Book Title: Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525954/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H 117 vArSika lavAjama rUA. 7 "prabuddha jaina'tu navasaMskaraNu varSo 30 : aMka 17 prajuddha bhavana zrI muMbai jaina yuvaka saMghanu pAkSika mukhapatra chUTas nakala 40 paisA 1969 | muMbaI, jAnyuArI 1, 1969, magaLavAra paradeza mATe zaliMga 15 taMtrI : paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA pUjya chaganabApA: eka paricayanoMdha pU. ThakkarabApAnA eka vakhatanA sAthI ane sarvanTsa Apha InDiyA sAsAyaTInA mAnada sahAyaka sabhya zrI chaganalAla karamazI pArekhanA kalakattA khAte gaI tA. 14mI Disembare thayelA avasAnathI samasta samAje eka nIti-dharmaparAyaNa sAcA lekasevaka gumAvyo che. vicAra ane AcAra vaccenuM aMtara vadhatuM jAya che ane jIvana mATenA mAnavIno saMgharSa divasAMdivasa ugra banato jAya che evA AjanA saMgharSAkALamAM kItinI jarAya lAlasA vagara samAjakalyANaarthe sevAmaya jIvana jIvI janAra chaganabApAnA nAme jANItA thayelA sva. chaganalAla pArekha, vAstavamAM bhagavAna zrIkRSNe gItAmAM kahyuM che tema, yogayukto vizuddhAramA hatA. karma karavA chatAM karmathI nirlepa rahIne temaNe mRtyuparyaMta pacIsa varSa sudhI mukatapaNe akhaMDa sevAdharma bajAvI varNAzrAma dharmanI suSupta saMskRtine puna: cetanavaMtI karI je yugalakSI vaLAMka Apyo che enuM sAcuM mUlyAMkana to kadAca koI bhAvi ItihAsakAra ja karaze. ne 21 jeTalI kaMpanIonA DirekaTara hatA, paraMtu jema sarpa kAMcaLI UtArI nAkhe ema A badhA kAryabhAranI vahevAru jogavAI karIne teo nivRtta thayA. A daramiyAna 1947mAM teo sarakAra taraphathI koliyarI udyoganA pratinidhi tarIke jInIvA pariSadamAM hAjarI ApavA gayA tyAre temaNe yuropanA pravAsa karI tyAMnA jIvanano ane paristhitino khyAla meLavyA hatA, A pravAse jatAM mArgamAM karAMcI khAte temanA sanmAnamAM eka samAraMbha yojAyA tyAre e virakata puruSe kahI dIdhuM ke 'huM mAna levAmAM nahiM, ApavAmAM mAnuM chuM.' A zabdasiddhAMtane teo mRtyuparyaMta vaLagI rahyA. aneka saMsthAo temaNe sthApI, aneka saMsthAone pagabhara karI ne aneka saMsthAo mATe te sarvasva prANasamAna banyA. Ama chatAM temaNe na to koI saMsthAnuM pramukhapada lIdhuM ke na to koInuM ye bhAgIdArI dhaMdhAnA anubhava pachI 192930mAM temaNe svataMtrapaNe kamizana ejanTanA kAMdho zarU karyo ne A ja arasAmAM taka maLatAM temaNe koliyarInA dhaMdhAmAM jhaMpalAvyuM ne puruSArtha sAthe prArabdhanA yoga AvI maLatAM temaNe uttarottara dhaMdhAmAM jhaDapI pragati sAdhI. Ama 1948mAM pUrvasaMkalpa anusAra teo samAjasevA dhaMdhAmAMthI nivRtta thayA tyAre teo sAta khANAnA bhAgIdAra hatA pU. Thakkara bApAnI peThe potAnA karma--dharmayukata anekavidha sevAkAryothI samasta leAhANA samAjamAM pU. bApA'nuM lADIluM nAmAbhidhAna pAmelA chaganabApAno janma rAjakoTamAM I. sa. 1893nA jUnanI 20mIe thayA hatA. jyAre agiyAra varSanI nAnI vaye temanI haroLanA bALako-vidyArthIo zerIomAM rakhaDatA hatA tyAre A kizAra nakalaMga mahAdevanA maMdiramAM jaIne besato ne narasI mahetAnuM jANItuM bhajana 'mArI hUMDI svIkAro mahArAja re...' gAIne jIvanano AnaMda meLavatA. rAjakoTamAM meTrIka sudhInA abhyAsa pUro karIne sattara * pUjya chaganabApA varSanI vaye teo kalakattA gayA ne beeka varSa eka pArasI gRhasthane tyAM nokarI karyA pachI thoDA varasa bhAgIdArImAM dhaMdhA karyo. paNa aMte temAM khoTa jatAM e dhaMdhA baMdha karyo. Ama chatAM A bhAgIdArInuM devuM pAchaLathI pAIe pAInuM cUkavI temaNe potAnI nItiparAyaNatAno saune khyAla Apyo. mAnapatra svIkAryuM, eTaluM ja nahi, jIvanamAM AvA be prasaMgAe te A mAnapatranI vAtathI teo raDI uThayA hatA. varNAzramadharmanA niyamAnusAra sukhI gRhasthAzrAma pachI vanapravezanI madhyamAM temaNe vAnaprasthAzrama apanAvyo. paraMtu e mATe teo na to vanamAM gayA ke na to peAtAnA haMmezanAM vepArI peAdhAkamAM dekhAva khAtara jarAye parivartana karyuM. sAttvika Dhabe jIvanazuddhi mATe beeka mAsa ekAMta guphAmAM gALIne teo pU. ThakkarabApAnA harijana AzramamAM jaIne temanI sAthe AdivAsI-dalita--komanA sevAkAryamAM joDAyA, tyAra bAda Thakkara bApAnI sUcanAthI teo himAcalanA pachAta pradezamAM gayA ne tyAM jaIne pachAta janatAnI sevA karI. temanA uddhArane mATe sevAsaMgho, kanyAzALAone harijana zALAo sthApavAmAM teo cheka paMjAbanI sarahade pahoMcyA, tyAre tyAMnI kathaLelI ane paristhiti ane aneka lokonI jhADanA pAMdaDAMmULiyAM khAIne deha TakAvavAnI maraNAnta sthiti joIne temanuM haiyuM dravI UThayuM. temaNe tarataja A mATe e vakhatanA klekaTarane tAra karI samagra paristhitino khyAla Apyo ne A tAranI naklA DaoN. rAjendraprasAda ane saradAra vallabhabhAI paTela para melI tatkALa anna mATe vyavasthA karAvI anekonA prANa bacAvyA. A arasAmAM AsAmamAM bhUkaMpe sarjelI tArAjInA samAcAra maLatAM chaganabApA tyAM pahoMcI gayA ne tyAMnI rAhatakAryanI javAbadArI saMbhALI. lagabhaga dasa mahinA tyAM rahIne e javAbadArI pUrNa karI. L Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 11-9 A daramiyAne pU. ThakkarabApAnI tabiyata asvastha banatAM temaNe konI sagavaDe mATe daza ja mAsamAM gujarAta bhavana" sthApI. yAtrione mRtyu pahelAM paitra lakhI chaganailAla pArekhane 'sarvarsa opha InDiyA - rAhatarUpa sagavaDa karI ApI. A rIte kAryamAM haMmezA rata rahevA chatAM, soyaTInA sahAyake sabhya banAvavA pitAnI IcachA vyakata karI hatI. chaganabApAe niyamita mauna ane rAmanAmanA japane saMkalpa jALavI te pramANe eka apavAdarUpe temane A saMsAyaTInA mAnaMda sahAyaka rAkhyuM hatuM, ne zarUAtamAM traNacAra kalAkanA rAmanAma japa smaraNane sabhya banAvavAmAM AvyA paraMtu e karmayogI mahApuruSane evA samaya vadhAratAM vadhAratAM teo chelle roja 24 kalAkamAMthI sADAsAta mAna-akarAmanI kayAM paDI hatI? kalAka 'rAmanAma japamAM gALatA hatA ne vAnaprasthAzrama svIkAryo AsAmanA bhUkaMpanuM kArya samApta karyA pachI tAjetaranAM varSomAM tyAre ana-jaLa ane nImakane tyAga karyo. hato-e saMkalpa jALavI aMjAramAM bhUkaMpane kera satAM, chaganabAbA tyAM pahoMcI gayA ne rAkhI mRtyu paryata bAphelAM zAkabhAjI, chAza vagere para rahyA hatA. sarvanI sAthe tyAMnuM rAhatakArya upADI lIdhuM. A rAhatakArya daramiyAna ane temanA aMgeaMgamAM halanacalanamAM ne pratyeka kAryamAM jANe temaNe joyuM ke kacchanI janatAne mAthe kAyamane mATe pANInuM kArame narasiha mahetAnuM :- * * * * * * * saMkaTa UbhuM che. AthI temaNe A saMkaTaM TALavA 353 gAma mATe rU. "moha mAyA vyApe nahi jene, daDha vairAgya jenA manamAM re, aDhI karoDanI eka vyavahArU pejanA karIne e samayanA gujarAtanA rAmanAma zuM tALI lAgI, sakaLa tIratha tenA tanamAM re" mukhya pradhAna sva. zrI baLavaMtarAya mahetAne maLani e thAjInA e gIta jANe caritArtha banIneguMjyuM hatuM. ane eTale ja e sAcA. kAryAnvita karavA temane samajAvyA. A pejanA ane prayAsanA pariNAma------ - vaiSNavane kIrtinA meha sadaMtara chUTI gayA hatA, eTaluM ja nahi, temaNe ulaTA rUpa kaccha veTara varkasa astitvamAM AvyuM. je dvArA Aje kacchanA doDhaso jeTalA gAmone Tayuba velanI sagavaDa sAMpaDI che. ' -- mArge vaLelA anekone sAcA mAnavI banAvI sevA paMthe vALyA hatA.' A rIte vIsa varSa sudhI satata mUkapaNe samAjasevA karyA pachI 1966 Ama jAhera sevAkSetre lekasevaka tarIke potAne sevAdharma adA mAM karelA saMkalpa pramANe AdhyAtmika jIvana mATe 1968nA jananI karI rahelA e. karmayogIne 1912mAM muMbaImAM lohANA mahApariSada 27mIe jANe mRtyu ugI gayuM hoya ema cha mAsa pahelAM teo maLI tyAre petAnI jJAti mATe paNa kaMIka karavuM joIe ema lAgatAM sAMsArika ne sAmAjIka sevAkAryothI nivRtta thayA. e pahelAM temaNe jJAtinA AgevAno Agrahane mAna ApI A pariSada pahelAM be kacchamAMnA temanA hastakanA adhUrA rahelAM sevAkAryonI vyavasthA mATe mahinA agAuthI muMbaImAM AvIne rahyA ne paripada aMgenA nAnA-meTAM kacchane. pravAsa karI tyAMnI vyavasthA karyA pachI barAbara niyata samaye tamAma kAryo * saMbhALI laI rAta-divasanI hajahematane aMte temaNe sanyasta dharma svIkAryo; paraMtu e mATe temaNe bhagavA kapaDAne ke e A pariSadanI saphLatImAM prANarUpa. phALo Apyo. chatAM koI paNa koI dekhAva na karyo. Ama jANe pitAnuM jIvanakArya pUruM thayuM hoya ema jatenA mAnasanmAnathI saMpUrNa alipta rahyA. e pachInA seLa chelle chelle pitAnA pautra-pautrInA lagna prasaMgamAM hAjarI ApI varSanA gALAmAM temaNe lohANA jJAtinI aneka samasyAomAM khAsa A prasaMge hAjara rahelA sAthIone chellI salAhasUcanA ApI teo karIne zaikSaNika saMsthAo, chAtrAlaya, zALAomAM prANa pUryA, DisembaranI 14mIe anaMta nidrAmAM poDhI gayA. , , ' ,'. aneka saMsthAone tana-mana-dhanathI. sakriya phALo ApI suvikasita jJAnanuM aMga karma che, ane karmanuM aMga zAna che. ema jJAnI banAvI, ane A rIte teo lahANI' jJAtinA pUjanIya lADIlA hovA chatAM temaNe na to kadI upadezAtmaka bhASaNo karyA ke na te bApA banI rahyA. kaI saMpradAya sthApyuM, ne to koI kAma ke na te pitAne kaI vADo : "'sva'zrI chaganabApAe peAtAnA A zaivadharmanI zarUAta to Ubhe karyo. eka sIdhA sAdA sAmAnya mAnavInI jema teo jIvyA cheka 1916mAM jhariyAthI karelI. tyAra bAda 1943mAM teo klakattAmAM ne mRtyuparyaMta lokakalyANAthe karma karatAM rahIne sarvanA priya sthAyI thayA pachI bhavAnIpura ejayukezana sesAyaTI, kalakattA gujarAtI 'chaganabApA" banI rahyA. vaiSNava samAja, kalakattA gujarAtI ejyukezana sosAyaTI ane kaLikALamAM AvA vizuddhAtmA vIrala puruSanA jIvanamAMthI preraNA lakSmInArAyaNa TrasTa hospiTala vagere saMsthAomAM sakriya phALo meLavI dharmamaya rAhe AcAravicAranuM tAdAmya sAdhI mAnavIya rAhe ApavA uparAMta lAkhanA dAna ApI A saMsthAone temaNe unnata thaIe e ja e sAdhucarita karmayogInA mRtyucaraNe sevAkSetre samRddha banAvI eTaluM ja nahi haradvAramAM paNa temaNe yAtri- ApaNI sAcI aMjali hoI zake. metIlAla kane jIe * * . . divaMgata AtmAone Adara-aMjali '.. : sva. Do. sumanta mahetA agresara hatA; samAjahita ane utkarSanI vidhI rUDhionA-pachI te ke gayA Disembara mAsanI 11mI tArIkhe rDo. sumanta mahetAnuM dhArmika hoya ke sAmAjika hoya-e kaTTara virodhI hatA. amadAvAda khAte temanA nivAsasthAne 92 varSanI ummare lAMbI keMgresanA 1938 sudhI teo sakriya kAryakara hatA ane mAMdagI bAda avasAna thatAM sAmAjika kSetre jene ghaNuM mahattvane bhAratavyApI rASTrIya AjhAdI AMdolananA paNa teo agresara hatA. phALo hato evI eka lAMbI jIvanakArakIrdine aMta Avyo che. 193032nI savinaya satyAgrahanI laData daramiyAna teo jelavAsI * 3. sumanta mahetAne surata khAte I. sa. 1976mAM banyA hatA ane nAsikanI jelamAM temanA sahavAsI banavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM hatuM. gAMdhIjI dakSiNa AphrikAthI bhArata janma thayo hato. vaidyakIya abhyAsa temaNe muMbaInI grAnTa meDIkala khAte 1915mAM pAchA pharyA tyArathI hai. sumana gAMdhIjInAM saMsargamAM kaeNlejamAM karyo hato ane vizeSa abhyAsa mATe teo mencesTara AvyA hatA ane gAMdhIjInA dehAnta sudhI te saMbaMdha jIvato rahyo hate. gayA hatA. tyAMthI pAchA pharyA bAda teo vaDodarA rAjayanA : - 1932mAM temaNe gAmaDAnA lokone sIdhA saMparkamAM AvavAnA helthakamizanara nImAyA ane sva. mahArAja sara sayAjIrAvanA hetuthI amadAvAda najIka AvelA serathA khAte eka AzrAmanI aMgata DokaTara tarIkenI javAbadArI paNa temane soMpavAmAM AvI; sthApanA karI hatI ane te AzrAma 10 varSa sudhI calAvavAmAM emanI e nokarInA samaya daramiyAna gAyakavADa rAjayamAM sthaLe Avyo hato. zrI IndulAla yAjJikane teo parama mitra hatA. sthaLe pustakAlayo ane davAkhAnAo UbhI karavAnI rAjya - temanAM pUrA arthamAM sahadharmacAriNI evA zAradAbahene ane taraphathI eka moTI jhuMbeza hAtha dharavAmAM AvI hatI. A jhuMbezamAM temanAM moTA bahena vidyAbahene varSo pahelAM muMbaI yunivarsiTInI temaNe - mahattvano bhAga bhajavyo hato. samayanA vahevA sAthe bI. e. nI parIkSA pasAra karI hatI. temAM sauprathama gujarAtI vaDodarA rAjyamAM vasatA AdivAsIo ane bhIlanA uddhAra- grejyueTa bahena hatAM. vidyAbahenanuM lagna sva. ramaNabhAI mahIpatarAma kAryamAM temaNe khUba rasa lIdhuM hatuM ane e kSetrane pitAnuM nIlakaMTha sAthe thayuM hatuM ane zAradAbahenanuM lagna rDo. sumanta , jIvane ' arpanAra svaThakkarabApAne temaNe khuba sAtha Apyo mahetA sAthe thayuM hatuM. baMne bahenemAM svataMtra tejasvI vyakitatva hatA. emanA yauvanakALa daramiyAna dezamAM samAjasudhArAnuM hatuM ane gujarAte chellA pacAsa varSa daramiyAna je sAmAjika AMdolana khUba jozamAM cAlatuM hatuM. A AMdolanamAM utkarSa sAdhyo che ane anya pradezanA mukAbale vadhAre gauravaprada bALavivAhanI aTakAyata, vidhavA vivAhanI himAyata, kanyA keLavaNIne evI je pragatizIlatA dAkhavI che temAM A baMne bahenanuM pAtAnuM pracAra, aspRzyatAnivAraNa, samAjamAM strIjAtine uddhAra vagere paNa ghaNuM mahattvanuM pradAna rahyuM che. zAradAbahena mATe gAMdhIjIne aneka bAbataiono samAveza thatuM hatuM. A AMdolananA teo asAdhAraNa Adara ane pUjathabhAva hate. eka vakhata gAMdhIjIe Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-69 prabuddha jIvana 181 temanI prazaMsA karatAM e hada sudhI jaNAveluM ke "jo mAre pharIvAra janma levAnuM hoya te huM zAradAbahenanA peTe avataravAnuM pasaMda karuM" " samAna vyaktitva jalada: zAradAbahenane vyakitatva ati saumya. Ama chatAM baMnenI samAjaniSThA, dezaniSThA ekasarakhI anupameya, baMnenuM vyakitatva "soLavallA senA jevuM" ema kahIe to temAM jarA paNa atyukita nathI. temAM daMbha, dekhAva ke kRtrimatAne kaI sthAna nahotuM. baMnenuM sAhacarya aneka rIte arthasabhara ane kalyANaprada nIvaDayuM hatuM. sumantabhAI tathA zAradAbahena sAthe mane vajana paricaya hato. nAsika jelamAM meM sumanabhAI sAthe bAju bAjunI oraDImAM mahinAmAM gALelA tenAM smaraNe Aje paNa citta upara suaMkita che. haju gayA navembara mAsanI AkharamAM amadAvAda javAnuM thatAM sumantabhAInI khabara kADhavA huM temanA ghera gayelo ane temane, zAradAbahenane ane temanA anya svajanone maLIne mane khUba AnaMda thayelo. tema chatAM te vakhate atyaMta kSINakAya evA sumantabhAIne joIne A dehadhAraNa have to kevaLa yAtanA mATe che ane e yAtanA have TuMkAya te sAruM evuM vicAra manamAM Avela. emane maLyAne pakhavADiyuM paNa thayuM ne thayuM ane sumantabhAIe ApaNI vaccethI sadAne mATe vidAya lIdhI. teo pitAnI pAchaLa zAradAbahena uparAMta traNa putro ane be putrIo mukI gayA che. zAradAbahena umare vRddha ane jarjarita hovA chatAM haju badhI rIte jAgRta ane jIvaMta che. sumantabhAInA javA sAthe khaMDita thayeluM jIvana kema jIvavuM e samasyA temanI sAme UbhI thaI che. temanAmAM UMDuM zANapaNa ane prajJA jAgRti che. temAMthI temane pUrI tAkAta maLI rahe ane avazeSa jIvana Arogya ane prakRtinA samadhAraNapUrvaka teo pUruM kare evI ApaNI temanA vize prArthanA ane zubhecchA che ! De. sumanta aneka yuvAnanA salAhakAra ane mArgadarzaka hatA. temanAmAM virala koTinI nIDaratA ane satyaniSThA hatI. saMyama ane sAdAI temanI raheNIkaraNInI vizeSatA hatI. vidhAtA bhAgye ja nirmANa kare che evuM vasiSTha ane arundhatI jevuM temanuM ane zAradAbahenanuM yugala hatuM. DaM. sumanta prakhara samAjasudhAraka hatA. temanA romerome gujarAtanuM hita vaseluM hatuM ? - ane ema chatAM teo pUrA arthamAM bhAratIya hatA. teo vartamAna yuganA eka pratinidhi jevA hatA. thoDA samaya pahelAM ja temanA lekhene eka saMgraha zrI prabhudAsa paTavArI taraphathI "samAja darpaNanA nAmathI pragaTa karavAmAM Avyo hate. AjanI ane have pachInI peDhIne aneka prakAre preraNAdAyI bane evuM temanuM jIvana hatuM. AvI virala vibhUtine ApaNAM anekaza: vandana ho ! sva. rajanIkAnta modI. huM navembaranI 20mI tArIkhe muMbaI bahAra gayelo te 17 mI Disembare muMbaI pAchA pharyo ane AvatAveta jANavA maLyuM ke rajanIkAnta medIne 21mI navembare dehavilaya thayo. A saMbaMdhe vadhAre tapAsa karatAM ema paNa mAluma paDayuM ke teo gayA julAI mAsathI paMkrIAsanA kensarathI pIDAtA hatA ane chellA paMdara divasa temaNe sara harakisanadAsa hospiTalamAM pasAra karyA hatA. A samAcArathI mane be rIte sakhta AghAta lAge. eka te jenA mATe mArA dilamAM UMDo Adara hato evA mitrane meM gumAvyA; bIjuM julAI mahinAthI temanI bimArI zarU thaI te chatAM te vize te mane kazI khabara na ja paDI, eTaluM ja nahi paNa, temanA dehAMtanI paNa lagabhaga eka mahinAnA gALe khabara paDI ! huM jyAre paNa he gIga gArDana bAjue savAranA pharavA jAuM ane kamaLA naherU pArka tarapha jAuM tyAre temane moTA bhAge maLavAnuM banyuM ja hoya. chellA traNa cAra mahinA daramiyAna kAM te huM kamalA-naherU pArka bhaNI gayo na houM athavA mane teo maLyA na hoya. muMbaInuM A te kevuM jIvana che! najIkano mAnavI Ama cAlyo jAya te paNa khabara na paDe ! bhAI rajanIkAnta modI eka aNaprIchayuM ucca koTinuM mAnavIratna hatuM. ema. e. sudhIne temaNe abhyAsa karele; tattvadarzana temane khAsa viSaya, araviMda sAhityanA UMDA abhyAsI lAIpha DIvAInanA ane sAvitrInA teo vargo letA; amArI, paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA mATe jyAre belAvuM tyAre te jarUra Ave ane te rIte traNa cAra vAra AvelA AjIvana brahmacArI; aneka viSayonA niSNAta. jyAre maLavAnuM ane tyAre temanI sAthenI carcAmAMthI kAMI ne kAMI navuM jANavAnuM maLe. gRhasthanA vezamAM paNa nirmaLa sAdhu jevuM pavitra jIvana. prabuddha jIvanamAM paNa temanAM lakhANa chUTAchavAyAM pragaTa thayA ja che. - teo vivecaka hatA, kavi paNa hatA. ' nA' ane 'adhdha" e temanAM pragaTa thayelAM kAvyasaMgraho che. araviMdanA mahAgrantha lAIpha DIvAInane TUMka sAra 'divya jIvananA nAmathI temaNe pragaTa karyo che. tenA anusaMdhAnamAM temaNe keTalAka samayathI aravinda paricayamALA pragaTa karavA mAMDI hatI ane temAM 'punarjanma', karma, "ekAgratA ane dhyAna', 'AtmasvarUpa" vagere viSe nAnI nAnI pustikAnA AkAramAM AvarI lIdhA hatA. haju to temanA vize kaMI kaMI AzAo ane apekSAo hatI. paNa 53 varSanI akALa vaye vidhie temane ApaNI pAsethI jhuMTavI lIdhA ane ApaNe eka aNamoluM mAnavIratna kheI beThA. - sva. hemendra dIvAnajI mArA mitra zrI hemendra bI. dIvAnajInuM gayA Disembara mAsanI 10mI tArIkhe 76 varSanI uMmare avasAna thayuM. A durghaTanAnI paNa muMbaI pAchA pharyA bAda ja mane khabara paDI. ame eliphansTana kaeNlejamAM sAthe bhaNelA ane bI. e.nI parIkSA ane sAthe pasAra karelI. teo pachI ema. e. tema ja elaela. bI. thayelA ane vyApAra vyavasAyamAM gUMthAyA hatA. amArA baMnenA vyavasAya bhine, ema chatAM amArI vaccenI maitrIne taMtu Aja sudhI atUTa rahyo hato. harSadAbahena temanAM sahadharmacAriNI. baMne jaNA gAMdhIvicArane varelAM. harSadAbahena to savinaya satyAgrahanI laData daramiyAna jelamAM paNa gayelAM. varSothI teo reTiyo kAMte che ane khAdI pahere che, ane racanAtmaka kAryamAM parovAyalA rahe che. hemendra dIvAnajInA sauthI nAnA bhAI dilakhuzabhAI divAnajI te varSojUnA jANItA racanAtmaka kAryakartA che. hemendrabhAI zIlasaMpanna sajajana hatA, premALa mitra hatA. prabuddha jIvananA kAraNe amArI vaccenuM sakhya sajIva hatuM. thoDAMka varSathI teo nivRtta jIvana gALatA hatA ane gAMdhI sAhityanA vAcana-adhyayanamAM samaya vItAvatA hatA. vizALa duniyAmAM te bahu ochA jANItA hatA, paNa je vartuLamAM teo vicaryA hatA tyAM temaNe UMDI suvAsa phelAvI che. dI sahajIvanane aMta AvatA sAdhvIsadaza harSadAbahena ApaNA aMtaranI sahAnubhUtinA adhikArI bane che. sva. chaganabApA kalakattA khAte tA. 14mI DisembaranA roja AkhA gujarAtanA gauravarUpa lekhAtA zrI chaganalAla karamazI pArekha jeo "chaganabApAnA AdarabharyA nAmathI oLakhAtA hatA temaNe 75 varSanI uMmare dehatyAga karyo che. - huM gayA mArca-eprilamAM kalakattA gayela te daramiyAna eka mitre mane chaganabApAne maLavA AgrahapUrvaka lakhyuM hatuM ane te mujaba mArA mitra bihArIlAla zAha sAthe eka divasa savAranA temane ghera khAsa maLavA gayo hato ane kalAka doDha kalAka temanI sAthe gALyo hato ane te daramiyAna temanI sevAbharI jIvanakArakIrdine mane keTaleka khyAla Avyo hato ane temanA vize mAruM dila khUba ja prabhAvita thayuM hatuM. temanA ujajavaLa jIvanane A aMkamAM anyatra paricaya ApavAmAM Avyo che: ahiM te temanA pavitra AtmAne huM vaMdana karuM chuM ane temane zAzvata zAnti prApta thAo evI prArthanA sAthe viramuM chuM. paramAnaMda prajAsattAka dina prItibhejana cAlu jAnyuArI mAsanI 26mI tArIkhe - prajAsattAka dine rAtre 8 vAgye marIna DrAIva upara AvelA hindu jImakhAnAnA cogAnamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI saMghanA sabhyo ane temanAM kuTuMbIjane mATe eka prItibhojana goThavavAmAM AvyuM che. A prItibhojanamAM bhAga levA IcchatA sabhyae vyakita dITha rU. 10 saMghanA kAryAlayamAM tA. 20 mI sAMja pahelAM bharI javAnA raheze. ghaNAM lAMbA samaye saMgha taraphathI AvuM prItibhojana yojAtuM hovAthI temAM bhAga levA saMghanA sarva sabhyone AgrahapUrvaka anurodha karavAmAM Ave che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. prabuddha jIvana tA. 1-1-69 56 caMdranI samIpe - eNpa - 8 nA traNa yAtrie, pRthvIthI 273000 mAIla sAdhane pedA karyA che. A kharUM che; paNa vijJAnane mAnavI dUra candranI 20 kalAka sudhI 10 pradakSiNA karI, kula lagabhaga tajI de ema banavAnuM nathI. vijJAnane durUpayoga na thAya e ja 147 kalAkamAM sAta lAkha mAIlane pravAsa karI, niyata samaye, jovAnuM rahyuM. mANasanI buddhie abhuta vikAsa karyo tema ja niyata sthaLe, sahIsalAmata, pAchA AvyA e mAnava ItihAsanI tenuM hRdaya vizALa thAya, tenI aMtarakarUNA vahe, tenI mAnavatA abhUtapUrva ghaTanA che. A yAtriee uDDayana zarU karyuM tyArathI vadhe e ja upAya che. A thAya te bIjA ghaNA anargaLa kheTA lAkha karoDe mAnavInI prArthanA hatI ke temanuM sAhasa saphaLa thAya kharaca bacI jAya. yuddhanI pAchaLa karoDo-abajo Dolara kharacAya ane pAchA pharavAnI temanI ghaDI najIka AvatI gaI tema utkaMThA che te bacI jAya. jJAnanI sImAone vADa karI lAbha thavAne nathI. ane cintA vadhatI rahI. A banAvane jema jema vicAra karIe chIe 28-12-68. cImanalAla cakubhAI zAha tema A kalpanAtIta vastu vAstavika banI tenI adbhutatA romAcaMka lAge che. pRthvInA gurutvAkarSaNanI sImA mAnavIe pahelI vakhata eka mahattvanI praznottarI che.DI, avakAzamAM jhaMpalAvyuM. caMdranA gurutvAkarSaNanI sImAmAM dAkhala (zrI paMlabranTananA "The Secret Path'mAMthI udbhUta) thatA ane temAMthI nIkaLI pharIthI pRthvInI sImAmAM dAkhala thatAM eka tarkapaTu paMDita purAtana grIsanA prAjJa puruSomAMnA eka rahelAM jokhamene pAra karyA. A sImAo oLaMgatA kalAkanA laga- mahAnubhAvanI samIpa gayo ane jaTila prazna pUchIne te mahAnubhAvane bhaga 24,000 mAIlanI gatie avakAza yAna dhasI gayuM. pRthvInI gUMcavavAne A paMDite prayatna karyo. paNa mileTasane A santa puruSa sImAmAM AvatAM agninI bhayaMkara javALAo - 3,000 DIgrI tene barobarI nIvaDaze. kAraNa ke teNe tenA badhA savAlanA senTI greDa-mAMthI pasAra thayA ane levelanA kahevA pramANe agninA jarA paNa khacakAyA sivAya turtAtUrta ane asAdhAraNa spaSTatApUrvaka gALA-Fire Ball-mAMthI nIkaLyA. javAba ApyA A savAla ane javAbe nIce mujaba hatA: je vaijJAnikoe A Ayojana karyuM temane jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che. mAnavInI buddhinI A mahAna siddhi che. 1 prazna: sarvathI purANI evI kaI vastu che? lagabhaga 50 lAkha sudA judA bhAga-5 million components uttara: Izvara, kAraNa ke te anAdikALathI che. -- baneluM A raeNkeTa ane thAna hatuM. temAMthI agatyane koI 2 prazna : badhI vastuomAM sarvathI vadhAre sundara kaI vastu che? paNa bhAga niSphaLa jAya te AkhI yojanA paDI bhAMge. zuM gaNatarI karI haze? paLe paLa kayAM haze, zuM karavuM, kAMI vidana Ave te kema pahoMcI uttara : A vizva, kAraNa ke te IzvaranuM nirmANa che. vaLavuM, badhuM ya lakSamAM lIdhuM hatuM. pRthvInuM havAmAna, caMdranuM havAmAna, 3 prazna : badhI vastuomAM sarvathA vadhAre moTI vastu kaI che? tenAM AkarSaNa, tenAM pariNAme, badhAMnI samajaNa ane tene anu- uttara : AkAza, kAraNa ke temAM je kAMI nirmANa thayuM che te sarvane kuLa thavasthA. 233000 mAIla dUra kSaNekSaNe saMdezAone samAveza thAya che. vyavahAra satata rahe, eTale dUrathI spaSTa citro Ave, Telivijhana upara 4 prazna: badhI vastuomAM sauthI vadhAre sthAyI vasatuM avakAzayAtrionI pravRttio lAkhe mAnavIe jue, A badhAnA gya ane asarakAraka varNana mATe bhASA adhurI paDe che, kaI che? * avakAzanA avagAhana-Space Exploration-nuM A eka uttara: AzA, kAraNa ke mAnavIe sarva kAMI gumAvyuM hoya sImAcihana che. lAge che ke thoDA mahinAmAM mAnavI caMdranI dharatI upara - tyAra bAda paNa te mAnavIne vaLagI rahe che. paga mUkaze. virATa brahmAMDanAM rahasyo pAmavA mATe mAnavIe prayANa 5 prasta; sarvathI utkRSTa vastu kaI che? zarU karyuM che. ati vegapUrvaka A rahasya khulatA thaze. kalpanAmAM hatuM e hakIkatamAM pariNamaze. A jJAna mANasanI cetanazakitane uttara: sadgaNa, kAraNa ke te sivAya anya kAMI sArUM kalpI AvirbhAva che. aMtaramAM ja karI Atmatattva jANavA arthe, tevI ja zakAya che. rIte virATa vizavane jANI, pitAnA jJAnanI sImAe visatAre. 6 prazna: sauthI vadhAre tvarita kaI vastu che? bane cetanazakitano mahimA che. uttara : vicAra, kAraNa ke eka miniTathI paNa ochA samayamAM | caMdra ane rAMdrikA upara kavioe kAvyo lakhyAM che. kadAca te duniyAnA cheDe pahoMcI jaI zake che. vAstavikatA A kalpanAono bhrama bhAMge ane mANasa nirAza thAya, kadAca navI kavitA janmaze. eNpala - 8 ane tenA yAtrie 7 prazna: sauthI vadhAre baLavAna kaI vastu che? upara koI kavi kAvya kema na lakhe? emAM kayAM eAchI bhavyatA che?, uttara : jarUriyAta, je jIvananAM badhAM jokhamone pahoMcI vaLavAnI A yAtrie paNa ApaNAM khuba dhanyavAdanAM adhikArI tAkAta Ape che. che. temanI A yAtrAmAM mahAna sAhasa to hatuM ja, paNa A 8 prazna: sauthI sahelI kaI vasatuM che? sAhasa zarU karatAM, keTalI taiyArI karI haze ane tAlIma lIdhI uttara: kaIne salAha ApavI te. haze ? keTaluM lona meLavyuM haze ? 13 + 11 nA kesulamAM cha divasa rAta gALI, pRthvInuM, caMdranuM avalokana karI, pheTAo lIdhA paNa pachI jayAre navame prazna Avyo tyAre A santa puruSe ane mAhitI meLavI. parasparavirodhI dekhAya evo javAba Apyo. teNe evo javAba avakAzanuM A saMzodhana anahada kharacALa che. amerikAmAM Akhe ke je, mane khAtrI che ke, dunyavI DAhyA mANase kadI samajI lagabhaga 9,000 mANase-vaijJAniko ane bIjAe, varSothI prayoga na zakayA ane jemAMthI ghaNAkharA lokone mAtra uparachalle artha karI rahyA che. lagabhaga 1600 mAIlanA vistAramAM A prayoga ja jaDaze. zALA campus che. karoDo-abajo DaoNlaranuM kharca che ane hajI thaze. 9 prazna: sauthI vadhAre muzkela kaI vastu che? keTalAka ema kahe che ke zuM A badhuM kharca jarUranuM athavA sArthaka che ? duniyA upara bhayaMkara garIbI ane bhUkhamaro che. uttara: To Know Thyself-tArI jAtane jANavI te. tene dUra karavAne badale AvA " jJAna" thI zuM phAyado che ? prAcIna sAdhusaMtone jJAna mAnavIne A paDakAra hato ane eTaluM ja kahevAya ke matabhedane avakAza che. mANasanA jJAnanI Aje paNa mAnavajAtane A ja paDakAra che. sImAe vistaratI hoya tene huM AvakAruM chuM. paNa, bIjA ghaNAM vaijJAnika jJAnane dUrUpayoga thayuM che tema enuvAdaka mULa aMgrejI Ane paNa nahi thAya? vijJAne mAnavajAtanA sarvanAza mATe paramAnaMda zrI palabranTana Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-9 prabuddha jIvana rajanIzajI ane gAMdhIjInI arthavyavasthA AcArya rajanIzajI gAMdhIvicAra viSe je vidhAne potAnAM (ba) zuM tame badhAM yaMtronI virUddha che? javAbamAM huM ghasIne vyAkhyAne ke mulAkAtamAM hamaNAM hamaNAM pragaTa karI rahyA che te viSe nA pADuM chuM. paNa huM yaMtrone garavicArye vistAra karavAnI virUddha huM kAMIka kahuM tevuM ghaNA mane sUcavatA rahyAM che. chuM. badhAM vinAzaka yaMtranI sAme mAro aTala virodha che. paNa sAdAM paNa te vize gujarAtane janamata jAte ja rasa batAvI rahyo ojAro ane sAdhane tema ja jhUMpaDAMmAM vasatA karaDe mANasene hate te jotAM meM thobhavAnuM ISTa gaNyuM hatuM. bojo e kare ane mANasanI mahenata ghaTADe evAM yaMtrane huM meM ema paNa mAneluM ke dareka saphaLa vakatA potAnA vyAkhyAna- vadhAvI lauM chuM. (17-6-1926). nA vegamAM keTalAMka AtyaMtika vidhAno karato ja hoya che, ane (ka) sAMcAkAma joDe reMTiyAne vera nathI. mAtra tenA upayoganI pachIthI zAMta paLamAM temAM rahelI AtyaMtikatA ke arthahInatA maryAdA bAMdhI tene ADAjhUDa phelAtuM roke che. (17-3-1927) pite ja joI zakatA hoya che tevuM AmAM thaze ane AcAryazrI (Da) je kAma karavA dhAryuM hoya tene mATe pUratA mANase na hoya pitAnA kSetranI bahAranA pradezamAM sAvadhAnIthI cAlaze, paNa gAMdhI- tyAre e kAma saMcAthI levuM e sAruM che. paNa jema hiMdustAnamAM vicAra vize temaNe pharI rAjakoTa, surendranagaramAM je kahyuM tenA ahe- che tema temane mATe joIe te karatAM vadhAre mANase paDelAM hoya vAla jotAM A viSe lakhavuM jarUrI lAge che. tyAre saMcA vAparavAthI nukasAna che. (18-11-34) emanAM keTalAMka vidhAna AtyaMtika ane arthahIna che te (I) je dezamAM jamIna para vastInuM dabANa vadhAremAM vadhAre hoya sAmAnya samajadAra mANasa paNa joI zakaze. te dezanAM arthazAstra ane saMskRti e dabANa jyAM ochAmAM ochuM dA. ta. paMDita javAharalAlane hiTalara sAthe sarakhAvavA ke teo hoya te deza karatAM judAM che ne hovA joIe. jyAM karoDe mANaso. hipnoTIjhama karatA ane te hipnoTIjhama khoTuM hatuM - paNa pote je kAma vinAnA besI rahyA che tyAM majUrI bacAvanArAM yaMtrone vicAra saMmehana kare che te sAcuM che. karavAthI kaze lAbha nathI. (19-5-35). ke bIjAone dAna Ape che te samajayA vinA Ape che ane (I) paNa maTI zodhanuM zuM? A5 vIjaLIne bAtala karaze? emane dAna Ape che te samajIne Ape che. ke gAMdhIjIe daridra- koNe kahyuM? jo dareka gAmaDAne jhUpaDe jhUMpaDe vIjaLI pahoMcADI nArAyaNa zabda vAparI garIbAne garIba rAkhavAnuM karyuM ke naherue rAjaye zakAya te leke pitAnAM ojAra vIjaLInI madadathI calAve emAM rAjyanA Thagone bhegA karI potAnI sattA majabUta karI. huM vAMdho na uThAvuM. paNa te pachI pAvarahAusa para mAlikI gAmanA mahAAne javAba ApavAnI jarUra ja na hoya. be page cAlata jananI ke sarakAranI raheze. jemAM Aje gocarane viSe che, paNa jayAM A dezane harakoI mANasa temAMnI arthahInatA ane ahaMkAra joI vIjaLI na hoya ane taMtra paNa na hoya tyAM bekAra paDelA zake tevuM che. lokoe zuM karavuM? paNa temaNe je bIjAM keTalAMka vidhAne karyo che te gaMbhIratAthI | sarva manuSyanA lAbhane mATe thayelI vijJAnanI ekeeka zodhane karyo haze tema mAnavuM joIe. ane anubhava ane abhyAsane jore huM bahu mUlyavAna gaNuM chuM. sArvajanika upayoganAM je kAmo mANatenA para carcA thavI joIe. sanA hAthanI mahenatathI na thaI zake evAM hoya ene mATe bhAre yaMtronA - vartamAnapatronA ahevAlo parathI jotAM AvAM vidhAne nIcenAM vAparane mATe sthAna avazya che. paNa e badhA para mAlikI sarakAranI lAge che: rahe, ane ene upayoga kevaLa lokonA kalyANane arthe ja hoya. je (1) gAMdhIjI Tekanolojikala vikAsanI virUddha hatA. yaMtra kevaLa ghaNAMnAM gajavAM khAlI karI cheDAne dhanavAna banAvavAne (2) dezane AgaLa laI javA hiMsaka krAMti paNa Avazyaka che. ke vinAkAraNe ghaNA mANasanI upayogI majarI chInavI levAne nima(3) dunyavI pragati te ja AdhyAtmika pragatinuM pAna che. elAM che tene viSe mArA vicAramAM sthAna na hoI zake.", . (4) bhAratamAM krAMti mATe saramukhatyArI anivArya che. (26-3-1935). AcAryanA vyavasAyamAM paDela mANasanI pAsethI bIjI apekSA cheka 1924thI zarU karIne 1935 sudhInAM lakhANa upara : rakhAya ke na rakhAya, paNa kamamAM kama abhyAsanI AzA te ApyAM che. gAMdhIjI haMmezAM kahetA ke mArA pAchalAM lakhANane mahatva rakhAya ja che. ApavuM. kAraNake teo pitAne kadI bhUla na kare tevA mahAtmA gaNatA rajanIzajIe gAMdhIjI vize karelAM vidhAne temaNe gAMdhIjInAM nahotA. lakhANone vyAjabI abhyAsa paNa nathI karyo teTaluM ja batAve che athavA paNa yaMtranI upayogItA ane maryAdA vize temanuM dRSTibiMdu teoe abhyAsa karyA pachI aNagamatI vAto bhUlI gayA che! A gALAmAM noMdhapAtra ane eka sarakhuM rahyuM che te ATaluM ja che, yaMtra vikAsa viSe gAMdhIjIe kramaza: prasaMgopAta je je kahyuM che . (1) teo yaMtranI ghelachAnI virUddha che. je yaMtro mANasane bekAra tene nAnakaDo saMgraha ane sAdhAra pUravaNI - lekhe sadgata narahari- na banAve che tene zrama haLavo banAve tevA yaMtra- manuSyanuM zepaNa bhAIe "yaMtranI maryAdA' nAmanA nAnakaDA pustakamAM karela che. te na karatAM hoya te-temane AvakArya che. eka ja pustaka rajanIzajI dhyAnapUrvaka joI gayA hatA te temane paNa hiMdustAnanI vasatI vadhAre, ane jamIna ochI hovAthI ATale ukaLATa na ThAlavavo paData. temAMthI ja keTalAMka lakhANo nIce ahIMnA udyoganuM Ayojana pazcimanA jamIna vadhAre ane ApyAM che. vastI ochI hoya tevA dezonI jema na thAya.' (a) "huM saMcAnI virUddha chuM ema kaha mane nahi jANanArA- A maryAdAmAM je je vaijJAnika zuM thAya, temAM vIjaLIne ee khUba vagAvyo che. mane vineda paNa karAvyo che. A dUdhazALA- upayoga paNa thAya temAM temane kazuM harakata sarakhuM nathI.' e calAvavAne sArUM jeTalAM yaMtranI jarUra jaNAya te badhAM ekaThAM zrI rajanIzajI ema kahI zakaze ke yaMtranI ghelachA e sArI karavAnI sAme huM "mahAtmA' ne avAja nahi uThAvuM, paNa tenA vasai che? ke A dezanI sthiti jotAM maMtrAne eDiDa na vadhavA pakSamAM mAre namra abhiprAya ApavA taiyAra chuM." (2-4-24) detAM tene paristhiti sAthe meLa bese tema praveza karAvo na joIe? Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84. prabuddha jIvana ApaNA dezanI paristhiti amerikA ke IMglAMDa karatAM judI nathI? zrI gelabretha gAMdhIvAdI nathI-te vikhyAta arthazAstrI che, hindu sthAnamAM teo amerikana elacI hatA. temaNe ApaNane ke ApaNA jevAne ApelI zikhAmaNa ahiM utArU. teo kahe che ke AgaLa vadhelA deza pAse traNa vizeSatAe che : mUDI, yaMtravidyA ane vyavasthAtaMtra. pachI kahe che ke "pahelI najare te e kalpavuM agharuM che ke vadhAre paDatI mUDI maLavAne lIdhe pachAta dezane nukazAna paNa thAya paNa TUMkA vyAje ke zUnya vyAje dhIrAtI mUDI are - bheTa mUDI suddhone paNa bhayasthAne che. mUDI amuka pramANanI bahAra vAparavAnI zakita te paNa vikAsanuM pariNAma hoya che. AvI sthiti pedA thAya te pahelAM je mUDI maLe te te binaasarakAraka rIte vaparAya - zakaya che ke veDaphAya." teo cetave che ke "yaMtravidyAnA uchIudhAsa paNa bahu sUma bAbata che. siddhAMtamAM e khUba IcchAvAjoga che paNa AgaLa vadhelA dezonI ghaNIkharI yaMtravidyA e majuronI taMgImAMthI rasto kADhavA mATe athavA te AgaLa vadhela racanAmAMthI UbhI thayelI kaIka khAsa paristhitimAMthI nIveDe lAvavA khaDI thayela che. kapAsanI laNaNInuM yaMtra, athavA kheDa mATe moTAM tIMga TrekanI zodha A prakAranI che. yu. esa. e. nAM khetaro para tene thate upaga majAnI atyaMta taMgI che tema batAve che. vikAsanA zarUnA tabakkAmAM bIjA dazeA yaMtravidyA na levI joIe. Ama karavAthI je alpa sAdhane che te veDaphAya -- vikAsa rUMdhAya, ane bekArImAM vadhAre thAya. "DA vakhata pahelAM eka eziyAI deza- jyAM khUba bekArI che, ane majUrInA dara nIcA che tyAM meM relanA phATaka para paradezathI AyAta thayela ApameLe ughaDatA, ane ApameLe baMdha thatA phATakane goThaveluM joyuM. je dezamAM phATaka baMdha karanAranI ekAMtavALI jiMdagI pasaMda karanArA TUMDhIe te paNa maLe tema nathI tyAM te Avo vikAsa jarUrI che, paNa ahIM nahi, huM je bheda samajavAnuM kahI rahyo chuM te jo najara sAme hota te paisA bacAva thAta, ane phATaka paranA cekIdAre petAnI kAmagIrI cAlu rAkhI zakayA hota." ApaNA dezamAM bekAra - kAma jhaMkhatAM-karoDo mANase nathI? ApaNA dezamAM mUDIne abhAva nathI? ane chatAM yaMtranI ghelachAmAM ApaNe vivekahIna rIte mUDI veDaphavAnuM karatA nathI? pazcimanA deze ane ApaNA vacce paristhitine je bheda che ane je samajAvavA gAMdhIjI mA ne bhUlI jaI ApaNe udyogavAda pAchaLa deTa mUkI tene pariNAme mUDInA rokANanA pramANamAM bekArI vadhI nathI? dezamAM sArI bAbate paNa thaI che. khAsa karIne khetI ane tene AnuSAMgika kSetramAM je thayuM che te noMdhapAtra che paNa udyogavAda ke yaMtravidyAne lagatAM gAMdhIjIe karelAM vidhAna ulTA A dezane mATe vadhAre sAcAM siddha thayAM che. gAMdhIjIne ja A dekhAtuM tema nahi paNa gelabrethane paNa A ja kahevAnuM thayuM. gAMdhI gelabretha karatAM ye gheDA AgaLa jAya che - paNa te AgaLa joIzuM - paNa rajanIzajI gAMdhIjI yaMtravidyAnI virUddha hatA ke Adima arthavyavasthAmAM mAnatA hatA tema kahe che tyAre teo temane jANye-ajANye anyAya kare che. jANe zabda eTalA mATe vAparuM chuM ke emanA jevA vidvAne gAMdhIjInAM lakhANone abhyAsa na karyo hoya tema mAnavuM vadhAre paDatuM che. Adima gAMdhIe yaMtraviveka karavAnuM Avazya kahyuM hatuM-ane " arthazAstrI galabretha paNa upara joyuM tema vadhAre vastIvALA pachAta dezene te ja zikhAmaNa Ape che. "gAMdhI ane vinobA kene tyAga ane tapazcaryAnA mohamAM mUkI pragatithI vaMcita rAkhe che. A vastune huM virodhI chuM. vizva samastamAM Aje jyAre audyogika krAMti karI rahyuM che tyAre grAmaghoganI vAta karavI te bevakUphI che, eka AkhI prajA sAthenI, rASTra sAthenI chetarapiDI che." ema rajanIzajIrae kahI nAMkhyuM che. - rajanIzajInI pragatinI vyAkhyA zuM che te temaNe kahyuM nathI. paNa gAMdhIjIe te te bAbatamAM kazI spaSTatA rAkhI nathI. 27-2-38 nA roja De. beDara sAthenI vAtacItamAM temaNe kahyuM che 'puSkaLa mAla hovo joIe eno ratha jo tame evA karo ke dareka mANasane puSkaLa anna, dUdha, dahIM ane vastra maLavAM joIe, ane susajaja ne suzikSita banAvavA mATe pUratI sAdhanasAmagrI maLavI joIe, te mane saMtoSa thAya. "paNa pace enA karatAM vadhAre kherAka peTamAM nAkhI ne vAparI zakAya enA karatAM vadhAre cIjo khaDakavI e mane na game. paNa bIjI bAju mAre du:kha dAridraya, kaMgAliyata ne gaMdakI paNa hiMdustAnamAM nathI joItI." zrI rajanIzajIne e jANa hovI joIe ke A prazna aMgeja gAMdhIjIne kaviThAkura joDe asahakArayugamAM tejasvI vAdavivAda thayelAane te vakhate temaNe muMgA bhUkhyAMnI adbhuta vakIlAta karelI. temaNe kavinuM atyaMta namratApUrvaka dhyAna kheMceluM ke "tara UMDA utare ane jAte ja jue ke carakhAne svIkAra AMdhaLI zraddhAne lIdhe thayo che ke buddhipUrvaka jarUrI lAgavAthI. ArSa ane AvANImAM temaNe kaheluM. "To a people famishing and idle the only acceptable form in which God can dare appear is work and promise of food as wages ......Swaraj has no meaning for the millions if they do not know how to employ their enforced idleness. "True to his poetical instinet the poet lives for the morrow. He presents to our admiring gaze the beautiful picture of the birds early in the morning singing hymns of praiss as they soar into the sky. These birds had their day's tood........ But I have had the pain of watching birds who for want of strength could not be coaxed even into a flutter of their wings.... The human bird under the India sky gets up weaker than when he pretended to retire. It is an indescribably painful state which has to be experienced to be realised. I have found it impossible to soothe suffering patients with a song from Kabir. The hungry millions ask for one poem-invigourating food. They cannot be given it. They must earn it-and they can earn only by sweat of their brow." carakhA ke khAdInI hoLInI vAta karatAM pahelAM zrI rajanIzajIe te AdivAsI pradezomAM javuM joIe ke jyAM varSanA traNa mahinA AdivAsIone AmalInA kacukA ke rAkhadhULa jevA kaMdamULa gotavAmAM divasa vitAvavA paDe che, aMga DhAMkavA pUrAM vastro nathI ane jhuMpaDI. para navuM chajuM nAkhavAnI trevaDa nathI. temaNe e karoDo nAnA kheDUtakhAtedArone maLavuM joIe ke jemanI pAse varSanA cAra mahinA kazuM kAma nathI letuM-ane temaNe e jANavuM joIe ke abajo rUpiyAnuM mUDIrokANa ane sarakAra taraphathI vividha sahAyatAo ane paradezathI AyAta thatA evA mAla sAme rakSaNa meLavyA pachI paNa ApaNA badhA yaMtrodyoga ane kArakhAnA 1963 mAM mAtra 43 lAkha mANasane rejI ApatAM hatAM, jyAre tenI sAme khAdI kAma je dezanA kApaDa nA TakA jeTaluM haju utpanna kare che te ceDA karoDanI mUDI rekIne 20 lAkhane rojI ApatuM hatuM. paNa A vAtane samajavA mATe gAMdhIjIe kaviThAkurane Takora karI che tema e du:khiyArAnI vedanA anubhavavAnI jarUra che; teo ane mukhyatve je sukhI samAjane saMbaMdhe che teo svaicchika rIte e anubhava levAno prayAsa karaze to gAMdhInuM darzana prImITIva nahi paNa vyavahArU AdarzavAdInuM hatuM tema dekhAze. ' ho - jo teo taraMganI duniyAmAM rahevA mAgatA hoya ke paze tethI vadhu kherAka ane sacavAya tenA karatAM vadhAre sAdhanasAmagrI vALI affluent samAjaracanAnA himAyatI hoya te judI vAta che. paNa gAMdhInuM darzana eka samyak jIvanavyavasthA mATenuM hatuM. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1- 9 prabuddha jIvana ati kharAka - ke bheganI atirekatA manuSya vikAsane poSaka nahi * zrI zaMkararAva devane patra kra paNa ghAtaka che tema gAMdhIjIne bIjA aneka samaju-zANA vicA tA. 1-12-68nA prabuddha jIvanamAM "zrI zaMkararAva deva paNa rakonI jema mAnyuM che. je jhADane eka bAju ja vistAra thAya te jhADa chevaTa samatulA gumAvI tUTI paDe che tevuM ja saMskRtinuM bane kAkAsAhebanuM samarthana kare che" e mathALA nIce pragaTa thayelI che te teo jANatA. AthI teo Avazyaka anna - vastra - Arogya nedhane anulakSIne zrI zaMkararAva deva tA. 11-12-68nA patramAM zikSaNa - saMskAra saune maLe tema kahetA. ATaluM pedA karavA mATe nIce mujaba jaNAve che : vIjaLInI paNa madada levAnI temanI taiyArI hatI - mAtra te sarva "tAmilanADa rAjyadAnanA saMkalpanI pUrtinA kAmamAM huM salabha hoya - ane temAM zeSaNanI gaMdha na hoya tevo Agraha rAkhatA. hAla tAmilanADamAM pharI rahyo chuM. tA. 1-12-68nA prabuddha jIvanamAM emanI lAkSaNikavANImAM kahIe te tero Mass production nahi paNa production by masses IcchatA hatA. ane ja zrI zaMkararAva deva paNa kAkAsAhebanuM samarthana kare che" e mathALAnI temaNe vikendrita arthavyavasthA tevuM nAma ApI salAmatI ane ApanI noMdha vAMcI. vAMcIne kAMIka Azcarya thayuM. gATha ghara AzramamAM svAtaMtrya baMne jarUrI mAnavamUlyone sumeLa sAdhyo hato, je bIjI je zibira bharavAmAM AvI hatI temAM jeo hAjara hatA emAMnA koIpaNa arthavyavasthAmAM muzkela che. A bAbatamAM vartamAna samAja- , eka eka sarvodaya kAryakartAne maLIne ane temanI pAsethI jANakArI , , , zAstranuM ciMtana gAMdhIjIne mArge ja vahI rahyuM che. erIza prApta karIne Ape e noMdha lakhI che e to ThIka ja karyuM. phoma vartamAna jagatano nAmAMkita vicAraka che. enAM "Sane Society' zANA samAjamAM eNe ughogavAdanI ghelachAmAM ema chatAM mArI sAthe patravyavahAra karIne e noMdha lakhI hota sapaDAyela pazcimI samAjanI mImAMsA karI che, tenA niSkarSarUpe kahAM to vadhAre ThIka thAta. je patralekhake mArA vicAranA viSayamAM che "ogaNIsamI sadInI samasyA hatI. "Izvara marI paravAryo che. Apane jANakArI ApI te bhAI, AmAM nirAmiSa AhAranI vIsamI sadInI samasyA che mANasa marI paravAryo che." "bhUtakALamAM sAthe mAMsAhAranI paNa goThavaNa karavI joIe e pramANe kAkAmANase gulAma banatA tene khataro hato. bhaviSyane khataro e che ke mANase kadAca yaMtramAna banaze. paraMtu mANasanA svabhAvamAM sAheba athavA to huM zA mATe kahIe chIe te barAbara samajyA yaMtramAno mAnasika sthiratA jALavIne jIvI zakaze nahi ... Aje nathI ema tenI upara A prakAranA pratyAghAta paDayo e jotAMvikalpa zuM che? ApaNe kAmanuM tema ja rAjyanuM vikendrIkaraNa karavuM mane lAge che. kahevAvALA je kAMI kahI rahela che tenI pAchaLa joIe jethI temanuM mAnavIya svarUpa jaLavAI rahe-mANasanA zuM hetu athavA vicAra che te barAbara na samajavAne lIdhe ghaNIvAra pramANamAM rahe, udyoga mATe amuka anivArya hoya teTalI ja hade kendrIkaraNa thavA devuM joIe.-rAjakIya kSetre ApaNe evAM meDhA samajavAvALAnI bhUla thatI hoya che. sAdhAraNa rIte te je sAMbhaLe che moDha ekamo UbhAM karavAM joIe, jeo sumAhitagAra hAya." te khAlI athavA te mukata manathI sAMbhaLatA hatA nathI. A ja erIza komane pazcimanI AjanI sthiti samAjane mATe mAna- kAraNathI mArA kahevA upara patralekhake jene aMgrejImAM sika asthiratA tarapha laI janArI lAge che, ane te bAbatamAM mUDI- Ad absurdeem kahe che te prakArano yukitavAda karyo che. vAda - sAmyavAda vacce tene ocho bheda dekhAya che. - je bheda ema na hota te patralekhaka je jaNAve che ke "ane che te paNa lAMbA gALe che sAva ocho thaI jaze. te kahe che "mUDIvAda ke sAmyavAda baMnenA AvatA pacAsa ke se varSanAM jo mAMsAhAra maLe to ja AkAmamAM AvavuM evo je vicAra vikAsane kalpanAcitra dorIe te ema jaNAya che ke svayaMsaMcAlita dharAvatI haze temAM AvatI kAle madyapAnanI geAThavaNa karavAnI ane parAyApaNAnI prakriyA vadhatI jaze. baMne vyavasthAne Aje paNa mAgaNI kema nahi kare ane strIsevananI paNa chUTa kema nahi menejaravAdI samAjomAM vikAsa thaI rahyo che. temAM rahenArAo mAge ?" Ama kadi na lakhata. evI ja rIte Ape ApanI khAdhepIdhe sukhI che - temanI IcchAo saMtoSAyelI che ane je IcchAo saMtoSI zakAya tevI nathI te IcchAe temane thatI ja nathI. noMdhamAM je lakhyuM che ke "te je vicArasaraNImAM nirAmiSa te badhA yaMtramAnavo jevA che. je mANasanI jema vartatAM AhAranuM athavA madyatyAganuM koI cokkasa mahattva hoya te yaMtro pedA kare che. A parAyApaNA ane svayaMsaMcAlitatAne pariNAme vicArasaraNI dharAvatA Azrama-saMcAlakone te te Agraha choDI divase divase mAnasika asvasthatA vadhatI jAya che. kAraNake baMne devAnuM kahevuM te temanI vicAraniSTAnuM--dharmaniSThAnuM--apamAna karavA vyavasthA mANasanuM kendrita taMtramAM - gaMjAvara kArakhAnAmAM ane vizALa rAjakIya pakSAmAM saMgaThana kare che. dareka mANasa jaMgI yaMtra barAbara che." athavA te "A to nirAmiSa AhArI upara mAMsAhAra mAMne eka nAno evo amatho bhAga che ane teNe maMtramAM kazI lAdavA jevI koI prakriyA cAlI rahI hoya ema lAge che." dakhala UbhI karyA vinA kAma karavAnuM che. pazcimamAM A vastu ema Apa paNa na lakhata. koI viSaya athavA vastu saMbaMdhamAM mAnasazAstrIya pracArajhuMbeza (eka prakAranuM hipnoTijhama - ma.) Apa jyAre paNa vicAro cho athavA lakhe che tyAre ApanI lekamAnasa ghaDatara ane Arthika pralobhana dvArA siddha thAya che ane pUrvamAM (raziyA) A badhAM sAdhano uparAMta damanano Azaro levAya che." prajJA sthira rAkhavAnI ApanI haMmezA ceSTA hoya che e huM jANuM chuM. | phoma A vedhaka mImAMsA karIne chevaTe je upAya sUcave che je vicArasaraNImAM nirAmiSa-AhAra athavA to maghatyAganuM "yaMtramAnavavAdanA khatarAne nivAravo hoya te ApaNI sAme kevaLa mahattva che evI athavA te e be bAbato jene AdhAra hoya eka ja vikalpa che. mAnavatAvAdI pArivArikatA." evI vicArasaraNI dharAvatA AzramamAM mAMsAhAra (maghatyAgane acaMbAnI vAta e che ke vinobA bhUdAna - grAmadAna dvArA savAla UThAvavA e to gAMDapaNa che. mApha karaze.) hovo joIe A mAnavatAvAdI pArivArikatAne ja pratiSThita karavAnuM vrata laIne nIkaLyA che. ane chatAM rajanIzajI vinobA khATA rahe che tevuM ema mAruM kahevuM nathI. (kAkAsAheba paNa A vicAra dharAvatA vidhAna kare che. hoya ema huM nathI dhArate.) evI paristhitimAM nirAmiSa-AhArI upara mAMsAhAra lAda athavA to tenI vicAraniSThAnuM apamAna sukhada Azcarya e paNa che ke phrome yaMtramAnavanI je vAta karI che te ja vAta te ja zabdomAM gAMdhIjIe varSo pahelAM udyoga karavuM e savAla ja pedA thato nathI. pati biralAjInA eka praznanA uttararUpe kahI che. ' "je AzramanI kAkAsAheba athavA to huM vAta karI rahyo huM te eTaluM samajuM chuM ke A yuga mANasone yaMtra banAvavA che te AzramanI vicArasaraNI bIjI che. ahiMsA-satya-asteya beTho che. huM yaMtro banI gayelAone mANasa banAvavA mAguM chuM." brahmacarya--asaMgraha vagere agiyAra vratanuM sevana karavAnI sAdhanA phera phakata eTalo ja che ke erIza Dromane je 1955mAM anu- karavAvALAone A Azrama che. mAMsAhAra-virodhI athavA to bhave dekhAyuM -- te mahAtmA gAMdhIne vivekayukata darzanathI 1935 mAM zAkAhAra-anukuLa AcAra athavA to pracAra e jenuM lakSa che pratyakSa thayuM. mATe e prImITIva gaNAya !! temane khAsa A Azrama nathI. ekAdaza ' vratamAM AhAravrata che manubhAI paMcoLI nahi e bAbata ahIM dhyAnamAM rAkhavI jarUrI che. mAMsAhArane Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 buddha jIvana tA. 1-1-19 pracAra karavo e mAruM athavA te kAkAsAhebanuM lakSa nathI. ame zAkAhArI chIe ane zAkAhArI ja rahIzuM. vaLI have pachI mAnavajAta zAkAhAra upara Avaze athavA te AvI zakaze to te jarUra vAMcchanIya che e paNa huM mAnuM chuM. Ama chatAM paNa zAkAhArI mAMsAhArI karatAM caDiyAta che evI mArI bhAvanA nathI tema ja AjanI duniyAmAM koI vyakita vize paNa e rIte vicAravuM na ja joIe evo mAro namra abhiprAya che. kAraNa ke jo ApaNe e rIte vicAravA lAgIzuM ke je mAMsAhArI che te ekAdazI vratanuM sevana karI na zake ema mAnavAnI Apatti athavA anartha Ubhe thaze. AjanI duniyAmAM zAkAhArIonI saMkhyA atyaMta alpa che ane satyAdi vratonuM pAlana zAkAhArIone IjAro che ema mAnavuM bhUlabhareluM che e te Apa paNa svIkArazo. viziSTha dharmanuM pAlana nahi karavAvALA narakamAM ja jaze ema mAnavA jevuM ja A mujabanuM mAnavuM nItAMta adhArmika banavAnuM. kAkArAheba athavA to huM evA AkAmomAM mAMsAhAranI paNa chUTa hovI joIe ema je kahIe chIe te "AkAmane sarvajanayulabha banAvavA mATe" athavA te AkAmane hoTela banAvavA mATe nathI kahI rahyA e samajI levuM joIe. amArA A kathana pAchaLa dezakALanA saMdarbhamAM eka mahattvane vicAra rahela che. bhArata eka nAnI sarakhI duniyA che. tenA bhAvAtmaka ekAtmatA tathA sahajIvana lAvavuM atyaMta Avazyaka che. gAMdhIjIe svarAjyaprAptine je kAryakrama banAvyo hato temAM jAti aikaya Communal Unityne ghaNuM UMcuM sthAna hatuM. svarAjayanI te eka zarata hatI. duniyAmAM bhinna bhinna dharmomAM mAnavAvALA tema ja bhinna bhinna sabhyatA anusAra jIvana gujAravAvALA loka rahe che. viakaya AjanA jamAnAnI mukhya bhAga che. te mAganI paripUrtimAM * bhArata eka mahAna yogadAna ApI zake tema che. AhAra, vihAra, upAsanA, prArthanA vagere viSayamAM Aje je saMcita sAMpradAyikatA che tenA lIdhe vizvamAM eka prakAranI bahiSkRtatA (Apertheid) cAlI rahI che. loko zarIrathI najIka rahe che paraMtu manathI dUra rahe che. bhAratamAM to tanathI paNa sAthe rahetA nathI. darekanI alaga alaga vasati hoya che. pariNAme sadIothI sAthe rahevAvALAomAM bhAvAtmaka ekAtmatAne abhAva anubhavagocara thAya che. A bahiSkRtatAne haTAvavI hoya te upara jaNAvelI sAMpradAyikatAne tyAga mArA namra abhiprAya mujaba vAMchanIya che. e samaya AvI pahoMcyo che ke A viSayamAM vicAraka maulika ciMtana kare. AzA rAkhuM chuM ke ApanuM svAthya sAruM che tema ja Apa AnaMdamAM che." Apane zaMkararAva deva zrI zaMkararAva devanA patrano javAba upara je zrI zaMkararAva devano patra pragaTa karavAmAM Avyo che tenA javAbamAM jaNAvavAnuM ke geThaghara AzramamAM jAyalI zibira ane temAM kAkAsAhebanA vicAranuM zrI zaMkararAva deve karelA samarthanane lagato patra mane je maLyo ke tarata ja meM zaMkararAvajIne patra lakhelo, paNa keTalAka divasa sudhI temane javAba na AvyuM eTale pachI tene lagatuM samarthana meM muMbaInA sarvodaya kAryakartAo mAraphate meLavyuM hatuM ane te meM 'prabuddha jIvanamAM prasiddha karyuM hatuM. have upara Apela zaMkararAvajInA patramAM e matalabanI je dalIla karavAmAM AvI che ke "nirAmiSa AhArane lagatI vicArasaraNIne spaSTa rUpamAM varelA AzramamAM to mAMsAhAranA raseDAne avakAza hoI na ja zake, paNa gAMdhIjIe sUcavelA ekAdazavrata jemAM ahiMsA, satya asteya, brahmacarya, asaMgraha vagerene samAveza karavAmAM AvyA che tene svIkAranArA AzramamAM mAMsAhArane pratibaMdha hovAnI jarUra nathI kAraNake ekAdazavratamAM koI AhAravrata che ja nahi."A dalIla mArA gaLe utaratI nathI. kAraNa ke ekAdazavratamAM ahiMsA mukhya sthAne che ane ahiMsAne mAnavInA AhAravihAra sAthe sIdho saMbaMdha che. vaLI A ApaNe je carcA karIe chIe te bhAratamAM UbhA karavAmAM AvelA Azramane khAsa dhyAnamAM laIne karIe chIe ane bhAratamAM koI paNa sthaLe moTA bhAge bane prakAranA AhAra sulabha che. nirAmiSa AhArane vicAra tema ja AcAra ahiMsAvratanA AcAramAMthI ja sIdho svata: phalita thayelo che. to ekAdazI vratanI vicArasaraNIne svIkAranAra AzramaemAM - khAsa karIne bhAratamAM UbhA karavAmAM avelA AzramomAM nirAmiSa AhArane Agraha anivAryapaNe hevo joIe ane tyAM mAMsAhArane sthAna ApavAmAM Ave to te aMzata: paNa ahiMsAvratanuM ja ullaMghana karanArU lekhAvuM joIe Ama mane lAge che. mAMsAhAra ane nirAmiSaAhAra vacce pharaka TameTA-rIMgaNA ane baTeTA vaccenA pharaka jevuM nathI. te banne vacce pharaka guNa vattAne che. te pharaka karuNAnI bhAvanAmAMthI pedA thayela che ane tethI ekanI apekSAe anyanuM naitika mUlya vadhAre UMcuM lekhAvuM ghaTe che. ane jo Ama hoya ane amuka jIvanavRtti anya koTinI jIvanavRtti karatAM vadhAre UMcI lekhAtI hoya te vadhAre UMcI jIvanavRtti svIkAranAra vyakita amuka apekSAe pitAne anyathI kAMIka UMcI mAne temAM mane kazuM anucita dekhAtuM nathI. A sarva prakAranA naitika Agrahane lAgu paDe che. eka vyakita satyanI AgrahI hoya te satata asatya bolanAra karatAM petAne kAMIka judI ane kAMIka vadhAre UMcI lekhe te svAbhAvika che. ahiM deza Ave che amuka rIte pitAne anyathI alaga lekhavAmAM nahi paNa te kAraNe abhimAna cittavavAmAM. doSa amuka prakAranA AtmabhAnamAM nahi paNa Atma-abhimAnamAM rahelo che. ane bhAratanI bhAvAtmaka ekatA ane nirAmiSa AhAranI bAbatamAM bAMdhachoDa nahi karavAno Agraha- e be vacce vAMdho virodha kayAM Ave che te mane samajAtuM nathI. AvaDA moTA dezamAM raheNIkaraNInA bheda to rahevAnA ja. je mAMsAhAra ane nirAmiSa AhAra vacce koI pAyAne bheda che te temAMthI phalita thatI raheNI karaNIne paNa bheda rahevAne. ane jo koI pAyAne bheda nathI te ema kahevuM ane jAhera karavuM vadhAre tArkika che ke A AhArabheda eka prakAranuM tUta che, kaMI kALathI UbhuM karavAmAM Avelo vahema che, A nUtathI - A vahemathI-ApaNe jadithI chUTIe ane ApaNane judA pADatA AhArabhedanA khyAlane ApaNe jadithI tilAMjali ApIe te vadhAre sArUM. ane ema hoya te pachI ame te nirAmidhaAhArI chIe ane jIvanabhara nirAmiSaAhArI rahevAnA chIe ema je kAkAsAheba tathA zaMkararAvajI bhAra mUkIne kahyA kare che tene mane te kaMI artha dekhAto nathI. paramAnaMda na rahI kaMI eSaNA have(zrI rajanIkAMta midIe pitAnA avasAnanA thaDA samaya pahelA raceluM kAvya). na rahI kaMI eSaNA have maLI tRpti jahIM tattvatthapAlave; sahu jIvananI galI galI mahIM dIpti rahI tArI prajavalI. praNaye huM aneka janmanA prabhu ! baMdhAI banyo chuM tvanmanA; tuja pAsa have tuM rAkhaje; aLage nA mujathI kadI thaje. tava sneha taNA rasAyaNe sahu du:khe sukharUpa A bane; lahuM jIvananI dhanyatA tuja saMge ja thatAM ananyatA. suNIne tava mehana dhvani zamatI kalAnti sudIrgha adhvanI, bhUlIne vaLI du:kha vizvanAM vicaruM zAMtimahIM huM ni:svanA, girizaMga dIse savAramAM khaDuM rahetuM jyama drAramAM, paracetanane huM bAraNe tyama Ubhe tuja dhyAnadhAraNe prabhu ! cintanamAM anantanA banIne magna have cirantanA parazAMtinuM dhAma pAmate, vaLI huM zAzvatamAM virAmate. taraNI mahIM pUrNaganI javuM pelI gama cittAghanI, paramAnasa-addhi-ga9 vare jahIM raMga arUNI uSA bhare. rajanImaMta modI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-69 prabhu jIvana capi zuddha, lAkaviruddha, nAkaraNIya, nAcaraNIyam (gatAMkathI cAlu) have A sUtrane aMge keTalIka vakhata abhiprAyano savAlo upasthita thAya che. amuka bAbatane lokonA eka nAnA vibhAga zuddha mAnatA hoya ane moTo vibhAga azuddha mAnatA heAya tyAre zuM karavuM? dAkhalA tarIke vidhavAvivAhano prazna hiMdu komane aMge laIe to amuka gheADA manuSyo tenA matamAM che, jyAre moTo lokasamuha tenI viruddha che. evA praznano nirNaya karavAnA hAya tyAre lAkasamUhamAM ghaNAnA mata zA mATe virUddha che tenI tulanA karavI joIe; tenAM kAraNeA. vicAravAM joIe ane jayAM sudhI nirNaya na thAya tyAM sudhI enI evA prakAre vyavasthA karavI joIe ke lokono vyAdhAta na thatAM vidhavAnI sthiti sudhare. A bAbatamAM lAkamata virUddha kAma karavAthI karavAyogya sudhArAnA AkhA savAle zuM valaNa lIdhuM che ane eka bAbatamAM leAkamata upara AdhAra na rAkhatAM potAnA mata upara makkama rahevAthI sudhArAnI sAmAnya hIlacAla keTalI nabaLI paDI gaI che ane 'sudhAro' zabda ja kevA arthamAM lokomAM vaparAvA lAgyo che te khAsa vicAravA yogya ja che. AvI rIte zuddha kArya ke vartanane aMge AvA prakAranA vicAro karavA joIe. jaina zAstra ke je anekAnta mata mATe prasiddha che ane je koI eka ja dRSTibinduthI koI paNa vAtanA nirNaya karatuM nathI ane je nayavAdano tyAga karI pramANavAda svIkAre che te syAdnAdanI prarUpaNA karatAM spaSTa rIte kahe che "jaina zAstramAM koI vAtane khAsa niSedha nathI, ane koI bAbata amuka A rIte ja karavI evA Adeza paNa nathI." lAbhAlAbhanI tulanA karavI ane lAbhanA AkAMkSI vANIo jema vadhAre lAbha ane alpa nukasAna thAya tevA vyApAra kare, te pramANe vadhAre lAbha Ape evuM vartana karavuM. ahIM lAbha vadhAre thAya tevuM kArya karavuM tema vadhAre prANInuM vadhAre pramANamAM vadhAre vakhata sudhI hita thAya evuM kAma karavuM evA Adeza che. A pramANe amuka kAryanI zuddhi paratve ATalA daSTibinduthI vicAra karavA joIe. yavRtti yuddha eTalA zabdane aMge ATalA vicAra thayo. tAtparya e che ke amuka kAma zuddha che ema kahevAthI nirNaya thaI jatA nathI. paraMtu te kevA daSTibinduothI zuddha che, te para vicAra karavA joIe. A bAbatamAM kevaLa manasvIpaNe - nira kuzapaNe vicAra karavAthI kArya zuddha che ema TharI jatuM nathI. A pramANe hakIkata hovAthI kAryanI zuddhi saMbaMdhI vicAra karavA mATe eka agatyanI bAbatane nirNaya batAvanAra sUtra rajU karyuM che. temane amuka kArya zuddha lAgatuM hoya, paNa lAkamata tevA kAryathI virUddha hoya, to te tamAre mAtra manasvIpaNe karavAyogya nathI. have lAkavirUddha e zabdanA vicAra karIe te temAM paNa ghaNA bhAvA prApta thAya che. lAkaviruddha eTale sAdhAraNa artha evA samajAya che ke ApaNe je nAnA samUhamAM kArya karatA hoIe tenA abhiprAya virUddha. A arthane ApaNe laMbAvavA joIe. lokavirUddha eTale evA prakAranuM kArya ke je lokone pratikULa asara karanArU hoya. AvuM kArya sarva karavA maMDI jAya te tenI asara samAja upara kevI thAya? dAkhalA tarIke eka garIba mANasa peAtAnuM peTa bharavA khAtara koInA gharamAM cArI karI udaranirvAha kare te tethI tene peAtAne lAbha thAya che, prANanA bacAva thAya che, ane lakSAdhipatinA sA baso rUpiyA ochA thAya te tethI tene kAMI mATI kheATa AvI jatI nathI. paraMtu samAjamAM evA kAryanI rajA ApavAmAM Ave to pariNAme avyavasthA thaI jAya, jAnamAlanI salAmatI na rahe. tethI e kArya lAkavirUddha gaNAya. evI ja rIte yajJa karatI vakhate amuka laMbAInI vedI karavI, piMDa amuka vastuno ja banAvavA, caravaLo ATalA lAMbA rAkhavA vigere niyame vyavasthA rAkhavA sArUM nirmANa karelA che. emAM pheraphAra karavA te vyavasthA-virUddha hoya, tethI pariNAme hAni karanAra thAya. A arthamAM paNa lokavirUddha zabda vAparavAmAM Ave che. ethI paNa vadhAre AgaLa vadhIe to lAvirUddha eTale paralAka viruddha e arthamAM lAkazabda levAnA che. eTale je kArya karavAthI kadAca : 187 A bhavamAM lAbha thAya tevuM .hoya, paNa paraleAka virUddha te kArya hoya te karavuM nahi. dAkhalA tarIke mahAra bha ke mahAparigraha karavAthI kadAca A lAkamAM khyAti vadhe, paNa paralAka bagaDe che. evAM aneka kAryo hAya che ke je A lAkanI najarathI joIe to zuddha lAge, parantu najara eTalI TUMkI rAkhavI yogya na gaNAya; je kArya karavAthI paralAka bagaDe, asadgati thAya tevuM kArya karavuM nahi evA A sUtrano upadeza che. AvA agatyanA viSayamAM amuka bAbata zuddha che tethI karavI joIe evA ekadezIya vicAra karI besI rahevuM na joIe. zuddha che chatAM na karavuM evA spaSTa upadeza te koI Ape ja nahi, paraMtu kahevAno Azaya e che ke ekadezIya zuddha hoya ane lokone te vAta pasaMda na hoya athavA paraleAkathI je vAta virUddha hAya te karavI na joIe. A saMbaMdhamAM abhiprAya ApatAM zuddha zabda upara jeTaluM dhyAna ApavAnuM che teTaluM ja leAkaviruddha zabda upara dhyAna ApavAnI khAsa jarUra che. ema karavAthI ekaMdezIya nirNaya para AvavAnuM banaze nahi. zuddha zabdanA nirNaya para AvatAM paNa peAtAnI hakIkata peAtAnA hetu, potAnA svArtha athavA peAtAnuM daSTibiMdu laIne saMtoSa pAmavA jevuM nathI. ethI AgaLa vadhI anya lokonA hita tarapha ane khAsa karIne teonA daSTibindue tarapha dhyAna rAkhavAnI bahu ja jarUra che. e banne niyamAne visAravAthI ghaNI vakhata evA pariNAma para AvI javAya che ke je tadRna aniSTa pariNAmane upajAve. koI paNa savAla laIe to AvI sthiti thaI jAya che e darekanA anubhavanA viSaya che. kahevAno Azaya e che ke koI paNa kArya karatI vakhate tene aMge lAkamata ane lohita zuM che tenA khAsa vicAra karavA joIe. bAkI A duniyAmAM ApaNe ekalA ja chIe ane mAtra ApaNA mAnI lIdhelA satya vicArane anusaravA baMdhAyalA chIe ema ja jo dhAravAmAM Ave te to anuzAsanane koI jAtano avakAza raheta nathI. sarvatra arAjakatA pravarte che ane enuM pariNAma viziSTa kalpanAthI kalpI zakAya tevuM che. A saMbaMdhamAM je vicAra karatA nathI ane lokamatanI gaNanA karatA nathI teo lokonuM eka paNa prakAranuM hita sAdhI zakatA nathI. kadAca ema batAvavAmAM Ave ke A sUtramAM nabaLAI ke bhayano aMza cheathavA A sUtra bhIrUpaNAnuM pariNAma che te jaNAvavAnuM ke e vicAra barAbara nathI. leAkahitanI khAtara ja leAkamatane mAna ApavAnI jarUra che ane ema sarvatra thatuM jovAmAM Ave che. 