________________
उत्तराध्ययन सूत्रे
टीका- ' उण्हाहितत्तो ' इत्यादि । मेधावी = आगमोक्तमर्यादानुवर्ती मुनिः, उष्णाभितप्तः = उष्णेन - उष्णस्पर्शेन, अभितप्तः - तापाकुलः सन् स्नानं नो प्रार्थयेत् नैवाभिलषेत् । अपि च गात्रं - शरीरं, नो परिषिञ्चेत्-न जलैराद्रकुर्यात् । च पुनः आत्मानं स्वदेहं न वीजयेत्= व्यजनादिना शरीरे वायुं नोदीरयेत् ।
अयं भावः - उष्णततोऽपि मुनिर्जलावगाहनस्नानव्यजनवातादि वर्जयेत् न च जलैर्गात्रं सिञ्चेत् । आतपवारणाय स्वदेहोपरि रजोहरणादिना छायां न कुर्यात् । न चापि छत्रादिकं धारयेत् । मनसाऽपि न प्रार्थयेत् किं तु उष्णपरीषहं सम्यक् सहेतेति । ' उण्हाहि ० ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - (मेहावी - मेघावी) आगमोक्त मर्यादा का अनुसरण करने वाला मुनि (उण्हाहितत्तो- उष्णाभितप्तः) उष्णस्पर्श से संतप्त होता हुआ भी (सिसाणं नो विपत्थए - स्नानं नोऽपि प्रार्थयेत् ) स्नान की अभिलाषा न करे । तथा ( गायं नो परिसिंचेज्जा - गात्रं नो परिषिचेत्) अपने शरीर ऊपर पानी न छींटे तथा उसको गोला भी न करे और न गीले कपडे से ही पोंछे । तथा ( अप्पयं न वीएज्जा - आत्मानं न वीजयेत् ) शरीर पर बीजना आदि से हवा भी न करे ।
३१०
-
इसका भाव यह है - उष्ण से संतप्त भी मुनि अचित्त जल का भी अवगाहन करना - उससे स्नान करना, बीजनादि से पंखा आदि से हवा करना इन समस्त शीतलोपचारकारक क्रियाओं का परित्याग कर देवे । अपने शरीर पर गर्मी की वेदना को शमन करने के लिए शीतल जल के
" उण्हाहि " त्याहि.
मन्वयार्थ - मेहावी- मेधावी यागभभां उडेल भर्याहार्नु अनुसरण पुरवावाणा भुनि उहाहितत्तो- उष्णाभितप्तः अष्णु स्पर्शथी संतप्त थवा छतां पशु सिसाणं नो विपत्थए - स्नानंनोऽपि प्रार्थयेत् स्नाननी अभिलाषा न उरे गायं नो परिसिंचेज्जा - गात्रंનો વિદ્યુત પાતાના શરીર ઉપર પાણી ન છાંટે તેમ એને ભીનુ પણ ન કરે है न तो लीना उडाथी बुछे, तथा " अप्पयं न वीएज्जा " - आत्मानं न वीजयेत् શરીર ઉપર વીજણા વગેરેથી હવા પણ ન નાખે.
આના ભાવ એ છે——ઉષ્ણતાથી સંતપ્ત અનેલ મુનિએ પાણીને આશરો લેવા, એનાથી સ્નાન કરવુ, પંખા આદિથી હવા ખાવી આ સમસ્ત શીતળ ઉપચાર કારક ક્રિયાઓના પરિત્યાગ કરવા. પેાતાના શરીર ઉપર ગરમીની વેદનાનું શમન કરવા માટે શીતળ જળના છાંટા પણ ન લેવા, આતપનું વારણ
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
