________________
२४४
जम्बूद्वीपप्राप्तिसूत्रे पूर्वकोटयधिकमायुर्ना भूदित्यकालमृत्योः प्राथम्यम् । तदेवाहान्यत्र ननु एवं तर्हि भगवतः सहोदरया सुमङ्गलया सह पाणिग्रहणं त्वनुचितमेव सहोदरापाणिग्रहस्यातिगर्हितत्त्वं तु आपामरप्रसिद्धम् इतिचेत् आह-तदानीं तथाविध व्यवहारस्य लोकाविरुद्धत्वेन भगवत्कृतस्य सहोदरायाः पाणिग्रहणस्यानौचित्यकथनमयुक्तमेवेति-पुनरप्याह-सुन्दर इत्यादिसुगमम् । जघनं स्त्रीकटया अधोभागः विलासः स्त्रीणां चेष्टाविशेषः तथा 'णंदणवणविवरचारिणीउव्व' नन्दनवनविवरचारिण्यः नन्दनवन मेरोद्वीतीयं वनं तस्य यो विवरः अवकाशः तत्र चारिण्यः विहरणशीला 'अच्छराओ' अप्सरस इव 'भरहवासमाणुसच्छराओ' भारतवर्षमानुषाप्सरस: भरतक्षेत्रे मानुषीरूपा अप्सरसः तथा 'अच्छेरगपेच्छणिज्जाओ' आश्चर्य प्रेक्षणीयाः आश्चर्यमिति कृत्वा जनरवलोकनीयाः तथा पासाईयाओ जाव पडिरूवाओ प्रासादीया यावत् प्रतिरूपाः यावत्पदेन दर्शनीया अभिरूपाः इति संग्राह्यम् प्रासाका उत्तर ऐसा है कि जिसकी आयु पूर्व कोटि से अधिक हाति है ऐसे युगलिकों को अकाल मृत्यु नहीं होती हैं, परन्तु आदि नाथ के वारक में हुए इस दारक की पूर्वकोटि से अधिक आयु नहीं थी, इसलिए इसकी अकाल मृत्यु हुई । अह अकाल मृत्यु का उनके वारक का प्रथम दृष्टान्त है। ऐसे ही बात अन्यत्र इस प्रकार से कहो गइ हैं भगवान् का अपनी सहोदरा सुमंगला के साथ जो पाणिग्रहण हुआ है वह अनुचित ही हुआ हैं। सहोदरा के साथ पाणिग्रहण होना तो साधारण से साधारण तक व्यक्तियों में अनुचित कार्य माना जाता है तो इस विषय में कहा गया है कि उस समय इस प्रकार का व्यवहार लोकाविरुद्ध था-लोक में निन्दनीय-एवं अनुचित नहीं माना जाता था. अतः सहोदरा के साथ किया गया भगवान् का पाणिग्रहण उस समय के अनुसार अनुचित कार्य नहीं था । सुन्दर इत्यादि इन स्त्रियों के स्तन जघन भाग-कटि के निचे का स्थान इत्यादि वह सुन्दर ही होते है । "णंदणवणविवरचारिणीउव्व अच्छराओ" नन्दन वन में सुमेरु के द्वितीयवन में-विहरण शोल अप्सराओं के जैसी ये प्रतीत होती है अतः જીવોનું અકાલમૃત્યુ થતું નથી. તે પછી તે દારકનું અકાલ મૃત્યુ કેવી રીતે થયું ? તે આને જવાબ આ પ્રમાણે છે કે જેમનું આયુ પૂરકોટિથી અધિક હોય છે, એવા યુગલિકનું અકાલમૃત્યુ થતું નથી પણ આદિનાથના વારકમાં થયેલ આ દારકની પૂર્વકેટિ કરતાં વધારે આયુષ્ય ન હતી એથી એનું અકાલ મૃત્યુ થયું. તેમનાવારકમાં અકાલ મૃત્યુ સંબંધી
આ પહેલું દૃષ્ટાન્ત છે. એવી વાત બીજા સ્થાને આ પ્રમાણે કહેવામાં આવી છે. ભગવાનનું પિતાની સહોદરા સુમંગલા સાથે જે પાણિગ્રહણ થયું છે તે ઘણું અનુચિત જ થયું છે. સહદરા સાથે પાણિગ્રહણ તે સાધારણ વ્યકિત માટે પણ અનુચિત કાર્ય ગણાય છે. તે આ સંબંધમાં આમ કહેવામાં આવ્યું છે કે તે વખતે આ જાતને વહેવાર લોકવિરુદ્ધ ગણાતો. હતા. લોકમાં નિંદનીય તેમજ અનુચિત ગણાતા નથી. એથી સહોદરાની સાથે કરવામાં भावे पाक्षि मतना व्यवहार भुष मनुथित आय गाय नहि. 'सुन्दर' त्याह એ સ્ત્રીઓના સ્તન જઘન ભાગ કટિના નીચેનું સ્થાન વગેરે સર્વ અંગે સુંદર જ હોય छ. "नन्दण वण विवरवारिणी उव्व अच्छराओ" मेस्त्रीय ननवनमा-सुभेना द्वितीय
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
