Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgendragacchIyaiH zrIdevendrasUrIzvaraiH sandRbdhaM zrIcandraprabhacaritram (prathamaH khaNDaH) anye vizantu sudazA dizA jinendrAH sandAmapAsyatu mama sukhdevtaa| raSTo'smi calamA svarazA gustAna, bande uma gautamamukhAn gaNamAriNama ityapriyA prapatavAniha vipnayAta-nimnAnabhUnaya nivAbhiyo yti| saccAItakSaritakIrtanamahamasyApyatA smiramukhAya zivAya dharma caturUpapupaiti yastaM svajanmApAsyA gtpaataa| anantakAmakArAyA, padmA zilA basanti mo:716n sammAdiva cAnyonya tdntaasthaatumkssmaaH| kadiyAnti pratyekavanaspatyAvaraNa kurvanto'pi tato naSTa karmabhyo vimyataH kis| medhyA gAvavAdAmyantaH santi te ciram // 10 // yathApravRttikaraNAda, muktaastdvnynaadmii| pRthvIkAyA''digAma, patanti padacetanAH // 11 tA'pi svasvakAyeSu, paattaaunpiiddnaiH| avivAntAmanirvAcyA kArakA bhajanti te // 12 // kkssitkrmksolrekaauksstvmhodyH| vikalendriyakuleSu, kSiSyante te kSaNAdapi // 13 // yathA kRSNatilazreNI, syAdeko egjylstilaa| duSkarmarAzI sahajastadvatkarmalabaH zubhAramA // punaH smpaadyitaa|| pUjyagaNivaryazrIhitavardhanavijayaH // punaH prakAzakaH // kusuma-amRta TrasTa - vApI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ likhita nUtana aDhitA bhavAdanAvalI pUrva puruSonI aMtima ArAdhanA racanA hu mana thI hitavardhanavijayajI ma. bhAvAcArya vaMdanA jI svini mahArA Read jigara ja TU CCTI jipanAma mArI pratijJAo muninI kAra para hAjara (jelana ma dha ke www zradhdhAMjali da tIrthanI bhAvayA . aApada tIrthanI , - muni hitAdhikA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhitya 'jaina larvAdhi'nI jaina zAstranirapekSatA muni hitavardhana vijaya kaeNTAMka pUrvajo 1 muni tipAInA vijA keTalAMka pUrvajanmo sumi virdhana vijA sImaMdharasvAmInI bhAyAtrA mAtra hitavardhana vijaya keTalAMka pUrvajo 2 sumi tivAra vizvama keTalAMka pUrvajanmo muni varNana vAM sametazikharanI bhAvayAtrA muni tivardhanavijaya kaiTalAMka pUrva 3 muni hiyarDana vijaya keTalAMka pUrvajanmo muni hitavardhana vijaya
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ // candraprabhaH zriye'stu vaH // // jayau savvaNNU sAsaNaM // nAgendragacchIyaiH pUrvAcAryazrIdevendrasUribhiH sandRbdhaM candraprabhacaritram prathamaH khaNDaH * punaH sampAdayitAH * tapogacchasvAminAM saMvignaziromaNInAM zAstraikadRSTInAM pUjyA''cAryavaryavijayarAmacandrasUrIzvarANAM praziSyAvataMsa pU. gurudeva zrI bhavyavardhanavijayamahArAjAnAM ziSyottama- a pU. gurudeva zrI maGgalavardhanavijayamahArAjAnAM ziSyaH pU. gaNivaryaH zrI hitavardhana vijayamahArAjaH * punaH prakAzakaH prAptisUtraJca * kusuma-amRta TrasTa zAntinagaram, alakApurI sosAyaTI, vApI (pazcimaH)-396 191.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * granthasyA'bhidhA * bhASA * granthakartA * granthanirmiteranehA * granthanirmitisthalam : gUrjare prabhAsapattanam / * zlokamAnam * vaiziSTyam * pUrvasampAdayitA * pUrva prakAzakaH * pUrva prakAzanam granthasaMstavaH / : candraprabhacaritram / : saMskRta - prAkRte [ campUkAvyam ] : nAgendragacchIyAH sugRhItanAmadheyAH pUjyapAdA: devendrasUrIzvarAH / : vikramasya trayodazIzatAbdyAM catuHSaSTitamaH saMvatsaraH / vi.saM. 1264 / * punaH sampAdayitA * punaH prakAzakaH * punaH prakAzanasya dina-sthAne : trizatA'dhikapaJcasahasrANi tadupari paJcaviMzati -ranuSTupAm, 5325 / : mAsadvayAdeva grantharacanAM pAritavAn granthakartA / : pU. munirAja zrI caraNavijayamahArAjaH : zrIAtmAnandajainasabhA - ambAlA, paMjAba : isu khristasya viMzatitamazatAbdyAM triMzattamo'bdaH / i.saM. 1930 / vi.saM. 1986 : pUjyagaNivaryaH hitavardhanavijayaH / : kusuma - amRta TrasTa, vApI / : vi.saM. 2069, i.sa. 2013, ASADha zuklaikAdazI, siddhakSetram, pAlItANApurI /
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ // caMndraprama: zriyeDaDu va: // | naya3 savyaUVsAsat nAgendragacchIya, pU. pUrvAcArya zrI devendrasUrimahArAja vaDe viracita DodhIci prathama khaMDa prathama khaMDa ), :H punaH saMpAdaka : 378 dIkSAdAnezvarI, pracaMDapu pratibhAzAlI, pU.A.de.zrI.vi. rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjanA praziSyaratna pU. gurudeva zrI bhavyavardhanavijayajI mahArAjanA ziSyaratna pU. gurudeva zrI maMgalavardhanavijayajI mahArAjanA ziSyaratna pU. gaNivarya zrI hitavardhanavijayajI mahArAja * punaH prakAzaka - prAptisthAna * kusuma-amRta TrasTa zAMtinagara, alkApurI sosAyaTI, vApI (ve.)-396 191.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ DINI [OiNI zreTa graMthanuM nAma 2Dha bhASA zreTa graMthakAra * zlokapramANa zreTa graMtha racanA saMvata : candraprabhacaritram : saMskRta prAkRta [caMpUkAvya] : nAgendragathvIya pU. pUrvAcArya zrI devendra sU.ma.sA. : pAMca hajAra traNazo ne paccIza / pa325 : vikrama saMvata 1264 : prabhAsa pATaNa - somanAtha, gujarAta : mAtra be mahinAmAM AvA vistRta graMthanI racanA racayitAe karI che. zreTa graMtha racanA sthaLa zreTa vizeSa noMdha pUrva saMpAdaka : pU. munirAja zrI caraNavijayajI mahArAja & pUrva prakAzaka : zrI AtmAnaMda jaina sabhA, aMbAlA-paMjAba maka pUrva prakAzana : i.saM. 1930, vi.saM. 1986 0 0 0 * punaH saMpAdaka : pU. gaNivarya zrI hitavardhana vi.ma. 9 punaH prakAzaka || kusuma-amRta TrasTa, vApI zreTa punaH prakAzana dina-sthaLa : vi.saM. 2069, i.sa. 2013
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Arthika sahakAra potAnA jJAnadravyanI rAzino sadyaya karIne candraprabhacaritram-1 prakAzanano lAbha zrI sALavInA AdIzvara bhagavAna jaina derAsara TrasTa mahIdharapurA, chAparIyA zerI, surata dvArA meLavavAmAM Avyo che. ApanI zrutabhaktinI ame vAraMvAra anumodanA karIe chIe temaja A ja rIte dharmadravyano samucita sarvyaya karatAM raho tevI zubhAbhilASA sevIe chIe... - kusuma-amRta TrasTa, vApI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ praza: prAptisUtraO * kusuma-amRta TrasTaH C/o. P. M. venarsa, sTezana roDa, merUna vInAra, vApI (pazcima:), pIna-366 222. (punarAta) * prakAzaka - prAptisthAna * kusuma-amRta TrasTa C/o. P. M. javelarsa, sTezana roDa, meina bajAra, | vApI (ve.), pIna-396 191. (guja.) + AvRtti : prathama * prati : pAMcaso | 500 * prakAzana dina : vi.saM. 2069, aSADha suda-11, zukravAra, tA. 19-07-2013 + prakAzana sthaLa : khImaibAi yAtrika bhavana taLeTI roDa, pAlItANA-364 270 (sau.) gujarAta. + nimitta : vApI-zAMtinagara jaina saMgha Ayojita zrI siddhAcala giri cAturmAsano praveza mahotsava dina... * noMdha : prastuta graMtha mahadaMze jJAnadravyanA vyaya dvArA prakAzita thayo che tethI gRhasthoe A graMthanuM vAMcana karavuM hoya to yogya nakaro jJAnakhAtAmAM bharavo temaja graMthanI mAlikI karavI hoya to rUA. 550/- (eka seTanA) jJAna khAtAmAM arpaNa karavA. pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA jJAnabhaMDArone A graMtha sAdara arpaNa karavAmAM Avaze. jemane khapa hoya temaNe rUbarU athavA patranA mAdhyame graMtha maMgAvI levo. mudrake : Tejas Printers F/5, Parijat Complex, Kalupur, AHMEDABAD-380 001. (M) 98253 47620PH. (O) (079) 22172271
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AstAM sthitiguruvarasya zamAMzumUrte -zcitraM visUtrajanatAmanutApakAri / sUryAMzubhinnapulakAn pathikAn dUre'mbu prINAti padmasarasaH saraso'nilo'pi // 7 // - kalyANamandira pAdapUrtikAvyam // 378 dIkSA dAnezvarI, tapAgacchanAyaka, vyAkhyAnavAcaspati 5.mA.he.zrI.vi.rAbhayandrasUrIzvara mahARIM...
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ saraLatA, samatA ane saMyamanA svAmI, pU. gurudeva zrI bhavyavardhana vijayajI mahArAja... vairAgya ne saMveganI sthiratA anupama ullo ...... siddhAMtanI niSThA jIvanamAM dina ne rAte vase... guNalakSmI evI ApanI AtmA amAro abhilaSe... zrI bhavyavardhanavijayajI nayane vase hRdaye vase... / /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ punaH prakAzakanuM vaktavya AjathI AThazothI kaiMka adhika varSa pahelAM prastuta vandra mavaritram nI racanA thaI ane tenuM pAMDulipiomAMthI uddharaNa - saMzodhana kArya AjathI aMdAje nevuM varSa pUrve thayuM. saMzodhananA bhagIratha kArya pachI A mahAgraMthanuM pahela vaheluM mudraNa AjathI 83 varSa pUrve thayuM. tyAre, pAMcAla dezoddhAraka, pU.A.ke.vi. AnaMdasUrIzvarajI (pU. AtmArAmajI) mahArAjanA praziSyAvataMsa pU.mu.zrI caraNavijayajI mahArAje A uttama graMthanuM saMzodhana - saMpAdana karyuM hatuM ane zrI AtmAnaMda jaina sabhA - aMbAlA taraphathI prakAzana thayuM hatuM. pUrvanA prakAzananI prastAvanA khUba vistRta che ane temAM prastuta graMtha temaja graMthakAra aMge ghaNI vigato pIrasavAmAM AvI che tethI tenuM punarAvartana karavuM jarUrI na mAnatAM ame A punaH prakAzanamAM pUrva prakAzananI prastAvanAne ja yathAvat rajU karIe che. vi.saM. 2067mAM A graMthanA punaH saMpAdaka pUjyazrInuM cAturmAsa surata - chAparIyA zerImAM thayuM tyAre kArya prasaMge A graMthanI prata jovAmAM AvI. junuM mudraNa, jIrNa pAnAo ane jUnA phonTa... A badhI ja sthiti graMthanA punarUddhAranI jarUrIyAta jaNAvanArI hatI. pUjayazrIe punaH saMpAdananuM kArya hAtha dharyuM. jarUrI sthaLe zuddhikaraNa karyuM. viSaya anusAra prakaraNo ubhA karyA. moTA ane svaccha phonTamAM navesarathI kaMpojha karAvyuM. kyAMka-kyAMka pAThamAM asaMgati lAgI to tenI bAjumAM corasa brekeTa mUkIne saMbhavita zuddhikaraNa ApyuM. jUnI AvRttinA mudraNa doSo dUra karyA. Ama, sudaDha saMpAdana pUrvaka be khaMDamAM pRthaphakRta karIne prastuta graMtha punaH saMpAdakazrIe saMgha samakSa mUkavA mATe amane soMpyo ane ame te kArya Aje sAkAra karI zakyAM te badala AnaMda anubhavIe chIe. - kusuma-amRta TrasTa, vApI candraprabhacaritram /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA (P) graMthakAra ane temanI guruparaMparA A caMdraprabhacaritra te jainonA 24 tIrthaMkaro paikI AThamA tIrthaMkara zrIcaMdraprabhanuM caritra che. tenA racanAra nAgendragacchanA devendrasUri che. temaNe somezvarapuramAM (soraTha-kAThiyAvADamAM AvelA somanAtha pattana-prabhAsa pATaNamA) vikrama saMvat 1264 mAM mAtra be mahinAnA kALamAM 5325 zloka pramANanuM A caritra racI pUrNa karyu. catuHSaTvayekasaGkhye ca (1264) jAte vikramavatsare / somezvarapure'traitad dvimAsyAM caritaM kRtam // 10 // - sarvasaGkhyA 5325 mAtra be mAsamAM AvaDo mahAn graMtha racanAra jabaro zIghra kavi hovo joie e nirvivAda che. te kavi graMthanI aMte ApelI prazastimA potAnA gurunI paraMparA pUrato ja paricaya karAve che ke : nAgendragacche vikhyAtAH, paramArA'nvayottamAH / zrIvarddhamAnanAmAnaH, sUrayo'stA'rayo'bhavan // 1 // guNagrAmA'bhirAmo'tha, rAmasUrirbabhUva saH / yadA''syakamalakoDe, cikrIDurvacanazriyaH // 2 // 10 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntA''dityamAzritya, kalApUrNaH suvRttabhAk / candravatprItidaH so'bhUccandrasUristataH param // 3 // vidyAvallImahAvRkSaH, saMyamapratimArathaH / saMsArA'bdhisadAyAnaM, devasUrirgurustataH // 4 // siddhavidyArasasparzAt, suvarNatvamupAgatam / zivAyA'bhayasUrINAM, vacastAramupAsmahe // 5 // nirvAsyA'nyagirazcittAnyavaSTabhya sthitA nRNAm / yadvAk so'bhUjjagatkhyAtaH, zrImaddhanezvaraH prabhuH // 6 // yadvAggaGgA tribhirmArgastarkasAhityalakSaNaiH / punAti jIyAdvijayasiMhasUriH sa bhUtale // 7 // zrIdhanezapade sUrirdevendrA''khyaH svabhaktitaH / puNyAya caritaM cakre, zrImaccandraprabhaprabhoH // 8 // -nAgendragacchamAM paramAra vaMzamAM uttama vikhyAta tAraka sUri zrIvarddhamAna nAmanA thayA. 1 pachI guNanA samUhathI sundara evA rAmasUri thayA ke jemanA mukhakamalanA madhyabhAgamAM vacanarUpI lakSmIo krIDA karatI hatI. 2 tyAra pachI siddhAntarUpI sUryanA Azraye pUrNa kalAvALA sArA vRtta (vartula, AcAra) vALA caMdranIpeThe prIti karAvanAra caMdrasUri thayA. 3 pachI vidyArUpI velIvAlA mahAvRkSa jevA saMsArarUpI samudramAM sadA naukA sarakhA evA devasUri nAmanA guru thayA. 4 (pachI thaelA) abhayasUrinA jANe siddha vidyAnA rasa sparzathI jene suvarNatva prApta thaeluM che evA vacanarUpI motInI (ame) kalyANa arthe upAsanA karIe chIe. 5 (pachI) jenI vANI anya vANIono bahiSkAra karI manuSyonAM cittone dhArI rAkhI-cittamAM sthAna pAmI rahelI che te jagatprasiddha zrImad dhanezvara prabhu thayA. 6 jenI vANIrUpI gaMgA traNa mArga nAme tarka sAhitya ane lakSaNathI pavitra kare che te vijayasiMhasUri bhUtale ciraMjIva raho. 7 (ukta) dhaneza eTale dhanezvaranA pade-pATe devendra nAmanA sUri thayA ke jemaNe potAnI bhaktithI puNyArthe zrImat caMdraprabhunuM caritra racyu. (A prazastino ullekha bularanA rIporTa 2 naM. 347, buh0 3 naM. 158, pITarsana rIporTa 4 pR0 85 mAM paNa che.) candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 11
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ saM0 1299 mAM nAgendragacchanA vIrasUri pachI paramAra vaMzIya vardhamAna-caMdra-devaabhayadeva-hema-dhanezvara-vijayasiMhasUrinA ziSya vardhamAna sUrie aNahilla nagare aMbaDa maMtrInA nAnAbhAI daMDanAyaka AhlAdananI prArthanAthI vAsupUjyacaritra saMskRtamA 5494 zlokapramANa racyu (prakAzita jainadharmaprasAraka sabhA naM. 18 bhAvanagara, velaNakaranI sUcI naM. 1772) tenI prazasti mULa saMskRtamAM tenA anuvAda sahita nIce ApIe chIe: iti daNDA'dhipatizrImadAhlAdanasamabhyarthitazrIvijayasiMhasUriziSyazrIvardhamAnaviracite zrIvAsupUjyacarite AhlAdanA'Gke mahAkAvye mahodayalabdhivarNano nAma caturthaH sargaH / graM0 1369 ubhayaM 5451 // saMpUrNamidaM bhUrbhuvaHsvastrayIpUjyasya zrIvAsupUjya[sya]caritam / / zrInAgendramunIndragacchatilakaH zrIvIrasUrirbabhau yasmAdbodhamavApya maNDalapatirjajJe yatizcaccigaH / tacchiSyaH paramAravaMzavizadaH zrIvardhamAnaH prabhuH tatpaTTodayaparvataikataraNiH zrIrAmasUristataH // 1 // candraH kuvalayodbodhe candrasUrirabhUdguruH / tataH zamasudhA'mbhodhidevasUrimunIzvaraH // 2 // babhUvA'bhayadevA''khyaH sUri riguNAdbhutaH / zrIhemasUriryavyAkhyAM vyAcakhyau bhUbhujA samam // 3 // zrImAndhanezvaraH sUrirathA'jani muniprabhuH / rUpe vacasi ca prApa jayapatraM janeSu yaH // 4 // gururvijayasiMho'bhUdyazcakre priyamelakam / sarvatra svasarasvatyA vidvajjanamano'mbudhau // 5 // nistandro'jani devendrasUriya'nmukhamaNDape / vilalAsa kavitvazrIH sAkaM vaktRtvasampadA // 6 // sUrevijayasiMhasya ziSyo gurvA''jJayA tataH / sUriH zrIvardhamAnosmingacche yAmikatAM dadhau // 7 // candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ udayA'dririva zrImAn sa nandyAdudayaprabhaH / yatrodayI vacAM bhAnurbhavyA'mbhojAni bhAsayet // 8 // asmingurukrame bhaktaH zrIgallakakule'bhavat / vAdhUrvyAdhUtaduSkarmA dharmA'mbudhividhuH sudhIH // 9 // yo'kArayanmahAvIracaityaM saGgamakheTake / tasmai halazatakSoNIM caturvATIyutAM dadau ||10|| tadbhUrabhUdaghonmardI kapyardI yena kAritam / caityaM yugAdidevasya grAme vaTasarA'bhidhe // 11 // tatputra Amradevo' 'bhUt AmravanmaGgalA''spadam / rANukA gehinI tasya puNyazrIriva dehinI // 12 // tatsUnurdevacandro'bhUnnistandro dharmakarmaNi / padminI padminIvA'sya priyA zIlazriyo gRham // 13 // catvAro jajJire vizvanandanA nandanAstayoH / bhavyajIvamanaHzuddhyordharmabhedA ivA'GginaH ||14|| teSu jyeSTho'jani zrImAn ambaDaH sacivA'graNIH / advitIyo vivekena dvitIyo jahnaNaH sutaH // 15 // zrImAnAhlAdano jAtimaNDanaM daNDanAyakaH / mantrI dharmadhuro dhuryasturyaH prahlAdanaH punaH // 16 // ebhyaH svargazriyaM prApte zrImadambaDamantriNi / vizeSAddharmadhuryatvamAhlAdanasudhIrdadhau // 17 // yatkIrttipratatisthArApadrasthAnakasambhavA / nyAyadharmA'mRtaiH siktA vistRtA vizvamaNDape // 18 // yaH zrIsatyapure vIraprAsAde nAbhinandam / thArApadre ca nAbheyacaitye zrIpArzvanAyakam // 19 // candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 13
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA candraprabhasvAmisImandharayugandharAn / ambikAbhAratImUrtI divyasphUrtI vyadhApayat // 20 // AmayaM spRhayan zreyaH zrImadAhlAdano gurum / zrIvardhamAnasUriM sa bhaktyA'bhyarthitavAniti // 26 // jIrNoddhAra ihA'Nahillanagare zrIvAsupUjyaprabhoH prAsAdasya mayA bhavadvacanataH svazreyase kAritaH / yUyaM taccaritasya puNyaghaTanAM kuryAt [t ca] jIrNoddhRti kRtye'sminnipuNA yato gaNadharAH syuH sUtradhArA dhruvam // 27 // tato'sau nidhinidhyarkasaGkhye vikramavatsare / AcAryazcaritaM cakre vAsupUjyavibhoridam // 28 // sakalA'kSaragaNanAyAM jayati zrIvAsupUjyacaritamidam / vedanidhivedabANAnItAGkagranthasaMpUrNam // 31 // aGkato'pi sarvasaGkhyA 5494 // zivamastu / / saMvat 1440 varSe ASADha-sudi 12 gurau zrImadaNahillapure zrIvAsupUjyacaritaM likhitam / yAdRzaM0xx -e pramANe daMDAdhipati zrImad AhlAdane jemane abhyarthanA karI che evA zrIvijayasiMhasUrinA ziSya vardhamAne racelA zrIvAsupUjyacaritra (nAmanA) AhlAdanathI aMkita mahAkAvyamAM mahodayalabdhivarNana e nAmano cotho sarga / graM0 1369 kula 5451 // pRthvI pAtAla svarga e traNemAM pUjya zrIvAsupUjyanuM A caritra saMpUrNa thayu. zrInAgendranA gacchamAM tilakarUpa zrIvIrasUrI thayA ke jemanI pAsethI bodha meLavI cacciga nAmano maMDalapati (rAjA) yati-sAdhu thayo, tenA ziSya paramAra vaMzamAM nirmala evA zrIvardhamAna sUrI thayA ane tenA paTTe pachIthI rAmasUrI thayA. 1 ___kamalanA vikAsana mATe caMdra evA guru caMdrasUrI thayA ane tyArapachI zamarUpI amRtanA sAgara devasUrI munIzvara thayA. 2 ghaNA guNothI adbhuta evA abhayadeva nAmanA sUrI thayA (ane) zrIhemasUrI thayA ke je rAjAne vyAkhyAna ApatA hatA. 3 - - 14 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ muniomAM prabhurUpa evA zrImAn dhanezvarasUrI thayA ke jemaNe lokomAM rUpamAM ane vacanamAM jayapatra prApta kartuM hartuM eTale ke jeo ati rUpavAn ane jabarA vyAkhyAtA hatA. 4 vijayasiMhasUri thayA ke jemaNe sarvatra vidvajjanonA manarUpI samudramAM svasarasvatI vaDe priya samAgama karyo hato. 5 taMdrA pramANa rahita evA devendrasUrI thayA ke jenA mukharUpI maMDaLamAM kavitvarUpI lakSmI vaktRtvarUpI saMpadnI sAthe vilAsa karatI hatI eTale ke jeo kavi temaja vaktA hatA. 6 pachI vijayasiMhasUrinA ziSya zrIvardhamAnasUrIe gurunI AjJAthI gacchanuM yAmikapadarakSakapada dhAraNa karyu. 7 jemAMthI vacanano bhAnu bhavyarUpI kamalone khIlavato hato tevA udayagiri hoya nahi evA zrImAn udayaprabha prasanna thAo. 8 A gurukramamAM-guruparaMparAmAM bhaktimAn evo, duSkarma jeNe nivAryAM che evo, dharmarUpI samudramAM caMdrasamAna eka vidvAn vAdhU nAmano gallakakulamAM thayo ke jeNe saMgamakheTakamAM mahAvIra prabhunuM caitya karAvyuM ane tene mATe so haLa jeTalI jamIna caturvATI (cAra vADI) sahita ApI. teno putra pApanuM mardana karanAra evo kapyardI thayo ke jeNe vaTasara nAmanA gAmamAM yugAdidevanuM (AdinAthanuM) caitya karAvyuM, teno putra maMgalanA sthAnarUpa AMbA jevo Amradeva thayo ane tene sAkSAt puNyalakSmI jevI rANukA nAmanI strI hatI, teno putra devacaMdra thayo ke je dharmakAryamAM apramatta hato ane je zIlavaMtane padminI jevI padminI nAmanI potAne ghera strI hatI. te baMnethI jema bhavya jIva ane tama:zuddhi e banethI dharmanA (cAra) bheda rUpa janma pAme che tevI rIte cAra putro vizvane AhlAda ApanArA thayA. te paikI jyeSTha zrImAn ambaDa sacivomAM mukhya thayo, bIjo putra vivekamAM advitIya evo jahnaNa thayo, trIjo jJAtibhUSaNa evo zrImAn AhlAdana daMDanAyaka thayo ane cotho dharmanA dhorIomAM mukhya evo prahlAdana maMtrI thayo. 9-16 A cAramAMthI zrImad aMbaDa maMtrIno svargavAsa thayA pachI AhlAdana vizeSapaNe dharmaghorI thayo ke jenI kIrttino vistAra thArApadra (tharAda) nAmanA sthAnaka - zaheramAMthI janmI nyAyadharmarUpI amRtathI siMcAine vizvanA mAMDavAmAM phelAyo. teNe zrIsatyapuramAM (sAcoramAM ) vIranA prAsAdamAM nAbhinaMdana - AdinAthane, thArApadra (tharAda) mAM AdinAthanA caityamAM zrIpArzvacandraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 15
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAmIne tathA caMdraprabhasvAmI sImaMdhara yugaMdharane temaja divyasphUrtivALI aMbikA ane bhAratI= sarasvatInI mUrtione sthApI. A zrImad AhlAdane mahAzreya vAMchatA thaI zrIvardhamAnasUrine bhaktivaDe abhyarthanA karI ke 'ahIM aNahillanagaramA zrIvAsupUjya svAmInA prAsAdano jIrNoddhAra ApanA vacana thI svazreya mATe meM karAvyo to Apa temanA caritranI jIrNoddhArarUpI puNyaghaTanA karo... AthI A vAsupUjya svAmI- carita A AcArye vikrama saMvat 1299mAM kayeM, sakala akSaronI gaNanA karatAM 5494 graMthAgra-zlokavALu zrIvAsupUjyacaritra jaya pAme che. 17-31 ___ A rIte caMdraprabhacaritranA kartA devendrasUrI e dhanezvarasUrinA ziSya thAya, jyAre vAsupUjyacaritanA kartA ukta vardhamAnasUri dhanezvarasUrinA ziSya vijayasiMha sUrinA ziSya thAya; eTale devendrasUrInA gurubandhunA ziSya vardhamAnasUri che. devendrasUrinI kRti saM0 1264 nI ane vardhamAnasUrinI saM0 1299 nI kRti arthAt be vacce 35 varSatuM aMtara che te samajI zakAya tema che. baMne nAgeMdragacchanI eka ja guruparaMparAmAM e rIte thayela che. nAgeMdragacchanA je vardhamAnasUrino saM0 1262 no pratimAlekha nAhara 2, naM0 1920 no upalabdha che te A graMthakAra hovAno saMpUrNa saMbhava che. serisA tIrthanA utpAdaka devendrasUri nAbhinaMdanoddhAra prabaMdha upakeza gacchanA kakkasUrie, kAMjaroTapuramA saM0 1393 mAM racyo che temAM serIsA tIrthanI utpatti nAgeMdra gacchanA devendrasUrie karI evo ullekha che te devendrasUri ApaNA graMthakartA hoi zake ke nahi e prazna che. juo nAbhinaMdanoddhAra prabaMdha prastAva 4 zloka 329 thI 334 (mudrita-hemacandrAcArya granthamAlA pR0 154) saGghaprayANakeSvevaM dIyamAneSvaharnizam / zrIserIsA''hvayasthAnaM prApa desalasaGghapaH // zrIvAmeyajinastasminnUrdhvapratimayA sthitaH / dharaNendrAM'zasaMsthyaMhiH sakale [lo] yaH kalAvapi / yaH purA sUtradhAreNa paTAcchAditacakSuSA / ekasyAmeva zarvaryAM devA''dezAdaghaTyata / / 16 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrInAgendra gaNA'dhIzaiH zrImad devendrasUribhiH / pratiSThito mantrazaktisampannasakalehitaiH / / taireva sammetagirerviMzatistIrthanAyakAH / Aninyire mantrazaktyA trayaH kAntIpurIsthitAH // tadAdIdaM sthApitaM sattIrthaM devendrasUribhiH / devaprabhAvAd vibhavisampannajanavAJchitam // - evI rIte aharniza saMgha sAthe prayANa karatA saMghapati desala serisA pahoMcyAM. tyAM pArzvajina Urdhva pratimAe (kAussaggadhyAne) rahelA che. dharaNeMdrathI pUjAtA caraNavALA je prabhu A kalikAlamAM paNa sakala (saprabhAva) che, je (biMba) ne pahelAM sUtradhAre potAnI AMkhe pATA bAMdhI eka ja rAtrimAM devanA AdezathI ghaDyuM hatuM, jenI pratiSThA zrInAgendragaNanA adhIza zrIdevendrasUrie karI hatI, teja devendrasUrie sammetagiri ( sammetazikhara) thI vIza tIrthaMkaro (biMbo)ne ane kAMtIpurImA rahela RNa tIrthaMkara (biMbo) ne mantrazaktithI ANyA hatA. tyArathI A zreSThatIrtha devendrasUrie sthApyuM che, ke je devaprabhAvathI bhavyajanonA vAMchitane pUre che" (A vAta paMDita lAlacaMdra bha0 gAMdhIe 'zrIzatruMjayatIrthano uddhAraka samarasiMha - tilaMgadezano svAmI' e nAmanA potAnA lekhamAM uddharI che. jainayuga pu01 pR0188) A serIsaka tIrthanI sAthe saMbaMdha dharAvanAra devendrasUri zrIhemacaMdrAcAryanA samakAlIna hovAthI ane te tIrthamAM te sUrie, camatkAra batAvyAnI lokakathA - 'janaprasiddhi' jinamaMDanagaNi potAnA saM0 1492 mAM racelA kumArapAlaprabaMdha (prakAzaka zrIjaina AtmAnaMdasabhA naM. 34) mAM pA.naM. 12-13 mAM jaNAve che ke 'ekadA zrIguru (devacaMdrasUri) ne pUchyA vagara anya gacchanA devendrasUri ane malayagiri sAthe kalAomAM kauzala meLavavA Adi arthe hemacaMdra gauDa dezapratye cAlI nIkaLyA. khillUra gAmamAM te traNe rahyA. tyAM rahelA eka glAna muninI vaiyAvRtyathI sevA karI; te munInI raivataka ( giranAra ) tIrthamAM jai devanamaskAra karavAnI icchA hovAthI hemacaMdrAdi munioe gAmanA mukhI zrAvakone sukhAsana ane tene upADanArAnI sagavaDa karI ApavA saMbaMdhI kahetAM te goThavaNa thai gayA pachI traNe sUi jatAM prabhAte uThatAM traNeya potAne raivataka parvata para joyA. zAsanadevatAe pratyakSa thai guNastuti karI jaNAvyuM ke Apa bhAgyavAno atra rahetAM ja sarva banaze, gauDadeze javuM nahi ane candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 17
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka mahA auSadhI ane maMtrone batAvI te devatA svasthAne gayA. ekadA zrIgurue ( hemacaMdranA guru devacaMdrasUrie) AtraNe munione zrIsiddhacakrajIno maMtra tenA AmnAya sahita batAvyo. te maMtra padminI strInA uttara sAdhakapaNAthI sadhAya. te rIte sadhAya to icchita vara maLe. anyathA nahi. ' pachI anyadA kumAra gAmamAM jatAM dhobInI pAsenA vastrathI padminInI bhAla maLatAM tenA patinI saMmati lIdhI, te pati patnI giranAra AvyAM ane te dvArA zuddha brahmacaryapUrvaka maMtra sAdhyo e vAta Ave che. 'eTale tIrthano adhiSThAtA zrIvimalezvara nAmano deva pratyakSa thai puSpavRSTi karI icchita vara mAgo ema bolyo. tataH zrIhemasUriNA rAjapratibodhaH, devendrasUriNA nijA'vadAtakaraNAya kAntInagaryAH prAsAda ekarAtrau dhyAnabalena serIsakagrAme samAnIta iti janaprasiddhiH / malayagirisUriNA siddhAntavRttikaraNavara iti trayANAM varaM datvA devaH svasthAnamagAt / tyAre zrIhemasUrie rAjAne pratibodha karavAno = jaina banAvavAno ane devendrasUrie potAnI prasiddhi mATe kAnti (kAMcI-dakSiNa) nagarImAMthI prAsAda eka rAtrimAM dhyAnabalathI serIsakamAM lAvavAmAM Ave evo vara mAgyo evI janaprasiddhi che, malayagirisUrie siddhAMto para vRttio racavAno vara mAgyo A pramANe vara ApI deva potAne sthAne gayo. ' = A devendrasUrinI lokakathA - daMtakathA saM0 1442mAM jinamaMDana gaNie noMdhI che ane tenI sAthai serIsakano saMbaMdha mUkyo che te sUrinAgendra gacchanA hatA ke evI bIjI hakIkata jaNAvI nathI ane A daMtakathA che ema te jaNAve che.' hemacaMdrAcAryanA samakAlIna eka devendrasUri hatA e saMbaMdhI jinamaMDanagaNi pahelAM saM. 1422mAM 6307 zloka pramANamAM kRSNarSigacchanA jayasiMha sUrie racelA kumArapAla caritra mahAkAvyamAM prathama sarganA zloka 234 thI 260 sudhImAM je jaNAvyuM che te e che ke tyAM (pATaNamAM) somacaMdra ( hemacaMdra AcArya thayA te pahelAnuM muni tarIke nAma ) nA devendrasUri mitra hatA. gauDadezavAsI koi pAsethI sAMbhaLyuM ke gauDadeza kalAno bhaMDAra che tethI kalAbhyAsArthe kautukavaMtA bane gauDadeza prati nikaLyA. vacamAM khirAlU gAma AvyuM, tyAM koi vidyAsiddha yati maLyA. teNe te baMnene kyAM jAo cho ema pUchatAM kalArthe dezabhramaNa karavA mAMge 1. hAla pATaNa virAjatA pravarttaka zrIkAntivijayajInA vidvAn ziSya puNyavijaya munizrIe pATaNamAM tA. 17-3-30 A prastAvanA batAvatAM jinamaMDana gaNie noMdhelI janakathApara mAruM dhyAna kheMcyuM te mATe huM temano upakAra mAnuM chaM. candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 18
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ema jaNAvyu. te yatie kahuM huM kaLAo tamane ApuM, mane koipaNa rIte ujjayanta lai jAo. te baMnee gAmanA mukhIne bolAvyo ne tene tyAM lai javAnI goThavaNa karI. baMne sUtA ne savAre baMne giranAra para hatA. tyAM zAsanadevatAe AvI maMtro ApI sarva auSadhIno paricaya karAvyo. sudhApAnanI mAMgaNI karatAM zAsanadevIe rAtrie te ApavA mAMyu. devendrasUrie rAtripAna muni vratamAM niSiddha gaNI, lIdhuM nahi, jyAre somacaMdra te pI gayA. A vAta pachI saMghe jANI. devacaMdrasUrie ziSya somacaMdrane AcAryapada ApI hemacaMdra e nAma ApyuM. AmAM hemacaMdranA samakAlIna devendrasUrino serisA tIrthanA utpAdaka hovAno ullekha nathI. te banneno saMbaMdha tyArapachI racAyelA jinamaMDananA kumArapAla prabaMdhamAM joDAyo che. jayasiMhasUri temaja jinamaMDana baMne te devendrasUrino gaccha kayo hato te jaNAvatA nathI, jyAre nAbhinaMdanoddhAranA kartA serisA tIrthanA utpAdaka tarIke nAgeMdragacchanA devendrasUrine jaNAve che. A sarva parathI anumAno e nikaLe ke hemacaMdra AcAryanA munipaNAnA eka mitra devendrasUri nAmanA hatA. baMnenA gaccha judA judA hatA. baMnee sAthe rahI kalA sAdhI hatI. serisA tIrthanA utpAdaka-sthApaka nAgeMdragacchanA devendrasUri hatA. A baMne devendrasUri eka ho yA bhinna hoya. eka hoya to te A graMthanA graMthakAra saMbhavI na zake, paNa bhinna hoya to saMbhavI zake. ane chevaTe traNe bhinna hoi zake. A vikalpono pAkko nirNaya koi samakAlIna pramANo maLI AvatAM thaI zake to judI vAta che, atyAre to tevo nirNaya thaI zake tema nathI. nAgeMdragaccha pronmUlan vajramUlaH saralataralasad bhUrizAkhA'bhirAmaH sajjyotiH sAdhuratnA''validalapaTalaH kIrttidivyaprasUnaH / yacchaM vAJchattirastAnyabhilaSitaphalAnyaccahaM (anvaM?) puNyabhAjAM zrImAn nAgendragaccho jagati vijayate jaGgamaH kalpavRkSaH / / - merutuMga sarikRta upadezazata-mahApuruSacaritam / 1. tatrA'sti somacandrasya mitraM devendrasUrirAT / candrasya kairavamiva citraM na jaDimAspadaM // 234 / / na sudhApAnamapyaha~ rAtrAviti viviktadhIH / naiSId devendrasUristadaho saspRhatA vrate // 256 / / candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgendra kulanI utpatti e che ke: vajrasvAminA vajrasena nAmanA mukhya ziSya vihAra karatAM atyaMta samRddhipUrNa ovA sopAraka (sopArA) nagaramAM gayA. tyAM yathArtha nAmavALo jitazatru rAjA hato ane tenI rANInuM nAma dhAriNI hatuM. tyAM jinadatta nAmano eka dhanavAn zrAvaka hato ane tene IzvarI nAmanI mahAdevane jema pArvatI tema vikhyAta strI hatI. te vakhate durbhikSanA doSathI samasta kSitimaMDala jala vinA mAchalAnI jema dhAnya vinA duHkhathI Akula hatuM. "ekadA dharmapradhAna evI IzvarIe potAnA svajanone A pramANe kahyuM ke 'ApaNe AjaparyaMta to sukhamAMja jIvyA chIe, paNa have dhAnya maLyA vinA duHkhe keTalo vakhata jIvI zakIzuM ? te karatAM viSAnna jamIne samAdhistha thavuM sAruM. mATe paMcaparameSThInuM smaraNa karI anazana vRttithI A duHkhanA gRharUpa dehano tyAga karI daIe' - eTale svajanoe kahyuM ke bhale emaja thAo. kAraNa ke have A zarIrathI aMtasamaye e ja phaLa meLavavA yogya che. pachI lakSamUlya anna rAMdhIne teNI jeTalAmAM temAM viSa nAMkhavA jatI hatI teTalAmAM teNIne jIvana ApanAranI jema vajrasenamuni tyAM AvyA. temane joIne teNI harSita thaine vicAravA lAgI ke 'bhAgya yoge citta, vitta ane pAtra e traNano yoga maLyo che mATe Aje munine dAna ApI A janma kRtArtha karUM, kAraNake AvA pAtranI prApti kadAcit daivayoge ja thAya che' A pramANe harSita thaine vikasita netrathI teNIe te munine bhikSA ApI ane lakSamUlya pAka saMbaMdhI badhI hakIkata nivedita karI. eTale vajrasena munie kahyuM ke - 'he bhadre ! A pramANenA saMkaTathI jIvitano tyAga na karo, kAraNa ke AvatI kAle prabhAte ni:saMzaya subhikSa (sukAla) thaze. teNIe pUchyuM 'he bhagavan ! Ape svayameva A jANyuM che ke bIjA koI pAsethI sAMbhaLyuM che ?' eTale meghanI garjanA jevI gaMbhIra girAthI teo bolyA ke 'zrIvajrasvAmIe mane kahyuM che ke 'jyAre tu lakSapAka bhAtanI bhikSA pAmIza tene bIje divase prAtaHkALe subhikSa thaze. ' - "A pramANe zravaNane sudhAsamAna temanuM vacana sAMbhaLIne te zrAvikAe durbhikSanA te chellA divasane eka kSaNanI peThe sahelAithI vyatIta karyo. bIje divase prabhAte prabhAmaMDaLathI pUrNa sUryamaMDaLanI jema dhAnyathI paripUrNa evo naukAsamUha (ghaNAM vahANo) dUrathI tyAM Avyo, eTale te zrAvikA tathA sarva jano tarata ja nizcita thayA. vajrasena muni paNa keTaloka kALa tyAM ja rahyA. jinadatta zreSThIe potAnI patnI ane ghaNA putro sAthe mahotsavasahita jinezvara bhagavaMtanI pUjA karI dInajanone dAna ApyuM ane tyAra pachI bIje divase zrIvajrasenamuni pAse zAMta manavALA te badhAe mahotsavapUrvaka baMne lokamAM hitakArI evI dIkSA grahaNa karI. "" 1. hemAcAryakRta pariziSTa parva sarga 13 zloka 180 thI 200. 20 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIhemacaMdrAcArya uparanuM kahI jinadattanA putro saMbaMdhI pariziSTa parvamA kaMI jaNAvatA nathI paraMtu te hemacaMdrasUri triSaSTi zalAkApuruSa caritanA chellA dazamA parva -nAme mahAvIra caritamAM potAnI prazastimAM jaNAve che ke - 'koTika gaNarUpa vRkSanI aMdarathI uccanAgarikA pramukha traNa zAkhAnI jevI vajra nAme eka cothI zAkhA vajrasUrithI nikaLI. te vajrazAkhAmAMthI munirupa bhamarAo jemAM lIna thayelA che evo caMdra nAme eka puSpanA guccha jevo gaccha pravartyo.' A caMdra nAmano gaccha te caMdrasUrithI paDelo che ane te caMdrasUri te vajrasenasUrinA ziSyo paikInA eka; vaLI anyatra ema maLI Ave che ke ukta jinadattanA putro cAra hatA ane temanAM nAma caMdra, nAgendra, nirvRti ane vidyAdhara hatAM ane teo vajrasena sUrinA ziSyo thayA ne temanA parathI cAra kulo (pachI gaccho) temanAM nAma parathI paDyAM. maMtrI vastupAla tejapAlanA samayamAM thayelA - vasaMtavilAsa Adi kAvyonA racanAra mahAkavi bAlacaMdrasUrie AsaDakRta prAkRta vivekamaMjarI para saM. 1278 mAM saMskRta TIkA racI ke je nAgeMdragacchanA vijayasenasUrie ane bRhadgacchanA padmasUrie zodhI temAM vajrasvAmInI je kathA saMskRta padyamAM ApI che temAM jaNAvyuM che ke bAra varSano dukALa paDatAM 'zrI vajrasvAmIe potAnA zrutasamudra ziSyanAme vajrasenane Adeza Apyo ke he vatsa ! sAMprata anyatra vihAra kara. je divase lakSa mUlyavALo bhAta bhikSAmAM maLe tene bIje divase prabhAte subhikSa thaze ema jANaje. sopArakapuramAM zrImaMta zreSThI jinadatta potAnI IzvarI nAmanI strI ane cAra putro sAthe vase che te tArI pAsethI subhikSa thavAnuM jANI apamRtyuthI bacatAM kRtajJa thai manuSya janmarUpI vRkSanA phalarUpI vrata tArI pAse leze . tenA cAre putro nAme nAgendra caMdra vidyAbhRt (vidyAdhara) ane nirvRtti gacchanI Adi kaLIo thaze. ' 1 1. vajrasenA'bhidhaM ziSyaM svAmyatha zrutapAragam / ityAdideza tvaM vatsa ! sAmprataM viharA'nyataH // 272 // lakSamUlyaudanAd bhikSAM yatrA'hni tvamavApnuyAH / subhikSamavabudhyethAstaduttaradinoSasi // 273 || sopArakapure zreSThI jinadatto mahAdhanaH / bhAryayA samamIzvaryA caturbhizca sahA'GgajaiH || 274 // tvatsubhikSopadezena nivRttyA'pamRteH kRtI / AdAsyate vrataM tvatto martyajanmataroH phalam // 275 // yugmm|| catvAro bhavitArastat sutA gacchA''dikandalAH / nAgendracandrau vidyAbhRtnirvRtI nAmatazca te ||276 || vivekamaJjarI TIkA patram 57 - candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 21
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgendragacchamAMja thayelA merutuMgasUri (saM0 1361 AsapAsa) potAnA mahApuruSa caritamAM vajrasenasUrinuM TuMkamAM ja vRttAMta ApI kahe che ke:- 'prAtaHkAle pAMcaso dhAnyapUrNa vahANo AvatAM subhikSa thayo ne caMdra, nAgendra, nirvRtti ane vidyAdhara e nAmanA cAra muniothI upAsanA karAyelA, bIjA badhAne pratibodha ApatA te (vajrasenasUri)e sukhethI saMyama pALyo. te cAre (muni)nA cAra gaccho thayA.' nAgendragacchamAM thayelA AcAryoM ane graMthakAro nAgendragaccha atyAre vilupta thayo che parantu A graMthakAranA pahelAM ane pachI temAM aneka AcAryo vagere thayA che to te saMbaMdhI thoDo ullekha atre karIzuM to te asthAne nahi gaNAya. cAvaDA vaMzamAM thayelA ane saM0 802 mAM aNahillapura pATaNa sthApanAra mahAparAkramI rAjA vanarAjane bAlyAvasthAmAM caityavAsI jaina sAdhu zIlaguNasUrie-bIjA mata pramANe devacaMdrasUrie Azraya Apela hato; te sUrie vanarAjano paMcAsaramA rAjyAbhiSeka karyo hato te upakAranA badalAmAM vanarAje saMpradAya virodhanA bhayathI pATaNamAM phakta caityavAsIoe rahePS ane bIjA zvetAmbara jaina sAdhuoe tyAM rahevU nahIM evo lekha karI Apyo hato. A zIlaguNasUri ke devacaMdrasUri nAgendragacchanA hatA. [sarakhAvo zilAlekha naM0 510 zrIjinavijaya saMpAdita prAcIna jaina zilAlekhasaMgrahaH - zrIcApotkaTavaMzodbhava mahArAjazrI vanarAjaguru zrInAgendragacche zrIzIlaguNasUri ziSya zrIdevacandrasUrimUrtiH; vaLI juo te zIlaguNasUri saMtAnIya devacaMdrasUrino tyAMja saM0 1301 no lekha naM0 519: - saMvat 1301 varSe vaizAkha sudi 9 zukre pUrvamAMDali vAstavya-moDha jJAtIya-nAgendrA... suta-zre0 jAllaNa putreNa zre0 rAja kukSIsamudbhUtena Tha0 AsAkena saMsArA'sAra... yopArjitavittena asmin mahArAjazrI vanarAja vihAre nijakIrtivallI1. 'ataH prAtaH paJcazateSu pravahaNeSu dhAnyapUrNeSu samAgateSu subhikSe saJjAte sukhena saMyamaM candra-nAgendra-nirvRtti- vidyAdhara ityabhidhAnaizcaturbhirmunibhirupAsyamAnAH sarveSAmanyeSAM ca pratibodhaM yacchan pratipAlayAmAsa teSAM caturNAM catvAro gacchA babhUvuH // pITarsana rIporTa 6 pR0 45-46. 2. purA zrI vanarAjo bhUccApotkaTavarA'nvayaH / / sa bAlye vardhitaH zrImad devacandreNa sUriNA / nAgendra gacchabhUd vAraprAgvarAhopamAspRzA // prabhAvakacaritam pR0 265. 3. caityagacchayativrAtasammato vasatAnmuniH / nagare munibhirnA'tra vastavyaM tadasammataiH / / prabhAvakacaritam pR 266. candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vilA...kAritaH tathA ca zrIAsAkasya mUrttiriyaM suta u0 arisiMhena kAritA pratiSThitA... saMbaMdhe gacche paMcAsarA vidhi zrI zIlaga(guNa-sUrisantAne ziSya zrI...devacandra-sUribhiH // maGgalaM mahA zrIH ||shubhN bhvtu||] ___[vanarAjanI mUrttine zIlaguNasUrinI mUrti hamaNAM pATaNamAM paMcAsarA pArzvanAthanA maMdiramAM bhamatInA bhAgamAM eka nAnI derImA mojUda che. vanarAjanI mUrttinI nIcenA paththaranA bhAgamAM ne tenI AsapAsanA nIcenA be patthara para zilAlekha kotarela che te ukelavo ane besADavo bahu muzkela che paraMtu te ghaNo upayogI che tethI pATaNamAM vidvAn muni mahArAjazrI puNyavijayajIe te pAchaLa khUba mahenata lIdhI ane hamaNAM tA. 18 mArca 1930 ne dine huM pATaNa hato tyAre paMDita lAlacaMda bha0 gAMdhI ane mane te munizrI sAthe lai gayA hatA. paMDitajIe te lekha ukelI baMdha besaDAvavAmAM mahenata lIdhI. ame traNe pUrA nirNaya para AvI zakyA nathI, paraMtu te lekha ati upayogI hoI nIce mUkavAmAM Ave che. 1 mahA ( ) rAjazrI SonAla maM / mahamada pAtasAha pAdaprasAdAt tatpa 2 TTa (da?) kamalAlaMkAra zrISonAla ma(maM)zrI pIrojasAha prasAdena iyaM mUrttirakRtta (janna?) ye'stat (?) A be lITInI samAMtara 'saMvat 752 varSa kA' ane 'kSiprasaratasya vanarA' - ema AgaLanA paththaranA bhAga para che te paMkti besatI nathI. teno saMbaMdha A be paMktinI nIcenI 'rtika...' ane 'jasya...' sAthe jaNAya che ne te nIce pramANe: saMvat 752 varSa kArtika sudi 15 gurau praharaika samaye paMcAsara grAme cAuDAnvaye rAjJI zrI sItAdevI ku (1) kSi prasaratasya vanarA jasya janma babhUva tadupari vRkSachAyA sthirA jAtA vRkSasya zAkhA jholikA baddhA tasya prabhAveNa zrI... devacaMdrasUrizapya (ziSya) zrI zIlaguNasUribhi / bhaTTArakena vyAvRttya nizcala vRkSacchAyAvismayarAjAni / mahA prabhAvoyamiti jJAtvA mAtRsahita(:) sa bAla svIkRtaHxx candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 23
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIya rAjasutA zrI sItAdevyA svaira (raM) daza varSANi yAvat pratipAlitaH / tataH sutikAgaNe zrIkRtya kukSasutA bhATA... tai: / Adi kSa (dhya ? ) zrI aNahillapUrvajJApitaxx 1 ... pravara... yogeNa zrI vanarAjeNa (?) saMvat 852 narSe vaizAtha sudi 2 zukre sArddha praharaikasamaye zrIpattanaM sthA ...saM0 1301...zrIpArzvanAtha caitye zrIvanarAja ... rAjarAja zrI kaDesasu (?) zrIaNahillesvara *zavAyatanaM trApi .. ti zrIvanarAja mUrti zrIzIlaguNasUri sagaNe zrIdevacaMdrasUribhiH pratiSThitA saM0 1417 varSe AmAM nIceno chevaTano thoDo bhAga aMdara besADelo hovAthI tema lekha ghaNo ghasAyela hovAthI tema arasparasa saMbaMdha barAbara besato na hovAthI ghaNI muzkelI naDe che, chatAM atyAra sudhI tenI pAchaLa lIdhelI mahenatanA pramANamAM jeTaluM banI zakyuM teTaluM utArI baMdha besADI atra mukyuM che. bhaviSyamAM koi vidvAn A parathI vizeSa prayatna karI kharo prakAza pADaze.] saM0 975 (bRhat TippanikA) nAIlla (nAgendra) kulanA AcArya samudrasUrinA hastadIkSita ziSya vijayasiMha sUrie prAkRtabhASAmA 8911 gAthAbaddha bhuvanasundarI kathA racI (pITarsana pahelo rIporTa pR0 38) A graMthakAranI pahelAM gUjarAtanA rAjA siddharAja jayasiMhanA samayamAM nAgendragacchanA AnandasUri ane amaracaMdrasUri thayA teo banne mahendrasUrinA ziSya zAMtisUrinA ziSyo hatA. te banee bAlyAvasthAmAM hovA chatAM vAdIone jItyA hatA tethI siddharAja jayasiMhe te banene anukrame 'vyAghrazizuka' ane 'siMhazizuka' e birUdo ApyAM hatAM; A paikI amaracaMdre siddhAntArNava nAmano mahAgrantha racyo. kadAca hindu tArkika gaMgeza upAdhyAya potAnA 1. arisiMhe sukRtasaMkIrttanakAvyamAM ( pR 30, zloka 20) mAM jaNAvyuM che ke zaizave'pi madamattavAravidvAraNanivAraNakSamau / 24 yau jagAda jayasiMhabhUpati 'rvyAghrasiMhazizukA 'viti svayam // A banenA ziSya haribhadra, temanA vijayasena, temanA ziSya udayaprabhasUrie potAnA dharmAbhyudaya mahAkAvyanI prazasti (pI. 3, 18) mAM jaNAvyuM che ke: 'AnandasUririti tasya babhUva ziSyaH pUrvo'paraH zamadharo'maracandrasUriH / bAlye'pi nirdalitavAdigajo jagAda yau 'vyAghrasiMhazizukA 'viti siddharAjaH // (juo mAro jainasAhityano itihAsa pArA 346 pR. 249) candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvaciMtAmaNimAM vyAptinA siMhavyAghrI lakSaNamAM A be tArkikono ullekha karatAM hoya ema DA. zatIzacaMdra vidyAbhUSaNa jaNAve che. ukta AnaMdasUrinA paTTadhara haribhadrasUrie 'kalikAla gautama e biruda meLavyuM hatuM ane tattvaprabodhAdika aneka graMtho racyA hatA. te haribhadrasUrinA ziSya vijayasenasUrI te zrI vastupAla ane tejapAla maMtrIonA pitRguru, ke jemanI pAse pote karAvelA saM. 1287mAM AbU paranA 'lUNigavasahi' nAmanA mahAn maMdiramA pratiSThA karAvI. (jao ji. 2, naM. 64 ane 65) ane jemanI sAthe temaNe saM. 1288 mAM giranAranI yAtrA karI. A samayamAM prAcIna gUjarAtImAM te vijayasenasUrie 'revaMtagiri rAsau' racela che. temano ullekha saM. 1288 mAM giranAra paranA vastupAla tejapAle karAvelA zrIneminAtha prAsAdanI bRhatprazasti (ji. 2, 38 thI 43) tathA saM. 1293 nA AbU paranA pratiSThAlekha (ji. 2, 83, 92 thI 94, 121, 127) mAM che. A vijayasenasUrinA ziSya udayaprabhasUrI thayA. temane vastupAla maMtrIe sUripadathI samalaMkRta karAvela hatA. temaNe sukRtakallolinI (pravartaka kAMtivijayajI bhaMDAra-chANI) nAmanuM prazasti-kAvya racyuM (prakaTa hamIramadamardananA pariziSTa 3 mAM gA.o. sIrIjha) temAM vastupAla ane tejapAlanAM sukRtyo - dhArmika kAryo ane yazano guNAnuvAda batAvela che. vastupAla maMtrIe zatrujayanI yAtrA saM. 1277 mAM karI te prasaMge A racAyuM lAge che; te uparAMta temaNe vastupAlanA yAtrA prasaMganuM dharmAbhyudaya mahAkAvya aparanAma saMghAdhipaticaritra mahAkAvya racyu temAM prathama ane chellA sargamAM vastupAla tathA tenA guru tathA bIjA jainAcAryoM saMbaMdhI aitihAsika vRttAMta che. bAkIno bhAga AdinAtha ane neminAtha vagere tIrthaMkaronAM caritrono cho. tene maladhArI naracaMdrasUrie saMzodhyuM hatuM. (pATaNa bhaMDAra tADapatrapara); vaLI AraMbhasiddhi nAmano jyotiSano graMtha (pra. puruSottama gIgAbhAI bhAvanagara), saMskRta neminAthacarita, SaDazIti ane karmastava e be karmagraMtho para Tippana racyAM tathA saM. 1299 mAM dharmadAsa gaNikRta upadezamAlA para upadezamAlAkarNikA nAmanI TIkA racIne dhoLakAmAM pUrNa karela che. (juo mAro 'jainasAhityano itihAsa' pArA 553, pR. 386) temanA zilAlekha saM. 1281 no nA. 2, 1793, saM. 1287 no ji. 2, 64; 1288 ji. 2, 143 mAM maLe che. prAyaH A udayaprabhasUrinA ziSya malliSeNasUrie zaka 1214 eTale vi.saM. 1349 mAM hemacaMdracAryanI 32 zlokanI be varddhamAnastuti paikI eka nAme anyayogavyavacchedikA dvAtriMzikApara TIkA nAme syAdvAdamaMjarI racI. (mudrita). A rIte mahendrasUrithI akhaMDa paraMparA malliSeNa sudhI graMthakAro-samartha vidvAno tarIke nAgeMdragacchanA AcAryonI cAlI e eka adbhuta vismayakAraka ghaTanA che. candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ have nAgeMdragacchamAM bIjI guruparaMparAmAM thayela bIjA be graMthakAro nAme dharmakumAra ane merutuMga joie: dharmakumAra te nAgeMdrakulanA hemaprabha - tenA dharmaghoSa - tenA somaprabha - tenA vibudhaprabha - tenA ziSya hatA. dharmakumAre saM. 1334mAM sAta prastAvamAM zAlibhadracarita racyuM hatuM ke jemAM pradyumnasUri ane prabhAcaMdra gaNie saMzodhana lekhanAdimAM sahAya ApI hatI. merutuMgasUri te nAgendragacchIya caMdraprabhanA ziSya hatA. temaNe saM. 1361 mAM varddhamAnapuramAM (vaDhavANa-kAThiyAvADamAM) pAMca sargamAM prabaMdhaciMtAmaNI nAmano graMtha racyo ke jemAMnA ghaNAkharA aitihAsika prabaMdho che ane je ghaNI aitihAsika hakIkato pUrI pADe che. vaLI aitihAsika dRSTie upayogI evaM pustaka nAme vicArazreNi-sthavirAvalI racela che temAM gUjarAtanA rAjAonA rAjatvakAlano patto maLe che. te uparAMta mahApuruSacarita aparanAma upadezazatI banAvela che ke jemAM RbhaSAdi jaina tIrthaMkaronA caritro che (juo mAro 'jainasAhityano itihAsa' pArA 627 thI 629). ____ A rIte nAgeMdragacchamAM thayelA graMthakAro joyA pachI ApaNe zilAlekho parathI te gacchanA keTalAka AcAryo AdinA ullekho maLe che te sAthe sAthe noMdhI laie:saMvat AcArya ke muninAM ullekhela nAma ullekhela sthAna. 910 zIlarudragaNi, pAzvila gaNi ... .bu.1, naM0 748 pachI 1088 bA(pA)sadevasUrI ..... .............. nA.1, 792 1161 vijayatuMgasUrI.... nA.2, 1767 1201 mAnatuMgasUrI saMtAnIya ... .. bu.1, 774 1247 vijayasiMhasUrI. .nA.3, 2176 1262 varddhamAnasUrI .. nA.2, 1920 1281 udayaprabhasUrI .......... nA.2, 1793 1291 ratnAkarasUrI . ............... bu.1, 353 1292 guNasenasUrI........... ....... vi.1, 36 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / .................. ..... 26
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ................ 1298 vijayasiMhasUri saMtAne ............. ..... bu.1, 1483 1302 yazodevasUrI (vijayasenasUripaTTe) ............. bu.1, 1302 1305 udayasena(prabha)sUrI ___(haribhadrasUri zi. vijayasenasUripaTTe) .. ....... bu.1, 788 1314 pajjU(pajUna)sUri saMtAnIya ................. ................. bu.2, 823 1326 somaprabhasUrI. ................ ji.2, 471 1338 mahendrasUrI (udayaprabhasUri ziSya) ........... ..... bu.2, 94 1343 mahendrasUrI. ............ ji.2, 488 1349 jina(sena)sUrI (guNasenasUrisaMtAne) .. bu.2, 760 1361 .. nA.3, 2243 1371 vidyAsAgarasUrI....... ................. bu.1, 132 1387 hemacaMdrasUrI ... bu.2, 67 1394 devendrasUrI bu.1, 1420 1402 vina(ya)prabhasUrI.. .. vi.1, 68 1405 ratnAgarasUrI...... nA.2, 1048 1410 guNAkarasUrI ............... nA.3, 2266 1419 nAgendrasUrI guNAkarasUrI.. .bu.1, 942 1421 guNAkarasUrI ................ ................. bu.1, 975 1429 hemacaMdrasUrI (ratnAgarasUripaTTe)................ bu.2, 52 1433 guNAkarasUrI .................................... bu.1, 1186, bu.2, 212; bu.2, 653 1436 " .. 1437 pajjunasUrI...... ................. bu.1, 338 1442 guNAkarasUrI ................ ............... bu.1, 1299 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 0 pAsUrA .............. .................