'paMca bele te paramezvara' evuM je sUtra suprasiddha che tenA hArdamAM rahela viziSTa bhAva samajavAnI jarUra che. atyAre AkhI duniyAnA sAmAjika vyavahAra paNa lokamatanI bahulatA - Majority-mujaba thAya che. vyakitagata game tevA vicAra hoya te paNa samAjamatane AdhIna thavuM paDe che, bahumatane mAna ApavuM paDe che, sArvatrika vicAraNAnA pariNAmane avakAza ApavA paDe che, ane vartamAna zAsanapaddhati paNa A sUtrane svIkAre che ane e sUtramAM bhIrUpaNAnA khyAla karavA e to vicitra ja lAge che. ene badale peAtAnA aMgata zuddhi - azuddhinA khyAlane bAjupara mUkI samAja - bahumatane mAna ApavAmAM potAnI banavAbaeNga skhalanAnA svIkAra karavAnI viziSTa zIlatA ane jAhera himata batAve che. sTokahomanI konpharansane aMge mI, henDarasane aMgata vicArone jude jude prasaMge kevI rIte mAna ApyuM te ApaNI najara AgaLanA ja dAkhalA che ane te uparAnta bIjAM aneka dRSTAnto vartamAna ItihAsa pUrA pADe che. rAjadRArI baMdhAraNa athavA to jene baMdhAraNanuM kAMI paNa nAma ApI zakAya te A sUtra para ja racAya che ane ema hAvuM athavA thavuM te taddana yogya che. AcAra eTale vartana ane kriyA eTale kArya, e banne para anuzAsaka tarIke janahita ane janamata hovA e eTaluM svata:siddha lAge che ke emAM vadhAre carcA mATe koI avakAza ja dekhAtA nathI. sUtra spaSTa che, artha ughADo che ane tadanusAra vartana karavuM e samAjadaSTie sarvathA AdaraNIya, AcaraNIya ane kartavya lAge che. A savAlanA vicAramAM vyakitagata pUrvabaddha vicArothI na doravAtAM badhI bAjuone pUrNa vicAra karIne nirNaya karavA vijJapti che. motIcaMda gIradharalAla kApaDiyA kramaza: Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-9 > prakIrNa noMdha 4 bhArata khAte pAchA pharelA zrI vimalAbahena ThakAra che. prastuta sabhAmaMDapa uparanuM dhAbuM 100x6035 phaTanuM hatuM. tA. 1-12-68nA prabuddha jIvanamAM jaNAvavAmAM Avela che te A durghaTanAe cetarapha bhAre kamakamATI nIpajAvI che ane aneka kuTuMbane tArAja karI nAkhyA che. Ama banavAmAM kone mujaba zrI vimalAbahena ThakAra amerikAne pravAsa kAryakrama mujaba keTalo vAMka che te te have nakkI thaze, paNa A pUrA karIne jApAna gayAM ane tyAM javA bAda tabiyata ekasarakhI durghaTanAthI je hRdayadrAvaka paristhiti pedA thaI che temAM have svastha na rahetAM tyAMnA traNa aThavADiyAnA kAryakramamAM eka aTha- kazo pheraphAra thaI zake tema nathI. moTA pAyAnA AjakAla cAlI rahelA bAMdhakAmamAM dharatIkaMpa vADiyAne kApa mUkIne teo DisembaranI 14mI tArIkhe kalakattA jevI A prakAranI duTanAo avAranavAra banatI sAMbhaLavAmAM Ave che. jema ke durghaTanA AvI pahoMcyA che ane vacce mArgamAM rokAtAM rokAtAM A AMka najIkanI hoya tema tenI arerATI ApaNane vadhAre tIvra ane pragaTa thAya che te pahelAM teo mAunTa Abu pahoMcI gayAM haze vadhAre marmabhadI lAge che. varSo pahelAM muMbaI khAte carcageTa evI dhAraNA che. rekalemezananI bAjue AvI ja eka bhayaMkara durghaTanA banI hatI temanA taraphathI maLelA patra jagyAnA abhAve zabdaza: ane muMbaInI janatAmAM tIvra kamakamATI pedA karI hatI. prabuddhajIvanamAM pragaTa thaI zakayA nathI. ema chatAM tene sArI A ghaTanA banavA sAthe dabAyelA, chuMdAyelA, kacaDAyelAone avAranavAra apAte rahyo che, ane te rIte prabuddha jIvananA madada karavA, bahAra kADhavA, upacAra pahoMcADavA mATe aneka leke aneka dizAethI durdhaTanA sthAne pahoMcI vaLyA tenI vigate vAcako sAthe temane saMbaMdha atUTa rAkhavAmAM Avyo che. temanA darzAve che ke mAnavInA dilamAM karaNatA ane anukaMpAne jhare taraphathI sAnaphrAnsiskonI tA. 11mI navembaranA roja lakhAyalA sukAyo nathI. tatkALa je madada pahoMcADavI joIe te te pahoMcI patramAM zrI kRSNamUrtinA nivAsasthAna tarIke prasiddhi pAmelI cUkI hoya ema lAge che, paNa A durghaTanAne lIdhe rakhaDI paDelAM kaTuMbane pUrA pramANamAM Arthika ane cIjavastunI rAhata pahoMcADavAmAM ejaI velI viSe temaNe je kAMI lakhyuM che te rasaprada hoIne Ave e atyaMta Avazyaka che. A durghaTanA jenenA parama nIce ApavAmAM Ave che : tIrthanI taLeTImAM-maMdiranA sAnidhyamAM-nIpajelI Ine jaina sAnaphrAnsiskonI AsapAsa jAyelI 20 sabhAone saMbodhyA' samAjanI savizeSa pharaja che ke te samAjanA dhaniko potAne bAda teo sAntA bArabarA gayA ane tyAM traNa divasa ArAma lI. udAra hAtha laMbAvavAmAM jarA paNa saMkoca na kare. dhanane AthI vadhAre sAro evo bIjo koI upaga kalpAto nathI. tyAra bAda trIjI navembare teo ojaI pahoMcyA. ejaI viSe zaMkarAcArye pragaTa karelA pratyAghAtI vicAro lakhatAM teo jaNAve che ke "A ekAnta zAMta khINapradezamAM-ValleymAM-AvatAM anubhavelA AnaMdajanaka saMvedanAne zabdamAM varNavavAnuM tA. 7mI DisembaranA TAImsa oNpha InDiyAmAM pArlAmenTanI kAryavAhIne lagatA je samAcAra pragaTa thayA che. ane gRhamuzkela che. A khINapradeza sva. misisa enI bisenTa zedhI kADhele. khAtAnA pradhAna sAthe govardhana pIThanA zaMkarAcArye 1967nA temanI mAnyatA mujaba navI mAnavajAtanuM A sthaLa udbhavasthAna okaTobara mAsanA kalyANanA aMkamAM Caste system-jJAti thanAra che. A sthaLe AvatAM mane sIkkIma ane bhArata vaccenA khINa- paddhati-vize pragaTa karelA pratyAghAtI vicAro saMbaMdhamAM jyorja pradezanuM smaraNa thayuM-e pradeza ke je TIbeTanuM pravezadvAra banI pharanAnDIjhanI je praznottarI thaI che te ApaNuM ekadama dhyAna kheMce tevI che. upara jaNAvela kalyANanA aMkamAM zaMkarAcAryo zake tema che. 1956ne unALo meM e sthaLe gALe. ahIM e e matalabanuM jaNAveluM kahevAmAM Ave che ke zaMkarAcArye sUcita rIte jaNAvavAnI jarUra na hoya ke ejaImAM meM e suprasiddha eka vRkSanA zudrone ane hindu nahi evA lokone kUtarA, bIlADA ane anya upavananI mulAkAta lIdhI hatI ke jyAM kRSNajIe aneka vakhata jAnavaro sAthe sarakhAvyA hatA. zrI karanAnDIjhe A saMbaMdhamAM vizeSa pravacana karyA che. aMjAvihAranI paNa meM mulAkAta lIdhI hatI. jaNAvyuM hatuM ke zudro, khristIo ane musalamAne--A badhAmAM jarA paNa dezabhakita nathI ane A lekoe rAMdheluM evuM anna pahADanI Toca upara Avela ejaI velInI skUlanA vidyArthIo je kaI khAya teo kutarA, bilADA ane anya jAnavaro jevA che samakSa meM bhASaNa ApyuM hatuM. e skUla uparathI je daSya jovA ke jee koNe pakavyuM che tenI jarA paNa darakAra karatA nathI-A maLe che tenuM saundarya kharekhara avarNanIya che." pramANe zrI zaMkarAcArye upara jaNAvela lekhamAM jaNAvyuM hatuM. teo potAnA patramAM AgaLa cAlatAM jaNAve che ke "meM ApaNA zaMkarAcArya AvA vicAro dharAve, eTaluM ja nahi gaI kAle bapore ejaI choDayuM ane baporanA bhAgamAM kaleremenTamAM paNa, saMkoca ke zarama vinA AvA vicAro pragaTa kare enAthI vadhAre avanati mAtra zaMkarAcAryanI ja nahi paNa jenuM teo kRSNajInA vArtAlApamAM bhAga lIdhe, ahiM teo lagabhaga haMmezA pratinidhitva karavAne dAvo kare che te hiMdu dharmanI paNa kalpI vidyArthIo samakSa bhASaNa kare che ane temanI sAthe carcAvArtA zakAtI nathI. paNa kare che. gaI kAlanI sabhAmAM 250thI 300 vidyArthIo zeTha nihAlacaMdanI apUrva udAratA badala aneka dhanyavAda hatAM! bAkInAM moTI uMmaranAM hatAM. kRSNajI taMdurasta ane badhI jena prakAza (hidI sAptAhika)nA tA. 1-12-18nA aMkamAM rIte sarasa lAgatA hatA. temanA avAjamAM UMDuM saMvedana hatuM. rAjasthAnamAM pravartatA duSkALanA saMkaTanivAraNa mATe zeThazrI nihAlahiMsA viSe paNa temaNe ceDA vicAro rajU karyA hatAM." rAMdajI caMpAlAlajIe rUA. covIza lAkha jevI meTI rakamanuM dAna - karyAnA samAcAra ApatA jaNAve che ke " jAlora jillAnA zatrajjayanI taLeTImAM sarjAyela gaMbhIra honArata akAlagrasta pradeza mATe cetavIza lAkha rUpiyAnA dAnanI tA. 17-12-18nA roja savAranA 11 vAgye zatruMjayanI jAherAta karanAra zeTha zrI nihAlacaMdajI cAMpAlAne pitAnA sarvasvane taLeTImAM AvelA bAbunA derAsaramAMthI pahADa upara javA mATe bhAga ApIne mevADanI rakSA karanAra bhAmAzA kahevA ke gujarAta upara AvI paDela duSkALanuM nivAraNa karanAra jagaDuzAha kahevA ? bahAra nIkaLavAnA raste rUA. sADAcAra lAkhanA kharce baMdhAtA sAce ja zrI nihAlacaMdajI rAjasthAnanI pratiSThAne vadhAranAra "sametazikhara'na sabhAmaMDapanuM 30 phaTa UMcuM dhAbuM (sleba) mahAmAnava che ! emanuM nAma rAjasthAnanAM ItihAsamAM amara acAnaka bhAre kaDAkA sAthe tUTI paDatAM tyAM kAma karatAM 350. banI jaze." AvI apUrva udAratA dAkhavavA badala zrI nihAlacaMdajIne majuro paikI 28nAM mRtyu nIpajyAM che ane seMkaDe ghAyala thayA ApaNe jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che. paramAnaMda mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 5-47, dhanajI sTrITa, muMba~-. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, mukha--. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana prabuddha nAnuM navasaMskaraNa varSa 30 : aMka 17 muMbaI, jAnyuArI 15, 1969, budhavAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA paradezamAM sthiravAsa svIkAratA bhAratIya vidyAthIo aMge- tA. 1-12-68 nA prabuddha jIvanamAM "navI duniyAmAM - 11" pratyekane meTara, baMgala, Teliphona, rephrIjareTara vagere joItuM hoya che. e mathALA nIce prAdhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyAne lekha pragaTa ApaNA deza kaeNTale garIba che enI emane kalpanA paNa hotI nathI. thayo che. tenA anusaMdhAnamAM be lakhANo maLyAM che. eka che amadA- emanI raheNI karaNI ane dRSTi paradezI banI gaI hoya che. emanI vAdathI De. kAntilAla zAhanuM ane bIjuM zrI cImanalAla caku- AMkhe paradezI - khAsa te amerikana - camAM caDhAvelAM hoya che, bhAI zAhanuM. paheluM lakhANa vadhAre paDatuM bhAvanAlakSI che. je dezane jIbha para sarasvatI nahi paNa aMgrejI mahArANI beThelI hoya che ane vividhalakSI aughogika ane TekanolojIkala vikAsanI asAdhAraNa jIvananAM mUlyo ja palaTAI gayAM hoya che. apekSA che te dezanI adyatana paristhiti dhyAnamAM letAM vijJAna ane A ja loko bhAratIya saMskRtinA (ke bhArata rASTranA) AtmAne TekanolojIkala kSetramAM viziSTa abhyAsa mATe ApaNA vidyArthIone haNI rahyA che mAtra gAMdhIjI ke gAMdhIjInI philasUphIne nahi. paradeza mekalavAnuM baMdha karavuM joIe ema kahevuM e dezanA hitamAM zrI dalasukhabhAI AvA vighArthIonI theDI vakIlAta kare nathI. zrI cImanabhAInA lakhANamAM videza vasatA ApaNA vighArthIo che ane ApaNI sarakAra tathA yunivarsiTIene vAMka kADhe che. huM aMge vyavahAra vicAraNA raju karavAmAM AvI che. pratyeka lakhANomAM paNa sarakAra tathA yunivarsiTIene doSa dauM chuM, paNa te judI rIte. lekhakanuM svataMtra daSTibindu raheluM che. prastuta viSayanA cintanamAM ApaNI yunivarsiTIomAM anusnAtaka DigrI apAya che, chatAM madadarUpa thAya e hetuthI banne patra anukrame pragaTa karavAmAM Ave che. nimaNUka karatI vakhate ApaNe paradezI DigrIvALAne pahelI pasaMdagI paramAnaMda ApIe chIe. A te kevI gulAmI ! ApaNA ja anusnAtaka DigrI dhArIonI kiMmata ApaNe nahi karIe te bIjuM koNa karavAnuM che? De. kAntilAla zAhane lekha koI kaeNleja ke IspitAlamAM dAkataranI nimaNUka karavI hoya te tA. 1-12-68nA prabuddha jIvanamAM zrI dalasukha mAlavaNiyAne hajI paNa muMbaI ke gujarAtanA ema. DI. ke ema. esa. karatAM navI duniyAmAM - 11" e lekha chapAyo che. teo jaNAve che ke paradezanI ema. Ara. sI. pI ke epha. Ara. sI. esa. thayelAne paMdaramI ogasTa UjavavA mizigana yunivarsiTI ane anya kArakhAnAM pahelI pasaMdagI maLe che! huM jANuM chuM ke ApaNA vidyArthIone mAM kAma karatA bhAratI eNna ArabaramAM bhegA thayA hatA, paradeza nahi melavAnI mArI himAyata vAMcI vAMcanArane hasavuM temane saMbodhatAM pote kahyuM, "tame badhA jeo ahIM AvyA cho - Avaze, ghaNAne vAhiyAta lAgaze. Ama chatAM mane lAge che ke A e koTinA (udyamI, buddhizALI, prAmANika kAryakartAo) che, vAta pharI pharIne ApaNA vicAravaMta mAbApa, amaladAra tathA dezaeTale dezane tamArI jarUra che, te bhaNI gaNIne vidvAna thaI ahIM ja premIo ane racanAtmaka kAryakartAo AgaLa mUkavAnI jarUra che. na raheze ane dezamAM pAchA pharI dezanI unnattimAM tamAre sahakAra jyAM sudhI AkhA dezanuM mAM pharaze nahi - paradeza, khAsa karIne Apaze evI mArI Apa saune namra vinaMtI che." lekhaka AgaLa amerikA taraphathI ApaNe mAM pheravI nahi laIe tyAM sudhI ApaNe jaNAve che, "..... pAchaLathI temanI sAthe je carcA thaI tethI mane te aMtarmukha banavAnA nathI, sArI rIte bhAratIya paNa banavAnA nathI. utpAta paNa thaye, glAni paNa thaI, ane nirAzA paNa thaI. eka ApaNe badhA bUma pADIe chIe ke DigrInI sAthe karIne paNa vidyArthI ke anya evuM na maLyuM ke jemaNe pAchA javAnI taiyArI je anivArya saMbaMdha briTiza amala daramiyAna baMdhAI gayo hato te batAvI." khatama karavo joIe, ane ApaNe je pAchA A DigrIdhArIo mArA pitAne daDha mata che- ane huM keTalAya vakhatathI kaheto bekAra rahe tyAre phariyAda karIe chIe! ApaNA yuvako bekAra rahe che lakhate Avyo chuM ke paradeza tarapha vaLe ApaNA vidyArthIone enuM kharuM kAraNa te e jaNAya che ke emane zArIrika zramanI suga pravAha ekadama aTakI ja joIe- arthAta eka paNa vidyArthIne che, ane moTA pagAra joIe che. dezamAM Ijanera bekAra rahe che A5Ne paradeza na mokalavo joIe. ApaNe eTale mAbApee ema ApaNe kahIe chIe, paNa A Ijanero kArIgara ane sarakAre. jarUra paDe te sarakAre kAyadAthI pratibaMdha mUkavo joIe. DrAIvaranuM) kAma zA sAruM karatA nathI.? ApaNA dezamAM suthAra, (5Na pite ja vAraMvAra paradeza doDatA pradhAne A pasaMda na ja kare). luhAra, darajI vagere DigrIdhArI hoya to dezanuM gaurava vadhaze ke ghaTaze? paradeza doDatA vidyArthIomAMthI bahu ja thoDA kharekhara jJAna meLavavA paNa badhA DigrIdhArIone Tebala khurazI para, paMkhAnI nIce besavuM jatA hoya che. moTA bhAganA to potAnI bajAra kiMmata vadhe eTalA che. pachI bekArI kema TaLe ? mATe ja jatA hoya che. emanI pAchaLa veDaphAtuM nANuM - dezI ane cheka 1926 mAM nAgapuranA TiLaka mahAvidyAlayanA vidyArthIparadezI - eLe ja jAya che. teo pAchA phare che te ane tyAre, ene saMbodhatAM rAjAjIe kaheluM, "zikSitenuM kAma dezamAM kaLA, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. prabuddha jIvana tA. 1-12-9 saMskRti ane adhyAtmajJAna vadhAravAnuM che. azikSi zrI dalasukhabhAI emane maLelA bhAratIonA bacAvamAM dalIla tenuM kAma dezanuM Arthika dhana vadhAravAnuM che ....... nokarI meLavI .kare che ke A vidyArthIonAM mAbApAe emanI pAchaLa ghaNA paise ApavAnuM kAma zikSaNanuM che ema huM mAnatA nathI. je dareka keLa- kharao hoya che, ne tene gya badale maLe evI apekSA teo vAyela yuvaka sAduM jIvana gALato thaI jAya che. tene peTapUranuM khAvAnuM- rAkhe te te vyAjabI che. paraMtu dezamAMthI je Ijanere ke dAkatare the maLI rahe ane te potAnuM dezanI saMskRtimAM vadhAre karavAnuM kAma bahAra paDe che te pratyekanI pAchaLa sarakArane - eTale dezane - zuM karI zake. na keLavAyelA karatAM keLavAyelAe vadhAre kharaca karavo joIe ochA kharaca thAya che? kendranA ArogyapradhAna zrI satyanArAyaNa e kAMI kAyado che khare ke? zuM zikSaNane hetu e che ke ethI siMhAnA kahevA mujaba dezanI meDikala kaeNlejomAM taiyAra thatA dareka ApaNAM jIvana kharacALa bane? paNa thAya che zuM? tame tamArAM gAma- dAkatara pAchaLa sarakArane rUpiyA eMzI hajArano kharca thAya che. (bhUmiputra DAMomAM jaIne jue. tamArI ja jAtanA, tamArA jadharmanA, tamArA ja tA. 6-3-68). A nANAM dezanA garIba nAgariko pAsethI guNadoSavALA loko mahine 10 rUpiyAmAM calAve che (1968 mAM Ave che e ApaNe na bhUlIe. kharI vAta e che ke paradeza jatA A rakama vadhAre thAya, paNa te ahIM prastuta nathI-lekhaka.) jyAre tamane ApaNA yuvAne tyAMnA sukhALavA jIvananI mAyAmAM phasAya che, 100 rUpiyA vinA cAlatuM nathI .... ApaNane ApaNe nirvAha ane emane tyAM ja svarga dekhAya che. A mAyAvI ane mehaka jIvana karavAmAM eka gAmaDiyA karatAM vadhAre paisA joIe che- tenuM kAraNa tathA tyAMnI saMskRti vize iMglaMDanA prasiddha lekhaka je. bI prIsTae che ke zikSaNe ApaNane pAzcAtya prathAnuM anukaraNa zIkhavyuM che. lIne abhiprAya jANavA jevuM che. prIsTalI kahe che, "Aje ApaNI >> Aje pAMca rUpiyAmAM udaranirvAha karanAro kheDUta pacAsa rUpi- samakSa eka pragatizIla samAjanuM citra dorI batAvAya che. kahe che yAmAM nirvAha karanAra keLavAyelA mANasa karatAM vadhAre kAma Ape che. ke 1970 sudhImAM te ApaNe eTalI badhI pragati karIzuM ke ApaNuM enI majUrIthI dezamAM anna utpanna thAya che, vastra utpanna thAya jIvana abhuta banI jaze. dareke dareka pAse eka moTara haze ane che, dhana utpanna thAya che; pelAnI majUrI tenI vadhArI mUkelI jarUra ja temAM ghare AvIne te raMgIna Telivijhana joI zakaze ane taiyAra kherApUrI pADe che. je ApaNA suzikSite pelA kheDunuM jIvana gALavA kanA DabbAmAMthI bhejana ArogI zakaze...... Aje ATalA badhA taiyAra thAya te keTalA sukhI thAya?..... majUra bane te tamArA jIva- loka meTara levA valakhAM mAre che, tenuM kAraNa e che ke teo vadhu namAM rasa Avaze, tamArI vidyAne vecavI nahi paDe, paNa tene dezanI ne vadhu azAMta ane becena thatA jAya che.... ApaNA Akhe the sevArthe vAparavAnI tamane taka maLaze. ATaluM karaze eTale dezamAM samAja becena che, asvastha che, asaMtuSTa che. tethI A badhI karavAnAM kAma te eTalA DhagalAbaMdha paDayAM che ke tene tame pahoMcI dehadhAma che..... A te kAMI jIvana che?... A rIte vartate samAja vaLI nahi zako. eTale kharuM jotAM ApaNe roga bekArI nathI, ApaNe - bauddhika ane naitika nAdArI tarapha ane chevaTe mUDhatA tarapha ja dhasato roga te kharacALa ane kRtrima jIvana che; hAthapaga vAparavAnI gaNAya. mATe AvI haDiyApATa, pragatizIlatAthI zuM vaLaze? Aje ApaNI zakita ane vRttine thaI gayelo nAza che. aMgrejI bhaNelA ApaNane jarUra kUdake ne bhUsake jhaDapa vadhArthe javAnI nahi paNa ane pArakI bhASAmAM gabagaba vAta karatA paradezI kapaDAMdhArI dareka dizA badalAvavAnI che" (pU. 9. tA. 26-11-65). juvAnane joIne mAruM haiyuM rudana kare che. mane ema thAya che ke A dizA kaI ? je gAMdhIjI ane vinebA batAve che te. ATaATalI keLavaNI enI pANImAM gaI?" (mahAdevabhAInI satya, ahiMsA, brahmacarya, asteya ane aparigrahavALuM jIvana. DAyarI - bhAga 9, pAnAM 267 - 273). sAdI bhASAmAM kahIe te sAduM ane zramaniSTha jIvana Aja kAla vijJAnanI AgekUca ane siddhio upara vArI apanAvI svadezamAM rahe, svadezI vastra pahere, svadezI vastuo javAnI phaeNzana taI paDI che. A AgekUcamAM kadama milAvavA (jo vApare, svadezI bhASAmAM bele - lakhe- bhaNe ane bhaNAve, paradeza ke ApaNe videzI bhASA para AdhAra rAkhIzuM tyAM sudhI pAchaLa ja javuM paDe te bhaNavA nahi paNa pukhta thayA bAda mAtra jovA jAo, rahevAnA) hoya te ApaNane aMgrejI bhASA ane aMgrejI mAdhyama ane svarAjyanuM surAjya banAve. kAMtilAla zAha vinA cAlaze ja nahi, tathA paradezamAM bhaNavA javuM ja paDaze evI eka sarvavyApaka bhramajALa AkhA dezamAM vyApelI jaNAya che. zrI cImanalAla cakubhAI zAhano lekha paraMtu pAyAne prazna e che ke vijJAnanI A kahevAtI siddhiothI keneDAthI lakhAyela ane prabuddha jIvanamAM prakaTa thatA, zrI. mAnavajAta UMce caDhI kharI? gAMdhIjI kahe che, "meTAmAM moTI zodha dalasukhabhAI mAlavaNiyAnA eka patramAM temaNe jaNAvyuM che ke 15 A jagatamAM kaI? mane te be ja lAgI che. eka satyanI;..... mI ogasTanA svAtaMtryadinanI ujavaNI mATe, teo mizigana bIjI zedha te ahiMsA uramo dharma:nI. AthI maTI zeAdha na thaI zake ema yunivarsiTI - ena Arabara- gayA hatA. tyAM bhAratamAMthI abhyAsamane lAge che....dakSiNa dhruva agara uttara dhruva janArA vIratA arthe Avela ghaNA vidyArthIone temane maLavAnuM thayuM. te prasaMge batAvaze, sAhasa kheDaze, paNa tethI duniyA keTalI caDavAnI che? mane temaNe udyamI, pramANika, buddhizALI kAryakartAonI dezane ghaNI te lAge che ke duniyA ethI caDavAnI nathI." (bha. 4. bhAga 9, jarUra che ane teo sau bhaNIgaNI deza pAchA pharI, dezanI unnatimAM pAnuM 242). pitAne sahakAra Apaze evI namra vinaMtI karI. paNa tyArabAda paNa Aje te gAMdhIjInA vicAro junavANI gaNAya che. mane vidyArthIo sAthe carcA thaI temAM "eka paNa vidyArthI ke anya evuM thAda che ke sara sI. vI. ramaNe rokeTa choDavAnI ghelachA pAchaLa je koI na maLyuM jemaNe pAchA javAnI taiyArI batAvI. ulaTuM temane aDhaLaka dhana veDaphAya che te badala aphasa vyakata karyo hato. khedanI salAha ApanArA maLyA ke temaNe pAchA na javuM joIe. ane vAta che ke chApAmAMnA A lakhANanI kApalI mArI pAse nathI. tathApi hajI sudhImAM temanA mitra ke paricita prophesaramAMthI koIpaNa ema 1-12-68nA . na.mAM De. koThArIe prasiddha vijJAnI nIlsa beharanA salAha ke saMmati ApanAra nathI maLyuM ke temaNe bhArata pAchA javuM zabdo TAMkayA che te jue : "vijJAnanuM vahevAru phaLa te bomba, joIe. paristhitithI temane glAni, utpAta ane nirAzA thaI. mazIne vagere che, paNa Sprit of Science te satyanI kheja che; pachI te patramAM, A paristhitinA vidyArthIonA kahevA mujabanAM ene Core of Science paNa kahe che." athavA temane jaNAyAM te kAraNe ApyAM che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-69 prabuddha jIvana 17 anuyAyI hovA chatAM duniyAnA sarva dharmo pratye te pUro Adara dharAve che. AtmalakSI temanuM jIvana hovA chatAM samAjanA hintA- hitanI-sukha du:khanI-temanA rome romamAM cintA che ane e citA satata karmamAM pariNata thatI rahI che. sthAnika praznamAM DUbelA hovA chatAM vizvanA kSitija sudhI temanI daSTi pahoMce che, kSitijane AvarI letI hoya che. "AvA eka sAdhu vizeSane, jyAre mane AjanI sabhAnA pramukhasthAna upara niyukata karavAmAM AvyA che tyAre eka sUcanArUpe prArthanA karUM te asthAne nahi gaNAya. munizrInAM lakhANe huM avAranavAra vAMcate rahuM chuM te uparathI mArA mana upara eka chApa paDatI rahI che ke je kAMI sArUM te badhuM jainadharmamAM samAviSTa che-AvuM temanI samagra prarUpaNAnuM rUpa hoya che. jemanA prANa sAthe jainadharma saMkaLAyela che ane duniyAmAM je kAMI sAruM ane sAcuM che tenAthI je alaga rahevA Icchate nathI tenA mananuM vaLaNa AvuM hoya e samajI zakAya tema che. Ama chatAM jainadharma vizenI sAmAnya samajaNa saMpradAyanA AkAranI che ane dareka saMpradAyamAM ThIka-ThIka, ISTa-aniSTa, haLavA-bhAre aneka tattvanuM mizraNa hoya che. Ajane tabakko cittananA kSetramAM AgaLa vadhavA IcchanAra sAdhake dharmAtIta thavAnI eTale ke saMpradAyAtIta thavAnI jarUra che. AvI dharmAtItatAnIsaMpradAyAtItAnI-muni sattabAlajI pAse huM apekSA rAkhuM chuM. A jyAre banaze tyAre teo sAcA dharmapuruSa banaze-sAcA vizvapuruSa banaze evI mArI zraddhA che. ATalA prAsaMgika kathana bAda have to munizrI ApaNI najIkajANe ke ApaNI vacce AvI ne vasavAnA che e kAraNe huM mAre AnaMda vyakata karuM chuM; ame paNa emanI eTalI ja saMbhALa laIzuM ema kurezIbhAIne huM AzvAsana ApuM chuM. ane havethI zarU thate temane sthiravAsa aneka prakAre AsapAsanI janatAne kalyANakArI nIvaDe evI prArthanA karuM chuM." tyAra bAda AbhAravidhi thayA bAda vaMdemAtarama thI sabhA pUrI thaI ane ame bhejana tarapha prayANa karyuM. santabAlajI ekathI traNa mauna rAkhe che, eTale vacagALe bhejana patAvIne tathA thoDe ArAma karIne ame baporanA 3 thI 5 pharI emanI sAthe rahyA. vAgAmamAM sthapAnAra AntararASTrIya kendranI vizeSa samajaNa lIdhI. e sivAya paNa keTalIka carcAo jemAM, "devanAranuM katalakhAnuM', AcArya rajanIza', 'gAMdhI zatAbdI' vigere viSaya upara vicArenI 1 - Apa -le thaI. sAMjanA sADA pAMce muMbaInI TreIna pakaDavAnI hatI C sAMjanA cA paze saMbaInI DeIna pakavAnI hatI eTale ame munizrIne namaskAra karI, emanAM samita mukhe mAMgalika sAMbhaLI, emanI vidAya lIdhI. | munizrI saMtabAlajInA darzanane ghaNA ghaNA lAMbA samaye amane lAbha thaze ane emanAM sAnnidhyamAM thoDAka kalAko gALavAnuM saMdu bhAgya ane prApta thayuM. e prasannatA sAthe TreInamAM ame jagyA lIdhI tyAre vAtAvaraNamAM ThaMDInuM mojuM prasarI gayuM hatuM ane sUrya pazcima bAjue asta thavAnI taiyArImAM hato. cImanalAla je. zAha devanAra katalakhAnA saMbaMdhamAM (Aje jyAre devanAra khAte muMbaInI myunisipala korporezana taraphathI UbhA karavAmAM AvanAra kendrIbhUta katalakhAnA saMbaMdhamAM cetarapha je uhApeha cAlI rahela che tenA anusaMdhAnamAM tA. 1-1-69 nA vizvAtsalyamAM munizrI saMtabAlajI taraphathI nIce mujabanuM nivedana pragaTa karavAmAM AvyuM che.) devanAra khAte eka jaMgI katalakhAnuM UbhuM thAya che. te thatAM pahelAM "jIvadayA maMDaLI' muMbaI mAraphata eka moTuM AMdolana cAleluM. vaDApradhAna sadgata zAstrIjIe "e nahIM thAya ane emAM lAganArA karoDa rUpiyA gesaMvardhana khAte vaparAze" evI jAherAta karelI. tyArabAda paDezI dezanuM AkramaNa AvI paDatAM AMdolana baMdha raheluM. te daramiyAna zAstrIjInA avasAna bAda pAchuM, te kAma zarU thaI gayeluM, ane kahevAya che ke tA. 1-1-69 nA roja A jaMgI katalakhAnuM kAma karatuM thaI jaze. AthI eka bahenane muMbaIthI patra Avyo che. teo jaNAve che - ...ahIM cembara pAse devanAramAM jaMgI katalakhAnuM taiyAra thAya che, te Apane khabara ja haze. rojanA hajAronI saMkhyAmAM nirdoSa mUMgA prANIonI katala thAya e vicArathI hRdaya kaMpI UThe che. huM ahIMnAM hajAre dharmapremI bhAI - bahene vatI vinaMtI karuM chuM ke A hiMsA thatI aTakAvavA Apa satvara ahIM padhAre. katalakhAnuM lagabhaga taiyAra thaI javA AvyuM che, ane amArA virodhanI sattAdhIzA para kAMI asara paDaze nahIM, te Apa ahIM padhArI muMbaInI prajAne vadhu jAgrata kare evI namra vinaMti che. sattAdhIze Apane avAja jarUra sAMbhaLaze, evI mane pUrI khAtarI che. A bAbatamAM Apane vizeSa lakhavAnuM hoya ja nahIM..." A pahelAM meM zrI maganabhAI dozI ane jIvadayAmaMDaLIne chellI hAlata zI che e pUchAvyuM. te pahelAM janakamuninAM patramAM jaina'mAMnI noMdha ane 'prabuddha jIvanamAM Ane lagatuM je khyAna AveluM tenI mAhitI hatI te meM vAMcI hatI. jIvadayAmaMDaLI taraphathI zrI maganalAla pI. dezI jaNAve che: ...zrI mAnkarajInI tabiyata narama hovAthI saurASTramAM dhorAjI che. tA. 21-12-68 nA Avaze. have tabiyata sArI che. devanAra katalakhAnA aMge chevaTanA prayAsamAM eka DepyuTezana muMbaI myunisipala korporezanane maLyuM hatuM. meyarazrInuM kahevuM ema hatuM ke, hAlamAM vAMdarA, kurlA khAte ane anya rIte je jAnavaronI katala thAya che, tenA badale A eka ja katalakhAnAne upayoga karavAmAM Avaze ane kurlA-vAMdarAnAM katalakhAnAM bilakula baMdha karavAmAM Avaze. A uparAMta bRhada muMbaImAM koI jagAe katala nahIM karavAno hukama karavAmAM Avaze. hAlamAM vAMdarA - kurlA khAte je kAMTA paddhatithI jAnavara kapAya che, tethI vadhu jAnavara (devanAramAM) kApavAmAM nahIM Ave. tema ja mAMsa nikAsa karavAmAM paNa nahIM Ave. phakata sthAnika vaparAza mATe ja katala karavAmAM Avaze. hAlamAM vAMdarA tathA kula khAtenA katalakhAnAnI hAlata evI che ke jAnavarone bhayaMkara trAsa hoya, paNa devanAra thatAM temane sArA tabelA, pANI, saphAI vagerenI vyavasthA tathA mArakeTa haze, eTale jAnavarone trAsa dUra thaze. DepyuTezane teone kahyuM ke, "jAnavara vadhu kApavAmAM nahIM Ave tema ja sthAnika vaparAza pUrato ja katalakhAnAne upayoga thaze. tema ja nikAsa mATe kaMI upayoga karavAmAM Avaze nahIM vagere hakIkatonI bAMhedharI teo janatAne Ape. ane jaNAve ke A kArya phakata katalakhAnAnI pherabadalI pUranuM che. A uparAMta teo (mayarI) jaNAve che ke "devanAranI mAjanA varSo pahelAM karavAmAM AvI hatI. hAlamAM vAMdarA ane kurlA bharavastImAM paDatuM hovAthI tenI badalI anivArya hovAthI ja A yojanA karI che. jyAre pahelAM yojanA karI, tyAre muMbaI vistAra phakata mAhIma sudhI hatA, tyAra bAda cheka dahIMsara ane muluMDa, thANA sudhI vistAra vadhyo hovAthI katalakhAnuM khaseDayA sivAya bIje koI IlAja nathI.' navuM katalakhAnuM kadAca gheTAM bakarAM pUratuM 1-1-69 thI cAlu kare tema jANavA maLyuM che. muMbaImAM ghaNA lokone vAMdarAkulamAM jAnavarane je trAsa paDe che, te sAme paNa sakhata virodha che..." A uparathI AjanA saMgamAM korporezana upalI bAMhedharI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha jIvana 19 ne eka prastAva kare, teTaluM tenA mATe basa gaNAya. mULa vAta to pAyAnI e che ke muslima rAjyo ane briTiza rAjyonA vakhatathIja rAjya taraphthI ane chevaTe prajA pratinidhi saMsthA tarIke sudharAI vagere taraphathI mAMsAhAra mATenI javAbadArI A dezamAM levAI che. sanabAla taMtrI noMdha : uparanA lakhANa uparathI spaSTa thAya che ke muMbaImAM chUTAchavAyAM katalakhAnAomAM katala karavA mATe ekaThA karavAmAM AvatAM pazuonI je hAlAkI thAya che te jotAM A katalakhAnAM baMdha karIne devanAra jevA eka ja vizALa sthaLe pazuonI katala karavAnA prabaMdha thAya e vadhAre IcchavAyAgya che tema ja A javAbadArI varSothI muMbaInI myunisipAlITI svIkAratI AvI che ane have pachI paNa myunisipAlaTI ja A javAbadArI upADavAnuM cAluM rAkhe te paNa eTaluM ja IcchavAyogya che. kAraNa ke khAnagI vyakitaone ke saMsthAone jo A javAbadArI soMpavAmAM Avaze te pazuonI katala upara koI niyaMtraNano amala karavAnuM zakaya ja nahi rahe. to pachI jarUra che mAtra je mujaba muMbaInA meyarazrIe khAtrI ApI che ke muMbaInI jarUriyAtathI jarA paNa vadhAre pazuonI katala karavAmAM nahi Ave tema ja nikAsa karavAnA khyAlathI paNa AvI koI katalanuM avalaMbana nahi levAmAM Ave te mujabanI khAtrI athavA to bAMhyadharI muMbaInI myunisipala korporezana spaSTa zabdomAM TharAva karIne Ape. jo vyavahArU mArga A prakAranA cheto, tA. 8-12-68 nA roja muMbaInA geDIjInA upAAyamAM jainenA cAre phikA, jIvadayAmaMDaLI ane akhila bhAratIya saMskRti rakSaka maMDaLanA upakrame maLelI sabhAmAM pasAra karavAmAM AvelA TharAva mujaba muMbaInI myunisipAliTI muMbaI zaheranI A jarUriyAta purI pADavAnI javAbadArI cheADI de, athavA te| devanAranA katalakhAnAnI yojanA baMdha kare evI je mAMgaNI karavAmAM AvI che te upara bhAra mUkavAne badale upara jaNAvela bAMhyadharI muMbaInI myuniAipala koraporezana pAsethI spaSTa zabdomAM meLavavA upara prastuta saMsthAo peAtAnI sarva zakitao kendrita kare ane temAM niSphaLatA maLe te ane tyAre ja vadhAre sakriya pagaluM bharavAnA vicAra kare. A dhAraNe A Andolanane sImita karavAmAM Ave e IcchavAyAgya che. paramAnaMda avakAzayAtrA ane vizada vicAraNA karavA Aje daniyAmAM vizada cintananI sauthI moTI uNapa che. dezanetAo vAtA ghaNI meATI mATI kare che, paNa koI paNa viSaya upara vyavasthita ane tarkazuddha vicAra bhAgye ja koI netAmAM jovAmAM Ave che. jyAre caMdra pharatuM paribhramaNa karavAmAM AvyuM te arasAmAM pRthvI pharatuM avakAzayAnamAM koI sAthI vinA ekaluM uDDayana karanAra avakAzayAtrI sara phrAnsIsa cIsaeNsTara ema sUcave che ke AjanI duniyAnI samasyAo aMge zuddha vicAraNA prApta mATe duniyAnA netAone UMDA avakAzamAM ekalA mokalavAnI khAsa jarUra che. AvI ekAntamAM vicaratA mAnavIne zuM thatuM haze evA praznanA uttaramAM temaNe jaNAvyuM ke "e bhramaNa daramiyAna mAnavInA jJAnatanu khUba sateja bane che ane sAdhAraNa rIte bane che te karatAM dareka bAbata aMge te vadhAre taraLatA-bhayagrastatA-- anubhave che ane vadhAre gherAIthI te vicArato thAya che, aneka gUMcone ghaNI sahelAIthI tene ukela sAMpaDe che ane ucca koTinI -pavitra koTinI - vicAradhArA tenA cittamAM vahetI thAya che. huM pote evI kalpanA karI rahyo chuM ke have pachI koI paNa rAjyanA mukhya sattAdhIza pAtAnA sAthI rAjakAraNI netAne ke mutsadIne ema kahevAnA ke "Aje ApaNA dezamAM A badhuM vicitra anevisaMvAdI banI rahyuM che. te! tame bahAra avakAzamAM pharavA jAo ane traNa divasa athavA te traNa mahinA sudhI ekAgratAthI dezanI A bAbata upara vicAra karo." ane te jarUra sAcA ane nakkara ukelA sAthe pAche pharaze. A badhuM tyAM tene eTaluM badhuM saheluM ane saraLa lAgaze." to have jyAre thoDA samayamAM koI paNa mAnavI mATe avakAzayAna mAraphata pRthvInI AsapAsanuM paribhramaNa zarU thavAnI saMbhAvanA che tyAre gUMcAyalA rAjyanetAo ane mUMjhAyelA samAjaburINA mATe pramANamAM sastA dare AvA avakAzI paribhramaNanI sagavaDo UbhI karavAmAM Ave e atyanta IcchavAyogya che. Ama banatAM temanA magajamAM bhareluM bhUsuM sApha thaI jaze, teo vizada vicAraNA sAthe pAchA pharaze ane temanA hAthe duniyAmAM pedA thatI jaTilatA ane akaLAmaNa jarUra haLavI thaze. paramAnaMda tA. 16-1-19 sva. amIca'da khemacaMda zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA saMdarbhamAM mArA jUnA sAthI ane sahakAryakara zrI amIcaMda khemacaMda zAhanA tA. 5mI jAnyuArI ravivAranA roja nIpajela avasAnanA samAcAra jANI UDI khinnatA anubhavuM chuM; AjathI lagabhaga 40 varSa pahelAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA karanAra sAthI mitramAMnA teo eka hatA. e divaseAmAM saMghanI pravRtti zve. mU. samAja pUratI sImita hatI ane bAladIkSAnA prazna aMge ugra Andolana cAlI rahyuM hatuM. aniSTa dhArmika rUDhionA paNa pratikAra thaI rahyo hato. sAdhusaMsthAnI zithilatAne paNa paDakArAI rahI hatI. e Andolanane jora ApavAnA hetuthI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA karavAmAM AvI hatI. e AndolanamAM sva. maNilAla meAkamacaMda zAha, sva. amIcaMda khemacaMda zAha, sva. pro. nagInadAsa zAha, zrI tArAcaMda koThArI, tathA zrI ratilAla cImanalAla koThArI agrasthAne hatA. huM paNa A mitronA sAthI hato. A amArI maMDaLImAM sauthI vadhAre baLavAkhora ane nIDara sArthIo hatA maNibhAI ane amIcaMdabhAI. A prakAranuM Andolana eka yA bIjA prakAre lagabhaga daza varSa surdhI cAlyuM. e divasAnuM Aje amIcaMdabhAInA vidAya thavA sAthe tIvrapaNe smaraNa thAya che. amIcaMdabhAI mULa pATaNanA vatanI. muMbaImAM jhaverAtanA vyApAra karatA ane sAthe sAthe samAjanI aneka pravRttiomAM sAMkaLAyalA rahetA. samaya jatAM hIrAnA jANItA vyApArI zrI hIrAlAla bhAgIlAla zAhe bhAratIya Arogya nidhinI pravRtti zarU karI ane amIcaMdabhAI temAM sakriya rasa levA lAgyA. pATaNamAM A Arogyanidhi taraphathI Azare daza varSa pahelAM eka hAspiTala zarU karavAmAM AvI ane zrI amIcaMdabhAI muMbaI cheDIne pATaNa jaIne vasyA ane A hospiTala ane bhAratIya ArogyanidhinI pravRttimAM jiMdagInA cheDA sudhI otaprota banIne rahyA. 82 varSanI uMmare teo paralAkavArsI banyA. AvI rIte arthasabhara jIvana jIvIne paripakava ummare vidAya thatI vyakita viSe zekanAM AMsu sAravAnA na hoya. Ama chatAM varSAbharanA mitra ane sAthInI vidAya dilamAM darda pedA karyA vinA rahetI nathI. paramAnaMda zeka prastAva zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA eka AdyasthApaka zrI amIcaMda khemacaMda zAhanA tA. 5-1-69 ravivAranA roja 82 varSanI ummare nIpajelA avasAna badala saMghanI kAryavAhaka samitinI tA. 7-1-69nA roja maLelI sabhA UMDA khedanI lAgaNI pradarzita kare che. zrI amIcaMdabhAI udRAma sudhAraka hatA ane zrI muMbaI yuvaka saMgha taraphathI zarUAtanAM varSomAM sthiticusta samAja sAme calAvavAmAM AvelI jhuMbezamAM temane ati mahattvano phALo hato. pAchaLanAM varSomAM temaNe pATaNamAM sthiravAsa svIkArIne bhAratIya ArogyanidhinA kAryane potAnI sarva zakita samarpita karI hatI. temanA avasAnathI ApaNA samAjane eka saMninja kAryakaranI khATa paDI che. temanA patnI ane kuTuMba parivAra pratye saMgha hArdika sahAnubhUti dAkhave che ane temanA AtmAne zAzvata zAnti Icche che. prajAsattAkadina prItibhAjana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saMghanAM sabhyonuM ane emanAM kuTuMbIjanenuM prajAsattAka dina nimitte eka prItibhAjana ravivAra tA. 26-1-69nAM rAtanAM 8-00 vAge marInaDrAIva upara Avela pI. je. hiMdu jImakhAnAmAM yojavAmAM AvyuM che. sabhyone ane emanAM kuTuMbIjanone vyakita dITha AgaLa upara jaNAvyA mujaba rU!. 10) nahi paNa rUA. 7) phALo ApI A ghaNA lAMbA samaye yAjAyelA pratibhAjanamAM nimaMtraNa che. ApanA nAme pahoMcADavA vinaMtI che. phona: 354876, 326797 bhAga levA amArU hArdIka amane tA. 22-1-69 sudhImAM maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1-te muzkela che te joI laIe. tame jANatA to hazeA ja ke tApanA gALA ke baMdUkanI gALI, tame avakAzamAM cheDo te te nIce AvyA vinA rahetAM ja nathI. enuM kAraNa pRthvInuM guruttvAkarSaNa che. pRthvI potAnA guruttvAkarSaNamAMthI koIne chaTakavA detI ja nathI. kevaLa AjanA mANasa ja nahi paraMtu lagabhaga sADAtraNa abaja varSa pahelAM pRthvI para pAMgareluM jIvana, A gurutvAkarSaNanA vAtAvaraNamAM ja pAMgarI zake ema hatuM eTale samagra jIvananI ghaNI badhI khAsIyatA, gurutttAkarSaNane anurUpa banIne cAlavAnI jarUriyAtamAMthI ja vikasI che. ethI ja guruttvAkarSaNa na heAya evI paristhitimAM jIvavAnuM mANasa mATe muzkela banI jAya che. avakAzamAM mAnavI jAya tyAre ene gurutvAkarSaNa-vahANI sthitimAM jIvavuM paDe che ane ethI ja ene evI paristhitimAM jIvavA mATenI khAsa tAlIma ApavAmAM Ave che ane e mATenAM khAsa sAdhano paNa ene avakAzamAM laI javAM paDe che. nyUTane guruttvAkarSaNanI zeAdha karI te pachI e guruttvAkarSaNano pratikAra karavAnI zeSa paNa mAnavI karatA Avyo che. mAnavIe zeAdhI kADhayuM che ke mAnavInI jhaDapa jema vadhe tema mAnavInA zarIra uparanuM pRthvInuM guruttvAkarSaNa ochuM thAya. beThelA mAnavI karatAM doDatA mAnavInA zarIra upara guruttvAkarSaNanI asara ochI hAya che -- pariNAme evA deADatA mAnavInuM vajana sUkSma rIte ochuM thayeluM jaNAya che. 500 mAIlanI jhaDape uDatAM vimAnamAM beThelA mAnavInuM vajana 1 TakA jeTaluM ochuM utare che ane e rIte mAnavI jo peAtAnI jhaDapa vadhAratA rahe ane kalAkanA 24200 mAIlathI mAMDIne 25000 mAIla sudhInI jhaDapa e prApta kare te! e pRthvInA guruttvAkarSaNanI pakaDamAMthI mukata thaIne avakAzamAM UDI jaI zake che. avakAzamAM uDADavAmAM AvelAM badhAM yAnAe ATalI jhaDapa te prApta karavI ja joIe. eNpalA - 8 yAne paNa ATalI jhaDapa prApta karI ja hatI. mANasanuM zarIra ATalI jhaDapa sahana karavA mATe racAyeluM ja nathI, akhabAromAM " G " eTale greviTInA baLano ullekha vAraMvAra Ave che ane avakAzayAtrIone 20'G' sudhInA vega sahana karavA paDe che evuM varNana paNa Ave che. A 20'G' eTale dara sekanDe 32 x 20 phITa jeTalA gatimAM vadhAro thAya te. gatinA ATalA badhA vadhAro mAnavI sahana karI zake e mATe ene khAsa tAlIma uparAMta khAsa pratikArAtmaka upakaraNA paNa ApavAmAM Ave che. Ama avakAzamAM yAnane uDADavAnA siddhAnta te sahelA che. kalAkanA 25 hajAra mAIlanI jhaDapa tame siddha karo eTale AvakAzamAM UDo paNa e jhaDapa siddha kema karavI? e jhaDapa siddha karavA mATe avakAzayAnane raeNkeTanA mAthA para mUkavAmAM Ave che ane e rAkeTadrArA avakAzayAnane uDADavAmAM Ave che. epeleA8 avakAzayAna je raeNkeTadrArA uDADavAmAM AvyuM te seTarna 5 raeNkeTa hatuM. A raeNkeTa lagabhaga 36 mALanA makAna jeTaluM * 363 phITa UMcuM che ane emAM sekanDanA TaneTana karesIna tathA pravAhI prANavAsu baLataNa tarIke baLe che. pariNAme 75 lAkha ratalanA vajanane dhakko e okeTane lAge e rIte, e UDe che. (Ane raeNkeTanI dhakkAzakita--Thrust- kahevAmAM Ave che.) 62,18,558 ratalanuM vajana laIne A rIte seTarna raeNArkeTa avakAzamAM UDe che. A seTarna - 5 raeNkeTanuM kAma candra sudhI pahoMcavAnuM nathI. enuM kAma to mAtra 25 miniTamAM 38 mAIla UMce sudhI pahoMcI javAnuM ane avakAzayAnane kalAkanA 6000 mAIlanI gati ApavAnuM ja che ane traNa amerikana avakAzayAtrIone laIne uDaeNlAM seTarna ne paNa e ja karavAnuM hatuM. 3100 TananuM vajana ATale 197 UMce uDADayA pachI ane e vajanane vAtAvaraNanAM gADhAM paDamAMthI bahAra kADhayA pachI (40 mAIlanI UMcAI sudhI ja vAtAvaraNa gADhuM hoya che. pachI tA e ghaNuM AchuM pAtaLu hoya che-jo ke AMtaragrahe! ane AMtaranakSatrI avakAzamAM paNa prANavAyu ane hAIDrojananA gheADA thADA kaNA to hAya ja che) seTarnanA pahelA tabakko yojanA pramANe kharI paDayA hatA ane bIjo tabakko 11,25,000nI dhakkAkita sAthe saLagyo hato. A bIjA tabakkAne avakAzayAnane kalAkanA 14000 mAIlanI gati ApI hatI ane ene 119 mAIlanI UMcAIe dhakelI dIdhuM hatuM. ATalI UMcAIe pahoMcyA pachI A bIjo tabakko paNa kharI paDayA hatA(saLagI cukelAM rAkeTonAM kheAkhAM vAtAvaraNa sAthe ghasAIne kharatA tArAnI jema bhasmIbhUta thaI jAya che) ane 119 mAIlanI UMcAIe savAbe lAkha ratalanI dhakkAzakitavALA trIjo tabakko saLagyA hatA ane eNe avakAzayAnane kalAkanA 17,400 mAIlanI jhaDapa arpI hatI. sAtheAsA erATe, avakAzayAnanI dizA paNa badalI hatI eTale, pRthvInA guruttvAkarSaNane kAraNe, avakAzayAna pRthvInI AjubAju, bhramaNa kakSAmAM bhramaNa karavA lAgyuM hatuM. A bhramaNa daramiyAna avakAzayAtrIo ane jamIna uparanA bhramaNa niyAmakoe, avakAzayAnanI badhI yaMtrasAmagrI barAbara che ke nahi tenI cakAsaNI karI lIdhI hatI ane badhuM barAbara lAgyuM eTale, trIjA tabakkAnAM raeNkeTane, avakAzayAna jyAre havAI beTa uparathI pasAra thatuM hatuM tyAre pharIthI pAMca miniTa 11 sekanDa jeTalA samaya mATe saLagAvavAmAM AvyuM hatuM. Ane kAraNe avakAzayAnanI gati 24,200 mAIlanI thaI hatI ane avakAzayAna pRthvInI pakaDamAMthI chUTIne candra tarapha UpaDayuM hatuM. pRthvInI AjubAjunA bhramaNanI kakSAmAMnA cokkasa sthaLe ja rAkeTanA trIjo tabakko phADavA jarUrI hatA, kAraNa ke te ja avakAzayAna gaNatarI vaDe nakkI karelAM candranA milanasthAna tarapha jAya ema hatuM. 5 miniTa 11 sekanDane badale 11 sekanDa paNa jo raoNkeTa cAle te khela khalAsa thaI jAya. kevI gaNatarI ane kevI cokasAI A avakAzayAtrAmAM jarUrI che te A eka dAkhalA uparathI jaNAze. AvI ja gaNatarI ane AvI ja cokasAI aneka bAbato mATe jarUrI hatI. seTarna raeNAkeTanA 50 lAkha judA judA bhAgeAmAMthI eka paNa kheTakAya ! jokhama UbhuM thAya eTale e mATe kevI cekasAI rAkhavI paDI haze tenI to kalpanA ja karavI rahI. raeNkeTanA trIjo tabakko, bIjI vakhata saLagI cUkayA pachI ene chaTo pADI nAkhavAmAM Avyo hato ane avakAzayAna candra upara bhaviSyamAM thanArAM utarANa mATenAM yaMtra jeTaluM vajana laIne candra tarapha UThayuM hatuM. chUTA paDelA trIjo tabakko, enuM vadhArAnuM baLataNa avakAzamAM nItArI nAMkhIne sUryanI AjubAju bhramaNa karavA nIkaLI paDayA hatA. hajAro varSo sudhI e A rIte bhramaNa karyA karaze. avakAzayAna jayAre candranI sapATIthI trIsa hajAra mAIla dUra hatuM tyAre enI jhaDapa ghaTIne klAkanA 2,170 mAIla thaI gaI hatI. avakAzayAnanI gatine koI avarodha nahAtA eTale nyuTananA gatizAstranA niyama pramANe koI paNa prakAranAM baLataNa vinA avakAzayAnanI A gati thatI hatI. candrathI 30 hajAra mAIla dUra candranA gurutvAkarSaNe avakAzayAna para pakaDa jamAvI hatI ane pariNAme kalAkanA 2,170 mAIlanI jhaDapamAM vadhAro thavA lAgyo hato. avakAzayAna candrathI 70 mAIla jeTaluM dUra hatuM tyAre, candranI pazcima dhAra uparathI vaLAMka laIne e, candranI pharate pharyuM hatuM. A tabakke avakAzayAtrIone jo koI yaMtramAM vAMdhA jaNAye heta to temaNe kAMI paNa karyA sivAya besI rahevAnuM hatuM. eTale, avakAzayAna, enI gatine kAraNe candranI pharate AMTo mArIne pAchuM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 gabu jIvana, tA. 16-1-19 pRthvI tarapha uDavA mAMDayuM hatuM. paraMtu yaMtre barAbara cAlatAM hatAM eTale avakAzayAnamAM ja goThavavAmAM AvelAM sarvisa prApa jhana risasTamanAM eMjine barAbara 246 sekanDa sudhI saLagAvavAmAM AvyAM hatAM ane pariNAme avakAzayAnanI jhaDapa kalAkanA 3,640 mAIlanI thaI gaI hatI. kha--gatinA siddhAnta pramANe A gati ane candranA guruttvAkarSaNa vacce meLa besI gayo hato ane avakAzayAna candranI pharate pharavA lAgyuM hatuM. 704 196 mAIlanI laMba-gALAkAra enI kakSA hatI. AvI kakSAmAM be vAra paribhramaNa karyA bAda pharI pelAM eMjine 10 sekanDa saLagAvavAmAM AvyAM hatAM jethI avakAzayAnanI kakSA goLAkAra thaI gaI hatI. avakAzayAna candranI sapATIthI 68 mAIla UMce UDatuM hatuM. dara be kalAke eka vAra candranI pharate pharatuM avakAzayAna jyAre 45 miniTa sudhI candranI pAchaLa chupAI jatuM tyAre enI sAthene reDiyo saMparka kapAI jato ane pRthvI paranAM niyAmakonI cittA vadhI jatI. hakIkatamAM khATuM saMbhaLAvAne kAraNe avakAzayAnanuM enjina bIjI vakhata 10 sekanDane badale 6 ja sekanDa saLagyuMe khyAla jyAre pRthvInA niyAmakonA manamAM baMdhAya tyAre te emanA jIva ja addhara thaI gayA hatA. sadbhAgye A bhaya asthAne hato evuM pAchaLathI jaNAvyuM hatuM. candranI AjubAju bhramaNa karatAM - AvAM 10 paribhramaNa avakAzayAtrIoe karyA hatAM - temaNe candra para je pahADe che, je phUDa che, je"sAgara" che-tenuM nirIkSaNa karyuM hatuM. (candra upara keTalAMka sapATa medAne dekhAya che tene "sAgara" evuM nAma ApavAmAM AvyAM che. jo ke candranI sapATI para to pANI che ja nahi! candranA garbhamAM hoya te koNa jANe!) A uparAMta candra upara utarANa karavA mATenAM pAMca sagavaDabharyA sthaLo paNa temaNe pasaMda karyA hatAM. jo ke e sthaLe pRthvI parathI karAyelA nirIkSaNa dvArA nakkI karAyelAM sthaLethI khAsa bhinna naheAtA. - candranA 10 paribhramaNe pUrAM karyA pachI pharI, avakAzayAnamAMnuM eMjina 206 sekanDa sudhI saLagAvavAmAM AvyuM hatuM. pariNAme yAnanI jhaDapa kalAkanA 6060 mAIlanI thaI gaI ane e candranA guruttvAkarSaNanI pakaDamAMthI chaTakI gayuM hatuM. e pachI 57 kalAke, pRthvInAM guruttvAkarSaNane kAraNe dara sekanDe 32 phITa jeTalI vadhatI jatI jhaDapathI pRthvInA vAtAvaraNa sudhI yAna pahoMcyuM hatuM. A vakhate yAnanI jhaDapa kalAkanA 24,765 mAIlanI hatI. A jhaDapa hatI tyAre, yAnamAMnuM rokeTanuM enjina avakAzamAM vAmI devAmAM AvyuM hatuM -- jo ke e pahelAM, vAtAvaraNamAMnA praveza mATe yAnanI sthiti joIe. te sthitie ene geAvI devAmAM AvyuM hatuM. thAna, vAta- varaNamAM kATakhUNe to UtarI zake tema hatuM ja, nahi. ema Utare te e vAtAvaraNa sAthenA gharSaNane kAraNe baLI jAya. vaLI e, vAtAvaraNathI samAntara rahIne paNa dhIre dhIre UtarI zake ema hatuM nahi, kAraNa ema karavA jatAM vAtAvaraNanI evI thapATa ene lAge ke e kayAM te avakAzamAM (saMbhavata: sUryanI AjubAju pharavA mATe) cAlI jAya athavA te pRthvInI AjabAja karavA maMDe ane kakSA badalavA mATe ejina na hovAne kAraNe e rIte karyA ja kare. (AvI koI sthitimAM bIjuM avakAzayAna meklIne A lokone bacAvI levAnI vAta paNa raziyAmAM thaI hatI) avakAzayAtrIone te pA thI 7 aMzanA khUNe ja vAtAvaraNamAM praveza karavAnuM hatuM ane te paNa pRthvInA caeNkkasa sthaLe ke jethI avakAzayAna 1,500 mAIla jeTaluM saranuM saranuM nirdhArita sthaLe paDe. epala yAna barAbara A ja rIte paDyuM hatuM - nirdhArita sthaLe ane nirdhArita samaye- e gaNatarInI cekasAI batAve che. A gaNatarI ane A cokasAI gaNanAyaMtranI (komyuTarsanI) zodha na thaI hota te zakaya ja nahotI. hakIkatamAM te gaNanAyaMtranI sahAya vinA avakAzayAtrA zakaya ja nathI. vAtAvaraNamAM puna: praveza e eka atyaMta jokhamI prakriyA che. vAtAvaraNa sAthenA gharSaNane kAraNe yAna atyaMta tapI jAya chelagabhaga 5 hajAra aMza pheranahITa jeTaluM - ane koI paNa mANasa lagabhaga 5000 DigrI pheranahITa jeTalI garamI kSaNamAtra paNa sahana karI zake nahi. eTale yAnanI upara, khAsa karIne enA mAM bAju garamIne khALavA mATenuM eka khAsa prakAranuM astara caDhAvavAmAM AvyuM hatuM. kAcanA resa, resIna, plAsTika, vageremAMthI A astara banAvavAmAM Ave che. A astara garama thAya paNa aMdara te garamI 70- 72 DigrI pheranahiTa jeTalI ja rahe. eNpale 8 nI samagra yAtrA daramiyAna yAnamAM garamI keTalI rahe che, emAM havAnuM dabANa keTaluM rahe che te jamIna paranA niyAmaka kAyama mApyA karatA hatA. veIsa opha amerikA uparathI broDakAsTa thayelI ranIMga , komenTarImAM paNa A vigate vakhatevakhata ApavAmAM AvatI hatI. (A ranIMga komeMTarI paNa komyunikezana seTelAITa saMdezavAhaka upagraha dvArA prasArita karavAmAM AvI hatI.) 24,700thI 24,800 mAIlanI jhaDapa, yAnanuM lagabhaga 16 TananuM vajana (3,100 Tana vajana sAthe avakAzamAM DayuM hatuM, emAMthI pRthvI para pAchuM AvanAruM yAna 16 TananuM epAle yAna ja hatuM, bIjuM badhuM avakAzamAM vAmI devAmAM AvyuM hatuM e yAda rAkhavAnI jarUra che.) ane vAtAvaraNanuM gharSaNa - e badhAMne kAraNe je garamI utpanna thaI te badhI avakAzamAM vahI gaI hatI. A garamI, zakita - urjAnA saMdarbhamAM joIe te, tArApuranA ANu mathakamAM je vIjaLI utpanna thavAnI che tenA cethA bhAga jeTalI lagabhaga 90 thI 95 megAveTa jeTalI hatI. avakAzayAtrAnI kalpanAtItatAne A uparathI khyAla AvI zake che. eNpale-8 pachI AvatA phebruArImAM eNpele-9 nuM uDDayana thavAnuM che. A eNpale - 9 mAtra pRthvInI bhramaNakakSAmAM ja 11 divasa sudhI raheze ane candra upara UtaravA mATe karavAnI prakriyAenI tAlIma leze. e pachI eNpale-10 ke eNpale - 11 nA Uyana dvArA candra upara mANasa utAravAmAM Avaze. candra upara utarelA mAnavI dvArA tyAM, candra upara paDatA preTona - IlekaTrona jevA kaNAnI mApaNI karanArAM maMtra, candra upara thatAM dharatIkaMpe (ke candra kaMpe?) nI mApaNI karanArAM aMtre, candranA gurutvAkarSaNanI mApaNI karanArAM yaMtra vagere cakkasa sthaLeAe gaThavavAmAM Avaze. A kSetre reDiyadrArA satata mAhitI pRthvI para mokalI zake e mATe eka bacukaDI vighu tatpAdaka ANubhaThThI paNa candra para gaMThavavAmAM Avaze. atre prazna e jarUra thAya ke mAnavIne candra upara jaIne karavuM che zuM ? eka candra upara mAnava utAravAnA kAryakrama pAchaLa thatA kharcamAMthI ja suratamAM ukAI pAse baMdhAya che tevA 225 baMdha bAMdhI zakAya ema che. te pachI A paisA janakalyANa mATe kema kharcAtA nathI e prazna saheje thAya. AnI sAme e paNa kahI zakAya ke sAhasanI navI dizA ughaDatI hoya ane koI dezane e dizAmAM javuM pAsAnuM hoya to e dizAmAM e zuM kAma na jAya? pRthavI, grahamALA ane brahmANDanI utpattinI dizAmAM candra ghaNA prakAza pADI zake ema che. candranI pRthvIthI adaSya rahelA bAju upara je eka reDiye TaeNliskopa geThavavAmAM Ave to enA vaDe samagra brahmA7nuM vadhAre UMDuM ane talasparzI nirIkSaNa thaI zake ema che. avakAzamAM vajanaviheNI sthitimAM jo koI varkazopa calAvI zakAya. te e varkazopamAM duniyAe kadI nathI jemAM evAM belaberIMga ane DhALA banAvI zakAya ema che. Aje pRthvI para paNa candrayAna . mATenI jarUriyAtane kAraNe, jAtajAtanI viziSTa mizra dhAtuo, baLatA ane evuM badhuM ghaNuM zodhAyuM che. eTale A badhA phAyadAne InakAra paNa thaI zake ema nathI. ane ema chatAM, candrane kaI lazkarI upayoga thaI zakatuM hoya to te karavAnI vRtti mAnavImAM jAge evuM na bane? evuM je banaze te aNu - visphoTanI prakriyA zodhIne pastAyelA vijJAnIonI jema, avakAza upara vijaya meLavanArA vijJAnIo mATe paNa pastAvAno vAro Avaze. e vAre temane na Ave eTaluM ja Aje te ApaNe IcchavuM rahyuM. nedha: candra upara mAsa - kona eTale ke mAsa konsenTezana hovAnuM orbAITara candra yAnee puravAra karyuM che. A mAsakona eTale ke candranA keTalAka pradezamAM dravyane saMcaya eTale badho vadhAre che ke candra upara utaranArUM thAna, e dravya- saMcayanAM vadhArAnA gurutvAkarSaNane kAraNe enA tarapha kheMcAya ane nIce pachaDAya evuM paNa bane. A eka navuM bhayasthAna che. eka ThekANe to nIkala ane lokhaMDanA 100 kilomiTara vyAsanA gALAmAM hoya eTale badhe dravya - saMcaya thayelA mAlama paDayo che. havA, pANI, khorAka e badhuM pRthvI parathI laI javAnuM, kAyama dabANavALA sUTamAM pharavAnuM, (sUTamAM jo kANuM paDe te candra para pharate : mAnavI lohImAMnI havAnA dabANane kAraNe phaTAkAnI jema phATI ja paDe) . . ane bIjI evI ghaNI ghaNI muzkelIe baradAsta karavAnI-mAnavI A badhuM kare che zuM kAma ?. Ane javAba e che ke A badhuM na karyuM hota to mAnavI Aje, jyAM che tyAM e paheo hatA? manubhAI mahetA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-6 pramukha jIvana caMdra-pRthvInuM vAstavika svarUpa ane jaina dharmanI paraMparAgata mAnyatA (tAjetaranA caMdra paribhramaNanA saMdarbhamAM caMdra ane pRthvInuM vAstavika svarUpa pAkepAye nakkI thatAM tene lAgatI jaina dharmanI paraMparAgata mAnyatA acUkapaNe khoTI paDe che. A vaijJAnika tathya have svIkArI levAnA ane jUnI mAnyatA sAcI hAvAnuM puravAra karavAno Agraha choDI devAno anurodha karatA zrI ratilAla maphAbhAI zAhe tA. 4-1-68 nA jainamAM pragaTa thayelA temanA lekhamAM je spaSTa ane nIDara rajUAta karI che te mATe temane dhanyavAda ghaTe che. te lekhamAMne jarUrI bhAga nIce udadhRta