Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० ३ गा०
संसारस्वरूपवर्णनम्
६३१
एवं चतुरशीतिलक्षसंख्यका योनयस्तासु, इत्यर्थः । न निर्विद्यन्ते = अस्मात् पर्यटनात् कदा मोक्षो भविष्यतीति नोद्विजन्ते उद्वेगं न प्राप्नुवन्ति । केषु क इव सर्वार्थेषु = सर्वे च ते अर्थाः, सर्वास्तेषु हिरण्य-सुवर्ण-मणि- मुक्ताफल-वज्र वैर्य-ग्रामनगर- कोश- कोष्ठागार - भूमि - गजाश्चादिषु सर्वविभवेषु प्राप्तेष्वपि क्षत्रियाः राजान इव । अयं भावः - यथा सर्वेषु विषयेषु प्राप्तेष्वपि राजानः संतोषं नाप्नुवन्ति, किंतु तत्माप्त्यर्थमेत्र पुनः पुनः प्रवर्तन्ते । एवं तासु तासु योनिषु पुनः पुनरुत्पतिमनुभवन्तोऽपि जीवाः पुनः पुनः ज्ञानावरणीयाद्यष्टविधकर्म कुर्वन्तस्तत्तद् योनि प्राप्त्यर्थमेव प्रवर्तन्ते तस्मान्मनुष्य जन्म दुर्लभम् इति ।
लाख, तथा मनुष्य की चौदह लाख, इस प्रकार इन चौरासी लाख योनियों - उत्पत्ति स्थाना में ) ( न निविज्जंति - न निर्विद्यन्ते) ' इस संसार परिभ्रमण से मेरा कब मोक्ष होगा' इस प्रकार कभी भी निर्वेद-उद्वेग को प्राप्त नहीं होते हैं। (व इच) जैसे (सवद्वेसु खत्तिया सर्वार्थेषु क्षत्रियाः) हिरण्य सुवर्ण, मणि, मुक्ताफल, वज्र वैडूर्य, ग्रात, नगर, कोश एवं कोष्ठागार, भूमि, गज अश्व आदि प्राप्त विभवोमें क्षत्रिय लोग उद्वेग (उदासीनता) को प्राप्त नहीं होते हैं । तात्पर्य इसका यह है कि जैसे युद्ध कर २ के समस्त देशों का राज्य प्राप्त होने पर भी क्षत्रिय लोग उद्वेग (उदासीनता) को प्राप्त नहीं होते हैं, किन्तु उनकी प्राप्ति के लिये ही वे बार २ चेष्टा किये करते हैं उसी प्रकार उन उन योनियों में बार २ जन्म मरण के दुःखों का अनुभव करते हुए भी ये जीव पुनः पुनः ज्ञानावरणीयादिक अष्टविध कर्मों का बन्ध करते हुए उन २ योनियों की प्राप्ति करने के लिये
तथा मनुष्योनी यौद्ध बाम, या प्रारे मे थे।रासी बाम योनीमां 'न निविज्जंति - न निर्विद्यन्ते या संसार परिश्रमाथी भारो म्यारे भोक्ष थशे ?' मे अहारे तेने अर्ध लतनी चिंता थती नथी. व-इव प्रेम सम्बद्वेसु खन्तिया - सर्वार्थेषु क्षत्रियाः द्वीरा भाषेऊ, सुवाषु, भाषी, भुस्ताइज, वन, वैडूर्य, ग्राम, नगर, है।श भने मुष्टागार, ભૂમિ, ગજ, અશ્વ, આદિ પ્રાપ્ત વૈભવામાં રચ્યાપચ્યા રહેતા ક્ષત્રિયાને કાઇ ઉદ્વેગ થતા નથી. તાત્પ એનું એ છે કે, જેમ યુદ્ધ કરી કરીને સમસ્ત દેશનું રાજ્ય પ્રાપ્ત થવા છતાં પણ ક્ષત્રિયોને કોઈ ઉદ્વેગ થતા નથી પરંતુ તેની પ્રાપ્તિને માટે જ એ વારંવાર પ્રયત્ન કરતા રહે છે. એવી રીતે ચાનીઓમાંવારવાર જન્મ મરણને અનુભવ કરવા છતાં પણ એ જીવ ફરી ફરી જ્ઞાનાવરણીયાદિ આઠે પ્રકારના કર્મોના અંધ કરીને તે તે ચાનીઓની પ્રાપ્તિ કરવામાં જ ફ્રીયાશીલ રહે છે.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