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ .......... 1442 padmAnaMdasUrI (ratnasiMhasUripaTTe) ... . bu.1, 966 1446 ratnaprabhasUrI. ............. .. nA.1, 689 1447 ratnaprabhasUrI (ratnAkarasUripaTTe) . ..... ............... bu.1, 359 1449 udayadevasUrI............ .............. bu.1, 220; vi.1, 92, nA.2, 1124 1450 devaprabhasUrI (ratnazekharasUripaTTe) ..... .... vi.1, 93 1450 devaguptasUrI (ratnasaGkhasUripaTTe). ............. nA.2, 1058 1452 udayadevasUrI. .bu.2, 245 1461 zaM(zAM)tisUrI... ............... vi.1, 99 1465 (udaya)devasUrI ............... bu.1, 128 1474 siMhadattasUrI .nA.2, 1065 1483 siMhadattasUrI (ratnaprabhasUripaTTe) .nA.1, 521 1483 guNasAgarasUrI (udayadevasUripaTTe). bu.2, 1056 1484 padmAnaMdasUrI. nA.2, 1073 1485 guNasAgarasUrI bu.1, 610 1486 padmAnaMdasUrI.. vi.1, 137 1489 guNasAgarasUrI (udayadevasUripaTTe) .. .............. 1492 guNasAgarasUrI, guNasamudrasUrI.. 1497 padmAnaMdasUrI. ... .... bu.1, 898; bu.2, 558 1499 padmAnaMdasUrI. .... bu.2, 938 1499 guNasamudrasUrI ............. vi.1, 175; nA.2, 1398 1505 vinayaprabhasUrI (padmAnaMdasUripaTTe) ... bu.1, 1199 1507 guNasamudrasUrI . vi.1, 227 1510 ".. .vi.1, 262 ............. .......... .............. .1, 145 .... bu.1, 5 .......... .............. vi.9, 25 28 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ .............. ............. __ 1511 vinayaprabhasUrI. ... bu.1, 822 1512 " ... bu.1, 1512 1512 guNasamudrasUrI .... bu.1, 348 1513 " bu.1, 833 1513 vinayaprabhasUrI (padmAnaMdasUripaTTe) ................bu.1, 122, 911, 1103; vi.1, 283 1513 munisuMdarasUrI (dhanaprabhasUripaTTe)... bu.1, 567 1514 guNasamudrasUrI (guNasAgarasUripaTTe).... vi.1, 296 1515 vinayaprabhasUrI .nA.1, 481 1516 devacaMdrasUrI (kamalacaMdrasUripaTTe) ........... ............. bu.1, 280 1517 vinayaprabhasUrI .............. ............. bu.2, 970 1517 *guNadevasUrI (guNasamudrasUriupadezathI) ............... nA.1, 510 1518 guNasamudrasUrI ne guNadevasUrI ___ (guNasAgarasUrizreyo'rthe) .. ... vi.1, 324 1519 *guNadevasUrI (guNasamudrasUripaTTe). ................ bu.2, 950 1519 guNasamudrasUrI vi.1, 328, 334 1520 guNasamudrasUrI, guNadevasUrI ........... bu.1, 1272 1520 guNasamudrasUrI ........ .............. nA.2, 2103 1520 padmacaMdrasUrI (bhavanAnaMdasUri zi0)...... ..... vi.1, 343 1522 vinayaprabhasUrI ..bu.1, 18, 1273 1523 guNadatta(deva)sUrI (guNasamudrasUripaTTe) ............. .............. bu.1, 1018 1525 *guNadevasUrI (guNasAgarasUripaTTe) ........... bu.1, 394, 816; vi.1, 395 1525 " (guNasamudrasUripaTTe)............ vi.1, 400 1525 hemaratnasUrI (kamalacaMdrasUripaTTe). .............. vi.1, 399 ............... candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ .............. ........... ............. 1527 *guNadevasUrI ... 1527 " (guNasamudrasUripaTTe). ........... 1527 kamalacaMdrasUrI... ................ 1527 hemaratnasUrI (kamalacaMdrasUripaTTe). 1529 " (kamalaprabhasUripaTTe).... 1529 somaratnasUrI. 1531 hemaratnasUrI ... 1531 padmacaMdrasUrI 1533 somaratnasUrI (vinayaprabhasUripaTTe).. 1533 *guNadevasUrI 1535 *guNadevasUrI . 1544 hemaratnasUrI . 1546 suNA(guNa)devasUrI.. 1552 hemaratnasUrI (somaratnasUripaTTe) .. 1552 hemasiMhasUrI (") .. 1558 hemaratnasUrI (kamalacaMdrasUri) 1560 hemasiMhasUrI 1563 (mahI)ratnasUrI. 1567 hemaratnasUrI... 1568 hemasiMhasUrI . 1570 " ............ 1570 hemasiMghasUrI. ............ 1571 mahIratnasUrI ... bu.1, 703 ........... bu.2, 870 vi.1, 407 bu.1, 260 .. bu.1, 626 ...... ji.2, 391; nA.1, 819 ................... bu.2, 831, 1002, 1071 bu.2, 511 bu.1, 1443 ......... .nA.2, 1864 ......... nA.3, 2355 vi.1, 491 bu.1, 873 bu.1, 701 ............. bu.2, 766 . nA.2, 1605 .... bu.1, 988 .......... bu.2, 378 bu.1, 566 ........... bu.1, 918 bu.1, 515 .. nA.2, 1213 .............. bu.2, 770 ........ ....... ...... .......... ........ candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ........... nA.3, 2551 ............... nA.1, 677 1571 guNaratnasUrI.... 1572 guNavarddhanasUrI (guNaratnasUripaTTe) ........ __1583 hemasiMhasUrI 1715 ratnAkarasUrI (padmacaMdrasUripaTTe) ... .............. bu.1, 995 nA.2, 1312 graMtha paricaya - caMdraprabha prabhunuM carita graMthamAM AvatuM jainonA vartamAna 24 tIrthaMkara paikI AThamA caMdraprabhasvAmI, carita graMthakAra pahelAM thayelA zrI hemacaMdrAcAryanA triSaSTizalAkApuruSa caritanA parva trIjAnA sarga chaThAmAM ApeluM che teno sAra e che ke: dhAtakIkhaMDa dvIpanA prAgvideha kSetranA maMgaLAvatI vijayamA ratnasaMcayA nAmanI nagarImAM padma nAmanA rAjA thayelA. rAja karavA chatAM te tattvavettA hoI saMsAravAsamAM vairAgyadazAne bhajatA hatA pachI teNe yugaMdhara gurunI pAse dIkSA laI cAritra pALI chevaTe vIza sthAnakomAMthI keTalAMka sthAnakonA ArAdhanathI tIrthaMkara nAmakarma upArjana karyu ne kALe karI AyuSya khapAvI pachI vaijayaMta nAmanA vimAnamAM mahAtapasvI tarIke utpanna thayA. A pUrvabhavo thayA. pachI caMdrAnanA nagarImAM mahAsena nAmanA rAjAne tyAM lakSmaNA nAmanI tenI rANInI kukhe ukta vaijayaMta vimAnamA rahela padmarAjAno jIva 33 sAgaropama AyuSya pUrNa karI tyAMthI cyavI caitrakRSNa paMcamIne dine caMdra anurAdhA nakSatramA AvatAM avataryo; ne te pachI pauSa mAsanI kRSNa dvAdazIe caMdra anurAdhA nakSatramA AvatAM teno janma thayo. garbhamA rahetI vakhate mAtAne caMdrapAna karavAno dohada thayo ne prabhunI caMdranA jevI kAMti hatI tethI caMdraprabha e nAmathI pitA bolAvavA lAgyA. doDhaso dhanuSa unnata zarIravALA prabhue potAnA bhogaphaLa karmane jANI mAtA pitAnI AjJA pALavAne mATe potAne yogya evI rAjakanyAo sAthe pANigrahaNa kayeM. dIkSA levAmAM utsuka * A cihnavAlA guNadevasUrinA ziSya guNaratnasUrie gujarAtI bhASAmAM RSabhaprabaMdha ane bharatabAhubaliprabaMdha racela che (juo mAro "jaina gUrjarakavio" prathama bhAga pR. 29 thI 32); vaLI te guNadevasUrinA bIjA ziSya nAme jJAnasAgara upAdhyAye zrIpAlarAsa (siddhacakrarAsa) saM. 1531 mAM racyo che. [juo te ja graMtha pR. 58] candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA prabhue janmathI aDhIlAkha pUrva gayA pachI mAtAnI prArthanAthI 24 pUrvasahita sADA cha lAkha pUrva sudhI pRthvInuM pAlana karyu. pachI saMvatsarI dAna karI, poSa mAsanI kRSNa trayodazIne divase anurAdhA nakSatre chaTTanuM tapa karIne eka hajAra rAjAonI sAthe sahasrAmravanamAM prabhue dIkSA grahaNa karI; tarata ja temane manaHparyava nAme cothu jJAna utpanna thayu. bIje divase padmakhaMDa nagaramAM somadatta rAjAne ghera paramAnnathI pAraNuM karyu. devatAoe tyAM vasudhArAdi paMca divya pragaTa karyAM. pachI chadmasthapaNe traNa mAsa ekAkI, mamatAe rahita, maunadhArI, nigraMtha ane dhyAnamAM tatpara evA prabhue vihAra karyo. pachI punaH sahasrAmravanamAM AvatAM ghAtIkarma vinAza pAmatAM phAlguna mAsanI kRSNa saptamIe caMdra anurAdhA nakSatramA AvatAM cha? tapa karelo che evA prabhue kevalajJAna prApta karyu. tyAM iMdroe samavasaraNa racyu. aDhAraso dhanuSa UMcA caityavRkSane pradakSiNA karIne 'tIrthAya namaH' evI vANIne uccArIne ratnasiMhAsana para pUrvAbhimukhe sthAna lIdhuM. iMdroe stuti karI, pachI prabhue azuci zarIra para dezanA ApI. ghaNA pratibodha pAmyA. hajAroe dIkSA lIdhI. __ prabhune datta Adi 93 gaNadharo thayA. datta gaNadhare prabhunI dezanA pachI dezanA ApI. vijaya nAme yakSa ane bhrukuTI nAme devI bhagavaMtanA zAsanadevatA thayA. vihAra karatAM karatAM bhagavAnano parivAra aDhI lAkha sAdhuo, traNa lAkha aiMzI hajAra sAdhvIo, be hajAra cauda-pUrvIo, ATha hajAra avadhijJAnI, ATha hajAra manaHparyavajJAnI, daza hajAra kevalajJAnI, cauda hajAra vaikriyalabdhivALA, sAta hajAra ane chaso vAdalabdhivALA, aDhI lAkha zrAvako ane cAra lAkha ne ekANu hajAra zrAvikAo-e pramANe thayo. prabhu saMmetagirie AvyA. tyAM eka hajAra munio sAthe anazana vrata lIdhuM; tene eka mAsa pALI sarva yogano nirodha karI niSkaMpa dhyAnane prApta karI bhavopagrAhI cAra karmane kSINa karI bhAdaravA mAsanI kRSNa saptamIne dine caMdra zravaNa nakSatramA AvatAM caMdraprabha prabhu eka hajAra muninI sAthe parama padane prApta thayA. A rIte aDhI lAkha pUrva kumAravayamAM, covIza pUrva sahita sADA cha lAkha pUrva rAjyasthitimAM-gRhasthAzramamAM, ane covIza pUrva rahita eka lAkha pUrva vrata pALavAmAM evI rIte 1 32 candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarva maLI daza lAkha pUrvanuM AyuSya gALyuM. supArzvasvAmInA nirvANa pachI navaseM koTI sAgaropama vItyAM tyAre zrI caMdraprabha vibhu nirvANa padane pAmyA. graMthakAra uparanA caMdraprabhasvAmInA saMkSipta caritane dRSTimAM rAkhI te para potAno graMtha race che ane temAM aneka kathAo yojI caritane moTuM kare che. pahelAM prathama caritanAyaka caMdraprabhanuM pachI vRSabhadevanuM pArzvanAtha ane mahAvIranuM eka eka zlokathI smaraNa karI pachI eka zlokathI zrutadevatAnI prArthanA ane gautamAdi gaNadharane vaMdana karI pIThikAmAM jaNAve che ke:- dharma e dAna zIla tapa ane bhAvanA e cAra prakArano che ane te paNa sattvane Azrita hoya toja mokSa mArga pratye laI jAya che, ema trijagatnA svAmI ane akAraNa upakArI evA caMdraprabha jineMdre kahela che tenuM huM carita kahIza. te svAmIno Adima - pahelo bhava padma nAmanA nRpa rupe thayo ane pachI bIje bhave vaijayaMtamAM deva thayo. tyArapachI caMdraprabha svAmI thayA. A be potAnA pUrva bhavone caMdraprabhasvAmI potAne kevalajJAna thayA pachI potAnA datta nAmanA gaNadharane teNe pUchatAM pote ja kahI saMbhaLAvaze. hamaNAM pahelAM sattvanA saMbaMdhamAM svAmInA rAjyamAM Adi rAja karanAra tathA te svAminA pahelA gaNadhara thanAra ajAputra nareMdranI kathA kahevAmAM Ave che. tata: caturvidho dharmaH sattvenaujAyate khalu / anyatrA'pi yazo'rthA''dau sattvaM tattvaM pragalbhate // 39 // yena tatsattvamAzritya dAnA''dInupacitya ca / sarveSAmAtmanAM svena mokSamArgaH pradarzitaH // 40 // trijagatsvAminastasya nirnimittopakAriNaH / caMdraprabhajinendrasya caritaM kIrttayiSyate // 41 // bhave'bhUdAdime svAmI - jIvaH padmA'bhidho nRpaH / vaijayante'pare devazcandraprabha jinastataH // 42 // utpanne kevalajJAne svAmI pUrvabhavau nijau / dattagaNabhRtA pRSTaH svenaiva kathayiSyati // 43 // svAmirAjyA''dirAjasya svAmyAdyagaNadhAriNaH / ajAputranarendrasya sattve prAkkathyate kathA ||44 // candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 33
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte pIThikA karI temAMkahela sattva saMbaMdhamAM ajAputra rAjAnI kathA zaru thAya che. temAM arhad dharmane AzrayIne AkSepa kathA nAme ArAmanaMdana paranuM kathAnaka, vaLI vinaya jemAM pradhAna che evI satpuNyanA saMbaMdhI hariSeNa zrISeNanI kathA, jImUtavAhananI kathA, satyaharizcaMdranI kathA, vajrAyudhanI kathA ke jeno mukhya bhAga nATaka rUpe graMthakAre varNavyo che', jayarAjanI kathA, ratnamAlAnI kathA, duSyanta - zakuntalA kathA e ADakathAo ApavAmAM AvI che, ne pachI ajAputranI kathA pUrI karavAmAM Ave che ne te e rIte ke ajAputra rAjA gurune pUche che ke mAro AtmA mokSa meLavaze ke nahi ? tenA uttaramAM guru jaNAve che ke: 1 34 'candraprabhajinendrasya tIrthe tvaM setsyati dhruvam // sa ca candraprabhasvAmI puryAmatra bhaviSyati / ikSvAkuvaMzasambhUto rAjA tIrthakRdaSTamaH // 233 // tvametasmin bhave svA''yuH, prapAlya svargameSyasi / bhUtvA martyaH punarbhAvI, tasyA''dyagaNabhRd bhavAn // 234 // -tuM nizcaye caMdraprabha jinendranA tIrthamAM siddhi pAmIza. te caMdraprabhasvAmI Aja (tArI A) purImAM IkSvAkuvaMzanA rAjA thaze ne te AThamA tIrthaMkara thaze. tuM A bhavamAM AyuSya pALI (puruM karI) svargamAM jaiza, (tyAMthI) pAcho martya - manuSyarUpe janmIne te caMdraprabhasvAmIno Adya gaNadhara thaIza. ' A rIte potAnuM bhaviSya sAMbhaLI ajAputra rAjA dharmakarmamAM sadA rata rahI tIrthayAtrA thI jinadharmanI prabhAvanA karI ratnasuvarNamaya evAM jina biMbonI vidhipUrvaka pratiSThA karAvI dayApurassara dharma, samyaktvavALI zraddhA, jinendrapUjA, suvidhisAdhuo pratye bhakti, jina zAsana pratye anurAga, sAdhammiko pratye vAtsalya, pauSadhAdi vratonI kriyA rAkhI potAnA ane anyanA gRhasthonuM abhinaMdana karI ajAputra rAjarSie ghaNo kAla rAjya kartuM - krame vrata laI svargasukha bhogavI caMdraprabha jinendranA tIrthamAM zivalakSmI pAmyo. A rIte devendrAcArya potAnA zrIcaMdraprabhasvAmi caritano pUrva vaMzya prastAvanArUpI pahelo pariccheda saMskRta bhASAmAM samApta kare che. pR. 297 1. A vajrAyudhanI kathA parathI bAlacaMdrasUrie paNa paMcAMkI nATaka racyuM che ne tenuM nAma 'karuNA vajrAyudhaM nATakaM' ApavAmAM AvyuM che. (pra0 jaina AtmAnaMdasabhA graMthamAlA naM. 56) te vIradhavalanA maMtrI vastupAlanI AjJAthI zatruMjayamaMDana prathama tIrthaMkara (RSabhadeva)nA utsavamAM bhajavAyuM hatuM te parathI jaNAya che ke te maMtrI zatruMjayanI yAtrAe gayA (saM. 1277) tyAre te racAyuM. eTale devendrasUrie te para racelA nATaka pachI te nATaka racAyuM. banenuM sAmya vaiSamya eka bIjA sAthai sarakhAvatAM jaNAya. baMne nATako vajrAyudha cakravartti potAnA prANanA bhoge paNa pArevAnuM rakSaNa kartuM te prasiddha vastune avalaMbIne racAyelAM che. te vajrAyudha zAMtinAtha tIrthaMkara je caMdraprabha pachI 16 mA tIrthaMkara thayA tenA pUrvabhavamAM thayela che. candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte bIjo pariccheda prAya: prAkRta pradyamAM Ave che. temAM pUrve kahyA pramANe caMdrAnanA nagarImAM mahAsena rAjAne tyAM lakSmaNA rANInI kukhe avataravAnuM tathA pachI janma levAnuM vRttAMta kahI te vakhate dikkumArIo AvI sUtikarma tathA janmakarma kare che tenuM ne tyArapachI iMdro Adie karelA janmamahotsavanuM varNana kavi kare che. pachI garbhamAM te hatA tyAre mAtAne caMdranuM pAna karavAno dohalo thayo hato tethI caMdraprabha e nAma pitAe ApyuM. pachI kavi tenA aMgamAM mAMgalika lakSaNo Ape che; kumArAvasthAmAMthI yauvanamAM AvatAM kavi jaNAve che ke: visaesuM nirIho vi, viratto vibhave pahU / ohinANeNa jANaMto, bhoggaM kammaM niyaM tao // 197 // saDDhe puvvalakkhajuge, abbhatthio piUhiM so / rUvalAvaNNasaMpuNNA, pariNei sukaNNayA // 198 // kIlojjANasarovAvIselAisa jahAsuhaM / tAhi saddhiM sa kIlei, tArAhiM piva caMdamA // 199 // -prabhu viSayomAM icchA vagaranA hovA chatAM ane vibhavamAM virakta hovA chatAM avadhijJAnathI potAnuM bhoga karma jANIne aDhI lAkha pUrva gayA pachI pitA-mAtAe abhyarthanA karatA rUpalAvaNyathI saMpUrNa evI sukanyAone paraNe che. krIDAnA udyAna sarovara vAva parvata AdimAM temanI sAthe caMdramA jema tArA sAthe krIDA kare tema krIDA kare che. amhANamesa sAmi tti pamoyabharasuMdarA / rajjAbhiseyaM sAmissa nivA savve karaMti ya // 200 // saDDhAchapuvvalakkhAu cauvIsaMgasaMjUA / dhammatthakAmalalio rajjaM pAlei sAmio || 201|| - 'amAro A svAmI' ema kahI pramodanA bharAvAthI suMdara evA sarve nRpo svAmIno rAjyAbhiSeka kare che. 24 pUrvasahita sADA cha lAkha pUrva sudhI 24 aMgathI yukta ane dharma artha kAmamAM lalita evA svAmI rAjya pALe che-kare che. ATaluM gRhasthAzramanuM varNana karyA pachI dIkSAno samaya Ave che. lokAMtika devo AvI hAtha joDI jaNAve cheH candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA / 35
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagabaMdhava ! savvaNNU ! savvadaMsaNa ! sAmiya ! / samao esa te titthaM bhayavaM ! taM payaTTaya // 203 / / -he jagabAMdhava ! sarvajJa ! sarvadarzana ! svAmI ! A samaya che ke je vakhate bhagavan ! ApanA tIrtha- pravartana karo! tyAra pachI prabhu sAMvatsarika dAna kare che tenuM varNana karI poSa kRSNa terasane dine anurAdhA nakSatramAM caMdra AvatAM sahasrAmravanamAM paMcamuSThi kezaloca karI chaTThanA tapa sahita siddhane namaskAra karI sarva- paccakkhANa karI sAvajjaM sayalaM jogaM paccakkhAmi tti bhAsae / mokkhamaggamahAjANaM cArittaM paDivajjae / 207 / / -sarva sAvadha yogane paccakTuM chu-tanuM chu ema kahe che ane mokSamArganA mahAyAnarUpI cAritrane svIkAre che-dIkSA le che. A vakhate prabhune manaHparyavajJAna utpanna thayu. hajAra rAjAnI sAthe vrata lIdhuM ne pachI pomapurapadmapuranA svAmI somadatta rAjAne tyAM bIje dine paramAnathI pAraNuM karyu. paMca vasudhArA thaI. traNa mAsa vihAra karI punaH sahasrAmravanamAM AvatAM tyAM chaTThanA tape sahita phAguNa kRSNa sAtamIe anurAdhA nakSatramAM caMdra hato tyAre kevalajJAna utpanna thayu. pachI iMdro-devatAoe samavasaraNa racyu. svAmI siMhAsane virAje che. saudharmendra (saMskRta zloka 288 thI 295mAM) prabhunI stuti karI temane dezanA ApavA prArthanA kare che. prabhu karmavicAra para dezanA Ape che. A karmavicAra jotAM graMthakAranuM jaina karma-philasuphI- acchaM jJAna jaNAya che. dezanA purI thatAM gaNadhara datta ke je ajAputrano jIva hato teNe svAmInA pUrvabhava kevA hatA ke jethI tIrthaMkaratva prApta thayuM ema pUchatAM svAmI potAnA pUrva bhava jaNAve che. ratnasaMcayA nagarImAM padma nAmano rAjA thayo. kAle jugaMdhara nAmanA AcArya AvatAM temanI pAse jatAM te rAjA temano upadeza sAMbhaLe che. te AcArya dezanAmAM puNyathI sarva vAMchita maLe che ema kahI puNyapara madanasuMdaranI kathA kahe che (pA.naM. 342-359) ane apuNyapara maMgalanI kathA kahe che (pA.naM. 360-366), pachI saMskRta bhASAmAM vinayarnu mAhAtmya kahI te para vinItanI kathA (pA.naM. 367-372) ane durvinayapara bhogarAjanI kathA (pA.naM. 373-379), dAna- mAhAtmya kahI te para kAmaketunI kathA (pA.naM. 380-389), ke je kathAmAM abhayadAnapara somanI ADakathA (pA.naM. 390-394), uparodhadAnapara suMdaranI candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ADakathA (pA.naM. 395-399), bhAvanAdAnapara vaNiksutanI ADakathA (pA.naM. 400-404) Ave che. adAnapara kuraMganI kathA (pA.naM. 408-413), zIlapara maMtriputrInI kathA (pA.naM. 414420), duHzIlapara zrIkAntAnI kathA (pA.naM. 421-428), tapapara nAgaketunI kathA (pA.naM. 429-434), atapapara mAnapuMjanI kathA (pA.naM. 435-440), bhAvanApara asaMmatanI kathA (pA.naM. 441-446), abhAvanApAra varuNanI kathA (pA.naM. 447-453), abhigrahapara siddhanI kathA (pA.naM. 456-458) kahe che. A kathAmaya dezanA yugaMdharasUri pAsethI padmarAjAe sAMbhaLI temanI pAse pravrajyA-dIkSA lIdhI ane 20 sthAnakathI tIrthaMkara, nAma gotra karma upArjana karyu. pachI AyuSya puruM karI vaijayantamAM jaI tyAM AyuSya puruM karI A tIrthaMkara thayA. Ama e pUrvabhavo AThamA tIrthaMkare pote ja kahI batAvyA ane caMdraprabhAsa nAmanA samudratIre te tIrthaMkara samosA. sarva devoe samavasaraNa karyu ne temAM siMhAsanapara besI caMdraprabha svAmIe dezanA ApI ke 'dharmomAM prathama dharma prANarakSA che ne ahiMsAvratapara maMtridAsInI kathA (pA.naM. 461-467), pachI satyavratapara smaranaMdananI (pA.naM. 468-473), adattAdAnavratapara dAnapriyanI (pA.naM. 474480), brahmacaryavratapara madanamaMjarInI (pA.naM. 481-489) ane parigraha pramANavratapara dharmamatinI (pA.naM. 490-498) kathAo kahI, pachI TuMkamAM digvirati, bhogopabhogaparimANa, anartha daMDatyAga e traNa guNavrata ane sAmAyikAdi cAra zikSAvratanuM svarUpa tathA sAta tattvonuM svarUpa kahI batAvyu. (pA.naM. 499-506) pachI tIrthaMkara vihAra kare che. temano parivAra agAu zrIhemAcArya jaNAve che te pramANe atra jaNAvela che. tIrthaMkara sammeta parvata para AvyA tyAM mokSakAla jANI hajAra munisahita eka mAsa-anazana Adaryu. AsanakaMpathI iMdre tyA AvI vaMdana karyu. nabhasyakRSNasaptamyAM zravaNasthe nizAkare / candraprabhaH prabhustasthau dhyAnaniSkampamAnasaH / / -bhAdaravA mAsanI kRSNa saptamIne dine caMdra zravaNa nakSatramA AvatAM dhyAnamA niSkaMpa manavALA rahelA caMdraprabha sarva yogonuM ruMdhana karI caturtha dhyAna dharI kSINakarma thaI paramapadane pAmyA. A rIte zrI caMdraprabha svAmI- carita TuMkamAM che teno vistAra jude jude samaye dezanAdi dvArA aneka kathAo goThavI karavAmAM Avyo che. candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakAranI sAme zrIhemacaMdrasUrinuM triSaSTizalAkA puruSacaritamAM ApeluM caMdraprabhacarita hatuM ema spaSTa jaNAya che. tenA pramANamAM joizuM to jyAre pUrvabhavanA padma rAjA dIkSA le che te mATe nIce- hemAcArya jaNAve che: bhavasya chedanAyA'tha gireriva paviM hariH / agrahItsa parivrajyAM yugandharaguroH punaH (raH) // 9 // vividhA'bhigraho dAnto vihitendriyanigrahaH / svavigrahe'pyanAkAGkSazciraM so'pAlayad vratam // 10 // AnI sAthe sarakhAvo graMthakAra je zloko mUke che te:zrutveti dezanAM padmaH saMsArottAraNakSamAm / agrahIt sa parivrajyAM yugandharaguroH puraH // 1 // vihitA'bhigraho dAnto vihitendriyanigrahaH / svavigrahe'pyanAkAGkSazciraM so'pAlayad vratam // 2 // pAna 147 anya caritakAro zrI hemacaMdrAcAryanA samayamAM ja, upakeza gacchanA devaguptasUri-kakka-siddha-devaguptasUrinA ziSya yazodevasUrie AzAvallIpurimAM AraMbhI aNahilavADa pATaNamAM saM. 1178mAM caMdraprabhacaritra prAkRtamAM racI pUrNa karyu hatuM. (jesalamera bhaMDArasUci 33) ane kumArapAla rAjye haribhadrasUri thayA ke jeo bRhadgacchanA jinacaMdrasUrinA be ziSyo nAme AmradevasUri ane zrIcaMdrasUri paikI zrIcaMdrasUrinA ziSya hatA, teo gUrjara rAjadhAnI pATaNamAM ghaNo kAla rahyA che ane rAjamaMtrIo sAthe vizeSa paricaya temano hato, e paNa spaSTa che. siddharAja ane kumArapAla e bane rAjavInA mahAmAtya maMtrI pRthvIpAlanI prArthanAthI A AcArye covIse jainatIrthaMkaronAM caritro prAkRta apabhraMzAdi bhASAmAM racyAM hatAM - temAMnA caMdraprabhacaritra, mallinAthacaritra ane neminAtha caritra e traNa haju sudhI pATaNamAM upalabdha thayAM che, ke jeTalAnuM zlokapramANa 24000 che. bRhat TippanikA pramANe caMdraprabha caritranuM pramANa 8032 zloka che. neminAtha caritanI racanA candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAla saM0 1216 che to caMdraprabhacaritano paNa te lagabhaga racanA samaya che. [juo mAro 'jainasAhityano itihAsa' pArA 397) saM. 1302 mAM sarvAnande 6141 zlokamAM saMskRtamAM caMdraprabhacarita racyu (bR.Ti. tathA pATaNa bhaMDAra) ane e uparAnta koI AMcalika gacchanAe te carita racyuM che ke jenI 99 patranI prata jAmanagaramAM cha; ane caMdraprabhacaritapara viSamapadavRtti kharataragacchanA jinapatisUri ziSya jinacaMdrasUrie racela che (pATaNa bhaM.) ane sAdhusome prAkRta caMdraprabhacaritapara vRtti 1316 zlokapramANa racI ema jaina graMthAvalI pR. 239mAM jaNAvyuM che. ____ A caritanuM gUjarAtI bhASAMtara bhAvanagaranI zrIjaina AtmAnaMda sabhA taraphathI (zrI jaina AtmAnaMda graMthamAlA naM. 61 ane zeTha dIpacaMda gAMDAbhAI graMthamAlA naM.1 tarIke) hamaNAM ja bahAra paDyu che. lohAra cAla, muMbaI, tA. 29-3-30. mohanalAla dalIcaMda dezAI B.A., LL.B., eDavokeTa [AlekhamAM vAparela DhUMkAkSarInI samajaH ji0 jinavijaya saMpAdita prAcInalekhasaMgraha; nA0=pUranacaMda nAharakRta jainalekhasaMgraha; bu0=buddhisAgarasUrinA jainadhAtupratimAlekhasaMgraha, vi0=vijayadharmasUrino prAcInalekhasaMgraha; AMkaDAmA pahelo AMkaDo pustakano bhAga ane bIjo AMkaDo lekhano naMbara sUcave che.] candraprabhacaritram, pUrvaprakAzananI prastAvanA /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 viSayaH punaH prakAzakanI prastAvanA pUrva AvRttinI prastAvanA viSayAnukrama 1 maGgalA''caraNam pIThikA ca.. 2 sattve'jAputrakathA. ajAputrakathA'ntargatA ArAmanandanakathA. 0 hariSeNa - zrISeNakathA 3 4 5 6 caritrasyA'sya saMkSepato viSayA'nukramaNikA prathamaH paricchedaH / 7 0 * jImUtavAhanakathA. 0 satyaharizcandrakathA. 0 zrIvajrAyudhakathA. 8 9 10 duSyanta- zakuntalAkathA 11 vratAni pAlya ajAputrasya svargaprAptiH, prathamaparicchedasamAptizca. ajAputrasya gurusamIpe vratagrahaNam, pUrvabhavapRcchA, jayarAjakathA ca. ratnamAlAkathA patrA'GkaH 9 10 40 1 51 102 140 150 189 . 205 - 207 233 251 271 candraprabhacaritre viSayAnukramaH /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIcandraprabhave namaH // nAgendragacchanabhonabhomaNi-zrImaddevendrasUrisanDabdhaM candraprabhacaritram / dRSTo'pi hRSTajanalocanacandrakAnta-mazrAntamAntarajalA''vilamAdadhAnaH / candraprabho jayati candra ivezamitraM, citraM punaH zubhazatAya yadaSTamo'pi // 1 // kSetre'khile bharatanAmani bodhibIjaM, vApAya yaH kila purA''didhurAmuvAha / aMsasthalasthitirasau kiNakAlimeva, kezA''valivijayatAM vRSabhasya tasya // 2 // Asanno'pi caran bhaveddvirasano'nyeSAM bhiye kiM punaH, prArUDhaH zirasItyavetya sabhayaM karmANi yasmAdaguH / vizvavyAdhivitAnatAnavapaTurvighnaughameghA'nilaH, zrImokSA'mbujabhRGgapuGgavagatiH pAyAtsa pArzvaprabhuH // 3 // jetavyaM pavanaM sa kauzikaphaNI daMzacchalenA'pibat, taduHkhena kila vyalIyata mano nA'bhUnmanobhUstataH / chAdmasthye'pyamanaskatA suravadhUsandhA'nubandho'tha saH, vyartho'bhUt sukhameva yasya sa mahAvIro'stu naH zreyase // 4 // 1. ruuddhvnnpdN-kinnH| 2. 'pi varaM bha' haM0 saM0 u0 / 'pi vibhorbha' ka0 / 3. tanoH-sUkSmasya bhAvastAnavam / 4. anubandhaH melApakaH / kathApIThikAvarNanam /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ anye dizantu sudazAM dvidazA jinendrAH, tandrAmapAsyatu mama zrutadevatA ca / dRSTo'smi yairdhavalayA svadRzA gurUMstAn, vande'tha gautamamukhAn gaNadhAriNazca // 5 / / itthaM tridhA praNatavAniha vighnaghAta-nighnAnamUnatha nijA'bhimate yatiSye / taccA'rhatazcaritakIrtanamaSTamasya, tacchUyatAM sthirasukhAya zivAya bhavyAH ! // 6 // dharmaM catUrUpamupaiti yastaM, tyajantyapAsyA gatayazcatasraH / tatatpArizeSyAdgatirasya zasyA, syAtpaJcamI hanta ! yatadhvamatra / / 7 / / iha tAvatkilA''tmAnaH, karmabhirjAtivairibhiH / anantakAyakArAyAM, baddhvA kSiptA vasanti bhoH ? // 8 // sammardAdiva cA'nyonyaM, tadantaHsthAtumakSamAH / kathaJcid yAnti pratyekavanaspatyaGgaNe'tha te // 9 // kurvanto'pi tato naSTuM, karmabhyo bibhyataH kila / medhyA gAva ivA'traiva, bhrAmyantaH santi te ciram // 10 // yathApravRttikaraNAd, muktAstadvandhanAdamI / pRthvIkAyA''digartAsu, patanti yadacetanAH // 11 // tatrA'pi svasvakAyeSu, ghAtatADanapIDanaiH / avizrAntAmanirvAcyAM, kaSTakASThAM bhajanti te // 12 // kathaJcitkarmakallolairekA'kSatvamahodadheH / vikalendriyakUleSu, kSipyante te kSaNAdapi // 13 // yathA kRSNatilazreNI, syAdeko hyujjvalastilaH / duSkarmarAzau sahajastadvatkarmalavaH zubhaH // 14 // 1. viMzatiH / 2. zatrUn / 3. mandacetanA ityarthaH / 4. ekAkSatvaM-ekendriyatvam / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathaJcidaivayogAtte(ttaiH), tenaikena sukarmaNA / duSkarmarAzerudvelya, prApyante janma paJcakham // 15 // paJcendriyatvasAraNyAM, vahanto vArivattvamI / sthAneSu nIcanIceSu, yAnti duSkarmaNeritAH // 16 // vinA dharmA'mbuyantreNa, proccairAroDhumakSamAH / adho'dho jalavadyAnto, viyante rajasaiva te // 17 // api paJcendriyatvA''dau, nyastAH satkarmavAridaiH / duSkarmadarzitA'dhvAno, rajaHpu) patantyadhaH // 18 // cetsuvarNekavistAre, paJcA'kSatvasurA'cale / te manuSyatvakalpadrusthAnake yAnti vArivat // 19 / / tato martyatvakalpadruH, sacchAyaH phalatIha yat / svA'bhipretaphalaM so'yaM, tatraiSAM jAyate guNaH // 20 // guNena prAvRtA jIvAH, sAdhuvRttA bhavanti ca / krIDAkandukavadaivAt, patitvA'pyutpatantyamI // 21 / / krodhamAnamAyAlobhAH, svairaM krIDanakAmyayA / dadhatyAzu rajaHpu), tAnuccairjIvakandukAn // 22 // tatprAptisthAnaM svadale, kurvate narakAnamI / tAnAhantuM dadhatyete, kuvidyA'nRjuyaSTikAm // 23 // tAn vyAvarttayituM pazcAt, dale'bhUvan dvitIyake / dAnazIlatapobhAvAH, kaSAyapratipakSiNaH // 24 // tatprAptisthAnameteSAM, nirvANapadabhUmikA / zraddhaiva saralA teSAM, tAnutkSeptuM tu yaSTikA // 25 // 1. paJca khAni-indriyANi yasmin, paJcendriyamityarthaH / 2. paJcendriyatvam / 3. kuvidyA evA'nRju-vakrayaSTikA tAm / kathApIThikAvarNanam /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ militvA te dveye pakSA, vAmato'savyataH sthitAH / Ahanyante kaSAyaiH prAkkandukAste kuvidyayA ||26|| tairekenaiva ghAtena, prApyante zvabhrabhUmikAm / tiSThantyapraguNIbhUtA, dAnA''dyAstu tathaiva hi // 27 // ekazastAnparAbhUya, dAnA''dInaparikramAn / kaSAyA dadhate bhUyo, rajasyaivA''tmakandukAn // 28 // kathaJcitsajjairdAnA''dyaiH, preryante zraddhayordhvakAH / gacchanto'rdhapathAdUrdhvAtpAtyante kruddalena te // 29 // nIyante svapratijJAtAM, sukhena zvabhrabhUmikAm / pratyAhartuM tadagrA''ttAn, dAnA''dyAH paGgavaH sthitAH ||30|| evaM ca nityazo 'pyudyatkaSAyairjitakAsibhiH / dAnA''deragrato'pyete, nIyante tAM svabhUmikAm // 31 // kaSAyairbalibhirjJAtvA, parAbhUtaM svamuccakaiH / dAnazIlatapobhAvAstAmyantyaprabhaviSNavaH ||32|| prAptanai:svyakuTumbasya, mAnuSANIva te mithaH / azaktAH kalahAyante, tadvyAvRttividhau tataH // 33 // dAnamAha kimatrA'haM, kurve yatklIbamasmi bhoH ! [ bho !] / mayA hi poSitenaiva, kAryamAcaryate'khilam // 34 // svameva poSayadbhizca, kaSAyaiste vazIkRtAH / AtmAno mAM na puSNanti, tatkramAtkSINamasmi bhoH ! ||35|| evaM zIlA''dayo'pyAkhyan, svAM svAM kSaiNyadazAM mithaH / tataH svayamazaktAste, sattvA'pekSAM prakurvate ||36|| 1. krodhAdayo dAnAdayazca / 2. asamarthIbhUtAH / 4 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatsattvaM durlabhaJcA'tra, kvacideva hi dRzyate / yasyA'sti sattvaM dAnA''dyA, Azrayanti tameva hi ||37|| sAttvikA''zrayaNAdbhUtvA, puSTA dAnA''dayaH svayam / parAbhUya kaSAyAMzca, jIvAnmokSaM nayantyamI // 38 // tatazcaturvidho dharmaH sattvenaujAyate khalu / anyatrA'pi yazo'rthA''dau, sattvaM tattvaM pragalbhate // 39 // yena tatsattvamAzritya, dAnA''dInupacitya ca / sarveSAmAtmanAM svena, mokSamArgaH pradarzitaH // 40 // trijagatsvAminastasya, nirnimittopakAriNaH / candraprabhajinendrasya, caritaM kIrttayiSyate // 41 // bhave'bhUdAdime svAmijIvaH padmA'bhidho nRpaH / vaijayante'pare devazcandraprabhajinastataH // 42 // utpanne kevalajJAne, svAmI pUrvabhavau nijau / dattagaNabhRtA pRSTaH, svenaiva kathayiSyati // 43 // svAmirAjyA''dirAjasya, svAmyAdyagaNadhAriNaH / ajAputranarendrasya sattve prAkkathyate kathA ||44|| tathAhi - jambUvRkSa: samastIha, zAzvato'tha sadAphalaH / vAdhidvIpA itIvA'sthuryaM vRttIbhUya sarvataH // 45 // zeSakIlakamUrdhasthe, merumRtpiNDamaNDite / jyotiSkA bhANDavajjAtA, yasmin kulAlacakravat // 46 // grahANAmiva tigmAMzurdharmo'rthAnAmiva dhruvam / dvIpAnAmAdimo dvIpo, jambUdvIpo'sti so'dbhutaH // 47 // [ tribhiH vizeSakam ] 1. caturNAM puruSArthAnAm / kathApIThikAvarNanam /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvAMnIva mate jaine nabhasIva maharSayaH / dhAtavo vapuSIvA'tra, santi kSetrANi sapta vai // 48 // SaTkalAyutaSaDviMzatyadhikaiH paJcabhiH zataiH / yojanAnAM mitaM kSetraM, tatrA'sti bharatA'bhidham // 49 // haimacaityasthatIrthezabimbasnAtrotsavA''dibhiH / tatrA'timerucUlA'sti zrImaccandrA'nanA purI // 50 // yasyAM nadyAmivA'rNobhiH, pUrNAyAM ratnarazmibhiH / majjantyarkakarAzcitraM, vyomA'bdhiraNakSamAH // 51 // vAsordhvakuTTimA''rUDhataruNyA''syendusaMhatau / lAJchanAdaGgulIdaryyo, yasyAM vijJAyate zazI // 52 // pRSTopavananIlA'zmavezmAnyAbhAnti yatra ca / lulitakalApA bhUmAvAsInA iva kekinaH // 53 // saritkUpasarovApIzAlinyAmapi yatra na / mahaccitraM vilokyante, kUpadezA jalAzayAH ||54 || candrApIDo nRpastasyAmabhUdindurivA'mbare / ripustrInetrakumudakozA''kRSTA'zruSaTpadaH // 55 // yatkhaDgaH pratirAjamUrdhasu pataMstadbhAlarAjyAkSarANyAdAyA'ntaradhAraNApaTutayA'bhUt puSkaraiH sAkSaraH / kSatracchAtrajanAya nAyakatayA bhUyo dadattAnyupAdhyAyatvaM tanute sma vismayakaraM vidvajjanAnAM hRdi // 56 // api ca- yeSAmuddhatayuddhazuddhavapuSAmutkhAtakIrtyabjinIkandacchedavinodameduramudA yenA'tra vikrIDitam / 1. "jIvAjIvAzravasaMvarabandhanirjarAmokSAstattvam" tattvArtha0 a0 1 sU04 / 2. kutsitopadezo yeSAm / 3. jaDa Azayo yeSAm / 6 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyaktvA taddayitA'zrumizraNakavoSNA'mbhobhuvo yadyazohaMso'gAd dhudhunIM sa tairdiviSadIbhUtairvRtaH zatrubhiH // 57|| tatrA'bhUddharmaniSNAto, dharmopAdhyAyasaJakaH / dvijaH zAnto dayAgehaM, jyotiHzAstravizAradaH // 58 // gaGgAnAmnI ca tasyA'bhUd gRhiNI patidevatA / SaTputrA'nantaraM tasyAH, saptamastanayo'jani // 59 // niraikSiSTa dvijaH sUnorjanmagrahaphalaM svayam / ajJAsIcca yadeSo'tra, pure bhAvI nRpottamaH // 60 // athA'sau cintayAmAsa, viSAdA''pannamAnasaH / dvijavaMzapratIpo'yaM, hahA ! jAtaH suto mama // 61 / / yadyAzramagurU rAjA, viSNumUrtiH sa yadyapi / tathA'pyasmin na me prItiryadrAjyaM narakapradam // 62 // pUrve janmanyayaM sUnustatpuNyaM samupArjayat / yenA'vazyaM vidhAtavyaM, rAjyamatra pure'munA // 63 // yadyeSa madgRhe tiSThan, rAjyaM prApsyati daivataH / tadA dvijakulA''cAraM, tadvyagro na kariSyati // 64 // enaM rAjAnamAzritya, madvaMzyAH sukhalampaTAH / na brAhmaNyakriyAH kuryustato'pyasmatkulakSatiH // 65 // yo yasyAM samabhUjjAto, sa tadAcAravarjitaH / Rddho'pi nindyate mo'nadhIyAna iva vratI // 66 // dhigmAmahaha ! yenaiSa, putro jAtaH kramA'pahaH / dhigdhigeSo'pi rAjyA'rho, madgehe yadavAtarat // 67 / / tadenaM svakulottIrNaM, na doSastyajato mama / na cA'pyeSa mayA tyaktaH, puSTapuNyo vinakSyati // 68 / / sattve'jAputrakathA /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicintyaivaM gRhiNyai cA''cakhyau yattanayastava / asmatkulasamucchedI, tadenaM tyaja kutracit // 69 / / yataH-samayaH kadA'pi sa syAdiSTatyAgo'pi yatra nirvRttaye / snehAllAlitamUrdhajakartanamiva rogakhinnasya // 70 / / sA''karNya tadvacaH patyurduHkhA'dvaitamupeyuSI / sasvaje mUrcchayA putratyAgA''jJAvismRtAviva // 71 // pUrvapraviSTabhA''jJA, manodurgAd balAdapi / mUrchAmanAzayattasyAH, sapatnImiva dUrataH // 72 // svIcakre sA tataH zokaM, paridevanarodanaiH / AzliSTavyasanaH kaSTaM, na kaiH kairabhibhUyate ? // 73 / / yataH-iSTamadRSTamaniSTaM, dRSTaM kaSTaM na kaSTamiha naSTam / kathaya kathaM kathayAmaH, saMsArA'sAratAM vacanaiH ? // 74 // tAdRkputraparityAgaduHkhabhallInirAkRtau / bhartrAjJAM kavacIkRtya, nissasAra bahirgRhAt / / 75 / / dhikkurvatI kilA''tmAnaM, putratyajanakarmaNA / atyAkSIdarbhakaM gaGgA, jAtamAtraM prage'dhvani // 76 / / vAraM vAraM nivRtyainaM, cumbaM cumbaM zirasyasau / rudatI kathamapyA''gAdbhAdezavazAd gRham // 77 / / tadA ca tena mArgeNa, gacchatastvaritaM bahiH / ajAvRndAdajA kAcidadrAkSIdarbhakaM bhuvi // 78 // raTatazca purAjanmamAteva snehvihvlaa| nIcairbhUyaH stanaM tasya, mukhe stanyA'rthamakSipat // 79 // tasyA evaMsthitAyAzca, preraNA'rthaM samApatan / pazupAlaH samAlokya, tamAdAya gRhaM yayau // 80 // candraprabhacaritre prathama paricchedaH
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanayA'bhAvaduHkhinyai, bhAryAyai taM samarpya saH / tanayo devatAbhiste, datto'sAvityuvAca tAm // 81 // tayA'pi putravatsnehAt pAlyamAnastu bAlakaH / dvAdazA'bdapramANA'GgaH, saJjAtaH puSTibhAgasau // 82 // ajAputra iti nAmnA, tAbhyAmAkAryate sa tu / pazupAlena pitreva, sArdhaM yAti pazuvraje // 83 // pazupAle'nyadA tasmin, jvarabAdhAmupeyuSi / ajAvRndaM samAdAya, yayau bAlo bahiH purAt // 84 // itazcA''kheTakAdrAjA, nivRttaH svapuraM prati / ajAputrazritAM zItAM, tarucchAyAmazizriyat // 85 // athA'kasmAtprAdurbhUtA, sarvAGgINavibhUSaNA / uvAca yuvatiH kAcidvAcamenAM nRpaM prati // 86 // candrApIDa ! mahIza ! tvAmeSo'jApAlabAlakaH / ante dvAdazavarSANAM, lakSasainyo haniSyati // 87 // 4/ uktvaivaM sA tirobhUtA, yAvattAvanmahIpatiH / bhayavismayavyAttA''syaH, kimetadityacintayat // 88 // nizcitaM kAcidapyeSA, purA'dhiSThAtRdevatA / tato mayi kRtaprItirbhAvyamarthamacIkathat // 89 // athA'sau vIkSya taM bAlaM, rakSantaM carataH pazUn / nizcikAyeti dRptA''tmA, na kiJciddevatAvacaH // 90 // athA''ha sumatirmantrI, rAjAnaM prati vatsalaH / nAtha ! devyo giraH kiM syuH, pralaye'pyanRtaspRza: ? // 91 // citte cettava garvo'yaM, yanmamA'smAnna mRtyubhI: / ayaM tathA'pi nirvAsyaH, purAtkimatra duSkaram ? // 92 // sattve'jAputrakathA / 9
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ omityuktvA gate bhUpe, mantrI bhRtyAn samAdizat / mocyaH saiSa zizustatra, yato'trA'bhyeti no punaH // 93 // ajAputraM gRhItvA te, prAntaraprAntakAnane / ekAkinaM rudantaM taM, muktvA svaM puramAyayuH // 14 // tato'jAputrakaH kAJciddizamuddizya jagmivAn / na prApa kAnanaprAntaM, bhavA'ntamiva mUDhadhIH // 15 // bhrAntvA bahudinAnyeSa, vanaparyantamIyivAn / vyavasAyasahAyo hi, kAryA'ntaM yAti mAnavaH // 96 / / garbhavAsAdivA'raNyAd bahirbhUtaH pramodabhAk / davIyasIM purIM kAJcit, so'pazyajjananImiva // 97|| RNaM yadvaddaridrasya, stokaM stokaM prayacchataH / gacchataH zanakaistasya, na panthAH paryavasyati // 98 // bubhukSAkSAmakukSitvAnnA'gratazcalataH kramau / pipAsAtamasA''krAnte, na dUraM pazyato dRzau // 19 // evaM kaSTAdasau gacchannavRkSe tatra vartmani / apazyadyakSavezmaikaM, ramyaM tanmUrtyalaGkRtam // 100 / / tasya dakSiNatazcaikAM, jvAlAlIDhadigantarAm / suduHsahadhagadvahnipUrNAM gtto dadarza saH // 101 // gartAyAzca caturdisUpaviSTAMzcaturo narAn / kaupInavAsaso vahnijvAlAM pAtumivodyatAn // 102 / / upetya tAnajAputro'pRcchayUyaM kimatra bhoH !? / AsInA vahnigartA'nte, cintA''pannAzca kiJcana // 103 // 1. ita Urdhvam-saM0 tirobhUtAtha mAteva, devatA sA tamanvagAt / sthAne sthAne'sya Azcarya, durghaTaM ghaTayiSyati // ityadhikamupalabhyate / 2. pAraM gacchati / 10 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenetthamanuyuktAste, kathAmakathayannijAm / campAyAM puri vAstavyAzcatvAro bhrAtaro vayam // 104 // . kanIyaso'sya no bhrAtureka eva suto'bhavat / pUrvajanmamamatvena, sarveSAM jIvitaM sa hi // 105 / / athA'smAkamapuNyena, tasya duSkarmanirmitaH / abhUdrogaH sa yenaiSa, bhuGkte zete'pi nA'rtimAn // 106 / / mantratantrauSadhairnaiva, devopayAcanairna ca / nivRttastasya rogastadduHkhitAH smastataH param // 107 / / athaikenopadiSTaM naH, puMsA vaidezikena yat / phalairvaizvAnarataroryAsyatyasya zizo rujA // 108 / / pRSTo'smAbhiH sa Acakhyau, vaizvAnaramahAdrumam / abhijJAnapradAnena, ga yAmatra madhyagam // 109 // tadAdezA'nusAreNa, vayaM yAvadihA''gatAH / pazyAmastAvadetasyAM gatyAM vahnimucchikham // 110 // dRzyate'ntaHsthitazcaiko vRkSo'sau phalitaH param / jvaladagnau hi garte'smin, praveSTuM kAtarA vayam // 111 // AyAtAH kaSTamAzritya, nA''dAtuM phalamIzmahe / AsInAH smastatazcintArAkSasIstambhitA iva // 112 / / ajAsUzcintayAmAsa, paropakRtikautukI / ahaM tAvadvinakSyAmi, kSudhayA'pi hi nizcitam // 113 // amISAM sAdhayAmyarthaM, vapuSA gatvareNa cet / tadA me janmasAphalyaM, puNyAyopakRtiryataH // 114 / / yataH- svacchaprakRtInanyopakRtikRtaH svA''tmanA'pi satkuryyAt / svIcakre khananA''rti payasaH sthityai sarobhUmiH // 115 // sattve'jAputrakathA /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadhairyaM tAnuvAcaiSa mA yUyaM bhavatA''turAH / mayA kAryo'yamartho vA, ityuktvAmArttamAvizat // 116 // hahA ! pluSTo vinaSTo'yamiti yAvadvadanti te / AttaphaladvayastAvadajAsUrniragAd bahiH ||117|| jaya tvaM sAttvikA'dhIza !, jayA'kAraNavatsala ! / asmatkuTumbapuNyena, jIva zAzvatikIH samAH // 118 // parArthA''dhAnecchA ramayati mano yasya sa pumAn, priyA yadvAguccaiH prathayati parArthaM sa hi kRtI / kriyAbhiryazcainaM ghaTayati sa panthAH stutigirAM, prapannaM yaH kuryAtsatatamapi vandyaH sa tu satAm // 119 // evamAzIrjuSAM teSAmArpayatsa phaladvayIm / AttaphaladvayAste cA'jAputramabhituSTuvuH // 120 // papracchrustamamI garttAdapluSTo niragAH katham ? | sa Uce devatA'ntaHsthA, mama sAnnidhyamAdadhau // 121 // tuSTA matsAhasAdetat, phaladvayamadAnmama / svayaM cA''nIya mukto'smi jvaladgarttAd bahistayA // 122 // nizamyaivaM tamUcuste, tvameko bhuvi sAttvikaH / tvaM parArthe'tyajaH prANAn, smaH svA'rthe'pi kAtarAH // 123 // phalamekaM gRhANa tvaM, kAryaM syAdamunA kvacit / ekenA'smacchizo rogo, mahAbhAga ! gamiSyati // 124 // evamuktvA'rpayitvA tadajAputrAya te phalam / iSTA'rthaprAptisantuSTAzcalitAH svapuraM prati // 125 // ajAputro'pi tatkAryasampAdanapramoditaH / purIM prati cacAlaikaM, phalamAdAya satvaram // 126 // 12 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ piteva tanayairvRkSaiH, saphalaiH subhagaM saraH / pathi dRSTvA jaharSA'yaM, dAtAramiva yAcakaH // 127 // athA'sau pAlimAruhyA'sahyamArgazramA''kulaH / granthibaddhaphalAM muktvA, paTImadhijalaM yayau // 128 // duHkhA''rtta iva dharmopadezaM prAk sa jalaM papau / pazcAd vratamiva snAnaM, vidhAtumupacakrame // 129 // itazca markaTaH kazcitparibhrAmyannitastataH / kaNThapIThaluThanmuktAhAro'gAttAM paTIM prati // 130 // saphalagranthimAghrAya, phalamattuM kRtaspRhaH / pAdAgrairgranthimudgranthya, phalamAdAya naSTavAn // 131 // ajAputraH kRtasnAno, yAvad yAti paTIM prati / phalazUnyAmapazyattAM, putrazUnyAmiva striyam // 132 // paTIM nibhRtamAlokya, phalaM yAvanna pazyati / bhayavismayamUDhAtmA, tAvadetadacintayat // 133 // araNyasthe sarasyasminnasatyanyajane'dhunA / akasmAtkena matpuNyamiva hA'pahRtaM phalam // 134 // nikSipya cakSuSI dikSu, yAvadAste sa vismitaH / tAvadAgAtpumAneko, mUrttimAniva manmathaH // 135 // tUrNamabhyarNamabhyetya, so'jAputraM kRtA'JjaliH / natvA'vocadimAM vAcaM, sudhAsabrahmacAriNIm // 136 // zAkhAmRgacaraH so'hamAdAM phalamidaM tava / tadvRntA'grarasA''svAdAjjAto'smi puruSaH kSaNAt // 137 // 1. pUrvaM zAkhAmRga:, iti zAkhAmRgacara: 'bhUtapUrve caraT' 5 / 3 / 53 | sattve'jAputrakathA / 13
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatprasIda gRhANa tvamakSataM phalamAtmanaH / enAM muktAsrajaM cA'pi, gRhANA'nugRhANa mAm // 138 // ataHprabhRti dAso'smi, bhRtyo'smi kiGkaro'smi te / datto nAtha ! tvayA yanme, duSprApo mAnuSo bhavaH // 139 / / tvayA saha sameSyAmi, chAyAvadyatra yAsyasi / ityudIrya tataH so'smai, sahAraM phalamArpayat // 140 / / ajAputraH sa tAM vAcamAkapa'ti vyacintayat / mamaitaddevatAdattaphalasya prathamaM phalam // 141 / / gataM tairazcyametasya, ramyaM martyatvamAgatam / ekAkinA na gantavyamityarthe'bhUtsakhA ca me // 142 // devatA'dhiSThitairmantraphalacUrNauSadhA'mbubhiH / janto rUpaparAvartaH zrUyate nA'tra saMzayaH // 143 / / ityAlocya samAdAya, tadarpitaphalasrajau / cacAla sArdhametena, zAkhAmRganareNa saH // 144 / / vIkSyA'stA'calacUlasthamajAputrastvaharpatim / zAkhAmRganaraM proce, mugdhavaidagdhyavAgiti // 145 / / hAsocchvAsitakairavodyadalinIdhvAna dhruvA'gItibhiH, saMsUcyA'rkanaTastamoyavanikAM yatprApya niSkAmati / tannakSatravicitrapAtrasubhagavyomaikaraGgA'GgaNe, tAmutkSipya vayasya ! pazya bhavitA rAjJaH pravezo'dhunA // 146 / / pradoSasamaye devakulikAM tAvapazyatAm / bhISaNA'trA'hameveti, bhuvotkSiptA'GgulImiva // 147|| atha tau khinnasarvA'Ggau, vAsA'rthaM tatra jagmatuH / zAkhAmRganaraH supto, jAgartyajAsutaH punaH // 148 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadA ca yakSavezmA'ntarakasmAdatinirbharaH / samudyoto'bhavad dhvAntakAntAradAvapAvakaH // 149 / / ajAputrastamudyotaM, vIkSya dakSajanA'graNIH / utthAya zanakaistatra, jagAma bhramasambhRtaH // 150 // ajAputre samAyAte, jyotiH kiJcidagAdadhaH / so'pi tanmArgago nirbhIvivarA'ntaH samAvizat // 151 // yathA yathaityajAputro jyotiryAti tathA tathA / adho'dho yAvadAyAtA, sarvataH pRthivI samA // 152 // tato jyotistirobhUtamAvirbhUtA ca kA'pi pUH / kimetaditi sambhrAntastasthau dhyAyannajAsutaH // 153 / / kva ? gataM taccalaM jyotiryenA''nIto'smyadhastathA / pU: kaiSA ? vivaraM tatkva?, yasmAdahamihA''gamam // 154|| zAkhAmRganarazcaiSa, hA ! pazcAdekakaH sthitaH / vinA mAM sa kathaM bhAvI ?, madekazaraNo hi saH // 155 // kiGkaromi ? kva vA yAmi ?, dussthA'vasthAviDambitaH / ityevaM cintayitvA'sau, cacAla nagarI prati // 156 / / cUrNIkRtya phalaM paTyAM, baddhvA hArasrajaM kaTau / prabhAte pravizan puryAH, padre'drAkSIdimAM dazAm // 157 // unnadantyunmukhIbhUya, zRgAlAH zokazaMsinaH / phetkurvanti zivA ghUkA, niHzaGkaM vAsayanti ca // 158 // kAkakolAhalo vyomni, karbarIkalaho bhuvi / raTanti sArameyAzca, yudhyante bhRzamotavaH // 159 // pazyannevaM smayA''pannaH, prAvizatpuragopuram / yathA bahistathaivA'ntarapazyadurdazAM puraH // 160 // sattve'jAputrakathA / 15
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanmArge'GgArabhAjIva, na saJcarati pUrjanaH / siddhau siddhavad yo yatrA''sInaH sa tatra niSkriyaH // 161 // nA''paNe vaNijaH sajjA, na pUjA devavezmasu / na pAThaH pAThazAlAsu, krIDanti zizavo'pi na // 162 // iti pazyaMzcaturdikSu, sa zUnyAmiva tAM purIm / itastataH paribhrAmyan, rAjaprAsAdamAgamat // 163 / / samIkSyA''rakSakaM dvAre, niyuktamanvayuGkta saH / kimatra dRzyate lokaH, zokazaGkusamAkulaH ? // 164 / / kSAmA'kSaramathovAca, so'yamArakSakaH pumAn / kiM mAM pRcchasi bhoH pAntha !, pRccha daivamavatsalam // 165 // tathA'pi kathayetyukto hyajAputreNa so'vadat / zRNu tarhi nibandhazcedduHkhasambhAgabhAg bhava // 166 / / ekadA durjayA''khyasya, rAjJo'smAkamupeyuSaH / AkheTakAyA''raNye'bhUtriyAmasamayaM dinam // 167 / / pipAsAbAdhitazcaiSa, babhrAma parito vanam / mahAdrugahane kvA'pi, praikSiSTa vipulaM saraH // 168 / / yAvadabhyeti ko'pyanyastAvaduttIrya vAjinaH / tRSA''krAntaH svayaM tatra, gatvA'pAtsalilaM nRpaH // 169 / / pItaM ca tatpayo rAjA, dvIpIbhUtazca tatkSaNAt / anudhAvannaraidRSTaH piban pAthastathA'bhavan // 170 // yathAzcaryAya sAdhvInAM, vidyAzaktyA svayaM kila / vyAghro'bhUtsthUlabhadro drAk, tathA'yaM pAthasA nRpaH // 171 // atyAhitamatyAhitamiti vAcazca sainikAH / dadhAtuH sarvato roddhaM, gacchantaM taM vanaM prati // 172 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ avazo'yaM nRpavyAghro dadhAve sainikAn prati / vyadArayacca putraM svaM, narasiMhaM purassthitam // 173 / / jAte'tha tumule tatra, sainikeSu rudatsu ca / ko'pi pattirmahAprANo, dadhe pucche tamekakaH // 174 // dhRte tasmin nRpavyAghro meDhIbaddhokSavattataH / bhrAmyatyAgatya te sainyAH kaNThe pAzamathA'kSipan // 17 // gADhaM niyamya ca vyAghraM, sarve'pi paritaH sthitAH / AnIyA'tra tato vajrapuJjare taM nyadhurbalAt // 176 / / vyAghrIbhUte nRpe tasya, putre svargamupeyuSi / anAtho nagarIlokastena zokavazaGgataH // 177 / / nizamyaivamajAputrastamapRcchadatucchadhIH / dadau kiM bho ! na ko'pyasmai, mantracUrNauSadhA''dikam ? // 178 // khedAtsa prAha cUrNA''di dattaM dattaM ghanairghanaiH / nA'bhUtkimapi kenA'pi, sarvaM puNye hi sasphuram // 179 // yata:- jAnAtyeva jano hyupArjitumalaM lakSmI prabhuM sevituM, mitraM snehayituM gadaM zamayituM vaktuM sadasyadbhutam / nyakka ripumuttarItumudadhiM kiM kiM vidhAtuM na vA, kintu svairavijRmbhiNo yadi mataM syAtkarmaNo'marSiNaH // 180 // ajAputro vihasyA''ha, dvIpinaM me pradarzaya / yadi puNyaM punastasya, syAtkIrtizca bhavenmama // 181 // ArakSakanaraH zrutvA, tasya tanmudritaM vacaH / dadhau sambhAvanAM citte, syaadaato hi na nAstikaH // 182 // 1. prAkRtA'nukaraNametat, itarathA saMskRte tu medhi-methizabdAvupalabhyete, tathAhi- medhirmethiH khalevAlI khale gobandhadAru yat' ityabhidhAnacintAmaNau / sattve'jAputrakathA / 17
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasAdaM kuru tatrA'rthe, calatAcca nRpaukasi / Uce kRtA'JjaliH so'muM, kAryA'rthI syAnmRduH khalu // 183 // gRhItvA tamajAputramArakSakanaro yayau / yatrA''ste sa nRpadvIpI, pucchamAcchoTayan bhuvi // 184 // bahirvimucya taM tatra, gatvA'mAtyaM vyajijJapat / mantryAdiSTaH punaH so'muM, gRhItvA'ntaHsamAvizat // 185 // vIkSyA''yAntamajAputramabhyuttasthau kRtA'JjaliH / sasabhaH sacivo yena, bAlo'pi kAryakRdguruH // 186 / / siMhAsane nivezyainamupavizyA'grataH svayam / mantrI vinayavAMstasmai, prAgvRttAntamacIkathat // 187 // kiJca mamopadiSTastvaM, vaizvAnaratarusthayA / svapne'dyA''gatya me rAjakuladevatayA tayA // 188 / / ajAputro nRpasyaitattairazcyamapaneSyati / tato jyotiHprapaJcena, sA kSaNAttvAmihA''nayat // 189 / / tatprasIda kRpAluH syAH, bhava tvaM rAjakAryakRt / svayaM kRpAlavaH santaH, kiM punaH prArthitAH paraiH ? // 190 / / evamabhyarthitastena, svayaM ca sa kRpAparaH / kRtvaikAntaM nRpavyAghrAyA'dAttaccUrNamadbhutam / / 191 / / tenA'zitaM ca taccUrNaM, jAtazca svA'kRtirnRpaH / auSadhaprabhAvo'cintya, iti satyamabhUttadA / / 192 / / pUrvarUpadharaM bhUpamAlokya sacivA''dayaH / harSaromodgamA nemurAnandA'zrupayomucaH // 193 // jaya jaya prajApAla !, kAlaH pratyarthibhUbhujAm / etAvanti dinAni tvaM, nAtha ! prApto'si kAM dazAm ? // 194 // 18 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpIbhUte'pi tvayyatra, svarAjyamadhitiSThati / pratyarthihariNebhyo'pi, klIbAH smo bibhyataH sthitAH / / 195 // dazAmenAM tvayi prApte'bhyudite'pi hi bhAsvati / lokAnAmastamevA'bhUd, bhavajjIvitajIvinAm // 196 / / ityuktvA mantrimukhyeSu, virateSu mahIpatiH / punarjAta ivA'pRcchat, svaprajArAjyakauzalam // 197 // ajAputramapUrvaM ca, dRSTvA bhrUsaJjayA nRpaH / aprAkSItsacivaM so'pi, nRpAyaivaM vyajijJapat // 198 // nAthaiSa tava tairazcyadurdinasya prabhaJjanaH / mandire'tra yathA'vasthAmakArSIt tvadvapustarIm // 199 / / athA''tmasvarUpajJAnAdajAputrAya sA'Jjasam / pravRtto dAtuM hastyazvasvarNA''dipAritoSikam // 200 // athA'sAvavadadbhUpaM, mamaibhiH pUryate vibho ! / prItireva satAM yAcyA, kimanyaiH kAJcanA''dibhiH ? // 201 // yataH-sneho na kAryaH kila yatra tatra, sthAnatraye badhyata eva manthAH / kintUttamaiH saGgatirapyabhISTA, tailaM karuNyAH kati nA'bhyanandan ? // 202 // tato vizeSatastuSTaH, svamAtmAnamivA'param / pazyannajAsutaM rAjA, tatrotsavamakArayat // 203 / / varSAbhU iva kAle sve, paurAste mRtajIvitAH / jaya jayetyudghoSanto'kAryuH puryAM mahotsavam // 204 / / 1. yathA dadhimaTakyAM snehaM kurvan manthA adhomadhyordhvasthAnatraye davarakeNa badhyate / 2. mallikApuSpasya / 3. puruSAn / 4. maNDUkaH / * sattve'jAputrakathA / /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyadA bhUbhujA sArdhaM, sodaryavadajAsutaH / dhunvannAzcaryataH zIrSa, tatsaro draSTumAyayau // 205 / / athA'sau sanRpo yAvat, pazyaMstIre'sti tatsaraH / tAvajjalacaro hastI, prAdurAsIt samIpagaH // 206 / / utphullA'kSamajAputraM, bhUbhujo nikaTe sthitam / kareNA''cchidya tatraiva, so'majjat sarasi kSaNAt / / 207 / / rAjA sasambhramaM kvA'muM, hRtvA tvaM yAsi re dvipa ! / vadannevA'simAkRSya, dadau jhampAmanudvipam // 208 / / agre hastI svayaM pazcAditi gacchan mahIpatiH / nA'pazyaddvipamadrAkSIt, kintveSa caNDikAM puraH // 209 / / aho ! kvA'gAdvipaH saiSa, sa yenA'pahRtaH suhRt / kaiSA bhaTTArikA ? yasyAH, prAsAdo hemanirmitaH // 210 // kiJcA'nupakRtaH so'bhUtprANadAnopakArakaH / / ahamupakRtaH prANaistasya syAmanRNo yadi // 211 / / nizcityaivaM dvipaM hantuM, yamAkarSanmahIpatiH / chettuM tenA'sinA''rabdhaM, svazIrSaM devatApuraH // 212 / / mA sAhasaM mA sAhasamiti sambhramavAgasau / pratyakSIbhUya sA tasya, hastamAdhatta devatA // 213 // kimetadbhavatA''rabdhaM ?, tvaM kinna zrutavAnasi ? / parasyaivA''tmano'pi syAdvadhaH pApAya bhUyase // 214 / / athovAca nRpaH sarvaM, jAnAmyetacchRNomi ca / kintvasmi prANituM nA'laM, vinA tenopakAriNA // 215 / / 1. jIvituM / 20 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA'pi sAhasaM maivaM, kArSIstvaM zUrakuJjara ! / SaNmAsA'nantaraM so'yaM, suhRd ghaTayitA tava // 216 // ityuditvA karNe kiJcit, kathayitvA ca devatA / auSadhImArpayattasmai, saprabhAvAM prasAdataH // 217 / / evamastvityuditvA'sau, yAvadAste kRtA'JjaliH / sakhIbhiH sArdhamAyAsIt, kA'pyekA yuvatistataH // 218 / / rUpasampUrNasarvA'GgA, divyavastravibhUSaNA / sakhIhastasthitA'nalpapUjopakaraNA''dikA // 219 / / pravizyA'ntarmahAbhaktyA, pUjayitvA ca devatAm / kiJcitsAcIkRtenA'kSNA, bhUpamAlokya sA yayau // 220 // yugmam // devatAM tAM namaskRtya, samAdAyauSadhIM ca tAm / bahiretyopaviSTo'sau, striyAM tatrA'nurAgavAn // 221 // na kevalaM hi rUpeNa, nAmnA'pi kubjikA tataH / tasyA dAsI sametyainaM, kRtA'JjalirvyajijJapat / / 222 // yataHprabhRtidRSTo'si tayA'smAkaM vayasyayA / tataH prArabhya tAM kAmo, nihanti nizitaiH zaraiH / / 223 / / tvadarzanasamudbhUtA'nurAgagrahilA hi sA / svaprANaharaNA''zaGkA, bibhratI vakti kAtarA // 224 / / udgacchantamapi grasasva zazinaM rAho ! kRtaste'JjaliH, yUyaM dakSiNamArutaM phaNikulAnyAcAmatAmUlataH / vahne ! nirdaha kokiladhvanipuSaM cUtaM yadete tadAyattAn samprati matta eva madasUnAcchettumicchanti hi // 225 / / sarvAGgasundarInAmnyA, tayA'haM preSitA tataH / tvAmAhvAtuM mahAbhAga !, prasIdA''gamanena tat // 226 // sattve'jAputrakathA / 21
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaM tatrA'nurAgavAn 1 tayaivaM prArthito rAjA, dAsyA puraHsthayA sArdhaM, tasyAH saudhaM jagAma saH // 227 // sarvA'GgasundarI sA'tha, samAyAntaM vilokya tam / sadya ullAghaphullA'kSI, samuttasthau nRpaM prati // 228 // svayaM cA''kArayat snAnabhojanA''dikriyAM nRpam / atiprauDhA'nurAgotthapremNo hi kimu duSkaram ? // 229 // tayA premajuSA sArdhaM, bhuGkte bhogAn mahIpatiH / atyAsaktazca nA'smArSIt, svarAjyasuhRdA''dikam // 230 // itazcA'jAsutaH so'pi, hastinA'pahRtastadA / AnIya muktazcA'dhastAd, vyantarA''vAsabhUmiSu // 231 // varAkaM mAnuSaM tvetatko jahAra bhuvastalAt / ityuktvA taM ninAyaiko vyantaro vyantarA'dhipam // 232 // ajAputro namaskRtya, vyantarezaM maharddhikam / akathayat svavRttAntaM, sa tasmai vihitA'JjaliH // 233 // mA bhaiSIstvAM yathAsthAnaM, mokSyAmo vayameva hi / tiSTha tvaM rocate yAvadatra svavezmanIva bhoH ! // 234 // ityukto'sthAdajAputrastatra tadRddhinanditaH / vyantarezamathA'pRcchat, kiJcidapyastyato'pyadhaH ? // 235 // vyantarezastato'vocadito'dhaH santi sapta bhoH ! / narakA ye hi pApasya, vyayakAraNatAM yayuH // 236 // gADhotkaNThAvato dRgbhyAM, draSTuM tAM narakasthitim / vyantarezaH prabhAvA''Dhyastasya mUrdhni karaM nyadhAt // 237 // tatprabhAvendrajAlena tasya tAM pazyataH sphuTam / vyantarezaH svayaM cakhyau, pRthagnArakayAtanAm // 238 // 22 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSamadaizvaryAdyAyattaiH prANibhiH sadA / martyalokakRtaM pApamihA''gatyA'nubhUyate ||239|| smArayitvA smArayitvA karma pUrvabhavA'rjitam / pazyA'yaM jIvahiMsAkRt, chidyate tIkSNahetibhiH // 240 // ayamasatyavAditvAdatyuSNaM pAyyate trapu / adattA''ttaparadravyaH, zUlamAropyate sau // 249 // parastrIlampaTazcA'yamatidhmAtAM kRzAnunA / tAmrapaJcAlikAmetAM, balAdAliGgyate raTan // 242 // atilobhA'bhibhUto'yamayantritaparigrahaH / ArUDhapApe zIrSe tu, krakacena vidAryate // 243 // bhakSitopekSitatvAbhyAM, devadravyavinAzakaH / nAnAvidhAmayaM dIno, nIyate narakavyathAm // 244 // ayaM paropatApI ca, kumbhIpAkena pacyate / paramarmapravAdI ca, bhidyate khaNDazastvasau // 245 // AhanyamAnakIlo'yaM, mukhe mithyA'pavAdadaH / bhaJjakaH parakAryasya, khaNDito'pi milatyayam // 246 // durvAkyabhASakaJzcA'yaM, tRSArttaH pAyyate hyasRk / paramAdhArmikairdevairyathopArjitadAyibhiH // 247 // zastrAzastri ca yudhyete, anyo'nyaM vairiNAvimau / ugrapApaH svayaM zete, zAlmalIkaNTakeSvayam // 248 // ityAdiyAtanAM pazyanna[T]rakANAM sudussahAm / antarutkampito'tyarthaM, bheje mUrcchAmAsutaH // 249 // tatazca vyantarezena, jalA''rdravAyubhiH kRtaH / svastho'jAtanayaH kampamAnazcitte tvadhArayat // 250 // sattve'jAputrakathA / 23
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ AH saMsArastyAjyo yasminnutpannAH prANinaH khalu / tadarjayanti yeneha, kIdRgduHkhasya bhAjanam // 251 // ityAdizocannutkampI, kRtasvasthAnagAmidhIH / avocad vyantaraM yanmAM, muJcA'zu tatsarastaTe // 252 / / vyantarezastato rUpaparAvartanakArikAm / prasAdAd guTikAM dattvA, tamAnaiSItsarastaTam // 253 / / ajAputro'pi vIkSya svaM, tIre tatsarasaH kSaNAt / gatvA pazyAmi taM bhUpamiti harSAccacAla saH // 254 // Aruroha saraHpAlI, yAvattAvannarAH kati / svAgataM svAgatamiti, vAco'dhAvannamuM prati // 255 / / upetya taM namaskRtya, papracchuste kva bhUpatiH ? / ajAsUH prAha sambhrAnto, nA'haM jAnAmi bhUpatim // 256 / / athA''kulatarAH procuste yattvAM hastinA hRtam / dadau mocayituM jhampAM, sarasyanupadaM nRpaH // 257 / / tataHprabhRti zokA''rttaH, pauraloko'sti bhItimAn / vinA nAsAM mukhamivA'zrIkA pUzca nRpaM vinA // 258 // iti prANacchido vAcaH zrutvA teSAmajAsutaH / vajrAhata ivA'tyarthamiti cetasyadhArayat // 259 // nizcitaM vyantaraH ko'pi, taM jahAra mahIpatim / mama prANakRte bhUpo, hahA'gAtkIdRzIM dazAm ? // 260 // tadgatvA vyantarezaM tamAlokya kvA'pi bhUpatim / atrA''nayAmItyAlocya, punajhampAM sarasyadAt // 261 // vinA vyantarasAnnidhyAnmajjantaM tatra vAriNi / agilanmakaraH ko'pi, kaTIM yAvadajAsutam // 262 // 24 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatastajjalamAhAtmyAdajAputraH kSaNAdapi / vyAghrIbhUto makareNa, na grastaH sakalo'pyataH // 263 // athA'mbusvinnagranthisthacUrNasyA'ntaHpravezanAt / bhAvitastadrasenA''zu, babhUva makaro naraH || 264 // grasituM na navA moktuM zaktastaM makaro naraH / nizceSTaH sa tathAbhUto, lagnastIre kramAttataH // 265 // itazca krIDayitvaikA, nivRttA'tha bhuvastalAt / sarvAGgasundarI dAsI, tamadrAkSIt tathAsthitam // 266 // kautukAdvIkSya taM vyAghraM, naragrastaM tatazca sA / svAminyai darzayAmyetaditi taM drAgudakSipat // 267 // svazaktyA''nIya muktvA taM sarvAGgasundarIpura: / devi ! pazyedamAzcaryaM, hRSTA'vAdIcca tAmiyam // 268|| athA'sau durjayo rAjA, pUrvaM tatra kRtasthitiH / sarvAGgasundarIprANanAtho'pazyattadadbhutam // 269 // tato'sAvunmanIbhUya, bhUyo bhUyo vilokya tam / sasmAra kathitaM karNe, tadA taddevatAvacaH // 270 // SaNmAsA'nantaraM mitramevaMrUpavyavasthitam / drakSyasi tvamityadyA'hamasmArSamasya darzanAt // 271 // smRtvA divyauSadhIM tAM ca, ghRSTvA'bhyaSiJcadAtmanA / vyAghrarUpadharaM mitraM, tatazca tatprabhAvataH // 272 // niHsasAra narIbhUya, puruSA''syAdajAsutaH / makaro'bhUt pumAneva, dvAvapyetau ca jIvitau // 273 // vIjyamAna: svayaM rAjJA, svasthIbhUtazca kiJcana / ajAsUH prekSya rAjAnamuttasthau vigatazramaH || 274 / / sattve'jAputrakathA / 25
