________________
आपनास्त्र भवन्ति, कार्मणशरीरकायप्रयोगी तु पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु कदाचिदेकोऽपि नोपलभ्यते, अन्तर्मुहूर्तप्रमाणोपपातविरहकालसद्भावात्. तस्माद् यदा एकोऽपि कार्मणशरीरकायप्रयोगो नोपलभ्यते तदा प्रथमो भगः पूर्वोक्तरूपो बोध्यः, यदा तु एक उपलभ्यते तदा द्वितीयं भङ्गं प्रतिपादयितुमाह-'अहवेगे य कम्मासरीरकायप्पओगी य' अथवा-एश्च-कश्चित्पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः कार्मणसरीरकायप्रयोगी च भवति, यदा पुन वर्हव उपलभ्यन्ते तदा तृतीयं भङ्गं प्रतिपादयितुमाह-'अहवेगे य कम्मासरीरकायप्पओगिणो य' अथवा एके च केचन पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकाः कार्मणशरीरकायप्रयोगिणश्च भवन्ति, गौतमः पृच्छति-'मणूसा णं भंते ! किं सच्चम गप्प योगी जाव किं कम्मासरीरकायप्पओगी?' हे भदन्त ! मनुष्याः खलु किं सत्यमन: अयोगिणो भवन्ति ? यावत्-किंवा मृपामनःप्रयोगिणो भवन्ति ? इत्यादि यावत्-किंवा कार्मणशरीरकायप्रयोगिणो भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'मणूसा सम्वेवि ताव होज्जा सच्चमणप्पभोगी वि' मनुष्याः सर्वेऽपि तावद् भवेयुः सत्यमनःप्रयोगिणोऽपि, बहुत रूपमें पाये जाते हैं। कार्मणशरीरकायप्रयोगी पंचेन्द्रिय तिर्यचों में कभी "एक भी नहीं पाया जाता, क्योंकि उनके उपपात का विरहकाल अन्तर्मुहूर्त प्रमाण कहा गया है। इस प्रकार जब एक भी कार्मणशरीरकायप्रयोगी नहीं होता तब पूर्वोक्त पहला भंग होता है जब कार्मणशरीरकायप्रयोगी एक होता है तब दूसरा भंग होता है जो इस प्रकार है-कोई एक पंचेन्द्रिय तिथंच कार्मणशरीरकाययोगी भी होता है। जब कार्मणशरीरकाययोगी वहुत होते हैं तव तीसरा भंग होता है-अथवा बहुत-से पंचेन्द्रिय लियच कार्मणशरीरकायप्रागी होते हैं। ___ गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन ! मनुष्य क्या सत्याननप्रयोगी होते
हैं? यावतू क्या कार्मणशरीरकायप्रयोगी होते हैं ? . भगवाल्-हे गौतम ! सब मनुष्य सत्यमनप्रयोगी भी होते हैं यावत् औदा
ક્રિય અને વક્રિય મિશ્ર એ દશનો સાથે ઔદારિક અને ઔદારિક મિત્ર આ બે પદેને મેળવતા બાર પર સદૈવ બહુ રૂપમાં મળી આવે છે. કામણ શરીરકાય પ્રવેગી પચેન્દ્રિય તિર્યોમાં કયારેક એક પણ નથી મળતા, કેમકે તેમના ઉપપાતને વિરહકાળ અન્તર્મુહૂર્ત પ્રમાણે કહેલ છે એ પ્રકારે જ્યારે એક પણ કામણ શરીરકાય પ્રવેગી નથી હોતા ત્યારે પૂર્વોક્ત પહેલે ભંગ હોય છે. જ્યારે કાશ્મણ શરીરકાય પ્રાગી એક હોય છે ત્યારે બીજે ભંગ થાય છે જે આ પ્રકારે છે-કોઈ એક પંચેન્દ્રિય તિર્ય ચાર્મ શરીરકાય એગી પણ થાય છે. જ્યારે કામણ શરીર કાયયેગી ઘણાહોય છે, ત્યારે ત્રીજો ભંગ થાય છે–અથવા ઘણું ૫ ચેન્દ્રિય તિર્થં ચ કામણું શરીર કાયમ ચગી હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! મનુષ્ય શું સત્ય મનઃપ્રાગી હોય છે? યાવતું શું -કાશ્મણ શરીરકાય પ્રોગી હોય છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! બધા મનુષ્ય સત્ય મનપ્રાગી પણ હોય છે, યાવત્ ઔદા
