________________
उत्तराध्ययन सूत्रे
मनसा भावयेत् । गुरोर्वचनं हि परिणामे तापोपशमकं रत्नत्रयपरिशोधकं शान्तिसुधासंभृतं परम हितम् आम्रफलमिवादौ कटुकं, मध्येऽम्लरसयुतम्, अन्ते चापूर्वास्वादजनकं भवतीति मत्वा प्रियमेव मन्येतेति भावः ।
,
यद्वा-प्रियं-प्रीतिजनक स्तुत्यादि, अप्रियम् अप्रीतिकारकं निन्दादि, धारयेत्= समं जानीयात् । भिक्षाचर्यादौ प्रियमप्रियं वा वचनं श्रुत्वा समभावनया तत् तितिक्षेत, तत्र रागं द्वेषं वा न कुर्यादित्यर्थः । उक्तं च भगवता -
लाभालाभे सुहे दुक्खे, जीविए मरणे तहा ।
समो निंदापसंसासु, तहा माणायमाणओ || ( उत्त० १९अ . )
परिणाम में संताप को मिटाने वाले रत्नत्रय को परि शुद्ध करने वाले, शान्तिरूपी अमृत के समुद्र परम हितकारी तथा आम्रफल के समान आदि में कटुक, मध्य में आम्लरसयुक्त एवं अन्त में अपूर्व रस का आस्वाद कराने वाले होते हैं । इसलिये गुरु महाराज के वचन को प्रिय मानकर ही उनका सेवन करते रहना चाहिये यही विनीत शिष्य का कर्तव्य है । अथवा - " धारिजा पियमप्पियं " इसका अभिप्राय यह भी है कि साधु जब भिक्षाचर्या आदि के लिये जावे तब उस समय यदि कोई खोटे मीठे वचन भी कहे - निंदा एवं स्तुति भी करे तो भी उसमें इसे पक्षपाती नहीं होना चाहिये- दोनों पर साधु का समान भाव ही होना चाहिये । उस पर राग एवं द्वेष करना साधुका कर्तव्य नहीं है। लाभालाभे हे दुक्खे | जीविए मरणे तहा ॥
समो निंदा पसंसासु । तहा माणा व माणओ ॥ (उ. १९अ . ) મટાડવાવાળા રત્નમયને પરિશુદ્ધ કરવાવાળા શાંતિરૂપી અમૃતના સમુદ્ર પરમ હિતકારી તથા આમ્રફળ જેવા. શરૂઆતમાં તુરા, મધ્યમાં આમ્લરસયુક્ત તથા અંતમાં અપૂર્વ રસનો આસ્વાદ કરવાવાળા હેાય છે. આ માટે ગુરુ મહારાજનાં વચનને પ્રિય માનીને તેનું સેવન કરતા રહેવુ જોઇએ. તે વિનીત शिष्यनुं उर्तव्य छे. अथवा - " धारिज्जा पियमप्पियं" मानो अभिप्राय येवो પણ છે કે સાધુ જ્યારે ભિક્ષા ચર્ચા વગેરે માટે જાય ત્યારે તે સમયે કાઈ કાંઇ સારૂં નર્સ વચન કહે–નિંદા અગર સ્તુતિ પણ કરે તે પણ એમાં તેમણે પક્ષપાતિ ન મનવુ જોઇએ. બન્ને પર સાધુનો સમાનભાવ હાવા જોઇએ. એના પર રાગ અગર ફ્રેશ કરવા એ સાધુનું ક બ્ય નથી.
लाभालाभे सुहे दुक्खे, जीविए मरणे तहा ।
समो निंदापसंसासु, तहा माणावमाणओ || ( उत्त० १९ अ . )
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