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramodA'zrUNi muJcantAvajAsUdurjayau mithaH / AliGgya gADhamekasminnA''sane'tha nyaSIdatAm // 275 / / hRSTo rAjA svavRttAntamajAsUnoracIkathat / harSavismayavAn so'pi, svavRttaM bhUbhuje punaH // 276 / / ajAsUrAtmabhUpAladuHkhA'gnibhyAM jvaladvapuH / nirvApyA'mRtakulyAbhirnRpavAgbhistato'vadat // 277 // mitra ! tvaM matkRte prANAnatyAkSIstatra vacmi kim ? / paropakArakAritve, yatastvamasi lampaTaH // 278 / / purIM prati cala mApa !, gatvA tatra svadarzanAt / nirvApaya nijaM lokaM, prajAH svA deva ! pAlaya // 279 // tvayA vinA mayA dRSTo, lokaste zokavAn rudan / vinA hi pitaraM svAmin !, bAlakAnAM kiyatsukham ? // 280 // tatazcalata rAjye sve, strIsaGgaM muJcata drutam / ekAntastrIsamAsaktirnRpANAM vyasanaM mahat / / 281 // ityuktastena rAjA'sau, prabuddhaH svakulaM smaran / sarvAGgasundarIM prAha, yAsyAmaH sthAnamAtmanaH // 282 // samAyAto yato bhrAtA, mamA'yaM prANavallabhaH / hastinAmiva rAjJAM ca, vRddhA''jJA hyaGkuzAyate // 283 // jJAtveti nizcayaM rAjJaH, prAha sarvAGgasundarI / parA''yattAH striyo naiva, narAstatkimahaM bruve ? // 284 // yadi yAsyatha tad yAta, na caivaM kA'pi me kSatiH / mamedaM hi mano yena, yuSmAbhiH samameSyati // 285 / / kiJcA''tmIyA'parAdhaM te, kathayAmyadhunA vibho ! / mayaiva hastirUpeNa, kRtametanmahIpate ! // 286 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvadanurAgiNI hartuM, tvAmanIzA tatazca te / ahArSaM bhrAtaraM tvaM tu, duHkhenA'sya hRtaH khalu // 287 / / aparAdhenA'pyetena, smaraNIyA punastvayA / vyantarA'nvayasambhUtA'smyahaM sarvAGgasundarI // 288 // saprazrayamuditvaitattataH sarvAGgasundarI / tAbhyAM saha nRpaM nItvA'muJcattatsaraso bahiH // 289 / / akasmAcca samAyAntaM, samitraM vIkSya bhUpatim / sammukhaM sainikAH sarve, dadhAvurvihitA''ziSaH // 290 // kRtapraNAmAnetAMzca, sambhASya vacanA'mRtaiH / tApasAnAmivaiteSAM, tatrA''vAseSu jagmivAn // 291 // vizrAntaM ca nRpaM procuste yattvadrahitA vayam / asthAmA'traiva pUrlokasyA'zaktA Asyadarzane // 292 // athA''yAtaM nRpaM jJAtvA, sumatiH sacivastataH / sanAthaH pauralokena, rAjJaH sammukhamAyayau // 293 / / kRtA'STAGganamaskArAn, sacivAnAtmavallabhAn / rAjakaM pUrjanaM rAjA, yathaucityamabhASata / / 294 // tatazca vAdyamAneSu, paJcazabdeSu nirbharam / paThatsu dvijavRndeSUccAryamANe jayadhvanau // 295 / / dattA''zIrvAdapaurastrIvastrA'ntaiH kRtavIjanaH / kRtazobhA purIM pazyan, svasaudhaM prAvizan nRpaH // 296 // [yugmam] mahotsavavidhAnena, kRtamaGgalakautukaH / pUrvavannRpatizcakre, svasAmrAjyamakhaNDitam // 297 / / makaranarayukto'yamajAputrazca tatra saH / AtmavadbhUbhujA dRSTo, dinAnyasthAt kiyantyapi // 298 // sattve'jAputrakathA / 27
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajAsUnustato muktaM, tatraikAkinameva tam / zAkhAmRganaraM smRtvA, yAsyAmItyAha bhUpatim // 299 // rAjJazca prANadAnena, prANebhyo'pi sa vallabhaH / nizamya tadvaco rAjA, nA'smai pratyuttaraM dadau ||300|| ajAputrastu bhUyo'pi, prAha saprazrayaM nRpam / iyatkAlaM sthito'smyatra, tanmAM visarjayA'dhunA // 309 // AgrahAdevamuktastu sa rAjA taM vyasarjayat / dadato bhUpatestveSa, nA'gRhNAdvasu kiJcana // 302|| gRhItatatsaro nIro, makaranarasaMyutaH / tenaiva vivareNaiSa, samAgAdyakSavezma tat // 303|| gate'jAtanaye dadhyau, vinidro markaTaH pumAn / kvA'gAtsvAmIti bhuktvA'tra, muhuH phalAnyazeta saH // 304 // tato'jAsUstamaikSiSTa, tathaiva kila zAyinam / zAkhAmRganaraM nidrAvazenA'jJAtatadgatim // 305 // hasannutthApya taM gADhanidrArasavazA''kulam / tadA suptotthita iva, sa provAca sasambhram // 306 // uttiSThottiSTha yAmo hi, purImatidavIyasIm / tRtIyazca sahAyo'yaM, babhUva sahagAmukaH // 307|| kSaNamAtraM supta iva, vijRmbhikAbhRtA''nanaH / utthAya so'bhavanmArge, calateti vaco'vadan // 308|| zAkhAmRgamakarAbhyAM, pumbhyAM samamajAsutaH / purIM prati vrajanneSa, vApImekAM dadarza ca // 309 // tasyAzca paritaH svarNavimAnAni bahUnyatha / kurvatIrjalakeliM ca, tatrA'ntaryuvatIH kati // 310 // 28 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ parasparaM ca vyAhArametAsAmazRNoditi / utsUro no bhavatyeSa, gantumaSTApade girau // 311 // indro'pi hi sahendrANyA'thA''yAto bhavitA'dhunA / ityuktvA tA vimAnAnyAjagmurhastadhRtA'mbujAH // 312 // ajAputrastarormUle, tirobhUyA'tinizcalaH / aparau ca tathA kRtvA, svacetasyakaroditi // 313 // martyaloko mayA dRSTo, dRSTAste narakA api / vaimAnikasurAn draSTuM, gADhamutkaNThate manaH ||314|| etAvatraiva muktvA tat, samaM hArajalA''dibhiH / vyantarA'rpitaguTikAprabhAvAd bhRGgarUpakRt // 315 // vrajAmyaSTApade'pyAbhirdhRtA'mbujakRtasthitiH / ityAlocya tayoH puMsostatsvarUpaM samAdizat // 316|| [ yugmam ] anujJAtastatastAbhyAM, bhramarIbhUya satvaram / itastataH paribhrAmyan, yuvatyAttA'mbujeSvagAt // 317 // vidyAdharyazca tA vIkSya, guJjantaM bhramaraM kalam / atraihyatraihi kamale, tamityAhvAnayanti ca // 318 // zIghramAruhya tAH sarvA, vimAnaM hi nijaM nijam / kSaNAdaSTApadaM jagmurlAlayantyaH zilImukham // 319 // uttIrya tA vimAnebhyaH, pANI prakSAlya pAthasA / trizca pradakSiNIkRtyoccArya naiSedhikIH sphuTam // 320 // pravizyA'ntarnatA'GgyastAH, kiyadbhiH kamalaistataH / tatrA''gamanato dhanyaMmanyA nirmalacetasaH // 321 // yathAmAnAn yathAvarNAn, siMhaniSadyayA sthitAn / kAntakAntInathA''narcu, RSabhA''dIn jinAnimAH // 322 // [tribhirvizeSakam] sattve'jAputrakathA / 29
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSakaSAyAMzca, vimucya vikathA api / jinAnAM vAmabhAgasthAH, SaSTihastA'ntarasthitAH // 323 // romAJcopacitA'GgyastAH, pramodA'zrumuco jinAn / avandantottarIyA'ntaHsanAthakarasampuTAH // 324 // [yugmam] tA devavandanAprAnte, babhaNuH stotramapyadaH / unmIlatkaNThasaubhAgyAt, svayaM raktA''tmamAnasAH // 325 / / "jayA''dinAtha ! prathitA'rthasArtha !, jayA'jita ! svairajitA'rivarga ! / jayA'punaHsambhava sambhava ! tvaM, jayA'bhinandinnabhinandaneza ! // 326 / / nidhehi dharme sumate ! matiM me, tvaM sadma padmaprabha ! dehi muktau / supArzva ! pArve kuru me vivekaM, candraprabha ! chindhi tamovimoham // 327 / / puNye vidhau mAM suvidhe ! vidhehi, karmA'nalaH zItala ! zItalo'stu / zreyAMsa ! me zreyasi dhehi cittam, tridhA'stu pUjA tvayi vAsupUjya ! // 328 / / kuruSva jIvaM vimalA'malaM me, karmANyanantAni lunIhyananta ! / zrIdharma ! dharmastava mAM punAtu, zAnte ! bhava tvaM duritopazAntyai // 329 // duSkarmakanthAmathano'stu kunthuraro haratvenasi me pravRttim / kalyANavallIvitanotu malliH, satyavrataM yacchatu suvrato me // 330 // namirdhami rakSatu me bhavotthAM, lunAtu nemistu kaSAyavRkSAn / mathnAtu pAvo duritA''dhivArddhi, zrIvIranAthaM zaraNaM prapadye // 331 // saMsAramArgabhramaNena taptaM, sambhUya bhUyastarapuNyavRSTyA / prINantu te'STApadaparvatasthA, jinA'mbudAH zrIbharatA'ciMtA mAm" // 332 // ityantarbhAvasambhArAddevatAsu stuvatISvatha / etya zakraH sadevIko, jinAn stutvA hyapAsarat // 333 / / Agatya maNDape zakraH, samupAvizadAsane / Arabdhazca tatastatra, devaiH prekSaNakotsavaH // 334 // 30 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaikriyaM rUpamAdhAya, divyanepathyavibhramAH / nanRtuzcArucArIbhiH, paulomyurvazikA''dayaH // 335 // vihAya bhrAmaraM rUpaM, tumbarUbhUya satvaram / nA''yAti tumbaruryAvattAvadAgAdajAsutaH // 336 // namaskRtyA'rhataH sarvAn, raGgabhUmimupetya ca / ajAputrazcitrakRte, tumbaroH sthAnamAsadat // 337 // cakArA'pUrvagatyA hi, devavismayakAriNIm / svaragrAmamUrcchanA''DhyAmuccairAlaptimadbhutAm // 338|| kimetaditi sambhrAntastumbarustu nizamya tAm / asthAnnilIna evA'yaM, kilaiSo'smyahameva hi // 339 // jinAnAM purataH so'haM, gAyannasmIha puNyabhAg / AnandAdgAtumArebhe'jAputraH sthAnakairnavaiH || 340 // kaTare tumbaroradyA'nyA, kA'pi gItinirmitiH / yenA''ste citravacchakra, iti procurmithaH surAH || 341 // AlatilaharIpUrNakarNo devaprabhuH svayam / AjuhAva prasAdAya, taM tumbaruviDambinam // 342 // yataH- gambhIrAH pazya guNairgrAhyA bAhyAH kilaivamevA'pi / saguNaH kUpe kumbhaH, pUrNaH sarasi tu vinA'pyetAn // 343 // indrA''hUtaH sa copetya, kSaNAtsvaM rUpamAdadhau / vismitaH sasuraH zakro, martyo'yamityacintayat // 344 // hRSTo vizeSataH zakro, dadau sve divyavAsasI / sa kathamAgato'sIti, pRSTazcA''khyad yathAtatham // 345 // devAnAmRddhisambhAramajAputreNa prekSya tam / jAtA yUyaM kathamiti, pRSTaH zakro'bravIditi // 346 // sattve'jAputrakathA / 31
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ saptakSetryAM dhanaM jhuptvA, kRtvA hiMsAdivarjanam / kRtatIvraparivrajyAprabhAvenA'smi vAsavaH // 347 / / indrasAmAnikA''dyAzca, svalpA'lpazubhakarmaNA / kramAddhInarddhayazcaite, devatvaM lebhire surAH // 348 // athA''rAtrikamuttArya, jinAnAM sa hariH svayam / zakrastavaM bhaNitvA ca, divaM yAtuM pracakrame // 349 / / gacchan zakraH samAdikSaddevaM kamapi yattvayA / moktavyo'yaM yathAsthAnaM, tenA'pi tattathA kRtam // 350 // ajAputrastatastatrA''gatya te divyavAsasI / pAdA'GguSThanakhA'grA'ntaH kSiptvA supto'ntike tayoH // 351 // jAgaritvA tataH sphItA'mbhojazrisarasAM jalam / sudhAM'zumujjvalaM pazyan, zaradamityavarNayat // 352 // nirmuSTaH zaradA zazI vimalatA talleSu lebhe jalairvittAya, vyavasAyibhiH pravavRte vave zriyA'mbhoruham / AzAM prApya cirAdagastiruditaH sasyeSu jAtaM phalaM, gopIbhiH kila gIyate'tra jagRhe dAnaM punaH zAlibhiH // 353 / / prAtarutthAya tAbhyAM sa, purIM yAmItyacintayat / labdhaM janmaphalaM dRgbhyAM , dRSTaM tribhuvanaM mayA // 354 / / labdhaM cUrNaM ca yena syustiryaJco mAnavAH khalu / mAnavAH syuzca tiryaJco, yena tajjalamasti me // 355 / / tiryaJcazca narIbhUtAzcUrNAn me syurvazaMvadAH / saro'mbhasA naro vyAghraH, syAttiryak tAdRgeva hi // 356 // prAptazca nagarI so'gAbahubuddhivaNiggRham / tatazca bhavyamUrttitvAttasya sthAnamadAdvaNik // 357 // 32 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa AtmanA tRtIyo'sthAcchreSThigehe svavezmavat / ajAsUH zreSThine hAraM, yatnarakSA'rthamArpayat // 358 // cUrNagranthi payazcA'pi, zAkhAmRganarAya saH / samarpya nakhazuddhayarthaM divAkIrttikuTIM yayau // 359 // , tenodvRttanakha dattvA'rthamajAsUragAdgRham / vAsasI patite te tu, bhUmau kSiSTa nApitaH || 360 // kaNAvetau tu kIdRkSAvityAdAt pANinA'tha te / kathaM divyAM'zukayugamiti sparzAdviveda saH || 361 // gRhItvA te ca mUlyena, kasyA'pi vaNijo dadau / so'pi copAyanIcakre, vikramasya mahIpateH // 362 // vasantasamaye prApte, vAsasI te samujjvale | paridhAyebhamAruhya, krIDodyAnaM yayau nRpaH // 363 // dakSiNA'nilasaMsparzonmIladromodgamAH striyaH / pradoSe vIkSya rAjA'tra, harSotkarSAduvAca saH // 364 // mAlyA'JcitA'bhimukhasiddhavadhUkucA'bhighAtAt sudhAMzujalayantrakRtA'bhiSekaH / pItvA'GganAvapuSi gharmapayo'tratApo, nA'dAtpadaM tadudakaM naTayannabhasvAn // 365 // itazca bahubuddhestu, putro'pi matisAgaraH / kaNThe nidhAya taM hAraM, krIDodyAnaM jagAma saH // 366 // tatrA''yAntaM lalatkaNThahAraM taM vIkSya bhUpatiH / hAro madIyo'yamiti, tamAhvat pattibhirdrutam // 367 // pRSTaH sa Agato rAjJA, kuto hAro'yamadya te ? | ayacchannuttaraM baddhvA, kSipto bhUmau vamannasRk // 368 / / bahubuddhistu tacchrutvA gRhItvA tamajAsutam / upetya bhUpamAcakhyau, rAjan ! hAro'yamasya hi // 369 // sattve'jAputrakathA / 33
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mocayitvA zreSThisutaM, rAjA'pRcchadajAsutam / tvayA'yaM corito hAraH, sa prAha corito mayA // 370 // are ! mArayata stenamenamAzviti bhUbhujA / AdiSTe prAha sa svAminnekaM zRNu vaco mama ||371 // paravastugrahItA yaH, sa mAryo bhavatAM kila / etallekhaya kutrA'pi, yato'styanyo hi taskaraH || 372 // avijJAya vacastasya, tatkruddho'lekhayannRpaH / etannirvAhyamityuktvA'jAputraH prAha bhUpatim // 373 // mamaite vAsasI tena, stenastvamasi bhUpate ! / yadi no manyase tattvaM, pAramparyaM vizodhaya // 374 // pAramparyaM nRpo jJAtvA, kopatAmrA''nano'bravIt / arpitagrAhakA na smastena tvamasi taskaraH || 375 // nirbhayatvAdvadannevamajAsUravadannRpam / arpitagrAhakatvAcca, nA'hamapyasmi taskaraH ||376 / / yataH- vipadAdarzanimagnaH, samadhikasa zrIkatAM bhajedvIraH / payasi pratibimbadhRto, vahnirna kimucchikhaH sphurati ? // 377 // so'pyAkhyadyanmayA hAraH, kozA'dhyakSaM tato rAjA, samAhUyA'nvayuGkta tam / kumAryai tu samarpitaH // 378 // tadaivodyAnato bhUpo, gatvA vezmA''juhAva tAm / apRcchacca sutAM vatse !, hAraH pArzve'sti te na vA ? ||379 // rudatI prAha sA tAta !, krIDAvApyAM purA mama / krIDantyAstatkSaNAddhRtvA, kvA'pyagAt kelimarkaTaH // 380 // tannizamya sa tAM dRSTvA, zAkhAmRganaraH smaran / tatpItvA'mbhaH kapIbhUya yayau rAjasutA'ntikam // 381 // 34 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo yathA vartate kAlastathA sevasva vAnara ! | mA vaJjulaparibhraSTo, dRSTvA mAM khedamAha // 382 // iti kathAvadeSo'pi, phalenA'bhUt pumAn purA / pAthasA markaTo bhUya, ityajAsUracintayat // 383 // sa evA'yaM sa evA'yaM, samAgAt kelimarkaTaH / sambhrameNa kumAryA'sau, gRhIto vakSasA svayam // 384 // rAjA ca taM nijaM hAramAdAya tasya vAsasI / Arpayadyena stenatvaM, nRpA'jAsutayoH samam // 385 // markaTastu kumAryAstaM, samIkSya snehamAtmani / nA'hameSyAmItyAcaSTA'jAputrAya svasaJjJayA // 386 // ajAputro'pi te pAthazcUrNe AdAya tatpurAt / bahubuddhimanujJApya, makareNa yuto'calat // 387 // ekadA gacchatastasya, dviyAmasamaye sati / hastinA'pahRtaH ko'pi, puruSaH sammukho'bhavat // 388 // ajAsUstaM tathA dRSTvA, zlathagAtramaMcetanam / taccUrNayutamekaM hi modakaM hastine'kSipat // 389 // tenA''ttena gajaH so'bhUt, puruSo'thA'paro naraH / AzvAsya pRSTaH kastvamityAkhyAdajAbhuve tataH // 390 // ahaM hi vijayapurasvAminazchinnavairiNaH / mahAsenasya rAjJo'smi, putro vimalavAhanaH // 399 // prasarA'rthaM samArUDhaH, kuJjareNA''vazena tu / karmaNeva jIvaH kAyAt, purAttasmAtkSaNAddhRtaH // 392 // ataH paraM na jAnAmi, hatasarvendriyakriyaH / idAnIM tvAM tu pazyAmi, mAM vIjayantamAtmanA // 393 // sattve'jAputrakathA / 35
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajAputrastatazcA''tmapAtheyaM tamabhojayat / athaite'vAtsurekasmin, vanA'ntaryakSavezmani // 394 // anye te suSupuH sarve, kumArastvArdraduHkhavAn / jAgradevA'zRNocchabdaM, jJAtuM taM ca bahiryayau // 395 // jagatyAM bhraman zuzrAva, zukanAzAntarasthitAm / zukaM prati kathamasthA ? ityAlApaparAM zukIm // 396 // kumArazcintayAmAsa zukadvandvamidaM khalu / viyuktaM militaM bhUyo'nuyuGkte kauzalaM mithaH // 397 // bhavatu zroSyAmi zukaH, kimuttaraM dadAtyasau / dhyAtveti nibhRtaM so'yamArUDho devatA''layam // 398 // zukaH prAha zukIM tanvi ! dhRtvA mAM zabarastadA / vyakrINIta vijayA''khye, pure'krINAcca ceTikA // 399 // tayA cA'haM zIlamatyai, mahAsenamahIpateH / patnyai samarpitaH kSiptaH, pazcAt sauvarNapaJjare // 400|| sAdhubhASIti sA bhUyo bhUyaH pAThayate ca mAm / muktAhArakaTakA''di snehAnmAM paryadhApayat // 401 // evaM hi lAlyamAno'pi, nA'haM prApaM sukhaM priye ! / tvadviyogA'gnirantarmAM, dahanna virarAma yat // 402|| tatazca tasya bhUpasya, putraM vimalavAhanam / matto drAgapahRtyA'tha, kvA'pyagAtpaTTakuJjaraH // 403|| taM tathA'pahRtaM rAjA, na dadarzA'nupadyapi / tacchrutvA nRpatirvyApto, rAjyacintAM cakAra na ||404 // etadvyasanamAkarNyA'nye te vipakSabhUbhujaH / puraM sarvA'bhisAreNa, kSaNAt triHparyaveSTayan // 405 // 36 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsenastathA jJAtvA, niHsRtya samaraM vyadhAt / kumArahastisAhAyyAdvinA vinAzitaH sa taiH // 406 // tato buddhibalo mantrI, drAk pratolIradApayat / rAjJaH zokena sarvANi, dharaNakAnyamocayat // 407 / / asmAkaM mRtyurAyAto, vinA vimalavAhanam / tadgaccha jIva tvamiti, mukto dAsyA'smi paJjarAt // 408 / / amAtyo'ntarbahirbhUpA, lakSasainyasamanvitAH / santIti tatpuraM muktvA, samAgAM preyasi ! kSaNAt // 409 // zukaM vijJAya zrutvA ca, gatA'suM pitaraM nijam / zlathahastagraho bhUmau, kumArau mUcchito'patat // 410 // tasya patananirghAtAdvinidro'bhUdajAsutaH / apazyaMstatra taM vegAdAgAcca tasya sannidhau // 411 / / ukto'pi na yadA vakti, tadAjAsUravIjayat / asiJcaccA'mbhasA so'tha, svasthIbhUtastato'vadat // 412 / / khaDgaM khaDgamare ! pANau, dehi yatpitRghAtinaH / zatrUn vyApAdya pitre'haM, tadasRgbhirdade payaH // 413 / / bhIto'vocadajAputraH, kumAraH kva nu te hyasi? / kva zatravaH ? kva pitA te ?, yenaivaM bhASase muhuH // 414 // evamuktaH kumAro'sau, kSaNamAdhAya cetanAm / / mahAsenapitaH ! kvA'si ?, gatastvamiti mUrcchati // 415 / / vIjayatyeva bhUyo'sminnajAputre zukastataH / mahAseneti tadvAcaM, zrutvA'gAdahirAzrayAt // 416 / / jyotsnyAM rAtrau ca rAjJo'yaM, putro vimalavAhanaH / kathamatrA''gAditi sa, jJAtvA'patattadantikam // 417 / / sattve'jAputrakathA /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumArA''zvasihi tvaM tamityAha zukapuGgavaH / bandhoriva vacastasya, zrutvottasthau ca so'pyatha // 418 // vakSasA zukamAdAya, sabASpaM tamuvAca saH / kathametadariSTaM me, pitRrASTrasya cA'bhavat ? // 419 / / sa prAha tvAM vinA sarvamatyA[tya] hitamabhUdidam / tattvaM muJca zucaM zatruvijayAya yatasva ca // 420 / / kumAraH prAha dUre'haM, kurve brUhi kimatra bhoH ? / zastrAzastriSu yuddhena, jIyante zatravo yataH // 421 // atho'vocadajAputro, mA bhaiSIrmA bhavA''kulaH ? / eSa hanmi dviSaste'hamityuktvA zukamAdizat // 422 // hanUmAniva sItAyAH, zuddhimasya zuka ! drutam / gatvA vijJapayA'mAtyaM, sAvaSTambho bhavedyathA // 423 // kumAra ! tvaM svayaM lekhaM, likhitvA kSemazaMsinam / zukAyA'rpayetyukto'tha, tena so'pi tathA'karot // 424 // zukazca tasya vAtsalyAccirasthitimamatvataH / lekhamAdAya gatvA ca, mantriNe'tha samArpayat / / 425 // kumArasya sataH zuddhau, kathitAyAM zukena saH / sAvaSTambhaH sabhAyAM taM, saharSaM mantryavAcayat // 426 / / zukA'nupadameSo'hamAgatyA'rInihanmi tat / mahAmAtya ! tvayA bhAvyamakutobhayacetasA // 427 / / vAcayitveti sa proccaivizeSAdgatabhIrabhUt / sAvaSTambhe prabhau pRSTe, pattayaH syurabhItayaH // 428 / / bhAraNDapakSiNo rUpaM, vidhAya guTikAvazAt / pakSA'ntastAnidhAyA''gAt, pure tasminnajAsutaH / / 429 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agato bahiradrAkSIt, sainyaM tatparitaH puram / kumAro'rivadhopAyaM, papracchA'jAsutaM tataH // 430 // AttA''tmarUpaH sa prAha, sAmasAdhyo na daNDyate / tat sAmnaiva mayA sAdhyAstavaite ripavaH khalu // 431 // vinA ripuvadhaM na syAt, pitRvadhapratikriyA / iti cenmanyase tat zvaH karttA'smi pazyatastava // 432 // omiti pratipadyA'sau, kumArastadyutastadA / samAgAdgopuradvAre, tadadhyakSamuvAca ca // 433 // gatvA brUhi mahAmAtyaM, yathA zukaniveditaH / sa pumAn dvAramadhyAste, tato'sau tattathA'karot ||434|| saharSasambhramo mantrI, svayamAgatya tatra hi / natvA kumAramAdAya, sArdhaM taiH saudhamAgamat // 435 / / vRttAntaM kathayan pRcchan, mantrI rAtriM ninAya tAm / prAtarutsAhapUrvaM ca, sve rAjye taM nyavIvizat // 436 // vipakSagrISmasantaptaM, tatpuraM tena bhUbhujA / sahasA''yAtA'bdeneva, nirvApitamabhUttadA // 437|| vimalavAhano rAjA, pure'sminniti DiNDime / mantriNA vAdite'smAkaM, bhIreSetyarayo'hasan // 438 // pUrodhapitRzokAbhyAM jvalannantaruvAca tam / ajAputraM ripUcchede, rAjA vimalavAhanaH // 439 // pratyavocadasau rAjan !, dUtenA''diza zAtravAn / yat prAtarmaGgale vAre, yudhi sannahyatAmiti // 440 // prapadya tadvaco dUtAttattathaivA'karonnRpaH / vinA gajaM kva rokSyAmItyUce ca bahukhedabhAk ||441 // sattve'jAputrakathA / 39
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipannasya nirvAhaM, kurvannajAsutastataH / tatsaraHpAthasA hastipuruSaM hastinaM vyadhAt // 442 // hastinaM vIkSya taM rAjA, pitaraM svamivoccakaiH / idAnIM ripusainyaM tadbhagnamevetyavocata // 443 // gajaM jayamivA''ruhya, bhUpaH sarvA'bhisArataH / nissasAra purAdyo mindro daityairivA'ribhiH // 444|| ajAputrastu zatrUNAM, yatrebhA'zvaM payaH pibet / tasmin sarasi taccUrNaM, kSiptvA pAlyAmupAvizat // 445 / / payaH pAtuM tadA'rINAM, bahvAzvebhamagAt saraH / jAtaM ca cUrNamAhAtmyAtpuMrUpeNaikahelayA // 446 // lakSasaGkhyaM tadA'zvebhaM, puruSIbhUya satvaram / taccUrNena vazIbhUtamajAputramupeyivAn // 447 / / vinA cA'zvebhasainyaM te, daMSTrAhInA ivoragAH / sphaTA''TopaM vidhAyaiva, khale yoddhamupAyayuH // 448 / / vijJAya tatsvarUpaM sa, rAjA vimalavAhanaH / dadhAve sammukhasteSAmupAyo balavAn khalu // 449 / / pRthivIsthaM tamaskANDa, nabhasstheneva bhAsvatA / tenebhaskandhabhAjA tadvidhvastaM zAtravaM balam // 450 / / gajena mandareNevA''loDya zatrubalA'mbudhim / vimalavAhanasyA'tha, dattA zrIH zrIpateriva // 451 // hastagrAhaM gRhItAste, kecidApAtamAritAH / vimucyA'straM gatAH kecit, dviSo'zvebhavivarjitAH // 452 // ajAputrakRtopAyAjjayI vimalavAhanaH / zodhayitvA raNaM harSAd, yayau saudhamathA''tmanaH // 453 // candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ gopurANi tato'kSINIvodghATitAni sarvataH / puryA vyApAditA'rAtinidhyAnakautukAdiva // 454 // mahAsenanRpasyaurdhvadehikaM so'karonnRpaH / kSatriyANAM ripUcchede, prIyante pitaraH khalu // 455 / / tato nagarazobhA'bhUd, vacanAnAmagocarA / rAjyalAbhajayaprAptyormaGgalAni ca bhUpateH // 456 // ajAputraM ca tairlakSasaGkhyairazvebhapuruSaiH / sahA''yAtaM samIkSyA'tha, rAjA sammukhamAyayau // 457 / / AnIya saudhamAtmIyaM, taM pratyeSa kRtAJjaliH / rAjA'vocanmahAsattva !, dattaM me jIvitaM tvayA // 458 // ripubhirluNTyamAnaM ca, rAjyaM me rakSitaM tvayA / azakyo mAdRzAM vairapratIkArastvayA kRtaH // 459 // ityanekopakAraistaistvaM mamA'syupakArakaH / tat samAdiza yena syAmanRNI suhRdastava ||460|| so'tha tadvacasA prItaH, prAha prItiparaM nRpam / tvatsamIhitasiddhyaiva, siddhaM mama samIhitam // 461 // paropakArAdanyA me, nA'bhISTA zakratA'pi hi / sa cA'bhUttvayi sampUrNastadalaM draviNA''dibhiH ||462 // ityA''lapya nRpaM prItyA, tasthau tatraiva kiJcana / anyadotkaNThitaH so'bhUtsvakIyAM nagarIM prati // 463 // acintayacca yaddRSTaM, dRgbhyAM tribhuvanaM mayA / kRta: paropakArazca, tadyAmi sthAnamAtmanaH || 464 // cintayitveti rAjAnamanujJApyA'calatpurAt / tairazvebhanarairlakSasaGkhyai samakarairyutaH // 465 // sattve'jAputrakathA / 41
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ itazca tatpurIrAjA, candrApIDo nizA'tyaye / sasmAra devatAvAcamAtmaghAtanivedinIm // 466 // vimarza ca yaH pUrvaM, kAlo me kathitastayA / tasyA'vadhestu paryante, pakSa eko'vasIyate // 467 // tadadhunA samAyAtaM, daivajJaM satyanAmakam / pRcchAmItyavadhAryA'ntaH, prAtarbhUpastathA'karot // 468 // so'pi grahabalaM vIkSya, nizcitya ca yathAtatham / samAkhyad bhUbhuje rAjan !, pakSA'nte maraNaM tava // 469 // dhIro'pi hi nRpo vAcametAmAkarNya satvaram / mRtyuneva tadA''lIDho babhUva gatacetanaH ||470|| tataH svarakSaNopAyAn, vidhAya sa vizeSataH / ajAputrasya zuddhyarthaM, prAhiNot sarvatazcarAn // 471 // na ko'pi ca caraH sainyaM, lakSasaGkhyaM samApatat / Akhyattato nRpaH kiJciccitte svAsthyamupeyivAn // 472 // nityaM kArayataH zuddhi, candrApIDasya bhUpateH / pakSA'ntadivasaH sAkSAnmRtyukAla ivA''gamat // 473 // itazcA'parAdhe kasmin, subuddhiH sacivo nijaH / candrApIDanRpeNa prAk, purAnnirvAsato'bhavat // 474 // dezAddezaM paribhrAmyan, subuddhiH sammukho'bhavat / ajAputrasya svapurIM, prati yAtastadA'dhvani // 475 // subuddhirvIkSya taM lakSapuruSaiH kevalairvRtam / kala bhairyathezamiva, hRSTazcetasyacintayat // 476 // yaM kilA'kathayat pUrvaM, rAjJe sA devatA tadA / tasya mRtyukaraH so'yamabhyeti khalu puruSaH || 4774/4/ 42 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ candrApIDo mayocchedyaH, pratijJeti mamA'dhunA / enamAzritya pUrNA syAdityupetya nanAma tam // 478 / / AkhyAya pUrvavRttAntamAtmanastasya cA'tha saH / Uce manorathA nAtha ! pUrNA me tava darzanAt // 479 // rAjyaM devatayA dattaM, tavedAnIM sakhyAnvaham / tatprINaya prajA rAjyamAdAya tena pIDitAH // 480 // athopalakSya taM zrutvA, rAjyaprAptiM tathA''tmanaH / harSotkarSAjjagAdaivamajAsUrmantripuGgavam // 481|| yadi devatayA dattaM, rAjyaM me pUrvapuNyataH / tathA'pi tanmahAmAtya ! tvadbuddhyaiva mayA''psyate // 482 // yataH- yaH kila paropaghAtI, sati tasminnabhibhavejjanaM nA'nyaH / pazyata lokaiH kriyate, doSabhayAlloharakSA hi ||483 // karNe so'kathayattasmai, yadete puruSAH khalu / lakSasaGkhyaM tadazvebhaM, mayA viddhi narIkRtam // 484 // sAzcaryaM prAha mantrI tamazraddheyamidaM mahat / tirazcAM martyarUpatvaM, punastairazcyameva tat // 485 // paraM manye'nyathA na syAdgUDhA te lakSasainyatA / vinemAM na vadho rAjJo naitadrAjyaM bhavecca te // 486 // tato'sambhAvyamapyetat, sukaraM tava kurvatI / adhunA dAsyati prAjyaM, rAjyaM sA devatA'nugA // 487 // ityAlapya mithastau ca, vegAdAgatya tAM purIm / sAyaM vivizatuH sArdhaM, pumbhistaistu pRthakkRtaiH // 488 / / nibhRtaM gatvA svajJAtigRhAMstenA'tha mantriNA / prAgudvigno nRpe rAjaloko drAgAtmasAtkRtaH // 489 // sattve'jAputrakathA / 43
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadaiva bhUbhujA sainyaM, sanAthaM maNDalezvaraiH / parA'vaskandarakSA'rthamAdiSTaM niragAtpurAt // 490 // etAvatyantare mantrI, vyajijJapadajAsutam / yadete puruSAH svaM svaM, svarUpaM prApyatAmiti // 491 // kRte tena tathA''tmIyAn, vAnArohya teSvatha / ajAputraM puraskRtya, subuddhisacivo'calat // 492 // sa mArge mArayan lokaM, kRtAnta iva nirdayaH / sasainyaH prAvizadrAjadvAre'ghnannaGgarakSakAn // 493 / / rAjadvArapratolyAM sa, muktvA''tmIyAMstu puruSAn / mantrI sA'jAsutaH saudhamAruroha nimeSataH // 494 // candrApIDanRpo rAjA, lokaiH sarvairupekSitaH / dadhAve sammukhaM teSAM, khaDgamAkRSya dhairyabhAk // 495 // jitakAsI nRpo yuddhyamAnastaiH sacivA''dibhiH / ajAputreNa khaDgena, preSito yamamandiram // 496 / / tadaiva sacivo rAjye, nyavIvizadajAsutam / pUrNapratijJo harSA'zrujalaiH siJcannamUM purIm // 497 / / yataH- bahusamavAyo yasmin, sa khalu mahAn sa mahato'pi mAnyazca / sakalendriyaparikaraNAduparitanoruttamAGgaM yat // 498 // dvisahasrapramANaistairhastibhirvAjinAM punaH / aSTAnavatisahanai rAjA tAmanayannizAm // 499 // avijJAtasvarUpANAM, paurANAM bhIrbabhUva sA / yayA prauDhasapanyeva, saGgan nidrA'pi nA'pi taiH // 500 // gUDhaduSkarakAryANAM, siddhAvAdyasahAyikA / kRtvA sAhAyyametasya, kRtakRtyA nizA'gamat // 501 // 44 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIkSituM rAtrivRttAntaM, saJjAtabhayakautukaH / dUre proccaistato bhAnurArurohodayA'calam // 502 // tadA ca sacivaH purU, DiNDimaM drAgavAdayat / na bhetavyaM janA ! yad vo, babhUvA'jAsuto nRpaH // 503 // etadAkarNya pUrlokazcandrApIDena pIDitaH / hRSTo'kArSIt purIzobhAmanAdiSTo'pi bhUbhujA // 504 / / tatazca rAjalokeSu, pUrjaneSu niyogiSu / rAjanyeSu svasvaucityopanItopAyaneSvatha // 505 // zaGkhadhvanau pravRtte ca, jayavAdiSu bandiSu / vAdite paJcazabde ca, strIgItamaGgaladhvanau // 506 // pUrvadiksthApitasvarNasiMhAsane nivezya tu / ajAputrasya mantryAdyA, rAjyA'bhiSekamAdadhuH // 507 // [tribhirvizeSakam] rAjJA ca sacivA''locAvyApArAH svaniyoginAm / AdIyanta tathA'nyo'pi, saccakre sakalo janaH // 508 // candrApIDanRpA''dezAnmArgarakSAmupeyuSaH / sasainyAnmaNDalezAn sa prAvezayatprasAdataH // 509 // sarvamapyAtmasAtkRtvA, pUrva rAjyaparigraham / sa rAjyaM pAlayAmAsa, svarAjyamiva vAsavaH // 510 // rUpalAvaNyasampUrNA, bhUbhujAM bahukanyakAH / svayaMvaratayA yAtAH, paryaNaiSIdajAsutaH // 511 // atha- kokilAkUjitairAzu, jAgratpaJceSubhUbhuji / ApAnagoSThImilitaguJjanmadhupaketake // 512 // drAkSAmaNDapavistArA'labdhamadhyA'rkarociSi / pAdAvarttapatatpAthaH, zItazIkarazAdvale // 513 // sattve'jAputrakathA /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSiNA'nilakallolalolanmAkandamaJjarau / dolAkeliluladdhArapaurastrIgItazarmaNi // 514 / / mAninImAnasandhAnacchedameduranarmaNi / hallIsakabhramibhrAmyattaruNIjanavibhrame // 515 / / evaMvidhavarA''rAme, rAmAjanapariSkRtaH / vasantasamaye prApte, yayAvajAsuto nRpaH // 516 / / [paJcabhiH kulakam] tasmin sAntaHpure tatra, krIDati svecchayA nRpe / zlokamekaM papAThaiko dUrasthaH ko'pi mAnavaH // 517 / / yatra tiSThasi nityaM tvaM, vasantIM tatra mAtaram / adRSTvA'pi hi bhuMkSe cettatte dhig haMsa ! haMsatAm / / 518 // etadAkarNya rAjA'pi, cintayAmAsa cetasi / zlokenA'nena ko'pyAkhyat, purIsthAM mAtaraM mama // 519 // subuddhiM cA''ha bho mantrin !, vayaM bhokSyAmahe tadA / yadAtmamAtaraM sAkSAd, drakSyAmo nijacakSuSA // 520 / / tadaivA'gAnnRpaH saudhaM, svarAjyaM gaNayanmudhA / kiM vinA svajanAn svAMstu, garIyasyA'pi sampadA // 521 // tatazcA''kArya pracchannaM, caraM samAdhizannRpaH / dakSiNena bahirvaprAt pazupAlo'sti vAgbhaTaH // 522 // tatastvaM pRccha gatvA taM, ko'pyAste'bhUcca te sutaH / ityukte bhUbhujA gatvA, caraH papraccha taM tathA // 523 / / so'pyAkhyannahi me putro jAtaH kintvadhvani sthitaH / gRhItvA poSitaH so'pi, vRddho bhUtvA'gamatkvacit // 524 // iti sa tadvacaH zrutvA, rAjJe vyajJapayattathA / rAjA'pi gatasandehazcaravAcA'bhavattataH // 525 // candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRpatermAtaraM puryAmatra yaH kathayetsatIm / tasyA'thitaM nRpo datte, sa tatretyudaghoSayat // 526 / / na ko'pyakathayadrAkSe, yAvattAvadupetya tam / bhUpaM vijJapayAmAsa, rogiNI kAcidaGganA // 527 / / kathayiSyAmi te rAjan !, mAtaraGkhalu samprati / imaM rogaM madIyaM cet, kathaJcitspheTayiSyasi // 528 // saharSa prAha tAM rAjA, dRSTAyAM mAtari dhruvam / cennopazamayAmyenaM, tatpibAmi payo'pi na // 529 / / iti nRpodite sA'pi, gatvA kvA'pi kSaNAttataH / gaGgAmAnIya saiSA te, mAteti prAha sA nRpam // 530 // gaGgAyAzca nRpaM vIkSya, bibhratyAH paramAM mudam / stanAbhyAmakSarat stanyaM, dRgbhyAM ca salilaM yathA // 531 // yataH- dagdho dosthyena jano militaH svajanasya tApamapanayati / zItalasalile lulitA, hyAntaradAhaM sudhA tyajati // 532 // tataH pratyayito rAjA, cakre tasyai namannamaH / apRcchacca pitA me kva?, sA prAha svaryayau sa hi // 533 // punarAha nRpaH ko'pyanyo'sti sA prAhako'pi na / ahaM dhRtA'smi bhAgyaiH svaiH, rAjyaM darzayituM tava // 534 // tvAM ca rAjyadharaM jJAtvA, pitA te dhArmiko jaDaH / mattastvAM tyAjayAmAsa, svapuNyaistvaM tu varddhase // 535 / / zrutveti nRpatistAdRg, nijabhAgyapramoditaH / Anayat saudhamAtmIyaM, mAtaraM devatAmiva / / 536 / / athA'hUya nRpo vaidyAn, rogiNIM tAmadarzayat / parIkSApUrvamete ca, vIkSya vyajijJapayannRpam // 537 // sattve'jAputrakathA / 47
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAthA'syA antrasADo'bhUdasmAdRzAmagocaraH / auSadhairaparairvA'pyasAdhyaH svavaidyayorapi // 538 // tadaiva pazyatAM teSAM, durgandhIni bahUnyapi / mukhena mAMsazakalAnyotkurvatI ca sA'vamat // 539 / / samIkSya tAM tathA rAjA, karuNA'mRtasAgaraH / vaidyAn yadvittha tattAvatkurutetyAdizanmRduH // 540 // rAjA''dezAddadurvaidyAstasyai yogyamathauSadham / tadugratApataH zIghramacaitanyamavApa sA // 541 // rAjJA ca bhoH ! payaH zItaM, vyaJjanaM cA''naya drutam / ityuktaH puruSaH ko'pi, tadA''nIyA'nilaM vyadhAt // 542 // nAthA'smAkamasAdhyo'yamityagurgadavedinaH / rogiNyAzca punazchadirjugupsyA'bhUttadaiva hi // 543 / / tathAbhUtAmimAM pazyannuttaptanakulImiva / punarvaidyAn samAhUyA'dApayaccauSadhA'ntaram // 544 // anivRtte gade tasyAH , sa bhUpo nA'pibat payaH / santo hyakRtasandhA'rthAH, parityajantyasUnapi // 545 / / yAntI mUrchA kSaNAdAzvAsitAM tAM zvasatIM punaH / prekSya rAjJo mano'pyAsIttaddazAnuvidhAyakam // 546 / / athA'kasmAtkuto'pyAgAd, vaidyo vaidezikastadA / kimetaditi vAcA ca, tena prekSyata rogiNI // 547 / / vimRzyA'ntaH kimapyAha, rogo'syA mama gocaraH / rAjA saharSamAhainaM, yadyevaM tvaM yatasva tat / / 548|| sakAruNyamivA''haiSa, yadAnayata samprati / kevalA'jAkSIrapuSTanarajihvAntajaGgalam // 549 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ acintayattato rAjA, hahA ! kIdRgupasthitam / yajjihvAntapalaM grAhyaM, sa mriyate'nyathA tviyam // 550 // punarvimRzya jJAtvA cA''tmAnamajAstanandhayam / romAJcA'JcitagAtro'bhUdrAjA punaracintayat // 551 // pratijJAtA pratijJA me, jihvayA hyanayaiva tu / yadyanayaiva pUrNA sA, tatki nA'bhUt priyaM mama ? // 552 / / kiJca- rAjyenA'tha zarIreNa, santo'nyamupakurvate / mriyamANAM striyaM jihvAkhaNDena kimahaM na hi ? // 553 / / tatazcA'zodhayitvA'pi, puruSaM taM tathAvidham / AdAya zastrikAM pANau, sA'vaSTambho nRpo'vadat // 554 // aho ! vaidyA'hamevA'smi, jAto'jAkSIra poSitaH / majjihvAntapalena tvamullAghAM kuvimAM striyam // 555 / / hastenaikena jihvA'graM, dhRtvA'nyena ca zastrikAm / yAvattAM chettumArebhe, tAvannabhasyabhUdvacaH // 556 / / alamamaGgalA''dhAnajihvAcchedena bhUpate ! / pIyUSavarSiNI saiSA, ciraM prINayatAM prajAH // 557 // AvirAsIttato devI, divyA'laGkArazAlinI / sa vaidyo rogiNI sA'pi, kvA'pyagAttat kSaNAdapi // 558 // sambhrAntazcintayAmAsa, rAjA kimidamadbhatam ? / kaiSA devI ? kva sA mandA strI ? vaidyazca yayau kva saH ? // 559 // iti sasambhramaM bhUpaM, devI sA prAha bhUpate ! / zrImaccandrAnanApuryA, adhiSThAtryasmi devatA // 560 // mayA te dattarAjyasya, parIkSeyaM kRtA khalu / niyUMDho'si ca sattvena, ciraM rAjyaM kuruSva tat // 561 // sattve'jAputrakathA /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAzIrvAdamukharA, pradAyA''bharaNAni sA / yayau svasthAnameSo'pi, rAjA pAlayati prajAH // 562 // rAtrAvajAsutaH zayyAvizrAntaH zrAntamAnasaH / anAgacchantyAM nidrAyAM, papraccha suhRdaM kathAm // 563 / / sopyA''kSepakathAmarhaddharmA''zritAM mRdUktibhiH / zRNuteti hi bhASitvA, spaSTamAcaSTa satkathAm // 564 // granthAgram // 607 // tathAhi 50 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAmanandanakathAnakam / puraM lakSmIpuraM nAma, dhAma dharmanayazriyAm / asti tIrthakRtAM hamya'rdhayaH sAdhubhirAvRtam // 1 // samudrazlAghitaiH kAmaM, kezavairiva jiSNubhiH / labdhagotrapratiSThaizca, zaGkarairiva cezvaraiH // 2 // tattvArthabodhibhirboddhairiva ca kSaNalAlasaiH / vindhyAcalairivA'tyuccaiH, sadA narmadayA''vRtaiH // 3 // suvarNairmerubhiriva, sarvadA suramoditaiH / kAmairiva suzRGgArairjanacittanivAsibhiH // 4 // vaitADhyairiva sakaladhautakUTaiH sadojjvalaiH / puruSapuGgavairyattu, sarvadaivopazobhitam // 5 // [caturbhiH kalApakam] bhAnurkomnIva sattejA, rAjA tatrA'sti vikramaH / yasyodaye dviSadbhUkA, jagmurbhUdharakandarAH // 6 // zazvanmahAjayaH zUrAH, pratApazca mahIpateH / prevanmahA'rayo vAjisArthaH padAtayo'pi ca // 7 // dattanAnApado rAjyakramo'pi zatravo'pi ca / sarvadA cApazobhA bhrUvallarI ripavo'pi ca // 8 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratApasahitAH sarvepyArAmAH pattayo'pi ca / prAsAdarAjitA zazvatpU: senA janatA'pi ca // 9 // mahebhyAstatra catvAro vaNijaH santi sodarAH / samavAyAdekadhanAH, puruSArthA ivA'GginaH // 10 // trayANAM jyAyasAmasti, putraputryAdisantatiH / vizAlabuddhinAmnastu, turIyasya na vidyate // 11 // sarveSAmanyabandhUnAM, bahuzastanujanmanAm / prativarSaM vidhIyante, vivAhA''dimahotsavAH // 12 // patnI vizAlabuddhestu, padmazrI ma sA'nyadA / samIkSya jyeSThajAyAnAM, vivAhe paramAM zriyam // 13 // svA'nte dadhyAvadhanyA'haM, yasyA me nA'sti putrakaH / sati tasmin mamA'pyevaM, pUrNIbhavati kautukam // 14 // yugmam // patyau satyapi nArINAM, sarvotsavanibandhane / anirvAcyA mudastAsAM, na bhaveyuH sutaM vinA // 15 // pitRzvazuravargo'pi, sati putre hi yoSitaH / vivAhA''dimahavyAjAt, satkaroti vizeSataH // 16 // ityalabdharatiH putrA'nutpattiduHkhapUritA / padmazrInityazo gatvA, gRhA''rAme ruroda sA // 17 // rudatImekadA tAM hi, rodayantI tarUnapi / Agatya vAnarI kAcidUce kiM sakhi ! rodiSi ? // 18 // padmazrIH prAha kiM tubhyaM, mandabhAgyogirAmyaham ? / yena mAM bAdhate vandhyAkalaGkaH sakhi ! vAnari ! // 19 // tataH sA vAnarI kiJcidvicintyA'ntaH kuto'pyatha / auSadhIM kAJcidAnIya, padmazriyamavocata / / 20 / / 52 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ imAM divyauSadhIM piSTvA, pibestvaM snAnavAsare / acirAdeva garbhaste, bhAvI sakhi ! na saMzayaH // 21 // bhAvI bhagini ! putrazcet, tvadauSadhyA'nayA mama / tadA saptasaraM hAraM, tubhyaM dAsyAmi nizcitam // 22 // kathaM martyagirA brUSe ?, tayetyuktA''ha vAnarI / vAnaravidyayetyetacchrutvA'gAdapara gRham / / 23 / / tathA tAmauSadhIM cakre, padmazrIH snAnavAsare / mene sA devatAnAM copayAcitazatAnyatha // 24 // tato'bhUgarbhasambhUtistasyAH padmazriyaH kramAt / pUrNeSu divaseSveSA, duHkhenA'sUta vAnaram // 25 // citraM citramaho !! jAto, vAnaro'syAH stanandhayaH / ityukte sUtidAyinyA, padmazrIstu mumUrccha sA // 26 // mUrchAvyapagamAduccairhA ! daiveti bruvANayA / tayA tatra gRhA''rAme, tyAjito vAnarA'rbhakaH // 27 // divasAn gaNayantyA ca, vAnaryA tatra so'rbhakaH / tyaktamAtro'pi jagRhe, gRhe nIto nije mudA // 28 // gUDhagarbhavazAdeSo'jJAta eva suto'jani / stanyaM me'lpaM ceti vyAjAt, sA sakhIstamadIdhapat // 29 // padmazrIzca paTurjAtA, punastatraiva kAnane / rudatI vIkSya vAnaryA, tayA''gatya nyavAryata // 30 // mA rodIH zRNu me vArtAmayamagretanaH sutaH / mayaiva vandhyayA''tmArthamudapAdi sakhi ! tvayi // 31 // idAnIM tu gRhANa tvamanyanmaya'sutAvaham / auSadhaM nA'tra kartavyaH, sandehaH sutajanmani // 32 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zapathapUrvaM tadvAci, sA'pi pratyayitA punaH / yathAvadauSadhaM cakre, babhUva ca sutaH kramAt // 33 // ArAme hi rudatyA me, putropAyastvabhUditi / cakre sA bAlakasyA'sya, nAmetyArAmanandanaH // 34 // prAptazca pAlyamAno'sau, kalAbhiH saha yauvanam / tataH padmAvatIM nAmopayeme zreSThikanyakAm // 35 // labdhA'dhikArau grISmartuH, kusvAmIvopatApayan / anyadA'bhUttataH zUro vyApArayan karAn kharAn // 36 / / vyajanamarutAM sApatnyenA'nilaH kila tApabhadrajanivanitAsAmyA''dhikyAt krudhA vavRdhe dinaiH / praharati kRtacchAyA''sevAn raviH kuhanaH karaiH, zayitumanalaM zvAso'pyantarbahizca gatAnyadhAt // 37 / / ArAmanandanaH patnyA, samAnaguNarUpayA / ramamANo'nyadA'yAsInnarmadAM jalakelaye // 38 // krIDatyasmiMstayA sArdhaM grISmau narmadAjale / srotaHpratIpamabhyAgAt, puSpagrathitakaJcakaH // 39 / / yAntaM citrakavadvIkSya, padmAvatyAha kautukAt / prANeza ! pazya pazyA'yaM, kathamAyAti kaJcakaH ? // 40 // kalpadrukusumA''modavAsA''DhyanarmadAjalaH / sa puSpakaJcako madhyasrotamAyAti dUrataH // 41 // taM tathA vIkSya sA prAha, kautukotphullamAnasA / svAmin ! kathaJcidAnIya, mamainaM dehi kaJcakam // 42 // kathamabhyetyayaM tanvi !, zaravadyAn mahAjale / patyetyukte jagAdaiSA, narmadA tarhi me gatiH // 43 // 54 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityA''grahagrahagrastA, sA nojjhatyAtmano vacaH / ArAmasUstadA''ruhya, nAvaM kaJcukamanvagAt // 44 // ArAmanandano'nveti, yathA yathA tathA tathA / zIghrazIghratarA''vegaH, kaJcako yAti haMsavat // 45 // babhUva rajanI nadyAmitthaM hi gacchatostayoH / davIyodezatIre'tha, kiJcidasthAt sa kaJcukaH // 46 // ArAmasUstamAdAtuM, kila vyApArayatkaram / tatkaJcukazirAH kAcit, strI nIrAnniragAdbahiH ||47|| ArAmanandano dadhyAvaho ! kimidamadbhutam ? / yadadRSTacarI nadyAM, magneyaM kiyadAgamat // 48 // bhavatu tAvat pazyAmi, kvaiSA yAtIti cetasA ? | muktvA ca nAvikaM nAvi, sa tAmanvalagatsvayam // 49 // narmadAtIramadhyAste, kAlikA nAma devatA / tasyA Ayatane strI sA, jagAmA''rAmasUzca saH // 50 // sA taM kusumanirmokaM, kAlikAM paryadhApayat / Uce kRtA'Jjalirdevi !, mama kSemaGkarA bhaveH // 51 // ityuktvA sA viniHsRtya, bahirdrutapadaM yayau / abhUnnirmAlyamityeSa, devyAH kaJcukamagrahIt // 52 // tatazca harSavAn yAvadabhyeti saritastaTam / na tAvadaGginIM nA'pi, nAvikaM tatra pazyati // 53 // itastatazca zabdAyamAno nAvikamuccakaiH / nA'pazyattaM na lebhe ca tasya prativacastataH // 54 // gataH kvA'pi durAtmA'yaM, mAmutsRjyeha zatruvat ? / gRhItakaJcukaH kvA'haM, yAminyAM yAmi cA'dhunA ? // 55 // ArAmanandanakathAnakam / 55
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityantaHkhedamApannastadaiva kvA'pi pattane / gatvA bAhyaprapAyAM hi, suSvApa zramabhAgasau // 56 // itazca dasyavaH ke'pi, bhramantaH paritaH puram / prapAyAM tatra te jagmurnizAyAM sarvagA hi te // 57 // athaikaH prAha kopyeSa, divyaH parimalo'tra bhoH ? / tat sambhAvyaH kazcidatra, pumAn bhogI samaM striyA // 58 // sajjA bhavata tadyUyaM, bandena dhriyate hyasau / cenna kiJcittathA'pyeSa karttA naH saphalAM nizAm // 59 // iti nibhRtamAlocya, tanmadhyAtko'pi taskaraH / svarUpamanukRtyA'tha, prapA'ntaH prAvizacchanaiH ||60 // jighran bhUmiM paribhrAmyannapazyatsuptameva tam / upetya zlathagranthisthamaghrAsIt puSpakaJcukam // 61 // sphoTayantaM ghrANAM gandhamAghrAya kSaNamadbhutam / nibhAlayan dhanA''DhyaiSo'spRzatkaTikarA''dikam // 62 // apazyan kiJcanA'pyanyannidrAbharamupeyuSaH / tasyA''rAmabhuvo'gRhNAt, kaJcukaM jIvitavyavat // 63 // athA''nIya bahisthAnAmAkhyAya ca yathAtatham / bhrAmyadanargalA''modaM, teSAmadarzayat sa tam // 64 // kurvANAH smitamUcuste, gatvareNA'munA kimu / yadi nA'styaparaM kiJcittanmuJcainamapi kvacit // 65 // ArAmanandanA'bhAgyAnna mumoca sa taskaraH / vibhAtAyAM vibhAvaryAM, te'tha jagmuH pRthak pRthak // 66 // ArAmasUrathottasthau, bhAskare'bhyudite sati / nimIlitA'kSa evA'yaM, granthi spraSTuM karaM nyadhAt // 67 // 56 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgyazUnyamivA''tmAnaM granthizUnyaM dadarza saH / naSTanidrAzramo bhItaH, samuttasthau sasambhramaH // 68 // svAM paTIM viralIkRtya, so'pazyacchayanA'vanim / apazyatazca tasyA'gAnmUrcchA kaJcukamUrcchayA // 69 // svayamAzvasya niHzvAsAMzcikSepa vepamAnahRt / prapAyA bahirantazca, nA'drAkSIt kaJcakaM kvacit // 70 // dhattUrita ivaikSiSTa, tacchUnyAmapi medinIm / nizcitaM gatasarvasvo dhIro'pi grahilIbhavet // 71 // aho ! daivaM viparyastaM, mamaiva nA'parasya hi / ditsuH priyAviyogaM me'vasthAM dusthAM cakAra yat // 72 // anyathA kathamahnAya, ninAya nAvikastarIm ? | priyopAyanabhUtaM me, jahre vA ko'pi kaJcukam ? // 73 // nA'haM hi daivahatakaH, svasthAnaM gantumutsahe / nA'nya: syAtkaJcukastAdRk, kalpadrukusumairvinA // 74 // cet punarbhramatA kvA'pi, kaJcako labhyate mayA / devatAnirmito naiSa, kAlenA'pi vinaGkSayati // 75 // tadahaM pravizAmyetat, puraM surapuropamam / dhyAtveti paritaH pazyaMzcacAla sa puraM prati // 76 // tApapravezarakSArthamivodyAnaparamparA / vyUhIbhUya sthitA yatra, jalayantrairmiladhvaniH // 77 // svazarIrotthatApena, santaptastigmadIdhitiH / sevituM spRhayAmAsa, yatrA''rAmAn himA''layAn // 78 // abhraMlihagRhapreGkhatkoTisaGkhyA'dhikadhvaje / kastUricchaTakacchannarAjamArgarajovraje // 79 // ArAmanandanakathAnakam / 57
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNibhittyApaNazreNidRzyA'ntaptavastuni / zAtakumbhazilAbaddhamahebhyA''vAsavAstuni // 80 // devayAtrekSaNavyAjAtkRtazRGgAravibhramam / AnandikAminIvRndaM, yatrA'nuyAnti kAminaH // 81 // tribhirvizeSakam // IdRkSe nagare tasmin, ramAnilayanAmani / pravizyA''gAjjinAdhIzAn, vandituM sa jinaukasi // 82 // taM tathAvidhavandAruM, devAnmadhurayA girA / apazyatsAgara zreSThI, pUrvaM tatra samIyivAn // 83 // sa devavandanAprAnte, vyAkhyAnaM kurvato gurUn / dinakRtyaM gRhasthAnAmaprAkSIdatha te'bruvan / / 84 // sunyAyaH puravAstavyaH, suprAtivezmikaH pumAn / zuddhA''tmA prAtarutthAya, parameSThistutiM smaret // 85 // zucigAtrAM'zukastrirdviH, sakRdvA'pyarhato'rcayet / bhAvanAbhAvitA''tmA tAn, vandayecca yathAvidhi // 86 / / tato gurubhyaH zraddhAlurdattvA vandanakaM zamI / pratyAkhyAnaM vidadhyAcca, vAnniyamayannimAn // 87 // paJcodumbaramukhyAMzcA'nantakAyAn jinoditAn / catuSpAM vizeSeNa, brahmacaryAttapazcaret // 88 // jIvA'bhayapradAnA'rthaM, smareddezA'vakAzikam / zRNuyAddharmazAstraM cA''gamoktaM kalpitaM ca vA // 89 // apUrvajJAnagrahaNaM, kuryAt pratidinaM sudhIH / zraddadhAno jinoktAni, tattvAni paribhAvayet // 90 / / dAnaM zreyAMsapramukhe, zIlaM brAhamyAdike smaret / tapazca bAhubalyAdau, bhAvanA bharatA''diSu // 91 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH / 58
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinazAsanakauzalyAnyAyenopArjayan dhanam / sadA'tithisaMvibhAga, kRtvA'znIyAdalaulyabhAk // 12 // akRtA'bhinivezaH san, kuryAdvyavahati nijAm / atyugrapApahetutvAdvarjayennizibhojanam // 13 // dinA''yavyayasaMzuddhanizcintaH samatAM bhajet / kulazIlottamairdharmaniSThairgoSThI sadA''caret // 94 // samyaktvabhAvitaH zrAddhadvAdazavrataraGgitaH / sAmAyikadharaH sAndhyaM, svAdhyAyavidhimAcaret // 95 / / svadAratuSTibhAk smRtvA'rhato rAtrau zayIta ca / sarveSu dharmakAryeSu, bhAvanAM saha dhArayet // 96 / / sakSepA''dityahaHkRtyaM, zrutvA'dAnniyamAn bahUn / AjanmakAlikAMzcAturmAsikAn so'tha zuddhaye // 97 / / ArAmatanayasyA'tha, zreSThI vandanakaM dadau / sArmiko'yamityeSa, bhojanAya ninAya tam // 98 // mama vezmani bhoktavyaM, sadeti zreSThinA'rthitaH / sa tatra putravadbhuGkte, vIkSate nagarasthitim // 99 / / tataH santApigrISmartusampatsaGgavirAgiNaH / nirvApayitumAzveva, janAn prAvRDabhUditi // 100 / / sAkaM kekirutena garjitaravaH pAthobhRtAM zrUyate, sArdhaM proSitabhartRkA'zrusalilairApaH patantyambarAt / bhidyante taTinItaTAni hRdayairadhvanyapuMsAM samaM, jambAlA'dhvani nAgaraiH saha ravidatte na pAdAn bhuvi // 101 / / anyadA tatpurakSmApalakSmIdharasya kuJjaraH / payaH pItvA nivRtto'tha, saraHpAlyAM papAta saH // 102 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ atisthUlavapurbhArAdutthAtumakSamakramaH / ruddhvA'dhvAnaM giririva, tathaivA'sthAtsa kuJjaraH // 103 / / AdhoraNena vijJapte, svarUpe hastinastathA / kuJjarotthApane rAjA, bahUpAyAnakArayat // 104 / / adhaHkhAteDaMhigAtrasya, dhatte na padamapyasau / saGgikAbhirvaratrAbhirutpATito'pi nA'calat // 105 / / parIkSya sacivA''dInAM, buddhi rAjA tvavAdayat / DiNDimaM nagarasyA'ntarityudghoSaNapUrvakam // 106 / / ya enaM kuJjaraM buddhyotthApayati sudhIrnaraH / tadyAcitaM nRpo datte, tajjanAH ! zrUyatAmiti // 107 // dviradotthApane ye syurupAyAste kRtAH khalu / rAjJaivetyalpadhIH pauro'sprAkSIt ko'pi na DiNDimam // 108 // athA''rAmasuto dhAma buddherharSAt tamaspRzat / dhImadbhiH kautukAtpaurairvIkSyamANo yayau nRpam // 109 // praNamya nRpatiM prAha, kuJjarotthApane vibho ! / yaH karoti mamA''dezaM, tamAjJApaya mantriNam // 110 // bhUpo'tha sacivaM kiJcit, nisRSTA'rthaM nyaropayat / tatazcA''rAmaputro'pi, dvipopAntamagAd drutam // 111 // samIkSya hastinaM dIrghazuNDAsItkAramocinam / gAtrAM'histhAnakhAtaM tatpUrayitvedamAdizat // 112 // paritaH kuJjaraM hastazatamAne'tra bhUtale / dRDheSTakottAnapaDheM, kArayA'mAtya ! vegataH // 113 // tatheti kArite tena, mantriNA punarAdizat / uttAnapaDheM paritaH, pAlimuccaividhApaya // 114 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUpateriva tasyA'tha, tamAdezaM sa mantrirAT / kSaNena kArayAmAsa, rAjA''dezAdbhavena kim ? // 115 // kimeSo'thA'tra karteti ?, vimRzatsu sudhISvapi / hastine dApayAmAsa, sallakyAdi madAvaham // 116 // taDAgapAli prasphoTyA'pUri tat sthAnamambubhiH / / payasyamAne tatraiSa, hastI bakasthalAyate // 117 // vazAM vihitazRGgA''rAmakSipattatra pAthasi / lokamuttArayAmAsa, pAlyAH sa rAjapUruSaiH // 118 / / sallakIbhakSaNodbhUtamahAmadavazaMvadaH / pAthasA ca laghUbhUtavapurbhArakRtodyamaH // 119 // adhastAcceSTakAbandhaDhalabdhapadasthitiH / sa hastI tAM vazAM vIkSyotthAtuM gAtramacAlayat // 120 // [yugmam] ArohakairbahirbhUtaiH, preritA sA'tha hastinI / upetya kariNastasyopari svaM karamakSipat // 121 // tasyAH sparzena tatkAlakAmodrekamahAbalaH / tayA riraMsuruttasthau, svayameva zanaiH zanaiH // 122 / / athA''rAmasuto dhImAn, hastyArohAn samAdizat / are re ! zanakairnIrAbahiH kRSata hastinIm // 123 // etaistathAkRte kozo, varatrayeva vAriNaH / AnIyata bahiH pRSThalagno'yaM vazayA gajaH // 124 // vizramya muhurAkRSTaH, sa dvipo lohapiNDavat / ibhyA'yaskAntapiNDyava, hastizAlAmanIyata // 125 / / aho ! buddhiraho ! buddhiranyabuddheragocaram / ityArAmasutaM rAjJaH, puraH prAzaMsiSurjanAH // 126 // aaraamnndnkthaankm|
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ tayA buddhyA nRpastuSTo'smai ditsuH pAritoSikam / tamAtmapArzvamAnetumAjUhavatsagauravam // 127 // prAvizat sa nRpAhUtastatastAM rAjasaMsadam / paJcA'GgaprasAdaM dattvA, nRpo'vocadvRNISva bhoH ! // 128 // AkArya zreSThinaM so'tha, sAgaraM tatra saMsadi / vyajijJapannRpaM rAjan !, dIyatAmasya tadvaraH // 129 // rAjJoktaH sAgara zreSThI, vimRzya manasi kSaNam / yayAce tatpurazreSThipadaM zAzvatikaM nRpam // 130 // so'bhUnnAmnaiva prAk zreSThi, rAjJA satyIkRtaH punaH / pauraiH satkriyate'tyarthaM, rAjamAnyo hi pUjyate // 131 // anenA'dAyi me zreSThipadavI nagare'tra tat / ahamasmai dade putrIM, sneho hyAdAnadAnataH // 132 // dhyAtveti sAgarazreSThI, rahasyAhUya gauravAt / ArAmasutamAcaSTa, bhRtyavadvihitA'JjaliH // 133 // dIyamAnaM svayaM rAjJA, prasAdaM nA'grahIdbhavAn / tanme kimasti yaddattvA tvAM hi santoSayAmyaham // 134 // kiJcaitatprArthaye'haM tvAM, yatkumArI sutA'sti me / upayacchasva tAM kurvannanRNaM mAM tvamAtmanaH // 135 // athA''rAmasutastaM pratyabhASiSTa viziSTadhIH / pariNIto'smyahaM zreSThin !, svadezeSvibhyavezmani // 136 // tadalaM me dvitIyena, kalatreNAdhihetunA / pratipannaH pitA'si tvaM, tvatsutA hi svasA mama // 137 // athA'nyadA mahebhyAnAM, yAnapAtrANyudanvati / akriyantA'tisajjAni, paratIrayiyAsayA // 138 // 62 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatazcA''rAmaputro'pi, jajalpa zreSThipuGgavam / asti he tAta ! me yAnapAtrA''rohaNakautukam // 139 // tadarpaya kiyadravyaM, vaNikputrastavA'smyaham 1 salAbhaM tattvayA grAhyaM, vinodaH kevalo'stu me // 140 // agre dAtumanAH zreSThI, vizeSAttena yAcitaH / tasmai lakSapramANaM sa, dadau dravyamudAradhIH // 141 // athA''rAmasuto vrIhInakrINAdbahuzo dhanaiH / aSTau ca mahiSIrbhUrikSIrasappividhAyinIH // 142 // karpUrazarkarAdIMzca, padArthAnAtmanaH priyAn / vrIhinpeSTuM yantrANyaSTau, musalodUkhalaM tathA // 143 // sthAlIzca randhanAyA'thA'nyadbhojanopayogi ca / tathaiva divyavastrANi, zastrANi pracurANyapi // 144 // dadhre vRttyA karmakarAnaSTau karmakarIstathA / AtmazuzrUSikAM caikAM sa kAtyAyanikAM striyam // 145 // tribhirvizeSakam // saptasitapaTaM yAnapAtraM so'bhATayattataH / itthaM hi vyayatA tena, dhanalakSo'pi vavyaye // 146 // tato'nyeSAM mahebhyAnAM, vAhanAnyabhriyanta ca / mahAmUlyairasuprApaiH, paNyaizcaturvidhairapi // 147 // ArAmatanayo'pyeSa, hasato nAgarAnnarAn / avagaNayan vrIhyAdIn, yAnapAtre'dhyaropayat // 148 // yataH- zamayati zamo bahiH krudhamantastu satAM sudurddharaM tejaH / uSNaM tirayacchaityaM, dahati hi tuhinasya jagadakhilam // 149 // sAgara zreSThinaM caiSo'nujJApya zubhavAsare / prAganyavaNikputrebhyo'pyA''ruroha mahAtarIm // 150 // ArAmanandanakathAnakam / 63
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ athA'nye vaNikputrAste, jJAtibhiH kRtamaGgalAH / vidhAya yAnapAtrANAma_dyAruruhustathA // 151 // pradhAne sumuhUrte cA'nukUle vAti mAruti / kRtakolAhalairAzu, tAnyapUryanta nAvikaiH // 152 // anvAgacchallaghutarIsandohaistairazobhi ca / pRSThadhAvadapatyaughasanAthairjanakairiva // 153 // manovegena gacchanti, tAni prAptAni kutracit / anUpe dvIpe'sthApyanta, muktaiH sitapaTairadhaH // 154 / / ziSyavadguruvAkyairdAgaGkuzairmattadantivat / mahAvegena gacchanti, sthitAnyetAni taiH sphuTam // 155 / / madhye'mbhodhyapi dvIpe'tra, pIyUSasodaraM payaH / kaTudurjanavAgmadhye, kiM na svAdu satAM vacaH ? // 156 / / dvIpamadhyasthakUpebhyaste sarve jagRhurjalam / cikSipurmaNikeSvete, rasaM tumbeSu vAdivat // 157 / / ahaMprathamikAbhAjaste vAhanAnyapUrayan / ArAmatanayastveSa, tatra vAsIva tasthivAn // 158 / / kiM na pUrayasi svasya, vAhanaM bho ! mahAmate !? / iti sAMyAtrikairuktaH, so'pi tAn pratyabhASata // 159 / / zarIrakAraNaM me'sti, tato naa''gntumutshe| iti sthito'hamatraiva, panthAnaH santu vaH zivAH // 160 / / atha te sambhramAt procuzcette zarIrakAraNam / pratipAlayiSyAmastat, tvAM sahA''gAmukaM khalu // 161 / / anArUDhapUrve yAnapAtre bhramati me vapuH / tannA''roDhuM kSame'haM bho !, AtaGkA''kulamAnasaH // 162 // candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivarttamAnA gaccheta, mAmAdAya sahA''tmanA / iti saprazrayaM tAn sa, samabhyarthya vyasarjayat // 163 // visRSTAstena te tasyA'nAgatyA'tIvaduHkhinaH / yayuryAtavyadezeSu, kSemAtsAMyAtrikAH kramAt // 164 // ArAmatanayo'pyeSa, zuddhabuddhibRhaspatiH / karmakRdbhiH pravahaNAdvrIhyAdInudatArayat // 165 // sa vIkSya sarvato dvIpaM, kAzoTajAnyacIkarat / vyalabdha ca sa tAnyeSAM karmakRdbhyaH pRthak pRthak // 166 // karmakRdvezmanAM nA'tidavIyasyA'tmano gRham / kArayitvA karmakarAn, vrIhIn peSTuM samAdizat // 167 // karmadAsIrnyayuktA'tha, cokSatandulakarmaNi / dogdhuM cArayituM dvIpe sairibhIH kaJcidAdizat // 168 // " dadau mAnuSamAnena, karmakRdbhyaH sa tandulAn / grAmavat so'bhavadddvIpaH, prArabdhe randhanAdike // 169 // evaM ca nityaM kSaireyIprabhRtyodanabhojanAt / nityadIpotsavaprAyAstatraiSAM yAnti vAsarAH // 170 // ekadA''rAmaputro'sau nIratIreSu sarvataH / pradoSasamaye dhImAn, babhrAma muhurekakaH || 171 || avadhArya kimapyantarnijaiH karmakaraiH sa tu / khAtravadvArddhivelAyAM, koSNAM rakSAmacikSipat // 172 // tato yAdaHpumAMsazca, sAyaM niHsRtya vAridheH / bhasmasaurabhamAghrAyA''jagmustatra zanairbhayAt // 173 // payaHkSobhitagAtratvAccaNDakaNDUkarAlitAH / tato rAsabhavat tatra, vellayAmAsurAzu te // 174 // ArAmanandanakathAnakam / , 65
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ udvRtyodvRtya gAtraM svamauSadheneva bhasmanA / pANDurAbhA babhUvuste, mahAtapasvinaH kila || 175 / / evaM ca nityaM kurvANAstatra te vellanakriyAm / abhUvannirbhayAH kiJcitkrameNA'tha jalaukasaH // 176 // ArAmasUstataH snigdhadadhikUrakarambakam / prAleyazItalaM hyelAkarpUrakSodavAsitam // 177 // agarudhUpitakSudrAtAmrasthAlItalasthitam / svayamAdAya so'mbhodhitIre dUre'mucattataH // 178 // yugmaM // dakSiNA'nilapreGkholattatsaurabhamanargalam / tathA te niHsRtya nAsApuTena jagRhuH kSaNam // 179 / / priyabhAvukaM tamabhivyAttanAsApuTAstataH / te celurunmukhA bhRGgA, iva ketakakAnanam // 180 // muhuryAnto muhuH pratyAyAntaste bhayakAtarAH / vilambAt karambasthAlImupetyA'duH karambhakam // 181 // ekaikasvAdA'tRptAzca, te ca duSkAlaroravat / lihanti jihvayA sthAlIM, bhuktocchiSTamivotavaH // 182 // dvitIye'tha dine tadvattena mukta karambha / yathAbalaM vikSipyA'nyAn, yAdAMsi bhuJjate zvavat // 183 // krameNA''rAmaputrastu, svagandhamapi sAhayan / sthAlIM kareNa tAM dhRtvA'nyadA tIramupAvizat // 184 // satravattatra te sthAlyAM, jJAtavelA dvijA iva / dadhAvurbhoktumanyonyaM, kSipantaH parito haThAt // 185 // teSAM ca sparddhayevA'tha, pakSiNAmiva dhAvatAm / vainateya ivA'tyantatarasvI kazcidAgamat // 186 // 66 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAvadAyAnti nA'nyAni tAvadgRhNAmyahaM tvimAm / ityAtmambharirAdAtuM, sthAlIM pratyakSipat karam // 187 // athA''rAmasutenA'pi, nijapANiH prasAritaH / yAdaHpumAMzca bhAvajJo, vArddhe jhampAmadAtpunaH // 188 // AgacchantyanyayAdAMsi, nA'styadyeti nivarttya saH / mAyAvI taM kSaNaM sthitvA, ratnapANiragAt punaH // 189 // ratnaM prakSipya tatpANau, sthAlImAdAya sambhRtAm / karambhaM bubhuje tundaparimRjo'tha so'bhavat // 190 // ArAmatanayo ratnaM, vIkSya ratnaparIkSakaH / jaharSA'tyarthaM saphale, hyupAye ko na modate ? // 191 // siddhopAyastato bhUyo bhUyo'pi sa dine dine / ajJApayat karmakRtAM, karambhATTamiva vyadhAt // 192 // AnIyA''nIya ratnAni, ratnAkaratalAnmuhuH tasmAdyAdAMsi gRhNanti paNyavattaM karambhakam // 193 // ratnAnyArAmaputrasya, varddhante prativAsaram / apatyAnIva niHsvasya, zirA'mbhAMsyavaTasya vA // 194 // ratnAni rakSituM tasya, priyajAne: kalatravat / cintA rAtrerdinazrIvannidrAyAzchedikA'bhavat // 195 // pratyutpannamatiH so'tha, citte nizcitya kiJcana / ArdracchagaNakeSvantarekaikaM ratnamakSipat // 196 // AtmazuzrUSikAmuktvA, maitAni jihvalaH khalu / saratnAnAmaratnAnAM, caiSAM pRthag valiM vyadhAt // 197 // evaM ca kurvatastasya, validvayaM rarAja tat / setudvandvamivA''rabdhaM, laGghituM dauHsthyasAgaram // 198 // ArAmanandanakathAnakam / 67
