________________
३३६
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
'नाम' ऋषभो नाम 'अरहा' अर्हन्- सदेव मनुजासुरनमस्कारार्ह : 'समुपज्जित्था' समुदपद्यत ' समुत्पन्नः । स कीदृशः समुदपद्यत ? इत्याह- 'कोसलिए ' कौशलिक:- कोशलायां देशविशेषे भवः, तथा 'पढमराया' प्रथमराजः प्रथमवासौ राजा चेति, इहावसर्पिण्यां नाभि कुलकराज्ञप्तैर्युगलिकमनुजैः शक्रेण च सर्वतः प्रथममभिषिक्तत्वात् आदिराज इत्यर्थः तथा 'पढमजिणे' प्रथमजिनः प्रथमश्चासौ जिनश्चेति, रागादीनां प्रथमो जेता, यद्वा राज्यत्यागादनन्तरं द्रव्यतो भावतश्च साधुत्वे समुत्पन्ने सति प्रथमो मनःपर्यवज्ञानी, अस्यामवसर्पिण्यामस्यैव भगवतः सर्वतः प्रथमं मनः पर्यवज्ञानित्वात् । ननु स एव भग· वान् अस्यामवसर्पिण्यां सर्वतः प्रथमम् अवधिज्ञानी मनः पर्यवज्ञानी केवलज्ञानी च जातः । जिनवदेन च अत्रधिमनः पर्यव केवलज्ञानिनां सर्वेषामपि ग्रहणं भवति, तर्हि कथमत्र जिनपदेन मनः पर्यवज्ञानिमात्रं गृह्यते ? इति चेत्, आह- जिनपदेन अवधिज्ञानिनो ग्रहणे मम् अक्रमबद्धं स्यात्, केवलज्ञानिनो ग्रहणे चोत्तरग्रन्थेन सह पौनरुक्त्यं स्यात्, अतो और असुरों से नमस्कार करने योग्य आदि नाथ प्रभु उत्पन्न हुए, "कोसलिए" ये कौशलिक. थे क्योंकि ये कोशला नामके देश विशेष में अवतरित हुए थे । “पढमराया" ये प्रथम राजा थे क्योंकि अवसर्पिणीकाल में नाभिकुलकर के द्वारा आज्ञन हुए युगलिक मनुष्यों ने और शकों ने सर्वप्रथम अभिषेक किया था । "पढमजिणे" सर्व प्रथम अवसर्पिणी काल के जिन थे- क्योंकि रागादिकों के ये ही सर्व प्रथम जेता थे, अथवा - राजत्याग के अनन्तर द्रव्य और भाव से साधुत्व के उत्पन्न होने पर ये प्रथम मनः पर्ययज्ञानी थे, क्योंकि इस अवसर्पिणी काल में ये मनः पर्यय के सर्वप्रथम अधिकारी हुए है शंका- जिनपद से तो समस्त अवधिज्ञानियों का, समस्त मनः पर्ययज्ञानियों का और केवल ज्ञानियों का ग्रहण हो जाता है तो फिर यहां पर जिन पद के द्वारा एक मनः पर्ययज्ञानी का ही ग्रहण आपने का उत्तर ऐसा है कि यदि जिन पद से अवधिज्ञानी का ग्रहण माना जावे तो इस स्थिति में सूत्रमें अक्रमबद्धता आजावेगी, केवलज्ञानी का ग्रहण मानने पर उत्तरग्रन्थ के साथ पुनरुक्ति दोष आअसुरोथी नभस्म्रराष्ट्रीय आदिनाथ प्रभु उत्पन्न थया. येथे 'कोसलिए' प्रशसिङ हता, डेम એએ કેશલ નામક દેશ વિશેષમાં અવતરિત થયા હતા. પ્રથમ રાજા હતા, કેમકે અવસર્પિણી કાળમાં નાભિ કુલકર વડે આજ્ઞપ્ત થયેલ યુગલિક મનુષ્યએ અને શક્રોએ સવ પ્રથમ એમન અભિષેક કર્યાં. અવસર્પિણી કાળના એએ સર્વપ્રથમ જિન હતા કેમ કે રાગાદ્રિકા પર વિજય મેળવનાર સર્વપ્રથમ એ જ હતા. અથવા રાજ્ય ત્યાગ પછી દ્રવ્ય અને ભાવથી સાધુત્વ ઉત્પન્ન થયા પછી એએ પ્રથમ મનઃ પ જ્ઞાની હતા કેમ કે એ વર્ષિણી કાળમાં એમના પયજ્ઞાનના સર્વપ્રથમ અધિકારી થયા ચકા:-જિનપદ્મથી તા સમસ્ત અવધિજ્ઞાનીઓનું સમસ્ત મનઃ પયજ્ઞાનીઓનું અને કેવળ જ્ઞાનીઓનું ગ્રહણ થઈ જાય છે તે પછી અહીં જિન પદ વડે તમે એક મન: પ. યજ્ઞાનીનું જ ગ્રહણ શા માટે કયુ છે?
क्यों किया है ? तो इस शंका
આ શંકાને વાત્ર આ પ્રમાણે છે કે જો જિનપથી અવધિજ્ઞાનીનું ગ્રહણ માનવામાં વે તે આ સ્થિતિમાં સૂત્રમાં અક્રમમઢતા આવી જશે અને કેવલજ્ઞાનીનું ગ્રહણ માન
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
