________________
५४४
प्रज्ञापनास्त्रे द्धयाए वंधो न होइ, समलुक्खयाए वि ण होइ । वेमायणिद्धलुक्खत्तणेण बंधो उ संधाणं ॥१॥ समस्निग्धतायां-परस्परं समस्निग्धत्वे-समगुणस्निग्धत्वे वन्धो न भवति. तथा परस्परं समरूक्षतायामपि-समगुणरूक्षत्वेऽपि वन्धो न भवति, विमात्रस्निग्ध रूक्षत्वेन-यदापरस्परं स्निग्धतायाः रूक्षतायाश्च विमात्रा-भवति तदा स्कन्धानां वन्धस्तु संजायते तपाहिसमगुणस्निग्धस्य परमाण्वादेः समगुणस्निग्धेन एरमाण्वादिना सह सम्बन्धो न भवति, एवं समगुणरूक्षस्यापि परमाण्वादेः समगुणरूक्षेण परमाण्यादिना सह सम्बन्धो न भवति अपितु विपमगुणस्निग्धस्य परमाण्वादेः विषमगुणस्निग्धेन, विपमगुणरूक्षस्य च विपमगुणरूक्षेण सम्बन्धो विपममात्रखात्परस्परमुपजायते इतिभावः, अथ विपममात्राप्रस्तावात् तत्प्ररूपणार्थमाह-णिद्धस्स णि ण दुयाहिएणं, लुक्खरस लुक्खेण दुयाहिएणं । णिद्धस्य लुक्खेण उवेइ वंयो, जहण्णवज्जो बिसमो समो वा ॥२॥ स्निग्धस्य रूक्षेण उपैति बन्धः, जवन्य पिमः समो वा इति, अयं भाव:-यदा स्निग्धस्य परमाण्वादेः स्निग्धगुणेने परमाण्वादिना सह वन्धश्चेद् भवेत्तदा नियमतो द्वयादिकाधिकगुणेनैव परमाण्यादिना सहेत्यर्थः, एवं रूक्षगुणस्यापि परमादेः रूक्षगुणेन परमाण्वादिना सह यदा वन्धश्चेद् भवेत्तदा तस्यापि नियमतपुद्गलों का वन्ध नहीं होता है और समान गुण वाले रूक्ष पुद्गलों का भी बन्ध नहीं होता है, किन्तु जब स्निग्धता और रूक्षता की मात्रा विषम होती है, तय स्कंधों का परस्पर बन्ध होता है । अर्थात् समान गुण स्निग्ध परमाणु आदि का समान गुण स्निग्धता वाले परमाणु आदि के साथ बंध नहीं होता। इसी प्रकार समान गुण रूक्ष परमाणु आदि के साथ समान गुण रूक्ष परमाणु आदि का बंध नहीं होता है । किन्तु विषम गुण वाले स्निग्ध परमाणु आदि का विषम गुण वाले स्निग्ध परमाणु के साथ और विषमगुण रूक्ष का विषमगुण रूक्ष परमाणु के साथ बंध होता है । अब विषम मात्रा के प्रकरण के कारण उसकी प्ररूपणा करने के लिए कहते हैं-'यदि स्निग्ध परमाणु आदि का स्निग्ध परमाणु आदि के साथ बंध होता है तो दो गुण अधिक परमाणु आदि के साथ ही होता
| સમાન ગુણ સ્નિગ્ધતા વાળા પુદ્ગલેને બબ્ધ નથી હોતા, અને સમાન ગુણ ફથતા વાળા પુદ્ગલેને પણ બંધ થતું નથી. કિન્તુ જ્યારે સિનગ્ધતા અને રૂક્ષતાની માત્રા વિષમ થાય છે, ત્યારે સ્કન્ધાને પરસ્પર બન્ધ થાય છે. અર્થાત્ સમાન ગુણ પરમાણુ આદિના સમાન ગુણ સ્નિગ્ધતાવાળા પરમાણુ આદિની સાથે બન્ધ નથી થત એ જ પ્રકારે સમાન ગુણ રૂક્ષ પરમાણુ આદિના સાથે સમાન ગુણ રૂક્ષ પરમાણુ આદિની સાથે પણ નથી થતું પરંતુ વિષમ ગુણવાળા સિનગ્ધ પરમાણુ આદિના વિષમ ગુણવાળા રિનધની સાથે અને વિષમ ગુણવાળા રૂક્ષને વિષમ ગુણ રૂક્ષની સાથે બન્ધ થાય છે
હવે વિષમ માત્રાના પ્રકરણના કારણે તેની પ્રરૂપણ કરવા માટે કહે છે
યદિ સિનગ્ધ પરમાણુ આદિને નિષ્પ પરમાણુ આદિની સાથે બન્ધ થાય છે તે - બે ગુણ અધિક પરમાણુ આદિની સાથે જ બધ થાય છે. એ જ પ્રકારે રૂક્ષ પરમાણુ
