indoranI jaiverI bAgamAM sara zeTha hukamaca dachanI samAdhi che, tyAM jaina dharmazALAo che. tyAM ja jinAlaya, jaina mahAvidyAlayo tema ja chAtrAlayo che. te indara madhyapradezanuM mukhya vyApAra kendra paNa che. Indora tathA AjubAjunA pradeza upara holakara rAjavaMzIe lagabhaga be sadI sudhI rAja karyuM. temAM ahalyAbAI pratApI rAjamAtA thayAM. jano rAjamahela, gaDha, rAcaracIluM, darabArakhaMDa ityAdI etihAsika vastuo jovAlAyaka che. siddhavarakuTa: narmadA ane kAverI nadIonA saMgamanI pazcima dizAmAM parvatanI vacce kudaratI sauMdaryathI bhAyamAna A tIrthomAM vi. saMvata 11 nA samayanI zrI Adizvara bhagavAnanI pratimA AvelI che. mULanAyaka zrI mahAvIra svAmInI zyAma raMganI kAusagga mudrAnI pratimA khUba ja . mane tArI ane ramaNIya che. siddhavarakuTa siddhakSetra che. ahIMthI be cakravati ane sADAtraNa karoDa munio nirvANane prApta thayA hatA, kArezvara maMdira : indorathI mAMdhAtA (kArezvara) 10 kilomITara dura che. A maMdira jatAM lAge che ke aMzata H A maMdira jainenuM rahyuM haze. A maMdiranI kahApuranA aMbA maMdira ajameranA khAma sAhebanI daragAha A traNenI racanAlImAM ghaNI samAnatA lAge che. ahIM dasa maMdira che, jemAM nemInAtha, zAMtinAtha, bAhubali ravANI, pAzvanAtha havAmI, mahAvIra svAmI ityAdinI pratimAo che. baThavAnI : ahIM eka vizALa dagaMbara jaina maMdira che jemAM bhagavAna nemInAthanI bhavya pratimA che, jenI pratiSThA saM. 1780mAM thaI hatI tene lekha che. cUlagirI - bAvanagajAjI: indorathI rastA mAge baDavAnI 150 kimI. ane cUlagirI bAvanagajAjI 150 ki. mITara dura che. sAtapuDAnA parvatanA sarvocca zikhara cUlagirI para AveluM A tItha jaMgalamAM maMgala samAna che. eka ja, paththaramAMthI katarelI 84 phUTa uMcI zrI AdinAtha bhagavAnanI lagabhaga traNa hajAra varSa jUnI mUti' che, enA jevI bIje vizvamAM kyAMya jovA nahIM maLe. A pratimA khagAsanamAM che ane bAvanagajAnA nAmathI suprasiddha che. emanAM caraNomAM vaMdana karatAM emanI mahAnatA samakSa ApaNI laghutAne anubhava : thAya che. ApaNuM mane pAvanatAthI Ana dita thaI jAya che. hRdaya bhakitathI nAcI UThe che. prabhunA mukha upara bhavya mita patharAyeluM najare paDe che. prabhu ApaNuM para karuNunI varSo vasAvI abhayadAna ApatA hoya ! tema lAge che. A pratimAnI chAtI para zrIvatsalAMchana che, DAbI bAju caturbhujI gomukha yakSa ane jamaNI bAju cakra zvarI yakSiNInI mUrti che. A pratimAnAM darzana paga pAse UbhA rahI nathI karI zakatAM. pratimAthI thoDe dura UbhA rahevuM paDe che. cUlagirI kSetramAM vIsa jaina maMdiro che ane te siddhakSetra che. jyAMthI munizrI indrajita, kuMbhakarNa ane bIjA aneka munizrIe mukita pAmyA che. mAMDavagaDha: viMkhAcala parvatanA UMcA zikhara para AveluM mAMDunA nAme oLakhAtuM tIrtha khUba ja prAcIna ane aitihAsika hovAthI pravAsI yAtrALuonuM meTuM dhAma che. 13mI sadInA madhya bhAgamAM jayavamadeva rAjAnA maMtrI pRthvIdhara (pethaDa) khUbaja dharmazIla hatA. tenA vakhatamAM ahIM 300 jina maMdira hatAM ane eka lAkha jenAM ghare hatAM. teNe dareka maMdira para sonAnA kaLaze caDhAvyA hatA. teNe te jamAnAmAM rUpiyA aDhAra lAkhanA kharce "za3 yAvatAra, nAme 72 jinAlayavALuM bhavya maMdira baMdhAvyuM hatuM. pethaDa pachI tene putra jhAMjhaNa maMtrIpade Avyo. te paNa dharmavIra hatA. teNe saM. 1439mAM zaruMjayane bhavya saMdha kADhayA hatA. te samaye zreSThI jAvaDa zahe lAkhe rUpiyA khacI pAMca vizALajinAlaye baMdhAvyAM hatAM. ane temAM 11 zera senAnI ane 22 zera cAMdInI mUrtie padharAvI hatI. lekavAyakA pramANe tyAM vasatA jemAM e sa5 hatuM ke kaI navo jena mADumAM vasavA mATe Ave te tene dhara dITha eka ITa ane eka suvarNamahAra ApavAmAM AvatI hatI. jethI AgaMtuka jaina prathama divasathI ja lakSAdhipati banI jato ane rahevA mATe suMdara makAna banI jatuM - ahI zrI zAMtinAtha ane supArzvanAtha bhagavAnanA be maMdira che. mAMDavagaDhamAM rAjabahAdura ane rANI rUpamatinA mahele che. prAcIna rAjavIonI samRddhi jAhojalAlInI jhAMkhI karAvatA ja mahela. vAyumahela ityAdi ghaNA jovAlAyaka sthaLo che. tyAM eka ceka piinTa' che, temAM e jagyAe. UbhA rahIne bUma pADe te eka paDaghe te ja avAjano paDe ane bIjI jagyAe UbhA rahIne bUma pADe te tenA turata ja be paDyA paDe che. pAvara-mehanakheDA-lakSamaNi : - ahIM paNa atyaMta nathanaramya, bhavya, camatkArika pratimAo che. pAvaramAM zAMtinAtha bhagavAnanI UbhI UMcI. pratimA che. lamaNimAM tyAM pAsenAM khetaromAMthI nIkaLelI atyaMta prAcIna pratimAo che. A badhAM tIrtho evAM dara che ke tenI jANakArI ochA lekene hoya che. eka kahevata che ke bAvAnA beu bagayA' paNa amArA. mATe te banne sudharyA, arthAta navAM sthaLe jovAnuM-mANavAnuM tyAMnA lokonI raheNIkaraNI javAnI - jANavAnI keTalIka suMdara taka maLI. yAtrAmAM eka dhamanubhAvI udyogapatio, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 - prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI viroSaka tA. 15-89 tA. 16-5-89 vyApArIo ane anya tajajJonI oLakhANa thaI. sAta divasa ame badhA 70 yAtrALuo mahammatanA mAMDave eka vizALa kuTuMbamebAnA sabhya tarIke rahyA, kanyA maLyA dharmacarcAnA cogAnamAM viharatA rahyA, sarerAza dararoja 200thI 300 ki.mI.nI e speziyala basomAM paryaTana karatAM rahyAM, tipitAnA rejiMdA jIvanavyavahAra, vyavasAyathI saMpUrNa alipta banIne, dharmasthaLemAM dhArmika Ana damaya vAtAvaraNamAM pitatAnI - yathAzakitamati mujaba parama samIpe pahoMcavAnI koziSa karatAM rahyAM ' ane jIvanamAM kaMIka pAmyAnI anubhUti laIne, dharmayAtrA, nivine pAra karIne muMbai pAchA pharyA ApaNo samAja pitAnI dhArmika ruci ke paraMparAnA samaya, saMjoge, paristhitine samajI temAM thoDe pheraphAra karIne AvI dharmayAtrAnuM Ayojana kare te AvakArya pagaluM gaNAze. tIrthayAtrAmAM paNa keTalIka maryAdAo ke jUnI rUDhiprastatA ke saMkucitatA kaIkane kadAca lAgatI haze. paNa svAnubhave ema samajAya che ke ApaNA bhaya autihAsika vArasAne najare nihALave ane tIrthabhUminA zAMta - pavitra vAtAvaraNane anubhava kare e paNa eka viziSTa lahAve che. ApaNe pUrvagraha ke graMthiothI mukata thaie te keTaluM badhuM pAmI zakIe chIe e AvA anubhava parathI ja samajAya che. te navasaMskaraNuM - lAlacaMda vAra ati hiMsAnA eka yugamAM bhagavAna mahAvIre ahiMsAne hIrAlAla amRtalAlavALA amRtalAlabhAI amAre tyAM varSamAM prasthApita karI che. ekavAra AvatA ane A paricayathI A sevaka satyAgrahamAM pUrNa ahiMsA e zuM che ? e kyAre pAmI zakAya; kevA sAmela thaI zakaze. videzI vastra bahiSkAramAM sakriya thaye. 1971mAM puruSArthathI pAmI zakAya?--e teoe amara vANI dvArA gAMdhI-iravina karAra thayA. ghaNA satyAgrahIo jelamukata thayA. apaNane batAvyuM che. aDhI hajAra varSa vahI gayAM chatAM Aje gAMdhIjIne pUchyuM: 'amAre zuM karavuM ?" gAMdhIjIe turata javAba ApaNI AsapAsa A saMdhazakita acaLa rahI che. Ape, ahiMsaka samAjanI racanA karavI haze te temAM reMTiye kALe karIne ApaNI vacce gAMdhIjI AvyA. teoe ahiMsAnuM pratIka haze. khAdIgrAmodyoga dvArA Arthika jIvanabhara ahiMsAnI sAdhanA karI. teoe kahyuM ke satyane uddhAra te thaze. akaTa kAma paDyuM che. dArU ane zodhavA mATe, satyane siddha karavA kAje ahi sau e eka ja videzI vastra sAme pikaTiMga karavAne Adeza maLe. Adarza che satyane samajavA mATe ahiMsAne Azare le ja bhAvanagara phUlacaMda zAhe saMbhALyuM ane saurASTranA paDaze, kAraNa ke ahiMsA e AcAradhama che. ahiMsA e kAma mATe 'svadeza pracAraka ma DaLa' sthapAyuM ane premane pravAha che athavA satyAgraha kahe te satyAgraha che. beTAda, jasadaNathI mAMDIne amarelI, bagasarA, jetapura (kApaDanuM Aje "prabuddha jIvana' vizeSAMka pragaTa kare che tyAre mukhya mathaka), dhorAjI, upaleTA ane ribaMdara sudhInuM kAma pacAsa varSa pahelAMnA e divasanI smRti thAya che. maMDaLe mAthe lIdhuM ane mAtra cha mAsamAM 20 thI 25 lAkhanuM jene kadA judA phirakAomAM vaheMcAyelA hatA. videzI vastra 'sI' karIne bAMdhI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyAe prakaTapaNe badhA phirakAne - zrI maNilAla kedArI amArI rAhabara hatA. goMDalanA eka karavA prayatna karyo eTaluM ja nahi paNa teoe jaina keTalAka muslime "sI" karavA mATe majahaLanA nAme nArAja yuvaka saMghanA agraNI banIne kAryakrama Ape ane enA hatA. tyAre geMDalanA mahArAjA bhagavatasiMhajIe potAnAM sariNAme prabuddha jaina' astitvamAM AvyuM. kAkA goDAuna e murilame mATe khAlI karI ApelAM. kAlelakaranA paricaya pachI "prabuddha jIvana" rUpe A patranuM * Ama ahiMsaka samAjanI racanAne pAyo nakhAI gaye. navasaMskaraNa thayuM ane tene jaina-jainetara saune gAMdhIjIe eka nahi-aneka sabhAmAM kahyuM, 'mArI nAnakaDI sahakAra maLe. Aje 'prabuddha vana" eka vaTavRkSa banI thelImAM be jaDIbuTTI cheH eka dehane khorAka che bIje rahela che ane vividha zAkhAo dvArA pratyakSa sevAyajJa AcarI AtmAne kherAka che. abhedabhAva zIkhavADe che vargavihIna rahela che. samAjanI racanA karavA mATe.' TUMkamAM, gAMdhIjIe tera prakAranA mArA bApadAdA videzI vastranA vepArI hatA ane huM racanAtmaka kAryakrama ApyA te che (1) ekatA (2) aspRzyatA paNa temAM phasAyele. gAMdhIjIe AphrikAthI ahIM AvIne nivAraNa (3) dArUbaMdhI (4) khAdI grAmodyoga (pa, gujoyuM. zuM joyuM ? udyoga (6) grAmasaphAI (7) pAyAnI keLavaNI (2) praudra aMgrejo, IsTa inDiyA kaMpanI karIne ahI AvyA. zikSaNa 9 strIsvAtaMtrya (10) Arogya (11) rASTrabhASA megala sAthe vepArI draSTie lAga sAye, kAge mAla rU (12) mAtRbhASA (13) Arthika samAnatA. vagere prativarSa 5-7 lAkhanuM laI jAya ane 60-80 lAkhanuM kApaDa bhAratamAM ThalavAya. ahIMnA koDe kAMtanArA, (rAga : vaiSNavajana to tene re kahIe...) lAkha vaNanArA ane tenI pAchaLa karoDanI jALa bichAvAI hatI gAMdhIjana te tene kahIe, je dIna dalitane saMgI re. (AvuM keTaluMka hesTInI seTI' nAmanA graMthamAM jovA maLe che.) - A jALamAM ApaNe phasAyA hatA. e gAMdhIjIe joyuM. satya-ahi sA sAdhana sAthe, ekaya taNA umaMgI re...gAMdhI. tyAMnA udyogapatie eTale mAncesTara, lenkezAyara vagerenA UMcanIcanA bheda bhulAve AbhaDacheTane TALe re, mAladAre te tyAMnI pArlAmenTanA sabhya hatA. dArUbaMdhIne pUraNa premI, carakhA sUtara kAMte re...gAMdhI. A veLA muMbaInI mULajI jeThA mArakeTanA kAkA gRhaudyoge gAmaDI jANe, grAma saphAI karate re, kahevAtA zeTha narottamadAsa bhANajI, zrI hIrAlAla amRtalAla keLavaNI pAyAnI prema, meTAne paNa parakhe re...gAMdhI. zAha vagere gAMdhIjInA prabhAvamAM hatA. emaNe AgAmI svataMtratA strIonI sAthe, jAte nara rahete re, virSanA kApaDanA AyAta mAlanAM TenDara rada karyA. rASTravANune pracAra karate, mAtRbhASA bhaNate re...gAMdhI. :videzI vatranI hoLIo thavA lAgI. TiLaka mahArAja ane dhanasaMpatane sarakhI karate, samAnatAmAM ramatuM re, - koMgresa dvArA A kAryakramane Teke maLe. harijane ke che tera sUtranI, mALA guMthI tarata re...gAMdhI. ) jamAnatA. . ( ra . Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ta, 1-589 tA. 16-pa89 * prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka saMghanA sATha varSa zAMtilAla TI. zeTha AjathI cha dAyakA pahelA samagra rASTra parataMtratAnI ratilAla cImanalAla keDArIe sukAna saMbhALyuM. dhUsarIthI jakaDAyeluM hatuM ane jANe aMdhakArayuga cAlate che. A saMsthAnI sthApanA vakhate je mukhya uddeze rAkhavAmAM hoya evI paristhiti prarvatatI hatI. jAgRtinuM nAma nizAna AvyA hatA temAM nIcenA mahattvanA udezeA hatA. na hatuM evI paristhitine palaTAvavAnA bhagIratha prayatnanA zrIgaNeza pUjaya mahAtmA gAMdhIe mAMDayA hatA. tyAre jaina samAjanI (1) mukhyatve karIne jenI dhArmika, Arthika ane paristhiti paNa saMtoSakAraka na hatI. AvI paristhitimAM sAmAjika unnatinA upAye rASTrahIta sAcavIne javA yuvakoe ane tenA saMgaThThanee saMgharSa dvArA sthiticusta ane amalamAM mUkavA. paraMparAgata jIvanamAM parivartana lAvavAnA prayatno zubhAra bha (2) rASTrIya pravRttiomAM bane teTalo sahaga Apavo karyo hato. A arasAmAM sAdhuonA zathilAcAra, baLadIkSA ane jaina samAjamAM rASTrIya bhAvanA khIle tevA pagalA levA. agyadIkSA, junavANI sAmAjika rItarIvAjo ane rASTravirodhI . chellA sATha varSanA gALAmAM samagra samAjamAM tema ja 'kemI mAnasa sAme saMgaThIta banIne kArya karavAnA AzayathI saMsthAnA baMdhAraNanI racanAmAM tema ja kAryapravRttiomAM I. sa. 1928nI AkharamAM ane I. sa. 1929nI zarU AmUla parivartana AvI gayuM che, Ama chatAM paNa rASTrahita AtanA gALAmAM samAnalakSI jaina yutha sinDIkeTa tathA muMbaI sAthe meLa meLavIne zakaya teTalI jaina samAjanI sevA karavI, jena yuvaka saMdha ema be saMsthAnI nAnA pAyA upara sthApanA rASTrIya pravRttine zakya teTale vega Apava, vicAra svAtaMtryanA thaI hatI tA. 25-11-1928nA roja zrI hIrAlAla rAma ugra pakSakAra rahevuM, jene samAjanA aikyanuM satata poSaNa caMda malabArI, zrI amRtalAla vADIlAla zAha, zrI ane samarthana karavuM, dAnanI dizA badalAvavA tarapha samAjanuM ratilAla cImanalAla koThArI, zrI dalapatabhAI bhukhaNadAsa vAraMvAra dhyAna kheMcatA rahevuM ane janatAnI zakya teTalI bhaNazAlI, zrI cImanalAla mehanalAla zAha, zrI kIrtilAla sevA karavI - ATale saMghanI pravRttine mULa uddeza rahyo che. bhaNazAlI, zrI mehanalAla dIpacaMda cokasI vagerenA prayatnothI jana yutha sinDikeTanI sthApanA thaI hatI. ane taiyAra thayelA. e nedhavuM Avazyaka che ke sthApanAnA varSathI ekAda baMdhAraNa anusAra upapramukha tarIke zrI paramAnada kuMvarajI dAyakA pachI baMdhAraNamAM thayelA pheraphArothI saMgha have mAtra kApaDiyA (pramukhanI jogavAi baMdhAraNamAM tyAre na hatI), zvetAmbara mUrtipUjaka samAjane badale samagra samAjanuM pratimaMtrI tarIke zrI ratilAla cImanalAla kedArI ane zrI nidhitva karate the. cImanalAla mohanalAla zAha tathA kapAdhyakSa tarIke zrI saMdhane udeza jaina samAjamAM vaicArika krAMti pedA karavAne hIrAlAla rAmacaMda malabArIe AgevAnI lIdhI hatI. hovAthI zrI jamanAdAsa amaracaMda gAMdhInA vyavasthApakapade - e ja rIte tA. 3-4-1929 nA eka paripatrathI ane taMtrI tarIke tA. 31-8-1929nA roja muMbaI jana zrI kamalabhAI bhudaradAsa vakIla, zrI uttamacaMda delatacaMda yuvaka saMdha patrikA'nA nAme sAptAhika zarU karavAmAM AvyuM, baDiyA, zrI sI. ena. zAha, zrI cImanalAla motIlAla je tA. 11-8-1931 sudhI niyamita pragaTa thatuM rahyuM che parIkha, De. nagInadAsa je. zAhe jaina yuvakenI tA. 3-5-1929nA tyArabAda aDhI varSanA gALA bAda prabuddhana' e reja eka sabhA bolAvI jemAM te uparAMta zrI laheracaMda nAmathI pharI sAptAhika mukhapatra zarU karavAmAM AvyuM. jenA cunIlAla keTavAla, zrI e. je. zAha, zrI mohanalAla pArekha, taMtrI zrI ratilAla cImanalAla koThArI hatA. tene be varSanA zrI caMdulAla TI. zAha vagere yuvAne upasthita rahyA hatA. prakAzana bAda 'amara araviMdanI vArtA sAme sarakAra taraphathI e sabhAmAM zrI muMbaI jaina yuvaka saghanI sthApanA vAM levAmAM AvyuM ane rU. 6000/-nI jAmInagirInI karavAmAM AvI. ane De. nagInadAsa je zAla, zrI odhavajI sarakAre mAgaNI karI. satyAgrahanA e divasomAM ane dezabhakitanA dhanajI zAha ane zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe saMdhanA javALathI A rakama bharavAnuM kema na lAgatA prabuddha jenanuM maMtrI tarIke sukAna saMbhALyuM. A baMne saMsthAnA sthApakAmAM, prakAzana tA. 9-9-1937thI baMdha karavAmAM AvyuM. vaLI baMdhAraNa ghaDavAmAM ane anya rIte AgevAnI bharyo bhAga traNa mAsa bAda tA. 1-1-1934 thI taruNa jena'nA nAmathI bhajavavAmAM zrI maNilAla mehanalAla pAdarAkara, zrI vallabhadAsa pAkSika mukhapatra zarU karavAmAM AvyuM te tA. 1-8-1937 kulAcaMda mahetA, zrI vIracada kevaLabhAi zAha, zrI ca dulAla sudhI cAlyuM. uparokata patrikAoe saMghane hetu pAra sArAbhAI modI vagere mukhya hatA anukrame tA. pADavAmAM karoDarajajunI garaja sArI. 27 5-1929 ane tA. 4-7-1929nA roja bane - AjanI ati lokapriya paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI sau saMsthAonI maLelI saMyukata sabhAmAM baMne sasthAonA prathama rASTraAta .sa. 1932mAM paMDita sukhalAlajInI preraNuM ekIkaraNane nirNaya karavAmAM Avyo. ane tenuM nAma zrI ane doravaNI nIce thai hatI. paraMtu A vyAkhyAnamALA muMbaI reta yuvaka saMgha zakhavAnuM TharAvavAmAM AvyuM. ane i.sa. 1936thI Aja sudhI niyamita rIte javAmAM AvI maMtrIo tarIke Do. nagInadAsa je. zAha, zrI odhavajI rahI che. sa dhanI A vyAkhyAnamALA uttarottara leka dhanajI zAha, zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, ane zrI priya thatI rahI che. ane 5. sukhalAlajI pachI che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara prabuddha jIvana : suvarNa jaya`tI vizeSAMka gaurIprasAda jhAlAe A vyAkhyAnamALAnuM pramukhapada sa bhALyu hatu. ane i. sa. 1972 thI De ...... ramaNalAla cI. zAhu enu pramukhasthAna saMbhALatA AvyA che. A vyAkhyAnamALAne lokapriya karavAmAM zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyAe ane tyArapachI zrI cImanalAla cakubhAI zAha ane DaoN. ramaNalAla cI. zAhe mahattvanuM yogadAna ApyuM che. vizeSa haSa'nI vAta e che ke keTalAka va pahelA zrI sevatIlAna kAMtilAla TrasTa taraphathI vyAkhyAnamALA mATe badhuM maLIne rUpiyA aDhI lAkhanuM dAna maLyuM che. ane emanA Arthika sahayogathI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA vadhatA jatAM khacata pahoMcI vaLavAnuM zakaya banyuM che. saMdhanA vicAronA pracAra thai zake te mATe tA. 1-5-39thI 'praqhuddhajana' pAkSika pragaTa karavAne ni`Sa karyAM tyArathI bhArata cheADAnI 1942nI caLavaLa daramiyAna cAra mAsa sivAya A patra ekadhArU prakAzita thatuM hatuM. vacagALAnA khe va'mAM traNa ta trIe badalAyA e sivAya zarUAtathI peAtAnA dehAMta sudhI zrI paramAna Mda kuMvarajI kAyAe sapAdananI javAbadArI adA karI hatI. temanA dehavilaya bAda sadhanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAi zAhe taMtrI tarIkenI javAbadArI svIkArI. zrI cImanAInA avasAna pachI tatrI tarIkenI javAbadArI saMdhanA pramukha De. ramaNalAla cI. zAha * vahana karI rahyA che. tA. 17-8-194nA rAja saMgha dvArA sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanI zarUAta karavAmAM AvI. zrI maNilAla mehAkamacaMda zAhunA mitro tathA prazaMzakAe temanI sevAnI kadararUpe rUAM. 10,167 nI thelI ApaNu karI temAM zrI maNibhAIe rUA. 10,167 umerI peAtAnA taraphathI sadhane apaNa karyAM. te rakamanu TrasTaDITa karIne vAcanAlaya puratakAlaya sAthe zrI maNibhAM'nuM nAma joDavAneA TharAva tA. 29-1-1944 nA rAja karavAmAM AvyuM. eTale tenuM nAma zrI maNilAla meAhakamacaMda zAha sAva- janika vAcanAlaya - pustakAlaya rAkhavAmAM AvyuM. A rIte sadhane eka svataMtra sAva nika saMsthAnu svarUpa ApavAmAM Avyu. temaja zrI maNibhAte saMdhanA AjIvana maMtrI banAvavAmAM AvyA. 1943 nA ekaTAkharathI 1944nA Disembara sudhI raeNzana rAhata pravRtti calAvavAmAM AvI. janAnA madhyamavarganAM kuTu khAte rezananA khIlanA pacAsathI peNeAsa TakA rAhata ApavAmAM AvatI hatI. e rIte traNa varSanA gALAmAM ekaMdare aa. 21300/- nI rAhata ApavAmAM AvI hatI. DA. vRjalAla dharamacaMda medhANI varSoM sudhI sadhanA maMtrI hatA. jee tA. 20-1-47nA roja kAmI saMdhamAM avasAna pAmyA. teonI mAnavatA preraka vArtAothI prabuddha jaina' lekapriya anyu hatuM. temanI smRtimAM mitrA dvArA za. 25000/- bhegA karIne satA sAhitya vadhaka mudraNAlayane ApyA. teNe De. vrajalAla medhANInA 'mANasAinI vAta'ane 'ucca jIvananI magaLa vAte'e khe pustakAnuM prakAzana karyu. sadhanA utkarSa nI satata ciMtA sevatA sabanA jIvana maMtrI zrI maNilAla meheAkamacaMda zAhanA 4 84 tA. 1-5-89 tA. 16-5-29 tA. - 26-7-19para nArAja thayelA avasAnathI sane mATI khATa paDI. temanuM smRti kuMDa zarU karavAmAM AvyuM. temAM maLelI rUA. 25000/-nI rakama jUna, 1954nA roja zrI saMyukta jaina vidyAthI gRhane apaNu karavAmAM AvI. temanA eka tailacitranI anAvaraNavidhi tA. 1-3-19pa2nA rAja zrI kAkAsAheba kAlelakaranA varad haste sadhanA kAryAlayamAM karavAmAM AvI. saMdhanI sthApanAnA aDhI dAyakAnI ujavaNInA zubha prasaMga nimitte sa MdhanA rajata mahesava samAra bhanuM tA. 9-10-1954thI tA. 16-10-1954 sudhIne ATha sinA vividhalakSI kAya'krama ceAjavAmAM AvyuM. ane e nimitte 'pramuddha jIvananA rajata mahesava vizeSAMka pragaTa karavAmAM AvyuM. tA. 31-7-1914nA reAja maLelI sadhanI kArya vAhaka samitie jaina vicArasaraNI pratye Adara dharAvatI vyakitane paNa sabhyapadanA adhikAra ApyA. A rIte sabanA bA raNamAM rahela sAMpradAyika tattvane dura karavAmAM AvyuM. paryuSaNa parvomAM saMdha dvArA jema payu Na vyAkhyAna mALA ceAjavAmAM Ave che tema vasataRtumAM vasaMta vyAkhyAnamALA ceAjavAtA niya' tA. 23-5-1958nI kAya vAhaka samitinI sabhAmAM levAmAM AvyA ane A vyAkhyAnamALAnI javAbadArI De. ramaNulAla cI. zAha ane temanA dharma patnI prA. tArAbahena ra. zAhane soMpavAmAM AvI. tadnusAra sAta divasanI prathama vyAkhyAnamALA tA. 9-3-1959 thI tA. 15-3-1959 sudhI gleMvATasI lejamAM yojavAmAM AvI sa jogAvazAta pachInA varSomAM e pravRtti cAlu na rahI zakI. para tu pachInA eka dAyakA bAda tA. 6-2-1969nA rAja vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM. tyArathI prativaSa' niyamitapaNe zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhasthAne A vyAkhyAnamALA yojAtI rahI. zrI cImanabhAinA avasAna pachI temanI smRtimAM A vyAkhyAnamALAne zrI . cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA evuM nAma ApavAmAM AvyuM. ane enu pramukhasthAna zrI amara jarIvAlAne soMpayAmAM AvyuM, 'i.sa. 1964mAM saMghanA mukhapatra prabhuddha jIvana (pahelAnu 'prabuddha jena')nA prakAzanane pacIsa varSa pUrA thayA hAvAthI te nimitte tA. 14thI tA. 14mI navembara, 1964nA traNa divasa mATe 'pramuddha jIvana'nA rajata jyaMtI mahotsava ujavavAmAM AvyA. sabra dvArA sAhitya ane zikSaNa vizenA vyAkhyAnA parisa vAdA vagere mATe vizvAsatranI pravRttinA prAraMbha karavA mATe zrI joramala magaLacha mahetAe rUA. 20,000/- nI rakama A pravRtti sAthe temanA pitAzrI sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetAnuM nAma joDavAnI bhAvanA sAthe i. sa. 1976mAM ApI tyArathI vidyAsatranI pravRtti niyamita cAlI rahI che. saMgha dvArA premaLa jyeAtinA prArabha tA. 21-10-1976nA dhanaterasanA divase karavAmAM AvyuM. A pravRttinA saMyaiAjaka Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-89 tA. 16-5-89 prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka najIbhAi vika, ane apaMga rAhata phaMDa, zrI dhIrajabahena dIpacaMda zAha ramakaDAMvara, zrI sarasvatIbahena DAhyAbhAi jhaverI cazmAbenka, mahilA vakatRtva tAlImavarga, bhakitasaMgItane varga', ekayuprezara tAlIma varga, hindI vicAragoSThi, marAThImAM carcAsabhA, aMgrejImAM mahilA carcA sabhA, zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika zrI mohanalAla mahetA - "se pAna smRti pAritoSika, AcArya zrI vallabhasUri mAraka vyAkhyAnamALA, prajJAcakSu ane apagene pagabhara karavAnI yejanA, saMghanA upakrame guMda sarvodaya AzramanA sahakArathI prativarSa yojAte netrayajJa, dharamapura AdivAsI vistAramAM tabIbI ane zaikSaNika pravRttimAM sahAyaka thavAnI kAmagIrI, vaDodarAnA zrama maMdirane sahAya, yusupha maheraalI senTarane sahayoga, sAputArAnI Rta bharI vidyApIThanI AdivAsI vidyArthinIone cIjavastuonI sahAya, piMDavaLanA AdivAsIo mATe sarvodaya parivAra TrasTane sahAya, garajanA munisevA Azramane sahAya vagere pravRttio dvArA saMghe mAnavatAnuM prazasya kArya karyuM che, karI rahela che. Ama sATha varSanI saMdhanI A vikAsayAtrA aneka lokone preraNA ApanArI mAnavatAnA kAryamAM jeDanArI ane pitAnI lakSmIne sadvyaya karanArI nivaDI che te vAta kharekhara ApaNA saunA mATe AnaMda ane gauravabharI che. tarIke zrImatI nirubahena esa. zAhane niyukta karavAmAM vyA. je Aja dina sudhI javAbadArIpUrvaka e pravRtti.. saMbhALI rahyA che. eTaluM ja nahi paraMtu tene ghaNuM sAre vikAsa thaI zake che. zrI kamalabahena pIsapATIne paNa A pravRttinA bIjA saMjaka tarIke levAmAM AvyA. zrImatI vidyAbahena khaMbhAtavALA taraphathI temanA pati sva. mahAsukhabhAi khaMbhAtavALA smaraNArthe A pravRtti mATe rUpiyA vIsa hajAranI rakamanuM dAna ApavAmAM AvyuM. ane e pachI A pravRttine vayApa ghaNe vadhavA lAge. saMdhanA eka vakhatanA maMtrI ane agraNI sva. zrI dIpacaMda tribhovanadAsa zAhanA suputrI prA. tArAbahena ramaNalAla zAha ane Do. ramaNalAla cI. zAha taraphathI temanI ramUrtimAM jana dharmanA puratAnA prakAzana mATe rU. 30,000nuM dAna ApavAmAM AvyuM jene tA. 12-4-1976nA roja maLelI saMghanI kAryavAhaka samitie sAbhAra svIkAra karatA tene zrI dIpacaMda tribhovanadAsa zAha pustaka prakAzana TrasTa nAma ApavAmAM AvyuM. A TrasTa dvArA atyAra sudhImAM jaina dharmanA keTalAka pustakonuM prakAzana thayuM che. saMdhanuM kAryAlaya prathama dhanajI sTrITamAM hatuM je jagyA khUba ja nAnI paDatI hovAthI saMdhinuM makAna phaMDa zarU karavAmAM AvyuM ane A kuMDamAMthI prArthanA samAja khAtenA TopIvAlA mensana (hAla A bilDIMga rasadhArA ke. opa. sesAyaTI tarIke oLakhAya che mAM bIje mALe be haMjAra skavera phITanI jagyA levAmAM AvI. vartamAna kAryAlaya A jagyA para cAle che. A vizALa jagyAne kAraNe vAcanAlaya-pustakAlayane vyApa vadhArI zakAya ane anya navI aneka pravRttio zarU karavAmAM AvI che. jana yuvaka saMdhanI zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyAnI sevAne : lakSyamAM rAkhI temanI smRti kAyama rahe te mATe zrI paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi saMcita karavAmAM Avyo tathA saMghanA helane zrI paramAnaMdabhAI kApaDiyA sabhAgRha evuM nAma ApavAmAM AvyuM. saMdhane zarUAtathI ja jemanA AzIrvAda ane sahayoga . prApta thayuM che tevA vidvadavaya 5. sukhalAlajI ane zrI kAkAsAheba kAlelakarane sanmAnane prasaMga paNa saMdha dvArA javAmAM AvyuM hatuM. sAthe pacAsa varSa pUrA karyA tyAre saMghanA suvarNa jayaMtI mahotsavanI ujavaNInA samaye prasaMgane nimitta banAvI saMghane Arthika rIte saMgIna pAyA para mukavAnI bhAvanAthI suvarNa mahotsavanidhi saMcaya karavAne nirNaya karavAmAM Avyo hato. saMdhanI chellA dasa varSanI pravRttio tarapha daSTipAta karatA jaNAze ke saMdhanI vividha pravRttione vyApa ghaNe vadhe che. temAM Do. je. pI. pIThAvAlAnA sahakArathI cAlatuM asthi sAravAra kendra, zrI vidyAbahena mahAsukhalAla khaMbhAtavALAnA rUpiyA doDha lAkhanA Arthika sahayogathI cAlatI mahAvIra vaMdanA ane sneha milananI pravRtti, zrI sI. yu. zAha meDikala eIDa kaMDa, zrI je. eca. mahetA anAja RNasvIkAra ane kSamAyAcanA 'prabuddha jIvana'nA A suvarNa jayaMtI vizeSAMka mATe eka yA anya rIte sahaga ApanArA lekhakone, me. lehANA hitecchu presanA mAlika zrI kAkubhAino tathA temanA karmacArIgaNane, e. ke. ke. prinTavALA zrI kArtikabhAI yu. zAhane, AraMbhathI aMta sudhI A vizeSAMkanI saghaLI sAmagrI jenAra-tapAsanAra ane ! madadanIza tarIke sevA ApanAra zrI cImanalAla ema. zAhakalAdharane, mupha rIDara zrI yAdavane saghanA padAdhikArIo ane samitinA sabhyo tathA anya sarva sabhyone, tathA kAryAlayanA sarve karmacArIono AbhAra mAnIe chIe. A vizeSAMkamAM je keTalAka lekhakanA lekha saMjogavazAta nathI laI zakAyA te lekhakanI ame kSamA cAhIe chIe. A vizeSAMkamAM je kaMi mudraNade rahI gayA hoya te mATe ane vizeSAMkanA prakAzanamAM vilaMba thavA mATe paNa ame kSamA prAthae chIe. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : suvarNa jayaMtI vizeSAMka tA. 1-5-89 tA. 16-pa-89 - - 3 saMghane hIraka jayaMtI mahotsava ka ahevAla : cImanalAla kalAdhara * zrI muMbaI jena yuvaka saMghane sATha varSa pUrA thayA prabuddha jIvana' mAtra mAhitI ja nathI ApatuM, sAcI draSTi hevAthI tene hIraka jayaMtI mahotsavane kAryakrama ravivAra, ane hRdayanI vizALatA paNa Ape che. saMdhanA vikAsamAM A 23mI eprila 1989 nA roja savAranA sADA nava patrane ghaNA meTa phaLe che. A patra dvArA gujarAtI prajAnI vAge capaTI khAte biralA kIDA kendramAM jANItA haju vadhune vadhu sevA thatI rahe tevI zubhecchA darzAvuM chuM.' sAkSara zrI phAdhara vAlesanA pramukhasthAne yojavAmAM pramukha che. ramaNalAla cI. zAhe jaNAvyuM hatuM Avyo hato. A prasaMganI sAthe zrImatI vidyAbahena ke jaina yuvaka saMgha sATha varSa pUrAM kare che e amAre mATe mahAsukhabhAI khaMbhAtavALAne Arthika sahayogathI saMdhanA atyaMta Ana dano viSaya che. A sATha varSa daramiyAna saMghe sabhyonuM snehamilana paNa yojavAmAM AvyuM hatuM. samayanI sAthe tAla milAvIne pitAnA astitvane upayogI ane A kAryakramane prAraMbha zrImatI sumatibahena thANAvAlAnA sAtha'ka banAvyuM che. te saMsthA samayanI sAthe tAla milAvI A madhura bhakitasaMgItathI thaye hato. saMghanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe ni zake te saMsthA lAMbu jIvI paNa na zake samayanA parivartana saunuM svAgata karatAM jaNAvyuM hatuM ke jene mulavavA mATe ke sAthe saMsthAne paNa badalAvuM paDe. A sRSTimAM mAtra vyavahAra paNa zabda eAchA paDe evA ananya koTinA AnaMdane A paNuM na cAlI zake, mAtra Adarza paNa na cAlI zake. vyavahAra prasaMga che. zrI paramAnaMdabhAi kApaDiyAe sa dha dvArA vicAra- ane Adazane samanvaya ja saphaLatA bakSI zake. jema atmA. krAMtinI jyota prajavalita karI hatI. te rIte tyAra pachI nitya nUtana rahe che tema dehanuM nathI. deha jajarita bane che. zrI cImanalAla cakubhAI zAha ane e pachI che. ramaNabhAI. je saMsthA kALanA pravAhanI upekSA karI cAlavA prayatna kare zAhanA netRtva nIce saMdhanI vikAsa yAtrA AgaLa vadhI rahI te DUbI ja jAya temAM navAI nathI. muMbaimAM ghaNI saMsthA' che. mArA mitro ane zubhecchakene mATe khAsa kahevAnuM che ke onI sthApanA thai ane emAM keTalIyenuM astitva rahyuM nathI. amane samaye samaye jAgRta rAkhatA raheze ane tamArA je samaye samaye navInatA dhAraNa karI zake e saMsthA lekenA kaMi sUcane hoya te avazya amane jaNAvatA raheze' AkarSaNanuM kendra banI zake. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe jaNAvyuM kAryakramanA pramukha ane mukhya vakatA zrI phAdhara vAlese hatuM ke "Aje khUba ja AnaMdane divasa che. ame vayamAM vRddha vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke "ApaNe jIvanamAM kheTuM thayA chIe paNa manathI evI ja tAjagI dharAvIe chIe. hasIe chIe. AnaMdanathI teya batAvIe chIe. prasannatA nathI ame jJAnamAM ane sevAkAryamAM vRddha thayA chIe. saMdha sATha teya mita karIe chIe te kheTa ja vyavahAra che. sabhyatAne varSa pUrNa karavAmAM sakSAgI nIvaLe tenuM amane gaurava che.' mATe karIe chIe. vivekane mATe karIe chIe keAne sAru A hIraka jayaMtI mahatsava prasaMge saMdhanA traNa lagADavA mATe karIe chIe. ApaNe sArA dekhAvA mATe sthApaka sabhya savazrI e. je. zAha, caMdulAla karIe chIe. majhA nathI te ya khUba majA paDI ema kahIe TI. zAha ane mehanabhAI pArekhanuM sanmAna karavAnuM chIe. rasa nathI te ya jorathI vAha vAha karIe chIe. A jAhera thayuM hatuM. te paikI zrI caMdulAla TI. zAha upasthita prakArane daMbha mAnavIne zuM yaMtra jevo nathI banAvI de ? rahyA hoya temanuM abhivAdana saMdhanAM maMtrI , - temaNe jaNAvyuM hatuM ke Aje mAtA-pitAe potAnAM zrImatI nirubahena zAhanA haste karavAmAM AvyuM hatuM. saMtAne pratyenI javAbadArI samajavAnI jarUra che. bALakane - anya be sabhyo nAdurasta tabiyatanA kAraNe hAjara na teo prema na ApI zake, uSmA na ApI zake te bALakane rahI zakatAM temanA parivAranA sabhyoe A sanmAna svIkAyuM vikAsa kema thaI zake? ulaTuM te bALaka potAnA mAtApitAnI hatuM. sanmAnane pratyuttara ApatAM zrI caMdulAla TI. zAhe upekSA kare thaI jya. vaLI tenA vartanamAM svacchatA ane jaNAvyuM hatuM ke 'rAsI varSanI mArI A uMmare saMdhanA, anya aniSTa paNa praveze. tene mATe ApaNe ja javAbadAra a hIraka mahesavamAM upasthita rahetAM huM dhanyatA anubhavuM chIe. chuM, mArA mATe gaurava ane AnaMda levA jevo A prasaMga vadhumAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke be vyakitae vacce, meM - che. saMghanI sthApanA ame thoDAka mitrae karI hatI, saMskRtio vacce, be peDhIo vacce aMtara hoya te sArI te paikI ame traNa jaNA hAla vidyamAna rahyA chIe. saMghe vAta nathI. ApaNe roja kahIe chIe, pharIyAda karIe chIe ghaNI pragati karI che ane vikAsanI navI navI dizAe ke peDhIo vaccenuM aMtara vadhatuM jAya che. saMpaka ane vizvAsa , ughaDI che ethI mane bahu ja saMteSa thAya che. saMdhane haju e che thatuM jAya che. paraspara samajutIne svIkAra thatA khuba ja vikAsa thAo evI mArI aMtaranI zubhecchAe che." nathI, ane tethI aMtara che tenA karatA vadhatu jAya che. - A hIraka mahetsavanA kAryakramamAM jaina yuvaka saMghanA pAkSika nadInA be kinArA hoya te ja nadI vahe. be kinArA vaccenuM mukhapatra "prabuddha jIvana ne pacAsa varSa pUrNa thayA hoI A aMtara ghaTADavA je vacce khADo pUrIne bhUmi sapaTa vaicArika patranI sevAnI kadararUpe saMskAra parivAra TrasTa-vaDodarA taraphathI rUpiyA pAMca hajAranuM pAritoSika ane prazastipatra banAvIe te nadInuM astitva ja bhusAya jAya ane pANInuM zrI phAdhara vAlesanA haste jaina yuvaka saMdhane arpaNa vaheNa atavyarata banI jAya ane janI navI peDhI vacce karavAmAM AvyuM hatuM . A pAritoSika aMgenI rUpa samajaNanA setunI jarUra che. 'rekhA ApatAM TrasTanA saMcAlaka zrI viThThalabhAI paTele A kAryakramanuM saMcAlana saMdhanA upapramukha zrI cImanalAla jaNAvyuM hatuM ke sukha ane AnaMda vaheMcavAthI vadhe che. je. zAhe kahyuM hatuM. AbhAravidhi saMdhanA kaSAyakSa zrI : saMskAra parivAranuM zreya paNa Aja che. "prabuddha jIvana'ne huM pravINacaMdra ke. zAhe karyA bAda buphebhajana laI sau chUTA varSothI vAcaka chuM. gujarAtanI saMskAritAnuM te uttama putra che. paDyA hatA. | mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakArAna sthaLa : 385, saradAra vI. pI. rIDa muMbaI, --4: 0 004, 2 naM. 350296 : mudraNasthAna: TrenDa prinTa, ngannAtha pAMkara che. roDa, giragAma, muMbaI - 4000 04 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha kAryavAhaka samiti 1988-89 1 Do. ramaNalAla cI. zAha pramukha 2 zrI cImanalAla je. zAha upapramukha 3 ,, ke. pI. zAha maMtrI 4 ,, nirubahena esa. zAha pravINacaMdra ke. zAha koSAdhyakSa 6 , zaileza eca. koThArI sahamaMtrI 7 ,, vasubahena bhaNasAlI 8 dhIrajalAla phUlacaMda zAha 9 zrI panAlAla 2. zAha 10 prA. tArAbahena 2. zAha 11 zrI subodhabhAI ema. zAha 12 , gaNapatalAla ma. jhaverI 13 ,, rasikalAla laheracaMda zAha 14 amara jarIvAlA sa 15 zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha 16 ,, kamalabena pIsapATI 17 , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 18 De. dhanavaMta TI. zAha 19 zrI harilAla gulAbacaMda zAha 20 , smitAbahena esa. kAmadAra 21 zrI jatibahena pI. zAha ka, jayaMtIlAla pI. zAha , araviMdabhAI ema. cekasI 9 jayAbahena TI. vIrA , caMdrakAnta dIpacaMda zAha 1 zrI e. je. zAha 2 , DuMgarazI rAmajI gAlA 3 vidyAbahena ema. khaMbhAtavAlA 4. uSAbahena je. mahetA 5 , zAMtilAla devajI naMdu 1 zrI bipinabhAI jaina 2 , kapUracaMdabhAI caMdarayA che zamabahena bhaNasAlI - mIrAMbahena ramezabhAI mahetA , caMdrakumAra je. zAha 6 sulIbahena e. hIrANI 7gulAbacaMda karamacaMda zAha che taruNAbahena bI. zAha , snAbahena ke. zeTha 10 ,, zirISabhAI kAmadAra - puSpAbahena caMdrakAnta parIkha , rajanIkAnta ela. verA 13 ,, paNa lekhAbahena dozI 14 , jagamohanabhAI dAsANI 15 Do amUla zAha 16 zrI caMdrAbahena harasukha zAha , ramAbahena vinubhAI mahetA , rUpacaMda bhaNasAlI , sojabahena mahetA 20 , mRdulabahena je. zAha , ravIndra eca. mahetA - mukundabhAI gAMdhI , zAMtilAla bI. gAMdhI zrIpALa ke, bhaMDArI sahaga samiti 6 zrI jayaMtIlAla phatehacaMda zAha 11 zrI jeramala maMgaLajI mahetA 7, ramaNalAla ela. lAkaDAvALA 12 , sI. ena. saMghavI 8, mANekalAla vI. savANI 13 , basaMtalAla narasiMhapurA 9 vasanajI lakhamazI zAha 10 ,, caMpakalAla ema. ajamerA 14 ,, pravINacaMdra TI. zAha nimaMtrita sabhya 25 zrI pradIpa e zAha zrI saMyuktAbahena pI. mahetA 26 ,, mahendrabhAI bI. verA 50 , vinubhAI je. mahetA , mInAbahena ena. zAha che kItibhAI phUlacaMda zAha dhIrajabahena vorA , hemaMtabhAI Ara. zAha , aruNubhAI parIkha pa3 ,, jyotibahena eca. zAha , kAMtilAla nAraNadAsa zAha 54 , dhIrajalAla choTAlAla dezI >> kusumabahena ena. bhAu 55 ,, nemacaMda meghajI gAlA , - damayaMtIbahena ena. zAha 56 , jyotibahena vI. zAha 33 , nAnAlAlabhAI saMgharAjakA , kRSNAbahena ena. pArekha , mIrAMbahena bhaMDArI , caMdrakAnta DI. gAMdhI , yazomatIbahena eca. zAha , hiMmatabhAI esa. gAMdhI , ramAbahena je. vorA mahIpatarAya jAdavajI. zAha , bacubhAI pI. dozI , zAMtilAla TokarazI 'zAha , rasilAbahena ema. jhaverI , azokabhAI esa. mahetA , saralAbahena esa. parIkha 63 , pUrNimAbahena sevaMtIlAla zeTha , AzAbahena ema. mahetA , bhAratIbahena dilIpabhAI zAha , rekhAbahena esa. dozI 65 ,, suzIlAbahena esa. kapAsI , zAradAbahena gAMdhI 66 , nItinAbahena IndubhAI kapAsI , pramodabhAI popaTalAla zAha 43 ,, naTubhAI paTela , madhusUdanabhAI merajariyA 44, mahAsukhabhAI kAmadAra che pupAbahena ema. merajariyA 45 prA gulAba deDhIyA , narendrabhAI bhAu 46 zrI smitAbahena bI. zAha kalAvatIbahena esa. mahetA 47 , AzitAbahena ke. zAha , kuMdanalAla ravicaMda zAha 48 ,, pUnamabahena e. zAha , navInabhAI mahetA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - Post at G. P. O. Regd. No. MH 54 Licence No. 37 Licenced to Post Without Prepayment 'prabuddha jaina - prabuddha jIvananA bhUtapUrva maMtrIo - sva. zrI maNilAla mehekamacaMda zAha (taMtrI : tA. 1-5-1939 thI tA. 15-4-1951) karI che sva. zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA (taMtrI : tA. 1-5-1951 thI tA. 16-4-1971) - * !' : '. - : - sva. zrI cImanalAla cakubhAI zAha (taMtrIH tA. 1-5-1971 thI tA. 16-11-1982 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'viSa: pa1 : aMka : 3 * tA. 16-6-1989.......Regd. No. MR. By/Sorth 54 * Licence No. 1 31 prabuddha jIvana vArSika lavAjama rU. 30/- 4 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhatra * parazamAM rU. 300/ taMtrI : ramaNalAla cI. zAha cInamAM lekazAhI mATe AMdolana sAmyavAdI cInamAM lAkho vidyAthIoe lekazAhInI nAkhavAmAM Ave che. paraMtu sAmudAyika dhoraNe vizALa pAyA mAgaNI mATe ahiMsaka AMdolana karyuM e vizvanI eka upara AvuM AMdolana jyAre thAya che tyAre tene rokavAnuM ghaNuM mahattvanI aitihAsika ghaTanA banI raheze ! agharuM banI jAya che. eka bAju rAjyanI lazkarI tAkAta seviyeta ziyA ane cIna e be jagatanA moTAmAM ane bIjI bAju prajAnI saMghazakita e bene jyAre meTA prasthApita sAmyavAdI rASvamAM lekazAhInA je aMkura sAmasAme mukAbale thAya che tyAre prajAnI saMghazakita AmaLa phUTayA che te vizvanA bhAvi mATe navI AzA janmAvI jAya che. rAjyanI lazkarI tAkate namatuM ApavuM paDe che. je lazkara duzmana dezanA lAkhe nI nidaMya kAla sAmyavAdI cInamAM vidyArthIoe svecchAe ATalA karI zake che te lazkara pitAnA lAkho dezabAMdhanI meTA pAyA upara ahiMsaka AMdolana upADayuM ane e AMda te rIte nirdaya katala karI zakatuM nathI. eTalA mATe ja lanane apApake, kAmadAra, DokaTara Ijanero ane bIjA saMghazakita pAse te parAjaya pAme che. aneka le taraphathI sahAnubhUtibharyo sahakAra sAMpaDe che e paNa eka mahatvanuM lakSaNa che. koIpaNuM rASTranA prajAvyApI AMdolanamAM yuvAne ane temAM paNa vidyAthIo sauthI vadhu sakriya banI rahe che. prauDha rAjyasattA sAme ahiMsaka pratikArane Adarza gAMdhIjIe ke vRddho pAse jhajhumavAnI eTalI zArIrika tAkAta hotI nathI je siddha karI batAvyo enuM anusaraNa ATalAM varSe cInamAM manathI paNa teo maMda paDI gayA hoya che. vaLI gharasaMsAra thayuM e zubha nizAnI che. e keTalA dIrghakALa sudhI ahiMsaka mAMDIne beThelA bALabaccAMvALA yuvAne AvI laDanemAM bhAga rahI zake che ane enAM pariNAme kevAM Ave che te te ThIka ApatAM pahelAM pitAnI kuTuMbanI salAmatInI ke Arthika jogavAInI ThIka samaya pachI kema pariprekamAM jovA maLaze ! ciMtAmAM paDe che. nenAM vaLagaNe tene keTalAMka aMtima koTinAM - durdazAmAM jIvaMtI garIba prajAmAM sAmyavAda jhaDapathI prasare che. pagalAM bharatAM aTakAve che. eka dare temanuM mAnasa paNa surakSAvAdI garIba prajA sAmyavAdano tarata ja svIkAra karI le che. kAraNa banI gayuM hoya che paraMtu yuvAna apariNIta vidyArthIo ke sAmyavAdathI prajAnI Arthika asamAnatA dura thAya che. lokone zArIrika tAkAtavALA hoya che. ravApaNanI bhAvanAvALA roTI, kapaDAM ane makAna lagabhaga samAna dhoraNe maLavA hoya che, svane sevanArA hoya che, ujajavaLa bhAvi lAge che AthI lekanI prAthamika jarUriyAta saMtoSAya mATe mathavAvALA hoya che, kazuMka karI batAvavAnI che ane garIba loka sukha zAMtithI rahevA lAge che. tamannAvALA hoya che. anyAyane teo sAMkhI zakatA paraMtu lokonI prAthamika jarUriyAta jema saMtoSAtI nathI. game tevAM ka bhogavavA teo tatpara hoya che. jAya che tema tema temanI bauddhika jarUriyAta UbhI thAya che. teo baMdhutvanI bhAvanAvALA hoya che ane apariNIta sAmyavAdane thira kara hoya te vANI svAtaMtraya upara kApa hovAthI kauTuMbika vaLagaNemAMthI ekaMdare mukata hoya che. AvA mUvAnI jarUra paDe che. paraMtu leTa khAI pIne muMgA deranI vidyArthIone vizALa samudAya jayAre AMdolanane mArge caDe -jema jhAjho vakhata rahI zakatA nathI. navI peDhI Ave che, che tyAre dekhAdekhIthI paNa tene zUra caDe che. tyAre tene jIvananI prAthamika jarUriyAte ene janmathI ja maLelI hoya che. pitAnA prANanI paNa paravA hatI ke rahetI nathI. eTale ja e mATe ene jhajhumavAnuM hotuM nathI. eTale ene have pitAnA vidyAthIonAM AMdolana duniyAbharamAM ekaMdare saphaLa nIvaDe svataMtra vicAronI ravataMtra abhivyaktinI jarUra jaNAvyuM che. che. eTalA mATe ja duniyAnA keTalAya AMdolanakArI rAjadvArI unnati mATe vaiyakitaka puruSArthanI bhAvanA jAge che. te vakhate netAo pitAnA AMdolanane mATe vidyAthI'ene sAtha. -ene zArIrika gulAmI karatAM paNa mAnasika 'gulAmI vadhu levA IcchatA hoya che. bhAratane AjhAdI mATenAM adaakaLAvanArI ke gu gaLAvanArI lAge che. lanamAM zALA ke kelejane abhyAsa choDI nIkaLI paDelA sAmyavAdI dezamAM pitAnA vicAronI svataMtra abhivyakita yuvAna vidyAthIone phALe ghaNo moTo che. ke mATe chUTAchavAyA prayatno kyAre thAya che tyAre tene kacaDI * cInanA vidyArthIonuM A AMdolana abhUtapUrva che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 1-6-89 ta, 16-689 cInamAM cAMgakAIzekane dura karI mAese tuMge sAmyavAdanI sthApanA karI e pachI prajAe ATalA moTA pAyA upara sarakAra sAme pitAne avAja uThAvyo hoya evI ghaTanA pahelIvAra banI che. vighAthI"enuM A AMdelana sArI rIte ahiMsaka rahyuM e enI eka meTAmAM moTI siddhi gaNAya. vidyAthIono samudAya ahiMsaka AMdolana mATe bhegA thAya te paNa sarakArI adhikArIo upara, polIse upara ane temanAM vAhane upara, ke sarakArI basa vagere anya vAhane ke makAno upara . chaMcheDAIne patharAbAjI karyA vagara rahI na zake. paraMtu ahIM dasa lAkhathI vadhu vidyArthIo ekatra thayelA hovA chatAM AMdelane hiMsaka vaLAMka lIdhe nathI e ghaTanA vidyAthIo mATe gauravarUpa gaNAya ahiMsaka laDatanI asara thayA vagara rahetI nathI e bhArate siddha karI batAveluM che. cInI vidyAthIoe enuM saceTa anusaraNa aoTalI meTI saMkhyAmAM karyuM che e cInanI A saikAnI bIjI aitihAsika ghaTanA gaNAya, bIjiMgamAM TAInAmena skaveramAM bhUkhahaLatAla eTale ke upavAsa para utarelA vidyAthIonI saMkhyA traNa hajArathI paNa vadhu hatI. emAM vidyAthIe hatA ane vidyArthinIo paNa hatI. keTalAka vidyAthIoe kherAka na levAnI sAthe sAthe pANI paNa na levAne saMkalpa karyo hate evA keTalAka vidyAthIo ane vidyArthinIonI hAlata ethI be-traNa divasamAM ja gaMbhIra thaI gaI. teone hospiTalamAM laI javAnI pharaja paDI. bIjI bAju bhUkhahaDatAla upara utaravAnI prakriyA ja evI che ke mANasane tarata ja temanA pratye sahAnubhUti thAya, kaThina mananA mANasanuM hRdaya paNuM Ave vakhate dravI jAya che. upavAsa para UtarelA vidyAthIonI gaMbhIra dazA joI keTalAya DekaTarane ema lAgyuM ke vidyArthIone sAravAra mATe pitAnI pAse laI AvavAmAM Ave tenA karatAM pote ja svecchAe vidyArthI pAse pahoMcI javuM joIe. ane eTalA mATe DokaTaronI TukaDIo pitAnA sTApha sAthe TAinanamena skevaramAM AvI pahoMcI. keTalAya kAmadArae avIne DokaTarane sahAya karavA mATe lAkaDAnI kebine svecchAe taiyAra karI ApI ke jethI mAMdA vidyArthIone temAM rAkhIne DokaTare barAbara sAravAra karI zake. keTalAye lekee bhUkhahaDatAla sivAyanA vidyArthIo mATe khAvA-pIvAne mATe ravecchAe baMdabata karyo hato. ekaMdare prajAnI sahAnubhUti vidyAthIe tarapha rahelI che. bIjiMganA A AMdolananA paththArUpe zAMghAI zaheramAM paNa vidyAthIoe zAMta AMdelana karyuM ane tyAra pachI cInanA judA judA pradezamAM trIsa karatAM vadhu zaheromAM vidyAthIe A rIte bhUkhahaDatAla upara utaryA hatA. cInanI sarakAre anya pradezanA samAcArane bahu prasiddhi maLavA dIdhI nathI. te paNuM eTaluM te nakakI che ke bIjiMganAM bIjAM zaherAmAM sAro pratisAda sAMpaDayo che. e ravAbhAvika paNa che. vidyAthImAnasa ja evuM che ke anya sAcAM stha pratye sahakAra ane sahAnubhUti darzAvyA vagara rahI zake nahi. : cInanI sarakAre lazkarI kAyade-(mArzala le) jAhera karavA chatAM vidyAthIe TAInAmena skaveramAMthI khasyA nahi ene. artha e thayo ke lazkarI kAyadAnI avagaNanA thaI. keIpaNu sarakAra mATe A avagaNanArUpa gaNuya. ane sarakAra te sahana karI zake nahi, kAraNa ke rAjyanI pilIsa dvArA keTaluMka kAryamAM jyAre na thaI zake tyAre te lazkara pAse karAvavuM paDe. paraMtu lazkara paNa je te kArya na karI zake te pachI kenI pAse karAvI zakAya ? eno artha e thayo ke sarakArI taMtra niSkriya ane nirarthaka banI gayuM che ane sattAne. amala niSphaLa nIvaDyuM che. lazkarano hukama vidyAthIo je na mAne te vidyArthIe upara goLIo choDIne paNa temane lazkare haTAvavA joielakarane eTale adhikAra apAya che. paraMtu lazkarI se pati zANapaNuvALA nIkaLyA. temaNe joyuM ke be - cAra baMduke vAthI ekatra thayelA lAkha vidyAthIo bhAgavAnA nathI pitAnA prANa jAya te paNa teo tyAMthI khasavAnA nathI. je AvI paristhiti hoya te zuM lAkha vidyArthIone eTale ke pitAnA ja prajAjanone saMhAra karI zakAya? sAmAnya buddhithI vicAratAM, paNa lAge ke pitAnA ja nirdora vidhAthIone A rIte saMhAra karI na zakAya. mATe ja lazkarI senApatioe sarakArane lazkarI kAyado amala karavAnI spaSTa nA pADI dIdhI e bahu ja samajadArIbharyuM". dIrghadraSTithayuM ane kunehabharyuM pagaluM gaNAya. vaLI lazkaranA keTalA badhA mANasone vidyArthIo pratye sAcI sahAnubhUti rahelI che ! ene lIdhe ja jayAre lazkarI kemAM sainikAnI heraphera thatI hoya athavA tyAM rAkhavAmAM AgyA hoya tyAre pharaja bajAvatA bhUkhyA -- tarasyA sainikone khAvAnuM ApavAnuM ane pANI pIvarAvavAnuM kAma A vidyAthIo ja premathI karatA hatA. TI.vI. upara darzAvelAM drazya jotAM cInanA vidyArthIo pratye kharekhara mAna thAya evuM che. pharaja bajAvIne kaMTALelA sainikanA samudAyane ekatra karIne vidyAthIo temanI samakSa lekanRtya ane saMgItanA kAryakramo raju karatA hatA. yuvAna sainike ane vidyAthIo vacce jo AvI premabharI sahakAranI paristhiti hoya te e sainike vidyAthIo upara baMdukanI geoLI kevI rIte calAvI zake ? cInamAM vidyArthIonuM AMdolana seviyeta pramukha gebacenI mulAkAta vakhate ja thayuM tethI cInanA sattA vALAo bhAre mUMjhavaNamAM mukAI gayA. gebacevanI cAra divasanI mulAkAta cInI sattAvALAoe jematema karIne patAvI. gecavanA eka pratinidhie kahyuM hatuM ke amArI cInanI mulAkAta ekaMdare sArI rahI, paraMtu kayAre, kyAM, kenI sAthe kayA viSayanI amAre carcA vicAraNA karavAnI che e vize amane chellI ghaDI sudhI kazI ja khabara paDatI nahotI, kAraNa ke niyata karelA badhA ja kAryakrama badalAI gayA hatA' garbhAva eTalA udAra hatA ke cInamAM mulAkAtane pUro samaya rokAyA. emanI jagyAe bIjI koI vyakita heta te AvI avyavasthita mulAkAta rada karIne pAchA, cAlyA gayA hota. paraMtu gebaceva zAMti, samajadArI ane suleDanA mANasa che. teo cIna sAthe zubha hetuthI vATAghATe ja ja (pRSTha naM. 10 upara) che, ke , Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 tA. 1-6-87 tA 16-689 prabuddha jIvana : pratyuttara pAMca varSa bAda.... - raNajita paTela (anAmI) patrane pratyuttara pAThavavAmAM rava. umAzaMkarabhAI maMda hatA koinI haze-ema kahIne keAnI che te jaNAvavA lakheluM. ema emanA aneka mitra ane prazaMsakAnI mIThI phariyAda sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya prakAzita jUnI -hatI, paNa mArI pAse emane eka evo patra che ke je vAcanamALAne kavitAsaMgraha bhAga bIjo nI 1977nI emane asAdhAraNa vilaMbane paNa dhanyatA Ape ! AvRtti thImAM pRSTha 23-24 upara te kRti punarmudritarUpe eprila, 1982nA trIjA aThavADiyAmAM AkAzavANI maLe che ane nIce 'ma. ba horA" evuM lekhanuM nAma amadAvAda-vaDodarAnA saMgIta vibhAganA vaDAe mane pUchyuM : ApeluM che (je vAcanamALAmAM ja haze ane ahIM "anAmIjI ! kahI zakaze ke satanuM cita ciMtana-re karavuM, utAyu che ema mAnavuM vadhAre paDatuM nathI, te ja -satavAyaka nizcaya UcaravuM-e kayA kavinI kavitA che ?" - cepamAM pRSTha 48-49 upara gujarAtI vAcanamALAnI chaThThI paDInI kavitAo zarU thAya che temAM pahelI kavitAne tAtkAlika te huM kavinuM cokakasa nAma darzAvI zakayo nahi aMte pRSTha 49 upara kavinuM nAma ('dIsata jaMgala maMgalakArI paNa enI racanArIti jotAM kavi dalapatarAma DAhyAbhAI re" enA kavinuM nAma) "madhuvacharAma' chApyuM che, te baMne (ka da DA.)nI haze ema anumAna karyuM ane thoDAka divasomAM eka hovA joie. vaLI 'nidrA mahIM nahIM hatuM tana bhAna *amArI heDInA sajajanene pUchIne jaNAvIza ema kahyuM. jyAre ApaNe bhaNelA te kavitAnI nIce paNa "ma. ba. horA'nuM ghare AvIne traNacAra kavimitra ne lakhyuM jemAM umA- nAma ApeluM che. (pRSTha-35) traNemAM kAvyarapada che, narmadazALAnA zaMkarabhAI paNa eka hatA. divase sudhI keine paNa javAba kavi che. "arvAcIna kavitA" pRSTha-115/118 joze. madhu. Abe nahi ne e vAta te bhulAI gaI... paNa mArA sukhadaM vaccharAma balavaccharAma verA (1867) , Azcarya vacce barAbara pAMca varSe tA. 22-04-87ne lakhele. javAbamAM meDuM thayuM che. nabhAvI leze. tabiyata sArI 'umAzaMkarabhAine A aMgeno patra maLe je nIce pramANe che : rAkho cho ne ? sa-parivAra sarva rIte Ana damAM haze. priya bhAIzrI anAmI. kayAreka kavitA-racanA karatA rahetA haze. saunI kuzaLatA tamAruM tA. 24-4-82 nuM pikADa' ahIM sacavAyeluM cAhuM chuM che. tame satanuM cita ciMtana re karavuM, satavAyaka nizcaya amadAvAda umAzaMkara jozInAM * UcaravuM" A kavitA ka. da DAM nI te nathI. dalapatazALAnA 22-4-1987 saprema vade mAtarama sAhityaklA ane vAstavikatA 9 hasamukha TAzI thoDA samaya pahelAM "prabuddha jIvana nAM pRSTho upara meM paNa yAda kare che kharA ! theDA vakhata pahelAM prasiddha sAhityakalAnI vAstaviktAnI sApekSatA saMbaMdhe lakhyuM hatuM. thayelA eka navIna vArtAkArane vArtAsaMgrahanI prastAvanAmAM keTalAka mitrae rUbarUmAM te ekAda mitre patra lakhIne A Fictional Truth jevA zabdo vAMcIne ghaNuM Azcarya thayuM vize mane prazna pUchayA hatA. ane e rIte keTalIka carcA hatuM. uMmata saMgrahanI vArtAeAne fictional Truth tarIke thai hatI. sAhityanI carcAo ananta hoya che ane temAM oLakhAvI Truth zabdanI ja viDaMbanA karavAmAM AvI hoya kaMi aMtima nathI hotuM. keTalAka samayathI ema paNa lAgavA tema lAgeluM. parIkathAone kyA rUpakakathAone maLatI vArtAo-- mAMDyuM che ke A kevaLa buddhine vilAsa che ane garIba deza vadhAre spaSTa zabdomAM kahIe te zAmaLa bhaTTa ke "paMcataMtrane ke garIba prajAne thappaDa mAravA samAna che. paNa manuSya maLatI vArtAone Fictional Truth ke Artistic ArtmAM hamezAM hiMsA karIne jIvate AvyuM che. ahiMsaka samAja ne khapAvIne gujara vidvAne aTakayA hatA te vadhAre sAruM hatuM. ahi saka jIvananuM tenuM svapna kayAre mUta' thaze e kaI kahI paNa e sAthe vAstavannakSI ke pAradazI kalAnI AjanA zake tema nathI. AjanI vizvaparisthitinA saMdarbhamAM e phakata vidvAnane sahaja evI ThaMDI ke kura' hAMsI je rIte uDAvAya ravapna ja raheze tema atyAre te lAge che. che te ucita nathI. meDana ApyuM ke "jIvananA vAstavanuM kalAmAM viziSTa "vAstavalakSI ke pAdazI kalA e eka prakAranI chetarapiMDI che? rUpAntara'nA nAme chellA lagabhaga traNeka dAyakAthI vAstavavAdI evuM bhaDakatuM vidhAna paNa hamaNu' vAMcavA maLyuM hatuM. Avu vidhAna klAnI je viDaMbanA thaI rahI che ane je rIte tene upekSavAmAM karanAra vidvAnane eTaluM ja kahI zakAya ke vizvanuM nevuM TakA Ave che te paristhiti uttama sAhitya mATe sukha upajAve sAhitya e ja prakAranuM che. ema jovA jaIe te sAhityaracanA tevI nathI, "sAhitya jIvananuM pratibiMba che e vidhAnathI mAtra vyApaka chetarapiMDI nathI te bIjuM zuM che? jIvananA ApaNe khUba dura nIkaLI gayA chIe' tevA pratibiMbathI dura javAnuM ane pAradazI sAhityane sAhitya ja vicArane puraskAra karyA pachI ke pracAra karyA pachI na gaNavAnuM ekAMgI saMkucita valaNa e te kALapravAhanuM kaI yuvAna vidvAna gAMdhIyuganI vAstavabhakSI sAhitya kRtione mAtra eka ja che. e meluM cAlyuM jatAM sAhityane Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 1-6-89 tA. 16-6-89 samajavA ane samajAvavA mATe pAradazI sAhityakalA ja ucita pariprekSya raheze. jovA jevuM te e che ke ApaNe tyAM vAstavanA kalAmAM rUpAntara vize ekaja vidvAna taraphathI be antima kahI zakAya tevI ke sAmasAme mUkI zakAya evI virodhI vicAradhArA vAMcavA maLI che. ToyanI mahAna lekhAyelI vizvavikhyAta navalakathA 'ennA kerenInAne methya ArnolDa jevA vivecake Piece of Life-jIvanane eka khaMDa-kahI e ArnolDanI vAratavalakSI kalAnI UMDI sUjha ane parakha darzAve che. paraMtu ArnolDanA e vidhAnanI pazcimanA ja . anya vidvAnane. AdhAra laine tenI TIkA karavAmAM AvI che ane jIvana samajhane nirUpavAnI lhAyanI azakitanuM 'enA kerenInA ghotaka che" evuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. tyAM vAratavalakSI kalAnA anAdara sAthe je narI AMkhe joi zakAya e vAratavikatA nathI ke evA nirUpaNamAM kaMI kalA nathI e dharAra Agraha abhibhUta lAge che; ane ' spaSTa thAya che ke kalA jIvananuM kevaLa anukaraNa kare ke vAstavalakSI bane te sAme ApaNI "Adhunika vivecanAne vAMdhe che. kalAmAM vAstavanuM rUpAntara jIvananA pratibiMba rUpe nahi, paNa kaI judI ja rIte thavuM joIe ema tenuM kahevuM che. e rUpAntara pachI Fantasy ke Absurdity jevuM hoya te paNa vAMdho nahi ! A mATe Adhunika'nI vahAre temane mahAna ArAdhya deva eleMgA vAraMvAra Avyo che.. Art has no right to escistif, content to reproduce reality. ane ethI viruddha "sarasvatIcandramAM pUrI vAstaviktA kayAM che ? ene Akroza paNa thayelo ja che! mukhya muddo A che: kalAnI vAstavikatA pote ja sApekSa vatuM nathI ? eka vyakitane je vAstavika lAge te bIjI vyakitane na paNa lAge evuM vyavahAramAM paNa bane ja :- che. premamAM niSphaLatA maLatAM badhA ja yuvAno devadAsanI jema madyapAna karatA nathI ke gaNikAone tyAM paDyA rahI pitAnI jiMdagI barabAda nathI karatA. athavA te ene kerenInAnI jema babbe puruSanI jiMdagI barabAda karIne pitAnA svArtha mATe ke ananta ISanI AgamAMthI chUTavA mATe keTalI strIo A mahatyA karatI haze? makAnamAlikanA trAsathI vAja AvI jaI saMvedanazIla yuvAnomAMthI keTalA yuvAne rAkaeNlanikecanI jema khUna karavA dhasI jatA hoya che? athavA te sAmAjika ApattiomAM gherAyelA yuvaka-yuvatIomAMthI keTalA yuvaka-yuvatIo AjanI gujarAtI navalakathAonAM pAtra jevuM jIvana jIve che? Arthika Apattine nekIthI UMcI gaNIne keTalA yuvAne ceka upara beTI sahI karI juvAna strIo joDe anautika saMbadhe rAkhe che ? AjanI ApaNI kahevAtI ativAstava lakSI vArtAomAM kavitAomAM pratibismita thatuM jIvana e gujara strI-puruSonuM jIvana lAgatuM nathI, khuda vArtAkAranuM jIvana paNa temanI vArtAomAM nirUpita jIvanathI avaLI dizAmAM vahetuM hoya che ! teo paNa Ananda che, meLAo bhare che, pariSada ke saMmelanamAM sellAsa bhAga le che. pada ke hoddAo mATe spardhAo kare che (ke mare che), khAya che, pIe che ne moja mANe che. eTale vizvasAhityamAM bhAgye ja evI kai racanA haze jenI vAstavikatA paDakArI zakAya nahi. ramaNalAla desAinI bhAvanAzIlatA "asaMbhavitatA'nA deSathI ghaNAne avRtta lAge. che tema taiyevakInI vAstaviktA' paNa keTalAMyane asaMbhavita lAgavAnuM azakaya nathI. dhUmaketunI 'AdarzapriyatA" keTalAya vidvAnane apage kare che tema AjanI kahevAtI ativAstavikatA -Surreality apAM paNa nIvaDe che... ane te ja te kalAmAtranI maryAdA che, kalAnI vAstavikatAnI sApekSatA che. kalA jIve che ke rUpAntaranA gaNitathI nahi, kaI siddhAMtathI doravAine nahi, paNa koI adraSTa lakSaNathI - je pratibhAne nAme oLakhAya che. hemleTa'mAM ke 'zAkuntala'mAM. bharacaka Melo-Dramatic sAmagrI hovA chatAM te kalAtmaka lAge che; te AjanI rUpAntaranI prakriyAvALI ke sAmA cheDAnI kaI ativAratavalakSI sAhityakRti kalAtmaka na hoya e ya pUrI vAstavikatA che ! nizee kahyuM che ke 'kalA vAratavikatAne sAMkhI zakatI nathI." te zabdanuM arthaghaTana paNa judI rIte ApaNe tyAM thayuM lAge che. vAstavikatA eTale rejIdA jIvananI ekadhArI yantravata vAstavikatA. sAhityakRtimAM jIvananI AvI, nIrasa vAratavikatAnuM nigaraNa karavAnuM hoya che ema nizaine abhipreta hoya e zakaya che. mAnI laIe ke kalAmAM vAsta--- vikatAnA rUpAntaranuM Adhunika arthadhaTane sAcuM che, te paNa AjathI varSo pahelAM nize je kahI gayuM hoya tene pakaDI rAkhavAnuM dharAra 28 valaNa AjanI ke have gai kAlanI astitvavAdI philasUphIthI cepAyelA gujara vidhAne zA mATe apanAvI rahyA che e paNa eka mahattvane prazna che. nijo ke sAtrane vibhUtio gaNIne temanI mALA, pheravyA karavAnuM keTale aMze ucita gaNAya ? nize game tevA virATa haze paNa ethI karIne temanI vicAraNAmAM koi kSati ke asaMgati na hoya ema te na ja mAnI levAya. eTale niHzene temane sthAne draDha pratiSThita karIne AjanI jIvana-. rItine anurUpa draSTinI ravataMtra vicArake pAse apekSA. kema na rahe ? ApaNe tyAM siddhAMta pahelAM sthapAyA che ane pachI e siddhAMtonI gulAmI karatI geDIka sArI ne vadhAre nimaya, sAhityakRtionuM sarjana thayuM che. chellA traNa dAyakAoe A. vidhAnane vadhAre samarthana ApI jANyuM che. vAstavamAM sAcI pratibhA siddhAMtane uthApIne ke uthalAvIne ja uttama sAhityakRtionuM nirmANa kare che. 'buddhipradhAna artha dhana kavitA e ja sAcI kavitAnuM gANuM gAine ane pachI anuyAyIo pAse gavaDAvIne balavantarAya ThAkora ane temanA ziSya eka jamAnAmAM aMtime besI gayA hatA, Aje temanuM aMtima chinnabhinna thaI gayuM che. Aje "jIvananI vAstaviktAnuM kalAmAM thatAM rUpAntaranI prakriyA game teTalI Adhunika' lAge paNa temAM ThAkaranI kAvya vibhAvanA jevuM ja ekAMgI satya che. ane Adhunika kavitAye jema ThAkarazAhIne kabrastAna bhegI karI dIdhI tema AjanI sAhityavicAraNane paNa have pachInA thoDA ja samayamAM divaMgata banavuM paDe te asaMbhavita nathI. kemake, kayAmatane divasa te sau mATe nirdhAra thaI cUkI hoya che. keI vaheluM jaya che te kaI DuM. prazna mAtra samayano ja hoya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-89 tA. 16-6-289 prazuddha jIvana : samaratha ko nahi ASa gusAMi satsaMgI ' sama' mANasanuM AcaraNa ayAgya hoya te paNa tene dveSa lAgatA nathI evA atha' saMta kavi tulasIdAsanI A paMkitanA sAmAnya rIte dhaTAvAya che. pariNAme, saramukhatyAra kAine naryA anyAya kare, te tenA para koi doSAropaNa karatuM nathI. ghaDIbhara kASTha anyAya aMge TIkA kare, to samarthakA nahi dekha gusAMI' evA javAba ApI devAtA hoya che. tevI ja rIte keTalAka vidvAna leAkA nIti sApekSa che evI dalIlathI anItine nIti TharAvavAnA prayAsa karatA hoya che. vAstavamAM te dhamazAoe jaine nIti kahI che te nIti che. e sivAya anItine nIti harAvavI e kevaLa bauddhika kasarata ja gaNAya. sanAtana mUlyane dezakALanAM baMdhana hAtAM nathI. tulasIdAsanI 'samartha kA nahi doSa gusAM' paMkitanA atha' manaphAvatI rIte thayeA che. tA. 1-1-'89nA prabuddha jIvanamAM mAnanIya vidvAna lekhaka zrI tanasukha bhaTTane 'upadezAte AkharInanAmu' lekha haLavI zailIsabhara khUba ja manAra jaka che; temaja dhyAna kheMce tevAM satyA paNa temaNe su Mdara rIte rajU karyA che. paraMtu 'samaratha / nahiM dAsa gusAMdhA atha' te temaNe paNa cIlAcAlu rIte lIdhA che. ahIM mAnanIya vidvAna lekhakanI dveSabhAvathI TIkA karavAOA lezamAtra Azaya nathI, temane lekha vAMcavAthI AnaMda thayA tene svIkAra che; alake temaNe lekhanA eka viSaya mane sUjhADayo te badala temanA AbhAra mAnI ja laka hyu . to samatha zabdanA sIdhAsA athazakitazALI thAya che. mAsa tana, mana ke dhanathI zaktizALI hoya. A sAmarthya ka zaktine sadupayoga pazu thAya ane durupayoga paNu paNa thAya. samathane jo kAi dveSa na lAge e sanAtana satya banI jAya te tA duniyAmAM narI arAjakatA vyApI jAya ane aLiyAnA khe bhAgatI sthiti savaMtra vyApe. mAnanIya lekhakanuM kahevu paNu ema ja che ke lAkhA varSAthI Ama ja cAlatuM AvyuM che. sama mANasoe peAtAnuM dhAryu kayu che athavA tevA prayAsa karatA rahyAM che e temanuM kahevu satya che. paraMtu tulasIdAsanI patimAM 'samartha' zabdatA AvA artha nathI ane tethI e patine atha cIlAcAlu adhathI bhinna che. evu mAru namra matavya che. tulasIdAsa kavi avazya hatA, para Mtu tethI vizeSa rAmabhakata hatA. eTale tulasIdAsa rAvaNane samatha' na kahe paNa rAmane samatha' kahe e spaSTa che. rUDA hA rAvaNu zAstravettA, nave grahA nikaTamAM rahetA' e patie rAvaNanI dunyavI sama''tA jarUra batAve che. Ama chatAM rAmanI AgaLa rAvaNa tadna vAmaNA lAge che. rAmanI samatA eTale mAtra dhanurdhArI rAma tarIkenI samatA ke rAjA dazarathanA putra tarIkenI samatA evA maryAdita atha' temanI samatha'tAne nathI. paraMtu jene kAi tRSNa nathI, maneAmanA nathI, jenA mana ane zarIra vaza che, rAjya maLeA ke vanavAsa maLe e jene mana sarakhuM che, sAmAnyA mANasa che ke rAjA ho ke pazu ho e sau pratye jene samadraSTi che, ekapatnIvrata eTale brahmacaya' evI jenI raheNI che, jIvamAtra pratye jene prema che ane lokakalyANa mATe phaLanI AzAhita satata pravRtta rahevuM eve jene kamayoga che evA rAma hAvAthI teo samatha' che. AvA rAma je Divine Consciousness divya cetanA, samagra vizvanI je parama sattA kahevAya che tenA mAtra nimitta che AvA rAma asurone sahAra kare, te temane doSa lAgate nathI, kAraNe kAI tRSNA, vAsanA ke AzA nathI; temane potAne kaMi jotuM nathI, para Mtu divya cetanAnAM nimitta tarIke janakalyANa mATe ka yAgI tarIke tema karavu paDe che. rAmane mATe prati vAmonI ja vAta hatI paraMtu samaya ane kSatriyadhama'nAM anusadhAnamAM divya cetanAnA nimitta tarIke niHsvAdha ane nirvAsanika rIte peAtAnA dha lekakANa khAtara bajAvavA mATe temane hiMsA AcaravI paDI. tethI rAma jevA samatha'ne dveSa nahi gusAMi evA tulasIdAsanI pa Mkitane aya che. prAcIna ke arvAcIna autihAsika laDAie yuddho, baLavA ke krAMtiemAM hiMsAne gunA gaNAtA nathI e sAcuM. Anu kAraNa e che ke dunyavI draSTie rAjasattA pramANe kAnUna vagerenI vAta temAM rahelI che. AvA kissAaimAM adAlata ane kAyadA sApekSa padmo banI jAya che; paraMtu AnA a ema nathI ke jItelAe kAI cokakasa sajogo pUratA sama che mATe temane dUdha na lAge. jeTalA pramANamAM vAsanA, svAtha' ane manekAmanA teTalA pramANamAM AvA banAvAmAM bhAga lenArA dASita ja kare che ane teneA nyAya divya cetanA, parama sattAnA darabAramAM thatA ja rahetA heya che. jene ApaNane khyAla AvI zakate nathI; paraMtu te prakriyA evirata cAlatI ja rahe che. A mATe kArya daivI vANI saMbhaLAya evuM jarUrI nathI, para Mtu itihAsa ane vata'mAna pravAheAnA UMDA abhyAsathI samajI zakAze. ke ravA, vAsanAthI prerAine banatA banAvAnI phalazrute zI hoya che. bhAratamAM AvIne Aze kaula, kirAta, dasyu, drAviDeDa, nAgajAti vagerene parezAna karIne dabAvI dIdhA e a MgenI ane pakSanI pramANabhUta vigate sapUrNa paNe teA prApya nathI; Ama chatAM AryAMnAM vAsanA, svArtha' vagere jeTalA pramANamAM prerakabaLa haze teTalA pramANamAM tee drArpita ja gaNAya ane tenI zikSA temane maLatI ja rahI haze. balke Aje paNa temanI anugAmI peDhIe te zikSA bhagavatI hoya che ane te divya cetanAne avirata krama che. AryAM te samaya pUrata baLa ane buddhithI samatha' hAya, paNa rAma jevA samatha na ja gaNAya tethI AyaeNne doSa na lAge ema phalita thatuM ja nathI. dunyavI draSTie je samatha' gaNAya tee maryAdita atha'mAM samatha' che ane temane dASa na lAge e paNa dunyavI sa MjogonA anusadhAnamAM maryAdita atha'mAM che. tulasIdAsanI A paoNMkitanA atha' samajavA mATe zrImad bhagavatagItAnAM ma'tavyA joe. 4thA adhyAyanA 21mA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zleka A pramANe che: nirAzIryatacittAtmA tyaktasarvaparigrahaH / zArIraM kevalaM karma kurvannApnoti kilmiSam // prabuddha jIvana : arthAt je AzArahita che, mana ane zarIrane vaza rAkhanArA che, jeNe sava' parigrahA cheADI dIdhA che, te zarIramAtrathI karmo kare chatAM pApathI lApAtA nathI. rDA. rAdhAkRSNana A zrlAkanAM mitakSarI bhASamAM kahe che ke jyAre mANasamAM vAsanAe ane peAtAnI pRcchA nimULa banI jAya che tyAre te daivI tattvanI icchAne pratibiMbita karanAra dapa`Na te che. mAnuSI AtmA devI sattAnuM kevaLa mAdhyama banI jAya che. gItAnA 18mA adhyAyanA 17me phleka joie. yasya nATaMkRto bhAvo buddhiryasya na lipyate / hatvApi sa illokAnna inti na nivadhyate // arthAt karmAmAM jene huM kartA chuM evA ahaMkArane bhAva nathI ane (phaLanI lAlasAthI) jenI buddhi nathI, te A badhA leAkAne mArI nAkhe te paNa kharI rIte mArate ke baMdhanamAM paDatA nathI. DaoN. rAdhAkRSNana ahIM cetavaNI Ape che ke gItAnAM A maMtavyathI ApaNane gunA karavAne paravAne maLatA nathI. kharI rIte jotAM, jenAmAM huM paNu' nathI ane jene phaLanI lAlasA nathI evA TAcatA bhakata kadI ayogya kAya kare ja nahi. paraMtu ghaDIbhara duniyA jene ayogya kAya' gaNe tevu kAya' tene karavuM ja paDe, te te svAthI' hetu ke kAmanA mATe te e kare ja nahi; tevu kAya te divya cetanAnA mAdhyama tarIke kevaLa pharanAM nimitta tarIke kare che. divya cetanA sAthe satata sAyujya dharAvanAra uccatama bhakate ne ja gItAnA A khate zlokA lAgu paDe che ane AvA lekA ja kharA atha'mAM samaya che. tethI AvA samatha leAkAne ja maratha ! nahiM dAkha gusAMi' paMkita lAgu paDe che paraMtu kevaLa paisAthI, sattAthI, pratiSThAthI ke vidyA -- jJAna - pAMDityazrI samatha' hoya temane, A pati lAgu pADavAmAM Ave tevA A paMkitA atha nathI. gItAmAM darzAvelI samatha'tA kejI mANusa prApta karI zake nahi ema ghaDIbhara kahevAmAM Ave. Ane prayuttara e che ke evA samatha' banavu' e jarUra duSkaramAM duSkara che; balke hajAromAM kAIka ja tevA purUSAya' Adare, paNa te azakaya nathI athavA dhruvaLa kalpanA nathI. gAmaDAnA nirakSara mAnavIne ema. e. pI. eca. DI. sudhInA abhyAsanI kalpanA paNa zakya nathI; tyAre zikSita leA mATe te abhyAsa taddana zakya che. tevI ja rIte, mAnavAmAM na Ave tevI vaijJAnika zeSe Aje vAstavikatA dharAve che ane ApaNe te zeAdhAnu gaurava lae chIe. Atmika kSetramAM paNa adbhuta zodhe. hAI zake ema mAnavuM e taka'sa'gata ja che. ApaNe adhyAtmanA raratA para cAlavA lAgIe tA AvA samaya mAnavInI zakyatAnI pratIti jarUra thavA lAge. para Mtu adhyAtmanuM kSetra sAmAnya mANusanI samajathI para che ane dunyavI khoLatAthI alipta prakAranu che evI pUrva grahayukata tA. 1-6-%089 tA. 16-689 mAnyatAne lIdhe samaya avatArI mahApuruSonAM citrA kArnika che ema kahevuM nyAyapuraHsara nathI, sArAMzA e che ke zrIrAma, zrIkRSNa bhagavAna mahAvIra, gautamabuddha sahujAna Mda- svAmI vagere avatArI mahApuruSA hatA ane 'samaratha kA nahi deSa gusAI' e paMkita temane avazya lAgu paDe che; e ja A paMkitanuM rahasya che. 'jIvamAtranA svabhAva hiMsA che' evAM mAnanIya vidhAna lekhakanA vidhAnamAM adha satya che. satya e che ke manuSyamAM te ahiMsA ane hiMsA ane rahelAM che. mAsa prANI jarUra che, paNa te vicArazIla prANI che e avazya svIkAravuM ja paDe. mANusanAM jIvanamAM devI ane AsurI bane pravAhA rahelA che. AmAMthI je pravAhane vikAsa thAya teve mAnavI heya che. AsurI pravAha ja vikasatA rahe, tA mANasa rAvaNu ane temAM Azraya' nathI. daivI pravAhanI ja keLavaNI thatI rahe, te mAsa rAma ane e sIdhI sAdI vAta che. Aje vizvamAM AsurI pravAhane vega savizeSa rahelA che tethI jIvamAtranA svabhAva hiM'sA jovA maLe che, te paNu, saMpUNapaNe AsurI pravAhanuM ja vaca'va hota, teH mANusa rastA para cAlI zakta nahi; arthAt je vadhAre baLavAna hata te ja cAlI zakata evu' bhayAnaka citra jagatanuM hota. A dharatI para bhale alpatama sukhazAMti je che, te mAsamAM rahelI devI saMpatti arthAt ahiMsA vagere sadguNNAne lIdhe che ema kahevu ta sagata che. alabatta mANasamAM rahelA hiMsaka svabhAvanuM UMI karaNa karavAnuM bhagIratha kAya' avazya paDelu che. upadezakAnI pAtAnI ane temanA bhakateAnI salAmatI khAtara upadezAe dharmopadeza khUMdha karavA evuM mAnanIya vidvAna lekhaka mahAzayanuM upadezakane AkharInanAmu che. temAM hAsyarasa jarUra che ane sAthe sAthe avatArI puruSA, dhama'ne anusaranArA ane dharmAMpadezA pratye duniyA kura banI che evuM kaDavu satya paNa rzAvyuM che. paraMtu ahI paNa gItAnAM maMtavyathI samAdhAna meLavavu ucita che; 17mA adhyAyanA 11me bleka A pramANe cheH aphalAkADi kSabhiryajJo vidhidraSTo ya ijyate / yaSTavyameveti manaH samAdhAya sa sAtvikaH // arthAt je leAkA phaLanI AMkAkSA rAkhatA nathI. paNa 'mAre yajJakA joie' ema manathI peAtAnu kata vya samajIne je mana kare che te sAttvika che. DA. rAdhAkRSNana gItAnA maMtavyanI spaSTatA A pramANe Ape che. 'gItAnA yajJa vedanA vidhiyukata yajJa jeA nathI. semAM je tenI jIvana rahelu che sevA mATe mANasa potAnAM saMpatti ane kAryAM ApaNu kare tevu lidAnabhayu" kAya' eTale gItAmAM darzAvelA yajJa. AvI alidAnayukata bhAvanAthI kAya karatA leAkAne ghaDIbhara anyAyathI mRtyune bheTavu paDe, te te mRtyune paNa varate mAMe svIkAraze, jethI temanAM khalidAna dvArA duniyA vikAsa pAme. sAvitrI yamane kahe che ke sa'te-sajanA temanAM yAtanA ane alidAna dvArA jagatane TakAvI rAkhe che, je leAkA phaLanI AkAMkSA rAkhatA nathI te je sAdhu hAya te kare che; paNa pariNAme pratye udAsIna hoya che. sokreTisa ke gAMdhI * pete sAbu kare che Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-'89 tA. 16-6-89 prabuddha jIvana : ke khoTuM, sArA mANasane bhAga bhajave che ke kharAba mANasane pariNAmanI paravA karatA nathI. temanuM ca pitAnA tenI sAthe ja saMbaMdha dharAve che, ane jIvavAnA saMjoge AdhyAtmika vikAsanuM hoya che ane sAthe sAthe phaLanI Asakita rahelA che ke maravAnA tenI ciMtA karatA nathI.' vinA duniyA je rithatimAM hoya tenAthI vadhAre sArI sthitimAM sArA mANasa bananArane ghaNI bhAre kiMmata cUkavavI paDe arthAt adhyAtmanI draSTie egya arthamAM vadhAre sArI che evA etihAsika dAkhalA avazya nedhA che, temaja sthitimAM lAvavA mATe nimitta tarIke kartavyaparAyaNa rahevAnuM vaNanoMdhAyelA dAkhalA paNa hoya. paraMtu A duniyAmAM bhAga hoya che. Ama karatAM pitAnAM jIvananuM balidAna apAI jAya, ApanArA ratna pAke ja nahi ema zI rIte kahevAya ? A te AvA tyAgI puruSone mane tene koI ja prazna dharatI para jema cAvakanA anuyAyIo deNuM karIne thatuM nathI. ApaNe jene sanAtana mUlya tarIke oLakhIe thI pIe tema evA pharela mAthAnA mANase paNa nIkaLe jeo chIe te bhUta sthApita thavAmAM noMdhAyelAM ane vahunAMdhAyelAM deNuM karIne paNa anyane sukhanA raste dore. eka yA bIjA prakAranAM balidAnone phALe khUba meTo che. tevI ja rIte karmo karavAM paNa phaLane tyAga kare evAM AdhyAtmika jIvanane rAha pasaMda karavA sau ke e satya svIkAravAnI ApaNI kRtajJatAbharI pavitra pharaja che. svataMtra che. bhale nIkaLe viralA, paNa bhAratamAM evA sAdhake ke upadezake kharekhara tyAgI lokonAM jIvana hamezAM pachInI peDhIe mATe avazya rahevAnA ane bhale theDA, paNa temanA anuyAyIo prerakabaLa banatAM rahyAM che. AvA aneka nAnAmeTA tyAgI paNa bhAratamAM te rahevAnA. sAcA tyAgI le AtmAone koTi koTi vaMdana ! madhyakAlIna sAhitya ane kavi udayaratna 9 pannAlAla ra, zAha madhyakAlIna sAhityanI vAta karIe eTale sAMpradAyikatAno paraMparAnA anusaraNane raphuTa karI zakAya. e ja rIte mammaTano bAdha abhipreta thAya. emAM sAhityika iyattAne paNa prazna kAvya prakAza ullAsa 2 ane 3 nI upAdhyAya zrI yazovijyaupasthita karavAmAM Ave che. paraMtu madhyakAlIna sAhityane jInI upalabdha TIkAmAM emaNe aneka sthaLe 05 - vyApaka ane UMDo abhyAsanA abhAvanuM e sUcana kare che. nyAyanI paripATI ane zailIne viniyoga karIne temaNe makAlIna sAhitya mAtra dharma praNita nathI ke rUDha arthamAM . atyaMta dhIra, gaMbhIra, mUlagAmI ane sUkSma carcA cheDI che. dhArmika ke sAMpradAyika sAhitya nathI. hemacandrAcAryuM ja re je kAvya-prakAza paranI emanI AkhI TIkA upalabdha thAya kAvyAnuzAsana ane ala kArazAstranI racanA kare tyAre e sAMpradAyika te alaMkArazAstramAM thaze vijayajInuM pradAna ane sthAna paMDita kaI rIte hoI zake? badhAne mATe emanuM sajana hatuM. jagannAye ane vizvezvara 5DitanI samakakSa mUkI zakAya. sarvamAnya svIkArIne te samaye pracalita paraMparA ane kAvyane mayakAlIna sAhitya mAtra sAMpradAvika ke bhakita sAhitya che je khyAla hoya te rIte rocaka banAvI raju karatA hatA. ema kahIne enI upekSA na karI zakAya. jaina gurjara kavio hemacaMdrAcArya AnaMdadhanajI, yazavijayajI, semasuMdarasUri ke e mAtra sa dubhar tha, kRtio ane kavionI yAdI ja nathI. anya sarjaka hoya, enuM jaina darzanika paraMparAmAM ke itara paraMtu emAM mathakALanA ItihAsanA ghaNA pAsAM sacavAyelA che. paraMparAmAM je kAma karyuM e pAchaLanA 5ribaLo kayA che ? mathakALane saja'kAe te samayane sAMskRtika ane sAmAjika e tapAsano viSaya banI zake. A sajAe A racanA pArevezane khyAla rAkhIne lakhyuM hatuM. ame mayakALamAM zA mATe karI? te tapAsanA muddA banI zake, te samayanI lalita ane lalitetara sAhityanI jugalabaMdhI che. maMyakALamAM sAMskRtika, sAmAjika paristhitimAM satya eTale zuM enuM bhakita sAhityamAM vaiviya ane UMDANa . emAM ApaNuM jivAtA jIvanamAM puna dhaTana ke punaHarthadhaTana karavuM mukataka, akita, atyukita ane ka9panAnA kAraNe badalAtI paDe. paraMparAnA arthanuM paNa punaHnirmANa karavuM paDe. kAvyarUci ane potA kAvyapravAho ane dharaNe vacce, je sajaka pitAnA samayanI AvakatAone dhyAnamAM rAkhIne Adhunika racanAo jevAM ja ane jeTalAM ja Aje paNa sarjana kare che temAM evu kazuka sarva che, je sanAtana che, tAjagIpUrNa ane AkarSaka rahyAM che. AnaMdadhanajI, yaze vaMta che, emAMthI jagatane ghaNuM ApavA jevuM che. mA- vijayajI, mehanavijayajI, cidAnaMdajI, devacaMdrajI ane udayakAlIna sAhityamAM evAM saja'kenuM sajana vipula che. atyAranA ratnanA bhakita kAvyamAM upAlaMbha, mastI, TIkhaLa, mama, jIvanamAM e kayAM susaMgata che te batAvavuM paDe, punakathana te namratA, ullAsa, zraddha, dhanyatAdi bhAvanI draSTAMtasubhaga ane atyAranA samayane paDakAra che. mayakAlIna sAhityanI kei paNa sughaDa kapanAzIla ane UrmisaMvedanA ane kalpanAzIpathI kRtine A draSTie abhyAsa karavo joie. jIvaMta banatI vANI game evI che.. e lakSamAM rAkhIne kaI paNa yuganA sAhityamAM sarjaka para pUrvasUrione makAlIna sAhityane abhyAsa thavo joIe. aNubhAra rahe che. Ama chatAM aneka saja'nA sarjanamAM bahusaMkhya nAnImeTI racanAo dvArA kevaLa jaina sAhityanI vaiveya ane nAvInya jovA maLe che. emAM enuM AgavuM paraMparAmAM ja nahIM, paNa samagra mayakAlIna gujarAtI sAhityamAM vyakitatva vikase che. upAdhyAya yazavijayajInI kRti vairAgya- kavi udayaratvanuM pradAna noMdhapAtra rahyuM che, lAkhe jainene kaMThastha kapautA uddAharaNarUpe lai zakAya. e kRti rUpakAtmaka kathAsAgara ratavane-sajajhA dvArA Aje paNa udayaratna cirasmaraNIya rahyA mahAsAgara tarIke oLakhAvI zakAya. e siddharSigaNita che. saM. 1769 ('ja busvAmIrAsa' thI saM. 1799 ('harivaMzarAya *upamitibhava prapaMcakathA' para AdhArita che. A kRtimAM enA athavA "rasaratnAkara rAsa')nuM ardhazataka emanI racanAone navasajanane aMze tAravI zakAya ane emAM thayelA kAvyazAstrIma upalabdha kavanakALa che. emanI rAja jevI lAMbI- kRtiomAMthI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha havana : tA. 1-6-87 tA. 16-6-89 viSaya vaividhyane bahoLA 01pa tarata ApaNuM yAna khece che paraMparA prApta kathAnuyogane emaNe kuzaLatApUrvaka viniga karyo jaMbusvAmI, sthUlibhadra jevA munio, sudarzana Adi zreSThI che. udavaMmUlaka jIvanamAMthI yUta karAvanArA tenI mULabhUta malApasuMdarI, guNamaMjarI jevI strIo, za8jaya Adi tIrtho. samajaNa ApI che ane jIvananI unnatinA zIkhara sara karI harivaMzarAsa' jevI racanAmAM mahAbhArata aMtargata pAMDavAdinuM zakAya evI kAvya-bAnI ApI che. kavi udayaratnanI kRtiokathAnaka ema vistRta viSaya bA5mAM emaNe racanAo karI che. stavana sAjhaya, salekadine sarvasaMgraha (udaya-arcanA saMpAdake: - eleke svarUpanI racanAo, zaMkhezvara pAzvanAtha ane prA. kAMtibhAI bI. zAha vinodacaMdra ra. zAha, kIniMdara. jozI) nemanAtha jevAM tIrthaMkara vimala mahetA jevA maMtrI te bharata- tAjetaramAM prakAzita thayela 'udaya-arcanA'mAM thAya che. madhya bAhubali jevA zakitasaMpanna RSabhaputrane viSaya vastu lekhe kALanA kavinI kRtio veravikhera maLe, kaMThastha maLe paNa eka emaNe AvAya che. temanAtha-rAjimatInA kathAnakane AdhAra sAthe badhI kRtione saMcaya maLe evA prakAzananI ane laI racelI "bAra mAsA' kRtimAMnA RtuvaNane udayaratnanI evA kendrIya pustakAlayonI Aje AvazyakatA che. A saMdarbhamAM kAbatttmakatA-sarjakatAne pragaTAve che. vyaktivizeSa ane sthaLa A prakAzanane avakAratA AnaMda anubhavuM chuM. uttama kAgaLa. vizeSane viSaya banAvatAM ratavane-sajajhAmAM paNa aDhaLaka sughaDa chapAI ane AkarSaka mukhapRSTha A prakAzananI vaividhya che. emAM bhAva Alekhana che, kathAnaka che rasIdhAsAde vizeSatA che te AvA prakAzananA kharca mATe zreSThIone upadeza che te gaccha paraMparAnI daratAvejI vigate paNa upalabdha sahaga paNa AvakArya che, paraMtu zreSThIonI chapAyelI che. gaccha paraMparAnI, dastAvejI vigatemAM itihAsa sacavAyele che. tasavIrone uThAva Avato nathI. eTale khUce che. ane ethI enuM mUlya che te paraMparAmAMthI prApta kathAnane kadAca sAdA kAgaLenA badale ATa' - peparamAM chApakAma thayuM kAvyasarjanamAM viniyoga emane paraMparAba kavi tarIke nahIM, paNa mAnava vedanA ane urvamUlaka jIvananA gAtA ane jJAtA hota te A kSati nivArI zakAi hota. prAraMbhamAM kavi tarIke prasthApita kare che. krodha, mAna, mAyA lobha, vairAgya, udayaratnane emane lagatI dastAvejI vigate cakAsIne Apela - garvaziyaLa jevI asaMkhya sajajhAmAM purA-kathAne, paricaya saMpAdakanI sujha ane parizramane ghAtaka che. sarvodaya parivAra TrasTane bheTa rakama ApavAne kAryakrama ahevAla : cImanalAla kalAdhara gujarAtanA valasADa jillAnA dharamapura tAlukAnI AdivAsI jaina yuvaka saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhe prajAnA utkarSa athe piMDavaLa gAme sarvodaya parivAra TrasTanA jaNAvyuM hatuM ke ApaNA dezane AjhAdI maLavAne cAra dAyakA nAmathI kArya karatI saMsthAne tyAMnA AdivAsIonA jhuMpaDAo thayA, paraMtu dharamapura jevA AdivAsI vistAronI mulAkAta para naLiyA nakhAvI ApavA mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha letAM lAge che ke A pradezanA lekene AjhAdI maLI taraphathI eka lAkha rUpiyAnI bheTa rakama arpaNa karavAne eka teya zuM ? ane na maLI teya zuM ? evI paristhiti kAryakrama zanivAra, tA 13-5 989nA roja sAMjanA sADA rahI che. A vistAranAM keTalAMka gAmamAM eka Take cAra vAge carcageTa khAtenA inDiyana maracanTasa cembaranA paNa pheraphAra thayuM nathI. gAMdhIjIe gAmaDAM upara, kamiTi rUmamAM De. ramaNalAla cI. zonA pramukhasthAne grAmadyoga upara bhAra mUkyo hato, paraMtu ApaNe javAmAM AvyA hatA. A prasaMge jANItA sarvodaya kAryakara audhegikaraNamAM paDyA, pariNAme zahere samRddha thayAM ane zrI nArAyaNabhAI desAI atithivizeSa tarIke khAsa upasthita gAmaDAo tUTavA lAgyAM. zaheramAM slamsa viratAre vadhatA gayA. rahyA hatA. bhAratamAM eka paNa evuM meTuM zahera nathI ke jyAM lAkha kAryakramano prAraMbha zrImatI kilAbahena vakANInI maMgala leke lamsa vistAramAM jhupaDapaTTImAM na rahetA hoya ApaNuM prArthanAthI thaye hate. Arthika AyeAjana ja khAmI bhareluM puravAra thayuM che. AvA jaina yuvaka saMghanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe saunuM svAgata pachAta vistAranA vikAsa mATe mAtra sarakAra upara AdhAra karatAM jaNAvyuM hatuM ke se e izvara sAthe joDanArI sAMkaLa - rAkhI zakAya nahi. svaicchika saMsthAoe evuM keTaluMka kAma che. ApaNe saue eka divasa te A jagatamAMthI vidAya upADI levuM joie. sarvodaya parivAra TrasTa taraphathI je kArya levAnI ja che te ApaNuthI kaMI sAruM kAma thaI zake te dharamapurapiMDavaLa vistAramAM thAya che te ame jAte najare atyAre ja, abaghaDIe ja zA mATe zuM karIe ? Aje joyuM che ane tenAthI bahu ja prabhAvita thayA chIe. vizvamAM jJAna ane karuNAnAM kAryo vadhumAM vadhu thavA A kAryakramanA atithivizeSa, jANItA sarvodaya kAryakara zrI joie. jaina yuvaka saMdhanuM dayeya paNa Aja rahyuM nArAyaNabhAI desAie jaNAvyuM hatuM ke A sRSTi para be che. piMDa che jevA AdivAsI virAramAM je sevAkAryo thAya saMskRtine pravAha cAlI rahyo che. eka che jIvananI sarakRti che tene thata kiMcita sahAyaka thavAne amAre A vinamra ane bIjI che maraNanI saMskRti. A baMne saMskRtio mAtra prayAsa che. . zaherene ja sparze che ema nathI. gAmaDAone paNa paze che, - zrI amarabhAI jarIvAlAe jaNAvyuM hatuM ke gujarAta e rIte sadbhAgI che ke jene ravizaMkara mahArAja, jagatarAma paraMtu du khanI vAta e che ke Aje ApaNe maraNanI saMskRtine pe dave. bababhAI mahetA, puchapAbahena mahetA, nArAyaNa desAI tevAM kAryo karI rahyA chIe. kharekhara te piMDavaLa jevA AdivAsI jevA saMniSTha lekasevakane lAbha maLe che. piMDavaLamAM vistAramAM cAlatAM satkAryone vadhu puSTi maLe tevAM kAryo para kAMtAbahena, haravilAsabahena, kAMtibhAI navanItabhAI vagere bhAra devAnI jarUra che ane e ja ApaNI jIvanasaMrakRti che. bhAI bahene je sevAyajJa karI rahyAM che te kharekhara ApaNA jaina yuvaka saMghe Aje piMDavaLanA AdivAsIo mATe je saune mATe gauravarUpa che. A kArya karyuM te ThakakarabApAnI paraMparAnuM kAma che.. ane A mAdhi A vikAsa mATe ame A Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-189 tA, 16-6-89 prabuddha jIvana : kAryamAM, tame saue je sahiyAre sahakAra Ape te, gAMdhIjInI paraMparAnuM kAma che. jaina yuvaka saMgha taraphathI rUpiyA eka lAkhane eka sarvodaya parivAra TrasTanA zrI kAMtAbahena tathA haravilAsa-bahenane arpaNa karatAM jaina agraNI zrI dIpacaMdabhAI gADI'e jaNuvyuM hatuM ke Aje bhAratamAM cha karoDa jeTalA AdivAsIo che. bhAratanuM sAcuM darzana zaheromAM nahi gAmaDAMomAM ane AvA AdivAsI vistAramAM che yuvaka saMgha dvArA AdivAsIo mATe AvuM suMdara kAma thAya che tene mane atyaMta AnaMda che. sarvodaya parivAra TrasTanA agraNI zrI kAMtAbahena zAhe jaNAvyuM hatuM ke AdivAsIonAM kAma karavAnI preraNA amane pU vinobAe ApI hatI. temaNe amane Adeza Apyo hato ke "bhAvanagara" nahi 'abhAvanagaranA vistAramAM jaI A sevA kAryane prAraMbha karo. ane ame pANI, vIjaLI, esa. TI. ke anya koI jAtanI suvidhAthI vaMcita A piMDavaLane vistAra pasaMda karyo ane chellA bAvIsa varSathI ame ahIM kArya karI rahyAM chIe. gIca jaMgalamAM rahetI ahIMnI AdivAsI prajA sAthe bahAranI duniyAne saMparka ghaNo ocho che. ahIM kudarate chUTA hAthe sauMTsa vecuM che paraMtu kudaratanA khoLe jIvate ahIMne garIba AdivAsI aneka abhAvathI pIDAya che. piSaka tatve ane samatala kherAkano abhAva gaMdA, DahoLA pANI, asvaccha Adata, zAkabhAjI ane lIlotarIne abhAva, dahIM, chAzane abhAva. Ane lIdhe ahIMnI prajA ja jA rogathI pIDAya che. meleyA, maraDe, kSaya ane kuSTaroganuM pramANa paNa ahIM ghaNuM che. cAmaDInA darada te ahIM dhare dhare che. ratAMdhaLApaNuM te ahIM kharuM ja. tethI A AdivAsI prajAne zakya sAravAra, samajaNa ane saraLa jIvana jIvavAnI ukaMThA jAge te mATe sarvodaya parivAra TrasTanA kAryakaro utsAhathI kAma kare che. piMDavaLanA bIjA agraNI kAryakara bahenazrI haravilAsa bahene jaNAvyuM hatuM ke piMDavaLanI dharatInuM RNa amane belAvatuM hatuM. ane tethI ja ame ahIM vasyA ane Aje amArUM tIrtha piMDavaLa che. amArA bhagavAna AdivAsIo che ane emane madadarUpa thavuM e amArI pUjA che. chellA ATha varasathI ahIMnA lokone meMglemarI naLiyA ApavAnI yojanA ame hAtha dharI che. A pejanAmAM dareka kuTuMbane pitAnA supaDAM para pAkuM chAparuM karavA eka hajAra naLiyA apAya che. kuTuMba dITha naLiyAne kharca paMdarase rUpiyAne Ave che. temAMthI pAMcase rUpiyA naLiyA lenAra kuTuMba bhogave ane bAkInI rakama TrasTa Ape ane A rIte atyAra sudhImAM be hajArathI vadhu kuTuMbenA jhuMpaDAM para meMgalerI naLiyAnuM pAkuM chAparuM karI ApavAmAM AvyuM che. Aja sudhImAM vIsa lAkhathI vadhu rakama A yojanA pAchaLa ame khacI cUkyA chIe. cAra-pAMca varasanI aMdara A vistAranuM kei jhuMpaDuM pAkA chAparA vinAnuM na rahe evI amArI nema che. ahIMnA AdivAsI prajAnA vividha kSetramAM rasa laI samagrapaNe emane TekArUpa thavAne prayatna ame karIe chIe. trIsa cAlIsa hajAranI vasatInA eka AkhA viratAranI sarvAgI unnatimAM bane teTalI sahAya karavAnuM. amAruM dhyeya rahyuM che. AnA kAraNe lagabhaga be dAyakAnA gALAmAM A vistAramAM ane AdivAsIonA jIvanamAM ghaNu pheraphAro thayA che. piMDavaLamAM pitAnuM jIvana samarpaNa karavAne se kapa karanArA sarvodaya parivAra TrasTanA karmaTha kAryakara che. navanItabhAI phojadAre jaNAvyuM hatuM ke chellAM ekavIsa varSathI A vistAramAM huM kAma karuM chuM. ahiMnA AdivAsIone pitAnA chokarA-chokarInA nAmanI suddhA khabara nathI temane tAva Ave, ratAMdhaLApaNuM thAya te paNa temane kaMi paDI nathI ahI garIbI ane ajJAnatA te che ja paNa vicAranI abhivyakitane paNa ahIM abhAva che te amAre dura karavAno che. chellAM aDhAra varSathI piMDavaLa gAme Aroma kendra calAvavAmAM Ave che. prativarSa paMdara hajAra jeTalA dadIo A kendrane lAbha le che. ratAMdhaLApaNuM nivAravA viTAmIna "enI gALI jhuMpaDe chuM paDe pharI apAya che. khasa-khUjalI ane cAmaDInA anya roga nAbUda karavA gAma AkhAnI sAmUhika sAravAranI mu khela calAvAya che. svaccha cekakhA pIvAnA pANI mATe dareka gAme pAkA kuvA , baMdhAvAya che. temAM mAlasAmAna ane kArIgara TrasTa pUra pADe che ane zramadAna je te gAmanA leke karIne AvA phUvAonuM nirmANa kare che. A prasaMge jANItA udyogapati zrI maphatalAla mahetAe pitAnA taraphathI rUpiyA ekAvana hajAra sarvodaya parivAra TaraTane ApavAnI jAherAta karatA jaNAvyuM hatuM ke chellAM keTalAMka varSothI AvA sevA kAryomAM mane vadhu rasa paDe che. AvAM satkAryo vadhu ne vadhu thavA joIe ane AdivAsI prajAne vadhune vadhu upayogI banIne ApaNe ApaNuM katala bajAvavuM joie. kAryakramanuM saMcAlana saMdhanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe karyuM hatuM. saMdhanI samitinA sabhya zrI gaNapatalAla jhaverIe AbhAravidhi karyA bAda A kAryakramanI samApti thaI hatI. sAbhAra svIkAra | [] masmRti saMpa, kumArapALa desAI * pAkuM pUThuM * sAijha DemI * pRSTha-120 * mUlya rUA. 50/- + prakA.. zrI anilabhAI gAMdhI maMtrI kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya navama janmazatAbdI mahotsava samiti-amadAvAda ] Atmavallabha (dilhInA vallabha smAraka pratiSThA mahotsava prasaMganI smaraNikA) praka. zrI Atmavallabha saMskRti maMdira 20me ki. mI., jI. TI. karanAla roDa, posTa-alIpura dilhI110036 ] meghadhanuSa le. navanIta pArekha * DemI sAIjha pRSTha-102 * mUlya 20--00 prakA, bAlageviMda prakAzana,' ' bAlA hanumAna pAse gAMdhI mAga, amadAvAda - 380001 saMta surabhi le. vinobA saMpAdika : mIrA bhaTTa , pRSTha. 