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiyadbhirdivasaistulyA, sA validvayyavarddhata / buddhisthAlyAM tu tatkIrti siddhaye cullikeva hi // 199 // itazcA''rAmaputre'sminnuttIrNe hyanukaJcakam / so'baddhvA narmadAtIre, nAvaM suSvApa nAvikaH // 200 / / bhramantI narmadAtIre, sA nau rIva puNshclii| narmadAsrotasAcchedya, cAlitA'mbhodhimApatat // 201 // daivayogena sA'mbhodhau, prabhramya nAvikA'nvitA / zrAntevA''gatya dvIpe'trA'vinaSTaivA'lagattaTe // 202 // ArAmasUzca tAM vIkSya, mamaiSetyupalakSya ca / dadhAve sammukhaM tasyAH, svamAturiva bAlakaH // 203 / / uttIrNaM nAvikaM snehAdabhiSvajya svabandhuvat / AnIya sa nijA''vAse, divyaudanamabUbhujat // 204 // papraccha tasya vRttAntaM, muJcannazrUNi bhUrizaH / vinA ratnasvarUpaM cA''tmavRttAntamacIkathat // 205 / / milite nAvike tasmin, vanasUrmumude'dhikam / parasparaM viyuktAnAM, darzanaM sudinAyate // 206 / / smAraM smAraM kuTumbaM svaM, preyasIM tAM tathojjhitAm / tasyottiSThan viyogAgniryA'mbhasopazAntavAn / / 207 / / atha sAMyAtrikAste'pi, vidhAya krayavikrayam / lAbhabhAjo nivRttA drAg, dvIpe'smin punarAyayuH // 208 / / punastathaiva tatrA'mbha, AdAya te puraM prati / AkArayAmAsurenaM, so'pi sajjIbabhUva ca // 209 / / yAnapAtre saratnAni, ratnariktAni nAvi ca / kSepayaMcchagaNakAni, tairuktaM kimidaM nanu ? // 210 / / 68 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ etAvadbhirdinai rAziH, sAgarazreSThino mayA / avidureNopAyAnAM, dAyAdeneva bhakSitaH // 211 // gomayAnyatra muktAni, kasyA'rthe hi laganti bhoH ! / indhanA''haraNAyaiva, kilA''gAmityuvAca saH // 212 // hasadbhistaiH punaH proce, saralo'syadhunA khalu / muJcaitAnyatra tatraiSAM, kimastyaprApaNiH pure ? // 213 / / varamasmAkamAkaNThapaNyapUrNatarIcayAt / nidhehi vAhane kiJcid, dAsyAmastava bhATakam // 214 // iti prabodhito'pyetairavizeSeNa tAni saH / AdAya yAnapAtrasthaH, purIM pratyacalanmudA // 215 / / krameNA''gacchatAM teSAM, pratIpaH pavano'bhavat / daNDenevA''hatA gAvo, vyAghuTan vAhanAnyatha // 216 / / nivarttitAni vAtyAbhiryAnapAtrANi tUlavat / sitapaTairudgrIvANi, nazyadATivajAni kim ? // 217 / / maNDalIpavanA''varttaparivartitavAriNi / ArabdharAsakAnIva, paribhremuramUnyatha // 218 // avakUlitAnyetAni, mahAvAridhimabhyaguH / sitapaTAstvapAtyanta, babhUvuzcA''kulA janAH // 219 / / smaranto devatAnAM te, hyAtaH sAMyAtrikA muhuH / mRtammanyA na bhUyo'pyArokSyAma ityamaMsata // 220 // tatraivaM tasthuSAM teSAM, paryavasyadathendhanam / ArAmasutamete'tha, yayAcurgomayAni te // 221 // eSo'pi pratyuvAcatAn, vyayAmyetAnyahaM nahi / rikte hi yAnapAtre me, paNyAnyetAni yena bhoH ! // 222 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAraMvAramamI truTyadedhaso'smAtsumedhasaH / arthenA'pi yayAcuste, tato'pyeSa dadAti na // 223 / / athendhanaM vinA dhAnyamAmamevA'pi jakSuSAm / teSAmudarapIDA'bhUt, prANAnAM yamadUtikA // 224 / / atha sAMyAtrikAH procurArAmasutamAdarAt / dadadindhanamasmAkamA''hAradAnado bhava // 225|| teSAM madhyAdathocchvasyA'vAdi kenA'pi vAgminA / evaM cenna dadAsi tvaM, taddeAddhArake'tha naH // 226 / / vayaM hi gaNayitvaivA''dAsyAmo gomayAni te / caturguNAni dAsyAmaH, samprAptAH svapuraM punaH // 227 / / ko vaH pratyaya ityarthe, tenetyuktAstu te'vadan / yaH samyag rocate tubhyaM, taM dadmaH pratyayaM khalu // 228 // yAdRzAni madIyAni, gomayAni grahISyatha / tAdRzAnyeva deyAnItyarthe kuruta patrakam // 229 // kiJca me muJcatA''tmIyaM, paNyaM grahaNake'khilam / nA''patrapiSNunA bhAvyaM, vyavahAre sumedhasA // 230 // tenetyuktaM menire te, nA'rthino hi vivecinaH / ArAmasUzca tatrA'rthe, mahatpatramalekhyat // 231 // taryAM ca yAnapAtre ca, santyetAni yadRcchayA / gRhNantu yAni rocante'nvajAnAditi so'tha tAn // 232 // agAdhAdyAnapAtrAtte, lAtuM tAni kilA'lasAH / nAvaH sambhAlya sambhAlyA'grahISuTuMdhiyo hi te // 233 // yo yAvantyagrahIttasmai, tAvantyadadhArayannasau / arpayAmAsa sarvANi, nausthAnyakRtasammadaH // 234 // 70 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAnyAdAya ca te sarve'pyA''gatA yAnamAtmanaH / nA'dAdarthena mUDho'sAvetAnItyahasan mithaH || 235 // etAni nA''nayedeSa, cededhaH syAtkathaM hi naH ? / iti daivahatAH svArthAdenaM prAzaMsiSuzca te // 236 // rAjJIva pavane kiJcidAnukUlyamupeyuSi / svapuraM prati celuste, punaH pUritavAhanAH ||237 // bahubhirdivasaisteSAM ninaSTurgomayAnyapi / nityabhUtaM ca tadbhasma, madhye'bdhi kSipyate sma taiH // 238 // tAni vizramya calitAnIva jAtajavAnyatha / utkAnIva kSaNAdIyurAtmapUrmandirA''jire // 239 // uttIryavarddhakA jagmuryAnapAtrA''gamotsave / varddhayituM mahebhyAn svAn, pAritoSikalipsayA // 240 // tacchrutvA ca mahebhyAste, pramodA''kulacetasaH / sanAthAH svasvalokena, pUrNapAtrapavitritAH // 241 // kurvANAstumulaM puryAM, paJcazabdamahAsvanaiH / puraH saGgItasubhagAH, svaM svaM vAhanamabhyaguH // 242 // [yugmam ] varddhayAmAsurete'pi, maGgalodgItipUrvakam / savAhanAn vaNikputrAn, salAbhaH pUjyate khalu // 243 // tasyA''rAmatanUjasya, na yayau ca na cA''yayau / varddhakaH ko'pi yena syurbandhubhirmaGgalazriyaH // 244 // tatazcottAryottAryaite, svasvapravahaNAdbahiH / samudravelAparyante'kArayan paNyaparvatAn // 245 // ArAmatanayo'pyevamuttArya gomayAnyapi / tadutkaraM vyadhAnmaGgalArthaM gehA'rikAmiva // 246 // ArAmanandanakathAnakam / 71
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatazcekSakaloko'nyo, vIkSyA'nyapaNyasaJcayAn / prapazyan gomayocchrAyaM, jahAsa dattatAlikaH // 247 / / ArAmasUsvarUpaM tajjJAtvA zreSThyapi sAgaraH / dravyavyayajanahAsyaduHkhAttasthau svavezmani // 248 / / athebhyAste samAdAya, sAravastUni paNyataH / bhUbhuje DhaukanaM cakrurdAnA'lpatvavidhitsayA // 249 // gomayairbharaNiM bhRtvA''rAmasUrapi bhUpatim / didRkSuH pravizan puryAM, gopurA'dhyakSamaikSata / / 250 // vimRzyaiSa tatastasmai, kimanenetyagRhNate / rakSA'sya rogaghnItyuktvA, hyekaM gomayamArpayat // 251 // zulkazAlAmupetyA'tha, nA'nyadastIti vedayan / tadvatpaJcakulasyA'pi, paJcaitAni samarpayan // 252 // karmakRnmastakA''rUDhagomayairbharaNIyutaH / ApaNazreNimArgeNa, nRpaukodvAramAyayuH // 253 // [yugmam] vIkSyA'nyonyaM prahasadbhiH, pauralokaiH sa veSTitaH / dvAHsthena jJApito rAjJaH, prAvikSadrAjasaMsadi // 254 // AyAntaM taM tathA vIkSya, mahebhyAste purA''gatAH / AkhyannRpAyopahAsAnnAthA'bhyeti sudhIrasau // 255 / / bharaNi mocayitvA'gre, rAjJo niHkSobhamAnasaH / natvA daNDapraNAmena, nRpaM sa samupAvizat / / 256 / / upAyanIkRteSvanyaiH, suvarNamauktikA''diSu / dRSTyA nibhAlayan bhUpo'drAkSIcchagaNakAnyatha / / 257 / / sa kopakautukautsukyAdvabhASe bhUpatirbhRzam / kenedaM DhaukanaM cakre, duSprApaM vaNijA mama ? // 258 / / 14.44 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAHsthaH kRtA'JjaliH proce, nAthA''rAmabhuvA'munA / rAjA taM vIkSyamANo'thA'smarattadbuddhivaibhavam // 259 / / cetasyatha sa dadhyau cotthApito hyamunA karI / buddhiprayogaH ko'pyasya, nUnamatrA'pi jRmbhate ? // 260 // nizcitya cetasetyeSa, rAjA dakSaziromaNiH / argalAsaralenA'tha, hastenaikaM tadagrahIt // 261 / / ArAmaputro mumude, gomayA''dAnakarmaNA / sabhayA sArdhamatyarthaM, mUDhAH siSmiyire pare // 262 / / sphoTayAmAsa tannAlikeravadviSTare nRpaH / abdhimadhyAdivA''dityo, ratnaM prAdurabhUttataH // 263 // AttaM hi svadhiyA pUrva, pazcAdAdatta pANinA / svayaM parIkSako rAjA, ratnaM vIkSya mudaM yayau // 264 / / anyAnyapi svayaM rAjA, prasphoTyA'viditazramaH / jagrAha tAni ratnAni, teSu gRdhnurbhavena kaH ? // 265 / / arkasyevAM'zubhI ratnarazmibhiH sarvasaMsadaH / harSotkarSamAseduSyA, mukhA'bjAni cakAzire // 266 / / ulUkAnAmivaiteSAM, sAMyAtrikanRNAM punaH / udyote'pi tadAtaGkatimiramasRNAdRzaH // 267 / / ratnagarbhA'JjalipuTo, namaskartumivodyataH / papraccha svA''gataM rAjA''rAmaputraM tamAdarAt // 268 // svAgataM tvatprasAdAnme, tenetyuktaH punarnRpaH / apRcchatsarvamIdRkSaM, paNyaM kiM te'sti dhIdhana !? // 269 / / omityuktvA sa rAjAnaM, vijJApyA''nAyayattataH / zaulkikebhyo gomayAni, pazyatAM vaNijAM khalu // 270 // aaraamnndnkthaankm| 73
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ tebhyo'pi sa tathA ratnAnyAdAya racitA'JjaliH / draSTuM velAtaTaM svAmin !, prasIdeti vyajijJapat // 271 // guroriva tasyA''dezAt, sa rAjA''ruhya vAjinam / sAMyAtrikAn sahA''dAya, kautukAttatra jagmivAn // 272 // ArAmatanayA''taGkAcchuSyattAluskhaladgiraH / bhUbhuje darzayAmAsuH, svabhANDaM vaNijaH pare ||273 // apazyan sa nRpastAni, kSaNanikSiptayA dRzA / gomayocchrAyamabhyAgAnmuktavalgena vAjinA // 274 // tatazcA''rAmaputreNa, dvidhA tAni vidhApya ca / vAgurevA'nyavaNijAM, ratnarAzirakAryata // 275 // ratnarAzin nRpaH prekSya, paramA''nandabhAgabhUt / prajApAlakabhUpAlA, modante hi janarddhibhiH // 276 // tatazca darzayAmAsa, bhUbhuje'kSarapatrakam / tatroddhArakamadrAkSIdrAjA'nyeSAM sahasrazaH // 277 // prAhA''rAmasuto bhUpamebhyo labhyAnyamUni hi / svayaM dAsyanti cennaite, tadbo vijJapayiSyate // 278 // dAnamuktiM prapadyaiSAM sarveSAM vyavahAriNAm / vizeSaprasAdaM kRtvA''rAmasUnostvagAnnRpaH // 279 // gate tasmin kSaNAdanyo, rAjA taM ratnaparvatam / draSTumAgAdantarikSe, vanasUstamavarNayat // 280 // krItvA bhAskaramaNDalAdapi karA''krAntAt sudhAyA dalam, saMskRtyA''tmani vartmani pratinizaM tadbaNikAM darzayan / rAkAparvaNi parvatA'rinagare loke'rthini stokazo, vikrIyenduvaNiksadezvaramahAmUrdhanya evA'bhavat // 281 // 74 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aropya zakaTaM ratnAnyAgAt sa zreSThivezmani / zrutasvarUpaH zreSThI tu, sambhrameNa tamabhyagAt // 282 // sAgarazreSThinaM dUrAjjodakarot sa kRtyavit / snehAttaM zreSThyabhiSvajya, svA'rdhA''sanamavIvizat // 283 // AlApazAlinaM zreSThisAgaraM racitA'JjaliH / pitaraM putravannamrazcA''rAmasUrvyajijJapat // 284 // vasUnyarjitAnyetAni mayA karmakRteva te / vyavasAyaH phalet prAyaH, puNyena svAminaH khalu // 285 // tattvaM gRhANa sarvANi, yadeSAM tvamasi prabhuH / mayA hi gacchatA'pIti, tvAM prati pratizuzruve // 286 // santuSTeneva devena, tenetyuktaH sa sAgaraH / svIcakAra yatko'necchurAgacchaddravyamaukasi ? // 287 // itazcA'nyairvaNikputrairAtmIyavyavahAriNAm / chagaNAnAM kathA''khyAyi, cintAsantAnasAraNiH // 288 // tataH sarve mahebhyAste, sarvasvakSatibhItayaH / sambhUyA''locya kimapi, nizIyuH sAgaraukasi // 289 // zreSThI ca sAgarastenA''rAmaputreNa saMyutaH / abhyudasthAt samudAyo, yena gauravamarhati // 290 // yataH- gauravamadhikaM bibhranna mahAn mAnyo jane'pi tu tanutvam / davapAvakapUrNendU, nanu pazyata dIpabAlendU ||291 // yathAyogyaM ca muktAni, parityajyA''sanAni te / iSTadevasyevA''rAmaputrasyA'gre hyupAvizan // 292 // UcurdInavacAMsIti, zItA''rttA iva kampinaH / dhIman ! vayamadhamarNA, babhUvima tava dhruvam // 293 // ArAmanandanakathAnakam / 75
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ dviniSiddhastvayA'pyebhiredhase hi vaNiksutaiH / saratnAnItyajAnadbhirAttAni gomayAni te // 294 / / tAnIha bhasmasAtkRtvA, tyaktAnyambhodhipAthasi / na teSvekamapyudvave, bhaktavatkRpaNaukasi // 295 / / yadekaM labhate ratnamArAmasuta ! tAvakam / vikrIyamANAH sarve'pi, na tallabhAmahe vayam // 296 / / patrA'kSarANi saMvIkSya, vIkSA''pannA vayaM tataH / tvAM cA'nanujJApya paNyaM, nA''nayAmaH svavezmani // 297 / / ete vayaM te ratnAni, yadi vidmastridhA'pi hi / tato yattvaM bhaNasyadya, taM kurmaH zapathaM khalu // 298 // chagaNakavRttaM jAnannArAmasUralubdhadhIH / kaJcakA''rtyA nirAkAGkSaH, smitvoce mRdu tAn prati // 299 / / kimetaducyate dInaM, yuSmAbhiribhyapuGgavAH !? / ratnebhyo hi bhavanto me'bhISTA bibhIta mA''sma tat // 300 // ratnapratyarpaNe cedbho !, azaktAH stha mayaiva tat / pATitaM patramityuktvA, cakre tAnakutobhayAn // 301 / / yataH- upahatya paraM kurvannAtmasamRddhiM mahAnapi tyAjyaH / tithipAtajAtajanmA'dhikamAso vaya'te kArye // 302 // vastratAmbUladAnena, satkRtya pratyuta svayam / paNyaM svIkurvatAM gatvetyuktvA sa tAn vyasarjayat // 303 / / asmAkamaparAdho'smatkuTumbadravyaghasmaraH / lIlayaivA'munA soDho, nisargataH kRpAlunA // 304 / / ityuccaiH prazazasvAMsastamArAmasutaM hi te / natvebhyA vaNikputrebhyo, bhANDamAnAyayan gRhe // 305 // 76 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArAmatanayaH so'pi sAgara zreSThinA'nyadA / puNyadhIrvyavasAyAnAmatyutkarSaH sa eSa te // 306 // tadetasya hi vittasya, klezaprAptasya nazyataH / dharmA'rthakAmairbhuJjAnaH, sAphalyaM dAnataH kuru // 307 // ityuktaH paramA''nandamIyuSA cetasA tataH / dadhyAveSa svayaM zreSThI, mamA'nujJAtavAn dhanam // 308|| tadahaM svecchayA yacchAmyAtmanaH puNyahetave / yaddattaM zreSThinA mahyaM, tanmadIyaM parasya na // 309 // kaJcukA'nupadIbhUtvA, bhrAntaH sarvatra cittavat / nA''pnuvaM kaJcakaM kvA'pi, bodhibIjamabhavyavat // 310 // tadduHkhasya vinodAya, svabuddhiprekSaNAya ca / puNyeyattAvabodhAyA'rukSaM mRtyusakhIM tarIm // 311 // daivAdAsAdya ratnAni, tejazca yazasA'Jcitam / ratnacchagaNavRttAntAdbhUpaM vismApayaM khalu // 312 // adhunA nijadordaNDA'rjitadravyavyayAdaham / saptakSetryAM kRtazraddho bodhibIjaM labheya cet // 313 // iti dhyAtvA'rhatAM caityamAlAsvaSTAhnikAM vyadhAt / rAjJe dattvA dhanaM mUlAdamAriM paryaghoSayat // 314 // avAritamahAdAnaDiNDimaM paryavAdayat / kArAgAragrahagrastagupsikAyAnamocayat // 315 // harSA'zrupUrasampUrNa zraddhAsindhuzucIkRtaH / tapazcAritrapAtrANi, prAsukAnnAdyalAbhayat // 316 // dhanyammanyastataH so'tha saGghAtaghAtakarmaTham / bhojanA''cchAdanA''dyaizca zrIsaGkaM paryapUpujat // 317 // ArAmanandanakathAnakam / 77
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhammikANAM vAtsalyaM, kRtvaivaM muditastataH / pratyaSThApayadAcArAt, sa bimbAnyarhatAM mudA // 318 / / alekhayacca karmA'bdhimajjajjIvatarInibhAn / jagabandhujinA''diSTasiddhAntapustakAn bahUn // 319 // itthaM vyayAdaparyAptadravyasambhArakAraNAt / maNiratnA'GkitaM ramyamarhaccaityamakArayat // 320 // evaM zraddhAvazollAsipuNyaprAvRtajIvitaH / dharmaikazaraNo jajJe, sudhIrArAmanandanaH // 321 / / svapuNyopArjitaM vittaM, svapuNyaparipuSTaye / dattvA''rAmasutaH svA''DhyambhaviSNuH zreyasA'bhavat // 322 // yataH- lakSmIrAtmagRhodbhaveti tanayA pAtrepyadAtuH svayaM, lokAdvArinidherivA'tra rudataH sA gRhyate jiSNunA / cetpANigrahaNaM vidhApyata iyaM tyAgena sUtvA yazaH, puNye kvA'pi gatA'pi vatsalatayA vyAvarttate tatpunaH // 323 / / athA'nyadA jinendrANAM, kRtvA'rcA sAyamAdarAt / sa paJcastutimuccArya, nidrAmudrA'Gkito'bhavat // 324 // nidrAsukhAdathA''hAre, pakvA''zayamupeyuSi / nizA'ntapraharasyA'rdhe, tena svapnastvadRzyata // 325 / / kila lakSmIpure svasminnagare narmadAtaTe / zrIkhaNDAgurukASThaughaizcitA hyekA vyaracyata // 326 // tataH padmAvatI tatra, kRtvA snAnaM nadIjale / vidhAyA'STavidhAM pUjAM, devasyeSTasya bhaktitaH // 327 / / Uce yadyapi zAstreSu, pravezo'gnau nirAkRtaH / tathA'pyahaM kariSyAmi, pravezaM jAtavedasi // 328 / / 78 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ yato mayakA hatayA, durAgrahagRhItayA / kaJcakA''nayane prANadayitaH preSito haThAt // 329 // vyAvRtya yat sa nA''yAtastanmanye'hamamaGgalam / mRto vA mArito vA'nyairiti tasya dvayI gatiH // 330 // athavA'nyairna zakyo'yaM, preSituM yamasadmani / na ca tAdRgabhUdrogo, yena svena mriyeta saH // 331 // na ca jIvati yenaiSa, na tiSThenmAM vinA kvacit / tanme'sau pratyayaH premNo, madviyogo'sya mRtyave // 332 // bhAvi vaH kalmaSaM lokAH !, pApAsyAM mAM hi pazyatAm / mithaH snehasya kaH syAcca, pratyayaH priyayorjane ? // 333 // jIvantInAM vinA nAthaM, strINAM syurdurvacAMsi ca / sati bhartari nArISu snihyanti pitaro'pi ca // 334 // ityahaM taM vinA vahnau, vizAmyeSA svamRtyave / ityuccArya dadhAve ca, citAM prati sphuratkramA // 335 / / pazyan sAkSAdivainAM drAguttasthau vanasUrbhayAt / uccairUce ca mA meti, priye ! pazyasi kiM na mAm ? // 336 / / ityuccApinaM taM hi, zrutvottasthau paricchadaH / kimetaditi saMrambhAttamuvAca muhurmuhuH // 337 / / mAntrikAn mAntrikAn zIghramAhvayatyatha sAgare / bhASiNi svena caitanyaM, prApyA''rAmasuto'vadat // 338 // paTurasmi nivAryantAM, mAntrikA yatkimatra taiH ? / svapnA''vezavazAduccaiH, kilA'haM vilalApa bhoH ! // 339 / / iti nivartya tAn pazcAdantazcintA''turo'bhavat / citAmAroDhumutkA'bhUtpriyA me kimatarkitA ? // 340 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA'yaM me syAdujA svapnazcintAsvapno'pi naiSa me / kintu satya ivA''bhAti, devatAdarzito hyasau // 341 // ata eva hi me'GgeSu, tApo lAnirmanobhramaH / tat kiM kurve ? kathaM tatra, yAmyahaM kaJcukaM vinA ? // 342 // yadvA kaJcakavArtA'pi, mama zAntA priyAM vinA / yena sA madviyogena, citA''rUDhA bhaviSyati // 343 // strIhatyApAtakA''kAntA''tmAnaM mAM voDhamakSamA / kSamA'pi tadgirau kvA'pi, vidhAyA'nazanaM mriye // 344 // iti nizcitya citte sve, sAgarazreSThinaM tataH / anujJApya kSaNAdgantuM, cacAla sa giriM prati // 345 // gacchaMzca tvaritaM tatra, parvatopatyakAtale / itastataH sa yogIndrAnadrAkSIt karma kurvataH // 346 / / tathAhi- mRgatvaci samAsInaH, kRtvA''sananiyantraNam / yogapaTTaparIveSaH, kazcidAtmAnamIkSate // 347 / / kazcitpavanakA''hlAdinAdA''kRSTamRgavrajaH / uccairmadhuramandrAM ca, caryAgItimasUtrayat // 348 // kazcidapyasthikUToccapalyaGkaviluladvapuH / svecchayA bhaikSyamuttAnazayo bhuGkte hasan raTan // 349 // kazcitkarAlaprajvAlakhAdirA'GgArakhAtikAm / mRnan padbhyAmathA''GgArAn, kareNA''dAya cA'ghasat // 350 // antrasUtitahAreSu, vahnikuNDeSu kazcana / juhoti mAMsakhaNDAni, zraddhAvAn mantrasiddhaye // 351 // iti pazyan jagAmaiSa, dhIratvAdyogino'ntike / dRSTazca yoginA dUrAt, sampUrNalakSaNo mudA // 352 // 80 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhigamya mudA'zrUNi, muJcan yogI jagAda tam / mama puNyaistvamAkRSTo'kasmAdatrA''gato'si bhoH ! // 353 / / yanmayA hyadhunA kRtvA, pUrvasevAM gurUditaH / mantraH sAdhayituM siddhakSetre'sminnupacakrame // 354 // kintu sattvA'dhikaH ko'pi labdho nottarasAdhakaH / tadabhAvAdahaM zakto, mantraM sAdhayituM nahi // 355 / / tadahaM prArthaye tvAM hi, prasIda mayi sAttvika ! / vidyAM sAdhayato me taduttaraH sAdhako bhava // 356 / / yataH- gatA''zasyA'pi tuSTena, daivenA'rthaH samarthyate / mUrchAparyastamambhojaM, pazya jIvati bhAskarAt // 357 // ityukto yoginA'tyarthamArAmatanayastataH / dadhyau cintitapUrvo me, pUrNo mRtyumanorathaH // 358 / / sAdhayiSyati yogIndro, vidyAM ca tatra bhAvinaH / vighnAMstAn rakSayato me, vetAlebhyaH sukhAnmRtiH // 359 // pratizRNomi yogIndravAcaM drAgiti nizcayAt / ArAmatanayaH proce, yoginaM cA'smi te'nugaH // 360 // iti tadvAkyapIyUSasrotasi snAnamAnasaH / bhUtvA ca nirvRto yogI, prArebhe mantrasAdhanam // 361 / / Agacchan rAkSasaH preto, vetAlo'nyo'pi kazcana / vAryastvayetyathA''dikSadArAmatanayaM sa hi // 362 // maNDalA'ntaH pravizyA'tha, yogI mantraM mudA'smarat / abhUcca kSobho mantrA'dhiSThAtryA devAstataH puraH // 363 / / AjagmurbhUtavetAlazAkinIpretarAkSasAH / parIkSA'rthaM tato vaQrmaNDalaM paritaH kSaNAt // 364 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ uccaiH kilakilA''rAvaM, vidadhuzcaikahelayA / dizo nezurivA''kAzaM, pusphoTeva tadAravAt // 365 // ArAmatanayastveSa, tathA'sthAdakutobhayaH / tatazcA''gatya vetAlaH, ko'pi kopAduvAca tam // 366 // are ! na bhavasIdAnIM, kuru zastra smarA'maram / adya te yamapuryAM hi, pravezadinamuttamam // 367|| ityukto vanasUstena, dadhAve sammukhastataH / vetAlaghAtaM skhalitvA, tasyA'Gge praviveza saH // 368 // vikramya marmaNi svairaM, nihatya muSTibhirmuhuH / vetAlaH kSamAtale kSiptaH, siddhaste'smItyuvAca tam // 369|| tato muktaH praNamyA'tha, vetAlastaM vyajijJapat / zauryakrIto'smi dAsaste, tadbrUhISTaM karomi kim ? // 370 // vanasUH prAha kaSTe tvAM, yadi smarAmi tattvayA / zIghramAgamya sAhAyyaM kAryaM vetAlarAja ! me ||371 // omiti pratipadyA'sau, taM praNamya vrajan punaH / nivRtya sahasA tasmai, kilA''pta ityacIkathat // 372 / / yogino'sya girA mA''sma, bhrAmyastvaM parito'nalam / anyathA kSepsyati tvAM sa, mAyI vahnau svasiddhaye // 373|| yataH- varjyo dUreNa khalo, madhyagato'narthakAraNaM sa khalu / pazya pravizya takraM, stabdhvA dugdhaM vimanyati // 374 // ityuditvA punarnatvA, vetAlo'gAnnijA''layam / ArAmatanayo'pyasthAdupasAdhakamuddhataH // 375 // tatazca yoginA mantrAdAkRSTA devatA'gamat / Uce sA yoginaM brUhi, kurve'haM kimataH param ? // 376|| 82 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogI prAha tvayA sAdhyaH, sauvarNapuruSo'dhunA / pravekSyatyatra vahnau yaH, sa bhAvI svarNapuruSaH // 377 // ityuktvA''jyacchaTAM vahnau, kSiptvA sA devatA yayau / yogI cA''rAmaputrasya, zikhAM mUrtyabhyamantrayat // 378 // raktacandanacarcAM ca, cakre'GgeSu yathAvidhi / kaNThe mAlAM tathA raktakaNavIrasya so'kSipat // 379 // abhANIcca yadagniM tvaM, parito bhrAmya nirbhayaH / yathA siddhyayati me vidyA, tvatprabhAvena sAttvika ! // 380 // vetAlavacanaM citte smarannArAmasUstataH / dhyAyan paJcanamaskAramabhrAmyatparito'nalam // 381 // yogI ca chalamAdAtuM, tamanubhrAmyati drutam / maGgalA''varttanAsatkaM, yadvadanucaro varam // 382 // kAlenA'pi yadA vahnau, kSeptuM taM nA'bhavatkSaNaH / vilakSo'bhyagni cikSepa, yogI taM vananandanam // 383 // laghukAya: sa ucchalya, dorbhyAmAGkSipya yoginam / draSTuM kautukamakSepsId, jvalati jvalane kSaNAt // 384 // jAtazca tatkSaNAdeva, yogI jIvena varjitaH / sArddhaSoDazasauvarNapuruSo dyutimandiram ||385|| tasmiMzca niHspRho'tyantamArAmatanayastataH / bhUmau nikSipya taM kartumanazanaM puro'calat // 386 // tatazca dizi yAmyAyAM, gacchan zuzrAva yoginIm / vilambastatra kiM vo'bhUcchiSyAbhya iti pRcchatIm // 387|| nipatya pAdayostasyAH, ziSyAstAH prAhurAkulAH / vikathA zruticApalyamaparAdhyati devi ! naH || 388|| ArAmanandanakathAnakam / 83
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoginyAha kathaM jajJe, vikathA zruticApalam ? / tA: prAhuH zrUyatAM tarhi, paramezvari ! sAdaram // 389 // astIha bharate kSetre, vaitADhyo nAma parvataH / etasya dakSiNazreNAvasti pUrmaGgalAvatI // 390 // tatra vidyAdharo vidyunmAlI nAmA'sti so'nyadA / gacchannaSTApadaM vyomnA, prApa hIpurapattanam // 391 // tatrA'tha bahirudyAne, tatpurakSmApavallabhAm 1 sakhIbhiH saha kurvANAM, jalakeliM dadarza saH // 392 // tirohitaH kSaNaM pazyAmyetAsAM svairaceSTitam / iti vidyAdharaH zAkhizAkhAyAM nibhRto'bhavat // 393 // rAjapatnyAha sA''nandAt kSemaGkari ! kutaH katham ? / labdhavAnAryaputro'muM, kaJcukaM devadurlabham ? // 394 // Uce kSemaGkarI devi !, tvatpuNyairlabdhavAn nRpaH / khAdatAM kila puNyairhi, jAyate dhAvatAM dhanam ||395 // / tathA'pi kathayetyetat, proktA devyA'vadatsakhI / tvatpuNyapreritAzcakruzcaurAH ke'pyatra caurikAm // 396 // prAptAste nagarA'dhyakSairbaddhvA''nItA nRpA'grataH / dRSTvA tAn janatA rAjJe, vyajijJapat kRtA'JjaliH // 397 // etairnAtha ! puraM sarvaM luNTitaM khAtradAnataH / eta samastaM hi vastu sambhAvyate vibho ! || 398 // tatazca rAjA tadvezma, zodhayitvA dhanaM nRNAm / yadyasya hi tattasyaivA'rpayAmAsa sunItimAn // 399 // luNTadbhiH stenavezmAni rAjA'dhyakSairavApyata / sa eSa kaJcukastatra, saurabhavyAptanAsikaH ||400|l 84 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ tairArghyaMta nRpasyaiSa, rAjA'pyAnandamIyivAn / tubhyaM copAyanIcakre, premA'dvaitaM dadhattvayi // 401 / / sa eSa premNa utkarSaH, priyasya dayitAM prati / pazyantInAM yadanyAsAmekasyAH prAbhRtA'rpaNam // 402 // iti devI nizamyA'tha, premasarvasvamAtmani / patyurvicintya santoSapIyUSanirvRtA'bhavat // 403 / / Adizacca sakhIM vegAtkaJcakaM taM samAnaya / paridhAya yathA'dyainaM, rAjJo'rddhA''sanamAzraye // 404 // sakhI gatvA gRhItvA taM, yAvanmArgamupasthitA / tAvadvidyAdharaH so'yaM, jahve kaJcakamUrdhvataH // 405 / / harSAdvidyAdharo vIkSya, kaJcukaM rAmaNIyakam / dadhyau yadasya na mlAnizcitraM na saurabhacyutiH // 406 / / tannItvA'dyaiva ruSTAyAH, priyAyA vidadhAmyaham / Dhaukane kaJcukaM hyenaM, yena tuSyati sA mayi // 407 // iti vidyAdharo dhyAtvA, kSaNAdAgatya vezmani / yAvadarpayiSyatyasyai, tAvadanyA'tha tatpriyA // 408 / / jJAtvA kaJcakamAyAntaM, patye dAsyA vyajijJapat / samarpyaH kaJcuko mahyamArokSyAmyanyathA citAm // 409 // mayi satyAM tvamanyasyai, samarpayasi kaJcakam / idaM svapne'pi mA maMsthAH sapatnIp hi dussahA // 410 // etadvidyAdharaH zrutvA, sandehA'bdhau mamajja saH / dvibhAryasya hi, puMsaH syAnna duHkhasyA'ntaraM khalu // 411 // vayasyA''bhyaH svayaM cA'pi, bhANite bhaNite api / vidyAdha? na manyete, kaJcukA''dAnamekayA // 412 // ArAmanandanakathAnakam / 85
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ na zayAte na bhuJjAte, kaJcakA'prAptiduHkhataH / vidyAdhau~ tataH so'pi, vidyAdharo vyacintayat // 413 / / yadyekasyai pradAsyAmi, kaJcukaM hyaparA tadA / kurute'tyAhitaM so'Hstanna kasyA api dhruvam // 414 / / ityekAnte vimukto'sau, kaJcakaH saurabhoccayaH / yayau vidyAdharo'pyaSTApade vanditumarhataH // 415 / / vidyAdharoM tathaiva sto, vinA zayanabhojanam / kathAM brUte vinodAya, svasvadAsIjanastayoH // 416 / / ityetadRddhayoginyai, kathayantIstu yoginIH / zrutvA'jJAsIdathA''rAmaputraH kaJcakamAtmanaH // 417 / / iti vRttAntazravaNAt, sthitAH smastatra kiJcana / bhagavati ! prasIda tvamaparAdhaM kSamasva naH // 418 / / so'sti me kaJcako'dyApi, kathaM vaitADhyaparvate ? / saiSa taskaravRttAnto, ghaTate mama cetasi // 419 // yatkRte kaJcakaprAptiH, prItyai syAtsA mRtA priyA / priyAmRtyuvidhAyinyA, kRtaM kaJcukavArtayA // 420 / / tato na yAvadadyA'pi, bhAsvAnudayamaznute / tAvadvizAmi taM vahni, kSipto yatrA'sti yogirAT // 421 // ityAlocya nivRtyA'sAvAgAttatraiva maNDale / dhagadvahnini sauvarNapuruSIbhUtayogini // 422 // smRtvA paJcanamaskAramAlocya nijaduSkRtam / jIveSu kSAmaNAM dattvA'numodya sukRtaM nijam / / 423 / / yAvatpravekSyati kSipraM, vahnAvArAmanandanaH / akasmAttAvadAsannavRkSAllekhaH puro'patat // 424 // yugmam // candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ kimetaditi ? sambhrAnto, lekhamAdAya pANinA / udgrathya ca samArabdho, vAcanAya svacetasA // 425 // svastizrIpurapattanAnnarapatirlakSmIvinodaH svayaM, sambodhyA''dizatIha kAnanasutaM sthAne yathAnAmani / AyAto'si na yatpunastata iyaM vahnau vizantI mayA, tvatkAntA'sti nivAritA'STadivasIM yAvattatastvaryatAm // 426 / / pratidizaM tvacchuddhyarthaM, zukazAkhAmRgA''dayaH / preSitAH santi tatko'pi, bhUyaH preSyo'tra zuddhikRt // 427 / / vAcayitveti lekhA'rthamavabudhya vyacintayat / aho ! satyo'bhavatsvapno, yo dRSTaH zreSThivezmani // 428 // manye kadAcinme kAntA, madviyogAddhavirbhujam / vizantI satyato rAjJA, saMrambhAdvinivAritA // 429 // ahaha !!! satyatA kIhak, svapnasya militA'dhunA / nUnaM mAmanugRhNantyA'bhISTadevyA sa darzitaH // 430 // kathaM vyomnaH papAtaiSa ?, iti vRkSaM vyalokayat / zAkhA''sInamapazyacca, krIDAmarkaTakaM nijam // 431 // tataH zAkhAmRgo vRkSAduttIrya praNamannatha / gRhIto vakSasA''rAmaputreNa mamatA hyasau // 432 // dadhyau bhAgyAnmamA'dyA'pi, diSTyA jIvati sA priyA / pravRttiH kaJcukasyA'pi, prAptA'sti daivayogataH // 433 // kathaJcitkaJcukaM prApya, priyAyai hyarpaye yadi / tatazcitA'gnijhampAyA, mUDhamRtyubhavenna nau // 434 // pure'traiva svavRttAntA''vedakaM lekhamarpaye / zAkhAmRgo yathA rAje, nivedayati yadyathA // 435 // ArAmanandanakathAnakam / 87
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti vallirasenaiSa, likhitvA patramAtmanA / samarpya markaTaM snehAdanugamya vyasarjayat // 436 / / svayaM ca kaJcukopAyavyagracitto'bhramadbhuvi / svakAntAdarzanA''sannA'vadhi cetasi cintayan // 437 / / anyadA vAnarIbhUya, krIDato vyantarAn vane / vIkSyA''rAmasuto'pazyatteSAM kApeyakautukam // 438 // teSveko nRpatIbhUto, mahAn kAlamukhA'bhidhaH / sAmantA'mAtyapAdAtapadavAnarasevitaH // 439 / / atha kAlamukho rAjA, dvAsthaM vAnaramAdizat / takSANamAdiza kSipraM, kIlikAkekinirmitau // 440 // gatvA dvAstho'pi takSNe taM, rAjA''dezaM samAdizat / so'pi vAnaratakSA''zu, kIlikAkekino'karot // 441 // AzvAkAzagatIn kIlaprayogAttAnvidhAya saH / gatvA vijJapayAmAsa, takSA vAnarabhUbhuje // 442 // tataH so'vAdayad DhakkAM, yiyAsuH prativAnarAn / sambhUyA''jagmurAzveva, sarve sannahya vAnarAH // 443 // vyalabdha kekinaH sarvAn, vAnarANAM pRthak pRthak / ArUDhAn vIkSya tAn rAjA, cacAlA''ruhya kekinam // 444 / / kIlaprayogAduDDInAn, sajIvAniva kekinaH / te'tha valgAvazAdazvAnivA'muJcan yathApatham // 445 / / vyomamArge prayAntyete, kekyArUDhAstu vAnarAH / bhUmArgeNa dadhAve ca, tAnanvArAmasUstataH // 446 / / utteruH kAnanaM prApya, kekibhyo vAnarAstu te / sajjIbabhUvurAzvevA'vaskandAyA'rikAnane // 447 / / 88 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAhalAM vAdayAmAsuH, kAtaraprANahAriNIm / ekAnte kekino muktvA, celuste ca ripUn prati // 448 // jJAtvA pratibhayAdvairisenAM tAM bahirAgatAm / nezuH kecillatAkuJje, vRkSAdRkSaM yayuH pare // 449 / / kAntAmAdAya kecicca, vivizugirigahvare / phalitAM'hipamUrchAbhistasthustatraiva kecana // 450 // naMSTvA vyAghuTya cA'nye tu, vIkSante'rIstarusthitAH / bhayAtkecitskhalatpAdA, nipatyA'guH punastarum // 451 / / kecinnIlamukhaM bhUpamAvRtya zauryazAlinaH / Ucurdeva ! dRDhIbhUya, gamyate'bhiripUn svayam // 452 // vIrAvaraNikAM kRtvA, gacchAmaH katicidvayam / tvatpratApAdviSAM senAM, bhaGkhyAmo yadidaM kiyat ? // 453 / / samAdiza yathAyogyamete smastvannidezagAH / yena te rAjadhAnIyaM, zatrubhirvyApya bhajyate // 454 / / lokazca kSobhamApannaH, tyajan putrAdi nazyati / yuddhopakramamAdhehi, jJAsyate vikramo'dhunA // 455 / / itthamuttejito mantrisAmantairvikramoddhataiH / yuyutsuzca svayaM nIlamukho rAjA''ha mantriNaH // 456 / / nidhattA'ntaHpuraM durge, sahA'patyairyathAsukham / muJcantAM durgarakSAyai, sainyAni paritaH sphuTam // 457 / / ityAdizya ca nAsIravIravalgitarAjitaH / nissasAra sa sarvA'bhisArato vAnarA'dhipaH // 458 // tato nAsIrayorAsIdvayorapi mahA''havaH / nakhAnakhihatAH peturubhayatrA'pi vAnarAH // 459 / / ArAmanandanakathAnakam /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAnaryazca samAnIyA'bjinIpatrapuTasthitam / pAyayanti sma pAnIyaM, yuddhayamAnAn nijAn bhaTAn // 460 // ArAmatanayo'pyAgAdvegAttiSThanti yatra te / kIlaprayogasaJcArAtpuGgavo dArukekinaH // 461 / / itazca yuddhyamAnAste, capeTAbhiH parasparam / ArukSan vRkSamutpeturdivaM vikramavalginaH // 462 / / atha daivavazAdbhagnaH, kAlavaktro nanAza saH / prANAnAdAya muktvA tu, tatra tAn kASThakekinaH // 463 // ArAmatanayaH samyak, kIlasaJcAravittataH / Aruhya kekinaM kaJcidvaitADhyaM prati so'calat // 464 / / manovegena ca sparddhamAnena kASThakekinA / ArAmatanayaH prApa, vaitADhye maGgalAvatIm // 465 // turyabhUmigavAkSA'grapalyaGkanyastakaJcakam / kathaJcidapyayaM jJAtvA, vidyunmAligRhaM yayau // 466 // vidyunmAlinivAse ca, kalA'pyArUDha eva saH / pravizya kaJcukaM dRSTvA, tamAdAya ca niryayau // 467 / / nirbhayatvAdavAdIcca, haTTazreNiSu nirbharam / madIyaH kaJcuko hyeSa, nIyate tanmayaiva hi // 468 // ityuccai?SayanneSa, nissasAra purAbahiH / kIlikAkauzalAnmaGgha, pratasthe svapuraM prati // 469 / / akasmAdetya gehAcca, gRhItvA kaJcukaM punaH / kekyArUDhapumAneSa, hahA !! yAti drutadrutam // 470 // iti tArataraM vidyAdhau~ te iSTakaJcuke / sorastADaM janAnuccairUcaturdhAvata drutam // 471 / / 90 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ to'STApadaM vidyunmAlI yo hi patistayoH / tatastAbhyAM svayaM cakre, kaJcuke vAdanirNayaH // 472 // kaJcukagrAhiNaM jitvA, yA'tra gRhNAti kaJcukam / tasyA eva bhavetsaiSa, nA'nyasyAH zapatho'tra nau // 473 // iti nirNayamAdhAya svasvapaitRkapattibhiH / sanAthe celaturdve te, tasyA'nupadameva ca ||474|| vicakratuH kSaNAdete, vidyAdharyau svazaktitaH / AzvahAstikapAdAtarathakaTyAcaturbalIm // 475 // vidyAdharyoH prabhAvena, caturddhA'pi ca tadbalam / pratyArAmasutaM vyomnA, dadhAve cittaraMhasA ||476 // tato dadRzaturvidyAdharyau dUre'gragAminam / ArAmanandanaM vastrA'JcalacumbitakaJcukam // 477 // 4/ militvA te aveSTetAM, vidyAdharyau vanA'Ggajam I Ucatuzca kva re ! yAsi, gRhItvA kaJcukaM kare ? ||478|| aikSiSTA''rAmasUrvyomni, plavamAnamitastataH / vidyAdharyorbalaM dUrAdyAdaH sainyamivA'mbudhau ||479 // dadhyau ca na hi zakSyAmi, gantumetairvRto'smi yat / ekazcA'haM kathaM yokSye ?, dhAsye vA kaJcukaM katham ? ||480|| vidyAdharyozca sainyenA'tyarthamAcchAditaM nabhaH / bhayAdivA'rkabhAsazca, nA''tmAnaM darzayantyapi // 481 // kevalaM dhvAntasAmrAjyamekacchatraM vijRmbhate / nA'grataH pazyato dRSTI, digmoho bhavitA'tra me ||482 // bhrAntvA bhrAntvA patiSyAmi, bhUyo bhUyo'pi bhUrizaH / vidyAdharyorvarUthinyAM, tatkurve kimataH param ? // 483 // ArAmanandanakathAnakam / 91
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAraMvAraM puraH pazcAtpArzvayonikaTaM bhavat / vidyAdharyorbalaM vIkSya, sa vetAlaM tato'smarat // 484 // smRtamAtro'pi vetAlaH, samAgAt saparicchadaH / mukhAnmuktA'nalajvAlAdhvastadhvAntakRtadyutiH // 485 / / muktA'TTahAsasantrAsaparyastaparasainikaH / natvA''rAmasutaM proce, samAdiza karomi kim ? // 486 / / sa uvAca vidyAdharyoryuddhyamAno balaM skhala / samarpya kaJcukaM yAvadAyAmi punaratra bhoH ! // 487 // yadyahaM nA'dhunA tatra, pure sve yAmi tanmayA / AgamenA'vadhiH proktaH, pUryate'tra vilambanAt // 488 // tatazca matpriyA prodyadvahnijvA'lAJcitAM citAm / pravizettattvayA'traiva, sainyaM skhalyamanuvrajat // 489 // vetAlaH prAha kasmiMzcit, pure'darzi mayA'pyadaH / yadekA strI citAvahnau, praveSTuM prasthitA'bhavat // 490 / / tato yadi punaH sA te, bhAvinI dayitA khalu / tadgaccha tvaritaM yena, tvatpRSThirakSako'smyaham // 491 // iti vetAlakathitastrIvRttAntakRtA'ratiH / vAmAkSispandanenA'pi, sUcitapreyasImRtiH // 492 // tatazcacAla santaptavapuzcitto vanA'GgajaH / kIlikAyantrasaJcArajaGghAladArukekinA // 493 // yugmam / / itazca narmadAtIre, kAntA''gatidinA'vadhim / pUrayitvA nRpaM proce, padmAvatI kRtA'JjaliH // 494 / / rAjannahaM svavargeNa, vAritA'pi citAM prati / patimRtyuprAyazcittazuddhaye calitA'bhavam // 495 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIpuNyoccayenA'tha, mAnyena guruvattvayA / markaTAcchuddhimAnIya, sthApitA'hamiyacciram // 496 / / tatastallekhanirdiSTA'vadhidinA'dhiko'bhavat / yadadyA'pi sa nA''yAti, tatpatyurbhAvyamaGgalam // 497 / / visRja tanmahArAja !, citAvahnipravezane / patihatyotthapApmA, mAmAkrAmatyabhito'pi yat // 498 // iti zlathIkRtA''bandhamuktvA rAjAnamuccakaiH / natvA zvazuravargasya, pitRvargasya cA''darAt // 499 // dattvA'tyarthamasau dAnaM, dInA'nAthajanAya tu / zraddhAvandhoddharIbhUya, pUjayitveSTadevatAm // 500 / / anukUlya sakhIlokaM, kSamayitvA paricchadam / AzvAsya svakuTumbaM cA''pRcchaya zvazuramAtmanaH // 501 // garhitvA duSkRtaM svasya, sukRtaM cA'numodya sA / siddhasAkSikamAlocya, cacAlA'tha citAM prati // 502 // [caturbhiH kalApakam] tataH krandati pUrloke, mUrcchati svasakhIjane / rudati bandhuvarge cA'nuzocati mahIpatau // 503 // sorastADaM vilikhantyAM, bhUmau mAtari nirdayam / vRkSastambe zirasyAsphAlayati bhrAtRpuGgave // 504 // kvedaM rUpaM punarbhAvi ?, vinayaH kvaiSa drakSyate ? / kvedamutkarSa zIlaM ca?, kva caucityaguNakramaH ? // 505 // kvedaM vAtsalyamujjRmbhi ?, kva caiSA dAnazIlatA ? / kvedaM dInakRpAlutvaM ? kva dharmaikyavidhAyitA ? // 506 // kva caiSA dakSatA ? kvA'yaM vaidagdhyavaktRtAguNaH ? / kva caitatpatidevatvaM ?, kva bhaktirmuruSu sthirA ? // 507 // ArAmanandanakathAnakam /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtametarhi zUnyaM ca, jagadetadvinA'nayA / krIDAsaudhamiyaM sarvakalAnAM bhajate hahA !! // 508 // SaDbhiH kulakam / / ityAsannapuragrAmA''gatalokeSu bhUrizaH / paridevitadIneSu, tataH padmAvatI kSaNAt // 509 // kRtvA'JjalipuTaM paJcanamaskAraM zubhA''zayA / manasikRtya nirbhIkA, dadau jhampAM citA'nale // 510 // yugmam / / tato lokaH samasto'pi, proccairAkrandadInavAk / itastatazca paryastanissahA'Ggo'patadbhuvi // 511 // athetyavasare dRSTvA'bhito dhUmA'GkitaM nabhaH / ArAdAyAtsa ArAmaputro jIvanmRto'bhavat // 512 / / kSaNAcca narmadAtIre, tatrA''gAdvananandanaH / apazyacca citAM vahnijvAlA''lIDhadigantarAm // 513 // vastrA''cchAditavaktrA'grAnudazrUn zokavihvalAn / vIkSyA''tmasvajanAn lokAnanyAMzca paridevinaH // 514 / / jJAtvA padmAvatI vahnipraviSTAM nijacetasA / uttIrya kekino muktvA, kaJcukaM caikato'vanau // 515 / / tato yadyasti me kAntA, satIvratavirAjinI / tadiyaM ca tathA'haM ca, bhUyAsva drutamakSatau / / 516 / / ityuktvA dayitAmRtyupAtakA''taGkakampavAn / adRSTaH svajanaijhampAM, citAyAM vanasUradAt // 517 // tato'nupadamAyadbhiryuddhyamAnaimitho'pi saH / vidyAdharIvarUthinyA, vetAlaizca vyalokyata // 518 // athocaturvidyAdharyAvaho ! vahnicitAmayam / prAvizatkathamuplutya, kaJcuke pazyatoharaH // 519 / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ vetAlo'pi tadA dadhyau, hahA !! kimidamAgatam ? / yadrakSA'rthaM mayA yuddhaM, sa kathaM vahnimAvizat ? // 520 // ityubhe api te sainye, yoddhaM zaithilyamIyuSI / IyaturnarmadAtIre, yatrA''ste sa rudan janaH // 521 // athottareNa tadvidyAdharyorhastyAdirjitam / AkarNya dakSiNenA'tha, vetAlocchRGkhalA''ravam // 522 // sambhramAtsaMvRtA''syA'graprAvaraNA'JcalAH kSaNAt / dRSTvA tadubhayatrA'pi, sainyaM nezubhayAjjanAH // 523 // [yugmam] kimetaditi ? sambhrAntA, gatvA dUre sthitA janA / vilokante samAyAntI, citAmanubaladvayIm // 524 // kariSyanti kimate hi ?, citAM prati kRtatvarAH / iti vyAttadRzaH proccaiH, sthAnA''rUDhA mitho jaguH // 525 // rAjA tu sarvasannAhavyUhamAdhAya satvaram / yoddhaM vidyAdharIsainyairbabhUvA'bhimukhaH kSaNAt // 526 / / tato vidyAdharIvRndaM, taccitAM paritaH sthitam / vIkSAJcakre bhuvi bhraSTaM, kekinaM kaJcukaM tathA // 527 // asmadbhayAdathA'nyasmAddhetorvA prAvizaccitAm / ayaM sa kaJcakasteyItyAlokiSTa citAM dRzA // 528 // vilokya cA'kSataM tatra, sanAthaM vAmatastayA / padmAvatyA'pyakSatA'GgayA, hyArAmaputramutprabham // 529 // [yugmam] aho ! AzcaryamAzcarya, praviSTo'gnAvapIha yat / sapriyo'pyasti sauvarNA''sanA''sIno'mbhasIva saH // 530 // ityuccaiApinIM zrutvA, vidyAdharyorvarUthinIm / AyayuH kautukAdrAjA, pare'pi svajanA''dayaH // 531 // ArAmanandanakathAnakam / 95
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatazcA''rAmaputro'pi, padmAvatIsatIvratAt / zItIbhUtA'gnipuJjAyAzcitAyA niragAdvahiH // 532 // joccakre'tha sa rAjAnaM, tamAzlikSannRpo mudA / apRcchacca sa sa pAdvRttAntaM kaJcukA''dikam // 533 / / AnandasampadadvaitaprAdurbhUtA'zrumoditau / vyAttabAhU mudA''zliSya, nanAma pitarau padoH // 534 // AzliSyA''zliSya pitRbhyAM, harSA'zrumocanacchalAt / putrA'darzanaduHkhAya, dade mUlAjjalA'JjaliH // 535 / / yataH- putrA''gatirmudAmagre, mudo'nyAH padapAMzavaH / putrA'darzanaduHkhena, mRto dazaratho'pi hi // 536 / / kaizcidAlApitaH snehAt, kAMzcit sa Alapan svayam / nataH kaizcinnanAmA'tha, kAMzcidArAmanandanaH // 537 // evaM padmAvatI lajjAnIraGgIvivRtA'''nanA / gurUn dUrAnanAmaiSA, bhUtalanyastamastakA // 538 // putrAn prApnuhi nIrogAn, guNinaH sampadA''vRtAn / vandyA bhavasva zIlenetyAziSa guravo daduH / / 539 / / dRSTyA dRSTA'si vatse ! tvaM, bhUyo'pi zubhakarmabhiH / abhisRtyeti sA''nandA, dRDhaM mAtA''liliGga tAm // 540 // muhurasyAH pramodA'zru, nirmArNya nijapANinA / cucumbA''syaM sutebhyo yanmAtuH putryo'dhikaM priyAH // 541 // tatazca svasakhIlokamAzliSya vakSasA dRDham / padmAvatI sudhAsnAtevA'bhUt snehaH sakhISu yat // 542 / / vidyAdharyAvatha jJAtvA, vRttAntaM kaJcakasya tat / kaJcakaM prati nirbandhaM, muktvA vismayamIyituH // 543 / / -rrrrrrrrrrrrrrrrr. 96 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho ! prItirmitho yUnoretayoryat parasparam / AzaGkayA'maGgalaM vahnau, petatuH prema yatprabhuH // 544 // ete ca svajanA yUnoranirvAcyA mudaM yayuH / svajanA''gamanaprItirduHkhagrISmaghanA''valI // 545 / / ityAnandamayaM saukhyamayaM dhRtimayaM janam / vIkSya vidyAdharaprANadayite te tataH svayam // 546 // AdAya kaJcukaM prItyA, svahastena bhuvastalAt / paryadIdhapatAM padmAvatIM taM divyasaurabham // 547 // [yugmam] tato vidyAdharIsainyaiomavartmani yAyibhiH / bhUmArgagAmibhirbhUpasainyaiH parivRtaH sa tu // 548 // gandhasindhuramArUDhaH, paThyamAnazca bandibhiH / sottarIyA'JcalollAsaM, gRhNan vRddhA'GganA''ziSam // 549 // agnau zaityakarocchvAsidRSTazIlA'nubhAvataH / zIlaprazastizAlinyA, padmAvatyA virAjitaH / / 550 // muhurvIkSitumAvRttavaktraM purogabandhubhiH / pravizya puramudbhUtasaGgItaH svagRhaM yayau // 551 // [catubhiH kalApakam] satkRtya bhUpatiM nAnAratnA''bharaNadAnataH / yathAyogyaM ca santoSya, rAjalokaM dhanA'mbaraiH // 552 // vidyAdha? ca sanmAnya, snehAdaJjalibandhataH / AnItapUrNapAtratvAt, svajanAn paridhApya ca // 553 / / yAcakebhyo dhanaM dattvA, bhojayitvA bubhukSitAn / ArAmatanayaH sarvAn, visasarja kRtA'JjaliH // 554 // [tribhirvizeSakam] anyairadRzyamAnAcca, vetAlAtsvarNayoginam / tamAnAyya gRhItvA ca, vetAlaM vyasRjanmadA // 555 / / aaraamnndnkthaankm|
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH snAnaM vidhAyaiSo'laGkRtA'bhinavA'mbaraH / arhato'pUpujadbhaktyA, gehe devagRheSu ca // 556 // pratilambhya tataH sAdhUMstapazcAritramandiram / sAdharmikajanaiH sArdhaM, bubhuje'sau yathAruci // 557 // itthaM jJAtasvapuNyo'yaM, jJAtapatnIsatIvrataH / ArAmatanayaH pUrNaM, gArhasthyaM paryapAlayat // 558 // anyadA bahirudyAne, kevalI samavAsarat / taM vanditumathA''rAmaputro'gAttatra sapriyaH || 559 || trizca pradakSiNIkRtya, jJAninaM taM nanAma saH / prAk samAsInabhavyAnAM, dadau vandanakaM ca saH // 560 // tataH zuddhamahIpIThe, niSaNNe sa vanA'Ggaje / pApapaGkapayaHprAyAM, prArebhe dharmadezanAm // 561 // kRtabhaktirjinendrANAM natazcAritrazAlinAm / kurvANazca dayAdharmaM, samyaktvAnmokSamaznute // 562 // puJjIkRtaprakRtikarmavapuHkaTitre cikrIDatorbata zubhA'zubhayoH kSayeNa / AtmambhariH sa hi kavat svamukhazca yaH syAdAtmA sa martyabhavapaTTakalAbhabhoktA // 563 // kiJca - dAnA''dikamupakRtyaM, sapadi jaritvA'kSaradvayImAtraH / yatkalyANaM dharmastanmuJcati guhyanAga iva // 565 // akRtasukRtasya na sukhAnyataptatapaso na ceSTasiddhizca / nA'zIlavato mahimA, nahi mokSo mUDhahRdayasya // 566|| tasmAddharme buddhiH, kAryA'kArye vicArya kAryaiva / adhigamya mAnuSatvaM, jinadharmA''rAdhakairbhAvyam // 567 / / 98 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatsadbhAvAddharmo, jIvati tatprANirakSaNaM zreSTham / dUre'pi nAgavalyAM, chinnAyAM taddalaploSaH || 568 // satyA vAkkila dayitA, dharmasyA'nanyazaraNalalitasya / tyaktarajaniH zazAGko yAtyastaM bhavati vApyamahAH // 569 // corIkArakalaGko, nahi mRSyati sampadaM na vizvAsam / krUragrahaH kilarkSe, rakSati vRSTiM tathA puSTim // 570 // maithuna satatA''saktaM vRNvantyapakIrtipApamaraNAni / zazino rajanIrAgAcciralAJchanakhaNDanagrahaNam // 571 // aniyantritavipulA''zaH, savilAsaM nartyate manorathakaiH / guNavidhRtA'pyAzAyuk, patAkikA bhrAmyate pavanaiH // 572 // " ityAkarNya samudbhUtabhAvanA''saktamAnasaH / sa samyaktvaM prapadyA'tha, gurUn natvA yayau gRham // 573 // siddhasauvarNapuruSAdaGgeSu karttitAdapi / puna: pallavitAdgRhNan svarNamADhyataro'bhavat // 574 // aSTA'hikAmarhaddevageheSu kArayatyatha / dadAne zreyasi dravyamArAmatanaye tataH // 575 // sphuTadRSTamahAsvapnasUcitaM tanayaM satI / padmAvatI sahA''nandapUreNA'sUta saprabham // 576 // [yugmam ] utsavaM kArayAmAsa, gAyannRtyadvadhUjanam / maGgaladhvanisA''nandaM, samAgacchat sumAtRkam // 577 // SaSTikAM jAgaritvA'tha, saGgItA''hlAdamedurAm / dazA'he paripUrNe ca hRSyadbAndhavabandhure // 578|| asmAkaM duHkhamucchedya, pUrayitvA manorathAn / jAto'yamiti putrasya, pUrNAt kalaza ityatha // 579 // ArAmanandanakathAnakam / 99
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitarau nAma cakrAte, zlAghitau sutajanmanA 1 tataH so'pi kramAllAlyamAnaH prApA'tha yauvanam // 580 // samAnaguNarUpAbhiribhyaputrIbhirutsavAt / pitRbhyAM pUrNakalasaH, santoSAt paryaNAyyata || 5821 || ArAmatanayasyA'tha, samyaktvasthairyamIkSitum / AsannavyantarI kvA'pi, cakAretyasamaJjasam // 582 // pANigrahaNA'nupadaM, putrasyA''gAnmahAjvaraH / tadvazAddAhadIrghArttistaM pracakre'tidussaham ||583|| so'caitanyAdasambaddhaM, pralapati luThan bhuvi / na vaidyena na yakSaizca babhUvA'sya jvarakSayaH ||584 // tatazcA''gAtkuto'pyeko, mAntrikaH sphuTaDambaraH / jJAtvA taM vanasUrAhvaccikitsAyai sutasya tu // 585 // satkRtvA [satkRtya] maNDalA''lekhamupavezya kumArikAm / kSiptamakSatapAtre'siM, pUjayAmAsa DambarAt // 586 // svayaM tu dhyAnamudrAbhiH, kilA'vatArya yakSiNIm / khaDge kumArikAM prAha, bAle ! pazyasi kiJcana ? // 587 bAlA''ha khaDge pazyAmi, yakSiNIM bhISaNA''kRtim / mAntrikaH prAha kiM brUte ?, yakSiNI kathaya sphuTam // 588 // samyagAkarNya bAlA'pi, samAkhyaduccakairidam / yakSiNIyaM vadatyetadyatpUrNakalaso hyasau // 589 // mocanA'rthamazakyena, grasto doSeNa bhUyasA / gacchan sambhAvyate vezma, kRtAntasyeti nizcayaH // 590 // iti zrutvA'pi bAlAyA, vAcaM prANA'pahAriNIm / padmAvatI mumUrcchA'tha dhIrastvA''rAmasUrjagau // 591 // pRccha mAntrika ! doSo'yaM, nivarttate kuto'pyaho ! / apapra(nvapR)cchadasau devIM, bAlayA khaDgavAsinIm // 592 // 100 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ devIvAcaM tataH zrutvA, bAlA''ha sarvasAkSikam / cetpurIpadrayakSasya, zApA'nugrahakAriNaH // 593 // ArAmatanayaH svena, pANibhyAM kurute'rccanam / tadA nivarttate'vazyaM, rogo'sya mRtyuranyathA // 594|| [yugmam ] tacchrutvA''rAmaputro'tha, samyaktvakRtanizcayaH / dadhyau yadyasti mRtyurhi, tatkenA'pi na jIvati // 595 // atha jIvitamastyasya, pUrvopArjitamAyatam / tatkenA'pi na mRtyuH syAdyakSeNa vyantareNa vA // 596 // arthe'smin gatasandehe, kiM yakSA''dibhiracitaiH ? | tadarcA yena samyaktvadUSaNAya bhavenmama // 597|| sutastu mriyatAM vA'pi jIvatAdvA svakarmataH / jAtA mRtAzca bhUyAMsaH, saMsAre vasatAM sutAH // 598 // bhavakoTibhramAtprApte, mAnuSatve'tidurlabhe / tatrA'pi prApya samyaktvaM, tajjJa: ko dUSayatyadaH // 599 // Uce ca mAntrikaM zIghraM, tvaM visarjaya maNDalam / nA'haM kalpadrumaM muktvA, seve dhattUrakA'Gghripam // 600 // ityukto mAntrikastena, saMhRtya maNDalaM kSaNAt / babhUva vyantarI divyanaipathyodbhaTavigrahA ||601 // tato vanabhuvaM proce, tvatsamyaktvaM parIkSitum / kilaitatkRtavatyasmi, nIruk putro'styataH param ||602|| ityuktvA vyantarI zaktyA, tirobhUtA tataH kSaNAt / sa pUrNakalaso nIruk, bhUtvA cikrIDa pUrvavat // 603 // ArAmatanayo'pyeSa pAlayitvA vizeSataH / samyaktvaM tatprabhAvena, divaM prApA''yuSaH kSaye ||604|| ArAmanandanakathAnakam / ArAmatanayakathA samAptA // granthAgram 614 // 101
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ hariSeNazrISeNakathA kathAmenAM nizamyA'yamajAputro vizeSataH / vivekAdgatanidraH san, punaH papraccha satkathAm // 1 // vayasyo'pi jinendroktadharmasaMvammitAM kathAm / vinayapradhAnAM bhUyaH, prArebhe kalayA girA // 2 // astIha bharatakSetre, vizAlA nAma pUrvarA / vizAlavikramo nAma, tatrA''ste pRthivIpatiH // 3 // tatrA'bhUtAM hariSeNazrISeNA''khyau sahodarau / kSatriyau paramasnehAdaviyuktau parasparam // 4 // athA'valaganA'rthaM tAvubhau dezAntaraM prati / celaturyena naiva syustejasvino nirudyamAH // 5 // gacchantvAvanyadA sAyaM, samIkSya yakSamandiram / vAsA'rthaM jagmatustatra, kulAyamiva pakSiNau // 6 // kva gantavyaM ? nRpaH ko vA, yogyaH sevitumAvayoH ? / ityAdi mantrayantau tau, yakSo'ntaHstho'bravIditi // 7 // haM ho // mattyau ! yuvAM sevAM, vidhAtumanasau yadi / tadA'hameva sevyo vAM, sarvaM dAtuM kSamo'smi yat // 8 // 102 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahaM hi zrIphalA'bhikhyodyAnA'dhiSThAyakastataH / anyairmaharddhikairyakSaistasmAnirvAsito balAt // 9 // vijetumanalambhUSNuH, zatrUnahamihA''gamam / bahUnAM hi vipakSANAM, zUro'pyekaH karotu kim ? // 10 // manazcA'tra na me sthAsnu, bhUribhogA'bhilASukam / sahAyau tadhuvAM kRtvA, yAtumicchAmi kutracit // 11 // iti yakSavacaH sAkSAnnizamyA'tha sasambhramam / kRtA'JjalI tato yakSaM, pratyetAvidamUcatuH // 12 // sevako svo manuSyANAmapyAvAM dravyalobhataH / kiM punardevayoneste vAJchitA'rthavidhAyinaH ? // 13 // AvAM bhRtyau bhavAn svAmI, kiM nyUnamiyatA'pi nau ? / amUrtasya tavA''vAbhyAM, yadvidheyaM tadAdiza // 14 // yakSaH prAha svazaktyA'hamadhiSThAya kimapyaho !? / tiSThAmi yatra tatraiva, yuvAbhyAM stheyamAdarAt / / 15 / / pratipanne vacasyAbhyAM, puruSIbhUya yakSarAT / etAbhyAM sahito gacchan, prApa zrIpurapattanam // 16 // Uce yakSastato yadbho !, agre nA'sti gatirmama / bahubhirvyantaretatpuraM vyAptaM vibhAgataH // 17 // tadetannagarA''sannanadIparisare kvacit / sthAsyAmIti gatastatra, yakSaH punaruvAca tau // 18 // bhavantau kurutAmatra, vAlukotkaramuccakaiH / kalhArapatrikAbhizca, tataH pUjayatAmamum // 19 / / kRte tAbhyAM tathA yakSaH, zikSAmityetayoradAt / ahamenamadhiSThAya, vidhAsye svaprabhAvanAm // 20 // hariSeNazrISeNakathA / 103
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhiSThito mayA cA'yamAhato'pyambuvAyubhiH / vAlukotkaraH zailavanna gato vizarArutAm // 21 // mayi pratyayito loko, datte yadupayAcitam / grAhyaM sarvaM yuvAbhyAM tat, kAryo bhogaH sadA mama // 22 // zikSayitveti tau yakSo'thA'dhyaSThAdvAlukotkaram / yathA tathA'pi loke'smin, prakAzyo guNibhirguNaH // 23 // hariSeNazrISeNAbhyAM, tato lokasya pazyataH / strapito'pyambunA'tyarthaM, nA'patadvAlukotkaraH // 24 // tadA''zcaryaM samIkSyA'tha, pUrlokaH kautukAttataH / gharSayan snapayatyenaM, payaskumbhazataiH svayam // 25 // vAlukotkaratastasmAccalatyeko'pi no kaNaH / mahAprabhAvo'yamiti, khyAto'bhUt sakale pure // 26 / / kena kenA'pi duHkhena, pIDitaH pUrjanastataH / upayAcitAnyAcaSTa, yakSaH pUrayati kSaNAt // 27 // pUritapratyayo loko, yakSaM pratyatibhAvavAn / akArayaddevagRhaM, tadvAlukotkaropari // 28 // kAmitA'rthaprAptiprIto, datte yatkiJcanA'pi yaH / hariSeNazrISeNau tadgRhNItastasya sevakau // 29 // pRthak pRthag nRNAmagre, tau tatprabhAvamUcatuH / prasAdAjjIvyate yasya, sa khyApyo hi vipazcitA // 30 // janazrutyA tato jJAtvA, yakSaM sA'tizayaM tu tam / durgabAhurnRpastatra, yakSaukasi samAgatam // 31 // kAzmIrA'mbhobhiratyarthaM, snapayAmAsa taM nRpaH / na tairabhedi sa kvA'pi, jinavAkyairabhavyavat // 32 // 104 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA''zcaryo nRpatirvAlukotkarasya puraH sthitaH / kRtvA'JjalimuvAcaivaM, samakSaM sarvasaMsadaH // 33 / / yadi ko'pi prabhAvo'sti, bhavatastatsutasya me / dRDhabAhorgatasyA'rideze zuddhiM samAnaya // 34 // iti nRpodite yakSo, vAlukotkaradhAraNe / vidhAya yatnaM kamapi, nRpaputrA'ntikaM yayau // 35 // zuddhiste nanu nA''yAti, davIyastvAccireNa tat / zrIdurgabAhunA rAjJA, mahAduHkhamupeyuSA // 36 // abhyarthitastvacchuddhyarthaM, yakSo'haM zrIpurAdiha / samAgAM nabhasA zIghraM, dRDhabAho ! nRpodvaha ! // 37 / / [yugmam] tataH svazuddhilekhaM tvaM, sA'bhijJAnaM samarpaya / iti nabhaHsthayakSokte, dRDhabAhustathA'karot // 38 // abhijJAnAstrikAyuktaM, lekhamAnIya tatkSaNAt / tathaivordhvastharAjJo'sya, haste yakSastamakSipat // 39 // rAjA putrA'strikAM dRSTvA, harSabASpajalomibhAg / svayamudgrathya taM lekhaM, sagadgadamavAcayat // 40 // svasti zrIpurapattane svapitaraM natvA bruve kauzalaM, durgA'ntaHsthakaliGgarAjamadhunA vyApAdya sadyastataH / pUjyapreSitadevatA'rpitabhavacchuddhipramodotsukaH, pratyeSyAmi tadatra nizcayaparA'bhijJAnameSA'strikA // 41 // tacchuddhyAnayanAtprIto, rAjA sA'ntaHpurastataH / vilipya pUjayitvA ca, nanAma vAlukotkaram // 42 // amAtyamAdizaccA'tha, yadvAlukotkaropari / mahadyakSagRhaM kASThamayaM kAraya satvaram // 43 / / hariSeNazrISeNakathA / 105
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ eSo'haM kArayAmIti, vijJapte tena mantriNA / natvA taM nRpatirdhAma, jagAma muditastataH // 44 // mantrI ca kArayAmAsa, kASThaprAsAdamuccakaiH / nikhanya stambhAnnadyantaracAlyAn pUrapAthasA // 45 // yakSavezmani niSpanne, cakre prekSaNakasthitim / nRpaH praNamya taM bhuGkte'nye'pyevaM bahavo janAH || 46 // hariSeNa zrISeNau ca yakSasyA''sannasevakau / satkriyete ca lokena, tAdRk sevA na niSphalA // 47 // varSAkAle nadIpUre, samAyAte'pi naiva ca / pAthasA hriyate tasya, yakSasya kASThavezma tat // 48 // pUre'pi tattathAbhUtaM, dRSTvA loko visiSmiye / tadekadevatIbhUya, tasya bhogamakArayat // 49 // atha dIpotsave prApte, puMsA kenA'pi yakSarAT / pAtre'vatArito rAtrau, praSTuM kiJcinnijaukasi // 50 // tadaiva daivato nadyAM, mahatpUraM samAgamat / yakSazUnyaM nadIpUreNA''kRSTaM kASThavezma tat // 51 // antaH suptahariSeNa zrISeNaM dIpamaNDitam / srotasA nIyamAnaM ca, samudrA'ntastadA'patat // 52 // saritpatipayasyasmiMstarati yakSavezmani / samudragarjitadhvAnairjajAgArA'nujastataH // 53 // zrISeNastata utthAya, vezmano'smAdagAdbahiH / apazyacca sasambhrAnto, jalA'dvaitaM hi sarvataH // 54 // kurvANaiH kiM mahAvRSTi pAthodaiH pUritA mahI ? | akAlocchRGkhalodanvannIraiH kiM plAvitaM jagat ? // 55 // 106 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahA !!! nagarI saiSA, magnA'tra dRzyate'pi na / sa yakSA''rAdhako bhUpo, mRtyumApto bhaviSyati // 56 // dhig dhig yakSamimaM yena, rakSatA mandiraM nijam / yaH svA''tmA''rAdhako bhUpo, pUrloko rakSito'pi na // 57 // iti cintayati bhrAnte, zrISeNe bhayamIyuSi / bhUmAviva calannapsu pumAnekaH samAyau // 58 // asmAkaM yakSato'pyeSa, saprabhAvaH pumAnaho ! / calatyambhasi ya: padbhyAM, dhyAtvetyUce sa taM naram // 59 // aho ! kastvaM ? mahAbhAga !, zaktiryasyeyamIdRzI / samIhase kva vA gantuM ?, tvarA yasyeyamIdRzI // 60 // atha zrISeNamUce sa, bhUrizvAsabhRtA''nanaH / nAlambhUSNurahaM tubhyamidAnIM dAtumuttaram // 61 // tathA'pi kimapi brUhItyuktaH zrISeNamAha saH / ratnadvIpaM vrajannasmi, kAryaM yattatra tacchRNu // 62 // tasmin dvIpe samastyekA, devI rAjyapradA'bhidhA / tatpuro'sti mahAkuNDaM, tApitatrapusambhRtam // 63 // dIpotsavanizAyAM ca, snAyAt kuNDe'tra yo naraH / tasya tuSTA mahArAjyaM, datte sA devatA khalu // 64 // iti kalpapramANena, dvIpaM yAsyAmyahaM tataH / auSadhA''lepamAhAtmyAt, padbhyAM yAmi jale drutam // 65 // zrISeNazca nizamyeti, gacchatastasya kAraNam / svayaJca kRtarAjyecchaH, punarUce sa taM naram // 66 // AgantavyaM kadA tasmAt ?, so'vocadadhunaiva hi / na ciraM labhyate sthAtuM, tatra strIsaGkule naraiH // 67 // hariSeNa zrISeNakathA | 107
