________________
प्रकाशिका टोका द्वि. वक्षस्कार सू. ४६ भगवतः निर्वाणानन्तरदेवकृत्य निरूपणम् ४०९ व्रजन्=गच्छन् ‘तिरियमसंखेऽजाणं' तिर्यगसंख्ये यानां तिर्यग्लोकवर्त्तिनाम् असंख्येयानां 'दीवसमुद्दाणं' द्वीपसमुद्राणां द्वीपानां समुद्राणां च 'मज्झं मज्झेणं' मध्यमध्येन = सातिशयमध्यभागेन 'जैक' 'यत्रैव यस्मिन्नेव प्रदेशे 'अट्ठावयपव्वए' अष्टापदपर्वतः तत्र चं पर्वते 'जेणेव' यत्रैव यस्मिन्नेव भांगे 'भगवओ तित्थ गरस्स सरीरए' भगवतस्तीर्थकरस्य शरीरकं 'तेणेव उवागच्छइ' तत्रैव उपागच्छति 'उवागच्छित्ता' उपागत्य 'विमणे' विमनाः - शोकाकुलितचित्तः, अतएव 'णिराणंदे' निरानन्दः - आनन्दवर्जितः, 'सुपुण्णणणे' अश्रुपूर्ण नयनः - अश्रुपरिपूर्णनयनः 'तित्थयरसरीरयं' तोर्थकरशरीरकंभगवत ऋषभदेवस्य निष्प्राणं शरीरं 'तिक्खुत्तो' त्रिकृत्वः - वारत्रयम् ' आयाहिण पाणिं करेइ' आदक्षिणप्रदक्षिणं करोति, 'करिता' कृत्वा 'णच्चासरणे णाइदूरेनातिसमीपे नातिदूरे किन्तु समुचितस्थाने 'सुस्समाणे' शुश्रूषमाणः सेवमानः मांसाशिप्राणिभ्यो रक्षन्नित्यर्थः, 'जाव' यावत् - यावत्पदेन - णमंसमाणे अभिमुद्दे विणजहां भगवान् तीर्थकर का शरीर था वहां आया 'वहां पर आकर वह शोकाकुलित चित्त वाला बन गया उसके मन से आनन्द बाहर निकल गया उसकी आंखों में आंसु भर आये उसने निष्प्राण उस तीर्थकर शरीर की तीन प्रदक्षिणाएँ देकर वह समुचित स्थान पर बैठ गया, मांसाशिप्राणियों से उस शरीर की रक्षा करता हुआ वह इन्द्र बार २ उस शरीर को प्रणाम करने लगा - पञ्चाङ्गनमन पूर्वक नम्रीभूत होने लगा और विनय के साथ दोनों हाथ जोड़कर उस शरीर के पास संमुख बैठ गया ।
गति सूत्र में जो यावत्पद है उससे "तुरियाए, चवलाए, चंडाए, जवणाए, उद्धूयाए, eिrare, दिव्वा, देवगईए, वीईवयमाणे २" इस पाठ का यहां ग्रहण हुआ है मनोजन्य औत्सुक्य के वंश से उसको वह गति त्वरा से युक्त थी, कायव्यापार की चपलता से वह चपल थी, श्रम जनितंग्लानि के अभाव से वह तीव्र थी, इससे ऊँची - उत्कृष्ट - और कोई गति नहीं हो सकती है, इस कारण वह जवना थी, वायु की गति की तरह वह उत्कट थी, इसહતા જ્યાં ભગવાન તીર્થંકરનું શરીર હતુ ત્યાં ગયા. ત્યાં જઈ ને તે શાકાકુલિત ચિત્તવાળા થઈ ગયા. તેમના ચિત્તમાંથી આનંદ લુપ્ત થઈ ગયા. તેમની આંખા આંસુથી ભીંજાઇ ગઇ તેણે નિષ્પ્રાણ એવા તે તીર્થંકરના શરીરની ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરી અને ત્યાર બાદ તે ઉચિત સ્થાન પર બેસી ગયા, માંસભક્ષક પ્રાણિયાથી તે શરીરની રક્ષા કરતા તેઈંદ્ર વારંવાર તે શરીરને પ્રણામ કર્વા લાગ્યા પચાંગ નમન પૂર્ણાંક નમ્રીભૂતથવા લાગ્યા અને સવિનય અન્નહાથ જોડીને તે શરીરની નજીક ખેસી ગયા.
गति सूत्रमां ने यावत्यह आवेस छे. तेथी 'तुरियाप चवलाप, चंडाए, जवणाप, उधूयाए, सिरधाए, दिव्वाप, देवगईप वीईवयमाणे २० આ પાઠના સગ્રહ થયા છે. મનાજન્ય ઔત્સુકય ને લીધે તેની તે ગતિ ત્વાયુક્ત હતી. કાય વ્યાપારની ચપળતાથી ते यपण हती. श्रमभनित सानिना अभावथी ते तीव्र हुती. शेनाथी उभ्यतभ-उत्ष्टગતિ શ્રીજી ઢાય જ નહિ. એથી તે જવના હતી, વાયુની ગતિની જેમ તે ઉત્કટ હતી.
५२
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