193 + mUlya rU. 16 prakAzaka yajJa prakAzana bhUmiputra, hujharAta. - pAgA, vaDodarA-390001 . . . . . So,* Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lai cAlu ) : ma 10. prabuddha jIvana : - tA. 1-6-89 tA. 16-6-89 || - cInamAM lokazAhI mATe AMdolana : joie che enuM citra emanI potAnI ja pAse sa pUrNapaNe * * (pRSTha naM: rathI cAlu) spaSTa ane vyavarita nathI. teone lokazAhI joie che; karavA AvyA hatA. cInanI sarahada upara lAkha raziyana paraMtu temane lokazAhIne jAtaanubhava nathI ke teone sainikanAM thANAM rAkhelAM che. te have pote haTAvI leze evI lokazAhInA siddhAMte vize kaI vyavasthita abhyAsa karavAnI taka haiyAdhAraNa emaNe cInane ApI , ceve (1) amerikA sAMpaDI nathI. tenI sauthI prathama pratikripA te e che ke sAthe aNuzastro ghaTADavAnI bAbatamAM vATAghATa karIne vartamAna sarakArI taMtra atyaMta bhraSTa thaI gayuM che. temAM tene amala karAvyuM. (2 aphaghAnistAnamAMthI raziyana sagAvAda pAra vagarane cAle che. aneka lokone anyAya thAya che. " sainike pAchA kheMcI lIdhA. (3) cInanI sarahada aneka lokone nAnI nAnI bAbate mATe pazu pAra vagaranI uparanA raziyana sainikAne pAchA haTAvI levAnI sAmethI - hADamArI bhogavavI paDe che. lokone avAja ucca sattAdhIze * darakhAsta karI ane (4) khuda seviyeta raziyAmAM kramika leka sudhI pahoMcI nathI A paristhitimAMthI chUTavAno upAya eka ja che ke dezamAM lekazAhI paddhati dAkhala karavAmAM zAhI mATe mahattvanAM pagalAM bharyA. ethI garbhAva ane seviyeta yuniyananI chApa AkhI duniyAmAM have badalAI gaI che. Ave, eTalA mATe teonI mAgaNI lekazAhInI che. e mAgaNI sa tevAze ke nahi temanuM AMdolana saphaLa thaze ke enAM zubha pariNAme najIkanA bhaviSyamAM duniyAne jovA maLaze. kema e atyArathI kema kahI zakAya ? je sarakAra pAse ATalI garbhAva hRdayathI ane niSThAthI zAMtinA ane lokakalyANanA badhI sattA paDelI che te sahelAIthI pitAnI niSphaLatA ke hAra " cAhaka che. teo mAtra dabha ke dekhAva nathI ' karatA mAtra kema svIkArI le ? AMdolanane teDavAnA sarakAra dvArA kevA " aMgata prasiddhi mATe sTeTa nathI karatA, paraMtu sAcA aMtarathI vyavasthita kanika upAya jAya che e paNa jovAnuM rahe che. duniyAmAM suleha samAdhAna karAvI duniyAne lokakalavANa tarapha A AMdolananAM bhAvi pariNAme jayAre ane jevAM' laI javA mAge che ema dekhAya che. eTale gecevanI AvavAnAM hoya tevAM Ave, paraMtu eTaluM te nakakI che ke A mulAkAta cInanA lokazAhI mATenA aMdelanane mATe pretsAhaka lAkho-karoDe vighAthIonA cittamAM lokazAhInuM bI vAvAI ' ane upakAraka nIvaDe evI banI che. ' gayuM che ane aMkura phUTI nIkaLe che ! cInanI sarakArane vahema che ke vidyAthIonA A AMdolana - ramaNalAla cI. zAha pAchaLa kaI videzI sattAne hAtha rahelo che. kadAca amerikAno taMtrIlekha aMge khAsa noMdha hAthe rahelo hoya. cInI vidyAthIoe a grejI bhASAmAM prabuddha jIgna'nA taMtrI che. jamaNalAla cI. zAha je benara banAvyAM temAM amerikana zailI dekhAya che. keTalAMka tA. 24 jUna, 1989nA roja be saptAhanA raziyAnA vAkayo te suprasiddha amerikana citakAnAM che. eTale amerikA pravAse javA ravAnA thayA che. teo raziyA jatAM pahelAM tA. jevA lokazAhI dezanI asara sIdhI ane ADakatarI rIte cInI 31-5-'89ne cInamAM lokazAhI mATe AMdolana" e vidyAthIo upara vizeSa paDavAno saMbhava che. vaLI cInamAM viSe taMtrIlekha taiyAra karI chApavA ApI gayA hatA. te pachI duniyAnA bIjA deze karatAM amerikanone vadhAre saraLatApUrvaka te cInamAM aneka ghaTanAo banI che ane cInamAM lekazAhI pravezavAnI chUTa che. ane amerikanataMtra Ama paNa badhe mATenuM AMdolana hAla turata te lazkara dvArA jorajulamathI kacaDI nAkhavAmAM AvyuM che. cInanI sarakAre lazkara dvArA pitAnA guptacare mekalavAmAM jANItuM ane pAvaradhu che. lIdhelAM pagalAM pahelAM A lekha lakhAya che tenI noMdha sujJa eTale cInane amerikA upara vahema hoya che te svAbhAvika che. vAcakane levA namra vinaMtI che. -maMtrIe cIne pitAnA TI vI upara videzanI badhI cenale aTakAvI sAbhAra svIkAra dIdhI che ane pitAnA samAcAra videzamAM na jAya e mATe zrI kRSNavIra dIkSita kRta vivecana gratha [] ehalAda ghaNe pAke baMdabata karyo che. chatAM amerikAnA TI. vI upara (kAvya graMthanA avakana) * kAuna sebapejI gAla pRSTha - 82 cInane ghaNu samAcAranAM drazyo batAvAya che e darzAve che ke * mUlya rU. 37 - [] bhAvana (vivecana graMthonA avalokana amerikA pite paNa cInanA A vidyAthI AMdolanamAM * kAuna seLapejI 4 pRSTha-173 * mUlya rUA. 36/hetupUrvaka ghaNo rasa laI rahyuM che. [] kathAdIpa (navalakthAonA avalokana * kAu1 se.Lapeza * sAmyavAdI cInamAM Arthika pragati joIe tevI saMteSa pRSTha 151 baka mUlya rUA. 33 + 2gavihAra (nATayagraMthanA kAraka nathI. temAM asamatulA ghaNI vadhI gaI che. yunivarsiTInA avelekana) 4 kAuna seLa peDa # pRSTha 151 * mUlya eka prophesara karatAM eka hajAma apavA sAIkala rikSAvALA rU. 36 * lahara lahAzya avaleka) + kAuna 16 pacha . bamaNI kamANI karI zake che. buddhivAdIonuM ane * pRSTha 88 4 mUlya rUA. 19 A pAMceya graMthAnA prakAzaka : bIjA aneka lokonuM zeSaNa thAya che. zikSaNanI vyavasthA ranA prakAzana 2341, mahAlakSmInI poLa, rAyapura, saMtoSakAraka nathI. eTale vidyArthIone jeTaluM sAruM zikSaNa amadAvAda-380001 * zrImad AcArya zrI zubhacaMdradeva maLavuM joIe teTaluM maLatuM nathI. sArA sArA mANase viracita evIya dhyAna * bhASAMtara : vIracaMda rAdhavajI gAMdhI adhayApananuM kSetra choDIne bIjA kSetramAM cAlyA jAya che. ka vivecana : AnaMda naMdalAla * saMpAdanaH pannAlAla ra. zAha AthI vidyAthIonA asaMteSamAM pragaTeluM A jabaradasta * kAuna saLa pejI * pRSTha-134 * mUlya rU. 10- prakAzakaH AMdolana che. zrI jaina esesiezana opha InDiyA C/o. zrI mahAvIra parata cInanA vidyAthI'ene petAne kharekhara zuM zuM jaina vidyAla, egaTa kAMti mAga', muMbaI-40003 6. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI -4-.0.00Y, 2 naM.350296 : mudrasthAna: phrenDa prinTarsa, jagennAtha zaMkara zeDa reDa, giragAma, muMbaI - 400 004 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka : 4 tA. 1-7-1989........Regd. No. MI. By / Sonth 54 * Llcence No. 1 37. pAvara jIvAnA vArSika lavAjama rUA. 3/ paradezamAM rUA. 300/ sI. zrI mukhai jaina cuvaka saMghanuM mukhapatra taMtrI : ramaNalAla cI. zAha peresTrAikAnA pradezamAM thADA divasa pahelA seviyeTa yuniyanamAM tAzkada, samarakaMda, tibilisI, secI. leninagrAda, meTA vagere sthaLAnI mulAkAta levAnI taka sAMpaDI hatI. daseka varSa pahelAM sAviyeTa yuniyana (raziyA karatAM soviyeTa yuniyana vadhAre sAce zabda che) te meM pravAsa karyAM hrate te samayanI paristhiti ane vata mAna paristhiti vacce ghaNA badhA pharaka dekhAye, seviyeta yuniyanI prajA have jANe mukata havA anubhavI rahI haiAya tevI pratIti thai. pahelAMnA vakhatamAM kAipaNa mANasa ajANyAnI sAthe vAta kare nahiM, ajANyAne salAma bhare nahi, ke smita krUrAve nahiM. videzI lAgatA mANaso sAthe sa paka na thai taya eTalA AdhA rahe. te ADozIpADozI sAthe paNa khullA dilathI vAta kare nahi, kAraNa ke khete te cADI khAya athavA temanA gharamAM kASTha sarakArI jAsUsa hoya. dareka sthaLe eSThAmAM echA be ke traNa mANase pharaja upara hAya jaeNthI te eka khIlanI upara najara rAkhe. lekA khAdmapIte potAnu zAMta jIvana jIvye jAya. emAM kAya temanA na hAya, ullAsa na hoya, bhAvanA na hAya vikAsanI draSTi na hoya kazu ka siddha karavAnA svapna vinA. parimita vatu LamAM ane parimita sthaLamAM temanu jIvana puru thai jAya. dIvAlAne paNa kAna hAya che eTalI hada sudhI bhayanuM vAtAvaraNa rahetu lina lAkho mAsee jarAka zA jatAM mArI nakhAvyAnuM athavA sariyAnA kArnsanTrezana kaeNmpamAM mokalI devAyAnuM kahevAya che. sTAlena atyaMta nirdaya rAjapuraSa hatA ane ethI sTeline bhale bhInna vizvayuddhamAM seviyeta yuniyanane jIta apAvI, paraMtu prajAnA hRdayamAM ene mATe jarAya lAgaNI nahAtI. ethI ja enA avasAna pachI krame krame samagra sevaMyeta yuniyanamAMthI enI meATI mATI tavIza nArI levAmAM AvI enAM pUtaLAM dura karavAmAM AvyuM. TeninagrAda zaheranuM nAma balIne pAju vAgegADa' karI devAmAM AvyuM ane sTalenanI kabara khodI nAkhIne enA hADakAMne bAr phagAvI devAmAM AvyAM. Aje paNa seviyeta yuniyananI prajAmAM sTelina pratye kAine paNa kuNI lAgaNI nathI. pazcimanA jagatamAM chellA keTalAka samayathI navA khA bhaLATa macI rahyo che. bahAranA jagatathI potAnA rASTrane alipta rAkhavA mATe sAmyavAdI seviyeta yuniyane khAsa karIne bIjA vizvayuddha pachI je leAkhaDI dIvAla ubhI karI * hatI te divAla have rASTra pramukha goMceva pote ja haTAvI rahyA che. vizvamAMta dila dura karavAnI bAbatamAM gargAcave je pagalAM levA mAMDayAM che te vizvanA bhAvi mATe eka zubha nizAnI che ane te atyaMta AvakAradAyaka che. Telita, kRva, kAsinjina, prejhaneva vagere kaDaka mukhamudrAvALA seviyeTa sattAdhIzoe peAtAnA rASTranI praznane je rIte kaDaka dAbamAM rAkhyA karI hatI te paristhitimAM hasamukhA, udAradila sani ceve vizva zAMtinI dRSTie AvakAra dAyaka pheraphAro karavA mAMDyA che, vizvanA itihAsamAM A ghaTanA eka sImAcihanarUpa anI raheze, gAAMcevanI amerikA. cIta, bhArata, pazcima jamanI vagere dezeAnI mukata mananI mulAkAtee emanI saniAnI pratIti karAvI che. te sAcA dilathI vizvazAMti ane lAkakalyANanI bhAvanA dharAvanAra rAjaputa jaNuAya che. khIjA dezanI mulAkAtemAM jAna salAmatInI paravA karyA vagara lekAmAM je rIte temaNe haLavA maLavAnuM cAlu karyu che tathA emanA vata'namAM je anaupacArikatA, nikhAlamatA, prema ane sAhajikatA jevA maLe che, sAmAnya leAkA sAthe paNa je umAMgathI tee hAtha milAve che ane nAnAM bALakAne teDI le che te hRdayanI sAcI niSThA ane uSmA vagara banI zake ni gA~va vizvanA rAjakAraNamAM peAtAnA seyita yuniyanane mATe be navA raziyana zabdo ApyA , je AkhI duniyAmAM jhaDapathI pracalita thai gayA che.eka zabda che 'peresTroikA' eTale puvidhA navaracanA ane bIjo zabda che 'glAsnArata' eTale khullApaNu, mokaLAza saMviyeta yuniyane judI judI pacavIya ojanA dvArA dezamAMthI khekArInu nivAraNa karyu ane Arthika samAnatA sthApI. samagra serpiyeta yuniyananI prajAne khAvA mATe anna, paheravA mATe vastra ane rahevA mATe ghara maLI rahe evu Ayojana thayu te enI eka parma siddhi gAma. samagra rASTramAM dareka vyaktine kAma ane rezajI maLI rahe ane darekane khAvApIvAnu ane rahevAnuM maLI rahe evu Ayojana saphaLatApurvaka pAra paDayuM che. Ama chatAM sarviyeta yuniyanamAM pharatAM naka ke samRddhi dekhAya nahi. je rezanaka yurApaamerikAnA samRddha zaherA uparAMta nAnA gAmemAM jovA maLe che. te seviyata yuniyanamAM moTAM moTAM zaheremAM paNa jovA maLatI nathI. tyAMnAM gAmaDAM te sAva sAdAM ane kazA parivata na ' Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabaddha chavana : tA. 1-7-89 vinAnAM dekhAya che. gejIMcevane sAmyavAdanA pariNAme dekhAvA lAgyAM che. leka kAMtinA sAta dAyakA pachI tyAMnA keTalAka rAjadvArI puruSone ane ciMtakAne samajAyuM che ke raziyAmAM kAma ghaNuM thAya che, paraMtu te jarUra puratuM ja thAya che. loka vadhu mahenata karatA nathI ane vadhu mahenata karavI hoya tene mATe purato avakAza nathI. vaLI AkhA rASTranA asaMkhya loko evuM beThADuM jIvana jIvavAne have TevAI gayA che ane evI manovRtti dharAvatA thaI gayA. che ke pharaja uparanuM kAma jeTaluM thAya teTaluM karavuM; na thAya ? te pitAne kaI kazuM karI zakavAnuM nathI. AthI prajAmAM nikriyatAnuM tatva uttarottara vyApaka banatuM gayuM che. kazuMka karI batAvavAnuM, kazuMka siddha karavAnuM ke koI bAbatamAM pahela karavAnI utsAhabharI gatizIlatAnuM tattva ekaMdare ochuM thatuM gayuM che. kriyAnvitatAne bhAva uttarottara vadhatuM game che garbhAcevanI phariyAda che ke pitAnA rASTramAM keTalAya le have jANI joIne ochuM kAma kare che. eTalA mATe samagra rASTramAM parivartana punaMvidhAna, purnaracanAnI peresTroikAnI AvazyakatA che. peresTroka eTale punaracanA. Transformation, Reconstraction.. soviyeta yuniyanamAM pereTrioDakAnuM navuM vAtAvaraNa have cAlu thayuM che. peresTroikAnA navA yuganuM maMDANa thai cUkyuM che. e mATe jokhaMDI dIvAla dura karavAnI, rASTrane duniyAnI draSTie khulluM mUkavAnI. lene pitAne abhiprAya mukata paNe vyakta karavAnI Glasinost nI AvazyakatA che. amArA eka gAiDe amane kahyuM ke sTelinathI vartamAna samaya sudhInA badhAja rAjyakartAoe chApAo reDize ane TI. vI. dvArA amArI prajA samakSa haMmezA evuM ja ThasAvyA karyuM ke AkhI duniyAmAM vikAsa ane pragatinI daSTie, sukha ane samRddhinI draSTie ApaNe deza pahelA naMbare che. paraMtu tyAre duniyAnA bIjA koI dezanI kazI ja khabara amane paDatI nahi. gebace sattA upara AvIne nikhAlasatApUrvaka amane kahyuM ke "ApaNe deza dareka bAbatamAM pahelA naMbare nathI. keTakeTalI bAbatamAM ApaNe deza bahu ja pachAta che ane ApaNe haju ghaNuM badhuM kAma karavAnuM che. AthI amArI AMkha have ughaDI che." seviyeta yuniyane lazkara ane TekanolojImAM. ghaNI ja pragati karI che. avakAzakSetre paNa te ghaNuM AgaLa nIkaLI gayuM che. seviyeta yuniyanane kaMI keTalAya mANase avakAzamAM bAre mAsa vArApharatI pharyA kare che. enI A vaijJAnika pragatinA pramANamAM lekepagI cIjavastunA utpAdananI bAbatamAM seviyeta yuniyana ghaNuM pachAta rahyuM che. sAbu, sIgareTa, buTa caMpala, chatrI, ke evI bIjI ghara vaparAzanI cIjonI ghaNI achata ke taMgI pravarte che. ane eka vastu levA mATe lekene doDha be kalAka lAInamAM UbhA rahevuM paDe che. meTAM meTAM zaheramAM dareka kANe leke lAInamAM UbhelA jovA maLe che. ane kayAreka te be kalAkanA aMte vAro Ave tyAre vastu khalAsa thaI gaI hoya che tevA anubhava thAya che. tyAM vasatA eka bhAratIya sajane kahyuM hatuM ke 'hajAmata karavAnI bleDa na maLatAM mAre keTalAya divasa sudhI hajAmata karyA vinA rahevuM paDyuM hatuM.' seviyeta yuniyanamAM prajAnI jarUriyAtanA pramANamAM gharavaparAzanI cIjonuM utpAdana ghaNuM ochuM che ane tenI vaheMcaNI asaMtoSakAraka che. videzathI aneka varatuonI AyAta karavI paDe che. lokone lAInamAM UbhA rahyA vagara cIja vastuo maLI rahe evI saMtoSakAraka vyavasthA haju thaI zakI nathI. ' je gharavaparAzanI cIjonI bAbatamAM Ama hoya te mejazekhanI vastuo mATe te keTalI paDApaDI hoya. tene chellAM thoDA mahinAomAM mojazekhanI vastuo mATe bhUkha udhaDI che ane navI navI vastuo levA-vasAvavA mATe mANasa bhAre kiMmata ApavA taiyAra thavA lAgyA che. jyAM ja videzI pravAsIo pharatA hoya e yuvAne AvIne pravAsIo pAse zarTa, penTa, bUTa cazmAM, kemerA, vagere vecAtA levA mATe mAgaNI karatA hoya che ane te mATe vadhumAM vadhu rUbula ApavAnI tatparatA batAvatA hoya che. A vakhatanI mulAkAta daramiyAna hoTelamAM, basamAM, rastAmAM, bajAramAM leke chuTathI vAta karatA hatA lokone , patAne abhiprAya mukatapaNe vyakata karavAnI je taka sAMpaDI che. tethI cAre bAju AnadellAsanuM vAtAvaraNa prasaratuM jAya che. lokonAM gamagIna caherAo have hasavA lAgyA che. ame ghaNe ThekANe ghaNuM mANasane leni, sTelina, brejhanava, gebIceva vagere. mATe bedhaDaka nikhAlasa savAla pUchatA loko paNa pitAne nikhAlasa abhiprAya nIDaratAthI darzAvatA hatA. TI. vI. upara rAjadvArI bAbate vize roje reja thatI nikhAlasa carcAo samagra rASTrane batAvavAmAM AvI rahI che. vaLI duniyAbharamAM banatI rajerojanI ghaTanAo TI. vI. uparanA samAcAramAM dekhADavAmAM AvI rahI che. AthI seviyeTa prajA jANe ke navA yugamAM pravezI rahI che leninagAdanI amArI eka gAiDa bahene pitAne abhiprAya darzAvatAM kahyuM ke seviyeta yuniyanamAM sAThathI sI tera TakA loke perenTrokanI tarapheNamAM che. je loke virodhamAM che e lekAmAM mukhyatve kAmadAra saMgaThane che. teone evo bhaya che. ke navI nIti amala thatAM buddhizALI ane mahenatu leke AgaLa vadhI jaze ane pote pAchaLa rahI jaze ane asamAnatA vadhaze. teone bhaya vAstavika che kAraNa ke have perenTrAikAnA yugamAM je vadhu kAma karaze ane vadhu zakita batAvaze te spardhAmAM AgaLa nIkaLI jaze ane samAjamAM vadhu UMcu sthAna dharAvaze seviyeta yuniyanamAM atyAra sudhI koine pitAnI nekarI sivAya svecchAe vadhu kAma karI vadhu kamAvAnI chUTa nahatI. keIpaNa mANasane potAnI cAlu nokarI uparAMta gheDA vadhu kalAka kAma karI vadhu kamAvu hoya to sarakAranI paravAnagI meLavavI paDe ane evI paravAnagI sAmAnya rIte maLatI nahi. pererakAnI A navI nIti anusAra keIpaNa mANasane have pitAnA cAlu vyavasAya uparAMta becAra kalAka vadhu kAma karavuM hoya athavA zani ravinI rajAnA divase mAM vadhu kAma karIne vadhu kamAvuM hoya te te karI zake che ane e mATe sarakAranI koI paravAnagI levAnI have jarUra rahetI nathI. seviyeta yuniyanamAM atyAra sudhI koI paNa mANasa pitAne aMgata vepAra dhaMdhe karI zako nahi. cekaleTa-sigAreTanI nAnI sarakhI dukAna paNa mAMDI zake nahi. je hoya te badhuM | (vadhu pRSTha 10 para) " Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-89 - prabuddha jIvana : bAghanAM guphA maMdire 2. pravINacaMdra rUpArela eka vakhata, mArA eka kalArasika mitrane prAcIna citranI paNa pachIthI maLI AvelA eka tAmrapatra parano lekha eka anukRti batAvI pUchyuM- "A tame joyuM che ?" dhyAnamAM letAM A guphAone racanAkALa ethI ye vahelo gaNave "o, ho ! A te paricita lAge che. he..! paDe ema che. aja tAnuM ja che ne ?" A badhuM sAMkaLIte vivAnoe tAravyuM che ke A guphAo *. A vAta eka rIte mAnavI paDe evI hatI. sAmAnya I. sa cethI ne chaThThI sadI daramiyAnanI, eTale ke rIte ajaMtAnuM ja mAnI levAya evuM A citra mULa aja tAnAM guphAmaMdironA racanAkALa daramiyAnanI gaNI zakAya. ajaMtAnuM nahIM, bAghanAM guphAmaMdiremAMnuM hatuM. ajaMtA viratAra ane bhavyatAnI daSTie te A guphAonI citrazailInA parivAramAM, nikaTatama kahI zakAya evAM ghaNuM sarakhAmaNI ajatA sAthe thaI zake ema che ja nahi! citro bAghanAM guphAma diramAM aMkita thayAM che. jo ke anya keTalIka draSTie e bannemAM raheluM maLatApaNuM bAvanAM A guphAmaMdira matha bhAratamAM dera pAsenA saheje dekhAI Ave ema che. mahu sTezanathI lagabhaga 90 mAIlane aMtare AvelAM che- 'citra doratAM pahelAM bhIMta para eka prakAranA gArAnuM ApaNu dAhodathI e vadhu pAse paDe che. tyAMthI paDa ne te para pachI cUnAnuM pAtaLuM sapATa astara thatuM-te cAreka mAIla dUra AvelA badha nAmanA nAnakaDA aMja'tA ne ahIMnI guphAomAM samAna rIte thayeluM che paNa gAmanA nAma parathI A guphAo bAdha guphAone nAme - ahIM gArAnuM paheluM paDa, ajatanI bhIMta paranA pahelA paDa jevuM oLakhAya che. bhIMtane cuMTI rahenAruM nathI banI zakyuM. vaLI ahIMnI vizva parvatanA dakSiNa DhALamAM 30 phUTa UMcI bhekhaDamAM guphAone paththara paNa tyAM je pake nathI; AthI ja kadAca kaMDArAyelI A guphAo lagabhaga 750 vAranA vistAramAM e paDa majabUta rIte pakaDAyuM nathI ne tethI ja ahIMnAM patharAyelI che. nIce haLavA madhura kalakala nAde vahe che bAdha citre vahelAM naSTa thavA mAMDayAM haze. (ke bAghanI) nadI. pramANamAM ThIka ThIka sacavAyAM hoya evAM citra khAsa to ahIM kula nava guphAo che. AmAMnI keTalIka te have 4 ane 5 na banI guphAomAM che. jo ke emane paNa kALa, lagabhaga naSTa thaI gaI che. je rahI che temAMya, pramANamAM varasAda, havA, tUTa-phUTa vagerenI asare ne vadhArAmAM ahIMnA ThIka ThIka sacavAyelI to be - traNa guphAo ja che. ApaNuM mulAkAtIone pitAnuM nAma amara karI kvAnA abharakhAe lekamanase hamezanI jema ahIMnI judI judI guphAo sAruM evuM nukasAna pahoMcADyuM che. mahAkAla maMdira, hAthIkhAnA, raMgamahela vagere jevAM, sUjhayAM ahI nAM bhI tacitronI vidhAnI rajUAta, AkRtionI evAM nAme ApI rAkhyAM che. paNa hakIkatamAM te A badhI aMgabha gaenuM vaividha, raMganI pasaMdagI ne meLa, sukumAra boddha guphAo ja che, je mukhyatve maiyA ne vihAramAM chatAM samartha rekhAMkana tathA suzobhanatattva vagerenI draSTie vaheMcAyelI che. a jatA ne bAghanI guphAomAMnAM citramAM ghaNuM sAmya che.. : A guphAo vize ApaNane jANuM te cheka I. sa. kalAtmakatAnI draSTie ajaMtA ke bAdhanI kalAmAM koipaNa 1818mAM thai ! A guphAonu maDatvanuM a te amAMnAM vadhu UMcI ke anya karatAM UtaratI kahI zakAya ema nathI. bI tAcatro (Fres<Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 ane AdhyAtmika viSayeAnA citramAM svabhAvika rIte ja kalAkArAnu vyakitatva ogaLI jatuM lAge che. prabuddha jIvana : vaLI samagra draSTie jotAM, ajaMtAnAM citrA kaIka chUTaka chUTaka samaye - kakaDe kakaDe thayAM hoya evu lAge che jyAre khAdhamAM AkhI citramAlAnuM AyAna te saceAjana pahelethI ja vyavasthita rIte vicArAIne thayuM hoya evI chApa paDe che. . 1 hAthI ne gheADAo para savArI karIne jatA umarAvAnAM saradhasa e ahIMnAM citramAM mukhya che. ekamAM cha hAthI ne traNa gheADA dekhAya che ne khIjAmAM sattara gheADesavArInuM zAhI sarabrusa DAkhI tarapha jatu lAge che. lagabhaga 20 phUTa lAMbA A citramAMnA dheDAenI ceSTAe eTalI sajIva rekhAothI aMkita thai che ke ravAbhAvikatA ne vAstavikatAnA samanvayanuM ahIM thatuM dana, kadAca samagra bhAratIya kalAkRtimAM ananya che. eka citramAM uparanA bhAgamAM keTalIka puruSaAkRtio UDatI hAya ke vAdaLAmAMthI bahAra AvatI hoya evu lAge che. (mu Dana karelA ziravALA A puruSe bauddha a`A hA zake !) te nIcenA bhAgamAM keTalIka strI vAdA dekhAya che. anya eka citramAM nRtya saMgItanAM e drazyo khAsa dhyAna khece che. AmAM eka vizeSatA e che ke AmAM nRtyakAra strI nahIM paNa puruSa che. khIjA eka citramAM be strIo dekhAya che. eka petAnu duHkha vyakata karatI lAge che ne khIjI ene AzvAsana ApatI madhyakAlIna kRtinA *pAdanamAM atha'niSNunI prakriyA atyaMta mahattvanI che. sAmAnya rIte kRtinI vAcanA taiyAra karyAM pachI enA 'braTananI kAmagIrI ApaNe hAtha dharIe chIe. zabdArthA ke TippaNu dvArA ApaNe e kAma karIe chIe. paNa cekasA thI anirNaya karavA janArane e anubhava thayA vinA rahetA nathI ke e prakriyA pAThasa'pAdana pachInI prakriyA nathI, pAThasapAdananI ja eka prakriyA che, kemake cokasAithI atha'niSNu'ya karavA jatAM prApta padmanI pramANabhUtatA vize zaMkA javAnA, bhraSTa pADu pakaDAvAnA ane pATha sudhAraNA thavAnA prasa Mgo Ave che. pAThazuddhi ane atha'niSNu'ya paraspara kravA saMkaLAyelAM che tenu eka udAharaNa ApaNe joie. 'narasiMha mahetAnI kAvyakRtio' (sa'pA. zivalAla jesalapurA, 1981, pR. 8)mAM 'putra-vivAhanAM pada'mAM narasiMhuM enA putranA vivAha prasa Mge peAtAne teDe evI icchA rukimaNI vyakata kare che te pachI nIcenI paMkti Ave che: tA. 1-7-389 heya evuM lAge che, te eka citramAM vaLI cAra puruSo kAi gaMbhIra carcAmAM magna hoya evu lAge che. 'pALajo. mAtajI ! vacana te tamataNuM'. nizce jANI seNu gADha bAMdhI. DA. jesalapurA pAse khe hastapratAnA 'zANugADha', eka hastapratanA zAnagaDha' ane 'narasiMha mahetA dhRta kAvyasaMgraha'nA 'sAnA gAMTha' e pATha hatA. emaNe e paNa joyuM ja haze ke 'narasiMha mahetA kRta AtmacaritanAM kAvyeA'. (saMpA. ahIMnI chata para paNa-ajaMtAnI jema ja-pazu, paMkhI,. pAMdaDAM tathA phLAnAM jhumakhAM vagerenI gAThavaNI dharAvatAM cerase ne vartuLethI suzobhana thayuM che. lagabhaga 14thI vadhu sadIo pahelAMnI bhAratIya citrakaLA je parAkASTAe pahoMcI hatI tenuM tAddazana karAvatAM A bhIMtacitrAnI, ApaNA 'atirasika' mulAkAtIoe je zA karI che. te joi kAI paNa kalApremInI AMkheA bhIna thayA vinA nahIM rahe! ahIMnAM jhAMkhA paDI gayelAM citrA spaSTa rIte joi zakAya te mATe ati utsAhI 'kalArasikA' e citrA para pANInI chAlakA marAvatA 1 vaSa~ sudhI AvI. chAlakA marAtI rahI te citrA vadhune vadhu jhAMkhAM phrikakAM paDatAM gayAM. have tA evI sthiti AvI che ke varSo pahelAM thayelI emanI anukRtie joI na hoya te emAM zuM che, ene khyAleya Ave ema nathI-enI rekhA pakaDavI paNa muzkela thai paDe ! have jo ke emanA saMrakSaNa mATe tyAM kAcavALI me DAi gai che! madhyakAlIna kRtinuM saMpAdana : aniyanI prakriyA OM jayaMta kAhArI paNa keTalI meADI ! pelA phlAkanI eka paMkti yAda Ave che : 'core gate vA kimu sAvadhAnam' cera (cArI karIne) bhAgI jAya pachI 'sAvadha raheA !' (jAgatAre jo) kahevAneA ze! atha' che ! gAMTha' pADe pATha ke. kA. zAstrI, 1969-70)mAM 'zANu svIkAvAramAM AvyA che. (De. jesalapurAe upayogamAM lIdhelI traNa hastapratA zAstrIe upayAgamAM lIdhelI che. zAstrIe kAi pAThAMtara noMdhyuM ja nathI. te DA. jesalapurAe hastapratamAMthI nAMdhelA 'zena gADha' kharA ke zAstrI cUkI gayA che?) A pachI paNa De. jesalapurAe 'zeNu gAMTha' padma svIkAryuM nathI e ema batAve che enA atha emane kheDhDhA nathI. 'sANa' vize zabdAzamAM emaNe A pramANe noMdha karI che ke seNu-kamara, kaeNDa. sa. zreNi, prA. seNui, sALu bAMdhI (rU. pra.)=kharAthar taiyArI karI.' A atha' Ama te besI jAya che, paNa jarA jhINeA vicAra karatAM ema savAla ahI taiyArI karavAnI vAta kai rIte prastuta gaNAya? haju te putranA sa MbaMdha paNa thayA nathI. putrane saMbaMdha karavA mATe eNe kamarakasI evuM ya ghaTAvI zakAya evuM nathI, kemake narasiMha A pachI kazA ja prayatna karatA nathI, e te kRSNa para vizvAsa rAkhIne ja rahe che. thAya - A pA. a`draSTie za kAspada lAge te vadhAre hastapratonA TekAvALA 'sANa-gAMTha' pATha tarapha karIne javAnuM thAya ne ene atha zeAdhavAne thAya. harivallabha bhAyANI kRSNakAvya, 1986, pR. 139)e zabdaprayAganA athane A saMdarbhamAM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-89 prabuddha jIvana : 5 enI upayuktanA paNa phaTa karI Ape che : 'hakIkate zaNagAMTha pATha ja sAce che. saMskRtaprAkRta sAhityamAM jANItI eka prathA ane zabdaprayoganI ja paraMparA ahIM jaLavAI che. zakuna-iAya e saMskRta prayoga maLe che. prAkRta sa3 1-ki ne te paththI loLa ra Ta ke phaLa jAya, asaMbhavapraya evA ke iSTa kAryanI siddhi jayAre mana jhaMkhatuM hoya, te veLA ja keina memAMthI ajANe nIkaLelA siddhi tha', 'saphaLa thAo, "prApti thaze evA zabdo sAMbhaLavAmAM Ave eTale sArAM zukana thayAM gaNuya, ane e zukana jaLavAI rahe, prabhAvaka bane te mATe zrotA pitAnA vacce eka gAMTha vALI de che jethI zubha zukana sarI na jAya! eka prAkRta gAthAmAM nAyakanI pratIkSA karatI mugdhA nAyikAnuM uttarIya AvI zakunagra thithI gaMThAI gayuM hovAnuM varNana che. prastuta padamAM sumiNIe putravivAhane prasage, kRSNasahita upasthita rahevAnI icchA vyakata karI tethI, aNadhArI A ISTApattithI harakhele narasiMha 'zeNu-gAMTha bAMdhe che. narasiMhanI A kRti harighasanI A ja viSayanI kRti sAthe atyaMta maLatApaNuM batAve che-prasaMga nirUpaNamAM ane bhASaprayogomAM. (ane eka dhAraNA evI che ke narasiMhane nAme maLatI kRti haridAsanI kRtine AdhAre meDA samayamAM racAyelI che) "prAcIna kAvyamALA graMtha 9 (saMpA harageviMda 4. kAMTAvALA, nAthAzaMkara pU. zAstrI, 1890)mAM mudrita haridAsakRta "zAmaLadAsane vivAha'mAM A prasaMge "zaNu-gAMTha' zabda che. tyAM pAThAMtara nedhavAnI prathA ja svIkAravAmAM AvI nathI, paraMtu mane pAke vahema che ke hastaprata 'zANu" zabda ja ApatI hovI joie ane e zabda na besatAM saMpAdakoe zaNa" karI nAkhyuM hovuM joIe. haridAsanI kRtinI aneka hastaprata che ane jUnI paNa che. emAM zaNa" pATha sacavAye na hoya ane cheka egaNIsamI sadI najIkanI narasiMhanI kRtinI hastapratomAM e sacavAyo hoya e saMbhavita nathI. zaNagAMThane artha" paNa A sthAne mArImacaDI ja besADa paDe. e pATha kupavA karatAM hastapratomAMthI maLata' pATha rAkhI artha vize sa deDa vyakata kare e ja ucita kahevAya. sUma sarvA gI arthanirNayane hu mayakAlIna sAhityakRtinA saMpAdananuM anivArya aMga gaNuM chuM. lipivAcana karavuM, zabdo chUTA pADI ApavA, pAThapasaMdagI ane pAThazuddhi karavI, tyAM saMpAdananuM kAma pUruM thatuM nathI. saMpAdaka kRtine artha pUrepUro pAme tyAre ja eNe kRtine pamI ema kahevAya ane evI atha-samajaNa sAthe vAcanA Ape tyAre ja eNe pitAnI vAcA ApI kahevAya. A eka Adarza che, paNa e AdarzanI zakaya teTalI siddhi mATe mathavuM e saMpAdakanuM kartavya che. emAM ja saMpAdanavRttinI sArthakatA che. arthanirNayanI kAmagIrInAM betraNa aMge hoI zake. eka aMga te virAmacinhanI vavasthAnuM che. mayakALamAM eka ane be daMDa sivAya ke virAma cinha nahatAM. Aje ApaNI pAse virAmacinhonI vistRta vyavasthA che. emAMthI betraNa cinhone upayoga khAsa upayogI bane - avataraNa cilDa. saMbaMdhanacinha ane praznArtha cinha, avataraNa cinhane abhAve madhyakAlIna kRtimAM pAtranI ukita judI paDatI nathI ane ghaNIvAra saMbhramanI sthiti sarjAya che. madhyakAlIna kRtinA vAcananI muzkelIomAM A eka muzkelI umerAya che. madhyakAlIna padhamAM keAivAra vacce ekAda zabdathI khaMDita thaIne UMkata AvatI hoya che. kehavAra ukita ekathI vadhu pakitane kaDI sudhI phelAtI hoya che, kejIvAra TUMkI ukitao joDAI jatI hoya che, ke vAra kahe che jevA zabdane abhAve vAkyane kAI pAtranI ukita tarIke jovAnuM muzkela banI jatuM hoya che. dAkhalA tarIke, ehavaI mAyaI ghaTanA pUThA, khaNAvyau phU3 valI, phUla repAvyA AsapAsaI, hospaI vaMchita hita relI ahIM: 'hoyaI vaMchita hiva ralI' (have AnaMda ApanAruM manavaMchita thaze) e ArAmazebhAnI aparamAne manabhAva che. ene avataraNacinhanamAM na mUkele hoya to e kavinuM kathana gaNAI javAno bhaya rahe che. paraNuuM tujha mujha pUchau tAta AmAM avataraNa cinha na hoya te paraNuuM tujha "mujha pUchau tAta" e be judA pAtranI judI ukitao che e tarata na samajAya. A ja rIte saMbodhanacinha na hoya tyAre nAma bIjA koI sabaMdhe vAkayamAM joDAI javAne saMbhava rahe che. ' A virAmacinhane mUkavAmAM kyAMka mUMjhavaNane anubhava thavAne paNa evI mUMjhavaNa te paThanirNayamAM paNa anubhavavAnI AvatI hoya che ane saMpAdake koIka ro levo paDaze hoya che. ApaNe tyAM A rIte virAmacinhane umeravAnI paddhati rUDha thaI nathI, paNa e rUDha karavA jevI che ema mane lAge che. jema mayakAlIna hasta patanI zabda bhegA lakhavAnI rUDhine cheDIne apaNe zabda chUTA lakhIe chIe, tema enI virAmacinhavyavarathAne cheDIne ApaNI virAmacinhavyavasthA kema na apanAvI zakAya ? athanirNayanuM bIju aMga zabdadeza che zabdaza saMpAdakanA arthanirNayanuM pratibiMba pADe che, mayakAlIna kRtimAM ghaNAM ajANyA zabdo maLavAnAparicita zabadanA ApaNuM atha' choDavA paDe ne navA artha zedhavA paDe evuM paNa banavAnuM. A badhA mATe saMskRta, prAkRta, apabhra za, dezya, rAjasthAnI, hiMdI, phArasI zakAze sudhI javuM paDe. anya madhyakAlIna kRtiomAMnA prayoganI sahAya levI paDe evu banavAnuM. paNa A zramanuM vaLatara ananya hevAnuM. kRtina zabdArtha jagatanA aneka khUNAo prakAzita thatAM tRpti ane camakAro anubhava thavAne arthanirNayanI A cUmatA ane vyApakatA samajavA mATe mArA anubhavamAMthI thoDA dAkhalA ApIza rAjasiMhakA ArAmabhA-caritra'mAM patithI taracheDAyelI kuladhara kanyAnA varNanamAM eka 5kita Ama AvI: 'vegi gaI vahI cakita dharyuM . yUthabhUTa jima eNI he.' 'eNI' mayakALamAM 'e'nA arthamAM vaparAte zabda che tethI pahelAM te. e zabda ja ahIM hovAnuM mAnI lIdhuM. kuladhara- kanyA pitAne sAthathI chUTI paDI gayelI, pachI, kahe ja che. paNa bIje tabakake lAgyuM ke 'yUthabhRSTa jima eNI che e te ahIM upamAvAkaya che, emAM "eNI" kaI saMjJA hovI Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayuddha jIvana : tA.1-7-89 joIe, e'nA ane zabda nahIM'. saMjJA tarIke A zabda mane paricita naheti eTale enA arthanI zodhakhoLa AdarI. ane saMskRta "eNa" zabda ja "haraNIne artha maLI Avyo ane saMdarbha e thaI gayuM. paNa A saMskRta zabda sudhI huM pahoMcyo hate hiMdI keza dvArA, kemake mane e saMskRta zabda hovAne vahema ja nahIM gayela. A rIte tame bhaLatA arthamAM zabdane samajI le ane kharekhara e zabda judA ja arthamAM hoya, e arthamAM e saMskRta - prAkRta dezya paraMparAmAM paDele ja hoya paraMtu tame enAthI ajANa he, tamane ene vahema paNa na Ave. AthI ja lAge che ke madhyakAlIna kRtinuM saMpAdana saMskRta-prAkRtAdi bhASAsAhityanI sajajatA vinA thAya tyAre uNu-adhuruM ja rahe. saMskRtaprAkRtAMdi bhASA sAhityane zabdArtha, sAmAjika saMskAra vagerene ghaNe vArase mathakAlIna gujarAtI sAhityane maLe che. e eka samAna paraMparA che ane e paraMparAne abhyAsa madhyakAlIna kRtinA saMpAdaka mATe Avazyaka bana joie. * A samayapradakRta "ArAmazobhA pAI'mAM akabara mATe 'dIna dunI-patisAha' e prayoga maLyo. "dunI" (duniyA e hiMdI zabda gujarAtI kRtiomAM keTaleka ThekANe maLe ane 'dIna' eTale garIba ema tarata besI jAya. "garIbanavAja' vizeSaNa jANItuM che tethI ahIM garIbavargane mATe ziratAjarU5 e artha mAnI lIdhe. paNa bIjo tabakake A arthamAM zaMkA thaI. ahIM 'dIna' e saMskRta zabda rahele mAno e egya che ? tarata vAta te akabare jinacaMdrasUrine khelAvyAnI. Ave che. eTale ahIM saMdarbha te akabaranI dhArmikatAno che. to pachI "dIna" (dhama) e phArasI zabda ja ahIM rahele hovAnuM na mAnavuM joIe ? 'dIna-dunI-patisAha' eTale dhArmika samAjane agraNI. - phArasI zabdane Aje ApaNane vilakSaNa lAge evo prayoga paNa maLe. rAjasiMhakRta "ArAmazebhAge pAI'mAM gune ba" e prayoga be vAra Avyo. bakSavuM eTale dAna karavuM, bheTa ApavuM e arthamAM ApaNane e jANatA ' zabda che. phArasI zabdane sAthe vyutpatti keza" (saMpA. choTubhAI nAyaka) paNa mULa phArasI 'abhya' zabdane AvA arthamAM ja nedhe che. e artha te ahIM asaMgata thatuM hatuM, mApha karavuM" e cekhe atha" hato. ema lAgyuM ke gujarAtI kavie A zabada bhaLatA arthamAM vAparyo che. paraMtu pachIthI phArasI bhASAnA jANakArane pUchatAM jANavA maLyuM ke baTsa' zabdano mULa artha 'jatuM karavuM e ja che ne "mApha karavuM' e artha mAM ene pravega mAnya che. madhyakAlIna | gujarAtI kavi pAse phArasI bhASAnI A arthachAyA hatI e hakIkata vismayakAraka lAgI. eka kRtimAM phArasI "pa" (=zrama) je virala zabda vaparAyele je ghare madhyakAlIna bhASAmAM phArasI zabdane pagapesAre keTale thayele che ene khyAla Avyo. keTalAka kavio pAse phArasInI ThIka sajajatA. dekhAya che. " 'rIkhaI' mayakAlIna gujarAtImAM lakhaDiyAbhara cAlavAnA arthamAM jANItA zabda che. mAtA mRtyu pAmatAM vidhutrabhAne thayelA duHkhanA varNanamAM 'ravaI rIMkha dukha na khamI" - evI paMkita maLI eTale pahelAM tyAM "rIkhanuM ja sAnuravAra rUpa bhAMkhoDiyAbhara cAle che ane vistAra karI peTa ghasake ALoTe' e atha' besADaze. paNa A saMdarbhamAM A artha vize zaMkA rahyA karI. chevaTe revuM, vilApa karyo e atha'ne rAjasthAnI zabda "rIMkaNI maLI Avyo. kIMbai' ene ja uccArabheda hevAnuM samajAvyuM. revarIMkha' eTale "revekakaLe'nA jevo dvirukta pravega. 'virAma' zabda pahelI vAra AvyA tyAre enA saMskRta arthomAMthI tANIkhe cIne mRtyu, aMta, pari. NAma" evA arthamAM besAthe. paNa pachI te bIjA cAreka pravega maLyA ane A artha paNa bekADe muzkela banyA. chevaTe enI cAvI paNa rAjasthAnI kezamAMthI maLI. emAM A zabdanA bIjA arthonI sAthe kaSTa, pIDA, upapata, upadrava e arthe noMdhAyelA maLyA ane badhA saMdarbhamAM barAbara besI gayA ! ArAmazobhA viSayaka kRtione zabdArthanA ghaNA keyaDA te rAjasthAnI keze ukalI ApyA eTale ema lAge che ke jaina paraMparAnI gujarAtI kRtionA abhyAsamAM rAja sthAnI bhASAnuM jJAna ghaNuM upayegI thAya. arthanirNayanuM trIju aMga TipaNu che. zabdamAM je na samajI zake te TipaNumAM Ave. zabdArthanI vizeSa carcA Avazyaka hoya te ahIM Ave rUDhiprayogo vagere tarapha paNa ahIM lakSa khecI zakAya. vilakSaNa zabdaghataranI samajUtI ApI zakaNa. pAribhASika, sAMskRtika ne autihAsika saMdarbhe rakuTa karI zakAya. A uparAMta, padyamAM vAkayAnvaya svAbhAvika rIte ja keTalIka chUTachATavALA hovAne, keTalIkavAra achaDatAaddhara paNa rahevAnuM. jyAM sa bhrama thavAnI zakyatA hoya tyAM yogya vAkayAnvaya joDI ApI zakAya. jJAna dekha' e 'jJAni dekhi (jJAnathI jue che)nA arthamAM ke "kAu nAga' e 'nAgane kahyuM" e arthamAM hoya to enI spaSTatA thaI zake 'saI kharaca calAviryuM, mama vimasi e vacana hAuM" e ukitano anvaya "sarva kharca huM upADIza-e mAruM vacana che, mATe vicAra na kara' ema karavAne che e batAvI zakAya. mathakalIna padyamAM vAkyAnvaya ekamethI bIjI paMkitamAM ja nahIM', eka kaDImAMthI bIjI kaDImAM paNa vahe che. A khyAlamAM na Ave to acaM'nI garabaDa thavAne ke artha na samajAvAno saMbhava rahe che. rapAve sthAne paNa vAkyanI madade javuM A gaNAya. ekabe udAharaNa joIe : kApai, "bAMdhIya aNuu, viprasutA IhAM taNuuM,' mAnI rAyavacanna, puruSe nArI adhanna. 187 bAMdhI pAchalI bAMha, veNIdaDa suM sAhI, rAya taNuI pAsi ANI, cera sarakhI jANI 188 ahIM 'rAjAnuM vacana mAnIne, rAjapuruSe e adhanya (pApI nArIne pAchaLa hAtha bAMdhIne, eTalAthI pakaDIne cAra sarakhI jANIne rAjAnI pAse aNiI" ema be kaDIne bhegA anvaya karavAnuM che. kAli kahisuM muku havaI re', DhIla tu khiNa na khAI" ima suNI prema dharI maniI re, kahivA lAgu rAya. 250. 'ci tAmaNi hAthii caDayu re, DhIluM mU kaI kuNa, tuM jIvana tuM atimA re, kima karavA ghauM guNa 251 ahIM pahelI ukita ArAmazobhAnI che, bIjI rAjAnI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-89 prabuddha jIvana che, trIjI paNa rAjanI che. rAjAnI be uketa vacce ArAma anvayathI zobhAnI ukita rAjAe sAMbhaLyAnI vAta makI che. A jAtanA ghaNe saMbhrama thAya evuM che. ApaNe ema samajavAnuM che ke: 'kAle kahIza. hamaNAM mane javA do evuM AtmazebhAnuM vacana sAMbhaLI rAjA manamAM prema dharIne kahevA lAgyo, 'have te eka kSaNanI paNa DhIla khamAya ema nathI. ciMtAmaNi hAthamAM AvyA pachI enI pakaDa keNa cheDe ?' vagere. arthanI ATalI badhI ekasAine Agraha eTalA mATe che ke ApaNe madhyakALanI sRSTithI ghaNuM dura nIkaLI gayA chIe. sarerAza vAcakane mATe te emAM ghaNuM badhuM durbodha hoya che. abhyAsIone paNa kRtie pUrepUrI AtmasAt karavAmAM agavaDa paDatI hoya che. tyAre A jAtane saMpAdakazrama ja ApaNane kRtinI saMnikaTa laI javAmAM saphaLa thatA hoya che. arthanirNaya paratve eka chellI vAta kahevI joIe. bharapUra zrama pachI paNa madhyakAlIna kRtimAM saMdidha sthAna rahevAnAM. saMpAdaka enI neMdha jarUra le, jethI bIjAonuM enA tarapha dhyAna kheMcAya ane zakya hoya tyAM madade AvI zake. A rIte ja madhyakAlIna kRtine ApaNe badha saMpUrNatAne pAmI zake." 18 abaja IDAM ! 0 gulAba deDhiyA aDhAra abajanI saMkhyAmAM mIMDAM keTalAM Ave te paNa IMDAM khavaDAvavAnA bhrAmaka pracArane rekavAnI jarUra che. tarata kahevuM muzkela hoya che. jyAre bhArata dezamAM varSa loke samakSa sAcI vAte mUkavAnI jarUra che. IMDAmAM rahelAM 1988-89 mAM 18.238 abaja IMDAM utpanna thaze e pauSTika tane nAme je atizayokita, atireka ane ardhaaMdAja che. varSa 1981-82mAM 10.600 abaja, varSa satya phelAvavAmAM Ave che enI sAme AMgaLI cIMdhavAnI 1984-85mAM vadhIne 14.25 abaja ane 1988-89mAM jarUra che, AMgaLI uThAvavAnI jarUra che. 18.238 abaja IDa utpanna thavAnuM anumAna che. iMDAMnI bIjI bAju zA mATe ApaNe na batAvI zakIe ? bhArata dezamAM maraghAMuchera ane iMDAMnA vaparAza mATe kevuM zAkAhArI loka paNa IDa vizenI bhrAmaka vigatothI dvidhAmAM mokaLuM medAna maLI gayuM che, te A pragati parathI che. IDa vejiTeriyana che, iMDAM nijIva che, IMDAM ati joi zakAze. pauSTika che, evI evI vAte emanA manamAM ThasAvavA aTalAM iMDAMne lokeAnA peTamAM padharAvavA mATe sanDe vyavarita, satata, joradAra pracAra thaI rahyo che. sAmAnya ho yA manaDe, roja khAo aMDe'nI jAherakhabara vartamAnapatra, rIte A pracAra lAMbe gALe kAmayAba nivaDe che, ApaNAM sAmayike ane duradarzana para karavAmAM AvI rahI che. eDavarTAjhiMga bALakone paNa te dahADe iMDAM sahaja lAgaze. philaba bombe taraphathI Ayojita ramA e inDiyA eDa maraghAMne je rIte trAsa ApavAmAM Ave che, e vAta te vitaraNa samAraMbhamAM varSa 1988nI kepeina epha dha Iyara' leke samakSa AvatI ja nathI. iMDAMmAM jIva che ane jIvahiMsA varSanI zreSTha jAherakhabarane puraskAra 'IDAMnI jAherakhabara karatI e pApa che e vAta paNa bhulAtI jAya che. ghaNI vAra te inTaraprAIjha eDavarTAjhiMga kaMpanIne maLe che. ApaNane khabara paNa nathI hotI ke kaI vAnagImAM iMDAMne vaparAza thayo che ke nahi. A jAherakhabara kaMpanI sAme nahi paNa ApaNe prazna pilaTrI phAmane sarakAra pratsAhana ApI rahI che. maraghAM- ApaNI jAta sAme hovo joIe ke iMDAMne pracAra game te uchera kendromAMthI iMDAM meLavI tene vecavA mATe nezanala rIte, sajAvIdhajAvIne ATalA jorazorathI thaI rahyo che. ega ke-oDInezana kamiTi A karI rahI che. zAkAhArI milaka raMge, gItanI paMktio, vAcaka -- zretAprekSakane pakaDI ke iMDAM khAtA thaI jAya e emanI nema che. ochA paise rAkhe evo A joradAra pracAra che. jAherakhabaranA badhA ja vadhu ravAdiSTa ane vadhu piSaka AhAra iMDAM ja Ape che e guNa dharAvatI A jAhera khabara che. emanA daMbhI pracArane vepArI sUra che. iMDAM ja paSTika che. iMDAM saratAM che. Aje tame Iku jIvadayAnA kAma tarIke iMDAMnA pracAra sAme jhuMbeza khAdhuM? evI vAta AsapAsanI havAmAM jAherAtanA pracArathI upAzvAnI jarUra che. prati jAherakhabara Ave, jAhera vahetI thai rahI che. sthaLoe heDisa mUkavAmAM Ave niSNAta DokaTaree - ahiMsApremI, jIvadayA premIonI AMkha kema khUlatI nathI ? iMDAMnA geraphAyadA rajU karatA je abhiprAya ApelA zA mATe ApaNe pratijAherakhabara ApI IDAMnA avaguNa che, te lekha rUpe vividha bhASAomAM loko samakSa paNa na batAvI daIe ? ApaNe dharmanA nAme, saMpradAyanA mUkavAmAM Ave to leke jarUra vicAratA thAya. eka nAme, mahotsava pratiSThAne nAme, sAdhusaMtanA nAme, jIvane paNa bacAvI zakIe tema ghaNuM kahevAya. ahiMsA ApaNuM aMgata vAdavivAda-jhagAne nAme aneka jAherAta eTale mAtra hiMsA na karavI eTaluM ja nahi paNa jIvarakSA -ApIe chIe. vartamAnapatra bharI daIe chIe te karavI e paNa ene vidhAyaka artha che. ' A vadhI rahelI jIvahiMsA rokavA zA mATe jAhera jIvarakSApremIoe jAgavuM joie. dhArmika saMsthAoe khabara na ApavI joIe ? evI jAherakhabara ejansI iMDAMnA pracAra sAme aDikhama UbhA rahevAnI jarUra che. je pakaDavI joIe je "iMDAM khAonI jAherAtane jaDabAtoDa sAcuM che te ja kahevAnuM che. zAkAhArIo zAkAhArI maTI na 'javAba ApI zake. lekene sAcI mAhitIthI vAkepha karavAnI jAya e jovAnI paNa jarUra che. jarUra che. A varSe aDhAra abaja iMDAMne bajAramAM mUkI eTalAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-89 jenI hiMsA karavAnI A nezanala ega ko-orDinezana kamiTinI icchA che. badhI ja hiMsA nivAravAnuM ApaNuM hAthamAM nathI, ApaNe mATe zakaya nathI, paNa jeTaluM zakaya hoya te karavAnI jarUra che. ema na karI, mAtra pramAdI banI besI rahIzuM te ApaNI ahiMsAne zarama lAgaze. iMDAMnA avaguNonI theDI mAhitI paNa joI laIe. maraghAM ucheranArAoe jAherakhabara dvArA lokonA manamAM ThasAvavA mAMDayuM che ke, "iDa Arogyavardhaka che, svAzyaprada che. iMDAM saMpUrNa AhAra che, I DAM zAkAhAra che. mAtra be IDAM khAvAthI glAsa dudha cha kile sapharajana athavA savA kile TameTAM karatAM paNa vadhu proTIna maLe che.' AvI raMgIna vAte zAkAhArI lekane IDAM khAvA tarapha lalacAvavA mATe che. kaI paNa rIte vadhu loko vadhu ThaMDa khAya te e pinTrI phArmavALAnA lAbhamAM che. e emane dhaMdhe che. ' * i DAM khAtAM pahelAM enA aneka avaguNathI mAhitagAra thavAnI jarUra che. sarakAranI sahAyathI bhAratamAM sATha hajAra maraghAuchera kendro che. A kendro IDa pedA karavAnAM kArakhAnAM che. madhane sAMkaDI jagAmAM pUrI rAkhI trAsa gujAravAmAM Ave che. maraghAM cAMca mArI ekamekane lohIluhANa na kare te mATe temanI cAMca buTTI karI devAmAM Ave che. - De. vasaMtakumAra jAI jeo jANItA DAyeTolejisTa ane nyUTrizanisTa che. teo kahe che: "IMDAMmAM pAMca TakA guNa che te paMcANuM TakA avaguNa che." - kaliniyAnA De. ketharIna nime. hRdayaroga viSe lakhe che, eka iMDAMmAM lagabhaga 4 grena kolesTarolanI mAtrA maLI Ave che. vadhu kolesTarolathI blaDaprezara, hadayanI bImArI, kIDanInA roga ane patharI thavAno saMbhava vadhI jAya che. jyAre phaLa ane zAkabhAjImAM kolesTarola bilakula hetuM nathI.' - maraghAMuchera kendromAM je jherI davA chAMTavAmAM Ave che, te iMDAM mAraphata khAnAranA peTamAM paNa praveze che. dhI amerikana meDikala esosiyezananA eka riporTamAM lakhavAmAM AvyuM che ke, iMDAM khAvAthI phUDa poijhaniMga thavAnI rAjyatA paNa rahe che jene lIdhe jhADA, ulaTI, tAva, mAthAne dukhA vagere thAya che. - iMDAMmAM kArbohAiDreTasa jarA paNa hotuM nathI ane kesiyama paNa bahu ochuM hoya che. pariNAme peTamAM saDo pedA thAya che. maraghIne je bImArI hoya che te iMDAMmAM sAthe Ave che. TI.bI. ane saMgrahaNI emAM khAsa che tethI badhI draSTie vicAra karatAM koipaNa kahI zakaze ke, iMDAM zakitavardhaka nahi . paNa rogavardhaka che. prajAnA ArogyanI ciMtA te vaLI teo zA mATe kare ? ahiMsAmAM vizvAsa dharAvanArA to iMDAMne jIvahatyA samajIne aze paNa nahi. kharekhara te eve samaya pAkI gayuM che ke, ahiMsApremIoe maradhA ane iMDAMnI hiMsA rokavA, DAM khAo'nA pikaLa pracArane paDakAra joie. pazcimanA dezamAM zAkAhArane pracAra vadhI rahyo che, tyAre ApaNe tyAM iMDAM ane mAMsAhArane kheTI rIte prAdhAnya apAI rahyuM che. pracAra ane phezana dvArA prajAnA Arogya sAthe chetarapiMDI thai rahI che. ahiMsApremIoe badhI bhASAomAM lAkho puritakAe chapAvI lekemAM vaheMcavI joie. samajapUrvaka asarakAraka TUMkI philma ane phlAIDe banAvI lokone darzAvavI e. iMDAMnA vepArIo pracAra dvArA ja lekone lalacAve che. te e ja pracAramAdhyamene lAbha laI emane sAme javAba ApI, zAkAhAranI zreSThatA batAvavI joIe. Aje pracArane jamAne che. lokone sAcI samaja paDe e jovAnuM che. hajAre ahiMsApremI DokaTaranA davAkhAnAmAM hindI ke aMgrejImAM lakhelI nAnI nAnI pustikAo mUkavAmAM Ave, maphata vaheMcavAmAM Ave te zAkAhArane prAdhAnya maLe ane IDAM tathA mAMsAhAranI bhrAmaka mAyAjALamAM bhaMgANa paDe. ahiMsApremIo, iMDAM tyAga ane bIjA tyAge evI rajUAta kare. zatama jIvema zarada : / saMgama vA. verA zatam nIvema zaradaH / zakIe. se varSa sudhI amArI AMkhe tejasvI rahe. amArI ame se. zarada Rtu sudhI (arthAta so varSa sudhI) jIvIe. pAMce pAMca indrio AyuSyanA aMtima biMdu sudhI-seme varSe vedanuM A sUtra e samagra mAnavajAtinA hRdayamAM rahelI paNa sAbUta rahe. phakta zvAselphavAsanI kriyA e jIvananuM lakSaNa icchAne pratidhvani hoya ema jaNAya che. pratyeka manuSya kharuM paNa jIvaMtatAnuM nahIM ! mATe kahe che ke pravAma rAjaya : maLelA AyuSyane bharapUra jIvI javA mAMge che ane e paNa rAtam se varSa sudhI ame belI zakIe. arthAta amArI se varSo sudhI ! jIvananA A se varSamAM chellA caturthAza vANInI tAkAta akabaMdha rahe. hirase kaI hospiTalamAM vitAvavAnI te keAnI IcchA na ja Ama manuSya tenI pAMcepAMca indriya sahita aMta samaya payata. hoya e svAbhAvika che. mATe ja uparokata sUtra kahIne sAbUta rahe; kriyAzIla, sakSama, cetanavaMtI ane jIvaMta rahe upaniSadakAra aTakI nathI gayA. te varSa sudhI jIvavAnuM che evI IcchA darzAvyA pachI chevaTe khUba ja mahattvanI vAta e kharuM paNa kaI rIte ? uccAratA aupanivRdika ANaMdaSTAo kahe che-ahInA : se varSa sudhInuM A jIvana kevuM hoya e jaNAvatAM kahe che sthAma rAvaDhaH rAta! se varSa sudhI ame adInapaNe jIvIe, ke arthAt "vana zara0: zatam ' arthAta so varSa sudhI ame dekhI maraNuparvata amArAmAM dInatAne praveza na thAya. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-89 " - prajanuM jIvana SS - - 1 " dInatAnI lAgaNI, parAdhInatAno bhAva, paravazapaNAnI pratIti, Nothingness nI anubhUti bahu khataranAka hoya che. mANasane bApaDa, bicAra, vAmaNa ne dayAmaNo banAvI detI A bhAvanA mANasanI cetanAne kuMThita kare che; jIvaMtatAne khatama karI nAkhe che. ane vartamAna paristhiti paNa kaIka evI ja che. pAMtrIsa ke cAlIsa varSanI uMmare mAthe TAza paDI jAya che. vALa dhoLA thaI jAya che, pIstAlIsapacAsa thatAMmAM te jema, UjA' ke zakitano hrAsa thaze mAMDe cheAMkha ane kAnanI zakti ghaTatI cAle che, be dAdarA caDatAM te hAMphI javAya che. ane chevaTe cA thI mAMDIne kei paNa vyasananI gulAmI e jIvavA mATenI jANe ke eka anivArya zarata banI jAya che. dainika kAryo ApIne sAMje ghera pAchA pharato mANasa rahIna, caitanyahIna thai gayela dekhAya che. e vakhate phakata astitvane TakAvI rAkhavuM e ja jIvanane ekameva hetu hoya ema lAgyA kare che. jaivika ukAntinA kramane vicAra karIe te vAnaspatika astitava Vegitative Existence nI upara pAzava astitva Animal Existence raheluM che. ethI upara paMcendriya, buddhi ane manavALuM mAnava astiva - Human Existence raheluM che. ethI paNa upara mAnavanI pUrNatAne paripUrNapaNe pragaTAvavAnI kalpanA atimAnava astitva Superhuman Existence dvArA karavAmAM AvI che. Atmika daSTie vicArIe to prathama bahiratmadazAnI vAta karI che. AgaLa vadhatA aMtarAtmA ane chevaTe astitvanI vikAsayAtrAnA paripUrNa - virAma samI, astitvanA paripUrNa vyakitatva samI paramAtmA - avasthA sudhI pahoMcavAnI vAta karI che. paraMtu aaN samagra jIvana TakI rahevAnA eka mAtra hetuthI jivAtuM hoya tyAre dekhItI manuSyavasthA paNa ekendriya jevI sa vRtta banI jAya che, ane tyAre mAnavapaNuthI AgaLa atimAnavapaNA sudhI pahoMcavAnI vAta bilakula aprastuta thai paDe che. pAMtrIsa-cAlIsa varSanA mANasanA aMtarane DhaLatA te jANe 'have bahu thayu'nI bhAvanA DakAyA kare che jIvana pratyenA nakArAtmaka abhigamanuM sAmrAjya vyApeluM jaNAya che. sAhityane kSetre paNa caitanyasabhara, UjAmaya, jIva ta sAhityanI kheTa vartAya che. ' to bIjI tarapha upaniSadekAra se varSathI paNa vadhu jIvavAnI bhAvanAne vayakata karatA kahe che ke muva zaraDha: rAtAt phakata se vaSaja zA mATe ? ame se varSathI paNa vadhu vIe. paNa e kayAre bane ? che e praznane ja jANe uttara ApatA hoya ema AgaLa cAlatA kahe che-madra mi: ajugAma sevA madra vana ami; catrA| je kaMi kayANakArI hoya e ja ame kAnathI sAMbhaLIe. ame AMkha vaDe e ja joie ke je zubhaMkara heya. A ja vAta zetha indriya, mana, buddhi tathA zarIrane lAgu paDe che. samagra zarIra dvArA zubha paribaLAnuM ja grahaNa Reception thAya tyAre ja zata - varSa" - parvata svasthatA- . pUrvaka jIvavAnI vAta sArthaka bane. upaniSadanuM A AkhuM sUtra jenAM eka vAta noMdhavA jevI lAge che. AkhuM sUtra pahele puruSa ekavacanamAM nahIM paNa bahuvacanamAM che. [ nahI paNa W; huM paNa "ame; "mAruM nahIM paNa amAruM. kalyANakArI jIvananI vAtane ekalapeTA paNa sAthe vyakta pramANane saMbaMdha che. je zubha hoya tenuM huM zravaNa karuM ema nahIM paNa je zubha hoya tenuM ame zravaNa karIe.' phakata huM lAMbuM javuM" ke phakata mArI indriyo sAbUta rahe e te nitAnta svArthaka dhAraNuM che. loko vacce. loke sAthe samUhamAM, samAjamAM rahetA mANase vikAsa ke rakAsa e chAvo aze parasparAvalaMbI hoya che. A vArthamUlaka dhAraNAne atikramIne parArthe mulaka bhAvanAnA pravAhane pravAhita karavA mATe zubha vicAre Avazyaka che mATe ja AgaLa cAlatA RSie kahe che kemA ne madrA: zatavo thatu vigata :- "dareka dizAethI amane zubha ne suMdara vicAra prApta thAo.' zubha ne kANakArI vicArabIja haze te ja temAMthI saunA kalyANanI bhAvanA pragaTa thaze. cAle, ApaNe lAMbu jIvavAnAM phAMphAM ke havAtiyAM mAravAne badale pitAnA mana, buddhi, indriya ane zarIra sAthenA jAtanA vyabhicArane aTakAvIe; e badhAne kalyANakArI mArgoe upaga karIe ane e rIte evI pAtratA keLavIe ke rAtaM nAma rADhaH nI prArthanA kharA arthamAM phaLIbhUta bane. sva. e. je. zAha i ramaNalAla cI. zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saghanI I. sa. 1929mAM upasthita rahyA hatA. sa dha mATe A eka mahatvane gauravapUrNa sthApanA thai te samayanA sthApaka sabhyomAMnA eka prasaMga hatuM ke jayAre sATha varSa pUrve saMghanI sthApanA karanAra zrI amRtalAla je. zAhanuM thoDA divasa pahelAM Azare vidyamAna sabhyanuM gaurava karavAmAM AvyuM hatuM. 85 varSanI uMmare avasAna thayuM che. emanA avasAnathI zrI e. je. zAhanI tabiyata chellA keTalAka samayathI saMghane bhAre khoTa paDI che. nAdurasta rahyA karatI hatI. ghaNAM varSothI teo saMghanI thoDA samaya pahelAM saMdhane hIraka mahotsava ujavavAmAM kAryavAhaka samitinA sabhya hatA ane jIvanaparvata samitinA AvyuM tyAre enA vidyamAna traNa sthApaka sabhyanAM bahumAna agragaNya sabhya tarIke rahyA hatA. keTalAka samaya pahelAM samitinI kAryakrama rAkhavAmAM AvyuM hatuM. e samaye zrI e beThakamAM teo AvatA tyAre temane vismRti thatI hoya e je zAha pitAnI nAdurasta tabiyatanA kAraNe upasthita aNasAra Avato hato, kAraNa ke teo nAma belavAmAM ke rahI zakayA na hatA. eTale emanA vatI emanAM dhamaMpanI vyakitane oLakhavAmAM bhUtra karatA hatA. teo pote kahetA ke zrImatI - madhurIbahena zAla tathA suputra pradIpabhAI zAha pahelAM jevuM have emane yAda rahetuM nathI emanI A Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prathaddha jIvana vismRti re uttarottara vadhate gayA hatA ane chelle chelle teo koine khAsa oLakhI zakatA nahotA. Ama eka sakriya, tejavI jIvanane krame krame aMta Avyo. huM ? zrI e. je. zAhane janma gujarAtamAM vase gAmamAM I.sa 1904 mAM thayo hato. temaNe muMbaImAM AvIne siDanahAma kolejamAM abhyAsa karyo hato. bI. kemanI DigrI meLavyA pachI teo iMglenDa ucca abhyAsa karavA mATe gayA hatA ane tyAM cArTarDa ekAunTanTa thayA ja hatA. bIjA vizvayuddha pahelAM teo bhArata pAchA pharyA hatA. teo laMDananI cATarDa ekAunTanTanI saMsthAnA sabhya baMnyA hatA. ane pAMca dAyakAthI vadhu samaya sudhI e saMsthAmAM mAnabharyuM sthAna temaNe bhagavyuM hatuM. bhAratamAM vyA pachI teo InkamaTekSa DipArTamenTamAM joDAyA hatA ane temAM uttarottara pragati karatAM karatAM teo kamizanaranA. pada sudhI pahoMcyA hatA. tyAra pachI i. sa. 1949mAM inkamaTekSa DipArTamenTamAMthI nivRtta thai temaNe pitAnI svataMtra - pererakAnA prazamAM (pRSTha 2 thI cAlu) sarakAranuM ja hoya. have sarakAre nAnA pAyA upara aMgata mAlikInI dukAne karavAnI lekane chUTa ApI che. ene lIdhe badhA zaheromAM rastAo upara cA-kephInI, chApAMnI, AIskrImanI, phaLa vagerenI dukAna cAlu thaI gaI che. krame krame aMgata mAlikInA vepAranuM kSetra vadhatuM jaze ane mANasa utsAhathI vadhu kamAvA mATe. vadhu mahenata karate jaze. TekSone vepAra je atyAra sudhI sarakAranI mAlikIne have temAM have TekSI DrAivarone aMgata mAlikInI TekSI calAvavAnI chUTa ApavAbAM AvI che. TekSI DrAivare vadhu kamAvAnA utsAhamAM AvI gayA che ane have miTara pramANenA bhADA uparAMta TIpanI paNa apekSA rAkhatA thayA che. mukata vAtAvaraNathI badhu' sarasa ja cAlaze ema na kahI zakAya. soviyeta sattAdhIze paNa e jANe che ke mukta vAtAvaraNane lIdhe keTalAMka duSaNe AvyA vagara raheze nahi. samagra deza khAdhe pIdhe sukhI hovA chatAM vadhu kamAvAnI tAlAvelImAM keTalAye loka ADI avaLI paddhatio apanAvyA vagara raheze nahi. lAMca rUzvata ane bhraSTAcAra paNa samaya jatAM AvyA vagara raheze nahi. seviyeta yuniyananuM arthataMtra saMgIna che ane bIjA vizvayuddha te pahelAMnA bhAvo Aje paNa TakI zakyA che. bIjA vizvayuddha pahelAM basa ke TrAmamAM pAMca kApekamAM jaI zakAtuM hatuM ane pacAsa varSa pachI Aje paNa pAMca kApekane ja bhAva rahyo che. e enI Arthika siddhi jevI tevI na gaNAya. paraMtu bIjI bAju AMtararASTrIya bajAramAM rUbala jeTaluM joradAra ho joIe. teTale rahyo nathI. eka DolaranA pAMsaTha kepekane kAyadesarane bhAva hoTela ke benkamAM Dolara viTAvatI vakhate jovA maLe che. paraMtu dareka hoTelanI bahAra ane tamAma paryaTaka sthaLoe keTalAya leke khAnagImAM eka DolaranA ATha, dasa ke bAra rUbala ApavA taiyAra hoya che. prekaTisa cAlu karI hatI ane te mATe me. e. je. zAha enDa kuM nI sthApanA karI hatI. . . . . : : - * zrI e. je. zAhanAM lagna rava. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAmAM jayeSTha suputrI zrI madhurIbahena sAthe - 1934mAM thayAM hatAM. madhurIbahena paNa vidyAbhyAsamAM tejasvI hatAM. ucca zikSaNanI tejasvI kArakirdI dharAvanAra A daMpatIe sAmAjika kSetre , paNa mahatvanuM sevAkArya karyuM. '. rava. e. je. zAha saMdhanI samitinA sakriya sabhya jIvananAM aMta sudhI rahyA hatA ane emanA taraphathI saMdhane samaye samaye yogya mArgadarzana ane Arthika sahakAra sAMpaDatAM rahyAM hatAM. teo khUba utsAhI ane cIvaTavALA hatA. emanA avasAnathI saMghane eka tejasvI, saMniSTha kAryakaranI neTa paDI che. ' prabhu saddagatanA puNyAtmAne zAMti Ape tathA zrI madhurIbahena ane kuTuMbIjane upara AvI paDelI Apattine vahana karavAnuM haiyuM Ape.! . . A gerakAyade vepAra samagra seviyeta yuniyanamAM ghaNe vadhI gayuM che, te batAve che ke seviyeta yuniyanamAM amerikana laranI mAMga keTalI badhI vadhI gaI che. amerikAe vaijJAnika | bAbatamAM seviyeta yuniyana jeTalI sarasAI prApta karI haze ke kema enI khabara nathI. paraMtu Arthika kSetre amerikana Dolare seviyeta yuniyanamAM jaIne seviyeta rUbalane harAvI, haMphAvI dIdhuM che e nizcita che. amerikAne seviyeta yuniyana upara e Arthika vijaya che. emAM prathama najare koine lAgyA. vagara rahe nahi. '' ' soviyeta yuniyane apanAvelI navI nItinAM tAkAlika ane duragAmI pariNAma ekasarakhAM haze ke jAM judAM te kahevuM atyAre vaheluM che. paraMtu lokazAhI dezenI maryAdAo tyAM paNa AvyA vagara nahi rahe. tema chatAM e vizALa deza pAse je vyavasthAzakita che, je ziratapAlana che, je kudatI saMpatti che. vividha bhASAbhASI prajAo vacce ekatAnI je bhAvanA che, je buddhimattA che te jotAM najIkanA bhaviSyamAM seviyeta yuniyana ravabaLa ane puruSArtha vaDe bIjA meTAM rASTra karatAM AgaLa nIkaLI jAya te navAI nahi. pirerakAnAM enAM varSe saMgIna bhUmikA upara maMDAya te vizvane te sAmyavAda ane lokazAhInA samanvayanI navI ja paddhatinuM suMdara udAharaNa pUruM pADI zake ! ' ramaNalAla cI. zAha : vyAkhyAnamALA saMdhanA upakrame prativarSa jAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA A varSe semavAra, tA. 28mI ogasTa, 1989thI maMgaLavAra, tA. 5 mI sapTembara, 1989 sudhI ema nA divasa mATe roja savAre 8-30 thI 10-30 sudhI birala krIDA kendra (ce pATI)mAM javAmAM Avaze. tene savigata kAryakrama have pachI jAhera karavAmAM Avaze. -maMtrIo Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-89 prabuddha jIvana : : anubhava gocara - pannAlAla 2, zAha je kevaLa cinmaya, niraMjana, nisakAra avyakata hoya te maryAdA naDe che. je anubhava gocara che, je AnaMdanI samAdhiabhivyakitathI kadAca kalAvata bane, aneka rUpamAM avirbhAva rU5 sthiti che, carama sthiti che, AnaMdanI pachI tRptinI pAmI zake. paMkhImAM, pazumAM mAnavImAM prANImAtramAM e pachI AvatI svAbhAvika sthiti che ene zabdanuM piMDadA AvirbhAvanI svAbhAvika kriyA satata ghuTAtI rahetI hoya che. karI zakAtuM nathI. enA mAnasarovaramAM utpanna thayeluM ApaNuM samagra jIvana kSaNe kSaNe abhivyakitanI kalAne phuTa praspaMdanuM ane tenA ovAre jaI zamana thaI zakatuM nathI, karatI rahe che. A abhivyakita sarvasAmAnya che. evI sthitimAM AnaMdanI pArAvAra anubhUtine 'neti neti" je abhivyakita sarva sAmAnya che te tinibTha che. kahIne rUkAvaTa karavI paDe che. ' ' : ene samaSTi svarUpa ApavAnuM che. zUnyamAMthI e pariNAma jaina dharmamAM AtmAnA kramika vikAsanI cauda saMpAna pAmI, sAkArarUpamAM Akhare te zUnyamAM vilIna thavAnuM. zreNi varNavI che. AdhyAtmika vikAsanI A uttarottara samudramAMthI utpanna thayele taraMga Akhare samudramAM vilIna thAya zreNinuM zrImad rAjacaMdra sarasa kAvya ravarUpa "apurva avasara evI A prakriyA che. niHzabda thavA zabdastha thavAnuM che. evo kayAre Avaze ?"mAM ApyuM che. temAM parama padanuM kavi e kArya kuzaLatAthI kare che. kavinI abhivyakitamAM varNana karatAM AvI ja muzkelI jaNAya che. sAmAnya rIte e nijani rahetuM nathI; enI dvArA nikhila bIjA je na karI zake evuM viziSTa darzana kavine lAdhe che. abhivyakitane pAme che. badhAne e abhivyaktimAM ane darzananA e anubhavane vADamaya ravarUpa Ape che. paNa vikIya anubhUti abhivyakitane Ane da gocara thAya che. jayAM zrI bhagavate je pada dIdhuM hoya ene zabdavarUpa teo kavinI abhivyakitamAM enI saMvedana zakita, enI kAMta khuda ApI na zakayA che tyAM ene anya vANI kevI rIte daSTi ene AvI siddhi apAve che. enI saMvedana zakitane citAra ApI zake ? e mAtra anubhava gocara che ema kahIne ApaNe parakAyA pravezanI zakita kahI zakIe. e dvArA e zrImade aTakI javuM paDe che. juo : pratyenA hRdayano bhAvakaMpa AtmasAta kare che. kAnta darzana ethI AgaLa jAya che. je AkAranI aMdara nibaddha nathI, rUpa je pada dIThuM zrI bhagavate jJAnamAM mAtranI pelI bAjue eTale ke arUpane sAkSAtakAra karI kahI zakAya nahIM te paNa zrI bhagavAna che, te Ave che, tene kavi vANI dvArA vyakata kare che. teha varUpane anya vANI te zuM kahe? - cittavRttinA nirodha dvArA nirvikalpa banIne sAdhaka anubhava gocara mAtra rahyuM te jJAna je.apUva" avasara brahmAnusaMdhAne pAme che. ene mAga' che tyAgane, bAhyAMtara AjanA yuga TUMkI keDIe (Short Cut) cAlavAno che, nigranthane : bAhya vyApAromAMthI cittane vALI laIne sarva emAM niHzabda thavA zabdastha thavAnI pAghaDIpane jIvavAnI vAta kamane, karaNene ekamAM lIna karavAne, dArzanika kavinI rIti na rUce e svAbhAvika che, paraMtu vANanI vaccenA mauna dvArA. nirALI che, svamAM lIna thavA chatAM enA anubhavanA puraskArane, anubhUti karIne enI (parama padanI pratIti karIne jIvana prakAzane e pAtharI de che, paraMtu jyAre arUpanA anubhavane sAdhanAnA A mAgane Short Cut mAM rUpAMtarita karI zakAya vANI dvArA zabdastha, rUparathI karI zakAto nathI, tyAre vANInI che e samajAya te vANInI,. abhivyakitanI, zabdasthanI vaccenA mauna dvArA enI pratIti karAvIne kavi pitAnuM rUpasthanI koi muzkelI ApaNane AMtarI zakatI nathI. e kArya sAdhe che. kayAreka ema karavA jatAM ene anubhava gocara jJAnane sAra che. | navakAramaMtranI AnupUvI ane anAnupUvI zAstrakAroe AvA gANitika viSayamAM paNa keTaluM UMDANathI (pRSTha 14 thI cAlu ) vyavasthita manana - nirUpaNa karyuM che te A kRti jovAthI javuM joie. ane chelle je saMkhyA Ave te anA jaNAze. nukUvInI kula saMkhyA gaNAya. 1thI 3 sudhInI anAnupUvInI e katimAM zrI jinItisUri lakhe che :- ' saMkhyA kADhavI hoya te 18243= thAya. 1 thI 4 egAINa payANa gaNaantANa paroppA guNaNe / sudhInI saMkhyAnI anAnupUrI karavI hoya te 1424344=44 aNupubdhippamuhANaM bhaMgANaM Tuti saMkhAbho // thAya. navakAra maMtranA pAMca padanI anAnu vI karavI hoya te 1424344*5=120 thAya. ane navapadanI anAnupUrI karavI [gaNuparyanta eka vagere padenA saMkhyAMkane paraspara hova te 42x3x44546474849= 3,62,880 thAya. guNAkAra karavAthI AnupUvI vagerenI (anAnupUrI sahita) vikramane paMdaramA zatakamAM thai gayelA mahAna jainAcArya bhaMga saMkhyA thAya che ] zrI semasuMdarasUrinA eka tejasvI ziSyaratna zrI jinIti vaLI, teo samajAve che ke : sUrie vi. saM. 147 mAM "zrI paMcaparUmeSThinamaskAra ga ghA mA. mahAstotram (athavA zrI namaskArastava) nAmanI kRtimAM to to jaiva timA .. AnupUvI - anAnupalI gaNitanI draSTie kevI rIte 233 2 23chuM. ' kramAnusAra, bhUlacUka vagara banAvavAmAM Ave che te vibhurAye 2 paMjaruM ! ' agharA viSayanI bahu ja vigatavAra samajaNa ApI che. jaina satta ya sayANi vIsA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 * prAddha jIvana charAI pagasahassa catta sattaN / cAlIta sahAsa tisayA vIsuttarA huti aTTarAI // sahassa aThaTa ya sayANi taha bhasiI navakAra navapayANa iAvaNA 3 sadavA 3 | [ekane bhaMga eka che; benA be che; traNanA bhaMga che che; cAranA bhaMga covIsa che ane pAMcanA bhaMga ekase vIsa che. 'chanA bhaMga sAta vasa che; sAtanA pAMca hajAra cAlIsa che. AThana cAlIsa hajAra traNase vIsa bhaMga che. ane navakAranAM nava padenI bhaMgasaMkhyA traNa lAkha bAsaTha hajAra AThase eMsI thAya che.] (gaNitanI draSTie - Permutation and CombinationnI draSTie ekanI saMkhyAne javAba eka che ane 14rane javAba be che. e baMnenI anAnupamAM paNa gaNanA karavI hoya te thaI zake che.) 1 ane 2 e be ja saMkhyA levAmAM AvI hoya te temAM phakata purvAnunI 1, 2 thaze ane pazranu vIM 2, 1 thaze, paraMtu temAM anAnupUva' nahiM thai zake. eTale ke name arihaMtANuM ane namo siddhANuM e be padane ja je jApa karavo hoya te AnuvIpUrvaka jApa thaze. tenAM jApamAM anAnavI' nahi AvI zake, kAraNa ke anAnupavI mATe ochAmAM ochI traNa saMkhyAnI AvazyakatA rahe che. 1 thI 3 sudhInI saMkhyAmAM 1, 2, 3 e pUrvAnumUvI ane 3, 2, 1 e pahmAnupavI uparAMta 2, 1, 3, 2, 3, 1; 3, 1 2, ane 1, 3, 2 e cAra anAnupUvI thaze. Ama 1 thI 3 sudhInI saMkhyAmAM be anupavI ane vadhumAM vadhu cAra anAnupUrI thaI zake. eTale ke ekathI traNa sudhInI saMkhyAnI kula anAnupUrI (gaNitanI draSTie anupUva' sahita) cha thAya che. navakAramaMtranAM prathama pAMca pada lIdhAM hoya ane te kramAnusAra hoya eTale ke name arihaMtANuM, name. siddhapaNuM, name AyariyANuM, name ujajAyANuM, name lee savva sAhuNuM e pramANe kema hoya che te pUrvAnuva kahevAya. ane viparIta kama heya, chellethI hoya eTale ke name e savva sAhurNa, name uvajAyANuM, namo AyariyANuM, name sidvANuM, namo arihaMtANuM- e pramANe kama hoya che. te padyAnuvI kahevAya. evI ja rIte navakAramaMtranA nava pada hoya te name arihaMtANathI kramAnusAra paDhamaM havai magalama sudhIne kema pavanavI kahevAya ane paDhamama havaI maMgalamathI name arihaMtANaM sudhI krama pAnu vI kahevAya. ekathI pAMca sudhInA athavA ekathI nava sudhInAM padamAMthI adhavaca game tyAMthI zarU karIne kramAnusAra AgaLa ke kramAnusAra pAchaLa bolavAmAM Ave te tene yathAtathAnupUvI' kahevAmAM Ave che, jema ke name AyariyANuM, name uvajajhAyANuM, name e sAva sAhuNuM, - ese paMca namukakAra, sabhya pAva paNAsaNa - eTalAM pada kramAnusAra lIdhAM hoya athavA ese paMca namukakAro, name loe savva sAhuNa, tame uvaja jAthANuM - eTalAM pada viparIta kramAnusAra lIdhAM hoya te te yathAtatha AnupavI' kahevAya. enA AvA bIjA keTalAka vikalpa paNa saMbhavI zake. jema navakAramaMtramAM tema vIsa tIrthaMkaranAM nAmamAM prathama tIrthakara RSabhadevathI zarU karI . covIsamA mahAvIra svAmI sudhInAM nAma kamAnusAra bolavAmAM Ave to te purvAnumuvI' kahevAya, mahAvIra svAmIthI zarU karI, pAzvanAya, neminAtha, naminAtha ema kramAnusAra devatA jaI prathama tIrthaMkara RSabhadeva sudhI besavAmAM Ave te te padyAnu vIja kahevAya ane anaMtanAtha (14. dhamanAtha (151 zAMtinAtha (16) kuMthunAtha (17) anAtha (18) malinAtha (19) ema vaccethI game tyAMthI kramAnusAra belavAmAM Ave athavA viparIta kamAnukAra vaccethI bolavAmAM Ave te te yathAtaSAnu (vI kahevAya. | navakAramaMtranAM navapadanI anAnupavInI saMkhyA ghaNI badhI meTI hovAthI pAMca padanI AkhI anAnupUvI' gaNavAnuM saraLa che eka kaDhAmAM pAMca anAnupuvI gaThavI hoya evI rIte 24 kedAnI aMdara pAMca padanI saMpUrNa anAnupUvI' ApI zakAya che. ane tevuM ja dhyAna karavAnuM saraLa bane che. vIsa tIrthaMkaronI daza'na cAvIsInI pustikAmAM pratyeka tIrthaMkara sAthe eka evA vIsa keThAo ApavAmAM Ave che. je eka kAThAmAM che anAnuqvI ApavAmAM Ave te evA vIsa kedAmAM pAMca padanI AkhI anAnupUrvI' AvI jAya. vIsa viharamAna jinezvara sAthe AvA vIsa ke gaThavI zakAya. keTalAka mahatmAo navapadanI 3,62,880 anAnupavInA keThA taiyAra karI te pramANe navakAramaMtranuM saMpUrNa anAnupavI pUrvaka dhyAna dhare che. anAnupUvInA koThAmAM jyAM 1 ne saMkhyAMka hoya tyAM prathama pada namo arihaMtANa khelavuM. jayAM 2 hAla tyAM name siddhANuM khelavuM; jayAM 3 hoya tyAM "namo AyariyANuM" vAM ja hoya e "namo uvajajhAyANuM" ane jayAM pa hAya huM 'tame bhakti saMgItanA vage sa ghanA upakrame bahenane bhakita saMgIta stavana vagere zIkhavavA mATenA cha aThavADiyAMnA vargone prAraMbha thAya che. prAraMbhaH budhavAra, tA. 19mI julAI, 1989 samaya: sAMjanA 4 00 thI pa-00 satra phI: rU. 50/- pacAsa rUpiyA sthaLaH paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 385, saradAra vI. pI. mArga, rasadhArA - 5. sosAyaTI, bIje mALe vanitA vizrAmanI sAme, muMbaI 400004. phenaH 350296 | dara budhavAre janAra A varganA adhyApaka tarIke zrI thAma gAgaTe sevA Apaze. rasa dharAvatAM bahenoe saMghanA kAryAlayane saMparka karavA vinaMtI che. uSAbahena mahetA ke. pI. zAha saMjaka nirubahena esa. zAha maMtrIe Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1- 89 prabuddha jIvana : lee savvasAhUNuM bolavuM. je nava padanI anAnu"vI"ne ke hoya te jyAM 6 ' hoya tyAM 'ese paMca namukakAro', cha hoya tyAM "sabU pAva paNAsaNa'8 hoya tyAM maMgalANaM ca sarvesi ane 9 hoya tyAM "paDhamaM havaI maMgalama' bolavuM. namUnArUpa pAMca padanI anAnu vIte AlAne ane aMta eka eka keThe nIce ApavAmAM Avyo che. evA bIjA bAvIsa judA judA koThA (kula 120 anAnukavI) thAya che. hoya evuM bane che. evA caMcaLa cittane navakAramaMtramAM kendrita ke sthira karavA mATe anAnupavIMnI paddhati sarvottama che. eTalA mATe ja anAnupUvI gaNavAne mahimA ghaNe badho darzAvavAmAM Avyo che. ethI cittanI upagazakita krame krame vadhatI jAya che, je ene kamabaMdhana cheravAmAM upakAraka nIvaDe che. zrI jinakIrti sUrijI mahArAja anAnupUvInuM mAhAnya samajAvatAM kahe che : iya aNuyuTavIppamudde, bhaMge sammaM viANiuM jo u / .. mAmai muLadu nika, to ItihAs cve che ? A ja chammAsiyavarilia - taveNa tipveNa jhijjhae pAbaM / jaTTAragajupura - junA taya vaLaLa || 2 | jo guNai aNaNupubbI, bhaMge sayale vi. sAhANamaNA / ... DhokaDuM, raho sa karavA lauM ! rU. / eehiM abhimaMtibha, vAseNa sirisirivattabhitteNa / sAiNibhUappamuhara, nAti khaNeNa savagahA // 4 // anne vi a urugA, rAyAibhayaHI durogA y| navAyakA Lu vI, juLane gati 31NAma || - w tavagaccha maMDANaM sIso siri somasuMdara guruNaM / / paramapaya saMpayasthI je pai nava paya thuyaM eyaM / / / para-cana mukAra thuya eyaM syaM karaMti saMjhamavi / jojhaei lahaiso jiNakittiama hi masiddha suii| zrI paMca parameSThi namaskAranA ApavI Adi bhaMgone je sArI rItie samajIne bhAva vaMka pratidina gaNe che, te AtmA siddhisukhone prApta kare che. je pApa cha mAsika ke vArSika bhAre tapa karavAthI nAza pAme che, te pApa namaskAranI anAnupUvI gaNavAthI ardhakSaNamAM nAza pAme che. je manuSya sAvadhAna manavALA banIne anAnupUvInA sarva bhagane gaNe che, te manuSya atizaya krodhAyamAna evA vairIo vaDe baMdhAyelo hoya te paNa zIdhra mukata thaI jAya che. navakAra maMtrathI abhimaMtrita "zrI zrIvatta' (zrIveSTa) nAmane vAsakSepathI zAkinI, bhUta sarva duSTa rahe Adi eka kSaNa mAtramAM zamI jAya che. bIjA paNa upasargo (upadrava), rAjA AdinA bhaya tathA duSTa roga zrI paMca parameSThi namaskAra maMtranI anAnupUlIne gaNavAthI zAMta thaI jAya che. tapagacchanA maMDanarU5 zrI samasuMdarasUrinA ziSya paramapadarUpa sapattinA abhilASI thaIne A navapadatranuM kathana karyuM che. A paMca namaskAra tranuM saMyamamAM tatpara thaIne je paThana kare che tathA dayAna dhare che te evu sukha prApta kare che ke jene mahimA jinezvara bhagavAne e varNavela che. ene anusarIne anAnuparIne mahimA darzAvatAM gujarAtImAM kahevAyuM che ? aNAyupuvI' gaNajo. jeya cha mAsI tapanuM phaLa hoya; sadeha nava ANe lAgAra, nirmaLa mane jape navakArazuddha vastra dhArI viveka, dina dina pratye gaNavI eka; ema aNApuvI je gaNe, te pAMcase sAgaranAM pApa haze. : anAnupUvIne ke najara sAme rAkhI jApa karavAne hoya te ADI lITI pramANe DAbI bAjuthI jamaNI bAjunA saMkhyAMka pramANe jApa karavAthI pAMce parameSThine jApa AvI jaze. UbhI lITI pramANe uparathI nIce sudhI saMkhyAMka levA jatAM pAMce padano jApa nahi thAya. te pAMca padanI anAnupuvI nahi bane. ane keTalAka keDAnI chellI UbhI lITImAM te eka ja padanuM punarAvartana thaze. vizeSa prayoga tarIke tema karavAmAM Ave che te judI vAta che.) eka thI pAMca sudhInA padamAM pratyeka pada mATe tene saMkhyAMka ApavAmAM Ave che ane te sakhyAMka pramANe pada bolavAnuM hoya che. udAharaNa tarIke 2, 3, 5, 1, 4; e pramANe sakhyA ApelI hoya che te vAMcatI vakhate tenA anukrame name siddhANuM, name AyariyANuM, name e savva sAhu, namo arihaMtANa ane namo uvajajhAyANuM e pramANe bolavuM joie. dareka saMkhyA sAthe kayuM pada raheluM che e yAda karavAmAM citta paravAI jAya che. eTale ke citta bahAra anya vicAramAM ochuM bhaTake che, athavA bhaTakatuM nathI. purvAnupuvI anusAra sIdhA kamamAM jyAre jApa karavAmAM Ave che tyAre te jApa yaMtravat banI javAno saMbhava vadhu rahe che. jIbha mAtra raTaNa karatI hoya ane citta te kayAMya bahAra anya viSayamAM ke vicAromAM bhaTakayA karatuM' Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 14 prabuddha jIvana tA. 1-789 navakAramaMtranI AnupUvI ane anAnupUvI che, ja ramaNalAla cI. zAha jainomAM navakAramaMtranI anAnupUvI 5 gaNavAnI praNAlikA mujaba game tyAMthI zarU karI kramAnusAra game tyAM pUruM bahu prAcIna samayathI cAlI AvI che. cittane navakAramaMtramAM karavAmAM Ave te te yathAtatha anupUvI' kahevAya che. kendrita karavA mATenI A eka uttama prakriyA che. navakAra dhAro ke saMkhyA ekathI dasa sudhInI hoya paraMtu temAM maMtranA padastha thAnanI zarUAta karavA mATe A upAya bahu kaIka vyakita traNa ke cAra ke game tyAMthI zarU karI dasa sudhImAM sahAyaka nIvaDe che. caMcaLa vRttinA bALa jene mATe te. game tyAM aTake to te yathAtatha AnupUrIkahevAya. udAharaNa cittane sthira karavAnA abhyAsanI draSTie te eka asarakAraka tarIke 2, 3, 4, 5, athavA 5, 6, 7, 8, 9 athavA 8, 9, upAya che. 10 e yathAtatha AnupUrI kahevAya. evI ja rIte 9, 8, AnuSpavI ane anAnupuvI- e be zabdo mULa sarakRta 7, 6 athavA 7, 6, 5, 4, 3 jevA viparIta kamane paNa zabda anupUrva uparathI AvyA che. "anuM eTale pAse, yathAtatha AnupUva kahevAya. pAchaLa, bAjumAM, nIce, niyamita. "pUrva" eTale AgaLanuM anAnupavI eTale AnupUvI nahi te. jemAM athavA pahelAMnuM. anurUpUrva eTale AgaLa pAchaLane niyamita AnupUvI'ne kama sAcavavAmAM AvyuM na hoya athavA vyavasthita kama. AnupUvI - AnupUvya' (prAta-aAputhvI). te kramane hetupUrvaka tethvAmAM Avyo hoya te te eTale anukrama, paripATI, pArvArtha bhAva athavA anAnupUrI bane che. navakAra maMtranA ekathI pAMca athavA viziSTa racanA. zabdakozamAM enA paryAye ApatAM kahevAyuM che: ekathI nava sudhInAM padanA punupuvI' ke pAnuM AnupUrvI anukramo'nuparipATIti paryAyA : 1 puvInA kamane sAcavavAmAM na Ave ane temAMthI ja [AnupUvI e karmasiddhAntanI paribhASAne eka zabda bIjI ke saMkhyA vacce mUkIne e kamane teDavAmAM Ave che te anAnupUrI bane che. udAharaNa tarIke 1, 2, 3, paNa che. nAmakarmanI eka prakRti mATe te vaparAya che. jIvane 4, 5 athavA 5, 4, 3, 2, 1 e bane anupUvI che, paraMtu je gatinuM AyuSya udayamAM AvyuM hoya te ja gatimAM lai 1, 3, 4, 2, 5 athavA 3, 2, 4, 5, 1 e anAnujAya ane bIjI gati javA na de tevA prakAranuM nAmakama puvI che. purvAnuvAM phakata eka ja hoya che. tevI rIte te anupUvI nAmakama.] pazcAnupuvI paNa phakata eka ja hoya che, paraMtu anAnupuvI" AnupUrI zabda jaina zAstromAM vividha saMdarbhamAM vapara che. sakhyA anusAra eka karatAM vadhu hoya che. dasa prakAranI anupUvI batAvavAmAM Ave che, jemAM nAma AnupUrI vagara anAnupUvI saMbhavI na zake. anAnupUvInA AnupUrva, sthApanA-anuvI", dra-AnupUvI, kSetra-AnupUrI, samagra eTale ke kula saMkhyAMkamAM AnupUvane samAveza thaI kALa-AnupUrI, bhAvaAnukhavI vagere AnupUrIne samAveza jAya che. vastuta: anAnupUvIMmAM bane cheDe AnupUvI ja - thAya che. hoya che. pUrvAnumUvInI prathama sthApanA karyA pachI tenA AMkaDAanupUvI eTale jemAM niyamita anukrama sacavAyeluM emAM gaNitika paddhatie evA kramAnusAra pheraphAra karatA javAmAM rahele hoya te. ekathI dasanI saMkhyA laie te Ave che ke jethI eka paNa vika95 ajANatAM rahI na jAya ke 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 mAM eka paNa vikalpa bhUlathI bevaDAya nahi ane chelle anAnupUvI" saLaMga niyamita kema rahe che. evI ja rIte viparIta rIte, paDyAnupUvImAM pUrI thAya che. eTalA mATe ja gaNitanI dRSTie chellethI ke UMdhethI laie to 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, anAnupUthImAM bane AnupUvIne samAveza thaI jAya che. 2,1mAM paNa saLaMga niyamita krama rahe che. eTale e eTalA mATe ja navakAramaMtranI AnupUNI" ema kahevA baMnene AnupUvI* kahI zakAya. karatAM 'navakAramaMtranI anAnupUvI" ema kahevuM vadhu yogya che. navakAramaMtranI AnupUvI" ema kahevAthI te sIdhe navakAramaMtra AnupUvInA traNa peTA prakAre batAvavAmAM Ave che. (1) bevAne ja artha thaze. emAM anAnupUvIne artha nahi mULathI nizcita karelA aMta sudhI je kama hoya che tene pUrvA Ave, paraMtu anAnupUvamAM AnuqvIne atha paNa AvI nupUrI kahevAmAM Ave che. eTale ke ekathI dasa sudhInI saMkhyA jAya che. nizcita karI hoya (athavA vadhAre ke ochI paNa karI zakAya.) ane te kramAnusAra hoya te te pUrvAnuMmUvI kahevAya che. anuputrI sahita anAnupuvInI saMkhyAne gaNitanI (2) ApelI sa khyAne aMtathI mULa sudhI kramAnusAra bhASAmAM Permutation & Combination kahevAmAM goThavavAmAM AvI hoya to tene pazcAtupUvI athavA Ave che. pAtAnupuvI (athavA pazcimanupuvI) kahe che. uM. ta. keI paNa ApelI saMkhyAnI AnupalI sahitanI dasathI eka sudhI kramAnusAra hoya che. tene padyAnupuvI anAnupUvInI kula saMkhyA kADhavI hoya te tenI sAdI rIta athavA pazcAtAnupuvI kahevAmAM Ave che. (3) yathAtatha e che ke pratyeka saMkhyAne uttarottara guNAkAra karatA anupuvI" (yathatathAnupuvI ) - je , anupulI'mAM arajI (vadhu pRSTha 11 upara). * mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI - 4 0 0 04, Te. 350296 : 6 mudraNasthAna: TrenDa prinTasa', jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400004 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaSa : 51 ka aMka : 6 * tA. 16-7-1989........Regd. No. MR. By sooth 54 * Licence No 1 37 * zrIjI jAlInI vArSika lavAjama rUA. 30- zrI muMbaI jena yuvaka saMghanuM mukhapatra * paradezamAM rUA. 300/ taMtrI : ramaNalAla cI. zAha muni sevA Azrama AjhAdI maLyA pachI gujarAtamAM garIbonA uddhAra mATe, lokasevAnA kSetre jIvanane samarpita karanAra sva puSpAbahena mahetA zrI jayAbahena zAha, zrI kAzIbahena mahetA zrI aruNabahena desAi, zrI kAntAbahena, zrI haravilAsabahena, zrI zAMtAbAI desAi, zrI ilAbahena bhaTTa vagere mahilA lokasevikAonAM nAmonI yAdImAM muni sevA Azrama ane enAM saMcAlikA-pramukha zrI anubahena ThakakaranuM nAma paNa chellAM keTalAMka varSothI umerAyuM che. keTalAMka varSa pahelAM amArA vaDIla mitra ane nyU erA phUlanA AcArya rava kAntibhAI vyAse muni sevA Azramane sahAya karavA mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane patra lakhyo hato tyAre A AzramanuM nAma pahelIvAra sAMbhaLyuM hatuM. "muni sevA Azrama" evuM nAma kaMIka vilakSaNa lAgyuM hatuM. enI zI zI pravRttio haze tenI kaMi jANa paNa tyAre nahatI, paraMtu kAntibhAI pAse jyAre bhalAmaNa karI hoya tyAre te sarva rIte yogya ja hoya evI zraddhA hatI. eTale saMdha taraphathI Azrama mATe kAntibhAI vyAsane sahAyanI rakamane eka mekalI ApyA hatA. tyArapachI keTalAka samaya bAda bahenathI anubahena Thakakara muMbaI AvyAM hatAM tyAre kAntibhAI pAse temane mArA ghare muni sevA AzramanI pravRttionI jANakArI ApavA mATe mokalyA hatAM bhagavA vastra dhAraNa karelAM e tejasvI sannArIne jotAM prathama mulAkAte ja emanA saumya ane pavitra vyaktitvanI ane emanA niHsvArtha, nidabha saraLa, saMniSTha sevAkiya svabhAvanI pratIti thaI hatI ane manamAM ema thayuM ke emanI saMsthAnI mulAkAta avazya levI ja joIe, ane emanI lekasevAnI pravRttio najare nihALavI joIe tyAra pachI eka vakhata saMgha taraphathI mulAkAta goThavavAnuM vicAryuM hatuM para tu tyAre guMdInA Azrama dvArA jAyelA netrayajJamAMthI pAchA pharatAM saMdhanI samitinA sabhyonI pAse vaDodarAthI muni sevA Azrama javA jeTale samaya hAthamAM rahyo nahi. paraMtu tyAra pachI saMgha taraphathI jyAre vaDodarAnA zramamaMdiranI mulAkAtano kAryakrama yojAyo hato te vakhate saMdhanA sabhyane mATe sAthe sAthe munisevA AzramanI mulAkAta levAne kAryakrama paNa yojavAmAM AvyA hatA. lagabhaga be kalAkanI e mulAkAta daramiyAna munisevA AzramanI keTalIka pravRttio najare nihALatAM ane temAM paNa khAsa karIne anAtha bALake ane maMdabuddhinI bahene pratye anubahena sahaja rIte, emanI sAcI mAtAnI jema te apAra vAtsalyabhAva varasAvatAM hatAM te joIne badhAM sabhya prabhAvita thayAM hatAM ane darekane ema thayuM ke A Azrama mATe meTI madada te bhaviSyamAM jayAre karIe tyAre paraMtu atyAre ja kaMI sahAya kastAM javuM joie; ane tyAMne tyAM vIseka hajArathI vadhu rUpiyAnI sahAya ekatra thaI gaI hatI. muni sevA Azrama ane anubahena ThakakaranI chabI saMghanI samitinA sabhyanA hRdayamAM tyArathI cirAMkita thaI ga5. saMdha taraphathI prativarSa kei eka sevAbhAvI saMsthAne pajpaNa parva daramiyAna Arthika sahAya karavAno kAryakrama yojavAmAM Ave che ane e mATe dAtAone apIla karavAmAM Ave che. A varSe saMdhanI samitie karAvyuM che te pramANe muni sevA Azramane sahAya karavAne kalaMkrama nakakI thaye che. sAmAnya rIte je kaI saMsthAne sAthe karavAnI hoya te te pahelAM tenI mulAkAta saMdhanA jijJAsu sabhyo mATe goThavavAmAM Ave che. te anusAra thoDAka samaya pahelAM saMghanA keTalAka samee muni sevA AzramanI mulAkAta lIdhI hatI. anubahene amArA saunuM bhAvabharyuM svAgata kayuM hatuM. AzramanI uttarottara vikasatI jatI pravRttionuM emaNe darzana karAvyuM hatuM. Azrama taraphathI nAnA pAyA * upara haripaTala calAvavAmAM Ave che ane tene have vistAra thavAne che. anubahene kahyuM ke hepiTala mATe je navAM makAno kAnuM ame vicAryuM che temAM eka makAna upara zrI muMbaI jeta yuvaka saMghanuM nAma ApavAnI mArI bhAvanA che.' huM emane kaMi paNa pUchavA jAuM te pahelAM ja emaNe utsAha ane AnaMdathI khulAse karatAM kahyuM ke, "e mATe kaI rakamanI kaMI ja apekSA nathI ke keda zarana amAre karavI nathI. mane zrI mubaI jaina yuvaka saMdha ane enI vividha pravRttio mATe bahu ja prema ane Adara che. eTale enuM nAma amArI saMsthA sAthe joDAya e ja amAre mana na da ane gauravanI vAta che. eTale saMgha kazI rakama na Ape te paNa ame eka makAnane jaina yuvaka saMdhanuM nAma avazya ApIzuM. varasa pahelAM tame badhA AzramanI mulAkAte AvyA hatA ane AvelA sabhyoe je bhAvapUrvaka pAMca dasa miniTamAM ja vIseka hajAra jeTalI moTI rakama UbhAM UbhAM karI ApI tyArathI ja Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 16-7-89 mULa ka tamAM amadAvAda re karIne jaina yuvaka saMgha sAthe mAre eka snehanI gAMTha baMdhAI gaI che" anubahenanA AvA atyaMta udAra valaNathI ame prabhAvita thayA hatA. eka divasanI mulAkAta daramiyAna AzramamAM je badhI pravRttio ame nihALI te joIne koI eka niSThAvAna vyakita dhAre te ekale hAthe paNa keTaluM , badhu sarasa sevAkArya karI zake che te joI dhanyatA anubhavI. - muni sevA AzramanI sthApanA ane enA vikAsane ItihAsa paNa eTale ja romAMcaka che.. anubahena Thakakara mULa kaccha aMjAranAM vatanI, paraMtu pitAzrInA vyavasAyane kAraNe gujarAtamAM amadAvAda pAse sANaMdamAM AvIne vaselAM. anubahene zALAne abhyAsa pUro karIne eka zikSikA tarIke kArakirdI zarU karI hatI. temAM uttarottara pragati karatAM jai: zALAnA nirIkSakanI padavI sudhI pahoMcyAM hatAM. paraMtu ethI mana dharAtu nahotuM. keI vana siddha thayAne sAtvika saMteSa nahoto. emaNe pitAne mATe ane jagatane mATe kazuMka karI chUTavuM hatuM. AjIvana brahmacAriNI rahevAnA saMka9pa sAthe sANaMdamAM eka saMnyAsI mahAtmAnA paricayamAM teo AvyA satsaMga vadhate gaye. haradvArathI sANaMdamAM AvIne vaselA nevuM varSanI uMmara vaTAvI cUkelA e mahAtmAne "maunI mahArAja tarIke leke oLakhatA kAraNa ke emaNe satata bAra varSa sudhI mauna pALeluM. "maunI' zabda lokonI jIbhe 'munI" (muni) banI gayo ane maunI mahArAjane loke muni mahArAja tarIke oLakhatA. A maunI mahArAjanA satsaMge anubahenanI jIvanadizA pheravI nAkhI. pAMtrIsa varSanI yuvAna vaye emaNe nokarI choDI dIdhI ane maunI mahArAjanI AjJA anusAra vaDedarA jillAnA vAgheDiyA tAlukAnA goraja gAme AvIne ekalA paMDe sevAnI dhUNI dhakhAvI. deva nAmanI nAnakaDI nadInA kinAre AvelA A gAmanI bahAra ghAsanI eka kuTira karIne teo rahyAM. gAmanA lekee emane madada karI ane sAthe sAthe cetavaNI paNa ApI ke A taraphanA AdivAsI pachAta vistAranA nAyakA nAmanI jAtinA loke kRra ane ghAtakI hoya che. aneka gunAo karatA phare che. emanI vacce ekalA rahIne sevAnuM kAma karavAmAM jo koI puruSa mATe paNa bahu kaThina hoya te tamArA jevI ekalI yuvAna mahilA mATe te vAta ja zI karavI? paraMtu anubahenanA hRdayamAM evA ghAtakI lo ke mATe paNa prema ja chalakAtuM hatuM. teo nIDara hatAM. zraddhAvAna hatAM. eka svapanuM laIne AvyAM hatAM. mAthe guru mahArAjanA AzIrvA hatA. ane AjJA paNa hatI. pariNAma je AvavAnuM hoya te bhale Ave. pite sAcI niSThAthI lokasevAnAM kAryo karavA icchatAM hatAM. emaNe anAtha bALakane potAnI pAse rAkhavA-ucheravAnuM cAlu karyuM. eka pachI eka evAM bALakonI teo mAtA banatAM gayAM. pachI te grAmajanone sahakAra maLatuM gaye. cera - lUMTAruonA vistAramAM anubahenanA premakusume judI ja suvAsa prasarAvI. gunegAra kema paNa vaza thatI gaI ane AsapAsanA gAmaDAomAMthI sAro sahakAra maLavA lAgyA. jema jema sahakAra maLatA gayA tema tema sevAnI pravRttionI navI navI dizA khUlatI gaI ane i. sa. 1980mAM eka kuTira bAMdhIne zarU karelA Azrame eka dAyakAmAM te ghaNe badhe vikAsa sAthe. vyakitamAM niHsvArthapaNuM heya, paragajupaNuM hoya, sevAnI tamannA hoya, lekAnA sukha mATe kaMika karI chUTavAnI bhAvanA hoya, sahanazIlatA hoya prema ane vAtsalya hoya, saraLa ane udAratA. heya, hRdayamAM eka svanuM hoya te samAjamAM ene paDa paDayA vinA rahetuM nathI. anubahene pitAnA vyakitatvanI pavitra mahekathI aneka lokonA haiyAne jItI lIdhAM che, ane ene lIdhe muni sevA Azrame eka dAyakAmAM vaTavRkSa jevuM rUpa dhAraNa karI lIdhuM che. anubahene AzramanuM nAma te pitAnA guru mahArAjanuM ApyuM paraMtu e viratAramAM te mAtra "Azrama" eTale zabda kahe che te anubahenane 'Azrama' ema sau koI jANe che. anubahenanA mAtra vastrane raMga ja bhagavo nathI, emanA hRdayane raMga paNa bhagave che. e viratine kAraNe ja emaNe potAnI pratyeka pravRttine "maMdira tarIke oLakhAvI che. chellAM thoDAMka varSamAM ja keTalAM badhAM "maMdira'nI sthApanA AzramamAM thaI gaI ! Azrama dvArA cAlatAM A maMdiranI pravRtti saMkSepamAM nIce pramANe che. (1) prArthanA maMdira : savAra-sAMja savaMdhama prArthanA ane mauna mATe (2) bALamaMdira : AjabAjunAM dasa gAmaDAMmAM bALakonI saMbhALa ane keLavaNI (3) Arogya maMdira H vIsa pathArInI hospiTala, prasUtigRha Arogya zikSaNa. tapAsa, davA tathA oparezananI suvidhA (4) parivAra maMdira : svajanahIna bALakene parivAra (5) gau maMdira : gAmanI Adhunika tathA vaijJAnika paddhatithI jALavaNI, saMvardhana ane sevA (6) zAradA maMdira. bakSI paMca ane AdivAsI bALaka mATe nivAsI zALA, prAthamika zikSaNa temaja vyAvasAyika saMskArika tAlIma (7) zramamaMdira : gAlIcAvaNuTa kendra ane hAthazALA (8) grAmamaMdira : gAmaDAMnAM bahene ane bhAIone pagabhara karavA pazupAlana, khetI vikAsakAryo, zikSaNa zibire temaja yuvaka maMDaLa tathA mahilA maMDaLanI pravRttio (9) jalArAma maMdira : zramayajJa dvArA jana tathA kapaDAnuM svamAnabharyuM vitaraNa (10) bhaginI madira : maMdabuddhinI bahene mATenuM kendra (11) gaMgA maMdira : vayevRddha-azakta ane AzarA vagaranI mAtAo mATe jIvana saMdhyA sukhethI gujAravA mATenuM sthAna. vahema, aMdhazraddhA, ajJAna ane kurivAjothI bharelA A vanavagaDAnA pachAta vistAranA lokone zikSaNa, AvikA ane ArogyanI suvidhAo pUrI pADIne temanA jIvanane nirAmaya ane saMskArI banAvavAnuM bhagIratha kAya' Azrama dvArA upADavAmAM AvyuM che. AsapAsanA gAmaDAomAM strIo paNa jyAre majUrI karavA jatI hoya tyAre temanAM ekabe varSanAM bALakane sAcavavA mATe tAlIma lIdhelI bahenane mokalavAmAM Ave che ane e pravRttine "ghaDiyAdhara' jevuM sarasa, sAyaMka nAma ApavAmAM AvyuM che. maphata sevA, ApavA uparAMta lokajIvana sAthe AtmIyatA keLavavAne paNa A eka sarasa upAya che. AsapAsanAM gAmaDAomAM ( pRSTha 8 upara ). maMdira nA vikAsAtI > "DanuM mATe Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-89. prabuddha jIvana : jIvana hajI jIvavA jevuM che ! 