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSaM prati viraktaH san, zrISeNaH pratyabhASata / datse lepauSadhaM cenme, tadA yAmi tvayA saha // 68 // sa prAha prArthanAdainyaM, suprApe kimiyatyapi ? | gRhANaitAM tvamapyehi, rAjyA''ptau kuru sAhasam // 69 // iti tenA''rpitauSadhyA, vilipya sa nijakramau / muktvA svaM bhrAtaraM suptaM, tena sArdhaM cacAla ca // 70 // auSadhaprabhAvAttau tu, jaGghAlAvapsu gAmukau / ratnadvIpaM kSaNAdeva, prApatuH pakSiNAviva // 71 // athotsarpatprabhAbhArakIrNaratnamarIcibhiH / dUrA'pAstatamaHstomakRtaprAkAravibhrame // 72 // svacchamuktAmaNizreNigucchagrathitadAmani / zAtakumbhamahAstambhamUrddhanyAbaddha toraNe // 73 // kRtakuTTimanIlA'zmapaya: saMzayazAlini / parito visphuraddhemamattavAraNapAlini // 74 // svayaM candrA'zmamayatvAtphenasabrahmacAriNi / masRNamaNisopAnarohatpatatpurandhriNi // 75 // pAJcAlIdIpikAhastanyastamANikyabhAsure / vezmanyevaMvidhe devyAstau drAg vivizatustataH // 76 // [paJcabhiH kulakam] tanmUrttezca puraH kurvan, saGgItaM madhuradhvani / atizrIrUpalAvaNyaM, strIvRndaM tAvapazyatAm // 77 // 4/ athA''yAtau ca nedIya: strIvRndasya pragAyataH / vismRtA'parakartavyau, stambhitAviva tasthatuH // 78 // gAyantyAM kSaNaM narttakyAM, kSaNaM vINA''kRtikSaNam / bhrAntvA zrAnteva tadRSTirnirnimeSatvamAzrayat // 79 // 108 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ AsannastambhA'vaSTambhA'calatsarvAGgadhAriNau / rejAte tau kaTAkSaiH svairetAbhiH kIlitAviva // 80 // karNapAlIvizadgItipIyUSavRSTijADyabhAk / tanmanohRtkuTIkoNe, nilIyA'sthAdacetanam // 81 // tayornizceSTayorevaM, sukhamUrcchAmiveyuSoH / gItagrahilatAM draSTumivA''zu prodagAdraviH // 82 // uditazca sahasrAMzustirobhUtAzca yoSitaH / gItA' 'nuraNanabhrAntyA, tasthatustau tathaiva tu // 83 // arkeNotthApanAyaiva, gADhaM spRSTau karairnijaiH / nidrAmiva samujjhantau, raGge cikSipaturdRzau // 84 // na yAvatpazyatastAsAM, madhye hyekAmapi striyam / tataH sasmaratuH svArthaM, jAtajAtismRtI iva // 85 // vilokyoditamAdityaM sambhrAntAvabhidevatAm / calitau pazyato dvAraM, pihitaM nijapuNyavat // 86 // ahahA !!! kimabhUdetadgItamohitacetasoH / dUre rAjyazriyo devyA, na nau darzanamapyabhUt // 87 // dhig dhig vyasaninAvAvAM, kRtvA kaSTamihA''gatau / na cA'bhUt phalaniSpattirvyasanaM hi na siddhaye // 88 // sahastagharSamityukte, puruSeNA'vareNa hi / vRddhA kAcitsamAyAsIdvadantI yAta yAta re ! // 89 // natvainAM puruSo'prAkSIt, kiM nirvAsyAvahe tvayA ? | sA'khyat sakampamatrA'rthe, vatsA''ste mahatI kathA // 90 // , kathAmetAmathA''khyAtumidAnImasmi kAtarA / antaruttiSThadAtaGkanaSTA'mRtakalA''nanA ||11|| hariSeNa zrISeNakathA | 109
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrISeNaH prAha mA bhaiSI--hi tvamakutobhayA / yattavA''taGkakartAraM, matkhaDgaH zikSayiSyati // 92 // sAvajJaM prAha sedAnImetasmAtkuTilAdvilAt / dRSTiviSo mahAsarpo, nirgantA yamakhaDgavat // 13 // yadvastu sammukhaM tasya, sajIvaM mAnuSA''dikam / tadRSTirazmibhiH spRSTaM, bhasmIbhavati tatkSaNAt // 94 // kuto'pyAsAditavaro, devatAbhirna mAryate / kintvaitihyamidaM matryaiH, preSyo'yaM yamamandiram // 95 / / kiJcA'trainamajAnantyo, vasantyaH kevalAH striyaH / baDhyo bhasmIkRtAH krUreNA'nena viSacakSuSA // 16 // tato yAtaM yuvAM kvA'pi, sApAyAddevataukasaH / ahaM ca vasudhA'ntaHsthaM, yAmi svaM vezma bhItibhAk // 97 / / zrISeNaH punarUce tAM, mAtarekaM vacaH zRNu / etAH kathaya kutratyAH, saGgItakakRtaH striyaH ? // 98 // satvaraM prAha sA vatsa !, sarvAstA rAjakanyakAH / dIpotsave dIpotsave, rAtrAvAyAnti nanviha // 99 // kRtvA tA devatAyAzca, snAnapUjA''dikaM svayam / saGgItenA''rAdhayantyo, jAgratyetAM nizAmiha // 100 // zrISeNaH prAha kiM tAsAM, devyArAdhanakAraNam ? / Uce vRddhA pratijJAtametAbhiridamAtmanA // 101 // yo hi dRSTiviSaM sarpamenaM hatvA tadaiva hi| devImUrtipuraHsthe'tra, kuNDe snAsyati tApite // 10 // sa eva sAhasA''vAso, naro'smAn pariNeSyati / ityAptayauvanAzcA'pi, na vRNvanti narA'ntaram // 103 // 110 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato'smin pannage sarvaM, bhasmIkRtya nivartini / tanmAhAtmyA'hitA''taGkA, tirobhavati devyapi // 104 / / vidhAtuM bhasmasAt sarvaM, sthitvA mAsAn dazeha saH / Aste dvimAsI yogastho, bilasyA'ntaH pravizya hi // 105 // tataH sthAnamamatvena, devI rAjyapradA punaH / zaktyA nirmApayatyeva, puraM taruvirAjitam // 106 // iti kathayantyAM tasyAM, bilAjjyotirajRmbhata / so'yaM sarpaH sametIti, bhItA vRddhA nanAza sA // 107 // tatazca puruSo'pyeSa, kampamAnamanastanuH / ehyehi kvA'pi nazyAvo, vadannityanvagAcca tAm // 108 // zrISaNazca tato rAjyastrIlubdhatvAdapetabhIH / khaDgamAkRSya stambhasyA'ntare'sthAdatinizcalaH // 109 // tataH phUtkAravAtyAbhirutkSipantIva mandiram / nissasAra phaNA''bhAracaNDA tuNDI bilAdahiH // 110 // caturaGgalamAnAM tAM, niHsRtAM vIkSya harSataH / zrISeNaH svakRpANena, cicchedoragatuNDikAm // 111 // svenA'thA'pAvRte devIdvArAt kapATasampuTe / so'pazyaduragocchedahRSTA''syAmiva devatAm // 112 // tanmUrteH puratazcaikaM, vIkSya kuNDaM yathAzrutam / namaskRtya sa tAM devIM, baddhvA'JjalirvyajijJapat // 113 / / devi ! dIpotsavaM yAvannA'smyalaM sthAtumatra tat / mayi prasIda manyasvA'dyaiva taddinayAminIm // 114 // ityuktvA sahasA tasmin, kuNDe jhampAmadAdasau / taptaM trapu babhUvA'tha, kSaNAtpIyUSasodaram // 115 // hariSeNazrISeNakathA / 111
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAsattva ! vRNISva dviryatte manasi rocate / bhASamANeti santuSTA, pratyakSA devatA'bhavat // 116 / / zrISeNastu prasannAM tAM, vIkSyopakRtilampaTaH / ekena hi vareNA'yaM, yayAce racitA'JjaliH // 117 / / devi ! zrIpuravAstavyaH, pauralokaH sa bhUpatiH / pUreNa plAvito nadyAH, punaH sa jIvatAditi // 118 // devatA'tha vibhaGgena, jJAnena tadvijAnatI / prAha haMho !! dhIrottaMsa !, svayaM tatrA'sti kauzalam // 119 // tadvRNISva paraM kiJcidvarAbhyAM sattvamandira ! / tavopakArasattvAbhyAM, tuSTA'smi dAtumudyatA // 120 // zrISeNo'tha vimRzyaikavareNa so'vRNoditi / saGgItakAminIyuktaM, mahatsAmrAjyamastu me // 121 // duHsAdhye kvA'pi kArye tvAM, yadA devi ! smarAmyaham / AgacchestvaM tadA kSipramityastu me'paro varaH // 122 // [yugmam] evamastviti matvA sA, tirobhUtA'tha devatA / zrISeNo'pi ca tanmUrti, praNamya niragAbahiH // 123 / / kva me sakhA'yaM sambhAvyaH ?, zrISeNazcintayanniti / babhrAma paritastatra, kurvan zabdaM ca taM prati // 124 // kutazcidapi nA'yAsIt, sa puruSo gatA'suvat / hahA ! kvA'yamiti dhyAtvA, saiSa khaDgasakho'calat // 125 // vinA tAmauSadhIM klIbaH, zrISeNo gantumambhasi / nikaSA'bdhitIraM kAJciddizamuddizya jagmivAn // 126 // devyA'pi hi durucchedaM, sarpa hatvA vRto varaH / tyaktasvabhrAtRzuzrUSaM, na mAM sukhIkarotyasau // 127 / / 112 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityantaHkhedamApannaH, zrISeNastvaritaM vrajan / dadarza laharIlolaM, vidUre yakSavezma tat // 128 / / yAnapAtramidaM kiJcidAyAti mama sammukham / tatpratipAlayAmyetadityasthAdUrdhva eva saH // 129 // krameNa pUrNamAnaM ca, bhUtA'dhiSThitapAtravat / tIrA'bhyarNamatha prAptamupAlakSayadeSa tat // 130 // kathametattadevA'smadyakSasya kASThamandiram / iti samyak samIkSyaiSa, tadAruroha vegataH // 131 / / praviSTo'ntazca naikSiSTa, jyAyAMsaM bhrAtaran nijam / na vAlukotkaraM kintu, dvArotkIrNA'kSarA''valIm // 132 // pUreNA'mbhodhinikSiptayakSavezmani vIkSitaH / sAMyAtrikaistato nItvA, muktastIre'smyudanvataH // 133 // vAcayitveti so'tyarthaM, bASpaplAvitacakSuSA / jyeSThabhrAtRviyogA''rtazcintayAmAsa cetasi // 134 / / aho ! durAtmanA tena, yakSeNedamarakSitam / nyapatadarNave me tu, bhrAtA duHkhA'rNave hahA !! // 135 // dhig dhig mAmapi yena svastyaktaH supto'yamagrajaH / bAndhavairhi sanAthAnAmapi duHkhaM sukhAyate // 136 // tadyAmi kvA'pi pazyAmi, cetpunardhAtaraM nijam / strItvamAropayetpuMso, vidhure paridevanam // 137 / / athottIrya tataH kASThamandirAdvartmani sthitaH / krameNa siMhaladvIpe, raGgazAlA purImagAt // 138 // narAzcaturdigAyAtAstenA'bhijJAnapUrvakam / pRSTA nA'khyan bhrAtRzuddhiM, tataH kutrA'pyuvAsa saH // 139 / / hrissennshriissennkthaa|
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha dAsIdvayaM tatra, vijanamityupetya tat / mithaH pRSTvA sukhaduHkhavArtAmekA'tha pRcchati // 140 / / etAvanti dinAnyAsAM, niyamA''rAdhanaspRzAm / kimadyA'pi na santuSya, datte devIpsitaM varam ? // 141 // dvitIyA''ha kumArINAM, pratijJAbhararaJjitA / dadau rAjyapradA devI, varaM nyakRtamanmatham // 142 // zrutvA rAjapradetyAkhyAM, zrISeNo nibhRtaM tataH / tadvArtAyAmadAt karNo, vizeSAttamasi sthitaH // 143 / / hRSTA'tha prathamA'pRcchat, ko'sau ko'sau varaH sakhi !? / dvitIyaH prAha nA'smAbhiH, sa samyagupalakSitaH // 144 / / kintu devyA kumArINAmAdiSTaM yadbhavatpitA / yena ghAniSyate so'yaM, yuSmAkaM bhavitA patiH // 145 / / devIprasAdamityetAH, pratISyaivA''gamanniha / hastyazvAdibalaM sarvamupAyenA''tmasAd vyadhuH // 146 // devatAvAk pramANena, kutazcidapi ko'pi hi / etyadhunA nRpaM hatvA, rAjyametadgrahISyati // 147|| athoce prathamA naiva, zakyo mArayituM khalu / vinA hastyAdisenAM sa, zUreNA'pi hi bhUpatiH // 148 // dvitIyoce na jAnAsi, rAjA strIlampaTo hyasau / nizAyAmekakaH purU, paribhrAmyati sarvataH // 149 / / kiJca dRSTiviSaM sarpa, yo hi vyApAdya tatkSaNAt / tapattrapuNi kuNDe'snAttasyA'sAdhyaM hi kiM sakhi !? // 150 / / tadehi samayastasyedAnImAgamanAya yat / kiJcA'ndhakArapaTakaM, prAvRtyA'bhyeti bhUpatiH // 151 // 114 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ sambhAvyamadhunA kiJcinnUnamekAkibhUpateH / mA ca pazyatvasAvAvAmityuktvA jagmatuzca te // 152 // zrISeNastu svavRttAntamAkarNyA''nandamAvahan / nRpaM cA''sannamAlokya, nipatyA'sthAt kSaNaM bhuvi // 153 // rAjA ca vigatA''zaGko, yayau tadantikA'dhvanA / zrISeNo'tha samutthAya, dUrastho nRpamanvagAt // 154 // daivenA'ndhIkRta ivA'pazyaMstaM pRSThagaM nRpaH / purA saGketitairdvAsthairanuktaH saudhamAvizat // 155 // nRpA''sannacaro bhAvI, nUnameSa pumAniti / zrISeNo'pi hyanuktastairbhUpamanvavizattataH // 156 // gRhANa zastraM bho ! rAjanneSa no bhavasi dhruvam / zrISeNo'tha bruvannevaM, zirazciccheda bhUpateH // 157 // jaya tvaM kuru rAjyaM tvaM, kumArINAM patirbhava / iti lokasya pratyakSamantarikSe vaco'bhavat // 158 // daivataM tadvacaH zrutvA, kumAryaH saparicchadAH / nivArayantyastumulaM, samIyuH khedaharSataH // 159 // tataH svayaMvaramAlAM, kaNThapIThe'sya cikSipuH / rAjyazriya ivaitAstu, pulakAGkuramedurA: // 160 // tadaivA''kArayAmAsuramAtyaprabhRtInimAH / tairjJAtasvarUpai rAjye, zrISeNo'sthApyata svayam // 161 // yo'tra rAjA bhavettasya, nAma syAttu saritsutaH / zrISeNamiti vijJapyA'sthApayaMstasya nAma tat // 162 // saritputrastataH prAtarudayA'calamarkavat / siMhAsanamalaMkRtyA''jJApayAmAsa pUrjanam // 163 // hariSeNa zrISeNakathA | 115
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJApayati vaH paurA !, rAjA'yaM saritaHsutaH / rAjyA''ptimaGgale yUyaM, pU:zobhAM kuruta drutam // 164 / / tato nagarazobhAyAM, kRtAyAmatha bhUpatiH / paTTakuJjaramArUDhaH, so'kArSIdrAjapATikAm // 165 / / athA'sau pradhAne lagne, sarvAstA rAjaputrikAH / cittena pariNItAH prAgupayeme punarnRpaH // 166 / / ramamANaH samaM tAbhistArAbhiriva candramAH / zakravannyAyavAneSa, prajAH pAti saritsutaH // 167 / / vyagraH samagrarAjanyotthApanasthApanAdibhiH / sarvathA bhrAtaraM jyeSThaM, visasmAra saritsutaH // 168 / / atha sAMyAtrikAH kecit, prabhUtA'rjitabhUtayaH / ratnasthAlayutaM khaDgamupAninyurmahIpateH // 169 / / zastrapriyatvAdrAjA'pi, khaDgamAdAya vegataH / AcakarSa pratIkAraM, vIkSituM tasya sAratAm // 170 / / hariSeNasya madbhAturayamityupalakSya taM / yuSmAbhiravAptaH kvA'sau, rAjA tAnabravIditi ? // 171 / / kampamAnazarIrAste, procuH praskhalitA'kSaram / nRpA'smAbhirguruprAyairmajjan bhava ivA'mbudhau // 172 // potenopadazeneva, tatpAraM prApitaH pumAn / tato'smAkaM kRtajJena, tenA'yamAtarIkRtaH // 173 // [yugmam] sambhramAtprAha bhUpo'pi, gataH kvA'sau tataH param ? / te kRtA'Jjalayo'thA''khyan, na vidyo'taH parAM kathAm // 174 // tataH saritsuto rAjA, satkRtya vaNijaH svayam / hariSeNasya zuddhyarthaM, prAhiNot sarvato narAn // 175 // 116 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaM cA'pi tamanveSTumutsukAyitamAnasaH / manyate nigaDaprAyaM, rAjyaM tattAdRzaM nRpaH // 176 // milite bhrAtari jyeSThe, vidhAsye rAjapATikAm / dvirbhokSye ca saritputro, rAjA pratyazRNoditi // 177 // itazca hariSeNo'pi samuttIrNaH saritpateH / zrISeNaM kvA'pi vIkSye'haM babhrAmeti caturdizam // 178 // anyadA grISmasamaye, prapAyAM kvA'pi so'dhvani / sarpapItacaraM pAthaH, papau tRSNAkarAlitaH // 179 // pItena pAthasA tena, ghUrNamAno'dhikA'dhikam / nidrAyamANazchAyAyAM, vaTasyA'dhastale'svapIt // 180 // haridrAvarNatAM bheje, vapustasya kSaNAdapi / laharIparitaH so'bhUdacaitanyavazaMvadaH // 181 // tato vaTatalacchidramadhyAdeko mahoragaH / niHsRtya tanmukhaM vIkSya, nAbhidezaM nipIDya ca // 182 // jIvatIti ca vijJAyA'hlAyA''nIya sa auSadhIm / amucannAbhideze'sya, phUccakAra ca tatra tAm // 183 // [yugmam] tasya phUtkAravAtenauSadhIsaMsparzazAlinA / parigatena dehA'ntaruttasthAveSa tatkSaNAt // 184 // utthito hariSeNazca, vIkSAJcakre mahoragam / nAbhikSiptauSadhIdattaphUtkurvaccaNDatuNDikam // 185 // atha taM vIkSya sarpo'pi, zaGkAtaralacakSuSam / bhUtvA vidyAdharaH so'histrAtA te'smyabravIditi // 186 // paya:pAnAdabhUdevamiti jAnannasau svayam / hariSeNaH punaH sarpIbhUtaM tamUcivAniti // 187 // hariSeNa zrISeNakathA / 117
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavopakAriNaH zaGkA, nAgarAja ! mamA'sti na / viSamUrchA nivRttA me, kasmAditi ? tu sambhramaH // 188 / / bhujaGgaH pratyabhASiSTa, dRSTvA tvAM viSamUchitam / kAruNyAdanayauSadhyodasthApayamahaM tataH // 189 / / hariSeNastamAcaSTa, kiM karomi priyaM tava ? / pratyUce'hiralambhUSNurna kartuM ko'pi matpriyam // 190 / / tathA'pi kathayA''zvevaM, hariSeNodite tataH / sa prAha matpitA dRSTiviSA'khyo nijavidyayA // 191 // sIbhUyA'tha sarvatra, krIDan vyApAditazchalAt / siMhaladvIpabhUpenA'nukRtA'ntikamUrtinA // 192 // [yugmam] puNyA''DhyaM taM nihantuM tu, kathaJcanA'pi nA'smyalam / tato'zakyapratIkAraM, pitRvairaM dunoti mAm // 193 // kva kathaM tvatpitA tenA'ghAnIti praznite'munA ? / prAhA'hirmatpiturmaitryamAsIccheSA'hinA saha // 194 / / anyadA smitavaktraM taM, vIkSya papraccha matpitA / hAsye ko heturAhaiSa, hA ! kIdRg bhavitavyatA ? // 195 / / dRSTyA dagdhuM jagacchaktastvamitthaM sarparUpadhRt / rAjyapradAyAH prAsAde, nareNa tu haniSyase // 196 / / zrutveti matpitA dRSTyA'dhAkSIdrAjyapradAM purIm / anyadA niHsaran bhUmeH, sIbhUto hato'munA // 197 // iti nizamya pratyupakAracikIH pramodabhAk / hariSeNo'bravIdalpe, kartavye'sminviSIda mA // 198 / / mahAnAga ! mayA saiSa, pitRvairI tava dhruvam / vyApAdyaH kintu dUratvAttatrA'haM gantumakSamaH // 199 / / 118 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiH prAha yadi tvaM me, satyaM pratyupakArakaH / tatastvAM tatra neSyAmi, nedIyasA pathA khalu // 200 // vacasyaGgIkRte'muSmin, hariSeNastato'hinA / siMhaladvIpagAminyAM, suraGgAyAmanIyata // 201 // agre'hiH pRSThataH saiSa, hariSeNa: suraGgayA / svalpaireva dinaidvapaM, siMhalaM prApatuzca tau // 202 // gatvA ca raGgazAlAyAM, bahiHsthe vaTabhUruhi / kSaNaM vizramya taM proce, hariSeNo bhujaGgamam // 203 // nAgarAja ! tvametaM hi vaTakoTaramAzraya / pravizyA'haM purIM rAjJo, ghAtopAyAn vilokaye // 204 // rAjJo vyApAdanaM zrutvA, gacchestvaM sthAnamAtmanaH / daivAttu mArite rAjJi, mamA'pyasti na jIvitam // 205 // evamastvitisarpokte, hariSeNo'vizat purIm / sadyUtakrIDayA svasya, prANavRttiM karotyatha // 206 // pratyahaM vIkSyate caiSa, ghAtopAyAn mahIpateH / na ca prApa sthalaM kiJcidrAjJo mRtyurbhavedyataH // 207 // tato dadhyau manasyeSa, hahA !! me vacanakSatiH / aheragre pratijJAtaM, karomyadyA'pi naiva yat // 208 // dinAnAmiyatAM madhye, mayA dRSTo'pi no nRpaH / naiSa yAti bahirnA'haM gantumIzastadantikam // 209 // [ yugmam ] athA'nyadA nRpA''sannacarIM dAsIM sa kAmapi / tavA'haM kAmuko'smIti, premNevopacacAra tAm // 210 // patrakuGkumavastrA'di, mAyayA tasya yacchataH / patnItvamabhajaddAsI, dAnAtkiM na bhavatyaho !? || 211 // hariSeNa zrISeNakathA | 119
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ gacchantIM nityazo rAjavezmanyaskhalitAmimAm / hariSeNo'nyadekA'nte, sakautukamivA'vadat // 212 // apUrvatvAnnRpaM draSTuM, priye'sti mama kautukam / tattvaM kenA'pyupAyena, mama darzaya bhUpatim // 213 / / dAsyUce tamupAyo'sti, sAdhurbhUpatidarzane / yAsyatyadyaiva sandhyAyAM, nadyAM sA'ntaHpuro nRpaH // 214 / / tatra snAtvA sacelaM ca, sarittIrasthitAM zriyam / praNaMsyati nRpo rAjJI, cA''vRtanavyavAsasau // 215 / / na ko'pi hi pumAMstatra, pravezaM lapsyate priya ! / atastvaM kRtastrIveSazcala tatra mayA saha // 216 // hariSeNastataH prAha, kimarthaM saiSa bhUpatiH ? / mahAzIte patatyasmin, sacelaM snAti nizcayAt // 217 / / bhujiSyA'khyanna cedvarSa, pratyatra snAti yo nRpaH / mAghamAsA'STamIrAtrau, ghAtakena sa mAryate // 218 / / ahaMyutvAdavihitasnAnastvagretano nRpaH / anena prahato rAjJA, svayaM rAjyamalaGkRtam // 219 / / tataH pratyayito rAjA, snAtyevaiSa sthite dine / zUrA api pumAMso yaddevatAM prati kAtarAH // 220 / / athA'sau sabhayo dadhyau, hariSeNaH kathaM nRpaH / yathAvidhikRtasnAno, ghAtakena na mAryate // 221 / / sA'vaSTambhaM punardadhyau, dRSTazceccakSuSA nRpaH / tadA daivamapi klIbaM, mattastaM rakSituM khalu // 222 // sAdhUpAyastvayA'darzi, priye ! bhUpatidarzane / sandhyAyAmadya me tanvi ! pUrNIbhavatu kautukam // 223 / / 120 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH sA'ntaHpure rAjJi, sarittIrthamupeyuSi / strIveSahariSeNena, yuktA'gAttatra dAsyapi // 224 // hariSeNo'pi gUDhaM ca, kaTInikSiptazastrikaH / gatyA'tha vacasA strIvaddAsIpRSThagato'bhramat // 225 // athA'GgarakSakA dUre, cikSipuH puruSavrajam / svayaM cA'sthurdavIyAMsastato devIyuto nRpaH // 226 // asnAdrAjyakRtA''cAraparatantraH sarijjale / devatAM ca namaskarttu, prAvikSaddevataukasi // 227 // [ yugmam] puraiva devIvezmA'ntaHpraviSTena durAtmanA / dAsIti rAjJA'nuktena, hariSeNena durdhiyA // 228 // devIM pratyAnatamUrdhno, rAjJaH pravizatastataH / bhrAtetyajAnatA'moci, prahAraH kandharAM prati // 229 // [ yugmam ] rAjJa: puNyAtprahAro'sya, prAskhaladdvAradAruNi / rAjA ca tatkSaNAdeva, vyAghuTyA''gAdbhayAdbahiH // 230 // tato'ntaHpuranArINAmabhUtkolAhalo mahAn / dadhAvuzcA'GgarakSA''dyAH, prodgIrNataruvArayaH // 231 // strItvAdiyamavadhyA me, nirvAsyA kintu matpurAt / adhunaiveti sacivamAdizyA'gAdgRhaM nRpaH // 232 // tataH samAdizanmantrI, saunikaM kAlapAzikam / vyaGgIkRtya purAdenAM, striyaM nirvAsA'dhunA // 233 // sauniko'pyatha tAM dhRtvA, gatvA dhAma nijaM tataH / acintayadaho ! sAdhu, mayA''ptA samaye'GganA // 234 // , yato'dhunA'vatIrNasya vane nA'tidavIyasi / pUjA strIkarNanAsauSThairyakSasya mAnitA mayA // 235 // hariSeNa zrISeNakathA / 121
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadenAmadhunaivA'haM, nItvA yakSasya vezmani / etatkarNA''dikaiH kurve, pUjAM tasya svayaM mudA // 236 // dhyAtveti sauniko'thA''tmavAnAhUya sAdaram / dvAbhyAM pumbhyAM dhRtaM tatra, tadaivainaM ninAya saH // 237 / / hariSeNastu zUro'pi, dvIpIva vidhRtaH sa taiH / na naMSTuM na ca tAn hantuM, zakto'gAdyakSavezmani // 238 // dadhyau ca dhig dhig mAM yena, na chinnaM bhUpateH ziraH / na ca mamA'pi mUrghAnamacicchidannarA'dhipaH // 239 // adhunA'pahRtA'strasya, chAgasyeva tapasvinaH / mamA'GgaiH saunikA yakSamarcayiSyanti sammadAt // 240 // zrISeNo na mayA dRSTo, nA'hezyopakRtiH kRtA / cANDa[T]lahastairdaivaM hA !, datte mRtyu mamA'dhunA / / 241 // upAsitaM mayA strItvaM, nRpaghAtAya yatpurA / tena bAdhitapuMstvena, hatA kSatriyatA mama // 242 // athA'sau sauniko yakSamabhyarcya bahiretya ca / hariSeNasya karNA''dAvakSipaccandanacchaTAm // 243 / / gADhaM dharata bho ! enAmabalAM nRpaghAtikAm / ityAdizyA''tmapuruSAMstIkSNAM cakarSa kartikAm // 244|| pApe ! svenA'jitasya tvaM, karmaNaH phalamApnuhi / ityuktvA prAkko chettuM, kapole sa karaM nyadhAt // 245 / / muNDitatvAt kacastambAstIkSNAstasya kare'lagan / kathaM kUrcamivaitasyA, ityasau parito'spRzat // 246 / / kapolasparzataH kUrca, jJAtvoce sauniko bhayAt / arere !!! dhiyatAM gADhaM, yat pumAneSa nA'balA // 247 // 122 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ asmAkaM bhUpatiM hantuM, kRtastrIveSakaitavam / durAtmAnamamuM baddhvA, chintetyuccairuvAca saH // 248 // baddhe ca tasmin zvapacairniSkRpaH sauniko'vadat / aho ! nara ! smara tvaM hi, kimapISTaM svadaivatam ? // 249 // asmAbhiH strIbhrameNa tvaM, nA'si baddho navA hataH / jJAtapuMstvo'dhunA tvaM hi, yakSasyA'gre samApyase // 250 // hariSeNastamUce'tha, sA'vaSTambhaM nirastabhIH / daivAt samAgate mRtyau, smRtaH kaH kiM kariSyati ? // 251 / / prathamaM chindhi me hastaM, yad ghAto nA'lagannRpe / pazcAt kuru yathA'bhISTaM, yakSA'gre saunika ! drutam / / 252 / / ityukto hariSeNena, kilA'sau, prahariSyati / vijJAya hariSeNaM tu, yakSo mA metyabhASata // 253 / / matpraticArako hyeSa, hariSeNA'bhidhastataH / kimevaM hantumArebhe, re cANDAla ! mamA'grataH ? // 254 // etasyaiva hi zuddhyarthaM, dezAddezaM bhramAmyaham / matpramAdAdaho ! prApa, durdazAmayamIdRzIm // 255 / / iti pumbhUtayakSoktAzcANDAlAH kRtabhItayaH / te sarve'pi palAyanta, siMhanAdAdiva dvipAH // 256 / / tatazca hariSeNasya, bandhA yakSaprabhAvataH / subaddhA apyatruTyanta, TattraTaditi svayam // 257 / / kimeSa sa evA'ho'yaM, ? yakSo yaH sevitaH purA / iti jJAtvA hariSeNastasthau nIcaiSkRtA''nanaH // 258 / / puruSIbhUtayakSo'tha, snehAttamabhiSasvaje / Alapacca mahAbhAga !, kathamitthaM viDambanA ? // 259 / / hariSeNazrISeNakathA / 123
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH kSAmAkSaraM tasmai, hariSeNo nyavedayat / samastamAtmavRttAntaM, sthitvA sthitvA trapAvazAt // 260 // yakSo'tha pratyabhASiSTa, hariSeNaM viSAdabhAk / mayA kusvAminA yaste, kRto'narthaH kSamasva tat // 261 // athoce hariSeNo'pi, yakSarAja ! tavA'dhunA / rakSato mAryamANaM mAM, svAmitA saphalA'bhavat // 262 // nAgasyA'gre prapannaM yat, tadakurvannahaM vacaH / tvaddattajIvitaM manye, mRtyorupari cUlikAm // 263 // sA'vaSTambhaM punaryakSo, hariSeNaM jagAda saH / mA viSIda pratijJAM te, vidhAsye saphalAM khalu // 264 // papraccha hariSeNastaM, kutrA'pi dRSTavAnasi ? | laghu me bhrAtaraM yakSa, pratyavocanna kutracit // 265 // adattavibhaGgajJAnopayogo yakSarADasau / purIsthamapi nA'jJAsIcchrISeNamanyathA'bhidham // 266 // itazca dattasaGketaH, sa nAgo vaTakoTarAt / nRpasya ghAtako'bhUdityAkarNya svAss zrayaM yayau // 267 // zrISeNaM tatra rAjAnamavidvAn yakSarADatha / hariSeNayuto'cAlItkvA'pyenaM vIkSituM tataH // 268 // avidyamAnatvAttAbhyAM, zrISeNaH kvA'pyadarzi na / svarNadvIpamupetyA''ha, hariSeNaM sa yakSarAT // 269 // tvatpratijJA'rthamAdhAtuM, purasyA'sya mahIpateH / grahISyAmi sutaM pazcAnna mokSAmyanyamAntrikaiH // 270 // rAjJA putragrahA''rttena, vAditaM DiNDimaM spRzeH / muJcan huGkAramAgacchernirbhIrnRpasutA'ntikam // 271 // 124 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvatto bibhyadivA'tyarthaM, mokSye rAjasutaM tataH / yathA tvatsandhA pUrNA syAttathA yAcernRpAdvaram // 272 // pazcAdahaM tu yAsyAmi, svasthAnamutkamAnasaH / vipakSairmuktamudyAnaM, zUnyamAste vinA hi mAm // 273 // [ kulakam ] tato gRhIte yakSeNa, rAjJaH putre'tha bhUbhujA / vAdite DiNDime sarvaM, hariSeNastathA'karot // 274 // taM muktvA''zu gate yakSe, jAte putre ca nIruji / mahAmantriko'yamiti, tuSTo rAjA tamabravIt // 275 // yAcasva yadabhISTaM te, dezebhA'zvadhanAdikam / atha vijJapayAmAsa, hariSeNo'pi taM nRpam // 276 // nRpa ! tuSTo'si satyaM cettadekaM zRNu madvacaH / sarvatra sulabhairebhiH, pUrNaM dezA''dibhiH prabho ! // 277 // raGgazAlAyAM macchatruH saritputro'sti bhUpatiH / tasyocchedaM vidhehIti, yAce tvAmahamAdarAt // 278 // smitvoce nRpatiH kiM bho !, madartho yAcitastvayA ? / yadagre'pyabhyamitrINIkRtA senA'sti taM prati // 279 // bhava tarhi tvamevA'syAM, senAnIrmAnito mayA / matsainyaM sakalaM kartR, tvadAjJAM mannidezataH // 280 // svavairaM svAmikAryaM cetyutsAhavihitA''daraH / gacchA' dhunaiva tatra tvaM, sAdhu sAdhaya zAtravam // 281 // asyA''jJayA varttitavyamityAjJA'pyA''tmarAjakam / senAdhikSAMzca rAjA'tha, hariSeNaM vyasarjayat // 282 // akhaNDaprayANaiH so'pi, raGgazAlAM purIM yayau / sarvA'bhisAratastAM ca, paritaH paryaveSTayat // 283 // hariSeNa zrISeNakathA | 125
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadudrAva bAhyAMzca, taddezavAsino janAn / pravezanirgamaM yatnAdarakSatpUrjanasya ca // 284 // saritputranRpasyA'thA'kurvato rAjapATikAm / gatvA vijJapayAmAsurnagarA''rakSakAstataH // 285 // nAtha ! zatrubalA'mbhodhirvalgadazvormisaGkulaH / akAlaplAvanaM kartuM, vyAnaze paritaH purIm // 286 / / purIlokastathA nAthA''krandatyevA'tirodhataH / gokulaM ca yato nA'ntarastIha pracuraM payaH // 287 // zrutveti prasaratkopakampamAnA'dharo nRpaH / AdizadvaprayantrANi, tato vAhayituM narAn // 288 / / atha gopuradvAreSu, vyalabdha maNDalezvarAn / vapre cA'naparAddheSUn, dhAnuSkAnadhyaropayat // 289 // ahaMyutvAttathopAttabahirgatiniSedhataH / saudha eva sthito rAjA, purIrakSAparo'bhavat // 290 // prAkArasthabahiHsthAnAM, bhaTAnAmitaretaram / tatazcA'bhUddvidhA yuddhaM, yantrAyantri zarAzari // 291 // vaprayantrapratIkAraM, vidhApya subhaTAn nijAn / prAhiNodvaprapAtAya, hariSeNaH svayaM punaH / / 292 / / prAkArasthAn zarAsAraistADayAmAsa tAMstataH / labdhe'sminnantare zUrA, vaprapAte DuDhaukire // 293 // caturdikSu pratolISu, nijaM balamaDhaukayat / zUrANAM kSiprakAritvaM, kArmaNaM vijayazriyaH // 294 / / tatazcA'labdhaprasarA, dhIrA api bhayaspRzaH / prAkArA'dhikRtA rAje, tatsvarUpaM vyajijJapan // 295 // 126 candraprabhacaritre prathama paricchedaH
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadaiva ca purIloko, jJAtvA DhokaM purIM prati / sambhUyA''gatya nirbhIkazcakroza nRpamuccakaiH // 296 / / tato vIkSya purIlokaM, rudantaM sarvatastathA / jJAtvA'ribalabhUyastvaM, pratijJAM svAM vicintya ca // 297 / / kSINA'nyasakalopAyaH, saritputranRpo'smarat / vareNaikenA'dhamA~, devIM rAjyapradAM tataH // 298 // [yugmam] smRtamAtraiva sA devI, sametya nRpateH puraH / babhASe vatsa ! brUhi tvaM, sajjA'smi karavANi kim ? // 299 // saritputrastataH proce, devI prati kRtA'JjaliH / svabhrAtaraM yadA drakSye, tadA yAsyAmyahaM bahiH // 300 // iti matpratijJAM zrutvA, dviSazchalavilokinaH / arautsurmatpurImete, mayyantaH sati rAjani // 301 // sandhAnigaDitatvenA'nabhyamitre'dhunA mayi / devi ! prasIda pUrlokaM, pAhi dviSadupadravAt // 302 // atha rAjyapradA proce, vatsA''karNaya madgiraH / mayA pradattarAjyasyA''jJAsiddhasya balaM hyadaH // 303 // smarati sa dvitIyaste, matprAsAde tadA''gataH / dRSTiviSoragA''taGkAnnaMSTvA'gAdRddhyA saha // 304 // tvayA'tha mArite sarpa, tatropadravakAriNi / pUrvavadvasati dvIpe, punardIpotsavo'bhavat // 305 // tapattraNi kuNDe'tha, jhampA tvamiva so'pyadAt / sAhasAttasya rAjyaM ca, svarNadvIpe dade mayA // 306 / / yathA tava tathA tasya, rAjyadA'smyahameva hi / kathamucchettumarhAmi, rAjaMstvamiva tadbalam // 307 / / hariSeNazrISeNakathA / 127
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagAdA'tha saritputro, devi ! darzaya me'dbhutam / madIyaM bhrAtaraM pazcAducchetsyAmi svayaM ripUn // 308 / / uvAca devatA rAjannidAnImutsukA'smyaham / aSTApadagirau draSTuM, caraNAnarhatAM tataH // 309 // sA'GgopAGgaM nijabhrAtRrUpaM kvA'pi tvamAlikha / asyA'nusArAttaM vIkSyA''neSyanti mama kiGkarAH // 310 / / tato rAjyapradA''dizya, tamarthaM vyantarAnnijAn / jagAmA'STApade tebhyastathA kRtvA''rpayannRpaH // 311 // bahiHsthaM vetti taM devI, paraM nA'kathayatsvayam / krIDayA vA tayoryuddhaM, draSTuM vA bhAvi vIkSya vA // 312 / / vyantarAH paTamAdAya, bhramuH sarvatra medinIm / nA'drAkSuH puruSaM kaJcitpaTarUpA'nuyAyinam // 313 / / vyantarAstamapazyanto, nivRttAstAM purIM prati / nRpA'risainye palyaGkasuptaM taM dadRzunizi // 314 // paTarUpasamaM rUpamasyetyUcuH parasparam / svabhrAtuH saritputrasya, kimeSa zatrutAM yayau ? // 315 // moktavyo'yaM na tatraiva, prekSya yadyuddhametayoH / rAjJe pradarzya zIghraM cA''nIya mocyo'yamatra hi // 316 / / ityAlambya hariSeNazayyAmutpATya te tataH / vidyududyotavadrAjJe, pradarzya mumucustathA // 317 // rAjA'pi pratyabhijJAya, jyAyAMsaM bhrAtaraM nijam / bhrAtRdarzanaparyantAM, sandhAM pUrNAmamanyata // 318 // kuto'pyA''nIya supto'yaM, nItazca vyantaraiH kSaNAt / na me'bhUdvacanA''lApo, rAjeti viSasAda ca // 319 / / 128 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha pUrNasandho rAjA, dUtenoce ripUniti / yoddhaM bhavata sajjA bho !, AyAmyeSo'hamAtmanA // 320 / / dUtAnupadamevA'sau, cacAla ca ripUnabhi / sarvA'bhisArabhAreNa, zeSA'hernamayan phaNAH // 321 / / nisRSTA'rthaH sa dUto'pi, bahiHsainyamupetya ca / abhIvijJapayAmAsa, hariSeNaM nijA''ptavat // 322 / / kimetdbhvtaarbdhmnaatmniinmaatmnaa| AtmodayaparajyAnikSatranIti na vetsi kim ? // 323 / / zatrudezo mayA grasta, iti cetasi mA vidhAH / idaM nepAlakUTena, mizraM manyasva bhojanam // 324 // sainyA'bdhivelayaiSA pUrmayA plAvyate cenmatiH / agastyena na kiM pItaH, savelaH saritAmpatiH ? // 325 / / dIpavanmayi zalabhA, dviSaH syuriti dRpyase / na kiM vetsi sa dIpo'pi, yanniyaMtyahidarzanAt ? // 326 / / devatAdattarAjyo'yaM, raGgazAlApatistataH / sarvathA tava sainyAnAmasAdhyo'smanmahIpatiH // 327 // tatastvaM svA'parAdhasya, daNDaM dattvA'sya bhUpateH / prayAhi svasya saMhAramakANDe mA vRthA kRthAH // 328 // bhraaturviyogsndhaa''tto, nA'bhyAgAttvAM purAtpurA / dRSTasvabhrAtRkaM sampratyAyAtaM pazya bhUpatim // 329 // yadi te kupitaM daivaM, tadyoddhaM praguNIbhava / pUrvavannA'dhunA'pyeSa, soDhA tvadurnayAn khalu // 330 // zrutveti dUtavAkyAni, taM pratyakRtamatsaraH / hariSeNazcukopA'tha, saritputrAya siMhavat // 331 // hariSeNazrISeNakathA / 129
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhisaGgaramabhyetya, zirazchetsyAmi te vibhoH / uccairuktveti satkRtya, dUtaM so'tha vyasarjayat // 332 // jvalannagre'pi vailakSyAhUtenottejitaH punaH / AdizatsaiSa rAjanyAn, drutaM sannahyatAmiti // 333 / / etaistathA kRte snAtvA, nijAmabhyarcya devatAm / hariSeNaH samArohadairAvaNamiva dvipam // 334 / / vAdite raNatUrye ca, vIreSUdgataromasu / prAvartata mahAyuddhaM, dvayornAsIrayostayoH // 335 / / anyonyaM hanyamAneSu, subhaTeSu bahuSvatha / hariSeNasya sainyaM tat, prativIrairabhajyata // 336 / / jIvAnAdAya nazyatsu, rAjanyeSu nijeSu saH / hariSeNaH svayaM yoddhamArebhe ripubhiH saha // 337 / / saritputrasya sainyena, varddhiSNUtsAhazAlinA / ghUkavatkAkayUthena, hariSeNastvaveSTyata // 338 // gatA''taGkastathA'pyeSa, kurvANo yuddhamadbhutam / Ahato hRdi bANena, saritputrapadAtinA // 339 // tena bANaprahAreNa, chino marmaNi kuJjarAt / patito'thA'risainyaistairutpATyA''nIyatesma saH // 340 // muktazca saritputrasya, purato mUcchitaH sa taiH / majhAtA hariSeNo'yamityupAlakSayatsa tam // 341 / / are ! payaH payaH zItaM, vyajanaM vyajanaM tathA / bruvannetatpaTA'ntena, nRpaM vIjayati svayam // 342 // tathA zItA'mbunA tasyA'bhiSicya parito vapuH / vIjayanti jalA''rdrAbhirmuhustaM nRpasainikAH // 343 // 130 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiJcittvapetamUjhe'bhUddhariSeNaH parantu saH / prahAravedanA''krAnto, nonmIlayati cakSuSI // 344 / / tataH saritsuto rAjA, muJcannazrUNyuvAca tam / zrISeNo'haM tava bhrAtA, tatprasIda dRzA mayi // 345 // tvadviyogAgnisantaptamutthAyA'bhiSajasva mAm / etAvanti dinAnyArya ! na me'bhUttvAM vinA ratiH // 346 / / hariSeNastu novAca, vidhvastasakalendriyaH / raNA''vezavazAtkintu, bhUmimAhanti nirbharam // 347 / / atibAdhotthadAhenA'vataptena kulasthitim / AsAdayantaM taM vIkSya, saritputro vyacintayat // 348 // utkaNThA draSTumanyo'nyamanyo'nyaM yo mudyamaH / anyo'nyA'jJAtabhrAtRtvAddhig dhigajJAnatA''vayoH // 349 / / tadajJAtasvarUpatvAt, mayaiva kila zatruNA / zatroriva nijabhrAturavasthA kIdRgAhitA ? // 350 // ahahA'sAratA kIhaka, zarIrasya zarIriNAm ? / yadAmapAtravatsyAttu, stokAdapi ca bhaGguram // 351 / / gatvareNA'munA cetsyAtsAdhitaM paramaM padam / tanmUDhAH kiM na gRhNanti, lAbhamasya vinazyataH ? // 352 // bAlye'kiJcitkaraM gADhaM, yauvane vArdhike jarat / alabhyasyaikarUpeNa, vizrambho vapuSo'stu kaH ? // 353 // vasan zarIradurge'pi, nA''tmA kAtaratAM tyajet / rogA'riveSTito naMSTuM, dharmadvAraM ya Ihate // 354 // Atmano nIyamAnasyottamaNaiH karmabhirbalAt / rakSA''stAM svajanairhastAjjvAlyate tadvapurgRham // 355 / / hariSeNazrISeNakathA / 131
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhig dhig rAjyaM ca yasmai hi, gRdhnavo mAdRzA mithaH / andhA iva na pazyanti, dussahAM narakavyathAm // 356 // tadalaM me kuTumbA''dyaistatsneho vAsasIva yat / Atmanyatyujjvale lagno, rajobandhanibandhanam // 357 / / iti vairAgyapUreNa, vratA'mbhodhyanuyAyinA / tyAjitA''tmapadasthAno, rAjA'mAtyAnathA'bravIt // 358 // bho ! bho ! mUlakramA''yAtA, mantriNaH zrUyatAM vacaH / narakA''tiphalenA'laM, rAjyena mama samprati // 359 // yadyeSa jIvati bhrAtA, hariSeNo mamA'grajaH / tadA'smai dIyatAM rAjyamanyathA matsutAya tu // 360 // bruvannaitatparityajya, satIM tAM rAjyasampadam / bhrAtaryapi tathA'vasthe, sarvathA'pi hi nirmamaH // 361 // kurvannA'ntaHpuraM citte, snihyannaiva suteSvapi / asaMstuta ivA''tmIyavallabhAnapyanA''lapan // 362 // lepyarUpamivA''zvIyahAstikaM gaNayannatha / pratyarIn vismaratkopaM, smarannA''tmAnamAtmanA // 363 // UrdhvabAhau rudatyeva, tasmin rAjaparigrahe / jvalata ivA''tmasainyAn, nissasAra saritsutaH // 364 / / [caturbhiHkulakam] tyaktarAjyabhAra iva, laghu gacchannatucchadhIH / kasmizcidvahirudyAne, viveza sa mahIpatiH // 365 / / dayA''dibhirdharmamiva, yatibhiH parito vRtam / zrIvarddhamAnanAmAnaM, tatrA''cAryaM dadarza saH // 366 / / kaTare gurusaMyogaH saMvignasya mamA'bhavat / dhyAyanniti tamAcAryamupetya praNanAma saH // 367 / / 132 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayaM saMvignamutprekSya, bhUpamAcAryapuGgavaH / tanmanodrusudhAkulyAmArebhe dharmadezanAm ||368|| cetaH pretasamaM na maGgalazatAnyAsAdayattRpyati, prAya: kAyakuTI ghaTIva lakuTai rogairbhavejjarjarA / ddhiH siddhiharI darIva tamasA cakSuH paraM mohaya-tyAyurvAyucalaM kalaGkayati bho ! jIvaM muhurjanmabhiH || 369 // dezanA'mbubhirutpUra bhUpacittA''lavAlakAt / AnandA'zrumiSAdakSiyantreNordhvamagAtpayaH // 370 // AcAryadezanotphullasaMvegotkalikAM dadhat / tadaiva sUripAdA'nte, pravrajyAmagrahInnRpaH // 371 // tapyamAnastapastIvramadhIyan zrutamAdarAt / sahA''cAryairvyahArSIt sa, sahamAna: parISahAn // 372 // adhItI sarvasiddhAnte, viditI yatikarmasu / AzritI vinaye cA'tha, gItArtho'bhUtsaritsutaH // 373 // vinayaH zAsane mUlamiti nizcitya cetasA / mahAtmA sa muniH sUripArzve pratyazRNoditi // 374 // ataH prabhRti sAdhUnAM paThatAM jaratAM tathA / tapasyatAM glAnimatAM, vidheyo vinayo mayA // 375 // smarannapyA''tmano'STAGgapraNatA'zeSabhUpateH / sa Adyadinavaccakre, yatInAM vinayaM sadA // 376 // yataH- dAnA''dayo japatapaH pramukhA guNA vA, santo'pyasanta iva te vinayena hInAH / naivA'GganAvapuSi kaGkaNakarNapUrakeyUrahAravalayairghusRNAdvinA zrIH || 377|| hariSeNa zrISeNakathA | 133
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAryasAdhavo'nye'pi, tadvainayikakarmaNA / sukhinaH santi siddhAntapAThA''diSvekacetasaH // 378 / / anyadA vyantaraH ko'pi, mithyAdRSTiH saritsutam / AsaktaM vinaye vIkSya, tatparIkSAM vyadhAditi // 379 / / sa krUravyantaraH zrAddhIbhUya natvA yathAvidhi / AcAryAn vratino'thaikaM, bAlaM sAdhumavandata // 380 // pAThavyagraH sa bAlarSirdharmalAbhaM dadau nahi / so'tha kopAdivoce taM, dharmalAbhaM dadAsi na ? // 381 // pratyabhASiSTa bAlo'pi, sAdhuzrAvaka ! mA kupaH / mUrkhatvAdekacittenoddhoSanna tvAM vyalokayam / / 382 / / aSaDakSINamAhaiSa, taM pAThotkaNThitaM munim / vitarAmyauSadhaM te'hamAyAti paThato yathA // 383 / / atha bAlamuniH pAThe, nyakkRtastulyapAThakaiH / AhautsukyAnmahAbhAga !, dehi dehi mamauSadham // 384 / / atha sa vyantaraH zrAddho'smai kimapyugramauSadham / kuryAdbhuktordhvamityuktvA, tatsamarpya ca so'gamat // 385 / / bAlarSiH kSudhito'smIti, vicArya svayameva saH / kRtvA grAsaM jaghAsaitadauSadhaM mukhazuddhivat / / 386 // athA'sya sandhyAsamaye, payo'bhyeti mukhe muhuH / gurubhyo bibhyannA''khyAti, niSThIvyati bhRzaM tu saH // 387 / / AcAryAstaM tathA vIkSya, papracchurvatsa ! kiM nvidam ? / prabho ! kimapi no vedmi, payo'bhyetIti so'vadat // 388 / / idAnIM tarhi mA'dhyeSThA, gatvA svapihi nirbharam / AcAryaiH svayamityuktaH, suSvApa sa laghurmuniH // 389 // 134 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratikramya svAdhyAyA'nte, suSupsati yativraje / cakre vizrAmaNAM sAdhuH, saritputrastapobhRtAm // 390 / / AbAlavRddhasAdhUnAM, kurvan vizrAmaNAM tataH / saiSa saMvAhanA'rthaM taM, bAlaM sAdhumupAgamat // 391 / / vyantarA'dhiSThitaH so'tha, bAlarSiH prAha taM munim / bADhaM sphuTati me gAtraM, tatsaMvAhaya mAM dRDham // 392 / / icchAmIti bhaNitvA'sau, saritputramunistataH / saMvAhayitumArebhe, mahAprANena taM laghum // 393 / / ziraH pAdau bhujAvaMzau, jarcha UrU ca jAnunI / pRthag mardayatastasya, nizIthasamayo'bhavat // 394 / / suptAste sAdhavaH kecijjAgratyeke yathAvidhi / anudvignastathaivA'sthAdvAlarSi mardayannasau // 395 / / athA''ha taM sa bAlarSirhadi me'mbhazcaTatyatha / pRSThi niSThurapANibhyAM, sAdho ! sambhAvayA'dhunA // 396 / / pravRttaH sa tathAkartuM, tadauSadhavazAdatha / prAhA''kulaH sa bAlarSiH, kadAcinme valiSyati // 397 / / tatsAdho ! bhAjanaM kiJcit, kvA'pi vIkSya samAnaya / asau bAlarSiNetyukto, lagnaH zodhayituM hi tat // 398 // bhUmiM pramArjayan dhvAnte, rajoharaNataH zanaiH / vasatyantaH kimapyeSa, naikSiSTa bhAjanaM tataH // 399 // mahAtman ! kiM vilambo'yamehi sthAtuM kSamo na yat / AtaMbAlarSiNetyukto'bhyetya nA'stIti so'vadat // 400 / / azaktasya bahirgantuM, saMstaro me bhariSyati / ityAkulasya bAlaperAgAdotkArikA tataH // 401 // hariSeNazrISeNakathA / 135
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ saritputro mahAsattvo, jugupsAdoSavarjitaH / gatA'nyopAyastadvaktrasyA'dhaH svaprasRtiM nyadhAt // 402 // vama tvamatra niHzaGkamityuktastena sAdhunA / bAlarSizcA'vamattatra, vinA'nnaM kevalaM payaH // 403 // sthaNDile prekSaNaM rAtrau na zuddhayatyandhakArataH / kathametatpariSThApyamiti tasthau tathaiva saH // 404 // tatazcakranda bAlarSiH,krUravyantarapIDitaH / aho ! sphuTati me gAtraM, tanmAM mardaya he mune ! ||405 // ruddhahaste'mbunA sAdhau, saMvAhanamakurvati / nAmabhiH sa munInanyAnutthApayitumAraTat // 406 // mayi satyapi sAdhUnAM, mA bhUdujjAgaro hahA ! | bAlarSirbAdhyate cA'yaM, sphuTatA vapuSA ca hA ! // 407 // prekSotprekSe vinA bhUmau, payastyaktuM na yujyate / pAnA''hArapratyAkhyAnAnnaitatpAtuM kSamo'smyaham // 408 // vimRzyeti bahUpAyAn, nizcikAya dhiyeti saH / tailenevA'mbunA'nena, vapuH svaM mrukSayAmyaham // 409 // naivaM jantuvighAto me na sAdhUjjAgaro'pi ca / riktI bhUtakaraH pazcAdbAlarSi mardayAmyaham ||410|| rAjye kRtapUrvIyakSakardamA''divilepanam / sakarmakSAlanAyevaukSadgAtraM vamanA'mbhasA ||411 // tenA'mbhasopazAntA'ntaHkarmmA'gniriva nirvRtaH / ajugupsaH saritputro bAlaM saMvAhayatyatha // 412 // apUrvavinayenA'sya, mithyAdRgapi raJjitaH / bAlarSiM vyantaro muktvA'vAdItpratyakSatAM gataH // 413 // 136 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu sAdhvasi rAjarSe !, vinIteSu ziromaNe ! / anubhUtarAjyaH ko'nyo, vinayI syAdbhavAdRzaH // 414 // ityuktvA vyantaro natvA, saritputraM sa bhAvataH / vRthA karthitaM bAlaM, kSamayitvA tirobhavat // 415 // sarvathA'pyakRtauddhatyaH, saritputraH pureva saH / sAdhUnAM vinayaM kurvan, siddhAntAnadhyajIgapat // 416 / / SaTtriMzadguNapUrNatvAdyogyaM sUripadasya tam / gaNA'bhISTaM saritputramAcAryaM sUrayo vyadhuH // 417 / / vinayandhara ityAkhyA, tatsUreH sUrayo daduH / sa gurubhiranujJo [jJAto], vyaharatsAdhubhirvRtaH // 418 // prabodhya bhavikAn kSmAyAM, vinayandharasUrayaH / gaNaM muktvA girau kvA'pi, pAdapopagati vyadhuH // 419 // itazca hariSeNo'pi, zaraprahArajarjaraH / amAtyai raGgazAlAyAM, nItaH paTurabhUccirAt // 420 // tatastasya yathAvRtte, sacivaiH kathite sati / svabhrAtRvyaM svayaM rAjye, hariSeNo vyadhAttataH // 421 // svayaM dadhyau kanIyAMsaM, nihantuM bhrAtaraM mayA / dvirUpakrAnte'pi na yat, sa hatastaddhi sAdhvabhUt // 422 // uttamarNasyA'dhamarNAdazakto vastu dApane / svayaM dadanna mithyA syAt, svavAci pratibhUryathA // 423 // tathA'hamapi svabhrAturmRtyumAnetumakSamaH / tasyA'heranRNIkurve, svamAtmAnaM svamRtyunA // 424 // iti nizcitya cittena, viSAdA''nandabhAgasau / mantribhirvAryamANo'pi, hariSeNastato'calat // 425 / / hariSeNazrISeNakathA / 137
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasminnA'ste girau sUrirmahAtmA vinayandharaH / tatraiva bhRgupAtAya, hariSeNastato'gamat // 426 // mama bhrAtA zrISeNo'yaM, yatIbhUtastapasyati / vinayandharamAcArya, vIkSyA'naMsInmudA'tha saH // 427 // tasya sambhASamANasya, sUrina~vottaraM dadau / athA'sau cintayAmAsa, svacittena savismayaH // 428 // na calati na ca brUte, dRzau nayati nA'nyataH / yadetatkaSTamArebhe, mumukSustanmamA'nujaH // 429 // tadalaM bhRgupAtena, panthAH zaraNamasya me / yanmRtyurvAJchito me syAdanenA'pi pathA khalu // 430 / / Aste sUriryathaivaiSa, niSaNNo bhuvi nizcalaH / hariSeNo'pyabhUttadvat, tatsUreH pratibimbavat // 431 // itthaM dvAvapi pAdapopagamanasvIkArabhArakSamau, siMhavyAlakarAlakAyakaSaNairnopadravaiya'kkRtau / zuddhadhyAnavilInakarmanigaDau saMsArakArAgRhAnniHsRtyA''yuSi pUrNatA''yuSi zivaM mRtvA'tha tau janmatuH // 432 / / iti satpuNyaviSaye hariSeNazrISeNakathA // granthAgram 434 / / iti zrutvA kathAmenAmAzcaryAdhUnayan ziraH / kiJcidudbhUtanidraH san, suSvApA'jAsuto nRpaH // 435 / / prAtarutthAya devA'carcA, kRtvA sadasyupAvizat / agAt subuddhimantrI ca, tatra pauraiH samAvRtaH // 436 // ajAputrasya tatsattvaM, vilokya sacivo'dbhutam / anyo'pi ko'pyabhUdIhak, sattvatattvasya bhAjanam ? // 437|| 138 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti praSTuM darzaninaH, kAMzcidAjUhavat kSaNAt / pRthak pRthagapRcchacca, nRpasabrahmacAriNam // 438 / / yathA'trA'yamajAputraH, sattvasatyaikamandiram / antarAtmAnamAnandamAnayaccaritainijaiH // 439 / / tathA kathayata svasvadarzanA'nusmRtispRzam / bhUtaM vA bhAvinaM vA'pi, sattve saMvAdinaM naram // 440 // athA''ha bauddhaH prathamaM, mantrirAja ! kimucyate ? / sattvakrItajagacchlAghA''DhyaM bhaviSNurajAsutaH // 441 / / sUreSvatha ca satyeSu, sAttvikeSu manasviSu / pratibhASeta ko'hyanyaH, kathyamAno'pi vAgmibhiH // 442 // paraM tathA'pi prathitaM, kathAsu kathayAmyaham / cetpunaH saMvadatyatra, bhAvI jImUtavAhanaH // 443 / / rrrrrrrrrrre hariSeNazrISeNakathA / 139
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ jImUtavAhanakathA asti zrIkAJcanapuraM, mUrdhni vaitADhyabhUbhRtaH / ratnaprAkArakiraNairazrAntollikhitA'mbaram // 1 // jImUtaketustasyA'bhUdvidyAdharapatiH patiH / yasyA'zeSasya yazasaH, prakhyAtA kA'pyanantatA // 2 // vidyAdharendraduhitA, bhAryA'bhUttasya sammatA / kAntA kanakavatyAkhyA, khyAtikSetraM manobhuvaH // 3 // tenA'jani sutastasyAM, kalpadrumavarAdvaraH / jImUtavAhano nAma, samUho guNasampadAm // 4 // taM sarvaguNasampUrNaM, nije rAjye nidhAya tu / kalpavRkSaM kramA''yAtaM, dattvA'gAttapase pitA // 5 // jImUtavAhano labdharAjyakalpadrumo'pi hi / pitRviyogaduHkhA''trto, nA'ntaHsaukhyamavApa saH // 6 // kAntAkaTAkSavikSepacapalaM yauvanaM dhanam / jIvitaM ceti sa dhyAtvA, tamacintya taruM dadau // 7 // tena dAridryanAzAya, jagati pratipAditaH / hemnA sampUrya nikhilaM, kSaNAt so'ntardadhe drumaH // 8 // 140 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulakramA''gate tasmin kalpavRkSe vyayIkRte / apUrvatyAginA tena, trilokI vismayaM yayau // 9 // jJAtvA taM pratisAmantA, rahitaM surazAkhinA / tadrAjyaharaNodyoge, babhUvuH saMhatA mithaH // 10 // jImUtavAhano jJAtvA, vidyayA tadviceSTitam / tadvadhe kUNitamanA, rAjyaM tatyAja niHspRhaH // 11 // tapasyantaM malayA'drau, svapitaraM samAtaram / zuzrUSitumagAttasminnAkRSTaH pitRbhaktibhiH // 12 // yatra vidyAdharavadhUmadhugaNDUSanirbharaiH / jRmbhevA''rambhi bakulaiH, puSpA''nanavikAzibhiH // 13 // yatroddhatA''lipaTalaM, vilokya ghanavibhramam / nRtyanti hemakadalIkuJjeSu zikhiyoSitaH // 14 // utkaNThAH komalaM yatra, gItaM kinnarayoSitAm / zRNvanti nizcalAH sA'zrunayanA hariNA'GganAH // 15 // namannAzliSya, sasnehAt, proktaH pitrA vilokaya / kvA'pi sthAnaM navamiti, girau babhrAma tatra tu // 16 // dadarza tatra vaitADhyazikharasphAravibhramam / gaGgAyitapatAkA'Gka, divyaprAsAdamatra ca // 17 // gaurIgarbhagRhe'zrauSIta, gItaM vINAsvanA''zritam / kanyAmapazyatsaMsArasAraM sarasijekSaNAm // 18 / / vadanA'mbhojabhRGgA''lIM, yA babhArA'lakA''valIm / prazastimiva kAmena, nyastAM saubhAgyabhUpateH // 19 // tAM dRSTvA vismayotphullalocanastanmayo'bhavat / kSipraM navA'vatAreNa, smareNa taralIkRtaH // 20 // jImUtavAhanakathA / 141
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ vistIrNasukRtaprApyaM, tAruNyasurapAdapam / prazAntavigrahakathaM, tyaktacApamiva smaram // 21 // lakSmIvilAsabhuvanaM, bhujastambhavibhUSitam / sA'pi lAvaNyanalinI, rAjahaMsaM vilokya tam // 22 // lajjAmajjattanulatA, kampasampattaraGgitA / asUtramauktikalatA, babhUva svedabindubhiH ||23|| [tribhirvizeSakam ] tataH sahelaM tAmetya, prAha jImUtavAhanaH / prAgupAyanakarpUramiva dantAM'zubhirdizan ! // 24 // AcAraruciraH ko'yaM, kramaste cArulocane !? | sambhAvyate na yatpUrvaM, svAgatAt praNayIjanaH ||25| uktveti tanmukhA'mbhojanyastalocanaSaTpadaH / apRcchattatsakhIM karNe, kuNDalodyotitA''nanAm ||26|| kulA'laGkaraNaM kanyA, kasyeyaM lalitA''kRti: ? / ityuktA tena sA prAha, sakhI praNayamantharam // 27 // vizvAvasoH siddhapatervaMzamuktAlatA sutA / iyaM malayavatyAkhyA, nityaM devIstutivratA // 28 // , nivedyeti sakhI kSipraM tadvayasyAdathA'zRNot / jImUtavAhanakathAM prAjyA'bhimAnazAlinIm // 29 // iyamAlokyate dRgbhyAM, tadetajjanmanaH phalam / iti bruvANe sA''nandaM, vidyAdharanarAdhipe // 30 // AhUtA sA pratIhAryA, pratasthe mAturantikam / nyastaM tvayi manaH pAlyamiti vAg nUpurA''ravaiH // 31 // sukumAreNa manasA, vahantI taM mahAbhujam / nijamantaHpuraM prApya, niHzvasantI zlathAM'zukA // 32 // 142 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ papAta zayanotsaGge, dRSTA makaraketunA / tasyAH pravavRdhe kSipraM; sa ko'pi virahA'nalaH // 33 // [yugmam] sA lajjAtaralA prAha, tAM sakhI pArzvavarttinIm / kiM karomi ? kva gacchAmi ? kasyaitatkathayAmi ca ? // 34 // ayaM kanyAviruddho me, kramaH kAmena nirmitaH / dUtyAdizAmi sandezaM, prayAmi svayameva vA // 35 // kiJca sandizyate tasmin, kiJca vA svayamucyate ? / sarvathA'narthasArthe'smin, maraNaM zaraNaM mama // 36 // vayasyAmabhidhAyeti, tUSNIkA'bhUnmRgekSaNA / jImUtavAhano'pyasmin, kSaNe'bhUdvirahA''turaH // 37 // taM dhyAnamUkamabhyetya, kSAmaM madhukaraH sakhA / uvAca viplavaH ko'yaM, tavA'pi manasaH sakhe ! // 38 // pratyagracandanadalaiH, kalpite suhRdA tataH / niSaNNaH zayane prApa, na sa santApatAnavam // 39 // atrA'ntare malayavatyabhyetya virahA'sahA / kvA'pyA''zramatarulatAprAnte pAzamakalpayat // 40 // tataH praNamya sA devIM, hA ! tAteti vilapya ca / vidhAya sA'zrunayanAstatra bAlamRgA'GganAH // 41 // jImUtavAhano bhUyAdanyasminme sujanmani / patirityabhidhAyA'bhUt, sA pAzA'bhimukhI kSaNAt / / 42 // [yugmam] tacchrutvA suhRdAhUtastUrNaM jImUtavAhanaH / channastarulatAjAle, tacchuzrAva dadarza ca // 43 // devI prAha tatastuSTA, putri ! mA sAhasaM kuru / bhavitA cakravartI te, bhartA jImUtavAhanaH // 44 // jImUtavAhanakathA /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti devIvaraM prApya, sA dadarza puraHsthitam / jImUtavAhanaM harSalajjAmukulitekSaNA ||45 || tasyAH kaNThasthitaM pAzabandhaM jImUtavAhanaH / ciccheda pANinA dadhre, karaM pAzA'parA'dhinam // 46 // atrA'ntare samabhyetya, ceTikA tAM vyajijJapat / diSTyA'dya vardhase devi !, prastutaste mahotsavaH // 47 // tvadbhrAtrA janakA''dezAdadya vidyAdharezvaraH / jImUtaketuputro'sau vRto jImUtavAhanaH // 48 // tadehi kalpito'dyaiva, vivAho janakena te / iti zrutvA ca sA tUrNaM, prayayau cAruhAsinI // 49 // jImUtavAhano'pyA''zu, sametya piturantikam / tato mahotsavA''nandividyAdharazatA'nugaH // 50 // pariNIya priyatamAM, so'bhUt sambhogatatparaH / kadAcidatha tadbhrAtrA, sa mitrAvasunA saha // 51 // , cacAla jaladhervelAvanA'ntamavalokayan / dadarza tatra zikharA''kAraM tArA'sthisaJcayam // 52 // [ tribhirvizeSakam ] kimetaditi ? tenA''zu, pRSTo mitrAvasustataH / uvAca garuDenA'tra, bhakSitA bhujagottamAH // 53 // sarvakSayabhayAttArkSyastato'vAsukinA'rthitaH / visRSTaM tena vAreNa, sadaikaM nA'gamatyasau // 54 // ayamasthicayasteSAmadrikUTasamucchritaH / uktveti janakA''hUtastUrNaM mitrAvasurya // 55 // jImUtavAhano'pyeSa, sarpeSu karuNA''kulaH / cacAra tatra saMsAraM, niHsAraM kalpayan dhiyA // 56 // 144 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tato dadarza karuNA''krandazuSkA'dharA''nanAM / vRddhAM sa yuvatiM caikAM, vilapantIM muhuH zucA // 57 // Anandamiva sA''kAraM, santoSamiva jaGgamam / sphuratsphuTaphaNAratnapuJjapiJjaritA'mbaram ||58 / / saMvItaraktavasanaM, raktacandanacarcitam / nAgakumAramadrAkSIcchoSyamAnaM tu vRddhayA // 59 // [ yugmam] hA ! putra ! nayanA''nanda ! saundaryA'mRtadIdhite ! / zaGkhapAlamahAvaMzavyaktamuktAmaNidyute ! ||60|| hA ! zaGkhacUDa ! lAvaNyanidhAnamidameva te / vapurgaruDacaJcagravajrapAtasahaM katham ? // 61 // [ yugmam] bhItena nAgarAjena, preSito'si garutmate / dvijihvAsahasramadhyAnnaikayA'pyasi vAritaH // 62 // nA'bhUdyatra suputra ! prAk, klAntiduHkhA'rttirAditaH / sukumAre zarIre'smin kaste trANaM kariSyati ? // 63 // iti vadantI putrAsssyamAghrAya vilalApa sA / atha yuvatirapyevaM, rudatyaGgAni sA'bravIt // 64 // vinainaM nAthamadhunA'JjanenA'laM dRzau ! hi vAm / zekhareNa ziraste'tha, kezAH ! puSpazriyA ca vaH // 65 // zravaNau ! kuNDalAbhyAM vAM, kaNTha ! muktAsrajA ca te / bAhvaGgadasulakSmyA vAM, kaGkaNA'' ISSdyaizca vAM karau ! // 66 // vilInaM yuvayoH pAdau !, nUpurA''ravakautukam / kausumbhA'mbaramba'zobhAM ca, daivaM kSAmyati nAGga ! te // 67 // sakhIbhiH krIDanaM dUre, vasantA''dimahotsave / kazmIrajA'GgarAgo'pi smartavyo'bhUdataH param ||68|| jImUtavAhanakathA / 145
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ yataH ko'pyasti na trAtA, prANezasyA'ntamIyuSaH / rodayantI latAkuJjaM, sA ruroda mumUrccha ca // 69 // jImUtavAhano'bhyetya, drAguvAca kRpA''kulaH / mAtaH ! sthito'smi te putraparitrANakRte kSaNam // 70 // paropakAraH saMsAre, niHsAre prApyate kuta: ? / ayameva sadA'pAye, kAye sArasamuccayaH // 71 // yatprayAti parA'pAyatrANasatpuNyapAtratAm / ityAkarNya ca sA trastA, suparNA''zaGkinI tataH // 72 // putramAcchAdya sA''zaGkA, sA punaH praNanAma tam / nijaprANairahaM trAtA, tatputrasyeti so'bhyadhAt // 73 // vRddhA'vadattvaM tanayaH, zaGkhacUDA'dhiko mama / vaha kalpazataM dhanyAM, putra ! saumyAmimAM tanum // 74 // iti tasyA bruvANAyAM, zaGkhacUDo'tivismitaH / tamabhyadhAt smitamukho, lalATaracitA'JjaliH // 75 // abhinanditametatte, darzanaM sattvazAlinaH / aho ! yattvaM nijAn prANAn, madarthe dAtumudyataH // 76 // sahAmahe kathaM nAma, tRNA'rthe ratnavikrayam / na vinA kaustubhaM vArddhA, bhAvyanyadratnamuttamam // 77 // kintu mAtA madIyA'sAvAzvAsyA bhavatA vibho ! | yena tvaM kSaNadRSTo'pi, sAdhuH sucirabAndhavaH // 78 // iti nAgakumArasya, vacaH zrutvA kulocitam / jImUtavAhanaH prAha, bata ! citraM prabhASase // 79 // vRddheyaM tvAM vinA putraM, kulA'laGkAraNaM sakhe ! | kathaM jIvati duHkhaM hi, jananInAM sudussaham // 80 // 146 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ enAM trAtuM svamAtmAnaM, rakSa tvajjIvitA hyasau / kiJcaiSA prANadayitA, kiM jIvati vinA tvayA // 81 // dvayoH prANaparityAge, vidvan ! mA kAraNaM bhava / madIyena zarIreNa, trayaM pAhi mahAmate ! // 82 // ityuktvA zaGkhacUDasya, pAdayonipapAta saH / prArthito mAtRbhAryAbhyAmapyamanyata nA'paraH // 83 // abhyeti garuDo yAhi, yAmi gokarNadarzane / uktveti mAtrA'nugate, yAte tasmin kSaNAdabhUt // 84 / / uccaNDA'kANDakalpA'ntavAtavyAkulitaM jagat / uttasthurmakarotphullakarAlAH sAgarormayaH // 85 // AgataM garuDaM jJAtvA, sacitaM pakSamArutaiH / Aruroha mudA vadhyazilAM jImUtavAhanaH // 86 // vivAhAM'zukasaJchannaH, sthitastatra vyacintayat / sattvopakArAya punarjanma bhUyAnmameti saH // 87 // tato'dRzyata digdAhadAruNacchavirambare / pralayA'gnizikhAlolapakSA''kSepaH khagezvaraH // 88 / / tataH sa tasya dhairyA'bdhevidyAdharaziromaNeH / jahAra zirasaH khaNDaM, cUDAratnena maNDitam // 89 // punaH zarIramAdAya, tasya tuNDena khecaraH / gagane valayA''kAraM, cakAra gativibhramam // 90 // taccaJcakrakacabhraSTaM, raktadhArApurassaram / aGke malayavatyAstaccUDAratnamathA'patat // 91 // taddRSTvA maGgha sambhagnA zirISalatikeva sA / jImUtaketave tanvI, paritrastA nyavedayat // 92 / / jiimuutvaahnkthaa| 147
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ svavidyayA parijJAya, svasUnorjIvitavyayam / bhAryAsnuSAbhyAM sahitaH, sauparNI tAM zilAM yayau // 13 // vyAvRttaH zaGkhacUDo'pi, nivartya jananIpriye / vapurgarutmate dAtuM, drAg tAM vadhyazilAM yayau // 94 // tatrA'pazyannakhamukhotkhAtaskhalitazekharam / vidyAdharendramAdAya, tArkSyamutpatitaM divi // 95 / / taM vIkSya sA'zrunayano vinA ghAtaM vidAritaH / AtmAnaM tadvadhe matvA, kAraNaM vilalApa saH // 96 / / hA ! sattvavipulaudAryadhairyagAmbhIryasAgara ! / hA ! pUrNakaruNA''vAsa ! hA ! niSkAraNabAndhava ! // 97|| iti zocan sa padavImanusattuM garutmataH / jagAma jIvitatyAgadRDhIkRtasunizcayaH // 98 // [yugmam] AsvAdyA''svAdya tAryo'pi, girau jImUtavAhanam / kSipraM sthagitasaMrambhaH, pradadhyau vismayA''kulaH // 19 // aho ! nu sattvavAneSa, ko'pi dhairyamahodadhiH / bhakSyamANasya yasyA'Gge, jAyante pulakA'GkurAH // 100 / prasannavadanaH kSiptazeSajIvo'pi varttate / cintayitvetyapRcchattaM, ko'sIti vinitA''tmajaH ? // 101 // sa taM prAha kimetena, tava bhakSaya mAmiti / asminnavasare'bhyetya, zaGkhacUDastamabravIt // 102 // hA hA !! mA mA kRthAstAya !, sAhasaM kiM na pazyasi ? / asya vidyAdharendrasya, svastikA'GkamurastaTam // 103 // ahaM sa nAgaste bhakSyaH, pazya jihvAlatAdvayam / visphUrjadviSahuGkAraratnasphItAH phaNAzca me // 104 // 148 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityuktvA vipulaM vakSaH, prasAryottAnavigrahaH / tUrNaM mAM bhakSayetyAha, sa suparNaM punaH punaH // 105 / / tato'sthizeSaM taM tyaktvA, viSaNNe pannagezvare / jImUtavAhanavadhUrgurubhyAmAyayau saha // 106 / / dRSTvA malayavatyagre, prANanAthaM tathA''gatam / mumohA'pUrvazokA'gnidhUmenevA'ndhakAritA // 107 / / jImUtaketustanayaM, vilokya saha jAyayA / papAtA''mUlanikSUna, iva candanapAdapaH // 108 / / tAryeNA''zvAsyamAneSu, teSu jImUtavAhanam / saMspRzya pANinA mAtA, zuzoca karuNasvanam // 109 / / muhUrttazeSajIvo'pi, so'bravIjjananIM zanaiH / mAtarvinazvarasyA'sya, kiM zarIrasya zocyate ? // 110 // bhave'smin pavanoddhAntavIcivibhramabhaGgure / jAyate puNyayogena, parA'rthe jIvitavyayaH // 111 // uktveti vedanAmUrchAmAjagAma mahIpatiH / patimArgamanusRtyA'mUrchanmalayavatyapi // 112 // sA mUrchA'nte'tha sasmAra, devIM tAM svavarapradAm / sA sAkSAdeva bhUtvA ca, tadvallabhamajIjivat // 113 // cakravarttizriyaM cA'smai, dattvA kSipraM tirodadhe / tato devAH sagandharvAstasya sattvamapUpujat // 114 // garuDo'pyatha hRSTA''tmA, varadastena yAcitaH / pradadau sarvanAgAnAM, puNyAmabhayadakSiNAm // 115 / / pitRbhyAM preSito harSAt, svarAjyasyoddidhIrSayA / sa prApa kAJcanapuraM, vyomnaiva dayitAsakhA // 116 / / jImUtavAhanakathA samAptA ||grnthaa'grm 116 // jImUtavAhanakathA / 149