karavAmAM Ave che. paramAnaMda) jaina dharmanuM hA zarUAtamAM jainadharma satyalakSI che, para parAlakSI nathI evA abhiprAya upara bhAra mUkIne jainadharmanuM hArda samajAvatAM te jaNAve che ke: "jaina dharma e koI cAlI AvatI rUDhijaDatAo, jaDa paraMparAe, bahapUrvagraho ke dhArmika aMdhazrAddhA para racAyelA dharma nathI, paNa bhagavAna mahAvIre bAra bAra varSa sudhI kudaratamAM viharI, enuM UMDuM avalAkana karI, enAM rahasyo ukelI pratyakSa anubhava meLavI ane vizvamAM banatI ghaTanAo tathA jIvamAtrane prApta thatAM sukha-du:kho pAchaLanuM vaijJAnika kAraNa zodhI eka vaijJAnika dharma Apyo hato. ane e mATe AptapuruSonAM vacanone tema ja cAlI AvatI paraMparAone paNa potAnA anubhavanI koTIe kasI joyA bAda ja e mAnya rAkhI hatI ane emAM paNa asatya lAgatAM tattvone jaDamULathI ukheDI phekI devAnA tema ja upayogitAnI daSTie e kalyANakArI tattva bane e rIte emAM dharamULathI pheraphAra karavAnA bhagIratha prayatna karyo hatA. matalabamAM ke emaNe zIkhavelA dharma e eka vaijJAnika dharma hato, ane tethI jyAM paspara virodha UbhA thAya tyAM emaNe koI paNa mAnya paraMparA-dharmazAstro ke pUjya vyakitaone nahIM paNa kevaLa satyane ja anusaravA para bhAra mUkayo hato. ane e mATe emaNe 'rAccasa ANAe uDDie mehAvI mAra taraI" ~ satyanI AjJAe cAlanAro buddhimAna puruSa A saMsArane tarI jAya che - evI spaSTa vAta uccArI hatI, ane temAM paNa eTale sudhI lakhyuM che ke 'sacca tu bhayava' chevaTTe te satya e ja paramAtmA che." adyatana vaijJAnika sazaiAdhananA 195 saMdarbhomAM ApaNuM kartavya A lekhamAM AgaLa vadhatAM AjanA vizva aMge muni abhayasAgarajI jevA kadAgrahI jaina muni jaina dharmanI je paraparAgata mAnyatAne AgaLa dharI rahela che te zuM che ane te mAnyatAnA aghatana vaijJAnika khage!LaviSayaka saMzedhana sAthe jarA paNa meLa besatA nahi hovAthI tene lagatA Agraha kevA hAsyApada banI rahyo che ane tethI te aMge javAbadAra varganuM zuM kartavya prApta thAya che e tarapha jaina paMDita, munie ane AcAryonuM dhyAna kheMcata teo jaNAve che ke: "lagabhaga samatala bhUmi para patharAyelA aDhIIpa 45 lAkha yojana lAMbA ne teTalA ja paheALA hAI ane munizrI abhaya sAgarajInA mate 1 yejana = 4500 mAIla hoya (4500000 x 4500) to vIsa abaja pacIsa karoDa mAIla ene vyAsa thAya, jyAre AjanI gALa pRthvIne vyAsa phakata pacIsa hajAra mAIla lagabhagane ja che. A te aDhITrIpa sudhInI ja vAta che. paNa aDhITrIpa pharato samudra, enA pharatA drIpe, pharI enA krUratA samudro, pharI TrIpe| ane samudro ne te paNa bamaNA bamaNA maLe ema svayaMbhuramaNa sudhInA pradeza parArdho x para ghA mAIla jeTaleA. thAya je mAnavabuddhimAM Utare tevI vAta che? e siddha karI zakAze kharU? zAstromAM kahyuM che ke jaMbudrIpamAM meTAmAM moTo divasa lagbhaga 14 kalAkano hoya che, paNa IMglaeNnDamAM 18 kalAkano ne tethI uttaramAM tethI paNa meTro divasa thatAM uttara dhruvamAM 6 mahinAnA divasa thAya che ne hAme phasTamAM te 2 mahinA sudhI sUrya Athayamata ja nathI - e motIcaMda giradhara kApaDiyA jevA mAnavaMtA custa jaina pratyakSa joyelI vAta temanA 'yuropanA saMsmaraNA'mAM UtArI che, ene AdhAra zAstramAM che kharI? jaMbudrIpaprajJaptimAM kahyuM che ke caMdra e IMdra che. enA vaibhava sUryathI paNa adhika che. ene se'kaDo rANIA che ne tenA vimAnane 6400 devA khaMbhe upaDI rAta divasa doDayA kare che. paNa caMdra sudhI pahoMcelA amerikana vimAna epe'le-8e na joyo koI deva, na joyuM vimAna, na joyo IMdra ke na joyuM rAhunuM vimAna (kAraNa ke rAhunuM vimAna paNa devAthI vahana thatuM caMdranA vimAna sAthe ja phakata 4 AMgaLa nIce doDatuM ApaNe mAnyuM che.) tema ja pRthvI upara 45 karoDa mAIla UMcA gaNato merUparvata paNa najare na caDayo. phakata nirjana - havA vinAnI pRthvI ja joI ane te paNa enI AjubAju 10 cakkaro lagAvIne, AthI AvI hAsyAspada lAgatI vAte AjanA jagatanA gaLe kevI rIte UtArI zakAze ? A badhuM vicAravA jevuM nathI lAgatuM? joke ethI thoDo vakhata kutarko laDAvIne praznane gUMcavI zakAya che, paNa vaijJAnika saMzAdhana AgaLa vadhatAM e badhuM kayAM sudhI cAlaze? AjanuM jagata pratyakSa vastune avagaNI hajAro varSa pahelA lakhAyelI vAtane svIkAravA jevuM murkha have nathI rahyuM e to ApaNe svIkAravuM ja paDaze. "ane A prazna kaMI ApaNA ekalAnA nathI. vaidiko sameta jagatanA sarve dharmanI lagabhaga ApaNA jevI ja mAnyatA hatI ke pRthvI sthira che ane sUrya enI AjubAju phare che. chatAM AjathI 1500 varSa pahelAM sauthI prathama AryabhaTTa ja pRthvInA sUryanI Ajubaja pharavAnI vAta karI hatI, chatAM vaidikoe enA virodha karyo jANyo nathI. ApaNI karatAM vizeSa AgrahI banI khristI prajAe navasaMzeAdhaka vijJAnIo para bhAre sitame gujAryA hatA, brunAne jIvato bALI mUkayo. geleliyane heDamAM pUryo ane koparanikasane babbe varSa sudhI hAthe page khIlA ThokI eka sthaMbha sAthe jaDI dIdhA hato. khAvuM-pIvuM-kudaratI hAjatA paNa e ja sthitimAM karavAnI hatI. chatAM e vIra vijJAnIe jaNAveluM ke mArA para game teTalA julma thaze te paNa je satya mane lAdhyuM che e huM cheDavAnA nathI ane eka divasa e satya vizvavyApI bane ja chUTako che,' ane Aje enI zaidha vizvavyApI banI gaI che, eTaluM ja nahIM, enI zeAdhane AgaLa vadhAranArA vijJAnIone pepa jevA AzIrvAda paNa pAThave che. anya dharmonA paNa A aMge virodha UThyA hAya e ApaNe jANatA nathI. vizvamAM eka mAtra ApaNe ja AgrahI rahyA chIe ne tethI ApaNe hAsyapAtra banavA lAgyAM chIe. "ethI AzA rAkhuM chuM ke, A prazna para paDado pADI je rIte bhAvI prajAnI dharmazrAddhA avicaLa rahe e rIte dravyAnuyoga ane jIvanasAdhanA mATe AcAradharma para ja bhAra mUkavAmAM zAsananI salAmatI rahelI che. kathAnuyogamAM tathA keTalIka dArzanIka mAnyatAemAM vivekadRSTi rAkhI yuganurUpa ghaTatA pheraphAra karavAnI jarUra che, ane gaNitAnuye ane yogane viSaya mAnI bhadrabAhu svAmI jevA koI yogIzvara na pAke tyAMsudhI e praznane na sparzavAmAM ja sAra che. "jo ke meTuM jutha jamAvI beThelA munizrI mArA jevA eka nAnA mANasanI vAta svIkAraze e mAnavuM vadhAre paDatuM che. Ama * chatAM zAsananA rakhavALA, paMDito, munio - AcAryo A prazna lapeTI levA munizrIne samajAve evI vinaMti karUM chuM ke jethI AjanA vikasatA vijJAnayugamAM jainadharmanI hAMsI thatI aTake tema ja vidyArthIonI dharmazraddhAne paNa Thesa na pahoMce, zAsanadeva sarvane buddhi Ape." saMkalana: paramAnaMda Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 prabuddha jIvana tA. 16-1-9 ke muni santabAlajInA sAnnidhyamAM dasa munizrI santabAlajI paraMparAe jaina sAdhu hovA chatAM have anekanA aMdhakAramaya jIvanamAM teozrIe divaDe peTALe che. TUMkamAM teozrI koI vADA ke koI saMpradAyanA sAdhu nathI. temanA cintanamAM eTaluM ja kahIza saMtabAlajIne meLavIne jIvana banavAnuM che, emane rASTra mukhya sthAne che, - eka DagaluM AthI ya AgaLa jaIne kahevuM cheDIne jIvana kathaLavAnuM che. " hoya te te ekI vizvakalyANanA svapnasevI che. AvA saMtanAM patrakAravizeSa zrI pa. vA. gADagile emanAM abhyAsasAnnidhyamAM zukravAra tA. 27-12-68 nAM roja pAlaghara mukAme pUrNa pravacanamAM kahyuM ke sAdhusaMtoe grAma puna:nirmANa karavuM paDaze ceDA kalAko gALavAnuM mane sadbhAgya prApta thayuM hatuM. murabbI samAjamAM prapha latA, zAMti, jJAna ane cAritrya lAvavAnuM kAma paramAnaMdabhAI tathA anya mitro sAthe hatA. rasaMtanuM che. jIvana kema unnata thAya e saunuM dhyeya hovuM joIe. A divase pAlagharamAM eka anokho meLAvaDe munizrIne munizrI saMtabAlajIe emanAM pravacanamAM kahyuM" samAjamAM 40 varSa dIkSAnAM pUrAM thatAM hoI abhinandana ApavA mATe yoja- eka meTA vRkSathI nahi cAle. AjubAju nAnAM nAnAM vRkSo paNa vAmAM Avyo hate. murabbI paramAnaMdabhAIne kalpanA paNa nahi ke joIze ja. mArA jIvanamAM gAMdhIjIno bahu upakAra che. gAMdhI vicAra meLAvaDAnuM pramukhasthAna emane levuM paDaze paraMtu saMtabAlajInA ane jaina dharmane lIdhe huM racanAtmaka anekAntavAdanuM kAma karuM chuM. premabharyA Agrahane vaza thaI sabhAnuM pramukhapada temaNe svIkAryuM. huM mAnuM chuM ke je rAjakIya ane samAjazuddhi thAya te ja adhyAA meLAvaDAmAM atithivizeSa tarIke suprasiddha . gAMdhIvicArapravartaka bhavRddhi thAya. have huM A bAjue sthiravAsane svIkAra karuM chuM. ane patrakAra zrI pAM. vA, gADagIlane nimaMtravAmAM AvyA hatA. Aje mane dIkSA lIdhA 40 varSa pUrAM thAya che. huM mArA guru munizrI savAranA 9-30 vAge sabhAnI zarUAta thaI ane lagabhaga nAnacaMdrajI mahArAjane Aje yAda karuM chuM. emanAM AzIrvAda ane eka vAgyA sudhI A sabhA cAlI - temAM je traNacAra pravacane preraNAthI vANagAmamAM eka AMtararASTrIya kendra sthApavA IcchuM chuMthayAM e bhAre preraka hatAM. pAlaghara zALAnAM mahAAcArya zrI sAvee jyAM sAMskRtika, dhArmika ane AdhyAtmika pravRttidvArA lokalakSI emanI bhAvabharI marAThI bhASAmAM munizrIne paricaya rAkhe ane lokazAhInuM gaurava karavAmAM Avaze ane A kendranI pravRttimAM kahyuM, "jyArathI santabAlajI mahArASTranI bhUmimAM AvyA che tyArathI AMtararASTrIya daSTi rAkhavAmAM Avaze. mAruM mAnavuM che ke Aje rASTrane eka navuM ja cetana ame anubhavIe chIe. pU. munizrI sattabAlajI ane jagatane sAcI doravaNI kaI ApI zake ema hoya te te rAdhue dharmane koI sAMkaDuM svarUpa ApyuM nathI. teozrI mAne che ke saMte ja che. samAjamAM ane rAjakAraNanAM prazna paNa dharma daSTieja vicAravA A sabhAne aMte upasaMhAra karatAM zrI paramAnaMdabhAIe kahyuM, "samaya joIe. sAmAjika nyAyanI saune anubhUti thavI joIe. ahi bahu thaI gayuM che. pravacane eTalAM recaka hatA ke huM kone rokuM ? sAtmaka sAdhanA ApaNuM lakSya hovuM joIe. zarUjhAta ApaNA - sivAya ke huM mArI jAtane have rokuM. paraMtu be traNa vAta saMtahAthamAM che - pariNAma IzvaranA hAthamAM che. munizrI sattabAlajI bAlajI aMge mAre kahevI che. Ama to mAro emanI sAthe varSone eka viziSTa koTinA saMta che. amArA vistAramAM nazAbaMdhI maMDaLe saMbaMdha che. ghaNIvAra matabhedo paDayA che. Ama chatAM ya amArA be UbhAM thayAM ane keTalAya lokoe dArU choDa- A kAma munizrInI vacce maitrIne premabharyo jharo vaheto ja rahyo che. eTale mane ghaNA preraNAthI zakaya banyuM che." vakhatathI thatuM ke teozrI A bAja AvyA che te emane maLuM- bhAla naLakAMThAthI AvelA vayovRddha zI phalajIbhAIe emanI Aje yoga thayo - ane huM mAruM parama sadbhAgya samajuM chuM. taLapadI bhASAmAM suMdara pravacana karyuM. temaNe kahyuM, "dharmo ane "sattabAlajIe kahyuM ke dezane sAdhuo ja kharI doravaNI Apaze. saMpradAya nadI jevA, badhA aMte sAgaramAM bhaLe--eTale badhA dharmonuM A vAta mAre gaLe utaratI nathI. Aje moTA bhAganA saMnyAsIetava eka. badhA ja kahe che ke krodha, mAna, mAyA, lebha-meha choDe.. sAdhuo-dezane bhArarUpa che. AmAM vinobAjI ke saMtabAlajI jevA thoDA keIe kahyuM che ke sattara vartu bhegI thAya tyAre saMta thAya. saMta- apavAdarUpa che, paNa je ToLe ToLAM sAdhusaMnyAsIonAM ApaNe dezamAM bAlajInI najaramAM eka jaina samAja nathI, ekaluM bhArata nathI, joIe chIe e mAtra 'upadeza'ne ja jIvananuM kartavya samajI beThA chepaNa sAruM ya vizva che - ane vizvane zuM joIe che? zAMti- te, emanAM jIvanamAM samAjakartavya jevuM bahu ochuM dekhAya che. vaLI meTA saMte zuM karavAnuM hoya? zAMti phelAvavI ane zAMti mATe kaMIka karavuM. bhAganA sAdhusanyAsIe junavANI vicAradhArAnA pratinidhio hoya santabAlajIne guNa ane saguNa joyA, jJAti ane sattA na che. temAMnA keTalAka pratyAghAtI valaNa dharAvatA hoya che. A je huM joI. teozrI mAnavasamAjane sAthe laIne cAle che, sAmudAyika kahuM chuM te gaNavezadhArI sAdhusaMnyAsIo aMge kahuM chuM. bAkI te kSetranA tamAma praznane saMtabAlajIe vyavahAra svarUpa ApyuM che jenAmAM laukika cintana, tyAga ane tapasyA haze tevA gAMdhI, vinobA mahArAjazrIe kheDUtane pAyAmAM rAkhe che. kAraNa kheDUta kudaratanI jevA sAdhu puruSanuM netRtva ja ApaNA dezane tArI zakaze, DUbate vadhu najadIka che. mAre saMtabAlajIne eTaluM ja kahevAnuM che ke tame * bacAvI zakaze emAM koI zaka nathI. samAjane paze - samAjanuM tame kAma karo - kAraNa samAje tamane muni sattabAlajI paNa A dizAnA cintaka, tyAgI ane vandana karyuM che. " tapasvI che, teo Ama te jaina sthAnakavAsI saMpradAyanA eka sAbaramatI AzrAmavALA zrI karazIbhAI santabAlajI vize ) gaNavezadhArI sAdhu che. Ama chatAM teo anya sAdhuethI betraNa belatAM gadagad thaI gayA ane kahayuM "santabAlajI Aje mahA- bAbatamAM judA paDe che. eka te jyAre paNa sAdhupaNAnI paraMparAnuM rASTramAM sthira thAya che. teo gujarAtamAMthI AvyA che eTale amAre koI baMdhana temanA utkarSanuM bAdhaka lAgyuM che tyAre te baMdhanane jJAvI mana te kanyAne vidAya ApavA jevo A prasaMga che. mane AnaMda detAM teo acakAyA nathI. ane tethI bhaviSyamAM paNa jyAre paNa koI ane du:kha baMne che. bAkI, sattabAlajIe bhAvanaLakAMThAmAM zeSa- paraMparA ya rUDhi temane avarodhaka lAgaze tyAre tene pheMkI detA teo NanI sAme paDakAra karyo hato ane huM sAkSI chuM. sAdhune dharma che acakAze nahi evI mArI zraddhA che. bIjuM gAMdhIvicArane ATalA samAjane upADavAno - ane saMtabAlajIe samAjane upADa che. badhA samIpa bIjA koI sAdhu hovAnuM mArI jANamAM nathI. jaina dharmanA ja che Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-69 huM AzA rAkhuM chuM ke zrI dalasukhabhAIe potAnA anubhava uparathI karela kathana eTaluM sarvavyApaka nahi hoya. paNa e hakIkata che ke bhAratamAMthI videza jatA vidyArthIe sArA pramANamAM pAchA pharatA nathI athavA pAchA Ave che te ahIM TakatA nathI A eka cintAjanaka sthiti che. keTalIka saMsthAo taraphathI huM dara varSe lagabhaga 50 thI 60 hajAra rUpiyAnI leAna videza abhyAsa mATe vidyArthIone ApuM chuM. AvI rIte lagabhaga 700 vidyArthIe gayA che. A vidyArthIomAM paNa have pAchA na pharavAvALAnI saMkhyA vadhatI jAya che. amerikA jatA vidyArthIomAM eka havA pedA thaIche ke bhArata pAchA javAmAM kAMI lAbha ke sAra nathI. moMghavArI bahu che, pagAra ghaNA ochA maLe che, nokarI maLatI nathI, yunivarsiTI, sarakAra athavA udyogapatienuM vartana bhaNelAo pratye sahAnubhUtibharyuM nathI, lAgavagazAhI bahu che vigere. hamaNAM ja eka vidyArthInA mArA upara putra hato ke AvuM badhuM teNe sAMbhaLyuM che ane sAcI hakIkata zuM che ane teNe bhArata pAchA AvavuM ke nahi te viSe mArI salAha mAgI hatI. A kAraNeAmAM vajuda nathI ema to na ja kahevAya. moTo kharca karI, mahenata karI, sAruM jJAna ane anubhava meLavI, vidyArthI pAche Ave ane be - traNa ke tethI paNa vizeSa varSo sudhI tene yAgya nekarI na maLe, ThIka rIte rahI zake evA pagAra na maLe, tenA pratye Adara ke sahAnubhUti na hoya te| te nirAza thAya temAM Azcarya nathI. lAgavagazAhIne kAraNe tenA karatAM ochI lAyakAtavALA meTA pagAra meLavatA hoya athavA tenA uparI adhikArI hoya tyAre tenA svamAnane AghAta lAge te svAbhAvika che. zrI dalasukhabhAIe kahyuM che ke dezabhakitathI kheMcAI pAchA Ave tyAre paNa chevaTa rakhaDIne pAchA jAya che. eza - ArAmanI apekSA na rAkhavI e kharuM. chatAM dezabhakatA ane netAo paNa eza - ArAma bhAgavatA hoya te A upadezanI bahu asara na thAya, have vaLI ema thayuM che ke keTalAka tyAM ja lagna karI nAkhe che athavA bhArata pAchA AvI mahinAbe mahinAmAM lagna karI, patnIne laIne amerikA jAya eTale pAchA AvavAnuM AkarSaNa ochuM thAya. temAM paNa pati - patnI banne kamAtA thAya ane tyAM te saraLa che-tA tyAM rahI javAnI lAlaca vadhAre thAya. mane eka bIjo paNa anubhava thayo che. vidyArthI je deza jAya tenA pratye tenuM AkarSaNa thAya che. amerikA, briTana, jarmanI ke raziyA gayela vidyArthIe te te dezanA prazaMsaka thAya che ane bhArata sAthe sarakhAve tyAre bhArata pratye AkarSaNa rahetuM nathI. mane keTalIka vakhata Azcarya thatuM ke videzI sarakAra, saMsthAo, phAunDezansa vigere ApaNA dezanA vidyArthIone potAnA dezamAM abhyAsa arthe sArA pramANamAM sahAya kema kare che? zuM A mAtra paramArtha vRtti ja che? anubhave meM joyuM ke This is a very good investment. amerikAthI abhyAsa karI Avela vidyArthI te dezanA pakSapAtI thAya che. ApaNA dezamAM amerikAnI kAMI TIkA thAya to tenArthI sahana nathI thatI. amerikana jIvanapaddhati, Arthika vyavasthA, rAjakAraNI valaNa, badhAMnA e pakSapAtI bane che. A dezamAM eka vargazikSita AvI rIte amerikAnA TekedAra UbhA thAya che. keTaleka darajaje bIjA deze! viSe paNa AvuM bane che. paNa atyAre moTe bhAge amerikA mATe A hakIkata che. evI ja rIte sAMskRtika pratinidhimaMDaLAnI Ava" jA, Friendship Societies, Indo-British, Indo-Arab, Indo-Israel, Indo-German, Indo-SovietA badhI saMsthAe AvA prakAranAM mAdhyama che- AvI saMsthAo mAraphate je bhAratavAsIone lAbha thAya te te te dezanA prazaMsaka bane che. paNa A viSayAntara thayo. AnA upAya zuM? keTalAka evA matanA che ke vidyArthIone videzamAkalavA ja nahi. te bhAratIya maTI jAya che, tenA saMskAro palaTAI jAya che, te bhAratanA TIkAkAra athavA vageAvanAra thAya che ane aMte bhAratane, temAM lAbha karatAM hAni vadhAre che. huM hajI A matanA nathI. eka to ApaNe badhAne jatA aTakAvI zakIzuM nahi. tema karavuM yogya paNa nathI. bhAratamAM atyAre zikSaNanuM je dhAraNa che ane sAdhanA che te, khAsa karI vijJAna ane TechnologynA kSetre ghaNA paryApta che ane dezanA yuvakone evA jJAnathI vaMcita rAkhIne lAbha karatAM hAni vadhAre che. bhAratIya saMskAra videza jaIne ja gumAvIe chIe tema nathI. dezamAM paNa zuM cAlI rahyuM che? duniyAbharamAM je pavana vAya che tenAthI bacavA mATe, yuvakone videza na mokalavA te upAya nathI, paNa 191 sAcA saMskAra tenAmAM siMcavA te che. ApaNA dezamAM rahela yuvakayuvatIomAM paNa keTaluM parivartana thaI rahyuM che? bhAratIya saMskAra ke saMskRti vADAbaMdhIthI nahi bace. ApaNA jIvanamAM te UDAM UtaryA haze ane tenI samajaNa ane kIMmata haze to ja ugatI peDhImAM te Takaze. huM evI AzA rAkhuM ke ApaNe tyAM zikSaNanuM dheAraNa ane sAdhanA eTalAM vikase ke vidyArthIone videza meAkalavAnI jarUra na rahe. bIjuM, kharekhara lAyakAta na hoya evAone mekalavA nahi. ahIM je viSayonuM zikSaNa upalabdha na hoya tevA zikSaNa mATe ja meAkalavA. bIjuM, je kAraNeAe vidyArthIone videza rokAI javAnuM mana thAya che te kAraNeA dara karavA prayatno karavA. temane lAyaka nAkarI maLe, yogya pagAra maLe, temane Adara thAya, svamAna sacavAya evI paristhiti thavI joIe. yunivarsiTI, sarakAra, udyogapatio ane samAja badhAMe AvuM vAtAvaraNa sarjavAmAM phALA ApavAnA rahe che. ApaNe A bAbatamAM sajAga chIye paNa sakriya pagalAM levAyA nathI. AvAM zikSitA mATe sarakAre pagAranuM laghutama Minimum dheAraNa nakkI karavuM joIe ane evA pagAra temane maLe tenI ughogAne pharaja pADavI joIe, zikSitonuM Exploitation thavuM na joIe. atyAre moTI kaMpanImAM TocanA adhikArIone moTA pagAro maLe che ghaNAM vadhAre paDatA, jyAre bIjA vargonAM pagAranuM dhAraNa ghaNuM nIcuM che. There is great disparity, ghaNI asamAnatA che, jene kAraNe bhAre asaMtoSa thAya che. jIvanadhAraNamAM paNa ghaNI asamAnatA che. paisAvALA thayA che pUrA ezaArAmamAM rahe che, jyAre zikSitane rahevAlAyaka jagyA paNa nathI maLatI. netAoe A bAbatamAM sArAM udAharaNe pUrAM pADayAM nathI. A asamAnatA jhaDapathI ghaTavI joIe. A badhuM kahyA pachI paNa, e svIkAravuM rahyuM ke A paristhiti palaTAtAM samaya jaze. te daramyAna zuM? mAro eka dRDha mata che. kAMIka vadhAre paisA kamAvA athavA vadhAre sukha - sagavaDanAM sAdhanA meLavavA mATe ja koI vyakita potAnuM vatana, peAtAnA kuTumba kabIlA tyajI kAyama mATe paradezI thAya e kalpanA mane asahya che. paradeza rahI te tyAM paNa videzI ja rahevAnA. sAta peDhI sudhI paNa tyAMnA samAjanuM aMga te niha banI zake. paDhI dara peDhI videzamAM vasela hindIonA Aje je hAla che te temanA ane temanA kuTumbanA thavAnA. sukha meLavavA ja jo bhArata cheADI videzamAM kAyama vasavATa karatA hoya te, sukhI nahi ja thavAnA ema huM mAnuM chuM. sukha kone kahevuM? huM mAnuM chuM ke bhAratamAM muzkelIo hAya, pUrI sukha-sagavaDa na hoya, to paNa AvA vidyArthIo kAyama mATe peAtAnuM vatana cheDe temAM temanuM kalyANa nathI. jIvanadhAraNanA bahu UMcA khyAla kadAca cheDavA paDe. sAdAI apanAvavI paDe. atyAranA vAtAvaraNamAM Ama karavuM saheluM nathI, paNa bIjo upAya nathI. gheADA samaya mATe, abhyAsa pUro karI, anubhava meLavavA athavA thoDI rakama ahIM AvatA pahelAM bhegI karavA vidyArthI tyAM kAma kare temAM kAMI vAMdhA na hAya, paNa potAnA saMtAnane kAyama mATe gumAvavA koI mAbApa ke samAja Icche nahi, tema thAya tenAM karatAM AvuM zikSaNa nathI jaoNInuM evI lAgaNI pedA thaze. mAro bIjo paNa anubhava che. AvA ghaNA vidyArthIo pAchA AvyA che. temane zarUAtamAM muzkelIo paDI che, paNa aMte ThIka ThIka thALe paDayA che, keTalAka sAruM kamAya che, sArA udyogA ubhA karI zakayA che ane aMte du:khI nathI thayA. adhIrA thavAnI jarUra nathI. thoDo vakhata apamAnajanaka sthiti lAge, muMjhavaNa thAya, bhIDathI rahevuM paDe, tA paNa chevaTe pramANamAM asaMtoSakAraka nahiM evuM sthAna maLI raheze. thoDI hiMmata paNa joIze. meTAM zaheromAM ja rahevAnI lAlaca cheADI, nAnA udyogeAmAM paDavuM paDaze. sarakAre paNa ghaNI yojanAe karI che. tenA amalamAM vilaMba thAya che, lAgavaga che, amaladArazAhI che, badhuM kharu, paNa eka pramANika prayatna paNa che. videzamAM vasatA vidyArthIoe A badhuM jANavuM joIe, samajavuM joIe, atyAre viparIta havA pedA thaI che, tene palaTAvavI joIe. je vidyArthIone videza mokalIe temane A badhuM samajaNapUrvaka kahevuM joIe. pachI keTalAka khoTA rUpiyA nIkaLe tA. temanuM nasIba ! 7-1-1969 cImanalAla cakubhAI zAha Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19ra , prabuddha jIvana tA. 16-1-69 caMdra AsapAsa ela-8nI aitihAsika yAtrA (mArI vinaMtIne mAna ApIne janmabhUminA taMtrI zrI manubhAI mahetAe taiyAra karI Apela lekha nIce pragaTa karatAM huM khUba AnaMda anubhavuM chuM ane temane AbhAra mAnuM chuM. paramAnaMda) sRSTinI utpatti aMgenI kalpanA duniyAnAM lagabhaga badhAM grAma jeTalI mATI pRthvI para lAvavAnI jogavAI rAkhavAmAM AvI dharmazAstromAM karavAmAM AvI che. vedamAM paNa, puruSa - sUkatamAM, A ja che. jo ke mAtra 30 grAma jeTalI ja mATI tyAMthI lAvavAmAM Ave te viSayanI carcA karavAmAM AvI che ane candra,sUrya tema ja cara -ecara paNa vijJAnIo mATe te pUratI thaI paDe ema che. Aje je "mAIbadhI ja saDi. " Adi. puruSa" mAMthI kevI rIte utpanna thaI tenuM koenAlisIsa " - sUkSmAtisUkSma vasatuonuM pathakkaraNa karavAnI paddhati rasamaya varNana karavAmAM AvyuM che. A "Adi-puruSa" te samagra vikasI che tene mATe A 30 grAma mATI ochI nathI. enA uparathI vizvane vyApIne paDeluM ane e vizvathI paNa dazAMgula meTuM evuM candranI dharatImAM kayAM kayAM dravya che ane e dravyanAM cokkasa pramAkoI tattva kalpavAmAM AvyuM che ane pachI e "puSa" nA judA Nane lIdhe candra kevI rIte janmyo haze te kahevuM zakya jarUra banI zake. judA bhAgomAMthI sRSTimAM daSTigocara thatA judA judA AviSkAro paraMtu A eNpale-kAryakrama che zuM? amerikAe candranA kevI rIte jamyA te jaNAvavAmAM AvyuM che. arvAcIna vijJAne paNa saMzodhana mATe pAyoniyara, reMjara, sarveyara, orbAITara ane eNpalo Primeval Atom-AdiSNunI kalpanA karI che ane e e pAMca prakAranA nAmAbhidhAnavALAM yAne candra tarapha mekalavAnI aNanA mahAsphoTamAMthI ja lagabhaga 12 abaja prakAza varSanA AjanA karI hatI. AmAMnAM keTalAMka candra para jaIne paNa paDayAM vistAramAM vistareluM brahmANDa sarajAyuM che evuM pratipAdana karavAne hatAM te keTalAMka - khAsa karIne embaITare hajI paNa candranI Asaprayatna karyo che. A Adi - aNu ane vedanA Adi-puruSanI ka95- pAsa phare che. eNpala e candra para mANasane utAravA mATenuM yAna nAmAM sAmya che, paraMtu te pachInI vigatemAM sAmya nathI. dA. ta. che ane amerikAnA "muna - progrAma " mAM e chelluM che. atyAra vedamAM candranI utpatti aMge mArA manane gAta: candramAM Adi- sudhImAM epele yAna avakAzamAM taranuM mUkavA mATenA ATha prayoga puruSanA mAnasamAMthI janmyo ema kahevAmAM AvyuM che, jayAre arvA- thaI cUkayA che. chelle praga - jemAM epale yAnamAM besIne traNa cIna vijJAna candra kevI rIte jo e aMge hajI ekamata nathI. amerikI avakAzayAtrIo candranI dasa pradakSiNA karI AvyA te arvAcInemAM candranI utpatti aMgenA cAra siddhAM pracalita che. AThamo hato ane tethI ene epale - 8 evuM nAma ApavAmAM (e cAra kayA kayA enuM vivaraNa atre aprastuta che, paraMtu e AvyuM che. pAyoniyara, reMjara, sarveyara ane ebaITaranA kAryakramo siddhAtomAMthI kayo sAce te te, candra para jaIne enI dharatInuM, Aja pahelAM pUrA thaI gayelA che. AjanA lekhamAM ApaNe epalasaiphakoI laI Ave te pachI ja nizcita rIte kahI zakAze, candra 8 ane enI AjanA upara daSTikSepa karIzuM. e pachI thoDI upara mAnavI utAravAnA raziyA ane amerikA dvArA je prayatna bIjI carcA karIzuM. (samAnava avakAza uccananA ghaNA prayoga amethaI rahyA che te prayatnone pariNAme, candranI mATI pRthvI para lAvavAnuM rikAe "jeminI"yAnamAM karelA che e atre jaNAvI devAnI ane enA uparathI candra kevI rIte utpanna thayo te nizcita rIte jarUra che.) kahevAnuM zakaya banaze. eNpila-kAryakramamAM candra uparathI 30 kile sauthI pahelAM to avakAzayAtrA mATe yAna mokalavuM keTaluM pRthvI para thAka utaryuM (tyAranI caTanI sthiti (1; pRDInA 1jIkamAM chUTavA taraphaecvAno maion - || pachI tara Y: 1 dariyAmAMthI yikA ucaDI 'levAyuM - jaaliA mAmAM yechish vikramaNakakSA. vAtAvaraNama) thaI. kakSAmAM kirNa - praveza candranI bhramaNakakSAmAM praveza prakSepa aarja tavaiku. javAno mArja - Atava javAnA , mArgamAM praveza prakSepa samaye " sthiti eNpala - 8nI candrayAtrAne khyAla Apate nakaze :nAne gaLe candra che, meTo geLe pRthvI che - banne vaccenuM aMtara lagabhaga 330000 mAIla che. "candra tarapha javAne mArga" ema jyAM lakhyuM che te mArga alabatta, A 330000 mAIla karatAM lAMbe che, kAraNa ke yAnane pravAsa kAMI sIdhI lITImAM thato nathI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-9 199 4 sadgata cunIlAla maDiyA - * 1949nI sAlamAM saurASTra TrasTa taraphathI zarU karavAmAM Avela jALavI rAkhe. bI. koma.nI padavI prApta bhale karI emaNe paNa "yugadarzana' nAmanA mAsikanA taMtrI tarIkenI javAbadArI saMbhALavA- sneha te zabdo sAthe, vANInI kalA sAthe ja bAMdhyuM, ane e sneha ja nuM kArya mane soMpAtAM huM janmabhUmi kAryAlayamAM besatA hatA ane temane saurASTranI bharI bharI khumArIbharI lekabelIne navAjavA kAma karatA hatA te daramiyAna "nUtana gujarAta' nA taMtrI vibhAgamAM prerI rahyo. e dvArA saurASTranI dharatInI soDama laIne AvatI dUghakAma karatA zrI cunIlAla maDiyAne mane prathama paricaya thayela ane vatI, ne jema bharI, saurASTranI lekabelInI viziSTa laDhaNa ane tyArathI temane aneka vAra maLavAnuM ane temanI sAthe carcAvArtA lahekAbharI bAnImAM temane pahele vArtAsaMgraha 'ghughavatA pUra' karavAnuM baneluM. samaya jatAM 'nUtana gujarAta' ane 'yugadarzana' AvyuM, ne gujarAtI janatAnuM dhyAna kheMcI rahyo. tyArathI zrI. maDibanne baMdha thayAM ane bhAI maDiyA sAhitya ane lekhanane lagatA yAe sAhityane evI ja AkarSaka kRtio ApyA karI. emanuM e eka yA bIjA vyavasAyamAM AgaLa vadhatA gayA ane temanI sAhitya- viziSTa pradAna gujarAtI sAhityamAM ciraMjIva raheze emAM koI zaka kRtie paNa eka pachI eka pragaTa thatI gaI ane eka sAhityakAra nathI. tarIkenI temaNe uMcI pratiSThA prApta karI. Ama teo utkarSanA navAM navAM zrI, meghANI pachI sAhityamAM saurASTranA gAmaDAMone, tenA sImAcihene prApta karI rahyA hatA evAmAM 46 varSanI ummare 29mI bhaugolika, sAmAjika, ane aitihAsika saMdarbha sAthe jo koIe DisembaranA roja temanuM ekAeka mRtyu thayuM ane A karuNa ghaTanAe AvA jIvaMta karI batAvyA hoya te te zrI maDiyAe. medhANImAM saurAgujarAtIbhASI janatAne zekavihvaLa banAvI mUkI. sadgata cunI- TranAM zahero ane temAM vasate madhyama varga vadhAre sthAna pAme che. lAla maDiyA aMge mArI vinaMtine Adara karIne sau. kalAvatIbahena zrI maDiyAe vizeSa rIte gAmaDAne ane tenI nIcalA tharanI vastIne vorAe lakhI ApelI paricayane nIce ApavAmAM Ave che. tenA vAstavika vAtAvaraNa sAthe citrita karI che. temaNe "ghUghavatA paramAnaMda pUra" pachI aneka vArtAsaMgraha, navalakathA, nATako sajya che. tA. 29 mI Disembare zrI cunIlAla maDiyAnuM avasAna thayuM, "vyAjano vArasa', lIluDI dharatI', "vaLA veLAnI chAMyaDI' vagere ecinu ane aMtariyALa. sahu sAMbhaLIne AghAta anubhavI rahyA. ' navalakathAo ane "raMgadA', 'viSavimecana' jevA nATakanA saMgraha ane kharekhara ja e samAcAra atyaMta AghAtajanaka ja hatA ne! temanI samartha zakitanAM darzana karAve che. raNajItarAma suvarNacaMdraka zrI maDiyAne janma 1922mAM thayele, eTale emanI ummara hatI mAtra ane narmadacaMdraka enAyata karIne zrI maDiyAnI A zakitanI gujarAte 46 varSanI. AjanA vijJAnayugamAM A ummara tadRna nAnI ja kadara paNa karI che. aMgrejI sAhityane temane UMDo abhyAsa temanI gaNAya. ATalI TUMkI jidagI, ne AvuM Akasmika mRtyu ! bhale A katine kalAtmaka opa ApavAmAM sahAyabhUta thayuM hatuM. je zrI. mRtyu zrI maDiyAe eka vAra IcchA karI hatI ke mAgI lIdhuM hatuM maDiyA lAMbu jIvyA hota te gujarAtI sAhityane emanI sarjanaevuM ja hatuM. zakitane haju ye vizeSa lAbha maLata. paraMtu ApaNe mATe AzvAsana e ja che ke e jeTaluM karI gayA che te guNa ane IyattAnI dRSTie 'mane maraNa na khape chUTaka TUMka haptA vaDe eka ja jhapATAmAM kaMI ochuM na gaNAya . emane mRtyue gherI lIdhA. paNa koIe A rIte ne ATaluM vaheluM te prabhu emanA AtmAne zAMti arpe. Ave ema temanA jevA taMdurasta mANasa mATe to ka9yuM ja nahotuM. kalAvatI verA Ama zrI maDiyAnI AyuSyamaryAdA TUMkI rahI, paNa emane maraNa puruSArtha e TuMkI jiMdagImAM paNa evaDo jabare hatuM ke temaNe je siddhi ane je prasiddhi eTalI TUMkI AyuSyamaryAdAmAM meLavI te . (thoDA samaya pahelAM raceluM zrI cunilAla maDiyAnuM kAvya nIce koIne paNa AzcaryamAM nAMkhI devA mATe pUratI che. nAnI jiMdagImAM rajU karatAM jaNAvavAnuM ke vidhine A te kevo saMketa ke temaNe mAMgyuM emaNe gujarAtI sAhityane meTuM pradAna karyuM che, je ApaNe Adara tevuM temane mRtyu maLyuM. paNa teo Ama akALe jhaDapAI jaze evI te temane paNa kalpanA nahi hoya! paramAnaMda) adhikArapUrvaka mAgI le che. temanuM mULa vatana hatuM saurASTranuM eka zahera dhorAjI. e dhArA mane na maravuM game chUTaka TUMka haphatA vaDe, jImAM abhyAsa karatAM karatAM ja temanI sarjanazakita saLavaLI UThI maLe maraNa gAya-gokaLa samuM, dhImuM-vAvare hatI. ane temanI nirIkSaNazakita ane kalAparakhe saurASTranA jIva yathA kRpaNa saMpadA asaha lebhathI-nA game. nane sUkSama rIte e samaya daramiyAna joI lIdhuM hatuM. eTale jyAre ghaNAM ya jana jIvatAM maraNa-bhAra mAthe vahI emanI kalama sarjana tarapha vaLI tyAre saurASTranA gAmaDAMo, temAM bhale halacala jaNAya jIvatAM, chatAM dIsatAM vasatA leke, ekalA UMca varaNanA ja nahIM, tyAMnA keLI, vAgharI, marela, zaba zA apaMga, jaDa, preta dIdAramAM pasAyatA, gavALo badhA ja ApaNI najara sAme jIvatAM thaI gayAM. ane manamAMya-oDhata bhale na ko khApaNa, temanI sarjanazakita uttarottara vikAsa pAmatI gaI ane temanA masANa taraphe jatAM Dagamagata paMgu samAM. hAthe aneka prANasabhara kRtio racAtI gaI. navakathA, navalikA, gaNuM maraNa mAharuM janamasiddha zuM mAgaNuM, nATako, ekAMkie dareka kSetre emanI kalama AsAnIthI pharI vaLI abAdhita lakhela tAmrapatare jivAI samuM. che. ane e kRtio dvArA gujarAtI sAhityane samRddha karavAmAM ne kAM vasUla e karuM managamata rIte ja huMtemaNe pitAne yazasvI phALo Apyo che. kare karaja leNadAra cUkanuM takAdA vaDe? patrakAra tarIke temaNe lakhavAnuM zarU karyuM. pahelAM janmabhUminA cahuM ja ugharAvavA maraNa eka hatA vaDe; taMtrIgaNamAM, pachI yusIsamAM ane chevaTe potAnuM svataMtra mAsika biDAya bhava-paDo, karajamAM na kAMdhAM khape. 'ruci' kADhIne temaNe zabda sAthe ane patrakAratva sAthe saMbaMdha cunIlAla maDiyA ja jADAM, jayAre nahIM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ros prabuddha jIvana tA. 16-1-69 daridranArAyaNa mane sAruM nathI lAgatuM. mane sevAno moko ApavA mATe bhagavAna hamezAM daridranA rUpamAM Ave te huM pasaMda nathI karato. huM sIdhI (pAMca-cha varSa pahelAnAM traNa pravacana parathI saMkalita) nArAyaNanI sevA karavA mAguM chuM. eTale have koI daridra ane vivekAnaMda jIvyA te bahuM ochuM paNa eTalA alpa AyuSyamAM paNa teo meTu parAkrama karatA gayA. pitAnuM sarvasva koI amIra na rahe. badhA ja amUd4 putra banI jAya. amRtanA bhagavAnane samarpaNa karIne pUrNa nirbhayatAthI emaNe kAma karyuM. putrAmAM asamAnatA na hoI zake. pachI badhA khabhekhabhA milAvIne Adhunika jamAnAmAM duniyAnuM dhyAna ekadama kheMcanAra vedAMtane bhagavAnanI ane sRSTinI sevA kare. ATale mahAna AcArya bIjo koI dayAnamAM AvatuM nathI. - Izue paNa eka jagyAe kahyuM che ke The poor you adratanI sAthe upAsanAne samanvaya thaI zake e vAta te have always with you - garIba haMmezAM tArI sAthe ho. mULa zAMkara vicAramAM hatI ja. zaMkarAcArye pote ene AraMbha IzunI A vAta mane khUMce che. Ama thAya to te te bahu moTuM saMkaTa karelo. eTale vedAMta sAthe bhakitano samanvaya e zAMkara vicAra gaNAya. ApaNe zuM daridrane hamezAM daridra ja rAkhave che, jethI mATe kAMI navI cIja na kahevAya. atanA bhakita sAthenA enI sevAne ApaNane lAbha maLyA kare ? nahIM. ApaNe te samanvayanI vAta mULathI ja zAMkara vicAramAM hatI. enI daridratA kADhavI che. bAkI, kAyama daridranI sevA karavAnI bIjI vAta upAsanA-samanvayanI. zaMkarAcArye pote paMcAyatana bhAvanA rAkhavI e te daLadarIpaNuM che ! pUjAnI sthApanA karIne upAsanA samanvaya-karyo. e jamAnAne (bhUmiputramAMthI sAbhAra udbhUta). vinobA mATe eTale upAsanA samanvaya paryApta hatuM. paraMtu Adhunika jamAnAmAM te pUrato nahoto. tethI temAM IslAma, khristI vagere zubha saMkalpamAM pariNamatI azubha durghaTanA upAsanA joDavAnuM kAma A yugamAM rAmakRSNa paramahaMse kahyuM.. bhAvanagaramAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI zAkhA UbhI vivekAnaMda emanA sarvottama ziSya hovAne kAraNe A upAsanA- karavAmAM Ave evI samaja tI upara zrI lakSmIcaMda durlabhajI samanvaya emane potAnA guru pAsethI sahaja prApta thayo hato. tathA sva. maNilAla durlabhajInA suputra zrI zirISabhAI vivekAnaM je vizeSa vAta karI te e ke adrata sAthe paramezvaranI taraphathI rUpiyA be lAkhanA dAnanI je jAherAta karavAmAM AvI che te vividha upAsanAone samanvaya thato, temAM emaNe daridra- aMge temanuM bahumAna karavAnA hetuthI karI mahAvIra jaina vidyAlaya nArAyaNanI sevA paNa joDI dIdhI. A 'daridranArAyaNa' zabda paNa taraphathI tA. 5mI jAnyuArInA roja tejapALa DITeriyamamAM eka vivekAnaMdane ja dIdhele che. pleganA divasemAM mahArASTramAM jema abhinandanasamAraMbha yojavAmAM Avyo hato. A prasaMge mane lokamAnya tilake tema baMgALamAM vivekAnaMde sevAnuM ghaNuM kAma balavAnuM nimaMtraNa maLatAM meM sabhA samakSa je eka prazna karyuM hatuM. te Ama ane vicArane daridranArAyaNanI sevA sAthe mUka hatuM te ahi paNa carcavA Icche che. te joDavAnI prakriyA mULamAM vivekAnaMdanI che. praznane AkAra A mujaba hatuM. zrI lakSmIcaMdabhAI ane - A daridranArAyaNa zabda lokamAnyane bahu priya hatA. dezabaMdhu gayA jana mAsanI 26mI tArIkhe jemanuM meTaranA akasmAtanA kAraNe cittaraMjanadAse paNa tene pracalita karyo. tyAra bAda e zabdane mRtyu nipajyuM che tevA temanA nAnAbhAI zrI maNilAla durlabhajInuM ghera ghera pahoMcADavAnuM kAma ane tadanusAra Akho racanAtmaka kAryakrama kuTuMba ane temane varSojUne rezamI kApaDane vyApAra - A banne UbhuM karavAnuM kAma mahAtmA gAMdhIe karyuM. A bahu jANItAM hatAM. Ama chatAM A parivAra taraphathI jenI noMdha - bhAratIya saMskRtimAM je tAkAta hatI, tene pragaTa karavAne meka levI ghaTe evI koI moTI rakamanuM dAna Aja sudhI karavAmAM AvyuM. gAMdhIjIne maLyuM. emaNe svarAjayaprAptino kAmane paNa mAnava jANyuM nathI. sAdhAraNa rIte Aje je vyakita be lAkhanI rakama sevAnuM rUpa ApyuM. e kevaLa eka rAjakIya Adelana na rahyuM. temAM ApavA taiyAra thAya che tenI AgaLa nAnAM moTAM aneka dAnanI evA asaMkhya purae bhAga lIdhe, jeo bhUtadayA-parAyaNa hatA.. paraMparA hoya che-A ApaNe Aja sudhIne anubhava che. goLamejI pariSadamAM emaNe kahyuM ke "amAre svarAja joIe che, te pachI Ama upara jaNAvela be lAkhanI rakamanuM ekAeka dAna kemake ame tenA vinA daridranArAyaNanI sevA na karI zakIe.' saMbhavita kema banyuM? daridranArAyaNa zabdathI emaNe sArA Astika ane sArA AnA mULamAM nAnA bhAI maNilAlanA upara jaNAvyA mujabanA nAstiko vacce bheda miTAvIne emane baMnene eka pleTaphorma Akasmika mRtyunI durdhaTanA rahelI che e sahaja vicArathI samajI para lAvI dIdhA. sevAne bhakitanuM rUpa ApyuM. je potAnI sAmenI zakAya tevuM che. kahevAne Azaya e che ke mAnavInA jIvanamAM koI pratyakSa sevA choDIne havAI vAta karavA nathI mAgate, te 'nAstika' moTI durghaTanA bane che te jarUra du:khapariNAmI te hoya ja che. kahevAya che. evA nAstikomAM ghaNA sajajana thaI gayA. sAce prastuta durdhaTanA sAthe saMbaMdha dharAvatA kuTuMbIjane du:khavihavaLa Astika e che, je mAnava-hRdaya para vizvAsa rAkhe che, ane mAne banI jAya che ane dizAzUnyatAne anubhava kare che, paNa te sAthe ja che ke mAnava-hRdayamAM eka jayoti che, ane tenA ja AdhAre ApaNe ghaNI vAra te durghaTanA tenA antastatvane sparzI jAya che ane te badhI jAtane aMdhakAra miTAvI zakIe chIe. rIte koI zubha vicAranI, zubha saMkalpanI nimitta bane che. A zubha ke Ama eka janasevAne vicAra che; bIje che hRdaya-parivartanane vicAra - A zubha saMkalpa-koI vAra mahAna tyAganuM rUpa dhAraNa kare vicAra, bhakitamArga. e kahe che ke ame manuSyanI sevA karIzuM. paNa che; koI vAra asAdhAraNa jIvanaparivartanamAM pariName che, je prastuta amArI sevAthI enA hRdayamAM parivartana lAvIzuM. tethI amAre kuTuMba dhanika hoya te te kuTuMbIjanenA dilamAM eTale ke kuTuMbanA nArAyaNane sparza karavuM paDaze. A nArAyaNa sparza je sevAne thaze, agresara vyakitanA dilamAM ekAeka udAratAnI saravANI pha TaeN che. temAM hRdayaparivartananI tAkAta Avaze. daridranArAyaNa zabdathI "Aja sudhI meM saMgraha ja karyA karyo; have anyanA mATe mArI saMpaA baMne vAta joDAI jAya che. ttinuM visarjana karuM" AvI vRtti tenA citta upara ArUDha thAya che. - A rIte joIe to vivekAnaMde eka bahu moTI cIja karI. A be lAkha rUpiyAnI sakhAvata A zubha vRttinA ekAeka Avitene lIdhe adra ta tattvajJAna, tatsAdhaka vibhine upAsanA ane kAranuM supariNAma che. A uparathI sAra e tAravavAne ke koI paNa takAzaka bhUtasevA, evI rIte jIvanamAM ekarasa vicAra bhAratane asAdhAraNa durdhaTanA e kevaLa du:kha - paryAvasAyI hotI nathI, paNa maLI gayo. mahAtmA gAMdhIe A mAnava sevAnA vicArane vadhu tenA garbhamAM maulika jIvanaparivartananI zakayatA rahelI che. to vyApaka banAvIne enI sAthe utpAdaka zarIrazramanI paNa AvazyakatA pachI ApaNI upara jyAre paNa AvI koI Aphata Ave tyAre spaSTa karI. tethI bhAgIe nahi, bhaDakIe nahi, vivaLa banI besIe nahi, paNa paraMtu have ApaNe AgaLa vicAravAnuM che. ApaNe sahu IcchIe te pAchaLa keI zubha saMketa rahele che evI zraddhAthI vadhAre antake have 'daridra' zabda na rahe. kevaLa 'nArAyaNa" rahe. duniyAmAM koI mukha banIe ane eka zubha saMketane pragaTa thavAnI taka ApIe. daridra rahe ane huM enAthI alaga rahIne enI sevA karuM, te paramAnaMda mAlikaH zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 5-7, dhanajI sTrITa, muMba--. mudraNasthAna: dhI esa pIpala presa, koTa, muMbana. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 pabu jIvana prabuddha jainanu navasaMskaraNa varSa 30 : aMka 19 muMbai, phebruArI 16 1969, zanivAra paradeza mATe ziliMga 15 taMtrI: paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA amerikAnA navA pramukha ricArDa nikasananI AtmakathA (amerikAnA navA cUMTAyelA pramukha ricArDa nikasana sattArUDha thAya che tyAre temanA jIvanamAM DokiyuM karIne temanA mahAna vyakitatvanI jhAMkhI karavAnuM sthAne lekhAze. temanI vicArasRSTithI alpAMze paNa paricita thavAnuM eTaluM ja rasaprada nIvaDaze. nikasananA jIvananI jhalaka temanI ja bAnImAM pAmavAnuM savizeSa rasika thaI paDaze. pramukha tarIke cUMTAI AvyA bAda temanI mulAkAtanI philma utArAyelI ane te prasaMge temane pUchAyelA praznonA temaNe je uttaro ApyA tene saMkalita karIne ahIM akhaMDasvarUpe rajU karavAmAM AvyA che. taMtrI) Aje, alabatta, mArA rASTranA ane sArAye jagatanA rAjakAraNanA pravAhamAM huM ApAda mastaka DUbelA rahuM chuM e sAcuM che. kintu mAre e paNa jaNAvavuM joIe ke mArA rAjakAraNana A utkaTa rasa e pUrva prApta vArasAnA koI aMza rUpe nathI.mArAM mAtA-pitA tema ja dAdA-dAdIne paNa rAjakAraNanuM evuM koI gheluM lAgyuM na hatuM. zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTa nakla 40 paisA mArI zaizavAvasthA ane kizArAvasthAnI smRtie mArA cittamAM hujIe lIlIchama tAjI che. mArAM zALAjIvananAM saMsmaraNAmAM Ama te viziSTa evuM kazuM nathI. huM mAro abhyAsa mAruM dAdIne tyAM rahIne karatA, kAraNa, amArA gharamAM abhyAsa mATe joIe evI zAMti kayAreya maLI zakatI nahi. eka to e pramANamAM nAnuM hatuM, kuTuMbanA sabhyonI saMkhyA paNa kaI ochI nahi; ane ghara AkhA divasa kuTuMbIjanothI gAjatuM rahetuM. mArAM dAdInA AvAsa ghaNA vizALa hato ane tyAM divase paNa tapovananA jevI zAMti ane prasannatA anubhavAtAM. mArAM mAtApitA rahetAM hatAM e gharanuM vAtAvaraNa nagarajIvananA kolAhalanA pratIka jevuM hatuM. mArAM dAdI anahada premALa ane vatsala hatAM. mAre mATe emane lAgaNI ane mamatA nA hoya ja, parantu kaNajANe zAthI ane te veLA te mane kazI kalpanA paNa na ja hoya, parantu emane mAre mATe apekSAo ghaNI hatI. dAdImA saMpattivAna khAsa kahevAya nahi, toye dara nAtAlamAM mane 25 DIlara bheTa ApatAM. e Arthika maMdInA kALamAM 25 DolaranuM mAre mana te keTaluM badhuM asAdhAraNa mUlya hoya te samajI zakAya evuM che. mA - bApathI huM kAMI aLagA nahAtA rahetA. mArAM mA kakvera saMpradAyanAM hatAM ane lagnapUrva mArA pitA methoDisTa saMpradAyanA hatA. lagnapUrve baMnenuM klIphoniyAmAM milana thayeluM. pitA ehIothI tyAM pahoMcyA hatA ane mA InDiAnAthI tyAM gayelA. e veLA mArA pitA moTaramena hatA. baMne jaNAnuM milana eka dhArmika saMmelana prasaMge thayeluM. yuvAna vaye paNa baMne jaNAM khUba dhArmika vRttinAM hatAM. e baMnenuM prathama milana jIvanabharanA sakhyamAM pariNamyuM. baMnenA saMvananakALa cha mAsathI vadhu nahoto. baMne lagnagraMthithI joDAyA to kharAM, paraMtu pachI eka muzkelI UbhI [thaI, kAraNa baMnenA saMpradAya bhinna bhinna hatA. A saMpradAyabhinnatAnA pitAe saraLatAthI 'vekara' saMpradAya apanAvI laIne toDa kADhayo. pitA svabhAve ghaNA kaDaka hatA. bALaucheranI arvAcIna paddhatimAM emane jarAye zraddhA nahotI, e te mAnatA ke bALakane methIpAka na cakhADo to e sakhaNAM rahe ja nahi ane sArAM ye na nIvaDe. bALakane sajA karAyu nahi e vAta temane gaLe kadI UtarI nahotI. mA svabhAve ghaNAM dRDha mananAM hatAM. paNa te sAthe atyaMta zAMta. 83 varSa sudhI e jIvyAM paNa te daramiyAna me kyAre ya UMce sAde beAlatAM temane sAMbhaLyAM na hatAM. bALakone mAravAnI ! vAta ja zI! kadI amane dhamakAvyA hovAnuM cU smaraNamAM nathI ane ame be bhAIe bALapaNamAM bahu DAhyA DamarA hatA evuM meM nahotuM. paNa chatAM amane mAtAnA dhAka e rIte lAgato ke ame kaMI paNa ajaganuM karI besIzuM to enI komaLa lAgaNI ghavAze. mAnA avAjamAM ja kaMIka evuM hatuM ke ame tophAna : karatAM acakAtA. svastha, dhImA paNa makkama ane chatAM vAtsalyanItarato mAnA avAja hajIye mArA kAnamAM gUMjyAM kare che. amArA kuTuMbamAM koIne kazuM vyasana na maLe. koI surApAna na kare. koI dhUmrapAna paNa na kare. kaparA divaso mAro eka sahuthI nAnA bhAI hato. enuM nAma Arthara. meninajAITisathI enuM mRtyu nIpajeluM e veLA huM hAIskUlamAM bhaNatA hato. Arthara pUrAM pAMca varSa sudhI mAMdagIne kAraNe bichAnAvaza rahelA, traNa varSa sudhI to mA Artharane laIne erijhonA jaIne rahyAM, tyAre gharanI ane amArI saMbhALa pitAe rAkhelI. e sarasa rasAI karI jANatA. ame paNa gharakAmamAM pitAne madadarUpa thatA; alabatta amArI guMjAyaza pramANe. e divase ghaNA kaparA hatA. amane jIvanapaMtha evA durgama ke kAMTALA nahAtA lAgyo. mane lAge che ke ame badhAM bahu jhaDapathI meTAM thaI gayAM hatAM. amAro eka sTara hatA; sTora pitAe karyo hato. sToramAM ame paNa kAma karatA, ame zALAe jatA, gharakAmamAM madada karatA ane sToramAM paNa kAma karatA, sTora uparAMta pitAe eka sarvisa sTezana bAMdhyuM hatuM. e sTezana brITIara ane lA hAbrA vacce hatuM. ame tyAre nahAtA saMpattivAna ke nahAtA cheka acina. mane A saMbaMdhamAM janarala AIjhanAvaranuM eka namunedAra vidhAna sAMbharI Ave che. pramukha mATe pote umedavArI noMdhAvI pachI pahelI ja vAra emaNe pravacana kareluM. tenA prAraMbha emaNe A rIte karelA: "huM dhAruM chuM ke ApaNe azcina chIe. paraMtu khUbInI vAta e che ke acinatA ApaNe kadI jANI nathI." ame ye akiMcana hatA, paraMtu tena ame kadI vasavaseA ke vivAda anubhavyAM nathI. mane yAda che ke eka (c) Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 prabuddha jIvana tA. 1-2-69 vAra amArI pAse jarAye paisA na hatA. nAtAla hatI. phaTAkaDA levA hatA, paNa paisA vagara zI rIte laIe? paNa paisA na hovAne kAraNe phaTAkaDA na kharIdAyA tenuM amane du:kha nahetuM thayuM. amArAM mAbApa e ja amArI meTAmAM meTI ne mahAmulI saMpatti hatAM. amArA sahunA uchera pAchaLa temaNe ghaNI badhI kALajI rAkhI hatI. ' sukhamaya kuTuMbajIvana amAruM kuTuMbajIvana sukhamaya hatuM. jIvanamAM prasannatA hatI. alabatta, amAre ya ghaNI kaTokaTI AvI hatI. jIvananI ghaNI lIlIsUkI ame nihALI che, anubhavI che. harSollAsanA teja pachI viSAdane aMdhakAra paNa amArA jIvanamAM echo nathI cUMTAyo. Arthara gujarI gayA tyAre amArA gharamAM viSAda sAlabhara mukAma karI rahyo hato. huM mAnuM chuM ke jIvanayAtrA daramiyAna sukhanI hariyALInA paTa ane du:khane raNavistAra-baMne AvavA joIe. loko sukhanI pAchaLa avirata deTa mUke che, paNa kyuM sukha? je prakAranA sukhanI mRgayAe teo nIkaLyA che te kadAca prApta thaze tyAre mane khAtarI che ke AghAtanI lAgaNI sAthe temane e bhAna thaze ke pote zodhatA hatA e sukhane koI artha ja nathI. samasyAmAMthI mukita e sukhamaya avasthA nathI. jenI jiMdagImAM samasyAo ja upasthita na thAya, koI AhavAna jhIlavAM na paDayAM hoya, niSphaLatA ane parAjyane jeNe oLakhyAM nathI ane viSAdane jeNe jANyuM nathI e mAnavIe jindagInuM eka ghaNuM meTuM parimANa gumAvyuM che ema huM mAnuM chuM. | mArI mahattvAkAMkSA 0 nAne hatuM tyAre huM rela-saDakane Ijanera thavAnI mahatvAkAMkSA sevatA hatA ane evI te kaMIka mahattvAkAMkSAo huM sevato hate ane mArA sahuthI priya viSaya koI hoya te e bhUgoLa. ItihAsa paNa eTalA ja priya viSaya hato. nAnA hatA tyAre AkhI duniyA joI vaLavAnAM svapnAM seva. avakAzayAnane yuga te atyAre che. huM nAno hato tyAre jo A yuga pravartatA hota te avakAzayAtrIne hebheTa dhAraNa karele huM kevuM lAgatuM hatuM tenI kalpanA ghaNIvAra karuM chuM. rAjakAraNanA mahAsAgaramAM meM kayA saMjogomAM jhukAvyuM te vAta jarAka rasika paNa che. tyAre huM miDala rivaramAM merIlenDa khAte hate. mArTina mArsa naukAyAna mATe huM meTA meTA konTekaTasa karI rahyo hatuM. yuddhane aMta AvatAM konTekaTasane paNa aMta Avyo. e veLA mArA eka jUnA mitrane tAra AvyuM. emAM mane puchAvyuM hatuM ke, "UMgresanA saMcAlana arthe ame umedavAranI zodhamAM chIe. umedavAre nakkI karanArI samiti samakSa tame bIjA sAthe upasthita thaze?" tAra maLatAM ja huM vimAnamAM UpaDaze. samiti samakSa daza miniTa pravacana karyuM ane pravacana karIne pAchA pharyo. eka aThavADina cAmAM ja mane jANa karavAmAM AvI ke umedavAra tarIke mArI pasaMdagI thaI che. e samAcAra kharekhara romAMcaka hatA. mAnasika uzkerATa janmAvanArA hatA. umedavAra tarIke bahAra paDayA pachI cUMTAI AvavA mATe AMdolana zarU thayuM. e AMdolanamAM paNa eka uzkeraTa na hatA. seneTamAM huM cUMTAI AvyuM. spardhAvRtti e mArI prakRtinuM eka mahattvanuM lakSaNa che ane e vRttine huM tiraskAra nathI. vyakitamAtramAM e vRtti hovI ja joIe. tame lokone spardhAvRttivihIna na banAvI do. tame tema karo te ja ghaDIe prajA vyakitattvavihIna banI jAya che. spardhAvRtti khetI vastu nathI, apatatva nathI. rAjakAraNamAM jhukAvanAre to e vRtti keLavavI ja joIe, eTaluM ja nahi, e vRttinuM enAmAM prAdhAnya hovuM joIe. "spardhAmAM jhukAvyuM te vijaya meLavIne ja jaMpIza" e khumArI hevI joIe. rAjakAraNanA pravAhamAM paDelAnuM lakSya vijya ane kevaLa vijaya ja hoI zake, ema chatAM parAjaya thAya to puna: vijaya meLavavAnI enI vRttimAM oTane koI sthAna nathI. pramukhapadanI spardhA amerikAnA pramukhapadanI cUMTaNI mATe spardhAmAM jhukAvyuM tyAre, e vastu mAre mATe ja nahi, amArA samagra kuTuMba mATe eka mahA agnikaseTI samI nIvaDavAnI mane khAtarI hatI. ame cUMTaNInuM AMdolana upADayuM ane pratidina tenI ugratA vadhatI jatI hatI. A cUMTaNI veLA eka vAtane mane satata khyAla rahyo hato ke amerikAnA sArA ke ItihAsamAM atyAre je prakAranI javAbadArI AvI paDI che evI kyAreya nathI AvI, ane huM mAnuM chuM ke bhaviSyamAM A prakAranI javAbadArI kadAca nahi Ave. prajAne zire AvI javAbadArI yugamAM ekAda vAra Ave che, ane jo e upADI levAnI taka prajAe jhIlI na lIdhI hoya te pachI tene mATe bhaviSya jevuM kazuM rahyuM na hoya. alabatta, A ghaDIe huM ja amerikAne tAraNahAra rahIza evI koI garvagraMthithI pIDAtuM nathI, paraMtu A bAbatamAM mAre je anubhava che e apUrva che. jAgatika paristhitithI huM sArI rIte jJAta chuM; jagatanA netAonI mane samyaka pichAna che; A jagatamAM je meTAmeTA saMgharSo atyAre pravarte che tenuM paNa mane spaSTa klana thayuM che ane mane ema lAge che ke, A prakArano anubhava dharAvanAre pitAnI lAyakAto prajA samakSa rajU karavI joIe. mane amerikAnI sAmaprata peDhIne ja nahi, bhAvi peDhIne paNa khyAla Ave che ane mane mAtra amerikana prajAne ja nahi, samasta jagatanI prajAne vicAra Ave che. e prajAo vartamAna saMgharSamAMthI saphaLatApUrvaka bahAra Avaze ke vilaya pAmaze e sarvane AdhAra amerikAmAM ame zuM karIe chIe enA para che. jo kaMI paNa puruSArtha karavAno hoya to te karavAnI ghaDI atyAranI che. zAMti ane AjhAdI TakI raheze ke nahi tene AdhAre amerikAne spardhA dvArA kaI uttamottama netAgIrI sAMpaDe che tenA upara che. yuddhane aMta ANavo ke zAMti jALavavI bemAMthI ekeya vastu sahelI nathI. alabatta, yuddha caDavA karatAM zAMtinI surakSA karavAnuM kArya ghAyuM vikaTa che. alabatta zAMtinuM avataraNa mAtra zAMtinI bhAvanA sevavAthI nathI thatuM. Aje je jAtanA jagatamAM ApaNe jIvIe chIe emAM evA paNa mAnavIo che jemane abhigama amArA karatAM nirALe che. teo yuddhanuM jokhama vahoravA tatpara che. sAmyavAdI jagatamAM evI vyakitao che ja; eTale A paristhitimAM amAre zAMtinI rakSA karavI hoya to amAre sArI netAgIrInI jarUra rahevAnI ja. e netAgIrI mAtra zAMtinI abhipsA dharAve eTaluM ja paryApta nathI; e netAgIrI vicArasaMpanna, zAMta ane svasthacitta paNa hevI joIze. e sAthe enI maMtraNA karavAnI zakita paNa evI hevI joIze ke e zaraNAgatine to TALe ja, sAthe yuddhane paNa TALe. ("janmabhUmi pravAsI"mAMthI sAbhAra udhUta) vizvazAMtinA mahAprasthAnane prAraMbha karavA amerikAnA navA pramukhane prANavAna anurodha (tA. 20-1-69nA roja amerikAnA pramukha tarIkenI mahAna javAbadArI svIkAratA navA pramukha zrI ricArDa nikasane karelA maMgaLa pravacananA ahevAlano saMkalita anuvAda). amerikAnA 37mA pramukha zrI ricArDa nikasane voziMgTanamAM kepiTala hIla khAte potAnA navA hoddAnA tA. 20-1-69 nA roja zapatha letAM potAne DAbe hAtha bAIbalanAM je phakarA para mUkyo hato te phakaro A pramANe che: "And he shall judge among the nations and shall rebuke many people; and they shall beat their Swords into ploughshares, and their spears into pruning hooks; nation shall not lift up sword against nation, neither shall they learn war any more.' navA pramukhe A phakarA potAnI jAte ja pasaMda karyo hato; viyeTanAmanuM yuddha baMdha karavAnI temanI AkAMkSAnI jhAMkhI emAM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-19 prabuddha jIvana 203 ApaNane thAya che. temaNe potAnA pahelA ja pravacanamAM jagatanA sAmyavAdI dezane amerikA sAthe zAMtimaya spardhAmAM - manuSyanA jIvanane vadhAre samRddha banAvavAnI spardhAmAM ane nahIM ke ekabIjAnA pradeze jItavAnI spardhAmAM - utaravA AhvAna karyuM hatuM. temaNe pitAnuM jIvana, pitAnI tamAma tAkAta ane potAnI samagra buddhizakita jagatanA tamAma rASTro vacce zAMti jALavavAnA prayAsamAM samapaNa karavAnI pratijJA lIdhI hatI. A pratijJAnI tamAma dezane jANa karatAM temaNe kahyuM, "mAro A saMdeza jagatanA nabaLA ane sabaLA tamAma lokone pahoMcADaze. je zAMtine ApaNe prApta karavA mAMgIe chIe e pAchaLa eka deza para bIjA dezanuM svAmitva nI koI tAni nathI paraMtu te pAchaLa lokone yAtanA bhoga. vavI paDI che temanA pratye karuNA dAkhavavAnI, je lokoe ApaNe virodha karyo che temanA vize samajadArI keLavavAnI, ane pRthvI paranA tamAma lokone potapotAnuM bhAvI pasaMda karavAnI tako UbhI karavAnI bhAvanA rahelI che." temanA samagra pravacana daramyAna zAMtine nAda guMjato rahyo hato. temanA abhiprAya pramANe Aje vizvamAM zAMti anivArya che, jo saMpUrNa vinAzamAMthI jagatane bacAvavuM hoya che. AjanA pramukha niksana e daza varSa agAunA mI. nikasana karatAM jadI ja tarI Ave che. daza varSa agAu paNa teo zAMtimAM te mAnatA ja hatA, paNa te amerikAne svIkArya hoya tevA prakAranI zAMtimAM, jyAre Aje teo amerikA AjanI duniyAmAM zAntisthApaka birUda prApta kare evI bhAvanApUrvaka adyatana jagatamAM zAnti sthApavAne puruSArtha karavA mAge che. temaNe potAnA A udghATana pravavacanamAM kahyuM, "mArA A sanmAnamAM amerikA mATe jagatane zAMtine mArge doravAnI taka samAyelI che. ApaNe kadAca badhAne ApaNA mitro na banAvI zakIe, paNa koIne paNa duzamana banAvavAmAMthI te ApaNe cokkasa ja bacI zakIe chIe. tamAma rASTrone huM jaNAvavA mAguM chuM ke vATAghATone mATe amArAM dvAra haMmezAM khullAM ja raheze. huM jANuM chuM ke zAMti mAtra IcchavAthI AvatI nathI. huM e paNa jANuM chuM ke divase sudhI-are, varasa sudhI-lAMbI vATAghATo karavI paDe te paNa, enA vinA ApaNA mATe bIjo koI Aro nathI." pramukha nikasane temanA 2000 zabdovALA pravacanamAM moskonI navI opharane ullekha karyo nahoto. amerikAnA navA rAjakartAo sAthe AgazaonI maryAdA bAMdhavAnA viSayamAM moskoe carcAvicA- raNA cAlu karavAnI ophara tAjetaramAM ja karI hatI. asala te A vAtacIte gayA unALAmAM zarU thavAnI hatI, paraMtu raziyAe cekoslovekIyA para karelA AkramaNane kAraNe mulatavI rAkhavAmAM AvI hatI. vizvamAM zAMtine prasthApita karavAne Adarza najara sAme rAkhavAne anurodha karatAM pramukha nikasane kahyuM, "jyAM Aja sudhI zAMtine jAkAro maLe che, tyAM ApaNe zAMtine AvakArya banAvavI che; jyAM zAMti nabaLI paDI che tyAM ApaNe tene majabUta banAvavI che, ane jyAM zAMti haMgAmI che tyAM ApaNe tene kAyamI banAvavI che." : vidAya laI rahelA pramukha jonasananA rAjavahIvaTa pAsethI sattAnI pherabadalI saraLa rIte karI rahelI-1960 pachInI prathama ripablIkana pakSanI-sarakArane saMpUrNa sahakAra ApavAnI amerikana prajAne pramukha nikasane hAkala karI. temaNe kahyuM, "A eka evI bhAga che ke jemAM AvI rahelA darzako-ke kadAca sadIo paNa je AkAra dhAraNa karavAnA che tenI zarUAta chupAyelI che. ItihAsanI moTAmAM moTI navAjeza 'zAMtinA praNetA'ne IlkAba che. ane huM mAnuM chuM ke amerikana prajA. pitAnA para AvI rahelI A mahIne javAbadArI adA karavA taiyAra che." cUMTaNI jhuMbeza daramyAna emaNe grahaNa karelI Forward Together sAmUhika AgekUca-nI ghoSaNA vize khulAso karatAM kahyuM ke "Tugedhara" eTale gorA ane kALA lokonI be nahIM paNa eka ja rASTra tarIkenI AgekUca. temaNe kahyuM ke habasIonA hakakone prasthApita karatA kAyadAo to ApaNe pasAra karelA che; paNa have je karavAnuM bAkI rahyuM che te te rane kAyadAmAM ApaNe have prANa pUravAnAM che." viyeTanAmanA yuddha ane habasI IlAkAmAM cAlI rahelI mAraphADane kAraNe dezanA mATe pedA thaI rahelI viSama paristhiti vize emaNe kheda vyakata karatAM kahyuM ke, "ApaNI pAse vipula saMpatti hovA chatAM ApaNAM mane chIcharAM banI gayAM che; eka bAju ApaNe caMdra sudhI pahoMcI javAnI atibhavya siddhi hAMsala karI che, jyAre bIjI bAju ahIM dharatI para ApaNe kSullaka matabhedo para ekabIjA sAthe bAkhaDI rahyA chIe." amerikana prajAne temaNe thoDuM AMtaranirIkSaNa karIne mAnavInA mane. pedA karelI A kaTokaTIne ukela mana pAsethI ja meLavavA anurodha karyo hate. AgaLa cAlatAM teoe DemokreTIka pakSanI chellA be sarakAroe ApelAM "Now Frontier' ane "Great Society" e AkAranAM vacananI kAMIka aMze TIkA karatAM kahyuM, "A muzkelIbharyA varSo daramyAna ApaNe zabdonI mAyAjALamAM phasAyelA rahyA chIe. ApaNe udAtta svapna sevyAM, jene ApaNe sAkAra karI zakayAM nahIM. jyAM sudhI ApaNe ekabIjAnA doSa jotAM aTakIe nahIM tyAMsudhI ApaNe ekabIjAnA anubhavamAMthI kaze sAra grahaNa karI zakIe nahIM. ApaNe pote jyAM sudhI bUma mAravI baMdha na karIe tyAM sudhI ApaNI vAta ane ApaNA zabdo koI sAMbhaLI zake paNa nahIM. "mArI sarakAra potAnA pakSe sau koIne sAMbhaLavA khullA dilathI taiyAra raheze, badhA lokonI haiyAnI vAta dhyAnapUrvaka sAMbhaLavAne amAro prayatna raheze. koInI gussAbharI, koInI AturatAbharI ne koInI nirAzA bharI. je lokone A bhavya sAhasamAM bhAga levAmAMthI bAkAta rAkhavAmAM AvyA che temane ame aMdara laI laIzuM ane je loko bahAra rahI gayA che temane amArI sAthe thaI javAmAM madada karIzuM. Atmatatvane kendramAM rAkhIne je mahAna maMdira ApaNe bAMdhavuM che te kAryamAM dareka jaNa, eka pachI eka, akeka 5ththara UMcake ane peAtAnI bAjuvALAne pahoMcADe - saMbhALapUrvaka, madadarUpa thavAnI bhAvanApUrvaka." AMtararASTrIya bAbatemAM pitAne lAMbA gALAne saMbaMdha yAda karatAM mI. nikasane kahyuM, "chellAM vIsa varSa daramyAna huM jagatanA ghaNAkharA dezamAM pharyo chuM ane moTA bhAganA rAjapuruSane maLyuM chuM. pariNAme jagatane be bhAgamAM vaheMcI rahelA-vibhAjita karI rahelA-bhaya ane tiraskAranA mahAna paribaLone huM samajyo chuM. duniyAnA tamAma deze jyAre yuddhathI bhayabhIta che ane jagatanA tamAma loko jyAre zAMti cAhe che, tyAre Aje pahelI ja vAra samaya zAMtinA pakSe vadhAremAM vadhAre anukULa che. Aje ApaNe avakAzanuM saMzodhana karI rahyA chIe. evA vakhate navatara duniyAmAM Aje ApaNe sAthe ja praveza karIe-navI duniyAmAM jItavA mATe nahi, paNa eka navA sAhasamAM bhAgIdAra thavA mATe.' - pitAnA pravacananA aMtamAM temaNe AzAvAda vyakata karatAM kahyuM, "ApaNe eka AkhI rAtrine aMdhakAra pasAra karyo che, have jyAre meMsUjhaNuM thavAnI taiyArI che tyAre ApaNe bAkI rahelA aMdhakArane doSa na daIe. ApaNe prakAzane jhIlavAnuM kAma karIe. bhAvinA garbhamAM ApaNA mATe AzAnA suMdara kiraNe chupAyelAM che." saMkalanaH subodhabhAI ema. zAha. