________________
६२४ .
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे गृहावयव विभागे शास्त्रोक्तविधिविधाने प्रधान मुख्यम्, पुनश्च कीदृशम् 'गम्भिणिकण्णरुक्खवल्लिवेढिय गुणदोसविधाणए' गभिंगी कन्यावृक्षवल्लिवेष्टितगुणदोषविज्ञायकम्, तत्र-गर्मिण्यः-जातगर्भा वल्यः फलाभिमुखवल्लय इत्यर्थः कन्या इव कन्या अफला: अथवा दूरफलावा वल्लयः वृक्षाश्च वास्तुक्षेत्रप्ररूढाः वल्लिवेष्टितानि-भावे क्तप्रत्ययविधानात् वल्लिवेष्टनानि वास्तु क्षेत्रोद्गतवृक्षेषु आरोहणानि एतेषां ये गुणदोषास्तेषां विज्ञायकं विशेषरूपेण जानति, ते चेमे "गर्भिणी वल्लिास्तुप्ररूढा आसन्नफलदा कन्या च सा तत्रैव नासन्नफला, वृक्षाश्च प्लक्षवटाश्वत्थोदुम्बराः प्रशस्ताः आसन्नाः कण्टकिनोरिपुभयदा" इत्यादि, प्रशस्तद्रुमकाष्ठं वा गृहादि प्रशस्तम् वल्लिवेष्टितानि प्रशस्तवल्लिसम्बन्धीनि प्रशस्तानि गृहमहीषु न चाप्रशस्तवल्लिसम्बन्धीनि पुनश्च 'गुणहढे' गुणाढयम् प्रज्ञाधारणाबुद्धिहस्तलाघवादिगुणयुक्तम्, तथा 'सोळसपासायकरणकुसणे' षोडश प्रासादकरणकुशलम्, तत्र षोडश प्रासादाः सान्तनस्वस्तिकादयो भूपतिगृहाणि तेषां करणे कुशलं निपुण मित्यर्थः, तथा 'चउसद्विविकप्पवित्थियमई' चतुः षष्टिविकल्पविस्तृतमतिः, तत्र-चतुःषष्टिविकल्पाः गृहाणां वास्तुप्रसिद्धा तत्र विस्तृता अमृढा मतिर्यस्य तत्तथा, विकल्पानां चतुःषष्टिरेवम्-प्रमोदविजयादीनि षोडशगृहाणि शास्त्रोक्तविधिविधान में वह प्रधान था मुख्य था गर्भिणी बेलों के अर्थात् फलामि मुखबेलो के, कन्या के जैसी अफल-अथवा दूरफल वाली बेलों के और वृक्षों के- वास्तु क्षेत्र प्ररूढ वृक्षों के ऊपर वल्लियों के वेष्टनों के गुण और दोषों का जानने वाला था, जैसे-गर्भिणी वल्लि वस्तु प्ररूढा आसन्नफलदा कन्याच सा तत्रैव नासन्नफला, वृक्षाश्च प्लक्षवटाश्वत्थोदुम्बरा प्रशस्ता भासन्ना कण्टकिनो रिपुभयदा" इत्यादि "प्रशस्तद्रुमकाष्ठंवा गहदि प्रशस्तं, वरिल वेष्टित्तनि प्रशस्तवल्लिसम्बधीनि प्रशस्तानि गृहमहीषु न चाप्रशस्तवल्लिसम्बन्धीनि" वह वर्द्ध कीरत्न गुणाढ्यथा-प्रज्ञाधारणाबुद्धिसे एवं हस्तलाघवादि गुण से युक्त था (सोलसपासायकरणकुसले) सान्तन स्वस्तिक आदि के भेद से सोलहप्रकार के प्रासादों के भूपतिगृहों,के बनाने में वह कुशल था (च उसट्ठिविकप्पवित्थियमई) वास्तुशास्त्रप्रसिद्ध६४ प्रकार के गृहो के निर्माण में वह अमूढमतिवाला था ६४प्रकार के गृह इस प्रकार से है-"प्रमोदविजयादीनि षोडशगृहाणि पूर्व વિધાનમાં તે પ્રધાન હતે, મુખ્ય હતે સગર્ભાલતાઓના એટલે કે ફળાભિમુખ લતાઓના, કન્યા જેવી અફળ અથવા દૂર ફળવાલી લતાઓના અને વૃક્ષોના વાહતુક્ષેત્ર પ્રરૂઢવૃક્ષની ઉપરની aaz वेष्टनाना शुमन पानात ज्ञाता हता, रेभ गर्भिणी वल्लिास्तुप्ररूढा आसन्न फलदा, कन्या च सा तत्रैव नासन्नफला, वृक्षाश्च प्लक्षवटाश्वत्थोदुम्बराः प्रशस्ताः आसन्ना कण्टकिनो रिपुभयदाः इत्यादि "प्रशस्तद्रुमकाष्ठं वा गृहादि प्रशस्त, वल्लिवेष्टितानि प्रशस्तवल्लिसम्बधीनि प्रशस्तानि गृहमहीषु न चाप्रशस्तवल्लिसम्बन्धीनि" ag રત્ન ગુણાઢ્યું હતું, પ્રજ્ઞા-ધારણ બુદ્ધિથી તેમજ હસ્તલાઘવાદિ ગુણેથી યુક્ત હતો તેમજ (सोलस पासायकरणकुसले) सान्तन शस्ति पणेरेना था सो रना प्रासाहीना भूपति डोन नियमात . (च उसट्टिविकप्पवित्थिय मई) वास्तु शास्त्र પ્રસિદ્ધ ૬૪ પ્રકારના ગૃહના નિર્માણમાં તે અમુઢ મતિવાળો હતે. ૬૪ પ્રકારના ગૃહે આ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
