Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-granthAGkaH 54. zrImadakabbarasuratrANapradattAbhayadAnazatruJjayAdikaramocanasphuranmAnazrImaddhIrasUrIzvarapadapadmaparAgaSaTpadamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitayA prameyaratnamaJjUSAnAmnyA vRttyA yutaM zrImajjambUdvIpaprajJaptinAmakamupAGgam / (dvitIyabhAgaH) prasiddhikartA-zreSThi nagInabhAI ghelAbhAI jahverI, asyaikaH kaaryvaahkH| idaM pustakaM mohamayyAM zAha nagInabhAI ghelAbhAI jahverI bAjAra ityanena nirNayasAgaramudraNAgAre kolabhATavIbhyAM 23 tame nilaye rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / zrIvIrasaMvat 2446. vikramasaMvat 1976. krAiSTasan 1920. prathamasaMskAre pratayaH 10..] vetanaM rUpyakadvayam. [Rs 2-0-0] For Private & Personel Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ A asya punarmudraNAdyAH sarve'dhikArA etadbhANDAgArakAryavAhakANAmAyattAH sthaapitaaH| [ All Rights Reserved by the Trustees of the Fund. ] Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the "Nirnaya-Sagar" Press, No 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Shah Naginbhai Ghelabhai Javeri, for Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar Fund, No. 426 Javeri Bazar, Bombay. For Private & Personel Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Prasharaman aummmmmmss. Semiummmmarw-ons zreSThI devacaMda lAlabhAI jaberI. anma 1909 vaikramAde kArtika zuklakAdazyA, sUryapure. niryANam 1962 vaikramAbde pauSakRSNatRtIyAyAma , mumbayyAm, pornwww-08-03-Parwari The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D. Surat. Died 13th January 1906 A.D. Bombay. 9- IraummarAmrses Sesamummmmwered The Bombay Art Printing Work Fort
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter atha paJcamo jinajanmAbhiSekAkhyo vakSaskAraH / 10 samprati yadukaM pANDukambalAzilAdau siMhAsanavarNanAdhikAre 'atra jinA abhiSicyante' tatsiMhAvalokananyAyenAnu| smaran jinajanmAbhiSekotsavarNanArtha prastAvanAsUtramAha jayA NaM ekameke cakkavaTTivijae bhagavantoM titthayarA samuppajjanti teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahelogavatthabbAo aThTha disA - kumArIo mahattariAo saehiM 2 kUDehiM saehiM 2 bhavaNehiM saehiM 2 pAsAyavaDeMsaehiM patte 2 cAhiM sAmANiasAhassIhiM cauhiM mahattariAhiM saparivArAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiAhivaIhiM solasaehiM Ayarakkhadeva sAhassIhiM aNNehi a bahUhiM bhavaNavaddavANamantarehiM devehiM devIhi a saddhiM saMparivuDAo mahayA hayaNaTTagIyavAia jAva bhogabhogAI bhuMjamANIo viharati, taMjA - bhogaMkarA 1 bhogavaI 2, subhogA 3 bhogamAlinI 4 / toyadhArA 5 vicittA ya 6, pupphamAlA 7 aNidi 8 // 1 // tae NaM tAsiM ahelogavatthavtrANaM aTThaNhaM disAkumArINaM mayahariANaM patteyaM patte AsaNAI calaMti, tae NaM tAo ahelogavatthavvAo aTTha disAkumArIo mahattariAo patteyaM 2 AsaNAI caliAI pAsanti 2 ttA ohiM paDajati paraMjittA bhagavaM titthayaraM ohiNA AbhoeMti 2 tA aNNamaNNaM saddAviti 2 ttA evaM vayAsI uppaNNe khalu bho / jambuddIve dIve bhayavaM ! titthayare taM jIyameaM tIapacuppaNNamaNAgayANaM ahelogavatthavANaM aTThaNhaM disAkumArImahattariANaM bhagavao - Jainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 383 // Jain Education In tthagarassa jammaNamahimaM karettae, taM gacchAma NaM amdevi bhagavaoM janmaNamahimaM karaimottikaTTu evaM varyati 2 tA patte patte Ao gae deve sahAveti 2 ttA evaM kyAsI- khippAmeva bha devANuppiA ! aNegakhambhasayasaNNiviTThe lIlaTThia evaM rvimAravio bhANiavvoM jAva joaNavicchiNNe divve jANavimANe viudvittA eamANattiaM paJcappiNahatti / tae NaM teM AbhiogA devA aNegakhambhasaya jAva paJcappiNaMti, tae NaM tAo ahelogavatthavvAoM aTTha disAkumArI mahattariAo hadutuGa0 patteyaM patteyaM sAmANiasAhassIhiM cauhiM mahattariArhi jAva aNNehiM bahUhiM devehiM devIhi a saddhiM saMparivuDAoM te divve jANavimANe duruhaMti durUhittA savviDDIe sabvajuIe ghaNamuiMgapaNavapavAiaraveNaM tAe ukkiTThAe jAva devagaIe jeNeva bhagavao titthagarassa jammaNaNagare jeNeva titthayarassa jammaNabhavaNe teNeva uvAgacchanti 2 ttA bhagavao titthayassa jammaNabhavaNaM tehiM divvehi jANavimANehiM tikhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti karitA uttarapuratthime dikhIbhAe IsiM cauraMgulamasaMpatte dharaNiale te divve jANavimANe ThaviMti ThavittA patteaM 2 caurhi sAmANiasahassehiM jAva saddhiM saMparivuDAo divvehiMtoM jANavimANehiMto pacoruti 2 ttA savviddhIe jAva NAieNaM jeNeva bhagavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchanti 2 ttA bhagavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca tikhutto AgrAhiNapayAhiNaM kareMti 2 tA patte 2 karayalapariggahiaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM kyAsINamo te raNakucchadhArie jagappaIvadAIe savvajagamaMgalassa cakkhuNo a muttassa savvajagajIvavacchalassa hiakAragamaggadesiyapAgiddhivibhupabhussa jiNassa NANissa nAyagassa buhassa bohagassa savvaloganAhassa nimmamassa pavarakulasamubbhavassa jAIe 1 sabvajagamaMgalaskheti prAgvat, na cAtra paunarutyaM zaGkanIyaM, stutau tadabhAvAt yadukaM - 'sajjhAya.' 5 vakSaskAre dikumAryutsavaH mU. 112 // 383 // v.jainelibrary.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte khattiassa jaMsi loguttamassa jaNaNI ghaNNAsi taM puSNAsi kayatthAsi amhe NaM debANuppie! ahelogavatthavvAoM aTTha disAkumArI mahattariAoM bhagavao titthagarassa jammaNamahimaM karissAmo taSNaM tumbhehiM Na bhAivvaM itikaTTu uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakamanti 2 ttA veDavviasamugdhAeNaM sammohati 2 cA saMkhijjAI joyaNAI daMDaM nisaraMti, taMjahA - rayaNANaM jAva saMvaTTagavAe viuvvaMti 2 ttA teNaM siveNaM maueNaM mAraeNaM aNujueNaM bhUmitalavimalakaraNeNaM maNahareNaM souasura hikusumagandhANuvAsiNaM piNDimaNihArimeNaM gandhuddhueNaM tiriaM pavAieNaM bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNassa savvao samantA joaparimaNDalaM se jahA NAmae kammagaradArae siA jAva taheva jaM tattha taNaM vA pattaM vA kaTuM vA kayavaraM vA asuimacokkhaM pUiaM dubbhigandhaM taM savvaM AhuNia 2 egante eDeMti 2 jeNeva bhagavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchanti 2 ttA bhagavao titthayarassa titthayaramAyAe a adUrasAmante AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThati / (sUtraM 112 ) yadA-yasmin kAle ekaikasmin cakravarttivijetavye kSetrakhaNDe bharatairAvatAdau bhagavantastIrthakarAH samutpadyante - jAya. | nte tadA'yaM janmamahotsavaH pravarttate iti zeSaH, atra ca cakravarttivijaye ityanenAkarmabhUmiSu devakurvAdiSu jinajanmAsambhava ityuktaM bhavati, ekaikasminnityatra vIpsAkaraNena ca sarvatrApi karmabhUmau jinajanmasambhavazca yathAkAlamabhihita iti, tatra cAdau paTpaJcAzato dikumArINAmitikarttavyatA vaktavyA, tatrApyadholokavAsinInAmaSTAnAmiti tAsAM svarUpamAha - 'teNaM kAleNa' mityAdi, tasmin kAle sambhavajjinajanmake bharatairAvateSu tRtIyacaturthArakalakSaNe mahAvi jainelibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRtti: 5vakSaskAre dikumAyutsavaH sU. 112 // 384|| deheSu caturthArakapratibhAgalakSaNe, tatra sarvadApi tadAdyasamayasadRzakAlasya vidyamAnatvAt tasmin samaye-sarvatrApyarddha- rAtralakSaNe, tIrthakarANA hi madhyarAtra eva janmasambhavAt , adholokavAstavyA:-caturNA gajadantAnAmadhaH samabhUtalA-1 navazatayojanarUpAM tiryaglokavyavasthAM vimucya pratigajadantaM dvidvibhAvena, tatra bhavaneSu vasanazIlAH, yattu gajadantAnAM SaSThapazcamakUTeSu pUrvaM gajadantasUtre AsAM vAsaH prarUpitastatra krIDArthamAgamanaM heturiti, anyathA AsAmapi catuHzatayojanAdipaJcazatayojanaparyantoccatvagajadantagirigatapaJcazatikakUTagataprAsAdAvataMsakavAsitvena nndnvnkuuttgtmeghngkraadidikkumaariinnaamivordhvlokvaasitvaapttiH| atha prakRtaM prastumaH, aSTau dikkumAryo-dikumArabhavanapatijAtIyA mahattarikAH-svavaryeSu pradhAnatarikAH svakeSu svakeSu kUTaSu-gajadantAdigirivartiSu svakeSu 2 bhavaneSu-bhavanapatidevAvAseSu svakeSu 2 prAsAdAvataMsakeSu-svasvakUTavartikrIDAvAseSu, sUtre ca saptamyarthe tRtIyA prAkRtatvAt, pratyekaM 2 caturbhiH sAmAnikAnAM-dikkumArIsadRzAtivibhavAdikadevAnAM sahasraH catasRbhizca mahattarikAdibhiH-divamArikAtulyavibhavA-1 bhistAbhiranatikramaNIyavacanAbhizca svasvaparivArasahitAbhiH saptabhiranIkaiH-hastyazvarathapadAtimahiSagandharvanAvyarUpaiH saptabhiranIkAdhipatibhiH SoDazabhirAtmarakSakadevasaharityAdikaM sarva vijayadevAdhikAra iva vyAkhyeyaM, nanu kAsAzcit dikkumArINAM vyattyA sthAnAGge palyopamasthiterbhaNanAt samAnajAtIyatvenAsAmapi tathAbhUtAyuSaH sambhAvyamAnatvAd bhavanapatijAtIyatvaM siddhaM tena bhavanapatijAtIyAnAM vAnamantarajAtIyaparikaraH kathaM saGgacchate', ucyate, etAsAM maharddhi // 384 // For Private & Personel Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamya 65 % | katvena ye AjJAkAriNo vyantarAste grAhyA iti, athavA vAnamantarazabdenAtra vanAnAmantareSu carantIti yogikArthasaMzrayaNAt bhavanapatayo'pi vAnamantarA ityucyante, ubhayeSAmapi prAyo vanakUTAdiSu viharaNazIlatvAditi sambhAvyate, tattvaM tu bahuzrutagamyamiti sarvaM sustham, AsAM nAmAnyAha - 'taMjahA' ityAdi, tadyathA - bhogaMkaretyAdirUpakametat kaNThyaM // athaitAsvevaM viharantISu satISu kiM jAtamityAha - 'tae Na' mityAdi, tatastAsAmadholokavAstavyA| nAmaSTAnAM dikumArINAM mahattarikANAM pratyekazmAsanAni calantIti, athaitAH kiM kimakArSurityAha- 'tae Na'| mityAdi, tataH - AsanaprakampAnantaraM tAH - adholokavAstavyA aSTau dikumAryo mahattarikAH pratyekaM 2 AsanAni | calitAni pazyanti dRSTvA cAvadhiM prayuJjanti prayujya ca bhagavantaM tIrthakaramavadhinA Abhogayanti Abhogya ca anyamanyaM zabdayanti zabdayitvA ca evamavAdipuH, yadavAdiSustadAha-- ' uppaNNe' ityAdi, utpannaH khalu bho ! jambUdvIpe dvIpe bhagavAMstIrthakara tajjItametat-kalpa eSo'tIta pratyutpannAnAgatAnAmadholokavAstavyAnAmaSTAnAM dikkumArI mahattarikANAM bhagavato janmamahimAM karttuM tad gacchAmo vayamapi bhagavato janmamahimAM kurmma itikRtvA dhAtUnAmanekArthatvAnnizcitya | manasA evaM - anantaroktaM vadanti, uditvA ca pratyekaM 2 AbhiyogikAn devAn zabdayanti zabdayitvA ca evamavAdiSuH kimavAdiSurityAha - ' khippAmeva ' ityAdi, bho devAnupriyAH ! kSiprameva anekastambhazatasanniviSTAni lIlAsthitazAlabhaJjikAkAnItyevamanena krameNa vimAnavarNako bhaNitavyaH, sa cAyaM - ' IhA migausabhaturagaNaramagara vihagavA laga kinnara jainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA vRttiH zrIjambU-|| rurusarabhacamarakuJjaravaNalayapaumalayabhatticitte khaMbhuggayavairaveiAparigayAbhirAme vijAharajamalajualajantajutte viva ||5vakSaskAre dvIpazAnticandrI | accIsahassamAliNIe rUvagasahassakalie bhisamANe bhibbhisamANe cakkhulloaNalese suhaphAse sassirIarUve ghaMTAvali- dikkumAyuamahuramaNaharasare subhe kaMte darisaNije niuNoviamisimiseMtamaNirayaNaghaMTiAjAlaparikkhitte'tti, kiyatparyanta-18 tsavaH sU. 112 mityAha-yAvadyojanavistIrNAni divyAni yAnAya-iSTasthAne gamanAya vimAnAni athavA yAnarUpANi-vAhanarUpANi // 385 // | vimAnAni yAnavimAnAni vikurvata-vaikriyazaktyA sampAdayata vikurvitvA ca enAmAjJaptiM pratyarpayata, atha yAnavimA-18| |navarNakavyAkhyA prAgvad jJeyA, toraNAdivarNakeSu etadvizeSaNagaNasya vyAkhyAtatvAt , tataste kiM cakrurityAha-'tae Na'-18 |mityAdi tataste AbhiyogikA devA anekastambhazatasanniviSTAni yAvadAjJAM pratyarpayanti, arthatAH kiM kurvantItyAha|| 'tae NaM tAo'ityAdi, tatastA adholokavAstavyA aSTau dikkumArImahattarikAH haTTatuDhetyAyekadezadarzanena sampUrNe || |AlApako grAhyaH, sa cAya-hahatuDacittamANaMdiA pIamaNA paramasomaNassiA harisavasavisappamANahiayA viasia-| varakamalanayaNA pacaliavarakaDagatuDiakeUramauDakuNDalahAravirAyaMtaraiavacchA pAlaMbapalaMbamANagholaMtabhUsaNadharA sasaMbhamaM turiaMcavalaM sIhAsaNAo abbhuTThanti 2ttA pAyapIDhAo paccoruhanti 2ttA' iti pratyeka 2 caturmiH sAmAnika-1 // 385 // sahasraH catasRbhizca mahattarikAbhiryAvadanyai bahubhirdevairdevIbhizca sAI saMparivRtAH tAni divyAni yAnavimAnAnyAro| hanti, ArohaNottarakAlaM yena prakAreNa sUtikAgRhamupatiSThante tathA''ha-'duruhittA' ityAdi, Aruhya ca sarvaddhayoM cieseserceeeeeeeeeeeeeee en Education in For Private Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvadyutyA ghanamRdaGga-meghavad gambhIradhvanikaM mRdaGgaM paNavo-mRtpaTahaH, upalakSaNametat tenAnyeSAmapi tUryANA saMgrahaH, eteSAM pravAditAnAM yo ravastena, tayA utkRSTayA yAvatkaraNAt 'turiAe cavalAe' ityAdipadasaMgrahaH prAgvat devagatyA 18 yatraiva bhagavatastIrthakarasya janmanagaraM yatraiva ca tIrthakarasya janmabhavanaM tatraivopAgacchanti upAgatya ca bhagavatastIrthakarasya 9 janmabhavanaM tairdivyairyAnavimAnastrikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM kurvanti, trIn vArAn pradakSiNayantItyarthaH, triH pradakSi18NIkRtya ca uttarapaurastye digbhAge-IzAnakoNe ISaJcaturaGgulamasamprAptAni dharaNitale tAni divyAni yAnavimAnAni / 8) sthApayantIti, atha yaccakrustadAha--'ThabittA' ityAdi, sthApayitvA ca pratyeka 2 aSTAvapItyarthaH caturbhiH sAmAnikasahasra-1 vit sArddha samparivRtA divyebhyo yAnavimAnebhyaH pratyavarohanti pratyavaruhya ca sarvA yAvacchabdAt sarvadyutyAdiparigrahaH kiyatparyantamityAha--'saMkhapaNavabherijhallarikharamuhiDukkamurajamuiMgadaMdahinigghosanAieNa'ti, yatraiva bhagavAstIrthakaramAtA ca tatraivopAgacchanti, upAgatya ca bhagavantaM tIrthakara tIrthakaramAtaraM ca triH pradakSiNayanti triH pradakSi-18 NIkRtya ca pratyekaM karatalaparigRhItaM zirasyAvarta mastake aJjaliM kRtvA evaM-vakSyamANamavAdiSuH, yadavAdiSustadAha'namo'tthu te'ityAdi, namo'stu te-tubhyaM ratnaM-bhagavallakSaNaM kukSaudharatIti ratnakukSidhArike athavA ratnagarbhAvad garbhadhArakatvenAparastrIkukSibhyo'tizAyitvena ratnarUpAM kukSiM dharatIti. zeSaM tathaiva. tathA jagato-jagadvatijanAnAM sarvabhAvAnAM prakAzakatvena pradIpa iva pradIpo bhagavAn tasya dIpike, sarvajaganmaGgalabhUtasya cakSuriva cakSuH sakalajagadbhAvadarzakatvena eeseceaeeeeeeeeeeeeseaestra Jain Education Inte (O jainelibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Seeeeeer zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 5vakSaskAre dikumAyutsavaH bhU. 112 // 386 // tasya, caHsamuccaye, cakSuzca dravyabhAvabhedAbhyA dvidhA, tatrAdyaM bhAvacakSurasahakRtaM nArtha(sarva)prakAzakaM tena bhAvacakSuSA bhagavAnupamIyate, taccAmUrtamiti tato vizeSamAha-mUrtasya-mUrtimataH cakSuryAhyasyetyarthaH, sarvajagajIvAnA vatsalasya-upakArakasya, ukkArthe vizeSaNadvArA hetumAha-hitakArako mArgo-muktimArgaH samyagjJAnadarzanacAritrarUpastasya dezikA| upadezikA upadezadarziketyarthaH, tathA vibhvI-sarvabhASAnugamanena pariNamanAt sarvavyApinI sakalazrotRjanahRdayasakAntatAtparyArthI evaMvidhA vAgRddhiH-bAkUsampattasyAH prabhuH-svAmI sAtizayavacanalabdhika ityarthaH, tasya tathA. atra vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt , jinasya-rAgadveSajetuH jJAninaH-sAtizayajJAnayuktasya nAyakasya-dharmavaracakravatinaH buddhasya-viditatattvasya bodhakasya-pareSAmAveditatattvasya sakalalokanAthasya-sarvaprANivargasya bodhivIjAdhAnasaMrakSaNAbhyAM yogakSemakAritvAt nirmamasya-mamatvarahitasya pravarakulasamudbhavasya jAtyA kSatriyasya evaM vidhavikhyAtaguNasya lokottamasya yattvamasi jananI tattvaM dhanyA'si puNyavatyasi kRtArthA'si, vayaM he devAnupriye! adholokavAstavyA aSTau dikkumArImahattarikAH bhagavato janmamahimAM kariSyAmastena yuSmAbhina bhetavyaM, asambhAvyamAnaparajanApAte'smin rahaHsthAne imA visadRzajAtIyAH kimitizaGkAkulaM ceto na kAryamityarthaH, arthatAsAmitikartavyatAmAha--'itikaTTa uttarapurasthimaM disIbhAga'mityAdi, itikRtvA-prastAvAdityuktvA tA evottarapaurastyaM digbhAgamapakrAmanti, apakramya ca vaikriyasamudghAtena samavaghnanti samavahatya ca saGkhyAtAni yojanAni daNDaM nisRjanti, nisRjya // 386 // JainEducation intil For Private Personal use only Alainelibrary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca kiM tAH kurvanti ?, tadevAha-tadyathA ratnAnAM yAvatpadAt 'vairANaM veruliANaM lohiakkhANaM masAragallANaM haMsagabhANaM pulayANaM sogaMdhiyANaM joIrasANaM aMjaNANaM pulayANaM rayaNANaM jAyarUvANaM aMkANaM phalihANaM rihANaM ahAbAyare puggale parisADei, ahAsuhume puggale pariAei, duccaMpi veubiasamugghAeNaM samohaNai 2 ttA' iti padasaMgrahaH, etatsavistaravyAkhyA pUrva bharatAbhiyogikadevAnAM vaikriyakaraNAdhikAre kRtA tena tato grAhyA, vAkyayojanArtha tu kiJcilikhyate, eSAM ratnAnAM bAdarAn pudgalAn parizATya sUkSmAn pudgalAn gRhNanti, punarvaikriyasamudghAtapUrvakaM saMvarttakavAtAn vikurvanti, bahuvacanaM cAtra cikIrSitakAryasya samyasiddhyarthaM punaHpunarvAtavikurvaNAjJApanArtha, vikurvya ca tenatatkAlavikurvitena zivena-upadravarahitena mRdukena-bhUmisarpiNA mArutena anuddhatena-anuvaMcAriNA bhUmitalavimalakara Nena manohareNa sarvartukAnAM-paRtusambhavAnAM surabhikusumAnAM gandhenAnuvAsitena piNDimaH-piNDitaH san nirhArimo-dUraM 18 vinirgamanazIlo yo gandhastena uddhareNa baliSThenetyarthaH tiryapravAtena-tiryak vAtumArabdhena bhagavatastIrthakarasya janmabhavanasya || sarvato dikSu samantAdvidikSu yojanaparimaNDalaM se jahANAmae kammAradArae siA jAva' ityetatsUtraikadezasUcita dRSTAntasUtrAntargatena taheveti dAntikasUtrabalAdAyAtena sammArjatItipadena sahAnvayayojanA kAryA, taccedaM dRSTAntasUtraMse jahANAmae kammayaradArae siA taruNe balavaM juga juvANe appAyaMke thiraggahatthe daDhapANipAe piTuMtarorupariNae / ghaNaniciavavaliakhaMdhe cammeThagaduhaNamuThiasamAhyaniciagatte urassabalasamaNNAgae talajamalajualaparighavAhU laMgha Jain Education in For Private & Personel Use Only |% ainelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 shriijmbuu-||nnpvnnjinnpmddnnsmtthe chee dakkhe paTTe kusale mehAvI niuNasippovagae ega mahaMtaM silAgahatthagaM vA daMDasaMpucchaNiM | S| vakSaskAre dvIpazA- vA veNusilAgigaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA rAyaMteuraM vA devakulaM vA sabhaM vA pavaM vA ArAmaM vA ujjANaM vA aturiamacavala-18 | dikumAyunticandrI masaMbhaMtaM nirantaraM saniuNaM sabao samantA saMpamajjati' sa yathAnAmako yatprakAranAmakaH karmadArakaH syAd-bhavet , Asa- tsavaH sU. yA vRttiH namRtyurhi dArako na viziSTasAmarthyabhAg bhavatItyata Aha-taruNaH-pravarddhamAnavayAH, sa ca balahIno'pi syAdityata aah||387|| | balavAn , kAlopadravo'pi viziSTasAmarthya vighnaheturityata Aha-yugaM-suSamaduSSamAdikAlaH so'duSTo-nirupadravo viziSTa balaheturyasyAstyasau yugavAn , evaMvidhazca ko bhavati?-yuvA-yauvanavayasthaH, IdRzo'pi glAnaH san nirbalo bhavatyataH | alpAtaGkaH, alpazabdo'trAbhAvavacanaH, tena nirAtaGka ityarthaH, tathA sthiraH-prastutakAryakaraNe'kampo'grahasto-hastAgraM ya| syAsau tathA, tathA dRDhaM-nibiDitaracayamApannaM pANipAdaM yasya sa tathA, pRSTha-pratItaM antare-pArzvarUpe UrU-sakthinI etAni pariNatAni-pariniSThitatAM gatAni yasya sa tathA, sukhAdidarzanAt pAkSikaH ktAntasya paranipAtaH ahInAGga ityarthaH, ghananicitau-niviDataracayamApannau valitAviva valitau hRdayAbhimukhau jAtAvityarthaH vRttau skandhau yasya sa tathA, tathA carmeSTakenacarmapariNaddhakuTTanopagaraNavizeSeNa drughaNena-ghanena muSTikayA ca-muSTyA samAhatAHsamAhatAH santastADitAstADitAH santo // 387 // ye nicitA-nibiDIkRtAH pravahaNapreSyamANavastragranthakAdayastadvad gAtraM yasya sa tathA, urasi bhavamurasyaM IdRzena balena samanvAgataH-AntarotsAhavIryayuktaH talau-tAlavRkSau tayoryamalaM-samazreNIkaM yayugalaM-dvayaM parighazca-argalA tannibhe sesesedeoesesesekseseseseaesese Jain Education I Q I For Private Personal use only rainelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter tatsadRze dIrghasaralapInatvAdinA bAhU yasya sa tathA laMghane garttAderatikrame lavane-manAkU vikramavati gamane javane| atizIghragamane pramardane - kaThinasyApi vastunacUrNane samarthaH, chekaH - kalApaNDitaH dakSaH - kAryANAmavilambitakArI | praSTho - vAgmI kuzalaH - samyakriyAparijJAnavAn medhAvI - sakRt zrutadRSTakarmajJaH 'nipuNazilpopagataH' nipuNaM yathA bhavatyevaM zilpakriyAsu kauzalaM upagataH - prAptaH, ekaM mahAntaM zalAkahastakaM - saritparNAdizalAkAsamudAyaM saritparNAdi| zalAkAmayIM sammArjanImityarthaH vAzabdA vikalpArthAH daNDasaMpuMchanIM - daNDayuktAM sammArjanIM veNuzalAkikIM vaMzaza| lAnirvRttAM sammArjanIM gRhItvA rAjAGgaNaM vA rAjAntaHpuraM vA devakulaM vA sabhAM vA, purapradhAnAnAM sukhanivezanahetumaNDapikAmityarthaH, prapAM vA-pAnIyazAlAM ArAmaM vA dampatyornagarAsannaratisthAnaM udyAnaM vA-krIDArthAgata janAnAM | prayojanAbhAvenordhvAvalambitayAnavAhanAdyAzrayabhUtaM tarukhaNDaM atvaritamacapalamasambhrAntaM, tvarAyAM cApalye sambhrame | vA samyakkavacarAdyapagamAsambhavAt, tatra tvarA - mAnasautsukyaM cApalyaM - kAyaiautsukyaM sambhramazca-gatiskhalanamiti nirantaraM na tu apAntarAlamocanena sunipuNamalpasyApyacokSasyApasAraNena sampramArjayediti, athoktadRSTAntasya dArzantikayojanAyAha - tathaivaitA api yojanaparimaNDalaM-yojanapramANaM vRttakSetraM sammArjayantIti-yattatra yojanaparimaNDale tRNaM vA patraM vA kASThaM vA kacavaraM vA azuci - apavitraM acokSaM - malinaM pUtikaM - durabhigandhaM tatsarvamAdhUya 2 - saJcAlya 2 ekAnte - yojanamaNDalAdanyatra eDayanti - apanayanti, apanIyArthAt saMvarttakavAtopazamaM vidhAya ca yatraiva bhagavAMstI jainelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAntacandrIyA vRttiH | 5vakSaskAre UrdhvalokadikkumAyutsavaH sU. 113 // 388 // rthakarastIrthakaramAtA ca tatraivopAgacchanti upAgatya ca bhagavatastIrthakarasya tIrthakaramAtuzca nAtidarAsanne AgAyantya A-IpatasvareNa gAyantyaH prArambhakAle mandarasvareNa gAyamAnatvAt parigAyantyo-gItapravRttikAlAnantaraM tArasvareNa gAyantyastiSThanti / atholokavAsinInAmavasaraH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM uddhalogavatthavAo aTTa disAkumArImahattariAo saehiM 2 kUDehiM saehiM 2 bhavaNehiM saehiM 2 pAsAyavaDeMsaehiM patteaM 2 cAhiM sAmANiasAhassIhiM evaM taM ceva puvvavaNi jAva viharaMti, taMjahA-mehaMkarA 1 mehabaI 2, sumehA 3 mehamAlinI 4 / suvacchA 5 vacchamittA ya 6, vAriseNA 7 valAhagA // 1 // tae NaM tAsiM uddhalogavatthavvANaM aTThaNhaM disAkumArImahattariANaM patte 2 AsaNAI calanti, evaM taM ceva puvavaNNi ANiabaM jAva amhe NaM devANuppie! uddhalogavasthavAo aTTha disAkumArImahattariAo jeNaM bhagavao titthagarassa jammaNamahimaM karissAmo teNaM tumbhehiM Na bhAiavaMtikaTTa uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakamanti 2 ttA jAva abbhavaddalae viubanti 2 tA jAva taM niyarayaM NaTTharayaM bhaTTarayaM pasaMtarayaM uvasaMtarayaM kareMti 2 khippAmeva paJcavasamanti, evaM puSphavaddalaMsi pupphavAsaM vAsaMti vAsittA jAva kAlAgurupavara jAva suravarAbhigamaNajogaM kareMti 2ttA jeNeva bhayavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchanti 2 ttA jAva AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThati ( sUtraM 193) "teNaM kAleNa'mityAdi, vyaktaM, navaraM UrvalokavAsitvaM cAsAM samabhUtalAt paJcazatayojanoccanandanavanagatapaJcazatikASTakUTavAsitvena jJeyaM, nanvadholokavAsinInAM gajadantagirigatakUTASTake yathA krIDAnimittako vAsastathaiva tAsAmapyatra Seeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeees // 388 // Jain Education inO M For Private & Personel Use Only R ainelibrary.org
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaviSyatIti cet, maivaM, yathA'dholokavAsinInAM gajadantagirINAmadho bhavaneSu vAsaH zrUyate tathaitAsAmathrayamANatvena tatra nirantaraM vAsastatazcordhvalokavAsitvaM, tAzcemA nAmataH padyabandhenAha-"meghaGkarA 1 meghavatI 2 sumeghA 3 meghamA-1 linI 4 subatsA 5 vatsamitrA 6 caH samuccaye vAriSeNA 7 vahAlakA 8 // 1 // atha yattAsAM vaktavyaM tadAha-'tae NaM tAsiM uddhalogavatthavANa'mityAdi, vyaktaM, navaraM tadeva pUrvavarNitaM bhaNitavyaM, kiyatparyantamityAha-jAva amhe Na' mityAdi, atra yAvacchabdo'vadhivAcako natu saMgrAhakaH, 'avakkamittA jAva'tti atra yAvatpadAt 'veuviasamugyAeNaM 18 samohaNaMti 2 ttA jAva doccaMpi veubiasamugghAeNaM samohaNaMti 2 ttA' iti bodhyam , 'abhravAdalakAni vikurvanti' abhre-AkAze vAH-pAnIyaM tasya dalakAni abhravAdalakAni meghAnityarthaH, viuvittA jAva'tti atra yAvatkaraNAdidaM | dRzyam-'se jahANAmae kammAradArae jAva sippovagae egaM mahaMtaM dagavAragaM vA dagakuMbhayaM vA dagathAlagaM vA dagaka-18 lasaMvA dagabhiMgAraM vA gahAya rAyaMgaNaM vA pa0sabhaMtA jAva samantA AvarisijjA, evameva tAovi uddhalogavatthabAo aTTha|| | disAkumArImahattariAo abbhavaddalae viubittA khippAmeva pataNataNAyaMti 2ttA khippAmeva vijaAyaMti 2ttA bhagavao|8 titthagarassa jammaNabhavaNassa sabao samantA joaNaparimaMDalaM NiccoagaM nAimaTTi paviralapaphusi rayareNuviNAsaNaM 8 divaM surabhigandhodayavAsaM vAsaMti 2,' atra vyAkhyA-sa yathA karmadAraka ityAdi prAgvat vyAkhyeyaM, eka mahAntaM 8 |dakavArakaM vA-mRttikAmayajalabhAjanavizeSa dakakumbhakaM vA-jala ghaTaM dakasthAlakaM vA-kAMsyAdimayaM jalapAtraM dakakalazaM 2999999909002090805000 Jain Eduent an in ( O jainelibrary.org
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA-18 zrIjambU-18vA jalabhRgAraM vA gRhItvA rAjAGgaNaM vA yAvadudyAnaM vA AvarSet-samantAt siJcet evametA api uddhalogavatthavAo5vakSaskAre ityAdi prAgvat , kSiprameva 'pataNataNAyanti'tti, atyantaM garjantItyarthaH, garjitvA ca 'pavijaAyanti'tti prakarSaNa UrdhvalokanticandrI | vidyutaM kurvanti, kRtvA ca bhagavatastIrthakarasya janmabhavanasya sarvataH samantAdyojanaparimaNDalaM kSetraM yAvat , atra nairantarye dikumAyuyA vRttiH tsavaH sU. dvitIyA, nirantaraM yojanaparimaNDalakSetre ityarthaH, nAtyudakaM nAtimRttikaM yathA syAttathA prakarSeNa yAvatA reNavaH sthagitA 113 // 389|| bhavanti tAvanmAtreNotkarSeNeti bhAvaH, uktaprakAreNa viraloni-sAntarANi ghanabhAve kardamasambhavAt praspRSTAni-prakarSa vanti sparzanAni mandasparzanasambhave reNusthaganAsambhavAt yasmin varSe tat praviralapraspRSTaM, atra eva rajasAM-zlakSNare|NupudgalAnAM reNUnAM ca-sthUlatamatatpudgalAnAM vinAzanaM divyaM-atimanoharaM surabhigandhodakavarSa varSanti varSitvA ca, atha prastutasUtramanuzriyate-tad yojanaparimaNDalaM kSetraM nihatarajaH kurvantIti yogaH, nihataM-bhUya utthAnAbhAvena mandIkRtaM / / rajo yatra tattathA, tatra nihatatvaM rajasaH kSaNamAtramutthAnAbhAvenApi sambhavati tata Aha-naSTarajaH-naSTaM sarvathA adRzyI-1 bhUtaM rajo yatra tattathA, tathA bhraSTaM vAtodbhutatayA yojanamAtrAt dUrataH kSiptaM rajo yatra tattathA, ata eva prazAntaM-18 sarvadhA'sadiva rajo yatra tattathA, asyaivAtyantikatAkhyApanArthamAha-upazAntaM rajo yatra tattathA, kRtvA ca kSiprameva pratyupazAmyanti, gandhodakavarSaNAnnivartanta ityarthaH, athAsAM tRtIyakarttavyakaraNAvasaraH-evaM gandhodakavarSaNAnusAreNa // 389 // puSpavAdalakena-puSpavarSakavAdalakena prAkRtatvAt tRtIyArthe saptamI puSpavarSa varSantIti, atraivamityAdivAkyasUcita Jain Education in For Private Personal Use Only IAI ninelibrary.org
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ midaM sUtraM jJeyam , 'taccaMpi veuviasamugdhAeNaM samohaNaMti 2ttA puSphavaddalae viubanti, se jahANAmae mAlAgAradArae siA jAva sippovagae egaM mahaM pupphachajiaM vA pupphapaDalagaM vA pupphacaMgerIaM vA gahAya rAyaMgaNaM vA jAva | samantA kayaggahagahiakarayalapanbhaTThavippamukkeNaM dasaddhavaNNeNaM kusumeNaM puSphapuMjovayArakaliaM kareti evameva tAovi uddhalogavatthavAo jAva pupphavaddalae viubittA khippAmeva pataNataNAyanti jAva joaNaparimaNDalaM jalayathalayabhAsurappabhUyassa biTaTThAissa dasaddhavaNNassa kusumassa jANussehapamANamittaM vAsaM vAsaMti'tti, atra vyAkhyA-tRtIyavAraM vaikriyasamudghAtena samavaghnanti, ko'rthaH?-saMvartakavAtavikurvaNArtha hi yat velAdvayamapi vaikriyasamudghAtena samavahananaM tatkilaika evamabhravAdalakavikurvaNArtha dvitIyaM idaM tu puSpavAdalakavikurvaNArtha tRtIyaM, samavahatya ca puSpavAdalakAni vikurvanti, sa yathAnAmako mAlAkAradArako-mAlikaputraH asyaiva prastutakArye vyutpannatvAt syAdyAvannipuNazilpopagataH ekA mahatIM 'puSpacchAdyikAM vA' chAdyate-upari sthagyate iti chAdyA chAyaiva chAdhikA puSpai tA chAdhikA puSpachAdhikA tAM puSpapaTalakaM vA-puSpAdhArabhAjanavizeSa puSpacaGgerikAM vA pratItAM yAvat samantAt ratakalahe yA parAGmukhI sumukhI tatsaMmukhIkaraNAya kezeSu grahaNaM kacagrahastatprakAreNa gRhItaM tathA karatalAdvipramuktaM sat prabhraSTaM karatalaprabhraSTavipramuktaM prAkRtatvAt padavyatyayastato vizeSaNasamAsaH tena kacagrahagRhItakaratalaprabhraSTavipramuktena dazArddhavarNena-paJcavarNena kusumena-jAtyapekSayA ekavacanaM kusumajAtena puSpapuJjopacAro-baliprakArastena kalitaM karoti, evametA Jain Education in SMSrjainelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-1|| api UrdhvalokavAstavyA aSTau dikkumArImahattarikAH puSpabaddalae viuvittA ityAdikaM yojanaparimaNDalAntaM prAgvad / / 5vakSaskAre dvIpazA- vyAkhyeyaM, vAkyayojanA tu yojanaparimaNDalaM yAvat dazArddhavarNasya kusumasya varSa varSantIti, kathaMbhUtasya kusumasya ?-11 UrdhvalokanticandrI 'jalajasthalajabhAsuraprabhUtasya' jalajaM-padmAdi sthalaja-vicakilAdi bhAsvaraM-dIpyamAnaM prabhUtaM ca-atipracuraM tataH karma-15 yA vRttiH dikkumAyu tsavaH sU. dhArayaH bhAsvaraM ca tat prabhUtaM ca bhAsvaraprabhUtaM jalasthalajaM ca tat bhAsvaraprabhUtaM ca tattathA, tathA 'vRntasthAyinaH' 113 // 390 // | vRntena-adhobhAgavartinA tiSThatItyevaMzIlasya, tathA, vRntamadhobhAge patrANyuparItyevaM sthAnazIlasyetyarthaH, kathaMbhUtaM varSa ?| jAnvavadhika utsedho jAnUtsedhastasya pramANaM-dvAtriMzadaMgulalakSaNaM tena sadRzI mAtrA yasya sa tathA taM, dvAtriMzadaMgulAni | caivaM-caraNasya catvAri jaMghAyAzcaturviMzatiH jAnunazcatvArIti, evameva sAmudrike caraNAdimAnasya bhaNanAt, varSitvA ca, |kiyatparyanto'yaM 'eva'mityAdivAkyasUcitasUtrasaMgraha ityAha-yAvat 'kAlAgurupavara'tti atra yAvacchabdo'vadhivAcI 'jAva suravarAbhigamaNajoggaM'ti atra yAvatkaraNAt kuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghantagaMdhu AbhirAmaM sugaMdhavaragandhi | gandhavaTTibhUaM divaM'ti paryantaM sUtraM jJeyaM, tatkAlAguruprabhRtidhUpadhUpitaM dhUpAlApakavyAkhyA prAgvat , ata eva 'suravarAbhigamanayogya' suravarasya-indrasyAbhigamanAya-avataraNAya yogyaM kurvanti, kRtvA ca yatraiva bhagavAMstIrthakarastIrthakaramAtA ca // 39 // tatraivopAgacchanti, upAgatya ca yAvacchabdAt 'bhagavao titdhayarassa titthayaramAyAe ya adUrasAmaMte' iti grAhyaM, AgA10 yantyaH parigAyantyastiSThantIti / atha rucakavAsinIdikkumArIvaktavye prathamaM pUrvarucakasthAnAmaSTAnAM vaktavyamAha eceaeeeeeeeeeeeee Jan Education Intemato For Private Personel Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU, 66 Jain Education teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM puratthimarubhagavatthadvAo aTTha disAkumArImahattariAo saehiM 2 kUDehiM taheva jAva viharaMti, taMjahA duttarA ya 1 jandA 2, ANandA 3 naMdivaddhaNA 4 / vijayA ya 5 vejayantI 6, jayantI 7 aparAjiA 8 // 1 // sesaM taM caiva jAva tubbhAhiM Na bhAiavvaMtikaTTu bhagavao titthayarassa titthayaramAyAe a puratthimeNaM AyaMsahatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThanti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dAhiNaruavagatthavvAo aTTha disAkumArI mahattariAo taheva jAva viharati, taMjA - samAhArA 1 suppaiNNA 2, suppabuddhA 3 jasoharA 4 / lacchimaI 5 sesavaI 6, cittaguttA 7 vasuMdharA 8 // 1 // tava jAva tumbhAhiM na bhAiavvaMtikaTTu bhagavao titthayarassa titthayaramAUe a dAhiNeNaM bhiMgArahatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThanti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM paJcatthimaruagavatthavvAo aTTha disAkumArI mahattariAo saehiM 2 jAva viharaMti, taM0 ilAdevI 1 surAdevI 2, puhavI 3 paumAvaI 4 / egaNAsA 5 NavamiA 6, bhaddA 7 sIA ya 8 aTThamA // 1 // tava jAva tumbhAhiM Na bhAiavaMtikaTTu jAva bhagavao titthayarassa titthayaramAUe a paJcatthimeNaM tAliaMTahatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThanti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM uttarillarubhagavatthavvAo, jAva viharaMti, taMjAalaMbusA 1 missakesI 2, puNDarIA ya 3 vAruNI 4 / hAsA 5 sabvappabhA 6 ceva, siri 7 hiri 8 caiva uttarao // 1 // tava jAva vandittA bhagavao titthayarassa titthayaramAUe a uttareNaM cAmarahatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThanti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vidisirubhagavatthavvAo cattAri disAkumArImahattariAo jAva viharaMti, taMjahA cittA ya 1 cittakaNagA 2, saterA 3 ya sodAmiNI 4 / taheva jAva Na bhAiavvaMtikaTTu bhagavao titthayarassa vitthayaramAUe a causu vidisAsu w.jainelibrary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH eseseseser 5vakSaskAre rucakavAsikumAyutsavaH sU. 114 // 39 // dIviAhatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThantitti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM majjhimaruagavatthavyAo cattAri disAkumArImahattariAo saehiM 2 kUDehiM taheva jAva viharaMti, taMjahA-rUA rUAsiA, suruA ruuagaavii| taheba jAva tubbhAhiM Na bhAiyavvaMtikaTTha bhagavao titthayarassa cauraMgulavaja NAbhiNAlaM kappanti kappettA viaragaM khaNanti khaNittA viarage NAbhiM NiharNati NihaNittA rayaNANa ya vairANa ya pUreMti 2ttA hariAliAe peDhaM vandhaMti 2ttA tidisiM tao kayalIharae viuvvaMti, tae NaM tesiM kayalIharagANaM bahumajjhadesabhAe tao cAussAlae viuvvanti, tae NaM tesiM cAussaulagANaM bahumajjhadesabhAe tao sIhAsaNe viucanti, tesi NaM sIhAsaNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte savvo vaNNago bhANiabbo / tae NaM tAo ruagamajjhavatthavvAo cattAri disAkumArIo mahattarAo jeNeva bhayavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchanti 2ttA bhagavaM titthayaraM karayalasaMpuDeNaM giNhanti titthayaramAyaraM ca bAhAhiM giNhanti 2 ttA jeNeva dAhiNille kayalIharae jeNeva cAusAlae jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchanti 2 ttA bhagavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca sIhAsaNe NisIyAti 2 tA sayapAgasahassapAgehiM tillehiM anbhaMgeMti 2 ttA surabhiNA gandhavaTTaeNaM ubaTTeti 2ttA bhagavaM titthayaraM karayalapuDeNa titthayaramAyaraM ca , bAhAsu giNhanti 2 tA jeNeva purathimille kayalIharae jeNeva causAlae jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchanti uvAgacchittA bhagavaM titthayara titthayaramAyaraM ca sIhAsaNe NisIAveti 2 tA tihiM udaehiM majjAveMti, taMjahA-gandhodaeNaM 1 puSphodaeNaM 2 suddhodaeNaM, majjAvittA savvAlaMkAravibhUsi kareMti 2 ttA bhagavaM titthayaraM karayalapuDeNaM titthayaramAyaraM va vAhAhiM giNhanti 2ttA jeNeva uttarille kayalIharae jeNeva causAlae jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchanti 2 ttA bhagavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca // 391 // Jan Education Intem For Private Personal use only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIhAsaNe NisIAviMti 2 ttA Amioge deve saddAvinti 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! cullahimavantAo vAsaharapavvayAo gosIsacaMdaNakaTThAI sAharaha, tae NaM te AmiogA devA tAhiM ruagamajjhavatthavvAhiM cauhiM disAkumArImahattariAhiM evaM vuttA samANA hatuTThA jAva viNaeNaM vayaNaM paDicchanti 2 tA khippAmeva 'cullahimavantAo vAsaharapavvayAo sarasAI gosIsacandaNakaTThAI sAharanti, tae NaM tAo majjhimaruagavatthavvAo cattAri disAkumArImahattariAo saragaM karenti 2 ttA araNi ghaDeMti araNiM ghaDittA saraeNaM araNiM mahiMti 2 ttA aggi pADeMti 2 aggi saMdhukkhaMti 2 ttA gosIsacandaNakaTe pakkhivanti 2ttA aggi ujjAlaMti 2 samihAkaTThAI pakkhivinti 2ttA aggihomaM kareMti 2 tA bhUtikammaM kareMti 2 tA rakkhApoTTaliaM baMdhanti bandhettA NANAmaNirayaNabhatticitte duvihe pAhANavaTTage gahAya bhagavao titthayarassa kaNNamUlaMmi TiTiAvinti bhavau bhayavaM pavvayAue 2 / tae NaM tAo ruagamajjhavatthavvAo cattAri disAkumArImahattariAo bhayavaM titthayaraM karayalapuDeNaM titthayaramAyaraM ca bAhAhiM giNhanti giNhittA jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNe teNeva uvAgacchanti 2 tA titthayaramAyaraM sayaNijjasi NisIAviti NisIAvittA bhayavaM titthayaraM mAue pAse ThaveMti ThavittA AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThantIti / (sUtraM 114) 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNa'mityAdi, tasmin kAle tasmin samaye paurastyarucakavAstavyAH-pUrvadigbhAgavartirucakakUTavAsinyo'STau dikkumArImahattarikAH svakeSu svakeSu kUTeSu tathaiva yAvad viharanti, tadyathA-nandottarA 1 caH samuccaye Jain Education Intel For Private & Personel Use Only @ ainelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 392 // 114 nandA 2 AnandA 3 nandivardhanA 4 vijayA 5 caH pUrvavat vaijayantI 6 jayantI 7 aparAjitA 8 ityetA nAmataH 5vakSaskAre kathitAH, zeSa AsanaprakampAvadhiprayogabhagavaddarzanaparasparAhvAnasvasvAbhiyogikakRtayAnavimAnavikurviNAdikaM tathaiva rucakavAyAvadyamAbhirna bhetavyamiti kRtvA bhagavataH tIrthakarasya tIrthakaramAtuzca pUrvarucakasamAgatatvAt pUrvato hastagata Ada-11 sikumAyuzoM-darpaNo jinajananyoH zRGgArAdivilokanAthupayogI yAsAM tAstathA, vizeSaNaparanipAtaH prAkRtatvAt , AgAyantyaH tsava: mU. parigAyantyastiSThantIti / atra ca rucakAdisvarUpaprarUpaNeyaM-ekAdezena ekAdaze dvitIyAdezena trayodaze tRtIyAdezena ekaSize rucakadvIpe bahumadhye valayAkAro rucakazailazcaturazItiyojanasahasrANyuccaH mUle 10022 madhye 7023 zikhare 4024 yojanAni vistIrNaH, tasya zirasi caturthe sahasre pUrvadizi madhye siddhAyatanakUTa, ubhayoH pArzvayozcatvAri 2 dikkumArINAM kUTAni, nandottarAdyAsteSu vasantIti / samprati dakSiNarucakasthAnAM vaktavyamupakramyate-'teNaM kAleNa'mityAdi, tasmin kAle tasmin samaye dakSiNarucakavAstavyA iti pUrvavadrUcakazirasi dakSiNadizi madhye siddhAyatanakUTaM ubhayatazcatvAri 2 kUTAni, tatra vAsinya ityarthaH, aSTau dikkumArImahattarikAH tathaiva yAvad viharanti, tadyathAsamAhArA 1 supradattA 2 suprabuddhA 3 yazodharA 4 lakSmIvatI 5 zeSavatI 6 citraguptA 7 vasundharA 8 tathaiva yAvadyu-1 // 392 // mAbhina bhetavyamitikRtvA jinajananyordakSiNadiggatatvAdakSiNadigbhAge jinajananInapanopayogijalapUrNakalazahastA bhAgAyantyaH parigAyantyastiSThantIti / sAmprataM pazcimarucakasthAnAM vaktavyatAmAha-'teNaM kAleNa'mityAdi, sarva tathaiva toeseeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee Jain Education in For Private & Personel Use Only Vijainelibrary.org
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ navaraM pazcimarucakavAstavyA:-pazcimadigbhAgavatirucakavAsinya iti, nAmAnyAsAM padyenAha-ilAdevI 1 surAdevI 29 pRthivI 3 padmAvatI 4 ekanAsA 5 navamikA 6 bhadrA 7 sItA 8 caH samuccaye, aSTamI ceti, kUTavyavasthA tathaiva, pazcimarucakAgatatvAnjinajananyoH pazcimadigbhAge tAlavRntaM-vyajanaM tahastagatAstiSThantIti, udIcyA apyevameveti tatsUtramAha-'teNaM kAleNa'mityAdi, vyaktaM, navaramuttararucakavAstavyA-uttaradigbhAgavatirucakavAsinya iti, nAmAnyAsAM padyenAha-alaMbusA 1 mizrakesI 2 puNDarIkA 3 caH prAgvat vAruNI4 hAsA 5 sarvaprabhA 6 caiveti prAgvat |zrIH 7 hI 8 zcottarataH, kUTavyavasthA tathaiva, uttararucakAgatatvAjinajananyoruttaradigbhAge cAmarahastagatA AgAyantyaH parigAyantyastiSThanti / atha vidigurucakavAsinInAmAgamanAvasaraH-'teNaM kAleNa'mityAdi, vyaktaM, navaraM vidigrucakavAstavyAstasyaiva rucakaparvatasya zirasi caturthe sahasra catasRSu vidikSu ekaikaM kUTaM tatra vAsinyazcatasro vidikkumAryoM yAvad viharanti, imAzca sthAnAne vidyutkumArImahattarikA ityuktA iti, etAsAM caizAnyAdikrameNa nAmAnyevaMcitrA1caH samuccaye citrakanakA 2 zaterA 3 saudAminI4 tathaiva yAvanna bhetavyamitikRtvA, vidigAgatatvAt bhagavatastI rthakarasya tIrthakaramAtuzca catasRSu vidikSu dIpikAhastagatA AgAyantyaH parigAyantyastiSThantIti / atha madhyarucakavAsinya 18 AgamitavyAH-'teNaM kAleNa'mityAdi, tasminkAle tasmin samaye madhyarucakavAstavyA-madhyabhAgavartirucakavAsinyaH, 4 ko'rthaH-caturvizatyadhikacatuHsahasrapramANe rucakazirovistAre dvitIyasahane caturdigvatiSu caturyu kUTeSu pUrvAdikrameNa Jan Education Intel For Private Personal Use Only Jane brary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 393 // Jain Education Inter catasrastA vasantItyarthaH, zrI abhayadevasUrayastu SaSThAGgavRttau malyadhyayane 'majjhimaruagavatthabA' ityatra rucakadvIpasyAbhyantarArddhavAsinya ityAhuH, atra tattvaM bahuzrutagamyaM catasro dikkumArikA yAvad viharanti tadyathA - rUpA 1 rUpAsikA 2 surUpA 3 rUpakAvatI 4, tathaiva yuSmAbhirna bhetavyamiti kRtvA bhagavatastIrthakarasya caturaMgulavajaM nAbhinAlaM kalpayanti | kalpayitvA ca vidarakaM garttA khananti khanitvA ca vidarake kalpitAM tAM nAbhiM nidhAnayanti, nidhAnayitvA ca ralaizca vatraizca prAkRtatvAd vibhaktivyatyayaH pUrayanti pUrayitvA ca haritAlikAbhiH - dUrvAbhiH pIThaM bananti, ko'rthaH 1 - pIThaM badhvA tadupari haritAlikA vapantItyarthaH, vitarakakhananAdikaM ca sarvaM bhagavadavayavasyAzAtanAnivRttyartha, pIThaM badhvA ca tridizi pazcimAvarjadikatraye trINi kadalIgRhANi vikurvanti, tatasteSAM kadalIgRhANAM bahumadhyadezabhAge trINi catuHzA|lakAni-bhavanavizeSAn vikurvanti, tatasteSA catuHzAlakAnAM bahumadhyadezabhAge trINi siMhAsanAni vikurvanti teSAM siMhAsanAnAmayametAdRzo varNavyAsaH prajJaptaH, siMhAsanAnAM sarvo varNakaH pUrvavad bhaNitavyaH / samprati siMhAsanavikurvaNAnantarIyakRtyamAha --- 'tae NaM tAo ruagamajjhavatthabbAo cattAri disAkumArIo' ityAdi, tatastA rucakamadhyavAstavyAH catasro dikkumArImahattarikA yatraiva bhagavAMstIrthakarastIrthakara mAtA ca tatraivopAgacchanti upAgatya ca bhagavantaM | tIrthakaraM karatalasampuTena tIrthakaramAtaraM ca vAhAbhirgRhNanti gRhItvA ca yatraiva kadalIgRhaM yatraiva catuHzAlakaM yatraiva ca siMhAsanaM tatraivopAgacchanti, upAgatya ca bhagavantaM tIrthakaraM tIrthakaramAtaraM ca siMhAsane niSAdayanti - upavezayanti niSAdya 5 vakSaskAre rucakavA - sikumAyutsavaH sU. 114 // 393 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca zatapAkaiH sahasrapAkaiH-zatakRtvo'parAparauSadhirasena kArSApaNAnAM zatena vA yatpakkaM tacchatapAkamevaM sahasrapAkamapi bahuvacanaM tathAvidhasurabhitailasaMgrahArthaM tailairabhyaGgayaMti tailamabhyaMjayaMtItyarthaH, abhyaGgayitvA ca surabhiNA gandhavarttakena gandhadravyANAM-utpalakuSThAdInAmurtakena-cUrNapiNDena gandhayuktagodhUmacUrNapiNDena vA udvarttayanti prakSitatelApanayanaM kurvanti udvartya ca bhagavantaM tIrthakaraM karatalapuTena tIrthakaramAtaraM ca bAhvorgRhNanti gRhItvA ca yatraiva paurastyaM kadalIgRhaM yatraiva catuHzAlaM yatraiva ca siMhAsanaM tatraivopAgacchanti upAgatya ca bhagavantaM tIrthakaraM tIrthakaramAtaraM ca siMhAsane niSAdayanti niSAdya ca tribhirudakairmajayaMti-snapayaMti, tAnyeva trINi darzayati-tadyathe' tyAdinA, gaMdhodakena-kuMkumA-1 dimizritena puSpodakena-jAtyAdimizritena zuddhodakena-kevalodakena, majayitvA sarvAlaGkAravibhUSitau kurvanti, mAtRputrAviti zeSaH, kRtvA ca bhagavantaM tIrthakaraM karatalapuTena tIrthakaramAtaraM ca bAhAbhirgRhanti gRhItvA ca yatraivottarAha|| kadalIgRhaM yatraiva ca catuHzAlakaM yatraiva ca siMhAsanaM tatraiva upAgacchanti upAgatya ca bhagavantaM tIrthakara tIrthakaramAtaraM 4 ca siMhAsane niSAdayanti niSAdya ca AbhiyogAn devAn zabdayanti zabdayitvA ca evamavAdiSuH-kSiprameva bho 8 devAnupriyAH! kSudrahimavato varSadharaparvatAd gozIrSacandanakASThAni saMharata-samAnayata, tataste AbhiyogA devAstAbhI ruca-18 | kamadhyavAstavyAbhizcatasRbhirdikumArImahattarikAbhirevaM-anantaroktamuktA:-AjJaptAH santaH hRSTatuSTa ityAdi yAvad vina18| yena vacanaM pratIcchanti-aGgIkurvanti pratISya ca kSiprameva kSudrahimavato varSadharaparvatAt sarasAni gozIrSacandanakASThAni Jain Education Intel For Private & Personel Use Only MOMainelibrary.org
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 394 // saMharanti, tataste madhyarucakavAstavyAzcatasro dikumArImahattarikAH zarakaM - zarapratikRtitIkSNamukhamabhyutpAdakaM kASTha vizeSaM | kurvanti kRtvA ca tenaiva zarakena saha araNiM-lokaprasiddhaM kASThavizeSaM ghaTayanti - saMyojayanti, ghaTayitvA ca zarakenAgniM mananti, mathitvA ca agniM pAtayanti, pAtayitvA ca agniM sandhukSanti - sandIpayanti, sandhukSya ca gozIrSacandanakASThAni prastAvAt khaNDazaH kRtAnIti bodhyaM yAdRzaizcandanakASThairagnirUddIpitaH syAt tAdRzAnItibhAvaH, prakSipanti prakSipya ca agnimujvAlayanti ujjvAlya ca pradezapramANAni havanopayogInIndhanAni samidhastadrUpANi kASThAni prakSipanti, pUrvo hi kASThaprakSepo'yuddIpanAya ayaM ca rakSAkaraNAyeti vizeSaH, prakSipya ca agnihomaM | kurvanti kRtvA ca bhUteH - bhasmanaH karma - kriyA tAM kurvanti, yena prayogeNendhanAni bhasmarUpANi bhavanti tathA kurvantItyarthaH, kRtvA ca jinajananyoH zAkinyAdiduSTadevatAbhyo dRgdoSAdibhyazca rakSAkarIM poTTalikAM badhnanti, baddhA ca nAnAmaNiralAnAM bhaktI -racanA tayA vicitrau dvau pASANavRttagolako pASANagolakAvityarthaH gRhNanti gRhItvA ca bhagavatastIrthakarasya karNamUle TiTTiAveMtItyanukaraNazabdo'yaM tena TiTTiAveMti - parasparaM tADanena TiTTItizabdotpAdanapUrvakaM vAdayantItyarthaH, anena hi bAlalIlAvazAdanyatra vyAsaktaM bhagavantaM vakSyamANAzIrvacanazravaNe pahuM kurvantIti bhAvaH, tathA kRtvA ca bhavatu | bhagavAn parvatAyuH 2 ityAzIrvacanaM dadatIti, tataH - uktasakala kAryakaraNAnantaraM tA rucakamadhyavAstavyAzcatastro dikumArImahattarikA bhagavantaM tIrthakaraM karatalapuTena tIrthakaramAtaraM ca bAhAbhirgRhNanti gRhItvA ca yatraiva bhagavatastIrthakarasya Jain Education Internation pavakSaskAre rucakavA - sikumAryu tsavaH sU. 114 // 394 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ janmabhavanaM tatraivopAgacchanti upAgatya ca tIrthakaramAtaraM zayyAyAM niSAdayanti niSAdya ca bhagavantaM tIrthakaraM mAtuH pArSe sthApayanti, sthApayitvA ca nAtidUrAsanagA AgAyantyaH parigAyantyastiSThanti, etAsAM ca madhye'STAvadholoka-18 vAsimyo gajadantagirINAmadhobhavanavAsinyaH, yattvetadadhikArasUtre 'saehiM 2 kUDehi' iti padaM tadaparasakaladikumAryadhikArasUtrapAThasaMrakSaNArtha, sAdhAraNasUtrapAThe hi yathAsambhavaM vidhiniSedhau samAzrayaNIyAviti, UrdhvalokavAsinyo'STau / nandanavane yojanapaJcazatikakUTavAsinyaH anyAzca sarvA api rucakasatkakUTeSu yojanasahasrocceSu mUle sahasrayojanavistAreSu zirasi paJcazatavistAreSu vasanti, uktaM SaTpaJcAzadikkumArIkRtyamiti / athendrakRtyAvasaraH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sake NAma devide devarAyA vajjapANI puraMdare sayakeU sahassakkhe maghavaM pAgasAsaNe dAhiNavalokAhivaI battIsavimANAvAsasayasahassAhibaI erAvaNavAhaNe suriMde bharayaMbaravatthadhare AlaiyamAlamauDe navahemacArucicacaMcalakuNDalavi. lihinamANagaMDe bhAsuraboMdI palambavaNamAle mahiddhIe mahajjuIe mahAbale mahAyase mahANubhAge mahAsokkhe sohamme kappe sohammabardisae vimANe sabhAe suhammAe sakasi sIhAsaNaMsi se NaM tattha battIsAe vimANAvAsasayasAhassINaM caurAsIe sAmANiasAhassINaM tAyatIsAe tAyattIsagANaM cakSaNhaM logapAlANaM aTThaNhaM bhaggamahisINaM saparivArANaM tiNDaM parisANaM sacaNhaM aNiANa sattaNhaM bhaNiAhivaINaM cauNDaM caurAsINaM bhAyarakkhadevasAhassINaM annasiM ca bahaNaM sohammakappavAsINaM vemANiyANaM devANa ya devINa ya mAhevaccaM porevacaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragataM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe mahayAhayaNaTTagIyavAiyataMtIta Jain Education inte Gmainelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrI || 5vakSaskAre | indrakRtye pAlakavimAnaM mU. yA vRttiH 115 // 395 // latAlatuDiaghaNamuiMgapaDupaDavAiaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai / tae NaM tassa sakassa deviMdassa devaraNNo AsaNaM calai, tae NaM se sake jAva AsaNaM caliaM pAsai 2 ttA ohiM pauMjai pauMjittA bhagavaM titthayaraM ohiNA Abhoei 2 tA hatuTThacitte AnaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiae dhArAhayakayaMbakusumacaMcumAlaiaUsaviaromakUve viasiavarakamalanayaNavayaNe pacaliavarakaDagatuDiakeUramauDe kuNDalahAravirAyaMtavacche pAlambapalambamANagholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiaM cavalaM suriMde sIhAsaNAo abbhuDhei 2 ttA pAyapIDhAo paccoruhai 2 ttA veruliavariTThariTuaMjaNani uNoviamisimisiMtamaNirayaNamaMDiAo pAuAo omuai 2 ttA egasADiaM uttarAsaMgaM karei 2 ttA aMja limauliyaggahatthe titthayarAbhimuhe sattaTTha payAI aNugacchai 2 ttA vAmaM jA' aMcei 2 ttA dAhiNaM jANuM dharaNIalaMsi sAhaTTa tikkhutto muddhANaM dharaNiyalaMsi nivesei 2 ttA iMsiM pakSuNNamai 2 ttA kaDagatuDiarthamiAo bhuAo sAharai 2 ttA karayalapariggahi sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa evaM vayAsI-Namotthu NaM arahatANaM bhagavantANaM, AigarANaM titthayarANaM sayaMsaMbuddhANaM, purisuttamANaM purisasIhANaM purisavarapuNDarIANaM purisavaragandhahatthINaM, loguttamANaM logaNAhANaM logahiyANaM logapaIvANaM logapajjoagarANaM, abhayayANaM cakkhuyANaM maggadayANaM saraNadayANaM jIvadayANaM bohidayANaM, dhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAurantacakkavaTTINa, dIvo tANaM saraNaM gaI paiTThA appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM viaTTachaumANaM, jiNANaM jAvayANaM tiNNANaM tArayANa buddhANaM bohayANaM muttANaM moagANaM, sabvannUNaM savvadarisINaM sivamayalamaruamaNantamakkhayamavvAbAhamapuNarAvittisiddhigaiNAmadheyaM ThANaM saMpattANaM Namo jiNANaM jiabhayANaM, Namo'tthu NaM bhagavao titthagarassa Aigarassa jAva saMpAviukAmassa, vaMdAmi NaM bhagavantaM tatthagayaM // 395 // SSC Jain Education in For Private Personal use only inbrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ keeeeeeeeeeeeeeeee ihagae, pAsau me bhaya ! tatthagae ihagayaMtikaTTa vandai NamaMsai 2 ttA sIhAsaNavaraMsi puratthAbhimuhe saNNisaNNe, tae NaM tassa sakkassa deviMdassa devaraNNo ayameArUve jAva saMkappe samuppajjitthA-uppaNNe khalu bho jambuddIve dIve bhagavaM titthayare taM jIyameyaM tIapacuppaNNamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM titthayarANaM jammaNamahimaM karettae, taM gacchAmi NaM ahaMpi bhagavao titthagarassa jammaNamahimaM karemittikaTTha evaM saMpehei 2 ttA hariNegamesiM pAyattANIyAhivaI devaM saddAventi 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! sabhAe suhammAe meghogharasiaMgaMbhIramahurayarasaI joyaNaparimaNDalaM sughosaM sUsaraM ghaMTaM tikkhutto ullAlemANe 2 mayA mayA saddeNaM ugdhosemANe 2 evaM vayAhi-ANavei NaM bho sakke deviMde devarAyA gacchai NaM bho sakke deviMde devarAyA jambuddIve 2 bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karittae, taM tumbheviNaM devANuppiA! savviddhIe sabajuIe savvabaleNaM savvasamudaeNaM savvAyareNaM savvavibhUIe savvavibhUsAe sabasaMbhameNaM savvaNADaehiM sabovarohehiM savvapuSphagandhamallAlaMkAravibhUsAe savvadivvatuDiasaisaNNiNAeNaM mahayA iddhIe jAva raveNaM NiayapariAlasaMparivuDA sayAiM 2 jANavimANavAhaNAI durUDhA samANA akAlaparihINaM ceva sakkassa jAva aMtiaM pAunbhavaha, tae NaM se hariNegamesI deve pAyattANIyAhivaI sakkeNaM 3 jAva evaM vutte samANe hadvatuTTha jAva evaM devotti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei 2 tA sakkassa 3 aMtiAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva sabhAe suhammAe meghogharasiagambhIramahurayarasadA joaNaparimaNDalA sughosA ghaNTA teNeva uvAgacchai 2 ttA taM meghogharasiagambhIramahurayarasaI joaNaparimaNDalaM sughosaM ghaNTaM tikkhutto ullAlei, tae NaM tIse meghogharasiagambhIramahurayarasadAe joaNaparimaNDalAe sughosAe ghaNTAe tikkhutto ullAliAe samANIe sohamme kappe aNNehiM egaNehiM battIsavimANAvAsasayasahassehiM aNNAI egUNAI battIsaM ghaNTAsayasaha Jain Education Intel For Private & Personel Use Only OUrainelibrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 396 // Jain Education Int ssAI jamagasamagaM kaNakaNArAvaM kAuM payattAI hutthA iti, tae NaM sohamme kappe pAsAyavimANanikkhuDAva DibhasahasamuTThiaghaNTApaDheMsuAsayasahassasaMkule jAe Avi hotthA iti, tae NaM tesiM sohammakappavAsINaM bahUNaM vemANiyANaM devANa ma devINa ya egantarahapasattaNizca mattavisayasuhamucchiANaM sUsaraghaNTA rasia viDalabolapUriacavalapaDibohaNe kae samANe ghosaNakoUhaladiNNakaNNaegaggacittavatsamANasANaM se pAyattANIAhivaI deve taMsi ghaNTAravaMsi nisaMtapaDisaMtaMsi samANaMsi tattha tattha tahiM 2 dese mahayA mahayA saddeNaM ugghosemANe 2 evaM vayAsIti - hanta ! suNaMtu bhavaMto bahave sohammakappavAsI vaimANiadevA devIo a sohamma kappavaNo iNamo vayaNaM hiasuhatthaM - bhANAvara NaM bho sake taM caiva jAna aMtibhaM pAunbhavahatti, tae NaM te devA devIo bha eamahaM socA haTTa jAva himaA appegaiA vandaNavattiaM evaM pUNavattiaM sakAravattiaM sammANapattiaM daMsaNavattiaM jiNabhattirAgeNaM appegaimA taM jIamea evamAdittikaTTu jAva pAubbhavaMtitti / tae NaM se sake deviMde devarAyA te vimANie deve devIo a akAlaparihINaM ceva aMtiaM pAThabbhavamANe pAsai 2 ttA haTThe pAlayaM NAmaM AmiogibhaM devaM saddAvei 2 tA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppiyA! aNegakhambhasayasaNNividdhaM lIlaTThiyasAlabhaMjiAkaliaM IhAmiausabhaturagaNara magara vihagavAlagakiNNarazRGsarabhacamarakuMjaravaNalayaparamalayabhatticittaM khaMbhuggayavaharave AparigayAmirAmaM vibAharajamalajualajaMtajuttaMpiva abIsahassamAhiNI rUvagasahassakalibhaM misamANaM minbhisamANaM cakkhujhobhaNalesaM suhaphAsaM sassirIarUvaM ghaNTAvalibhamahuramaNaharasaraM suhaM kantaM darisaNijjaM NiuNovijamisimisitamaNirayaNaghaMTiAjAlaparikkhittaM joyaNasahassavicchiNNaM paJcajobhaNasayamunviddhaM sigdhaM turiaM jaNaNivbAhi divvaM jANavimANaM viubvAhi 2 tA eamANattibhaM paJcappiNAhi ( sUtraM 115 ) 5 vakSaskAre indrakRtye pAlaka vimAnaM sU. 115 ||396 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'teNaM kAleNa'mityAdi, tasmin kAle tasmin samaye ityatra samayo dikkumArIkRtyAnantarIyatvena vizeSaNIyaH zako nAma saudharmAdhipatirityAdivyAkhyAnaM kalpasUtraTIkAdau prasiddhatvAnnAtra likhyate, atha vandananamaskaraNAnantaraM zakrasya siMhAsanopavezane yadabhUttadAha-'tae NaM tassa sakassa ityAdi, 'tataH' siMhAsanopavezanAnantaraM tasya zakrasya deve ndrasya devarAjJaH ayametAdRzo yAvatsaGkalpaH samudapadyata, ko'sAvityAha-utpannaH khalu bho! jambUdvIpe dvIpe bhagavAM1stIrthakaraH tasmAjjItametadatItapratyutpannAnAgatAnAM zakrANAM devendrANAM devarAjJAM tIrthakarANAM janmamahimA kartuM tad gacchAmi Namiti prAgvat ahamapi bhagavatastIrthakarasya janmamahimA karomItikRtvA-itihetumudbhAvyaivaM-vakSyamANaM samprekSate samprekSya ca hare:-indrasya nigama-AdezamicchatIti harinigameSI taM athavA indrasya naigamepI nAmA devasta | | padAtyanIkAdhipatiM devaM zabdayati zabdayitvA caivamavAdIt, kimavAdIdityAha-khippAmeva bho' ityAdi, kSiprameva | bho devAnupriyA! sabhAyAM sudharmAyAM meghAnAmoghaH-saMghAto meghaughastasya rasitaM-garjitaM tadvad gambhIro madhuratarazca |zabdo yasyAH sA tathA tAM yojanapramANaM parimaNDalaM-bhAvapradhAnatvAnnirdezasya pArimANDalyaM-vRttatvaM yasyAH sA tathA tAM sughopAM nAma susvarAM ghaNTA trikRttva:-trIn vArAn ullAlayan 2-tADayan 2 mahatA 2 zabdenodghoSayan 2 evaM vada-1 AjJApayati bho devAH! zakro devendro devarAjA, kimityAha-gacchati bhoH! zakro devendro devarAjA jambUdvIpe dvIpe | zrIjambU. 67 bhagavatastIrthakarasya janmamahimA kartuM, sAmAnyato jinavarNake prakrAnte'pi yajambUdvIpanAmagrahaNaM tajjambUdvIpaprajJaptyadhi 102929098888888oces Jain Education For Private Personal use only jainelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 zrIjambU- kArAt , tadyUyamapi devAnupriyAH! sarvA sarvadyutyA sarvabalena sarvasamudAyena sarvAdareNa sarvavibhUSayA sarvadivyatruTita-15| vakSaskAre dvIpazA-1 zabdasanninAdena mahatyA RddhyA yAvadraveNa atrAvyAkhyAtapadAni yAvatpadasaMgrAhyaM ca prAgvat nijakaparivArasa- indrakRtye nticandrI mparivRtAH svakAni svakAni yAnavimAnAni prAgvat vAhanAni-zibikAdInyArUDhAH santo'kAlaparihINaM-nirvi- pAlakaviyA vRttiH lamvaM yathA syAttathA caivo'vadhAraNe zakrasya yAvatkaraNAt devendrasya devarAjJaH iti padadvayaM grAhyaM antika-samIpaM / mAnaM sU. prAdurbhavata, atha svAmyAdezAnantaraM hariNegameSI yadakarot tadAha-'tae NaM se hariNegamesI'ityAdi, tataH sa hariNegameSI devaH padAtyanIkAdhipatiH zakreNa devendreNa devarAjJA evamuktaH san hRSTa ityAdi yAvadevaM deva iti AjJayA vinayena vacanaM pratizRNoti pratizrutya ca zakrAntikAt pratiniSkAmati pratiniSkramya ca yatraiva sabhAyAM sudharmAyAM | meghaugharasitagambhIramadhuratarazabdA yojanaparimaNDalA sughoSA ghaNTA tatraivopAgacchati upAgatya ca tAM meghaugharasitagambhIramadhuratarazabdAM yojanaparimaNDalA sughoSAM ghaNTAM trikRtva ullAlayatIti, ullAlanAnantaraM yadajAyata tadAha-'tae NaM tIse meghogharasiagambhIramahurayara'ityAdi, tata:-ullAlanAnantaraM tasyAM meghaugharasitagambhIramadhuratarazabdAyAM yojanaparimaNDalAyAM sughoSAyAM ghaNTAyAM trikRtva ullAlitAyAM satyAM saudharme kalpe anyeSu ekoneSu dvAtriMzavimAnarUpA ye // 397 // | AvAsA-devavAsasthAnAni teSAM zatasahasreSu, atra saptamyarthe tRtIyA, anyAnyekonAni dvAtriMzad ghaNTAzatasahasrANi | yamakasamakaM-yugapat kaNakaNArAvaM kartuM pravRttAnyapyabhavan , atrApizabdo bhinnakramatvAt ghaNTAzatasahasrANyapi ityevaM in Education into For Private Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ yojanIyaH, atha ghaNTAnAdato yat pravRttaM tadAha-'tae Na'mityAdi, 'tato' ghaNTAnAM kaNakaNArAvapravRtteranantaraM saudharmaH kalpaH prAsAdAnAM vimAnAnAM vA ye niSkuTA-gambhIrapradezAsteSu ye ApatitAH-samprAptAH zabdAH-zabdavargaNApudgalAstebhyaH samutthitAni yAni ghaNTApratizrutAM-ghaNTAsambandhipratizabdAnAM zatasahasrANi taiH saMkulo jAtazcApyabhUt , kimuktaM bhavati ?-ghaNTAyAM mahatA prayatnena tADitAyAM ye vinirgatAH zabdapudgalAstatpratighAtavazataH sarvAsu dikSu || vidikSu ca divyAnubhAvataH samucchalitaiH pratizabdaiH sakalo'pi saudharmaH kalpo badhira upajAyata iti, etena dvAdazayojanebhyaH samAgataH zabdaH zrotragrAhyo bhavati na parataH tataH kathamekatra tADitAyAM ghaNTAyAM sarvatra tacchabdazrutirupajAyata iti yaducyate tadapAkRtamavaseyaM, sarvatra divyAnubhAvatastathArUpapratirUpazabdocchalane yathoktadoSAsambhavAt , evaM| zabdamaye saudharme kalpe saJjAte padAtipatiryadakarot tadAha-'tae Na'mityAdi, tataH-zabdavyAyanantaraM teSAM saudha. maikalpavAsinAM bahUnAM vaimAnikAnAM devAnAM devInAM ca ekAntena ratau-ramaNe prasaktA-AsaktA ata eva nityapramattA viSayasukheSu mUcchitA-adhyupapannAstataH padatrayasya padadvaya 2 mIlanena karmadhArayasteSAM susvarA yA paMktirathanyAyena sughoSA| ghaNTA tasyAH rasitaM tasmAd vipula:-sakalasaudharmadevalokakukSimbhariyoM bola:-kolAhalastena, atra tRtIyAlopaH prAkRtatvAt , tvaritaM-zIghraM capale-sasambhrame pratibodhane kRte sati AgAmikAlasambhAvyamAne ghoSaNe kutUhalena-kimidAnImudghoSaNaM bhaviSyatItyAtmakena dattau kareM yaiste tathA, ekAgraM-ghoSaNazravaNaikaviSayaM cittaM yeSAM te tathA, ekAgra RECReeeeeeeeeeeeeeeeee Jan Education inte For Private Personel Use Only Hiainelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 398 // Jain Education cittatve'pi kadAcinnopayogaH syAcchAdmasthyavazAdata Aha- upayuktamAnasAH-zuzrUSitavastugrahaNapaTumanasastato vizeSaNasamAsasteSAM sa padAtyanIkAdhipatirdevastasmin ghaNTArave nitarAM zAntaH - atyantamandabhUtaH tataH prakarSeNa - sarvAtmanA | zAntaH prazAntaH tatazchinnaprarUDha ityAdAviva vizeSaNasamAsastasmin sati, tatra tatra - mahati deze tasmin 2- dezaikadeze mahatA mahatA zabdena - tAratArasvareNa udghoSayan 2 evamavAdIt kimavAdIdityAha -- 'haMta suNa' mityAdi, hanta ! | iti harSe sa ca svasvasvAminA''diSTatvAt jagadgurujanmamahakaraNArthakaprasthAna samArambhAcca, zRNvantu bhavanto bahavaH saudhamakalpavAsino vaimAnikA devA devyazca saudharmakalpapateridaM vacanaM hitaM -janmAntarakalyANAvahaM sukhaM tadbhavasambandhi | tadarthamAjJApayati, bho devAH ! zakraH tadeva jJeyaM yatprAksUtre zakreNa harinaigameSipura udghoSayitavyamAdiSTaM yAvatprA| durbhavata / atha zakrAdezAnantaraM yaddevavidheyaM tadAha - tataste devA devyazca enaM anantaroditamarthaM zrutvA hRSTatuSTayAvad | harSavazavisarpahRdayAH apiH sambhAvanAyAmekakAH - kecana vandanaM - abhivAdanaM prazastakAya vAGmanaH pravRttirUpaM tatpratyayaM tadasmAbhistribhuvanabhaTTArakasya karttavyamityevaMnimittaM evaM 'pUjanapratyayaM' pUjanaM - gandhamAlyAdibhiH samabhyarcanaM evaM 'satkArapratyayaM' satkAra:- stutyAdibhirguNonnatikaraNaM sanmAno - mAnasaprItivize pastatpratyayaM darzanaM - adRSTapUrvasya jinasya vilo - | kanaM tatpratyayaM kutUhalaM - tatra gatenAsmatprabhuNA kiM karttavyamityAtmakaM tatpratyayaM, adhyekakAH zakrasya vacanamanuvarttamAnAH na hi prabhuvacanamupekSaNIyamiti bhRtyadharmamanuzrayantaH apyekakAH anyamanyaM mitramanuvarttamAnA mitragamanAnupravRttA ityarthaH | 5vakSaskAre indrakRtye pAlakavi mAnaM sU. 115 // 398 // w.jainelibrary.org
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education apyekakA jItametad yat samyagdRSTidevairjinajanmamahe yatanIyaM, 'evamAdI' tyAdikamAgamananimittamitikRtvA - citte| vadhArtha yAvacchandAt 'akAlaparihINaM caiva sakkassa deviMdassa devaraNNo 'iti grAhyaM, antikaM prAdurbhavanti, atha zakrasyetikarttavyamAha - 'tae Na'mityAdi, tataH zakro devendro devarAjA tAn bahUn vaimAnikAn devAn upatiSThamAnAn pazyati | dRSTvA ca haTTatuTTa ityekadezena sarvo'pi harSAlApako grAhyaH, pAlakanAmavimAna vikurvaNAdhikAriNamAbhiyogikaM devaM zabdayanti, zabdayitvA ca evamavAdIt, yadavAdIttadAha - 'khippAmeva 'tti, idaM yAnavimAnavarNakaM prAgvat, navaraM yojanazatasahasravistIrNamityatra pramANAMgulaniSpannaM yojanalakSaM jJeyaM, nanu vaikriyaprayogajanitatvenotsedhAMgulaniSpannatvamapyasya kuto neti cenna 'nagapuDhavivimANAI miNasu pamANaMguleNaM tu' iti vacanAt asya pramANAMgulaniSpannatvaM yuktimat na ca 'nagapuDha vivimANAI'ti vacanaM zAzvatavimAnApekSayA na yAnavimAnApekSayetti jJeyaM, asyotsedhAMgulapramANaniSpannatve jambUdvIpAntaH sukhapravezanIyatvena nandIzvare vimAnasaMkocanasya vaiyarthyApatteH tathA zrIsthAnAGge caturthAdhyayane 'cattAri loge samA paNNattA, taMjahA - apaiDANe Narae 1 jambuddIve dIve 2 pAlae jANavimANe 3 sabaTTasiddhe mahAvimANe 4' | ityatrApi pAlakavimAnasya jambUdvIpAdibhiH pramANataH samatvaM pramANAMgulaniSpannatvenaiva sambhavatIti dik, tathA pazca| zatayojanoccaM zIghraM tvaritajavanaM, atizayena vegavadityarthaH, nirvAhi prastutakAryanirvahaNazIlaM pazcAt pUrvapadena karmadhA jainelibrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 399 // Jain Education In | rayaH, evaMvidhaM divyaM yAnavimAnaM vikurvasva vikurvya ca etAmAjJaptiM pratyarpaya, kRtakRtyo nivedaya ityarthaH / tadanu yadanutiSThati sma pAlakastadAha tae NaM se pAlayadeve sakkeNaM deviMdeNaM devaraNNA evaM vRtte samANe haTThatuTTa jAva veubviasamugdhAeNaM samohaNittA taheva karei iti, tassa NaM divvassa jANavimANassa tidiseiM tao tisovANapaDirUvagA vaNNao, tesi NaM paDirUvagANaM purao patte 2 toraNA vaNao jAva paDivA 1, tarasa NaM jANavimANassa aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge, se jahA nAmae AliMgapukkharei vA jAva dIviacammei vA aNegasaMku kIlakasahassavitate AvaDapacAvaDaseDhipa se Dhisutthi asovatthiavaddhamANapUsa mANavamacchaMDagamagaraMDagajAra mAraphullAvalI paDamapattasAgarata raMgava saMtalayapa umaMlayabhatticittehiM sacchAehiM saptamehiM samarIiehiM saujjoehiM NANAvihapaJcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie 2, tesi NaM maNINaM vaNNe gandhe phAse a bhANiave jahA rAyappaseNaijje, tassa NaM bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe picchAghara maNDave aNegakhambhasayasaNividve vaNNao jAva paDirUve, tassa ulloe paumalayabhatticitte jAva samva jamAva paDive, tassa NaM maNDavassa bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhade sabhAgaMsi mahaM egA maNipeDhiA aTTha joaNAI AyAma vikkhambheNaM cattAri joaNAI bAhalleNaM savvamaNimayI vaNNao, tIe ubariM mahaM ege sIhAsaNe vaNNao, tassuvariM mahaM ege vijayase savvarayaNAmae vaNNao, tassa majjhadesabhAe ege vairAmae aMkuse, ettha NaM mahaM ege kumbhike muttAdAme, seNaM annehiM tadadbhutattappamANamittehiM cauhiM addhakumbhikehiM muttAdAmehiM savvao samantA saMparikkhitte, te NaM dAmA tava ebeser 5 vakSaskAre janmamahe yAnavimAnaM sU. 196 // 399 // jainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - NijalaMbUsagA suvaNNapayaragamaNDiA NANAmaNirayaNavivihahAraddhahArauvasobhiA samudayA IsiM aNNamaNNamasaMpattA puvAiehiM vAehiM mandaM eijjamANA 2 jAva nivvuikareNaM saddeNaM te paese ApUremANA 2 jAva aIva uvasobhemANA 2 ciTThatitti, tassa NaM sIhAsaNassa avaruttareNaM uttareNaM uttarapurathimeNaM ettha NaM sakkassa caurAsIe sAmANiasAhassINaM caurAsIi bhaddAsaNasAhassIo purathimeNaM aTThaNhaM aggamahisINaM evaM dAhiNapurathimeNaM abhitaraparisAe duvAlasaNhaM devasAhassINaM dAhiNeNaM majjhimAe caudasaNhaM devasAhassINaM dAhiNapaJcatthimeNaM bAhiraparisAe solasahaM devasAhassINaM paJcatthimeNaM sattaNhaM aNiAhivaINaMti, tae NaM tassa sIhAsaNassa cauddisiM cauNDaM caurAsINaM AyarakkhadevasAhassINaM evamAI vibhAsiavvaM sUriAbhagameNaM jAva paJcappiNantitti (sUtraM 116) 'tae NaM se pAlae deve sakeNa'mityAdi, tataH sa pAlako devaH zakreNa devendreNa devarAjJA evamuktaH san hRSTatuSTa 8 yAvad vaikriyasamudghAtena samavahatya tathaiva karoti, pAlakavimAnaM racayatItyarthaH / atha vimAnasvarUpavarNanAyAha-8 'tassa Na'mityAdi iti sutradvayI vyaktA, atha tadvibhAgaM varNayannAha-'tassa NaM'ityAdi, idaM prAgvad jJeyam , navaraM maNInAM varNo gandhaH sparzazca bhaNitavyo yathA rAjapraznIye dvitIyopAGge, atrApi jagatIpadmavaravedikAvarNane maNivarNAdayo vyAkhyAtAstato'pi vA boddhavyAH, atra prekSAgRhamaNDapavarNanAyAha--'tassa NamityAdi, yAvacchabdagrAhyaM vyAkhyA ca yamakarAjadhAnIgatasudharmAsabhAdhikArato jJeye, uparibhAgavarNanAyAha--'tassa ulloe'ityAdi, tasyollokaH Jain Education Inter KEHainelibrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparibhAgaH padmalatAbhakticitraH yAvatsarvAtmanA tapanIyamayaH prathamayAvacchabdena azokalatAbhakticitra ityAdiparigrahaH ha: 5vakSaskAre dvIpazA- dvitIyayAvacchabdAd acche saNhe ityAdivizeSaNagrahaH, atra ca rAjapraznIye sUryAbhayAnavimAnavarNake'kSapATakasUtra janmamahe nticandrAzya te paraM bahupvetatsUtrAdarzeSu adRSTatvAnna likhitaM, athAtra maNipIThikAvarNanAyAha-'tassa Na'mityAdi, vyaktaM, yAnavimAnaM yA vRttiH 'tIe uvariM'ityAdi, etadvyAkhyA vijydvaarsthprknntthkpraasaadgtsiNhaasnsuutrvdvseyaa| 'te Na'mityAdi, idasU. 116 // 40 // sUtraM prAk padmavaravedikAjAlavarNake vyAkhyAtamiti tato vodhyaM, atra prathamayAvatpadAt 'veijjamANA 2 palambamANA 2 pajhaMjhamANA 2 orAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNa'iti saMgrahaH, dvitIyayAvatpadAt 'sasirIe' iti grAhyaM, samprati atrAsthAnanivezanaprakriyAmAha--'tassa Na'mityAdi, 'tasya' siMhAsanasya pAlakavimAnamadhyabhAgavartino'parottarAyAM-vAyavyAmuttarasyAM uttarapUrvAyAM-aizAnyAM atrAntare zakrasya caturazIteH sAmAnikasahasrANAM caturazItibhadrAsanasahasrANi, ukkadiktraye caturazItibhadrAsanasahasrANItyarthaH, pUrvasyAM dizyaSTAnAmagramahiSINAmaSTa bhadrAsanAni, evaM dakSiNapU yAM-agnikoNe'bhyantaraparSadaH sambandhinAM dvAdazAnAM devasahasrANAM dvAdaza bhadrAsanasahasrANi dakSiNasyAM madhyamAyAH parSa. dazcaturdazAnAM devasahasrANAM caturdaza bhadrAsanasahasrANi dakSiNapazcimAyAM-nairRtakoNe bAhyaparSadaH SoDazAnAM devasahasrANAM // 40 // poDaza bhadrAsanasahasrANi pazcimAyAM saptAnAmanIkAdhipatInAM sapta bhadrAsanAnIti, 'tae NamityAdi, 'tataH' prathamavalayasthApanAnantaraM dvitIye valaye tasya siMhAsanasya caturdizi catasRNAM caturazItAnAM-caturguNIkRtacaturazItisaMkhyAkAnAM| Jain Education intene For Private Personal use only Jainelibrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte AtmarakSakadevasahasrANAM patriMzatsahasrAdhikalakSatraya mitAnAmAtmarakSakadevAnAmityarthaH, tAvanti bhadrAsanAni vikurvi - tAnItyarthaH, evamAdi vibhASitavyaM - ityAdi vaktavyaM sUryAbhagamena yAvatpratyarpayanti, yAvatpadasaMgrahazcAyam- 'tassa NaM divasa jANavimANassa ime eArUve vaNNAvAse paNNatte, se jahA NAmae airuggayassa hemaMtiabAlasUriassa khAiliMgAlANa vA rattiM pajjaliANaM jAsumaNavaNassa vA kesuavaNassa vA palijAyavaNassa vA sabao samantA saMkusumia| ssa, bhave eArUve siA ?, No iNDe samaTThe, tassa NaM divassa jANavimANassa itto iTThatarAe ceva 4 vaNNe paNNatte, gandho phAso a jahA maNINaM, tae NaM se pAlae deve taM divaM jANavimANaM vibittA jeNeva sake 3 teNeva uvAgacchai 2 ttA sakaM 3 karayalapariggahiaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu japaNaM vijaeNaM vadvAvei 2 tA tamANattia' miti, atra vyAkhyA - tasya divyasya yAnavimAnasyAyametadrUpo varNavyAsaH prajJaptaH, sa yathAnAma ko'cirodgatasya - tatkAlamuditasya | haimantikasya- zizirakAlasambandhino vAlasUryasya khAdirAGgArANAM vA 'ratti' miti saptamyarthe dvitIyA rAtrau prajvAli tAnAM japAvanasya vA kiMzukavanasya vA pArijAtAH - kalpadrumAsteSAM vanasya vA sarvataH samantAt samyak kusumitasya, | atra ziSyaH pRcchati - bhavedetadrUpaH syAt - kathaJcit ?, sUrirAha - nAyamarthaH samarthaH, tasya divyasya yAnavimAnasya ita | iSTataraka evaM kAntataraka evetyAdi prAgvad, gandhaH sparzazca yathA prAmaNInAmuktastatheti, nanu atraiva pAlaka vimA|navarNake prAgmaNInAM varNAdaya uktAH punarvimAnavarNakAdikathanena punaruktiriti cet, maivaM, pUrva hi avayavabhUtAnAM jainelibrary.org
