________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
आख्यातं - कथितम् । 'ते विज्जाहरणगरा' तानि अनन्तरोक्तानि विद्याधरनगराणि कीटशानि ? इति जिज्ञासायामाह - 'रिद्धत्थिमियसमिद्धा' ऋद्धस्तिमित समृद्धानि 'पमुइय जण जाणवया जाव पडिरुवा' प्रमुदितजनजानपदानि यावत् प्रतिरूपाणि ऋद्धानि = विभवभवनादिभिर्वृद्धिं प्राप्तानि स्तिमितानि - स्वपरचक्रभयरहितानि, समृद्धानि-धनधान्यादिसमृद्धियुक्तानि अत्र द्विपदकर्मधारयः । तथा पमुदित जनजानपद नि-प्रमुदिताः हृष्टाः प्रमोदकर वस्तूनां सद्भावात् जना नगरीवास्तव्याः लोकाः जानपदाः जनपदभवाः देशभवास्तत्राऽऽयाताः सन्तो येषु तानि तथा । यावत् यावच्छद्वात् नगरवर्णनमौपपातिकसूत्रवर्णित चम्पानगरीवद् बोध्यम् । केवलं स्त्रीनपुंसकत्वकृतो विशेषः तदर्थ जिज्ञासुभिरौपपातिकसूत्रस्य मत्कृता पीयूपवर्षिणी टीका विलोकनीयेति । प्रासादीयानि दर्शनीयानि अभिरूपाणि प्रतिरूपाणीत्येषां व्याख्या प्राग्वत् । 'तेसु णं विज्जाहरणगरेसु तेषु पूर्वोक्तेषु विद्याधरनगरेषु खलु 'विज्जाहररायाणो' विद्याधरराजानः विद्याधराणां राजान:- अधिपतयः 'परिवसंति' परिवसंति - निर्वसन्ति । " विद्याधरराजान" श्रेणियों में । " ते विजाहरणगरा रिद्धत्थिमियसमिद्धा पमुइय जणजाणवया जाव पडिरूवा " ये विद्याधरों की राजधानियां विभव, भवन आदिकों द्वारा ऋद्ध हैं- वृद्धि को प्राप्त है; स्तिमित हैंस्वचक और परचक्र के भय से रहित है, एवं धनधान्यादि रूप समृद्धि से युक्त हैं । तथा प्रमोदकर वस्तुओं के सद्भाव से नगरी में वसने वाले जन एवं बाहर से आये हुए जन सब सदा प्रमुदित रहते है यहां यावत् शब्द सूत्रकार ने यह प्रकट किया है कि इन नगरियों का वर्णन जैसा औपपातिक सूत्र में चम्पा नगरी का वर्णन किया गया है वैसा ही है उस के वर्णन में आये हुए पदों की व्याख्या हमने उसकी पीयूषवर्षिणी टीका में स्पष्ट की है प्रासा दीय दर्शनीय, अभिरूप एवं प्रतिरूप पदों की व्याख्या यथास्थान कर दी गई है “तेसुणं विज्जाहरणगरेसु विज्जाहररायाणो परिवसंति महया हिमतवंतमलयमंदरम हिंदसारा रायवपणओ भाणियन्वो" उन विद्याधर नगरों में विद्याधर राजा रहते हैं ये सब राजा हैमवतक्षेत्र की
1
९०
7
जाव
११० छे. "ते विज्जाहरणगरा रिद्धत्थिमियसमिद्धा पमुइयजण जाणवया पडिरुवा” मा विद्याधरोनी राजधानीओ। विलव, भवन वगेरेथा ऋद्ध छे, वृद्धि-आस छे, સ્તિમિત છે-સ્વચક્ર અને પરચક્રના ભયથી મુક્ત છે, તેમજ ધનધાન્યાદિરૂપ સમૃદ્ધિથી યુક્ત છે. તથા પ્રમાદદાયિની વસ્તુઓના સદ્ભાવથી નગરમાં રહે નારા તેમજ મહરિથી यावेसा न प्रमुदित रहे हो. ही 'यावत्' शब्दथी सूत्रअरे मा વાત સ્પષ્ટ કરી છે કે આ નગરીયાનુ વર્ણન જે રીતે ઔપપાતિક સૂત્રમાં ચ'પા નગરીનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તેવું જ છે. ચંપા નગરીના વનમાં જે પદે છે તેની વ્યાખ્યા અમે તેની પીયૂષષિણી ટીકામાં કરી છે. પ્રાસાદીય, દશનીય, અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપ પદોની વ્યાખ્યા સ્થાસ્થાન ४२वामां आवी छे " तेसुणं विज्जाहरणगरेसु विज्नाहररायाणो परिवर्तत महाहिमवंत मलय मंदर मदिसारा रायवण्णओ भाणियव्त्रो' ते विद्याधर
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
