________________
'प्रमेयबोधिनी टीका पद १६ सू० ७ सिद्धक्षेत्रोपपातादिनिरूपणम्
P
दिश्यते, 'लेसागती ११' लेश्यागति स्वावत् तिर्यग्योनिकमनुष्याणां यत् कृष्णादिलेश्यावद् द्रव्याणि नीलादिलेश्यावद् द्रव्याणि प्राप्य तद्रूपादितया परिणमन्ति सा लेश्यागति व्यप दिश्यते, 'साणुवावगती १२ लेश्यानुपातगति स्तावद - लेश्याया अनुपातेन अनुसारेण यद् गमनं भवति सा लेश्यानुपातगति व्यपदिश्यते तथाहि जीवो लेश्याद्रव्याणि अनुसरति नतु लेश्याद्रव्याणि जीवमनुसरन्तीति, तथा च वक्ष्यते - " यानि लेाद्रव्याणि पर्यादायजीवः कालं करोति तलछेश्येषु द्रव्येपूपजायते न शेषखेयेषु" इति, 'उद्दिस्संपविभतगती १३' उद्दिश्य प्रविंगक्तगतिस्तावत्-यद्धिप्रविभक्तम्- प्रतिनियतमाचार्योपाध्यायादिकमुद्दिश्य तत्पार्श्वे धर्मोपदेशादिकं श्रोतुं प्रष्टुं वा गच्छति सा उद्दिश्य प्रविभक्तगतिर्व्यपदिश्यते, 'चउ पुरिसपविभत्तगत १४ चतुरूपप्रविभक्तगतिः, पुनः - चतुर्द्धा पुरुषाणां प्रविभक्ता - प्रतिनियता या
(११) श्यागति - तिर्थचों और मनुष्यों के कृष्ण आदि लेश्या के द्रव्य नीलं आदि लेश्या के द्रव्यों को प्राप्त करके तद्रूप में परिणत होते हैं, वह लेश्यागति कहलाती है ।
1
(१२) लेइयानुपातगति - लेश्या के अनुपात से अर्थात् अनुसार को गमन होता है, वह लेश्यनुदातगति है । जीव लेइयाद्रव्यों का अनुसरण करता है, वेश्याद्रव्य जीव का अनुसरण नहीं करते । आगे कहा जाएगा - 'जीव जिन arrior को ग्रहण करके काल करता है, उन्हीं लेश्या वाले द्रव्यों में उत्पन्न होता है, अन्य लेश्या वालों में नहीं ।'
(१३) उद्दिश्यप्रविभक्तगति प्रतिनियत आचार्य, उपाध्याय आदि को उद्देश्य करके उनके पास से धर्मोपदेश सुनने के लिए अथवा उनसे प्रश्न पूछने के लिए जो गमन किया जाता है, वह उद्दिश्यप्रविभक्तगति है ।
1
(१४) चतुःपुरुषप्रविभक्तगति--चार प्रकार के पुरुषों को चार तरह की प्रविभक्त अर्थात् प्रतिनियत गति चतुःपुरुषप्रविभक्तगति कहलाती है । जैसे चार (૧૧) લેશ્યાગતિ-તિય ચેા અને મનુષ્યે | કૃષ્ણ આદિ લેશ્યા દ્રવ્ય નીલ આદિ લેશ્યાના દ્રવ્યેને પ્રાપ્ત કરીને તદ્રુપમા પરિણત થાય છે, તે લેશ્યાગતિ કહેવાય છે.
(૧૨) લેશ્યાનુપાતગતિ–વૈશ્યાના અનુપપાતથી અર્થાત્ અનુસાર જે ગમન થાય છે, તે વૈશ્યાનુપાતગતિ છે. જીવ લેશ્યાના દ્રવ્યેનું અનુસરણ કરે છે. લૈશ્યા દ્રવ્ય જીવનુ અનુસરણ નથી કરતા. આગળ કહેવાશે-જીવ જે લેશ્યા દ્રબ્યાને ગ્રતુણુ કરીને કાળ કરે છે, તેજ લેશ્યા વાળા ચૈામાં ઉત્પન્ન થાય છે, અન્ય લેગ્યાવાળામાં નહીં.
(૧૩) ઉદ્દિન પ્રવિભક્તગતિ-પ્રતિ નિયત આચાર્ય, ઉપાધ્યાય આદિને ઉદ્દેશ્ય કરીને તેમની પાસેથી ધર્મપદેશ સાંભળવા માટે અથવા તેમને પ્રશ્ન પૂછવાને માટે જે ગમન કરાય છે, તે ઉદ્દિશ્ય પ્રત્રિભક્તગતિ છે
(૧૪) ચતુપુરૂષ પ્રવિભક્તગતિ-ચાર પ્રકારના પુરૂષાની ચાર પ્રકારની પ્રવિભક્ત
प्र० ११७