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5vakSaskAre janmamahe zakendrAgamaH . 117 zrIjamyU-18 maNInA maNInAM varNAdayaH proktAH samprati avayavino vimAnasyeti noktadoSaH, 'tao NaM se pAlae deve' ityAdikamAjJAdvIpazA- pratyarpaNasUtraM svato'bhyUhyam / atha zakrakRtyamAhanticandrIyA vRttiH tae NaM se sake jAva haTThahiae divvaM jiNedAbhigamaNajuggaM savvAlaMkAravibhUsiaM uttaraveuvirUvaM viuccai 2 ttA aTThahiM agga mahisIhiM saparivArAhiM NaTTANIeNaM gandhavANIeNa ya saddhiM taM vimANaM aNuppayAhiNIkaremANe 2 puvilleNaM tisovANeNaM duruu||40|| hai 2 ttA jAva sIhAsaNaMsi puratyAbhimuhe saNNisaNNetti, evaM ceva sAmANiAvi uttareNaM tisovANeNaM duruhittA patteaM 2 puThavaNNatthesu bhadAsaNesu NisIti avasesA ya devA devIo a dAhiNilleNaM tisovANeNaM durUhittA taheva jAva NisIaMti, tae NaM tassa sakassa taMsi durUDhassa ime aTThamaMgalagA purao ahANupubIe saMpaDhiA, tayaNaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAraM divvA ya chattapaDAgA sacAmarA ya daMsaNaraiaAloadarisaNijjA vAu avijayavejayantI a samUsiA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuvIe saMpatthiA, tayaNantaraM chattabhiMgAraM, tayaNaMtaraM ca NaM vairAmayavaTTalahasaMThiasusiliTThaparighaTThapaTTasupaiTThie visiTTe aNegavarapaJcavaNNakuDabhIsahassaparimaNDiAbhirAme vAuDuavijayavejayantIpaDAgAchattAicchatsakalie tuMge gayaNatalamaNulihaMtasihare joaNasahassamUsie mahaimahAlae mahiMdajjhae purao ahANupuvIe saMpatthietti, tayaNantaraM ca NaM sarUvanevatthapariacchiasusajjA savvAlaMkAravibhUsiA paJca aNiA paca aNiAhivaINo jAva saMpaDhiA, tayaNantaraM ca NaM bahave AbhiogiA devA ya devIo asaehiM saehiM rUvehiM jAva NiogehiM sakaM deviMdaM devarAyaM purao a maggao a ahA0, tayaNantaraM ca NaM bahave sohammakappavAsI // 401 // in Education inte For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiedeceaeeeeeeesesesekese devA ya devIo a savviddhIe jAva durUDhA sammANA maggao a jAva saMpaDhiA, tae NaM se sake teNaM paJcANiaparikkhitteNaM jAva mahiMdajjhaeNaM purao pakaDijamANeNaM caurAsIe sAmANi jAva paribuDe savviddhIe jAva raveNaM sohammassa kappassa majjhaMmajjheNaM taM divvaM devaddhiM jAva uvadaMsemANe 2 jeNeva sohammassa kappassa uttarille nijANamagge teNeva uvAgacchai uvAgacchittA joaNasayasAhassIehiM viggahehi ovayamANe 2 tAe ukkiTThAe jAva devagaIe vIIvayamANe 2 tiriyamasaMkhijANaM dIvasamudANaM majhaMmajjheNaM jeNeva NandIsaravare dIve jeNeva dAhiNapurathimille raikaragapavae teNeva uvAgacchai 2ttA evaM jA ceva sUriAbhassa vattavyayA NavaraM sakA higAro vattavbo iti jAva taM divvaM deviddhi jAva divvaM jANavimANaM paDisAharamANe 2 jAva jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNanagare jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNe teNeva uvAgacchati 2 tA bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaM teNaM divveNaM jANavimANeNaM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2ttA bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNassa uttaraputthime disIbhAge caturaMgulamasaMpattaM dharaNiyale taM divvaM jANavimANaM Thavei 2 ttA aTTahiM aggamahisIhiM dohiM aNIehiM gandhavvANIeNa ya gaTTANIeNa ya sArddha tAo divvAo jANavimANAo purathimilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paJcoruhai, tae NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo caurAsIi sAmANiasAhassIo divvAo jANavimANAo uttarilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhaMti, avasesA devA ya devIo a tAo divvAo jANavimANAo dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paJcorahaM titti / tae NaM se sake devinde devarAyA caurAsIe sAmANiasAhassIehiM jAva saddhiM saMparibuDe sambiddhIe jAya duMdubhiNigyosaNAiyaraveNaM jeNeva bhagavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchai 2ttA Aloe ceva paNAmaM karei 2 ttA bhagavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 ttA karayala Eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee Jain Education Inten For Private & Personel Use Only L a inelibrary.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 402 // jAva evaM vayAsI-Namotthu te rayaNakucchidhArae evaM jahA disAkumArIo jAva dhaNNAsi puNNAsi taM kayatthA'si, ahaNyaM devANu- vakSaskAre ppie! sake NAma devinde devarAyA bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karissAmi, taM gaM tumbhAhiM Na bhAibvaMtikaTu osovaNiM janmamahe dalayai 2 tA titthayarapaDirUvarga viuvvai titthayaramAuAe pAse Thavai 2 ttA paJca sake viubbai viubvicA ege sake bhagavaM zakrendrAgatitthayaraM karayalapuDeNaM giNhai ege sake piTThao AyavattaM dharei duve sakkA ubhao pAsiM cAmarukkhevaM karenti ege sakke purao mAmU. vajapANI pakaDDaitti, tae NaM se sake devinde devarAyA aNNehiM bahUhiM bhavaNavaivANamantarajoisavemANiehiM devehi devIhi a 117 saddhiM saMparibuDe sabbiddhIe jAva NAieNaM tAe ukkiTThAe jAva vIIvayamANe jeNeva mandare pabbae jeNeva paMDagavaNe jeNeva abhise* asilA jeNeva abhiseasIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 tA sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe saNisaNNetti (sUtraM 117) __'tae Na'mityAdi, tataH sa zakra ityAdi vyaktaM, divyaM-pradhAnaM jinendrasya bhagavato'bhigamanAya-abhimukhagamanAya yogyaM-ucitaM yAdRzena vapuSA surasamudAyasarvAtizAyizrIrbhavati tAdRzenetyarthaH 'sarvAlaGkAravibhUSitaM' sarveH| ziraHzravaNAcalaGkAravibhUSitaM, uttaravaikriyazarIratvAt , svAbhAvikavaikriyazarIrasya tu Agamane niralaGkAratayaivotpA|dazravaNAt , uttaraM-bhavadhAraNIyazarIrApekSayA kAryotpattikAlApekSayA cottarakAlabhAvi vaikriyarUpaM vikurvati, vikuLa cASTAbhiragramahiSIbhiH saparivArAbhiH pratyekaM 2 SoDazadevIsahasraparivAraparivRtAbhirnATyAnIkena gandharvAnIkena ca sArddha 14 // 402 // |taM vimAnamanupradakSiNIkurvan 2 pUrvadiksthena trisopAnenArohati, Aruhya ca yAvacchabdAt 'jeNeva sIhAsaNe teNeva 20200090982909200000 Jain Education inte arjainelibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 uvAgacchai 2 ttA' iti grAhya, siMhAsane pUrvAbhimukhaH sanniSaNNa iti / athAsthAnaM sAmAnikAdibhiH yathA 8 pUryate tathA''ha-evaM ceva'ityAdi, vyaktaM, navaraM avshessaashc-aabhyntrpaarssdyaadyH| atha pratiSThAsoH zakrasya puraH 18 prasthAyinAM kramamAha-'tae NaM tassa'ityAdi, etadvyAkhyA bharatacakriNo'yodhyApravezAdhikArato jJeyA, 'tae Na'-181 mityAdi, tadanantaraM chatraM ca bhRGgAraM ca chatrabhRGgAraM samAhArAdekavadbhAvaH, chatraM ca 'veruliabhisaMtavimaladaNDa'mityAdivarNakayuktaM bharatasyAyodhyApravezAdhikArato jJeyaM, bhRGgArazca viziSTavarNakacitropetaH, pUrva ca bhRGgArasya jalapUrNatvena kathanAt ayaM ca jalariktatvena vivakSita iti na paunaruktyaM, tadanantaraM vajramayo-ratnamayaH tathA vRttaM-vartulaM laSTaM-manojJaM / saMsthitaM-saMsthAnaM AkAro yasya sa tathA, tathA suzliSTaH-suzleSApannAvayavo masRNa ityarthaH parighRSTa iva parighRSTaH kharazANayA pASANapratimAvat mRSTa iva mRSTaH sukumArazANayA pASANapratimeva supratiSThito na tu tiryapatitayA | vakrastata eteSAM padadvayazmIlanena karmadhArayaH, ata eva zeSadhvajebhyo viziSTaH-atizAyI, tathA'nekAni varANi paJcavarNAni kuDabhInAM-laghupatAkAnAM sahasrANi taiH parimaNDitaH-alaMkRtaH sa cAsAvabhirAmazceti, vAtodbhUtetyAdi| vizeSaNadvayaM vyaktaM, tathA gaganatalaM-ambaratalamanulikhat-saMspRzat zikharaM-agrabhAgo yasya sa tathA, yojanasahasramutsRto'ta evAha--'mahaimahAlae'iti atizayena mahAna mahendradhvajaH purato yathAnupUA sampasthita iti, 'tae Na'mityAdi, tadanantaraM svarUpaM-svakarmAnusAri nepathyaM-veSaH parikacchitaH-parigRhIto yaistAni tathA, susajjAni Macbook Messeye zrIjambU. 68 JainEducation For Private Personal use only jainelibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 403 // Jain Education In | pUrNa sAmagrIkatayA praguNAni sarvAlaGkAravibhUSitAni paJcAnIkAni paJcAnIkAdhipatayazca purato yathAnupUrvyA samprasthitAni, 'tayaNantaraM ca Na' mityAdi, tadanantaraM bahavaH AbhiyogikA devAzca devyazca svakaiH svakaiH rUpaiH- yathAsvakarmo|pasthitairuttaravai kriyasvarUpairyAvacchandAtsvakaiH svakaiH vibhavaiH - yathAsvakammopasthitairvibhavaiH - sampattibhiH svakairniyogaiH - upakaraNaiH zakraM devendraM devarAjaM puratazca mArgatazca - pRSThataH pArzvatazca ubhayoH yathAnupUrvyA yathAvRddhakrameNa samprasthitAH, ' tayaNantaraM ca Na'mityAdi, tadanantaraM bahavaH saudharmakalpavAsino devAzca devyazca sarva yAvatkaraNAdindrasya harini - gameSiNaM puraH svAjJativiSayakaH prAgukta AlApako grAhyaH tena svAni 2 yAnavimAnavAhanAni ArUDhAH santo mArgatazca yAvacchabdAt purataH pArzvatazca zakrasya samprasthitAH / atha yathA zakraH saudharmakalpAnniryAti tathA cAha'tae Na' mityAdi, tataH sa zakrastena - prAguktasvarUpeNa paJcabhiH saMgrAmikairanIkaiH parikSiptena - sarvataH parivRtena yAvat pUrvoktaH sarvo mahendradhvajavarNako grAhyaH, mahendradhvajena purataH prakRSyamANena - nirgamyamAnena caturazItyA sAmAnikasa| hasairyAvatkaraNAt 'cauhiM caurAsIhiM AyarakkhadevasAhassIhiM' ityAdi grAhyaM, parivRtaH sarvarjyA yAvadraveNa yAva - tkaraNAt 'sabvajjuIe' ityAdi prAguktaM grAhyaM, saudharmasya kalpasya madhyaMmadhyena tAM divyAM devaddhi yAvacchandAd 'divaM devajuiM divaM devANubhAva' iti grahaH, saudharmakalpavAsinaM devAnAmupadarzayan 2 yatraiva saudharmakalpasyottarAho niryANamArgo-nirgamanasambandhI panthAstatraivopAgacchati, yathA varayitA nAgarANAM vivAhotsavasphAtidarzanArtha rAjapathe CocaColacataes vakSarakAre janmamahe zakrendrAga maH sU. 117 // 403 // jainelibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAti natu naSTarathyAdau tathA'yamapi, etena samagradevalokAdhArabhUtapRthivIpratiSThitavimAnaniruddhamArgatvenetastataH saJcaraNAbhAvena madhyaMmadhyeneti uttarille NijANamagge ityuktamiti ye Ahuste AgamasAmmatyaM yuktisAGgatyaM ca praSTavyAH, upAgatya ca yojanazatasAhanikaiH-yojanalakSapramANairvigrahai:-kramairiva gantavyakSetrAtikramarUpaiH, etena sthAvarasvarUpasya vimAnasya padanyAsarUpAH kramAH kathaM bhaveyuriti zaGkA nirastA, avapatan avapatan tayotkRSTayA yAvatkaraNAt 'turiAe' ityAdigrahaH, devagatyA vyativrajan 2 tiryagasaMkhyeyAnAM dvIpasamudrANAM madhyaMmadhyena yatraiva nandIzvaravaradvIpo yatraiva tasyaiva pRthutvamadhyabhAge dakSiNapUrvaH-AgneyakoNavI ratikaraparvatastatraivopAgacchati, idaM ca sthAnAMgAdyAzayenoktaM, anyathA pravacanasAroddhArAdiSu paThyamAnAnAM pUrvAdyaJjanagirividigvyavasthitavApIdvayadvayAntarAle bahiHkoNayoH pratyAsattau pratyeka dvayarabhAvena tiSThatAmaSTAnAM ratikaraparvatAnAM madhye vinigamanAvirahAt kataro rtikrprvto| dakSiNapUrvaH syAditi, nanu saudharmAdavatarataH zakrasya nandIzvaradvIpa evAvataraNaM yuktimat, na punarasaMkhyeyadvIpasamudrA18| tikrameNa tatrAgamana miti, ucyate, niryANamArgasyAsaMkhyAtatamasya dvIpasya vA samudrasya vA uparisthitatvena sambhAvya-18 mAnatvAt tatrAvataraNaM, tatazca nandIzvarAbhigamane'saMkhyAtadvIpasamudrAtikramaNaM yuktimadeveti, atra dRSTAntAya sUtraM 'evaM jA ceva'tti evamuktarItyA yaiva sUryAbhasya vaktavyatA yathA sUryAbhaH saudharmakalpAdavatIrNastathA'yamapItyarthaH, navaraM / ayaM bhedaH-zakrAdhikAro vaktavyaH-saudharmendranAnA sarva vAcyam 'jAva taM divya'ityAdi, prAyo vyaktaM, navaramatra 9002999999960900992906 Jain Education OUjainelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 404 // prathamayAvacchabdo dRSTAntaviSayIkRtasUryAbhAdhikArasyAvadhisUcanArthaH, sa cAvadhirvimAnapratisaMharaNaparyanto vAcyaH, dvitI-1 pAhatA- 5vakSaskAre yayAvacchabdo 'divaM devajuI divaM divANubhAvaM' iti padadvayagrAhI, asya cAyamarthaH-divyAM devaddhi-parivArasampadaM svavi-|| janmamahe mAnavarjasaudharmakalpavAsidevavimAnAnAM merI preSaNAt , tathA divyAM devadyutiM zarIrAbharaNAdihAsena tathA divyaM devA-hA nubhAvaM devagatihasvatA''pAdanena, tathA divyaM yAnavimAnaM pAlakanAmakaM jambUdvIpaparimANanyUnavistarAyAmakaraNena prati|saMharan 2-saMkSipan saMkSipanniti, tRtIyayAvacchabdo 'jeNeva jambuddIve dIve jeNeva bharahe vAse' iti grAhakaH, nanu | 117 4 pUrvatrisopAnapratirUpakeNottAraH zakrasyokto'parAbhyAM keSAmuttAra ityAha-'tae NaM sakkassa devindassa devaraNNo' ityAdi vyaktam / atha zakraH kimakArSIdityAha-tae NaM se sake devinde devarAyA caurAsIe'ityAdi, kaNThyaM, yAvatpadasaMgrAhyaM tu pUrvasUtrAnusAreNa bodhyaM, yadavAdIttadAha-'Namutthu te'ityAdi, namo'stu tubhyaM ratnakukSidhArike ! evaMprakAra sUtraM yathA dikumArya AhustathA'vAdIdityarthaH, yAvacchabdAdidaM grAhyam-jagappaIvadAIe cakkhuNo amuttassa sabajaga-1 jIvavacchalassa hiakAragamaggadesiavAgiddhivibhuppabhussa jiNassa NANissa nAyagassa buddhassa bohagassa sabalogaNAhassa sabajagamaGgalassa Nimmamassa pavarakulasamuppabhavassa jAIe khattiyassa jaMsi loguttamassa jaNaNI'ti, kiyatparya // 404 // ntamityAha-dhanyA'si puNyA'si tvaM kRtArthA'si, ahaM devAnupriye! zakro nAma devendro devarAjA bhagavatastIrthakarasya janmamahimAM kariSyAmi, tana yuSmAbhirna bhetavyamitikRtvA avasvApinIM dadAti-sute meruM nIte sutavirahArtA mA Jan Education For Private Personel Use Only Trjainelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhabhAgabhUditi divyanidrayA nidrANAM karotItyarthaH, dattvA ca tIrthakarasya meruM netavyasya bhagavataH pratirUpaka-jinasadRzaM rUpaM vikurvanti, asmAsu meraM gateSu janmamahavyApRtivyagreSu AsannaduSTadevatayA kutUhalAdinA'pahRtanidrA satI mA iyaM tathA bhavatviti bhagavadrUpAnirvizeSa rUpaM vikurvatItyarthaH, vikuLa ca tIrthakaramAtuH pArthe sthApayati sthApayitvA ca paJca zakrAn vikurvati, AtmanA paJcarUpo bhavatItyarthaH, vikuyaM ca teSAM paJcAnAM madhye ekaH zakro bhagavantaM tIrthakaraM paramazucinA sarasagozIrSacandanaliptena dhUpavAsiteneti zeSaH karatalayoH-UrdhvAdhovyavasthitayoH puTaM-sampuTaM | zuktikAsampuTamivetyarthaH tena gRhNAti ekaH zakraH pRSThata AtapatraM-chatraM dharati dvau zakrAvubhayoH pArzvayozcAmarotkSepaM kurutaH ekaH zakraH purato vajrapANiH san prakarSati-nirgamayati, AtmAnamiti zeSaH, agrataH pravartata ityarthaH, atra ca satyapi sAmAnikAdidevaparivAre yadindrasya svayameva paJcarUpavikurvaNaM tat trijagadguroH paripUrNasevAlipsutveneti / atha yathA zakro vivakSitasthAnamAmoti tathA Aha-tae NaM se sake'ityAdi, tataH sa zakro devendro devarAjA anyaibahubhirbhavanapativAnamantarajyotiSkavaimAnikairdevairdevIbhizca sArddha samparivRtaH sarvA yAvatkaraNAt 'sabajjuIe' ityAdi padasagrahaH pUrvokto jJeyaH, tayotkRSTayA yAvatkaraNAt 'turiAe' ityAdigrahaH vyativrajan 2 yatraiva mandaraparvato yatraiva ca paNDakavanaM yatraiva cAbhiSekazilA yatraiva cAbhiSekasiMhAsanaM tatraivopAgacchati upAgatya ca siMhAsana aaaaaaaaa Jain Education in For Private Personel Use Only Vol.jainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA nticandrIyA vRttiH // 405 // varagataH pUrvAbhimukhaH sanniSaNNa iti, pAlakavimAnaM ca gRhItasvAmikasya svasvAminaH pAdacAritvena tamanuvrajatAM || 5vakSaskAre devAnAmapyanupayogitvAdabhiSekazilAyAM yAvadanuvrajadabhUditi sambhAvyate / athezAnendrAvasaraH janmamahe teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM IsANe devinde devarAyA sUlapANI vasabhavAhaNe surinde uttaraddhalogAhivaI aTThAvIsavimANavAsasayasahassA IzAnendrAhivaI arayaMbaravatthadhare evaM jahA sake imaM NANattaM-mahAghosA ghaNTA lahuparakkamo pAyattANiyAhivaI pupphao vimANakArI dakkhiNe dyAgamaH sU. 118 nijANamagge uttarapurathimillo raikarapavao mandare samosario jAva pajjuvAsaitti, evaM avasiTThAvi iMdA bhANiavvA jAva accuotti, imaMNANataM-caurAsIi asIi bAvattari sattarI a saTThI a / paNNA cattAlIsA tIsA vIsA dasa sahassA // 1 // ee sAmANiANaM, battIsaTThAvIsA bArasaha cauro sayasahassA / paNNA cattAlIsA chacca shssaare||1|| ANayapANayakappe cattAri sayA. ''raNaccue tiNNi / ee vimANANaM, ime jANavimANakArI devA, taMjahA-pAlaya 1 puSphe ya 2 somaNase 3 sirivacche a4 gaMdiAvatte 5 / kAmagame 6 pIigame 7 maNorame 8 vimala 9 savvaobhadde 10 // 1 // sohammagANaM saNaMkumAragANaM baMbhaloagANaM mahAsukayANaM pANayagANaM iMdANaM sughosA ghaNTA hariNegamesI pAyattANIAhivaI uttarillA NijANabhUmI dAhiNapurathimille raikaragapabvae, IsANagANaM mAhiMdalaMtagasahassAraaccuagANa ya iMdANa mahAghosA ghaNTA lahuparakamo pAyattANIAhivaI dakkhiNille | // 405 // NijjANamagge uttarapurathimille raikaragapavvae, parisA 'NaM jahA jIvAbhigame AyarakkhA sAmANiacaugguNA savvesiM jANavimANA savvesiM joaNasayasahassavicchiNNA uccatteNaM savimANappamANA mahiMdajjhayA savvesiM joaNasAhassiA, sakkavajjA mandare samoaraMti jAva pajjuvAsaMtitti (sUtraM 118) Reeeee Jain Education in a For Private & Personel Use Only w .jainelibrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNaM kAleNa'mityAdi, tasmin kAle sambhavanjinajanmake tasmin samaye-dikkumArIkRtyAnantarIye na tu zakrAgamanAnantarIye sarveSAmindrANAM jinakalyANakeSu yugapadeva samAgamanArambhasya jAyamAnatvAt , yattu sUtre zakrAgamanA. nantarIyamIzAnendrAgamanamuktaM tatkrameNaiva sUtrabandhasya sambhavAt , IzAno devendro devarAjA zUlapANivRSabhavAhanaH surendra uttarArddhalokAdhipatiH, meroruttarato'syaivAdhipatyAt, aSTAviMzativimAnAvAsazatasahasrAdhipatiH arajAMsi-nirmalAni ambaravastrANi-svacchatayA''kAzakalpAni vasanAni dharati yaH sa tathA, evaM yathA zakraH saudharmendrastathA'yamapi, idamatra nAnAtvaM-vizeSaH mahAghoSA ghaNTA laghuparAkramanAmA padAtyanIkAdhipatiH puSpakanAmA vimAnakArI dakSiNA niryANabhUmiH uttarapaurastyo ratikaraparvataH mandare samavasRtaH-samAgataH yAvatpadAt 'bhagavantaM titthayaraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 ttA vandai NamaMsai vaMdittA NamaMsittA NaccAsaNNe NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe | viNaeNaM paMjaliuDe' iti, paryupAste / athAtidezenAvaziSTAnAM sanatkumArAdIndrANAM vaktavyamAha-evaM avasiTTAvi ityAdi, evaM-saudharmezAnendrarItyA avaziSTA api indrA vaimAnikAnAM bhaNitavyAH yAvadacyutendraH-ekAdazadvAdazaka-| lpAdhipatiriti, atra yo vizeSastamAha-idaM nAnAtvaM-bhedaH, caturazItiH sahasrANi zakrasya azItiH sahasrANIzAne8ndrasya dvisaptatiH sahasrANi sanatkumArendrasya evaM saptatirmAhendrasya caH samuccaye SaSTibrahmendrasya caH prAgvat paJcAzallA ntakendrasya catvAriMzacchukedrasya triMzatsahasrArendrasya viMzatirAnataprANatakalpadvikendrasya dazAraNAcyutakalpadvikendrasya, Jain Education in For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba- ete saMkhyAprakArAH sAmAnikAnA devAnAM krameNa dazakalpendrasambandhinAmiti, tena 'caurAsIe sAmANiasAhassINa'-18|5vakSamkAre dvIpazA-mityetadvizeSaNasthAne pratIndrAlApakaM asIie sAmANiasAhassINamityAdiabhilApo grAhyaH, tathA saudharmendrakalpe | janmamahe nticandrI-18 dvAtriMzalakSANi IzAne aSTAviMzatirlakSANi evaM sanatkumAre dvAdaza mAhendre aSTa brahmaloke catvAri tathA lAntake 181 | IzAnendrAyA vRttiH paJcAzatsahasrANi evaM zukre catvAriMzatsahasrANi caH samuccaye sahasrAre SaT sahasrANi AnataprANatakalpayordvayoH samu-18 dyAgamaH mU. 118 // 406 // ditayozcatvAri zatAni AraNAcyutayostrINi zatAni ete vimAnAnAM saMkhyAprakArAH, yAnavimAnavikurvakAzca devA ime || vakSyamANAH zakrAdikrameNa, tadyathA-pAlakaH 1 puSpakaH 2 saumanasaH 3 zrIvatsaH 4 caH samuccaye nandAvarttaH 5 kAmagamaH 6 prItigamaH 7 manoramaH 8 vimalaH 9 sarvatobhadra 10 iti, atha dazasu kalpendreSu kenacitprakAreNa paJcAnAM 2 sAmyamAha-saudharmakAnAM-saudharmadevalokotpannAnAM evamagre'pi jJeyaM, tathA sanatkumArakANAM brahmalokakAnAM mahAzukrakAnAM prANatakAnAmindrANAM, bahuvacanaM sarvakAlavartIndrApekSayA, sughoSA ghaNTA harinegameSI padAtyanIkAdhipatiH iti auttarAhA niryANabhUmiH dakSiNapaurastyo ratikaraparvataH, tathA IzAnakAnAM mAhendralAntakasahasrArAcyutakAnAM ca indrANAM IS mahAghoSA ghaNTA laghuparAkramaH padAtyanIkAdhipatiH dakSiNo niryANamArgaH uttarapaurastyo ratikaraparvataH, Namiti vAkyA-12 // 406 // laGkAre, parSadaH-abhyantaramadhyavAhyarUpAH yasya yAvaddevadevIpramANA bhavanti tasya tAvatpramANA yathA jIvAbhigame tathA jJeyAH; tAzcaivaM zakrasyAbhyantarikAyAM parSadi 12 sahasrANi devAnAM madhyamAyAM 14 sahasrANi bAhyAyAM 16 sahasrANi / Jain Education Interna For Private Personel Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ IzAnendrasyAdyAyo 10 sahasrANi dvitIyAyAM 12 sahasrANi tRtIyAyAM 14 sahasrANi, sanatkumArendrasyAdyAyAM 8 sahasrANi dvitIyasyAM 10 sahasrANi tRtIyAyAM 12 sahasrANi evaM mAhendrasya krameNa 6 sahasrANi 8 sahasrANi 10 sahasrANi brahmendrasya 4-6-8 sahasrANi lAntakendrasya 2-4-6 sahasrANi zukrendrasya 1-2-4 sahasrANi sahasrArendrasya 500 zatAni 10 zatAni 20 zatAni AnataprANatendrasya 2 zate sADhe 5 zatAni 10 zatAni AraNAcyutendrasya 1 zataM 2 zate sADhe 500 zatAni, imAzca tattadindravarNake tiNhaM parisANa'mityAdyAlApake yathAsaMdya-caM bhAvyAH, zakrezAnayordevIparSaprayaM jIvAbhigamAdiSUktamapi zrImalayagiripAdaiH khAvazyakavRttI jambUdvIpaprajJaptimadhyagato'yamitilikhyamAnajinajanmAbhiSekamahagranthe noktamiti mayA tadanuyAyitvena nAlekhi, AtmarakSAH-aGgarakSakA devAH sarveSAmindrANAM svasvasAmAnikebhyazcaturguNAH, ete cetthaM varNake abhilApyAH 'cauNhaM caurAsINaM AyarakkhadevasAhassINaM cauNhaM asIINaM AyarakkhadevasAhassINaM cauNhaM bAvattarINaM AyarakkhadevasAhassINaM AhevaccaM' ityAdi, tathA yAnavimAnAni sarveSAM yojanazatasahasravistIrNAni uccatvena svavimAnapramANAni-indrasya svasvavimAnaM saudharmAvataMsakAdi tasyeva pramANaM paJca-18 zatayojanAdikaM yeSAM tAni tathA, asyAyamarthaH-AdyakalpadvikavimAnAnAmuccatvaM paJcayojanazatAni dvitIye dvike SaT yojanazatAni tathA tRtIye dvike sapta tathA caturthe dvike'STau tato'gretane kalpacatuSke vimAnAnAmuccatvaM nava yojanaza-18 Jan Education inte For Private Personel Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA 1& tAni, tathA sarveSA mahendradhvajAH yojanasAhanikAH-sahasrayojanavistIrNA zakravarjA mandare samavasaranti yAvatparyu-18 vakSaskAre pAsate yAvatpadasaMgrahaH prAgvat / atha bhavanavAsinaH-- janmamahe nticandrI camarAdyA. yA vRttiH teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asurinde asurarAyA camaracaJcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe camaraMsi sIhAsaNaMsi causaDIe gamaH sU. // 407 // sAmANiasAhassIhiM tAyattIsAe tAyattIsehiM cauhi~ logapAlehiM paJcahiM aggamahisIhiM saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyAhivaIhiM cauhiM causaTThIhiM AyarakkhasAhassIhiM aNNehi a jahA sake NavaraM imaM NANattaM-dumo pAyattANIAhivaI oghassarA ghaNTA vimANaM paNNAsaM joaNasahassAI mahindajjhao paJcajoaNasayAI vimANakArI Abhiogio devo avasihaM taM ceva jAva mandare samosarai pajjuvAsaIti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM balI asurinde asurarAyA evameva NavaraM saTThI sAmANIasAhassIo cauguNA AyarakkhA mahAdumo pAyattANIAhibaI mahAohassarA ghaNTA sesaM taM ceva parisAo jahA jIvAbhigame iti / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dharaNe taheva NANattaM cha sAmANiasAhassIo cha aggamahio caugguNA AyarakkhA meghassarA ghaNTA bhaddaseNo pAyattANIyAhivaI vimANaM paNavIsaM joaNasahassAI mahiMdajjhao addhAijAI joaNasayAI evamasurindavajiANaM bhavaNavAsiiMdANaM, NavaraM asurANaM oghassarA ghaNTA NAgANaM meghassarA suvaNNANaM haMsassarA vijjUrNa koMcassarA aggINaM maMjumsarA disANaM maMjughosA udahINaM sussarA dIvANaM mahurassarA vAUNaM NaMdissarA thaNiANaM NaMdighosA, causaTThI saTThI khalu chacca sahassA u asuravajANaM / sAmANiA u ee cauraguNA AyarakkhA u // 1 // dAhiNillANaM pAyattANIAhivaI ecemeRes eeeeeeeeeeeeeeee // 407 // Jain Education Inter For Private & Personel Use Only elainelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaddaseNo uttarillANaM dukkhotti / vANamantarajoisiA avvA, evaM ceva, NavaraM cattAri sAmANiasAhassIo cattAri aggamahisIo solasa AyarakkhasahassA vimANA sahassaM mahindajjhayA paNavIsaM joaNasayaM ghaNTA dAhiNANaM maMjussarA uttarANaM maMjughosA pAyattANIAhivaI vimANakArI a AbhiogA devA joisiANaM sussarA sussaraNigghosAo ghaNTAo mandare samosaraNaM jAva pajjuvAsaMtitti (sUtraM 119) 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNa'mityAdi prAgvat, camaro'surendro'surarAjA camaracaJcAyAM rAjadhAnyAM sabhAyAM sudharmAyAM camare siMhAsane catuHSaSTyA sAmAnikasahasraH trayastriMzatA trAyastriMzaiH caturbhiH lokapAlaiH paJcabhiragramahiSIbhiH saparivArA-| zabhiH tisRbhiH parSadbhiH saptabhiranIkaiH saptabhiranIkAdhipatibhiH catasRbhiH catuHSaSTibhirAtmarakSakasahanaiH anyaizcetyAlApakA zena sampUrNa AlApakastvayaM bodhyaH-'camaracaJcArAyahANIvatthabehiM bahUhiM asurakumArehiM devehi a devIhi tti, | yathA zakrastathA'yamapyavagamyaH, navaramidaM nAnAtvaM-bhedaH, dumaH padAtyanIkAdhipatiH oghasvarA ghaNTA yAnavimAnaM paJcAzad yojanasahasrANi vistArAyAma mahendradhvajaH paJcayojanazatAnyuccaH vimAnakRdAbhiyogiko devo na punarvaimAnikendrANAM pAlakAdiriva niyatanAmakaH avaziSTaM tadeva-zakrAdhikAroktaM vAcyaM navaraM dakSiNapazcimo ratikaraparvataH, kiyahara|mityAha-yAvanmandare samavasarati paryupAsta iti / atha balIndraH-'teNaM kAleNa'mityAdi, tasmin kAle tasmin K samaye balirasurendro'surarAjA evameveti-camara iva navaraM SaSTiH sAmAnikasahasrANi caturguNA AtmarakSAH, sAmAni daH, dumaH mAnakRdAbhiyo ratikara Jain Education in For Private & Personel Use Only NHjainelibrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-kasaMkhyAtazcaturguNasaMkhyAGkAH AtmarakSakA ityarthaH, mahAdrumaH padAtyanIkAdhipatiH mahaughasvarA ghaNTA 'vyAkhyAto'dhikaM 12 5vakSaskAre dvIpazA- pratipadyata' iti camaracaJcAsthAne balicaJcA dAkSiNAtyo niryANamArgaH uttarapazcimo ratikaraparvata iti, zeSa-yAnavi janmamahe nticandrI camarAdyAmAnavistArAdikaM tadeva-camaracaJcAdhikAroktameva, parSado yathA jIvAbhigame, idaM ca sUtraM dehalIpradIpanyAyena sambandhayA vRttiH gamaH sU. nIyaM, yathA dehalIstho dIpo'ntaHsthadehalIsthabAhyasthavastuprakAzanopayogI tathedamapyukte camarAdhikAre ucyamAne balI-|| 119 // 408 // |ndrAdhikAre vakSyamANeSvaSTasu bhavanapatiSUpayogI bhavati, triSvapyadhikAreSu parSado vAcyA ityarthaH, tathAhi--camarasyAbhya ntarikAyAM parSadi 24 sahasrANi devAnAM madhyamAyAM 28 sahasrANi bAhyAyAM ca 32 sahasrANi, tathA balIndrasyAbhyantarikAyAM parSadi 20 sahasrANi madhyamAyAM 24 sahasrANi bAhyAyAM 28 sahasrANi, tathA dharaNendrasyAbhyantarikAyAM parSadi 60 sahasrANi madhyamAyAM 70 sahasrANi bAhyAyAM 80 sahasrANi, bhUtAnandasyAbhyantarikAyAM parSadi 50 sahasrANi madhyamAyAM 60 sahasrANi bAhyAyAM 70 sahasrANi, avaziSTAnAM bhavanavAsiSoDazendrANAM madhye ye veNudevAdayo dakSiNazreNipatayasteSAM parSatrayaM dharaNendrasyeva uttarazreNyadhipAnAM veNudAlipramukhANAM bhUtAnandasyeva jJeyam / atha dharaNaH-18 'teNaM kAleNa'mityAdi, tasmin kAle tasmin samaye dharaNastathaiva-camaravat navaramidaM nAnAtvaM-bhedaH SaT sAmAnika| sahasrANAM SaDagramahiSyaH caturguNA AtmarakSakAH meghasvarA ghaNTA bhadrasenaH padAtyanIkAdhipatiH vimAnaM paJcaviMzatiyo- 8 // 40 // janasahasrANi mahendradhvajo'rddhatRtIyAni yojanazatAni, athAvaziSTabhavanavAsIndravaktavyatAmasyAtidezenAha--'evama Jain Education Intel For Private & Personel Use Only mainelibrary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ surinda'ityAdi, evaM-dharaNendranyAyenAsurendrau-camarabalIndrau tAbhyAM varjitAnAM bhavanavAsIndrANAM bhUtAnandAdInAM vakta-2 vyaM bodhyaM, navaraM asurANAM-asurakumArANAM oghasvarA ghaNTA nAgAnA-nAgakumArANAM meghasvarA ghaNTA suparNAnAM-18 | garuDakumArANAM haMsasvarA vidyutkumArANAM krauJcasvarA agnikumArANAM maMjusvarA dikumArANAM maMjughoSA udadhikumArANAM susvarA dvIpakumArANAM madhurasvarA vAyukumArANAM nandisvarA stanitakumArANAM nandighoSA, eSAmevoktAnukkasAmAnikasaMahArtha gAthAmAha-catuSpaSTizcamarendrasya paSTivalIndrasya khalunizcaye SaT ca sahasrANi asuravarjAnAM dharaNendrAdInAmaSTA| dazabhavanavAsIndrANAM sAmAnikAH caH samuccaye tathA punararthe bhinnakrame tenaite sAmAnikAH caturguNAH punarAtmarakSakA bhavanti, dAkSiNAtyAnAM camarendravarjitAnAM bhavanapatIndrANAM bhadrasenaH padAtyanIkAdhipatiH auttarAhANAM balivarjitAnAM dakSo nAmnA padAtipatiH, yaccAtra ghaNTAdikaM pUrva svasvasUtre uktamapyuktaM tatsamudAyavAkye sarvasaGgrahArthamiti / atha vyantarendra-1 |jyotiSkendrA:-'vANamaMtara' ityAdi, vyantarendrA jyotiSkendrAzca netavyAH-ziSyabuddhiM prApaNIyAH evameva, yathA bhavana|vAsinastathaivetyarthaH, navaraM catvAri sAmAnikAnAM sahasrANi catasro'yamahiSyaH SoDaza AtmarakSakasahasrA vimAnAni yojana| sahasramAyAmaviSkambhAbhyAM mahendradhvajaH paJcaviMzatyadhikayojanazataM ghaNTAzca dAkSiNAtyAnAM maJjusvarA auttarAhANAM maJjughopAH, padAtyanIkAdhipatayo vimAnakAriNazca AbhiyogikA devAH, ko'rthaH-svAmyAdiSTA hi AbhiyogikA devA ghaNTAvAdanAdikarmaNi vimAnavikurvaNe ca pravartante na punaharinigamaiSivatpAlakavacca nirdiSTanAmakA iti, 'vyAkhyA vizeSaprati 5000000000000000000saadaga zrIjambU. 69 Jain Education in NAjainelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ e % ecesesea zrIjamba- pAdinI'tisatre'nuktamapIdaM bodhyaM-sarveSAmabhyantarikAyAM parSadi devAnAM 8 sahasrANi madhyamAyA 10 sahasrANi bAhyA-1 5vakSaskAre dvIpazA- yAM 12 sahasrANIti. eteSAmullekhastvayam-'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM kAle NAmaM pisAiMde pisAyarAyA cauhiM sAmA-10 janmamahe nticandrI-NiasAhassIhiM cauhiM aggamahisIhiM saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNIehiM sattahiM aNIAhivaihiM solasahiM / camarAyAyA vRttiH AyarakkhadevasAhassIhi' 'taM ceva, evaM savevI'ti, vyantarA iva jyotiSkA api jJeyAH, sena sAmAnikAdisaGkhyAsu na || gama: sU, | 119 // 409 // | vizeSaH, ghaNTAsu cAyaM vizeSaH-candrANAM susvarA sUryANAM susvarani?SA, sarveSAM ca maMdare samavaraNaM vAcyaM yAvatparyupA-II sate. yAvacchandagrAhyaM tu prAgdarzitaM tato jJeyaM, etadullekhastvayaM-'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMdA joisiMdA joisarAyANo 18 patteaMpatte cauhiM sAmANiasAhassIhiM carahiM aggamahisIhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM anniaahiv-1|| 18 ihiM solasahiM AyarakkhadevasAhassIhi, evaM jahA vANamaMtarA evaM sUrAvi' nanvatrollekhe candrAH sUryA ityatra bahuvacanaM // 18 kimartham ?, prastutakarmaNi ekasyaiva sUryasya candrasya cAdhikRtatvAt anyathendrANAM catuHSaSTisayAkatvavyAghAtAt ?, ucyate, jinakalyANakAdiSu daza kalpendrA viMzatirbhavanavAsIndrAH dvAtriMzabyantarendrAH ete vyaktitaH candrasUryoM tu 18/jAtyapekSayA tena candrAH sUryA asaGkhyAtA api samAyAnti, ke nAma na kAmayante bhuvanabhaTTArakANAM darzanaM svadarzanaM || // 409 / / pupUSavaH?, yaduktaM zAnticaritre zrImunidevasUrikRte zrIzAntidevajanmamahavarNane-"jyotiSkanAyako puSpadantau saGkhyAtigAviti / hemAdrimAdriyante sma, catuHSaSTiH sureshvraaH||1||" athAmISAM prastutakarmaNItivaktavyatAmAha raw.jainelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int tae NaM se accue devinde devarAyA mahaM devAhive Abhioge deve sahAvei 2 ttA evaM vayAsI - khippAmeva bho devANuppi ! mahatthaM mahagdhaM mahArihaM viDalaM titthayarAbhise ubaTThaveha, tae NaM te abhiogA devA haTThatuTTha jAva paDiNittA uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamanti 2 ttA veDavviasamugdhAeNaM jAva samohaNittA aTThasahassaM sovaNNiakalasANaM evaM ruppamayANaM maNimayANaM suvaNNarupamayANaM suvaNNamaNimayANaM ruppamaNimayANaM suvaNNaruppamaNimayANaM aTThasahassaM bhomijjANaM aTThasahassaM candaNakalasANaM evaM bhiMgArANaM AsANa thAlANaM pAINaM supaITThagANaM cittANaM rayaNakaraMDagANaM vAyakaragANaM puSkacaMgerINaM, evaM jahA sUriAbhassa sabacaMgerIo samvapaDalagAI visesiatarAI bhANiavvAI, sIhAsaNachattacAmara tellasamugga jAva sarisavasamuggA tAliaMTA jAva aTThasahassaM kaDucchugANaM viuvvaMti viuvvittA sAhAvie vijavvie a kalase jAva kaDucchue a givhittA jeNeva khIrodae samudde teNeva Agamma khIrodagaM giNhanti 2 tA jAI tattha uppalAI paumAI jAva sahassapattAI tAI giNhaMti, evaM pukkharodAo jAva bhararavayANaM mAgahAititthANaM udagaM mahiaM ca giNhanti 2 ttA evaM gaMgAINaM mahANaINaM jAba cullahimavantAo savvature savtrapu savvagandhe savvamalle jAva savvosahIo siddhatthae ya ginhanti 2 ttA paumaddahAo dahoagaM uppalAdINi a, evaM savvakulapavvasu vaTTaveaddhesu savamahahahetu savvavAsesu savvacakavaTTivijaesu vakkhArapavvaesa aMtaraNaIsu vibhAsijjA jAva uttarakurusu jAva sudaMsaNabhaddasAlavaNe savvatubhare jAva siddhatthae a ginhanti, evaM NandaNavaNAo savvatuare jAva siddhatthae a sarasaM ca gosIsacandaNaM divvaM ca sumaNadAmaM geNhanti, evaM somaNasapaMDagavaNAo a savvatuare jAva sumaNasadAmaM daddaramalaya w.jainelibrary.org
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 410 // excresce sugandhe ya ginhanti 2 tA egao milati 2 ttA jeNeva sAmI teNeva uvAgacchanti 2 tA mahatthaM jAva titthayarAbhiseaM uvaTTaveMtitti (sUtraM 120 ) 'tara Na 'mityAdi, tataH so'cyuto yaH prAgabhihito devendro devarAjA mahAn devAdhipo mahendraH catuHSaSTAvapi indreSu labdhapratiSTho'ta evAsya prathamo'bhiSeka iti, AbhiyogyAn devAn zabdayati zabdayitvA ca evamavAdIt, | yadavAdIttadAha- kSiprameva bho devAnupriyAH ! mahArtha mahArhaM vipulaM tIrthakarAbhiSekamupasthApayata, atra mahArthAdipadAni | prAgbharatarAjyAdhikAre varNitAni, vAkyayojanA tu sulabhA, atha yathA te cakrustathA''ha - 'taeNa 'mityAdi, tataste AbhiyogikA devA hRSTatuSTayAvat pratizrutya uttarapaurastyaM digbhAgamapakrAmanti apakramya ca vaikriyasamudghAtena yAvatpadAt 'samohaNaMti'tti grAhyaM samavahatya cASTasahasraM - aSTottaraM sahasraM sauvarNikakalazAnAM vikurvantIti sambandhaH, evaM aSTasahasraM rUpyamayAnAM maNimayAnAM suvarNarUpyamayAnAM suvarNamaNimayAnAM rUpyamaNimayAnAM suvarNarUpyamaNimayAnAM aSTasahasraM bhaumeyakAnAM mRnmayAnAmityarthaH aSTasahasraM vandanakalazAnAM - maGgalyaghaTAnAM evaM bhRGgArANAM AdarzAnAM sthAlInAM pAtrINAM supratiSTha| kAnAM citrANAM ratnakaraNDakAnAM vAtakarakANAM - bahizcitritAnAM madhye jalazUnyAnAM karakANAM puSpacaGgerINAmaSTasahasraM, evamuktanyAyena yathA sUryAbhasya rAjapraznIye indrAbhiSekasamaye sarvacaGgeryastathA'tra vAcyAH 'aTTasahassaM AbharaNacaGgerINaM lomahatthacaGgerINa' miti, tathA sarvapaTalakAni vAcyAni, tathAhi - aSTasahasraM puSpapaTalakAnAM imAni vastUni sUryAbhA 5vakSaskAre jinajanmamahe acyu tAbhiyogaH sU. 120 1182-11
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhiSekopayogavastubhiH saGkhyayaiva tulyAni natu guNenetyAha-vizeSitatarANi-ativiziSTAni bhaNitavyAni-vAcyAni, prathamakalpIyadevavikurvaNAto'cyutakalpadevavikurvaNAyA adhikataratvAt , tathA siMhAsanacchatracAmaratilasamudkayAvatsarSapasamudgakaH, atra yAvatpadAt koSThasamudgakAdayo vAcyAH, eSAM ca vyAkhyA prAgvat , tAlavRntAni yAvatkaraNAt vyajanAnIti grahaH, tatra vyajanAnIti sAmAnyato vAtopakaraNAni tAlavRtAni tadvizeSarUpANi, eSAmaSTasahasramaSTasaha-1 samiti, aSTasahasraM dhUpakaDucchukAnAmiti / atha vikurvaNAyAH sArthakatvamAha-viucittA' ityAdi, vikurvitvA ca svAbhAvikAn-devaloke devalokavat svayaMsiddhAn zAzvatAn vaikriyAMzca-anantaroktAn sauvarNAdikAn yAvacchabdAt bhRGgArAdayo vyajanAntA grAhyAH, dhUpakaDucchukAMzca sUtre sAkSAdupAttAn, gRhItvA ca yatraiva kSIrodaH samudraH tatraivAgatya kSIrodaka-kSIrarUpamudakaM gRhNanti, nanu meruto'bhiSekAGgabhUtavastugrahaNAya calantaste devAstadgrahaNopayogi vastujAtaM kalazabhRGgarAdikaM gRhNantu paraM tadanupayogi yAvacchabdodarapraviSTaM siMhAsanacAmarAdikaM tailasamudgakAdikaM ca kathaM gRhNa-18 ntIti ceducyate, vikurvaNAsUtrasyAtidezena grahaNasUtrasyAtidiSTatvAdetatsUtrapAThasyAntargatatve'pi ye grahaNocitAste eva gRhItA iti bodhyaM, yogyatAvazAdevArthapratipatteH, yacca dhUpakaDucchukAnAM tatra grahaNaM tatkalazabhRGgArAdidevahastadhUpanArthamiti, anyathA sUtre sAkSAdupadarzitasya dhUpakaDucchukAnAM grahaNasya nairarthakyApatteH, atha prastutasUtraM-gRhItvA ca yAni tatra kSIrode utpalAni padmAni yAvatsahasrapatrANi tAni gRhNanti yAvatpadAt kumudAdigrahaH, evamanayA rItyA puSka-1 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only hainelibrary.org
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRciH // 411 // rodAt-tRtIyasamudrAt udakAdikaM gRhNanti, yatta kSIrodAdvinivRttairvAruNIvaramantarA muktvA puSkarode jalaM gRhItaM tadvAruNI 5vakSaskAre varavAriNo'grAhyatvAditi sambhAvyate, yAvacchabdAt samayakhitte iti grAhyaM, tena samayakSetre-manuSyakSetre bharatairAvatayoH jinajanmaprastAvAt puSkaravaradvIpArddhasatkayoH mAgadhAdInAM tIrthAnAmudakaM mRttikAM ca gRhNanti, 'eva'miti samayakSetrasthapuSkara- | mahe acyuvaradvIpArddhasatkAnAM gaGgAdInAM mahAnadInAM AdizabdAt sarvamahAnadIgrahaH yAvatpadAt udakamubhayataTamRttikAM gRhNanti, tAbhiyogaH sU. 120 kSudrahimavataH sarvAn tubarAn-kaSAyadravyANi AmalakAdIni sarvANi jAtibhedena puSpANi sarvAn gandhAn-vAsAdIn sarvANi mAlyAni-grathitAdibhedabhinnAni sarvA mahauSadhIH-rAjahaMsIpramukhAH siddhArthakAMzca-sarSapAn gRhNanti 2 tvA ca / padmadrahAddrahodakamutpalAdIni ca gRhanti, evaM kSudrahimavanyAyena sarvakSetravyavasthAkAritvena kulakalpAH parvatAH madhyapadalope kulaparvatA himAcalAdayasteSu vRttavaitADhyeSu sarvamahAdraheSu-padmadrahAdiSu sarvavarSeSu-bharatAdiSu sarvacakravartivijayeSukacchAdiSu vakSaskAraparvateSu-jadantAkRtiSu mAlyavadAdiSu saralAkRtiSu ca citrakUTAdiSu tathA antaranadISu-grAhAva| tyAdiSu vibhASeta-vadet , parvateSu tu tubarAdInAM draheSu utpalAdInAM karmakSetreSu mAgadhAditIrthodakamRdAM nadISUdakobhayataTamRdAM grahaNaM vaktavyamityarthaH, yAvatpadAt devakuruparigrahastena kurudvaye citravicitragiriyamakagirikAJcanagirihRdadaza-18| keSu yathAsambhavaM vastujAtaM gRhNanti, yAvatpadAt puSkaravaradvIpArddhasya pUrvAparArddhayorbharatAdisthAneSu vastugraho vAcyaH,18 tato jambUdvIpe'pi tadmahastathaiva vAcyaH, kiyatparyantamityAha-sudarzane pUrvArdhamerau bhadrazAlavane nandanavane saumanasavane 4 Jain Education Interior For Private Personal Use Only nelibrary.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter paNDakavane ca sarvatubarAn gRhNanti tathA tasyaivAparArdhe anenaiva krameNa vastujAtaM gRhNanti, tato dhAtakIkhaNDajambUdvIpa| gato merustasya bhadrazAlavane sarvatubarAn yAvat siddhArthakAMzca gRhNanti, evamasyaiva nandanavanAt sarvatubarAn yAvatsi| rddhAdhikAMzca sarasaM ca gozIrSacandanaM divyaM ca sumanodAma - prathitapuSpANi gRhNanti, evaM saumanasavanAt sUtrapAThe paJcamIlopaH prAkRtatvAt paNDakavanAcca sarvatubarAn yAvat sumanodAmadardaramalaya sugandhikAn gandhAn, dardaramalayau candano| tpattikhAnibhUtau parvatau tena tadudbhavaM candanamapi 'tAttsthyAt tadvyapadeza' iti nyAyena dardaramalayazabdAbhyAmabhidhIyate, tato dardaramalayanAmake candane tayoH sugandhaH - paramagandho yatra tAn dardaramalayasugandhikAn gandhAn-vAsAn gRhNanti, gRhItvA ca itastato viprakIrNA AbhiyogyadevA ekatra milanti militvA ca yatraiva svAmI tatraivopAgacchanti upAgatya ca taM mahArthaM yAvacchandAt mahAghaM mahArha vipulamiti padatrayI tIrthakarAbhiSekaM tIrthakarAbhiSekayogyaM kSIrodakAdyupaskaramu|pasthApayanti - upanayanti, acyutendrasya samIpasthitaM kurvantItyarthaH / athAcyutendro yadakarottadAha tase accu devinde dasahiM sAmANiasAhassIhiM tAyanttIsAe tAyattIsaehiM cauhiM logapAlehiM tihiM parisAhiM sattahiM ati aNiAhivaIhiM cattAlIsAe Ayarakkhadeva sAhassIhiM saddhiM saMparivuDeM tehiM sAbhAviehiM viuvviehi a varakamalapaddaTThANehiM surabhivaravAripaDipuNNehiM candaNakayacaccAehiM AviddhakaNTheguNehiM paumuppalapihANehiM karayalasukumArapariggahiehiM asahasseNaM sovaNNiANaM kalasANaM jAva aTTasahasseNaM bhomejjANaM jAva savvodaehiM savvamaTTiAhiM sabbatuarehiM jAva jainelibrary.org
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRtiH 5vakSaskAre janmamahe acyutAbhiyogaH sU.121 // 412 // savvosahisiddhatthaehiM saviDDIe jAva raveNaM mahayA 2 titthayarAbhiseeNaM abhisiMcaMti, tae NaM sAmissa mahayA 2 abhiseaMsi vaTTamANasi iMdAIA devA chattacAmaradhUvakaDunchuapupphagandhajAvahatthagayA hadvatuTTha jAva vajasUlapANI purao ciTThati paMjaliuDA iti, evaM vijayANusAreNa jAva appegaiA devA AsiasaMmajiovalittasittasuisammaTTharatyaMtarAvaNavIhiaM karenti jAva gandhavaTTibhUaMti, appega0 hiraNNavAsaM vAsiMti evaM suvaNNarayaNavairaAbharaNapattapupphaphalabIamallagandhavaNNa jAva cuNNavAsaM vAsaMti, appegaiA hiraNNavihiM bhAiMti evaM jAva cuNNavidhi bhAiMti, appegaiA cauvvihaM vajaM vAenti taMjahA-tataM 1 vitataM 2 ghaNaM 3 jhusiraM 4, appegaiA caumvihaM geaM gAyanti, taMjahA-ukkhittaM 1 pAyattaM 2 mandAyaIyaM 3 roiAvasANaM 4, appegaiA cauvvihaM NaTuM NaJcanti, taM0-aMciaM 1 duaM 2 ArabhaDaM 3 bhasolaM 4, appegaiA cauvvihaM abhiNayaM abhiNeti, taM0-dihatiaM pADissui sAmaNNovaNivAi logamajjhAvasANiaM, appega0 battIsaivihaM divyaM NaTTavihiM ubadaMsenti, appegaiA uppayanivayaM nivayauppayaM saMkuciapasAri# jAva bhantasaMbhantaNAmaM divvaM naTTavihiM uvadaMsantIti, appegaiA taMDaveMti appegaiA lAsenti appegaiA pINenti, evaM bukkArenti apphoDenti vagganti sIhaNAyaM Nadanti appe0 savvAI karenti appe0 yahesi evaM hatthigulugulAiaM rahaghaNaghaNAiaM appe0 tiNNivi, appe0 uccholanti appe0 paccholanti appe0 tivaI chiMdanti pAyadaharayaM karenti bhUmicaveDe dalayanti appe0 mahayA saddeNaM rAti evaM saMjogA vibhAsiavvA, appe0 hakkArenti, evaM pukkArenti vakkArenti ovayaMti uppayaMti parivayaMti jalanti tavaMti payavaMti gajati vijjuAyaMti vAsiMti appegaiA devukkaliaM kareMti evaM // 412 // Jan Education Interation For Private Personel Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter devakahakahagaM kareMti appe0 duhuduhugaM kareMti appe0 vikiabhUyAI ruvAI viuvvittA paNacaMti evamAi vibhAsejjA hA vijayassa jAva savvao samantA AhAveMti paridhAveMtitti / (sUtraM 121 ) 'tae NaM se accue' ityAdi, tataH upasthitAyAmabhiSekasAmagryAM so'cyuto devendro dazabhiH sAmAnikasahasraiH trayastriMzatA trayastriMzakaiH caturbhirlokapAlaiH tisRbhiH parSadbhiH saptabhiranIkaiH saptabhiranIkAdhipatibhiH catvAriMzatA Atma| rakSaka devasahasraiH sArddha saMparivRtastaistadgata devajanaprasiddhaiH svAbhAvikairvaikriyaizca varakamalapratiSThAnairityAdi sarva prAgvat, | sukumAla karatala parigRhItairanekasahasrasaGkhyAkaiH kalazairiti gamyate, tAneva vibhAgato darzayati-aSTasahasreNa sauvarNikAnAM kalazAnAM yAvatpadAdaSTasaha raupyANAmaSTasahasreNa maNimayAnAmaSTasahasreNa suvarNarUpyamayAnAmaSTasahasreNa suvarNama |NimayAnAmaSTasahasreNa rUpyamaNimayAnAmaSTasahasreNa suvarNarUpyamaNimayAnAmiti aSTasahasreNa bhaumeyAnAM sarvasaGkhyayA | aSTabhiH sahasraiH catuHSaSTyadhikairyAvacchabdAt bhRGgArAdiparigrahaH sarvodakaiH sarvamRttikAbhiH sarvaturvarairyAvacchandAt puSpA| digrahaH, sarvoSadhisiddhArthakaiH sarvaya yAvadraveNa yAvacchandAt 'sabajuIe ityArabhya duMduhinigghosanAia' ityantaM grAhyaM, mahatA 2 tIrthakarAbhiSekeNa atra karaNe tRtIyA, ko'rthaH ? - yenAbhiSekeNa tIrthakarA abhiSicyante tenetyarthaH, | atrAbhiSekazabdenAbhiSekopayogi kSIrodAdijalaM jJeyam, abhiSiJcati - abhiSekaM karotItyarthaH / sampratyabhiSekakAriNa indrAdapare indrAdayo yaccastadAha - 'tae Na'mityAdi, tataH svAmino'tizayena mahatyabhiSeke varttamAne indrAdikA jainelibrary.org
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 413 // Jain Education In | devAH chatracAmarakalazadhUpakaDucchukapuSpagandhayAvatpadAt mAlyacUrNAdiparigrahaH, hastagatAH hRSTatuSTayAvatpadAdAnandAlApako | grAhyaH, vajrazUlapANayaH upalakSaNAdanyazastrapANayo'pi bhAvyAH puratastiSThanti, ayamarthaH kecana chatradhAriNaH kecana cAmarotkSepakAH kecana kalazadhAriNa ityAdi, sevAdharmasatyApanArthaM na tu vairinigrahArthaM tatra vairiNAmabhAvAt, kecana vajrapANayaH, kecana zUlapANaya iti kecana chatrAdyavyagrapANayaH prAJjalikRtAstiSThanti, atrAtidezamAha-' evaM vijayA' | ityAdi, evamuktaprakAramabhiSekasUtraM vijayadevAbhiSekasUtrAnusAreNa jJeyaM, yAvatpadAt 'appegaiA paMDagavaNaM NaJccoagaM | NAimaTTiaM paviralapaphusiyaM rayareNuviNAsaNaM divaM surahigaMdhodakavAsaM vAsaMti, appegaiA nihayarayaM NaTTarayaM bhaTTarayaM | pasaMtarayaM uvasaMtarayaM kareMti' iti grAhyam, atra vyAkhyA prAgvat, vAkyayojanA tvevaM-apibaDhArthe, ekakAH - kecana | devAH paNDakavane nAtyudakaM nAtimRttikaM yathA syAttathA praviralapraspRSTaM rajoreNuvinAzanaM divyaM surabhigandhodakavarSa varSanti, | apyekakAH paNDakavanaM nihatarajaH naSTarajaH bhraSTarajaH prazAntarajaH upazAntarajaH kurvanti, atha sUtraM - apyekakAH devAH | paNDakavanaM AsiktasammArjitopaliptaM tathA siktAni jalena ata eva zucIni sammRSTAni kacavarApanayena rathyAntarANi - | ApaNavIthaya ivApaNavIthayo rathyAvizeSA yasmin tattathA kurvanti, ayamarthaH- tatra sthAnasthAnAnItacandanAdivastUni | mArgAntareSu tathA rAzIkRtAni santi yathA haTTazreNipratirUpaM dadhati yAvatpadAt 'paMDagavaNaM maMcAimaMcakaliaM kareMti, appegaiA NANAviharAgaUsi ajjhayapaDAgamaMDiaM kareMti, appegaiA gosIsacaMdaNadaddara diNNapaMcaMgulitalaM kareMti, 5vakSaskAre janmamahe acyutAbhiyogaH sU. 121 // 413 // w.jainelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ cierceiverseeeeeeeeeseseo appegaiA uvaciavaMdaNakalasaM appegaiA caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM kareMti, appegaiA AMsattosattavipulavaTTavagdhAriamalladAmakalAvaM kareMti, appegaiA paMcavaNNasarasasurahimukkapuMjovayArakaliaM kareMti, appegaiA kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkaDajhaMtadhUvamaghamaghaMtagaMdhuduAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM' iti grAhyaM, punaH prakArAntareNa devakRtyamAha-'appegaiA hiraNNa'ityAdi, apyekakAH hiraNyasya-rUpyasya varSa-vRSTiM varSanti kurvantItyarthaH, evaM sarvatra yojanA kAryA, navaraM suvarNa pratItaM, ratnAni-karketanAdIni vajrANi-hIrakAH AbharaNAni-hArAdIni patrANi-damanakAdIni puSpANi phalAni ca pratItAni bIjAni siddhArthAdIni mAlyAni-grathitapuSpANi gandhAH-vAsAH varNo-hiGgalA-18 diH yAvacchabdAdvastramiti cUrNAni-sugandhadravyazodAH, tathA apyekakAH hiraNyavidhi-hiraNyarUpaM maGgalaprakAraM bhAjaya-18| |nti zeSadevebhyo dadatItyarthaH, evaM yAvatpadAt suvarNavidhi ratnavidhi ityAdipadAni grAhyANi cUrNavidhi bhAjayanti / atha saGgItavidhirUpamutsavamAha-'appegaiA cauvihaM vajaM' ityAdi, apyekakAzcaturvidhaM vAdyaM vAdayanti, tadyathA-tataM-vINA-19 | dikaM vitataM-paTahAdikaM, zrIhemacandrasUripAdAstu vitatasthAne AnaddhamAhuH, ghanaM-tAlaprabhRtikaM zuSiraM-vaMzAdikaM, apyeka-19 kAH caturvidhaM geyaM gAyanti, tadyathA-utkSiptaM-prathamataH samArabhyamANaM pAdAttaM-pAdavRddhaM vRttAdicaturbhAgarUpapAdabaddhamiti bhAvaH maMdAyamiti-madhyabhAge mUrchanAdiguNopetatayA mandaM mandaM gholanAtmakaM, 'rocitAvasAna'miti rocitaM-yathocitalakSaNopetatayA bhAvitaM satyApitamitiyAvat avasAnaM yasya tattathA, 'roiaga'miti pAThe rocitakamityarthaH, sa eva, For Private Personel Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 414 // apyekakAH caturvidha nATyaM nRtyanti, tadyathA-azcitaM drutaM ArabhadaM bhasolamiti, apyekakAzcaturvidhamabhinayamabhinayanti, 5vakSaskAre tadyathA-dAntikaM prAtizrutikaM sAmAnyato vinipAtikaM lokamadhyAvasAnikamiti, ete nATya vidhayo'bhinayavidhayazca / janmamahe bharatAdisaGgItazAstrajJebhyo'vaseyAH, apyekakA dvAtriMzadvidhaM aSTamAGgalikyAdikaM divyaM nATyavidhimupadarzayanti, sa ca acyutA bhiyogaH yena krameNa bhagavato varddhamAnasvAminaH purataH sUryAbhadevena bhAvito-rAjapraznIyopAGge darzitastena krameNopadaya'te, tatra kramaNApadazyata, tatra sU. 121 prAripsitamahAnATyarUpamaGgalyavastunirvighnasiddhyarthamAdaumaGgalyanATyaM, tathAhi-svastikazrIvatsanandyAvarttavarddhamAnakabhadrAsanakalazamatsyadarpaNarUpASTamAGgalikyabhakticitraM, atrASTapadAnAM vyAkhyA prAgvat, navaraM teSAM bhattyA-vicchittyA citraM-A-11 lekhanaM tattadAkArAvirbhAvanA yatra tattathA tadupadarzayantItyarthaH, ayamarthaH-yathA hi citrakarmaNi sarve jagadvatino bhAvAzcitrayitvA daryante tathA te'bhinayaviSayIkRtya nATye'pi,abhinayaH-caturbhirAGgikavAcikasAttvikAhAryabhedaiH samuditairasamuditairvA'bhinetavyavastubhAvaprakaTanaM, prastute cAGgikena nATyakartRNAM tattanmaGgalAkAratayA'vasthAnaM hastAdinA tattadAkAradarzanaM | | vA vAcikena prabandhAdau tattanmaGgalazabdoccAraNaM sabhAsadAM manasi raktipUrvaka tattanmaGgalasvarUpAvirbhAvanaM maGgalanAvyamiti 1, atha dvitIyaM nATyaM, AvartapratyAvarttazreNiprazreNisvastikapuSyamANavarddhamAnakamatsyANDakamakarANDakajAramArapu // 414 // ppAvalipadmapatrasAgarataraGgavAsantIlatApadmalatAbhakticitraM, tatra sRSTikrameNa bhramabhramarikAdAnairnarttanamAvartastadviparItakrameNa bhramarikAdAnairnarttanaM pratyAvarttaH zreNyA-pavatyA svastikAH zreNisvastikAH, te caikapatigatA api syuriti reseseseeeeeeeeeeeeeeeeeeEEL Jain Education inte For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvRttAH zreNisvastikAH prazreNisvastikAH, atra prazabdo'nuvRttArthe yathA praziSyaH praputra ityAdau, ayamarthaH-mukhyasyaikasya svastikasya pratizAkhaM gatA anye svastikA ityarthaH, etena prathamanATyagatasvastikanATyAd bhedo darzitaH, tadabhi| nayena narttanaM, tathA puSyamANaH-puSTIbhavan tadabhinayena nRtyaM, yathA hi puSTo gacchan jalpana zvasiti bahu bahu prasvidyati | dAruhastaprAyau svahastAvatimedasvinau cAlayana 2 sabhAsadAmupahAsapAtraM bhavati tathA'bhinayo yatra nAvye tatpuSyamANa| nATyaM, etadevottarasUtrakAro 'appegaiA pINetI'ti sUtreNa svayameva vakSyati, varddhamAnakaH-skandhAdhirUDhaH puruSastadabhi-| | nayagarbhitaM nAvyaM varddhamAnakanAyyaM, etena prathamanAvyagatavarddhamAnanAcyA do darzitaH, matsyAnAmaNDakaM matsyANDakaM matsyA hi aNDAjAyante tadAkArakaraNena yannartanaM tanmatsyANDakanATyaM, evaM makarANDakamapi, na hi yathAkAmavikuviNAM devAnAM kiJcidasAdhyaM nATyena cAnabhinetavyaM yena tadabhinayo na sambhavatIti, matsyakANDapAThe tu matsyakANDa| matsyavRndaM, taddhi sajAtIyaiH saha militameva jalAzaye calati, saGgacAritvAt , tathA yatra naTo'nyanaTaiH saha saGgato raGgabhUmoM pravizati tato vA niyoti tanmatsyakANDanATyama, evaM makarakANDapAThe makaravRndaM vAcyaM, taddhi yathA vikR-15 tarUpatvenAtIva draSTraNAM trAsakRd bhavati tathA yannAvyaM tadAkAradarzanena bhayAnakaM syAt tadbhayAnakarasapradhAnaM makarakANDa nAma nATakaM, tathA jAranATakaM jAraH-upapatiHsa ca yathA strIbhiH atirahasyeva rakSyate tadvadyatra mUlavastutirodhAnAttattadindrajAlAvibhAvanena sabhAsadA manasyanyadevAvatAryate tajjAranAmaka nATyaM, tathA mAranATakaM mAra:-kAmastaduddIpaka nATaka zrIjambU. 70 Jain Educat nintent 19 ainelibrary.org
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba-18||mAranATakaM, zaGgArarasapradhAnamityarthaH, tathA puSpAvalinAvyaM yatra kusumApUrNasacchidravaMzazalAkAdidarzanenAbhinayastatpuSpA 5vakSaskAre valinATakaM, tathA padmapatranAvyaM yatra padmapatreSu nRtyannaTastathAvidhakaraNaprayatnavizeSeNa vAyuriva laghUbhavan na padmapatraM klama-19 janmamahe yati nApi troTayati na vakrIkaroti tatpadmapatropalakSitaM nAvyaM padmapatranATakaM, tathA sAgarataraGgAbhinayaM nAma nATyaM yatra acyutAyA vRttiH varNanIyavastuno vacanacAturyavarNanAdyaiH sAgarataraGgA abhinIyante athavA yatra takataka jheM jheM kiTatA kiTatA kuku ityA- bhiyogaH // 415 // dayastAlodghaTTanArthakavarNA bahavo'skhaladgatyA procyante tatsAgarataraGganAmanATakaM, evaM vasantAdiRtuvarNane vAsantI mU. 121 latApadmalatAvarNanAbhinaya nATakaM, nanvevaM satyabhinetavyavastUnAmAnantyena nATyAnAmapyAnantyaprasaGgastena dvAtriMzatsaGkhyAkatvavirodhaH, ucyate, eSA ca sUtroktA saGkhyA, upalakSaNAccAnye'pi tattadabhinayakaraNapUrvakaM nATyabhedA jJeyAH, evaM sarvanATyeSvapi jJeyaM 2, atha tRtIyaM-IhAmRgaRSabhaturaganaramakaravihagavyAlakinnararurusarabhacamarakuJjaravanalatApadmalatAbhakti| citraM, tatra IhAmRgA-vRkAH RSabhAdayaH pratIta navaraM ruravazcamarAzca mRgavizeSAH vano-vRkSavizeSastasya latAH 3, atha caturtha-ekatovakradvidhAtovakraekatazcakravAladvidhAtazcakravAlacakrArddhacakravAlAbhinayAtmakaH, ekatovakraM nAma naTAnAM | | // 415 // ekasyAM dizi dhanurAkArazreNyA nartanaM, anena zreNinAghyA do darzitaH, evaM dvidhAtoMvatraM dvayoH parasparAbhimukha| dizoH dhanurAkArazreNyA nartanaM, tathA ekatazcakravAlaM-ekasyAM dizi naTAnAM maNDalAkAreNa narttanaM, evaM Jain Education in For Private Personal use only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter dvidhAtazcakravAlaM-dvayoH parasparAbhimukhadizojJeyaM, tathA 'cakrArddhacakravAlaM' cakrasya rathAGgasyArddhaM tadrUpaM yaccakravAlaM - maNDalaM tadAkAreNa narttanaM arddhamaNDalAkAreNetyarthaH, tadabhi nayaM nAma nATakaM, ekatovakrAdInAM krameNa sthApanA yathA <<>***< idaM ca naTAnAM narttane saMsthAnavizeSapradhAnaM nAma nATakaM 4, atha paJcamaM - candrAvalipravibhaktisUryAvalipravibhaktivalayatArA| haMsaikamuktAkanakaralAvalipravibhaktyabhinayAtmakamAvalipravibhaktinAmakaM tatra candrANAmAvaliH - zreNistasyAH pravibhaktiHvicchittI racanA vizeSastadabhinayAtmakaM, evaM sUryAvalipravibhaktyabhinayAtmakaM, tathA valayAdiratnAnteSu padeSu Avali - | zabdo yojyastena valayAvalipravibhaktyAdi, ayamarthaH - patisthitAnAM rajatasthAlahastAnAM bhramaraparAyaNAnAM naTAnAM nATyaM, | evaM valayahastAnAM valayanATyaM, evaM varttulakahastagatAnAM tArAvalinAvyaM, anayaiva yuktyA tatsadRzavastudarzanena acintya - | tvAdvA vaikriyazaktestadvastudarzanena tattadabhinayakaraNaM tattannAmakaM nAvyaM jJeyaM, etaccAvalikAbaddhamityAvalikApravibhaktinAma nAvyaM 5, atha SaSThaM candrasUryodgamanapravibhaktikRtamudgamanapravibhakti candrasUryayorudgamanaM - udayanaM tatpravibhaktI - | racanA tadabhinayagarbhaM yathA udaye sUryacandrayormaNDalamaruNaM prAcyAM cAruNaH prakAzastathA yatrAbhinIyate tadudgamanapravibhakti 6, atha saptamaM - candrasUryAgamanapravibhakti candrasya savimAnasyAgamanaM - AkAzAdavataraNaM tasya pravibhaktiryatra nAvye'bhinayena darzanaM, evaM sUryAgamanapravibhakti 7, athASTamaM - candrasUryAvaraNapravibhaktiyuktamAvaraNapravibhakti, yathA hi jalnelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU candro ghanapaTalAdinA Abriyate tathA'bhinayadarzanaM candrAvaraNapravibhakti, evaM sUryAvaraNapravibhaktyapi 8, atha navama- 5vakSaskAre dvIpazA- 18candrasUryAstamayanapravibhaktiyuktamastamayanapravibhakti yatra sarvataH sandhyArAgaprasaraNatamaHprasaraNakumudasaGkocAdinA candrA- janmamahe nticandrI-18 stamayanamabhinIyate taccandrAstamayanapravibhakti, evaM sUryAstamayanapravibhaktyapi, navaraM kamalasaGkoco'tra vaktavyaH 9, atha acyutAyA vRttiH bhiyogaH | dazamaM-candrasUryanAgayakSabhUtarAkSasagandharvamahoragamaNDalapravibhaktiyuktaM maNDalapravibhakti, tathA bahUnAM candrANAM maNDa sU. 121 // 416 // lAkAreNa-cakravAlarUpeNa nidarzanaM candramaNDalapravibhakti, evaM bahUnAM sUryanAgayakSabhUtarAkSasagandharvamahoragANAM maNDalAkAreNAbhinayanaM vAcyaM, anena candramaNDalasUryamaNDalayozcandrAvalisUryAvalinAvyato bhedo darzitastayorAvalikApraviSTatvAt10, athaikAdaza-RSabhasiMhalalitahayagajavilasitamattahayagajavilasitAbhinayarUpaM drutavilambitaM nAma nATyaM, tatra RSabhasiMhau pratItau tayorlalitaM-salIlagatiH tathA hayagajayovilasitaM-mantharagatiH, etena vilambitagatiruktA uttaratra mattapadavizepaNena drutagatervakSyamANatvAt , tathA mattahayagajayorvilasitaM-drutagatiH tadabhinayarUpaM gatipradhAnaM drutavilambitaM nAma | nATyaM 11, atha dvAdazaM-zakaToddhisAgaranAgarapravibhakti, zakaToddhiH-pratItA tasyAH pravibhaktiH-tadAkAratayA hastayorvidhAnaM, etattu nATye pralambitabhujayoryojane praNAmAdyabhinaye bhavatIti, tathA sAgarasya-samudrasya sarvataH kallolaprasaraNava // 416 // DavAnalajvAlAdarzanatimizilAdimatsyavivarttanagambhIragarjitAdyabhinayanaM sAgarapravibhakti, tathA nAgarANAM-nagaravAsi-12 lokAnAM savivekanepathyakaraNaM krIDAsaJcaraNaM vacanacAturIdarzanamityAdyabhinayo nAgarapravibhakti tannAmakaM nATyaM 12, Jain Education Intematon For Private & Personel Use Only Maljainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha trayodazaM-nandAcampApravibhaktinAma nAvyaM, nandA-nandAbhidhAnAH zAzvatyaH puSkariNyastAsu devAnAM jalakrIDAjalajakusumAvacayanamantaraNamAplavanamityAdyabhinayanaM nandApravibhakti tathA campAnAma mahArAjadhAnI upalakSaNaM caitat tena kozalAvizAlAdirAjadhAnIparigrahaH tAsAM ca parikhAsaudhaprAsAdacatuSpadAdyabhinayanaM campApravibhakti 13, atha caturdazaMmatsyANDakamakarANDakajAramArapravibhaktinAma nATyaM, etattu pUrva vyAkhyAtameva, atraiSAM caturNAmabhinayanaM pRthaguktaM tatra tu vyAmizritamiti bhedaH 14, atha paJcadazaM-kakhagaghaDa iti kavargapravibhaktikaM tatra kakArAkAreNAbhinayadarzanaM kakAra. pravibhakti, ko'rthaH-tathA nAma te naTA nRtyanti yathA kakArAkAro'bhivyajyate evaM khakAragakAraghakAraGakArapravibhaktayo / vAcyAH, etacca kavargapravibhaktikaM nATyaM, yadyapi lipInAM vaicitryeNa kakArAdyAkAravaicitryAta prastutanAkhyAsyApyanaiyatyaprasaGgastathApi kavargIyajAtIyatvena vizeSaNAnnAtra doSaH, evaM cakArapravibhaktijAtIyamityAdi bodhyaM, athavA kakArazabdoghaTTanena cacapuTacAcapuTAdau kaMkAMkikIM ityAdivAcikAbhinayasya pravRttyA nATyaM kakArapravibhakti, evaM kAdiDana ntAnAM zabdAnAmAdAtRtvena kakArakhakAragakAraghakAraDakArapravibhaktikaM nATyaM, evaM cavargapravibhaktyAdiSvapi vAcyaM 15, 18 atha SoDazaM-cachajajhaJapravibhaktikaM 16, atha saptadazaM-TaThaDaDhaNapravibhaktikaM 17, athASTAdazaM-tathadadhanapravibhaktikaM 18, athaikonaviMzatitama-paphavabhamapravibhaktikaM 19 atha viMzatitama-azokAmrajambUkozambapallavapravibhaktikaM azokAdayo| vRkSavizeSAsteSAM pallavA-navakisalayAni tataste yathA mandamAruteritA nRtyanti tadabhinayAtmakaM pallavapravibhaktikaM nAma Jain Education Intel For Private & Personel Use Only ainelibrary.org
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnvicandrI - yA vRttiH // 417 // Jain Education Int nATyaM 20, athaikaviMzatitamaM - padmanAgAzokacampakacUtavanavAsantI kundA timuktakazyAmalatApravibhaktikaM latApravibhaktikaM nAma nATyaM, iha yeSAM vanaspatikAyikAnAM skandhapradezavivakSitordhvagataikazAkhA vyatirekeNAnyat zAkhAntaraM paristhUraM na nirgacchati te latA vijJeyAste ca padmAdaya iti padmalatAdipadAnAmarthaH prAgvat, etA yathA mAruteritA nRtyanti tadabhinayAtmakaM latApravibhaktikanAma nATyaM 21, atha dvAviMzatitamaM - drutanAma nAvyaM tatra drutamiti - zIghraM gItavAdyazabdayoryamakasamakaprapAtena pAdatalazabdasyApi samakAlameva nipAto yatra tat drutaM nAvyaM 22, atha trayoviMzatitamaM - vilambitaM | nAma nATyaM, yatra vilambite - gItazabde straragholanAprakAreNa yatibhedena vizrAnte tathaiva vAdyazabde'pi yatitAlarUpeNa vAdyamAne tadanuyAyinA pAdasaJcAreNa narttanaM tadvilambitaM nAma nAvyaM 23, atha caturviMzatitamaM - drutavilambitaM nAma nATyaM yathoktaprakAradvayena narttanaM 24, atha paJcaviMzatitamaM - aJcitaM nATyaM, aJcitaH - puSpAdyalaGkAraiH pUjitastadIyaM tadabhinaya| pUrvakaM nAvyamapyazcitamucyate anena kauzikIvRttipradhAnAhAyryyAbhinayapUrvakaM nAvyaM sUcitaM 25, atha SaDUviMzatitamaM rimbhitaM nAma nATyaM tacca mRdupadasaJcArarUpamiti vRddhAH, athavA 'rebhRGga zabde' ityasya dhAtoH kapratyaye rebhitaM -kalasvareNa gItodgAtRtvaM anena vAcikAbhinayayuktaM bhAratIvRttipradhAnaM nATyamabhANi 26, atha saptaviMzatitamaM azcitaribhitaM nAma nAvyaM yatrAnantaroktamabhinayadvaya mavatarati tat 27, athASTAviMzatitamamArabhaTaM nAma nATyaM, ArabhaTAH| sotsAhAH subhaTAsteSAmidamArabhaTaM, ayamarthaH - mahAbhaTAnAM skandhAsphAlana hRdayolvaNanAdikA yA uddhatavRttistadabhinaya 5 vakSaskAre janmamahe acyutAbhiyogaH sU. 121 // 417 // w.jainelibrary.org
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ miti, anenArabhaTIvRttipradhAnamAGgikAbhinayapUrvakaM nATyamuktaM 38, athaikonatriMzaM bhasolaM nAma nAvyaM, 'bhasa bhartsanadIptyo'rityasya hAdigaNasthasya dhAtorvabhasti-dIpyate iti aci pratyaye bhasaH-zRGgAraH patirathanyAyena zRGgArarasa ityarthaH taM avatIti bhasostaM ratibhAvAbhinayanena lAti-gRhNAtIti bhasolo-naTastato dharmadharmiNorabhedopacArAt bhasolaM nAma nATyaM, etena zRGgArarasasAttvikabhAvaH sUcitaH, idaM ca sarva vyAkhyAnamupalakSaNaparaM jJeyaM, tenAtra sarve sAttvikA 9 bhAvA abhinaya viSayIkAryAH, etena sAtvatIvRttipradhAna sAttvikAbhinayagabhitaM bhasolaM nAma nATyaM 29, atha triMzattahai mamArabhaTabhasolaM nAma nATyaM, idaM cAnantaroktAbhinayadvayapradhAnaM jJeyaM 30, athaikatriMzattama utpAtanipAtapravRttaM saJku-16 citaprasAritaM recakarecitaM bhrAntasaMbhrAntaM nAma nAvyaM, utpAto-hastapAdAdInAmabhinayagatyordhvakSepaNaM teSAmevAdhaHkSepaNaM nipAtastAbhyAM yatpravRttaM pravRttimajjAtamityarthaH evaM hastapAdayoraGgAhArArthaM sakocanena sakucitaM prasAraNena ca prasAritaM, tathA recakaiH-bhramarikAbhiH recitaM-niSpannaM, bhrAnto-bhramaprAptaH sa iva yatrAdbhutacaritradarzanena parSajanaH sambhrAntaHsAzcaryo bhavati tat bhrAntasambhrAntaM tadupacArAnnAvyamapi bhrAntasambhrAntaM 31, atha dvAtriMzattamaM caramacaramanAmanibaddhanAmakaM, tacca sUryAbhadevena bhagavato varddhamAnasvAminaH purato bhagavatazcaramapUrvamanuSyabhavacaramadevalokabhavacaramacyavana-18 | caramagarbhasaMharaNacaramabharatakSetrAvasarpiNItIrthakarajanmAbhiSekacaramabAlabhAvacaramayauvanacaramakAmabhogacaramaniSkramaNacaramatapazcaraNacaramajJAnotpAdacaramatIrthapravartanacaramaparinirvANAbhinayAtmakaM bhAvitaM, iha tu yasya tIrthakRto janmamahaM 36 cAnantaroktAbhinayatvakAbhinayagambhita bhAra zeyaM, tenAtra sarve Feeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee Jain Education into a For Private & Personel Use Only IONw.jainelibrary.org
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 418 // Jain Education | kurvanti taccaritAbhinayAtmakamupadarzayanti, yadyapyatrAJcitaribhitArabhaTabhasoleSu caturSu mUlabhedeSu gRhIteSu sAbhinayanA| vyamAtrasaGgrahaH syAt tathApi kvacidekaikenAbhinayena kvacidabhinayasamudAyena kvaciccAbhinayavizeSeNAntarakaraNAt sarva| prasiddhadvAtriMzannATakasaGkhyA vyavahArasaMrakSaNArthaM dvAtriMzadbhedA darzitAH / athAbhinayazUnyamapi nATakaM bhavatIti tat darzayitu| mAha-'appegaiA uppaya' ityAdi, adhyekakA utpAtaH - AkAze ullalanaM nipAtaH - tasmAdavapatanaM utpAtapUrvI nipAto yasmin tadutpAtanipAtaM, evaM nipAtotpAtaM, saJkucitaprasAritaM prAgvat, yAvatpadAt 'riAria'miti grAhyaM, tatra riaM - | gamanaM raGgabhUmerniSkramaNaM AriaM - punastatrAgamanaM bhrAntasambhrAntaM tu anantarokcaikatriMzattamanATake vyAkhyAtamiti tato grAhyaM, idaM ca pUrvoktacaturvidhadvAtriMzadvidhanAvyebhyo vilakSaNaM sarvAbhinayazUnyaM gAtravikSepamAtraM vivAhAbhyudayAdAvupa| yogi sAmAnyato narttanaM bharatAdisaGgIteSu nRttamityuktaM / athoktameva nAvyaM prakAradvayena saGgrahItumAha-'appegaiA taMDaveMti appegaiA lAseMti'tti, apyekakAstANDavaM nAma nATakaM kurvanti, taccoddhataiH karaNairaGgahArairabhinayaizca nirvayaM, | ata evArabhaTIvRttipradhAnaM nAvyaM, atha yathA vAlasvAmipAdAnAM devAH kutUhalamupadarzayanti tathAha - 'appegaiA pIrNe| ti' ityAdi, apyekakA devAH pInayanti-svaM sthUlIkurvanti, 'eva' mityapyekakA bUtkArayanti-vUtkAraM kurvanti AsphoTa| yanti - upavizantaH putAbhyAM bhUmyAdikamAghnanti valganti mallavadvAhubhyAM parasparaM saMpralaganti siMhanAdaM nadanti - kurva - | nti apyekakAH sarvANi - pInatvAdIni krameNa kurvanti, apyekakA hayaheSitaM - heSAravaM kurvanti, 'eva' mityapyekakAH hastigu 5vakSaskAre janmamahe acyutA bhiyogaH sU. 121 // 418 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ lugulAyita-gajavad gaji vidadhAti rathaghanaghanAyitaM-rathavat cItkurvanti, gulugulughanaghana ityanukaraNazabdau, apyekakAH hayaheSitAdIni trINyapi kurvanti, apyekakAH uccholaMti-agratomukhA capeTAM dadati, apyekakAH paccholaMti-pRSThatomukhAM| capeTAM dadati, apyekakAH tripadI malla iva raGgabhUmau tripadI chindanti, pAdadaIraka-pAdena bhUmyAsphoTanarUpaM kurvanti, bhUmicapeTAM dadati-kareNa bhUmimAnanti, apyekakAH mahatA 2 zabdena rAvayanti-zabdaM kurvanti, evamuktaprakAreNa saMyogA api-dvitripadamelakA api vibhASitavyAH-bhaNitavyAH, ko'rthaH?-kecit uccholanAdidvikamapi kurvanti, tathA kecit trika catuSkaM paJcakaM paTuM ca kurvanti, apyekakAH hakkArayanti-hakkAM dadati evaM pUtkurvanti thakkArayanti-thakkathakkamityevaM zabda kurvanti avapatanti-nIcaiH patanti utpatanti-UrcIbhavanti tathA paripatanti-tiryagnipatanti jvalanti-jvAlArUpA | bhavanti bhAsvarAgnitAM pratipadyanta ityarthaH, tapanti-mandAGgArarUpatA pratipadyante, pratapanti-dIptAGgAratAM prtipdynte| garjanti-garjAravaM kurvanti vidyutaM kurvanti varSanti ca, atrApi saMyogA bhaNitavyAH, 'appe0 devAnAM vAtasyevotkalikA-bhramavizeSastAM kurvanti, evaM devAnAM kahakahaka-pramodabharajanitakolAhalaM kurvanti appe0 duhuduhugaM kurvanti anu-! karaNametat , appe0 adharalambanamukhavyAdAnanetrasphATanAdinA vikRtAni-bhayAnakAni bhUtAdirUpANi vikurvitvA pranR-18 tyanti, evamAdi vibhASeta yathA vijayadevasya, kiyatparyantamityAha-yAvat sarvataH samantAt AdhAti-ISaddhAvati paridhAvanti-prakarSeNa dhApanti, yAvatkaraNAta appegaiA celukkhevaM kareMti, appegaiA vaMdaNakalasahatthagayA appegai Jain Education Intel For Private & Personel Use Only IPLjainelibrary.org
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeSendrAbhiSekazca mU. 122 zrIjambU- 18|A bhiMgArahatthagayA evaM eeNaM abhilAveNaM AyaMsathAlapAIvAyakaragarayaNakaraMDagapupphacaMgerIjAva lomahatthacaMgerIpuppha-18 vakSaskAre dvIpazA-18/paDalagajAvalomahatthapaDalagasIhAsaNachattacAmaratillasamuggaya jAva aMjaNasamuggayahatthagayA appegaiyA devA dhUvakaDucchu-18 janmamahe nticandrI ahatdhagayA hatu jAva. hiyayA' iti grAhya, atra vyAkhyA-apyekakAH celotkSepa-dhvajocchAyaM kurvanti, apye- acyutAyA vRttiH kakAH vandanakalazahastagatA-maGgalyaghaTapANayaH apyekakAH bhRGgArahastagatAH, evamanantaroktasvarUpeNa etenAnantarava- zIrvAdaH // 419 // citvAt pratyakSeNAbhilApena sUtrapAThena apyekakAH AdarzahastagatAH sthAlahastagatAH yAvadbhapakaDucchukahastagatAH AdhAvaMti paridhAvaMtItyanvayaH zeSa nigadasiddhaM prAguktAbhiSekAdhikAragatendrasUtrasamAnagamatvAt / athAbhiSekanigamanapUrSakamAzIrvAdasUtramAha tae NaM se accuiMde saparivAre sAmi teNaM mahayA mahayA abhiseeNaM abhisiMcai 2 ttA karayalapariggahiraM jAva matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei 2 tA tAhiM iTThAhiM jAva jayajayasaI pauMjati pauMjittA jAva pamhalasukumAlAe surabhIe gandhakAsAIe gAyAI lahei 2ttA evaM jAva kapparukkhagaMpiva alaMkiya vibhUsiaM karei 2 tA jAva NavihiM uvadaMsei 2 ttA acchehiM saNhehiM rayayAmaehiM accharasAtaNDulehiM bhagavao sAmissa purao aTThamaMgalage Alihai, taMjahA-"dappaNa 1 bhaddAsaNaM 2 // 419 // vaddhamANa 3 varakalasa 4 maccha 5 sirivacchA 6 / sothia 7 NandAvattA 8 lihiA aTThamaMgalagA // 1 // " lihiNa karei uvayAraM, kiMte?, pADalamalliacaMpagasogapunnAgacUamaMjariNavamAliabaula tilayakaNavIrakuMdakujjagakoraMTapattadamaNagavarasurabhigandha For Private & Personel Use Only Mainelibrary.org
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sakceseseeeeeeeeeeeeeeee gandhiassa kayaggahagahiakarayalapabhaTThavippamukkassa dasaddhavaNNassa kusumaNiarassa tattha cittaM jaNNussehappamANamittaM ohinikaraM karettA candappabharayaNavairaveru liavimaladaNDaM kaMcaNamaNirayaNabhatticittaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvagaMdhuttamANuviddhaM ca dhUmavahiM viNimmuaMtaM veruliamayaM kaDucchoM paggahittu payaeNaM dhUvaM dAUNa jiNavariMdassa sattaTTha payAI osarittA dasaMguliaM aMjaliM karia matthayaMmi payao aTThasayavisuddhaganthajuttehiM mahAvittehiM apuNaruttehiM atthajuttehiM saMthuNai 2 ttA vAmaM jANuM aMcei 2 ttA jAva karayalapariggahi matthae aMjaliM kaTTha evaM vayAsI-Namo'tthu te siddhabuddhaNIrayasamaNasAmAhiasamattasamajogisalagattaNaNibbhayaNIrAgadosaNimmamaNisaMgaNIsallamANamUraNaguNarayaNasIlasAgaramaNaMtamappameya bhaviadhammavaracAuraMtacakkavaTTI Namo'tthu te arahaottikaTTha evaM vandai NamaMsai 2 ttA paccAsaNNe NAidUre sussUsamANe jAva pajjuvAsai, evaM jahA accuassa tahA jAva IsANassa bhANiavvaM, evaM bhavaNavaivANamantara joisiA ya sUrapajjavasANA saeNaM parivAreNaM patte 2 abhisiMcaMti, tae NaM se IsANe devinde devarAyA paJca IsANe viubvai 2 ttA ege IsANe bhagavaM titthayaraM karayalasaMpuDeNaM giNhai 2 'tA sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe saNNisaNNe ege IsANe piTThao AyavattaM dharei duve IsANA ubhao pAsiM cAmarukkhevaM karenti ege IsANe purao sUlapANI ciTThA, tae NaM se sakke devinde devarAyA Abhioge deve saddAvei 2 tA esovi taha ceva abhiseANattiM dei te'vi taha ceva uvaNenti, tae NaM se sake devinde devarAyA bhagavao titthayarassa cauddiAsa cattAri dhavalavasame biubvei see saMkhadalavimalanimmaladadhidhaNagokhIrapheNarayaNigarappagAse pAsAIe darasaNijje abhirUve paDirUve, tae NaM tesiM cauNhaM dhavalavasabhANaM aTThahiM siMgahito aTTha toadhArAo Niggacchanti, tae NaM tAo aha toadhArAo uddhaM vehAsaM uppayanti 2 tA egao milAyanti Jan Education For Private Personel Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 420 // Jain Education Int 2 tA bhagavao titthayarasa muddhANaMsi nivayaMti / tae NaM se sakke devinde devarAyA caurAsIIe sAmANiasAhassIhiM eassa vi taddeva abhiseo bhANiabbo jAva Namo'tthu te arahaotti kaTTu vandadda NamaMsai jAba pajjuvAsaha ( sUtraM 122 ) 'tae Na'mityAdi, tataH so'cyutendraH saparivAraH svAminaM tena anantaroktasvarUpeNa mahatA 2- atizayena mahatA'bhiSekeNAbhiSiJcati, nigamanasUtrattvAnna paunaruktyaM, abhiSicya ca karatalaparigRhItaM yAvatpadasaGgrAhyaM prAgvat, mastake'JjaliM kRtvA jayena vijayena ca prAguktasvarUpena varddhayati - AziSaM prayuGkte vardhayitvA ca tAbhirviziSTaguNopetAbhiri|STAbhiH - zrotRRNAM vallabhAbhiryAvatkaraNAt 'kaMtAhiM piyAhiM maNuSNAhiM maNAmAhiM vaggUhiM' iti grAhyaM, atra vyAkhyA ca prAgvat, vAgbhirjaya 2 zabdaM prayuGkte, sambhrame dvirvacanaM jayazabdasya, atra jayena vijayena varddhayitvA punarjaya 2 zabdaprayogo maMgalavacane punaruktirna doSAyetyabhihitaH, athAbhiSekottarakAlInaM karttavyamAha - 'paraMjittA' ityAdi, prayujya ca yAvacchabdAt 'tappaDhamayAe' iti grAhyaM, atra vyAkhyAteSvabhiSekottarakAlIna karttavyeSu prathamatayA - Adyatvena pakSmala| sukumArayA surabhyA gandhakASAyikyA - gandhakaSAyadravyaparikarmitayA laghuzATikayeti gamyaM, gAtrANi rUkSayati, evamukta| prakAreNa yAvatkalpavRkSamivAlaGkRtaM vastrAlaGkAreNa vibhUSitaM AbharaNAlaGkAreNa karoti yAvatkaraNAt 'lUhicA saraseNaM | gosIsacaMdaNeNaM gAyAI aNuliMpai 2 ttA nAsAnIsAsavAyavojyaM cakkhuharaM vaNNapharisajuttaM hayalAlApelavAiregadhavalaM kaNagakhaciaMtakammaM devadUtajualaM niaMsAvei 2 ttA' iti grAhyaM, atra vyAkhyA prAgvat, navaraM devadUSyayugalaM pari 5 vakSaskAre janmamahe acyutAzIrvAdaH zeSendrAbhi Sekazca sU. 122 // 420 // w.jainelibrary.org
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAnottarIyarUpaM nivAsayati-paridhApayatIti kRtvA ca yAvatkaraNAt 'sumiNadAmaM piNaddhAvei' iti grAhya, nAvyavidhimu| padarzayati upadayaM ca acchaiH zlakSNaiH rajatamayaiH accharasataMDulaiH bhagavataH svAminaH purato'STa aSTamaGgalakAni Alikhati, tadyathA-dappaNeti padyaM sugama, maGgalAlekhanottarakRtyamAha-lihiUNa'tti, anantaroktAnyaSTamaGgalAni likhitvA karotyupacAramityAdyArabhya kaDucchukagrahaNaparyantaM sUtraM cakraratnapUjAdhikAralikhitavyAkhyAto vyAkhyeyaM, tataH prayataH san yathA bAlabhaTTArakasya dhUpadhUmAkule akSiNI na bhavatastathA prayatnavAn dhUpaM dattvA jinavarendrAya, sUtre SaSThI ASatvAt, aGgapUjArthaM pratyAseduSA mayA niruddho bhagavadarzanamArgo'to'haM mA pareSA darzanAmRtapAnavighnakArI syAmiti saptASTAni padAnyapasRtya dazAGgulikaM mastake'JjaliM kRtvA prayato-yathAsthAnamudAttAdisvaroccAreSu prayatnavAnaSTazataiH-aSTottarazatapramAvizuddhena granthena-pAThena yuktairmahAvRttaH-mahAkAvyairyadvA mahAcaritrairapunarukkaiH arthayuktaiH-camatkArivyaGgayayuktaiH saMstauti | saMstutya ca vAmaM jAnu aJcati-utpATayati, aJcitvA ca yAvatpadAt 'dAhiNaM jANuMdharaNialaMsi nivADeI' iti grAhyam , atra vyAkhyA prAgvat, karatalaparigRhItaM mastake'JjaliM kRtvA evaM-vakSyamANamavAdIt, yadavAdIttadAha- Namo'tthu te siddhabuddha' ityAdi, namo'stu te-tubhyaM he siddha evaM buddha ityAdipadAni sambandhanIyAni, tatra he buddha!-jJAtatattva! he nIrajAH !-karmarajorahita ! he zramaNa !-tapasvin ! he samAhita-anAkulacitta ! he samApta! kRtakRtyatvAt athavA samyak prakAreNApta! avisaMvAdivacanatvAt he samayogin ! kuzalamanovAkAyayogitvAt zalyakartana nirbhaya nIrAgadveSa zrIjambU. 1 Jan Educationa l For Private Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIpazA zrIjamba-18 nirmama nissaGga-nirlepa niHzalya mAnamUraNa-mAnamardana guNeSu ratna-utkRSTaM yacchIlaM-brahmacaryaM tasya sAgara ananta ananta-ISM kAre jJAnAtmakatvAt makAro'lAkSaNikaH evamagre'pi aprameya-prAkRtajJAnAparicchedya azarIrajIvasvarUpasya chadmasthaiH paricchenticandrI janmamahe tumazakyatvAditi athavA'prameya bhagavadguNAnAmanantatvena saGkhyAtumazakyatvAt bhavya-muktigamanayogya atyAsannabhava-19 yA vRttiH acyutAsiddhitvAt dharmeNa-dharmarUpeNa vareNa-pradhAnena bhAvacakratvAt caturantena-caturgatyantakAriNA cakreNa vartata ityevaMzIlastasya | zIrvAdaH // 421 // sambodhanaM he dharmavaracaturantacakravarttin ! namo'stu tubhyaM arhate-jagatpUjyAya iti kRtvA-iti saMstutya vandate namasyatItyA zeSendrAbhi| di sUtraM prAgvat , yaccAtra vizeSaNavarNakasyAdau namo'stu te ityuktvA punarapi namo'stu te ityuktaM tanna punaruktaye pratyuta lA-18 Sekazca sU. 122 ghavAya yato jagatrayapratisrotazcAriNo jagatrayapatestattadasAdhAraNaikaikavizeSaNavibhAvanAt samudbhUtapraNAmapariNAmena hariNA prativizeSaNaM namo'stu te iti na prayuktamiti, imAni ca sarvANi vizeSaNAni bhavyapadavarjAni bhAvini bhUtavadupacArAdanya-10 thA'bhiSekasamaye jinaanaametaadRshvishessnnaanaamsmbhvaaditi| athAvaziSTAnAmindrANAM vaktavyaM lAghavAdAha-evaM jhaa| ityAdi, evamuktavidhinA yathA'cyutendrasyAbhiSekakRtyaM tathA prANatendrasya yAvadIzAnendrasyApi bhaNitavyaM, zakrAbhiSekasya sarvatazcaramatvAt , evaM bhavanapativyantarajyotiSkAzcandrAH sUryaparyavasAnAH svakena svakena parivAreNa saha pratyekaM 24 // 421 // | abhiSiJcanti / athAvaziSTazakasyAbhiSekAvasara:-'taeNa'mityAdi, tataH-triSaSTIndrAbhiSekAnantaramIzAno devendro deva| rAjA paJcezAnAn vikurvati-ekaH IzAnaH paJcadhA bhavati, etadeva vibhajati-tatra eka IzAno bhagavantaM tIrthakaraM kara-% Jain Education Interational For Private Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ | talasampuTena gRhNAti gRhItvA ca siMhAsanavaragataH pUrvAbhimukhaH sanniSaNNaH eka IzAnaH pRSThataH AtapatraM dharati || dvAvIzAnAvubhayoH pArzvayoH cAmarotkSepaM kurutaH eka IzAnaH purataH zUlapANistiSThati-Urdhvastho bhavati / sampratyavyagrapANiH zako yadakarottadAha-'tae NamityAdi, tataH-IzAnendreNa bhagavataH karasampuTe grahaNAnantaraM sa zakro devendro devarAjA 8 AbhiyogyAna devAn zabdayati, zabdayitvA ca eSo'pi tathaiva-acyutendravadabhiSekaviSayakAmAjJaptiM dadAti te'pyAbhiyogyAstathaiva-acyutendrAbhiyogyadevA ivAbhiSekavastUpanayanti, atha zakraH kiM cakAretyAha-'tae Na'mityAdi, tataH-18 abhiSekasAmagryupanayanAnantaraM sa zakro devendro devarAjA bhagavatastIrthakarasya caturdizi caturo dhavalavRSabhAn vikurva-18 nti zvetAn zvetatvameva draDhayati-zaGkhasya dala-cUrNa vimalanirmala:-atyantanirmalo yo dadhidhano-dadhipiNDo baddhaM dadhI-18 tyarthaH gokSIraphenaH pratItaH rajatanikaro'pi eteSAmiva prakAzo yeSAM te tathA tAn , 'pAsAIe'tyAdi prAgvat , tadanantaraM | kimityAha-'tae Na'miti, tatasteSAM caturdhavalavRSabhAnAmaSTabhyaH zRGgebhyo'STau toyadhArA nirgacchanti, tatastA aSTau to-12 yadhArA Urdhva vihAyasi utpatanti-Urdhva calanti, utpatya ca ekato milanti militvA ca bhagavatastIrthakarasya mUrdhnira nipatanti / atha zakraH kiM kRtavAnityAha-'tae Na' mityAdi, tataH sa zakro devendro devarAjA caturazItyA sAmAnikasahasrestrayastriMzatA trAyastriMzakairyAvat samparivRtastaiH svAbhAvikavaikurvikakalazairmahatA tIrthakarAbhiSekeNAbhiSiJcati ityA| disUtrokto'bhiSekavidhiH zakrasyAcyutendravadastIti lAghavamAha-etasyApi tathaivAbhiSeko bhaNitavyaH, kiyadanta ityAha Jain Education Intematy For Private Personal use only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA 18| yAvannamo'stu te'rhate iti kRtvA vandate namasyati 2 tvA yAvatparyupAste iti / atha kRtakRtyaH zakro bhagavato || 5vakSaskAre janmapuraprApaNAyopakramate jinajanmanticandrI- tae Na se sake devide devarAyA paMca sake viubai 2 ttA ege sake bhayavaM titthayaraM karayalapuDeNaM giNhai ege sake piTThao AyavattaM mahe kRtA. yA vRttiH dharei duve sakkA ubhao pAsiM cAmarukkhevaM kareMti ege sake vajjapANI purao pagaDDai, tae NaM se sake caurAsIIe sAmANia bhiSekajisAhassIhiM jAva aNNehi a bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiehiM devehiM devIhi a saddhiM saMparibuDe sabiddhIe jAva NAi nAnayanaM sU. // 422 // 123 araveNaM tAe ukkiTThAe jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNaNayare jeNeva jammaNabhavaNe jeNeva titthayaramAyA teNeva uvAgacchai 2 ttA bhagavaM titthayaraM mAUe pAse Thavei 2 tA titthayarapaDirUvagaM paDisAharai 2 ttA osovaNiM paDisAharai 2 tA egaM mahaM khomajualaM kuMDalajualaM ca bhagavao titthayarassa ussIsagamUle Thavei 2 ttA egaM mahaM siridAmagaMDaM tavaNijjalaMbUsagaM suvaNNapayaragamaMDiaM NANAmaNirayaNavivihahAraddhahArauvasohiasamudayaM bhagavao titthayarassa ulloaMsi nikkhivai taNNaM bhagavaM titthayare aNimisAe diTThIe dehamANe 2 suhaMsuheNaM abhiramamANe ciTThai, tae NaM se sake deviMde devarAyA vesamaNaM devaM saddAvei 2ttA evaM vadAsIkhippAmeva bho devANuppiA! battIsaM hiraNNakoDIo battIsaM suvaNNakoDIo battIsaM gaMdAI battIsaM bhaddAI subhage subhagarUvajubaNalAvaNNe a bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaMsi sAharAhi 2 ttA eamANattioM paJcappiNAhi, tae NaM se vesamaNe deve sakeNaM jAva vi- // 422 // NaeNaM vayaNaM paDisuNei 2 tA jaMbhae deve saddAvei 2 tA evaM vadAsi-khippAmeva bho devANuppiA ! battIsaM hiraNNakoDIo jAva bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaMsi sAharaha sAharittA eamANatti paJcappiNaha, tae Na te jaMbhagA devA vesamaNeNaM deveNaM Jain Education in For Private & Personel Use Only HOMejainelibrary.org
