________________
मज्ञापनासं
विगता:-मृता इत्यादि भाषा विगतमिश्रिता सत्या मृपा व्यपदिश्यते२ तथा जन्मनो मरणस्य च कृतनियतपरिणामस्य विसंवादेनाभिधाने पति उत्पन्न विगतमिश्रिता सत्वा मृपा भाषा भवति, उत्पन्नानां मृतानाञ्च नियतसंखाकानामन्यैः सह मिश्रितत्वात्३ तथा प्रचुराणां कतिपयानाञ्च मृतानां शङ्कादीनामेकस्मिन् राशौ दृष्टे सति 'महान् जीवराशिरयम्' इत्येवं भापा जीवमिश्रिता सत्या पृपा भवति, अस्या भाषायाः जीवत्सु सत्यत्वात् मृतेषु मृपात्वात् सत्या मृपात्वं बोध्यम्४, एवम्-प्रचुरषु मृतेषु कतिपयेषु जीवत्सु एकत्र स्थाने राशी कृत्य स्थापिः तेषु शङ्कादिपु 'महान् मृतो जीवराशिरयम्' इत्येवं भाषा अजीवमिश्रिता सत्या मृपा भवति, अस्या अपि मृतेषु सत्यत्वात् जीवत्सु मृषात्वात् सत्या मृपात्वं व्यपदिश्यते ५, तथा तस्मिन्नेव के मरने पर ऐसा कहना कि आज इस नगर में बारह बूढे मर गए ! यह भाषा विगतमिश्रा सत्याभूषा लाषा कहलानी है। __(३) उत्पन्नविगतमिश्रिता-जन्म और मरण दोनों की संख्या नियत होने पर भी उस में गड बड करके कहता उत्पन्न विगतसिभिता सत्यामृषा भाषा कहलाती है। क्योंकि उत्पन्लों और कृतों की संख्या तो नियत है, मगर उसमें औरों को मिला दिया जाता है।
(४) जीवमिश्रिता-तथा शंखों की ऐली राशि हो जिस में बहुत से जीवित हो और कुछ मृत हों, उस एक राशि को देख कर कहना कि 'कितनी बडी जीवराशि है' यह भी मिश्रिता सत्यापृषा भाषा है, क्योंकि यह भाषा जीवित शंखों की अपेक्षा से सत्य है और कृत शंखों की अपेक्षा से मृषा है। इस प्रकार यह जीव मिश्रिता भाषा है।
(५) अजीवमिश्रिता-बहुत से स्कृतकों और कतिपय जीवितों की एक राशि को हुई हो, एसे शंखों आदि को देखकर कहना कि 'कितनी बडी मृतकों की राशि है। इस प्रकार की भाषा अजीव मिश्रिता सत्यानपा भाषा कहलाती है। ૧૨ ઘરડાઓ મરી ગયા. આ ભાષા વિગત મિશ્રિતા સત્યામૃષા ભાષા કહેવાય છે.
(૩) ઉત્પન્ન વિગત મિશ્રિતા-જન્મ અને મરણ બન્નેની સંખ્યા નિયત હોય ત્યારે પણ તેમાં ગડબડ કરીને કહેવું તે ઉત્પન્ન વિગત મિશ્રિત સત્યા મૃષા ભાષા કહેવાય છે કેમકે ઉત્પન્ન અને મૃતેની સંખ્યા તે નકકી છે પણ તેમાં બીજી કહેવાય છે.
(૪) જીવમિશ્રિતા તથા શંખનો એ સમૂહ હોય કે જેમાં ઘણું જીવિત હોય અને કેટલાક મૃત હોય તેવા એક સમૂહને જઈને કહેવું કે કેટલે માટે જીવ સમૂહ છે આ પણ મિશ્રિતા સત્યા મૃષા ભાષા છે, કેમકે આ ભાષા જીવિત શંખની અપેક્ષાએ સત્ય છે અને મૃત શંખોની અપેક્ષાએ મૃષા છે. આ રીતે આ જીવ મિશ્રિતા ભાષા છે. . (૫) અજીત મિશ્રિતા–ઘણા મૃતકે અને કેટલાક જીવિતોનો એક સમૂહ કર્યો હોય એવા શંખ વિગેરેને જોઈને કહેવું કે કેટલો ભેટો મૃતકોને સમૂહ છે. આ પ્રકારની