6 jayendra trivedI hemacaMdrAcAryanI ziSya paraMparA sadabhAgye gujarAtamAM karAvI AvyAM hatAM ane dIkarI ja che ema nakakI thatAM AjasudhI vaNathaMbhI vidyAnurAgI vihAra karatI AvI che. vijJAnane lAlA laI garbhapAtanA nirNaya para AvyA e paraMparAnA eka munizrI panyAsa pradyumnavijayajI mahArAjanuM hatA. tArIkha paNa nakakI thaI gaI hatI. pati-patnI patuM eka vAre AvI bIjI vAra sUryodayane AnaMda ApI vacce carcA cAlatI hatI ke, kuTuMbane A vAta gayuM. patranA akSare akSaramAMthI zIla ane sAhityaprItinI pahelethI kahI devI ke pAchaLathI jaNAvavI. mAjI sAMbhaLI gayAM. sugaMdha nItaryA karatI hatI. pite bhAvanagara padhAryA hatA ane vANiyAnI jAta DAhIM. mAe te vAta peTamAM bhaMDArI dIdhI mArA makAnanI pAsenA upAzrayamAM ja traNa divasa mukAma karavAnA paNa cahere cADI khAte hato. savAre nAstAnA Tebalsa para hatA. anukULatA mujaba mane jJAna ane premanI aMtakaDI meTA dIkarAe pUchayuM paNa kharuM ke, "mA tabiyata te barAbara ramavA javAnuM nimaMtraNa hatuM. munizrI 'janmabhUmi'mAM pragaTa che ne? ja jeTalAM prasanna nathI dekhAtAM !' "nAre mADI, thatA badhA lekha bahu ja rasathI vAMce che ane smRti atyaMta mAre zuM duHkha che? traNa kamAu dIkarA, traNa kahyAgarI vahue tIvra hovAthI 'eka anokhI aMtakaDI' nAmane mAre eka ane AnaMda-kilela karatAM bALake ! mArI tabiyatane zuM june lekha emane yAda eTale aMtakaDI ramavAnuM nimaMtraNa. paNa paDayA che ?" 'janmabhUmi niyamita pAlitANa Ave ane tyAMthI dara bapore bhajana karI traNe bhAio sAthe dukAne jAya. AvADiye, munizrI tyAM vihAra karatA hoya tyAM emane maLatu meTAbhAIe kahyuM, 'tame banne upaDe, mane jarA zarIre asukha rahe evI vyavasthA. jevuM lAge che, thoDIvAra ArAma karIne AvuM chuM.' agAu eka vAra eka jaina-mitra munizrI taraphathI maLavA DI vAra pathArImAM ALeTIne be dIkaro mAnA rUmamAM AvelA ane munizrIne peluM kelenDara kyAM maLe che e mAhitI gayo. haTha pakaDI, 'mA, kaMIka che kharu. keI divasa nahI ne joIe che ema saMdeza pahoMcADaze. munizrInI smRti jeTalI - Aje tame kaMIka chupAve che. evuM te zuM banyuM che ? teja eTalI ja mArI maMda eTale huM samajI zakaze nahIM. durbhAgye A pUrve munizrIne paricaya nahIM thayela ane "peluM mAe badhI vAta karI ane bhUNahatyA e te jabaruM pApa kelenDara' eTale kayuM kelenDara e bahu vicAra karatAM ye samajAyuM kahevAya ema pitAnI mAnyatA samajAvI. keNu jANe ko jIva nahIM. pachI AvIza" ema kahIne e mitra te cAlyA gayA, karmAnusAra keTakeTalA bhava bhogavIne have A gharamAM AvavAne paNa mane eka mIThI mUMjhavaNamAM mUkatA gayA. pachI te badhu che tyAre enI mAnA udaramAM ja hatyA thaI jaze e vicAre rapaSTa thatuM gayuM ane "prabuddha jIvana'mAM prakAzita thayelA mArA pitAnI te UMgha UDI gaI che ane zuM karavuM te samajAtuM lekha 'eka anokhuM kelenDara'nI jherokSa karAvIne meM pelA nathI. dIkarAe dAkatara pAse javAnI tArIkha jANI lIdhI ugharANI karatA mitrane soMpI tyAre e prasaMga samApta thaye ane mAne te pahelAM ghInA ghaDAmAM ghI paDI raheze evuM paNa munizrI sAthe mAro paricaya AraMbha thaye. AzvAsana ApIne dukAne cAlyo gaye. mAne meTA dIkarAnA DahApaNamAM pUrI zraddhA eTale ciMtAne ' emane bhAvanagaranA mukAma daramyAna satsaMgano je kAMI haDaselI dharmadhyAnamAM vadhu samaya ApavA mAMDyuM. lAbha mane maLyo emAMthI sAhityika kRtionA AsvAdane lagatI vAta jatI karIne emaNe kahelI eka satyakathA "prabuddha eka divasa meTI vahu mAjI pAse beThI beThI ghauM vINatI jIvana'nA vAcake ne kahevAnI lAlaca huM rokI zakatA nathI. hatA. ADIavaLI ghaNI vAta thaI tyAM meTI vahu kahe, 'mA, tame rajA Ape te eka vAta manamAM ghaNA divasathI thAya che. Adhunika kALamAM ja kei eka nagaramAM eka vepArI tamane kahuM kahuM ema thAya che. Aje ApaNe be ja gharamAM kuTuMba sukha tethI rahe. dha dha sAro cAle. traNe bhAio chIe eTale kahI nAkhuM evuM mana thayuM che, kahuM? eka ja dhaMdhAmAM parovAyelA, saMyukta kuTuMba. mAnI chatrachAyA mAne phALa paDI. nakakI A vAtanI khabara paDI gaI lAge nIce traNe bhAIo ane emanAM saMtAne lIlAlahera kare. che. meTAe kahI dIdhuM lAge che. vAta have phelAze ane koNa prabhukRpAthI traNeyane panIo paNa bhaNelI ane suzIla maLelI. jANe zuM thAze ? paNa haMmezanI jema garavA e javAba moTA dIkarAne ghare traNa dIkarA, vaceTane ghare be dIkarI ane nAnAnA ghare be dIkarA. vacalI vahune sArA divase jatA hatA. dIdhe, "kahene beTA, ke vAta manamAM jhAjho vakhata gheLAvA acAnaka madharAte varaMDAmAM sUtelAM mAinI AMkha ughaDI gaI devI nahIM. ethI ane te anartha ja thAya. ane mane vAta ane kAna saravA thayA. vacalA dIkarA ane vahunI vAta saMbha karavAmAM vaLI sa ca zAne ?" bAI gaI. vacalI vahune ciMtA hatI ke trIjuM bALaka paNa merIe haLavekathI kahyuM, 'ma, juone, valIne sArA dIkarI tarIke ja Avaze te bhAre thaze. dIkarI eTale chevaTe divase jAya che. dIkaro Avaze ke dIkarI e te keNa kahI te kharaca. dIkaro e dIkare ne dIkarI e dIkarI. bIja zakayuM che ? paNa mAre traNa dIkarA che ane dIkarI ekeya banne bhAine ghare dIkarA ane pitAne dIkarIe ja. mana- nathI. dareka mAne dIkarIne lADakoDa karavAnA oratA thatA ja gamatI vAta nahotI. eTale AkhA kuTuMbane ajANa rAkha hoya che. je vacalIne dIkarI Ave te ene huM rAkhI lauM vaceTa dIkaro ane vahu katara pAse jaIne garbhanuM parIkSaNa ane mAre nAne dIkaro ene sepI dauM evuM banI zake ? Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-89 tame vacalIne e mATe rAjI karI zake ? e pachI che bahu bhaNelI ane hamaNAM hamaNAM te vijJAna eTale vijJAna vijJAne . te mANasane nyAla karI dIdhA evuM vAtavAtamAM bele che. eTale mArI vAta ene junavANI te nahIM lAge che? tamane - mArI vAta game te tame tene samajAvaze ?" mAne che te TADhaka thaI gaI. mahAvIra svAmIne manamAM ne manamAM praNAma karIne eNe maTIne bAthamAM lIdhI ane kahyuM, teM A kuTuMbane moTA pApamAMthI ugArI lIdhuM. je have A vAta mArA para cheDI de. bhagavAna badhAM sArAM vAnAM karI deze." eka divasa mAe vaceTa dIkarAnyUhune pAse belAvyAM ane meTA dIkarA ane enI vahunI mahecachA kahI ane pitAnA taraphathI sUra para ke, 'jue, peTanI koIne khabara nathI paDatI paNa na kare nArAyaNa ne trIjI vAra je dIkarI Ave te udAra thaIne jeTha-jeThANIne Apaze ? teo emane nAne dIkare tamane Apaze. e baMnee AkhA ghara mATe bahu bhega Ape che. meTAe te bhoga Apavo ja joIe. emAM navAI zuM ? Aje Doka badalo ApavAno vakhata AvyuM che. tame je jarAka udAra banI zake ane dIkarI Ave che emane ApazuM evuM vacana Ape te bane bahu rAjI thaze. tamatamAre nirAMte vicAra karIne kAlaparamamAM javAba Apajo ne !' ane pachI meTAbhAie dattaka lIdhelI dIkarIne lApAthI ucherIne kanyAdAna vakhate vaceTa bhAInI banne dIkarIo. karatAMye ema kahIne vadhu kariyAvara karyo ke dhaMdhApANI hamaNAM vadhu sArA che te vadhu kariyAvara karavo joie ne ? meghavArIya keTalI vadhI gaI che !, ' ', . " kuTuMba jeTaluM bhaNeluM eTaluM gaNeluM: ' jeTaluM samaje eTaluM bele nahIM. manamAM ne manamAM ekabIjA taraphanI lAgaNIthI manane bhIMjAvA de, vyakta karIne vAtanuM gaurava ochuM na kare.. mahArAjazrIe vAta pUrI karI tyAM bhAvanagaranA keTalAka zreSThIo dharmalAbha pAmavA padhAryA ane huM mAnavasvabhAvanI vadhu eka oLakha pAmIne harakhAte harakhAte gharabhaNI upaDayo tyAre huM thoDoka jude adamI hato, thoDoka vadhu AzAvAdI, thoDoka vadhu mAnavatAvAdI, mANasajAta DAhI te kharI, enI khAtarIvALA. ' sAce dharmalAbha te huM pAmyuM hatuM. | bicArI mAtRbhASA ! paka "sagI . heya. 1954 sudhI gujarAtanI kolejamAM mAtRbhASA gujarAtI sivAya badhA viSaye aMgrejImAM zIkhavavAnA hatA. eTale 1954 sudhI badhA viSayanAM pustake aMgrejImAM ja maLatAM. A aMge pUrvataiyArI vinA zikSaNanA mAdhyama tarIke gujarAtI bhASA dAkhala karavAmAM AvI. A siddhAMta sAme kaI ja vAMdho na hoya. paraMtu gujarAta yunivarsiTIe gujarAtImAM pustaka ApavAnI javAbadArI je rIte svIkAravI joIe te rIte svIkArI nahi ema sakheda kahevuM paDe che. kema jANe upekSAvRtti mANasanA svabhAvamAM jaDAI gaI hAya! mANasa nukasAna sahana kare che, pazu sAvadha, apramatta rahevA taiyAra nathI. bIjI bAbatamAM yunivarsiTIoe upekSA karI hoya te abhyAsIo mATe alaga viSaya bane ane e aMge temane ghaNuM kahevAnuM hoya. paraMtu yunivarsiTIoe eka pAyAnI bAbatanAM upekSA sevI che je zikSakane te kheMce tevI che. yunivarsiTIonI A upekSAvRtti aMge lakhavAnI preraNu mane maLI hoya te te mAnanIya vidvAna lekhaka mahAzaya zrI tanasukha bhaTTanA tA. 1-4-89nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelA "khATale moTI kheDa' lekhane AbhArI che. temanI hauyAvarALa sAthe huM sahamata chuM ane temanA pratye mArI pUrI sahAnubhUti che. yunivarsiTIonI je upekSAvRtti huM batAvavA mAguM chuM te mAtRbhASA pratyenI che. gujarAta yunivarsiTIe bI. e.nI pahelI parIkSA 19paramAM lIdhI je vakhate parIkSA ApavAnuM sadabhAgya amArA becanuM hatuM. te pahelAM ekamAtra bekhe yunivarsiTI samagra muMbaI rAjyamAM hatI. Aje te ekalA gujarAta rAjyamAM ja gujarAta yunivarsiTI, dakSiNa gujarAta yunivarsiTI, uttara gujarAta yunivarsiTI, baraDA yunivarsiTI, saurASTra yunivarsiTI vagere ghaNu yunivarsiTIo kAma karI rahI che. yunivarsiTInuM kAma alaga dhaTakAmAM vaheMcAI jAya enAthI rUDuM zuM ? paraMtu A badhI yunivarsiTIe pAyAnA ja prazna arthAta mAtRbhASAnuM ja prazna paratve upekSAvRtti rAkhatI hoya te zuM samajavuM ? huM na bhUlata heuM te gujarAta yunivarsiTIe 1955mAM kolejomAM zikSaNanA mAdhyama tarIke gujarAtI bhASAne apanAvI, arthAt 1955thI kelejanA prathama varSamAM, 1956mAM bIjA varSamAM ane 1960 sudhImAM ema. e, sudhI Ama banyuM zikSaNanA mAdhyamanI bhASA pheravavI e gaMbhIra bAbata hatI. mAdhyama tarIke gujarAtI bhASA ekaeTa dAkhala thaI jAya eTale pachI badhuM thaI raheze e nirNayamAM pUruM zANapaNa nathIpheraphAra karatAM pahelAM tenAM pariNAmane vicAra karIne racanAtmaka pAsuM taiyAra karavuM paDe ane te ja te pheraphAra sAruM pariNAma lAvanAra bane. vAstavamAM gujarAtanI kolejomAM judA judA viSaSe zIkhavatA prAdhyApake mahArASTra, madrAsa, yu. pI. vagere taraphanA hatA. Ane artha e thaye ke gujarAtamAM te te viSayanA prAdhyApake maLatA nahotA te pachI te viSayanAM gujarAtI pustaka taiyAra karanAra keTalA. maLe ? te gujarAtI pustake kevAM thAya ? mArgadarzikA lakhavI, ane lAThaya pustaka lakhavuM e be vacce ghaNe taphAvata che. igleMDanA prAdhyApakAnAM pustake je pAThaya pustaka ane saMdarbha gra tarIke sUcavAtAM te paNa bhAgye ja vacAtA evA samayamAM gujarAtI bhASAnA mAdhyamanI vAta vahetI thaI hatI ane tyAra pachI 3-4 varSamAM ja te vAstavikatA banI. je kAyApake temanA viSaya aMgrejImAM zIkhavavAne varSothI TevAyelA hatA ane temanI mAtRbhASA gujarAtI hoya te paNa teo te viSaya gujarAtImAM zIkhavavA ghaNA nArAja ane khinna hatA. temanA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-89 prabuddha jIvana : viSayane anurUpa gujarAtI bhASA mATe teo lAcAra hatA. tema chatAM teoe gujarAtI bhASAnuM mAdhyama ravIkAyuM ane zIkhavyuM paNa kharuM... ' arthazAstra, mAnasazAstra, tattvajJAna, samAjazAstra vagere viSamAM varSothI keTalAka aMgrejI zabda adhyApakene temanA adayApanakAryamAM AtmasAta thayA hoya te zabdane bhAva pramANene gujarAtI bhASAnA paryAya teo zeAdhI na zake e dekhItI bAbata hatI. tethI saghaLA vinA pAribhASika zabda taiyAra karavA e gujarAta yunivarsiTInI tAtkAlika javAbadArI hatI. gujarAta yunivarsiTIe thaDA pAribhASika zabdonI yAdI sAIkalesTAIla karAvIne kolejomAM ekalI hatI, paNa te yAdI kahevA pUratI ja hatI. tyArabAda gujarAta yunivarsiTIe pAribhASika zabdonI nAnI pustikAo chapAvI. paraMtu te paNa paryApta nahotI. vAstavamAM pAribhASika zabda nakakI karavA mATe saMskRta, hiMdI, gujarAtI bhASAonA niSNAta temaja je viSayanA pAribhASika zabda nakakI karavAnA hoya te viSayanA niSNAta adhyApakanI samiti hovI joie. A yAdI uparachallI rIte taiyAra na thavI joIe, paraMtu te paryApta ane saMpUrNa hovI joie. ucca zikSaNanA mAdhyama tarIke mAtRbhASA hovI joie e siddhAMta pAchaLa vicArasaraNI e hatI ke vidyAthI mAtRbhASAnA mAdhyama dvArA ja keI viSaya sArI rIte grahaNa karI zake ane te viSaya paranI pakaDa meLavavA paNa saraLatAthI samartha thAya. A saMbaMdhamAM prabuddha jIvananA mAnanIya taMtrI mahAzaya Do. ramaNalAla cI. zAhe tA. 1-1-'87nA prabuddha jIvanamAM temane 'bhASAvAnuM viSa" taMtrIlekhamAM lakhyuM che, "mANasa potAnI jAtane sArAmAM sArI rIte mAtRbhASAmAM vyakata karI zake che, mAdhyamika ane ucca zikSaNanuM jo e mAdhyama hoya te te temAM grahaNa karavAmAM ane vyakata karavAmAM vadhu saphaLatA meLavI zake che." A vicArasaraNI vaijJAnika che emAM kaI ja zaMkA nathI. paraMtu vidyAthI viSaya samaje ane tenA para prabhutva meLave te mATe viSayanI sAmagrI mAtRbhASAmAM prApya hovI joie e anivArya bAbata che. prAdayApakanAM vyAkhyAnathI viSaya spaSTa bane ane temAM rasa paDe e AnaMdanI vAta che, paraMtu vAcane mATenI te viSayanI sAmagrI mAtRbhASAmAM yogya pramANamAM na hoya te ucca zikSaNanuM mALakhuM khAmIbharyuM ja gaNAya te samaye theDA apavAdo bAda karatAM iMgleMDanA prAdhyApaka ane vidvAnonAM judA judA viSaya para lakhelAM pustaka ja upalabdha hatAM. vidyAthIe pitAnI vicArazakita khIlave ane kai cekakasa viSayane talasparzI abhyAsa karavA pAme evA ucca zikSaNanA hetune anulakSIne lakhAyelAM e pustake hatAM. pAribhASika zabdonI saMpUrNa ane paryApta yAdI ApyA bAda gujarAta yunivarsiTInI taratanI javAbadArI e hatI ke abhyAkrama pramANenA viSaye mATe sucavAtAM pramANabhUta aMgrejI pustakene gujarAtImAM anuvAda thAya, paraMtu A pustakane gujarAtImAM anuvAda karavAnI vyavasthita pejanAnA abhAve kolejonAM puratakAlayamAM te mAtra zabhA pUratAM rahyAM che. pariNAme, navI peDhIonA vyAkhyAtAo ane prAdhyApakaeN mATe je saMdarbhagraMthanuM vAcana jarUrI gaNAya te nahivat banyuM hoya e dekhItuM che. ucca zikSaNanA abhyAsakramanA viSayane sparzatA graMtha saMskRta, hiMdI, baMgALI vagere bhASAmAM lakhAyelA hoya temane paNa gujarAtI bhASAmAM anuvAda kare e ahIM svIkRta ja che : '. huM jyAre 1948mAM kolejanA prathama varSamAM bhaNatA hatA tyAre aMgrejInA viSayamAM gadyamAM nibaMdha, padyamAM judAMjudAM kAvya ane eka navalakathA ema traNa pustakono abhyAsa kare paDatA hatA. bIjA varSamAM eTale inTara ArTasamAM nibaMdha, zekapIaranuM nATaka ane eka navalakyAM, taduparAMta The Art of Writing-lekhanakaLAnuM nAnakaDuM purata ema cAra pustakone abhyAsa karavAno rahe. gujarAta yunivarsiTI thatAM abhyAsakramamAM gujarAtInuM A jAtanuM sthAna thayuM kharuM ? tyAre bI. e.nAM be varSa hatAM vidyArthIo bI.e.mAM aicchika viSaye je pasaMda paDe te le, paNa baMne varSamAM aMgrejI viSaya pharajiyAta hatA. gujarAta yunivarsiTI thayA pachI tyAre bI.e.mAM gujarAtIne pharajiyAta viSaya tarIke sthAna maLyuM ? ahIM bhASAvAda ke prAMtavAdanI himAyata nathI, tema rASTrabhASA pratye anAdara nathI; paraMtu gujarAtI bhASA ke mAtRbhASAnAM yogya rathAnanI ja bAbata che. gujarAtanA vidyAthIone na AvaDe sarakhuM aMgrejI ke hiMdI ane gujarAtI-mAtRbhASA aMge paNa ucita jANakArI na maLe tevA zikSaNanI zI sArthakatA gaNAya ? ucca zikSaNanuM mAdhyama gujarAtamAM gujarAtI che ene artha e ja thAya ke zikSaNanA pratyeka tabakake gujarAtI bhASAnuM zikSaNa, jema a grejonA samayamAM aMgrejInuM zikSaNa mahattvapUrNa hatuM, tema mahattvapUrNa banavuM ja joIe. Ama thatuM nahi rahe te gujarAtanA zikSita yuvAne temanA vicAro megya rIte vyakata nahi karI zake je vaiyakitaka rIte temaja sAmAjika rIte ITa nathI. - gujarAtI viSaya game te zikSaka zIkhavI zake evI mAnyatA gujarAtamAM thoDAM varSo pahelAM hAIkulanA zikSaNa aMge hatI. bhale zikSakanI mAtRbhASA gujarAtI hoya eTale te zIkhavI zake ema mAnI laie, paraMtu gujarAtIne vijaya zIkhavavA mATe viziSTa lAyakAta hovI ja ghaTe e satyanuM gaurava levAmAM gujarAtanA keLavaNIkArAnI zebhA che. je bhASA gujarAtIonA vicAranI ane rojabarojanA vyavahAranI che, je bhASA dvArA potAnA bhAve ane lAgaNIo vyakata karavAmAM Ave che ane jenAM sAhityanuM pAna jIvanaghaDataramAM mahattvano phALo Ape che te bhASA pratye vadhu paDatI udAsInatAmAM nukasAna ja raheluM che. a grejonA samayamAM hAiskUlamAM aMgrejI bhASAnA zikSaNanuM je mahattvanuM sthAna hatuM tevuM sthAna prApaNe Aje paNa gujarAtI. bhASAnA zikSaNane ApI zakyA nathI. te samayamAM meTrikanI parIkSAmAM prathama praznapatra aMgrejIne rahe tyAre Aje ApaNe prathama praznapatra gujarAtIne rAkhIe chIe eTale bAhya pheraphAra gujarAtInuM mahattva batAvavA mATe jarUra karyo che. paraMtu ema te nathI ne ke prathama praznapatra sahele hoya te vidyAthIone bIjA praznapatromAM mAThI asara na thAya mATe gujarAtInA praznapatrane prathama sthAna ApyuM che ? e sivAya esa. esa. sI.nA gujarAtInA abhyAsakramamAM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ proddha jIvana 16-7-89 mATe te ja joIe. thiene ? e samIkSA, sAralekhana, saMkSepalekhana, chaMda, alaMkAre vagere jevI bAbatane sthAna ApyuM che, paraMtu tethI gujarAtInA viSayanuM ghaniSTa zikSaNa cAle che e dAvo thaI zake ema nathI. bIjI bAjuthI gujarAtI bhASAnA vyAkaraNa aMge vidyArthIone abhyAsa kare che te jANavA ane samajavA mATe te gujarAtanI hAiskUlanA gujarAtI zikSakone parisaMvAda jevo joIe. gujarAtI bhASAnuM paNa vyAkaraNa hoya e vAta vidyAthIone kautukabharI lAgatI hoya evuM paNa jovA maLe te e azakaya nathI. gujarAtanA vidyAthIo lekhanakaLA aMge ema samaje ke gujarAtI temanI mAtRbhASA che. eTale lakhatAM temane sahaja rIte ja AvaDe, pachI e aMze vizeSa mAthAkUTanI zI jarUra che. ema teo mAne te paristhitinI avadhi ja gaNuya. joDaNI, uccAra vagere gujarAtI bhASAmAM kaMI hoya ja nahIM ane hoya te saraLatAthI badhAMne AvaDI ja jAya e bhramane pivAmAM vidyArthIonuM hita nathI. a grejI, hiMdI ane saMskRta bhASAo mATe A saghaLA muddA saharSa svIkArAya che, paraMtu gujarAtI bhAvAnI vAta Ave tyAM A saghaLA muddAo aMge mauna chavAI jatuM hoya che. vidyAthIone calacitranAM saMkhyAbaMdha gItA moDhe AvaDe, jayAre je gujarAtI kAvya gAI zakAya evAM hoya che ane jenAM gAnathI sArA sarakArI paDe e spaSTa che temAMnuM ke AkhuM kAvya te bhAgye ja vidyArthIone AvaDatuM hoya che. , je prAthamika zALA sAthe aneka vyakitaone pratyakSa ane pakSa saMbaMdha che teno ullekha kevaLa anivArya ja che. pratyakSa saMbadha eTale vyakitae pote potAnA bALapaNamAM prAthamika zikSaNa lIdhuM hoya te jAtano saMbaMdha. parokSa saMbaMdha eTale pitAnAM satAne ke saMtAnanAM saMtAne prAthamika zALAmAM asa karatAM hoya te jAtane saMbaMdha prAthamika zALA bALakane kevaLa nirakSaratA nivAraNa mATe nathI tema mAtra bALakanI gANitika zakti ja khIlavavA mATe nathI. paraMtu prAthamika zikSaNanA tabakakAmAM bhASAzikSaNa ghaNI mahatvanI bAbata che. prAthamika zALAmAM ekathI cAra dhoraNa sudhImAM bhASAnI je samaja bALaka grahaNa kare che te tenA bhaviSyanA bhASAnA abhyAsa mATe pAye bane che. vAMcatAM AvaDavuM, lakhatAM AvaDavuM, joDaNune khyAla beso, uccAra spaSTa thavA, saraLa atha' samajamAM Ave, bhAvArtha samajamAM Ave. kAvya gAtAM rAvaDe ane tene artha samajAya, itara vAcanane zekha, vyAkaraNanI sAdI samaja vagere bAbatanA saMskAro cAra gheraNa sudhImAM jeTalA pramANamAM sarasa ane draDha paDe teTalA pramANamAM dhoraNa 5 thI mAMDIne kAle janA abhyAsa sudhI bhASAjJAnanI imAratanuM caNatara thAya. paraMtu prAthamika zikSaNa pratye samagra samAjanI udAsInatA pravarte che tyAM gujarAtI bhASAnAM zikSaNa ke gauravanI vAta aMge keTaluM urojana maLe e prazna che. samAjamAM A pAyAnA zikSaNa pratye rasa haze te te vyakitane vyakitagata draSTie rasa haze, jethI gujarAtI bhASAnA gauravanI vAta ghaDIbhara hoya to te maryAdita rIte hAya. AzcarthanI vAta te e che ke zikSita mAbApe potAnAM bALakane bAtamaMdirathI ja tyAM aMgrejI mAdhyama dvArA zikSaNa apAtuM haiya tyAM mokale che. vaLI, gujarAtI bhASAnA zikSaNa pratyenI udAsInatAnI avadhi te e che ke prAdayA-- paka ane zikSake paNa potAnAM bALakane aMgrejI mAdhyamavALAM bAlamaMdira ane zALAomAM mokale che. prAdhyApakaeNnA A valaNane ApaNe kSamya gaNIe, kAraNa ke temane zikSaNa aMgenI tAlIma levI paDatI nathI, tethI temane keLavaNIzAstrane khyAla na hoya. paraMtu zikSakane te kema zIkhavavAnI tAlIma levI paDatI hoya che ane keLavaNIrAane abhyAsa karavA ja paDe che. bALakane bAlamaMdiramAM ke prAthamika zALAmAM parabhASA dvArA zIkhavavuM e temanA para atyAcAra che e keLavaNIzAstranI spaSTa vAta che. ucca zikSaNamAM paNa viSaya sArI rIte samajAya ane saraLatAthI grahaNa thAya teTalA mATe mAtRbhASAnuM mAdhyama apanAvavAmAM AvyuM ane nAnAM bALakane aMgrejI mAdhyama dvArA bhaNAvavA mATe mAbApa gaurava le e te vidhinI vicitratA ja gaNAya. A vAratavika paristhitimAM gujarAtanI mAtRbhASA gujarAtInuM sthAna megya kakSA sAthe gauravabharyuM bane te mATe gujarAtanI yunivarsiTIonI javAbadArI zI gaNAya ? vahIvaTI daSTie ane zikSaNanI daSTie yunivasirIone hAiskUle ane prAthamika zALAo sAthe te kaze ja saMbaMdha nathI paraMtu yunivarsiTImAM snAtaka ane anusnAtaka taipAra kare che ane bahAra paDe che. A snAtaka ane anuranAtaka hAIskUlamAM paNa kAma karavA lAge che. hAIskUlanA zikSaka esa. esa. sI. ane eca. esa. sI.nA vidyAthI ene taiyAra kare che je pI TI sI.nI tAlIma laIne prAthamika zALAo saMbhALe che. A rIte yunivarsiTIone pratyeka zaikSaNika sAthe pakSa saMbaMdha che. tethI gujarAtanI yunivarsiTIo mAtRbhASA gujarAtI mATe egya daSTi ane vAtAvaraNa nirmANa kare te A prazna jarUra hala thaI zake te che pariNAme samaya jatAM prAthamika zALAomAM bhASAzikSaNa yogya bane, te pachI zikSaNanA pratyeka tabakake bhASAzikSaNanI yogya imAratanuM caNatara thatuM rahe nANAMnI kheMcanuM kAraNa ApIne athavA te mAtRbhASA gujarAtInI kakSA egya bane ane tenuM sthAna gujarAtamAM gauravabharyuM bane e saMkucitatA gaNAya evuM kAraNa ApIne gujarAtanI yunivarsiTIe pitAnI ucita javAbadArI pratye udAsInatA na seve evuM gujarAtI jarUra che. gujarAtI bhASAnA sAhityakAronI preraNA A dizAmAM avazya zubha pariNAmagAmI nIvaDe. mAM jAva, jAvAnI che tathamika prabuddha jIvanane saMyukta aMka ' 'prabuddha jIvanane tA. 1lI ogasTa ane tA. 16mI ogasTane aMka payuMSaNa parva nimitta sa yukata aMka tarIke tA. 16mI ogasTa, 1989 nA roja pragaTa thaze. -taMtrI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-97-389 vizvanu devatAone ekavAra, mRtyuleAkamAM kAi ramaNIya sthaLe vidyAra karavAnI icchA thai. emaNe devarAja indranI AjJA mAgI. AjJA te ApI, joDe e paNa kahyu ke '*dhya pahelAM pAchA karajo !' ananya citrAlaya-ajatA >> pravINacandra jI. rUpArela devatAo, asarAe, gadhA~, yakSa - kinnara, siddho vidyAdharA vagere sau UpamAM te pArijAtakanAM vRkSothI chavAyelA ane enA puSpaparimalathI mAdaka banelA ahIMnA vAtAvaraNathI AkarSAIne A kuMdarAmAM UtarI paDayAM. AnadaprameAdamAM rAtrI kayAMya vahI gai te prAtaHkALa thavAne khyAla na rahyo. samayasara pAchA na pharatAM, sUryanAM prathama kiraNanI pIMchInA spazathI e sau jyAM, jema hatAM tyAM tema, citrarUpe a Mkita thaI gayAM ! leAkamAnasamAM ramatI A kathA kavI kAvyamaya che! te kharekhara, ahIMnuM vAtAvaraNa evu adbhuta ja che. lagabhaga 300 phUTa UMcI, ardhacandrAkAra TekarIonI khINamAM, bhekhaDAnI vacce kaMDArAyelI aTArIne A kadA ne nIce emAM caraNa pakhALatI vahI jatI vAgherA (vAdhUra ke vyAdhrI) nadI sAme, vacce eka khUNe paDatA jaladheAdha vAtAvaraNane prasannatAthI bharI, guphAone DhaLavA madhura saMgItathI gu MjatI karI de che. AvA vAtAvaraNamAM ajaMtAnAM guDDAmaNimAMnAM A citrAnuM darzana, kAi alaukika svapnasRSTinA vihAra samuM pratIta thAya che. AvA suramya, zAMta te ekAMta sthaLanI pasadagIne lagabhaga mAilanA trIjA bhAga jevaDA nAnakaDA vistAramAMya ATale kalAvaibhava samAvavAnI kalpanA karanAranA nisaga prema, sau dhyaprema, ne kalAprema dave, keTalA utkaTa haze ? A che bhAratanA bhavya bhUtakALanI garavI gAthA gAtAM ajaMtAnAM A guphA dinuM AkaSa Nu. bhAratanA bhavya bhUtakALanI garavI gAthA gAtA ajaMtAnAM A guphA maMdiranuM AkaSa Nu ApaNAM r nahIM, durasudura vasatI jaganI anya prajAenAM haiyAmAM paNa aja peA jagADe che. cheka 1819 . sudhI te ApaNe A samRddha lAdhAmanA astitvathI paNa ajANa hatAM. aura gAbAdathI lagabhaga 66 mAIlanA aMtare AvelI A TekarIomAM ekavAra akasmAta eNka senAdhikArI jai caDayeA te prAcIna bhAratanA samRddha saMskArasvarga'nAM dvAra vizva mATe khUlI gayAM ! caita ane vihAra, evA khe prakAramAM vahecAyelI ahIMnI 30 guphAomAM keTalIka tA adhurI paNa rahelI che. cauya guphAe AkAramAM lAMkhI hoya che te tene sAme cheDe nAnakaDA stUpa heAya che; A prAtha'nA ma Mdira tarIke vaparAtI. jyAre vidvAra guphAemAM bauddha bhikhue rahetA te adhyayana karatA. prabuddha jIvana A badhI guphAonuM nirmANa eka ja samayamAM nathI thayu' e tA saheje joi zakAya che. aneka vidvAnAtA abhiprAyAnA tAravaNI karatAM jaNAya che ke i. sa. pUrve' khIjI sadIthI I. aesa.nI sAtamI sadI sudhImAM jude jude vakhate A guphAonu nirmANu thayu che. atyAre je anukramamAM emAMnakharA apAyA che te mAtra sagavaDa pUratA che. -emanA nirmANa kALanA krama joDe ene kAi ja sabaMdha nathI. pahelAM tyAM pravezavA mATeteA mAga paNa judA te; enI sepAnazreNInA avazeSo te enA cheka uparanAM pagathiyAM pAse kaMDArAyelI nAgarAjanI mUrti' e mukhya pravezamAga' pratye AMgaLI cIdhe che. eka kALe A badhI ja cukya citrA te zilpathI samRddha hatI. atyAre citra teA. 1, 2, 16, ane 17 naMbaranI guDhDhAmAM ja sauthI (zakya teTalI) sArI rIte sacavAya che; ne temAMya 1 ane 2mAM savizeSa. 1, 4, 17, 19, 24 ane 26 nakharanI guphAonu zilpa dhyAna kheMce evuM che-temAM ya 26 naMbaranI guDhDhAnuM zilpa khAsa! Ama chatAM ahIM nA AkarSaNanuM kendra ahIMnAM citro ja che, tathAgata mudranA jIvanaprasaMge ane jAtAne nAme oLakhAtI temanA pUrva janmanI kathAo ahIM nAM citrAnA mukhya viSayo che. prANImAtra mATe karuNAbhAva te mAnavamUlyeAnI mahAnatAnuM gAna karatAM ahIMnAM citrAmAM devatA, yakSa - kinnA, rAjA terka, strI, puruSa te bALA, sAMdhu - saMnyAsI - bhikSuka te nArikA, prathamatta yugale ne gItA gAtAM vAyuvihAra karatAM gaMdhA, pazu - pakSIe te vRkSavallarIe, rAjadarA te vana-udyAna, sRSTinAM sava vaividhyA te sava`stare jANe ahIM AvarI levAyAM che ! A badhAmAM, vizvabharanA kalApremIone haiye vasI gayelu 'khedhisattva padmapANi' (gu. 1), hauyu. halAvI detuM 'mRtyuzayAe poDhelI rAjakumArI (gu. 17) ane khuddhatva prApti pachI pahelI ja vAra-te teya kuvA akalpya soMgAmAM maLatAM 'buddha, yazodharA te rAhula' (gu. 17)-A citrA / bhUlyAM bhulAya ema nathI ! uparAMta sajIva rekhAothI mukhara 'sava'nAza', 'zyAmA rAjakumArI' tathA 'mAra vijaya' citrAnu` paNa AkaNu buru che. ahIMnAM strIpAtronA Alekhane vizvabharanA kalAkAranuM dhyAna khecyuM che. 'sauSThavapUNa' agaupAMge, sudIdha nayatA, lAlityabharI chaTAdAra aMgabhaMgI, suramya zR MgAra sAdhanA, akhUTa alaMkAra vaibhava, kalApUrNa kaeNzakalApa'teM A saune meAkhare rahelI mukhara bhAvAbhivyakita, ahIMnAM strIpAtrAne vizvabharanI citrakalAmAM viziSTa sthAna apAve che. emanA kezakalApanuM vaividhya, eka AkhA navA ja saMgra taiyAra thai zake eTalA vipula pramANamAM che; teA hAtha ne AMgaLIonI mudrAonu vaiviSya paNa eTaluM samRddha che ke jagatanuM kAipaNa citrAgAra A kSetre enI kharAkharI karI zake ema nathI. AvI adbhuta citrAvali uparAMta guphAonAM rata bhe, bhA'tA te chatA paNu kalAtmaka surolIAthI bhacaka che. nAnA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravya jIvana tA-16-7-89 nAnA ceramAM aMkAyelI kUla, kaLa ne pAna-velIo vagerenI asaMkhya nayanaramya AkRtione jANe ahIM eka anokhe saMgraha karavAmAM Avyo che. kamaLa, hAthI, vRSabha, haMsa vagerene paNa A bhAtIgaLa lAlityapUrNa suzobhanomAM chUTathI - ne alabatta, surucipUrvaka, AkarSaka rIte viniyoga thaye che. AmAM kamaLa ane hAthInAM citro khAsa dhyAna kheMce che. kamaLanAM phUla, kaLIo, DoDA, guccha vagerenI eTalI vividhatA che, ke navInatA khUTatI ja nathI. hAthI hAthaNIo ne emanAM baccAMonI ceSTAo paNa eTalI ja vaividhyabharI, vAstavika ne sajIva che. bauddha tatvajJAnanAM udAtta, pavitra ne AdhyAtmika tonuM darzana karAvatAM A citramAM vastraparidhAna, kezakalApa, AbhUSaNa, nRtyakalA, vAstukalA uparAMta lekaruci, sAmAjika rItarivAjo, vyavahAramAM vaparAtAM upakaraNo vagere dvArA eka rIte ahIM samAjanA lagabhaga nava varSanA gALAnuM jIvanadarzana paNa thAya che; te bIjI rIte, navaso varSanA anubhavanI pIThikA para ghaDAyelI paraMparAnI citrazailI ne e navase varSa daramiyAna eNe sAdhelA vikAsanI kramabaddha akhalita dhArAnuM darzana paNa emAM thAya che. vAtAvaraNa, pAtra, paristhiti vagerene surucipUrNa samanvaya sAdhI samagra citramaMDaLanuM sarjana karavAmAM Azrayajanaka siddhi prApta karanAra ahIMnA kalAkAre, citrakalAnAM AMtara - bAhya aMge, tenuM taMtra. tenAM sAhitya vagerenI bAbatamAM te pAraMgata hoya ja ne ! manahara raMgamilAvaTa, chIyA - prakAzanuM pratibhApUNuM Ajana, pAse ke dura hovApaNuM, laMbAI, pahoLAI ne UMDANu ke geLa hovApaNuM darzAvavAnI kalAthI teo dekhItI rIte suparicita hovAnI pratIti thAya che. paNa A badhAneya AMTI jAya evuM, pravAhI, vegavatI, sukumAra chatAM samartha, sajIva bhAvavAhI ne layabaddha rekhAonuM Alekhana, citrakalAnA vizva itihAsamAM emane anokhuM sthAna apAve che. pANInA relAnI jema saraLa ne sahaja rIte vahI jatI A rekhAo jagatanA mahAnamAM mahAna kalAkAra mATe paNa AvAne rUpa che. munisevA Azrama (pRSTha 2 thI cAlu) bAlamaMdiro paNa cAlu thayAM che ane Azrama-zALAo tathA chAtrAlaya mATenI pravRtti paNa cAlu thaI che. bALakane piSTika AhAra apAya che. ane zistabaddha tAlIma paNa apAya che. temanA ArogyanI tapAsa paNa thAya che. azrama dvArA lokone vinAmUlya chAza ApavAmAM Ave che. AzramamAM gau maMdira che ane gobaragesanA plAnTa paNa che. Azrama taraphathI lokone AjIvikA athe gAya-bheMsa ApavAnI vyavasthA paNa karavAmAM AvI che ane khetI mATe sAdhane paNa apAya che. azramanA zramamaMdiramAM hAthazALa upara AkarA chokarIo vaNATanuM kAma karIne rAjI kamAI zake che. saMdha taraphathI muni sevA Azramane sahAya karavAnA hetuthI zrI anubahena sAthe vicAra vinimaya karI nIce pramANe rojanA vicArI che. AzramanI hospiTala (Arogya maMdira)nA daradIone davAo ApavA mATe kAyamI tithinI rakama nedhIne mAtabara rakama paryuSaNa parva daramiyAna ApavAnI saMdhanI bhAvanA che. daradIonI davAo mATe eka kAyamI tithinA rU. 2500/- rAkhavAmAM AvyA che. enA vyAjamAMthI te te tithie daradIone vinA mUlya davAo ApavAmAM Avaze. ane je kaMI vadhArAne kharca thaze te Azrama bhogavaze. A rIte muni sevA Azramane rUpiyA 2500/- lekhe zakaya teTalI vadhu tithie noMdhAvIne sahAya karavAnI saMghanA sarva sabhyane ane anya cAhake tathA zubherachakene saMgha vatI namra araja karavAmAM Ave che. Azramane sahAya karavA mATe te vividha yojanAo che, paraMtu davAnI kAyamI tithinI A yojanA upara lakSa kendrita karavAnuM saMghanI samitie karAvyuM che. dIna, hIna, duHkhI, asahAya bhAMDuo pratyenI ApaNI karuNAsabhara kartavyabuddhine sateja karavAne A avasara che. -ramaNalAla cI. zAha adhyAtmabhAva ne kalpanA samRddha sauMdaryopAsanAne A apUrva samanvaya sAdhanAra A kalAkAronI adbhuta sarjakatAne, emanI chINI ne pIMchI dvArA thayele A umeSa vizvabharamAM ajoDa che. zilpa ane sthApatyakalA joDe AvI ananya citrakalAnA saMyojanathI thayelA A samagra nirmANamAM evI ajaba ekarAgatA sadhAI che, jANe keAI kAvya sUTa thaIne layabaddha saMgItarUpe vahe che. ' navase navA varSanI citrakalA ne zilpakalAnI zailI ne paraMparAnA saLaMga ItihAsanuM ne navase navA varSanA jIvananA darzananuM akhkhalita sAtatya jALavatuM AvuM eka paNa citrAlaya vizvabhakamAM kyAMya maLe ema nathI. ajaMtA, bhAratIya saMskRtie, vizvasaMskRtinA itihAsane Apelo ananya vArase che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM navuM prakAzana zrI dIpacaMda tribhUvanadAsa TrasTa graMtha zreNI-graMtha cho prabhAvaka sthavire bhAga pahele [A graMthamAM zrI mULacaMdajI mahArAja, zrI AtmArAmajI mahArAja, zrI valasUrimahArAja, zrI buddhisAgarasUri mahArAja ane zrI cAritravijayajI mahArAjanuM jIvanacaritra ApavAmAM AvyuM che.] lekhaka : Do. ramaNalAla cI. zAha mUlya rUA. 20-00 ' - prakAzaka :zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha 385, saradAra vI. pI. mArga, muMbaI-400 004, phena : 350296 . noMdha : saMghanA sabhyone mATe kiMmata rUpiyA paMdara ! Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-89 prabuddha jIvana cuMTaNI-pracAramAM vicAravihInatA - jayAbahena zAha (1) azobhanIya karavI joIe. AvuM kAMIja karyA vinA sIdhuM ja leke vacce deza duniyAmAM vaDApradhAnanuM sthAna lagabhaga sarvocca jaIne vAkyuddha zarU karavuM te kendra ane rAjya vaccenA praNa likAgata sthApita vyavahArathI paNa uyuM che ke pazu vaDA pradhAna gaNAya che. vaLI dezanA kArobArane meDa temanA zire hovAthI AvI rIte vatIja zake nahi. Ama karIne temaNe lekanajare temanI uMcI pratibhA apekSita che. badhA ja mANase vivekanI tamAma maryAdAone lepa karyo che. vaLI rAjA janmathI ucAI vALA detA nathI. paNa jyArathI temane zire sarakAre khAnA prazna aMge je hakIkata raju karI che. te javAbadArI Ave che tyAre sAmAnya vyakita paNa javAbadArInA vaDApradhAnanA vidhAnathI taddana judIja tenI vigate bahAra paDI mAholamAM UMcI uDI zakatI hoya che. ApaNA vaDApradhAnane mAthe cUkI che. rAjaya sarakAra pite ja sastA bhAve khAnuM vitaraNuM AvaDA meTA dezanI javAbadArI hovA chatAM teo padanI garimA karIja rahI che. ne lagabhaga 11 karoDa jeTalI sabasIDI ApIne ke uMcAine lakSamAM lIdhA vinA sAmAnyajananI keTIe ane eTalI kheTa bhagave che. dilhInA khAne je Iyu bhAva kayAreka tethIe nimna keTIe sarI paDe che te zocanIya che. kendra bAMdhe che te 1-80 nathI paNa 1-95, i. evI ghaTanAo bhUtakALamAM paNa banI cUkI che. sarakArI vecANabhAva rUA. 2-44 TharAvela che. vaDApradhAnane temanA adhikArIone anyanI hAjarImAM tataDAvI nAkhavA. mukhya salAhakAroe beTI mAhitI ApIne geraraste doryA che. ATalI maMtrIonI paNa tenAthI nAnA mANasanI hAjarImAM khabara badhI bekALajI akSamya che. uparAMta temanA vANI vilAsamAM laI levI. A badhu chokaramatamAM khape tevuM che. paNa keTalAka mukhyamaMtrI sAmenI bhArobhAra vagevaNIne IrAde chate thaI mANase anubhave paNa ghaDAtA hoya che. ThAkara khAIne paNa zIkhatA jAya che, je azobhanIya che. hAluM che. paNa rAvajInI bAbatamAM evuM thayuM nathI ulaTAnu cUM TaNI trIjI ane pAyAnI bAbata e che ke kendra sarakAra rAjaya jema jema najIka AvatI jAya che tema tema teo jANe raghavAyA sarakAra upara deradamAma calAvI zake ke kema? paMcAyata dvArA thatA hoya ane kayAre kayAM keTaluM ane zuM bolavuM tenuM vitaraNa karavAnI dhamakI uccArI zake ke kema ? puravaThAnI bAbata bhAnasAna bhUlIne 'yaduvA tavA'mAM UtarI jAya che ne belavAmAM pUrepUrI rAjyanA adhikAranI che. temAM kendra ke vaDApradhAna sAdhI bAphI mAre che. temAM nathI hotuM mAhitIjJAna ke nathI hote. yA ADakatarI rIte hastakSepa karI zake nahi. lekahitArthe vANI saMyama. lokone rAjI rAkhavA ke temanI zAbAzI meLavavA samabhAve sUcana karI zake. paNa e mAtra sUcana rUpe ja hoya. teo kayAreka halakA mane raMjana sudhI pahoMcI jAya che. Adeza te cAle ja nahi. paMcAyatIrAja dvArA khAnA ApaNu mahAna dezanA vaDApradhAna aMge TIkAtmaka lakhatAM vitaraNanI vAta gerabaMdhAraNIya che, hAsyAspada che. avyavahAru te atyaMta duHkha thAya che. akSAMDanA vaDApradhAna glaeNDasTane che ja. paNa sauthI mahattvanI vAta e che ke rAjyanA adhikAra eka vAra kaheluM ke sAce netA te e kahevAya ke je upara kendra dhamakI ApIne tarApa mArI zake nahi. A bAbaprajAne muThI eka uMcI caDAve. prajAnI urdhvagati kare. AvI tamAM baMdhAraNa bilakula spaSTa che. cUMTaNI vastu evI che ke te urvagatinI vAta to bAjue rahI paNa jAte sAmAnya le kAnI bhalabhalAnA sAnabhAna bhUlAvI de che ke cUMTaNI TANe game tevA kakSAe nIce utarIne vANI vilAsama rAcavA mAMDe tyAre dilamAM sAdhanane upaga karIne lekene kema manAvavA, phosalAvI levA, zeraDo paDI jAya che ke bhAratanA vaDApradhAna ATalA badhA lalacAvI devA tarapha netAo DhaLe che. vaDApradhAne cUMTaNInA vAmaNuM kema thaI zake? tApamAnamAM vyagra thaIne ayogya raste apanAvyuM che evI - vaDApradhAnazrI 15mI jUne AMdhrapradezanI yAtrAe gayA vaDA kene chApa paDe che. temAM ajugatuM nathI. pradhAna dezamAM paribhramaNa kare ane temanA sukhadu:khanI vAte vaDApradhAnanA hitasvIoe temane samajAvavA joIe ke sAMbhaLe tene ApaNe AvakArIe paNa AMdhranA kaDapa temaja emaNe je Akramaka ane azobhanIya abhigama apanAvyo che tirUpatimAM temaNe je pravacana karyA temAM vicAra vivekane sarAsara te anucita ja che. uparAMta e rAte javAthI paNa matabeMka bhaMga hatuM. temaNe kahyuM ke AMdhra sarakAra 1-80 paisAna. ubhI thaI zakaze ke kamAnasa upara tenA avaLA pratyAdhAtA bhAve cekhA meLavIne be rUpiye AdivAsIone vece che. paDaze te jovAnuM rahe che. loke bhalene abhaNa heya paNa Ama garIba mANasane medhA cekhA ApIne napho kare che. temanAmAM eka UMDI ApasUjha hoya che. tene kAyama mATe tethI teo have pachI dilhIthI cekhA bArobAra paMcAyatane mUkha banAvI zakatA nathI. itihAsane e badhapATha samajavA mekale ne paMcAyate UMcita rIte tenuM vitaraNa karaze. AvuM je che. kathana sAMbhaLIe tyAre hasavuM ke rovuM tenI khabara paDatI nathI. vAstavamAM evuM kathana ghaNA badhA mahattvanA muddAo (2) kAma meLavavAnA adhikAra age ubhA kare che eka te vaDA pradhAna je rAjyamAM jAya tenA janatAdaLe cUMTaNIlakSI jAherAtamAM eka evI jAherAta mukhya maMtrIne temaNe sAthe rAkhavA joIe. jo ke rAjapa karI che ke ame lekene rAITa - 2 - vaka: kAma meLavavAne sarakAra dvArA ja temanA kAryakrama jAya te nihita che paNa adhikAra ApIzuM. vAta sArI che. nyAyI che temaja manabhAvI vaDApradhAna bArebAra badhuM goThave che e te khoTuM che ja paNa paNa che. lokazAhImAM kai 5gu bekAra matadArone matanI keTalI je te rAjapamAM jaIne sabhAo bharIne te rAjyanA mukhya- ki mata hoI zake ? matanA patakaDAMnI aMtamaMta matadArone maMtrIne "bhAMDavAnu' zarU kare che te akSamya gaNAya. sastI kAma maLI raheze tevI cAvI paNa maLavI joie. lekazAhI lekapriyatA meLavavA mATe ATalI hade nIce utare te kalpanA tatra vyavasAyamAM te e vizeSa apekSita che. paNa evuM tIta che. tene atibhAva lokonA manamAM sAnukuLa ja uThe kayAre ya ane kayAMya banI zakyuM nathI amerikA jevA dezamAM tevuM paNa na mAnI zakAya prajA eTalI badhI khuzAmatakhera nathI. kAma nahi paNa bekArI bhaththu ApavAnI bAMhedharI bIjI vAta vaDApradhAna je ke vidhAna kare te yathArtha che. paNa amerikAnA sAdhana eTalA vipula che ke ke mAhitIpUrNa hovuM joie ane te aMge jAheramAM uccA- bhAgyeja keine bekArI bhaththu ApavuM paDe ane AvuM raNe ke AkSepa karatAM pahelAM temaNe rAjyanA vaDA sAthe carcA paDe te paNa te eka prakAranI taMtra vyavasthAnA aMtargata Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhAgarUpe eka hAthe prajA pAsethI late khIre hAthe devAnI e vAta che. ema chatAM amerikAnA keTalAka rAjye A bAbatamAM hAtha bhIDavA lAgyA che. te nirUtsAhI paNa che tyAMnI vAta nyArI che. tenI sAthe ApaNI sarakhAmaNI thai zake nahi. * eTale kAma meLavavAnA adhikAranI vAtane biradAvatA chatAM enI vAtavikatA aMge UMDA utarIne vicAryA vagara khAlI zabdonA sAthiyA puravAthI kAi a' sare tema lAgatu nathI. prabuddha jIvana janatAdaLane kAi eve savAla pUchI zake ke dhAro ke matadAre tamArA gaLAmAM rAjyamALA paherAve te tame A vacana pALI batAvaze. kharA? kadAca tene javAba hakAramAM paNa maLe. te temane khIjo evA savAla puchavA rahyo ke te kevI rIte? ne keTalI samaya maryAdAmAM ? A praznanA javAba ApavA va'mAna rAjakIya pakSomAMthI bhAgyeja kA" zaktimAna haze. zakitamAna eTalA mATe nahi hoya kAraNa ke Ayojana aMge tamAma pakSonA khyAlo lagabhaga samAna jevA che, cIlAcAlu che, yuvA . je dezanI adhI' vasatine cekhkhu ke sAdhAraNuM pIvAnuM pANI paNa na maLatu hoya evA dezamAM kAma meLavavAnA adhikAranI vAta jojana jeTalI duranI che. rAjakIya pakSe ke tenA netAonI evI utkaTa bhAvanA ke draSTi heta te kayA TrAya prazna yuddhanA dhoraNe hala karI nakhAyA hata. lekA cekhkhA pIvAnA pANInI apekSA rAkhe ke mAMgaNI kare te te svabhAvika che, prANa samI . paNa e sabaMdhe ApaNe napAvaTa sAbita thayA chIe. tyAre bIjI trIjI vAta karavAnA ze! atha che? bIjA vizvayuddha vakhate iglAMDane khuba sahana karavuM paDyuM . khAMDanI taraMgI pedA thai tyAre iglAMDanA vaDApradhAna zrI carcila jevA paNa rezanamAM maLatI khAMDathI calAvI letA hatA. ApaNA netAomAM eTalI savedanazIlanA ke zista hAta tA pANIne prazna ukelavAmAM aa mUzkelI Avata nahi. ahiM pANInI vAta gauNu che paNa rAjakIya pakSonI kAryakSamatAnuM mApa kADhavA mATe te esIDeTa samI che tethI pANInI khAkhatane dAkhalArUpe lIdhI che. tA. 16-7-89 badale lAlamalelamAM bhaLI gayA, pariNAme gAmaDAnA kArIgare te kaccaraghANa vaLI gayA te bekAra banyA. rAkSasI kArakhAnAM sAme TakavAnI emanI hesiyata paNa keTalI ? kharI vAta e che ke dezanA samagra Athika mALakhAmAM pAyAmAMthI pheraphAra karyAM vinA rASTa-Tu-varkanI vAta pothImAnAM rIMgaNA jevI sAbita thAya. rAiTa Tu-vakanI vAtanu ApaNe mAtra eTaluM ja a braTana karIe ke dareka nAgarikane mATe kAma meLavavAnI takA upalabdha haze. ATalI paNa khAtrI bhAgye ja kA| pakSa ApI zakavAnI sthitimAM haze. temAM netAonI draSTinA abhAva rahelA che. avAstavika bhURRbharyAM AyeAjananuM e pariNAma che. svarAja AvyA pachI dezamAM jamIna sudhAraNAnA kAyadAne nyAyI ti ane kaDaka amala thayeA hAta te Aja jevI viSama paristhiti pedA thai che te thavA pAmata nahiM ane kAma meLavavAnA adhikAranI vAta na karavI paData paNa have pAghaDInA vaLa vaDe Avyo che tyAre sau lamaNe hAtha mUkIne rAtrA kheDA che. eTale samajavAnuM e che ke rAiTa-varkanA adhikArane kAyadesara anAvaveA hoya te je te pakSane dezanA vartamAna AyeAjanamAM pAyAmAMthI pAravatana karavAnI pharaja paDe janatA. daLamAM joDAyelA vividha ghaTakAmAMthI evI vicAradhArAmAM mananAra kANa ane keTalA ? ane temanI kSamatA paNa keTalI? ema karavA je pakSa vacanabaddha haze teNe prathama te dezanA bina-utpAdaka jaMgI kharcAo temaja sarakArI kama cArIonA pada vAranAM vetane bhADAMbhaththA upara karavata calAvavI paDaze rAkSasI yaMtra sAme nAnA nAnA udyogane vaijJAnika rIte rakSaNa ApavuM paDaze, khetI ane pazu - pAlana jevAM pAyAnA udyoge te agrImatA ApIne vikasAvavA paDaze, nyAyeAcita vitaraNa vyavasthA UbhI karavI paDaze. vata'mAna keLavaNI prathAmAM vakhama phephArA karavA paDaze. jAhera jIvanamAM sAdAi temaja zramanI pratiSThA karavI paDavI paDaze. khIjI rIte kahIe te gAMdhI vicAramUlaka athavyasthA karavI paDe ane te ja moTA bhAganAne kAma maLI zake sUtrenu pAchaLa ATalu paNa puratuM nathI. dezamAM zAMti ne vAtAvaraNa sajA'ya te kAyado temaja vyavasthA taMtra thatA aDhaLaka kharca' er3A thAya. videzI nIti vAstavika hoya te sarakSaNa kharca'mAM bacata karI zakAya ne Ama bacata karIne lekA mATe jaMgArInA navAM navAM sAdhano upalabdha karI zakAya. niha' teA kUvAmAM ja je pANI nita hoya te aveDAmAM kayAMthI Avaze? ane jo toTA chApIne ja kAma pUrUM pADavAnI vAta Ave te te rAgane lAja karavA jatAM rAga ja bhagavAna banI rahe. phUgAve vadhe ne AmajanatA ja tenA bhAra nIce kacarAi jAya. vaLI kudake ne bhUsake vadhatI vastIvALA dezamAM saune kAma ApavAnI vAta bhAre kANa che, te paNa na bhUlAvu joie. pAyAnI AvazyakanA te dezanA tamAma lakAne nyAyocita rAjI kema maLI rahe tene vicAra karavAnI che. te aMgenI ceAgya nIti ghaDavAnI che. 10 rAiTa-Tu-varka'nA adhikAranI vAta game teTalI uparyukta hovA chatAM dezanI samagra vAstavika paristhitinI upekSA karIne tene saphaLa amala thaI zake nahi. tethI kAi paNa rAjakIya pakSe cUMTaNI TANe gulAkhI vacanA ApatA pahelAM e vicAravu joie ke tenA hAthamAM sattAnA sUtreA Ave te tene tee amala karI zakaze ke kema ? nahi te rAjakIya kakSanI pramANikatA vize lekAmAM AzakA pedA thayA vagara rahe nahi. tamAma rAjakIya pakSA pAsethI ATalI samaja apekSita che. ddhi te evI vartaNUka lekAne mukha' banAvavAmAM khape. janatAdaLa pAsethI te lekA vadhu gabhIratAnI, vadhu vAstavika 'nanI vadhu lekaniSThAnI apekSA sevI rahyAM che. e jANavAmAM lekAne vadhu rasa che ke janatAdaLa sattA upara Ave te vartamAna viSaya paristhitimAM parivatana lAvavA vAM pagalAM bharaze? lekazAhInA pAyAnI bAbAnI surakSA mATe aa pagannA leze ? dezanI ciMtAjanaka saLagatI gaMbhIra samasyAaine kevI rIte thALe paDaze ? zrIlaMkA saMbadhe zuM karaze ? phUgAvo rokavA kavA devA pagalA leze ? lepTAna pAyAnI jarUriyAtA saraLatAthI maLI rahe te sa Mba MdhamAM temaja bhraSTAcArane kAyAnI DAmavA kevA upAyo karaze ? kathaLI rahelI temaja vyavasthAnI paristhitine kevI rIte kAbumAM lAvaze ? dezamAM vyApaka banI rahelI gerazista sabaMdhamAM zuM karaze ? AvA prazno lepsanajare vadhu prastuta che, ema janatAdaLe samajavuM jarUrI che mATe tyAra pachI paNa leAkAne rAjI, roTI pUrI pADavAnI tamAma rAjakIya pakSe mAMga pekAratA rahyA che paNa tenu vAstavamAM zuM pariNAma Avyu. te have joI zakAya che. kANu ke ApaNe dizA cukayA hatA. jarUra hatI khetI-pazupAlananA pAyAnAM udyoganA tenA yeAgya pariprekSamAM vikAsa karavAnI,. grAma vistA ramAM vikendrita dheAraNe nAnA nAnA udyoge grAmodyoge gRha udyogA ubhA karavAnI, pazu khedajanaka bAbata te e che ke svarAja AvyA pachI paNa ApaNA netAe e vAta samajyA nahi ane yaMtrayuganA aniSTAne khALavAne mAlika : zrI mukha jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa * 38pa, saradAra vI. pI rADa, muMbai - 400004, 3. na. 350296 H mudraNasthAna TrenDa prinTarsa', jagannAtha zaMkara zaeNDaroDa, giragAma, muMbai - 400004 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : aMka 7-8 : * tA. 16-8-1989........Regd. No. MH, BE | South 54 * Licence No. 1 37 vArSika lavAjama rU. 30/- ra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra * paradezamAM rUA. 300/ taMtrI : ramaNalAla cI. zAha alaM bAlarasa saMgaNaM | - marara maThThAvIsa ajJAnInI sobata na karo bhagavAna mahAvIre vividha kakSAnA manuSyane lakSamAM rAkhIne mANasa sAthe saMbaMdha rAkhatAM pahelAM vicAra kare chae. je vividha prakArane upadeza Apyo che te sUtrAtmaka ane je saMbaMdhathI pitAne lAbha karatAM hAni vizeSa thavAnI hela mAmika che. bhagavAna mahAvIranAM evAM seMkaDo-hajAro upadeza- e saMbaMdha tarata tyajI devo joie. keTalIkavAra AraMbhamAM vacana AgamagraMthamAM sacavAyelAM che. anya vyakitanI pAtratA ke tenA irAdAnI khabara paDatI nathI. AcArAMga sUtranA prathama rakaMdhanA bIjA adhyayanamAM keTalAka mANase prathama mulAkAte sArA - DAhyA ane bhalA pAMcamA udezamAM bhagavAna mahAvIranuM vacana TAMkatAM kahevAyuM cheH jaNAtA hoya che, paraMtu saMsargamAM AvyA pachI "kaIM vAirasa saMLa'-arthAta bALakabuddhinA eTale ke mUkha, te keTalA luccA, lebI, svAthI ane kapaTI che, tenI khabara ajJAnI ayogya athavA apAtra mANasane saMga karaze nahi, paDe che. keTalAka mANase svabhAve ja tAmasI prakAranA hoya che kAraNa ke sAmAnya rIte saMgane raMga lAgyA vagara rahetuM nathI. ane pitAnA saMsargamAM AvanArane pitAnA svabhAvane cepa bhagavAna mahAvIre lakavijaya meLavavA mATe pitAnA lagADayA vagara rahetA nathI. keTalAka mANase dArU, jugAra, sAdhuone je bedha Ape che temAM pramAdI, lobhI, abhimAnI, corI, parastrI vagerenAM evAM vyasanamAM eTalA badhA DUbI gayA hoya che ke temanA saMparkamAM AvanArane teo pitAnA bhAgI, mAthAvI vagere prakAranA manuSyone saMsarga na karavAnI sAthe sAthe je vayanI draSTie bALaka nahi, paNa dhArmika ke AdhyA jevA banAvyA vagara rahetA nathI.' tmika draSTie tathA cAritrapalanamAM bALaka jevA hoya eTale sarakhesarakhAmAM heya maMtrI e nyAye ekabIjAne ekabIjAnAM ke bhUkha, agya, apAtra ke kupAtra manuSya hoya tene saMga vyasanane cepa lAge che. tevI rIte sArI sebata sArA na karavA kahyuM che. sasaMgane lAbha ghaNuM maTe che. satsaMga saMsakAramAM pariName che. jyAre sebatIo vacce kakSAbheda saMsArasAgara taravAmAM naukA samAna nIvaDe che. paraMtu potAne hoya che tyAre keTalIkavAra UMcI kakSAnA mANasonI asara saMtsagane avakAza na maLe tyAre paNa mANase kusaMgathI bacavA nIcI kakSAnA mANase upara thAya che. te keTalIkavAra nIcI mATe sAvadha rahevuM joIe. kakSAnA mANasenI asara UMcI kakSAnA mANase upara thAya - manuSya sAmAjika prANI che. ekalA rahevuM ene gamatuM nathI. che. jeNe vikasavuM che teNe pitAnA karatAM vadhu vikasita mANasano saMga karavo joie. jeo bIjAne sudhAravAnI leke vacce rahevuM, lokomAM haravuM pharavuM, maMtrI bAMdhavI, rAtadivasa sAthe rahevuM ityAdi mANasane svabhAvathI ja game che. bhAvanAvALA hoya temaNe potAnI zaktinuM mApa jANI levuM. jyAM sudhI mANasa bhautika sukhanI pAchaLa paDa che, tyAM joIe, kAraNa ke e mArge javAmAM sAhasa che, pariNAmanI sudhI tene aneka loko sAthe saMbaMdha bAMdhavAnuM anizcitatA che. ane rAkhavAnuM game che. jema saMbaMdha ke oLakhANa vadhAre vartamAna samayamAM duniyAmAM cAre bAju vasatI vadhI rahI che. tema te pitAnI jAtane vadhu moTe mAne che. paratuM AvA jema jema vasatI vadhatI jAya che tema tema raheThANe, bajAro, saMbaMdhe keTalIyavAra bhautika draSTie paNa mANasane hAnikAraka haravApharavAnAM sthaLe, yAtrAdhAme gIca banatAM jAya che. mANasane nIvaDe che. AmahitanI draSTie te eno vicAra judI ja bIjAne saMpaka ke saMsaga na karavo hoya te paNa kare paDe rIte karavAnuM rahe che. evA saMjoge keTalIkavAra UbhA thAya che. meTAM zaheromAM je keTalAka mANasa AdhyAtmika draSTie jJAnI hoya che, paNa vyakita gharethI bahAra gaI hoya ane pAchI Ave tyAM sudhI te kayAM gaI temanuM vyAvahArika jJAna ghaNuM alpa hoya che, te keTalAka ane kAne maLI, kenI sebate caDI gaI che, tenI dekharekha mANasenI vyAvahArika jANakArI ghaNI badhI hoya che, AyA- rAkhavAnuM agharuM banatuM jAya che. kyAreka te pariNAma mika ke pAramArthika draSTie teo bAla ke ajJAnI hoya che. jaNAyA pachI khabara paDe che ke amuka vyakita ghaNuM bhautika hoya ke pAramArthika hoya, mANase ajJAnI ke mUkha" vakhatathI khoTA mANasenA saMsargamAM rahetI hatI. zALA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 sana mATe che evI rIte lAkamAM ke kolejamAM janArAM pitAnA saMtAnanI acAnaka vicitra paraMtu pachI eka divasa evuM vicitra banyuM ke eka vartaNUka thatI joine ciMtAtura banatAM mAbApane gRhasthanA gharethI e mahAtmA, pate caMpala cerI lAvyA. tapAsa karatAM pAchaLathI khabara paDe che ke pitAne cerI karIne mukAme AvyA pachI tarata pitAne ziSyane dIkare ke dIkarI pitAnAM zALA - kelejanAM sebatIe pite cerI karI che. tenI jANa karI dIdhI eTaluM ja nahi sAthe rahIne kephI dravyo letAM thaI gayAM che, gaMdI gALo pitAne je kaMI maLavA Ave tene saraLatApUrvaka pitAnI belatAM thaI gayAM che, viDiye-pArlaranA jugAra ramatAM thaI gayAM cerInI vAta kahI devA lAgyA. ziSyane A gamyuM nahi. che ke ethI paNa vadhAre bhayaMkara TevavALAM thaI gayAM che. paraMtu paNa cakti thaI gayA. cera - luMTAruM lekAnI vacce tyAre eTaluM badhuM beDuM thaI gayuM hoya che ke saMtAne : rahevAthI mahAtmAo paNa bagaDe che e abhiprAya lekamAM hAthamAMthI cAlyAM jAya che, ane teone pitAnI jiMdagIne vahetA thai gayA. ziSyone vadhAre navAI te e vAtanI lAgI pAyamAla karI nAkhatA najare lAcArIthI joyA karavuM paDe che. ke caMpala junAM hatAM. mahAtmAnA paganA mApanA nahatAM. ane samRddha dezomAM yuvAna dIkarA-dIkarInI ! AvI ghaTanAonA te vAparavAnI mahAtmAne kaMI IcchA paNa nahotI. te pachI dAkhalA uttarottara vadhune vadhu banatA jAya che. saMsaga ke mahAtmAe AvI corI karI zA mATe ? sebatanI paraspara asara keTalI bhayaMkara thAya che te AvAM mahAtmAnI ceArInI vAta karatI pharatI rAjAnA kAne AvI. draSTAMte uparathI joI zakAya che. te paNa vicAramAM paDI gayuM. cerInA gunA mATe mahAtmAne jema saMtAnonA tema pati ke patnI duSTa sebatathI peTe sajA karavI ke nahi tene prazna UbhuM thayuM, paraMtu mahAtmAe ravADe caDI gayAnA, paisAthI, tabiyatathI ane cAritrayathI pAya- sAmethI kahevaDAvyuM ke pote je cerI karI che te mATe mAla thaI gayAnA banAvo paNa vartamAna jagatamAM vadhatA. pitAne kaDakamAM kaDaka sajA thavI joIe, nahi te lekamAM jAya che. hoTela, kalo, ekAMta raheThANe, gupta AvAsanI khe dAkhalo besaze ane rAjA anyAyI che evI TIkA thaze. vadhatI jatI sagavaDo tathA vepAradhaMdhA vadhAravAnI lAlace - mahAtmAnI cerInI sajA mATe rAjayanI adAlatamAM kAma ApavA paDatAM ke maLatAM strI, dhana, bheTasevAdanAM pralobhanamAM calAvavAmAM AvyuM ane mahatmAne keTalAka divasanI kedanI phasAyelA mANasanI vAta gharanA sabhyane jaladI jANavA maLatI sajA thaI. mahAtmAe e cukAdo hapUrvaka svIkAryo. teo nathI. A sailor's wife in every port jevI jUnI kedamAM dAkhala thayA. kahevatanI jema dezavidezane vAraMvAra pravAsa karatA meTI sajA pUrI thatAM mahAtmA pitAnA dharmasthAnake pAchA moTI kaMpanIonA adhikArIo paNa sarakhA sebatIo AvyA. mahAtmAnI pratiSThA lekAmAM ghaNI ochI thaI gaI. maLI jatAM ke anukULatA maLI jatAM anAcArano bhoga bane ziSya paNa ciMtAtura banyA. evAmAM thoDAka divasamAM che. kAmAturane lajA ke bhaya rahetAM nathI evI sthiti pachI mahAtmAe bIjA ke gRhasthane tyAM gayA hatA tyAre tyAMthI pravarte che; eTaluM ja nahi evA mANase pitAnAM apa pAchA pharatAM eka hAthapaMkhAnI corI karI. mukAme AvIne temaNe pitAnA ziSyane pote karelI cerInI vAta karI dIdhI. kRtyanuM mitravartuLamAM abhimAna dharAvatA thAya che. je samatha che ane aDaga AtmavizvAsa dharAve che tenA lokone paNa tarata pote karelI cerInI vAta kahevA lAgyA. pharIthI e ja pramANe rAjA sudhI vAta pahoMcI ane mahAtmAne upara apAtra ke kupAtra vyakitanI sebatanI mAThI asara thatI keTalAka divasanI kedanI sajA thaI. nathI, balake AvA mANase agya mANasanI sabata bIjIvAra kedamAMthI chUTIne mahAtmA pitAnA sthAnake karIne paNa tene yogya banAve che. temanuM dhyeya spaSTa AvyA. ane pharI pAchI thoDA divasamAM emaNe koI eka heya che ane temanI zakita moTI hoya che. cera-lUMTAruo mRhasthanA gharethI eka nAnA vastranI cerI karI. laMkAne thayuM vacce rahIne temanI asara pitAnA upara na thavA detAM ke A mahAtmA cakrama thai gayA che ane emane have cerInI temanAmAMnA keTalAyane pote sudhAryA hoya evA mahAtmAonA Teva paDI gaI che. loke mahAtmAne dhikakAravA lAgyA. ziSyane draSTAti ItihAsamAM noMdhAyelAM che. Azcaya" e vAtanuM thatuM ke pitAnuM guru cerI karIne jApAnanA eka bauddha dharmagurunI rasika kathA che. teo tarata kabUla kema karI de che ? ane cerI paNa koI rAnI, cAritrazIla ane karuNavaMta hatA. teo potAnAM nAnakaDI, najIvI ane binaupayogI cIjavastunI ziSyo sAthe eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA hatA. kema kare che? AvI varatu te mahAtmA eka mAge te eka vistAramAM teo AvyA tyAre khabara paDI ke e bhakate dasa vastu Ape evI lokonI bhakita hatI. vistAramAM rahenArA ghaNAkharA leke cera, DAku, jugArI, tema na karatAM corI karIne mahAtmAe pitAnI ane badhA vyasanI, jhanUnI, khUnI vagere prakAranA che. kheTuM kAma karatAM ziSyanI AbarU bagADI nAkhI che. mahAtmA jANe ke cerI ine zarama naDatI nathI. pakaDAI jAya ane sajA thAya karavAnA ke mAnasika rogone bhegA thayA lAge che. te jelamAM javAmAM zarama paNa temane rahetI nathI. gunegAra AvI rIte vakhatevakhata cerI karI, tarata kedanI kAmamAMthI seMkaDe mANase jelamAM paNa hatA. sajA svIkArI keTalAka divasa kedamAM rahI mahAtmA ziSyoe mahAtmAne kahyuM ke A pradezamAM rahevAnuM ApaNuM pAchA AvatA. joke have mahAtmA pratye ke, kAma nathI. AvA lokonI vacce rahIe te ApaNe paNa eka Adara rahyo na hatuM. paraMtu rAjAne ane tene vakhata saMDovAIe. paraMtu dharmagurune thayuM ke AvA lokonI avalokana karatA eka vAta jaNavA lAgI hatI ke rAjyamAM e ja rahevuM joie ane tene upadeza ApI sudhAravA have cerI, lUMTa, khUna, vyabhicAra vagerenA kissAo pahelAM joie. paraMtu ghaNu divasa sudhI vyAkhyAna dvArA upadeza karatAM ochAne ochA thavA lAgyA hatA. tapAsa karatAM ApavA chatAM koI pariNAma dekhAtuM nahatuM. ( anusaMdhAna pRSTha 25 upara ) kameke tAMya ke e ja na paDe te rIte karelI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I ) tA. 1-8-89 tA. 16-889 'prabuddha jIvana : 1 nirbandho nAsti bhUyasA (bahu bhaNavAne Agraha nathI) A saMgama vA. vorA upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje "jJAnasAra graMthanI ' jevI rIte prabhu samakSa dhUpapUjA karatAM karatAM jAtamAM racanA karI. A graMthanuM pAMcamuM aSTaka te jJAnASTakanA cethA rahela durguNarUpI dugadhane dara karavAnI che. jevI rIte zkekanuM chelluM caraNa che- niyaMbhyo nAsita mUyA - arthAt dIpakapUjA karatAM karatAM AtmAnA kevaLa ne zuddha jJAnarUpI dIpakane bahu bhaNavAno Agraha nathI. prakAzita karavAne che e ja rIte bahArathI jJAna meLavatAM meLavatAM AtmAnI bhItara rahelA jJAnane anAvRtta karavAnuM che. - jJAnasAra jevA graMthamAM jayAre upAdhyAyajI vadhu bhaNataranI bAhya tattavAcana bhItara rahelA tatvanA ughADamAM nimitta bane che; binajarUriyAta para bhAra mUke tyAre saheje Azcarya thAya. banI zake che. paraMtu jayAre mANasanI AMtara--kathAnuM udghATana cethA caraNanA vAstavika arthane samajavAne mATe AgaLanA bAhya kathAzravaNa dvArA na thatuM hoya tyAre "kathA suNI suNI traNa caraNa samajavA paDe. jene atha' A pramANe che : kuTayA kAna, akhA teya na AvyuM brahmajJAna" e akhAnuM nirvANa arthAt mekSa sAthe joDanAra evA ekAda paNa AkrozapUrvakanuM kathana sAcuM sAbita thAya che. AcArarahita padanuM vAraMvAra manana karavAmAM Ave che te iSTa che. vadhu ane acAranirapekSa evuM jainadarzananuM adhyayana zAstrane bhaNavAne Agraha nathI.' ahIM prastutamAM be vAta karI. eka mAnya nathI. zrImadjI paNa kahe che ke kriyA jaDa thaI rahyA te mekSasaMbaMdhI padanuM vAraMvAra bhAvana ane bIju vadhu zuka jJAnamAM ke mane mAraga mokSano karuNA Upaje joi.' bhaNatarane anAgraha. mekSa-pada-bhAvana e Qiuality arthAta 0 mokSapada sAthe saMbaMdhita ekAda padanI bhAvanAne guNavattAsUcaka che. adhika bhaNatara e Qiuantity arthAta parimANu sUcaka che. upAdhyAyajInI trAjave telatA Quantity upAdhyAyajI utkRSTa gaNe che. paraMtu dharma paNa holaselamAM hoya te karatAM QualitynuM mahattva vadhI jAya che. ghaNuM badhuM bhaNavA vadhu kamANI thAya evA galataphahemImAM rAcavuM keTalAkane game che. karatAM mekSanA ekAda pada para paNa manana karavAmAM Ave te e vadhu laseTavAmAM AvelA hemIyopethika auSadhanI tIvratA anekagaNI vadhI jAya che. Ayurveda kahe che "mardanam prathama te ghaNuM badhuM bhaNavA vize vicAra karIe. zuM guNu vardhanam" vadhu ne vadhu vATavAmAM AvatA auSadhanI - asarakArakatA vadhI jAya che. e ja rIte ke ekAda ghaNuM bhaNavuM e jJAna che? pustakAlayamAM besIne hajAra-be paNa tattva para UMDANathI vicAra karavAmAM Ave, hajAra pustake vAMcI javAM e jJAna che? yunivarsiTInI aneka vicAraNA ja nahIM hRdayathI vAre vAre bhAvana karavAmAM Ave tema DigrIe dhAraNa karI levI e jJAna che ? ghaNAM badhA AcAryo, tema tIvratA vadhatI jAya. tattvanuM mAtra vAcana karavuM e saMta, maha te, muni mahArAjenAM vyAkhyAna, lekacara, pravacana, svAdhyAya nathI. pRcchanA (pUchavu), parAvartana (sUtrane pharIpharIne kathAomAM upasthita rahIne karNapAvana pravRtti karavI e jJAna che? belI ja, anuprekSA (tapUrvaka vizeSa prakAre vicAraNA), ja judA sthApita dharma, mata, saMpradAyAdinAM mUrdhanya pustakane dharmakathA (ApasamAM ekabIjA sAthe carcA e pAMceya bhegA jihavAge ramatAM karI devAne magajane ensAIkalopIDiyA banAvI thAya tyAre samyapha svAdhyAya thaye gaNAya. A svAdhyAyane devuM e jJAna che? jibrAna ne kRSNati' ne upaniSadane kudakuMdAcArya ne haribhadrAcArya ne hemacandrAcArya prakAranA atyaMtara tapa'mAM mokharAnuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. manISioe je kaMI kahyuM tene sAra kaMThastha karI le pracalita praNAlikA pramANe pratikramaNamAM khelAtI e jJAna che ? siddhastavanI gAthA che- kavi namukakAre jiNavara vasahalsa - caMdananA lAkaDAne bejo upADanAra gadheDe caMdananI vaddhamANassa - sa sAsAgarA tAre naraM va nAri vA. jinezvamAM vRSabha samAna mahAvIra prabhune karele eka paNa saurabhane mANI zakato nathI. sAdhanane sAya mAnI levAnI namaskAra puruSane ke strIne saMsArasAgarathI tAre che). ahIM bhUla sAdhaka na karI bese e mATe ja upAdhyAyajIe kahI je namaskAra uttama kaTine heya te eka namaskAra pUrate che. dIdhuM " vadhu bhaNavAne Agraha nathI.' muMbaIthI kalakattA jJAnASTakatA zlokamAM kahyuM ke mekSasaMbaMdhI eka paNa padanuM javA mATenA dizAsUcaka pATiyAne vaLagI rahevAthI kalakattA bhAvana utkRSTa che. Ama siMha jevA ekanuM mahattva asaMkhya nathI pahoMcI zakAtuM. sAIkala zIkhavAnI pustikA mAtra vAMcyA gheTAnA zakitahIna TALA karatAM anekagaNuM che. karavAthI sAIkala nathI AvaDI jatI. taratAM zIkhavAnuM mArga, darzana pustaka dvArA bhale maLe, pANImAM paDayA vinA te taratAM ramaNa maharSi kahe che 'huM koNa chuM" e prazna jAtane na ja AvaDe. e ja rIte ghaNA badhe abhyAsa karavA mAtrathI pUcho ane tamArA badhA saMzayo chedAI jaze. jidda kRSNamUti" tatvane pAra pAmI zakAtuM nathI. mAhitInA binajarUrI Choiceless awareness (jemAM kaI pasaMdagI nathI evo saMgrahane ApaNe "jJAna'nuM rUpakaDuM lebala mArI daIne moTI draSTibhAva) para bhAra mUke che. paMnyAsajI bhadraMkara vijayajI : bhUla karIe chIe. ghaNuM bhaNIne pachI phakta mAhitInA parIdha namaskAra mahAmaMtranI ArAdhanA karavA para ane maMtrIbhAva para para goLa goLa bhramaNa karyA karIe chIe paNa tattvanA kendra pitAnuM dhyAna kendrita kare che te vaLI AcArya vijaya sudhI pahoMcavAmAM niSphaLa jaIe chIe. ' rAmacaMdrasUrijI "saMsAra choDavA je, saMyama levA je, Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA.1-8-87 tA 16-8-89 mekSa meLavavA je' e ja vAtane kendramAM mukhyatve zakita utpanna thAya tenAthI manuSya AmAnA vikAsakramanI rAkhIne vyAkhyAna Ape che. prakriyAmAM AgaLa vadhe, kamene kSaya thAya ane sattAmAM raheluM maitrI, karuNA, arihaMta, jJAna. AtmA, tRSNA, sAna. jJAna pragaTa thAya. bhAvanAthI bhAvita thayeluM AvuM jJAna bhale saMsAra, namaskAra, huM, mRtyu, jIvana, mekSa jevAM bIjAM paNa thavuM hoya te paNa te iSTa che paNa bojarUpa banatI vadhu padamAMnA koI eka pada para (phakata dhyAna nahI paNa) ati paDatI mAhitInA bheyahIna saMgrahane kAI ja artha nathI ema tvanI samagra UjAne kendrita karavAmAM Ave che. tenA dvArA je atre upAdhyAyajInuM kahevuM che. , . .'. eka nAgarikanI jehAda jayendra trivedI jagatabharamAM hiMsAnuM meju pharI vaLyuM che. kAyado pitAnuM koI duzmane nathI te dIkarA para Ave chavaleNa nAgarikanI madade AvatuM nathI ema sAmAnya leke anubhave che. ghA keNe karyo haze. zA mATe karyo haze. e zuM che ane sne mAphiyAM paribaLenI sAme sAmAnya nAgarika asahAya ane samajAtuM nathI. akasmAtanA sthaLethI gelDana phIzavALI lAcAra madazAmAM jematema jIve che. chellA doDheka dAyakAnI kathaLI ane chatrI maLI AvyAM che. DiTekiTava khUnInI hindI phicara philmone eka sAmAnya zIrSaka Apavu hoya te zodhamAM che. davAkhAne paLe paDaye meta sAme jhajhumate tA. eka khUna kA badalA khUna' ApI zakAya. emAM nAgarikone thatA bAjuthI phekaTarInA vikAsanI vAta bApanI sAthe kare che to anyayAyane badale kAyade hAthamAM laine keAI enTrI yaMga mena bIjI bAjuthI khUnIne pakaDI pADavA mATe ane badale levA le ane DhIzUma DhizUmanAM daLe Ave tyAre prekSaka pote bApane Agraha kare che. pitAne thaI rahelA aneka anyAyane badale pote laI rahyo * tAnA mRtyu pachI mA-bApane rasa jIvanamAMthI UDI heya evI lAgaNI anubhavI rahyo hoya che ane keTalIka AvI jAya che. pelI geDana phIzane kAcanI baraNImAM rAkhIne ene philma bokSa ophisamAM taDAko paDe che ane jarAya kalpanAnuM ramatI jene thoDIka nirAMta anubhavatAM, tA nI pAchaLa vadhu ghena caDAvavA hiMsAnI sAthe sekasanAM mAdaka draSya ane prArthanA karatAM, te. nI kabara pAse jaI dhAra AMsue nAca - gAnane masAle umeravAmAM Ave che. roja chApuM raDatAM mA-bApane DiTekiTava khabara Ape che ke tA. nI hatyA ughADe te kaIne kaI gAma guMDA paribaLethI tharatharI rahyuM karanAra pakaDAya che. juvAnaDo che. adAlatamAM kesa cAlaze hovAnA samAcAra Ave che. zahera ke gAmaDAnA AvA tharatharatA lokone AvI philmo manoraMjana ane AzvAsana paNu purAvA maLatA nathI. . sU, ane bhatrIjo ema mAne che ke, adAlata hatyArAne phAMsIe caDAvaze. zune pite pUruM pADe che. dIkarAne ApeluM badale levAnuM vacana yAda Ave che ane " AvA vAtAvaraNamAM duradazane dekhADelI meDI rAtanI raseDANathI meTI charI laI keTanA gajavAmAM chupAvI jApAnisa philma "mAI sana bhAI sana" A ja samasyAne panI sAthe adAlatamAM jAya che. ane bahAra bAMkaDA sAva judI rIte nirUpe che. para besI hatyArAne polIsa adAlatamAM lAve enI zuM eka nAnakaDI velDiMga phekaTarIne mAlika che. ene rAha jue che ane polIsanI sAthe eka javAnaDAne joI juvAna dIkare tA. paNa have phekaTarImAM kAme lAgyo che ane AkramaNa karavA jAya che paNa polIsa ene phAvavA detI phekaTarInA vikAsa mATe navA navA vicAra pitA pAse rajU nathI. DiTekiTava AvIne uzkerAvAthI kaMi nahIM vaLe ema karate jAya che. pitAne AMkhe jhAMkhapa AvavA lAgI che. samajAvI mAmale raphedaphe karI samajAvIne kesa sAMbhaLavA dIkarAe potAne mATe je kanyA pasaMda karI che tenAM rUpa ane adAlatamAM zuM ane sune laI jAya che. guNa mA-bApane paNa saMtoSa Ape che. zanivAranI rAtre tA. - pilIse ane DiTekiTava hatyArAnI pUchaparacha karI rAkhI che. pharavA jAya che tyAre zu. ane su. dIkarAnA bhAvi sukhanI hayArAe kabUla karyuM che ke pitAne maranAra sAme kaMpa vAto karatAM karatAM ja UMdhI jAya che. A adAvata nahotI. pate te ine paNa mArI nAkhavAnA tA. mAchalI pakaDavAno kAMTe pANImAM nAkhI pitAnA mUDamAM te rAte hate. duniyA jIvavA jevI nathI. pitAne A jIgarI dosta ane pitarAI bhAI sAthe lagnajIvananA sukhanI khUna karavA badala kaI pastAvo nathI. carcA karate heya che tyAM eka golDana phIza pakaDAya che jene adAlatane lAge che ke A kAcI ummaranA juvAniyAe zukana mAnI bane dosta chUTA paDe che. tA. golDana phIza eka uzkerATamAM AvIne hatyA karI nAkhI che. hatyA pAchaLa kaI. pANI bharelI kethaLImAM mUkI ghare pAchA pharatA hoya che tyAM udezya nahatuM. ane sudhAro joIe. pAMcathI dasa varSanI madharAte pAchaLathI koI ajANyA mANasa enA para acAnaka sajA basa thaI paDaze. hamale karI charI hulAvI bhAgI jAya che. tA.nI bUmAbUmane lIdhe be-traNa lokonuM dhyAna AkarSAya che ane tAne davA 1 ne lAge che ke adAlate nyAya karyo nathI. vagara kAraNe. khAnAmAM dAkhala karAya che. madharAtanI mIThI niMdaramAM pahelAM pitAnA dIkarAne mArI nAkhanArane phAMsIthI ochI sajA thaI. mA-bApane khabara ApavAmAM Ave che. tyAre phALa khAne zake ja nahIM. saunI enA tarapha sahAnubhUti che paNU gharanuM bAraNuM paNa baMdha karyA vagara varasatA varasAdamAM teo kAyade kAyadAnuM kAma kare che ema kahI sau have A vAta 'davAkhAne doDe che. bhUlI javA salAha Ape che. . . . -traNa lenArI bhAgI jAya enA laya che tyAM Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 enI tA. upara humalA thayAnI jANa thatAM ja peAtAnA pitA sAthe potAnA bhAvi sAsare AvI ane bhAre AghAta sAthe potAnA priyatamanA mRtyunA sAMbhaLI bhAMgI paDe che. prabuddha jIvana : maMgetara pahoMce che samAcAra patnIne zrute have jIvanamAM bIjo rasa rahyo nathI. samajAvI e phekaTarI vecI kADhe che. ane kAyado sudhAvavA jehAda upaDe che. ene have khabara paDe che ke samAjamAM AvA gunA te anyA ja karatA hoya che, ane khe - cAra vyakitaoe tA vaLataranA dAvA paNa karyAM che. tene samajAtu nathI ke hatyAnA badalAmAM vaLatara meLavavAthI zuM lAbha? paNa keTalAMka kuTuMkhAnI mulAkAta pachI ene khyAla Ave che ke dharanI kamAnAra vyakitanu N ja khUna thaI jAya pachI ghara cAle kayAMthI ? eTale vaLataranA kAyadA paNa havA joe ema e mAne che. have AkhA jApAnamAM rakhaDI - ravaDI AvI hatyAnA bega banelAM kuTu khAne maLavu, emanI hakIkate bhegI karavI e ja enu mizana tha paDayu che. A bAju bhatrIjo chApAnA taMtrIne satata samajAvyA kare che ke akhakharAe paNa kAyadA sudhAravAnI jehAdamAM sAtha ApavA joie. tatrI DI peTe kahe che ke peAtAne sahAnubhUti che paNa AvuM rAja rAja bane che ane prajAne paristhiti kAMThe paDI gai che AvA bIjA eka kresamAM eka juvAna tyA| DiTekTivane kahe che ke hatyA karavAnA Ana ja judA che. pAte jo chUTaze te pharI hatyAo karaze. samAjane ThekANe lAvavA mATe bIjo prApta rastA ja nathI, DiTekiTavane samajAtuM nathI ke dezanA juvAniyAone evuM te kevuM' krUraTezana AvyuM' che ke AvI nidhRNa hatyA emane AnaMda Ape che. zuM . nI AMkhanI jhAMkhapa vadhatI cAlI che eTale enI rajhaLapATamAM sU. paNa have sAMthe rahe che. AvA ja duHkhathI du:khI eka strIe mAhitI ApI ke yunivarsi'TImAM kAyadA zIkhavatAM eka presara AvI hatyA karanArAne yogya sajA thAya ane maranAranA kuTu mene pUruM vaLatara maLe evA kAyado ghaDAya e mATe prayatnazIla che. zU emane jaIne maLe che. zU. pAsethI 155 AvA kaeNsa hisTrI maLatAM presarane jarUrI masAlA sAMpaDe che ane jApAnanI pArlAmenTamAM Ave kAyadA pasAra karAvavA tee paNa jI kheza upADe che. daramyAna sAva aMdha banI gayela krUe sUnI mathI dezabharamAM rajhaLapATa karI AvA kAyadAnI tarapheNumAM lekamata keLavavA jehAda cAlu rAkhI ja che ane meAA maLatAM pArlAmenTanI eka kamiTimAM potAnI vAta te dAkhalA-lIlA sAthe rajU kare che. khIjI bAju pelA bhatrIjo paNa chApavALAne AvA kAyadAnI tarapheNumAM lekamata keLavavA samajAvyA kare che. vRddhA vasthA, a MdhAvasthAne kAraNe lathaDiyAM khAte zU gaMbhIra khImAra paDe che. potAnA dIkarA tA. je ispitAlamAM mRtyu pAmyA hatuM, te ispitAlamAM ja te bharatI thAya che ane maratI vakhate patnI pAsethI vacana le che ke peAtAnA mRtyu pachI paNa kAyaDhDhA na sudhare tyAM sudhI potAnI jehAda te cAlu rAkhaze. digdarzaka mAnavInI kUNI lAgaNIne sparzIvAnI eka paNa taka DhADI nathI. geDaphIzanu pratIka cheka sudhI cAlu rAkhyu ane zU nA maraNa pahelAM ja pANInI baraNImAM golDaphIzane maratI dekhADI. phleza-kheMkathI tA.nA bALapaNanAM dhye paNa dekhADayAM. paripatAlamAM tA.nA mRtyu vakhate tA.nA paga para DhaLI paDelI sUne dekhADatI vakhate nAnakaDA tA.nA TacUkaDA pagane cUmatI sUne e ja dRSyamAM dekhADI digdaza ka zekanI lAgaNIne gADha banAvI. rajhaLapATa daramyAna peAtAnI putravadhU thanAra kanyAnuM gAma najIka hAvAthI tenI khabara kADhavA tyAM UtarI paDanAra zrute za ane premI AvakArI te lagna karanAra nathI, nAnI nAnI cIjavastue. banAvI gujarAna calAve che evuM kahetI juvAna kanyAnA manAbhAvA pazu digdarzaka khUkhIthI darzAvyA che. ane leza kheka paddhatithI samudrane kAM` khesI khIjA premIone samudrathI UMDA ane AkAzathI vizALa bhAvi jIvanasukhanA savAdo karatAM dekhADayA che. 155 kesa hisTrI, bhegA karanAra zU. nI rajhaLapATa vakhate be-cAra kissA pUrepUrA dekhADI. khe kSaNamAM jApAnamAM phAlI phUlI rahelI gu MDAgadI ne khyAla paNa ApI dIdhe! ate nyAya ane ghyAnI lAgaNI vacce jhulatAM nyAyataMtranI lAcArIe paNa kharAkhara dekhADI. napAna haju paNa mukhyatve baudhama che paNa ahiMsA ke avairanI vAta philmamAM kayAMye AvatI nathI. . nI maraNunI ghaDIo gaNAya che. tyAre ene bhatrIjo enI sAkSIne ema kahetA saMbhaLAya che ke tA. nI hatyAne barAbara dasa varSa thavA AvyA che. tA.ne hatyArA AjakAlamAM ja chUTave joie ! A dasa varSa'mAM praudyAvasthAmAMthI jhaDapI gatie vRddhAvasthA tarapha prayANa karI rahelA zra ane s e abhinayanA je zALA ejasa pAtharyAM che te ApaNI philmAmAM bhAgye ja dekhAya che.. temAMya zU nA dahADe dahADe laDiyAM khAtAM paga ane jehAdanI saphaLatAnI AzAmAM manamAM vadhatA jatA umagane je samanvaya kalAkAre sAhajikatAthI dekhADayA che te prekSakAnA cittamAM avismaraNIya chApa mUkI gayA haze basamAM khesavAnI jagyA. na maLatAM ekamekane Teke UbhA rahI khasanI cAla pramANe athaDAtAM daMpatIne ekabIjAne TekA ApatAM digda'ka nirUpe che.. Ama te jApAnIsa leAkA lAgaNIzIla gaNAya che. hatAzAM gherI vaLatAM AtmahatyA karavAnuM temane mATe sahaja che paNa: AvI hatAzA hatyAmAM paNa have pariName che. te A philma dvArA ja jANavA maLyuM. hi MsAnA maneAvijJAnanA abhyAse have bahAra paDavA mAMDayA che, tyAre A philme uThAvelA prazno para gaMbhIratAthI vicAra thavo joie. gunegArA pratye dhyAnI lAgaNI batADavAne dhama' kAnA che ? mane lAge che ke nyAyataMtrane nyAya karavAne ja adhikAra che. karuNA batAvAnu kSetra evuM nathI. jene sahana karavuM paDyuM che, te Icche te karuNA batAvI zake. te potAne nukasAna karanAra vyaktine kSamA ApI zake ane kSamA karavA mATe nyAyataMtrane vinaMtI karI zake. paNa jo tenI icchA badale levAnI hoya ta nyAyata tre tA kAyadAno amala karavA ja paDe. Aje sAmAjika nyAyanI vAta jorazerathI carcAya che paNa ene adhikAra kAte che? dA. ta. mahAnagarAnI phUTapAtha para dhAmA nAkhIne paDelA garIba lakAne nyAyata tra tyAM ja rahevA devAnI chUTa Ape tA e kAyadAnuM pAlana kare che? e garIba leA tarapha saunI sahAnubhUti hevA chatAM phUTapAtha e rAhadArIe nA upayoganI jagyA che. enA vagara rAhadArI salAmata nathI tyAre e phUTapAtha para vasavATa karanAra ke dhaMdhA karanAra vyakitane nyAyata tranI sahAnubhUtika rIte maLI zake? jI`paDapaTTI ane phUTapAthanI vAtanI dhaNu leA seLabheLa kare che. AthI vicAranA geTALA thAya che. ApaNI prajA mULamAMthI samasyA ukelavAnI mAthAkUTamAM paDayA vagara DALAM-DALakhAM vaLagIne sudhArAnA daMbha karyA kare che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameAMddha jIvana mAnavInI pAmaratA 'satsa`gI' cAya . che. lakhe che mANasa mANuse caMdra para pahoMcavAnI ananya siddhi meLavI temAM tenI mahAnatA ane adbhuta buddhizaktinAM daza'na duniyAnI mahAsattA amerikA ane raziyA adyatana kalIara zao pAchaLa dara varSa' amane rUpiyA khace temAM temanI zastro zeAdhavAnI ajaba buddhizakita ane herata pamADe tevI nANAM kharcavAnI zaktinAM ApaNane jarUra darzana thAya mANasa cUMTaNI laDe che, vijaya ane sattA hAMsala kare che. ane dhArAsabhA ku lekasabhA gajAve che. mANusa vAMce che ghaNuM, suMdara ane preraNA ApatAM kAvyo paNa lakhe che. dezaparadezamAM lAkhA ane karADIne vepAra kare che, meTAM kArakhAnAM calAve che ane zerabajAranA rAjA banIne paNa kre che. mANasa uttuMga mArate banAve che. moTA pula ane Deme AMdhe che; basa, TrAma, Trena, vimAna vagere vAhane dvArA mANusene ghaDIkamAM temanAM icchita sthaLeAe sahIsalAmata rIte te pahoMcADI de che. mANasa zuM nathI karatA eja khalaka prazna che. A greja kavi zekI are kaMi amastuM ja thAhu kahyu haze ? What a piece of work is man ! manuSya kevI adbhuta kRti che!' Aje Telivijhana ane kampyuTaranA jamAnAmAM A kathana ApaNA mukhamAMthI vAravAra sarI paDe evI kALA mAthAnA mAnavInI karAmata che. nyu che. mANasa ATale mahAna che chatAM te keTale pAmara che ema paNa kahyA vinA rahI zakAtuM nathI. mANasanI vicArazakti, buddhizakti bahAra khUba ADe che, paNa AMtarika rIte vicAravA mATe te gati kaMi agamya kAraNane lIdhe kuMThita thai jAya che. potAnA AMtarika bhAveA jANuvA ke tapAsavA mATe tene jANe samaya ja nathI ! ghaDIbhara te AMtarika vicAraNA karatA haze te te dunyavI siddhio vizeSa pramANamAM meLavavA mATe potAnI mAnasika zakti keLavavA mATe haze. huM A chuM" huM te huM', 'mArAmAM AvI zakata che' evu sthApita karavA mATe game teTale zrama karavA paDe temAM tene thAka lAgatA nathI. para Mtu (vizvanI parama sattA) huM je chuM te bhagavAna thakI chuM, mArA vaDIlAne lIdhe chuM. mArI patnIne lIdhe zru, samAjane lIdhe chuM, mitrAne lIdhe chu, mArA zikSakane lIdhe chu, mArA sahakAya'karene lIdhe huM arthAt A sau koino huM RNI chuM, temanA karajadAra chuM, temanA AbhArI chu' evI AMtarika vicAraNA ane tajanya bhAva tenA jIvanamAM kA virala paLe ja thatA haze. mANasanAM dharatI paranA Agamananu' nimitta mAtApitA che. bALakanA uchera daramyAna mAbApa uparAMta bhAibahene sagAMsabaMdhIo, paDozIo vagerenA sahakAra rahelA hoya che te bhaNIgaNIne vyavasAyamAM paDe tyAM sudhImAM mitrA, zikSA, judI judI sa MsthAo, jJAti, samAja, dhama'guruo, rAjyataMtra, myunisipAliTI, pustakA vagerenA sahakArane umeza thAya che. te rItasaranA gRhasthAzrama zarU kare tyAra pachI tenI patnI ane tenAM sabaMdhIo, paDozIe, mitra, sahakAryakarA, uparIadhikArI, avanavA saMparka thatA rahe te vagerenA sahakAra tA. 1-8-'89 tA. 16-8-'89 mahattvane bhAga bhajave che. mANasa pagabhara thAya ane ka hAMsala kare tyAM sudhImAM te anekane RNI bane che. mAsa ekadare samAjanA RNI bane che, pachI samAjanI je ate jeTalI kalA heAya tevA samAjane te karAra ane chaeN. samAjaRNanI A pAyAnI hakIkata hAvA chatAM mANusanu vAstavika jIvana zuM heAya che? 