Prabuddha Jivan 1989 Year 50 Ank 17 to 24 and Year 51 Ank 01 to 16 - Ank 05 and 16 is not available

SR No.: 525974
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1989
Total Pages: 292
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 32 MB

Page 212

પ્રબુદ્ધ જીવન
તા૧-૮-૧૮૯ તા. ૧૬-૮-૮૯.
આગસ્ટ*
ઋણ અદા કરી રહેલી વ્યકિત છે. આમ ભગવાનનું ઋણ આવતાં જોઇને શિક્ષકે સારા સંસ્કારોનું સિંચન કરવા અંગે ચૂકવવામાં સ્વકલ્યાણ સાથે પરકલ્યાણ પણ રહેલું છે. પરંતુ ભનાશ બની જાય છે. વળી, શિક્ષકે જીવનને તલપશી માનવીની ઋણ ચૂકવવાની પામરતાને લીધે સમગ્ર જગતની અભ્યાસ કરવાનું ખાસ વલણ ધરાવતા નથી. પગારના પરિસ્થિતિ દુઃખમય, ત્રાસમય અને આઘાતજનક થતી રહી છે. અનુસંધાન પ્રમાણે અભ્યાક્રમ પૂરો કરવા સિવાયકે ખાસ
માનવીની આ પામરતા માટે જવાબદાર કેણુ? ધર્મ મતલબ શિક્ષકે રાખતા નથી. ધર્મગુરુઓ, માબાપ ગુરુઓ, કુટુંબ અને શિક્ષકગણ. સાચા ધર્મગુરુઓની સંખ્યા હંમેશાં અને શિક્ષકે જાગૃત બને તે માણસના સ્વભાવમાં સુધારે! બહુ પડી રહેતી આવી છે તેથી માણસને 5 જીવન જીવવાની થાય, ‘હું કેઇને ઋણી નથી – મારે પક્ષે હકક સમજ મળતી નથી. માબાપ પોતાનાં સંતાનમાં સારા ગુણ હાંસલ કરવાની વાત છે, પણ ફરજ બજાવવા જેવું કંધ ખીલવવા માટે ન સમજાય તેવી આળસ કે ઉપેક્ષા સેવતાં નથી' એવી માનવીની દયાજનક પામરતા ઓછી થવા લાગે હોય છે, નહિતર કુટુંબમાં જ બાળક સણભાવ અર્થાત્ ફરજ અને સુંદર જીવન જીવવાનો અને સંતેષ માણસને લાધે; બજાવતાં જરૂર શીખે. સમાજમાંથી કારી સ્લેટ જેવાં બાળકો તેમજ જગતનું ચિત્ર આંખને ઠંડક આપનારું બને. ૨
વરસની વચ્ચેથી માસનામેની મુલાકાત ફ પ્રવીણચન્દ્ર છે. રૂપાલ
એ જ તે એનું આ નામ છે! લેટિનમાં Septem એટલે મગસ્ટ માસ જોડે સંકળાયેલી તે વિશ્વની અનેક
સાત; (આ રૂપ આપણા સંસ્કૃત “સપ્તમ’ જોડે કેટલું મળતુ બાબતો છે પણ નાનાંથી મેટાં સુધી ઘણાને ન સમજાતી એક આવે છે !) અને ‘-Ber' એટલે “-મે'; આમ Septemberવાત એ છે કે આખા વરસમાં કયાંય નહીં ને જુલાઈ-ઓગસ્ટ એટલે “સાતમે' (મહિને). આ બે માસમાં જ કેમ ઉપરાઉપર ૩૧ દિવસ આવે છે.
ઇ. સ. ૧૭૫૨માં, ઇગ્લેંડમાં થયેલી પંચાંગ સુધારણા એનેય ઇતિહાસ જાણવા જેવો છે.
સુધી વર્ષ, માર્ચ માસથી જ શરૂ થતું ગણાતું. આ સુધારણા અત્યારે પ્રચલિત અંગ્રેજી પદ્ધતિના મહિનાઓનાં નામ પછી વર્ષ જાન્યુઆરી માસથી શરૂ થતું ગયું. પરિણામે મૂળ તે રોમનોએ આપેલાં છે. વિખ્યાત રામન રાજા સપ્ટેમ્બર” નવમે મહિને થયો એ ખરું! પણ એનું નામ જુલિયસ સીઝર જે માસમાં જન્મ્યા હતા એ માસને એણે તે પહેલાં હતું તે જ – ‘સપ્ટેમ્બર” એટલે કે “સાતમો” (માસ) પિતાને નામે ઓળખા, આમ મધ્યકાલીન લેટિન ભાષામાં રહી ગયું છે. ' એ Julius Mensis (જુલિયસને મહિને) કહેવાય. આ પછી ઓકટોબર મહિને પંચાંગ સુધારણા પછી (Mensis-મહિને) વ્યવહારમાં એ ટૂંકમાં માત્ર Julius
