________________
४७३
कानां वद्धानि अनन्तानि सन्ति, वनस्पतिकायिकानामनन्तन्यान्, 'पगमेगम्स णं मंते ! नेरइयस्स नेरइयत्ते केवइया भाविदिया अतीता?' हे भदन्त ! ए कस्य सन्तु नरयिकस्य नरयिकत्वे-नरकभवावस्थायां कियन्ति भावेन्द्रियाणि अतीतानि सन्ति ? 'गोयमा! अणंता' हे गौतम ! अनन्तानि भावेन्द्रियाणि अनीतानि सन्ति. 'बद्रलगा?' कियन्ति भावेन्द्रियाणि बद्धानि सन्ति ? 'पंच' पञ्च भावेन्द्रियाणि बदानि सन्ति, 'पुरेकबडा कस्म वि अस्थि पस्स वि नत्थि' पुरस्कृतानि-अनागतानि भावेन्द्रियाणि कस्यापि नरयिकस्य नैरयिकत्वे सन्ति कस्यापि न सन्ति, 'जस्स अत्यि पंच बा, दस वा, पण्णास वा, संखेजा - वा, असंखेज्जा वा, अणंता या' यस्य नैरयिकस्य नैरयिकत्वे पुरस्कृतानि भावन्द्रियाणि मन्ति अनन्त है, क्योंकि वनस्पतिकायिक जीव अनन्त होते हैं। __गौतमस्वामी-हे भगवन् ! एक-एक नारक की नररुभव की अवस्था में अतीत भावेन्द्रियां कितनी है?
भगवान्-हे गौतम ! अनन्त अतीत मावेन्द्रियां हैं। गौतमस्वामी-हे भगवन ! बद्ध कितनी है ? भगवान्-हे गौतम ! एक-एक नारक की वह भारेन्द्रियां पांच होनी है। गौतमस्वामी-हे भगवन् ! अनागत भावेन्द्रित्रां कितनी है ?
भगवान्-हे गौतम ! किसी नारक की नारक रूप में भावी भावेन्द्रियां होती हैं, किसी की नहीं होती। अर्थात् जो नारक नरक से निकाल कर अन्य गति में उत्पन्न हो कर पुनः नरक में उत्पन्न होने वाला हैं, उसी नारकपने भाची भारेन्द्रियां होती हैं, किन्तु जिस जीव का वर्तमान नारकीय अन्तिम है, अर्थात् जो नरक से निकल कर फिर कभी नरझमें उत्पन्न नहीं होगा, उसकी नारक रूप - કાયિકના જીવ અનન્ત હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી ભગવદ્ ! એક એક નારકની નરકભવની અવસ્થામાં અતીત ભાવેન્દ્રિો કેટલી છે?
શ્રી ભગવન-હે ગૌતમ ! અનન્ત ગાતીત લાવે છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવત્ બદ્ધ કેટલી છે ? શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ ! એક એક નારકની બદ્ધ ભાવેન્દ્રિયો પાંચ હોય છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન 1 અનાગત ભાવેન્દ્રિયો કેટલી છે ?
શ્રી ભગવાન –ગૌતમ ! કેઈ નારકની નારક રૂપમાં ભાવી ભાવેદ્રિ હોય છે, કેઈની નથી હોતી. અર્થાત જે નારક નરકમાંથી નિકળીને અન્યગતિમાં ઉત્પન્ન થઈને પુનઃ નારકમાં ઉત્પન્ન થનાર છે, તેની નારકણે ભાવી ભાવેન્દ્રિય હોય છે. કિન્તુ જે જીવને વર્તમાન નારક ભવ અન્તિમ છે, અર્થાત્ જે નરકમાંથી નીકળીને ફરી કયારેય નરકમાં ઉત્પન્ન નથી થતું, તેની નરક રૂપમાં ભાવી ભાવેચિ નથી હતી. જેની છે ?