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM vuttA samANA haTTatuTTa jAva khippAmeva battIsaM hiraNNakoDIo jAva ca bhagavao titthagarassa jammaNabhavaNaMsi sAharaMti 2 ttA jeNeva vesamaNe deve teNeva jAva paJcappiNaMti, tae NaM se vesamaNe deve jeNeva sake deviMde devarAyA jAva paJcappiNai / tae NaM se sake deviMde devarAyA 3 amioge deve sadAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! bhagavao titthayarassa jammaNaNayaraMsi siMghADagajAvamahApahapahesu mahayA 2 saddeNaM ugdhosemANA 2 evaM vadaha-haMdi suNaMtu bhavato bahave bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiyA devA ya devIo a je NaM devANuppiA! titthayarassa titthayaramAUe vA asubhaM maNaM padhArei tassa NaM ajagamaMjariA iva sayadhA muddhANaM phuTTauttikaTTha ghosaNaM ghoseha 2 ttA eamANatti paJcappiNahatti, tae NaM te AbhiogA devA jAva evaM devotti ANAe paDisuNaMti 2 ttA sakassa deviMdassa devaraNNo aMtiAo paDiNikkhamaMti 2 khippAmeva bhagavaoM titthagarassa jammaNaNagaraMsi siMghADaga jAva evaM vayAsI-haMdi suNaMtu bhavaMto bahave bhavaNavai jAva je NaM devANuppiA! titthayarassa jAva phuTTihItittikaTTa ghosaNagaM ghosaMti 2 ttA emANattioM paccappiNaMti, tae NaM te bahave bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiA devA bhagavao titthagarassa jammaNamahimaM kareMti 2 ttA jeNeva gaMdIsaradIve teNeva uvAgacchaMti 2 ttA aTThAhiyAo mahAmahimAo kareMti 2 jAmeva disi pAumbhUmA tAmeva disiM paDigayA (sUtraM 123) 'tae Na' mityAdi prAgvat / atha janmanagaraprApaNAya sUtraM-'tae Na'mityAdi, tataH sa zakraH paJcarUpavikurvaNAnantaraM || caturazItyA sAmAnikasaharyAvat samparivRtaH sarvA yAvannAditaravena tayotkRSTayA divyayA devagatyA vyatitrajana 29 Jain Education Inter For Private & Personel Use Only K ainelibrary.org
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5vakSaskAre jinajanma| mahe kRtAbhiSekajinAnayanaM mU. 123 zrIjambu-18 yatraiva bhagavatastIrthakarasya janmanagaraM yatraiva ca janmabhavanaM yatraiva ca tIrthakaramAta tatraivopAgacchatIti upAgatya ca bhaga- dvIpazA- vantaM tIrthakaraM mAtuH pArthe sthApayati sthApayitvA ca tIrthakarapratibimba pratisAharati pratisaMhRtya cAvasvApinI prati- nticandrI saMharati pratisaMhRtya caikaM mahat kSomayoH-dukUlayoryugalaM kuNDalayugalaM (ca) bhagavatastIrthakarasyocchIrSakamUle sthApayati, yA vRtti: sthApayitvA ca ekaM mahAntaM zrIdAmnAM-zobhAvadvicitraratnamAlAnAM gaNDa-golaM vRttAkAratvAt kANDaM vA-samUhaH shriidaam||423|| | gaNDaM zrIdAmakANDaM vA bhagavatastIrthakarasyoloce nikSipati-avalambayatIti kriyAyogaH, 'tapanIye'tyAdi padatrayaM prA | gvat , nAnAmaNiratnAnAM ye vividhahArArddhahArAstairupazobhitaH samudAyaH-parikaro yeSAM te tathA, ayamarthaH-zrImatyo ratnamAlAstathA grathayitvA golAkAreNa kRtA yathA candragopake madhyajhumbanakatAM prApitAH hArArddhahArAzca parikarajhumbanakatAm / uktasvarUpajhumbanakavidhAne prayojanamAha-'taNNa miti prAgvat , bhagavAMstIrthakaro'nimiSayA-nirnimiSayA dRSTyA atyAdareNa prekSamANaH 2 surkhasukhenAbhiramamANo-ratiM kurvastiSThati / atha vaizramaNadvArA zakrasya kRtyamAha-'tae Na' mityAdi, tataH sa zakro devendro devarAjA vaizramaNaM uttaradikpAlaM devaM zabdayati, zabdayitvA caivamavAdIt-kSipra meva bho devAnupriya ! dvAtriMzataM hiraNyakoTIH dvAtriMzataM suvarNakoTIH dvAtriMzataM nandAni-vRttalohAsanAni dvAtriMzataM 18|| bhadrANi-bhadrAsanAni subhagAni-zobhanAni subhagayauvanalAvaNyAni rUpANi-rUpakANi yatra tAni tathA, sUtre padavyatyaya ApatvAt , caH samuccaye, bhagavatastIrthakarasya janmabhavane saMhara AnayetyarthaH saMhRtya ca enAmAjJaptiM pratyarpaya, tataH sa vaizramaNo RecedeseeneResekesesesee // 42 Jain Education in For Private & Personel Use Only -- jainelibrary.org
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter | devaH zakreNa yAvatpadAt 'deviMdeNaM devaraNNA evaM vRtte samANe hatuTThacittamANaMdie evaM devo tahatti ANAe' iti grAhyaM, | vinayena vacanaM pratizRNoti pratizrutya ca jRmbhakAn devAn tiryagloke vaitAnyadvitIya zreNivAsitvena tiryaglokagata| nidhAnAdivedinaH zabdayati 2 tvA caivamavAdIt zeSamanuvAdasUtratvAt subodham, athAsmAsu svasthAnaM prApteSu niHsaundaryAH saundaryAdhike bhagavati mA duSTA duSTadRSTiM nikSipantviti tadupAyArthamAha - 'tae Na' mityAdi, tato- vaizramaNenAjJApratyarpaNAnantaraM sa zakraH 3 abhiyogAn devAn zabdayati zabdayitvA caivamavAdIt - kSiprameva bho devAnu| priyA ! bhagavatastIrthakarasya janmanagare zRGgATakayAvanmahApathapatheSu mahatA 2 zabdena udghoSayantaH 2 evaM vadata - hanta ! iti prAgvat zRNvantu bhavanto bahavo bhavanapativyantarajyotiSkavaimAnikA devAzca devyazca yo'nirdiSTanAmA devAnAMpriyA ! iti sambodhanaM bhavatAM madhye tIrthakarasya mAturvoparyyazubhaM manaH pradhArayati - duSTaM saGkalpayati tasya 'AryakamaJjarikeva' Aryako - vanaspativizeSo yo loke Ajao iti prasiddhastasya maJjarikA iva mUrddhA zatadhA sphuTatvitikRtvA - ityuktvA ghoSaNaM ghoSayata, ghoSayitvA caitAmAjJaptikAM pratyarpayata iti, atha te yaccakrustadAha - 'tae Na' mityAdi vyaktaM anuvAdasUtratvAt, atha nigamanasUtramAha - 'tae Na' miti, tataste bahavo bhavanapatyAdayo devA bhagavatastIrthakarasya janmamahimAnaM kurvanti kRtvA ca siddhasamIhitakAryAH maGgalArthaM yatraiva nandIzvaravaradvIpastatraivopAgacchanti upAgatyA - | STAhnikAmahAmahimAH - aSTadina nirvarttanIyotsava vizeSAn kurvanti, bahuvacanaM cAtra saudharmendrAdibhiH pratyekaM kriyamANa d jainelibrary.org
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 tvAt , atra yasyendrasya yasmin aJjanagirI yeSu ca dadhimukhagiriSu tallokapAlAnAM aSTAhnikAdhikAraH sa prAk RSa- 185vakSaskAre dvIpazA- bhadevanirvANAdhikAre ukta iti nAtra likhyate // jinajanmanticandrI mahe kRtAyA vRttiH iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidaMyugInanarAdhipaticakravartisamAnazrIakabbara- bhiSekajisuratrANapradattaSANmAsikasarvajagajjantujAtAbhayapradAnazatruJjayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhR nAnayanaM mU. // 424 // 123 tibahumAnayugapradhAnopamAnasAmpratavijayamAnazrImattapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJaptivRttI prameyaratnamaJjUSAnAmnayAM tIrthakRjanmA bhiSekAdhikAravarNano nAma paJcamo vkssskaarH||5|| // 424 // Jain Education in Trjainelibrary.org
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte atha SaSTho vakSaskAraH // 6 // --0-f pRSTaM jambUdvIpAntarvartti svarUpaM, samprati tasyaiva caramapradezasvarUpapraznAyAha-- jaMbuddIvasa NaM bhaMte! dIvassa padesA lavaNasamudaM puTThA ?, haMtA puTThA, te NaM bhaMte! kiM jaMbuddIve dIve lavaNasamudde ?, goamA ! jaMbuddIve NaM dIve No khalu lavaNasamudde, evaM lavaNasamuddassavi parasA jaMbuddIve puTThA bhANiavvA iti / jaMbuddIve NaM bhaMte! jIvA uddAttA 2 lavaNasamudde paJcAyaMti ?, atthegaiA paccAyaMti atthegaiA no paJcAyaMti, evaM lavaNassavi jaMbuddIve dIve Neavvabhiti (sUtraM 124) 'jaMbuddIvassa Na'mityAdi, jambUdvIpasya Namiti pUrvavat dvIpasya pradezA lavaNasamudrazabdasahacArAccaramapradezA iti vyAkhyeyaM anyathA jambUdvIpamadhyavarttipradezAnAM lavaNasamudrasya saMsparzasambhAvanAyA abhAvAt lavaNasamudraM spRSTAH| spRSTavantaH karttari kapratyayaH, atra kAkupAThAt praznasUtrAvagatiH, bhagavAnAha - hantA ! iti pratyavadhAraNe / atha sampradA| yAdinA dvIpAnantarIyAH samudrAH samudrAnantarIyA dvIpAH tena ye yadanantarIyAste tatsaMsparzina iti sujJAne'pyasmin praSTavye'rthe yat praznavidhAnaM taduttarasUtre praznabIjAdhAnAyeti tadAha - te jambUdvIpacaramapradezA bhadanta ! kiM jambUdvIpo dvIpaH uta iti gamyastena lavaNasamudro vA ityarthaH, pRcchato'yamAzayaH- yadyena spRSTaM tatkiJcittadvyapadezaM labhate kizcit Jainelibrary.org
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 425 // Jain Education Inter DesesesCARA | punarna tathA, yathA tarjanyA saMspRSTA jyeSThAGgulijrjyeSThaiveti, tena jambUdvIpacaramapradezAH lakNasamudraM spRSTAH kathaM vyapadezyAH ?, atrottaraM - gautama ! nipAtasyAvadhAraNArthatvAt te caramapradezAH jambUdvIpa eva dvIpaH jambUdvIpasImAvarttitvAt na | khalu te lavaNasamudro, jambUdvIpasImAnamatikramya lavaNasamudrasImAnamaprAptatvAt kintu svasImAgatA eva lavaNasamudraM | spRSTAstena taTasthatayA saMsparzabhavanAt tarjanyA saMspRSTA jyeSThAGgaliriva svavyapadezaM labhate, evamuktarItyA lavaNasamudrasyApi caramapradezA jambUdvIpaM spRSTA na jambUdvIpaH kintu lavaNasamudro lavaNasamudrasImAvarttitvAdityAdi bhaNitavyam / anantarasUtre jambUdvIpalavaNodayoH parasparamavyapadezyatA uktA, samprati tayoreva jIvAnAM parasparamutpattyAdhAratA | pRcchayate ityAha- 'jaMbuddIve' ityAdi, jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe jIvA avadrAya 2-mRtvA 2 lavaNasamudre pratyAyAntiAgacchanti, atrApi kAkupAThAt praznAvagatiH, bhagavAnAha - gautama ! astIti nipAto'tra bahvarthaH, santyekakA jIvA | ye'vadrAya 2 lavaNasamudre pratyAyAnti santyekakA ye na pratyAyAnti, jIvAnAM tathA tathA svakarmavazatayA gativaicitryasambhavAt evaM lavaNasamadrasUtramapi bhAvanIyam // samprati prAguktAnAM jambUdvIpamadhyavarttipadArthAnAM saGgrahagAthAmAhakhaMDA 1 joaNa 2 vAsA 3 pavvaya 4 kUDA 5 ya tittha 6 seDhIo 7 / vijaya 8ddaha 9 salilAo 10 piMDae hoi saMgaNI // 1 // " jaMbuddIve NaM bhaMte! dIve bharahappamANamettehiM khaMDehiM kevaiaM khaMDagaNieNaM paM0, ? go0 ! NaaM khaMDasayaM khaMDagaNieNaM paNNatte / jaMbuddIve NaM bhaMte! dIve kevaithaM joaNagaNieNaM paNNatte ?, goamA ! satteva ya koDisayA NauA chappaNNa sayasahassAiM / cauNavaI ca saha DEDEDEDEA 6vakSaskAre parasparaspa jIvo tpAdau sU. 124 // 425 // jainelibrary.org
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte ssA sayaM divaddhaM ca gaNiapayaM // 1 // jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kati vAsA paNNattA?, goamA ! sattavAsA, taMjahA -bharahe ee hemaar hiraNNava harivAse rammagavAse mahAvidehe, jaMbuddIve NaM bhaMte! dIve kevaiA vAsaharA paNNattA kevaiA maMdarA paiyA paNNattA kevaiA cittakUDA kevaiA vicinttakUDA kevaiA jamagapavvayA kevaiA kaMcaNapavvayA kevaiA vakkhArA kevaiA dIhave addhA kevaiA addhA paNNattA ?, gomamA ! jaMbuddIve cha vAsaharapavvayA ege maMdare pavvae ege cittakUDe ege vicittakUDe do jamagapavvayA do kaMcaNagapavvayasayA vIsaM vakkhArapavvayA cottIsaM dIhaveaddhA cattAri vaTTaveaddhA, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve dIve duSNi uttarA pavvayasayA bhavatIti mkkhaayNti| jaMbuddIve NaM bhaMte! dIve kevaiA vAsaharakUDA kevaiA kkkhArakUDA kevaiA beaddhakUDA kevaiA maMdarakUDA paM0 ?, go0 ! chappaNNaM vAsaharakUDA chaNNauI vakkhArakUDA tiNNi chaluttarA vejaddhakUDasayA nava maMdarakUDA paNNattA, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve cattAri sattaTThA kUDasayA bhavantItimakkhAyaM / jaMbuddIve dIve bharahe vAse kati titthA paM0 1, go0 ! tao titthA paM0 taM0-mAgahe varadAme pabhAse, jaMbuddIve 2 eravae vAse kati titthA paM0 1, go0 ! tao tisthA paM0 taM0-mAgahe varadAme pabhAse, evAmeva sapuvAvareNaM jaMbuddI0 mahAvidehe vAse egamege cakavaTTivijae kati titthA paM0 ?, go0 tao titthA paM0 taM0 - mAgahe varadAme pabhAse, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve 2 ege biuttare titthasae bhak tItimakkhAyaMti / jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiA vijjAharaseDhIo kevaiA AbhiogaseDhIo paM0 ?, go0 ! jaMbuddIve dIve asI vijjAharaseDhIo aTTasaTTI AbhiogaseDhIo paNNattAo evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve dIve chattIse seDhisae bhavatItimakkhAyaM, jaMbuddIve dIve kevaiA cakkavaTTivijayA kevaiAo rAyahANIo kevaiAo timisaguhAo kevaiAo khaMDappA jainelibrary.org
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 426 // yaguhAbho kevaiA kayamAlayA devA kevaiyA NaTTamAlayA devA kevaiA usabhakUDA paM0 ?, go0 ! jaMbuddIve dIve cottIsaM cakavaTTaSijayA cottIsaM rAyahANIo cottIsaM timisaguhAo cottIsaM khaMDappavAyaguhAo cottIsaM kayamAlayA devA cottIsaM NaTTamAlayA devA cottIsaM usabhakUDA palvayA paM0, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiA mahaddahA paM0 ?, go0 ! solasa mahaddahA paNNattA, jaMbu - dIve NaM bhaMte! dIve kevaiyAo mahANaIo vAsaharapavahAo kevaiAo mahANaIo kuMDappabahAo paNNattA ?, goyamA ! jaMbuddIve 2 coda mahANaIo vAsaharapavvahAo chAvattariM mahANaIo kuMDappavahAo evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve dIve utiM mahANaIo bhavatItimakkhAyaM / jaMbuddIve 2 bharaheravaesa vAsesu kai mahANaio paM0 ?, goamA ! cattAri mahANaIo paNNattAo, taM0gaMgA siMdhU rattA rattavaI, tattha NaM egamegA mahANaI cauddasahiM salilAsahassehiM samaggA puratthimapaJcatthimeNaM lavaNasamuhaM samappei, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve dIve bharahaeravaesu vAsesu chappaNNaM salilAsahassA bhavatIti makkhAyaMti, jaMbuddIve NaM bhaMte ! hemavayaheraNNavaesu vAsesu kati mahANaIo paNNattAo ?, go0 ! cattAri mahANaIo paNNattAoM, taMjahA - rohitA rohiaMsA suvaNNakUlA ruSpakUlA, tattha NaM egamegA mahANaI aTThAvIsAe aTThAvIsAe salilAsahassehiM samaggA puratthimapaccatthimeNaM lavaNasamuhaM samappei, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve 2 hemavayaheraNNavaesu vAsesu bArasuttare salilAsa ya sahasse bhavatIti makkhAyaM iti / jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve harighAsarammagavAse kai mahANaIo paNNattAo ?, goyamA ! cattAri mahANaIo paNNattAo, taMjahA -- harI harikaMtA narakaM - tANArikatA, tattha NaM egamegA mahANaI chappaNNAe 2 salilAsahassehiM samaggA puratthimapaccatthimeNaM lavaNasamudaM samappei, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve 2 harivAsarammagavAsesu do caDavIsA salilAsayasahassA bhavatItimakkhAyaM, jaMbuddIve NaM bhaMte! dIve mahA 6vakSaskAre khaNDayoja - nAdipiNDaH sU. 125 // 426 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ videhe vAse kai mahANaIo paNNattAo ?, goyamA ! do mahANaIo paNNattAo, taMjahA--sIA ya sIoA ya, tattha NaM egamegA mahANaI paMcahi 2 salilAsayasahassehiM battIsAe a salilAsahassehiM samaggA purathimapaJcatthimeNaM lavaNasamuI samappei, evAmeva saputvAvareNaM jaMbuddIve dIve mahAvidehe vAse dasa salilAsayasahassA causaddhiM ca salilAsahassA bhavantItimakkhAyaM / jaMbuddIveNaM bhaMte ! dIve maMdarassa pavvayassa dakkhiNeNaM kevaiyA salilAsayasahassA purathimapaJcasthimAbhimuhA lavaNasamuI samappeMti ?, gro0 ! ege chaNNaue salilAsayasahasse purathimapaJcatthimAbhimuhe lavaNasamudaM samappeMtitti, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve maMdarassa pavvayassa uttareNaM kevaiyA salilAsayasahassA purathimapaJcatthimAbhimuhA lavaNasamuI samappeMti ?, go0 ! ege chaNNaue salilAsayasahasse purathimapaJcatthimAbhimuhe jAva samappei, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiA salilAsayasahassA puratthAbhimuhA lavaNasamudaM samappeMti ?, go0! satta salilAsayasahassA aTThAvIsaM ca sahassA jAva samappeMti, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiA salilAsayasahassA paJcatthimAbhimuhA lavaNasamuI samappeMti ?, goamA! satta salilAsayasahassA aTThAvIsaM ca sahassA jAva samappeMti, evAmeva sapuvvAvareNaM jaMbuddIve dIve coddasa salilAsayasahassA chappaNNaM ca sahassA bhavaMtItimakkhAyaM iti ( sUtraM 125 ) 'khaMDA joaNa' ityAdisaGgrahavAkyasya saGkSiptatvena durbodhatvAt sUtrakRdeva praznottararItyA vivRNoti, tatra sUtram-'jaMbuzAhIve' ityAdi, jambUdvIpo bhadanta! dvIpo bharatapramANaM-SaTkalAdhikaSaDviMzatiyojanAdhikapaJcazatayojanAni tadeva mAtrASparimANaM yeSAM tAni tathA evaM vidhaiH khaNDaH-zakalaiH ityevaMrUpeNa khaNDagaNitena-khaNDasamayayA kiyAn prajJaptI, bhagavA thIjambU 2 Jain Education inithal For Private & Personel Use Only INMainelibrary.org
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ g zrIjambU nAha-gautama ! navatyadhika khaNDazataM khaNDagaNitena prajJaptaH, ko'rthaH-bharatapramANaiH khaNDairnavatyadhikazatasayArmilitairja-1|| vakSaskAre dvIpazA lambadvIpaH sampUrNalakSapramANo bhavati, tatra dakSiNottarataH khaNDamIlanA prAk bharatAdhikAravRttau cintiteti na punarucyate. // 5 // khaNDayojanticandrI-18 pUrvapazcimatastu yadyapi khaNDagaNitavicAraNAsUtre na kRtAM vanamukhAdibhireva lakSapUrterabhidhAnAt tathApi khaNDagaNitavi-5 Male nAdipiNDaH sU. 125 yA vRttiH ||caare kriyamANe bharatapramANAni tAvantyeva khaNDAni bhavanti, atha 'yojane'tidvArasUtram-'jaMbuddIve Na' mityAdi, jambU-II // 427|| dvIpo bhadanta ! dvIpaH kiyAn yojanagaNitena-samacaturasrayojanapramANakhaNDasarvasaGkhyayA prajJaptaH, bhagavAnAha-gautama || sapta koTizatAni evo'vadhAraNe ca uttaratra saGkhyAsamuccayArthaH navatAni-navatikovyadhikAnIti vyAkhyeyaM prastAvAt , | anyathA koTizatato dvitIyasthAne satsu lakSAdisthAneSu navadazakarUpA navatirna yujyate gaNitazAstravirodhAt, tathA SaTpaJcAzacchatasahasrANi lakSANItyarthaH caturnavatizca sahasrANi zataM ca yarddha-sArddha paJcAzadadhikaM yojanAnAmityetAvapramANaM jambUdvIpasya gaNitapadaM kSetramityarthaH, sUtre ca yojanasaGkhyAyAH prakrAntatvAt yojanAvadhireva saGkhyA nirdiSTA anyatra tu bhagavatIvRttyAdau sAdhikatvaM vivakSitaM, taccedam-'gAuamegaM paNNarasa dhaNussayA taha ya dhaNUNi paNNarasa / saddhiM ca aMgulAI jaMbuddIvassa gaNiapayaM // 1 // " iti, iyaM ca vyaktaiva 1 gA0 1515 dha. 60 aM0 || // 427 // karaNaM cAtra-'vikkhaMbhapAyaguNio a parirao tassa gaNiapayaM' iti vacanAt jambUdvIpaparidhistrilakSaSoDaza-10 sahasradvizatasaptaviMzatiyojanAdiko jambUdvIpaviSkambhasya lakSarUpasya pAdena-caturthI zena paJcaviMzatisahasrarUpeNa Jain Education Intential For Private & Personel Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ guNito jambUdvIpagaNitapadamiti, tathAhi - jambUdvIpaparidhistisro lakSAH SoDaza sahasrANi dve zate saptaviMzatyadhike yojanAnAM tathA gavyUtatrayaM aSTAviMzatyadhikaM zataM dhanuSAM trayodazAGgulAni ekaM cArddhAGgulaM, yavAdayastu zrIjina| bhadragaNikSamAzramaNapraNIta kSetravicAra sUtravRttyAdau na vivakSitA ato na tadvivakSA kriyate, tatra yojanarAzau paJcaviMzatisahasrairguNite saptakoTizatAni navatikoTayaH SaTpaJcAzalakSAH paJcasaptatiH sahasrANi bhavanti, tathA krozatraye pazcaviMzatisahasraguNite jAtaM paJcasaptatisahasrANi gavyUtAnAM, eSAM ca yojanAnayanArthaM caturbhirbhAge hRte labdhAnyaSTAdaza | sahasrANi sapta zatAni paJcAzadadhikAni yojanAnAM, asmiMzca sahasrAdike pUrvarAzau prakSipte jAtAni 93 sahasrANi 7 zatAni 50 adhikAni koTyAdikA saGkhyA tu sarvatra tathaiva, tathA dhanuSAmaSTAviMze zataM paJcaviMzatisahasrairguNyate jAtA dvAtriMzalakSA dhanuSAM 3200000 aSTAbhizca dhanuH sahasrairyojanaM bhavati tato yojanAnayanArthamaSTAbhiH sahasrairbhAge | labdhAni catvAri yojanazatAni asmiMzca pUrvarAzau prakSipte jAtAni 94 sahasrANi zataM paJcAzadadhikaM aGgulAnyapi trayodaza paJcaviMzatisahasrairguNyante jAtAni trINi lakSANi paJcaviMzatisahasrAdhikAni arddhAGgulamapi paJcaviMzatisahasrairabhyasyate jAtAnyarddhAGgulAnAM paJcaviMzatisahasrANi teSAmarddhe labdhAnyaGgulAnAM dvAdaza sahasrANi paJcazatAdhikAni teSu pUrvoktAGgularAzau prakSipteSu jAto'GgularAzi strINi lakSANi saptatriMzatsahasrANi paJcazatAdhikAni eSAM dhanurAnayanAya SaNNavatyA bhAge hRte labdhAni dhanuSAM paJcatriMzacchatAni paJcadazAdhikAni zeSaM SaSTiraGgulAni, asya dhanUrAzergavyUtAnaya
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU GORSO90900 dvIpazAnticandrIyA vRttiH sa.125 // 428 // nAya sahasradvayena bhAge hRte labdhamekaM gavyUtaM zeSa dhanuSAM paJcadaza zatAni paJcadazAdhikAni, sarvAgreNa jAtamidaM-yojanA 6vakSaskAre nAM sapta koTizatAni navatikoTyadhikAni SaTpaJcAzallakSAzcaturNavatisahasrANi zatamekaM paJcAzadadhikaM tathA gavyUtamekaM khaNDayojadhanuSAM paJcadazazatAni paJcadazAdhikAni aGgulAnAM SaSTiriti / gataM yojanadvAraM, atha varSANi-'jaMbuddIve 'mityAdinAdipiNDa: | vyaktaM / atha parvatadvAraM-'jaMbuddIve Na' mityAdi praznasUtraM vyakta, uttarasUtre saGkhyAmIlanAya kiJciducyate-SaT varSadharAH kSullahimavadAdayaH eko mandaro-meruH ekazcitrakUTaH ekazca vicitrakUTaH, etau ca yamalajAtakAviva dvau girI devakuruvartinau, dvau yamakaparvatI tathaivottarakuruvartinau, dve kAJcanakaparvatazate devakurUttarakuruvatihadadazakobhayakUlayoH pratyeka dazarakAJcanakasadbhAvAt , tathA viMzatirvakSaskAraparvatAH, tatra gajadantAkArA gandhamAdanAdayazcatvAraH tathA catuHprakAramahAvidehe pratyekaM catuSkarasadbhAvAt SoDaza citrakUTAdayaH saralAH dvaye'pi militA yathoktasaGkhyAkAH, tathA catustriMzaddIrghavaitAbyA dvAtriMzadvijayeSu bharatairAvatayozca pratyekamekaikabhAvAt , catvAro vRttavaitADhyAH haimavatAdiSu catuSu varSeSu ekaikabhAvAt , 'evAmeva saputvAvareNaM'ti prAgvat, jaMbUdvIpe dvIpe ekonasaptatyadhike dve parvatazate bhavataH ityAkhyAtaM mayA'nyaizca tiirthkRdbhiH| atha kUTAni, tatra sUtraM-'jaMbuddIve Na' mityAdi, jambUdvIpe dvIpe kiyanti varSadharakUTAni ityA // 428 // | dipraznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre SaTpaJcAzadvarSadharakUTAni, tathAhi-kSudrahimavatazikhariNoH pratyekamekAdaza 22 mahAhimavadukmiNoH pratyekamaSTau 16 niSadhanIlavatoH pratyekaM nava 18 sarvasaGkhyayA 56, vakSaskArakUTAni SaNNavatiH, tadyathA-sara 900Ree For Private & Personel Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education lavakSaskAreSu SoDazasu 16 pratyekaM catuSTayabhAvAt 64 gajadantAkRtivakSaskAreSu gandhamAdanasaumanasayoH sapta 14 mA - | lyavadvidyutprabhayoH nava 18 iti ubhayamIlane yathoktasaGkhyA, trINi SaDuttarANi vaitADhyakUTazatAni, tatra bharatairAvatayo - | vijayAnAM ca vaitADhyeSu catustriMzati pratyekaM navasambhavAduktasaGkhyAnayanaM, vRttavaitAnyeSu ca kUTAbhAvaH ata eva vaitA - DhyasUtre na dIrghapadopAdAnaM vizeSaNasya vyavacchedakatvAt atra ca vyavacchedyasyAbhAvAditi, merau nava, tAni ca nandana| vanagatAni grAhyANi na bhadrazAlavanagatAni digUhastikUTAni teSAM bhUmipratiSThitatvena svatantrakUTatvAditi, saGgrahaNigAthAyAM 'padyayakUDA ye'tyatra co'nuktasamuccaye tena catustriMzad RSabhakUTAni tathA aSTau jambUvanagatAni tAvantyeva zA| lmalIvanagatAni bhadrazAlavanagatAni ca sarvasaGkhyayA'STapaJcAzatsaGkhyAkAni grAhyANi, nanu tarhi etadgAthAvivaraNasUtre | 'cattAri sattasahA kUDasayA' ityevaMrUpe saGkhyA virodhaH, ucyate, eSAM giryanAdhArakatvena svatantragiritvAnna kUTeSu gaNanA, ayamevAzaya RSabhakUTasaGkhyA sUtra pRthakkaraNena sUtrakRtA svayameva darzayiSyate, yacca prAk RSabhakUTAdhikAre 'kahi NaM bhaMte ! jaMbuddIve usabhakUDe NAmaM pacae paNNatte' iti sUtraM, tacchiloccayamAtratAparaM vyAkhyeyamiti sarvaM samyakU, atha tIrthAni - 'jaMbuddIve' ityAdi, praznasUtre tIrthAni catriNAM svasvakSetrasImAsurasAdhanArthaM mahAjalAvatAraNasthAnAni, uttarasUtre bharate trINi tIrthAni prajJaptAni, tadyathA-mAgadhaM pUrvasyAM gaGgAsaGgame samudrasya varadAma dakSiNasyAM prabhAsaM pazcimAyAM siMdhusaMgame samudrasya evamairAvatasUtramapi bhAvanIyaM, navaraM nadyau cAtra raktAraktavatyau tayoH samudrasaGgame mAgadhaprabhAse w.jainelibrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- varadAmAkhyaM ca tatratyApekSayA tathaiva, vijayasUtre cAyaM vizeSa:-vijayasatkagaGgAdi4mahAnadInAM yathArha zItAzIto- vakSaskAre dvIpazA- dayoH saGgame mAgadhaprabhAsAkhyAni bhAvanIyAni varadAmAkhyAni teSAM madhyagatAni bhAvyAni, evameva pUrvAparamIlanena / khaNDayojaekaM vyuttaraM tIrthazataM bhavatItyAkhyAtamiti / atha zreNayaH-jaMbuddIve' ityAdi, praznasUtraM vyakta, uttarasUtre gautama ! nAdipiNDaH yA vRtiH jaMbUdvIpe dvIpe aSTaSaSTividyAdharazreNayaH-vidyAdharAvAsabhUtA vaitADhyAnAM pUrvAparodadhyAdiparicchinnA AyatamekhalA bhavanti, sU. 125 // 429 // catustriMzatyapi vaitAvyeSu dakSiNata uttaratazca ekaikazreNibhAvAt , tathaivASTaSaSTirAbhiyogyazreNayaH, evameva pUrvAparamI lanena jambUdvIpe dvIpe SaTtriMza-patriMzadadhikaM zreNizataM bhavatItyAkhyAtaM / atha vijayAH-'jaMbuddIve'tti praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre jambUdvIpe dvIpe catustriMzacakravartivijayAH tatra dvAtriMzanmahAvidehavijayA dve ca bharatairAvate ubhayorapi cakravarti-18 vijetavyakSetrakhaNDarUpasya cakravartivijayazabdavAcyasya sattvAt , evaM catustriMzadrAjadhAnyazcatustriMzattamisrAguhAH prative-15 tAtyamekaikasambhavAt evaM catustriMzat khaNDaprapAtaguhAH catustriMzatkRtamAlakA devAH catustriMzannaktamAlakA devAzcatustriMzat RSabhakUTanAmakAH parvatAH prajJaptAH, pratikSetraM sambhavatazcakravartino digvijayasUcakanAmanyAsArthamekaikasadbhAvAt, yacAtra vijayadvAre prakrAnte rAjadhAnyAdipraznottarasUtre tad vijayAntargatatveneti / atha idAH-'jaMbuddIve 2' ityAdi praznasUtraM // 429 // vyakta, uttarasUtre SoDaza mahAdAH SaD varSadharANAM zItAzItAdayozca pratyeka paJca paJca / atha salilA:-'jaMbuddI' ityAdi, 8 jambUdvIpe dvIpe kiyatyo mahAnadyo varSadharebhyaH-tAsthyAt tadvyapadeza' iti varSadharahadaibhyaHpravahanti-nirgacchantIti varSadha-18 in Education Inter
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ harapravahAH, anyathA kuNDaprabhavANAmapi varSadharanitambasthakuNDaprabhavatvena varSadharaprabhavA iti vAcyaM syAt, kiyatyaH kunnddpr-13|| bhavA-varSadharanitambavartikuNDanirgatAH prajJaptAH?, gautama ! jambUdvIpe dvIpe caturdaza mahAnadyo varSadharahadaprabhavA bharatagaGgAdayaH pratikSetraM dvidvibhAvAt , kuNDaprabhavAH SaTsaptatirmahAnadyaH, tatra zItAyA udIcyeSvaSTasu vijayeSu zItodAyA yAmyepvaSTasu vijayeSu ca ekaikabhAvena SoDaza gaGgAH SoDaza sindhavazca tathA zItAyA yAmyeSvaSTasu vijayeSu zItodAyA udIcyedhvaSTasu vijayeSu caikaikabhAvena SoDaza raktA raktAvatyazca, evaM catuHSaSTiH dvAdaza ca prAguktA antarnadyaH sarvamIlane SaTsapsatiriti kuNDaprabhavAnAM tu zItAzItodAparivArabhUtatvenAsambhavadapi mahAnadItvaM svasvavijayagatacaturdazasahasranadIparivArasampadupetatvena bhAvyaM, evameva sapUrvApareNa caturdazaSaTsaptatirUpasaGkhyAmIlanena jambUdvIpe navatirmahAnadyo bhvntiityaakhyaatmiti| athaitAsAM caturdazamahAnadInA nadIparivArasaGkhyAM samudrapraveza dizaM cAha-'jaMbuddIve' ityAdi vyaktaM, navaraM yad bharatairAvatayoryugapagrahaNaM tatsamAnakSetratvAt , bharate gaGgA pUrvalavaNasamudraM sindhuH pazcimalavaNasamudraM pravizati, airAvate ca raktA pUrvasamudraM raktAvatyaparasamudraM ca, tathA 'jaMbuddIvetti nigadasiddhaM, navaraM haimavataharaNyavatayoH samAnayugmikSetratvena sahoktiH, haimavate rohitA pUrva lavaNaM rohitAMzA pazcimaM hiraNyavate suvarNakUlA pUrva lavaNaM rUpyakUlA pazcimaM evameva pUrvAparamIlanena jambUdvIpe haimavataharaNyavatayoH kSetrayordvAdazasahasrottaraM nadIzatasahasraM bhavatyevamAkhyAtaM, atra zatasahasrazabdasAhacaryAdagrasaGkhyAyAM dvAdazottarANItyatra sahasrANi pratIyante, anyathA (dvAdazAdhikatve ardha-) Jain Education Ini For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 430 // paTpaJcAzatsahasrANAM caturguNane saGkhyAzAstrabAdhaH syAt, dRzyate ca zabdasAhacaryAdarthapratipattiryathA rAmalakSmaNAvityatra | rAmazabdena dAzarathirlakSmaNazabdasAhacaryAt pratIyate na tu reNukAsuta iti, tathA 'jaMbuddIve' ityAdi, subodhaM, dvayorvarSayoH sahokau hetuH prAgvadeva, harIti -- harisalilA pUrvArNavagA harivarSe harikAntA cAparArNavagA ramyake narakAntA pUrvArNavagA | nArIkAntA cAparArNavagA sarvasaGkhyayA jambUdvIpe dvIpe harivarSaramyakavarSayoddhe caturviMzatisahasrAdhi ke salilAzatasahasre bhavata | iti, SaTpaJcAzatsahasrANAM caturguNane etAvata eva lAbhAt, atrApi sahasraparatayA vyAkhyAnaM prAgvat, tathA 'jaMbuddIve' ityA| di vyaktaM, navaraM zItA zItodA cetyatra cakArau dvayostulyakakSatAdyotanAtha tena samaparivAratvAdikaM grAhyaM, samudrapravezaH | zItAyAH pUrvasyAM zItodAyAstva parasyAmiti, 'vyAkhyAto vizeSapratipatti' rityatra dvAdazAntaranadyo'dhikA grAhyAH, mahA| videhanadItvAvizeSAt zeSAH kuNDaprabhavanadyazca zIta zItodA parivAranadISvantargatA iti na sUtrakRtA sUtre pRthag vivRtAH / atha meruto dakSiNasyAM kiyatyo nadya ityAha- 'jaMbuddIve dIve maMdarapavaya' ityAdi vyakta, navaraM uttarasUtre ekaM paNNavatisahasrAdhikaM salilAzatasahasraM, tathAhi - bharate gaGgAyAH sindhozca caturddaza 2 sahasrANi haimavate rohitAyA rohitAMzAyAzcASTAviMzatiraSTAviMzatiH sahasrANi harivarSe harisalilAyA harikAntAyAzca SaTpaJcAzat 2 sahasrANi sarvamIlane yathoktasaGkhyA / | atha meruta uttara varttinInAM saGkhyAM praznayitumAha - 'jaMbuddIve' ityAdi vyaktaM, navaraM uttarasUtre sarvasaGkhyA dakSiNasUtravad bhAva - nIyA, varSANAM nadInAM ca nAmasu vizeSaH svayaM bodhyaH, nanu meruto dakSiNottaranadIsaGkhyAmIlane saparivAre uttaradakSiNapra | 6 vakSaskAre khaNDayoja - nAdipiNDa: sU. 125 // 430 // W
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeeeeeeeeeeeeeer vahe zItAzItode kathaM na mIlite ?, ucyate, praznasUtraM hi meruto dakSiNottaradigbhAgavartipUrvAparasamudrapravezarUpaviziSTArthaviSayakaM tena na merutaH zuddhapUrvAparasamudrapravezinyoranayornirvacanasUtre'ntarbhAvaH, yathApraznaM nirvacanadAnasya ziSTavyavahArAt / atha pUrvAbhimukhAH kiyatyo lavaNodaM pravizantItyAha-'jaMbuddIve dIve' ityAdi, jambUdvIpe dvIpe kiyatyo nadyaH pUrvAbhimukhaM lavaNodaM pravizanti-kiyatyaH pUrvasamudrapravezinya ityarthaH, idaM ca praznasUtraM kevalaM nadInAM pUrva diggAmitvarUpapraSTavyaviSayakaM tena pUrvasmAt praznasUtrAdvibhidyate, uttarasUtre sapta nadIlakSANi aSTAviMzatizca sahasrANi yAvat samupasarpanti, tadyathA-pUrvasUtre meruto dakSiNadigvartinInAmekaM SaNNavatisahasrAdhikaM lakSamuktaM, tadarddha pUrvAbdhigAmItyAgatAnyaSTAnavatiH sahasrANi evamudIcyanadInAmapyaSTAnavatiH sahasrANi zItAparikaranadyazca 5 lakSANi dvAtriMzatsaha. nANi ca sarvapiNDe yathoktaM mAnaM / atha pazcimAbdhigAminInAM saGkhyApraznArthamAha-'jaMbuddIve dIve' ityAdi, idaM cAnantarasUtravadvAcyaM, saGkhyAyojanAyAH parasparaM nirvizeSatvAt , samprati sarvasaritsaGkalanAmAha-evAmeva saputvAvareNa'mityAdi vyaktaM, navaraM jambUdvIpe dvIpe pUrvAbdhigAminInAmaparAbdhigAminInAM ca nadInAM saMyojane caturdaza lakSANi SaTpaJcAzatsahasrANi bhavanti ityAkhyAtaM, nanu iyaM sarvasaritsaGkhyA kevalaparikaranadInAM mahAnadIsahitAnAM vA tAsAM?, | ucyate, mahAnadIsahitAnAmiti sambhAvyate, sambhAvanAbIjaM tu kacchavijayagatasindhunadIvarNanAdhikAre praveze ca 'sarva| saGkhyayA AtmanA saha caturdazabhinaMdIsahasraiH samanvitA bhavatI"ti zrImalayagirikRtabRhatkSetravicAravRttyAdivacana Jain Education in For Private & Personel Use Only alljainelibrary.org
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ esese zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRtti: // 43 // miti, zrIratnazaikharasUrayastu svakSetrasamAse "aDasari mahaNaIbho bArasa aMtaraNaIu sesAo / pariaraNaIoM caudasa vakSaskAre lakkhA chappaNNasahasA ya // 1 // " tti mahAnadInAM pRthaggaNanaM cakruriti tattvaM tu bahuzrutagamyaM, nanvatra pratyekamaSTAvi- khaNDayojazatisahasranadIparivArA dvAdazAntaranadyaH sarvanadIsaGkalanAyAM kathaM na gaNitAH', ucyate, iyaM sarvasaritsaGkhyA caturdaza- nAdipiNDaH lakSAdilakSaNA zrIratnazekharasUribhiH svopajJakSetrasamAsavRttau tathA pratimahAnadiparivAramIlane svasvakSetravicArasUtre zrIji sU. 125 nabhadragaNikSamAzramaNAdisUtrakAraH zrImalayagiryAdibhirvRttikArazcAntaranadIparivArAsaGgraheNaivoktA, zrIharibhadrasUribhistu 'khaNDA joaNe'tyAdigAthAyAH saGghahaNyAM caturazItipramANA kurunadIranantarbhAvya tatsthAne imA eva dvAdaza nadIH caturdazabhiH2 nadIsahasraiH saha nikSipya yathoktasaGkhyA pUritA, tadyathA-"caudasasahassaguNiA aDatIsa NaIu vijayamajjhillA / sIAIi NivaDaMti sIoAevi emeva // 1 // " kaizcittu ya eva vijayagatayogaGgAsindhvoH raktAraktavatyorvA aSTAviMzatisahasranadIlakSaNaH parivAraH sa evAsannatayopacAreNAntaranadInAM parivAratayokta ityato'vasIyate / yadantaranadIparivAramAzritya matavaicitryadarzanAdinA kenApi hetunA prastutasUtrakAreNApi sarvanadIsaGkalanAyAM tA na gaNitA iti, atrApi tattvaM bahuzrutagamyameva, yadi cAntaranadIparivAranadIsaGkalanApi kriyate tadA jambUdvIpe dvinavati // 431 // sahasrAdhikAH saptadaza lakSA nadInAM bhavanti, yaduktam-"sutte caudasalakkhA chappaNNasahassa jaMbudIvammi / huMti u8 sattara lakkhA bANavaisahassa slilaao||1||" iti, eteSAM jambUdvIpaprajJapyuktArthAnAM piNDake-mIlake viSayabhUte / For Private & Personel Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyaM saGgrahaNI gAthA bhavatIti / atha jambUdvIpavyAsasya lakSapramANatApratItyartha dakSiNottarAbhyAM kSetrayojanasarvAgramIlanaM 5 jijJAsUnAmupakArAya dayate, yathA1bharatakSetrapramANaM 526 yojana kalA 6 7 mahAvidehakSetrapramANaM 33684 yojana kalA 4 2 kSullahimAcalaparvatapra0 1052 yojana kalA 128 nIlavatparvatapramANaM 16842 yojana kalA 2 3 haimavatakSetrapra0 2105 yojana kalA 5 9 ramyakSetrapramANaM 8421 yojana kalA 1 4 vRddhahimAcalaparvatapra0 4210 yojana kalA 10 10 rukmiparvatapramANaM 4210 yojana kalA 10 5 harivarSakSetrapramANaM 8421 yojana kalA 1 11 hairaNyavatakSetrapramANaM 2105 yojana kalA 5 6 niSadhaparvatapramANaM 16842 yojana kalA 2 12 zikhariparvatapramANaM 1052 yojana kalA 12 13 airavatakSetrapramANaM 526 yojana kalA 6 99996 yojana kalA 76 dakSiNottarataH sarvamIlane 100.00 lakSayojanasarvAgraM, atra dakSiNajagatImUlaviSkambho bharatapramANe uttarajagatIsatkazca airAvate'ntarbhAvanIya iti / pUrvataH pazcimatazcaivaM sarvAgramIlanaM auttarAhaM zItAvanamukhaM 2922 yojana .vijayapoDazakaM 35406 yojana antaranadIpaTU 750 yojana Jain Education Intel For Private & Personel Use Only M ainelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 432 // vakSaskArASTaka 4000 yojana merubhadrazAlavanaM 54000 yojana auttarAhaM zItA ( todA ) mukhavanaM 2922 yojanavikSaskAre 100000 atra sarvAgraM lakSayojanapramANaM, atrApi jagatIsatkamUlaviSkambhaH svasvadiggatamukhavane'ntabhAvanIya iti| 15 khaNDayoja nAdipiNDaiti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaiMdIyugInanarAdhipaticakravartisamAnazrIakabbarasura mU. 125 trANapradattapANmAsikasarvajantujAtAbhayadAnazatruJjayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhRtibahumAnayagapradhAnopamAnasamprativijayamAnazrImattapogacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJaptivRttI prameyaratnamaJjUSAnAmnyAM jambUdvIpagatapadArthasaGgrahava no nAma SaSTho vkssskaarH||6|| | // 432 // Jan Education For Private Personel Use Only INo.jainelibrary.org
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha sptmvkssskaarH||7|| jambUdvIpe ca jyotiSkAzcarantIti tadadhikAraH sampratipAdyate, tatra prastAvanArthamidaM candrAdisaGkhyApraznasUtramjaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kai caMdA pabhAsisu pabhAsaMti pabhAsissaMti kai sUriA tabaiMsu taveMti tavissaMti kevaiyA NakkhattA jogaM joiMsu joaMti joissaMti kevaiA mahaggahA cAraM cariMsu caraMti carissaMti kevaiAo tArAgaNakoDAkoDIo sobhiMsu sobhaMti sobhissaMti ?, goamA! do caMdA pabhAsisu 3 do sUriA tavaiMsu 3 chappaNNaM NakkhattA jogaM joiMsu 3 chAvattaraM mahaggahasayaM cAraM cariMsu 3 egaM ca sayasahassaM tettIsaM khalu bhave sahassAI / Nava ya sayA paNNAsA tArAgaNakoDikoDINaM ||1||ti (sUtraM126) 'jaMbuddIve Na'mityAdi, jambUdvIpe bhagavan! dvIpe kati candrAHprabhAsitavantaH-prakAzanIyaM vastu udyotitavantaHprabhAsayanti-udyotayanti prabhAsayiSyanti-uddyotayiSyanti, udyotanAmakarmodayAccandramaNDalAnAM, anuSNaprakAzo hi jane | udyota iti vyavahriyate tena tathA praznaH, anAdinidhaneyaM jagatsthitiriti jAnataH ziSyasya kAlatrayanirdezena praznaH, praSTavyaM tu candrAdisaGkhyA, tathA kati sUryAstApitavantaH-Atmavyatiriktavastuni tApaM janitavantaH, evaM tApayanti tApa|yiSyanti, AtapanAmakarmodayAdravimaNDalAnAmuSNaH prakAzastApa iti loke vyavahiyate tena tathA praznoktiH, tathA kiyanti 9000809009087882 Jain Education Intel 16 inelibrary.org
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18| nakSatrANi yogaM-svayaM niyatamaNDalacAritve'pyaniyatAnekamaNDalacAribhirnijamaNDalakSetramAgataigrahaiH saha sambandhaM yuktava-15 7vakSaskAre dvIpazA- nti-prAptavanti yuJjanti-prApnuvanti yokSyanti-prApsyanti, tathA kiyanto mahAgrahA:-aGgArakAdayazcAraM-maNDalakSetrapari | candrAdibhrami caritavantaH-anubhUtavantaH caranti-anubhavanti cariSyanti-anubhaviSyanti, yadyapi samayakSetravartinAM sarveSAmapi / saMkhyA : yA vRttiH jyotiSkANAM gatizcAra ityabhidhIyate tathApyanyavyapadeza vizeSAbhAvena vakrAticArAdibhirgativizeSairgatimattvena caiSAM // 4 sU. 126 // 433 // sAmAnyagatizabdena praznaH, tathA kiyatyastArAgaNakoTAkoThyaH zobhitavantaH-zobhAM dhRtavantyaH zobhante zobhiSyante, eSAM ca // candrAdisUtroktakAraNAbhAvena bahulapakSAdau bhAsvaratvamAtreNa zobhamAnatvAditthaM praznAbhilApaH, atra sUtre'nukto'pi vAzabdo vikalpadyotanArtha pratipraznaM bodhyaH, bhagavAnAha-gautama ! dvau candrau prabhAsitavantau prabhAsete prabhAsiSyete ca, jambUdvIpe kSetre sUryAkrAntAbhyAM digbhyAmanyatra zeSayordizozcandrAbhyAM prakAzyamAnatvAt , praznasUtre ca prabhAsitavanta | ityAdau yo bahuvacanena nirdezaH sa praznarItirbahuvacanenaiva bhavatIti jJApanArthaH, ekAdyanyataranirNayasya tu siddhAntottara-19 kAle sambhavaH, evaM sUryasUtre'pi bhAvanIyaM, tathA dvau sUryo tApitavantau 3 jambUdvIpakSetramiti zeSaH, asminneva kSetre 4|| candrAkrAntAbhyAM digbhyAmanyatra zeSayordizoH sUryAbhyAM tApyamAnatvAt , tathA SaTpaJcAzannakSatrANi ekaikasya candrasya // 43 // pratyekamaSTAviMzatinakSatraparivArAt yogaM yuktavantItyAdi prAgvat , tathA SaTsaptataM-SaTsaptatyuttaraM mahAgrahazataM ekaikasya | candrasya pratyekamaSTAzItehANAM parivArabhAvAt cAraM caritavadityAdi, tathA padyena tArAmAnamAha-tArAgaNakoTAkoTI Jain Education Intel For Private & Personel Use Only wamwjainelibrary.org
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmekaM lakSaM trayastriMzacca sahasrANi nava ca zatAni paJcAzAni-paJcAzadadhikAni bhavanti, praticandraM tArAgaNakoTAko-ISH TInAM SaTSaSTisahasranavazatAdhikapaJcasaptaterlabhyamAnatvAditi / atha prathamoddiSTamapi candramupekSya bahuvaktavyatvAt prathama 8| sUryaprarUpaNAmAha, tatremAni paJcadazAnuyogadvArANi-maNDalasaGkhyA 1 maNDalakSetraM 2 maNDalAntaraM 3 bimbAyAmaviSka-|| mbhAdi 4 merumaNDalakSetrayorabAdhA 5 maNDalAyAmAdivRddhihAnI 6 muhUrttagatiH 7 dinarAtrivRddhihAnI 8 tApakSetrasaMsthAnAdi 9 dUrAsannAdidarzane lokapratItyupapattiH 1. cArakSetre'tItAdipraznaH 11 tatraiva kriyApraznaH 12 UrdhvAdidikSu prakAzayojanasaGkhyA 13 manuSyakSetravartijyotiSkasvarUpaM 14 indrAdyabhAve sthitiprakalpaH 15 // tatra maNDalasaGkhyAyAmAdisUtramkai NaM bhaMte ! sUramaMDalA paNNattA ?, goamA! ege caurAsIe maMDalasae paNNatte iti / jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve kevai ogAhittA kevaiA sUramaMDalA paNNattA ?, gomA ! jaMbuddIve 2 asIaM joaNasayaM ogAhittA ettha NaM paNNahI sUramaMDalA paNNattA, lavaNe NaM bhaMte ! samudde kevai ogAhittA kevaiA sUramaMDalA paNNattA ?, gomA ! lavaNe samudde tiNi tIse joaNasae ogAhittA ettha NaM egUNavIse sUramaMDalasae paNNatte, evAmeva sapuvAvareNaM jaMbuddIve dIve lavaNe a samudde ege culasIe sUramaMDalasae bhavaMtItimakkhAyaMti 1 (sUtraM 127) savvabhaMtarAo NaM bhaMte ! sUramaMDalAo kevaiAe abAhAe savvabAhirae sUramaMDale paM0?, goyamA! paMcasuttare joaNasae abAhAe savvabAhirae sUramaMDale paNNatte 2 ( sUtraM 128) sUramaMDalassa NaM bhaMte! sUramaMDalassa ya kevaiyaM Serecececeaeseeeeeeeeeeee Jan Education Intel For Private Personel Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUabAhAe aMtare paNNate ?, gomA ! do joaNAI abAhAe aMtare paNNatte 3 (sUtraM 129) sUramaMDale NaM bhaMte ! kevai AyAmavi 7vakSaskAre dvIpazAkkhaMbheNaM kevai parikkheveNaM kevaiaM bAhalleNaM paNNatte ?, goamA! aDayAlIsaM egasaTThibhAe joaNassa AyAmavikkhaMbheNaM taM ti sUryamaNDanticandrI-18 guNaM savisesaM parikkheveNaM cauvIsaM egasaTThibhAe joaNassa bAhalleNaM paNNatte iti 4 (sUtraM 130) lAdi mU. yA vRttiH 127-130 'kai Na' mityAdi, kati bhadanta ! sUryayordakSiNottarAyaNe kurvatornijabimbapramANacakravAlaviSkambhAni pratidina-18 // 434 // bhramikSetralakSaNAni maNDalAni prajJaptAni ?, maNDalatvaM caiSAM maNDalasadRzatvAt na tu tAttvika, maNDalaprathamakSaNe yad vyApta 18|kSetraM tatsamazreNyeva yadi pura kSetra vyApnuyAt tadA tAttvikI maNDalatA syAt tathA ca sati pUrvamaNDalAdutsaramaNDalasya yojanadvayamantaraM na syAditi, bhagavAnAha-gautama ! ekaM caturazItaM-caturazItyadhika maNDalazataM prajJaptaM, yathA caibhi|zcArakSetrapUraNaM tathA anantaradvAre prruupyissyte| athaitAnyeva kSetravibhAgena dvidhA vibhajyoktasaGkhyAM punaH praznayati-'jaMbuhIye'tti jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe kiyatkSetramavagAhya kiyanti sUryamaNDalAni prajJaptAni ?, gautama ! jambUdvIpe 2 azItaM-azItyadhika yojanazatamavagAhyAtrAntare paJcaSaSTiH sUryamaNDalAni prajJaptAni, tathA lavaNe bhadanta! samudre kiyadavagAhya kiyanti sUryamaNDalAni prajJaptAni ?, gautama ! lavaNe samudre triMzadadhikAni trINi yojanazatAni sUtre'lpatvAda // 434 // vivakSitAnapyaSTacatvAriMzadekaSaSTibhAgAn avagAhyAtrAntare ekonaviMzatyadhikaM sUryamaNDalazataM prajJaptaM, atra paJcaSaSTyA yA zImaNDalairekonAzItyadhika yojanazataM nava caikaSaSTibhAgA yojanasya pUryante, jambUdvIpe'vagAhakSetraM cAzItyadhika yojanazataM 389e Jan Education Internationa For Private Personel Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tena zeSA dvApaJcAzadbhAgAH SaTSaSTitamasya maNDalasya bodhyAH alpatvAccAna na vivakSitAH, atra ca paJcaSaSTimaNDalAnAM viSayavibhAgavyavasthAyAM saGgrahaNIvRttyAdyukto'yaM vRddhasampradAyaH-merorekato niSadhamUrddhani triSaSTimaNDalAni harivarSajIvAkovyAM ca dve dvitIyapAce nIlavanmUrdhni triSaSTiH ramyakajIvAkoTyAM ca dve iti, evameva sapUrvAvareNa paJcaSaSTyekonaviM' zatyadhikazatamaNDalamIlanena jambUdvIpe lavaNe ca samudre eka caturazItaM sUryamaNDala zataM bhavatItyAkhyAtaM mayA cAnyaistIrthakRdbhiH / gataM maNDalasaGkhyAdvAram , atha maNDalakSetradvAraM, tatra sUtraM-'sababhaMtarAo Na'mityAdi, sarvAbhyantarAt-prathamAt sUryamaNDalAt bhadanta ! kiyatyA abAdhayA-kiyatA antareNa sarvabAhya-sarvebhyaH paraM yato'nantaraM naikamapItyarthaH sUryama|NDalaM prajJaptam ?, gautama! dazottarANi paJca yojanazatAni abAdhayA-antarAlatvApratighAtarUpayA sarvavAhyaM sUryamaNDalaM prajJaptam , atrAnuktA api aSTacatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 'sasiraviNo lavaNaMmi a joaNa saya tiNi tIsa ahiAI'iti vacanAdadhikA grAhyAH, anyathoktasaGkhyAGkAnAM maNDalAnAmanavakAzAt , kathametadavasIyate ?, ucyate-sarvasaGkhyayA caturazItyadhika maNDalazataM, ekaikasya ca maNDalasya viSkambho'STacatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya, tatazcaturazItyadhika zatamaSTAcatvAriMzatA guNyate, jAtAnyaSTAzItiH zatAni dvAtriMzadadhikAni, eteSAM yojanAnayanArthamekaSaSTyA bhAgo hiyate, hRte ca labdhaM catuzcatvAriMzadadhikaM yojanazataM 144, zeSamavatiSThate'STacatvAriMzat , caturazItyadhikazatasaGkhyAnAM ca maNDalAnAmapAntarAlAni vyazItyadhikazatasaGkhyAni, sarvatrApi hyapAntarAlAni rUponAni bhavanti tathA ca pratI Jain Education in For Private & Personel Use Only S ainelibrary.org
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeee ba zrIjambU-1|| tametat catasRNAmaGgalInAmapAntarAlAni trINIti, ekaikaM maNDalAntarAlaM ca dviyojanapramANaM, tatastryazItyadhikaM zataM |||| 7vakSaskAre dvIpazA- dvikena guNyate, jAtAni trINi zatAni SaTpaSTayadhikAni 366, pUrvoktaM ca catuzcatvAriMzaM zatamatra prakSipyate, tato sUryamaNDanticandrI lAdi mU. jAtAni paJcazatAni dazottarANi yojanAni aSTacatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya, anena ca maNDalakSetrasya pramANamayA vRttiH 127-130 bhihitaM, maNDalakSetraM nAma sUryamaNDalaiH sarvAbhyantarAdibhiH sarvabAhyaparyavasAnaiyAptamAkAzaM, tcckrvaalvisskmbhto'||435|| vseym| uktaM maNDalakSetradvAram , atha maNDalAntaradvAram-'sUramaMDala' ityAdi, bhagavan ! sUryamaNDalasya sUryamaNDalasya ca | kiyadabAdhayA-avyavadhAnenAntaraM prajJaptam ?, gautama ! dve yojane abAdhayA antaraM prajJaptam , antarazabdena ca vizeSo'pyucyate iti tannivRttyarthamabAdhayetyuktaM, ko'rthaH ?-pUrvasmAdaparaM maNDalaM kiyadUre ityarthaH, atra yathA yojanadvayamupa padyate tathA'nantarameva maNDalasaGkhyAdvAre darzitam / gataM maNDalAntaradvAraM, atha bimbAyAmaviSkambhAdidvAram-'sUramaM-18 18Dale Na'mityAdi, sUryamaNDalaM Namiti prAgvat bhagavan ! kiyadAyAmaviSkambhAbhyAM kiyatparikSepeNa kiyadvAhalyena-16 // 435 // | uccatvena prajJaptaM ?, gautama ! aSTacatvAriMzadbhAgAn yojanasyAyAmaviSkambhAbhyAM prajJaptaM, ayamarthaH-ekayojanasyaikaSaSTibhAgAH kalpyante tadrUpA ye'STacatvAriMzadbhAgAstAvatpramANAvasyAyAmaviSkambhAvityarthaH, tatriguNaM savizeSa-sAdhika parikSepeNa, aSTacatvAriMzatriguNitA dve yojane dvAviMzatirekaSaSTibhAgA adhikA yojanasyetyarthaH, caturviMzatire-16 Jain Educaton Inter For Private & Personel Use Only Ww.jainelibrary.org
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ kapaSTibhAgAn yojanasya bAhalyena, vimAnaviSkambhasyArddhabhAgenoccatvAt / gataM bimbAyAmaviSkambhAdidvAram, atha merumaNDalayorabAdhAdvAraM, tatrAdisUtram jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiAe abAhAe savvanbhatare sUramaMDale paNNatte ?, goamA ! coAlIsaM joaNasahassAI aDha ya vIse joaNasae abAhAe savvanbhaMtare sUramaMDale paNNatte, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiabAhAe savvabhaMtarANaMtare sUramaMDale paNNatte?, go0! coAlIsaM joaNasahassAiM aTTha ya bAvIse joaNasae aDayAlIsaM ca egasahibhAge joaNassa abAhAe abhaMtarANaMtare sUramaMDale paM0, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiAe abAhAe abbhaMtaratacce sUramaMDale paNNatte, ? go0 ! coAlIsaM joaNasahassAI aha ya paNavIse oaNasae paNatIsaM ca egasaTThibhAge joaNassa abAhAe abbhaMtaratacce sUramaMDale paNNatte iti, evaM khalu eteNaM uvAeNaM NikkhamamANe sUrie tayaNaMtarAo maMDalAo tayaNaMtaraM maMDalaM saMkamamANe 2 do do joaNAI aDayAlIsaM ca egasaTThibhAe joaNassa egamege maMDale abAhAvuDhei abhivaddhemANe 2 savvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraitti, jaMbuddIve NaM bhaMte! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiAe avAhAe savvabAhire sUramaMDale paM0 1, go0! paNayAlIsaM joaNasahassAI tiNNi a tIse joaNasae abAhAe savvabAhire sUramaMDale paM0, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiAe abAhAe savvabAhirANaMtare sUramaMDale paNNatte ?, goamA ! paNayAlIsaM joaNasahassAI tiNNi a sattAvIse joaNasae terasa ya egasadvibhAe joNassa abAhAe bAhirANaMtare sUramaMDale paNNatte, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve maMda Jain Education Inteme For Private & Personel Use Only INinelibrary.org
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 7vakSaskAre merumaNDalAbAdhA sU.131 // 436 // rassa pavvayassa kevaiyAe abAhAe bAhiratacce sUramaMDale paNNatte !, go0 ! paNayAlIsaM jomaNasahassAI tiNNi a cauvIse joaNasae chabbIsaM ca egasaTThibhAe joaNassa abAhAe bAhiratacce sUramaMDale paNNatte, evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe sUrie tayANatarAo maMDalAo tayANaMtara maMDalaM saMkamamANe saMkamamANe do do joaNAI aDayAlIsaM ca egasaTThibhAe joyaNassa egamege maMDale abAhAvuddhiM NivuddhamANe 2 savvanbhataraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai 5 (sUtraM 131) 'jaMbuddIve Na' mityAdi, jambUdvIpe dvIpe bhagavan ! mandarasya parvatasya kiyatyA avAdhayA sarvAbhyantaraM sUryamaNDalaM prajJaptam ?, gautama ! catuzcatvAriMzadyojanasahasrANi aSTa ca viMzatyadhikAni yojanazatAni abAdhayA sarvAbhyantaraM | sUryamaNDalaM prajJaptam, atropapattiH-mandarAt jambUdvIpaviSkambhaH paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi, idaM hi maNDalaM jagatIto dvIpadizi azItyadhikayojanazatopasaGkrame bhavati, tena 45000 yojanarUpAd dvIpaviSkambhAdiyati 180 yojanarUpe zodhite jAtaM yathoktaM mAnaM, etacca cakravAlaviSkambhena bhavati tenAparasUryasarvAbhyantaramaNDalasyApyanenaiva karaNenaitAvatyevAbAdhA boddhavyA, etena yadanyatra kSetrasamAsaTIkAdau merumavadhIkRtya sAmAnyato maNDalakSetrAbAdhAparimANadvAraM pRthak prarUpitaM tadanenaiva gatArtha, asyaivAbhyantarato maNDalakSetrasya sImAkAritvAt , atha pratimaNDalaM sUryasya dUradUragamanAdabAdhAparimANamaniyatamityAha-'jaMbuddIve Na'mityAdi, jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvAbhyantarAdanantaraM-nirantaratayA jAyamAnatvAt dvitIyaM sUryamaNDalaM prajJaptam ?, gautama ! catuzcatvAriMza // 436 // Jan Education inte For Private Personal use only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ dyojanasahasrANi aSTa ca yojanazatAni dvAviMzatyadhikAni aSTacatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasyAbAdhayA sarvAbhyantarAnantaraM sUryamaNDalaM prajJaptaM, pUrvasmAdyadatrAdhikaM tadvimbaviSkambhAdantaramAnAcca samAdheyaM, atha tRtIyamaNDalaM pRcchamAha-'jaMbuddIveNa'mityAdi vyaktaM, navaraM 'abhaMtaraM tacca'miti abhyantaratRtIyaM, anena bAhyatRtIyamaNDalasya vyavacchedaH, uttarasUtre catuzcatvAriMzadyojanasahasrANi aSTa zatAni paJcaviMzatyadhikAni paJcatriMzataM caikaSaSTibhAgAna yojanasyAbAdhayA abhyantaratRtIyaM sUryamaNDalaM prajJaptam , upapattistu dvitIyamaNDalAvAdhAparimANe 44822 yojana 16 ityevaMrUpe prastutamaNDalasatke sAntarabimbaviSkambhe prakSipte jAtaM yathoktaM mAnam , evaM pratimaNDalamabAdhAvRddhAvAnIyamAnAyAM mA bhUd granthagauravaM tena tajijJAsUnAM bodhakamatidezamAha-evaM khalu' ityAdi, evamuktarItyA maNDalatrayadarzitayetyarthaH etenopAyena-pratyahorAnamekaikamaNDalamocanarUpeNa niSkrAman-lavaNAbhimukhaM maNDalAni kurvan sUryastadanantarAt-vivakSitAt pUrvasmAt maNDalAt tadanantaraM-vivakSitamuttaramaNDalaM saGkrAman 2 dve dve yojane aSTacatvAriMzataM caikapaSTibhAgAn yojanasya ekaikasmin maNDale abAdhAyA vRddhimabhivarddhayan 2 sarvabAhyamaNDalamupakramya cAra carati, paJcAtrAtidezarucirapi sUtrakRnmaNDalatrayAbhivyaktimadarzayat tatprathamaM dhruvAGkadarzanArtha dvitIyaM maNDalAbhivRddhidarzanArtha tRtIyaM punastadabhyAsArthamiti / atha pazcAnupUrvyapi vyAkhyAnAGgamityantyamaNDalAdArabhya merumaNDalayorabAdhAM pRcchannAha-'jaMbuhIve'tti jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvabAhyaM sUryamaNDalaM prajJatam 1, gautama ! paJcacatvAriM lain Education in For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA nticandrIyA vRciH 7vakSaskAre merumaNDalAbAdhA mU. 131 // 437 // zadyojanasahasrANi trINi ca yojanazatAni triMzadadhikAni abAdhayA sarvabAhyaM sUryamaNDalaM prajJaptaM, tatra mandarAt paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi jagatI tato lavaNe trINi zatAni triMzadadhikAni, tathA dvitIyamaNDalapRcchA-'jaMbuddIvetti praznasUtre bAhyAnantaraM-pazcAnupUrvyA dvitIyamityarthaH, uttarasUtre paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi tathaiva jagatI tatastriMzadadhikatrizatayojanAtikrame yatsUramaNDalamuktaM tasmAdantaramAne bimtraviSkambhamAne ca zodhite jAtaM yathoktaM mAnamiti, atha tRtIyaM-'jaMbuddIve'tti vyaktaM, navaraM uttarasUtre paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi trINi ca zatAni caturvizatyadhikAni SaDviMzatiM ca ekaSaSTibhAgAn yojanasyeti, atra pUrvamaNDalAGkAt sAntaramaNDalaviSkambhayojane 26 zodhite jAtaM yathoktaM mAna, pUrvamaNDalAGko dhruvAkastatra sabimbaviSkambho'ntaraviSkambhaH zodhyastata upapadyate yathoktaM mAnaM, uktAvaziSTeSu maNDaleSvatidezamAha-evaM khalu' ityAdi, evamuktarItyA maNDalatrayadarzitayetyarthaH, etenopAyena pratyahorAtramekaikamaNDalamocanarUpeNa pravizan jambUdvIpamiti gamyaM, sUryastadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDala saGkrAman 2Dhe dve / yojane aSTacatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaikasmin maNDale avAdhAvRddhiM nivarddhayan 2 idaM samavAyAGgavRttyanusAreNoktaM yathA vRddherabhAvo nivRddhiH nizabdasyAbhAvArthatvAt nivarA kanyetyAdivat tAM kurvan , nivRddhayan 2 idaM sthAnAGgavRttyanusAri, sUryaprajJaptivRttyAdau tu niveSTayana 2 ityuktamasti, atra sarvatrApi hApayan 2 ityarthaH, sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM caratIti, gatamabAdhAdvAram / atha maNDalAyAmAdivRddhihAnidvAram // 437 // SEAC Shin Education inte For Private Personal use only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Feeeeeeeeeeeee jaMbuddIve dIve sababhatareNaM bhaMte! sUramaMDale kevai AyAmavikkhaMbheNaM kevaiaMparikkheveNaM paNNatte?, go0! NavaNauI joaNasahassAI chaJca cattAle joaNasae AyAmavikkhaMbheNaM tiNi ya joaNasayasahassAI paNNarasa ya joaNasahassAI egUNaNauI ca joaNAI kiMcivisesAhiAI parikkheveNaM, abhaMtarANatareNaM bhaMte! sUramaMDale kevaiaM AyAmavikkhaMbheNaM kevaiaMparikkheveNaM paNNatte?, goamA? NavaNauI joaNasahassAI chacca paNayAle joaNasae paNatIsaM ca egasadvibhAe joaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi joaNasayasahassAI paNNassa ya joaNa sahassAI egaM sattuttaraM joaNasayaM parikkheveNaM paNNatte, abhaMtaratacce NaM bhaMte ! sUramaMDale kebaiaM AyAmavikkhaMbheNaM kevai parikkheveNaM pa0?, go0! NavaNauI joaNasahassAI chaJca ekAvaNNe joaNasae Nava ya egasadvibhAe joaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi a joaNasayasahassAI paNNarasa joaNasahassAI egaM ca paNavIsaM joaNasayaM parikkheveNaM, evaM khalu eteNaM uvAeNaM NikkhamamANe sUrie tayANaMtarAo maMDalAo tayANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamamANe 2 paMca 2 joaNAI paNatIsaM ca egasaTThibhAe joaNassa egamege maMDale vikkhaMbhavuddhiM abhivaDhemANe 2 aTThArasa 2 joaNAI parirayavuddhiM abhivaDhemANe 2 savvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, savvabAhirae NaM bhaMte! sUramaMDale kevaiaM AyAmavikkhaMbheNaM kevaiaMparikkheveNaM paNNatte ?, go! egaM joyaNasayasahassaM chacca saTe joaNasae AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi a joaNasayasahassAI aTThArasa ya sahassAI tiNNi a paNNarasuttare joaNasae parikkheveNaM, bAhirANaMtareNaM bhaMte ! sUramaMDale kevai AyAmavikkhaMbheNaM kevai parikkheveNaM paNNatte ?, goamA! egaM joaNasayasahassaM chacca caupaNNe joaNasae chavvIsaM ca egasahibhAge joaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi a joaNasayasahassAI aTThArasa ya sahassAI koNNi ya sattANaue joaNasae parikkheveNaMti, bAhiratace NaM bhaMte ! sUramaMDale kevai AyAmavikkhaMbheNaM Jan Education For Private Personel Use Only Alainelibrary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH vakSaskAre maNDalAyAmAdi sU.132 // 438 // kevai parikkhevaNaM paNatta ?, go0 ! ega joaNasayasahassaM chacca aDayAle joaNasae bAvaNNaM ca egasahibhAe joaNassa AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joaNasayasahassAiM aTThArasa ya sahassAI doNi a auNAsIe joaNasae parikkhevaNaM, evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe sUrie tayaNaMtarAo maMDalAo tayANaMtaraM maMDalaM saMkamamANe 2paMca paMca joaNAiM paNatIsaMca egasadvibhAe joaNassa egamege maMDale vikkhaMbhavuddhiM NivvuddhamANe 2 aTThArasa 2 joaNAI parirayavRddhiM NibuDDhemANe 2 saJcabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai 6 (sUtraM 132) 'jaMbuddIve' ityAdi, jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe sarvAbhyantaraM sUryamaNDalaM kiyadAyAmaviSkambhAbhyAM kiyacca parikSepaNa prajJaptaM ?, gautama! navanavatiM yojanasahasrANi SaT ca yojanazatAni catvAriMzadadhikAni AyAmaviSkambhAbhyAM, trINi yojanazatasahasrANi pazcadaza ca yojanasahasrANyekonanavatiM ca yojanAni kiJcidvizeSAdhikAni parikSepeNa, tatrAyAmaviSkabhayorutpattirevaM-jambUdvIpaviSkambhAvubhayoH pArzvayoH pratyekamazItyadhikayojanazatazodhane yathoktaM mAnaM, tadyathAjambUdvIpamAnaM 100000 asmAdazItyadhikayojanazate 180 dviguNita 360zodhite sati jAtaM 99640 iti, parikSepastvasyaiva rAzeH 'vikkhambhavaggadahaguNe' tyAdikaraNavazAdAnetavyaH, granthavistarabhayAnAnopanyasyate, yadivA yadekato jambUdvIpaviSkambhAdazItyadhika yojanazataM yaccAparato'pi teSAM trayANAM zatAnAM SaSTayadhikAnAM 360 parirayaH ekAdaza zatAnyaSTatriMzadadhikAni 1138, etAni jambUdvIpaparirayAt zodhyante, tato yathoktaM parikSepamAnaM bhavati, atha SROSSESSO9090eoSOSSAR // 438 // on For Private & Personel Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU, 74 Jain Education Inte dvitIyamaNDale tatpRcchA- 'anyaMtarANa' mityAdi, anvayayojanA sugamA, tAtparyArthastvayam - sarvAbhyantarAnantaraM ca - dvitIyaM | sUryamaNDalamAyAmaviSkambhAbhyAM navanavatiM yojanasahasrANi SaT ca yojanazatAni paJcacatvAriMzadadhikAni paJcatriMzataM | caikaSaSTibhAgAn yojanasya 99645 15, tathAhi - ekato'pi sarvAbhyantarAnantaraM maNDalaM sarvAbhyantaramaNDalagatAnaSTacatvAriMzatsaGkhyAnekaSaSTibhAgAn dve ca yojane apAntarAle vimucya sthitamaparato'pi tataH paJca yojanAni paJcatriM| zazcaikaSaSTibhAgA yojanasya pUrvamaNDalaviSkambhAdasya maNDalasya viSkambhe varddhante, asya ca sarvAbhyantarAnantaramaNDalasya | parikSepastrINi zatasahasrANi paJcadaza sahasrANyekaM ca zataM saptottaraM yojanAnAM 315107, tathAhi - pUrvamaNDalAdasya viSkambhe paJca yojanAni paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya varddhante, paJcAnAM ca yojanAnAM paJcatriMzatsaGkhyaikabhAgAdhikAnAM parirayaH saptadaza yojanAni aSTatriMzaccaikaSaSTibhAgAH samadhikAH yojanasya paraM vyavahArato vivakSyante | paripUrNAni aSTAdaza yojanAni tAni pUrvamaNDalaparikSepe yadA'dhikAni prakSipyante tadA yathoktaM dvitIyamaNDalaparimANaM syAt / atha tRtIyamaNDale tatpRcchA-'abbhaMtaratacce Na' mityAdi vyaktaM, navaramuttarasUtre navanavatiM yojanasahasrANi SaT ca | ekapaJcAzAni yojanazatAni nava caikaSaSTibhAgAn yojanasyAbhyantaratRtIyAkhyaM maNDalamAyAmaviSkambheNa, atropapattiH| pUrvamaNDalAyAmaviSkambhe 99645 yojana 35 ityevaMrUpe etanmaNDalavRddhau 5 yojana 65 prakSiptAyAM yathoktaM mAnaM bhavati, parikSepeNa ca trINi yojanalakSANi paJcadaza yojanasahasrANi ekaM ca paJcaviMzatyadhikaM yojanazataM, tatropapattiH Inelibrary.org
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU nticandrIyA vRtiH pUrvamaNDalaparikSepa 315107 yojanarUpe prAguktayuktyA''nIte aSTAdaza 18 yojanarUpAyAM vRddhau prakSiptAyAM yathoktaM mAna ||9|| vakSaskAre dvIpazA- bhavati, atroktAtiriktamaNDalAyAmAdiparijJAnAya lAghavArthamatidezamAha-evaM khalu eteNa' mityAdi, evamuktarI-18|| maNDalAtyA maNDalatrayadarzitayetyarthaH, etenoktaprakAreNa niSkAmayan 2 sUryastadanantarAttadanantaraM maNDalaM saGkrAman 2 paJca pazca yAmAdi yojanAni paJcatriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasyaikaikasmin maNDale viSkambhavRddhimabhivardhayan 2tathA uktarItyaivASTAda sU. 132 // 439 // za yojanAni parirayavRddhimabhivarddhayan 2 sarvabAhyamaNDalamupasaGkramya cAra carati / atha prakArAntareNa prastutavicArapari jJAnAya pazcAnupUrvyA pRcchannAha-saccabAhirae' ityAdi praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre ekaM yojanalakSaM SaTpaSTayadhikAni yojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM, upapattistu jambUdvIpo lakSaM ubhayoH pArzvayozca pratyeka triMzadadhikAni trINi yojana18 zatAni lavaNAntaramatikramya parato vartamAnatvAdasya idameva mAnaM, trINi yojanalakSANyaSTAdaza ca sahasrANi trINi |ca paJcadazottarANi yojanazatAni 'vyAkhyAto vizeSapratipatti'riti kiJcidUnAni parikSepeNa bhavanti, kizcidUnatvaM |cAtra parikSepakaraNena svayaM bodhyaM, saMvAdazcAtra viSkambhAyAmamAne lakSopari yAni SaSTayadhikAni SaT yojanazatAnyuktApani tasya parirayamAnIya tasya ca jambUdvIpapariraye prakSepaNAd bhavati / atha dvitIyamaNDale tatpRcchA-'bAhirANaMtare // 439 // || bhaMte ! sUramaMDale' ityAdi praznaH prAgvat , uttarasUtre gautama ! eka yojanalakSaM SaT catuHpaJcAzAni yojanazatAni ssdd-18|| viMzatiM caikaSaSTibhAgAn yojanasyAyAmaviSkambhAbhyAM, saMvadati cedaM sarvabAhyamaNDalaviSkambhAt pazcatriMzadekaSaSTibhA-18 Jain Education inted . For Private & Personel Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | gAdhikapaJcayojaneSu zodhiteSviti, trINi yojanalakSANyaSTAdaza ca sahasrANi dve ca saptanavatiyojanazate parikSepeNa, kathamupapadyate cediti vadAmaH, pUrvamaNDalaparirayAdaSTAdazayojanazodhane susthamiti / atha tRtIyamaNDale tatpRcchA- 'vAhiratacce Na' mityAdi praznaH pUrvavat, uttarasUtre bAhyatRtIyaM ekaM yojanalakSaM paT cASTAcatvAriMzAni yojanazatAni dvApa| zcAzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasyAyAmaviSkambhAbhyAM yuktizcAtra - anantarapUrvamaNDalAt paJcatriMzadekaSaSTibhAgAdhikapa| zvayojanaviyojane sAdhu bhavati, trINi yojanalakSANyaSTAdaza ca sahasrANi dve caikonAzIte yojanazate parikSepeNa, pUrva| maNDalaparidheraSTAdazayojanazodhane yathoktaM prastutamaNDalasya paridhimAnaM, atrAtidezamAha - ' evaM khalu eeNa' mityAdi, prAgvadvAcyaM, vyAkhyAtArthatvAt / gatamAyAmaviSkambhAdivRddhihAnidvAram anenaiva krameNa dvayoH sUryayoH parasparamabA| dhAdvAramapyabhyantarabAhyamaNDalAdiSvavaseyam / samprati muhUrttagatidvAram - jayA NaM bhaMte 1 sUrie saGghavyaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gaccha ?, go0 ! paMca pathya jo aNasahassAiM doNNi a egAvaNNe joaNasae egUNatIsaM ca sahibhAe joaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai, tayA NaM ihagayassa maNUsassa sIbhAlIsAe joaNasahassehiM dohi a tevadvehiM jobhaNasaehiM egavIsAe a joaNassa sahibhAehiM sUrie cakSphAsaM havamAgacchaddatti, se NikkhamamANe sUrie navaM saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahora taMsi savvabhaMtarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraitti, jayA NaM bhaMte ! sUrie abbhaMtarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carati tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM jainelibrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazA | vakSaskAre muhUrcagatiH sa. 133 nticandrIyA vRttiH // 44 // nettaM gacchai ?, goamA ! paMca paMca joaNasahassAI doNNi a egAvaNNe joaNasae sIAlIsaM ca sahibhAge joaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai, tayA NaM ihagayassa maNusassa sIAlIsAe joaNasahassehiM egUNAsIe joaNasae sattAvaNNAe a saTThibhAehiM joaNassa sahibhAgaM ca egasadvidhA chettA egUNavIsAe cuNNiAbhAgehiM sUrie cakkhupphAsaM havamAgacchai, se NikkhamamANe surie doccaMsi ahorattaMsi abhaMtaratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, jayA NaM bhaMte ! sUrie abbhaMtaratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevai khettaM gacchai ?, gomA ! paMca paMca joaNasahassAI doNNi a bAvaNNe joaNasae paMca ya saTThibhAe joaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai, tayA NaM ihagayassa maNusassa sIAlIsAe joaNasahassehiM chaNNauie joaNehiM tettIsAe saTThibhAgehiM joaNassa saTThibhAgaM ca egasadvidhA chettA dohiM cuNNiAbhAgehiM sUrie cakkhupphAsaM havvamAgacchati, evaM khalu eteNaM uvAeNaM NikkhamamANe sUrie tayANaMtarAo maMDalAo tayANaMtaraM maMDalaM saMkamamANe saMkamamANe aTThArasa 2 sahibhAge joaNassa egamege maMDale muhuttagaI abhivaDDemANe abhivuDDemANe culasII 2 saAI joSaNAI purisacchAyaM NibuddhemANe 2 savvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai / jayA NaM bhaMte ! sUrie savvabAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevai khettaM gacchai ?, goamA ! paMca paMca joaNasahassAI tiNNi a paMcuttare joaNasae paNNarasa ya sahibhAe jodhaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai, tayA NaM ihagayassa maNusassa egatIsAe joaNasahassehiM aTThahi a egattIsehiM joaNasaehiM tIsAe a sahibhAehiM joaNassa sUrie cakkhupphAsaM havvamAgacchaitti, esa NaM paDhame chammAse, esa NaM paDhamassa chammAsassa pajavasANe, se sUrie docce chammAse ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai, jayA NaM bhaMte ! sUrie eceseseaseseeeeeeeeeeeees Deeeeee // 44 // Jain Educationa l For Private & Personel Use Only Naw.jainelibrary.org
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhirANataraM maMDalaM uvasaMkabhittA cAra carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevai khettaM gacchai ?, gomA ! paMca paMca joaNasahassAI tiNNi a cauruttare joaNasae sattAvaNNaM ca sadvibhAe joaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai, tayA NaM ihagayassa maNusassa egattIsAe joaNasahassehiM Navahi a solasuttarehiM joaNasaehiM iguNAlIsAe a sahibhAehiM joaNassa sahibhAgaM ca egasaTThidhA chettA saTThIe cuNNiAbhAgehiM sUrie cakhupphAsaM havvamAgacchaitti, se pavisamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi bAhiratacaM maMDalaM uvasaMka mittA cAraM carai, jayA NaM bhaMte ! sUrie bAhiratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gacchai ?, goamA ! paMca paMca joaNasahassAI tiNNi a cauruttare joaNasae iguNAlIsaM ca sadvibhAe joaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai, tayANaM ihagayassa maNuyassa egAhiehiM battIsAe joaNasahassehiM egUNapaNNAe a sadvibhAehiM joaNassa sadvibhAgaM ca egasadvidhA chettA tevIsAe cuNNiAbhAehiM sUrie cakkhupphAsaM havvamAgacchaitti, evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe sUrie tayAgaMtarAo maMDalAo tayANaMtaraM maMDalaM saMkamamANe 2 aTThArasa 2 sadvibhAe joaNassa egamege maMDale muhuttagaI nivaDDemANe 2 sAtiregAiM paMcAsIti 2 joaNAI purisacchAyaM abhivaddhemANe 2 sababhataraM maMglaM uvasaMkamittA cAraM carai, esa NaM doce chammAse, esa NaM doccassa chammAsassa pajjavasANe, esa NaM Aicce saMvacchare, esa NaM Aiccassa saMvaccharassa pajjavasANe paNNatte, (sUtraM 133) 'jayA NaM bhaMte ! sUrie sababhataraM' ityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH sarvAbhyantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati iti tadA ekaikena muhUrtena kiyat kSetraM gacchati ?, gautama! paJca paJca yojanasahasrANi dve caikapaJcAze yojanazate ekontriNshtN|| in Education Intematon For Private & Personel Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpezAnvicandrI - yA vRciH // 441 // Jain Education Inter caSaSTibhAgAna yojanasyaikaikena muhUrttena gacchati, kathamidamupapadyate cet, ucyate, iha sarvamapi maNDalamekenAhorAtreNa dvAbhyA sUryAbhyA parisamApyate, pratisUrya cAhorAtragaNane paramArthato dvAvahorAtrau bhavataH, dvayozcAhorAtrayoH SaSTirmuhUrttAstato maNDalaparirayasya SaSTyA bhAge hate yallabhyate tanmuhUrttagatipramANaM, tathAhi - sarvAbhyantaramaNDala parirayastrINi lakSANi paJcadaza sahasrANye konanavatyadhikAni yojanAnAM 315089, eteSAM SaSTacA bhAge hRte labdhaM yathoktaM muhUrttagatipramANaM 5251, atha vinayAvarjitamanaskena prajJApakenApRcchato'pi vineyasya kiJcidadhikaM prajJApanIyamityAha yattadornityAbhisambandhAdanuttamapi yacchabdagarbhitavAkyamatrAvatAraNIyaM tena yadA sUryaH ekena muhUrttena iyat 5251 3 pramANaM gacchati tadA sarvAbhyantaramaNDalasaGkramaNakAle ihagatasya manuSyasya atra jAtAvekavacanaM tato'yamarthaH - ihagatAnAM bharatakSetragatAnAM manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojanasahasrairdvAbhyAM ca triSaSTAbhyAM - triSaSTyadhikAbhyAM yojanazatAbhyAmekaviMzatyA ca yojanasya SaSTibhAgairudayamAnaH sUryazcakSuHsparza - cakSurviSayaM havaM - zIghramAgacchati, atra ca sparzazabdo nendriyArthasannikarSaparazcakSuSo'prApyakAritvena tadasaMbhAvAditi, kA'tropapattiriti cet, ucyate, iha divasasyArddhena yAva| nmAtraM kSetraM vyApyate sAvati vyavasthitaH sUrya upalabhyate, sa eva loke udayamAna iti vyavahriyate, sarvAbhyantaramaNDale | divasapramANamaSTAdaza muhUrttAsteSAmarddha nava muhUrttAH ekaikasmiMzca muhUrtte sarvAbhyantare maNDale cAraM caran paJca yojanasaha - srANi dve ca yojanazate ekapaJcAzadadhike ekonatriMzataM ca SaSTibhAgAn yojanasya gacchati, etAvanmuhUrttagatiparimANaM 7vakSaskAre muhUrttagatiH sU. 133 // 441 // jainelibrary.org
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ | navabhirmuhUrtterguNyate tato bhavati yathoktaM dRSTipathaprAptatAviSayaparimANamiti, evaM sarveSvapi maNDaleSu svakhamuhUrttagatau svasvadivasArddhagatamuhUrtta rAzinA guNitAyAM dRSTipathaprAptatA bhavati, dRSTipathaprAptatA cakSuHsparzaH puruSacchAyA ityekArthAH, sA ca pUrvatosparatazca samapramANaiva bhavatIti dviguNitA tApakSetramudayAstAntaramityAdiparyAyAH, idaM ca sarvabAhyAnantaramaNDalAt pazcAnupUrvyA gaNyamAnaM tryazItyadhikazatatamaM pratimaNDalaM cAhorAtragaNanAdahorAtro'pi tryazItyadhikazatatamastenAyamuttarAyaNasya caramo divaso'yameva ca sUryasaMvatsarasya paryantadivasa uttarAyaNa paryavasAnakatvAt saMvatsarasyeti / atha navasaMvatsara prArambhaprakAraprajJApanAya sUtraM prArabhyate - ' se NikkhamamANe' ityAdi, athAbhyantarAnmaNDalAnniSkrAman jambUdvIpAntaH praveze'zItyadhika yojanazatapramANe kSetre caramAkAzapradezasparzanAnantaraM dvitIyasamaye dvitIya maNDalAbhimukhaM prasarpannityarthaH, sUryo navaM- AgAmikAlabhAvinaM saMvatsaramayamAnaH 2 - AdadAnaH prathame'horAtre sarvAbhyantarAnantaraM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, eSa cAhorAtro dakSiNAyanasyAdyaH saMvatsarasyApi ca dakSiNAyanAdikatvAt saMvatsarasya, atra cAdhikAre samavAyAGga sUryaprajJapticandraprajJaptisUtrAdarze prastutasUtrAdarzeSu ca ayamANe 2 ityasya sthAne ayamINe | iti pATho dRzyate tena yadi sa samUlastadA ArSatvAdihetunA sAdhureva, ayamANe iti tu lakSaNasiddhaH, arthastUbhayatrApi | sa eveti, athAtra gatipraznAya sUtram - 'jayA Na' mityAdi, yadA bhagavan ! sarvAbhyantarAnantaraM dvitIyaM dakSiNAyanApekSayA AdyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA ekaikena muhUrttena kiyatkSetraM gacchati ?, gautama ! paJca paJca yojanasahasrANi
