________________
३६२
उत्तराध्ययन सूत्रे
शक्नोमि । वज्रस्वामी तु दशमपूर्वस्य स्वस्मिन्नेवावस्थानं ज्ञात्वा मौनमवलम्ब्य स्थितः । आर्य रक्षितो वज्रस्वामिगुरोरनुज्ञया फल्गुरक्षितेन सह दशपुरनगरं समागतः । वज्रस्वामिना स्वायुरल्पं ज्ञात्वा तस्मै सुशिष्यायार्यरक्षिताय विहारसमये आचार्य - पदं प्रदत्तम् । अथार्यरक्षिताचार्यः स्वमातृभगिनीप्रमुखसांसारिकवर्ग प्रतिबोध्य प्रव्रज्यां ग्राहयामास । सोमदेवस्तु प्रतिबोधितोऽपि साधुवेषं नैव गृह्णाति, आर्यरक्षिताचार्यस्तं दीक्षाग्रहणार्थं बहुशः कथयति । ततस्तस्य पिता सोमदेवः प्राहवस्त्रयुग्मं, यज्ञोपवीतं, कमण्डलुं, छत्रं, पादुकां चापरित्यज्यैव मया दीक्षा ग्राह्या । हो गया और कहने लगे-भदन्त ! अब मैं इससे आगे पढ़ने के लिये समर्थ नहीं हूं । वज्रस्वामी दशमपूर्व "मेरे हृदय में ही अवस्थित रहेगा" ऐसा जानकर पश्चात् चुप हो गये । आर्यरक्षित वज्रस्वामी गुरु की आज्ञा से फल्गुरक्षित के साथ विहार करके दशपुर नगर को आये । वज्रस्वामी ने अपनी आयु अल्प जानकर उन सुशिष्य आर्यरक्षित के लिये विहार के समय में आचार्य पद दे दिया था । आचार्य आर्यरक्षित ने अपनी माता बहिन आदि सांसारिक जनों को प्रतिबोधित कर उन्हें दीक्षा से दीक्षित कर दिये । अपने संसारी पिता सोमदेव को भी समझाया पर उन्हों ने प्रतिबोधित होने पर भी दीक्षा धारण नहीं की । आचार्य आर्यरक्षित ने उनको अनेक बार बहुत २ भी कहा कि ' आप दीक्षा स्वीकार करलो ' परन्तु उन्हों ने साधुवेष अंगीकार नहीं किया। कहने लगे कि वस्त्रयुग्म, यज्ञोपवीत, कमण्डलु, छत्र एवं पादुका नहीं छोड़कर ही मैं दीक्षा ग्रहण
લાગ્યા, ભદન્ત! હવે હું આનાથી આંગળ શીખી શકું તેમ નથી. વાસ્વામી દશમું પૂર્વ પેાતાના હૃદયમાં જ અવસ્થિત રહેશે તેવું જાણીને ચુપ રહ્યા. આર્ય - રક્ષિત વાસ્વામી ગુરુની આજ્ઞાથી ફલ્ગુરક્ષિતની સાથે વિહાર કરી દશપુર નગરમાં આવ્યા. વાસ્વામીએ પેાતાની આયુ અલ્પ જાણીને વિહાર કરવાના સમયે સુશિષ્ય આરક્ષિતને આચાય પદ્મ અપી દીધુ. આચાય આ રક્ષિતે પેાતાની માતા, બહેન, વગેરે સંસારી સંબધીઓને પ્રતિબેાધિત કરીને તેઓને દીક્ષા આપી દીક્ષિત કર્યા, પેાતાના સંસારિક પિતા સેામદેવને પણ સમજાવ્યા પશુ તેઓને પ્રતિધ કરવા છતાં પણ તેમણે દીક્ષા ગ્રહણ ન કરી. આચાય આ રક્ષિતે તેમને અનેકવાર ઘણું ઘણું કહ્યું કે, તમે દીક્ષા લઈ લે. પરંતુ તેઓએ સાધુવેશ न आये. इडेवा साज्या है, वस्त्रनी लेडी, यज्ञोपवित, उभंडण,
गिर
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
