________________
३९८
उत्तराध्ययनसूत्रे भोगाय-" महात्मन् ! कामज्वरभरेण संतप्तमिदं मदङ्गमधुना, दयस्व मम ताप शान्त्यै " इत्यादिविविधप्रार्थनावचनैर्विविधकामचेष्टाभिश्च सा मुनि चारित्राच्चालयितुं प्रवृत्ता । तदा मुनिश्चिन्तयति__गणिकास्त्रियो हि खलु नाम्नाऽबलाः१, कार्येण सबलाः२, प्रकृतिविषमाः ३, कपटप्रेमगिरिनद्यः ४, अपराधसहस्रगृहाः ५, प्रभवः ( उत्पत्तिस्थानं ) शोकस्य ६, प्रकार सुन्दर मालूम पड़ता है उसका मुखकमल भी केशपंक्ति से विराजित होने से ठीक ऐसा ही सुन्दर मालूम पड़ता था। मुख की कपोलपाली लावण्य के प्रकर्ष से चमक रही थी। ललाई को लिये हुए थी। काम के आवेश से यह क्षण२ में जंभाई लेती और क्षण२ में आलस्य मोड़ती हुई बोली-महात्मन् ! मेरा यह शरीर इस समय कामज्वर से संतप्त हो रहा है । अतः दया करो और इस कमज्वर को शान्त करो । इत्यादि विविध प्रार्थना के वचनों एवं अनेकविध काम की चेष्टाओं से उसने मुनि को उनके पवित्र चारित्र से चलायमान करने के लिये कोशिश की, परन्तु मुनिराज ने उस समय भी यही विचार किया कि__ ये वेश्या स्त्रियां केवल नाम से ही अबला हैं कार्यसे नहीं१ । कार्य में तो ये बड़ी भारी सबल हैं२ । प्रकृति से ये विषम होती हैं। कपट प्रेम की ये पहाड़ी नदियां है जो शीघ्र ही शुष्क हो जाती हैं ४ । हजारों अपराधों की ये स्थान हैं ५ । शोक की उत्पत्ति का ये स्थानभूत हैं ६। ગઈ હતી. ભમરાથી ગુંજતું કમળ જે રીતે સુંદર દેખાય છે તેવી રીતે એનું મુખ કમળ પણ કેશ પંકિતથી વિરાજીત હેવાથી એવું જ સુંદર દેખાતું હતું. તેના મોઢા ઉપરની લાલીમા લાવણ્યથી ચમકી રહેલ હતી. કામના આવેશથી એ ક્ષણ ક્ષણમાં અટકતી અને આળસ મરડતી બોલી. મહાત્મન ! હું આ સમયે કામવરથી પીડાઈ રહી છું આથી દયા કરી આ કામવરને શાંત કરો. ઈત્યાદિ વિવિધ પ્રાર્થના વચનથી તેમજ અનેકવિધ કામચેષ્ટાથી તેણે મુનિને તેના પવિત્ર ચારિત્રથી ચલાયમાન કરવાની કેશિષ કરી. આ સમયે મુનિરાજે એ વિચાર કર્યો કે –
આ વેશ્યા સ્ત્રીઓ કેવળ નામથી જ અબળા છે, કાર્યથી નહીં ૧. કાર્યમાં તે એ ઘણું ભારે સબળ છે ૨. પ્રકૃતિથી એ વિષમ હોય છે ૩. કપટ પ્રેમની એ પહાડની નદીઓ જેવી છે, જે વહેલી સુકાઈ જાય છે . હજારો અપરાધેનું એ સ્થાન છે ૫. શોકની ઉત્પત્તિને જગાવનાર છે ૬. બળને વિનાશ કરનાર
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