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyaharizcandrakathA iti bauddhaM vacaH zrutvA, rAjA zrImAnajAsutaH / jaharSa yatprahRSyanti, sAttvikAH sattvadarzanAt // 1 // subuddhisacivenA'tha, vIkSite prAha tApasaH / mantrin ! zrImadajAputrasattve kaH syAnnidarzanam ? // 2 // sattvaM hi jIvitaM nRNAM, sattvameva hi kIrtaye / vinA sattvaM pumAMso'pi, strIpaGktyA''sanabhAjanam // 3 // bhAvyevaM zrUyate jambUdvIpe'yodhyA'sti pUrvarA / sApatnyaM yatra duHkhena, na saukhyasya vapuSmatAm // 4 // jambUdvIpasthitiriva, ramyakavijayA'nvitA / sadA yatiprazasyA ca, nabhaHzrIriva yA khalu // 5 // vedapAThanikevA'tha, sadA yajJopazobhitA / vindhyA'caladharitrIva, nAnAvaMzopasevitA // 6 // itastataH svA'vasthAnA'dattasaJcAramandirAH / dattA apyarthine'marSAdyatrA''yAnti punaH zriyaH // 7 // tasyAM pAti prajA rAjA, harizcandro mahAbhujaH / yanItitikA kIrtidharmayoH saGgamaM vyadhAt // 8 // 150 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ yannyAyakomalakaraiH, spRSTA pUstaruNI bahiH / romAJcopacitevA'bhUdratnagehaprabhA'GkuraiH // 9 // anyadA rAtriparyante, sukhasupto mahIpatiH / svapne'zRNodimAmAA~, sattvA'mbhonidhikaumudIm // 10 // AryA- sattvaM pratibhUH sampadamarpayituM tanna tacchlathaM kAryam / mukhasaurabhakAri yataH karpUraM rakSyate yatnAt // 11 // enAM zrutvA paThanneva, jahau nidrAM mahIpatiH / punaH punaH parAvRtteH, prazazaMsA'rthagauravam // 12 // yAvattallInahRdayo harizcandraH paThannabhUt / nabhaHsthastAvadUce'tha, tApasaH ko'pi bhItibhAk // 13 // mahArAja ! harizcandra !, tvayi zAsati medinIm / nA'bhUdbhayA'vakAzo'pi, svasthe cetasi dehinAm // 14 // parantvakasmAdasmAkamAzrame sutapasvini / paThallaghutaracchAtre, pAtre phalitabhUruhAm // 15 // kutazcidapi ko'pyetya, varAho vikaTA''kRtiH / itastataH paribhrAmyan mRdnannAste latAdrumAn // 16 / / [yugmam] tatastrAyasva tasmAnnastyaktazastrAMstapasyataH / purAmivA''zramANAM ca, trAtA yena tvameva hi // 17 // iti proccai vANe'smin, rAjA sasambhramotthitaH / eSa hanmi durAtmAnaM, kroDaM pratyazRNoditi // 18 // taDidvattApasaH zIghraM, babhUvA'gocare dRzoH / prAtaHkRtyAni kRtvA'tha, rAjA paryANayaddhayam // 19 // sannahyadevamuktvA'tha, sainyamuktamanA nRpaH / vyApipAdayiSuH svena, varAhaM niragAt purAt // 20 // satyaharizcandrakathA / 151
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ manojavamathA''ruhya, gacchatyazve sa bhUpatiH / abhimukhA''yAtamiva, vanaM tadAsadatkSaNAt // 21 // apazyaccharayUM krIDAkalahA''kulahaMsakAn / putrAnivA'bjazayyAyAM, dolayantIM karommibhiH // 22 // rAjA'pRcchat kapiJjalakuntalau pArzvavartinau / kva ? sa varAhastAvapyUcaturnAthA'yamagrataH // 23 // varAhastadvacaH zrutvA, ghughurAyitamuccakaiH / kurvANo'bhinRpaM krodhAddadhAve zauryaparvataH // 24 // laghuhastastato rAjA, romAJcA'JcitavigrahaH / alaJcakAra kodaNDaM, tacchauryAnmAnadaNDavat // 25 // rodasI iva TaGkAraiH, pUrayaMstadvapuH zaraiH / varAhaM pAtayAmAsA'dripakSamiva vAsavaH // 26 / / tataH kapiJjalaM prAha, rAjA pazyA'grataH kiyat / lakSyametaccalaM bhinnaM, so'pyupetya tathA'karot // 27 // svenaitya pazya mitreti, proktastena nRpo drutam / dadarza rudhirA''klAntaM, taDitvantamivA'mbudam // 28 // uvAca ca nRpo'treyamatairizcI yathA''kRtiH / tathA manye varAheNa, bhAvyaM divyena kenacit // 29 / / kuntalaH prAha mitraiSa, dvIpI ca nihataH zaraiH / kalA'ntaramiva mUladravyasyA'bhUdidaM khalu // 30 // rAjA prAha punaridaM, kiM ? sa prAhA'stvanIkSitam / gatvA'pazyatsvayaM rAjA, luThadgarbhA hatAM mRgIm // 31 // viSaNNaH prAha bhUpo dhig, mAmeNIbhrUNaghAtinam / azaktaH zatrubhiryoddhaM, pazUn nihanti mAdRzaH // 32 // 152 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyata: kalmaSAcchuddhiH kva ? me kiM kurvataH ? katham ? / durvyApArajuSaH kaH syAdAzrayo me vinA munIn ? ||33|| tadvrajAmyAzramaM puNyaM, yatra santi tapodhanAH / mokSA''psilagnake dharmakarmaNi pravaNA hi ye ||34|| abjavAsavazAdbhagnakaNTakevA'sthirakramA / ambhodhijalasaMsargAnnIcA'bhigamalAlasA ||35|| hastikumbhasthalA''vAsAddattarAgA vapuSmatAm / bhaTakRpANasauhArdAnmAraNA'ntA''padA''vahA ||36|| zrIreSA kulaTevA'tra, kaM nA''zliSyati rAgiNI ? | virAgiNI na kaM krUrA, viDambayati mAnavam ||37|| [tribhirvizeSakam ] IdRzyA'pyanayA''kRSTavivekacakSuSo'dhamAH / andhA iva na pazyanti, kRtyA'kRtyapathaM hahA !! // 38 // munibhiH zlAghitaM mArgamutsRjya zriyamicchavaH / tadupAyamivA'nyAyaM, puraskurvanti dhIDAH // 39 // iti mRgA'GganAghAtAdvirakto lokavartmanaH / pravivezA''zramaM padbhyAM sakhibhyAM saha bhUpatiH // 40 // " paThallaghutaracchAtraghoSA'pAstA'ghapakSiNam / puNyaiH phalinamAlokyA''zramaM sa mumude nRpaH // 41 // dRSTvA kulapatiM rAjA, santoSAt praNanAma tam / udgRNannAziSaM rAjJaH, pRSThe pANiM nyadhAnmuniH // 42 // kSatreNo'pacite pratApajaladonmIladyazaHpAthasA, pUrNe'pAsitakaNTake svaviSayakSetre mahIzAsana ! | lakSmIzAlilatAH khaleSu milatIrunmUlya mUlAdapi, svenA''ropayatastavA'stu kRtinaH zlAghaiva tadgopikA // 43 // satyaharizcandrakathA / 153
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAzIrmukhare tasmin, rAjA papraccha sAdaram / kazcittapasi vaH kSemaH ?, kauzalaM mRgabhUruhAm ? // 44 // munirAha na no vighnAstvayi pAtyA''zramAnnRpa ! / kiM stRNAti jagaddhvAntamudite dyutimAlini ? // 45 // asminnavasare kvA'pi, jAtaH kolAhalo mahAn / sambhramAnmuninA proktaH, ziSyo jJAtuM jagAma tam // 46 / / abhUcca dUre'brahmaNyamabrahmaNyamidaM vacaH / zrutvA ca munibhUpAlau, kimetadityavocatAm ? // 47 // punarAtaH svaro jajJe, strINAM zokaspRzAmiti / mAtazcenme mRgI martA, kariSye'nazanaM tadA // 48 // mAtA'pi prAha cedvatse ! karoSyanazanaM kila / tadA'hamapi kartA'smi, vinA tvAM jIvitena kim ? // 49 // zrutvA kulapatizcaitaddhRdayaM sphoTayadvacaH / kiM naH prANapriyAputrI vaJcanA'nazanIyati ? // 50 // iyaM ca niHkRtirnUnamasmatsaddharmacAriNI / vatsAmanusaratyetat, proce kimasamaJjasam ? // 51 // ziSyo jJAtvA hyupasRtyA''khyat karNe nibhRtaM muneH / AH ! kimetadityUcAnaH, sa tApasyAvajUhavat // 52 / / tataH pravizatastAraM rudatI vaJcanA muhuH / / sAsraM prakurvatI bhUpaM, niHkRtiH sAntvayantyatha // 53 // uvAca vaJcanAM mAyI, muniH kiM putri ! rodiSi ? / sA'khyadurAtmakaH ko'pi, madvayasyAmahanmRgIm // 54 // Uce kulapatiH sAsra, yA kilA''sIt prajAvatI / hahA !! tAM nighnatA tenA''nIto'smAkaM kulakSayaH // 55 // 154 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA mRgIM kathaM jIvedvatsA tajjIvitA hyasau ? | na prANiti vinA putrImasmatpraNayinI khalu // 56 // vinA sadharmacAriNyA, kuto me tapasAM vidhi: ? / tapovidhimRte me syAdbrAhmaNyamanaghaM nahi ||57| A: ! kimasmAtparaM bhAvi ?, yenA'rAjanvatI mahI / mRgayAvyasanAtpApairhatA yagarbhiNI mRgI // 58 // viSIdantaM svayaM bhUpamUce kulapatistataH / jJAtvA kuto'pi taM sAdhiM rAjan ! yenA'si rakSakaH // 59 // vaJcanA tvAha mAM tAta !, citAmAroDhumAdiza / kiM na vetsi mamaiNyA hi, maraNaM krakacAyate ? // 60 // sAnutApaM nRpaH proce, mune ! kurve'hamatra kim ? / pareSAM daNDamAdhAtumalameSo'smi nA''tmanaH // 61 // sautsukyaM ca muniH proce, rAjan ! kimuktavAnasi ? / mayA vyApAditA saiSA, tvadeNI nizitaiH zaraiH // 62 // pazcAttApAtsvamAtmAnaM, praNindati mahIpatau / pidhAya vAsasA vaktraM, pUccakre'tha sa mAyikaH // 63 // Uce ca krudhamArUDho, rAjAnaM vahasIha bhoH ! | zaradhiM dhanuzca hantuM, tyaktazastrAMstapasvinaH ? // 64 // nipatya pAdayo rAjA, vinayAnmunimabravIt / tamekamaparAdhaM me, kSamasva tvaM kSamAnidhe ! ||65 // muniH parAGmukho bhUtvA, cukroza nRpamuccakaiH / bharatakulacandrA'Gka !, vraja vraja mamA''zramAt // 66 // yuSmAdRzAM nirghRNAnAM zrutA vAgapi pApmane / kiM punaH karmacANDAla ! vAcAla ! saGgamastvayA ? // 67 // satyaharizcandrakathA | 155
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA savinayaM prAha, mune ! brUhi karomi kim ? / vizAmyagni ? tyajAmi kSmAM ?, carAmi vratameva vA ? // 68|| sakopaM sa muniH proce'dyA'pi zrAvayase giram / mAyAvin ! hariNIbhrUNaghAtapAtakapaGkilAm // 69 / / tato'GgAramukho'vAdItprasAdaM kuru mA ruSaH / tapastejonidhe ! nA'yaM, rAjA'pamAnamarhati // 70 // kintu duSkarmaNo'muSya, pavitrIkArakAraNam / zAstrA'nupAti yat kiJcittadevA''zu samAdiza ? // 71 // munirUce'GgAramukha !, zuddhistadA'sya jAyate / sarvasvaM yadyasau datte, dAnaM hyaghanivRttaye // 72 // socchAsaM nRpatiH proce, prasIda bhagavan ! mayi / sarvasvaM me gRhANa tvaM, vilayaM yAtvaghaM mama // 73 // kiM na prAptaM mayA trAtaH !?, zuddhyAmi yadyatastataH / sagrAmA'zvebhakozAbhUrdattA te'mbudhimekhalA // 74 / / praNamya munimaGgAramukho'vAdItkRtA'JjaliH / rAjA yadabhidhatte'sau, pratipadyasva tat kila // 5 // athA'pavArya rAjAnamUcatuH suhRdau mRdu / akANDe ko'yamutpAto ?, rAjan ! vimRza mA muha // 76 / / rAjA'vajJAya tadvAcamUce saprazrayaM munim / maduktaM bhagavannastu, gRhANa vasudhAmimAm // 77 // kSAmA'kSaraM muniH prAha, dattA'smabhyaM mahI tvayA / nA'rhasyataHparaM pRthvyA, bhogamAmeti so'bravIt // 78 // harizcandreNa pRthvI me, dattetyarthe bhavAn khalu / sAkSIti vArANasIyaM, koTilyamAdizanmuniH // 79 // 156 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kauTilyo'pyavadadrAjannanA'rthe sAkSiNo vayam / omityukte nRpeNA'gAt, sa svasthAnaM mudaM nRpaH // 80 // atha vyajijJapat ko'pi ziSyo yAvadiyaM mRgI / tiSThedvipannA tAvanna, pAThastatkriyatAM kimu ? // 81 // khedAt kulapatiH proce'syAH kArayA'gnisaMskRtim / vaJcanA''ha mayA sArdhaM, tasyAH syAdagnisaMskRtiH // 82 // rAjA tAM vinayAdUce, mamaikaM durnayaM saha / ahaM tubhyaM hi dAsyAmi, svarNalakSamasaMzayam // 83 // kaSTAdiva tayA'pyometyukte prAha munistataH / dIyatAM tarhi hemA'syai, rAjA''hA''yAta matpure // 84 // sandhyAvidhiM vidhAyA''zu, pazyaite vayamAgatAH / ityAkarNya nRpo'yodhyAM, yAnazrauSIdimAM giram // 85 // tejo'khilabhujo vahnermukhe kSiptvA padaM nijam / dattvarSibhyo niSpratApo'stA'driM hA ! yAti gopatiH // 86 // na maGgalamidaM kiM vA, nA'nyathA bhAvi bhAvi ca / iti nizcitya rAjA drAg, nijaM dhAma jagAma saH // 87 // kuntalAjjAtavRttAnto, vasubhUtirvyacintayat / aparyAlocitakAryA, rAjAnaH svopaghAtakAH // 88 // dadatA vasudhAM tasmai, tApasAya durAtmane / dezAddeze pravAso hA !, svIkRto bhUbhujA svayam // 89 // yadanyenA'dRSTacaro, varAhaM ko'pyavedayat / bhUbhuje tatprapadye'haM divyametadvijRmbhitam // 90 // " avimRSTA''yatirbhUpaH, kSIyate nyAyavAnapi / ata eva vimRSTAraH, sannidheyAH sumantriNaH // 91 // satyaharizcandrakathA / 157
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM kurmo ? durdhiyaH kuryuryatkiJcana mahIbhujaH / tattatpratikriyAvyagraiH, klizyate sacivaiH punaH // 12 // vimRzyaivaM tadA'mAtyaH, sazalya iva niHzvasan / vilAsamaNDape'hnAya, cintAbhAg nRpati yayau // 13 // praNamyopaviSTe tasmin, mantriNaM prAha bhUpatiH / varAhA''vedakasyA'gre, pratijJAtamakRSmahi // 94 // mantrI proce mahInAtha !, tadvRttaM jJAtavAnaham / vacmIdaM kRtyaviduraprabhutvaM kasya no mude ? // 95 // yasminnanucaraH stauti, hyakRtyamapi kRtyavat / vijijJapayiSuH kintu, kiJcit zrotrakaTu tvaham // 96 / / svairaM vijJapayetyukto, rAjJA mantryAha nItivit / nAthA'yaM vasudhAtyAgo, nahi me pratibhAsate // 97 / / rAjA''ha satyaM saciva !,kintvidaM cArvacAru vA / prArambhAdhujyate pUrvaM, nirvAho'GgIkRte punaH / / 98 // kiJca yAntu zriyo nAzaM, prayAtu nidhanaM kulam / pravAso vAstu nirvAhaH, pratijJAte bhavedyadi // 19 // tadalamanayA pUrvakRtamImAMsayA'dhunA / svarNalakSaM hi Dhaukasva, svenA''yAti muniryataH // 100 / tataH saziSyaH sa muniH, kurvannA''gAnnRpastutim / aho ! agocare vAcAM, rAjJo'sya caritaM mahat // 101 // mAyayA sakopa iva, purobhUya nRpasya saH / ayayAcatsvaziSyeNa, svarNalakSaM mahIpatim // 102 / / nRpA''dezAdathA''dikSat, sa mantrI kuntalaM tataH / so'pi svarNaM samAdAya, nRpA'gre mumuce tataH // 103 / / 158 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjJoktaH sacivastasmai, tApasAya hyupAnayat / so'pi vIkSya kimetadityaprAkSInRpati muniH // 104 // rAjA''ha vaJcanAsvarNaM, kuta etanmunirjagau / athA''khyannRpatiH kozAt, bahirantaH sa vA kSiteH ? // 105 / / ityukte muninA rAjA, prAha madhye kssitermuniH| brUte svAmI kSiteH ko'tra ?, rAjA''ha tvaM na cA'paraH // 106 // munirUcestataH ko'yaM, prakarSaH kauzalasya te ? / yanmadIyena hemnA me'nRNIbhavitumicchasi ? // 107 / / vilambadhvaM kSaNaM yAvadAnayAmyanyadanyataH / sakaSTamiva tasthau ca, sa munirbhUbhujA'rthitaH // 108 / / tato rAjA mantrikarNe, kimapyAcaSTa mantryatha / kenacitpuruSeNA''zvA''jUhavadvaNijo'khilAn // 109 // muninA divyAzaktyA te, harizcandre khalIkRtAH / sambhUya mantrayAmAsuH, svAmI no'taH paraM muniH // 110 // harizcandrasya dattena, kiM dravyeNa vRthA'dhunA ? / yo hi svAmI purasyA'sya, deyo'smAbhiH karo'sya tat // 111 // iti mantrayato mantrI, tAnUce rahasi sthitaH / rAjA vo'rthayate svarNamadhamarNo muneH sa yat // 112 // pazyatastAnmitho vaktraM, svarNadAne'kRtottarAn / harizcandrastato'bhyetya, svayamarthayate sma tAn // 113 // he paurA ! vo'Jjalirbaddho, dattasvarNaM kiyanmama ? / kutazcidapi yAcitvA, dAsye vaH kAJcanaM punaH // 114 / / alpadravyA vayaM svarNalakSaM dAtuM na zaknumaH / ityUcivAMso vaNijo, rAjJA'''diSTA yayugRhAn // 115 / / satyaharizcandrakathA /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ vilakSo nRpatirdadhyau, kiM karomi ? kutaH punaH / samAnayAmi tatsvarNaM ?, hA dhik kIdRgupasthitam ? // 116 // tataH kulapatiH kopakampamAnA'dharo'vadat / vilambaH ko'yamadyA'pi ?, rAjan ! visRja mAM tataH // 117 // vasubhUtirmuniM prAha, vizvadRzvA tvamasyatha / harizcandrasamaH kvA'pi dRSTaH kiM ko'pi sAttvikaH ? // 118 // sopahAsamuvAcA'thA'GgAravaktro na mantryapi / dRSTo'bhUttvAdRzo nA'pi, harizcandrasamo nRpaH // 119 // nRpaM prati muniH proce, mAyAvin ! kiM vRthoditai: ? / vihaMsi madhyAhnasandhyAM, sattvaM satyaM ca te hyadaH // 120 // Uce'GgAramukho rAjan!, kiM vAJchasi tvamAtmana: ? / kulasya yazaso lokasyAsskasmikaM kSayaM kSaNAt ? // 121 // praNamyoce nRpo bhItastvattaH kiM syAtkSayo'pi naH ? / upapUrvA'calaM pazya, grahANAmudayaH khalu // 122 // nihanti pASNinA bhUpaM, munirnanAma taM nRpaH / kope kSAntau ca tAveva, dRSTAntau svasya nA'paraH // 123 // saroSamaGgAramukho, bhUpaM prAha nRpA'dhama ! / viplAvayasi kiM nastvaM, mRSAbhASAmahodadhe !? // 124 // AhA'GgAramukhaM mantrI, virodhaste mithaH katham ? / kvedRg tapo ? ruSa: kvemAstanmA brahma kalaGkaya ? // 125 // prAhA'GgAramukhaH kopAdasthApitamahattara ! / ko'si tvaM re ! mama brahmacintAyAM sacivA'dhama !? // 126 // I are rAjan ! tvamenaM kimantarA''lApinaM baTum na nivArayasi ? kiM nopanayasi ca kAJcanam ? // 127 // 160 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ karNe'tha kathite rAjJA, hyAnIyA''bharaNAnyapi / kuntalenA'rpitAnyeSa, rAjJo'mUnItyapAkarot // 128 // kuntalo vasubhUtizcA''hatuH kulapate ! nRpaH / yAvaddadAti te svarNaM, tAvadAvAM gRhANa bhoH ! // 129 // munirAha tvayA jUrNamArjAreNa karomi kim ? | alpena kuntalenA'pi, kaH svarNaM svamupekSate ? // 130 // AdikSat kuntalaM rAjA, devIbhUSaNamAnaya / sa yayAce tato devIM, devyA'' haiSyAmyahaM svayam // 131 // tenA''dizyamAnamArgA, rohitA'zvena saMyutA / Ayayau sadasi kSipraM, sutArA sA'vaguNThanA // 132 // praNamyaiSA muniM prAha, gRhANA''bharaNaM mama | munirAha piturbhartturvaitAni ? sA'bravIttataH // 133 // AryaputreNa me yogyaM, nepathyamidamArpyata / munirAha tataH keyaM, dakSatA te pativrate !? // 134 // Uce' 'GgAramukhaH kiM na jAnAsi tvamiyaM kila / kaitavA'mbudhicandrasya, harizcandrasya gehinI ? // 135 // yA pradatte tvadIyAni tavaivetyudite'munA / AbaddhabhrakuTIbhaGgaH, kuntalastu tato'vadat // 136 // are tApasa ! no vetsi, devIM satItvazAlinIm / tadeSa tvaM na bhavasItyuktvA'tha so'vadannRpam // 137 // vimRzA'dyApi mA muhya, kiM syAtparigraho yateH ? / vAcazcemAH syurete hi, munivyAjena rAkSasAH // 138 // tataH kulapatiH krodhAdgRhItvA'mbhaH kamaNDaloH / zRgAlo bhaveti bhUmau mumocA'JjalivAri tat // 139 // satyaharizcandrakathA / 161
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuntalaH zRgAlo bhUtvA, zabdaM kurvan yayau kvacit / prasIda mA kupaH svAmin !, munimityanamannRpaH // 140 / / pAdenA''hatya parataH, kSipati kSamApati munau / rohitA'zvo rudannAha, mA sma han pitaraM mama // 141 / / kintu mAM hi gRhANa tvamiti zrutvA zizorvacaH / muniH sA'zrudRzIbhUya, tuSTAva hRdi taM zizum // 142 / / krUrIbhUya tataH proce, sutArAM zikSitaH zizuH / tvayA'sau sA''ha kRtyeSu, nA'yaM zikSAmapekSate // 143 / / yataH- sahajasphUrtisamRddho vRddhopAsti vinA'pi dakSaH syAt / viSamapaharati maNiryadi, tatkimayaM gAruDe'dhItI ? // 144 // rAjA'tha sAsraM dadhyau ca, yat sajIvamajIvakam / / taddattaM prAg bhuvA sArdhaM, tataH svarNaM dade kutaH ? // 145 // vilambya kAJcanaM kRtvA, kathaJciddAtumutsahe / ityAha dainyAtsa muni, mAsamekaM sahasva me // 146 / / munirUce kathaM pazcAdbhikSayitvA pradAsyasi ? / rAjA''hekSvAkavo bhikSAM, dAtuM na lAtumarthinaH // 147 / / kutastIti tenokte, rAjA''ha munipuGgava ! / vikrIya svamapItyetacchrutvA munirvisiSmaye // 148 // vAcA tu prAha kaThinaH, pRthvIM muJca mamA'dhunA / rAjA prAha kva yAmyUce, sa yatra nopalakSyase // 149 // rAjA''ha me bhuvaM muJca, tvamitIdaM kiyadvacaH ? / hanta ! pUrayituM sandhAmikSvAkavastyajantyasUn // 150 // tato'pavArya te procustApasA muditA mithaH / aho ! sattvamaho ! satyamaho ! sAttvikasUzca bhUH // 151 // 162 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimRzyA''ha nRpo devIM, gacchA'ntaHpuramAtmanaH / rohitA'zvazizuryasmAnna soDhA khedamadhvanaH || 152 // sA'vaSTambhaM sutArA''ha, yadbhAvyaM tadbhavatviha / AgamiSyAmyahaM sArdhaM, tvayA chAyeva nizcitam // 153 // pativrate ! calitA'si kvetyukte muninA''ha sA / pravAse hyAryaputreNa, yena patyanugAH striyaH // 154 // mamA''yattAM harizcandrastvAM neSyatIdamadbhutam / ityukte muninA prAha, vasubhUtiH kudhA jvalan // 155 // aye ! tApasa ! nA'si tvaM, vijJo lokasthiteH khalu / viddhIdAnIM striyo bhartRdevatA nA'parA''tmikAH // 156 // yatprAha vyavahArajJastvanmantrI tatra te matam ? / ityukte tApasenA''ha, neti rAjA'pi sarvadaH // 157 // tvaM visrakSyasi ceddevI, tadA''yAtu mayA saha / devyAha visRja tvaM mAM, mune ! sa prAha yAhi tat // 158 // kintu muktvA''bharaNAni, yAteti muninodite / rAjA'muJcat sutArA''ha, kiJcinme'stu kulocitam // 159 // munirAha harizcandre, satyanyat kiM kulocitam ? | iti vAci munau sAsrA, sutArApyamucattataH // 160 // mantrI prAha muniM kopAdare re !!! brahmarAkSasa ! | nRpo vijJo dadatte kSmAM kimu gRhNannito bhavAn ? // 161 // krudhA proce munirnA'yaM, kRtyeSu viduro nRpaH / ahaM vijJo na cA'smyeSa, vijJastvaM yo'ntarAyakRt // 162 // kopAtsa nirdazannoNThau, gRhItvojjhat payo bhuvi / Aha cA'sti tapazcenme, tadA tvaM drAk zuko bhava // 163 // satyaharizcandrakathA | 163
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatazca sacivo bhUtvA, zuko'gAnnabhasA kvacit / rAjA tu sabhayaM natvA'vocadeSa gato'smyaham // 164 // nivArya rudato bhUpaH pUrlokAnanvayapriyAn / kSamayitvA svAparAdhAn, pratasthe sapriyAsutaH || 165 // anurAgAlluThadbASpamanuyAntaM purIjanam / kaSTAnnivartayAmAsa, rAjA snehagirA mRdu // 166 // cacAla sAttvikaH putrakalatrAbhyAM samanvitaH / kathaM kathamapi prAntamadhvanaH prApa bhUpatiH || 167 // dUramArgaparizrAntA, sutArA nRpamabravIt / kiyadadyA'pi gantavyaM ?, khinnAnyaGgAni nAtha ! me ? // 168 // uvAca nRpatirdevi !, mA tAmya kiM na pazyasi ? / abhraMlihagRhA'kIrNAmArAdvArANasIM purIm // 169 // atIva yadi khinnA'si, vahantI putramAtmanA / anugaGgAtaTaM rUDhaM, tadA campakamAzrayaH ||170|| devyA tathA kRte rAjA, svenaiva samavAhayat / yathAsukhaM tadaGgAni, tato devI vyacintayat // 171 // yadA hi sampadaH puMsAM, tadA sarvo'nugacchati / idAnImAryaputraM yanna ko'pyAgAdanuvrajan // 172 // yataH - stutyaH stavIti sukhadaM namate namasyo, mAnyo'pi mAnayati kAmayate'pi kAmyaH / brUmaH kimanyadanugacchati cA'nugamyo, yasyAM prasannadRzi necchati kaH zriyaM tAm // 173 // svapnadRzyA tato'bhUnnaH, sA sampadyAM vinA'dhunA / padbhyAM yAnaM kSitau zayyA, kadAhAro manaH klamaH // 174 // 164 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityUcAnA pidhAyA''syaM, rurodoccairnRpapriyA / rohitAzvastato'rodIdbhUtvA sA'zru nRpo'vadat // 175 / / mA rodIrbhava dhIrA tvaM, svIkuryAH sAttvikavratam / mA mA zokapizAco'smAn gRhNAtu parito bhraman // 176 // rohitAzvastataH prAha pitarbubhukSito'smyaham / rAjA'dikSadare ! kSipraM, dehi vatsAya modakam // 177 // na ko'pi yAvadAyAti, vilakSo nRpatistataH / kimidamiti devyoktaH, pUrvo'bhyAso'bravIditi // 178 // rohitAzvaH punaH proce, mAtarbubhukSito'smyaham / rudatI tAratAraM sA, sutArA putramabravIt // 179 // cakravartitvapratibhUlakSaNopetavarSmaNaH / bharatA'nvayajAtasyA'vasthA keyaM tavA''gatA ? // 180 // atha dadhyau nRpaH kIdRg, rAjyasya tAdRzaH phalam ? / rudato yattanUjasya, prAtarAze' 'pyazaktatA // 181 // tAvadvinodayAmyenaM, kautukaprekSaNA''dibhiH / pazyetaH putra ! gaGgAyAM, mithaH krIDanti pakSiNaH // 182 // vipratArayati kSmApe, rohitAzvaM kutUhalaiH / AgAdakasmAtkA'pyekA, vRddhA pAtheyamastakA // 183 // pRcchantaM nagarImArga, bhUpaM sA'hedamadbhutam / cakriNo lakSaNAnyaGge'vasthA ca kathamIdRzI ? // 184 // kathA naH zrUyamANA'pi, kAtarANAM bhayA''vahA / tanmA pRccha puro gaccha, rAjJetyuktA cacAla sA // 185 // modakaM dehi me mAtaH !, sutArAmiti bhASiNi / rohitAzve tato vRddhA, nivRtya tamaDhaukayat // 186 // satyaharizcandrakathA | 165
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayamalampaTatvena, sAttvikA''tmajabhAvataH / bubhukSito'pi bAlo'pi, rohitAzvo'grahInna tam // 187 // nA'nukampapradAnaM te, gRhNImo vayamadhvage ! / pratyAkhyAteti rAjJA sA, yayau kvA'pi kSaNAdapi // 188 // devi ! cedgatakhedA'si, tadottiSTha purIM prati / yAma itthaM nRpeNokte, sutArA''ha sadadgadam // 189 // nijarAjyaparibhraMzalajjAsajjamanAH katham / pravekSyatyAryaputro'tra, vairipuryAM sthitadviSi ? // 190 // sA'vaSTambhaM nRpaH prAha, kA lajjA sattvazAlinAm ? | pUrNIkartuM nijAM sandhAmApado yadi tanmahaH // 191 // sutArA''ha bhaveddaivAt, sA kA'pyApadatarkitA / yatra svasya parAbhUtirvairivargasya tUtsavaH // 192 // rAjA provAca devi ! tvaM, na vicArya prabhASase / lakSmyA balena vA hInaH, syAM cettataH parAbhavaH // 193 // idaM purA kRtaM karma, prabhavatkena vAryyate / tatprabhAvAddazA'smAkaM, yaccaiSA tadviSAM kimu ? // 194 // yataH- kiM labdhena yato jihIrSati ? kimu tyaktona yadditsate ?, kiM tuSTena yato ruroSayiSati ? snehA'nukUlena kim ? / yaddidveSayiSatyatastanubhRtAmiSTaM balAdanyathA, kurvANaM jayatIha karma na parastatkena kIdRgbhavet ? // 195 // tataH pratipurIM rAjA, pratasthe priyayA saha / tAmAha syAtkutaH svarNaM, yadA''sanno'vadhirmuneH // 196 // mAM vikrIyA''ryaputrA'smai, tadyaccheti tayodite / rAjA''ha vikrayazcetsyAt, tatsarveSAM na kasyacit // 197 // 166 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ rohitAzvo'bravIttAta ! mA vikreSTA'stu mAM sphuTam / mAtarvAraya tAtaM mAM, vikrINAnaM pure dhanaiH // 198 // rudatyAha sutArA tvaM, cakravartI bhaviSyasi ? / mA rodIstiSTha vatsa ! tvAM, vikreSyate na kazcana // 199 / / rohitAzvasya vAcA'tha, manomarmAvidhA rudan / purIbhRtakavIthyAM sa, tasthau zreNyA nRpastataH // 200 // kiJcidvimRzya ca kSipraM, tRNAnyAnIya bhUpatiH / nyasya mUrdhni sutAroktaH, prAhaiSA bhRtakasthitiH // 201 // rohitAzvaM dhunAnaM svaM, ziraH prAha tato nRpaH / vidhehi madvaco vatsa !, tubhyaM dAsyAmi hastinam // 202 // dadhyau sutArA dhig daivaM, bhave bhavazatAnyatha / datte yannaH kva sA lakSmIH ?, kvaiSA vikrayavAcyatA ? // 203 / / rAjA'pyacintayaddattA, na tathA kIrtaye mahI / yathA hyakIrtaye patnIputrayoriha vikrayaH // 204 / / visRjAmi sutArAM tatsaputrAM pitRvezmani / yadbhAvyaM tadahaM soDhA, dhyAtvetyUce sa tAM nRpaH // 205 // devi ! yAhi pitRkulaM, putramAdAya samprati / yathA tathA'pyahaM svarNaM, dAsyAmi munaye khalu // 206 // sAkSepaM prAha devI tu, kiM nu syAt pralaye'pyadaH ? / vimucya tvAmahaM yAntI, satyaM jAtA'smi durjanA / / 207 / / yataH- sampadi kaskaH zrayati na vipadi tu muJcanti gataghRNAH puruSam / svaM darzayatyagastyaH pazya bhuve phalitasasyAyai / / 208 / / kiJca- varamarivarivasyA pAvake pAvake vA, patanamatanubhikSAbhAjanaM bhojanaM vA / satyaharizcandrakathA / 167
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ sapadi vipadi daivAnmajjane sajjane dhIH, punarabhigamasajjA'tIva lajjAkaro me // 209 / / api ca- vinA kAntaM sa ko'pyasti, yaH strINAM prINayenmanaH / sukhA''lApeSvapyaliSu, zrIH kA'bjinyA vinA ravim ? // 210 // tatazca brAhmaNaH ko'pi, vIkSyamANa itastataH / bhRtikAM kAJcidAyAsIdupabhUpaM sa unmukhaH // 211 // dRSTvA ca bhUpamApAdamastakaM cakrilakSaNam / Uce kastvaM ? kathaM dehaM, zrIgehaM bhRtakIyasi ? // 212 / / [yugmam] zucA''ttamaunaM bhUpAlamAlapyA''gacchadagrataH / dRSTvA sutArAM sAsro'bhUnninanda daivamuccakaiH // 213 // enAM striyaM nanu vidhAya ripo ! vidhAtastvaM mUDha ! kiM nayasi dAsyaviDambanA haa!| dRSTvA'pi yadvapuSi rUpaguNatrapAdInatyadbhutAnnijagataistrapate ratistaiH // 214 // sutArAyAH puraH puNyaM, rohitAzvaM sulakSaNam / darbhA'GkazirasaM prekSya, dhik zAstramityuvAca saH // 215 // zAstraM sulakSaNAnyAha, yAni kAnicidAdarAt / tAnyAdhikyAdamISAM yatsatyA'vasthA ca kIdRzI ? // 216 / / sAnubhUtaM nRpaH prAha, mAsmaivaM hi dvija ! bravIH / zAstraM hi na mRSA bhASi, kintu me karmavaibhavam / / 217 / / janmanyeva kRtaH pUrve, dadatAmadatAM svayam / zreyazca kurvatAmantarAyaH sa iha bhujyate / / 218 / / tadvazAdIdRzI cenno'vasthaiSA tacchucA'tra kim ? / sarvaM viSahamANo hi, karmabhirmucyate janaH // 219 // kimasyA mUlyamityukte, brAhmaNena muhurmuhuH ? / kathaJcid ruddhabASpo'tha, rAjA''khyaducitaM hi yat // 220 // 168 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH svarNasahasrANi, paJcA'syA mUlyamastu bhoH ! / vadatIti dvije rAjA, lajjayA'dhomukho'bhavat / / 221 // aniSiddhamanumatamiti tasmistato'Jcale / svarNaM badhnAti rAjA''ha, mokSo'syA dviguNena bhoH ! // 222 // dhig janma dhik pracurajIvitamadbhutazri, dhig dhig mahattvapadamanyavazasya puMsaH / prApyA'pi yo manujatAM sphuTazarmahetoH, svecchArasAdvighaTayatyapi jIvitaM svam // 223 / / iti dhyAyan dvijaH prAha, sutArAmagrato bhava / valitAyAM sutArAyAM, rohitA'zvo'Jcale'lagat / / 224 // rudatI taM sutArA''ha tiSTha tvaM piturantike / AnetuM modakaM tubhyaM, yAntyasmi vatsa ! tiSTha tat // 225 / / amuJcatyaJcale tasmin, muhurmAtrA'pi bodhite / bhRtike kiM vilambo'yamiti kuddho dvijo'vadat / / 226 / / sutArAM sabhayaM yAntI, yAvanmuJcati nA'rbhakaH / tAvadvijena bhUmau sa, pAdenA''hatya pAtitaH // 227 / / rAjA sAstraM tato dadhyau, dhigApadamimAM mama / indrasyA'pyaGkalAlyo'yaM, padA vipreNa hanyate // 228 / / patitaM vipadi pumAMsaM parito vRNvanti paribhavasahasrAH / zvabhirabhidaSTo nihato vyAdhaiH zritavAguraH kroDaH // 229 / / tataH proce dvijaM rAjA, na tiSThenmAtaraM vinA / zizuH kimapi te karma, kartA krINIhyamuM tataH // 230 // mudhikayA'pi gRhNAmi, nainametadvijo bruvan / rAjJoktaH svarNasahasraM, dattvA'thAdAya tau yayau // 231 // satyaharizcandrakathA / 169
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA dadhyau na lapsye'haM, pure vAsaM tato muniH / yadyeti svarNametasmai, dattvA syAmakuto'bhayaH // 232 // tataH kulapatiH kurvannAjJAmiva samAyayau / kopAtparAGmukhIbhUya, proce drAg dehi hema naH // 233 / / kiyadapi gRhANedamityukte bhUbhujA muniH / proce kimavadhau pUrNe, pUrNaM svarNaM dadAsi na ? // 234 // rAjA''ha dhigadhamarNamuttamarNasya durgiraH / yaH sahannapi bhUyo'pi, taM prINayati cATubhiH // 235 // krodhAtkulapatiH prAha, grahISye'lpaM na kAJcanam / vikrIya dayitAputrau, yatprAptaM tatsamarpaye // 236 // vadatyetannRpe'GgAramukhaH prAhA'rthayasva bhoH ! / candrazekharamatratyaM, kiM vikrIta priyAsutau ? // 237 / / rAjA''ha kimidaM brUSe'nucitaM sattvazAlinAm ? / zatazo'pi parAbhUtAnnA'haM pratyarthino'rthaye // 238 / / pratijJAbhraSTa ! vAcATa !, puro naH svaM vikatthase / ityukte muninA rAjA, prAha munIndra ! mA kupaH // 239 / / caNDAlasyA'pi karmA'haM, kRtvA duSkaramapyatha / dAsye svarNamiti rAjJokte'bhUdromAJcito muniH // 240 // tataH kaupInavAsAstu, laghupiGgakacoccayaH / dRDhayaSTikaro vRddho, niSAdaH ko'pi cA'gamat // 241 // rAjAnaM vIkSya sa proce, re ! tvaM karma karoSi kim ? / karmakRdbhavasi tvaM me, tenetyukto nRpo'smarat // 242 // ravirastaGgato lokaH, krAyako nA'sti no muniH / kSamate tanniSAdasya, kurve karmeti samprati / / 243 // 170 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ kariSye karma te'vazyaM, rAjJetyukte'tha so'vadat / kiM kiM kartA'si me karma ?, rAjA''hA''dizasIha yat // 244 / / rakSitavyaM smazAnaM cA''dAtavyaM mRtakA'mbaram / ardhadagdhAni kASThAni, grAhyANi ca citAcayAt // 245 / / yattatrotpadyate tasyA'rdhaM hi gRhNAti bhUpatiH / anyasyA'rdhasya bhAgau dvau, mamaikaste tathA nRpa ! // 246 // yadAdizAmi kartavyaM, tacca kAryaM tvayA sadA / gaGgAsavyasmazAnezaH, kAladaNDA'bhidho'smyaham // 247 // [yugmam] iti zrutvA nRpaH prAha, taM tvadAjJAkRdasmyaham / yadatra mAM prati syAttaddIyatAM munaye khalu // 248 // apavArya muniH proce, namaste sattvazAline / namaste satyasandhAya namaste dhairyasadmane // 249 // kAladaNDo'pi tadvAcaM, prapadya munaye tataH / harizcandreNa sArdhaM ca, yayau smazAnamAtmanaH // 250 // itazca puryAmetasyAmakasmAdapi dehinAm / vapurvApyAjIvitA'mbho mRtyurjagrAha rugguNaiH // 251 // tatazca paritaH prodyadAkrandadhvanibhirjitaH / nilIyA'sthAdiva kvA'pi, nagare maGgaladhvaniH // 252 // mRtyorbhItA janA rakSA, vidadhatyAtmano yathA / preritastu tathA mRtyustAn gRhNAti sahasrazaH // 253 / / zrutvA'tha duHsahaM lokA''krandaM maraNajaM pure / AhvatsatyavasuM bhUpo, mantriNaM candrazekharaH // 254 // rAjA''dezAtsamAyAntaM, sacivaM ko'pi pUruSaH / antarAmilitaH kIrapaJjarA'grakaro'namata // 255 / / satyaharizcandrakathA / 171
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalahaMsa ! kva kIro'yaM, labdhastvayeti mantriNA / pRSTe sa prAha campAyA, vane hyenamavApnuvam // 256 // candrazekhararAjAya, sadApriyavipazcite / sarvazAstranadISNatvAdihA''naiSaM zukottamam // 257 // iti tadvacanaM zRNvaMstenaiva saha mantrirAT / yayAvupanRpaM natvA, yathAsthAnamupAvizat // 258 // sakhedaM prAha bhUpAlo, mantrin ! pazya purIjanaH / saGkocitA''yurdaivena, prayAtyastaM pratikSaNam // 259 // na vayaM durnayA nA'pi, zlathadharmaH purIjanaH / nRNAmakAlamRtyuzca, tadanveSaya kAraNam ? // 260 // tatazca sumbhalI kAcit, putrImaraNavihvalA / urastADasaniHzvAsA, rAjAnaM prAha sA krudhA // 261 // sadaivA'nyAyakArI tvaM, sadA pIDayasi prajAH / sadA'pi pApaniSTho'si, tenA'yaM mriyate janaH // 262 // matputrI nAmato'naGgasundarI smaramaJjarI / prakrIDya sukhazayyAyAM, suptA'kasmAnmRtA'sti hA ! // 263 // aho ! karkazatA hyasyA, aho ! nirlajjatA girAm / iti dhyAyan nRpeNokto, mantrI kiM kriyatAmiti ? // 264 // mantryAha bhUpamatrA'rthe, pragalbhante hi mAntrikA: rAjA prAhA''gato'stIhojjayinyA mAntriko mahAn // 265 // tata AkAryatAmeSa, ityukte mantriNA nRpaH / AjUhavattadaivainaM, so'pyAgatya samAvizat // 266 // rAjA''ha mAntrikaM kiM naH puryAM mArivijRmbhitam ? / haThAnnayati pUrloke yamasadmani dUtavat // 267 // 172 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAntriko nATayan dhyAnaM, jJAtvaivA''ha mahIpatim / rAkSasIlalitaM hyetadrAjan ! jAnIhi nA'param // 268 // vRddhavezyA''ha sAzvAsaM, mAntrikeza ! sutA mama / mRtA'dhunaiva sa prAha, jIvayiSyAmi tAM khalu // 269 // sA vastrA'JcalamAdAya, bhramaM bhramaM zirasyadhAta / madAziSaH prabhAvena, ciraM tvaM jIva mAntrika ! // 270 // tato dAsI samAgamya, kuTTinye samacIkathat / mAtastvaM varddhase diSTyA, yato jIvati me svasA // 271 // tataH pratyayito rAjA, sAdaraM prAha mAntrikam / AnetuM prabhavasyenAM, rAkSasImatha so'bravIt // 272 / / rAjan ! kiM mAM na jAnAsi, mahAprabhAvasaprabham ? / yaddevayonayaH sarvA, madAdezakRtastataH // 273 / / laGkAmeva samAnayAmi sadanaM yA rakSasAM kiM tava, vrAtairapsarasAmalaGkRtamiha svarbhUpati darzaye ? / dyAmRkSaiH phalitAmadhaH kimu dadhAmyuccetumutko'si cet, kallolojitagarjinA jaladhinA pRthvI kimu plAvaye ? // 274 // yadyasti kautukaM tattvaM, sAmagrImupaDhaukaya / mASasarSapalavaNAnyutkhaDgAnaSTapUruSAn // 275 // kSaNAttathAkRte rAjJA, mAntriko maNDalaM vyadhAt / tadantarupavizyA'tha, kiJciddhyAnamanATayat // 276 // dikpAlA''hvAnanAsajjAn, mantrAnuccairathoccaran / mAntriko rAkSasI mantrairAcakarSa vihAyasA // 277 // AyAntI sAnugAn prAha, re ! grAsaH kvacidIkSyatAm / yenA'smi sucirAdeva, kSAmakukSirbubhukSayA // 278 / / satyaharizcandrakathA / 173
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNDale mantrazaktyA'tha, sanirghAtaM papAta sA / sarve'pyabibhayustasyA, mArjAryA iva mUSakAH // 279 / / savismayaM nRpaH prAha, mantrotkarSA'vadhiyayam / ya enAM rAkSasI mantrinnA''naiSIt pazyatAM hi naH // 280 // mAntrikaH prAha karttavyamasmAbhiH kRtameva hi / yaducitaM kuru tvaM tannigrahe tvamasi prabhuH // 281 / / sAkSepamAdizadrAjA, mantrin ! zvapacamAhvaya / kalahaMsaM tamAhvAtumAdikSatsacivastataH // 282 // kalahaMso'pi tatraiva, vimucya zukapaJjaram / jagAmA'tha nRpo'vAdInmantrin ! kimasti paJjare ? // 283 // mantrI prAha mahArAja !, zukarAjo'sti sarvavit / upazlokaya rAjAnaM, tenetyukte zuko'paThat // 284 // mApa ! tvaccharapAtitAnapi samitkSetre'sRjA paGkile, padbhArai raNakAGkSiNaH punaribhAH zatrUnadho ropayan / svarge tatkSaNamudgatAn ditisutAnindreNa yuddhoddhatAn, jitvairAvaNamapyatucchasamarakrIDArasaM te vyadhuH // 285 / / mAntrikaH prAha bho rAjan !, rAkSasI vo'nyacetasAm / prabhaviSyati tatko'yaM, vilambo'syA vinigrahe ? // 286 // tatazcA''gAcca cANDAlo, harizcandreNa saMyutaH / harizcandraM zuko dRSTvA'bhUdutphullA'kSimAnasaH // 287 // prAha ca svasti te nAtha !, bharatA'nvayabhUpate ! / harizcandra ! namadbhUpamauliratnA'Gkitakrama ! // 288 / / saroSaM prAha rAjA'pi, kimabaddhaM prabhASase ? / kva sAketapatiyatra ?, kIra ! tvaM vihvalo'si kim ? // 289 // 174 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ athA''ha svapacaM mantrI, kurvannAcchAdanAmimAm / hariM so'pi samAdikSat, kRtvA so'pi tathaiva tAm // 290 / / pratyabhijJAsIki nAma, sutArA devyasau ? hahA !! / kimetena hi devena, hantavyA vayameva hA !? // 291 // nA'smin karmaNi devyeSA, kAraNaM syAtkathaJcana / kintu ko'pi madduSkarmapreritaH kurute hyadaH // 292 / / pravizyA'gni tato devyA, doSamAzu harAmyaham / athavA'risabhAyAM me, nA''tmA yogyaH prakAzitum // 293 / / munibhyaH pRthivI dattA, vikrItA sasutA priyA / yatkariSyati daivaM taddharizcandraH sahiSyati // 294 // dRSTvA tAM bAhyanepathyairadUSitavapulatAm / mantriNe pRthivInAthaH, svaM vitarkaM nyavedayat // 295 // vaktraM candramapAkaroti ca dRzAvambhojalakSmI vacaH,pIyUSaM kacasaJcayo'pyalirucaM varNaH suvarNaM khalu / aGgairme vijitaM jagatpRthagataH zRGgAravarmazrama, kRtvA kaM vijayedato lavaNimaivA'syAH priyaM maNDaNam // 296 // zuko'pyathopalakSyainAM, nanAma natamastakaH / usInarasute ! devi ! sutAre ! svasti te sati !? // 297 / / rAjA''ha kiM muhuH kIra !, pralapasyevamuccakaiH ? / kva sAtrosInarasutA ?, kiM tvaM kIro'si madyapaH ? // 298 // sAvaSTambhaM zukaH prAha, harizcandro'yamasya tu / patnIyamityayamartho'nyathA syAdbrahmaNA'pi na // 299 / / rAjJA pRSTo haribUMte, harizcandro bhavAmi na / kintvahaM svapacasyA'sya, dravyakrIto'smi karmakRt // 300 / satyaharizcandrakathA / 175
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjJA pRSTA'GganA prAha, na sutArA'smyahaM khalu / kintu dvijanmano vajrahRdayasyA'smi dAsyaham // 301 // are ! viplAvayasyasmAnityukto bhUbhujA zukaH / kiM svaM prakAzayedeSa, tvadagre'treti so'bravIt // 302 / / mantrI prAhA''kRtAvasyAM, rAkSasIkarma kiM bhavet ? / tato vicArya kartavyaM, svAminA yadyathocitam // 303 / / pRSTazca zvapaco rAjA, prAhA'yaM mama karmakRt / iti nizcitya rAjA'muM, rAsabhA''nayane'bravIt // 304 // hariM so'pi samAdikSadAnaiSItso'pi rAsabham / zakto'pISTo'pi kiM kuryAt ? paratantraH pumAn khalu // 305 / / vicArya kAryamAcaryamiti mantrizukA''dibhiH / vAryamANo'pi rAjA tAmAropayacca rAsabham // 306 // aho ! akRtyamakRtyamityAkrandan zuko'vadat / rAjan ! vijJApanAmekAM, zRNu nItyanuyAyinIm // 307 / / rAjA''ha brUhi re ! svairaM, kIraH provAca yadyasau / sutArA rAkSasI syAttadvizAmyagni purastava // 308 / / sadainyaM prAha sarvo'pi, sabhAlokaH zukasya gIH / astu pramANamAmeti, rAjA'pyUce'nurodhataH // 309 / / sotsAhaM prAha kIro'pi, mantrina ! kAraya taccitAm / tathA tena kRte kIraH, snAtvA'gamaccitAM prati // 310 // tato dignAyakAnAha, yadyeSA rAkSasA'nvayA / bhavennRpasutA tanmAM, pradahatvAzu havyavAT // 311 / / ityuktvA pazyatAmeva, teSAM gatabhayaH zukaH / jhampAmAdAcca vidhmAto'gnizcA'sthAdakSataH khagaH // 312 / / 176 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzcaryamidamAzcaryamityUcuruccakairjanAH / satIyaM rAkSasI na syAdityaduH zuddhitAlikAm ||313 // mantryUce nAtha ! manye'haM, mAntrikasya vijRmbhitam / tatkenA'pyapadezena, mAntriko drAg visRjyatAm ||314 // tathemAM rAsabhAdAzu, samuttAraya samprati / ityukto mantriNA bhUpaH, savismayamado'vadat // 315 // kiM kurmaH ? kimu jAnImaH ?, kasyedaM kaitavaM mahat ? / sandigdhA'rthe kilaitasmin vicAraM kurmahe ca kim ? // 316 // z ityantastApakopAbhyAM, saMzliSTo nRpatiH svayam / vyasRjanmAntrikaM kIraM, paJjare tu nyadhApayat // 317 // udatArayadenAM ca, rAsabhAdvanitAM tataH / iti sarvaM visRjyA'tha, nRpaH palyaGkamAsadat // 318|| harizcandro'pi sUryAste, caNDAlasya niyogata: / vrajan smazAnaM dadhyau sa, kIdRgdurdaivanATakam ? // 319 // devyAH karmakaritvena, jAtAyA viprasadmani / rAkSasIvacanaM daivadattaM nyavartayacchukaH // 320|| daivameva tato manye, balavAn nA'paraH pumAn / yattena vihitA hyApat, tenaiva hi nivartyate // 321 // sUcIbhedye'pi hi dhvAnte, pravizan gatabhIrhariH dadarza bhISaNA''kAraM, zmazAnaM nizi sarvataH // 322 // kvacitpheraNDaphetkAraM, kvacidrAkSasaDambaram / kvacidvibhISikodyotaM, kvacitkauzikavAsitam // 323 // kvacitpretaparitrastazabasaMskArakRjjanam / kvacicca DAkinImukta prodyatkilikilA''ravam // 324|| satyaharizcandrakathA / 177
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ kvacittundaparimRjanidrAyamANakukkuram / kvacidyogIndrasaMsiddhyatsAdhyavidyAvarasvaram // 325 / / kvacitkApAlikairgRhyamANasatpuNyamastakam / sarvato'pi ca durgandhapUrapUritanAsikam // 326 // uparyupariparyastamuNDakhaNDaskhalajjanam / itastataH zmazAnaM sa, pazyan zuzrAva durdhvanim // 327|| [ paJcabhiH kulakam] aho ! ArttadhvaniH saiSa, mRtapatyAH striyaH khalu / rudantIM vArayAmyenAmityagAttatpuro hariH // 328 // uvAca ca zubhe ! kiM te, kAraNaM paridevane ? | sAha pazyA'grato gatvA, nyagroghe kAraNaM yataH // 329 // harirgatvA tato'pazyatpumAMsaM pUrNalakSaNam / UrdhvapAdamadhovaktraM, vaTazAkhAniyantritam // 330 // antarmanaH sa dadhyau ca, dattA bhUrmunaye mayA / munikanyAdhanopAye, vikrItau dayitAsutau // 331 // jIvitasyA'sya nirviNNaH svayameva purA'smyaham / kRtvA parA'rthaM tadgaccheccet kiM nA''saM phalaM mayA ? ||332|| " iti dhyAtvA hariH proce, tamudbaddhaM naraM mRdu / ko'si tvaM bhoH !? kathaM ceyamavasthA te sudussahA ? ||333|| jAnannasmi na zakyo'yamudbaddhena prabhASitum / paraM tvadAkRtiH puNyA, prayuGkte praSTumatra mAm ||334 // tadA''khyAhi na zaknomi draSTuM te dussahAM dazAm / iti tatpraNayaM dRSTvA, provAcodbaddhapUruSaH // 335 // nA'hametAM dazAM dInAM, nivedayAmi kasyacit / yacchrotA vetti yanmattaH, kiM paritrANamIhate ? ||336|| 178 ~+ candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ parantvanyabhavasnehA'nubandhAdvA tathottamAt / upakAraparatvAdvA, pRcchate kathayAmi te ||337|| ahaM kAzIpatezcandrazekharasyA''dimaH sutaH / vidyAdharyA'smi palyaGkAdAnIto'tra priyAyutaH ||338 // kimarthamiti tenokte, naraH prAhA'tra samprati / manmAMsena mahAhomaM, vidyAdharI kariSyati // 339 // kva gatA sA'dhunA vidyAdharIti hariNodite / snAtuM gaGgAnadIM vyomnA, jagAmeti jagau sa hi // 340|| tato dadhyau harirharSAdgatvaraizcenmamA'GgakaiH / vidyAdharyA bhavetsiddhirjIvitaM cA'sya cAru tat // 341 // tamuvAca hariH snehAt, prArthaye tvAM kimapyaho ! | sa prAhA'vasthApatitaM, kiM tvaM prArthayase'tra mAm // 342 // hariH prAha dAtumalaM, yatprArthyase tadeva hi / tataH sa prAha yAcasva, yadabhISTaM narottama ! // 343 // hariH prAha prayAhi tvaM, svaM rAjyaM svIkuru kSaNAt / yatkAryaM tatkariSyAmi, vidyAdharyAH svavarSmaNA || 344 || puruSa: prAha kiM brUSe'nAtmanInamidaM khalu / mUrkhaH kazca sa yaH svArthe, paraprANAn vyayiSyati ? // 345 // tadyAhi tvamataH sthAnAdvidyAdharyeti samprati / tenetyukto haribrUte, bhUtalanyastamastakaH // 346 // mA mA me prArthanAM vyarthAM, kuruSva puruSottama ! / svenA'pyahaM hi bho ! kaSTAnmartukAmo'smi tadyadi // 347 // tvAdRzasyopakRtyA'tha, mriye syAM saphalastadA upakAraH paro dharma, ityAmnAsiSurAgamAH ||348 // satyaharizcandrakathA / 179
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityevaM bahuzo'bhyarthya, svayamunmocya bandhanAt / yAhIti preSitastena, sa jagAma priyAyutaH || 349 // nUpurakvANakalpadrupuSpasraksaurabhA''dibhiH / jJAtvA vidyAdharImArAdAyAntIM sa hariH kSaNAt // 350|| baddhvA nyagrodhazAkhAyAM, sa AtmAnamadhomukham / gatamRtyubhayastasthau, sa eva kila nA'paraH ||351 || [yugmam] tato vidyAdharI vyomno'vatatArA''rdracIvarA / agnikuNDatraye vahnimujjvAlaM samacIkarat // 352 // sajjIkRtya ca pUjAdi, vidyAdharyAha pArzvagAn / citrAGgada ! samIkSasva, kiM lakSaNadharo naraH ? || 353 // citrAGgada upasRtya, harizcandrA'GgalakSaNam / vIkSyoce devi ! modasva, yenA'yaM cakrilakSaNaH || 354 || vidyAdharI samutthAyA''narca sarvA'Ggamapyamum / Uce ca smara kiJcittvaM devaM yatrA'si bhaktimAn // 355 // bhavezca sAttviko yena, vidyA siddhyati me'dhunA / yattvanmAMsairhutaiH : sA syAt, prItA ca varadA ca bhoH ! || 356 // harizcandrastato'vAdIdAtmaiva devatA smRtA / smRtena yena sattvaM syAdIdRkkAryasamarthakam // 357 // tatastvaM mA vilambasva, homaH syAdbahuvighnabhUH / svenaivotkRtya mAMsaM svaM, yacchAmyeSa gRhANa tat // 358|| sA''hA'bhUdeva mantrasya, siddhiryena tvamuttama ! | matto'pyutsAhavAnIdRk, samavAyo hi puNyataH || 359 / / tataH pravRttA kuNDeSu jvalajjvAlA'naleSu sA / harizcandrA'rpitaM mAMsaM prakSetuM mantrapUrvakam || 360 || 180 4~ candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Uce ca paritaH khaDgahastAn vidyAdharottamAn / mA dattA'tra pravezaM bhoH !, zvApadasya narasya ca // 361 // kiyatyapi kRte home'bhUtprAdurdevatAmukham / harSAnmAMsaM haridatte, svamutkRtya juhoti sA // 362 / / tato gomAyuraTitaM, kuNDAni parito'bhavat / viSAdArtA tato vidyAdhaDUMce'yaM nivAryatAm // 363 / / sarvaiH sa nAzyamAno'pi, pratyutA'gAtsamIpagaH / jajAgAra tatazcA''rAdAzramAttApasaH kSaNAt // 364 // kiJcitkiJcittato vidyAmukhamadho mamajja ca / hA hA !!! hatA'smyaparyAptahomA tat kiM karomyaham ? // 365 / / sAvaSTambhaM hariH prAha, mA viSIda gRhANa me / chittvA ziro'pi paryantA''hutihomaM samApaya // 366 / / vidyAdharyAha kramazo, homaH syAnnanu nA'kramAt / kramaM ca kSamate naiSa, tApasaH krodhamAvahan // 367 // are ! kimetadArabdhamasmadA''zramabhUmiSu ? / ityAkrozan praviSTo'tra, tApasaH krodhasindhuraH // 368 / / mamajja tanmukhaM devyA, madhye kuNDA'gnisatvaram / bhItA vidyAdharI cA'pi, kvA'pyagAtsaparicchadA // 369 / / tataH krodhAtparibhrAmyaMstApasastatra jagmivAn / yatrA''ste kRttasarvA'GgaH, zAkhAbaddho hariH zvasan // 370 / / kSaNena tApasaH kiJcidupalakSyA''ha vismayAt / are ! bhavAn harizcandraH, so'vocadomiti sphuTam // 371 // tamAha tApasaH kruddhaH, svarNaM kulapateradAH ? / hariH prAha dinaiH kaizcitpUrNIbhaviSyati prabho ! // 372 // satyaharizcandrakathA / 181
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvaM mAmabhijAnAsIti, pRSTastena harirjagau / kauTilyastvaM mahIdAne, sAkSI kulapaterasi // 373 // tato mA'bhUnmuneH svarNahAnirasmin mRte tviti / auSadhyA vraNarohiNyA, svenA'limpatsa tadvapuH // 374 // abhUcca tatkSaNAdeva, rUDhavraNavapurhariH / yayau ca tApasaH sthAne, sve dadhyau harirapyatha // 375 // nA'pUrNaM me'bhavatkiJcit, sarvasvaM dadato mune: / vidyAdharyA na yatsiddhirjAteti taddunoti mAm ||376 // are ! kva tvaM gato'sIti, prAhUtaH zvapacena sa: / upasRtyA''ha kartavyaM, mama svAmin! samAdiza ? ||377|| sa AhaiSa mRtaH ko'pi, samAyAti tato bhavAn / vastraM gRhNAtu gatveti, preSito'gAddharistataH // 378 // azRNocchabdamekasyAH, karuNA''rtaM sutavyayAt / hA ! putra ! kva gato'sIti ?, mUrcchantyAzca striyA muhuH ||379 || aho ! daivena nirmuktakaruNena kilA'Ggajam / vyApAdayitA nirbhAgyA'bhISTA'patyA tvasau hatA // 380 // aho ! asAraH saMsAro, martyavAcAmagocaraH / yadiSTaM dehinAM tattu, grAhyatyeva yo yamAt // 381 // kathaM cA'haM grahISyAmi, bAlasyordhvAt kilA'mbaram ? / iti mandapadaH proktaH, zvapacenA''zu gaccha re ! // 382 // sabhayaM paricakrAma, harizcandraH sutaM smaran / na zuddhayedyadi devI me, tadA vatso mriyeta saH // 383 // tataH zuzrAva karuNaM, rudantIM vanitAmiti / nirbhAgyazekharAyA me, mRto vatso hatA'smi hA ! // 384 // 182 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatso mRta iti vAcaM, pratighnan maGgaloktibhiH / vAmA'kSispandanenA'tha, babhUvA''zaGkimAnasaH // 385 // sarvasvaM munaye dattaM, vikrItau dayitAsutau / cANDAlakarmakRccA'haM, kiM vA me bhAvyataH param ? // 386 // iti cintA''turo yAvannagre gaccheddharistataH / cANDAlapatinA prokto, vyAghuTyeti vyajijJapat // 387 / / Agato'sti mRto bAla, iti vastrA''hatau trapA / svAmyAha kA trapA'smAkamAcAro'yaM gRhANa tat // 388 // nivRtyA'tha haridadhyau, dhig lobhaM yadvazAjjanaH / vetti kRtyamakRtyaM vA, naiva daivahato hahA !! // 389 // yadAdizati me svAmI, tatkartavyaM mayA khalu / svAminA svayamuktasya, na vicAro'nujIvinAm // 390 // gacchanniti sa zuzrAva, nArIvilApamuccakaiH / hahA !! putra ! tvameko me, tanme mRtyustvayA saha // 391 // tvaM mamaivA'si kupitaM, re daiva ! yatpatirmama / babhUva karmakRnnIcagehe'hamapi tAdRzI // 392 // paramasya suputrasya, bharatA'nvayazAlinaH / Alambanena jIvantyAH, kA gatistanmamA'dhunA ? // 393 / / harizcandro'pi vijJAya, sutArAM tvarito vrajan / muJcannazrUNyathA'vAdInnindannAtmAnamAtmanA // 394 / / nirbhAgyazekhare ! devi !, vajraghAtaH ka eSa nau ? / vanitA vIkSya bhartAraM, tAratAraM ruroda sA // 395 / / harizcandro'pyarodIcca, dhairyaM kasya sutavyaye ? / rohitAzvaM harirmohAdAzliSyat kila pUrvavat // 396 / / satyaharizcandrakathA / 183
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutArAM prAha devi ! tvaM, kiM rodiSi tathA katham ? / vatso mAM bhASate naiva, bhavatyA roSitaH kimu ? ||397|| kiM tvayA modako nA'smai, dattaH ? kiM paridhApita: ? | nodyadratnA'GkitaM hAraM, kiM hastI nA'rpito mayA ? || 398 // kSamasva vatsa ! lAhi tvaM, svecchayA yattu rocate / ityanukUlayan putraM, devyA'sau paridevitaH // 399 // kiM na pazyasi mUDha ! tvaM, gatA'suM tanayaM nijam ? / gatA'suzca kathaM pazyedAzliSyennigadeddhaset ? // 400|| kimArabdhaM tvayA sArdhaM, nAryA ? kiM naiSi vegata: ? | ityuktaH zvapacenA'sau, bhayAccaitanyamAsadat // 401 // ajJAsIcca mRtaM putraM, ceSTayA'thA'zrulocanaH / papraccha sutArAM putravRttAntaM sA'pyacIkathat // 402 // adyA'yaM prAtarevA''gAtsamitpuSpakRte vane / madabhAgyAdasau daSTo, duSTena bhujagena hA ! ||403 || vinA''tmIyAnna ko'pyasya, viSasyottAraNaM vyadhAt / Atmeva hi vinA dharmAcchUnyaM bandhuM vinA jagat // 404 // harizcandrastato dadhyau, dhigmAM vyasanapAtinam / ekatra zvapacaH kruddho'nyatra putravyayaklamaH // 405 // kathaM me vakSyato hastau, putravastrA''hRtau hahA !!? | svAmyAdezamakartuM yannaivojasvi mano mama ||406|| athavA me putramRtyau, ko vicAro ? yadasmyaham / zvapacA'dhInadehastadyadvakti sa karomi tat // 407 // 4/ anyathA syAM pratijJAtabhraSTaH sattvakalaGkitaH / sattvaikatAnavRttInAM, nA'patyA''dyanurAgatA ||408 / / 184 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti sattvA'nilodbhUtA'patyA''bandhaH sa sAttvikaH / bhUtvA parAGmukho'zakto, yAcituM sphuTayA girA // 409 / / arpayA''cchAdanamiti, saJjayA pratipAdayan / hastaM prasArayAmAsa, harizcandraH priyAM prati // 410 / / sutArA'pi ca tadabhiprAyaM sphuTamajAnatI / uccikSepa kare dAtuM, rohitA'zvaM muhustataH // 411 // agRhNati harizcandre, putraM sA''ha bravISi kim ? / na jAnAmi tavaitAM hi, saJjJAM tvaM brUhi tatsphuTam // 412 // dhairyasandaMzakA''kRSTavacanaH sAttviko'vadat / devi ! tiSThatu vatso'yaM, vatsA''cchAdanamarpaya ? // 413 / / tataH kalpadrumodbhUtapuSpavRSTirabhUddivaH / aho ! sattvamaho ! sattvamiti gIzca vyajRmbhata // 414 // rAjA'pyapazyadAtmAnamayodhyAyAM nijaukasi / alaGkRtamahAsiMhAsanaM svasadasi sthitam // 415 / / rohitAzvamapazyacca, kroDe krIDantamAtmanaH / azrAntakAntiratnA'GkahArasphArazriyaM mudA // 416 // munizApavazAtkIrazRgAlatvaM purA''gatau / kuntalaM vasubhUti ca, puro'drAkSIt kRtA'Jjalim // 417 // yamanikA'ntare caiva, draSTuM nATakamAgatAm / sutArAM bhASamANAM ca, sakhIM zuzrAva bhUpatiH // 418 // puratazca susaGgItarasanirmagnacetasAm / nRpA'mAtyaprabhRtInAmadrAkSItsaMsadaM nijAm // 419 // pratimandiramaikSiSTa, kriyamANaM ca nAgaraiH / nRtyatpurandhrivizrANyamAnadAnaM mahotsavam // 420 // satyaharizcandrakathA / 185
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratIhAramukhaprAptavijijJapayiSUn janAn / dUrato namataH prekSya, kimetadityacintayat // 421 // kiM nu svapno mayA dRSTaH ?, kiM vA me manaso bhramaH ? / kiM vA kasyA'pi divyasya, citrametadvijRmbhitam ? // 422 // tatazca tApaso vyomni, dattA''zIrabhavatpurA / yathA'si vAsavenoktastathA dRSTo'si sAttvika ! // 423 / / anubhUtaM tvayA yacca, tatsarvaM hi kRtaM mayA / tatkSamasva ciraM jIyAH,svasattvena mahIpate ! // 424 / / anapekSo yadyapi tvaM, paradattazriyaM prati / tathA'pi tvayi prayuktakaSTA'jitA''ghazuddhaye // 425 / / dadAmi tapasA svena, tvannAmnA'stu purI tava / antarikSe bhavAMstatra, kriyAtsAmrAjyamadbhutam // 426 / / ityuktvA tApaso divyazaktyA'tha kvacidapyagAt / pUrvavacca harizcandro, nijAH pAlayati prajAH // 427 / / iti tApasanirdiSTAM, harizcandrakathAM tathA / zrutvA'tha mumude zrImAnajAputro mahIpatiH // 428 / / iti harizcandrakathA // 186 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvajrAyudhakathA atha praNamya rAjA''ha, jainA''cAryAn kRtA'JjaliH / jainasAttvikavRttAntaM, samAdizata mAM prati // 1 // svacitte dadhyurAcAryA, yadasmAneSa bhUpatiH / papraccha sAJjasaM natvA, tatprabodhaM sameSyati // 2 // samyaktvamUlacAritrajJAnA'dhigamabhAgyavAn / jinadharmazrutizraddhAM, svayametyalpakarmakaH // 3 // rAjAnaM procurAcAryAH, zRNuta zraddhayA nanu / dayAdAnakSamAnAthAM, vajrAyudhakathAM, prathAm // 4 // prAgvidehe samastIha, nagarI ratnasaJcayA / yA sadvivekasampattyoH, pANigrahaNavedikA // 5 // prajAnAM nyAyataH kSemakAraH kSemaGkaro nRpaH / tatrA'sti pRthivI tanvyA, yajjIvitena jIvitam // 6 // tasya cA'sti satI dharmanarendrA''sthAnamaNDapA / jaganmitraM kalatraM tu, ratnamAleti nAmataH // 7 // susvapnasUcitaH prAjyasAmrAjyaprabhutA''spadam / tayorjajJe suto vajrAyudho vajraM mahIbhRtAm // 8 // zrIvajrAyudhakathA / 187
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo bAlyAdapi vijJAtakartavyakramasaGgamaH / sAkSimAtraM kalA''cAryamAdhAyA'dhyaiSTa satkalAH // 9 // svIkurvan yauvanaM ramyaM, svIkRto rUpasampadA / UrIkurvan guNagrAmaM, vidvadbhirarIkRtaH // 10 // aGgIkurvan mahAdAnaM, yazasA'GgIkRto mudA / tyajan doSakulaM dUrAt, santyakto vyasanairapi // 11 // gRhNan paraguNAn kAle, mAhAtmyenA'pyagRhyata / kurvan paraprazaMsAM ca, cakre khyAtaH prazaMsayA // 12 // AzliSyan vikramaM snehAdAzliSTo vijayazriyA / poSayannyAyamevoccai nAzribhirapoSyata // 13 // zuzrUSamANaH svagurUn, zuzrUSitaH kilottamaiH / zRNvAno dharmazAstrANi, gIyamAnazruto janaiH // 14 // anicchan parakalatrANyaniSTo durgaterabhUt / rakSayan sarvabhUtAni, rakSitastridazairapi // 15 // vidadhaddevapUjAM ca, dharmeNa vidadhe'rcitaH / mAnyAMzca mAnayan bhaktyA, mAnitaH zatrubhiH svayam // 16 // sAttvikAnAM cakravartI, satyAnAM punaragraNIH / AzritAnAM ca kalpadrurlIlAkautukaparvataH // 17 / / doSaikakaNTakakSetre, guNagrAmA'bjinI hime / yauvane'pi kramAccakre, sa pumarthatrayaM sadA // 18 // yataH- dharmA'rthakAmatripadIgataH syAdudyauvane yaH puruSottamaH saH / yo'kSNAmivaiSAM tritayasya madhyAdekena hInaH sa kimIzvaraH syAt ? // 19 // evaM guNA'nurUpA'GgaH, kumAro lokajIvitam / yauvarAjyaM prapedAnaH, prApa vajrAyudho yazaH // 20 // 188 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ itazca svarge dvitIye, tvindraH sAmAnikA''vRtaH / apsarobhirgIyamAnaguNagrAmaH zacIyutaH // 21 // pratiSThApAtrairgIrvANairvidadhatsatkathAM satAm / dAtRRNAM sAttvikAnAM ca, satyAnAM bhuvi dehinAm // 22 // uvAca zakraH svargebhyaH, pAtAlebhyo'pi bhUrvarA / yadiyaM sAttvikakSetraM, sAttvike syurguNAH pare // 23 // [tribhirvizeSakam] tanna sattvaM hi devAnAM, daityAnAM vyantarA''tmanAm / jyotiSkANAM ca yatsattvaM, manuSyANAM nirargalam // 24 // tatrA'pi tAratamyena, protsarpatsattvamuccakaiH / prApa vajrAyudhe niSThAM, sattvaM nA'taH paraM yataH / / 25 / / tatra sthitaM ca tatsattvaM, vajre rekheva nA'nyathA / kartuM hi pAryate devairapyavAryaparAkramaiH // 26 / / tatazcA'sahamAnastatprazaMsAM ko'pi nirjaraH / anuvajrAyudhaM sattvadhurINA iti kopavAn // 27 // devAnAM purato martyAH, zasyanta iti hAsyavAn / dhik prabhutvaM na yatrA'sti, vicAra iti khedavAn // 28 // kurve chatraM mahIM daNDaM, merumityavalepavAn / eSo'haM cAlayAmyenaM, sattvAdityanubandhavAn // 29 // vIkSyamANaH krudhA zakraM, sabhAyAM vikSipan dRzam / kSobhayaMzca surIvarga, niryayau saMsado bahiH // 30 // vayasyena kilaikenA'nvIyamAnaH suraH sa tu / uvAca prathamaM zaurye, parIkSyo'yaM mayA pumAn // 31 // daivAcca tatra niyU~Dho, vIkSyaH sattve zlatho'bhavan / dviHparIkSitumArabdho, nirvAhaM yAti ko'pi kim ? // 32 // shriivjraayudhkthaa| 189
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti mitreNa nizcityA'vatatAra bhuvastale / parIkSA'vasaraM vajrAyudhasya sa vyalokayat // 33 // itazca sa kumAro'pi, vajrAyudho yudhi sthiraH / udyAnapAlakenA'tha, vijJapto racitAJjaliH ||34|| devA'gAtkAmadevasya, vayasyastrijagajjaye / mAninImAnamudrANAM bhaGge'dhikAravAn madhuH // 35 // krIDanti madhumAse ca, yuvAnaH kAminIsakhAH / udyAne madhurodgAnaprItA'ntaHkaraNasthirAH // 36 // tatazcA''zu kumAreNa, kRtadarzanakautukAt / ArAmaH saphalIkAryaH, phalito'pi nijaiH phalaiH ||37|| iti tena savijJaptaH, kumAraH saparicchadaH / cacAla kRtasaGketaH, priyayA saha kAnane ||38|| [ yugmam] ataH paraM nATakacchAyayA kathyate kathA | (tataH pravizati vajrAyudhakumAro guNAbhirAma - buddhinivAsaprabhRtikazca parivAra: // ) kumAra:- (saharSaM sarvato vilokya) guNA'bhirAma ! rAmaNIyakenA'tikrAntanandanodyAnamudyAnamidamIkSyate / pazya yAtaM bhUmitale phalegrahitaroH zAkhAbhirASATino'pyeNapreraNakarmaNi praNigadantyete vacastApasAH / nRtyatkekivilokanAcchikhizizurlAsyAya pazyA''kulaH sparddhAbandhamadhIyate ca nipuNaM gIrvANavAcaH zukAH // guNaH- deva ! idamitthameva / kiJca akRtarAjyA'bhiSeko'pi sarvaguNotkRSTatvAduktizobhA'rthamatra tvaM rAjeti vyapadizyase / yataH pazcAdapi cakravartI rAjA tvaM bhaviSyasi tato bhavatAmatra pradezamalaGkurvatA - mudyAnalakSmIH maGgalAya prekSaNakotsavamiva pracakrame / tathAhi 190 N candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUtaH kokilakAminIkalaravaiH prArabdhagItadhvanivaMzaM pUrayati kvaNanmadhukarazreNicchalAtketakaH / vAtodbhUtazikhAmiSAdanukalaM datte latA hastakA-, nAtodyaM vitanoti parvatapatadvAcAlavArisvaraH / / rAjA:- buddhinivAsa ! draSTavyaM vastvabhISTAya, pradarzya svayamIkSyate / nA'dRSTamaruNenaiSa, jagatpazyati bhAskaraH // tato yAvaddevI krIDodyAnamalaGkaroti tAvadasmin devavezmani kSaNaM pratIkSAmahe, pazcAtsamamevA''rAmalakSmImavalokayiSyAma iti / (sarve tathA nATayanti) rAjA- (devatA''yatanA'bhimukhamAlokya) kathamAditIrthaGkarapratimeva dRzyate ? (saharSa sahasA'pasRtyopastauti) Adau yo vitatAna mAnavabhavabhrAjiSNuviSNupriyAsampaddhetukalAkalApabhavanAvajJAnadInA''tmani / kiJcA'mutra pavitravAkyaracanAdharmopadezAddadau, zazvanmokSasukhaM sa nAbhitanujaH zreyAMsi puSNAtu naH // (nepathye) Ido ido devI lcchiivii| lakSmIvatI- caMdA''NaNe ! jado pabhudi me putto sahassAuho ajjautteNa niyajuvarAyapae nivesido tado pabhudi yyeva me aMgANi tathAvihanivvuibhAyaNattaNaM pattANi / candrA''nanA- devi ! evaM nedam / 1. ita ito devI lakSmIvatI / 2. candrA''nane ! yataH prabhRti me putraH sahasrA''yudha AryaputreNa nijayuvarAjapade nivezitaH, tataH prabhRtyeva me aGgAni tathAvidhanirvRti bhAjanatvaM prAptAni / 3. devi ! evametat / pUrvaM rAjavadhvaH svaputrapadaprAptiprArthanasanAthAH / padanirNaye saukhyaM ekasyAH parAsAM raNaraNakaH // zrIvajrAyudhakathA / 191