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 prabuddha jIvana tA. 1-2- 9 + : mULa adhikAra-Fundamental Rights & ApaNAM dezanA baMdhAraNanA bhAga trIjAmAM nAgarikanA mULa- adhikAro ApavAmAM AvyAM che. tA. 27-2-67 ne divase suprIma- korTe eka cukAdo Apyo che ke A adhikAra chInavI le athavA nyuna thAya (Take away or abridge) e, baMdhAraNamAM koI pheraphAra karavAnI pArlAmenTane sattA nathI. e. cUkAdAthI gaMbhIra samasyA UbhI thaI che. pArlAmenTane AvI sattA che te spaSTa karavA, baMdhAraNanI kalama 368 mAM pheraphAra karatA eka kharaDo zrI nAtha pAIe lokasabhAmAM rajU karyo che. sarakAra A kharaDAne Teko Ape che evuM jAhera thayuM che. A kharaDA upara lekasabhAnI gaI beThakamAM ugra carcA thaI. sarakAra Teko Ape che evuM jAhera thayuM hovA chatAM, keMgresanA sabhyomAM paNa A viSe tIvra matabheda che. tethI A kharaDA uparanI vizeSa carcA mulatavI rahI che. daramyAna dezamAM A vize vivAda cAlI rahyo che. . sAmAnyapaNe lokomAM e khyAla che ke mULa adhikAromAM pheraphAra karI zakAya nahi. vizeSa, e paNa khyAla che ke suprIma korTa cukAdo Ape te chevaTane gaNAve joIe ane pachI te cukAdo rada thAya e koI kAyado pArlamenTa karavA na joIe. suprIma korTa mATe lokomAM, yogya rIte, eTale Adara che ke suprIma korTanA cUkAdAne avagaNate koI kAyado thAya te loko ayogya gaNe che. A badhA ati agatyanA prazno che ane lokone te vize sAcI samajaNa ApavAnI jarUra che. ' A prazna no UbhA thayA che ema nathI. baMdhAraNamAM je pheraphAro karavAmAM AvyA che tene anukrame pahele, bIjo, trIjo vagere sudhArA ema kahevAmAM Ave che. AvI rIte Aja sudhI kula sattara sudhArAo thayA che. temAM pahelA, cothA, sAtamA, soLamAM tathA sattaramAM sudhArAthI mULa adhikAromAM pheraphAra karavAmAM AvyA che. pahele sudhAro thaze tyAre ja, mULa adhikAra chInavI le athavA nyuna kare, e pheraphAra karavAnI pArlamenTane sattA nathI evI arajI suprIma korTane karavAmAM AvI hatI. A praznanI pUrI chaNAvaTa thaI hatI ane suprIma korTe tA. 5-10-51 ne roja sarvAnumate cukAdo ApyuM hatuM ke baMdhAraNamAM A pheraphAra karavAnI pArlAmenTane sattA che. A cukAdo ApanAra pAMca nyAyAdhiza hatA. (1) vaDA nyAyamUrti harilAla kaNIyA, (2) pataMjali zAstrI, (3) bI. ke. mukharajI (4) e. Ara. dAsa (5) caMdrazekhara Ayara. AmAMnA keTalAka pAchaLathI eka pachI eka vaDA nyAyamUrti thayA. A kesamAM arajadAra zaMkarIprasAda hatA. A cukAdAne mAnya rAkhI, tyAra pachI, suprIma korTa, hAIkorTe ane bIjI korTomAM ghaNAM cukAdAe apAyA che. tyAra pachI 1964mAM sattara sudhAro thaze jeNe mULa adhikAramAM keTalAka pheraphAra karyA. pharIthI suprIma korTane arajI karavAmAM AvI ke AvA pheraphAra karavAnI suprIma korTane sattA nathI. A kesamAM arajadAra sajajanasiMha hatA. A arajImAM zaMkarIprasAdanA kesanA cukAdAne paDakAravAmAM AvyA na hatAbanne pakSe svIkAryuM hatuM ke cukAdo barAbara che. paNa bIjAM kAraNe thI sattaramAM sudhArAne paDakAra Apyo hato. suprIma korTe sarvAnumate A bIjAM kAraNone mAnya rAkhyA nahi. paNa A kesamAM cukAdo Apyo te pAMca jajoe, zaMkarIprasAdanA cukAdAne paNa pharIthI tapAmyo - je jarUranuM na hatuM - ane tema karatAM, traNa jajo - gajendragaDakara, vAMchuM ane radhuvara dayAle, zaMkarIprasAdanA cukAdAnuM pUrNa samarthana karyuM. be jaje, mudholakara ane hIdAyatullAe A cukAdA vize zaMkA uThAvI. sattaramAM sudhAro suprIma korTe A kesamAM sarvAnumate mAnya rAkhyo. 1966mAM golakanAtha nAmanI vyakitae suprIma korTane arajI karI pharIthI mudo uThAvyo ke sattaramAM sudhAro karavAnI pArlAmenTane sattA na hatI, zaMkarIprasAdanA kesane cukAdo khUTe che ane suprIma korTe pharIthI tenI vicAraNA karavI joIe. sajajanasiMhanA kesamAM be jajoe zaMkarIprasAdanA kesanA cukAdA viSe zaMkA uThAvI hatI tene AdhAra laI, suprIma korTe te cukAdAnI golakanAthanA kesamAM pharI vicAraNA karI. A vakhatanA vaDA nyAyamUrti jasTIsa subbArAva draDhapaNe evA matanA hatA ke, pAlamenTane AvI sattA hovI na joIe. eTale temaNe 11 jajonI beMca racI, zaMkarIprasAdanA cukAdAne badalAvavA taka lIdhI. bIjA koI vaDAnyAyamUrti hota to kadAca AvuM banyuM na hota. A vakhate je 11 jajoe A kesa sAMbhaLyuM, temAMthI 6 jajoe zaMkara prasAda kesanA cukAdAne khoTo TharAvyuM. pAMca jajoe tenuM samarthana karyuM. eTale ekanI bahumatIthI zaMkara prasAda kesane cUkAdo rada thayA ane pArlamenTane mULa adhikAro chInavI levAya athavA nyuna thAya e baMdhAraNamAM pheraphAra karavAnI sattA nathI ema hAla suprIma korTanA nirNaya thayo gaNAya. AvI rIte, 16 varSa pachI, suprIma korTe eka bahumatIthI, potAno abhiprAya badalAvyo. saMkhyAnI daSTie joIe to zaMkarIprasAdanA kesamAM pAMca jajoe sarvAnumatethI cUkAdo Apyo, sajajanasiMhanA kesamAM, traNa jajoe tenuM pUrNa samarthana karyuM, ane galakanAthanA kesamAM pAMca jajoe tenuM samarthana karyuM. eTale 13 jajoe abhiprAya Apyo ke pArlAmenTane AvI sattA che ane 8 jajoe A abhiprAya Apyo ke sattA nathI. temAM sajajanasiMhanA kesamAM je be jaje hatA. vAMchu ane hidAyatulA teo golakanAthanA kesamAM paNa hatAM. - temAMthI vAMchuozaMkarIprasAdanA kesanuM samarthana kareluM te abhiprAya kAyama rAkhe, jyAre hidAyatulAe zaMkA uThAvelI te pAkI thaI ane zaMkarIprasAdanA rakAdAthI viruddha mata Ape. ekaMdare A praznanI cokkasapaNe vicAraNA karavAnI jene jarUra paDI evA 19 jajomAMthI, 12 jajoe pArlAmenTane sattA che evo abhiprAya ApyuM ane 7 jajoe, sattA nathI evo abhiprAya ApyuM. paNa gAlakanAthanA kesanA 11 jomAM 6 jajone eka abhiprAya thaye - jemAM hidAyatullA eka che - eTale bahumati abhiprAya atyAre chevaTane gaNAyo. praznanA guNadoSane vicAra karatA pahelAM, ATalI vigatathI meM A praznane ItihAsa ApyA che, e batAvavA mATe ke A prazna keTalo aTapaTo che ane tene vize keTa tIvra matabheda hoI zake che. vaLI suprIma korTanA cukAdAne ApaNe jarUra mAna ApIe; paNa suprIma korTanA jajomAM ja tIvra matabheda hoya tyAre, A cukAdo chevaTane athavA aMtima satya che ema mAnavAne kAraNa rahetuM nathI. dareka jaje, potAno abhiprAya ApatAM, sabaLa kAraNo ApyA che, je have pachI TUMkamAM batAvIza. AvA saMjogomAM, je pArlAmenTa, baMdhAraNamAM pheraphAra karI, spaSTa karavA Icache ke mULa adhikAromAM pheraphAra karavAnI tene sattA che - je sattA suprIma korTe 1951 thI mAnya rAkhI hatI - te pArlAmenTa koI bhAre anartha karI rahI che athavA suprIma korTane mo anAdara karI rahI che ema kaI samajadAra . vyakita nahi kahe. Aje dezamAM eka havA pedA thaI che ke pArlAmeMTa athavA dhArAsabhAne utArI pADavA ane korTe ja eka rakSaNahAra che ema mAnavuM. nyAyAlayane jarUra ane pUrNa Adara karavAnuM khAsa karI sarvocca adAlatane. nAgarika hakakonA e cekIdAra che ane rAjyanA anyAyathI prajAne bacAvanAra che. paNa tenI maryAdA paNa samajI levI joIe. ane pitAnI maryAdAmAM sarvoparI che. aMte to prajAnA cuMTAyelA pratinidhionI saMsthA ja rAjayanI nIti ghaDI zake che, te yogya hoya ke ayogya. A pratinidhionuM vartana keTalAka samayathI khedajanaka rahyuM che, ema chatAM saMsthA pratye tiraskAra keLavavAthI lokazAhIne ja nukasAna karIzuM. - have pachI A praznanA guNadoSanI ApaNe vicAraNA karIzuM. apUrNa cImanalAla cakubhAI zAha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 12-9 prabuddha jIvana 205 bAda sAta upavAsanuM prAyazcitta sUcavatA eka sanmitrane javAba ja amadAvAdathI pragaTa thatA tA. 11-1-69na. 'janasattAmAM koI eka vyakita vize AMdhaLe pakSapAta javAbadAra che ema tame gujarAta rAjayanA mAjI pradhAna ane hAla dilhInI lokasabhAnA kahe te e Aropa huM svIkAravAne taiyAra chuM. zrI cImanalAla cakasabhya zrI manubhAI paTele belAvelI patrakAra pariSadane ahevAla bhAI zAhano cetavyA chatAM paNa huM Ama kema varte enA javAbamAM pragaTa thayele, tenI eka nakla sAthe ceDA divasa pahelAM amarelI jaNAvavAnuM ke AvI koI cetavaNI mane temanA taraphathI kadi maLI vibhAgamAMthI cuMTAyelA gujarAta rAjyanI vidhAnasabhAnA sabhya zrI nahatI ane evI cetavaNI maLI che te paNa te mane baMdhanakartA narasiMhadAsa goMdiyA taraphathI eka patra maLyuM che. A ahevAlamAM hoI na ja zake. gayA navembara mAsa daramiyAna AcArya rajanIzajI dilahI gayelA vastuta: amArI banne vacce cakkasa prakAranuM prAkRtika bheda te prasaMge temanA anusaMdhAnamAM banelI eka vicitra ghaTanAne ullekha hovAnA kAraNe temanuM rajanIzajI vize prAraMbhathI ja pratikULa reaction che. A ahevAla tarapha mAruM dhyAna kheMcIne zrI narasiMhadAsabhAI -saMvedana-rahyuM hatuM, jyAre mAruM reaction temanA vize prAraMbhathI ja pitAnA tA. 12-1-69 nA patradvArA jaNAve che ke " AcArya anukULa rahyuM hatuM, ane huM temanAthI prabhAvita banyo hato. A rajanIzajIne prasiddhi ane pratiSThA ApavAmAM Ave ane prabuddha prAkRtika bhedane muddo jarA vadhAre spaSTatAnI apekSA rAkhe che ema ' jIvane ghaNuM ja agatyano bhAga bhajavyuM che. eka pIDha patrakAra mane lAge che. ane samAjasevaka tarIke lAMbA samaya sudhI tame emane (najIkane sAmAjika ane dhArmika bAbatene UMDANathI vicAra karatA sahavAsa chatAM) kema eLakhI zakayA nahi tenuM mane ane keTalAka cittako be prakAranA hoya che. (1) Conformist eTale ke paraMparAmitrone Azcarya thAya che. (mu. zrI cImanabhAI cakubhAI zAha jevA rakSaka, (2) NonConformist eTale ke paraMparAbhaMjaka. pahelI Apane cetavyA hatA chatAM.).. keTine vicAraka dhArmika tema ja sAmAjika paraMparAnuM bane tyAM sudhI mane ane mArA keTalAka sAthIone te tulasIzyAmanI saMrakSaNa karIne tathA tenA cegaThAmAM rahIne cAlu jIvanane saMskAravAnA ane zibiramAM prathama darzane AcAryazrInA daMbha ane vikArane aNasAro maLe." samAjanuM bane teTaluM zreya sAdhavAnA valaNavALa hoya che; bIjI koTine AvA mANase bahene mATe ghaNI vAra bhayasthAnarUpa nIvaDe vicAraka paraMparAnA bhAra nIce dabAyale mAnavI kema UMce UThe ane che e mujaba pitAnA patramAM sUcavIne teo AgaLa cAlatAM tenAmAM vicArAgRti ane jIvanaparivartana kema pedA thAya e rIte jaNAve che ke, "te pachI jainadarzana ane zAstra pramANe mane lAge vicAratA hoya che ane tethI je kaI sAmAjika ke dhArmika paraMparA che ke tamAre AvI gaMbhIra bhUla badala prAyazcita karavuM joIe, tene samaya sAthe athavA svataMtra cittana sAthe baMdhabesatI na lAge athavA to samAjanA hita yA utkarSane bAdhaka lAge te paraMparAne DuMka tapa paNa karavuM jarUrI che ke jethI azuddhi dUra thavAmAM tenAthI kaMI madada maLe. te traNa prAyazcittanA ane cAra tapanA maLIne paDakAravAnA - tene virodha karavAnA - valaNavALo hoya che. cImanasAta divasanA upavAsa thaI zake te karavA joIe." bhAInuM valaNa moTA bhAge prathama koTinA vicArakane maLatuM che mAruM valaNa moTA bhAge bIjI koTinA vicArakane maLatuM che - AvI ame AvI ja rIte tA. 21-12-18nA jainamAM AcArya rajanIzajI banne aMge mArI samajaNa che. vize lakhatAM lakhatAM A ja bAbata mATe eTale ke AcArya rajanIzajIne prabuddha jIvana mAraphata Aja sudhI cAlu prasiddhi ane pratiSThA tame jANe che ke rajanIzajI dhArmika kSetranA saMdarbhamAM je ApatA rahevA badala zrI ratilAla dIpacaMda desAIe paNa mArI vicAro rajU kare che te meTA bhAge niSedhAtmaka khaMDanAtmaka hoya che; ghaNI sakhata TIkA karI che te A bAbatamAM prabuddha jIvananA vAcaze alpAMze vidhAyaka hoya che; ane temanI rajUAta te prAraMbhathI eSdhArI lava le mane yathAsvarUpe samajI zake eTalA mATe zrI nRsiMhadAsa goMdiyA Aja sudhI lokone AMcakAe ApanArI rahI che. pariNAme cImanaupara meM je javAba lakhyuM che te ahIM prasiddha karavo jarUrI lAge che. bhAInuM valaNa prAraMbhathI ja nakkara virodhanuM nahi te udAsInatAnuM - te javAba nIce pramANe che: upekSAnuM rahyuM hatuM. mAruM valaNa svIkAranuM - AdaranuM-AvakAranuM muMbaI, tA. 18-1-69 rahyuM hatuM. priya bhAIzrI narasiMhadAsabhAI, A ja kAraNe temane kadAca rajanIzajImAM vicAradAridraya dekhAyuM tamAro tA. 12-1-69ne patra maLe. sAthe rajanIzajI aMge hoya; mane kadAca A ja kAraNe temanAmAM vicArasAmagdha dekhAyuM janasattA'mAM pragaTa thayelA samAcAranI nakla paNa maLI. AnuM kaTIMga hoya, ane temanA vize huM prabhAvita banate rahyo ! mArA tema ja anya dainikamAM pragaTa thayelAM kaTIMga anya mitroe paNa mananuM valaNa tyAM sudhI kAyama rahyuM, jyAM sudhI teo Atmadarzana mArI upara mekalyAM che. A bAbate tarapha mAruM vizeSa dhyAna kheMcavA athavA te AtmaanubhUtine kendramAM rAkhIne pitAnA vicAro mATe tamAro huM AbhAra mAnuM chuM. rajU karatA hatA. alabatta, A daramiyAna paNa temanAM keTalAMka nakAtamArA patrane bAkIne bhAga vAMcIne mane bhAre Azcarya thAya rAtmaka AtyaMtika vidhAne mane tasvarUpe svIkArya hatAM che. amArI chellI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAna pahelAM ema nahotuM. dharmazAstro ane dharmaguruo vizenAM temanAM virodhI AcArya rajanIzajIne huM kema Teke Apate rahyo hato e saMbaMdhe vidhAne mane kevaLa ekAMgI lAgatAM ane kadI kadI khUMcatAM. Ama mAre kaze khulAse mAgavAne badale, mane jANe ke gunehagAra gaNIne chatAM paNa teo sAmAnya mAnavImAM jaDa ghAlI belI vicAragraMthisAta divasanA upavAsanI tame sajA pharamAve che ! AnA javAba- ene teDI rahyA che, AMcakA ApIne AjanA mAnavInI vicArarUpe jaNAvavAnuM ke tulasIzyAmanI zibiranA samayathI tamane AcArya jaDatAne hacamacAvI rahyA che ane ema thAya te ja AjanI vicArarajanIzajInA daMbha ane vikAra vize je aNasAra maLe e koI mUDhatAmAMthI ApaNA loko UMce UThaze ane navI vicAracetanA aNasAra tyAre ke tyAra pachI ghaNA lAMbA samaya sudhI mane maLela temanAmAM jAgRta thaze ane dhArmika krAMtinuM te dvArA nirmANa thaze - nahote A pramANe jaNAvuM te mArI pramANikatAmAM tame avizvAsa e AzAe AcArya rajanIzajIne huM Aja sudhI AvakArato rahyo nahi karaze evI AzA rAkhuM chuM. ane mATe mArI maMdabuddhi athavA hate. pAchaLanA mahinAo daramiyAna temaNe AtmatattvanI vAta Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAma - - 206 prabhu pa vana tA 1-2-19 choDIne bIjA ja viSaya upara bolavAnuM zarU karyuM ane "sekasa' nA mATe TUMkamAM kahyuM hatuM. baporanA ApaNe je vAta karI, temAM paNa vivecana upara teo utarI paDayA ane AgaLa cAlatAM teo gAMdhIjI, '' jarA vistArathI kahyuM ja hatuM. chatAM ahIM thoDuMka kahuM: naheru ane vinobA upara yadrAvadrA udgAro kADhavA mAMDayA tyArathI A deza dharmapradhAna deza che. e rIte jotAM dharmastaMbha aMte temanA vizene mArA AdarabhAva. khaMDita thavAnuM zarU thayuM che.' deza che. saMtenI javAbadArI paNa sauthI moTI che. A saMtanI paraM': ahIM mAre kabUla karavuM joIe ke pAchaLanAM be - traNa varSa parAmAM bauddha ane jaina be ja dha agrasara gaNAya che. vaidika daramiyAna temanA pravacananI guNavattA ghaTatI jatI hoya ane kathAvArtAnI dharmamAM AdarzapaNuM gRhasthAzramane ApyuM che. jyAre bauddha karatAM paNa pUravaNI vadhatI jatI hoya ema mane lAgatuM hatuM ane e tarapha jainadharmamAM AdarzapaNuM mukhyatve dIkSita sAdhune ApyuM che, eTaluM ja najIkanA mitronuM huM avAranavAra dhyAna paNa kheMcate rahyo hato nahIM, duniyAmAM maulika satyane jALavavAnuM sarvazreSTha kArya saMtaAma chatAM paNa lokone Atmadarzana tarapha laI javA e temanA dIkSita sAdhuvarga-ne soMpyuM che. tethI ja jaina Agame sAdhuvargasarva pravacane mukhya sura rahe ane temanA vize mAruM AkarSaNa ne chakAya (jagatanAM prANImAtra)nAM mAtApitarUpa gaNIne varNave paNa e ja kAraNe TakI rahyuM hatuM. . che. mAtra A vAta zAstromAM heta ane vartamAna upalabdha ItihAsaahIM mAre e paNa spaSTa karavuM joIe ke temanI sAthenA mAM na hota to huM bahu apekSA sAdhuvarga pAse na rAkhata, paraMtu Aja sudhInA saMbaMdha daramiyAna temanA cAritryamAM koI kSati pedA vartamAna upalabdha jaina ItihAsamAM sAdhu - sAdhvIenAM aneka evAM thaI heye te tene lagatI koI nakkara mAhitI (zrI narasiMhaprasAda goMdiyAe je samAcAra tarapha mAruM dhyAna kheMcyuM che te hajI pUrA tejasvI udAharaNa che ke jemaNe rAjakAraNa, arthakAraNa, samAjakAraNa vizvasanIya na gaNAya) mArA dhyAna upara Aja sudhI AvI nahotI ItyAdi badhAM kSetramAM potAnI maryAdAmAM rahI sakriya mArgadarzana ane tethI te kAraNe temanA viSe ekAeka anyathA vicAravAnuM ApyA ja karyuM che. A koI ekAda hemacaMdrAcAryuM ke ekAda yAkinI keI nimitta mArA mATe pedA thayuM nahotuM. e mahattarA sAdhvIne ja ItihAsa nathI, aneka sAdhu-sAdhvIone te mAtra jyArathI temanA pravacanane sUra badalAya ane bIjA ItihAsa che. gAMdhIjIne emanAM mAtuzrI putaLIbAI pitAnA vaNavAviSayenA nirUpaNa tarapha teo DhaLatA gayA tyArathI temanA vizenuM cArya pAse laI jaI mehanadAsane vilAyata melatAM pahelAM zuM mArA mananuM valaNa badalAvA lAgyuM ane e badalAtA valaNanI prabuddha pratijJA na apAvI zakata? zA mATe temaNe becarajI nAmanA dIkSita jIvananA chellA ATha daza aMko daramiyAna samayeM samaye mArA vAca jaina sAdhu pAse laI jaI mAMsa, zarAba ane parastrIgamananI bAdhA kone huM spaSTa zabdomAM jANa karate rahyo chuM ane temane cetavata apAvI? ane hindudharmamAM rahevA mATe ane khristI dharmamAM dhamarahyo chuM. eTale eka patranA javAbadAra taMtrI tarIke je kAMI karavuM tara karI javA mATe samajAvavAvALA paNa zrImada rAjacaMdrajevA AdhyAtmaghaTe te meM karyuM che, temanA vize kazuM pratikULa jANavA chatAM temanI lakSI jaina zrAvaka tarapha gAMdhIjInI daSTi kema karI? temaNe pitAnA pratiSThA TakAvavA khAtara kAMI kadI chupAvyuM nathI ane tethI mArA traNa preraNApAtra puruSamAM sarvocca pada zrImad rAjacaMdrane ja kema mATe tame sUcavo che te mujaba koI prAyazcita tathA tenA kAraNe ApyuM? kAraNake zrImade ja emane adhyAtmaka mArganI sarvocca deraupavAsa karavAno prazna ja ubho thato nathI ema mane lAge che. vaNI ApelI. gAMdhIjIne zrImada upara keTalA badhA aparaMpAra . . A to mArA pUratI vAta meM pUrI karI. paNa mAre have tamane Adara ha ! gAMdhIjIe emane mATe lakhyuM ja che: zrImade eka prazna pUchavAne che ke tame gujarAtanI dhArAsabhAnA sabhya che, varSothI jAhera jIvanamAM paDelA che, je varSo pahelAM thoAyalI tulasIM- paNa zabda lakhavA khAtara lakhyuM nathI.' AvA pramANapatra zrImade zyAmanI zibirathI ja tamArI AMkha ughaDI gaI hatI te tyAra pachI jayAre lakhyuM: "je badhA dharmomAM che, te jainamAM che ja. paNa jainamAM te AcArya rajanIzajI saurASTramAM aneka vAra AvyA ane gayA ghaNuM evuM che ke je bIjA koI dharmamAM nathI." AmAM koI jaina ane zAradAgrAma khAte temanI zibira paNa vejAI gaI ane anya dharmanI baDAI karavA mATe savAla ja nathI. jaina dharma kharekhara ja sthaLoe pravacanamALAe paNa vejAI. Ama chatAM paNa tame A bAbatamAM Aja sudhI mauna kema rahyA? AvI rIte tame mauna sevIne A jAtane vizvadharma che ja. Aje e ja dharmamAM (anekAMtavAdI rAmAjanI kasevA karI che ema kahI na zakAya? ane jo ema hoya te tame dharmamAM) bhArobhAra sAMpradAyikapaNuM ane ekagipaNa piThuM che. mane je prAyazcita karavAnuM sUcave che. tenA badale tamAre pitA mATe ja paNa tethI te kAzAha jevA eka mahAna dharmakrAntikAra temAM pAkayA, AvuM koI prAyazcita vicAravuM joIe ema tamane nathI lAgatuM? A daSTie huM je e sthAnakavAsI vezadhArI sAdhu thaze, te enuM hAMkita paramAnaMdanA praNAma. cihana mAre zA mATe tyAgavuM? ane jaina sAdhuveza paNa zA mATe prabuddha jIvananI patracaryA tyAga? eTaluM ja nahIM paNa emAM peThelI sAMpradAyikatA saMpara dAyamAM rahI zA mATe na kADhavI? gAMdhIjI sarvadharmI chatAM, vaiSNava | muni satabAlajIne patra maTayA nahatA ja. emane sAruM rAjakIya vyAsapITha mukhya hatI. dharmavyAsapITha nahIM. mAre mATe dharmavyAsapITha mukhya che, te mAre (prabuddha jIvananA gatAMkamAM "muni satabAlajInA sAnni ene Agraha rAkhavo rahyo. A parathI ja meM kahyuM: "dhIraja rAkhe." dhyamAM e mathALA nIce zrI cImanalAla je. zAhano lekha pragaTa sAdhuo sivAya niHspRhatA viSe lokavizvAsa konA para besaze? zake che ane te lekhamAM mAruM eka vivecana saMkalita karavAmAM AvyuM mArA nAma mate gAMdhIjI apavAdarUpa che. sAdhuvarganA che te vivecanane anulakSIne muni sattabAlajI taraphathI maLela patra saMtabAlajI apavAdarUpa nathI. gAMdhIjI savAMgI hatI. saMta vine bAjI tevA sarvAgI nahIM gaNAya. vidvAnadhuraMdhara avazya, paNa amala nIce ApavAmAM Ave che. -paramAnaMda) , karI karAvanArAomAM dhuraMdhara nahIM ja. svAmI vivekAnaMda ane pAlaghara, tA. 22-1-69 maharSi dayAnaMda jevA saMnyAsIee ane bhUtakALanA hemacaMdrAcArya priya bhAIzrI cImanalAlabhAI, jevA jena vezadhArI sAdhupuruSe jo vAyumaMDaLa taiyAra na karI ApyuM . . tA. 16-1-69 nA prabuddha jIvananI "muni saMtabAlajInA hota te gAMdhIjIne ATalo jhaDapI kAma karavAno avasara na maLI sAnidhyamAM" lekhakApalI tame e tamArI saMpAdelI mekalI, sAthe zakayo hota. hA; Aje meTAbhAganA sAdhu-saMnyAsIo upasAtha "jana sezyala gRpa nI suMdara zubhecchA darzAvatI maMtrI deza'ne ja jIvananuM kartavya samajI beThA che, paNa e ja sAdhu-saMnyAsa tarIkenI tamArI patrikA paNa maLI.. sIemAMthI nemimuni ane janakamuni pAmrAja ne? mAtra jhukA vavAvALA koI joIe ja. "saMtabAla" anubaMdha - vicAradhArAnA ' Amate meM savAranA paNa chelle chelle ApaNA priyajana mukhya nimitta jhukAvavAvALA maLyA ja che ne! sadabhAgye kAkAbhAIzrI paramAnaMda kApaDiyAnI jijJAsAbharI mUMjhavaNanA samAdhAna kAlelakare "dharmamayasamAjaracanA kA prayoga' nAmanA nemimuninA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA, 1-2-9 prabuddha jIvana 297 pustakamAM-hiMdane - jagatane Akheya ItihAsa carcA junA vakha- A prakIrNa noMdha tanA kAmathI. mAMDIne gAMdhIjI laganI vAta sArI peThe vistArathI prastAvanA rUpamAM - cararyo che, te parathI mArI A banne vAtanI kRSNA gayA paNa tenA pratyenI techaDAIne DaMkha mukata gayo! ! sArI peThe pratIti thaze. : - saMtabola thoDA divasa pahelAM eka sAMje huM ghera Avyo ane mArI patnIne - AcArya zrI vajubhAI paTelane patra khUba gamagIna joI. "Aje Ama kema?" meM prazna karyo. teNe - ' ('prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM paradezamAM sthiravAsa svIkAravA bhAratIya vidyArthIone anulakSIne Do. kAntilAla zAha ane kahyuM ke: "Aje zAka levA gaI hatI tyAre pelo kRSNa tene cImanalAla cakubhAI zAhane lekha pragaTa karavAmAM AvyA che tenA tenuM bAjunI mArakITanA phUTapAtha upara maDaduM paDeluM meM joyuM. tenI bAju anusaMdhAnamAM zrI caMdulAla nANAvaTI kanyA vidyAmaMdiranA AcArya ethI huM parama divase ja pasAra thaI hatI. teNe madada mATe hAtha zrI vajabhAI paTelanuM carcApatra nIce ApavAmAM Ave che. paramAnaMda) lAMbAvele paNa tene kazuM na ApatAM avagaNIne huM AgaLa cAlatI murabbI zrI paramAnaMdabhAI, - - 15mI jAnyuArInA "prabuddha jIvananA aMkamAMnI badhI ja thaI. te gharaDo hato ane mAMdA jevo hato eTale te jIvavAnI yAtasAmagrI bahu gamI. zrI manubhAIe caMdranI AsapAsa jANe sajIva- nAthI chUTo ema samajIne tenA AvA maraNathI mane eTaluM du:kha yAtrA karAvI. zrI saMtabAlajInA sAnidhyamAM lekhamAM. Ape sAdhu- thatuM nathI, jeTaluM du:kha A ja mANasane meM madada to karI, paNa rasanyAsIo vize je vicAra rajU karyo te paNa mane khUba gamyA. munizrI tene avagaNIne huM cAlatI thaI tenuM mana thAya che." * saMtabAlajI have vaNagAmamAM sthira thavAnA che te jANI AnaMda thayo. : A patra to paradeza sthiravAsa svIkAratA vidyArthIo aMge A kRSNa amArA lattAmAM varSothI raheto hato ane kaMI ne 3. kAMtilAla zAha tathA mu. zrI cImanabhAIe je vicAro rajU kaMI uMghama karato ane peTa bharatA ane jyAM tyAM paDI raheto. 1943mAM karyA che tenA anusaMdhAnamAM lakhuM chuM. De. kAMtibhAInA vicAra bhAva- ame ghara pheraveluM tyAre amArA AkhA gharanuM rAcaracIluM eNe nAnA AvezamAM rajU thayela che ema kahI Ape te vicArone bhale ja bIjA majUronI madadavaDe pheravI ApeluM. samaya jatAM te zarIre echuM mahatva ApyuM, paNa hakIkate Aje A ja daSTie vicAra karanAra keLavaNIkAronI saMkhyA vadhatI jAya che. jethI paMcavarSIya yojanA DhIlo paDato gayo ane chellAM be cAra varSa daramiyAna tene kAma maLatuM nAmAM keLavaNI aMgeno vicAra svadezI " keLavaNInA anusaMdhAnamAM baMdha thayuM ane kAma karavAnI tAkAta paNa dhIme dhIme te gumAvI thavA joIe. ema mAnanAra keLavaNIkAre ApaNA dezamAM have ThIka beTho. eTale ke kevaLa koInI nAnI moTI madada upara ja te TakI rahyo ThIka che. svadezI. eTale dezanuM bhAvi citra zuM hovuM joIe. te hato. te zarIre lAMbe, sukalakaDI, AMkhe kaDhaMgI rIte cAMdInA kheLAnA vicArI te citrane upasAvI zake evI keLavaNI kayI hoI zake e daSTie zikSaNanuM Ayojana thavuM. ghaTe. A saMdarbhamAM purANA cazamA paherata, zarIre gaLato jato ane pAchaLanA mahinAo paradezamAM zikSaNa levAM javA mATe have koI DaeNlarazIpanI ke lenanI daramiyAna koI ne koI ThekANe phaTapAtha upara moTA bhAge te paDI vyavasthAne avakAza ho na ghaTe ema vicAravuM te vAstavikatA kahe- raheluM jovAmAM Avato. huM tene avAranavAra madada karatA, paNa ene vAya. vijJAna ane TekanolojInA viSayanA niSNAto paNa have ema kahevA lAgyA che ke vidyArthIe badho ja abhyAsa ahIM dezamAM ja to have bhIkha mAgavAnI Teva paDI che ema samajIne tenA tarapha kadi kadi karavo joIe ane paradeza javAnI jarUra pitAnA meLavela jJAnane tochaDAIthI vartato ane kazI paNa madada karyA sivAya, sArI sthitinA samRddha karavA mATe ja ane te paNa che. mAsa jeTalI mudata pUrata ja mANasanA halanacalanamAM je khumArI hoya che tevI amArI dAkhavata, kAryakrama hoI zake. vikasI rahelA dezamAM zaikSaNika vaLAMka ke AkAra huM AgaLa cAlI jatA. AvA garajI mANase ghaNI vakhata cIkaNo laI rahela che te dhyAnamAM levA jevI bAbata che. pariNAme mu. zrI cImanabhAIne vijJapti karavAnuM mana thAya che ke temanA netRtva nIce paNa hoya che ane tevAne tucchakArIne kADhI ne mUko tyAM sudhI khase apAtI skolarazI5lanane, vicAra svadezamAM keLavaNI ApavAnA ja nahi- AvA anubhava uparathI gharane bAraNe mAgavA AvelA prayatnamAM upayogamAM Ave che te vadhu hitAvaha gaNAya. mANasa sAthe ApaNane Ama vartavAnI pharaja paDe che-Ama ApaNA kuzaLa haze. ApanuM svAsthaya sArUM haze." tochaDApaNAne ApaNe ghaNI vAra bacAva paNa karatA hoIe chIe 'ApanA vajubhAI paTelanAM vandane upara jaNAvela kRSNAnI mAtra be divasa pahelA avagaNanA karavA viSaya sUci badala mArI patnI jema tenA mRtyu bAda gamagIna banI gaI hatI tema amerikAnA navA pramukha ricArDa . A kRNA sAthe mAre AgaLano te chaDAIbharelo vartAva mane nikasananI AtmakathA 'janmabhUmi pravAsI'mAMthI 201 vizvazAMtinA mahAprasthAna " yAda Avyo ane ThIka samaya sudhI tenA pratyenI te chaDAIno vartAva prAraMbha karavA amerikAnA navA dilamAM DaMkha mUkate gayo. .. . . . . . . pramukhano prANavAna anurodha : saMkalana: subodhabhAI ema.zAha 202 hamaNAM eka saMskArI bahenane maLavAnuM banatAM temane amArI muLa adhikAra ne ' . cImanalAla cakubhAI zAha 204 A anubhava jaNAvyuM. te temaNe paNa A amArA anubhavana sAta upavAsanuM prAyazcita sUcavatA samarthana karatAM jaNAvyuM ke "huM parAmAM AvelAM amArAM baMgalAnA. eka sanmitrane javAba ' paramAnaMda 205 bhoMyataLiye rahuM chuM. eTale rastA upara jatA AvatA aneka loko kAMI ne prabuddha jIvananI patracarcA muni saMtabAlajI tathA 206 kAMI madadanI AzAe mArA bAraNe caDI AvatA hoya che. huM kadI * vajubhAI paTela koIne madada kare che. ane kadI AvI rIte AvI caDanAra madadane prakIrNa noMdha: kRNA gayA paNa . gya nathI ema lAgavAthI athavA tenI apekSA mATI ane ApaNI tenA pratyenI tochaDAIne DaMkha tAkAta echI e kAraNe tene pAchA kADhavo paNa paDe che. Ama mukate go * * * , ' paramAnaMda . 208 saraLatAthI nA pADavA chatAM te mANasa pAcho jato nathI tyAre tene koTicaMDI yajJa e mAnavatAne ..? nucchakAravAnI paNa pharaja paDe che. Ama karIe tyAre te mANasa droha che. A cAlI te, jAya che paNa tene karela tucchakAra A divasa manamAM sva. saujanyamUrti pipaTalAla . DaMkhyA kare che ane e uparathI huM evA nirNaya upara AvI che goviMdalAla zAha " "madhurIbahena zAha, ke jine madada karavA eka yA bIjA kAraNe mana vadhatuM ne hoya dhamunA - tIra (kAvya) gItA parIkha 209 tene makkamapaNe madada na ja karavI paNa koI paNa saMyogamAM bane yadyapizuddha, lAkaviruddha, nAkaraNIya, tyAM sudhI koIne tucchakAra nahi". ' , ' ' . nAcaraNIyama - paramAnaMda : 210 . A dhane sAra paNa e ja che ke ApaNAthI na bane te prajAsattAka dina-prati bhajana : samAraMbha * * * * 212. sAme vanArane madada na karIe, paNa koIne ApaNe banatA sudhI caitanya dIpane (kAvya) suzIlA jhaverI tucchakArIe nahi. tucchakAra e mAtra e mANasanuM ja nahiM, paNa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 prabuddha jIvana tA. 1-2-9 e mAnavImAM vaselA paramAtmAnuM apamAna che ema samajIne anya mAnavIo sAthenA vyavahAramAM ApaNe sadA jAgRta rahIe, vinamra banIe, koIne kadi tucchakAra na karIe, koI pratye te chaDAIthI na vartIe! koTicaMDI yajJa e mAnavatAne droha che. gayA Tebara- navembara mAsa daramyAna zihera khAte karavAmAM Avela lakSacaMDI yajJanA Ayejaka tarIke prasiddhi pAmela ane te pAchaLa AmajanatAnA aThThAvIza lAkha rUpiyAne dhUmADo karAvanAra zrI lakSamaNa caitanyajI mahArAjane have rAjakoTa khAte koTicaMDI yajJa karavAne maratha jAge che. te aMge pracArArthe temanuM muMbaI khAte Agamana thatAM te vize vizeSa mAhitI levA-devAnA AzayathI tA. 14-1-09 nA roja eka patrakAra pariSada thojavAmAM AvI hatI. jANe ke duniyAmAM koI du:kha, saMkaTa ke Aphata ja nathI ane cotarapha dUdhaghInI nadIe ja vahyA kare che ane dharmanA nAme mAMge te maLe tema che evI bhramaNAmAM vicaratA A lakSamaNacaitanya mahAna rAjanI prastuta koTicAMDI yajJa viSe kevI vAhiyAta kalpanA che tene prabuddha jIvananA vAcakane khyAla Ave e hetuthI tA. 15-1-69 nA janmabhUmimAM pragaTa thayela te patrakAra pariSadane ahevAla nIce ApavAmAM Ave che: "tAjetaramAM zihora khAte jemaNe lakSacaMDI yajJa ye hatA te zrI lakSmaNa caitanya mahArAjazrIe Aja bapore muMbaImAM eka patrakAra pariSadamAM evI jAherAta karI hatI ke rAjakoTanA agraNI zaherIe mane emane tyAM koTIcaMDI yajJa yojavAnuM AmaMtraNa ApyuM che ne te meM svIkAryuM che. , "A yajJa kayAre jAze te vize teo koI cokkasa tArIkha jAhera karI zakyA na hatA paNa AvatA traNa cAra mAsamAM ja jAze e aMdAja temaNe Apyo hato. e yajJanA mukhya yajamAne savA karoDa rUpiyAne phALe ApavAne raheze tevI temanI jAherAtanA saMdarbhamAM eka patrakAre temane evo prazna karyo hate ke ATalA badhA paisA kALA bajAranA hoya te te tame dharmakAryamAM vAparI ja na zako ne dhoLA bajAra (hAITa) nA ATalA paisA yajJa mATe koI phAjala paDe tevuM kaI kuberapati atyAre tamArI najare caDe chekhare? "mahArAjazrIe javAbamAM jaNAvyuM hatuM ke veLA - kALAnI sAthe amane nisbata nathI. ane te je madada kare te amAro yajImAna. "A koTi caMDI yajJamAM lagabhaga dazathI bAra karoDa rUpiyA kharcAze te aMdAja temaNe Apyo hato. "A yajJamAM sADA traNa lAkha maNa tala, (kiMmata aDhI karoDa rUpiyA) eka lAkha maNa cekhA(kiMmata nevuM lAkha rUpiyA) pacAsa hajAra maNa dhI, pacAsa hajAra maNa java tathA khAMDa vagere homavAmAM Avaze. A uparAMta kesara vagere kIMmatI vasANAM paNa lAkho rUpiyAnAM homavAmAM Avaze.. . - "Aje jyAre gujarAtamAM duSkALa che ke mANasa tathA Dhera bhUkhe mare che tyAre karoDo rUpiyAne khAdya mAla Ama bALI nAkhavAne badale A rUpiyA gAye, bhese, jAnavarone bacAvavAmAM kharce te zuM khoTuM? evA eka patrakAranA praznanA javAbamAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke e kAma karanArA e kAma kare ja che ne huM je yajJa karuM chuM tenuM phaLa paNa prajAnA kalyANamAM ja Avaze. - "AvA yajJathI lokonuM dAridraya phITe ane dezamAM AvatA duSkALe aTake te A dezanA loko dasanA badale temane vIsa karoDa rUpiyA ApI de tevA vizALa dilavALA che. tame emane khAtarI ApI zake tema che ke A yajJa pachI dezamAM duSkALa nahi ja paDe! e paDakAra eka patrakAre pheMkatAM te temaNe jhIlI lIdhuM hatuM ane patrakArane kahyuM hatuM ke tame mane vIsa karoDa rUpiyA Ape te atyAre ja sTempavALA pAnA upara huM tamane lakhI ApavA taiyAra chuM ke A yajJa pachI dezamAM duSkALa nahi ja paDe." . vastuta: AjanI meghavArInI bhIMsamAM traNa mahinA pahelAM ziheramAM je lakSacaMDI yajJa karavAmAM AvyuM ane e yajJavedImAM pANInI mAphaka ghI ane anya khAdya padArtho ThalavavAmAM AvyA ane rAjya tema je prajAnA agraNIoe A badhuM ThaMDe peTe joyA karyuM, thavA dIdhuM e rAjya tema prajAjano ubhayane bhAre zaramAvanArI bInA che. Ama chatAM paNa have A koTicaMDI yajJanI upara jaNAvelI vigato bahAra paDatAM te sAme je virodhane vAvaMToLa zarU thayo che te jotAM te yajJa thaI nahi zake evI AzA vadhAre paDatI na lekhAya. A yajJa prajAjane have nahi thavA de temaja rAjya paNa AvI uDAvagIrIne nIbhAvI nahi ja le. ane ema paNa kahI zakAya ke lakSmaNaramaitanya mahArAja te aMge je virATa kalpanA rajU karI rahyA che tene mUrta rUpa ApavAnuM AjanA saMgemAM zakaya paNa nathI lAgatuM. Ama chatAM Aje atyanta kharcALa evAM dhArmika anuSThAne cetarapha vejAI rahyA che ane te pAchaLa pAra vinAnuM dravya veDaphAI rahyuM che... A AjanI hakIkata che ane A aMge prajajanee saceta thavAnI khUba ja jarUra che. A virATa yojanAmAM zrI lakSamaNa caitanya niSphaLa jaze te paNa zihoramAM thayA evAM yajJa sthaLe sthaLe javA-UbhA karavA-dezamAM teo cetarapha ghumyA ja karavAnA. ane temanI mAgaNIne vadhAvanArA haiyAphU TA aMdhazraddhALu loko temane jayAMtyAM maLI ja rahevAnA. - Aje jaina zve. mU. samAjamAM upadhAna ane evAM bIjA je dhArmika anuSThAne AgevAna dharmAcAryo jyAM tyAM ja rahyA che. ane te pAchaLa hajAro-lAkhe rUpiyAnuM pANI thaI rahyAM che te AvA yajJanuM nAnuM svarUpa che. tAjetaramAM khaMbhAta khAte zrI vijyarAmacaMdrasUrinA mArgadarzana nIce javAmAM AvelA upadhAna anuSThAna pAchaLa sAMbhaLavA mujaba, daza - bAra lAkha rUpiyAnuM pANI thaI cUkayuM che. dezamAM ativRSTi thAo, anAvRSTi ho, duSkALa Ave, kaI AMdhI caDI AvepaNa A AcAryo mATe te sadA sukALa ja che; sadA ceAthe Are varte che. temane annanA abhAve bhUkhyA rahevuM paDatuM nathI; pANInA abhAve tarasyA rahevuM paDatuM nathI; vastranA abhAve nagna vicaravuM paDatuM nathI; AvAsanA abhAve khullAmAM paDI rahevAnI akaLA maNa anubhavavI paDatI nathI ane lakSAdhipatiethI teo sadA gherAyelA rahe che. ahiMsAne upadeza apAya che, kriyAzIla karuNAne sarvathA abhAva che. prastuta lakSamaNa rautanya je koTi caMDI yajJa dhajAgaro laIne nIkaLyA che te AvA dharmAcAryonA eka pratIka rUpa - eka pratinidhi samAna che. je samRddhinA vAtAvaraNamAM teo vase che e ja samRddhinA vAtAvaraNamAM zrI vijayarAmacaMdrasUri ke zrI vijyadharmasUri athavA te kAnajImuni vicare che. AvA AcAryone koI kahenAra, pUchanAra ke rokanAra nathI ane tethI dharmazraddhAnAM AvAM kalpanAtIta nATako ApaNA dezamAM bhajavAyA ja kare che. AvAM AvAM nATakone virodha kara, tenA yajakone paDakAravA ane Avo avicArI dravyavyaya zakya ja na rahe evuM ugra vAtAvaraNa pedA karavuM e AjanA samayajJa yuvakone, samAjanA hitaiSI asarone dharma che. AjanI tIvra bhIMsa ane citaraphanI akaLAmaNanA samayamAM AvA yajJane vicAra kare e mAnavatAne kevaLa droha karavA barAbara che, zrI saMpattinuM apamAna che. AvA drohathI, AvI bevakUphIthI bacIe e ja prArthanA! ' * paramAnaMda Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-ra-19 prabuddha jIvana 209 sva. seja mUrti popaTalAla goviMdalAla zAha 24 - varSojune jemanI sAthe snehasaMbaMdha hatA evA vaDila murabbI zrI pipaTalAla goviMdalAla zAhanuM tA. 13-1-69nA roja avasAna thatAM mAtra muMbaI ane mahArASTra ja nahi paNa gujarAte eka saMniSTa satata saMzodhanazIla vidvAna puruSane gumAvyuM che. AjathI lagabhaga 45 varSa pahelAM mArA jhaverAtanA vyApAravyavasAyanA kAraNe madrAsa javAnuM thatAM - mArA svargastha mitra geviMdalAla puruSottamadAsa jhaverI dvArA temane prathama paricaya thayela. teo te divasomAM sarakArI hisAbI khAtAnA eka mukhya adhikArI tarIke madrAsa khAte niyukata hatA, tyAra bAda temanI muMbaI badalI thatAM teo muMbaI AvIne vasyA ane ekAunTanTa janaralanA hedA sudhI pahoMcyA. temAMthI nivRtta thatAM pablika sarvisIjha kamIzananA zarUAtamAM sabhyapade ane pachI ceramenanA pada sudhI pahoMcyA. ane 151 thI teo sarakArI sarva javAbadArIthI nivRtta thayA. bAda gujarAta saMzAdhana maMDaLane temaNe pitAnI sarva zakitane vega Apyo ane te saMsthAne temaNe khUba vikAsa sAdhyuM, ane muMbaI bAjue AvelA khAramAM te saMsthAne temanA puruSArthanA pariNAme potAnuM makAna paNa prApta thayuM ane tenI pravRttio vadhAre ne vadhAre phAlatI pha latI rahI. teo varSothI khAramAM potAnA ja baMgalAmAM sthira thayA hatA. temane eka yA bIjI nimitte anekavAra maLavAnuM banatuM hatuM. teo pUrA arthamAM saujanyamUrti hatA. mArA pratye temane khUba sneha hato ane prabuddha jIvananA teo sArA cAhaka hatA, ApaNA dezanI AthamatI jatI peDhInA teo eka sAMskRtika pratinidhi hatA. gujarAtanA utkarSamAM temane apUrva rasa hatuM ane saMzodhanakAryamAM teo sadA etapreta rahetA hatA. temanI haroLanA zrI kAntilAla chaganalAla paMDayA, sva. maNilAla nANAvaTI, zrI harSadabhAI diveTiyA ane bIjA aneka mahAnubhAve Aje vidAya thaI cUkayA che. temAM mitra zrI manasukhalAla mAstara pakSaghAtanA bhega banelA Aje bichAnAvaza che. zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazI jAgrasta hovA chatAM ApaNA sadabhAgye haju karmaparAyaNa jIvo ane jAgRta che. temanI AgaLanI haroLanA sAkSara zrI hiMmatalAla gaNezajI aMjAriyA 92 varSanI uMmaranA Aje paNa jIvanta che. zrI paMpaTalAlabhAI chellA doDheka varSathI zarIre bhAMgI gayA hatA. chaeka mahinA pahelAM temane huM maLavA gayela tyAre te karmavIra vyakitane sthagita - zithila-blank joIne meM UMDI vyathA anubhavI hatI. temanI sAthe gujarAta saMzAdhana maMDaLamAM varSothI kAma karI rahelA zrI madhurIbahena zAhe temanAM aMge paricayanedha lakhI ApI che je nIce raju karuM chuM. paramAnaMda ' zrIyuta pipaTalAla goviMdalAla zAhanuM 81 varSanI vaye tA. 13-1-'19nA roja avasAna nipajatAM gujarAtamAM saMzodhana kAryane vega ane preraNA ApatI eka anekhI zakitane vilaya thayo che. teo gujarAta saMzodhana maMDaLanA sthApaka ja nahi balka AtmA samAna hatA. zrI popaTalAla zAhane janma Disembara 1888 mAM thaye hate. kaeNleja kALa daramyAna aneka ziSyavRttio ane InAma meLavanAra evA temanI vidyArthIjIvana daramya'nanI kArakirdI ghaNI javalaMta ane ujajavaLa hatI. zikSaNa pUruM karI temaNe rasAyaNazAstranA prAdhyApaka tarIke potAnI vyavasAyI kArakirdIne prAraMbha karyo hato. tyArabAda sanaMdI harIphAInI parIkSAmAM ucca kakSA meLavI uttIrNa thayA bAda temaNe muMbaI sarakAranI nekarI svIkArI ane potAnI buddhimattA ane kAmanI cIvaTa dvArA uttarottara pragati sAdhI teo ekAunTanTa janaralanA pada sudhI pahoMcyA hatA. A padathI nivRtta thayA bAda te pablika savisa kamizananA sabhya hatA ane sana 1943 thI 1991 sudhI sadara kamizananI. tana-mana - dhanathI sevA karI chevaTe tenA ceramenapadathI nivRtta thayA hatA. vijJAna jevo kaThina viSaya sarvasAdhAraNa zailImAM janatA sAme mUkI temaNe A viSayamAM lekone rasa jAgRta karyo hato. temanI saraLa zailImAM lakhAyelAM vijJAna vizenAM lakhANe, 'vijJAna vihAra', 'vijJAna vinoda' ane 'vijJAna vicAra 'nUnamanAM pustako dvArA prasiddha thayAM che. gujarAta sAhitya pariSadamAM vijJAna vibhAgamAM teo agrasthAne hatA. sanaMdI adhikArI tarIkenI temanI sarakArI nokarI daramyAna teo satata saMzodhana kArya ane sAhityika pravRttiomAM guMthAyalA rahetA. ItihAsa, purAtattva ane sAhityamAM teo UMDo rasa dharAvatA. temaNe temanA jIvanakALa daramyAna AdivAsIonI sarasa sevA bajAvI hatI. AdivAsIo aMge temaNe 'dUbaLA', nAyakanAyakadAsa, DiTiphAIDa kaeNmyuniTijha oNpha vesTarna IMnDiyA, TrAIbala lAIpha oNpha gujarAta vagere aneka suMdara pustako paNa lakhyAM che. muMbaImAM sana 1937 mAM temaNe gujarasaMzodhana maMDaLanI sthApanA karI hatI, sadara saMsthA uttarottara pragati karI hAla mahArASTranI eka gaNanApAtra saMsthA lekhAya che. A saMsthA mAnasazAstra, keLavaNI, arthazAstra, vijJAna vagere viSayo paranA saMdhanenA lekhe prakaTa karatuM naimAsika calAve che. zrI popaTalAla zAhanA satata prayAsenA pariNAme Aje A maMDaLa anekavidha pravRttio calAve che. temanA mRtyuthI gujarAta saMzAdhana maMDaLe tene AtmAM gumAvyuM che ane gujarAte saMzodhana kAryane vega ane preraNA bakSanAra eka mahAna zakita gumAvI che. madhurIbahena zAha - yamunA-tIra (A yamunA-tIra Ajane che, kRSNanA samayane nahIM) re mana, cala nuM yamunA - tIra ! bajI jayahIM baMsarI kRSNanI jhamyA premathI sUra, Aja eka nA, aneka kRSNa ( rAdhA. thaI, cakacUra; rAsalIlAnI jema banI ave nava nava nRtya - adhIra - re mana... have heDamAM draupadI mUkI ' "dharmarAja' pastAya? kurukSetra to roja niraMtara koThe paDayAM jaNAya; aDhAra dinamAM yuddha pate te 'hAza bhaNe sahu "vIra' - re mana rAjya kaLAmAM navI cAturI roja roja varatAya, sArathi thaI, je prabhu padhAre oLakha - patra maMgAya! - pratibimba zuM jhIle hadayanuM DahoLAM yamunA - nIra? re mana, jAvuM yamunA - tIra ?! gItA parIkha Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 prabhu jIvana caSi zuddha, lAkaviruddha, nAkaraNIya, nAcaraNIyam ('prabuddha jIvana'nA vAcakone yAda ApavuM jarUrI che ke uparanA vivAdAspada sUtra upara AjanI 50 varSa pahelAM eka mitramaMDaLImAM carcA gAThavavAmAM AvelI - e carcA daramiyAna A sUtranuM samarthana sva. zrI meAtIcaMda gIradharalAla kApaDiyAe kareluM je 'prabuddha jIvana 'nA AgaLanA be aMkomAM pragaTa thaI cUkayuM che. tenA virodha karatAM meM je kaheluM te nIce.rajU karavAmAM Ave che. paramAnaMda ) A ApaNa sarvane suvidita sUtranuM vidrAna pakSakAre je samarthana karyuM che tenA pratipakSa sthApavAnuM kArya me mAthe lIdhuM che. te AraMbhuM te pahelAM prathama te uparokata sUtranA pracalita artha spaSTa karavAnI jarUra lAge che. taduparAMta sAkSAt khaMDananA kArya upara AvatAM pahelAM keTalIka sAmAnya bAbatono paNa ullekha karavA Avazyaka che. uparokata sUtrano artha bahu sAmAnya che, chatAM paNa sAmAnya vastunA suspaSTa khyAlanA abhAve ghaNI vakhata gerasamajUtI UbhI thAya che. tenA artha A mujaba che: "ApaNe dhAreluM amuka kArya zuddha hoya to paNa jo te leAka virUddha hoya to te kadi na karavuM - kadi na AcaravuM. 'zuddha' hAya eTale ke vicAra karatAM te kArya karavA lAyaka lAgatuM hAya, ApaNuM anta:karaNa saMmati ApatuM hoya, sarva rIte hitAvaha lAgatuM heAya; leka viruddha hAya eTale lAkamatathI virUddha hAya, sAmAnya rUDhine asaMmata hoya, janasamAja te kAryane saMmati ApatA na hoya; ' karaNIya ' ke 'AcaraNIya'nA arthamAM bheda nathI, paNa eka bAbata barobara ThasAvavA khAtara ekArthavAcI be traNa zabdone upayoga karavAnI rIti kAvyavAcakone suvidita che. e rIte ahiM paNa zuddha chatAM paNa levirUddha kAryanI akaraNIyatA upara vadhAre bhAra mUkavA khAtara aAcaraNIyatAnA prayoga karavAmAM AvyA che, athavA te Doing ane PractisingmAM je bheda rahelA che te bhedanuM 'karaNIya' ane 'AcaraNIya' dvArA sUcana karavAmAM AvyuM che ema paNa kahI zakAya. prastuta sUtranI carcA vyaSTi ane samaSTinA saMbaMdha prati ApaNuM ekadama lakSa kheMce che ane A saMbaMdhanI yathArtha samajaNa upara ja ApaNI carcAnuM samAdhAna avalaMbe che. vyakitanA samAja sAthe zo saMbaMdha che? vyakitanI samAja pratye zI javAbadArI che? e badhI javAbadArIo chatAM paNa vyakitavAtaMtryane jarA paNa avakAza che ke nahi? amuka vicAramAM peAtAne bahu zraddhA hAya paNa samAja svIkAratA na heAya te te vicAra pramANe AcaravAnA vyakitane hakka che ke nahi ? ItyAdi praznA barobara uklavAnI jarUra che. ApaNe samAja sAthe evA baMdhane baMdhAyelA chIe ke tenA anAdara ApaNAthI kadi paNa thaI zake ja nahi. samAjanA udayamAM ApaNA udaya rahelA che ane samAjanA nAzamAM ApaNA nAza antabhUta che e sarvathA satya che. samAjanA ApaNe meTA RRNI chIe ane samAjasevAmAM ja ApaNe mekSa che e ni:saMzaya che. samAjazarIranAM ApaNe aMgA chIe, ane jema dareka aMgaupAMganI nAnI sarakhI pravRttinI samasta zarIrane ochI vadhatI asara pahoMce che tema ja ApaNAM nAnAM meTAM sarva kAryonI arAra samAjane pahoMcyA vinA rahetI nathI. ApaNI jIvanavyavasthA evI che ke samAja vinA ApaNane ziDa paNa cAlI zake tema nathI. ApaNane kSaNe kSaNe ApaNA jAtibaMdhuonI sahAyanI jarUra paDe che. ApaNe samAjanI huMphe jIvIe chIe, samAjathI taracheDAyela mANasane jIvana bahu. kaThIna thaI paDe che. sAmAjika vyavasthA upara ApaNI jIvanavyavasthAnA meTo AdhAra che. eka avyavasthita thatAM bIjuM paNa tarata ja avyavasthita thavA mAMDe che. A sarva uparathI e phalita thAya che ke tA. 1-2-69 ApaNe badhI bAbatomAM sAmAjika daSTibindune kadi paNa bhUlavuM joIe nahi. manamAM Ave tema karavAnA ApaNane hakka nathI; ucchva khala vartana samAjanuM tema ja potAnuM ghAtaka bane che. te mATe ApaNI sarva kRtimAM dIrdha daSTine pUrNa avakAza maLavA joIe ane ApaNuM vartana sAmAjika jIvanane hAnikartA na nIvaDe te tarapha pUranuM lakSya rahevuM joIe. A sarve` mAre kabUla che. paNa A sAthe e paNa bhUlavuM joItuM nathI ke samAja vyakitaonA banela che. samAjanuM jIvana vyakitao ja ghaDe che. samAjane vikAsa ke dhvaMsa vyakitao upara AdhAra rAkhe che. jyAre samAjamAM saDo pese che tyAre samAjanA uddhAra vyakitaothI ja thAya che. A rIte vicArIe chIe tyAre suspaSTa thAya che ke samAja pratye vyakitanI adhInatA svIkAratAM chatAM paNa, samAjanuM unmArge gamana dazyamAna thatAM vyakitane peAtAnuM vyakitatva dAkhavavAnA adhikAra che ane A rIte vyakita - svAtaMtryane paNa avakAza che. jyAM sudhI samAja~svIkRta mArgo sAthe ApaNane vicArabheda na hoya tyAM sudhI ' jamAlabhAInA judo cAtaro ' e rIte ApaNe taraMganI khAtara anyamArgagAmI thavAnI bilakula jarUra nathI. jyAM sudhI rUDhigata rIvAjo lAkahitAvaha jaNAtA hoya tyAM sudhI te rIvAjone ApaNe paNa anusaravuM joIe te viSe be mata che ja nahi. jyo sudhI ApaNA lokonA vicAro sAmAjika vyavasthAnA poSaka tathA svaparanI unnatinA AvAhaka lAgatA hoya tyAM sudhI te vicAro ApaNane avazya mAnya temaja AdaraNIya hovA joIe. paNa jyAre leAkavicAra eka bAjue hAya, ane anta:karaNanA Adeza bIjI bAjue hAya, jyAre rUDhi kAMIka kahetI hoya ane sasa viveka anya vastunuM sUcana karatA hAya, tyAre zuM karavuM? loko je cIle cAlatA hoya te cIle cAlavuM, ke potAnA vicArane lokalajjA ke lAkonI TIkAnI paravA karyA vinA niDarapaNe amalamAM mUkavA ? uparokata sUtra prathama vikalpa sUcave che; A lekhanA uddeza bIjA vikalpanuM pratipAdana karavAnA che. samayanA parivartana sAthe samAjanI vyavasthAmAM yogya pheraphAro thavA ja joIe; nahi to jema baMdhAI raheluM pANI dhIme dhIme gaMdhAvA mAMDe che ane kAMI paNa upayoganuM rahetuM nathI, eTaluM ja nahi paNa, ulaTuM cAre bAjunA pradezamAM aneka rogo phelAvavAnuM nimitta bane che, tema je samAja kALaparivartana sAthe petAnI vyavasthAmAM pheraphAra karatA nathI te samAjamAM saDo pesavA mAMDe che, ane peAtAnA tema ja anyanA vinAzane netare che. samAjane svabhAva sAmAnyata: AgaLa vadhavAnA hatA nathI, paNa jayAM hoya tyAM sthira thaI rahevAnA hoya che. lesamUhane pheraphAra karavA gamatA nathI, eTaluM ja nahi paNa, dareka vyakita pracalita rUDhinA pADelA cIle cAle ema Icche che tathA tevA Agraha rAkhe che. samAja ghANInA baLadanI mAphaka pote upajAvelA cakramAM ghUmavA mAge che. vastusthiti Ama che tyAre samaya - parivartanane anurUpa sudhArA kema thaI zake? amuka vicAra, vartana ke rUDhimAM pheraphAra karavAnI. have jarUra che enI kema khabara paDe? A kArya kALadaSTAonuM che; samAjanA prazno upara nirantara vicAra karatA mahAzayAnuM che. samagra paristhitino vicAra karIne je je samaye je je sudhArAe! karavA yogya lAge, tathA kALabaLe ghara karI rahela kurIvAjo dura karavAnI jarUra lAge te sarva samAjanA lokone jaNAvavAnI ane je navI dizAo gamana karavAnA samAjane teo Agraha karatA hoya tenA samAja Adara kare ke nahi te chatAM paNa te mArge javAnI pahela karavAnI tenI pharaja che, ane temAM ja teonA kharo Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1-2-9 prabuddha jIvana 211 dharma tathA puruSArtha rahela che. koI paNa navI vAta, navo vicAra samAja svecchAe ke sahelAIthI svIkAratA nathI. vyakitanA asAdhAraNa prabhAvanA dabANa nIce ja samAjamAM sudhArA thaI zake che. "AkhA samAja svIkAre pachI ApaNe amuka kArya karIe " - e vicArathI ApaNuM kadi paNa "UMcu " AvavA pAme ja nahi. "A vAta sAcI che, paNa ApaNA lokone gamatI nathI, mATe ApaNe na karavI" e vicAra ApaNI bhIratA dAkhave che. jyAM sudhI sAcI vAta kahevAnI tathA sAcI rIte vartavAnI ApaNAmAM hiMmata AvI nathI, tyAM sudhI ApaNA utkarSa tha kadi paNa saMbhavita nathI. zuddha AzayathI svaparahitanI yogya tulanA karatAM je lAge te kahevAmAM tathA karavAmAM ja kharo puruSArtha rahela che. ItihAsa tarapha najara karatAM paNa mAlUma paDe che ke, samAjanA vicAramAM parivartana karanAra mahApue kadi paNa lokasaMmati ke lekavirUddhatAne vicAra karyo ja nathI. samagra AryAvartamAM jyAre yajJayAgAdimAM dharma manAtuM hatuM, aneka devadevalAMne pUjavAmAM jIvananI sArthakatA samajAtI hatI tathA bhrAtRbhAvanI vighAtaka varNabhedanI bhAvanAe lekajIvanamAM satata thaI rahI hatI tyAre dayadharmanuM sthApana karanAra, aneka prakAranA vahemenuM unmelana tathA tattvaciMtanamAM buddhine agrapada ApanAra bhagavAna mahAvIra ke buddhanA jIvanamAM zuM uparokata satya pratIta nathI thatuM? patharA eTalA deva pUjanAra dezamAM svAmI dayAnaMdanI balavatI udghoSaNA dhanyavAdane pAtra nathI? sAMIenA atyAcAra virUddha pikAra UThAvanAra ane potAnA sarvasvanA bhege tenI virUddha jabarUM yuddha karanAra sva. karasanadAsa mULajInuM caritra zuM uparokata kathanane puSTa nathI karatuM? AvA aneka daSTAMte pUrva tathA pazcimanA ItihAsamAMthI maLI Avaze, ane A sarva uparathI eka ja upanaya nIkaLI Avaze ke: nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu lakSmI : samAvizatu gacchatu vA ythessttm| .. adyaiva vA bharaNamastu yugAntare vA nyAyyAt patha : pravicalanti padaM na dhIrAH / / (vyavahArakuzaLa mANase nindA karo ke stuti karo, lakSmI prApta thAo ke cAlI jAo, maraNa Aja che ke yugAntare ho, paNa dhIra puruSe nyAyamArga uparathI eka pagalAM paNa pAchuM haThatA nathI.) huM ema nathI kahetA ke lekamatane bilakula vicAra ja na karo. eka kArya karatI vakhate aneka bAbato dhyAnamAM levAnI hoya che ane te vicAraNAmAM lokamatane paNa pUrva avakAza maLa joIe. paNa e sAthe mAre ema paNa kahevAnuM che ke ApaNe lokamatanA gulAma banI javuM na joIe. kAryanI ucitatA ke anucitatAnuM anumApaka yaMtra Thermometer lekamate banAvo na joIe. je amuka kArya bIjI badhI apekSAe satya lAgatuM hoya te lokamatanI AvagaNanA karavAmAM huM bIlakula doSa jotuM nathI. ' alabatta, e te satya ja che ke lokamatanI upekSA ke avara gaNanA loko pratye aprIti ke tiraskAramAM pariNamavI na ja joIe, tema ja amuka bAbatamAM lokone abhiprAya na huM svIkAruM te uparathI evo artha paNa na thavo joIe ke huM lokone cAhato nathI. lokamatane anAdara ane lokaprItine virodha nathI. samagra hindamAM vyApI rahela hindu dharmane anAdara karanAra bhagavAna mahAvIranA hRdayamAM loko mATe je karuNA bharI hatI te karuNAnuM bIjuM daSTAMta kayAM maLe ema che? amuka bAbatane lagatA lekamatane anAdara karavAmAM pariNAme kahita siddha karavAne ja ApaNe Azaya hovA joIe ane evI bhAvanA tathA zrAddha upara ja ApaNI jIvana-paddhati racAvI joIe. uparokata sUtranA vidvAna pakSakArane meTo bhaya e lAge che ke petAnA je vicAra samAja svIkAravA taiyAra na hoya, je vicArane samAja Adara Ape evuM na hoya tevA vicAranI prarUpaNA karavAthI samAjavyavasthAne aMte lepa thavAne. AnA uttaramAM kahevAnuM ke zuddhAzayathI prerita evA vicAranI prarUpaNA kadAca samAjamAM kSobha pedA kare, evA vicAra virUddha samAja kadAca baMDa uThAve, paNa tethI rAmagra vyavasthAne lepa thayo haju sudhI sAMbhaLyuM nathI; evI cintA rAkhavAnuM vidrAna pakSakArane kAMI kAraNa paNa nathI. samAjamAM TakI rahevAnI evI adabhuta zakita rahelI che ke sarvatra nirAzA utpanna kare tevA saMyogo vacce paNa samAjanI jIvana jyoti asthirapaNe paNa prajajavalita rahyA kare che. vaLI je vicAramAM gaI kAle uchuMkhalatA, nAstikatA ke pApamayatAnuM samAje Aje paNa kIdheluM te vicArane Aje samAje pitAne karI lIdho evAM daSTAMte kayAM ochAM banyAM che? vidvAna pakSakArane A lekha vAMcatAM teo nIcenI vAta upara bahu bhAra detA hoya ema jaNAya che: ApaNA manamAM Ave . tema vatIe ane lokonI darakAra na karIe te ApaNane tema ja samAjane gaMbhIra nukasAna thavAno saMbhava che. AnI koNa nA kahe che? paNa ahiM prazna manamAM Ave tema karavAnuM nathI paNa lekaanAdata evA zuddha vicArane vartanamAM mUkavAne che. vidvAna pakSakArane pharIthI te sUtra vAMcavAnI tathA khAsa karIne temAM AvatA "zuddha' zabda upara temanuM dhyAna kheMcavAnI mane jarUra lAge che. te kAM to "zuddha' zabdane bhUlI jAya che athavA te "zuddha' zabdane "taraMgajanya" ke "kalpanAjanya ' ke e kAMI artha karatA hoya ema lAge che.. zuddha' zabdamAM bahu gaMbhIra artha rahe che. zuddha eTale anta:karaNa (Conscience) saMmata, paramArtha daSTithI anumata. have mAre prazna che ke AvuM zuddha kArya AtmAnuM ke samAjanA hitanuM kaI rIte bAdhaka hoI zake? te prazna pUche che ke, sAcI vAta hoya te samAja svIkAryA vinA rahe ja kema? A prazna sAmAjika itihAsanuM jJAna sUcave che. sAmAjika itihAsanuM yathAyogya nirIkSaNa karatAM sAcI vAta samAje nahi svIkAryAnA eka nahi paNa aneka dAMte maLI Avaze. pApanA atyAcAra sAme paDakAra UThAvanAra mArTIna lyutharamAM zuM satya nahotuM bharyuM? ema chatAM lokoe tene kaI dazAe pahoMcADaze. have? krAIsTanA bhrAtRbhAvanA upadezanuM te samayanA lokoe kevuM svAgata kIdhuM hatuM? pazcimamAM AtmAnI amaratA samajAvanAra, tattvajJAnanA pradezamAM sarvagrAhI daSTibinduthI vicAra karatAM zikhavanAra sekreTIsanA lokoe kevA hAla kIdhA hatA? ApaNA dezamAM paNa gAsAMIonA durAcAra khullA pADanAra karasanadAsa mULajI pratye bhATiyA jJAtie kevuM vartana calAvyuM hatuM? samAja AMkha baMdha karIne, kAne pATA bAMdhIne satya asatyane viveka karyA vagara pitAnA cIle cAlanAra che. tenI AMkha ughADavAnuM kAma ke kAnanA pATA choDavAnuM kAma samartha vyakitaonuM che, ane te vyakitao evuM kAma karavA pravRtta thAya che tyAre samAja temanA prayatna sAme ke pratikAra dAkhave che te uparanA dAMtathI sugamya che. have vidvAna pakSakAranA lekhanuM jarA bArIkIthI nirIkSaNa karIe. lekhanA AraMbhamAM teo kAryanI Antara tathA bAhya asarane ane tevI ja rIte kAryanA aMgata ane sAmAjika pariNAmane bheda samajAve che. A bhedanI vivAnI ahIM zuM jarUra che te mane samajAtuM nathI. keTalAMka kAryo evAM hoya che ke je AtmapragatinA sAdhaka heya paNa samAjawgati saMbaMdhI nirapekSa hoya. keTalAMka kAryo evAM hoya, che ke je samAjahitanA mahAsAdhaka hoya, paNa jemAM Atmahita pratye lakSya ApavAmAM ja na AvyuM hoya. A barobara che, paNa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 prabuddha jIvana tA. 1-2-19 svArthaparAyaNa vRttinA lokonI svArthI pravRtti bAda karatAM Atma- hatA ane tyAra bAda zrI pUrNimAbahena ane saMghanA pramukha zrI. hitanAM sAdhaka kAryo janahitanAM kadi paNa bAdhaka hoI zake ema cImanalAla cakubhAI zAhanAM preraka pravacane thayAM hatAM ane saMghanA mane lAgatuM nathI. tethI A daSTibindu ApaNane uparokata sUtranI maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe AbhAravidhi karyo hate. rAtrInA carcAmAM koI paNa rIte sahAya karI zake tema jaNAtuM nathI. te lekhamAM daza vAgyA lagabhaga sau bhejana ane pachInA pravacane aMge UMDI AgaLa jatAM vivekahIna ane vivekIne taphAvata, kAryanA lAbhAlAbhane prasannatA vyakata karatAM chUTAM paDayAM hatAM. praratuta pravacane 'prabuddha vicAra, lokone nahi anusaravAthI niraMkuzatA pedA thavAno saMbhava - jIvananA AgAmI aMkamAM vigatavAra ' ja karavAmAM Avaze. ' AvI keTalIka bAbatone ullekha Ave che. pahelI be bAbate prastuta maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha viSayane asaMgata jaNAya che. bIjI bAbatamAM eTaluM ja kahevAnuM ke mArA sarva kathana mAtrane udeza eTale ja che ke lokonI je je vAte caitanya dIpane satya lAgatI hoya te te vAtane pUrNa bhakitabhAvathI anusaravI, cAlI gayA caitanyane dIpaka jalAvI paNa jyAM lekamArganuM anusaraNa antaranA AdezathI viparIta hoya bApu gAMdhI. tyAM ja potAne ISTa evA mAge gamana karavuM ISTa che. jayota jhAMkhI zIdhra thaIne vATa kajaLI' vidvAna pakSakAra AgaLa jatAM prazna kare che ke zuddha mAnavAmAM megaro bAjhI gaye, ne kAM to svArthadaSTi hoya ane kAM te paramArtha daSTi hoya, ane dezamAMhI dasa dizae phelI rahI '. svArthadaSTinI gaNanA dhyAnamAM levAnI nathI ane paramArtha daSTithI che Aja AMdhI. zuddha jaNAtI bAbatamAM loko virUddha paDe ja zAnA? ahi mAre uttara te pachI sukhacenathI sutA haze rUpe e jaNAvavAnuM che ke kAryazuddhinA vicAramAM svArthadaSTine jarA kAM? jaI yamunAnA kinAre jayAM paNa avakAza che ja nahi ane tethI temanI prathama 95nA esa samAdhi?' che. paramArtha daSTie zuddha jaNAtA kAryanI virUddhamAM loke na paDatAM Apane te pIDatI'tI dIna daridrIhoya te pachI mArA namra mantavya pramANe uparokata sUtrane janma ja taNI, basa Adhi - na thayo hota. . vyAdhi. apUrNa LparamAnaMda vItI zatAbdI janmanI ujave ahIM ''. prajAsattAka dina-prItibhejana samAraMbha bhAratane, ne nAmathI caravA taNe ahiMyA sadA mahimA ghaNe.. tA. 26mI jAnyuArInI rAtrInA ATha vAgye hindu jIma- Apa racanAtmaka sadA kAryanA, kartA praNetA ' khAnAnA gAmamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhya ane buda hatA, temanAM kuTuMbIjanone anulakSIne eka bhavya bhejanasamAraMbha paNa ame e kAryakramamAM goThavI yojavAmAM Avyo hato. A samAraMbhanA, atithivizeSa tarIke janatA janArdana pAsa te pahoMcADazuM mAnyavara zrI ucharaMgarAya Dhebara padhAravAnA hatA paNa samAraMbhanA ne ema zatAbdI mANazuM, ne ' divase ja temanI tabiyata nAdurasta hovAnA kAraNe temanI upasthiti sarvodaya sAkAra karazuM. azakaya banI hatI ane temanA sthAne sau. pUrNimAbahena pakavAsAne juo zatAbdI aMge vividha pravRttio atithivizeSa tarIke prastuta prasaMgane zobhAvavA vinaMti karavAmAM AvI AdarI ne sarva pakSe eja pUratI hatI ane te vinaMtine temaNe saraLapaNe svIkAra karyo hato. A dAkhave birAdarI. samAraMbhamAM saMghanA sabhya ane kuTuMbIjane maLIne lagabhaga 200 kAvyane sAhityanAe sarva zretre, vividha - bhAIbahenoe bhAga lIdho hato ane niyaMtrita lagabhaga 20 bhAI bhASIe sahu nIja nIja rIte .... bahene upasthita thayAM hatAM. AvA AyojananA kAraNe aneka akhabAranA ekeka pAne, jayAM jue pUrvapariciti bhAI bahenone paraspara maLavAnI suMdara taka sAMpaDI basa gAMdhI gAMdhI. hatI. upasthita vyakitaomAM nyAyamUti narendra nathavANI, zrI A paNa zatAbdI aMganI che. " bhavAnajI arajaNa khImajI, De. cImanalAla zropha, zrI khImajI eka AMdhI. . mADaNa bhujapurIA, zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrI paramAnaMda bharatI pachInI eTa sama samI jaze kuMvarajI kApaDiyA, DaoN. mukuMda parIkha, zrI cImanalAla pI. zAha, e jyAre AMdhI, zrI lIlAdhara pAsu zAha, zrI manubhAI mahetA, (taMtrI, janmabhUmi) pachI yAda paNa kayAreka karazuM zrI manubhAI amRtalAla zeTha, zrI ratilAla cImanalAla koThArI, bA gAMdhI. zrI kAntilAla kezavalAla talakacaMda, De. kezavalAla ema. zAha, zrI. suzIlA jhaverI caMdulAla mehanalAla jhaverI, zrI riSabhadAsa rAMkA, zrI gijubhAI mudraNa-zuddhi mahetA, Do. lAkhANI, zrI. amRtalAla jeThAlAla zAha vagere zrI muMbaI, jaina yuvaka saMgha sAthe saMbaMdha dharAvatA agragaNya prabuddha jIvananA gatAMkamAM pragaTa thayela cAMdra AsapAsa epele ? mitrone samAveza thato hato.. 8nI aitihAsika yAtrAnA lekhamAM Apela citranI caMdra ane pRthvI . bhAjana bAda saMghanA upapramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe vaccenuM attara lagabhaga 3,30,000 mAIla darzAvAyuM che tenA sthAne atithivizeSa sau. pUNimAbahena pakavAsAne paricaya karAvyuM. 