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIjambUdvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 442 // dve caikapaJcAze yojanazate saptacatvAriMzataM ca SaSTibhAgAn yojanasyaikaikena muhUrtena gacchati, kathamiti cet , ucyate vakSaskAre asmizca maNDale parirayaparimANaM trINi yojanalakSANi paJcadaza sahasrANi zatamekaM saptottaraM vyavahArataH paripUrNa nizcaya-18|| muhUrttagatiH matena tu kiJcidUnaM 315107, tatosya prAguktayuktivazAt SaSTayA bhAge labdhaM yathoktamatra maNDale muhartagatipramANaM || 525140, athavA pUrvamaNDalaparirayaparimANAdasya parirayaparimANe vyavahArataH pUrNAnyaSTAdazayojanAni vardhante ni-ISI |zcayamatena tu kiJcidUnAni, aSTAdazAnAM yojanAnAM SaSTayA bhAge labdhA aSTAdaza SaSTibhAgA yojanasya te prAktanamaNDa-| lagatamuhUrtagatiparimANe'dhikatvena prakSipyante, tato bhavati yathoktaM tatra maNDale muhUrtagatipramANamiti, atrApi dRSTipa-191 thaprAptatAviSayaM parimANamAha-yadA abhyantaradvitIye maNDale sUryazcarati tadA ihagatasya manuSyasya-jAtAvekavacanami-19 tyatra gatAnAM manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojnshrerekonaashiitydhiken yojanazatena, sUtre tRtIyArthe saptamI prAkRta-10 tvAt , saptapaJcAzatA ca SaSTibhAgairyojanasya SaSTibhAgaM ca ekaSaSTidhA chittvA-ekaSaSTikhaNDAn kRtvA ekaSaSTidhA guNayitvetyarthaH, tasya satkairekonaviMzatyA cUrNikAbhAgaiH-bhAgabhAgaiH sUryazcakSuHsparzamAgacchati, tathAhi-sarvAbhyantarAnantare dvitIye maNDale divasapramANaM dvAbhyAmekaSaSTibhAgAbhyAM hInA aSTAdaza muhUrtAsteSAmaddhe nava muhUrttA ekenaikaSaSTibhAgena | // 442 // hInAstataH sAmastyenaikaSaSTibhAgakaraNArtha navApi muhUrttA ekaSaSTayA guNyante, tebhya ekaSaSTibhAgo'panIyate, tataH zeSA jAtA ekaSaSTibhAgAH paJca zatAnyaSTacatvAriMzadadhikAni 548, prastutamaNDale muhUrtagatiH 5251 yojana . ayaM ca | Jan Education For Private Personal use only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Receneraeseseeeee rAziH SaSTiccheda iti yojanarAziM SaSTayA guNayitvA savarNyate jAtaM 315107, ayameva rAziH karaNavibhAvanAyAM malayagirIyakSetrasamAsavRttau ca paridhirAziriti kRtvA darzito lAghavAt bhAjyarAzilabdhasya bhAjakarAzinA guNane mUlarAzereva lAbhAt, eSa rAziH paJcabhiH zatairaSTAcatvAriMzadadhikairguNyate jAtAH saptadaza kovyaH SaviMzatirlakSAH aSTasaptatiH sahasrANi SaT zatAni patriMzadadhikAni 172678636, ayaM ca rAzirbhAgabhAgAtmakatvAnna yojanAni prayacchatIti ekaSaSTeH SaSTayA guNitAyA yAvAn rAzirbhavati tena bhAgo hiyate, iyaM ca gaNitaprakriyA lAghavArthikA, anyathA'sya rAzerekaSaSTayA bhAge hRte paSTibhAgA labhyante teSAM ca SaSTayA bhAge hRte yojanAni bhavantIti gauravaM syAt, ekaSaSTayAM ca SaSTyA guNitAyAM SaTtriMzacchatAni SaSTyadhikAni 3660, tairbhAge hRte AgataM saptacatvAriMzatsahasrANi zatamekamekonAzItyadhika yojanAnAM 47179, zeSa 3496, chedarAzeH SaSTyA'pavartanA kriyate jAtA ekaSaSTiH 61 tayA zeSarAzerbhAgo hiyate labdhAH saptapaJcAzat SaSTibhAgAH54, ekonaviMzatizcaikasya SaSTibhAgasya satkAH ekaSaSTibhAgAH / athAbhyantaratRtIyamaNDalasya cAra pipRcchiSurAyasUtra sUtrayati-se NikkhamamANe sUrie docaMsi' ityAdi, atha niSkrAman | sUryo dvitIye'horAtre prastutAyanApekSayA dvitIyamaNDala ityarthaH abhyantaraM tRtIyamaNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA ekaikena muhUrtena kiyat kSetraM gacchati ?, bhagavAnAha-gautama ! paJca paJca yojanasahasrANi dve ca dvipazcAzadyojanazate paJcadaza SaSTibhAgAna yojanasyaikaikena muhUrtena gacchati,idaM ca prastutamaNDalaparirayasya SaSTyA bhajane saMvAdamAdatte, tadA ca iha-12 eeeeeeeeeeeeeeee Jain Education Intern For Private & Personel Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU gatasya manuSyasya saptacatvAriMzatA yojanasaharIH SaNNavatyA ca yojanaistrayastriMzatA ca SaSTibhAgairyojanasya paSTibhAgaM caika 7vakSaskAre dvIpazA- ekaSaSTidhA chittvA dvAbhyAM cUrNikAbhAgAbhyAM sUryazcakSuHsparza havaM-zIghramAgacchati, tathAhi-atra maNDale dinapramANama- 18 muhUrtagatiH nticandrISTAdaza muhUrttAzcaturbhirekaSaSTibhAgaihIMnAsteSAmaddhe ca nava dvAbhyAmekaSaSTibhAgAbhyAM hInAstataH sAmastyenaikaSaSTibhAgakara sU. 133 yA vRciH NArtha navApi muhUrttA ekaSaSTyA guNyante tebhyazca dvAvekaSaSTibhAgAvapanIyete zeSAH paJca zatAni saptacatvAriMzadadhikAni | // 443 // 4547, prastutamaNDale muhUrttagatiH 5252 15 ityevaMrUpAM yojanarAziM SaSTyA guNayitvA savarNyate jAtaM 315125, ayameva rAziranyaiH paridhirAzitvena nirUpitaH, asya ca saptacatvAriMzadadhikapaJcazatairguNane jAtAH saptadaza kovyastrayoviMzatiH zatasahasrANi trisaptatiH sahasrANi trINi zatAni paJcasaptatyadhikAni 172373375, eteSAM SaSTiguNitayA ekaSaSTyA 3660 bhAge hate AgatAni saptacatvAriMzat sahasrANi SaNNavatyadhikAni 47096, zeSaM viMzatizatAni paJcadazotta-1 rANi 2015, chedarAzeH SaSTyA'pavartanAyA jAtA ekapaSTiH tayA zeSarAzejane labdhAstrayastriMzat SaSTibhAgAH33 zeSau ca // dvAvekasya paSTibhAgasya satkAvekaSaSTibhAgau , iti|smprti caturthamaNDalAdiSvatidezamAha-'evaM khalu eteNaM uvAeNa' mi| tyAdi, evaM maNDalatrayadarzitarItyA khalu-nizcitametenAnantaroditenopAyena zanaiH zanaistattadvahirmaNDalAbhimukhagamanarUpeNa // 443 // niSkrAman sUryastadanantarAnmaNDalAttadanantaraM maNDalaM prAguktaprakAreNa sAman 2 ekaikasmin maNDale muhUrtagatimityatra prAkRtatvAt saptamyarthe dvitIyA tena muhUrtagatau aSTAdaza 2SaSTibhAgAn yojanasya vyavahArataH paripUrNAn nizcayataH kiJcidU Jain Education Inter For Private & Personel Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int nAn abhivarddhayamAnaH caturazItiM 2 yojanAni zItAni - kiJcinyUnAni purisacchAyamiti - puruSasya chAyA yato bhavati sA puruSacchAyA sA ceha prastAvAt prathamataH sUryasyodayamAnasya dRSTipathaprAptatA, atrApi saptamyarthe dvitIyA, tato'yamarthaH - tasyA nivarddhayan 2 - hApayan 2, ko'rthaH 1 - pUrva 2 maNDalasatkapuruSacchAyAto bAhyabAhyamaNDalapuruSacchAyA kiJcinyUnaizcaturazItyA yojanehIMnA ityarthaH, sarvabAhyamaNDalamupasaGgamya cAraM carati, yaccAtrokaM 84 yojanAni kiJcinyUnAni uttarotaramaNDalasatka puruSacchAyAyAM hIyante iti tatsthUlata uktaM, paramArthataH punaridaM draSTavyaM tryazItiryojanAni trayoviMzatizca SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya ekaSaSTidhAcchinnasya satkA dvicatvAriMzad bhAgAzceti dRSTipathaprAptatAvipaye hAnau dhruvaM, tataH sarvAbhyantarAnmaNDalAt tRtIyaM yanmaNDalaM tata Arabhya yasmin maNDale dRSTipathaprAptatA jJAtu| miSyate tattanmaNDalasaGkhyayA paTtriMzad guNyate, tadyathA - sarvAbhyantarAnmaNDalA tRtIye maNDale ekena caturthe dvAbhyAM | paJcame tribhiryAvat sarvavAhyamaNDale vyazItAdhikazatena guNayitvA dhruvarAzimadhye prakSipyate, prakSipte sati yadbhavati tena hInA pUrvamaNDalasatkadRSTipathaprAptatA tasmin vivakSite maNDale dRSTipathaprAptatA jJAtavyA, atha tryazItiyojanAdikasya dhruvarAzeH kathamupapattiH 1, ucyate, sarvAbhyantaramaNDale dRSTipathaprAptatAparimANe saptacatvAriMzatsahasrANi dve zate triSaSTyadhike yojanAnAmekaviMzatizca paSTibhAgA yojanasya 47263 6, etaca navamuhUrttagamyaM tata ekasmin muhUrttakaSaSTibhAge | kimAgacchatIti cintAyAM nava muhUrttA ekaSaSTyAM guNyante jAtAni paJca zatAnyekonapaJcAzadadhikAni 549 tairbhAge hRte w.jainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazA nticandrIyA vRttiH // 444 // labdhAni SaDazItiryojanAni paJca paSTibhAgA yojanasya ekasya ca SaSTibhAgasyaikaSaSTidhAcchinnasya caturviMzatirbhAgAH 86 vakSaskAre 125 idaM ca sarvAbhyantare maNDale ekasya muhUttaikaSaSTibhAgasya gamyaM, atha dvitIyamaNDalaparirayavRddhyaGkabhajanAdyallabhyate muhUrtagatiH | muhakapaSTibhAgena tacchodhanArthamupakramyate, pUrvapUrvamaNDalAdanantarAnantare maNDale priryprimaanncintaayaamssttaadshaassttaa-||3|| sU. 133 daza yojanAni vyavahArataH paripUrNAni vardhante, tataH pUrvapUrvamaNDalagatamuhUrtagatiparimANAdanantarAnantare maNDale muhUrtagatiparimANacintAyA pratimuhUrtamaSTAdaza 2 SaSTibhAgA yojanasya varddhante, pratimuhUrttakaSaSTibhAgaM cASTAdazaikasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgAH, sarvAbhyantarAnantare ca dvitIyamaNDale navamuhUtairekena muhUkaSaSTibhAgenonairyAvat kSetraM vyApyate tAvati sthitaH sUryoM dRSTipathaprApto bhavati tato nava muhUrttA ekaSaSTyA guNyante jAtAnyaSTAnavatizatAni catu:SaSTayadhikAni 9864, teSAM SaSTibhAgAnayanArthamekaSaSTayA bhAgo hiyate labdhamekaSaSTayadhikaM zataM SaSTibhAgAnAM tricatvAriMzat SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgAH 161 43, tatra viMzatyadhikena paSTibhAgazatena labdhe dve yojane avazeSA ekacatvAriMzat SaSTibhAgAH ekasya ca SaSTibhAgasya satkAstricatvAriMzadekapaSTibhAgAH, etacca dve yojane ekacatvAriMzatva|STibhAgA yojanasya ekasya paSTibhAgasya satkAstricatvAriMzadekaSaSTibhAgA ityevaMrUpaM prAguktAt SaDazItiryojanAni paJca | // 44 paSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAzcaturviMzatirekaSaSTibhAgA ityetasmAcchodhyante, zodhite ca tasmin sthitA-10 |ni vyazItiryojanAni trayoviMzatiH SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkA dvicatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 834 HOM Jain Education inter n a For Private & Personel Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 / 43 etAvacca sarvAbhyantaramaNDalagatadRSTipathaprAptatAparimANAd dvitIyamaNDalagatahapathaprAptatAparimANe hInaM syAt, etaccottarottaramaNDaladRSTipathaprAptatAcintAyAM hAnau dhruvaM ata eva dhruvarAzirityucyate, tato dvitIyasmAnmaNDalAdanantare tRtIye maNDale eSa eva dhruvarAzirekasya SaSTibhAgasya satkaiH SaTtriMzatA bhAgabhAgaiH sahito yAvAn rAziH syAt, tathAhi-tryazItiryojanAni caturviMzatiH paSTibhAgA yojanasya saptadaza ca paSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgA iti tAvAn dvitIyamaNDalagatAd dRSTipathaprAptatAparimANAcchodhyate, tato bhavati yathoktamatra maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM, caturthamaNDale sa eva dhruvarAzisaptatyA sahitaH kriyate, caturtha hi maNDalaM tRtIyamaNDalApekSayA dvitIya, tataH patriMzad dvAbhyAM guNitA dvisaptatiH syAt tayA sahitasyazItyAdiko rAziH 83 34 53 ityevaMsvarUpo jAtA, ayaM / S|ca tRtIyamaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAparimANAcchodhyate tato yathAvasthitaM turyamaNDale dRkpathaprAptimAna, taccedam / 19 saptacatvAriMzadyojanasahasrANi trayodazottarANi aSTau ca SaSTibhAgA yojanasya ekasya ca SaSTibhAgasya satkA dazaikaSaSTi-18| bhAgAH, sarvAntime tu maNDale tRtIyamaNDalApekSayA yazItyadhikazatatame yadA dRSTipathaprAptijijJAsA tadA paTtriMzat vyazItyadhikazatena guNyate jAtAni paJcapaSTizatAni dvipaJcAzadadhikAni 6552 tataH paSTibhAgAnayanArthamekaSaSTyA bhAge labdhaM saptottaraM zataM SaSTibhAgAnAM paJcaviMzatiravaziSTAH etad dhruvarAzau prakSipyate jAtaM paJcAzItiyojanAni ekA daza SaSTibhAgA yojanasya ekasya paSTibhAgasya satkAH SaDekaSaSTibhAgAH 8546, iha SaTtriMzata evamutpattiH-pUrvasmAt 2 zrIjambU. 75 929060909252009990020600300939 yazItyatima tu maNDayodazottara Jain Education Intel jainelibrary.org
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ |7vakSaskAre zrIjambUdvIpazAnticandrIyA tiH muhUtraMgatiH // 445 // maNDalAdanantare'nantare maNDale divaso dvAbhyAM 2 muhUrttakaSaSTibhAgAbhyA hInaH syAt, pratimuhUttaikaSaSTibhAgaM cASTAdaza ekasya SaSTibhAgasya satkA ekaSaSTibhAgA hIyante, tataH ubhayamIlane SaTtriMzat syuH, te cASTAdaza bhAgAH kalayA nyUnA labhyante na paripUrNAH paraM vyavahArataH pUrva paripUrNA vivakSitAH, tacca kalayA nyUnatvaM pratimaNDalaM bhavat yadA cazI-1 tyadhikazatatamamaNDale ekatra piNDitaM sat cintyate tadA aSTaSaSTirekaSaSTibhAgAsthyanti, etadapi vyavahArata ukta paramArthataH punaH kiJcidadhikamapi truTyadavaseyam, tato'mI aSTaSaSTirekaSaSTibhAgA apasAryante, tadapasAraNe paJcAzIti| ryojanAni nava SaSTibhAgA yojanasya ekasya paSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 85 6/69 iti jAtaM sarvabAhya| maNDalAnantarArvAktanadvitIyamaNDalagatadRSTipathaprAptatAparimANAdekatriMzatsahasrANi nava zatAni SoDazottarANi yojanAnAM ekonacatvAriMzatpaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 31916 376ityevaMrUpAcchodhyate tato yathoktaM sarvabAhyamaNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati, taccAne svayameva vakSyati, tata evaM puruSachAyAyAM dRSTipathaprAptatArUpAyAM dvitIyAdiSu keSucinmaNDaleSu caturazItiM kiJcinyUnAni uparitaneSu maNDalevadhikAnyadhikatarANi uktaprakAreNAbhivarddhayan 2 tAvadavaseyo yAvatsarvabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati, tatra tu paJcAzIti yojanAni sAdhikAni hApayatItyarthaH, sAdhikanyazIticaturazItipaJcAzItiyojanAnAM sambhave'pi sUtre yaccaturazItigrahaNaM tad dehalIpradIpanyAyenobhayapArzvavarttinyokhyazItipaJcAzItyohaNArthamiti / athokte eva maNDalakSetre pazcAnu // 445 // For Private Personal use only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter pUrvyA sUryasya muhUrttagatyAdyAha- 'jayA Na' mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH savabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA | ekaikena muhUrttena kiyat kSetraM gacchati ?, gautama ! paJca paJca yojanasahasrANi trINi paJcottarANi yojanazatAni paJcadaza SaSTibhAgAn yojanasya 5305 65 ekaikena muhUrttena gacchati, kathamiti cet, ucyate-asmin maNDale parizyaparimANaM | tisro lakSA aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni paJcadazottarANi 318315, tato'sya prAguktayuktivazAt paSTyA bhakte labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrttagati parimANamiti, atra dRSTipathaprAptatAparimANamAha- 'tadA' sarvabAhyamaNDalacAracaraNakAle ihagatasya manuSyasyeti prAgvat ekatriMzatA yojana sahastrairaSTabhizcaikatriMzadadhikairyojanazataistriMzatA ca SaSTibhAgairyojanasya 31831 : sUryaH zIghraM cakSuHsparzamAgacchati, tathAhi - asmin maNDale sUrye cAraM carati divaso dvAdazamuhUrttapramANo, divasasyArddhena yAvanmAtraM kSetraM vyApyate tAvati sthita udayamAnaH sUrya upalabhyate, dvAdazAnAM ca muhUrttAnAmarddhe SaT muhUrttAstato yadatra maNDale muhUrttagatiparimANaM paJcayojana sahasrANi trINi zatAni paJcottarANi paJcadaza ca SaSTibhAgA yojanasya 5305 65 tat SaDirguNyate, divasArddhaguNitAyA eva muhUrttagaterdRSTipathaprAptatAkaraNatvAt, tato yathoktamatra maNDale dRSTipathaprAptatA parimANaM bhavati, yadyapyupAntyamaNDaladRSTipathaprAptatAparimANAt paJcAzItiryojanAni nava paSTi - | bhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH paSTirekaSaSTibhAgAH ityevaMrAzau zodhite idamupapadyate etacca prAg bhAvitaM tathApi prastutamaNDalasyottarAyaNagatamaNDalAnAmavadhibhUtatvenAnyamaNDalakaraNa nirapekSatayA karaNAntaramakAri, idaM ca jainelibrary.org
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 18 sarvAbhyantarAnantaramaNDalAt pUrvAnupUrvyA gaNyamAnaM vyazItyadhikazatatamaM, pratimaNDalaM cAhorAtragaNanAdahorAtro'pi vakSaskAre dvIpazA-18 yazItyadhikazatatamastenAyaM dakSiNAyanasya caramo divasa ityAdyabhidhAtumAha- esa NaM paDhame chammAse esa 'mityA- 18 muhUrttagatiH nticandrI- di, epa ca dakSiNAyanasatkacyazItyadhikazatadinarUpo rAziH prathamaH SaNmAsa:-ayanarUpaH kAlavizeSa:, paTsaGkhyAGkAH sU. 133 yA vRttiH |mAsAH piNDIbhUtA yatreti vyutpatteridaM samAdheyaM, anyathA prathamaH paNmAsa ityekavacanAnupapattiriti, athavA pAcyAdi // 446 // gaNAntaH pAThAta strItvAbhAve adantadvigutve'pi na DIpratyayastenaiva tatprathamaM SaNmAsaM ArSatvAt puMstvaM, etacca prathamasya pa. mAsasya dakSiNAyanarUpasya paryavasAnaM, atha sarvabAhyamaNDalacArAnantaraM sUryoM dvitIyaM SaNmAsaM prApnuvan gRhNan ityarthaH prathame ahorAtre uttarAyaNasyeti gamyaM, vAhyAnantaraM pazcAnupUrvyA dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, athAtra gatyAdipraznArtha sUtramAha-'jayA Na' mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH bAhyAnantaramAktanaM dvitIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA bhagavan ! ekaikena muhUrtena kiyat kSetraM gacchati ?, bhagavAnAha-gautama ! paJca paJca yojanasahasrANi trINi ca caturuttarANi yojanazatAni saptapaJcAzataM ca SaSTibhAgAn yojanasyaikaikena muhUrtena gacchati 5304 64, tathAhi-asmi-2 na maNDale parirayaparimANaM trINi lakSANi aSTAdaza sahasrANi dve zate saptanavatyadhike yojanAnAM 318297 tato'sya // 446 // SaSTayA bhAge hRte labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrtagatipramANaM, atrApi dRSTipathaprAptatAparimANamAha-tadA ihagatasya manuvyasyeti prAgvat ekatriMzatA yojanasahasraH SoDazAdhikaH navabhizca yojanazatairekonacatvAriMzatA ca SaSTibhAgairyojanasya Jain Educaton inte For Private & Personel Use Only K ajainelibrary.org
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekaM ca SaSTibhAgamekaSaSTidhA chittvA tasya satkaiH SaSTyA cUrNikAbhAgaiH 319163969 sUryazcakSuHsparzamAgacchati, tathAhiasmin maNDale sUrye cAraM carati divaso dvAdazamuhUrtapramANo dvAbhyAM muhUttaikaSaSTibhAgAbhyAmadhikaH teSAM cADhe par3a muhUrtAH ekena muhUtrtakaSaSTibhAgenAbhyadhikAstataH savarNanArtha SaDapi muhartA ekaSaSTayA guNyante tata ekaH SaSTibhAgastatrA|dhikaH prakSipyate, tato jAtAni trINi zatAni saptaSaSTayadhikAni ekaSaSTibhAgAnAM 367, tataH prastutamaNDale yatparimANaM trINi lakSANi aSTAdazasahasrANi dve zate saptanavatyadhike 318297, idaM ca yojanarAziM SaSTayA guNayitvA savarNitA muhUrtagatiriti yathA vyavahiyate tathA prAguktam , etadebhistribhiH zataiH saptaSaSTayA'dhikairguNyate jAtA ekAdaza koTyo'STaSaSTilakSAzcaturdaza sahasrANi nava zatAni navanavatyadhikAni 116814999, etasya ekaSaSTayA guNitayA SaSTayA 3660 bhAgo hiyate labdhAnyekatriMzatsahasrANi nava zatAni poDazottarANi 31916, zeSamuddharati caturviMza||tizatAni ekonacatvAriMzadadhikAni 2439 na cAto yojanAnyAyAnti tataH SaSTibhAgAnayanArthamekaSaSTayA bhAgo hiyate labdhA ekonacatvAriMzat SaSTibhAgAH 39 ekasya ca paSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH / atha tRtIyaM maNDalaM-'se pavisamANe' ityAdi, atha pravizan-jambUdvIpAbhimukhaM caran sUryaH dvitIye'horAtre uttarAyaNasatke ityarthaH bAhyatRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati, tadA kimityAha-'jayA Na'mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH bAhyatRtIyaM maNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA ekaikena muhUrtena kiyata kSetraM gacchati ?, bhagavAnAha-gautama ! paJca paJca yojanasaha 0000000000000000000000000 Jain Education interol For Private Personal Use Only IAL .jainelibrary.org
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU nANi trINi caturuttarANi yojanazatAni ekonacatvAriMzataM ca paSTibhAgAn yojanasya 530430 ekaikena muhUrtena | vakSaskAre dvIpazA-18 gacchati, tathAhi-asmin maNDale parirayaparimANaM tisro lakSA aSTAdaza sahasrANi dve zate ekonAzItyadhike 318-8 18 muhUrtagatiH nticandrI sU. 133 yA vRttiH 279 asya ca SaSTayA bhAge hRte labdhaM yathoktamatra maNDale muhUrttagatipramANaM, athAtra dRSTipathaprAptatA-tadA ihagatasya manuSyasya ekAdhikAtriMzatA sahasrairekonapaJcAzatA ca SaSTibhAgairekaM ca SaSTibhAgamekaSaSTidhA chittvA tasya stkaistryoviN||447|| zatyA cUrNikAbhAgaiH 32001 4 3 sUryaH cakSuHsparzamAgacchati, tathAhi-asmin maNDale divaso dvAdazamuhUrtapramANa zcaturbhirmuhakaSaSTibhAgairadhikastasyAdraM SaT muhUrttA dvAbhyAmekaSaSTibhAgAbhyAmadhikAstataH sAmastyenaikaSaSTibhAgakaraNArtha SaDapi muhartA ekaSaSTayA guNyaMte guNayitvA ca tatra dvAvekaSaSTibhAgI prakSipyete tato jAtAni trINi zatAni aSTa. SaSTayadhikAni ekaSaSTibhAgAnAM 368, tato'smin maNDale yatparirayapramANaM trINi lakSANi aSTAdaza sahasrANi dve zate ekonAzItyadhike 318279 etat tribhiH zataiH aSTaSaSTayadhikairguNyate jAtA ekAdaza koTayaH ekasaptatiH zatasahasrANi paDriMzatiH sahasrANi SaT zatAni dvisaptatyadhikAni 117126672, asya ekaSaSTayA guNitayA SaSTa yA 3660 bhAge labdhAni dvAtriMzatsahasrANi ekottarANi 32001 zeSa trINi sahasrANi dvAdazo- // 447 // ttarANi 3012 teSAM paSTibhAgAnayanArthamekaSaSTayA bhAge hRte labdhA ekonapazcAzat paSTibhAgAH 49 ekasya SaSTi| bhAgasya satkAstrayoviMzatizcarNikAbhAgAH 23 iti, samavAyAMoM tu trayastriMzasamavAye 'jayA NaM sUrie bAhirANaMtarataccaM 18 Jain Education Intema For Private Personel Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ IS maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai tayA NaM ihagayarasa purisassa tettIsAe joaNasahassehiM kiMcivisesUNehiM cakkhuphAsaM habamAgacchai'tti etavRttau ca iha tu yaduktaM trayastriMzat kiJcinyUnAstatra sAtirekayojanasyApi nyUnasahasratA vivakSi-| teti sambhAvyate iti, athAtrApi caturthamaNDalAdiSvatidezamAha-evaM khalu' ityAdi, evamuktena prakAreNa khalu-nizcitametenopAyena-zanaiH2 tattadanantarAbhyantaramaNDalAbhimukhagamanarUpeNAbhyantaraM pravizan sUryastadanantarAnmaNDalAt tadanantaraM maNDalaM saGkrAman 2 ekaikasmin maNDale muhUrttagatimityatra dvitIyA pUrvavat muhUrtagatiparimANe aSTAdaza 2 SaSTibhAgAn yojanasya vyavahArataH paripUrNAn nizcayataH kiJcidUnAna nivarddhayan 2 hApayannityarthaH, pUrvamaNDalAt abhyantarAbhyantaramaNDalasya parirayamadhikRtyASTAdazayojanahInatvAt , puruSacchAyAmityatrApi dvitIyA pUrvavat , tato'yamarthaHpuruSacchAyAyAM dRSTipathaprAptatArUpAyAM navabhiH SaSTibhAgaiH SaSTayA ca cUrNikAbhAgaiH sAtirekANi-samadhikAni paJcAzIti 2 yojanAnyabhivarddhayan 2 prathamadvitIyAdiSu katipayeSu maNDaleSu iyaM vRddhi yA sarvamaNDalApekSayA tu yenaiva krameNa | sarvAbhyantarAnmaNDalAtparato dRSTipathaprAptatAM hApayannirgatastenaiva krameNa sarvabAhyAnmaNDalAdAktaneSu dRSTipathaprAptatAma bhivarddhayan pravizati, tatra sarvavAhyamaNDalAdAktanadvitIyamaNDalagatAt dRSTipathaprAptatAparimANAt sarvabAhye maNDale 18 paJcAzIti yojanAni nava SaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca SaSTibhAgamekaSaSTidhA bhittvA tasya satkAn SaSTibhAgAn hApa yati, etacca prAgeva bhAvitaM tasmAt sarvavAhyAdAktane dvitIye maNDale pravizan tAvadbhUyo'pi dRSTipathaprAptatAparimA Jain Education in For Private & Personel Use Only INHjainelibrary.org
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- Ne'bhivardhayati tacca dhruvaM, tato'rvAktaneSu maNDaleSu yasmin maNDale dRSTipathaprAptatA jJAtumiSyate tRtIyamaNDalAdArabhya vakSaskAre dvIpazAtattanmaNDalasaGkhyayA patriMzad guNyate, tadyathA-tRtIyamaNDalacintAyAmekena caturthamaNDalacintAyAM dvAbhyAM evaM yAvat | muhUrttagatiH nticandrI- sarvAbhyantaramaNDalacintAyAM dvacazItyadhikena zatena, itthaM ca guNayitvA yallabhyate tad dhruvarAzerapanIya zeSeNa dhruvarAzi- sU. 133 yA vRttiH nA sahitaM pUrvaramaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM tatra maNDale draSTavyaM, yathA tRtIye maNDale SaTtriMzadekena guNyate, // 448 // 'ekena ca guNitaM tadeva bhavatIti jAtA SaTtriMzadeva sA dhruvarAzerapanIyate, jAtaM zeSamidaM-paJcAzItiryojanAni nava zapaSTibhAgA yojanasya ekasya ca SaSTibhAgasya satkAzcaturviMzatirekaSaSTibhAgAH 85603 etena pUrvamaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM ekatriMzat sahasrANi nava zatAni SoDazottarANi yojanAnAmekonacatvAriMzadekaSaSTibhAgA yojanasya / ekasya SaSTibhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 31916 ityevaMrUpasahitaM kriyate kRte ca tRtIye maNDale yathoktaM dRSTi-2 pathaprAptatAparimANaM bhavati tacca prAgeva pradarzitaM, caturthe maNDale SaTtriMzad dvAbhyAM guNyate guNayitvA dhruvarAzerapanIya zeSeNa dhruvarAzinA tRtIyamaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM sahitaM kriyate, tata idaM tatra maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati-dvAtriMzatsahasrANi SaDazItyadhikAni yojanAnAmaSTapaJcAzat paSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH 448 // | ekAdazaikaSaSTibhAgAH 32086 58 17 evaM zeSeSvapi maNDaleSu bhAvanIyaM, yadA tu sarvAbhyantare maNDale dRSTipathaprAptatApa| rimANaM jJAtumiSyate tadA paTtriMzad yazItyadhikena zatena guNyate, tRtIyamaNDalAdArabhya sarvAbhyantarasya maNDalasya yazI Join Education For Private Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education tyadhikazatatamatvAt, tato jAtAni paJcaSaSTiH zatAni dvipaJcAzadadhikAni 6552, teSAmekaSaSTyA bhAge hRte labdhaM saptottaraM zataM SaSTibhAgAnAM zeSAH paJcaviMzatiH 6, etatpaJcAzItiryojanAni nava SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTi| bhAgasya satkAH SaSTirekaSaSTibhAgAH 85 60 6 ityevaMrUpAd dhruvarAzeH zodhyate, jAtAni pazcAt tryazItiryojanA dvAviMzatiH SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkAH paJcatriMzadekapaSTibhAgAH, iha SaTUtriMzadekaSaSTibhAgAH kalayA nyUnAH paramArthato labhyante, etacca prAgevopadarzitaM tacca kalAyA nyUnatvaM pratimaNDalaM bhavat yadA dvayazItyadhikazatatamamaNDale ekatra piNDitaM sat cintyate tadA aSTaSaSTirekaSaSTibhAgA labhyante tataste bhUyaH prakSiSyante tato jAtamidaMtryazItiryojanAni trayoviMzatiH SaSTibhAgAH yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkA dvicatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 83, etena sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalagataM dRSTipathaprAptatAparimANaM saptacatvAriMzatsahasrANi zatamekanAzItyadhikaM yojanAnAM saptapaJcAzat SaSTibhAgA yojanasya ekasya SaSTibhAgasya satkA ekonaviMzatirekaSaSTibhAgAH 471796733 | ityevaMrUpasahitaM kriyate tato yathoktaM sarvAbhyantare maNDale dRSTipathaprAptatAparimANaM bhavati, tacca saptacatvAriMzatsahasrANi dve zate triSaSTyadhike yojanAnAmekaviMzatizca SaSTibhAgA yojanasya 47263 3 evaM dRSTipathaprAptAyAM katipayeSu maNDaleSu sAtirekANi paJcAzItiM 2 yojanAni agretaneSu caturazItiM 2 paryante yathoktAdhikasahitAni vyazItiM yojanAni | abhivarddhayan 2 tAvad vaktavyo yAvat sarvAbhyantaramaNDalamupasaGgamya cAraM carati, idaM ca sarvAbhyantaramaNDalaM sarvabAhyA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ cieeeee zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 449 // nantarAt maNDalAt pazcAnupUrvyA gaNyamAnaM tryazItyadhikazatatamaM, pratimaNDalaM cAhorAtragaNanAdahorAtro'pi vyazItyadhika- vakSaskAre zatatamastenAyamuttarAyaNasya caramo divasa ityAdyabhidhAtumAha-esa NaM doce chammAse' ityAdi, eSa dvitIyaH ssnnmaas:-||4|| dinarAtriprAguktayuktyA ayanavizeSo jJAtavyaH, etat dvitIyasya SaNmAsasya paryavasAnaM vyazItyadhikazatatamAhorAtratvAt , eSa mAnaM mU. AdityaH saMvatsaraH-AdityacAropalakSitaH saMvatsara iti, ityanena nakSatrAdisaMvatsaravyudAsaH, etaccAdityasya saMvatsarasya paryavasAnaM caramAyanacaramadivasatvAt iti samAptaM muhUrtagatidvAram, tatsambaddhAcca dRSTipathavaktavyatA'pi // athASTamaM dinarAtrivRddhihAnidvAraM nirUpyate jayA NaM bhaMte ! sUrie sababhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai tayA NaM kemahAlae divase kemahAliyA rAI bhavai ?, goamA ! tayA NaM uttamakaTThapatte ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai jahaNNiA duvAlasamuhuttA rAI bhavai, se NikkhamamANe sUrie NavaM / saMvaccharaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi anbhaMtarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai, jayA NaM bhaMte ! sUrie abbhaMtarANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM kemahAlae divase kemahAliyA rAI bhavai ?, go! tayA NaM aTThArasamuhutte divase bhavai // 449 // dohiM egadvibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavai dohi a egaTThibhAgamuhuttehiM ahiatti, se NikkhamamANe sUrie docaMsi ahorattaMsi jAva cAra carai tayA NaM kemahAlae divase kemahAliyA rAI bhavai ?, goyamA ! tayANaM aTThArasamuhutte divase bhavai cauhiM egadvibhAgamuhuttehiM UNe duvAlasamuhuttA rAI bhavai cauhiM egasadvibhAgamuhuttehiM ahiatti, evaM khalu eeNaM uvA For Private Personel Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ eNaM nikkhamamANe sUrie tayANaMtarAo maMDalAo tayANaMtaraM maMDalaM saMkamamANe do do egaTThibhAgamuhuttehiM maMDale divasakhittassa nivvuddhamANe 2 rayaNikhittassa abhivaddhemANe 2 sambabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM caraitti, jayA NaM sUrie sababhaMtarAo maMDalAo sambabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM sababhaMtaramaMDalaM paNihAya egeNaM tesIeNaM rAiMdiasaeNaM tiNNi chAvale egasaTThibhAgamuhattasae divasakhettassa nivvuddhattA rayaNikhettassa abhivuddhattA cAraM caraitti, jayA NaM bhaMte ! sUrie savvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM kemahAlae divase kemahAliyA rAI bhavai ?, goamA! tayA NaM uttamakaTThapattA ukkosiA aTThArasamuhuttA rAI bhavai jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavaitti, esa NaM paDhame chammAse esa NaM paDhamassa chammAsassa pajjavasANe / se pavisamANe sUrie doccaM chammAsaM ayamANe paDhamaMsi ahorattaMsi bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, jayA NaM bhaMte ! sUrie bAhirANaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM kemahAlae divase bhavai kemahAliyA rAI bhavai ?, go0 ! aTThArasamuhuttA rAI bhavai dohiM egasahibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavai dohiM egasaTThibhAgamuhuttehiM ahie, se pavisamANe sUrie docaMsi ahorattasi bAhiratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai, jayA NaM bhaMte ! sUrie bAhiratacaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM kemahAlae divase bhavai kemahAliyA rAI bhavai ?, go0 ! tayA NaM aTThArasamuhuttA rAI bhavai cauhiM egasahibhAgamuhuttehiM UNA duvAlasamuhutte divase bhavai cauhiM egasadvibhAgamuhuttehiM ahie iti, evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe sUrie ta. yANaMtarAo maMDalAo tayANaMtaraM maMDalaM saMkamamANe saMkamamANe do do egasaThibhAgamuhuttehiM egamege maMDale rayaNikhettassa nivuddhamANe 2 divasakhettassa abhivuddhemANe 2 savvanbhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra caraitti, jayA NaM bhaMte ! sUrie savvabAhirAo maMDalAo eeseeeeeeeeeeeeesekese Jain Education in For Private Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 45 // savvabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai tayA NaM sababAhiraM maMDalaM paNihAya egeNaM tesIeNaM rAiMdiasaeNaM tiNi 7vakSaskAre chAvaThe egasahibhAgamuhuttasae rayaNikhettassa NivvuddhattA divasakhettassa abhivaDhettA cAraM carai, esa NaM doce chammAse dinarAtriesa NaM duccassa chammAsassa pajjavasANe esaNaM Aithe saMvacchare esa NaM AiJcassa saMvaccharassa pajjavasANe paNNatte 8 (sUtra 134) 8 mAnaM sU. 134 'jayA Na' mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkamya cAra carati tadA ko mahAn AlayovyApyakSetrarUpaH Azrayo yasyAsau kiMmahAlayaH kiyAnityarthaH divaso bhavati, kiMmahAlayA-kiyatI rAtrirbhavati ?, bhagavAnAha-gautama ! tadA uttamakASThAM prAptaH-uttamAvasthAM prAptaH AdityasaMvatsarasatkaSakSaSTayadhikatrizatadivasamadhye yato | nAparaH kazcidadhika ityarthaH ata evotkarSakaH utkRSTa ityarthaH aSTAdazamuhUrtapramANo divaso bhavati, yatra maNDale yAva-13|| tpramANo divasastatra tadapekSayA a ( zeSA) horAtrapramANA rAtririti jaghanyikA dvAdazamuhartA rAtriH, sarvasmin kSetre || kAle vA'horAtrasya triMzanmahatasaGkhyAkatvasya naiyatyAt , nanu yadA bharate'STAdazamuhUrttapramANo divasastadA videheSu jagha-18 nyA dvAdazamahUrtapramANA rAtristarhi dvAdazamuhUrtebhyaH paraM rAtreratikrAntatvena SaT muhUrtAn yAvatkena kAlena bhAvyaM, evaM bharate'pi vAcyam , ucyate, atra paDUmuhUrtagamyakSetre'vaziSTe sati tatra sUryasyodayamAnatvena divaseneti, tacca sUryodayA- // 450 // |stAntaravicAraNena tanmaNDalagatadRSTipathaprAptatAvicAraNena ca sUpapannaM, Aha-evaM sati sUryodayAstamayane aniyate A-18 | panne, bhavatu nAma, na caitadanArSam , yaduktam-"jaha jaha samae samae purao saMcarai bhakkharo gynne| taha taha iovi 1 HainEducation.in For Private Personel Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyamA jAyai rayaNIi bhAvattho // 1 // evaM ca sai narANaM udayatthamaNAI hota'niyayAI / sai desakAlabhee | kassai kiMcI ya dissae niyamA // 2 // sai ceva ya niddidyo ruddamuhutto kameNa sabesiM / kesiMcIdANipia visayapa18 mANo ravI jesiM // 3 // " ti [ yathA yathA samaye samaye purataH saMcarati bhAskaro gagane tathA tatheto'pi niyamAt / jAyate rajanIti bhAvArthaH // 1 // evaM ca sati narANAmudayAstamayane aniyate bhvtH| sati dezakAlabhede kasyApi kiMcidvyavahAryate niyamAt // 2 // sakRdeva ca nirdiSTo rudramuhUrtaH krameNa sarveSAm / keSAJcididAnImapi ca viSayapramANo raviryeSAM bhavati // 3 // ] yattu sUryaprajJaptivRttau sUryamaNDalasaMsthityadhikAre samacaturasrasaMsthitivarNanAyAM yugAdau ekaH sUryo dakSiNapUrvasyAM ekazcandro dakSiNAparasyAM dvitIyaH sUryaH pazcimottarasyAM dvitIyaH candraH uttarapUrvasyAmityuktaM tattu dakSiNAdibhAgeSu mUlodayApekSayA iti bodhyaM, ayaM ca sarvotkRSTo divasaH pUrvasaMvatsarasya caramo divasa iti vaktumAha-se NikkhamamANe ityAdi, atha niSkrAman sUryaH navaM saMvatsaramayamAnaH-prApnuvannAdadAna ityarthaH, prathame ahorAtre'bhyantarAnantaraM dvitIyamaNDalamupasaGkamya cAraM carati iti, atha dinarAtrivRddhyapavRddhyarthamAha"jayA Na' mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH abhyantarAnantaraM dvitIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA bhagavan ! kiMmahAlayaH-kiMpramANo divasaH kiMmahAlayA-kiMpramANArAtriH?, bhagavAnAha-gautama! tadA aSTAdazamuhartapramANo dvAbhyAM muhUtkASTibhAgAbhyAmUno divaso bhavati, atra sUtre prAkRtatvAt padavyatyayaH, dvAdazamuhUttepramANA dvAbhyAM muhUrttaka 999999999999 zrIjamyU. 76 Jain Education in For Private & Personel Use Only 7ilm.jainelibrary.org
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba-1|| SaSTibhAgAbhyAmadhikA rAtrirbhavati, atropapattiryathA-aSTAdazamuhUtte divase dvAdaza dhruvamuhUrtAH SaT caramuhUrtAH, te. ca ||7vakSaskAre dvIpazA-1 maNDalAnAM tryazItyadhikazatena varddhante cApavarddhante, tato'tra trairAzikAvatAraH-yadi maNDalAnAM vyazItyadhikazatena SaT / dinarAtrinticandrI-18 muhUrtAH varddhante cApavarddhante tadA ekena maNDalena kiM varddhate cApavarddhate ?, sthApanA yathA 183 / 6 / 1 atrAntyarA mAnaM sU. yA vRttiH 134 zinA ekakalakSaNena madhyarAziH SaTalakSaNo guNyate, guNite ca 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti SaDeva sthitAste caadiraa||451|| zinA bhajyante alpatvAd bhAgaM na prayacchantIti bhAjyabhAjakarAzyostrikaNApavarttanA kAryA, jAta uparitano rAzi |rdvikarUpaH adhastana ekaSaSTirUpaH 6. AgataM dvAvekaSaSTibhAgau muhUrtasya ato divase'pavarddhate rAtrau ca varddhate iti, evamagre'pi karaNabhAvanA kAryA / athAgretanamaNDalagate dinarAtrivRddhihAnI pRcchannAha-se NikkhamamANe ityAdi, atha niSkrAman sUryo dakSiNAyanasatke dvitIye ahorAtre atra yAvacchabdAd 'abbhaMtarataJcaM maMDalaM uvasaMkamittA' iti jJeyaM, sarvAbhyantaramaNDalApekSayA tRtIyaM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA kiMpramANo divasaH kiMpramANA rAtrirbhavati?, gautama ! tadA aSTAdazamuhUrtapramANo dvAbhyAM pUrvamaNDalasatkAbhyAM dvAbhyAM ca prastutamaNDalasatkAbhyAmityevaM caturbhirmuhUttai // 45 // kaSaSTibhAgairUno divaso bhavati dvAdazamuhartA uktaprakAreNaiva caturbhirmuhUttaikapaSTibhAgairadhikA rAtrirbhavati, uktAtiriktamaNDaleSvatidezamAha-evaM khalu eeNa' mityAdi, evaM maNDalatrayadarzitarItyA khalu-nizcitametena-anantaroktenopAyenapratimaNDalaM divasarAtrisatkamuhUtrtakaSaSTibhAgadvayavRddhihAnirUpeNa niSkrAman-dakSiNAbhimukhaM gacchan sUryastadanantarA eceaeeeeeeeeeeeeeees tRtIyaM maNDalamupasaGgayAM dvAbhyAM ca prastuta rAtrirbhavati, Jain Education Intel For Private & Personel Use Only Kim.jainelibrary.org
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int | nmaNDalAttadanantaraM maNDalaM saGkrAman dvau dvau muhatkaSaSTibhAgAvekaikasmin maNDale divasakSetrasya nivarddhayan 2 - hApayan 2 rajanikSetrasya tAvevAbhivarddhayan 2, ko'rthaH 1 - muhUrttakaSaSTibhAgadvayagamyaM kSetraM divasakSetre hApayan tAvadeva rajanikSetre abhivarddhayanniti sarvabAhyamaNDalamupasaGgamya cAraM carati, pratimaNDalaM bhAgadvayahAnivRddhI ukte, asarvamaNDaleSu bhAgAnAM | hAnivRddhi sarvAgraM vaktumAha - 'jayA Na' mityAdi, yadA sUryaH sarvAbhyantarAnmaNDalAdityatra yalope paJcamI vaktavyA, tena sarvAbhyantaraM maNDalamArabhya sarvabAhyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA sarvAbhyantaraM maNDalaM praNidhAya - maryAdI kRtya | tataH parasmAd dvitIyAnmaNDalAdArabhyetyarthaH ekena tryazItena tryazItyadhikena rAtrindivAnAM - ahorAtrANAM zatena trINi | SaTSaSTAni - paTSaSTyadhikAni muhUtrtteka paSTibhAgazatAni divasakSetrasyAbhivarddhA ko'rthaH ? - SaTSaSTyadhikatrizatamuhUtrttakaSaSTibhAgeryAvanmAtraM kSetraM gamyate tAvanmAtraM kSetraM hApayitvA ityarthaH, tAvadeva kSetraM rajanikSetrasyAbhivarddhA cAraM carati, ayamartha:dakSiNAyanasatkatryazItyadhikamaNDaleSu pratyekaM hIyamAnabhAgadvayasya tryazItyadhikazataguNanena SaTSaSTyadhikatrizata rAzirupapadyata iti tAvadeva rajanikSetre varddhate ityarthaH, etadeva pazcAnupUrvyA pRcchati - 'jayA Na' mityAdi, praznasUtraM prAgvat, utta| rasUtre gautama ! tadA uttamakASThA prAptA - prakRSTAvasthAM prAptA ata evotkarSikA utkRSTA, yato nAnyA prakarSavatI rAtriri| tyarthaH, aSTAdazamuhUrttapramANA rAtrirbhavati tadA triMzanmuhUrttasaGkhyApUraNAya jaghanyako dvAdazamuhUrttapramANo divaso bhavati, triMzanmuhUrttatvAdahorAtrasya, epa cAhorAtro dakSiNAyanasya carama ityAdi prajJApanArthamAha- 'esa Na' mityAdi, etacca prA v.jainelibrary.org
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- guktArtham , athAtra dvitIyaM maNDalaM pRcchannAha-'jayA Na' mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH sarvabAhyAnantaraM dvitIya maNDala-1 7vakSaskAre dvIpazA- mupasaGkramya cAraM carati tadA kiMpramANo divaso bhavati, kiMpramANA rAtribhavati ?, gautama ! aSTAdazamuhUrtA dvAbhyAM | | dinarAtrinticandrI-10 | muhattaikaSaSTibhAgAbhyAmUnA rAtrirbhavati, dvAdazamuhUrtoM dvAbhyAM muhUttaikaSaSTibhAgAbhyAmadhiko divaso bhavati, bhAgayoyaM- mAnaM sU. yA vRttiH 134 nAdhikatvakaraNayuktiH prAgvat , atha tRtIyamaNDalapraznAyAha-se pavisamANe' tti prAgvat, praznasUtramapi tathaiva, uttr||452|| | sUtre gautama ! tadA aSTAdazamuhUrtA dvAbhyAM pUrvamaNDalasatkAbhyAM dvAbhyAM ca prastutamaNDalasatkAbhyAM ityevaM caturbhiH-catuH| saGkhyAkairmuhUrtekaSaSTibhAgairUnA rAtrirbhavati, dvAdazamuhUrttazca tathaiva caturbhirmuhU taiMkaSaSTibhAgairadhiko divaso bhavati, ukkAtirikteSu maNDaleSvatidezamAha-evaM khalu' ityAdi, evaM-maNDalatrayadarzitarItyA etenAnantaroktenopAyena pratimaNDalaM di-15 vasarAtrisatkamuhUttaikaSaSTibhAgadvayavRddhihAnirUpeNa pravizan jambUdvIpe maNDalAni kurvan sUryastadanantarAnmaNDalAt tadanantaraM maNDalaM saGkrAman 2 dvau dvau muhUttaikaSaSTibhAgau ekaikasmin maNDale rajanikSetrasya nivarddhayan 2 divasakSetrasya tAvevAbhivarddhayana 2 sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati, atrApi sarvamaNDaleSu bhAgAnAM hAnivRddhisarvAgraM nirdiza // 452 // nAha-'jayA Na mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH sarvabAhyAt sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati tadA sarvabAhyaM / / maNDalaM praNidhAya-maryAdIkRtya tadarvAktanAd dvitIyAnmaNDalAdArabhyetyarthaH ekena vyazItyadhikena rAtridivazatena trINi hai| For Private & Personel Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ SaTpaSTyadhikAni muhUrtekaSaSTibhAgazatAni rajanikSetrasya nivarya 2 divasakSetrasya tAnyevAbhivaya 2 cAraM carati eSa cAhorAtra uttarAyaNasya carama ityAdi nigamayannAha-'esa Na' mityAdi prAgvat // atha navamaM tApakSetradvAra jayA NaM bhaMte ! sUrie savvanbhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM kiMsaMThiA tAvakhittasaMThiI paNNattA?, go! uddhImuhakalaMbuApupphasaMThANasaMThiA tAvakhettasaMThiI paNNattA aMto saMkuA bAhiM vitthaDA aMto vaTTA bAhiM vihulA aMto aMkamuhasaMThiA bAhiM sagaDuddhImuhasaMThiA uttarapAse NaM tIse do bAhAo avahiAo havaMti paNayAlIsaM 2 joaNasahassAI AyAmeNaM, duve aNaM tIse bAhAo aNavadviAo vaMti, taMjahA-sabvabhaMtariA ceva bAhA savvabAhiriA ceva bAhA, tIse NaM sababhaMtariA bAhA maMdarapavvayaMteNaM NavajoaNasahassAI cattAri chalasIe joaNasae Nava ya dasabhAe joaNassa parikkheveNaM, esa NaM bhaMte ! parikkhevavisese kao Ahieti vaejjA ?, goamA! je NaM maMdarassa parikkheve taM parikkhevaM tihiM guNettA dasahiM chettA dasahiM bhAge hIramANe esa parikkhevavisese Ahieti vadejjA, tIse NaM savvabAhiriA bAhA lavaNasamuiMteNaM cauNavaI joaNasahassAiM aTThasaTTe joaNasae cattAri a dasabhAe joaNassa parikkheveNaM, seNaM bhaMte ! parikkhevavisese kao Ahieti vaejjA ?, go0! je NaM jaMbuddIvassa parikkheve taM parikkhevaM tihiM guNettA dasahiM chettA dasabhAge hIramANe esa NaM parikkhevavisese Ahietti vaejjA iti / tayA gaM bhaMte ! tAvakhitte kevaiaM AyAmeNaM paM0 ?, go0 ! aTThahattara joaNasahassAI tiNNi a tettIse joaNasae joaNassa tibhAgaM ca AyAmeNaM paNNatte, merussa majjhayAre jAva ya lavaNassa ruMdachanbhAgo / tAvAyAmo eso sagaDuddhIsaMThio niyamA // 1 // " tayA Jain Education Inter ! For Private & Personel Use Only 17Ajainelibrary.org
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7vakSaskAra tApakSetra sU. 135 zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRtiH // 453 // NaM bhaMte ! kiMsaMThiA aMdhakArasaMThiI paNNattA ?, goamA ! uddhImuhakalaMbuApupphasaMThANasaMThiA aMdhakArasaMThiI paNNattA, aMto | saMkuA bAhiM vitthaDA taM ceva jAva tIse NaM savvanbhaMtariA bAhA maMdarapavvayaMteNaM chajjoaNasahassAI tiNi a cauvIse joaNasae chacca dasabhAe joaNassa parikkheveNati, se NaM bhaMte ! parikkhevavisese kao AhietivaejjA ?, go0 ! jeNaM maMdarassa pavvayassa parikkheve taM parikkhevaM dohiM guNettA dasahiM chettA dasahiM bhAge hIramANe esa NaM parikkhevavisese Ahieti vaejA, tIse NaM savvabAhiriA bAhA lavaNasamudaMteNaM tesaTThI joaNasahassAI doNNi ya paNayAle joaNasae chacca dasabhAe joaNassa parikkheveNaM, se NaM bhaMte ! parikkhevavisese kao AhietivaejjA ?, go0 ! jeNaM jaMbuddIvassa parikkheve taM parikkhevaM dohiM guNettA jAva taM ceva tayA NaM bhaMte ! aMdhayAre kevaie AyAmeNaM paM0 ?, go0 ! aTThahattara joaNasahassAI tiNNi a tettIse joaNasae tibhAgaM ca AyAmeNaM paM0 / jayA NaM bhaMte ! sUrie savvabAhiramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM kiMsaMThiA tAvakkhittasaM. ThiI paM0 ?, go0 ? uddhImuhakalaMbuApupphasaMThANasaMThiA paNNattA, taM ceva savvaM avvaM NavaraM NANattaM jaM aMdhayArasaMThiie puzvavaNNi pamANaM taM tAvakhittasaMThiIe NeabvaM, jaM tAva khittasaMThiIe pubvavaNi pamANaM taM aMdhayArasaMThiIe avvaMti (sUtraM135) // 453 // 'jayA Na'mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkamya cAraM carati tadA kiMsaMsthitA-kiMsaMsthAnA tApakSetrasya-sUryAtapavyAptAkAzakhaNDasya saMsthitiH-vyavasthA prajJaptA?, sUryAtapasya kiM saMsthAnamitiyAvat , bhagavAnAhagautama! UdhvamukhaM adhomukhatve tasya vakSyamANAkArAsambhavAt yat kalambukApuSpaM-nAlikApuSpaM tatsaMsthAnasaMsthitA en Education Inter For Private Personal Use Only www.jainelorary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptA mayA zeSaizca tIrthakRbhiH, idameva saMsthAnaM vizinaSTi-antaH-merudizi saGkucitA bahiH-lavaNadizi vistRtA, tathA antaH-merudizi vRttA-arddhavalayAkArA sarvato vRttamerugatAn cIna dvau vA dazabhAgAn abhivyApyAsyA vyavasthitatvAt , bahiH-lavaNadizi pRthulA-mutkalabhAvena vistAramupagatA, etadeva saMsthAnakathanena spaSTayati-antarmerudizi aGkaHpadmAsanopaviSTasyotsaGgarUpa Asanabandhastasya mukhaM-agrabhAgo'rddhavalayAkArastasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA, bahiH-lavaNadizi zakaTasyoddhiHpratItA tasyAH mukha-yataH prabhRti nizreNikAyA phalakAni badhyante taccAtivistRtaM bhavati tatsaMsthAnA, antarbahi gau pratItya yathAkrama saGkacitA vistRtA iti bhAvaH AdarzAntare tu 'bAhiM sothiamuhasaMThiA' pAThastatra svastikaH pratItastasya mukhaM-agrabhAgastasyevAtivistIrNatayA saMsthitaM-saMsthAnaM yasyAH sA tathA, athAsyAH AyAmamAha-'ubhaopAse Na' mityAdi, ubhayapArzvana-mandarasyobhayoH pArzvayoH tasyAstApakSetrasaMsthiteH sUryabhedena dvi. &dhAvyavasthitAyAH pratyekamekaikabhAvena dve bAhe-dve dve pArzve avasthite-avRddhihAnisvabhAve sarvamaNDaleSvapi niyatapari-16 mANe bhavataH, ayamarthaH-ekA bharatasthasUryakRtA dakSiNapArzve dvitIyA airavatasthasUryakRtA uttarapArzve iti dviprakArA, sA ca paJcacatvAriMzataM 2 yojanasahasrANi AyAmena, madhyavartino merorArabhya dvayordakSiNottarabhAgayoH paJcacatvAriMzatA yojanasahaya'vahite jambUdvIpaparyante vyavasthitatvAt , evaM pUrvAparabhAgayorapi, yadA tatra sUryo tadA'yamAyAmo bodhyA, etacca sUtraM jambUdvIpagatAyAmamapekSya bodhyaM, lavaNasamudre tu trayastriMzatsahasrANi trINi zatAni trayastriMzadadhikAni Jain Education Intel ! H D ainelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 ekazca tribhAgo yojanasyeti, etacca ekatra piNDitaM aSTAsaptatiH sahasrANi yojanAnAM trINi zatAni ityAdikaM sUtrakR- vakSaskAre |dagre vakSyati tatra sopapattikaM nigadiSyat tenAtra punarukkabhiyA noktN| sampratyanavasthitabAhAsvarUpamAha-'duve aNa' mi- tApakSetraM nticandrItyAdi, tasyAH-ekaikasyAstApakSetrasaMsthiteH dve ca bAhe anavasthite-aniyataparimANe bhavataH, pratimaNDalaM yathAyogaM hIya sU. 135 yA vRttiH mAnavarddhamAnaparimANatvAt , tadyathA-sarvAbhyantarA sarvabAhyA caivazabdau pratyekamanavasthitasvabhAvadyotanAthau~, tatra yA // 454|| | merupArzve viSkambhamadhikRtya vAhA sA sarvAbhyantarA yA tu lavaNadizi jambUdvIpaparyantamadhikRtya bAhA sA sarvabAhyA, AyAmazca dakSiNottarAyatatayA pratipattavyo viSkambhaH pUrvAparAyatatayeti, sAmprataM sarvAbhyantarAparimANaM nirdizati| 'tIse Na'mityAdi, tasyA-ekaikasyAH tApakSetrasaMsthiteH sarvAbhyantarA vAhA merugirisamIpe nava yojanasahasrANi catvAri SaDazItyadhikAni yojanazatAni nava ca dazabhAgAn yojanasya parikSepeNa, atropapattyarthaM praznamAha-esa Na'mityAdi, eSaH-anantaroktapramANaH parikSepavizeSo-mandaraparirayaparikSepavizeSaH kutaH-kasmAt evaMpramANa AkhyAto nonos-12 |dhiko vA iti vadet ?, bhagavAnAha-gautama ! yo mandarasya parikSepastaM tribhirguNayitvA dazabhizchittvA-dazabhirvibhajya etadeva paryAyeNa vyAcaSTe-dazabhirbhAge hiyamANe sati eSa parikSepavizeSa AkhyAta iti vadet svaziSyebhyaH, ayamarthaH- 2454 // meruNA pratihalyamAnaH sUryAtapo meruparidhi parikSipya sthita iti merusamIpe'bhyantaratApakSetraviSkambhacintA, athaivaM / sati satrayoviMzatiSaTzatAdhikaikatriMzatsahasrayojanamAnaH sarvo'pi meruparidhirasya tApakSetrasya viSkambhatAmApadyeta iti Jain Education intelll For Private & Personel Use Only IX Ejainelibrary.org
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ cet, na, sarvAbhyantare maNDale vartamAnaH sUryo dIptalezyAkatvAjambUdvIpacakravAlasya yatra tatra pradeze tattaccakravAlakSetrAnusAreNa trIn dazabhAgAn prakAzayati dazabhAgAnAM trayANAM mIlane yAvat pramANaM kSetraM tAvattApayatItyarthaH, nanu tarhi meruparidhestriguNIkaraNaM kimarthaM ? dazabhAgAnAM tridhAguNanenaiva caritArthatvAt , satyaM, vineyAnAM sukhAvabodhAya, bhagavatIvRttau tu zrIabhayadevasUripAdA dazabhAgalabdhaM triguNaM cakruriti, atha dazabhirbhAge ko heturiti cet, ucyate, jambUdvIpacakravAlakSetrasya trayo bhAgA merudakSiNapAce trayastasyaivottarapArzve dvau bhAgau pUrvato dvau cAparataH sarvamIlane daza, tatra bharatagataH sUryaH sarvAbhyantare maNDale caran trIna bhAgAn dAkSiNAtyAna prakAzayati, tadAnIM ca trInauttarAhAm airavatagataH tadA dvau bhAgau pUrvato rajanI dvau cAparato'pi, yathA yathA krameNa dAkSiNAtya auttarAho vA sUryaH saJcarati tathA tathA tayoH pratyeka tApakSetramagrato varddhate pRSThatazca hIyate, evaM krameNa saJcaraNazIle tApakSetre yadaikaH sUryaH pUrvasyAM paro'parasyAM varttate tadA pUrvapazcimadizoH pratyeka trIn bhAgAMstApakSetraM dvau bhAgau dakSiNottarayoH pratyekaM rajanIti, atha gaNitakarmavidhAnaM, tatra meruvyAsaH 10000 eSAM ca vargo daza koTyaH 100000000 tato dazabhirguNane jAtaM koTizataM. 1000000000 asya vargamUlAnayane labdhAnyekatriMzadyojanasahasrANi SaT zatAni trayoviMzatyadhikAni 31623 | 4 eSa rAzistribhirguNyate jAtAni caturnavatisahasrANi aSTau zatAnyekonasaptatyadhikAni 74869 eSAM dazabhirbhAge 18 labdhAni nava yojanasahasrANi catvAri zatAni SaDazItyadhikAni nava ca dazabhAgA yojanasya / atha sarvabAhyabAhApari Jan Education into For Private Personel Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 455 // Jain Education Inter | mANamAha- 'tIse Na' mityAdi, tasyAH - tApakSetrasaMsthiteH sarvabAhyA lavaNasamudrasyAnte samIpe caturnavatiM yojanasaha| srANi aSTau ca SaSTyadhikAni yojanazatAni caturazca dazabhAgAn yojanasya parikSepeNa, atropapAdakasUtramAha - ' se NaM bhaMte ! parikkheve' ityAdi, sa bhadanta ! parikSepavizeSo'nantarokto ya iti gamyaM kuta AkhyAta iti gautamo vaded, vadati bhagavAnAha -- gautama ! yo jambUdvIpaparikSepastaM parikSepaM tribhirguNayitvA dazabhizchittvA dazabhirvibhajya idameva paryAyeNAha - dazabhirbhAge driyamANe epa parikSepavizeSa AkhyAto mayA'nyaizvAptairiti vadet svaziSyebhyaH, idamuktaM bhavati - tApakSetrasya paramaviSkambhaH pratipipAdayiSitavyaH, sa ca jambUdvIpaparyanta iti tatparidhiH sthApyaH yojana 316227 kroza 3 dhanUMSi 128 aM 13 arddhAGgulaM 1 etAvatA ca yojanamekaM kiJcidUnamiti vyavahArataH pUrNa vivakSyate-sAMzarAzito niraMzarAzergaNitasya sukaratvAt, tato jAtaM 316228, etat triguNaM kriyate jAtAni nava lakSANi aSTaca| tvAriMzatsahasrANi SaT zatAni caturazItyadhikAni 948684, eSAM dazabhirbhajane labdhAni caturnavatiryo janasahasrANi | aSTau zatAni aSTaSaSTyadhikAni catvArazca dazabhAgA yojanasya, atrApi triguNakaraNAdau yuktiH prAgvat, nanvanyatra 'raviNa udayatthaMtaraca uNavaisahassa paNasaya chavIsA / vAyAla saThThibhAgA kakkaDa saMkaMtidiahaMmi' // 1 // ityuktaM, atrodayAstAntaraM | prakAzakSetraM tApakSetramityekArthAH tatra bhede kiM nibandhanamiti cet, ucyate, sarvAbhyantaramaNDalavattIM sUryo mandaradizi jambUdvIpasya pUrvato'paratazcAzItyadhikaM zataM yojanAnAmavagAhya cAraM carati tenAzItyadhikazatayojanAni dviguNAni 360 7vakSaskAra tApakSetraM sU. 135 // 455 // jainelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSSSSSSSSSSSSSSB asya vargadazaguNavargamUlAnayane jAtAni 1138 etacca dvIpaparidhitaH 316227 rUpAt zodhyate tataH sthitaM 315089, asya dazabhirbhAge AgataM 31508 avaziSTabhAgAH 19, anayoraMzacchedayoH SaDirguNane jAtaM 64, athAsya zarAzestriguNane sampadyate yathoktarAziH, tathAhi-945266. idaM ca sUkSmekSikayA darzitaM, na caitat svamatyutprekSitamiti bhAvyaM, zrImunicandrasUrikRtasUryamaMDalavicAre'sya suvicAritatvAt, prastute ca sthUlanayAzrayaNena dIpaparyantamAtravivakSaNena sUtroktaM pramANaM sampadyate, dvIpodadhiparidhereva sarvatrApyAgame dazAMzakalpanAdizravaNAt, anena paridhitaH parato lavaNodaSaDbhAgaM yAvat prApyamANe tApakSetre taccakravAlakSetrAnusAreNa tatra viSkambhasambhavAt paramaviSkambhastatra kathanIya iti nirastaM, ayameva caturnavatisahasrapaJcazatAdiyojanAdiko rAzirbahubahuzrutaiH pramANIkRtaH karaNasaMvAditvAt , tathAhi-svasvamaNDalaparidhiH SaSTayA bhakto muhUrttagatiM prayacchati, sA ca divasArddhagatamuhUrtarAzinA guNitA cakSuHsparza sA codayataH sUryasyAgrato yAvAnastamayatazca pRSThato'pi tAvAniti dviguNitaH san tApakSetraM bhavati, etacca cakSuHsparzadvAre suvyaktaM nirUpitamasti, idaM ca tApakSetrakaraNaM sarvabAhyamaNDalasatkatApakSetrabAhyabAhAnirUpaNe vibhAvayiSyata iti nAtrodAhiyate, yaduktaM cet dazabhAgAn prakAzayati iti, tatra bhAgaH SaNmuhUrtAkramaNIyakSetrapramANaH, kathaM ?, sarvAbhyantare maNDale carati sUrya divaso'STAdazamuhUrtamAnaH navamuhUrtAkramaNIye ca kSetre sthitaH sUryo dRzyo bhavati tata etAvatpramANaM sUryAt prAk tApakSetraM tAvacca aparato'pi, itthaM cASTAdazamuhUrtAkramaNIyakSetrapramANamekasya sUryasya tApakSetraM, Jain Education Internatio For Private & Personel Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH tApakSetraM sU.135 // 456 // tacca kila dazabhAyatrayAtmaka tato bhavatyekasmin dazabhAge SaNmuhUrtAkramaNIyakSetrapramANateti / samprati sAmastyenAyAmatastApakSetraparimANaM pipRcchiSurAha-tayA Na'mityAdi, yadA bhagavan ! etAvAMstApakSetraparamaviSkambha iti gamyaM tadA bhagavastApakSetraM sAmastyena dakSiNottarAyatatayA kiyadAyAmena prajJaptam ?, bhagavAnAha-gautama ! aSTasaptatiM yojanasahasrANi trINi ca trayastriMzadadhikAni yojanazatAni yojanasyaikasya tribhAgaM ca yAvadAyAmena prajJaptaM, paJcacatvAriMzayojanasahasrANi dvIpagatAni, trayastriMzadyojanasahasrANi trINi ca yojanazatAni trayastriMzadadhikAni upari ca yojanatribhAgayuktAni lavaNagatAni, dvayoH saGkalane yathoktaM mAnaM, idaM ca dakSiNottarata AyAmaparimANamavasthitaM na kvApi maNDalacAre viparivarttateti, enamevArtha sAmastyena draDhayati-'merussa majjhayAre' ityAdi, iha meruNA sUryaprakAzaH pratihanyata ityekeSAM mataM netyapareSAM, tatrAdyAnAM mate iyaM sammatirUpA gAthA, tasmin pakSe evaM vyAkhyeyA-karaNaM kAro madhye kAro madhyakAra:-madhye karaNaM merostasmin sati, ko'rthaH?-cakravAlakSetratvAttApakSetrasya meru madhye kRtvA yAvallavaNasya ruMdasya-nidezasya bhAvapradhAnatvAdundatAyAH-vistArasya SaDbhAgaH-SaSTho bhAgaH etAvatpramANaH tApasya-tApakSetrasyAyAmaH, tatra merorArabhya jambUdvIpaparyantaM yAvatpaJcacatvAriMzadyojanasahasrANi tathA lavaNavistAro dve yojanalakSe tayoH SaSTho bhAgastrayastriMzadyojanasahasrANi trINi yojanazatAni trayastriMzadyojanAni eko yojanavibhAga iti rUpaH tata ubhayamIlane yathoktapramANaH, eSa ca niyamAt zakaToddhisaMsthitaH, zakaToddhisaMsthAno'ntaH saGkacito bahirvistRta iti, atha yeSAM meruNA na sUrya // 456 // Jain Education Inter For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 77 Deser prakAzaH pratihanyate iti mataM teSAmarthAntarasUcanAyeyaM gAthA tatpakSe caivaM vyAkhyeyA, merormadhyabhAgo - mandarArdhaM yAvacca lavaNarundatASaDbhAgaH etena mandarArddhasatkapaJca yojanasahasrANi pUrvarAzau prakSipyante jAyate ca tryazItisahasrayojanAni trINi yojanazatAni trayastriMzadadhikAni ekazca yojanatribhAgaH 83333 3, anena ca mandaragatakandarAdInAmapyantaH prakAzaH syAditi labhyate, yattvasmin vyAkhyAne zrImalayagiripAdaiH sUryaprajJaptivRttau "yuktaM caitat sambhAvanayA tApakSetrAyAmaparimANamanyathA jambUdvIpamadhye tApakSetrasya paMcacatvAriMzadyojana sahasraparimANAbhyupagame yathA sUryo bahirniSkrAmati tathA tatpratibaddhaM tApakSetramapi, tato yadA sUryaH sarva bAhyamaNDalamupasaMkramya cAraM carati tadA sarvathA mandarasamIpe prakAzo na prApnoti, atha ca tadApi tatra mandaraparizyaparikSepeNAvizeSaM parimANamagre vakSyate, tasmAtpAdaliptasUrivyAkhyAnamabhyupagantavyamitI"tyuktaM, tatra tatrabhavatpAdAnAM gambhIramAzayaM na vidmaH, bAhyamaNDalasthe'pi sUrye iyatpramANasya tApakSetrAyAmasyAvasthitatvena pratipAdanAt uktA sarvAbhyantare maNDale tApakSetrasaMsthitiH, samprati prakAzapRSThalanatvena tadviparyayabhUtatvena ca sarvAbhyantaramaNDale'ndhakArasaMsthitiM pRcchati - ' tayA NaM bhante !' ityAdi, tadA-sarvAbhyantara| maNDalacaraNakAle karkasaMkrAntidine kiMsaMsthAnA andhakArasaMsthitiH prajJaptA ?, yadyapi prakAzatamasoH sahAvasthAyitva| virodhAt samAnakAlInatvAsaMbhavaH tathApi avaziSTeSu caturSu jambUdvIpacakravAladazabhAgeSu sambhAvanayA pRcchata AzayAnno kavirodhaH, nanu AlokAbhAvarUpasya tamasaH saMsthAnAsaMbhavena kutastatpRcchaucitImaMcati ?, ucyate, nIlaM zItaM
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 457 // Jain Education Int bahalaM tama ityAdipudgaladharmANAmabhrAntasArvajanInavyavahArasiddhatvenAsya paudgalikatve siddhe saMsthAnasyApi siddheH, | yathA cAsya paudgalikatvaM tathA'nyatra pUrvAcAryaiH sucarcitatvAnnAtra vistarabhiyA carcyate iti, UrdhvamukhakalambukApuSpa| saMsthAnasaMsthitA andhakArasaMsthitiH prajJaptA, antaH saMkucitA vahirvistRtetyAdi tadeva-tApakSetrasaMsthityadhikAroktameva grAhyaM kiyatparyantamityAha -- yAvattasyAH - andhakAra saMsthiteH sarvAbhyantarikA bAhA mandaraparvatAnte SaD yojana sahasrANi trINi caturviMzatyadhikAni yojanazatAni SaT ca dazabhAgAn yojanasya parikSepeNa, atropapattiM sUtrakRdevAha - 'se Na' - miti, praznasUtraM prAgvat, uttarasUtre yo meruparikSepaH sa trayoviMzatiSaTzatAdhikaikatriMzadyojana sahasramAnastaM parikSepaM dvAbhyAM guNayitvA sarvAbhyantaramaNDalasthe sUrye tApakSetrasatkAnAM trayANAM bhAgAnAmapAntarAle rajanikSetrasya dazabhAgadvaya2 mAnatvAt dazabhirvibhajya - dazabhirbhAge driyamANe eSa parikSepavizeSa AkhyAta iti vadedetadbhagavan ! gautamaH svaziSyebhyaH, tathAhi - 31623 etad dvAbhyAM guNyate jAtAni triSaSTisahasrANi dve zate SaTcatvAriMzadadhike 63246 eSAM dazabhirbhAge labdhaM yathoktaM mAnaM / atha bAhAmAha-- 'tI se Na' mityAdi, tasyAH - andhakAra saMsthite: sarvabAhyabAhA pUrvatosparatazca paramaviSkambho lavaNasamudrAnte triSaSTiM yojanasahasrANi dve ca paMcacatvAriMzadadhike yojanazate SaT ca daza| bhAgAn yojanasya parikSepeNeti, atropapattiM sUtrakRdevAha - 'se Na' mityAdi, vyaktaM, navaraM jambUdvIpaparikSepaH 316228 taM parikSepaM prAguktahetunA dvAbhyAM guNayitvA dazabhirbhAge hiyamANe eSa parikSepavizeSa AkhyAta iti vadet, athAsyA 7vakSaskAre tApakSetraM sU. 135 // 457 // w.jainelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ / avasthitabAhAmAha--'tayA Na'mityAdi, tadA sarvAbhyantaramaNDalacArakAle andhakAraM kiyadAyAmena prajJaptam ?, gautama! 18 aSTasaptati yojanasahasrANi trINi ca trayastriMzadadhikAni yojanazatAni yojanatribhAgaM caika, avasthitatApakSetrasaMsthi tyAyAma ivAyamapi bodhyaH, tena mandarArddhasatkapaMcasahasrayojanAnyadhikAni mantavyAni sUryaprakAzAbhAvavati kSetre svata 18| evAndhakAraprasaraNAt , kandarAdau tathA pratyakSadarzanAt , sUtre'vivakSitAnyapi vyAkhyAto vizeSapratipattiriti darzitAni / / atha pazcAnupUrdhyA tApakSetrasaMsthitiM pRcchati-'jayA Na'mityAdi, yadA bhagavan ! sUryaH sarvabAhyamaNDalamupasaMkramya cAraM carati tadA kiMsaMsthAnasaMsthitA tApakSetrasaMsthitiH prajJaptA?, gautama! urdhvamukhakalambukApuSpasaMsthAnasaMsthitA prajJaptA, tadeva-abhyantaramaNDalagatatApakSetrasaMsthitisatkameva sarvamavasthitAnavasthitabAhAdikaM netavyaM, navaramidaM nAnAtvaM-vizeSaH yadandhakArasaMsthiteH pUrva-sarvAbhyantaramaMDalagatatApakSetrasaMsthitiprakaraNe varNitaM 632456 ityevaMrUpaM pramANaM tattApakSetrasaMsthiteH pramANa netavyaM, dvIpaparidhidazabhAgasatkabhAgadvayapramANatvAt , yattApakSetrasaMsthiteH pUrvavarNitam 94868.4 ityevaMrUpaM pramANaM tadandhakArasaMsthiteneMtavyaM dvIpaparidhidazabhAgasatkabhAgatrayapramANatvAt , yadatra tApakSetrasyAlpatvaM tamasa zcAnalpatvaM tatra maMdalezyAkatvaM heturiti, evaM sarvAbhyantaramaNDale'bhyantarabAhAviSkambhe yattApakSetraparimANaM 9486 5 ityevaMrUpaM tadatrAndhakArasaMsthite yaM, yacca tatraiva viSkambhe'ndhakArasaMsthiteH 63246 ityevaM tApakSetrasyAtra mantavyaM, nanu idaM sarvabAhyamaMDalasatkatApakSetraprarUpaNaM, yadi tanmaMDalaparidhau 318315 rUpe SaSTibhakte labdhA 5305 rUpA muhUrta-12 Feeeeeeeee&&&& Jain Education in For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba-18|gatiH tadA ca sarvajaghanyo divaso dvAdazamuhUrttapramANo'to dvAdazabhiH sA guNyate tathA ca kRte 63663 ityevaMrUpo|8| vakSaskAre dvIpazA- 18 rAziH syAt , yadivoktaparidhirdviguNito dazabhirbhajyate tadApyayameva rAziddhidhAkaraNarItilabdhastatkimetasmAt sUtro- dUrAdidarzanticandrI ktarAzivibhidyate?, ucyate, sUtrakAreNa dvIpaparidhyapekSayaiva karaNarItedezyamAnatvAnnAtra dopaH, abhyantaramaNDale paridhi-hAna kSetragayA vRttiH yathA na nyUnIkriyate tathA bAhyamaMDale nAdhikI kriyate tatra vivakSaiva heturiti // sampati sUryAdhikArAdetatsambandhinAmAdiH kri||458|| dUrAsannAdidarzanarUpaM vicAraM vaktuM dazamaM dvAramAha 136-138 jambuddIveNaM bhante ! dIve sUriA uggamaNamuhuttaMsi dUre amUle a dIsaMti majjhaMtiamuhurtasi mUle adUre adIsaMti atthamaNamuhuttaMsi dUre a mUle a dIsaMti?, haMtA go0! taM ceva jAva dIsaMti, jambuddIveNaM bhante ! sUriA uggamaNamuhuttaMsi a mamaMtiamuhurtasi a atthamaNamuhurtasi a savvattha samA uccatteNaM?, haMtA taM ceva jAva uccatteNaM, jai NaM bhante! jambuddIve dIve sUriA uggamaNamuhuttaMsi a majjhaM0 attha0 samvattha samA uccatteNaM, kamhA NaM bhante! jambuddIve dIve sUriyA uggamaNamuhuttaMsi dUre amUle adIsaMti0, goyamA ! lesApaDighAeNaM uggamaNamuhuttaMsi dUre a mUle a dIsaMti iti lesAhitAveNaM majhaM tiamuhurAsi mUle a dUre a dIsaMti lesApaDi. ghAeNaM atthamaNamuhuttaMsi dUre a mUle a dIsaMti, evaM khalu goamA! taM ceva jAva dIsaMti 10 (sUtraM136) jambuddIve NaM bhante! // 458 // dIve sUriA kiM tIaM khettaM gacchaMti paDuppaNNaM khettaM gacchanti aNAgayaM khettaM gacchanti ?, go0! No tIaM khettaM gacchanti paDuppaNNaM khettaM gacchanti No aNAgayaM khettaM gacchantitti, taM bhante! kiM puTuM gacchanti jAva niyamA chaddisiMti, evaM obhAseMti, bhante ! SSSSSSO90000000000000 Jain Education inte For Private Personel Use Only Sainelibrary.org
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM puDhaM obhAseMti ? evaM AhArapayAI NeabvAI puTThogADhamaNaMtaraaNumahaAdivisayANupuvI a jAva NiamA chaddisiM, evaM ujjoveti taveMti pabhAseMti 11 (sUtraM 137) jambuddIve NaM bhante! dIve sUriANaM kiM tIte khitte kiriA kajjai paDuppaNNe0 aNAgae.?, go! No tIe khitte kiriA kajjai paDuppaNNe kajai No aNAgae, sA bhante! kiM puTThA kajai0?, goamA puTThA0 No aNApuTThA kajai jAva NimA chaddisiM (sUtraM 138) jambUdvIpe dvIpe bhadanta ! sUryo udgamanamuhUrte-udayopalakSite muhUrte evamastamanamuhUrte, sUtre yakAralopa ArSatvAt,8 dUre ca-draSTusthAnApekSayA viprakRSTe mUle ca-draSTrapratItyapekSayA Asanne dRzyate, draSTAro hi svarUpataHsaptacatvAriMzatA yoja-18 nasahasraH samadhikairvyavahitamudgamanAstamanayoH sUrya pazyanti, AsannaM punarmanyante, viprakRSTaM santamapi na pratipadyante,181 'madhyAntikamuhUrta'iti madhyo-madhyamo'nto-vibhAgo gamanasya divasasya vA madhyAntaH sa yasya muhUrtasyAsti sa madhyA ntikaH sa cAsau muhUrtazceti madhyAntiko-madhyAhnamuharta ityarthaH, tatra mUle cAsanne deze draSTasthAnApekSayA dUre ca-vi1 prakRSTe deze draSTupratItyapekSayA sUryo dRzyete, draSTA hi madhyAhe udayAstamayanadarzanApekSayA AsannaM raviM pazyati, yojana-18| zatASTakenaiva tadA'sya vyavahitatvAt manyate punarudayAstamayanapratItyapekSayA vyavahitaM iti, atra sarvatra kAkA prano'vaseyaH, atra bhagavAnAha--tadeva yadbhavatA'nantarameva praznaviSayIkRtaM tattathaivetyarthaH yAvad dRzyate iti, atra carmadRzAM jAyamAnA pratItimo jJAnadRzAM pratItyA saha visaMvadatviti saMvAdAya punItamaH pRcchati-'jambuddIve Na'mityAdi, | jambUdvIpe bhadanta! dvIpe udgamanamuharta ca madhyAntikamuhUrte ca astamayanamuharte ca atra cazabdA vAzabdArthAH sUryo Jain Education in YNjainelibrary.org
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRti: // 459 // sarvatra-uktakAleSu samau uccatvena, atrApi kAkupAThAt praznAvagatiH, bhagavAnAha-tadeva yadbhavatA mAM prati pRSTaM | vakSaskAre yAvaduccatveneti, sarvatra-udgamanamuhUrtAdiSu samau samavyavadhAnAvuccatvena samabhUtalApekSayA'STau yojanazatAnItikRtvA, | dUrAdidarzana hi satI janapratItiM vayamapalapAma iti bhagavaduktamevAnuvadannatra vipratipattibIjaM praSTumAha-'jai Na'mityAdi, naM kSetragapraznasUtraM spaSTaM, uttarasUtre gautama ! lezyAyAH-sUryamaMDalagatatejasaH pratighAtena dUrataratvAdudgamanadezasya tadaprasaraNenetyarthaH yA mU. | udgamanamuhUrte dUre ca mUle ca dRzyate, lezyApratighAte hi sukhadRzyatvena svabhAvena dUrastho'pi sUrya AsannapratIti jana-1136-138 yati, evamastamayanamuhUrte'pi vyAkhyeyaM, dvayoH samagamakatvAt , madhyAntikamuhUrte tu lezyAyA abhitApena-pratApena | sarvatastejaHpratApenetyarthaH, mUle ca dUre ca dRzyete, madhyAhne hyAsanno'pi sUryastIvratejasA durdarzatvena dUrapratItiM janayati, evamevAsannatvena dIptalezyAkatvaM dinavRddhidharmAdayo bhAvA dUrataratvena mandalezyAkatvaM dinahAnizItAdayazca vAcyAH, | udgamanAstamayanAdIni ca jyotiSkANAMgatipravRttatayA jAyante iti teSAM gamanapraznAyaikAdazaM dvAramAha-'jambuddIveNa'mityAdi, jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe sUryoM kimatItaM-gativiSayIkRtaM kSetraM gacchataH-atikrAmataH uta pratyutpannaM-vartamAna gativiSayIkriyamANaM uta anAgataM-gativiSayIkariSyamANaM, etena iha ca yadAkAzakhaNDaM sUryaH svatejasA vyAmoti tatkSetramucyate tenAsyAtItetyAdivyavahAraviSayatvaM nopapadyate anAdinidhanatvAditi zaGkA nirastA, bhagavAnAha-gautama ! nozabdasya niSedhArthatvAnnAtItaM kSetraM gacchataH, atItakriyAviSayIkRte vartamAnakriyAyA evAsambhavAt , pratyutpannaM gacchataH For Private Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter | varttamAnakriyAviSaye varttamAnakriyAyAH sambhavAt, no anAgataM anAgatakriyAviSaye'pi tadasambhavAt atra prastAvAd | gativiSayaM kSetraM kIdRk syAditi praSTumAha- 'taM bhante ! kiM puTThe' ityAdi, atra yAvatpadasaMgraho'yaM puThThe gacchaMti, goamA ! puDhaM gacchaMti, No apuDhaM gacchanti, taM bhante / kiM ogADhaM gacchanti aNogADhaM gacchanti ?, goamA ! ogADhaM gacchanti, No aNogADhaM gacchanti, taM bhante ! kiM aNaMtarogADhaM gacchanti, paraMparogADhaM gacchanti ?, goamA ! aNaMtarogADhaM gacchanti No paraMparogADhaM gacchanti, taM bhante ! kiM aNuM gacchati bAyaraM gacchati ?, goamA! aNuMpi gacchaMti bAyaraMpi gacchaMti, taM bhante ! kiM uddhaM gacchati ahe gacchaMti tiriyaM gacchanti ?, goamA ! urddhapi gacchanti tiriaMpi gacchanti ahevi gacchanti, taM bhante ! kiM AI gacchaMti majjhe gacchati pajjavasANe gacchaMti ?, goamA ! AIpi gacchati majjhevi | gacchati pajjavasANevi gacchati, taM bhante / kiM savisayaM gacchati, avisayaM gacchati ?, goamA ! savisayaM gacchati, | No avisayaM gacchati, taM bhante ! kiM ANuputriM gacchati aNANuputriM gacchaMti ?, go0 ! ANupuSiM gacchati No aNAputriM gacchati, taM bhante ! kiM egadisiM gacchati chaddisiM gacchati ?, go0 ! niyamA chaddisiM gacchati'tti, atra vyAkhyA - tad bhadanta ! kSetraM kiM spRSTaM -sUryavimvena saha sparzamAgataM gacchataH - atikrAmataH utAspRSTaM, atra pRcchakasyAyamAzayaHgamyamAnaM hi kSetraM kizcitspRSTamatikramyate yathA'pavarakakSetraM kiMciccAspRSTaM yathA dehalI kSetramato'tra kaH prakAra iti, bhagavAnAha-spRSTaM gacchataH nAspRSTaM, atra sUryabimbena saha sparzanaM sUryabimbAvagAhakSetrAdvahirapi sambhavati sparzanAyA avagAhanA jainelibrary.org
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA-15 zrIjambU- | to'dhikaviSayatvAt , tataHpraznayati-tadbhadanta ! spRSTaM kSetraM avagADhaM-sUryabimbenAzrayIkRtaM adhiSThitamityarthaH utAnavagADhaM | 7vakSaskAre tenAnAzrayIkRtaM nAdhiSThitamityarthaH, bhagavAnAha--gautama ! avagADhaM kSetraM gacchataHnAnavagADhaM, Azritasyaiva tyajanayo- dAdadazanticandrI-18 gAt , atha yadbhadanta ! avagADhaM tadanantarAvagADhaM-avyavadhAnenAzrayIkRtaM uta paramparAvagADhaM-vyavadhAnenAzrayIkRtaM 1, naM kSetragayA vRttiH mAdiH kribhagavAnAha-gautama! anantarAvagADhaM na punaH paramparAvagADhaM, kimuktaM bhavati?-yasminnAkAzakhaNDe yo maNDalAvayavo'-2 yA sU. // 46 // vyavadhAnenAvagADhaH sa maNDalAvayavastamevAkAzakhaNDaM gacchati na punaraparamaNDalAvayavAvagADhaM tasya vyavahitatvena parampa- 136-138 rAvagADhatvAt , taccAlpamanalpamapi syAdityAha-tadbhadanta ! aNuM gacchataH bAdaraM vA?, gautama! aNvapi sarvAbhyantaramaNDalakSetrApekSayA bAdaramapi sarvabAhyamaNDalakSetrApekSayA, tattaccakravAlakSetrAnusAreNa gamanasambhavAt, gamanaM ca UrdhvAdha| stiryaggatitraye'pi sambhavediti praznayati-tadbhadanta ! kSetramUrdhvamadhastiryagvA gacchataH?, gautama! Urdhvamapi tiryagapyadho'pi, UrdhvAdhastiryaktvaM ca yojanaikaSaSTibhAgarUpacaturviMzatibhAgapramANotsedhApekSayA draSTavyaM, anyathA 'jAva niyamA chaddisiM' iti caramasUtreNa saha virodhaH syAt, idaM ca vyAkhyAnaM prajJApanopAGgagataikAdazabhASApadASTAviMzatitamAhArapadagato/dhastiryagviSayakanirvacanasUtravyAkhyAnusAreNa kRtamiti bodhyaM, gamanaM ca kriyA sA ca bhusaamyiktvaatrikaa-|||460|| lanirvartanIyA syAdityAdimadhyAdipraznaH, tadbhadanta! kimAdau gacchataH kiM madhye uta paryavasAne vA ?, bhagavAnAhagautama! SaSTimuhUrtapramANasya maNDalasaMkramakAlasyAdAvapi madhye'pi paryavasAne'pi vA gacchataH, uttaprakAratrayeNa maMDala
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAlasamApanAt, atha tadbhadanta ! svaviSayaM-svocitaM kSetraM gacchataH uta aviSayaM vA svAnucitamityarthaH, gautama ! svaviSayaM spRSTAvagADhanirantarAvagADhasvarUpaM gacchataH na aviSayaM-aspRSTAnavagADhaparamparAvagADhakSetrANAM gamanAyogyatvAt , tadbhadanta ! AnupUrvyA-krameNa yathAsannaM gacchataH uta anAnupUrvyA-krameNAnAsannamityarthaH, sUtre dvitIyA tRtIyArthe, gautama ! AnupUrvyA gacchataH nAnAnupUrvyA vyavasthAhAneH, prAguktameva dikpraznaM vyaktyA Aha-tadbhadanta ! kimekadigviSayakaM kSetraM gacchataH yAvat SadigviSayakaM ?, gautama! niyamAt SaDdizi, tatra pUrvAdiSu tiryagdikSu uditaH / san sphuTameva gacchan dRzyate, UrdhvAdhodiggamanaM ca yathopapadyate tathA prAgdarzitaM / sampratyetadatidezenAvabhAsanAdisUtrANyAha-evaM obhAseMti'ityAdi, 'eva'miti gamanasUtraprakAreNa avabhAsayataH-ISadudyotayataH, yathA sthUratarameva dRzyate, tameva prakAramISadarzayati-tadbhadanta! kSetraM spRSTa-sUryastejasA vyApta avabhAsayataH utAspRSTaM ?, bhagavAnAha-- 4) spRSTaM nAspRSTaM, dIpAdibhAsvaradravyANAM prabhAyA gRhAdisparzapUrvakamevAvabhAsakatvadarzanAt , evaM-spRSTapadarItyA AhAra-|| padAni-caturthopAGgagatASTAviMzatitamapade AhAragrahaNaviSayakAni padAni-dvArANi netavyAni, tadyathA--'puTTho'ityAdi, prathamataH spRSTaviSayaM sUtra, tato'vagADhasUtraM tato'NuvAdarasUtraM tata UrdhvAdhaHprabhRtisUtraM, tata AI iti upalakSaNametat 6 AdimadhyAvasAnasUtraM tato viSayasUtraM tadanantaramAnupUrvIsUtraM, tato yAvat niyamAt SaDdizIti sUtraM, atra yathAsambhavaM vipakSasUtrANyupalakSaNAd jJeyAni, atra cordhAdidigbhAvanA sUtrakRt svayameva vakSyati, evamuddyotayato-bhRzaM 4 Jain Education Intematiana For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-1|| prakAzayataH yathA sthUlameva dRzyate, tApayataH-apanItazItaM kurutaH, yathA sUkSma pipIlikAdi dRzyate tathA kurutaH // 7vakSaskAre dvIpazAprabhAsayataH-atitApayogAdavizeSato'panItazItaM kuruto yathA sUkSmataraM dRzyate, uktamevArtha ziSyahitAya prakArAntareNa | dUrAdidarzanticandrI praznayituM dvAdazadvAramAha-'jambuddIve Na'mityAdi, jambUdvIpe bhadanta! dvIpe dvayoH sUryayoH kimatIte kSetre-pUrvoktayA vRttiH naM kSetragasvarUpe kriyA-avabhAsanAdikA kriyate, karmakarttariprayogo'yaM tena bhavatItyarthaH, pratyutpanne anAgate vA?, bhagavAnAha mAdiH kri yA mU. // 461 // 18 gautama! no'tIte kSetre kriyA kriyate, pratyutpanne kriyate, no anAgate, vyAkhyAnaM prAgvat, sA kriyA bhagavan ! kiM 8|136-138 18|| spRSTA kriyate utAspRSTA kriyate?, gautama! spRSTA tejasA sparzanaM spRSTaM bhAve ktapratyayavidhAnAt tadyogAdyA sA spRSTA || ucyate, ko'rthaH?-sUryatejasA kSetrasparzane'vabhAsanamudyotanaM tApanaM prabhAsanaM cetyAdikA kriyA syAditi, athavA spRSTAt-18 sparzanAditi paJcamIparatayA vyAkhyeyaM na aspRSTAt kriyate, atra yAvatpadAt AhArapadAni grAhyANi, tatreyaM sUtrapaddhatiHse NaM bhante ! kiM ogADhA aNogADhA?, ogADhA No aNogADhA, atrApi bhAve tapratyayavidhAnAdavagADhaM-avagAhanaM kSetre tejaHpudgalAnAmavasthAnaM tadyogAdyA sA'vagADhA kriyA, emamanantarAvagADhaparamparAvagADhasUtraM, 'sA NaM bhante ! aNU kijai bAyarA kijjai?, goamA! aNUvi bAyarAvitti, sA kriyA avabhAsanAdikA kimaNurvA bAdarA vA | kriyate?, gautama! aNurapi-sarvAbhyantaramaNDalakSetrAvabhAsanApekSayA bAdarA'pi-sarvabAhyamaNDalakSetrAvabhAsanApekSayA, // 461 // || UrdhvAdhastiryasUtravibhAvanAM sUtrakRdanantarameva kariSyati, 'sA NaM bhante! kiM AI kijai majhe kijai pajjavasANe Jain Education Internationa For Private & Personel Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ kijjai, goamA! Aipi kijjai majjhevi kijjai pajavasANevi kijaitti gamanasUtra ivAtrApi bhAvanA, evaM viSayasUtramAnupUrvIsUtraM SaDdiksUtraM ca jJeyamiti / atha trayodazadvAramAha jambuddIve NaM bhante! dIve sUriA kevai khettaM uddhaM tavayanti ahe tiriaMca?, goMamA! egaM joaNasayaM uddhaM tavayanti aTThArasasayajoaNAI ahe tavayanti sIAlIsaM joaNasahassAI doNNi a tevaDhe joaNasae egavIsaM ca sahibhAe joaNassa tiriaM tavayantitti 13 (sUtraM 139) / aMto NaM bhante ! mANusuttarassa pavvayassa je caMdimasUriagahagaNaNakkhacatArArUvA NaM bhante! devA kiM uddhovavaNNagA kappovavaNNagA vimANovavaNNagA cArovavaNNagA cAraDhiIA gairaiA gaisamAvaNNagA?, goamA! aMto NaM mANusuttarassa pavvayassa je candimasUria jAva tArArUve te NaM devA No udghovavaNNagA No kappovavaNNagA vimANovavaNNagA cArovavaNNagA No cAraTTiIA gairaiA gaisamAvaNNagA uddhImuhakalaMbuApupphasaMThANasaMThiehiM joaNasAhassiehiM tAvakhettehiM sAhassiAhiM veuviAhiM bAhirAhiM parisAhiM mayAyaNaTTagIavAiatItalatAlatuDiaghaNamuiMgapaDuppavAiaraveNaM divvAI bhogabhogAI bhuMjamANA mahayA ukkiTisIhaNAyabolakalakalaraveNaM acchaM pavvayarAyaM payAhiNAvattamaNDalacAraM meruM aNupariaTuMti 14 (sUtraM 140) 'jambuddIve Na'mityAdi, praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre gautama! UrdhvamekaM yojanazataM tApayataH, svavimAnasyopari yojanazatapramANasyaiva tApakSetrasya bhAvAt , aSTAdazazatayojanAnyadhastApayataH, kathaM ?, sUryAbhyAmaSTAsu yojanazateSvadhogateSu bhUtalaM, tassAcca yojanasahane adhogrAmAH syustAMzca yAvattApanAt, saptacatvAriMzadyojanasahasrANi ityAdi pramANaM kSetraM Jan Education Inter OHainelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 462 // Jain Education Inte estse tiryak tApayataH, etacca sarvotkRSTadivasacakSuHsparzApekSayA bodhyaM tiryagadikathanena pUrvapazcimayorevedaM grAhyaM, uttaratastu 180 nyUna 45 yojanasahasrANi yAmyataH punadvIMpe 180 yojanAni, lavaNe tu yojanAni 33 sahasrANi 3 zatAni | trayastriMzadadhikAni yojanatribhAgayutAnIti // atha manuSyakSetravarttijyotiSkasvarUpaM praSTuM caturdazadvAramAha - ' aMto NaM bhante' ityAdi, antarmadhye bhadanta ! mAnuSottarasya manuSyebhya uttaraH- agravartI enamavadhIkRtya manuSyANAmutpattivipattisiddhisampattiprabhRtibhAvAt athavA manuSyANAmuttaro - vidyAdizaktyabhAve'nullaMghanIyo mAnuSottarastasya parvatasya ye candrasUrya grahagaNanakSatratArArUpajyotiSkAH te bhadanta ! atraikasminneva prazne yadbhadanteti bhagavatsambodhanaM punazcakre tatpRcchakasya bhagavannAmoccAre'tiprItimattvAt devAH kimUrdhvopapannAH - saudharmAdibhyo dvAdazabhyaH kalpebhya UrdhvaM graiveyakAnuttaravimAneSUpapannAH- utpannAH kalpAtItA ityarthaH kalpopapannAH - saudharmAdidevalokotpannAH vimAneSu jyotiHsambandhiSu | upapannAH cAro - maNDalagatyA paribhramaNaM tamupapannA - AzritavantaH uta cArasya - yathoktasvarUpasya sthiti :- abhAvo yeSAM | te cArasthitikA apagatacArA ityarthaH gatau ratiH - AsaktiH prItiryeSAM te gatiratikAH, anena gatau ratimAtramuktaM, | samprati sAkSAd gatiM praznayati -- gatisamApannA - gatiyuktAH ?, bhagavAnAha - gautama ! antarmAnuSottarasya parvatasya ye candra|sUrya grahaNa nakSatra tArArUpajyotiSkAste devA nordhvopapannAH no kalpopapannAH vimAnopapannAH cAropapannAH no cArasthitikAH ata eva gatiratikAH gatisamAyuktAH Urdhvamukhakalambu kA puSpa saMsthAnasaMsthitairiti prAgvat, yojanasAhasrikai :- anekayo akSaskAre UrdhvAdi tApaH U rvotpannatvAdi sU. 139-140 // 462 // w.jainelibrary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ janasahasrapramANaistApakSetraiH, atretthaMbhAve tRtIyA, tenetthaMbhUtaistairmeseM parivartanta iti kriyAyogaH, ko'rthaH ?-uktasvarU-18 | pANi tApakSetrANi kurvanto jambUdvIpagataM meruM parito bhramanti, tApakSetravizeSaNaM candrasUryANAmeva, natu nakSatrAdInAM, | yathAsambhavaM vizeSaNAnAM niyojyatvAt , athaitAn sAdhAraNyena vizeSayannAha-sAhasrikAbhiH-anekasahasrasaGkhyAkAbhiH vaikurvikAbhiH-vikurvitanAnArUpadhAriNIbhirbAhyAbhiH-AbhiyogikakarmakAriNIbhiH, nAvyagAnavAdanAdikarmapravaNatvAt, na tu tRtIyaparSadrUpAbhiH, parSadbhiH-devasamUharUpAbhiH kartRbhUtAbhiH, bahuvacanaM cAtra nATyAdigaNApekSayA, mahatA prakAreNAhatAni-bhRzaM tADitAni nATye gIte vAditre ca-vAdanarUpe trividhe'pi saGgIte ityarthaH, tantrItalatAlarU|patraTitAni zeSaM prAgvat , tathA svabhAvato gatiratikaiH-bAhyaparSadantargatairdevairvegena gacchatsu vimAneSUtkRSTo yaH siMhanAdo 18| mucyate yau ca bolakala kalau kriyete, tatra bolo nAma mukhe hastaM dattvA mahatA zabdena pUtkaraNaM, kalakalazca vyAkula-18 zabdasamUhastadraveNa mahatA 2 samudraravabhUtamiva kurvANA merumiti yogaH, kiMviziSTamityAha-acchaM-atIvanirmalaM jAmbUnadamayatvAt ratnabahulatvAcca parvatarAja-parvatendraM 'pradakSiNAvarttamaNDalacAra'miti prakarSeNa sarvAsu dikSu vidikSu ca paribhramatAM candrAdInAM dakSiNa eva merurbhavati yasminnAvarttane-maNDalaparibhramaNarUpe sa pradakSiNaH pradakSiNaH AvoM |" hA yeSAM maNDalAnAM tAni tathA teSu yathA cAro bhavati tathA kriyAvizeSaNaM tena pradakSiNAvarttamaNDalaM cAraM yathA syAttathA| zrIjambU. 78 992909200909099999609009 Jan Education in For Private Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 463 // Jain Education Inte | meruM parivarttante iti yojyaM, ayamarthaH - candrAdayaH sarve'pi samayakSetravarttino meruM paritaH pradakSiNAvarttamaMDala cAreNa bhramantIti / atha paJcadazamaM dvAramAha saNaM bhante ! devANaM jAhe iMde cue bhavai se kahamiyANiM pakareMti ?, go0 ! tAhe cattAri paMca vA sAmANiA devA taM ThANaM ubasaMpajittANaM viharati jAva tattha aNNe iMde ubavaNNe bhavai / iMdaTThANe NaM bhaMte! kevaiaM kAlaM uvavAeNaM virahie ?, go0 ! jahaNeNaM evaM samayaM ukkoseNaM chammAse unavAraNaM virahie / bahiA NaM bhante ! mANusuttarassa pavayassa je caMdima jAva tArArUvA taM ceva NeavaM NANattaM vimANovavaNNagA No cArovavaNNagA cAraThiIA No gairaiA No gaisamAvaNNagA pakkiTThagasaMTha ( NasaMThiehiM joaNasaya sAhassiehiM tAvakhittehiM sayasAhassiAhiM veubviAhiM bAhirAhiM parisAhiM madhyAhyaNaTTa jAva bhuMjamANA suhalesA mandalesA mandAtavalesA cittaMtaralesA aNNoNNasamogADhAhiM lesAhiM kUDAviva ThANaThiA savvao samantA te paese obhAsaMti ujjoveMti pabhAsentitti / tesi NaM bhante ! devANaM jAhe iMde cue se kaha miyANiM pakarenti jAva jahaNaNeNaM ekaM samayaM ukoseNaM chammAsA iti 15 ( sUtraM 141 ) 'tesi Na' mityAdi, teSAM bhadanta ! jyotiSkadevAnAM yadA indrazcayavate tadA te devA idAnIM - indravirahakAle kathaM prakurvanti ?, bhagavAnAha -- gautama ! tadA catvAraH paJca vA sAmAnikA devAH saMbhUya ekabuddhitayA bhUtvetyarthaH tatsthAnaMindrasthAnamupasampadya viharanti - tadindrasthAnaM paripAlayanti, kiyantaM kAlamiti cedata Aha-- yAvadanyastatra indra 7vakSaskAre sUryendracya ve sthitiH virahAdica sU. 141 // 463 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ upapanna:--utpanno bhavati / idAnImindravirahakAlaM praznayannAha-'iMdaTThANe Na'mityAdi, indrasthAnaM bhadanta ! kiyantaM kAlamupapAtena-indrotpAdena virahitaM prajJaptam ?, bhagavAnAha-gautama! jaghanyenaikaM samayaM yAvat utkarSeNa SaNmAsAn | yAvattataH paramavazyamanyasyendrasyotpAdasambhavAt iti / samprati samayakSetrabahirvatijyotiSkANAM svarUpaM pRcchati'bahiANamityAdi, bahistAd bhagavan! mAnuSottarasya parvatasya ye candrAdayo devAste kimUopapannA ityAdi prazna| sUtraM prAgvat , nirvacanasUtre tu noopapannAH, nApi kalpopapannAH, kintu vimAnopapannAH tathA no cAropapannAH no cArayuktAH, kintu cArasthitikAH, ata eva no gatiratayo nApi gatisamApannakAH, pakveSTakAsaMsthAnasaMsthitaiojanaza18 tasAhanistApakSetraistAn pradezAn avabhAsayantItyAdikriyAyogaH, pakkeSTakAsaMsthAnaM cAtra yathA pakveSTakA AyAmato dIrghA bhavati vistaratastu stokA caturasrA ca, teSAmapi manuSyakSetrAdvahirvartinAM candrasUryANAmAtapakSetrANi AyAma| to'nekayojanalakSapramANAni viSkambhata ekalakSayojanapramANAni, iyamatra bhAvanA-mAnuSottaraparvatAt yojanalakSA-18 rdhAMtikrame karaNavibhAvanoktakaraNAnusAreNa prathamA candrasUryapatistato yojanalakSAtikrame dvitIyA paMktistena prathamapaMktigatacandrasUryANAmetAvAMstApakSetrasyAyAmaH vistArazca, ekasUryAdaparaH sUryo lakSayojanAtikrame tena lakSayojanapramANaH, iyaM ca bhAvanA prathamapaMtyapekSayA boddhavyA, evamaMgre'pi bhAvyaM, 'sayasAhassiehiM'ityAdi prAgvat, kathaMbhUtA ityAha|| sukhalezyAH, etacca vizeSaNaM candrAna prati, tena te nAtizItatejasaH manuSyaloke iva zItakAlAdau na ekAntataH zItara-12 Jain Education inte For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 464 // Jain Education Int zmaya ityarthaH, mandalezyA etacca sUryAn prati, tena te nAtyuSNatejasaH manuSyaloke iva nidAghasamaye na ekAntata uSNa - | razmaya ityarthaH, etadeva vyAcaSTe - mandAtapalezyA - mandA - nAtyuSNasvabhAvA AtaparUpA lezyA - razmisaMghAto yeSAM te tathA, | tathA ca citrAntaralezyAH- citramantaraM lezyA ca yeSAM te tathA, bhAvArthazcAsya citramantaraM sUryANAM candrAntaritatvAt, citralezyA candramasAM zItarazmitvAt sUryANAmuSNarazmitvAt kAbhiravabhAsayantItyAha - anyo'nya samavagADhAbhiH| parasparaM saMzliSTAbhirlezyAbhiH tathAhi -- candramasAM sUryANAM ca pratyekaM lezyA yojanazatasahasrapramANavistArAzcandrasUryANAM ca sUcIpaMktayA vyavasthitAnAM parasparamantaraM paJcAzadyojanasahasrANi tatazcandraprabhAmizrAH sUryaprabhAH sUryaprabhA | mizrAzcandraprabhAH, itthaM candrasUryaprabhANAM mizrIbhAvaH eSAM sthiratvadRSTAntena dyotayati - kUTAnIva - parvatopa rivyavasthi| tazikharANIva sthAnasthitAH - sadaivaikatra sthAne sthitAH, sarvataH samantAt tAn pradezAn - svasvapratyAsannAn avabhA| sayanti udyotayanti tApayanti prabhAsayantItyAdi prAgvat / eSAmapIndrAbhAve vyavasthAM prazrayannAha - 'tesi NaM bhante ! | devANa' mityAdi prAgvat / iti kRtA paJcadazAnuyogadvAraiH sUryaprarUpaNA, atha candravatavyamAha - tatra saptAnuyogadvArANi, maNDalasaGkhyAprarUpaNA 1 maNDala kSetra prarUpaNA 2 pratimaNDalamantaraprarUpaNA 3 maNDalAyAmAdimAnaM 4 mandaramadhikRtya prathamAdimaNDalAbAdhA 5 srvaabhyntr| dimaNDalAyAmAdi 6 muhUrttagatiH 7 / tatrAdau maNDalasaGkhyAprarUpaNAM pRcchati - vakSaskAre sUryendracyave sthitiH virahAdica sU. 141 // 464 // w.jainelibrary.org