'mane A takalIpha che,' te takalIpha che.''mAre A joie chIe, te joie chIe, paNa karyAM maLe che ?' AvuM te kyAMya hAya ?' 'ATalA pagAramAM zI rIte pUruM paDe ?' 'sAheba hAvAM caDAve e kaI rIta che ?' 'ATaluM karIe chatAM kadara nahi ?' 'bhUkhyuM peTa kAma thAya ?' 'mArI kAne paDI che ?' vagere phariyAdnA satata rahetI hoya evu mANasanuM rAjaLarejanu vAstavika jIvana heAya che. tenAM aMgata jIvanamAM paNa peAtAnAM mAbApa, patnI, bALakA, sagAMsaMbaMdhIe aMge sadA tene kacavATa ja raheteA hoya che. tenuM mana mAnatuM ja nathI hetuM. 'mAruM badhuM' sacavAvuM ja jodmae' evI tenI mAgaNI satata rahe che. jarAka na sacavAya te 'duniyA AvI te hoya ?' evA rApa tene gherI le che. AvA vicAra keTalAMne Avate haze ? 'are, huM A saunA eka yA bIjI rIte RNI chuM. mArI paNa temanA pratye kaiMka pharaja che. mAre hakanA AtmakendrI vicArA DhADIne bIjAne vicAra karavA joie. mArA kacavATanuM gANu choDIne anyane mArA pratye ze kathavATa che te huM jANuM ane temanAM jIvanamAM Anada ApuM. huM khIjAnI sevA levAnuM cheDI daine temanI sevA karavAmAM mAruM' 'vya gaNu. anya pratye mAre. rUAba cheDIne temane mArA sahavAsa game evA namra huM anu. mArI hAziyArInI ja vAto karavAne badale temanI haiAziyArI huM pichAnuM, te mane khUba sahakAra Ape che, evI AMkhathI huM temane nihALyu . AvuM vicAravAmAM mANasane nAnama lAge che. tenA huMkAra tene, bIjA tenAM RNI che e vicAra tarapha ja prere che, temAM breka lAgatI nathI. mAtRavo maya / ane pitRyelo matra 1nI bhAvanA bhAya saMskRtinA amUlya vArase che. bhAratavAsIe judAM judaM paribaLegne lIdhe A vAraso sAcavavA mATe kAyaratA dAkhavatA rahelA che. mAtAnuM RNa to kadI kA cUkavI zake nahi evI 'mahAna mAtA' cethiyuM roTalA ane zAka mATe eka ke khe ane keTalIkavAra teA cAra dIkarAenI eziyALI rahe e te Adhunika samaya ane niSprANa keLavaNInI ananya bheTa che je aMge zaramabharI bAbata kAne khAsa jaNAtI nathI, tenI vedanA thatI nathI. sarvAMguNasa Mpanna mAbApa hovA joie evu vicAranAra sa'tAna pote sa'guNasa panna mAbApa banyAM che ke kema evuM AtmanirIkSaNa mAtra eka miniTa mATe karavA taiyAra che? 'mAkhApa'nI kevaLa hakIkata ja satAnAne temanAM pratyenu RNa sUcave che ethI vizeSa dalIla karavAne A viSaya ja nathI. jayAM mAbApa pratyenu RNu satAnene spardhA'tu' nathI, tyAM C Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-'89 tA. 16-8-89 lAgavAnI. zikSA pratyenAM RNanI vAta te hAsyAspada ja pagAra laIne zikSA bhaNAve che. emAM vaLI RNanI vAta zI ? vAstavamAM ekaDA ghUMTAvanAra zikSakathI mAMDIne yunivarsi TInu zikSaNa lIdhu heya tyAM sudhInA saghaLA zikSAnA vidyAthI RNI bane che. dara mahine ke dara varase badhA zikSakAne gurudakSiNA ApavA javuM evA zikSakane atha nathI. paraMtu potAnA zikSA pratye namratA, AbhAranA bhAva, ane kRtajJatAnI lAgaNI mane pradezamAM rahe e zikSaNaRNanA atha che. peAtAnI zakti pramANe zikSakadina nimitte phALe Apave e A bhAvanuM sUta' pAsuM che. e sivAya kAI paNa pIDita zikSakane eka yAM khIjI rIte upayegI thavAmAM potAnuM sadbhAgya gaNAya to zikSakaRNa adA karyu" gaNAya. zikSakanA mAtra vyakitagata rIte vicAra karave evA zikSakaRNatA atha nathI. paraMtu kSikSakatvane uttejana maLatu rahe e zikSakaRNanu vAda' che, je samAjanA hitamAM che. AvuM vicAranAra samAjanA nAgarika sAcA atha'mAM pragatizIla che ema kahevu ucita gaNAze. patnI ardhAMganA che, jIvanasahacAriNI che, sahadhama cAriNI che vagere uccAraNA karatAM mAsa thAkate nathI. chatAM jAtIya sukha ane peAtAnI sagavaDA sacavAvAmAM jarA jarA paNuM phera paDe te mAsanA mijAja jatAM vAra lAge che kharI? savAre UDavAthI mAMDIne rAtre sUvAnA samaya sudhI patnI peAtAnA patinI je bhAvabharI sevAcAkarI kare che. temAM patideva peAtAnA nauM hraka samaje che. gRhiNI tarIkenu' strInu kAya' puruSane mAla vagaranu lAge che. temAM potAnA naryAM aham ApavAnI vAta che, paraMtu ucita vicAraNAnI vAta nathI bhAratIya nArI patnI tarIke je tyAga ane sahanazaktibhayu" jIvana jIve che e mAtra peAtAnAM bharaNapeSaNa mATe kare che evuM mAnanArA aneka patideva haze. strIne puruSane Azraya anivAya' che mATe te AvuM jIvana svIkAre che ema kahIne potAnI buddhizaktinA camakArA keTalAka batAvaze. vaLI, kai ema kaheze ke strImAM rahelI mAtRtvanI jhaMkhanA tene tevu jIvana jIvavA prere che. AvuM vicAranArA patidevAne potAne tA jANe ke strInA sahavAsanI kAya mucchA ja hAtI nathI, para Mtu strI khAtara ja temane paraNavuM paDe che evA bhramamAM te rAcatA rahe che. teo patnI pratyenA RNubhAva kadI svIkAre evu bane nahi. strI vinA puruSanu jIvana zUnya che ema puruSo khele jarUra, paraMtu peAtAnI patnI pratye te svAmInI ja adA hoya che. vAstavamAM jIvananu dhyeya je va, atha, kAma ane mekSa che temAM patnInA sahArA anivAya' ja che. gRhasthAzrama sava' Azrame karatAM zreSTha che. gRhasthAzrama dvArA ja strIpuruSA potAnA yogya vikAsa sAdhI zake che. samAjadhama AcarI zake che ane bhagavAna (vizvanI parama sattA) pratyenA bhAva cegya rIte guthI zake che. A hakIkata strIne puruSa karatAM jarA paNa UtaratuM sthAna ApatI nathI, paraMtu samAna sthAna ape che. puruSa peAtAnI patnIne Adara sahRdayatAthI karatAM zIkhaze to te cempa atha'mAM mahAna gaNAze, nahitara te strI AgaLa vAmaNu ja raheze pachI bhale te patnIne svAmI gaNAtA hAya. vyavasAyanA kSetramAM kama'cArIeemAM RNabhAva najare carcA prazuddha jIvana che kharA ? jyAM sudhI yuvakayuvatIone tAkarI maLatI nathI tyAM sudhI teo karI mATe taraphaDiyAM mAre che. paraMtu nekarI maLyA bAda kAmacerIthI mAMDIne uparI adhikArI enA vidha karavA sudhInI bAbata dhImedhIme pravezavA lAge che, alabatta, anyAya sAme laDavuM e virAdha nathI. meTe bhAge nokarInAM jIvanamAM phariyAdo ane kacavATa ja jovA maLe che. mANasa peAtAnI jevI heAya tevI nekarIthI ujaLA che e vAta te jANe bhUlI jAya che. pagAra hukama karavAne badale pagAra vadhavAnA hukanI ja vAta mekhare rahe che. pagAra vadhyA pachI paNa peAtAnuM katavya bajAvavAnI vAta kSaNika Aveza jevI rahe che. sahakAya'karA pratye paNa RNabhAva gaNAya e bAbata te kevaLa hAsyapada ja lAgavAnI A hakIkate mANasanI pAmaratA sUcave che. Aje jagatamAM alpatama paNa sukha hAya to te RSimuniene AbhArI che; temanAM tapanuM pariNAma che. RSimuniee temanAM tapa, ciMtana ane manana dvArA mAnavajAtane sukhane mAga' batAvyuM. enA para jagatanAM maMDANa thayAM che, tethI mANasa sukhazAMtithI jIvana jIve che. RSimunione mAga' jyAre tyajAya chaeN, tyAre vizvAmAM ghera duHkhA AvI paDe che. jenI sAkSI vizvavigraha pUre che. A RSimunionI smRtine badale vismRti thatI rahe evu khuda bhAratamAM ja banI rahyu che. tyAM RSiRNanI vAta karavI e Ama te raNamAM rudana karyAM barAbara che. RSimunienuM RNa cUkavavuM eTale temane prAtaHkALe namratAthI bhAvapUrvaka yAda karavA ane temanA pratye kRtajJatAnI lAgaNIthI mastaka namAvavuM. temanA graMthenuM jayAM vAcana thatu hAya tyAM jijJAsAvRttithI temaja haoNllAsapU'ka sAMbhaLavA javu mANase pote paNa temanA krAi graMtha niyamita vAMcavA ane temanA vicAratuM manana karavAnI Teva pADavI, potAnAM kuTu bIjAne temaja minnene A vicAreA kahetA rahevu ane tevuM AcaraNa thAya te mATe sAcA dinathI zrama leve. Ama RSiRNa cUkavavAthI Akhare te svakalyANa ja rahelu che. bhagavAna (vizvanI parama sattA) pAse te mANasa jIvananA chellA zvAsa sudhI mAgyA ja karatA hoya che bhagavAnane kya ApavAnI vAta aMge te mAsane smRtibhraMza jovA maLe che. bhagavAna vizva Mbhara che, tene paisA, hAthIdheDA ke alakAro jotAM nathI. bhagavAna teA 'bhAva'nA bhUkhyA che. bhagavAnane 'bhAva' apAya temAM mANasanuM te iSTa ja rahelu che diza che, temAM mUlyavAna vastrAbhUSaNaiAthI zaNagArelI mUrti e che, annakUTotsava yeAAya che paraMtu bhagavAna pratye je 'bhAva' apekSita che te tyAM nathI hote. bhagavAnanuM RNa cUkavavuM' eTale 'jema rAma rAkhe tema rahevuM.' bhagavAnanuM RNa cUkavavuM eTale mana tenAmAM rAkhIne peAtAnI pharajo bajAvavI. bhagavAnanuM RNa cUkavavuM eTale koipaNa jAtanI phariyAda vinA sadA prasanna citta rAkhavuM. ApaNe sau bhAbihanA chIe evA bhAvathI kAne paNa eka yA bIjI rIte cAkiMta ane thayAti niHsvAtha draSTithI upayAgI cakSue e bhagavAnanuM RNa cUkavavAnI bAbata che. anya leAkAte bhagavAna tarapha vALavAmAM bhagavAnanuM RNa cUkavavAnI mahattama bAbata rahelI che. tapane mukhya sAthI gaNanAra bhagavAnanu Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA1-8-189 tA. 16-8-89. AgasTa* RNa adA karI rahelI vyakita che. Ama bhagavAnanuM RNa AvatAM joine zikSake sArA saMskAronuM siMcana karavA aMge cUkavavAmAM svakalyANa sAthe parakalyANa paNa raheluM che. paraMtu bhanAza banI jAya che. vaLI, zikSake jIvanane talapazI mAnavInI RNa cUkavavAnI pAmaratAne lIdhe samagra jagatanI abhyAsa karavAnuM khAsa valaNa dharAvatA nathI. pagAranA paristhiti duHkhamaya, trAsamaya ane AghAtajanaka thatI rahI che. anusaMdhAna pramANe abhyAkrama pUro karavA sivAyake khAsa mAnavInI A pAmaratA mATe javAbadAra keNu? dharma matalaba zikSake rAkhatA nathI. dharmaguruo, mAbApa guruo, kuTuMba ane zikSakagaNa. sAcA dharmaguruonI saMkhyA haMmezAM ane zikSake jAgRta bane te mANasanA svabhAvamAM sudhAre! bahu paDI rahetI AvI che tethI mANasane 5 jIvana jIvavAnI thAya, 'huM keine RNI nathI - mAre pakSe hakaka samaja maLatI nathI. mAbApa potAnAM saMtAnamAM sArA guNa hAMsala karavAnI vAta che, paNa pharaja bajAvavA jevuM kaMdha khIlavavA mATe na samajAya tevI ALasa ke upekSA sevatAM nathI' evI mAnavInI dayAjanaka pAmaratA ochI thavA lAge hoya che, nahitara kuTuMbamAM ja bALaka saNabhAva arthAt pharaja ane suMdara jIvana jIvavAno ane saMteSa mANasane lAdhe; bajAvatAM jarUra zIkhe. samAjamAMthI kArI sleTa jevAM bALako temaja jagatanuM citra AMkhane ThaMDaka ApanAruM bane. 2 varasanI vaccethI mAsanAmenI mulAkAta pha pravINacandra che. rUpAla e ja te enuM A nAma che! leTinamAM Septem eTale magasTa mAsa joDe saMkaLAyelI te vizvanI aneka sAta; (A rUpa ApaNA saMskRta "saptama' joDe keTaluM maLatu bAbato che paNa nAnAMthI meTAM sudhI ghaNAne na samajAtI eka Ave che !) ane '-Ber' eTale "-me'; Ama SeptembervAta e che ke AkhA varasamAM kayAMya nahIM ne julAI-ogasTa eTale "sAtame' (mahine). A be mAsamAM ja kema uparAupara 31 divasa Ave che. i. sa. 1752mAM, igleMDamAM thayelI paMcAMga sudhAraNA eneya itihAsa jANavA jevo che. sudhI varSa, mArca mAsathI ja zarU thatuM gaNAtuM. A sudhAraNA atyAre pracalita aMgrejI paddhatinA mahinAonAM nAma pachI varSa jAnyuArI mAsathI zarU thatuM gayuM. pariNAme mULa te romanoe ApelAM che. vikhyAta rAmana rAjA sapTembara" navame mahine thayo e kharuM! paNa enuM nAma juliyasa sIjhara je mAsamAM janmyA hatA e mAsane eNe te pahelAM hatuM te ja - 'sapTembara" eTale ke "sAtamo" (mAsa) pitAne nAme oLakhA, Ama madhyakAlIna leTina bhASAmAM rahI gayuM che. ' e Julius Mensis (juliyasane mahine) kahevAya. A pachI okaTobara mahine paMcAMga sudhAraNA pachI (Mensis-mahine) vyavahAramAM e TUMkamAM mAtra Julius dasame hovA chatAM enA nAmanA ghaDatara pramANene jUnA paMcAMga kahevAya. A parathI engale-krocamAM enuM Julie rUpa thayuM pramANe te 'AThame' ja che ! leTinamAM Octo eTale A je parathI aMgrejImAM eNe "julAI' rUpa dhAraNa karyuM. emAM -ber' umerAtAM October eTale AThame (mAsa) A jaliyasa pachI gAdI para Avela ogasTasa sIjhara, ApaNe" nAme oLakhAtuM dariyAI prANI A arthamAM ja pavitra romana sAmrAjaya'ne prathama samrATa hato. e paNa julAI Octopus $8914 : Octo-2415; pus ya. mAsamAM ja janmyA hatA. paNa e mAsa te jaliyasane nAme A pachInA navembaranI vAta paNa AvI ja che. AnuM caDI cUkyuM hatuM. eTale eNe te pachInA mAsa sAthe pitAnuM mULa leTina rUpa che Novem (saMrakta "navama' joDe sarakhAvavA nAma joyuM ke have aMgrejImAM 'egasTa' nAme oLakhAya che. jevuM ja che ne ?) A Novem (nava) + ber (-me) maLIne - tyAre e-egasTa-mAsamAM 30 ja divasa hatA. paNa banyuM November eTale navame (mAsa). pitAnA pAlakapitA-'rAjA'-ne nAme oLakhAtA julAI mAsamAM 31 divasa hoya ne have "samrATa' banelA pitAnA nAmathI ne pachI Disembara, vartamAna paddhati pramANe varSane A oLakhAtA "ogasTa mAsamAM 30 ja divasa hoya-eka divasa chelle-bAra mahine, jUnI paddhati pramANenA enA dasamA e cho heya-te A rAmanA "sarvaprathama samrATa'ne na rucyuM! sthAnanA artha pramANe ja "dasamA'ne atha' dharAve che. eTale eNe tyAranA kelenDaranI thejanAmAM pheraphAra karAvya; leTinamAM Decem eTale dasa (ApaNuM saMskRta dazama phebruArI mAsamAMthI eka divasa eka karAvI, e 'egasTa' jevuM ja che.) A Decem (dasa) + Ber (-mo) maLIne mAsamAM umerAvyo ne ema egasTa mAsamAM paNa 31 . December eTale dasame (mahine). divasa karAvyA. A joDe ja noMdhavuM joie ke prAcIna paMcAMga pramANe te - te A "egaraTa" pachI AvatA "sapTembara' mAsa kene julAI - ogasTa paNa pAMcame ne chaThTho mAsa ja hatA ne! eTale nAme oLakhAya che, e jANavAnuMya have mana thAya che ne? ' tyAre te julAI paNa Quintilis (pAMca)ne ogasTa Sextilis hakIkatamAM, AmAM kaI ja vyakitanuM nAma nathI. chatAM e (chaThTho) nAme oLakhAtA hatA. paNa pachI e rAmana sapTembara" nAme zA mATe oLakhAya che e jANavAnuM rasaprada bAdazAhone nAme julAI tathA ogasTa nAme oLakhAtA thaI paDe ema che. thayA eTale A saMkhyAkrama tyAM aTakI gaye. Ama chatAM prAcIna remana paMcAga pramANe emanuM navuM varSa mArca prAcIna romana paMcAMganA sapTembara, ekabara, navembara ne mAsathI zarU thatuM hatuM. eTale e pramANe gaNatAM A "sapTe. Disembara mahinA, vartamAna paddhati pramANe varSanA 9mA, 1bhA, mbara mAsa te sAta mahine ja thAya ne? 11mA ne 12mA mAsa hovA chatAM haju emanA prAcIna Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana bIjA eka mata pramANe leTina Aprillis nA mULamAM che. Aperine-eTale UMghavuM." yuropamAM eprila vasaMtane mahino che, jemAM phUlanI kaLIo udhaDe che. AvA arthamAM e leTina nAma parathI eNe krocamAM Avril ne aMgrejI April nAma dhAraNa karyuM che. trIjA mata pramANe A nAma sAthe grIka premanI devI AphroditenuM nAma saMkaLAyuM che jenuM lADamAM TUMkuM rUpa thayuM che Aphro. bhUmadhya samudranA pradezamAM yuvaka-yuvatIo A mAsamAM premanAM svapna jovA mAMDe che-A parathI A mAsa eprila kahevAya che. tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 sAtame, AThama, navame ne dasa evA athanA nAme ja oLakhAtA rahyA che; joke A pachI mahinAonAM nAma ghaNI rIte judAM paDe che. havenuM navuM varSa Disembara pachInA jAnyuArI mAsathI zarU thAya che. prAcIna romanA eka devatA Janus nAme oLakhAya che; e daravAjA-phATakanA rakSaka devatA che. (Janua eTale ja daravAje) ene be mukha hoya che. eka AgaLa ne eka pAchaLa; prAcIna remamAM, yuddhakALa daramiyAna enA devaLanAM dvAra hamezAM khullAM rahetAM-zAMtikALamAM baMdha ! A varSanA pravezadvAra je A mAsa e devatA gaNAya che. prAcIna leTinamAMnA enA Januarius nAma parathI A mAsa aMgrejImAM jAnyuArI nAme oLakhAya che. - eka mukhe zizira tarapha nihALatA ne bIje mukhe vasaMta tarapha mITa mAMDatA be mukhavALA devatAne nAme A mAsane oLakhAvavAmAM kevuM aucitya raheluM che ! A pachI bIjo mAsa phebruArI, prAcIna paddhati pramANe varSane chello mAsa che. prAcIna romanamAM A mAsamAM saphAI-vacchatA thatI (ApaNe tyAM varSanA chellA A mAsamAM divALI pahelAM sAphasaphAI thAya che ja ne !) A mAsa saphAi ne svacchatAne. AMtara-bAhya zuddhine mAsa gaNAta. A mAsanI 15 mI tArIkhe tyAre svacchatAne, zuddhine utsava UjavAto. leTinamAM Februum eTale zuddhikaraNa pavitrIkaraNa, A parathI rAmane A zuddhiutsava Februa kahevAya; ne A parathI ja pavitra thavAne, zuddhi mATe mAsa phebruArI kahevAye. prAcIna romana paddhati pramANe varSanA prAraMbhanA je have trIjA gaNatA "mAca" mAsanA nAmanA mULamAM che rAmanA paurANika devatA Mars - A vigrahanA devatA che. ne A ja che sUryathI aMtara pramANe gaNu e graha maMgaLa ! A pachInA "e" mAsanuM nAma romanonI pairANika devI MaianA nAma parathI paDyuM manAya che. A nAmanA mULamAM che Magdut-eTale mahAna; ne vadhu mahAna eTale Maion (A ja a grejI Main che !! A parathI Maion Mensis eTale "vadhu mahAna" devI)ne mAsa !TUMkamAM A mAsa Maion nAme oLakhAye jenuM prAcIna phreMcamAM rUpa thayu lai ne aMgrejImAM thayuM May ! (jo ke keTalAka, "vadhu mahAna" nA arthamAM mahAna devatA "yupiTaranuM nAma, A mAsa-nAma joDe sAMkaLe che, eya noMdhavuM joIe.) A mAsa paNa vasaMtaRtune che; eTale A ja nAma vasaMta Rtu sUcavavA mATe paNa vaparAyuM. A "ma' eTale vasaMta, evuM paNa thayuM! ne eTale ja yurepamAM je divase vasaMtasaMva UjavAya che te May Day kahevAya che. jahAjo ane vimAne musIbatamAM madada mATe hoya tyAre reDiye - TeliphenamAM eka saMketa zabda vaparAya che, te paNa May day che. (AmAMno 'd kepiTala nathI.) ane tene me mahinA sAthe kaMI saMbaMdha nathI.) ne have jUna mAsa! A nAma romanonI pairANika devI Juno para paDayuM, evuM manAya che. A devI lagnanI ane vizeSa te mahilAonI devI che. meTA bhAganA vidvAne A mAsanuM nAma eka jANItA prAcIna romana khAnadAna jeDe sAMkaLe che. leTinamAM Innius nAme oLakhAtA A khAnadAnanuM nAma mayakAlIna leTinamAM Junius rUpa pAmyuM; A parathI A mAsa e ja nAme oLakhAyo. A parathI pachI kaMcamAM Juin thaI, aMgrejImAM eNe, June rUpa dhAraNa karyuM che. ogasTa nimitte zarU thayelI, julAIthI jUna mAsanAM nAmanI A mulAkAta ApaNI sAme itihAsanAM keTalAMka pAnAM khelI. have ApaNe tyAM pracalita thayelA aMgrejI mahinAone paricaya paNa karAve che ! leTinamAM enA Martius nAma parathI A mAsa paNa e ja nAme oLakhAyA. prAcIna kecamAM AnuM eka rU5 banyuM Marehe; je parathI aMgrejI March nAma banyuM che. A mAsamAM vAtAvaraNa khUba ja khuzanumA hoya che. vijayayAtrA mATe e atyaMta anukuLa hoya che; kadAca ethI ja A mAsa e yuddhanA devatAne nAme oLakhAya che. A pachInA eprila mAsanuM nAma vize viThAne ekamata nathI. leTina Aprillis parathI A nAma banyuM che, jenA mULamAM che Apero-eTale pachInuM, pachI AvanAruM pAchaLa AvatuM, bIjuM vagere. prAcIna paddhati pramANe varSanA prathama mAsa mAcaM; eTale te "pachI', "pAchaLa Avata', bIjo" (mAsa) evA arthamAM enA leTina nAma parathI pheMcamAM e nAma Avril banyuM jeNe aMgrejImAM pravezatAM, mULa leTina rUpanI asara heThaLa April rUpa dhAra karyuMA eka mata ! Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 | kAzIrAmamAMthI kalAsasAgaranA jIvanavikAsane Alekha pannAlAla ra. zAha jIvana eTale vyakitane enA samagra saMdarbhamAM bhAvapUrNa, kaTokaTI ane kaTIbharI ghaTanA viSe caritraItihAsa. emAM bAhya ghaTanAone te AdhAra hoya che, paraMtu nAyakanAM bhItarI spaMdane A rIte jhIlyAM che: "kaSTathI ja AMtara-ghaTanAo vizeSa mahattvanI che. jIvanakathAnA iSTinI prApti thAya che." (pRSTha - 37) AlekhanamAM kaI kaI sAmagrIne upaga thAya che enA para mUrtipUjA paratvenI emanI draSTimAM Avela AmUla parijIvanakathAnI sUkSmatA ane vizvasanIyatAne AdhAra che. vatana noMdhavA jevuM che. sthAnakavAsI kuLamAM janma eTale mati. ghaNI badhI mahenata ane kALI draSTi mAgI le pUjAnA saMskAra cittane sparzatA nathI. e vakhate jagarAMva gAma e A prakAra che. jIvanakathA lakhavA mATe maLelI AryasamAjanA raMge raMgAyeluM. kAzIrAma je kolejamAMthI snAtaka sAmagrIne vega viniyoga e eka kaLA che, prasaMge, thayA e kolejanA adhyApake AryasamAjanA raMge raMgAyelA hatA ghaTanA, noMdhapethI, samakAlInenAM smaraNo, patravyavahAra Arya samAjanI vicArasaraNI gADha asara yuvAna kAzIrAmanA citta Adi sAmagrInuM caritranAyakanA samagra saMdarbhamAM sAcuM para thayelI. dIkSA bAda paramAtmAnA darzana karavA jatAM paraMtu arthadhaTana na thAya te e jIvanakathA caritra banavAne badale mane mana evuM vicAratA ke A pratimA te pASANunI che. prazastikathA banavAno saMbhava rahe che. caritra dvArA cAritra mArA namaskAra ane caityavaMdana A paththaranA pratimAjIne nahi, ghaDatarane ethI hetu siddha thatuM nathI. paraMtu siddhazilA para birAjamAna evA jinezvara bhagavaMtane pazcimanA sAhityamAM hamaNAM hamaNAM jIvanakathAnuM mabalakha namaskAra karuM chuM evo bhAva rAkhatA. evAmAM AcAryazrI prakAzana thAya che. uttama, madhyama (ane sanasanATIbharI ghaTanA buddhisAgarasUrinuM "jaiina sUtramAM mUrtipUjA' nAmanuM purataka emanA pachI e ghaTanAnA kendramAM rahelI vyaktinA jIvananI) adhama jovAmAM AvyuM. A graMthamAM lekhake draSTAMte sahita pratimApUjananI kakSAnI jIvanakathAo pragaTa thatI rahI che. paraMtu A dezanI prAcInatA siddha karI batAvI hatI. A graMthe emanA mUrtipUja paristhiti judI che. evA keTalAye mAnavaAtmAnA vikAsane viSenA vicAromAM AmUla parivartana ANyuM. te eTale kathAnAyake che, jemaNe pitAnI jIvanakathA lakhAya ene mATe sudhI ke te Aja sudhI asatya ane adhikAramAM rahyA nArAjagI darzAvI che. sara prabhAzaMkara paTTaNI, sva. cImanalAla tethI khUba glAni thaI. (pRSTha 32). aMtimakALe mevADanA cakubhAI zAha jevA mahAmane mAnavIoe emanA jIvana viSe derAsarane jIrNoddhAra thAya tevI temanI bhAvanA hatI. A lakhavA mAgatA sarjakane emanA jIvananA prasaMge, anyane aMge teo kahetA ke "bhavAMtaramAM paNa A paramAtmA preraNArUpa bane e hetuthI paNa pragaTa karavA bahu vinayapUrvaka pratye e paththara che e aMzamAtra paNa vikalpa saMmati ApI na hatI. AvA mahAtmAonA jIvananI saghaLI na Ave te mATe pratimAjI bharAvuM chuM.' (pRSTha-133) Ama hakIkate kALanI gatamAM vilIna thAya che. teo khullA mananA ane je satya samajAyuM tene aMtakALa AvA saMskAranA kAraNe jemanA jIvananI zraddheya mAhitI sudhI ane bhavAMtaramAM paNa draDhapaNe vaLagI rahenArA sAdhaka hatA. sAMpaDatI nahoya agara bahu ochI sAMpaDatI hoya evA caritranAyakanI vyakitatvanA guNa-guru paratvenI bhakita, vinayadaSTi ane kathA lakhavI e eka paDakAra che. keTalIka vakhata bAhya daSTie vANIne saMyama, prazaMsAthI alipta ane viSama saMjogomAM be ja mahattvanI ghaTanA maLe : janma ane maraNanI tArIkha, rasvasthatA - A badhA guNe vyakitae kevA AtmasAta karyA che e paNa najIkanA bhUtakALanI vyakitanI. pUjya AcAryazrI enA para enA vikAsane ane enI sAdhanAne AdhAra che. kalAsasAgarasUrIzvarajI mahArAja kALadharma pAmyAne cAra varSa ahIM caritranAyakamAM A badhA guNe atmasAt thayelA jovA thayAM. paraMtu emanA jIvana viSenI zraddheya mAhitI sAMpaDatI na maLe che. e aMgenA puSkaLa prasaMgo 'AtmajJAnI zramaNa hatI. A saMjogomAM emanI jIvanakathA lakhavAnI De. kumAra- kahAve'mAM maLe che. pALa desAIe javAbadArI svIkArI, e aMdhArAmAM bhUsake ke vidyAne vADA hotA nathI. eTale pitAnA gaccha sivAya goLIbAra karavA jevuM kArya hatuM. emanI sAthe AcAryazrInA paNa jyAM vidyAvAna hoya tyAM emanI pAse pahoMcI jatA. jIvananI mAhitI meLavavA sAyana-mATuMgAmAM emanA (caritra zAsanasamrATa AcArya zrI vijayanemisUrinA samudAyanA pU. nAyakanA) saMsargamAM AvelI vyakitaonI mulAkAtane A udayasUri, pU. naMdanasUri ane pU. lAvaNyasUri ane anya lekhaka sAkSI che. samudAyanA pU. bhadrakarasUri ane pU. abhayasAgarajI jevA aneka te ghaNuM kharuM jIvanakathAmAM vaNune bAhya hoya che, sapATI sAdhujano pAsethI emaNe pitAnI asIma jJAnapipAsAne paranAM hoya che. enI pachIte rahelAM bhItaranAM spaMdane ane kaika aMze tRpta karI hatI. samudAyanI vADAbaMdhImAM A UMDANuM caritranAyakanA jIvanane egya parimANu ane opa Ape che, emanI vyApaka draSTinAM dyotaka udAharaNo che. paMjAbamAM jagAMva gAme sthAnakavAsI agraNI rAmakizananA putra kavacita gurunA kaDavAM vacana sAMbhaLavA paDe tema chatAM kAzIrAma dIkSA levA gujarAta Ave che. ahIM emanI emanI rajA laIne ja anyatra maLavA jatA. vaLI kyAreka guru tIvra kaTI thAya che. mUrtipUjaka samAjamAM dIkSA lya che. gurase thatA te emanI AMkhamAM AMsu AvI jatAM. ekavAra nava mAsa pachI emane khoLatA emanA pitA AvI pahoMce 5 bhadrakarasUrijIe pUchyuM: 'tamArA caherA para viSAda ane che ane dIkSA cheADavI paDe che. traNa-cAra mAsa pachI mati- glAni kema che ?' A samaye emaNe bahu sarasa javAba pUjaka samAjamAM punaH dIkSita thAya che. AvI jIvananI romAMcaka, Akhe: "mArA nimiro mArA gurune. gusse thavuM paDe che tenuM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-89 tA. 16-8-99 nA prabuddha jIvana mane aharniza du:kha che. mane ema lAge che ke huM keTale - dubhAMgI chuM ke emane prasanna rAkhI zakatuM nathI. ( pRSTha 51 ) AvI asAdhAraNuM gurubhakitathI ja emane ATale adhyAtmika vikAsa zakaya bane. pitAnAthI padavImAM nAnA heya paNa e sAdhu vidyAvAna hoya te emanA caraNamAM besavAmAM emaNe kadI hobha anubhavyuM nathI. emane vaMdana te karatA ja paNa emanA RNano avAranavAra zaheramAM che svIkAra karatA. . . . . - - saMyama mArgane ArAdhake te brahmacanI navuM karavAnuM : pAlana karavuM joie, draSTi, saMyama ane bhASA samitinuM teo yathArthapaNe pAlana karatA. emanI draSTi te haMmezAM nIcI je haya, keI zrAvikA vAsakSepa nakhAvavA AvyAM hoya te paNa, emanI najara nIcI rahetI hovAthI, ene emane khyAla ja na hoya. teo mAnatA ke draSTinuM kAma te svAdhyAya, darzana ane jayaNAnuM che. teo kahetA ke "AMkhe te bhagavAnanA darzana mATe ane A jJAnanA prakAza mATe che atratatra jovA mATe nahi? (pRSTha 58) e ja rIte bhASA saMyamanI bAbatamAM emanI jAgRti " udAharaNIya ane ullekhanIya che. kayAreka vihAra cAlatuM hoya tyAre gAmamAM pravezatA keI sAdhu ema pUche ke gAmamAM vANiyAnAM ghara keTalAM? tarata ja AcAryazrI kalAsasAgarasUrijI e sAdhune premathI kahetA ke ApaNAthI AvuM na belAya. e ApaNane anna Ape che. pANI Ape che, ApaNA saMyamanuM poSaNa kare che. mAtA-pitA tuya zrAvakane 'vANiyA' na kahevAya. bhagavAnanA upAsaka zrAvake hoya. vANiyA" na hoya. ApaNe pUchavuM hoya te A gAmamAM zrAvakanAM ghara keTalAM? ema puchAya. (pRSTha-60) AvI. jhINI jhINI bAbatamAM paNa saMyama dharmanA sAdhakane chAje evI emanI jAgRti hatI. - prazaMsA ane lokasaMgrahanI pravRttithI teo alipta hatA. emanA viSe bhAgye ja koI lekha maLe. emaNe pote pitAnAM pravacanonAM pustaka pragaTa karyA na hatAM. kaI rajanIzI lakhI na hatI. vi. saM. 2039mAM emanI nizrAmAM upadhAna tapanI ArAdhanA cAlatI hatI ane emAM emane sitterame janmadina A pU. jJAnasAgarajIe vyAkhyAna, prAraMbha karyo ane emanI prazasti karavAnI zarUAta karI. e ja kSaNe AcAryazrI pATa uparathI UbhA thaIne bahAra nIkaLI gayA. badhAe pAchA pharavA khUba vinaMtI karI. AcAryazrIe pratyuttaramAM kahyuM huM pATa para nahIM besuM. jo tamAre guNunI ArAdhanA karavI hoya te tIrthaMkara paramAtmAnI kare, prabhunI bhakita kare, amArI nahIM." (pRSTha, 82) Ama kIti ane kAmanA banethI teo para thaI gayA hatA. e ja rIte derAsaranI preraNA ApI aTakI jatA. kAraNa ke e javAbadArI vahana karavAmAM sAdhu, dharmanI rIdhanAmAM vikSepa paDe ema teo mAnatA hatA ane e mahadaMze sAcuM paNa che. jIvana-pathanAM AvAM sIdhAM caDhANa caDhanAra mahAtmAnA jIvanamAM kaMIka camatkArI ghaTanA na bane te ja navAI. AcAryazrI kailAsasAgaranA jIvananA AvA keTalAka prasaMge . "AtmabaLanuM ejisa e zIrSaka heThaLanA prakaraNamAM pRSTha 117thI 131mAM vaNuMvyA che. AvA bIjA saMtonA jIvananA prasaMge lekhakanI , jANamAM che, je sahelAIthI camatkArika ghaTanA tarIke oLakhAvI: - zakAya evI ghaTanAnuM Alekhana karavAmAM khUba ja viveka jALavavuM . joIe. anyathA bhAvuka bhakate aMdhazraddhAmAM sarI paDe evuM ' e bhayaMsthAna che. caritranAyaka pite AvA camatkAronA jIvanebhara virodhI rahyA che. Ama chatAM AvA pramANabhUta prasaMgo : ahIM AlekhavAmAM AvyA che. aMdhazraddhAmAM sarI na paDAya edhI ' lekhake ahIM takedArI rAkhI che ane AvA prasaMge pAchuM ? rahelI nyAyabuddhinI emaNe sarasa samajaNa ApI che. AvI ghaTanAone AmabaLanuM teja kahevAya, cAritrazIla prabhuparAyaNa amAthI je kaMi svabhAvika rIte pragaTa thAya che e jagatanI racanAmAM ane vyavahAranI paristhitimAM ghaNuM parivartana saje che che. hakIkatamAM to AvI ghaTanAe AtmAnI apratIma tAkAtamAMthI Ape Apa sajAtI sahaja prakriyA ja hoya che. (pRSTha 108 ane 117) ; jaina AcAryonuM caritralekhana eka rIte zuSka itihAsa bane che. evA mahAtmAoe karAvelA dhArmika anuSThAna ane evI badhI mAhitIone khaDo thAya che. hakIkatamAM caritranAyakanA aMtara-bAhya vyaktitvanI vAcakane anubhUti thAya evI rasapraderIte caritranuM Alekhana thavuM joIe ane Do. kumArapALa desAI evuM rasaprada Alekhana karuvAmAM saphaLa nIvaDyo che, ane eTale huM ene arvikAruM chuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM navuM prakAzana zrI dIpacaMda tribhevanadAsa TrasTa graMtha zreNI-graMtha cho prabhAvaka vire bhAga pahele [ A graMthamAM zrI mULacaMdajI mahArAja, zrI AtmArAmajI mahArAja, zrI vallabhasUrimahArAja, zrI buddhisAgarasUri mahArAja ane zrI caritravijayajI mahArAjanuM jIvanacaritra ApavAmAM AvyuM che.] lekhaka : Do. ramaNalAla cI. zAha mUlya rUA. 7-00 - - prakAza - : " zrI muMbaI jaina yuvaka che 385, saradAra vI pI mAga, muMbaI-400 004. phona : 350296 noMdha : saMghanA sabhyane mATe hiMmata rUpiyA , , saMyukta eka 3 prabuddha jIvata'ne tA 29-1989 tathA tA. che hiMda-9-1989 aMka "sa cutaaka tarIke tA. , 6-9-19 nA rojaM,pragaTa thaze. ; Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -12-7 kaMTha ane revuM 129479-18 631ra-00 pA230-40 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha muMbaI tA 33-1999nA divasanuM saravaiyuM a1-12-87 milkata ane leNu ' bleka (karAra mujaba) rasadhArA ke. e. hA. se. li. 51230-40 gayA saravaiyA mujaba vesTamenTasa cepaDA pramANe pariziSTha 1 pramANe 4950-00 zere tathA DIenTasa 141471-18 102000-00 yuniTa TesTa opha inDiyA yuniTe 1220000-00 garva. ku.mAM DIpojhITa 1216681-0 83500-00 beMkamAM phIkasa DIpojhITa 2206350-00 1ad - 8 gayA saravaiyA mujaba &"-- mere: Achavana sabhyanAM : . * lavAjamanA vala (neTa) * peTrana sabenA lavAjamanAM ra9417-18 anya 20804 pariziSTa mujaba paha000 35350-00 202000-00 173pa000-00 75000-00 27pa735-0 505-37 sTApha . phaMDanA 104- agAuthI Avela lavAjamanA 5ka21-23 paracuraNa devuM 50514-27 1320-00 45837 prabuddha jIvana phanIcara ane kikSara paDA pramANe) 25781-24 gayA saravaiyA mujaba bAkI 7682-24 bAda : kula ghasArAnA 1987 sudhI 18109-00 papapa0-00 umere : varSa daramiyAna kharIdI 23459-00 1810-00 bAda: cAlu varSanA daramiyAna dhasArAnA 31341-24 942-24 21849-00 pachaf78na 1011-64 - zrI janarala phaMDa (Avaka kharca khAtu) varSa darasthAna kharca karatAM. Avakane vadhAre bAda: gayA saravaiyA mujaba bAkI 455685-75 2140 21849-00 19665-00 74242-02 381443-73 125-00 132pa0 DIjhIya 12pa-00 pisTa ophisamAM 1325-00 bI. i. esa. TI. 360-00 Telina aMge 600-00 biralA kI kendra 2410-00 tA. 1-8-89 tA 168-89 : 1100-00 " ra910-00 2910-00 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leNu saddhara 208091 73 zrI ema. ema. zAha sA. vA. pustakAlaya 24050-16 inkamaTekSa rIphaMDa 68409-46 DIenyare tathA DIjhITa para thayelA AjanA 24143-4pa sTApha pAse 200-00 kharca aMge ane paracuraNu leNuM 25694-80 5912-73 3364-16 5310-14 35439-5 200-00 tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 - 181577-48 rekaDA tathA beMka bAkI 10729-26 beMka opha inDiA cAlu khAte 4762 60-67 , ,, ,, bacata khAte 207-87 rokaDa purAMta 487197-80 30596-91 307pa8- 647-32 1016 02-67 janarala phaMDa prabuddha jIvana 74242-02 gayA saravaiyA mujaba 78974-2 kula rUA. 311433-5 3178974-02 rU. 3114335-55 eDiTa ripe: amee zrI muMbaI jana yuvaka saMdha, muMbainuM tA. 31-3-89nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura saMdhanA cepa tathA vAucara sAthe tapasyuM che. ane ikke 136 Zefke 74 ke zet hanjh Pike Re La riTa AdhIna barAbara che. uttamacaMda sAkaracaMda zAha muMbai tA. -8-1989 cArTarDa ekAunTanTa Arsi Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9505-00 varSi : - -: 6 : : : thI jIvana ghaDatara zreNI 7 che, 5300-00 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, B | -6 : tA. 3-389nA saravaiyAmAM darzAvela anya phanI vigata darzAvatuM pariziSTa "a" naMbara phanI vigata "ala 1-1-88nA roja " bheTa havAlA vyAjane havAlA varSa daramiyAna khaca" havAlA tA. 31-3-89nA divase ( 1 zrI makAna ke " . "": : : 9829-19 pa644-50 4184-69 : 2 zrI pustaka prakAzane khatuM . '' - ', -- 5369-00 - 10239-00 21701-09 3, zrI premaLa jyoti pravRtti khAtu - 20320-40 178836-00 15513-00 185698-44 212970-96 - 4 zrI prabaddha ane kAyamI ka' * fes: *: *,e, v> : 2000-00 2000-00 5 zrI dIpacaMda tri. zAha resTa, : ; . . . . :: 6 ke 798-12 1485-00 7000-00 7275-50 72 087-62 6 zrI vidyAsatra pravRtti kaMDakaTa , 33; ; 49pa-66 4500-00 9005-00 4pa000-00 * 5462-80. 5462-80 8 zrI sI. sI. zAha mArakanidhi puraskAra phaMDa 144698-05 6301 95 151000-00 9 zrI sTela rijharva pharDa * * * 1636815 " 2500-00 2281-85 21150-00 39 4 zrI dattaka, bALaka pravRtti rijharva phaMDa 53001-00 : 11zrI sevaMtilAla kAMtilAla TrasTa payuMSaNa vyAkhyAnamALA phaMDa 250000-00 * * : - 2 - 5300-00 - - 5300-00 250 0 0-00 25000-00 - 25000-00 12 zrI dharamapura projekaTa khAtuM u. 12471-55 12471-55 13 zrI vijayavallabhasUri smAraka vyAkhyAnazreNI (1993-00 501-00 * - 56 6-00 4102-00, 5892-00 75000-00 14 zrI dhI. dha. zAha pra. jIvana zreSTha lekhaka pAriteSika phaMDa 11000-00 - 70 0-00 1100-00 1800-00 11000-00 15 zrI dhIrajabena dIpacaMda zAha ramakaDAM ghara 43640-99 28557-50 90 09-55. '4364-00 15565-55 70 006-49 16 zrI mahAvIra vaMdanA nehamilana 150000-00 15000-00 10023-00 4973-00 15000-00 17 zrI keLavaNI phaMDa parapa1-00 18 zrI anAja rAhata phaMDa 54483-00 17763-00 15ra 62-00. ' ' pa648-00 2010-00 74246-00 19 zrI sI. yu. zAha meDIkala eIDa, phaMDa . 1002 62-00 12-16 10 0000-00 20 zrI mohanalAla mahetA 'se pAnuM pAritoSika phaMDa 1500 0-00 1pa00-00 , 1000-0 500-00 150 0-00 24 zrI sarasvatIbena DAhyAbhAi jhaverI cazmAghara 21149-0 0 11511-00 ' ':* - * . . 210-00 : ''1914-00 328pa6-00 22 zrI vasaMta vyAkhyAnamALA phaMDa 51000-00 13932-50 13932-50 51000-00 23 zrI mehanalAla mahetA "sapAna pAritoSika Avaka kharca khAtuM 500-00 500-00 24 zrI dhIrajabena dIpacaMda zAha ramakaDAM ghara Avaka kharca khAtuM 9000-papa u. 9009-5, 25 zrI anAja rAhata phaMDa Avaka kharca khAtuM u. 15 - 26 zrI vidyAsatra Avaka khaca khAtuM 98 05-0 che. - ', - - * . . 8ra44-60 760-60 27 zrI A. vijayavalabhasUri smAraka Avaka kharca khAtuM 589-00 .. 5892-00 28 zrI sneha saMmelana Avaka khaca khAtuM 4977 00 977-00 29 zrI payuMSaNa vyAkhyAnamALA Avaka kharca khAtuM 351-10 25000-06 163-50 1299861-24 297873-50 12005-40 89102-00 50 0543-59 90458-55 u. 1216681-00 uttamacaMda esa zAha * * * * * * * * * * * * . " . TIe/hadde dAre. muMbaI tA. 1-8-1989 cATarDa ekAunTanTasa eDiTasa" tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 21 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 0-00 . 1889 tA. 16-8089 * * * 3pa000-00 tA. 31-3-1999nA divasanA saravaiyA mujaba batAvela InvesTamenTa ane davA leNanI vigata darzAvatuM pariziSTa "' ' , ' ' 1987 . (1 vigato 1987 : " : , zera ane DIbeMcare' 100-00 1988 sAmya lavAjamanA 502-00 rasadhArA ke e. hA. se. li. zera 10 500-00 40-00 1989 , , 132 0-00 10 - 00 tetA eli ku. li. DIbecare 200 8000-00 1040 - 00. 15000-00 bombe DAIga enDa menyuku. li. 150 15000-00 1. : ", * 46 3606 11 zrama maMdira * 12008 - 00 sTAsa li. muni sevAzrama 5001-00 6 585-00 tAtA leka enDa e. ke. li. benDa 5850-00 1500-00 kharca aMge 2000-0 0 - 4935-00 : *, , , , * : : 34850-00 pravAsa phaMDa age - 7568 03 35350-00 50-00 Agama vAcana 102000-0- (2) yuniTa TrasTa opha I nA yuniTa 202000-00 surendranagara saMsthA 500 001 ..* " (3) gaMva, kA phIkasa DIpojhITa : * * * 95 -00 dukALa rAhata phaMDa 350 0 0% hindustAna jhIMka li sarvodaya parivAra , 300-00 215-08 InDiyana oila korporezana 22305-00 dAdara rakula aMdha bALaka khAtuM 1476 -00 180000.00 *50000-60 bhArata hevI ilekaTrIkala ku li - pa1-00 subhASacaMdra bojha ja tI ke 501-00 200000-00 bhArata peTro. korporezana (221-12 apAhAra 16 87 "DANa : 40 0000 00 40000-00 rASTrIya kemikalsa enDa kuTIlAIjhara 5000-00 lIphaTa DIpojhITa 3035 00 , YOO00-00 180000-00 sTIla othorITI opha I. li 31680 00 yusupha maheraalI senTara 58 0 0 0 0-00 9400-00 InTaranezanala lekacara sIrIjha 100000-00 madrAsa rIphAyanarI kuM, li 6930-20 , 100000-00 50000-00 navelI legnAITa keperezana pa3para14 23 50000-00 100000-00 simeMTa korporezana opha I. li 16798-13 zrI zAMtilAla TI. zeTha . paMDa, 21791-03 . 1000 00-00 5 006-60 hindustAna peTroliyama korporezana li 23737-24 zrI ela. ema mahetA phaka 28723-24 200 0 0 0 00 inDiyana peTrokemikalsa ke 40535-37 li , 200000-00 leNuM 1220000-00 173pa000-00 2 0-00 tejapALa hAla (4) bekamAM phIkasa DIpojhITa sTApha pAse - rapa000 00 beMka opha I. phIkasa vI pI. reDa, - 27500-00 3370-60 zrI zAMtilAla TI. zeTha 39000-00 nI sahakArI beMka li. 3370-60 . . 30000-00 3259-30 , ela. ema. mahetA 120 0 kaLa che. o. beMka li * : 6 7-30 . 12 - 00-00 6408-00 , cImanalAla ema. zAha 14) -00 mAMDavI ke e beMka li. 190200 - * 120000-00 88 3-55 , dIpaka ena. zAha . 120000 00 dhI. bee makanaTAilsa ke. e beMka li 8498-papa 12 * 000-00 290000 , yune haricaMdra e. navaDe 1ra000--0 sArasvata ke. e. beMka li. ( 12 0 00-00 7papa0-00 , azoka palasamakara 83500 - 00 8250-00 : . .' , ' , , , . * * * * * 7500-00 : ". 1850-00 , vijya sAvaMta 2206750-00 4450-00 ra7pa73 -10 34143-45 prabuddha jIvana : 49585-3 5 114-27 200-00 35439-45 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153503-00 11275-30 zrI muMbaI jana yuvaka saMgha muMbaI tA. 1-1-88 thI tA. 31-3-88 ne divase pUro thatAM 15 mAsanA samayane Avaka kharcanA hisAbe 1987 , avaka 1987 kharca bheTanA vahIvaTa tathA vyavasthA kharca 5481-00 cAlu bheTa 911708-00 952 65-00 pagAra tathA benasa - - 31ra-00 prabu jIvana bheTanA vyAkhyAnamALAne 25-00 14220-32 bleka menTenasa tathA vijaLI kharca parIsaMvAda aMge 8000-80. 2546-00 lIphaTa kharca 677 80 mITIga ane sTezanarI 919061-00 upa843-00 - 66 01-40 Teliphona kharca lavAjamanA 290-00 pisTeja ,, 1987 sabhya lavAjamanI 14 - 13 - - - - 1500-00 eDiTarane onareriyama tathA inkamaTekSa kAmanA 3645-00 vasula AvyAM 3250-00 . 8400-00 sTApha che. phaMDa phALe ane vyAjanA prabuddha jIvana lavAjamanA 1000-00 bAda zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyane - 21627-20 basa bhA', chatrIDresa anya kharcanA - 127-00 beMka kamIzana - pra. jIvananI prate vinA mUlya mokalI tenA keseTa kharca (neTa) 13944--50 2645-00 1742 6-00 sTApha benIphITa kharca, reve pAsa, hA vyAja tathA kamIzananA 181-00 pharanIcara ghasArAnA 4%. 5773-20 DIbebhyo ane bonDanA 6461-44 250-60 khepheznala TekSa 107862-41 beMkanA khAtAonA 129615-41 181903-11 gavuM. kunI DIpojhITa para 220667 24 189464: 72 uda 13920-00 yuniTa TrasTanA yuniTa para 147pa0-00 aMge : 6575-10 DIjhITa para kamIzana 6400-00 316033-72 bAdaH AjIvana sabhyone pra. jIvananI prata 373884-09 3898-00 parisaMvAda * vinA mUlya mekalI tenA marAThI geSTI kharca 1800-00 bAda 785-00 hindI gaSTI lekacara kharca 18399-00 anya aMkIta phaDane 10% 8812-00 2947-50 abhyAsa vartuLa kharca 288792 09 1600-00 zreSTha lekhaka pAritoSika 363-00 279634-72 : 9.para-20 vasaMta vyAkhyAnamALA aMge kharca 114-00, . 650-50, vijayavalabhasUri 01khyAnamALA - 708-00 paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha lavAjamanA 1270-50 saMgIta kalAsa pravRtti (neTa) 2931-50 vidyAsatra pravRtti kharca * 45479-25 payuMSaNa kyAkhyAnamALA khaca". 919-00 keseTa * kAMtivIra kAryakrama 400 8-5 Avaka karatAM kharcane vadhAre 6914-papa - 5010-00 purataka bheTa 355037-27 , , bhakita sa gIta : " . " : " '' :: A . . . cha968-papa 7765-00 510-0 * ra000-00 11365 0 3610 3-00 56 50 . 50-00 34582-80 - 2: 14-00 250-00 - prabuddha jIvana. 2616 13-65 zaikSaNika - 4547-70 - 521-75 6017-00 1.8153 75 - 700-00 13932-50 * tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 721-00 33183-70 4313-50 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " | 243099-15 , tA. 1-8-89 tA. 16-8-'89 346 0-00 35996-40 '355037-27 pAchaLathI lAvyA pAchaLathI lAvyA 122381-58 pAchaLathI lAvyA pAchaLathI lAvyA " 1223861-59 ema. ema. zAha lAibrerIne saMghanA TharAva pramANe 200 000-00 prabuddha jIvana - papa33-00 paryaTaNa kharca 8838-38 lavAjamanA zrI cImanalAla cakubhAI zAha mAraka nidhi 1000 00 sabhyone vinA mUlya prata mekalatA tenA 1634-50 mahilA vakatRtva 100-00 18000 00 AjIvana sabhyane vinA mUlya prata" " 8297 *00 saMghanA anya udezo aMge kharca 33600 ekalatA tenA pa40 00 meganA kalAsa 261-00 bheTanA rAtA mahAvIra AdivAsI 93-00 59022-25 varSa daramyAna Avaka karatAM khacane vadhAre 9i4658-45 87121-2pa hiraka jayaMtI ane zaidyakyi : rAla, mazIna, TeliphAna butha 2281-85 37158-60 netrayajJa 53830-25 dharamapUra prejekaTasa 12471---papa 4156 - 0' zrama maMdira rakatapIta 43 39 yusupha maheraalI senTarane 32 9-00 * 41314-60 anya hetu :- ' ' 19599-5 raneha saMmelana 1 0000-00 anya saMsthAone 29598-50 355037 27 prabuddha jIvana aMge :.. 12688-65 zrI prabuddha jIvana pisTa 14393-70. 3pa04-00 purarakAra 7085-00 44503-85 , , grIna TIga - : ' 73851- 00 * 2800-00 uparane hisAba tapAse che. ( 4800-00 ..' ane amArA judA riporTa AdhI 1134-00 che. , , kharca ( 1606-90 barAbara che 2 1450-9pa , , , pepara kharIda 54423-00 87121-25 - muMbaI tA. 1-8-1989 _kharca karatAM Avakane vadhAre uttamacaMda sAkaracaMda zAha - 442158-52 442158-5ra" cArTarDa ekAunTanTasa - - - - - - - eDisa - muMbai tA. 1-4-1989 * * * pramukha 18947-04 154259-60 4556 85-75 122381-59 TrasTIo Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37467- 100912-05 zrI maNilAla mekamacaMda zAhe sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya : muMbaI . . tA31-3-99 nA divasanuM saravaiyuM 1987 phaDe ane davuM .. 1987 milakata ane leNuM:kAyamI phaMDe : IMvesTamenTasa : phaksa DIpojhITa :107894-00 gayA saravaiyA mujaba H 107894-00 50000-00 hindustAna orgenika kemikalsa li. pa000 0-90 | umero : zrI muMbaI jaina yuvaka pharanIcara ( kharIda kiMmate). saMdha taraphathI kAyamI phaMDamAM : 2 0000-00 15961-00 gayA saravaiyA mujaba : 19187-63 '3226-00 umereH varSa daramiyAna kharIdaH 0-00 307894-00 19187-63 - 19187-63 zrI pustaka phaMDa: bAda : kula ghasArAnA : 5500-00 gayA saravaiyA muba: 550 -00 838-63 gayA saravaiyA mujaba : 9:43-63 upa7-08 bAda varSa daramiyAna ghasArAnA 1004-0 0 - - - - - - - - zrI pharanIcara phaMDa: 2400-00 gayA saravaiyA mujaba : 2409-00. 9143-63 10147-63 pustake (kharIda kiMmate) 10044 -00 zrI rIjharva phaMDaH 900-0 0 * | 82917-90 gayA saravaiyA mujaba bAkI : 88612-05 31673-4ra gayA saravaiyA mujaba: 3673-4ra 17994-15 umera: varSa daramiyAna kharIdIH 6223-65 147467-62 94835-70 12300-0 0 bAda : varSa daramiyAne ghasArAnA 1980 6-00 pustake aMge DIjhITa lakhI vALyA : 21 31 | _13291-. 0 0 8861ra- 5 leNuM 81544-70 9110-12 sTApha previDanDa phaMDanA 17297- 92 10000-00 myunisipAliTI prAMTanA 208091-73 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pa9 26 73 paramAnaMda kApaDiyA mArkenidhi 1000 -- * 0 kharca' a ge 1250-00 kuMDa pAse madada aMge 2'l000-00 phIkasa DIpojhITa para caDhela 238007-85. 98990-65 - vyAjanA 3375-00 - - - - eDITarane ripaTa: 10000-00 rokaDa tathA beMka bAkI: 28375-00 * * * * * * *"amoe zrI maNilAla mekamacaMda zAhe sArvajanika vAcanAlaya ane 803-74 beMka opha inDiyA bayata khAte 2510-02 :* * pustakAlaya muMbaInuM tA 31-3-89 divasanuM uparanuM saravaiyuM (TrasTanA nAme) 53-62 rokaDa purAMta 412-85 majakura lAyabrerInA copaDA ane vAucare vagere tapAsyA che. 8086-36 zrI Avaka khaca khAtuM :amArA dhI muMbaI pablIka TrasTa ekaTa anusAra ja ripiTa AdhIna 2922-87 192327-69 gayA saravaiyA mujaba 'barAbara che.' 10000-00 bAda myunisipaoNriTInA mAMTanA leNA 187286 'muMbaI tuM. 28mI juna, 1989 uttamacaMda sAkaracaMda zAha 182327 69 umero : caNA ekAunTa 3 6405-17 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane vadhAre 55842 64 * eDITara 218732-86 274575-50 38pa475 27 kula rUA. ' che " . "'. kula rU. 44 6458-07 385475-27 kula rUA. muMbaI tA. - - - - - kula rU. 446458-07 ' prabuddha vana : 00-00 --- * "P - 22 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 - 969-70 66846-00 2159-50 para 69 50 105-00 83999 30 - - zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya : muMbaI tA. 1-1-1988 thI tA. 31--1989 nA divase pUrA thatAM 15 mAsane samayane Avaka jAvaka kharcane hisAba 1987 Avaka 1987 khaca vyAja vahIvaTI tathA vyavasthA khaca 678-4ra beMkanA vyAjanAM vagere 8169-10 pepara lavAjama 7806-16 gavaM'. kaMpanInI phIkasa DIjhITanuM 31-3 89 96 08-1 9874 -93 43477.00 pagAra tathA benasa vagere sudhInA 1369-50 buka bAIviMga 8484-58 ra739-00 previDanDa phaMDa phALAnA tathA tenA para vyAjanA . bheTanA 105-00 vimA primiyamanA 25000-00 paramAnaMda kApaDiyA smArakanidhi phaMDa taraphathI 25000-00 1672-00 bheTanA ' 55859-60 * 12501-00 7952 - 00 pustaka lavAjamanI 15372-00 vyavasthA khaca" 1000-00 eDiTarane eneriyamanA 34124 00 pa2873-00 sTA: hA, meDikala, chatrI ane anya pacuraNa Avaka 9350-75 sApha saphAI tathA paracuraNa kharcanA 788-0 0 pastI vecANanA 97pa-00 238-60 leiTa phInAM. sTAphane relve pAsa - 1369-00 1010-00 pranTIMga tathA sTezanarI 49pa-00 dAkhala phInAM 05-00 250-00 propheznala TekSa 152 1-60 2949-00 36405-17 varSa daramiyAna Avaka karatAM khacane vadhAre 11618- 75 papa862-64 dhasArAnA 757-00 pharanIcara para ghasArAnA 10 % 1230 0 --00 pustaka para ghasArAne 15 %. 80535-35 121539-57 13057 - 00 uparane tA. 31 3-1989 sudhI 15 mAsane 80535-35 hisAba tapAsyA che ane barAbara mAluma 1250-00 6395-77 13743-50 16 06-00 250-00 prabuddha jIvana 2345-27 1004-00 13291-00 14295-00 121539-57 muMbaI tA. 28mI juna 1989 uttamacaMda sAkaracaMda cArTaDa ekAunTanTa epTira muMbaI tA. TrasTIo, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 - divyadhvani * * ramaNalAla cI. zAha tIrthaMkara bhagavAnanA arthAta arihaMta paramAtmAnA je samavasaraNamAM prAtihAryanI eTalA mATe racanA kare che bAra guNa gaNAvavAmAM Ave che, temAM cAra mUlAtizaya athavA ke jethI e prAtihAryo jagatanA lekAne tIrthaMkara paramAtmA sahajAtizayanA cAra guNa sAthe ATha pratihAryanA ATha pAse laI Ave. prAtihAryo lokonA cittamAM AzcaryA, guNa gaNavAya che : (1) apAyA pagamAtizaya (2) jJAnAtizaya kutUhala vagere bhAve prere che ane tIrthaMkara paramAtmA (3) pUjAtizaya ane (4) vacanAtizaya e cAra mUlAtizaya che. pratye pUjyabhAva janmAve che. eTalA mATe deve enI prAtihAryo ATha che : (1) azokakSa (2) surapuchapavRSTi racanA kare che. devenuM A pratihArakama che eTale ene (3) divyavani (4) cAmara (5) Asana (6) bhAmaMDala prAtihAya (athavA mahAprAtihAya) kahevAmAM Ave che. rAjAnA (7) duMdubhi ane (8) chatra. samavasaraNa vakhate de tIrthaMkara rakSAne ke paheregIrone paNa pratikAra kahevAmAM Ave che. paramAtmAnAM A ATha prAtihAryonI racanA kare che. paraMtu rAjAnA pratihAre manuSya hoya che. vaLI te pagAra laI karI karanArA hoya che. kayAreka rAjA mATe tenA manamAM Ama, divyadhvani' e tIrthaMkara paramAtmAnI prAtihAryAne abhAva ke dhikakAra paNa hoI zake che. tIrthakara bhagavAnanA eka prakAra che. vaLI te arihaMta bhagavAnane eka uttama pratihAra deva hoya che. teo karI tarIke nahi, paNa guNa che. pitAnAmAM sahaja rIte pragaTelA bhakitabhAvathI prerAIne tIrthaMkara paramAtmAnAM ATha prAtihAya (saMkhyA, krama ane vecchAe, umaMga ane ullAsathI pratihAra tarIke nAmanI draSTie) zvetAmbara ane digambara baMne paraMparAne kAma kare che. temanI pAse vaikriya labdhi hoya che ane teo mAnya che. prAtihAya mATe nIcene bleka ghaNo prAcIna che avadhijJAnI hoya che. teo vaikriya labdhi ke zakita vaDe vividha ane baMne paraMparAmAM te pracalita che: prakAranI racanAo ke rUpe banAvI (vikuvI) zake che. eTalA azokavRzcaH surapuSpavRSTidivyazvanizcAmaramAsane ca / mATe deve samavasaraNamAM je racanA kare che te prAtihAryA bhAmaNDala dundumirAtapatraM satprAtihAryANi jinezvarANAm // . kahevAya che. pravacana sAre ddhAra'nI vRttimAM kahyuM che. pratiddArA : [azokavRkSa, surapuSpavRSTi, divyavani, cAmara, Asana, surapatiniyuktAM devAsteSAM karmANi prAtihAryANi / .' bhAmaMDala, duMdubhi ane Atapatra (chatra) e jinezvaranAM prAtihAryA zabda uparathI prAkRtamAM 'pADihera" zabda vaparAya che. pratihAya che.] paDiherane artha karavAmAM Ave che: (1) devatAkRta pratihAraprAcIna sAhityamAM A kSeka lagabhaga paMdara varSa pUrve kama (2) devatAkRta pUjAvizeSa ane (3) devonuM sAnniAtha. thaI gayelA maharSi zrI haribhadrasUrie pitAne "anekAntajaya bauddhadharmamAM paNa prAtihAryA zabda vaparAyela che. vinayapatAka' nAmanA graMthamAM udhRta karela sau prathama jovA maLe che, piTakanA mahAvarga" graMthamAM paMdara prakAranAM prAtihAryo gaNuMparaMtu A zleka ethI keTale vadhu prAcIna che tathA mULa vavAmAM AvyAM che. tyAM prAtihAya eTale eka prakArane devI kayA graMthane e che ane enI racanA keNe karI che te vize camatkAra athavA devI Rddhi eTale artha karavAmAM Avyo che. pramANabhUta rIte kazuM jANavA maLatuM nathI. saikAothI pracalita bhagavAna buddhanA evA camatkAranA paMdara prasaMge temAM TAMkavAmAM banele A zleka atyaMta pavitra manAya che ane stuti, AvyA che.. caityavaMdana, vidhi vageremAM bahumAnapUrvaka enuM paThana thAya che. - deve samavasaraNamAM prAtihAryonI je racanA kare che temAM prAtihAryo vize prAkRtamAM zrI nemicaMdasUriviracita "pravacana tIrthaMkara paramAtmAne prabhAva ke atizaya ja raheluM hoya che. sAroddhAra" graMthamAM nIce pramANe bleka maLe che : deve bhale ravecchAe, pUjyabhAva ane bhakitabhAvathI tevI racanA kakilli kusumavuTTI devajjhuNi cAmarA'saNAI ca / karatA hoya to paNa temAM savizeSa baLa, samRddhi, ojasa, bhAvalaya bherI chatta jayaMti jiNapADiherAI // zrayaM ityAdi tIrthaMkara paramAtmAnA atizayane kAraNe ja Ave che. ema kahevAya che ke samavasaraNamAM jevuM [kaMkili (azekavRkSa), kusumavRSTi, divyadhvani, cAmara, azekavRkSa heya che tevuM azakakSa khuda indranA pitAnA asina, bhAvalaya, (bhAmaMDaLa) bherI (duMdubhi) ane chatra e udyAnamAM paNa nathI hotuM. dhAro ke tIrthaMkara paramAtmAnI jinanAM pADihera (prAtihAya) jaya pAme che.] upasthiti na hoya tene prasaMge badhA ja devatAe bhegA maLIne prAtihArya' zabda saMrakRta pratihAra uparathI Avyo che. pitAnI tamAma vaikriyAdi labdhithI koI eka azAkakSanI pratihAra kare te pratihAryA. pratihAra zabda prati+ha uparathI racanA kare te paNa te azakavRkSanuM sauMdarya samavasaraNanA Avyo che. pratyekaM ti kavAmiSArthamAnayati eTale ke darekane azokavRkSa karatAM anekagaNuM utaratuM ke hIna hoya. vaLI, badhA - havAmI pAse laI Ave te pratihAra. pratihArane eka artha devAe tIrthaMkara bhagavAnanI hAjarI vinA utpanna kareluM thAya che daravAjo athavA dvAra. eTale lakSaNAthI pratihArane artha azekakSa (ke anya prAtihAya) jonAra lenA hRdayamAM thAya che kArapALa, bAraNune rakSaka, cekIdAra, paheregIra, dharmanI bhAvanA utpanna na karI zake, jyAre samavasarAmAM pratihArane vizeSa artha thAya che chaDIdAra, rAjAnI AgaLa devoe racela azokakSa (ke anya prAtihAya) kAnA hadayamAM cAlanAra, rAjAne aMgarakSaka. vaLI pratihArane vizeSa artha dharmabhAvanA jAgRta karavAnuM nimitta bane che. thAya che indranI AjJA mujaba kAma karanArA de. deve A ATha prAtihAryomAM divyavani nAmane prAtihAryamAM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 prabuddha jIvana keTalIka vizeSa vicAraNA thaI che ane zvetAmbara tathA digambara tarIke gaNAvavAmAM Ave che. paraMparAmAM tenuM keTaluMka arthadhaTana judI judI rIte thayuM che. vetAmbara paraMparA pramANe tIrthaMkara paramAtmAnA ATha divyavani' eTale zuM? divya eTale devI. ene eka artha prAtihAryamAMthI azokavRkSa, surapuSpavRSTi, cAmara, Asana, thAya che "devakRta" ane bIjo artha thAya che 'lokottara.' eTale duMdubhi ane chatra e cha pratikAyane samAveza devakRta divyavanine eka artha thAya che devatAoe karela dhvani atizayamAM thAya che. bhAmaMDaLa prAtihAryane samAveza ane bIjo artha thAya che tIrthakara bhagavAnanI vANIrUpa karmakSayaja atizayamAM thAya che. paraMtu divyavani prAtihAryane divyavani. eTale dee vINA, veNu vagere dvArA karelA ivanino samAveza samavasaraNa vakhate devatAo azekavRkSa, puSpavRSTi, kaI atizayamAM thato nathI. alabatta bhagavAnanI pitAnI siMhAsana vigere pratihAryonI racanA te kare che; vANIrUpa je divyavani che. tene trIsa atizayamAMnA eka paraMtu dezanAnI vANIrUpa divani te tIrthaMkara paramAtmAne atizaya tarIke gaNAvavAmAM Ave che. pitAne hoya che. emanuM e AtmabhUta lakSaNa che. te temAM tIrthaMkara paramAtamAnI divyavANI pAMtrIka prakAranA uttama prAtihAryapaNuM kevI rIte ghaTI zake? e prazna keine thAya. guNethI yukta hoya che. e guNe nIce pramANe che : ene khuzAse karatAM pravacana- sAroddhAra vagere graMthamAM jaNA- (1) saMskAravata (2) udAtta u ca svare), (3) upacAroAvavAmAM AvyuM che ke mAlava ane kauzikIya vagere roga vaDe pata (agrAmya, (4) gaMbhIra zabda (meghagaMbhIra), (5) tIrthaMkara paramAtmA samavasaraNamAM je dezanA Ape che te anunAdi (pratiniyukta - sarasa paDa paDe, raNake vakhate bhagavAnanI baMne bAju rahelA be vANuM, veNu vagere thAya), (6) dakSiNa (saraLa), (7) upanItarAya (mAlakausa vAghonA vani vaDe bhagavaMtanA zabdAne vadhu madhura ane vagere rogothI yukata), (8) mahAtha (mahAna athavALI) (9) karNapriya banAve che. jema ke gAyakanA madhura gIta vanine avyAhata pauvapa" (paraspara virodha vinAnI), (10) ziSTa, saMgItakAre vAjiMtronA avani vaDe vadhAre madhura kare che (11) asaMdigdha (saMdeDarahita), (12) apahetAnyottara (bIjA ke tevI rIte deve paNa tIrthaMkara paramAtmA pratyenA lakitabhAvathI duSaNa na batAvI zake evI, (13) hRdayagrAhI, (14) dezakAlAprerAIne emanI dezanAnA divyadhvanine vadhu AlAdaka banAve vyatIta (15) tattvAnurUpa, (16) aprakIrNaprasuta, (17) che. eTale jeTalA aMzamAM deve vA ivaDe bhagavAnanI a nyapragRhIta, (18) abhijAta, (19) atinizcamadhura, vANIne vadhu madhura banAve che teTalA aMzamAM devonuM e (20) aparamaviddha (bIjaonA mane-rahasyone khullA na prAtihArya'paNuM gaNavAmAM Ave che. eTale divyavanine karanAra, bIjAnA hRdayane na vIMdhanAra), (21) arthadhamabhyA. prAtihArya tarIke gaNavAmAM kaI bAdha rahetuM nathI. sanepa, (22) udAra, (23) paraniMdAmekavaMviprayukata, (24) AnA anusaMdhAnamAM bIjo prazna e thAya ke zuM upagata zlAgha, (2 apanI. (26) upAditArichanna kautuhala, tIrthaMkara paramAtmAnI vANImAM evI nyUnatA hoya che ke dee (27) alkata (28) anAbhivilaMbita, (29) vimavikSepaene madhura karNapriya banAvavAnI jarUra paDe? ene uttara e kilikiMcitAdivimukata, (30) aneka jAtisaMzrayathI vicitra, che ke tIrthaMkara paramAtmAnI vANI te janmathI ja (31) Ahitavizepa-(bIjA vacananI apekSAe viziSTa. (32) atizayayukta hoya che. eTale emAM nyUnatA hovAne sAkara, [33] sattvaparigra, [34] aparidita ane (35) prazna ja nathI rahetA, de te dezanA samaye divya ayucheda. kaI kaI graMthe A pAMtrIsa guNanAM nAme mAM che vani kare che, te kaI nyUnatA dura karavA mATe kamamAM pharaka jovA maLe che. nahi, paNa pitAnA adamya bhakitabhAvane vyakata karyA vagara tIrthaMkara paramAtmAnA "zravaNaparamasaukhya" ApanAra divyateo rahI zakatA nathI. mATe teo divyavanI kare che, devane vanino mahimA samaye samaye graMthakAra maharSioe varNavyo che. divyavani mAtra mAdhuya mATe ja nahi paNa bhagavAnanI dezanAnA u. ta. divyavani prAtihAryAnuM varNana karatAM pravacana davanine eka yojana sudhI prasaravA mATe paNa hoya che. sAroddhAra"mAM kahyuM che : ' ' tIrthaMkara bhagavAnanI vANIrUpI divyadhvanine atizaya tarIke sarabatarasu pArasasodara: sAmasavi ghira dezApahRta mukta vyApAra - gaNAvavAmAM Ave che. tIrthaMkara bhagavAnanA evA trIsa prasAritavadanaiH kuraMgakulairAkulA kulasatkaNairAkaryamAnaH sakalajanAnanda atizaya che. temAM cAra atizaya te mUlAtizaya che, 19 premodadAyI divyadhvanirvitanyate / atizaya dee karelA hoya che ane 11 atizaya kamane. [ sarasa amRtarasa sarakhe, kAnane atipriya lAgate tathA kSaya thayA pachI pragaTa thAya che. je sAMbhaLavA mATe caravA vagerenuM kArya cheDI daI AsapAsathI digambara paraMparA pramANe bhagavAnanA cotrIsa atizaya jayAM haraNanAM ToLeToLAM deDI Ave che tathA sarva janone e ja pramANe traNa prakAra batAvavAmAM Ave che: (1) sahajAtizaya AnaMdapramoda ApanAre e divyavani (deve samavasaraNamAM ) (2) karmakSayaja atizaya ane (3) devakRta atizaya. paraMtu kare che. digabara paraMparAmAM te darekanA atizayonI saMkhyAmAM divyavaninuM varNana karatAM kalyANa maMdira tra'mAM zrI pharaka che temAM sahajAtizayanI saMkhyA 10 che, kamakSayaja siddhasena divAkara kahe che: atizayanI saMkhyA paNa 10 che ane devakRta atizayanI sthAne gamIrahRdayodadhisammavAyA: saMkhyA 14 che. emAM bhagavAnanI janmathI hitakArI ane vayuvatat tai ji: samuTIrathati : '. ' priya vANIne sahajAtizaya tarIke oLakhAvavAmAM Ave che dyA vata: 14mamavmAmAno : ' ane samavasaraNanI sava" bhASArUpa vANIne devakRta atizaya bhavyA prajanti tarasA'pyajarAmaratvam // 21 // . Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prabuddha jIvana tA. 1-8-89 tA. 16-8-'89 jyAre Apa dezanA Ape che tyAre mAdhuya" thI paripUrNa evA ApanI vANInA vinine apUrva AnaMdamAM nimagna mana vaDe devaguNa te sAMbhaLe ja che, kintu anupama sahaja parama sukhanA prakathI jeonA netra ardhanimIlita thayAM che evAM mRgalAe paNa tene tIvra spRhAthI sAMbhaLe che. sarva nA vacanathI anaMtaguNa upAdeyatAvALA vacananA svAmI ! jyAre te mRgalAMo ApanA divyavanine sAMbhaLe che tyAre teonI grIvAe harSathI UMcI thaI jAya che ane jANe citramAM Alikhita hoya tevAM atithira thaI jAya che ! he nAtha ! Apano te lattama vana mAlavaNikI (mAkeza) pramukha grAmara vaDe pavitrita-saMvalita hoya che. jagatanA paramaguru he, jinezvara deva! kavio ahIM mULa vata: (te vaninuM mRgalAMo vaDe pAna karAyuM) evuM eTalA mATe kahe che ke mRgalAMe nipriya hoya che. sarvajJatvanA kAraNe saMgItanA grAmarageDane savamavane jANanAra he kalAnAtha! Apa mAlavakauzikI rAgamAM dhamadezanA eTalA mATe Ape che ke te vairAgyarasane vyakata karavA mATe atisarasa hoya che." divyavani vize upAdhyAya vinayavijyajIe lokaprakAzamAM | hi svAmina ! gaMbhIra hRdayarUpa samudrathI u, panna thayelI tamArI vANIne paMDite amRtarUpa kahe che, te yogya ja che. jevI rIte manuSya amRtanuM pAna karIne ajarAmarapaNuM pAme . che tevI ja rIte tamArI vANInuM zondriya vaDe pAna karIne bhavya prANIo paramAnaMdanA anubhavane pAmIne zIdhrapaNe 'ajarAmara paNane - mokSa pAme che] digaMbara paraMparAnA 48 zlokanA 'bhakatAmara stotramAM divyavani prAtihAyanuM nIce pramANe varNana thayuM che: spargAyavargagamamArgavibhArgaNeSTaH sattarapathanaiTutrio : | " / divyadhvaniyati te vizadArthasarva __bhASAsvabhAvapariNAmaguNaprayojyaH // 35 // rivarga ane mekSano mArga batAvavAmAM iSTa mitra, saddharma ane vastunuM svarUpa kahevAmAM eka ja catura tathA nirmaLa - artha ane samarata bhASA svabhAva pariNAmodi guNathI mukta Apane divyadhvani thAya che.] vItarAgastava'nA pAMcamA prakAzamAM hemacandrAcArye 'divyavanine mahimA varNavatAM lakhyuM cheH mAlavakaizikI mukhya, - grAmarAga pabitritaH / tava dinyo dhvaniH pItA, harSodagrIvaigairapi // 3 // [mAlakoza vagere grAmarAgathI pavitra thayelA ApanA divyadhvaninuM harSa vaDe UcI grIvAvALAM banelAM haraNa dvArA paNa pAna thAya che.] divyadhvani vize "vItarAgastava'nI TIkAmAM kahyuM che - tathA dharmopadezAvasare hi bhagavAn syamAvasubhagaMbhaviSNunA zrotRjanazrotrapuTapravizatpIyUSakulmyAtulyena nirAyAsapravRttenaiva svareNa dezanAM vidhatte, kintu vRttikRta iva sUtra, surAstameva svaramAyojana viSvag vistArayanti, ato devakRtatvAt sa divyadhvanirabhidhIyate / [ dhamane upadeza ApatI vakhate bhagavAna, svAbhAvika saubhAgyathI utpanna thatA, zrotAjanone kavivaramAM pesatA amRtanA naka jevA ane anAyAse belAtA svara vaDe dezanA Ape che. paraMtu jema TIkAkAro sutrane TIkA vaDe vistRta kare che, tema te ja bhagavaMtanA svarane devatAo cAre bAju eka jana sudhI vistare che, tethI prasArita vani devakRta hevAthI te apekSAe divyadhvani kahevAya che.] vaLI, vItarAgatava'nI avasUrimAM divyavaninuM savitara varNana karatAM kahevAyuM che : he sarvAtizAyi vacananA svAmI ! svAbhAvika saubhAgyathI utpanna thatI, zrotAjanA kaNaMmAM pisatI amRtanI nIka samAna ane zrama vinA pravartatI vANI vaDe jyAre samavasaraNamAM bhavyaMjananA kalyANane mATe Apa dhamadezanA Apo cho tyAre 'bhaktithI nirbhara hRdayavALA devatAe te vANIne sarva dizAemAM eka jana sudhI vistare che. ethI ja e vani devatAo vaDe vistAra hovAthI divyadhvani mahAprAtihArya kahevAya che. kSIrasavI. sapiMrAsavI, mavAsavI ane amRtasavI munivaromAM cUDAmaNi samAna he jinadeva! meru parvata vaDe maMthana karAtA kSIrasamudranA javani samAna gaMbhIra nA vaDe bhAlavakaizikI mukhyagrAmarAgAMcIto'ItAm / AyojanaM bhavanidivyazvanimizraH prasarpati // [mAlakeza pramukha rAgomAM kahevAtI bhagavaMtanI dezanA vani (devatAoe karelA) divyadhvanithI mitra thaIne eka jana sudhImAM phelAyuM che.] digaMbara paraMparAnusAra divyadhvaninI eka vyAkhyA evI ApavAmAM Ave che ke tIrthaMkara paramAtmAne je samaye kevaLajJAna thAya che barAbara te ja samaye emanA samagra zarIranAM sarvAMgamAMthI meghagajanA jevo kArarUpI divyapani nIkaLe che ane te eka jana sudhI saMbhaLAya che. bhagavAnanA mukhanA badhAM uccAraNa - avaya eTale ke tALavuM, jIbha, kaMTha, heTha, mukha vagere badha athavA zAMta ja heya che. tema chatAM A ivani pragaTa thAya che. e vani bhagavAna pote potAnI IcchAthI pragaTa kare che evuM nathI. bhagavAnanI tyAre keI icchA hatI nathI, paraMtu e vani emanA dehamAMthI sahaja rIte pragaTa thAya che. e avani ema kevI rIte pragaTa thaI zake e prazna thAya. ene uttara e che ke bhavya chanA puNyanA udayathI te divyadavani bhavya jIvone mATe pragaTa thAya che. A dhvani kArarUpI hoya che ane te sAMbhaLanAra sarva jIvone atizaya alalAda Ape che. sAMbhaLanAra sarva jIvonA kalyANarUpa e divyavani heya che. digaMbara paraMparA anusAra divyavanine bIjo prakAra te savamAgadhI bhASA che. bhagavAna jayAre dezanA Ape che tyAre bhavya manuSyanI pracalita lokabhASAmAM Ape che. paraMtu bhagavAnanI vANInI e camatkRti hoya che ke tyAM AvelA de, manuSya ane prANIo e darekanI pitApitAnI bhASAmAM bhagavAnanI e dezanA rUpAMtarita thaI jAya che ane ethI bhagavAnanI dezanA sarva'ne samajAya che. megazAstramAM hemacaMdrAcArye kahyuM che : nijhanijhamAvAnuMntaM vanaMdhathayodhakaram : 'bhagavAnanI vANIne A eka "atizaya" che. samavasaraNamAM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-89 tA. 16-8-89 bhagavAnanI dezanArUpI sarva mAgadhI bhASAmAM jyAre divyadhvani pragaTa thAya che tyAre gaNudhA upasthita hAya chaeN. eTale kahevAya che ke bhagavAnane sava'bhASArUpI vyini hamezAM gaNadharAnI upasthitimAM ja pragaTa thAya che. digambara para parA anusAra tIrthaMkara bhagavAnanA svabhAvata pragaTa thatA divyadhvani traNeya saMdhikALamAM nava muddata' sudhI akhalita nIkaLe che ane te eka yeAjana sudhI sabhaLAya che. paraMtu samavasaraNamAM bhagavAnane sa mAgadhI bhASArUpI je divyadhvani hAya che te gaNadhare, devA. cakravatI eN vagerenA praznanA uttararUpe anya kALe paNa pragaTa thAya che. bhagavAnanA sarvAMgamAMthI pragaTa thatA divyadhvani kArarUpI hAya che ane eTalA mATe e divyadhvatine anakSarAtmaka kahevAmAM Ave che, para Mtu bhagavAna jyAre dezanA Ape che tyAre temanA mukhamAMthI pragaTa thatA divyadhvani akSarAtmaka hAya che. bhagavAnanA kSamavasaraNanI jyAM jyAM je racanA thAya chaeN temAM je bhavya manuSyo AvelA hoya che te badhAMnI kula bhASAnI saMkhyA aDhAra ane laghubhASAnI saMkhyA sAtase jeTalI hAya che ane te darekane bhagavAnanI dezanA petapotAnI sasAranI tapAsa karavAnI che ApaNA jJAna darzana upayAgamAM, vane sasArabhAva e saMsAra che. sa`sAranI tapAsa dehamAM ke bahAranA padArthomAM nathI karavAnI, peAtAnI UlaTI dazA jJAna daza'na upayogamAM jevatte' che te sasAra che. sacidAnaMda ravarUpa je peAtAnuM che te potAnAmAM na AApatA bahAranA pudgala dravyamAM saccidAna danI buddhi sthApI che, te sAdhanA vaDe jIva petAne sukharUpa mAne che te jIvane saMsArar bhAva - mAlu che. jIva peAtAnI draSTimAM bhUla kare che eTale jJAnane badale ajJAna bane che ane sukhane badale duHkhane pAme che. bhUlabharelI draSTi jIvanI ane nimitta pudgala dravya che. mATe dhama' eTale peAtAnI bhUlabharelI draSTine sudhAravI te che. emaNe potAnI bhUlabharelI draSTine sudhAratA nimitta kAraNarUpa pratikULa pudgala dravyane ane duHkhanA bAhya kAraNuMne haThAvavA prayatna karIe chIe. paraMtu bhUlanuM mULa je daSTimAMnI bhUla che te nathI sudhAratA. bhavya vene svargApavargonA kalyANumA' tarapha AkanAra jinezvara bhagavAnanI dezanArUpI divyavANIne ane prAtihAya divyadhvaninA mahimA jevAtevA nathI. dharma cihIna ke tattva-rucihIna pRthakajanane te tenI kalpanA paNa na AvI zake ! dRzya-dRSTA-daSTi ane sAdhanA 5, pannAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI jJAnadarzana upayogamAM che. draSTi svarUpathI mahimAvALI che. paraMtu jo draSTi UlaTI DAya te drazyane sahana nathI karavuM paDatu para Mtu draSTAne sahana karavu paDe che. ApaNI draSTi ane ApaNA upayega kheATA che, mUlayukta che. tethI ajJAna ane mehavaze duHkha bhogavavuM raDe che. mahimA te draSTine che. draSTine savaLI karIzuM te trAtmAnA mahimAne pAmIzuM. Atmazakita khInavIzu. Akhe sAra che, e cikitanA draSTinA mahimA che-civazvAsa che. 1 bhASAmAM pariName che. taduparAMta samavasaraNamAM AvelAM juduM judAM prANIe te bhagavAnanI dezanAnI bhASA pAtapeAtAnI bhASAnA rUpamAM pariName che. zAstrakAra upamA ApatAM kahe che ke jema AkAzamAM meghavarSAM eka rUpe ja hAya che. para Mtu nIce AvyA pachI bhinnabhinna sthaLa anusAra te varlDanuM pANI jude jude sthaLe judAM judAM rUpamAM pariName che. tevI ja rIte ' bhagavAnanI vANI eka ja rUpanI hovA chatAM sava vAna tapeAtAnI bhASAmAM pariName che. bhagavAnanI vANIne A eka atizaya . dharma'nI zarUAta mAtra dharma'nA upakaraNa - sAdhatAthI Aya che ane traNe begathI thAya che, tema samajIe chIe te dhUrI samajaNu che. adhama to ApaNI draSTi ane upayogamAM > bhUla ajJAna-meha Adi bhAvane samyag banAvavArUpa payogamAM thAya che. adhama agara dharma' ubhaya ApaNA prabuddha jIvana samavasaraNa ke pratihAya'nuM Alekhana lai keTalAka tapa, jApa ke dhyAna dvArA jitezvara bhagavAnanI ArAdhanA kare che. vyidhvaninA Alabana dvArA thatI ArAdhanA mATe maMtra zAAkArAe A pramANe ApyA che : TrI anarAmara digyadhvanipratihAryopazobhitAya zrI jinAya namaH draSTinI viparItatA e adhama' che jene mithyAdraSTi kahIe chIe ke jenA vaDe ajJAna mehurAga dveSa ane duHkha varte che. draSTinI sabhyatAthI dhama-jJAna-vairAgya ane AtmAnu sukha pravarte che. jene sabhya draSTi kahevAya che. pudgalamAM je che nahi te sacidAna dapaNuM pudgalamAM jIva jUe che. ane te pudgalamAMthI ane tenA vaDethI peAtAne sukha maLe che tema sama che. A che jIvanI mahAbhayaMkara bhUla, mUDhatA, ajJAnatAnAthI jIva, sukhane badale du:kha pAme che, mahAbhayaMkara bhavATavamAM bhame che. va pote caitanyasvarUpa hovA chatAM jaDa evA pudgala dravyamAM svabuddhi karIne temAM sukha - AnaMda - buddhi ane sat buddhi, caitanyabuddhi kare che. te jIvanI mahAna bhUla che; je bhUlanuM pariNAma vividha svarUpanA duHkhA che. jema vizvamAM bogasAmagrIe. badhI bahuAra paDelI hai; paraM tu puNyAya pramANe vate te te sAmagrI prApta thAya che. paNa badhI prApta thatI nathI tema dehamAM badhA rAganAM mULa bIjarUpe paDelAM che. paraMtu pApanA uya pramANe jIvane te te ganI utpatti thAya che, azAtA begave che, AvA nAzavaMta dedumAM ane rAganA gharamAM ApaNe satcidAnaMda buddhi sthApIe chIe, sukhazuddhi ane bhogatti sthApIe chIe, anityamAM nityamuddhi karIe chIe, paramAM svanI yuddha karIe chIe, te jIvanI mahAna bhUla che, deSa che, AvaraNarUpa che, duHkharUpa che. te ja adhama che. draSTidepa che. jJAnadarzananA upayoganI azuddhi che. A che vibhAvadazA. sacidAnaMda svarUpa ApaNe dhacchIe chIe. paratuM jyAM sacidAnaMdapaNu vate che tyAM AtmAmAM draSTi kartA nathI paraMtu icchA paranI- puddagala dravyanI bhogecchA karIe chIe. 0 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra jyAM sacidAna dapaNuM che ja nahi. vaLI bhagavaMtanA jJAnamAM dura rahelA sa' taiya pradArtho jema pratiiMbhita thAya che tema temane deha paNa temanA jJAnamAM pratibiMbita thAya che. teo potAnA dehanAM paNa mAtra nAtA - draSTA che. eka ja AkAza - kSetra hevA chatAM adhAtI kama' vatavA chatAM, aAtI kama'nA teo vedaka - bhekatA nathI paraMtu mAtra jJAtA che - draSTA che. prazuddha jIvana saMsArabhAvamAM ramaNa karatA jIvane dhama' pAmavA hAya te upayogamAM AtmAne zodhavAneA che. zuddha nayanI apekSAe, nizcaya nayanI apekSAe, upayogamAM AtmAne zodhIne upayogathI upayeAgane zuddha karIne vevAno che, anubhavavAnA che. zarIramAM AtmA rahela che, te zarIra-indriya-prANa-manamuddhinA mahimA gAIe chIe ane tenA sArA mATe mathIe chIe. paraMtu AtmAnuM zuddha svarUpa, kevaLajJAnanuM sukha je lUTAi rahyuM che, tenI lezamAtra ciMtA ApaNe karatA nathI. zarIra Adi vacce rahIne AtmAne zedhA ane pAmaze, svasvarUpanA jJAna--dhyAne ane anubhavathI te nizcayathI dhama sAdhanA che. AtmAne ApaNA vikalpa vaDe zeAdhavAnA che. A aa varUpane ApaNA jJAna vaDe samajavAnuM che, mATe abhyatara sAdhana-ApaNA jJAnasvarUpane samajavArUpa sAdhana che. e dhama' mATe sAcuM sAdhana che. bahAranu sAdhana dhama' mATe nathI. ne nimitta sAdhana jarUra che.. -- abhyaMtara jJAna-sAdhana svarUpanuM jJAna samajavA mATe upAdAna kAraNa che, je nizcaya kAraNa che. jyAre deva-guru-dhama'-- zAstra (zrutajJAna) e nimitta sAdhana che. vyavahAra sAdhana che. jema paramAtmA pAsethI zrutajJAna dvArA jJAna prApta karIe chIe tema te jJAna ApaNA AtmAnA zuddha svarUpavALu paNa che. tethI ApaNe ApaNA svarUpanuM jJAna paNa prApta karIe chIe. ApaNuM svarUpajJAna e upAdAnakAraNa che ane jJAnInuM zrutajJAna e nimitte kAraNe ke kRtajJatA nimittakAraSNunI avazya mAnavAnI che. Attention sAMbhaLanAranu hoya te vaktAnuM jJAna pachI zreAtAnuM jJAna paNa banI jAya che. zravaNu mATe vatAnI jarUra hoya che. paraMtu manana ane nididhyAsana (anubhava) zrAtA potAnu pote karavAnuM hoya che. kSapakazreNI cethA guNasthAnakathI mAMDAi zake che. yoga karatAM anekagaNI upayAganI AMtarakriyA karavAnI che. upayega ja khaMdhana che. ane upayega nirAvaraNa thayA pachI baMdhanamukata ane che. (nirAvaraNa thayA pachI upayoga baMdhanamukata che) bhale drazyarUpa adhAtI kama'nA uddazyarUpa dehAda dhana dekhAya che, paNa te deha AtmAne mAtra AvaraNurUpa che, paraMtu upayogane te baMdhanarUpa nathI, jJAna-da'na rasane asara thAya. vikRta thAya te upayegane badhana AvyuM. kahevAya. AkarI jJAnA e nizcaya cAritra che. samitigupti mahAvata e yogapradhAna cAritra che, je nizcaya cAritrane prApta karavA mATe sahAyaka che, khAdhaka nathI. ApaNe kharAba te vyavahAra kharAkha ApaNe sArA teA vyavahAra sArA. 24 tA. 1-8-'89 tA. 16-8-89 jagatamAM kAi cIja sArI-kharAba che nahi jIva kave che te samajavAnu che. matijJAnanA viSayeA badhA oya tattvA che. dhyeyarUpa padAtha nA (paramAtmatattvane) saMbaMdha dhyAnathI thAya, smaraNuthI thAya. vicArathI paNa thAya ane japathI paNa thAya. pAMce indriyAthI jANe che eTale jJAna prApta kare che tene jJAnendriya kahevAya. ane e ja pAMce indriyethI bhoga bhogavAya tyAre te bhegarUpa che. ane pAMceya pandriyA aMtarmukha thAya eTale yegamAM che, aMtamu kha che, yAgI che. sakalpa badalAya nahiM. vikalpo badhA ja muyanA thAya. saMkalpanA padAtha upeAya che. vikalpanA padA upAdeya paNa kharA ane hoya paNa kharA. saMkalpa - vikalpa Adi, smaraNu Adi matijJAnamAM thAya che. eTale dareka kriyAmAM navakAra maMtranuM smaraNa karavu te japa che. tethI paramAtmatattvanI sAthe sabaMdha cAlu rahe che. AmAnI sAthe je najIkamAM najIka che, jyAM ApaNe svayaM chIe, upayogathI chIe te zarIra indriyo, prANa, mana ane buddhine barAbara samajI-vicArI ane te sadhI para thaine svarUpane prApta karavAnu che. ApaNA upayegane, manayAgane samajavAne che ane yAgane paNa samajavAne che. du:khamAM thayane duHkha na lAge ane sukhamAM jIva pAgala nathI banatA tA te sajAya, zvAnanA pratApe maMdira, mUti, deva, guru, dhama', satsa Mga AdithI jIvanamAM samatulA Ave che. 'che' tevuM sukha-AnaMda vate che, 'nathI' tenA meha Utare che. saMyama, tapa Adi khAla paMcAcAranI pAlanAnI cekasa jarUra che. paraMtu te ja pUrNa'tattva nathI, paraMtu te sAdhanatattva che. saMyama, tapathI AtmAne anubhava thAya tevuM ekAMte nathI paraMtu jJAna-dhyAnathI, dhyAna, dhAraNA samAdhithI AtmAne sakharca anubhava thAya che. upayogathI baMdha thAya che ane dhanu phaLa paNu upayeA vaDe bhogavAya che. mATe upayega upara vijaya meLavavAnA che, je azubha upayoga upara zuddha lakSya upayoga karIne prApta karI zakAya che. upayega vaDe upayega ja (kevaLajJAnarUpa) karavA jevA che. khIju nahIM, upayAga vaDe upayAgamAM sthira raheza te dhAtIrmAMnA kSaya thaze ane kevaLajJAna prApta karIzuM. dha zAstra jo samajavA hoya te svarUpathI samajavA, sAdhanathI na samajAya. sAdhana parivartanazIla che, anitya chaeN, sAmAyika mAtmAnA jJAna-darzana-cAritra ane upayogathI thAya che. bahAranu sAdhana che te kaTAsaNuM, caravaLA, sthApatAjI vigere che. dhama' - adhama', AkAza, dravya para ane jaDa che. chatAM saMsArI jIva tenA upayega nirdoSapaNe kare che. jyAre pudgala dravya paNa para ane jaDa hovA chatAM saMsArI jIva tenA upayoga soSa kare che, staMbhakatAbhAve - gRhabhAve kare che. dareka dravyane je potAne guNadhama' che, tenuM kAya anya dravyeA mATe che, je anya dravya sAthenA saMbaMdharUpa che. A svarUpazakita potAnI hAya paraMtu tene upayoga khIjA mATe thata Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-889 ta. 16-889 prabuddha jIvana : n hoya che. AtmA pAse jJAnazakita che te uparAMta Ana darUpa vedanazakita che. jyAre dhama - adharma - AkAza ane pudgalAritakAya cetanyarahita hovAthI teomAM vedanatattva nathI ane temanI je svarUpazakita che te anya dravyanA upagamAM Ave che. jayAre AtmAmAM AnaMdadana tattva che temaja jJAnazakitathI vizvanA sava parapadArtho tenA jJAnamAM pratibiMbiMta thAya che bIjAM dravyone upagamAM jJAnazakita Ave che te. paraprakAza che. Atmazakti ravaprati AnaMda vedanArUpa che. ane paramati prakAzaka svarUpa che. jagatane 'upaga potAnA jJAnadarzana mATe karIe. sAkSIbhAva rAkhIe te AnaMda maLe che. jJAnadarzanane upaga jagata mATe eTale ke dehabhAve karIe te anityatA prApta thAya che tethI duHkha thAya che. ghAtI karma hoya tyAM sudhI jIvane upayoga AvaraNarUpa rahe che. jIva caitanya che upayogathI (jJAna-darzana upayoga) te upaga upara ghAtakamanuM AvaraNa rahe che, tyAM sudhI jIva kevaLajJAnane vedI zakatuM nathI. sagI kevI bhagavaMtane yoga-upayoga (1) upaga-nirvikalpa kevaLajJAna upayoga. (2) bega-vizvanA jIne arihaMta siddhanuM svarUpa vAcanacoga dvArA samajAve che. kegane saMbaMdha vizva sAthe che, kAve karavA mATe. kevaLajJAnane jevo upayoga vItarAga svarUpa che tevo vItarAga svarUpa upaga sajAtIya evA matijJAnane banAvo joIe. ApaNe ApaNu mana-vacana-kAma vegane sadupaga karI vizvanA chanA kalyANArthe vAparavA joie. Ama ApaNe sagI kevaLI bhagavaM tanuM jIvana joine sAdhanA karavAnI che. Ama bhegI jeTaluM jaladI thegI thAya teTaluM sAruM. megI jIve tyAM sudhI jagatane upakArI che. yogInA traNe yoga jagatanA lekanA kalyANa mATe che. svapara kalyANakArI che. jayAre bhogInA traNeya yoga potAnA bhAga mATe che. je svapara duHkhada che. vapara lezakArI che. yogI anna-vastravasatI-auSadhu cAra avazyaka vastu jagata pAsethI laine jagatanA lokone jJAnadAna dvArA svarUpanuM jJAnabhAna karAvI Ape che. sagI kevaLI bhagavaMta jagatane kevaLajJAna ane tenuM svarUpa Ape che. ApaNe chAtha matijJAna dvArA rAga-dveSa ApIe chIe. agara jo dharma mekSanA athI hoIe te dharmatattvaparamAtmatatva ApIe chIe. saMsArI pAse bhega-ga ubhaya che. yogI pAse bhegarahita yoga che. ane paramAtmatatvanI prApti mATe sAdhanA kare che. megI paraMtu abhegI eTale kega dvArA deha dvArA sukha duHkha na vedatA-atIndriya sukha vedI zake che. vega ane bhegI traNe bhega dvArA dehanuM ane mananuM. sukha-duHkha bhogave che-vede che. ga eTale yogI arthAt traNe vega dvArA AtmakalyANa upagane je che te vinAzI che. ApaNe vikalpa kSaNika sva che, kALathI para che, je vinAzI che. para-vastu ane vyakitao e te trikALa para che. kSaNika paNa te sva nathI. ya-jJAnane saMbaMdha kevaLI bhagavaMtane arIsArU5 bimbapratibimbarUpa pUrNa jJAtA draSTArUpa che. akartA-atArUpa che. jyAre ya-jJAnane chakvastha jIvane saMbaMdha che te citrAmaNarUpa che. je kartA bhakatArUpa che. je sadoSa vikArI meha ajJAnarUpa che. cothA guNasthAnakathI akartA-bhokatApaNAnI zarUAta thAya che; je dazamA guNa sthAnake pUrNa bane che. sArtha jJAnadarzana, sAdhana paNa jJAnadarzana; svarUpa paNuM jJAnadarzana che. jayAM sudhI jJAnadarzanane sAdhana nahi banAvIe, upayogane nirvikalpa - nirvikArI upaga nahi banAvIe tyAM sudhI sAtha - siddhi nahi thAya. jJAnadazana upayogamAMthI jIve pitAnAmAM rahela kartA bhakatA bhAvarUpa vikArI bhA kADhI nAkhavA joIe. guru ane graMtha pAsethI jJAnadarzana levAnuM che. samajaNa levAnI che. ane pitAnA jJAnadarzana upayogamAMthI kartA bhakatabhAva kADhI nAkhavAnA che. nivikalpa upagavaMta banavAnuM che. sahu ke prApta yoga vaDe pitAnA upagathI zuddhi karI upagavaMta bane, kevaLajJAna prApta kare evI abhyarthanA. salana: sUyavadane ThAkoradAsa jhaverI zrI muMbaI jaina yuvaka sagha vArSika sAmAnya sabhA saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra, tA 23mI sapTembara, roja sAMjanA 4-00 kalAke saMdhanA paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLaze je vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze. (1) gat varSanA vRtAMta tathA saMdha temaja zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTa thayelA hisAbo maMjUra karavA. (2) navA varSanA aMdAjapatra maMjura karavA. (3) saMghanA padAdhikArIo temaja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyanI cUMTaNI - (4) saMgha temaja vAcanAlaya-pustakAlayanA eDiTarsanI nimaNuMka karavI. vArSika sAmAnya sabhAmAM sarva sabhyane upasthita rahevA vinaMtI che. tA.kaupara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke saMdhane vRttAMta tathA saMdha temaja vAcanAlaya ane puratakAlayanA eDiTa thayelA hisAbe saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM AvyA che. tA. 11-9-1989 thI tA. 20-9-1989 sudhInA divasomAM baporanA 1thI 5 sudhImAM keIpaNa sabhya tenuM nirIkSaNa karI zakaze. koine prazna pUchavAnI IcchA hoya te be divasa agAu lekhita mokalI ApavA vinaMtI. * chAstha jJAnIne vartamAna kALane jJAna-darzana upayoga asaMkhya samaya che. jyAre kevaLajJAnane upaga eka samaya rUpa che. avinAzI eka samaya ane chadmasthane asaMkhya samaya zaileza eca. kekArI ke. pI. zAha vasubahena sI. bhaNasAlI nirubahena esa. zaha dhIrajalAla phulacaMda zAha maMtrIo ' * sahamaMtrIo Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA1-8-89 tA. 16-8-89 muni sevA Azrama davAnI kAyamI tithi mATe atyAra sudhImAM noMdhAyelI rakama 11000 zrI kAMtilAla nAraNadAsa zAha 7500 Do. ramaNalAla vI zAha, zrImatI tArAbahena ra. zAha ane parivAra taraphathI 7pa00 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 7500 zrImati puSpAbena manubhAI merajAriyA 17500 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 7500 zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAI kAmadAra 7pa00 zrI cinubhAI chaganalAla zAha 7500 eka zubhecchaka 5000 thI oTomeTIka enTaraprAIjha haH zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha | 5000 zrI pravINacaMdra ke, zAha 5000 zrImatI saMyuktAbahena mahetA 5000 , zamIbahena bhaNazALI 50 0 ,, sulibahena anilabhAI hIrANI 5000 zrI zAMtilAla bI. gAMdhI 5000 zrImatI puSpAbahena caMdrakAMta parIkha 2500 sva. chabalabahena pI. zAhanA smaraNArthe 2500 zrImatI savitAbahena ke. zAha 2500 zrI ke. pI. zAha 2500 , milaTana lATIka ha: zrI dinezabhAI vAghANI . 