દસમે હોવા છતાં એના નામના ઘડતર પ્રમાણેને જૂના પંચાંગ કહેવાય. આ પરથી એન્ગલે-ક્રોચમાં એનું Julie રૂપ થયું
પ્રમાણે તે ‘આઠમે' જ છે ! લેટિનમાં Octo એટલે આ જે પરથી અંગ્રેજીમાં એણે “જુલાઈ’ રૂપ ધારણ કર્યું.
એમાં –ber’ ઉમેરાતાં October એટલે આઠમે (માસ) આ જલિયસ પછી ગાદી પર આવેલ ઓગસ્ટસ સીઝર, આપણે” નામે ઓળખાતું દરિયાઈ પ્રાણી આ અર્થમાં જ પવિત્ર રોમન સામ્રાજય’ને પ્રથમ સમ્રાટ હતો. એ પણ જુલાઈ Octopus $8914 : Octo-2415; pus ya. માસમાં જ જન્મ્યા હતા. પણ એ માસ તે જલિયસને નામે
આ પછીના નવેમ્બરની વાત પણ આવી જ છે. આનું ચડી ચૂક્યું હતું. એટલે એણે તે પછીના માસ સાથે પિતાનું
મૂળ લેટિન રૂપ છે Novem (સંરક્ત “નવમ' જોડે સરખાવવા નામ જોયું કે હવે અંગ્રેજીમાં ‘એગસ્ટ’ નામે ઓળખાય છે.
જેવું જ છે ને ?) આ Novem (નવ) + ber (-મે) મળીને - ત્યારે એ-એગસ્ટ-માસમાં ૩૦ જ દિવસ હતા. પણ
બન્યું November એટલે નવમે (માસ). પિતાના પાલકપિતા-‘રાજા'-ને નામે ઓળખાતા જુલાઈ માસમાં ૩૧ દિવસ હોય ને હવે “સમ્રાટ’ બનેલા પિતાના નામથી
ને પછી ડિસેમ્બર, વર્તમાન પદ્ધતિ પ્રમાણે વર્ષને આ ઓળખાતા “ઓગસ્ટ માસમાં ૩૦ જ દિવસ હોય-એક દિવસ
છેલ્લે-બાર મહિને, જૂની પદ્ધતિ પ્રમાણેના એના દસમા એ છો હેય-તે આ રામના “સર્વપ્રથમ સમ્રાટ’ને ન રુચ્યું!
સ્થાનના અર્થ પ્રમાણે જ “દસમા’ને અથ' ધરાવે છે. એટલે એણે ત્યારના કેલેન્ડરની થેજનામાં ફેરફાર કરાવ્ય;
લેટિનમાં Decem એટલે દસ (આપણું સંસ્કૃત દશમ ફેબ્રુઆરી માસમાંથી એક દિવસ એક કરાવી, એ ‘એગસ્ટ’ જેવું જ છે.) આ Decem (દસ) + Ber (-મો) મળીને માસમાં ઉમેરાવ્યો ને એમ એગસ્ટ માસમાં પણ ૩૧ . December એટલે દસમે (મહિને). દિવસ કરાવ્યા.
આ જોડે જ નોંધવું જોઇએ કે પ્રાચીન પંચાંગ પ્રમાણે તે - તે આ “એગરટ” પછી આવતા “સપ્ટેમ્બર’ માસ કેને
જુલાઈ - ઓગસ્ટ પણ પાંચમે ને છઠ્ઠો માસ જ હતા ને! એટલે નામે ઓળખાય છે, એ જાણવાનુંય હવે મન થાય છે ને?
' ત્યારે તે જુલાઈ પણ Quintilis (પાંચ)ને ઓગસ્ટ Sextilis હકીકતમાં, આમાં કઈ જ વ્યકિતનું નામ નથી. છતાં એ (છઠ્ઠો) નામે ઓળખાતા હતા. પણ પછી એ રામન સપ્ટેમ્બર” નામે શા માટે ઓળખાય છે એ જાણવાનું રસપ્રદ બાદશાહોને નામે જુલાઈ તથા ઓગસ્ટ નામે ઓળખાતા થઈ પડે એમ છે.
થયા એટલે આ સંખ્યાક્રમ ત્યાં અટકી ગયે. આમ છતાં પ્રાચીન રેમન પંચાગ પ્રમાણે એમનું નવું વર્ષ માર્ચ પ્રાચીન રોમન પંચાંગના સપ્ટેમ્બર, એકબર, નવેમ્બર ને માસથી શરૂ થતું હતું. એટલે એ પ્રમાણે ગણતાં આ “સપ્ટે. ડિસેમ્બર મહિના, વર્તમાન પદ્ધતિ પ્રમાણે વર્ષના ૯મા, ૧ભા, મ્બર માસ તે સાત મહિને જ થાય ને?
૧૧મા ને ૧૨મા માસ હોવા છતાં હજુ એમના પ્રાચીન