2,30,000 mAIla vAMcavuM. taMtrI. mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, mukha--. mudraNusthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMba--. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, ll vArSika lavAjama rU. 7 | nAkara -. prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 39 : aMka 20 muMbaI, phebruArI 16, 1969, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 40 pisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 3 prakIrNa noMdha gAMdhIvicAradhArAnA zraddhAvAna puraskartAsvargastha zrI maganabhAI desAI 25thI vadhAre pustako prasiddha thayA che. A pustakamAM satyAgrahanI mimAMsA, phebruArI mAsanI pahelI tArIkhe be vAgye chaeka kalAkanA aMgrejI vepArazAhI, kaLA eTale zuM?, yoga eTale zuM?, kaThopaniSada, rAjA rAmamohanarAya, gAMdhIjI, kumArI helana kelara-vagereno samAveza hRdayaroganA humalAnA pariNAme gujarAta yunivarsiTInA bhUtapUrva na thAya che. temanA eka pustaka "kRSNa-arjuna saMvAdane gujarAta upakulapati, jANItA gAMdhIvAdI ane satyAgraha' sAptAhikanA taMtrI sarakAra taraphathI pAritoSika prApta thayuM hatuM. zrI maganabhAI desAInuM 69 varSanI uMmare avasAna thatAM ApaNA zrI maganabhAI sAthe mane varSojUne paricaya hate. haju gayAM gujarAtIbhASI vizALa samAjane eka saMniSTha prajAsevakanI kheTa Disembara mahinAnI zarUAtamAM amadAvAda khAte AcArya yazavanta paDI che. temanA satata kartavyaparAyaNa jIvananI nIce mujabanI zukalanAM putrIne lagatA svAgata samAraMbhamAM temane maLavAnuM banyuM hatuM. maganabhAImAM Aje sAmAnyataH virala evuM spaSTavakatRtva hatuM, rUparekhA che: jo ke A spaSTavakatRtva sAmAnA dilamAM avAranavAra DaMkha-kaTutA zrI maganabhAI prabhudAsa desAIno janma tA. 11-10-1899nA pedA karavAmAM pariNamatuM. Ama chatAM temanI satyaniSThA sau koInA roja thayo hato. temanuM mULa vatana naDiyAda. pitAnuM nAma prabhudAsa dilamAM Adara upajAve tevI hatI. temanAmAM eka prakAranI makkamatA lAkhAbhAI desAI, mAtAnuM nAma hIrAbahena urphe sUrajabahena. ane AgrahIpaNuM hatuM ane A kAraNe temanAmAM anekhuM vyakitatva anubhavAtuM hatuM. teo gAMdhIvicAradhArAnA eka vaphAdAra pratinidhi mAtApitA bane khUba ja dhArmika vRttinAM hatAM. pitA niyamita hatA. teo potAnI pAchaLa pitAnAM patnI zrI. DAhIbahenane saMtarAma maMdiramAM darzane jatA. 11 varSe mAtAnuM mRtyu thayuM. 15 mUkI gayA che jee, maganabhAInI anekavidha sevAonA kAraNe, varSe naDiyAdamAM phATI nIkaLelA kaeNlerAmAM pitAnuM mRtyu thayuM tyAre magana- ApaNI UMDI sahAnubhUtinA adhikArI bane che. vyakitagata rIte bhAInA moTA bhAI pUnA sarakArI DerImAM nokarI karatA hatA. moTA bhAInuM huM paNa eka premALa sanmitrane gumAvyAnI kheTa anubhavuM chuM ane temanA pavitra AtmAne mArA antaranI aMjali arpaNa karuM chuM. nAma geradhanabhAI hatuM. temanuM pUnAmAM mRtyu thayuM hatuM. maganabhAI pitAnA kAkAnA jyeSTha putra phulAbhAI sAthe rahIne meTrika thayA. jainadharma vizvadharma ? eka cinatana vidyArthIkALamAM maganabhAI badhI ramata ramatA. krikeTane paNa temane prabuddha jIvananA gatAMkamAM muni sattabAlajIno patra pragaTa sAre zekha hato. 17 mA varSe teo meTrika thayA hatA. muMbaInI ravAmAM AvyA che.temAM zrImad rAjacaMdranuM eka vidhAna "je badhA eNliphansTana kaeNlejamAM dAkhala thaI teo zikSaNa letA hatA tyAre dharmomAM che te jainamAM che ja, paNa jainamAM ghaNuM evuM che ke je bIjA koI dharmamAM nathI." A AdhAra laIne muni santabAlajI gokaLadAsa tejapAla beDiMgamAM rahetA. A vakhate ja temane morArajI- jaNAve che ke "jainadharma kharekhara ja vizvadharma che ja." A muddAnI bhAInI oLakhANa thaI hatI. merArajIbhAI tyAre mizana mArI samajaNa mujaba thoDI carcAvicAraNA karavI e A noMdhane kaeNlejanA phele hatA. bI. e. nA thoDA samaya agAu ja gAMdhIjInI Azaya che. ane AjhAdInI caLavaLanI asaramAM AvI aMgrejInA bahiSkAra pratyeka dharmamAM amuka tatte samAnapaNe najare paDe che. pratyeka dharmamAM koI ne koI ISTadevanI kalpanA hoya che. temAM jIva, jagata mATe kaeNleja choDI. 1921mAM gujarAta vidyApIThanA snAtaka thayA, ane Izvara e traNa tattvone kAMIka ukela sUcavatI tAtvika vicAratA. 3-8-1937 thI gujarAta vidyApIThanA mahAmAtrapade hatA. saraNI hoya che. A uparAMta keI ne koI AkArane karmakAMDa paNa 28-6-1947 thI zrI mahAdeva desAI samAja sevA mahAvidyAlayanA hoya che. Ama mAnavImAM rahela bhakita, jJAna ane karmanA vaLaNane AcArya thayA hatA. 1932 ane 42 mAM maganabhAI jelamAM gayA paSanArAM tattvo echA vadhatA aMze dareka dharmamAM hoya che. hatA. tA. 28-6-1961 sudhI teo gujarAta vidyApIThanA mahA A samAna bAju sAthe dareka dharmamAM tene anya dharmathI judI mAtra rahyA. 1957mAM gujarAta yunivarsiTInA upakulapati cUMTAyA. pADatI amuka vizeSatA hoya che. vizeSatA eTale amuka vicAra, 1960mAM mAdhyamanA savAla upara temaNe rAjInAmuM ApyuM. athavA siddhAMta upara vadhAre bhAra. dA. ta. jaina dharma ahiMsApradhAna che ema ApaNe kahIe chIe ane artha ema nathI ke anya dharmo zrI maganabhAI desAI, "harijana baMdhu' tathA 'harijana sevakanA ahiMsAnA tattvane svIkAratA nathI, paNa eno artha ema che ke taMtrI hatA. A be patro keTalAka samayathI baMdha thayA che. chellA sADA jaina dharma ahiMsAnA tatvane vadhAre UMDANathI vicAra kare che ane te ATha varSathI teo "satyAgraha nAmanA sAptAhika patranuM saMpAdana karI vicArane vadhAre AcaraNalakSI banAve che. vedAnamAM advaita upara je rahyA hatA, jenuM prakAzana zrI maganabhAI desAInA avasAnanA bhAra mUkavAmAM Ave che te anyatra jovAmAM Avato nathI. kAraNe baMdha karavAmAM AvanAra che ema jAhera karavAmAM AvyuM che. AjanA dharmone be prakAramAM vaheMcI zakAya che. IzvaravAdI ane anIzvaravAdI. Izvara eTale A vizvane nirmAtA athavA zrI gaganabhAI eka sArA lekhaka hatA. gAMdhIvAdI vicAra te niyattA. jaina dharma tema ja bauddhadharma AvA koI Izvarane saraNIne puraskAra karatA ane tene spaSTa rIte samajAvatAM temanA taraphathI asvIkAra karatA heIne anIzvaravAdI tarIke oLakhAya che, jyAre Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 - prabuddha jIvana tA. 16-ra-19 duniyAnA bIjA dharmo meTA bhAge IzvaravAdI hovAnuM jovAmAM Ave che. "zrI bhArata jena mahAmaMDaLane paripatra vizvadharma' zabdathI jo ApaNe ema kahevA mAgatA hoIe ke jaina dharma mAnavInA amuka samudAyane prabhAvita karato- A vizvamAM - zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanI kAryavAhI taraphathI zrI cImanapracalita aneka dharmomAMne eka dharma che te te kathana sarvIze barAbara lAla cakubhAI zAha, zrI lAlacaMda hIrAcaMda dezI, zAhu kayAMsache, paNa jo ApaNe "jaina dharmane vizvadharma tarIke oLakhAvatAM ema prasAda jaina, zrI amRtalAla kALIdAsa dezI tathA zrI pratApa bhegIkahevA yA sUcavavA mAgatA hoIe ke bIjA dharmomAM che e badhuM jaina lAlanI sahIthI saMsthAno paricaya ane jarUriyAtane khyAla Apate dharmamAM che ane jainamAM ghAnuM evuM che ke je bIjA dharmamAM nathI, te tema nIce mujabanA paripatra bahAra pADavAmAM AvyuM che :vicAravuM barAbara nathI. dareka dharmanI amuka lAkSaNikatA hoya che je zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanI apIla tevA svarUpe anya dharmomAM hotI nathI. dharma eTale cokkasa prakAranuM 'jaina samAjamAM ekatA ane bhAtRbhAva vadhe' e uddezathI jIvanadarzana. A dharma, tene jyAre ugama thayo hoya che te te kALA A saMsthAnI sthApanA AjathI 75 varSa pahelAM karavAmAM AvI che, ane kSetramAM vasatI amuka janata'nI AdhyAtmika ane bhAvanAtmaka tyArathI jenA badhA saMpradAyo vacce ekatA sthApita karavAnA kakSa, paristhiti ane jarUriyAta mujaba nirmANa thAya che ane vikAsa pAme che. A rIte nirmANa pamele dharma amuka eka samudAyane je saMsthAnA prayatna cAlu rahyA che. vaicArika samAdhAna ApI zake che te ja dharma anya samudAyane te - ' saMsthAnAM-bhAratamAM jude jude sthaLe maLelAM-adhivezanamAM jemaNe prakAranuM samAdhAna ApavAmAM asamartha nIvaDe che. jaina dharmanA saMda- ' pramukhasthAna zobhAvelAM, temAM nIcenA jANItA netAono samAveza bhamAM ApaNe vicAra karIe te mAlUma paDaze ke Izvarane gaLathuthI thAya che: zrI vADIlAla metIlAla zAha, gulAbarAMdajI DhaDhDhA, kuMdanamAMthI svIkArIne cAlanAra vargane anIzvaravAdI e "jaina dharma ke bauddha dharma" kaI paNa rIte samAdhAna ApI nahi zake, jyAre Atma malajI phIdiyA, 'janmabhUmi' patranA saMpAdaka zrI amRtalAla tatvanI ananta zakitamaglI ane karmapuruSorthane mahattva ApanAra zeTha, zrI mANekacaMda jhaverI, zrI sehanalAlajI dugaDa, zrI takhatavargane jena ke bauddha dharma sivAya bIjo koI dharma kharuM samAdhAna ApI malajI jaina, zrI ke. TI. zAha. zeTha acalaeNsihajI jaina, zrI rAjanahi zake. malajI lalavANI, . hIrAlAlajI jaina, zAhu zAntiprasAdajI jaina, A rIte vicAratAM zrImad rAjacaMdranA amuka vidhAna upara zeTha lAlacaMda hIrArAMda dozI, zeTha amRtalAla kALIdAsa dezI vigere. AdhArita evuM muni satabAlajInuM vidhAna "jaina dharma kharekhara ja vizva dharma che janma svIkArya banI zakatuM nathI. vaLI AvA ekAntika jana ekatAne sthApita hetu mATe badhA phirakAono mahAvIra vidhAnamAM paDatAnA saMpradAya dvArA prApta thayela dharmanuM anya dharmonI janma kalyANaka utsava tathA kSamApanA (vizva-maitrI) dina sAthe apekSAe AtyaMtika caDiyAtApaNuM sUcita thAya che. zrImada rAja maLIne ujavavAmAM Ave che. dezanI aneka sevA ane zikSaNanI saMsthAcaMdranA samaya pachI Aja sudhImAM ghaNe vaicArika vikAsa thayo che ene lAbha badhA saMpradAyanA lokone maLe, tevA prayAse maMDaLe karyA ane dhamaeNviSayaka udAratA paNa sArA pramANamAM keLavAyelI che. e divase mAM maharSi rAmakRSNa paramahaMsanI sarvadharmaupAsanAnI ApaNA che. tathA vidyArthIone be lAkha rUpiyAnI chAtravRtti judAjudA moTA bhAganA vicArone jANa paNa nahatI. vaLI gAMdhIjIe TrasTa taraphathI apAvI che. ApaNane je sarvadharmasamabhAvanI bhAvanA ApI che te ghoraNe zrI mahAvIra kalyANa kendra taraphathI bihAra duSkALamAM rAhata vicaranAra vyakita zrImad rAjacaMdranA ke muni santabAlajInA ekAttika kathanane svIkArI na ja zake, tenI daSTi badhA dharmomAMthI sAra pahoMcADI tathA gujarAta rela saMkaTamAM madada ane lena ApI che. tendra tAravavA tarapha ja hoya ane duniyAnA dharmone nyunAdhika bhAve sane 1962 nI vasatI gaNatarImAM jene mArgadarzana ApyuM jovAnuM-vicAravAnuM te pasaMda na kare. hatuM tema ja dhArmika TrasTa kAnUna prasaMge pratinidhimaMDaLa dvArA jene ahIM e spaSTa karavuM ghaTe che ke sarvadharmasamabhAvanI bhAvanA samAjano avAje rajU karyo hate. ' svIkAravA chatAM koI paNa mAnavI janmaprApta athavA to saMga maMDaLa taraphathI "jaina jagata" mAsikanuM prakAzana thAya che, prApta dharmanI upAsanA pitAne vadhAre anukaLe che ema jarUra kahI zake che ane te mujaba vartI zake che. AvA valaNane sarvadharmarAma temaja paMDite dvArA pustako lakhAvIne tenuM prakAzana avAranavAra bhAvanI bhAvanA sAthe ke I vAMdho ke virodha che ema vicAravuM. e karavAmAM Ave che.' barAbara nathI. jema samudAye samudAye raheNIkaraNImAM bhinnatA hoya samasta jaina samAjanuM pratinidhitva dharAvatI A eka ja che ane ema chatAM e kAraNe amuka raheNIkaraNI vadhAre UMcI ke nIcI saMsthA che, je 75 varSathI jaina samAjamAM ekatA mATe vAtAvaraNa ema mAnavA yA manAvavAne koI kAraNa nathI tevuM ja A bAbatamAM samajavuM ya vicAravuM ghaTe che. sarjavA prayatna kare che. ApaNA samAjanA saMgaThananA abhAve A uparathI tAtparya e che ke mAtra jainadharma" ja vizvadharma jenene ghaNuM sahana karavuM paDayuM che. mahAvIra jayantInI rajA paNa che athavA te vizvadharma banavAne yogya che ema kahevuM e samyaka ApaNe meLavI zakayo nathI. samAjamAM eka saMskArI, zikSita ane cintana nathI; ema vicAravuM e kevaLa eka prakAranuM dharmAbhimAna vagadAra varga taiyAra karavo joIe, je sAMpradAyika mamatvathI para che. Ama jaNAvIne "jina dharmanI guNavattAne huM jarA paNa Utarate. thaI, samasta samAjane vicAra kare ane tenuM hita cittave. . ' aka sUcavavA mAguM chuM ema koI na samaje. vastuta: 'jaina dharmane svIkAra e paNa eka prakAranI vyakitagata yogyatAnI - adhikAranI A uparAMta bhagavAna zrI mahAvIranA 2500mA nivArNa utsavane apekSA rAkhe che. te dharma tarapha te vyakitanuM AkarSaNa thavAnuM che ke zAnadAra rIte ujavavA maMDaLa taraphathI prayAsa zarU thaI cUkayA che. jenA dilama karuNAnI jAgRti thaI hoya, jenAmAM AtmabaLe pitAnI ane te mATe zeTha zrI kasturabhAI lAlabhAInA pramukhapade dezanA uddhAra sAdhavAnI tamannA hoya. jena dharmane pradhAna sUra jJAna ane AgevAna jainenI eka samitinI racanA karavAmAM AvI che, je tapa hoIne bhakitanuM tatva jenAmAM pradhAnapaNe hoya te vyakita jenA dharma pratye AkarSaNa na anubhave ema banavAjoga che. AvA viveka dvArA pracAra, sAhitya prakAzana, jaina sAhitya ane kalAnAM pradarzane pUrvaka jaina dharma ane tenA saMdarbhamAM anya dharmono vicAra karavo ghaTe ane parisaMvAda yojavAmAM Avaze. ene mAre ja dharma sarvotkRSTa che evA abhimAnamAM kheMcAvuM na bhArata jaina mahAmaMDaLane prati varSa kharcamAM te rahe che ane ghaTe. alabatta mAro dharma mArA mATe saMpUrNapaNe AdaraNIya ane je vyApaka kArya tenI samakSa paDayuM che tene pahoMcI vaLavAnI arthiMka e arthamAM sarvotkRSTa hoI zake che paNa anyane mATe anya dharma eTale ja AdaraNIya ane sarvotkRSTa hoI zake che - AvI viveka vyavasthA nathI. samaya AvI lAgyA che jyAre mahAmaMDaLane sateja prApti A cintana-carcAma.thI phalita thAya evI apekSA che. ane sakriya banAvI, samAjanuM saMgaThana karavuM joIe. A satata paramAnaMda. Arthika cintA TALavA mATe eka sthAyI phaMDa karavAno nirNaya karyo che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAM 162 - 9 prabuddha jIvana 215 jene mATe rUpiyA be lAkha ekatrita karavA jarUrI che. A saMsthAnI upara jaNAvelI jarUriyAta dhyAnamAM laIne rogAmI marca mAsanI 11 mI tArIkhe biralA mAtuzrI sabhAgAramAM eka sAMskRtika kAryakama thojavAmAM Avyo che ane e prasaMge eka ave nIra bahAra pADavAmAM AvanAra che. A kAryakramamAM bhAga levA ane A sunIramAM jAherAta ApavA jaina udyogapatio ane vyApArIbhAIone amArI AgrahabharI vinaMtI che. sahAya tathA sunIranI jAherAta mokalavA nIcenA sthaLe saMparka sAdhavA vinaMti che; 1. zrI cImanalAla cakubhAI zAha, ekajhAminara bilDiMga, 1le mALe, dalAla sTrITa, keTa, muMbaI - 1. 2. zrI riSabhadAsajI rAMkA, lakSmImahala, phaleTa naM. 6, bamanajI peTITa roDa, muMbaI-6. 3. zrI jeThAbhAI jhaverI, bhArata bijalI li. ughoga nagara, kiMgsa sarkala, muMbaI-22. 4. zrI gijubhAI mahetA, bembei Draga DisTrIbyuTarsa prA. li. prokaTara roDa, muMbaI-7. 5. zrI ramaNalAla sI. zAha, 505, kAlabAdevI reDa, bIje mALe, muMbaI-2. 6. zrI jaTubhAI mahetA, 141, phorTa sTrITa, phAmaeNDa hAusa, , 1le mALe, berIbaMdara, muMbaI-1. taMtrInoMdha A paripatranA samarthanamAM jaNAvavAnuM ke jaina samAjanA bhinna bhinna phirakAo vacce ekatA ane bhAtRbhAva vadhe e mATe jeTalo Agraha bhArata jaina mahAmaMDaLane rahyo che teTale ja Agraha muMbaI jaina yuvaka saMghano rahyo che ane prabuddha jIvana dvArA A ekatAnAM vicAranuM avAranavAra nAnI moTI TIppaNI dvArA samarthana thatuM rahyuM che. A hakIkatane dhyAnamAM laIne muMbaI jena yuvaka saMghanA sabhyane ane prabuddha jIvananA vAcakone, bhArate jaina mahAmaMDaLanA kAryavAhakenI A apIlane sakriya rIte Teko ApavA prArthanA che. zrI cImanalAla cakubhAI zAha muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha che tevI ja rIte bhArata jaina mahAmaMDaLanA AjanA pramukha che. prastuta be lAkhanI rakama ekaThI karavA pAchaLa evuM eka saMyukata kAryAlaya ubhuM karavAno Azaya che ke je dvArA bhArata jaina mahAmaMDaLa, bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra ane bhagavAna mahAvIranA 2500 mI nirvANa zatAbdInA kAryane vega ApI zakAya ane A traNe saMsthAnA hetu ane urdU sAthe zrI muMbaI jena yuvaka saMdhanI pUrI sahamatI che. te A kArya bhArata jaina mahAmaMDaLanuM nahi paNa ApaNA muMbaI jaina yuvaka saMghanuM che ema samajI tenI arthalakSI apIlane AvakAravA - apanAvavA vinaMti che. paramAnaMda muMbaImAM arAjaktAnA cAra divasa zivasenA prerita tephAna tA. 8 mI phebruArInI rAtathI to, 11 mI phebra ArI sudhI cAlyAM ane te dvArA keTalIka jAnahAni ane pAravinAnI mAlamilakatanI barabAdI thaI ane prajAjanone paNa apAra yAtanA bhegavavI paDI. muMbaImAM varSothI vasavATa hovAnA kAraNe AvAM tephAne- pachI te hindu musalamAna vaccenAM hoya ke gujarAtI mahArASTrIe vaccenA hoya-Aja sudhImAM aneka vAra najare nihALyAnuM banyuM che, paNa AgaLanAM ane A vakhatanAM tephAnamAM mahattvane taphAvata hato. AgaLanAM tephAne muMbaInA amuka vibhAga pUrata. meTA bhAge maryAdita rahetAM. e vakhatanAM tephAne muMbaInA aneka vibhAge ane muMbaI bahAranA keTalAMka parAMo sudhI vistarelAM hatAM. AgaLanAM tekAne ko ToLe maLIne karatAM ane tethI tene polIsa athavA to lazkaranA kAbU nIce lAvavAnuM saraLa banatuM ane jotajotAmAM e tophAno dabAI jatAM. A vakhatanAM tephAne chUTAM chavAyAM, meTA bhAge jyAM tyAMthI nIkaLI AvatA, jamAM thatA ane vikhAI jatA pAMca, paccIsa ke paccAsa juvAna chokarAone hAthe thayAM che. A vakhatanAM tephAnanuM svarUpa aMgrejImAM jene 'gerIlA vAra phera kahe che tevuM - saMtAkukaDI jevuM rahyuM che. 'AvAM jayAM tyAM veravikhera cotarapha cAlI rahelAM AkramaNane aTakAvavAnuM athavA kAbumAM lAvavAnuM polIsa mATe muzkela hatuM, lagabhaga azakaya jevuM hatuM, ema paNa kadAca kahI zakAya. paNa vastuta: A tophAne daramiyAna pelIsanI kAmagIrI bahu nabaLI nIvaDI che ema e vakhatanA anubhava uparathI phalita thAya che. tA. 12-2-69 mAMgaLavAranA janmabhUmimAM e bAbata aMge jaNAvavAmAM AvyuM ke che ke, "hA, polIsataMtra niSkriya nathI, e pagalAM bhare che, lAThI vIMjhe che, azruvAyunA ToTA phoDe che, goLIbAra karyo jAya che, mavAlIo gaLInA bhAga banIne mare paNa che; seMkaDe jelanA saLIyA pAchaLa dhakkalAya che; chatAM ye saravALe mavAlI ane guMDA tane hAtha upara rahetuM hoya ema jaNAyuM che. phariyAda evI che - ane tenI saMkhyA nAnI sunI nathI ke tephAnIo Aga cAMpI jAya, dukAne teDIne lUMTaphATa karI jAya, e pachI keTalAya samaya vItI jAya e bAda polIsa dekhA de che. keTalIkavAra te palIsanI najara heThaLa Aga, bhAMgaphoDa ane lUMTanAM kRtye AcarAtAM hoya che ema makAnanI bAlkanImAMthI jonArAonuM kahevuM che. AmAM thoDI ghaNI atizayokita hovAnA saMbhavane svIkArIe te paNa AvI phariyAda vyApaka che e hakIkata che. pilIsanuM samagra kendrikaraNa madhya muMbaInA ane vizeSa karIne varlI, prabhAdevI, dAdara ane mAhimanA vistAromAM hovA chatAM che tyAM guMDAgIrInAM kanya sauthI vadhu pramANamAM AcarAyAM che te pachI pazcima ane pUrvanA dUranAM parAMemAM jyAM polIsanI kaMgALa kahI zakAya tevI hAjarI che ane baMbAvALA AvI zakatA nathI tyAM te Aga ane bhAMgaphoDanI ghaTanAone rokanAra ke TokanAra koNa hoya? kyAMthI hoya?" A varNana polIsanI kaMgALa kAmagirIne khyAla ApavA mATe pUratuM che. jayAre koI paNa sthaLe AzAntine bhaMga thAya tyAre tene aTakAvavAnuM ane lokone bacAvavAnuM kAma polIsanuM che ane jarUra paDe che ane tyAre lazkaranuM che - AvI mAnyatA upara ApaNuM zaherI jIvana racAyeluM che ane tethI jyAre jyAM paNa atyAcAra cAlI rahyo hoya tyAre te asahAyatApUrvaka joyA kara, polIsa AvI pahoMce ane kaMI kare te ThIka che, nahi te je thAya te nihALyA karavuM- AvI niSkriyatAnA kAraNe ane koI paNa hisAbe jAtane bacAvavI ane jAta jokhamAya evA pratikAranA vicArathI dUra rahevuM - ava zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM jAhera vyAkhyAna "AjanA rAjakIya pravAho" zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 22 mI | phebruArI zanivAre sAMjanA cha vAgye dhI grena, rAIsa eNnDa oNIla sIjha maracansa esesIezananA sabhAgAramAM - majida baMdara roDa, beMka opha baroDA sAme - zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM "AjanA rAjakIya pravAho' e viSaya upara jAhera vyAkhyAna yojavAmAM AvyuM che. A vyAkhyAnane lAbha levA saMghanA sabhyone vinaMti che. maMtrIe, muMbaI jaina yuvaka saMgha ! Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 prabuddha jIvana tA. 16-ra-19 sarvavyApI bhIrutAne kAraNe eTalA mATe pramANamAM karavAmAM AvelI barabAdI zakaya banI che. ane A vRtti ane bhIrutAthI zaherIjane mukata nahi thAya ane jAtajokhama kheDIne pratikAraparAyaNa nahi bane tyAM sudhI AvAM tephAnenI zakayatA zaherIjIvana upara tenyalI ja rahevAnI che. sAdhAraNa rIte Ave ukaLATa ane temAMthI azakti ane saMgharSa prajAne mAnya na thAya evA koI kAyadAkanUna athavA karaverAnA virodhamAM UbhA thAya che. paNa A vakhate te zivasenAe koI judA ja prazna upara A phAne nAM maMDANa mAMDayAM che. mahArASTra ane mAIsera vaccenI sImAne prazna ghaNA vakhatathI Ubhe che ane bannene mAnya thAya evo ukela hajI sudhI AvI zakato nathI. A praznane tarata ukela lAvavA aMge dabANa pedA karavA mATe A saMgharSa pedA karavAmAM AvyuM che ema kahevAmAM AvyuM che. muMbaImAM AvAM tene UbhA karavAthI prastuta sImA prazna kema ukelI zakAya te samajamAM AvatuM nathI. jANe ke tophAnabhUkhyuM mAnasa tephAna karavA mATe koI paNa nimittane AgaLa karI rahela hoya-AvI manedazAnuM AjanI durghaTanAmAM darzana thAya che. A taphAne tA. 8 mI zanivAranI rAtathI zarU thayAM; ravi, sema, maMgaLa ema traNa divasa sudhI pUrajozamAM cAlyAM. 11 mI maMgaLavAre sau koI eka ja cintAmAM garakAva hatA ke kyAM sudhI cAlaze ane kayAre aTakaze? Avo upadrava ekAeka zamI jAya evI koIne kalpanA sarakhI nahatI, e zakaya paNa nahevuM lAgatuM. Ama chatAM 11 mInI sAMje mahArASTranA mukhya pradhAna zrI vI. pI. nAyaka jaNAve che ke paristhiti kAbUmAM AvI rahI che ane AvatI kAlathI basa sarvisa rAbetA mujaba zarU thaze. ane banyuM paNa evuM ke 13 mI budhavArathI badhA vyavahAra zarU thaI gayuM. te phaDanIo kayAMnA kyAM adazya thaI gayA ane muMbaInA prajAjanoe uDI rAhata | dama kheMcyo. AvI rAhata kene na game? paNa vIjaLInuM baTana dabAve ane ajavALuM thaI jAya e sthiti palle Ama ekAeka zakaya kema banyA? A prazna UMDI vicAraNA ane vyApaka tapAsa mAge che. evI kaI ejansI che ke jenI mApharata te phAna zarU karavAnuM kahevAmAM Ave te ceDatarapha Aga saLagI UThe che ane jenI mAraphata jANe ke have baMdha karo ema kahevAmAM Ave te pANI ane baMgAnI madada sivAya paNa saLagatI Aga ekAeka olavAI jAya che. AnA saMdarbhamAM e paNa prazna manamAM saLavaLe che ke zrI cavhANanA nivedanamAM zivasenAnA virodhamAM eka nAsirakhe UDate ullekha che, paNa vI. pI. nAyakanA eka paNa nivedanamAM zivasenAnA A jaMgalIpaNAne vakheDI nAMkhate eka paNa ullekha nathI. jeNe lAkhe mANasanA jIva addhara karI mUkayAM ane karoDonI milakateno nAza karyo te zivasenA vize temane kazuM ja kahevAnuM nathI. zivasenA vize AvI Softness - AvuM suMvALApaNuM hovAnuM zuM kAraNa che? haju paNa AvI saMsthAne gerakAyade jAhera karavAmAM AvI nathI e paNa ochA Azcaryane viSaya nathI. tatkALa muMbaImAM zakti patharANI tethI muMbaImAM rahenAranAM mana haLava:paNa anubhave e svAbhAvika che. aAma chatAM paNa muMbaImAM Ama ekAeka sthApAyelI zAntithI ke Ie paNa kazI rAhata anubhavavAne kAraNa nathI. zivasenAe A te mAtra para batAvyuM che ane e puravAra karyuM che ke te dhAre tyAre muMbaI AkhAne addhara karI zake tema che. tenI aMtima rekhAdarI (mahArASTrI ane bina-mahArASTranI che. A rIte zivasenAnuM astitva AkhA muMbaIne asAdhAraNa bhayasthAnarUpa che e ApaNe samajI laIe ane temAMthI kema ugaravuM tene ApaNe badhA vicAra karatA thaIe. du:khanI vAta te e che ke jenA citana ane mananamAM mAtra mahArASTrane aga sthAna che te zivasenAne mahArASTra nahi evA keTalAka AgevAna zaherIone sArA pramANamAM Teke che. "alabatta, temano paNa eka muddo che ane te vicAravA jevuM che ane temane paNa phariyAdanuM saMgIna kAraNa che "je ke ame temanI kAryapaddhati sAthe maLatA thatA nathI" Ama jaNAvIne zivasenAne keTalAka loka sIdhI ke ADakataro Teko ApI rahyA che. A le'ke ne namellekha karavAnI jarUra nathI. paNa teo A Teke konA hitamAM ApI rahyA che tene vicAra kare ane jyAM UbhA che tyAMthI jalida pAchA phare. kAraNa ke zivasenAnuM je rAkSasI svarUpe pragaTa thaI rahyuM che te jotAM tenI pravRtti muMbaInA samagra zaherIjIvana mATe eka akSamya droharUpa che. paramAnaMda bI. pI. sI. sI.nA pramukha zrI e. ke. hAphijhakAnuM nivedana (tA. 14-2-69nA muMbaI samAcAramAMthI sAbhAra udhRta) bI. pI. sI. sI. nA pramukha zrI e. ke. hAphijhakAe Aje eka nivedanamAM jaNAvyuM hatuM ke AjanA rAjakAraNanI e kamanasIbI che ke lokazAhInA himAyatI evA lokone bacAvavA mATe AgaLa Ave che ke je lokazAhImAM mAnatA nathI ane dezamAMnA prazno hala karavA phAsIvAdI nIti akhatyAra kare che. zrI hAphijhakAe jaNAvyuM che ke keTalIka hita dharAvatI vyakitao ane pakSa taraphathI zivasenA ane tenA netA zrI bAla ThAkarenA bacAva mATe saMyukatapaNe prayAsa karavAmAM Ave che ane A zahera Aga ane lUMTanA bhayAnaka oLAmAMthI pasAra thayuM te mATenI temanI javAbadArImAMthI temane mukata karavAmAM Ave che. zrI nAthapAIe kareluM nivedana AnuM eka udAharaNa che. zrI ThAkare pokArI pokArIne kahe che ke huM phAtivAda ane phasivAdI paddhatimAM mAnuM chuM. temaNe A jAheramAM kahayuM che ane potAnA megejhIna "mamika" mAM lakhyuM paNa che. temaNe kahyuM che ke mArI mAgaNI nahIM svIkArAya te zaherane rAbetA mujaba kAma karavA devAmAM nahIM Ave. zrI hAphijhakAe vadhumAM jaNAvyuM hatuM ke gaI tA. 2 jI phebrA , ArIe zrI bAla ThAkaree jAhera karyuM hatuM ke sarahadane prazna zerIemAM patAvavAmAM Avaze ane evI cetavaNI ApI hatI ke je A saMdelanane dabAvavAmAM Avaze te polIsa zaheranI paristhiti saMbhALI nahIM zake ane lazkara belAvavAnI pharaja paDaze. tophAnIranAe vAhanavyavahArane mukhya lakSya banAvIne zaherane rAbetA mujabane vyavahAra khoravI nAkhyuM hatuM. basa, Trene, sTezane, basasTopa vigere bALyA hatAM ane mArgo para avarodhe. mUkayA hatA, lUMTaphATa karI hatI ane kAyado ane vyavasthAne bhAMgI nAkhI hatI. zrI ThAkarenI dharakapaddha karavAmAM AvI te pahelAM khAnagI meTara para paththara ane esiDanA gALArane pheMkIne nukasAna pahoMcADavAmAM AvyuM hatuM ane keTalIka baserane bALI nAkhavAmAM AvI hatI. A badhuM batAve che ke badhI taiyArI agAuthI karavAmAM AvI hatI. zrI ThAkare kahe che ke jyAre mArI dharapakaDa karavAmAM AvI tyAre loko vadhu gusse thayA hatA te paNa e vAtanI sAbitI pUre che ke te ne pote ja A vyavasthita hiMsAkherI mATe javAbadAra che. samAjavirodhI ane sAmyavAdI tattvo para A mATe deSAropaNa karavuM e barAbara nathI. zrI hAphijhakAe vadhumAM jaNAvyuM hatuM ke chellA thoDA mAsanI zivasenAnI pravRtti ni:zaMkapaNe batAvI Apaze ke A samagra taphAmane maLa prAMtIyavAda, ghaNA ane hiMsA che. ' keTalAye mahinAothI je zikhavavAmAM AvyuM hatuM te jotAM muMbaImAM hamaNAM je banyuM tethI mane navAI lAgI nathI. vadhu AghAtajanaka te e che ke kazAhImAM mAnanArA zrI kAThanI taraphadArI karavA lAgyA che. deza je kaseTImAMthI pasAra thaI rahyo che tethI rApaNe jAgRta thaIe. koI sArA. dhyeya mATe paNa hiMsAne AkAya laI zakAya nahIM. A vastu samajavAmAM nahIM Ave te dhyeya siddha to nahIM thAya paNa ApaNA lokazAhI jIvananuM satyAnAza nIkaLI jaze. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-9 prabuddha jIvana 5 prajAsattAka dina-prItijana prasaMge thayelAM pravacana karma jAnyuArI 20mI prajAsattAkadinanA roja rAtrInA ATha yuga karyo che. teo nAgapura hatA te daramiyAna mIlITarI InIMgane vAge zrI muMbaI jena yuvaka saMgha taraphathI hindu jImakhAnAnA zarTa Tarma korsa temaNe karyo hato. zArIrika vikAsa ane lazkarI tAlIma cegAnamAM saMghanA sabhyo ane temanAM kuTuMbIjanone anulakSIne pratye teo jIvananA prAraMbhathI AkarSAyalI rahyA che. ' eka prItibhejana goThavavAmAM AvyuM hatuM. prItibhojana bAda saMghanA nAgapurathI 1952mAM zrI pakavAsAnAM heddAnI mudata pUrI thatAM upapramukha zrI paramAnaMdabhAIe sau. pUNimAbahena pakavAsAne prastuta teo pAchA muMbaI AvIne vasyA. muMbaI AvyA bAda nAsikamAM samAraMbhanA atithivizeSa tarIke AvakAra ApatAM nIce mujaba jaNAvyuM: bhoMsale mIlITarI TreInIMga kaeNleja che tenI sAthe anusaMdhAna karIne zrI paramAnaMdabhAInuM AvakAranivedana zaradaRtumAM bahenenI tAlIma zibiranI zarUAta karI, je Aje "Aje A bhejanasamAraMbha nimitte ekatra thayelAM bhAI paNa cAlu che. 1956 mAM, bahene mAM zakitane vikAsa ane vizvAsa bahenane ATalI moTI saMkhyAmAM ekatra thayelAM joIne huM atyaMta pedA karavAnA hetuthI zakitadaLanI temaNe sthApanA karI ane te dvArA UMDI prasannatA anubhavuM chuM ane temane saune AvakAra ApuM chuM. muMbaI, mATuMgA, mahAbaLezvara, nAsika vagere sthaLoe bahenanI saMgha taraphathI AvuM bhejana AjathI lagabhaga pAMca varSa pahelAM prabuddha tAlIma zibira yojavAnuM temaNe zarU karyuM. gujarAta rAjayamAM paNa pAMca jIvananA rajata mahotsava nimitte yojavAmAM AvyuM hatuM. ATalA varSathI zakitadaLanI sthApanA thaI che, ane zibiro yojAya che. lAMbA gALe Aje e kAramAM Apa sarvane puna: maLavAnuM banatA. 1958 mAM zakitadaLanI mAsika patrikA zarU karavAmAM AvI, jenuM huM khUba ja AnaMda anubhavuM chuM. chellAM doDheka varSathI eka sundara sacitra mAsikamAM rUpAntara karavAmAM Aje atithivizeSa tarIke ame mAnyavara zrI ucharaMgarAya AvyuM che. Dhebarane nimaMtraNa ApyuM hatuM ane temaNe saharSa svIkAryuM hatuM, paNa pUrNimAbahena bhArata skAuTa gAIDajha esesIezana, mahArASTra temanI tabiyata nAdurasta hovAnA kAraNe temanI upasthiti zakaya rAjyanAM sTeTa kamizanara hatA. vacamAM cha mahinA cIpha kamizanara paNa na banatAM ame ApaNAM sarvane suparicita evAM sau. pUrNimAbahenane hatAM. hAlamAM A saMsthAnA teo vAIsa presiDenTa che.. zrI DhebarabhAInuM sthAna svIkAravA vinaMti karI ane temaNe amArA sva. amRtalAla zeThanAM kuTuMbIjana heIne ATha varSanI uMmarathI Agrahane vaza thaIne amArI vinaMti, alabatta ghaNI saMkoca- gAMdhIjI sAthenA temanA paricayanI zarUAta thaI hatI. A saMbaMdha pUrvaka, svIkArI ane te rIte teo Aje ahiM ApaNI vacce athavA te saMparka eka yA bIjA nimitte gAMdhIjInA dehAnta sudhI upasthita thayAM che. temane huM amArA saMgha taraphathI hArdika AvakAra TakI rahyo hate. ApuM chuM. te mAtra bhautika zakitanA upAraka nathI. adhyAtma ane sau. pUrNimAbahena muMbaInA jAhera jIvana sAthe ThIka samayathI yegasAdhanA tarapha paNa temAM keTalAka samayathI vaLelA che. teo joDAyalA (Ine ahiM padhArelAM bhAI - bahene mAM bhAgye ja koI cintaka che, vicAraka che ane sAthe karmakuzaLa che. bhakita, jJAna ane evI vyakita haze ke je temane na jANatI heya. Ama chatAM ApaNA karma - traNa prakAranA yoganI sAdhanA-upAsanA e temanA jIvananuM atithivizeSa tarIke ApaNe jyAre temane sanmAnI rahyA chIe lakSya che. Aje temanI ummara 55 varSanI che, ema chatAM zarIre tyAre temanI Aja sudhInA jIvananI kArakidanI huM kAMIka jhAMkhI karAvuM teo pUrA taMdurasta che. tA te asthAne nahi gaNAya. teo saMgItanA viSayamAM sArA niSaNAta che; hindI bhASA upara - teo saurASTranI prajAne dIrdhakAlIna nidrAmAMthI jAgRta karanAra teo asAdhAraNa prabhutva dharAve che; zakitadalanuM mAsika hindImAM ane rAjavIe ane dezI rajavADAMo sAme jiMdagIbhara jhujhamanAra ja pragaTa thAya che. sva. amRtalAla dalapatabhAI zeThanAM bhatrIjI thAya. temane janma keTalAka samayathI teo zakitazALI bahenanuM nirmANa karavA tema ja bALapaNa rANapuramAM pasAra thayuM. zikSaNa bhAvanagaranA mahilA mATe eka bhavya pejanA vicArI rahyA che. jANe ke temane uparathI vidyAlayamAM temaNe prApta karyuM. bhaNatara daramiyAna 1930-32nI sAhana na thayuM hoya evI dhUnamAM eka mIzanarI mAphaka teo sAlamAM cAlatA savinaya satyAgrahanI laDatamAM teo joDAyelAM ane A pejanAne mUrtarUpa ApavAno prayAsa karI rahyA che ane A cha mahinA jelavAsa paNa temaNe bhegavela. 1935 nI sAlamAM kAraNe teo ahIM tahIM ghUmI rahyA che. A pejanA temanI teo ka meTrikamAM pasAra thayA. 1938 mAM sva. maMgaLadAsa kalpanAnuM mUrtarUpa kayAre dhAraNa karaze te kahI na zakAya, kAraNa ke pakavAsAnA putra zrI aravidabhAI sAthe temanuM lagna thayuM ane te koI eka vyakitanuM kArya nathI. anekanA aneka prakAranA sahakAra pariNAme muMbaI khAtenuM temanuM gRhajIvana zarU thayuM. ATha varSanA upara tenI siddhi avalaMbe che. ema chatAM A bAbatamAM temanI je gALAmAM be bALako thayAM ane pachI pAchAM 1945nI sAlamAM teo tamannA che te jotAM temane A kAryamAM saphaLatA maLavI ja joIe muMbaInI esa. ena. DI. TI. nI kaeNlemAM joDAyAM ane 1947 mAM evI huM zraddhA anubhavuM chuM. evAM eka bahena ApaNane atithigrejyueTa thayA. vizeSa tarIke prApta thAya emAM ApaNA saMghanI dhanyatA ane gaurava 1947mAM sva. maMgaLadAsakAkA madhyapradezanA rAjyapAla thayA rahelAM che. ema mane lAge che. pUrNimAbahenane puna: AvakAra ApIne ane 1952 sudhI te pada upara teo kAyama rahyA. A kAraNe temane AjanA prasaMge temane anubhava, jJAna ane darzananI tAravaNI pUNamabahena paNa nAgapuravAsI banyA. nAgapuranA sAta varSanA rUpa samacita be zabdo kahevA huM vinaMti karUM chuM." nivAsa daramiyAna rAjyapAlanA putravadhu tarIke temane dezanA aneka koMgresI netAonA nikaTa paricayamAM AvavAnuM banyuM ane e kAraNe atithivizeSa sau. pUrNimAbahenanuM preraka pravacana viziSTa prakAranuM ghaDatara temane prApta thayuM. pUrNimAbahenanI e vizeSatA tyAra bAda sau. pUrNimAbahene nIce mujaba pravacana : rahI che ke pitAne jIvanamAM maLelI koI paNa takane temaNe vyartha gaNarAjyanI 21mI varSagAMTha ApaNe ujavI rahyA chIe. A javA dIdhI nathI. dareka takane temaNe AtmavikAsa sAdhavAmAM upas zubha prasaMga para mane premathI bolAvI te mATe huM atyaMta anugrahita Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prabuddha jIvana tA. 16-2-9 chuM. huM mane "jaina yuvaka rAMdha' parivAranI eka sabhya ja mAnuM. emanA jIvananI satata jhaMkhanA hatI. temaNe potAnA krAMtikArI chuM, eTale atithivizeSathI adhika A rAMbaMdha ja cApaNI vacce vicAro ane prayogathI samAjane uparataLe karI nAMkhe. bahenane rahe tema huM IcchuM chuM. . . paraMparAgata pArivArika rUDhidhanamAMthI mukata karIne bahAra khullI * gaNataMtranA prayoge bhUtakALamAM ApaNA dezamAM thaI cUkayA havAmAM laI AvyA. che. te pahelA rAjAe hatA, temAMnA keTalAkoe namUnedAra vahIvaTa pU. bApunI, bhAratIya nArIne dhara bahAra lAvyA bAda e nema calAvyuM. te rAjAe prajAnAM hatA. prajAnI nADI temAM dhabakatI hatI ke teo bahAranI mukata havAne AsvAda le, ane e khulelI hatI. prajAnI AzA AkAMkSAone temanAmAM paDaghA paDate hate. daSTi sAthe pAchI gharamAM jAya, ane potAnuM ghara vadhAre vyavasthita, pachI temAM bagADa thatAM teo rathAnabhraSTa thayA eTale bIjA pheraphAro svastha ane zistabaddha banAve. ane e rIte ghara ane bahAra AvyA ane Akhare paradezI zAsana AvyuM. Ama aneka prakAranA beu maracAM para samatalA sAcavavAnI temAM kSamatA Ave. A utthIna-patanane ItihAsa racAye, je ApaNane ghaNuM ghaNuM zIkhavI sAthe teo potAnAM mananuM ghara paNa taMdurasta banAve eTale ke jAya che.. pitAnAmAM rahelI paramazakita, Atmazakitane oLakhe ane te prati jAgRta thAya, ane te ja temanAmAM sAra tulana AvI zake. paNa paradezI zAsananI dhUMsarImAMthI mukata thavA mATe pU. bApunAM bApUnuM e svapna adhUruM ja rahyuM. netRtvataLe je abhUtapUrva svAtaMtryasaMgrAma khelA tenAM te ApaNAMmAMnAM ghaNAM loko sAkSI che, ane ghaNAMeAe te temAM bhAga paNa badhA vicAra karatAM karatAM bhAratIya strInuM svarUpa kevuM hovuM joIe tenI kalpanA mArA manamAM ramyA kare che. ApaNA dezanA lIdhe haze, jene pratApe Aje ApaNe AjhAda bhAratanAM AjhAda evA ghaNAM nArIpAtra ApaNAM smaraNamAM che ke jemaNe svayaM petAne nAgarika hovAnuM gaurava anubhavI zakIe chIe. te uddhAra karyo, paNa sAthe sAthe samAja ane dezane paNa uddhAra gAMdhIjI je kahI gayA, emaNe je vAMcchayuM, AkhA dezanAM loke karyo che. temanA guNenI sugaMdha badhe ja phelAI ane tene lIdhe tatkAlIna pAsethI ane vizeSarUpe bahene pAsethI je apekSA rAkhI temAMnuM ane bhaviSyanA lokone paNa preraNA maLI. keTaluMka ApaNe karI zakayA, ane keTaluMka na karI zakayA tene vAk e AvuM eka strIpAtra che. te AtmalakSI sannArI gaMbhIratApUrvaka vicAra karIe te spaSTa ja che ke ApaNe ghaNuM hatAM. tAjetaramAM rAmakRSNa mizananAM pramukha svAmI hiraNyamayAnathI karI zakyA ane e na karyuM ane tene badale bIje kaMI thaI naMdajI sAthe maLavAnuM thayuM tyAre A pAtra viSe jANavA maLyuM. huM rahyuM che, te paNa eTaluM ja spaSTa che. kaMIpaNa karyA vinA te eka temane kahI rahI hatI ke zakitadala saMsthA taraphathI gAMdhIzatAbdI kSaNa paNa ApaNe rahI zakatI nathI. chatAM gAMdhIjInAM nAmane upayoga nimitte jAnAra seminAra sAthenAM pradarzanamAM ApaNAM dezane uMce ApaNane karavo game che, kAraNa ke te pratiSThA Ape che. paNa te uThAvanAra strIpAtronAM varNana, teonAM citra ane ItihAsane pramANe temanA Adarzane AjanI rIte ApaNI jIvanavyavasthAmAM lagatA vibhAganI javAbadArI rAmakRSNa mizana ja uThAvI le to goThavavAnuM banatuM nathI. buddha, mahAvIra ke gAMdhIjIne pUjavAnuM bahu sArUM. temaNe AnaMdapUrvaka hA kahI. A vAtacIta daramyAna game che, phala caDhAvyA karIe chIe, paNa vAta tyAM ja aTakI vAk nAmanAM sannArI vize jANavA maLyuM. A eka evI mahilA che. phala caDhAvyA ane pUjA karyA pachI te bahu meTI javAbadArI hatI ke jeNe meTA meTA RSione paNa pitAnA AtmacetanAlakSI che. te bAda e vicAra pedA thavo joIe ke emaNe zuM karyuM ke jethI praznathI muMjhavI nAMkhyA hatA. ApaNAM dezamAM vIra ane viduSI Aje teo pha_la caDhAvavAyegya banyA? ane teonI ApaNI nArIpAtronI vAte ghaNI jANItI che, paraMtu AtmajJAnanAM kSetranAM pAse, bhAvi peDhI pAse zuM apekSA hatI? AvA mahAna puruSe uMDANamAM paNa strIo ATalI AgaLa vadhI hatI ke jenA praznothI mAtra koI phala caDhAve tethI saMtoSa pAmaze? nA, eni tI pati -vio paNa vicAramAM paDI jAya e keTalI gauravanI vAta che? prAraMbheluM kArya koI savAI rIte saMpanna karI zake te ja prasannatA A eka evI bhUmikA che ke jyAM koI nara nathI ke koI thAya. ApaNe- e tarapha puruSArtha che kharA ? ke mAtra vAto ja che, nArI nathI. A te ApaNAM mana e rIte TevAyelAM che eTale ema te vicAravAnuM che. strIzakita pratye temane daDha vizvAsa hatuM, teo kahevuM paDe ke eka jamAnAmAM eka nArIpAtra ATaluM vikasita hatuM. kahetA ke te ja eka evuM mAdhyama che ke je dvArA saMskArI ane kharI rIte joIe te bIjA pAtronI jema nArIpAtra kema vikasita baliSTha prajAnuM nirmANa thaI zakaze. te te mATe ApaNe zuM karyuM? ne banI zake? badhAmAM ekasarakhI saMbhAvanAo paDelI che. Aje deza baliSTha- banyo? prajA saMskArI ane baliSTha banI? jo paNa che. nathI banI te kema nathI banI, kayAM apUrNatA rahI gaI che te tarapha AvA eka strIpAtranI kalpanA karuM chuM ke jenAmAM gArgIvicAra karavo paDaze. maitreyInI vidvatA, vAkanI AtmalakSItA, jhAMsInI rANInI vIratA, gAMdhI - vicAradhArAmAM jIvanane 25rzatA lagabhaga badhA ja draupadInuM ravamAna, sItAnuM satItva, bhAravInI niSThA ane jIjApaznonA ukela hatAM. keTalI javalaMta cetana hatI temanAmAM temanuM bAIne vAtsalya hoya. A badhA tatvenI saMvAditA jenA jIvana gAthI bharapUra hatuM. "jo: karmasu kauza" mAM te ja Adarza strI ane Adarza mAtA banI zakaze, ane baliSTha temanI cApAra zraddhA hatI. jIvananAM dareka pAsAomAM temaNe ga- prajAnuM nirmANa karI zakaze, bIjI nahi. ApaNe Adarza dezane baliSTa vijJAnane vaNI lIdhuM hatuM, ane lokone paNa tema ja karavA salAha banAvavAnuM hoya te prajAne tevI ghaDavI paDaze, ane e ghaDatara ApatA hatA. jayAre temanI nikaTanA sAthIoe A salAhane mATe tevI mAtAo ane zikSikAe joIze. temanAmAM javalaMta avagaNI tyAre paNa temaNe A prayoga cheDe nahIM, svAtaMtrya- sevAbhAvanA, DAInemika zakita ane mizanarI utsAha joIze. bhAra prApti bAda jyAre dilhI AnaMdaullAsamAM magna hatuM tyAre tanI mahilAnuM AvuM citra najara sAme upase che. AvAM pAtra prayogavIra bApU nauAkhalInI saLagatI zerIomAM lokonAM AMsa nirmANa thavA zakaya che. ekavAra eka vAta kaha5nAmAM ane vicAramAM lUchatA hatA. mAnava mAnava ane deza deza vacce prema ane zAMtinI AvI jAya, pachI tene kema siddha karavI tenuM sAyansa khoLavuM paDaze, sthApanA thAya, e vicAra vizvanAM mAnavajIvanane upara uThAve e saMzodhana karavuM paDaze. tene mATe vicAra, tAlIma, ane prayogo thavA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-9 prabuddha jIvana 19 yuda nAkaraNIyaM, nAcaraNIya joIze. tene mATe tevI saMsthAonuM nirmANa thavuM joIze. bhAratabhUmi kadi vicAra, ciMtako ane prayogakArothI vaMcita nathI banI te ApaNuM saubhAgya che. - eka yugamAM jo amuka guNavALAM pAtra thaI gayAM, eka jamAnAmAM amuka rUpamAM zakita praspharita thaI ane tene vikAsa thatAM samAja ane dezane lAbha thayo, te tema banavuM Aje paNa zakaya che. vakhata vIte che tema jamAne AgaLa vadhe che, ane AjanA yuga te manovijJAnane kSetre khUba AgaLa vadhe che. AjanI mahilA pachAta nathI, ghaNAM kSetramAM te padArpaNa karIne siddhi meLavI rahI che paNa je tenI aMdara rahelI asalI Atmazakitane cetAvavAmAM Ave te badhI siddhionA ziramora jevI apUrva siddhi prApta thavI zakaya che. ane bahenomAM A zakita te che ja, paNa te suSupta avasthAmAM paDI che. tene jagADavI zakaya che, se TA zakaya che. tenI pAchaLa mAtra saMkalpa ane puruSArtha joIe. pahelA A vAta yathArtha rUpamAM samajavAnI jarUra che, pachI jAgRtinI. tyAra bAda saMka9pa ane puruSArtha enI meLe AvavAnAM che. eka kALamAM bhAratIya jAgRti, nArInuM gaurava hatuM te zakitane avatAra manAtI hatI, te Aje paNa AvI jAgRti zakaya che. Aje ApaNe AgaLa jarUra vadhyA chIe, paNa eka ja bhautika bAju vikAsa sadhAya che, bIjI AtmavikAsanI bAja taddana avikasita rahI gaI che. A vAta lakSamAM AvatAM koI strI evI nahIM hoya ke je pitAne vikAsa karavA na IcchatI hoya. strI gharane staMbha che, eTale tenAM vikAsathI tenAM kuTumbane ane samAjane vikAsa saMbhavita bane che. mAtA ane zikSikA tarIke prajAne yathArtha kramamAM ghaDanArI strI ApaNe joIe che. temAMthI ja dezane suyogya netAe sevako ane zasiko maLI zake, dezane vahIvaTa kSamatAvAna banI zake. Aje gaNataMtranI 21mI ujavaNInA prasaMge ApaNe maLI rahyA chIe. ApaNe have pukhta vayanA thayA eTale ke 1947 nI AjhAdI pachI janma lenArAo have matadAra banyA che. A veLA vicArIe ke ApaNe apekSita vikAsa sAdhyo ke nahIM ? AvuM AMtmadarzana karavuM jarUrI che. pramANikapaNe vicArIe te rAmajAze ke ApaNe bIjI ghaNI siddhi meLavI zakayA chIe, paNa nitAMta mahatvanuM ghaNuM nathI karI zakayA tene khyAla Avaze. yuvAna janatAmAM, navI peDhImAM Aje bhAre avyavasthA, aMdhAdhUdhI, gerazista ane hiMsA prasarI gaI che. AnA kAraNenAM mULamAM jaIe te jaNAze ke A lokone bALapaNathI pAyAnAM saMskAro maLyAM nathI. jo mAtAe kharA arthamAM jAgRta heta, ane pU. bApunI apekSA mujaba temaNe gharane mera sArI rIte saMbhALI lIdhA hota te, tevI mAtAnA putre Aje A jAtanuM vartana na dAkhavate. Aje ApaNI sAme A moTo koyaDo thaI paDayo che. dezanI vyavarathI ane vahIvaTa sAme moTI cunautI che. eka mAtAne putra A pAke te joIne ApaNe sau mAtAone vicAra Ave ke AnAM zuM kAraNe? temanAM zikSaNamAM kayAM apUrNatA rahI gaI che? gharamAM, bolamaMdira zALA ane kaeNlejomAM apAtuM zikSaNa barAbara che ke? jo nathI to te mATe zuM karavuM joIe? dezamAM sudhAraNAne kSetre aneka proge lAkha karoDanAM kharce thaI rahyAM che. tema khetIvADImAM anAja vadhAre sarUM pAke, tenI guNavattA kema vadhe, phaLaphaLAdi vadhAre sArA pakAvavA mATe, maraghAkukaDInI jAti sudhAravA mATe, are DhoronI olAda paNa sudhAravA mATe aneka janAo dvArA khUba kharca thaI rahyo che, paNa A badhuM jenAM mATe che te mAnavajAtinI guNa vattA vadhAravA sudhAravA mATe koI prAga mahatvane manAyo nathI te keTaluM moTuM durbhAgya che? - apUrNa (AjathI 50 varSa pahelAM yojAyelI vAda-prativAda (debate) sabhAmAM karavAmAM AveluM prativAda-pravacana~gatAMkathI cAlu) have bhagavAna rAmacaMdrajIe sItAne tyAga kIdhe te daSTAMta upara AvIe. prastuta sUtranA upadezake rAmanA A kRtyane bahu Azraya le che ane rAmacaMdranuM kRtya paNa evuM che ke temAMthI A sUcanAnA pratipAdakone ghaNuM AzvAsana maLe che. rAmanA A kRtyanuM vivaraNa ghaNA daSTibinduthI thaI zake ane tenA aucitya anaucityane nirNaya karavAmAM ghaNI bAbato lakSyamAM levI paDe. te sarva ahi karavA jatAM bahu laMbAI jAya, tethI saMkSepamAM bane teTaluM jaNAvIza. - jyAre rAmacaMdrajI sItA lakSmaNa sAthe pAchA pharyA ane amedhyAnuM rAjya pote svIkAryuM tyAre prajAgaNamAM sItAnA pUrvacaritra vize vAte cAlavA mAMDI ane te sAthe sItAe laMkAmAM rAvaNa pAse kevI rIte jIvana gALyuM haze te viSe AzaMkA teo karavA lAgyA. uttararAmacaritanI kathAne pramANa gaNIe te durmukha nAmanA jAsUse jyAre A vAtanI rAmacaMdrane jANa karI tyAre prajAne sItA pitAnI pAse hoya e nathI gamatuM ema vicArI rAmacaMdra sItAne lakSamaNa sAthe jaMgalamAM ekalI dIdhI. A vRttAnta uparathI mukhya prazna rAja ane prajAnA dhamene upasthita thAya che. je vartana prajAne na gamatuM hoya tevuM vartana rAjA karI zake ke nahi? athavA te zuM prajAmatane rAjA haMmezAM anusaravA baMdhAyela che? athavA te prajAne matanI yogya tulanA karI pitAne gya lAge tema AcaravAnuM rAjane svAtaMtrya che ke nahi? | mArA vicAra pramANe bIjuM kaMI paNa vicAryA vinA prajA kahe tema karanAra rAjA koI vakhata rAjyacakane UMdhuM vALI de, kAraNa ke prajA je dhAratI hoya te haMmezAM sAcuM ja hoya ema mAnavAne kAraNa nathI. prajA gADarIe pravAha che ane tenI mAnyatAo suvicAra ane dIrdhadaSTine avalaMbIne bhAgye ja cAlatI hoya che, paNa ghaNuMkharuM samayanA baLe udbhavela logaNIonuM te pariNAma hoya che. alabatta, prajAhitanI sAdhanA avazya rAjAnuM mukhya lakSya hovuM joIe, prajAmatanI gaNanA rAjyadharmanuM mukhya aMga che, paNa jyAM ja UMdhe mArge jatI jaNAtI hoya tyAM tene aTakAvavI ane supathagAminI karavI temAM ja rAjAnI kharI mahattA rahelI che. rAmacandra, A bAbatamAM ekAntadharmI hatI. prajAmata amuka hoya te pachI tethI anyathI vicAra karavo tene te adharma gaNatA. A Azayane avalaMbIne rAmacaMdra, eka sthaLe kahe che: : - snehaM dayAM tathA saukhyaM, yadi vA jAnakImapi / ArAdhanAya lokasya muJcato nAsti meM vyathA // ..., (lokonA ArAdhana arthe neha, dayA saukhya tathA jAnakIne paNa yoga karatAM mane jarA paNa vyathA nathI thavAnI.) A ekAntadharmamAM tulanAne jarA paNa avakAza nathI. A ja dharmanA vicAre sItAnI vizuddhine vicAra karyA vinA "prajA sItAnI virUddha che eTale mAre sItA na joIe." evA nirNaya upara teo AvyA ane sItAne tyAga kI. rAmacandranA tyAganI mahA te lokamatane anuryA te upara nathI, paNa je vAtane temaNe dharma tarIke svIkArI tenuM yathAyogya pAlana karavAmAM temaNe batAvelI tatparatA, aDagatA, daDhatA upara rahelI che. svadharma khAtara ATalI hada sudhIne bhega ApanAra jagatamAM virala hoya che. A kAryamAM rAmacandra darzAvela ni:svArthavRtti paNa eTalI ja stutine pAtra che. je sItA vinA pitAne Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 20 ghaDI paNa game evuM nahatuM te sItAnI prajAArAdhananA yajJamAM Ahuti ApavAno samaya Avyo tyAre bedhaDaka potAnI sukhasagavaDavicAra karyA vinA sItAnI Ahuti ApI dIdhI--A kAMI nAnIsUnI vAta nathI. bAkI rAmacaMdrajI je nirNaya para AvyA te nirNaya sAco hana ke khATo, athavA to rAmacaMdra prajAArAdhanAne mukhya lakSya tarIke svIkAryuM te ThIka karyuM ke nahi-A vivAdane prazna che. vicAra karatAM rAmacandranA uparokata nirNaya mane te jarApaNa nyAyI - Jastificable lAgato nathI. prajAnA sAdhAraNa gaNa rAjakuTuMbanI amuka vyakitane mATaeN apavAda bole te uparathI te vyakitane sadatara tyAga karavA e atyAre te koI paNa rIte gaLe utare tevuM nathI. meTA mANasA mATe sAcA khoTA apavAdo belavAnI sAdhAraNa kone bahu Teva hoya che te ApaNane kayAM ajANyuM che? je prajAne sItAnA cAritrya viSe zaMkA hatI te laMkAmAM karI hatI tevI ja agnizuddhi puna: ayodhyAmAM temaNe karavI joItI hatI, athavA prajAnA saMzayanivAraNArthe evA bIjo koI upAya yojavA joIto hato, parantu rAjarANI ane te paNa sagarbhA strIne jaMgalamAM rakhaDatI nirAdhAra karI mUkavI ane te paNa halakA vargamAM pracalita lokavAyakA uparathI - A vAtamAM aucityanA aMza sarakho paNa dekhAto nathI. je eka bAjue ema kahevAmAM Ave ke meTAno dAkhalo nAnA le ane rAvaNanA ghera lagabhaga eka varSa rahelI, ane tethI zaMkita cAritryavALI thayelI sItAne rAmacaMdra aMgata vyAmahane lIdhe gharamAM rAkhI mUke to prajAno strIvarga unmatta, ucchva khala banI jAya, patinI paravA na kare, ane jo pati teno virodha kare to strIo sItAnuM dRSTAMta eMbhaLAvI pationAM moDhAM sIvI le (Ama vicAravuM keTaluM vyAjabI che te sAmAnya buddhie tarata samajAya evuM che chatAM paNa ApaNe keTalAka samaju varga AvA mata dharAve che) to bIjI bAjue ema kAM kahI na zakAya ke mahAnano jaina jata: sa vattvA: e niyamAnusAra rAmacaMdranuM A duSTAnta laIne prAgaNanA puruSavarga peAtAnI strIo para Avela atyAcAra karatAM zIkhe, jarA paNa strIo upara zaMkA AvatAM athavA te lokomAM tenA viSe carcA thatAM temane gharabahAra kADhI mUkavA mAMDe ane A rIte samagra samAja vyavasthAne pAme? uparanI carcAthI eTaluM spaSTa thayuM haze ke rAmacaMdranuM dRSTAnta prastuta sUtranuM samarthana karavA mATe koI paNa rIte yogya nathI. jyAM rAmacandranA kAryanuM nyAyyatve vivAdAspada hoya tyAM tenA upara prastuta sUtranuM maMDANa mAMDavuM te DagamagatA pAyA upara ImArata caNavA jevuM che. have dharmasaMkaTanA--Conflicting duties-Relative dutiesnA prazna upara AvI lekhake bahu laMbANathI lakhyuM che. kharekhara A praznanI yogya AleAcanA karavI te ati kaThina che. A praznane nItizAstra sAthe bahu nikaTano saMbaMdha che. jyAre eka dharmanuM bIjA dharma sAthe saMghaTTana thatuM hoya tyAre kayA dharmanA bhAge kayA dharmane svIkAravA tenA nirNaya karavA ati muzkela che. parantu A mahAna praznane prastuta sUtra sAthe bahu saMbaMdha nathI. jayAre eka bAjue amuka kArya zuddha hAya. ane bIjI bAjue lAkamatathI virUddha hAya tyAre te zuddhanA pakSamAM ja nirNaya thavA joIe e to uparanI carcAthI suspaSTa thayuM ja haze. eTale ApaNA sUtranI carcAmAM dharmasaMkaTanA praznane have bahu AvakAza rahetA nathI. jyAre nItinA sarvamAnya be niyame sacavAI zake tema na hoya, jyAre eka pharaja bajAvatAM bIjA phrajanI avagaNanA karavI paDatI hoya, jyAre amuka vyakita taraphanA dharma bajAvatAM bIjI vyakita pratyenA dharmane bAdha Avata hoya tyAre, je mAnasika kalaha UbhA thAya che tenuM nAma dharmasaMkTa tA. 16-2-19 kahevAya. sArAMza ke karyuM kArya zuddha athavA zuddhatara che tenA nirNayamAM dharmasaMkaTanA praznane sthAna che. A bAbata vidrAna pakSakAre Apela muni pAse thaIne nAsI gayelA haraNa viSe pattA levA AvanAra zikArInA dRSTAnta uparathI vadhAre spaSTa thaze. muni ahiM zuM kare? satya bole to muganI hiMsA thavA saMbhava che; jUThuM bole to paNa satyavratanuM ullaMghana thAya che. munine vicAra karatAM jema yogya lAge tema vartavAnA adhikAra che; paNa A bAbatane lakasaMmati ke lekavirUddha sAthe kazI levAdevA nathI te dekhItuM che. AvAM bIjAM paNa aneka dRSTAMto maLI zake tema che. jUThThuM belatAM eka mANasa phAMsIe caDhatA bacI jatA hoya to kema karavuM? eka pakSe mAbApanuM dila dubhAtuM hoya, anya pakSe samAjahitane hAni pahoMcatI hoya, tA kema karavuM? AvA aneka praznonA ukelathI ApaNA sUtrano prazna tadna nirALA che e bhUlI javuM na joIe. vidrAna pakSakAre peAtAnA pakSanI siddhinA arthe bhagavAna RSabhadevanA putra bharatanuM je dAna ApyuM che te te bahu ja Azcarya pamADe tevuM che, kAraNa ke mArA namra maMtavya pramANe A dRSTAnta to prastuta sUtranuM khaMDana karavAne badale ulaTuM khaMDana kare che. RSabhadeva bhagavAnane kevaLajJAna thayAnI tathA petAne cakraratna prApta thayAnI eka sAthe khabara maLatAM bharata mahArAja vicAra vamaLamAM guMcavAya che ke prathama vaMdana kone karavuM? cakraratnane ke RSabhadeva bhagavAnane? sAmAnya rUDhi athavA lekAcAra cUkraratnane vaMdana karavAno hatA, paNa prastuta saMyogamAM RSabhadeva bhagavAnane vaMdana karavAnA asAdhAraNa dharma UbhA thayA che ema samajI, lokAcAranI avagaNanA karI, bharata cakravartI RSabhadeva bhagavAnane namaskAra karavA gayA, A zuM siddha kare che tene vicAra karavAnA vAcakavargane soMpuM chuM. bharatacakravartInuM daSTAnta bhAMgI paDaze evI AzaMkA thaI hoya tevI rIte AgaLa jatAM vidrAna pakSakAra lekavirUddhanA navIna ja artha sUcave che. teo levirUddha eTale 'paralAka virUddha' athavA lokottara virUddha' eTale "je karavAthI paralAkamAM ApaNane mAThAM phaLa cAkhavAno prasaMga Ave evuM" evA artha ka2e che. A artha mAtra upajAvI kADhelA ja jaNAya che, kAraNa ke A lokamAM paralokanI kalpanA kadi paNa ghaTI zake tema nathI. vaLI takarAranI khAtara mAnIe ke teonA artha sAcA che te ahiM prazna e UbhA thaze ke je zuddha hAya te vaLI paralavirUddha hoI zake kharU? A praznanA uttara teo Apaze ? have vidrAna pakSakAranA lekhane aMge eka bAbatano ullekha karavA bAkI rahyo che. teone mAtra zuddhane vaLagI rahenArA ane leAkAne te vAta game che ke nahi teno vicAra nahi karanArA ekAnta vAdI-kadAgrahI-dareka vastune mAtra eka ja daSTie jonArAlAge che, ane lekAbhiprAyane Adara ApanAraanekAntavAdI eka vastune aneka daSTibinduthI jaoNnArA lAge che. AnA uttara ApatAM prastuta sUtra pharIthI vAMcavA--vicAravA temane vinaMti karUM chuM ane pUchuM chuM ke ApaNA sUtramAM kayA vAdanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che? vicAra karatAM jaNAze ke ekAntavAdanuM aNIzuddha prati pAdana to A sUtramAM ja karavAmAM AvyuM che. sUtra ema kahe che ke "game teTaluM zuddha hAya paNa leAkaviruddha hoya to tamAre te na karavuM, na AcaravuM." A sUtrane mAtra lokasaMmatinI ja apekSA che, je kAMI karavA mAMge te lovirUddha che ke lAsaMmata che te ja daSTibindu rAkhIne karavuM vA na karavuM e A sUtrano sAra che. vaLI zuddhane vaLagI rahenArane ekAntavAdI kahevA te 'zuddha' zabdanI yathArtha samajaNane! abhAva sUcave che. 