2500 zrImatI kalAbahena zAMtilAla mahetA - 2500 zrI zAMtilAla lAlabhAI mahetA 2500 zrImatI kusumabahena ena. bhAuM ra500 ke, narendrabhAi bhAu 2500 , bhUpatabhAi umiyAzaMkara mahetA ! ra500 sva. lAkhamazI ghelAbhAI kacha, durgApUravALAnA smaNArthe 2500 zrImatI ratanabahena lakhamazI ghelAbhAinA kaccha durgApuravALA ha: zrI vasanajI lakhamazI 2500 sva. rAmabhAI lakhamazI ghelAbhAina ramaraNArthe 2500 zrImatI mIrAMbahena mahetA 2500 ,, caMpAbahena hIrAlAla zAha ha. zrI yazomatIbahena 2500 zrI uttamacaMda esa. zAha 2500 zrImatI nIrubahena tathA zrI subodhabhAI zAha 2500 , vasumatIbahena rahI. bhaNasALI ; 2500 zrI araviMdabhAI cokasI 2500 zrI Do. ke. bI, pAsapATInI rakRtimAM ha: zrI kamalAbahena pIsapATI 2500 zrI amara jarIvALA 2500 zrI jayaMtIlAla phattecaMda zAha 2500 zrI eka sagRhastha ha: zrI maphatalAla bhIkhAca da zAha sva. mohanalAla pArekha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA vidyamAna sthApaka sabhya mAMnA eka zrI mehanalAla ratanacaMda pArekhanuM 92 varSanI vaye tA. 29mI julAI, 1989nA reja muMbaImAM avasAna thayu che. e ghaTanAnI neMdha lenA ame duHkha anubhavIe chIe. saghanI sATha varSa pUrve sthApanA thaI tyAre enA yuvAna sthApaka sakriya sabhyomAM zrI mohanalAla pArekha paNa eka agragaNya kAryakartA hatA, sthApanAnA samayathI vananA aMta sudhI teo sAthe sAthe gADha rIte saMkaLAyelA rahyA hatA. temaNe sva. maNilAla mekamacaMda zAha, rava. paramAnaMda kApaDiyA, sva. cImannAla cakubhAI zAha vagere sAthe rahIne saMghanI pravRttiomAM utsAha pUyaMka bhAga lIdho hate. jaina dharmamAM temane UMDI zraddhA hatI. teo pragativAdI ane Adhunika vicArasaraNI dharAvatA hatA. apaMgane ane bahenene keLavaNI ApavA mATe temane savizeSa Agraha hatA. aneka bhAI-bahenone pagabhara thavAmAM teo haMmeza sahAya karatA rahyA hatA. ravabhAve teo atyaMta mRdu ane samatAvALA hatA. chellA chaeka mAMhanAthI teo paganA hADakAnI pIDAne kAraNe pathArIvaza rahyA hatA. tema chatAM teo kayAreya nirAzA ke hatAzA anubhavatA nahotA. zArIrika vedanAne teo zAMtithI sahana karatA hatA. thaDA samaya pahelA saMghanA hIraka mahetsava prasaMge traNa vidyamAna sthApaka sabhyonuM bahumAna karavAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. te samaye pite kAryakramamAM upasthita rahI zakyA na hatA paraMtu temaNe preraNA ne zubhecchAne pitAne saMdeza ekalA hatA. emanA vatI emanI dikarIe. baMsarIbahena ane tibahene bahumAnane svIkAra karyo hate. samAdhipUrvaka deha cheDI potAnI jIvanalIlA saMkelI lenAra saMghanA sthApaka sabhya sva. mehanalAla pArekhane zraddhAMjali apI'e chIe. 2500 zrI ghanavaMtabhAi TI. zAha 2500 zrImatI jyAbahena vIrA 2500 zrImatI mitAbahena tathA zirISabhAi kAmara 2500 zrI nAnajIbhAi ebhASA uM: zrI mInAbahena zAha 2500 zrImatI sararavatIbahena DAhyAbhAI jhaverI ha: zrI nIrubahena 2500 sva. DAhyAbhAI bhoLAbhAInI smRtimAM haH zrI bhupendrabhAI 2500 zrI mANekabhAI savANI 2500 zrI pravINacaMdra TI. zAha . 2500 zrImatI ramAbahena jayasukhalAla verA . 2500 zrImatI vimaLAbahena guNavaMtalAla zAha 21850' ' Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-'89 tA, 16-8-89 prabhunuM jIvana ajJAnInI sAmata na karo (pRSTha 2 thI cAlu) rAkhane jaNAyu hatu ke mahAtmA mAM pachI badhA kadIe sAthe haLImaLIne temane rAtidavasa jAtajAtanA upadeza ApatA. ene lIdhe kedanI sanna pAmelA keTalAye kaidIonA hRdayanuM kAyamI revana thayuM hatuM. mahAtmA keMdIne kahetA ke temanI sAthe kedamAM visarAta sAthe rahevA maLe mATe ja te nAnakaDI cerI karI letA hatA. dAkhala thayA ane rahetA rAjAte, leAkAne ane mahAtmAnA ziSyAne jyAre khabara paDI ke mahA mA pote leAkAmAMthI gunAkhorI echI thAya te mATe jANI joine nAnakaDI cerI karI letA ke jethI kedIonA nikaTanA sauMsaga'mAM te rahI zake ane tenA jIvanane teA sudhArI zake. vAra vAra kadanI sajA megavIne temaNe samagra rAjyamAM gunAonuM pramANa ghaNuM enDru karI nAkhyuM. mahAtmAnI ArbhamAM ghaNI apakIti thaI, para Mtu emanA AzayanI ane yuktinI lekAne jyAre khabara paDI tyAre lokAnuM te mahAtmA pratyetu mAna ghaNuM vadhI gayuM. jAte apakIti' vahorIne leAkAne kalyANanA mArge lai javAnI karuNAbharI emanI draSTi hatI. kharAba mANasAnA sagamAM rahIne paNa pote kharAba thatAM, kharAba mANasane sudhAravAnuM bhagIratha kAya. AvA mahAtmAe karI zakatA haiAya che. e mATe potAnAmAM pUruM sAmarthya, pUruM AtmabaLa hAvuM jarUrI che. jema vyAvahArika kSetre tema dhArmika ke AdhyAtmika kSetre paNa kusaMgane kAraNe viSama ghaTanAe nathI khanatI ema na kahI zakAya. duniyAnA badhA ja dharmanA kSetramAM vatte oche aMze saDA tA rahelA che. emAM paNa paheravezathI ke dhama kriyAthI bahu dhArmi ka dekhAtA mANusAnA hrazyamAM paNa adhArmika vAsanAe gupta ke suSuptapaNe paDelI heAya che. sarakhI sakhata maLI jatAM tyAM anAcAra cAlu thAya che. evA kSetramAM paNa macchuse sa Mgata karatAM pahelAM sAmI vyakitanI pAtratAnA vicAra karI levA joie ane utAvaLe saMbaMdha bAMdhavA karatAM thoDA anubhave parIkSA karIne e saMgata vadhAravI ke nahi tene niNya karI levA joie. mANasane jyAM ema lAge ke khAdya dRSTie pavitra dekhAtI vyakitanA sapaka'mAM AvavAthI potAnu naitika adhaHpatana ja thavAnu che, tyAM teNe hiMmatapUva ka tevI saMgata cheADI devI joie. kadAca dhArmika ke AdhyAtmika kSetre pragati karavAnI bhAvanAvALAe anya vyaktinI dhArmika ke AdhyAtmika pAtratAnA vicAra vadhAre sUkSma rIte karavAnI apekSA rahe che. keTalAka mANasane tattvacarcAmAM dhaNA rasa hAya che, paraMtu temanI nRttio teA pArthiva viSayAmAM doDayA karatI heAya che. evI vyakita sAthenA saMbaMdhathI tAttvika jJAna vadhe ke na vadhe teApaNu, temanA sthULa bhautika rasanA prabhAvane kAraNe sa Mgata karanAranA petAnAmAM bhautika vAsanA jAgavAne saMbhava rahe che. bejananI svAdiSTa vAnagIo, su dara vastraparidhAna, sukhavaibhavanAM A sAdhanA, strI, dhana, vagerenI sthUla ke sUkSma Asakti, kIti prasiddhinI lAlasA, leA uparanuM prabhutva, AtmazcAdhA vagere prakAranAM lakSaNA jenAmAM ThAMsI ThAMsIne bharelAM hoya tevA kahevAtA mahAtmAo dhama' ke tattvajJAnanI game teTalI moTI vAte kare *na 27 pa ane chaTAdAra vakatRtvazakitane kAraNe aneka leAkAne AkarSa tApaNu, tevA dha'netAnA sasaga'thI dhArmika lAbha meLavavAnI bhAvanAvALAne te patananA mArge jvAnu ja vizeSa bane che. kAvAra evu paN khate ke evA dha'netA potAnI Atmika zakitathI ghaDIkamAM jAgRta thai, svastha thai peAtAnI jAtane patananA mArge jatAM aTakAvI ke sabhALI laI zake, paraMtu enA prabhAvamAM AvyA pachI patananA mAge' ghasaDAvA lAgelA sAmAnya bhakatene mATe temAMthI nIkaLavu adharuM ke azakaya banI jAya che. evA keTalAka dhama netAe peAte DUbatAM bacI jAya che, paraMtu ene anusaranArAe DUbI jAya che. samatha mANasenA pramAda, eTalA ja sAmathya'thI, dUra thavAnI zakayatA rahe che. asamatha' mANasAnA pramAda temate du'ti tarapha dhasaDI jAya evI sabhAvanA vizeSa jovA maLe che. mANusA anya vyakitaonA saMga kare che athavA temanAthI ajJAnIneA saga thaI jAya che, paraMtu apramatta mANase patananA mAge' lai janArA saMgane nivAre che. eTalA mATe ja bhagavAne sAdhanA karavA icchanAra sAdhuone kahyu che: maruM vAjhaphsa loLa, vividha prakAranA sagAmAM peAtAnA ja AtmA jevA uttama bIjo kayA saMga hoya ? eTale ja nAnI mahAtmAe gogya saMga na maLe te niHsaga rahevAnuM pasa Mda karatA hAya che kAraNa ke asaMga e paNa eka apekSAe uttama saMga che. -maNalAla cI. zAhu asthi sAravAra kendra saMdhanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka DaeNA. je. pI. pIDAvAlA dvArA hADakAMnA rAgeAnI ni:zulka sAravAra dara ravivAre savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vI. pI. reDa, rasadhArA kA-epareTiva sAsAyaTI, khIje mALe. vanitA vizrAmanI sAme, prAtha'nA samAja, zu baI-400004 [phAnaH 350296] khAte ApavAmAM Ave che. A uparAMta saMdhanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre apeAranA 3-00thI 5-00 sudhI vadhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMdha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mAga', juhu lena, a MdherI (pazcima), muMbai-4000pa8. khAte DaoN. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparAMta sAravAra vinAmUlye apAya che. jarUriyAtavALA daradIe avazya teneA lAbha uThAve tevI vinatI che. pravINacaMdra maMgaLadAsa zAhu ke. pI. zAha nirubahena esa. zAhu matrI, sayeAjaka ekayuprezara tAlIma vaga saMdhanA upakrame ekayuprezara paddhati dvArA sAravAra mATenA ni:zulka tAlIma vaga' aMgrejI bhASAmAM samavAra, tA. 11 mI sapTembara, 1989 thI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vI. pI. maLa', rasadhArA kA. epa. sesAyaTI, khIje mALe, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-400008 (phAna : 350296) khAte zarU thaze. khAra saptAha sudhI dara semavAre apeAranA 2-00 thI 4-00 sudhI cAlanArA A vaga"tuM sacAlana zrI jagamAhunabhAi dAsANI karazeA tAlIma vargImA joDAvA cakSuka bhAi baheneAe sa MdhanA kAryAlayamAM saMparka sAdhavA vinaMtI che. --matrIe Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " Q prabuddha jIvana tA. 1-8'-88 tA. 16-8 payuM vyAkhyAnamALA. zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Arthika sahayogathI . zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI semavAra, tA. 28-8-1989 thI maMgaLavAra, tA. pa-9-1989 sudhI ema nava divasanI vyAkhyAnasabhAe biralA krIDA kendra, pATI, muMbaI-400 007 madhye ye javAmAM AvI che. A naveya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna Do. ramaNalA cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-15 ane 9-30 thI 10-15 ema roja be vyAkhyAne raheze. vyAkhyAnamALAne vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che : divasa tArIkha vyAkhyAtA viSaya somavAra, 28-8-89 1. pU. sAdhvIzrI nagInA karmavAda manovijJAna ke pariprekSyameM - 2. zrI zazikAnta mahetA karemibhatenuM vijJAna maMgaLavAra, prA. tArAbahena 2. zAha trizalA mAtAnAM svapna 2. De. azvina kApaDiyA sAvitrI-navA yuganuM varadAna budhavAra, 30-6-89 1. pU. svAmIzrI brahaeN zAnaMdajI mAnavakA vAstavika svarUpa De. ramaNalAla cI. zAha mithyAtvanuM svarUpa guruvAra, 31-8-89 De. sumana zAha : . sAhitya, samAja ane samUha mAdhyama 2, De. motIbhAI paTela manuSyanAM traNa kartavya-vAMcavuM vicAravuM ane vikasavuM. zukravAra, 1-9-89 De. ramaNalAla jozI zrI araviMda-jIvana ane dazana 2. che. narendra bhANAvata tanAva muktikA sAdhana-pratikramaNa zanivAra, 2-9-89 1. zrI nAgajIbhAI desAI - karuNAnuM vAvetara 2. zrI hIrAlAla jaina jaina ekatA ravivAra, 3-9-89 De. (zrImatI) suSamA siMghavI sAmAyika aura svAdhyAya zrI jayendra trivedI bhagavAna buddha 5. sAdevI zrI jayaMtaprabhAzrIjI mekSanu pAtheya 2. De. sAgaramala jaina svahita aura lokahita magaLavAra, 5-9-89 1. De. guNavaMta zAha cAle, jIvavAnuM kAvataruM racIe ' 2. Do. ramaNalAla cI. zAha bhakatAmara stotranuM rahasya vyAkhyAnamALAnI zarUAtamAM darareja savAre 730 thI 8-20 sudhI prAthanA ane bhajana rajU thaze. anukrame zrImatI bejha ceTarajI, zrI matI rekhA parIkha, zrI jatIna zAha, zrImatI zIlA zeThIyA, zrImatI zailajA cetana zAha' ane zrI vikama nijhAmA, zrImatI haMsA badarInAtha, zrImatI ca'drA koThArI, zrImatI zabhA saMghavI ane zrImatI zAradA Thakkara. - A vyAkhyAnone lAbha levA saMghanA peTano, AjIvana sabhya, zubhecchake tathA mitrone premabharyuM nimaMtraNa che. somavAra, na " zaileza eca. kArI vasaMmatIbahena sI. bhaNasAlI dhIrajalAla phulacaMda zAha ramaNalAla cI. zAha-pramukha cImanalAla je. zaha-upapramukha pravINacaMdra ke. zAha-koSAdhyakSa.. ke. pI. zAha nirubahena esa. zAha maMtrIe ,,,, , sahamaMtrIo mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385," saradAra vI. pI. reDa, muMbaI - 40004, Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: TrenDa prinTasa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400 ja Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - varSa : 51 * aMka 9-10 : * ta, 16-9-1989....Regd. No. MH, By / South 54 * Licence No. 1 37 . vArSika lavAjama rUA. 30- 4 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra * paradezamAM rUA. 300/ taMtrI : ramaNalAla cI. zAha dayAprerita hatyA-itara ane jaina daSTi saMsAramAM janma-maraNanuM cakra pratikSaNa cAlyA kare che. keTalAkane lAge che. hatyA zabdamAM kuratAne bhAva hovAne kAraNe mRtyu sargika rIte AvyA vinA rahevAnuM nathI. enA keTalAka loke dayAprerita mRtyu e zabdaprayoga kare che, . AvavAnI samayAvadhi pahelAM akaramAta, khUna, rogacALeA, yuddha, paraMtu e zabdaprayoga bhrAmaka nIvaDavAno saMbhava che. kAraNake dukALa, pUra vagere dvArA akALe, anicchAe e Ave che. tyAM svAbhAvika mRtyunI vAta nathI, paraMtu kaika dvArA acAnaka svecchAe potAnA jIvanane acAnaka aMta ANavAnA prayAse, jIvanano aMta ANavAnI vAta che. eTale e mATe "mRtyu" AtmahatyA dvArA thAya che duniyAnA keTalAka dezamAM AtmahatyA karatAM 'hatyA' zabda vadhu egya manAya che. kAyadesara gaNAya che ane keTalAka dezamAM kAyadAnI daSTie e dayA prerita hatyAnA viSayanI vicAraNA bhautikavAdIo gune lekhAya che vRddha bImAra, vikalAMga, lAcAra ke azakata eka rIte karavAnA, dharmanetAo bIjI rIte karavAnA. vaLI mANasanuM vedanAne kAraNe jIvana jyAre asahya bajArUpa ke nAle samAjazAstrIo, arthazAstrIo, vaijJAnika ane tabIbe judI zIbharyuM banI jAya che ane mRtyu vahAluM ke chuTakArArUpa lAge che judI rIte ene vicAra karavAnA. darekane pitAne ja ane tenI vedanA najare jovI e bIjAone duHkhamaya lAge che tyAre - draSTi karyuM hoya e svAbhAvika che. duniyAnI vadhatI jatI dayAnA bhAvathI prerAine enA jIvanane aMta ANa ke kema vasatI ane vadhatI jatI samasyAonA pariprekSyamAM bhinna e praznanI-*Mercy Killing" athavA "yuthanejhiyA'nI carcA leke bhinna bhinna rIte ene vicAra kare e svAbhAvika che. ApavAraMvAra thAya che. ghAta ane garbhapAtanA jevo ja A vivAdAspada viSaya rahevAne. mAnavIne jema sanmAnapUrvaka ke gauravapUrvaka jIvavAne - duniyAmAM jaina, hindu, bauddha vagere keTalAka dharmo janmAadhikAra hovo joIe tema sanmAnapUrvaka ke gauravapUrvaka naramAM ane karmano siddhAMtamAM mAne che. bIjI bAju yahUdI, jIvanane aMta lAvavA-maravAno adhikAra paNa hovo joie. khristI ane islAmadharma punajamamAM mAnatA nathI, eTale e taka sAco hoya te paNa prerita yAnI bAbatamAM e dayA prerita tyAnA viSayanI carcA punarjanmamAM mAnatA dharmanI taka keTale sAce che ane keTale zAmaka che e draSTie eka prakAranI rahevAnI ane punaHjanmamAM na mAnanArA vicAraNIya che. manuSya pitAnA jIvanane mAlika che. e dharmanI draSTie judA prakAranI rahevAnI. vaLI jee dhamamAM arthamAM pitAnA jIvanane aMta ANatAM rokavAnuM saheluM ke amAmAM bilakula ja mAnatA nathI evA bhautikavAdIonI nathI. ahIM amahatyAnA svarUpane vividha pAsAMone vicAra draSTi paNa A bAbatamAM judI rahevAnI na karatAM koI vyakita dayAnA bhAvathI prerAIne anya vyakitanI dayAprerita hatyAnA vijemAM yuvAna vyakitanI hatyA ane hatyA kare to te keTale aMze ye che tene vicAra karIzuM. vRddha vyakitanI hatyAne vicAra paNa judI judI rIte the dayAprerita hatyAne viya atyaMta gahana ane joie. zArIrika bhaya kara pIDAthI bahu ja ribAtI yuvAna gaMbhIra che. enI vicAraNA AjakAlanI nathI. have vyakita pate kyAreka ema kahetI hoya che ke have te meta te meta Ave te sAruM, ke jethI jaladI chuTAya jaladI Ave te chUTuM' e ja vyakita pitAnuM darda zamI jatAM e bhAva ke vicAra jyArathI mAnavajAtamAM janmya haze ane paga maTI jatAM pharI pAchI svastha banI jAya che ane ene tyArathI eTale ke hajAro varSathI athavA AdikALathI eka ema lAge che ke te vakhate mRtyu na AvyuM te sAruM thayuM. athavA anya prakAre A vicAraNA thatI AvI che. ahIM mRtyunI samIpa jaI AvavAnA kAraNe pachIthI tenI jIvanadraSTi kayA prerita hatyA vize mAtra keTalAMka draSTibinduthI vicAraNA paNa badalAI jAya che. evI rIte bacI gayelI keTalIka vyakitao zeSa jIvana vadhu sArthaka rIte jIvI zake che. | lAprerita hatyA e zabda ja keTalAkanI draSTie paraspara keTalIkavAra dakita pite dadathI bahu ribAtI hoya, zarIra vendra che. jayAM hatyA che tyAM dayA hoI zake nahi ane dugaMdhamaya banI gayuM hoya te paNa ene pitAne maravuM jayAM sAcI dayA : che tyAM vyakitanI kathAne bhAva gamatu nathI bIjI bAju sagAMsaMbaMdhIone ema thAya ke have janmI zake nahi. eTale A viSayane dayAprerita karavAne e vyakita du:khamAMthI chUTe te sAruM. AvI tyAM dile 'nirdayatA prerita hatyA' tarIke ja darzAve joie ema visaMgata paristhiti hoya teve vakhate paNa dayA prerita Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana ta, 1-9-87 tA 16-9-89 hatyAnI chUTavALA kAyadAne geralAbha levAya evI zakayatA rahe che. vaLI, bImAra bhakitanA cittanI asthiratA paNa rahevAne saMbhava hoya che, asvastha hoya tyAre mRtyu vAM che ane svarathatA Ave tyAre ene jIvavuM game evI vAraMvAra badalAtI paristhitimAM hatyAne nirNaya levAnuM keTale aMze DahApaNabharyuM che te prazna paNa rahe che. je mANase atizaya vedanA bhagavatI vakhate ema belatA hoya che ke he bhagavAna ! have te meta Ave te sAruM" evA keTalAka yuvAne ke vRddho ja re kharekhara mRtyu AvIne UbhuM rahyuM hoya che tyAre tenAthI dura bhAgavAne vicAra karatA hoya che. je keTalAka loko aMtima avasthAnuM dada, AkharI mAMgI ke Terminal DiseasenA tabakakAmAM hoya che ane mRtyu have becAra divasamAM pitAne keLiye karI jaze e bhAsa thAya che, tyAre atyaMta asvastha thai jAya che. alabatta keTalAka te samaye jAgrata avasthAmAM samAdhiMpUrvakanI zAMti anubhavatA hoya che. paraMtu tenI TakAvArI ghaNI ochI hovAnI. . keIkavAra evA banAve paNa jevA ke sAMbhaLyA che ke jyAre ke eka vRddha vyakita bImAra hoya, bebhAna avasthAmAM heya ane DokaTaranI TIme badhA riporTane AdhAre e abhiprAya Apyo hoya ke e vyakita have gaNatarInA kalAkomAM ja pitAne deha cheDaze. paraMtu saunA Azcarya vacce evI ghaTanA bane che ke e bebhAna vyakita bhAnamAM Ave che, AMkha khele che, upacAra thatAM enA zarIramAM pharI pAchuM cetana Ave che ane svastha thaI e ghare jAya che. enuM Arogya pAchuM sAruM thAya che ane ghaNAM varSa sukhethI te pasAra kare che. vRddha hovA chatAM paNa navajIvanarUpe maLelAM e varSe enA jIvanane vadhu kRtArtha kare che. ' koIkavAra evI ghaTanA paNa banatI sAMbhaLavA maLe che ke pitAnA kuTuMbanI eka vRddha vaDIla vyakita mAMdI paDe che. tene hospiTalamAM rAkhavAmAM Ave che. tenuM jIvana bacAvI levA mATe upacAra karavAmAM Ave che, paraMtu e upacAro bahu medhA hoya che chatAM nachUTake karavA paDe che athavA karavAnI sagAMsaMbaMdhIo taraphathI pharaja pADavAmAM Ave che. mRtyu pAmanAra vyakita pAMca - paMdara divasa tabIbI upacArathI vadhu jIve che, paraMtu ethI enuM kuTuMba Arthika rIte pAyamAla thaI jAya che. kyAreka te meTa devAmAM UtarI paDe che. eve vakhate gharanA svajanone janAra vyakita mATe eTale badhe utkaTa roha - rAga nathI hota ane Arthika takalIphane kAraNe pitAnA kuTuMbanI vyakti mATe "maratA gayA ane amane mAratA gayA" e. bhAva teo anubhave che. kyAreka kuTuMbIjano pitAnA bhAva lekabhayane kAraNe vyakata nathI karatA, paraMtu manamAM te ema che ke janAra pati have jaladI chUTe te sAruM. - vRddha, bImAra ane ribAtI vyaktinA jIvanane enI IcchAnukAra jaladI aMta ANavAnAM nIti-siddhAMtane durupayega cevAne paNa saMbhava rahe che. pitAne mAthe AvI paDelI takalIphamAMthI chUTavAno Azaya te hoya ja che, paraMtu te uparAMta e vyakitanAM mAla-milakatane vArase meLavavAnI utAvaLa paNa hoya che. kayAreka vArasAne haka dharAvanAra eka karatAM vadhAre vyakita hoya ane temAM mahemAhe vArasA mATe jhaghaDA cAlatA hoya tyAre prerita hatyA je kAyadesara hoya te tene koI geralAbha uThAvI jAya evI zakayatA rahe che. alabatta, AvA durupayogane aTakAvavAnA upAya na thaI zake ema nathI. pazcimanI suzikSita prajAmAM paNa kevI kevI gerarIti sagAMsaMbaMdhIoe ane dAkataroe apanAvI che enA prasaMge vAMcavAsAMbhaLavAmAM Ave che. eka dAkatare te pote potAnA ekarAra vize graMtha lakhe che. - keTalIkavAra ke akasmAtanA kAraNe magajane thayelA nukasAnane lIdhe mANasa bebhAna thaI jAya che. dAkatare magajanA riporTanA AdhAre kahe che ke, kaMI camatkAra thAya to judI vAta che. nahi te magajanA riporTa pramANe e vyakita have kyAreya pachI bhAnamAM AvavAnI nathI. evI vyakita jAM sudhI enuM hRdaya cAle che tyAM sudhI jIve che. enA bIjA tabIbI upacAre paNa bahu karavAnA rahetA nathI. evI keTalIka bebhAna vyakitao be divasa - pAMca divasa ke paccIsa divasathI mAMDIne cha - ATha mahinA ke be - pAMca varSathI vadhu samaya sudhI satata bebhAna avasthAmAM rahI hoya ane e rIte deha choDayo hoya evA prasaMge bane che AvI vyaktinI bIjI kazI upagitA na hovA chatAM enuM astitva keIka kuTuMbane AzvAsanarUpa rahyA kare che, te koIka kuTuMbane te be jArUpa lAge che. jema davA ApIne dardathI ribAtA mANasanA jIvanane aMta lAvavAnuM vicArAya che tema davA ApIne mANasanA jIvanane laMbAvavAne prazna paNa vicArAya che. keTalIkavAra keTalAka vRddha mANasane aMtakALa najIka AvI rahyo hoya che ane dAktaronA abhiprAya pramANe bebhAna avasthAmAM rahelI e vRddha vyakita keTalo vadhu samaya kheMcI zakaze e anizcita hoya che. te vakhate paNa e vyakitanAM svajane ema IcchatA hoya che ke evI avarathAmAM paNa pitAnA svajananuM jIvana jeTaluM lAMbu TakI zake teTaluM sAruM. e vakhate teo 6 pitAnI Arthika zakita sArI hoya to e mATe mAre meMghI davAo ane meMghAmAM moMghA anya upacAra | karAve che. bebhAna avasthAmAM rahelI e vyakita sAthe vAta cItane kaI vyavahAra thavAnI zakayatA nathI. bImAra vyaki ravajanene najare joI zake ke oLakhI zake evI zakyatA che rahI nathI hotI. eTale ke bImAra vyakitanuM jIvana parAdhIna vyavahAru upagitA vinAnuM, niSkriya ane kharcALa ho chatAM te vadhumAM vadhu samaya jIve e bhAva enA svajane thAya che, kAraNa ke pitAnA vaDAlA svajanane viga : ghaNI vasamI ghaTanA che. jayAM sudhI zarIramAM prANuM che tyAM sudhI e prANa rahyA kare e kudaratI bhAva tema thAya che. A batAve che ke jIvaMta ravajana jAthe saMba keTale badhe mUlyavAna che. eka vakhata prANa jAva, A jAya pachI khAlI paDelA nazvara dehanI kazI ja kiMmata nathI e dehanuM visarjana thAya che. jevI rIte AvI ke ajANI vyakitanI bAbatamAM enA svajanone bhAva thAya tevI rIte pitAnA prANapyArA dharmanetA, samAjanetA . (anusaMdhAna pRSTha ume) Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-188 tA. 16-9-89 prathaddha jIvana prajAnA prajAsattAka rAjayamAM prajAnA jIvananI kiMmata keTalI? . vijayagupta mauya, - roja savAre chApuM ughADe to moTA bhAge pahelA pAnA hAMkanArAo rastAnA niyama pALatA nathI. keTalAka upara kaIka akasmAtanA ke honAratanA samAcAra haze. gujarAta hAMkanArAo dArU ke bIjA mAdaka padArthonI asara saurASTramAM gADI, khaTAza, TekSI, jIpa, basa, rekaTara nIce paNa hoya che. keTalAMka vAhanomAM temanI zakita ke bIjA koI vAhananA akasmAtamAM meTA bhAge karatAM ghaNuM vadhAre utAruo ke mAla bharI javAmAM Ave che. gujarAtIo mAryA gayAnA samAcAra haze. temAM A TrekaTara, khaTArA vagere je vAhanamAM utAruone besADavAnI ApaNuM kaI nathI tenI khAtarI karIne ApaNe pAnuM manAI hoya temAM paNa utAruone besADavAmAM Ave che. je pheravI nAkhaze ane bIje divase evA samAcAra pragaTa thaze sattAdhIzenI dareka ophisa ane dareka vyakti pitAnI pharaja tyAM sudhI te vAta bhUlI jaIzuM, paraMtu keTalAka akasmAta bajAve te akasmAta lagabhaga saMpUrNa rIte TALI hayAne hacamacAvI de tevA hoya che ane lagnanI jAne ramazAna zakAya che. meTa. akasmAte vAhananA durupayogathI mAtrAmAM pheravAI jatI hoya che. thAya che. dha. ta, khaTArAmAM khIcekhIya utAruone bharavAmAM Ave che, keTalAka akaramA relve krosIMga * samAcAramAM thoDe dura jaizuM te gaMgA ke bIjI nadImAM upara thAya che. raste relavene kesa karavA. jo hoya tyAM heDI akaramAtamAM saMkhyAbaMdha mANase DUbI gayAnA samAcAra bampa banAvIne rastAnA vAhananI jhaDapa. ochI karavAnI pharaja haze. nadImAM haMkArAtI heDIne akasamAta naDe ane mujhAphara pADI zakAya. sAmAnya rIte arakSita kresiMga kayAM che ane DUbI jAya emAM kaMI navuM nathI hotuM ema mAnIne te samaye relave Trena AvavAnI saMbhavitatA kayAM che te vize - ApaNe samAcArapatranAM pAnAM pheravI nAkhIe chIe. ethI vAhana hAMkanArAo sabhAna hoya ja che. tema chatAM relave vizeSa duranA samAcAra paNa Ave che. bhU -prapAtathI gAmaDuM ninI pahelAM nIkaLI javAnI akSamya lAlacanuM kevuM daTAI gayuM athavA rastA upara kAma karatA majuro mAryA gayA. karuNa pariNAma Ave che tene banAva traNeka mAsa AvA samAcAra chApAvALA kayAMthI ane zA mATe lAvatA haze? pahelAM porabaMdara - vAMsajALiyA lAIna upara banyo bhU prapAta vaLI zuM che ane kayAM bane te jANavAnI takalIpha hato. harijananI jAnane meTADeramAM ThAMsIne bharavAmAM levA karatAM ApaNuM gujarAtIo paNa vimbalDananI vizva AvI hatI ane relave lAInane samAMtara jatA rastA upara Tenisa spardhAmAM keNa kayAM che athavA citrahAramAM kayA hIro meTaravAhane relave TrenanI harIphAImAM nIkaLyAM hatAM. teo ane hIreina Avaze te jANavAmAM vadhu rasa dharAvaze. teo Treina kresiMgane oLaMge te pahelAM pote pATA oLaMgI pitAne buddhijIvImAM khapAve che. javAnI gunAhita spardhAmAM utaryA hatAM. pariNAme je hRdayabhedaka - ghaNIvAra vadhu kharAba samAcAra paNa Ave che. paMjAbamAM kazya sajAvuM tenuM varNana na thaI zake. TrAphikanuM niyamana karatA khUnarejI, kAzmIramAM pAkistAnI atyAcAre, anyatra kemI sattAvALAoe jAgRta heta ke teo A akasmAta paNa TALI hullaDa, dilhImAM ane saurASTramAM paNa bombadhaDAkA zakyA hota. vagerenA samAcAra Ave che. e samAcAra chapAya ane mAga vAhanavyavahAra vadhI rahyo che ane khUba vayA karaze. ApaNI AMkhe sudhI pahoMce tyAM sudhImAM to ApaNI tene pahoMcI vaLavAnI yojanAo amalamAM mUkavAne badale jAgRta' sarakAre jAhera karI dIdhuM haze ke A dareka pacAsa varSa pahelAMnA mAnasa vaDe kAma karanArAo A durghaTanA jAtane "AsamAnI-sulatAnI' akaramAtamAM mAryA gayelA darekane mATe javAbadAra che. sarvatra sattAnI sAThamArI ane lAMcarUA. 5000/- ane ghavAyelA darekane rUA. 2500/- cUkavavAmAM, ruzavatanI kheMcatANa cAlatI hoya tyAM mAtra rUpiyA vaDe vaLatara Avaze. ApaNe prajAjananA jIvananI kiMmata keTalI ? rUpiyAnA vALI zake evI mAnavajiMdagInI zI kiMmata che? ApaNe ghasAI gayelA chetarAnI kiMmata Aje sarakArI svIkAra evI apekSA rAkhI hatI ke ApaNe cUMTelA netAo pradhAna pramANe 17 paisA che, kharekhara te tethI paNa ochI. A thaze tyAre mArgonA vAhanavyavahAra upara cAMpatI najara rAkhIne hisAbe maranAranA Aptajanene seMkaDe mAtra 17 rUpiyA maLe che, lokAnA pravAsane surakSita banAvaze ane pravAsamAM paDatI behada te paNa kene, kayAre keTalA maLe ane ghavAyela kAne gaNavA hADamArIne dura karaze, paraMtu raTeTa TrAnsaporTanA hastaka mAgae paNa anuttara prazna che. vAhanavyavahAra levA hovA chatAM e korporezana thiApavAno ApaNu prajAsattAka rAjyamAM jiMdagI eTalI saMdhI prAthamika hetu paNa siddha thayo nathI. pradhAnone potAnA pradhAnache ke A badhA kahevAtA AsamAnI-sulatAnI akasmAte kema padezamAM ane pharIthI cUM TAya AvavAmAM ja rasa che ane teo bane che ane te kema nivArI zakAya, te vicAravAmAM kaIne rasa vimAnamAM ja uDe che. nathI. rastA uparanA vAhanavyavahAranuM niyaMtraNa karavuM e pilIsa- gujarAtanI nadIomAM naukAvyavikAra khIlyo nathI, tema khAtAnI, esa. TI.nI ane saMbaMdha dharAvatI bIjI chatAM tyAM paNa heDIo DUbavAnI honArata thAya che. ahIM ophisenI pharaja che. je sau koI potAnI pharaja bajAve te salAmatInAM vizeSa pagalAM levAnI jarUra che, kAraNa ke sAbaramatI, nevuM TakA ghAtaka akaramAte TALI zakAya. keTalAka pura, garanALAM mahI, tApI, narmadA vagere nadIonA mukha bharatI-TamAM ane vaLAMka, sImAcihanAnA paththaro vagere vAhanavyavAra mATe bhayarUpa pavanamAM jokhamamAM mukAya che, je kSatio gujarAtanI nadIonA hoya che. keTalIka bhayarUpa nadI, ke naheranA sAMkaDA vaLAMka naukAmavAsane jokhamI banAve che, tethI vadhu gaMbhIra kSatie akasmAta mATe nAmacIna thaI gayA hoya che. ghaNIvAra vAhanatA- uttara bhAratanA naukAvyavahAra paNa naDe che. naukAo Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddha jIvana : tA. 1-989 tA. 16-9-89 che. saMyukata aMka prabuddha jIvanane tA. 1-10-1989no tathA tA. 16-10-1989ne aMka saMyukata aMka tarIke tA. 16-10-1989 roja pragaTa thaze. jUnI hoya che, tenA bacAvanAM sAdhano hetAM nathI.. meLA prasaMge DIvALA samAya tenA karatAM vadhu utAruone bhare che athavA bharavAnI pharaja paDayAne bacAva kare che. kAyadA pramANe heDInI sthiti dara varSe tapAsIne je tene lAisansa ApavuM joie ane temAM pravAsa karavAmAM salAmatI che tenI khAtarI karavI joIe. kAMThA parano adhikArIoe jovuM joie ke niyamenuM barAbara pAlana thAya che, ane akasmAta vakhate bacAvanAM sAdhane sulabha heya te jovuM joIe paraMtu ahIM paNa duSTa rAjakAraNa ane bhraSTAcAra sarvoparI hoya che, sthAnika netAo naukAvyavahAramAM lAIsanse kabaje kare che ane pravAsIonI salAmatInI upekSA karIne vadhumAM vadhu na thAya evI rIte naukAvyavahAra calAve che. naukAonAM lAisansa dharAvanAra mAthAbhAre mANu cuMTaNImAM ubhelA netAone jitADavAnuM ke harAvavAnuM sAmarthya dharAve che, temAM hoDI akasmAtamAM DajhanabaMdha ke seMkaDe mANase DUbI jAya che temAM kene paDI che? ' - AsAma, baMgALa, bihAra ane uttara pradezamAM naukAvyavahAranuM mahattva ghaNuM ja che. tema te tenA anartha. tathA durAcArathI paNa pIDAya che. Adhunika dhoraNe naukAvyavahAra viksAvavAmAM bhArata hajI eka varSa pAchaLa che. eka vadhu pA5 DuMgarALa pradezamAM thatI jAnahAni mATe javAbadAra che ane temAM rAjakIya netAothI mAMDIne rAja karatA pradhAne pratyakSa ke parokSa rIte gunegAra che. Aje baLataNuM tathA imAratI koma mATe lAkaDA eTalAM badhAM mUlyavAna thaI gayA che ke rAjakAraNamAM vaga dharAvanAra mANase amaladArone ane pradhAnene lAMca ApIne vRkSo kApavAnA paravAnA meLave che. gAmaDAnI sthAnika jarUriyAta mATe dasa vRkSa kApavAnI rajA meLavIne hajAra vRkSa kApavAmAM Ave te paNa keNu pUche che ? mukhya pradhAnothI mAMDIne jaMgalakhAtAnA pradhAne sudhI sahue cUMTaNImAM cUMTAI AvavAnuM hoya che ane te mATe baMdha mate te mAthAbhAre konTrAkaTaro ja lAvI Apene ! AvI rIte himAlayane paNa e muMDI nAkhavAmAM Avyo che ke e drazya joine samaju mANasane AghAta lAge. pariNAma e Ave che ke asaMkhya vRkSanAM mULa vaDe baMdhAI rahelI dharatI ane mATI varasAdamAM chUTI paDI javAthI te nIce dhasI paDe che, tethI kAma karatA majurone ane gAmaDAne dATI de che. meTara akaramAte, relave akaramA ane vimAnI akasmAte paNa moTA bhAge temanA cAlakenI bhUlanA pariNAme hoya che. vimAnI akaramAtenA tapAsapaMcanA ahevAla AMkha ughADanArA hoya che. vimAnI pravAsIone vaLatara 5000 ne badale 150 hajAra ApavAmAM Ave te paNa A prajAsattAkanA prajAjananuM mUlya vadhI jatuM nathI. AvA aneka akasmAta pAchaLa doSa mANasane tathA tenA mAnasane hoya che. cAlatuM heya tema cAlavA devuM, kaI sAruM kAma karavAnI pahela na karavI ane pitAnI padavIne zreSTha Avaka ApanAra jAgIra banAvavI te A rojabaroja banatA asaMkhya kaNa akasmAte mATe javAbadAra che. AcArya zrI vijyavalabhasUri smAraka vyAkhyAnazreNI saMdhanA upakrame zrI AtmAnaMda jaina sabhA, muMbaInA Arthika sahayogathI upayukata vyAkhyAna zreNInuM Ayojana karavAmAM AvyuM che, jene savigata kAryakrama nIce pramANe che: vyAkhyAtA H De ramaNalAla cI. zAha viSaya : gujarAta upara paMjAbanA sAdhuono prabhAva sthaLa : biralA kIDA kendra, pATI, muMbaI-400 07. divasa: semavAra, tA, 25mI sapTembara, 1989 samaya : savAranA 9-00 kalAke A kAryakramanA prAraMbhe . pU. sAdhvI zrI jayaMtaprabhAzrIjI maMgalAcaraNa karaze ane zrI jatIna zAha bhakita saMgIta Apaze. saune samayakara upasthita rahevA bhAvabharyu nimaMtraNa che. zaileza eca. kekArI ke. pI. zAha saMjaka - nirubahena esa. zAha maMtrIe sAbhAra svIkAra * kAvyaspaMditA (gujarAtI kaviyitrIo aMgeno zadha prabaMdha) le. Do. gItA parIkha * DemI sAIjha * pRSa306 * mUlya : rU. 65 ma prakA. gItA parIkha e / 2, manAlI epArTamenTasa, vikrama sArAbhAI roDa, amadAvAda380015 * upAdhyAya zrI yazovijayajI le. De. . ramaNalAla cI. zAha * kAuna sebapejI-pRSTha-60 # prakA. zrI jayabhikhkhuM sAhitya TrasTa 13/ bI. caMdranagara sosAyaTI, AnaMdanagara, jyabhikhu mArga, pAlaDI, amadAvAda-380007 * AcArAMgasUtra (gujarAtI anuvAda) le. saMtabAla * DemI sAIjha * pRSTha-432 * mUlya rUA. 40/- praka. zrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAinI vADI, amadAvAda-380001. * pazuonI nagarayAtrA # le suzIlA jhaverI jha kAunaseLa pijI * pRSTha-96. mUlya- rUA. 14/ne prakA. gurjara graMtharatna kAryAlaya, ratanapoLa nAka amadAvAda-380001 * mAnasika zAMtinA ceTa upAye * le... ena. anaMtanArAyaNa * kAuna soLa pejI * pRSTha- 3 * prakA. divya jIvana saMdha, zizuvihAra, bhAvanagara 364001 * cAha gaI ciMtA ghaTI (hindI) le. caMdanamala cAM * DemI sAIjha * pRSTha-183 mUlya rU. 25 % prakA. cAMda prakAzana bhArata jaina mahAmaMDaLa, 108, e. sTAnDa hAusa, 1lA mAlA 83, maharSika roDa, muMbaI - 400002 * pahalA sukha nIrogI kAyA (hindI) saMpA, caMdanamala cAMda * DemAM sAIjha 1 pRSTha - 198 mUlya rU. 25, prakAzaka upa mujaba " svAdvAda aura saptabhaMgInaya (hindI le. Do. bhIkhArIrAma yAdava * DemI sAIjha 4 pRSTha: 230 mU5 rU. 60 prakA. pArzvanAtha vidyAzrama che A saMsthAna, AI. TI. Ai. rADa, vArANasI (yu. pI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-88 tA. 16-9-89 prabuddha jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALA A ahevAla: cImanalAla ema. zAha, kalAdhara - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita payuMSaNa * sAvitrI-navA cuMganuM varadAna? A viSaya para vyAkhyAnamALAe A varSe paMcAvanamAM varSamAM sAnaMda praveza belatAM zrI azvina kApaDiyAe jaNAvyuM hatuM ke jIvanamAM karyo che. jJAna ane sAdhanAnI kheta samI ApaNI A paryuSaNa satsaMga e sAdhanAnI pRSTha bhUmikA che. sAdhanA, pratIkSA vyAkhyAnamALAne chellAM ATheka varSathI zrI sevaMtIlAla kAMtilAla ane zraddhA vagara jIvana saphaLa thaI zake nahi. ApaNuM aMtara TrasTane Arthika sahayoga maLato rahyo che. A varSanI AtmAnA pradezanuM anusaMdhAna cetanAvasthA sAthe che, paramAtmA vyAkhyAnamALA che. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne sAthe che. tenI sAthe dehanI viDaMbanAna kayAMya meLa bese temanathI. samavAra, tA. 28mI ogasTa, 1989thI maMgaLavAra, tA dehanA bhoga bhegavavAthI, saMpatti ekatra karavAthI sAcu sukhe 5mI sapTembara, 1989 sudhI ema nava divasa mATe pATI prApta thaI zakatuM nathI. sAdhakanI sAdhanAnuM sAphA tyAre ja che khAte biralA krIDA kendramAM yojavAmAM AvI hatI. A jyAre vRttione tyAga thaI jAya. ' ' vyAkhyAnamALAno saMkSipta ahevAla nIce pramANe che: * mAnavA vAstavika svarUpa: A viSayanA * kamavAda mane vijJAna ke pariprekSyameM : prathama vyAkhyAtA pU. havAmI brahamezAnaMdajI hatA. teonuM divasanA prathama vyAkhyAtA pU sAdhIzrI nagInAe A vyAkhyAna tA. 30mI sapTembare goThavavAmAM AvyuM hatuM, paraMtu viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke vizvanAM badhAM ja dazAmAM bhArata baMdha'nI haDatAlanI karaNe tA. 31mI sapTembare karmavAdano svIkAra karavAmAM AvyuM che. karmasiddhAMtane samajavA temanuM vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A viSaya para mATe manovijJAnano abhyAsa jarUrI che. karmavAda ane mane- bolatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke svAmI vivekAnaMdanI vijJAnanA siddhAMte ekabIjAnA pUraka che. karmavAda jIvane vicAradhArA AjanA yuvAne mATe eka Adarza jIvana jIvavAnI vicAra kare che, te mane vijJAna jIvanane vicAra kare che. dIvAdAMDI che. teonA saMdezA rASTrIya sAmAjika saMdarbhamAM karmasiddhAMtamAM karmanI je vyAkhyA karavAmAM AvI che te ja nahi, paNa AyAmika saMdarbhamAM hatA. samAja tathA rASTranA vyAkhyA manovijJAnamAM karavAmAM AvI che. karmazAstra kahe che uthAna mATe tenuM mUlya jarA paNa ochuM AMkI na zakAya. ke karmabaMdha ja jIvananI durgatinuM kAraNa che. manovijJAnanA manuSya eka prANI che, ane temAM AhAra, nidrA, bhaya ane mate jIvanI bImArI tenA kaSA para AdhArita che. Ama mathuna e cAra vastu samAna rUpathI che. dareka manuSyamAM zuddha, karmazAstra ane mane vijJAna e baMne eka samAntara rekhA para buddha, caitanya svarUpa AtmA che, paraMtu khedanI vAta e che ke cAlI rahyAM che. Aje manuSya potAnI jAtane oLakhI zakatA nathI. : " * karemi bhaMtenuM vijJAna: A viSaya para vyAkhyAna * sAhitya, samAja ane samUha mAdhyamo : ApatAM zazikAnta mahetAe jaNAvyuM hatuM ke jainadharmamAM Do. sumana zAhe A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke sAmAvikane mekSamArganuM upaniSada gaNavAmAM AvyuM che. vizvanA AjanA yugamAM TI. vI., reDiye, vartamAnapatro, sAmayike sava ne abhayadAna e ja sAmAyika vratanuM hArda che. ane anya samUha mAdhyamenuM ApaNI saMskRti para evuM sAmAyika eTale samatAnI prApti. ApaNuM dharmazAstramAM je cha. AkramaNa thaI rahyuM che ke lekAnI vAMcavA-vicAravAnI vRtti Avazyaka batAvavAmAM AvyA che temAM sAmAyikanA Avazyaka kuMThita thatI jAya che. vaLI A prakAranAM mAdhyama dvArA satya upara vadhu bhAra mUkavAmAM Avyo che. Aje sAmAyikanA tattva- vicAranuM prasAraNa thAya che tema mAnavuM paNa atizayokti jJAnane sAmAjika ane pegika svarUpa ApavAnI jarUra che. gaNAze, kAraNa ke sattAsthAne beThelA netAe A mAmone sAmAyika e mananA niHzastrIkaraNa mATenuM sacoTa sAdhana che. pitAnA pakSanA lAbhamAM durupayoga karI rahyA che. A mAma * trizalAmAtAnAM svapna : bIjA divase A dvArA vaicArika hiMsA thaI rahI che tethI samAje thAna ane rASTravaktaranA kAryo oTa AvI zake. viSaya upara pravacana karatAM prA. tArAbahena ra. zAhe jaNAvyuM hatuM ke trizalAmAtAne AvelAM cauda svapna uparathI tIrthaMkara * manuSyanA traNa kartavya vAMcavuM, vicAravuM ane bhagavAna mahAvIranA jagatahitakArI, virATa ane bhavya vikasavuM A viSaya para bolatA De.motIbhAI paTele jaNAvyuM vyakitatvanI jhAMkhI thAya che. temanA jIvananA judA judA hatuM ke vAMcavuM, vicAravuM ane vikasavuM e traNe paryA sAthe prasaMga ane hakIkatane jhI guvaTapUrvaka abhyAsa karatAM cAle che. A dezamAM vAMcanArA asaMkhya che, paraMtu sAcA lAge che ke A cauda svane bhagavAnanA jIvanamAM jovA vAcake keTalA che te eka prazna che. vAMcyA pachI puratakanA maLatA asAdhAraNa addabhuta zakita, AtmakalyANa ane premamAM paDI javuM te ja sAcuM vAMcana che. vAMcatAM pahelAM lekakANa mATenA apratima puruSArthanA uttama ane agatyanuM mAdhyama zravaNu che. zravaNathI ApaNuM jJAnamAM abhimahAna pratIkarUpa che e pratIke te zreSTha che ja, paraMtu keTalAMka vRddhi thAya che. sAMbhaLyA pachI tene samajavAnuM ane samajavA svane AgaLa vizeSaNe paNa umerAyAM che. udAharaNa tarIke pachI tene vicAravAnuM tattva eTaluM ja mahatvanuM che. abhivyazveta hAthI, paghasarovara, devavimAna, kSIrasamudra, nidhUma- kitanA traNa prakAra zravaNa, vAMcana ane darzana che A traNe agni ItyAdi. A vizeSaNe laukikamAMthI alaukikatAnI, je kAcA hoya te ApaNe jIvanavikAsa aTakI jAya che. je sAmAnyamAMthI vizeSatAnI ane viralatAnI prApti karAve che. vAMce che, vicAre che te vikasI paNa zake che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-986 tA16-989 mahanIya karma e darzana mehanIya karmano prakAra che. jIvamAM te anAdithI hoya che, paraMtu bhavya che tene aMta ANI ja zake che.. mithyAvanA vyakata ane avyakata samA gRhIta ane agRhIta evA be prakAra che. vaLI mithyAtvanA pAMca, dasa, " pacIsa evA judA judA prakAra batAvavAmAM Ave che. miTAva jIvane saMsAramAM jamADanAruM tattva che. sakatavanI prApti pachI ja jIvanI yAtrA sAcI dizAmAM cAlu thAya che. * zrI araviMda-jIvana ane darzana : tA. 1lI sapTembare A viSaya para bolatAM De. ramaNalAla jozIe jaNAvyuM hatuM ke bhAratamAM aneka vibhUtio janmI che, temAM paNa maharSi zrI araviMdanuM jIvana ane kavane Aje paNa anekAne preraNA Ape tevuM che. zrI aravi danuM jIvana mAtra sapATI paranuM jIvana na hatuM paraMtu aMdarathI chavAtuM jIvana hatuM. aMdarathI je jIvana javAya che te evuM sukSma hoya che ke enA vize bAhya vAtAthI cAle nahi. divya cetanA mATenI abhipsA, samarpaNabhAva ane Izvarane pAmavA mATe puruSArtha e traNa vastu para zrI araviMda vadhu bhAra detA. mahAtmA gAMdhImAM satyAgrahInuM svarUpa pragaTa thAya che. ravIndranAtha TAgoramAM kavinuM svarUpa pragaTa thAya che te zrI araviMdamAM eka megInuM svarUpe pragaTa thAya che. 0 * tanAva mukitako sAdhana-pratikramaNaH De. narendra bhANuvo A vighaya para khelatAM jaNAvyuM hatuM ke pratikramaNa eTale pApathI pAchA pharavAnI kriyA. pratikramaNanI pahelI zarata che samatA. samatA na hoya te pratikramaNane ke artha nathI. pratikramaNane Avazyaka eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke tenAthI gati ane sthiratAne saMtulita karI zakAya che. Aje dehadarzana ja ApaNuM darzana banI gayuM che. paraMtu AtmadarzananI vAta ApaNe samajIe te jIvananI sArthakatA dura nathI. pratikamaNa ApaNane AtmadarzananI rIta batAve che. pratikramaNa pitAnA aMtaranA praduSaNane maTADavAnuM divya auSadha che. potAnI prazaMsA TaLe ane mAnaapamAnanA samaye ritiprajJa rahe enuM ja pratikramaNa sArthaka che. je jIva mana, vacana ane karmathI pratikramaNa kare che te karmanI nija kare che ane mukitamArgane te pathika bane che. * karuNAnuM vAvetara: tA. 27 sapTembare zrI nAgajIbhAI dekAIe A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke mAnavInI sAthe mahobata na karI zake, prema na karI zake tene mAnavI kahI zakAya nahi. A jagatamAM karuNuM evI cIja che ke je mANasanA janma sAthe ja te tenI muThThImAM hoya che. paraMtu mANasane Aje tenI sAme jovAnI pharasada nathI. ekavIsamI sadImAM pravezatAM AjanA yugane bhagavAna mahAvIranI karuNAnI atyaMta AvazyakatA che. karuNa ApaNe ThAre UbhI che. ApaNe mAtra ApaNuM bAraNuM ja khelavAnI jarUra che. anukaMpAne jayAM janma thAya che tyAM karuNA keLe che, phaLe che. je mAnavImAM karuNA kaNa-kaNe ane kSaNe kSaNe vyApI gaI hoya te mAnavInuM jIvana sArthaka gaNutha. ApaNu manane jItavuM te kaThina vastu che, paraMtu je manane jIte che tenAmAM karuNAne avazya prAdurbhAva thAya che. * * mithyAtvanuM svarUpaH A viSayuM para bolatAM che. ramaNalAla cI. zAhe jaNAvyuM hatuM ke mirayA eTale asatya. mithyAtva e eka prakAranI mUDhatA che. dehanA sukhane ja je sAcuM sukha mAne ane Atmatatvano aravIkAra kare te miSA,vaM che. mithyAtvane zAstrArae mahAraga, mahAviSa, mahAzatra ane mA aMdhakAra tarIke oLakhAvyuM che. sAcA deva, sAcA guru ane sAcA dharmamAM je rucisahitanI zraddhA te samparga darzana che. je mudevane deva mAne, kugurune guru mAne ane kudhamane dharma 'mane te mithyAtvanuM che. mithyAtva * sAmAyika aura svAdhyAya : tA. 3 jI sapTembare Do. (zrImatI suSamA siMghavIe A viSaya para besatAM jaNAvyuM ke sAmAyika ane svAdhyAya e baMnene saMga eTale senAmAM sugaMdha bhaLI tema kahevAya sAmAyika eTale samatAnI prApti. svAdhyAya eTale stranuM adayana. ahIM no matalaba AtmacetanA samaja. ApaNe ApaNA AtmAnA avAjane, cetananA svarUpane mucchita karI daIe chIe ane bhautika sukhamAM ramatA rahIe chIe. anaMta samayathI ApaNe A rIte karIe chIe. eTale ja bhavAMtarane aMta AvatA nathI. bhagavAna mahAvIre temanA ziSya gautamane samaya mAtrano pramAda na karavAnI vAta kahI che. samaya" eTale kALanuM sUmasvarUpa. 'samaya' eTale zAstra ane samaya" eTale AtmA. * bhagavAna buddha: zrI jayendra trivedIe A viSaya para khelatAM jaNAvyuM hatuM ke bhagavAna buddha maitrI, karuNA, muditA ane upekSA e cAra zabda dvArA ghaNA badhe upadeza Ape che. bhagavAna buddhane upadeza kyAMya nakArAtmaka nathI. bhagavAna buddhanA upadezane mama e che ke bIjAne mArI nAkhavAnuM ke nIce pADavAnuM kauma jeTaluM saraLa che, teTaluM mananI mattine eTale ke kAmavAsanAne tema ja anyane mAravAnI-saMtApavAnI vRttine vaza karavAnuM saraLa nathI. je A vRtti vaza kare che te zuddha, buddha ane caitanya svarUpane prApta kare che ane te ja jIva A saMsArane jItI zake che. * mekSanuM pAtheya : tA. 4thI sapTembare A viSaya para belatAM pU. sAghIzrI jayaMtaprabhAzrIjIe jaNAvyuM hatuM ke samparga jJAna, darzana ane cAritranuM khUba ja mahatva che. A traNemAMthI eka paNa ochuM hoya, nyUta hoya te mekSapathanI mAtrA sukhada sahaja, nirAmaya ane saphaLa banI zakatI nathI. mokSamArganA pathikane duSkRtyanI niMdA, sukRtanI anumodanA ane cAra zaraNane svIkAra e traNa vastunI AvazyakatA rahe che. je samAja ane rASTranuM caritra ucca haze tenI sadA unnati thavAnI ja. . * svahita aura lekahita : De. sAgaramala jene A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke atmahitanA bhege lekahitanI pravRtti na karavI joIe. je manuSya anAsakatabhAve lekahitanI pravRtti kare che tenuM jIvana sArthaka bane che. je pravRttinA pAyAmAM naitikatA ane AdhyAtmikatA hoya te ja pravRtti lAMbA samaya sudhI TakI zake che. je manuSya koIpaNa jAtanI apekSA vinA sahaja rIte dAna Ape che te ja kharuM dAna che. saMpattine saMgrahuM karavAthI AtmakalyANa nathI thavAnuM. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-88 tA. 16-9-89 :prazna jIvana tyAga, saMyama ane svArpaNanI bhAvanAthI ja akilyANa sAdhI zakAze. * cAle jIvavAnuM kAvatarU racIe : tA. 5mI sapTembare A viSaya para besatAM De. guNavaMta zAhe jaNAvyuM hatuM ke mANasa kayAreka maravA mATe ke mAravA mATe kAvataruM race che, kAvataruM racatI vakhate, paDayaMtra racatI vakhate saMkalpabaLanI jarUra paDe che. evuM saMkalpabaLa ApaNe ApaNA jIvanane suMdara banAvavAmAM dAkhavatA nathI, tene raMja rahe che. Aje ApaNe adhuM-paDadhuM jIvIe chIe. ApaNA jIvanane keTaloka bhAga ThIMgarAI gayo che, chatAM ApaNe AkhAne AkhA ivatA hoie te DeALa ane daMbha sevIe chIe ane ahIM ja jIvana jIvavAnA kAvatarAnI zarUAta thaI jAya che. ApaNe jevA chIe tevA dekhAvAne badale ApaNI jAtane bIjI rIte rajU karavI tevI vRtti eTale AjanuM sTeTasa. ApaNe jAheramAM naka, khAnagImAM paNa prAmANika banavuM joIe. * bhakatAmara stotranuM rahasya: A viThya para khelatAM Do. ramaNalAla cI. zAhe jaNAvyuM hatuM ke jema maMtramAM navakAra maMtrane mahimA moTe che tema teMtramAM bhaktAmara teMtrane mahimA meTo che. tenuM kAraNa A stotra maMtragarbhita che. ane enA camatkArika anubhava thayAnA aneka dAkhalA che. kavi mAnatuMgasUrie A staMtranI racanA evI adbhuta rIte karI che ke enuM pAna, gAna ke pRjana karatAM anero ullAsa anubhavAya che. hajAra ke paMdarase varSathI A tetranu rajeroja kayAMka ne kayAMka paThana thatuM rahyuM che. madhyakALamAM gugukari nAmane acAye ene upara maTI TIkA lakhI che ane jemanA jIvanamAM camatkAro sajAyA hoya evA dAkhalA vArtArUpe noMdhyA che. bhakatAmara stotramAM bhautika lAbhanI, baMdhana, bhaya, roga vageremAMthI mukitanI vAta phalazruti rUpe je karI che, te bhautika uparAMta ajAmika daSTie paNa samajavAnI che. bhakatAmara stotra AdinAtha bhagavAnanI stuti che. e bhakitanuM e svarUpa che paraMtu bhakita paraMparAne jJAnano hetu banAvI joie ke je jJAna paraMparAe mudita apAve. Ama, bhakatAmara tetramAMthI mukitamArganuM rahasya paNa sAMpaDI rahe che. kaM A vyAkhyAnamALAmAM dararoja vyAkhyAnanA prAraMbha pahelAM eka kalAkane bhakitasaMgItane kAryakrama rajU karavAmAM AvyuM hate. saMghanA maMtrIzrI nirubahena sudhabhAI zAhe dararoja prArthanAnA viSaya para vivecana karavAnI sAthe bhakitasaMgItanAM kalAkAra bhAI-bahenone paricaya Apyo hato. zrImatI berojha ceTarajI, zrImatI rekhA parIkha, zrImatI zIlA zeThIyA, zrImatI zailejA cetana zAha ane zrI vikama nijhAmA, zrImatI haMsA badarInAtha, zrImatI zobhA saMghavI, zrImatI caMdrA ke ThArI- ane zrImatI zAradA Thakakare anukrame bhakitasaMgItane kAryakrama ApIne savAranA khurAnamAM vAtAvaraNane vadhu AhalAdaka ane bhakitamaya banAvyuM hatuM. vyAkhyAtAone paricaya ane vyAkhyAnonI TUMkI samIkSA che. ramaNalAla cI. zAhe karI hatI. A prasaMge munisevA AzramanA saMcAlikA bahena zrI anubahena Thakakara paNa padhAryA hatAM ane temaNe temanI saMsthAne paricaya A hatA. saMdhanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe munisevA, Azrama mATenI saMdhanI apIlane suMdara pratisAda ApavA badala saune AbhAra mAnya ho. saMdhanA upapramukha - zrI cImanalAla je. zAhe vyAkhyAmALAnA rajerajenA kAryakramanuM saphaLa saMcAlana karyu hatu. saMdhanA kASAdhyakSa zrI pravINacaMdra ke. za he dAtAone temaja A vyAkhyAnamALA mAM upayogI thanAra nAmI-anAmI tamAma mitrone AbhAra mAnyo hate. Ama AnaMda ane ullAsanA vAtAvaraNamAM jJAnavardhakasamI A vyAkhyAnamALAnI sAnaMda samApti thaI hatI. dayAprerita hatyA-Itara ane jaina daSTi (pRSTha 2 thI cAlu rASTranetA vagerenA jIvana aMtakALe enA bhakate, anuyAyIo, cAhake vageremAM paNa e bhAva thAya che. te vakhate e vRddha, bImAra ane binaupayogI paraMtu prANapriya vyakitanA jIvanano aMta jaladI Ave te sAruM evA bhAva ekaMdare enA cAhakavargamAM udbhavate nathI hote e batAve che ke jIvaMta vyakitanI kiMmata keTalI badhI che! keTalAka vakhata pahelAM evI eka carcA cAlI hatI ke vRddho samAjane mATe AthiMka rIte bejArUpa che. je dezanI Arthika sthiti nabaLI hoya tevA dezamAM kazuM na kamAtA ane ArAmathI khAtAMpItAM evAM vRddha mAtApitA saMtAnone mAthe Arthika draSTie bejArUpa banI jAya che. raheThANa vagerenA prazno paNa temane satAvatA hoya che. eve vakhate ddhoe ravecchAe jIvana pUruM karI nAkhavuM joie. arthAta saraLa upAyathI AtmahatyA karI nAkhavI joie ke athavA saraLa upacAra vaDe bIjAoe temanA jIvananA aMta ANe joie ke jethI teo samAjane bejArUpa na rahe; paraMtu A praznanAM paNa ghaNAM pAsAM rahelAM che. je vRddhoe athAga parizrama karIne pitAnI AjIvikA calAvavA uparAMta vizeSa sa patti ekatra karI hoya te vRddhone nivRttinA samayamAM pitAnI saMpattine upayoga karIne jIvavAne haka khaze ke nahi ? vArasAnI lAlacathI saMtAne ema IcchatAM hoya ke vRddha mAtApitA saMsAramAMthI jaladI vidAya le te pitAne maLanArI saMpatti jaladI pitAnA hAthamAM AvI jAya. e rIte vicAranArAM saMtAnone vRddha mAtApitA ke anya vRddha vaDIle bejArUpa ja lAgavAnAM. paraMtu temAM sAmAjika, Arthika, dhArmika ke naisargika nyAyadraSTi rahelI nathI. yuvAne pote jyAre vRddha thAya che tyAre temane A draSTi vadhu sArI rIte samajAya che. .. keTalAke e mata vyakata karyo che ke je vRddho upagI jIvana jIvatA hoya te vRddhoe potAnA jIvanane vahele aMta ANavAnI jarUra nathI. paraMtu A upayogitA eTale zuM? keTalAka vRddha samAjogI kAryo karatA hoya che, keTalAka vRddhA kuTuMbamAM rahIne paNa upayogI thatA hoya che, te keTalAka vRddho sakriya kazuM kArya na karatA hovA chatAM mAtra potAnI hAjarIthI ja kuTuMbanA aneka sabhyone haMpha ane jarUra paDe mArgadarzana Ape che. kayAreka emanI hayAtInA kAraNe ja keTalAMka khoTAM kAme thatAM aTakI jAya che. keTalIka vyakitaone mATe vaDIla, vRddha vyakitae etharUpa hoya che ane emanI hayAtI daramiyAna anya keTalAka sabhya nirbhayatA anubhave che. eTale 'upayogI vRddhonI vyAkhyA bAMdhavAnuM saheluM nathI. ghaNI judI judI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C prabuddha jIvana : * draSTie, judA judA prakAranI upayogitA siddha karI zakAya che. eTale binaupayogI vRddhoe samAjanA ane kuTuMbanA hitamAM AtmavilApana karavu" joie athavA khIjAoe temane karAvavu joie tevA vicAra eTalI saphaLatAthI ravIkAya ane evu lAgatuM nathI te te enA ni'ya vRddha ane enA vajane ja karavAnA rahe che. eTale e viSayamAM samAnya dhArA dhaDI zakAya evI sa MbhavitatA rahetI nathI. keTalAka lekA AmaraNa upavAsa upara UtaratA hoya che. kAi dhArmi'ka, sAmAjika, rASTrIya ke evA kAi ga'bhI? praznAnI bAbatamAM peAtAnI icchAnusAra kA` na thatAM keTalAka mANusA tenA virodhamAM mAraNAntika anazana karavAnu jAhera kare che. AvA prasaMgAmAM ghaNIkharI vAra khe-cAra upavAsa pachI samAdhAnAM kA rastA zeAdhAya che. dhyeya pakSane samAdhAnanI garaja rahe che. anazananI jAherAta karavI e sahelI vAta che. paraMtu prAmANikapaNe anazanane vaLagI rahevu e eTalI sahelI vAta nathI. upavAsanA bIje - trIje divase ja anazana karanAra vyakti samAdhAnarUpe AvelI vacagALAnI kApaNu darakhAsta tarata svIkArI le che athavA potAnA taraphathI tarata svIkAya ane evI darakhAsta mUkavAmAM Ave che ane samAdhAnane mAga zeAdhAya che. upavAsa par UtaravuM ane kAka praznanI khAkhatamAM potAnA jIvananA aMta ANuvA e dhamakI dhaNI meDhI che; paraMtu e bAbata dekhAya che, eTalI sahelI nathI. je kAi vyakitae Ane thADA paNa * anubhava karyAM ze te A bAbatamAM jude ja abhiprAya Apaze. keTalIkavAra upavAsa para UtaranAra vyakita. sAcI bhAvanAthI ke vane khAtara kharekhara mRtyu pAme che paraMtu tyAre enuM mRtyu aneka prazno jagADe che. je pakSe nyAya hAya che te pakSane paNa anyAyI ane duSita TharAvavAnI kaziza thAya che. kAraNa ke vyaktinuM jIvana e dhaNI mahattvanI khAkhata che. vaLI je vyakti AmaraNa upavAsa upara Utare che te vyakitanA cittamAM upavAsa daramiyAna udbhavatA zubhAzubha bhAve ke vicArA paNa mahattvanA banI rahe che. pa ane dhikakArI dhamakIrUpe upavAsa upara UtarIne ane AtmAzuddhi mATe upavAsa para UtarIne jIvananA aMta ANaMvA e khe vacce dhaNA pharaka che. AvI rIte peAtAnA jIvanane aMta vyakita pete ANe che bAhya saMjogAnu dabANa hoya che teA. paNa vyakti nirdhAra kare te potAne mRtyumAMthI bacAvI zake che. jainadhama'mAM lekhanAsacAro-anazananI kriyAvidhi che, paraMtu te AtmahatyA nathI, kAraNa ke temAM kai rAgadveSa, nizA, niSphaLatAnI ke azubha adhyavasAyanI vAta nathI te zubha 6ma buddhithI guru ke sadhanI AjJA lai, aneka leAkAnI hAjarImAM, dehanuM pApaNu aTakAvIne, pAMca prakAranA aticArI rahita, de ane AtmAnI bhinnatA tathAM dehanI nazvaratA ane AtmAnI amaratAne lakSamAM rAkhI svecchAe ullAsapUrNAMka karAtI zuddha dhama kriyA che. e vakhate sathAre lenArAne sacArAnI vidhimAM sahAya karanArA, emane AtmabhAvamAM sthira rAkhavA mATe zAMstrazravaNa ItyAdi karAvanArA, 'nirmAmA' (nijhAmAM) karAvanArA dhAprerita hatyA kare che ema nahi tA. 1-9-89 tA. 16-9789 kahI zakAya. A draSTibindune barAbara samajavA mATe sa thArA'nI dha vidhinA savigata abhyAsa karavAnI AvazyakatA rahe che. yAprerita hatyAnA viSayamAM jainatattva siddhAMta kaka judI ja rIte vicAre che. jainadhama janma-janmAntaranA siddhAMtamAM ane kamanA siddhAMtamAM mAne che. jainadhamanI draSTie koinA paNa prANanuM haraNa thAya arthAt bIjA mANasanA jIvananA hetupUva aMta ANavAmAM Ave te te hiMMsA che. 'pramattayAgAt prAtryaparApaNum hiMsA' evI hiMsAnI vyAkhyA ApomAM Ave che. eTale vyAprerita hatyA ke game te prakAranI hatyA hoya teA tene jainadhama thUla prANAtipAta tarIke ja oLakhAve che ane tene dveSarUpa, pAparUpa, vratabhaMga rUpa gaNAve che. jainadhama te! eTalI hada sudhI kahe che ke AvI bImAra ane ribAtI vRddha vyakitanI dayAnA bhAvathI hatyA karavI temAM vastuta : sAcI aa ja nathI. eTaluM ja nahi evI vyaktine mATe manamAM ema vicAravu ke have tenuM jaladI meta Ave te sAruM' evA vicAra paNa bhAvahiMsA rUpa gaNAya che. yayAkALe je thavAnuM haze te yaze evI " samatva buddhi ja vicArazIla vyakitae ene prasage dharAvavI ghaTe. vaLI jainadhama' ema mAne che ke dareka jIvate pAtapetAnAM zubhAzubha kama' bhogavavAnAM rahe che. temAM paNa nikAcita krama avazyapaNe bhegavavAM paDe che. eka janmanAM zeSa azubha kamAya pharIthI kyA janmamAM Avaze te nizcitapaNe kevaLajJAnIe sitrAya kAya karI zake nahiM. eTale je kArya azAtA vedanIya azubha karmo te udaya AvyA hoya te kama' bhegavI levAya teTalu ja sAruM. anyayA e kama' anya bhavamAM te bhogavavAnAM rahe ja che. kayAreka vipAka e vadhu bhayaMkara rIte begavavAnAM paNa AvI zake che. vRddhAvasthAmAM, aMtima avasthAmAM na bhegavelAM e azatA vedanIya kama' anya bhavamAM yuvAnImAM jo e uddayamAM AvyAM te te ethI paNa vadhu bhayaMkara nIvaDavAne sabhava che. alabatta, badhu bhavitavyatA anusAra ja thAya che tepaNa eka vyakitane rIbAtI jokane tenA vanane aMta ANavAthI te vyakitanA vatamAna jIvananA dardIne kadAca aTakAvI zakAya. paraMtu e AtmAnA anya bhavAmAM udayamAM AvanArA zeSa azAtA vedanIya kama ne aTakAvI zakAtu nathI, eTale vyAprerita hatyA karavA jatAM te vyakitanuM A janma pUratuM kadAca hita thAya tApaNu tenA AtmA'nuM te arpita ja thavAnA sabhava che. vaLI ahiMsAnA sUkSma sidhdhAMta anusAra rAga-dveSanI padbhuitI thAya che te ja jo dvi'sArUpa gaNAya te dayAprerita hatyA e paNa eka prakArane rAga ja che. eTalA mATe te hisApa ke doSarUpa ja gaNAya che. je keTalAka leAkA manuSya pratye dayAnI vAta kare che, paraMtu tene prANIo pratyenI dhyAne prazna eTalA gaMbhIra lAgatA nathI. daDakAyA kutarAne ke lagaDA gheADAne ke bImAra ane pIDAtA prANIne mArI nAkhIne enA jIvananA aMta ANavAmAM kAyadAnI draSTie kAI vAMdhA AvatA nathI, pachI tyAM dhyAtA bhAva hoya ke na heAya. ghaNIvAra te tyAM vyavasthAnA ane e bAbatane jhajha nikAla lAvavAnI ja vAta heAya che. keTalAka lAkA prANIone mArI nAkhavAmAM ni yatA na Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-89 tA. 16-9-89 AcaravI joie evo mata dharAvatA hAya che. niya rIte prANIone mArIne taiyAra karavAmAM AvatAM prasAdhanA ka mejonI cIjavastuo na vAparavAnI teo bhalAmaNa kare che. teTale aMze te sArU che. pAzrcatya jagatamAM keTalAka lekA pazue ne ni'yatAthI rIbAvIne mArI nAkhavAnA virodha kare che, paraMtu katalakhAnAmAM svayaMsa McAlita yaMtro dAMDA mArelAM pazuonu mAMsa khAvAmAM ke prayogazALAmAM pazuone mArI nAkhavAmAM emane kaI vAMdhA jAte hateA nathI. ahIM dayAnI vA| bahu ja sapATI uparanI ane bahu sImita pramANamAM rahelI hoya che. emAM tAttvika sidhdhAMtanI bahu gahana vAta nathI, vaLI evI nirdayatAnA virodha karanArAonI pravRtti mukhyatve pacendriya prANIo pUratI ja sImita hAya che vAMdA, macchara, mAkhI garALI, sApa, vI chI kIDI makADI vagerene mArI nAkhavAmAM rahelI ni yatAnI kAi vAta emane jaNAvI ke sparzatI nathI. prANIone AtmA (pRSTha 10 thI cAlu) zaDhAnA ghaDataramAM grIka ne rAmana devatA arvAcIna vaidakanI paribhASAmAM have Hrpn ane Hypno pUrvago (zabdonA prAraMbhamAM joDAtA aze) tarIke aneka zabdamAM vaparAya che. daitranI prakriyAnA zAstrane A parathI have 'hiptolejI' kahevAmAM Ave che. saMskRta : svapna-niMdrA tathA drAnA devatAnA nAma tarIke vaparAtuM A grIka nAma Hpnos ApaNA saMskRta zabda svapna' joDe sarakhAvavA jevu che. [ saMskRta 'svapna ' sakRta 'sa'te mATe grIka ''; aMtya visaga' (:) mATe grIka sa (S) mUkI jue : baMnenI samAnatA spaSTa thaze] sa'skRtamAM 'svapna' niMdrAnA atha'mAM paNa vaparAyA che. (Rgveda) enu ye mULa te 'ravapa'eTale UM dhavuM ja che ne ! lithuniyana bhASAmAM 'svapna' mATe vapa SAPNAS zabda paNa ahIM sarakhAvavAne-mAMdhavAnA lebha jateA karI zakAya evu nathI anidrA : nidrAnA anA A hipnoTijhama zabdanA ghaDataranI ApaNe karelI A carcA joDe ja nidrA joDe ja saMkaLAzailA anya eka zabda anidrA' mATe vaparAtA aMgenI zabdanA ghaDataranI vAta paNa noMdhavAnu mana thAya che. Ama thavAnu muni sevA Azrama davAnI kAyamI tithi mATe atyAra sudhImAM noMdhAyelI rakama (gatAMkathI cAlu) 20,000 zeTha hIrAcaMda talakacaMda smAraka TrasTa 11,111 zrI prabhunAAsa lIlAdhara 1deg,000 zrI vidyAbena mahAsukhabhAi khaMbhAtavALA 10,000 zrI navanIta prakAzana 1,000 zrI dAmajIbhAi enkaravALA 1,000 zrI sI. ja. sare yA 7,50 zrI kAMtilAla kezavalAla zeTha 7,500 zrI AzitAkhena kAMtilAla zeTha 5.. . zrI pravINabhAi maMgaLadAsa ane cadrakaLAbahena pravIguptA) prabuddha jIvana hAtA nathI eTalI hada sudhInI mAnyatA paNa AvA keTalAka lekA dharAve che. jainadhama manuSyanI ja dhyAprerita hatyAnA asvIkAra karavA uparAMta prANIonI paNa yAprerita hatyAnA aravIkAra kare che. khIjAnA prANane, dethI irAdApUrNAMka chUTA pADavAnI kriyA ja jainadhama ne aravIkAya che. eTaluM ja nahi jene deha najare dekhAtA nathI evA sUkSma thavAnI hatyA karavAnI ke vanaspatimAM pAMDu phaLa phUla ke DALa vageremAM rahelA ekendriya jIvanI yAtre reta hatyA paNa jainadhamane asvIkAya' che. jo sama jIvAnI khAtamAM jaina dharmanI A mAnyata hoya te manuSyanI dAprerita hatyAnA jainadhama' krama svIkAra karI zake ? potAne mATe ke anya kAi mATe 'sukha Avye jIvita na vAMvu te duHkha Avye mRtyu na vAMbu' evI samadraSTina bhalAmaNu jainadhama kare che. -ramaNalAla cI. zAha anya eka kAraNa e paN che ke mATe / aMgrejI rAkhtanA ghaDataramAM paNa eka paurANika devatAnu nAma rahe che; paNa A devatA grIka nathI, rAmana che. agrejImAM anidrAnA rAgane semni' kahe che. suzikSita vagamAM A zabda ThIka ThIka paricita che. insAniA: grIka bhASAmAM nidrAnA devatAnuM nAma Hypnos che tema leTina bhASAmAM rAmaneAnA nidrAnA devatAnu nAma Somnus che. pachI zrIkabhASAmAM detAnuM nAma nidrAnA atha'mAM paNa vaparAyuM tema rezamana devatAnu nAma paNa nidrAna atha mAM paNa vaparAyuM. A parathI vaLI Somnirium eTale svapna evA zabda pazu banyo. A devatAnA nAma parathI Somn ane Somni eva pUrvA paNu banyA je vaijJAnika paribhASAmAM aneka za prAraMbhanA aMza tarIke paNa vaparAyA jema Somnambnlist eTale UMghamAM karanArA, nidrA bhramaNa karanAra ! tathA Somnipathu kRAtrama rIte lavAtI nidrA (nI paddhati) A parathI prAraMbhamA nakArAtmaka pUrvaga IN-umerI vaijJAnika paribhASAmAM I. sa. 1758 mAM 'anidrA' evA amAM-e rAga mATe Insomnia-AApti' zabda banAvI levAye je have azikSitAmAM paNa paricita thate jAya che. 1000 zrI sIe . sadhavI 5,000 zrI TAlAla nAthAlAla gereMTebala TrasTa zrI Ara. 6. milAijha ceriTebala TrasTa sva. nautamalAla jhaveracaMda mahetA 5, 00 5000 5 0 0 0 1,000 zrI cInubhAI hiMmatabhAi 5,000 zrI senalakhena hitena zeTha zrI amarasansa 5,000 zrI mehanalAla hemaca'da ceriTebala TrasTa 5,000 zrA zailezabhAI kAhArI 500 5,000 2 500 >> zrI madhurIbena zAha zrI AjI zAmajI zAha zrI ravajIbhA gaNAtrA 2,500 2,500 zrI nima'LAkhe| gaNapatabhai jhaverI zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAha 2,50 zrI rajanIkAM1bhAI ema zAMtu (vadhu Avate ake) l; 17 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 9 ] 10 , prabuddha jIvana tA. 1--89 tA 16- 89 ' . . . zabdanA ghaDataramAM grIka ne remane devatA che. ' +", " . . . . . . . . . 8, pravINacaMdra jI, rUpArela . [ ApaNe tyAM sArA evA pracalita keTalAka aMgrejI meTAM yaMtro, dhumasa ke anya koI prakAranuM jema sUcavavA, zabadanA ghaDataramAM grIka ne romana devatAonAM nAma rahelAM che. cetavaNI ApavA raTImara para vaparAyAM-ne e paNa sAyarana evAM keTalAka zabdono paricaya ahIM rajU thAya che ]. kahevA. bhaya jokhamanuM sUcana karatAM-ne e rIte e aMgenI gata mahAyuddha daramiyAna keTaluMka evuya AvI paDayuM cetavaNI ApatAM AvAM yaMtre pachI te milo, kArakhAnAo hatuM, jene ApaNane pahelIvAra paricaya thayo hato. AmAMnI ne meTara vageremAM paNa vaparAvA mAMDyuM. polIsanI bheTa eka bAbata te "sAyarana' ! vimAnI humalo thavAno bhaya vizvabharamAM AvAM yaMtra chUTathI vApare che. sUcavavA ke evo bhaya dura thAya che evuM sUcavavA khAsa che ane te A yAtrA cokakasa prakAranA Aroha avaroha ke yaMtra dvArA utpanna karAtA ne prasArItA viziSTa avanine ekakasa kakSAnA sAtatyavALA vaninI saMjJAthI have vimAnI tathA e yaMtrane ApaNe "sAyarana' nAme oLakhatA thayAM chIe. humalAne bhaya ke e bhaya dUra thavAnuM sUcana karavA mATe * sAyarana: paNa e 'sAyarana' nAme zA mATe oLakhAya che ? vaparAtAM thayAM; lagabhaga badhA ja rASTromAM (ADA uccAra bheda) * ApaNe A nAma aMgrejI dvArA apanAvyuM che, paNa mULa A "sAyarana' nAme oLakhAya che. te eka grIka paurANika kathAe ja A nAma ApyuM che. yuddha te have kayAranuM patI gayuM che. paNa aNadhAryA, " ardha-devatAnI kakSAnI eka prakAranI devI (ApaNI acAnaka evA saMjoge AvI paDe te prajA e mATe mAnasika rIte taiyAra rahe ne evA saMjogo AvI paDe cakSaNI jevI) grIkamAM NYMPH nAme oLakhAya che. ApaNe ene jaLadevI kahI zakIe. sAyarana" A te e mATe "sAyarana vagADatAM yaMtre bAre mahinA ne prakAranI niSphInuM nAma che enuM zarIra pakSInuM ne mAthuM vIse kajAka kAryakSama rahe te mATe moTA zaheramAM te have roja niyata samaye sAyarana vagADavAmAM Ave ' strInuM hoya che. (pachIthI aDadhI strI ane aDadhI pakSI; ne te pachI zarIra strInuM ne paga pakSInAM - pAMkhavALuM ke che. have te Ane paricaya eTalo vyApaka thayo che ke pAMkha vagaranuM, evAM ye sAyarananAM vaNane maLe che.) A gAmaDAMnA leke paNa Ane sAyarana" nAme oLakhatAM thayAM che. sAyarane evuM mIThuM, maMtramugdha karI de evuM gAtI hoya A che ke nAvike e pratye avazapaNe, anivArtha rIte AkarSAya himneTijhama : "himeTijhama' zabda te have ne aMte nAza pAme. ApaNe tyAM - bhale kAcuM kAcuM paNa alpa zikSite jANe che. suzikSita vargamAM ene grIka purANa nAyaka eDiziyasane A vize AgaLathI ja mATe vazIkaraNa vidyA, 'mUchanAzAstra' vagere jevA cetavaNI maLI gaI hatI. eTale enI dariyAI saphara daramiyAna paryAye yojAyA che; paNa e je che, te sthAnamAM letAM A pitAnA nAvikanA kAnamAM eNe mINa purAvI dIdhuM jethI e paryAye pUratA arthasUcaka nathI. vaijJAnika draSTie AmAM ke sAyarananuM saMgIta sAMbhaLI zake nahIM! paNa evuM saMgIta anubhavAtI sthiti e . kRtrima rIte prerelI gADha sAMbhaLavAnI enI IcchA eTalI prabaLa, eTalI adamya hatI nidrAnI avarathA hoya che. keTalAka viziSTa roganI cikitsA ke e tarapha kheMcAvAnI zakyatA TALavA eNe potAne vahANanA karavAmAM e ugI nIvaDe che. e eka jamAnAmAM vivAdAkuvAthaMbha (Mast) joDe khUba kasIne badhAvI lIdhe; ane te spada gaNate dA heve vAstaviktAnuM ravarUpa dhAraNa kare Ama eNe sAyarananuM saMgIta te sAMbhaLyuM ja ! A kathAo jAya che. pramANe AvuM saMgIta sAMbhaLIne paNa jIvata rahenAra e - pahele mAnava hatA. A vidyAnA AvA dineTijhama nAmanA mULamAM e eka grIka devatAnuM nAma raheluM che pitAnA saMgItanI AvI niSphaLatAthI hINapata anubhavatI, mAnahAni pAmelI sAyaranee jaLasamAdhi lIdhI. grIka paurANika kathAo anusAra HUPNOS. e . paNa pachI ? emanA saMgItanA mugdhaka guNene laIne, nidrAne devatA che. ene pAMkha hoya che. vaLI A HUPNOS eTale nidrA evuM paNa kharuM ! evuM sarasa gAnAra strI paNa pachI, lakSaNathI 'sAyarana' kahevAya paNa "sAyarananA AvA e bhUta saMgItanI joDe jIvaleNa A grIka nAme a grejImAM Hypno rUpa dhAraNa karyuM. jokhama paNa saMkaLAyeluM hatuM ne ! eTale, pitAnA mugdhakara A parathI pachI, vaijJAnika paribhASAmAM prerelI kRtrima nidrA' , guNene, koIne lebhAvavA- lalacAvavA mATe upayoga" karanArI te Hypnosis e zabda banya-pracalita thayo. jJAnataMtu AkarSaka' paNa "jokhamI' strI mATe paNa A nAma vaparAyuM. ene lagabhaga nidrAnI avasthAmAM mukI denAra A mATenI have : sAyarananA AvA guNo parathI i. sa. 1820mAM prakriyAne A zabda parathI ja che. breIne nyuro-hineTijhama nAme oLakhAvI. saMgItamaya sUrAvali utpanna karatuM yaMtra paNa sAyarana kahevAyuM; paNa pachI i. . 1879mAM AvI ja paddhatithI banelAM paNa (anusaMdhAna pRSTha 9 upara) " mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI reDa, - muMbaI -4 0004, Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: phrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400004 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uSa:51 * aMka 11-12: * tA. 16-10-1989........Regd. No MH. v / south S4 * Licence No. 37 kAkAlIkI vArSika lavAjama rU. 30/- 4 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra + paradezamAM rU. 300/ taMtrI : ramaNalAla cI. zAha polIsa ane nyAyataMtra tAjetaramAM chApAomAM pragaTa thayelA ahevAla anusAra che. potAnA arthadhaTananA samayanamAM agAu banI gayelI gujarAtamAM naDiyAda zaheramAM polIsa kAvataruM karIne cIpha ghaTanAo ane te viSe adAlatamAM cAlelA kAmanI dhana jyuDiziyala mejisTreTane dArU pIdhAnA kahevAtA Apasara havAlo apAya che. sarakArI kAyade gerabaMdhAraNIya athavA hAthamAM hAthakaDI paherAvInedoraDuM bAMdhIne jelamAM laI. yuTivALa-saMdigdha hoya te tene sarakhI rIte amala thaI *I e banAve eTalI meTI cakacAra jagAvI de che zakatuM nathI. keTalIkavAra ethI sarakArane kAyadAmAM ke rASTranA ke khuda suprima keTane paNa e gabhIra bAbatamAM tapAsa baMdhAraNamAM sudhArA karavAnI pharaja paDe che. keTalIkavAra paristhiti karavAnI pharaja paDI che. ene cukAdo AvatAM vAra lAgaze, badalAtAM ke sa darbha badalAtAM ke dhAryuM pariNAma na AvatAM paraMtu A ghaTanA gujarAtanA nyAyata tra ane polIsa taMtra sarakArane paNa kAyadAmAM sudhArA karavAnI ke kAyado rada karavAnI e chellA keTalAka samayathI jude jude sthaLe je saMgharSa" cAlI pharaja paDe che. kAyadAmAM pheraphAra karavAnI sattA sarakArane hyo che tene vAstavika khyAla Ape che. .. heya che, nyAyataMtrane nahi. nyAyataMtra sudhArA sUcavI zake bhAratamAM chellAM keTalAka varSothI paristhati eTalI badhI che. sarakAranuM kAyadAkhanuM e pramANe pheraphAro karIne na vekSama banatI jAya che ke sarakAra pratye, nyAyata tra pratye vakIlo kAyado ghaDI zake che. paraMtu navA kAyade jyAM sudhI pasAra ye ke polIsataMtra pratye prajAne Adarane bhAva e che na thAya tyAM sudhI nyAyataMtra dvArA polIsataMtra pAse tene te jAya che. je dezamAM sAmAnya nAgarikane pitAnI sarakAra amala karAvI zakAtuM nathI. tyi, nyAyataMtra ke polIsata tra pratye Adara na hoya e ke paNa lokazAhI dezamAM sarakAra, nyAyataMtra ane pilIsazamAM paristhiti krame krame arAjakatA tarapha vadhu ane vadhu gati taMtra vacce kAyamane mATe Adarza susaMvAditA ke sumeLa rahyA re ane lekazAhInI viDabanA thayA kare e svAbhAvika che. . kare tevuM banavuM ochuM zakaya che. kayAreka sarakAra utAvaLa lekazAhImAM, kei paNa dezamAM sarakAra kAyadAo ghaDe che. kare athavA nyAyataMtra ke polIsataMtra utAvaLa kare te tevI yata tra polIsataMtra dvArA e kAyadAno amala karAve paristhitimAM ghaNA prazna UbhA thAya che. je dezamAM sarakAra sAme * kAyadAne amala karatI vakhate kei paNa vyakitane apavAda virodha pakSone bahu uhApoha haiya, je dezamAM sarakArI pakSa ke : heya. sarakArI pradhAna haiya, ke saMsadasabhya ke dhArAsabhya virodhapakSa sattAne mATe khUna, paisAnI ucApata ityAdi ya, keI nyAyadhIza hoya ke polIsa taMtranA koI game tevAM gunAhita apakRtya karavA tatpara thAya, je dezamAM I hoya, paraMtu je te jidArI gune kare te tenI paNa lokeAne nyAyataMtra pratye bahu Adara na hoya, je dezamAM polIsa pakaDa karIne tenI sAme adAlatamAM kAma calAvI zakAya che. taMtrathI leka satata bhayabhIta hoya ane pitanuM kAma karAvavA che pradhAna ke dhArAsabhya hAya, ucca nyAyAlayanA keI nyAya mATe game tevI lAMca ApavA taiyAra hoya ane jayAM polIsaza" hoya ke pilIsataMtranA keAi uparI hoya ke koI meTA taMtra sAva bhraSTa ane saDeluM hoya e dezamAM kAyado ane dhu saMnyAsI te paNa aMte te teo mANasa ja che ane vyavasthA adiza sthitimAM rahI zake nahi. sa-sahaja gabhIra phAjadArI gune temanAthI je kadAca thai '* sarakAra ane nyAyataMtra vacce jeTalI athaDAmaNuM thavAne } jAya te temanI upara paNa kAyadesara kAma calAvI zakAya che, saMbhava che. ethI vadhu athaDAmaNa nyAyataMtra ane polIsa vavuM joIe. lokazAhInI A eka viziSTatA che. The vacce thavAno saMbhava rahe che, kAraNa ke kAyadAnuM paripAlana pilIsa ng can do no wrong. e kahevata lekazAhImAM dvArA karAvavAnuM hoya che. polIsa jANI joIne ke lAMca laine TI ane kALagrata. gaNAya che. A gunegArane choDI de che evuM kyAre ke nyAyataMtrane lAge che. gusaina lokazAhImAM kayAreka sarakAra ane nyAyataMtra vacce saMgharSa gAra sAmenA purAvA pelI lata tra jANI joine DhIlA karI nAMkhe me che. sarakAre (dhArAsabhAe ke saMsade ) ghaDeluM. che, jubAnIe jANI joine UlaTI sulaTI nAMdhe che. lAMca de jyAre nyAyAlayamAM Ave che tyAre vakIle tene laine sAkSIone phaDe che - AvA prakAranA AkSepe che. de zabdane tapAsIne judu judu arthadhaTana kare TIkAtmaka prahAre nyAyataMtra taraphathI polIsataMtra upara temAM je yuTio rahelI hoya te batAve thAya che. vaLI nyAyataMtra taraphathI kADhavAmAM AvelA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazuddha jIvana che. athavA samansa peAlIsa eka athavA bIjA bahAnA heThaLa jANI jone ke lAMca lane aAvatI nathI ke bajAvavAmAM jANI joine vidyA kare che, AreApIne patA lAgatA nathI evAM bahAnAM kADhe che athavA gunegArezane agAuthI mAhitI ApIne bhagADI de che--evA evA AkSepe nyAya-ta Mtra taraphathI thAya che. bIjI khAju vakIlA ane nyAyadhIzA gunegAza pAsethI lAMca late gunegArene DhADAvI de peAlIse ghaNI jahemata pachI, jAnanA paNa jokhame ArApIne pakaDayA hoya tyAre nyAyAdhIza peAlIsanA hAtha DhIlA karI nAkhe che, vaLI peAlIsanA abhiprAya viruddha AropIne jAmIna para cheDavAnA hukama kare che ane gunegArane purAvAne nAza karavA mATe, vera levA mATe athavA vadhu gunA karavA mATe ke nAsI javA mATe pUrato samaya ane avakAza nyAyadhIza jANI joine Ape che evA AkSepo peAlIsatatra thAya che. jyAM taraphathI nyAyataMtra upara nyAyataMtra AvA ane peAlIsataMtra vacce sa.masAmAM AkarA AkSepanu vAtAvaraNa sarjAya che tyAM pararapara TIkA, asahakAra ane asahiSNutA vadhatAM jAya che. ane tenA mAr3A pratyAdhAtAM lAkavana para paDe che. : bhAratamAM aMgrejoe dAkhala karelI nyAyanI paddhati ghaNI lAMbI, kaMTALA bharelI ane kharcALa che. keTalIya vAra keTalAya mANusA mUMge moDhe anyAya sahana karI levAnuM pasa Mda kare che, kAraNu ke nyAya meLavavA adRAlatamAM javA karatAM anyAya sahana karavAmAMochu nukasAna ane AchI upAdhi DrAya che. bhAratamAM nIcenA starathI hAikoTa ane suprima koTa sudhI kaeNsa varSoM sudhI laDI zakAtA hovAnA kAraNe Arthika rIte samatha' vyakita vadhu phAvI zake che. garIba lekAne nyAya meLavavA mAMaA paDe che. kaeN paravA nathI. bhAratamAM nyAyataMtranI ATIghUMTI eTalI moTI che ke aaN varSo pachI peAtAne maLelA nyAyane mANasane AnaMda rahetA nathI. nyAyAlayamAM te jIte che, paraMtu jIvanamAM te hArI jAya che. keTalAka kissAomAM te khe traNa dAyakA pachI paNa mANasane nyAyalayanA cUkAdA maLyA na heAya evuM banyu che. keTalIkavAra to mULa vAdI - prativAdInA avasAna pachI keTalAMye varSe cukAdo AvyAnA banAva banyA che. bhAratamAM vasatI vadhI che tenAM pramANamAM nyAyAlaye vAM nathI eTale dareka jillAmAM hAre lAkhA kaisa emane ema paDI rahelA che. vaLI AjhAdI pachI chellAM thADAM varSomAM nyAyata tramAM ane vakIlemAM bhraSTAcAra vyApI gayo che. lAMca laine nyAyAdhIzoe cukAdA ApyAnu sAMbhaLIe chIe teA khIjI bAju baMne pakSanA vakIlA paNa aMdara dara maLI jaine kaeNsane jANI joine lakhAve che. ane peAtAnA asIleA pAsethI paisA paDAvatA rahe che, jyAM AvI paristhiti hAya tyAM lAcAra mANase vakIlane, ke nyAyadhIrone ke peAlIsane lAMca ApavA lalacAya ema banavuM svAbhAvika che. bhAratamAM sattA ane paisAthI baLavAna anelA mANase potAnA hAthamAM kAyadA lane phAve tema varte che. peAlIsa kaeN nyAyataMtrane phrariyAda karavAthI cukA haMsavIsa varSe Avaze. 2 tA. 1-10-389 tA. 16-10-29 mATe AMsudhI rAhu jovA karatAM peAlIsa ke nyAyata ne phADIne dhAyu" kAma karAvI levuM e ja uttama upAya che. evu mAnasa bhAratamAM divase divase vadhatu jAya che. je huM hAthamAM sattA che tene pakSe tethI asahiSNutA vadhatI jAya che ane 'pachA amAru je thavAnu haze te thaze, atyAre te tamane barAbara bhUtAvI daIzuM" evuM valaNa keTalAka ArA mANasAmAM ane khuda polIsata MtramAM paNa vadhatu cAlyuM che. naDiyAdanA banAva enI sAkSI pUre che. bhAratamAM vasatI vadhavAnI sAthe sAthe gunAkhArInuM pramANa paNa vadhyu che. ene lIdhe eka bAju polIsata tranI kAmagIrI ane javAbadArI vadhI che tema bIjI bAju leA pAsethI nAnA - mhoTA gunA mATe lAMca levAnI taka paNa vadhI che. hamaNAM hamaNAM te! ghaNAM rAjyamAM pelIsataMtra lekAmAM kAyado ane vyavasthA sArI rIte jaLavAya e mATe krama udyamazIla hovA karatAM gunegAra pAsethI paisA paDAvAya te mATe ja vadhu udyamazIla hAya che. cerI, khUna, baLAtkAra ke dArUbaMdhI, dANaceArI, kephI dravyeAnI herApharI vagere prakAranA fAjadArI gunAemAMthI je vistAramAM rUzvatarUpe potAne vadhu kamANI thaze e vistAramAM potAna badalI karAvavA mATe peAlIsa adhikArIo uparIo mATI lAMca ApatA heAvAnu khelAya che. kyA pelIra mathAnI lAMca dvArA meLavelI zanI sarerAra Avaka keTalI che tenI carcA peAlIsemAM ja mAMhAmAhe thAya che rRkhItI rIte AvI paristhiti nyAyataMtra mATe asaa gaNAya eTale vakhate vakhata peAlIsanI AkarI TIkA nyAyAdhIze dvAra thAya e svAbhAvika che. paraMtu rIDhuM banI gayelu peAlIsata ethI jaladI sudhare evI AzA rAkhavI asthAne che. dezanA vividha kSetrAmAM aneka apAtra, anadhikArI, a khejavAbadAra mANase ghUsI gayA che. emAM peAlIsataMtra pa khAkAta nathI. sArA ane sAcA peAlIsane peAtAnI kara ane javAbadArInu pUrepuruM jJAna ane bhAna heAvuM joie. potA jenI nisbata che evA tamAma kAyadAnI pUrepUrI jANakAH temane hovI joIe. bhAratanA sarerAza polIsa jarU kAyadAomAM pUruM jJAna dharAvatA nathI peAtAnAthI : karI zakAya ane zuM na karI zakAya, pAtAnI keTa sattA che ane keTalI sattA nathI tene viSe sAcI sakhI jANakArI ghaNA ochAna hoya che. le paNa bicArA ajJAnI hAya che ane polIsa kare enI sAcuM ema samajIne sattAne, enA kAya jyAM paDakAravA jevuM DrAya tyAM paDakAratA nathI. prajA paNa rAjidA kAdAonu ghera ajJAna pravarte che. ce lIdhe polIsata trane teA leAkAnI salAmatI ane zAMti ma sAcI pharaja ajAvavA karatAM sattAnA Dara atAvI le pAsethI gerakAya? paisA meLavavAmAM vadhu rasa che. ethI bhAratamAM guDAe, dANyeAre, gunegArA vagere nIDara ba kare che. nirdoSa mANasene peAlIsanA jeTale Dara che teDara rakhaDatA gunegArezane rahyo nathI. A eka atyaMta duH paristhiti che. (anusaMdhAna pR' 19 upara) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 1-10-89 tA. 16-10-89 prabuddha jIvana . anuprekSAnI zailIne svAdhyAya ja, pU. paM. zrI pradyumnavijayajI Atmapriya munivara, ' ' Aje kalAka vAcana karyuM ema mana manAvatAM. hAM-pharIthI nehabhInI vaMdanA, sukhazAtA pRcchA. kyAreka vAMcIzu evA manoratha karelA kharA. eTale A avasare tri iprathama parva-pariziSTa parva ane yogazAstra prathama prakAza zrI devaguru kRpAthI AnaMdamaMgala varte che. tyAM paNa tema evA granthanA thoDAMka pRne satsaMga karyo-svAdhyAya che. thoDA divasa pahelAM patra maLyo hato. tyAM hAla svAdhyAyanuM karyo temAM te huM nyAla thaI gayuM. temane bhakata banI vAtAvaraNa suMdara jAmyuM che e jANI khUba pramoda anubhavyuM. gaye. temanI keTalIya paMkita jIbhe ramavA lAgI pUjyapAda sAdhu jIvanane prANa svAdhyAya che. vAcanAdi pAMca prakAranA upAdhyAyajI mahArAjanA grantha pratye jevo anurAga che svAdhyAyamAM sAdhu niraMtara ramamANa rahe te ja tenI sAdhutA. te have hemagrantha pratye prakaTa che pahelAM temanA pratye nirmaLa rahe ravAyAya karatAM karatAM ja ApaNuM jJAna uttarottara AgaLa-AgaLa vikasatuM rahe. sadbhAva hatA have ahobhAva prakaTa. pahelAM temanA pratyenI prazaMsA aneka dhuraMdhara vidvAna pAsethI sAMbhaLI hatI prAra bhanuM jJAna zutanI kaTinuM hoya che. koThAramAM paDelA (pU. jaMbuvijayajI ma. te haMmagranthonA bhAre prazaMsaka che te bIja jevuM che. emAMthI keI na aMkura na phUTe, aMtaraMga te tame jANe ja che, paNa tenI pratIti hamaNAM thaI. pahelethI rahasya chatu na thAya, tyAM ja rithara thAya ane AgaLa na vadhe Adara te hatuM paNa have AkarSaNa jAgyuM. kAraNa ke atyAra te tenA phaLa svarUpe vivAda ane matAza Ave. eTale sudhI Acamana karyuM hatuM. have kAMIka avagAhana kayuM tethI ApaNe te zrutajJAnamAMthI ciMtAjJAnamAM ane ciMtAjJAnamAMthI A lAbha thaze. temanuM spaSTa vyAkhyA kauzalya joIne khuza khuza bhAvanA jJAnamAM javAnuM laka keLavavuM joie. svAdhyAya paNa thaI gaye. nirUpaNazailI taddana AgavI racanA - cAturya joIne evA ja laya sAthe karIe te e upara uparanI bhUmikAnI asaMzaya kahevuM paDe ke teo svayaM sararavatI hatA. prApti jarUra thAya ene evA svAdhyAyamAMthI Atma-tRptikara (kurcAlI zArada). anerA AnaMdanI anubhUti thAya, vipula nijaro thAya ciMtAjJAnane pANImAM paDelA tailabidu jevuM kahyuM che. buddhimAM have jhAjhu meNu nAkhyA vinA mULa vAta upara AvuM. prastAvanA lAMbI thai gaI. patra lAMbe thaI rahyo che kaMTALe. prasarI jAya che. e jJAna ane tA, parya sudhI pahoMcAya pachI . te nathI Avate ne ? ApaNuM te bhAI be aMtima jevuM uMvAha thAya. che. kAgaLa na lakhe te keTalA mahinA na lakhe. have ajazyanane sthira karavAne je krama che te A kakSAmAM prakaTa tamArA traNa patra AvI gayA. ugharANI thatI rahI hoya tema che. je viSayanuM adhyana kare tyAre e ja viSayane je anya kANa lakhe ! ALasa paNa evIne...paNa Aje te utsAha granthAmAM varNavyA hoya tenI sAthe tulanA kare, bannenA artha AvyuM eTale khAdha pUrI thaze. jo ke kAgaLamAM keTaluM tA-paryAnuM parizIlana kare ane ema karIne banne vaccenA lakhAya ? DAM thoDAM binduono ja AsvAda karAvI zakIza bhedanuM tAraNa kADhe, pachI cAddavAda zelIne Azraya (1) ApaNe tyAM prasiddha che: dAna, zIla, tapa ane bhAva. laine e bannenI saMgati kare. A paddhatie grantha ke pAnAnI daSTie kadAca thoDuM ajayana thAya te paNa AmAM zIta zabda che. Ane artha ApaNe tyAM ekaja pracalita che. - zIla eTale ziyaLa ane ziyaLa eTale brahmacarya'. jyAre sadUdha te paryApta thaI rahyuM ane pachI kramazaH bhAvanA triSaDamAM zazI kAkaya vonAnAM bAhyAnuM nirAte 1 evI jJAnanI kakSA sadhAtI Ave. zrutajJAnathI jalapAna jevI mAtra virALa vyAkhyA maLe che. koI paNa pApa vyApAranuM paMcatarasa chIpe paNa ciMtAjJAnathI duSyapAnanI jema tarasa chIpe khANa te zIna. AmAM pelA brahmacarya'rUpa arthane samAveza ane bhUkha me. tuSTi maLe ane bhAvanAjJAnanA amRtapAnathI AvI ja jAya che. paMcazIla e zabda dvArA A artha te saMtRpti sAthe tuSTi ane puSTi bane maLe. prasiddha che ja. vyAkhyAno vyApa keTale meTa ' AvA ciMtAjJAmane anubhava hamaNAM hamaNuM kyAreka (2) samyakatvanAM lakSaNanI vAta ApaNe tyAM prasiddha che. kayAreka thAya che. kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya mahArAjanuM tenAM pAMca lakSaNo - zama, saMvega, nika, anukaMpA ane navama zatAbdI varSa', eTale ApaNe mATe te hemagrInA Astikaya AnI je vyAkhyA jANItI che-vyAkhyAnamAM jenuM vAyAyane avasara. avasara pAmI ALasa keNa kare. nirUpaNa thAya che te vyAkhyA te samakitanA 67 bolanI tridiThanA daze parva vAMcelAM (vi saM. 2027/24mAM) paNa sajajhAyamAM che teja, pahelIja zamanI vyAkhyA - aparAdhI be te kalAkanI 60 70 zlekanI jhaDape vAMcelAM. kahevA khAtara paNa citta thakI navI ciMtavIe pratikuLa A vyAkhyA vAMcIe maNu ApaNe ghaNuM karIe chIe ne ! e rIte emAM pUra eTale ApaNane lAge ke A te muzkela che, pratikuLa cittavana badhuM bese na bese samajAya ke na samajAja enI darakAra suddhA na thAya! ApaNe ApaNI meLe ja kahIe ke bhAI ! AvuM tNa kare ? sahAdhyAyI sAthe hatA paNa teya ApaNuM samakita te amAre paNa dulaMbha che. pachI ApaNe kahIe ke vAja hoya te meLa jAmene ? ke zabda zabdakAzamAM AmAM utpatti kama pazranukUvIthI che. chelle zama tavAne Ave eTale kahe ke (vAtA samacoratIta davaTamaLe Ave jayAre triSaSThi prathama parva, saga" - 3, zlo. vizvati) vAMne, thAya che mehu spaSTa AgaLa thaI jaze 6, 9, 18 mAM je zamanI vyAkhyA che te vadhu vyavahArU che. 