________________
प्रयदर्शिनी टीका. अ० २ गा. ५ पिपासापरीषहजये धनप्रियदृष्टान्तः
२९५
धनमित्रमुनिश्चिन्तयति - मम समक्षे नायं जलं पिवतीति, एवं विचिन्त्य शुष्कमार्गेण सत्वरं नदीमुत्तीर्यां गतः, तदनन्तरं धनप्रियमुनिर्जलपानार्थ नद्यां प्रविश्याञ्जलौ जलं भृत्वा सद्यः संजातकारुण्यश्चिन्तयति - कथमहं जलं पिबामि । यतःएगंमि उदगबिंदुम्मि, जे जीवा जिणवरेहि पन्नत्ता | ते सरिसवपरिमित्ता, जम्बुद्दीवे न मायंति ॥ १ ॥ छाया - एकस्मिन्नुदकविन्दौ, ये जीवा जिनवरैः प्रज्ञप्ताः । ते सर्वपपरिमात्राः जम्बूद्वीपे न मायेयुः ॥ १ ॥
व्याख्या — एकस्मिन् जलविन्दौ ये जीवाः सन्ति, ते यदि सर्वपप्रमाणं शरीरं धृत्वा वर्तेयुस्तर्हि जम्बूद्वीपे न मायेयुरित्यर्थः ॥ १ ॥
सुनकर धनप्रिय ने पानी पीने की जरा भी इच्छा नहीं की । इस परिस्थिति को देखकर धनमित्र मुनि ने विचार किया कि यह मेरे साम्हने जल नहीं पीवेगा अतः यहां से चल देना चाहिये, सो वे शुष्कमार्ग से नदी को पार कर आगे चले गये। इसके बाद धनप्रियमुनि जलपान करने के लिये नदी में प्रविष्ट हुए और अंजलि में पानी भर कर दया भाव से विचारने लगे कि इस अकल्पनीय सचित्त जल को मैं कैसे पीऊँ ? क्यों कि
" एगंमि उद्गबिंदुम्मि, जे जीवा जिणवरेहि पन्नत्ता ।
ते सरिसवपरिमित्ता, जंबुद्दीवे न मायंति ॥ १ ॥ "
एक जल के बिन्दु में जितने जीव जिनेन्द्र भगवान ने बतलाये हैं वे यदि सरसों के आकार को धारण करलें तो इस जंबूद्वीप में नहीं समा
सकते हैं ॥१॥
મુનિનાં વચન સાંભળીને ધનપ્રિયમુનિચે પાણી પીવાની જરા પણ ઈચ્છા ન કરી આ પરિસ્થિતિને જોઈ ધનમિત્રમુનિએ વિચાર કર્યું કે, આ મારી સામે પાણી પીશે નહી માટે અહીંથી ચાલવુ જોઈ એ જેથી તેઓ સુકા માર્ગેથી નદીને પાર કરીને આગળ ચાલ્યા. આ પછી ધનપ્રિયમુનિએ જળપાન કરવા માટે નદીમાં પ્રવેશ કર્યાં અને હાથમાં પાણી લઈ દયા ભાવથી વિચારવા લાગ્યા કે, આ અકલ્પનીય સચિત્ત પાણી હું કેવી રીતે પીઉં કેમકે કહ્યું છે કે— गंमि उदगबिंदुम्मि, जे जीवा जिणवरेहि पन्नत्ता |
ते सरिसव परिमित्ता, जम्बुद्दिवे न मायन्ति ॥ १ ॥
જળના એક ટીપામાં જેટલા જીવ જીનેન્દ્ર ભગવાને મતાન્યા છે તે કદાચ સરસવના આકારને ધારણ કરીયે તેા. આ જમ્મૂદ્વિપમાં સમાઈ ન શકે. ॥૧॥
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