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ puvvaM rAyavahUo, saputtapayapattipatthaNasaNAhA / payaniNayaMmi sokkhaM, egAi parANa raNaraNao // udyAnapAlaka: yati devI / 192 (uccaiHsvaraM) deva ! tvaryatAM tvaryatAm, atra sthitA yuSmAn pratipAla (rAjA tadAkarNya satvaraM gamanena devImupasarpati) rAjA - devi ! itastAvatkRtA'rthIkuru cakSuSI / ketakyAM bakulebhyo'bhyAgacchadbhRGgA''valicchalAt / anyA'bhiSvaGgabhaGgAya, mithaH sandAnametayoH // guNaH- deva ! itaH pazya / janitadvijihvabhItiH, zazivizadakalAkalApasampUrNa: / sahacaryA saha caryAmatra karoti tvamiva kekI // (nepathye svagatam) yataH prArabhya devatvenA'hamabhavaM tataH prabhRti kSuNNamIkSamANasya mamA'dhunA'munA pratyarthinA dRSTipathamavatIrNam, bhavatu tAvat, durAtmAnamenaM vajrAyudhaM vyApAdya prastutamAcariSyAmi (iti satvaramupakrAmati / uccaiH svaraM ca ) are prAgjanmA're ! tvamanubhava tAvatsahacarIparIrambhA''rambhAtsukhamabhisahe yAvadadhunA / mRgendre nistandre kharanakharakoTikSatazirA, varAko niHzaGkaM prabhavati na rantuM gajapatiH // kiJca re ! vimuJca tvaM krIDAM bhaja subhaTabhAvaM bhava mayA, niyuddha zraddhAlurveda madakira: saGgaragiraH / na ceditthaM dAravyatikarapariSkAramadhuro, bhavAnAvAse'bhUdatithipathapAntho'ntakapateH / / candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA- (sasambhramamUrdhvamavalokya) buddhinivAsa! kimetacchabdAyamAnaM jyotirAgacchati? / buddhinivAsaH- deva ! yathaitatkaThinavacanAnyAcaSTe tathA jAne'kANDakupitaH kazcanA'pi devo bhavantaM yodhayitukAmaH samabhyeti / (tataH pravizati tejaHparItazarIro vidyudaMSTrA'bhidho devaH / ) rAjA- (tatrA'vajJAM nATayan) devi ! pazya RtusArvabhaumavasantasya prabhAvam / svayaM mAnaM maktvA paticaraNamale nipatitA, sakhIhAsatrAsAdyuvatiriyamUrvIbhavati na / patistvISatpreDatsmitavitatadantadyutigurU-, daraH sAraGgAkSImayamadayamAliGgatitarAm / candrAnanA- (saMskRtamAzritya rAjAnaM prati) deva ! itaH pazyapriyayA priyasya cittaM, bhinnaM darAdacetanaM tatsaH / bahirAkraSTumivA'syAH, purato vadane'GgulI: kSipati // deva:- (saroSaM kiJcitsamIpIbhUya) are vajrAyudha ! na yAvatprAduHSyAnmadasigaruDastAvadapare, narezavyAlAH syurbahalagaralodgAraguravaH / sthite tvasmin sAkSAdgirikuharavalmIkazaraNA, bhaveyuH khalvete tvamiti mayi rIDhAM draDhayasi / tanna sAmpratam / yataHyudhi vijayase yattvaM bhUpAnupAdhirupAsakastava tadakhilakSmAbhRccakrA'pamAnakacakritA / prabhavati na sA daivatvAnme na kiJcana manyase, jagadapi yayA tanmA'smAn re ! madAdavajIgaNaH // kintubAhabAhavizaktizcettadvAhaM svaM pradarzaya / athA'syasi tathA'pi tvaM karavAlaM kare kuru // shriivjraayudhkthaa| 193
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA- (sakrodham)AH kAlena kaTAkSitaH kimasi ? kiM tvatpatramutkSiptavadaivaM dRSTiviSoragaM kimagamaH ? kiM martukAmaH svayam ? / mithyaujasvimahIzvara ! zvayathuvaddordaNDakaNDUcchide'smAbhiH samprati zastrakarmanipuNairyayuddhabuddhirbhavAn // buddhio- (rAjAnaM prati)ye tAvatpRthivIbhujaH samabhajaMstvatkhaDgadhArAvrataM, martyatvAdadhikazriyaH samabhavaMste deva ! devA divi / devo'yaM spRhayan divaspatipadaM tvaM zastrahasto bhave-, tyAha tvAM tadidaM kurUnnatikRtikhyAtA hi yuSmAdRzaH // devaH- (buddhinivAsaM prati) are bhRtyA'pasada! na jAnImastamupAyaM yenA'smAdasmAnamarAnapi mArayiSyasi (iti vadan krodhA''dhmAtaH krIDAzaila-mutpATya muJcati / ) (vinA rAjAnamanye kAkanAzaM nazyanti / ) lakSmI:- (nA'tidUraM pradezA'ntaramAzrityAha) ajjautta ! hA vasudhAdharaNe-kkamalla! dehi me paDivayaNaM (iti mUrcchati / ) (tatazca cireNa kiJcillabdhacaitanyA AkAze parijanaM lakSIkRtyA''ha / ) vasaNe sAmiya ! mekkaM, cayittu kiM jIviyeNa tumhANa ? / picchaha candaggahaNe, hariNeNa na esa paricatto / (punarvimRzya) 'savvo'pi jaNo parassa dosaggahaNe niuNattaNaM patto na uNa attaNo' tti loyavayaNaM saccagaM yyeva saMjAyaM / jeNa bhttunno| pAyamUlaM paricaIya pariyaNo ahaMpi naTThA, tao kahamahaM paraM pariyaNamuvalabhAmi ? / na uNa sAmisiNehavivarIyakAriNamappANaM ti (pazcAt parikrAmati / ) 1. Aryaputra ! hA vasudhAdharaNaikamalla ! dehi me prativacanam / vyasane svAmin ! mAmekAM tyaktvA kiM jIvitena yuSmAkam ? / prekSadhvaM candragrahaNe hariNena na eSa parityaktaH / / 'sarvo'pi janaH parasya doSagrahaNe nipuNatvaM prApto na punarAtmana' iti lokavacanaM satyakameva saJjAtam / yena bhartuH pAdamUlaM parityajya parijano'hamapi naSTA, tataH kathamahaM paraM parijanamupalabhe? / na punaH svAmisnehaviparItakAriNamAtmAnamiti / 194 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ (nepathye) devi ! tvaryatAM tvaryatAM saudhagamanAya / yataHpratyaGgamaGgIkRtamauSadhIbhiH, svamuSTibhiH piSTavato nagezam / dRSTvA'pi taccUrNamasau tadaiva, devasya vazyastridazo babhUva // lakSmI:- (dikSu cakSuSI nikSipya) ko uNa esa surAhamauiNNatattataUayasamANavayaNappavesasaMtAviyANa me kaNNauDANa pIUsaseyaNaM karedi ? / (kSaNamiva sthitvA) kahaM puNa esa attho sammaM savittharo suNeyavvo ? / (pravizya paTA''kSepeNa) ceTI0- jayadu jayadu bhttttinnii| lakSmI:- (vilokya) kiM esa ajjauttakusalavuttaMtamavagacchiya paDiniyattA piaNvyaa?|| bhodu dAva, pucchissaM / halA piyaMvae ! jaM dANiM ajjauttassa devo vasaMgau tti keNa vi niveiyaM taM kiM tavAvi kaNNakuhare nivaDidaM ? / priyaMvadA- sAmiNi ! nANAvihadaMDayuddhaparAjito devo devassa vasaMgau tti saccagaM yyeva / kiJca-avaraM pi kiM pi mae sudaM / lakSmIH (sasambhramam) sAvahANammi, kahehi taM me jaM tae suNidaM / priyaMvadA- aTThamIpamuhadhammatihIsu dhammasAlAe Thio niccalamaNA sAmI kiM pi jjhAedi tti evaM jANAdi sAmiNI / lakSmI:- (sasmitam) savvaloyappasiddhaM khu edaM, visesaM kahehi / 1. kaH punareSa surAdhamodIrNataptatrapu-aya:samAnavacanapravezasantApitayormama karNapuTayoH pIyUSasecanaM karoti ? / kathaM punareSa arthaH samyak savistaraM zrotavyaH ? / 2. jayatu jayatu svAminI / 3. kiM eSA AryaputrakuzalavRttAntamavagamya pratinivRttA priyaMvadA? bhavatu tAvat, prakSyAmi / halA priyaMvade ! yadidAnImAryaputrasya devo vazaGgata iti kenA'pi niveditaM, tat kiM tavA'pi karNakuhare nipatitam ? / 4. svAmini ! nAnAvidhadaNDayuddhaparAjito devo devasya vazaGgata iti satyameva / kiJca-aparamapi kimapi mayA zrutam / 5. sAvadhAnA'smi kathaya tat mama yattvayA zrutam / 6. aSTamIpramukhadharmatithiSu dharmazAlAyAM sthito nizcalamanAH svAmI kimapi dhyAyati iti evaM jAnAti svaaminii| 7. sarvalokaprasiddha khalvetat, vizeSaM kathaya / zrIvajAyudhakathA / 195
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyaM0- ajjeva aTThamIdiNaM ti nAUNa jujjhovajjiyapAvassa sohiM kAuM io TThANao bAhirabAhiro yyeva dhammasAlAe gao sAmI / tao tatthaTThiyassa sAmiNo takkhaNe cceya AgAsAu maNovegeNa oyariya bhayabhIyamANaso kaMpamANasavvaMgo saMkocidakkhaMdhabaMdho 'tAehi maM, tAehi maM'ti maNussabhAsAe bhAsamANo ego pArevao tihuyaNikkasaraNaM caraNamUlamallINo / lakSmIH- aho ! kaMdalidabhayakodUhalo kahAraso / tado tado ? | priyaM0 - tao garuDuvva bhuyaMgamassa tassa maggANusArI khuhAkarAlakukkhI aNavaTThiyaakkhI 'mama bhakkhamappehi, mama bhakkhamappehi tti bhAsato ego holAhio samAgado tti mae sudaM / ao varaM kiM pi bhavissadi tti na yANAmi / lakSmIH- (kSaNamiva dhyAtvA) piyaMvae ! huMte vi bahumi palAyaNaTThANe aNegaloga saMkule tattha Agacchiya so pArevao ajjauttassa pAyamUle nisanno, taM Na khu me surUvaM paDihAdi / kiJca assudapuvvaM khu edaM, jaM sauNAvi purusabhAsAe bhAsaMti tti / priyaM.-- daivi ! juttaM bhaNAsi, jao mamAvi maNo viyAravaI saMvaTTadi / saccatteNa kimesa seNabhayao pArevao naTThavaM ?, saM rUvaM parivattiUNa kimayaM vijjAharo kIladi ?, kiM vA sattaparikkhaNAya pahuNo saggA samuttiSNao devo ko vibhave ?, mayacchi ! iya no sammaM viyANIyadi / 1. adyaiva aSTamIdinamiti jJAtvA yuddhopArjitapApasya zodhiM karttuM itaH sthAnAdbAhya bAhya eva dharmazAlAyAM gataH svAmI / tatastatra sthitasya svAmina: tatkSaNa eva AkAzAd manovegena avatIrya bhayabhItamAnasaH kampamAnasarvA'GgaH saGkocitaskandhabandha: 'trAyasva mAm, trAyasva mAm' iti manuSyabhASayA bhASamANa ekaH pArApatastribhuvanaikazaraNaM caraNamUlamAlInaH / 2. aho ! kandalitabhayakutUhala: kathArasaH / tatastata: ? / 3. tato garuDa iva bhujaGgamasya tasya mArgAnusArI kSudhAkarAlakukSiH anavasthitA'kSI 'mama bhakSyamarpaya mama bhakSyamarpaya' iti bhASamANa ekaH zyenaH samAgata iti mayA zrutam / ataH paraM kimapi bhaviSyati iti na jAnAmi / 4. priyaMvade ! bhavatyapi bahuni palAyanasthAne'nekalokasaGkule tatra Agatya sa pArApata Aryaputrasya pAdamUle niSaNNaH, tanna khalu mama surUpaM pratibhAti / kiJca azrutapUrvaM khalvetat yacchakunA api puruSabhASayA bhASanta iti / 5. devi ! yuktaM bhaNasi, yato mamA'pi manovicAravarti saMvarttate / satyatvena kimeSa zyenabhayataH pArApato naSTavAn ?, svaM rUpaM parAvRtya kimayaM vidyAdharaH krIDati ?, kiM vA sattvaparIkSaNAya prabhoH svargAt samuttIrNo deva: ko'pi bhavet ?, mRgAkSi ! iti no samyag vijJAyate / 196 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSmI:- (hastanyastakapolatalA tUSNImAste / ) priyaM- (svagatam) iTThe jeNe dhuvamuvaddavasaMsaevi, seovivajjayamaI avaro vi bhodi / esA puNo paNayaNI paiNo maNaMmi, laddhAsaNA naNu bhavissadi kiM na evaM // (saniHzvAsaM ca) kahaM puNa sAmiNIe maNo viNoyaissaM / (pravizya) kSemaGkarA dAsI - sAmiNi ! sAmiNi ! saraNIkidadevapAyamUlassa pArevayassa thaMbhanijjUhayanisaNNassa seNassa ya nirakkhaNatthaM milido savvo vi NayarajaNo tti, ajjA tumaM pi hakkAredi / (lakSmI:- sasambhramamutthAya sakhIbhyAM saha saudhAya parikrAmati / ) (tataH pravizati yathA nirdiSTo rAjA zyenaH pArAvataH amAtya - puruSottamasahastrAyudhaprabhRtikazca parivAraH) / pArApataH- (svagataM) aho ! svairapralapiteSu mAnordhvaM pANDityamAkhaNDalasya- Aste kazcana kAJcanapratikRtirmartyaH pRthivyAM sa cA-, cAlyaH svarganivAsinAmapi vapuzchede'pi mAnAddhruvam / kiJca pratyuta maNDanaM sa bhavitA teSAmapIti bruvannIzAnA'dhipatistatAna na manaH kasya prakopA''kulam ? // kimanyaducyate ?, ayamahamadhunA kRtavAneva moghaM maghonastadvacanam / athavAAtmAnaM khyApayedvidvAnnAniSpannaprayojanaH / rAhurgRhItacandrA'rko dRzyate divi nA'nyadA / 1. iSTe jane dhruvamupadravasaMzaye'pi zreyoviparyayamatiraparo'pi bhavati / eSA punaH praNayinI patyurmanasi labdhAsanA nanu bhaviSyati kiM naivam ? // kathaM punaH svAminyA mano vinodayiSyAmi ? | 2. svAmini ! svAmini ! zaraNIkRtadevapAdamUlasya pArApatasya stambhaniryUhakaniSaNNasya zyenasya ca nirIkSaNArthaM militaH sarvo'pi nagarajana iti AryA yuSmAnapi AkArayati / zrIvajrAyudhakathA | 197
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ (prakAzaM) kSatriyA'vacUla ! rAjan ! yAnAzritya parAkramo vijayate digmUlakUlaGkaSaH saGgrAmeSu vidhAya tAnapi parolakSAn vilakSAnnRpAn / vyomA'ntargatabhAnuneva bhavatA vizvakarAjena bhUrAkrAntA svakaraistataH kimanayadhvAntena visphUrcyate ? // api ca, (sadainyamiva)zUrastvaM yadasi pratApavasatirjiSNuryadiSTaH zriyA, IzAno yadumApriyo vidhirasi tvaM yatprajAnAM patiH / zrIdo yannidhinAyakastvamasi cArhan yatkSamArakSitetyevaM devamayo'si deva ! tadataH zyenA'dhamAt pAhi mAm // rAjA- are pakSin ! mA bhaiSIH, mA bhaiSIH / ayamahamasmi kInAzA''sya-kuharAdapi bhvtstraataa| pArA0- (sA''nandamilAtalalulitabhAlatalo rAjAnamAnamya) mahAprasAdaH (iti vadan apatyamiva piturutsaGgaM rAjJaH samAruhya kiJcitsvAsthyamivA'bhinItavAn / ) (parijanaH parasparamuparyupari sthitimAdhAya caraNaphaNA'vasthAnena sakautukamavalokayati / ) zyena:- (sA'vaSTambham) rAjan ! mamaitadbhakSyamityevaM, prasiddha jagatItale / tadarpayainamAtmAnaM, tarpayAmi yathA''turam // rAjA- (sasmitam) pakSirAja ! apyAtmanAze zaraNA'rpaNAya, kiM syAnmanaH kSatriyavaMzapuMsaH / nAgastyapItAdapi menakAyAH, sutaM samudrAjjagRhe mahendraH // kiJcana yujyate zyena ! tavaitadetat, prANairnijaprANitapoSaNaM yat / / bhukte'pyamuSmin kSaNameva tRptiH, syAtte hyakAle'sya tu kAlarAtriH // 198 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ api ca bhItiryathA te maraNAtpareSAM, he zyenikAvatsa ! tathA'vagaccha / apyanyabhojyAdvrajati kSudhA'rttirna nArakA'rttiH sahanAdvinA te / / tadbho ! mA muha, mAmuha, kintu dUrata eva muJca dehigrasanadurvyasanam / zyena:- (sopahAsam) rAjan ! yathAvihitamabhidadhAsi, ahamapyevaM vedmi-- yaduta prANivadhAtprANI narakeSUtpadyate / parantu - yo jantujIvAtukule bhavettaM, pratyeSa doSaH khalu doSa eva / asmAdRzAM prANivadhapradhAnamAnaspRzAM pratyuta maNDanaM saH // tatazcA''tmakulapAravazyenA'nyakulA'pekSayA nindyamapyAcarato na doSa ityetasyA'rpaNena mAM prINayitumarhasi (iti bruvan sarabhasaM kiJcidagrataH sarati ) (pArA0 sabhayamiva rAjJaH kSaumA'mbaramadhye pravizyA''tmAnaM gopayati / ) rAjA-- (hastenainaM saMspRzya) arere !!! kAndizIka ! mA tvamaGgIkRtA-'smaccaraNazaraNo'pi bhaiSIH ? | nA'hamasmai prANasandehe'pi tvAmarpaye | 1 zyena:- nRpatilaka ! nirvizeSaM mahAntaH syuH, zaraNyAH zaraNA'rthinAm / jADyaM no kasya zItA''rttasyA'gnisparzAt prazAmyati / tato yathA tvametasmai muhurmuhuH 'mA bhaiSIH ' vacanAni prayacchasi tathA mAmapi kSudhA - yAstrAtumarhasi / kAlakSepA'sahiSNavo hi matprANAstava pazyata eva prayAntyete / rAjA - (sasambhramam) ko'tra bhoH sUpakAreSu ? / (pravizya) cundalaka:- ayamasmi, samAjJApayatu devaH / (rAjA - cundalakasya karNa evameva ) (tatazcundalako niSkramya gRhItadivyamodakasthAlIkaH pravizati / ) zrIvajrAyudhakathA / 199
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidUSaka:- (svagatam) hI hI bho ! jammakAlamAraMbhiya ajjeva me puvvakayasukayakammehiM phalidaM, jaM dANi mamagotteNa vi adiTThA divvamoyagA dIsaMti (socchvAsaM ca) na kevalaM dIsaMti keNa vi uvAeNa rAyassa pAsAo maggiya bhakkhissaM ca / (prakAzaM rAjAnaM prati) vayassa ! ajja dAva aIva kuvidAe bhaTTiNIe piTTiya gharAo nissArido mhi | rAjA - (sasmitam) kadAcidbho ! modakAn yAcitumayamArambhaH / tatastataHvidU0- (sahAsam) teo me khuhAkiliNNassa moagA dAvesi ? / rAjA - (sasneham) evaM kariSyate / - (cunda0 - modakasthAlIM rAjJe samarpayati / ) (vidU0 - spRhotkalikAM nATayan rAjJo hastAnmodakasthAlImAcchidya tAn satvaramAsvAdayati / ) (anye sarve hasanti / ) (rAjA - sakopasmitaM bhrUbhaGgayA vidUSakamadhikSipan punastadA''nayanAya cundalakamAdizati / ) (cunda0 - tathA karoti ) (rAjA svahaste modakamekamAdAya zyenAya prayacchiti / ) zyena:- (sakautukamivA'valokya) vadAnyamUrdhanya ! kimetat ? / rAjA- modako'yam / zyena:- (ajAnanniva) rAjan ! modaka iti kaH zabdArtha: ? / rAjA - modayati kSudhAturamityarthaH / zyena:- jJAtam, paraM vinA'smAdRzAn pakSiNa ityanena sopAdhikamidaM vacaH / asmAdRzA hi kravyAdA na tadAtvotkRttapalalAdvinA tRpyanti / tadalamanena enamevA'rpaya madbhakSyam / 200 1. hI hI bho ! janmakAlAdArabhya adyaiva mama pUrvakRtasukRtakarmabhiH phalitaM, yadidAnIM mama gotreNA'pyadRSTA divyamodakA dRzyante / na kevalaM dRzyante, kenA'pyupAyena rAjJaH pArzvAd mArgayitvA bhakSayiSyAmi ca / vayasya ! adya tAvadatIva kupitayA bhaTTinyA kuTTitvA gRhAnnissArito'smi / 2. tato mama kSudhAklAntasya modakAn dApayasi ? | candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ (parA0- vepamAnavapuH kSitipatimukhamIkSate / ) rAjA- (svagatam) AH ! kA gatiH ? / trAtavyaH kAndizIko'yaM, zakuniH prANarakSaNAt / trAtavyazca kssudhaa''tto'yN, zakuniH prANarakSaNAt / / puruSottamaH- (janA'ntikaM rAjAnaM prati) upAdhyAyA'vAptebhRzamasakRdabhyAsavazato, vacobhirdevAnAM zukazakunireva pravadati / abhIkSNaM yattvetau dharaNidhara ! dhIraM pralapatastato manye ko'pi tridazapatirevaM vyavasitaH / / rAjA- amAtya ! ayaM devo vA bhavatu anyaH ko'pi vA bhavatu / kevalamasmAbhistAvat svapratijJAnirvAha eva vidhAtavyaH / zyenaH- (sakopamiva) nanu dUye'prAptasvabhakSyaH kAlakSepeNa / rAjA- (svagatam) zyeno vinA na tuSyati, mAMsAt pArApatastu pAtavyaH / doSo'nyamAMsadAne, dade tadetannijaM mAMsam // (prakAzam) pakSin ! akSame dAtari vastuvyatyayena loke'pi vyavahAraH pravartate / tato yadi bhavataH pratibhAsate tadahaM pArApatatulitAni nijavapurA~sazakalA-nyutkRtyotkRtya tubhyaM prayacchAmi / pArA0- (saromAJcaM svagatam) bhagavAn pAkazAsanaH samIcInavacana iva sampatsyate / zyena:- (kSAmA'kSaram) evaM bhavatu / rAjA- (sotsAham) ko'tra bhoH !? / (pravizya) rAjA'dhyakSa:- ayamasmi, samAdizatu mahArAjaH / (rAjA- rAjA'dhyakSasya karNe evameva / ) zrIvajrAyudhakathA / 201
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA'dhyakSaH-- AdezaH pramANam (iti niSkramya tulAmAnIya ca rAjJe samupanayati / ) (rAjA- tulAmupari saMyamayya ekasmiMstulAbhAjane svahastena pArApatamA - ropayati, sAhaMkAraM ca zastrikayA nijorumAMsalasthAnAnyutkRtyotkRtyA - 'parasmistulAbhAjane prakSipati / ) (nepathye tumuladhvaniH) zyena:- (sAsram) namo namastubhyamahaGkAravIrAya / puru0 - (sakhedam) deva ! ko'yamasthAne sAhasotkarSaH ? / zarIreNA'munA nAtha !, trAtavyAni jaganti te / ekasya pakSiNaH kArye, tadetadyujyate kimu ? // kiJca- mAyAvI ko'pi devo'yamiti tubhyamacIkatham / etadadyA'pi vijJAya mAnin ! muJcA'tisAhasam // 202 (rAjA-- amAtyavacanamavagaNayya harSotkarSaM nATayan punaH mAMsazakalAnyutkRtya prakSipati / ) lakSmIH- (sabASpam) amacca ! ko'yamamhANamakaNDe vajjanivAo ? / amAtya:- svAmini ! cihnametadvijAnIhi, daivasyA'laGkRtakudhaH / vRddhAjJAM yadavajJAya, kAryamAcaryate jaDaiH // lakSmI:- ( sAkSepaM rAjAnaM prati) hA ! ajjautta ! tumae, pAraddhaM sattasAliNA kimiNam ? / tuha aGgesu vahantI, churiyA dArei maha hiyayam // sahasrA''yudhaH- (saidanyam) yathA yathA kravyamatIva sattvAccikSepa bhUpaH svatanuM nikRtya / tathA tathA'GgeSu babhAra bhAraM, pArApato hA ! bhavitA kimatra ? // 1. amAtya ! ko'yamasmAkamakANDe vajranipAta: ? / 2. hA ! Aryaputra ! tvayA prArabdhaM sattvazAlinA kimidam ? | tavA'GgeSu vahantI kSurikA dArayati mama hRdayam // 4~ candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA kiM bhAvyarthajijJAsayA ? | grAhyastanUjo hi pitRNavairaistatsvA'GgamAMsapratimAnakhaNDaiH / sampUrayaMzcelakamAtmapitrA, kRtAM pratijJAM laghu pUrayAmi // (iti yAvatsahasrA''yudhaH sajjo babhUva tAvadrAjA sAvaSTambhaM kimanayA muhurmuhurvapuH karttanakadarthanayA svayameva tAvattulAmAruhya prINayAmi pakSiNamiti tathaiva karoti / ) (kusumavRSTidundubhinAdA'nantaraM AkAze) tulAmArohataH svena, zrIvajrA''yudhacakriNaH / mAne dAne ca sattve ca, kastulAmadhirohati ? // (tataH pravizati gaganAdavataraNaM nATayan devaH / ) rAjA - (vilokya sasambhramam) kimetat ? / (devaH praNamyopavizati ) rAjA - (svagatam) etau kutragatau vihaGgamavarau ? riktA kimeSA tulA ?, mAMsotkarttanasavraNA tanuriyaM jAtA kathaM vA paTuH ? / ko'yaM divyavibhUSaNA'tisubhagastejaH parItaH pumAn ?, kiM vA sarvamidaM mama bhramavatazcittasya visphUrjitam ? // devaH- mahAsattvA'vataMsa ! alamamunA vismayena, asmatkRtamidaM kapaTanATakam / trastaH pArAvataH kuddhaH, zyenazca tamanuvrajan / yuSmatsattvaparIkSA'rthaM, sarvametanmayA kRtam // (rAjA savrIDamadhomukhastiSThati) devaH nA'styeva vajrA''yudhacakriNo'nyaH, kutrA'pyaho ! sattvavatAM dhurINaH / zlAghAmimAmindramukhAnnizamya, krodhAtkRtaM yattadidaM kSamasva // zrIvajrAyudhakathA | 203
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ (sapazcAttApaM ca) guNA'nurAgiNaH ke'pi, guNinaM khyApayantyalam / adhamAH ke'pi nindanti, tadguNAnasahiSNavaH / mahAsattvacUDAmaNe ! sa bhagavAn guNA'nurAgI divaspatiH svamukhena madhyedevasabhaM bhavataH sattvastutimakarot / ahaM tu tvatsattvasyA'nabhijJatvAda-sahiSNurevamakArSam / tadetadajJAnasya me kSamasva / rAjA- purandaro'pyasmacchlAghAM karotIti mahAn vismayaH / devaH- bhUmivAsava ! maivamAzatiSThAH / yato'smAbhiraparastvamindro manyase / rAjA- (savilakSasmitam) vajrAyudhetinAmasAmyAnmAmapIndreNa tulayantu bhavantaH / devaHvajrAyudhastvamevA'si, na punaH svargiNAM patiH / sapakSAn bhUbhRto'bhaitsIH , pakSAneva sa bhUbhRtAm / / (rAjA- savailakSyaM smayate) deva:- nRpatitilaka ! bhavatsattvA'nuraJjito'haM,kathaya kiM te priyamAdadhAmi ? / rAjA- tridazapuGgava ! azakyaM kartumanyena, svaM sattvaM khyApitaM bhuvi / kRtazca satyavAgindraH, priyaM me kimataH param ? // devaH- tathA'pIdamastu, zyAmAM somaghaTIpaTIyasitamaH zrImastakAniyatIM, prAcyAt pazcimamadrivaMzazikharaM svardaNDarajjvAzrayAt / bhAsvatkumbhazirA nirAzrayadinazrIvaMzaputrIyudhe, yAvannAbhimukhIM karoti nRpate ! tAvadbhavAnandatAt / / 220 // // iti zrIvajAyudhakathA // 204 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutveti sAttvikA''khyAnAnyA''nandamantharAzayaH / ajAputro narakANAM, sthitiM papraccha tAn punaH // 1 // AkhyannavidurA bauddhatApasAH svasvakalpitam / yathA dRSTA'saMvAditvAdajAsUrnA'bhyamanyata // 2 // so'tha papracchavinayAjjainAcAryAn kRtA'JjaliH / rAjJA dRSTA yathA te'mI, kathitAste tathaiva hi // 3 // tata: pratyayito rAjA, trailokyasthitivediSu / jainAcAryeSu zraddhAlurgurubuddhiM babandha saH ||4|| papraccha ca tato dharmaM, gurubhyaH zraddhayA nRpaH / mUlaM dharmasya te'pyAkhyansamyaktvaM mokSasaukhyadam // 5 // mRtyusahAyA viSayA, narakopAyAstathA kaSAyAzca / bhavadAso gRhavAsaH snehaH sukhagehadAyAdaH || 6 || AyuHsadmani bAlyayauvanaparINAmatribhUmau kramAdajJAnAnmadanAdrajazca kunayonmAdavyathAvakrayAn / gRhNan lobhavazAnna taM kSaNamaho ! mUDhaH karoti kvacidyasmin labdhapadasthitiH kiyadapi svIyo vRSaH poSyate // 7 // unmIlanti yataH zriyo na hi rucistasmin sudharme kvacitprAduHSyanti yataH sukhAni niyamAttasminnadAne spRhA / candraprabhacaritre prathama paricchedaH / , 205
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ klezaH syAdyata eva tatra na gRhAbandhe viraktiH parA, yasmAnmRtyurupaiti kupyati jaDastasmai na duSkarmaNe // 8 // kApuruSo viSayasukhA'bhimatimukhAtsvIkaroti duHkhAni / karabhA'dhirohaNo'pi klamatAmyadgAtrabhaGgA''rtiH // 9 // kva na viSayo viSayANAM vacasAmiva satkaveH paraM pazya / jitamanasi te'pi kuNThA davadahanA vigatasamidhIva // 10 // krUragraho hi viSayo nakSatraM kiM na pIDayatyeSa ? / na bhaviSyati gurudarzanamiha yadi bADhaM na zastaH syAt // 11 // saMsArA''rambharato'pyanadhigatajJAnacaraNabhAvo'pi / samyaktvavazIbhUto vazayati siddhyaGganAM jIvaH // 12 // zrutveti guruvAkyAni, bhaktyA'jAtanayastataH / jagrAha ca gRhasthAnAM, dvAdazA'pi vratAnyasau // 13 // punaH praNamya sa gurUn, papraccha jJAnabhAskarAn / kIdRzo me bhavaH pUrvazcakre tatra mayA ca kim ? // 14 // purastAdiva pazyanto jJAnena guruvastataH / pUrvajanmakathAM tasya, yathAvRttAmacIkathan // 15 // 206 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayarAjakathA asti pUH zailikA nAma, yatrA'sti dhanado janaH / sarvo'pi tena jigye sA, tayaikadhanadA'lakA // 1 // tatrA'bhUdbhUpatirnAmnA, lakSmIbuddhiH pratApavAn / yasyA''jJAdUtikA nityamupaninye ripuzriyaH // 2 // jinazAsanakalpadroH, sa karoti prabhAvanAm / tadbhAvAdarjayatyeSa, mokSapratibhavaM zubham // 3 // so'nyadA divyapalyaGke, nidrAvazIkRtA''tmakaH / dUrato rudatIM tAraM, nArI kAJcidathA'zRNot // 4 // tattAraruditazrutyA, samuttasthau mahIpatiH / samyag vijJAtumAgAcca, purato maNikuTTime // 5 // vijJAya mahatIM rAtriM, sa nakSatrA'nusArataH / kaiSA roditi dUrasthA ?, kathaM vA'pItyacintayat // 6 // tatpRcchAmi svayaM gatvA, karuNA''krandakAraNam / nedRgdInavilApAH syurmahAduHkhaM vinA kvacit // 7 // ityandhakArapaTakaM, prAvRtya nRpatistataH / cacAla saudhAdyAmikadRzaM dUreNa vaJcayan // 8 // jyraajkthaa| 207
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdA'nusArato gatvA, khaDgamitro'bravIcca tAm / kiM rodiSi ? zubhe ! brUhi, nizyekA kiM bibheSi na ? // 9 // muhuzca pRcchati nRpe, rudatI nottaraM dadau / kintu sA roditi bhRzaM, rodayantI tarUnapi // 10 // tataH sakhIdvayaM tasyAH, samAgAdatha tanmithaH / proce bhagini ! pazyaite, kRtaghnAH kIdRzA narAH ? // 11 // na sukRtAnna ca snehAtpraNayAna tu dainyataH / bhavanti hi kilA''tmIyAH, pumAMsaH kRtanAzinaH // 12 // yadbhAvyaM tadbhavitaiva, kintvAvAbhyAmimAM nizAm / sakhi ! nirgamayitavyA, yathA'niSTaM karoti na // 13 // prAtazcA'syAH pitA mAtrA, dainyAdabhyarthitaH svayam / sametya pratipAdyainAM, gurviNImapi neSyati // 14 // ityuktvA te ubhe sakhyau, tAM kutrA'pyupavezya ca / tasyA manovinodAya, prArebhAte mithaH kathAm // 15 // rAjA'pi tAM kathAM zrotumunmanIbhUya kautukAt / ArAttAsAmupavizya, sthitaH zRNvannanuktimAn // 16 // kubjikA prAha sozapure rAjA'sti nAmataH / jayarAjo'nyadA svapne'pazyatkvA'pi pure striyam // 17 // pratyakSAmiva tAM vIkSya, samuttasthau jayo nRpaH / svapnadRSTastriyA''zliSTamAzizleSa ratirna tam // 18 // tataH kaSTAdudgate'rke, rAjA''hvanmantrimaNDalIm / AkhyAya svapnamAdikSadvIkSadhvaM tadimAM kvacit // 19 / / tatazca vezmavezmA'nupravezaM sakale pure / vIkSyamANA'pi nA'darzi, carmacakSubhirAtmavat // 20 // --+-A 208 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ tasyA adarzanAdrAjA, nA'ghasannA'pibacchucA / buddhyA yathAtathaM vIkSya, nRpaM procuzca mantriNaH // 21 // svapnadRSTastriyaM kvA'pi, tiSThantIM vetti kaH prabho !? / tadvRttAntaparijJAnopAyastu kriyate hyayam // 22 // nagarAbahirudyAneSvanivAritabhojanAt / nAnAbhojyAni satrANi, kAryante sarvatastataH // 23 // yatpurA'vasthitA sA strI, dRSTA svapne tadatra hi / satre tannagaraM sA strI, lekhyate citrakaH sphuTam // 24 // nAnAdezA''gatAH pAnthA, vIkSyedaM citramatra te / cetpunaH sapurAmenAM, ke'pi jAnanti daivataH // 25 // rAjA'pyetannizamyA'tha, yuktamityabhimanya ca / parito nagaraM satrANyatiramyANyacIkarat // 26 / / tatazca sarvataH pAnthAH, zrutvA tatsatramAyayuH / kRtasnAnAzca bhuktvA te, taccitraM vIkSya yAnti ca // 27 // anyadA pathikaH ko'pi, vizan satraM dadarza tat / citraM sa tadabhijJAya, muJcanna zrUNi tasthivAn // 28 // satrA'mAtyastathA dRSTvA, taM papracchaM kathaM nu bhoH ! / pAntha ! rodiSi ? sa proce, citraM me nagare hyadaH // 29 // dezAddezaM paribhrAmyaMzcirAccitragataM puram / tadavasthaM vilokyA'haM, mudito mamatAvazAt // 30 // satrA'dhyakSastato rAjJe, taM gatvA''zu nyavedayat / rAjA'pi hi cirAdutko, vegAtsatramupAgamat // 31 // svayaM papraccha taM pAnthaM, kimidaM dRSTavAnasi? / kvA''ste'dhvani kiyatyAste, citrA'nusAri tat puram ? // 32 // jayarAjakathA / 209
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAnthaH prAha mahArAja !, pure'vAtsaM purA'tra hi / dAridryopadrutaH kintu, dezAddezaM vrajAmyaham // 33 / / prAsAdA'TTagRhazreNivApIkUpasarovaraiH / yathA nivezanaitiM, purametadramAlayam // 34|| dakSiNasyAM dizi khyAtaM, ramAlayapuraM hyadaH / itaH purAdidaM bhAvi, yojanAnAM zatA'STake // 35 // sabhAyAmupaviSTo'yaM, candracUDo nRpottamaH / idamantaHpuraM hyasya, tasyaite sacivA''dayaH // 36 / / nAnAkrIDAbhirAnandAt, krIDantIyaM nRpA'GgajA / anaGgasundarI nAmA'ntare yauvanabAlyayoH // 37 // puruSadveSiNI tveSA, pitRbhyAmarthitA'pi hi / nehate yauvanA''rambhotphullazrIkAn nRpAnapi // 38 // iti sarvaM mayA yAdRg, dRSTaM svapuraceSTitam / tattAdRzamidaM sarvaM, citre'sti nRpasattama ! // 39 // svapnadRSTA'GganA'stitvaharSAdutphullalocanaH / sA puMdveSeti zrutvA tu, rAjA'bhUccintayA''vRtaH // 40 // tataH pAnthAya pAtheyaM, kAJcanaM bhUryadApayat / manasikRtya vRttAntaM, tato rAjA'gamadgRham // 41 // tatazca sakalaM rAjyaM, samarpya mukhyamantriNe / sArdhamekena mitreNA'cAlIdramAlayaM prati // 42 // vasantasamaye'nyedhurAsAdyodyAnamadhvani / AtapA''klAntasarvA'Ggo, vRkSamekamazizriyat // 43 / / vidyamAneva prAg tatra,nidrA zramamapAnayat / svapatravyajanaizcakruH, kadalyaH sukhamArutam // 44 // 210 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhRGgIrutalaladgItiM, ketakyo vidadhurmudA / nanRturjalayantrodyaddhvanimAdyacchikhaNDinaH // 45 // tatazca svasvanai rAjJo nidrAM pikyo vicicchiduH / marutkelipatatpakvaphalAnyADhaukayan drumAH // 46 // AsannaveNImUrddhasthaM, vApyo'mbhaH samacArayan / svAgataM puNyapUrNAnAM kurvantyacetanA api // 47 // phalAnyAsvAdya pItvA'mbhaH, sasakho vanamIkSitum / bhrAmyan dadarza nAbheyacaityamekaM nRpo'dbhutam // 48 // aho ! bhavA'bdhau dvIpo'yaM, durApo'vApi tanmayA / yaddRSTaM bhramatA'dyedaM, diSTyA''dijinamandiram // 49 // ityUcAno mudA'zrUNi muJcannantarathA'vizat / dUrAnnatvA samAsena, stutvA prabhumavandata // 50 // svAbhAvikalaladrUpaM, zRGgAritamathA'rcayA / yauvanA'vatAramiva, prabhuM vIkSya nRpo'vadat // 51 // jitvA'ntarAyakarma, prAptaziva zrIkaragrahaNalalita ! / pUraya manorathAnme, svAmin ! yat sarvadastvamasi // 52 // iti stutvA purazcaityavRkSasyA'dhaH sametya saH / chAyAsu kvA'pi suSvApa, samitro'pi mahIpatiH // 53 // tato vidyAdharAH ke'pi, divA'pyAsyendusundarAH / mithaH snigdhoktipIyUSajalakeliplutA''tmakAH // 54 // vimAnamadhyAduttIrya, bahirdevagRhAt sthitAH / vyalokanta nRpaM suptaM, rUpeNa jitamanmatham // 55 // [yugmam] tato dadhyurmanasyevaM, pazyeyuryadi naH striyaH / tato'smAsu virajyaitA, ramerannamumeva hi // 56 // jayarAjakathA / 211
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatkurmo'muM striyaM mantragarbhodyatsUtrabandhataH / na striyaH striyamicchanti, rantuM rUpavatImapi // 57 // ityAlocya mitho vidyAdharA babandhurAdarAt / pAde'sya bhUbhujaH sUtraM, nArIrUpaM gatazca saH // 58 / / vidyAdharAstato devamAnacurne murAdimam / saGgItamapi kRtvA ca, yathA''jagmustathA yayuH // 59 / / rAjJA ca jayarAjena, badhnantaH sUtramAdarAt / bahulIbhUtanidreNa, jJAtA vidyAdharA na hi // 60 // tato vidyAdharIvRndamamandaM rUpasampadA / spardhA'nubandhinepathyazRGgAritavapulatam // 61 // rate rUpasahasraM vA, bahvIbhUtA ramA'thavA / kiM vA zacIsamUho'yamiti tarkamidaM dadhat // 62 // AgAccaityapurovRkSamuttatAra vimAnataH / apazyacca nRpaM nArIrUpadharaM tato mithaH // 63 // [tribhirvizeSakam] vilokyocuraho ! rUpamasyA lAvaNyamapyaho ! / trailokyavanitAsargarAmaNIyakavarNikAm // 64 / / mA sma pazyadimAM ko'pi, vidyAdharayuvA tviha / ityenAM puruSIkurmo'nyathA'smAnyakkariSyati // 65 // tato vidyAdharastrIbhirbaddhe'Gghau sUtrakaNDake / bhUyo'pi nRpatirjajJe, svAbhAvikasvarUpabhRt // 66 // atha caitye pravizyaitAH, samabhyayA''mbujaijinam / stutvA bhAvena vanditvA, yayuH sthAnaM nijaM nijam // 67 / / nidrocchede samuttasthau, nRpastatazca pAdayoH / sUtrakaNDakamAlokya, kimetadityacintayat // 68 / / 212 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ akasmAccaraNAdrAjA, choTayat kaNDakaM tataH / strIrUpadharamAtmAnaM, pazyatyeSa kSaNAdapi // 69 // tato dadhyau ca strIdhyAnAt, strIbhUto'smi kathaM nvaham ? | kimihaivA'thavA mAyA, prApyaM strItvamavApnuvam ? // 70|| tato dvitIyacaraNAtkaNDakaM tUdasUtrayat / punaH svarUpamApanno, rAjA vismayamAdadhau // 71 // kimidaM citramatrA'bhUtstrIpuMsA'dbhutarUpadam / nUnaM kasyA'pi divyasya, krIDAvijRmbhitaM hyadaH // 72 // atha pratyayamuddraSTuM, mitrasyA'Gghrau babandha saH / ekaM sUtraM tato mitraM, babhUva strI ghanastanI // 73 // punazcacchoTa tatsUtraM, prasuptamitrapAdataH / pUrvarUpadharaH so'bhUdAsItpratyayito nRpaH // 74|| ekena puruSI syAt strI, strI syAdanyena pUruSaH / iti kaNDakamAhAtmyaM, nizcikAya mahIpatiH // 75 // utthApya mitramAtmIyaM, pratasthe'dhvanyapazramaH / akhaNDagamanAtprApa, zIghraM rAjA ramAlayam // 76 // tatrA'pi bahirudyAne, manobhUvezmani kSaNAt / namaskRtya smaraM lambIca stutiM svasiddhaye // 77 // anaGgenA'pi bhavatA, hyaGgIkRtamidaM mahat / kAryA svA''jJAbhRtaH sarve'pIzA''dyAstridazA mayA // 78 // tvadAjJApAzabaddho'hamAgato'smyatra manmatha ! | tatprasIda dRzaM dehi, prasannAM mayi sIdati // 79 // ityuktvA yAvadekatra, vizazrAma sa bhUpatiH / tAvadAdezadAnenoddhatAM strImazRNoditi // 80 // jayarAjakathA | 213
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcaM saMvRNu he pika !, drutamiha tvaM haMsa ! khajIbhava, vyAkozaM vijahIhi paGkaja ! bhaja tvaM bhadra ! nidrAM mRga ! / vaivayaM vraja rAjacampaka ! yataH sA'bhyeti naH preyasI, yadvaktreNa kalaGkitaH pratikRtispardhI dadhAnaH zazI // 81 // iti karNA'mRtaM sUktamAkA''nandite nRpe / vetradhArI tato'bhyetya, proce sarpata bho ! itaH // 82 // yato'bhyeti sutA rAjJo, nRdarzanaparAGmukhI / udyAnaM draSTumAyAtA, krIDiSyati sakhIyutA // 83 / / tato'nyatra gato'hAya, bhUpo dadhyAviyaM kila / bhavet sA svapnadRSTeva, manmanaH snigdhamatra yat // 84 // saiveyaM vA navetyevaM, jJAsyAmi kuta IdRzam ? / yadvA drAkSAlatAkuJje, nilIyemAM vilokaye // 85 / / tato rAjA samitro'pi, prAruhya drAkSamaNDapam / AgacchantIM vilokyainAM, saiveyamityamanyata // 86 / / manaHsthena vanasthena, dvidhenaiSa manobhuvA / AsannodyAnasuprApaiH, puSpeSubhiratADyata // 87 / / tataH sA vanamAlokya, yayAvakSubhitA''zayA / asaMstutamapi svAntamAdAyaiva mahIpateH // 88 / / caitanyamAtramAlambyottatAra maNDapAnnRpaH / ghnatastasyaiva kAmasya, prAsAde nissaho'patat // 89 / / dRSTvA candramasaM zrutvA, pikI spRSTo'tha vAyunA / tatazcovAca sodvegA'pasmAraH sa smaraM prati // 10 // candraH kiM nu karolmukairdahati mAmuccATayatyuccakai, rAvA kiM nu pikI cikIH kimanalIbhUyA'nilo vAti yat / 214 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUtAzcA'GkuratarjanIbhirabhitaH kiM tarjayantyatra ko, nA''jJAM te kurute manasyasi vasan dUre'sti kaste smara !? // 91 // iti rAjA smarA'vasthAnissahA'GgaH kathaJcana / dIrghA tamasvinI vellattanuyaSTirninAya saH // 92 // udiyAya tato bhAnurAtAmrastamasi krudhA / gRhNan vahnanijaM tejo, nyAsaM vartayituM janam // 93 / / sa parivrAjikAmekAmadhikRtAM smarA'rcane / papraccha rAjaduhiturvRttAntaM nizcayAya tAm // 94 // sA parivrAjikA prAha, candracUDasya bhUpateH / anaGgasundarI nAma, puruSadveSiNI sutA // 95 / / vayasyaH prAha tAM kazcittayA paricayo'sti te ? / sA''ha bADhaM yato nityaM, devA'rcA kArayAmyaham // 96 // rAjA''ha kathametasyAH, puMsi dveSo'tha sA'bravIt / purA'pi pRSTaM bahubhiH, sA nA''khyadveSakAraNam // 97 / / ityAkhyAya maThI prAptA, sA parivrAjikA kSaNAt / rAjA'pyupAyalAbhAya, buddhimArAdhayannijAm // 98 // prApopAyaM nRpo'hnAya, kaNDakAt strI karomyamum / tatazcA'syAstapasvinyAH, syAdeSa paricArikA // 99 // tatastAmanugacchantyAH, strItvAtparicayastayA / asyA'pi syAttatazcittaM, tasyA vijJAyate khalu // 100 / / mitraM pratyAha rAjA'tha, strItvakAryatha kaNDakam / tvaM tatprabhAvato nArIbhUya yAhi tapasvinIm / / 101 // tAM parivrAjikAM snigdhavinayenA'nuraJjaya / yathA rAjasutAsaudhe, vizvAsAttvAM nayatyasau // 102 / / jyraajkthaa| 215
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAlocya vayasyasya, babandha kaNDakaM pade / bhUtvA ca strI tadaivA gAt sa parivrAjikAmaThe // 103 // tayA''tithyaM tatazcake, svAgatapraznapUrvakam / tiSTha tvamatra nizcintA, bhava zuzrUSikA mama // 104 // ekAkinyA mamaiSA'bhUt, sahAyeti mudaM gatA / sA parivrAjikA tasyai, muhuzcakre'nuvarttanAm // 105 // surUpatvAllaliteti, nAmnA''hvattAM tapasvinI / eSA'pi lalitAnAma, svasya jJAtvottaraM dadau // 106 // cakre ca lalitA tasyai, vinayaM vapuSA girA / sA parivrAjikA'tyantaM tAM prati prItibhAgabhUt // 107 // devatApUjane kRtyeSvanyeSvapi tapasvinI / cakre lalitayA prItA, vinayaH kaM na raJjayet ? // 108 // vinayA''varjitA sA'tha, ninye rAjasutA'ntikam / lalitA devatApUjAdarzanavyAjamIyuSIm // 109 // dRSTvA rAjasutAM dUrAllalitA'cintayat kila / nirmAyainAM vidherna strInirmANaM bhAvyataH param // 110 // sthAne mitrasya saMrambhaH, sthAne'syA anupuMdviSA / etAveva mithastulyau, nA'nyo lAvaNyasampadA // 111 / / tatastadantikaM gatvA, sA parivrAjikA svayam / anaGgasundarImiSTadevapUjAmakArayat // 112 // papraccha rAjaputrI tAM, bhagavati ! kuto'nugA ? | samAgAdiyamUce sA, dezAnme paricArikA // 113 // rAjaputryA visRSTA ca nijaM dhAma jagAma sA / nityaM lalitayA sArdhaM, yAti rAjasutA'ntikam // 114 // 216 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAjAtkuto'pi lalitA, nissRtyA'tha maThAbahiH / saGketasthAnaniSThAya, rAjJe sarvaM nyavedayat // 115 // athaikadA parivrAjikAyA apATavAdasau / lalitA'pi tayA''diSTA, rAjaputrIgRhaM yayau // 116 / / devapUjAM vidhApyainA, prastAvaM prApya sA mRdu / vArtArasavazaM nItvA, svasminnasnehayacca tAm // 117 / / rAjaputrI tatastasyA, vAci mRdvyAmalIyata / dakSaH zrotA susnigdhena, vaktrA'tirajyate khalu // 118 // ekAtmIbhAvamAnIya, rAjaputrIM sahA''tmanA / apRcchadanyadaikAnte, puruSadveSakAraNam // 119 / / anAkhyAntIM tato rAjaputrIM sA lalitA'bravIt / sakhi ! tannA'sti yatsakhyai snigghAyai na nivedyate // 120 // tvaM tu nA''khyAsi tatsakhyaM, svA'miprAyA'nivedanAt / kalaGkayasi yanna syAtsneho duHkhA'nivedakaH // 121 / / iti praNayakopoktyA, pRSTA lalitayA bhRzam / anaGgasundarI snehAdacIkathat kathAmiti // 122 // ekadA sakhi ! vindhyA'drau, gatA'smi krIDituM mudA / tatrA'pazyaM saraH padmakhaNDamaNDitamadbhutam // 123 / / tasya darzanamAtreNonmanIbhUyA'pataM bhuvi / gatajIveva no jAne, kA'haM ? kvA'smItyacetanA // 124 // akasmAnmUrcchayA''zliSTAM, mAM samIkSya sakhIjanaH / kimetaditi sambhrAntaH, siJcannIrairavIjayat // 125 / / payaH payo vAyurvAyurityutsukapatatkramaiH / rudadbhiruccakaiH kaSTAdAzvAsitA sakhIjanaiH // 126 / / jyraajkthaa| 217
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpede'tha mama kSipraM jAtismaraNamujjvalam / tadvazAdahamasmArSaM, pUrvajanmasthitiM nijAm // 127 // purA janmanyahamAsaM, haMsI sarovare'tra yat / mamA'bhUddayito haMsaH, premasarvasvamandiram // 128 // AdhivyAdhivyathAtyaktau, kurvantau kelimaJjasA / praNayaroSatoSAbhyAmAvAM svo lalitAviha // 129 // atha saMsArasaukhyAni, bhuJjAnAyA mamA'bhavat / garbhaH zarIraceSTAbhirjJAtaputrasvarUpakaH // 130 // tato'haM muditA garbharakSAmAdadhatI sphuTam / sarastIravRkSanIDe, prasUtA'smi sutatrayam // 131 // svargasaukhyAdapi paraM, saukhyaM prApamahaM tataH / jAtA'smi coddhatA citte, durddharSA strI sutAtkila // 132 // matkAntazceSTayA''khyAtaputrotpattimudA'zrubhAk / AnIyA''nIya bhakSyANi, dadau mahyaM muhurmuhuH // 133 // zItavAtA''tapatrANA'mbhojapatraiH sa bhUribhiH / parito nIDamAvavre, svA'patyaprItirIdRzI // 134 // tato'smAkamapuNyena, parvate'smin davo'lagat / jvAlAbhirvihitaH proccaiH, prAkAraH parito nagam // 135 // so'tha vRkSalatApakSizvApadAnatha tApasAn / dhAvato naMSTumaploSInnighnan jvAlAcapeTayA // 136 // sarvaM hi bhasmasAtkurvannudyanvRkSadidhakSayA / sarAMsi zoSayaMstApAddAvo'gAnnaH sarasyatha // 137 // vayAMsyanyAnyathoDDIya, kRtA''krandAni kAnicit / AsannA'gnijvalatpAthastaDAge'hnAya bubruDuH || 138|| 218 -~ candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnicinnabhasA gantuM, pravRttAni davA'gninA / abhraMlihazikhA''zleSAtpAtitAni bhuvastale // 139 // kAnicidvivizuH paGke, koTareSvatha kAnicit / tIrAttIraM paribhremuH, kAnicijjIvitA''zayA // 140 // babhUva nazyatAM vyomni, tApAnipatatAM bhuvi / vahninA dahyamAnAnAM, tArA''kranditamuccakaiH // 141 // tacchrutvA'tha mayA proce, haMsa ! prANeza ! rakSa mAm / saputrAM gantumanyatra, klIbAM prasavakaSTataH // 142 // [paJcabhiH kulakam] haMso'pi parito vIkSya, traTacaTaditi svanaiH / prajvalya patato mUlAllatAvRkSAn davA'gninA // 143 / / sAnUni ca girezcUrNIbhUtAni marutA kSaNAt / koSNAnyeva vidhUtAni, kukUlAnIva sarvataH // 144 // davadAhabhayAdgantuM, dhAvataH parito mRgAn / patatazca punardAve, vahnau nidbhutabhUtale // 145 / / hastyAdizvApadaiH piNDIbhUtairuparyuparyatha / vilUnanalinInAlaM, pracchAditaM nijaM saraH // 146 // jAtamRtyubhayaH kampamAnA''tmA zuSyadAnanaH / gatA'patyapriyAsneho'sthAdudAsIna eva saH // 147 / / vairIva hi dahannA''gAdAvastatra saro'ntike / priya ! trAyasva trAyasva, mamA'patyAni vahnitaH // 148|| iti mayi vadantyAM drAk, preritevA'gnimaNDalI / nIDaM prati luloThA''rAddahantI parito'khilam // 149 / / tatastAni mamA'patyAnyuccaizcakrandurAkulam / vahninA dahyamAnaM ca, vIkSyA'haM nIDamAtmanaH // 150 // jyraajkthaa| 219
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatkAlaprasavenA''rttA'pyAnIyA''nIya tallataH / payazcaJcupuTenA'hamasiJcaM nIDamAtmanA // 151 // bhUyo bhUyo'pi siJcantyA, nIDaM putrAMzca me tataH / gatyAgatiklamo'tyarthaM, bAdhAmAdhAccharIrake // 152 // itastatazca paryastajIvA''cchAditamAditaH / babhUva saraso'pyambho'pyazakyagrahaNaM mayA // 153 // punarhaMso mayA proktaH, prANeza ! kimupekSase ? | pazyataste mriyante hA !, matputrA dAvadAhataH // 154 // ityuktaH so'pyanuktvaiva, kvA'pyagAnnabhasA drutam / tatprema tacca vAtsalyaM, tasya mRtyubhayAdgatam // 155 // svasya prANAn gRhItvA'sya, gacchato jIvitaM kiyat ? / kRtaghnaH strISu putreSu pitRSu mriyate raTan // 156 // dhig dhig taM nistrapaM hInaM, nirmamatvaM sunirdayam / yastAdRgvyasane dInAM, mAmatyAkSItsaputrikAm // 157 // anyo'pi vyasanAdvIrairudbhriyetopakAribhiH / kiM punaH putrabhANDAni, labhyAni bhUribhAgyataH // 158 // yataH-- na sa syAt pitRSu sneho, na deve nA'pi sadgurau / na mitre nA'pi vitte ca, yAdRk putreSvakRtrimaH // 159 // sa durAtmA mama premNA, mA gRhyatAM hataH zaThaH / dahyamAnAn sutAn pazyan, gRhItaH kRpayA'pi na // 160 // tato hatA''zA bhUyo'pi, tadvartma prekSya bahvatha / pravRttA punarAnetuM, kaSTAdapi saraHpayaH // 161 // sahantI tatra keSAJcit, zRGgatADanamutkaTam / keSAJcit pakSaghAtaM ca, keSAJciccaJcacarvvaNam // 162 // 220 44 candraprabhacaritre prathama paricchedaH
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaizcitprakSipyamANA'pi, pAtyamAnA'pi kaizcana / mardyamAnA'pi cA'nyaizcA'nyo'nyasammardanA'rdanAt // 163 // uparyupari cA''sInairmajjadbhiH pratitIrSubhiH / svajIvarakSAkRtaye, prerayaddhimithormibhiH // 164 // saraH pracchAditaM mUlAnna draSTumapi cotsahe / kiM punarlAtumambhastadurApaM bodhibIjavat // 165 // bhramaM bhramaM saro'pazyaM, grahItuM salilaM kvacit / prApaM cA'ntaramekatra, caJcvA'gRhNaM payastataH // 166 // yAvadAyAmi nIDe sve, tAvatpazyAmyudaciSA / dahyamAnAn sutAn bAlAn, vellataH krandataH klamAt // 167 // hA ! hatA'smIti karuNaM, krandantI putravatsalA / teSAmupari kSiptvA ca, nIraM drAktAnudakSipam // 168 // ekacaJcarahaM netumazaktA hyekahelayA / tato hatA'hamutpAdya, putramekaM gatA'nyataH || 169 // tatrA'pi vyAnaze bhUmirjaGgAlena davA'gninA / akSamA tatra moktuM taM, punarAgAM nijA''layam // 170 // tatrA'pazyaM sutau svIyau, dagdhau hatadavA'gninA / tato duHkhazlathA'GgayA me, sutazcaJcadhRto'patat // 171 // anyau tAvanmRtau putrau, jIvatyeko'yamarbhakaH / enaM rakSAmi cetkvA'pi, mAtA mAtA tadA'smyaham // 172 // iti vicintya nirbhIkA, vAtsalyAddavavahnitaH / vegAnyagbhUya kiJcicca, dagdhaM hyudakSipaM sutam // 173 // tatazcordhvazikho vahniH, kila mocayituM sutam / sphurajjvAlAvaratrAbhiH, paritaH pAzamakSipat // 174 // jayarAjakathA / 221
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ jvAlAbhistAbhiraGga me, jvalatkRtamitastataH / tato bhuvaGgatA klIbAkSatapakSapadA tadA // 175 / / tataH sarasi tatraiva, madhye tvasti bakasthalam / nicitaM sarvato nAnApakSibhirjIvitA''kulaiH // 176 / / tatra vidyAdharairAtmavaMzA''dipuruSasya tu / zrImadAdijinendrasya, prAsAdo'sti kRto mahAn // 177 / / madhye ratnamayI mUrti bheyasya nyadhIyata / AnacustAM tu gAndharvavidyAbhRtkinnarezvarAH // 178 // caJcUdhRtasutA cA'haM, bhrAmyantI parito nabhaH / kramAtkSINagatistatrA''gatyA'pataM puraH prabhoH // 179 // nirghAtena tataH putraH, kSaNena prApa paJcatAm / apAyAnAM zatAni syurmRtyukArINi sApadAm // 180 // nirghAtena tu tenA'haM, jAtA'smi calitA''tmakA / puNyAnme dRSTirAlInA, mUrtAveva jinezituH // 181 / / pazyantyA me prabhormUrti, vahnidAhavyathAprathA / nirghAtA''rttizca kiJcittUpazazAma kSaNAdapi // 182 / / yataH- darzanAttIrthanAthAnAM, pranaSTaduSTakarmaNAm / prApya mokSaM mRtirna syAdvarAkI kiM punA rujA ? // 183 // yathA dRSTistathA cittaM, lInaM me prabhupAdayoH / tato nA'jJAsiSaM pIDAM, vivyathe na sutavyayaH // 184 / / jAtau tirazcAmutpannA'pyakasmAdahamAtmanA / prabhuprAsAdamAsAdya, vivekonmeSamAsadam // 185 // durApena vivekena, mAnuSIvAhamuttamA / adAM samastajIvAnAM, mithyAduSkRtamaJjasA // 186 / / 222 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ devasAkSikamAlocya, tairazcyajanmaduSkRtam / svAmidarzanalAbhena, samupArjayamuttamam // 187 / / uccairgotraM pavitraM ca, mAnuSaM janma durlabham / ArUDhaH prApyate yatra, mokSavRkSaphalaM sukham // 188 // pura eva sthitA svAmimUrteAgAyuSaH kSayAt / mRtvA sukhena rAjJo'sya, putrI jAtA'smyahaM sakhi ! // 189 / / iti vandhyagirau dRSTvA, pUrvA'nubhUtameva hi / tatsarastajjinaukazcA'smArSaM pUrvabhavasthitim // 190 // tatastattAdRzi premNi, haMso'tyAkSIt kSaNena yat / tanme sakhi ! naradveSazcetasA'GgIkRto'dhikam // 191 // pumAMsaH pazya puMstvaM nottamA apyadhamA iva / kulInAM zIlapAM nArImasvatantrAM tyajanti ye // 192 // zrutvaitallalitA tasyAH, pUrvajanmavirAgataH / puruSadveSajanyaM hi, kumArItvamathA'vadat // 193 // anaGgasundari ! tvAM hi, kiJcidvacmi zRNoSi cet ? / sakhi ! sthAtavyamitthaM hi, kiyatkAlaM pati vinA ? // 194|| tasya yadyapi haMsasya, mRtyubhItimupeyuSaH / tvayyabhUdaparAdho yaH, smaryate janmakoTiSu // 195 // tathA'pi te naradveSaH, kartuM syAducito nahi / viveko mRtyubhIbhAjAM, kiM nu syAt kila dehinAm ? // 196 / / mRtyubhItastyajatyeva, pitRmAtRpriyAsutAn / vajrabhItyA tyajan sarvaM, mainAko'bdhau papAta yat // 197 // sakhyaM te mayi yadyasti, manyase cedvaco mama / upayacchasva tatkiJcitkulInaM narapuGgavam // 198 // jyraajkthaa| 223
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaGgasundarI prAha kimanyaddhanamucyate ? | na pANigrahaNaM me syAdatra janmani kenacit // 199 // tairazcye'pi hi dRSTAbhyAM, dade yAbhyAmayaM bhavaH | tAveva mokSadau pAdau, nAbheyasya gatirmama // 200 // sakopaM lalitA prAha, jaDe ! kadAgrahA'si kim ? / na vetsi pitarau dviSTavarAM tvAM vIkSya duHkhinau // 201 // tyaktvA kadAgrahaM tattvaM, bhaNataH pitarau hi yat / mamA'nurodhatazcA'pi, prItiryatra vRNISva tam // 202 // rAjaputryAha me haMsajIva eva patirbhavet / so'pi kvA'pi narIbhUto bhAvI yattatra me ratiH // 203 // nA'parastAvadindro'pi, patiH syAnmama kazcana / sakhi ! saiSa graho me'bhUttatko'pi kvA'pi toSabhAk // 204 // atha sA lalitA citte'vadhArya tatkathAprathAm / tadanyavArtAvyAkSepAttaccittaM hyanyato'nayat // 205 // tato'nujJApya tAM rAjatanayAM lalitA'gamat / svasthAnaM nizi cakhyau ca, rAjJe vyatikaraM tu tam // 206 // rAjA nizamya vRttAntaM, mitrA''khyAtaM punaH punaH / rAjaputrIM manazcaurIM, tadbuddhiM prazazaMsa saH // 207 // apRcchacca dhiyaM mitrAdrAjaputrIkaragrahe / paryAlocya svacitte sa, vayasyo'cIkathanmatim // 208 // tatazcitrapaTaM citraM, kArayAmAsa bhUpatiH / tadeva hi sarastatra, vindhyasyA'dho lekhayat // 209 // jvAlAjaTAlaM dAvA'gni, paro lakSabhujaM tu kim ? / dahyamAnA''rdravRkSotthaphenaromanthacarviNam // 210|| 224 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgacchantaM payaHpUramivA''zu tatsaraH prati / itastatastato nazyatpakSizvApadaghasmaram // 211 / / tatkAlaprasUtAM haMsI, trANAyA''dizatIM priyam / adhastAtpakSateya'stabAlA'patyAM rudadRzam / / 212 // haMsaM ca dayitAputrarakSAyai cintayA''kulam / punaH punaH priyA''dezAdgataM sthAnA'ntare kSaNe // 213 / / sthAnA'ntaraM nirAbAdhamapazyantaM kvacittataH / bhramaM bhramaM punaH svaM tannIDaM satvaramAgatam // 214 // vinA tatra priyAM putramekaM ca tau parau sutau / dahyamAnau davArciSmajjvAlAbhirvIkSya mUcchitam // 215 // punarAzvasya gatvA ca, sarasyAkulapakSiNi / kaSTAt salilamAnIya, caJcvA siJcantamAtmajau // 216 / / gatajIvau ca tau muktvA, prekSamANamitastataH / priyAM ca tanayaM caiva, gataM bakasthalopari // 217 / / arhanmUrteH puro dRSTvotkhAtazvAsAM priyAM tataH / tajjIvitA''zayA netuM, nIraM yAntaM saraH prati // 218 / / sakRdAnIya toyaM ca, siJcantaM sasutAM priyAm / vyAghuTyA''zu punaryAntaM, sarasyatraiva vAriNe // 219 // pakSizvApadasaMchanne, sarasyautsukyagAminam / zRGgiNA kenacicchRGgeNA''hataM mRtameva ca / / 220 // iti citrapaTe vRttaM, citrayitvA yathAsthitam / rAjA tadanusArINi, gAyanAnyudayojayat // 221 // dravyadAnAdakArSIcca, caturaH pRSThagAyanAn / sampAdya teSAM gItAni, kalakaNThaH svayaM nRpaH / / 222 // jayarAjakathA / 225
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ pure pravavRte gAtuM, dvitIya iva tumbaruH / gItenA''kSiptacittazca, pUrlokastamathA'vRNot / / 223 / / na kevalaM kRpAlUnA, niSkRpANAmapi kSaNAt / ArdrayaddhRdayaM cakhyau, vRttaM citre sa haMsayoH // 224 // parityajya janaH sarvamavazyakAryamapyagAt / tatra gAyati yatraiSa, gItaM vazyakaraM yataH // 225 / / sthAne sthAne sa gItena, prINayan gItavedinaH / prativezma babhUvA''zu, varNanIyakaladhvaniH // 226 // so'haM prathamikA'pUrvamADhyADhyataranAgaraiH / nityasevoparodhena, vezmanyAkArya gApyate // 227 / / na pAritoSikasvarNaM, gRhNAtyapi kuto'pi saH / pratyutaiSa parebhyo hi, datte hRSTaH svatoSataH // 228 / / enaM zrotuM parityaktaviSayA api bibhrati / utkaNThotkalikAM yatsyurIdRzA nistuSA guNAH // 229 // lalitA tu tathaivA'gAt, parivAjikayA matA / anaGgasundarIpArve, nigUDhA''tmamanorathA // 230 // zabdaikarasanirmagnamAdhAya sa purIjanam / gantumanyatra mithyaiva, nizcakrAma purAbahiH // 231 // loko'pi tyaktasarvasvo, dhAvaMstamanuniryayau / aho ! viSayagrAhiNyaM, sArvajanyamihaidhate // 232 // rAjA'tha saudhamArUDho, dhAvantaM vIkSya pUrjanam / apRcchavAsthamAkhyatsa, rAjJe tAM gItisaGkathAm // 233 // manyamAno'kRtA'rthaM svaM, tadgItyazravaNAnnRpaH / pRSThataH prAhiNodvegAttamAhvAtuM svamantriNam // 234 // rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr 226
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ gatvA mantryapi bhaktyA''rvacobhiH snapayannamum / pratyAvartya samAninye, punareva pure kSaNAt / / 235 / / zrotumutkaNThito rAjA, sabhAmApUrya rAjakaiH / AkArayajjayarAjagAyanaM vetripuGgavAt // 236 / / etadevehamAnoyaM, sajjIbhUya kRtatvaraH / taM citrapaTamAdAya, jagAma rAjyasaMsadam // 237 // antaHpuraM nRpA''dezAt, sthitaM yavanikA'ntare / kanyA'ntaHpuramapyetyopAvikSadupabhUpati // 238 // yadarthamayamArambho, nA''yAtyadyA'pi sA priyA / ityanutsAhAccakre sa, kAlakSepaM tadAgame / / 239 // itazca lalitA dadhyau, yadyainAmadhunA'pyaham / na neSyAmi sabhAM rAjJastanna zroSyati tAM kathAm // 240 // tato'pi mama mitrasya, na syAtpUrNo manorathaH / kathaJcittannayAmyenAmanaGgasundarI sabhAm // 241 / / Uce ca sakhi ! vijJA'si, kalAnAM svayameva hi / paraM tathA'pi zrotavyaH, saMvAdAya paro'pi ca // 242 // tadadya zrUyate ko'pi, dezA'ntarAdihA''gataH / gAyanaH purato rAjJaH, saGgItamabhineSyati // 243 / / AgatAzca puraivA'tra, tvajjyAyasyo'pi sodarAH / AjUhavacca rAjA tvAM, tadgItizravaNAya yat // 244 / / tattatra gamyate yena, duHkhavismArako hyayam / alaGkRtIralaGkRtya, tvamuttiSTha puro bhava // 245 / / yathA dharmAya zrotavyaM, devatAcaritA''dikam / tathA manovinodAya, zrotavyA gItirItayaH // 246 / / jayarAjakathA / 227
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalitayeti sA proktA, cacAlA'naGgasundarI / mAnyaM lokavaco yena, nollaGghyaM nihatA kvacit // 247 / / lalitA''disakhIvRndasvacchandA''nandamodinI / rAjaputrI samabhetya, rAjA''diSTA samAvizat // 248 / / jayarAjanRpasvA'ntacakorA'mRtadIdhitiH / anaGgasundarI paTyAntaritA dRSTimAkSipat // 249 // tadRSTyA jyostrayevaiSa, kSIrasAgaravanmudA / AzliSTo'dhAnnavollAsigItigarjitamUrjitam // 250 // vetrayaSTyA pRthak spaSTaM, darzayazcitracitritam / caritraM haMsayorgItaM, tasyA'nusAri gAyati / / 251 // karuNAmizritairgItaiH, karuNena ca haMsayoH / caritreNa nRpo jajJe, sasabhaH sA'zrulocanaH // 252 // anaGgasundarI pUrvajanmavRttaM yathAtatham / dRSTvA zrutvA ca sA prApa, zokapramodavismayAn // 253 / / ajAnatIva lalitA, tAmUce sambhramAtsakhi ! / yattvayA kathitaM me'bhUttattvavRttaM pragIyate // 254 / / lalitAM rAjaputrIM ca, bhASamANAM mithaH zanaiH / dRSTvA sa gAyanaH prItimanirvAcyAM jagAma ca // 255 / / vyAcaSTe ko'pi tadgItaM, ko'pi haMsaM nininda ca / tAdRg tanayavAtsalyaM, haMsyAH sarvo'pi tuSTuve // 256 / / gItA'nurAgataH ko'pi, haMsIkAruNyataH paraH / gAyanasvaramAdhuryAt, ko'pIti mumude sabhA // 257 / / anaGgasundarI tveSA, svavRttazravaNAdabhUt / mavRttAntaH kathaM jJAto'muneti jJAtumutsukA // 258 // 228 candraprabhacaritre prathama paricchedaH
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAyano'yamiti svarNaM, dIyamAnamapi svayam / agRhNan bhUbhujA snehAjjayarAjo vyasaMta // 259 // yathAsthAnaM tato rAjapatnISu calitAsviyam / anaGgasundarI tUrNaM, yayau saudhamathA''tmanaH // 260 // Uce ca lalitAmutkA, gAyanaM taM samAnaya / yathA pRcchAmi vRttAntaM, sarvaM haMsagataM sakhi ! / / 261 // gatvA ca lalitA cakhyau, jayarAjAya bhUbhuje / tasyA anaGgasundaryA, avasthAM ca vacazca tat / / 262 // so'pi sArdhaM tayA''locya, kimapyAdizya karNayoH / vyasRjattAmekAM bhUyaH, sA'pyagAt saudhamAtmanaH // 263 // rAjaputrImathoce sA, devi ! nA''yAti gAyanaH / kintvAhaiSa yadAyAtu, rAjaputrIha cet spRhA // 264 // tatazcAlakSitaivAnyai, rAjaputrI tayA saha / jayarAjaM yayau yena, yAtyarthI kAryasAdhakam // 265 / / tadAgamanamAtreNa, jayarAjo babhUva saH / antarunmIladAnandaplavamAnendriyavrajaH // 266 / / yuSmAbhiha~sayorvRttaM, jJAtametatkathaM ? tviti / jayarAjaM lalitayA, papraccha rAjaputrikA // 267 / / jayarAjastato'vocacchRNu rAjasute ! kathAm / uttarasyAM kakubhyasti, sAGkAzyaM nAma pattanam // 268 / / jayarAjo nRpastatra, kurute rAjyamuttamam / nidhibhirdhanadaH kAmo, rUpeNendro nayena ca // 269 / / jJAtvA kuto'pi vRttAntaM, nijapUrvabhavodbhavam / rAjA strIdveSamAbibhraccarati brahma kevalam // 270 / / jayarAjakathA / 229
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadA kadA'pi haMsI sA, nArIbhUtA ghaTiSyate / bhavitA sA kalatraM me, nA'nyetyaGgIcakAra saH // 271 // tatazca haMsaryorvRttaM, lekhayitvA paTeSu saH / mAdRzAmarpayAmAsa, draSTuM dezA'ntareSu tAm // 272 / / rAjA''dezAddhamAmyevaM, grAme grAme pure pure / citradarzanAccet ko'pi, smarejjanmA'ntaraM nijam / / 273 / / kirUpaH ? kiGguNaH ? kIdRkkulaH ? kimpuruSavrataH ? / jayarAjaH sa te svAmItyaprAkSIttaM nRpA'GgajA // 274 / / jayarAjaH svayaM svasya, guNAnAkhyAtumakSamaH / paraM tadanurodhena, so'cIkathadyathAtatham // 275 / / zrutveti rAjaputrI sA, dattvA'smai hAramAtmanaH / sArdhaM lalitayA saudhaM, jagAmA'nupalakSitA // 276 / / pUrvajanmapriyaM pUrvapremA'bhyAsAdRzoH puraH / pazyantI tatkathAvArtAvinodenA'nayannizAm // 277 / / vibhAtAyAM vibhAvaryAmanaGgasundarI tataH / vetriNyA bhUbhuje sarvaM, tavRttAntaM vyajijJapat / / 278 // sAGkAzyanagarA'dhIzaM, jayarAjA'bhidhaM nRpam / anaGgasundarI svena, gatvA tatra variSyati // 279 // zrutveti mudito rAjA, mukhyA'mAtyamathA'dizat / saha gatvA tvayA tatra, kumArI paryaNAyyatAm // 280 / / hastyazvasvarNasAmagrImAdhAyA'tha sa mantrirAT / pitRbhyAM svayamAdiSTAM, puraskRtya nRpA''tmajAm // 281 / / prati sAGkAzyamAgantumicchadbhiH pathikaiH zritaH / cacAlA'zvakSurakSuNNadhUlidhUsaritA'mbaraH // 282 // 230 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH kiJcidanugamya, vacobhiranukUlya ca / rAjaputrImabhiSvajya, lalitA sA nyavartata // 283 // militvA jayarAjasya, pAdasUtravimocanAt / svarUpIbhUya sa proce, vayasyastaM kRtasmitaH // 284 / / svapnadRSTaM tvayaivaitadAsAdyate'pareNa na / puNyadhIvyavasAyAnAM, yogo bhogAya te'bhavat / / 285 / / rAjA''ha rAjaputrIyaM, yogyA'syaiveti cetasA / tadgotradevyA svapno'yaM, manye me khalu darzitaH // 286 / / strIkAri kaNDakaM caitatkAryakAri babhUva me / kariSyati kadA'pyetatkAryaM puruSakAryapi // 287 / / pratiSThasva tato mArge, purobhUyaiva mantriNA / mandagAmI hi tatsArtha, AvAM tu laghugAminau // 288 // ityukto jayarAjo'pi, tena mitreNa dhImatA / kumArIsainyamullaGghya, yayau padbhyAM nijaM puram // 289 // puraiva hi sa rAjyaM svaM, svIcakArA'vikArabhAk / ajJApitasamAgacchadrAjaputryAgamastataH // 290 // kila na vedmi tadrAjaputryAgamanamityatha / cacAlA'bhiripuM tUrNaM, pUrvasyAM dizi bhUpatiH // 291 // akhaNDagamanAt prApa, puraM zAtravamAdarAt / caturaGgacamUcakrAt, pariveSTya sthitaH sa tat // 292 / / anaGgasundarIsainyaM, sAGkAzyapuramAgatam / jJAtvA nRpativRttAntaM, tatrA'gAdyatra bhUpatiH // 293 // dattvA vAsamathopAnte, rAjasainyasya mantrirAT / AdAyA'pUrvavastUni, dvAsthapRSTo'namannRpam // 294 / / jayarAjakathA / 231
