________________
प्रमेयवोधिनी टीका पद १० सू० १ चरमाचरमत्यनिरूपणम् ग्रैवेयकपश्चानुत्तरविमानानि एवञ्चैव-रत्नप्रभा पृथिवीवदेव प्रतिपादनीयानि, ईपत्याग्भारापिसिद्ध शिला, एवञ्चैव-रत्नप्रभा पृथिवीवदेव अवसेना, लोकोऽपि, एवञ्चैव-रत्नप्रभा पृथिवीवदेव वक्तव्यः, अलोकोऽपि तथैव वक्तव्यः, शर्कराप्रभादिपु तदभिलापरतु-'सकरप्पभाणं भंते ! पुढवी किं चरमा, अचरमा, चरमाणि, अचरमाणि, चरमंतपएसा, अचरसंतपएसा ? गोयमा ! इमाणं सक्करप्पभा पुढवी नो चरमा, नो अचरमा, नो चरगाई, नो अचरमाइं नो चरमंतपएसा, नो अचरमंतपएसा, नियमा अचरमं चरमाणिय, चरमंतपएसा य अचरगंतपऐसाय, इत्येवरूपो वोध्या, एवं वालुकाप्रभादिष्वपि बोध्यः, सौधर्मकल्पे तदभिलापस्तु'सोहम्मे ण भंते ! कप्पे किं चरमे, अचरमे, चरमाई, अचरमाई, चरमंतपएसा, अचरमंतपएसा ? गोयमा ! सोहम्मे कप्पे अचरमे चरमाणि य, चरमतपएसा य, अचरमंतपएला य,
इसी प्रकार सौधर्म, ईशान, सनत्कुमार, माहेन्द्र, ब्रह्मलोक, लान्तक, महाशुक्र, सहस्रार, आनत, प्राणत, आरण, अच्युत, नवग्रेदेयक और पांच अणुत्तर विमानों की वक्तव्यता भी समझ लेनी चाहिए । ईषत्प्राग्भार पृथ्वी भी रत्नप्रभा पृथ्वी के समान ही कहलेनी चाहिए । लोक और अलोक के विषय में भी ऐसा कहना चाहिए। मगर शराप्रभा आदि के विषय में शब्दप्रयोग यों करना चाहिए-"भगवन् ! शर्कराममा पृथिवी क्या चरमा, अचरमा, चरमाणि, अचरमाणि, चरमान्तप्रदेश या अचरमान्तप्रदेश है ? हे गौतम ! यह शर्करामभा पृथ्वी न चरमा है, न अचरमा है, न चरमाणि है न अचमाणि है, न चरमान्तप्रदेश है, न अचरमान्तप्रदेश है । नियम से अचरम, चरमाणि, चरमान्तप्रदेश
और अचरमान्तप्रदेश है। इसी प्रकार वा लुकाप्रभा पृथिवो आदि के विश्य में , अभिलाप करना चाहिए । सौधर्म कल्प में अभिलाप इस प्रकार करना चाहिभगवन् ! सौधर्म कल्प क्या चरम है, अचरम है, चरमाणि है, अचरमाणि है,
मेरी प्रहारे सोचमी, शान, सनमार, भाउ-द्र, ग्रह, aids, महाशु, સહસાર, આનત, પ્રાણુત, આરણ, અશ્રુત, નવગ્રેવેયક, પાચ અનુત્તર વિમાનની વક્ત વ્યતા પણ સમજી લેવી જોઈએ, ઈષ~ાભાર પૃથ્વો પણ રત્નપ્રભાની સમાન જ કહેવી જોઈએ. લેક અને અલેકના વિષયમાં પણ એમ કહેવું જોઈએ. પણ શર્કરા પ્રભા આદિના વિષયમાં શબ્દ પ્રયોગ આમ કરવું જોઈએ—હ ભગવદ્ ! શર્કરા પ્રભા પૃથ્વી શું ચરમા, અચરમાં ચરમાણિ, અચરમાણિ, ચરમાન્ત પ્રદેશ કે અચરમાન્ત પ્રદેશ છે?
હે ગીતમ! આ શર્કરામભા પૃથ્વી ચરમાએ નથી, અચરમાએ નથી, ચરમાણિ પણ નથી, અચરમાણુિં પણ નથી, નથી ચરમાન્ત પ્રદેશ કે નથી અચરમાન્ત પ્રદેશ નિયમથી અચરમ, ચરમાણિ, ચરમાન્ત પ્રદેશ અને અચરમાન્ત પ્રદેશ છે એજ પ્રકારે વાલકા પ્રભા પૃથ્વી આદિના વિષયમાં અભિલાપ કરે જોઈએ-હે ભગવાન ! સૌધર્મ કરે છે ચરમ છે, અચરમ છે. ચરમાણિ છે, અચરમાણિ છે. અરમાન્ત પ્રદેશ છે, અગર અચ