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaiNaM bhante! caMdamaNDalA paM0?, go0 ! paNNarasa caMdamaNDalA paNNattA ! jambuddIve NaM bhante ! dIve kevai ogAhittA kevaiA candamaNDalA paM0?, go0 ! jambuddIve 2 asIya joaNasayaM ogAhittA paMca caMdamaNDalA paNNattA, lavaNe NaM bhante ! pucchA, go0 ! lavaNe NaM samudde tiNi tIse joaNasae ogAhittA ettha NaM dasa caMdamaNDalA paNNattA, evAmeva sapuvvAvareNaM jambuddIve dIve lavaNe ya samudde paNNarasa caMdamaNDalA bhavantItimakkhAyaM 1.(suutrN142)| savvanbhaMtarAo NaM bhante ! caMdamaMDalAo NaM kevaiAe abAhAe savvabAhirae caMdamaMDale paM0 ?, gomA ! paMcasuttare joaNasae abAhAe savvabAhirae caMdamaMDale paNNatte 2 (sUtraM 143) caMdamaMDalassa NaM bhante! caMdamaMDalassa kevaiAe abAhAe aMtare paM0?, go! paNatIsaM 2 joaNAI tIsaM ca egasahibhAe joaNassa egasaTThibhAgaM ca sattahA chettA cattAri cuNNiAbhAe caMdamaMDalassa caMdamaMDalassa abAhAe aMtare paNNatte 3 (sUtraM 144) caMdamaMDale. NaM bhante! kevai AyAmavikkhaMbheNaM kevai parikkheveNaM kevai bAhalleNaM paNNatte?, goamA! chappaNNaM egasaThThibhAe joaNassa AyAmavikkhambheNaM taM tiguNaM savisesaM parikkheveNaM aTThAvIsaM ca egasahibhAe joaNassa bAhalleNaM 4 (sUtraM 145) kati bhadanta ! candramaNDalAni prajJaptAni ?, bhagavAnAha-gautama ! paJcadaza candramaNDalAni prajJaptAni / athaiSAM madhye || kati dvIpe kati lavaNe iti vyaktyarthaM pRcchati-jambUdvIpe bhadanta! dvIpe kiyadavagAhya kiyanti candramaNDalAni prajJatAni?, gautama! jambUdvIpe 2 azItyadhika yojanazatamavagAhya paJca candramaNDalAni prajJaptAni, atha lavaNasamudre bhadanta ! praznaH, gautama! lavaNasamudre triMzadadhikAni trINi yojanazatAni avagAhya atrAntare daza candramaNDalAni prajJaptAni, Jain Education in For Private & Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA 202909200000 zrIjambU- evameva sapUrvApareNa jambUdvIpe dvIpe lavaNasamudre paJcadaza candramaNDalAni bhavantIti AkhyAtamiti / atha maNDalakSetrapra- 7vakSaskAre rUpaNAM praznayannAha-savvanbhaMtarAo Na'mityAdi, sarvAbhyantarAdU bhadanta! candramaNDalAt kiyatyA abAdhayA sarvabAhyaM candrasya nticandrIcandramaNDalaM prajJaptaM ?, kimuktaM bhavati ?-candramaNDalaiH sarvAbhyantarAdibhiH sarvabAhyAntairyavyAptamAkAzaM tanmaNDalakSetraM, maNDalaM kSetrayA vRttiH tatra ca cakravAlatayA viSkambhaH paJca yojanazatAni dazottarANi aSTacatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya 510 46 idaM / mabAdhA // 465 // yAmAdisU. ca vyAkhyAto'dhikaM bodhyaM, tathAhi-candrasya maNDalAni paJcadaza candrabimbasya ca viSkambhaH ekapaSTibhAgAtmaka 142-145 | yojanasya SaTpazcAzadbhAgAH tena te 56 paJcadazabhirguNyante jAtaM 840 tata eteSAM yojanAnayanArtha ekaSaSTyA bhAge // hRte labdhAni trayodaza yojanAni zeSAH saptacatvAriMzat , tathA paJcadazAnAM maNDalAnAmantarANi caturdaza, ekaikasyA ntarasya pramANaM paJcatriMzadyojanAni triMzaca ekapaSTibhAgA yojanasya ekasya ca ekapaSTibhAgasya saptadhAcchinnasya satkA|zcatvAro bhAgAH, tataH paJcatriMzacaturdazabhirguNyante jAtAni catvAri yojanazatAni navatyadhikAni ye'pi ca triMzadekaSaSTibhAgAste'pi caturdazabhirguNyante jAtAni catvAri zatAni viMzatyadhikAni, ayaM ca rAzirekapaSTibhAgAtmakastena ekaSaSTayA bhAgo hiyate labdhAni SaT yojanAni, eSu pUrvarAzau prakSipteSu jAtAni 496 yojanAni, zeSAzcatuHpaJcAzade- // 4 // 465 // kapaSTibhAgAstiSThanti, ye ca ekasyaikaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAste'pi caturdazabhirguNyante jAtAH SaTpaRzcAzat teSAM saptabhirbhAge hRte labdhA aSTAvekapaSTibhAgAste'nantaroktacatuHpaJcAzati prakSipyante jAtA dvASaSTiH 629 kaSaSTibhAgAta labdhAni Sad yojanAni, pArazatAni viMzatyadhikAni, ayaM calA Jan Education Inter For Private Personel Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | tatraikaSaSTibhAgairyojanaM labdhaM tacca yojanarAzau prakSipyate ekazcaikaSaSTibhAgaH zeSaH 497 yojana de, idaM ca maNDalAntarakSetraM, yo'pi ca vimbakSetrarAzi strayodazayojanasaptacatvAriMzadekaSaSTibhAgAtmakaH so'pi maNDalAntararAzau prakSipyate jAtaM yojanAni 510, yazca pUrvoddharitaH ekaH ekaSaSTibhAgaH sa saptacatvAriMzati prakSipyate jAtaM 48 ekaSaSTibhAgAH, | nanu paJcadazasu maNDaleSu caturdazAntarAlasambhavAJccaturdazabhirbhajanaM yuktimat, saptacatvAro bhAgA iti kathaM saGgacchate ?, | ucyate, maNDalAntarakSetrarAzeH 497 maNDalAntaraizcaturdazabhirbhajane labdhAni 35 yojanAni, uddharitasya yojanaM| rAzerekaSaSTyA guNane mUlarAzisatkaikaSaSTibhAgaprakSepe ca jAtaM 428 eSAM caturdazabhirbhajane Agato'MzarAzi: 30 zeSA | aSTau teSAM caturdazabhirbhAgAprAptau lAghavArthaM dvAbhyAmapavarttane jAtaM bhAjyabhAjakarAzyoH iti susthaM // samprati maNDalAntaraprarUpaNApraznamAha - caMdamaMDalassa Na'mityAdi, candramaNDalasya bhadranta ! candramaNDalasya kiyatyA abAdhayA antaraM prajJaptam ?, gautama ! paJcatriMzatpazcatriMzadyojanAni triMzaccaikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca ekaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA caturazcUrNikAbhAgAn, etacca candramaNDalasya 2 abAdhayA antaraM prajJaptaM, atra sapta catvArazcUrNikA yathA | samAyAnti tathA'nantaraM vyAkhyAtaM, samprati maNDalAyAmAdimAnadvAram - 'candramaNDale NaM bhante ! kevaiyaM AyAma' | ityAdi, candramaNDalaM bhagavan ! kiyadAyAmaviSkambhAbhyAM kiyatparikSepeNa kiyadvAhalyena - uccaistvena prajJaptam ?, gautama ! SaTpaJcAzatamekaSaSTibhAgAn yojanasyAyAmaviSkambhAbhyAM, ekasya yojanasya ekaSaSTibhAgIkRtasya yAvatpramANA bhAgA jainelibrary.org
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7vakSaskAre prathamAdimaNDalA-- bAdhA sU. 146 zrIjambU-zi stAvatpramANaSaTpaJcAzadbhAgapramANamityarthaH, tatriguNaM savizeSa-sAdhikaM parikSepeNa karaNarItyA dve yojane paJcapaJcAdvIpazA-15 zabhAgAH sAdhikA ityarthaH, aSTAviMzatimekapaSTibhAgAn yojanasya vAhalyena / atha mandaramadhikRtya prathamAdima-1 nticandrI NDalAbAdhApraznamAhayA vRttiH // 466 // jambuddIve dIve mandarassa pavvayassa kevaiAe AbAhAe savvanbhaMtarae candamaMDale paNNatte?, goamA! coAlIsaM joaNasahassAI aTTha ya vIse joaNasae abAhAe savvabbhantare candamaMDale paNNatte, jambuddIve.2 mandarassa pavvayassa kevaiyAe abAhAe abhaMtarANantare candamaMDale paNNatte?, go0! coAlIsaM joaNasahassAiM aTTha ya chappaNNe joaNasae paNavIsaM ca egasadvibhAe jomaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA cattAri cuNNiAbhAe abAhAe abhaMtarANantare candamaMDale paNNatte, jambuddIve dIve mandarassa pabvayassa kevaiAe abAhAe abhaMtaratacce maMDale paM0?, go0! coAlIsaM joaNasahassAiM aha ya pANaue joaNasae egAvaNNaM ca egasaTThibhAe joaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA egaM cuNNiAbhAgaM avAhAe abhaMtaratace maMDale paNNatte, evaM khalu eeNaM uvAeNaM NikkhamamANe caMde tayANantarAo maMDalAo tayANantaraM maMDalaM saMkamamANe 2 chattIsaM chattIsaM joaNAI paNavIsaM caM egadvibhAe joaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA cattAri cuNNiAbhAe egamege maMDale abAhAe vuddhiM abhivaddhemANe 2 savvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai / jambuddIve dIve mandarassa pabayassa kevaiAe abAhAe sabbabAhire caMdamaMDale paM0?, paNayAlIsaM joaNasahassAI tiNi a tIse joaNasae abAhAe savvabAhirae caMdamaMDale 50, jambuddIve dIve mandarassa // 466 // Jan Education Intematon For Private Personal use only www.ainelibrary.org
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavvayassa kevaiAe abAhAe bAhirANantare caMdamaMDale paNNatte?, go0! paNayAlIsaM joaNasahassAI doNi a teNaue joaNasae paNatIsaM ca egasaTThibhAe joaNassa egaDhibhAgaM ca sattahA chettA tiNNi cuNNiAbhAe abAhAe bAhirANantare caMdamaMDale paNNatte, jambuddIve dIve mandarassa pavvayassa kevaiAe abAhAe bAhiratacce caMdamaMDale paM0?, go0! paNayAlIsaM joaNasahassAI doNNi a sattAvaNNe. joaNasae Nava ya egaDhibhAe joaNassa egaDhibhAgaM ca sattahA chettA cha cuNNiAbhAe abAhAe bAhiratacce caMdamaDale paM0 / evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe caMde tayANantarAo maMDalAo tayANaMtara maMDalaM saMkamamANe 2 chattIsaM 2 joaNAI paNavIsaM ca egasahibhAe joaNassa egaTTibhAgaM ca sattahA chettA cattAri cuNNiAbhAe egamege maMDale abAhAe vuddhiM Nivvu ddhemANe 2 sadhabhataraM maMDalaM uvasaMkamittA cAra carai 5 ( sUtraM 146) ___ 'jambuddIve 2' ityAdi, jambUdvIpe 2 bhagavan! mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvAbhyantaraM candramaNDalaM prajJaptaM ?, gautama! catuzcatvAriMzadyojanasahasrANi aSTa ca viMzatyadhikAni yojanazatAnyabAdhayA sarvAbhyantaraM candrama-181 NDalaM prajJaptamiti, upapattistu prAka sUryavaktavyatAyAM darzitA, dvitIyamaNDalAbAdhAM praznayannAha-'jambuddIve 2' ityAdi, | jambUdvIpe 2 bhagavan ! mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA abhyantarAnantaraM dvitIyaM candramaNDalaM prajJaptam, gautama!18| catuzcatvAriMzadyojanasahasrANi aSTau ca SaTpaJcAzadadhikAni yojanazatAni paJcaviMzatiM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca ekaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA caturazcarNikAbhAgAn abAdhayA sarvAbhyantarAnantaraM dvitIyaM candramaNDalaM Jain Education Intel For Private & Personel Use Only ISLainelibrary.org
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 prajJaptaM, atropapattiH prAgukte'bhyantaramaNDalagatarAzau maNDalAntarakSetramaNDalaviSkambharAzyoH prakSepe jAyate, tathAhi-8 vakSaskAre dvIpazA- 44820 rUpaH pUrvamaNDalayojanarAziH, asmin maNDalAntarakSetrayojanAni 35, tathA'ntarasatkatriMzadekaSaSTibhA-18 prathamAdinticandrI-18 gAnAM maNDalaviSkambhasatkaSaTpaJcAzadekaSaSTibhAgAnAM ca parasparamIlane jAtaM 86 ekaSaSTayA bhAge cAgataM yojanamekaM | maNDalAyA vRttiH bAdhA sU. tacca pUrvoktAyAM paJcatriMzati prakSipyate jAtA SaTtriMzadyojanAnAM zeSAH paJcaviMzatirekapaSTibhAgAzcatvArazcarNikAbhAgA : 146 // 467 // iti, atha tRtIyaM-'jambuddIve 2' ityAdi, praznasUtraM prAgvat , uttarasUtre dvitIyamaNDalasatkarAzau 36 yojanAni 25 ekaSaSTibhAgAzcatvArazcarNikAbhAgA ityasya prakSepe jAtaM yathoktaM, atha caturthAdimaNDaleSvatidezamAha-evaM khalu'ityAdi, evamuktarItyA maNDalatrayadarzitayetyarthaH, etenopAyena-pratyahorAtramekaikamaNDalamocanarUpeNa niSkAmana-lavaNAbhimukha maNDalAni kurvan candrastadanantarAd-vivakSitAtpUrvasmAnmaNDalAdvivakSitamuttaramaNDalaM saMkrAman 2 SaTtriMzadyojanAni, atra yojanasaMkhyAgatavIpsA bhAgasaMkhyApadeSvapi grAhyA, tena paJcaviMzatiM 2 ekaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM caikaSaSTi-15 bhAgaM saptadhA chittvA caturazcarNikAbhAgAn ekaikasmin maNDale abAdhAyA vRddhiM abhivarddhayan 2 sarvabAhyamaNDalamu| pasaMkramya cAraM carati, atha pazcAnupUrvyapi vyAkhyAnAGgamityantyamaNDalAnmaNDalAbAdhAM pRcchannAha-'jambuddIve'tti, 467 // jambUdvIpe dvIpe bhagavan ! mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvabAhyaM candramaNDalaM prajJaptaM ?, gautama! paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi trINi ca triMzadadhikAni yojanazatAnyabAdhayA sarvabAhyaM candramaNDalaM prajJaptam , upapattistu prAgvat, Jan Education Intemanonal For Private Personal use only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Lokseeeeeeeeeeeeeeeeeesed atha dvitIyamaNDalaM pRcchannAha-'jambuddIve'ityAdi, jambUdvIpe bhagavan ! mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvabAhyAnantaraM dvitIyaM candramaNDalaM prajJaptaM ?, gautama! paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi dve ca trinavatyadhike yojanazate paJcatriMzaccaikaSaSTibhAgAn yojanasya eka caikaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA trIzcarNikAbhAgAnabAdhayA sarvabAhyAnantaraM dvitIya candramaNDalaM prajJapta, sarbabAhyamaNDalarAzeH SaTtriMzadyojanAni paJcaviMzatizca yojanaikaSaSTibhAgA ekasyaikaSaSTibhAgasya satkAzcatvAraH saptabhAgAH pAtyante jAyate yathoktarAziH, atha tRtIyamaNDalapRcchA-'jambuddIve 'ityAdi, praznasUtraM sugama, uttarasUtre paJcacatvAriMzadyojanasahasrANi dve ca saptapaJcAzadadhike yojanazate nava ca ekaSaSTibhAgAn yojanasya eka ca ekaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA SaT cUrNikAbhAgAn abAdhayA bAhyatRtIyaM candramaNDalaM prajJaptaM, upapattistu bAhyadvitIyamaNDalarAzestameva SaTtriMzadyojanAdikaM rAziM pAtayitvA yathoktaM mAnamAnetavyaM / atha caturthAdimaNDaleSvatidezamAha-evaM khalu' ityAdi vyaktam, navaraM abAdhAyAH vRddhiM nivarddhayan 2 hApayan 2 ityrthH|| atha sarvAbhyantarAdimaNDalAyAmAdyAhasavvambhaMtare Ne bhante! caMdamaMDale kevai AyAmavikkhambheNaM kevai parikkheveNaM paNNatte ?, go0 ! NavaNauI joaNasahassAI chaJcacattAle joaNasae AyAmavikkhambheNaM tiNNi a joaNasayasahassAiM paNNarasa joaNasahassAI auNANautiM ca joaNAI kiMcivisesAhie parikkheveNaM paM0, abbhantarANaMtare sA ceva pucchA, go0! NavaNauI joaNasahassAI satta ya bArasuttare joaNasae Recentercerseeeeeeeestsesese Jain Education Intl For Private & Personal use only INMr.jainelibrary.org
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 7vakSaskAre maNDalAyAmAdi . sU. 147 // 468 // aeeseaeeseseseseseenzenese egAvaNNaM ca egaTThibhAge joaNassa egahibhAgaM ca sattahA chettA egaM cuNNiAbhAgaM AyAmavikkhambheNaM tiNi ajoyaNasayasahassAI pannara sahassAI tiNNi a egUNavIse joaNasae kiMcivisesAhie parikkheveNaM, anbhantaratacce NaM jAva paM0 ?, go0 ! NavaNauI joaNasahassAI satta ya paJcAsIe joaNasae igatAlIsaM ca egaTThibhAe joaNassa egaDhimAgaM ca sattahA chettA doNi a cuNNiAbhAe AyAmavikkhambheNaM tiNi a joaNasayasahassAI paNNarasa joaNasahassAI paMca ya iguNApaNNe joaNasae kiMcivi. sesAhie parikkheveNaMti, evaM khalu eeNaM uvAeNaM NikkhamamANe caMde jAva saMkamamANe 2 bAvattari 2 joaNAI egAvaNaM ca egaTThibhAe joaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA egaM ca cuNNiAbhAgaM egamege maMDale vikkhambhavuddhiM abhivaddhemANe 2 do do tIsAiM joaNasayAI parirayavuddhiM abhivaddhemANe 2 sababAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai / sambabAhirae NaM bhante ! candamaDale kevai AyAmavikkhambheNaM kevai parikkheveNaM paNNatte ?, go0! egaM joyaNasayasahassaM chaccasaTTe joaNasae AyAmavikkhambheNaM tiNNi a josaNasayasahassAI aTThArasa sahassAI tiNNi a paNgarasuttare joaNasae parikkheveNaM, bAhirANantare NaM pucchA, go0! egaM joaNayasahassaM pazca sattAsIe joaNasae Nava ya egaTThibhAe joaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA cha cuNiAbhAe AyAmavikkhambheNaM tiNNi a joaNasayasahassAI aTThArasa sahassAI paMcAsIiM ca joaNAI parikkheveNaM, bAhiratacce NaM bhante! candamaNDale0 paM0?, go0! ega joaNasayasahassaM paMca ya caudsuttare joaNasae egUNavIsaM ca egasaTThibhAe joaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA paMca cuNNiAbhAe AyAmavikkhambheNaM tiNi a joaNasayasahassAI sattarasa sahassAI aTTha ya paNapaNNe joaNasae parikkheveNaM, evaM khalu eeNaM uvAeNaM pavisamANe cande jAva saMkamamANe 2 bAvattari 2 joaNAI 8 // 46 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ egAvaNaM ca egaTThibhAe joaNassa egaTThibhAgaM ca sattahA chettA egaM cuNNiAbhAgaM egamege maNDale vikkhambhavuddhiM NivvuddhamANe 2 do do tIsAiM joaNasayAI parirayavuddhiM NivuddhamANe 2 savvabhaMtaraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai 6 ( sUtraM 147 ) sarvAbhyantaraM bhadanta ! candramaNDalaM kiyadAyAmaviSkambhAbhyAM kiyatparikSepeNa prajJaptam ?, gautama! navanavatiM yojanasahasrANi SaT ca catvAriMzadadhikAni yojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM trINi ca yojanalakSANi paJcadaza yojanasahasrANyekonanavatiM ca yojanAni kiJcidvizeSAdhikAni parikSepeNa prajJapta, upapattistUbhayatrApi sUryamaNDalAdhikAre darzitA, atha dvitIyaM-'abhaMtarANantare'ityAdi, abhyantarAnantare saiva pRcchA yA sarvAbhyantare maNDale, uttarasUtre-gautama! navanavarti yojanasahasrANi sapta ca dvAdazottarANi yojanazatAni ekapaJcAzataM ca ekapaSTibhAgAn yojanasya ekaM caikaSazaSTibhAgaM saptadhA chittvA ekaM cUrNikAbhAgamAyAmaviSkambhAbhyAM, tathAhi-ekatazcandramA dvitIye maNDale saMkrAman SaTtriM-19 | zadyojanAni paJcaviMzatiM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekasya caikaSaSTibhAgasya saptadhA chinnasya satkAn caturo bhAgAn | vimucya saMkrAmati aparato'pi tAvantyeva yojanAni vimucya saMkrAmati ubhayamIlane jAtaM dvAsaptatiryojanAni eka| paJcAzadekaSaSTibhAgA yojanasya ekasya ekaSaSTibhAgasya saptadhA chinnasya satka eko bhAgo dvitIyamaNDale viSkambhAyA maciMtAyAmadhikatvena prApyata iti, tacca pUrvamaNDalarAzI prakSipyate jAyate yathoktaM dvitIyamaNDalAyAmaviSkambhamAnaM, |trINi yojanazatasahasrANi trINi caikonaviMzatyadhikAni yojanazatAni kiJcidvizeSAdhikAni parikSepeNa dvitIyaM maNDalaM zrInamba. 79% Jain Education Internation For Private & Personel Use Only Jorjainelibrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Semestee zrIjambU- prajJapta, upapattistu prathamamaNDalapariraye dvAsaptatiyojanAdInAM pariraye triMzadadhikadviyojanazatarUpe prakSiSTe sati yathoktaM vakSaskAre dvIpazA- mAnaM, atha tRtIyaM-'abhaMtaratace 'mityAdi, abhyantaratRtIye candramaNDale yAvatpadAt 'candamaNDale kevai AyA maNDalAnticandrI yAmAdi mavikkhambheNaM kevai parikkheveNa'miti grAhya, uttarasUtre gautama! navanavati yojanasahasrANi sapta ca paJcAzItyadhikAni mU. 147 yA vRttiH yojanazatAni ekacatvAriMzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca ekaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA dvau ca cuurnnikaabhaagaa||469|| vAyAmaviSkambhAbhyAM, atha dvitIyamaNDalagatarAzau dvAsaptati yojanAnyekapaJcAzataM caikapaSTibhAgAn yojanasya eka ca cUrNikAbhAgaM prakSipya yathoktaM mAnamAnetavyaM, trINi yojanalakSANi pazcadaza yojanasahasrANi paJca caikonapaJcAzadadhikAni yojanazatAni kizcidvizeSAdhikAni parikSepeNa, iha pUrvamaNDalaparirayarAzau dve yojanazate triMzadadhike prakSipyopapa ttiH kAryA, atha caturthAdimaNDaleSvatidezamAha-evaM khalu'ityAdi, pUrvavat , niSkAmaMzcandro yAvatpadAt 'tayANantarAo // maMDalAo tayANantaraM maNDala'mitigrAhya, saMkrAman 2 dvAsaptatiM 2 yojanAni yojanasaMkhyApadagatAvIpsA bhAgasaMkhyA-18 padeSvapi grAhyA, tenaikapaJcAzataM ekapaJcAzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca ekaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA ekamekaM cUrNikAbhAgamekaikasmin maNDale viSkambhavRddhimabhivarddhayan 2 dve dve triMzadadhike yojanazate parirayavRddhimabhivarddhayan // 469 // 2 sarvabAhyamaNDalamupasaMkramya cAraM caratIti / samprati pazcAnupUrvyA pRcchati-'sabbabAhirae Na'mityAdi, sarvabAhya bhadanta ! candramaNDalaM kiyadAyAmaviSkambhAbhyAM kiyat parikSepeNa prajJaptam ?, gautama! eka yojanalakSaM SaT SaSTAni Jan Educan inte For Private Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter SaSTyadhikAni yojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyA, upapattistu jambUdvIpo lakSaM ubhayoH pratyekaM trINi yojanazatAni triMza| dadhikAni ubhayamIlane yojanAnAM SaT zatAni SaSTyadhikAnIti, trINi ca yojanalakSANi aSTAdaza sahasrANi trINi ca | paJcadazottarANi yojanazatAni parikSepeNa, atropapattiH jambUdvIpaparidhau SaSTyadhikaSaTzataparidhau prakSipte bhavati yathoktaM mAnaM, atha dvitIyaM 'bAhirANantara' mityAdi, bAhyAnantaraM dvitIyaM maNDalamityarthaH pRcchati praznAlApakastathaiva, uttarasUtre gautama ! ekaM yojanalakSaM paJca saptAzItyadhikAni yojanazatAni nava caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM ca ekaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA SaT cUrNikAbhAgAn AyAmaviSkambhAbhyAM, atropapattiH pUrvarAzedvasaptatiM yojanAnyekapaJcAzataM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekasya ca ekaSaSTibhAgasya saptadhA chinnasya ekaM bhAgamapanIya karttavyA, trINi yojanalakSANi aSTAdaza sahasrANi paJcAzItiM yojanAni parikSepeNa, sarvabAhyamaNDalaparidhedve zate triMzadadhike yojanAnAmapanayane yathoktamAnaM, atha tRtIyaM 'bAhiratace Na' mityAdi, bAhyatRtIyaM bhadanta ! candramaNDalaM yAvacchandAt sarva praznasUtraM jJeyaM, uttarasUtre - gautama ! ekaM yojanalakSaM paJca caturdazottarANi yojanazatAni ekonaviMzatiM caikaSaSTibhAgAn yojanasya ekaM caikaSaSTibhAgaM saptadhA chittvA paJca cUrNikAbhAgAn AyAmaviSkambhAbhyAM atra saGgatistu dvitIyamaNDalarAzeH dvAsaptati| yojanAdikaM rAzimapanIya kAryA, trINi yojanalakSANi saptadaza sahasrANi aSTa ca pazJcapaJcAzadadhikAni yojanazatAni parikSepeNa, upapattistu pUrvarAzedve zate triMzadadhike apanIya kAryA, atha caturthAdimaNDaleSvatidezamAha - ' evaM khalu' Jainelibrary.org
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 470 // ityAdi, pUrvavat, pravizaMzcandro yAvatpadAt ' tayANantarAo maNDalAo tayANantaraM maNDala' miti grAhyaM, saMkrAman 2 dvAsaptati 2 yojanAni ekapaJcAzatamekapaMcAzataM caikapaSTibhAgAna yojanasya ekaM ekaSaSTibhAgaM ca saptadhA chittvA eka| mekaM cUrNikAbhAgamekaikasmin maNDale viSkambhavRddhiM nivarddhayan 2 hApayan 2 ityarthaH dve dve triMzadadhike yojanazate | parirayavRddhiM nivarddhayan 2 hApayan hApayannityarthaH sarvAbhyantaramaNDalamupasaMkramya cAraM carati // atha muhUrttagatiprarUpaNA jayA NaM bhante! cande sabvanbhantaramaNDalaM uvasaMkramittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gacchai ?, goamA ! paMca joaNasahassAIM tevattariM ca joaNAI sattattAraM ca coAle bhAgasae gacchai maNDalaM terasahiM sahassehiM sattahi a paNavIse hiM saehiM chettA iti, tayA NaM ihagayassa maNUsassa sIAlIsAe joaNasahassehiM dohi a tevaTThehiM joaNaehiM egavIsAe ahibhAehiM joaNassa cande cakkhuphAsaM havvamAgacchai / jayA NaM bhante ! cande abbhantarANantaraM maNDalaM uvasaMkamittA cAraM carai jAva kevaiaM khettaM gacchai ?, go0 ! paMca joaNasahassAIM sattattariM ca joaNAI chattIsaM ca coattare bhAgasae gacchai, maNDalaM terasahiM sahassehiM jAva chettA, jayA NaM bhante ! cande abbhaMtarataccaM maNDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gacchai ?, go0 ! paMca joaNasahassAI asIiM ca joaNAI terasa ya bhAgasahassAI tiNNi a egUNavIse bhAgasae gacchai maNDalaM terasahiM jAva chettA iti / evaM khalu eeNaM uvAeNaM NikkhamamANe cande tayANantarAo jAva saMkamamANe 2 tiNNi 2 joaNAI chaNNau ca paMcAvaNNe bhAgasae egamege maNDale muhuttagaI abhivaddhemANe 2 savvavAhiraM maNDalaM uvasaMkamittA cAraM 7vakSaskAre candramuhUrtta - gatiH sU. 148 // 470 // 8) jainelibrary.org
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ carai, jayA NaM bhante! cande savvabAhiraM maNDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevai khettaM gacchai ?, go0! paMca joaNasahassAI egaM ca paNavIsaM joaNasayaM auNattaraM ca Naue bhAgasae gacchai maNDalaM terasahiM bhAgasahassehiM sattahi a jAva chettA iti, tayA NaM igayassa maNUsassa ekatIsAe joaNasahassehiM ahi a egattIsehiM joaNasaehiM cande cakkhuphAsaM havvamAgacchai, jayA NaM bhante! bAhirANantaraM pucchA, goamA! paMca joaNasahassAI ekaM ca ekavIsaM joaNasayaM ekkArasa ya saTe bhAgasahasse gacchai maNDalaM terasahiM jAva chettA, jayA NaM bhaMte! bAhiratacaM pucchA, goamA! paMca joaNasahassAI egaM ca aThThArasuttaraM joaNasayaM coddasa ya paMcuttare bhAgasae gacchai maMDalaM terasahiM sahassehiM sattahiM paNavIsehiM saehiM chettA, evaM khalu eeNaM uvAeNaM jAva saMkamamANe 2 tiNNi 2 joaNAI chaNNautiM ca paMcAvaNNe bhAgasae egamege maNDale muhuttagaI NivuddhemANe 2 savvanbhaMtaraM maNDalaM uvasaMkamittA cAraM carai ( sUtraM 148) 'jayA Na'mityAdi, pUrvavat , bhadanta ! candraH sarvAbhyantaramaNDalamupasaMkramya cAraM carati tadA ekaikena muhUrtena | kiyat kSetraM gacchati?, bhagavAnAha-gautama! paMca yojanasahasrANi trisaptatiM ca yojanAni saptasaptatiM ca catuzcatvAriMzadadhikAni bhAgazatAni gacchati, kasya satkA bhAgA ityAha-maNDalaM prakramAt sarvAbhyantaraM trayodazabhiH sahasraiH | saptabhizca zataiH paJcaviMzatyadhikairbhAgaizchittvA-vibhajyaitat paMcasahasrayojanAdikaM gatiparimANamAnetavyaM, tathAhi-prathamataH 8 || sarvAbhyantaramaNDalaparidhiH yojana 315089 rUpo dvAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM zatAbhyAM guNyate jAtaM 69634669, Jain Education in For Private & Personel Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 471 // Jain Education Intell asya rAzeH trayodazabhiH sahasraiH saptabhiH zataiH paMcaviMzatyadhikairbhAge hRte labdhAni paMca yojanasahasrANi trisaptatyadhikAni aMzAdha saptasaptatizatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 5073 1716 nanu yadi maNDalaparidhitrayodazasahasrAdi| kena bhAjakena razinA bhAjyastarhi kimityekaviMzatyadhikAbhyAM dvAbhyAM zatAbhyAM maNDalaparidhirguNyate ?, ucyate, candrasya maNDalapUraNakAlo dvASaSTirmuhUrttA ekasya ca muhUrttasya satkAstrayoviMzatirekaviMzatyadhikazatadvayabhAgAH, asya ca bhAvanA candrasya muhUrttabhAgagatyavasare vidhAsyate, muhUrttAnAM savarNanArthamekaviMzatyadhikazatadvayena guNane trayoviMzatyaMzaprakSepe ca jAtaM 13725, ataH samabhAgAnayanArthaM maNDalasyApyekaviMzatyadhikazatadvayena guNanaM saGgatameveti, ayaM bhAvaH- yathA | sUryaH SaSTyA muhUrttermaNDalaM samApayati zIghragatitvAt laghuvimAnagAmitvAcca tathA candro dvASaSTyA muhUrtaistrayoviMzatyekaviMzatyadhikazatadvayabhAgairmaNDalaM pUrayati mandagatitvAd guruvimAnagAmitvAcca tena maNDalapUrttikAlena maNDalapari| dhirbhaktaH san muhUrttagatiM prayacchatIti sarvasammataM, Aha-ekaviMzatyadhikazatadvayabhAgakaraNe kiM bIjamiti bhed, ucyate, maNDalakAlAnayane asyaiSa chedakarAzeH samAnayanAt, maNDalakAlanirUpaNArthamidaM trairAzikaM-yadi saptadazabhiH zataiH aSTaSaSTyadhikaiH sakalayugavarttibhiH arddhamaNDalairaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni rAtrindivAnAM labhyante tato dvAbhyA| marddha maNDalAbhyAmekena maNDaleneti bhAvaH kati rAtrindivAni labhyante ?, rAzitrayasthApanA - 1768 / 1830/2 atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyasya rAzeH 1830 rUpasya guNane jAtAni SaTUtriMzacchatAni SaSTyadhikAni 3660 teSA 7vakSaskAre candramuhUtegatiH sra. 148 // 471 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Resekseeseo mAghena rAzinA 1768 rUpeNa bhAge hRte labdhe dve rAtrindive, zeSa tiSThati caturvizatyadhikaM zataM 124 tata ekasmin rAtrindive triMzanmuhUrttA iti tasya triMzatA guNane jAtAni saptatriMzacchatAni viMzatyadhikAni 3720 teSAM | saptadarzabhiH zataiH aSTaSaSTyadhikairbhAge hRte labdhau muhUttauM, zeSAH 184, atha chedyacchedakarAzyoraSTakenAparttane jAtaH chedyo rAzistrayoviMzatiH chedakarAzirekaviMzatyadhikazatadvayarUpa iti / athAsya dRSTipathaprAptatAmAha-'tayA NaM ihaga| yassa'ityAdi, tadA ihagatAnAM manuSyANAM saptacatvAriMzatA yojanasahasrAbhyAM ca triSaSTayadhikAbhyAM yojanazatAbhyAmekaviMzatyA ca paSTibhAgairyojanasya candraH cakSuHsparza zIghramAgacchati, atropapattiH sUryAdhikAre darzitApi kizcidvizeSAdhAnAya dayate, yathA sUryasya sarvAbhyantaramaNDale jambUdvIpacakravAlaparidherdazabhAgIkRtasya daza tribhAgAn yAvattA|pakSetraM tathAsyApi prakAzakSetraM tAvadeva pUrvato'paratazca tasyAGke cakSuHpathaprAptatAparimANamAyAti, yattu SaSTibhAgIkRta-10 yojanasatkaikaviMzatibhAgAdhikatvaM tattu sampradAyagamyaM, anyathA candrAdhikAre sAdhikadvApaSTimuhUrttapramANamaNDalapUrtikAlasya chedarAzitvena bhaNanAt sUryAdhikAre vAcyasya SaSTimuhUrtapramANamaNDalapUrtikAlarUpasya chedarAzeranupapadyamA natvAt / atha dvitIyamaNDale muhUrtagatimAha-'jayA Na'mityAdi, yadA bhadanta! candraH abhyantarAnantaraM dvitIyaM & maNDalamupasaMkramya cAraM carati yAvatpadAt 'tayA NaM egamegeNaM muhutteNa'miti gamyate, kiyat kSetraM gacchati ?, gautama ! paJca yojanasahasrANi saptasaptatiM ca yojanAni SatriMzataM ca catuHsaptatyadhikAni bhAgazatAni gacchati, maNDalaM trayo Jain Education Intel For Private & Personel Use Only Pljainelibrary.org
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 472 // dazabhiH sahasraiH yAvatpadAt 'sattahi a paNavIsehiM saehi 'miti grAhyaM, chittvA - vibhajya, etat sUtraM prAgbhAvitArthamiti neha punarucyate, atropapattiH dvitIyacandramaNDale parirayaparimANaM 315319 etat dvAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM zatAbhyAM guNyate jAtaM 69685499 eSAM trayodazabhiH sahasraiH saptabhiH zataiH paJcaviMzatyadhikairbhAge labdhAni paJca yojanasaha saptatyadhikAni 5077, zeSaM paTUtriMzacchatAni catuHsaptatyadhikAni bhAgAnAM 137253, atha tRtIyaM 'jayA Na'mityAdi, yadA bhadanta ! candraH abhyantaratRtIyamaNDalamupasaMkramya cAraM carati tadA ekaikena muhUrttena kiyat kSetraM gacchati ?, gautama ! paJca yojanasahasrANi azItiM ca yojanAni trayodaza ca bhAgasahasrANi trINi ca ekonatriMzada| dhikAni bhAgazatAni gacchati, maNDalaM trayodazabhiH sahasrairityAdi pUrvavat, atropapattiryathA - atra maNDale parirayaH 315549 etad dvAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM zatAbhyAM guNyate jAtaM 69736329, eSAM trayodazabhiH sahasraiH saptabhiH zataiH paJcaviMzatyadhikairbhAge hate labdhAni paJca sahasrANyazItyadhikAni 5080, zeSaM trayodaza sahasrANi trINi zatA| ye konatriMzadadhikAni bhAgAnAM 3333 / atha caturthAdimaNDaleSvatidezamAha - ' evaM khalu eeNa' mityAdi, pUrvavat, niSkrAman candrastadanantarAt yAvatzabdAt maNDalAttadanantaraM maNDalaM saMkrAman 2 trINi 2 yojanAni SaNNavatiM ca | paJcapaJcAzadadhikAni bhAgazatAnyekaikasmin maNDale muhUrttagatimabhivarddhayan 2 sarvabAhyamaNDalamupasaMkramya cAraM carati, | kathametadavasIyata iti cet, ucyate, praticandramaNDalaM parirayavRddhidve zate triMzadadhike 230, asya ca trayodazasa 7vakSaskAre candramuhUtte gatiH 148 sU. // 472 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ hasrAdikena rAzinAbhAge hRte labdhAni trINi yojanAni zeSa SaNNavatiH paJcapaJcAzadadhikAni bhAgazatAni 3 11555 / atha | pazcAnupUrvyA pRcchati-'jayA Na'mityAdi, yadA bhadanta! candraH sarvabAhyamaNDalamupasaMkramya cAraM carati tadA ekaikena muhUrtena kiyat kSetraM gacchati ?, gautama! paJca yojanasahasrANi ekaM ca paJcaviMzatyadhika yojanazatamekonasaptatiM ca navatyadhikAni bhAgazatAni gacchati, maNDalaM trayodazabhirbhAgasahasraiH saptabhizca yAvacchabdAt paJcaviMzatyadhikaiH zatairvibhajya, atropapattiH-atra maNDale parirayaparimANaM 318315 etad dvAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM zatAbhyAM guNyate | jAtaM 70347615 eSAM trayodazabhiH sahasraiH saptabhiH zataiH paJcaviMzatyadhikairbhAge hRte labdhAni 5125 zeSa bhAgA |61995, athAtra maNDale dRSTipathaprAptatAmAha-'tayA Na'miti, tadA-sarvabAhyamaNDalacaraNakAle ihagatAnAM manuSyANA-| mekatriMzatA yojanasahanaiH aSTabhizcaikatriMzadadhikaiH yojanazataizcandrazcakSuHsparza zIghramAgacchati, atra sUryAdhikAroktaM||4 | 'tIsAe sahibhAe'ityadhika mantavyaM, upapattistu prAgvat, atha dvitIya maNDalaM-'jayA Na'mityAdi, yadA bhadanta !8 sarvabAhyAnantaraM dvitIyamityAdi praznaH prAgvat, gautama! paJca yojanasahasrANi ekaM caikaviMzatyadhika yojanazataM ekAdaza ca SaSTyadhikAni bhAgasahasrANi gacchati, maNDalaM trayodazabhiryAvatpadAt sahasraH saptabhiH zataiH paJcaviMzatya-1%8 dhikaiH chittvA, anopapattiH-atra, maNDale parirayaH 318085 etad dvAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM zatAbhyAM guNyate % jAtaM 70296785 eSAM 13725 ebhirbhAge hRte labdhaM 5121 zeSa 1065 / atha tRtIyaM-'jayA Na'mityAdi, Jan Education G! For Private Personal use only @ jainelibrary.org
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 473 // Jain Education In praznaH prAgvat, gautama ! paJca yojanasahasrANyekaM cASTAdazAdhikaM yojanazataM caturdaza ca pazcAdhikAni bhAgazatAni gacchati, maNDalaM trayodazabhiH sahasraiH saptabhiH zataiH pazcaviMzatyadhikaiH chittvA atropapattiH-atra maNDale parirayapramANaM 317855 etad dvAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM zatAbhyAM guNyate jAtaM 70245955 eSAM 13725 ebhirbhAge hRte labdhaM 5118 zeSaM bhAgA / atha caturthAdimaNDaleSvatidezamAha - ' evaM khalu' ityAdi, etenopAyena yAvacchabdAt | 'pavisamANe cande tayANantarAo maNDalAo tayaNantaraM maNDala' miti grAhyaM, saMkrAman 2 trINi yojanAni SaNNavarti ca paJcapaJcAzadadhikAni bhAgazatAni ekaikasmin maNDale muhUrttagatiM nivarddhayan 2 sarvAbhyantaramaNDalamupasaGkramya cAraM carati, upapattiH pUrvavat, atra sarvAbhyantarasarvabAhyacandramaNDalayordRSTipathaprAptatA darzitA, zeSamaNDaleSu tu sA atra granthe candraprajJaptibRhat kSetrasamAsavRttyAdiSu ca pUrvaiH kvApi na darzitA tenAtra na darzyata iti / atha nakSatrAdhikAraH, | tatrASTau dvArANi yathA maNDalasaGkhyAprarUpaNA 1 maNDalacArakSetra prarUpaNA 2 abhyantarAdimaNDalAsthAyinAmaSTAviMzatenaM| kSatrANAM parasparamantaranirUpaNA 3 nakSatravimAnAnAmAyAmAdinirUpaNaM 4 nakSatramaNDalAnAM meruto'vAdhAnirUpaNa 5 teSA| mevAyAmAdinirUpaNaM 6 muhUrttagatipramANanirUpaNaM 7 nakSatramaNDalAnAM candramaNDalaiH samavatAranirUpaNaM 8 / tatrAdau maNDalasaGkhyAprarUpaNApraznamAha 7vakSaskAre candramuhUrtta - gatiH sU. 148 1180311
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ sena Resereeeeeeeeeeeeee kai NaM bhaMte ! NakkhattamaNDalA paM0 1, goamA! aThTha NakkhattamaNDalA paNNattA 1 / jambuddIve dIve kevai ogAhittA kevaiA NakkhattamaMDalA paNNattA?, goamA! jambuddIve dIve asIaM joaNasayaM ogAhettA ettha NaM do NakkhattamaMDalA paNNattA, lavaNe NaM samudde kevaiaM ogAhettA kevaiA NakkhattamaMDalA paNNatA?, go0 ! lavaNe NaM samudde tiNNi tIse joaNasae ogAhittA ettha NaM cha NakkhattamaMDalA paNNattA, evAmeva sapuvvAvareNaM jambuddIve dIve lavaNasamuhe aThTha NakkhattamaMDalA bhavatItimakkhAyamiti 2 / savvabhaMtarAo NaM bhaMte! NakkhattamaMDalAo ketaiAe abAhAe savvabAhirae NakkhattamaMDale paNNatte?, goamA ! paMcadasuttare joaNasae abAhAe savvabAhirae NakkhattamaMDale paNNatte iti, NakkhattamaMDalassa NaM bhante! NakkhattamaMDalassa ya esa NaM kevaiAeM abAhAe aMtare paNNatte?, goamA! do joaNAI NakkhattamaMDalassai ya NakkhattamaMDalassa ya abAhAe aMtare paNNatte 3 / NakkhattamaMDale NaM bhaMte! kevai AyAmavikkhambheNaM kevai parikkheSeNaM kevai bAhaleNaM paNNatte ?, go0! gAuaM AyAmavikkhambheNaM taM tiguNaM savisesaM parikkheveNaM addhagAuaM bAhalleNaM paNNatte 4 / jambuddIveNaM bhante! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiAe abAhAe savvabhaMtare NakkhattamaMDale paNNatte?, goamA! coyAlIsaM joaNasahassAI aTTha ya vIse joaNasae abAhAe savvabhaMtare NakkhattamaMDale paNNatte iti, jambuddIve NaM bhaMte! dIve maMdarassa pavvayassa kevaiAe abAhAe savvabAhirae NakkhattamaMDale paNNatte ?, goamA! paNayAlIsaM joaNasahassAI tiNi a tIse joaNasae abAhAe savvabAhirae NakkhattamaMDale paNNatte iti 5 / samvanbhaMtare NakkhattamaMDale kevaiaM AyAmavikkhaMbheNaM kevai parikkheveNaM paM0 1, go0 ! NavaNautiM joaNasahassAI chaccacattAle joaNasae AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi a joaNasayasahassAiM paNNarasa sahassAI egUNaNavati ca joaNAI kiMcivisesAhie pari 392989929 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only YMainelibrary.org
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 474 // kkheveNaM paNNatte, sabvabAhirae NaM bhaMte! NakkhattamaMDale kevaiaM AyAmavikkhaMbheNaM kevaiaM parikkheveNaM paNNatte ?, goamA ! egaM joaNasayasahassaM chacca saTTe joaNasae AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi a joaNasaya sahassAIM aTThArasa ya sahassAiM tiNNi a paNNarasuttare joaNasae parikkheveNaM, jayA NaM bhaMte! Nakkhatte savvamaMtaramaMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gacchai ?, goamA! paMca joaNasahassAiM doNNi ya paNNaTThe joaNasae aTThArasa ya bhAgasahasse doNNi a tevadve bhAgasae gacchai maMDalaM ekavIsAe bhAgasahassehiM Navahi a saTThehiM saehiM chettA / jayA NaM bhaMte! Nakkhate savvabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM 'carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gacchai ?, goyamA ! paMca joaNasahassAI tiNNi a egUNavIse joaNasae solasa ya bhAgasahassehiM tiNi a paNaTThe bhAgasae gacchai, maMDalaM egavIsAe bhAgasahassehiM Navahi a sahiM sarahiM chettA, ete NaM bhaMte! aTTha NakkhattamaMDalA katihiM caMdamaMDale hiM samoaraMti ?, goamA ! aThThahiM caMdamaMDalehiM samoaraMti, taMjApaDhame caMdamaMDale tatie chaTThe sattame aTThame dusame ikArasame paNNarasame caMdamaMDale, egamegeNaM bhante ! muhutteNaM kevaiAI bhAgasayAI gacchai ?, go0 ! jaM jaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tassa 2 maMDalaparikkhevassa sattarasa aTThe bhAgasae gacchai, maMDalaM sayasahasseNaM aThThAie asaehiM chettA iti / egamegeNaM bhante ! muhutteNaM sUrie kevaiAI bhAgasayAI gacchai ?, goamA ! jaM jaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tassa 2 maMDalaparikkhevassa aTThArasatI se bhAgasae gacchai, maMDalaM sayasahassehiM aThThANautIe asarahiM chettA, egamegeNaM bhaMte! muhutteNaM Nakkhatte kevaiAI bhAgasayAiM gacchai ?, go0 ! jaM jaM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tassa tassa maMDalaparikkhevassa aTThArasa paNatIse bhAgasae gacchai maMDalaM sayasahasseNaM aThThANauIe a saehiM chettA / ( sUtraM 149 ) 7vakSaskAre nakSatramaNDalAdi sU. 149 1180811
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ 'kaiNaM bhante!'ityAdi, kati bhadanta! nakSatramaNDalAni prajJaptAni?, gautama! aSTa nakSatramaNDalAni prajJaptAni, aSTAviMzaterapi nakSatrANAM pratiniyatasvasvamaNDaleSvetAvatsveva saJcaraNAt , yathA caiteSu saJcaraNaM tathA nirUpayiSyati, etadeva kSetravibhAgena praznayati-jambUdvIpe dvIpe kiyatkSetramavagAhya kiyanti nakSatramaNDalAni prajJaptAni?, gautama! jambUdvIpe dvIpe azItaMazItyadhika yojanazatamavagAhyAtrAntare dve nakSatramaNDale prajJapte, lavaNasamudre kiyadavagAhya kiyanti nakSatramaNDalAni prajJasAni?, gautama! lavaNasamudre trINi triMzadadhikAni yojanazatAnyavagAhyAtrAntare SaT nakSatramaNDalAni prajJaptAni, atropasaMhAravAkyenoktasaGkhyAM mIlayati-evameva sapUrvApareNa jambUdvIpe dvIpe lavaNasamudre cASTau nakSatramaNDalAni bhavanti ityAkhyAtaM, mkaaro'traagmikH| atha maNDalacArakSetraprarUpaNA-'sababhantarA'ityAdi, sarvAbhyantarAd bhadanta ! nakSatramaNDalAt kiyatyA abAdhayA sarvabAhya nakSatramaNDalaM prajJaptam, gautama! paJcadazottarANi yojanazatAnyabAdhayA sarvabAhyaM nakSatramaNDalaM prajJa. taM, idaM ca sUtraM nakSatrajAtyapekSayA boddhavyaM, anyathA sarvAbhyantaramaNDalasthAyinAmabhijidAdidvAdazanakSatrANAmavasthitamaNDalakatvena sarvabAhyamaNDalasyaivAbhAvAt , tenAyamarthaH sampannaH-sarvAbhyantaranakSatramaNDalajAtIyAt sarvabAhya nakSatramaNDala jAtIyaM iyatyA abAdhayA prajJaptamiti bodhyaM / athAbhyantarAdimaNDalasthAyinAmaSTAviMzatenakSatrANAM parasparamantaranirUpaNAISNakkhatta'ityAdi, nakSatramaNDalasya-nakSatravimAnasya nakSatravimAnasya ca bhadanta ! kiyatyA abAdhayA antaraM prajJatam ', gauta-19 |ma dve yojane nakSatravimAnasya nakSatravimAnasya cAbAdhayA'ntaraM prajJaptam. ayamarthaH-aSTAsvapi maNDaleSu yatra 2 maNDale yAvazrIjambU, 8. 920000000000000000000cean202929 RE Jain Education Inte Karjainelibrary.org
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnti nakSatrANAM vimAnAni teSAmantarabodhakamidaM sUtraM, yathA abhijinnakSatravimAnasya zravaNanakSatravimAnasya ca parasparamantaraM zrIjambU vakSaskAre dve yojane, na tu nakSatrasatkasarvAbhyantarAdimaNDalAnAmantarasUcakaM, anyathA nakSatramaNDalAnAM vakSyamANacandramaNDalasamava-10 nakSatramanticandrI-1 tArasUtreNa saha virodhAt / atha nakSatravimAnAnAmAyAmAdiprarUpaNA-'Nakkhatta'ityAdi, nakSatramaNDalaM bhadanta ! kiya-18| NDalAdi yA vRttiH dAyAmaviSkambhAbhyAM kiyat parikSepeNa phiyadvAhalyena-uccaistvena prajJaptam, gautama ! gavyUtamAyAmaviSkambhAbhyAM tatri-18| sU. 149 mom guNaM savizeSa parikSepeNa arddhakozaM bAhalyena prajJaptamiti / sampratyeSAmeva merumadhikRtyAbAdhAprarUpaNA-'jambuddIve'tti 81 jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvAbhyantaraM nakSatramaNDalaM prajJaptam, gautama! catuzcatvA-18 riMzadyojanasahasrANi aSTa ca viMzatyadhikAni yojanazatAnyabAdhayA sarvAbhyantaraM nakSatramaNDalaM prajJaptam, upapattistu 18 sUryAdhikAre nirUpitA, atha bAhyamaNDalAbAdhAM pRcchati-'jambuddIve'tti, jambUdvIpe bhadanta! dvIpe mandarasya parvatasya kiyatyA abAdhayA sarvabAhya nakSatramaNDalaM prajJaptam ?, gautama! paMcacatvAriMzadyojanasahasrANi trINi ca triMzadadhikAni yojanazatAnyabAdhayA sarvabAhyaM nakSatramaNDalaM prajJaptam , upapattistu prAgvat / atha eteSAmevAyAmAdinirUpaNam-'sababbhantareNa mityAdi, prAgvat, atha sarvabAhyamaNDalaM pRcchati-'savabAhirae'ityAdi, prAgvat , madhyameSu SaTsu maMDaleSu tu // 475 // candramaMDalAnusAreNAyAmaviSkambhaparikSepAH paribhAvyAH, aSTAvapi nakSatramaMDalAni candramaMDale samavatarantIti bhaNiSyamANatvAt / atha muhUrtagatidvAram-'jayA 'mityAdi, yadA bhadanta ! nakSatraM sarvAbhyantaramaMDalamupasaGkAmya cAraM carati || Jain Education in For Private Personal Use Only Vijainelibrary.org
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 18|| tadaikaikena mahartana kiyatkSetraM gacchati !, nakSatramityatra jAtyapekSayaikavacanaM, anyathA'bhyantaramaMDalagaticintAyAM dvAda18zAnAmapi nakSatrANAM saMgrahAya bahuvacanasyaucityAt, gautama! paJca yojanasahasrANi dve ca paJcaSaSTyadhike yojanazate / 18 aSTAdaza ca bhAgasahasrANi dve ca triSaSTyadhikabhAgazate gacchati, maMDalamekaviMzatyA bhAgasahasrairnavabhizca SaSTyadhikaiH zataiH / || chittvA iti, atropapattiH-iha nakSatramaMDalakAla ekonaSaSTimuhUrtAH ekasya ca muhUrtasya saptaSaSTyadhikatrizatabhAgAnAM trINi zatAni saptottarANIti 5937, ayaM ca nakSatrANAM muhUrtabhAgo gatyavasare bhAvayiSyate, idAnImetadanusAreNa muhUrtagatizcintyate-tatra rAtrindive triMzanmuhUrtAH teSu uparitanA ekonatriMzanmuhUrtAH prakSipyante jAtA ekonaSaSTirmuhUrtAnAM, tataH savarNanArtha tribhiH zataiH saptaSaSTyA'dhikaiH guNayitvA uparitanAni trINi zatAni saptottarANi prakSipyante || jAtAnyekaviMzatisahasrANi nava zatAni SaSTyadhikAni 21960, ayaM ca pratimaMDalaM paridhe chedakarAziH, tatra sarvAbhyazAntaramaMDalaparidhiH 315089, ayaM ca yojanAtmako rAzirbhAgAtmakena rAzinA bhajanArtha tribhiH saptaSaSTayadhikaiH zataiH 367 guNyate, jAtaM 115637663, asya rAzerekaviMzatyA sahasraH navabhiH zataiH SaSTayadhikairbhAge hRte zilabdhAni 1265 zeSa 36263 bhAgAH, etAvatI sarvAbhyantaramaMDale'bhijidAdInAM dvAdazanakSatrANAM muhuurtgtiH| atha | bAhye nakSatramaMDale muhUrsagati pRcchati-'jayA 'mityAdi, badA bhadanta ! nakSatraM sarvabAhyaM maNDalaM upasaGkramya cAraM carati tadA ekaikena muhUrtena kiyat kSetraM gacchati ?, atrApyekavacanaM prAgvat, gautama! paJca yojanasahasrANi trINi Jan Education Intex For Private 3 Personal Use Only ainelibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 7vakSaskAre nakSatramaNDalAdi caikonaviMzatyadhikAni yojanazatAni SoDaza ca bhAgasahasrANi trINi ca paJcaSaSTayadhikAni bhAgazatAni gacchati maNDa-18 dvIpazA- 18lamekaviMzatyA bhAgasahasrairnavabhizca SaSTayadhikaiH zataiH chittvA iti, atropapattiH-atra maNDale paridhiH 318315, ayaM nticandrI- tribhiH saptaSaSTayadhikaiH zataiH 367 guNyate jAtaM 116821605, asya rAzerekaviMzatyA sahasrairnavabhiH zataiH SaSTayadhikaiH yA vRttiH |bhAge labdhAni 5319 yojanAni zeSa 1365 bhAgAH, etAvatI sarvabAhye nakSatramaNDale mRgazIrSaprabhRtInAmaSTAnAM nkss||476|| trANAM muhUrtagatiH, uktA tAvat sarvAbhyantarasarvabAhyamaNDalavartinAM nakSatrANAM muhUrtagatiH, atha nakSatratArakANAmava sthitamaNDalakatvena pratiniyatagatikatvena cAvaziSTeSu SaTsu maNDaleSu muhUrttagatiparijJAnaM duSkaramiti tatkAraNabhUtaM maNDa| laparijJAnaM kattuM nakSatramaNDalAnAM candramaNDaleSu samavatArapraznamAha-'ete Na'mityAdi, etAni bhadanta ! aSTau nakSatra| maNDalAni katiSu candramaNDaleSu samavataranti-antarbhavanti, candranakSatrANAM sAdhAraNamaNDalAni kAnItyarthaH, bhagavAnAha-gautamASTAsu candramaNDaleSu samavataranti, tadyathA-prathame candramaNDale prathama nakSatramaNDalaM, cArakSetrasaJcAriNAmanavasthitacAriNAM ca sarveSAM jyotiSkANAM jambUdvIpe'zItyadhikayojanazatamavagAvi maNDalapravarttanAt , tRtIye candramaNDale dvitIya, ete ca dve jambUdvIpe, SaSThe lavaNe bhAvini candramaNDale tRtIya, tatraiva bhAvini saptame caturtha aSTame paJcamaM dazame SaSThaM ekAdaze saptamaM paJcadaze'STamaM zeSANi tu dvitIyAdIni sapta candramaNDalAni nakSatraivirahitAni, tatra prathame zacandramaNDale dvAdaza nakSatrANi, tadyathA-abhijicchravaNo dhaniSThA zatabhiSak pUrvabhadrapadA uttarabhadrapadA revatI azvinI // 476 // Jain Education into R ainelibrary.org.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education bharaNI pUrvAphAlgunI uttarAphAlgunI svAtizca dvitIye punarvasu maghA ca, tRtIye kRttikA, caturthe rohiNI citrA ca, | paJcame vizAkhA SaSThe anurAdhA saptame jyeSThA aSTame mRgaziraH ArdrA puSyaH azleSA mUlo hastazca, pUrvASADhottarApADhayodve dve tAre abhyantarato dve dve bAhyata iti, evaM svasvamaNDalAvatArasatkacandramaNDalaparidhyanusAreNa prAguktarItyA dvitIyAdInAmapi nakSatramaNDalAnAM muhUrttagatiH paribhAvanIyA, uktA pratimaNDalaM candrAdInAM yojanAtmikA muhUrttagatiH, | atha teSAmeva pratimaNDalaM bhAgAtmikAM muhUrttagatiM praznayati - ' egamege Na' mityAdi, ekaikena bhagavan ! muhUrttena candraH | kiyanti bhAgazatAni gacchati ?, gautama ! yadyanmaNDalamupasaGkramya cAraM carati tasya tasya maNDalasya sambandhinaH parikSepasya saptadaza zatAnyaSTaSaSTibhAgairadhikAni gacchati, maNDalaparikSepamekena lakSeNASTanavatyA ca zataiH chittvA vibhajya, | iyamatra bhAvanA - iha prathamatazcandrasya maMDalakAlo nirUpaNIyastadanantaraM tadanusAreNa muhUrttagatiparimANaM bhAvanIyaM, tatra | maMDalakAlanirUpaNArthamidaM trairAzikaM - yadi saptadazabhiH zatairaSTaSaSTyadhikaiH sakalayugavarttibhirarddhamaMDalaizcandradvayApekSayA tu pUrNamaMDalairaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni rAtrindivAnAM labhyante tato dvAbhyAmarddhamaMDalAbhyAmekena maNDaleneti bhAvaH kati rAtrindivAni labhyante ?, rAzitrayasthApanA - 1768 / 1830 / 2 / atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyarAzeguNanaM jAtAni SaTtriMzacchatAni SaSTyadhikAni 3660 teSAmAdirAzinA bhAgaharaNaM labdhe dve rAtrindive zeSaM tiSThati caturviMzatyadhikaM zataM 124 tatraikasmin rAtrindive triMzanmuhUrttA iti tasya triMzatA guNane jAtAni saptatriMzaccha
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- tAni va yA pratiH sU. 149 // 477 // 1 tAni viMzatvadhikAni 3720 teSAM saptadazabhiH zataiH aSTaSayadhikairbhAge hRte labdhau dvau muhattauM, tataH chedyacchedakarA 7vakSaskAre dvIpazA- zyoraSTakenApavartanA jAtaH chedyo rAzistrayoviMzatiH chedakarAziddhe zate ekaviMzatyadhike AgataM muhUrtasyaikaviMzatyadhi-10 nakSatramanticandrI kazatadvayabhAgAstrayoviMzatiH 221etAyatA kAlena dve arddha maMDale paripUrNe carati, kimuktaM bhavati?-etAvatA NDalAdi kAlena paripUrNamekaM maMDalaM candrazcarati / tadevaM candramaNDalakAlaprarUpaNA, athaitadanusAreNa muhUrttagatiH, tatra ye dve rAtri |ndive te muhUrtakaraNArtha triMzatA guNyete, jAtAH SaSTirmuhUrtAH 60 uparitanayoIyoH kSepe jAtA dvApaSTiH, eSAM ||svrnnnaarth dvAbhyAM zatAbhyAmekaviMzatyadhikAbhyAM guNyate, guNayitvA coparitanAMzatrayoviMzatiH prakSipyate, jAtAni trayodaza sahasrANi sapta zatAni paJcaviMzatyadhikAnIti, etadekamaNDalakAlagatamuharsasatkaikaviMzatyadhikazasadvayabhAgAnAM parimANaM, tatastrairAzikakaraNaM, yadi trayodazabhiH saha saptabhiH zataiH paJcaviMzasyadhikairekaviMzatyadhikazatadvayabhAgAnAM | maMDalabhAgA eka zatasahasramaSTAnabatizatAni labhyante tata ekena muhUrtena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA 13725 / 109800|1|ihaatho rAzirmuhartagatakaviMzatyadhikazatadvayabhAgasvarUpastataH savarNanArthamansyo rAzirekalakSaNo dvAbhyAM zatAbhyAmekaviMzatyadhikAmyAM guNyate, jAte dve zate ekaviMzatyadhike 221, tAbhyAM madhyo rAziYNyate, jAte dve kovyau // 477 // dvicatvAriMzallakSAH paJcapaSTiH sahasrANyaSTau zatAni 24565800, teSAM trayodazamiH sahanI saptamiH zataiH paJcaviMzasvadhikAgo hiyate, labdhAni samadaza zatAnyaSThapanAdhikAni 1768, etAvato bhAnAn yatra tatra kA maNDale candro Jain Education For Private Personel Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ muhartana gacchati, ayamarthaH-ihASTAviMzatyA nakSatrai svagatyA svasvakAlaparimANema kramazo yAvat . kSetraM buddhyA vyApyamAna sambhAvyate tAvadekamarddhamaNDalamupakarapyate, etAvatpramANameva dvitIyamarddhamaNDalaM dvitIyASTAviMzatinakSatrasatkatattadrAgajanitamityevaMpramANabuddhiparikalpitamekamaNDalazledo jJAtavyaH eka lakSaM paripUrNAni cASTAnabatizatAni, kathametasyotpa-18 ttiriti cet, ucyate, iha trividhAni nakSatrANi, tazcathA-samakSetrANyarddhakSetrANi vardhakSetrANi ca, iha yAvatpramANa kSetramahorAtreNa gamyate sUryeNa tAvatpramANe candreNa saha yomaM yAni nakSatrANi gacchanti tAni samakSetrANi, sama-ahorAtra-18 pramita kSetraM yeSAM tAni samakSetrANIti vyutpatte, tAni ca paJcadaza, tadyathA--zravaNaM dhaniSThA pUrvabhadrapadA revatI azvinI kRttikA mRgaziraH puSyo maghA pUrvAphAlgunI hastaH citrA anurAdhA mUlaH pUrvASADhA iti, tathA yAni arddhamahorAtrapramitasya kSetrasya candreNa sahayogamazcakte tAnyarddhakSetrANi, ardha-arddhapramANa kSetraM yeSAM tAmyakSetrANIti vyutpattibhAvAt, tAni ca SaT , tadyathA-zatabhiSak bharaNI AdI azleSA svAtijyeSTheti, tathA dvitIyamaI yasa tad vyarddha sArddhamityarthaH, dharddha-arenAdhika kSetramahorAtrapramitaM candrayogyaM yeSAM tAni yarddhakSetrANi, tAnyapi SaT, tadyathA-uttarabhadrapadottara18 phalgunI uttarASADhA rohiNI punarvasu vizAkhA ceti, tatreha sImAparimANacintAyAmahorAtra: saptapaSTibhAgIkRtaH parika lpyate iti samakSetrANAM pratyeka saptapaSTibhAgAH parikalpyante, arddhakSetrANAM trayastriMzadaIca, byarddhakSetrANAM zatamekamarddha ca, abhijinnakSatrasvaikaviMzatiH sakSapaSTibhAgA, samakSetrANi nakSatrANi paJcadazeti saptapaSTiH paJcadazabhirgupayate, jAtaM Jan Education International For Private Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7vakSaskAre nakSatramaNDalAdi zrIjamba- sahanaM pazcottaraM 1005, arddhakSetrANi SaDiti sArddhAstrayastriMzat SabhirguNyate jAte dve zate ekottare 201, vyarddhakSedvIpazA- trANyapi SaTa tataH zatamekamarddha ca paDirguNitaM jAtAni SaT zatAni vyuttarANi 603, abhijinnakSatraikaviMzatiH, sarvasaM-18 nticandrI-18 tyayA jAtAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, etAvadbhAgaparimANamekamaddhemaMDalametAvadeva dvitIyamapIti yA vRttiH triMzadadhikAnyaSTAdaza zatAni dvAbhyAM guNyante jAtAni patriMzacchatAni SaSTyadhikAni 3660, ekaikasminnahorAne kila // 478 // triMzanmuhUrtA iti pratyekameteSu SaSTayadhikaSatriMzacchatasaGkhyeSu bhAgeSu triMzadbhAgakalpanAyAM triMzatA guNyante, jAtameka zatasahasramaSTAnavatiH zatAni 109800, tadevaM maMDalacchedaparimANamabhihitaM, nanu yAni nakSatrANi yanmaNDalasthAyoni teSAM tanmaMDaleSu candrAdiyogayogyamaMDalabhAgasthApanaM yuktimat na tu sarveSvapi maMDaleSu sarveSAM bhAgakalpanamiti cet, ucyate, nahi nakSatrANAM candrAdibhiryogo niyate dine niyate deze niyatavelAyAmeva bhavati kinvaniyatadinAdau tena tattanmaMDaleSu tattannakSatrasambandhisImAviSkambhe candrAdiprAptau satyAM yogaH sampadyata iti, maMDalacchedazca sImAvikambhAdau saptayojanaH, atha sUryasya bhAgAtmikAM gatiM praznayannAha-'egamege NaM bhante !' ityAdi, ekaikena bhagavan ! muhUrtena sUryaH kiyanti bhAgazatAni gacchati ?, gautama! yadyamaNDalamupasaGkramya cAraM carati tasya tasya maMDalasambandhinaH parikSepasyASTAdaza bhAgazatAni triMzadadhikAni gacchati, maNDalaM zatasahasreNASTAnavatyA ca zataiH chittvA, kathametadava1 sIyata iti cet ?, ucyate, trairAzikakaraNAt , tathAhi-paSTayA muhUttarekaM zatasahasramaSTAnavatiH zatAni maMDalabhAgAnA // 478 // Jan Education For Private Personel Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ labhyante tataH ekena muhUrtena kati bhAgAn labhAmahe, rAzitrayasthApanA-60 / 109800 / 1 atrAntyena rAzinA 31 ekakalakSaNena madhyasya rAzerguNanaM, jAtaH sa tAvAneva, ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt , tatastasyAyena rAzinA | SaSTilakSaNena bhAgo hriyate, labdhAnyaSTAdaza zatAni triMzadadhikAni 1830, etAvato bhAgAn maNDalasya sUrya ekai| kena muhUrtena gacchati, atha nakSatrANAM bhAgAtmikAM gatiM praznayannAha-'egamege Na'mityAdi, praznasUtraM sugama, uttarasUtre tu gautama! yadyadAtmIyamAtmIyaM pratiniyataM maNDalamupasaGkamya cAraM carati tasya tasyAtmIyasya maNDalasya sambandhinaH parikSepasya-paridheraSTAdazabhAgazatAni paJcatriMzadadhikAni gacchati, maNDalaM zatasahasreNASTanavatyA ca zataiH chittvA, | ihApi prathamato maNDalakAloM nirUpaNIyastatastadanusAreNaiva muhUrtagatiparimANabhAvanA, tatra maNDalakAlapramANacintAyAM | idaM trairAzika-yadyaSTAdazabhiH zataiH paJcatriMzadadhikaH sakalayugavartibhirarddhamaNDalairdvitIyASTAviMzatinakSatrApekSayA tu pUrNa18| maNDalairityarthaH aSTAdaza zatAni triMzadadhikAni rAtrindivAnAM labhyante tato dvAbhyAmarddhamaNDalAbhyAmekena paripUrNena maNDaleneti bhAvaH kiM labhAmahe ?, raashitrysthaapnaa-1835| 18301 2 atrAntyena rAzinA madhyarAzerguNanaM jAtAni SaTtriMzacchatAni SaSTyAdhikAni 3660, tata Ayena rAzinA 1835 lakSaNena bhAgaharaNaM labdhamekaM rAtrindivaM 1, zeSANi tiSThantyaSTAdaza zatAni paJcaviMzatyadhikAni 1825, tato muhUrtAnayanArthametAni triMzatA guNyante, jAtAni catuHpaJcAzatsahasrANi sapta zatAni paJcAzadadhikAni 54750, teSAmaSTAdazabhiH zataiH paJcatriMzadadhikAMge hate labdhA Jain Education Intel jainelibrary.org
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 479 // ekonatriMzanmuhUrttAH 29, tataH zeSacchedyacchedakarAzyoH paJcakenApavarttanA jAta uparitanoM rAzirastrINi zatAni saptotta| rANi 307 chedakarAzistriINi zatAni saptaSaSTyadhikAni 367, sata AgatamekaM rAtrindivamekasya ca rAtrindivasyaikonatriMzanmuharttAH ekasya va muhUrttasya saptaSaSTyadhikatrizatabhAgAnAM trINi zatAni sottarANi 129 / idAnI|metadanusAreNa muhUrttagatiparimANaM cintyate, tatra rAtrindive triMzanmuhUrttAH 30 teSu uparitanA ekonatriMzanmuhUrttAH | prakSipyante jAtA ekonaSaSTirmuhUrttAnAM tataH sA savarNanArthaM tribhiH zataiH SaSTyadhikairguNyate, guNayitvA coparitanAni trINi | zatAni saptottarANi prakSipyante jAtAnyekaviMzatiH sahasrANi nava zatAni SaSTyadhikAni 21960, tatastrairAzikaMyadi muhUrttagatasaptaSaSTyadhikatrizatabhAgAnAmekaviMzatyA sahasraiH navabhiH zataiH SaSTyadhikairekaM zatasahasramaSTAnavatiH zatAni maNDalabhAgAnAM labhyante tata ekena muhUrttena kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA - 21960 / 109800 | 1 atrAdyo | rAzirmuhUrttagatasaptaSaSTyadhikatrizatabhAgarUpastato'ntyo'pi rAzistribhiH zataiH saptaSaSTyadhikairguNyate jAtAni trINyeva zatAni saptaSaSTyadhikAni 367 tairmadhyoM rAzirguNyate jAtAzcatasraH koTayo dve lakSe SaNNavatiH sahasrANi paT zatAni 40296600, teSAmAthena rAzinA ekaviMzatisahasrANi nava zatAni SaSTyadhikAni ityevaMrUpeNa bhAgo hiyateM, labdhAnyaSTAdaza zatAni paJcatriMzadadhikAni 1835, etAvatI bhAgAnnakSatraM pratimuhUrtta gacchati idaM ca bhAgAtmake gativicAraNaM candrAditrayasya kyottara gatizIghratve saprayojanaM, tathAhi--sarvebhyo nakSatrANi zIghragatIni maNDalasyokabhAgI 7vakSaskAre nakSatrama maNDalAdi sU. 149 // 479 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte kRtasya paJcatriMzadadhikASTAdazazata bhAgAnAmekasmina muhUrte AkramaNAt, tebhyo mandagatayaH sUryAH, ekaikasmin muhUrtte triMzadadhikASTAdazabhAgAnAmAkramaNAt, tebhyaJcandrA mandagatayaH ekaikasmin muhUrte aSTakTavadhikasaptazata bhAgAnAmAkramaNAt, grahAstu vakrAnuvakrAdigatibhAvato'niyatagatikAstena na teSAM maNDalAdicintA nApi gatiprarUpaNA, tArakANAmapyavasthitamaNDalakatvAcJcandrAdibhiH saha yogAbhAvacintanAJca na maNDalAdiprarUpaNA kRtA / samprati sUryasyodgamanAstamayane adhikRtya bahavo mithyAbhiniviSTabuddhayoM vipratipannAstena tadvipratipattimapAkartuM praznamAha- jambuddIve NaM bhaMte! dIve sUriA udINapAINamuggaccha pAINadAhiNamAgacchati 1 pAiNadAhiNamuggaccha dAhiNapaDINamAgacchaMta 2 dAhiNapaDINamugmaccha paDINa udINamAgacchati 3 paDINaudINamuggaccha udINapAINamAgacchaMti 41, haMtA goamA! jahAM paMcamasae paDhame uddese jAva Nevatthi ussappiNI avaTTie NaM tattha kAle paM0 samaNAuso !, icesA jambuddIvapaNNattI sUrapaNNattI vatsamAseNaM sammattA bhavai // jambuddIve NaM bhaMte! dIve caMdimA udINapAINamuggaccha pAINadAhiNamArgacchaMti jahA sUravantabvayA jahA paMcamasayassa dasame use jAva avaTTie NaM tattha kAle paNNatte samaNAuso !, ibesA jambuddIvapaNNattI vatthusamAseNaM sammattA bhavai / ( sUtre 150 ) 'jambuddIve Na' mityAdi, jambUdvIpe bhadanta / dvIpe dvauM sUryo jambUdvIpe dvayoreva bhAvAt udIcInaprAcInaM udageva udIcInaM ca tadudIcyA AsannatvAt prAcInaM ca prAcyAH pratyAsannatvAdudIcInaprAcInaM, atra svArthe in pratyayaH, jainelibrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 480 // Jain Education | digantaraM kSetra digapekSayottarapUrvasyAmIzAnakoNe ityarthaH, atra prAkRtatvAt saptamyarthe dvitIyA, udgatya - pUrvavidehApekSayodayaM prApya prAcIna dakSiNe digantare prAgdakSiNasyAmAgneyakoNe ityarthaH AgacchataH krameNaivAstaM yAta ityarthaH, iha codgamanamastamayanaM ca draSTRlokavivakSayA'vaseyaM, tathAhi - yeSAmadRzyau santau dRzyau tauM syAtAM, te tayorudayaM vyavaharanti, | yeSAM tu dRzyau santAvadRzyau tau staste tayorastamayaM vyavaharantItyaniyatAvudayAstamayAviti, atra kAkupAThAt praznosvagantavyaH, tato bharatAdikSetrApekSayA prAgdakSiNasyAmudgatya dakSiNapratIcyAmAgacchatastatrApi dakSiNapratIcyAmapara videhApekSayodgatya pratIcInodIcIne - vAyavyakoNe AgacchatastatrApi ca vAyavyAmairAvatAdikSetrApekSayodgatyodI cInapratIcIneIzAnakoNe AgacchataH, evaM sAmAnyataH sUryayorudayavidhiH, vizeSataH punarevaM- yadaikaH sUryaH AgneyakoNe udgacchati | tatrodgatazca bharatAdIni merudakSiNadigvattani kSetrANi prakAzayati tadA paro'pi vAyavyakoNe udgato merUttaradigbhAvI| nyairAvatAdIni kSetrANi prakAzayati, bhAratazca sUryo maNDalabhrAmyA bhraman nairRtakoNe udgataH sannaparamahA videhAn prakAzayati, airAvatastu aizAnyAmudgataH pUrvavidehAn prakAzayati, tataH eSa pUrvavidehaprakAzako dakSiNapUrvasyAM bharatAdikSetrApekSayodayamAsAdayati, aparavidehaprakAzakastvaparottarasyAmairava tAdikSetrApekSayodayamAsAdayati, atraizAnyAdidigvyavahAro meruto bodhyaH, anyathA bharatAdijanAnAM svasvasUryodaya dizi pUrvadikRtve AgneyAdikoNa vyavahArAnupapatteriti, | evaM prazne kRte bhagavAnAha - hantetyavyayamabhyupagamArthe tena he gautama! itthameva yathA tvaM praznayati tathaivetyarthaH, anena 7vakSaskAre sUryAderI zAnyAdAbudgamAdiH sU. 150 // 480 // w.jainelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca sUryasya tiryadikSu gatiruktA, na tu 'tattha ravI dasajoaNa'ityAdigAthoktasvasthAnAdUrdhva nApyadhaH, tena ye manyante / 'sUryaH pazcimasamudraM pravizya pAtAlena gatvA punaH pUrvasamudre udetI'tyAdi, tanmataM niSiddhamiti / atha sUtrakRd granthagauravabhayAdatidezavAkyamAha-yathA paJcamazate prathame uddezake tathA bhaNitavyaM, kiyatparyantamityAha-yAvat Nevatthi ussappiNI neva'tthi osappiNI avaDhie NaM tattha kAle paNNatte' iti sUtra, tadyathA-'jayA NaM bhante! jambuddIve dIve dAhiNaddhe divase bhavai tayA NaM uttaraddhevi divase bhavai, jayANaM uttaraddhe divase bhavai tayA NaM jambuddIve 2 mandarassa pavayassa purathimapaJcasthimeNaM rAI bhavai ?, haMtA goamA! jayA NaM jambuddIve dIve dAhiNaddhe divase jAva rAI bhavai, jayA NaM bhante! jambuddIve dIve mandarassa pabayassa purathimeNaM divase bhavai tayA NaM paJcatthimeNavi divase bhavai, // jayA NaM paccatthime NaM divase bhavai tayA NaM jambuddIve 2 mandarassa pacayassa uttaradAhiNeNaM rAI bhavai ?, hantA! goamA! jayA NaM jambuddIve dIve mandarassa pacayassa purathimeNaM divase jAva rAI bhavai, jayA NaM bhante! jambuddIve dIve dAhiNaddhe ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai tayA NaM uttaraddhevi ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai, jayA &NaM uttaraddhe ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai tayA NaM jambuddIve dIve mandarassa purathimapaJcatthimeNaM jahaNiyA duvAlasamuhuttA rAI bhavai ?, hantA goamA! jayA NaM bhante! jambuddIve dIve jAva duvAlasamuhuttA rAI bhavai / jayA laNaM bhante ! jambuddIve dIve maMdarassa pabayassa purathimeNaM ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai jAva tayA NaM jambuddIve zrIjambU.81 Jan Education in For Private Personal use only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ eoe zrIjana- 2dAhiNaNaM jAva rAI bhavai, jayA NaM bhante! jambuddIve dIve dAhiNaddhe aTThArasamuhuttANatare divase bhavai tayA 7vakSaskAre dvIpazA-19 utta0 aTThArasamuhuttANaMtare divase bhavai jayA NaM uttaraddhe aTThAra. bhavai tayA NaM jambuddIve 2 maMdara0 purathimeNaM sUryAderInticandrI- sAtiregA duvAlasamuhuttA rAI bhavai ?, hatA! goamA! jayA NaM jambuddIve 2 jAva rAI bhavai, jayA NaM bhaMte ! jambu- zAnyAdAyA vRciH hIve 2 maMdarassa purathimeNaM ahArasamuhuttANaMtare divase bhavai tayA NaM paccatthi0, jayA NaM paJcatthimeNaM tayA NaM budgamAdiH jambuddIve dIve maMdarassa0 uttaradAhiNeNaM sAiregA duvAlasamuhuttA rAI bhavai, evaM eteNaM kameNaM UsAreaba, sattarasa sU. 150 // 48 // muhatte divase terasamuhuttA rAI sattarasamuhuttANaMtare divase sAtiregaterasamuhuttA rAI solasamuhutte divase coddasamuhuttA rAI solasamuhuttANaMtare divase sAtiregA coddasamuhuttA rAI paNNarasamuhutte divase paNNarasamuhuttA rAI paNNarasamuhuttANaMtare divase sAiregapaNNarasamuhuttA rAI coddasamuhutte divase solasamuhuttA rAI coddasamuhuttANatare divase sAtire gasolasamuhuttA rAI bhavai terasamuhutte divase sattarasamuhuttA rAI terasamuhuttANaMtare divase sAtiregasattarasamuhuttA rAI, 18 jayA NaM bhaMte ! jambuddIve dIve dAhiNaddhe jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhavai tayA NaM uttaraddhevi, jayA NaM uttaraddhe0 4 tayA NaM jambuddIve dIve maMdarassa purathimapaJcatthimeNaM ukkosiA aTThArasamuhuttA rAI bhavai ?, haMtA! goamA! evaM | ceva uccAreacaM jAva rAI bhavai, jayA NaM bhaMte! jambuddIve 2 maMdarapurasthimeNaM jahaNNae duvAlasamuhutte divase bhvi8||48 | tayA NaM paccatthimeNavi. jayA NaM paJcatthimeNavi. tayA NaM jambuddIve dIve maMdarassa uttaradAhiNeNaM ukkosiA aTThA For Private & Personel Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 rasamuhattA rAI bhavai?, haMtA goamA! jAva rAI bhavai, jayA NaM bhaMte ! jambuddIve 2 dAhiNaddhe vAsANaM paDhame samae paDivajai tayA NaM uttaraddhevi vAsANaM paDhame samae paDivajai, jayA NaM uttaraddhe vAsANaM paDhame samae paDivajjai 18| tayA NaM jambuddIve 2 maMdarassa pabayassa purathimapaJcatthimeNaM aNaMtarapurekkhaDasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivajjai ?, haMtA goamA! jayA NaM bhaMte! jambuddIve 2 dAhiNaddhe vAsANaM paDhame samae paDivajjai taheva jAva paDivajai, jayA 18 bhante ! jambuddIve 2 maMdarassa pabayassa purathimeNaM vAsANaM paDhame samae paDivajjai tayA NaM paJcatthimeNa'vi vAsANaM paDhame samae, jayA NaM paccatthimeNaM vAsANaM paDhame samae tayA NaM jAva maMdarassa pabayassa uttaradAhiNaNaM aNaMtarapacchAkaDasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivaNNe bhavai ?, haMtA! goamA! jayA NaM bhaMte! jambuddIve dIve maMdarassa puratthimeNaM evaM ceva savaM uccAraavaM jAva paDivaNNe bhavai, evaM jahA samaeNaM abhilAvo bhaNio vAsANaM tahA AvaliAevi bhaNiabo, ANApANUvi thoveNavi laveNavi muhutteNavi ahoratteNavi pakkSaNavi mAseNavi uUNavi, eesi sabesi jahA samayassa abhilAvo tahA bhANiabo, jayA NaM bhante! jambuddIve 2 hemaMtANaM paDhame samae paDivajjai, jaheva vAsANaM abhilAvo taheva hemaMtANavi gimhANavi bhANiabo, jAva uttara0, evaM ee tiNivi, etasiM tIsaM AlAvagA bhANiavA, jayA NaM bhaMte! jambuddIve 2 maMdarassa dAhiNaddhe paDhame ayaNe paDivajai tayA NaM uttaraddhevi 8 paDhame ayaNe paDivajai jahA samaeNaM abhilAvo taheva ayaNeNavi bhANiabo jAva aNaMtarapacchAkaDasamayaMsi paDhame | Jain Education Intel For Private Personal Use Only Alainelibrary.org
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUayaNe paDivaNe bhavai. jahA ayaNeNaM abhilAvo tahA saMvacchareNavi bhANiabo jueNavi vAsasaeNavi vAsasaha vakSaskAre dvIpazA // sseNavi vAsasayasahasseNavi puvaMgeNavi pubeNavi tuDiaMgeNavi tuDieNavi, evaM pube 2 tuDie 2 aDaDe 2 avave 2|| maryAderInticandrI- hahae 2 uppale 2 paume 2 NaliNe 2 athaNiure 2 aue 2Naue a2 paue a2 cUlie a2 sIsapahelie a2|| zAnyAdAyA vRttiH paliovameNavi sAgarovameNavi bhANiabo, jayA NaM bhante! jambuddIve dIve dAhiNaddhe paDhamA osappiNI paDivajjai budgamAdiH / // 482 // sU. 150 tayA NaM uttaraddhevi paDhamA osappiNI paDivajai, jayA NaM uttaraddhe paDhamA tayA NaM jambuddIve dIve maMdarassa pavayassa puratayA NaM uttaravi paDhamA A thimapaJcatthimeNaM-Nevatthi osappiNI vasthi ussappiNI avaThie NaM tattha kAle paNNatte samaNAuso!, haMtA goamA! taM ceva uccAreabaM jAva samaNAuso!, jahA osappiNIe AlAvao bhaNio evaM ussappiNIevi bhANiabo'tti atra vyAkhyA-athoktakSetravibhAgAnusAreNa divasarAtrivibhAgamAha-yadA bhagavan ! jambUdvIpe dvIpe meruto dakSiNAr3heMdakSiNabhAge divaso bhavati tadottarArddha'pi divaso bhavati, ekasya sUryasyaikadizi maNDalacAre'parasya sUryasya tatsammukhInAyAmevAparasyAM dizi maNDalacArasambhavAt , iha yadyapi yathA dakSiNArddha tathottarArddha ityuktaM tathApi dakSiNabhAge | uttarabhAge ceti bodhyaM, arddhazabdasya bhAgamAtrArthatvAt , yato yadi dakSiNAr3heM uttarArddhaM ca samagra eva divasaH syAttadA IS kathaM pUrveNApareNa ca rAtriH syAditi vaktuM yujyeta?, arddhadvayagrahaNena sarvakSetrasya gRhItatvAt , itazca dakSiNA dizabdena // 482 // dakSiNAdibhAgamAtramavaseyaM, natvarddha, tadA ca jambUdvIpe dvIpe maMdarasya parvatasya pUrvasyAmaparasyAM ca rAtrirbhavati, tatraika-1 Jain Education Intern For Private & Personel Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter syApi sUryasyAbhAvAt ityevaM kAkkA prazne kRte bhagavAnAha - 'haMtA ! goame' tyAdi, yadA jambUdvIpe dvIpe dakSiNAddhe | divaso yAvadrAtrirbhavatItyantaM pratyuccAraNIyaM / kSetraparAvRttyA divasarAtrivibhAgaM pRcchannAha - yadA bhadanta ! jambUdvIpe | dvIpe mandarasya parvatasya pUrveNa divaso bhavati tadA pazcimAyAmapi divaso bhavati, prAguktayuktereva, yadA ca pazcimAyAM divasastadA merodakSiNottarayo rAtriH, praznasUtraM caitat, 'haMtA ! goame' tyAdi uttarasUtraM tathaiva, uktaH sAmAnyato divasarAtrivibhAgaH, samprati tameva vizeSata Aha-yadA bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe dakSiNArddha utkarSato'STAdazamuhUrttA divaso |bhavatItyAdikaM sUtraM prAyo nigadasiddhaM, tathApi kiJcidetadvRttyAdigataM likhyate-iha kila sUryasya caturazItyadhikaM maNDa| lazataM bhavati, tatra kila jambUdvIpamadhye paJcaSaSTirmaNDalAni bhavanti, ekonaviMzatyadhikaM ca zataM teSAM lavaNasamudramadhye | bhavati, tatra sarvAbhyantare maNDale yadA sUryo bhavati tadA'STAdazamuhUrtI divaso bhavati, yadA sarvavAye maNDale sUryo | bhavati tadA sarvajaghanyo dvAdazamuhUrttA divaso bhavati, tatazca dvitIyamaNDalAdArabhya pratimaNDalaM dvAbhyAM muhatkaSaSTibhAgAbhyAM dinasya vRddhau tryazItyadhikazatatamamaNDale pad muhUrttA varddhanta ityevamaSTAdazamuhUrttA divaso bhavati, ata eva dvAdazamuhUrttA rAtrirbhavati, triMzanmuhUrttatvAdahorAtrasya, 'aTTArasamuhuttANaMtare'tti yadA sarvAbhyantaramaNDalAnantare maNDale sUryo bhavati tadA muhUrtaikaSaSTibhAgadvayahIno'STAdazamuhUrttA divaso bhavati, sa cASTAdazamuhUrttAddivasAdanantaro'STAdazamuhUrttAnantara iti vyapadiSTaH, 'sAtiregA duvAlasamuhuttA rAi'ti tadA dvAbhyAM muhUrttakaSaSTibhAgAbhyAmadhikA dvAdazamu jainelibrary.org