'zuddha' eTale badhA dRSTibinduthI je karavA lAyaka lAge, cita lAge te. 'zuddha' zabdanA garbhamAM sarva daSTibindunA samuccaya rahelA che. samagra sUtra te ekAntavAdanA pratiSedha kare che. ahiM vidrAna pakSakAre je sUtranuM bahu samartha rIte samarthana karyuM che te sUtranA khaMDananA viSaya samApta thAya che. upasaMhArarUpe mAre bahu thoDuM kahevAnuM che. bhe yadyapi zuddhaM lokaviruddhaM nAkaraNIya' nAcaraNIyam / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 162-69 prabuddha jIvana nI virUddha game eTaluM belIe, paNa bAlyA pramANe vartanArA ApaNAmAM bahu gheADA hoya che. ApaNI jIvananI raheNIkaraNI tapAsatAM mAluma paDaze ke ApaNI jIvanagati aMdha mANasa jevI - jANItA mArge ADaavaLe joyA vagara cAlyA javA jevI - hoya che. sau kare che mATe ApaNe paNa e pramANe karavuM joIe e vRtti ApaNAmAM pradhAnapada bhAgave che. ApaNe sau leAkaTIkAnA bhIrU chIe. Ama na hovuM joIe. ApaNA jIvananA aMze aMzamAM ApaNI buddhimAno prabhAva pragaTavA joIe. sAmAnya prANIothI ApaNI bhinnatA darzAvanAra vicArazIlatAne vivekazIlatAno guNa ApaNA samagra vartanamAM pratyakSa thavA jeIe. jee lekamatane valaMbIne peAtAnuM jIvana race che tenAmAM vyakitatva pragaTa thatuM nathI, je peAtAnA vyakitatvanI chApa samAja upara pADatA nathI te samAjanuM nirjIva aMga che ema samajavuM. potAnA matathI lokamata judA paDe tyAre peAtAnA matane chupAvI lekamatanA 'gANAM' gAvAM te samAja sAthe chetarapiDInI ramata ramavA jevuM che. A vicArakrAntinA kALamAM sAmAjika jIvananA dareka vibhAga upara bahu svataMtrapaNe vicAra karavAnI ane yogya lAge te sudhArA karavAnI--sUcavavAnI bahu jarUra che. ApaNI leAkamatane AdhIna thaIne cAlavAnI pUrANakALathI cAlI AvelI rItie ApaNane ghaNuM nukasAna karyu che, vyakitajIvana ke samAjajIvanamAM yatkiMcita paNa vikAsa thatA aTakAvyo che. have to navajIvananA navA camakAra sAthe sateja thaIne darekane potApaNuM dAkhavavAne samaya che. lekakItinA pUjArI thavA karatAM potAnA vicAro upara makkamapaNe UbhA rahevAmAM ja kharo puruSArtha che. AvA mANasa nathI potAnI jAtane chetarato ke nathI samAjane chetaratA. samAja tenA amuka vicAro aMgIkAra karI zake tema na hoya tenA vAMdhA nahi, parantu samAja pratye teNe dAkhavelI pramANikatA mATaeNsaccAI mATe tene jeTalA dhanyavAda ApIe teTalA ochA che. lekamatanuM aMdha anukaraNa lokaprasAdanI vAMchanAnuM ja pariNAma che. lekaprasAda e ja maLyA che. Aje jene samAja dhikkAratA hAya che tenI kAle samAja pUjA kare che. lekakIrti viSe kalApinuM nIcenuM kathana bahu mananIya che. "kIrtine sukha mAnanAra sukhathI kIrti bhale meLavo. ' kItimAM mujane na kAMI sukha che, nA lAbha kIti taNe, "peluM che jaga ne nakI jagatanI pelI ja kIti dise, "peluM A jaga zuM thatAM jagatanI kIti saheje maLe. "e peAlaNa tyajI janAra kadie kIti na pAmI zake, "lokonI apakItimAM hRdayanI sAcI ja kIti vase; "evI kIti taNuM mahatva kadie leko na joI zake, "dekhe netra bhale parantu grahaNe nA sUrya jhAMkhA paDe." jevI rIte mANasa mANasanI khuzAmata kare che, tevI rIte mANasa samAjanI paNa khuzAmata kare che--AvI khuzAmatathI samAjanI pragatino aMta Ave che. ane Akhare pragativihIna samAjane vidhvaMza thAya che. samAjanA moTo bhAga ajJAna varga heya che, tene samaju varga dore che. jyAre samaju varga samAjane doravAnuM kama mUkI daI ajJAna varga kahe tema kare ane nacAve tema nAce, tyAre maLelI samajaNanA artha zuM? ApaNA vidrAna vargamAM niDaratA ane satyapriyata!nI je khAmI che te dara thAya ane teo leAkItinI upAsanA cheDI daI lokahitacintanamAM manane yAje ane te cintananA pariNAme satya lAgelA siddhAntone, samAjanA svIkaraNanI paravA karyA vagara, game teTalA AmabhAge AcaraNamAM mUkatA thAya e zubhecchA sAthe A lekhanI samApti karavAmAM Ave che. paramAnaMda samApta 221 (1 bALa manAvikAsa (A pustakanA lekhaka che mArA mitra zrI ramaNalAla paDhela. teo jANItA Psychoanalist-manevizleSaka che, pustakanI kiMmata g2a. 6-50 che ane mesarsa ena. ema. tripAThI prA. li. prInsesa sTrITa, muMbaI - 2, A pustakanuM prAptisthAna che. A pustaka mArI pAse avale kana mATe ghaNA vakhatathI paDayuM hatuM, paNa mane vijJAna mArA abhyAsano viSaya na hoIne mArI ema IcchA hathI ke A viSayanI jANakAra vyakita pAse tenuM avalekana karAvavuM. sadbhAgye karyuM kAleMjanA AdhyApikA bahena sau. harSidAbahena paMDita jeo prastuta viSayanuM adhyayana karAve che temaNe A javAbadArI svIkArI ane pariNAme je lakhANa maLyuM te nIce pragaTa karavAmAM Ave che. paramAnaMda) mAbApane mArgadarzana ApavAnA hetuthI bALakone arpaNa karAyeluM A pustaka bALakanA manaeNvikAsa mATe kaI kaI vigato dhyAnamAM rAkhavI joIe tenI jhINavaTabharI rajUAta kare che. pustaka cAra bhAgamAM vaheMcAyeluM che, jemAM bALapaNanI avasthA, bALakanA AvakAra, enI avajJA ke smRtipAlana, bALakanuM parAvalaMbana, garbhamAMnuM enuM jIvana, bALakanA janma pachInI vividha bhUmikAo, mananuM baMdhAraNa vagere upayogI pAsAMnI chaNAvaTa karavAmAM AvI che. bALakane mATe sAmAnya rIte ApaNe tyAM eka vargamAM evI mAnyatA haju ya pracalita che ke bALakane jema vALIe tema vaLe. AthI ene saMskArI banAvavuM hoya to enA para dhAka rAkhavI ne enA vartana upara 'Ama karAya, Ama na karAya' evA niSedhAtmaka niyamo lAdavA jarUrI che. bIjo varga mAne che ke bALakane khUba lADa laDAvIe ane enI dareka IcchA paripUrNa karIe to ja enuM vyakitatva Icchita rIte ghaDI zakAya. trIjo varga evuM mAne che ke bALakane janma Apyo che. pharaja tarIke mAtra enuM pAlana karavuM ne enI zArIrika jarUriyAte saMteSavI eTalI ja mAbApanI pharaja che enuM vartana ghaDavAnuM kAMI mAbApanA hAthamAM nathI, A pustaka A traNe ya varganAM mAbApane bALaucheranI samaja pUrI paDe che emAM zaMkA nathI. bALakanA vyakitatva-dhaDataramAM mAbApane, kuTuMbane, samAjano ke rASTranA phALe zuM che te paNa A pustaka samajAvI jAya che. eTale aMze zrI ramaNalAla paTelanuM "bALa mane vikAsa" upayogI nIvaDe evuM jarUra che. Ama chatAM A pustakanI keTalIka UDIne AMkhe vaLagatI maryAdAo pratye paNa dhyAna doravuM jarUrI che. pustakanI gUMthaNI ghaNI zithila che. chellA be vibhAgo pahelA mUkayA hota te AMzika phAyado thAta. pAna pAMca para lekhaka 'bALakanI jIvanazakitanI pAMca judI judI bhUmikAe evA zabdaprayoga kare che, paNa eno ullekha te cheka seLamA prakaraNamAM pAna 117 thI zarU thAya che. vaLI lekhakano vicArataMtu mane vijJAnanA kSetranI eka ja vicAradhArAne pratibiMbita kare che e paNa saheja khe evuM che. zrI paTela vyavasAye manevizleSaka che. eTale emanA cintana para phIDanI asara hoya e svAbhAvika che; paNa DroIDanA avasAna pachI A kSetre ghaNuM pANI vahI gayuM che, enI noMdha emaNe lIdhI na hovAne kAraNe navA ciMtanapravAhonuM pratibiM ApaNane tI pustakamAM karyAMya jovA maLatuM nathI. lekhakanA manamAM fAIDa-ciMtana viSe gUMcavADo nahIM ja hoya evuM mAnI laIe te paNa A avalekanakArane nathI samajAtuM ke 'sunnata' zabda frAIDe vAparelA Castration nA paryAya tarIke kema vAparyo haze? sunnata eTale te "Circumcise." e zabdane binajarUrI prayoga vAra vara thayo hoya evuM paNa lAge che. AkhA pustakamAM A zabda anekavAra vaparAyuM che. lekhake kayA zabdanA gujarAtI paryAya "aMtakaraNa" (pA. 165) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 prabhu jIvana tA. 16--19 -- -- - me che te spaSTa thatuM nathI. Conscience hovAnI zakayatA che, paNa ene mATe to gAMdhIjIe aMtarAtmA' zabda jIne ApaNI ritA ke dvidhA kayAranI ya TaLI che. Psychosis eTale 'gAMDapaNa ane (Neurosis), eTale mAnasika bImArI' ema mAtra kahevAne badale thoDI vadhu spaSTatA karI hota to? A paryAya vize pUratI samajatI na ApI hovAthI ane baMne prakAranA mAnasika rogonAM lakSaNa ne varNavyAM hovAthI sAmAnya vAcakanA manamAM gerasamajUtI thavAnI pUre saMbhava che. , ati ahaMnuM kArya ahaM pAse naitika guNanI mAMgaNI karavAnuM ane AdarzanuM ghaDatara karavAnuM che" ema (pA. 17) kahyA pachI turata "ati ahiM ajJAtapaNe enI saghaLI pravRtti kare che ane ajJAta astitva dharAvatA ra. atiahaM para buddhicAturyanI, vAstavikatAnI, samajanI ke AvelI vivekazakitanI asara thatI nathI." (pA. 194) ema lekhake zI rIte kahyuM haze? ati ahama Super ego IDanA matAnusAra paNa nItine ThekedAra che ja. kadAca zaratacUkathI te AvuM virodhAbhAsI vidhAna nahIM thayuM hoya ne? . pustakanuM suMdara mukhapRSTa ne sApha chapAI (joDaNInI atyaMta bhUle kadAca pahelI najare dhyAna na kheMce te paNa) thI ekarSAIne pustaka vAMcavA besIe tyAre ene pUruM karavA mATe IcchAbaLane ghaNuM majabUta karavuM paDe che. lakhANanuM saMkalana - judAM judAM pAsAMnI ghaDI barAbara ukalatI na hovAne lIdhe - nabaLuM lAge che. vastunI rajUAta samajavA mATe paNa saghana prayatna jarUrI bane che. bIjI AvRtti veLAe bhASAsauSThava jALavIne saMkalana sugrathita karavAmAM - Avaze ane punarAvartana TALavAmAM Avaze evI apekSA rAkhavI kheTI nathI. ekapakSIya, ekamArgIya phaiIDavAdI vicArasaraNIne samajavA mATe pustaka jarUra upayegI che, paraMtu phaiIDa pachI chellAM trIseka varSamAM mane vizleSaNakSetre je aneka avanavA vAstavavAdI pravAho vahyA che ethI IDavAdane na vaLAMka maLe che. A pravAhone abhyAsa bALa mane vikAsanAM vividha pAsAM samajavA mATe khUba jarUrI che. navI AvRttimAM "chellAM traNa dasakAnI bAla mane vikAsanI vicAradhArA " evuM paNa eka prakaraNa umerAya te pustakanI guNavattA ane upayogitAmAM ThIka ThIka vRddhi thAya. ame paradeza AvelA vidyAthIo (amerikA - zikAgomAM rahIne mArisTara oNpha bIjhanesa e minisTrezana' e DigrI meLavavA mATe chellAM doDheka varSathI jagadIza mAnana" e DigrI meLavavA mATe chellA dastaMka vadhavA deg ena. zAha abhyAsa kare che ane sAthe ThIka ThIka dravyapArjana kare che. temanA taraphathI maLelo patra paradezamAM sthiravAsa karatA bhAratIya vidyArthIonA prazna upara vizeSa prakAza pADatA heIne nIce pragaTa karatAM huM AnaMda anubhavuM chuM. paramAnaMda) pUjya paramAnaMdabhAI, 15 mI jAnyuArI '69no "prabuddha jIvanane aMka zrI cImanabhAI zAha dvArA maLyo "paradezamAM sthiravAsa karatA bhAratIya vidyArthIo aMge" nA be lekha vAMcyA. baMne lekho je anusaMdhAnamAM lakhAyA che te prAdhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyAno lekha meM vAMcyuM nathI, paraMtu A be lekhe mAMthI ene sArAMza te maLI ja rahe che. prathama daSTie Apa lakhe cho ema De. kAntilAla zAhanuM lakhANa vadhAre paDatuM bhAvanAlakSI lAge che, jyAre zrI cImanalAla ca. zAhanuM lakhANa eka vyavahArika vicAraNA rajU karIne vAstavikatAne sAmane karavAnuM kahe che paraMtu, A baMne lekha vAMcIne huM thoDuM lakhavA prerAuM chuM. AmAM thoDA mArA aMgata vicAro che, thaDA mArA mitronA che - jemAM koI koI sAthe huM sahamata nathI paNa thatuM. paNa A badhA ja vicAra bhAratInA che ane huM ahIM badhe khUba pharyo eTale jANavA maLyA che. dareka sikkAnI be bAja hoya che. zrI dalasukhabhAIne je anubhava thaye te du:khada che. eka paNa vidyArthI temane evo na maLyo ke je bhArata pAchA javA taiyAra hoya te navAIjanaka paNa che. huM te zIkAgomAM ghaNAM bhAratIya bhAIne maLyo chuM ane maLato rahuM chuM. bIjA 20 thI 22 rAjya-StatesmAM pharIne tyAM paNa ApaNA dezavAsIone maLe chuM. ghaNI yunivarsiTIomAM bhaNatA vidyArthI mitrone ya maLe che. A badhAnI sAthe vicAronI Apale karatAM meM joyuM ke temAMnA 80 TakAne bhArata pAchA javuM che, tyAM ja sthAyI thavuM che. hA, 20 TakA evA paNa maLyA ke jeone ahIM ja rahevuM che ane pAchA javuM nathI. A 20TakAmAM cAra pAMca TakA pitAne bhAratIya kahetA zaramAya che. ( huM paNa temane bhAratIya kahetAM zaramAuM chuM.) paraMtu ghaNAkharAne dezamAM pAchA javuM che. hA, ahIM khUba ja mahenata ane kharco karIne varSo sudhI abhyAsa karyo hoya (dareka vidyArthIne abhyAsa karatI vakhate prati varSa 3000 DaeNlara kharca Ave che) eTale pAchA jatI vakhate ghaDI mUDI laI javAne vicAra thAya e svAbhAvika che. darekanA manamAM Ave ja khyAla hoya che ke pAMcathI sAta varSa sudhI ahIM rahIe ane thoDA paisA sAthe laI jaIe to pachI dezamAM vAMdho nahi. mArA thaDA aMgata mitro - eka te mArA rUma pArTanara ja - traNathI cAra mahinA pachI bhArata AvavA nIkaLe che. Ama, badhAne tyAM ja sthAyI thavuM che ane ahiMthI bhAratamAM sArI sArI kaMpanIo sAthe patravyavahAra karatAM badhAne khUba ja nirAzAjanaka javAbe AvyA che, chatAM teo nIkaLe che. badhA pAse M.S.nI DigrI che. khUba ja hoMziyAra ejIniyarsa che. zikAgomAM teo hajAra DolarathA paNa vadhu kamAya che. badhAMnuM khUba mAna che. have, dezamAM jyAre Ave tyAre temanI IcchA ane apekSA mahine rUA. 1000 maLe tevI hoya te taddana svAbhAvika che. ahIM, sAmethI evI dalIla thaze ke amerikAmAM jIvanadhoraNa UcuM che, paNa A dalIlamAM bilakula vajuda nathI. ahiM sAta oNlara kamAtA mANasane 110 ke 130 oNlaramAM aghatana pharanIcaranI suzobhita cAra rUmane epArTamenTa maLe che, harSidA paMDita TakA pitAne bhAratIya sAbhAra svIkAra jJAtidarzana: (zrI kacchI vIzA esavALa jaina jJAtinuM) prakAzaka : zrI kacchI vIzA osavALa caherAvAsI jaina mahAjanamuMbaI, tathA kacachI vIzA osavALa sthAnakavAsI jaina mahAjana muMbaI. kiMmata rU. 6-OO. leyakoza: saMpAdaka : zrI mohanalAla bAMThiyA tathA zrIaMdaciDiyA; prakAzaka : zrI mehanalAla bAMThiyA, 16, sI, Dovara lena, kalakattA - 29, kiMmata rU. 10-00. ' gAMdhIjI ane navI peDhI:lekhaka: revanDa phAdhara vAlesa, prakAzaka: gurjara graMtharatna kAryAlaya, mahAtmA gAMdhI roDa, amadAvAda - 1 kiMmata rU. 2-00 - saMsAra sAdhanA : lekhaka : revanDa phAdhara vAlesa, prakAzaka upara mujaba, kiMmata rU. 1-75. mudraNazuddhi prabuddha jIvananA AgalA aMkamAM pAnuM 206, kalama 1, trIjA pAragrAphamAM nRsiMhaprasAda chapAyuM che tenA sthAne narasiMhadAsa vAMcavuM. pAnuM 209, kolama 1 bIjA pAragrAphamAM harSadabhAI diveTiyA chapAvyuM che tenA sthAne harasiddhabhAI diveTiyA vAMcavuM. taMtrI: prabuddha jIvana Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-2-19 jyAre ApaNAM dezamAM rUA. 50,000 pAghaDI cA onarazIpanAM ApavA paDaze ane bhADAnA rUA. 200 alaga. ahiM jamavA tathA TrAnsapeTe "zananAM 60 DAlarathI vadhAre nahi...Ama chatAM ya, ghaNA ya bhAratIo bhArata AvIne ja sthAyI thavA mAMge che-alabatta dareke pete peAtAnI samayamaryAdA bAMdhI che ane plAnIMga mujaba AgaLa vadhe che. vaLI tyAM ema kahevAmAM Ave che ke paradeza jaIne vidyArthI peAtAnA dezane bhUlI jAya che. A paNa barobara nathI, thADA ja vakhata pahelAM tApI-narmadAnA pUranA samAcAra zikAgomAM badhAne maLelA, InDiyA esosIezananI eka ja apIlamAM 2000 DaoNlara bhegA thaI gayA. atre InDiyA esasIezana taraphthI dasa paMdara divase bhAratIya calacitrAnA kAryakrama hAya che, tyAre A kAryakramamAM anya rokANAne jatAM karIne dareka bhAratIya hAjara rahevAnA ja. zikAgomAM to ghaNI vakhata khUba ThaMDI hoya che Temparecara 0deg thI paNa nIce hAya to paNa hajArathI bArase bhAratIya AvavAnA ja ane te paNa 4050 mAIla dUrathI nahi paNa sA sa mAIla dUrathI paNa AvavAnA. AmAM calacitrA karatAM badhA dezI bhAIone maLAze ane premathI vArtA thaze e ja bhAvanA hoya che. 'prabuddha- jIvana'nA baMne lekho meM ahIM mArA ghaNA mitrane vaMcAvyA che, abhiprAyo paNa meLavyA che. ghaNAne DA. kAntilAla zAhanA lekhanAM ghaNAM avataraNa saheja vAMdhAjanaka - vadhAre paDatAMpaNa lAgyAM che. ghaNAM vidhAna mane paNa evAM lAgyAM che, paNa hu jarA bIjI rIte jouM chuM. A lakhANa pAchaLa DaeNA. kAntilAla zAhanI bhAvanA ucca che. bhAvanAnA AvezamAM vadhupaDatuM lakhAI javAya e judI vAta che. paNa darekane potAnA svataMtra abhiprAya hoya che. zrI cImanalAla ca. zAhanA lekha badhAne gamyo che, temAMthI ghaNuM jANavAnuM maLyuM che. paristhitino sAmano karavA ja rahyo. zarUAtamAM tyAM AvIne gheTuM du:kha paNa sahana karavuM ja rahyuM "A emanI vAta sAcI che. ahiM sthira thavA IcchatA bhAratIya bhAIonI eka be dalIla A che ApaNA dezanuM citra samagra rIte jotA khUba ja nirAzAmaya lAge che. annakSetre-rAjakIya kSetre - Arthika kSetre-eTale dezamAM jaIne dezanAM praznamAM vadhAro karavA karatAM ahiM rahIe emAM ja dezanI sevA che. bIjuM ApaNA badhAnA vaDIlA gAmaDAmAMthI vadhu kamAvA zaheromAM AvyA - te, have te kema pAchA gAmaDAmAM, kamAI lIdhuM che tyAre, pAchA jatA nathI? meM dalIla karI ke e te ApaNA ja deza che --zuM zahera, zuM gAmaDuM- tyAre javAba maLyo, evI saMkucitatA zuM kAma ~ mAro deza zA mATe? mAruM ja vizva ema kahAne ! DaoN. kAntilAla zAhanI sUcanA - kAyadAdrArA paradeza janAra upara pratibaMdhanI - mahadaMze geravyAjabI lAge che. kAraNa A badhA dezA pAsethI vijJAna, audyogika ane dareka kSetre ApaNe ghaNu zIkhavAnuM che. A ApaNA dezamAM zakaya nathI ja. ahiM dareka vidyArthIne zIkhavAnuM maLe che anubhava maLe che. ahiM AvI dareka jaNa paheluM lesana jAta mahenatanuM lye che. zArIrika zrAmanI suga ahiM ghaTADavI paDe che. mArA ja dAkhalA ApuM. bhAratamAM huM tadRna parAvalaMbI hatA, ghare koI banAvI Ape tyAre ja cA pIvAnI ke jamavAnuM. ghare badhuM kAma ghATI karI jAya - IsI paNa bahAra karAvato. tyAre ahiM to nAnAthI mAMDI dareka meTuM kAma hAthe ja karavAnuM. savAre UThIne kAme ja lAgavAnuM. roI karavAnI, kapaDAM dhovAnAM, ghara sApha karavAnuM, vArANo dhAvAnAM. kayAMya koI mANasanI madada na ja maLe, hA, kapaDA vigere dhAvAmAM oTomezananI madada maLe. oNphisamAM 223 paNa khuna nahi, AkhA amerikAmAM DrAIvaro AMgaLIne veDhe gaNAya eTalA. ahiM DrAIvara poSAya ja nahiM. 5000 DaeNlara pagAra kamAtA mANasa paNa tarasa lAge to UbhA thaIne pANI pI Ave. koI pAse mAMgavAnuM zAnuM? amerikA dareka kSetramAM bhArata karatAM AgaLa che. eTale ahiM vidyArthIono anubhava Adhunika sAdhanAnA hoya che, jyAre tyAMnA vidyArthIo A vaijJAnika zAdhAnAM upayogathI ajANa hoya che. bAkI ApaNe tyAM dezamAM vidyArthIne kaI rIte bhaNavuM, kevI rIte bhaNavuM, kaI bhASAmAM bhaNavuM te jo sarakAra ane yunivarsiTIvidyArthInI IcchA vagara paNa tene mATe nakkI karatA hAya te te ja sarakAra ane yunivarsiTInI pharaja che ke taiyAra thayela dareka vidyArthIne tenAM kSetramAM yogya kArya maLI rahe te aMge ghaTatA pagalA levA ... zrI cImanalAla ca. zAhanAM ghaNA sUcana bahu ja yogya che. je kAraNe vidyArthIone tyAM AvatA, AvIne tyAM rahetA aTakAve che te dUra karavAne prayatna karavA ja joIe. jema koI mAbApa paisA khAtara potAnA putrane gumAvavA taiyAra na hoya tema ahiM AvelA vidyArthIo paNa potAnA svajanone gumAvavA taiyAra na ja hAya. paNa tyAM AvIne saMpUrNa yogya nahiM to kaMI nahiM paraMtu sArA sthAnanI te AzA hoya ja. ApaNe AzA rAkhIe ke najIkanA gheADAM varSomAM ApaNe badhA ahinA vidyArthIo ane tyAMnA badhA vaDIlA AvuM yogya vAtAvaraNa taiyAra karI zakIzuM ? ahiM eka vAta huM khAsa jaNAvavA mAMguM chuM ke paradezamAM rahetA bhAratIyo - khAsa to vidyArthIo - badhI paristhitine jANe che. pete zuM karavuM - kayAre pAchA pharavuM te aMge teo sajAga paNa che, te loko je rIte kauTuMbika ane sAmAjika jIvana gumAvI rahyA che teno khyAla karIne, mane te| khAtarI che ke, badhA potapotAnI samayamaryAdAmAM pAchA pharaze. pAchA nahi AvavAnA vicAra karIne beThelA paNa vahelA meDA samajaze ja. zrI cImanabhAInAM zabdomAM kahu to - je loko nahi samaje, keTalAka khoTA rUpiyA nIkaLaze te temanA nasIba. zrI cImanabhAInAM eka vidhAna sAthe huM sarvAMze saMmata thAuM chuM ke badhA videzeAnA bIjA dezane madada karavAnA prayAsa pAchaLanA hetu te dezamAM potAtaraphI eka varga UbhA karavAnA hoya che. U,SLA. mAM Avela koI paNa vidyArthI komyunIjhamane sakhta virodhI thaI javAnA. tenAthI ulaTuM raziyA janAra karaze. aMtamAM 'prabuddha jIvana'nA ' prastuta aMka vAMcIne khUba ja AnaMda thayA. A aMka melavA badala mAre tamArA yuvaka saMghanAM maMtrI ane mArA banevI zrI cImanalAla je. zAhano AbhAra mAnavA joIe ane huM aMta:karaNathI mAnuM chuM. bhaviSyamAM paNa AvA jANavA jevA samAcAro mane maLatA raheze evI AzA asthAne nahi ja gaNAya. ApanI kuzaLatA cAhuM chuM. jagadIza zAhanAM vaMdana viSayasUci prakIrNa noMdha : gAMdhI vicAradhArAnA zraddhAvAna puraskartA svargastha zrI maganabhAI desAI, jaina dharma vizva dharma ? eka cintana, bhArata jaina mahA maMDaLano paripatra muMbaImAM arAjakatAnAM cAra divasa bI. pI. sI. sI. nA pramukha zI e. ke. hAphIjhakAnuM nivedana prajAsattAka dina - prIti bhojana prasaMge thayelAM pravacano. zrI paramAnaMdabhAInuM AvakAra nivedana atithi vizeSa sau. pUrNimAbahenanuM preraka pravacana. yadyapi zuddha, loka viruddha, nAkaraNIyaM, paramAnaMda nA caraNIyama bALaka mane vikArA (avalokana) ame paradeza AvelA vidyArthIo navI duniyAmAM--12 paramAnaMda paramAnaMda paramAnaMda harSidA hita jagadIza zAha dalasukha mAlavaNiyA pRSTha 213 214 215 216 217 219 221 222 224 (4 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 prabuddha jIvana tA. 16-2-69 -- - -- - - - - - - duniyAmAM -12 - ' . S ' R ' : g"bA" .: mANasajAtinuM Ayu kudaratanI tulanAmAM ghaNuM ja ochuM che, gAra ke suzobhanamAM kudarata zuM karI zake che tenuM tAdazya citra kharI rIte kAMI ja nathI ema kahIe te paNa cAle. mANase sRSTimAM A guphAo pUruM pADe che. pravezadvArathI UMDAne UMDA jaIe ane je pradAna karyuM che te tenI pitAnI AvazyakatAmAMthI nimita AgaLa ne AgaLa vadhIe tema tema navAM dazya upasthita thAya. che. paNa kudarate anAdi kALathI je navanirmANa karyA che tene tAga A badhuM pANInA pravAhe ja banAvyuM che. atyAre paNa nAnAM jharaNAM le asaMbhava che. eka jIvasRSTine ja vicAra karIe te paNa temAM vahe che. temAM mAchalIo paNa che. 84 lAkha jIvani kahIne zAstrakAra tethI AgaLa gayA nathI. paNa vahema ane aMdhabhakita kAMI ApaNA bhAratIone ja IjAro jema mANasa pitAnI AvazyakatA samajIne sarjana kare che tema kudarata- nathI. gaMgAjI uparathI gADI pasAra thatI hoya tyAre yAtrIo mAM paNa evI koI AvazyakatA UbhI na ja thaI hoya ema te gaMgAjImAM nANuM nAMkhe che. ahIM paNa guphAnA darzane Avela kema kahI zakAya? badhuM ja jaLabaMbAkAra hatuM ema zAstromAM vAMcyuM mAnavasamUha- nAnA dezane - nAnI jAtino-evuM ja karatA najare che. vedamAM te vaLI e vize aneka taraMgo jovA maLe che. brAhmaNa paDe che. guphAmAM pANInAM jharaNAM joyAM eTale dhaDAdhaDa nANuM temAM paDavA lAgyuM, puNya kamAvAnI daSTie ja te. AmAMthI gata varSomAM granthomAM to vaLI jalapralayanI je carcA che temAM eka mAchalI 43542 oNlara kensara jevA roganI sAravAra mATe vaparAyA che. mAnavakuLanA AdipuruSa manune jaLapralayanI cetavaNI Ape che ane jaina zAstra jaNAve che ke pRthvImAM jIva che. vaijJAniko AmAMnI manune temAMthI bacI javAnI tarakIba paNa batAve che. tene anusarIne Skyline guphAmAM saMzodhana karI rahyAM che. temAM betraNa sthaLoe te bacI jAya che. sarvane nAza thaye paNa eka mAtra manu bacI gayo. sapheda padArtha (Anthodites) che, je 7000 varSamAM eka iMca vadhe pariNAme ApaNe astitvamAM chIe. AvA pralaye keTalIvAra che tema vaijJAnikonuM mAnavuM che. tethI te sthAne surakSita rAkhavAmAM AvyA che ane te laTakatA padArthone koI aDe nahIM tevo prabaMdha thayA haze te koNa jANI zake che? chatAM paNa jIvasRSTi karyo che. meMdAthI paNa vadhAre ujavaLa, padArthanI banelI zeva laTakatI vidyamAna che e hakIkata che. jaLapralaya osare eTale hoya tevuM dazya che. nadInALAM, pRthvI, tenA uparanA parvata e badhuM dazya bane. A badhuM vividharaMgI patthare jevAM maLe che te to kharuM, paNa hajArokoNe karyuM? zAthI thayuM? eTaluM te nakkI ja che ke, A badhI jaLanI lAkhe varSanA pANInA pravAhanA mArathI te eTalAM badhA lIsA. banI gayA che ke ApaNane te ghasIne taiyAra karyA hoya tevA ja karAmata che. A badhI jaLanI karAmato najare dekhAya che. AjanA jaNAya che. nirmala jalapravAhamAM guphAmAM upara laTakatAM zikharanuM vaijJAniko samudramAM je pahADo che tenI bhALa paNa Ape che. samudra jyAre pratibiMba joIe chIe tyAre e bhAna nathI thatuM ke A mAM paNa zikharabaMdhI pahADe ane aneka jalacare che. tenAM citro pratibiMba che paNa tAdRza zikharonI hAramALA ja dekhAya che, eka - vaijJAniko dekhADe che, te paNa joyA hatA. saurASTramAM mAMgaroLa pAse UMDI khINa joI rahyA hoIe tevuM bhAna thAya che. ' jamInanI aMdara eka jharaNuM vahe che ane temAM tene kAraNe mANasa - delavADAmAM chata para laTakatA kamaLanI AkRti kADhavAmAM AvI cAlI zake evo rahe te jharaNAthI jamInamAM banI gayuM che tema che ane tene vividha suzobhanethI alaMkRta karavAmAM AvI che. paNa sAMbhaLyuM hatuM. aMdara pANIe zI karAmata karI haze te jovAne A guphAonI chatamAM te AkRtiene pAra ja nathI. mANasa nIce avasara to maLyo nathI. Ubhe hoya ane upara se phUTa agara 150 phUTa jeTale UMcI A duniyAnI mAnavasarjita tAjamahAla jevI adbhuta vastuo chatamAMthI A vividha AkRtie laTakatI najare paDe che. guphAnI te mAtra AMgaLIne veDhe gaNAya teTalI ja che, paNa kudarate sarjela aMdara aneka stare krame nirmita thayA che ane badhAM staromAM adabhuta vastuone kAMI tAga laI zakAya tema che? bAlTImeramAM laTakaNI te che ja. jayAre ApaNe AgaLa vadhavAnA mArgamAM hatA tyAre zrI dilIpabhAIe AvI adbhuta kaLA jevAne avasara cAlatA hoIe tyAre ApaNI cAre bAju A vividha staravALI A vaoNziMgTanathI 70 mAIlanA aMtare mAnavasarjita nahIM laTakaNiyAthI alaMkRta guphA vIMTAI gayelI jaNAya che. keTalIka paNa kudarata sajita be meTI guphAo che. eka che. Skyline vAra te bhayaMkara paNa dekhAya che. AmAM ekaladokala mAnavI Caverns ane bIjI Caverns of Luray che. delavADAnI pharato hoya to te mUMjhAI ja jAya tevI tenI AMTIghUMTI che. kaLAkArIgarImAM mAnavakArIgarI zuM karI zake che tenAM darzana guphAmAM eka moTA hola jevI jagyAne devaLa kahevAmAM Ave saheje thAya che, paNa ahIM te mANasathI paNa vizeSa zakita che. ane eka ThekANe te guphAnA pattharanI vaccethI saMgItanA vividha saMpanna kudaratanI kaLAnAM darzana thAya che. pRthvInA pahADo te joyA sUro ramatA mUkavAmAM AvyA che. ethI vAtAvaraNa AnaMdamaya bane che. che, temAM zikharo krame skUlathI sUkSma thAya che. paNa ahIM te UMdhA eka ThekANe vaLI prakAzanI yejanA evI che ke savAranA uSAkALathI laTakatA zikhare; jANe ke pRthvIne ja UMdhI pADI dIdhI hoya. mAMDIne rAtanA caMdranA ajavALAnA prakAzanI jhAMkhI krame krame karAvavAmAM AkRtio delavADAmAM te chevaTe parimita che, paNa kudarate Ave che. eka jharaNAmAM vaLI prakAza pheMkIne meghadhanuSyanI racanA enuM je nirmANa ahIM karyuM che te to gaNanA bahAra che. guphAmAM karavAmAM AvI che. nAnA nAnA coka ane chata upara laTakatA jhUma, jANe ke koI kudaratI rAjamahelamAM pharatA hoIe evuM dazya upasthita | guphAthI thoDe ja dUra pahADI pradezamAMthI mAtra sapharano AnaMda thAya che. lAkha varSo pahelA jalapravAhanA mArathI A kuda- levAnI daSTie lagabhaga 40 mAIla lAMbe pahADI raste banAvavAmAM ratI guphAonuM nirmANa thayela che paNa temAMnI Skyline AvyuM che, jyAM aneka sthaLoe pikanika karavAnI sagavaDe rAkha1937mAM jaDI AvI ane Luray 1878mAM maLI hatI. tyAra pachI tenI saphAI karI Aje lAkha DolaranI kamANI e vAmAM AvI che. rastA banAvavAmAM ane tenA surakSaNamAM amerikana guphAone dekhADIne karavAmAM Ave che. aMdara vIjaLI mUkavAmAM sarakAra ghaNI ja dhyAna ApatI hoya tema jaNAya che. bAlTImeramAM AvI che ane te paNa vividharaMgI, eTaluM ja nahi paNa, koI dariyAmAM ja eka Tanela banAvI mArgane TUMko banAvavAmAM Avyo kaLAkAranI salAhathI ja prakAzanI goThavaNI karavAmAM AvI che. AthI che. e ja prakAra meM DeTreAITamAM paNa joyo, tyAM paNa Tanela, ane gakAnuM kharuM satva prakaTa thAya che. prakAza sivAya bIjI koI vana brIja banenI vyavasthA che. guphAmAM 54 DIgrI jeTaluM tApamAna hatuM. A guphAomAM nathI. mAtra kudarata nimite je che te ja che. paNa zaNa- ' 23-11-68 . --- : " dalasukha mAlavaNiyA mAlika: zrI muMbaI jena yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 5-47, dhanajI sTrITa, muMba--3. sUdrasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1, Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 japrabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 39 : aMka 21 che. muMbaI, mArca 1, 1969, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 3 mULa adhikAra (tA. 1-2-'19nA aMkathI anusaMdhAna) che. bIjA prakArane kAyado te baMdhAraNamAM ja pheraphAra karate kAyadohave A praznane guNadoSa upara vicAra karIe. temAM be mukhya Constitutional Amendment, AvA prakArane kAyadA pArlamenTa mudA samAyela che. kare tyAre mAtra legislative process nathI, paNa Constituent (1) baMdhAraNa mujaba, mULa adhikAromAM koI adhikAra, rada , Power-baMdhAraNa ghaDavAnI ane temAM pheraphAra karavAnI sattAne amala karavAnI athavA nyUna karavAnI sattA pAmeMTane che ke nahi? kare che. je jajoe pArlamenTane mULa adhikAramAM pheraphAra karavAnI (2) AvI sattA pArlamenTane hovI jarUranI athavA ISTa sattA che ema TharAvyuM temaNe kalama 13 ne e artha karyo ke temAM che ke nahi? je kAyadAne ullekha che te sAmAnya kAyado, baMdhAraNamAM pheraphAra karate suprIma korTa samakSa pahelo prazna ja hato. korTe kAyadAne kAyado nahi. gelikanAthanA kesamAM je cha jajoe pAmenTane AvI artha karavAne che. tenI yogyatA athavA agyatA, jarUriyAta athavA sattA nathI ema TharAvyuM temaNe e abhiprAya Apyo ke kalama 13mAM binajarUriyAta, A prazna rAjakIya nItinA che je prajAnA cUMTAyela jaNAvela kAyadAmAM baMdhAraNamAM pheraphAra karatA kAyadAne paNa samAveza thAya che. mATe pArlAmenTa eve kaI kAyado karI zakatI nathI. pratinidhio-jene kAyadA ghaDavAnI sattA che-teNe nakkI karavAnA che. zaMkara prasAdanA kesamAM 1951mAM A praznane prathama cukAdo * Parliament represents the will of the people. suprIma korTe Apyo temAMnA be phakarAthI spaSTa thaze: jo ATalI ja vAta che te A bAbata ATale badhe matabheda kema "The State" includes parliament (article 12) and thaze? A praznano nirNaya baMdhAraNanI be klame upara AdhAra rAkhe "law" must include a constitional amendment. che. kalama 368mAM baMdhAraNamAM pheraphAra kevI rIte thaI zake tenI prakriyA Although "law" must ordinarily include (Procedure) batAvI che. sAmAnya kAyado sAmAnya bahumatIthI Constitutional law, there is a clear demarcation between thaI zake. baMdhAraNamAM pheraphAra karatA kAyadA mATe tenI agatya jotAM, ordinary law which is made in the exercise of legislative power, and Constitutional law which is made in exerviziSTa bahumatInI jarUra rahe che. vaLI baMdhAraNanA keTalAka bhAgo cise of constituent power." evA che je rAjyo ane kendra vaccenA saMbaMdhone lagatA che. Ama "We have here two Articles, each of which is widely to temAM kAMI pheraphAra karavo hoya te rAjyonI saMmati meLavavAnI phrased but, conflicts in its operation with the other. ' rahe che. kalama 368 mujaba baMdhAraNanA keI paNa bhAgamAM - pachI Harmonious Construction requires that one should be te mULa adhikArone lagate hoya te paNa - tenI prakriyA mujaba read as controlled and qualified by the other. pArlamenTa pheraphAra karI zake che. kalama 368 mAM e koI ullekha zaMkara prasAdanA kesamAM pAMca jajoe sarvAnumate A pramANe artha karyo. nathI ke baMdhAraNanA koI bhAgamAM pAmenTa pheraphAra karI na zake. galakanAthanA kesanA cha jaje jemaNe viruddha abhiprAya Apyo te pachI muzkelI kayAM UbhI thaI? temAMnA nIcenA phakarAothI matabheda spaSTa thaze. mULa adhikArone lagato je bhAga che tenI kalama 14 thI 34 "An amendment of the constitution is made che. te bhAganI zarUAtamAM kalama 13 mI che, jemAM ema jaNAvyuM only by legislative process with ordinary majority che ke A bhAgamAM (mULa adhikArone lagatA bhAgamAM) je adhi- or special majority as the case may be. Therefore, kArano ullekha che temAMthI koI adhikAra chInavI leta athavA jUna amendments under Article 368 or under other Articles are made only by Parliament by following the legikarato (take away or abridge) kAyade rAjya (State) slative process adopted by it in making other law. jemAM pArlamenTane paNa samAveza thAya che, karI zakaze nahi. ane In the premises, an amendment of the Constitution can e koI kAyado karaze te jeTale darajaje ullaMghana karate hoya be nothing but "law'. teTale darajaje te kAyado rada gaNAze. "Our Constitution adopted a novel method in the to TUMko muddo eTalo ja che ke je kAyadAno A kalama 13 mAM sense that Parliament makes the amendment by legisl lative process subject to certain restrictions and that the ullekha che te ka kAyado? kAyadA be prakAranA che: eka sAmAnya Amendment so made being "law" is subject to Article kAyade, sAmAnya bahumatIthI thAya te-By legislative process. 13(2)' . A kAyado baMdhAraNanI rUe, baMdhAraNa mujaba-under the Constitu- je pAMca jajoe zaMkara prasAdanA kesanuM samarthana karyuM temanI tion or in accordance with the Constitution the flyet vatI jasTIsa vAMchue kahyuM: Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 prabuddha jIvana ' , , tA. 1-3-19 prakIrNa nedha If we look at the quality and nature of what is paNa jyAM ekathI vizeSa artha thaI zake athavA karI zakAya, tyAM done under Art. 368, we find that it is the exercise of ajANapaNe, paNa pitAne abhiprAya jajanA nirNayamAM agatyano bhAga Constituent power.... and is very different from the exercise of ordinary legislative power.... What bhajave tevuM bane che. AvI sattA hovI na joIe, mATe nathI evA emerges after the procedure under Article 368 is gone nirNaya upara AvI javAya. Ama karavA jatAM, jo kAyadAnA artha through is not ordinary legislation but an amendment kare che eTaluM ja nahi paNa navo kAyado kare che je temane adhiof the Constitution which becomes a part of the funda kAramAM nathI. golakanAthanA kesanI samIkSA karatAM, mahArASTra rAjyanA mental law itself." eDavokeTa janarala sIravAIe kaTAkSamAM kahyuM che: galakanAthanA kesamAM ApaNAM AkhA baMdhAraNanI khUba jhINavaTa "But apparently, modern theories of Judicial pUrvaka ane vistArathI chaNAvaTa thaI che. bIjA dezanA baMdhAraNonA function in a dynamic society conser; on the highest ullekhe thayA che ane vidvattApUrNa ane sabaLa dalIla sahitanA court of the country and on that court alone, a power cukAdAe banne pakSe apAyA che. to make laws for the country, including an amendsAmAnya janane Azcarya thAya ke kAyadAnA artha karavAmAM ment of its constitution, a power denied to Parlia ment ..... It is submitted that such claim made for vaLI ATale badhA tIvra matabheda zuM? the Judicial function have no place in our Constitution. hakIkatamAM, kAyadAnA artha karavAmAM aneka muzkelIo UbhI ' eka amerikana jaje kahayuM che tema : thAya che. tenI bhASA barAbara na hoya, e bhASAmAM bhAva barAbara It is an exercise of the powers of a super legislature, Avyo na hoya, ekathI vizeSa a saMbhavituM hoya. A te sAmAnya not the performance of the Constitutional function of muzkelI thaI. vizeSamAM, badhI bAbatone prabaMdha kAyadAmAM thaI zakato nathI. judicial review. - palaTAtA saMjoge pramANe tene artha karavo paDe che. khAsa golakanAthanA kesamAM jasTIsa bacAvate kahyuM: karI, baMdhAraNIya prazna che tyAM AvI muzkelIo vizeSa rahe che. "Such a naked power of amendmert of the Con stitution is not given to the Judges." dAkhalA tarIke, baMdhAraNanI kalama 19 mujaba dareka nAgarikane vyApAra te have upara jaNAvela bIjo prazna - pArlamenTane AvI athavA dhaMdho karavAno mULa adhikAra che. paNa e ja kalamamAM A mULa adhikAra upara, samAjahitamAM, vyAjabI aMkuza mUkavAnI sA hovI jarUranI athavA ISTa che ke nahi tenI carcA have pachI karIza. rAjyane sattA che. kaMpanI mAM AvA aMkuze che. dANacerI khUba apUrNa - cImanalAla ca. zAha thatI hoya te vyApAra upara aMkuza mUkAya. evI ja rIte bIjA -vANIsvAtaMtrya, sabhAo bharavI vigere adhikAra vize paNa. have vyAjabI aMkazA kone kahevA? pArlameMTane vyAjabI lAge, korTane divya dAMpatyane Adarza zuM hoI zake? vyAjabI na lAge ? leagal ane judiciary vacce saMgharSanuM. - tA. 1-12-'18nA prabuddha jIvanamAM "divya dAMpatya' e mathALA mULa mAM rahyuM che. kAyadAnA aI karavAmAM mAtra zabdano artha nIce devahuti ane kardamanI kathA ApavAmAM AvI che ane temAM thatI nathI. jaja paNa chevaTe eka cokkasa abhiprAya dharAvatI vyakita svIkRta lagnajIvananA pariNAma eka putra prApta thatA che. alabatta, pitAnA abhiprAyane kAyadAnA artha karatI vakhate patnIne mAtA samAna gaNavI joIe ane bannee AjIvanavacce lAvavA na joIe. A kahevuM saheluM che. suprIma koTeja eka brahmacaryanuM pAlana karavuM ghaTe evA AdarzanuM nirUpaNa che. te AdarzanI kesamAM kahyuM che: AlocanA karatAM meM ema jaNAvyuM hatuM ke, "patnI ekavAra putravAna "In evaluating such elusive factors (like reasonable thavA sAthe mAtA samAna gaNAya e vicAra athavA te kalpanA restriction) and forming their own conclusion of what vadhAre paDatI ane kudaratanA saMketanI virodhI lAge che. paripakava is reasonable, in all the circumstances of a given case, lagnajIvananA pariNAme ekathI vizeSa bALakanI mAtA thayelI patnI it is inevitable that the social philosophy and the scale of values of the judges participating in the decision sho pratye mAtRbhAvathI jovuM-je bhAva gAMdhIjIno kasturabA pratye hatould play an important part and the limit to their inter- e judI ja bAbata che. ference with legislative Judgement in such cases can A AlocanAne dhyAnamAM laIne mArA mitra zrI ampAsAheba only be dictated by their sense of responsibility, and paTavardhana temanA mArI uparanA eka patramAM lakhe che ke tA. 1-12-68 self-restraint and the sobering reflection that the constitution is meant, not only for people of their way of nA aMkamAM "divya dAMpatya" e mathALA nIce tame eka bahu ja thinking but for all and that the majority of the elected udAttA vicAra vAcako samakSa mUkyuM che, paNa Akhare tene vadhAre representatives of the people in authorising the im paDa ane kudaratanA saMketane virodhI' batAve che. paNa temAM kudarata position of the restrictions, considered them to be eTale 'pazujIvana' evuM samIkaraNa tamane abhipreta hoya ema lAge reasonable.' je cha jajoe pArlamenTane AvI sattA nathI evuM TharAvyuM che. ne kaTIthI "prabuddha jIvana' e akudaratI jIvana ja gaNAya. temaNe mULa adhikAra zuM che, tenuM svarUpa, temAM pheraphAra kema na thaI vasatusthiti e che ke mAnavavaMzanuM A duniyAmAM paheluM vaheluM zake, tema karavA devAya to kevuM aniSTa thAya vigere praznanI laMbANathI | sarjana thayuM tyAM sudhI pazujIvana e ja kudarata hatI. paNa carcA karI che. je paca jajoe pArlamenTane AvI sattA che ema mAnava avataryo tyArathI prabuddha jIvananuM navuM valaNa kudarate laI TharAvyuM temaNe A badhAne sabaLa javAba ApyuM che. kharI rIte AvI lIdhuM. kudaratane navo saMketa banyo che--na ke mAnavakuLane vistAra, carcA asthAne gaNAya. zaMkara prasAdanA kesamAM AvI carcA thaI nathI. paNa tenI mukita. eka apatya janmathI brahmacarya pAchuM zarU thAya to e kesanI jajoe leagal interpretation mukhya dhyeya rAkhyuM. dhIme dhIme mAnava kuLa naSTa nahi paNa mukata thaze. te kadaratanuM meM upara jaNAvyuM tema bIjo prazna pArlameMTane sattA hovI joIe sAphalya haze. ke nahi te rAjanItinA che, pAmenTane adhikAra che, korTane nahi. mAnavInA prabuddha jIvananA saMdarbhamAM kadaratanA A navA saMketane T Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-29 27 che. je karI che ane rAta 5 mane khyAla ja nahotuM. Ama mane eka navI daSTi ApavA mATe ' jIvanamAM paNa AgaLa paDane bhAga le che tathA koMgresI kAryakartAonA mAre appAsAheba AbhAra mAnavA ghaTeAma chatAM A sUcita tema ja rASTravyApI racanAtmaka kAryamAM nimagna evA aneka Adarza sAthe AjanI vAstavikatAne vicAra karatAM ema jaNAvavAnuM prajAsevakonA nikaTa saMbaMdhamAM che. temanAM patnI sau. zAradAbahena paNa prApta thAya che ke prastuta AdarzanI be apekSA che : 1. eka tyAMnA gujarAtI vibhAganA AgaLa paDatA eka sAmAjika kAryakara apatyathI saMtoSa mAnavo; 2. tyAra bAda patipatnIe AjIvana che. pazcima baMgALanI sarakAre zAradAbahenanI tAjetaramAM je. pI. brahmacarya pALavuM. saMbhava che ke Aje be ke traNa bALakathI tarIke varaNI karI che ane A rIte temanI Aja sudhInI sevAonI saMteSa mAnavAnuM kahevAmAM Ave che tenI jagyAe apyAsAhebanI kadara karI che. pUrva bhAratamAM vasatA gujarAtIomAM je. pI. tarIke teo sUcanA anusAra Ajano yuvAna eka apatyanI prAptithI saMtoSa prathama ja gujarAtI mahilA hoIne ApaNa sarva gujarAtIonAM mAnavAnuM kadAca svIkAraze, paNa AjanA kRtrima upAya dvArA karavAmAM hArdika abhinaMdananAM teo adhIkArI bane che. ' ' AvatA saMtatiniyamanane vAtAvaraNamAM ane e ja kAraNe brahmacaryanI zeTha mANekalAla premacaMda rAyacaMdane zekajanaka dehavilaya ' bhAvanA dina prati dina osaratI jatI hovAnA kAraNe, te yuvAna tA. 24mI phebruArInA roja muMbaInA pratiSThita vyApArI ane avazeSa lagnajIvana mATe saMpUrNa brahmAcIne kadAca svIkAra nahi jaina samAjanA AgevAna gRhastha zeTha mANeklAla premacaMdanuM lAMbI kare. pariNAme lagnajIvana sAthe e prakAranA brahmacarya pAlanane hetu mAMdagI bAda 80 varSanI ummare avasAna thayuM che. temanA patnI zrI kadAca vaNapUryo rahI jaze. tArAbahena mANekalAla premacaMda ApaNA samAjanA jANItA sAmAjika yaghapi zuddha, lokavirUddha',' nAkaraNIyaM, nAcaraNIyama aMge eka khulAso kAryakara che ane muMbaI jaina mahilA samAjanA varSojUnA pramukha che. - A lakhANa aMge svajanemAM eka gerasamajUtI UbhI thavA zrI tArAbahene mANekalAlabhAInI lAMbI mAMdagI daramiyAna athAka sevA pAmI che ema mAluma paDatAM khulAse karavAnI jarUra lAge che ke karI che. temanA upara AvI paDelI A Aphata aMge temanA pratye AgaLanA be aMkomAM pragaTa thayela mArUM lakhANa, te pahelAM pragaTa tema ja temanAM kuTuMbIjano pratye jaina samAjanA tema ja te samAja thayela murabbI sva. motIcaMda gIradharalAla kApaDiyAnA lakhANanI TIkA ke bahAranA aneka bhAIbahene UMDI sahAnubhUti anubhave che. sadagatane AcanA karavAnA hetuthI tAjetaramAM lakhAyelo koI lekha nathI, paNa zAzvata zakti prApta thAo evI prArthanA che. AjathI 50 varSa pahelAM yojAyelI eka carcA daramiyAna prastuta AcArya rajanIzajI viSe vinobAjI sUtranuM zrI metIcaMdabhAIe samarthana karavAnuM ane meM uttarapakSa svIkArIne temanA samarthananuM khaMDana karavAnuM mAthe lIdheluM ane te rIte eka tA. 26-1-'dullA 'bhUmiputramAM vinebAjInA sAnidhyamAM carcA cAlI hatI te carcAne Aje puna:prasiddhi apavAmAM AvI che. e mathALA nIce zrI aruNa bhaTTa pitAnI smaraNa noMdhamAM jaNAve AvI carcAmAM jeNe je sUtranuM maMDana karyuM hoya athavA te khaMDana che ke "zrI rajanIzanAM keTalAMka vidhAne aMge hamaNAM carcA cAlI rahI karyuM hoya tenA potAnA vicAro e je prakAranA hatA ema mAnI che, tenI vAta nIkaLI. zrI rajanIze jUnAgaDha zibiramAM bhUdAna levAnI jarUra nathI. tema ja A carcA ahiM pragaTa karavA pAchaLa pravRtti vize karela TIkone meM ullekha karyo: "huM nathI mAnate ke motIcaMdabhAInA vicArone utArI pADavAnuM ke mArA vicArone jamInanA TukaDAo mAgavAthI koI krAMti thAya. kAMti to vicArathI vadhAre paDatA AgaLa dharavAne Azaya levAnI paNa koIe kalpanA thAya che. A bhUdAna AMdolana te eka khatama thaI gayelI baMbita che. karavAnI jarUra che ja nahi. AvI carcAmAM ema paNa banavAnuM jema koI navI phezana Ave che, thoDe vakhata cAle che, ane pachI gAyaba eTaluM ja saMbhavita hoya che ke amuka vivAdAspada vicAranuM khaMDana thaI jAya che, tema vinAnA AMdolananuM paNa thayuM che.' karanAra vyakitanA bhAge te ja vicAranuM khaMDana karavAnuM Ave ane "vinobAjIe anya-vidhAnanI vAta karavAne badale AnAthI ja maMDana karanArane bhAge khaMDana karavAnuM Ave. 50 varSa pahelAM zarU karyuM : "A je phezanavALI vAta che, tene maneya Dara che. have koyejamAM ane anya sabhA-saMmelanamAM AvI carcA-praticarcA-Debate goThavavAmAM AvatI hatI. Aje AnuM sthAna semInAre lIdhuM che. bahu thoDo vakhata che tamArI pAse. 1972nI AvatI cUMTaNI sudhImAM A carcAnA anusaMdhAnamAM e paNa pharIthI jaNAvavAnuM prApta jo tame kAMI na karI batAvo te tamArI vAta phezanamAM gaNAze. thAya che ke mArA nirUpaNane e ja carcA daramiyAna zrI metIcaMda ApaNuM AMdolana 18 varasathI cAle che. hajI bIjAM traNa-cAra bhAIe lAMbo Rejoinder-pratyuttara Apyo hato ane e varasa tamane maLaze. samAja eka mANasane 20-22 varasathI vadhAre muddA upara mArA svargastha mitra zrI zivalAla pAnAcaMda zAhe keTalo samaya Ape ? loka joze ke AnAthI ApaNuM kAma thaI rahyuM aMgrejImAM eka vidvatApUrNa noMdha lakhI ApI hatI ane svAmI che te tamane kAma karavA mATe avakAza raheze. nahIM to pachI tamAre AnaMde paNa gujarAtImAM eka mitabhASI TIppaNI lakhI ApI hatI sArvajanika kAma chADI vyakitagata kAmadhaMdhe lAgI javuM paDaze.' ane A badhAM lakhANa sva, vADIlAla motIlAla taraphathI saMpAdita "phezana zabdaneya TALavA prayatna na karyo. UlaTAne te ja thatA-1914nI sAlanA-jaina hitecchamAM eka sAthe pragaTa thayAM hatAM AgaLa dharIne sahune cetavyA ke bhAI, sAvadhAna thaI jAo. samaya ane e AkhI carcAnI zrI vI. mo. zAhe eka lAMbI samAlocanA tamArI nabaLAIo, dvidhAo ane ALasane dhyAnamAM rAkhIne karI hatI ane A carcA-AlocanAe e samayanA vicAraka vargamAM rokAvAne nathI. lAge kAme. nahIM te pachI lamaNe hAtha daIne sArUM. AkarSaNa ane uhApoha pedA karyo hato. paNa e badhuM pragaTa besavAne vAro Avaze. ane pachI zrI rajanIzajInAM karavA jatAM prabuddha jIvananI ghaNI jagyA rokAya ane AjanA anya vidhAne vize saMyukata TUMko javAba ApatAM vinebAjIe vAMcako tethI kaMTALe-Ama vicArIne AkhI carcA prabuddha jIvanamAM umeryuM : 'bAkInI bIjI badhI vAta che tevI vicitra vAte huM paNa pragaTa karavAne lArbha rokavo paDayo che. ' . .. karavA lAguM-je huM evA viSaye para balavAnuM zarU karI dauM ke kalakattAvALA sa. zAradAbahenane abhinaMdana , . " je vize mAre kaI khAsa abhyAsa na hoya. paraMtu mane akka che. : mArA mitra zrI bihArIlAla zAha kalakattAmAM varSothI vaselA je viSayane mane abhyAsa nathI, te vize huM mArA vicAre vyakata che ane jhaverAtane. vyavasAya kare che. A uparAMta tyAMnA jAhera karato nathI." * * * * * * paramAnaMda Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 prabuddha jIvana tA. 1-3-9 nya mahAsatI kereDhA kiMga (yu . (gayA jAnyuArI mAsanA pazcAddha mAM amerikana habasI netA sva. mArTina lyuthara kiMganAM patnI zrImatI koTTA kiMga temanA patine maLeluM paMDita javAharalAlajInI smRtimAM apAyeluM pAritoSika. levA mATe bhArata AvelAM ane te ja mahinAnI 27mI tArIkhe muMbaI eka divasa rokAIne amerikA tarapha vidAya thayelAM te prasaMganA saMdarbhamAM lakhAyalA ane pahelI phebruArInA InDiyana ekasapresa mAM pragaTa thayelA zrI gaganavihArI mahetAnA aMgrejI lekhane anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) Adhunika rAmaya daramiyAna misisa koreDhA kiMgane je svAbhAvika umaLakAthI ApaNA dezamAM AvakAravAmAM Avela che ane tenI je baLavAna asara paDI che tevuM bhAgye ja bIjI anya vyakitao viSe banavA pAmyuM che. ghaNA meTA sattAdhIze ApaNA dezamAM varSa daramiyAna AvatA rahyA che ke jemanuM kRtrima utsAhapUrvakanuM karavAmAM AvatuM sarakArI sanmAna aupacArika ane yAMtrika jevuM lAge che. judA judA rAjya athavA te rASTronA A badhA mukhya puruSa sAthe, temanI game te rAjanIti hoya te paNa, purANI maitrIe ancient ties" athavA te samAna Adaze". athavA te lidlat 245Q1:4d="indetiiy of interests"-151915] slivet zeAdhI kADhatA hoIe chIe. ' ' paNa ahi evI vyakita upasthita thaI ke jenI pAse koI rAjakIya ke dhArmika dabadabe nahote, jenI AgaLapAchaLa koI ThATha ke ThaThera nahote. ane ema chatAM paNa koTTA kiMga - eka sAmAnya jevI lAgatI strI - saMpUrNa arthamAM asAmAnya - asAdhAraNache. temanI rItabhAte ane temanA svAbhAvika lAvaNya lokonA dilajItI lIdhAM che. temanI vicArapUrNa, dhImI, hArdika vANI koIne paNa prabhAvita kare ane antastatvane halAve tevI che. temanAmAM koI kRtrimatA nathI; dilamAM na hoya evo eka zabda teo belatAM nathI; teo vAcALa nathI, vANacatura che, temanAmAM upara koI camakAra nathI; eka jIvanta jAgRta pAradarzaka vyakitatva che. zrImatI koTTA saMgIta tarapha vaLyAM hatAM ane tene potAne jIvanavyavasAya teo banAvI zakayAM hota, paNa pachI te teo mArTIna lyuthara kiMgane maLyAM, temanI sAthe lagna karatAM pahelAM teo jarA acakAyAM, khacakAya, paNa eka vakhata joDAyAM eTale teo temanA jIvanasAthI banI gayAM. jAtigata samAnatA prApta karavAnI zAntipUrNa jehAdamAM teo temanAM jIvanasaMginI banI gayAM. temanI badhI kATIe ane AphatanAM teo bhAgIdAra banyAM ane temane cAra bALako ucheravAnA hovA chatAM, temanI sAthe temaNe yAtanAo sahana karI ane potAnI jAtane bhega ApyuM. muMbaInA temanA eka vArtAlApa daramiyAna, temanA sauthI meTA bALake putrIe - sAta varSanI - umare--mArA pitA ATalI badhI vAra ane ATale lAMbe vakhata kayAM pharyA kare che evA karelA praznane lagatI eka hRdayasparzI ghaTanAnuM temaNe varNana karyuM hatuM. tenI mAtAe javAba Apyo ke "ema banI rahyuM che, kAraNa ke Izvarane tenI jarUra che." koTTAe kahyuM ke, "Izvarane tArA pitA jevA hAtha nathI ke paga nathI ane temanuM kAma karavA mATe Izvarane tArA pitA jevA mANasanI jarUra paDe che." ane pachI te nAnI chokarI belI ke "huM paNa jyAre meTI thaIza tyAre mArA pitAnI mAphaka IzvaranuM kArya karavAnI AzA sevuM chu." A kiMga pati-patnI GDI dhArmika zraddhAthI prabhAvita banyA hatA, ane te kAraNe te baMnene AcaraNamAM namratA, saMgharSamAM baLa, du:khamAM dhIraja ane bhaviSya aMge AzA prApta thaI hatI 1957 nA sapTembara mAsanI trIjI tArIkhe kiMga ane koTTA ane mitro ane prazaMsakonI eka maMDaLI-A badhAM monTamerInA rekarDaranI adAlatanI bahAra UbhAM hatAM, jyAre eka amaladAre tyAMthI temane cAlI javA kahyuM. e amaladAranA kahevA mujaba, kiMge tyAMthI khasavAnI nA kahI ane eka vakIlane pote maLavA mAge che ema jaNAvyuM. Ama banatAM, kiMganuM apamAna karavAmAM AvyuM. temane mAra mAravAmAM AvyuM, hAthakaDI paherAvavAmAM AvI ane jelamAM pUravAmAM AvyA. koTTA aMsubharI AMkhe e saraghasamAM sAthe cAlyAM, jyAre "tamAre paNa jelamAM javuM che, javAba Ape." ema jaNAvIne te amaladAre koreDhAne tyAMthI cAlI javA kahyuM. kiMge kazo paNa javAba na ApavA koreTTAne sUcavyuM. jelamAM kiMganI tapAsa karavAmAM AvI, temanA upara dhakkAmukI karavAmAM AvI ane temane ekAnta koTaDImAM pUravAmAM AvyA. eka amaladAranuM apamAna karavAne temanA upara Aropa mUkavAmAM AvyA ane jAmIna upara temane choDavAmAM AvyA. A ghaTanAnA pariNAme kiMge gAMdhIjInA pagale cAlavAnuM zarU karyuM. e divase pitAne ghera pahecyA bAda temaNe ekaThA thayelA mitro ane kAryakarone jaNAvyuM ke "A bAbatane have pUrate anubhava thaI cUkyo che." prArthanApUrvakanA cintanamAM Akho divasa gALIne ane koTTA sAthe laMbI carcAvicAraNA karIne pachI daMDa ApavAne badale jelamAM javAne temaNe nirNaya karyo. A nirNayanuM bIja kiMganA dilamAM lAMbA vakhatathI saLavaLyA karatuM hatuM. vizeSa adhyayana ane dhyAnanA pariNAme gAMdhIvicAranI AvI paristhitimAM zI apekSAo hoI zake te aMge temane vadhAre UMDI samajaNa prApta thaI. A banAvanI be aThavADiyA pahelAM hiMdIonI amuka maMDaLIe A daMpatI sAthe traNa divasane mATe bhAga gALyuM hatuM. A mulAkAta pachI, koTTAe AgaLa upara jaNAveluM ke "ame tyArathI ahiMsAnA samagra tattvajJAna aMge vadhAre UMDANathI vicAravAnuM zarU karyuM. A aMgenuM amArUM jJAna keTaluM chIcharuM ane adhakyarUM hatuM te vize paNa ame vAta karelI." ahiMsaka pratikAra ane te dvArA meLavavA dhArelI mukitanA dhyeyane samapita thatAM je banAve banavAnI saMbhAvanA UbhI thAya tenI lAMbI sAMkaLamAM prastuta dharapakaDa koTTA ane kiMga mATe eka kaDIrUpa banI gayela hoya ema lAge che. ' ' . ' * mArTIna lyuthara kiMga ane koTTA bane jokhamabharyuM jIvana jIvavA lAgyA. je jokhamene teo sAmano karI rahyA hatA ane je sattAne temanI jehAda paDakArI rahI hatI te banne viSe teo pUrA sabhAna hatA. temanA mATe potAnA dharmanuM aMdarathI Abohana thayeluM heIne, pachI koI pAchA pharavApaNuM hatuM ja nahi. jehAda vadhAre ne vadhAre jora pakaDatI gaI ane yAtanA ane AtmabhAga anivArya banI gayAM. jAtigata tiraskAra ane komI jhanuna vacce jhumI rahelA teo gerAenA sarvazreSThatAvAdane pUre sAmane karavA lAgyA ane ema chatAM temanA dilamAM koInA vize kaze huMkha ane vaimanasya kadi paNa jovAmAM na AvyAM. A bAbatamAM temaNe khUda mRtyune paDakAryuM hatuM. . . . . | kiMganuM khUna thayuM tenA theDA divasa pahelAM eka hRdayasparzI mulAkAta daramiyAna koTTA kiMge jaNAvyuM hatuM ke "mArA patinuM balidAna levAya evI paNa IzvaranI IcchA hoI zake che. Ama je kAMI bane te mATe taiyAra rahevAne huM prayatna karI rahI chuM." pachI temaNe dardapUrvaka jaNAveluM ke "kAraNa ke jIvananI siddhi, te Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-19 dvArA tame zuM meLavA che temAM nahi paNa te drArA tame zuM Ape che temAM rahelI che." AvA eka virala yugalane mRtyunI koI bhIti nahotI, kabara sAme koI kha ke aNagamA nahAtA. gAMdhIzatAbdinA A varSamAM jyAre ApaNe badhA sAmAjika nyAya ane komI ekhalAsa ane sahiSNutA sUcavatA gaMdhIjInA saMdezane visarI rahyA chIe tyAre DaeNA. kiMge ane temanA sahakAryakartAoe yunAITeDa sTeTaTsamAM gadhIjInI mazAlane saLagatI rAkhI che. gUMdhIjIe eka vAra kaheluM ke "ahiMsAnA vizuddha saMdezA A duniyAne paheMcADavAnuM kAma kadAca habasIonA hAthe bane." prabuddha jIvana DaoN. kiMganA khUnanI durghaTanA banI tyAre koreTTA kiMge je asAdhAraNa dhRttinuM jagatane darzana karAvyuM hatuM ane tyAra bAda je zAntipUrNa pratibhA temanAmAM abhivyakata thaI rahI che tenuM varNana karavA mATe zabdo pAtaLA ane asamartha mAluma paDe che. temanAthI utaratI koTinA mAnavIoe, ajJAta rIte ema chatAM jarA paNa ayogya rIte nahi, peAtAnA dilamAM vera athavA to tiraskAranI lAgaNI saMgharI hAta, bIjA mAnavIo AvA yogAmAM sAva bhAMgI paDayA hota athavA to sulehazAntipUrvakanA ukela aMge badhI AzAe gumAvI beThA hota. paNa koreTTA kiMganI bAbatamAM evuM kazuM ja banavA pAmyuM nathI. temaNe potAnI UMDI vedanAnuM samarpaNanA bhAvamAM rUpAntara karyuM che; peAtAnI agAdha vyathAne karuNAvRttimAM rUpAntara karI che. teo bahAdurIpUrvaka ane jarA paNa kaMTALyA ke thAkayA sivAya, mArTina lyuthara kiMganA kAryane AgaLa vadhAravAnA prayatna karI rahela che ane komI ekatA ane vizvabaMdhutvane lagatA temanA A Adarzone nakkara AkAra ApavAno puruSArtha dAkhavI rahyAM che. jyAre loko gAMdhIjInAM smArako UbhAM karI rahyA che, khUba dhana kharacIne temanI pratimae sthApita karI rahyA che athavA to rAjakAraNI hetue siddha karavA mATe temanA nAmane vaTAvI rahyA che, tyAre koreTTA temanA patinI mAphaka pUtAnA samagra satvamAM gadhIjInA AtmAne mUrtimanta karI rahela che. jyAM sudhI AvA AtmAonuM A duniyAmAM astitva che tyAM sudhI ApaNane mAnavajAta viSe nirAza banavAnuM koI kAraNa che ja nahi. anuvAdaka: paramAnaMda mULa aMgrejI: zrI gaganavihArI mahetA 229 paDe che, potAnI zULI potAnA khabhA para laI javI paDe, kAMTALA tAja ane loDhAnA khIlAnA zaNagAra sajavA paDe! bhArata, amerikA, AphrikA,jhekoslevekiyA - game tyAM a mArga evA ja che! yugothI mAnavane enI khabara che. chatAM e camatkAra thAya che. aMtaramAM mAnavatAnI jyota koI phisto prakaTAvI jAya cheane koI daivIzakitano saMcAra thayo hoya ema lAkhA mAnavIo A raste mahAyAtrAnuM prasthAna mUke che. evI ja eka mahAyAtrA eka hutAtmAsmAraka pAse AvI paheMcI - abrAhama liMkananI bhavya zilpAkRti A prasthAna joI rahI hatI. tyAM e yAtrikonA agradUta uMmare nAne...mananA moTA ... bahu moTA ... kahI rahyo hato ..." huM eka svapna sevI rahyA chuM! mAnavamAtranAM bALaka snehathI hAtha milAvI AgaLa jaI rahyAM che... huM joI zakuM chuM... mAnavane mAnavIthI dUra rAkhatI jaMjIro tUTI rahI che. eka navA sUra eka navA zabda, eka navuM gIta UmaTI rahyuMche." A apUrva svapna lAkho akhA samakSa eNe pratyakSa khaDuM karyuM - navA sUra pakaDI--navo zabda vAtAvaraNamAM gUMjI UThayo. AvA potAnA patine sva. mArTina lyUthara kiMgane - maLeluM javAharalAlajInI smRtimAM apAyeluM pAritoSika levA emanAM patnI zrImatI koreMTA mArata AvI rahyAM hatAM. koI samrATanI sAmrAjJI paNa bhAgye ja meLavI zake evA prema, evA umaLako bhAratIoe zrImatI kiMga mATe batAvyo. atyaMta sujanatAthI ane kRtajJatAthI emaNe e svIkAryo. maLelA pAritoSikano aradho bhAga ahIMnA dalita varga mATe ApyuM - ardha tyAM laI gayAM. amerikAmAM - jyAM Dagale ne pagale sAkSAta mRtyune sAmano karavA taiyAra rahevA jevI dazA che tyAM aDaga zraddhAthI ane apUrva nirbhayatAthI A namaNI nArIe potAnA patinuM adhUruM kAma pote upADI lIdhuM che. "tame bhAratanI nArIo bhAgyavatI che." emaNe ahIM kahyuM hatuM. "tame gAMdhIjIne pratyakSa joyA che. emanA zabda tame sAMbhaLyA che. samajIne jhIlyA che! emanI AgevAnI nIce svAtaMtrya saMgrAmamAM tame bhAga lai zakayA! tame ghaNuM ghaNuM sahana karyuM che. duniyAbharanI strIo tamArI sAme mAnathI ane AzAthI joI rahI che. ' pUraka paricaya sadIothI jemane lalATe gulAmI, vaitarAM, apamAna ane upekSA e sivAya kazuM lakhAyuM ja nA hoya enI zAmaLI prajA e prajA vacce zrAddhAne dIpa prakaTAvI, prayatnapUrvaka, dhIrajathI potAnuM ajJAna ane truTio sAthe sAmano karI - koInA paNa dveSa karyA vagara potAnuM sthAna meLavavA mATe eka tejasvI yuvAna, hajAro yojanA dUra evA bhAratamAM rahetA ga'dhIjInA tattvajJAnamAMthI mArgadarzana meLavI rahyA hatA. mahAtmAnuM tattvajJAna e yuvAnane vyavahAru lAgyuM. satyanA e eka mAtra mArga che evI niSThAthI e e mArga para cAlyo. anaMta yojanA dUra rahI sUraja pAsethI pRthvI teja meLave, prANa meLave, evI rIte A zikhAmaNa ApyA vagara levAI gaI! satyAgrahano eka mahAna prayoga, bhautika samRddhine Toce beThela amerikAnI bhUmi para, zyAmala varNanA, saraLa mananA ane baLazAhI hAtha jemaNe bhagavAne ApyA che evA lAkho lokoe Adaryo. ghaNA gArA mANaso paNa e prayogamAM sahabhAgI thayA. A mArga satyanA che. aMtima yaza nizcita che. chatAM atyaMta yAtanAethI e chavAyelA che. lAhIthI kharaDAyelA che. ciravirahanI khINA tyAM Thera Thera UbhI che. A mArganA pathikAne jheranA pyAlA pIvA spaSTa ane mIThA avAjamAM UMDI vedanA sAthe emaNe kahyuM hatuM ... "huM mArA mananI vAta kahI nAMkhuM to ... mane rajA Apaze sAcuM kahevAnI? mArA patinI bAbatamAM meM joyuM hatuM ... emanI pAse rahenArA bhAgye ja emane oLakhI zakatA! tame gAMdhIjInI pAse hatAM, tame emanA para prema karyo... paNa Aje... temanI janmazatAbdI vakhate ApaNe emanA mArga para ja jaI rahyA chIe ? ke pachI AtmabaLa ochuM paDe che? zasrabaLanuM avalaMbana ApaNe zodhI rahyA chIe ?' kevA marmaghAtI prazna!! zrImatI ko2eTAnuM vyakitatva vilakSaNa che. aDaga ane nigrahI vRtti emanA zabde zabdamAMthI, TaTTAra UbhI rahetI AkRtimAMthI vyakata thAya che. khaDI sAkara jevA mITho madhuro avAja, mAhaka hAsya, svapnila AkhAmAM camakato. snehabhAva, sAdA saraLa bhASaNomAM raheluM saMskAra ane vicAronuM UMDANa, apAra zraddhA ane AtmavizvAsa ... vinamra viveka ane A badhAM sAthe satata rahelI anAsakata alipta vRtti ... jajaranI vela para phUla khIle evuM manohara vyakitatva f "tamArAM snehathI tame mane jItI lIdhI che. huM pAchI AvIza. mArA baccAMone laIne AvIza. gAMdhIjInA bhArata emane batAvavA huM laI AvIza !" vidAya letAM emaNe kahyuM. mArTina lyUthara kiMga ane koreTA kiMganA vArasadArone ApaNe gAMdhIjInuM bhArata batAvI zakIzuM ne? 