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajAnata ivaitasmai, jayarAjAya bhUbhuje / svayaMvarA''gatAM snehAdrAjaputrIM nyavedayat // 295 / / rAjA'pi svakathA''khyAnAdrAjaputrIkathAzruteH / mitho vAksaMvAda iti, paryaNaiSInRpA''tmajAm // 296 / / tathaiva jayalakSmI ca, zatrunigrahaNAdasau / upayamya samAgAtsvaM, jayarAjaH puraM tataH // 297 / / anaGgasundarInAthaH, sanAthaH priyayA tayA / vilAsamiva sAmrAjyaM, karotyarthatrayapriyaH // 298 / / kathAmiti nivedyA'tha, kubjikA prAha sasmitam / kAmalekhe ! kiledRkSAH, kRtaghnA dambhino narAH // 299 // pazya haMsena sA haMsI, tAdRzi vyasane kSaNAt / sApatyA tatyaje tatko vizvAsaH premNi kAminaH ? // 300 // pazya tvaM jayarAjena, mAyayA citrakAriNA / cakre rAjasutA kAntA, dambhaH puMsu yato jayI // 301 // kAmalekhA tataH prAha, sakhi ! satyaM bravISi hi / pratyayaH kasya naiSo'bhUt, puMsAM dambhapaTIyasAm ? // 302 // paraM sakhi ! pumAMso'mI, tAvaddambhavijRmbhiNaH / yAvadbuddhivilAso'tra, nA'balAnAM pragalbhate // 303 // zrutaH kiM nu tvayA rAjA, ratnA'GgadaH sudhIrapi / mUrjA hyupAnahau saudhe, vAhito ratnamAlayA // 304 // sambhramAt kubjikA prAha, sakhi ! nA'sau mayA zrutaH / kathaya tatkathAM yenA'dyA'pi rAtrirgarIyasI // 305 // jayarAjakathA samAptA // 232 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnamAlAkathA kAmalekhA samArebhe, ratnamAlA kathAmimAm / asti zrIparvato nAma, giri mukuTopamaH // 1 // tatrA'bhUt kIrayugmaM yat, premazRGkhalitaM mithaH / bhuGkte zete prayAtyeti, sadaivA''nandameduram // 2 // mantharapremalIlAni, dinAni smupeyussii| anyadA suSuve putraM, zukI niHzokameva hi // 3 // varddhamAne sute tasmin, svapitroH snehalAlanAt / snehapazuH kadA'pyAsIt, kalahaH zukayomithaH // 4 // uccAvacavacAMsyuktvA, prazlathapremabandhanA / zukyAhA'taHparaM nA'haM, bhAryA te tvaM na me patiH // 5 // tataH proce zukaH putraM, madIyaM me samarpaya / zukI prAhA'GgajaM svaM hi, mriyamANA'pi nA'rpaye // 6 // zuko'vocadgrahISyAmi, balAdapi nijaM sutam / kiM na vetsi pituH putro mAtuH putrItyamUM smRtim ? |7|| zukyUce tarhi gacchAvaH, zrIvallabhA'bhidhe pure / tatra ratnA'Ggado rAjA, yadvaktA tatkariSyate // 8 // rtnmaalaakthaa| 233
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti nizcitya kIrA sA, putramAdAya yatnataH / purogeNa zukenA'tha, yayau zrIvallabhe pure // 9 // ratnasiMhAsanaM zoNaM, zakrapratApapuJjavat / AkramyA''seduSo rAjJo'kasmAtpuraH zuko'patat // 10 // kutaH zuko'yamAyAsIditi modini bhUpatau / caJcugRhItaputrA sA, tatazcA'gAcchukapriyA // 11 // rAjA ratnA'Ggado dRSTvA, sApatyaM kIrayugmakam / kautukAdagrahastAbhyAM, kIradvandvamathA'grahIt // 12 // niHzvasya kIrikA''cakhyau, rAjJe vRttAntamAtmanaH / mamA'GgajaM kathaM nAtha !, yAcate'yaM zuko balAt ? // 13 // zukaH provAca bho rAjan ! ahaM bIjI kilA'sya tat / / yAcayAmi sutaM svaM tu, tataH ko'tra mamA'nayaH ? // 14 // rAjA'tha cintayAmAsa, zukadvandvamidaM mithaH / viraktaM vyalIke kvA'pi, sneho nirvAhameti na // 15 // tyajan kIrIM zukaH putraM, svenaivA''dAtumicchati / ananyazaraNA kIrI, taM nA'rpayitumIhate // 16 // puruSatvAcchukaH saiSa, varttiSyate yathAtathA / ekA'patyA varAkIyaM, bhaviSyati kathaM zukI ? // 17 / / tacchukyai tanayo'vazyaM, samarpya iti nizcayaH / strItvAttu dainyapAtrAM sa, zukyAM sArdo nRpo'vadat // 18 // zukyAH putro bhavedeSa, yenA'nanyagatisau / tatazca sa zukaH proce, vetsi nIti na kiM nRpa !? // 19 // nItisArastato mantrI, proce rAjAnamAdarAt / nAthA'yaM nirNayo deyo na svAminA svayaM khalu // 20 // 234 candraprabhacaritre prathama paricchedaH
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ praSTavyAH kintu te vRddhA, nItizAstravido hi ye / satkIrtirvA'pakIrtirvA, paJcabhiH saha sahyate // 21 // rAjA'mAtyavaco nyAyyamabhinandya tataH svayam / hastanyastazukadvandvo dharmA'dhikaraNaM yayau // 22 // tatra cA'dhikRtAn dattagauravAn sacivAn svayam / papracchA'patyavAdaM taM, pakSapAtI zukastriyAm // 23 // nItizAstrANyathA''nIya, vilokyA'patyanirNayam / UcurnAtha ! pituH putro mAturbhavati putrikA // 24 // iti zrutvA nRpo nIti, paratantro'vadacchukIm / tvaM zukAyA'rpayA'patyaM, nItidRSTamidaM zuki ! // 25 // rodayantIkSakaM nArIvarga sA rudatI svayam / uvAca bhUpametatte, sammataM nRpasattama !? // 26 // rAjA''ha na zAstradRSTamanyathAkartumIzmahe / zukI prAha tvadAdezAdarpito'yaM suto mayA // 27 // kintu lekhaya patreSu, kiledRkSaM vidhi nRpa ! / yadavazyaM pituH putro nA'nyasya kasyacittataH // 28 // lekhiteSu nRpeNA''zu, vidhyakSareSu sA zukI / snehAdAliGgya cA''ghrAya, mUrdhni putramado'vadat // 29 // garbhaklezasahaivA'smi, na labhyaM te sukhaM mayA / tathA'pi zaradAM lakSaM, jIva putra ! madAziSaH // 30 // etAvadeva sambhAvyaM, jIvitavyaM mamA'pi hi / vinA putraM priyaM cA'pi, mAninInAM na jIvitam // 31 // ityuktvA'zrUNi muktvA ca, muhurAliGgya vakSasA / tyaktvA tatra sutaM bAlamuDDIyA'gAtkvacicchukI // 32 // rtnmaalaakthaa| 235
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zukaH svaputramAdAya, kAnane kvA'pi jagmivAn / hRtA'patyAM zukI zocan, yayau svaM vezma pUrjanaH // 33 / / itazca kIrikA putraviyogAnmartumicchatI / mahodyAnasthite kvA'pi, zrInAbheyajinA''laye // 34 // dRSTvA mUrtiM prabhorudyadromA'GkurA'GgadanturA / antazca bhAvanAcchinnakarmakuJjasamAzayA // 35 // trizca pradakSiNIkRtya, jinaM tadanu sA'grataH / praNamya trijagannAthaM, nA'tidUre hyupAvizat // 36 // [tribhivizeSakam] tato devA'rcakaM bhaktyA, zukI proce yadatra bhoH ! / dvArordhvadehalIdeze, zlokamekaM likha sphuTam // 37 / / ratnA'GgadanRpA''dezAt, samarpya nandanaM zukI / amRtA'nazanaM kRtvA, nAbheyasya puro'tra tu // 38 // lekhayitvA hyamuM zlokaM, kRtvA sA'nazanaM param / tribhizca vAsaraiH prApadAyuSaH prAntamanyadA // 39 // tIrthakRnmUrteH purataH kRtA'nazanabhAvataH / zukIjIvaH sutA jajJe, nItisArasya mantriNaH // 40 // kramAt pravardhamAnA'bhUnmUrtibhUteva kiM zacI ? / ratnamAleti tasyAzca, pitRbhyAM vidadhe'bhidhA // 41 // sA kramAdyauvanaM yUnAM, cittamohanamAsadat / nAnAkrIDAbhirAnandAt, sakhIbhiH krIDati svayam // 42 // ratnamAlA'nyadodyAnaparipATyA jagAma tat / udyAnaM yatra cakre sA, jinA'gre'nazanaM zukI // 43 // udyAnadarzanAtkiJcidunmanIbhAvamanvabhUt / dRSTvA ca devacaityaM tat, hRSTA'ntaH praviveza sA // 44 / / 236 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlokyA''dyArhato mUrtimucchRGkhalamanargalAm / AnandA'mRtamagneva, ratnamAlA babhUva sA // 45 // AnAyya sA'tha dAsIbhyaH, pUjAmaSTavidhAM tataH / zucivastrA svayaM bhUtvA, sA''narcA''dijinaM mudA // 46 / / tatazca purato bhUtvA, yAvadvanditumAdade / vastrA'ntamagrapANibhyAM, tAvacchlokaM dadarza sA // 47 // zlokaM nirupya sA jAtismaraNaM prApa tatkSaNAt / ajJAsIcca zukIputravRttaM svaM pUrvajanmajam // 48 // amarSaM dadhatI rAjJi, smRtaputrA'rpaNAt kSaNAt / yathAvidhi namaskRtya, devAnAtmagRhaM yayau // 49 // sA buddhyA vIkSyamANA'sthAnnityaM tadgatamAnasA / ratnA'GgadanRpe putraduHkhapratikRtikriyAm // 50 // tiryagjanma parityajya, prApyaiva janma mAnuSam / uccairgotrA'mAtyaputrI, zazaMsA'nazanaM nijam // 51 // nItisAragRhe rAjJo vaDavAH katicit kila / mantrijAtyA'zvasaMyogAdantarvantyo'bhavankramAt // 52 // ratnamAlA'pi vijJAya, nijA'zvayogagarbhiNIH / rAjJastA vaDavAzcitte, mumude buddhizAlinI // 53 // krameNa tAH prasUtAzca, sulakSaNAn kizorakAn / sthAnapAlastato gatvA''cakhyau rAjJe'zvajanma tat // 54 // hRSTo rAjA dadau tasmai, pAritoSikamAtmanA / tadaiva cA'pyathA''dikSadAnayA'zvAH sahA'rbhakaiH // 55 // sa gatvA vaDavA yAvadgRhNAti sakizorakAH / ratnamAlA tato'bhyetya, nyavArayat kizorakAn // 56 / / rtnmaalaakthaa| 237
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAnapAlaH punargatvA, mahIzAya vyajijJapat / kizorakANAM vyASedhaM, svAmin ! mantrisutA vyadhAt // 57 // kathamityatha vijJAtuM, bRhatpuruSamAdizat / gatvA'mAtyasutAM pRccha, kiM dadhAsi kizorakAn ? // 58 // etyA'mAtyasutAM so'thA'prAkSIdvayASedhakAraNam / sA'pyUce syuH pituH putrA, iti rAjA na vetti kim ? // 59 // madIyA'zvasya saMyogAdete jAtA kizorakAH / iti sambandhabandhena, dhRtA hyete mayA khalu // 60 // bRhatpumAnatho rAjJe, vyajijJapadyathAtatham / tacchrutvA nRpatirdadhre'marSakopau svacetasi // 61 // vasantasamaye prApte'nyadodyAnaM samIyivAn / rAjA ratnA'Ggado'pazyadratnamAlAM purA''gatAm // 62 // amAtyasya sutA seyamiti jJAtvA mahIpatiH / smRtvA cA'zvaniSedhaM taM, tasyAmanuzayaM dadhau // 63 // kRtvA keli varodyAne, saudhe'gAnnRpatistataH / abhANInmantriNaM dehi, mahyaM tvaM tanayAM nijAm // 64 // sarvametattvadIyaM tadgRhANa rocate'tra yat / ityukto mantriNA bhUpo ratnamAlAmupAyata // 65 // tasyAmeva tamasvinyAM, gatvA rahasi bhUpatiH / kSudrabhAvAt samAdikSadratnamAlAmiti sphuTam // 66 // yAvatte tanayo na syAttAvat stheyaM piturgRhe / putre jAte punaH zIghramAgacchermama sadmani // 67 // mayA'si pariNItaiva, nA'si spRSTA'pi pANinA / rantavyo na paraH ko'pi, putro janyaH svakauzalAt // 68 // 238 4A candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSudrAdezamiti zrutvA, rAjAnaM prAha dhImatI / rAjA''dezaH pramANaM me, vizeSa: zrUyatAmasau // 69 // yathA''diSTastvayA svAmiMstathA janyaH suto mayA / vAhyazca zirasA tvaM hi, dhruvamupAnahau nije // 70 // iti pratijJAmAdhAya, bhUmimAhatya pANinA / yayau mantrisutA vezma, paitRkaM mAninIvarA // 71 // cintayA jagrase sA'thopavizya rahasi kSaNam / yathAkAryaM tathAkAryamAlocya cetasA tataH // 72 // gatvA''khyannRpatervAcaM, kSudrA''dezaM hi mantriNe / mantrI provAca vatse tat kiM kartavyaM tvayA'dhunA ? ||73 || ratnamAlA tata: proce, naitanme tAta ! duSkaram / paraM kUTaprayogo'tra, kAryasiddhau pragalbhate ||74|| sa ca lajjAkaraH strINAM, kulInAnAM pravAdakRt / yadapakIrttikRlloke, tanna kAryaM vivekibhiH // 75 // atha ca bhUbhujA kSudrA''dezo'yaM pradade mama / mayA corIkRtaH samyagavicAryaiva cetasA // 76 // gajanimIlikAM kRtvA, sthIyate vA tato'pi me / evameva hataM janma, raNDAyA iva duHsaham // 77 // yadAdizati tAto me, tat kurve'taH paraM khalu / strINAM svecchAparAvRttiH, svakulendorhi lAJchanam // 78 // tato'mAtyo'vadadvatse !, yuktemarthaM prakurvatAm / nahi kUTaprayogo'pi syAdapavAdakAraNam // 79 // strINAM cecchIlarakSA'bhUttatpravAdAdbhavenna bhI: / satItvacandrikAyAM hi, majjantyakIrtitArakAH // 80 // ratnamAlAkathA / 239
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ tadvatsA svapratijJAtaM vidadhAtu tvarA'JcitA / yathAtathA'pi rAjJo'sya, kAryA hyAjJA sute ! tvayA // 81 // ratnamAlA tataH proce, tAta ! kAraya satvaram / yAmyAyAM dizi jainendraM, devavezma samunnatam // 82 // pure'tra devageheSu, saGgItaM yA: prakurvate / tAsAM madhyAdathaikaikA, kalAniSThAmupeyuSI // 83 // AkRSya dravyadAnena, nave'tra devavezmani / saGgItasya vidhAnAya, vidheyA paNyakAminI // 84 // [ yugmam ] parito devagehaM ca, niSpAdyaM puramuttamam / madyogyaM saudhamekaM ca, tatra kAraya vistRtam // 85 // tAzca paNyAGganAstatra, vAstavyA: syuryathA sadA / tathA tAsAM sthitiH kAryA, mAsapATakasUtraNAt // 86 // tathaiva kAritaM sarvaM, mantriNA tannidezataH / yo hyatyarthaM vyayatyarthaM, tatkAryaM laghu siddhyati // 87 // tatazca mantriputrI sA, raGgAcAryAdadhItinI / gIte nRtte'tha vINAyAM, mRdaGge tAlavaMzayoH // 88 // yathAvaddattasaGketadAsIbhirmRduvANibhiH / cittA'nuvRttizIlAbhirmanojJAtrIbhiraJcitA // 89 // gatvA sA purasaudhAni, yathAyogyaM vibhajya ca / paNyastrIbhyo'rpayAmAsa, ratnamAlA svayaM tataH // 90 // dadAvalaGkRtIstAbhyo visphUrjadratnadanturAH / anyathA'pi prasAdena, yathocitamadAdbahu // 91 // tato guNanikAM kRtvA, yathAsampAThamAdarAt / atikrAntatriyAmA''dyaprahare'gAjjinaukasi // 92 // 240 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaskRtya jinAdhIzaM, pidhAya dvAramAdimam / prArebhe ratnamAlA'tha, strIsaGgItaM puro'rhataH // 13 // evaM ca nityazo'bhyetyA'nukalaM nRtyati svayam / purasaudhe vasatyasmin, dAsIbhirupasevitA // 94 // athaikadA nRpo rAtrau, nidrAyA arpitakSaNaH / saGgItadhvaninA tena, sametyotthApito'dbhutam // 15 // Agatazca bahirvegAnnizamya nibhRtaM dhvanim / babhUvotkaNThitaH zrotuM, saGgItA'mRtamAtmanA // 16 // santyajya yAmikadRzaM, saudhAduttIrya khaDgabhRt / abhigItadhvani gacchan, prApa tajjainamandiram // 97 / / vidyudutkSepakaraNAdAruhya vaprabhUmikAm / apazyanmRdu saGgItaM, vismayastimitekSaNaH // 98 // madhyato'vataraNIyamiti vismRtya bhUpatiH / tasthau tatraiva vaprA'gre, saGgItena vazIkRtaH // 99 // saGgItaM kevalaM strINAM, tatprekSyA'bhUnmahIpatiH / cakSuHzrotropanItodyadAnandasnAtamAnasaH // 100 // saGgItaM zRNvatastasya, yA cittaikAgratA'bhavat / tattvadhyAne bhavetsA cennUnaM muktivaro bhavet // 101 // kRtvA purastAdaivasya, saGgItaM vihitaM kSaNam / namaskRtya prabhormUrti, strIvRndaM kvacidapyagAt // 102 // zRNvannasmi tathaivaitat, kilA'hamiti mAnasaH / gItA'nuraNanabhrAntivizrAntazravaNo'sti saH // 103 // kSaNaM sthitvA tato jJAtasaGgItaviratikSaNaH / yayuH kvaitA hi saGgItayoSito'tretyacintayat // 104 // ratnamAlAkathA / 241
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyebhavanamuttIrya, rAjA ratnA'GgadastataH / sphUrjanmaNikRtodyotaM, praikSiSTa taM jinAlayam // 105 // akAri ramyaM kenedaM, mandiraM zrIjinezatuH ? / amandA''nandasaGgItakovidAH kA imAH striyaH ? // 106 / / rUpeNA'nena saGgItenA'nena nizcayAdimAH / bhavanti naiva mAnuSyaH, kintvimA devayonayaH // 107 / / hahA !! me purato'pyetA, jagmuH saGgItayoSitaH / eko'sthAmahamevA'tra, gItamohitamAnasaH // 108 / / bhavatu cetpunarbhUyo'pyAgaccheyurimA iha / tato drakSyAmyahaM zvo'pItyAlocya saudhamAgamat // 109 / / tatsaGgItaM striyastAzca, dhyAyanneva mahIpatiH / tatyaje nidrayA rAtrau, divA ca rAjyacintayA // 110 // rAjJaH prekSya smarA'vasthAmastametya svayaM raviH / kAmikAryasahAyinyA, rAtreravasaraM dadau // 111 / / nizAstrIrAjyametarhi, nA'tra pratibhaTo bhavet / samayajJastamo mantrI, vyAnaze bhuvanodaram // 112 // lAvaNyaM me svabhAvena, na strIbhyo'pahRtaM mayA / iti viSNupadasparzAnniHzaGkaH prodagAcchazI // 113 / / zarIrA'pATavavyAjAdvisRjyA''zu sabhAjanam / AdAya kRtrimA nidrAM, palyaGke'zeta bhUpatiH // 114 // yathAsthAnaM gate loke, nidrAbhAjyaGgarakSake / utthAya zanakai rAjA, saudhAdavAtaradbhuvi // 115 / / AzUtpATitapAdAbhyAM, gacchannutsukamAnasaH / tathaiva pihitaM dvAramAlokya vapramAsadat // 116 / / 242 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathaiva ca puro nAbhisUnoH saGgItakaM mRdu / kurvat strIvRndamadrAkSIdoSIcca nRpo mudA // 117 / / zanairuttIrya vaprA'grAt, stambhacchAyA'tirohitaH / apazyat ratnamAlAM tAM, nRtyantImurvazImiva // 118 // abhUcca nRpatestasyAmanurAgo'tidussahaH / tAdRgUpaM kalA sA ca, kasya nonmAdakAraNam ? // 119 / / yadarthamayamArambhaH, kathaM so'dyA'pi bhUpatiH ? / nA''yAtItyabhito ratnamAlA svAM dRSTimakSipat // 120 // dakSayA vakrayA bhUyaH, preSitA''gatayA dRzA / mahIzo ratnamAlAyai, haste dhRtvA samArNyata // 121 / / dRSTazca narapo ratnamAlA prArambhamAtmanaH / sArthakaM mAnayAmAsa, svAM buddhiM prazazaMsa ca // 122 // visRjya ca tadaivaiSA, prekSaNIyakamutsukA / cacAla sA sakhIhastanyastasvakarapaGkajA // 123 // nA'tidUrasthitastasyAmAhitA'kSo'nurAgataH / tadaGgarAgasaurabhyAdiSTamArgo yayau nRpaH // 124 // tAmanupravivezeSa, tatsaudhe ratnarAjini / vezyayaiva tayA saudhapratipattyA'nvarajyata // 125 / / rajanIviratau rAjA, tatsaudhAtsaudhamAtmanaH / vegAdAgatya suSvApa, palyaGke pUrvavat kila // 126 // evaM ca nityamAgatya, saGgItaM vIkSya bhUpatiH / ekAkI ratnamAlAyAH, saudhe zete'nurAgataH // 127 // ratnamAlA ca rAjA'sau, yadbhASate nizisthitaH / sA'bhijJAnaM hi tatsarvaM, likhati sma dine dine // 128 // ratnamAlAkathA / 243
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAM muktvA jinacaitye'sminnA''gantavyaM punargRhe / dAsI: saGketya sA tvaivaM, ratnamAlA yayau jinam // 129 // sukhA''sananarAn devagRhAdbahirvimucya sA / pravizyA''rabdhasaGgItA'rajyata svayameva ca // 130 // , paripUrNakalA caikaM paraM ca purato'rhataH / raJjanIyo nRpazceti, raGgakAraNasantatiH // 131 // tathaiva ca nRpo'bhyetya, kRtA'GgarAgavibhramaH / saMvItadivyanepathyastasthau stambhatirohitaH // 132 // saGgItaviratau jagmuH, striyastAH pArzvagAyikAH / yadratnamAlayA pUrvamAdiSTA gamane'bhavat // 133 // ratnamAlA vilambAya, pravizyA'ntarjinaukasaH / natA'GgI vavandedevAn, bhAvAdiva kRtastavA // 134 // bahirniHsRtya bhUpena, cacAlA'nugatA'tha sA / mAyayA'hvat svadAsIzca, tAbhyo lebhe na tUttaram // 135 // kRtrimaM kopamAdhAya, dAsIzcakroza karkazA / kosdhunopAnahau me hi, grahISyatItyado'vadat // 136 // Aruroha kSaNAdeSA, sukhAsanaM kRtagrahA / mumocopAnahau sthUle, dRDhabhAre padAdbhuvi // 137 // upAnadgrAhakA'bhAvAdiva sA notsukAyate / tau pratiskandhikau bhArAccelatuH saJjJitau tayA // 138 // rAjA'tha cintayAmAsa, nA'syA dAsIjano'sti tat / gRhNAmyete svayaM yena, pazyannAste na ko'pi mAm // 139 // atha neme grahISyAmi, tadA lAsyati kazcana / anyacca jJApitaM na syAt, premA'syAH purato nijam // 140 // 244 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicintyaivaM nRpastasyA, jagRhe te upAnahau / dadhAve tAmanukSipraM, yena snehaH kiledRzaH // 141 // vyAvRttavadanA sA ca, ratnamAlA samIkSya tam / gRhItopAnahaM bhUpaM, mumude'ntarmanaH sudhIH // 142 // ekena pANinA voDhumazaknuvannupAnahau / ekaikena kilaikaikAM, pANinovAha tAM pRthak / / 143 / / tathA'pyazaknuvan voDhuM, mUrjA provAhate ubhe / strIvazAH kiM na kurvanti ?, hyakRtyaM kRtyavat kila // 144 // Abhugnakandharo bhArAnmandaM mandaM mahIpatiH / agAdanupadaM tUrNaM, jAtapUrNA'nurAgataH // 145 / / saudhadvAramathopetAmuttarantIM sukhA''sanAt / ratnamAlAmasau vIkSya, te mumoca padoradhaH // 146 / / sasambhramamuvAcaiSA, ratnamAlA mahIpatim / bhavadbhiH kimidaM cakre ?, karma dAsocitaM hahA !! // 147 // kiM na dAsyo madIyA hi, gatvA''neSyannupAnahau / pratyavAyo mamaiSo'bhUdanaucityavidhApanAt // 148 // anuzocyeti kRtakaM, ratnamAlA'vizadgRhe / rAjA'nurAgapAzenA''kRSTAntaHkaraNo'nu ca // 149 // ratnamAlA pravizyA'tha, tau sukhA''sanavAhako / visRjya zabdayAmAsa, svaM dAsIjanamuccakaiH // 150 / / pUrvameva gato'nyatra, nA'bhUdAsIjano'tra saH / kvemA raNDA gatAH sarvA ?, gRhaM tyaktveti sA'vadat // 151 // etAvatyAM nizIthinyAM, kaSTaM kRtvA'nubhUya ca / AgatA'smi jinagRhAnaivA'sti ko'pi vezmani // 152 / / - - - rtnmaalaakthaa| 245
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRtya zrAntAni me'GgAni, kaH saMvAhayitA'dhunA ? / rUkSatvAt kaThinau pAdau, kastalahastayiSyati ? // 153 // iti vadantI sA snAnazAlAyAmagamaddddrutam / cakAropakramaM snAne, yAvattAvannRpaH svayam // 154 // ratnamAlAmasau mudA / Agatya snapayAmAsa, anuraktaH parityaktavrIDaH kiM kiM karoti na ? // 155 // zayyAmanvAgatAyAzca, tasyA ratnA'GgadaH padau / kSAlayitvA ghRtenaiSo'bhyAJjIta padA'ntike sthitaH // 156 // Ayayau ca kSaNAnnidrA, tasyA jAteSTapUraNAt / tasthau tathaiva rAjA'tha, tatpAdau talahastayan // 157 // jAgaritvA tato bhUpaM, tathAsthitamuvAca sA / dhig nidrAjagarAyA me, pramAdo'bhUt kiyAnayam ? // 158 // ekaM cA'nucitaM hyetadyatpAdamrakSaNaM priyAt / tatrA'pi nidrA'bhiSvaGgo mamA'bhUdaparAdhakRt // 159 // eta vizrAmyata kSipraM, palyaGke'tra prasIdata / iti dhRtvA svahastena, sA tatra tamasUSupat // 160 // ativAhya nizAM snehAdrAjA'gAdnehamAtmanaH / svasya garbhaM parijJAya, yayau sA'pi piturgRham // 161 // pitre sA'cIkathadvRttaM, rAjasaGgamajaM nijam / yathoktA nRpavAcazca, patranyastA adarzayat // 162 // santuSTaH so'pi patrANi, nyAsIkRtya mumoca tu / varddhamAnaM kramAdgarbhaM, ratnamAlA'pyuvAha sA // 163 // tatazca sa dvitIye'hni, tathaiva jinasadmani / nRpastadanurAgeNa, yayau tatra drutaM drutam // 164 // 246 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA'zrauSIttatra saGgItaM, nA'pazyattatra tAM priyAm / kintu devagRhaM zUnyaM, vIkSyA'bhUcchUnya eva saH // 165 / / vIkSyamANaH kSaNaM mAgaM, tasthau tatra kiyannRpaH / jJAtvA'tha jyAyasI rAtri, rAjA tatsaudhamAgamat // 166 / / tathA'pi pihitadvAramAruhyA'ntaH pravizya ca / aikSiSTa parito lokaM, kintvadrAkSInna kiJcana // 167 // yathAsthAnamupetyA'tha, ratnamAlAM vyalokayat / candrikAmiva darze tAM, dadarza kvA'pi tatra na // 168 // kvaiSA'gAtsaha dAsIbhirananujJApya mAmapi / iti snehAtsa tatraiva, tasthau sthAnamamatvataH // 169 / / tathaiva coSasi prApte, rAjA'gAdAtmano gRham / upavizya sabhAyAM sa, nItisAramado'vadat // 170 // mantrin ! kenedamadvaitaM, vidadhe jinamandiram ? / tatrA'bhUnnartakI yA ca, sA yayau kva kathaM nanu ? // 171 / / mantryUce nAtha ! devaukaH, kAritaM tvatprasAdataH / svapitroH zreyase svAtmadravyairetanmayA khalu // 172 // yA cA'tra nartakI hyAsItsA tu vaidezikI prabho ! / kuto'pyAgatya tatrA'bhUnnartakI dravyalobhataH // 173 // tatazcA'dyauSTrikAH kecidAgatyA'syai kimapyatha / nivedya prasAdya toSAttAmanaiSuH punaH kvacit // 174 / / mahyaM kiM na tvayA mantrin ! vijJaptastadgatistadA / iti bruvannRpo'pyAvaM, prAhiNottAmanudrutam // 175 / / bhramaM bhramaM caturdikSu, te'pyAguH sAdinaH punaH / tadviyogAnnRpo'GgeSu, prApa tApaM manaHklamAt // 176 // ratnamAlAkathA / 247
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA tAmakSamaH sthAtuM, tadrUpamalikhatpaTe / sampazyan sa citrapaTaM, divasAnatyavAhayat // 177 / / itazca ratnamAlA sA, samaye suSuve sutam / adAcca tasya bAlasya, nAma kSemaGkarastviti // 178 / / lAlyamAno babhUvaiSa, bAlakaH kramazo mahAn / nItisArastato'vAdIdratnamAlAM sutAM nijAm // 179 // vatse ! tvaM nRpateH kSudrAdezaM yathoktameva hi / akRthAstatsutaM lAtvA, caledAnIM nRpaM prati // 180 // tataH sA mitazRGgArA, samAruhya sukhA''sanam / aGke nivezya putraM svaM, pratasthe nRpatiM prati // 181 // nItisAro'pi bhUyAMsi, tAni patrANi sAdaram / Aropya vAhane ninye, rAjasaMsadi buddhimAn // 182 / / agre bhUtvA tato bhUpaM, nItisAro vyajijJapat / nAtha ! tvattanayo'bhyetIti diSTyA varddhase'dhunA // 183 // kutaH kathaM suto me'bhUnmantrinniti sasambhramam / rAjJokte mantrirAT tatrA'nAyayat sasutAM sutAm // 184 // akathayannRpAyaivaM, rAjanneSA tava priyA / ayaM ca te sutaH samyak, smara tvaM nA'nyathA hyadaH // 185 / / cintayannapi nA'smArSIdratnA'GgadanRpo'tha tAm / ratnamAlAM vyalokiSTa, dRzA kUNitayA muhuH // 186 / / nA'jJAsIdratnamAlAM tAM, nartakItve hyasambhavAt / anyaM vyatikaraM kasyAzcidapi nA'smarat striyAH // 187 // uvAca ca nRpo mantrinna me smarati kiJcana / ajAnaMzca kathaGkAraM, svIkurve sasutAmimAm / / 188 / / 248 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratnamAlA tu nIraGgIpracchAditavarA''nanA / nA'tidUre sthitA putraM, darzayantI puro'bhavat // 189 / / svA'nurUpaM sutaM prekSya, sambandhamasmaraMzca saH / rAjA sandehamApanazcintAsantAnabhAgabhUt // 190 // tataH sandehamucchettuM, nItisAraH sa mantrirAT / AnAyya darzayAmAsa, tAni patrANi bhUbhuje // 191 / / rAjA dadarza teSvevaM, prArabhya prathamaM dinam / praznottarakathAM vArtA, zlokaM gAthAM prahelikAm // 192 / / yaddinoktaM yathoktaM ca, sAbhijJAnaM tathaiva tat / vAcayitvA tato rAjA, khedavismayamAsadat // 193 // kathaM sA mantriputrIyaM, nartakIdambhamIyuSI / navoDhatve pratijJAtaM, yanmattastadacIkarat / / 194 / / saGgrAmeSu dviSaH kaSTAt, khaDgAkhaDgiyudhA jitAH / mayA hi sArvabhaumena, dordarpotsarpadAtmanA // 195 / / anayA ta striyA buddhisampannamAyayA kSaNAt / anAyAsena dhImatyA, tAvAneSa jito'smi dhik // 196 / / athavA viSayI ko hi, kAminIbhijito nahi / yatastAH zastrasarvasvaM, vijigISormanobhuvaH // 197 / / etAbhirvijitaH pUrvaM, mithyAvAgbhirnarastataH / anyaiH kuvyasanaiH saukhyAt, strIrato jIyate khalu // 198 // na mAturna piturnaiva bhrAturna svajanasya ca / na gurUNAM karotyAjJAM, naraH strIvyasaneritaH // 199 / / api tu kRtrimapremapUrNacUrNavazIkRtaH / strINAmAjJAM vahatyeSa, strIjitaH zirasA svayam / / 200 / / rtnmaalaakthaa| 249
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ vetti kRtyamakRtyaM vA, nahi strIvazago naraH / parAbhUtiM parantveti, janAdasadRzAdapi // 201 // tasya dharmaratirneSTA, kulAcAre'pyanAdaraH / tasya lajjAbhaye na staH strIvazo yo hi mAnavaH // 202 // vipratArya naraM premNA, svadAsaM kurvate striyaH / tadAjJAM kurute so'pi, svA'parAdhabhayAdiva // 203 / / anyatra mAnamicchanti, gurubhyo'pi narAH param / yoSidbhyastu sahantyete, durvacoghAtalAghavam // 204 // yA mAyAmandiraM yA ca, yAcate'nyaM ratA pare / lohanauriva saMsArA'mbhodhau yA majjayatyaho ! // 205 / / viraktihetau tasyAM hi, surAgo me kiyAnabhUt / yenA''ttasnehamohena, vAhitastadupAnahau // 206 / / tadalaM me'nayA yena, parAbhUto'smyahaM yayA / athavaiSaiva me heturbhavaM prati viraktaye // 207 // yadyahaM snehalalito nA'syAM syAM na parAbhavaH / tadA syAttannije rAjye, magno yAyAmadho bhuvi // 208 / / ityAlocya dRDhaM rAjA, svamanomantriNA saha / ratnamAlAsutAyA'dAdrAjyamAdAt svayaM vratam // 209 / / iti ratnamAlAkathA samAptA // 250 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ duSyanta-zakuntalAkathA itItthaM kubjike ! rAjA, yathA'yaM rtnmaalyaa| vazIkRtyopAnahI sve, vAhitaH premamohitaH // 1 // tathA'nyA'pi subuddhiH strI, premNA vA strIguNena vA / vinayena vazaM nItvA, chandena nartayetpriyam // 2 // eSA tu nau sakhI mugdhA, klIbA vaktumupapriyam / lIlayaiva parAbhUtA, kAntenA'smRtimIyuSA // 3 // kabjikA prAha kiM kAryaM, kAmalekhe'dhanA sakhi !? / enAM priyasakhIM draSTuM, tAmyantIM yena notsahe // 4 // dUrastho yo'zRNodetallakSmIbuddhizpo'tha saH / upetya tatsakhIyugmaM, papraccha tatra kAraNam / / 5 / / atyarthaM vAryamANA'pi, kimeSA yuvayoH sakhI / vicchAyayati vaktrA'bjaM, kavoSNai rodanA' zrubhiH // 6 // kAmalekhA''ha ko'nyastvAM, vinA'nyaduHkhaduHkhitaH / bhUyo bhUyaH svayaM pRcchet, parA''rtiM sAttvikottama ! // 7 // pracchakazcintayatyevaM, yanmayA'pracchi cedayam / tanmamaiva hi kartA'sau, svaparitrANayAcanAm // 8 // duSyanta-zakuntalAkathA / 251
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti tucchasvabhAvatvAt, paratrANe gatA''daraH / paropakArato janma, karoti saphalaM nahi // 9 // tatazcA''khyAyate tubhyaM, dRzyase yena vatsalaH / iyaM hi naH sakhI prAptagarbhA kAntena bhatsitA // 10 // yadayaM hi na me garbho duHzIle ! duSpativrate ! / yAhi nissara madgehAdityenAM niravAsayat // 11 // Ayayau ca piturvezma, rodanocchUnalocanA / jJAtvA pitrA'pi jAmAturuktiM nirvAsitA hyasau // 12 // kiM karotu varAkIyaM, suzIlA'pi priyojjhitA / abhISTA bhartureva strI, gauravaM labhate'nyataH // 13 // narake'pi gatirnA'sti, yasya jIvasya sa sphuTam / sarvaduHkhanidhau strItve, duSkarmabhiniyojyate // 14 // svecchayA vartate cet strI, duHzIlA sunayA'pi sA / dInA parAbhavaM yAti, tatsatyamabalA khalu // 15 // rAjA''ha ca tadatrA'sau, kAnto'syA nA'parAdhyati / tasya vismRtiretasyAmaparAdhavidhAyikA // 16 / / tadabhijJAnapUrvAbhiruktibhirmaNDanairatha / tadvismRtisapatnIyamutpAdyA smRtireva hi // 17 // smRtvA vijJAtatattvo'pi, cedenAM nA'bhimanyate / tadA'sya dauSTayamevA'sti, satpumAneva so'nyathA // 18 // hetoH kuto'pi yena syAt, kRtasvArthasya vismRtiH / duSyantasyeva zApena, vismRtA hi zakuntalA // 19 // kAmalekhA tataH prAha, tvaM duSyantakathAmimAm / kathaya prathayA'tyarthaM, vinodaM matsakhIM prati // 20 // 252 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA''ha kautukaM cedvaH, zrUyatAmavadhAnataH / astIha bhArate kSetre, sAketaM nAma pattanam // 21 // bhAratIsparddhayA lakSmIryatra pratigRhaM sthitA / yaM brAhmI saguNaM cakre, zrIrAzliSyati taM khalu // 22 // tatrA'bhUtpratisAmantapraNatyunnatavikramaH / duSyanto nAma bhUmIzo vAsA'gAraM ripuzriyAm // 23 // calalakSabhidA'bhyAsA'GgadAkSuttRSAjaye / rathAdhirUDho rAjA'sau, cacAla mRgayAM prati // 24 // pratApenA''ditya iva, rathA''rUDho vrajannasau / mRgamekaM dadarzA''rAdduSyantastApasA''zramAt // 25 // tamanu muktavalgA'zvo'bdhau nauriveSTavAyunA / dUre'bhUdyatpuraH pRSTe, davayaMstadratho yayau // 26 // rathanidhItamAkarNya, mRgaH praikSiSTa sambhramAt / tRNAni so'rddhajagdhvAni tyaktvA'dhAvIdrathA'grataH // 27 // ahaM caitau rathA'zvau vA, vegavantAvitIkSitum / pratikAra ivebhasya, dadhAve purato mRgaH ||28|| ekasyaiva mRgasyA'sya, kiyatyeSA gatirhi nau | itIva tau rathahayAvanveNaM drutamIyatuH // 29 // pAdairjAtekSaNairiva I yathA mArgaM puro gacchan, grIvAbhaGgAdrathaM pazyan, yAti bhUmau sa khe'pi ca // 30 // svadRgrazmivaratrAbhyAM, baddhAbhyAmeNavarSmaNi / AkRSTAviva zIghraM tau, rathA'zvau prApaturmRgam // 31 // duSyantanRpatirbANamAkarNA'ntaM prapUrya saH / prAptalakSyapadaM hyeNaM, prati yAvadvimokSyati ||32|| duSyanta- zakuntalAkathA / 253
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ calitAH samidAdAne, kaNvaziSyAstapasvinaH / mA meti vAcamUcAnA, drAg mRgasyA'ntarA'bhavan // 33 // rAjA'pi tApasAn vIkSya, mRgA'GgarakSakAniva / saJjahAra trapAnyaJcadAsyo bANaM krudhA saha // 34 // lajjAsajjaM svayaM bhUpamUcuste tApasA mRdu / mahIza ! nA'yamAcArastvAdRzAM sunayaspRzAm // 35 // tvaddhanurdaphekaNDUladordaNDAnAM mahIbhujAm / zarIrAjjIvamAkraSTuM, vyApArayati sAyakAn // 36 / / IdRze kAndizIke'sminnazastre dInacakSuSi / AraNyake mRge mUlAdakRtA''gasi mA kupaH // 37 // ayaM ca krIDAhariNo bAlarSINAmitastataH / paribhrAmyadvizeSeNa, poSaNIyo bhavAdRzAm // 38|| calalakSyakRtavyAjo'pyetAnmA tvaM vadhI[gAn / acalaM zivasaukhyaM yaddhisA lumpati dehinAm // 39 // etadadhyavasAyena, kalmaSaM yadupArjitam / dRSTvA'smadAzramaM tasmai, rAjan ! dehi jalA'Jjalim // 40 // tapasyantya'Sayo yatrA'dhIyate yatra cA''gamaH / tatra zraddhAlurAgacchedyathA mucyeta pApmanA // 41 // tadgacchatA''zramaM yUyaM, vayaM yAmaH samitkRte / tubhyamAzramagurave, kartA''tithyaM muneH sutA // 42 // ityUcivAMso munayaH, praNatAstena bhUbhujA / prayayuryatra yAtavyamIkSamANA bhuvastalam // 43 // rAjA'pi so'tha duSyanto muktvA rathamupAzramam / samitraH prAvizavRkSAn, vIkSyamANaH phalegrahIn // 44 // rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrarana 254 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ munikumArakAMstallAtkumbhakairAhRtA'mbhasaH / samyak saparikarAn spardhAbandhaM siJcatastarUn // 45 / / sAdhu bAlarSibhiH kIrAn, paThataH krIDato'pi ca / munInAM purataH svairaM, vizvAsAllAlato mRgAn // 46 // munyAzramamiti prekSya, harSA'zrudhautakalmaSaH / drAkSAkuo pravizyA'tha, vizazrAma mahIpatiH // 47 // zrutvA'tha dakSiNenaiSa, mithaH saMlapanaM striyoH / kimete vakSyato'treti, sAvadhAno'bhavatkSaNam // 48 // tataH priyaMvadA prAha, kiJcidvetsi priyaGkari !? / sAha kiM tat ? parA proce, na cejjAnAsi tacchRNu // 49 / / gate kulapatau kaNve, prabhAsakSetramAtmanA / varaH ko'pi kulIno me, putryai sampadyatAmiti // 50 // tapaHzaktyA jagatsarvamanyathAkartumIzvaraH / AtitheyIM jighRkSuH sa, durvAsA vanamAyayau // 51 // Agatya sa sthitaH kaNvavezmanaH prAGgaNe kSaNam / Atithye'dhikRtA pitrA, nA'pazyattaM zakuntalA // 52 // kSaNaM sthitvA sa durvAsA, na dRSTo'smyanayA'pyaham / zapAmyenAM durAtmAnamavalepadurAzayAm // 53 // prabhAvastapaso me'sti, cettatsvarUpagavite ! / premNA svIkRtya pUrvaM tvAM, vismRtya tyajatu priyaH // 54 // ityuktvA vyAghuTan so'tha, zuzruve dadRze mayA / dhAvitvA cA'hametasya, pAdayoH patitA'vadam // 55 // vyagrA vyApArabhAreNa, nA'drAkSIttvAmiyaM mune ! / nA'vajJayA na gaNetyarthe tvacchapatho mama // 56 // duSyanta-zakuntalAkathA / 255
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatprasIda punardehi, tapasvinyai hyanugraham / dRSTaH kopaH prabhUNAM hi, praNAmA'ntaH paraM na yat // 57 / / iti mRdUktibhiH proktaH, zAntIbhUya muniH sa hi / dadAvanugrahaM zApanivartanAya zaktitaH // 58 / / patipradattA'bhijJAnA'GgalIyakasya darzanAt / smariSyati patirbhUyaH, kAryo naivA'tra saMzayaH // 59 // AtitheyyA prasAdyA'sau, drAk zakuntalayA nataH / tato'dAdAziSaM tasyai, tanayotpattilagnikAm // 60 // tataH priyaGkarI prAha, naitadyuktaM tapasyatAm / yadajJAnapramugdhAnAM, zApadAnaM nirAgasAm // 61 // zApe cA'nugrahe caiva, sambhAvyate tapaHkSayaH / tapaHkSaye vratI na syAtko namasyedvatibruvam ? // 62 // kRtA'parAdhe'pi jane, zAntiH zasyA tapasvinAm / vratajIvitameSAM yattallope lopitaM vratam // 63 / / vinA kSAnti na pramANaM, jJAnadhyAnatapAMsyapi / vinA'pyetaiH kSamA hyekA, vetriNI tattvadarzane // 64 // prabhutvaM sampadA sArdhamArogyaM sausthyalIlayA / gArhasthyaM putrasantatyA, daihikaM tapasaH phalam // 65 / / dhAtusaMzoSaNAdantaHkaraNendriyayantraNAt / dRSTvA''tmAnaM zivaM gacchedAmuSmikaM tapaHphalam // 66 // AmuSmikaM parityajya, sa munistapasaH phalam / zApA'nugrahatoSeSu, mudhA vyayati sattapaH // 67 / / ityuktvA tatsakhIdvandvaM, jagAmetastato bhramat / rAjA ca tatra suSvApa, sphATikA'zmazilAtale // 68 // 256 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha zakuntalAM tAbhyAM, sakhIbhyAM saha jagmuSIm / dUratastarusekAya, mahInAtho dadarza tAm // 69 // jAtA'nurAgastasyAM ca, cintayAmAsa bhUpatiH / aho ! citraM mano me'syAM, tapasvinyAM kimutsukam ? // 70 // athavA yanmano me'syAM, samabhUdabhilASukam / tadiyaM khalu yogyA syAt, kSatriyANAM parigrahe // 71 / / dRzyate'syAzca veSo'yaM, tapasvijanatocitaH / liGginyAM ca satAM neSTA, pravRttirvacasAmiti // 72 // iti cintayati kSamApe, siJcantI paritastarUn / sA''gAdupanRpasthAnalatAvRkSAn sakhIyutA // 73 // athaikasmin latAmUle, payaskumbho vyaloTyata / tannirghAtalatAkampAddhRGgo drAgudaDIyata // 74 / / itastataH paribhrAmyannalireSa kRtabhramaH / dRzoH padmadhiyA hAsyAddattakundadhiyA'dhare // 75 / / pANinA tADyamAno'pi, samutthAyA'vizat punaH / bhRGgaH zakuntalA'GgAni preyAniva mudA'spRzat // 76 / / prazazaMsa nRpo bhRGga, zakuntalA'GgasaGgamAt / tattvA''locanamUDhaM svaM, nininda madanA''turaH / / 77 / / tataH zakuntalA maugdhyAllatAkule pravizya sA / dRSTvA bhUpaM sA'nurAgA, vakradRgbhyAM vyalokata // 78 / / punarnivRtya sA''cakhyau, sakhIbhyAM jAtavepathuH / sakhyau tatraitya dRSTvA tAvetau jahasaturmithaH // 79 // rAjA ca tatkaTAkSeNa, prahataH prANahAriNA / dussahaM dAhamAsAdya, sadyo hRdyamathA'paThat // 80 // --+ - + -+ - + - + - + - + duSyanta-zakuntalAkathA / 257
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRzA dAhA''mnAyaM niyatamanubhUya svayamasau, girIzopAdhyAyA''diSu nivahamAdyaM pariharan / sumadhyAmadhyA'sya zramabhuvamivA'naGgasubhaTaH, kaTAkSA''gneyA'strANyabhikirati yUnazca dahati // 81 // eSA tapasviputrIti, sandehena mano'tra me / vikArIti ca naizcityAnnRpo'rddhavaizasaM yayau // 82 // mitreNa tatsakhIM rAjA'pyapRcchadetadanvayam / cakhyau priyaMvadA rAjJo vayasyAya yathAtatham // 83 // vizvAmitramuniH pUrvaM, tapasyan duSkaraM tapaH / dadRze kvA'pi zakreNa, vismayA''pannacetasA // 84 // acintayacca sa hariryatsvena tapasA'nvayam / mAmutthApya balAt svargasAmrAjyaM sa grahISyati // 85 / / paripUrNaM tapastAdRg, yAvadeSa karoti na / tAvatsopakrama kaJcittapovighne dadhAmyaham // 86 // amoghaM kAmabANaM hi, kAminyo dehinaM prati / tA eva tanmanaHkSobhasaMrambhAyA''dizAmyaham // 87 / / AsannAmUcivAnindraH, sambhAvanena menakAm / vizvAmitramuneH kSobhamAdhAtuM tvamasi kSamA // 88 // menakA tvAha sA'vajJaM, kiyadetanmama prabho !? / mama kaTAkSavikSepaiH, smarA''taH ko bhavennahi ? // 89 // kSobhapratibhuvaM rUpamAdAyA'hamihaiva hi / tattapogranthimudgrathya, layasarvasvamAhareH // 10 // ityuktvA sA tataH svargAduttatAra bhuvastale / yatrA''ste sa munistatra, gatvA''dhAtkSobhaDambaram // 91 / / 258 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravezya vacanaM tattvaghAtakaM munikarNayoH / vazIkRtya mano'kSANi, yantraNAdudamocayat // 92 // tAni cocchRGkhalIbhAvaM, kAladAsAdya durgrahAt / svasvagrAhyarasA''svAdA'rpaNotsukyamupAyayuH // 93 // dRzA'darzyata tadrUpaM, karNena zrAvyatA'tha gIH / ghrANenA''rpyata saurabhyaM, vizvAmitrA''tmano muhuH ||94 || tadrUpA''diprahRSTastadAtmA tyaktvA''tmavIkSaNam / laulyAttAM prati vakroktiM, vaktuM jihvAmathA''dizat // 95 // amRtazrAviNI vANI, muneretAM hi menakAm / santoSya sparzanA'kSasya, cakre saukhyaM ratAtkila // 96 // yathApratijJAte pUrNe, kramAdgarbhaM hi menakA / babhAra suSuve cA'tha, sukhAdenAM zakuntalAm // 97 // jAtamAtrAmimAM tyaktvA, svaryayau sA ca menakA / kaNvena muninA prAptA, putrI ceyaM vyavarddhayata // 98 // tadeSA mAnitA putrI, munerasyA'tivallabhA / tiryaJco'pi munInAM yat, saMrakSyAH kiM punaH striyaH ? // 99 // ityuktvA viratA sA'tha, rAjA jJAtvA tadanvayam / nizcityopayantuM yogyAM, zakuntalAM vyalokayat // 100 // mithaH sammilanAdRdRSTyormanasI milite tayoH / tajjapremadvijenA'tha, tatpANI militau mithaH // 101 // premaramyaM nRpaH sthitvA, kiyat tatraiva bhItimAn / sambhAvyA''yAtasainyasyopadrutiM dhruvamAzrame // 102 // yAmaH svapuraM yadbhUyAn, kAlo' 'bhUdAgatasya me I ityukte bhUbhujA prAha, sAtraM sA'pi zakuntalA // 103 // duSyanta zakuntalAkathA / 259
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuto'pyAgatya gAndharvavivAhAdupagamya ca / calitA mAM parityajya, yUyaM tatkimidaM vacaH ? // 104 // jJAsyanti munayazcenmAM, daivAdApannasa [1] ttvikAm / tebhyastanmayikA kiM syAdvAcyamuttaramAdiza ? // 105 // rAjA''ha subhru ! mA bhaiSIrduSyantaM mAM vidantyamI / munayastadamIbhyastvaM, nAmA''khyAyAH, sphuToktibhiH // 106 // anyacca mudrikAmenAM, mAmakInAM gRhANa yat / abhijJAnaM bhavedeSA, daivAdvismaraNasmRtau // 107 // uktveti premasAraM tAmanukUlya zakuntalAm / samarpya mudrikAM rAjA, sasainyo'pi puraM yayau // 108 // itazca so'pi kaNvarSiH, prabhAsAdAgato gRhAn / sakhyA zakuntalAkAntaH, karNe vijJapyatocitaH // 109 // abhyanandadasau harSaprakarSAddhUtamastaka: / yadabhUtpANigRhItI, duSyantasya zakuntalA // 110 // gRhItvA vakSasA snehAt, kavarSistAM zakuntalAm / vatse ! putravatI bhUyA, ityAziSamadAnmudA // 111 // munyAziSaiva tadgarbho nirvighnaM vavRdhe kramAt / tApasyo nityazo garbharakSAyattraM vyadhuH svayam // 112 // dinAnAM kiyatAmante, paryAlocyarSibhiH saha / dattvA''ziSaM tathA zikSAM, kulastrIvihitAM muniH // 113 // manaHsantoSajananIM, jananImiva tApasIm / samarpya duSyantagRhe, zakuntalAM vyasarjayat // 114 // dattA''ziSaM muhuH kaNvamuniM sasarvatApasam / sA'zruH praNamya snehAt sA''zliSya dUrAnyavartayat // 115 // 260 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ varddhayitrIM tato vRddhAM, tApasIM tApasIyutAm / mAtRsnehAt praNamyaiSA, gRhNAti sma tadAziSam // 116 // AliGgya ca sakhIvargamazrunirmagnatArakA / ciraikasthAnA'parAdhaM, kSamayitvA nyavartayat // 117 // vIkSyamANA muhuH pazcAt, svasthAnaM mamatAvazAt / siJcantI sA'zrubhirmArgaM, cacAlA'tha zakuntalA // 118 // tApasyA munibhirdvitraiyantI tadbhartRpattanam / dadarza dakSiNenaiSA, svacchAmbuvipulaM saraH ||119|| mArgasaJcalanAt khinnasarvA'GgI jalavAJchayA / sApatnyaM svA''syalakSmyA'bjazriyaH kartuM yayau saraH // 120 // pAdaprakSAlanavyAjAddadatI sA jalA'Jjalim / tacchramAya tato bhUtvA, zuciH kiJcitpayaH papau // 121 // pAdau prakSAlayantyAzca, tasyAstadaGgulIyakam / zlathatvAdaGguleH pArzvAt, papAtA'ntarjalaM kvacit // 122 // zakuntalA tvanabhyAsAnnA'jJAsItpatadambuni / tatkintvasmArayitvA'pi cacAla purato'dhvani // 123 // prAptA ca kramaza: saiSA, svabharturnagarAdbahiH / vizramyA'tra kSaNaM tanvI, tatpuraM praviveza ca // 124 // AgatyA'bhimukhIvA'tha, kiM vAcyaH patirityasau / lajjAsnehAdivA''zliSyatpravizantIM zakuntalAm // 125 // tApasAzca puro bhUtvA, phalahastA mahIpatim / dadRzuH svargataH zakramavatIrNamivA'vanau // 126 // AsannIbhUya rAjJe te, phalopAyanamArpayan / urdhvakRtya bhujaM savyaM, sambhUyaivA''ziSaM daduH // 127 // duSyanta- zakuntalAkathA / 261
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ acIkathaMzca kaNvarSerAziSaM zubhakAriNIm / rAjan ! vAcikamapyasti, gurostvayIti te'vadan // 128 // kimAdizanti guravo'nugrahAya mamA'dhunA / eSo'smi sAdhuzuzrUSustabrUta guruvAcikam / / 129 / / tataH prAha tapasvyekastvayA hyAzramamIyuSA / gAndharveNa vivAhena, pariNItA zakuntalA // 130 / / antarvatnI babhUvaiSA, tataH kaNvarSiNA'dhunA / preSitA'sti gRhadvAre, gRhANainAM svagehinIm // 131 // tatra prasUyamAnAyAstasyAH syAdvighnasambhavaH / puNyavadgarbhadhAriNyaH, striyo rakSyA hi yatnataH // 132 // vismayA''taGkasamphullapakSmavyAptavilocanaH / autsukyAtprAha bhUpAlaH, kA sA nanu zakuntalA ? // 133 // na kadA'pi mayA kAcit, pariNItA muneH sutA / katarA garbhavArtA tu, yattasyA darzanaM na me // 134 // avicAryaiva yuSmAbhirAdiSTametadIdRzam / kvA''zrame sA muneH putrI, kvA'bhyamitryastvahaM sadA // 135 // munirAha sadA rAjan !, vyApAravyAkulo'si yat / smarati tat kiyatte'tra, mA tvenAM nRpa ! vismara // 136 / / zaraNaM yattvamevA'syA, nA'nyaH sthAnamataH param / tvattaH saJjAtagarbhAyA, nivAsaH ko'smadAzrame ? // 137 // mune ! vetsi kathaM garbho mamA'yamiti bhUbhujA / prokte sa tApasaH kruddhaH, proce vadati garbhiNI // 138 / / smAraM smAraM svayaM rAjan !, nA''datsva muniputrikAm / mAnyastrIvadviDambyainAmapi tyaktuM matiM kRthAH // 139 // 262 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadA strIvyasanA'ndhAnAM, matiH smRtiparAGmukhI / paraM tvamasi vijJAnAmagraNIrnItikArakaH // 140 // avazyaM naiva kartA'smi, kadA'pyetasya karmaNaH / iti nizcitya cittena, sA'vaSTambhaM nRpo'vadat // 141 // RSe ! samyagna vijJAya, samAyAto'si matpure / so'nyaH ko'pi gaveSyaste, yaH svIkRtya striyaM tyajet // 142 / / na dRSTA nA'pi ca proktA, na saGgena viDambitA / ityarthe nizcayaM matvA, bhUyo yAhi tvamAzramam // 143 // muniH prAha krudhA tAmrastvAM vidmo vayamuttamam / varNAzramaguruM varNasaGkaropaplavA'paham // 144 // na jAnImaH svayaM nityastrIvyasanAdurAzayam / avicArajJamAsaktamanyAye virataM nayAt // 145 // ata eva tavA'nyAyAt, prArambhA vyavasAyinAm / vRkSA bAhyA''zramANAM ca, na phalanti yathA purA // 146 / / AstAmanyatkilA'nyAyasthAnaM kiM syAdidaM kvacit ? / kulInAnAM prazAntAnAM, strINAM svIkAranihnavaH // 147 // mA tvaM vRthA kRthAH kopamasmAsu satyavAdiSu / na soDhAro vayaM kopamapavAdapradasya te // 148 // ityukte bhUbhujA kruddhaH, tApasaH prAha sAhasAt / are ! duSyanta ! vetsi tvamapavAdaM kilA'dhunA? // 149 / / na tadA jJAtavAn kiM tvaM, kulastrIgrahamIdRzam ? / pUrvaM yA svIkRtA snehAt, sA haThAt svIkariSyate // 150 // dharmA'dhikaraNA'mAtyAH, procurAcArakovidAH / rAjan ! mA sahasaivainAM, muniputrIM nirAkRthAH // 151 // duSyanta-zakuntalAkathA / 263
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavetsA vismRtA kAlAdAnAyyA'H [StropalakSaya I pRcchA'bhijJAnamapyenAM, vivAhasmArakaM kila // 152 // omityukte nRpeNA'tha, munirenAmajUhavat / sArdhaM vRddhatapasvinyA, praviveza zakuntalA // 153 // nIraGgIcchannavaktrA'grAM, lajjA''cchAditavaktRtAm / samIkSya vismRtigrasto rAjA tAM drAg nirAkarot // 154 // zakuntalA tato dadhyau, kA gatirme'dhunA hahA !!? | rahasyUDhA'smi yenA'hamuktistasyeyamIdRzI // 155 // na mAmanyAyinIM matvA, neSyanti munayo gRhAn / nA'sti me sthAnamanyatra, kiM karomi ? kva yAmi ca ? // 156 // rAjA parSadi caitasyAM, naivA'haM vaktumutsahe / na vinA vacanAnmanye, pratyeSyati mahIpatiH // 157 // iti cintayantyAM tasyAmUcuste mantriNastataH / zubhe ! kimastyabhijJAnaM, sambandhapratyayAya naH ? // 158 // zakuntalA''ha rAjaiva, pratyayaH kiM pareNa me ? / kiM na jAnAti bhUpo'yaM ?, yo'dhunA vaktyanIdRzam // 159 // rAjA''ha mugdhe ! naivA''hamadrAkSaM tvAM kadA'pi hi / sambandhasandhibandhAya, tato matpratyayaH katham ? // 160 // tApasaH prAha mugdho'yamAraNyakA'GganAjanaH / satItvAdRjubhAvAcca, nA'nRtaM vakti bhUpate ! // 161 // rAjA''ha namune ! vetsi, strINAM caritamadbhutam / mAyAkauTilyapANDityAt, tatkiM yat kurvate na tA: ? // 162 // satyaM vetsyanubhUtatvAt, strIvRttaM kiM tu tanmayi / cedbhavennRpa ! nedRk syAduktipratyuktiviplavaH // 163 // 264 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityuktvA sA rurodoccai, rodayantI satAM manaH / tathA'pyakaruNo rAjA, nA'smArSInnA'bhyamanyata // 164 // dharmA'dhikAriNaH procurmugdhe ! kiM ruditena te ? / kathaya tvamabhijJAnaM, yena pratyeti bhUpatiH // 165 // zakuntalA''ha vIkSye'haM, satyamasya mahIpateH / abhijJAnA'kSarapatrairmantavyamiti sarvagam // 166 // savimarzaM nRpo dadhyau, sA'vaSTambhaM vadatyasau / abhijJAnA'rpaNAdeva, svIkRtA kimiyaM bhavet ? // 167 / / astu pazyAmyabhijJAnaM, vivAdaghnaM sphuTasmRti / iti svenaiva rAjA tAmabhijJAnamavAdayat // 168 // tApasena tataH proktA, nItimAha mahIpatiH / putri ! pUraya saGketamiti sA'tha zakuntalA // 169 / / kilA'GgulIyakaM rAjJastathaivA'sti mamA'Ggalau / iti smRtvA nRpaM vIkSyA'darzayat sA'GgulI nijAm // 170 / / kimidaM darzayatyeSetyAdarAt sarvasaMsadi / pazyantyAM sA svayaM zUnyAM, tato'drAkSInijA'GgulIm // 171 / / hatA'haM mAtarevaM hA !, kva yayau me'GgalIyakam ? / iti pralapantI sA'tha, praikSiSTetastato bhuvam // 172 / / apajahe'tha kenA'pi, patitaM vA svayaM bhuvi / na vedmi kva gataM rAjJA, svenA'rpitA'GgulIyakam // 173 / / satyavacca nRpaH proce, mune ! pazyata satyatAm / araNyavAsamugdhAnAM, tApasInAM vrataspRzAm // 174 / / aho ! dhASryamaho ! dhASryametasyA AzramaukasaH / asatyamapi yA satyIkRtya pralapati sphuTam // 175 // duSyanta-zakuntalAkathA / 265
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyayaiva bhavanto'pi, pAkhaNDivratadhAriNaH / enAM mAyAvinI kRtvA, vizvaM viplAvayanti ye // 176 / / tApasaH prAha saMruddhakrodhabandho'parAdhataH / rAjan ! nahi vayaM vidmazceSTitaM yoSitAmidam // 177 / / kintvahaM guruNA'bhyarthya, preSito'rpayituM tava / gRhANa tyaja vA'pyenAM, tvamIzo'syA hyataH param // 178 // ityuktvA sa munistUrNaM, cacAla svA''zramaM prati / zakuntalAM tataH pRSThamanvAyAntIM krudhA'vadat // 179 / / hate ! durAtmake ! duSTe !, pApiSThe ! kulapAMsane ! / duHzIle ! mAnumAmAgAH, zrayasva patimAtmanaH // 180 // sthitvA dinAni tAvanti, vayaM kalaGkitAstvayA / adhunaitya vidhAtA'si, kalaGkasyA'pi cUlikAm // 181 // ityudIrya munistUrNaM, tyaktvA tAM mandagAminIm / AzramaprA'JjalaM mArgamAzriyat saparicchadaH // 182 // gate munau nRpasyA'gre, tasthuSI sA zakuntalA / duSyantena niSiddhA'tha, rudatI bhuvamAha ca // 183 / / pRthvi ! durAtmanA patyA, tyaktA muktA'tra carSibhiH / nA'nyo me zaraNaM tattvaM, dvidhA bhava vizAmi yat // 184 / / iti tasyAM vadantyAM ca, dvidhA jAtA puro mhii| jyotiSA kenacittUrNaM, kvA'pi nItA zakuntalA // 185 / / aho ! AzcaryamAzcaryamiti vAci sabhAjane / yayAvutthAya rAjA'thA'nyatra saJjAtavismayaH // 186 / / anyadA dhIvaraH ko'pi, rAjJastadaGgulIyakam / vikretuM svarNavaNijAM, darzayAmAsa dUrataH // 187 / / 266 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ svenotthAya vaNik tasya, hastAdAdAya tattadA / vIkSyamANo'kSarANyatra, duSyantasyetyavekSyata // 188 / / rAjJo'GgalIyakaM hyetaditi vyAghuTya so'rpayan / dadRze nagarA'dhyakSaiH, kimetaditi vAdibhiH // 189 / / purA'dhyakSA vaNigghastAttadAdAyopalakSya ca / mahIzamudrikAcaurastvamityenamabandhayan // 190 / / kSiptvA catuSpathe baddhaM, taM rAjJe te vyajijJapan / amuJcaMzca puro ratnaramyaM tadaGgulIyakam // 191 / / dRSTvA tadupalakSyA'tha, rAjA'smArSIdidaM kila / yanmayA muniputryai hi, saGketAyA'pitaM purA // 192 // kathaM ca priyAyA hastAccyutvA kaivartamAsadat ? / vinA'nena mayA nopalakSitA hA ! zakuntalA // 193 / / kva tAni prathamapremacATuvAkyAni tAM prati ? / zatru pratyapyavAcyAni, kva cedAnIM vacAMsi me ? // 194 // mayA taduktaM yena syAdbhUyo darzanameva na / ata eva vacaH zAntaM, vaktavyamiti zatruSu // 195 / / dhigmAM durjanamajJAnAM, kRtaghnaM nistrapaM zaTham / svIkRtya cATubhiH kAntAM, durvAkyairyo'dhunA'tyajat // 196 // pazyantI mayi tatprema, manasikRtya mAmiha / AgatA'pi priyA hA ! dhik, parAbhUtA mayA kiyat // 197 / / mama parAbhavenaiSA, praviveza mahItalam / divyena jyotiSA tena, sA bhaviSyati rakSitA // 198 // tataH kaivartamAkArya, duSyanto duHkhamIyivAn / papraccha mudrikAratnazuddhi kvedaM tvayekSitam ? // 199 // duSyanta-zakuntalAkathA / 267
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ kampamAnavapuH prAha, dAso nAtha ! purAdbahiH / taDAge jAlapatitaM, dRSTvaitadAnayaM tviha // 200 // tasyeti vacanaM zrutvA, samyagvijJAya cetasi / nA'trA'parAdho'syA'stIti, bandhAdamocayannRpaH // 201 // tata: zakuntalAsaGgaviyogAdatiM gataH / sarvatrA'pIkSayAmAsa, paraM na prApa tAM priyAm // 202 // kAlena tatra kaNvarSerAzrame bhUpatirgataH / yuddhyamAnaM mRgendreNa, drakSyati svasutaM priyam // 203 // jJAsyatyeSa madIyo'yaM, suta IdRg parAkramaH / tato dRSTvA priyAM tatra, paramAM mudameSyati // 204 // iti duSyantarAjasya, vismRtA'pi zakuntalA / mudrA'bhijJAnadRSTAntAdbhUyo'bhUt premabhAjanam // 205 // tatheyaM tvatsakhI kiJcitsaGketaM vacanaM ca vA / nivedya vedyacaturA, patiM pratyAyayenna kim ? ||206 // GETS ST mahAbhAga !, prAJjaleyaM sakhI hi nau / na vetti vAcyakartavyajJAtavyAni patiM prati // 207 // ityantare'bhyudito'rko jagatAM pazyatoharaH / andhakArapaTaM vyomno yo jahAra karairnijaiH // 208 // tatazca buddhisandhAnastasya bhUpasya mantrirAT / rudatyAzca striyastasyAH, pitA so'tra samAyayau // 209 // madIyo'yaM mahAmantrI, buddhisandhAna sa rAjA tamupalakSyeti, dUrIbhUya yayau gRhAn // 210 // acintayacca yanmantrI, samAgAttatra kAnane / tanmanye rudatI strIyaM tatputrI syAtsakhIvRtA // 211 || 268 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA mayA pariNItA''sIt, saivaiSA na parA bhavet / garbhasandehakaSTena, mayA nirvAsitA gRhAt // 212 // tatkimeSA bahirmarttumupAgAttatpitA punaH / pratipAdya gRhaM netA, svAM putrIM gurviNImapi // 213 // anyadIyo madIyo vA, tasyA garbho'bhavat kila / tadetajjJAyate samyag, na vinA jJAninA khalu // 214 // iti cintayantaM kSmApamAsInaM saMsadi svayam / AgatyodyAnapAlastu, baddhA'JjalirvyajijJapat // 215 // rAjan ! brahmANDabhANDA'ntarvarttivastunivedanAt / ArAdhyaH kAnane kazcideko jJAnI samAyayau // 216 // rAjA'tha garbhasandehavicchedAyA''zu jagmivAn / yathAvidhi namaskRtya, zuddhabhUmAvupAvizat // 217 // cakre jJAnI ca saMsAradAvAnalaghanA''valIm / saddharmadezanAM mohamAtaGgacchedasiMhikAm // 218 // vijJAyA'vasaraM rAjA, sandehaM manasi vyadhAt / jJAnI cA''khyat satI rAjan ! mantriputrI tava priyA // 219 // jJAnivAcaM nizamyeti, rAjA citte'karoditi / tAM satIM dhigahaM mUDhaH, parAbhUvaM nirAgasam // 220 // anyaccA'dyA'pi magno'smi, viSayA'zucikardame / saGgRhNAmi navanavAM, viSThAbhastrAM nitambinIm // 221 // na punarbhavakukSetre, bahujanmA''lavAlake / pApAnAM baddhamUlAnAM, chedinIM zamasampadam // 222 // iti svenaiva vairAgyasUryadhvastatamoguNaH / lakSmIbuddhinRpastyaktvA, rAjyaM vratamupAdade // 223 // duSyanta- zakuntalAkathA / 269
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ parISahacamUdhATI, sahamAna: sucetasA / muniH so'pAlayatsamyag dIkSAM zuddhAM jinezituH // 224 // sa mRtvA cA''yuSaH prAnte, devo'bhUdacyute tataH / sampUrNA''yustatazcyutvA jAtastvamasi bhUpate ! // 225 // tvayA pUrvabhave dAnaM, samyag zraddhAnapUrvakam / tapaHsaMyamapAtrebhyo dade tenA'si rAjyabhAk // 226 // yA ca sA bhavatA sAdhvI, bhAryA satItvazAlinI / jAtagarbhA niSThureNa, nirvAsitA''tmano gRhAt // 227 // tasmAtkarmaparINAmavazAddezA'ntaraM bhavAn / ekAkI kSutpipAsA''rtto babhrAma karmasaJcayAt // 228 // ityAkarNya gurUNAM sa, vAcamAcAntakalmaSAm / jagrAhA'bhigrahaM rAjA, gurubhya: purataH kSamI // 229 // samyag svarUpamajJAtvA, na mayA kamapi prati / roSitavyamiti proccairvAcaM produccarannRpaH // 230 // punaH praNamya papraccha, sa gurUn vihitA'JjaliH / mamA''tmA lapsyate mokSaM na veti vadata prabho ! // 232 // jJAtvA jJAnena te'pyUcurajAputra ! mahIpate ! / candraprabhajinendrasya, tIrthe tvaM setsyasi dhruvam // 232 // sa ca candraprabhasvAmI, puryAmatra bhaviSyati / ikSvAkuvaMzasambhUto rAjA tIrthakRSTamaH ||233 || tvametasmin bhave svA''yuH, prapAlya svargameSyasi / bhUtvA martyaH punarbhAvI, tasyA''dyagaNabhRdbhavAn // 234 // zrutveti mumude rAjA, tatheti gurujalpitam / abhistutya subhaktyA ca praNamya visasarja tAn // 235 // 270 candraprabhacaritre prathama paricchedaH /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ tataH paraM babhUvaiSa, dharmakarmaratiH sadA / cakAra tIrthayAtrAbhirjinadharmaprabhAvanAm // 236 / / ratnasvarNamayAnyAzu, sa bimbAnyarhatAM mudA / pratyaSThApayadAcAraviduro vidhipUrvakam / / 237 / / yasmAdajJAnatA kvA'pi, saMsAre'tra na jAyate / prANinAM tacchrutaM tena, cakre'bhyastaM svanAmavat // 238 // dayApurassaraM dharmaM, zraddhAM samyaktvalAlitAm / pUjAM jinendrapAdA'bjasaparyApakSapAtinIm / / 239 // bhakti suvidhisAdhubhyo'nurAgaM jinazAsane / sAmikebhyo vAtsalyaM, pauSadhA''dau vratakriyAm // 240 // Atmanazca gRhasthAnAmanyeSAM cA'bhinandayan / ajAputraH sa rAjarSI, bhUya rAjyaM karotyatha // 241 // tribhirvizeSakam // krameNa vratasamprApteH, prApya svargasukhAni saH / candraprabhajinendrasya, tIrthe labdhA zivazriyam // 242 / / iti zrIdevendrA''cAryaviracite zrIcandraprabhasvAmIcarite pUrvavaMzyaprastAvanAparicchedaH prathamaH samAptaH // granthA'gram 3162 / / // iti prathamaH paricchedaH // duSyanta-zakuntalAkathA / 271
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ likhita : pU. gaNivaryazrI dvArA sarjita - saMpAdita sAhitya siddhAMtonA dhanurdhArI . nahi joie, 2600nI rASTrIya ujavaNI 6 mAsathI adhika upavAsa jaina zAsanane mAnya kharAM ? 2600nuM jherIluM AkramaNa mArI bAra pratijJAo (traNa AvRtti) (zrAvakanA 12 vratanI TUMkI ane saraLa samaja) hAMkI kADho, giranAra ropa-vene . sImaMdhara svAmInI bhAvayAtrA (traNa AvRtti) bhAvAcArya vaMdanA (be AvRtti) japo nAma, sUrirAma zraddhAMjali sametazikharanI bhAvayAtrA nUtana arihaMta vaMdanAvalI pUrva puruSonI aMtima ArAdhanA keTalAMka pUrvajanmo bhAga-1-2-3-4-5-6 . aSTApadatIrthanI bhAvayAtrA-sacitra (be AvRtti) prAcIna graMtha + nUtana TIkA : AtmanivAjJAtriMziA + tatvarUSi TIjA + anvaya + zabdArtha + bhAvArtha rabhAvanapazcavizatiSThA + maGgalamAtA TIA + anvaya + zabdArtha + bhAvArtha samyavarahasthaLam + yodhipatAjA TIvjhA + saTIkagUrjarAnuvAda sumatisambhavamahAvAvyam + mokSamannarI TIjA + saTIkagUrjarAnuvAda anuvAdita : tapA-kharatara bheda saMpAdita : stutinaMdinI gAyuM, mAnatuMga sUrie... dhanyaritram (gadya) prata kAdambarI - 1 ane 2 (saMskRta volyuma) zobhana stuti (anvaya-anuvAda sAthe) zomanastuti-vRttimAtA khaMDa-1 ane 2 (5 TIkA + 1 avasUri sahita) prabodhacintAmaNiH. pArzvanAthacaritram (pU. hemavijayagaNikRta ) candrapramacaritram - 1 ane 2 aprApya aprApya aprApya aprApya . rU. 10/ aprApya rU. 10/ . rU. 5/ rU. 60 sAdara... aprApya . rU. 5/ sAdara... sAdara... rU. 50/ aprApya aprApya aprApya kumArapALa rAjAnA rAsanuM rahasya prApya pustako / graMtho pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone temaja jJAnabhaMDArane bheTa ApavAmAM Ave che. jemane khapa hoya temaNe eka P.C. kusuma-amRta TrasTa, vApInA saranAme lakhI pustaka maMgAvI levA.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna graMtha + nUtana TIkA + saTIka anuvAdavALA graMtho AmAM TrAnsesana sumatisambhavamahAkAvyam yasa --- nAmaH * Het rIvAIjha eka gaNivardhanaH 'tattvaci' TIkA ane mAvAnuvAda dvArA samalaMkRta gujarezvara kumArapALa praNIta AtmaniMdA dvAtriMzikA dhAmanA 1. munirAja zrI zivapAla che manamAM ja saMskRtaprAyopetaM saTIkagurjarAnuvAdasamanvItaM, 'bocipatAkA' TIkayA samalaGkRtaM samyaktvarahasyaprakaraNam pedeemerel gree the Condo 8vobe maMgalamanA TIyA - bhAvAnuvAda dvArA sarvata ratnAkara paMcaviMzatikA pUrvamAM atyaMta e narI hAra
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdita sAhitya prabodhacintAmaNiH pArzvanAthacaritram zobhana stuti braryana kAdambarI kAdambarI tapA-kharatara bheda zobhanastuti vRttimAlA zobhanastuti vRttimAlA dvitIyaH khaNDa Postale sh saMpImita kumArapALa rAjanA carasanuM rahastha fuall
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgendragaDIyaH zrIdevena manuS zrIcandraprabhacaritram (prathamaH khaNDaH) 1 des pUjyanItivardhanavijaya amRtA nAgendra zrIvendra zrIcandraprabhacaritram (dvitIyaH khaNDaH) 2 dafwe kAphI Tejas Printers AHMEDABAD M. 98253 47620