________________
२७२
प्रज्ञापनास्त्रे जातिहमरं वा सामान्यतो विशिष्टयन पाटवशालिनं वा वर्जयित्वा तदन्यो न जानाति, अवधिज्ञानी संजीतु जानात्येवेत्याशयः गौतमः पृच्छति-'अह भंते ! उट्टे जार एलए जाणइ. अयं मे अतिराउलेत्ति ?' हे भदन्त ! अथ उष्ट्रो यावद्-गौः, खरः, घोटका-अनः, अनः, एडका-मेपः किं जानाति-इदं मे स्वामिनुलं वर्तते ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'णो इणढे समढे'-नायमर्थः समर्थः-युक्त्योपपन्नः संभवति, प्रागुक्तयुक्तेः, अथ तर्हि किं न कोऽपि जानाति ? इत्यत आह-'णण्णत्थ सगिणो' नान्यत्र संजिनः संजिन:-अवविज्ञानिनः अन्यत्र-तदन्य इत्यर्थः, न जानाति, अवधिज्ञानी संजीतु जानात्येवेति भावः । गौतमः पृच्छति-'अह भंते ! उट्टे जाब एलए जाणइ अयं मे भटिदारए, अयं मे भहितारियत्ति ?' हे भदन्त ! अथ उण्ट्रो यावत्-गौः, खरः, घोटका, अजः, एडकः किं जानाति-अयं मे भर्तृदारका, इयं मे भर्तृदा रिकाऽस्ति, इति ? भगवानाह-गोयमा !' हे गौतन ! णो हणढे है, अर्थात् सामान्य ऊंट आदि यह नहीं जानते कि ये मेरे माता-पिता हैं। इसका कारण पहले कहे अनुसार जानना चाहिए।
गौतमस्वामी-हे लगवन् ! ऊं यावत् मेढा क्या यह जानते हैं कि यह मेरे स्वामी का घर है ? । भगवान् गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है, अर्थात् ऊं. आदि यह नहीं जानते कि यह मेरे स्वानी का घर है। तो क्या कोई भी ऊंट आदि नहीं जानना इसका उत्तर है-संज्ञी को छोड कर अर्थात् कोई अवधि ज्ञानी, जानिस्मरणजानी था विशिष्ट क्षयोपशन वाला ऊंट ही जान सकता है कि यह मेरे स्वामी का घर है । लय को ऐसा ज्ञान नहीं होता।
मौतनस्शानी-है भगवन् ! ऊंट, गौ, गर्दन, घोडा, बकरा और लेडा क्या यह जानता है कि यह मेरे स्वामी का पुत्र है ? यह मेरे स्वामी की पुत्री है ? __ भगवान्-हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है, अर्थात् यह बात चुक्तिસામાન્ય ઊટ વિગેરે એ નથી જાણતા કે આ મારા માતા-પિતા છે. એનું કારણ પહેલાં કહ્યા પ્રમાણે જાણવું જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ઊંટ ચાવત્ મેઢા શું એ જાણે છે, કે અમારા સ્વામીનું ઘર છે?
શ્રી ભગવાન ગૌતમ ! આ અર્થ સમર્થ નથી, અર્થાત્ ઊંટ આદિ એ નથી જાણતા કે આ મારા સ્વામીનું ઘર છે. તે શું કઈ પણ ઊંટ વિગેરે નથી જાણતું ? એને ઉત્તર છે-સંસીને છોડીને અર્થાત્ કઈ અવધિજ્ઞાની, જાતિસ્મરણ જ્ઞાની અગર વિશિષ્ટ પશમ વાળા ઊંટ જ જાણી શકે છે કે આ મારા સ્વામીનું ઘર છે.
श्री गौतभस्वाभी-डे साप ! e2, गाय, ग, घ, ५४२॥ मन मे ढशुमे જાણે છે કે આ મારા સ્વામીને પુત્ર છે? આ મારા સ્વામીની પુત્રી છે?
શ્રી ભગવાન ગૌતમ! આ અર્થ સમર્થ નથી, અર્થાત્ આ વાત યુક્તિ સાગત
