________________
heater army पद १६ सू० ३ जीवप्रयोगनिरूपणम्
ट
'जाव ओरालियसरीरकायप्पओगी वि' यात्-पनंश्चतुष्टयवश्चचतुष्टयप्रयोगिणोऽपि, औदारिकशरीरकायप्रयोगिणोऽपि, 'वेउच्चियसरीरकायप्पभोगी वि' वैक्रियशरीर काय प्रयोगिणोऽविं 'उन्नियमीस सरीरकायप्पओगी य' वैकियमिश्रशरीरकायप्रयोगिणोऽपि च भवन्ति, तथाच मनुष्येषु मनचतुष्टयंवचचतुष्टय - औदारिकवैक्रियद्विकरूपाणि एकादश पदानि सदैव बहुत्वविशिष्टानि उपलभ्यन्ते, वैक्रियमिश्रशरीर काय प्रयोगित्वश्च मनुष्याणां विद्याधरापेक्षयाँ वोध्यम्, तथा चोक्तम्
'मनुष्याः वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगिणः, सदैव विद्याधरादीनां विकुर्वणाभावादिर्ति, किन्तु - औदारिक मिश्रशरीरका प्रयोगी कार्मणशरीर कार्यप्रयोगी च मनुष्येषु सर्वथा कदाचिद नोपलभ्यते द्वादशमुहूर्तप्रमा णोपपातविरहंकाल सद्भावात्, आहार शरीरकायप्रयोगी, आहारकंमिश्रशरीर का प्रयोगी च कदाचित्कः पूर्वमेव प्रतिपादितः तस्माद् औदारिक मिश्रादि रिकशरीरकाrप्रयोगी भी होते हैं, अर्थात् मनुष्य चारों प्रकार के मनप्रयोगी, चारों प्रकार के चनप्रयोगी और औदारिकशरीरकायप्रयोगी भी होते हैं । वे वैकियशरीरकायंप्रयोगी भी होते हैं, वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगी भी होते हैं। इस प्रकार मनुष्यों में मन के चारों प्रयोग, वचन के चारों प्रयोग, औदारिक और वैद्विक, ये ग्यारह पद सदैव बहुत रूपमें पाये जाते हैं। मनुष्यों में वैक्रियमिश्र शरीरकाययोग विद्याधरों की अपेक्षा से समझना चाहिए। कहा भी है - मनुष्य वैक्रियमिश्रशरीरप्रयोग वाले होते हैं, क्योंकि विद्याधर आदि सदैव विक्रिया करते रहते हैं । किन्तु औदारिकमिश्रशरीरकाययोगी और कार्मणशरीरकाययोगी मनुष्यों में कभी बिलकुल नहीं होते हैं, क्योंकि मनुष्यों के उपपात का विरहकाल बारह मुहूर्त का कहा गया है । आहारकशरीरकाययोगी और आहारकमिश्रशरीरकाययोगी कभी-कभी होते हैं, यह पहले ही कहा जा चुका
રિક શરીરકાય પ્રચાગી પણ હાય છે, અર્થાત્ મનુષ્ય ચારે પ્રકારના મનપ્રયાગી, ચારે પ્રકારના વચન પ્રયાગી અને ઔદારિક શરીરકાય પ્રયાગી પણ હાય છે. તે વૈક્રિય શરીરકાય પ્રયાગી પણ હાય છે. વૈક્રિય મિશ્ર શરીરકાય પ્રત્યેાગી પણ હાય છે; એ પ્રકારે મનુષ્ચામાં મનના ચારે પ્રયાગ, વચનના ચારે પ્રયાણ ઔદારિક અને વૈકિય દ્વિક, આ અગીયાર પ સદૈવ બહુરૂપમાં મળી આવે છે. મનુષ્યેામાં વૈક્રિય મિશ્ર શરીરકાય પ્રયાગી' વિદ્યાધરોની અપેક્ષાએ સમજવા જોઈ એ.
કહ્યુ પણ છે—મનુષ્ય વૈક્રિય મિશ્ર શરીરકાયપ્રયાગવાળા હાય છે, કેમકે વિદ્યાધર આદિ સદૈવ વિક્રિયા કરતા રહે છે પણું ઔકારિક મિશ્ર શરીરકાય પ્રયાગી અને કાણુ શરીરકાય ચેગી માણસેામાં ક્યારેય બિલકુલ નથી હાંતા, કેમકે મનુષ્યાના ઉપપાતના વિરહકાલ” ખાર મુર્હુત ના કહેલા છે. આહારક શરીરકાય પ્રયેગી અને આહારક મિશ્ર શરીર ક્રાય પ્રચેગી કયારેક ક્યારેક હોય છે. એ પહેલા જ કહેલ છે. તેથી જ ઔદારિક મિશ્ર
