________________
जम्बूद्वीपप्रशतिसूत्रे
करणमात्ररूपे साधनोपाये प्रवृत्त इत्यर्थः 'तए णं तस्स भरहस्स रण्णो अहमभत्तंसि परिणममाणंसि णमि विणमि विज्जाहररायाणो दिव्वाए मईए चोइयमई अण्णमण्णस्स अंतिअं पाउन्भवंति' ततः तदनन्तरं खलु तस्य भरतस्य राज्ञः अष्टमभक्ते परिणमति सति परिपूर्णप्राये जायमाने सति नमी विनमी विद्याधरराजानौ दिव्यया दिव्यानुभावज नितत्वात् मत्या ज्ञानेन चोदितमती प्रेरितमतिको अवधिज्ञानाद्यभावेऽपि यत्तयो भरतमनोविषयकज्ञानं तत्सौधर्मेशान देवीनां मनः प्रविचारीदेवानां कामानुषक्तमनोज्ञानमिव दिव्यानुभावादवगन्तव्यम्, अन्यथा तासामपि स्वविमानचूलिकाध्वजादि विषयकावधिमतीनां रमणेच्छा ज्ञानासम्भवेन सुरतानुकूलचेष्टोन्मुखत्वं न सम्भवेदिति, एतादृशौ सन्तौ तौ अन्योऽन्यस्य अन्तिकं समीपं प्रादुर्भवतः 'पाउन्भवित्ता एवं वयासी' प्रादुर्भूय प्रकटीभूय एवं वक्ष्यमाणप्रका रेण अवादिष्टाम् उक्तवन्तौ किमुक्तवन्तौ इत्याह- 'उप्पण्णे खलु' इत्यादि । 'उप्पण्णे खलु भो
૮૨૪
गये । (तए णं तस्स भरहस्त रण्णो अट्ठमभत्तंसि परिणममाणसि परिणममाणंसि णमिविणमी विज्जाहररायाणो दिव्वाए मईए चोइयमई अण्णमण्णस्स अंति पाउन्भवंति ) भरत राजा की अष्टम भक्त की तपस्या जब पूर्ण होने की आई तब नमि और विनभि दोनों विद्याधर राजा दिव्यानुभावजनित होने से दिव्य ऐसे अपने ज्ञान द्वारा प्रेरित मतिवाले बन कर आपस में एक दूसरे के समीप आये । यहां दिव्य ज्ञान से भरत के मन की बात जानने का जो उल्लेख किया गया है । सो इनके अवधिज्ञान तो था ही नहीं फिर भी उन्होंने जो उसके मन की बात जानली वह सौधर्मेशन की देवियां जिस प्रकार मनः प्रविचारि देवों के दिव्यानुभाव से (कामानुषक्तमनोविज्ञान वालो होती है । उसी तरह से इन्होंने भी दिव्यानुभाव से भरत के मन के भाव को जानलिया ऐसा समझना चाहिये । यदि ऐसो वात न मानी जावे तो फिर अपने विमान की चूलि - का की ध्वजमान जाननेवाले अवधिज्ञान वालो उन देवियों में उनके रिरंसा ज्ञान के अभाव से सुरतानुकूल काम चेष्टा के प्रति उन्मुखता नहीं बन सकती है । ( पाउन्भवित्ता एवं वयासी)
मां प्रवृत्त थया ( तप णं तस्स भरहस्स रण्णो अट्टममत्तंसि परिणममाणंसि णमि विणमी विजाहररायाणो दिव्वाप मईए चोईयमई अण्णमण्णस्स अंतिअं पाउब्भवंति ) श्रीभरत મહારાજાની અષ્ટમ ભકત ની તપસ્યા જ્યારે પૂરી, થવા આવી ત્યારે નમિ અને વિનમિ બન્ને વિદ્યાધર રાજાએ દિવ્યાનુભાવજનિત હેાવાથી દિવ્ય એવા પેાતાના જ્ઞાન વડે પ્રેરિત થઈ ને પરસ્પર એક બીજાની પાસે આવ્યા. અહી દિબ્ય જ્ઞાનથી ભરતરાજાના મનની વાત જાણવા અંગેના જે ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે તે તેમને અધિજ્ઞાનતા હતુ નહિ છતાંએ જે તેમણે તેના મનની વાત જાણી લીધી તે સૌઘમે શાનની દેવીએ જેમ મનઃ પ્રવિચારિ દેવાના દ્વિવ્યાનુભાવથી કામાનુષષ્કૃત મને। વિજ્ઞાનવાળી હોય છે, તે પ્રમાણે જ એમણે પણ દિવ્યાનુભાવથી ભરતના મનના ભાવ જાણી લીધે. આમ સમજી લેવુ... જોઈ એ જો આ પ્રમાણે માનવામાં આવે નહીં તે પછી પેાતાના વિમાનની ચૂલિકાથી ધ્વજામાન જાણનાર અવધિજ્ઞાનવાળી તે દેવીઓમાં તેમના રસાજ્ઞાનના અભાવથી સુરતાનુકૂલ કામચેષ્ટા પ્રત્યે ઉન્મુખતા સંભવી शतेभ नथी. ( पाउन् प्रवित्ता एवं वयासी ) मा प्रमाणे तेथे मन्ने पासे भावी ने
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