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH // 483 // Jain Education |hUrttA rAtrirbhavati yAvatA bhAgena dinaM hIyate tAvatA rAtrirvarddhate, triMzanmuhUrttatvAdahorAtrasyeti, 'evaM eeNaM kameNaM' ti | evamityupasaMhAre etenAnantaroktenopAyena 'jayA NaM bhaMte! jambuddIve dIve dAhiNaddhe' ityetenetyarthaH, 'UsAre acvaM ti dinamAnaM svIkArya, tadeva darzayati- 'sattara se' tyAdi, tatra sarvAbhyantaramaNDalAnantaramaNDalAdArabhyai katriMzattamamaNDalArje yadA sUryastadA saptadazamutta divaso bhavati, pUrvoktahAnikrameNa trayodazamuhUrttA ca rAtririti, 'sattarasamuhuttANaMtare' ti muhUrtte kaSaSTibhAgadvayahIna saptadazamuhUrtta pramANo divaso'yaM ca dvitIyAdArabhya dvAtriMzattamamaNDalArddha bhavati, evamanantara - tvamanyatrApyUhyaM, 'sAtiregaterasamuhuttA rAi'tti muhUtrttekapaSTibhAgadvayena sAtirekatvaM, evaM sarvatra, 'solasamuhutte divasetti, dvitIyAdArabhyaikaSaSTitamamaNDale SoDazamuhUrttI divaso bhavati, 'paNNarasamuhutte divaseti dvinavatitamamaNDalArddhe varttamAne sUrye 'codasamuhutte divase'tti dvAviMzatyuttarazatatame maNDale 'terasamuhutte divasetti sArddhadvipaJcAzaduttarazatatame maNDale 'bArasamuhutte divase 'tti tryazItyadhikazatatame maNDale sarvabAhye ityarthaH ! kAlAdhikArAdidamAha - 'jayA NaM bhante ! | jambuddIve 2 dAhiNaje vAsANa' mityAdi, 'vAsANa' miti caturmAsapramANavarSAkAlasya sambandhI prathamaH- AdyaH samayaHkSaNaH pratipadyate, sampadyate bhavatItyarthaH, tadottarArddhe'pi varSANAM prathamaH samayo bhavati, samakAlanaiyatyena dakSiNArje | uttarArddhe ca sUryayozcArabhAvAt, yadA cottarArddha varSAkAlasya prathamaH samayaH tadA jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasya pUrvAparayordizoranantarapuraskRte samaye anantaro - nirvyavadhAno dakSiNArddhavarSA prathamatApekSayA sa cAtIto'pi syAdata 7vakSaskAre sUryAderI zAnyAdA budgamAdi : sU. 150 1182311
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern Aha- puraskRtaH - purovarttIi bhaviSyannityarthaH samayaH pratItaH tataH padatrayasya karmadhArayo'tastatra tathA anantaraM pazcAt - kRte samaye pUrvApara videhavarSA prathamasamayApekSayA yo'nantaraH pazcAtkRtaH - atItaH samayastatra dakSiNottarayorvarSAkAlaprathamasamayo bhavatIti, iha yasmin samaye dakSiNArje uttarArddhe ca varSAkAlasya prathamaH samayaH tadanantare agretane dvitIye samaye pUrvapazcimayorvarSANAM prathamaH samayo bhavatItyetAvanmAtroktAvapi yasmin samaye pUrvapazcimayoH varSAkAlasya prathamaH samayo bhavati tato'nantare pazcAdbhAvini samaye dakSiNottarArddhayoH varSAkAlasya prathamaH samayo bhavatIti gamyate tatki - marthamasyopAdAnaM ?, ucyate, iha kramotkramAbhyAM abhihito'rthaH prapaJcitajJAnAM ziSyANAmatisunizcito bhavati tataste - SAmanugrahAyaitaduktamityadoSaH / 'evaM jahA samaeNa' mityAdi, evaM yathA samayena varSANAmabhilApo bhaNitastathA Ava likAyA api bhaNitavyaH, sa caivaM - 'jayA NaM bhante ! jambuddIve dIve dAhiNaddhe vAsANaM paDhamA AvaliA paDivajjai tayA NaM uttaraddhevi vAsANaM paDhamA AvaliA paDivajjai, jayA NaM uttaraddhe vAsANaM paDhamA AvaliA paDivajjai tathA NaM jambuddIve dIve mandarassa pavayassa puratthimapaJcatthimeNaM anaMtarapurekkhaDasamayaMsi vAsANaM paDhamA AvaliA paDiva - jjai, tayA NaM jambuddIve dIve mandarassa padyayassa puratthimapaJccatthimeNaM aNaMtarapurekkhaDasamayaMsi vAsANaM paDhamA AvaliA paDivajjai ?, haMtA goamA ! jayA NaM bhante ! jambuddIve dIve dAhiNaje vAsANaM paDhamA AvaliA paDivajai taheva jAva paDivajjai, jayA NaM bhante ! jambuddIve dIve mandarassa padyayassa puratthimeNaM vAsANaM paDhamA AvaliA paDi ainelibrary.org
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH ||484 // vajjai, jayA NaM paJcatthimeNaM paDhamA AvaliA paDivajjai, tayA NaM jambuddIve 2 mandarassa pavayassa uttaradAhiNeNaM | atarapacchAkaDa samayaMsi vAsANaM paDhamA AvaliA paDivaNNA bhavai ?, haMtA ! goametyAdi, tadevoccAraNIyamityarthaH, evaM AnaprANAdipadeSvapi, AvalikAdyarthastu prAgvat, 'hemaMtANaM'ti zItakAlacaturmAsAnAM, 'gimhANaM'ti grISmANAM caturmAsAnAM, ' paDhame ayaNe 'ti dakSiNAyanaM zrAvaNAditvAt saMvatsarasya 'jueNavi'tti yugaM paMcasaMvatsaramAnaM, atra ca yugena sahetyatidezakaraNAt yugasyApi dakSiNottarayoH pUrvasamaye pratipattiH prAgaparayostu tadanantare purovartini samaye pratipattiH, jyotiSkaraNDe tu - 'sAvaNabahulapaDivae bAlavakaraNe abhIiNakkhatte / savattha paDhamasamae jugassa AI viANAhi // 1 // " ityasyA gAthAyA vyAkhyAne sarvatra bharate airavate mahAvideheSu ca zrAvaNamAse bahulapakSekRSNapakSe pratipadi tithau bAlavakaraNe abhijinnakSatre prathamasamaye yugasyAdiM vijAnIhItIdaM vAcanAntaraM ' jJeyaM, yato jyotiSkaraNDasUtrakartA AcAryo vAlabhyaH eSa bhagavatyAdisUtrAdarzastu mAthuravAcanAnugata iti na kiJcidanucitaM yuktyAnukUlyaM tu na yugapatpratipattisamaye sambhAvayAmaH, tathAhi-- 'sabai kAlavisesA sUrapamANeNa huMti nAyavvA' iti vaca 1 mAsapakSa tithikaraNAdInAM sarveSAmapyanantaratayA bhavanAt tattatkSetra vivakSayA samayaparAvRttyA mAsAdInAM bhavanaM sarvatra cokeSveva mAsAdiSu yugAdiriti na ko'pi vAcanAntaratAhetuH, candrakarmasaMvatsarANAM prativarSa samAdiparyavasAnate na staH kiMtu yugAdyantayoreveti vacanaprayojanaM jJAyate // 7vakSaskAre sUryAderI zAnyAdA budgamAdiH sU. 150 // 484 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAd yadi sUryacAravizeSeNa kAlavizeSapratipattidakSiNottarayorAdyasamaye prAgaparayoruttarasamaye tarhi dakSiNottarapratipattisamaye pUrvakAlasyAparyavasAnaM vAcyaM, pUrvAparavidehApekSayA'styeva taditi cet sUryayozcIrNacaraNaM aparaM vA sUryadvayaM vAcyaM, // yayozcAravizeSAddakSiNottarapratipattisamayApekSayottarasamaye pUrvAparayoH kAlavizeSapratipattirityAdiko bhUyAn paravacanAvakAza ityalaM prasaGgena, 'puvaMgeNavitti pUrvAGga-caturazItivarSalakSapramANaM "puNavi'tti pUrva-pUrvAGgameva caturazItivarSalakSaguNitaM, evaM caturazItivarSalakSaguNitamuttarottaraM sthAnaM bhavati, caturNavatyadhikaM cAGkazatamantime sthAne bhavatIti, 'paDhamA ossappiNIti avasapiNyAH prathamo vibhAgaH prathamA'vasarpiNI, 'jayA NaM bhante! dAhiNaddhe paDhamA osappiNI paDivajai tayA NaM uttaraddhevi,' ityAdi vyaktaM, navaraM naivAstyavasarpiNI naivAstyutsarpiNI, kuta ityAha-avasthitaH-sarvathA ekasvarUpastatra kAlaH prajJaptaH he zramaNa ! he AyuSman ! iti, atha prastutAdhikAramupasaMharannAha-'iccesA | jambuddIve'ityAdi, ityeSA-anantaroktasvarUpA jambUdvIpaprajJaptiH-AdyadvIpasya yathAvasthitasvarUpanirUpikA granthapaddhatistasyAmasminnupAGge ityarthaH, sUtre ca vibhaktivyatyayaH prAkRtatvAt , sUryaprajJapti:-sUryAdhikArapratibaddhA padapaddhatirva| stUnAM-maNDalasaGkhyAdInAM samAsa:-sUryaprajJapyAdimahAgranthApekSayA saMkSepastena samAptA bhavati / atha candravaktavyapranamAha-'jambuddIve Na'mityAdi, jambUdvIpe bhadanta! dvIpe candrAvudIcInaprAcInadigbhAge udgatya prAcInadakSiNadigbhAge AgacchataH ityAdi yathA sUravaktavyatA tathA candravaktavyatA, yathA vAzabdo'tra gamyaH paJcamazatasya dazame udde Jain Education Intel For Private & Personel Use Only N ainelibrary.org
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7vakSaskAre saMvatsarabhedAHsU. 151 zrIjamba-18| zake candranAmni, kiyatparyantaM sUtraM grAhyamityAha-yAvadavasthitaH tatra kAlaH prajJaptaH he zramaNa! he AyuSman! iti, dvIpazA- 18| atrApyupasaMjihIrSurAha-'icesA'ityAdi, vyAkhyAnaM pUrvavat, paraM sUryaprajJaptisthAne candraprajJaptirvAcyA // eteSAM jyotinticandrIyApatitAkANAM cAravizeSAt saMvatsaravizeSAH pravartanta iti tadbhedapraznamAha- . . kati NaM bhante ! saMvaccharA paNNattA?, go0 ! paMca saMvaccharA paM0, taM0-NakkhattasaMvacchare jugasaMvacchare pamANasaMvacchare // 485 // lakkhaNasaMvacchare saNiccharasaMvacchare / NakkhattasaMvaccha re NaM bhante! kaivihe paNNatte ?, goamA! duvAlasavihe paM0, taM0sAvaNe bhaddavae Asoe jAva AsADhe, jaM vA vihapphaI mahaggahe duvAlasehiM saMbaccharehiM savaNakkhattamaMDalaM samANei settaM NakkhattasaMvacchare / jugasaMvacchare NaM bhante ! kativihe paNNatte?, goamA! paMcavihe paM0, taMjahA-caMde caMde abhivaddhie caMde abhivaddhie ceveti, paDhamassa NaM bhante ! candasaMvaccharassa kai pavA paNNattA?, go0 covvIsaM pavvA paNNattA, bitiassa NaM bhante ! candasaMvaccharassa kai pavvA paNNattA?, go0! cauvvIsaM pavvA paNNattA, evaM pucchA tatiassa, go0! chavvIsaM pavA pa0, cautthassa candasaMvaccharassa covvIsaM pavvA, paMcamassa NaM ahivaddhiassa chavvIsaM pavvA ya paNNattA, evAmeva sapuvAvareNaM paMcasaMvaccharie jue ege cauvvIse pavvasae paNNatte, settaM jugasaMvacchare / pamANasaMbacchare NaM bhante ! kativihe paNNatte?, goamA! paMcavihe paNNatte, taMjahA-Nakkhatte cande uU Aicce abhivaddhie, settaM pamANasaMvaccha re iti / lakkhaNasaMvacchare NaM bhante! kativihe paNNatte ?, goamA! paMcavihe paNNatte, taMjahA-- samayaM nakkhattA jogaM joaMti samayaM uU pariNAmaMti / NajhuNha NAisIo bahUdao Receeeeeeeeesesereeeese // 485 // Jain Education Interational For Private Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoi Nakkhatte // 1 // sasi samagapuNNamAsiM joetI visamacAriNakkhattA / kaDuo bahudao A tamAhu saMvaccharaM candaM // 2 // visamaM pavAliNo pariNamanti aNuUsu diti puSphaphalaM / vAsaM na samma vAsai tamAhu saMvaccharaM kammaM // 3 // puDhavidagANaM ca rasaM pupphaphalANaM ca dei Aicco / appeNavi vAseNaM sammaM niSphajae sassaM // 4 // AiccateataviA khaNalavadivasA uU pariNamanti / pUrei aNiNNathale tamAhu abhivaddhi jANa // 5 // saNiccharasaMvaccha re NaM bhante! kativihe paNNatte?, goamA! aTThAvisaivihe paNNatte, taMjahA-abhiI savaNe dhaNiTThA sayabhisayA do a hoMti bhddvyaa| revai assiNi bharaNI kattia taha rohiNI ceva // 1 // jAva uttarAo AsADhAo jaM vA saNiccare maggahe tIsAe saMvaccharehiM savvaM NakkhattamaNDalaM samANei settaM saNicarasaMvacchare (sUtraM 151) / tatra nakSatreSu bhavo nAkSatraH, kimuktaM bhavati ?-candrazcAraM caran yAvatA kAlenAbhijita ArabhyottarASADhAnakSatraparyantaM gacchati tatpramANo nAkSatro mAsaH, yadivA candrasya nakSatramaNDale parivartanatAniSpanna ityupacArato mAso'pi nakSatraM, sa ca dvAdazaguNo nakSatrasaMvatsaraH, tathA yugasaMvatsaraH paJcasaMvatsarAtmakaM yugaM tadekadezabhUto vakSyamANalakSaNazcandrAdiryugapUrakatvAdyugasaMvatsaraH, pramANa-parimANaM divasAdInAM tenopalakSito vakSyamANa eva nakSatrasaMvatsarAdiH pramANasaMvatsaraH, sa eva lakSaNAnAM vakSyamANasvarUpANAM pradhAnatayA lakSaNasaMvatsaraH, yAvatA kAlena zanaizcaro nakSatramekamathavA dvAdazApi rAzIna bhute sa zanaizcarasaMvatsara iti / nAmaniruktamuktvA'thaiteSAM bhedAnAha-'Nakkhatta' ityAdi, nakSatra ActorateReceneesecesedesee Jain Education For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandra yA vRttiH 9000 vakSaskAre saMvatsarabhedAHsU. // 486 // saMvatsaro bhagavan! katividhaH prajJapta?, gautama! dvAdazavidhaH prajJaptaH, tadyathA-zrAvaNaH bhAdrapadaH AzvinaH yAvatpa- dAt kArtikAdisaMgrahaH, dvAdaza ASADhaH, ayaM bhAvaH-iha ekaH samastanakSatrayogaparyAyo dvAdazabhirguNito nakSatrasaMvatsaraH, tato ye nakSatrasaMvatsarasya pUrakA dvAdazasamastanakSatrayogaparyAyAH zrAvaNabhAdrapadAdinAmAnaste'pyavayave samudAyopacArAt nakSatrasaMvatsaraH, tataH zrAvaNAdidvAdazavidho nakSatrasaMvatsaraH, vA iti pakSAntarasUcane, athavA bRhaspatimahAgraho dvAdazabhiH saMvatsaraiH yogamadhikRtya yatsarva nakSatramaNDalamabhijidAdInyaSTAviMzatinakSatrANi parisamApayati tAvAn kAlavizeSo dvAdazavarSapramANo nksstrsNvtsrH| atha dvitIyaH 'jugasaMvacchare'ityAdi, praznaH pratItaH, uttarasUtre gautama! yugasaMvatsaraH paJcavidhaH prajJaptaH, tathAhi-candrazcandro'bhivardhitazcandro'bhivarddhitazca, candre bhavazcAndraH, yugAdau zrAvaNamAse bahulapakSapratipadaH Arabhya yAvatpaurNamAsIparisamAptistAvatkAlapramANazcAndro mAsaH, ekapUrNimAsIparAvartazcAndro mAsa itiyAvat , athavA candraniSpannatvAdupacArato mAso'pi candraH, sa ca dvAdazaguNazcandrasaMvatsaraH, | candramAsaniSpannatvAditi, dvitIyaturyAvapyevaM vyutpattito'vagantavyau, tRtIyastu yugasaMvatsaro'bhivarddhito nAma mukhyatastrayodazacandramAsapramANaH saMvatsaro dvAdaza candramAsapramANaH saMvatsara upajAyate, kiyatA kAlena sambhavatItyucyateiha yugaM candracandrAbhivarddhitacandrAbhivarddhitarUpapazcasaMvatsarAtmakaM sUryasaMvatsarApekSayA paribhAvyamAnamanyUnAtiriktAni paMca varSANi bhavanti, sUryamAsazca sArddhatriMzadahorAtrapramANazcandramAsazcaikonatriMzaddinAni dvAtriMzaca dvApaSTirbhAgA dinasya 00000000000000 // 486 // For Private & Personel Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 tato gaNitasambhAvanayA sUryasaMvatsarasatkatriMzanmAsAtikrame ekazcAndramAso'dhiko labhyate, sa ca yathA labhyate tathA pUrvAcAryapradarziteyaM karaNagAthA "caMdassa jo viseso Aiccassa ya havija mAsassa / tIsaiguNio saMto havai hu ahi18 mAsago ikko // 1 // " asyA akSaragamanikA-Adityasambandhino mAsasya madhyAt candrasya-candramAsasya yo bhavati 8 vizleSaH, iha vizleSe kRte sati yadavaziSyate tadapyupacArAdvizleSaH, sa triMzatA guNitaH san bhavatyeko'dhikamAsaH, tatra sUryamAsaparimANAt sArvatriMzadahorAtrarUpAcandramAsaparimANamekonatriMzaddinAni dvAtriMzacca dvApaSTibhAgA dinasyetyevaMrUpaM zodhyate tataH sthitaM pazcAdinamekamekena dvApaSTibhAgena nyUnaM tacca dinaM triMzatA guNyate jAtAni triMzadinAni | ekazca dvASaSTibhAgastriMzatA guNito jAtAH triMzad dvApaSTibhAgAste triMzadinebhyaH zodhyante tataH sthitAni zeSANi ekonatriMzaddinAni dvAtriMzaca dvApaSTibhAgA dinasya etAvatparimANazcandramAsa iti bhavati sUryasaMvatsarasatkatriMzanmAsAtikrame eko'dhikamAso, yuge ca sUryamAsAH SaSThiH tato bhUyo'pi sUryasaMvatsarasatkatriMzanmAsAtikrame dvitIyo'dhikamAso bhavati, uktaM ca-"saTThIe aiAe havai hu ahimAsago jugluumi| bAvIse pavasae havai abIo jugaMtaMmi // 1 // " asyApyakSaragamanikA-ekasmin yuge-anantaroditasvarUpe parvaNAM-pakSANAM SaSThau atItAyAM-paSThisaGkhyeSu pakSeSva tikrAnteSu ityarthaH etasmin avasare yugAr3heM-yugApramANe eko'dhikamAso bhavati, dvitIyastvadhikamAso dvAviMzezrIjambU. 82 dvAviMzatyadhike parvazate-pakSazate'tikrAnte yugasyAnte-yugasya paryavasAne bhavati, tena yugamadhye tRtIye saMvatsare'dhika MPOSE8Odeeeeeeeeeeeeeececen Jain Education in For Private Personal use only iainelibrary.org
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ eceneA zrIjambU vakSaskAre saMvatsarabhedAH sU. 151 mAsaH paJcame veti dvau yuge'bhivarddhi tasaMvatsarau, yadyapi sUryavarSapaMcakAtmake yuge candramAsadvayavannakSatramAsAdhikyasambha- dvIpazA- vastathApi nakSatramAsasya loke vyavahArAviSayatvAt , ko'rthaH?-yathA candramAso loke vizeSato yavanAdibhizca vyavahi-18 nticandrI- yate tathA na nakSatramAsa iti, eteSAM ca nakSatrAdisaMvatsarANAM mAsadinamAnAnayanAdi pramANasaMvatsarAdhikAre vkssyte| yA vRttiH 1 ete ca candrAdayaH paJca yugasaMvatsarAH parvabhiH pUryante iti tAni kati prativarSa bhavantIti pRcchannAha-'paDhamassa Na'-10 // 487 // mityAdi, prathamasya-yugAdau pravRttasya bhagavan ! candrasaMvatsarasya kati parvANi-pakSarUpANi prajJaptAni?, gautama! caturvi-18 zatiH parvANi, dvAdazamAsAtmake (katve)nAsya pratimAsaM parvadvayasambhavAt , dvitIyasya caturthasya ca praznasUtre evameva, abhivardhitasaMvatsarasUtre SaviMzatiH parvANi tasya trayodaza candramAsAtmake(katve)na pratimAsaM parvadvayasambhavAt , evamanyo'bhivarddhito'pi, sarvAgramAha-evameva pUrvAparamIlanena caturviMza parvazataM bhavatItyAkhyAtam / atha tRtIyaH- pamANa8| saMvacchare'ityAdi, pramANasaMvatsaraH katividhaH prajJaptaH?, gautama! paMcavidhaH prajJaptaH, tadyathA-nAkSatraM cAndraH RtusaMvatsaraH AdityaH abhivardhitazca, atra nakSatracandrAbhivarddhitAkhyAH svarUpataH prAgabhihitAH, Rtavo-lokaprasiddhA vasantAdayaH tadvyavahArahetuH saMvatsaraH RtusaMvatsaraH, granthAntare cAsya nAma sAvanasaMvatsaraH karmasaMvatsara i(zce)ti, AdityacAreNa 4 dakSiNottarAyaNAbhyAM niSpannaH aaditysNvtsrH|prmaannprdhaantvaadsy saMvatsarasya pramANamevAbhidhIyate, tasya ca mAsapramANAdhInatvAdAdau mAsapramANaM, tathAhi-iha kila candracandrAbhirvarddhitacandrAbhivarddhitanAmakasaMvatsarapaMcakapramANe yuge 8 eeseese // 487 // JainEducation international For Private Personal use only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahorAtrarAzistriMzadadhikASTAdazazatapramANo bhavati, kathametadavasIyate iti cet , ucyate, iha sUryasya dakSiNamuttara vA'yanaM vyazItyadhikadinazatAtmakaM yuge ca paMca dakSiNAyanAni paMca cottarAyaNAni iti sarvasaGkhyayA dazAyanAni, tatarUyazItyadhikaM dinazataM dazakena guNyate ityAgacchati yathokko dinarAziH, evaMpramANaM dinarAziM sthApayitvA nakSatracandraRtvAdimAsAnAM dinAnayanArtha yathAkramaM saptaSaSTayekaSaSTiSaSTidvASaSTilakSaNairbhAgahArairbhAgaM haret , tato yathoktaM nakSatrAdimAsacatuSkagatadinaparimANamAgacchati, tathAhi-yugadinarAzi 1830 rUpaH, asya saptapaSTiyuge mAsA iti saptaSaSTayA bhAgo hiyate, yallabdhaM tannakSatramAsamAnaM, tathA'syaiva yugadinarAzeH1830 rUpakha ekaSaSTiyuge RtumAsA iti ekaSaSTayA |bhAgaharaNe labdhaM RtumAsamAna, tathA yuge sUryamAsAH SaSTiriti dhruvarAzeH 1830 rUpasya SaSTayA bhAgahAre yallabdhaM tatsUryamAsamAnaM, tathA'bhivarddhite varSe tRtIye paMcame vA trayodaza candramAsA bhavanti tadvarSa dvAdazabhAgIkriyate tata ekaiko bhAgo'bhivarddhitamAsa ityucyate, iha kilAbhivarddhitasaMvatsarasya trayodazacandramAsamAnasya dinapramANaM jyazItyadhikAni |trINi zatAni catuzcatvAriMzaca dvApaSTibhAgAH, kathamiti cet, ucyate-candramAsamAnaM dina 29 33 etadrUpaM trayodaIS zabhirguNyate jAtAni saptasaptatyuttarANi trINi zatAni dinAnAM, SoDazottarANi catvAri zatAni cAMzAnAM te ca dinasya / dvApaSTibhAgAstato dinAnayanArtha dvASaSTayA bhAgo hriyate, labdhAni SaDU dinAni, tAni ca pUrvoktadineSu mIlyante jAtAni 18 trINi zatAni tryazItyadhikAni dinAnAM catuzcatvAriMzacca dvASaSTibhAgAH, tato varSe dvAdaza mAsA (iti mAsA) nayanAya | eeeeeeeeeeeeeeee 26E For Private & Personel Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 488 // Jain Education Int dvAdazabhirbhAgo hiyate labdhA ekatriMzadahorAtrAH, zeSAstiSThantyahorAtrA ekAdaza, te ca dvAdazAnAM bhAgaM na prayacchanti | tena yadi ekAdaza catuzcatvAriMzad dvASaSTibhAgamIlanArthaM dvASaSTyA guNyante tadA pUrNo rAzirna truTyati zeSasya vidya mAnatvAt, tena sUkSmakSikArtha dviguNIkRtayA dvASaSTyA caturviMzatyadhikazatarUpayA ekAdaza guNyante jAtaM 1364 catu| zcatvAriMzad dvASaSTibhAgA api savarNanArthaM dviguNI kriyante kRtvA ca mUlarAzau prakSipyante jAtaM 1452, eSAM dvAda | zabhirbhAge hRte labdhamekaviMzatyuttaraM zataM caturviMzatyuttarazata bhAgAnAM etAvadabhivarddhitamAsapramANaM eteSAM krameNAGkasthApanA yathA - idaM ca nAkSatrAdimAsamAnaM, varSe dvAdaza mAsA iti dvAdazaguNaM svasvavarSamAnaM janayanti, sthApanA yathA dina. 27 29 30 30 31 bhAga, 21 32. 0 30 121 0 62 62 0 60 124 nakSatraH candraH RtuH sUryaH abhiva0 0 dina bhAga 0 327 354 360 366 383 51 - 12 0 44 67 67 0 62 0 0 nAkSatrAdisaMvatsaramAnaM, sa eSa pramANa saMvatsara iti nigamanavAkyaM, eSAM ca madhye RtumAsaRtusaMvatsarAveva lokaiH | putravRddhi kalAntaravRddhyAdiSu vyavahiyete, niraMzakatvena subodhatvAt yadAha - " kammo niraMsayAe mAso vavahArakArago vakSaskAre saMvatsarabhedAH s. 151 ||488 || jainelibrary.org
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ loe / sesAu saMsayAe vavahAre dukkarA ghettuM // 1 // " atra vyAkhyA-AdityAdisaMvatsaramAsAnAM madhye karmasaMvatsarasambandhI mAso niraMzatayA pUrNatriMzadahorAtrapramANatayA lokavyavahArakArakaH syAt , zeSAstu sUryAdayo vyavahAre grahItuM duSkarAH sAMzatayA ca vyavahArapathamavatarantIti, niraMzatA caiva-paSTiH palAni ghaTikA te ca dve muhUrtaH te ca triMzadahorAtraH te ca paJcadaza pakSaH tau dvau mAsaH te ca dvAdaza saMvatsara iti, zAstravedibhistu sarve'pi mAsAH svasvakAryeSu niyojitAH, tathAhi-atra nakSatramAsaprayojanaM sampradAyagamyaM / "vaizAkhe zrAvaNe mArge, pauSe phAlguna eva hi| kurvIta vAstuprArambha, na tu zeSeSu saptasu // 1 // " ityAdau candramAsasya prayojanaM, RtumAsasya tu pUrvamukta, 'jIve siMhasthe dhanvimInasthite'rke, viSNau nidrANe cAdhimAse na lagnaM' ityAdau tu sUryamAsAbhivarddhitamAsayoriti, pUrva nakSatrasaMvatsarAdayaH svarUpato nirUpitAH atra tu dinamAnAnayanAdipramANakaraNena vizeSeNa nirUpitA iti na paunaruktyaM vibhAvyam , nizIthabhASyakArAzayena 'nakSatracandrartusUryAbhivarddhitarUpakaM mAsapaJcakaM tadvAdazaguNaH saMvatsara' iti saMvatsarapacakameva yuktimat , anyathA uddezAdhikAre nakSatrasaMvatsaroddezakaraNaM yugasaMvatsarAdhikAre candrAbhivatiyorudezakaraNaM punaH pramANasaMvatsarAdhikAre teSAmeva pramANakaraNamityAdikaM gurave gauravAya bhavati, yattu sthAnAGgacandraprajJaptyAdAvatra copAGge itthaM saMvatsarapaJcakavarNanaM tad bahuzrutagamyam , atha lakSaNasaMvatsarapraznamAha-'lakkhaNasaMvacchare NaM bhante !' ityAdi, lakSaNasaMvatsaro bhadanta ! katividhaH prajJaptaH, gautama! paMcavidhaH prajJaptaH, nakSatrAdibhedAt, tadyathA-samakaM / Jain Education Intemanand For Private & Personel Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU samatayA nakSatrANi-kRttikAdIni yoga-kArtikIpUrNimAsyAditithibhiH saha sambandhaM yojayanti kurvantItyarthaH, idamuktaM | 7vakSaskAre dvIpazA bhavati-yAni nakSatrANi yAsu tithiSUtsargato bhavanti-yathA kArtikyA kRttikAstAni tAsveva yatra bhavanti, yathoktam- saMvatsaranticandrI- "jeTTho vaccai mUleNa, sAvaNo dhaNihAhiM / addAsu a maggasiro, sesA nakkhattanAmiA mAsa ||1||"tti, tathA yatra bhedA: mU. yA tiH 8 151 |samatayaiva RtavaH pariNamanti na viSamatayA, kArtikyA anantaraM hemanta H pauSyAH anantaraM shishirrturityevmvt||489|| rantIti bhAvaH, yazca saMvatsaro nAtyuSNaH nAtizItaH tathA ca bahUdakaH sa ca bhavati lakSaNato niSpanna iti nakSatracA-|| ralakSaNalakSitatvAt nakSatrasaMvatsara iti, atra gAthAcchandasi prathamArddha mAtrAyA AdhikyamapyArSatvAdasya na duSTaM, na hyANi chandAMsi sarvANi vyaktyA vaktuM zakyAni, kiJca yathAdarzanamanusatavyAni, evamanyatrApi jJeyamiti / atha candraH| 'sasi samaga'ityAdi, vibhaktilopAt zazinA samakaM yogamupagatAni viSamacArINi-mAsavisadRzanAmakAni nakSatrANi tAM tAM paurNamAsI-mAsAntatithi yojayanti-parisamApayanti yasminniti gamyaM, yazca kaTukaH-zItAtaparogAdidoSabahulatayA pariNAmadAruNo bahUdakaH, casya dIrghatvaM prAkRtatvAt , tamAhumaharSayazcAndra-candrasambandhinaM candrAnurodhAt tatra mAsAnAM parisamApteH, na maassdRshnaamknksstraanurodhtH| atha karmAkhyaH-'visama'mityAdi, yasmin saMvatsare // 489 // vanaspatayo viSama-viSamakAlaM pravAlinaH pariNamanti-pravAlA:-pallavAGkarAstadhuktatayA pariNamanti, tathA anRtuSvapisvasvaRtvabhAve'pi puSpaM ca phalaM ca dadati, akAle pallavAn akAle puSpaphalAni dadhate ityarthaH tathA varSa-vRSTiM na Jain Educaton Intematosa For Private & Personel Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ | samyag varSati-karoti megha iti tamAhuH-saMvatsaraM karmAkhyaM / atha sauraH-'puDhavi'ityAdi, pRthivyA udakasya ca tathA puSpANAM phalAnAM ca rasamAdityaH-AdityasaMvatsaro dadAti, tathA alpenApi-stokenApi varSeNa-vRSTyA zasyaM niSpadyateantarbhUtaNyarthatvAt zasyaM niSpAdayati, kimuktaM bhavati ?-yasmin saMvatsare pRthivI tathAvidhodakasamparkAdatIva sarasA bhavati udakamapi pariNAmasundararasopetaM pariNamati puSpAnAM ca-madhUkAdisambandhinAM phalAnAM ca-AmraphalAdInAM 4 rasaH pracuro bhavati, stokenApi varSeNa dhAnyaM sarvatra samyak niSpadyate tamAdityasaMvatsaraM pUrvarSaya upadizanti / athAbhi-10 varddhita:-'Aica'ityAdi, yasmin saMvatsare kSaNalavadivasA Rtava AdityatejasA kRtvA atIvataptAH pariNamanti, yazca sarvANyapi nimnasthAnAni sthalAni ca jalena pUrayati taM saMvatsaraM jAnIhi yathA taM saMvatsaramabhivarddhitamAhuH pUrvarSaya iti / samprati zanaizcarasaMvatsarapraznamAha-'saNicchara'ityAdi, zanaizcarasaMvatsaro bhadanta! katividhaH prajJaptaH, gautama! aSTAviMzatividhaH prajJaptaH, tadyathA-abhijicchanaizcarasaMvatsaraH zravaNazanaizcarasaMvatsaraH dhaniSThAzanaizcarasaMvatsaraH zatabhiSakzanaizcarasaMvatsaraH pUrvabhadrapadAza0saM0 uttarabhadrapadAzanaizcarasaMvatsaraH revatIzanaizcarasaM0 azvinIzanaizcarasaMvatsaraH bharaNIzanaizcarasaMvatsaraH kRttikAzanaizcarasaMvatsaraH rohiNIza0saM0 yAvatpadAt mRgaziraHzanaizcarasaMvatsara ityAdi grAhya, ante cottarASADhAzanaizcarasaMvatsaraH, tatra yasmin saMvatsare abhijitA nakSatreNa saha zanaizcaro yogamupAdatte so'bhijicchanaizvarasaMvatsaraH zravaNena saha yasmin saMvatsare yogamupAdatte sa zravaNazanaizcarasaMvatsaraH, evaM sarvatra bhAvanIyaM, athavA zanai 90000000000000000000000000000 Jan Education International For Private Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambudvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 490 // zvaro mahAgrahastriMzatA saMvatsaraiH sarvanakSatramaNDalamabhijidAdikaM samApayati etAvAn kAlavizeSaH triMzadvarSapramANaH zanai| zvarasaMvatsara iti / uktAH saMvatsarAH, athaiteSu kati mAsA bhavantIti pRcchannAha egamegassa NaM bhante ! saMvaccharassa kai mAsA paNNattA ?, goamA ! duvAlasa mAsA paNNattA, tesi NaM duvidhA NAmaghejjA paM0 vaM0loiA louttariA ya, tattha loiA NAmA ime, vaM0 - sAvaNe bhaddavae jAva AsADhe, louttariA NAmA ime, taMjahA - abhinaMdie paiTThe a, vijae pIivaddhaNe / seaMse ya sive ceva, sisire a sahemavaM // 1 // Navame vasaMtamAse, dasame kusumasaMbhave / kAra nidAhe a, vaNavirohe a bArasame // 2 // egamegassa NaM bhante ! mAsassa kati pakkhA paNNattA ?, goamA ! do pakkhA paNNattA, taM 0 - bahulapakkhe a sukapakkhe a / egamegassa NaM bhante ! pakkhassa kai divasA paNNattA ?, goamA ! paNNarasa divasA paNNattA, taM0- paDivAdivase bitiAdivase jAva paNNarasIdivase, etesi NaM bhaMte! paNNarasahaM divasANaM kai NAmadhejA paNNattA ?, goamA ! paNNarasa nAmadhejjA paNNattA, taM0-- puvaMge siddhamaNorame a tatto maNorahe caiva / jasabhadde a jasadhare chaTThe savakAmasamiddhe a // 1 // iMdamuddhAbhisitte a somaNasa dhaNaMjae a boddhavve || atthasiddhe abhijAe azvasaNe sayaMjae caiva // 2 // aggavese usame divasANaM hoMti NAmabhejA / etesi NaM bhaMte! paNNarasaNDaM divasANaM kati tihI paNNattA 1, go0 ! parasa tihI paNNattA, saM0 naMde bhadde jae tucche puNye pakkhassa paMcamI / puNaravi NaMde bhadde jae tucche puNNe pakkhassa dasamI / puNaraviNaMde bhadde jae tucche puNNe pakkhassa paNNarasI, evaM te tiguNA tihIo sabesi divasANaMti / egamegassa NaM bhaMte! prakvassa kai rAIo paNNattAo ?, goamA! paNNassa rAIo paNNattAo, baM0- paDivArAI jAva paNNarasIrAI, eAsi NaM 7vakSaskAre mAsapakSA dinAmAni sU. 152 // 490 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte bhaMte! paNNarasaM rAINaM kai nAmabhejjA paNNattA ?, go0 ! paNNarasa nAmadheyA paNNattA, taMjahA - uttamA ya suNakkhattA, elAbacA jasoharA / somaNasA caiva tahA, sirisaMbhUA ya boddhavvA // 1 // vijayA ya vejayanti jayaMti aparAjiA ya icchA ya / samAhArA caiva tahA teA ya tahA aIteA || 2 || devANaMdA NiraI rayaNINaM NAmadhijjAI || eyAsi NaM bhaMte ! paNNarasaNDaM rAINaM kai tihI paM0 ?, go0 ! paNNarasa tihI paM0 taM0- uggavaI bhogavaI jasavaI savvasiddhA suhaNAmA, puNaravi umvaI bhogavaI jasavaI savvasiddhA suhaNAmA, puNaravi uggavaI bhogavaI jasavaI savvasiddhA suhaNAmA, evaM tiguNA ete tihIo savvesiM rAINaM, egamegassa NaM bhaMte! ahorattassa kai muhuttA paNNattA ?, goamA ! tIsaM muhuttA paM0, taM0- rudde see mitte vAu subIe taba abhicaMde / mAhiMda balava baMbhe bahusathe caiva IsANe // 1 // taTThe a bhAviappA vesamaNe vAruNe a ANaMde / bijae a vIsaseNe pAyAvace uvasame a || 2 || gaMdhavva aggivese sayavasahe Ayave va amame a / aNavaM bhome vasahe savvaTThe rakkhase caiva || 3 || (sUtraM 152 ) ekaikasya bhadanta ! saMvatsarasya kati mAsAH prajJaptAH 1, gautama ! dvAdaza mAsAH prajJaptAH, teSAM dvividhAni nAmadheyAni prajJaptAni tadyathA - laukikAni lokottarANi ca tatra loka:- pravacanabAhyo janasteSu prasiddhatvena tatsambandhIni laukikAni lokaH prAgukta eva tasmAtsamyagjJAnAdiguNayuktatvena uttarAH - pradhAnAH lokottarAH- jainAsteSu prasiddhatvena tatsambandhIni lokottarANi, atra vRddhi bidhAnasya vaikalpikatvena yathAzrutarUpasiddhiH, tatra laukikAni nAmAnyamUni, tadyathAzrAvaNa bhAdrapadaH yAvatkaraNAt AzvayujaH kArttiko mArgazIrSaH pauSa mAghaH phAlgunazcaitraH vaizAkho jyeSTha ASADha iti, jainelibrary.org
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjammUdvIpazA- nticandrIyA vRciH // 49 // lokottarANi nAmAnyamUni, tadyathA-prathamaH zrAvaNo'bhinandito dvitIyaH pratiSThitastRtIyo vijayaH caturthaH prItivarddhanaH 81 7vakSaskAre paJcamaH zreyAna SaSThaH zivaH saptamaH ziziraH aSTamaH himavAn , sUtre ca padapUraNAya sahazabdena samAsaH tena himavatA mAsapakSAsaha zizira ityAgataM ziziraH himAMzceti navamo vasantamAsaH dazamaH kusumasambhavaH ekAdazo nidAghaH dvAdazo vana dinAmAni sa. 152 viroha iti, atra sUryaprajJaptivRttau abhinanditasthAne abhinandaH vanavirohasthAne tu vanavirodhI iti / atha pratimAsaM kati pakSA iti praznayannAha-egamegassa'ityAdi, ekaikasya bhadanta! mAsasya kati pakSAH prajJaptAH?, gautama! dvau pakSI prajJaptau, tadyathA-kRSNapakSo yatra dhruvarAhuH svavimAnena candravimAnamAvRNoti tena yo'ndhakArabahulaH pakSaH sa bahulapakSaH zuklapakSo yatra sa eva candravimAnamAvRttaM muJcati tena jyotsnAdhavalitatayA zukla pakSaH sa zuklapakSaH, dvau cakArI tulyatAdyotanAthaM tena dvAvapi pakSI sadRzatithinAmako sadRzasaGkhyAko bhavata iti| athAnayordivasasaGkhyAM pRcchannAcaSTe'egamegassa Na'mityAdi, ekaikasya pakSasya kRSNazuklAnyatarasya bhadanta! kati divasAH prajJaptAH?, yadyapi divasazabdoshorAtre rUDhastathApi sUryaprakAzavataH kAlavizeSasyAtra grahaNaM, rAtrivibhAgapraznasUtrasyAne vidhAsyamAnatvAt , gautama! | paJcadaza divasAH prajJaptAH, etacca karmamAsApekSayA draSTavyaM, tatraiva pUrNAnA paJcadazAnAmahorAtrANAM sambhavAttadyathA-pratipa // 9 // 491 // divasaH pratipadyate pakSasyAdyatayA iti pratipat prathamo divasa ityarthaH, tathA dvitIyA dvitIyo divaso yAvatkaraNAt tRtIyA / tRtIyo divasa ityAdigrahaH ante paJcadazI paJcadazo divasaH, eteSAM bhadanta! paJcadazAnAM divasAnAM kati! nAmadheyAni For Private & Personel Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptAni?, gautama! paJcadaza nAmadheyAni prajJaptAni, tadyathA-prathamaH pUrvAGgo dvitIyaH siddhamanoramastRtIyaH manoharaH caturthoM yazobhadraH paJcamo yazodharaH SaSThaH sarvakAmasamRddhaH saptama indramUrddhAbhiSikto'STamaH saumanaso navamo dhanaJjayaH dazamo'rthasiddhaH ekAdazo'bhijAto dvAdazo'tyazanaH trayodazaH zataJjayaH caturdazo'gnivezma paJcadaza upazama iti divasAnAM bhavanti nAmadheyAni iti| sampratyeSAM divasAnAM paJcadaza tithIH pipRcchiSurAha-'etesi Na'mityAdi, eteSAM-anantaroktAnAM paJcadazAnAM divasAnAM bhadanta ! kati tithayaH prajJaptAH?, gautama! paJcadaza tithayaH prajJaptAH, tadyathA-nando bhadro jayastuccho'nyatra riktaH pUrNaH, atra tithizabdasya puMsi nirdiSTatayA nandAdizabdAnAmapi puMsi nirdezaH, jyotikaraNDakasUryaprajJaptivRttyAdau tu nandA bhadrA jayA ityAdistrIliGganirdezena saMskAro dRzyate, sa ca pUrNaH paJcadaza tithyAtmakasya pakSasya paJcamI iti rUDhaH, etena paJcamItaH pareSAM SaSTyAditithInA nandAdikrameNaiva punarAvRttirdarzitA, tathaiva sUtre Aha-punarapi nandaH bhadraH jayaH tucchaH pUrNaH, sa ca pakSasya dazamI, anena dvitIyA AvRttiH paryavasitA, punarapi || nandaH bhadraH jayaH tucchaH pUrNaH, sa ca pakSasya paJcadazI, uktamartha nigamayati-evamuktarItyA AvRttitrayarUpayA ete anantarokkA nandAdyAH paMca triguNAH paJcadazasaMkhyAkAstithayaH sarveSAM-paJcadazAnAmapi divasAnAM bhavanti, etAzca divasatithaya ucyante, Aha-divasatithyoH kaH prativizeSo yena tithipraznasUtrasya pRthagvidhAnaM?, ucyate, sUryacArakRto divasaH sa ca pratyakSasiddha eva, candracArakRtA tithiH, kathamiti cet, ucyate, pUrvapUrNimAparyavasAnaM prArabhya dvApa Jain Education Inter For Private Personel Use Only Kirainelibrary.org
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-12STibhAgIkRtasya candramaNDalasya sadAnAvaraNIyau dvau bhAgau varjayitvA zeSasya SaSTibhAgAtmakasya caturbhAgAtmakaH paMcadazo vakSaskAre dvIpazA- | bhAgo yAvatA kAlena dhUvarAhuvimAnena AvRto bhavati amAvAsyAnte ca sa eva prakaTito bhavati tAvAn kAlavize-151 maaspkssaanticndriipstithiH| atha rAtrivaktavyapraznamAha-'egamegassa'ityAdi, ekaikasya bhadanta ! pakSasya kati rAtrayo'nantaroktadiva-15 dinAmAni yA vRttiH sU.152 sAnAmeva caramAMzarUpAH prajJaptAH?, gautama! paJcadaza rAtrayaH prajJaptAH, tadyathA-pratipadrAtriH yAvatkaraNAd dvitIyAdirA-1 // 492| triparigrahaH, evaM paMcadazIrAtririti / eAsiNa'mityAdi, praznasUtraM sugama, uttarasUtre gautama! paJcadaza nAmadheyAni prajJa-15 plAni, tadyathA-uttamA pratipadrAtriH sunakSatrA dvitIyArAtriH elApatyA tRtIyA yazodharA caturthI saumanasA paJcamI zrIsambhUtA SaSThI vijayA saptamI vaijayantI aSTamI jayantI navamI aparAjitA dazamI icchA ekAdazI samAhArA dvAdazI tejAstrayodazI atitejAzcaturdazI devAnandA paMcadazI niratyapi paMcadazyA nAmAntaraM, imAni rajanInAM nAmadheyAni / yathA ahorAtrANAM divasarAtrivibhAgena saMjJAntarANi kathitAni tathA divasatithisaMjJAntarANi prAgukkAni, atha rAtritithisaMjJAntarANi praznayannAha-etAsi gaM'ityAdi, etAsAM bhadanta ! paJcadazAnAM rAtrINAM kati tithayaH prajJaptAH || gautama! paJca tithayaH prajJaptAH, tadyathA-prathamA ugravatI nandAtithirAtriH, dvitIyA bhogavatI bhadrAtithirAtriH tRtIyA // 492 // yazomatI jayAtithirAtriH caturthI sarvasiddhA tucchAtithirAtriH, paJcamI zubhanAmA pUrNatithirAtriH, punarapi SaSThI ugravatI nandAtithirAtriH bhogavatI bhadrAtithiH saptamI rAtriH yazomatI jayAtithiraSTamI rAtriH sarvasiddhA tucchA Jain Education Interna For Private & Personel Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ tithirnavamI rAtriH zubhanAmA pUrNAtithidazamI rAtriH, punarapi ugravatI nandAtithirekAdazI rAtriH bhogavatI bhadrAtithidazI rAtriH yazomatI jayAtithistrayodazI rAtriH sarvasiddhA tucchA tithizcaturdazI rAtriH zubhanAmA pUrNAtithiH paJcadazI rAtririti, yathA nandAdipaJcatithInAM trirAvRttyA paMcadaza (dina) tithayo bhavanti tathogravatIprabhRtInAM trirAvRttyA paMcadaza rAtritithayo bhavantIti / athaikasyAhorAtrasya muhUrtAni gaNayituM pRcchati-'egamegassa 'mityAdi, ekaikasya bhadanta! ahorAtrasya kati muhUrtAH prajJaptAH?, gautama! triMzanmuhUrtAH prajJaptAH, tadyathA-prathamo rudraH dvitIyaH zreyAn / tRtIyo mitraH caturtho vAyuH paMcamaH supItaH SaSTho'bhicandraH saptamo mAhendraH aSTamo balavAn navamo brahmA dazamo bahusatyaH ekAdaza aizAnaH dvAdazastvaSTA trayodazo bhAvitAtmA caturdazo vaizramaNaH paMcadazo vAruNaH SoDaza AnandaH saptadazo vijayaH aSTAdazo vizvasenaH ekonaviMzatitamaH prAjApatyaH viMzatitama upazamaH ekaviMzatitamo gandharvaH dvAviMzatitamo'gnivezyaH trayoviMzatitamaH zatavRSabhaH caturviMzatitamaH AtapavAn paMcaviMzatitamo'mamaH SaDviMzati-15 tama RNavAn saptaviMzatitamo bhaumaH aSTAviMzatitamo vRSabhaH ekonatriMzattamaH sarvArthaH triMzattamo raaksssH|| atha tithipratibaddhatvAtkaraNAnAM tatsvarUpapraznamAha___ kati NaM bhante! karaNA paNNattA, goamA! ekkArasa karaNA paNNattA, taMjahA-bavaM bAlavaM kolavaM thIviloaNaM garAi vaNija viTThI sauNI cauppayaM nAgaM kiMtthugdhaM, etesi NaM bhante! ekkArasahaM karaNANaM kati karaNA carA kati karaNA thirA paNNatA?, DEEkkseeeeeeeeeeeek zrIjambU.83 in Eduet an In For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 493 // avakSaskAre karaNAdhikAraH sU. 153 go.! satta karaNA carA cattAri karaNA thirA paNNattA, taMjahA-bavaM bAlavaM kolavaM viviloaNaM garAdi vaNija viTThI, ete naM satta karaNA carA, cattAri karaNA thirA paM0, taM0-sauNI cauppayaM NAgaM kiMtthugdhaM, ete NaM cattAri karaNA thirA paNNattA, ete NaM bhante! carA thirA vA kayA bhavanti !, goamA! sukkapakkhassa paDivAe rAo bave karaNe bhavai, bitiyAe divA bAlave karaNe bhavai, rAo kolave karaNe bhavai, tatiAe divA thIviloaNaM karaNaM bhavai, rAo garAi karaNaM bhavai, cautthIe divA vaNija rAo viTThI, paMcamIe divA bavaM rAo bAlavaM, chaTThIe divA kolavaM rAo thIviloaNaM, sattamIe divA garAirAo vaNija aTramIe divA viThThI rAo bavaM navamIe divA bAlavaM rAo kolavaM dasamIe divA thIviloaNaM rAo garAI ekArasIe divA vaNija rAo viThThI bArasIe divA bavaM rAo bAlavaM terasIe divA kolavaM rAo thIviloaNaM cauddasIe divA garAtiM karaNaM rAo vaNija puNNimAe divA viTThIkaraNaM rAo bavaM karaNaM bhavai, bahulapakkhassa paDivAe divA bAlavaM rAo kolavaM bitiAe divA thIviloaNaM rAo garAdi tatiAe divA vaNija rAo vihI cautthIe divA bavaM rAo bAlavaM paMcamIe divA kolavaM rAo thIviloaNaM chaTThIe divA garAI rAo vaNijjaM sattamIe divA viTThI rAo bavaM aTThamIe divA bAlabaM rAo kolavaM NavamIe divA vIviloaNaM rAo garAI dasamIe divA vaNija rAo viTThI ekkArasIe divA bavaM rAo bAlavaM bArasIe divA kolavaM rAo . thIviloaNaM terasIe divA garAI rAo vaNijjaM cauddasIe divA viTThI rAo sauNI amAvAsAe divA cauppayaM rAo NArga suklapa khassa pADivae divA kitthugdhaM karaNaM bhavai (sUtra 153) - 'kati NaM bhante !'ityAdi, kati bhadanta ! karaNAni prajJaptAni?, gautama! ekAdaza karaNAni prajJaptAni, tadyathA-vaM 493 // Jain Education For Private Personel Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ | bAlavaM kaulavaM strIvilocanaM anyatrAsya sthAne taitilamiti garAdi anyatra garaM vaNijaM viSTiH zakuniH catuSpadaM nAgaM kiMstu miti| eteSAM ca carasthiratvAdivyaktipraznamAha- etesiNaM'ityAdi, eteSAM bhadanta! ekAdazAnAM karaNAnAM madhye kati karaNAni carANi kati karaNAni sthirANi prajJaptAni !, cakAro'tra gamyaH, bhagavAnAha-gautama ! sapta karaNAni carANi aniyatatithibhAvitvAt catvAri karaNAni sthirANi niyatatithibhAvitvAt , tadyathA-bavAdIni sUtroktAni jJeyAni, etAni sapta karaNAni carANi ityetannigamanavAkyaM, catvAri karaNAni sthirANi prajJaptAni, tadyathA-zakunyAdIni sUtrokAni, etAni catvAri karaNAni sthirANi prajJaptAni iti tu nigamanavAkyaM, prArambhakanigamanavAkyadvayabhedena nAtra punaruktiH // eteSAM sthAnaniyama praSTumAha-etesi Na'mityAdi, sarva caitannigadasiddham , navaraM dinarAtrivibhAgena yatpRthakkathanaM tatkaraNAnAM tithyarddhapramANatvAt, kRSNacaturdazyAM rAtrau zakuniH amAvAsyAyAM divA catuSpadaM rAtrau nAgaM zuklapakSapratipadi divA kiMstughnaM ceti catvAri sthirANi, Asveva tithiSu bhvntiityrthH| atha yadyapi sarvasyApi kAlasya sadA parivartanasvabhAvatvenAdyantAbhAvAdvakSyamANasUtrArambho'nupapannastathApyastyeva kAlavizeSasyAdyantavicAraH atItaH pUrvaH saMvatsaraH sampratipannazcottaraH saMvatsara ityAdivyavahArasyAdhyakSasiddhatvAt, tena kAlavizeSANAmAdi pRcchatikimAiA NaM bhante! saMvaccharA kimAiA ayaNA kimAiA uU kimAiA mAsA kimAiA pakkhA kimAiA ahoracA kimAiA muhuttA kimAiA karaNA kimAiA NakkhattA paNNattA?, goamA! caMdAiA saMvaccharA dakkhiNAiyA ayaNA pAusAiA eeeeeeeeeeeeeeeeeeesea in Eduent an Interman For Private & Personel Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 494 // uU sAvaNAiA mAsA bahulAiA pakkhA divasAiA ahorattA roddAiA muhuttA bAlavAiA karaNA abhijiAiA 7vakSaskAre NakkhattA paNNattA samaNAuso! iti / paMcasaMvaccharie NaM bhante! juge kevaiA ayaNA kevaiA uU evaM mAsA pakkhA aho saMvatsarArattA kevaiA muhuttA paNNattA?, go0! paMcasaMvaccharie NaM juge dasa ayaNA tIsaM uU sahI mAsA ege vIsuttare pakkhasae aTTA dyAyadhirasatIsA ahorattasayA cauppaNNaM muhuttasahassA Nava sayA paNNattA ( sUtraM 154 ) kAra:. 'kimAiA Na'mityAdi, kazcandrAdipaMcakAntarvI AdiH-prathamo yeSAM te kimAdikAH saMvatsarAH, idaM ca praznasUtra 154 candrAdisaMvatsarApekSayA jJeyaM, anyathA paripUrNasUryasaMvatsarapaMcakAtmakasya yugasya kaH AdiH kazcarama iti praznAvakAzo'pi na syAt, kiM-dakSiNottarAyaNayoranyataradAdiryayoste kimAdike ayane, bahuvacanaM ca sUtre prAkRtatvAt , kaH prAvRDAdInAmanyatara AdI yeSAM te kimAdikAH RtavaH, kaH zrAvaNAdimadhyavartI AdiryeSAM te kimAdikA mAsAH, PM evaM kimAdiko pakSau kimAdikA ahorAtrAH kimAdikAni karaNAni kimAdikAni nakSatrANi prajJaptAnIti praznasUtra, bhagavAnAha-gautama! candra AdiryeSAM te candrAdikAH saMvatsarAH, candracandrAbhivarddhitacandrAbhivatinAmakasaMvatsarapaM-121 cakAtmakasya yugasya pravRttau prathamato'syaiva pravartanAt, na tvabhivarddhitasya, tasya yuge triMzanmAsAtikrame sadbhAvAditi, nanu yugasyAdau vartamAnatvAt candrasaMvatsaraH saMvatsarANAmAdiruktastarhi yugasyAditvaM kathaM?, ucyate, yuge pratipadya // 494 // zamAne sarve kAlavizeSAH suSamasuSamAdayaH pratipadyante yuge paryavasyati te paryavasyanti, anyacca sakalajyotizcAramUlasya Serseasreeseeeeeeeeeeeee For Private & Personel Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryadakSiNAyanasya candrottarAyaNasya ca yugapat pravRttiryugasyAdAveva so'pi-candrAyaNasyAbhijidyogaprathamasamaya eva sUrAyaNasya tu puSyasya trayoviMzatau saptaSaSTibhAgeSu vyatIteSu tena siddhaM yugasyAditvamiti, tathA dakSiNAyana-saMvatsarasya prathame paNmAsAstadAdiryayoste tathA, AditvaM cAsya yugaprArambhe prathamataH pravRttatvAt, etacca sUryAyanApekSaM vacanaM, candrAyanApekSayA tu uttarAyaNasyAditA vaktavyA syAt , yugArambhe candrasyottarAyaNapravRttattvAt , prAvRRtuH-ASADhazrAvaNarUpamAsadvayAtmaka AdiryeSAM te prAvRDAdikA RtavaH, yugAdau Rtvekadezasya zrAvaNamAsasya pravarttamAnatvAt , evaM zrAvaNAdikA mAsAH prAguktahetoreva, bahulapakSAdiko pakSau zrAvaNabahulapakSa eva yugAdipravRtteH, divasAdikA ahorAtrAH, | meruto dakSiNottarayoH sUryodaya eva yugapratipatteH, bharatairavatApekSayA idaM vacanaM, videhApekSayA tu rAtrau tatpravRtteH, tathA rudrastriMzato muhUrtAnAM madhye prathamaH sa AdiryeSAM te tathA prAtastasyaiva pravRttaH, tathA bAlavAdikAni karaNAni, bahulapratipaddivase tasyaiva sambhavAt , tathA'bhijidAdikAni nakSatrANi, tata evArabhya nakSatrANAM krameNa yuge pravarttamAnatvAt , tathAhi-uttarASADhAnakSatracaramasamayapAzcAtye yugasyAntaH tato'bhinavayugasyAdinakSatramabhijideveti, he zramaNa! he Ayuman !, ante ca sambodhanaM ziSyasya punaH praznaviSayakodyamavidhApanArtha ata evollasanmanA yuge yuge'yanAdipramANaM pRcchati-paMcasaMvaccharie NaM bhante ! juge' ityAdi, paJca saMvatsarA saurA mAnamasyeti paJcasaMvatsarikaM yugaM, anena nottarasUtreNa daza ayanA ityAdikena virodhaH, candrasaMvatsaropayoginAM candrAyaNAnAM tu catustriMzadadhikazatasya sambhavAt, tatra Jain Education in For Private & Personel Use Only jainelibrary.org
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRtiH // 495 // vakSaskAre nakSatrAdhikAraHsU. 155 bhadanta ! katyayanAni prajJaptAni?, kiyanta RtavaH, evamiti sautraM padaM evaM sarvatra yojanA kAryetyarthAbhivyaJjakaM, sena kiyanto mAsAH pakSAH ahorAtrAH kiyanto muhartA prajJaptAH!, bhagavAnAha-gautama! paJcasaMvatsarike yuge daza ayanAni, prativarSamayanadvayasambhavAt , evaM triMzahatavaH pratyayanaM RtutrayasambhavAt , atra sUryasaMvatsaraSaSThAMza ekaSaSTidinamAnaH sUryaRtureva, na tu RtusaMvatsaraSaSThAMzaH SaSThidinapramANo laukikartaH, tathA ca sati SaSTiAsA ityuttarasUtraM viruNaddhi, tathA paSTirmAsAH saurAH pratiRtu mAsadvayasambhavAt , ekaviMzatyuttaraM pakSazataM, pratimAsaM pakSadvayasambhavAt , aSTAdaza zatAni // triMzadadhikAnyahorAtrANAM pratyayanaM 183 ahorAtrAste ca dazaguNAH 1830, muhUrtAzca catuSpaJcAzatsahasrANi nava ca zatAni pratyahorAtraM triMzanmuhUrtA iti yugAhorAtrANAM 1830 saGkhyAGkAnAM triMzatA guNane uktasaGkhyAsambhavAt // uktaM candrasUryAdInAM gatyAdisvarUpam , atha yogAdIn dazArthAn vivakSuAragAthAmAhajogA 1 devaya 2 tAragga 3 gotta 4 saMThANa 5 caMdaravijogA 6 / kula 7 puNNima avamaMsA ya 8 saNNivAe 9 a NetA ya 10 // 1 // kati NaM bhante! NakkhattA paM01, go0! aTThAvIsaM NakkhattA paM0, taM0-abhiI 1 savaNo 2 dhaNiTThA 3 sayamisayA 4 puSabhaddavayA 5 uttarabhaddavayA 6 revaI 7 assiNI 8 bharaNI 9 kattiA 10 rohiNI 11 miasira 12 adA 13 puNavasU 14 pUso 15 assesA 16 maghA 17 puvaphagguNi 98 uttaraphagguNi 19 hattho 20 cittA 21 sAI 22 visAhA 23 aNurAhA 24 jiTThA 25 mUlaM 26 puvAsADhA 27 uttarAsADhA 28 iti / ( sUtra 155) // 495 // Jain Education 10:19 For Private & Personel Use Only Paw.jainelibrary.org
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ tte' 'jogo devaya' ityAdi, yogo'STAviMzaternakSatrANA kiM nakSatraM candreNa saha dakSiNayogi kiM nakSatramuttarayogi ityAdiko digyogaH 1 devatAH-nakSatradevatAH 2 tArAgraM-nakSatrANAM tArAparimANaM 3 gotrANi nakSatrANAM 4 saMsthAnAni nakSatrANA 95 candraraviyogo-nakSatrANAM candreNa raviNA ca saha yogaH 6, kulAni-kulasaMjJakAni nakSatrANi upalakSaNAdupakulAni hai kulopakulAni ca 7 kati pUrNimAH kati amAvAsyAzca 8 sannipAtaH-etAsAmeva pUrNimAmAvAsyAnAM parasparApekSayA nakSatrANAM sambandhaH 9, caH samuccaye, netA-mAsasya parisamApakastricaturAdinakSatragaNaH10, caH samuccaye, chAyAdvAraM tu netRdvArAnuyAyitvena na pRthkkRtmiti|| atha candrasya nakSatraiH saha dakSiNAdidigyogobhavati tena prathamato nakSatraparipATImAha-'kati NaM bhante!'ityAdi, atra zabdasaMskArA ime, abhijit 1 zravaNaH2 dhaniSThA 3 zatabhiSak 4 pUrvabhadrapadA ||5 uttarabhadrapadA 6 revatI 7 azvinI 8bharaNI 9 kRttikA 10 rohiNI 11 mRgaziraH 12 ArdrA 13 punarvasu 14 puSyaH 115 azleSA 16 maghA 17 pUrvAphAlgunI 18 uttarAphAlgunI 19 hastaH 20 citrA 21 svAtiH 22 vizAkhA 23 || anurAdhA 24 jyeSThA 25 mUlaM 26 pUrvASADhA 27 uttarASADhA 24, ayaM ca nakSatrAvalikAkramo'zvinyAdikaM kRttikA-18 dikaM vA laukikaM kramamullaGghaya yajinapravacane darzitaH sa yugAdau candreNa sahAbhijidyogasya prathama pravRttatvAt, na cAtra 8 'bahi mUlo'bhaMtare abhiI' iti vacanAdabhijitaH sarvato'bhyantarasthAyitvena nakSatrAvalikAkrameNa pUrvamupanyAsa iti vAcyaM, nakSatrakramaniyame candrayogakramasyaiva kAraNatvAt na tu sarvAbhyantarAdimaNDalasthAyitvasya anyathA SaSThAdimaNDa Jain Education Internation For Private & Personel Use Only Maaw.jainelibrary.org
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vakSaskAre dakSiNAdiyogAdhikAraH mU. 156 zrIjambalasthAyinAM kRttikAdInAM bharaNyanantaramupanyAso na syAt , atha yadyabhijitaH prArabhya nakSatrAvalikAkramaH kriyate tarhi | dvIpazA-1 saptaviMzatinakSatrANAmiva kathamasya vyavahArAsiddhatvaM ?, ucyate, asya candreNa saha yogakAlasyAlpIyastvena nakSatrAntarAnunticandrI- praviSTatayA vivakSaNAt, yaduktaM samavAyAGge saptaviMzatitame samavAye-"jambuddIve dIve abhiIvajehiM sattAvIsAe NakkhayA vRttiH tAhiM savavahAre vaTTai" etadvattiryathA-"jambUdvIpe na dhAtakIkhaNDAdau abhijidvajaiH saptaviMzatyA nakSatraiH vyavahAraH // 496 // pravarttate, abhijinnakSatrasyottarASADhAcaturthapAdAnupravezanAditi," // atha prathamoddiSTaM yogadvAramAha etesi NaM bhante! aTThAvIsAe NakkhattANaM kayare NakkhattA je NaM sayA candassa dAhiNeNaM jo joeMti kayare NaknattA je NaM . sayA caMdassa uttareNaM jo joeMti kayare NakkhattA je NaM caMdussa dAhiNeNavi uttareNavi pamaiMpi jogaM joeMti kayare NakkhattA je NaM caMdassa dAhiNeNapi pamaiMpi jo joeMti kayare NakkhattA je gaM sayA candassa pamaI joaM joeMti ?, go0! etesiNaM aTThAvIsAe NakkhattANaM tattha je te NakkhattA je NaM sayA caMdassa dAhiNeNaM jo joeMti te NaMcha, taMjahA-saMThANa 1 adda 2 pusso 3 'silesa 4 hattho 5 taheva mUlo a6 / bAhirao bAhiramaMDalassa chappeta NakkhacA // 1 // tattha NaM je te NakkhatA je Na sayA candassa uttareNaM jogaM joeMti te NaM bArasa, taM0-abhiI savaNo dhaNiTThA sayabhisayA putvabhaddavayA uttarabhadavayA revai assiNI bharaNI puvAphagguNI uttarAphagguNI sAI, tattha NaM je te nakkhattA je NaM sayA candassa dAhiNaovi uttaraovi pamapi jogaM joeMti te NaM satta, jahA-kattiA rohiNI puNabasU maghA cittA visAhA aNurAhA, tattha NaM je te NakkhattA je NaM sayA candassa dAhiNovi pama. // 496 // en Education inte For Private Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ iMpi jogaM joeMti, tAo NaM duve AsADhAo sababAhirae maMDale jogaM joaMsu vA 3, tattha NaM je se Nakkhatte jeNaM syaa| candassa pamaI joei sA NaM egA jeTThA iti / (sUtra 156) 'etesi Na'mityAdi, eteSAM bhadanta ! aSTAviMzatenakSatrANAM madhye katarANi nakSatrANi yAni sadA candrasya dakSiNenadakSiNasyAM dizi vyavasthitAni yoga yojayanti?-sambandhaM kurvanti 1 tathA katarANi nakSatrANi yAni sadA candrasyottarasyAM | dizi vyavasthitAni yogaM yojayanti 2 tathA katarANi nakSatrANi yAni candrasya dakSiNasyAmapyuttarasyAmapi pramaImapinakSatravimAnAni vibhidya madhye gamanarUpaM yogaM yojayanti, keSAM nakSatravimAnAnAM madhyena candro gacchatItyarthaH 3 tathA katarANi nakSatrANi yAni candrasya dakSiNasyAmapi pramaImapi yogaM yojayanti 4 tathA katarannakSatraM yat sadA | candrasya pramaI yoga yojayati ? 5, bhagavAnAha-gautama ! eteSAmaSTAviMzatenakSatrANAM digvicAraM brUma iti zeSaH, tatra 18| yAni tAnIti bhASAmAtre nakSatrANi yAni sadA candrasya dakSiNasyAM yogaM yojayanti tAni SaT, tadyathA-saMsthAnaM-18 mRgaziraH 1 ArdrA 2 puSyaH 3 azleSA 4 hastaH 5 tathaiva mUlazca 6 bahistAt bAhyamaNDalasya-caMdrasatkapazcadazama-! NDalasya bhavanti, ko'rthaH?-samagracArakSetraprAntavartitvAdimAni dakSiNadigvyavasthAyIni caMdrazca dvIpato maNDaleSu caran 2 teSAmuttarasthAyIti dakSiNadigyogaH, nanu 'bahi mUlo'nbhaMtare abhiI' iti vacanAt mUlasyaiva bahizcaratvaM tathA'bhijita |8| evAbhyantaracaratvaM tarhi kathamatra paDityuktAni, vakSyamANe'nantarasUtre ca dvAdazAbhyantarata iti vakSyate ?, ucyate, mRgazira-18 Jain Education in a l ICw.jainelibrary.org
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA zrIjambU-18 AdInAM SaNNAM samAne'pi bahizcAritve mUlasyaiva sarvato bahizcaratvaM, tena bahimUlo ityuktaM, tathA anantarottarasUtre vakSyamA-18 7vakSaskAre 18 NAnAM dvAdazAnAmapyabhyantaramaNDalacAritve samAne'pi abhijita eva sarvato'bhyantaravartitvAt 'abhaMtare abhiI iti, dakSiNAdinticandrI tatra yAni tAnIti prAgvat nakSatrANi yAni sadA candrasyottarasyAM yogaM yojayanti tAni dvAdaza, tadyathA-abhijit % yA vRttiH yogAdhi kAraH sU. zravaNo dhaniSThA zatabhiSak pUrvabhadrapadA uttarabhadrapadA revatI azvinI bharaNI pUrvAphAlgunI uttarAphAlgunI svAtiH, yadA 156 // 497|| caitaiH saha caMdrasya yogastadA svabhAvAccandraH zeSeSveva maNDaleSu syAt, yathA ca bhinnamaNDalasthAyinA candreNa saha bhinna-18 maNDalasthAyinakSatrANAM yogastathA maNDalavibhAgakaraNAdhikAre pratipAditaM, yataH sadaivaitAnyuttaradigapasthitAnyeva candreNa |saha yogamAyAntIti, yattu samavAyA 'abhijiAiA NaM Nava NakkhattA caMdassa uttareNaM jogaM joeMti, abhiI / savaNo jAva bharaNI' ityuktaM tannavamasamavAyAnurodhenAbhijinnakSatramAdau kRtvA nirantarayogitvena navAnAmeva vivakSi tatvAt, uttarayoginAmapi pUrvaphAlgunyuttaraphAlgunIsvAtInAM kRttikArohiNImRgaziraHpramukhanakSatrayogAnantaramevara IN yogasambhavAt , tatra yAni tAni nakSatrANi yAni sadA candrasya dakSiNenApi uttareNApi pramaImapi yogaM yojayanti || apiH sarvatra parasparasamuccayArthaH tAni sapta, tadyathA-kRttikA rohiNI punarvasu maghA citrA vizAkhA anurAdhA, eteSAM ca // 49 // tridhApi yoga ityarthaH, yattu sthAnAGge'STamAdhyayane samavAyAGge'STamasamavAye ca-'a NakkhattA caMdeNa saddhiM pamaI jogaM joeMti kattiA rohiNI punavasu mahA cittA visAhA aNurAhA jeSThA" iti, tatrASTasakhyAnurodhenaikasyaiva pramardayogasya For Private Personal use only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivakSitatvena jyeSThApi saGgrahItA, yattu lokazrITIkAkRtA ubhayayogItipadaM vyAkhyAnayatA etAni nakSatrANyubhayayogIni candrasyottareNa dakSiNena ca yujyante kadAcidbhedamapi upayAntIti, tacca vakSyamANajyeSThAsUtreNa saha virodhIti na pramANaM, tathA tatra ye te nakSatre sadA candrasya dakSiNato'pi pramardamapi ca yogaM yojayataste dve ASADhe-pUrvASADhottarASADhArUpe, te hi pratyeka catustAre, tatra dve dve tAre sarvabAhyasya paJcadazasya maNDalasyAbhyantarato de dve bahiH, tato ye dve dve tAre abhyantaratastayormadhyena candro gacchati iti tadapekSayA pramardai yogaM yukta ityucyate, ye tu dve dve tAre bahiste candrasya paJcadaze'pi maNDale cAraM carataH sadA dakSiNadigvyavasthite tatastadapekSayA dakSiNena yogaM yuMkta ityuktaM, anena cASADhAdvayamapi pramardayoginakSatragaNamadhye kathaM nokkamiti vadato nirAsaH, anayordakSiNadigyogaviziSTapramardayogasya sambhavAditi, sampratyetayoreva pramardayogabhAvanArtha kiJcidAha-te ca nakSatre sadA sarvavAhye maNDale vyavasthite candreNa saha saha yogamayuktAM yukto yokSyate iti, tathA yattannakSatraM yat sadA candrasya pramarda-pramardarUpaM yogaM yunakki ekA sA jyeSThA / atha devatAdvAramAha___ etesi NaM bhante! aTThAvIsAe NakkhattANaM abhiI Nakkhatte kiMdevayAe paNNatte ?, go0 ! bamhadevayA paNNatte, savaNe Nakkhatte viNhu* devayAe paNNatte, dhaNihA vasudevayA paNNattA, ee NaM kameNaM avA aNuparivADI imAo devayAo-bamhA viNhu vasU varuNe aya abhivaddhI pUse Ase jame aggI payAvaI some ruhe aditI vahassaI sappe piu bhage ajama saviA tahA vAu iMdaggI mitto iMde Jain Education inarvalina For Private & Personel Use Only INIw.jainelibrary.org
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- niraI Au vissA ya, evaM NakkhattANaM eA parivADI avA jAva uttarAsADhA kiMdevayA paNNattA?, goamA ! vissadevayA paNNattA 7vakSaskAre dvIpazA- (sUtraM 157) etesi NaM bhante ! aTThAvIsAe NakkhattANaM abhiINakkhatte katitAre paNNatte ?, goamA! titAre paM0, evaM anvA jassa nakSatradevAH nticandrI- jaiAo tArAo, imaM ca taM tAragaM-tigatigapaMcagasayaduga dugabattIsagatigaM taha tigaM ca / chappaMcagatigaekagapaMcagatiga tArAguM sU. yA vRttiH 157-158 chakkagaM caiva // 1 // sattagadgaduga paMcaga ekekaga paMca cautigaM ceva / ekkArasaga caukkaM caukkagaM ceva tAraggaM // 2 // iti (sUtraM 158) // 498 // 'etesi Na'mityAdi, eteSAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye bhadanta ! abhijinnakSatraM ko devatA'syeti kiMdevatAkaM prajJa tam ?, atra bahuvrIhau kaH pratyayaH, devatA cAtra svAmI adhipa itiyAvat yat tuSTyA nakSatraM tuSTaM bhavati atuSTyA cAtuSTaM, evamagre'pi jJeyaM, nanu nakSatrANyeva devarUpANi tarhi kiM teSu devAnAmAdhipatyaM ?, ucyate, pUrvabhavArjitatapastAratamyena ttph-1|| lasyApi tAratamyadarzanAt , manuSyeSviva deveSvapi sevyasevakabhAvasya spaSTamupalabhyamAnatvAt , yadAha-"sakkassa deviMdassa devaraNo somassa mahAraNNo ime devA ANAuvavAyavayaNaNiddese ciTThati, taMjahA-somakAiA somadevakAiA viju kumArA vijjukumArIo aggikumArA aggikumArIo vAukumArA vAukumArIo caMdA sUrA gahA NakkhattA tArArUvA je Kla AvaNNe tahappagArA save te tabbhattiA tabbhAriA sakkassa deviMdassa devaraNNo somassa mahAraNNo ANAvayaNaNiddese cilu. // 498 // KI tI" ti, bhagavAnAha-gautama! brahmadevatAkaM prajJaptam , atrAzayajJo guruH sUtre'dRzyamAnatvAt gUDhAnyapi ziSyapraznAni nirva-8 canasUtreNaiva samAdhatte, zravaNaM nakSatraM viSNudevatAkaM prajJapta, dhaniSThA vasudevatA prajJaptA, etenoktavazyamANena krameNa netavyA For Private & Personel Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 84 Jain Education | pAThaM prApaNIyA bhaNitavyA ityarthaH anuparipATi - abhijidA dinakSatra paripAThyanusAreNa devatAnAmnAmAvalikA, imAzca | devatAstAH - brahmA 1 viSNuH 2 vasuH 3 varuNaH 4 ajaH 5 abhivRddhiH 6 anyatrAhirbuna iti, pUSA - pUSanAmako devo na tu sUryaparyAyastena revatyeva pauSNamiti prasiddhaM, azvanAmako devavizeSaH 8 yamaH 9 agniH 10 prajApatiriti brahmanA - | mako devaH, ayaM ca brahmaNaH paryAyAn sahate, tena brAhvayamityAdi prasiddham 11 somaH - candrastena saumyaM cAndramasami| tyAdi prasiddham 12 rudraH- zivastena raudrI kAlinIti prasiddhaM 13 aditiH devavizeSaH 14 bRhaspatiH prasiddhaH 15 sarpaH 16 pitRnAmA 17 bhaganAmA devavizeSaH 18 aryamA - arthamanAmako devavizeSaH 19 savitA - sUryaH 20 tvaSTAtvaSTRnAmako devastena tvASTrI citrA iti prasiddhaM 21 vAyuH 22 indrAgnI 23 tena vizAkhA dvidaivatamiti prasiddhaM, | mitro - mitranAmako devaH 24 indraH 25 nairRtaH - rAkSasastena mUlaH Asrapa iti prasiddhaM 26 Apo-jalanAmA devastena | pUrvASADhA toyamiti prasiddhaM 27 vizve devAstrayodaza 28, sUtrAlApakAntasthitazcakAraH samuccaye, evamabhijitsUtrada| rzitapraznottararItyA nakSatrANAM devA ityadhikArato gamyam / etayA - brahmaviSNuvaruNAdirUpayA paripAThyA na tu paratIrthi| kaprayukta azvayamadahana kamalajAdirUpayA netavyA - parisamAptiM prApaNIyA yAvaduttarASADhA kiMdevatA prajJatA ?, gautama' ! | vizvadevatA prajJaSTheti / atha tArAsaGkhyAdvAramAha - 'etesi Na' mityAdi, eteSAM bhadanta ! aSTAviMzaternakSetrAMNAM madhyes - |bhijinnakSatraM kati tArA asyeti katitAraM prajJaptam ?, bhagavAnAha - gautama ! tisrastArA asyeti tritAraM prajJaptam, tArA jainelibrary.org
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ ececer zrIjambU-18 zcAtra jyotiSkavimAnAni, adhikArAnnakSatrajAtIyajyotiSkAnAM vimAnAnItyarthaH, na tu paJcamajAtIyajyotiSkAstArakAH, vakSaskAre dvIpazA-18| nahiM tAsAM dvitrAdivimAnairekaM nakSatramiti vyavahAraH samyak, anyajAtIyena samudAyenAnyajAtIyaH samudAyIti viro-18| nakSatradevAH nticandrIdhAt, virodhazcAtra nakSatrANAM vimAnAni mahAnti tArakANAM ca vimAnAni laghUni, tathA jambUdvIpe ekazazinastArakANAM tArAguM. 157-258 yA vRttiH koTAkoTInAM SaTSaSTiH sahasrANi nava zatAni paJcasaptatizceti yA sakhyA sA'pyatizayIta nakSatrasamkhyA caassttaaviN||499|| zatirUpA mUlata eva samucchidyeta, nanu tarhi eteSAM vimAnAnAM ke'dhipAH, ucyate, abhijidAdinakSatra eva, yathA / kazcit maharddhiko gRhadvayAdipatirbhavati, evamamijinnakSatranyAyena netanyA yasya nakSatrasya yAvatyastArA, idaM ca tattArAgraM-tArAsaGkhyAparimANaM, yathA trikamabhijitaH 1 trikaM zravaNasya 2 paJcakaM dhaniSThAyAH 3 zataM zatabhiSajaH 4 dvikaM | pUrvabhadrapadAyAH 5 dvikamuttarabhadrapadAyAH 6 dvAtriMzadrevatyAH 7 trikamazvinyAH 8 tathA trikaM bharaNyAH 9, caH samuccaye, SaT kRttikAyAH 10 paJcakaM rohiNyAH 11 trikaM mRgazirasaH 12 ekarka ArdrAyAH 13 paJcakaM punarvasvoH, yadanyatra catuSkamAhustanmatAntaraM 14 trikaM puSyasya 15 SaTamazleSAyAH 16 caiveti samuccaye saptakaM maghAyAH 17 dvikaM pUrvaphAlgunyAH 18 dvikamuttaraphAlgunyAH 19 paJcakaM hastasya 20 ekazcitrAyAH 21 ekakaH svAte. 22 pazca vizAkhAyAH 23 / catvAraH anurAdhAyAH 24 trikaM jyeSThAyAH 25 caivazabdaH pUrvavat ekAdazakaM mUlasya 26 catuSkaM pUrvASADhAyAH 27| catuSkamuttarASADhAyAH 28 caiveti tathaiva tArAmamiti, tArAsaGkhyAkathanaprayojanaM ca yannakSatraM yAvattArAsaMkhyApari // 499 // Jan Education International For Private Personel Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANakaM bhavati tatsaMkhyAkAM tithiM zubhakArye varjayet, zatabhiSagrevatyostu krameNa zatasya dvAtriMzatazca tithibhirbhAge 1. hate yadavaziSTaM tatpramANA tithirvarjanIyeti / atha gotradvAram-iha nakSatrANAM svarUpato na gotrasambhavaH, yata idaM gotrasya || svarUpaM loke prasiddhimupAgamat-prakAzakAdyapuruSAbhidhAnastadapatyasantAno gotraM, yathA gargasyApatyasantAno gargAbhidhAno gotramiti, na caivasvarUpaM nakSatrANAM gotraM sambhavati, teSAmaupapAtikatvAt , tata itthaM gotrasambhavo draSTavyo-yasminna-18 kSatre zubhairazubhairvA grahaiH samAnaM yasya gotrasya yathAkramaM zubhamazubhaM vA bhavati tattasya gotraM, tataH praznopapattiH, tatsUtrametesi NaM bhante ! aTThAvIsAe NakkhattANaM abhiI Nakkhatte kiMgotte paM01, go0! moggalAyaNasagotte, gAdhA-moggallAyaNa 1 saMkhAyaNe 2 a taha aggabhAva 3 kaNNille 4 / tatto a jAukaNNe 5 dhaNaMjae 6 ceva boddhavve // 1 // pussAyaNe 7 a assAyaNe a8 bhaggavese 9 a aggivese 10 a / goama 11 bhAradAe 12 lohice 13 ceva vAsiDhe 14 // 2 // omajjAyaNa 15 maMDavvAyaNe 16 a piMgAyaNe 17 a govalle 18 / kAsava 19 kosiya 20 dambhA 21 ya cAmaracchAya 22 suMgA ya 23 // 3 // govallAyaNa 24 tegicchAyaNe 25 a kaccAyaNe 26 havai muule| tato a bajjhiAyaNa 27 vagghAvace a gottAI 28 // 4 // etesi NaM bhante ! aTThAvIsAe NakkhattANaM abhiINakkhatte kiMsaMThie paNNatte?, goamA! gosIsAvalisaMThie paM0, gAhA-gosIsAvali 1 kAhAra 2 sauNi 3 puSphovayAra 4 vAvI ya 5-6 / NAvA 7 AsakkhaMdhaga 8 bhaga 9churagharae 10 asagaDuddhI 11 // 1 // migasIsAvali 12 ruhirabiMdu 13 tula 14 vaddhamANaga 15 paDAgA 16 / pAgAre 17 paliaMke 18 in Education in For Private Personal use only w.jainelibrary.org
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU vakSaskAre nakSatragotrasaMsthAne sU.159 19 hatthe 20 muhaphullae 21 ceva // 2 // khIlaga 22 dAmaNi 23 egAvalI 24 a gayadaMta 25 vicchuaale ya 26 / gayadvIpazA- vikame 27 a tattoM sIhanisIhI a 28 saMThANA // 3 // (sUtraM 159) nticandrI ___ 'etesiNa' mityAdi, eteSAmaSTAviMzatenakSatrANAM madhye bhadanta ! abhijinnakSatraM kiMgotraM prajJaptam ?, gautama! maudgayA vRttiH lyAyanaiH-maudgalyagotrIyaiH sagotraM-samAnagotraM maudgalyAyanagotramityarthaH, evamagre'pi jJeyaM, athA'bhijitaH prArabhya | // 50 // lAghavArthamatra gAthA iti, tAzcemAH-'moggalAyaNa'mityAdi, maudgalyAyanaM 1 sAGkhyAyanaM 2 tathA agrabhAvaM 3 | 'kaNNila'mityatra padaikadeze padasamudAyopacArAt kaNNilAyanamiti gAhyaM 4, tatazca jAtukarNaM 5 dhanaJjayaM 6 caivazabdaH samuccaye boddhavyam puSyAyanaM 7 caH samuccaye AzvAyanaM ca 8 bhArgavezaM ca 1 agnivezyaM ca 10 gautama 11 bhAradvAja 12 lauhityaM caiveti atrApi pUrvavadupacAre lauhityAyanaM 13 vAsiSTaM 14 avamajjAyanaM 15 mANDa vyAyanaM ca 16 piGgAyanaM ca 17 govallamityatrApi padaikadeze padasamudAyopacArAt govallAyanaM 18 kAzyapaM 19 18 kauzikaM 20 dArbhAyanaM 21 cAmaracchAyanaM 22 zuGgAyanaM 23 triveSu NakAralopaH prAkRtazailIprabhavo gAthAbandhAnulo myAya, golavyAyanaM 24 cikitsAyanaM 25 kAtyAyanaM bhavati mUle 26 tatazca vajjhiyAyaNanAmaka bAbhravyAyanaM 27 vyAghrApatyaM 28 ceti gotrANi / atha saMsthAnadvAram-'etesi NamityAdi, eteSA bhadanta ! aSTAviMzatenakSatrANAM abhijinakSatraM kasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tattathA, prajJaptam ?, gautama! gozIrSa tasyAvalI-tatpudgalAnAM dIrgharUpA zreNista // 50 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ samasaMsthAnaM prajJaptam , evaM zeSanakSatrasaMsthAnAni jJeyAni, tAnImAni-abhijito gozIrSAvalisaMsthAnaM zravaNasya kAsArasaMsthAnaM dhaniSThAyAH zakunipaJjarasaMsthAnaM zatabhipajaH puSpopacArasaMsthAnaM pUrvabhadrapadAyAH arddhavApIsaMsthAnaM uttarabhadrapadAyA apyarddhavApIsaMsthAnaM etadardhavApIdvayamIlanena paripUrNA vApI bhavati tena sUtre vApItyuktaM, ataH saMsthAnAnAM na saMkhyAnyUnatA vicAraNIyA, revatyA nausaMsthAnaM, azvinyAH azvaskandhasaMsthAnaM, bharaNyAH bhagasaMsthAnaM, kRttikAyAH kSurAdhArasaMsthAnaM, rohiNyAH zakaToddhisaMsthAnaM, mRgazirasaH mRgazIrSasaMsthAnaM, AAyA rudhirabindusaMsthAnaM, punarvasvoH tulAsaMsthAnaM, puSyasya supratiSThitavarddhamAnakasaMsthAnaM, azleSAyAH patAkAsaMsthAnaM, maghAyAH prAkArasaMsthAnaM, pUrvaphalgunyA arddhapalyaka-saMsthAnaM uttaraphalgunyA apyarddhapalyaGkasaMsthAnaM, atrApi arddhapalyaGkadvayamIlanena paripUrNaH palyako bhavati tena saMkhyAnyUnatA na, hastasya hastasaMsthAna, citrAyAH mukhamaNDanasuvarNapuSpasaMsthAnaM, svAteH kIlakasaMsthAnaM, vizAkhAyAH dAmaniH-pazurajjusaMsthAnaM, anurAdhAyA ekAvalisaMsthAnaM, jyeSThAyAH gajadantasaMsthAnaM mUlasya vRzcikalAMgUlasaMsthAnaM, pUrvokA pADhAyAH gajavikramasaMsthAna, uttarASADhAyAH siMhaniSIdanasaMsthAnaM iti saMsthAnAni / atha candraraviyogadvAram etesi NaM bhante! aThThAvIsAe NakkhattANaM abhiINakkhatte katimuhatte candeNa saddhiM jogaM joei ?, goamA! Nava muhutte sattAvIsaM ca sattahibhAe muhuttassa candeNa saddhiM jogaM joei, evaM imAhiM gAhAhiM aNugantavaM-abhiissa candajogo sattahi~khaMDio ahortto| te Tuti Nava muhuttA sattAvIsaM kalAo a // 1 // sayabhisayA bharaNIo addA assesa sAi jeTThA ya / ete chaNNa Jain Education inte jainelibrary.org
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7vakSaskAre nakSatraca zrIjamyU dvIpazAnticandrIbA praciH // 50 // ndrasUryayo gakAla: sU.16. seseeA Decemeseeeeeeeeee kkhattA paNNarasamuhuttasaMjogA // 2 // tiNNeva uttarAI puNazvasU rohiNI visAhA ya / ee chaNNakkhattA paNayAlamuhuttasaMjogA // 3 // avasesA NakkhattA paNNarasavi huMti tiisimuhuttaa| candaMmi esa jogo NakkhattANaM muMNeavvo // 4 // etesi NaM bhante ! aThThAvIsAe NakkhattANaM abhiINakkhatte kati ahoratte sUreNa saddhiM jogaM joei ?, go0! cattAri ahoratte chacca muhutte sUreNa saddhiM jogaM joei, evaM imAhiM gAhAhiM avvaM-abhiI chacca muhutte cattAri a kevale ahoratte / sUreNa samaM gacchai etto sesANa vocchAmi // 1 // sayamisayA bharaNIo ahA assesa sAi jeTThA ya / vaJcati muhutte ikkavIsa chacceva'horatte // 2 // tiNNeva uttarAI puNabvasU rohiNI visAhA ya / vaccaMti muhutte tiNNi ceva vIsaM ahoratte // 3 // avasesA NakkhattA paNNarasavi sUrasahagayA jaMti / bArasa ceva mudatte terasa ya same ahoratte // 4 // (sUtraM 160) / 'etesi Na'mityAdi, eteSAM ca bhadanta ! aSTAviMzaternakSatrANAM madhye abhijinnakSatra kati muhUrtAn candreNa sArddha yogaM yojayati ?, sambandhaM karotItyarthaH, gautama! nava muhUrtAn ekasya ca muhUrtasya saptaviMzati saptapaSTibhAgAn candreNa sArddha yoga yojayati, kathametadavasIyate ?, ucyate, ihAbhijinnakSatraM saptapaSTikhaNDIkRtasyAhorAtrasyaikaviMzatibhAgAn candreNa saha yogamupaiti, te ca ekaviMzatirapi bhAgA muhUrttagatabhAgakaraNArtha ahorAtre triMzanmuhUrtA iti triMzatA guNyante jAtAni SaT zatAni triMzadadhikAni 630 eSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhA nava muhUrtA ekasya muhUrtasya saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgA 934 ayaM ca sarvajaghanyaH candrasya nakSatrayogakAlaH, yattu zrIabhayadeyasUripAdaiH samavAyAjhe navamasa cenese // 501 // Jan Education intentional For Private Personal use only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ mavAye vRttau nava muharttAn caturviMzatiM ca dvApaSTibhAgAnekasya ca dvApaSTibhAgasya saptaSaSTidhA chinnasya SaTSaSTibhAgAna yAvadasya candrayoga uktastattu pUrNimA'mAvAsyAparisamAptikAlabhAvinakSatraparijJAnopAye uktAt paTaSaSTimahartAH paJca |ca dvApaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptapaSTicchinnasyaikaH saptapaSTibhAga ityevaMrUpAd dhravarAzernakSatrazodhanAdhikAre saptaviMzatiH saptapaSTibhAgAH duHzodhA iti saptaviMzatiH saptapaSTibhAgAH savarNanArtha dvASaSTyA guNyante jAtaM 1674 eSAM | saptaSaSTyA bhAge hRte AgataM 24 16, 'eva'miti yathA'bhijita ekaviMzatibhAgebhyaH samadhikanavamuhartarUpo yogakAla AnItastathAprakAreNetyarthaH, imAbhirvakSyamANAbhirgAthAbhiravagantavyaM, candrayogakAlamAnamiti gamyaM, tadyathA-abhiji-18 tazcandrayogaH saptaSaSTikhaNDIkRto'horAtraH kalpyate, te pUrvoktA ekaviMzatibhAgAH pUrvoktena karaNena nava muhUrtAH saptaviM-18 | zatizca kalA bhavanti, tathA zatabhiSak bharaNI ArdrA azleSA svAtiH jyeSThA, caH samuccaye, etAni SaT nakSatrANi pazcadaza18 muhUrttAn yAvat candreNa saha saMyogaH-sambandho yeSAM tAni tathA, tadyathA-eteSAM SaNNAmapi nakSatrANAM pratyeka saptapaSTi khaNDIkRtasyAhorAtrasya satkAn sArddhAn trayastriMzadbhAgAn yAvaccandreNa saha yogo bhavati tato muhUrtagatasaptaSaSTibhA-18 6gakaraNArtha trayastriMzat triMzatA guNyante jAtAni nava zatAni navatAni-navatyadhikAni 990 yadapi cArTsa tadapi 8 triMzatA guNayitvA dvikena bhajyate labdhAH paJcadaza muhUrtasya saptaSaSTibhAgAste pUrvarAzau prakSipyante jAtaH pUrvarAziH% | sahasraM paJcottaraM 1005, asya saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH pazcadaza muhUrtA iti, tathA tina uttarAH-uttaraphalgunI u-| Jan Education For Private Personal use only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18ttarASADhA uttarabhadrapadA ityevaMrUpAH punarvasU rohiNI vizAkhA, caH samuccaye, etAni evakArasya bhinnakramatvAdetAnyeveti vakSaskAre dvIpazA | yojyaM, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt , SaT nakSatrANi paJcacatvAriMzataM muhUrtAn yAvaccandreNa saha saMyogo yeSAM tAni || nakSatrUcanticandrI| tathA, tadyathA-atrApi SaNNAM nakSatrANAM pratyekaM saptapaSTikhaNDIkRtasyAhorAtrasya satkAnAM bhAgAnAM zatamekamekasya ca bhAga ndrasUryayopA vRttiH gakAla: syArddha candreNa saha yogastatraiSAM bhAgAnAM muhUrtagatabhAgakaraNArtha zataM prathamatastriMzatA guNyate jAtAni trINi sahasrANi // 52 // paJcadazottarANi 3015 eteSAM saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH paJca catvAriMzanmuhUrtA iti, tathA avazeSANi-uktAtiri tAni nakSatrANi zravaNo dhaniSThA pUrvabhadrapadA revatI azvinI kRttikA mRgaziraH puSyo maghA pUrvAphAlgunI hastazcitrA nurAdhA mUlaH pUrvASADhA iti paJcadazApi bhavanti triMzanmuhUrtAnIti-triMzanmuhUrttAn yAvaccandreNa saha yogamathuvate, tadyathA-eSAM paJcadazAnAM nakSatrANAM candreNa saha sampUrNamahorAtraM yAvadyogastato muhUrtagatabhAgakaraNArthaM saptaSaSTiH triMzatA guNyate jAte dve sahasra dazottare 2010 eSAM ca saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAstriMzanmuhUrttA iti, candre-candraviSaye eSaH| anantarokto yogo nakSatrANAM jJAtavya iti, 'etAni cAbhijidarjAni krameNArddhakSetravarddhakSetrasamakSetrasaMjJakAni siddhAnte rUDhAni, eSAM kila cirantanajyoti zAstreSvevaM bhuktirAsIt natu yathA'dhunA sarvANyapyekadinabhogAnI ti zrImadAvazya-18 // 502 // kabRhadvRttiTippanake, eSAM copayogaH "dunni u divaddhakhitte dabbhamayA puttalA u kaayvaa| samakhittaMmi a ikko avaddha| khitte na kAyabo // 1 // " ityAdi / uktazcandrayogaH, atha raviyoga:- etesi NaM bhante!'ityAdi, eteSAM bhadanta ! w.jainelibrary.org
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAviMzatenakSatrANAM madhye abhijinnakSatraM kati ahorAtrAn sUryeNa sArddha yoga yojayati', gautama! caturo'horAtrAn SaT ca muhUrtAn sUryeNa sArddha yoga yojayati, kathamiti cet , ucyate, yannakSatramahorAtrasya yAvataH saptaSaSTibhAgAn candreNa saha samavatiSThate tannakSatraM tAvataH ekaviMzatyAdInityarthaH paJcabhAgAn-rAtrindivasya paJcamAMzarUpAn , taiH paJcabhirekaM rAtrindivaM bhavatItyarthaH, sUryeNa samaM vrajati, idamatra hRdayaM-yasya nakSatrasya yAvaMtaH saptaSaSTibhAgAzcandrayogayogyAste paJcabhirbhajyante, labdhaM tatpaJcamabhAgAtmakamahorAtraM, zeSa triMzatA guNayitvA paJcabhirbhajyate labdhaM muhUrtAH, utaM ca-"jaM rikkhaM | jAvaie vaccai candeNa bhaagstthii| taM paNabhAge rAiMdiassa sUreNa tAvaie ||1||"tti, tadyathA-abhijinnakSatramekaviMzati saptaSaSTibhAgAn candreNa samaM vartate tataH etAvataH paJcabhAgAn ahorAtrasya sUryeNa samaM vartanamavaseyam, ekaviMzatezca paJcabhirbhAge hRte labdhAzcatvAro'horAtrAH, ekaH paJcamabhAgo'vatiSThate sa muhUrtAnayanAya triMzatA guNyate | jAtAstriMzattasyAH paJcabhirbhAge hRte labdhAH SaT muhUrtA iti, evamabhijinnyAyena zeSanakSatrANAM sUryayogakAlaprarUpaNaM | imAbhirvakSyamANAbhirgAthAbhirnetavyaM, tatrAbhijinnakSatraM SaNmuhUrtAn caturazca kevalAna-paripUrNAn ahorAtrAn sUryeNa sama 18 gacchati, atropapattiH prathamata eva kRtA, atha Urdhva zeSANAM nakSatrANAM sUryeNa samaM yogAn kAlaparimANamadhikRtye | ti gamyaM vakSyAmi, tathAhi-zatabhiSak bharaNI ArdrA azleSA svAtiH jyeSThA cetyetAni SaT nakSatrANi pratyekaM sUryeNa 9 | samaM brajanti muhUrtAnekaviMzati SaT cAhorAtrAniti, tadyathA-etAni nakSatrANi candreNa samaM sArddhAn trayastriMzat Jain Educatan inte For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU saMkhyAna saptaSaSTibhAgAn brajanti, tata etAvataH paJcabhAgAn ahorAtrasya sUryeNa samaM brajantIti pratyeka prAguktakaraNa-18|| 7vakSaskAre dvIpazA-prAmANyAt trayastriMzatazca paJcabhirbhAge labdhAH SaT ahorAtrAH zeSAH sArdhAstrayaH paJcabhAgAste savarNanAyA jAtAH sapta nakSatracasticandrIte muhUrtAnayanAya triMzatA guNyante jAte dve zate dazottare 210 teSAM paripUrNamuhUrtAnayanAya dazabhirbhAgo hiyate labdhA ndrasUryayoyA vRttiH ekaviMzatirmuhUrtA iti, tathA tisra uttarAH-uttarabhadrapadA uttaraphAlgunI uttarASADhA ityevaMrUpAH punarvasU rohiNI vi gakAlaH sU.160 // 503 // zAkhA ca etAni SaT nakSatrANi sUryeNa samaM brajanti muhUrtAn trINyeva viMzatiM cAhorAtrAniti, tadyathA-etAni SaT / nakSatrANi candreNa sama saptaSaSTibhAgAnAM zatamekamekasya ca bhAgasyArddhamekaM pratyekaM vrajanti, tataH etAvataH paJcabhAgAnahorAtrasya sUryeNa samaM brajanamavagantavyam , tena zatasya paJcabhirbhAge hRte labdhA viMzatirahorAtrAH, yadarddha tat triMzatA guNyate jAtAstriMzat tasyA dazabhirbhAge hRte labdhAstrayo muhUrtA iti, tathA avazeSANi-zravaNadhaniSThApUrvabhadrapadArevatyazvinIkRttikAmRgaziraHpuSyamaghApUrvaphalgunIhastacitrAanurAdhAmUlapUrvASADhArUpANi nakSatrANi paJcadazApi sUryeNa saha-|| gatAni yAnti dvAdazaiva muhUrtAn trayodaza ca samAn-paripUrNAnahorAtrAniti, tadyathA-etAni paripUrNAn saptaSaSTibhAgAnza candreNa samaM vrajanti, tataH sUryeNa saha tAni paJcabhAgAn ahorAtrasya saptaSaSTisaMkhyAn gacchanti, saptaSaSTezca paJcabhi- 503 // rbhAge hRte labdhAstrayodaza ahorAtrAH zeSau dvau bhAgau tau triMzatA guNyete jAtA SaSTiH tasyAH paJcabhirbhAge hRte labdhA dvAdaza muhUrtA iti, atra ca prasaGgasaGgatyA sUryayogadarzanatazcandrayogaparimANaM yathA jAyate tathA darzyate jyotiSkara eeseccccccceseeeeeeeecece Desesecevesseseostatoessenese Jain Education in medna For Private & Personel Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ || NDoktaM-'NakkhattasUrajogo muhuttarAsIkao a pnycgunnaa| sattaTThIeN vibhatto laddho candassa so jogo||1|| nakSatrANAM|| arddhakSetrAdInAM yaH sUryeNa saha yogaH sa muhUrtarAzIkriyate kRtvA ca paJcabhirguNyate tataH saptaSaSTyA bhAge hRte sati yallabdha sa candrasya yogaH, iyamatra bhAvanA-ko'pi ziSyaH pRcchati, yatra sUryaH SaT divasAn ekaviMzatiM ca muhUrtAna avati te tatracandaH kiyantaM kAlaM tiSThatIti, tatra muhUrtarAzikaraNArtha SaT divasAstriMzatA guNyante guNayitvA coparitanA || ekaviMzatimahUrtAH prakSipyante jAte dve zate ekottare 201, te paJcabhirguNyante, jAtaM paJcottaraM sahasraM 1005, tasya / saptaSaSTyA bhAge hRte labdhAH paJcadaza muhUrtAH, etAvAnarddhakSetrANAM pratyekaM candreNa samaM yogaH, evaM samakSetrANAM vyarddhakSetrANAmabhijitazca candreNa samaM yogo jJeya iti / atha kuladvAramkati NaM bhante! kulA kati uvakulA kati kulovakulA paNNattA ?, go0! bArasa kulA bArasa uvakulA cattAri kulovakulA paNNattA, bArasa kulA, taMjahA-dhaNiTThAkulaM 1 uttarabhahavayAkulaM 1 assiNIkulaM 3 kattiyAkulaM 4 migasirakulaM 5 pusso kulaM 6 maghAkulaM 7 uttaraphagguNIkulaM 8 cittAkulaM 9 visAhAkulaM 10 mUlo kulaM 11 uttarAsATAkulaM 12 / mAsANaM pariNAmA hoti kulA uvakulA u heDimagA / hoti puNa kulovakulA abhIbhisaya adda aNurAhA // 1 // bArasa uvakulA taM0-savaNo uvakulaM 1 puSabhadavayA uvakulaM revaI uvakulaM bharaNIuvakulaM rohiNIuvakulaM puNavvasU uvakulaM assesA uvakulaM punvaphagguNI uvakulaM hattho avakulaM sAI uvakulaM jeTThA uvakulaM puvvAsADhA uvakulaM / cattAri kulovakulA, taMjahA-abhiI kulovakulA sayamisayA kulovakulA PRESS9e9eSasa99999999 Jain Education Intel For Private & Personel Use Only IVAHjainelibrary.org
