Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 01 Sthanakvasi

Book Title: Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 596
________________

प्रियदर्शिनी टीका अ० २ गा. ४४ दर्शनपरीषहे भूतवानिप्रकरणम् ५४१
ननु न यं दृष्टिगोचरो भवतीत्यतो नास्तीत्युच्यते ? नायमप्येकान्तः, उक्तं हि
" न च नास्तीह तत सर्वे, चक्षुषा यन्न गृह्यते।" अन्यथा चैतन्यमपिन दृष्टिगोचरीभवंतीति भूतधर्मत्वेन, तदप्यसत् स्यात् । अथ यदि तत् स्वसंविदितम् , अतः सदित्युच्यते, तर्हि अयमात्माऽपि स्वसंविदित एव भवतीति विद्यमानो भवतु। यतः
आत्येव चात्मा प्रत्यक्षो, जीवो ह्यात्मानमात्मना। ____ अहमस्मीति संवेत्ति, रूपादीनि यथेन्द्रियैः ॥ १॥ इति ॥ ___ यदि इस पर यों कहा जाय कि-" यह आत्मा दृष्टिगोचर नहीं होता है इस लिये यह नहीं है" सो यह कथन एकान्ततः सत्य नहीं माना जा सकता। " न च नास्तीह तत्सर्व, चक्षुषा यन्न गृह्यते" जो चक्षु से गृहीत नहीं होता है वह नहीं है, ऐसा मत कहो, अर्थात् जो वस्तु चक्षु से नहीं दिखाई दे वह भी है ऐसा कहो । नहीं तो तुम्हारे मतसे चैतन्य भी दृष्टिगोचर नहीं होता है अतः वह भूत का धर्म है यह बात असत्माननी पडेगी। इस पर यदि यह कहा जाय कि "वह तो स्वसंवेदन प्रत्यक्ष का विषय है अतः उसे सत् मान लिया जावेगा" तो आत्मा भी स्वसंवेदित है इस लिये इसे भी सत् मानना चाहिये। यतः-"अस्त्येव चात्मा प्रत्यक्षो, जीवो ह्यात्मानमात्मना ।
अहमस्मीति संवेत्ति, रूपादीनि यथेन्द्रियैः ॥१॥ अर्थात् अत्मा प्रत्यक्ष से है क्यों कि जीव ही आत्मा से आत्मा को "मैं हूँ" इस प्रकार संवेदन (अनुभव) करताहै, जैसे इन्द्रियों से रूपादिकका
આત્મા દષ્ટાગોચર થતું નથી માટે આ નથી” તે આ કહેવું એકાન્તતઃ सत्य मानवामा मातु नथी. “ नच नास्तीह तत्सर्व चक्षुषा यन्न गृह्यते "२ ચક્ષુથી ગૃહિત થતું નથી, તે નથી. એવું ન કહે. અર્થાત્ જે વસ્તુ ચક્ષથી ન દેખાય તે પણ છે એમ કહો નહીં તે તમારા મતથી ચૈતન્ય પણ દષ્ટીગોચર થતું નથી. માટે તે ભૂતને ધર્મ છે એ વાત અસત્ય માનવી પડશે. આ ઉપર જે કદાચ એમ કહેવામાં આવે કે, “તે તે સ્વસંવેદન પ્રત્યક્ષને વિષય છે આથી એને સાચું માની લેવામાં આવે” તે આત્મા પણ સ્વસંવેદિત છે આ માટે તેને પણ સત્ માન જોઈએ. કહ્યું પણ છે–
"अस्त्येव चात्मा प्रत्यक्षो, जीवो ह्यात्मानमात्मना।
अहमस्मीति संवेत्ति, रूपादीनि यथेन्द्रियैः ॥१॥" अर्थात्-मात्मा प्रत्यक्षथी छे. भ3, 40 मात्माथी मात्माने "छु' मा પ્રકારનો સંવેદન (અનુભવ) કરે છે. જેમ ઇન્દ્રિઓથી રૂ૫ આદિનું સંવેદને થાય છે.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧


Page Navigation
1 ... 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855