________________
४५८
जम्बूद्वीपप्राप्तिसूत्रे नाम्नः (वासस्स) वर्षस्य (केरिसए) कीदृशकः कीदृश (आयारभावपडोयारे) आकारभावप्रत्यवतारः प्रागुक्ताथेकमिदम् (भविस्सइ) भविष्यति अस्य प्रश्नस्योत्तरं भगवानाह(गोयमा) गौतम (काले) कालः (भविस्सइ) भविष्यति स कीदृशः इत्याह (हाहाभूए) हाहाभूतः हाहेत्याकारकं दुःखार्तलोकैः क्रियमाणं शब्दं भूतः प्राप्तः भू प्राप्तावात्मनेपदोतिभूधातोः क्त प्रत्ययान्तोऽयम्, स पुनः (भंभाभूए) भम्भाभूतः भम्भा-भेरी सेव भूतः जातः जनक्षयहेतुकशून्यत्वात् भेरीसदृशान्तःशून्यःस पुनः (कोलाहलभूए) कोलाहलभूतः कोलाहलम् आर्तपक्षिरुतं भूतः प्राप्तस्तथा (समाणुभावेण) समानुभावेन समा-काल विशेष: तस्यानुभावः सामर्थ्यम् समानुभावस्तेन तथा कालविशेषप्रभावेन (अ) च चशब्दोऽत्र वाच्यान्तरसूचनार्थः(खरफरुसधूलिमइला) खरपरुषधूलिमलिनाः खरेषु कठोरेषु परुषाः कठोरा खरपरुषा परमकठोरा ते चतेधूलिमलिनाः धूलिभिः रजोभिः मलिनाः मलाकुलाः वाताः इत्यग्रेतनेनान्वयः ते कीदृशाः ? इत्याह (दुविसहा) दुर्विषहा अतिदुः सहाः तथा (वाउला) व्याकुलाः व्याकुलयन्तीति व्याकुलाः व्याकुलोकारकाः अतएव (भयंकरा)भयङ्कराः भयोत्पादकाः य च (वाया) वाता: वायव (संवट्टगा) संवर्तकाः तृणकाष्ठादीनामेकदेशाद्देशान्तरे स्थापकाः (य) च वाता इति पूर्वेण सम्बन्धः (वाइंति) वान्ति गच्छन्ति इह (इह) आस्यां यडोयारे भविस्सइ) हे भदन्त इस अवसर्पिणीकाल के इस दुष्षम दुष्पमानामके फालके समय में जब कि यह अपनी उत्कृष्टस्थिति भी आ जावेगा भरत क्षेत्र का आकार भाव प्रत्यवतार-स्वरूप कैसा होगा ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु श्री कहते हैं-(गोयमा ! काले भविस्सइ हाहाभूए भंभा. भूए, कोलाहलभूए, समाणुभावेण य खरफरुसधूलिमइला दुन्विसहा वाउला भयंकरा य वाया संवाय वाइंति) हे गौतम ! यह काल ऐसा होगा कि इसमें दुःख से त्रस्त हुए लोक हाहाकार करेंगे मेरी की तरह यह काल जनक्षय की हेतु भूत होने के कारण भीतर में शून्य रहेगा यह कोलाहलभूत होगा ऐसा ही इसकाल का प्रभाव कहा गया है इस में जो वायु वहेगा वह कठोर से कठोर होगा धूलि से मलिन होगा, दुर्विषह-दुःख से सहन करने योग्य-होगा, व्याकुलता का उत्पादक होगा भयप्रद होगा इस वायु का नाम संवर्तक वायु होगा-क्योंकि यह तृणकाष्ठादिको एक देश से देशान्तर में पहुंचाने वाला होगा (इह अभिक्खणं धुमाहितिअदिसा समंता र उस्सला
पडोयारे भविस्सइ' मत ! मा भवसा ना मा हाम ૮૫માં નામના કાળના સમયમાં જ્યારે આ પોતાના ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ સુધી પહોંચી જશે ત્યાર ભરતક્ષેત્રને આકાર ભાવ પ્રત્યવતાર–સ્વરૂપ કેવા હશે ? આ પ્રશ્નના જવાબમાં પ્રભુ
छ-(गोयमा ! काले भविस्सइ हा हा भूए भंभाभूए कोलाहलभूए, समाणुभावेण य स्वर फरुस लिमइला दुब्विसहा बाउला भयंकरा य वाया संवट्टगाय वाइंति) गीतम એ કાળ એ થશે કે એમાં દુઃખથી સંત્રસ્ત થયેલા લોકો હાહાકાર કરશે ભેરીની જેમ એ કાળ જનક્ષયને હેતુભૂત હવાબદલ ભીતરમાં શૂન્ય રહેશે. એ લાહલભૂત થશે એવો જ આ કાળના પ્રભાવ કહેવામાં આવેલ છે. એમાં જે વાયુ વહેશે તે કઠોરમાં કઠોર હશે, ધૂલિથી માલન હશે. દુર્વિસહ-દુઃખથી સહ્ય હશે. વ્યાકુળતા ઉત્પન્ન કરે તે હશે, ભયપ્રદ હશે. આ વાયુનું નામ સંવર્તક વાયુ હશે. કેમકે એ તૃણુ-કાઠાદિકેને એક દેશમાંથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