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 504 // addA kulovakulA aNurAhA kulovakulA / kati NaM bhante ! puNNimAo kati amAvAsAo paNNattAo ?, goamA ! bArasa puNamAo bArasa amAvAsAo paM0 taM0 - sAviTThI poTThavaI AsoI kattigI maggasirI posI mAhI phagguNI cettI vaisAhI jeTThAmUlI AsADhI, sAviTTiNNi bhante ! puNNimAsiM kati NakkhattA jogaM joeMti ?, go0 ! tiNNi NakkhattA jogaM joeMti, taM0 - abhiI savaNo dhaNiTThA 3 / poTThavaINi bhaMte! puNNimaM kai NakkhattA jogaM joeMti ?, goamA ! tiNNi NakkhattA joeMti, taM0 - sayamisayA puvvabhaddavayA uttarabhaddavayA, assoiNi bhaMte! puNNimaM kati NakkhattA jogaM joeMti ?, goamA ! do joeMti taM 0 - revaI assiNI a, kattiNaM do-bharaNI kattiA ya, maggasiriNaM do-rohiNI maggasiraM ca, posiM tiNNi-addA puNavvasU pusso, mAghiNNaM do-assesA maghA ya, phagguNiM NaM do-puvvAphagguNI ya uttarAphagguNI ya, cettiNaM do- hattho cittA ya, visAhiNaM do-sAI visAhAya, jeTThAmUliNaM tiNNi-aNurAhA jeTThA mUlo, AsADhiSNaM do - puvvAsADhA uttarAsADhA / sAviTThiNNaM bhante ! puNNamaM kiM kulaM joei uvakulaM joei kulovakulaM joei ?, go0! kulaM vA joei uvakulaM vA joei kulovakulaM vA joei, kulaM joemANe dhaNiTThA Nakkhatte joei uvakulaM joemANe savaNe Nakkhatte joei kulovakulaM joemANe abhiI Nakkhatte joei, sAviTThINaM puNNamAsiM NaM kulaM vA joei jAva kulovakulaM vA joei, kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA kulovakuleNa vA jutA sAviTThI puNamA juttatti vattavvaM siA, poTThavadiNNaM bhaMte! puNNimaM kiM kulaM joei 3 pucchA, go0 ! kulaM vA ubakulaM vA kulovakulaM vA joei, kulaM joemANe uttarabhaddavayA Nakkhatte joei u0 puvabhaddavayA0 kulova0 sayabhisayA0 Nakkhatte joei, pohaNaM puNNamaM kulaM vA joei jAva kulovakulaM vA joei kuleNa vA juttA jAva kulovakuleNa vA juttA poTThavaI puNNamAsI 7vakSaskAre kulAdipUrNimAmA vAsyAH sU. 161 // 504 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ juttattivattavaM siyA, assoiNNaM bhante! pucchA, go0! kulaM vA joei uvakulaM vA joei No labbhai kulovakulaM, kulaM joemANe assiNINakkhatte joei uvakulaM joemANe revaiNakkhatte joei, assoiNNaM puNNimaM kulaM vA joei uvakulaM vA joei kuleNa vA juttA uvakuleNa vA juttA assoI puNNimA juttattivattavvaM siA, kattiiNNaM bhaMte! puNNimaM kiM kulaM 3 pucchA, go0! kulaM vA joei uvakulaM vA joei No kulovakulaM joei, kulaM joemANe kattiANakkhatte joei uva0 bharaNI kattiiNNaM jAva vattavvaM, maggasiriNaM bhaMte! puNNimaM kiM kuThaM taM ceva do joei No bhavai kulovakulaM, kulaM joemANe maggasiraNakkhatte joei u0 rohiNI maggasiraNNaM puNNimaM jAva vattavvaM siA iti / evaM sesiAo'vi jAva AsATiM, posiM jeTThAmUliM ca kulaM vA u0 kulovakulaM vA, sesiANaM kulaM vA uvakulaM vA kulovakulaM Na bhaNNai / sAviTThiNNaM bhaMte ! amAvAsaM kati NakkhattA joeMti ?, go0! do NakkhattA joeMti, taM0-assesA ya mahA ya, pohavaiNNaM bhaMte ! amAvAsaM kati NakkhattA joeMti ?, goamA! do puvvAphagguNI uttarAphagguNI a, assoiNNaM bhaMte! do-hatthe cittA ya, katiiNNaM do-sAI visAhA ya, maggasiriNaM tiNNi-aNurAhA jeTThA mUlo a, posiNi do-pubvAsADhA uttarAsADhA, mAhiNaM tiNNi-abhiI savaNo dhaNihA, phagguNiM tiNNi-sayabhisayA pucabhaddavayA uttarabhaddavayA, cettiNNaM do-revaI assiNI a, vaisAhiNaM do-bharaNI kattiA ya, jeTTAmUligaM do-rohiNI maggasiraM ca, AsADhiNNaM tiNNi-addA puNavvasU pusso iti / sAvihiSNaM bhaMte! amAvAsaM kiM kulaM joei uvakulaM joei kulobakulaM joei ?, go0! kulaM vA joie uvakulaM vA joei No labbhai kulovakulaM, kulaM joemANe mahANakkhatte joei, ubakulaM joemANe assesANakkhatte joei, sAviTigaM amAvAsaM kulaM vA joei ubakulaM vA joei, kuleNa vA juttA uvakulega vA juttA sAviTThIamAvAsA juttatti zrIjambU. 5 in Education internation For Private Personal use only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 505 / / tvaM siA, povaINNaM bhaMte! amAvAsaM taM caiva do joei kulaM vA joei uvakulaM0, kulaM joemANe uttarAphagguNINakkhatte joei uva0 puvvA phagguNI, poTThavaiNNaM amAvAsaM jAva vattavvaM siA, maggasiriNNaM taM caiva kulaM mUle Nakkhatte joei u0 jeTThA avasesiANaM kulovaku0 aNurAhA jAva juttattivattavvaM siA, evaM mAhIe phagguNIe AsADhIe kulaM vA uvakulaM vA kulovakulaM vA, kulaM vA uvakulaM vA joei // jayA NaM bhante ! sAviTThI puNNimA bhavai tathA NaM mAhI amAvAsA bhavai ?, jayA NaM bhante ! mAhIpuNamA bhavatayA sAviTThI amAvAsA bhavai ?, haMtA ! go0 ! jayA NaM sAviTThI taM caiva vattavvaM, jayA NaM bhante ! povaI puNNamA bhavai tathA NaM phagguNI amAvAsA bhavai jayA NaM phagguNI puNNimA bhavai tayA NaM poTThavaI amAvAsA bhavai ?, haMtA ! gomA ! taM caiva evaM eteNaM amilAveNaM imAo puNNimAo amAvAsAo abbAo - assiNI puNNimA cettI amAvAsA kattigI puNNamA vasAhI amAvAsA maggasirI puNNimA jeTThAmUlI amAvAsA posI puNNimA AsADhI amAvAsA (sUtraM 161) 'kati NaM bhante ! kulA' ityAdi, kati bhadanta ! kulAni - kulasaMjJakAni nakSatrANi tathA kati upakulAni tathA kati kulopakulAni prajJaptAni ?, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt bhagavAnAha - gautama ! dvAdaza kulAni dvAdaza upakulAni catvAri kulopakulAni prajJaptAni, tatra dvAdaza kulAni tadyathA - dhaniSThA kulaM uttarabhadrapadA kulaM azvinI kulaM kRttikA kulaM | mRgaziraH kulaM puSyaH kulaM maghA kulaM uttaraphalgunI kulaM citrA kulaM vizAkhA kulaM mUlaH kulaM uttarASADhA kulaM, atha kiM kulAdInAM lakSaNaM?, ucyate-mAsAnAM pariNAmAni - parisamApakAni bhavanti kulAni, ko'rthaH ? - iha yairnakSatraiH prAyo mAsAnAM 7vakSaskAre kulAdipUrNimAmA vAsyAH sU. 161 // 505 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai! parisamAptaya upajAyante mAsasadRzanAmAni ca tAni nakSatrANi kulAnIti prasiddhAni, tadyathA-zrAviSTho mAsaH prAyaH zraviSThayA dhaniSThAparaparyAyayA parisamAptimupaiti bhAdrapadaH uttarabhadrapadayA azvayuk azvinyA iti, zraviSThAdIni prAyo mAsaparisamApakAni mAsasadRzanAmAni, prAyograhaNAdupakulAdibhirapi nakSatrairmAsaparisamAptirjAyate ityasUci, kulA-1 nAmadhastanAni nakSatrANi zravaNAdIni upakulAni kulAnAM samIpamupakulaM tatra varttante yAni nakSatrANi tAnyupacArAdupa4 kulAnIti vyutpattaH, yAni kulAnAmupakulAnAM cAdhastanAni tAni kulopakulAni, abhijidAdIni dvAdazopakulAni, tadyathA-zravaNaH upakulaM pUrvabhadrapadA upakulaM revatI upakulaM bharaNI upakulaM rohiNI upakulaM. punarvasU upakulaM azleSA upakulaM pUrvAphAlgunI upakulaM hastaH upakulaM svAtiH upakulaM jyeSThA upakulaM pUrvASADhA upakulaM, catvAri kulopakulAni tadyathA-abhijit kulopakulaM zatabhiSak kulopakulaM ArdrA kulopakulaM anurAdhA kulopakulaM, kulAdisaMjJAprayojanaM tu-16 18|| 'purveSu jAtA dAtAraH, saMgrAme sthAyinAM jayaH / anyeSu tvanyasevArtA, yAyinAM ca sadA jayaH // 1 // ityAdi / atha |8| pUrNimAmAvAsyAdvAram-'kati NaM bhante !'ityAdi, kati bhadanta ! pUrNimA:-parisphuTaSoDazakalAkacandropetakAlavi| zeSarUpAH, pUrNena candreNa nivRttA iti vyutpatteH 'bhAvAdimaH' (zrIsiddha0 6-4-21) itImapratyaye rUpasiddhiH, tathA kati amAvAsyAH-ekakAlAvacchedenaikasminnakSatre candrasUryAvasthAnAdhArakAlavizeSarUpAH, amA-saha candrasUryo vasato-18 'syAmiti vyutpatteH, auNAdike'pratyaye strIliGge DIpratyaye ca rUpasiddhiH, prajJaptAH, gautama! jAtibhedamadhikRtya dvAdaza For Private Personel Use Only www.janelibrary.org
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- pUrNimAH dvAdaza amAvAsyAH prajJaptAH, tadyathA-zraviSThA-dhaniSThA tasyAM bhavA zrAviSThI-zrAvaNamAsabhAvinI prauSThapadA 7vakSaskAre dvIpazA- uttarabhadrapadA tasyAM bhavA prauSThapadI-bhAdrapadabhAvinI azvayuga-azvinI tasyAM bhavA AzvayujI-AzvineyamAsabhAvinI, kulAdipU. nticandrI- 18 evaM kArtikI mArgazIrSI pauSI mAghI phAlgunI caitrI vaizAkhI jyeSThAmUlI ASADhI iti, praznasUtre pUrNimAmAvAsyayo- rNimAmAyA vRttiH ||dena nirdeze'pi uttarasUtre yadabhedena nirdezastannAmaikyadarzanArtha, tenAmAvAsyA api zrAviSThI prauSThapadI AzvayajI ityA vAsyAH mU. // 506 // dibhirvyapadezyAH, nanu zrAviSThI pUrNimA zraviSThAyogAdbhavati, amAvAsyA tu zrAviSThI na tathA, asyA azleSAmaghA 18| yogasya bhaNiSyamANatvAt , ucyate, zrAviSThI pUrNimA asyeti bhAviSThaH-zrAvaNamAsaH tasyeyaM zrAviSThI zrAvaNamAsabhA18.vinItyarthaH, evaM prauSThapadyAdiSvamAvAsyAsu vAcyaM / samprati yairnakSatrairekaikA paurNimAsI parisamApyate tAni pipRcchiSurAha 'sAvaTiNNaM bhante !' ityAdi, zrAviSThI paurNamAsI bhadanta! kati nakSatrANi yoga yojayanti-yogaM kurvanti ?, kati nakSa-18 trANi candreNa saha saMyujya parisamApayantItyarthaH, bhagavAnAha-gautama! trINi nakSatrANi yoga yojayanti, trINi nakSatrANi candreNa saha saMyujya parisamApayanti, tadyathA-abhijit zravaNo dhaniSThA, iha zravaNadhaniSThArUpe dve eva nakSatre zrAviSThI paurNamAsI parisamApayataH, paJcasvapi yugabhAvinISu pUrNimAsu kvApyabhijitaH parisamApakAdarzanAt , kevalama-12 bhijinnakSatraM zravaNena saha sambaddhamiti tadapi parisamApayatItyuktaM, kiJca-sAmAnyata idaM zrAviSThIsamApakanakSatradarzanaM zAjJeyaM, paJcasvapi zrAviSThISu pUrNimAsu kAM pUrNimAM kiM nakSatraM kiyatsu muhUrteSu kiyatsu bhAgeSu ki yatsu pratibhAgeSu ca gateSu Jain Education is a For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamyeSu ca parisamApayatIti sUkSmekSikAdarzanArtha tvidaM pravacanaprasiddha karaNaM bhAvanIyaM-'nAumiha amAvAsaM jai icchasi | kami hoi rikkhaMmi ? / avahAraM ThAvejjA tattiarUvehiM saMguNie // 1 // ' yAmamAvAsyAmiha yuge jJAtumicchasi yathA kasminnakSatre vartamAnA parisamAptA bhavatIti, yAvadrUpairyAvatyo amAvasyA atikrAntAstAvatyA saGkhyayA ityarthaH, vakSyamANasvarUpamavadhAryate-prathamatayA sthApyate ityavadhAryo-dhruvarAziH tamavadhAryarAziM paTTikAdau sthApayitvA saGgaNayet , atha kiMpramANo'sAvadhAryarAziriti tatpramANanirUpaNArthamAha-'chAvaTThI ya muhuttA bisadvibhAgA ya paMca paDipuNNA / bAsaTThibhAgasattaTTigo a ekko havai bhAgo // 2 // ' pakSaSTirmuhUrtA ekasya ca muhUrtasya paJca paripUrNA dvASaSTibhAgA ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptapaSTitamo bhAga ityetAvatpramANo'vadhAryarAziH, kathametAvatpramANasyotpattiriti cet, ucyate, iha yadi caturviMzatyadhiketa parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyAH labhyante tato dvAbhyAM parvabhyAM kiM labhAmahe ?, rAzitrayasthApanA-124 / 5 / 2 atrAntyena rAzinA dvikalakSaNena madhyo rAziH paJcakalakSaNo guNyate MS | jAtA daza teSAM ca caturvizatyadhikena zatena bhAgaharaNaM, tatra chedyacchedakarAzyordvikenApavarttanA jAta uparitanazchedyo | rAziH paJcakarUpo'dhastano dvApaSTirUpaH labdhAH paJca dvApaSTibhAgAH, etena nakSatrANi kartavyAnIti nakSatrakaraNArthamaSTAdazabhistriMzadadhikaiH zataiH saptaSaSTibhAgarUpaiH guNyante jAtAni ekanavatiH zatAni paJcAzadadhikAni 9150, chedarA-13 zirapi dvASaSTipramANaH saptaSazyA guNyate jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpaJcAzadadhikAni 4154, uparitanarAzirmu eeeeeeeeeeeeeeeeeee For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-zahUrttAnayanAya bhUyastriMzatA guNyate, jAte dve lakSe catuHsaptatisahasrANi pacaM zatAni 274500, teSA catuSpaMcAzadadhi- 7vakSaskAre dvIpazA kaikacatvAriMzacchatairbhAgaharaNaM labdhAH SaTSaSTirmuhUrtAH 66 zeSA aMzAstiSThanti trINi zatAni patriMzadadhikAni 336/ kulAdipUnticandrI rnnimaamaa|| tato dvApaSTibhAgAnayanAtha tAni SaSTyA guNyante jAtAni viMzatisahasrANi aSTau zatAni dvAtriMzadadhikAni 20832, yA vRttiH vAsyAHmU. teSAmanantaroktacchedarAzinA 4154 bhAgo hiyate labdhAH paMca dvApaSTibhAgAH 5 zeSAstiSThanti dvASaSTiH tatazcAsyA // 507 // dvASaSTayA apavarttanA kriyate jAta ekaH chedarAzerapi dvASaSTayA'pavartanAyAM jAtA saptaSaSTiH, tata AgataM SaTSaSTirmuhUrtA| ekasya ca muhUrtasya paMca paripUrNA dvApaSTibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAga iti, tadevamuktamavadhAryarAzipramANaM, samprati zeSavidhimAha-'eamavahArarAsi icchaamAvAsasaMguNaM kujjA / NakkhattANaM itto sohaNagavihiM | nisAmeha // 3 // ' enaM-anantaroditasvarUpamavadhAryarAzimicchAmAvAsyAsaMguNaM-yAmamAvAsyAM jJAtumicchati tatsaMguNitaM kuryAt , ata Urdhva ca nakSatrANi zodhanIyAni tato'ta Urva nakSatrANAM zodhanakavidhi-zodhanaprakAraM vakSyamANaM nizAmayata-AkarNayata / tatra prathamataH punarvasuzodhanakamAha-bAvIsaM ca muhuttA chAyAlIsaM visadvibhAgA ya / eaM puNava-19 // 507 // |sussa ya soheavaM havai puNNaM // 4 // ' dvAviMzatirmuhUrtAH ekasya ca muhUrtasya SaTcatvAriMzad dvASaSTibhAgAH etat| etAvatpramANaM punarvasunakSatrasya paripUrNa bhavati zoddhavyaM, kathamevaMpramANasya zodhanakasyotpattiriti cet ?, ucyate, | yadi caturvizatyadhikena parvazatena paJca sUryanakSatraparyAyA labhyante tata eka parvAtikramya kati paryAyAstenaikena parvaNA | Jain Education Inter For Private & Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ labhyante?, rAzitrayasthApanA 124-5-1 atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyarAziH paJcakarUpo guNyate jAtAH paJcaiva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt, teSAM caturviMzatyadhikena zatena bhAgo hriyate, labdhAH paJca caturviMzatyadhikazatabhAgAH, tato nakSatrAnayanAya ete'STAdazabhiH zataiH triMzadadhikaiH saptapaSTibhAgarUpairguNayitavyA iti guNakArarAzicchedarAzyordvikenApavartanA jAto guNakArarAziH nava zatAni paJcadazottarANi 915 chedarAziSiSTiH, tatra paJca navabhiH zataiH paJcadazottarairguNyaMte jAtAni paJcacatvAriMzacchatAni paJcasaptatyadhikAni 4575 chedarAziSiSTilakSaNaH saptaSaSTayA guNyate jAtAnyekacatvAriMzacchatAni catuSpaJcAzadadhikAni 4154, tathA puSyasya trayoviMzatibhAgAH prAktanayugacaramaparvaNi sUryeNa saha yogamAyAnti te dvASaSTayA guNyante jAtAni caturdaza zatAni SaDviMzatyadhikAni 1426, tAni prAktanAt paJcasaptatyadhikapaJcacatvAriMzatpramANAt zodhyante, zeSa tiSThati ekatriMzacchatAni ekonapazcAzadadhikAni 3149,etAni muhUrttAnayanArtha triMzatA guNyante, jAtAni caturnavatisahasrANi catvAri zatAni saptatyadhikAni 94470 teSAM chedarAzinA catuSpaJcAzadadhikaikacatvAriMzacchatarUpeNa bhAgo hiyate, labdhA dvAviMzatirmuhUrtAH zeSa tiSTha&ti trINi sahasrANi nyazItyadhikAni 3082, etAni dvASaSTibhAgAnayanArtha dvASaSTyA guNyante, jAtamekaM lakSaM eka4 navatisahasrANi caturazItyadhikAni 191084, teSAM chedarAzinA 4154 bhAgo hiyate labdhAH SaTcatvAriMzat muhUrtasya dvApaSTibhAgAH eSA punrvsunksstrshodhnknisspttiH| atha zeSanakSatrANAM zodhanakAnyAha-'bAvattaraM sayaM phagguNINa bANau sexaaa Jain Education For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 aba dvIpazAnticandrI-18 abe visAhAsa / cattAri abAyAlA sojjhA taha uttarAsADhA // 5 // ' dvAsaptataM-dvAsaptatyadhikaM zataM phalgunInAM-1| vakSaskAre | uttaraphalgunInAM zodhyaM, kimuktaM bhavati?-dvisaptatyadhikena zatena punarvasuprabhRtIni uttaraphalgunIparyantAni nakSatrANi // 8 // | kulAdipU zodhyante, evamuttaratrApi bhAvArtho bhAvanIyaH, tathA vizAkhAsu-vizAkhAparyanteSu nakSatreSu zodhanakaM ve zate dvinavatya-1-NamAmAyA vRttiH |dhika 292, athAnantaramuttarASADhAparyantAni nakSatrANyadhikRtya zodhyAni-catvAri zatAni dvicatvAriMzadadhikAni 442 vAsthA:mU. 161 508 // 'eaM puNavasussa ya bisahibhAgasahiaMtu sohaNagaM / etto abhiIAI bIaM vocchAmi sohaNagaM // 6 // etad-anantaroktaM zodhanakaM sakalamapi punarvasusatkadvApaSTibhAgasahitamavaseyaM, etaduktaM bhavati-ye punarvasusatkA dvAviMzatirmuhUrtAste 8 sarve'pi uttarasmin 2 zodhanake antaHpraviSTA vartante na tu dvApaSTibhAgAstato yat yat zodhanakaM zodhyate tatra tatra punarvasusatkAH SaTcatvAriMzad dvApaSTibhAgAH uparitanAH zodhanIyA iti, etacca punarvasuprabhRti uttarASADhAparyantaM prathama |zodhanakaM, ata UrdhvamabhijitamAdiM kRtvA dvitIyaM zodhanakaM vakSyAmi, tatra pratijJAtameva nirvAhayati-'abhiissa navara muhuttA bisaTThibhAgA ya hoti cauvIsaM / chAvaTThI ya samattA bhAgA sattahiche akayA // 7 // iguNahU~ poDhavayA tisu ceva / navottaresu rohinniaa|tisu NavaNavaesu bhave puNavasU phagguNIo a||8|| paMceva iguNavannaM sayAI iguNattarAI // 508 // chacceva / sojjhANi visAhAsu mUle satteva coAlA // 9 // aTThasaya igUNavIsA sohaNagaM uttarANa sADhANaM / cauvIsa / khalu bhAgA chAvaThI cuNNiAo a||10||' abhijito nakSatrasya zodhanakaM nava muhUrtI ekasya ca muhUrtasya satkA in Educat an international
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zcaturviMzatiSaSTibhAgAH ekasya ca dvApaSTibhAgasya saptapaSTicchedakRtAH paripUrNAH SaTpaSTibhAgAH, tathA ekonaSaSTa-ekonaSaSTyadhikaM zataM proSThapadAnAM-uttarabhadrapadAnAM zodhanakaM, kimuktaM bhavati ? ekonaSaSTyadhikena zatenottarabhadrapadAparyantAni nakSatrANi zuddhyanti, evamuttaratrApi bhAvanIyaM, tathA triSu navottareSu rohiNIparyantAni zuddhyanti, tathA triSu navanavateSunavanavatyadhikeSu zateSu zodhiteSu punarvasuparyantaM nakSatra jAtaM zuddhyati, tathA ekonapaJcAzadadhikAni pazca zatAni prAcyaphAlgunyuttaraphalgunIparyantAni nakSatrANi zuddhyanti, tathA vizAkhAsu-vizAkhAparyanteSu nakSatreSu ekonasaptatyadhikAni SaT zatAni 669 zodhyAni, mUlaparyante nakSatrajAte sapta zatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 744 zodhyAni, uttarASADhAnAM-uttarASADhAparyantAnAM nakSatrANAM zodhanakaM aSTau zatAnyekonaviMzatyadhikAni 819, sarveSvapi ca zodhanakeSu upari abhijito nakSatrasya sambandhino muhUrttasya dvApaSTibhAgAzcaturviMzatiH SaTSaSTizca cUrNikAbhAgA ekasya dvApaSTibhAgasya saptapaSTibhAgAH zodhanIyAH, 'eAI sohaittA jaM sesaM taM havai NakkhattaM / itthaM karei uDuvai sUreNa samaM amAvAsaM // 11 // etAni-anantaroditAni zodhanakAni yathAyoga zodhayitvA yaccheSamavatiSThate tadbhavati nakSatra, etasmiMzca! nakSatre karoti sUryeNa samaM uDupatiramAvAsyAmiti karaNagAthAsamUhAkSarArthaH, bhAvanA tviyaM-kenApi pRcchayate-yugasyAdau prathamA amAvAsyA kena nakSatreNopetA samAptimupaitIti ?, tatra pUrvoditasvarUpo'vadhAryarAziH SaTzaSTirmuhartAH paJca dvApaSTibhAgAH ekasya ca dvApaSTibhAgasya ekaH saptaSaSTibhAga ityevaMrUpo dhriyate, dhRtvA caikena guNyate, prathamAyAH amAvA Jain Education anal For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- svAcA 100 dvIpakSAnticandrIyA vRttiH // 509 // sthAyAH pRSTatvAt , 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti jAtastAvAneva rAziH, tatastasmAd dvAviMzatirmuhUrtAH ekasya ca 7vakSaskAre muhUrtasya SaTcatvAriMzad dvApaSTibhAgA ityevaMrUpaM punarvasu zodhyate, tatra pakSaSTimuhUrtebhyo dvAviMzatirmuhUrtAH zuddhAH sthitAH kulAdipUpazcAt catuzcatvAriMzat 44, tebhya eka muhUrtamapakRSya tasya dvApaSTibhAgAH kriyante kRtvA ca te dvASaSTibhAgarAzimadhye | rNimAmA vAsthAHsU. prakSipyante jAtAH saptaSaSTiH tebhyaH SaTcatvAriMzacchuddhAH zeSAstiSThantyekaviMzatiH, tricatvAriMzato muhUrtebhyastriMzatA muhUttaiH18 161 puSyaH zuddhaH, pazcAt trayodaza muhUrtAH, azleSAnakSatraM cArddhakSetramiti paJcadazamuhUrttapramANaM, tata idamAgataM-azleSAnakSatrasyaikasmin muhUrte ekasya ca muhUrtasya catvAriMzati dvApaSTibhAgebu ekasya ca dvASaSTibhAgasya saptaSaSTidhAcchinnasya SaTpaSTi-18 | bhAgeSu zeSeSu prathamAmAvAsyAsamAptimupagacchatIti, evaM sarvAsvapyamAvAsyAsu karaNaM bhAvanIyam / atra pUrNimAprakrame | yadamAvAsyAkaraNamuktaM tatkaraNagAthAnurodhena yugAdAvamAvasyAyAH prAthamyena kramaprAptatvena c| atha prastutaM pUrNimAkaraNaM |'icchApuNNimaguNio avahAro so'ttha hoi kaaybo| taM ceva ya sohaNagaM abhiIAI tu kAyavaM // 1 // suddhami a | sohaNage jaM sesaM taM haveja NakkhattaM / tattha ya karei uDuvai paDipuNNaM puSiNamaM vimalaM // 2 // ' yathA pUrvamamAvAsyAcandranakSatraparijJAnArthamavadhAryarAziruktaH sa evAtrApi-paurNamAsIcandranakSatraparijJAnavidhau IpsitapUrNimAsIguNitaH-yAM | // 509 // pUrNamAsI jJAtumicchasi tatsaGkhyayA guNitaH kartavyaH, guNite ca sati tadeva-pUrvokta zodhanakaM kartavyaM, kevalamabhijidA-1 dikaM na tu punarvasuprabhatika, zuddhe ca zodhanake yaccheSamavatiSThate tadbhavennakSatraM paurNamAsIyuktaM, tasmiMzca nakSatre karoti / Jain Education in IATRainelibrary.org
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ uDupati:-candramAH paripUrNI pUrNamAsI vimalAmiti karaNagAthAdvayAkSarArthaH, bhAvanA tviyaM-ko'pi pRcchati-yugasyAdau prathamA paurNamAsI kasmin candranakSatrayoge samAptimupagacchatIti, tatra SaTpaSTirmuhUrttA ekasya ca muhUrtasya paJca dvApaSTibhAgA ekasya dvApaSTibhAgasyaikaH saptaSaSTibhAga ityevaMrUpo'vadhAryarAziyite, sa prathamAyAM paurNamAsyAM kila pRSTamityekena guNyate, 'ekena ca guNitaM tadeva bhavati' tatastasmAdabhijito nava muhUrtA ekasya ca muhUrtasya caturviMzatiauSa-12 STibhAgA ekasya ca dvASaSTibhAgasya SaTpaSTiH saptaSaSTibhAgA ityevaMpramANaM zodhanakaM zodhanIyam , tatra ca SaSaSTe va muhUrtAH zuddhAH sthitAH pazcAt saptapaJcAzata tebhyaH eko muhUtrto gRhItvA dvASaSTibhAgIkRtaH te ca dvASaSTibhAgarAzau paJcakarUpe prakSipyante jAtAH saptaSaSTibhAgAstebhyazcaturviMzatiH zuddhAH sthitAH pazcAt tricatvAriMzattebhyaH eka rUpamAdAya saptaSaSTibhAgIkriyate te ca saptaSaSTirapi bhAgAH saptaSaSTibhAgaikamadhye prakSipyante jAtA aSTaSaSTibhAgAstebhyaH SaTSaSTiH shuddhaaH| |sthitau pazcAd dvau saptaSaSTibhAgI, tatastriMzatA muhUrteH zravaNaH zuddhaH sthitAH pazcAnmahUrtAH SaDviMzatiH, tata idamAgataM. dhaniSThAnakSatrasya triSu muhUrteSu ekasya ca muhUrtasya ekonaviMzatisaMkhyeSu dvApaSTibhAgeSu ekasya ca dvApaSTibhAgasya paJcaSaSTisaMkhyeSu saptapaSTibhAgeSu zeSeSu prathamA paurNamAsI samAptimiyati, evaM paJcAnAM yugabhAvinInAM zrAviSThInAM pUrNimAnAM kvacit zravaNena kvacid dhaniSThayA ca parisamAptirbhAvanIyA / tathA prauSThapadImiti-bhAdrapadI bhadanta ! paurNamAsI kati K nakSatrANi yoga yojayanti ?, bhagavAnAha-gautama! trINi nakSatrANi yojayanti, tadyathA-zatabhiSak pUrvabhadrapadA uttara dieokotteRokatioticeaeses Jain Educatio For Private Personel Use Only T
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH 1510 // 7vakSaskAre kulAdipUrNimAmAvAsyAH sU. 161 bhadrapadA, AsAM pazcAnAmapi yugabhAvinInAmuktanakSatrANAM madhye anyatareNa parisamApanAt, AzvayujI bhadanta ! paurNamAsI kati nakSatrANi yojayanti?, gautama! he yojayataH-revatI azvinI ca, ihottarabhadrapadAnakSatramapi kAMcidAzvayujI paurNamAsI parisamApayati paraM tatprauSThapadImapi, loke ca prauSThapadyAmeva tasya prAdhAnyaM tannAmnA tasyAH abhidhAnAd atastadiha na vivakSitamityadoSaH, ato dve samApayata ityuktaM, AsAM bahvInAM yugabhAvinInAmuktanakSatrayormadhyesnyatareNa parisamApanAt , tathA kArtikI paurNamAsI dve nakSatre, tadyathA-bharaNI kRttikA ca, ihApyazvinInakSatraM kAMcit kArtikI paurNamAsI parisamAyati paraM tadAzvayujyAM paurNamAsyAM pradhAnamitIha na vivakSitamityadoSaH, ato'trApi dve ityuktaM, AsAM bahvInAM yugabhAvinInAM uktanakSatrayormadhye'nyatareNa parisamApanAt , tathA mArgazIrSI paurNamAsI dve nakSatre, tadyathA-rohiNI mRgazirazca, AsAM paMcAnAmapi yugabhAvinInAM utkanakSatrayormadhye'nyatareNa parisamApanAt , tathA pauSI paurNamAsI trINi nakSatrANi, tadyathA-ArdrA punarvasuH puSyazca, AsAM yugamadhye'dhikamAsasambhavena SaNNAmapi yugabhAvinInAM uktanakSatrANAM madhye'nyatareNa parisamApanAt, tathA mAghI paurNamAsI dve nakSatre, tadyathA-azlezA maghA cazabdAt pUrvapha|lgunIpuSyo grAhyau, tenAsAM yugabhAvinInAM paJcAnAmapi madhye kAzcidazleSA kAJcinmaghA kAzcit pUrvaphalgunI kAMcitpuSyazca parisamApayati, tathA phAlgunI paurNamAsI dve nakSatre, tadyathA-pUrvaphalgunI uttara phalgunI ca, AsAM paMcAnAmapi yugabhAvinInAM uktayonakSatrayormadhye'nyatareNa samApanAt, tathA caitrI paurNamAsI dve nakSatre, tadyathA-hastaH citrA ca, AsAM // 510 // secccesecestoer Jain Education Intel anbraryong
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcAnAmapi yugabhAvinInAmuktayornakSatrayormadhye'nyatareNa samApanAt, tathA vaizAkhI dve, tadyathA-svAtivizAkhA ca. zabdAdanurAdhA, idaM hi anurAdhAnakSatraM vizAkhAtaH paraM, vizAkhA cAsyAM pUrNimAsyAM pradhAnA tataH parasyAmeva paurNa-18 mAsyAM tatsAkSAdupAttaM neheti ato dve ityuktaM, AsAM bahInA yugabhAvinInAM uktanakSatrayormadhye'nyatareNa samApanAt , 18 tathA jyeSThAmUlI paurNamAsI trINi, tadyathA-anurAdhA jyeSThA mUlaM ca, AsAM paMcAnAmapi yugabhAvinInAM uktanakSatrANAM 8 |madhye'nyatareNa samApanAt , tathA ASADhI paurNamAsI dve, tadyathA-pUrvASADhA uttarASADhA ca, AsAM yugAnte adhikamA| sasambhavena SaNNAmapi yugabhAvinInAM uktanakSayormadhye'nyatareNa samApanAt / samprati kuladvArapratipAdanena svataH siddhA mapi kulAdiyojanAM mandamatiziSyabodhanAya praznayanAha-sAvihiNNa'mityAdi, zrAviSThI bhadanta ! kiM kulaM yunakti ! | upakulaM yunakti kulopakulaM yunakti?, bhagavAnAha-gautama! kulaM vA yunakti vAzabdaH samuccaye tataH kulamapi yunatI| tyarthaH, evamupakulamapi kulopakulamapi, tatra kulaM yuJjat dhaniSThAnakSatraM yunakti, tasyaiva kula (tayA) prasiddhasya sataH zrAviSTyAM / paurNamAsyAM bhAvAt , upakulaM yuJjat zravaNanakSatraM yunakti, kulopakulaM yuJjat abhijinnakSatraM yunakti, taddhi tRtIyAyAM / |zrAviSThayAM pUrNimAsyAM dvAdazamuhUrteSu kiJcitsamadhikeSu zeSeSu candreNa saha yogamupaiti, tataH zravaNasahacaratvAt svayamapi tasyAH paurNamAsyAH paryantavartitvAt tadapi tAM parisamApayati iti vivakSitatvAdhunaktItyuktaM, sampratyupasaMhAramAha18| yata evaM tribhirapi kulAdibhiH zrAviSThayAH paurNamAsyA yojanA'sti tataHzrAviSThI paurNamAsI kulaM vA yunakti upakulaM Stotkesekseeeeeeeeeeee zrIjamna-86 For Private & Personel Use Only Vhw.jainelibrary.org
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- vA yunAva vA yunakti kulopakulaM vA yunatIti vaktavyaM syAt-iti svaziSyebhyaH pratipAdanaM kuryAt , yadivA kulena vA yuktA stii||9 7vakSaskAre pizA- zrAviSThI paurNamAsI upakulena vA yuktA kulopakulena vA yuktA yukteti vaktavyaM syAt / tathA 'poTuvadiNNaM bhante ! ityAdi, | kulAdipUnticandrI prauSThapadI paurNamAsI bhadanta! kiM kulaM vA yunaktItyAdi pRcchA, gautama! kulaM vA upakulaM vA kulopakulaM vA yunakti, rNimAmAyA vRttiH tatra kulaM yuJjat uttarabhadrapadAnakSatraM yunakti, upakulaM yuJjat pUrvabhadrapadAnakSatraM yunakti, kulopakulaM yuJjat zata vAsyAH 161 // 511 // bhiSak nakSatraM yunakti, upasaMhAramAha-yata evaM tribhirapi kulAdibhiH prauSThapadyAH paurNamAsyAH yojanA'sti tataH prauSTha-18 padI paurNamAsI kulaM vA yunakti upakulaM vA yunakti kulopakulaM vA yunaktIti vaktavyaM syAt iti svaziSyebhyaH pratipAdanaM kuryAt , yadivA kulena vA yuktA satI prauSThapadI paurNamAsI upakulena vA yuktA kulopakulena vA yuktA yukteti vaktavyaM syAt iti / tathA 'assoiNNa'miti AzvayuJjI bhadanteti pRcchA, gautama! kulaM vA yunakti upakulaM vA yunakti || no labhate kulopakulaM, tatra kulaM yuJjat azvinInakSatraM yunakti, upakulaM yuJjat revatInakSatraM yunakti, upasaMhAramAha yata evaM dvAbhyAM kulAdibhyAM AzvayujyAH paurNamAsyA yojanAsti tata AzvayujI paurNamAsI kulaM vA yunakti upakulaM & vA yunatIti vaktavyaM syAt-iti svaziSyebhyaH pratipAdanaM kuryAt , yadivA kulena vA upakulena vA yuktA satI | // 511 // AzvayujI paurNamAsI yukteti vaktavyaM syAt iti, tathA kArtikI bhadanta! paurNamAsI kiM kulamityAdi pRcchA, gautama! kulaM vA yunakti upakulaM vA yunakti nakulopakulaM yunakti, tatra kulaM yuJjat kRttikAnakSatraM yunakti upakulaM Jain Education in For Private Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio yuJjat bharaNInakSatraM yunakti kArttikImityAdyupasaMhAravAkyaM prAgvat iti, mArgazISa bhadanta ! paurNamAsIM kiM kulaM tade| veti dve yuktaH, ko'rthaH ? - kulamupakulaM vA yunakti na bhavati kulopakulaM, tatra kulaM yuJjat mRgaziro nakSatraM yunakti, upakulaM yuJjat rohiNI, mArgazIrSI paurNamAsImityAdyupasaMhAravAkyaM prAgvat, atha lAghavArthamatidezamAha - ' evaM sesi | Ao' ityAdi, evaM zeSikA api - pauSyAdyAstAvadvaktavyAH yAvadASADhIpUrNimA ityarthaH, pauSIM jyeSThAmUlI ca pUrNimAM kulaM vA yunakti upakulaM vA yunakti kulopakulaM vA yunakti, zeSikAyAM - mAdhyAdInAM kulaM vA yunakti upakulaM vA yunakti, kulopakulaM na bhaNyate, tadabhAvAditi / athAmAvAsyAH - 'sAviTTiNaM' ityAdi, zrAviSThIM- zrAvaNamAsa bhAvinIM amAvAsyAM kati nakSatrANi yuJjanti ? - yathAyogaM candreNa saha saMyujya zrAviSThIM amAvAsyAM parisamApayanti ?, bhagavAnAha - gautama ! dve nakSatre yuMktaH, tadyathA - azleSA maghA, iha vyavahAranayamatena yasminnakSatre paurNamAsI bhavati tata ArabhyArvAktane paJcadaze caturdaze vA nakSatre amAvAsyA bhavati, yasmiMzca nakSatre amAvAsyA tata Arabhya parataH paJcadaze catudeze vA nakSatre paurNamAsI, tatra zrAviSThI paurNamAsI kila zravaNe dhaniSThAyAM coktA tato'mAvAsyAyAmapyasyAM azleSA maghA coktA, loke ca tithigaNitAnusArato gatAyAmadhyamAvAsyAyAM varttamAnAyAmapi pratipadi yasminnahorAtre prathamato SmAvAsyA'bhUt tataH sakalo'pyahorAtro'mAvAsyeti vyavahriyate, tato maghAnakSatramapyevaM vyavahArato'mAvAsyAyAM prApyate iti na kazcidvirodhaH, paramArthataH punarimAmamAvAsyAM imAni trINi nakSatrANi parisamApayanti, tadyathA - punarvasU ational
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU puSyo'zleSA ca, asyAM paJcAnAmapi yugabhAvinInAM nakSatratrayANAM madhye'nyatareNa samApanAt, karaNaM cAtra prAguktaM, tathA | vakSaskAre dvIpazA- prauSThapadI bhadanta ! amAvAsyAM kati nakSatrANi yuJjanti ?, gautama! dve nakSatre yuktaH, tadyathA-pUrvaphalgunI uttara- kulAdienticandrI-18 |phalgunI cazabdAnmaghA grAhyA, asyAstu bhAdrapadapUrNimAvartizatabhiSakto vyavahArato'pi karaNarItyA nizcayatazcArvA- | rNimAmAyA vRttiH ggaNane paMcadazatvAt , AsAM paMcAnAmapi yugabhAvinInAM nakSatratrayANAM madhye'nyatareNa samApanAca, karaNaM ca pUrvavat, vAsthAH mU. 161 // 512 // tathA AzvayujImamAvAsyAM kati nakSatrANi yuJjanti ?, gautama! dve nakSatre yuktaH, tadyathA-hastazcitrA ca, idamapi vyavahArataH nizcayatastu AzvayujImamAvAsyAM trINi nakSatrANi samApayanti, tadyathA-uttaraphalgunI hastazcitrA ca, yacca pUrvamAzvayujyAM pUrNimAyAmuttarabhadrapadA prAguktahetorna vivakSitA paraM nizcayataH sA AyAtIti tasyAH paMcadazatvAduttaraphalgunyatra gRhItA, AsAM ca paMcAnAM yugabhAvinInAM nakSatratrayANAM madhye'nyatareNa samApanAt bhAvanA prAgvat , tathA kArtikI amAvAsyAM dve nakSatre yuktaH, tadyathA-svAtivizAkhA ca, etadapi vyavahArataH nizcayatastu trINi svAtirvi-18 zAkhA citrA ca, asyAmapi pUrNimAyAM azvinyanurodhena citrokkA, AsAM paMcAnAmapi yugabhAvinInAM nakSatratrayANAM 8 madhye'nyatareNa samApanAditi, tathA mArgazIrSI trINi nakSatrANi yuJjanti, tadyathA-anurAdhA jyeSThA mUlazca, etadapi // 512 // vyavahArato nizcayataH punarimAni trINi nakSatrANi amAvAsyA parisamApayanti, tadyathA-vizAkhA anurAdhA jyeSThA ca AsAM paMcAnAM yugabhAvinInAM nakSatratrayANAM madhye'nyatareNa samApanAt, tathA pauSImamAvAsyAM dve nakSatre yuMkta:-pUrvA JainEducation into For Private Personal use only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zapADhA uttarASADhA ca, etadapi vyavahArata uktaM nizcayataH punastrINi nakSatrANi parisamApayanti, tadyathA-mUlaM pUrvASADhA | uttarASADhA ca, AsAM yugamadhye'dhikamAsasambhavena SaNNAmapItyAdi pUrvavat, tathA mAghImamAvAsyAM trINi-abhijit zrava| No dhaniSThA, etatpUrNimAvartibhyAmazleSAmaghAbhyAmabhijitaH SoDazatvena vyavahArAtItatve'pi zravaNasambaddhatvAt paMcadazatvaM samAdheyam , etadapi vyavahArataH nizcayataH punastrINi uttarASADhA abhijit zravaNazca, AsAM paMcAnAmapItyAdi pUrvavat, tathA phalgunIM trINi tadyathA-zatabhiSak pUrvabhadrapadA uttarabhadrapadA, etadapi vyavahArataH nizcayatastrINi tadyathA-dhaniSThA | zatabhiSak pUrvabhadrapadA ca, AsAM paMcAnAmapItyAdi tathaiva, tathA caitrI dve nakSatre-revatI AzvinI ca, etadapi vyavahArataH nizcayatastu trINi tadyathA-pUrvabhadrapadA uttarabhadrapadA revatI ca, AsAmapItyAdi tathaiva, tathA (vaizAkhI dve nakSatrebharaNI kRttikA ca, etadapi vyavahArataH nizcayatastu trINi tadyathA-revatI azvinI bharaNI ca, AsAmapItyAdi tathaiva) jyeSThAmUlI dve-rohiNI mRgazirazca, etadapi vyavahArataH nizcayatastu ime dve nakSatre-rohiNI kRttikA ca, AsAmapItyAdi pUrvavat, tathA ASADhI trINi nakSatrANi-ArdrA punarvasU puSyaH, etadapi vyavahArataH paramArthatastu imAni trINi nakSatrANi-18 | mRgaziraH ArdrA punarvasU ca, AsAM yugAnte'dhikamAsasambhavena SaNNAmapi [paJcAnAM] tathaiveti, atra sarvatra nakSatragaNanAmadhye yatrAbhijidantarbhavati tatra na gaNyaM, stokakAlatvAt , yata uktaM samavAyAGge-"jambuddIve 2 abhiIvajehiM sattAvIsAe NakkhattehiM saMvavahAro vaTTai'tti / athAmAvAsyAsu kulAdiyojanApraznamAha-'sAvihiNNa'mityAdi, zrAviSThI Jain Education a l For Private & Personel Use Only hw.jainelibrary.org
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazcA zrIjambU-12 bhadanta ! amAvAsyAM kiM kulaM yunakti upakulaM yunakti kulopakulaM yunakti ?, bhagavAnAha-gautama! kulaM vA yunakti vakSaskAre upakulaM vA yunakti vAzabdaH samuccaye, no labhate kulopakulaM, tatra kulaM yuJjat zrAviSThImamAvAsyAM maghAnakSatraM yunakti, kulAdipUnticandrIetacca prAguktayuktyA vyavahArata uktaM paramArthataH punaH kulaM yuJjat puSyanakSatraM yunaktIti, etacca prAgevoktam , evamu rNimAmAyA vRciH ttarasUtramapi vyavahAramadhikRtya yathAyogaM paribhAvanIyamiti, upakulaM yuJjat azleSAnakSatraM yunakti, athopasaMhAramAha vAsyAH sU. // 513 // yata uktaprakAreNa dvAbhyAM kulAbhyAM zrAviSThayA amAvAsyAyAzcandrayogaH samasti, na tu kulopakulena, tataH shraavisstthiim-3|| mAvAsyAM kulamapi yunakti upakulamapi yunakti iti vaktavyaM syAt , yadivA kulena vA yuktA upakulena vA yuktA satI zrAviSThI amAvAsyA yukteti vaktavyaM syAt , tathA prauSThapadI bhadanta ! amAvAsyAmityAdi tadeva praznasUtra, uttarasUtre dve || kulopakule yuktaH no yunakti kulopakulaM, tatra kulaM yuJjat uttaraphalgunInakSatraM yunakti upakulaM yuJjat pUrvaphalgunI-9 nakSatraM yunakti, upasaMhArasUtraM tathaiva, mArgazIrSoM tadeva praznasUtraM kiM kulaM joeItyAdi, tatra kulaM yuMjat mUlanakSatraM yunakti upakulaM yuMjat jyeSThAnakSatraM kulopakulaM yuMjat anurAdhAnakSatraM yunakti, yAvatkaraNAdupasaMhArasUtraM yukteti vaktavyaM syAt, evaM mAdhyAH phAlgunyAH ASADhyAzca kulaM vA upakulaM vA kulopakulaM vA, avazeSikANAM kulaM vA upakulaM vA yunaktIti // 513 // vAcyam / atha sannipAtadvAram-tatra sannipAto nAma pUrNimAnakSatrAt amAvAsyAyAmamAvAsyAnakSatrAcca pUrNimAyAM nakSatrasya niyamena sambandhastasya sUtram-'jayA NaM bhante'ityAdi, yadA bhadanta! zrAviSThI-zraviSThAnakSatrayuktA pUrNimA For Private Personal Use Only Diainelibrary.org
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati tadA tasyA arvAktanI amAvAsyA mAghI - maghAnakSatrayuktA bhavati yadA tu mAghI - maghAnakSatrayuktA pUrNimA bhavati tadA pAzcAtyA amAvAsyA zrAviSThI - zraviSThAyuktA bhavatIti, kAkvA praznaH, bhagavAnAha - hanteti bhavati, tatra gautama ! yadA zrAviSThItyAdi tadeva vaktavyaM, praznena samAnottaratvAt, ayamarthaH - iha vyavahAranayamatena yasminnakSatre paurNa| mAsI bhavati tata Arabhya arvAktane paMcadaze caturdaze vA nakSatre niyamato'mAvAsyA, tato yadA zrAviSThI - zraviSThAnakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadA arvAktanI amAvAsyA mAghI - maghAnakSatrayuktA bhavati, zraviSThAnakSatrAdArabhya maghA - | nakSatrasya pUrvaM caturdazatvAt, atra sUryaprajJapticandraprajJaptivRttyostu maghAnakSatrAdArabhya zraviSThAnakSatrasya pazcadazatvAda pAThastenAtra vicArya, etacca zrAvaNamAsamadhikRtya bhAvanIyaM, yadA bhadanta ! mAghI - maghAnakSatrayuktA pUrNimA bhavati tadA | zrAviSThI - zraviSThAnakSatrayuktA pAzcAtyA amAvAsyA bhavati, maghAnakSatrAdArabhya pUrva zraviSThAnakSatrasya paMcadazatvAt idaM ca mAghamAsamadhikRtya bhAvanIyaM, yadA bhadanta ! prauSThapadI - uttarabhadrapadAyuktA paurNamAsI bhavati tadA pAzcAtyA amAvAsyA uttaraphalgunI nakSatrayuktA bhavati, uttarabhadrapadAt Arabhya pUrvamuttaraphalgunInakSatrasya paJcadazatvAt etacca bhAdra| padamAsamadhikRtyAvaseyaM, yadA cottaraphAlgunInakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadA amAvAsyA prauSThapadI - uttarabhadrapado| petA bhavati, uttaraphalgunImArabhya pUrvamuttarabhadrapadAnakSatrasya caturdazatvAt idaM ca phAlgunamAsamadhikRtyokaM, evametenAbhilApena imAH pUrNimA amAvAsyAzca netavyAH, yadA AzvinI azvinInakSatropetA bhavati tadA pAzcAtyAnantarA
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 514 // amAvAsyA caitrI - citrAnakSayuktA bhavati, azvinyA Arabhya pUrva citrAnakSatrasya paJcadazatvAt etacca vyavahAranaya| madhikRtyottamavaseyaM nizcayata ekasyAmapyazvayugmAMsabhA vinyAmamAvAsyAyAM citrAnakSatrAsambhavAt etacca prAgeva darzitaM, | yadA ca caitrI - citrAnakSopetA paurNamAsI bhavati tadA pAzcAtyA amAvAsyA AzvinI - azvinInakSatrayuktA bhavati, etadapi vyavahArataH nizcayata ekasyAmapi caitramAsabhAvinyAmamAvAsyAyAM azvinInakSatrasyAsambhavAt etadapi sUtra| mAzvinacaitramAsAvadhikRtya pravRttaM yadA ca kArttikI - kRttikAnakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadA vaizAkhI - vizAkhAnakSatrayuktA amAvAsyA bhavati, kRttikAto'rvAk vizAkhAyAH paJcadazatvAt, yadA vaizAkhI - vizAkhAnakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadA tato'nantarA pAzcAtyA'mAvAsyA kArttikI - kRttikAnakSatropetA bhavati, vizAkhAtaH pUrvaM kRttikAyAH caturdazatvAt etacca kArttikavaizAkhamA sAvadhikRtyoktaM, yadA ca mArgazIrSI mRgaziroyuktA paurNamAsI bhavati tadA jyeSThAmUlI - jyeSThAmUlanakSatropetA amAvAsyA, yadA jyeSThAmUlI paurNamAsI tadA mArgazIrSI amAvAsyA, etacca mArga - | zIrSajyeSThamAsAvadhikRtya bhAvanIyaM, yadA pauSI-puSyanakSatrayuktA paurNamAsI tadA ASADhI- pUrvASADhA nakSatrayuktA amA| vAsyA bhavati, yadA pUrvASADhA nakSatrayuktA paurNamAsI bhavati tadA puSyanakSatrayuktA amAvAsyA bhavati etacca pauSASADhamAsAvadhikRtyoktaM, uktAni mAsArddhamAsaparisamApakAni nakSatrANi / samprati svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApakatayA mAsa parisamApakaM nakSatravRndamAha, tatra prathamato varSAkAlAhorAtra parisamApakanakSatrasUtram - 7vakSaskAre kulAdipUrNimAmA vAsyAH s. 161 // 514 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsANaM paDhamaM mAsaM kati NakkhattA aiti?, go0! catvAri NakkhattA aiti, taM0-uttarAsADhA abhiI savaNo dhaNiSTThA, uttaramADhA cauddasa ahoratte Nei, abhiI satta ahoratte Nei, savaNo aTTha'horate Nei dhaNiTThA egaM ahorattaM Nei, taMsi ca NaM mAsaMsi cauraMgulaporasIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa carimadivase do padA cattAri a aMgulA porisI bhavai / vAsANaM bhante! doccaM mAsaM kai NakkhattA aiti ?, go0! cattAri-dhaniTThA sayamisayA pukhabhaddavayA uttarAbhavayA, dhaNiTThA NaM cauisa ahoratte Nei sayabhisayA satta ahoratte Nei puvAbhahavayA aTTa ahoratte Nei uttarAbhaddavayA egaM, taMsi ca NaM mAsaMsi aTuMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariyaTTai, tassa mAsassa carime divase do payA aThTha ya aMgulA porisI bhavai / vAsANaM bhante! tai mAsaM kai NakkhattA aiti?, go0! tiNNi NakkhattA Nati taM0-uttarabhaddavayA revaI assiNI, uttarabhavayA cauddasa rAidie Nei revaI paNNarasa assiNI egaM, taMsi ca NaM mAsaMsi duvAlasaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa carime viSase lehaTThAI tiNNi payAI porisI bhavai / vAsANaM bhante! cautthaM mAsaM kati NakkhattA ti?, go0! tiNNi-asmiNI bharaNI kattiA, assiNI cauddasa bharaNI pannarasa kattiA egaM, taMsiM ca NaM mAsaMsi solasaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa carame divase tiNNi payAI cattAri aMgulAI porisI bhavai / hemantANaM bhante ! paDhamaM mAsaM kati NakkhattA Nati, go0! tiNNi-kattiA rohiNI migasiraM, kattiA cauddasa rohiNI paNNarasa migasiraM ega ahorattaM Nei, taMsi ca NaM mAsaMsi vIsaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi caNaM divasaMsi tiNNi payAI aTTa ya aMgulAI porisI bhavai, hemaMtANaM bhante! docaM mAsaM kati NakkhattA ti ?, goamA! cattAri NakkhattA aiti, taMjahA Jain Educationlenal For Private Personel Use Only ww.jainelibrary.org
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 7vakSaskAre mAsasamApakanakSatravRndaM sU. . 162 // 515 // miasiraM addA puNavvasU pusso, miasiraM cauddasa rAiMdiAI Nei addA aTTha Nei puNavvasU satta rAiMdiAI pusso ega rAiMdiaM Nei, tayA NaM cauvvIsaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca NaM divasaMsi lehahAI cattAri payAI porisI bhavai, hemantANaM bhaMte ! tacaM mAsaM kati NakkhattA aiti ?, goamA! tiNNi-pusso asilesA mahA, pusso coddasa rAiMdiAI Nei asilesA paNNarasa mahA ekaM, tayA NaM vIsaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca NaM divasaMsi tiNNi payAI aTuMgulAI porisI bhavai / hemaMtANaM bhante! cautthaM mAsaM kati NakkhattA 0ti ?, goamA! tiNNi Na, taM0-mahA puvvAphalguNI uttaraphagguNI, mahA cauddasa rAiMdiAI Nei puvvAphagguNI paNNarasa rAIdiAI Nei uttarAphagguNI ega rAiMdiraM Nei, tayA NaM solasaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca NaM divasaMsi tiNi payAI cattAri aMgulAI porisI bhavai / gimhANaM bhante ! paDhamaM mAsaM kati NakkhattA *ti?, goamA! tiNi NakkhattA aiti-uttarAphagguNI hattho cittA, uttarAphagguNI cauddasa rAiMdiAI Nei hattho paNNarasa rAiMdiAI Nei cittA egaM rAiMdiaMgei, tayA NaM duvAlasaMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca NaM divasaMsi lehaTThAI tiNNi payAI porisI bhavai / gimhANaM bhante ! docaM mAsaM kati NakkhattA Neti !, goamA! tiNNi NakkhattA aiti, taM0-cittA sAI visAhA, cittA cauddasa rAiMdiAI Nei sAI paNNarasa rAiMdiAI Nei visAhA egaM rAiMdiaMNei, tayA NaM aTuMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca gaM divasaMsi do payAI aTuMgulAI porisI bhavai / gimhANaM bhante! taccaM mAsaM kati NakkhattA aiti?, go0! cattAri NakkhattA // 515 // For Private & Personel Use Only INIw.jainelibrary.org
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000000000029e9e9eSasass gati, taMjahA-visAhA'NurAhA jeThA mUlo, visAhA cauddasa rAiMdiAI Nei aNurAhA aTTha rAiMdiAI Nei jeTThA satta rAiMdiAI Nei mUlo eka rAiMdiaM, tayA NaM cauraMgulaporisIe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca divasaMsi do payAI cattAri a aMgulAI porisI bhavai / gimhANaM bhante! cautthaM mAsaM kati NakkhattA aiti ?, goamA! tiNNi NakkhattA NeMti, taM0-mUlo puvAsADhA uttarAsADhA, mUlo cauddasa rAiMdiAI Nei puvvAsADhA paNNarasa rAiMdiAI Nei uttarAsADhA egaM rAiMdiaMNei,, tayA NaM vaTTAe samacauraMsasaMThANasaMThiAe NaggohaparimaNDalAe sakAyamaNuraMgiAe chAyAe sUrie aNupariaTTai, tassa NaM mAsassa je se carime divase taMsi ca NaM divasaMsi lehaTThAI do payAI porisI bhavai / etesi NaM puvavaNNiANaM payANaM imA saMgahaNI, taM0-jogo devayatAraggagoMttasaMThANa candaravijogo / kulapuNNimaavamaMsA NeA chAyA ya boddhavvA // 1 // ( sUtraM 162) varSANAM-varSAkAlasya caturmAsapramANasya prathamamAsaM-zrAvaNalakSaNaM kati nakSatrANi svayamastaMgamanenAhorAtraparisamApakatayA krameNa nayanti ?, dvikarmakatvAdasya samAptimiti gamyate, ko'rthaH?-vakSyamANasaGkhyAGkasvasvadineSu imAni nakSa-19 trANi yadA astamayanti tadA zrAvaNamAse'horAtrasamAptirityarthaH, tenaitAni rAtriparisamApakatvAdrAtrinakSatrANyucyante, bhagavAnAha-gautama ! catvAri nakSatrANi nayanti, tadyathA-uttarASADhA abhijicchravaNo dhaniSThA ca, tatrottarASADhA prathamAn caturdaza ahorAtrAn nayati, tadanantaramabhijinnakSatraM saptAhorAtrAnnayati, tataH zravaNanakSatramaSTau ahorAtrAnnayati, on Education For Private Personal use only lA Pww.jainelibrary.org
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ SEGES zrIjambU- dvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 516 // evaM ca sarvasaGkalanayA zrAvaNamAsasyaikonatriMzadahorAtrA gatAstataH paraM zrAvaNamAsasya sambandhinaM caramamekamahorAtraM vakSaskAre dhaniSThAnakSatraM nayati, evaM zrAvaNamAsaM catvAri nakSatrANi nayanti, asya ca netRdvArasya prayojanaM rAtrijJAnAdau "jaM nei mAsasamAjayA rattiM NakkhattaM taMmi nnhcubhaage| saMpatte viramejjA sajjhAyapaosakAlammi // 1 // " ityAdau, tadanurodhena ca pakanakSatra vRndaM sa. dinamAnajJAnAyAha-tasmiMzca zrAvaNamAse prathamAdahorAtrAdArabhya pratidinamanyAnyamaNDalasaGkrAntyA tathA kathaJca 162 nApi parAvarttate yathA tasya zrAvaNamAsasya paryanteSu caturaGgulAdhikA dvipadA pauruSI bhavati, atra cAyaM vizeSaH-yasyAM / saGkrAntau yAvaddinarAtrimAnaM taccaturtho'zaH pauruSI yAmaH prahara itiyAvat , ASADhapUrNimAyAM ca dvipadapramANA pauruSI | tasyAM ca zrAvaNasatkacaturaGgalaprakSepe caturaGgalAdhikA pauruSI bhavati, mAne meyopacArAdabhedanirdezaH, tena caturaGgulAdhi| kapauruSyA chAyayeti vizeSaNavizeSyabhAvaH, etadevAha-tasya zrAvaNamAsasya carame divase dve pade catvAri cAlAni pauruSI bhavati, atha dvitIyaM mAsaM pRcchati-'vAsANa'mityAdi, varSANAM-varSAkAlasya bhadanta ! dvitIyaM bhAdrapadalakSaNaM mAsaM kati nakSatrANi nayanti?, asya vAkyasya bhAvArthaH prAgvad bhAvanIyaH, gautama! catvAri nakSatrANi nayanti, tadyathA-dhaniSThA zatabhiSak pUrvabhadrapadA uttarabhadrapadAca, tatra dhaniSThA AdyAn caturdaza ahorAtrAn nayati tadanantaraM zatabhiSak saptAhorA 2 // 516 // trAn nayati tataH paramaSTAvahorAtrAn pUrvabhadrapadA nayati tadanantaramekamahorAtramuttarabhadrapadA nayati, evamenaM bhAdrapadamAsaM catvAri nakSatrANi nayanti, tasmiMzcamAse'STAGgulapauruSyA-aSTAGgulAdhikapauruSyA chAyayA sUryo'nuparAvarttate, ana bhAvA Jain Education Inty INirjainelibrary.org
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ rthaH prAgvadbhAvanIyaH, etadevAha-tasya bhAdrapadamAsasya carame divase dve pade aSTa cAGgulAni pauruSI bhavati, atha tRtIyaM / pRcchati-'vAsANaM bhante 'tti, ityAdi, varSANAM bhadanta ! tRtIyaM mAsaM kati nakSatrANi nayanti?, gautama! trINi nakSatrANi-12 uttarabhadrapadA revatI azvinI ca, tatrottarabhadrapadA caturdaza rAtrindivAn nayati, revatI paJcadaza rAtrindivAn nayati, azvinI ekaM rAtrindivaM nayati, evaM tRtIyaM mAsaM trINi nakSatrANi nayanti, tasmiMzca mAse dvAdazAGgulapauruSyA-dvAda| zAGgulAdhikapauruSyA chAyayA sUryo'nuparAvarttate, bhAvArthaH pUrvavat, etadevAha-tasya mAsasya carame divase rekhA-19 pAdaparyantavartinI sImA tatsthAni trINi padAni pauruSI bhavati, kimuktaM bhavati ?-paripUrNAni trINi padAni pauruSI | bhavati, atha caturtha pRcchati-vAsANa'mityAdi, varSANAM-varSAkAlasya bhadanta! caturtha kArtikalakSaNaM mAsaM kati nakSa trANi nayanti?, gautama! trINi-azvinI bharaNI kRttikA ca, tatrAzvinI caturdazAhorAtrAn bharaNI paJcadazAhorAtrAn 1| kRttikA ekamahorAtraM nayati, tasmiMzca mAse poDazAMgulapauruSyA-SoDazAMgulAdhikapauruSyA chAyayA sUryo'nuparAvartate,| |bhAvArthaH pUrvavat, etadevAha-tasya mAsasya carame divase trINi padAni catvAri cAMgulAni pauruSI bhavati / gato vrssaakaalH| atha hemantakAlaM pRcchati-hemantANa'mityAdi, hemantAnAM-hemantakAlasya bhadanta! prathamaM mArgazIrSalakSaNaM mAsaM | kati nakSatrANi nayanti ?, gautama! trINi na0-kRttikA rohiNI mRgazirazca, tatra kRttikA caturdazAhorAtrAn rohiNI | // paJcadazAhorAtrAn mRgazira ekamahorAtraM nayati, tasmiMzca mAse viMzatyaGgalapauruSyA-viMzatyaGgulAdhikapauruNyA chAyayA HAREucationilional zrIjambU. 87 (CWww.jainelibrary.org
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 517 // Jain Education I sUryo'nuparAvarttate, bhAvArthaH pUrvavat, etadevAha - tasya mAsasya yazcaramo divasastasmin divase trINi padAni aSTa cAMgulAni pauruSI bhavatIti, atha dvitIyaM pRcchati - ' hemantANaM bhante !' ityAdi, hemantakAlasya bhadanta ! dvitIyaM pauSa| nAmakaM mAsaM kati nakSatrANi nayanti ?, gautama ! catvAri nakSatrANi nayanti tadyathA - mRgazira: ArdrA punarvasU puSyazca tatra | mRgazirazcaturdaza rAtrindivAnnayati, ArdrA aSTau naya, punarvasU sapta rAtrindivAn, puSyaH ekaM rAtrindivaM nayati, | tadA caturviMzatyaGgulapauruSyA - caturviMzatyaGgulAdhikapauruSyA chAyayA sUryo'nuparAvarttate, bhAvArthaH pUrvavat, tasya mAsasya carame divase rekhA - pAdaparyantavarttinI sImA tatsthAni catvAri padAni pauruSI bhavati, kimuktaM bhavati ? - paripUrNAni catvAri | padAni pauruSI bhavati, atha tRtIyaM pRcchati - ' hemantANa' mityAdi, etat sugamaM, atha caturthaM pRcchati - ' hemantANaM bhante ! | cautthaM' ityAdi, sugamaM / atIto hemantaH, atha grISmaM pRcchati - ' gimhANaM bhante ! paDhamaM ityAdi, tathA 'gimhANaM bhante ! docaM' ityAdi, tathA 'gimhANaM bhante / taccaM mAsaM ityAdi, tathA 'gimhANaM bhante ! cautthaM' ityAdi, catvAryapi imAni grISmakAla sUtrANi subodhAni, prAyaH prAktanasUtrAnusAritvAt, navaraM tasmiMzcApADhe mAse prakAzyavastuno vRttasya vRttayA | samacaturasra saMsthAnasaMsthitasya samacaturasrasaMsthAnasaMsthitayA nyagrodhaparimaNDalasaMsthAnasya nyagodhaparimaNDalayA upalakSa| Nametat zeSasaMsthAnasaMsthitasya prakAzyasya vastunaH zeSasaMsthAnasaMsthitayA, ASADhe hi mAse prAyaH sarvasyApi prakAzyasya vastuno divasasya caturbhAge'tikrAnte zeSe vA svapramANA chAyA bhavati, nizcayataH punarASADhamAsasya caramadivase tatrApi sarvAbhyantare vakSaskAre mAsasamA pakanakSatravRndaM sU 162 // 517 // w.jainelibrary.org
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNDale varttamAne sUrye, tato yat prakAzyaM vastu yatsaMsthAnaM bhavati tasya chAyA'pi tathAsaMsthAnopajAyate, tata uktam - vRttasya | vRttayA ityAdi, etadevAha - 'svakAyamanuraGginyA' svasya - svakIyasya chAyAnibandhanasya vastunaH kAyaH zarIraM svakAyastamanurajyate - anukAraM vidadhAtItyevaMzIlA anuraGginI 'dviSagrahe' tyAdinA' (zrIsiddha 5 - 2 - 40 yujaraJjadvipa 0 ) ghinaJpra| tyayastayA svakAyamanuraGginyA chAyayA sUryo'nu-pratidivasaM parAvarttate, etaduktaM bhavati - ASADhasya prathamAdahorAtrAdArabhya | pratidivasamanyAnyamaNDalasaGkrAntyA tathA kathaMcanApi sUryaH parAvarttate yathA sarvasyApi prakAzyasya vastuno divasasya caturbhAge'tikrAnte zeSe vA svAnukArA svapramANA ca chAyA bhavatIti zeSaM sugamaM, idaM ca pauruSIpramANaM vyavahArata uktaM, nizcayataH sArddhastriMzatA'horAtraizcaturaMgulA vRddhirhAnirvA veditavyA, tathA ca nizcayataH pauruSI pramANapratipAdanArthamimAH pUrvAcArya prasiddhAH karaNagAthA: - 'pave paNNarasaguNe tihisahie porisIi ANayaNe / chalasIasiyavibhatte jaM laddhaM taM viAnAhi // 1 // jai hoi visamaladdhaM dakkhiNamayaNaM Thavijja nAyabaM / aha havai samaM laddhaM nAyabaM uttaraM ayaNaM // 2 // | ayaNagae tihirAsI caugguNe pacapAyabhaiyaMmi / jaM laddhamaMgulANi ya khayavuDDI porisIe u // 3 // dakkhiNabuDI dupayA aMgulANaM tu hoi nAyabA / uttaraayaNe hANI kAyadyA cauhi pAyAhiM // 4 // sAvaNa bahulapaDivayA dupayA puNa porisI dhuvA hoi / cattAri aMgulAI mAseNaM vaddhae tatto // 5 // ikattIsa ibhAgA tihie puNa aMgulassa cattAri / dakkhiNaayaNe buddhI jAva ya cattAri u payAI // 6 // uttaraayaNe hANI cauhiM pAyAhiM jAva do pAyA / evaM tu porisIe witter:
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 18 vuDikhayA huMti nAyabA // 7 // vuDDI vA hANI vA jAvaiA porisIi diTThA u / tatto divasagaeNaM jaM laddhaM taM khu aya-8 NagayaM // 8 // ' atra vyAkhyA-yugamadhye yasmin parvaNi yasyAM tithI porupIparimANaM jJAtumiSyate tataH pUrva yugAdita 7vakSaskAre dvIpazA mAsasamAnticandrI- Arabhya yAni parvANi atikrAntAni tAni dhriyante dhRtvA ca paJcadazabhirguNyante guNayitvA ca vivakSitAyAstitheH yAH pakanakSatrayA vRttiH prAgatikrAntAstithayastAbhiH sahitAni kriyante kRtvA ca SaDazItyadhikena zatena teSAM bhAgo hriyate, ihaikasmin ayane | vRndaM . // 51 // vyazItyadhikamaNDalazataparimANe candraniSpAditAnAM tithInAM SaDazItyadhikaM zataM bhavati tatastena bhAge hRte yallabdhaM tadvi- | 162 jAnIhi samyagavadhArayetyarthaH, tatra yadi labdhaM viSamaM bhavati yathA ekakastrikaH paJcakaH saptako navako vA tadA tatparyantavarti dakSiNamayanaM jJAtavyaM, atha bhavati labdhaM samaM yathA dvikazcatuSkaH SaTkaH aSTako dazako vA tadA tatparyantavati / uttarAyaNamavaseyaM, tadevamukto dakSiNottarAyaNaparijJAnopAyaH, samprati SaDazItyadhikena bhAge hRte yaccheSamavatiSThate yadivA bhAgAsambhavena yaccheSaM tiSThati tadgatavidhimAha-'ayaNagae'ityAdi, yaH pUrva bhAge hRte bhAgAsambhave vA zeSIbhUto'yanagatastithirAzirvarttate sa caturbhirguNyate guNayitvA ca 'parvapAdena' yugamadhye yAni saGkhyayA parvANi caturviMzatyadhikazatasa yAni teSAM pAdena-caturthenAMzenaikatriMzatA ityarthaH, (bhAgo hiyate) tayA bhAge hRte yallabdhaM tAnyaGgulAni cakArAdaGgulAMzAzca pauruSyAH kSayavRddhyoAtavyAni, dakSiNAyane padadhruvarAzerupari vRddhau uttarAyaNe padadhruvarAzeH kSaye jJAtavyAnItyarthaH, // 518 // athaivaMbhUtasya guNakArasya bhAgahArasya kathamutpattiriti, ucyate, yadi SaDazItyadhikena caturvizatyamulAni kSaye vRddhau Seeeeeeeeee Jain Education INR For Private 3 Personal Use Only INHw.jainelibrary.org
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In vA prApyante tataH ekasyAM tithau kA vRddhiH kSayo vA ?, rAzitrayasthApanA 186 / 24 / 1 atrAntyena rAzinA ekakalakSaNena madhyamo rAzicaturviMzatirUpo guNyate, jAtaH sa tAvAneva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti vacanAt tata Adyena rAzinA paDazItyadhikazatarUpeNa bhAgo hiyate, tatroparitanarAzeH stokatvAd bhAgo na labhyate tataH chedyacchedakarAzyoH SaTkenApavarttanA jAta uparitano rAzizcatuSkarUpo'dhastana ekatriMzat labdhamekasyAM tithau catvAra ekatriMzadbhAgAH kSaye vRddhau veti catuSko guNakAra uktaH ekatriMzad bhAgahAra iti, iha yallabdhaM tAnyaGgulAni kSaye vRddhau vA | jJAtavyAnItyuktaM, tatra kasminnayane kiyatpramANadhruvarAzerupari vRddhau kasmin vA ayane kiMpramANadhruvarAzau kSaye ityetannirUpaNArthamAha- 'dakkhiNavuDDI' ityAdi, dakSiNAyane dvipadAt-padadvayasyopari aMgulAnAM vRddhirjJAtavyA, uttarAyaNe caturbhyaH | pAdebhyaH sakAzAdaGgulAnAM hAniH, tatra yugamadhye prathame saMvatsare dakSiNAyane yato divasAdArabhya vRddhistannirUpayati'sAvaNe' tyAdi, gAthAdvayaM yugasya prathame saMvatsare zrAvaNamAsa bahulapakSe pratipadi pauruSI dvipadA-padadvayapramANA dhruvA bhavati, tatastasyAH pratipada Arabhya pratitithi krameNa tAvadvarddhate yAvanmAsena - sUryamAsena sArddhatriMzadahorAtrapramANena | candramAsApekSayA ekatriMzattathibhirityarthaH catvAri aGgulAni varddhante, kathametadavasIyate ? - yathA mAsena sArddhatriMza| dahorAtrapramANena ekatriMzattithyAtmakenetyata Aha- 'ekatIse ' tyAdi, yata ekasyAM tithau catvAra ekatriMzadbhAgA varddhante, etacca prAgeva bhAvitaM, paripUrNe tu dakSiNAyane vRddhiH paripUrNAni catvAri padAni, tato mAsena sArddhatriMzadahorAtrapra w.jainelibrary.org
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazAnticandrI 7vakSaskAre mAsasamApakanakSatravRndaM mU. 162 zrIjambU- mANena ekatriMzatithyAtmakenetyuktaM, tadevamuktA vRddhiH, samprati hAnimAha-'uttare'tyAdi, yugasya prathame saMvatsare mAgha mAse bahulapakSe saptamyA Arabhya caturvyaH pAdebhyaH sakAzAt pratitithi ekatriMzadbhAgacatuSTayahAnistAvadavaseyA yAvadu ttarAyaNaparyante dvau pAdau pauruSIti / eSa prathamasaMvatsaragato vidhiH, dvitIye saMvatsare zrAvaNamAse bahulapakSe trayodayA vRttiH zImAdau kRtvA vRddhiH, mAghamAse zuklapakSe caturthImAdiM kRtvA kSayaH, tRtIye saMvatsare zrAvaNamAse zuklapakSe dazamI vRddhe||519||18 rAdiH mAghamAse bahulapakSe pratipat kSayasyAdiH, caturthe saMvatsare zrAvaNamAse bahulapakSe saptamI vRddherAdiH, mAghamAse bahu | lapakSe trayodazI kSayasyAdiH, pazcame saMvatsare zrAvaNe mAse zuklapakSe caturthI vRddherAdiH, mAghamAse zuklapakSe dazamI kSayasyAdiH, etacca karaNagAthAnupAttamapi pUrvAcAryapradarzitavyAkhyAnAdavasitaM / sampratyupasaMhAramAha-evaM tu'ityAdi, evamuktena prakAreNa pauruSyAM-pauruSIviSaye vRddhikSayau yathAkramaM dakSiNAyaneSUttarAyaNeSu veditavyau, tadevamakSarArthamadhikRtya vyAkhyAtAH krnngaathaaH| sampratyasya karaNasya bhAvanA kriyate, ko'pi pRcchati-yugAditaH Arabhya paJcAzItitame parvaNi paJcamyAM tithau katipadA pauruSI bhavati?, tatra caturazItirdhiyate, tasyAzcAdhastAt paJcamyAM tithau pRSTamiti paJca, caturazItizca paJcadazabhirguNyate jAtAni dvAdaza zatAni SaSTyadhikAni 1260 eteSu madhye'dhastanAH paJca prakSipyante jAtAni 1265 teSAM paDazItyadhikena zatena bhAgo hiyate labdhAH SaT, AgataM SaT ayanAnyatikrAntAni saptamamayanaM varttate, tadgataM ca zeSamekonapazcAzadadhikaM zataM tiSThati 149 tatazcaturbhirguNyate jAtAni paJca zatAni SaNNavatyadhikAni // 519 // en Education For Private Personal Use Only OGainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 teSAmekatriMzatA bhAgaharaNe labdhAH ekonaviMzatiH, zeSAstiSThanti sapta, tatra dvAdazAMgulAni pAda ityekonaviMzataH dvAdazabhiH, padaM labdhaM, zeSANi tiSThanti saptAMgulAni, SaSThaM cAyanamuttarAyaNaM tad gataM saptamaM tu dakSiNAyanaM vartate, 18 tataH padamekaM sapta cAMgulAni padadvayapramANe dhruvarAzau prakSipyante, jAtAni trINi padAni saptAMgulAni, ye ca sapta ekatriMzadbhAgAH zeSIbhUtA vartante tAn yavAn kurmaH, tatrASTau yavA aMgule iti te saptASTabhirguNyante jAtAni SaTpaJcAzat 56 tasyA ekatriMzatA bhAge hRte labdha eko yavaH zeSAstiSThanti yavasya paJcaviMzatirekatriMzadbhAgAH, AgataM paJcAzI-1 titame parvaNi paJcamyAM trINi padAni saptAMgulAni eko yavaH ekasya ca yavasya paJcaviMzatirekatriMzaddhAgA ityetAvatI pauruSIti, tathA aparaH ko'pi pRcchati-saptanavatitame parvaNi paJcamyAM tithau katipadA pauruSI?, tatra paNNavatidhiyate, tasyAzcAdhastAtpaJca, SaNNavatizca paJcadazabhirguNyate jAtAni caturdaza zatAni catvAriMzadadhikAni 1440 teSAM madhye'dhastanAH paJca prakSipyante jAtAni caturdaza zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni 1445, teSAM SaDazItyadhikena zatena bhAgo hiyate labdhAni sapta ayanAni zeSa tiSThati tricatvAriMzadadhikaM zataM 143 taccaturbhirguNyate jAtAni paJca zatAni dvisapsatyadhikAni 572 teSAmekatriMzatA bhAgo hriyate labdhAnyaSTAdazAMgulAni 18 teSAM madhye dvAdazabhiraMgulaiH padamiti labdhamekaM padaM SaTU aMgulAni upari cAMzA uddharitAzcaturdaza 14 te yavAnayanArthamaSTabhirguNyante jAtaM dvAdazottaraM zataM 8 112 tasyaikatriMzatA bhAge hRte labdhAstrayo yavAH zeSAstiSThanti yavasya ekonaviMzatirekatriMzadbhAgAH, sapta cAyanA-18 Jain Education a nal Alw.jainelibrary.org
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIta dvIpazAnticandrIyA vRciH vRnda sU. 162 11520 // nya tikrAntAni aSTama cAyanamuttarAyaNaM uttarAyaNe ca padacatuSTayarUpAd dhruvarAzeonirvaktavyA tata ekaM padaM saptAMgu-18 7vakSaskAre lAni trayo yavA ekasya ca yavasya ekonaviMzatirekatriMzadbhAgA iti padacatuSTayAt pAtyate, zeSa tiSThati dve pade catvA mAsasamAgulAni catvAro yavAH ekasya ca yavasya dvAdaza ekatriMzadbhAgAH, etAvatI yuge Adita Arabhya saptanavatitame pakanakSatraparvaNi paJcamyAM tithau pauruSIti, evaM sarvatra bhAvanIyaM / samprati pauruSIparimANato'yanagataparimANajJApanArthamiyaM karaNa|gAthA-'buDDI ve'tyAdi, pauruSyAM yAvatI vRddhihA~nirvA dRSTA tataH sakAzAdivasagatena pravarttamAnena ca trairAzikakaraNA| nusAreNa yallabdhaM tat ayanagata-ayanasya tAvatpramANaM gataM veditavyaM, eSa karaNagAthAkSarArthaH, bhAvanA tviyam-tatra dakSiNAyane padadvayasyopari catvAri aGgulAni vRddhau dRSTAni, tataH ko'pi pRcchati-kiMgataM dakSiNAyanasya ?, atra trairAzikakarmAvatAro-yadi caturbhiraGgulasya ekatriMzadbhAgairekA tithirlabhyate tatazcaturbhiraMgulaiH kati tithIrlabhAmahe?, rAzitrayasthApanA- 14 atrAntyo rAziraMgularUpa ekatriMzadbhAgakaraNArthamekatriMzatA guNyate jAtaM caturviMzatyadhikaM 124 zataM tena madhyo rAzirguNyate jAtaM tadeva caturvizatyadhikaM zataM 124 tasya catuSkarUpaNAdirAzinA bhAgo hiyate labdhA ekatriMzattithayaH, AgataM dakSiNAyane ekatriMzattamAyAM tithau caturaMgulA pauruSyAM vRddhiriti / tathA uttarAyaNe pdctu-13|| // 520 // STayAdaGgalASTakahInaM pauruSyAmupalabhya ko'pi pRcchati-kiM gatamuttarAyaNasya ?, atrApi trairAzika-yadi caturbhiraMgulasya ekatriMzadbhAgairekA tithirlabhyate tato'STabhiraMgulaihInaiH kati tithayo labhyante?, rAzitrayasthApanA 138 / atrAntyo ezana Jain Education For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education | sazirekatriMzadbhAgakaraNArthamekatriMzatA guNyate jAte dve zate aSTacatvAriMzadadhike 248 tAbhyAM madhyo rAzirekakarUpo guNyate jAte te eva dve zate aSTacatvAriMzadadhike 248 tayorAdyena rAzinA catuSkarUpeNa bhAgaharaNaM labdhA dvASaSTiH 62, AgatamuttarAyaNe dvASaSTitamAyAM tithau aSTAvaMgulAni pauruSyA hInAnIti / athopasaMhAravAkyamAha - ' etesi Na'|mityAdi, eteSAmanantaroktAnAM pUrvavarNitAnAM padAnAmiyaM vakSyamANA saMgrahaNIgAthA, tadyathA - ' jogo devaya tAragga' ityAdi, prAgvyAkhyAtasvarUpA, asyA nigamanArthaM punarupanyAsastena na punaruktirbhAvanIyeti, yattu pUrvamuddezasamaye sanni | pAtadvAraM sUtre sAkSAdupAttaM samprati ca chAyAdvAraM tadvicitratvAt sUtrakArANAM pravRtteH, pUrNimAmAvAsyAdvAre sannipAta| dvAramantarbhAvitaM chAyAdvAraM ca netRdvArAnuyogyapi bhinnasvarUpatayA pRthaktvena vivakSitamiti dhyeyam / athAsminnevAdhikAre SoDazabhirdvArairarthAntarapratipAdanAya gAthAdvayamAha - hihiM sasiparivAro mandara'bAdhA taheva loMgaMte / dharaNitalAoM abAdhA aMto bAhiM ca uddhamuhe // 1 // saMThANaM ca mANaM va sIhagaI iddhimantA ya / tAraMtara'ggamahisI tuDia pahu ThiI a appabahU // 2 // atthi NaM bhante ! caMdimasUriANaM hiTThipi tArArUvA aNuMpi tulAvi samevi tArArUvA aNupitullAvi uppipi tArArUvA aNupi tujhAvi ?, haMtA ! go0 ! taM caiva uccAreavaM, se keNaTTeNaM bhante ! evaM vuJcai -- asthi NaM0 jahA jahA NaM tesiM devANaM tavaniyamabaMbhacerANi UsiAI bhavasi tahA tahANaM i devANaM evaM paNNAyae taMjahA - aNutte vA tullatte vA, jahA jahA NaM tesiM devANaM tavaniyamabaMbhacerANi No UsiAi bhavaMti tahA tahA tional
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU dvIpazAnticandrIyA vRciH // 521 // | vakSaskAre aNutvAdiparivAra abAdhA mU. 162-164 Deeeeeeeeeeeeeeeee NaM tesiM devANaM evaM (go) paNNAyae, taM0 aNutte vA tullatte vA (sUtra 162 ) egamegassa NaM bhante ! candassa kevaiA mahaggahA parivAro kevaiA NakkhattA parivAro kevaiyA tArAgaNakoDAkoDIo paNNattAo ?, go0 aTThAsIi mahaggahA parivAro aThThAvIsaM NakkhattA parivAro chAvaTThisahassAI Nava sayA paNNattarA tArAgaNakoDAkoDIjo paNNattA (sUtraM 163) mandarassaNaM bhante! pavayassa kevaiAe abAhAe joisaM cAra carai ?, go0 ikArasahiM ikavIsehiM joaNasaehiM abAhAe joisaM cAraM carai, logaMtAoNaM bhante! kevaiAe abAhAe joise paNNatte ?, go. ekArasa ekArasehiM joaNasaehiM abAhAe joise paNNatte / dharaNitalAoNaM bhante !, sattahiM NauehiM joaNasaehiM joise cAraM caraitti, evaM sUravimANe aTThahiM sarahiM, caMdavimANe aTuhiM asIehiM, uvarille tArArUve navahiM joaNasaehiM cAra carai / joisassa NaM bhante ! heDillAo talAo kevaiAe abAhAe sUravimANe cAraM carai?, go0 dasahiM joaNehiM abAhAe cAra carai, evaM candavimANe NauIe joaNehiM cAraM carai, uvarille tArArUve dasuttare joaNasae cAraM carai, sUravimANAo candavimANe asIIe joaNehiM cAra carai, sUravimANAo joaNasae uvarille tArArUve cAraM carai, candavimANAo vIsAe joaNehiM uvarille NaM tArArUve cAraM carai (sUtraM 164) adhaH candrasUryayostArAmaNDalaM upalakSaNAt samapaMktau upari ca aNuM samaM vetyAdi vaktavyaM 1, zaziparivAro vaktavyaH 2 jyotizcakrasya mandarato'bAdhA vaktavyA 3 tathaiva lokAntajyotizcakrayorabAdhA 4 dharaNitalAt jyotizcakrasyAbAdhA 5 kizca-nakSatramantaH-cArakSetrasyAbhyantare kiM bahiH kiM cordhva kizcAdhazcaratIti vaktavyaM 6 jyotiSkavimAnAnAM saMsthAna // 52 // For Private & Personel Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ seeeeeeeeeeeeed vaktavyaM 7 eSAmeva pramANaM vaktavyaM 8 candrAdInAM vimAnAni kiyanto vahantIti vaktavyaM 9 eSAM madhye ke zIghragatayaH ke mandagataya iti vaktavyaM 10, eSAM madhye ke'lparddhayo maharddhayazceti vaktavyaM 11 tArANAM parasparamantaraM vaktavyaM ra |12 agramahiSyo vaktavyAH 13, tuTikena-abhyantaraparSatsatkastrIjanena saha prabhuH-bhogaM kartuM samarthazcandrAdirnavA iti vaktavyaM 14 sthitirAyuSo vaktavyA 15 jyotiSkANAmalpabahutvaM vaktavyaM 16 iti / atha prathama dvAraM pipRcchiSurAha| asthi 'mityAdi, astyetad bhagavan ! candrasUryANAM devAnAM 'hiTiMpi'tti kSetrApekSayA adhastanA api tArArUpaH tArA vimAnAdhiSThAtAro devA dyutivibhavAdikamapekSya kecidaNavo'pi-hInA api bhavanti kecittulyA api-sadRzA api bhavanti, adhikatvaM tu svasvendrebhyaH parivAradevAnAM na sambhavatIti na pRSTaM, tathA same'pIti candrAdivimAnaiH kSetrApekSayA samAH-samazreNisthitA api tArArUpA:-tArAvimAnAdhiSThAtAro devAste'pi candrasUryANAM devAnAM dyati vibhavAdikamapekSya kecidaNavo'pi kecittulyA api bhavanti, tathA candrAdivimAnAnAM kSetrApekSayA upari-uparisthitAstArA| rUpAH-tArAvimAnAdhiSThAtAro devAste'pi candrasUryANAM devAnAM dyutivibhavAdikamapekSya kecidaNavo'pi kecittulyA api bhavanti, atra kAkupAThAt praznAvagamaH, evaM gautamena pRSTe bhagavAnAha-gautama! hanteti yadeva pRSTaM tatsarvaM tathaivAsti atastadevoccAraNIyaM, atrArthe hetupraznAyAha-atha kenArthena bhagavannevamucyate-'atthi Na'mityAdinA, tadeva sUtramanusmaraNIyaM, atrottaramAha-yathA yathA teSAM-tArArUpavimAnAdhiSThAtRRNAM devAnAM prAgbhave taponiyamabrahmacaryANyu For Private Personel Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ eseseakce zrIjambU-cchUitAni-utkaTAni bhavanti, tatra tapaH-anazanAdi dvAdazavidhaM niyamaH-zaucAdiH brahmacarya-maithunaviratiH, atra ca / vakSaskAre dvIpazA- zeSatra tAnAmanupadarzanamutkaTabatadhAriNAM jyotiSkeSu utpAdAsambhavAt , ucchritAnItyupalakSaNaM tena yathA yathA anucchri- aNutvAdinticandrItAnItyapi bodhyaM, anyathottarasUtre vakSyamANamaNutvaM nopapadyeta, yacchandagabhitavAkyasya tacchandagambhitavAkyasApe ra parivAra yA vRtti: abAdhA sU. kSatvAduttaravAkyamAha tathA tathA teSAM devAnAmevaM prajJAyate-jJAyate iti, tadyathA-aNutvaM vA tulyatvaM vA, na caitada- |162-164 // 522 // nucitaM, dRzyate hi manuSyaloke'pi kecijanmAntaropacitatathAvidhapuNyaprAgbhArA rAjatvamaprAptA api rAjJA saha tulyavibhavA iti, atra vyatirekamAha-yathA yathA teSAM devAnAM-tArAvimAnAdhiSThAtRRNAM prAgbhavArjitAnyucchritAni tapo-18 | niyamabrahmacaryANi na bhaveyustathA tathA teSAM devAnAM no evaM prajJAyate-aNutvaM vA tulyatvaM vA, abhiyogikakarmodayenA tinikRSTatvAt , ayamarthaH-akAmanirjarAdiyogAddevatvaprAptAvapi devarlDaralAbhena candrasUryebhyo dyutivibhavAdyapekSayA'Nu| tvamapi na sambhavet , kutastamAM teSAM taissaha tulyatvamiti / atha dvitIyaM dvAraM praznayati-'egamegassa NaM bhante !'ityAdi, | ekaikasya bhadanta! candrasya kiyanto mahAgrahAH parivAra tathA kiyanti nakSatrANi parivAraH tathA kiyatyastArAgaNakoTAkovyaH parivArabhUtAH prajJaptAH?, bhagavAnAha-gautama! aSTAzItirmahAgrahAH parivAro'STAviMzatinakSatrANi parivAraH SaTpa-19 pa // 522 // STisahasrANi nava zatAni paJcasaptatyadhikAni tArAgaNakoTAkoTInAM parivArabhUtAni prajJaptAni, yadyapyatra ete candrasyaiva parivAratayoktAstathApi sUryasyApIndratvAdete eva parivAratayA'vagantavyAH, samavAyAGge jIvAbhigamasUtravRttyAdau tathA. seeR Jain Education For Private Personal Use Only Anjainelibrary.org |
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ resectioedeseeeeeeeeed darzanAt , atha tRtIyaM dvAraM pRcchati-'mandarassaNaM bhante!' ityAdi, mandarasya bhadanta! parvatasya kiyatyA'bAdhayA-apAntarAlena jyotizcakra cAraM carati?, bhagavAnAha-gautama! jagatsvabhAvAt ekAdazabhirekaviMzatyadhikojanazatairityevaMrUpayA'bAdhayA jyotiSaM cAra carati, kimuktaM bhavati?-merutazcakravAlenaikaviMzatyadhikAnyekAdazayojanazatAni muktvA calaM jyotizcakraM tArArUpaM cAraM carati, prakramAjambUdvIpagatamavaseyaM, anyathA lavaNasamudrAdijyotizcakrasya meruto dUravatitvena uktapramANAsambhavaH, pUrva tu sUryacandravaktavyatAdhikAre abAdhAdvAre sUryacandrayoreva meruto'bAdhA uktA sAmprataM | tArApaTalasyaiti na pUrvAparavirodha iti| atha sthiraM jyotizcakramalokataH kiyatyA abAdhayA arvAk avatiSThata iti pipRcchiSuzcaturtha dvAramAha-'logantAo Na'mityAdi, lokAntato-alokAdito'rvAk kiyatyA abAdhayA prakramAt sthiraM / | jyotizcakraM prajJaptaM ?, bhagavAnAha-gautama! jagatsvabhAvAt ekAdazabhirekAdazAdhikairyojanazatairavAdhayA jyotiSaM prajJaptaM, prakramAt sthiraM bodhyam , carajyotizcakrasya tatrAbhAvAditi / atha paJcamaM dvAraM pRcchati-dharaNitalAoM NaM bhante'! ityanena tatsUtraikadezena paripUrNa praznasUtraM bodhyaM, tacca 'dharaNitalAo NaM bhante ! uddhaM uppaittA kevaiAe abAhAe hiDille joise cAraM carai ?, goamA!' ityanta, vastvekadezasya vastuskandhasmArakatvaniyamAt, tatrAyamarthaH-dharaNitalAt-samayaprasiddhAt samabhUtalabhUbhAgAdUrdhvamutpatya kiyatyA'vAdhayA adhastanaM jyotiSa tArApaTalaM cAraM carati?, bhagavAnAha-gautama! saptabhirnavataiH-navatyadhikayoMjanazatairityevaMrUpayA abAdhayA adhastanaM jyotizcakra cAraM carati, atha sUryAdi 39098290999 dhIjamba. 22INI ww.jainelibrary.org
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-za viSayamabAdhAsvarUpaM saMkSipya bhagavAn svayamevAha-'evaM sUravimANe ahahiM saehiM canda'ityAdi, evamuktanyAyena yathA / 7vakSaskAre dvIpazA- samabhUmibhAgAdadhastanaM jyotizcakraM navatyadhikasaptayojanazataistathA samabhUmibhAgAdeva sUryavimAnamaSTabhiryojanazataizcandravi- aNutvAdinticandrImAnamazItyadhikairaSTabhiryojanazataiH uparitanaM tArArUpaM navabhiojanazataizcAraM carati / atha jyotizcakracArakSetrApekSayA parivAra yA vRttiH abAdhApraznamAha-'joisassa NamityAdi, jyotizcakrasya dazottarayojanazatabAhalyasyAdhastanAt talAt kiyatyA abA abAdhA sU. 162-164 // 523 // dhayA sUryavimAnaM cAra carati ?, gautama! dazabhiryojanairityevaMrUpayA abAdhayA sUryavimAnaM cAraM carati, atra ca sUtre | samabhUbhAgAdU navatyadhikasaptayojanAtikrameNa jyotizcakrabAhalyamUlabhUta AkAzapradezaprataraH so'vadhimantavyaH, evaM candrAdisUtre'pi, evaM candravimAnaM navatyA yojanairityevaMrUpayA abAdhayA cAraM carati, tathoparitanaM tArArUpaM dazAdhike yojanazate jyotizcakrabAhalyaprAnte ityarthaH cAraM carati, atha gatArthamapi ziSyavyutpAdanAya sUryAdInAM parasparamantaraM sUtrakRdAha-'sUravimANAo'ityAdi, sUryavimAnAt candravimAnaM azItyA yojanaizcAraM carati, sUryavimAnAt yojanazate'tikrAnte uparitanaM tArApaTalaM cAra carati, candravimAnAt viMzatyA yojanairuparitanaM tArApaTalaM cAra carati, atra || sUcAmAtratvAt sUtre'nuktApi grahANAM nakSatrANAM ca kSetravibhAgavyavasthA matAntarAzritA saMgrahaNivRttyAdau darzitA li-1 // 523 // khyate-'zatAni sapta gatvocaM, yojanAnAM bhuvastalAt / navati ca sthitAstArAH, sarvAdhastAnnabhastale // 1 // tArakApaTalAd gatvA, yojanAni dazopari / sUrANAM paTalaM tasmAdazIti zItarociSAm // 2 // catvAri tu tato gatvA, nakSatra ececeaeeeeeeeeeeeeeeeees Jain Education Intenta For Private & Personel Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. paTalaM sthitam / gatvA tato'pi catvAri, budhAnA paTalaM bhavet // 3 // zukrANAM ca gurUNAM ca, bhaumAnAM mandasaM jJinAm / trINi trINi ca gatvovaM, krameNa paTalaM sthitam // 4 // ' iti // atha SaSThaM dvAraM pRcchannAha- jambuddIve NaM dIve aThThAvIsAe NakkhattANaM kayare Nakkhatte sababhaMtarillaM cAra carai ?, kayare Nakkhatte savvabAhiraM cAra carai?, kayare savvahidvilaM cAra carai, kayare savvauvarillaM cAraM carai?, go0! abhiI Nakkhatte savvanbhaMtaraM cAra caraha, mUlo savvabAhiraM cAra carai, bharaNI savvahiDillagaM sAI savvuvarillagaM cAraM carai / candavimANe NaM bhante! kiMsaMThie paNNatte, go0 ! addhakaviTThasaMThANasaMThie savvaphAliAmae abbhuggayamusie evaM sabvAI avvAiM, candavimANe NaM bhante ! kevaiyaM AyAmavikkhaMbheNaM kevaiyaM bAhalleNaM ?, go0! chappaNNaM khalu bhAe vicchiNNaM candamaMDalaM hoi / aTThAvIsaM bhAe bAhalaM tassa boddhavvaM // 1 // aDayAlIsaM bhAe vicchiNNaM sUramaNDalaM hoi / cauvIsaM khalu bhAe bAhallaM tassa boddhavvaM // 2 // do kose a gahANaM NakkhattANaM tu havai tassaddhaM / tassaddhaM tArANaM tassaddhaM ceva bAhallaM // 3 // (sUtraM 165) jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe'STAviMzatenakSatrANAM madhye katarannakSatraM sarvAbhyantaraM-sarvebhyo maNDalebhyo'bhyantaraH sarvAbhyantaraH taM, anena dvitIyAdimaNDalacAravyudAsaH, cAraM carati?, tathA katarannakSatraM sarvabAhyaM-sarvato nakSatramaNDalikAyA bahizcAraM carati-bhramati, tathA katarannakSatraM sarvebhyo'dhastanaM cAraM carati, tathA katarannakSatraM sarveSAM nakSatrANAmu|paritanaM cAra carati, sarvebhyo nakSatrebhya uparicArItyarthaH, bhagavAnAha-gautama! abhijinnakSatraM sarvAbhyantaraM cAraM carati, JainEducation Inted For Private Personel Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUyadyapi sarvAbhyantaramaNDalacArINyabhijidAdidvAdazanakSatrANyabhihitAni tathApIdaM zeSaikAdazanakSatrApekSayA merudizi 7vakSaskAre dvIpazA- sthitaM sat cAraM caratIti sarvAbhyantaracArItyuktaM, tathA mUlo-mUlanakSatraM sarvabAhyaM cAraM carati, yadyapi paJcadazamaNDa-16 abhyantaranticandrI-18 lAdahicArINi mRgaziraHprabhRtIni SaDU nakSatrANi pUrvASADhottarASADhayozcaturNA tArakANAM madhye dve dve ca tAre uktAni || saMsthAnaviyA vRttiH tathApyetadaparabahizcArinakSatrApekSayA lavaNadizi sthitaM saccAraM caratIti sarvabahizcArItyuktaM, tathA bharaNInakSatraM sarvAdhastanaM stArAdi sU.165 // 524 // 18 cAraM carati, tathA svAtinakSatraM sarvoparitanaM cAraM carati, ayaM bhAvaH-dazottarazatayojanarUpe jyotizcakrabAhalye yo / nakSatrANA kSetravibhAgazcaturyojanapramANastadapekSayoktanakSatrayoH krameNAdhastanoparitanabhAgau jJeyau, haribhadrasUrayastu "adha| stane jyotiSkatale bharaNyAdikaM nakSatramuparitane ca jyotiSkatale svAtyAdikamastItyAhu"riti / atha saptamaM dvAraM pRcchati'candavimANe Na'mityAdi, candravimAnaM bhadanta ! kiMsaMsthitaM-kiMsaMsthAnaM prajJaptam, gautama! uttAnIkRtArddhakapitthaphalasaMsthAnasaMsthitaM sarvasphaTikamayaM 'abhyudgatotsRta'mityanena vijayadvArapurasthaprakaNThakagataprAsAdavarNakaH sarvo'pi vimAnaprakaraNAt klIbaikavacanapUrvako vAcyaH, evaM candravimAnanyAyena sarvANi sUryAdijyotiSkavimAnAni netavyAni saMsthAnanaiyatyabuddhiM prApaNIyAni, nanu yadi sarvANyapi jyotiSkavimAnAnyIkRtakapitthAkArANi tatazcandrasUryavimAnA-oll // 524 // nyatisthUlatvAdudayakAle'stamayakAle vA yadivA tiryak paribhramanti kasmAttathAvidhAnAni nopalabhyante ?, yastu zirasa upari vartamAnAnAM teSAmadhasthAyijaneSu vartulatayA pratibhAsaH arddhakapitthasya zirasa upari dUramavasthApitasya parabhAgA. toececeasoeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeer Jain Education IntAR For Private & Personel Use Only All.jainelibrary.org
