________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
चनमात्वात्, तथा 'जाइ कुलरूवपच्चयपसत्यवारसावत्तगविसुद्धलक्खणं' जाति कुलरूपप्रत्ययप्रशस्त द्वादशावर्त्तविशुद्धलक्षणम् तत्र जातिः - मातृपक्षः कुलं पितृपक्षः रूपं सदाकारसंस्थानं तेषां प्रत्ययो विश्वासो येभ्यः ते च ते प्रशस्ताः प्रदक्षिणावहत्वात् शुभस्थानस्थितत्वाच्च ये द्वादशावर्त्ता देवमणिना नः चक्राकार गोलाकाराः चिह्नविशेषास्ते सन्ति यत्र तत्तथा बहुव्रीहिलक्षणः क प्रत्ययः, विशुद्धानि दोषावर्जितानि लक्षणानि अश्वशास्त्र प्रसिद्धानि यस्य तत्तथा ततः पदद्वयस्य कर्मधारयः, तत्र द्वादशावर्त्ताश्च इमे वराहोता: - ये प्रपाणगळकर्णसंस्थिताः, पृष्ठमघनयनो परिस्थिताः । ओष्ठ सविथ भुजकुक्षि पार्श्वगास्ते ललाटसहिताः सुशोभनाः ॥ १ ॥ प्रपाणम् १ गलः २ कर्णौ ३ पृष्ठम् ४ मध्यम् ५ नयने ६ ओष्ठो ७ सक्थिनी ८ भुजौ ९ कुक्षिः १० पार्थ्यो ११ ललाटम् १२ एतानि द्वादश स्थानानि तुरगस्य एतेषु स्थानेषु स्थिता अपि आवर्त्ताः द्वादशैव सुशोभनाः भवन्ति तथाहि - अत्र वृत्तिलेशः प्रपाणम् १ उत्तरोष्ठतलम् गलः २ कण्ठः यत्रस्थित आवर्त्ती देवमणि नामा हयानां महालक्षणतया प्रसिद्धः कर्णौ ३ प्रसिद्ध एतेषु स्थानेषु संस्थिताः तथा पृष्ठम् ४ पर्याणस्थानम् मध्यं ५ प्रसिद्धम् और न कमल नाल तन्तु उसकी गति से छिन्न भिन्न होते हैं। (जाइ कुलरूवपचचय पसत्थ बारसावत्तग विसुद्ध लक्खणं सुकुलप्पसूभं, मेहाविभद्दयविणीअं, अणुयतणुय सुकुमाललो भनिद्धच्छवि) जाति-मातृ पक्ष-कुलपिन्तृ पक्ष एवं रूप - सुन्दराकार संस्थान- इनका विश्वास जिनसे होता है ऐसे जो प्रशस्त द्वादश आवर्त हैं उनसे यह युक्त था तथा अश्व - शास्त्र प्रसिद्ध विशुद्ध लक्षणों से यह सहित होता है, एवं सुकुल प्रसूत था वराहोक द्वादश आवर्त्त इस प्रकार से हैं- ये प्रपाण गल - कर्ण संस्थिताः पृष्ठ - मध्य नयनो परिस्थिताः, अष्ट-सक्थि भुजकुक्षि पार्श्वगास्ते ललाट सहिताः सुशोभनाः ॥ १॥ प्रमाण - ऊपर के ओष्ठ के तल का नाम है, सो इस प्रपाण गल - कण्ठ के उपर जो आवर्त्त होता है उसका नाम देवमणि हैं और यह आवर्त अश्व के महान होने का लक्षण माना गया है इसी तरह दोनों कानों के ऊपर, पृष्ट भाग के ऊपरतथा पृष्ठ के मध्य में, दोनों પાણીમાં પણ ડૂબતા ન હતા અને કમળનાલ તતુ તેની ગતિથી છિન્નવિછિન્ન પણ થતા न होता. (जाइ कुलरूयपच्चयपसत्थ बारसावत्तग विसुअलक्खणं सुकुलप्पसूभं, मेहाविभदयविणीअं, अणुय तणुय सुकुमाल लोमनिच्छवि) लति – मातृपक्ष - 3, पितृपक्ष ने ३५સુદરાકાર સંસ્થાન—એ સર્વના જેમનાથી વિશ્વાસ થાય છે, એવા જે પ્રશસ્ત દ્વાદશ આવતાં છે તેમનાથી એ યુક્ત હતા, તેમજ અશ્વશાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ વિશુદ્ધ લક્ષણાથી એ સહિત હતા मने ये सुठुज-असूत हुतो. वराडे-त द्वादश भावतो या प्रमाणे --
ये प्रमाण गलकर्णसंस्थिताः पृष्ठ मध्य नयनोपरिस्थिताः । ओष्ठसक्थि भुजकुक्षि पार्श्वगास्ते ललाटसहिताः सुशोभनाः ॥१॥
પ્રપાણ——ઉપરના આòતલનું નામ છે. તે એ પ્રપાણ ગલ-કઠની ઉપર જે આવત ડાય છે, તેનુ' નામ દેવમણિ છે અને એ વત્ત અશ્વની શ્રેષ્ઠતા (મહત્તા)નું લક્ષણુ માનવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે બન્ને કાનાની ઉપર પૃષ્ઠ ભાગની ઉપર તેમજ પૃષ્ઠના મધ્યમાં
७५२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
