________________
प्रकाशिका टीका तृ. ३ वक्षस्कारः सु० ३१ भरतराज्ञः राज्याभिषेकविषयकनिरूपणम् । उच्छुल्कम् उत्करम् उत्कृष्टम् अदेयम् अमेयम् अभटप्रवेशम् अदण्डकुदण्डिमम् अधरिमम् गणिकावरनाटकीयकलितम् अनेकतालाचरानुचरितम् अनुध्दतमृदंगम् अम्लानमाल्यदामानम्, प्रमुदितप्रक्रीडितसपुरजनजानपदम्, विजयवैजयिकम् इति ग्राह्यम्, तत्र.शङ्गाटकं 'सिंघाडा' इति भाषा प्रसिद्ध जलजफलं तदाकारं स्थानं त्रिकोणमित्यर्थः, त्रिकम्मिलितत्रिमार्गस्थानम्२,चतुष्कम् यत्र चत्वारो मार्गाःमिलन्ति तत् 'चोराहा' इति भाषाप्रसिद्धम् ३, चत्वरम् - बहुमार्गसंमेलनस्थानम् चतुर्मु खम्-चतुरिस्थानम् आगन्तुका दीनां विश्रामस्थानम् ५, महापथ:-राजमार्गः ६,पन्थाः-रथ्यामार्गः तेषु सप्तसु .स्थानेषु ते कौटुम्बिकपुरुषाः पट्टहस्तिस्कन्धारूढाः सन्तः - उच्छुल्कमित्यादि विशेषणविशिष्टं द्वादशसंवत्सरिकं . राज्याभिषेकोपलक्षकं प्रमोदम् उत्सवं घोषयन्ति उच्चस्वरेण सर्वजनान् अवबोधयन्तीत्यर्थः 'घोसित्ता' घोषयित्वा 'एयमाणातयं पच्चप्पिणंति' ते कोटुम्बिकपुरुषाः एताम् उक्त प्रकारिकाम् आज्ञप्तिकां राज्ञे भरताय प्रत्यापर्यन्ति समर्पयन्तिा
.. अथ भरतो यत्कृतवान् तदाह 'तए णं से' इत्यादि । 'तएणं से भरहे राया महया महया रायाभिसेएणं अभिसित्ते प्रमाणे सोहासणाओ अब्भुटेइ' ततः खलु तदनन्तरं किल स भरतो राजा महता महता राज्याभिषेकेण अभिषिक्तः सन् सिंहासनात् अभ्यु. त्तिष्ठति 'अन्भुट्टित्ता' अभ्युत्थाय. 'इत्थिरयणेणं जाव णाडगसहस्सेहि सद्धि संपरिखुडे अभिसेयपेढामो पुरथिमिल्लेण तिसोवाणपडिरूवएणं पच्चोरुहंति' स्त्रीरत्नेन सुभ. द्रया. यावत् नाटकसहस्त्रैः साद्धं संपरिवृतः संपरिवेष्टितः सन् स भरतो राजा अभिषेकसिंधाडे के आकर का जो मार्ग होता है उसका नाम शृङ्गाटक है जहां पर तीन मार्ग माकर मिलते हैं उसका नाम त्रिक है. जहां पह चार रास्ता आकर मिलते हैं उसका नाम चतुष्क है. इसे चौराहा कहते हैं । अनेक मागे जहां पर आकर मिलते हैं उसका नाम चत्वर है जिस स्थानमें चार द्वार होते हैं उसका नाम चतुर्मुख है. राजमार्ग का नाम महापथ है गलिमार्ग का नाम पथ हैं (तएणं से भरहे राया महया २ रायाभिसेएणं अभिसित्ते समाणे सोहासणाओ भन्भुटेइ) भरत राजा जब उनका राज्य के योग्य अभिषेक से अभिषेक हो चुका तब वे सिंहासन से उठे और (अम्भुट्टित्ता इत्थिरयणे ण जाव णाडग सहस्से हिंसद्धि संपरिबुडे अभिसेयपीठामोपुरस्थिभिलणं तिसोवाणपडिरूपएणं पच्चोरुहति) उठकर स्त्रीरत्न के साथ २ यावत् हजारों પક્તિ વિશેષ૬ સપન ઉત્સવ જવાની ઘોષણા કરવા લાગ્યા. શિઘડાના જેવો આકાર જે માગને હોય તેનું નામ શૃંગાટક કહેવામાં આવે છે. જ્યાં ત્રણ માર્ગે આવીને મને છે. તેના નામ ત્રિક છે, અને ચારમાર્ગ મળે તેનું નામ ચતુક છે. એને ચકલે પણ કહે છે. અનેક માર્ગે જ્યાં આવીને મળે છે. તેનું નામ ચવર છેજે સ્થાનમાં ચાર દ્વાર હેય છે, તેનું નામ ચતુર્મુખ છે. રાજમાર્ગોનું નામ મહાપથ છે, ગલીના भागन नाम ५५ छ. (तएणं से भरहे राया महया २ रायाभिसेएणं अभिसिसे सम्मणे.सीहासणाओ अन्भुटेइ) 1. योग्य मेवी मनिषेविषयी भरत २ लायाविषय भयो त्यारे तसा सिंहासन परथी असा था अन अम्भुद्रित्ता इत्थिरयणे जाव णाडगसंहस्सेहिं सद्धि संपरिवुडे अभिसेयपीढाओ पुरथिमिल्लेयेण तिसोबाण
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