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanato vartulatayA dRzyamAnatvAt so'pi na samyagbhAvamaJcati pUrNavRttasyApi tathA darzanAt , ucyate, ihArddhakapi-15 sthAkArANi na sAmastyena vimAnAni pratipattavyAni kintu vimAnAnAM pIThAni, teSA pIThAnAmupari candrAdInAM prAsAdAste ca prAsAdAstathA kathaMcanApi vyavasthitA yathA pIThaiH saha bhUyAn vartula AkAro bhavati, sa ca dUrabhAvAdekAntataH samavRttatayA janAnAM pratibhAsate tato na kshciddossH| athASTamaM dvAraM pRcchati-'candavimANe 'mityAdi, candravimAnaM Namiti prAgvat, bhadanta! kiyadAyAmaviSkambhena kiyadvAhalyena-uccaistvena prajJaptaM?, upalakSaNAt sUryAdivimAnamapi pranitaM draSTavyaM, atra padyenottarasUtramAha-gautama ! khalvitipadaM nizcaye'laGkAre vA SaTpaJcAzadekaSaSTibhAgAn yojanasya vistIrNa candamaNDalaM bhavati, ayamarthaH-ekasya pramANAMgulayojanasyaikaSaSTibhAgIkRtasya SaTpaJcAzatA bhAgaiH samu| ditairyAvatpramANaM bhavati tAvatpramANo'sya vistAra ityarthaH, vRttavastunaH sadRzAyAmaviSkambhatvAt , evamevottarasUtraM, tenAyAmo'pi tAvAneva, parikSepastu svayamabhyuhyaH, vRttasya savizeSastriguNaH paridhiriti prasiddheH, bAhalyaM cASTAviMza-19 tibhAgAn yAvattasya boddhavyaM, SaTpaJcAzadbhAgAnAma. etAvata eva lAbhAt , sarveSAmapi jyotiSka(kANAM)vimAnAnAM 81 (ni) svasvavyAsapramANAt arddhapramANabAhalyAnIti vacanAt , tathA aSTacatvAriMzataM bhAgAn vistIrNa sUryamaNDalaM bhavati,191 catvAriMzad(caturviMzati)bhAgAn yAvad bAhalyaM tasya boddhavyaM, tathA dvau kozau ca grahANAM tadevArddha yojanamityarthaH, | tathA nakSatrANAM tu bhavati tasyArddha-eka kozamityarthaH, tasyArddha krozArddhamityarthaH tArANAM vimAnAni vistIrNAni, Jain Education in IN .jainelibrary.org
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA- nticandrIyA vRciH // 525 // grahAdivimAnAnA madhye yasya yo vyAsastasya tadaI bAhalyaM bhavati, yathA krozadvayasyArddha kozo grahavimAnabAhalyaM, krozArddha nakSatravimAnabAhalyaM, krozaturyAzastArAvimAnabAhalyamiti, etaccotkRSTasthitikatArAdevavimAnamAzrityotaM, yatpunarjaghanyasthitikatArAdevavimAnaM tasyAyAmaviSkambhaparimANaM paJcadhanuHzatAni uccatvaparimANamarddhatRtIyAni dhanu:zatAnIti tattvArthabhASye / atha navama dvAra praznaviSayIkurvannAha 7vakSaskAre candrAdivimAnavAhakAH mU. 166 eeeeeeeeeeeeeee candavimANeNaM bhante ! kati devasAhassIo parivahati ?, goamA! solasa devasAhassIo parivahaMtIti / candavimANassa NaM puratthime NaM seANaM subhagANaM suppabhANaM saMkhatalavimalanimmaladadhighaNagokhIrapheNarayayaNigarappagAsANaM thiralaTThapauTThavaTTapIvarasusiliTThavisiTThatikkhadADhAviDaMbiamuhANaM rattuppalapattamauyasUmAlatAlujIhANaM mahuguliapiMgalakkhANaM pIvaravarorupaDipuNNaviulakhaMdhANaM miuvisayasuhamalakkhaNapasatthavaravaNNakesarasaDovasohiANaM UsiasunamiyasujAyaapphoDialaMgUlANaM vairAmayaNakkhANaM vairAmayadADhANaM vairAmayadantANaM tavaNijajIhANaM tavaNijjatAluANaM tavaNijjajottagasujoiANaM kAmagamANaM pIigamANaM maNogamANaM maNoramANaM amiagaINaM amiabalavIriapurisakAraparakamANaM mahayA apphoDiasIhaNAyabolakalakalaraveNaM mahureNaM maNahareNaM pUretA aMbaraM disAo a sobhayaMtA cattAri devasAhassIo sIharUvadhArINaM purathimillaM bAhaM vahati / caMdravimANassa NaM dAhiNeNaM seANaM subhagANaM suppabhANaM saMkhatalavimalanimmaladadhidhaNagokhIrapheNarayayaNigarappagAsANaM vairAmayakuMbhajualasuTTiapIvaravaravairasoMDavaTTiadittasurattapaumappagAsANaM abbhuNNayamuhANaM tavaNijjavisAlakaNNacaMcalacalaMtavimalujalANaM mahuvaNNabhisaMtaNiddhapattalanimmalativaNNamaNirayaNalo // 525 // SERE Jain Education Intermellar ww.jainelibrary.org
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNANaM abbhuggayamaulamalliAdhavalasarisasaMThiaNivvaNadaDhakasiNaphAliAmayasujAyadantamusalovasomiANaM kaMcaNakosIpavidvadantagavimalamaNirayaNaruilaperaMtacittarUvagavirAiANaM tavaNijavisAlatilagappamuhaparimaNDiANaM nAnAmaNirayaNamuddhagevijabaddhagalayavarabhUsaNANaM veruliavicittadaNDanimmalavairAmayatikkhalaDhaaMkusakuMbhajualayaMtaroDiANaM tavaNijasubaddhakacchadappiabaluddharANaM vimalaghaNamaNDalavairAmayalAlAlaliyatAlaNaM NANAmaNirayaNaghaNTapAsagarajatAmayabaddhalajjulaMbiaghaMTAjualamahurasaramaNaharANaM allINapamANajuttavaTTiasujAyalakkhaNapasattharamaNijjavAlagattaparipuMchaNANaM uvaciapaDipuNNakummacalaNalahuvikamANaM aMkamayaNakkhANaM tavaNijajIhANaM tavaNijjatAluANaM tavaNijajottagasujoiANaM kAmagamANaM pIigamANa maNogamANaM maNoramANaM amiagaINaM amiabalavIriapurisakAraparakamANaM mahayAgaMbhIragulugulAitaraveNaM mahureNaM maNahareNaM pUretA aMbaraM disAo a sobhayaMtA cattAri devasAhassIo gayarUvadhArINaM devANaM dakkhiNilaM bAhaM parivahaMtitti / candavimANassa NaM paJcatthimeNaM seANaM subhagANaM suppabhANaM calacavalakakuhasAlINaM ghaNaniciasubaddhalakkhaNuNNayaIsiANayavasabhovANaM caMkamialaliapuliacalacavalagavviagaINaM sannatapAsANaM saMgatapAsANaM sujAyapAsANaM pIvaravaTTiasusaMThiakaDINaM olaMbapalaMbalakkhaNapamANajuttaramaNijjavAlagaNDANaM samakhuravAlidhANANaM samalihiasiMgatikkhaggasaMgayANaM taNusuhumasujAyaNiddhalomacchavidharANaM uvaciamaMsalavisAlapaDipuNNakhaMdhapaesasuMdarANaM veruliabhisaMtakaDakkhasunirikkhaNANaM juttapamANapahANalakkhaNapasattharamaNijagaggaragallasobhiANaM gharagharagasusahabaddhakaMThaparimaNDiANaM NANAmaNikaNagarayaNaghaNTiAvegacchigasukayamAliANaM varaghaNTAgalayamAlujjalasiridharANaM paumuppalasagalasurabhimAlAvibhUsiANaM vairakhurANaM vivihavikkhurANaM phAliAmayadantANaM tavaNijjajIhANaM tavaNijjatAluANaM tavaNijjajottagasujoiANaM kAmagamANaM pIigamANaM Jain Educati o n For Private & Personel Use Only Ni
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI-1 yA vRttiH 7vakSaskAre candrAdi. vimAnavAhakAH mU. // 526 // maNogamANaM maNoramANaM amiagaINaM amiabalavIriapurisakkAraparakamANaM mahayAgajiagaMbhIraraveNaM mahureNaM maNahareNaM pUretA aMbaraM disAo a sobhayaMtA cattAri devasAhassIo vasaharUvadhArINaM devANaM paJcatthimillaM bAhaM parivahaMtitti / candavimANassa NaM uttareNaM seANaM subhagANaM suppabhANaM taramallihAyaNANaM harimelamaulamalliacchANaM caMcuccialaliapuliacalacavalacaMcalagaINaM laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaijaiNasikkhiagaINaM lalaMtalAmagalalAyavarabhUsaNANaM sannayapAsANaM saMgayapAsANaM sujAyapAsANaM pIvaravaTTiasusaMThiakaDINaM olambapalaMbalakkhaNapamANajuttaramaNijjavAlapucchANaM taNusuhumasujAyaNiddhalomacchaviharANaM miuvisayasuhumalakkhaNapasatthavicchiNNakesaravAliharANaM lalaMtathAsagalalADavarabhUsaNANaM muhamaNDagaocUlagacAmarathAsagaparimaNDiakaDINaM tavaNijakhurANaM tavaNijjajIhANaM tavaNijjatAluANaM tavaNijjajottagasujoiANaM kAmagamANaM jAva maNoramANaM amiagaINaM amiabalavIriapurisakAraparakkamANaM mayAyahesiakilakilAiaraveNaM maNahareNaM pUretA aMbaraM disAo a sobhayaMtA cattAri devasAhassIo hayarUvadhArINaM devANaM uttarillaM bAhaM parivahaMtitti / gAhA-solasadevasahassA havaMti caMdesu ceva sUresu / aDheva sahassAI ekekaMmI gahavimANe // 1 // cattAri sahassAI NakkhattaMmi a havaMti ikike / do ceva sahassAI tArArUvekamekaMmi // 2 // evaM sUravimANANaM jAva tArArUvavimANANaM, NavaraM esa devasaMghAetti ( sUtraM 166 ) / // 26 // candravimAnaM bhadanta ! kati devasahasrANi parivahanti?, gautama! SoDaza devasahasrANi parivahanti, ekaikasyAM dizi | catuzcatuHsahasrANAM sadbhAvAt, iyamatra bhAvanA-iha candrAdInAM vimAnAni tathA jagatsvabhAvAt nirAlambanAni vahamA-1 Jain Education inclinal For Private & Personel Use Only Cliw.jainelibrary.org
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnyavatiSThante, kevalaM ye AbhiyogikA devAste tathAvidhanAmakarmodayavazAt samAnajAtIyAnAM hInajAtIyAnA vA // devAnAM nijamahimAtizayadarzanArthamAtmAnaM bahumanyamAnAH pramodabhRtaH satatavahanazIleSu vimAneSvadhaH sthitvA 2 kecit | siMharUpANi kecid gajarUpANi kecidvRSabharUpANi kecitturaGgamarUpANi kRtvA tAni vimAnAni vahanti, na caitadanupapannaM, tathAhi-yatheha ko'pi tathAvidhAbhiyogyanAmakarmopabhogabhAgI dAso'nyeSAM samAnajAtIyAnAM hInajAtIyAnAM vA pUrvaparicitAnAmevamahaM nAyakasyAsya suprasiddhasya sammata iti nijamAhAtmyAtizayadarzanArtha sarvamapi svocitaM karma pramuditaH karoti tathA AbhiyogikA api devAstathAvidhAbhiyogyanAmakarmopabhogabhAjaH samAnajAtIyAnAM hInajAtI| yAnAM vA devAnAmanyeSAmevaM vayaM samRddhA yatsakalalokaprasiddhAnAM candrAdInAM vimAnAni vahAma ityevaM nijamAhatmyA|tizayadarzanArthamAtmAnaM bahumanyamAnA uktaprakAreNa candrAdivimAnAni vahantIti / athaiSAmeva SoDazasahasrANAM vyakti-18 |mAha-'candavimANa'ityAdi, candra vimAnasya pUrvasyAM-yadyapi jaGgamasvabhAvena jyotiSkANAM sUryodayAGkitaiva pUrvA na saMbhavati 8 cArAnusAreNa parAparadiparAvarttasambhavAt tathApi jigamiSitadizaM gacchato'bhimukhA dik pUrveti vyavahiyate, yathA|8 kSutadik, siMharUpadhAriNAM devAnAM catvAri sahasrANi paurastyAM bAhAM-pUrvapArzva vahantIti sambandhaH, teSAmeva vize-18 pAyAha-'seANa'mityAdi, zvetAnAM zvetavarNAnAM tathA subhagAnAM-saubhAgyavatAM janapriyANAmityarthaH, tathA suprabhANAMsuSTha-zobhanA prabhA-dIptiryeSAM te tathA teSAM, tathA zaGkatalaM-zaMkhamadhyabhAgo vimalanirmala:-atyantanirmalo yo dadhi Jain Education i s For Private Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU ghana:-styAnIkRtaM dadhi gokSIraphenaH prasiddhaH, rajatanikaro-rUpyarAzisteSAmiva prakAza:-tejaHprasAro yeSA te tathA teSAM, sArA sAtatathA tapA, 7vakSaskAre dvIpazA-18 tathA sthirau-dRDhau laSTau-kAntau prakoSThako-kalAcike yeSAM te tathA, tathA vRttAH-vartulAH pIvarAH-puSTAH suzliSTAH-18 candrAdinticandrI-18| avivarAH viziSTA:-tIkSNA bhedikA yA daMSTrAstAbhirviDambitaM-vivRtaM mukhaM yeSAM te tathA, prAyo hi siMhajAtIyA vimAnavA. yA vRciH dADhAbhiyA'ttamukhA eva bhavantIti, athavA viDambitaM-dhAtUnAmanekArthatvAt zobhitaM mukhaM yeSAM te tathA, tataH hakAH mU. // 527 // karmadhArayasteSAM, tathA raktotpalapatravat mRdusukumAle-atikomale tAlujihve yeSAM te tathA teSAM, tathA madhugu TikA-ghanIbhUtakSaudrapiNDastadvatpiGgale akSiNI yeSAM te tathA teSAM, prAyo hi hiMsrajIvAnAM cakSuSi pItavarNAnIti, tathA pIvare-upacite vare-pradhAne UrU-jaMdhe yeSAM te tathA, paripUrNaH ata eva vipulo-vistIrNaH skandho yeSAM te tathA, tataH padadvayakarmadhArayasteSAM, tathA mRdavo vizadAH-spaSTAH sUkSmA:-pratalAH lakSaNaiH prazastAH varavarNAHpradhAnavarNAH yA kesarasaTA:-skandhakesaracchaTAstAbhirupazobhitAnAM tathA ucchritaM-UvIkRtaM sunamitaM-suSTu adhomukhI. kRtaM sujAtaM-zobhanatayA jAtamAsphoTitaM ca-bhUmAvAsphAlitaM lAla yaistathA teSAM, tathA vajramayanakhAnAM tailAditvAd / dvittvaM vajramayadaMSTrANAM vajramayadaMtAnA, trayANAmadhyavayavAnAmabhaGguratvopadarzanArtha vajropamAnaM, tathA tapanIyamayajihvAnAM // 527 // tathA tapanIyamayatAlukAnAM tathA tapanIyaM yokrakaM pratItaM suyojitaM yeSu te tathA teSAM kAmena-svecchayA gamo-gamanaM yeSAM te tathA teSAM, yatra jigamiSanti tatra gacchantItyarthaH, atra 'yuvarNavRdRvazaraNagamRdha' (zrIsiddha05-3-287) Feeeeeeeeeeeeeeeeeeee sin Eduent an international For Private & Personel Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Resettesecessseel ityanenAlUpratyayaH, tathA prItiH-cittollAsastena gamo-gamanaM yeSAM te tathA teSAM, tathA manovad gamo-gamanaM vegavattvena yeSAM te tathA teSAM, tathA manoramANAM manoharANAM tathA amitagatInAM-bahutaragatInAmityarthaH, tathA amitabaletyAdipadAni prAgvat , tathA mahatA AsphoTitasiMhanAdabolakalakalaraveNa madhureNa manohareNa pUrayanti-zabdAdvaitaM vidadhAnAzani ambaraM-nabhomaNDalaM dizazca-pUrvAdyAH zobhayanti-zobhayamAnAnIti vizeSaNadvayaM sahasrANIti vizeSyeNa saha yojyaM / atha dvitIyabAhAvAhakAnAha-'caMdavimANa'ityAdi, candravimAnasya dakSiNasyAM-jigamiSitadizo dakSiNe pArzve gajarUpadhAriNAM devAnAM catvAri devasahasrANi dAkSiNAtyAM bAhAM parivahantItyanvayaH, eSAM vizeSaNAyAha-seANa'mityAdi vizeSaNacatuSTayaM prAgvat , tathA vajramayaM kumbhayugalaM yeSAM te tathA susthitA-susaMsthAnA pIvarA-puSTA varA vajramayI zuNDA vartitA-vRttA padavyatyayaH prAkRtatvAt tasyAM dIptAni suraktAni yAni padmAni-bindujAlarUpANi teSAM prakAzo-vyaktabhAvo yeSAM te tathA, pAlakApyazAstre hi tAruNye hastidehe jAyamAnA raktavindavaH padmAnIti vyavahriyante / iti, tataH padadvayakarmadhArayasteSAM, tathA abhyunnatamukhAnAM purata unnatatvAt tathA tapanIyamayAvantararuNatvena vizAlau-12 itarajIvakarNApekSayA vistINoM cazcalau-sahajacApalyayuktau ata eva calantau-itastato dolAyamAnau vimalau-Agantukamalarahitau ujjvalo-bhadrajAtIyahastyavayavatvena bahi:zvetavau~ kau~ yeSAM te tathA teSAM, atra padavyatyayaH prAgvat , tathA madhuvarNe-kSaudrasadRze 'bhisaMti'tti bhAsamAne snigdhe patrale-pakSmavatI nirmale chAyAdidoSarahite trivarNe-raktapI LAKESEkkceeeeee For Private & Personel Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRtiH 9292020200000 7vakSaskAre candrAdivimAnavAhakAH sU. / / 528 // tazvetavarNAzraye maNiratnamaye locane yeSAM te tathA teSAM, tathA abhyudgatAni-atyunnatAni mukulamallikeva-korakAvastha- vicakilakusumavad dhavalAni tathA sadRzaM-samaM saMsthAnaM yeSAM tAni tathA, nirvagAni-vraNavarjitAni dRDhAni kRtsnasphaTikamayAni-sarvAtmanA sphaTikamayAnItyarthaH sujAtAni-janmadoSarahitAni dantamusalAni tairupazobhitAnAM, tathA | vimalamaNiratnamayAni rucirANi paryantacitrarUpakANi arthAt kozImukhavatIMnItyarthaH taivirAjitA yA kAJcanakozI Soliketi prasiddhA tasyAM praviSTA dantAnA-agradantA yeSAM te tathA teSAM, padavyatyayaH prAkRtatvAt , tathA tapanIyamayAni vizAlAni tilakapramukhANi yAni mukhAbharaNAni AdizabdAdratnazuNDikAcAmarAdiparigrahastaiH parimaNDitAnAM, tathA nAnAmaNiratnamayo mUrddhA yeSAM te tathA aveyena saha baddhAni galakavarabhUSaNAni-kaNThAbharaNAni ghaNTAdIni yeSAM te tathA, tataH padadvayakarmadhArayasteSAM, tathA kumbhayugalAntare-kumbhadvayamadhye udita:-udayaM prAptaH tatra sthita ityarthaH, | tathA vaiDUryamayo vicitradaNDo yasmin sa tathA, nirmalavajramayastIkSNo laSTo-manoharo'DDazo yeSAM te tathA teSAM, tathA | tapanIyamayI subaddhA kakSA-hRdayarajjuryeSA te tathA, darpitA-saJjAtadoste tathA, baloddharA-balotkaTAste tathA, | tataH padatrayasya padadvayamIlane 2 karmadhArayasteSAM, tathA vimalaM tathA dhanaM maNDalaM yasya tat tathA, vajramayalAlAbhilalitaM // zrutisukhaM tADanaM yasya tat tathA, nAnAmaNiratnamayyaH pArzvagA:--pArzvavarttinyo ghaNTA allaghughaNTA yasya tat tathA evaMvidhaM rajatamayI tiryagbaddhA yA rajjustasyAM lambitaM yad ghaNTAyugalaM tasya yo madhurasvaraH tena manoharANAM, tathA Coo // 528 // Jan Education Intemani For Private Personel Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlInaM-suzliSTaM nirbharabharakezatvAt pramANayuktaM-caraNAvadhi lambamAnatvAt vartitaM-vartulaM sujAtA-lakSaNaprazastA ramaNIyA-manoharA vAlA yasya tat evaMvidhaM gAtraparipuJchanaM-pucchaM yeSAM te tathA teSAM, tiryaJco hi pucchenaiva gAtraM pramArjayantIti, tathA upacitA-mAMsalAH paripUrNAH-pUrNAvayavAstathA kUrmavadunnatAzcaraNAstairladhulAghavopetaH-zIghratara ityarthaH vikramaH-pAdavikSepo yeSAM te tathA teSAM, tathA aGkaratnamayanakhAnAM tavaNijajIhANamityAdi nava padAni prAgvat , mahatA-bahuvyApinA gambhIraH-atimandro gulugulAyitaravo-bRMhitazabdastena madhureNa manohareNa ambaraM pUrayanti dizazca | zobhayantItyAdi prAgvat / atha tRtIyavAhAvAhakAnAha-'candavimANassa Na'mityAdi, candravimAnasya pazcimAyAM| jigamiSitadizaH pRSThabhAge vRSabharUpadhAriNAM devAnAM catvAri devasahasrANi pazcimAM bAhAM parivahantItyarthaH, zvetAnAM subhagAnAmityAdi prAgvat , calacapalaM-itastato dolAyamAnatvenAsthiratvAdaticapalaM kakudaM-aMsakUTaM tena zAlinAzobhAyamAnAnAM tathA ghanavad-ayodhanavannicitAnAM-nirbharabhRtazarIrANAmata eva subaddhAnAM-azlathAnAM lakSaNonnatAnAMprazastalakSaNAnmaM tathA ISadAnataM-kiJcinnamrabhAvamupAgataM vRSabhauSTha-vRSabhau-pradhAnau lakSaNopetatvenauSThau yatra tat, samartha-9 vizeSaNena vizeSyaM labhyata iti mukhaM yeSAM te tathA, tataH pUrvavat padacatuSTayakarmadhArayasteSAM, tathA caMkramitaM-kuTila-9 gamanaM lalitaM-vilAsavadgamanaM pulitaM-gativizeSaH sa cAkAzakramaNarUpaH evaMrUpA calacapalA-atyantacapalA garvitA gatiryeSAM te tathA sannatapArthAnAM adho'dhaHpArthacoravanatatvAt tathA saGgatapArthAnAM-dehapramANocitapArthAnAM tathA| 200000000000000000000000000 Jain Education intuitoils For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 529 // 166 sajAtapArthAnAM-suniSpannapArthAnAM tathA pIvarA-puSTA vartitA-vRttA susaMsthitA-susaMsthAnA kaTiryeSA te tathA teSA, tathA| vakSaskAre lambAni-avalaMbanasthAnAni teSu prAlambAni-lambAyamAnAni lakSaNaiH pramANena ca yathocitena yuktAni ramaNIyAni% candrAdivAlagaNDAni-cAmarANi yeSAM te tathA teSAM, tathA samA:-parasparaM sadRzAH khurAH pratItAH vAlidhAnaM-pucchaM ca yeSAM te vimAnavA hakAH sU. tathA teSAM, tathA samalikhitAni' samAni-parasparaM sadRzAni likhitAnIvotkIrNAnIvetyarthaH tIkSNAgrANi saGgatAni-10 yathocitapramANAni zRGgANi yeSAM te tathA teSAM, padavyatyayaH prAkRtatvAt , tathA tanusUkSmANi-atyantasUkSmANi sujAtAni-saniSpannAni snigdhAni lomAni teSAM yA chavistAM dharanti te tathA, upacitaH-puSTo'ta eva mAMsalo vizAlo janasamarthatvAta paripUrNo'vyaGgatvAt yaH skandhapradezastena sundarANAM, tathA vaiDUryamayAni 'bhisaMtakaDakkha'tti bhAsamAnakaTAkSANi-zobhamAnArddhaprekSitAni sunirIkSaNAni-sulocanAni yeSAM te tathA teSAM, tathA yuktapramANo-yathocitamAnopetaH pradhAnalakSaNaH pratItaH prazastaramaNIya:--atiramaNIyo gaggarakaH-paridhAnavizeSo lokaprasiddhastena zobhita-15 galAnAM padavyatyayaH prAgvat, tathA gharagharakA:-kaNThAbharavizeSaH suzabdA baddhA yatra sa cAsau kaNThazca tena parimaNDi-15 tAnAM, tathA nAnAprakAramaNikanakaratnamayyo yA ghaNTikA:-kSudraghaNTAH kiGkiNya ityarthastAsAM vaikakSikAstiryagvakSasi sthA-18| // 529 // pitatvena sukRtAH-suSTha racitAmAlikA:-zreNayo yeSAM te tathA teSAM, tathA varaghaNTikA:-uktaghaMTikAto viziSTataratvena pradhAnaghaNTA gale yeSAM te varaghaNTAgalakAH tathA mAlayA ujvalAste tathA tataH paradvayakarmadhArayasteSAM, tathA puSpA-3 Jain Education in Buriainelibrary.org
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education laGkArameva vizeSeNAha - padmAni - sUryavikAsIni utpalAni - candravikAsIni sakalAni - akhaNDitAni surabhINi teSAM mAlAstAbhirvibhUSitAnAM padavyatyayaH prAgvat, tathA vajraralamayAH khurAH pratItA yeSAM te tathA teSAM vividhAH maNikanakAdimayatvena nAnAprakArA vikhurA - uktakhurebhya Urdhvavarttitvena vikRSTAH khurA yeSAM te tathA teSAM tathA sphaTikamayadantAnAM tathA tapanIyamayajihvAnAM tathA tapanIyamayatAlukAnAM tathA tapanIyayokra ke suyojitAnAM tathA 'kAmagamANa'mityAdi SaT padAni prAgvat, mahatA- gambhIreNa garjitaraveNa - bhAGkArazabdarUpeNetyAdi prAgvaditi / atha caturthavAhAvAhakAnAha - ' candravimANassa Na' mityAdi, candravimAnasyottarasyAM jigamiSitadiza uttarapArzve vAmapArzve ityarthaH, hayarUpadhAriNAM devAnAM catvAri devasahasrANi uttarAM bAhAM parivahantIti sambandhaH, zvetAnAmityAdi prAgvat, tathA taro-bego balaM vA tathA 'mali malli dhAraNe' tatazca tarodhArako vegAdidhArako hAyanaH saMvatsaro yeSAM te taromallihAyanA yauvanavanta ityarthaH | atasteSAM varaturaGgamANAmityAdiyogaH, tathA harimelako - vanaspativizeSastasya mukulaM- kuDAlaM tathA mallikA- vicakilastadvadakSiNI yeSAM te tathA teSAM zuklAkSANAmityarthaH, tathA 'caMcucciya'tti prAkRtatvena caMcuritaM- kuTilagamanaM athavA caMcuHzukacaMcustadvadvatayetyarthaH uccitaM-uccatAkaraNaM pAdasyoccitaM vA utpATanaM pAdasyaiva caMcUccitaM ca tat lalitaM ca-vilAsavad gatiH pulitaM ca-gativizeSaH prasiddhaH evaMrUpA tathA calayatIti calo-vAyuH kampanatvAt tadvaccapalacaJcalAatIva capalA gatiryeSAM te tathA teSAM tathA laMghanaM garttAderatikramaNaM valganaM - utkUrddanaM dhAvanaM - zIghramRjugamanaM dhoraNaM - gati tional
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18cAturya tripadI-bhUmau padatrayanyAsaH jayinIva-gamanAntarajayavatI javinI vA-vegavatI zikSitA-abhyastA gatiyaste 81 7vakSaskAre dvIpazA-18 tathA teSAM, tathA lalanti-dolAyamAnAni 'lAma'tti prAkRtatvAdramyANi galalAtAni-kaNThe nyastAni varabhUSaNAni yeSAM candrAdinticandrI vimAnavAte tathA teSAM, tathA sannatapAcAnAmityAdi paJca padAni prAgvat , navaraM vAlapradhAnAni pucchAni vAlapucchAnyarthAccAmarAyA vRtiH hakAH mU. NItyarthaH, tathA 'taNusuhume'tti padaM prAgvat tathA mRdvI vizadA-ujvalA athavA parasparamasammilitA prtiromkuupmekaiks||530|| mbhavAt sUkSmA-tanvI lakSaNaprazastA vistIrNA yA kesarapAli:-skandhakezazreNistAM dharaMti ye te tathA teSAM, tathA lalantaH suvaddhatvena suzobhAkA ye sthAsakA-darpaNAkArA AbharaNavizeSAsta eva lalATavarabhUSaNAni yeSAM te tathA teSAM, tathA ! mukhamaNDakaM ca-mukhAbharaNaM avacUlAzca-pralambamAnagucchAH cAmarANi ca sthAsakAzca pratItA eSAM dvandvastata ete yathAsthAne niyojitA yeSAM santi te tathA, abhrAditvAdapratyaye rUpasiddhiH, parimaNDitA kaTiryeSAM te tathA, tataH padadvayakarmadhArayasteSAM, tathA tapanIyakhurANAM tathA tapanIyajihvAnAmityAdi nava padAni prAgvat , tathA mahatA-bahuvyApinA hayaheSitarUpo yaH kilakilAyitaravaH-sAnandazabdastenetyAdi prAgvat , eSu ca caturvapi vimAnabAhAvAhakasiMhAdivarNakasUtreSu kiyanti padAni prastusopAGgasUtrAdarzagatapAThA(na)nusArINyapi zrIjIvAbhigamopAGgasUtrAdarzapAThAnusAreNa vyAkhyA- // 530 // tAni, na ca tatra vAcanAbhedAt pAThabhedaH sambhavatIti vAcyaM, yataH zrImalayagiripAdairjIvAbhigamavRttAveva "kvacit siMhAdInAM varNanaM dRzyate tadbahuSu pustakeSu na dRSTamityupekSitaM, avazyaM cettadvyAkhyAnena prayojanaM tarhi jambUdvIpaTIkA hai, Jan Education inte For Private Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int paribhAvanIyA, tatra savistaraM tadvyAkhyAnasya kRtatvAdi" tyatidezaviSayIkRtatvena dvayoH sUtrayoH sadRzapAThakatvameva | sambhAvyata iti, yattu jIvAbhigamapAThadRSTAnyapi 'miamAi apINarai apAsANa' mityAdipadAni na vyAkhyAtAni tat prastutasUtre sarvathA adRSTatvAt, yAni ca padAni prastutasUtrAdarzapAThe dRSTAni tAnyeva jIvAbhigamapAThAnusAreNa saGgatapAThIkRtya vyAkhyAtAnItyarthaH / atha candravaktavyasya sUryAdivaktavyaviSaye'tidezaM candrAdInAM siMhAdisaGkhyA saMgrahaNigAthe cAha gAhA - "solasa deva sahassA " ityAdi, atra saGgatiprAdhAnyAd vyAkhyAnasya dRzyamAnaprastutasUtrAdarzeSu puraH sthito'pi | prathamaM ' evaM sUravimANANa' mityAdyAlApako vyAkhyeyo, yathA evaM candravimAnavAhakAnusAreNa sUryavimAnAnAmapi vAhakA | varNanIyAH yAvattArArUpANAmapi vimAnavAhakA varNanIyAH yAvatpadAd grahavimAnAnAM nakSatravimAnAnAM ca vimAnavAhakA varNanIyAH, navaraM eSa devasaMghAtaH, ayamartha:- sarveSAM jyotiSkANAM vimAnavAhakavarNanasUtraM samameva teSAM saGkhyAbhedastu vyAkhyAsyamAnagAthAbhyAmavagantavyaH, te ceme vakSyamANe gAhA iti-gAthe- 'solase' tyAdi, poDazadevasahasrANi bhavanti candravimAne caiveti samuccaye tathA sUryavimAne'pi poDaza devasahasrANi, bahuvacanaM cAtra prAkRtatvAt, tathA aSTau deva| sahasrANyekaikasmin grahavimAne tathA catvAri sahasrANi nakSatre caikaikasmin bhavanti, tathA dve caiva sahasre tArArUpavimAne ekaikasminniti / atha dazamadvArapraznamAha - etesi NaM bhante / caMdimasUriagagaNana kkhattatArArUvANaM kayare savyasigghagaI kabare sambasigghatarAe ceva ?, goamA ! candehiMto v.jalnelibrary.org
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- surA savvasigghagaI sUrehito gahA sigghagaI gahehiMto NakkhattA sigdhagaI NakkhattehiMto tArArUvA sigghagaI, savvappagaI caMdA 7vakSaskAre dvIpazA- savvasigghagaI tArArUvA iti (sUtraM 167) / etesi gaM bhante ! caMdimasUriagahaNakkhatArArUvANaM kayare savvamahi ddhiA kayare savvappa jyotiSkanticandrI- DiA?. go.! tArAsvahiMto NakkhattA mahiddhiA NakkhattehiMto gahA mahiddhiA gahehiMto sUriA mahiddhiA sUrehiMto candA gatiRddhiyA vRciH mahiddhiA savvappiddhiA tArArUvA savvamahiddhiA candA (sUtraM168) jambuddIve NaM bhante ! dIve tArAe a tArAe a kevaie abA tArAnta rANi mU. hAe aMtare paNNate?, goamA! duvihe-vAghAie a nivvAghAie a, nivvAghAie jahaNgeNaM paMcadhaNusayAI ukkoseNaM do gAUAI, // 53 // 167-269 vAghAie jahaNaNaM doNNi chAvaDhe joaNasae ukoseNaM bArasa joaNasahassAI doNi a bAyAle joaNasae tArArUvassa 2 abAhAe aMtare paNNatte (sUtraM 169) / patesiNa'mityAdi, eteSAM bhadanta ! candrasUryagrahagaNanakSatratArArUpANAM madhye kataraH 'sarvazIghragatiH' sarvebhyazcandrAdibhyazcarajyotiSkebhyaH zIghragatiH, idaM ca sarvAbhyantaramaNDalApekSayA, katarazca sarvazIghragatitarakaH, atra dvayoH prakRSTe tara, idaM ca sarvabAhyamaNDalApekSayoktaM, abhyantaramaNDalApekSayA sarvabAhyamaNDalasya gatiprakarSasya suprasiddhatvAt , prajJapta iti | gamyaM, bhagavAnAha-gautama! candrebhyaH sUryAH sarvazIghragatayaH, sUryebhyaH grahAH zIghragatayaH, grahebhyo nakSatrANi zIghraga-8 tIni, nakSatrebhyastArArUpANi zIghragatIni, muhUrtagatau vicAryamANAyAM pareSAM pareSAM gatiprakarSasyAgamasiddhatvAt , ata eva 9 || sarvebhyo'lpA-mandA-gatiryeSAM te tathA evaMvidhAzcandrAstathA sarvebhyaH zIghragatIni tArArUpANIti / athaikAdazadvAraM | O1 Jain Education Interational For Private & Personel Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Recenesseeeeeeeeeeeeee pati -patesi Na'mityAdi, eteSAM bhadanta! candrasUryagrahanakSatratArArUpANAM madhye katare sarvamaharddhikAH katare ca || cakAro'tra gamyaH sarvAlpardhikAH?, bhagavAnAha-gautama! tArArUpebhyo nakSatrANi maharddhi kAni nakSatrebhyo grahA maharddhikAH || yA maryAmaharddhikAH sUryebhyazcandrA maharddhikAH, ata eva sarvAlpardhikAstArArUpAH sarvamaharddhikAzcandrAH, iyamatra bhAvanA-tivicAraNAyAM ye yebhyaH zIghrA uktAste tebhyaHRddhivicAraNAyAmutkramato maharddhikA jJeyA iti / atha dvAdazadvArapraznamAha-'jambuddIve Na'mityAdi, jambUdvIpa bhadanta! dvIpe tArAyAstArAyAzca kiyadabAdhayA antaraM prajJaptam ?, bhagavAnATa_gautama! dvividha-vyAghAtika nivyoghAtikaM ca, tatra vyAghAta:-parvatAdiskhalanaM tatra bhavaM vyAghAtikaM. nivyApAtika vyApAtikAnnirgataM svAbhAvikamityarthaH, tatra yanniAghAtika tajaghanyataH paJcadhanuHzatAni utkRSTato dve gavyUte, etacca jagatsvAbhAvyAdevAvagantavyaM, yacca vyAghAtikaM tajaghanyato dve yojanazate SaSaSTyadhike, etacca niSadhakUTAdikamapekSya veditavyaM, tathAhi-niSadhaparvataH svabhAvato'pyuccaizcatvAri yojanazatAni tasya copari paJcayojanazatoccAni kUTAni tAni ca mUle paJcayojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM madhye trINi yojanazatAni paJcasaptatyadhikAni upari arddhatRtIye dve yojanazate teSAM coparitanabhAgasamazreNipradeze tathAjagatsvAbhAvyAdaSTAvaSTau yojanAnyabAdhayA kRtvA tArAvimAnAni / paribhramanti tato jaghanyato vyAghAtikamantaraM dve yojanazate SaSaSTyadhike bhavataH, utkarSato dvAdaza yojanasahasrANi dve yojanazate dvicatvAriMzadadhike, etacca merumapekSya draSTavyaM, tathAhi-merau dazayojanasahasrANi merozcobhayato'bAdhayA Jain Educatio n al For Private & Personel Use Only 5||
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 532 // | ekAdaza yojanazatAnyekaviMzatyadhikAni tataH sarvasaGkhyAmIlane bhavanti dvAdazayojana sahasrANi dve ca yojanazate dvicatvAriMzadadhike, evaM tArArUpasya tArArUpasya antaraM prajJaptamiti / atha trayodazaM dvAraM praznayannAha - candassa NaM bhaMte! joisiMdassa joisaraNNo kai aggamahisIo paNNattAo ?, goamA ! cattAri agga mahisIo paNNattAo, taM*candappabhA dosiNAbhA acimAlI pabhaMkarA, tao NaM egamegA devI cattAri 2 devI sahassAI parivAro paNNatto, pabhU NaM tAo egamegA devI annaM devIsahassaM vivittae, evAmeva sa vareNaM solasa devIsahassA, settaM tuDie / pahU NaM bhaMte ! caMde joisiMde joi - sarAyA caMdavaDeMsa vimANe candAe rAyahANIe sabhAe suhammAe tuDieNaM saddhiM madhyAhyaNaTTagIavAia jAva dikhAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharattae ?, goamA ! No iNaTThe samaTThe se keNaTTheNaM jAva viharittae ?, go0 ! caMdassa NaM joisiMdassa0 caMdavaDeMsae vimANe caMdAe rAyahANIe sabhAe suhammAe mAnavae ceiakhaMbhe vairAmaesa golabaTTasamuggaesu bahUIo jiNasakahAo sannikhitAo citi tAo NaM caMdassa aNNesiM ca bahUNaM devANa ya devINa ya avaNijjAo jAva pajjuvAsaNijjAo, se teNaTTeNaM goyamA ! No pabhUtti, pabhU NaM caMde sabhAe suhammAe cauhiM sAmANiasAhassIhiM evaM jAva divvAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharittae kevalaM pariAriddhIe, No ceva NaM mehuNavattiaM, vijayA 1 vejayaMtI 2 jayaMtI 3 aparAjiA 4 savvesiM gahAINaM eAo aggamahisIo, chAvattarasvI gahasayassa eAo aggamahisIo vaktavvAo, imAhi gAhAhiMti-iMgAlae 1 viAlae 2 lohiaMke 3 saNicchare ceva / AhuNie 5 pAhunie 6 kagagasaNAmA ya paMceva 11 // 1 // some 12 sahie 13 AsaNeya 14 kajovae 15 a Jain Education Intemational vakSaskAre agramahipyo guhAca sthitiH sU. 167-170 // 532 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int kabburae 16 / ayakarae 17 duMdubhae saMkhasanAmevi tiSNeva || 2 || evaM bhAgiyavvaM jAva bhAvake ussa aggamahisI otti / / (sUtraM 168) caMdavimANe NaM bhaMte! devANaM kevaiaM kAlaM ThiI paNNattA ?, go0 ! jahaNeNaM caubhAgapaliovamaM ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahassamavbhahiaM, caMdavimANe NaM devINaM jahaNeNaM caubhAgapaliovamaM u0 addhapaliyovamaM paNNAsAe vAsasahasse himanbhahiaM, sUravimANe devANaM caubhAgapaliovamaM ukkoseNaM paliovamaM vAsasahassamambhahiyaM, sUravimANe devINaM jahaNeNaM caubbhAgapaliova ukkoseNaM addhapaliovamaM paMcahiM vAsasaehiM amahiyaM gahavimANe devANaM jahaNaNeNaM caubhAgapaliovamaM ukkosegaM paliovamaM gavimANe devINaM jaNeNaM caubhAgapaliovamaM ukkoseNaM addhapaliovamaM NakkhattavimANe devANaM jahaNeNaM caubbhAgapalio maM koseNaM addhapaNovamaM NakkhattavimANe devINaM jaNeNaM caubbhAgapaliovamaM ukkoseNaM sAhiaM caudabhAgapaliovamaM, tArAvimANe devANaM jagaNaM aTThabhAgapaliovamaM ukkoseNaM ubhAgapalio maM tArAvimANadevINaM jaNeNaM aTThabhAgapaliovamaM ukko seNaM sAiregaM aTThabhAgapalio maM ( sUtraM 170 ) 'candassa Na' mityAdi, praznasUtraM sugamaM, uttarasUtre catasro'gramahiSyaH, tadyathA - candraprabhA 'dosiNAbha'ti jyotsnAbhA arcirmAlI prabhaGkarA, tatazca catuH saGkhyAkathanAnantaraM parivAro vaktavya ityarthaH ekaikasyA devyAzcatvAri 2 devIsahasrANi | parivAraH prajJaptaH, kimuktaM bhavati ? - ekaikA agramahiSI caturNA 2 devIsahasrANAM paTTarAjJI, atha vikurvaNAsAmarthya mAha| prabhuH samarthA Namiti vAkyAlaGkAre 'tAo 'ti vacanavyatyayAt sA itthaMbhUtA agramahiSI paricAraNAvasare tathA - w.jainelibrary.org
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambu-6 vidhAM jyotiSkarAjacandradevecchAmupalabhyAnyamAtmasamAnarUpaM devIsahasraM vikurvituM, svAbhAvikAni punarevaM-uktaprakAre-16 vakSaskAre dvIpazA- Naiva, sapUrvAparamIlanena SoDazadevIsahasrANi candradevasya bhavanti, catasro'gramahiSya ekaikA cAtmanA saha catuzcaturde-18 agramahinticandra-16vIsahasraparivArA, tataH sarvasaGkalane bhavanti SoDaza devIsahasrANi, iha yathA camarendrAdituDikavaktavyatAdhikAre svasva-18 pyo grahAzca yA vRttiH parivArasaGyAnusAreNa vikurvaNIyasaGkhyA uktA tathaiva jIvAbhigamAdau candradevAnAmapi catuHcatuHsahasrasvaparivArAnusAreNa % sthitiHsU. 170 // 533 // catuzcaturdevIsahasravikurvaNA dRzyate ana tu na tatheti matAntaramavaseyaM prastutasUtrAdarzalekhakavaiguNyaM vA jJeyamiti, 'settaM tuDie'iti, tadetat candradevasya tuTika-antaHpuraM, uktaM ca jIvAbhigamacUrNI-"tuTikamantaHpuramupadizyate" iti| atha caturdazaM dvAraM praznayati-'pahU Na'mityAdi, prabhurbhadanta ! candro jyotiSendro jyotiSarAjazcandrAvataMsake vimAne candrAyAM rAjadhAnyAM sudharmAyAM sabhAyAM tuTikeneti-antaHpureNa sArddha 'mahayA' ityAdi prAgvat vihartamityanvayaH, atra, kAkupAThAt praznasUtramavagantavyaM, bhagavAnAha-gautama! nAyamarthaH samarthaH, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate-yAvat-3 karaNAt No pabhU caMde joisiMde joisarAyA candavaDeMsae vimANe candAe rAyahANIe sabhAe suhammAe tuDieNaM saddhiM mahayAhayagIavAiaNaTTa jAva divAI bhogabhogAI bhuMjamANe' iti grAhyaM vihartumiti, atrottarasUtramAha-gautama ! 533 // | candrasya jyotiSendrasya candrAvataMsake vimAne candrAyAM rAjadhAnyAM sabhAyAM sudharmAyAM mANavakanAmni caityastambhe-caityavat pUjyaH stambhaH caityastambhastasmin vajramayeSu golavadvRtteSu samudgakeSu-sampuTarUpabhANDeSu baDhyo jinasakathA-jina-za
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education | sakthIni sannikSiptAH - sthApitAstiSThanti tAzca Namiti prAgvat candrasya anyeSAM ca bahUnAM devAnAM devInAM cArcanIyAzcandanAdinA yAvatkaraNAd vandanIyAH stutibhirnamasyanIyAH praNAmataH pUjanIyAH puSpaiH satkAraNIyA vastrAdibhiH sanmAnanIyAH pratipattivizeSairiti grAhyaM, paryupAsanIyAH kalyANamityAdibuddhyA, atha tenArthena evamucyate - gautama ! na prabhuriti, jineSviva jinasakthiSvapi teSAM bahumAnaparatvenAzAtanAbhIrutvA didi, athaivaM sati kalpAtItadevAnAmivAsyApi apravicAratA uta netyAzaGkAmapAkartumAha- 'pabhU Na' miti, prabhuzcandrasabhAyAM sudharmAyAM caturbhiH sAmAnikasahasraiH | evamityuktaprakAreNa yAvatkaraNAt catasRbhiragramahiSIbhiH saparivArAbhirityAdikaH sarvo'pyAlApako vAcyaH, divyAn | bhogA ye bhogAH - zabdAdayastAn bhuJjAno viharttumiti, atraiva vizeSamAha- kevalaM - navaraM parivAraH - parikarastasya Rddhi:| sampattattayA, ete sarve'pi mama paricArakAH ahaM caiSAM svAmItyevaM nijasphAtivizeSadarzanAbhiprAyeNeti bhAvaH, naiva ca maithunapratyayaM - suratanimittaM yathA bhavatyevaM bhogabhogAn bhuJjAno viharttu prabhuriti / atha prastutopAGgAdarzeSvadRSTamapi | jIvAbhigamAdyupAGgAdarzadRSTaM sUryAgramahiSIvaktavyamupadarzyate, 'sUrassa joisaraNNo kai aggamahisIo paNNattAo ?, | goamA ! cattAri aggamahisIo paM0, taMjahA- sUrappabhA AyavAbhA acimAli pabhaMkarA evaM avasesaM jahA candassa NavaraM sUravaDeMsara vimANe sUraMsi sIhAsaNaMsI'ti vyaktam / atha grahAdInAmagramahiSIvaktavyamAha - 'vijayA' ityAdi, | grahAdInAmAdizabdAt nakSatratArakAparigrahaH sarveSAmapi vijayA vaijayantItyAdicaturbhirnAmabhirevAgramahiSyo jJeyAH, ional
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 534 // uktameva viziSya Aha - 'chAvattara' ityAdi, SaTsaptatyadhikasya grahazatasyApi jambUdvIpavartticandradvayaparivArabhUtAnAM | grahANAM dviguNitAyA aSTAzIterityarthaH, etA - anantaroktA vijayAdyA agramahiSyo vaktavyAH imAbhirvakSyamANAbhirgAdhAbhiruktanAmabhiH iti gamyaM, idaM ca grahazatasya vizeSaNaM bodhyaM, atra sUtrAdarze prathamadRSTamapi nakSatra devatasUtramupekSya kramaprAdhAnyAd vyAkhyAnasyeti prathamamaSTAzItigrahanAmasUtraM vyAkhyAyate - 'iMgAlae' ityAdi, aGgArakaH 1 vikAlakaH 2 lohitAGkaH 3 zanaizvaraH 4 Adhunika: 5 prAdhunikaH 6 kanakena saha ekadezena samAnaM nAma yeSAM te kanakasamAnanAmAnaste | pazcaiva prAguktasaGkhyA paripAThyA yojanIyAH, tadyathA - kaNaH 7 kaNakaH 8 kaNakaNakaH 9 kaNavitAnakaH 10 kaNasantA| naka: 11 'sometyAdi somaH 12 sahitaH 13 AzvAsanaH 14 kAryopagaH 15 karburakaH 16 ajakarakaH 17 dundubhakaH | 18 zaMkhasamAnanAmAno nAni zaMkhazabdAGkitA ityarthaH te trayaH, tadyathA - zaMkhaH 19 zaMkhanAbhaH 20 zaMkhavarNAbhaH 21 ' evaM ' uktena prakAreNa bhaNitavyaM, pratyekamagramahiSIsaMkhyAkathanAya aSTAzItegrahANAM nAmasaMgrAhakagAthAkadambakamiti zeSaH, yAvat bhAvaketorgrahasyAgramahiSyaH, yAvatkaraNAt idaM draSTavyaM tiSNeva kaMsanAmA NIle ruppi a havaMti cattAri / bhAvatilapuSpavaNNe dagadagavaNNe ya kAyavaMdhe ya // 3 // iMdaggidhUmakeU haripiMgalae buhe a sukke a / vahassairAhu agatthI | mANavage kAmaphAse a ||4|| dhurae pamuhe viyaDe visaMdhi kappe tahA payale ya / jaDiyAlae ya aruNe aggilakAle mahA| kAle ||5|| sotthi sovatthiae vaddhamANaga tahA palaMbe a / NiccAloe Niccujjoe sayaMpabhe cetra obhAse // 6 // seyaM 7vakSaskAre agramahiyo grahAtha sthitiH sU. 170 // 534 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 karakhemaMkara AbhaMkara pabhaMkare annaaybo| arae virae a tahA asoga taha vItasoge y||7|| vimala vitattha vivatthe visAla taha sAla subae ceva / aniyaTTI egajaDI a hoi bijaDI ya boddhave // 8 // kara karia rAya aggala boddhace puSpha bhAvakeU a / aTThAsII gahA khalu NAyabA aannupubiie||9||atr vyAkhyA-kaMsazabdopalakSitaM nAma yeSAM te kaMsanAmAnaH 8 te traya eva, tadyathA-kaMsaH 22 kaMsanAbhaH 23 kaMsavarNAbhaH 24 nIle rupye ca zabde viSayabhUte dvidvinAmasaMbhavAt / sarvasaMkhyayA bhavanti catvArastadyathA-nIlaH 25 nIlAvabhAsaH 26 ruppI 27 rupyAvabhAsaH 28 bhAsa iti nAmadvayopa| lakSaNaM tadyathA-bhasma 29 bhasmarAziH 30 tilaH 31 tilapuSpavarNaH 32 dakaH 33 dakavarNaH 34 kAyaH 35 vandhyaH 36 caH samuccaye iMdrAgniH 37 dhUmaketuH 38 hariH 39 piGgalakaH 4. budhaH 41 tathaiva, evamagre'pi, zukraH 42 bRhaspatiH 43 rAhuH 44 agastiH 45 mANavakaH 46 kAmasparzaH 47 dhurakaH 48 pramukhaH 49 vikaTaH 50 visandhikalpaH |51 tathA prakalpaH 52 jaTAlaH 53 aruNaH 54 agniH 55 kAlaH 56 mahAkAlaH 57 svastikaH 58 sauvastikaH 59 vardhamAnakaH 60 tathA pralambaH 61 nityAlokaH 62 nityodyotaH 63 svayaMprabhaH 64 avabhAsaH 65 zreyaskaraH 66 | kSemaGkaraH 67 AbhaGkaraH 68 prabhaGkaraH 69 boddhavyaH arajAH 70 virajAH 71 tathA azokaH 72 tathA vItazokaH 73 vimalaH 74 vitataH 75 vivastraH 76 vizAlaH 77 zAlaH 78 suvrataH 79 anivRttiH 80 ekajaTI 81 bhavati dvijaTI 82 boddhavyaH karaH 83 karikaH 84 rAjA 85 argalaH 86 boddhavyaH puSpaketuH 87 bhAvaketuH 88 iti aSTA seeeeeeeeeeeeeeeeeee REAceceEReceneceseseeeee 6 zrIjambU.. a jainelibrary.org
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 535 // Jain Education Inte zItirgrahAH khalu jJAtavyA AnupUrvyeti / atha 'sabesiM gahAINa' mityAdipadena sUcitAnA nakSatrANAmadhidaivatadvArA nAmapratipAdanAya gAthAdvayamAha bahyA vihU a vasU varuNe ayaM vuDDI pUsa Asa jame / aggi payAvai some rudde aditI vahassaI sappe // 1 // piu bhagaajjamasavi - A taTThA bAU taheva iMdaggI / mitte iMde niruI AU vissA ya boddhave // 2 // iti (sUtraM 171 ) brahmA abhijit 1 viSNuH zravaNaH 2 vasurdhaniSThA 3 varuNaH zatabhiSak 4 ajaH pUrvabhAdrapadA 5 vRddhirityatra padaikadeze | padasamudAyopacArAt abhivRddhiruttarabhAdrapadA 6 anyatrAhirbuna iti, pUSA revatI 7 azvo'zvinI 8 yamo bharaNi 9 agniH kRttikA 10 prajApatI rohiNI 11 somo mRgaziraH 12 rudra ArdrA 13 aditiH punarvasuH 14 bRhaspatiH puSyaH 15 sarpo'zleSA 16 pitA maghA 17 bhagaH pUrvaphAlgunI 18 arthamA uttarAphAlgunI 19 savitA hastaH 20 tvaSTA citrA 21 vAyuH svAtiH 22 iMdrAgnI vizAkhA 23 mitro'nurAdhA 24 indro jyeSThA 25 nirRtirmUlaM 26 ApaH pUrvASADhA 27 vizve uttarASADhA 28 ceti nakSatrANi boddhavyAni, nanu svasvAmibhAvasambandhapratipAdakabhAvamantareNa kathaM devatAnAmabhirnakSatranAmAni saMpadyeran ?, ucyate, adhiSThAtari adhiSTheyasyopacArAt bhavati eteSAM cASTAviMzaterapi nakSatrANAM vijayAdinAmabhireva pUrvoktAzcatasro'gramahiSyo vaktavyA iti / tArakANAM ca sapaJcasaptatisahasrAdhikaSaTSaSTikoTAkoTIpramANatvena bahusaMkhyAkatayA nAmavyavahArasyAsaMvyavahAryatvena copekSA, parameSAmapyetA eva catasro'gramahiSyo 7vakSaskAre nakSatrAdhi chAtAraH sU. 171 // 535 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ & bodhyA iti / atha paJcadazaM dvAraM praznaviSayIkartumAha-'candavimANe NaM bhaMte !' ityAdi, prAyaH sugama, navaraM catarbhAgapa lyopamasthiti:-caturbhAgamAtraM palyopamaM caturbhAgapalyopamamiti vizeSaNasamAsaH palyopamacaturbhAga ityarthaH prAkRtatvAta || puraNapratyayalopaH, evamagre'STabhAgapalyopamAdAvapi bodhyaM, candravimAne hi candradevaH sAmAnikAca AtmarakSakAdayazca parivasanti tena candrasAmAnikApekSayA utkRSTamAyurbodhyaM, teSAmevotkRSTAyuHsaMbhavAt , jaghanyaM cAtmarakSakAdidevApekSayeti, evaM sUryavimAnAdisUtreSvapi bhAvyam / atha sUryAyuHsUtram-'sUravimANe'ityAdi, vyaktaM, atha grahAdInAM sthitisUtrANi 'gahavimANe' ityAdi, etAni trINyapi sUtrANi nigadasiddhAnIti / SoDazaM dvAraM pRcchati etesiNaM bhante ! caMdimasUriagahaNakkhattatArArUvANaM kayarezahito appA vA bahuA vA tullA vA visesAhiA vA ?, go0 ! caMdimasuriA duve tullA savvatthovA NakkhattA saMkhejaguNA gahA saMkhejaguNA tArArUvA saMkhejaguNA iti (sUtraM. 172) jambuddIve NaM bhante ! dIve jahaNNapae vA ukkosapae vA kevaiA titthayarA savvaggeNaM paM0?, go! jahaNNapae cattAri ukkosapae cottIsaM titthayarA savvaggeNaM paNNattA / jambuddIve NaM bhaMte ! dIve kevaiA jahaNNapae vA ukkosapae vA cakkavaTTI savaggeNaM paM01, go0! jahaNNapade cattAri ukosapade tIsaM cakavaTTI sabaggeNaM paNNattA iti, baladevA tattiA ceva jattiA cakkavaTTI, vAsudevAvi tattiyA cevatti / jambuddIve dIve kevaiA nihirayaNA sabaggeNaM paM0?, go0! tiNNi chaluttarA NihirayaNasayA savvaggeNaM paM0, jambuddIve 2 kevaiA NihirayaNasayA paribhogattAe havvamAgacchaMti?, gora! jahaNNapae chattIsaM ukkosapae doNNi sattarA NihirayaNasayA paribhogattAe 90999999999999999 Jain Education 1 For Private & Personel Use Only w.jainelibrary.org
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRciH // 536 // havamAgacchaMti, jambuddIve 2 kevaiA paMciMdiarayaNasayA savvaggeNaM paNNattA?, go0! do dasuttarA paMciMdiarayaNasayA savvaggeNaM zivakSaskAre paNNattA, jambuddIve 2 jahaNNapade vA ukkosapade vA kevaiA paMciMdiarayaNasayA paribhogattAe havvamAgacchaMti ?, go0 ! jahaNNapae candrAdyaaTThAvIsaM ukkosapae doNNi dasuttarA paMciMdiarayaNasayA paribhogattAe havvamAgacchaMti, jambuddIve NaM bhante! dIve kevaiA egidi lpabahuta arayaNasayA savvaggeNaM paM0 ?, go0! do dasuttarA egidiarayaNasayA savvaggeNaM paM0, jambuddIve NaM bhante ! dIve kevaiA egidi jinAdiarayaNasayA paribhogattAe havvamAgacchanti ?, go0 ! jahaNNapae aTThAvIsaM ukkoseNaM doNNi dasuttarA egidiarayaNasayA paribhogattAe saMkhyA . havvamAgacchaMti ( sUtraM 173) 172-173 'etesi Na'mityAdi, eteSA-anantaroktAnAM pratyakSapramANagocarANAM vA bhadanta ! candrasUryagrahanakSatratArArUpANAM| katare katarebhyo'lpAH-stokAH vA vikalpasamuccayArthe katare katarebhyo bahukA vA katare katarebhyastulyA vA, atra | vibhaktipariNAmena tRtIyA vyAkhyeyA, katare katarebhyo vizeSA veti, gautama! candrasUryA ete dvaye'pi parasparaM tulyAH, 2 pratidvIpaM pratisamudraM candrasUryANAM samasakhyAkatvAt , zeSebhyo grahAdibhyaH sarve'pi stokAH, tebhyo nakSatrANi sar3akhyeyaguNAni aSTAviMzatiguNatvAt , 'tebhyo'pi grahAH saGkhyeyaguNAH sAtirekatriguNatvAt, tebhyo'pi tArArUpANi | // 536 // sakhyeyaguNAni prabhUtakoTAkoTIguNatvAditi, vyAkhyAtaM SoDazamalpabahutvadvAraM, tena sampUrNa saMgrahaNIgAthAdvayavyA-1 khyAnamiti / atha jambUdvIpe jaghanyotkRSTapadAbhyAM tIrthakarAn pipRcchiSurAha-'jambuddIveNaM bhante! dIve jhnnnnpe'| SSSSSSSSSSSSSSS Jain Education Intematonal For Private & Personel Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdi, jambUdvIpe bhadanta! dvIpe jaghanyapade sarvastoke sthAne vA utkRSTapade sarvotkRSTa sthAne vA vicAryamANe iti shessH| || kiyantastIrthakarAH sarvAgreNa-sarvasaMkhyayA kevalidRSTamAtrayA ityarthaH prajJaptAH?, gautama! jaghanyapade catvAraH prApyante, || tathAhi-jambUdvIpasya pUrvavidehe zItAmahAnadyA dvibhAgIkRte dakSiNottaradigbhAgayorekaikasya sadbhAvAt dvau aparavidehe'pi || zItodayA mahAnadyA dvibhAgIkRte tathaiva dvau jinendrau militAzcatvAraH, bharatairAvatayostu ekAntasuSamAdAvabhAva eva, || utkRSTapade catustriMzattIrthakarAH sarvAgreNa prajJaptAH, tathAhi-mahAvidehe prativijayaM bharatairAvatayozcaikaikasya sambhava iti| sarvamIlane catustriMzat , eSAM hi bhagavatAM svasvakSetravartibhizcakribhirarddhacakribhizca sahAnavasthAnalakSaNavirodhAsambhavAt, etacca viharamAnajinApekSayA boddhyaM, na tu janmApekSayA, taccintAyAM tUtkRSTapade catustriMzatastIrthakarANAmasambhavAditi / // athAtraiva jaghanyotkRSTapadAbhyAM cakriNaH pRcchati-'jambuddIve'ityAdi, jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe kiyanto jaghanyapade |3|| vA utkRSTapade vA cakravartinaH prajJaptAH?, bhagavAnAha-gautama! jaghanyapade catvAraH upapattistu tIrthaGkarANAmiva, utkRSTapade triMzacakravartinaH sarvAgreNa prajJaptAH, kathamiti cet, ucyate, dvAtriMzadvijayeSu vAsudevasvAmikAnyataravijayaca-| tuSkavarjitavijayasatkA'STAviMzatiH bharatarAvatayostu dvAviti pUrvAparamIlitAstriMzat, yadA mahAvidehe utkRSTapadeDaSTAviMzatizcakriNaH prApyante tadA niyamAccaturNAmarddhacakriNAM sambhavena tanniruddhakSetreSu cakriNAmasambhavAt , cakriNAmarddhaca-9 kriNAM ca sahAnavasthAnalakSaNavirodhAditi, athAtra tathaiva baladevAnarddhacakriNazcAha-'baladevAtattiA'ityAdi, baladevA Jain Education For Private & Personel Use Only 1Ow.jainelibrary.org
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIpA vRttiH // 537 // api tAvanta evotkRSTapade jaghanyapade ca yAvantazcakravartinaH, vAsudevA api tAvanta eva baladevaMsahacAritvAt , ko'rthaH? 7vakSaskAre yadA cakravartinaH utkRSTapade triMzad tadA avazyaM baladevavAsudevA jaghanyapade catvAraH teSAM caturNAmavazyaM bhAvAt, candrAdya lpabahutvaM yadA ca baladevA vAsudevA utkRSTapade triMzat tadA cakriNo jaghanyapade catvAraH teSAmapi caturNAmavazyaM bhAvAt , jinAditenaiteSAM parasparaM sahAnavasthAnalakSaNavirodhabhAvenAnyatarAzritakSetre tadanyatarasyAbhAva iti / athaite nidhipatayo / saMkhyA mU. bhavantIti jambUdvIpe nidhisaGkhyAM praSTumAha-'jambuddIve dIve'ityAdi, jambUdvIpe dvIpe kiyanti nidhiratnAni-11 172-173 | utkRSTanidhAnAni yAni gaGgAdinadImukhasthAni cakravartI hastagataparipUrNaSaTkhaNDadigvijayavyAvRtto'STamatapaHkaraNA nantaraM svasAkaroti tAni sarvAgreNa-sarvasaGkhyayA prajJaptAni ?, bhagavAnAha-gautama! trINi paDuttarANi nidhiratna-18 || zatAni sarvAgreNa prajJaptAni, tadyathA-navasaGkhyAkAni nidhAnAni catustriMzatA guNyanta iti yathoktasaGkhyeti, iyaM || ca sattAmAzritya prarUpaNA kRtA, atha nidhipatInAM kati nidhAnAni vivakSitakAle bhogyAni bhavantIti prazna|mAha-'jambuddIve dIve'ityAdi, jambUdvIpe dvIpe kiyanti nidhiratnazatAni paribhogyatayA utpanne prayojane cakravartibhi ApAryamANatvena hatvamiti-zIghraM cakravartyabhilApotpattyanantaraM nirvilambamityarthaH Agacchanti ?, bhagavAnAha-gautama! || || // 537|| jaghanyapade SaTtriMzat jaghanyapadabhAvinAM cakravarttinAM navanidhAnAni caturguNitAni yathoktasaGkhyApradAnIti, utkRSTapade tu dve saptatyadhike nidhiratnazate paribhogyatayA zIghramAgacchataH, utkRSTapadabhAvinAM cakriNAM triMzato nava nava nidhAnAni 9 JanEducation Of For Private Personel Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavantIti nava triMzatA guNyanta ityupapadyate yathoktasaMkhyeti / atha jambUdvIpavarticakravartiratnasaMkhyAM pipRcchiSurAha| 'jambahIve'tti, jambUdvIpe 2 bhadanta ! kiyanti paJcendriyaratnAni-senApatyAdIni sapta teSAM zatAni sarvAgreNa prajJa pAni?, bhagavAnAha-gautama! dve dazottare paJcendriyaratnazate sarvAgreNa prajJapte, tadyathA-utkRSTapadabhAvinAM triMzatazcakriNAM pratyeka saptapaJcendriyaratnasadbhAvena saptasaMkhyA triMzatA guNyate bhavati yathoktaM mAnaM, nanu nidhisarvAgrapRcchAyAM catustriMzatA guNanaM paJcendriyaratnasarvAgrapRcchAyAM tu kimiti triMzatA guNanaM ?, ucyate, catueM vAsudevavijayeSu tadA teSAmanupalambhAt , nidhInAM tu niyatabhAvatvena sarvadA'pyupalabdheH, tena ratnasAgrasUtre ratnaparibhogasUtre ca na kazcit saMkhyAkRto vizeSa iti, atha ratnaparibhogapraznasUtramAha-'jambuddIve'ityAdi, prAyo vyAkhyAtatvAd vyaktaM, athaikendriyaratnAni praznayitumAha-'jambuddIve'tti vyaktaM, navaraM ekendriyaratnAni cakriNAM cakrAdIni teSAM zatAnIti / athaikendriyaratnaparibhogasUtraM pRcchannAha-'jambuddIve tti vyaktaM // atha jambUdvIpasya viSkambhAdIni pRcchannAha jambuddIve NaM bhante! dIve kevai AyAmavikhaMbheNaM kevai parikkheveNaM kevaiaM ubeheNaM kevai uddhaM uccatteNaM kevai savaggeNaM paM0?, go0 ! jambuddIve 2 egaM joaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joaNasayasahassAI solasa ya sahassAI doNi a sattAvIse joaNasae tiNNi a kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesAhiaM parikkheveNaM paM0, egaM joaNasahassaM ujveheNaM NavaNautiM joaNasahassAI sAiregAI uddhaM uccatteNaM sAiregaM joaNasayasahassaM saggeNaM paNNatte / (sUtraM 174)
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH ||538 // . jambuddIve NaM bhante ! dIve kiM sAsae asAsae ?, goamA ! sia sAsae sia asAsae se keNadveNaM bhante ! evaM vui-si sAsae sia asAsae ?, go0 ! davvaTTayAe sAsae vaNapajjavehiM gaMdha0 rasa0phAsapajjavehiM asAsae, se teNaTTheNaM go0 ! evaM buccai sia sAsae sia asAsae / jambuddIve NaM bhante ! dIve kAlao kevaciraM hoi ?, goamA ! Na kayAvi NAsi Na kayAvi Natthi Na kayAviNa bhavissai, bhuviM ca bhavai a bhavissai a dhuve Niie sAsae anvae avaTThie Nicce jambuddIve dIve paNNatte iti (sUtraM 175) jambuddIve NaM bhante ! dIve kiM puDhavipariNAme AupariNAme jIvapariNAme poggala pariNAme ?, goamA ! puDhavipariNAmevi AupariNAmevi jIvapariNAmevi puggalapariNAmevi / jambuddIve NaM bhante ! dIve savtrapANA savvajIvA savvabhUA savvasattA puDhavikAiattAe AukAiattAe teukA iattAe vAukAiattAe vaNarasaikAiattAe uvavaNNapuvvA ?, haMtA go0 ! asaI aduvA anaMtakhutto (sUtraM 176 ) / 'jambuddIve 'tti, atra sUtre viSkambhAyAmaparikSepAH prAgvyAkhyAtAH, punaH praznaviSayIkaraNaM tu udvedhAdikSetradharmapraznakaraNaprastAvAdvismaraNazIlavineya janasmaraNarUpopakArAyeti, tena udvedhAdisUtre jambUdvIpaM dvIpaM atra dvIpazabdasya klIvatva| nirdezaH klIbe'pi varttamAnatvAt kiyadudvedhena -uNDatvena bhUmipraviSTatvenetyarthaH kiyadUrdhvoccatvena - bhUnirgatoccatvenetyarthaH | kiyacca sarvAgreNa - uNDatvoccatvamIlanena prajJaptam ?, bhagavAnAha - gautama ! viSkambhAyAmaparikSepaviSayaM nirvacanasUtraM prAgvat udvedhAdinirvacanasUtre tu ekaM yojana sahasramudvedhena sAtirekANi navanavatiM yojanasahasrANi Urdhvoccatvena sAtirekaM yoja Jain Education Intemational 7 vakSaskAre dvIpodvedhA dizAzvatatvAdi pariNAmA di sU. 174- 176 // 538 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ nazatasahasraM sarvAgreNa prajJaptam , nanu UNDatvavyavahAro jalAzayAdau uccatvavyavahArastu parvatavimAnAdau prasiddhaH dvIpe 31 |tu sa kiM, vyavahArAviSayatvAditi, ucyate, samabhUtalAdArabhya ratnaprabhAyAmadhaH sahasrayojanAni yAvad gamane'dhoyA|mavijayAdiSu jambUdvIpavyavahArasyopalabhyamAnatvenoNDatvavyavahAraH suprasiddha eva, tathA jambUdvIpotpannAnAM tIrthakRtAM jambUdvIpameroH paNDagavane'bhiSekazilAyAmabhiSicyamAnatvAt jambUdvIpavyapadezapUrvakamabhiSekasya jAyamAnatvenoccatva-81 vyavahAro'pyAgame suprasiddha eveti / athAsyaiva zAzvatabhAvAdikaM praznayannAha-'jambuddIve Na'mityAdi, idaM ca yathA prAk | padmavaravedikAdhikAre vyAkhyAtaM tathA'tra jambUdvIpavyapadezena bodhyamiti, evaM ca zAzvatAzAzvato ghaTo nirnvy|| vinazvaro dRSTaH kimasAvapi tadvat uta netyAha-'jambuddIve Na'mityAdi, idamapi prAk padmavaravedikAdhikAre vyAkhyA-18 tamiti / atha kiMpariNAmo'sau dvIpa iti pipRcchiSurAha-'jambuddIve NaM bhante' ityAdi, jambUdvIpo bhadanta ! dvIpaH kiM pRthivIpariNAmaH-pRthivIpiNDamayaH kimappariNAmaH-jalapiNDamayaH, etAdRzau ca skandhAvacittarajaHskandhAdivadajIvapa|riNAmAvapi bhavata ityAzaGkayAha-kiM jIvapariNAmaH-jIvamayaH, ghaTAdirajIvapariNAmo'pi bhavatItyAzaGkayAha-kiM pudgalapariNAmaH-pudgalaskandhaniSpannaH kevalapudgalapiNDamaya ityarthaH, tejasastvekAntasuSamAdAvanutpannatvena ekAntaduSSamAdau tu vidhvastatvena jambUdvIpe'sya tatpariNAme'GgIkriyamANe kAdAcitkatvaprasaGgaH vAyostvaticalatvena tatpariNAme dvIpasyApi calatvApattiriti tayoH svata eva sandehAviSayatvena na praznasUtre upanyAsaH, bhagavAnAha-gautama! pRthivI For Private Personal Use Only O Jain Education US w.jainelibrary.org
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- pariNAmo'pi parvatAdimattvAt appariNAmo'pi nadIhadAdimattvAt jIvapariNAmo'pi mukhavanAdiSu vanaspatyAdima-18 vakSaskAre dvIpazA ttvAt , yadyapi svasamaye pRthivyapkAyapariNAmatvagrahaNenaiva jIvapariNAmatvaM siddhaM tathApi loke tayorjIvatvasyAvyava- dvIpanAmanticandrI-18 hArAt pRthaggrahaNaM, vanaspatyAdInAM tu jIvatvavyavahAraH svaparasammata iti, pudgalapariNAmo'pi mUrtatvasya pratyakSasi-| yA vRttiH hetuH upa saMhAra: mU. ddhatvAtU, ko'rthaH-jambUdvIpo hi skandharUpaH padArthaH, sa cAvayavaiH samuditaireva bhavati, samudAyarUpatvAt samudAyina || 177-178 // 539 // iti / atha yadi cAyaM jIvapariNAmastahi sarve jIvA atrotpannapUrvA uta netyAzaGkayAha-'jambuddIveNaM bhante !'ityAdi, ||jambUdvIpe bhadanta! dvIpe sarve prANA:-dvitricaturindriyAH sarve jIvA:-paJcendriyAH sarve bhUtAH-taravaH sarve sattvAH-pRthivyaptejovAyukAyikAH, anena ca sAMvyavahArikarAziviSayaka evAyaM praznaH, anAdinigodanirgatAnAmeva prANajIvAdirUpavizeSaparyAyapratipatteH, pRthivIkAyikatayA apkAyikatayA tejaskAyikatayA vAyukAyikatayA vanaspatikAyikatayA upapannapUrvAH-utpannapUrvAH!, bhagavAnAha-'haMtA goamA!' evaM gautama! yathaiva praznasUtraM tathaiva pratyuccAraNIyaM pRthivIkAyikatayA yAvadvanaspatikAyikatayA upapannapUrvAH kAlakrameNa saMsArasyAnAditvAt , na punaH sarve prANAdayo jIvavizeSA yugapadutpannAH sakalajIvAnAmekakAlaM jambUdvIpe pRthivyAdibhAvenotpAde sakaladevanArakAdibhedAbhAvaprasakteH, na // 539 // caitadasti, tathA jagatsvabhAvAditi, kiyanto vArAnutpannA ityAha-asakRd-anekazaH athavA anantakRtvaH-anantavArAn saMsArasyAnAditvAditi / atha jambUdvIpetinAmno vyutpattinimittaM jijJAsiSuH pRcchati Jain Eduent an in Niainelibrary.org
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ se keNadeNaM bhante! evaM bubai jambuddIve 21, go0! jambuddIve NaM dIve tattha 2 dese tahiM 2 bahave jambUrukkhA jambUvaNA jambUvaNasaMDA NiccaM kusumiA jAva piMDimamaMjarivaDeMsagadharA sirIe aIva uvasobhemANA ciTuMti, jambUe sudaMsaNAe aNADhieNAmaM deve mahiddhIe jAva paliovamaTThiie parivasai, se teNaTeNaM goamA! evaM vucai jambuddIve dIve iti / (sUtraM 177 ) tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mihilAe NayarIe mANibhadde ceie bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvayANaM bahUNaM sAviyANaM bahUNaM devANaM bahUNaM devINaM majjhagae evamAikkhai evaM bhAsai evaM paNNavei evaM parUvei jambUdIvapaNNattINAmatti ajo! ajjhayaNe aTuM ca he ca pasiNaM ca kAraNaM ca vAgaraNaM ca bhujo 2 uvadaMseittibemi (sUtraM 178) // iti zrIjambUdvIpaprajJaptisUtraM samAptam // graMthAgraM04146 // 'se keNaTeNaM bhante ! evaM vuccai-jambuddIve dIve'ityAdi, atha kenArthena bhadanta! evamucyate jambUdvIpo dvIpaH, // | bhagavAnAha-gautama! jambUdvIpe 2 tatra tatra deze tasya dezasya 2 tatra tatra pradeze bahavo jambUvRkSAH ekaikarUpAH virala-|| sthitatvAt tathA bahUni jambUvanAni-jambUvRkSA evaM samUhabhAvena sthitAH aviralasthitatvAt 'ekajAtIyatarusamUho| | vana'miti vacanAt , tathA bahavo jambUvanakhaNDA:-jambUvRkSasamUhA eva vijAtIyatarumizritAH, "anekajAtIyatarusamUho | vanakhaNDa' iti vacanAt , tatrApi jambUvRkSANAmeva prAdhAnya miti prastute varNakasAphalyaM, anyathA aparavRkSANAM vanakhaNDai-12 nimittabhUtairjambUdvIpapadapravRttinimittatve'sAGgatyAt , te ca kathaMbhUtA ityAha-nityaM-sarvakAlaM kusumitAH yAvatpadAt 'NiccaM mAiyA NiccaM lavaiA NicaM thavaiA jAva NicaM kusumiamAialavaiathavaiagulaiagocchaiajamaliajuvaliaviNamiasuvibhatta' iti grAhyam, etadvyAkhyAnaM prAgvanakhaNDavarNake kRtamiti tato jJeyaM, uktavarNakopetAzca vRkSAH / For Private & Personel Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 540 // | 7vakSaskAre dvIpanAmahetuH upasaMhAraH mU. 177-178 zriyA atIva upazobhamAnAstiSThanti, idaM ca nityakusumitatvAdikaM jambUvRkSANAmuttarakurukSetrApekSayA bodhyaM, anyathaiSAM prAvRTkAlabhAvipuSpaphalodayavattvena pratyakSabAdhAt , etena ca jambUvRkSabahulo dvIpo jambUdvIpa ityAveditaM bhavati, athavA jambyAM sudarzanAbhidhAnAyAmanAhatanAmA-pUrva jambUvRkSAdhikAre vyAkhyAtanAmA devo maharddhiko yAvatkaraNAt 'mahajjuIe' ityAdi grAhyaM, palyopamasthitikaH parivasati, atha tenArthena bhadanta ! evamucyate-svAdhipatyanAhatanAmadevAzrayabhUtayA jambvopalakSito dvIpo jambUdvIpa iti, sUtraikadezo hyaparaM sUtraikadezaM smArayatIti 'aduttaraM ca NaM jambuddIvassa sAsae NAmadheje paNNatte jaNNa kayAi Na AsI Na kayAi Natthi Na kayAi Na bhavissai jAva Nicce' iti jJeyam , jIvAbhigamAdarza tathAdarzanAt, etena kimAkArabhAvapratyavatAro jambUdvIpa iti caturthaH prazno niyUMDha iti / atha prastutatIrthadvAdazAGgIsUtrasaMsUtraNAvizvakarmA zrIsudharmasvAmI svasmin gurutvAbhimAna parijihIrSuH prastutagranthanAmopadarbhanapUrvaka nigamanavAkyamAha-tae Na'mityAdi, zAzvatatvAcchAzvatanAmakatvAcca sadrUpo'yaM jambUdvIparUpo bhAvaH, santaM hi bhAvaM nApalapanti vItarAgAstataH zramaNo bhagavAn mahAvIro mithilAyAM nagaryA mANibhadre caitye bahUnAM zramaNAnAM bahUnAM| zramaNInAM bahUnAM zrAvakANAM bahUnAM zrAvikANAM bahUnAM devAnAM bahUnAM devInAM madhyagato na punarekAnte ekatarasya kasyacit purataH evaM-yathoktamuktAnusAreNetyarthaH AkhyAti-prathamato vAcyamAtrakathanena evaM bhASate-vizeSavacanakathanataH evaM prajJApayati-vyaktaparyAyavacanataH evaM prarUpayatyupapattitaH, AkhyeyasyAbhidhAnamAha-jambUdvIpaprajJaptiriti nAma SaSTho // 540 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ SpAGgamiti zeSaH, etacca granthAgreNa sAdhikaikacatvAriMzacchatazlokamAna, yattu zrImalayagiripAdaiH sUryaprajJaptiTIkAyAM dvitI yaprAbhRtaprAbhRte 'evAmeva sapuvAvareNaM jambuddIve dIve cauddasa salilAsayasahassAI chappaNNaM ca salilAsahassAI bhavaMtItimakkhAya'mityaMta zlokasahasracatuSTayamAnamuktaM, jyotiSkAdhikArasUtramIlanena ca saptacatvAriMzacchatAdhikamapi, tatta yAvatpadasaMgraheNa janmAdhikArabRhadvAcanAprakSepeNa ca tAvatparimANaM sambhAvyata iti bodhyaM / atra guNAn vibhAvayannAha'ajo ajjhayaNe aTuM ca heuM ca pasiNaM ca'ityAdi, ArAt-sarvapApAd dUraM yAtaH Arya:-zrIvarddhamAnasvAmI ata eva | sarvasAvadyavarjakatvena 'sAvadhaM nirarthaka tucchArthakaM ca na bayAditi vaktaprAmANyena vacanaprAmANyamAveditaM bhavati, athavA zrIsudharmasvAmisambodhanaM zrIjambUsvAminaM prati he Arya ! iti, adhyayane-prastutajambUdvIpaprajJaptinAmake svatantrAdhyayane na tu zastraparijJAdivat zrutaskandhAdyantargate artha ca cAH parasparaM samuccayArthAH hetuM ca praznaM ca kAraNaM ca vyAkaraNaM ca bhUyo bhUyo-vismaraNazIlazrotranugrahArtha vAraMvAra prakAzanena athavA prativastu nAmArthAdiprakAzanenopadarzayatIti sambandhaH, anena gurupAratanyamabhihitaM, tatrArtho jambUdvIpAdipadAnAmanvarthaH, sa yathA 'se keNadveNaM bhante! evaM buccai-jambuddIve dIve ?, goamA! jambuddIve NaM dIve tattha tattha dese tahiM 2 bahave jambUrukkhA jambUvaNA jambUvaNasaMDA NicaM kusumiA || jAva piMDimamaMjarivaDeMsagadharA sirIe aIva 2 uvasobhemANA ciTThati, jambUe a sudaMsaNAe aNADhie NAmaM deve || mahiddhIe jAva paliovamahiIe parivasai, se teNaTeNaM goamA! evaM vuccai-jambuddIve 2' iti, tathA hetu:-nimittaM sa :02 Jan Education For Private Personel Use Only T ww.jainelibrary.org
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ jimbUdIpazAvicandrI vRtti eceeeeeeeeeeeeeeee yathA 'pabha Na bhante! caMde joisiMde joisarAyA candavaDeMsae vimANe candAe rAyahANIe sabhAe suhammAe ddiennN|| | vakSaskAre saddhiM mahayAhayaNagIavAia jAya divAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharittae, goamA! No iNaTe samaDeityatrAbhi dvIpanAmadhAtavyArthasya se keNaDeNaM jAva viharittae?, goamA! candassa joisiMdassa0 candavaDeMsae vimANe candAe rAyahANIera hetu: upa |saMhAraH mU. sabhAe suhammAe mANavae ceiakhaMbhe vairAmaesu golavaTTasamuggaesu bahUIo jiNasakahAo saMnikkhittAo ciTThati, ||177-178 |tAoNaM candassa annesiM ca bahUNaM devANa ya devINa ya accaNijjAo jAva pajjuvAsaNijjAo, se teNaTheNaM goamA! NopabhU'tti, idaM sUtraM hetupratipAdakam , tathA prazna:-ziSyapRSTasyArthasya pratipAdanarUpaH, yathA loke'pyucyate-anena praznAni samyaka kathitAni, anyathA sarvathA sarvabhAvavido bhagavataH praSTavyArthAbhAvena kutaH praznasambhava iti, yathA-'kahiNaM bhante! jambuddIve dIve kemahAlae NaM bhante! jambuddIve dIve kiMsaThie NaM bhante ! jambuddIve dIve kimAyArabhAvapaDoAre NaM bhante! jambuddIne dIve paNNatte, goamA! ayaNaM jambuddIve dIve savadIvasamudANaM sababhaMtarae saghakhuDAe vaDe tellApUasaMThANasaMThie baTTe pukkharakaNNiAsaMThANasaMThie baTTe paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie ege joaNasayasahassaM // 541 // AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi joaNasayasahassAI solasa ya sahassAI doNNi a sattAvIse joaNasae tiNi a kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesAhi parikkheveNaM paNNate' iti, tathA karaNaM-apavAdo vizeSavacana mitiyAvat, tacca navaraMpadagabhitasUtravAcyaM, yathA-'kahiNaM bhante ! jambuddIve dIve eravae NAmaM vAse paNNatte?, Jain Education Internatilar For Private & Personel Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ goamA ! siharista uttareNaM uttaralavaNasamuddassa dakkhiNeNaM puratthimalavaNasamuddassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamudassa puratthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve eravae NAmaM vAse paNNatte, khANubahule kaMTakabahule evaM jaccaiva vattavayA bharahassa saccaiva saGghA niravasesA acA saoavaNA saNikkhamaNA sapariNibANA' ityatidezasUtre NavaraM erAvao cakkavaTTI deve erAvae | se teNaTTeNaM erAvae vAse' iti, tathA vyAkaraNaM-apRSTottararUpaM, tadyathA - jayA NaM bhante ! sUrie sababhaMtaraM maNDalaM uvasaMkamittA cAraM carai tayA NaM egamegeNaM muhutteNaM kevaiaM khettaM gacchai ?, goamA ! paMca paMca joaNasahassAiM doNi a egAvaNNe joaNasae egUNatIsaM ca sahibhAe joaNassa egamegeNaM muhutteNaM gacchai' ityantasUtre 'tayA NaM ihagayassa maNUsassa sIAlIsAe joaNasahassehiM dohi a tevaDhehiM joyaNasaehiM egavIsAe a joaNassa sadvibhAgehiM sUrie cakkhuSphAsaM havamAgacchai' ityevaMrUpeNa sUtreNa sUryasya cakSuHpathaprAptatA ziSyeNApRSTApi paropakAraikapravRttena bhagavatA | svayaM vyAkRteti, iti bravImIti sudharmA svAmI jambUsvAminaM prati brUte ahamiti bravImi ko'rthaH ? - gurusampradAyAgatamidaM jambUdvIpaprajJaptinAmakamadhyayanaM natu mayA svabuddhyotprekSitamiti, upadarzayatItyatra varttamAna nirdezastrikAlabhAvidhvarhatsu jambUdvIpaprajJabhyupAGga viSayakArthapraNetRtva rUpavidhidarzanArthaM, atra ca granthaparyavasAne zrImanmahAvIranAmakathanaM caramamaGgalamiti // }() of 16151313,3:
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 7vakSaskAre dvIpanAmahetu: upasaMhAraHsU. 177-178 iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidaMyugInanarAdhipaticakravartisamAnazrIakabbarasuratrANapradattaSANmAsikasarvajantujAtAbhayadAnazatrujayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhRtibahumAnayugapradhAnopamAnasAmpratavijayamAnazrImattapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJaptivRttau ratnamaJjaSAnAbhyAM jyotiSkAdhikAravarNano nAma saptamo vakSaskAraH samAptaH, tatsamAptau ca samAteyaM shriijmbuudviipprjnysyupaanggvRttiH|| // 542 // // 542 // For Private Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH / zreya:zrIpratibhUprabhUtatapasA yo moharAja ripuM, dadhvaMse sahasA zrito gatamalaM jJAnaM ca yaH kevalam / yo juSTazca sadA triviSTapasadAM vRndaistathA tathyavAg, yastIrthAdhipatiH zriyaM sa dadatAM zrIvIradevaH satAm // 1 // arhatsvivAtra nikhileSu gaNAdhipeSu, vAmeyadeva iva yo vidito jagatyAm / AdeyatAmadadhadadbhutalabdhidhAma, zrIgautamo'stu sama (mama) pUritasiddhikAmaH // 2 // yaM paJcamaM prathamato'pi ratopayeme, zrIvIrapaTTapaTulakSmisaroruhAkSI / rudrAGkiteSu gaNabhRtsu sudharmanAmA, bhUyAdayaM subhagatAnidhiriSTasiddhyai // 3 // tasya prabhoH sthaviravRndaparamparAyAM, tattallasatkulagaNAvalisambhavAyAm / jAtaH kramAd vaTagaNendratapasvisUreH, zrImAMstapAgaNa iti prathitaH pRthivyAm // 4 // padmAvatIvacanato'bhyudayaM vibhAvya, yatsUraye stavanasaptazatI svakIyAm / sUrirjinaprabha upapradade prathAyai, so'yaM satAM tapagaNo na kathaM prazasyaH // 5 // tatrAneke babhUvuH suvihitaguravaHzrIjagacandramukhyAH, doSAyAM vA divA vA sadasi rahasi vA svkriyaasvekbhaavaaH|| Jain Education a l For Private & Personel Use Only INwjainelibrary.org
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRtiH // 543 // AdikoDairiyo/ cikilabharagatA duSpramAdAvamannA, yairuddabhre vitandraiH svaparahitakRte satkriyA sakriyAhA' // 6 // 8 prazastiH, aduSyaM vaiduSyaM caraNaguNavaiduSyasahitaM, pramAdAdvaimukhya pravacanavidheH satkathakatA / guNogho yasyetthaM na khaladurvAkyaviSayaH, kramAdAsIdasmin paramagururAnandavimalaH // 7 // antarbAhyamiti dvidhApi kumataM zraddhAvatAM svAgataM, niHzraddhaistu yathAzayaM prakaTitaM vicchindato'sya prbhoH|| bAhyadhvAntavibhedino dinamaNeH sAmyaM na ramyaM na vA, dhvAntadvaitabhido'pi mandiramaNeH sNrkssto'dhstmH|| 8 // svagacche svasmiMzca prathayati tarAM sma prathamatastathA sAdhozcaryA dhruvasamaya eMva prabhurasau / yathA saitatpaTTAdhipatipuruSe saMyatagaNe, kramAdgurvI gurvI prajanitayazaskA'nuvavRte // 9 // tatpabhUSaNamaNiH sugurUptadharmabIjapravarddhanapaTurbharatakSamAyAm / sUrIzvaro vijayadAnagururbabhUva, ke vAdino vijayadA na babhUvurasya ? // 10 // nAlIkanIranidhinirjarasindhusevAM, ckrushcturmukhcturbhujcndrcuuddaaH| yasya pratApaparitApabhRto na bhItA, ete jaDAzrayiNa ityapavAdato'pi // 11 // // 543 // tatpadaM guruhIrahIravijayo bibhrAjayAmAsivAna , jAgradbhAgyanidhiH priyAgamavidhizcAritriNAM caavdhiH| yaM samprApya jagatrayaikasubhagaM mukto mitho matsaraH, zrIvAgbhyAmiva dIrghakAlajanito jJAnakriyAbhyAmapi // 12 // en Edeninen For Private Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ saubhAgyaM yasya nAmno nRpasadasi guNivAditAyAM prasiddheH, saubhAgyaM dezanAyA akabaranRpatiH pAdayoH pAdukA / saubhAgyaM yasya pANerupapadavijayaH senasUrIzvaro'sau, saubhAgyaM darzanasya tvahamahamikayA svAnyalokopapAtaH // 13 // idAnIM tatpaTTe guruvijayaseno vijayate, kalau kAle mUrtaH suvihitjnaacaarnicyH| vireje rAjanvAn zazadharagaNo yena vibhunA, guNagrAmo yasmAd bhavati vinayenaiva subhgH||14|| khalAstejorAziM caraNaguNarAziM suvihitA, vineyAzcidrAziM prativacanarAziM kumatinaH / kaviH kIrte rAziM varavinayarAziM ca guravo, viduH sthAne jAne zucisukRtarAziM punaramum // 15 // gurorasya zrutvA zravaNamadhuraM cAru caritaM, svagandharvodgItaM zuciguNagaNopArjanabhavam / camatkArotkarSAt sasalilasahasrAnimiSadRk, paTakkedaklezaM subahu sahate giryasahanaH // 16 // teSAM gaNe guNavatAM dhuri gaNyamAnaH, zrIvAcakaH sakalacandragururbabhUva / medhAviSu prathamataH prathamAnakIrtiH, sphUrtiryadIyakavikarmaNi suprasiddhA // 17 // punaH punaH saMsmRtimIyuSINAM, pratikriyeyaM yadupakriyANAm / punaH punarlocanasAndrabhAvaH, punaH punarniHzvasanasvabhAvaH // 18 // teSAM ziSyANuneyaM gurujana vihitAnugrahAdeva jambUdvIpaprajJaptivRttiH svaparahitakRte zAnticandreNa cke| Jain Education a n al For Private & Personel Use Only 1 w w.jainelibrary.org
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIjambUdvIpazAnticandrIyA vRtiH // 544 // varSe zrIvikramArkAdvidhuzarazarabhUvakradhAtrI 1651pramANe, rAjye prAjye zriyA zrIakabaranRpateH puNyakAruNyasindhoH 19 prazasti:. asyopAGgasya gAmbhIryAnmadIyamatimAnyataH / sampradAyavyapAyAcca, puurvvRttinivRttitH|| 20 // viruddhamAgamAdibhyo, yadatra likhitaM myaa| dhIlocanaistadAlocya, zodhyaM sAnugrahaimayi // 21 // yugmam / / tuSyantu sAdhavaH sarve, mA ruSyantu khalA mayi / namaskaromi niHzeSAn , prItyA bhItyA kramAdimAn // 22 // gambhIramidamupAGgaM yathAmati vivRNvatA vizadamatinA / yadavApi mayA kuzalaM kuzalamatistena bhavatu jnH||23|| aye yAvallIlaukasi nabhasi nakSatra kusumana rAjJaH zyAmAbhigamasamaye pUritataram / mRjAkAraH sUryaH karabahukareNApanayati, dhruvA tAvadbhUyAdiyamakhilalokaiH paricitA // 25 // atha zodhanasamayagatA puro'nusandhIyate prazastiriyam / tapagaNasAmrAjyaramAM zrayati zrIvijayasenagurau // 26 // yatsaubhAgyamanuttaraM guNagaNo yeSAM vacogocarAtItaH ko'pyabhavat purApi vinayAdhAraH (sadA) pUjitaH / hitvA yena pativarAvadaparAn yAneva saccAturIyuktAcAryapadavyudAraracitA sauvazriye'zizriyat // 27 // yadrUpaM madanaM sadA vimadanaM nirmAti ramyazriyA, yatkIrtizca padAtikaM vitanute kAntyA nizAnAyakam / IS // 54 // citraM saJcinute ca cetasi satAM yaddezanAvAk sudhAdezyA zAsanadIptikRcca satapo yad dhyAnamatyadbhutam // 28 // te zrIakabbaramahIdharadattamAna-vikhyAtimadvijayasenagaNAdhipAnAm / For Private & Personel Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandanti paTTayuvarAjapadaM dadhAnAH, zrIsUrayo vijydevytiprdhaanaaH||29|| zrIvijayasenasUrI-zvaragaNanAyakanidezakaraNacaNAH / catvAro'syA vRtteH zuddhikRte saGgatA nipunnaaH||30|| tathAhizrIsUrevijayAdidAnasuguroH zrIhIrasUrerapi, prAptA vAGmayatattvamadbhutataraM ye sampradAyAgatam / ye jainAgamasindhutAraNavidhau satkarNadhArAyitA, ye khyAtAH kSitimaNDale ca gnnitgrnthjnyrekhaabhuutH||31|| lumpAkamukhyakumataikatamaHprapaJce, rociSNucaNDarucayaH prtibhaasmaanaaH| zrIvAcakA vimalahavarAbhidhAnAste'trAdimA guNagaNeSu kRtAvadhAnAH // 32 // tathA-ye saMvignadhurandharAH samabhavannAbAlakAlAdapi, prajJAvatsvapi ye ca bandhuratarAH prApuH prasiddhiM parAm / zrIvIre gaNadhArigautama iva zrIhIrasUrI gurau, ye rAjadvinayAstadAtanasudhAbhAnoH paTurvAsudhAm // 3 // sttlkssnnvishaaljinaagmaadishaastraavgaahnklaakushlaadvitiiyaaH| zrIsomayugvijayavAcakanAmadheyAste sadguNairapi parai vamaprameyAH // 34 // kica-ye vairaGgikatAdikairvaraguNaiH samprAptasadgauravAH, sarvAdeyagiraH kalAvapi yuge saamnaayjainaagmaaH| jajuH zrIvaravAnararSivibudhAstacchiSyamukhyAzca ye, kiM tanmUrtirivAparetyabhimatAstaistairguNaidhImatAm // 35 // Jain Education For Private Personel Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH zrIjambU prajJAguNagurugehaM paribhAvitabhUrizAstravaratattvAH / zrIAnandavijayavivudhapuGgavAste tRtIyAstu // 36 // dvIpazA 18 api ca-ye'dvaitasmRtayaH kuzAgradhiSaNAH sallakSaNAmbhodharAzchando'laMkRtikAvyavAGmayamahAbhyAsai zaM vishrutaaH| nticandrI siddhAntopaniSatprakAzanaparA vijJAvataMsAyitAstattannUtanazAstrazuddhikaraNe pArINatAM saMzritAH // 37 // yA vRttiH zrIkalyANavijayavaravAcakaziSyeSu mukhyatA praaptaaH| zrIlAbhavijayavibudhAste turyA iha bahUdyuktAH // 38 // // 545 // eteSAM pratibhAvizeSavilasattIrthe prathAmAgate, nAnAzAstravicAracArusalilApUrNe cturnnaampi| snAtA vAcakavAcyadUSaNamalAnmuktA suvarNAJcitA, satyazrIrajaniSTha ziSTajanatAkAmyaiva vRttiH kanI // 39 // zrImadvikramabhUpato'mbaraMguNakSamAkhaNDadAkSAyaNIprANezAGkitavatsare (1660)'tirucire pussyendubhuuvaasre| rAdhe zuddhatithau tathA rasamite zrIrAjadhanye pure, pArve zrIvijayAdisenasuguroH zuddhA samagrA'bhavat // 40 // zrIzAnticandrAbhidhavAcakendraziSyeSvanekeSu mnniiymaanaaH| dhvstaantrdhvaantjinendrcndrraaddhaantrmysmRtilbdhmaanaaH||41|| asyAmanekazo likhanazuddhigaNanAdividhiSu sAhAyyam / gurubhaktAH kRtavantaH zrImantastejacandrabudhAH // 42 // devAdindrAtithitAM gateSvidaMvRttisUtradhAreSu / tanmantrinijamanIpAvizeSamiva vIkSituM vyaktam // 43 // teSAmantiSadAmakhilaziSyasamudAyamukhyatAM dadhatAm / gurukArye dhuryANAM paNDitavararatnacandrANAm // 44 // Receneceseeeeeeeeeeeee // 545 // Jain Education in inbrary
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter zrI tapagaNapUrvAgirisUraiH zrIvijaya senasUrivaraiH / nijahastena vitIrNA pravarttanAyai prasAdaparaiH // 45 // . bahubhizca sammateyaM kRtA tadA viditasamayatattvArthaiH / zrIvijayadevasUrizrIvAcakamukhyagItArthaiH // 46 // ratnAnIva prameyAni, nAnAzAstrakhanIni cet / bhUyAMsi lipsavo yUyaM, vijJaratnavaNigvarAH // 47 // zrIjambUdvIpaprajJapterupAGgasya savistarA / prameyaralamaJjUSA, vRttireSA tadekSyatAm // 48 // yugmam // zrI zAnticandravAcakaziSyavaro vibudharatnacandragaNiH / asyA bahrAdarzAnalIlikhad bhaktiyuktamanAH // 49 // vAcyamAnA zrUyamANA, gItArthaiH zrAvakottamaiH / zodhyamAnA lekhyamAnA, jIyAsuste ciraM bhuvi // 50 // tacchiSyo dhanacandraH sphuradurudhIliMpikalA vidhivitandraH / akarotprathamAdarza sUtrArthavivecane caturaH // 51 // iti zrIzAnticandragaNivAcakaviracitAyAH prameyaratnamaMjUSAnAzyAH zrIjambUdvIpaprajJaptivRtteH prazastiH sampUrNA // jainelibrary.org
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAya SANNELEMEXXEYEKANERXXEYXEYENENEVEMENEVEYE zrImacchAnticandravihitavRttiyutaM zrImajambUdvIpaprajJaptinAmakamupAgam / zreSThi devacandra lAlabhAi jainapustakoddhAre granthAGka: 54 Jan Education International For Private Personel Use Only