'camI pUchI lagADI eTale hAMuM ema gADI gabaDAvatA ane saMgata che, ApaNane AzvAsana Ape tevI che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabuddha jIvana tA. 1-1089 tA. 16-10-89 / anantAnubandhi kaSAyANA manudayaH shm:| sa prakRtyA kaSAyANAM vipake kSaNato'piyA / / dhyAyata : karma . vipAkaM saMsArAsAratAmapi / . yat syAd viSaya vairAgyaM sa saMvega itIrita : / saMsAravAsa :kAra va bandhanAnyeva bandhavaH / sa saMvegasya cinteyaM yA nirvedaH sa ucyate // ekendriya prabhRtInAM sarveSAmapi dehi nAm / mavAthI magatAM zerI vAto. vADhaMtA taddu khai duHkhitattvaM ca tatpratikAra hetuSu / ___ yathAzakti / pravRtti zcetyanukampA'bhidhIyate // tattvAntarAkarNanepi yA tatveSyA heteSu tu / pratipatti nirAkA'kSA tadAstikya mudIritam // koIne paNa pratye thaelA kaSAya, vaira, virodha varSanI aMdara a dara te zamI ja jAya che, kSamA mAgavAno ane kSamA karavAne bhAva AvI ja jAya che. krodha vagere kakSAnA vipAka-pariNAma jANyA pachI kapAyenI tIvratA nathI rahetI te e zama che ane samyakatvanuM lakSaNa che. saMveganI vyAkhyA paNa evI ja che.. pilAmAM suranara sukha te duHkha karI lekhave te saMvega. e te keTale dUranI vAta lAge che. ahiM te kahe che ke karmanA vipAkane vicAratAM vicAratAM saMsAranI asAratA bhAse e saMvega. anukaMpAnI vyAkhyAmAM te kamAla karI dIdhI. pelA sthAne dravyathakI dukhiyAnI je dayA, dharmahINAnI re bhAva- AvI vyAkhyA. ane ahIM te e kendriya jIthI zarU karI samagra saMsAranA jIvone saMsAra sAgaramAM DUbatAM, kaleza anubhavatAM hRdayamAM je addhatA, bhInAza pragaTe tethI te jIvonA dukhe duHkhIpaNuM Ave ane tenA pariNAme te duHkha dUra karavA yathAzakti prayatna kare . te anukaMpA. Ama duHkhadarzana, bhInAza, saMvedana ane prayatna A rIte anukaMpAne vistAra darzAvyo che. A rIte jema matAntara hoya che ema A vyAkhyAntara che. banne vyAkhyA saMgata che. A vyAkhyA prAthamika zamAdinI che ane pelI vyAkhyA (mULa te samyakatva saptatikA AdhArita che) Adarza kaTinI-sAya kaTinI che. AvA samAdi dvArA pitA samAdi lAvavAnA che. AvI saMgati sAdhI zakAya. AvI tulanAthI saravALe te svAvAda dRSTine ja vikAsa thAya che. ekAnta matAgraha ane jaDatA banane AvI rItanI vicArasarathI TaLe che. eja te adhyayanane hetu che. (3) basa A eka trIjo muddo lakhIne A pahelA patranuM pUrNavirAma karIza. mane te lAMbu pahoLuM karIne kahevA lakhavAnI kaTeva che, eTale AvuM lAMbuM vAMcavAnI tamArI dhIraja joI A patranA tamArA pratibhAva jANyA pachI mArA manamAM rahelI pariziSTanA bAramA sagaMnI keTalIka vAte. lakhavI haze te lakhIza. paNa te tamArI ci jANyA pachI ja. hA, te trIjo muddo e lakhavAnuM ke ApaNe tyAM marude mAtAnA kavaLajJAnanI vAta te vAraMvAra vyAkhyAnamAM kahevAmAM Ave che ane Aja sudhI meM ke tame jyAre jayAre A vAta sAMbhaLI che ke vAMcI che tyAre RSabhanI- "rikhavAnI Rddhi joine marudevA. A saMsAra asAra sagu koIe nathI | svAranI zI karavI jagamAM vAta je. - pita pitAne mATe cAhe anyane ravAtha saryA pachI keNa mAtane tAta, je. cetana ciMtA paranI zAne tuM kare !... " AvuM AvuM bole che ane pachI ekatva - anyatva bhAvanA bhAvatA kevaLajJAna pAme che AvI vAta ApaNe tyAM AbAlavRddha prasiddha che. hema egazAstramAM prathama prakAza le. 10. vRtti zle. 228 - 232) A prasaMga vilakSaNa rIte nirUpe. che. jema matAntara - vyAkhyAntara che tema kathAnA pAThAntara pAThabheda hoya che. A prasaMga vAMcIne ApaNane je prakAza maLe che (triSaSThi 0 prathama parva, sarga, 3. zve. 528mAM paNa e ja vAta saMkSepamAM che) trailokya martugambhIrAM vANI saMsAra tAriNIm / nivAta vAta nispandA marudevA mudA zRNot // 28 // zrRNvantyAstAM gira devyA marUdevyA lIyata / AnandAzru paya : pUrai pakavat paTalaM dRzo // 29 // sAvazyat tIrthakRhalakSmI tasyAtizaya zAlinIm / tasyAstad darzanAnanda syAt karmavyazIyaMta // 3 // bhagavad darzanAnanda yogasthairya mupeyussii| kevaLazAna mamlAna mAsasAda tadaiva sA // 31 // zAhapAviheva rAttApu : tharmallA ! . antakRta kevalitvena nirvANa marudevya gAt / / 32 // ApaNe sAMbhaLelI vAMcelI vAtanI te ahIM gaMdha paNa nathI. ahIM te sAva nirALI ja vAta maLe che. paramabhadrika evA madevA mAtA pitAnA ekanA eka dIkarAnI AvI Rddhi joine zA mATe duHkhI thAya ? temanA mATe te samavasaraNa darzana ja kevuM apUrva dazana hatuM. AvA mahA zvayathI yukta pitAnA putrane te dhArIdhArIne jue che, jue che ne harakhAya che. samavasaraNamAM gayA, prabhunI dezanA sAMbhaLI. putra virahanI vedanAthI AvelA unA unA AMsuthI AMkhe paDaLa bAjhayA hatA te paDaLa putramilananA AnaMdathI ubharAelA harSanAM AMsuthI kharI paDyAM ane temanAM be nirmaLa netra tIrthaMkaranI addabhuta zobhA nihALatAM nihALatAM sthira thaI gayA. Tagara Tagara TikI TikIne teo te joi ja rahyA basa palakAro pADyA vinA joI ja rahyA. eja bhagavadUdanAnda vegathI temane kevaLajJAnanI prApti thaI. ke suMdara A dazanAndoga zabda che. prabhunA darzanathI je AnaMda upaje che te paNa eka vega che, je sarvajanasulabha che ane A rIte marudevA mAtAne kevaLajJAnanI prApti saMgata lAge che (AvA te saMkhyAbaMdha rathAne hemagraMthomAM che). ekatya anya bhAvanA paNa saMbhavI zake.. paNa A pracalita prasaMga taddana judA ja draSTi kANuthI vicArIe chIe. tyAre kathA ane kathA prasaMgomAM AvatA pAThabhedanI pAchaLa tAtparvanI ekatAne samajavAnI draSTi keLavAya che e lAbha meTo che. Aje have ahIM ja aTakuM, zAtAmAM haze. patra maLyAnI pahoMca ane pratibhAvanI AzA sAthe. -eja pra, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 1-10-89 tA. 16-10-89 prayuddha jIvana . . gAMdhIjInA keTalAka mananIya jIvana prasaMge ' " ".' 2 satsaMgI" mahAtmA gAMdhInA keTalAka jIvana prasaMge manana prere tevA che. vasavATanAM prakaraNe je khUba rasaprada che te vAMcI javA A prathama prasaMge temanAM vidyArthI jIvanane che. gAMdhIjI vAcakene namra vinaMti che. meTrika pAsa karyA pachI bhAvanagaranI zAmaLadAsa kolejamAM laMDanathI bArisTara thaI AvyA pachI gAMdhIjIne jIvanadAkhala thayA. tyAM prathama paMkitanA adhyApake hevA chatAM temane prasaMga paNuM mananIya che. gAMdhIjInA moTAbhAie svAbhAvika abhyAsanA viSayo samajAya nahi tevA agharA lAgyA. rIte ja AvI kalpanA karI hoya, 'bhAI vilAyatI pariNAme teo eka Tarma pUrI karIne ghera pAchA pharyA. bArisTara thaIne Avaze, dhItI vakIlAta cAlaze A prasaMga parathI dekhItuM kAraNa to e phalita thAya ke ane kuTuMbanI Arthika sthiti yogya banaze. gAMdhIjI mahApuruSa vidyArthI jIvanamAM tejasvI hoya ja evuM nathI. bArisTara thaIne AvyA paraMtu rAjakeTanI paristhiti tethI nabaLA vidyAthIo evuM AzvAsana laI zake ke vakIlAta mATe pratikuLa lAgatAM muMbaI jaIne tyAMnI hAI agamya bhAvinI ciMtA nirarthaka che; paraMtu ke nabaLe keTane anubhava le evuM nakakI thayuM. ane muMbaImAM ? vidyAthI pite nabaLe che tethI bhaviSyamAM te gAMdhIjI banaze gAMdhIjIne muMbaImAM pahele ja sAda kesa mamIbAIne maLe. athavA teNe gAMdhIjInI jema keleja choDI devI joIe evuM teo A sAde kesa laDavA mATe smola kejha keTamAM gayA. tAraNa kADhe te te ucita na gaNAya. A prasaMga uDe teo ulaTa tapAsa mATe UbhA thayA, paNa temanA paga dhrujavA. vicAra paNa mAge che. gAMdhIjIne kolejanA viSaye agharA lAgyA ane mAthuM pharavA lAgyuM. pariNAme teo kesa laDI na lAgyA tethI teo ghera pAchA pharyA. Ama banavAne zakayA ane te kesa bIjA vakIlane sepa paDaye jemane mana lIdhe temane mATe laMDana bArisTara thavA javAnuM A ramata vAta hatI. gAMdhIjI te anya kaMI vicAryA vinA nakkI thayuM. temane kolejanA viSaye samajAyA hota te keTa choDI gayA. laMDana javAne prazna dekhItI rIte te na thAta. A prasaMge gAMdhIjInA vakIlAtanA dhaMdhA mATe prathama gAMdhIjInuM laMDanamAM rahIne bArisTara thavuM e emanAM samaya prAse makSiAta jevo bane. je mANase gulAmI bharyA jIvanaghaDatarane jarUrI tabakake che. gAMdhIjInI vicArasaraNI para mAnasamAM AnaMda mAnatI prajAmAM amitA, jAgrata karI ane mahAnibaMdha lakhIne vidyAthIo ThIka ThIka samayathI pIeca. siddhAMtanI laData che paNa vyakita sAthe Sa nathI. evA siddhAMta DI.nI DIgrI meLavatA rahyA che. AvA mahAna vicAraka para aMgreja sarakAranI lAThI, gaLI sahana karavAnuM abhUtapUrva vidyAthI jIvanamAM hoTha ke abudha zI rIte hoya che paraMtu ahiMsaka mAnasa nirmANa karyuM te mANasa keTamAM. sAmAnya laMDanamAM temanA vasavATa daramyAna temanuM je ghaDatara thavAnuM kesa mATe dalIla karI na zake e vidhinI rahasyamaya ghaTanA hatuM te mATe temane kelejanA viSaye agharA lAge nathI? te vakhate gAMdhIjIne paNa AvI niSphaLatA badala sAre e anivArya pagathiyuM hatuM. ghaDIbhara temane kolejanA evo AghAta ja lAge hoya, paNa A niSphaLatAmAM "mahAna viSayo sahelA lAgyA hatA, te teo bI. e. thayA saphaLatA chupAyelI hatI je niSphaLa thavAne prasaMge vyakita joI heta, ema. e. thayA hatA ane prephesara banyA heta. athavA zake nahi. jo gAMdhIjI A kesamAM saphaLa thayA hota te temanI bI. e. pachI ela. ela. bI. thayA hatA ane sArA vakIlAta cAlavA lAgata ane pachI rAjakeTamAM vakIlAta sArI vakIla banyA hatA. athavA te temanA pitAnuM dIvAnapada cAlata. pariNAme, temanA moTAbhAInI apekSA pramANe kuTuMbanAM meLavyuM hota. paNa teo 'mahAtmA gAMdhI' banyA Arthika sthiti, me vagere yogya banyAM hota. paraMtu tema hata evI AgAhI temane kelejanA viSa kALyA thavAthI bhAratane "mahAtmA gAMdhI' maLyA heta kharA ? tethI hota tenA parathI karI zakAya nahi. tethI gAMdhIjI kepTa'mAM prathama sAmAnya kesamAM niSphaLatA maLavI e temanI kelejamAM abhyAsa karI zakyA nahi evI temanI nabaLAI samagra jIvanajanAmAM susaMgata che. gAMdhIjIne A rIte keTamAM temanI samagra jIvana yojanAmAM sArI bAbata bane che. niSphaLatA maLI tethI teo keI hAIskulamAM a grejInA zikSaka temanAM laMDanamAM vasavATa daramyAnanuM jIvana ghaDatara eTale banavA taiyAra thayA eja arasAmAM temaNe prakhyAta hAiskulanI temanA mAtA pUtaLIbAie jaina sAdhu becarasvAmI pAse jAherakhabara vAMcI. temaNe arajI karI ane temane rUbarU levaDAvelI pratijJAnuM pAlanaH-mAMsa na khAvuM, dArU maLavAnI AjJA paNa thaI. paraMtu gAMdhIjI bI.enAnA na pIvo ane parastrIne mAtA samAna gaNavI. A traNeya tethI hAiskulanA AcArye temane levA mATe dilagIrI darzAvI. pratijJAo laMDananAM jIvanathI viruddha hatI paraMtu gAMdhIjIe pote laMDanamAM meTrikayulezana parIkSA pAsa karI che. gAMdhIjIe mAtAne ApelA vacananuM game te bhoge e khUba bhArapUrvaka jaNAvyuM te paNa temane te grejyueTa ja pAlana karavuM evo nizcaya ja karyo hate. bhUkhyA rahevuM paDe joie e spaSTa javAba AcAye ApI dIdhuM. A prasagapaNa to te duHkha sahana karIne temaja nAjuka kaseTIomAMthI pasAra gAMdhIjI mATe nairAzya janmAvanAro je banyuM. paraMtu temane thavuM paDe temAM aDaga rahIne temaNe traNeya pratijJAonuM akSarazaH hAIskUlamAM aMgrejInA zikSaka tarIke nokarI maLI hota to ? pAlana karI batAvyuM. A saMgharSa ane nizcayabaLa. temanAM teo aMgrejInA sArA zikSaka banyA heta ane Tayuzana temaja bhaviSyanAM nAnAM moTAM kAryo mATe amUlya banI rahyAM. vizeSa lekhanakArya dvArA sArI Avaka meLavI zakyA hatA paraMtu Ama spaSTatA mATe gAMdhIjInI AtmakathAmAMthI laMDanamAM temanA thayuM hatuM te temane "mahAtmA gAMdhI" banavA mATe je prasaMge Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 1-1088 tA. 16-10-89 kramabaddha ba vAnA hatA, temAM gAbaDuM paDI jAta. teo hAiskUlanA zikSaka thavA sajAthA nahotA, paNa mAnavajAtanA zikSaka banavA mATe AvI niSphaLatA temanAM jIvanamAM tAki ke pagaMdhiyAM 35 hatI. * * * tyAra pachIne je prasaMga banyA te rAjakoTanA poliTikala ejane gAMdhIjInAM karelAM apamAnano che. A poliTikala ejanTa aMgreja amaladAra hatA ane gAMdhIjI laMDana rahyA te daramyAna temane A amaladAra sAthe maitrI je paricaya thayA hatA. gAMdhIjInA meTAbhAI ribaMdaranA rANAsAhebanA salAhakAra ane maMtrI hatA tyAre temaNe rANAsAhebane khoTI salAha ApI che e temanA para AkSepa thayuM hatuM. A bAbata paliTikala ejanTa AgaLa pahoMcI hatI ane temane gAMdhI nA meTAbhAI pratye pUrvagraha thayo hato. A saMbaMdhamAM gAMdhIjI temanA meTAbhAInA atyAgrahathI A a greja amaladArane maLavA gayA. gAMdhIjIe jevI vAta zarU karI ke " tarata ja agreja amaladArane mijAja gaye gAMdhIjI A a greja amaladAranI ophisamAM bhAgye ja pAMca miniTa beThA haze tyAM te temane paTAvALA dvArA bahAra laI javAmAM AvyA. " A apamAnajanaka prasaMgathI gAMdhIjIne je AghAtapratyAghAta thayA tene pariNAme temane rAjakoTamAM vakIlAta mATe na ja rahevAya evI paristhiti thai. gAMdhIjIe A makathAmAM kabUlyuM che ke A banAve temanAM jIvanane vaLAMka badalI nAkhyo laMDanathI bArisTara thaI AvyA bAda A AdhAd kramazaH banatA gayA tethI vidhinI karatA ja lAge, paraMtu jayAre temane dakSiNa AphrikAmAM vasatA pirabadaranA memaNa abdullA zeThanI peDhImAM vakIla tarIke javAnuM bane che tyAre vidhinI thegyatA samajAya che. te samayanA khaTapaTI kAThiyAvADamAM sthira thavA mATe gAMdhIjIe je prayatna karyA temAM temane du:saha Ate ja maLyA. tethI temaNe AphrikA javAnI darakhAsta tarata ja vadhAvI lIdhI ane rAjIkhuzIthI hiMdustAna choDayuM. temane dakSiNa AphrikAne vasavATa gAMdhIjI mATe 'mahAtmA gAMdhI'. banavA mATe samagra rIte jIvanaghaDatararUpa banyA. gAMdhIjIe AphrikAmAM pitAnuM vyakitatva ghaDvA mATe je puruSArtha karyo che. te temane prAtaHsmaraNIya banAve che. bhAratanA ghaNAM vakIle lakSmInaMdana banyA haze ane banatA haze paraMtu gAMdhIjI jevA satyapremI, mAnavatAvAdI varka,la kAI banyA haze ke kema e meTo prazna che. je vakInane pitAnAM vatanamAM AjIvikA raLavAnu azakaya lAgyuM, te ja mANase bhAratanA sAcA arthamAM vakIla banIne bhAratane svataMtratA apAvI e gahana satya AjanA vakIle bhAratanI sukhAkArI mATe samajavA thADe paNa prayatna kare te bhAratanA vakIlenI buddhizakita dezanI sukhAkArIma 'dhaNI upagI bane ane mahAtmA gAMdhIjIne yogya aMjalirUpa bane. . gAMdhIjInA AjIvana prasaMge gAMdhIjInI nirbaLatA sAbita karatA nathI, paraMtu temanAM samagra jIvanaghaDataranI cAvIrUpa sAbita thAya che. gAMdhIjInA A jIvana prasaMge parathI be bAbate avazya zIkhavA maLe che. paheluM e ke gAMdhIjI A AghAtathI gabharAyA nathI, becena banyA nathI ke mAnasika bimArIne bhoga banyA nathI. dakSiNa AphrikAmAM eka daravAnane hAthe temane mAra khAvo paDyo hato, tethI teo na te AphrikA choDI aAvatA rahyA ke na te tyAMnA vAtAvaraNa mATe ayogya bhASA vAparI. temaNe AghAta sahana karyA ane pacAvyA; teo satata jIvanane sAmane karatA rahyA, pachI nAno prasaMga hoya ke ma. sAnaMdAzcaryanI vAta te e che ke teo banatA AghAte parathI pitAnuM uccakakSAnuM ne tika ghaDatara karatA rahyA. AvI mAnasika tAkatane lIdhe ja teo avirata puruSArtha dvArA aMrdabhuta temaja sa gIna karyo chavyA tyAM lagI karatA rahyA.. * ' gAMdhIjInA A jIvana prasaMge parathI bIja je zIkhavAnuM maLe che te e che ke mANasa mAtranAM jIvanamAM nAnA meTA prasaMgo evA paNa hoya che emAnA keTalAka prasaMgo evA paNa hoya ke jyAre te banyA hoya tyAre mANasane na gamyuM hoya athavA te prasaMgothI adhAta paNa lAge heya ane divasa sudhI ane kai bAbatamAM vadhAre samaya sudhI te aMge kacavATa ane khinnatA rahyAM heya. mANasa pitAnI pAchalI vayamAM zAMta citte bhUtakALanA aNagamatA praya ge vize vicAraze te tene samajAze ke te prasaMgo tene jIvananI samagra pejanomAM barAbara hatA athavA to taddana lAbhadAyI banyA. te samaye pitAne je rucatuM hoya tevA prasaMga banyA heta te kadAca vadhAre dukhada paristhiti nirmANa thaI heta ane Ane paratAvAne vakhata Avata ema paNa vicArane aMte lAgaze. sau koine pitAnuM jIvana vahAluM' ane mahattvanuM lAge te svAbhAvika che. saune pitAnuM jIvana yogya arthamAM vizeSa vahAluM bane te mATe bhUtakALanA ane vartamAna samayamAM aNagamatA banAvo pratye zANapaNabharI dRSTi keLavAya evuM sucana gAMdhIjInA jIvana prasa gomAM raheluM che. AvI daSTi keLavAya te bhUtakALamAM Ama thayuM hatuM te huM sukhI thai hatI ane tema thayuM hota te huM bahu sAruM sthAna prApta karI zako heta evI nirdhaka kahapanAmAM pitAnAM samaya ane zakita veDaphaze nahi, paraMtu pitAnAM jIvanane svIkAra karatAM zIkhaze je sukhI banavAnI ke egya arthamAM pragati karavAnI prAthamika jarUriAta che. saMyukata aMka prabuddha jIvanane tA 1-11-198nne tathA tA. 16-11-1989 aMka saMyukata aMka tarIke tA. 16-11-1989nA roja pragaTa thaze. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 1-10-89 tA. 16-10-89 prabuddha jIvana ane ajamo amArI ma . dolatanI de lAta 0 5, paM. zrI pUNacandravijyajI gaNI * mInA paryAyavAcI aneka zabdamAMne eka zabda che: maLe che. e ja rIte garIbInA nAme ravuM ja paDe, evI, dikSata, khUba ja artha sabhara A zabda che. je be taraphathI kAramI - achananuM kAI meTuM udhAra pAse nathI dekhAtu lAta lagAve, e dolata ! Agamana samaye lakSmI mANasanI chatAM dInatA pAra vinAnI jovA maLe che. A baMne sthiti chAtImAM lAta mAre che, ethI mANasa akakaDa thaI jAya che, asahya che. AmAMnI je kaI mAnava jAtanI bAdabAkI karI vidAya TANe lakSmI mANasanI keDame lAta lagAvatI jAya che, karAvI zake, e ja sukhamAM ke duHkhamAM khumArIbhera jIvI zake ethI akaDa pharate e mAnava keDathI vaLIne dInahIna banI - khumArI ane abhimAna vacce karaDe kilomITaranuM aMtara jAya cheAma delatane maLeluM dalita nAma kharekhara khUba ja che, e satya bhUlavA jevuM nathI. khumArI te ghaTAdAra vaTavRkSa sArthaka che. lakSmInA Agamana bAda akakaDa thaIne nahi jevI che, vaTavRkSa jema samRddha thatuM jAya, ema taraphathI pharanAra ane lakSmInA gamana bAda paNa phikakaDa thaine javanArA namatuM jAya ane anekane e visAmo pUro pADe. abhimAna mAnonI saMkhyA AMgaLInA veDhe gaNAya, eTalI maLe te ya tADanA jhADa jevuM che, tADanI pAse samRddhinA khAte meTA ghaNI sArI TakAvArI maLyAne saMtoSa anubhavI zakAya. ' mI DA jevI zunya zA hovA chatAM e jema vadhe. ema enI mInI kevI kAramI bhUkha ajanA saMsArane satAvI akakaDAImAM vadhAro thAya, ane keIne virAma ApavAnI rahI che, enuM UMDANathI avalokana karyA bAda eka prazna vAta te dUra rahI, paNa uparathI e bhayajanaka banatuM rahe. jagyA vinA nahi rahe ke, delatanI da sAtathI mukata rahIne mAnavane avatAra ane buddhine bhAra maLyA pachI dhamanejIvavAne upAya che ? A prazna mAtra amIranA aMtarane ja mekSane dhyeya tarIke svIkArIne, na chUTake, jIvananI eka naba'kerI khAya athavA te mAtra garIbanA manane ja muMjhavI mAre, bAI rUpe sAya nahi sAdhana tarIke dhanane ravIkAravAnI e nathI ! baMnene sarakhI rIte satAvatI A samasyA che. 'khumArI jenAmAM hoya e zrImaMta ke garIba hoya, teya vaTaethI baMnene najara samakSa rAkhIne sa te je samAdhAna Ape vRkSanI jema anekane mATe vizrAma-dhAma banI zake che. jIvanane che, e kALaje katarI rAkhavA jevuM che. vaDalAnA visAmA jevuM banAvavA mATe Avazyaka gaNAtI cIja saMte kahe che : amIra ! tArI pAse khUba khUba vaibhava dhana nahi paNa upara mujabanuM mana che. hoya, teya ene garva karavAno che artha che ? garIba ! kuTabela abhimAnIne veThavI paDatI avadazAnuM pUrepUruM tArI pAse pharI keDIya nathI, e badala zakanA AMsu pratIka banI zake ema che. emAM jyAM sudhI havA bharatI vahAvavAno ya zuM artha che ? kemake amIrI ane garIbI, nathI, tyAM sudhI ene koinI lAte khAvAnI hotI nathI. e caDatI ane paDatI te phUTabela jevI che ! phUTabela game teTaluM jyAM phalAIne phaLake bane che, tyAM ja enA mATe lAte UMce jAya, toya e nIce paTakAvAne ja che ane nIce khAvAnI zarUAta thaI jAya che, mAnava paNa jAM sudhI paTakAyele e pAcho uce uchaLavAne ja che ! mATe amIrIne namra rahe che, tyAM sudhI ja pUjAya che. phUTabolanI jema garva ? garIbIne zeka che? abhimAnanA pavanathI ja mAnava phalAvA mAMDe che, tyAM ja mANasanuM kharekharuM dhana te khumArIthI bharyuMbharyuM jIvana enA patanane prAraMbha thaI jAya che. mATe chatamAM chakI na javuM che. A khumArI eTale huM mAnava chuM ane dhana mArUM yeya ane achatamAM akaLAI na uThavu, e ja jIvanane sarvatanathI !" AvI amitA ! AvI asmitA je garIbanA samRddha banavAno rAjamArga che. A mArga pakaDavAnI laganI jIvanamAM ya jovA maLatI hoya te e mahAzrImata che jagADavA mATe kurabAnA svAnubhUta - bA ApaNe sAMbhaLIe ane kahevAtA karoDapatinA kALajAmAM AvI ami- enuM kahevuM che ke, mArI jema phelAtA nahi. je phalAze tAnA phAMphA hoya, te e kaMgALamAM kagALa hoya che. AjanI te badhAnI jAte ja khAvI paDaze. bhAta khAvI na hoya duniyAmAM zrImatAnA nAme garva laI zakAya evI saMpattinuM AmathI tema athaDAvuM na hoya, te abhimAnane pavana kADhI ke jamApAsu nathI. chatAM abhimAna te aMpAra jovA bodha-kathA 8 che. pravINa darajI badha-kathA" zabda sUcave che tema e yA te che ja, vAta sAMbhaLavA TeLe maLI jAya che ! are, cerI karavA paNa bedhanI. a grejImAM ene mATe phebata-Fable- zabda gharamAM AvI gayele cAra paNa corI karavAnuM kArya bAjue jANItA che. AvI kathAnuM maryAbindu nIti ke bodha rAkhIne palAMThI vALI vArtA sAMbhaLavA besI jatA hoya che ane DAya che. emAMthI ja e kathA vitare, kayA baMdhanI pelAM dAdImA ane dAdAjIne ja pUcho ne-bhUlakAM 'vArtA kaho', dAya ke prema-sAhasanI hAma, mAnavamanane cheka Adi- ema karIne kevAM emane pajavI rahe che ! kaLathI kathAnuM bhAre gheluM rahyuM che. hAlaraDAmAM A badha-kathA' lokavArtAne ja eka prakAra AvI gUMthAyelI kathA sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM bALacitta kevuM nidrAdhIna bodha-kathA" duniyAbharamAM prasarelI che. yuropamAM ghUmI vaLe thai jAya che ! rasa paDe ane kaTakA thAya evI vAtane raMga ke eziyAmAM pharI vaLe.' videbAnI jema kathAne bedha-kathA hoya tyAre bhalabhalA pitAne kAmadhaMdho mUkIne kevA saghaLe maLavAnI, ene uddabhava kyAre thayo ane kevI rIte thaze te Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaddha jIvana : ' ' tA. 1-1088 tA. 16-10-8 vize prazno pUchAtA rahe che, enA uttara paNa apAtA rahe che. nahi. evI pAkI maLI. emAMnA traNa jaNa vividha zAstronA ApaNe eTaluM e vize jarUra kahIza ke mAnava saMskRtinA udayanI jANakAra hatA. ghaNI vidyAmAM pAraMgata hatA, paNa te sAthe ja te astitvamAM AvI. ApaNe tyAM TvedanA sUkatamAM ekeyamAM buddhine chAMTo na maLe pele the A traNethI ane te pachI "zatapatha brAhmaNa'mAM tenuM prAraMbhika rUpa jovA ja. teNe zAstronuM adathana nahotuM karyuM. vidyAne nAme maLe che. AvI vArtAone pracalita prakAromAM purANakathA, mIMDuM hatuM. paNa kaThAsUjha bhAre. vidyA nahi paNa vyavahAraparIkSA ane bodhakathA mukhya che. uparAMta datakathA, vinodakathA buddhi te bhArobhAra. AvA A cAreya mitroe ke mahAkathA jevA prakArone paNa emAM samAveza thAya che. ekavAra nakakI karyuM ke vidyA bhaNyA paNa dhanaprApti na A badha-kathAone paNa keTalAka jA judA prakAramAM thAya te artha zuM? cAle dezAvara, jaIe ane vidyAthI. vibhakta kare che ane kAlpanika bedhakathA ParablethI tene kaika rAjAne prasanna karI mAlAmAla thaI jaIe. cAreya kokaDA judI le che. badha-kathA kAlpanika hoya, pazune lagatI hoya nIkaLI paDayA. kAIka rAjAne potAnI vidyAthI khuzakhuzAla karI paNa khIlA rUpe emAM je vAta rahI che te bedhanI devA. paNa pelA traNa vidyAgIomAMthI ekane duSTa sAragarbhitAnI. emAMthI kazeka, mama, AcherI prakAza vicAra Avyo. teNe kahyuM, "ApaNumAM pele the te sAva mUkha che, buddhi che, paNa vidyA te che ja nahi. ane keDI UghaDI AvavI joIe. ApaNe tyAM "paMcataMtra'mAM evI kathAo sa dharAyelI che. "hitipadeza'mAM paNa rAjAnI kRpAdraSTi mATe te vidyAnI jarUra paDe ja. ekalI buddhithI che bhalIvAra thavAnuM che ? ene ApaNe ApaNI hita ane upadezanI evI kathAo rasamaya rIte AlekhAI che, kamAI tethI ApavI nahi. e bhale ene ghera pAcho ja." AvI kathAomAM jAtakakathAo tarIke oLakhAtI kathAone A sAMbhaLI pelA traNamAMthI eka jaNa belyo : "hA, dasta paNa Ameja karI zakAya. kAraNa ke e sarva chevaTe kazAkanI tuM ghera jA. tArI pAse vidyA te nathI. paNa e traNamAMthI tAravaNI kADhe che. ApaNuM prema ane zreyanI vAta kare che, ApaNane rAha cI dhe che. bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna eka cheDe dhyAvAna teNe tarata kahyuM : che Ave ApaNI sAthe e. chevaTe te e ApaNe lageTi buddhanA dhame ApaNane nItimattA zIkhavatI aneka kathAo ApI che. ApaNI ghaNIbadhI gujarAtI lekavArtAomAM paNa dosta che. ApaNe bhale je kamAe ene ene bhAga na ApIe, 5NuM Ama aDadhe rastethI ene pAcho na kaDhAya e mamadha maLe che. ? mitra eTale mitra pArake - pitAno - evo khyAla saMkucita gAmaDAMomAM cAra-cauTe mijalasa jamAvIne besatA grAma manavALA kare. udAra loko mATe te AkhI pRthvI ja jane pAse bedha-kathAonuM khAsuM masameTuM piTakuM hoya che. kuTuMba ne ?"- chevaTe traNe sahamata thayA. e bhale Ave, dhanama kopakaMTha ane karNopakarNa evI bedha-kathAo vahetI rahe che. laDAITA vakhate, sArA-mAThA prasaMga veLAe DAhyA vaDIle bhAga nahi. raste cAlatAM cAlatAM A cAreye eka marelA siMhana AvI bedha-kathAono tAra cheDatA hoya che. emAM pAtra hADakAM joyAM. pelA traNeya vidyAdharane pitAnI vidyA ajamAve tarIke mAnavo paNa hoya, deva - devIo paNa kyAreka Ave ane kayAreka kAgaDo, ziyALa, vAgha-varu, ghuvaDa, jovAnuM mana thayuM, "cAle, marelA prANIne vidyAthI jIvatu karI daIe." pelA traNamAMthI eke hADakAM bhegAM karyA, bIjA bakarI, baLada, kAcabe ke sApa paNa Ave. jhAjhI lAMbI nahi, te cheka ja TUcake paNa nahi evA vistAravALI A bedha cAmaDI, mAMsa ane lehI pUryA ane trIje vidyAbaLe ema jIva nAkhavA taiyAra thayA. tyAM te pelA cethA buddhizALa kathAo ramata ramatamAM ghaNuM badhuM sUcavI jatI hoya che. mANase kahyuM. mitre thebho. A siMha jIvata thaze te ajANatAM ja AvI bedha kathAo saMskAra ne nItinA ApaNane ja phADI khAze. mATe tamArI vidyA rahevA de." 59 pATha bhaNAvatI ApaNuM zALA banI rahetI hoya che. vidyAnA garvavALA pelAe kahyuM, "mUkha, tane vidyAmAM 2 ghaNIvAra haThe bharAyela mAnavI mAtA - pitAnuM nathI mAnato. gatagata paDe. mArI vidyAne huM niSphaLa nahi banAvuM.' pele bhAI - bhAMDuonI vAtane nathI ravIkAratAM, ke mitronI cothe buddhizALI enA traNeya mitranA gAMDapaNane pAra zikhAmaNane lekhAmAM nathI letAM. paNa AvI koI ceTadAra gaye. teNe tarata kahyuM, "sAruM bhAI, je karavuM hoya te kare botha - kathA kayAreka ene rIte spezI jatI jovAya che ke . paNa mane jhADa upara caDhI javA de pachI pelA siMha enA jIvanane tethI Akhe rAha ja badalAI jAya, badha tamArI vidyAthI sajIvana karaje.' pelo vRkSa upara je cA kathAne guNa ja e che ke e kazI sakhtAithI, AjJA karIne che . gayo ke bIjI ja kSaNe pelA trIjA vidyApArIe pitA athavA Ama ja karo, ke Ama nathI ja karavAnuM - evuM - vidyAthI siMhane sajIvana karI dIdhuM. siMhane A traNeya kaDavuM lAge e rIte kazuM kahetI nathI. e ApaNI sAme eka joine moDhAmAM pANI chUTayuM. ke sarasa barAka A paristhiti sarje che-kei prasaMga-dhaTanA vaDe. ane emAMthI traNeyane ema mArI nAkhyA. enI sArI-naThArI bAju sAre che. ApaNe e uparathI pAmI - pele the buddhizALI vRkSa upara A tamAze je rahIe chIe ke jIvana mATe zuM sAruM che athavA te zuM . rahyo. siMha cAlI jatAM te vRkSa uparathI nIce UtarI pitA kheTuM che. ghera sAjAsame pahoMcI gayo. AthI ja kahevAya che : ApaNe, cAle evI DIka badha-kathAo joIe. buddhi sArI, vidyAthI buddhi caDhe. jema pelA siMha A kathA paMcataMtramAMthI lIdhI che. sajIvana karanArA maraNane zaraNa thayA jema buddhi vinA kaI eka zaheramAM cAreka brAhmaNaputro rahetA hatA.' kevaLa vidyAvALAo paNa vinAza pAme che. . cAreya dilojAna doste. ekabIjA vinA keine cena paDe cAle, AvI ja eka bIjI rasika baMdha - kathA Apa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-'89 tA. 16-10-89 pazcimanA sAhityamAMthI joie. eka varu, hADakAM - pAMsaLAM sAva bahAra nIkaLI gayellAM evuM, eka varasAdI rAtre nagaramAM AvI paDayuM. tenI bAjumAM ja eka hRSTapuSTa kutarA potAnA mAlikanA gharanI ceka karatA kharo hatA. phUtarA jeve tagaDA-eve majabUta paNa kharA. khaMnenAM meLApa thatAM zubha-rAtri'nI Apa le karI. kutarAe pelA sUkalakaDA vate joine premabhAva dAkhavatAM kahyu, 'mArI jema tuM paNa sahelAthI zarIra jamAvI zake tema che.' pelA vacce tarata mitra tha gayelA kutarAne pUchyuM, 'e mATe mAre zuM karavuM paDe ? upAya batAva.' kutarAe kahyu, 'are, khAsa kazuM karavAnuM nathI te mATe.' te ane sAthe cAlavA lAgyA. ekAeka pelA varunI najara kutarAnA gaLA upara paDelA eka DAgha upara gaI. varue pUchyuM, 'gaLA upara A zAnuM cihana che ? kutarAe uttara vALatAM kahyuM, eha, e te eka sAmAnya bAbata che. e tA jyAre mane ahIM rAkhavAmAM Ave che tyAre gaLe paTTo bAMdhI devAmAM Ave che. e paTTa'nuM A cihana paDelu', 'peluM varu te A sAMbhaLIne ekadama ceAMkI UDhyuM : AzrayathI prazna karatAM ekAeka pUchyuM:-'sAcce ja bAMdhI devAmAM Ave che ? ene atha' te! evA ja thaye ne ke tu dararAja jyAM karavA dhrucche tyAM tArI rIte karavA na jaI zake. Ama baMdhAyelA paNa rahevuM paDe !" kutarAe kahyuM, hA, darAja te nahi, paNa eka moTI vastu nathI. sAmAnya bAbata lekhAya. tuM e bAbatane kaeNma ga MbhIra lekhe che?' varue tarata kahyu, 'mAre mATe te e dhaNI meTI bAbata che.' ATaluM kahetAMka te e pelA tagaDA kUtarAnA sAtha heADIne nAcatu N - kUMtu pete je jaMgala takuthI AvyuM hatuM. te tarake pAchuM cAlI gayuM vAtanA sAra e che ke bhUkhyA bhale rahevAya, hADakAMne mALe laIne bhale jIvavuM paDe, paNa majhA tA svataMtra jiMdagInI ja che. tagaDA tha"ne gulAma rahevA-karatAM svAtaMtryanA svAda judo ja che. joyuM ne? khAdha-kathAe ramatAM ramatAM jIvananAM dhruva gaMbhIra satyA ApaNane zIkhavI jAya che!... AvI kheAdha - kathA jIvananA vAstavane laine Ama AgaLa cAlatI hoya che. te ApaNane dharatI upara TakI rahevAnA mAga batAve che. emAM theADAka kaTAkSa bhaLe che, vakratA Ave che, nATayazA pazu praveze che. pariNAme kathAnI Toca je ceTa cheDI jAya che te sAMbhaLanAra - vAMcanArane hRdya soMsaravI vIdhI jatI heAya che. ApaNe tyAM jema poMcata Mtra ke hitedezanI khAdha - kathAe sukhyAta 'bhAI anAmI, tamane kAMi khabara paDI?" 'nA, zenI ' 'pelA bhAu 'amara' gayA, tenI.' 'ema ? are, hamaNAM gaI kAle ja tA maLyAtA.' 'hA, paNa rAtre sUtA te nA. nidrA ciranidrAmAM palaTAI gai !' prabuddha jIvana 'arere!-bahu khoTuM thayuM. kharakhA karavA javuM paDaze.' upayu ta saMvAda zrutipatha para paDayA ane vicAra e nidrA--mRtyunA pUrva prayAga * hemAMginI jAi do che tema pazcimamAM isapanI kheAdhakathAo prakhyAta che. phIDasa ane bIasa tenu sakArelu rUpa rajU kare che. Aje paNa pazcimamAM ane ApaNe tyAM kheAdhakathAe vaMcAtI rahe che, prasagApata maukhikarUpe paNa tene prayoga karatA rahIe chIe. khele tenAM khAra vecAya', ' joine Dagalu bharavuM, menI laDAimAM trIjo phAve' jevI sakhyAbaMdha kahevA e AvI kheAdhakathAete aka ja che. dhaNI khAdha-kathAomAM chevaTe ekAda vAkayamAM sAra kahevAtA hoya che. e sArI kathAno niceAvI lIdhelA sapUNa' aka' hoya che. ghaNIvAra kAvyapaMkitarUpe paNa vArtAne chevADe eve aka rajU thatA hAya che; jema ke hare : pAdAti : lAyA glAya varAhama spardhApi viduSAyukatA na cukatA mUkha' mitratA sihanA paganI lAta sArI, gadheDA para savArI paNa sArI nahI - vidvAna sAthe harIphAI paNa yogya che; paNa mUkha sAthe te mitratAya sArI nahi. hAthIne mArI nAkhanAra sihu gadheDAnI gALeAthI uzkerAya te siMhanuM si MhapaNuM pachI karyAM rahe. ? mULe AvI vArtAo nirakSara ane abUdha vaga saMskAravA mATe racAI haze. emAM hAsyanI chAMTa heAya che. paNa enA hetu hAsyane nahi, jIvana - khAdhanA ja rahyo che. AvI bAdha-kathAe vAstavamAM tAgAgaramAM sAgara - bharyAM jevuM mUlya dAkhave che. Aje nIti-anItinA bheda bhUMsAtA jAya che, viveka-avivekanI maryAdAeka lepAta jAya che ane mANasa ApaNe hamaNAM joyelI vidyA ane muddhinI kheAdha - kathAmAM ane che tema sArAsArane bheda vidyA taka ja vaLyA che tyAre AvI khAdha thAe AjanI ane AvanArI peDhIne mATe paNa. pathadarzaka banI zake tema che. saMbhava che ke AvI ekAdaH vArtA enA vanane eka navA vaLAMka upara pa mUkI Ape. 'ekAeka vicAryA vinA kazuM kAya karavuM nahi'-evA aNIne samaye smaraNamAM AvelA khAdhavacanane laIne te pelA vahepArI pitA varSo pachI ghera pAchA vaLatAM petAnA hRSTapuSTa dIkarAne mAtAnI sAthe sUtelo joI kazuM ka anya ja dhArI patnIne rahesI nAkhavA taiyAra thayeA hateA te tyAM ja aTakI gayA hatAne ! e vacana jo smaraNamAM na Avyu heta te paLamAM te putra ane patnI anete gumAvI deta. A khAdha-kathAe saMskArI citranI nIpaja che. dareka kALamAM manuSyane mATe AvI kathAonI prastutatA jevI ne tevI ja rahevAnI. mAge' kuMTAyA. kharakharo zu vAstavamAM kharekharI hoya che kharA ? A kavacita. bAkI bahudhA teA zAbdika sahAnubhUti, kharuM nahI' ? svajana gumAvanArane ApaNe sAMtvanA ApazuM bahu khATu' thayuM. na pUrAya tevI kheATa ApaNune sahune paDI.' za kheTa paDI zAbdika dilAsA denArane ? ane maraNumAM kheDha zuM thayuM ? ke pachI kahenAranA sUra eve te laya nahI hAya-'barAbara oLakhatA hatA e amarabhAine jIvanamAM 0 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1 10 '99 tA. 16-10-89 . emaNe evuM kAMI ja karyuM nathI ke jethI amaratva pAme, devakanA adhikArI bane. A badhuM khoTuM che. je kharekhara akudaratI che. enuM nAma kharakharo.' che jenA thakI devaloka pAmI zakAya e mRtyu zuM zekAMkiyuM che ke sAce ja saccidAnaMdamAM taddarUpa thavAno amUle avasara kabIrane deha smRtipaTa para chavAya che'eka tave kI roTI, kayA choTI kyA meTI; jaba Ave AdamI kA aMta, jaisA badhA paisA saMta." * tatvajJAnanI draSTie te mRtyune UMcanIca nathI, rAyaka nathI, jJAtijAti ke dharma-saMpradAyanA bhedabhAva nathI; paraMtu samAcArapatronI mRtyu kema para draSTipAta karIe to ? jaina maraNa - hidumaraNa - pArasImaraNa. mRtyune zuM jaina ane zuM hindu ? paraMtu vAstaviktA keTalI virodhAbhAsI hoya che ! aMgrejI akhabAronI kakakAvArI maraNanedha vadhAre. vAstavika nathI lAgatI ? gItAne niraMtara abhyAsa karIneya AptajananA mRtyune sahajatAthI, svasthatAthI, avyathita mAnasathI, zAMtithI ravIkArI zakIe evI zrIkRSNanI - nArAyaNanI samadarzitA ke nirmo avasthAmAM kyAMthI ? 'acyAna-zecaMvaM prajJAvAdAMDyA "bhAse'--gItAnA A kathana jevI, aze ane zeka karanAra ajuna jevI manedazA che ApaNI "nara' sAmAnyanI. ..' A lakhuM chuM tyAre rastA para rAma bole bhA. rAma'ne dhvani saMbhaLAya che. hadiyAmAM rAma chatAM aMtarane ArAma nathI. 'a - zekavATikAmAM besIne zekazuM sAratI satI sItA jevI manovyathA che samaSTinI. - mAnavamAtrane zekavihavaLa karanAra mRtyu Akhare che zuM ? eka parivartana mAtra... nidrAnuM parivartana mahAnidrAmAM. paramAtmA pratidina ApaNane nidrA dvArA ciranidrA mATe taiyAra kare che, kintu paramAtmAne ATalo saraLa pravega enI bejanA, enI samAdhibhASAne samRta janasAmAnyane sahaja svIkArya nathI, samajAtuM nathI. , chellI paLe varSabharane abhyAsa karavA mathanAra vidyAthI brAhnacitta ke mUDhavikala banI jAya che. parIkSAne bhaya tenA mAthe jhajhumate hoya che; paNuM pratidina abhyAsa karanArane - parIkSAnI eTalI bhIti lAgatI nathI, kadAca DI lAge teya sarakhAmaNIe te svaracitta hoya che. mRtyune UMDANathI zakaya eTalA UMDANathI abhyAsa karanArane mRtyu DarAmaNuM nahi, raLiyAmaNuM lAgI zake. kavivara zrI rAjendra zAhanuM hRdayane sparzI gayeluM eka kAvya che, 'zeSa abhisAra." kAvyanI nAyikA mRtyunI preyasI che. mRtyunI abhisArikAnA premavaibhavane, maMgalamaya mRtyunA mAMgalyanI ghaDI mATenI navavadhU jevI nAyikAnI utkaMThA kavizrIe advitamadhura vANImAM vyakata karI che.. " jIvana pratye prema hoya, jIvavuM gamatuM hoya paNa te ApaNA hAthamAM nathI hotuM. mRtyu gamatuM nathI hotuM paNa sanmukha AvIne UbhuM rahe che. A saMjogomAM "eka saraLa mAga' e che ke je nathI gamatuM tenA rahasyane samajI laI gamatuM karavAnuM ane je game che tenI caMcaLatA samajI laI moha tyajavAna. preya ane zreya vaccenI e pasaMdagI che. saMsArane karmabhUmi tarIke svIkArI jIvanane abhilASa seva atiyogya che; paraMtu tenA prati mehanA atarekano tyAga kare ane sarva mATe je sunizcita che te mRtyu sAthe maitrIbhAva keLavavI pazu te icchanIya che. mRtyunA gaThana tatvajJAnanI jhalakamAM jhAMkhI karAvanAra Adi zaMkarAcAryanI paMktinuM anuraNana mana karyA kare che. nidrA samAdhisthitaH' nidrAne zrImad zaMkarAcArye samAdhi sAthe sarakhAvI che. A sarakhAmaNImAM mAdhamma zuM ? samAdhi arthAta jIvanane aMta, eTale ja mRtyu. je kSaNe rUpirasa- gaMdhasparza zabdanI sRSTi sAthe mAnavIne saMbaMdha pUro thaI jAya te mRtyu, arthAt samAdhi. A samAdhi avasthA samAna sthiti te nidrAvasthA. nidrAdhIne thatAM rUparaMganI sRSTi sAthe pacendriyone vayavahAra tANa kapAI jAya che. Ama jotAM nidrA e ciranidrAnuM laghusvarUpa che. nidrAnuM mANasane duHkha hoya che? nidrAne bhaya hoya che ? haragija nahIM. UlaTuM nivArUpI paMkhI pAMpaNanA piMjarAmAM pUrAi rahe ane UDI na jAya (prANane paNa 5 kheruM ja kahe che ne !) te mATe mAnava keTakeTalI mathAmaNa kare che ! nidrAne abhAve keTale becena banI jAya che. sukhe nI dara Ave mATe keTakeTalA upAya kare che ! nidrA mATe je ATalI tAlAvelI, vyAkuLatA hoya te ciranidrA saMbaMdhI vighahatA zAne? mUDhavikatA zAne ?'jyAM mRtyu eka parivartana che, nidrAnuM paryAvasAna mahAnidrAmAM che. divasabharanI tANa ane mAnasika azAMtinA AjanA jamAnAmAM 'TrAnkIlAIjhara' bhAgyazALIne tyAM ja na maLe! keTalAka te "nAiTakepa' tarIke satata tenuM sevana karatA hoya che -- nidrA lAvavA. jayAM nidrA sahaja nathI, kudaratI nidrAne jemane abhyAsa nathI sa mRtyune sahaja svIkAravAnI nA paratA saMbhavI zake ? samAdhi te sahaja bhalI. nirAMte nidrA na Ave kene ? mahAbhAratane eka prasaMga che. dhRtarASTranI UMgha UDI gaI che, ene lAge che rAtabhara ujAgara kare paze kAraNa tanamanamAM agana che. ardharAtrinI paLe dhRtarASTra dharmazIla vidurane teDAve che. dhRtarASTrane zraddhA che ke viduranI vANI tenA manane zAMti Apaze. dharma ane kalyANane mAga' cI dhaze. vidure dhRtarASTrane Apele bedha te ja saMskRta sAhityamAM suprasiddha viduranIti'. 'viduranIti'nA ATha adhyAyane vedavyAse "prajAgaraparva" evuM nAma ApyuM che. " prajAgara eTale jAgaraNa. mANasa svecchAe kare te jAgaraNa ane parANe karavuM paDe te ujAgaro. zivarAtrInuM jAgaraNuM hoya ane parIkSAnA ujAgarA. mANasanA sUtelA AtmAne jagA e A prajAgaraparvane hetu che, enA vizeSa uMDANamAM UtaravuM aprastuta che, paNa temAM vidure kahelI eka vAta ati sUcaka che. sukhe nIMdara nA've ne ? viduranA mate 6 vyakitaone. baLavAnethI * gherAyelAne, dubasane, sAdhana vinAnA mANasane, jenuM badhuM Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 1-10-89 tA. 16-10-89 prathaddha jIvana 11 TAI gayuM che tene, kAmIne ane cerane. vidura dhRtarASTrane AnaMdamAM sthiti che. ane AnaMdamAM aMtima gati che." vizna kare che, "mahArAja ! AmAMthI kei ekane depa te jIvananI aMtima gati arthAt mRtyu paNa AvA nirAmaya tamane spazI nathI game ne ? AnaMdanuM sthAna che. mRtyumAM viSAda nahIM, paramakRpALu rAga-dathI gherAyelAMnI AMkha gherAya kayAMthI? nidrAmAM paramAtmAne prasAda che. nidrA skUti vardhaka heya, te mRtyu huM A chuM." "huM te chuM." "huM maTe chuM' evI bhAvanAo snehAkarSaka che. nidrA mRtyuno pUrvaprayoga che, mRtyu mahAjAgatI nathI kAraNuM, nidrAmAM "rava'nI vismRti che, ahaMnI mRtyuMjayane pAmavAne vega che. nivRtti che. samAdhi ApaNuM jIvananI zikharIbhUta avasthA che 'nidrA eTale samAdhisthiti. jemAM na saMbhave rAga, na na icchA, na vAsana " - samAdhi eTale 'va'nI smRti ahaMbhAvanA. ahanA lepa sAthe mAyAne kinakhAbI paMcendriyonI saMsthiti, saMhati. paDado UMcakAI jAya che. hatyabhUmi para AnaMdanuM dehanI pacatvagati, AtmAnI sAti. sAmrAjaya vyApe che. jANe ke "naMda ghera AnaMda bhayo." samAdhi eTale paramAnaMdanI prApti. A paMkita keTalI sUcaka che ! naMdane ghera zrI kRSNane nahIM, mRtyumAM che nirAmaya AnaMdanI anubhUti. AnaMdane janma thAya che. taittirIya upaniSadanI eka mahAmRtyu eTale nidrAnI mahAnidrAmAM pariNati. ukita che, "AnaMdamAMthI prANImAtranI utpatti che. nidrA samAdhi sthitiH zrI muMbaI jana yuvaka saMgha-vArSika vRttAMta zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha mAtra saMsthA nathI paraMtu rahIe chIe. supratiSThita vidvAna lekhakane amane sAra anekavidha saMskAralakSI pravRttionuM preraNAsthAna che. cha sahakAra sAMpaDato rahyo che, je mATe ame temanA khUba AbhArI dAyakA pahelAM sthapAyelI A saMsthAe vicAra jAgRti ane chIe. sAhitya, zikSaNa, dharma, rAjakAraNa, vijJAna, mane vijJAna, vicAraparivartananI mazAlane satata prajavalita rAkhI che ane samAjasevA ItyAdi vividha viSayo para lekha pragaTa karIne samAjanA saMrakAra - ghaDatara mATe ajhIma bhAga bhajavyo "prabuddha jIvanamAM vaividhya jALavavA prayatna karIe chIe. che. A saMsthAnA saddanasIbe tene samaye samaye yogya netRtva prabuddha jIvanamAM pragaTa thatA lekhone anya , nike ane maLatuM rahyuM che. saMsthAnA prAraMbhathI ja sva. maNilAla sAmayike udhRta kare che, e ApaNA mATe gauravanI bAbata che. mANekacaMda zAha ane tyArapachI sva. zrI paramAnaMda kuMvarajI A varSe 1lI me, 1989 thI 'prabuddha jIvana" pacAsa kApaDiyAe nibhIka netRtva pUruM pADIne A saMsthAnI vikAsa varSa pUrNa karI ekAvanamA varSamAM zubha praveza karatuM hovAthI vAtrAmAM meTo phALo Apyo che, to sva. zrI cImanalAla te prasaMgane anulakSIne "prabuddha jIvana'ne eka daLadAra suvarNa vakubhAI zAhe A saMsthAnI pravRttione vadhu vega Ape che. jayaMtI vizeSAMka pragaTa karavAmAM AvyuM hatuM. jemAM gujarAtI yArapachI Ajadina sudhI saMrathA aneka sabhyo ane kAryakarone sAhitya jagatanA pratibhAvaMta sajanA sADatrIsa jeTalA sahakArathI jJAna ane karuNAnAM kAryomAM satata pragati karatI mananIya lekhe ane anya sAmagrI ApavAmAM AvI hatI. rahI che. A vizeSAMka mATe 'prabuddha jIvana'nA taMtrI Do. ramaNalAla saMdha enAM 6 mAM varSanI yAtrA pUrI kare che tyAre vItelA cI. zAhe bhAre jahemata uThAvI hatI ane tenA pariNAme eka varSanI vividha pravRttionuM ahIM digdarzana karAvatAM ame suMdara sAhityasAmagrIthI zobhatA vizeSAMka lokone maLyA hatA. AnaMda anubhavIe chIe. varSa daramiyAna hAtha dharAyelI meTA bhAganI pravRttione savigata ahevAla prabuddha jIvanamAM | 'prabuddha jIvana'nuM prakAzana samayasara-niyamita thaI zakayuM che e mATe me. TreDa prinTarsa ane tenA mukhya saMcAlaka zrI agAu pragaTa thayela che, eTale ahIM e pravRttio para UDatI najare avalokana karIzuM. kAkubhAinA ane temanA sTAphanA sabhyone ame AbhArI chIe. * zrI ma, me, zAha sAvajanika vAcanAlaya vahIvaTa ane Arthika draSTie A ahevAla tA. 1-1-1988 thI tA. 31-3-1989 sudhI che. ane ane pustakAlaya : pustakAlayamAM varSa daramiyAna rUA. kAryavAhInI draSTie gata varSa daramiyAna vArSika sAmAnya sabhA 622365nAM pustako vasAvavAmAM AvyAM che. varSa Akhare 1. 7-5-1988 nA roja maLI hatI tyArathI cAlu varSe 13300 purata che. pustakAlayanI A pravRtti mATe pustakAlaya samitinA maMtrIzrI harilAla gulAbacaMda zAhanA ame AbhArI 1. 23-9-1989 nA roja vArSika sAmAnya sabhAe ahevAla chIe. maMjUra karyo tyAra sudhIne che. * paryuSaNa vyAkhyAnamALA: saMghanA upakrame guruvAra * saMghanA sabhya : saMghanA sabhyonI saMkhyAM hAla A tA. 8-9-88 thI zukravAra tA. 16-9-88 sudhI ema nava pramANe che: peTrana - 174, AjIvana sabhya - 2060, sAmAnya divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI sevaMtilAla kAMtilAla sabhya - 93 ane prabuddha vananA grAhake 263. TrasTanA Arthika sahabhegathI bilA kriIDA kendra copATI, * "prabuddhajIvana : suvarNa jayaMtI varSa ujavI raheluM mubaI-400 007 khAte yojavAmAM AvI hatI. A naveya prabuddha jIvana" zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna che. ramaNalAla che, tema eka vaicArika sAmayika paNa che. yathAzaya cI. zAhe zebhAvyuM hatuM. gata varSanI mAphaka A varSe paNa nayamitapaNe pragaTa karavA mATe ame satata prayatnazIla kalejha saraphiTa TI. vI nI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-10-89 tA. 16-10 vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAtAo ane viSayenI vigata - A pramANe che - .. . : * zrI zazIkAnta mahetA....jainadharmamAM punajAgaraNane yuga 0 zrI sunaMdAbahena jerA... vItarAga mAgadhanuM rahasya , Do. ramezabhAI bhaTTa.....tyAga na Take vairAgya vinA, 0 che. narendra bhANuvata...... vItarAgatA Adhunika saMme 0 prA. yaMtabhAI koThArI......upA. yazavijayajI-jJAnamArgI . . . . ane anubhava : 0 zrI puruSottama mAvaLaMkara....sarvapallI rAdhAkRSNana ra dArzanika rAjanItijJa * Do. ramaNalAla cI. zAha....lAgarasa sUtra * zrI satyanArAyaNa goenkA...sadAyikatA, vihIna dharma 0 zrI jayendrabhAi trivedI......saMtavANI 0 zrI caMdanamala cAMda........jaina dharma cvam zana phrI maulika vizeSatAe * De. vilAsa sAMgave..........mAratIya saMrakRti naino 71 __ yogadAna 0 De. dolatabhAI desAI...sukha nAme lIluDA pradezamAM * prA. ramezabhAI dave......mana ke jIte chata 0 De. uSAbahena mahetA...zrI mA zAradAdevI 0 pU, sAdhvI zrI jayaMtaprabhAzrIjI......saMvatsarI mahAparva 0 prA. tArAbahena 2. zAha.....kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya 0 De. ramaNalAla cI. zAha......bedhi durlabha bhAvanA 0 pU. morArI bApu..........dharma ane saMskRti A vyAkhyAnamALAmAM dararoja vyAkhyAnanA prAraMbha pahelAM eka kalAkane bhakitasaMgItano kAryakrama zrI ravi nAmerI, zrImatI zyAmalI mukharajI, zrImatI pUrNimA zeTha, zrImatI caMdra koThArI, zrI jatIna zAha, zrI lalita seDhA, zrImatI hemaMtI jhaverI, zrImatI zabhA saMghavI, ku. sAdhanA saragama, ku. senAlI bAjapAIe Apyo hato. temanA temaja vyAkhyAnamALAnA dAtA zrI sevaMtilAla kAMtilAla TrasTanA ane sarva vyAkhyAtAnA ame AbhArI chIe. * zrI cImanalAla cakabhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA: saMdhanA upakrame uparokata vyAkhyAnamALA tA. 3, 4, 5, eprila, 1989nA roja carcageTa khAtenA inDiyana maracanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM sAMjanA 6-15 vAge yojAI hatI. Towards the New World-navI duniyA tarapha gati-cIna ane raziyAmAM parivartana, marya-pUrvamAM pheraphAra ane pAkistAnamAM pheraphAre e viSaya para anukrame zrI e. pI. vekaTezvarana, Di. raphika jhakariyA ane zrI ema. je. akabaranAM vyAkhyAne thayAM hatAM. A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zrI amarabhAI jarIvAlAe lIdhuM hatuM. A mATe ame temanA ane vyAkhyAtAonA AbhArI chIe. * vidyAsatraH saMdhanA upakrame prativarSanI jema A varSe paNa sva. maMgaLajIbhAI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatra ' tA. 16 ane 17 jAnyuArI, 1909nA roja sAMjanA - 615 kalAke inDiyana maracanTasa cembaranA kamiTirUmamAM javAmAM AvyuM hatuM. 'tulasIdAsa ane suradAsa" e viSaya 52 zrI pravINacaMdra rUpArele be vyAkhyAna ApyAM hatAM. vyAkhyAtA zrI pravINacaMdra rUpArelanA ane kAryakramanA saMyeja prA. tArAbahena ra. zAhanA ame AbhArI chIe. ' * premaLa jAti : saMgha saMcAlita ane zrImata vidyAoMna mahAsukhabhAi prerita premaLa jyoti'nA upakra varSa daramiyAna majhagAMva, aMdherI, goregAMva, kAMdIvalImAM e eka ane berIvalImAM be rathaLAe Telina butha ApavA AvyAM hatAM. A uparAMta A dhajanene pagabhara karavA mA temane silAI mazIne apAyAM hatAM. . - premaLati 'nA saMjake zrImatI nirubahena " zA ane zrImatI kamalAbahena pisapATInI dekharekha heThaLa prema jyoti'nI dadIone davA, kapaDAM, skula phI, yuniphema vagere sahAya ApavAnI pravRttio supere cAlI rahI che. e mA temanA ane anya kAryakara bahenonA ame AbhArI chIe * vilepArlAnI premaLati zAkhAH Aja sADA cAra varSa pahelAM vilepArlA khAte premaLa jyoti zAkhAne prAraMbha thayo hato. A zAkhAnI bahene dara guruvA vilepArlAnI nANAvaTI hospiTalamAM dardIone Arthika sahA Ape che, A zAkhAnA saMyeja ke tarIke zrImatI rimatAbahe kAmadAra ane zrImatI sulIbahena hIrANI vagere bahene se Ape che, tenI sAbhAra noMdha laIe chIe temaja prema ti'nI A pravRttine zrI puSpAbahena morajariyA taraphathI uSmAbharyo Arthika sahayoga maLe che. te badala temane Abha mAnIe chIe. * asthi sAravAra kendra H saMdhanA paramAnaMda kA DiyA sabhAgRhamAM tA. 31--1983thI asthi sAravAra ke zarU karavAmAM AvyuM che. A kendramAM hADakAMnA darada niSNuta De. . pI. pIThAvAlA dara ravivAre niyamita savAre 9-00 thI 1-30 daramiyAna hADakAMnA rogonI sAra kare che. A kendranA saMjaka tarIke kArobArI samiti sabhya zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha dara ravivAre a hAjarI ApI rahyA che. emanA ane De. pIThAvAlA temaja temanA sAthI kAryakaronA ame RNI chIe. * aMdherImAM asthi sAravAra kendra : 1 26-1-1985nA roja saMdha dvArA zarU thayelA A kena dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 2-3ththI 5-30 2 asthi niSNAta Do. je. pI. pIThAvAlA sevA Ape che. ' kendranA saMyojake tarIke zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha 2 zrImatI paNulekhAbahena dezI sevA Ape che. teo sai ame hArdika AbhAra mAnIe chIe temaja aMdherI che zrI vardhamAna sthAnakavAsI zrAvaka saMdhanA temanI jagya upaga karavA devA mATe ame AbhArI chIe. * "apava avasara' vize pravacanaH saMdhanA uv zrI kizorabhAI verAnA Arthika sahayAMgathI ravivAra 8mI me, 1988 nA roja savAranA dasa vAge bhAratIya vi bhavananA sabhAgRhamAM "apUrva avasara' e viSaya para ramaNulAla cI. zAhanuM vyAkhyAna yojAyuM hatuM. A praH ku. Indubahena dhAnaka bhakita saMgItane kAryakrama Apo ! ane vyAkhyAtA che. ramaNalAla cI. zAhane, ku. Induba - Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-'89 tA. 16-10-489 dhAnakanA ane kAryakramanA sa`mejaka zrI cImanalAla je zAhanA AbhArI chIe. * ku. amIbahena zAhanuM pravacanaH zanivAra, tA. 21-5-88nA rAja sAMjanA cAra vAge inDiyana maracanTasa cembaranA miTirUmamAM ku. amIbahena zAhanuM 'AtmasAdhanAnuM rahasya' e viSaya para pravacana yeAjavAmAM AvyuM hatuM. ame vyAkhyAtA ane kA kramanA sayeAjaka zrI sukhAdhabhAi zAhanA AbhArI chIe * zrI sanata mahetAnAM vyAkhyAnA H (1) saMdhanA upakrame tA. 28mI julAi, 1988 nA roja sAMjanA 6-15 klArka inDiyana maracanTasa cembaranA sabhAgRhamAM saradAra sarovara nama'dA nigama li.nA ceramena zrI sanata mahetAnuM na`dA yojanA gujarAtanI jIvAdorI' e viSaya para vyAkhyAna yeAjavAmAM AvyuM hatuM. (ra) maMgaLavAra, tA. 25mI eprila, 1989nA 2janA 6-15 kalAke inDiyana maracanTasa cembara hAlamAM zrI sanata mahetAnuM 'gujarAtanA telabhaDArA ane kendra sarakAra' e viSaya paranuM pravacana 'yevAmAM AvyuM hatuM. A baMne kAya'kramanA pramukha ane sayAjaka zrI amarabhAi jarIvAlAne ane vyAkhyAtA zrI sanatabhAne ame AbhAra mAnIe chIe. * premaLayAti-vilepArlA zAkhAnA utsava : saMdha saMcAlita 'premaLajayeti'nI vilepArlI zAkhAe pAMcamAM varSomAM praveza karyAM e nimitte eka kAryakrama ravivAra, tA. 27 AkaTAkhara, 1988 nA rAja vilepArthAMmAM yojavAmAM AvyA hatA. A prasaMge zrI khasIbhAi khaMbhAtavAlAe ane premaLajayAtinI baheneAe bhakita sa`gItA kAya'krama rajU karyAM hatA. zrI cImanalAla je. zAhe dIpa pragaTAvI kAryakramanuM udghATana karyu" hatuM. zrImatI smitAbahena kAmadAre ravAgata pravacana karyu hatuM. saMdhanA pramukha DI. ramaNabhAI zAhe prasaMgane anulakSIne su Mdara pravacana karyu` hatuM. kAryakramanuM saMcAlana prA. bakula rAvale ane AbhAravidhi zrI sulIbahena hIrANIe karI hatI. zrI smitAbahena kAmadAra, zrI sulIbahena hIrANI, zrI puSpAkhahena merajiyAta vagere kAyakartA bahenane ame AbhAra mAnIe chIe. smAraka * AcAya zrI vijayavallabhasuri vyAkhyAnazreNI : saMdhanA upakrame zrI AtmAnaMda jaina sabhA-mubaInA sahayogathI A vyAkhyAna zreNInuM guruvAra, tA. 6ThThI okaTAbara, 1989nA rAja biralA phrIDA kendramAM AyeAjana karavAmAM AvyuM hatuM. A vyAkhyAnazreNImAM zrI zazikAntabhAI mahetAe 'navAkAra maMtra-kaLA ane vijJAna' e viSaya para vyAkhyAna Apyu hatuM. vyAkhyAtA zrI zazikAntabhASanA ane kAyakramanA sayAjaka zrI zaileza kAThArInA ame AbhArI chIe. * suMdaralAla bahuguNA sAthe vArtAlApa : cIpA AMdalananA praNetA zrI soMdaralAla bahuguNu sAthenA vArtAlApatA eka kAya'krama zanivAra, tA. 8mI ekaTembara, 1988nA rAja sAMjanA sADA pAMca vAge paramAnaMda kApaDiyA hAlamAM ceAjavAmAM AvyA hatA. kAryakramanA pramukha ane sa'sejaka zrI amarabhAi jarIvAlAnA ame AbhArI chIe. prabuddha na J3 13 bhaktisaMgItanA vargo : saMdhanA upakrame bahena mATenA bhakita saMgItanA varganA prAra Mbha tA. 16mI navembara, 1988nA rAja thayA hateA. cha aThavADiyAM sudhI cAlelA A vanA adhyApaka tarIke zrI baMsIbhAI khabhAtavAlAe sevA ApI hatI. bhakti saMgItanA bIjo vaga tA. 19mI julAi 89nA rAja cha aThavADiyAM mATe thayA duteA jemAM zrI zyAma gegaree adhyApaka tarIke sevA ApI hatI. ame bane vaga adhyApakAnA tathA A varganA sojaka zrI uSAjhuna mahetAnA AbhArI chIe. # pAaiASika enAyata kAryakrama : sva. cImanalAla cakubhAI zAhanI chaThThI puNyatithi nimitte eka kAryakrama zanivAra, tA. 19mI navembara, 1988nA roja sAMjanA cAra vAge inDiyana maracanTasa cembaranA kamiTi rUmamAM yAjavAmAM AvyA hatA. A prasa Mge sadha taraphathI 1987nuM zreSTha gujarAtI patrakAra tarIkenu' zrI mohanalAla mahetA - ' sApAna ' pAritArSika ' janmabhUmi 'ane 'pravAsI dainikAnA taMtrI zrI harIndra davene ane A ja varSanu 'prabuddha jIvana'nA zreSTha lekhaka tarIkenuM zrI dhIrajalAla dhanajIbhASa zAha pAriSika jANItA jaina tattvaciMtaka pa panAlAlabhAi gAMdhIne sahumAna enAyata karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge De.. ramaNalAla zAha, zrI harIndra dave vageree sva. cImanabhAi cakubhAi zAhane 'jali apa'tAM pravacane karyAM hatA. pAritASika vijetA 5. panAlAlabhAIe saMdhanI pravRttie mATe rUpiyA pAMca hajAranI skrama sadhane bheTa ApI hatI. A kAryakramamAM zrI cImanalAla cakubhAi zAhanI smRtirUpe saMdha taraphathI mubanA jaina klinikane rUpiyA eka lAkhanI rakama apaNu karavAmAM AvI hatI. * ekayuprezara tAlIma varga : saMdhanA upakrame ekayuprezara paddhati dvArA sAravAra mATenA tAlIma vaga semavAra, tA. 21 mI navembara, 1988 nA rAja zarU thayA hatA. bhAr saptAha sudhI dara semavAre aMgrejI bhASAmAM cAlelA A vaganA adhyApaka tarIke zrI jagameAhana dAsANIe mAnada sevA ApI hatI. adhyApaka zrI jagameAhana dAsANIne A take ame AbhAra mAnIe chIe. * netrayajJa : (1) saMdhanA Arthika sahayeAgathI kaDAda- haripurA velaphera sosAyaTInA upakrame kaDAda (tA. khAraDAlI, ji. surata) mukAme zrI dAmeAdaradAsa gAMdhI hAspiTala dvArA tA. 4thI Disembara, 1988nA rAja taMtrayajJanuM AyeAjana karavAmAM AvyuM hatuM. sa dhanI samitinA keTalAka sabhya A prasaMge upasthita rahyA hatA. (2) sadhanA Arthika sahayegathI ane zrI sarvAdhya Azrama tathA vizvavAsahya auSadyAlaya, gudInA sahayeAgathI rANapura mukAme ravivAra, tA. 18mI Disembara, 1988nA rAja netrayajJa ceAjavAmAM AvyA hatA. netrayajJa samAraMbhanA pramukha zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha hatA. atithivizeSa tarIke zrImatI kusumabahena narendrabhAi padhAryAM hatA. netrayajJanu uddhATana zrI zirISabhAI kAmadAre karyu hatuM. sa MdhanA pramukha DA. ramaNubhAi zAha sahita samitinA padareka sabhye A prasaMge hAjara rahyA hatA. samitinA sabhyoe vaDhavANu, surendranagaramAM AvelI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 1-1088 tA. 16-10-89 vividha sAmAjika saMsthAonI mulAkAta paNa lIdhI hatI. netrayajJanI pravRttinA saMyojaka zrI rasikalAla laheracaMda zAhanA ame AbhArI chIe. * selI serAbajInuM pravacana : saMghanA upakrame semavAra, tA. 9mI jAnyuArI, 1989nA roja sAMjanA 6-15 vAge inDiyana maracanTasa cembaranI kamiTi rUmamAM bhAratanA bhUtapUrva eTarnI janarala ane suvikhyAta dhArAzAstrI * zrI selI serAbajInuM "bhAratanI lokazAhI | kaI dizAmAM ?' e viSaya paranuM pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. kAryakramanA pramukha ane saMjaka zrI amarabhAI jarIvAlAnA ame AbhArI chIe. * AnaMdaghanajInAM stavane para bhakita saMgIta ane pravacana : saMdhanA upakrame AnaMdaghanajInAM ratavana paranA bhakita saMgItane ane pravacanane kAryakrama tA. 13, 14 ane 15 phebruArI, 1989 nA roja sAMjanA 6-00 vAge paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM yojavAmAM AvyuM hatuM. zrImatI pUrNimAbahena sevaMtIlAla zeThe AnaMdadhanajInAM stavane madhura kaMThe rajU karyA hatAM. ane te stavane paranAM vivecanAtmaka pravacane Do. ramaNalAla cI. zAhe ApyAM hatAM, A kAryakramathI prasanna thaIne te vakhate zrI sukhalAlabhAI mahetAe rUpiyA pAMca hajAranI bheTa saMdhane ApI hatI jemAMthI AnaMdadhanajInAM A stavane uparanI vivecananI pustikA pragaTa karavAnuM nakakI thayuM hatuM. A kAryakrama mATe zrI pUrNimAbahena zeTha, De. ramaNabhAI zAha ane sajaka zrI uSAbahena mahetAne AbhAra mAnIe chIe. * marAThI bhASAmAM goSThi : saMdhanA upakrame jANItAM lekhikA zrI uSAbahena zeTha (B.A.)nuM avadhAci saMsAra sukhAcA karIna" e viSaya para marAThI bhASAmAM tA. 16mI phebruArI 1989nA roja sAMjanA 6-15 kalAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM che. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A kAryakramanuM saMyojana - zrImatI kamalabahena pisapATIe karyuM hatuM. vyAkhyAtA zrI uSAbahena zeThanA tathA saMjaka zrInA ame AbhArI chIe. A ja piMDavaLanI mulAkAtaH saMdhane keTalAka sabhyoe tA. 25mI phebruArI, 1989nA roja dharamapura tAlukAnA piMDavaLa gAmanI mulAkAta laI A vistAramAM sarvodaya parivAra TrasTa dvArA | cAlI rahelAM AdivAsI sevAkAryonI pravRttine pratyakSa nihALI hatI. ahIMnAM kAryakartAbahene kAMtAbahena, haravilAsabahena che. navanItabhAi jadAre piMDavaLamAM cAlI rahelI AdivAsInA utakanI pravRttione khyAla ApyuM hatuM. A prasaMge ahIMnA AdivAsIonAM jhuMpaDAM para naLiyAM nAkhavA mATe siMdha taraphathI rUpiyA vIsa hajArane ceka sarvodaya parivAra TrasTane arpaNa karAyuM hatuM. A * * hindImAM vicAragoSThi : saMghanA upakrame zanivAra, tA. 11mI mArca, 1989nA roja sAMjanA 5-45 kalAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM hindI vicAragoSThine eka kAryakrama che. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne rAkhavAmAM AvyA hatA. jemAM mahArASTranA vidhAna pariSadanA sabhya ane nagaravikAsa khAtAnA bhUtapUrva rAjyamaMtrI Do. rAmamanohara tripAThIe "rASTrabhASA hindIkA jaina sAhitya para prabhAva" e viSaya para hindImAM vyAkhyAna ApyuM hatuM. kAryakramanA sajaka zrI basaMtalAla narasiMhapurA ane vidvAna vyAkhyAtA De. tripAThIne ame AbhAra mAnIe chIe. * gItasa thA : saMghanA upakrame somavAra tA. 13mI mArca, 1989nA sAMjanA 6-15 kalAke paramAnada kApaDiyA sabhAgRhamAM zrI viyana pAlabhAI zAhane gujarAtI kacchI gItAne "gItA " nAmathI eka kAryakrama yojavAmAM AvyuM hatuM. kAryakramanuM saMcAlana prA. gulAba deDhiyAe karyuM hatuM. ame kalAkAra zrI visanajI zAhanA ane kAryakramanA saMcAlakazrInA AbhArI chIe. * muni sevA AzramanI mulAkAta tA. 9-4- 1989 nA roja saMghanI samitinA paMdareka sabhyae muni sevA AzramanI mulAkAta lIdhI hatI ane A vistAramAM sevA ApanArAM bahenazrI anubahena ThakakaranA A AzramanI vividha pravRttio najare nihALIne prabhAvita thayA hatA, * e. sI. zAhanuM vyAkhyAna: saMdhanA upakrame benka opha baroDAnA ekijhakyuTiva DAyarekaTara che. e. sI. 81164 Third world Debt Problems Implication for Growth e viSaya paranuM aMgrejI bhASAmAM pravacana guruvAra tA. 13-4-1989nA sAMjanA 6-15 kalAke thejavAmAM AvyuM hatuM. kAryakramanA saMjaka zrI amarabhAi jarIvAlanA ane vidvAna vyAkhyAtAnA ame AbhArI chIe. * saMghane hIraka mahetsava tathA snehamilana: saMghane sATha varSa pUrAM thayAM che te nimitte saMghanA hIraka mahotsavane kAryakrama ravivAra, tA. 23mI eprila, 1989nA roja savAranA 9-30 kalAke capaTI khAtenA biralA kIDA kendramAM jANItA gujarAtI sAkSara zrI phAdhara vAlesanA pramukhasthAne yojavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAI khaMbhAtavALAnA Arthika sahayogathI snehamilana paNa javAmAM AvyuM hatuM. kAryakramane prAraMbha sumatibahena thANAvAlAnA bhakitasaMgItathI thayuM hatuM. saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAha upapramukha zrI cImanalAla je. zAha, maMtrIzrI ke. pI. zAha vageree prAsaMgika pravacana karyA hatAM. A prasaMge saMghanA traNa sthApaka sabhya sarvazrI e. je. zAha, zrI mehanabhAI pArekha ane zrI caMdulAla TI. zAhanuM sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. 'prabuddha jIvanane pacAsa varSa pUrNa thatAM ho vaDedarAnA saMskAra parivAra taraphathI A vaicArika patranI sevA badalA pAMca hajAra rUpiyAnuM pAritoSika ane prazastIpatra zrI viThThalabhAI paTele saMghane arpaNa karyuM hatuM. kAryakramanA saMyojaka zrI cImanalAla je. zAhanA ame AbhArI chIe. ' : " * sarvodaya parivAra TrasTane bheTa rakama ApavAno kAryakrama: saMghanA upakrame zanivAra, tA. 13 mI me. 1989 nA roja sAMjanA 6-15 kalAke inDiyana maracanTasa cembaranI kamiTi rUmamAM yojAyela eka kAryakramamAM gujarAtanA dharamapura tAlukAnA piMDyULa AdivAsI vistAranA lokonA chAparA para naLiyAM nAkhavA mATe rUpiyA eka lAkha zrI sarvodaya parivAra TrasTane bheTa apAyA hatA. A Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S che. 1-10-89 tA. 16-10-89 prabuddha jIvana : prasaMge zrI nArAyaNa desAI atithivizeSa tarIke tarIke hAjara rahyA hatA. sarvodaya parivAra TrasTa taraphathI zrI kAntAbahena, haravilAsabahena ane Do. navanItabhAIe prAsaMgika pravacano karyA hatAM. A prasaMge De. ramaNalAla cI. zAha, zrI ke. pI. zAha, zrI dIpacaMda gADI', zrI amara jarIvAlA, zrI maphatalAla mahetA vageree prAsaMgika udbedhana karyA hatAM. saMghanI pravRttithI ane sarvodaya parivAranI pravRttithI pasanna thai zrI maphatalAla mahetAe A prasaMge pitAnA TrasTa taraphathI sarvodaya parivAra TrasTane rUpiyA ekAvana hajAra bheTa ApyA hatA. * DA. rami mayUranuM pravacana : saMghanA upakrame budhavAra, tA. 31mI me, 1989nA roja sAMjanA 6-15 kalAke InDiyana maracanTasa cembaranA kamiTi rUmamAM jANItA paryAvaraNa zAstrI Do. razmi mayUranuM Global Environment crisis-is Survival Possible ? vizvanI paryAvaraNa kokaTI-ugAravAno upAya che kharA ? e viSaya paranuM vyAkhyAna De. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne javAmAM AvyuM hatuM. vyAkhyAtA De. mayUra ane kAryakramanA saMjaka zrI amarabhAI jarIvAlAne ame AbhAra mAnIe chIe. * sva, dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika: prabuddha jIvana'mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelAM lakhANamAMthI zreSTha gadAna ApanAra lekhakane prativarSamAM rUpiyA eka hajAranuM uparokta pAritoSika ApavAmAM Ave che, te mujaba 1988nA varSa mATenuM A pAritoSika che. tanasukhabhAI bhaTTane ApavAmAM Avyu che. A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke sevA ApanAra che. ramaNalAla cI. zAha, Do. dinezabhAI bhaTTa ane zrI pannAlAla ra. zAhanA A take ame AbhArI chIe. # sva. zrI dIpacaMda trivanadAsa pustaka prakAzana kasTa : saMghanA bhUtapUrva maMtrI rava. dIpacaMda trivatadAsa sahunA parivAra taraphathI emanI smRtimAM jainadharmanAM pustakanA prakAzana mATe rU. 30,000nI rakama bheTa ApavAmAM AvI hatI ane temAM vakhatovakhata umero thatA rahyo che. varSa daramiyAna TrasTanA upakrame jinatattva bhAga-3 ane prabhAvaka avire bhAga -1 e be pustake pragaTa thayAM che. * zrImatI dhIrajabahena dIpacaMda zAha ramakaDAM raH saMdha dvArA bALakane ghare ramavA mATe ramakaDAM ApavAnI khA pratti dara ravivAre 3-00 thI 5-30 sudhI niyamita dhAvavAmAM Ave che. A varSe' bALakenI sabhya saMkhyA 12 5 keTalI rahI che. ramakaDAM ghara mATe vakhatevakhata navA ramakaDAM kharIdavAmAM Ave che. ane bALake tene sAro lAbha le che. bA pravRttinA saMjaka che. alla zAha ane zrImatI yAbahena vIrAne ame AbhArI chIe. * zrI sI. yu. zAha meDikala eiDa pheDa: atyAra 5dhImAM premaLa jyoti" dvArA judA judA daradIone davAnA pamAM je sahAya karavAmAM AvI hatI ene vikasAvavA zrI . yu. zAha meDikala phaMDanI sthApanA karavAmAM AvI che mane tenA upakrame daradIone davA vagerenI sahAya karavAnuM ya sArI rIte cAle che e mATe zrI sI. yuzAhanA ame AbhArI chIe. * zrI jamanAdAsa hAthIbhAI mahetA anAja rAhata phaMDa : zrI je. eca. mahetAnAM kuTuMbIjano taraphathI . 25000/- anAja rAhata phaDamAM maLatAM jarUriyAtavALA kuTuMbone saratA dare anAja ApavAnuM kArya sArI rIte cAlI rahyuM che. A pravRtti mATe judA judA dAtA taraphathI atyAra sudhImAM rU. 49246-00nI rakama maLe che. A pravRttinA saMjaka tarIke zrI uSAbahena mahetA ane zrI ramabahena mahetA sevA ApI rahyAM che. A pravRttinA sa janA ane dAtAonA ame AbhArI chIe , matIyAnA dadIone camA mATe sahAya : saMdhanA upakrame sAdhAraNa sthitivALA motIyAnA daradIone oparezana pachI caramAnI sahAya mATe zrImatI sarasvatIbahena DAhyAbhAI jhaverI taraphathI saghane maLelI Arthika sahAyathI A pravRtti sArI rIte cAlI rahI che. tenA saMjaka zrI nAnAlAla sa dharAyakAnA ame AbhArI chIe. * AbhAra; 0 varSa daramiyAna kAryavAhaka samitinI 10 sabhA maLela hatI. kArobArI samiti, sahayoga samitI ane kArobArI samitinA niyaMtrita sabhyane dila ane uMma nathI sahakAra maLe che. ene amane AnaMda che. 0 cekakasa pravRtti mATe maLela mAtabara rakamanAM dAna uparAMta payuMSaNa vyAkhyAnamALA prasaMge ke varSa daramiyAna saMghanI vividha pravRttio mATe avAranavAra arthasiMcana karanAra dAtAone to kema bhulAya? sarva dAtAone A take hArdika AbhAra mAnIe chIe. sa dhanI pravRttine loko sudhI pahoMcADanAruM mAjama che presa, cethI jAgIranAM gujarAtI, hindI, marAThI ane aMgrejI bhASAnAM mAtabara daunika ane saMcAlakoe saMdhanI dareka pravRttinA ahevAla yogya rIte pragaTa karI saMdhane samAjamAM navuM parimANa ApyuM che te dareka vartamAnapatro ane sAmayikAne atre ame AbhAra mAnIe chIe.. ApaNI vyAkhyAnamALAo, parisaMvAdo ane vyAkhyAna zreNI ke vArtAlApanA vidvAna vakatAo ApaNI pravRttinuM aMga che. emanA sahakAra mATe ame dareka vyAkhyAtAone AbhAra mAnIe chIe. 0 sadhanI pravRttionA phalakane ATale badhe vistAra thaye che tenuM mukhya kAraNa samitinA ghaNA badhA sabhyoe yathAzakita utsAipUrvaka judI judI pravRttionI saMpUrNa javAbadArI upADI lIdhI che, e sarva saMmejAnAM nAmane te te pravRttinA ahevAlamAM nirdeza karavAmAM AvyA che. A yojanA AvA udAradila' sahakAra ane samayanA bhoga vitA saMghanI ATalI badhI pravRttionI javAbadArI mAtra matrIe vahana karI zake nahi, e mATe e sava' samejane ame hRdayapUrvaka AbhAra - mAnIe chIe. 0 saMdhane anekavidha pravRttiothI satata dhabakate rAkhavA mATe ane saMghanA dareka sabhyane premabharI huka ApavA badala saMghanA pramukha De ramaNalAla cI. zAhanA A take ame atyaMta AbhArI chIe. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /8 prabuddha jIvana tA. 1-10-89 tA. 16-10-89 che. saMsthAnA hisAbo cIvaTapUrvaka ane samayasara joI amane AzA, vizvAsa ane zraddhA che ke A ja tapAsI ApavA mATe oDiTarsa me. yu. esa. zAha umaMgabharyo sahakAra bhaviSyamAM saMdhane sau taphathI maLI raheze enDa esosieTasa ane zrIyuta uttamacaMda esa. zAhanA ane ethI saMghanI avirata vikAsayAtrA cAlu raheze ame AbhArI chIe. ; zaileza eca. keThArI ke. pI. zAha , 0 saMdhanA hisAba mATe inTaranala eDiTaranI mAnad sevA vasubahena bhaNasAlI nirubahena esa. zAha ApavA badala saMdhanI samitinA sabhya zrI maphatannAla dhIrajalAla phulacaMda zAha maMtrIo bhIkhAcaMda zAhanA ame AbhArI chIe. sahamaMtrIo saMdhane karmacArIgaNa paNa saMghanI pravRttiomAM paNa eTale ja upayogI rahyo che. emanI, cIvaTa ane * kArobArI samitie maMjura karyA tA. 9-8-89 khatanI noMdha letAM amane AnaMda thAya che. 4 vArSika sAmAnya sabhAe maMjura kya tA 23-9-89 I * keTa sabhya : "1 zrI kamalabahena pIsapATI . 2 zrI vidyAbahena mahAsukhabhAI khaMbhAtavAlA 3 zrI jayaMtIlAla pI. zAha 4 zrI jyAbahena TI. vIrA 5 zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha * zrI maNilAla hakamacaMda zAha - vAcanAlaya-pustakAlaya samiti : ' , TIe : ' saMgha samAcAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra, tA. 23mI sapTembara, 1989nA roja sAMjanA 4-00 kalAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLI hatI. saMghanA azvita hisAbe, saravaiyuM ane navA varSanA aMdAjapatra rajU thayA hatA. te maMjUra thayA bAda nIce pramANe padAdhikArIenI sarvAnumate varaNI karavAmAM AvI hatI. * padAdhikArIo * dAvakArA : 1 De. ramaNalAla cI. zAha-pramukha , ( 2 zrI cImanalAla je. zAha-upapramukha - 3 zrI ke. pI. zAha-mastrI 4 zrImatI nirubahena esa. zAha-maMtrI 5 zrI pravINacaMdra ke. zAha-keSiAdhyakSa tyArabAda kArobArI samitinA sabhyonI cUMTaNInuM kAma hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM ane temAM nIce jaNAvelA padara sabhya cUMTAi AvyA hatA * kArobArI samiti 1 zrI vasumatIbahena sI. bhaNasAlI 2 zrI tArAbahena ra. zAha 3 zrI mitAbahena esa. kAmadAra, 4 zrI subodhabhAI ema. zAha : 5 zrI amara jarIvAlA 6 zrI uSAbahena mahetA . 7 zrI dhIrajalAla phulacaMda zAha 8 zrI praviNacaMdra maMgaLadAsa zAha 9 zrI zailezabhAI eca. koThArI 10 zrI puSpAbahena parIkha 11 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 12 zrI sulIbahena anIlabhAI hIrANI 13 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 14 zrI pannAlAla 2. zAha 15 zrI gaNapatalAla ma. jhaverI . zukravAra, tA. 6ThThI okaTobara, 1989nA roja mana kArobArI samitinI sabhAmAM nIcenI vigate ke. opTa. sabhya, lAIbrerI samiti, baMdhAraNa samiti, sahaga samiti, sahayoga samiti ane niyaMtrita sabhyonI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. 1 De. ramaNalAla cI. zAha 2 zrI cImanalAla je. zAha 3 zrI ke. pI. zAha 4 zrI subedhabhAI ema. zAha 5 zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha, * samiti: 1 zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha-maMtrI 2 zrI tArAbahena ra. zAha sabhya 3 zrI rasikalAla laheracaMda zAha 4 zrI uSAbahena mahetA 5 zrI vasumatIbahena bhaNasAlI 6 zrI puSpAbahena parIkha * baMdhAraNa samiti : 1 zrI subodhabhAI ema. zAha-saMjaka 2 zrI pravINa 8 maMgaLadAsa zAha 3 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 4 zrI amara jarIvAlA 5 zrI basaMtalAla narasiMhapurA 6 zrI uSAbahena mahetA 7 zrI vasumatIbahena bhaNasAlI 8 zrI puSpAbahena parIkha tathA hoddedAro-adhikAranI rUe * sahAga samiti: 1 zrI DuMgarazI rAmajI gAlA 2 zrI zAMtilAla devajI naMdu 3 zrI jayaMtIlAla phattecaMda zAha 4 zrI ramaNalAla lAlabhAi lAkaDAvAlA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-'89 tA. 16-1089 5 zrI mANekalAla vI. savANI 6 zrI vasanajI lakhamazI zALa 9 zrI coMpakalAla ema. ajamerA 8 zrI joramala ma gaLacha mahetA 9 zrI sI. ena. sadhavI 10 zrI satalAla narisahapurA 1 zrI pravINacaMdra TI. zAha 12 zrI dhanavaMta TI. zAha 13 zrI lAla gulAbaca6 zAha 14 zrI jyotibahena pI. zAha 15 zrI araviMdabhAI cekaso * nitrita sabhyA 1 zrI bipinabhAi jaina 2 zrI kapUracadabhAI ca dariyA OM zrI zamI bahena bhagusAlI 4 zrI mIrAMbahena ramezabhAI mahetA 5 zrI cadrakumAra je. zAha 6 zrI gulAcaMda karamacaMda zAhu 7 zrI taruNAbahena khI. zabda 8 zrI jyenAbahena kanubhAi zeTha huM zrI zirISabhAi kAmadAra 10 zrI rajanIkAnta ela. verA 11 zrI pazu lekhAbahena dezI 12 zrI jagamAhana dAsANI 13 DA. amUla zAha 14 zrI caMdrAbahena harasukhabhAI zAha 15 zrI ramAbahena vinubhAi mahetA 16 zrI rUpacaMdra bhaNusAlI 17 zrI sarojabahena mahetA 18 zrI mRdulabahena je. zAhu 19 zrI ravIndra eca. mahetA 20 zrI mukundabhAi gAMdhI 21 zrI zAMtilAla khI. gAMdhI 22 zrI zrIpALa ke. bhaMDArI 26 zrI pradIpa e. zAi 24 zrI mahendrabhAI khI. verA 25 zrI mInAbahena ena. zAha . 26 zrI dhIrajabahena verA 27 zrI aruNabhAi parIkha 28 zrI kAMtilAla nAraNadAsa zAhu 29 zrI kusumabahena ena. bhAu 30 zrI damayaMtIbahena ena. zAha 31 zrI nAnAlAla sadharAjakA 32 zrI mIrAMbahena bhaDArI 33 zrI yazeAmatIbahena eca. zAha 94 zrI ramAbahena je. vArA prabuddha jIvana 35 zrI bacubhAI pI. dezI 36 zrI rasilAbahena ema. jhaverI 37 zrI saralAbahena esa. pArekha 38 zrI AzAbahena ema. mahetA 39 zrI rekhAbahena esa. dAzI 40 zrI zAradAbahena gAMdhI 41 zrI naTubhAI paTela 42 zrI mahAsukhabhAi kAmadAra 43 zrI gulAba deDhiyA 44 zrI smitAbahena bI. zAha pa zrI AzitAbahena ku. zeTha 46 zrI punamabahena e. zAha 47 zrI saMyukatAbahena pI. mahetA 48 zrI vinubhAI je. mahetA 49 zrI kIti bhAi phUlacaMda dozI 50 zrI hemaMtabhAi Ara. zAha 11 zrI jayotibahena eca. zAha para zrI dhIrajalAla hoTAlAla dozI 53 zrI temacaMda meghajI gAlA 54 zrI jyAtibahena pI. zAhu 55 zrI kRSNAbahena ena. pArekha pa6 zrI candrakAnta DI gAMdhI 57 zrI hi MmatabhAi esa. gAMdhI 58 zrI mahIpatarAya jAdavajI zAha paTa zrI zAMtibhAla AkarazI zAha 60 zrI azokabhAi esa. mahetA 61 zrI pUrNimAbahena sevaMtIbhAi zeTha 62 zrI bhAratIbahena zAha 63 zrI suzIlAbahena sevaMtIlAla kapAsI 64 zrI nItinAbahena IndubhAI kapAsI 65 zrI pramedabhAi pepaTalAla zAha 66 zrI puSpAbahena ema. merajariyAM 67 zrI madhusUdana meriyA 68 zrI narendra bhAu 69 zrI kalAvatIbahena mahetA 70 zrI navanItabhAI mahetA 71 zrI kuMdanalAla ravicaMda zAha 17 netrayajJa zrI muMbAI jaina yuvaka saMdhanA Arthi ka sahayegathI ane zrI kaDaeNAda (haripurA) vibhAga velaphera sAsAyaTInA upakrame kaDAda mukAme ravivAra, tA. 15-10-'89nA rAja netrayajJanu AAyAjana karavAmAM Avyu che. == saMdhanA Arthika sahayeAgathI ane zrI vizva vasata auSadhAlaya-gudInA upakrame ravivAra, tA. 10-12-1989 nA rAja viramagAma tAlukAnA rUdAtala gAme taMtrayajJa yAjavAmAM AvyA che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-10-'89 tA. 16-10-89 muni sevA Azrama davAnI kAyamI tithi mATe atyAra sudhImAM seMdhAyelI rakama (gatAMkathI cAlu) : 5000 zrI cImanalAla lallubhAI ce. TrasTa, 2,500 sva. zIvajI mANeka bhedA tathA sva. umarabAI - zIvajI bhedAna pUNyArthe 2,500 zrI anupazIlA kAMtilAla kApaDikA 2,500, anupamA , 2,500 , ravicaMda sukhalAla zAhanA parivAra taraphathI 2,500 ,, saMpatabena dIpacaMda zAha 2,500 , royala kemIsTa 2,500 , tArAbena caMdulAla jhaverI ce. TrasTa 2,500 , vasaMtalAla kAMtilAla zAha 2,500 sva. maNibena gIradharalAlanA smaraNArthe 2 500 zrI kAMtAbena rasikalAla vakIla 2,500 , e. Ara. zAha. 2,500 , maMjulAbena e. zAha , 2 500 sva. pI. vI. zAha 2,500 zrI arajaNa khImajI enDa kuM. 2,500 zrI mahAsukhalAla maNilAla zAha 2,500 zrI bhAratIbena bhUpendra zAha 2,500 zrI uSAbena eca. zAha 2,500 zrI kezavalAla khemacaMda zAha 2,500 zrI hIrAbena popaTalAla zAha 2,500 ,, uSAbeta tathA zrI ramAbena mahetA 2,500 , lAbhubhANa jI. mahetA 2,500 , jamanAdAsa hemacaMda hemANI ce. TrasTa 2,500 ,, hemacaMda amaracaMda ce. TrasTa 2,500 , vinubhAI umedacaMda zAha 2,500 , lAlajI haMsarAja gaMgara 2,500 sva. caMpAbAI rananacaMdanA smaNArthe 2,500 zrI umedacaMdabhAI dozI 2,500 , gAMgajI pI. zeThIA 2,500 , TuDanTa ejansI 2,500 rava. tArAbena maMgaLajI mahetAnI rakRtimAM 2,500 zrI nirmaLA indralAla zeTha 2,500 , hasamukhabhAI zAha, 2,500 , lakSmIbena cImanalAla dalAla .2,500 , rasilAbena jayasukhalAla pArekha ri,500. uSAbena dilIpabhAi zAha . 2,51, ra, kezarabena amRtalAla mahetA ; 2,500 zrI mahendrabhAI Ara. zAha 2,500 , ena. DI. zeTha 2,500 che. pratimAbena vegendra siMha : 2,540 zrI bI. ema. pArekha | 2500' ,, vardhamAna pI turakhIyA ' 2,50 0 bhAIcaMda ukAbhAi dezI : "!!! " - 2,500 , ramaNalAla nagInadAsa cerI. TrasTa 2 500 zrI nIrava hareza zAha 2,500 , cInabhAI cokasI 2,500 ,, dIvyeza parIkha 2,500 , nyu esa cerITebala phAunDezana 2,500 , vinasa Teksa 2,500 , bhegIlAla lallubhAi phAunDezana 2,500 , vI. jI. zAha cerITebala TrasTa 2,500 , saMjIva sureza mahetA 2,500 sva. kusumabena maMgaLadAsa talasANiyAnI rakRtimAM saMghane bheTamAM maLelI rakamonI yAdI 5,000 zrI dhIrajabena yazavaMtabhAI dAdabhAvALA 2,500 , nalinIbahena deDhiba 2 500 , maNibahena hadagAviMdadAsa 2,500 ,, zeThIA ena. verA 1,000 , jesIMgabhAla lallubhAI zAha 1,000 , ramaNikalAla bhogIlAla jhaverI 1,000 , suvaNubahena dalAla 1,000 , jayaMtIlAla je. zAha 000 , vikramabhAI ramaNalAla zAha 1,000 ,, ramezacaMdra pI. mahetA 1,000 sva. kezarabena e. mahetA 1,000 zrI kAMtAbahena ema. jhaverI 1,000 , hasamukhabhAI harakhacaMda 1.000 , kaMcanabena eca. deDhInA 000 , jamina hasamukhalAla 1,001 ,, nItinabhAI kAMtibhAI senAvAlA 501, pInI zirISabhAi mahetA 501 ,pramodabhAI semacaMda zAha 500 , kiraNabhAI zAha 501 ,, zAMtilAla ujamazI 501 ,, bhAratIbena gAMdhI para5 ,, zrI ema. ema. saMghavI 501 , ramAbahena ena. kApaDiyA 500 , maNilAla narazIdAsa dezI 500 , samaratabena maNilAla dozI 500 ,, jayaMtIlAla maNilAla dozI 500 , dhIrajalAla maNilAla dozI 50 0 , rasikalAla maNilAla dozI 501 , prabhudAsa lIlAdhara prA. li' ,', 501 , zubhatAbena tuSArabhAi modI - . 500 , puSpAbahena e. mahetA , . . . pa00 , jotibahena gautamabhAI vAra , 501 , madhusudanabhAI 501 , Ara. vI. zAha 501 , kAjalabahena zAha 500 ,, seva tIlAla epha. zAha 501 , bhAratIbena gAMdhI : : 500 , maNibahena bI. paTela 500 , ThAkeralAla ema. gAMdhI (vadhu AvatA aMke) pa6 pAdhyAya zake che ke ka " Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-89 tA. 16-10-89 prabuddha jIvana polIsa ane nyAyataMtra , (pRSTha 2 thI cAlu) . lokazAhImAM nyAyadhIzenI ane polIse nI badalI sarakArane harataka hovAthI sarakArI amaladAro ane pradhAne paNa temAM ramata ramatA hoya che. meTI lAgavagavALA dhArAsabhya jyAM pitatAnA vistAmAM khUna, dANArI vagere prakAranA kaubhAMDemAM saMDovAyA hoya che tyAM pitAnA upara polIsa tra ke nyAyataMtra kazuM ja kAma calAvI na zake e mATe zAma, dAma, daMDa ane bhedanI nItirIti ajamAve che. pariNAme aneka prakAranA gunAothI janajIvana kaluSita banI jAya che. chellAM keTalAka varSothI dareka rAjayamAM khUnanA dANucerInA, nazAbaMdhInA, jugAranA banAve eTalA badhA vadhatA jAya che ke sAcuM belIne polIsa ke nyAyAdhIzanI viruddha phariyAda karavAnuM sAhasa karatAM loko Dare che. najIvI vAte jAna jokhamamAM mukAI jAya che, kAraNa ke pilIka, paNa temanI sAthe joDAi gai hoya che. * saMdhabaLanA jema keTalAka lAbha che. tema saMdhabaLanuM aniSTa paNa ghaNuM moTuM che. badhA sAthe saMpI jaIne haDatAla para UtaravuM ke saMpIne jaIne vera levAnuM gunAhita kAya' karavuM e jANe ke have rojanI vAta thaI gaI che. koI vakIla hoya ane ene kharekhara phejadArI guno karyo hoya ane polIse ene pakaDa hoya te badhA vakIle sa pI jaine te gunegAra vakIlane bacAvavA doDI jAya che. evuM ja pilIsataMtramAM banatuM jovA maLe che. sarakAra dvArA ke nyAyAlaya dvArA koI pilIsane sAcI rIte zikSA thaI hoI te badhA polIse ekatra thaI jAya che ane dhAkadhamakIthI ke zArIrika baLa vAparIne pitAnuM dhAryuM karAvavA keziSa kare che ane keTalIka vAra temAM phAve paNa che. bhAratamAM sarvAkSetre azistanuM pramANa vadhatuM cAlyuM che. vidyArthIo ane zikSakathI mAMDIne DokaTara, vakIle, ijanera, vividha sarakArI taMtranA karmacArIo e badhAmAM saMpI jaIne, yuniyana dvArA pitAnuM dhAryuM karAvavAnuM valaNa vadhatuM jAya che. e badhAmAM kAmacerI ane gerazistanuM pramANa paNa vadhatuM rahyuM che. emAM pilIsataMtramAM jakhare gerazista thavA lAge tyAre tenI prajA upara keTalI beTI chApa paDe che ! lazkara ane polIsataMtra e bane zista, ajJAkitatA ane javAbadArInuM vizeSa bhAna dharAvatA to gaNAya che. emAM gerazista calAvI laI zakAya nahi. paraMtu chApAomAM anekavAra vAMcIe chIe ke pharaja paranA polIse uparIonA hukamano anAdara kare che, lAMca le che ane gunAomAM saMDevAya che. lazkarI : taMtra prajAthI alipta hevAnA kAraNe emAM gerazirata haju AvI nathI, paraMtu pilIsa taMtranI gerazistanA paDaghA vakhata jatAM lazkarI taMtra upara je paDe te paNa navAI nahi. sarakAre A bAbatamAM saveLA saciMta banavuM ane rahevuM joIe. . bhAratamAM A arAjakatAnI paristhitimAM DAka paNa sArA, samajadAra ane javAbadAra mANunu stha sattApakSe taiyAra thAya te ja tene prabhAva sarakArI taMtra upara ane lekeDa upara paDe. ekaladokala sArI vyakitanI chApa samAja upara have bahu paDatI nathI. bhAratamAM haja lekazAhI pravarte che. meDe vahele paNa nyAya maLe che. tyAM sudhImAM A arAjakatAne je dUra karI zakAya che tethI bhAvi prajAne lAbha thaze. je te dUra nahiM karI zakAya ane uttarottara vadhatI jaze te lokazAhI nAmazeSa thaI jaze. eka vakhata bhAratamAMthI lokazAhI jaze te pharIthI le kazAhI punarsthApita karavAnuM kAma ghaNuM ja muzkela banI jaze! -ramaNalAla cI. zAha aTakenAM svarUpa parivartana (pRSTha 20 thI cAlu) aTaka "makavANA" hoya, e vadhu saMbhavita che! vRtti te A ja haze ! aTakAnuM parivartana preranAra A be-aMgrejI ne saMskRtabaLA mATenA AkarSaNa uparAMta kaMika judu, avanavuM, asAmAnya, sAruM ne zebhatuM lAge evuM karavAnI sahajasAdI vRtti paNa eTalI ja prabaLa hoya che. "aMkalezvarIne bale ikalesarI' ne 'senI'nuM "sehanI' banelA rUpamAM A joI zakAya che. varSo pahelAM 'aMdhaDiyA' (ke kha gheDiyA) aTakadhArI eka vyakata joDe mAro paricaya thayo che. amAro saMbaMdha che lAMbe na cAle, paNa keTalAMka varSo pachI jANyuM ke emaNe aTaka badalIne 'khaMDeriyA' karI lIdhI che. A vAtaneya varSe vinA game che. Ane bIje pakSe, sAva sAme cheDe bese e ApaNe saMskRta pratyene "prema" (ke e dekhAva karavAnI vRtti) paNa aTakAnAM AvAM parivartane preranAra prabaLa vRtti hoya che. chellAM keTalAMka varSothI vadhatI jatI sAMskRtika sabhAnatA joDe saMskRta zabdo ne pairANika ya vaidika nAmo pratyenuM AkarSaNa paNa Aje ziSTa saMskArI varganuM lakSaNa gaNatuM thayuM che ApaNe tyAM keTalAMka varSothI jANItI thayelI aTaka "jJAnI' AnuM su dara udAharaNa che. A jJAnI' rUpanA pAyAmAM ApaNe tyAM varSothI pracalita aTaka 'jAnI che ! meTA bhAganA. vidvAnone mate A jAnI aTakanuM mULa yAjJika che ! paNa. kadAca e mULa rUpane khyAla na hovAthI ne saMrakRtIkaraNanI prabaLa vRttine laine "jAnI' rUpane khUba ja maLatuM AvatuM ne svarUpamAM ye baMdhabesatuM 'jJAnI" rU5 gaThavI levAyuM ! -vadhu zobhatuM ne prabhAvazALI -ne saMskRta te kharuM ja ! te vakhate te A aTaka navI ja lAgatI hatI; paNa have te A aTakavALAM ghaNuM che (- A badhAnI mULa aTaka khaMDiyA' ja hatI ema have kahI zakuM nahIM.). paraMtu mULa aTaka khaMDiyAne pelI vyakitae badalelA rUpa vize hajuye manamAM eka prazna thAya kare che ke, aMdhaDiyA'nuM 'kha DeriyA' rUpa banAvI levAmAM kaI vRttio kAma karyuM haze ? Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 1-1088 tA. 16-10-89 aTakonAM svarUpa parivartana ra pravINacandra che. rUpArela 'eka kavisaMmelananA AyojananI javAbadArImAM huM AdhunikIkaraNa karI lIdhuM hatuMmakAnI' ! ' saMkaLAyeluM hatuM. taiyArI daramiyAna eka kavine patra AvyuM. Ai. sI. esa. inI parIkSAmAM hiMdI pharajiyAta hoya 'leTaraheDa' para nAma joDe chapAyelI aTake yAna kheMcyuM, e che-temAM maukhika parIkSA paNa kharI ! eka aMgrejI hatuM- kalesarI' ! mAyamanI-DIka ThIka yuropiyana paNa hoyaevI chAkara nI ... kavi zrI maganalAla paTelanuM upanAma : 'patIla' hatuM e zALAmAM , ekavAra maukhika parIkSA levA gaye hate. sau jANe che paNa aTakanI jema vaparAyele A 'kalesarI' parIkSAthI vidyArthinIonI sadImAM eka chokarInI aTaka hatI zabda nA kare. paNa pachI khyAla Avyo ke kavi aMkalezvaranA Nancy (nensI) nAma bhAratIya hatuM. bhAratIya khriratI hovAnA hatA ne! udda' kavie pitAnA upanAma joDe gAmanuM nAma khyAla UbhA karatI A karI hiMdu hatI-gujarAtI hatI ? lakhe che; urdU zAyarInA zekhIna patIle' e rIte aMkalezvarI ne kacchanI hatI ! enI mULa aTaka hatI 'neNazI' ! ke aMkalezvarIA' karavAne badale jema enuM "ile karI' (dAdAnuM ke parivAranI mahattvanI vyakitanAM nAma paNa dhaNIvAra karI lIdhuM hatuM. aTakanI jema vaparAya che- maphatalAla, ThAkarasI vagere-tevuM ja A nAma hatuM.). A ja kavi saMmelana prasaMge kaMI kAma aMge eka pazcimI DhabanI zALA ne tenI evI ja sabhyatAmAM uchera bahena mane maLavA mAgatAM hatAM; emanA nAmanI hevAne kAraNe enA mA-bApa saheje enuM Adhunika pazcima aMdara AvelI cabarakhImAM aTaka hatI 'sehanI !" nAma rUpa nensI banAvI levA prerAyAM hatA. kaIka " paricita hatuM. amArA rASTrabhASAnA varganI e vidyArthinI heI zake-paNa enI aTaka te "senI' hatI ! sAmAjika yA maraMjananA meLAvaDA - kAyaeNkramamAM te A 'sehanI' ! "AiTama jAhera karavA tathA AITemane rajU karanAra vize kaMika rasaprada paricaya ApavA ne chUTI 'AITemane '' pachI maLyAM tyAre e bahena meM dhAryuM hatuM. e ja saLaMga sAMkaLarUpe rajU karavAnuM kArya karanAra vyakitane ApaNe nIkaLyAM-te A navI aTaka emanA sAsariyAnI haze ? pravaktA(kempiarara) kahIe chIe. paNa vAtacItamAM jaNI lIdhuM ke e haju apariNita hato. A sehanI' vize pUchatAM emaNe kahyuM -"mane zekha gaNe ke vyavasAya keTalAMka varSo pahelAM huM senI' jevI vyavasAyI aTaka nathI gamatI, eTale sehanI utsAhapUrvaka A kAma bajAvate - haja banavuM karI lIdhuM che; ne hiMdImAM te 'sehanI" eTale suMdara, rUpALI, chuM ! eka manoraMjana kAryakramamAM AvI sevA karavA evuM paNa che ja ne! tamane A badhuM sAruM nathI lAgatuM ?' vigate jANI levA thoDe vahele pahoMcI gayo. eka kAryakrama rajU karanAranuM nAma vAMcI navAI lAgIe hatuM mi. ze'!. - keLavaNI ne vadhatA jatA sAmAjika saM5ka De ja vizvavikhyAta banaDa ze' ja yAda Ave ne ! Adhunika sabhyatAnI samAnatA ne AkarSaNane laIne nAma, A aMgreja jevI aTakavALI vyakita vize the aTake vagerene kaMika navuM, vadhu sAruM, sughaDa ne sarasa kutUhala jAgyuM. Ayojakane puchatAM jaNAyuM ke A bhAI lAge evuM svarUpa ApavAnI vRtti paNa vadhu sakriya thatI jAya che. AnuM pariNAma ApaNe jUnI pracalita gujarAtI ja hatA. pachI e taruNane zodhI kADhaye ne sIdhu ja pUchI lIdhuM - tame mi. zAha ne ? aTakAmAM thatAM AvAM parivatamAM joI zakIe chIe. mAre aMdAja sAthe hatA-emaNe tarata "hA" pADI ! meM paNa navuM vadhu sAruM, sughaDa ne sarasa lAgatuM eTale pUchayuM- te "zAha'nuM ze' kema karyuM ?" zuM, te te saunI aMgata rucinI ja bAbata hoya ne ? 'ema ja!' thoDu saMkocAtAM e behA ne pachI kaIka - aMgrejI ne aMgrejonAM mAna, maratabA ne mahattvathI acakAtAM kahyuM-'sAruM lAge che!" ApaNe eTalA aMjAI gayAM chIe ke AjhAdI - Ama 'zAha'nA zo rUpamAM thayelA avataraNamAM maLyA pachI ATalA vaSe'ya ene mATe ApaNe a greDanuM AkarSaNa joI zakAya che, paNa enI eka ja moha-chUTavAnI vAta te dUra rahI, e-vadhatuM ja jAya che. mAM vAta karavI ! baMgALamAM atyAre pracalita aTaka lA' aApaNI aTakanAM rUpaparivartananI pravRttimAM A aMgrejI prema, (law nuM ghaDatara paNa Ama ja thayuM che, mULa te e aTaka, (meha)ne pasAro ene phALe che. ' lAhA' che! A ja vRttie pelA taruNane "zabdanuM "ze" I eka mitre emanA anya eka mitrane mane paricaya karavA preryo hata-ne emAM kadAca bana ze' jevI aTaka karI karA-emanI aTaka hatI mekenI' ! e kaI yuropiyana levAnI lAlaca. paNa bhaLI hAya ! ' hata evuM rakhe mAnI letA ! e bhAratIya bhAhanI mULa aTaka "lekhaka josepha mekavAna' ke kavi sepha mekavAnanI mULa te hatI makANI! pazcimI prabhAva heThaLa emaNe enuM '(anusaMdhAna pRSTha 19 upara) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI roDa, muMbaI -4 0004, 2 . 350296 : mudraNasthAna: TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400004 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSa: pI. 4- aMka 13-14 : * tA. 16-12-1989... .Regd. No. MR. By | south 54 * Licence No 1 37, * * phAruM jIIs. vArSika lavAjama rU. 30/- * paradezamAM rUA. 300/ zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra taMtrI : ramaNalAla cI. zAha daNAnubaMdha divALI, nAtAla ke navuM varSa Ave eTale aneka mitra bAju dIkarA ke dIkarInAM sagAI ke lagna thatAM eka sAthe ane saMbaMdhIonAM abhinaMdana kArDa maLavA lAge. ApaNe keTalAMya kuTuMba sAthe tarata navA saMbadhe cAlu thaI jAya che. pite paNa keTalAye mi-sabaMdhIone kaDa' lakhatA hoIe acAnaka dhanaprApti thatAM ke sattAnuM ke pratiSThAnuM moTuM pada chIe chellAM pAMca - dasa varSamAM ApaNe lakhelAM kArDanI maLatAM pitAnI sAthe keTalAye mAthe saMbaMdha bAMdhavA Atura ane A paNa AvelAM kArDanI yAdIne sarakhAvIe te. banI jAya che ane dhana, sattA ke pratiSThA cAlyAM jatAM jaNAze ke ATalAM varSa daramiyAna keTalAMka nAma ochAM thaI vajana jevA lAgatA keTalAye mANase ghA khasI jAya che, gara che ane keTalAMka navAM nAma umerAyAM che. nAme vimukha banI jAya che. ochAM thavAnAM keTalAMka kAraNa che ane vadhavAnAM paNa keTalAMka Ama, vakhatevakhata navA keTalAka saMbaMdha baMdhAya che kAraNo che. samaye samaye manuSyanA saMbaMdhonuM kSetra kevuM ane gADha bane che te bIjI bAju jUnA keTalAya saMbaMdhe vistAra ane saMkeca pAmatuM rahe che te AvI keTalIye nAnI kudaratI rIte ja kharI paDe che. emAM keTalAka saMbadhe AtmIya moTI ghaTanAo uparathI joi zakAya che. prakAranA hoya che, te keTalAka mAtra aupacArika prakAranA saMsAramAM je je vyaktio sAthe saMbaMdha baMdhAya che. hoya che. te badhI ja vyaktio sAthenA saMbaMdha jIvananA aMta sudhI pitA-putra, bhAI-bhAI, bhAI-bahena, bahena-bahena, eTalA ja jIvaMta, satata uSmAbharyA ane saMparkavALA rahyA pati-patnI, sAsu-vahu, derANI-jeThANI, zeTha-nekara, kare ema banavuM zakaya nathI. jIvana jema jema gati kare che guru-ziSya, mitro-pADozIo, sagAM-snehIo, sahakAryakaro, tema tema keTalAka navA navA saMbaMdha baMdhAtA jAya che guru bhakata vagere sAthenA saMbaMdhe uttarottara gADha thatAM, ane jUnA keTalAka saMbaMdho pUrA thAya che. jUnA paraspara snehAdaravALA, sahakAranI ane svArpaNanI bhAvanAnA ane navA badhA ja saMbaMdha haMmezane mATe eka sarakhA ane jIvananA aMta sudhI evA ne evA zubha kakSAnA ke mAtrAvALA rahI zake nahi jIvana parimita che. ane sukhada rahyA kare evuM ghaNe sthaLe jovA maLe che. ema jIvanane mATe sthaLa ane kALa paNa parimita che. e banavuM e ja svAbhAvika che ema ApaNe mAnIe chIe. parimitatAne prabhAva sabhadhe upara paDayA vinA eTalA mATe temAM kazuM AcaMkAraka ke vicAravApaNuM sAmAnya rahe nahi. saMbaMdhe ghaTADavAne ke bAMdhenA saMbaMdho ne mANasane lAgatuM nathI. paraMtu karmanI ane saMsAranI gati sAcavavAne mANasane irAdo na hoya te paNa sthaLa ke ghaNI vicitra che. emAM paNa manuSya manuSya vaccenA samayanuM aMtara vadhatAM te saMbaMdhe krame krame zAMta paDI saMbaMdhamAM je anapekSita AzcaryakAraka, maMdatA ke, pheraphAro jAya che. keTalAka saMbadhe sakAraNa kAyamane mATe pUrNa thAya che. Ave che teno jyAre vicAra karIe chIe tyAre sa sAramAM keTalAka saMbadhe kudaratI rIte ja, svAbhAvika krame kharI paDe che. Ama kema banatu haze e prazna ghaNAne muMjhave che. ApaNI keTalAka TADhA paDI gayelA saMbaMdhe pharI pAcho anukULa saMjogo maLatAM jIvaMta ane uSmAbharyA banI zake che. AsapAsanA samAjanuM avalokana karatAM vicitra RNAnu baMdhanA evA keTalAya prasaMge ApaNI najara samakSa zALA ke kolejamAM vidyAthI mitra sAthe bAMdhelA saMbaMdhe, AvyA vagara raheze nahi.. udAharaNa tarIke keTazerImAM ke pADozIo vagere sAthe bAMdhelAM badhA ja saMbadhamAM, lAka prasaMgo joIe : (1) keI eka mANase pitAnA bIjI zALA ke kolejamAM abhyAsa karavA jatAM ke bIjA ekanA eka dIkarAne khUba lAlanapAlana karIne, jAte bahu kaSTa viratAramAM rahevA jatAM vadhaghaTa thAya che. vyavasAyanuM kSetra veThIne ucheryo hoya, dIkarI mATe thAya, kamAto thAya enAM badalAtAM, vyavasAyamAMthI nivRtti letAM athavA kuTuMbanI ekAda lagna thAya, ene satAne thAya ane naMdanavana jevuM ghara mukhya vyakitanuM avasAna thatAM keTalAya loko sAthenA saMbaMdhamAM hoya, para tu keTalAka samaya pachI gharamAM hoLI saLage che. kudaratI rIte oTa Ave che athavA ene aMta Ave che. ekaja ophisamAM kAma karatA pitA ane putranI ekAda lagnavicchedano prasaMga banatAM keTalAMka kuTuMba vacce vepAranI bAbatamAM judA judA mata paDe pAthenA saMbaMdhanI samApti thaI jAya che. bIjI che, dharSaNa thAya che. aNabanAva ane roSamaya vyavahAra divase Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-11-89 tA. 16-11-8 divase vadhatuM jAya che. samaya jatAM e gharSaNa judAM ghara ane judI ophisamAM pariName che. AvI sthitimAM paraspara vairavirodha vadhe che. ane eka divasa pitAne evuM kahetAM sAMbhaLIe chIe ke "mArI milakatamAMthI e nAlAyakane eka paise paNa huM ApavAnuM nathI.' ane putrane kahetAM sAMbhaLIe chIe, mAre emanI sAthe have ke snAnasUtakane saMbaMdha nathI. mAre have emanuM meTuM paNa jovuM nathI. mane aDadhI rAte gharamAMthI bahAra kADho ane ophisamAMthI dhakake mAryo. huM bhIkha mAgIza, paNa bApane eka paise mane na . khape." - je saMtAnanuM atyaMta lADakoDathI pAlana karyuM hatuM e ja saMtAna sAthe bhayaMkara duzmanAvaTa thaI gaI. AvuM joie tyAre prazna thAya ke pitA-putra jevA lehInA sabaMdha vacce paNa jagatamAM AvuM kema banatuM haze? (2) RNAnubaMdhanI vicitratAnuM bIjuM eka udAharaNa joie. eka yuvAne, bIjI eka yuvatInA premamAM paDatAM, mAbApe karAvelI sagAI teDI nAkhI. samAjamAM mAbApanI AbarUnA kAMkarA thaI gayA. "mArI priyatamA vagara eka kSaNa huM jIvI nahi zakuM.' ema kahI yuvAna ghara choDIne bhAgI gaye. eNe pitAnI preyasI sAthe lagna karyA. mahenata-majUrI karIne e paiseTake sukhI thaye. patnI sAthe Ana dathI divase pasAra karato hato. zeDAM varSa thayAM tyAM patine paDelI dArUnI latamAM patnI sAthenA matabheda, manabheda ane aNabanAva cAlu thayA. jhaghaDA vayA. patnIne tamAcA mAravA sudhInI hada AvI gaI. eka divasa jamavA besatAM uzkerAyelA patine bahu mAra khAdhA pachI AvezamAM AvelI patnIe patinA mAthAmAM evuM jarathI eka vAsaNa mAryuM ke patinuM mRtyu thayuM. patnI ghara choDIne bhAgI gaI. AvI kaI vAta jevI ghaTanA sAce ja banelI jyAre jANavAmAM Ave che tyAre mAnavasaMbaMdhamAM kevAM kevAM aMtima koTinAM viSama pariNAma Ave che te vize vicAre caDI javAya che. () pitAnA be putra rAma-lakSamaNanI joDI tarIke paMkAya che. vepAra-dhaMdhe ghaNo sAre cAle che. samAjamAM cArebAja bahu mAnapAna maLe che. saMyukata kuTuMbamAM AnaMdamAM divase teo pasAra kare che. paraMtu eka divasa navI AvelI videzI erakanDizanDa gADI koNa vApare e nAnI vAte derANI - jeThANInAM mana UMcAM thAya che. tenI asara bhAIonA vatana upara thAya che. vAta vadhatI jAya che. dareka vAte paraspara tulanA thAya che. jUnI vAtanI yAda apAvIne ekabIjAne maheNuM bharAya che. nAnA nAnA muddAomAMthI paraspara asahakAra, vaira, zaMkA, tucchakAra, apamAna vadhatAM jAya che. ema karatAM karatAM vepAradhaMdhAmAM chUTA thavAnI vAta Ave che dhaMdhe eTalo pahoLe ane patharAyeluM che ke pUrva grahavALA bhAIo sAthe besIne have e sahelAIthI ukelI zake ema nathI. korTamAM kesa cAle che. rAma-lakSmaNanI joDImAMthI rAvaNa - rAvaNanI joDI thaI jAya che. eka ja jiMdagImAM eka ja kuTuMbanAM sabhyo vacce paMdara-pacIsa varSamAM RNAnubaMdhanA keTalA badhA raMga jovA maLe che ! (4) cAra bhAIo che ! moTo udyoga che. rAjano lAkhe kareDAne vyavahAra che. bhAio vacceno saMpa e che ke ekabIjAnuM pIdheluM e huM pANI ke zarabata na pIe tyAM sudhI saMtoSa na thAya. eka ja bhANe besIne jame che. paraMtu pitAnA avasAna pachI badhA ja bhAIonA manamAM cAra peThe. dareka vepAra-dhaMdhAmAMthI potAnI aMgata-khAnagI rakama upADavAnuM cAlu karyuM. udyogamAM taLiyuM dekhAyuM. chUTA paDayA. eka ja vizALa gharamAM vacce dIvAla caNAI gaI. verabhAva vadhI gayAM. evuM khAvApIvAnA AnaMdanI vAta bhUtakALanI banI gaI. ekabIjAnA gharanuM khAvAnuM Ave to aMdara jhera haze evI zaMkAthI gaTaramAM pheMkI devAvA lAgyuM. khUnanI dhamakIo apAvA lAgI. dareka bhAi rikavara laIne phare be bhAIo kayAMka sAthe thaI gayA hoya te tipitAnI begamAMthI rivolvara kADhIne hAthamAM taiyAra rAkhe. paraspara gADha prema kevI bhayaMkara zatrutA sudhI thoDAM varSomAM pahoMcI jAya che ! (5) videzamAM paNa traNAnubaMdhanI vicitra ghaTanAe banatI sAMbhaLIe chIe. yuvaka-yuvatI vacce prema thayo che. lagna karavA icche che. yuvakane pitAnI saMmati che, mAtAnI nahi. yuvatIne mAtAnI saMmati che, pitAnI nahi. baMne ghare mAtA-pitA vacce tIvra matabheda, yuvaka-yuvatI paraNI jatAM, chUTAcheDAmAM pariName che. paraMtu thoDAM varSa pachI yuvakayuvatI vacce ja jhaghaDA cAlu thAya che. lagnavicchedanI vAta Ave che. tema na karavA pitAnAM saMtAnone samajAvavA yuvakanA pitA ane yuvatInI mAtA reja , maLe che paraMtu koi mAnatuM nathI. chevaTe yuvaka-yuvatI vacce lagnaviccheda thAya ja che. bIjI bAju saMtAnane samajAvavA mATe vAraMvAra sahAnubhUti pUrvaka paraspara maLanAra yuvakanA pitA ane yuvatInI mAtA vacce sneha jAge che ane teo baMne paraNI jAya che. ' ( kauTuMbika saMbaMdha uparAMta vyAvasAyika ke jAhera jIvananA sabaMdhomAM ane mitro, snehIonA saMbaMdhamAM paNa kayAreka acAnaka eTa Ave che. AvA saMba mAM kyAreka kaTu satyavacana daMbha, mAna-apamAna, svArtha, mahattvAkAMkSA, dArtho, Sa, asatya, beTA AkSepa vagere mahattvanAM kAraNe banI rahe che. sArA saMbaMdhamAM keTalIka vakhata anya vyakitao dvArA irAdApUrvaka kalaha karAvAya che. vepAradhaMdhAmAM rAjakAraNamAM zikSaNasaMsthAomAM, sAmAjika ke sAhityika saMsthAomAM, jJAtionAM maMDaLamAM eka pada mATe vadhAre umedavAra hoya te paraspara ghaniSTha saMbaMdha dharAvatI be vyakitaomAM kayAre gharSaNa pedA thaze te kahI zakAya nahi. keTalIka saMsthAomAM amuka vyakitao pitAnI ochI lAyakAtane kAraNe ke vicitra svabhAvane kAraNe bahu AgaLa na vadhI zakI hoya te tevI Furstrated vyakitao bIjA ucca padAdhikArIo vacce khoTI bhale raNI karIne, cADI-cugalI karIne, bIjAnA nAme beTI vAta vahetI mUkIne phATaphUTa paDAve che. keTalAye mANase kAcA kAnanA hoya che. keIke irAdApUrvaka kahelI khetI vAtane cakAsaNI karyA vagara sAcI ja mAnI le che ane tenI asara tarata ja tenA vatana ane vyavahAra upara thavA lAge che. vaSene gADha saMbaMdha ghaDIkamAM pUro thaI jAya che. pitAnA upara bIjAe karelA (pRSTa 15 upara) Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 1-1149 tA. 16-11-89 prabuddha jIvana :: parasparopagrahA jIvAnAm / + !: ! . * sva. pU. paMnyAsajI zrI bhadraMkaravijayajI jIvana e lakSaNa che. A mAtra eka gaNAya che. - '3yono saphaLa' ane "rAropagraho nayanAn A bane A rIte pratyeka jIvano badhA ja che sAthe jIvavA sutra jIvana anukrame. ataraMga ane bahiraMga lakSaNanA jAtine gADha saMbaMdha che ema siddha thAya che. ane ghonaka che !: : : ' , "vavo i jIvAnAm" A sUtra emAM pramANuM Ape che koya lakSaNa : : ' , , * upayoga' e jIvananuM aMtaraMga lAkSaNa che. enAthI , jIvanuM pitAnuM svarUpa kevuM che? ene bodha thAya che. ane - pararapara (hitAhitamAM) upagrAhaka thavuM e chavadravyanuM upagraha e jIvanuM bahiraMga lakSaNa che. enAthI dareka jIvane A kAya lakSaNa che. bIjA badhA che sAthe zo saMbaMdha che? tene baMdha thAya che. : - TuMkANamAM ema kahI zakAya ke "upayoga e jIvanuM svarUpa tene vizeSabhAva e che ke eka jIve pitAnI vANI, darzaka lakSaNa che ane "upagraha' e saMbaMdha darzaka vicAra ane vartana dvArA bIjA jIvonA anugraha ke upaghAta lakSaNa che. karavAmAM jevI rIte nimitta bane che tevA prakAranA anugra ke upadhAta e svayaM pAme che. cAhe nigodanA ja hoya ke siddhanA ja hoya paNa upayoga (jJAna darzana rUpa jIvane vyApAra) ane upagraha evA paMrapara upagrAhya (upagraha pAmavAno ane upara (paraspara ekabIjA nA hitAhitamAM anugraha-upadyAtamAM grAhaka (upagreDa karavAno svabhAva mAtra jIva dravyamAM che. te nimittabhUta banavuM) A banne lakSaNe jIvamAtramAM sadA sivAya bIja pAMca (dhamastikAyAdi, dravyo jIva dravyane upagrahakAraka bane che. paNuM jIva kaya bIjA koI dravya para vidyamAna hoya che. upagrahakAraka nathI. arthAt jIva dravya sivAyanA dravyono | maitanya zaktinA vikAsanA tAratammane laine jema upagraha eka pAkSika che. upayogamAM tAratamya hoya che ema upagrahamAM tAratamya hedI zake che. paraMtu ochAvattA aMze A bane dharmo sadA 'qoko navAna' sUtramAM vaparAyela parapara zabda maryAdA sarvatra sarva jIvamAM hoya che. ati mahatvanA che. enAthI jIva dravyane ubhA pAkSika upakAra che e vAta spaSTa thAya che. jagatamAM pitA-putranA, pati-patnInA, za3-mitranA, svAmi-sevakane ane pU-pUjakanA AvA aneka prakAranA eka jIva bIja jIva upara upakAra kare che. tenAthI laukika ane lakattara saMbaMdhe te prasiddha che. paraMtu sarva - jema sAmA chavane .upakAra thAya che ema upakAra karanAra ine paraspara je saMbaMdha che tenuM jJAna bahu ja virala jIvane paNa upakAra thAya che. jIva pratyenI mana, vacana ane vyakitaone hoya che. ane e jJAnane anurUpa sava che kAyAnI zubhAzubha pravRttinI asara bIjAnI jema jIvane sAthe ucita vyavahAra karanAra mahAtamA puru te enAthI pitAne paNa thAya che. paNa virala hoya che. ahI upakArane tAtparya atha" hina-ahitamAM ke anugraha saMsAra ane duHkhanuM mULa: upaghAtamAM nimittabhUta thavuM e che. "paraspa" zabda chanA upagrAhya ane upagrAhaka svabhAvane ja sUcita kare che. jIvane pitAnA svarUpanuM ane sarva jIvo sAthenA saMbaMdhanuM ahIM eka prazna e upasthita thAya che ke jIvane A ajJAna ane tadanurUpa aucitya vyavahAranuM pAlana na hovAnA kAraNe ja jIvanuM vAstavika hita thaI zakatuM nathI ane . ravabhAva sarva jIvana sarvakALa vidyamAna hoya che ke amuka tethI ja tene ja bhavamAM bhaTakavuM paDe che. atyanta dukhamaya chAmAM ane amuka kALamAM ja. ' jIvana jIvavuM paDe che. ' A prazna ati mahattvanuM che. zAstra sAkSepa vicAraNA dvArA saMsArane duHkhanuM mULabhUta kAraNa ke hoya te A tenuM samAdhAna ApaNane maLI zake ema che ane te A che. upaga" lakSaNa chavanA svarUpane batAve che ane te savajImAM jIvanA svarUpanuM tathA tenA sa baMdhanuM ajJAna (mithyAtva) savakALa hoya che. ema 'upagraha' lakSaNa paNa jIvone paraspara ane tadanurUpa aucitya pAlanane abhAva (bariti) ja che. saMbadhanA dyotaka che te e sarva jIvomAM sarvakALa zA mATe vanuM svarUpa - pratyeka AtmA pUrNajJAna darzana ane cAritramaya che. pUrNa AnaMda ane u gamaya che. TUMkamAM jIvanuM zuddha svarUpa saccidAnaMda maya che. jIvana saMbaMdha-jI anaMtA ' ja lakSaNa che tene ja kahevAya che ke je lakSya mAtrAmAM che. vyakita (dravya pradeza)nI apekSAe paNa jIvava- vyApIne rahe che. jAtinI daSTie jIvamAtra eka che. dareka jIvamAM jIva jAti sava mAM upagrAhuka svabhAvanuM eka ja che. che . upagrAhya-upagrAhaka svabhAva sarva mAM che kemake sava" . jema deza, varNa, jJAti vagerenI apekSAe mAnavanA aneka cha sAtheno jIva-jAtine saMbadha nitya che, zAzvata che. prakAra paDI zake che. paNuM mAnava-jAtinI dRSTie te me naMva IpaNuM 'iva kaI paNa avasthAmAM hoya che paraMtu enAmAM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 1-11-89 tA. 16-11-89 jIvavuM te sarvatra javaMdA kAyama ja hoya che. jIvAva rahita keI javA kadApi saMbhavI zakatA nathI. Agama graMthomAM paNa ne mAyA evA aneka pADe jIvana abhedane jaNAvanArA maLI Ave che. enAthI e ja sAbita thAya che ke sarvajIvomAM chatva ekasarakhuM hovAthI chuM eka che ane ekaya sAkALanuM che. saMsArI ke siddha avasthA e karmonA upacaya ane kSayane AzrayIne che. bAkI chevatva jAti te jIvamAtrAmAM eka che. savajI sAthe saMbaMdha zAzvata che e vAta spaSTa rIte samajAyA pachI A vAta paNa sahaja rIte samajAya evI che ke jIvana sAthe saMbaMdha kAyamI che te e saMbaMdha dvArA jIvene paraspara kaMine kaMi lAbha ke hAni, anugraha ke upadhAta paNa thate ja have joIe. anyathA A saMbaMdhanuM tAtparya ke kAya" zuM? A savAla A vicAraNAthI e spaSTa thAya che ke jIvadravyane paraspara upagrAhya-upagrAhaka svabhAva sava' chamAM sava kALe kAI ne kaI prakAre vidyamAna che. Agama graMthamAM cha dravyonAM kAyama lakSaNe batAvatA jaNAvyuM che ke jIvane (ane pudgalane) gati ane sthitimAM nimitta banavuM e anukrame dharmAritakAya ane ardhamAstikAyanuM kAya che eTale ke jIvane gati-sthiti karavAmAM A baMne dravya - upakAra (sahAya) kare che. hakIkatamAM gati sthitinuM upAdAna kAraNa chava pote ja che. jIva dravya svayaM gatizIla ane sthitizIlA che paNa kAryanI utpattimAM nimittanI apekSA avazya rahe che. nimitta kAraNa vinA upAdAna kAraNuM svayaM sakriya banI zakatuM nathI evI ja chavadravyanI gati sthitimAM dhamastikAya ane adhamastikAya nimitta kAraNa rUpe upakAraka (sahAyaka) bane che. e ja rIte pitAnA hitAhitamAM ke anugraha-upaghAtamAM jIva pote ja upAdAna kAraNa che paNa enI u5ttimAM nimittanI apekSA jarUrI banI rahe che ane ethI A vAta spaSTa rIte sAbita thAya che ke jenuM hitAhita thavAmAM nimitta kAraNa rUpe sarva jIvano phALo ho ja joIe ane e phALe kaI rIte che te AgaLa vicArIzuM. bhAvanI pradhAnatA sava che sAthe jIvatvano saMbaMdha ane tenA kAraNe hitAhitamAM paraspara nimitta kAraNutA che e vAta spaSTa thayA. pachI e nimitta kAraNutA kaI rIte ghaTI zake che te vicAravAnuM che. vANI ane kAyAnuM kSetra bahu ja parimita che. eTale enA dvArA sarva jIvo sava' kALe paraspara hitAhitamAM nimitta na banI zake e hakIkata che paNa mana (dravya mana) ane (bhAvamana)] dvArA eTale ke vicAra-bhAvanA dvArA te sarva jIvonAM hitAhitamAM paraspara nimitta banavuM zakaya che. je jIvane mana nathI evA ekendriya vikalendriya, ane asanI paMcendriya che paNa sacetana hovAthI emane satata kama baMdha cAlu hoya che. emAM kAraNabhUta Azrava che mithyAtva, avirati Adi..... sarvanuM hita ciMtavanAra upakArI AtmAo pratyenI satata udAsInatAdi rUpa ke Ama azraddhAna rUpa anAbhoga mithyAtva e chone hoya ja che. ethI teomAM paNa upagrAhakatA. liTI zake che, - siddhAtmAo paNa karma ane manathI rahita che. chatAM emanAmAM sarva jIvarAzi pratye kSAvika bhAvanI karuNa rahelI che ane bhAva karaNa jagaja tuenA AtmahitamAM puSTa kAraNa rUpe nimittabhUta bane ja che. upadeza dAnAdi vaDe, vANI dvArA ane sevA vaDe kAyA. dvArA hitAhitamAM nimitta banI zakAya che. e anubhava siddha ja che. A rIte mana (bhAva) vANI ane kAyAnI : zubhAzubha pararaparanA hitAhitamAM sarva ja nimita banI zake che. dharmone pAye maitrI Adi bhAva : parama karuNAnidhi vidhAreka jinezvara paramAtmAe je Atma hitakara dhamane upadeza Ape che tene pAye maitrI Adi cAra bhAva che. kAraNa ke jIvane saMsAramAM paribhramaNa karAvanAra rAga-dveSa ane mehanI malina vRttio che. e malina vRttio zubha banAvavA mATe maitrI Adi bhAve anivArya che. mATe ja A maitrI Adi bhAvone dharmanA mULa (pAyA) tarIke gaNavAmAM AvyA che. metrI Adi bhAvonuM svarUpa : parahita ciMtA rUpa ke sneha pariNAma ravarUpa maitrIbhAva sava che pratye pragaTAvavAne che. jIvane bhavabhramaNa karAvanAra jIvo pratyenI je SanI ke udAsInatAnI lAgaNI che tene dUra karavA mATe sarva che pratye maitrIbhAva keLavo joie. badhA ja jIvananA saMbadhathI eka che. mATe koIpaNa jIva pratye doSa ke udAsInatAnI lAgaNI rAkhavI e hakIkatamAM pitAnA jIva pratye ja Sa ke udAsInabhAva rAkhavA barAbara che. je pitAnA AtmAnA mitra banavuM hoya te sarva jIvo pratye mitra bhAvane guNa prApta karavo jarUrI che. e ja rIte je che pitAnAthI adhika guNavAna che emanA pratye prasannatA rUpa "pramodabhAva" keLavavo joIe jethI durgaNanI dugadhathI bharelA ApaNA AtmAmAM saguNune suvAsa mahekI uThe...! tathA je jIva dIna - hIna ane dukhI hAlatamAM 6 temanA pratye emanA sarva duHkha dUra pAme ane duHkhana mULa AdhArabhUta je pApa--azubha karmo e paNa dUra thAo zubha bhAvanA rU5 karuNA pragaTAvavI joIe. je cha pApamAM pravRtta che, adhama che, samajAvyA . samaje, vAya na vaLe evA kadAgrahI ane avinIta che temane pratye paNa sneha garbhita "emane sadabuddhi maLe'nI bhAvanA pUrvaka) upekSAvRttirUpa "mAyasthabhAva' keLavavuM joIe. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s tA. 1-11-89 tA. 16-11-89 prabuddha jIvana . pAMca bhAvonA jJAnathI maMtrI Adi bhAve... jinAgamamAM chavane bhAva svarUpa paNa kahyo che. e bhAvanA pAMca prakAra che te A pramANe che: 1 opazamikabhAva 2 kSAyikabhAva 3 kSa pazamikabhAva ja audAyikabhAva 5 pariNAmikabhAva A pAMca bhAmAMthI siddhAtmAone kSayaka ane pANimika be ja bhAva hoya che. ane saMsArI chene echAmAM ochA traNa ane vadhumAM vadhu cAra tathA pAMca paNa hoI zake. - bhAvazUnya jIva hotuM nathI. ochAvattA aMze paNa pAMcamAMthI be ke traNa bhAva te dareka jIvAtmAmAM avazya hoya che. sahaja ane vikRta banela svarUpanuM jJAna mATe pAMca bhAvanuM svarUpa jANavuM anivArya che. e vinA jIvanA yathArtha ravarUpanuM pUrNajJAna thavuM zakaya nathI. jinAganAM adhyayana-zravaNathI jyAre jIvanA bhAvA-maka ravarUpanuM yathArtha jJAna thAya che tyAre jIvonA te te bhAve pratye aMtaHkaraNamAM maitrI Adi bhAve samyagadaSTi jIvane utpanna thAya che. - sarva jemAM pAriNAmikabhAva (chava rU5) rahele che. tethI tenA pratye maitrI bhAva pragaTa joie. je jIvomAM pazamikabhAva, kSayopazamikabhAva ane kSAvikabhAva pragaTa che temanA pratye pramedabhAva utpanna thavo joIe. ane chanA audAyikabhAvano vicAra karavAthI temanA duHkhe pratye karuNAbhAva ane pApAcaraNa pratye mArathabhAva jAga joIe. A rIte janA vividha bhAvenuM svarUpa vicAravAthI te te bhAvo pratye ApaNA hRdayamAM maMtrI Adi bhAve pragaTa che. sarva jIvo sAthe je pariNAmika vagere bhAvanI apekSAe zAzvata saMbaMdha che, karyo che te vadhune vadhu atmavata ane buddhigamya paNa banAvavuM joIe. sarva jI sAthenA chevatvanA saMbaMdhane yAda karIne ane enA dvArA svaparanA AtmAnuM hita sAdhavA hitamAM nimitta banavA) mATe ja sarva jI pratye nehabhAva-mautrIbhAva utpanna kare joIe. ane emAM paNa guNadhika jIvo pratye prabhedabhAva, dukhAdhika pratye karuNAbhAva ane pApAdhika jIvo pratye mAyathabhAva keLavI e snehabhAvane paripuSTa banAvavo joIe. samasta jIvarAzi pratye upara jaNAvelA krama mujaba maMtrI Adi bhAve bhAvavAmAM Ave te ja sAdhakanI dharmasAdhanA ociMyamaya ane vAstavika phaLa ApanArI bane che. bhAvanA, krama ane utkamathI hitAhita : yegazataka graMthamAM pUjaya haribhadrasUrizvarajI mahArAjAe e pharamAvyuM che ke ukta kama mujaba je je cha pratye jevA jevA prakArane bhAva keLavavAno che te krame ja e bhAvone viniyoga-prayoga karavAmAM Ave te ja sarva jI sAthenuM aucitya jALavI zakAya che. anyathA e kramathI ulaTa ke ADA-avaLA krame maitrI Adi bhAva bhAvavAmAM Ave to sAdhakane pragatinA badale avagati ke ravaparanA hitane badale ahita ja thAya che. guNAdhika jIvo pratye pramodabhAvane badale karaNa ke madhyastha duHkhI jIvo pratye karuNAne badale prabheda ke mAdaka tathA sarva jIvo pratye maitrInA badale kevaLa madhyasthabhAva keLavavAthI sarva jIvo sAthenA jIvatvanA saMbaMdha pratye bevaphA banavAmAM Ave che ane tethI bhayAnaka Atma - ahina thAya che. mATe zAstrokata kame sarva jIvo pratye te te prakAranA bhAva kevaLa ene jIvanamAM jIvaMta banAvavA udyamazIla banavuM jarUrI che. maMtrI Adi bhAvo dvArA sarva jI sAthe ucita vyavahAranuM pAlana thavAthI paraparanA hitamAM nimitta banAvyuM che ane vaparanuM zreya sAdhI zakAya che. ane tenA eTale ke che sAthenA saMbaMdhane tathA temanA aucitya bhAve jANavAmAM na Ave te hitanA badale sva paranA ahitamAM nimitta banavAnuM thAya che. eso ceve tyakamo uciyapavittIe vagNio AhU daza Da AmanAta rA tADa jJAna vijJa moyA che80 sarva jI paraspara kaI rIte hitAhitamAM nimitta bane che. sarvajJa, savaMdazI parama karuNAnidhi paramAtmAe saMsArane duHkhamaya ane pApamaya kahyo che. emAM paNa nAraka jIvanI ane tenAthI paNa nigodanA chanI rithati te atyaMta du:khamaya ane pApamaya batAvI che. A nigadavAsI jIvone eka zvAsecchavAsa jeTalA alpakALamAM sattarathI adhikavAra janmamaraNa karavA paDe che. ane eka seyanA agrabhAga jeTalA sUkSma bhAgamAM anaMta jIvenI sAthe vasavAnI pIDA sahavI paDe che. janma - maraNanI paraMparA ane saMkaDAzanAM bhayAnaka duHkha nigedanA jIvone satata bhegavavAnAM hoya che. saMsArI jIvonI sthiti AvI duHkhamaya ane pApamaya che. enuM zrutajJAna dvArA jANyA-samajyA pachI kayA maya- sajajana puruSane hRdayamAM-e rajAti cha prati hamadI' na pragaTe ke emanAM duHkhe pratye sahAnubhUti na jAge ? jema ApaNuM jIvane duHkha ISTa nathI. e kayAre dUra thAya evI satata jhakhanA hoya che. ema je bIjA jIvo paNa dukhathI gherAyelA cheemanAM paNa duHkha dura thAo ane keAI. jIva pApa na kare evI zubha bhAvanA paNa samavaSTi : chonA hRdayamAM utpanna thAya che. jIvatva tarIke badhA samAna che. sahune sukha ja game che. du:kha keIne priya nathI. mATe' jevI lAgaNI ApaNane pitA: jIva pratye thAya che tevI lAgaNI sarva jIvo pratye paNa thavI ja joie. pitAnA jIva pratye rAganI ane bIjA ja pratye dveSa ke udAsInatAnI lAgaNI rAkhIe te e naryo pakSapAta karyo gaNAze. jema ApaNumAM ke rahI-saMbadhI upara upAdhi ke Apatti AvI paDe tyAre enI Apatti dUra thAeAnI bhAvanA ane yathAzakita prayane tarata ja ApaNe karIe chIe. kAraNa tyAM Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 1-11 89 tA16-11-89 nehasaMbadha che. je tema na karIe te lekanI najare paNa te te vastu ke vAta ApaNane mAnya che evI lakita vAthI-niphara tarIke karIe chIe, ema savaMcha sAthe paNa che e ja rIte jIvanI duHkhamaya ane pApamaya ApaNe jIvatvano saMbaMdha hovAthI duHkhI - duHkha dUra sthiti jANyA samajyA pachI paNa jo e che prati thAonI bhAvanA paNa je ApaNA dilamAM na pragaTe te 'dukha dUra thAo ane kaI chava pApa na kare evI ApaNe deSita ane niSphara lAgIe chIe zubha bhAvanA paNa bhAvavAmAM Ave te nidhi anumata' e nyAye e duHkha ane pApa ApaNane udAsInatA e mahAna deASa che : mAnya che. ema kahI zakAyane? ane ethI e badhAM * kaI jIva duHkhI hoya ke sukhI, guNI hoya ke duguNI du:kha ane pApanA bhAgIdAra paNa ApaNe banIe ja. he te e enAM kama che emAM mane zuM ? AvI Agika (irAdApUrvakanI) ke anAgika (svAbhAvika) je udAsInatA, sutra pramANa :- * lAgaNI, upekSAvRti che te sarva damAM mahAna deSarUpa che. karemi bhaMte satramAM "krAM tAMpi manaM samaging ' arthAta rAga karatAM paNa udAsInavRtti adhika baMdhanakartA che. A padanuM tapayaja paNa e ja che ke pApanI anumatine tyAga ApaNane rAgadveSanI lAgaNI bahu ja theDA jevo pratye karavAmAM na Ave tyAM sudhI je kaI che paNa karI rahyA che. hoya che. bAkInA je anaMta jIve che tenI tarapha rAga ke tenI anumodanA cAlu ja rahe che. ane tethI e pApamAM ApaNI ba kazuM nathI paNa udAsInatA che, je A udAsInatAne . paNa bhAgIdArI noMdhAya che. arthAta te nimite kamaMbaMdha thAya deSarUpe nahIM mAnatAM guNarUpe mAnavAmAM Ave te anaMta che. AthI sAmAvikanI pUrva pratijJA grahaNa karanAra sAdhake anya jIvo pratyenA udAsInatAbhAvanA kAraNe ApaNe Atma jenA pApAcaraNanI anamedanAne paNa tyAga kara paNa vikAsa thA mekSa jaladI thai ja joItuM hatuM paNa ema jarUrI banI jAya che. anamedanAnA bhAgathI e pApakarmone nathI banyuM. ethI ja e sAbita thAya che ke niSedha che. mATe tenI anumatithI bacI jAya che. chone bhavamAM paribhramaNa karAvanAra duHkhamaya dInahIna anyathA ' " niSivuM anumataMe nyAye anumorithati sarjanAra anaMta jIvo pratyenI A udAsInatA danAnA tyAga vinA e pApakAryomAM anumati ane mukhya kAraNabhUta che. rAgadde zanI lAgaNIo cAritra mehanIya tajajanya pApa - karmabaMdha cAlu ja rahe che. sAmAyikanI karmanI dena ane cAritra mehanIya karmanI baMdhaka paNa che. zudidha mATe " ke jIva duHkhI na thAo, kaI chava jyAre jIvo pratyenI udAsIna bhAvanI lAgaNIo darzana pApa na kare. sarva jI kamathI mukta bane" e maMtrIbhAva mehanIyajanya che. ane darzana meDanIya karmanI janetA paNa che. keLavA jarUrI che. e vinA sAmAyikanI zuddhi zakaya nathI. dareka kSetramAM ke kAryamAM bhAvanI pradhAnatA hoya che. bhAva jene anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhaTakAvanAra ane naraka vinAnI ke bhAvanA laya vinAnI pratyeka kriyA mAtra kAryakaSTa nigadanA duHkhamaya jIvanane anubhava karAvanAra A dazana banI rahe che. prasaMga ane pAtrane anurUpa bhAvapUrvaka karelI mehanIya karma che ema zAstrakAro pharamAve che. kriyA avazya pitAnuM phaLa Ape che. e bhAva trI, pramoda, ra nirvivuM manamai' je vAta ke vastu ApaNane ISTa karuNA ane mAyazya svarUpa che. te sivAyane bhAva azubha na hoya tene niSedha kara joie. jo niSedha karavAmAM na Ave bhAva hovAthI sva-para ahitakartA ja bane che (kramaza:) hama vajacaritane AsvAda * * pU. paM. zrI pradyumnavijayajI Atmapriya munivara, A vakhate prastAvanA lAMbI nahIM karuM. - premabharI vandanA - sAtA pUcho kAraNanI te khabara nathI paNa vajIsvAmI mahArAja pratye patrane uttara mArI dhAraNA karatAM vahele maLyuM. mane tame mane anahada AkarSaNa che. je je grantha hAthamAM Ave ane beTa pADaze. huM to ema mAnatA hatA, mArA garabaDIA temAM je kathAo hoya che. AMkha pahelAM zrI vAsavAmInI kathA akSaro ane lAMbu...lAMbuM vAMcatAM thAka lAge tevuM lakhANa zodhavA lAge. pAnAM phare ane jayAM vavAmInI kathA Ave vAMcI thoDA divasa pachI mAtra kAgaLa maLyuM che tevI kerI tyAM AMkha kheDAI jAya ane tarasyuM bALaka casacasa pANI pahAMya ja lakhaze ene badale tame te tamane pava pIve tema AMkha ekIzvAse e kathA pI jAya. jeTalIvAra ' lakhavAnA mArA utsAhane vadhAro thAya te umaLake batAvyo. vAMcuM eTalIvAra mana evuM ne evuM adhIruM. jevuM vAMcavAmAM vaLI tamArA patrathI pUjapada upAdAyajI zrI yazovijayajI evuM ja kahevAmAM, game teTalIvAra karyuM paNa dharava ja nahIM, mahArAja kRta "sakhyatva sthAna upA' pajJa bAlAvabaMdhamAM e rIte A kathA jotAM-jotAM pariziSTa-parvamAM A kathA vAMcIne masaMkevA bhagavaddazanajanita gastha thaI ja huM to jhumI ja UThayo ! aMtasiddha thayAM." (gAthA-10) e pramANe hemoga pariziSTa parvanA bAramA sargamAM A kathA che. kathAnI zAstrane maLate ja ullekha che te jANIne huM khUba rAjI gUMthaNI kaLA-karaNIvALI thaI che. mULa kathA ja baLavatI thayo chuM. che ane temAM zIlabhadra sArasvatanI kalamane spaza" thAya eTale " tethI have pariziSTa parva saga bAramAmAM zrI vAsvAmI pUchavuM ja zuM ? zabdo sajIva banI gayA che. sAdA zabdanI caritra vAMcatAM manamAM je Urmio jAgI te lakhI jaNAvuM chuM. haLavI pIchInA lasarake-lasarake evAM te citra deya che ke - - - Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-11-789-ta. 16-11-89 prabuddha jIvana: paNa manamAM te aMkAI ja jAya. - zrI vajuvAmI vihAra karatAM karatAM pATalIputra nagaramAM vajIno janma thayA pachI te evuM raDe che, evuM raDe che padhAre che. tyAre tyAM rAjA temanI sAme jAya che. tenuM varNana keme karIne chAnuM rahetuM nathI. e prasaMge vyatirekathI-- ke "kahAvalI'mAM A rIte maLe che : kArAtmaka rIte raDatAM bALakane kema karIne chAne rAkhI zakAya, taratha AyA vararakAsimaini sopha samuddo nino, ne chAne rAkhavA zuM zuM upAya kAragata nIvaDe te batAvyuM kyAsamisAhUNo ya aisayarUvadhAriNo bahu videhi sahie daLUNa rAyA : hAlaraDAM jevuM kAMika gAvAthI dUdha ke evAM ke bhaNaha-kimeso vayarasAmI (sAhU) amhe tassa sIsA, tao puNo puNoM makaDAM batAvavAthI, gheDiyAmAM hIMcakA khavarAvAthI, kAlAghelAM rAMyA pucchato tAva gao jAva pacchima vida tatya ya paviralasahi oM cane bejavAthI, khoLAmAM rAkhI nacAvavAthI methI sITI viko daon 2 vaividhyo 1 '' -' ' '' :ravuM vagADavAthI ane marataka, gAla cUmI vahAla vAvavAthI " A vaNanane teo pitAnI AgavI zailImAM citrAtmaka ne chAnuM rAkhI zakAya. kevI majhAnI vAta che ! " - " rIte raju kare che: ' '' , ' ' ' '' '' - - - pachI bIje eka suMdara prasaMga lakhe che - zreravA 2 vajhAyAnta, vagi gifa 1 - - - : , , , vajana mAmA - sunandAne bhAI Aya zamitasUrijI tatkAla saMparIvAroM, bhyagAdRzyayA garichayA // 252 // tathata% vadhya graMnTonamatAna mAnanI= 1 -- hArAja ane brahmadIpI zAkhAvALA sAdhunA prasaMge eka . . , ' : 2issnchato nA gamAna uMdara vAta lakhI che. A tApasa pAlepa karIne kanyA ane tA:ziza ' ' * * : Ni nAmanI be nadIo utarIne Ave che te bAbatane iMDhavA tAstu nidadhyauM ca. sarve'mIdhutizAlinaH / vijJAna kahyuM che. sara madhu%A1 : sarve viramuNA : || yathA hayakAla puSpAdi, darzita kautukAvaham / sarve priyaMvadyA : sarve jaLAzALA : tavaitA ivijJAna, na tapa tiriTI | 8 || sapa samatAmAna , sarve mamatohitA': ko nAma dabAvAmIti, na jAnAmi karomi kim / che. ahIM emaNe je vijJAna zabda vAparyo che te yAnapAtra saeba bhagavAnAdau vandyo gacchatya nAyaka : // 256 // che. jemAM kArya-kAraNa bhAva jANI zakAya te vijJAna ane te A pAMca ka vAMcatA ApaNe ja jANe nagaranI bahAranAM ganna AdhArita che. tyAre zakita AntarabaLa cAra raste ubhA chIe ane cAre taraphathI sAdhuonA vRndanA mAtmAdhArita hoya che. vRnda AvatA joIe chIe evuM lAgavA mAMDe che eTaluM ja pachI aMka badalAya che : drazya badalAya che. eka prasaMga nahIM e sAdhu bahAranI AkRtithI paNa kevA sehAmaNuM lAge pAve che. vaja rAjasabhAmAM ubhA che. vajanI uMmara che traNa che te jotAM ja rahIe evuM citra derI dIdhuM che. anya che. eka bAju sunaMdA mAtA che, bIjI bAju AcArya kitathI sAdhu kevA hovA joIe te paNa. AnA dvArA batAvI hArAja sAheba sahita sakala zrI saMdha che. tyAre AvA dIdhuM che ne ! panA bALakanA manamAM je viveka-ratnadIpanI ajavALAM keTalIka prAsaMgika ukitae te nayana dvArA eka ja vAra tharAyAM che tenuM varNana majhAnuM che. jhIlAya ane kAyama mATe mana-mee ramatI thaI jAya tevI che. - 'mAtAnI upara dayA karIne je huM saMghanI upekSA karIza kAgaLamAM te keTalI lakhuM ? chatAM be-traNa lakhyA vinA rahI ke mAre saMsAre vadhI jaze. ane bIjI vAta A mArI zakuM tema nathI tA dhanya che, haLukamI che. tethI e dIkSA grahaNa karaze ja. zrI bhadaguptasUrijI mahArAja pAse daza pUrva bhaNavA gurunI upekSA thoDA vakhata mATe ja aLakhAmaNI lAgaze.' mahArAja mekale che tyAre. 'taya saMnidritA sastu sautha! dIrdhadazA vicAra vaje karyo kevuM ucita manema dhana che. zAsanadevatA" A zabdamAM AzIrvAda Ape che, kevA lyeyavAlyapratibhAyutAyatama : zrIva jAyazuttamAya // vAsanItaratAM hRdayanI bhASAmAM apAyelA AzIrvAda che. eka khAnagI vAta karuM 1 zrI hemacandrAcArya mahArAje sAthIjI mahArAja zrAvikA pAse thI ja 1 guNagAna kare che iAvara'ne AdhAre ja A kathA lakhI che. rAmeya AvA nI "nA mUDha trivate krizcitUnI pratijJA hoya che ja. rAyAyAvaratha#sama kuLa di, guvda: " .. nI AcAryazrI kavi che. ane kavinI eka vyAkhyA e guru mahArAjanA guNonuM gAna svAdhyAya ane Avazyaka zuM che ke paranuddatirachAyA kavi mAtra chAyA ja le che jeTalu ja lAbhadAyI che. A ukita kevI majhAnI che, navuM ja gapuraNI pitAnI kare. prANa paNa pite pUre. ajvALuM patharAya che. AnA mananathI. ane chelle pATalIputra ahIMnA tamAma varNananA sagaDa 'kahAvalI'mAM maLe che. hA, narezane zrI vajasvAmInA darzana-dana -zravaNathI je anubhUti - aDadhI lITI hoya, eka lITI hoya ane enAthI ahIM thai tevI ja anubhUti mane paNa zrI svAmInA caritra DA ja zabdonA lasarake sarasa rIte ceTaDUka citra derI de. vAcanathI thai che tethI e rAjAnI ukitanI nIce mArI zahI. ApaNe joyA ja karIe. AkhA citrane mATe be -traNa karIne A lAMbe patra pUro karIza da te bahu thaI gayA jayaMta pAThakanI pelI paMkita che ke mama gAtraM ca netre ca zrotraM cAgu kRtArthatAm // .. eka lasarake UgI nIkaLyA. ja gama jaMgala jhADa; mAruM zarIra taMtra ne kAna, Aje te saphaLa thayA. hA, A patra vAMcIne tamane paNa A caritra vAMcavAnI Tapake Tapake phUTI nIkaLyA, dharatI parathI paDADa. cAnaka lAgI e jANIza tyAre mana TADhaka vaLaze basa assala evuM ja teo kare che. e vAta udAharaNa , sAtAmAM che? mana bharIne patra lakhaje. , the ja kahuM te majhA Avaze. . aja, pra.nI snehasikata vandanA, : , ' , eja. pra.nI hari, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayuddha jIvana tA. 1-11-89 tA. 16-11 nATyakAra barnADa zo 0 De. hasamukha dozI Aje te have varSothI ja bana zenAM prabhAvaka pitAnA pratyeka nATakamAM che je pAtra race che. sAmAjikane rAjakIya maMtavyanI gajanAe zAMta paDI gaI che. saMpUrNa paralakSI hevA chatAM temAM eka mAtra evuM 5 paNa i. sa. 1950 sudhI eTale ke A sadInA saMpUrNa pUrvArdha mUke che je temanuM Mouthpiece banI rahe. zenuM e sudhI e mahAmAnavanI pracaMDa, unnatane vIratabharI hAkathI mAtra vilakSaNa nATaka che: The Heartbreak House temAM tenA aMglAMDa ke yurepa nahi, samagra vizva dhamadhamatuM hatuM. prajA- Mouthipiece jevuM eka pAtra mAnavasvabhAva vize kahe che jIvanane kaI mahAprazna upasthita thAya ane jaja banaze Human nature ? Gluttony, selfishness, debar 'je kai le te Akhu jagata sAMbhaLavA Atura rahetuM prakhara chery robbery of the poor is that what you buddhivAdI ane pracaMDa medhAvI vyakitatva hevA chatAM prajA- call human nature? jIvana upara A vyApaka prabhAva bhAgye ja koI anya A ja rIte temanA bIjA eka nATaka 'Fanny sAhityaravAmIne paDyo haze. bhAratanA hindI sAmayika first paly'mAM yuvA samAja vize tenuM eka mAtra nekara dharmayuge yogya rIte ja temane vizvasAhityanA bhISmapitAmaha. kahe che: All youngmen are hard coarse narIke e jamAnAmAM eLakhAvyA hatA. cAra paDI selfish, dirty minded. arthAta badhAM ja yuvAne bhaNele e madhyamavargIya Ayariza yuvAna mAtra nAra, svAthI, bIbhasa ne gaMdA hoya che. ane AyaleMDa ke iMgleMDa upara nahi, samagra vizva upara jemanA upara lekhake vArI jAya che e strInI zakitamAM ? sAkSaratvanuM je prabhutva dharAvatA hatA tene jeTa jagata bhakitamAM temane keAI zraddhA nathI. eTale ja temanA nATa. sAhityamAM maLavo dulaeNbha che. mAtra ke kAmu jevA Adhunika Heartbreak House mAM temanuM eka Mouthpiec dhuraMdharone paNa zenA avasAna pachI ja kaIka prakAza prApta kahe che, Napolian was Quite right when he sai thayo ho e beMdhavA jevuM che. zenA addabhuta camatkArika that women are the occupation of the idlema: vyakitatva ADe teo aMdhakAramAM ja athaDAtA hatA ema and that she is the relaxation of the warrior kahevAnuM jarAya atizayokitabhayu nathI. -kepesiyata jyAre kaheto hato ke strIo mAtra navara antaraprAMtIya sAhityanI ja nahi. AntararASTrIya mANune dhaMdhe che ke teo davAnuM vizrAmasthAna che tyAM sAhityanI uttama ke kaniSTa racanAo paNa gujarAta bhASAMtaro te taddana sAce hate." ne anuvAda dvArA pacAvatuM rahyuM che. mahAna ne sAmAnya manuSya upara ke manuSya jIvana ura AvA prahAre sAhityakAronI racanAo gujarAtImAM utAravAnuM zakaya karanAra lekhaka bhAgye lokAnI sahAnubhUti prApta karI zake na hoya tyAre e lekhake vize sAcAM - beTAM mUlyAMkane ema chatAM jovA jevuM e che ke baMnnAMDamAM zenI je leka ApaNe tyAM pragaTa thatAM rahyAM che. TesToya, zekasa- priyatA hatI tene Takakara mArI zake evI lokapriyatA mA piyara, cekhava, taiyevaskI, vikaTara hyuge ke kAmunI bAyarana ke DIkansane ja prApta thaI hatI. te Acariza hata racanAe A rIte gujarAtane prApta thaI che. A badhAmAM ne AyalenDanuM IbrAMDanuM gulAma hatuM e teo bhUlI zakata ekamAtra apavAda banaDa' ze rahyA che. jovA jevuM te "e che nahotA. eTale temaNe a grejo upara, aMgrejI rItabhAta upa ke bana" zenuM jyAre avasAna thayuM tyAre tenA vize ke aMgrejI zAsana upara vAraMvAra prahAra karyA che. ane che? utsAhapUrvaka lakhanArA zAmaLadAsa gAMdhI ane temanA jevA eja prajAe zene haMmezA potAnA mAnIne temane khU anya patrakAre hatA ane ApaNuM kahevAtA "saMskRti vIra : Adara ane mAna ApyAM hatAM. Ama te aMgreja je ke 'saMskRti sajaka' A prasaMge mahada ze mauna ke cUpa ja mahAna ura prajA ja karI zake. gAMdhIjI vi rahyA hatA. jo pratye gujarAtamAM ATalI udAsInatA hovAnuM calacitra utArIne temanA ja kahI zakAya evA e kAraNu zenuM vyakitatva ane tenI racanAe banne lAge che. philma digdarzaka eka videzI mahAtmAne aMja bahArathI ze haMmezAM uddAmavAdI, uDaMDa, ahaMkArI ne chaDa ApI ja che. te pachI barnArDa ze te ja lAgatA hatA e ApaNuM bahArathI namra paNa bhItarathI Ayariza hatA eTaluM ja, temanA jIvanane lagabhaga paNa ze. jevAM ja lakSaNe dharAvanArA sAhityathI sahana thAya varSe laMDanamAM ane pachI tenI najIkanA eka grAmapradeza ema nahotuM. uparAMta zenI jIvanadraSTi ane jagatadraSTi temaNe gALyA hatA. temane A mahAna prajA kevI rIte upeTa hamezAM vilakSaNa rahI hatI. gAMdhIyugamAM ane e pachI cheka zake ? aMgrejo e paNa samajatA hatA ke ze mAtra aMgreH Aja sudhI ApaNuM saja ke mAnava nirbaLatAone tenI prajAnA virodhI nathI, temane virodha samagra mAnavajAta sA duSTatA sameta hamezAM paMpALatA rahyA che. mAnavajIvanamAM pesI hatuM. temane te jeTalI napharata raziyana rANI. ketherina pra gayelI laghutAone "mAnavIya' kahIne tenuM gaurava karatA rahyA hatI eTalI ja napharata vizvaitihAsanI avismaraNIya suMdara che. medhANIthI mAMDIne sureza joSI sudhInA lekhakane Avo ja kalIopeTrA pratye paNa hatI. temane jeTale aNaga " abhigama rahyo che. e lekhake zenI mAnavavidhI draSTine sAMkhI pitAnA rAjAo ane pradhAna pratye hatuM eTalo zake tema nahotA. zenI samagra racanAomAMthI mAnavajIvana aNagame nAjhIo, phAsisTa ne bhAratanA bhAgalAvAdI 5 sabaMdhe je rahasya pragaTa thAya che e nirAzAjanaka che. baLanA janaka jevA pAkistAnIo pratye paNa hate. 2 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja tA. 1-11-188 tA. 16-1189 . prabhuddha jIvana P ' mANasa kei Ayariza ke aMgreja nahi, vizvamAnava ne eTaluM na samajI zake evI a greja prajA mUkha' ke beTa nahotI. ze jyAre bhAratamAM AvyA, gAMdhIjIne maLyA. anya le kAne paNa maLyA tyAre kAkAe temane pUchyuM: "A deza vize ne dezavAsIo vize ApanI zI chApa che?" tyAre e gaMbhIra banIne kahyuM: 'huM ahIM bahu rahI zakyo nathI eTale vadhAre lokone maLI zakI nathI. paNa je nipApa ne nirdoSa rekhAo meM gAMdhInA caherA upara joi evI rekhAo bIjA koi caherA upara mane jovA na maLI. mane lAge che ke gAMdhIne e caherAo oLakhI zakatA nathI eTale ja te tene vAraMvAra upavAsa karavA paDe che!' keTalA sAcA ne kevA saceTa zabda hatA a! A ane AvA zene gujarAtI sAhityanA dhuraMdhara samajI zake ke pacAvI zake e zakaya nahotuM. gujarAtI sAhitya namaMda, gavardhanarAma ke gAMdhIjInI asarane bAda karatAM kalAbhegI ne vila sI rahyuM che. jIvanane virada karIne paNa kalAkRtionuM sarjana karavuM e tene abhigama kevaLa sureza jethI prerita nahotA. temanI pahelAM paNa e pravAha vahetA ja hatA. tyAre ze to jIvanavAdI ne vizvayAtrI hatA. bhUta, vartamAna ne bhaviSyanA saMdarbhamAM kalAnA mAdhyama dvArA jIvanane zedhanArA eka vilakSaNa zabdasvAmI hatA. ane eTale ja gujarAtI sAhityamAM zuM haMmezAM askRSTa, upekSita ane aNasamaja thayelA rahyA che. temane ' saMdarbha ApaNuM sAhityamAM vAraMvAra maLe che khare, paNa te mAtra achaDatA sparza je che. TolsToya, ibsana, zekasapiyara ke Adhunika sAhityakAra saMbaMdhe je AcanAo ne parAmarza thayA che. ethI ze uparokata kAraNosara mahad aMze vaMcita rahI gayA lAge che. ApaNe tyAM ze vize vAraMvAra evuM paNa sAMbhaLavA maLyuM che ke zenI A ke te kRti amane pasaMda paDI nathI. zenI ke eka nATayakRti vAMcavAthI temanI pratibhAne tAga maLI zake e lagabhaga azakya che. tene te samagratAmAM ja mApI zakAya. varSo pahelAM amArI kolejamAM amadAvAdanA keTalAka kalAkAra AvyA hatA ane anya naTa sathe temaNe zenuM eka niSphaLa gaNAyeluM nATaka bhajavyuM hatuM. *Widowers Houses.' zenuM A paheluM ja lakhAyeluM nATaka che ane teNe pite ja tene pitAnuM The first and the worst. play tarIke oLakhAvela che. evuM nATaka joIne keTalAka adhyApake e gusse thaIne mane kahyuM hatuM ke "tame te zene mAthe laine phare che, paNa tenA A nATakamAM evuM te zuM che ?" AvI phariyAda tenI anya nATayaracanAo sAme paNa cekakasa thai zake. phariyAda karanArAo. anucita nahetA, temanI TIkA ghaNI sAcI hatI. paNa ze kaI ekAda nATayaracanAthI nahi, tenI samagra nATayasRSTithI ja pAmI zakAya che. ApaNe tyAM Ave ja dAkhalo kavi nhAnAlAlane che. hAnAlAla kavinuM keI ekAda pustaka temanI pratibhA paricaya bhAge karAvI zake che. temane pAmavA mATe te temanI samagra kAvyasRSTinuM kAnana kheDavuM paDe. jo ke nhAnAlAlanI A maryAdA kahe te maryAdA. paNa e saue ravIkAravI joIe. - sva. anantarAya paTTaNIe varasa pahelAM banaDe zenuM sarva zreSTha gaNAtuM nATaka "Sant Joan" gujarAtImAM utAryuM hatuM. durbhAgye e bhASAMtara mArA vAMcavAmAM AvyuM nathI. sva. anantarAya paTTaNI ukta bhASAMtara karatAM pahelAM zene maLyA hatA. tenI prastAvanAnI mAgaNI paNa karI hatI ane zee e mAgaNI svIkArI hatI. ane tyAre temanI ane ze vacce rasabharyo ramUjI vArtAlApa paNa thayo hato. A badhuM mArA vAMcavAmAM AvyuM che, eTaluM ja nahiM "G. B. 5. 90' nAmanuM purataka je zenI nevuMmI janmazatAbdIe tenI hayAtImAM pragaTa thayuM hatuM temAM sva. paTTaNIe karelA gujarAtI bhASAMtaranuM eka pAnuM paNa "A page from an Indian translation of Saint Joan' nAmathI pragaTa karavAmAM AvyuM che. paNa huM paTTaNInuM e bhASAMtara Aja paryata meLavI zakyo nathI. A sivAya zenAM nATakanAM bhASAMtare ke anuvAda thayAnuM jANamAM nathI. - ane e zakya paNa nathI. ze antararASTrIya sajaka ne ciMtaka hovA chatAM tenAM nATakanI pAzvabhUmi aMgrejI jIvana ja rahe che. temanAM pAtre aMgrejI parivezamAM ja dhabake che. eTaluM ja nahIM aMgrejI samAjanA prazno temAM prAdhAnya bhogave che. ane chatAM tenI khUbI e che ke e pAtro, prasage, prazno phakata aMgrejI chavananA rahetA nathI; samagra manuSya jIvanane ra5ze che. pitAnI nATayaracanAone Coinic touch thI Cosmic vision ApavAmAM ja zenI nATaya pratibhAnI siddhi ' ' rahelI che. tatkAlIna aMgrejI jIvananuM temAM pratibiMba hovAthI ane vaLI temAM yugalakSI praznanuM arthadhaTana thayuM hovAthI temanI nATaya-racanAonuM bhASAMtara ke rUpAMtara saheja sAya nathI. sAhityakAra eka e kalAkAra che jenI sAdhanA sAmAnya kalAkAra- Artist karatAM nirALI heya che. AvuM tyAre kahevAmAM Ave tyAre AjanA kahevAtA vidvAnene Akroza sAMbhaLavA maLe che. je jamAnAmAM ApaNuM A kahevAtA kalAkAro dArUbaMdhI sAme dAMDIkuca karavAnuM elAna Ape mAtra elAna ja kemake amadAvAdadAMDIne ati lAkhe ne vikaTa paMtha zarAbanI bATalIe . sAthe, kApavAnuM A mahAnubhAvonuM gaju nathI. ane temanA anugAmI vidhAne ke patrakAro saMskAra zabda sAme ja sUma rAkhI tene "kadAra'ne upAlaMbha kare tyAre ze vadhAre ne vadhAre yAda Ave che. A virala vibhUtio vilAsapradhAna dezamAM rahIne paNa kalAkAranA AvA jamelAo ne bagaDelAM ja sAme pitAnI pracaMDa sarakArayAtrAne sAhityasAdhanA dvArA paDakAre, pheMkayo hato. jInIvA" nAme tenA nATakamAM temanuM eka.. Mouthpiece kahe che: "tame jene IzvaranuM kArya kahe che, tenuM rAjakIya kArya kare che te badhAthI thaI zakatuM nathI. paNa Izvare A kArya divya saMdeza rUpe amuka mANasane sepeluM hoya che. temanI cUMTaNI lake karatA nathI. emaNe pote ja pitAnI cuMTaNI karavI paDe che. ane e ja temane preraNAstrota hoya che..' barnADa ze kadAca pitAne A preraNAstrota maLyuM hovAnuM gaurava anubhave che ane eTale ja te e ghaNo saMgharSa karIne aneka rAjakAraNIya ne kalAkIya virodhane sAmano karIne potAnI eka judI ja zabdasRSTinuM nirmANa * * * - nA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana. ' tA. 1-11-89. tA. 16-11-89 zenAM nATake mAtra nATake nathI. strI-puruSanAM suMvALA ke lapasaNAM saMvedanA saravALA-bAdabAkI nathI 'vizvasAhityamAM e pahele nATayakAra ho je raMgabhUmi upara samAja jIvananI samIkSA kare che ema e. sI. rDa dhe che. e sAmAjika jIvananAM aniSTa darzAve che, rAjanItinA bagaDela jIvana-vihArane udhADe kare che ane e rIte pitAnA prabaLa Destructive Force thI jIvananI ujajavaLa dizAonuM darzana karAvavAnI kalAkAranI rItie anupama siddhi meLave che. che. e te spaSTa che ke zene pitAnAM nATakanuM ravarUpa psana pAsethI maLeluM che. paNa imsananA nATayavarUpane teNe potAnI rIte khUba vikasAvyuM che. imsanane e cAhaka, upAsaka ne pracAraka hovA chatAM samajavA jevuM e che ke imsananA ghaNA vicAra sAthe tene virodha che. ibsananI nATayakRtiomAM paNa mANasamAM rahela mANasAInA abhAvane paMpALavAnuM ke pivAnuM valaNa vadhateoche aMze raheluM ja che. ze mANasAInA abhAvane dujanatAnuM pratIka gaNe che. ane e rIte te kevaLa IbsanathI nahi, vizvanA sAhityakArothI ghaNe judA paDe che. ema paNa kahI zakAya ke eka tarapha samagra vizvanA sAhityakAro che ane bIjI tarapha barnADa ze ekale che. tenA hRdayamAM mANasa mATe anuka pAne strota kadAca vahete haze, paNa tenI racanAo ApaNe te joI zakatA nathI. mANasane mANasa tarIka gaurava ApavA ke ravIkAravA ze jarA paNa taiyAra nathI. ane A badhuM banyuM che. bane vizvayuddha pahelAM. jagatanI kaI pracaMDa ghaTanAoe zenA AvA mAnasanuM ghaDatara karyuM nathI. kauTumbika jIvananA kayu anubhae ane mANasanI mANasAinI hijarate ja zene khUba akaLA che. ane tenuM spaSTa, surekha ne nIDara nirUpaNa kazAya khacakATa ke kSobha vinA teNe kahyuM che. AvuM Bold presentation karavAnuM sAmarthya sAmAnya kalAkAranuM hoI -zake nahi, samartha sAhityasvAmInuM ja saMbhavI zake. 'tenAM nATAmAM vastu ne pAtra gauNa sthAne rahyAM che ema kahevAyuM che. paNa zenuM pAtrAlekhana Flat-thira hovAthI vadhAre jIvaMta banyuM che mANasAInA abhAvavALAM pa darzAvavA ane temane sajIva vyakitatva ApavuM evA virodhamAMthI tenI pratibhA era khIlI UThe che e pAtro vAcake ke zrotAonI bahu sahAnubhUni jItI zake evAM nathI ja. 'jIva te manuSya tarIke pAra UtarI zake ane e rIte kalAnI kaseTImAMthI vivecakonI daSTie pasAra thaI zake tema nathI. paNa zene vadhAre pitAnA iMgitanI paDI che, jene e pAtre ja barAbara caritArtha karI zake che. - a grejI bhASAmAM Morality zabda ghaNe vyApaka artha dharAve che. ApaNe tyAM Morality eTale nIti a grejImAM tene artha mAtra nIti nathI. moreliTImAM sAmAjika sudhAraNA ne jIvanasaMdeza paNa samAviSTa thAya che. zuM nuM pratyeka nATaka jIvananA keine kaI MoralitythI bahu thayeluM hoya che. ema chatAM emanI kalamamAM evuM te sAmarthya hatuM ke e je kaMI lakhe che te kalAtmaka banI rahe che. tene uttama vivecaka e. sI. Da' lakhe che : He feared that there might be (as undouvabtrdly there was) an artist's nature in himself, and all b's life he tried to crush that part of his nature. For tunatelyhe did not sncceed entireles...' A zabda ghaNA yathAya che. zenAM uttama nATake kavitAsabhara savAthI ucca kavitvanuM ukaTa darzana karAve che. ane eTale ja 'senTa jona'. mena enDa suparamena ke beka Tu megyuselA' kavitAnI khUba najIka rahe che. "misira rensa phezananATakamAM misara verena pitAne bhUtakALa pitAnI putrI pAse pragaTa kare che tyAre ke kenDIDA'ne aMtima bhAga ke. 'jona bulsa adhara AyalenDIno bIjo aMka tenA kavitvayukata kalAtmaka gadyathI baddha thayelA lAge che... . - upara noMdhyuM tema zenA pratyeka nATakamAM kaMi ne kaMiMoral hoya ja che. tenuM prathama nATaka 'vI esa kAusIsa' laMDananA pachAta raheThANenuM ane e gaMdA raheThANa mAM rahetA ati garIba mAnanuM jIvana batAve che. garIbIthI pIDAtA A leTe ja makAna-bhADuM bhare che temAMthI amIra umarAve malAI uDAve che. samAjavAdane ane kAmAkasane prakhara puraskRta ahIM pragaTa thayA vinA rahetA nathI. "misisa veransa prephezanamAM paNa lekhakanI e ja draSTi jovA maLe che. garIbI sahana na thavAthI dehavikrayanA paMthe vaLelI misi verana pitAnI bhaNelI gaNelI putrIne e ja dhaMdhe vALavA mAMge che tyAre mAtA-putrI vacce saMgha parAkASTAe pahoMce che." "Asa enDa dha mena'mAM lekhaka yuddhane virodha karatA hovA chatAM anivArya saMgamAM yuddhanI tarapheNa karatA hovAnuM joI zakAya che. 'kenDIDa' huM samaje chuM tyAM sudhI imsananA 'Delsa hAusa nA virodhamAM lakhAyeluM nATaka che. Delsa hAusa'mAM nerA patinI aprAmANikatA ne sahayatAnA abhAvathI ghara choDI jAya che tyAre kenDIDA nibaMdha mananA patinI sAthe ja rahevAnuM munAsIba mAnI aDhAra varSanA mUkha kavi Ame mArca benkanA premano tyAga kare che ane tene sAcA premanuM hArda samajAve che. kendra herisa zenI A racanAne tenI sarvottama kalAkRti tarIke oLakhAve che paNuM te yathAvuM lAgatuM nathI. nATakanI racanA mAhera hovA chatAM zanI lAvya pratimAne ume tamAM pragaTa thai nathI. 'phileTa', 'yu nevara kena Tela', 'phanIsa phaTa ' vagere racanAomAM lekhaka yuvaka - yuvatIomAM unmAdI bejavAdabAra ne vadI praNayavahAra upara AkarA prahAro karI temanI bevakUphI pragaTa kare che. keTalAMka uttama ekAMkIomAM paNa che AvA premane saceTa parihAsa kare che. sAmAnya ekAMkIonI racanA karavAnI draSTie judA paDatAM 'hAu DI lAIDa Tu hara hasabaMDa' ane 'evarUlDa'mAM strI - purUSanA aghaTita viSayI premanuM nirUpaNa karI prajAjIvanamAM premanuM nAma khecI gayelA e bha .naka aniSTane gALI nAkhavAnA prayAsa kare che. zA mATe prema eka mahAna anubhUti che. samAjamAM tene je rIte ana thai rahyo hoya che e temane khUba dajhADe che. je bhavya pavitra prema mATe teo jIvanabhara talasatA rahyA hatA. tane a dhArI AlamamAM aTavAte joine zene khUba du:kha thatuM hatuM te A nATakanI racanA kaDA jAya che. tyAre lagabhaga se pAnAMnuM saLa ga ekAMkI "geTiMga merIDa pragazIlatAnI draSTie te dhyAna kheMce ja che paNa vizeSa che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-'89 tA. 16-11-89 prAddha jIvana 11 aMgrejI ne pazcimI lagnajIvana bhaMgAranuM e darzana karAve che. "mIsa elAyansa' e ja prakAranI viSaya ane AkRti saundaryanuM prabhutva siddha karatI zenI bIjI racanA che. dha hArTabreka hAusa veravikhera ne chinnabhinna thatA kuTuMbajIvananI karuNatA hAsyane kaTAkSa nIce chupAve che. chellAM traNeya nATamAM vastunI saLaMga-sUtratAne lagabhaga abhAva dekhAya che. ane pAtronI judI judI gatividhiothI samagra racanAnuM hADa baMdhAya che. samAjajIvananI samIkSA sAthe kalAtmaka pragazIlatAne sajaka kyAMya bhUlI zakatA nathI. DokaTarsa DAIlamA'mAM e ThekaTaro ane dadIonA vilakSaNa saMbaMdhenuM nirUpaNa karyuM che. je kArya ghaNuM umadA ne pavitra gaNAvuM joIe tene kaTa ane davAnA vepArIo kevuM dhaMdhAkIya svarUpa Ape che e paristhiti jANItI che. vividha rogo ane ravAthI DokaTare vacce rIbAtA dadIonuM zradheyacitra te ahIM jovA maLe ja che, paNa vizeSa te DokaTaranA mAnavIya varUpanuM lekhaka vismayajanaka nirUpaNa je rIte karyuM che te phakata tatkAlIna nathI, savaMkAlIna che. nATakanA antamAM ke karuNa ghaTanA banatI nathI ane chatAM nATakanI nAyikA jenIpharanI antaravyathA. ja A nATakane TrejeDI banAve che. bahu rasika na lAge evuM A nATaka mAnavasvabhAvanA cAturyavaMta avalokana mATe khUba mahattvanuM banyuM che. zoe mahadaaMze kAmeDIenuM sajana karyuM che, tyAre ahIM tene TrejeDI racavAne prAga ThIka rIte siddha thayela che. vyakita, kuTuMba ane samAjanI bahAra nIkaLIne lekhaka epala kATa" ke " naTa biliyansa' jevI racanAo dvArA rAjakAraNa ane arthazAstra pratye vaLe che. "epala korTamAM -temaNe rAjAzAhInA virodhamAM lokazAhInAM aniSTa darzAvyAM che. te 'benaTa biliyansa'mAM karoDapatio ane abajapationA jIvananI vedhaka kaThaNAI batAvI che. pahelA vizva yuddhanI bhUmikA upara temaNe cAra Playlets of war lakhIne e ghera saMgrAmanI yAtanAo pitAnI lAkSaNika kaTAkSavANI dvArA pragaTa karI che. 'jInivA" mahada aMze prayogazIvratAnI draSTie lakhAyeluM nATaka che. paNa te dvArA temaNe vizvazAMtinA karNadhAre ja jagatamAM keTalI azAMti phelAve che ne AntararASTrIya nANAMne durvyaya kare che te vakradaSTie darzAvyuM che. kare che tyAre temane zayatAnano bheTo thAya che zayatAna paNa mukhya pAtranI joDe lAMbI ne gahana tatvacarcAmAM joDAya che. zayatAna ema kahe che ke Ajane tamAre mAnavI eTale te mUkha ne kharAba che ke tene sarvanAzamAMthI kaI ugArI zake tema nathI. tyAre denajuAna evI dalIla kare che ke phakta mANasamAM ja evI virala zakita rahelI che je dvArA te khUba AtmasaMgharSa karIne mahAmAnava-Superman banI zake tema che. mANasamAM rahelI A virala zakitane najuAna Life Force tarIke oLakhAve che. vAstavika rIte kahIe to. ze nA manane e AMtarika saMdharSa che. te ahIM vyakata thaye che. sAmAnya rIte nAstika manAtA ze Life-Force mAM atUTa vizvAsa dharAve che. temane UDe UMDe zraddhA che ke A Life-Force A virala zakita IzvaranuM ja bIju rUpa che. pracchanna rIte ze Ama eka Astika ja che. A nATakanI samIkSA karatAM e. sI. Da ema noMdhe che ke zo nAM pAtro kevaLa lekhakanA Mouth pieces che e je AkSepa thayuM che te beTe che. kemake ahIM najamAna ane zayatAna parasparathI khUba virodhI vicAre vyakata kare che. temAMthI kenA vicAro sAcA che e nakakI karavAnuM e prekSaka upara ja choDayuM che ane e rIte pitAnI uttama kalAdaSTine temaNe ahIM paricaya karAvyuM che. - A nATakane mAtra chele aMka ja lagabhaga nevuM miniTa sudhI cAle che. temAM vAta ke ghaTanAo jevuM kaMI che ja nahi. che phakata dIdhuM carcAo ne gahana jIvana paryeSaNAo !' AvuM sAhasa mAtra barnADa ze ja nATakanA svarUpa dvArA karI zake. paNa zenI vizeSatA e che ke teo gaMbhIra carcAonI sAthe prekSakone ke vAcakane satata hasatA rAkhe che. hAsyarasanI choLAmAM jIvananuM gahana tatvajJAna ogaLI jAya che. eTale pAThake "bera thaI jatA nathI. temane kaMTALe AvatA nathI. ze ema kahetA hatA ke mAre te philasUphe mITa kalAsa joIe che! ane kharekhara ahIM temane A hit of philosophers maLI paNa rahe che. kemake A nATaka mULa te eka kalAtmaka sarjana karavAnI dRSTie ja che e lakhyuM hatuM. paraMtu sAhasika digdarzakee ane kalAkAroe jyAre A nATaka raMgabhUmi upara peza kayuM tyAre nATayagRhamAM prekSako zAnta stabdha-Spellbound-banIne A nATaka jotA hatA, ane TAMkaNI paDe te paNa saMbhaLAya evI zAnti sarvatra prasarI rahI hatI. senTa jana' sarvAnumate zonuM uttama nATaka gaNAya che. ahIM paNa lekhakane eja Akroza saMbhaLAya che. jamAne jamAne vizva-niyatA koine ke mAnavane pitAnuM rUpa ApIne A pRthvI upara ekale che, e mAnava pRthvIne uddhAre che ane chatAM pRthvI patie temane keTalA satAve che e phrAnsanI vIrAMganA jena epha ArkanA jIvana nimitte zAe darzAvyuM che. ahIM mAtra jona epha AkanuM vIracaritra ApavAno lekhakane uddeza nathI, paNa izvarI aMza dharAvatA strI puruSonI jagatamAM je viDaMbanA thAya che, ane tamane je rIte satAvavAmAM Ave che, te mude kendrasthAne rahe che. zonI jIvanadaSTi ahIM barAbara otaprota thayelI che. ane jenA dvArA bana zenuM pitAnuM ja vyaktitva aMkurita vahetA samaya pravAhamAM zonI A badhI racanAo kAlagrasta banI jatAM kadAca bhulAI jaze paNa temaNe traNa evI mahAna racanA karI che jene kALapravAha paNa lupta nahIM karI zake. A traNeya racanAo bhavya vidhadaSTi dharAve che. - "mena enDa suparamenane barnADa zeDa kemeDI enDa philephI tarIke oLakhAve che ane kharekhara temAM e bane che. zenI A eka khUda nATayakRti che. tenA traNa aMke che ane temAM mukhya pAtra traNa che. sAhitya sUviTamAM tihAsika banI gayelA denaja AnanA pAtrane lekhake jude ja paDa Ape che. nATakane chelle eka khUba mahattvano che ane khakanI sargazakitane uttama paricaya karAve che. dena juAna anya pAtra joDe ahIM svapna jue che te dIrgha carcAo Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana : - tA. 1-1188 tA16-11-89 thAya che. vIsamI sadInA aMgrejI sAhityane itihAsa AlekhatAM vicAre te krisuphI taLe zenAM nATakanI kalA kacaDAI kaeNnka svInaraTana, A racanAne nATaka nahi, paNa nATakanA sva- jatI nathI kemake UMce hAsyarasa nipanna karavAnI temanAmAM rUpamAM mUkAyelA tAvika nibaMdhe kahe che. svITara ema paNa apratima pratibhA che temaja dhAradArane kavitvamukta saMvAde noMdhe che ke zenI philasUphIe kalAkAra zenuM ahIM je zeSaNa karyuM che. tevuM anya nATakamAM bhAgye ja karyuM haze paNa zenI eja lakhavAnuM adbhuta kauzala che. ane eTale ja temanI te vizeSatA hatI. cAlyA AvatA sAhityasiddhAMnI temaNe nATayakalAnI aneka maryAdAo hovA chatAM temane uttama hamezAM upekSA ja karI che ane pratyeka nATakanuM svarUpa nava- vivecakoe Greatest dramatist Since Shakespeare nirmANanI daSTie ja temaNe ghaDyuM che. zA mATe vicAre -zekasapiyara pachIne mahAna nATayakAra kahyA che. ane zenA ane philasUphI vadhAre mahattvanA hoya che ane tene anurUpa virodhIone paNa e vidhAnane virodha karavAnuM gamyuM nathI. Ave evuM svarUpa te ApameLe jANe ghaDAtuM jAya che. 'senTajona" tenuM uttama daSTAMta che. ' * duniyA bhale 'senTonane temanI sarvottama nATayakRti gaNe, mArA jIvanakALamAM meM be mahAna vibhUtionI anubhUti zAnI potAnI daSTie te beka Tu megyuselAha' temanI sarvottama karI che. mahAtmA gAMdhI ane peja banaDa' che. A banne nATayaracanA che. phakata kalAprema ane avetana daSTie lakhAyeluM mRtyu pAmyA tyAre huM Ucharate yuvAna hatA. temane sadehe te A nATaka zenI dhaMdhAdArI gaNAtI racanA "senTajena' karatAM utaratI kakSAnI racanA che ema samaraseTa mema kaTAkSa joi zakyo nathI chatAM temanA bhavya vyakitatvanI hamezAM huM pUrvaka eka sthaLe noMdhe che. memanuM kahevuM ema che ke anubhUti karate rahyo chuM. gAMdhIjIe potAnA jIvana ane ghaNI vAra avetana daSTie lakhAyeluM nATaka dhaMdhAdArI kAryathI mane prabhAvita karyo che tema banaDa zee pitAnA daSTie lakhAyelA nATakathI UtaratI kakSAnuM nATaka hoya che. ane vyakitatva ane sAhityathI mane hamezAM AkaLe che, tenAM tenA saMdarbhamAM te za nAM A be nATakane ullekha kare che. nATake meM varasa pahelAM vAMcyAM hatAM. Aje mArI pAse paraMtu ze nI philasUphIne vyApa A nATakamAM je rIte the che te bIje bhAgye thayo haze. prayAganI dRSTie paNa tenAM nATakonAM badhAM pustaka nathI. phakta e upara karelI A nATaka viziSTa koTinuM che. temAM pAMca khaDe che eTale sacavAI rahI che. saMbhavita che ke kyAMka vigata ke temAM mAtra eka nahi, paNa pAMca nATake che ane chatAM e pesI gayA hoya. e mATe vAcake mane kSamA kare. temanA badhAM ekasUtre baMdhAyelA che. Adama ane IvanI utpattithI vize eka pustaka lakhavAnI mArI icchA saMjogo ne samayane mAMDIne temAM bhaviSyanA mAnavI itihAsanuM darzana che. ze kAraNe hajI sudhI te pUrNa nathI. thaI paNa temanA saMbadhe 'sarjanAtmaka utkrAMti-Creative Evolution-nA praNetA che. Ave ne aTale lekha lakhavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM ane ahIM temaNe DAravInanI Evoluation nI vicAra saraNIne prabaLa virodha karyo che. DAravInane utkrAMtivAda e mATe "prabuddha jIvananA taMtrIzrIne huM hamezAM hamezAM nabaLAnuM bhakSaNa ke zeSaNa karIne pragati karatA samAjanuM RNI rahIza. gaurava kare che je ucca mAnavatAne jhaMkhatA zene svIkArya na hoya te yarthAthI ja che. zenuM kahevuM ahIM' e che ke nibaM"Lane haNIne sudhAyelI pragati e khaMDanAtmaka utkrAMti che eTale te nakAmI che. utkrAMti svAbhAvika rIte rahelI hoya te paNa prakhara buddhizALI ne prabaLa AtmabaLa bhakita saMgItanA vargo dharAvatA manuSya tene TALI zake che kemake prakhara saMdhanA upakrame bahenane bhakita saMgIta-ratavana vagere buddhi ne prabaLa AtmabaLa dvArA ja jIvananuM sAtatya rahe che. paNa e mATe prabaLa amabaLathI sAmAnya manuSyae unAma zIkhavavA mATe varga budhavAra, tA. 22mI navembara, 1989nA mAna banavuM paDaze je mAnavatA mahA mAnavatAnI khUba roja paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha (rasadhArA ke. epa. sesAnajIka haze. mANasAInI hijaratane aTakAvI durguNene yuTI bIje mALe, 385, saradAra vI. pI. mArga muMbaI-4)mAM durjanatAne vilaya karIne mAnave mahAmAnava banavuM paDaze zarU thAya che. A varga dara budhavAre sAMjanA 4 thI 5 nA raheze. ane teja e sukhI thaI zakaze ne lAMbu jIvI zakaze. bhaviSyanI prajAne Aja vAra saMskRti tarIke mANase zrI zyAma gagaTe A varganA adhyApaka tarIke sevA Apaze. ApavAnuM che. ane tyAre sukha te pArAvAra chalakAze. rasa dharAvatA bahenoe saMdhanA kAryAlayamAM saMparka sAdhavA rASTro DahApaNa ne sadaguNathI cAlatAM haze, temaja yuddha ane vinaMtI che. anya aniSTane sadaMtara nAza thaze. Ama, 'mena enDa suparamenanI vicAraNA ahIM vistAra sAdhatI jovA maLe che. uSAbahena mahetA ke. pI. zAha, A nATakamAM zenI bhavya kalpanA che, mAnava jIvananA zreyane saMjaka. nirubahenaesa, zAha uca, vicAra che ane nATayakalAnI, zakitane paramAra , , . maMtrIe ' . . . abhiniveza che. ' Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 1-11-'89 tA. 16-11-89 prabuddha jIvana jiMdagI: Izvare ApeluM eka baMdha kavara! . pravINa darajI ekavAra Adhunika sarjaka jemsa jeyasane eka prazna AgaLa nIkaLI gayA. parata thavAnuM mana thatuM paNa thoDuMka vadhu karavAmAM AvyuM: 'tamArI priya kRti kai? 'yulisisa' jevI doDI lau" evuM vicArate ne pAcho AgaLa vadhate. chevaTe Adhunika saMvedanAne upasAvatI kRtinA saja'kano uttara vA- eka tabakake teNe pAchA vaLavAne nirNaya lIdho. pitAnI bhAvika rIte ja kAIka navIna kRti ke sarjakane anulakSamAM tamAma zakitao kAma lagADI. jeTaluM deDI zakAya teTaluM teNe hoI zake. yase je rIte prayoga kayAM che. ane navalakathAnA deDI lIdhuM. mane mana te khuza tha. AjathI nasIbadevI enI svarUpane judI judI dizAethI prajAne prayatna karyo che. upara varasI jaze evuM evuM te vicAryuM ja hatuM. e rIte niHzaMka joyasa keIka pragazIla kRtinuM nAma bIjI tarapha sUryadeva dhIme dhIme astAcala tarapha ' vaLI Apaze evuM prazna pUchanAranA manamAM paNa hatuM. paNa rahyA hatA. sUrya asta thAya te ja kSaNe mULa sthAne saunA Azcarya vacce jayase uttara Ape: "mane gamatI pahoMcI javAnI zarata hatI. e zarata paLAya te ja kRti vikhyAta navalakathAkAra TolaTeyanI che, ane kRtinuM A prayatnanuM phaLa maLe. anyathA badhuM viphaLa banI rahe. teNe nAma che "eka mANasane keTalI jamInanI jarUra paDe?" muThThIo vALI, dAMta bhIDyA, badhu jora ekaThuM karyuM. zarIra mAnavamanane tAga levA mathanAra, bhASAne bhinna bhinna rIte paraseve rebajheba thaI gayuM. meM uparanI nase taMga thaI gaI. e jenAra joyase pitAnI pasaMdagIno kaLaza Ama TereTanI deDate ja rahyo. sUrya asta thaI jAya te pahelAM yenakenaprakaraNa eka jANItI kRti upara utAryo emAM joyasanI jIvana te niyata rathaLe pahoMcI javA mAgatA hatA. astAcaLa tarapha viSayaka vibhAvanAne paNa saMketa maLI rahe che. jatA sUrya'nI tarapha te ghaDIka te, ghaDIka pitAnI tAkAta vadhe TesTayanI vArtA te sukhyAta che. eka mahatvAkAMkSI te mATe yatna karate. ne...enA paga Akhare thAkayA, , te mANusane emAM kahevAmAM AvyuM ke sUryodaya thatAM eka nizcita lathaDavA lAgyA.. najara sAme have niyata sthaLa dekhAvA sthAnathI deDavAnuM zarU kare ane saMdhyAkALa thatAM mAMDeluM, A pahoMce...A paheo evI adhIrAI, vadhatI. sUrya DUbe e kSaNe pAchuM nizcita sthAna upara pAchA AvI gaI. ane sUrya asta pAme che. tyAM e niyata sthaLa upara javAnuM. je A zarata pUrI thAya te pele mANasa jeTaluM AvI dhaba daI paDe che. enuM prANapaMkheruM UDI jAya che. doDI Ave, jeTalA gAunuM aMtara kApIne te parata Ave e enI mahattvAkAMkSAne karuNa aMjAma Ave che. seMkaDe mAIlabadhI jamInane te mAlika banI jAya. lobhane bha kayAM hoya jamInane pitAnI karavAmAM ne karavAmAM te bhAna bhUlI gayo ke che ? pelI mahattvAkAMkSI vyakitae deDa AraMbhI. teNe mane mana jeTalo AgaLa jaIza, teTaluM ja pachA paNuM AvavAnuM nakakI karI lIdhuM ke pUrA jorathI, pUrI tAkAtathI zakaya teTaluM che. lebhane keI sImA hotI nathI. Akhare kabara khedI enA dUra dUra deraDI lau. parata te AvI pahoMcAze, A lhAve dehane dATa tyAre mAtra cha phUTa jamInanI tene jarUra maLe che ke maLaze. jeTaluM aMtara vadhu kApIzuM teTalI paDI. seMkaDe ekara jamIna aMke karI levAnA aramAnevALa jamInanA apaNe te rAterAta mAlika thaI jaIzuM. mahatvAkAMkSIne kevo karuNa aMjAma ! izvaranI sattA AgaLa deDa zarU thaI gaI, pelA mANase te pAchaLa joyA vinA mAnavInI sattA keTalI vAmaNI ane tuccha che. jeyasane kadAca devA ja mAMDyuM, basa deze ja rAkhyuM. jema jema aMtara kApate A vAta spazI gaI haze; jiMdagI kyAre ya mANasanI jAya tema hAMpha vadhatuM jAya, thAka paNa lAge. paNa jeTaluM gulAma banI nathI. mANasa che te paNa enI upara te vadhu aMtara kApIza eTalI vadhu jamIna maLaze A Adhipatya jamAvI zake tema nathI. TesTaye A TacUkaDI lebhAmaNI vAta AMkha AgaLa AvatAM tarata gati vadhI vAta dvArA bhUMDA hAlane pAmatA mAnavInuM TUMpaNuM hubahu jatI. pariNAme vaLI pAche te muThThIo vALI, pitAnI pAse je kaMi bhAra jevuM lAge ene dUra karIne AgaLa ApaNe--mAnavIe yuge yuge kevaLa Aja bhUla karatA DaLe ja gaye. thAka vadhate gaye, zvAsa caDhate gaye, AvyA chIe. jiMdagI ApaNI saMpatti che, enA vacce tarasa paNa lAge. chatAM UbhA rahetAM samaya barabAda upara ApaNe adhikAra che. te ApaNI calAvI thAya ane eTaluM aMtara ochuM kapAya te eTalI jamIna paNa cAle che vagere vagere. ApaNe tyAM ja dizAsuda ochI maLe ne ? pariNAme te deDo ja rahyo. tarasa sAthe, thaIe chIe. jiMdagI te Izvare ApeluM eka baMdha kavara . bhUkha sAthe, thAka sAthe, zvAsa sAthe, basa manamAM eka ja dhUna. che. e kavara ApaNe khelavAnuM nathI tema temAM ApaNe dethe ja rAkhe, deze ja rAkhe. seMkaDe mAila sudhIne ApaNI IcchA anusArane keI zabda paNa pADavAne nathI. vistAra Aje ApaNI eDI nIce AvI jaze. rAterAta tene te yathAvata baMdha rAkhavAnuM che. ene ApaNe sAcavImAletujAra thaI javAze. AvI lebhanI parIe enA citrane zakIe teya eka moTI vAta, e ya ApaNuM sadbhAga. barAbara kabajo laI lIdho. sArI rIte deDI zakAya, vadhu deDI ijiniyA le, IDipasa le, hemleTa le ke ethele lo, zakAya e mATe teNe vArApharatI zarIra uparanAM vastro eka draupadI le ke pAMDa le. je je ene pitAnI karavA gayA pachI eka ema kADhIne pheMkI dIdhelA zarIra uparanA dara-dAgInA. che, je je enI upara svAmItva siddha karavA gayA che te saue. paNa teNe kADhI nAkhelAM. chelle te pagamAM paheravAnAM rUpAtare peluM baMdha kavara khelavA jevI bhUla karI che ane bUTa - caMpala sudhdhAM ! zarIra upara mAtra guhayAMgane enAM duSpariNAme temane maLyAM paNa che-bhagavyAM che. ' DhAMkavA pUratuM vastra bacyuM hatuM. enI doDamAM e. ThIka ThIka 0 jiMdagInA aneka khUNA che, aneka rUpe che. dareka veLA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. prabuddha jIvana * tenA navA rUpa-raMga hoya che; dareka veLA tene cahere na heya che. e caherAthI bhalabhalA camarabaMdhIo, jJAnIe, jyotiSIe ke ciMtA paNa aMjAyA che-lebhAyA che. ghiNAne ghaNI vakhata tethI lAgyuM che ke jiMdagInuM rahasya teo pAmI cUkyA che. jiMdagInI ArapAra teo dekhI zake che, jiMdagIne teoe mahAta karI che, enI upara pitAnuM prabhutva siddha karyuM che. paNa e badhI veLA jiMdagI sevAothI dUra ne dUra rahI che. je kaMI pAmyA che' evI jJapti che, e te eka bhramaNA kevaLa che bAkI enI bAgaDera ApaNA hAthamAM nahi, kAIka bIjInA hAthamAM che. e jema kheMce, tA. 1-1-'89 tA. 16-11-89 e jeTalI khece eTaluM ne evuM ja DagaluM jiMdagI bharatI hoya che. ApaNe ene paramazakita kahIe ke pachI izvara kahIe. ApaNA pAsAM game teTalAM pheMkIe paNa dAva de te e Izvarane AdhIna che. jema pele Ta yanI vArtAne mahatvAkAMkSI nAyaka atima paLa sudhI na samajI zake ke A badhuM devuM vyartha che ane aMte pelI eka mAtra laMgoTI, mRtyu ne cha phUTa jagA ja enAM che ema ApaNe paNa chelle sudhI e bahurUpiNI jiMdagInA marama-bharamane bhAgye ja pAmatA hoie chIe. e baMdha kavarane baMdha rAkhavAmAM ja zANapaNa che. ' paraMparA ane vyakitatva o pannAlAla ra. zAha bhASA e bhAvanI abhivyaktinuM prabaLa mAdhyama che. bAbata e vakhatanA saMjogomAM je ApaNe nirNAyaka hoie mAnavInA manamAM uddabhavatA prema, lADa, vaikaTaya, rAga, anurAga, te gaLe nA Utare evI ApaNI tAsIra che; dUranuM joI dveSa, tirarakAra Adi vividha manebhAvo ane anubhUti e zakatI vyakti mATe e sahaja che, vyakitanA vyakitatvanA bhASA dvArA abhivyakata kare che, e eka saMketa che. hAvabhAva vikAsanI e cAvI ane pArAzIzI che. ane vartana dvArA paNa enI abhivyakita thAya che. AvI eka evI mAnyatA che. A badhAM udAharaNe daSTAMtI bhASAnI zedha e vicAravinimaya ane paraspara mAnavIya asAdhAraNa vyakitanA che. ucca AdarzanuM AcaraNuM saMbaMdhanuM uttama mAdhyama ane sAdhana che. paraMtu enI paNa sAmAnya mAnavI mATe lagabhaga azakaya che. eTale eka maryAdA che, AvI bhASA dvArA vyakata thatAM vicAro ane manebhA sAmAnya mAnavI mATe avA mApadaMDamAM aucitya keTaluM? karatAM avyakata rahetA manabhAvane e kharuM ke sAmAnya mAnavInuM evA mApadaMDa ke pradeza vistRta vyApaka ane mahattva che, IzvaranI zodha Adaza mATe kadAca gaju na hoI zake. sAmAnya vyakitane ane kalpanAmAM paNa mAnavIe neti neti' kahIne ja saMtoSa saMdarbhamAM vicAratA eTaluM avazya kahevuM joIe ke samAjanA mAnave paDyuM che. sva. cImanalAla cakubhAI zAhe eTale ja ane vyakitagata vikAsanA janaka evA ucca Adarza mATe evI eka jagyAe sarasa kahyuM che: "bhASA e bedhArI talavAra che. vyakita prayatnazIla hovA chatAM tenA saMjoge, tenI AMtarika maryAdA, saMpUrNa satya bhASAmAM AvatuM nathI.' ke anya kAraNosara evuM Adaza-netradIpaka AcaraNa pitAnA mAnavIya saMbaMdhomAM pragaTa thatI uSmA ane vyakata thatAM jIvanamAM na karI zake te e paratve ApaNe kSamAzIla, udAra premane kayAreka vicitra vaLAMka maLe che. kayAMka samaya paripakava ke sahAnubhUti jarUra rAkhIe. paraMtu evA dhyeyanuM lakSa ja thAya e pahelAM kai vAta pragaTa karavAthI paNa AvI paristhiti na rAkhyuM hoya te evI unnata sthitie pahoMcavAnI UbhI thAya che; kayAreka mAnavInA mananA, vartaNa kanA abhyAsathI AMtarika kSamatA hovA chatAM ya evo vikAsa e kayAMthI ke mana vAMcI lIdhAnA vahemathI ApaNe enA viSe cokakasa zakaya bane ? sAcI ane sArI vAta e che ke evI mAnyatA bAMdhI laIe chIe. enA AdhAre ApaNe enA AMtarika kSamatA paNa vyakitamAM na hoya te vikasAvavI vartanane mUlavIe chIe ane cokakasa saMjogomAM e vyakita joIe kahyuM che ne ke "nizAnacUka mApha, nahi mApha amuka rIte ja vartana karaze evuM pUrvAnumAna ApaNe karIe chIe. nIcuM nizAna paraMtu kayAreka e vyakita ApaNI mAnyatAthI taddana judI rIte vyakitanI maryAdA tarapha kSamA, dayA, karUNuM ke udAratAno vate che, ane ApaNane e vyakita paratve pUrvagraha che evuM bhAva rAkhIe tyAre paNa evI vyakita jAhera jIvanamAM phalita thAya che. vyakitanI vartaNUka aMge ApaNe taka jarUra javAbadArIbharyA rathAna para hoya ke samAjanuM netRtva temanA karI zakIe, paraMtu eka vattA eka barAbara be thAya evuM hAthamAM hoya tyAre emanA jAhera khalanathI evA sthAna mATe e sIdhuM sAduM gaNita nathI. bhagavAna zrIkRSNa jevA samagra emanI mRtA rahI nathI, samAjanI nADa have emanA hAthamAM punI pratyeka bhUmikA paraspara virodhI paNa hoya salAmata rahI nathI, e samajI laIne evI vyakitane samAjanI ane eTale emanA viSe pUrvAnumAna karavuM e netAgIrImAMthI ke javAbadArIbharyA sthAna parathI mukata karavI dussAhasa gaNAya, te maryAdA puruSottama zrI rAma cekakasa joIe. samAja mATe evI vyakita game teTalI mahattvanI hoya siddhAMtane anusaraze evuM sahajapaNe mAnI zakAya. judAM judAM paNa e anivArya (Inbispensable) nathI. e satata lakSamAM prasaMge e bhagavAna zrI kRSNanA paraspara virodhI vatananA niSkaLa rahevuM joIe. kahevAnuM tataparya e che ke evI eka vyakitae e che ke emAMthI eka siddhAMta, praNAlikA ke paraMparA bhraSTAcAra karyo te samAjane emaNe karelAM nukasAna paratve prasthApita thAya, tyAre pUrvAnubhava, siddhAMta ke sthApita paraM kSamAbhAva jarUra rAkhIe, paraMtu emanA paratve kSamAbhAva parAmAMthI mayadA-puruSettama rAmanuM vyakitatva vikAse. sAmAnya rIte pitAnI IjajatanA cUrecUrA thAya evA DarathI sAmAnya rAkhIe ane javAbadArIbharyA sthAne emanI anivAryatA - samajI emane cAlu rAkhIe te samAjane lAMbA gALAnuM, mAnavI potAnI bhUlane jAheramAM ekarAra na kare tyAM gAMdhIjI jevI vyakita pitAnI nAnI zI bhUlane "himAlaya jevaDI bhUla" dekhI na zakAya evuM nukasAna thAya. kSamA ane udAra bhAvanAnA tarIke jAhera kare ane satyAgraha tyAre hiMsaka vaLAMka le tyAre pariNAme vyakitanA naitika khalana chatAM enuM netRtva salAmata - duniyA AkhI ya viruddha thaI jAya che. paNa e hiMsA baMdha rahevAthI bhraSTAcAra vyApaka banatuM jAya che, eTaluM samajIe thAya e mATe gAMdhIjI satyAgraDa pAchA khecI le. e te ganImata Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-89 tAM. 16-1189 RNAnukha dha (pRSTha rathI cAlu) upakAranuM vismaraNa thAya che. vidrohanA mANasane jyAre vAraMvAra anubhava thAya che, athavA upakAranA badalAmAM apakAra maLe che athavA potAnA ja AzritA taraphathI kaDavI TIkAnidAno te bhega ane che tyAre game tevA dhaniSTa saMbaMdhonu aMte kazuM mUlya nathI evA bhrAmaka vicAramAM te sapaDAi jAya che. jema aneka vyakitae sAthe sArA sabaMdhe aMdhAya che tema keTalAya leAkAne khIjAonI sAthe verabhAvabharyAM, asahiSNu sabadhA paNa thAya che. keTalAka saMbaMdho tUTe che ane te kAyamanA mATe tUTelA rahe che. keTalAka tUTelA saMbaMdho pharI sadhAya che, premabharyAM ane che. keTalAka sabaMdhe| tUTe che, karI dhAya che, pharI tUTe che, pharI baMdhAya che. saMbaMdhanuM Ayu cakra vizvamAM cAlyA kare che. koIka virala mahAtmAone saMsAramAM TAinI sAthe sabaMdha agADavAnA anubhava thato nathI. vaLI anya prakAranA keTalAka nijAnadI mahAtmAe kAinI sAthe sabaMdha bAMdhavA utsuka hAtA nathI. te ekadare niHsaga rahevA icchatA hoya che. khIjI bAju keTalAka mANaseAnI prakRti ja evI heAya che. ke emane ekalA rahevuM gamatuM nathI. tarata uSmAbharyAM premasa baMdhA tee bAMdhI zake che. keTalAka mANasAnI prakRti ja evI heAya che ke jyAM jyAM saMbaMdha baMdhAyo tyAM tyAM tene bagADIte kalezamaya anAvyA vagara te rahI zakatA nathI. keTalAka lekA navA sabaMdha bAMdhatA jAya che, paraMtu jUnA sabaMdhe sAcavAnI temane darakAra hatI nathI. keTalAka lekA navA sadhA mATe utsuka hAtA nathI, paraMtu je sabaMdha baMdhAyA che tene sArI rIte jALavI rAkhavA mATe sAcI niSThAthI pUrI darakAra karatA hoya che. oNTalAka leAkAne eLakhANA ghaNI badhI heAya che, para Mtu dhara jevA aMgata, uSmAbharyAM, dila khelIne mananI khAnagI - aMgata vAta karI zakAya evA saMbaMdha bahu ochAnI sAthe hoya che. keTalAka leAkAne gharamAM paNa kAchanI sAthe ghara jeve AtmIya sabaMdha hotA nathI. keTalAka lekA nAnI vAtamAM tarata saMbaMdha bagADI nAkhe che ane pachI AkhI jiMdagI pastAya che. keTalAka lekA sabaMdha bagADe che, paNa pachI sAmI vyakitane kaI vA` ke garaja nathI ema samajAtAM pAte ja pAchA tene vaLagatA jAya che. AikavAra kAika vyakita sAthenA saMbaMdha alpakALa mATe ghaNA badhA niSTha thaI jAya che, para Mtu saMjogavazAt chUTA paDayA pachI jIvanamAM bIjIvAra kayAreya tene maLavAnu banatu nathI. pravAsamAM AvuM ghaNI vAra bane che zAstrakAre e upamA ApI che mahAsAgaramAM lAkaDAnA khe TukaDAo taratA taratA ekabIjAnI pAse Ave che, theADA vakhata sAthe rahe che ane tyAra pachI eNvA chUTA paDI jAya che ke pharI te kayAreya ekabIjAne maLatA nathI. AikavAra zeDIka kSaNa mATe thayelA virala saMbaMdha jIvanabhara yAda rahI jAya che. phrI maLavAne saMbhava nathI, para Mtu e sabaMdha vAra vAr vAgoLavAnuM mana thAya evA hoya che. bIjI bAju alpakALa prabuddha jIvana 15 mATe thayelA tIvrakaTu sabaMdha varSoM sudhI hRdayamAM khaTakayA kare che. kayAreka vaSaeNnA gADha saMbaMdha tUTayA pachI jiMdagImAM karI kayAreya yAda AvatA nathI. sabadheAmAM AvI vividha prakAranI gatisthiti cADhyA karatI hAya che. I parasparopagraho jIvAnAm me sUtra anusAra saMsAramAM ekabIjA upara upakAra karaveA e jIvanuM lakSaNa che. jagatamAM pratyeka jIvane anya jIvA sAthenA je navA saMbadho baMdhAya che ane temAM pheraphArA thAya che te badhA RNAnubaMdha anusAra, eTale ke zubhAzubha karmanI gati anusAra thAya che ema bhAratIya vicAradhArA svIkAre che. RNa eTale devuM athavA pharaja, pUnA samayanuM RNa cUkavavAnu bAkI heAya tyAM te cUkavavA mATe sabadhA baMdhAya che. e RNu sAruM paNa hAya ane kharAba paNa hAya ! peAtAnI AsapAsanA sa'badhA zubhAzayavALA ane zubhapariNAmI rahyA kare e mATe keTalAka mANase satata jAgrata rahyA kare che. niSThA, karuNA, prAmANikatA, nyAyamuddhi, udAratA, sahiSNutA, kSamA vagerenA bhAvenu peNu jo hradayamAM rahyA kare jyAre saMbaMdhonI paristhiti viSama ane ane mANasanI kasoTI karanAra nIvaDe teve vakhate paNa sajjana mANuse te vera levAnA bhAva na rAkhatAM, mAnavatA, karuNA, kSamA vagerene ja Azraya levA oie. sunA puruSo cakAsaNI karyAM vagara kAi sabaMdhane gADha thavA detA nathI ane saMbaMdha gADha thayA pachI ene game te bhoge paNa jALavI rAkhe che. AdhyAtmika dRSTie je uttama jIvo che tenI sAthenA RNAnubaMdha janmAntaramAM paNa sahAyarUpa ane sadgati tarapha laI janAdeza ane hIna vyaktie sAthenA RNAnuba'dha mANasane apakRtyo ane durgati tarapha ArI jAya che. eTalA mATe DAlA mANusA duna mANusA sAthe sabaMdha AMdhatA nathI ane sakAraNa kaMIka baMdhAya te tene gADha thavA detA nathI. sabaMdhe jyAre atizaya bagaDe, vAtAvaraNu viSama khetI jAya ane krAi upAya na sUjhatA hoya teve vakhate dareka jIvate peAtAnAM karelAM azubha karyAM meDAM ke vahelAM bhagavavAnAM ja che, A sasAmAM ardhuM ja bhavitavyatA anusAra thayA kare che'- evI tattvadraSTi rAkhIne, khIjA jA pratye samabhAva ane kSamA bhAva jo dhAraNa karIne rahe te ene peAtAne ghaNuM sAMtvana maLe ane pote azupta vicArA, avyavasAyA ke mana, vacana ane kAyAnA azubha karmoMmAMthI bacI ja zake che, peAtAnA pUrve bAMdhelAM azubha karmAMne kAraNe sabaMdha bagaDatA hoya, atyaMta duHkhadAyaka nIvaDatA hoya te mANuse jo zraddhA hoya te tapa - japa - dhyAna ityAdinA Azraya lA potAnA azubha kama nA zubha cittathI kyANakaya kSaya karavAnA prayatna karave joie. ema karavAthI eTale ke peAtAnI savruttithI sAmI vyakitanA citta ke hathyanuM parivata na thayAnA aneka dAkhalAo jovA maLe che. kama' ane janmajanmAntaranA RNAnu dhanI vAta sudhI jemane na javu hAya teo paNa jo peAtAnA hRdayane nirdeLa kare, cittamAM zubha bhAva dhAraNa kare, vera levAnI vRtti kADhI nAkhe, sAmI vyakita paNa sukhI thAo evA ataHkaraNapUva ka bhAva dhAraNa kare te sAmI vyakita upara ene padmA paDayA vagara rahetA nathI. manuSyanu mana akaLa che. emAM ka ka graMthie paDelI che JePage #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 16 tenI ene peAtAne paNa dhaNIvAra khabara hotI nathI. mANusane peAtAne bahu du:kha paDayu' hAya ane peAtAnI karelI kamANI vAparIne satAnA meAjamajA karatAM hoya tA potAnAthI te sahana thatuM nathI. enA asa'prajJAta-cittamAM evI eka graMthi 'dhAya che ke jenA pariNAme pachIthI tenAthI potAnAM saMtAnanuM sukha khamAtu -nathI. mAtra saMtAneAnI bAbatamAM ja nahi, keTalIka sukhI vyaktie potAnA svajana-sabdhIe ke mitronA samAntara sukha ke utkaSa joine rAjI. thaI zakatI nathI. te gaDha prazaMsA karyAM kare, paNa manamAM banya karatAM hAya che. ane chatAM peAte kArya graMthinA bhAga anyA che enI ene khabara suddhAM heAtI nathI. eTalA mATe sabadhAnI khAkhatamAM mANase sukhI thavuM hoya tA peAtAnA manamAM graMthi na baMdhAvA devI je e. svajana ke saMbaMdhI vize manamAM AvelA kAi nALA asad vicAranuM vAraMvAra sevana na karavu joie, pati-patnIe che' paNa 'e tA AvI ja che' athavA 'e te evA ja e prakAranA apragaTa pUrva'grahane cittamAM vadhu rA thavA devena joie. je mANasane saMbadhAnA vyavahAramAM AvA duHkhada anubhuvA thatA hoya tevI keTalIka vyakitae tA mAtra peAtAnA "abhigamane khalavAnI ja jarUra che. jagatanA badhA ja jIvA sukhI thAe evI bhAvanAnuM vAraMvAra sAcA dilathI jo raTaNa thAya te keTalIya vyakita sAthenA potAnA bagaDatA saMbadha aTake. mautrI, prameda, karuNA ane mAdhyasthanI bhAvanAne jIvanamAM je utArI zake te tene peAtAnI keTalIye samasyAenu samAdhAna maLI rahe. krAi kadAca mArA -hAthamAMthI laI jajI zakaze; paraMtu mArA laI jaI zakAtuM nathI. mane nukasAna karanArA ke mArI TIkA ke nidA karanArA paNa ADakatarI rIte te mA upara upakAra ja karI rahyA che'-AvA abhigama udAracittathI seve ane pratikriyAnA ke veranA vicArAmAM rAce nahi te tenA gaDelA saMbadhAmAM mADu vaheluM saparivata na Avatu ja hoya che. bhAgyamAMthI ema kahevAya che ke keTalIkavAra te pararapara vera vasUla karavA mATe ja che jIve bhA--bhAi tarIke ke sAsu-vahu tarIke ke anya svarUpe janma le che. pati - patnI, pitA - putra, mAtA - putra vagere kauTuMbika sabadhAmAM temaja guru - ziSya, zeTha - nokara, ADozI - pADeAzI vagere tamAma prakAranA -saMbadhamAM RNAnumadha kAma kare che. dareka vakhate RNAnubaMdha -azubha ja hoya che evuM nathI, zubha paNa hoya che. "keTalAya jIve khIjAne sukha ApavA Atura athavA duHkha ApavA mATe ja jANe saMsAramAM janma letA hoya -evA paNa dAkhalA jovA maLe che. kAika kuTuMbamAM eka "bALakanA janma thAya che ane Akhu kuTuba uttarAttara vadhu ane vadhu sukha anubhave che. kAika kuTuMbamAM eka apaMga ke ma kSuddhinA ke leAkabhASAne zabda vAparIe. bALakanA teA apazukaniyALa thAya che ane mUkyA kare te AkhA kuTuMbane vAra vAra takalIphamAM che. kuTuMbanI paDatI thAya che. keTalAka vAnI hayAtI ja zubha rUpa heAya che. emanI vidAya pachI azubha ghaTanAe "vAra vAra banavA lAge che. kuTuMbanI kAika vyakitanI vidAya pachI sukhanA divase geMge che. RNAnubaMdha kevuM kAma kare che janma /c tA. 1-11-89 tA. 16-11-89 tenAM AvAM anekavidha udAharaNe ApaNI AsapAsa jevA maLaze jagatamAM AvI rIte khe vyaktio vacce zubhAzubha sabaMdha baMdhAya che, vRddhi pAme che ane pharI pAhe vilIna tha jAya che. mANasane kAreka prazna thAya ma mA badhAMnI pAchaLa zuM kASTa niyama nahi pravata'te heAya ? jee samagra saMsAranA svarUpanuM vAravAra ciMtana kare che ane jene pUrva janma ane punaHjanmamAM pUrI zraddhA che tene te tarata pratIta thaze ke jagatanA tamAma jIve. ekabIna sAthe RNAnubaMdhI saMkaLAyelA che. e RNAnubaMdha zubha heya ke azubha paNa hAya. kayAreka te zubhamAMthI azubha thAya ane kayAreka azubhamAMthI zubha paNa thAya. zubha RNAnubaMdhanA udhye paraspara sneha, sadbhAva, sahakAra, svApaNuM vagere dvArA karI zubha RNAnubaMdha baMdhAya ane daryAM, pa, vahema, lekha, kapaTa, kalaha, sa vagere dvArA azubha RNAnubaMdha baMdhAya, tevI ja rIte azubha RNAnubaMdhanA udaye pharI pAchA paraspara azubha kaeN zubha RNAnubaMdha baMdhAya. jIvanI peAtAnI jAgRta ane svastha dazA keTalI che ane tenI samajadArI tathA zakti keTalI che vagere upara tenA AdhAra rahe che. jaina dharma te kahe che ke mAtra manuSya vacce ja nahi, manuSya ane tiya gatinA jIvA vacce, manuSya ane devatinA jIve vacce-ema samAna ke vividha gatinA jave vacce paNa RNAnu dhanA saba dhA hoya che, je zubha kamanA udaye zubhapaNe pariName che ane azubhakamanA udaye azubhapaNe pariName che. je samaye je prakAranA RNAnubaMdha udyamAM AvyA hoya te samaye tevA prakAranA anubhaveA jIvane thAya ane te samaye navA RNAnubaMdha bAMdhavAmAM jIva jeTale jAgRta rahe te pramANe te te khaMdha bhaviSyamAM te te rUpe pariName. Ama, mokSaprApti sudhI jIveAnA paraspara RNAnu baMdha satata cAlyA karatA hoya che. jaina dhama'mAM ema kahevAya che ke jyAre eka jIva siddhAvasthA (mekSagati) prApta kare che tyAre nitya nigedamAMthI eka jIva chUTA paDIne vyavahAra rAzimAM Ave che. A paNa * pUrva'nA RNAkha dhane kAraNe ja mane che. ramaNalAla cI, zAhu sAbhAra svIkAra ArAma ze|bhA rAsa saMpAdaka : jayaMta kAThArI * DemI sAijha * pRSTha-355 mUlya rUA. 90/ prakAzaka jaina vidyA vikAsa krUDa, 77/375, sarasvatInagara, amadAvAda-1pa * vicArAnI vATe le. muni bhuvana- vijayajI * krAuna saoNLa pejI * pRSTha 134 mUlya rUA. 10/ prakA. AtmajAgRti TrasTa, mahAvIra nivAsa, kheAkhANI rorI, morabI (saurASTra), * jIvana sAdhanA saMpA. zreyAthI * krAuna seALa pejI puSTha 48 * mUlya rUA. 2/ prakAzaka zrI samruta sevA sAdhanA kendra, kAbA. ji. gAMdhInagara. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 17 tA. 1-11-89 tA. 16-11-89 prabuddha jIvana sApha chupate bhI nahI, sAmane Ate bhI nahIM baLavA-bALavAmAM eka - krodha (pRSTha 18thI cAlu) balAtuM TemparavArI' ke 'brekaTa' mATe belAtuM 'kannATa' rUpa * gulAba deDhiyA upAdhyAya udayaratnajI mahArAje je sajajhAe lakhI che, sAMbhaLI emanI hAMsI karanAra suzikSita, aMgrejo dvArA - temAM kavitva zakitanI sAthosAtha viSayane saraLa chatAM vizada A ja rIte dhazatA mULa zabdonA AvA rUpe kevA gaurava rIte nirUpavAnI kaLA che. tene namUne emanI koI viSenI pUrvaka svIkArI laIe chIe ! sajajhAyamAM maLe che. teo lakhe cheH paNa aMgrejoe AvuM te ghaNuM karyuM che. Ave, thoDuM kaDavA phaLa che. krodhanAM, jJAnI ema bele, e paNa joI laIe. rIsa taNe ra4 jANIe, haLAhaLa tela briTizaroe bhAratamAM pagapesAro karyo tyAre emanI dhe kreDa pUrava taNu, saMjamaphaLa jAya, dAnata pramANe emane mukhya saMbaMdha ahIMnA rAjAo dha sahita tapa je kare, te to lekhe na thAya. joDe ja rahe che. A kSetre brahmadeza (ba)mAMnA kepTana jekasane gusse karo eTale bIjAnI bhUla mATe pitAnI jAtane sana 1755mAM pATalIku vara-"yuvarAja mATe je zabda sajA karavI. krodha e te Aga che. jJAnI ane havAle. noMdhavA jevuM che. ApI kavi kahe che krodhanAM phaLa kaDavAM che. krodhanuM pariNAma yuvarAja' zabda emane mATe navo ne apaSTa hatA atha duHkhadAyaka che. rIsa karavI eTale vAMkuM paDe, khIja caDe, gura Ave, kodhathI ane rAtIceLa thai jAya, te pUchIne jANI lIdhe paNa kaMi phAvatuM nahotuM. pariNAme avAja UMce thAya, zvAsa jorathI cAlavA lAge pachI emaNe A mATe "apara rojara (Upper Roger) 25 banAvI laI e emane patramAM lakhyuM. magaja para kAbU na rahe ane anartha karI besIe, te e kodhane rasa haLAdaLa jhera barAbara che. a grecha ekaraphaDa zabdakoza le ! moTe keza haze te agAu aneka aneka bhavamAM saMyamanuM pAlana karyuM hoya emAM tamane 'bebarI ne "bAbarI beba" zabda maLaze. artha paNuM je krodha AvyA te sayamanuM phaLa chinavAI jAya che. che Azcarya ke du:khane ugAra, kelAhanAbharyu subdha vAtA krodha sAthe tapazcaryA karavAmAM Ave te e tapa kamane bALavaraNa, zeragula vagere. . nAra nathI banatuM. A zabdo mULa bhAratIya hoI zake evI zaMkA paNa kavi pachI caMDakauzika nAganuM daSTAMta Ape che. tApasa Ave ema nathI-chatAM hakIkata e che ke A che bhAratIya krodha karI bIjA bhavamAM jherabharyo nAga bane che. pitAnA zabdo che. AmAM bebarI'nA mULamAM che "bApa re !' krodhathI keTakeTalA jInA prANa hare che ! chatAM enuM ane "bebarI beba'nA mULamAM che "bApa re bApa !" sadbhAgya ke prabhu mahAvIra ene maLyAM ane ene uddhAra thaye. aMgrejo ahIM AvI AvA keTalAka prayogathI paricita je gharamAM Aga bhabhUkI UThe. pahelAM te e ja ghara thayA ne emanA vyApaka upayogane laIne emAMnA keTalAka baLe che. eTale je krodha kare che. verajhera rAkhe che te prathama apanAvI paNa lIdhA che-alabatta, emane phAvyuM e rIte pite te baLIne khAkha thaI jAya che, sAthe nikaTanA svajanone : saMskArIne-evA rUpamAM! paNa trAsarUpa bane che. zAMti, sahanazIlatA, udAratA ane AmAMne eka khUba ja ramUja upajAve e prayoga che kSamA e jaLa jevAM zItaLa che. krodhanA dAvAnaLane 'hAmsana-jomsane ! e ja ThArI zake che, eTale ja kavie lakhyuM che : a grejo bhAratamAM AvyA tyAre keTalIka bAbate evI ke Aga uDe je ghara thakI, te paheluM ghara bALe; je jenAthI e taddana aparicita hatA. mahoramanA divasamAM jaLane joga je navi maLe, te pAsenuM prajALe. ApaNu musalamAna birAdare emanA atyaMta AdaraNIya jJAnIoe kodha na karavA kahyuM che ane cetavyuM che ke kodhIne kaI mitra nathI hote, krodha hetane haNI nAMkhe che. imAma hasana ne husenanI zekapUrNa yAda tAjI kare che ne ataMvare emane pikAre che. manamAM je mamatva che, mamabhAva che, pitAnI vAta sAcI AvA "yA hasana, yA husena' pikAra A paradezIo TharAvavAnI jidda che dhAryuM karavavAno durAgraDa che. tethI ravabhAva krodhI banI jAya che krodhathI zarIra para paNa khUbaja mAThI mATe aparicita hatA. vanine artha baMne ajANyA ! eTale asara thAya che. dhrAdha karanAra aneka rogano bhoga emaNe mAnI lIdhekSA nA uccA emane paricita evA bane che. mAnasika zAMti rahetI nathI. eTale zarIra, rUpamAM goThavAIne-aneka rUpa dhAraNa karyA pachI 1824 mAM mana ane AtmA traNenA bhalA mATe krodhane gaLethI 'hAsane jemsana' rUpe sthira thayA. pakaDIne samULage kADhavAnI jarUra che. upazamarasa-zAMtithI vakhata jatAM Ane artha pachI kaMIka vistRta thaye. samabhAvathI, nehathI snAna karIne dehane, manane ane AtmAne, (maherama sivAyanA ye) ke prasaMge thatI dhamAla, meTA nirmaLa karavAnI jarUra che. samUhamAM paLAtA UjavAtA prasaMge paNa pachI - ApaNe kemane jANIe chIe, chatAM tajI nathI zakatA : hepsana ane kahevAtA thayA. A prayoga paNa meTA e ja ApaNI lAcArI che. manamAM udAratA Ave sAmI a grejI kezamAM noMdhAyele maLe che. vyakitanA dakiANune samajavAnI dRSTi pragaTe te krodhane vaza karI A prayogamAM meTA samUhane, TeLAne ne enI joDe zakaya. bhUlane sudhAravAnA upAya krodha nathI, Agane ThAravAne upAya saMkaLAyelI dhamAlane atha laI pArasI samAjamAM A prayoga emAM ghI homavu e nathI ema samajAze ane AcaraNamAM varSo pahelAM "hAusana jAusana" rUpe pravezyA che ane haju ye avaze tyAre ja ApaNA ugAre che. saMbhaLAya che. kavi udayaratnajI mahArAje AtmAmAM sarANe pragaTAvavA kevAM che A badhAM rUpa ! vigate na jANIe te pelA mATe je kathAne dUra karavAnI jarUra che, temAM prathama kakSAya udu zeramAM che ne evuM ja lAge-"sApha chupate bhI nahIM, sAmane tarIke kone gaNAvyA che. A sajajhAya kaMThastha thayA pachI Ate bhI nahIM! mana thAya te ja zAMtasudhArasanuM pAna karI zakIzuM. * Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A phavasTAra' nathI holamAM ane dillI tathA anya prabuddha jIvana : tA. 1-11-789 tA. 16-11-89 sApha chupate bhI nahIM, sAmane Ate bhI nahIM za pravINacandra jI, rUpArelA - eka vAta 1976nI. tyAre 'jagaraneTa' nAmanI eka zrI jagannAthajInI rathayAtrA joDe paNa enA pracalita a grejI aMgrejI philama ThIka ThIka kapriya thaI hatI. emAM, jagaraneTa pracalita arthe saMkaLAyela che. nAmane mANasa, AnaMda paryaTana mATe TImaramAM nIkaLelA vAta mAnyAmAM nathI AvatIne? kayAMthI Ave? kayAM 1200 pravAsIone TImara sahita uDAvI devAnI dhamakI "jagatanA nAtha! ne artha dharAvatuM nAma 'jagannAtha" ne kahyuM Ape che. jo tene 24 kalAkamAM amuka mAtabara rakama na maLe bhayAnaka rAkSasI tAkAtane artha dharAvatuM nAma jagaraneTa' ! te ! A dhamakInI yathArthatAnA samarthanamAM sTImaramAM eka meLa ja kayAM khAya che? dhaDAke paNa thAya che te vArtA AgaLa vadhe che. orissAmAM 'purI'-eTale ke jagannAthapurImAM jagannAthajInuM agrejImAM "garaneTa'ne atyAre pracalita artha che-adamya maMdira che. ahIM viSNunA eka viziSTa avatAranI mUrtinI bhayAnaka tAkAta-zakita ! A kathAnA pAtranuM AvuM nAma Ama pUjA thAya che. A prAcIna maMdiranuM mahAo gajabanuM che. sArthaka ja che. noMdha pramANe i. sa. 1616mAM ahIM roja 9000 brAhmaNe A te bahu jUnI vAta thaI, kharuM ne? te atyAranI maMdiramAM pUjA karatA. vAta karIe. have te dhaNAM pazcimanI DhabanI phAivasTAra' hoTelamAM jatA hoya che. dilhI tathA anya meTA zaheranI haju ye dara varSe eka atyaMta vizALakAya rathamAM A (ane sAthenI anya) mUtinI yAtrA nIkaLe che A (lagabhaga AvI hoTelamAM aneka prakAranAM sUpa paNa pIrasAtAM hoya che. jemAM ekanuM nAma hoya che. "maligonI'! 1727 phUTa jeTalA) UMcA rathane 16 moTAM paiDAM hoya che. lagabhaga 2000 mANase ekIsAthe ene kheMcI zake eTalA khANI-pINIne zekha eka vAta che ke pazcimanuM eTale lAMbA dorA vaDe e kheMcAya che enA darzana mATe dezanA ke 'impoTeDa" eTaluM badhuM ja ucca kakSAnuM e mehamaya. dUra dUranA bhAgomAMthI asaMkhya leke Ave che ne enA khela ke pakSapAta e bIjI vAta che. AvA maligaTonI'nA darzanathI pApa dhovAi jAya che evI daDha zraddhA dharAve che; zekhIne e mAnavA taiyAra thaze kharA ke A vAnI ane enuM eTale ja enA pratIkarUpe zraddhALu bhakate anyatra paNa AvI nAma bane mULa svarUpamAM bhAratIya che? rathayAtrAnuM Ayojana karatA hoya che-AmAMnI eka te mubainI rathayAtrA. paNa hakIkata kaMIka evI ja che. daraalInI beMgaloramAMnI eka jelamAM sane 1784mAM eka yuropIyana kedIe A purInI rathayAtrA vize khAsa noMdhavA jevI eka vAta e nAmane sauthI pahele upaga karyo hato. tyAre dakSiNa che ke atyata zraddhALu bhakata A rathanA paiDA nIce vecchAthI bhAratamAM leke kherAkamAM marInuM pANI pItA. A kedIne sUI jatA ne kacaDAIne tatkALa mRtyu pAmatA. Ama mRtyu paNa e apAyuM. ene e khUba bhAvI gayuM! paNa AnuM nAma? pAmanAranI "mukita' thatI evI daDha zraddhA pracalita hatI (have A baMdha thayuM che.) tyAM marIne "maligu' ane pANIne tanvIra' kahetA. Ama paNa tyAranA (ne AjanA ye aMgrejone gaLe A vAta peluM marInuM pANI tyAM "maligu - tanvIra' kahevAtuM. Utare, evuM nahotuM. e leke AvI vAta noMdhI letA ne pelA kedIe nAma te pUchI lIdhuM paNa na te e kaMI vigate iglenDa mekalatA. samajAyuM, na bolavAmAM phAvyuM ! eTale eNe te enuM emaNe dhelA A prasaMgamAM "jagannAtha' nAma krame krame belavAmAM phAvyuM evuM ne AvaDyuM evuM rUpa banAvI lIdhu badalAvane-JAGNAR (1311) JAGNAUT (159) ne e nAma banyuM - 'maliguTenI !" JAGERNOT (1682) ne aMte 1814mAM JUGGEAma mULa A mAlagu tanvIra eTale marInuM pANI te RNAUT rUpa dhAraNa karyuM je have aMgrejImAM sthira thayuM che. have "maligaTonI eTale rAbdArthamAM bahu bahu te "marInuM sUpa' A nAma joDe pelI rathayAtrA paNa saMkaLAyelI hatI ja! eTaluM ja ! aMdhazraddhA, kaThoratA pUrvakanA balidAna ne rathanI gajabanI eTale mULa te A rU5 bhAratamAM ja ghAyuM che. paNa vizALatA - A badhuM bhaLIne lakSaNathI AvI balidAna jema ahI thI ja 'ekaTa" (nikAsa) thayela kAco mAla mAgI letI bhayAnaka zakita evA arthanuM paNa A nAmamAM paradezamAM presa" thaI pAchA ApaNe tyAM Ave che ne ApaNe ApaNu thayu je Aje yu pracalita che. tene 'iTeDa' mAnI vadhAvI laIe chIe tevuM ja A sAva agrejI lAgatA AvA zabda, mULa bhAratIya maliganI'nuM thayuM che. zabdanAM aMgrejoe - na samajavAthI ne na phAvavAthI-ghaDelAM cAle, te have pelA "jagaraneTa'nI vAta paNa karI rUpe che! paNa ApaNe.....? hAIe. che te navAI lAge evuM paNa e nAmanA mULamAM che. kaI ajANuM ke a95 zikSita dvArA pararI' mATe saMskRta nAma "jagannAtha" ! eTaluM ja nahIM, paNa purInA (pRSNa pAnA 17 upara) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI roDa, muMbaI - 400 004, Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: phrenDa prinTa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400004 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 51 aMka 15 : * tA. 1-12-1989.....Regd. No. MH, Rv / South 54 * Licence No. # 37 prAkti jIvanI vArSika lavAjama rUA. 30/ parazamAM rUA. 300/ zrI muMbai jaina cuvaka saMghanuM mukhapatra taMtrI : ramaNalAla cI. zAha citrakUTamAM netrayajJa bhAratamAM chellA keTalAMka varSothI jude jude sthaLe netrayajJA yojAya che, gujarAta-saurASTramAM keTalAka netrayajJomAM jajIne tyAMnI kAryavAhI najare nihALavAnuM banyu che. samagra bhAratamAM sauthI meATe netrayajJa zrI sadaguru sevA saMdha TrasTa taraphathI citrakuTamAM yeAAya che. evuM kAya' Ane jovAnI taka hamaNAM prApta thai hatI. mArI A mulAkAtanI vyavasthA karI ApavA mATe zrI rAmadAsabhAI, zrI ca'pakabhAi meAdI, zrImatI nirubahena zAha vagere mitrAne RNI chuM. uttara pradeza ane madhya pradezanI sarahada upara AveluM pavitra sthaLa citrakuTa bhagavAna rAma ane sItA mAtAnA jIvana prasagonI dRSTie tItha yAtrAnuM eka mahattvanu gaNAya che. hemAM keTalAka varSothI mAnavasevAnA mahattvanA kAryonI suvAsathI citrakUTa vizeSa prasiddhi pAmyuM che. sthaLa citrakuTa madhya pradezamAM satanA relve sTezanathI Azare 75 kimi dUra AveluM che. (khajurAho paNa A ja vistAramAM AveluM che.) jaMgala ane ghATavALA A pradezamAM maMdAkinI nadInAM vimaLa nIra dhIme dhIme vahe che. AsapAsanuM vAtAvaraNa zAMta ane pavitra che. jAnakI DamAM zrI sadguru sevA saMghanA A kaeNmpasamAM-AzramamAM dAkhala thatAMja kA aneruM prasanna vAtAvaraNa anubhavAya che. cArebAju hariyALI che, pakSInA kalarava che. ahIM gurubhakato 'jaya bhagavAna' kahIne ekabIjAne biradAvatA hoya che. evA prasanna ane utsAhabharyA vAtAvaraNamAM netrayajJanI kAyyavAhI jevI e paNa atekhA anubhava che. citrakuTanA vistAramAM rAmaghATa, nanakakuDa, gupta gadAvarI, hanumAnadhArA, anasyA, raTizalA, kAmada parvata vagere zAMta, pavitra dhAmeAmAM aneka mahAtmAe hajAro varSathI potapotAnI sAdhanA karatA AvyA che. samaye samaye judA judA mahAtmAe AtmasAdhanAnI sAthe dharma pracAra ane leAkakalyANanAM kAryo karatA rahyA che. A mahAtmAomAMnA eka mahAma te parama pUjya svAmI raNachoDadAsajI mahArAja hatA. temaNe citrakuTamAM rahIne uzra tapazcaryAM ane viziSTa sAdhanA karI hatI. emanI preraNAthI e vistAramAM ane anyatra lokasevAnAM zreNA mahattvanAM kAryo cAlu thayAM che. lagabhaga cAra dAyakAthI Aja divasa sudhI lakovAnI A pravRtti saMtata vikasatI rahI che. chellA be dAyakAmAM te e pravRttiee vadhu vyavasthita svarUpa dhAraNa karyu che. che. sa. 1950mAM citrakUTamAM pahelA netrayajJa yojAye tyAre 950 parezanA thamAM hatuM. ane 1980-81mAM 30me! netrayajJa citrakuTamAM thayeA tyAre tyAM padara hajArathI vadhu eparezana thayAM hatAM. atyAra sudhImAM 44 netrayajJa yojAyA che ane savA be lAkhathI vadhu oparezana thai cUkyAM che. mAnavatAnA kSetre A eka bhagIratha kAya gaNAya ! AbhamAM jude jude sthaLe maitrayano cekAtA hatA 1975thI TrasTa tarathI citrakuTamAM netrayajJa mATe kAyamI dhoraNe keTalIka vyavasthA karavAmAM AvI che. eTale tyArathI dara varSe citrakuTamAM netrayajJa yeAjA che. agAu anya sthaLe je netrayajJo kAmacalAu dhoraNe yojavAmAM AvatA hatA temAM bharatapuranA netra yajJamAM 14 hajArathI vadhu dardI ee lAbha lIdho hato. e samaye DaeNAkaTarIe ane svayaMsevakAe Ubhe page satata je sevAkAya karyu" hatuM. tenA saMsmaraNe haju paNa te vAgALe che. netrayajJa mATe have keTalAMka varSathI citrakuTanu jAnakIkuMDa sthaLa nizciMta thai gayu` che. ane netrayajJanA divase paNa nizciMta thai gayA che. prativarSa kArataka mAsanA AraMbhathI lagabhaga eka mahinA mATe A netrayajJa cAlu rahe che. aneka dardIe dvArA AsapAsanA dhA vistArAmAM A vAta have jANItI thaI gai che eTale jene paNa AMkhe eparezana karAvavu hAya e vagara kIdhe kArataka mahinAmAM citrakUTamAM pahoMcI jAya che. varSothI cAlatI A sasa pravRttithI e pradezanA dhaNA loko sumAhitagAra che eTale have maitrayajJa mATe pracAranI bahu apekSA rahetI nathI. bIjI bAju AzramamAM paNa prativaSa jarUriyAta anusAra navI navI vyavasthA kAyamI dhAraNe karavAmAM AvatI jAya che. pa. pU. zrI raThThoDadAsajI mahArAjanA sapakamAM zrI arivaMdabhAi maphatalAla AvyA tyArathI temaNe guru mahArAjanI preraNAthI lAkasevAnuM A kAya' meTA pAye upADI lIdhuM.... TrasTane dAnanA mukhya pravAha temanA tarathI sAMpaDato rahyo che. kAi sa Mta mahAtmA, kAi eka vyaktinA jIvanamAM keTaluM. meTu sari va'na ANI zake che te A dhaTanA upI joI zakAya che. zeThazrI arava dabhAi maphatalAla jyArathI A TrasTanI sthApanA thai ane citrakuTamAM netrayajJa yojAvA cAlu thayA nA thAya ane Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : , tA. 1-12-89 tyArathI prativarSa niyamitapaNe citrakuTamAM netrayajJamAM Ave che, tenI vyavasthAnI saMbhALa rAkhe che ane yogya mArgadarzana Ape che. temanA parivAranA sabhya paNa A netrayajJamAM sakriya rasa le che. pU. raNachoDadAsajI mahArAjanA samAgamathI zeTha ne araviMdabhAInA jIvanamAM lekasevAne sa deze vaNAI gayo che ane temanAmAM sAdAI, saraLatA vinamratAnA guNono vikAsa thayo che. emanuM lokasevAnuM kArya bIjA aneka dhanapatio mATe preraNArUpa bane evuM che. pUjaya raNachoDadAsajI mahArAjanA jIvananA keTalAye preraka prasaMga che. emanA thakI pitAne camatkArika anubhava thayAnI vAta paNa keTalAka pAsethI sAMbhaLavA maLe che. - pUjya raNachoDadAsajI mahArAjano puNaprabhAva uttara bhAratamAM ane gujarAta, saurASTra tathA anya sthaLe ghaNo meTa rahyo che. temanA hajAro bhakata che. AvA bhakamAMthI keTalAya bhakate pitAne kAmadhaMdhe choDIne mAnad sevA ApavA mATe kArataka mahinAmAM citrakuTa pahoMcI jAya che.. citrakuTamAM je vizALa phaLaka upara netrayajJa yojAya che te mATe aneka svayasevakAnI jarUra paDe che. gurubhakata e sevA ApavA mATe haMmezAM tatpara hoya che. muMbaI, rAja keTa, verAvaLa, surata, bagasara vagere sthaLethI ravayasevakonI TukaDIe tyAM AvI pahoMce che. madhya pradeza ane uttara pradezamAMthI paNa saMkhyAbaMdha svayaMsevake Ave che. paMdara divasa ke eka mahinAnuM rokANa hovAne kAraNe keTalAka te sahakuTuMba tyAM AvI pahoMce che. A badhA ja ravayaMsevaka oparezana thiyeTaramAM, veDamAM, raseDAmAM ke anya sthaLe ApelI pharaja bajAvavA mATe vahelI savArathI je athAga parizrama UThAve che te dhanyavAdane pAtra che. pUjaya raNachoDadAsajI mahArAja samagra bhAratamAM ghaNuM vicaryA hatA ane emanA saMparkamAM aneka leke AvyA che. je lekAe pUjya mahArAjane najare joyA che ane temanA samAgamamAM AvyA che te badhAnA jIvanamAM lekakalyANane eka abhigama sajAve che. pUrI niSThAthI ane sevAbhAvanAthI keTalA badhA kAryakartAo pitAnI meLe A netrayajJamAM sevA ApavA mATe deDI jatA haiya che. zrI rAmadAsabhAI gokANI zrI caMpakabhAI modI ane ilAbahena modI, zrI jAnIbApA, zrI rAjAkAkA, zrI kAnajI bApA, zrI viThThalabhAI, gurubhakata sva. kezukAkAnA parivAranA sabhya, vagere keTalA badhA gurubhakate pUrI laganI sAthe A kAmamAM lAgI gayelA citrakuTamAM ApaNane jovA maLe che. A netrayajJamAM ghaNAM badhAM varSothI mAnad sevA ApanArA DekamAM De. jobanaputrA, De. jozI, De. jogalekara vagere che. teonA hAthe chellAM keTalAMya varSomAM hajAro oparezana thayAM che. A divasa teo Ubhe page cIvaTapUrvaka oparezana karatA hoya che. pratyeka dadInI AMkha sArI thAya e mATe teo satata kALajI rAkhe che. ekaMdare dara varSe netrayajJanuM pariNAma ghaNuM ja teSakAraka rahe che. A DokaTaro mAne che ke bAra mahinAmAM temane sArAmAM sAro samaya A netrayajJamAM pasAra thAya che. emAM teo jIvananI dhanyatA anubhave che. A badhA pIDha, anubhavI DokaTaro uparAMta De. jena ane bIjA keTalAka phekaTaro paNa sArI sevA Ape che. jeo eka vakhata citrakuTa Ave che tene pachI citrakuTa choDavAnuM mana thatuM nathI. A ne yajJamAM eka vaDanI aMdara 300 thI vadhu dardIone khATalA rAkhavAmAM Ave che ane evA nava jeTalA veDa'mAM dadIonI bharatI thAya che. mahilAo mATe judA ja rAkhavAmAM Ave che. je dadIone blaDaprezara, DAyAbiTisa ke AMkhanA Tensanane kAraNe vizeSa 'yAna ApavAnI jarUra hoya tevA dadIonA mATe eka jade rDa' rAkhavAmAM AvyuM che. eka varDa mAM eka sAthe, ATalA badhA dardIone rAkhavAmAM Ave che kAraNa ke to ja bhojana, tabIbI sahApa ane anya bAbate mATe. pahoMcI zakAya. jema vorDamAM nAnA ane vadhAre tema DekaTaranI ane svaya sevAnI jarUra vadhAre paDe netrayajJamAM AvanAra ghaNA kharAM dardIe nirakSara hoya che. eTale teo darekane je eka kArDa ApavAmAM Ave che te emanA gaLAmAM derI vaDe bharAvI rAkhavAnuM hoya che ke jethI DekaTaro ke ravayaMsevake temanI bharelI vigato pramANe dadIM' vize badhI mAhitI tarata jANI zake. dAkhala thayA pachI badhA dardIone navA vastro apAya che. dadIonA sagAone rahevAjamavA mATe bahAra vyavasthA hoya che. ane teone pitAnA dadIne nakakI karela samaye maLavA devAmAM Ave che. milAI eTale ke milana mATenI mAika upara jAherAta thatAM ja . badhA ja mANase pitAnA dadI pAse pahoMcI jAya che. A ekadazya jovA jevuM hoya che. prauDha ke vRddhAvasthAe pahoMcelAM pati patnI ke emanA svajano ekabIjAne maLavA keTalA utsuka hoya che. te A prasaMge jovA maLe che. maLavA AvanAra ravajano paNa milana samaya pUro thavAnI mAIka upara jAherAta, thatAM ja vorDamAMthI bahAra nIkaLI jAya che. e jAtanI zirata, A netrayajJamAM AdarapAtra che. garIba gabharU loka pitAnA ravajananI bIjA veDamAM badalI thaI hoya ane tarata tenI bhALa na maLatI hoya tyAre kevI asvasthatA anubhave che te paNa jovA maLe che. keTalAka dadIe ke enA, sAthIdAre evA abhaNa ane ajJAna hoya che ke pitAnuM nAma ke gAmanA nAma bolavAmAM paNa gaDabaDa karI nAkhe che. dada eka nAnA ane eka gAmanAM hoya che tyAre temane meLavI ApavAmAM svayaMsevakene ThIka ThIka parizrama paDe che. te A svayasevaka tarIke nI aMdara je bhAI bahene kAma karatA hoya che teone daradIonA vividha prakAranA anubhavo thatA hoya che. dadIenA jIvananI bhAtabhAtanI vAta sAMbhaLavA maLe che. AvA badhA anuma. eka vArtA ke navalakathA lakhavA jeTalA rasika hoya che, ravayaM sevake paNa koI paNa prakAranI sUga rAkhyA vagara daradIonI premathI sevA kare che. dareka dadIne kAikane kaIka prazna te heya che. tenI vAta dhIrajathI ane premathI sAMbhaLIne tene ukela ravaya sevake tarata lAvatA hoya che. mahilA dadI'enA mAthAmAM tela ghasI ApavAnuM kAma muMbaI, sUrata vagere zaheronI zrImaMta mahilA. svayaMsevikAo karatI jyAre joIe tyAre gurubhakitano (vadhu mATe juo pRSTha 11 upara ) Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha Aryana .. . , , , , , , , , , - - - - parasparopagraho jIvAnAm / - sva. pU panyAsa zrI bhadraMkaravijyajI (gatAMkathI pUNa) raheluM che ema sUkSma draSTA (savA) mahApa kahe che: udAsInatA ajJAna sUcaka che : . hetumasya paraM bhAvaM satvAdyAgo nivartanam / chavadravya ane achavadravya vacce paraspara vaidhamya gSAna jaLa meMte rakama varjina : - hovAthI bheda che. paNa badhA jemAM keTalAka dharmo samAna A zlokanuM tAtparya e che ke pApamAM DUbelA saMsArI hovAthI abheda paNa che ema zrI jinAgama pharamAve che. jIvane jyAre tyAre paNa pApa na karavAnI zakti utpanna jaDa padArtho Atmabhinna hovAthI enA pratye udAsIna thAya che enI pAchaLanuM preraka baLa (tAva) che karuNAne vRtti rAkhavAnI hoya che. paNa jIva sAthe jIvatvarUpe utkRSTa zubha bhAvakaryacita abheda hovAthI emanA pratye maitrIbhAva pragaTAvavo -jarUrI che. ' keI jIva duHkhI na thAo, keAI jIva pApa na kare, sava" jIva karmothI mukata bane. jinazAsananA rasika bane. AvI paNa sarva jIvo sAthenA A ya saMbaMdhanuM yathArtha karuNAsabhara je utkRSTa zubha bhAvanA uttama puruSanA hatI. sAna nahi hovAthI ApaNe jaDanI jema jIvanI paNa upekSA karAdinA) aMtaHkaraNamAM sadA pUrAyamAna rahe che te zubha karIe chIe. ema karavAthI ApaNe sva-paranA ahitakta bhAvanA ja chone pApa na karavAnI vRtti utpanna thavAmAM banIe chIe. je udAsIna (mAthu) bhAva jaDa-bhautika padArtho adRzya preraNA Ape che. pratye ke karmAdhIna jIvonA pApAcaraNa pratye keLavavAne hoya che te bhAva ApaNe anaMta jIvo pratye dhAraNa karIe chIe. A utkRSTa karuNA bhAvanA prabhAve nitya vairavALA nI te emAMthI e ja sAbita thAya che ke ApaNane haja jIva Adi mana pariNAme paNa zAMta thai jAya che. krodhanI ane jaDabhedanuM jJAna ja nathI thayuM athavA sarvata paramAtmAnA AgathI sadA prajavalita rahete caMDakauzika nAga karuNAsAgara zrI yathArtha vacana upara vizvAsa nathI pragaTa. mahAvIra paramAtmAnA karuNAbharyA be zabdoe ja prazAMta banI saMbaMdhamAM khaTa lAge che : gayo hate. dugatinI khINamAM gabaDate bacI gayuM hatuM. pratyakSamAM ke parokSamAM sarvatra A karuNano utkRSTa zubhabhAva A5Nune pitAnA sukha-du:khanA ke hitAhitanA vicAranI jIva mAtrane zubhanI preraNA ApI ja rahyo che. bhAvanI jema savaM nA sukha-duHkhAdine vicAra paNa chevatva , ATalI gherI asarane laine ja jIvo paraspara hitAhitamAM tarIkenA eka saMbaMdhane laIne AvI ja joIe. sarvanA nimittabhUta banI rahyA che. zubha vicAra vinA vAstavamAM svanuM hita thaI zakatuM nathI. sarva kevo sAthenA eka saMbaMdhane jALavI rAkhavA mATe maMtrI Adi jema avirati kapAya pramAda karmabaMdhanA hetuo che ema tAve anivArya che. A bhAvamAM jeTalA aMze nyunatA-khoTa ajJAnatA ane tajajanya mithyAvi paNa Azraya hetu che. Ave che eTalA aMze jIvo sAthenA saMbaMdhamAM ke temanA dvArA hiMsAdi aDhAra pApamAM mithyAtva sauthI mokhare che enI thatA hitamAM Ave che. maitrIbhAva vinAnA saMbadhe hitakArI hAjarI jyAM hoya che tyAM badhAM pApa vagara tyAM AvIne nahi, ahitakArI bane che UbhAM rahe che. nigadanA chAne paNa mithyAtvane satata udaya hoya che, bhAvonI vyApaka asara : emanI cittazakita atyata avikasita hovAthI emanA zubha ke azubha bhAvanI jevI asara ApaNuM cittane thAya mithyAtvane anAga mithyAtva kahevAya che. A anAbega che tevI ja asara e bhAva jene uddezIne karavAmAM Ave che mithyAtvAdinA kAraNe e chone paNa satata karmabaMdhana ne paNa vahelI ke moDI avazya thAya che. " varovakaro thAya che. fivAnA' sUtrathI para e ja vAta spaSTa thAya che. bhAvanI rispara asara vinA sava' ne upagrAhaka svabhAva ghaTI sarvanA hitanI-ciMtA karanAra keI duHkhI-pApI na kitA nathI. je nI sAthe kAyA ke vANI dvArA saMbaMdhamAM rahe-nI zubha bhAvanA bhAvanAra upakArI AtmAo prati bAvavAnI koI ja zakayatA nathI. te jIvonI sAthe paNa snehabhAva ane prabhAva na jAge e paNa mithyAtvane ja. nAvAtmaka rIte saMbaMdha hovAthI upagrAhaka banI zakAya che. eka prakAra che. kAraNa emAM upakArIne upakAra tarIke asvIkAra mane ATalo vyApaka prabhAva hovAthI A sUtra sarva jIvone thAya che. viMga savaMdA lAgu paDI zake che. - nivedAdinA jIvane sarva jIva pratye anAga 'gabindu graMtharatnamAM pU. haribhadrasUri mahArAjAe mithyAtvanA kAraNe satata udAsIna bhAva hoya che. ramAmAnA kaNa bhAvanA mahAna prabhAva batAvatAM kahyuM che hiMtaciMtaka upakArI amAe prati paNa mitrabhAva sarva jIvonA pApa akaraNa niyamamAM pradhAna karuNarUpa ke pramodabhAva e dAkhavI zakatA nathI. te sarva jIva pratinA tkRSTa zubha bhAva ja hetubhUta che. kemake prANIomAM savA mitrabhAvanI vAta ja kyAM rahI? zubha bhAve (aparAdho)nuM nivartana karavAnuM sAmarthya emAM jI pratyene A udAsInabhAva sarve ne paraspara ahitamAM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-89kAraNabhUta banAve che ane maitrI Adi bhAve dvArA ja tenuM AtmAnuM avyavahArarAzimAMthI uddhAra thAya che. arthAta e nivAraNa thaI zake che. AtmAnuM avyavahArarAzimAMthI vyavahArarAzimAM Agamana thA A rIte anAbhoga mithyAtvajanya udAsInatA AdinA , che. emAM e siddhAtmA ja puSTa nimittarUpa bane che. kAraNe nigadanA ane bIjA cha vaccenI paraspara ugrAhakatA AtmAnA sahaja zuddha svarUpane varelA siddha bhagavaMta paNa ghaTAvI zakAya che. bhavyAtmAone rava-zuddha ravarUpanI prAptine mahAna Adarza pUre nI paraspara adhikaraNatA: ' ' pADe che tathA sthAnAdi dvArA sAdhakanAM AtmahitamAM para AlaMbanabhUta bane che. ___ AdyaM saraMmbhA samAraMbhA' rambhayogakRtakAritA numatakapAya viza ( trita karavA 1 ( tatvArthasUtra ) A siddha paramAtmA anaMta jJAnAdi guNane bhaMDAra che. pUjyatA, anugrahakAratA, karuNA, tArakatA Adi guNa paNa sUtramAM chavanA 108 adhikaraNono nirdeza che. tenA emanAmAM che ja paNa A guNonI abhiMvyakita bhakatAtmA dvArA traNa mukhya bheda cheH saraMbha, samAraMbha AraMbha thatAM Adara-bahumAna, kIrtana, pUjanAdithI thAya che. eTale te tinA 3 vegathI 9, tenAM 3 karaNathI ra7 ane tenAM guNathI ja abhivyakitamAM bhakatAmA nimitta bane che. arthAta * kaSAyathI 108 bheda thAya che te samAraMbha ane Are bhajanya paramAtmAmAM pUrNa pUjyatA che paNa tenuM pragaTIkaraNa pUjakanI pUjA adhikaraNanA viSaya bahu ja thoDA che banI zake che. paNa dvArA thAya che. paramAtmA anugrahanA sAgara che paNa enI saraMbha janita adhikaraNanA viSaya te nigoda Adi sarva abhivyakita bhakatanI bhakti dvArA thAya che. jIvo banI zake che. namuthaNuM-zakastavamAM AvatA "leganohANuM" dvArA paNa - jema aviratinA kAraNe karmane satata Azrava thAya che paramAtmA ane saMsArI jIvonI paraspara upagrAhakanA vadhu ema kakSAnA kAraNe paNa satata karmabaMdha thAya ja che. saraMbha spaSTa thAya che. ' : : e sakaSAya vega vyApAra hovAthI te sarve saMsArI nA adhikaraNano (karmabaMdhanuM sAdhana karaNa) bheda bane che. ' lalitavistarA" graMthamAM pU. haribhadrasUri mahArAjA A padanI TIkAmAM pharamAve che ke "ka" eTale dhama" A satra dvArA paNa jene paraspara saMbaMdha ane bIjAdhAnAdi yogya jIva ane "nAtha' eTale gakSema upagrAhya-upagrAhaka ravabhAva siddha thAya che. ' karanAra paramAtmAmAM rahelI A nAthapaNAnI zaktinI abhivyakita jenuM yoga ane kSema thaI zake tema che. evA je adhikaraNanA viSaya na banavuM hoya te kaSAyanA pratipakSI carabhAvamAM AvelA cha dvArA ja thAya che ane maMtrI Adi bhAva keLavavA ja joIe. adhikaraNa dvArA rava dhamaM bIjAdhAnAdi vega bhavya chAnA yoga ane kSema paNa paranA ahitamAM ane maitrI Adi bhAva dvArA svaparanA paramAtmAnA anugrahanA prabhAve ja thAya che. arthAta hitamAM nimitta banAya che. sahakArI bIjA kAraNe karatAM paramAtmAnI bhaktine jIva Sa mokSano bAdhaka che : prabhAva sarvAdhika che. paramAtmAmAM eTale ke temanI Aja sudhI ApaNu AtmAne mekSa na thavAmAM kAraNa AjJAmAM "jema tAratA rahelI che. mokSaprAptine bhUta mokSa ja che. ane mekSaprAptinI ruci abhAva che. kAraNutA, rahelI che, ema temanI AjJAnI upekSAma apekSAe mAraktA ane bhAvavRddhinI kAraNatA paNa rahelI che. ema jinAga kahe che. mekSa eTale jIvana zuddha svarUpa. - mekSane ke e hakIktamAM zuddhAtmasvarUpane ja DhoSa che. paramAtmAnA guNonA ane temanI AjJAnA Adara, bahumAna ane pAlana dvArA bhakatAtmA jema paramAtmAnI pUjyatA, arthAta jIvatvane dveSa che. zuddha jIvane doSa hoya tyAM azuddha jIva prati te ja saMbhave che. potAnA gharanA ke tArakatA Adi guNonI abhivyakitamAM nimitta kAraNa bane che sarva keInA jIva pratye dveSabhAva ja mokSane bAdhaka bane che. ema mizyA daSTi vagere che emane anAdara-tiraskAra zuddhAtma svarUpanI prAptine avarodhaka bane che. mATe ja ke AzAtanAdi karavA dvArA paramAtmAnI nigrahazakitane mekSanI sau prathama zarata mukitanA haiSane abhAva che. eTale ke emanI AjJAnA uthApanamAM rahelI ane pachI bIjI zarata mokSa pratyenI tIvra ruci bhISaNatAne pragaTa karavAmAM nimitta kAraNa banI rahe che ema che. ene artha e ja ke sarva jI pratye dveSabhAva apekSAe samajI zakAya che. A rIte siddha ane saMsArI dUra karI emanA prati parama mitrabhAva pragaTAvavuM joie. AtmAonI paNa paraspara upagrAhakatA ghaTIvI zakAya che. e vinA mekSa zakaya nathI. ' ' guNI pratyenuM mAdhyastha mahAna ahitakArI che : . saMsArI ane siddha AtmAone paraspara saMbaMdha e '' siddhanA AtmAo pUrNaguNI che. zeSa pade rahelA parameDio emanI upagrAhakatA. AmAM kamaMthI lipta hoya ke alipta paNa mahAna guNa che. pUrvaguNI bananArA che, emanA pratye hoya, paNa jIva to darekamAM eka ja sarakhuM hoya che. jIvatva je rahapUrNa amedabhAva pragaTAvavAmAM na Ave te temanI jAtinI apekSAe jIva jIva vacce koI bheda ja nathI. eTale eTale ke temanA jJAnAdi anaMta guNenI upekSA karI ja azuddha evA saMsArI jIvone parama azuddha paramAtmA sAthe kahevAya... paNuM jIvana saMbaMdha che ja. te kaI rIte che te have joIe. guNI ane upakArI AtmAo pratyenI upekSA sevavothI je samaye eka AtmA siddha thAya che te ja samaye eka AmAnuM bhayaMkara ahita thAya che, kahyuM paNa che ke...mA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatI nadhI. . . tA.1-289 prabuddha jIvana mane thAya puna: vaiSa vitA paramAtmA pratye sevele ane nirUpaNa karIe te ApaNe paNa te te dravyonA mAdhyastha bhAva paNa durgatine mATe thAya che. te pachI emanA '' hitakArI banavA dvArA svahita sAdhaka banI zakIe ane prAyenA bhavanI to vAta ja zI karavI ? " : jinAgamathI devAine javAdi dravyanuM viparita dazana ke * vava tarIke saMbaMdha paramAtmA ane sadUguru sAthe nirUpaNa karIe to ahitakara banIe chIe. paNa che ja. eTale emanAmAM rahelA guNe prati pramodanA katAM ane karmanI sApekSatA ane paraspara hitAhita-kriyA badale mAyasthabhAva rAkhavAthI AtmAnuM ahita-adhaHpatana karanAra kartA kahevAya che ane jene uddezIne kriyA karavAmAM thAya che. Ave tene karma kahevAya che. eTale keIpaNa kriyAmAM kartA ane kama bane sApekSa hoya che ane kriyAnuM phaLa kartAne to saddaguNa vinA sadgati ke zivagati maLI zakatI nathI avazya maLe che. karmane paNa kadAcita kaDacita maLe che. - ane sadguNe pratyenA pramoda hava" vinA saddaguNanI prApti thaI te prastutamAM ajIva dravya saMbaMdhI karelI jevI nirUpaNanI kriyAthI ajivAdi dravyanuM hitAhita kaI rIte thAya ? hakIkatamAM trI, pramada, karuNA ane mAyastha A tenuM A samAdhAna che ke ajIva jaDa padArtho saMbaMdhI cAre bhAvonI yathAsthAna pravRtti e ja saguNa sAdhanAnI sAcI-judI kriyAnuM phaLa kartA- jIvane te avazya ane kama prakriyA che. enA abhAvamAM durgAnI vRddhi ane durgatinI jIva hoya to tene paNa kathacita bhegavavuM paDe che. . : - paraMparA ja sajAya che. guNAdhika ane upakArI ane pratyene mAdayastha bhAva te AtmA mATe atyaMta ahitakara che. " kahevAnuM tAtparya e che ke jaDa saMbaMdhI kriyAthI jaDane kaI vizeSa hita ke ahitanI asara pahoMcI zakatI ke nathI paramAtmAnI lekavyApI upakArakatA eTale e pariNAma karmamAM javAne badale parivatIta thaIne arihaMta paramAtmAnA adUbhuta guNanI stuti kartA ja pitAno viSaya banAve che arthAta kriyAnuM pariNAma karatA namuthaNuM "sUtramAM paramAtmAne lohiyANa" dvArA kartAne te bhegavavuM ja paDe che. . . . . . . samagra lokanA hitakArI tarIke biradAvavAmAM AvyA che. * A ja niyama siddha paramAtmAnI bAbatamAM paNa ghaTAvI lalitavistarA" graMthamAM TIkAkAra maharSi zrI haribhadrasUri le. teo pUrNa kRtakRtya ane sarvathA karmathI alipta che mahArAjAe jaNAvyuM che ke loka eTale paMcAstikAya svarUpa eTale emanA saMbaMdhI kriyAnuM pariNAma emane nahi paNa leka, tenuM hita karanAra paramAtmA che. A kartAne avazya prApta thAya che. : mAtra jIvarAzi upara ja nahi paraMtu dharitakAyAdi ajIva ajIva dravya saMbaMdhI kriyAnuM pariNAma kathacita ajabane dravya upara paNa paramAtmAne upakAra che. paramAtmA jIva ane paNa bhogavavuM paDe che. te chavuM dravya , saMbadhI kriyAnuM ajIva dravyonuM yathArtha darzana karIne te dravyanuM te ja svarUpe pariNAma jIvane te avazya bhogavavuM ja rahyuM ' ' ' yathAsthita nirUpaNa kare che jethI bhAvimAM paNa A dravyonA ravarUpamAM kaI vikRti ke viparitatA na karI zake. ethI nigoda ane pRthvIkAyAdi jIvonuM yathArtha svarUpa ne paramAtmA lekanA hitasvarUpa che. paramAtmA sarvajJa ane sarvadazI jANIe che ke satya nirUpaNa na karIe te ApaNe hovAthI emanuM padArthonuM yathArthadarzana yAne yathAsthita jJAna ane e jIvonuM paNa ahita thAya che. jinekata thAya che mATe emanuM nirUpaNu paNa yathArtha ja hoya. tanuM yathArtha jJAna - zraddhA karI taddanurUpa auciMtyaje darzana yathArtha na hoya te nirUpaNa paNa asatya thaI pUrNa vyavahAra, keLavavA maMtrI Adi bhAva atyaMta jAya che ane asatya nirUpaNathI lokonI te dravyo pratyenI jarUrI che. te ja " vAparo kaho nIvAnAm' e mahAvAkayane samajaNa ane pravRtti bhrAmaka ane anucita banI rahe che. atha' yathArtha'paNe grahaNa karyo gaNAya. ethI bhAvI aneka anartho utpanna thavAnI zakyatA UbhI sUtranuM gAMbhIya: I'. : : ' , , thAya che paNuM paramAtmAnuM darzana-jJAna yathArita hovAthI ane emanuM nirUpaNa yathArtha hevAthI lekamAM rahelA 'gharaverAvAde nIrAnA'-A sUtranA racayitA che sava dravyanuM sAthe tenA svarUpane . ane tenI pUrvadhara maharSi zrI umAsvAtI mahArAja, jeo "saMgrahakAra" sAthenA saMbaMdhane anurUpa tarIke vizvavikhyAta maharSi ucita A vyavahAra karatA che. temanA racelA samyakdaSTi vagere che prerAya che. A rIte yathArtha darzana nAnakaDA sUtramAM keTaluM mahAna arthagAMbhIya samAyeluM che, ane nirUpaNa dvArA paramAtmA paMcAstikAmamaya lokanA sada. te mApavAnuM kAma ApaNe jevAo mATe atigahana che. ApaNu jevA maMda gativALA jemAM evuM sAmarthya savaMda hitakArI che. . kayAMthI thAya? ane AvA gunA 'gaMbhIra arthe ayAthAtha dazanAdisavanuM ahita : - ane gUDha rahasyono ukema mAtra buddhithI ke takathI AvI A hakIkatathI ApaNane paNa e ja bodhapATha maLe che zakato nathI. enA mATe te ahiMsA, saMyama ane samaya ke kaI paNa vastunuM yathArtha darzanAdi karavAthI hitamAM ane. divya AtmasAdhanA dvArA masAlaMkAranI ucca bhUmikA ayathArtha darzanAdi karavAthI ahitamAM pararapara nimitta bhUta. sudhI pahoMcavuM jarUrI che. te banAya che. bhale ApaNane evuM viziSTa darzana ke jJAna che. tenA. prastutamAM karele a5 prayAsa deva gurunI kRpAnuM pariNAma nirdeza anusAra jIva ane ajIva vagere dravyanuM ( tanuM) che emAM jinAjJA viparIta kaMi lakhAyuM hoya te te badala yathArtha svarUpa samajI zraddhA karI tarUpa tenuM yathArtha darzana, micchAmi dukakaDama ! - se . . ; ; 0 rogo gIranA jANe atyaMta " yathAtha' * * * Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 1-1ra89 karo rivI vividha ramamAM paNa ya ga vaDe , muktAmAhAsya tathA ratnaparicaya I ! * tanasukha bhaTTa hisaundarya kAne pasaMda nathI ? rAjAzAhInA divasomAM mUkayA hoya te te sera apavataka kahevAtI. matInI be vijayAdazamIne dine rajavADAomAM hAthInI savArI nIkaLatI serenI vacamAM je senAne tAra jaDa hoya che tenuM nAma prAre hAthInA kuMbhasthaLane vividha raMgethI zaNagAravAmAM pAnaka kahevAtuM. e pAnakanI madhyamAM je ratna jevuM hoya AvatAM Aje paNa dakSiNe bhAratamAM saraghasamAM joDAtA te tene maNipAnaka hAra kahevAmAM Avato. hAthIonAM kuMbhasthaLane raMge che. mahArASTramAM baLadanAM rananA prakAraH koTa (pAyaMtIya) mauleka (khanija) tathA zIMgaDAMne lAla raMga vaDe ' raMge che. amerikAnA reDa iDiyane mAthe pIchAM bese che, pUrvabhAratanA pArasamudra (samudrapArathI Avela) evA ratnanA vargo che. lAla kamaLanA jevo AnaMdaprada raMga hoya athavA pArijAtanA AdivAsIo paNa AvuM ja kaMIka zaNagAra kare che. habasIomAM paNa dehasaundarya upara lakSa apAya che, jevo varNa hoya athavA UgatA sUryanI samAna varNavALuM hoya te ratna saugandhika kahevAtuM. bhAratanI kumArikAo tathA navayuvatIo hAthe meMdI mUke che. vRddha purUSe dhoLA vALane raMga vaDe ratAzavALA nIlakamaLa samAna raMga hoya, athavA zirISapuSpa je banAve che. sarakasamAM DAgaLAo zarIrane raMge che. vaNuM hoya, ke jaLa jevI jhAMya heya, athavA te lIlA vAMsanA tAbUtamAM vAdha bananArAo paNa dehane dIpAve che. vaNunuM hoya ke pachI pipaTanAM pIMchAM je raMga hoya te ratnanI parakha na karanArAe tene paththara gaNe che. sadIo vaidya' ratna kahevAtuM. puchaparAga, gemUtraka tathA gemedikA evA pahelAM AphrikAnI nadIomAMthI kayAreka hIrA nIkaLatA. eka te ratnanA traNa prakAre che. habasIne A dhuLiye hIre maLela te teNe pitAnI jemAM vAdaLI rekhAo hoya, je kalAya pupatulya raMgadhArI bakarInI Doke bAMdhela. garIe beTA hIrA ke senAnuM hoya, je gherA vAdaLI raMganuM hoya, je jAMbunA varNavALuM pANI pAyela alaMkAro dhAraNa kare che te rAjArANI hoya, je AkAzamAM vAdaLA jevuM ghanazyAma heya te IndranIla sAcAM motIe tathA sAcAM ratnothI dehasaundarya vadhAratAM. ratna kahevAtuM. naMdaka (prasannatA apanA') avamUlpa Ama motI tathA rane alaMkAra banIne rUpa ke zebhA te (kendramAMthI jaLapravAha vaheto hoya evA abhAvALuM) vadhAre ja che, paraMtu zrImaMtAInuM pradarzana paNa karAve che. zItavRSTi (ThaMDuM jhApaTuM paDatuM hoya tevo AbhAsa upajAvanAruM) AjakAla sAcA metInI eka sera paheratAM navayuvatIe ane sUryakAnta (bahirgoLa hovAthI AgiyA kAcanI malakAya che. paraMtu sajAemAM ne rANIomAM keTalI serane hAra mAphaka nIce rAkhelA rU, kAgaLa, cIthara vagere padArthomAM Aga paheratA te nIcenA varNana parathI jaNAze. vaibhavanI vipulatA upanna karanArUM') evA A uparAMta ratnanA anya prakAre che. ane ThAThamATha ThaThAro juo :, motInA hAra prakAra:- laThThA, gaTTA, hAra tathA sera) : rane ghaTaNI, catuSkoNI ke goLAkAra hoya, tenAmAM AMkhane AMjI nAkhe tevI bhabhaka zuddhatA, suMvALapa bhAravattA, je hAramAM eka hajAra ane ATha motI bharelI sere hoya tejasvitA, pAradarzakatA tathA prakAzakArakatA hoya. sAcAM te hAra indra kahevAte. pAMcase cAra sera metI bharelI ratnanAM A lakSaNo che. hoya te hAra vijayajIda kahevAte. cesaTha sera motI bharelI ' phI raMga, aMdara retInuM paDa, DAghA, chido, aNaghaDapaNe hoya te hAra adhahAra kahevAtA. cepana sera matIvALI kArIgare paDelAM chidro ane ujharaDA-ATalA rananA de che. hoya te hAra zimalApa kahevAtuM. batrIsa sere motInI heya te hAra gucchaka kahevAtA, je hAramAM satyAvIsa vimalaka, (zuddha) samyaka (ADanI AkRtinuM) aMjanamUlaka motInI sera heya te hAra nakSatramAlA kahevAtA. vIsa (AMjaNa jevuM kALuM)pittaka (gAyanA pittanA varNanuM), sulabhaka sere metInI heya te hAra ardhaguNa kahevAtuM. vIsa (sastAmAM maLanADu), hitaka (ratuM), amRtAMka (zveta kiraNamotInI serovALe hAra ardhamANuvaka kahevAte, dareka vALu ), jayeti rasika (caLakatu) aitiyaka (3) ahicchaka (ahi7hAranA mayamAM je ratna jaDeluM hoya te hAranuM nAma tranA rAjyamAMthI maLanADu), kupa (bhItaramAM retInA tharavALuM) te tenuM te ja rahetuM, paraMtu hAranA 'mULa nAmane cheDe pUtiSa (madhapUDAnA dekhAvanuM) sugandhikupa' (1) kSIrapAka mANuvaka zabda vadhArAmAM lagAData. jo hAranI badhI sere (dUdhavaNuM") zukticUrNaka (mAchalInI chIpanA cUrNanA varNana) zirISanA namUnAnI (dhATanI) heya te te zuddha hAra kahevAta.. zilA pravAleka (paravALAnA dikhAvanuM) pulaka (kendramAM kALA je hAranI madhyamAM ratna jaDeluM hoya te te ardhamANuvaka raMganuM) zuka pulaka (kendramAM zveta vanuM) A badhA prakAro hAra kahevAto, je hAranI madhyamAM paTTI jevAM traNa ke pAMca halakA ratnanA che. ratna jaDelAM hoya te phalaka hAra kahevAte. motInI A sivAyanAM ratna mAtra kAcamaNi ja kahevAtAM. eka ja seravALA hAra ekAvalI kahevAte. tenI madhyamAM je ratna jaDyuM hoya te te yaSTi kahevAtuM. yaSTi A samArASTraka (vidarbha dezanuM) mayamarASTraka (kozala dezanu) haramAM tIna ane senAnA maNakA vArApharatI kAzmaka (kAzInA AsapAsanA pradezanuM) zrI kAMtanaka (veskaTa mUkathA hoya te te hAra ratnAvalI kahevAtuM. ratna vinAnI nAmanA parvatamAMthI prApta thanAra) maNimataka (maNimana athavA mitInI seramAM tIna ane senAnA maNakA vArApharatI maNimaMta nAmanA parvatamAMthI prApta thanAra) ane indravAnaka Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna jIvana tA. 1-12-389 (kaliga dezamAMthI prApta thanAra) ATalA prakAre hIrAnA che, magadha, kaliMga zUpa'ka, jaladAyasa, pauka, khAkha`ra, tripurA, sahyAdri, vindhyAcaLa vArANusI, vedAtkaTa parvata, kAzaladeza, tathA vidarbha dezamAM hIrAnI khANeA maLatI hatI. khANA, nadIpravAhe (pAtrA) tathA itara keTalAMka paracUraNa sthaLA ratnAnAM upalabdhisthAnA hatAM bilADInI AMkhanA raMga samAna, zirISapuSpanA raMga samAna, gAmUtra samAna, gApitta samAna, jhiMka (seMkaDI) samAna, mAlatIpuSa samAna athavA te upinaSTa ratnA samAna hIrAnA raMga hoya che. sAmAnya rIte jIvananI ghaTamALa evI che ke sau kAine nirAza thavAnA prasa Mge sAMpaDatA ja hoya che. nathI sAMpaDatA mAtra evA leAkAne jemanAM jIvanamAM AzA, tRSNAne sthAna ja nathI. arthAt jemaNe kAmanA jItI che. temane mATe AzAnirAzAnuM rahetuM ja nathI. AvA apavAdo te javalle ja jovA maLe. paraMtu sAmAnya mAnavI te| AzAnA tAMtaNe naLye te hAya che. bhagavAna kAla sArA visa Apaze evI AzAthI daridramAM daridra, du:khImAM du:khI ane rAgathI gherAyelA mANasa peAtAne kaparA samaya vitAvatA hoya che. pacAsa varasanI uMmare kAine khe-traNa varasanA dIkarA hAya te e peAtAnI vRddhAvasthAmAM tene kamAi khavaDAvaze ane tenI lAkaDI banaze evI AzA rAkhIne te pitA peAtAnA dIkarAne du:kha veThIne paNa TheravAmAM AnaMda anubhavaze vaLI, 'AzA avazya rAkhA evI salAhu zANapaNabharI gaNAya che. Ama mAnavajIvananI yojanAmAM jyAM joze. tyAM AzA AdhArasta bha tarIke tevA maLaze. chatAMya nirAzAnA prasaMgo to sau kAne sAMpaDe ja che. moTA kane!, bhAre, prahAra sahana karanArA (atirDina) samakaeNANu, bhAjanalekhI (vAsaNanI sapATI para ujharaDA karI zakanAra) kubhrApti (prakAzanu vakrIbhavana karanAra) ane jhagamagATavALA hIrA uttama gaNAya che. ni rA zA na 'satsa'gI' vidyAthI one parIkSAmAM sArA guNa na maLavAthI nirAzA AvI jAya che. yuvakane manapasaMda yuvatI na maLe ane yuvatIne manapasa da yuvaka na maLe te nirAzA temane gherI le che. atyAranI kAranI bekArImAM nokarI na meLavI zakanAra yuvA nayuM" nirAzamaya jIvana jIve che. potAnA vyavasAyamAM saraLatA na maLavAthI mANasa tadna nirAza banIne yaMtravata jIvana jIve che. strIpuruSone temanAM lagnajIvananAM sukha - sataSa na maLe te nirAzA temane parezAna kare che. peAtAnAM saMtAna yogya na nIvaDe ? mAbApane nirAzAmAMthI prAya cheADAvI zakatu nathI. zarIranuM ke mananuM svAsthya nabaLu sthA kare te te strIpuruSo mATe sArAM svAsthya ane te dvArA chavAtA yeAgya jIvana aMge AzAnuM kiraNa zakya hAya ema teo vicArI zakatA nathI. e sivAya reArAjanA jIvanamAM peAtAnAM dhAraNA ane gaNatarI pramANe kAma na thAya tethI nirAnuM mAju pharI vaLe evA aneka prasaMgeAsA jIvanamAM AvatA ja hAya che. jema AzA mANasane TakAvI rAkhe che. tema nirAzA mANasanI kamara teADI nakhe che evI ghaTamALa cAlatI hoya che. jIvanamAM evA prasa Mgo banatA hoya che ke jemAM mANasane kAti, vAMkAcUkA tathA eka bAju vaLelA hIrA apazukaniyALa gaNAya che. AlakaDaka tathA vaivaNa'ka A e paravALAnA prakAro . te anukrame bAba'rA nadInA mukhamAM tathA yavanAnA dezamAM AvelA vivaSNu nAmanA dvIpamAMthI upalabdha thAya che. paravALAnA raMga mANikayaratna tulsa TrAya che. te kaThaNa tathA bAhyAMtara padArthAnI asararthI UpajatA agADAthI mukata hoya che. phacchita sukha hAthaveMtamAM dekhAya che; are! jANe hamaNAM ja maLaze ja ane laI mauM evI AnaMdadAyaka sthiti sA'tI hAya che. paNa tyAM te koi agamya kAraNathI mANasa potAnA icchita sukhathI sAva vAMcita bane che. AvA atyaMta kaDavA prasa Mge jIvanamAM vadhAre vakhata paNa banatA haiAya che. Ama jIvanamAM kAI paNa prasaMge hellI ghaDI sudhI nirAzAnI zayatA hovAthI jIvanamAM 'sAkS'nI vAta rAkhavI ke AzAvAda rAkhave e kevaLa mANasanI kalpanA tenA bhrama che. vAstavamAM te niSphaLatA ja sAMpaDavAnI che, pacchita vastu prApta thavAnI ja nathI evI vicArasaraNI paNa ritatvamAM AvI che je nirAzAvAda kahevAya che. nirAzAvAdIone AzAvAdIe keTalIka vakhata te mukha jevA lAge che. vyakitagata jIvanamAM mANasane vAraMvAra nirAza khatAvAnA prasage sAMpaDe te tenI mAnasika sthiti nizAnA rogI jevI bhate che. AzA'nAM uccAraNa pratye paNa tene sUga caDe che. tene peAtAnAM jIvanamAM rasa paDatA nathI ane sadA khecenI ja lAgyA karatI hoya che. jIvanamAM duHkha, niSphaLatA ane kaleza ja che e vicArathI te gherAyelA rahe che. te kArya pravRttimAM mana lagADI zakato nathI ane potAnI nirAzAnA vicAreAnI duniyAmAM sUmasAma khesI rahe che anya lekAnI doDadhAma aMge tene gatAgama paDatI hotI nathI. amuka kA sAruM che mATe te karavu joie ema kAi tene samajAve, te tene te samajAvaTa pa'tI ja hotI nathI. jIvana jIvavA jevuM nathI evI gra MthinA te benga banavA pAme che. tene vAra vAra maLelI niSphaLatAee tenAM mAnasika sthiti ane zakitane chinnabhinna karI nAkhyAM hoya che. duHkhanI lAgaNInA anubhavathI mAMDIne mAnasika bImArInA bega banavu paDe evI nirAzAnI jabbara tAkAta rahelI che. AvI ApattithI te sau kAI bacavA icche arthAt nirAzAthI mana para thatI viparIta asarothI bacavAnI icchA rAkhavI e mANasamAtra mATe svAbhAvika che. alabatta Ane mATe kAya jaDIbuTTI to che ja nahi, maner Mjaka kAya kramAthI thoDIvAra nirAzA bhulAya che, paraMtu pachI e ja vedanA vadhu mAtrAmAM paNa thavA pAme nirAzA ja sAMpaDe che mATe saMsAra Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana cheDIne saMnyAsI banavuM e ta Mdurasta mAga' nathI. ema karavAthI petAnAM kuTuMbIjane muzkelImAM mukAya che - Ave adhama bajAvavA e taka'sa'gata khakhata nathI. tema karavAthI saMsAranI nirAzA sahelAithI bhubhASAnI tA nathI ane vaLI saMnyAsanA kSetramAM nirAzA nahiM ja sAMpaDe evI kAI ja khAtarInI vAta nathI. vAstavamAM, nizAnI aMsarAmAMthI bacavA mATe muddhigamya ta Mdurarata mAga vicAravA savathA hitAvaha che. jo te dIkarA pahelu te e ke vyakita je AzA rAkhe che te AzA kharekhara taMdurasta che ? vadhu paDatI te! AzA nathI rakhAtIne? dIkarA abhyAsa karavA lAge eTale te bhaNIne kamAi khavaDAvaze evI AzA keTalAMka mAbApa rAkhatAM hoya che. paraMtu samaya jatAM dIkareA lAcAra banIne peAtAnI azakti jAhera kare tyAre mAbApa nirAza thane kakaLI UDe che ane vasamA AdhAta anubhave che. kharekhara te mAbApe AzA rAkhatI vakhate vicAra karave hatA. dIkarA keTalI Avaka meLavavA samaya bane ? sa'sAramAM nahi paDe ? pachI tenI zakita keTalI gaNAya ? AvA praznAnI gaMbhIra vicAraNA bAda ja AzAnuM sthAna rahevu dhare tevI ja rIte mahenatu ane tejasvI vidyAthI svasthatAthI parIkSA ApyA bAda sArA guNu ke varga'nI AzA rAkhe e sahaja khAkhata che, paraMtu tenI dhAraNA pramANenA vaga tene na paNa maLe, peAtAnAM dhAraNA-AzA keTalAM pAyAdAra hatAM. te teNe tapAsavAnuM rahe che. tema chatAM, parIkSAnA hAthe anyAya thatA hAya che ane tethI paNa anyAya ja thayeA che ema tarata ja mAnI levu. ucita nathI. AzA rAkhavAmAM AtmalakSI tattva sAmAnya rIte vizeSa ane che. ane peAtAnI khAmI vyaktine sahelAthI dekhAtI hatI nathI, eTale AzA rAkhatI vakhate vastulakSI (Objective) banavAnI Teva pADavI e nizAnI asarAmAMthI bacavAne yogya upAya che. meTA lAbha maLaze evI AzA rAkhavA mana khUba lalacAya che, jyAre vAstavikatA ghaNI kaThera che e manane vicAravuM gamatuM hotu nathI. bIjA zabdomAM kahIe te vadhu paDatI AzA rAkhavI eTale nirA ane tenI viparIta asarAne AmaMtraNa Apavu. tA. 1-12-'89 lagna karavAnI pharaja paDe evI paristhiti mutsaddIgIrIthI UbhI kare evu banavA pAme. athavA to sattAvALA lokeA ke dhama guru aNudhArI rIte daramyAnagIrI karIne A sabaMdha na thavA de. (jemane AvI paristhiti para racAyelI vArtA vAMcavAnA zekha hoya temane ca sAhityakAra elekajhAnDara DumAnI navalakathA dha kAunTa oph menTe krIsTA' vAMcavA mATe vinaMti che. alabatta, A navalakathAmAM lekhakanuM spaSTa sUcana te| AzAvAdanu ja che.) AvI paristhitimAM daiva IzvarecchA ja kAraNabhUta gaNAya. saghaLu mANusanuM dhAryu banatu nathI ane banI zake nahi e sanAtana satya hathathI svIkArIne nirAzA kha'kherI nAkhavI joie. khIjuM, mANasa joI zakatA ja hoya ke potAnuM icchita sukha hAthaveMtamAM ja che ane vAstavamAM saghaLI paristhiti te sukhaprApti mATe kharAkhara hAya ane chatAM e icchita sukhathI vaMcita banAya. A nirAzA jakhkhara Azcata sabje e paNa hakIkata che - 'A paristhitimAM nirAzAnI duHsahu asarAmAMthI bacavA mATe deva - izvarecchA AgaLa mastaka namAvIne sAMtvana meLavavu e ja taMdurasta mAga che. dhArA ke yuvaka-yuvatI ane paraspara khUba cAhe che ane ekabIjAnA sahavAsa vinA rahI zake ema nathI. sahajIvana gALavAnI saghaLI vAta nakkI ja hAya che. mAtra ghaDIe ja gaNavAnI hAya teTale samaya che. A sakhAdhamAM vighna Ave tevI kAi ja zaMkAne sthAna nathI. tema chatAM taddana aNadhArI rIte yuvaka ke yuvatInAM mAtApitA drazya para AvI caDe ane kAipaNa rIte A sabaMdha na thayA de athavA to premaprakaraNamAM chUpA spardhakane paNa avakAza TAya che; te game tevA dAvapeca racIne yuvatIne tenI sAthe trIjuM anya lekA sAthe sarakhAmaNI karavAnI Tevane sada tara tyAga karI devA. phalANI vyaktine saphaLatA maLatI, rahe che, tyAre mArA mATe te niSphaLatA-nirAzA ja che. AvI sarakhAmaNI karavAthI nirAzAnI viparIta asarA UDI Utare che ane peAtAnI jAta pratye tirarakAra Ave che athavA petAnI khAmInI satata sabhAnatA rahevA lAge che. A sabhAnatA bIjA prayatnamAM naDatararUpa bane che. saphaLatA mATe sAta nahi paNa sittera vAra paNa prayatna karavA paDe. bIjAne saphaLatA maLe tethI ApaNe rAjI thavu e sathA taMdurasta rIta che. ApaNA karatAM. khIjAmAM vadhAre zakita hAya, temanA saMjoge sAnukuLa hoya ane deva paNa sAnukuLa hoya ene AnaMdathI svIkAra karavuM gharTa. ApaNA mATe tevI bAbate nathI ene paNa haste mAMe svIkAra karavA ghaTe. ApaNe ApaNI maryAdAe samajIne svasthatAthI ApaNA puruSAtha' cAlu rAkhave. phaLa je maLe te AnaMdathI svIkArI levu. Avu' valaNa keLavavAthI nirAzAnI viparIta asarAthI bacI javAze ane puruSA'nuM jIvana jIvavAmAM paNa AnaMda raheze. cethuM, hiMmata rAkhavI. ahIM hiMmatanuM svarUpa juduM che prayatna karatI ja vakhate 'bhale niSphaLatA maLe'. 'bhale nirA * thavuM paDe' evI hi mata rAkhavI. niSphaLatA kaMI vAdha ke dIpaDA nathI evuM majabUta mana rAkhavuM. AvuM valaNa keLavavAthI niSphaLatAnA 'hAu'raheze nahi. AvI hiMMmatane lIdhe niSphaLatAthI sAMpaDatI nizAne lIdhe jagatane sAmano karatAM lajjA, sAca, kSeAbha ityAdi anicchanIya lAgaNIo vyakitatva para kakhajo nahi dharAve ramavAnuM Ayu' eTale hAra athavA jIta evuM pariNA AvavAnu e dekhItu ja che. hArajIta mukhya nathI, ramata mukhya che. ApaNe ApaNeA prayatna tanamanadhanathI karyAM e ja jovAnuM che. je saphaLatA meLave te mANasa ane niSphaLatA meLave te mANusa nahi evI mANusanI vyAkhyA kAie Apa nathI. ApaNe ApaNI zakita pramANe ApaNA bhAga sAra rIte bhajavyA. niSphaLatA maLI te che maLI. AvI hiMma keLavavAthI nirAzAnI viparIta asarAthI kheMcI javAya che a jIvananA sAmanA karavA mATe peAtAnI zaktinA sAtha maLate rahe che. chelluM sUcana e che ke mANase dhama parAyaNa banavAna sAcA dilathI mahenata levI. petAnA dhamanI vicAr saraNI samajIne te pramANe jIvana jIvavAnA prayAra Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-'89 mAga rAkhavA e dharma parAyaNa banavAne parAyaNutA rAjiMdA jIvanathI alaga ke nathI. je mANuA sukhanA samayamAM chakI jateA nathI ane du:khamAM hiMmata hArate nathI te dhama parAyaNu mANusa che. dharma parAyaNuM mANasa potAnAM kuTu khIjatA, sabadhIe ane mitrA pratye, samAja pratye, rASTra pratye, peAtAnA vyavasAya age ane jIvamAtra pratye peAtAnI zakita pramANe niSThApUrNAMka ane zramapUrvaka pharaja bajAve che. dharma parAyaNu mANusa sAdAM jIvanathI bhaDakatA nathI, paraMtu sAduM jIvana tene jIvavuM paDe te te potAnI jAtane bhAgyazALI gaNe che. prabuddha jIvana che. dhama'saMdharahita ArAma zAbhArAsamALA * prA. kAntibhAI bI. zAhu 'ArAma zeAbhArAsamALA' e prAkRta jaina vidyAvikAsa kuMDa dvArA tAjetaramAM prakAzita thayela yaMta AArIne mahattvane sapAdanagraMtha che. sAhityane tulanAtmaka abhyAsa kevI rIte thaI zake ene eka Aza' A graMtha pUro pADe che. ArAmazeAbhAnI kathA e jaina para parAtI eka prasiddha kathA che. A kathAnAM kthAnA saskRta, prAkRta ane gujarAtI traNe bhASAnA sAhityamAM maLI Ave che. ahIM jayaMta kAThArIe, madhyakALamAM 15mA zatakanA uttarAdha'thI mAMDI 18mA zatakanA AraMbha sudhImAM judA judA samayanA tabakake cha judA judA madhyakAlIna jaina sAdhu kaviee gujarAtI bhASAmAM racelI ArAmazebhAnI racanAeAnI prApta karatapratAnu" soMpAdana karyu" che. ArAmazAbhAnA thAnakavALI A che gujarAtI racanAenAM nAma, kartAnAma ane samaya A pramANe che: 1. rAjakIti' ke kIti racita ArAmazobhArAsa 2. vinayasamudravAcakaracita ArAmazobhAcApAI 3. samayaprameAdaracita 4. pUjARSiracita 5. rAjisa racita . 6. jinahuSa'racita ArAmazAbhAge pA 2. sa. I. 1479 2. sa. i. 1527 AgamazebhAritra 2. sa. 4. 15-5 2. sa. 7. 159 6 ArAmaze bhAcaritra 2. sa ya. 1631 ArAmazAbhArAsa 2. sa. . 1705 uparyu'kata A chaye racanAonI hastapratanuM cIvaTabhayu ane pramANabhUta saMpAdana karavA sAthe yaMtabhAie 98 pAnAMnI bAMdhelI lAMbI bhUmikAmAM A ye racanAonAM kathAnA ane enAM kathAghaTakAne vistRta tulanAtmaka abhyAsa rajU karyAM che. e abhyAsamAM judI judI kRtimAM jovA maLatA vastunA pheraphAra, sthaLa ane vyakitanAmeAnA pheraphAro, kathAprayeAjanAnAM varatAtAM sama parivata nA, 9 te sukhasagavaDanuM jIvana prApta thayu hoya te dhama parAyaNa mANasa bhogave che kharA, paraMtu te sukhasagavaDe ne vaLagI nathI rahetA. tema temane sarva sva gaNatA nathI. te ni:svAtha' dRSTithI anya lokAne peAtAnI sukhasagavaDAnA bhAgIdAra banAve che. dharma parAyaNu mANasa 'mane A joie.' 'mane te joe'nI ghelachA vinA peAtAnAM svabhAva ane zakita pramANe kAyarata rahe che. dharmIparAyaNa jIvananA mahAvarA karatAM karatAM evA tAkA paNa Ave ke jemAM AzA-nirAzAnAM thI para banI javAya. A Adarza sAkAra na thAya te paNa dharmAparAyaNa banavAnA sAcA phlinA prayAsathI chellI bAkI nirAzA sAMpaDavAthI je Dakha lAgatA hoya che te Da Mkha te na ja lAge. zalIbheda. kathAnA Ara bhe AvatAM ma MgalAcaraNe, vastusaMracanAnA bhe, prasaMganirUpaNu rItinA bhedo, pAtranirUpaNunA taphAvate, pAtranA maneAbhAvanAM citrAmAM varatAtA bheddA, vaNunA temaja ciMtana-upadezanA bhedonAM jhINavaTabharyAM nirIkSaNA saMpAdaka nAMkhyAM che. A rIte rAmazAbhA viSayaka A cha gujarAtI padyaracanAonA viziSTa kathAMzA ane kAvyakaLA vizenI sa Mkalita mAhitI rajU karate tulanAtmaka adhyayananA A graMtha madhyakAlIna kathAsAhityamAM ane tulanAtmaka abhyAsamAM rasa dharAvatA saune mATe khUba upayogI banI rahe tema che. gujarAtI bhASAnI A cha racanAne abhyAsa rajU karatAM agAu sapAdake ArAmazobhAnAM kathAnako je sa MskRtabhASAnI kRtiemAM maLe che temanI yAdI paNa samayAnukrame rajU karI che. e rIte jotAM te cheka, pradyumnasUriracita prAkRta graMtha 'mUlazuddhiprakaraNa' paranI zrI devayandrasUrie i. sa. 1089-90mAM racela saMskRta vRtti--a Mta ta prAkRta bhASAmAM ArAmazebhAnI thA sAMpaDe che. 1 mA zatakanA uttarA thI zarU karI kula naveka saMskRta-prAkRta racanA-ata' A kathA prApta che. A graMthenA sau raciyatA paNuM jaina sAdhu kavio che, jyAre beeka kRtinu va ajJAta kavinuM kare che. A sivAya paNa AAmazebhAnI kathAnakavALI anya ajJAtakartRka racanAo hAvAnI saMbhAvanA saMpAdaka vyakata karI che. A kathAnakanAM saMskRta-prAkRta rUpAMtarA paNa eka svataMtra abhyAsano viSaya bane ema che evA achaDate nirdeza paNa sAMpAdaka karyo che. A saMskRta-prAkRta kRtienI kavao yAdI. ApIne ja kAma calAvavAne badale sapA e badhI kRtine saMkSipta paricaya te ApyA ja che; sAthe sAthe te kRtinAM ArAmazebhA viSayaka kathAnakAnAM kathAghaTakAnA jovA maLatA mukhya mukhya pheraphArAnI temaja nirUpaNarItinA keTalAka mahattvanA bhedAnI abhyAsane dha rajU karI che. ema karavAmAM sau prathama zrI devendrasUrie Apela A kathAnakane ane enA bhAva - vadhu na jagatane anugAmI kavione hAthe kevA kevA navAM vaLAMkA ane rage maLatA gayA che ene eka jhINavaTabharyuM Aleqhasa pAkane hAthe ahIM rajU thayA che. A Alekha sugrAhya bane te mATe + Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana : devendrasUriviracita sauthI prAcIna evA ArAmazebhA-kathAnakane eka bhUmikA lekhe sa pArka ahI arvAcIna gujarAtI bhASAmAM anuvAda pazu pariziSTarUpe mUkaye che. sapAdake noMdhyu che. te pramANe saMskRta-prAkRta bhASAnA graMtheAmAM aMtagata bhAgarUpe maLatI. ArAmazeAbhAnI kathA draSTAMtakathA tarIke Ave che, jyAre upayu'kata gujarAtI kavie nI A cha racanAe ArAmazebhAnA kathAnakane nirUpatI svataMtra racanA che. cha gujarAtI racanAomAM 4. 1479mAM racAyelI sauthI jUnI racanA che rAjakIti' ke prIti'viracita 'rAmazAbhArAsa.' A kRti ahIM pahelI vAra ja prakAzata thAya che. kartA nAmanA ahIM kAyaDA che. AnI upalabdha khe pratemAMthI ekamAM kartAnAma rAjakIti maLe che, jyAre khIjhamAM zrIti. rAjakIti nuM nAma ApatI prata jUnI hAvAnuM sapARRtu anumAna che ane rAjakIti'nuM z2Iti' thai gayuM haze ke pachI kIticaMdranuM te TUMkuM rUpa haze, evIsa bhAvanA saMpAdaka karI che. anyatrathI AnI kAi cAvI na maLatI he saMpAdakane A kartAnAmane kAyaDA ukelI zakAya evA lAgyo nathI. khI. vinayasamudravAcakaracita 'ArAmaroAbhAge pA' A pUrve prakAzita thayelI che; paraMtu emAM dhaNA pAdekha rahI gayAne ane ahIM prakAzita vAcanAmAM eka anya pratanI madada maLyAne. ullekha saMpAdake karyo che. trIjI kRti samayapramAdaracita 'ArAmazebhAge pA' paNa ahIM pahelI vAra prakAzita thAya che. jema prathama kRtimAM karyAM nAmanA kADaeNA che te A trIjImAM samaya a MgenA threDe kAyaDA sapAdakane jaNAyA che. paNa saMpAdaka enI kha pratane AdhAre enA racanAsamaya . sa. 155nA svIkAravAnu pasa Mda karyu che. ceAthI kRti pUjARSivaracita 'rAmazAbhAcaritra' A agAu prakAzita thayelI che. paNa ahIM mULa hastaprata parthI ja enu' puna: soMpAdana karavAmAM AvyuM che. pAMcamI kRti rAtre siM haracita ArAmazebhAcaritra' ahI sau prathamavAra prakAzita thAya che. madhyakAlIna geya dezIbaMdhane samRddha vArase A kavie saMyukata aka prabuddha jIvana'mA tA. 16-12-1989 te tathA tA. 1-1-1990 aMka sayukata aMka tarIke tA. 1-1-1990 nA rAja pragaTa thaze. -tatrI netrayajJa saMdhanA Arthi'ka sahayeAgathI zrI vizvavatsala auSadhAlaya. gu'dInA upakrame viramagAma tAlukAnA bAnTAi gAme netrayajJa ceAjavAmAM AvyA che. tenI vigata nIce pramANe cheHdivasa: ravivAra, tA. 10-12-1989 samaya : savAranA 11-00 klAke pramukha : DA. ramaNalAla cI. zAhu uddaghATaka : zrI rasikalAla laheracaMda zAhu atithivizeSa : zramatI nirUbahena esa. zAha hiMmatrIe tAM 1-12-19 jhIlyeA jaNAya che. chaThThI kRti jinaparayita ArAmabhArAsa' A pUve' jaya ta kAThArI ane kIti dA jozInA sahiyArA sapAdanataLe prakAzita thayelI che. e ja vAcanA najIvA sudhArA sAthe ahIM apAi hAvAnuM saMpAdaOM noMdhyu che. lo ArAmazebhAna sthAnakavALI je cha gujarAtI kRtio ahI saMpAdita thai che temAM upayogamAM levAyelI pratAnA paricaya ane sa pArka apanAvelI 'pAdana paddhati aMgenI mAhitI ahIM apAyAM che. sapAdake chaye kRtionAM mahattvanAM pAMtarA ane TippaNA ApyAM che. TippaNemAM sadhavatsala' jevA zabdonI ekathI vadhu a`cchAyAenI carcA karI che, kayAMka vyutpattinI dRSTie zabdo tapAsyA che te kayAMka ae spaSTa na thatAM kevaLa sAtha' mUkIne e ayane sabhAvanArUpe sUcita karyAM che. dA.ta. 'kramayasaraNa racanA milI vANI' mAMne 'vANI' zabda, jainadhama'nA DhagalAbaMdha pAribhASika zabdone paNu mAhitIprada paricaya ApyA che, jemake pAMca mahAvrata, paMca kiriyA, paca samiti gupati khaTakAya, paMcAzrava, sattara bheda, caturva dha satra, cAra kaSAya, sa MlehaNa, caviddha AhAra, prabhAvanA, paMcamati, navatattva vagere. A sa MpAdananI vizeSa zrute te che. graMthane cheDe prApta thA, A chakRtieAnI aMtagata maLatA madhyakAlIna gujarAtI rAkhvA (je sAmAnya rIte atyAre vaparAzamAM nathI )ne samRddha zabdAza. aparicita saMskRta, prAkRta, apabhraMza, dezya, hiMdI, rAjasthAnI ke phArasI zabdo paNa ahIM sAmela karyAM che, ArAmazobhArAsamALA'nA zabdaza taiyAra karavAmAM jayaMtabhAie ghaNA parizrama lIdhe| ja NAya che. aneka zabdonA atha'nI cAvI emane rAjasthAnI kAzamAMthI maLyAnuM paNa jaNAya che. saMpAdaka 'vanaspatikAza' juddA tAravIne ApavAnA paNa zrama lIdhA che. Ama zabdakAza, vanaspatikAza, dezIonI sUci mahattvanI saMdarbha sUci madhyakAlIna gujarAtI bhASA-sAhityanA abhyAsamAM vadhu UMDA UtaravA mAganArAo ane bhAvi soAdhanakArA mATe khUba ja upayogI puravAra thAya ema che. sAbhAra svIkAra pejI * sAdhu sehama sura le. suzIlA jhaverI * krAuna seLa * pRSTha-pa9 * mUlya rU. 10-00 prakA. pI. sI. jhaverI, DI/34, gaNeza prasAda tAradeva, nauzIra bhacA maga, muMbai cha nikhAlasa svAda le. puruSAttama gaNeza mAvaLa kara * DemI sAIjha * pRSTha4-38 * mUlya 6. 10-0, prakA, saMniSTha prakAzana gApikA mahArASTra sAsAyaTI, elisabrIja, amadAvAda-6* sAta pagalAM sAthe le. mIrAM krAuna seALape" * pRSTha-88 mUlya rUA. 10 saddabhAgyanuM sarjana le. prakAza gajajara krAuna seLa pejI * pRSTha-95 * mUlya rUA. 10 parabanAM mIThAM jaLa le. amRta medI * krAuna seALa pejI * pRSTha-96 * traNenA prakAzaka : anAyAsa prakAzana 5, navakuza sAsAyaTI, AMbAvADI, amadAvAda-15 bhaTTa * Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-89 prathA jIvana I ! citrakuTamAM netrayajJa (vSTha rathI cAlu) prabhAva, sevAnI bhAvanA ane nirdabha vinamratAnuM darzana thAya che. netrayajJa mATe savArathI sAMja sudhI Akho divasa mAIka upara vividha prakAranI sUcanAo madhura, vinamra avAje apAyA karatI hoya che. emAM AvaDA moTA vistAramAM ATalA badhA le kemAM pitAnA svajane kyAM che. tenI bhALa meLavavA mATe mAIka dvArA vyavasthA karavAmAM Ave che. thoDA thoDA samayanA aMtare daradIone, temanAM sagAone svayaM sevakane anya karmacArIone jAte - jAtanI sUcanAo satata apAtI rahe che. vidAya letA dadIone apAtI premabharI sUca e sAMbhaLavA jevI hoya che. citrakuTamAM dardIe potAnI anukuLatA pramANe temanA sagAo sAthe rojeroja AvatA rahe che. A badhA lokone najare joIe tyAre vAta Ave che ke bhAratamAM AjhAdI maLyA pachI ATale varSe paNa garIbI keTalI badhI rahI che. mANasa pAse basa ke TrenamAM javAnA paisA na hoya te oparezana karAvavAnA paisA te kayAMthI hoya ? AvA garIba le ke bhagavAnanuM nAma letA detA, "jaya siyArAma'nuM raTana karatAM karatAM oparezana karAvavA AvI pahoMce che, netrayajJananA kempasamAM rastA upara jayAM jagyA maLe tyAM athavA svayaMsevake dvArA apAtI sUcanAnusAra, kazI paNa phariyAda ke apekSA vinA teo pitAne utAre zedhI le che. keTalAya lokone te bIjAnA hAthanI banAvelI rasei paNa khapatI nathI hotI. evA keTalAka loke khullAmAM thoDI iTo goThavIne pitAne jade cUle peTAve che ane dALa-roTI-cAvala jevI sAdI rai banAvIne khAI le che. Azrama taraphathI khAvAnI maphata vyavasthA badhAMne mATe hoya che, paraMtu AvA keTalAka marajAdI loke pitAnI sei pitAne hAthe banAvIne khAya che. je dadIe hoya che teone te bharatI thayA pachI netrayajJa taraphathI apAtI rAI eTalA divasa khAvAnI rahe che. citrakuTamAM netrayajJanI sAthe sAthe daMtayajJa paNa chellA keTalAMka varSothI jAya che. rAjakeTanA suprasiddha daMtavaidya zrI lAbhazaMkara zukala e mATe varSothI sevA ApI rahyA che. teo Ayurveda paddhati ane 5 vighAthI dAMta paDavAnuM kAma kare che. teo dadIne "jAlaMdhara baMdha che." be traNa miniTa karAve che, ke jethI dAMta pADatI vakhate dadIne lehI na nIkaLe, seje na Ave ane pIDA na thAya. e rIte dadIne saDele ke hAlate ke duHkhate dAMta che jekazana ApyA vagara pADI devAmAM Ave che. iDA, piMgalA ane suSuSmaNA nADInA prayogathI mukhanI nAmAM vahetuM leAhI baMdha karavAmAM Ave che. mastaka para amuka jagyAe dabANa ApI vAyunuM halanacalana niyaMtrita karavAmAM Ave che ke jethI pIDA na thAya. gheDI miniTamAM ja eka pachI eka dInA dAMta pADavAmAM Ave che. A eka viziSTa vidyA che ane najare jovAthI tene ke khyAla AvI zake che. bhAratamAM paNa prAcIna samayamAM tabIbI vijJAna keTaluM vikaseluM hatuM tene khyAla A daMtayajJa jevAthI Ave che. TrasTanA A vizALa kempasane uttAra vikAsa thaze rahyo che temAM keTalAka varSothI ekase pathArInI janarala hospiTala jAnakIkuMDa cikitsAlaya che. emAM oparezana thieTara, ekasare yuniTa, petholojI leboreTarI vagerenI sagavaDa karavAmAM AvI che. A cikitsAlaya taraphathI AsapAsanA grAma vistAromAM jaIne dAkatare garIba lokone ni:zulka tabIbI sahAya Ape che ane je dardIone sAravAra mATe hospiTalamAM rahevAnI jarUra hoya temane jAnakIkunI hospiTalamAM lAvavAmAM Ave che. jAnakIkuDa cikitsAlaya taraphathI grAma Arogya mATe vividha tabIbI yojanAo cAlu karavAmAM AvI che cikitsAlayamAM strIo mATe prasutigRhanI vyavasthA rAkhavAmAM AvI che. saMtati niyamana mATenAM oparezana paNa ahIM karI ApavAmAM Ave che. bALakone poliyo, dipatheriyA, kSaya, abaDA vagere na thAya te mATe rasI mUkI ApavAmAM Ave che. piliye thaye hoya tevA dardIone oparezana karI ApavAmAM Ave che. taduparAMta plAsTika sarjarInuM. kAma paNa niSNAta DokaTaro dvArA hAtha dharavAmAM Ave che. keTalAMka bALakane janmathI ke paDI javAthI , caherA upara koI kheDa AvI gaI hoya te te plAsTika sarjarI dvArA dUra karavAmAM Ave che. ane evA keTalAya bALa dardIonI mukhamudrA sArI thaI gaI che. A cikitsAlayane bhAratIya DekaTaro uparAMta amerikA, iMglenDa, jamanI vagerethI AvatA DokaTaranI sevAno lAbha paNa maLe che. A citrakuTanA A AzramAM Ayurveda ane homiyopethinI cikitsAnI vyavasthA rAkhavAmAM AvI che. ane te anusAra, ke dardIone te prakAranI sAravAra paNa ApavAmAM Ave che. Do. bI. ke. jaina, De. bI. ke. agravAla vagere nivAsI DokaTare ahIM kAyamI dhoraNe dadIone sAravAra Ape che. netrayajJanA kuzaLa AjananI pUrvataiyArImAM paNa A DokaTaranuM sakiya gadAna hoya che. zrI saddaguru sevA saMdha TrasTanA A AzramamAM zaikSaNika pravRttio paNa sArI rIte cAle che. bALake mATe prAthamika ane mAdhyamika zALAnuM zikSaNa ahIM "vidyAdhAma' nAmanI saMsthAmAM apAya che. lagabhaga 300 jeTalA bALake emAM abhyAsa kare che ane teone zALA taraphathI niHzuka bejana paNa apAya che. TrasTa taraphathI AzramamAM "zrI rAma saMskRta mahAvidyAlaya nAmanI saMskRta pAThazALA paNa cAle che, avadheza pratApasiMga yunivarsiTIe ene mAnyatA ApI che. A pAThazALAnA vidyAthIo ahIM "zAstrInI parIkSA sudhI abhyAsa karI zake che, A zALAmAM lagabhaga 80 jeTalA vidyArthI abhyAsa * kare che ane teone mATe rahevAnI tathA bhajana vagerenI vyavasthA Azrama taraphathI sArI rIte karavAmAM AvI che. saMskRta bhASAnA presAhana mATenI A vyavasthA bhAratIya : - sarakRtinI daSTie stutya ane anumodanIya che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. ghare ' prabuddha jIvana tA. 1-12-89 1. AzramamAM eka gauzALA paNa calAvavAmAM Ave che, AMkhe motIyo Ave che. oparezana karIne e utAravAmAM jemAM hAla ekathI vadhAre gAya rAkhavAmAM AvI che. Ave te mANasa pharI pAchA cazmAnI (lensanI madada vaDe gAyanA A dudhano upaga hepiTalanA dadIo mATe. dekhatA thaI jAvuM che. metIyAnA oparezanamAM paNa navI navI -zALAnA vidyArthIo mATe, AzramanA karmacArIo mATe zaidhe thatI rahI che. ane motI ' Ave. e ane abhyAgata sAdhu mahAtmAo mATe karavAmAM Ave che. svAbhAvika ghaTanA hevAthI. prativarSa netrayajJo jAya - Azrama taraphathI sahakArI sTora paNa calAvavAmAM Ave ane aneka dahIM enI AMkha sArI thaI jAya te paNa che. emAMthI AzramanA karmacArIone anA ja, ghI, tela, kApaDa navA dadI'o pAchA taipAra thaI jatAM hoya che. -vagere vyAjabI bhAve ke rAhatanA dare ApavAmAM Ave che. AzramamAM eTale ja"AM sudhI kAyamI dhoraNe samagra dezamAM tabIbI gobara gesa plAnTa rAkhavAmAM AvyuM che. ane sensara vyavasthA na thAya ane lokonI Arthika sthiti na sudhare tyAM hiTaranI paNa vyavasthA karavAmAM che jethI kudaratI ujane sudhI netrayajJanI AvazyakatA rahevAnI. jema jema kAyamI dhoraNe lAbha AzramavAsIne maLI zake. : najIkane viratAromAM hospiTale thatI jaze tema tema kAma TrasTa taraphathI citrakuTa uparAMta madhyapradezamAM AnaMdapura calAu dhoraNe jAtA netrayajJonI saMkhyA ghaTatI jaze. bhAratamAM nAmanA sthaLe paNa 1980 thI Aja divasa sudhI prativarSa pachAta pradezamAM ajJAna eTaluM badhuM che ke e metIyo nayA jAtA rahyA che. alabatta e sthaLa ghaNuM dUra Ave che te zApa ke devI kApa che evI aMdhazraddhA havAthI ane avarajavaranI suvidhA ochI hovAthI madhya keTalAka leke dharAve che. vaLI pitAne A kAmane aMdhApe pradezanA e bAjunA AdivAsIo ane anya grAmajano AvI gayo che ane jIvananA aMta sudhI te sahana karavAne che tene lAbha le che. evI ajJAnayukta mAnyatA paNa keTalAka loko dharAve che. paraMtu | svataMtratA maLyA pachI bhArate cAra dAyakAmAM vividha kSetre have netrayano jema jema vadhune vadhu loko lAbha letA thayA che tema pragati te karI che, te paNa ApaNe deza eTale tema temanI AsapAkanA vistAramAM lokone have evI vizALa che ane vasati eTalI moTI che ke haju ghaNAM jANakArI prApna thatI jAya che ke motIyo utarAvavAthI pharI kSetromAM ghaNuM kAma karavAnuM bAkI che. bhAratanuM e sadbhAgya pAchA dekhatA thaI zakAya che che ke keTalIya vyakitao ane saMsthAo svecchAe leka bhAratamAM kSaya nivAraNa, bALalakavA nivAraNa, vagerene mATe kulyANanuM kArya upADI le che. eTale sarakAranI eTalI je yajJa ke zibire jAya che te kSetramAM ghaNuM sAruM kAma thAya che. * javAbadArI ochI thAya che. dAna, dayA ane lokasevAnA paraMtu tenA kara- AMkhanI sAravAra mATenI AvazyakatA - saMskAra bhAratIya prajAnA lohImAM che. prativarSa vadhu ja rahevAnI. manuSyanA dehamAM AMkha evuM uttama bhArata jevA vizALa dezamAM vasatinA pramANamAM Arogya aMga che ke jenA vinA mANasa parAdhIna ane lAcAra banI mATenI jeTalI suvidhAo hovI joIe teTalI nathI. jAya che. eTale AvA maphata netraya gAmaDAMnA aneka lokone bhAratanI prajAmAM garIbI, ajJAta, vahema ane aMdhazraddhAne kAraNe mATe AzIrvAdarUpa nIvaDayA che. ApaNe te evI AzA para paNa ArogyanI bAbatamAM kaMika pachAtapaNuM raheluM che, ArogyanA rAkhavI joIe ke dareka vistAramAM najIkanA sthaLe kSetramAM judI judI bAbatemAM vividha roganA nivAraNa arthe samagra hospiTalanI sagavaDa UbhI thAya ane evI tabIbI dezamAM sevAbhAvI saMsthAo taraphathI je judI judI janAo suvidhAo bhAratanA grAmajano sudhI pahoMce che jethI thAya che. emAMnI eka mahattvanI yojanA te netrayajJanA prakAranI bhaviSyamAM yuga5 - amerikAnI jema bhAratamAM paNa che. IMglenDa, jarmanI, raziyA ke amerikAmAM netrayajJa netrayajJonI AvazyaktA na rahe. alabatta, bhAratamAM evo zubha jAyAnI vAta ApaNe sAMbhaLI nathI, kAraNa ke baM divasa AvatAM te haju pacAsa ke vadhu varSa sudhI rAha jovI vyAre paNa mANasane jarUra paDe tyAre te tarata pAsenI paDaze ! paraMtu A dizAmAM jAgRti AvI che e paNa eka hepiTalamAM jaIne matIye, jhAmara vagerenuM oparezana pitAnA zubha nizAnI che ! - ramaNalAla cI. zAha kha' athavA sarakAranA kharce karAvI zake che. bhAratamAM asaMkhya garIba loko pAse eTaddhA paisA nathI. najIkamAM evI muni sevA AzramanI mulAkAta kAI suvidhA nathI ane sarakAra paNa hAla eTalA badhA saMdhanA sabhyo ane dAtAo mATe muni sevA AzramanI kAryomAM pahoMcI zake tema nathI. eTale bhAratamAM jude jude mulAkAta phebruArI mahinAnA trIjA athavA cothA aThavADiyAmAM sthaLe vakhatevakhata maphata netrajJA jAya che. ane tene lAbha zani-ravinA divasomAM goThavavAnuM vicAryuM che. saMghanA sabhya AsapAsanA aneka le le che. jahi vA netrayajJa yojAya che ane muni sevA Azramane mATe saMdha hastaka dAnanI rakama tyAM tyAM saMsthA taraphathI dadI tathA enA sAthIdArane rahevA-jamavAnI vyavasthA karavAmAM Ave che, maphata cazmAM ApanArAone vinaMtI che ke jeone A kAryakramamAM joDAvAnI : ApavAmAM Ave che ane keTalAka garIba lokone te pitA IcachA hoya teoe potAnAM nAma rU. 50/- pacAsa bharIne gAmathI javA AvavAnuM bhADuM paNa apAya che, athavA saMdhanA kAryAlayamAM tA. 1pamI Disembara, 1989 sudhI meM vAhananI vyavasthA karAya che, kAraNa ke te vinA teo AvI noMdhAvI devAM. pravAsanuM anya kharca saMgha taraphathI raheze. * zake tema nathI. muMbaIthI vaDedarA javA-AvavAnuM Trena dvArA bIjA vargamAM - sAmAnya rIte pa0 thI 60 varSanI uMmare mANasanI raheze. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanala je. zAha, prakAzana sthaLa * 385, saradAre vI. pI roDa, muMbaI -4 0004, 2 mi. 350296 mudraNasthAna TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400014 * li, maMtrIo -