________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
पादरक्षणयुगं तेन समायुक्तम्, पुनः कीदृशं तत् बहुकिङ्कर कर्मकर पुरुषपादात परिक्षिप्तम्, बहुकिङ्कराः प्रतिकर्मपृच्छाकारिणः स्वामीनमापृच्छय कार्यकारिण इत्यर्थः भृत्याः कर्मकराः कार्यकणिः ततो ऽन्यथाविधास्ते च ते पुरुषाचेति बहुकिङ्करकर्म कर पुरुषास्तैः पदातीनां समूहः पादातं पदातिसमूहस्तेन च परिक्षिप्तं सर्वतो वेष्टितं वैधृतत्वादेव पुरतो यथानुपूर्व्या यथाक्रमं संप्रस्थितम् 'तयणंतरं च णं सत्त एगिंदिय दियरयणा पुरओ अहाणुपुवीए संपत्थिया' तदन्तरं च खलु सप्त एकेन्द्रियरत्नानि पृथिवी परिणामरूपाणि पुरतः संप्रस्थितानि चलितानि कानि च तानि इत्याह ' तं जहा ' इत्यादि ' तं जहा चक्करयणे १, छत्तरयणे२, चम्म त्यणे३, दंडरयणे, असिरयणे५, मणिरयणे ६, कागिणिरयणे ७ तद्यथा चक्ररत्नम् १, छत्ररत्नम् २, चर्मरत्नम् ३, दण्डरत्नम् ४, असिर त्नम् ५, मणिरत्नम् ६, काकणीरत्नम् ७ । ' तयणंतरं च णं णव महाणिहिओ पुरओ अहाणुपुत्रीए संपट्टिमा' तदन्तरं च खलु नत्र महानिधयः नैसर्पादि शङ्खान्ताः पुरतः अग्रतो यथानुपूर्व्या यथाक्रमं संप्रस्थिताः पातालमार्गेणेति गम्यम् अन्यथा तेषां निधिव्यवहार एव न सङ्गच्छते, तदेव निधिनां निधित्वं यत् भूम्यामधोऽवस्थायित्वं तद् यदि चक्रवर्तिना सह उपरि चलेत्तदा तेषां निवित्वमेव अतस्ते निघय उपरि यच्छत्रश्चकथा । (तयतरं च पत्त एगिंदियरयणा पुरमो अहाणुपुत्रीए संपत्थिया) इसके बाद सात एकेन्द्रिय रत्तु-चक रत्न, छत्ररत्न, चर्मरत्न, दण्डरत्न, असिरत्न, मणिरत्न और काकणोरत्न – ये सब रत्न यथानुपूर्वी चले ( तयणंतरं च णं णव महाणिहिओ अहाणुपुवीए संपट्टिया) इनके बाद पाताल मार्ग से होकर नौ महानिधियां प्रस्थित हुई । निधियों में यही निधित्व है । कि वे भूमि के नीचे रहती है ये अगर चक्रवर्ती के साथ ऊपर होकर दिखती हुई चले तो उनका निधित्व ही समाप्त हो जावेगा । इसलिए ये चक्रवर्ती को लक्ष्य करके भीतर २ हो चलती है । इन निधियों के नाम नैसर्प पाण्डुक यावत् शंख है। यहां यावत्पद से ये अवशिष्ट छह निधियां गृहीत हुई हैं- उनके नाम इस प्रकार से हैं- पिंगलक, सर्वरत्न महापद्म, काल, महाकाल, माणवक और થી યુક્ત હતું. એની ઉપર પગ મૂકી ને રાજા તે સિ`હાસન ઉપર આરૂઢ થતા હતા. એ સિહાસન પાદુકાયગ થી પણુ સમાયુક્ત હતુ. એટલે કે ખડાઉ મૂકવાના સ્થાનય યુક્ત હતુ અને કિંકરા, કકરેા તેમજ પદ્યાતીએના સમૂહોથી પરિક્ષિપ્ત હતુ. મેર એ सर्वथा व्यास हेतु ( तयण तरंच णं सत्त पगिदियरयणा पुरओ अहाणुपुव्वोप संपत्थिया) ત્યાર ખાદ સાત એકેન્દ્રિયરત્ન -ચક્રરત્ન, છત્રરત્ન, ચમ રત્ન, દડરન, અત્તિરત્ન મણિરત્ન, रत्न से सरत्नो यथानुपूर्वी यादयां - ( तयणंतरंच णं णव महाणिहिमो पुरंओ अहाणुपुप संपडिया) त्यारमाह याताज भार्ग थी थपने नव महानिधियो પ્રસ્થિત થયા. નિધિએમાં એજ નિધિત્વ છે કે તેએ ભૂમિની નીચે રહે છે. જો એ નિધિએ ચક્રવતી ની સાથે ઉપર થઈને બધાં જઈ શકે એવી રીતે ચાલે તે તેમનુ નિધિત્વજ સમાપ્ત થઇ જશે. એથી ચક્રવતી ને લક્ષ્ય કરીને તેએ અંદર જ ચાલે છે. આ નિધિએના નામે નૈસર્પ, પાંડુક યાવત્ શંખ છે. અહીં યાવત પદથી અવશિષ્ટ નિધિયા સંગ્
८७२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