'janmabhUmi - pravAsImAMthI sAbhAra uSkRta mRNAlinI desAI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130. * prabhu jIvana | (gatAMkathI cAlu) A bAbata viSe hamaNAM ja mAre kendriya zikSaNapradhAna 7 prajAsattAka dina-prIti Do. triguNasena joDe carcA thaI hatI. temaNe jaNAvyuM ke zikSaNamAM sevAbhAvanA te ApaNA lohImAM pAyAnA pheraphAra karavAnuM te amane paNa jarUrI lAge che, paNa kayA vaNAelAM che. te kadI nAmazeSa pheraphAra karavA tenuM spaSTa darzana hajI maLatuM nathI. meM kahyuM ke pahelA thaI na zake. paNa AjhAdI pachI tame pheraphAra karavAnuM nakkI rAkhe, pachI dezamAM te kSetranAM niSNAtenI pramAda ane mejamajAnI vRtti kheTa nathI, temane te kAma soMpI de. temanA vicArone upaga vadhI che. jo ke temAM kazuM kheTuM thavAne hoya te teo jarUra madada karaze. mArI pAse paNa eka paNa nathI. paNa te ja ekamAtra nama pejanA hatI te temaNe maMgAvI lIdhI ane tenA para vicAra dhyeya na banI zake teTalI jAgRti cAlI rahyo che. ' rAkhavAnI che. AvI jAgRti tarapha A pejanA! jene meM 'mejara projekaTa' vIjhana kahyuM che te cApaNuM dhyAna kheMcavAmAM Ave che yojanAmAM ApaNAM dezanI mahilAone mizanarI Dhabe taiyAra karavAnI te pAchA jAgI jaIe tema chIe nema che. tame jue te kharA ke ApaNAM dezamAM hajAro mAIla cAne kAme lAgI zakIe tema chIe. dUrathI mizanarI bhAI-bahene Ave che. ahIM kAme lAgatA pahelAM sAta ApaNe AvI sevAbhAvanAvALI ATha varSanI kaDaka tAlIma le che. tyArabAda tene jyAM mekalavAmAM bahenenAM ja taiyAra karavA che. te Ave tyAM teo jAya che ane sevAnAM kAryo upADI le che. pachI vakhate dezane baMdhanamukata karavAne bhale te sthAna gADha jaMgalamAM AveluM hoya, AdivAsIomAM heya Adarza ApaNI sAme hatuM, te ke pachI verAna vagaDo hoya, teo hasate mukhe jaIne bhUkhyAne mATe ApaNe zukrayA ane se TakA khAvAnuM Apaze, mAMdAne davA ane sAravAra Apaze ane abhaNane siddhi hAMsala karI, te Aje ' prItibheLa bhaNAvaze. temanI AvI sevAbhAvanA khUba vakhANavAyogya che, ApaNI sAme teTaluM ja mahatvane bIjo prazna che, te dezane nIce thai A dara bhAvanAne pAye dharmapalaTo karAvavAnI vRttimAM che, pate bacAvIne upara uThAvI levAnA. A kAma-A moTI javAba eTale ApaNane te tarapha napharata upaje che, jyAre ApaNI yojanAmAM dArI dezanI mahilAo sivAya bIjA koIthI siddha thaI zake tema nathI. ni:svArtha sevAbhAvanA, mizanarI utsAha ane krAMtikArI spIrITa- A siddha karavA mATe sau prathama abaLAne bhAva-e laghutAvALI sevikA * zikSikA bahenane taiyAra karavAno vicAra che. ane graMthi-ne manamAMthI jaDamULamAMthI khodI kADhavI paDaze. bahenee A kAma agharuM nathI. ApaNe tyAM AvI tyAga ane sevAbhAvanA zarIthI sabaLa ane manathI nirbhaya banavuM paDaze. AtmazakitanI vALI bahenenI khoTa nathI e mane vizvAsa che. ' oLakha, jAgRti, ane zraddhA pragaTAvavA paDaze. ApaNI janAmAM AjhAdI saMgrAmanAM e divase mane haju barAbara yAda che. zarIra ane mananI tAlIma sAthe sAthe adhyAtma, vijJAna, ga bApUnI eka hAkale bahene gharabAra, mAlamilkata, Adi temanI vijJAna upara pUrepUro bhAra mUkavAmAM Avyo che. A mATenAM keTalAka cha vana che rIte hasate mukhe jelavAsa svIkAratI hatI. te vakhate evA pramegenuM saMzodhana karavAmAM AvyuM che ke e prayogo jenAM temanI draSTimAM dezane Ajhada banAvavAnuM ekamAtra dhyeya hatuM ane para karavAmAM Ave te pAtramAM AtmacetanAne vikAsa thAya ja. tene mATe teo kaMI paNa karI chUTavA, are marI phiravA paNa taiyAra AvA prayoga karavA mATe ane bahenone rItasaranI tAlIma hatA, sevA, sAdAI ane tyAga e temanAM AbhUSA hatA. ApavA mATe eka traNa varSane abhyAsakrama goThavyo che. A nirbhayatApUrvaka aneka viparita paristhitionI vacce pharIne teoe mATe mahArASTra sarakAra ane gujarAta sarakAra pAse saMsthAe maTI kAma karyuM hatuM. te Aje zuM e guNe, e bhAvanAo tadRna nAmazeSa jamInanI mAgaNI karI che. mane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke gujathaI gaI haze? nA, mane zraddhA che ke e tyAga, e sAdagI, e * rAta sarakAre jamIna ApavAnI saMmati ApI che. koI zAMta, suramya ane ma R, zrI paramAnaMdabhAI AvakAranivedana kare che. saipha parNimAbahe Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasage thayelAM pravacana ka dRzya prabhu jIvana cana kare che. ekAMta sthAnamAM A saMsthAnuM nirmANa thaze. ApaNI prAcIna yunivarsiTIo--nAlaMdA ane tAzilA--nuM Aje ApaNane smaraNa thAya che. jamInanA vistRta paTa upara eka saMsthAomAM jIvanavijJAnanAM prayogA niSNAta guruo dvArA thatA hatA ane e jamAnAmAM jyAre vAhananI sagavaDonA abhAva hatA tyAre paNa dezavidezathI hajAro vidyArthIo tyAM AvIne adhyayana saMzAdhana karatA hatA, ane pachI peAtAnAM dezamAM te vidyAno lAbha bIjAone ApatA hatA. Aje paNa dezanAM gauravarUpa nAlaMdA yuni,' saMsthAnAM avazeSo ApaNane jovA maLe che. ApaNAM jaina darzanamAM keTaluM suMdara rIte samajAvyuM che ke 'paDhamaM nANuM tao dayA" pahelAM jJAna ane pachI dayA, arthAta pahelA jJAnanI prApti hoya to ja e pAtramAM anya guNNAnA ane lasvarUpa dayA ane sevAbhAvanAno ApoApa vikAsa thaIzake che. jJAnanAM prakAzanA udbhava mATe mana para, mananI cetanA para prayoga karavA paDe che, eka mahAna saMta ane ApaNI vacce phreka karyAM paDe che? ApaNAM zarIro sarakhAM hoya che, eka ja jAtanAM tatvAnAM banelAM hoya che, to pharaka mAtra mananI cetanAmAM ja paDelA hoya che. A cetanAnAM aNuo upara prayogo thAya to cetanA badalAI jAya che. kudaratI kramamAM dhIre dhIre eno vikAsa thatA hoya che, jyAre cAkkasa prayAgA dvArA enA jhaDapI vikAsa zakaya che, ane A ja janmamAM te jJAna kevalya sudhI pahoMcavAnI saMbhavanA UbhI thAya che. ApaNuM A zarIra kIMmatI nathI, paNa temAM raheluM caitanya kIMmatI che ane caitanya para prayoga karanArA ane prayogamAM besanArA kIMmatI che. A prayogamAM zarIrane homavAnuM che. Ama paNa ApaNu jIvana bIjA kSullaka kAryomAM homAI to rahyuM che, to jIvanavikAsa ane samRddhinAM AvA suMdara yajJamAM ja kAM na heAmIe ? paramAtma-- cetanAno sAco ahaMkAra pragaTaze tyAre badhA kSullaka nakAmAM ahaMkAne ApoApa gaLI jaze. AvA prayogo viSe vicAra ane saMzeAdhananuM kSetra ApaNe tyAM khUba kheDAyuM che, ane AvA jIvana vaijJAniko Aje paNa ApaNI vacce vicarI rahyAM che. chatAM prasiddha gItA-vAkya pramANe avajAnanti mAM mUDhA mAnuSI tanUmAzritam / paraM bhAvamajAnanto mama bhUtamahezvaram / adhyAya 9mA, zloka 11mo. IzvaranAM parama bhAvane dhAraNa karIne vicaratAmane saMpUrNa bhUtanA AdhArarUpa mahAna na jANanArA gUDha loko, manuSyazarIra paramAtmAne tuccha samajatA hoya che. jevuM jJAna tevuM ja kAma thAya che. eTale prathama jJAna hovAnA keTalI badhI kIMmata che, keTalI jarUra che te samajAya che. jJAnaM vinA kAma nahIM tevI ApaNI pratijJA hovI joIe. jJAna vinA kAma zI rIte thAya? ane kahIe te temAM saphaLatA paNa zI rIte maLe? adhUrA jJAnathI kareluM kArya haMmezA adhUruM ja hovAnuM ane adhUrAmAM haMmeza saMgharSa ja hoya. koI paNa kArya karavAnuM hoya te temAM prathama jJAna ja kAma Ave che. jJAnapUrvaka pahelA samajIne kAryane gAvavAmAM Ave to temAM 'rIdhama' saMvAditA pedA thAya che. jJAna meLavIne kAmamAM lAgIe tA. AdhyAtmika vibhAga sAthe sAthe bhautikavibhAga paNa samRddha thAya che. jJAna vinA sarjanAtmaka vicAradhArA zakya nathI. te vinA mAtra anukaraNa ja zakaya banaze, ane ajJAna ja pedA thayA karaze. ApaNAM navakAramaMtranAM pAMcamA caraNane sAdhu te mAtra saMnyAsI ke tapasyA karatA ekalavihArI nahIM paNa moTA vaijJAnika ane saMzodhaka hovA joIe ema lAge che. eka sAcA sAdhu, sAco yogI Ave che tyAre dharatI ane samAjamAM khaLabhaLATa macI jAya che, mUlyAMkana badalAI jAya che. to evA vadhAre sAdhue pAke to zuM na thAya? ApaNI saMsthAmAM AvAM namra prayogo karavAnuM vicAryuM che. bALaka sALa varSanuM thAya tyAM sudhImAM tene AtmajJAna siddha thayu hevuM joIe, tenI daSTi khulI gaI hovI jeIe, zikSaNakramamAM A vijJAnane prathama sthAna ApavAmAM Ave tA te bALakanI beu bAjue daDha ane samRddha banI zake che ane te jJAnI ane jAgRta bALaka pachI koI viparIta, vinAzaka, ane samAja ke dezane mATe hAnikAraka kAryamAM kema ja joDAI zake? bALakone bhaNAvavA mATe meTA pramANamAM zikSikAonI jarUra paDavAnI che. eTale A dezane zrI cImanalAla cakubhAi zAha pravacana kare che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - 232 prabhu jIvana tA. 1-3-19 . sauthI vadhAre jarUra AvI vikasita AtmajAgRtivALI mAtAonI pratyeka prajAne gAMdhI, saradAra, neharu jevA netAo haMmeza maLyA * ane zikSikAonI che tevuM manamAM vase che. A tadRna pAyAnI vAta kare e saMbhavita nathI, - che tevuM manamAM daDhapaNe lAge che. ApaNe sau svataMtra ane taTastharIte A vAta para vicAratA thaIe te saMbhava che ke temAMthI ghaNAM Aje ApaNe zuM joI rahyA chIe? vidhAnasabhAmAM netAe A suMdara pariNAma AvI zake. kema varte che? vAraMvAra pATalIe badale che. ghaNuM aniSTa cAlI AvA jAgRta ane vikasita pAtramAM siMhaNa cetanAne prAdu rahyuM che. paNa Ama kema bane che? emanI tarapha ApaNane dhRNA rbhAva thAya, jene ApaNe "lAyaniMga enarjI" kahIzuM. AvI vIja- kema nathI thatI? AvA mANasane ApaNe mukhyapradhAna tarIke calAvI . LIka zakita deza para ane vizva para AdhyAtmika AkramaNa laI laIe chIe, teo sadAbAjI kare che, e badhuM ApaNe sahana jaI zake che. aneka deze aneka jAtanAM AkramaNa karyA che, paNa - ApaNAM dezamAMthI AvI jAtanuM vidhAyaka AkramaNa mahilA senAnIo karI zakIe chIco! AvuM ghaNuM tattva ApaNAmAM paDayuM che. - dvArA thAya te vicAra kevo AkarSaka che? A 'AkramaNa' zabdanI AjeTuDanTa anaresTa (vidyArthI asaMtoSa) ghaNA che. paNa TuDanTa pAchaLa artha ane cetanA e che ke bhAratIya nArI vizva para anaresTa karatAM be mensa anaresTa (mAnavIne asaMtoSa) keTale badhe . jJAna, prema, zAMti ane saMvAditAnI varSA karanArI bane. Ama na bane te pachI azAMti, ejJAna, aprema, anaikaya ke hiMsA zI rIte che? TuDanTa anaresTa to mensa anaresTanuM eka sImpaTana (pratibiMba) TakI zake? che. emanAmAM zakita vadhAre che eTale te eNvaraphale (uchaLI UThe pramukhasthAnethI zrI cImanabhAInuM vedhaka pravacana che) thAya che. TUMkAmAM ApaNe koI svastha nathI, koIne zAMti nathI. - eTale anaresTa - saMtoSa na thAya to zuM thAya? tyAra bAda zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe nIce mujaba pravacana karyuM: .. A aniSTa ApaNA dezanI jema badhe ja che. kAraNa jIvaAje gaNataMtradivase ApaNe ekaThA maLyA chIe. huM IcchuM nanI keplesITI (jaTilatA) vadhI gaI che. Aje mAnavI jANato - chuM ke have pachInAM varSo ApaNA sau mATe sukha-zAMtimAM jAya. nathI ke hera hI sTenDasa. (tenI sAcI sthiti zI che?) te praznono ' 'ApaNA prazna, rAmayAe, nirAzA, AzakA ane kuzaMkAonuM sAmano karI zakato nathI, kAraNa ke te temane samajAtuM nathI. AjanI dezanuM vAtAvaraNa jotAM AvuM kahevuM te atizakita ja lAgaze. duniyAnA prazno ane paribaLo vyakitanI zakitanI bahAranA che. - AjakAla evuM kahevAnI Teva paDI gaI che ke, AjhAdI AvyAne pachI bhale te amerikAne pramukha nikSana heya ke raziyAne 20-20 varSa thayAM chatAM ye sukha na joyuM - kaMI phaLa na maLyuM. vaDA pradhAna kesIjIna hoya. temane koIne Arthika paribaLe, ' cAvI TIkAo karavI-deSa jove e sAmAnya thaI gayuM che. rAjakIya pravAho para kanTrola (aMkuza) nathI. dareka deza pitAnI : , Aje e vicArIe ke A vikaTa paristhiti zA mATe che? nikAsa vadhAravA mAMge che, te pachI AyAta koNa karaze? paristhiti AjanA prazna kema nathI ukalatA? ' AmAM uparachallo vicAra AvI hoya temAM IndirA gAMdhI ke zuM kare? pAkistAna ke cIna nahi cAle. ApaNI nezanala kerekTara-prajAjIvananuM kalevara-jovuM gAMDuM thaIne humalo kare te dezanuM saMrakSaNakharca vadhe ja. paDaze. ApaNA ghaDataramAM evuM zuM che ke AvuM bane che? enAM kAraNo zodhIe. rokatAnI bhAvanA zA kAraNe nathI jAmatI? amerikana pramukha keTalAya bIliyananuM bajeTa banAve che. emane , bhASAnA nAme prAdezika hita mATe vighAtaka baLa kema ra emApa sattA che. keTalI sattA che tenuM temane potAne ya mApa nahi kare che? ekatAnAM baLa kema jora nathI karatAM? ene mATe ApaNAM hoya. te temAM ja taNAya che. aMtaramAM UMDA utaravuM paDaze. bIjuM AjanI jIvanadaSTi paNa palaTAI che. hAI sTAnDarDa hindustAnane AjhAdI maLI tyAre dezanuM vibhAjana thayuM, opha lAIphane nAme bhega-vilAsanI lAlasA vadhI che. pachI zAMti Ave chatAM ya pAMca hajAra varSanA ItihAsamAM rAjakIya ekatA nahotI kyAMthI? ane Iphlezana (pha gA) vadhatA jatA hoya te nekarone tevI ekatA rAje che. ATaluM moTuM ekatrita bhArata rAjakIya rIte.' 'kayAreya nahotuM, ke jyAre eka rAjyataMtra heThaLa, paNa saMtoSa kema rahe. tamane be hajAranA kharcathI ya pUruM na thatuM hoya eka chatra heThaLa, eka baMdhAraNa heThaLa bhAratane ATalA mATe te nekarane 200 rUpiyAmAM kema pUruM thatuM haze? pradeza che. ApaNA dezamAM dhArmika ne sAMskRtika ekatA hatI, vidyArthIone prazna, bhASAne prazna badhAMnI pAchaLa A badhAM thai rAjakIya rokatAM cAvI kayAreya nahatI. rAjakIya daSTie cIka che. ApaNe jANe ke mAnasika svasthatA gumAvI beThA chIe. prajA chIe evI bhAvanA ApaNAmAM na hatI. eTale e keLavavAnI rahe che. bIjI vAta e che ke ApaNI prakatimAM kAMIka evI che ke , ethI eka varga ema mAne che ke ApaNo deza khADAmAM jaI ' ApaNane ekanAM be ne benAM cAra karatAM AvaDe che. paNa benuM eka rahyo che. keMgresa barabAdIne raste laI jaI rahI che. paraMtu mAnava karatAM nathI AvaDatuM. ApaNA, lehImAM e che ke ApaNe bhAgalA svabhAva paranI zraddhA gumAvavI ethI moTo gunho kaI nathI. sInIpANI zakIe chIe. eka nathI karI zakatA, hA, ApaNe AdhyAtmika sIjhama e sauthI me gunho che. ... ) 19ii e che: :- * stara para a8 tanI vAta svIkArIe chIe, paNa sAmAjika jIvanamAM che. jJAti, jADA, achUtapaNuM ethI raMgAyelA chIe. - mAnavImAM guDavIla (zubherachA) paDelI che. sArA kAmamAM madada bhASAvAra rAjanI racanAthI ApaNe ekatA sAdhI zakIza ' maLe ja che. paNa aMtaranI zraddhA na hoya te kevI rIte sakaLa thavAya. ema mAnyuM, paNa eka bhASAthI prema nathI jAmate enI juduM telaMgaNe ' e zraddhA pharI jAgavI joIe. eka vyakitamAM A zraddhA jAge, - lokoe mAMgyuM tyAre ApaNane khabara paDI. have bIjA paNa mAgaze. ethI ja A deza ne bIjo deza UMce Avaze ja. ItihAsanA pari vaLI jo bhASAthI ja ekatA thatI hota te uttara pradeza, vartanamAM UMcANa ne nIcANa Ave ja che. nIcANamAMthI UMce javA rAjasthAna, bihAra vigerenuM eka ja rAjaya hata. . mATe harakyulIyana epharTa (bhagIratha prayatna) nI jarUra che. eAchAmAM bIjuM tatva ApaNI kahevAtI AdhyAtmikatA che. ravIndranAtha ochI mahenata karI vadhumAM vadhu meLavavAnI vRtti TALavI joIe. TAgore kayAMka pUchayuM che ke ApaNe ATalA AdhyAtmika (Spiritual) " A mULa prazna-bejhIka problema -ne sAmane na karIe chatAM ApaNuM eTaluM adha:patana kema thayuM? kAraNa ke, A AdhyAne tyAM sudhI sukhI na thavAnI phariyAda karyA karavAne kaMI artha nathI." tmikatAthI ApaNe adhara varlDalInesa" (paralokalakSI bhAvanA) keLavI. . . tyAra bAda saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe AbhAraA saMsArane asAra samajI tenA tarapha durlakSa karyuM. samAjasevAne bhalI gayA. sAmAjika javAbadArInuM bhAna, nAgarikatAnuM bhAna nivedana karyuM ane atithivizeSa sI. pUrNimAbahenanuM puSpahAra vaDe ja ApaNAmAM ochuM che. agAu samAjavyavasthA brAhmaNoe racI hatI, sanmAna karavAmAM AvyuM ane sau bhAI bahena UMDI prasannatA che paNa ApaNI vyavasthAmAM te TakI zakI nahIM. .. . anubhavatA rAtrInA 10 vAge lagabhaga vikharAyAM. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-19 prabuddha jIvana 232 => paMDitajI sAthenA keTalAka pAvaka prasaMge - (zakita dala' nA navembara 1967 nA aMkamAMthI sAbhAra udhRta vaza thaI tAra teDI AgaLa dhasI AvyA. huM te pilIsa phitathA anuvAdita). saranI madadathI mAMDa bahAra nIkaLI zakI, paraMtu jouM te senala na ' paMDitajInA sAnidhyamAM rahI kAma karavAne sauthI prathama maLe! AratIe to mAre hAtha jorathI pakaDI rAkhele, paNa tenala avasara mane haripurA koMgresamAM maLyuM. e vakhate zrI mRdulAbahena kayAre chUTI paDI gaI e khabara ja na rahI. amArI cintAne pAra sArAbhAInA netRtva nIce huM svayaMsevikA daLamAM dAkhala thaI hatI. na rahyo. A daramyAna paMDitajI te temane mATe taiyAra rAkhelI moTaviSayavicAriNInA maMDapanA pravezadvAra para rahI netAonI sagavaDa, ramAM mArA sasarA zrI maMgaLadAsa pakavAsA sAthe vadhu javA ravAnA vyavasthA vagere jovAnuM kAma mAre bajAMvavAnuM hatuM. eka vAra koI thaI gayA hatA. sonalane zodhavA polIsa tathA rAjabhavananA karmanetAnuM lAMbu bhASaNa cAlI rahyuM hatuM e daramyAna paMDitajI dhImethI cArIoe mahenata ghaNI karI, paNa tene kayAMya pa-le maLyuM nahIM. maMcanA pAchalA daravAjethI bahAra nIkaLI jaI jyAM temanA ArAma chevaTe vAyaralesa vAna mokalavAmAM AvI. huM te phikaramAM beThI hatI. mATe Tebala, khurazI, koca ItyAdi sAdhanAnI vyavasthA karavAmAM tyAM te dUrathI meTarasAyakala para eka polIsa ophisara AvI hatI tyAM pahoMcI jaladI kAMIka lakhavA lAgI gayA. emane AvatA dekhAyA. najIka AvI teNe samAcAra ApyA ke paMDicA ApI huM eka bAju beThI ke tarata mane khyAla Avyo ke mArI tajInI gADI ghoDI vAra pahelAM ja pelI bAjuthI pasAra thayelI, gADI, be traNa sakhIoe mane temanI hastAkSara DAyarI, jo koI moko thaMbhAvI ApanA mATe temaNe saMdeze meka che, "Tell her maLI jAya te paMDitajInA hastAkSara meLavI lauM e hetuthI, ApI mother that I have kidnapped her." ke kAvyamaya saMdeza! hatI. eTale kayAre paMDitajI lakhavAnuM baMdha kare ane tyAM pahoMcI jAuM sAMjanA sau pAchA pharyA tyAre khabara paDI ke sakhata bhIDamAM enI huM adhirAIthI rAha joI rahI hatI; paranuM paMDitajInuM lekhana sanala vikhUTI paDI paMDitajI bAju pahoMcI gaI hatI. meTaramAM besavA evI tvarAthI cAlI rahyuM hatuM ke pUrNAhUtinI koI ja nizAnI dekhAtI jatA hatA tyAM temanI najara senala para gaI ke tarata ja tene nahotI. A bAju mArI ciMtA vadhI rahI hatI ke maMca paranA netAnuM UMcakI pitAnA khoLAmAM besADI dIdhelI ! A bAja ame jyAre vakatavya pUruM thatAM ja paMDitajI tyAM pahoMcI jaze ane hastAkSara tenI zodhAzodha karatAM hatAM tyAre te te laherathI paMDitajInA khoLAmAM meLavavAnI hAthamAM AvelI taka sarI jaze. thoDI kANe te Ama besI temaNe khUda cholI ApelAM phaLo temanA hAthe ArogI rahI dvidhAmAM besI rahI, paNa pachI badhI hiMmata ekaThI karI paMDitajI hatI! AkhA raste te khaLAmAM ja besI rahelI ne thoDI nidrA paNa pAse pahoMcI jaI hastAkSara mATe vinaMti karI. lekhanakAryamAM Ama teNe mANI lIdhelI ! ' ' ' ' . . khalela paDavAthI temanA caherA para roSa pragaTa ne garama thaI bolyA, rAtanA jamatI vakhate paMDitajIe kahyuM, "tArI chokarI upADI huM keTalIka agatyanI bAbate lakhI rahyo hato temAM vaLI nuM kayAMthI gayela tethI nArAja te nathI thaIne ! chokarI che; bAkI haraNa karavA AvI paDI ?" ' ' jevI ja!" ' ' , ' " ' . "mApha kare!' chobhIlI paDI jaI huM tarata mArI jagyAe bIjo eka prasaMga-jyAre teonAgapura vidyApIThanA padavIdAna pAchI pharI gaI. tyAM te temaNe bUma pADI kahyuM, "ahIM Ava! samAraMbha nimiro nAgapura AvelA tyAre jamatI vakhate temanuM dhyAna bela! tAre zuM kAma che?" me haLavethI badhI DAyarIe dharI dIdhI." talanA nAnA nAnA lADu para gayuM. eka lADu upADIne khAvAnI "hamaNAM lakhI ApuM chuM" kahI temaNe dareka DAyarImAM eka eka koziza karI, paNa lADu jarA kaDaka thaI gayelA, tethI ghaNI tAkAta suvAkaya lakhI ApI nIce potAnI sahI karI ane pachI hasIne vAparavA chatAM lADu bhaMgAya nahIM. " rahevA do! nAnA nAnA TukaDA balyA, "kema! have te khuza ne?" koI paNa khuza khuza thaI jAya karAvI ApuM chuM!" me kahatuM, paNa temaNe ekadama InkAra karI kahyuM. evuM e mehaka vyakitatva hatuM ! "zuM huM kAMI buTTo thaI gayo chuM?" vaLI pharI prayatna zarU karyo, e te pAchA tarata gaMbhIra thaI pitAnA lekhanakAryamAM lAgI kaNI kaNI kAtarIne chevaTe Akho lADu khAI gayA! mukha para vijayanuM gayA. A prasaMganI mArA hRdaya para UMDI asara thaI.. smita pharakAvI mArI tarapha joyuM, bIjo lADu upADo ne e paNa nAgapura, muMbaI ane beMgaloramAM jayAre mArA pUjya sasaro khAI gayA ! " rAjayapAla hatA tyAre paMDitajInI mahemAnagatI karavAnuM saubhAgya - temanA nAgapura vasavATa daramyAna eka vAra te koI samAaneka vAra mane sAMpaDyuM hatuM, paraMtu nAgapuramAM sauthI vadhu rahevAnuM raMbhamAM hAjarI ApavA gayelA, tyAre temanA rUmanI saphAI vyavasthA banyuM e kAraNe tyAM te lagabhaga dara varase temanA sAnnidhyane vagere ThIka che ke kema te jovA huM temanA rUma bhaNI vaLI jouM te lAbha maLatuM hatuM. bhUtakALanAM e badhAM saMsmaraNo jAge che tyAre paMDitajInA be traNa koTa laIne beThele temane vaphAdAra nekara hari hRdaya gadgad caMI jAya che ! - koI koTane sAMdhI rahyo hato te koIne vaLI thIMgaDuM lagAvI rahyo . eka vAra vardhAmAM moTo samAraMbha hate. paMDitajI dilhIthI hato! huM te cheka ja thaI gaI ! "Apane A badhuM joI navAI nAgapura AvI sIdhA ja varSA javAnA hatA. mArI be putrIo lAgatI haze, paraMtu paMDitajI bahu ochA kapaDAM rAkhe che. jenAM kapaDAM AratI tathA pAMca varSanI senalane laI ame nAgapura vimAna- sAva na paheravA jevA thaI jAya tyAre ja teo e kADhI nAMkhe che. mathake temanuM svAgata karavA gayA. paMDitajI vimAnamAMthI utaryA ke emanI rajA sivAya eka paNa januM kapaDuM amArAthI kaDhAya nahIM ! meM gulAba ApI temanuM abhivAdana karyuM. gulAba temaNe koTa para eTale te emanI sAthe jyAM jouM tyAM seya derA sAthe ja laI lagADI dIdhuM. saunA abhinaMdana jhIlyA, puSpahAra svIkAryA. emane lauM chuM." harie spaSTatA karI. jAdu e hatI ke te kyAM jAya tyAM ke temane vIMTaLAI javA- eka vAra zrImatI vijyAlakSmI paMDitane paNa Ane kAraNe mathAmaNa karatA. keTalIka vAra AthI avyavasthA ane zerabakora paMDitajIne Thapake sAMbhaLavuM paDe. zrImatI paMDita jyAre laMDanamAM macI jatA. eka vAra evuM banyuM ke tAranI vADa pAchaLa UbhelA bhAratanA hAIkamizanara tarIke hoddo saMbhALatAM hatAM e daramyAna, asaMkhya loko tarapha temaNe premathI hAtha halAvyuM ke loko lAgaNI paMDitajI pradhAnamaMtrIonI pariSadamAM bhAga levA laMDana gayelA. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . mULa hiMdI. * " . sau. zAradAbahena zAha 234 pravana tA 1-3-9 kapaDAM bAbatanI temanI udAsInatA tathA keTalIka aMgata AdatethI. : "taravaratA utsAha ane kAryakSamatA para jarA paNa asara nahotI karI. paricita vijyAlakSamIe temanI gerahAjarImAM temanI bega khelI " * game tevA kolAhala ke bhIDamAM te zisata sthApitta karavA kadI paDatA, joyuM temAM mAtra traNa ja koTa ane te paNa keTalIye jagyAe ghoDesvArI karatA, eka sAthe babbe pagathiyAM caDI jatA. aMtima phATelAM ke rapha karelAM ! tarata ja sekreTarIne bolAvI eka kaTane namUne divasemAM mahAsamitinI beThakamAM vRddhAvasthAnI chAyA dekhAtI, paraMtu ApI te mujabanA traNa navA koTa rasIvaDAvI maMgAvavAne Adeza ' e' svamAnI puruSa te vRddhAvasthAne paNa saMgaThe batAvI tenAthI Ape. paMDitajIne jarA paNa khabara na paDe e rIte junA koTa vegaLA thaI jAya tevA aDaga hatA. mahAsamitinI beThaka maLI tyAre . kADhI lIdhA ane tenA sthAne navAgeThavI dIdhA. paraMtu pariSada bIje kaI temano hAtha pakaDe ke dore te temane pasaMda nahotuM. pitAnI jAta ja divase hovAthI kapaDAM kADhavA jevI temaNe bega khelI te. jUnA sAme e barAbara Takkara jhIlavA tatpara rahetA. patrakAra sAthenA vArtAkoTa gAyaba! badhA ja navA nakora! ane temane repa barAbara pragaTaye, lApamAM paNa temaNe kaheluM, 'te. hajI ghaNuM jIvavAne chuM - "nA kahevAthI mArA keTa badalAyA che?" nokara te tharathara dhrUjavA paraMtu aMdarathI te e jANI gayA hatA ke je deha para ekavAra lAge! bolAvI lAvya zrImatI paMDitane!.. !! .. ' temanuM Adhipatya hatuM. e deha para vRddhAvasthA kabajo jamAvI "tAre bhAI garIba che. tane e garIbI tathA phATelAM kapaDAMne rahI hatI. . . . . . . . . . zarama AvatI hoya te huM kayAMya bIje rahevA cAlyA jAuM!" vijyA- temanI pharni, taravarATa, utsAha, kAryaniSThA joI ghaNA lokone lakSamI te bicArAM cUpa thaI gayAM! ' , , , , , , acaMba thatuM. paraMtu e badhuM temanuM niyamita jIvana, vegAsana vagerene AbhArI hatuM. ' . eka vAra nAgapuranA rAjabhavanamAM temanA sanmAnamAM eka tA. ' , gArDana pArTI javAmAM AvI hatI. paMDitajI cAre bAju pharI . e kaI yogabhraSTa puruSa hatA, deharUpe Aje ApaNI vacce pharI atithione maLI vAta karatA hatA, tyAM temanuM dhyAna koIke nathI, paNa karoDo mAnavIonA hRdayamAM temaNe amara sthAna meLavyuM che. javAharayuganI je jota pragaTAvI tenI zikhAe sadA A bedarakArIthI pheMkelI keLAnI chAla tarapha gayuM. khalIsa ! badhAne sAtha choDI e te gayA e DhagalA bhaNI ne chAle bhegI karI karI dezane prakAza ApatI raheze, jo ApaNe e jyotane barAbara jalatI eka TepalAmAM nAMkhavA lAgI gayA. jeNe chAla pheMkI hatI ene rAkhI zakIe te ! . . tyAM bhAre thaI paDI ! badhAM , chAla, UThAvavAnA kAmamAM lAgI sau. zAradAbahena zAha, gayA!. . . . . . . . . zrI pUrNimAbahena pakavAsA t", koI kAma nimitte dilhI javAnuM jyAre mAre banatuM tyAre A navI duniyAmAM-13: ' ' paMDitajIne acUka maLatI. keTalIka vAra amArI vacce zakitadalanI amerikAnA pramukhanI cUMTaNI rasAkasIbharI thaI ane zrI pravRtti viSe vAta cAlatI.. temane A pravRttimAM rasa nikasana cUMTAI AvyA ane have te pramukhane hoddo svIkArI paNa hate eTale.. sAthe patrikA, smRtigraMtha kazuM, paNa lIdhuM. lagabhaga traNa mAsa sudhI cUMTaNIne je pracAra thayo te TaeNlisAhitya laI jAuM te e badhuM rasapUrvaka vAMcavAne teo vijhanamAM jo. pramukhanI cUMTaNImAM lAkho DraoNlarathI paNa vadhAre utsAha batAvatA. zakitadaLane dezavyApI saMsthA banAvavAnI mArI kharca karavo paDe che ane tethI sAmAnya jana cUMTAI Ave e jamA meM. ekavAra temanI pAse mUkI tyAre javAbamAM temaNe kaheluM, saMbhava ocho dekhAya. vaLI A cUMTaNI te mata dharAvanAra samagra "bhAratanI bahenomAM DAyanemIka jAgRti lAvavA AvI pravRtti Ava prajA kare che eTale cUMTaNImAM UbhA rahenAra vyakitae AkhA dezazyaka che; paraMtu tene pracAra barAbara thavo joIe." ; mAM pharavuM paDe che. dezamAM kALA - gerA vacce hiMsAnuM je tAMDava , ' ' " ame te kAma karI jANIe. pracAra pAchaLa jo paDIe te thaI rahyuM che, ane amerikA viyeTanAmanI laDAImAM phasAyuM che pachI kAma koNa kare ?" . , ' ' temAMthI bahAra kevI rIte nIkaLavuM - A be mukhya samasyA hatI. teno '' huM joI rahyo chuM ke AjakAla kAma nAnuM hoya paNa tene samAdhAnamAM te zuM karaze te samagra prajAne samajAvavAnuM ane peTanI mATe pracAra bahu moTuM rUpa le che. tamAruM kAma te upagI che bhIkha mAgavI eTaluM ja nahi paNa cUMTaNInA kharcane pahoMcI vaLavA ane e bhAratanI bahenanA kAna sudhI barAbara pahoMce e mATe mATenA phaMDamAM nANAM bharavAnI vinaMtI paNa prajAne karavI paDe che. sAro evo pracAra thavo ja joIe." uparAMta pramukhapada mATenA anya umedavAranA matanuM khaMDana ane ane tyArapachI khUba ja AtmIyatAthI temaNe kahyuM;". "mArI pitAnA matanuM samarthana karavuM paDe che. yunivarsiTIomAM jaIne, tamane eka rasalAha che ke tamArI pravRtti kadI paNa sarakAranA hAthamAM meLAomAM jaIne, bIca upara jyAM lokonA ToLAM bhegAM thatAM hoya na paze. koI paNa kAma sarakAra dvArA thAya che tyAre jANe tene che tyAM poMcI jaIne ema - nAnI moTI aneka sabhAo bharavI asalI raMga ja cAlyA jAya che, eTaluM ja nahIM paNa, kAma pratyenI paDe che. ane samagra prajAmAM cUMTaNI pracAra ghare ghare pahoMcADe niSThA vaphAdArI badhuM ja khovAI jAya che. A huM mArA anubhavathI ja paDe che. sabhAmAM aneka prazna thAya tenA uttara ApavA paDe che. tamane kahI rahyo chuM. huM jyAre tamArA jevA kAryakara hato tyAre koI TelivijhanamAM presa riperTaranA praznonA khulAsA karavA paDe chekAma pAchaLa cAraAnA jeTaluM TAMgAbhADuM paNa kharcavA dila nahetuM samagra prajA uparAMta prAMtanI sarakAramAM cUMTAyelA sabhyonA paNa thatuM. ThaMDI, garamI varasAda ke kAdavakIcaDa game te hoya, page cAlIne matanI gaNatarI lekhImAM levAmAM Ave che. eTale prajA uparAMta ja javAnuM ! paNa Aje te koIne meTara ke jIpa vagara cAlatuM ja prAtIya sabhAsadomAMthI paNa bahumatI meLavavI paDe che, TelivijhanamAM nathI. sarakAranuM kAma eTale sarakAranuM peTrola, TI. e. (Travelling pratyeka kSaNe koNe keTalA mata meLavyA tenI gaNatarI AvyA ja kare allowance) DI. e. (Daily allowance) nuM bhUta badhAM che ane te sAthe je umedavAronA mato kaI tarapha jaI rahyA che para savAra che. kAma najIvuM ne jAherAta mATI-AvuM bane tyAM kAmanI ane tenI zI asara temanA upara thaI rahI che tenuM pradarzana thatuM kharI mahattA ghaTI jaI te gauNa banI jAya che... ' , , rahe che. lagabhaga AkhI rAta Telivijhana cAlu rahyuM ane rIporTara . . ravIndranAtha TAgore paMDitajI mATe yathArtha kahe che, "paMDitajI mate vizenI carcA karatA rahyA. ghaDIkamAM ema lAge ke hamphI Avaze caturAja vasaMtanA jIvaMta pratIka che." vadhatI jatI uMmare temane ane ghaDIkamAM ema lAge ke nikasana pramukha thaze. paNa chellA kalA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-19 prabuddha jIvana 235 komAM nakkI thaI gayuM ke nikasana ja Avaze. nikasananA virodhI haThThIe sarva prathama nikasanane abhinaMdana ApyA ane bIjA umedavAro tathA jonsane paNa abhinaMdana ApyA. je koI pramukha tarIke cUMTAI Ave che te samagra prajAne lADIle netA che ane te saunA prIti ane Adarane pAtra che. - AvI bhAvanA amerikana prajAmAM che, pachI bhalene te koI eka pArTImAM hoya - kAraNa te samagra prajAe cUMTele gaNAya che. ane joyuM ke jyAre pramukhapadanI vidhi thaI tyAre prajAnI A bhAvanA pUrI rIte vyakata thaI rahI hatI. e vidhi khullA medAnamAM dezanI prajAnI samakSa thaI. bhArata dharmapradhAna deza gaNAya che ane ApaNe AdhyAtmika tAmAM anya karatA caDiyAtA chIe evI sAcI - khATI bhAvanA bhAratImAM ghara karI gaI che. paraMtu rAjya tarIke bhArata dharmanirapekSa che ane tene artha rAjya karanArA dharmanI upekSA e ja samaje che ane te pramANe ja AcaraNa karatA hoya che. ane amArU rAjaya te sekayUlara che e sAce khATo pracAra karavAmAM meTAI mAnatA jaNAya che. A amerikana prajAmAM dharmane kevuM mahattva che te pramukhapadanI vidhi vakhate samajAyuM. pramukhapadanI vidhimeM cAra vAra te Izvarane prArthanA karavAmAM AvI ane IzvaranA AzIrvAda maMgavAmAM AvyA. je bhASaNe thayA te A cAra vAra pAdarIoe ja karyA ane chelle pramukhe karyuM. e badhAM bhASaNamAM Izvara uparanI aTala zraddhAnA darzana thanA. ane mAre kahevuM joIe ke A prasaMganuM Telivijhana joIne mAruM hRdaya paNa gadgad thaI gayuM. kaye ApaNI dharmanI bhAvanAnuM patana ane jene ApaNe dharmahIna kahIe jANIe chIe temanI dharma vizenI zraddhA? pAdarIrane sUra ha. ke "he prabhu ame tamArI AjJA pramANe vartatA nathI, tamane baLa Ape ke ApanI AjJA ane AdezanuM yathArtha pAlana karI zakIe, duniyAma zAMti ane sukhanuM rAjya sthAyI karI zakIe. ahIM paNa aneka dharmo che, khrIstI dharmanA paNa aneka saMpradAye che, chatAM rAjyakAryama dharmane vacce lAvavAmAM amerikana prajAne kazuM ajuganuM lAgatuM nathI. paNa ApaNe tyAM dharmanI AbhaDacheTa sarakArane lAgI che. koI paNa kAryamAM dharma bhUlecUke paNa vacce na AvI jAya tevI takedArI sevavAmAM rAjayakartAne gaurava anubhave che--A che kevaLa daMbha. je kAMI karavuM hoya te saMskRti-Culture-ne nAme karavuM paNa bhUlecUke dharmane nAme nahi. A daMbha sarakAramAM ghUsI gayA che ane chatAM bhAratI ne dharmapradhAna che-evuM gaurava levAmAM ApaNe rAcIe chIe. ahIM e kahevAnuM tAtparya te nathI ja ke amerikana prajAmAM sAce ja dharmanuM sAmrAjya che. paraMtu jyAM dharma che tyAM che ja. tene ApaNI jema saMskRtinuM nAma ApavAne daMbha karavo paDato nathI-eTaluM ja kahevAnuM jarUrI che. pramukhapadanI vidhimAM koI anya bhASA nahi paraMtu mAtra IzvaranI ja yAdI-A vastu ja mane bahu gamI gaI. te pratye dhyAna doravuM jarUrI lAgyuM che tethI A vivaraNa karyuM che, jethI ApaNAmAMthI daMbha ochA thAya ane dharmane mATe je karavuM hoya te dharmane nAme ja karIe evI hIMmata ApaNamAM Ave. pracAramAM sarvatra eka vAta najare caDatI ke pitAne ane pitAnA kuTuMbIjanone prajAne paricaya prathama ApavAmAM AvatA. pramukhapada saMbhALatI vakhate paNa bAyabala pati-patnI bannee pakaDayuM hatuM. pramukhapadanI vidhi vakhate pramukha kayA prakAranI TepI ragADhaze te prazna chApAvALA vAraMvAra karatA ane kayA pramukhe kevI TopI paherI hatI tene ItihAsa paNa ApyuM hatuM. paraMtu zrI nikasane te saunA Azcarya vacce mAthuM khullu ja rAkhyuM. pramukhapada saMbhALIne prathama temaNe pitAnI kebineTa ghUMTI ane temanA saune paricaya Apyo. temAM eka bAbata upara bhAra Apyo te noMdhavA jevo che. mArA manamAM hAjI hA karanArA meM cUMTayA nathI paraMtu te te khAtAnA nipUNene meM cUMTAyA che. mAro mata barAbara na hoya to te sudhArI zake evA sabhya meM A kebineTamAM lIdhA che. A bAbata sAcI hoya ke beTI te te bhaviSya ja nakkI karaze paNa siddhAnta rUpe te uttama che. ane je kharekhara e ja daSTi nikasananI hoya te te saphaLa pramukha thaze emAM zaka nathI. . kebineTanA sabhyanI patnIne paNa paricaya karAvavAmAM Avyo. ane temane samajAvI devAmAM AvyuM ke tamArA patidevane samaya rAjakAjamAM ghaNo jaze ane tethI tamArI ane gharanAM bALako pratye pUruM dhyAna daI zakAze nahi te mAThuM lagADaze nahi. temanA kAryamAM rasa laIne temane madada karo. pachI nAca-gAnanI pATie thaI temAM hAsyarasanI relamachela hatI. vizvamAM atyAre be rAjyo baLavAna gaNAya che-amerikA ane raziyAM. temAM amerikAnA pramukha thavuM eTale vizvanI mahAna kitamAM khapavuM. e haidAne nyAya ApI zake tevI vyakita na hoya te vizvamAM tenI asara mAThI paDayA vinA rahe nahi, 2 rIte mArI javAbadArI amerikana pramukhanI che. ane nikasana jyArathI pramukha thayA che tyArathI temanI hareka paLa dezakAryamAM ja vItavAnI che. e nakkI che. sauthI moTI samasyAnA samAdhAnamAM te zuM karI zake che te jovAnuM che. raziyA ane amerikA laDI na paDe te jovAnuM tene zire che. laDI paDe tevI bhUmikA taiyAra che ja, IjharAyala ane Araba dezo vacce samAdhAna na thAya te emane laDavuM paDaze ja e nakkI che. ane dezamAM AMtarika zAMtine AdhAre viyetanAmanI laDAImAMthI bahAra nIkaLavA upara ane kALI prajAnA teSa upara che. A rAmasyAnA samAdhAnamAM te lAgI gayA che ane yathAzIdhra samAdhAna thAya te mATe tatpara hoya evA lakSaNa dekhAya che. temAM te keTalI pramANamAM saphaLa thaze te te bhaviSya dekhADaze. paNa niSThApUrvaka temAM nikasana lAgI gayA che te te rojanA samAcAro uparathI jaNAI Ave che. ApaNe paNa prArtho ke temAM te saphaLa thAya. kArANa, temanI rAphaLatAmAM vizvanuM kalyANa che ane te je niSphaLa jAya to vizva mATe vinAza sivAya bIjuM kaMI nathI. TerenTo, 5-2-69. dalasukha mAlavaNiyA pAnImeM mIna piyAsI : pAnIme mIna piyAsI : kabIrajInA A bhajanane AdhyAtmika vyaMgyArtha game te hoya, amane te A bhajana Aje kevaLa bhautika- vyAvahArika kAraNosara yAda AvyuM che. dezamAM aneka ThekANe pAka ghaNe sAro zo che. hariyANA ghauMthI chalakAya che, to keraLamAM kadI nathI thayA eTale cekhAne pAka thaye che. madhya pradeza, rAjasthAna vagere sthaLoe paNa juvAra, bAjarI, kaThoLa sArA pramANamAM pAkaya che; paNa A kamanasIba dezanI tAsIra ja evI che ke koI paNa sArI vastu hoya ene e bagADIne ja jaMpe che. vahIvaTI jaDatA, AjanamAM dUraMdezIne abhAva, khorAkane rAjakAraNamAM upayoga e badhA tattvane kAraNe Aje paristhiti evI UbhI thaI che ke ATalo badhe pAka thayo hovA chatAM e bhUkhyAM janA mAM sudhI pahoMcaze ke kema evI zaMkA koIne thAya che te asthAne nahi gaNAya. pANImAM rahelI mAchalI tRSAtura ja rahe evI kabIrajInI adhyAtmavANI, ApaNI ane paristhitinA saMdarbhamAM sAcI paDaze ke zuM evuM koIne thAya che te Azcarya zA mATe nahi gaNAya e nIce ApelA kissAo uparathI spaSTa thAya che. hariyANAne ja dAkhalo laIe. hariyANAmAM rUA. 16 karoDane kharce vigha ta siMcAI ane Dijhala siMcAInI vyavasthA karavAmAM AvI che, ane hariyANAnA aDIkhama kisAne A vyavasthAne lAbha laIne tyAM mabalakha pAka pakavyo che. samagra dezanA ghauMnA pAkane aMdAja laIe te pahelAM jeTalo vadhAremAM vadhAre ghauMne pAka pAka hato tenA karatAM 1968mAM 35 TakA vadhAre eTale ke Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 prabuddha jIvana tA. 1-3- 9 43 lAkha Tana vadhAre ghauMne pAka A dezamAM pAka che; paraMtuM. A 'mahAtmA' citrapaTa darzana dezanI kamanasIbI che ke, sUtrasaMcAlakone A pAkanuM zuM karavuM tenI gAMdhI memoriyala TrasTa taraphathI taiyAra karavAmAM AvelA "mahAtmA sUjha paDatI nathI! kheDUta pAse A pAka bharI rAkhavA mATenA bhaMDAra citrapaTa phebruArInI 14mI tArIkhathI 20mI tArIkha sudhI muMbaInA nathI eTale e pAka khullAmAM paDI rahyo hovAne uhApoha thoDA "lIbaTa" sInemAmAM dekhADavAmAM AvyuM hatuM. te daramiyAna, 20mI samaya pahelAM uttara bhAratanAM akhabAramAM thayuM hatuM. muMbaImAM A tArIkhanA bIjA zemAM te citrapaTa jovAnI zrI muMbaI jene yuvaka saMghanA sabhyo mATe rU. 3nI 350 TikiTo rIjharva karAvIne khAsa sagavaDa vadhArAne pAka bharavA mATenA bhaMDAra prApya che (hajAra Tana ghauM samAvI karavAmAM AvI hatI ane sabhya dITha vadhAremAM vadhAre traNa TikiTa zake evA bhaMDAre khAlI paDayA che evA samAcAra hamaNAM ja pragaTa ApavAne prabaMdha karavAmAM AvyA hatA. jaNAvatA AnaMda thAya che ke thayA hatA ane eno koI radiye sattAdhArIo pAsethI maLyuM nathI) A badhI TikiTa khapI gaI hatI ane ema chatAM TikiTanI paraMtu thAya zuM? jhenabaMdhI, phUDa korporezana, bhAva sapATI jALavavAnI mAMga cAlu rahI hatI. sAMjanA 6-30 thI rAtrInA 12-30 sudhI ema lagabhaga cha kalAka A citrapaTa cAlyuM hatuM ane saMghanA sabhyoe jarUrata vagerenI ALapaMpALonI vADa A vadhArAnA anAjanI sAme ane temanA kuTuMbIjanee A bhavya citrapaTa UMDA saMvedanapUrvaka evI baMdhAyelI che ke e vadhArAnA anAjanuM zuM thaze te atyAre kahI nihALyuM hatuM ane e dvArA janmathI mAMDIne avasAna sudhI gAMdhIjInI zakAya ema nathI ane daramiyAnamAM ghauMnA sArA jevA bhAvavadhArAnI preraka tema ja romAMcaka jIvanaWA pratyakSa karIne jIvananI dhanyatA jAherAta to thaI cUkI che. lAge che te evuM ke anAjanuM taMtra jo sara- anubhavI hatI. jaNAvatA savizeSa AnaMda thAya che ke A citrapaTanA kAra dvArA A pramANe ja calAvAtuM rahevAnuM haze te anAjane merace nirmAtA zrI viThThalabhAI jhaverInI AvI mahAna siddhi badala cAlu ApaNe vAro kadI nahi Ave-bhalene ApaNA kisAne game mAra mAsa daramiyAna temanuM Adara - sanmAna karavAnA zrI muMbaI teTalI jahemata uThAvyA kare ! jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samiti taraphathI nirNaya karavAmAM AvyuM ghauM, Ama vahIvaTI aNaAvaDatamAM aTavAyA che, te cekhA, che. tene lagatI jAherAta have pachI karavAmAM Avaze. keTaleka sthaLe, rAjakAraNanA dAvamAM aTavAyA che. madrAsa ane maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha keraLane cekhA ochA maLe che evuM DIMDavANuM UbhuM karIne, e bane vasanta vyAkhyAnamALA pradezanI koMgresa virodhI sarakAra kendranI sAme bhAre uhApeha karyo hate. have jyAre madrAsa (tAmilanADu) ane keraLa bane ThekANe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI eprila mAsanI tA. cekhAne pAka sAro pAka che tyAre, kendra sarakArane ThapakAravA mATenuM 8, 9, 10 tathA 11nA roja (maMgaLa, budha, guru, zukra) sAMjanA eka sAruM zastra, pitAnA hAthamAMthI sarI jatuM A lekone 8.15 vAgye kalerA kAuTana najIka AvelA tAMto eNDiToriyamamAM lAge che ane pariNAme cokhAne pAka eAcho pAka hovAnuM batAvavAnI peravI A pradezamAM thaI rahI vasanta vyAkhyAnamALA javAno nirNaya karavAmAM Avyo che. AmAMnAM che. keraLamAM - varase bhUtakALamAM kadI nathI thaze eTale, eTale ke 16 lAkha Tana be vyAkhyAne gAMdhIjI upara ane be vyAkhyAne rASTrIya ekIkaraNa cAkhAne pAka thavAnI vakI che. A pAkanA pIThabaLa vaDe aMkuza upara haze. A vyAkhyAna mATe dezanI viziSTa vyakitane ane mApathI kADhI nAkhI zakAya ema che evuM niSNAtonuM maMtavya AmaMtraNa ApavAmAM Avaze. Ane lagatI vigatavAra jAherAta che. paraMtu je mAkarsavAdIonuM AjakAla keraLamAM zAsana che teo aMkuze ane mApadhInA bhakata che ane temane te atyAranI have pachI karavAmAM Avaze. paristhiti cAlu ja rAkhavI che. vaLI vividhato vaccenI kheMcatANane maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha kAraNe paNa pAkanI laNaNImAM avarodho UbhA thAya che ane te paNa paristhitinI viSamatA vadhArI mUke che. chatAM koIne kAna pakaDIne rajisTrezana opha nyujha peparsa (senTrala) kahenAruM te koI che ja nahi eTale lAge che te evuM ke keraLamAM rUlsa 1956nA anvaye paNa cekhA hovA chatAM, cokhA mATe bUma UThayA ja karaze. tA. 6-2-'69nA "janmabhUmi" mAM sattAvALAo vaccenI prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. kheMcatANane kAraNe saDatI rUA. be karoDanI juvArane dAkhalo ame ApyA pharma naM. 4 che. AvA dAkhalA te aneka ApI zakAya ema che. evA dAkhalAe 1. prasiddhi sthaLa . : 05-47, dhanajI sTrITa, muMbaI - 3 joIne ema thAya che ke A ananataMtrane sudhAranAruM koI che ja nahi? A taMtramAM dharamULathI pheraphAra ANI de evo koI navo kiDavAI 2. prasiddhi krama e : dareka mahinAnI pahelI ane soLamI tArIkha ApaNe tyAM pAkaze ja nahi? dezanA anya bhAgomAM sAro pAka pAka hoya chatAM, muMbaI jevA sthaLonA rahevAsIoe te meM 3, mudrakanuM nAma : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, vakAsIne ja besI rahevAnuM ane je sAruMnarasuM anAja maLe te meLavIne kayA dezanA bhAratIya saMtoSa mAnavAno? AvuM kayAM sudhI cAlaze? ThekANuM ... ... : 4547, dhanajI TrITa, muMbaI -3. muMbaImAM maLatA ghauM sArA karatAM narasA vadhAre pramANamAM 4. prakAzakanuM nAma . : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, hoya che e vAtanI te muMbaInI lagabhaga dareka gRhiNI sAkSI pUraze. kayA dezanA ... : bhAratIya muMbaImAM rezaniMgamAM thoDA pramANamAM apAtA paMjAbI ghauM, keTalIye dakenAmAM, keTalAMye aThavADiyAM sudhI maLatA nathI ane pariNAme sApha ThekANuM - - 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. karatAM thAkI javAya evA ghauthI calAvI levuM paDe che e vAta 5. maMtrInuM nAma che : zrI paramAnaMda kaMvarajI kApaDiyA paNa ghaNI gRhiNIo sAkSI pUraze. ame pUchIe chIe ke paMjAbamAM kayA dezanA bhAratIya ATalA badhA ghauM pAkyA che tenuM kare che zuM? IMglenDa-amerikAnAM moTAM ThekANuM ... >> : 45,47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3. meTAM akhabAremAM, bhAratanI "hariyALI krAnti"nI je vAta Ave che 6. sAmayikanA : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, te "hariyALI krAnti"ne lAbha prajAne maLe evuM tame zA mATe nathI karatA? Aje kheALakanuM taMtrasaMcAlana, ka95nAzIlatA mAge che mAlikanuM nAma .: 45,47, dhanajI sTrITa, muMbaI - 3. ane amane pArAvAra kheda che ke AvI kalpanAzIlatAne sadaMtara huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karuM chuM ke upara abhAva kendrIya annamaMtryAlayamAM amane jaNAya che. ApelI vigate mArI jANa ane mAnyatA mujaba barobara che. 'janmabhUmi'mAMthI sAbhAra udhUta - tA. 1-3-69 paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA-taMtrI mAlika : zrI muMbaI rana yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa 45-47, dhanacha TuTi, muba-. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMba, --- Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, 117. vArSika lavAjama rU. 7 prabuddha jIvana 'prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 39 : aMka 22 ra * * saTT * * * 1 muMbaI, mArca 16, 1969, ravivAra paradeza mATe ziliMga 15 - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakIrNa noMdha jamaNavAramAM eMThI mUkAtI cIjonA sadupayoga mATe - rAjanA moTA zaheranA vividha prakAranA bhegepabhegathI bharelA ubhI karavAmAM AvelI vyavasthAnA saMdarbhamAM jIvanamAM nAnAM moTA bhejanasamAraMbhe cAlyA karatA hoya che. ane ema che te bagADa paNa amuka aMze anivArya che. A bagADa be e te ApaNe meTAM zaheromAM vasanArAM jANIe chIe ke rIte thAya che: eka te je saMkhyAmAM netarAM apAyAM hoya che te saMkhyAmAM ApaNe tyAM javAmAM AvatA jamaNavAramAM khAdya padArtho khUba jamanArAMo upasthita thatAM nathI. tethI moTA bhAge amuka TathI pIrasavAmAM Ave che ane tethI eThuM paNa sArA pramANamAM - seI vadhe ja che. bIjuM pIrasanArA mekaLA hAthe pIrasatA hoya che. pariNAme na bhAvatI cIjo bhANAmAM paDI mUkAtuM hoya che, je meTA bhAge pheMkI devAmAM Ave che ane e rIte khUba ja bagADa thato hoya che. AjanI A vastusthiti pratye muMba rahe che ane bhAvatI cIjo paNa ghaNuMkharuM khatAM vadhe ja che. vadhelI raseI ane vadheluM miSTAnna jema tema ene tene vaheMcI ApavAmAM ImAM vasatA eka daMpatI-zI hAsyacaMdra mahetA ane zrImatI suhAbahena mahetAnuM dhyAna kheMcAtAM temane sUjhayuM ke jyAM Ave che tenA badale jene kharekhara jarUra che tenA mAM sudhI vyavajyAM maTI jamaNavAra thavAnI hoya tyAM pahoMcI javAnI geThavaNa sthita rIte A badhuM pahoMcADavAmAM Ave te sarvathA yogya ja che. Ama karavAmAM Ave ane khAtAM vadheluM ekaThuM karavAmAM Ave ane bhUkhyA chatAM ApaNI eMThI mUkelI cIjo-khAnapAnanI vastue-zudha:pIDikene 2kaThA karIne vaheMcI :5vAmAM Ave te eThI mukAyalI tone ApavAmAM keTalAkane mana kAIka surucine bhaMga thatuM lAge che. keTalAkane A prakriyA garIbone-sudhA pIDitone-humiliate cIjone sadupayega thAya ane bhUkhyA lokone annabhegAM karI zakAya. A vicArathI prerAIne temaNe muMbaImAM keTalAka samayathI upara jaNA karavA barobara - apamAna karavA barobara lAge che. A badhuM chatAM vyA mujabanI pravRtti zarU karI che. teo jyAre koI paNa ThekANe moTI e badhuM pheMkAI jAya te karatAM prastuta daMpatI jevA paragaju leka, pArTI athavA te jamaNavAra thavAnI hoya che tyAre e pArTI yA jamaNa jene AtyaMtika jarUra che ane jemanA mATe svataMtra dravyopArjana vAranI vyavasthA karanArAo sAthe saMparka sAdhe che ane temanI lagabhaga azakaya jevuM hoya che tevAonA bhUkhyA peTa sudhI, pitAnA maMjUrI meLavIne eThavADa ekaTho karIne laI javA aMge nIce mujabanI mAna~maratabane khyAla choDIne khAvAnuM pahoMcADe temAM mane kazuM ajugoThavaNa kare che: gatuM lAgatuM nathI. Ama chatAM je eMThAne A rIte sadupayoga jamaNa zarU thAya te pahelAM dareka jamanAra samakSa nIce muja karavAnI bhAvanA dharAve che teo pitAnI A pravRtti sAthe eThuM banI chApelI nAnI sarakhI patrikA mUkavAmAM Ave che: nahi mUkavAnI jhuMbeza paNa calAvatA rahe te khAsa jarUrI che. jyAM namra vinaMti jyAM teo e huM ekaThuM karavA jAya tyAM tyAM "kRpA karIne eThuM (1) jamyA pachI hAtha thALImAM dhaze nahi. mUkaze nahi; joIe tethI vadhAre leze nahi". evA berDa-evA (2) anya sagavaDa na hoya te kRpA karIne vATakImAM hAtha dhaze. lakhANavALAM pATiyAM-jamavAnI jagyAe gALe gALe geTave ane " (3) jamatAM thALImAM vadhelI vAnagIo azakata, anAtha, e rIte jamanArArone sAvadhAna banAve e jarUrI che. A uparAMta sudhA pIDitone pahoMcADavA mATe prabaMdha karavAmAM Avela che. pIrasanArA je te cIjone thALImAM Dhagale karatA hoya che tenA Apane hAsyaracaMda mahetA, pAMcame mALa, phaleTa naM. 53, badale te cIne thoDA pramANamAM pIrase ane vAraMvAra pIrase to eThuM 62, peDara reDa, nAlaMdA, bI. bloka, muMbaI - 26, paDI rahevAne saMbhava ghaTe che. trIjuM jamI rahyA bAda hAtha jovA - tyAra bAda badhAM jamI rahe eTale A paragaju daMpatI potAnA mATe anyatra vyavasthA karavAmAM Ave te vadhAre AvakArapAtra che. svayaMsevakonI madadathI thALIe thALIe pharI vaLe che, khAtAM vadhelI Ama na bane tyAM thALImAM to hAtha na ja devAya evI prathAne sarvatra cIjo ekaThI karavA mAMDe che, vAnagIvAra te cIjone 2laga alaga svIkAra tha dhaTe che. A AkhI carcAne sAra e che ke jamaNavAramAM tArave che, petAnA vAhanamAM moTA ThAma vAsaNamAM bhare che ane eThI paDI rahelI vAnagIo vyavasthita rIte karI karI lulAM judA judA mathake ekaThA thayelA sudhApIDitone rAtre athavA te bIje laMgaDAM, apaMga, AMdhaLAM sudhA pIDitone pahoMcatI karavAmAM Ave divase savAre khAvAnuM vaheMcI Ape che. gaTaramAMthI eMThuM juThuM zodhIne khAnArA mATe te A pravRtti eka moTA AzIrvAdarUpa banI jAya tevI vyavasthA jeTalI AvakArapAtra che teTalI ja AvazyakatA e che. A daMpatIne prastuta kArya mATe jyAM lAvavAmAM Ave tyAM teo mUkavA sAme ugrAndolana hAtha dharavaDanI che. ane aDAndolananuM samaya pahoMcI jAya che. AvI ni:svArtha ane kevaLa paropakAraprerita pravRtti- jatAM evuM pariNAma AvavuM joIe ke jamanAra evI rIte cIjo le. ne hAtha dharavA mATe A paragaja daMpatIne ApaNe jeTalA dhanyavAda ane jame ke evuM paDI rahe ja nahi. pachI te jamADatAM vadhelI ApIe teTalA ochA che. cekhI rAI tema ja miSTAna mAtra ja anyatra pahoMcADavAnAM rahe.' Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prabuddha jIvana tA. 16-3-19 sevAmUrti De. bejIMjhanuM duHkhada avasAna muMbaInA tAtA memoriyala hospiTalanA cIpha sarjana ane suprInTenDanTa Dao berjIsanuM 19 varSanI ummare kensaranA vyAdhinA parisAme mArca mAsanI trIjI tArIkhe akALa mRtyu thatAM mAtra muMbaIne ja nahi paNa samagra bhAratane eka evA kuzaLa ane dayAnidhi sarjananI khoTa paDI che ke jenI joDa maLavI muzkela che. temanuM AkhuM nAma hatuM Dao arnesTa jAkIma josapha berjIjha. teo dharmo khrisatI hatA. 1909nA sapTembara mAsanI 7mI tArIkhe muMbaImAM ja temane janma thayo hato. temaNe muMbaImAM ja abhyAsa karyo hato. grAnTameDikala kolejanA vidyArthI hatA. 1939mAM temaNe ema. esa.nI parIkSA para karI hatI ane vizeSa abhyAsa mATe teo IlAMDa- lAMDana-gayA hatA ane royala koleja opha sarjansanI phelozIpa temaNe prApta karI hatI. zarUAtamAM temanI sivila sarjana tarIke nimaNuka thaI hatI. 1941mAM teo muMbaInA tAtA memoriyala hospiTalamAM joDAyA hatA ane temAM 25 varSanI temanI kAmagIrInI kadara rUpe 1996mAM e ja hospiTalanA cIpha sarjana ane suprinTenDanTa tarIke temanI nimaNuka karavAmAM AvI hatI. duniyAnA dareka vibhAgamAMthI A khyAtanAma kensara speziyAlIsTa pAse aneka dardIo upacAra mATe AvatA hatA ane amIra ke adane mAnavI-dhanika ke garIba-sau koInI sAthe temane vartAva kazA paNa bhedabhAva vinAne-enyA mAyALu ane UMDI sahAnubhUtibharyo rahetA. teo zarIre pramANamAM kRza dekhAtA hatA, paNa temAM asAdhAraNa kAryakSamatA bharelI hatI. hamezAM savArathI meDI rAta sudhI, varSo paryanta satata ekasarakhI pitAnA dardIonI temaNe sevA karI hatI. gayA me mAsamAM temanA upara kensaranuM AkramaNa thayuM. ane tenA upacAranA kAraNe temane petAnA dharmakAryathI cheDo vakhata alaga rahevuM paNuM, paNa teo temAMthI sAjA thayA ke tarata ja e ja mIzanarInI tamanAMthI potAnA kAma upara lAgI gayA hatA. Akhare je vyAdhimAMthI temaNe hajAro lokone sAjA karyA che e ja tyAdhie temane bhAga lIdho ane ApaNI vaccethI A mAnavatAnI mIzanarIe mArca mAsanI trIjI tArIkhe sadAne mATe vidAya lIdhI. anyane saMskArI evI A mAnavavibhUtinuM vAMcana khUba vizALa hatuM. uttama koTinA teo vakatA hatA ane rAMgItanI upAsanA paNa temane varelI hatI. mAnavatA-pracUra temanA guNo ane temanI eka sarakhI vinamratAnA kAraNe aneka kemane ane aneka vyavasAyane varelA lokonA teo atyanta prItipAtra banyA hatA. dardIo sAthenA vartAvamAM potAne zuM maLe che tenI temaNe kadi paNa paravA karI nahotI ane evA aneka dAkhalAo jANavA maLe che ke jemAM temaNe petAnI cAlu vyavasAyane lagatI phIne jatI karI hatI. vaidyakIya upacAranA kAraNe temanA samAgamamAM AvelA aneka saMdhIone temanI je gukatako prazaMsA karatAM meM sAMbhaLyA che tevI prazaMsA javalle ja emanI koTinA bIjA koI paeNkaTara ke sarjananI meM sAMbhaLI che. kensaranA upacAra mATe tAtA memeriyala hospiTalamAM jatAM koI paNa dardI ke tenA sagAvahAlAMo Deo berjIsanI sevA meLavavA mATe sauthI vadhAre Atura rahetA. Ave temanA vize lokone vizvAsa hatuM ane AvI temanI nispRhatA ane dardI viSenI niSThA vize temanI zraddhA hatI. temaNe muMbaImAM rahIne vizvavyApI khyAti prApta karI hatI; temane mAnasanmAna sUcaka aneka padavIo ane upAdhio enAyata karavAmAM AvI hatI; bhArata sarakAre paNa temane padmazrI banAvyA hatA. teo pUrA arthamAM sAcA khristI hatA. DekaTara ane sarjane Avaze. ane jaze. DaeN. berjI jhanuM nAma saMrjanenI nAmAvalImAM sadAne mATe suvarNAkSare aMkita raheze. eka tejasvI AzAspada sannArInuM akALa avasAna muMbaI khAte tA. 9-3"69nA roja mahArASTra rAjyanI vidhAna pariSadanA sabhya zrImatI bhadrA desAInuM bahu TUMkI mAMdagInA pariNAme ekAeka avasAna thayuM che. 46 varSanI temanI uMmara hatI. jANItA De. vasaMta kalyANadAsa desAInAM teo patnI hatAM. koMgresa mahAsamitinA sabhya hovA uparAMta bIjI aneka sAmAjika saMsthAo sAthe teo saMkaLAyelAM hatAM. teo sArA lekhaka tathA ucca koTinA vakatA hatA. aMgrejI bhASA upara teo sArUM prabhutva dharAvatA hatA. khIlatA jatA gulAba mAphaka temanI kArakIrdi vikasI rahI hatI. evAmAM kALanI jhapaTa AvI ane e AzAspada kArakIrdine ekAeka aMta Avyo ane muMbaIne eka tejasvI kAryakaranI jaldI na purAya evI khoTa paDI. A rIte A ghaTanA atyaMta du:khada che. munizrI nagarAjajIne hArdika abhinaMdana e jaNAvatAM khUba AnaMda thAya che ke kAnapura vizvavidyAlaye phebruArI mAsanI 23mI tArIkhe petAnA dikSAnta samAroha (kaeNnvakezana) prasaMge aNuvrata parAmarzaka munizrI nagarAjajIne DI. li. (DaoNkaTara oNpha liTarecara) nI upAdhi vaDe sanmAnita karyA che. munizrI nagarAjajInuM A sanmAna temanI sAhityasevA tathA aNuvrata AMdolananA mAdhyama dvArA cAlI rahelI samAjasevAnA AdhAra upara karavAmAM AvyuM che. munizrI Aja sudhImAM 36 mahattvapUrNa pustako lakhI cUkayA che. A pustakamAM Agama aura tripiTaka, eka anuzIlana, hiMsA viveka, jaina darzana aira Adhunika vijJAna, aNuvrata jIvanadarzana, naitika vijJAna, AcArya bhimu aura mahAtmA gAMdhI, mahAvIra aura buddha kI samasAmayikatA, ahiMsA patheMkSaNa vagere ullekhanIya che. " munizrI nagarAjajI ANuvrata Andolana pravartaka AcAryazrI tulasInA prabhAvazALI ziSya che. aNuvrata kAryakramanI dRSTithI dilhI temanuM pramukha kAryakSetra rahyuM che. gata varSa daramiyAna teo zrInA parAmarzathI rAjasthAna vidyAnasabhAe aNuvrata AndolananA samarthanamAM eka prastAva pasAra karyo che. hAla teo muMbaI vase che ane AgAmI cAturmAsa teo muMbaImAM karavAnA che. temane janma saradArazahara (rAjasthAna) mAM 1917nI sapTembara mAsanI 29mI tArIkhe thayo hato. 18 varSanI ummare temaNe terApaMtha sAdhu saMghamAM dIkSA grahaNa karI hatI. Aje temanI uMmara 51 varSanI che. kaI paNa yunivarsiTI eka jaina munine DekaTara oNpha liTarecaranI padavI arpaNa kare-e A sauthI pahelA banAva che ane tethI samasta jaina samAja mATe A zubha ghaTanA ati gauravaprada che. A prasaMge munizrI nagarAjajIne ApaNA sarvanA hArdika dhanyavAda ane abhinandana he ! ane temane dIrdha AyuSya ane sudaDha Arogya prApta thAo ke je vaDe teo samAja ane dezanI aneka prakAre sevA karI zake evI ApaNa sarvanI prArthanA che zrImatI IndumatIbahena cImanalAlane hArdika abhinandana zrI IndumatIbahena cImanalAla muMbaI rAjyanA eka vakhatanA zikSaNamaMtrI ane tyAra bAda gujarAta rAjyanA zikSaNamaMtrI tarIke eTaluM ja nahi paNa gujarAtamAM ajoDa evA amadAvAdanA zrI cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAranA mukhya saMcAlikA tarIke ApaNa sarvane khUba jANItA che. temanI tAjetaramAM bhArata sarakAre yunivarsiTI grAnTsa kamizananA eka sabhya tarIke nimaNUka karI che. A nima zukanA samAcAra IndumatIbahena mATe UMDe Adara dharAvanAra aneka mitro mATe khUba ja AnaMdaprada che, IndumatIbahenanI zikSaNanA kSetre Aja sudhInI anekavidha sevAo ane vipula anubhavanI bhArata sarakAre A rIte kadara karI che te mATe bhArata sarakArane paNa dhanyavAda ghaTe che. A navA sthAnane IndumatIbahena potAnI sarva zakitaene vega ApIne khUba zobhAvuM evI ApaNI prArthanA ho ane IndumatIbahenane A padaprApti mATe ApaNAM hArdika abhinandana he ! paramAnaMda Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-69 prabuddha jIvana 239 mULa adhikAra-3 baMdhAraNa mujaba mULa adhikAromAMthI koI rada athavA jUna Principles of State policy are the obligations and karavAnI pArlAmenTane sattA che ke nahi te ApaNe vicAryuM. have the duties of the Government as a good and pArlAmenTane AvI sattA hovI jarUranI athavA ISTa che ke nahi social Government. rAye zuM na karavuM te mATe korTa te vicArIe. A prakana samajavA mULa adhikAronuM svarUpa samajavuM hukama karI amala karAvI zake che, paNa zuM karavuM te kerTe nakkI paNa paDaze. A adhikAra nimna prakAranA che' (1) samAnatA-Right na karI zake ane amala paNa karAvI na zake. chatAM rAjaya mATe te to equality () 791124-Right to Freedom (3) UUEL- rAjya nItinA nirdezaka siddhAMta eTalA ja, kadAca vizepa agavirodhI adhikAra-Right against Exploitation (8) dharmasvAtaMtra- tyanA che. be vacce virodha thAya te zuM karavuM ? dAi ta0 mULaRight to Freedom of Religion (5) sAMskRtika ane zaikSaNika bhUta hakamAM milkatane haka che. eTale ke dareka nAgarikane milakata adhikAro-Cultural and Educational Rights (6) milakatanA meLavavAne ane dharAvavAno adhikAra che ane vaLatara ApyA vinA heka-Right to Property (7) adAlatI saMrakSaNa adhikAra- rAjya keInI milkata laI zakatuM nathI. paNa saMpattinI mAlakI ane Right to Constitutional Remedies AmAMnA keTalAka hako aMkuza sArvajanika hIta mATe thAya ane IjArAzAhI na thAya e mAnavInA mULabhUta adhikAra che Human Rights-koI paNa lekazAhI rAjyanItine siddhAMta che. korTe mULabhUta hakkane amala kare, rAjyane rAjyataMtramAM dareka mAnavIne levA joIe. vyakitanA A adhikArIne sAmAjika hitanA siddhAMtane amala karave che ane mULabhUta hakane samAjahIMtamAM ghaNI maryAdAo che. paNa evI maryAdAe mUkavAnI korTe karela artha mujaba, siddhAMtane amala na thAya te mULabhUta rAjyanI sattAne paNa maryAdA che. AmAMnA keTalAka hako bhAratanI hakamAM pheraphAra karavo ja rahyo. korTe ema kahyuM che ke banatAM sudhI paristhitine aMgenA khAsa che. dA. ta. aspRzyatA nAbUdI samAna- Harmonious interpretation karavuM paNa ema banyuM nathI ane tAnA hakanuM aMga che. ApaNe deza bahAtIya, dharma che. Multi- tethI mULabhUta hakomAM pheraphAra karavAnI pharaja paDI che. te have pachI lingual, multi-racial, multi-religious. qui neil valda jarA vigatathI ApIza. che. AvI ladhumationA sAMskRtika, zaikSaNika ane dhArmika hakonA mULabhUta hako nyUna karavAne pArlAmeMTane adhikAra nathI rakSaNa mATe ane temanuM zeSaNa na thAya te mATe keTalAka adhikArone evuM je jajoe kahyuM chetemaNe mULabhUta hake.ne bhAvanAtmaka svarUpa mULabhUta gaNyA che. ApavA keTalAka vizeSaNe lagADayA. Transcendental, Natural, ApaNA baMdhAraNanI eka vizeSatA che. temAM mULabhUta adhi Immutable, Sacro-sanct, inalienable and inviolable. jANe kAre ApyA che. eTaluM ja nahi paNa rAjanItinA mArgadarzaka siddhAMte A keI Izvaradatta adhikAro hoya jemAM mAnavIe mAthuM mAravuM e paNa ApyA che. Directive Principles of State policy rAjayanI gunha che. alabatta, keTalAka adhikAro evA che ke je dareka mAnavIne hevI ja joIe ane rAjya te chInavI na zake. dA. ta. vANIsvApharo-rAjye zuM karavAnuM che. baMdhAraNanA uddeza mujaba dezanA badhA nAgariko taMtraya, samAnatA, dharmasvAtaMtraya vigere, paNa 2. hako koNa chInavI mATe sAmAjika Arthika ane rAja naitika nyAya, svataMtratA, samAnatA levAnuM che? kaI paNa pArlAmeMTa e karavAno prayatna karaze te ukhaDI ane baMdhutva, Justice, Liberty, Equality and Fraternity, jaze. 20 varSamAM evuM kAMI thayuM che? paNa A vize have pachI. siddha karavAnA che. A siddhi mATe rAjya ghaNuM karavAnuM rahe che. jarA vigatathI ApIza. sthApita hIte, A AdarzanI siddhimAM avarodhI hoya te tene - pArlAme Tane mULabhUta hako nyUna karavAne adhikAra nathI evuM nAbUda karavo paDe. baMdhAraNanA cethA bhAgamAM rAjyanI A pharajone je jajoe kahyuM temanI samakSa be moTI muzkelIo AvIne ubhI rahI. eka, be ke 1951 thI mULabhUta hakomAM keTalAka mahattvanA ullekha che. baMdhAraNanI kalama 37 mAM kahyuM che ke A siddhAMte paNa pheraphAra thayA che, khAsa karI milakatanA hakamAM jene rAdhAre dezamAM, are fundamental in the governance of the country cIphe jasTIsa subArAvanA zabdomAM moTo Agrarian and it shall be the duty of the State to apply these Revolution thaI gayo. jamInadArIo nAbUda thaI 2hane lAkhe principles in making . laws. A siddhAMta mujaba ekara jamInanI heraphera thaI. jo A pheraphAra karavAne pArlAmeMTane haka na ha te 1951thI karela pheraphAro badhA gerabaMdhAraNIya gaNavA dAkhalA tarIke, rAjya pitAnI nIti evI rAkhavI joIe ane tene AdhAre jamInadArI nAbUda thaI che te pAchI lAvavI ke samAjanI bhautika sAdhanasaMpattinI mAlikI ane aMkuza joIe. A nirNaya korTa mATe paNa azakaya hate. evuM kAMI karasArvajanika hIta mATe hoya ane IjArAzAhI pedA na thAya; Arthika vAne prayatna kare te mATo baLave thAya. eTale bahumati cukAdo Apyo jarUriyAtanA kAraNe petAnI uMmara ke zakitane ayogya kAme nAgarike te cha jajo e eka navo mArga zodhyo. karavA na paDe ane temanI tAkAta ane taMduraratIne bhAga na levAya. A navo mArga Prospective overruling eTale ke Aja kAma karavAna, zikSaNa prApta karavAnI, bekArI, vRddhAvasthA ke azakita sudhI pAlamaMTe je karyuM te gerabaMdhAraNIya hatuM chatAM baMdhAraNIya gaNavuM jevA saMkaTa kALe sarakArI madada meLavavAnA haka nAgarikane rahe. ane have pachI pArlAmeMTa ne tema karavAno adhikAra nathI ema cauda varSanI vaya sudhInA bALaka mATe pharajiyAta ane maphata zikSaNanI jAhera karavuM. A amerikana Doctrine che. ApaNA baMdhAraNane jogavAI karavI; dalita vargonI rakSA karavI, khetIvADI, pazupAlana anukuLa nathI. chatAM tene lagADI dIdhuM. cIpha jasTIse subArAve guhaudyogane adyatana Dhabe vikasAvavA. AvI ghaNI pharajo rAjya upara $&i; As this Court for the first time has been called baMdhAraNamAM nAkhavAmAM AvI che. kalyANa rAjyane Adarza hoya te upon to apply the doctrine evolved in a different rAjayanI A pharajo mULabhUta ane pAyAnI ane sarvoparI che. country under different circumstances, we would like to more warily. A navA siddhAMta viSe jasTIsa vAMchue kahyuM : paNa mULabhUta hako ane rAjay nItinA nidezaka siddhAMmAM "We must say we are not prepared to accept the eka meTo pharaka che, mULabhUta hakono amala korTa mAraphata karAvI zakAya. nirdezaka siddhAMtane amala korTa mAraphata na thaI zake. kAraNa spaSTa che. doctrine of prospective overruling." mULabhUta hakomAM rAjya zuM na karavuM tene prabaMdha che. nirdezaka jasTIsa bacAvate kahyuM: siddhAMtemAM rAjya zuM karavuM ane prabaMdha che. Fundamental "If they (amendments of fundamental rights by rights represent the limits of State action; Directive Parliament) are void, they do not legally exist from tana ta vana muLabhUta Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 prabuddha jIvana tA. 16-3-19 their very inception They cannot be valid from 1951 to 1967 and invalid thereafter.". paNa cIpha jasTIsaM sudhArAvanA abhiprAya mujaba te A sudhArAe 1967 pachI paNa gerakAyadesara nathI. tene te kAyama mATe kAyadesara TharAvyA, je sattaramA sudhArAne temaNe gerakAyadesara gaNe. ane jene mATe golakanAthe arajI karI hatI te sudhAro karavAne pAlameMTane radhikAra nathI ema kahI, te sudhAre kAyama mATe svIkAryo ane golakanAthanI arajI kADhI nAkhI. cha jajone cUkAde kAyadAmAM jene Obiter kahe che, binajarUrI abhiprAya - te raho. A navA amerikana Doctrinene badale ApaNe tyAM bIje siddhAMta che. Stare Decisis eka rAkAda lAMbe vakhata svIkArAye hoya ane tene pariNAme bIjA ghaNAM kAyadAo ane Arthika vyavahAra thayA hoya te, lAMbA samaya pachI te cukAdo barAbara na hato ema lAge to paNa, tene rada karavAthI aneka anartho pedA thAya. to tene kAyama rAkhavo. let the decision stand. A saMbaMdhe jasTIsa vAMchue kahyuM. "The is the fittest possible case in which the principle of Stare Decisis, should be applied." "We would be very reluctant to over-rule the unanimous decision in Sankari Prasad's case or any other unanimous decision by the slender majority of one in a larger Bench Constituted for the purpose." cha jajo samakSa bIjI paNa moTI muzkelI hatI. mULabhUta adhikAra immutable che ema TharAvavuM agharuM hatuM. cIpha jasTIsa subArAve ja jaNAvyuM. "An unamendable constitution is the worst tyranny of time, or rather the very tyranny of time." ".... it is impossible to conceive of an unamandable Constitution as anything but a contradiction in terms. jasTIsa hIMdAyunullAe kahyuM ke rAjyane (the State jemAM pArlAmeTa AvI jAya) haMmezA baMdhAraNamAM pheraphAra karavAne adhikAra che ja. to pachI ahIM kema nathI? kAraNa ke temanA kahevA mujaba, baMdhAraNa ghaDatI vakhate rAjya svecachAe A adhikAra jAte karyo che. te have zuM karo ? temanI sUcanA mujaba bIjI Constituent assembly belAvavI joIe. koNa belAve? pAlameMTa ja, The State must reproduce the power which it has chosen to put under restraint, Parliament must amend Article 368 to convoke another constituent assembly; that assembly may be able to abridge or take away fundamental Rights, if desired." A dalIlane javAba ApatA eDavekeTa janarala sIravAI kahe che : On principle, it is difficult to understand how if a freely elected Parliament cannot be trusted to amend Part III as provided by Article 368, another body, set up by the same parliament, can aquire higher Authority. Therefore, a Constituent Assembly is either legally impossible or wholly unnecessary." . cha jajoe A cukAdo kema ApyuM? eka te ema kahevAya ke temaNe baMdhAraNane sAco artha karyo che. paNa 13 jajoe bIjo abhiprAya ApyA che ane mAtra baMdhAraNane artha ja kara hatA te. bIjI badhI carcA asthAne hatI. paNa emane ema paNa hatuM ke AvI sattA pArlAmeMTane hoya te gya nathI. kema? cIpha jasTIsa mubArAve kahyuM che: "Such a restrictive power gives stability to the Country and prevents it from passing under a totaliterian or dictatorial regime" "Should we hold that.... Parliament had power to take away fundamental rights, a time might come when we would gradually and imperceptibly pass under a totalitarian rule." jasTIsa hIdAyatullAe kahyuM che: "the apprehnsion is that democracy may be lost if there is no liberty based on law and law based on equality. The protection of the Fundamental Rights is necessary so that we may not walk in fear of democracy itself." eTale, lokazAhInA rakSaNa mATe pArlAmeTane AvI sattA hovI na joIe ema temaNe mAnyuM. prajAnA cUMTAyelA pratinidhione aNa vizvAsa karavo e jo lokazAhI hoya te kayAM sudhI evI lekazAhI TakvAnI? chevaTa mULabhUta adhikAre baMdhAraNamAM koNe makayA che? prajanA cuMTAyela pratinidhioe ke keTe? ane je pArlAmeMTa upara AvA aMkuza mUkavAmAM Ave ane pArlAmeMTane jarUra lAge tevA pheraphAra karI na zake te tene zuM vikalpa rahyo? baLavo karo athavA baMdhAraNane phagAvI devuM. AvA saMjogo utpanna karavAthI lokazAhI Takaze? jasTIsa vAMchae A dalIlane "Argument of fear" kahyo. temaNe kahyuM che : "making our constitution rigid will not stop the frightfulness which is conjured up before us.... an interpretation which makes our constitution rigid.. will make a violent revolution followed by frightfulness .... a nearer possibility than an interpretation which which will make it flexible". "The power of amendment.... is a safety valva which to a large extent provides for stable growth and makes violent revolution more or less unnecessary." "Eeven if it (Parliament) abuses the power of daOIDAya contitutional amendment, the check.... is not in ' courts, but in the people who elect members of Parliament." cha jajoe je bhaya batAvyo e bhaya rAkhavAnuM koI kAraNa che? mULabhUta adhikAromAM pheraphAra karatAM je sudhArA 16 varSanA gALAmAM pArlAmeMTe karyA che - pahelo, ethe, seLa ane sattAramAM sudhAre- temAM milkatanA hakane lagatI 31 mI kalamanA pheraphAra bAda karIe te, mULabhUta hakkanA bAkInA badhA sudhArA jasTIsa hIdAyatullAnA mata mujaba paNa baMdhAraNa mujaba kAyadesara che. eTale, koI mULabhUta haka - milkatane lagatA haka sivAya - pAlameMTe e che karyo nathI ke rada karyo nathI. A badhA sudhArA khUba vigatathI tapAsyA pachI jasTIsa hIMdAya nullAe kahyuM: "In the result, none of the amendments in the Articles in parts other than that dealing with Right to properly is outside the amending process because Article 13(2) is in no manner breached." te prajAnA je pratinidhioe mULabhUta hako baMdhAraNamAM mUkyA, jemaNe 16 varSamAM milkatanA haka sivAya, bIjA koI hakane AMca Ave evo pheraphAra karyo nathI, temano aNavizvAsa karI, AvI sattA pArlAmeMTane haze te lokazAhI khatarAmAM che ema kahevuM vyAjabI che? have milkatane lagatA hakamAM pArlAmeMTe zA mATe pheraphAra karavA paDayA? pahelA te milkatane lagate mULabhUta haka hoI zake? jasTIsa , hadAyatulAe kahyuM che: "Our constitution accepted the theory that Right of Property is a fundamental right, In my opinion, it Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 163-69 prabuddha jIvana 241 was an error to place it in that category....of all the artha thaye, te kAraNe paraspara virodhI evuM jajameMTa lakhAyuM ane fundamental rights it is the weakest." eka nAjuka paristhiti UbhI thaI. eDavekeTa janarala sIravAIe milkatane haka keI kadaratI haka nathI. It is not a sAcuM kahyuM che: natural right. balka, sAce siddhAMta, saba bhUmi gepAla kI, "It is submitted that the majority Judgement is clearly wrong, is productive of the greatest public che. baMdhAraNa ghaDAtuM hatuM tyAre huM vidhAnasabhAne sabhya hatuM. A mischief and should be over-ruled at the earliest viSaya upara khUba carcA thayela. chevaTa eka Compromise opportunity." formula. tarIke klama 31mI klama mUkANI. javAharalAla naherane bhaya nAthapAInuM bIla kAMI navu karatuM nathI. mAtra pUrvavata sthitinuM hate ja ke A kalama keMgresane tenI nItine pUro amala karatA spaSTIkaraNa kare che ane pArlAmeMTanI satta'nuM punarUracAraNa kare che. nAthapAInA bIlamAM InTa silekaTa kamiTIe pheraphAra karyA che te kadAca avarodhaka thAya. paNa ema vizvAsa hatuM ke korTa A klamane paNa jarUra nathI. te bIla pAsa thavAthI badhA mULabhUta e artha nahi kare ke jamIna- dArI nAbUdI vigere kAryakramane khalela adhikAra rada thaI javAnA che e kaI bhaya nathI. nAthapAInuM pahoMce. paNa durbhAgye ema ja banyuM. jasTIsa hIdAyatullAe kahyuM che: bIla je rIte pUrvavata sthiti kAyama karavAno prayatna kare che te mArga "All would have been w 11 if the Courts had paNa baMdha karavAne jasTIsa hIdAyatullAe nirdeza karyo che. temaNe kahyuM che : construed Article 31 differently." "It may be said that this is not necessary (to call jamInadArI nAbUdInA kAyadAne paDakAratI arajI korTamAM a constituent Assembly) because Article 368 can be thaI tyAre korTe evo artha karyo ke kalama 31 mAM milkatanA hakane je amended by Parliament to confer constinent powers rANa ApyuM che te jotAM A kAyadAo gerabaMdhAraNIya che. eTale over the fundamental Rights. This would be wrong and against Art.. 132) Parliament cannot increase its kalama 31 mAM pheraphAra karI e haka nyUna karavA sivAya pArlAmeMTane powers in this way and do inlirectly which it is koI mArga na hata-sivAya ke jamInadArI nAbUdIne badho kAryakrama jale intended not to do directly." kare. tethI prathama sudhAro First Amendment thaye. A sudhAre A abhiprAya keTale darajaje sAce che te te nAthapAInuM karavAnI pArlAmeMTane sattA nathI tevI arajI suprIma korTamAM thaI ane bIla pasAra thAya ane tene paDakAra apAya tyAre suprima korTa zuM valaNa che te upara AdhAra rAkhe che. ApaNe AzA rAkhIe ke sadabhAgye zaMkarI prasAdanA kesamAM pAMca jajoe sarvAnumate kaI saMgharSa nahi thAya. geikalanAthanA bahamatI cukAdAthI utpanna TharAvyuM ke AvI sattA che. cha jajoe, tyAre je artha karyo che te thayela paristhiti sarvathA asvIkArya che ane sphoTaka saMjoge jAge te tyAre karavAmAM Avyo che te zuM thAta te ka95vuM muzkela che. tyAra pahelA ja sudhArI levI yogya ane jarUranuM che. pachI jamInadArI ane jamIna vitaraNa aMge Land legislationnA. meM A viSaye ThIka laMbANathI lakhyuM che. viSayane vistAra ghaNAM kAyadAo dareka rAjya karyA. tene paDakAratI arajIo thaI. pharIthI ane agatya jotAM, kATaluM lAMbANa anivArya hatuM. bane teTaluM TUMkAmAM kalama 31 mAM sudhAre karyo ane sadbhAgye sajajanasiMhanA kesamAM ane muddAsara rajUraDAta karavA prayatna karyo che. aMgrejI avataraNa pharIthI suprIma korTe rAjA sudhArAo maMjUra rAkhyA. pahele ane vizeSa kApyA che jethI rajUrAtamAM koI bhUla ke gerasamajUtI ne ce sudhAro thayo tyAre paNa huM leka sabhAnA sabhya ho ane khUba thAya. viSaya kAMIka gahana che ane pArlAmeMTanA sabhyomAM paNa keTalAne caMca pachI e sudhArA thayA hatA. have ApaNane kahevAmAM Ave che ke pUrI samajaNa haze te kahevuM muzkela che. zrInAthapAInA bIlane sarakArane A badhA sudhArA, 1951 thI thayA te gerakAyadesara hatA. paNa Teke che ema be vakhata jAhera thayA pachI paNa, kaoNMgresanA sabhyomAM te kAyadAo rada karavAnI te suprIma korTanI paNa hiMmata nathI. matabheda hevAne kAraNe, tenI vizeSa carcA mulatavI rahI che. lokomAM paNa have pachI kAyamane mATe evI sattA nathI evuM jAhera karyuM. paNa epachI samajaNa hoya te svabhAvika che. A viSayane abhyAsa A badhI bhAMjagaDa milkatane lagatA mULabhUta hakamAM karela karela karyA pachI mArA manane koI saMdeha nathI ke gelakanAthanA kesanuM bahusudhArA aMge ja che ane je haka viSe jasTIsa hIdAyatullA ema matI jajameMTa prajAhitane bhAre nakArI che ane paristhiti kahe che ke baMdhAraNamAM ene sthAna ja maLavuM nahotuM joItuM tenA ja jeTalI vahelI sudhArI levAya temAM dezanuM ane prajAnuM ka9yANa che. rakSaNa mATe jANe A badhe vivAda che vANI svAtaMtrya, dharma svA tA0 9-3-1969, (samApta) cImanalAla cakubhAI zAha taMtraya, samAnatA, aspRzyatA nAbUdI, sAMskRtika ane zaikSaNika adhikAra, A badhA koNa chInavI levAnuM che? 20 varSamAM ATalI gujarAta, deza ane videzanI rAjakIya, Arthika meTI bahumati hatI te paNa na karyuM te koI pakSa have karI zakavAne che? ane sAMskRtika kSetre banatI ghaTanAonuM nirbhaya, mULabhUta adhikAra nyUne karavAnI sattA pArlAmeMTane zA mATe niSpakSa, nirUpaNa ane nirIkSaNa karatuM hovI joIe tene bIjo dAkhalo ApuM. dhArmika mAnyatAone gujarAtanuM sAptAhika vicArapatra mULabhUta haka tarIke rakSaNa ApyuM che. muMbaI rAjyamAM eka kAyado thayo hate ke keIne jJAtibahAra mUkAya nahi. vaDA mullAMjI sAhebe nirIkSaka kahyuM ke jJAtibahAra mUkavAne temane adhikAra dhArmika haka che tethI - taMtrIH prabodha cokasI A kAyado temane baMdhanakartA nathI. suprIma korTe vaDA mullAMjInI parAmarza samiti: umAzaMkara jozI, yazavaMta zukala, tarapheNamAM cukAdo ApyuM che. atyAre te A paDyuM che paNa dhArmika Izvara peTalIkara, puruSottama gaNeza mAvalaMkara mAnyatAonA hakanA rakSaNane 2 ja artha karavAmAM Ave te te hakane lagatI kalamamAM pheraphAra karavA paNa paDe. suprima korTe karela vArSika lavAjama paMdara rUpiyA: videzamAM rUpiyA aThThAvIsa artha haMmeza cA ja hema, che ema nathI athavA to kAyadAnI bhASA vizeSa suvidhA: rUA. 10mAM 32 aMka, rUA. 5mAM 15 ka adhurI ke cApaNa hoya, te zuM pheraphAra na karavuM? ' nirIkSaka kAryAlaya pArlAmeMTane AvI sattA haze te bhAre anartha-thaze ema mAnI 1582 maitrIsadana, zIrajhApura roDa, amadAvAda-1 laI gelanAthanA kesamAM bahumati jajameMTamAM baMdhAraNane khoTo Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 prabuddha jIvana zivarAtrInA A meLA [bharUca jillAmAM AvelA sAgabArA tAlukAmAM Azare 2000 phITanI UMcAIe devamogarAnA nAmane! DuMgara che, jyAM zivarAtrInA roja daza hajAra mANasano meLA jAme che, jyAM dhAriyAnA eka eka jhATake 2000 jeTalAM bakarAM kapAya che, 3000 jeTalAM maraghAM vadherAya che, jyAM sthAnika rAjavI pUjA kare che ane pachI A bila heAmAya che, pAMDarA mAtAnuM A sthAnaka che, nALiyeranI jagyAe mAtAne hajAronI saMkhyAmAM bakarAM-maraghAnAM mAthAM caDhAvAya che. TopalAnA TaoNpala!-gaNI na zakAya teTalAM-mAthAM maMdiranI chAjalImAM ThalavAya che, pUjArI sagAMvahAlAM oLakhItAne prasAdarUpe enI lahANI kare che, vadhelAnI meTI mijabAnI karAya che ane semarasa uDe che. aMdhazrAddhAne na koI doSa do ! aMdhane zrAddhA na hoya to hoya zuM? madhyAhananA sUrya paraseve rebajheba thato cAkaLAtA AkAzanA cekamAM UbhA hatA. rAta AkhI kALajuM ThArI na!khe tevI TADhano anubhava karI cUkelA devamegarAnA DuMgara paNa vAtAvaraNanI A vicitratAo vimAsaNamAM mUkAI gayo hato. rAta jeTalI TADhI hatI eTalI bora tIkhI hatI. bapAranA karaDakaNA taDakAmAM AdivAsIonI ajJAnatAnuM viSa jANe ke bhaLI gayuM hatuM. rastA para eka dahezatanuM sAmrAjya jANe ke vyApI gayuM hatuM. ToLAmAM bhaTakato bhaTakato huM ceAkamAM UbhelA 'pAMDarA mAtAnA maMdira' sAme AvIne UbhA rahyo. AkhAya vistAramAM jovAyelA vAMsanI uparanA mathALA ane pUrvabhUmikA sAthe dharmanA nAme cAlI rahelAM muMgA pazuonA A hatyAkAMDanI vigato tA0 18-2-69nA 'saMdeza'mAM chabIo sAthe pragaTa thaI che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. gujarAta ke je bhAratamAM jIvadayA ane ahiMsAdharmanuM sarvazreSTha kendra lekhAya che tyAM ATalA moTA pAyA uparanuM hiMsAtAMDava cAlI rahyuM che te jANIne ApaNuM dila AsAdhAraNa Azcarya, AghAta ane zarama anubhave che. sadbhAgye gujarAta sarakAra dharmanA nAme rAjyamAM cAlatI AvI hiMsAnI kAnUnI aTakAyata karatuM bIla vidhAnasabhAmAM rajU karanAra che. AzA rAkhIe ke e bIla satvara rajU thAya, pasAra thAya ane gujarAtane zaramarUpa AvI hatyAonI sadAne mATe kAnUnI aTakAyata thAya. paramAnaMda ] khapATomAMthI taiyAra karAyelA makAna jevuM ja vAMsa mATInuM e paNa eka khAraDuM hatuM ... jevuM mAnuM maMdira tevI ja sAgabArA sTeTanA ThAkora sAhebanI DelI paNa ! emanuM makAna paNa evuM ja vAMsa mATImAMthI taiyAra karAyeluM hatuM. AdivAsIonA ThAkora ! ane emanI kuLa devI ! mA pAMDA! bera pUjanIya ! eka pUjA mATenuM kendra ! bIjA pUjA mATenuM dvAra ! ThAkorasAheba ke emanA kuTuMbanI koI sanmAnIya vyakita jyAM sudhI devamegarAnI pAMDarA mAtAnI pUjAvidhi karI bila na Ape tyAM sudhI bIjA koInI bAdhA chUTI na zake tenA varase zirato Aje paNa e ja rIte cAlu rahyo che. r[ pAMDarA mAtAnuM maMdira maMdiramAM huM traNa cAra vakhata jaI AvyA hatA. mATInA eka meTA khADAmAM tulasI kayArA jevI gALa mATInA kuMDAmAM pAMDarA mAnI pIttaLanI mUrti kaMkuthI raMgAyelA hAthamAM nAnakaDI pInaLanI leATI sAthe UbhI hatI. darzanArthIe hAkatAra mAvatA hatA ne be paisA...pAMca paisA .. dasa paisA gajA pramANe leTImAM nAMkhatA, mAne namIne bahAra sarI jatA hatA. bAjumAM UbhelA be kaga vAre ghaDIe paisAthI chalakAI jatI lATIne rUmAlamAM ThAlavI letA hatA. saunI zrAddhA ane bhakitabhAva AMdhaLA hatA. bakarAM - maraghAM sAthe saraghaso hAthamAM jIvatAM maraghAM ne bakarAM sAthe baLadagADInI vahelenI lAMbI halagArAmAM DuMgarAM caDhI AvelA AThathI dasa hajAra naranArIemAM madhyapradeza ane mahArASTranA UMDANanA bhAgamAMthI sarI AvelA (c) tA. 16-3-69 AdIvAsIone paNa samAveza thato hate. traNa traNa cAra cAra divasanI samUhagADAyAtrAmAM - caraghAM-bakarAM ( bali mATe ) ane nAja pANI sAthe saparivAra sau devamegarAnA DuMgara caDhI AvyA hatA. devamogarAnA medAnamAM paDAva jemanI pAse vAhana na hatAM te page cAlatAM AvyAM hatAM. ane eka vakhatanA heDaMbA vanane nAme jANItA A devamegarAnA vanamAM jyAM sthAna maLyuM tyAM patharAIne balinA samayanI vATa jotA paDayAM hatAM. 'Ama ToLe maLIne badhA nAcatA kUdatA kema AvatAM hatAM? me' paMthakanA jANItA eka sAthIne prazna karyo. ' jenI bAdhA phaLe te saparivAra...AgAvahAlAM ke AkhA gAmane premathI jAtrAe nimaMtre ne emanA baMdha joDe...AgaLa soMgADiyA ' nRtya karatA, tAje nAupe AlemA yahA vA mugI nAmaka bhakitagIta gAtA doDatA cAle che. vAjate gAjate devamegarAnA DuMgara caDhI... bAdhA utAre... bakaro aTake kapAya ne pachI nAriyeranI jema mAne jIvatA bakarAnuM mastaka arpaNa thayA bAda enA mAMsanI prasAda rUpe ujANI thAya. badhAMne lAvavA laI javA sudhInI khANIpINInI saghaLI jimmedArI bAdhA utAranAranI gaNAya.' thAya ja. be hajAra bakarAM - traNa hajAra maraghA 'ahIM Azare keTalAM bakarAM vadherAtAM haze ? ' 'ghaNI meTI saMkhyAmAM - dareka gADAmAM, dareka paDAvamAM eka be bakarAM ke maraghAMnAM ToLAM tamane jovA maLaze... ' 'to to beeka hajAra bakarAM vadherAI jatAM haze?' ghaNA rUDhicusta AMka mUkIe to paNa eTalI saMkhyA tA 'ne maraghAM ? traNa cAra hajAra kapAtAM haze!' ' traNeka hajAra kahI zakAya. "A badhA mAMsanuM zuM kare?" "mAthA pUjArI laI le ne enI marajI mujaba nikAla kare. mA bhadrakALInA maMdiramAM AvatAM nAriyeLanI jema...ahIM mAthAMnA DhagalA thAya! 'DhagalA moTo thatA haze ?' 'hA...meTA ja. pUjArI e mAthAMnI lahANI karI, jenA para enuM mana rIjhe tene Ape. bAkInAnI trIjA cothA divase semarasa sAthe ujANI thAya. ' Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - tA. 16-3-69 prabuddha jIvana 243 zraddhAnAM be Daga lIdhAM 'e paNa e ja tAlukAnA pablika heltha senTaranA De kaTara che." 'paNa tyAM sudhI mAMsa gaMdhAI na UThe?" emanI pAsenA mUche vALA bhAI?' A leka ene camatkAra mAne che. kahe che ke ahIM eka paNa vekasIneTara che.' 'eTale sarakArI maMDaLI che emane." mAkha nathI besatI...kAgaDA gIdha ke samaDI paNa nathI pharakatA!" hA...huM emanI pAse sara. maMDaLIe pelA AdivAsIne 'tame najare joyuM che?" gherI lIdhuM hatuM. mAmalatadAra sAheba ne emanA sAthIonI gIdha nA, paNa kAgaDA ke gIdha te e vistAramAM Ameya nathI najara pelAnA maraghA para maMDAI hatI. pharakatA ane eTalA UMce jyAM vAre ghaDIe vAMsanA jaMgalamAM dava eI.. ane huM ahIM huM kAma vadheraza?' lAgatA hoya tyAM sAgara taLathI aDhI hajAra phaTa UMce mAkhI saMbhavI ja 'bAdhA se bApA!' kevI rIte zake? pache enuM huM karasa?' 'parasAda ghera laI jaIza !" 'huM ! ghera yu Ara . emanI vAta mAre gaLe UtarI gaI. te sAhebane oLakhe che? mAmalatadAra sAheba che?" kahetAM A kAraNane e loke devInA camatkAramAM khapAvI rahyA hatA. sAhebane hajuriyA jevA rDokaTare pelAne sakaMjAmAM levA vyuha ra. meM cekamAM najara karI. medAna khIcakhIca bharAI gayuM hatuM. "pelAne te DubADI dIdho enuM te hajI patyuM nathI e khabara hAthamAM maraghAM - bakarAM sAthe tyAM mAnA darzana pachI bali vadheravA chene!' bIjI dhamakI dvArA ene blekamela karavA prayatna thayuM. emane adhIrA banI AdivAsIo hArakatAra ubhA hatA. maMdiranA praveza- Azaya hato ke mArI mAnA nAma para heja ramato mukI ne dvAramAM ADo daMDo mUkI jamAdAra UbhA hatA. aMdara pUjA cAlatI hatI. sAhebane sAthIoe ene pakaDI laI pachI ujANI ujavavI. ThAkore pUjA karI ane- e zI amaladAnI hina manovRttinI dayA khAvI ke napharata e huM nakkI na karI zako chI ...! sAgabArA sTeTanA ThAkora zrI rAmasiMhajI, dAdAnA prinsa ThAkara kahe huM ToLAmAM AgaLa sarakI gayo! pratApasiMhajI emanA kAkAo gaMbhIrasiMhajI ThAkara, bharatasiMhajI pUjAvidhi patI gaI hatI ane jAheramAM bali ApavAnI ThAkora ane bahAdurasiMhajI ThAkora sAthe aMdara pUjA bhaNI rahyA taiyArI thaI rahI hatI. huM TeLAmAM khare javA do ne maMdiramAM hatA. prinsa pratApasiMhajIe pAMDarA mAtAnI cuMdaDI badalAvIne aTavAyelA phoTogrAphara mitrane teDavA mANasa doDAvyuM. vidhi mujabanI pUjA bhaNI. pUjA pachI DAMgara-juvArane anAjane " vaccenA khullA cekamAM khabhe dhAriyuM mUkI eka sabsa Ubho naivedya levAya ane sTeTa taraphathI niyata pUjA pachI maMdiranA hate. enI paDakhe ja dorI baMdhAyeluM bakaruM UbhuM hatuM. pelAe bakarAne cokamAM bali mATenA bakarAne Ubhe rakhAya ne dhAriyAnA eka ja barAbara kendramAM lIdhuM .. eka paga taLe ene bAMdhelI derIne dAbI... jhATake enuM mAthuM vadherI naMkhAya pachI ja bIjAnI bAdhA Utare. bakarAnA kapALe thoDuMka pANI chAMTayuM ne dhAriyuM UMcakI bakarAnA gaLAnuM sAgabArAnA kAmarAja maLyA . nizAna lIdhuM ... ane huM TeLAmAM AgaLa saryo. e vistAranA eka AdivAsI sAmA ghacca. ' jika kAryakara maLatAM eka sAthIe mane emane paricaya karAvyo. lAkaDAnA DhimakA para dhAriyuM jhikAtuM hoya ema dhAriyuM kiAyuM. Ahu... mArI paDakhe UbhelA sAgabArA hAIskUlanAM zikSikA 'ame emane amArA kAmarAjajI kahIe chIe, kAraNa ke petAnI bahena cIsa pADIne nAThAM .. AdivAsI jabAna vagara bIjA kazAmAM vAta karavAnuM pasaMda karatA ja nathI.' meM bakarAne sthAne najara karI. meM emane vaMdana karyA ne prazna mUko. dhA kikAtAM ja enuM mAthuM dhaDathI alaga thaI dhULamAM gAyeluM khAI enA mRtyune jANe ke coMTI rahyuM hatuM ne enuM dhaDa?' 'dAdA, bakarAMne ahIM ja vadha karAze ?' arerATIvALuM dazya "nA. paNe!' kahetAM emaNe bIje coka cI. gaLAnA kapAyelA bUcA bhAgamAMthI unA unA lehIne pha vAre mAthAMnI mahephila UDI rahyo hato ne bakaruM dhAriyAnA ghAnA sapATe AgalA be page 'bakarAMnA badhAM mAthA maMdiranA chApare naMkhAze e vAta sAcI? UbhaDaka besI paDayuM hatuM. jallAde dhAriyAne godo mArI ene pADI nA...e mAthAM maMdiranI aMdaranI chAjalImAM ekaThAM karAze." nAkhyuM ne enA taraphaDatA zarIra para dhAriyuM pheravI lahI lUchI emaNe AdivAsI jabAnamAM mAhitI ApI. nAkhyuM, bakaruM hajI taraphaDatuM hatuM, tyAM ja bIjuM bakaruM medAnamAM tyAM te sAmenA cokamAM dhasAro vadhI paDatAM huM utAvaLe e utArAyuM. eka pachI eka seMkaDo kapAyA tarapha bhAgyo. dhara ! moTI medanInI vacce pUjA pUrI thavAnI vATa jotAM zistabaddha bakaruM beM.karavAne paNa samaya na maLatAM mRtyunI UbhelA AdivAsI nara-nArIo tarapha meM najara karI. eka Adi- kAtila vedanAmAM taraphaDI rahyuM. ghA phikko vAgyo hato, dhaDathI mAthuM vAsI eka keDamAM chekaruM ne bIjI bagalamAM bakaruM dAbIne Ubhe jaduM thavAne badale laTakI gayuM hatuM. pelAne mAthuM pakaDI UMcuM karI hatA. bIje ghA jhIMkI ene alaga karyuM ne dUra pheMkI dIdhuM. eka hAthamAM enuM lehInuM saMtAna hatuM, enA kapAyalA gaLAnA bibhatsa lAgatA bhAgamAMthI lehIne jyAre, bIjAnuM leAhI mAne arpaNa thavAnuM hatuM. pha vAre UDI rahyo.. ujaLA loko zuM kare? sAmenI pAMgatamAM pacAseka maraghAM mUkAyAM ne ghaca . ghaca.. lAla raMganA eka meTA kalagIvALA maraghAne bagalamAM dAbI ghaca.... kaMNAM lasaNanA DivAM utAratAM hoya ema thoDI sekaMDamAM to saunAM mAthAM alaga karI devAyAM. eka vRddha AdivAsI TeLAmAM sarakata jaNAya. sAme ja eka sAheba sAMja sudhI hajArathI doDha hajAra bakarAM jhATakAnI prasAdI pAmI zAhI yuvAna pAse ubhelA bIjA cazamAMdhArIe ene hAthane IzArA vadherAI gayAM. karI pAse belA. be hajArathI vadhu maraghAM paNa! , meM eka sAthIne prazna karyo. 'e koNa che?' - sAMjanA DuMgarA parathI nIce UtaratAM mArI AMkha sAme e daka 'bIjA eka tAlukAnA mAmalatadAra che?' rahI rahIne jhabakI jatuM hatuM. vaccenA cokamAM pAMceka bakarAnA zaba 'cazmAvALe javAna?" taraphaDatA hata tyAM ja 6 ThTho bakaro jhATako khAvA aMdara dhakelAya. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 lAlacunI cAlabAjI cokamAM bakarAMonAM zaba pAse khAkhI DresadhArI eka bhAI UbhA hatA. emanA khabhA paranI paTTI para grAmarakSaka daLa' akSaro lakhelA hatA. e ahIM zuM karatA haze ene vicAra karuM tyAM ja brAnuM mAthuM ghacca karatuMka juduM karI devAyuM . ane pelA grAmarakSaka daLavALA bhAIe mAthuM UMcakI cAlavA mAMDayuM. bakaruM vadheranArUM doDIne enA hAthamAMnA mAthA para AvuM nAkhyuM... prabhu jIvana 'lA, kAM laI jAya!' ane pachI banne vaccenI khe'cAkheMcanuM bhUDuM dazya sarjAyuM. aMte vadheranAre grAmarakSaka daLavALA sakhta pAsethI mAthuM paDAvI lIdhuM... ne pelA bhAI ThAle hAthe...vIle moMe bahAra sarI gayA. samajUtI hAjarImAM mane thayuM ... mRtadehanA mAMsanA locA mATe laDatAM gIdhaDAM ane A mAnavIo vacce ze! phaka hatA? eka grAmarakSaka daLanA sabhya. eka mAmalatadAra ! eka DaoNkTara ! ... seMkaDo dukAne mAMDanArA ... bAdhA karanAra jaMgalI hatA, paNa A badhA tA zikSita hatA, emAM ya eka te tAlukAnA hAkema hato.' bakarAnAM mAthAM. jIvatAM marahyAM ! AdIvAsI mAnavI pazu banyo hato ane sudharelA kahevAtA mAnavIo gIdhaDAM, bAja ke zvAnanA abhinaya karatAM ghUmI rahyAM hatAM. zanivAranI rAtanuM eka dazya mArI AMkha sAme jhabakI gayuM. davanI javALAo dekhAI pAchalI rAtanI kAtila ThaMDIthI bacavA amArI maMDaLI lAkaDAM bALI AMkho AMkhomAM jAgatI rAta kApatI beThI hatI. tyAM ja sAmenA UMcA DuMgarA para AganA bhaDakA UThatA jaNAyA. huM camakayo. ' Aga ? DuMgariye dava ?' 'hA... DuMgaradeva nAhI rahyA che, amane navaDAvAI rahyA che. ' eka sAthIe javAba Apyo. 'eTale ?' 'koka bAdhAvALAe vAMsanA jaMgalamAM Aga mUkI che. devane AgamAM snAna karAvAya che.' DuMgarAnI vyAkuLatA 'nA ema nathI!... mArU mana jANe mane kahI rahyuM. tA?' bIjAe mane prazna karyAM. dora ! bAla jAnavarone rahe'sI nAkhavAnI mAnavInI A pizAca lIlAnI kalpanA mAtrathI DuMgaradeva jANe vyAkuLa banI Atmavilepana karI rahyA che. kAlanuM arerATIbharyuM dazya jotAM pahelAM ja e pUNa gabharAIne aMge Aga dharI beThA che. ' chI. ! -..... nirI pazutAnA chUTo dora ! A dazya AphrikAnA koI jaMgalanuM nathI, paNa ... guja rAtanA, bharUca jillAnA sAgabArA tAlukAnA devamAgarA DuMgara para A ravivA2e ja bhajavAyeluM khUnI nATaka che! aMdhazrAddhA ! e aMdhazraddhA hatI ke mAnavInI pazutvanI lAgaNIne mukata mArA manamAM praznaghUmarAtA hatA ane tyAre meLAmAM ApAyelA balinA, mAMsanI mijabAnIonI cAlatI taiyArInI pUrvabhUmikArUpe dhUmADo DuMgariyA vAtAvaraNamAM UMce caDhI rahyo hato. sAme ja samI sAMjano sUraja mAnavInA A hINAM vartanathI trasta banI lAhI jharatI lAla lAla AMkhe DuMgara parathI kUdako mAravAnI taiyArI karatA hatA ne saMdhyA? vadherAyelAM bakarAM - maraghAMnA rakatamAM cUMdaDI jhaboLI DUsakuMDrusake roI rahI hatI. tA. 16-3-19 prabuddhe jIvananI patracarcA amadAvAdathI DaoN. kAntilAla zAha taraphathI maLelA patra. amadAvAda, 9. tA. 5-2-69 mu. paramAnaMdabhAI, 'prabuddhajIvana'nA tA. 1-2-69nA eka saMbaMdhI A lakhuM chuM (1) zrI narasiMhadAsa gAdiyAe Apane ThapakArUpe je patra lakhyo che te mane niSkAraNa ane nabaLA lAge che. AcArya rajanIzanA Atmadarzana athavA AtmaanubhUti saMbaMdhenA vicAro Aje paNa sarvamAnya ane AvakArapAtra che. emanA graMthAmAMthI aneka ratnakaNikAo Aje paNa maLI zake che. emanA ratisukha aMgenA ke rAjakAraNa aMgenA vicAro sAthe ApaNe samaMta na thaIe tethI zuM? meM paNa emanA A vicArono virodha karatA bahu kaDaka lekha anyatra lakhyo che. tathApi eka manuSyane aneka pAsAM hoya che. AcArya rajanIza ane ApaNe koI nahi hoIe tyAre paNa "krutibIja" jevAM emanAM pustako vaMcAze ane anekane preraNA Apaze. Aje khAdI phezanebala zeThANI banI gaI che ane grAmedyoga dhanikona dIvAnakhAnAM sajAvate hajuriyA banI gayela che,tethI kaMI ApaNe khAdI chADI detA nathI--hAlana AlIzAna khAdIbhavana pratye napharata pedA thavA chatAM, tema prabuddha jIvana"mAM chapAI gayelAM AcArya rajanIzajInAM agAunAM vyAkhyAnA mATe enA taMtrInA doSa kADhave! e vAjabI nathI, eTaluM ja nahi, peluM 'vivAdAspada' vyAkhyAna chApI mArA jevA anekanI (jemaNe rajanIzajInAM vyAkhyAno na sa MbhaLyAM hoya) AMkho ughADI che, ane samAjanI sevA ja karI che. (2) muni saMtabAle jaina dharma viSe je lakhyuM che tenI carcA nahIM karuM, kAraNa mAro evA abhyAsa nathI. tathApi emanA vAkyamAM be ThekANe "ja" avyaya vaparAyuM che--" jaina dharma kharekhara ja A jAtanA vizvadharma che ja" tenA para thoDA vadhAre prakAza paDe te sAruM. mAre to emanA patranA AgalA ane pAchalA bhAgamAM je virodhAbhAsa che te ja batAvavA che. zarUAtamAM teo jaNAve che ke samAjane eTale gRhasthAzramIone sAcuM mArgadarzana sAdhue ja--eTale jeo gRhasthAzrAma cheADI gayA che te ja--ApI zake. pAchaLanA bhAgamAM teo evI apekSA darzAve cheke pote saMpradAyamAM rahIne sAMpradAyikatA kADhI zakaze ! (3) kRSNAnA kissA Ape lakhyo tevuM mAre paNa vAraMvAra bane che. bAraNe ke rastAmAM koI mAMganAra maLe te pahelI "nA" ja mukhamAMthI nIkaLe ne pachI manamAM vicAra Ave che ke sAmI vyakita kharekhara supAtra hoya to bicArAne kevuM du:kha thAya! ApaNe ja enI jagAe hoIe to? ane pachI vinobAjInI mAtAnI zikhAmaNa yAda Ave che ke bAraNe AvanAra bhagavAna che ema ja mAnavuM. Ape yogya ja lakhyuM cheke "tucchakAra e mAnavImAM vaselA paramAtmAnuM apamAna che." mAnavImAM paramAtmA vase che. (gAma ja nahi) evuM jaina dharma mAne che ? jijJAsubhAve pUchuM chuM. li. kAntilAlanA namaskAra. taMtrInoMdha: A patranA trIjA muddAmAM pUchAyalA praznanA javAbamAM jaNAvavAnuM ke mAruM cintana jaina vicArasaraNInA cAkaThAmAM sImita rahIne cAlatuM nathI, ane tethI temanA praznanI tAtvika carcAmAM utaravAnI mane jarUra lAgatI nathI. paramAnaMda. kADhica'DI yajJa viSenI noMdha aMge maLelAM be patro tA. 1-2-69 nA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayela noMdha aMge mArA mitra zrI ravizaMkara mahAzaMkara rAvaLa tathA zrI. aMbAlAla lallubhAI parIkha taraphathI nIce mujaba patro maLyA che. ' amadAvAda, tA. 5-2-69 aMka maLyo, tame je te ananya lAge che. priya bhAIzrI paramAnaMda, 'prabuddha jIvana'phebruArI 1, 69nA vilakSaNa najare samAja para cekI rAkhe che 8 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-369 pRSTha 208 para ''koTicaMDI yajJa e mAnavatAnA droha che" e noMdha vAMcI huM khUba hradayathI tamArA abhayatvane mATe dhanyavAda ApuM chuM. tamArI te bAbatanI TIkA sAthe huM pUrNa saMmata chuM. ApaNA suzikSita sajajana, prophesaro ane yuvaka vidyArthIe rAjaprakaraNamAM ane potAnA kSetramAM haDatALA ane asahakAranAM dhAMdhalA macAve che temane A rASTradrohI pravRtti viSe jANe koI ja cintA na hoya evI upekSAthI teo mauna seve che. (yajJanAvAte svargo / ane zukuM DukuM raTaNe nahi nahi muktirbhavati janmazatena / ) evAM vAkyo uccAranAra Adya zaMkarAcArya Aje paNa hota to A dhera apavyaya rokavA sAtha Apata. zAhabudina dherI, mahamada gajhanI ane alAuddInanAM AkramaNA vakhate A maMtrabaLAvALA karyAM hatA? devaLa muni grIko, huNo ane zakone rAjaputa jAtimAM laI zakyA ane A AcAryapade dhAratA jane kAzmIranA musalamAna bhAIone ke dakSiNanA krizciyanone apanAvI ke pAvana karI na zakayA, harijanone nyAya ApI zakayA nathI ane briTiza rAjyamAM mAthuM UMcakI zakayA nahAtA te have gAMdhIjIe svataMtratA apAvI pachI jera batAve che. kaMIka hiMduo khAjA, memaNa, verA, krizciyana thaI gayA te AjanA naveNa (eTale ke nAhI dhoI aspRzyatA pALavAvALA- azA nahi kahevAvALA) saMskRtivALA jaDa vedamArgIothI. tamAro, ravibhAI pramuddha jIvana ra muMbaI, tA. 8-2-69 zrI maMtrI, prabuddha jIvana, tA. 1-2-69nuM 'prabuddha jIvana' khUba AkarSaka che. chatAM keTalAka khoTA khyAlamAM sudhAro karavA jevA che. (1) 'dhArmika anuSThAnomAM lAkho rUpiyAnuM pANI thaI rahyuM che." rUpiyAnuM pANI thatuM ja nathI. rUpiA pharatA rahe che. e te haMmezAM te ja rUpamAM kAyama rahe che. phakata dhaNI badalAya che. dhArmika anuSThAna te prItibhAjana jevuM che, tamA zakita hoya, to 2000 mANasane bhAjana ApeA temAM rUpiyAnuM pANI nathI, paNa tamArA paisAnA tyAga che, ane bIjAne lAbha che. tevuM ja dhArmika anuSThAnamAM. (yazamAM vastunA nAza che teTalA pUratuM ja kharAba che.) (2) "dhALA rUpiyA ane kALA rUpiyA." rUpiyA eka ja jAtanA che, te judA nathI ane samAjamAM tenA upayoga thAya che, jenI pAse nathI te ja AvA AkSepa mUke che. kALA rUpiyA te banAvaTI rUpiyA nathI. eja li aMbAlAla parIkha. taMtrInoMdha: bIjA patranA patralekhakanA pahelA muddAnA javAbamAM jaNAvavAnuM ke "dhArmika anuSTAnAmAM lAkhA rUpiyAnuM pANI thaI rahyuM che." A vidhAnamAM 'pANI thaI rahyuM che' e zabdone akSaraza: samajavAnA nathI, paNa te pAchaLa rahelA bhAvArthane grahaNa karavAnA che. A jagatamAM dravyanA rUpAntaranI satata prakriyA cAlyA karatI heAya che. koI paNa dravyanA saMpUrNata: nA saMbhavatA nathI. jema ke jyAre koI eka makAnane Aga lAge che. tyAre je dravyonuM e makAna baneluM hoya che te dravyonuM bhinna bhinna prakAranA vAyuemAM meTA bhAge rUpAntara thAya che ane makAnanuM khAnuM avazeSamAM rahe che. Ama chatAM e makAnanA makAna tarIkenA upayoga samApta thatAM e makAnano nAza thayo ema ApaNe kahIe chIe. AvI ja rIte amuka dhArmika anuSThAne pAchaLa samAjanI bIjI aneka tAkIdanI jarUriyAtonI upekSA karI aDhaLaka dravyanA jayAre vyaya karavAmAM Ave che ane vivekazUnyatAnuM pradarzana karavAmAM Ave che tyAre vastuta: tA dravyanA to hAthabadalA ja thayA hAya che, ema chatAM jyAre samAjahitanA vizALa daSTikoNathI vicAratAM prastuta dravyarAzinuM pANI thaI gayuM che ema ApaNe kahIe chIe tyAre te dravyarAzino aviveka pUrvakanA apavyaya thayo che evA abhiprAya vivakSita che. 245 bIjA muddAnA javAbamAM jaNAvavAnuM ke dheALA rUpiyA ane kALA rUpiyA - e prakAranI ukitamAM dhoLA ane kALA zabdathI koI eka yA anya raMga vivakSita nathI, paNa kaI rIte e rUpiyAnuM upArjana karavAmAM AvyuM che - e rUpiyA nyAyasaMpanna che ke anyAya saMpanna che - evA bheda sUcavavA mATe dhoLA ane kALA e vizeSaNAne upayoga karavAmAM Ave che. kALA rUpiyA avazya koI banAvaTI rUpiyA nathI, paNa rAjyanA koI paNa kAyadAkAnUnano droha karIne, upArjita karelA rUpiyA jenuM cepaDe koI nAmuM nathI hotuM - tevA rUpiyA vivakSita che ane AjanAM ati kharcALa dhArmika anuSThAnamAM meTA bhAge AvA kALA rUpiyAne upayoga karavAmAM Ave cheane adharmaprApta dravyano dhArmika anuSTAnA pAchaLa vyaya karIne puNyApArjananA saMtoSa ane dharmasamAjamAM dhArmikatAnI pratiSThA meLavavAnA Azaya hAya che. patralekhake te vyApAravyayasAyamAM AkhuM jIvana vyatIta kareluM hovA chatAM Ave muddo UbhA kare che te bhAre azcarya pamADe tevuM che, jANe ke, dhALA ane kALA rUpiyAna bheda teo samajatA ja na hoya. paramAnaMda paMDita becaradAsanA patra (tA. 1-2-69nA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayela muni satabAlajInA patrane anulakSIne paM. becaradAsa taraphathI maLelA patra). snehI zrI paramANaMdabhAI amadAvAda tA. 22-2-69 gayA prabuddhajIvanamAM thI saMtabAlajInuM lakhANa vAMcI mAro vicAra te bAbata lakhavAnA hatA, paNa vizeSa bImArIne kAraNe lakhI na zakayo. zrI rAMtabAlajInA lakhANamAM mane yAda che ke pramANe ema lakheluM hatuM ke pU. gAMdhIjInA mAtAjI putaLIbAI vaiSNavAcAryane badale gAMdhIjIne jaina muni becarajI svAmI (sthAnakavAsI muni) pAse laI gayAM. temanuM A lakhANa "bIjA dharma karatAM jaina dharmamAM kAMI vizeSa che" enA saMdarbhamAM mane lAgyuM. kharI rIte koI paNa dharmanA sAdhu hoya paNa jo guNavaMta hoya ane sAdhutAne zAbhe tevI pavitra pravRtti karatA hoya to te kharekhara sAdhu ja che. mAtra jaina veza hovAthI sAdhutAmAM vRddhi thatI nathI. A mAnyatA jainapravacananI ja che ane A daSTine dhyAnamAM rAkhIne ane guNAne pradhAnatA ApIne namo hot savvasamULa e pada kahevAmAM Avela che. zrI putaLImAne jainadharmanA sAdhuo sAthe vizeSa saMbaMdha hoya vA temanAmAM koI rIte jaina saMskAranI asara hAya tethI teo gAMdhIjIne jaina sAdhu pAse laI gayA e hakIkata bIjA karatAM jaina dharmamAM kAMI vizeSatA che e saMdarbhanAM baMdhabesatI mane te lAgatI nathI. jemane teo dharmaprANa vizeSaNa lagADe che te zrI leAkazAhe tA muhapattI bAMdhI na hatI, chatAM te paraMparA kevI rIte zarU thaI e kharekhara zeAdhanane pAtra che. vaLI mUrtinA AlaMbanano virodha karanAra vezanuM AlaMbana te svIkAre che ane veza e mUrti nathI tyAre bIjuM zuM che? koIpaNa guNavaMta muni pAtAnA veza utArI nAkhe te samAjamAM tenI zI paristhiti thAya che? eTaluM badhuM vezanuM mahAtmya che, chatAM mUrtinuM AlaMbana TALIne vezanA AlaMbanane lokone pakaDAvavuM emAM koI vizeSa lAbha mane to dekhAto nathI. mArI te! evI samaja che ke zrI lAMkAzAhe yatione mUrtipUjA karatAM tathA maMdironI vyavasthA karatA joyA, tethI temaNe ema jaNAveluM ke mUrtipUjA yo maMdironI vyavasthA e yationo dharma nathI, paNa gRhasthAno dharma che. A vicAramAMthI sArvatrika AlaMbananA niSedha kevI rIte thaI gayo e,vizeSa vicAraNIya che ane zeAdhanIya paNa che. kharI rIte zrI lAMkAzAhanA ItihAsa ja koI zodhatuM nathI. A aMge zrI dalasukhabhAIe eka sarasa lekha lakhela che, je eka muninA smAraka aMkamAM chapAyela che. kharI rIte A bAbata vizeSa zeAdhanane pAtra che. paNa ApaNe tyAM saMzAdhanano rasa ghaNA ja ochA che. prabuddhajIvanamAM muhapattI aMge thoDI sAdhAraNa carcA AvyA pachI te aMge koIe vizeSa UhApoha ja na karyA evI ApaNA lokonI pravAhapatitatA athavA gatAnugatikatA che. tame noMdha lakhI e uttama karyuM che. tamArA, becaradAsa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 246 prabuddha jIvana tA. 16-3-69 Aa che? patI mana zenAthI. paraMtu zarate mane evuM maLI vAdAnI epa*rakA, gadhIjInI ne ka karmazunya ane karmaparAyaNa vaktAo vacceno taphAvata para manuSya zenAthI zobhe che? pitAnA ojArathI. jenA vaDe te jAya che. tyAM janamAnasa je naphata sevanuM thaI jAya che tenA prakaTa kaMIka sarjI zake che tenAthI. paraMtu zaratacUkathI jIbhane evuM eka ojAra pratinidhi AvA vakatAo thaI bese che. mAnavAmAM AvyuM che ke e vaDe sarjAtA zabdonI apAra zobhAthI gAMdhIjInI ke gAMdhIvAdanI prazaMsA karanAra potAnI jAtane. zrotAsamUha aMjAI jAya che. dharma, sAhitya, zikSaNa, rAjakAja, DhAMke che. gAMdhIjInI ne gAMdhIvAdanI TIkA karanAra potAnI jAtane tattvajJAna vagere kSetranA agragaNya vakatAo zaheramAM avAranavAra khullI kare che. beu eka ja jAtanA, baMne niSkriyatAnA pratinidhi che. AvatA hoya che ane temane sAMbhaLavA te te kSetranA rasa ane zraddhA prazaMsA karanAra nirdezela kAryakramathI vegaLA rahe che; TIkA karanAra pramANene zretA samUha temane maLI rahe te heya che. temanA vakatRtva- pAse enI tole AvI zake evo koI kAryakrama ja hotuM nathI. mAMthI karNamAdhurya ane vicAramAdhurya jhIlavAne te te samUha samartha : aDavA dAkhalAo parathI samajAya che ke jeo pAse nakkara hoya che. kAryakrama che, cakkasa dizAmAM laI jatuM karmaTha Ayojana ke AMdolana Ama bolavuM ane sAMbhaLavuM e ApaNA samAjamAM eka prathA che, jeo jAte matA pragavIra ke jIvanavIra che temanuM udpaDI gayelI che. baMne kriyAmAM kaMIka garva ane zubha manAya che. bedhana e ja kharu ubedhana che. bAkI zAbdika sauMdaryane ane baMne kriyA ApaNI vadhatI ochI niSkriyatAnI (navarAzanI) pratIti zAbdika AbhA rotAjanene AMjI detI hoya che. temAM zuM navAI ? karAve che e vAta visarAI javAya che. zuM vazekAI? zretA samUhane vicAra ghaNe vistAra mAgI le che. ahIM vakatA vakatAe je kharekhara dhyeya banavuM haze te mAtra zAbdika vargane vicAra karIe. vakatAnuM ghaDatara sakriyatA vacce thayuM haze te uDDayana nahi paNa vakatavya viSayanuM talasparzI avagAhana ane sakriya tenAM udgAre ane ulbadha raNakadAra haze ane nizyitA vacce parizIlana tenI pAse mUDIrUpe hovuM joIze. bakI te prabhAtanAM pupe thayuM haze to temAM mehaka ane zUnyatAmaya AkarSaNa haze. potAnA sUryodaya thatAM sudhI pitAne sUrya manI petAnI khuzI bahalAve che AtmAne tAve, petAnI Atmazakitane khIlave evA jIvanasaMgrAmamAM ane sUryodaya bAda cImaLAI jAya che tenA jevuM thaze. . eka sainikanI adAthI je jhajhumyA haze tene anyane te mATe rAtabharanuM aMdhAru pI pI ne e puSpa pahela phATatAM ja dharatI preravAnA hetuthI balavAnuM phalita thatuM hoya che. balavuM temane mAMthI phUTI nIkaLe che ane pharavA nIkaLanAranA manane AhalAda mATe Apadadharma thaI paDe che. Ape che, paNa sUryodaya bAda tenI hayAti rahetI nathI. kadAca tene jyAre keTalAka vakatAoe salAmatIbharI jiMdagI vacce zabda dharma sUryanA AgamananI chaDI pokAravAne ja haze. te ApaNe nasIbe zekha khIla hoya che ane evI ajaba zabada[vaNI teo karI. pupanI chaDI sAMbhaLI sUryanA AgamananI rAha jovAnI ja rahe. zakatA hoya che ke e vaDe teo zrotA samUhanI mAtra vAhavAha ja Ama vakatA be varganA hoya che. eka A puSpavarganA ane bIjA nahi paNa zraddhAne paNa jhaDapI letA hoya che. teo zrotA kaI nADa sUryavarganA. lalita zAha pakaDavAthI khuzI thaze tenI parakha karI zakatA hoya che ane e rIte zrotA samUhanI prachanna vicAradhArAnA prakaTa pratinidhi banatA hoya che. AgAmI vasanta vyAkhyAnamALA, * A sAmAnya vAta parathI ApaNe eka dAkhalA para jaIe. - zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA upakrame, AgAmI eprila ApaNI prakaTa vicAradhArA saMyamanI ke kAmavijayanI hoya te mAsanI tA. 8-9-10 tathA 11 nA roja (maMgaLa, budha, guru, zukra) paNa kAmukatA ApaNane pracchannapaNe AkarSatI hoya che. AvI sAMjanA 6-15 vAgye, phalerA phAunTana najIka brusa sTrITamAM AvelA kAmukatAne biradAvI brahmAnaMda sAthe sarakhAvI vadhu janasaMkhyA petAnI tAtA eNDiTeriyamamAM (jaeNmbe hAusanA bhaMyataLiye), vasaMta karI zakavAnuM je vakatA cUke nahi te vakatA hiMmatabAja te kahevAya, vyAkhyAnamALA javAmAM AvI che. A AkhI vyAkhyAnamALAnuM kAmaga mAnavazarIranI hAjata hovA uparAMta mAnavataMtune pramukhasthAna saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAha zebhAvaze. amara rAkhanAra AvazyakatA hoya tethI teno tela brahmAnaMda pahelA divase gujarAtanA rAjayapAla zrImana nArAyaNa, bIje divase sAthe karIe to kAmavAsanAthI nirlepa banavAnA AnaMdane tela zrI nAtha pe ane chellA divase zrI jayaprakAza nArAyaNa vyAkhyAna zenI sAthe karIzuM? Apaze. bAkInA vyAkhyAtAnuM nAma tathA pratyekanA vyAkhyAna viSaya A dAkhalA parathI kahevAnuM e ja phalita thAya che ke vakatAe have pachInA aMkamAM jAhera kravAmAM Avaze.. tAsamUhanI lAgaNI jItavAne badale tenI tarkazakitamAM vivArA rAkhI potAne vicAra rajU karavo joIe. zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM jAhera vyAkhyAna bIjI vAta laIe. gAMdhIjIe prabodhelA racanAtmaka kAryakrame, AjanA rAjakIya pravAha" buniyAdI keLavaNI ane svarAjyanuM Ayojana zithila ane sadoSa rahyA hoI janasamUhanI lAgaNI gAMdhIvAda pratye napharatabharI rahI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame mArca mAsanI 22mI che. gAMdhIjInI kalpanA pramANene vyavahAra, zuM rAjakAja ke zuM tArIkhe sAMje 6-15 vAgye majIdabaMdara upara, beMka opha baroDAnI racanAtmaka kAryakrama, kayAMya jovA maLato nathI. eTale ke gAMdhI sAme AvelA dhI grena, rAIsa eNnDa oNIla sIDajha maracA nAmane pUjatA hovA chatAM temane sAce gAMdhIvAda te zuM ne kadI esiyezananA haeNlamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAha, "AjanA jovA maLyuM ja nathI. rAjakIya pravAha" upara jAhera vyAkhyAna Apaze. saMghanA sabhyone - gAMdhIjInuM khUna geDasee kahyuM, mAtra zarIranuM. temanA siddhAMtonuM vakhatasara upasthita thavA anurodha karavAmAM Ave che. ane AdezanuM khUna karanAranI saMkhyA ApaNA agresaramAM vadhatI maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha, mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka ane prakArAka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa 5-7, dhanajI sTrITa, muMba--. mudrasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, mukha-- Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, Il7 vArSika lavAjama rUA. 7 "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 39 : aMka 23 muMbaI, eprila 1, 1969, maMgaLavAra paradeza mATe ziliMga 15 . zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 'mahAtmA' pAchaLanI sAdhanA lagabhaga sADA pAMca kalAka cAlatuM 'mahAtmA' citrapaTa muMbaI mahAtmA gAMdhI hindustAnamAM janmyA ane jIvyA e A zaheramAM jAhera rIte dekhADavAnuM keTalAka samayathI zarU thayuM che. ApaNA dezanuM parama saubhAgya che. jeo gAMdhI - yugamAM janmyA ane jIvyA mAMnA ghaNAM ye e citrapaTa joyuM haze ane te dvArA gAMdhIjInI saLaMga emanuM jIvana paNa'vooche aMze sArthaka thayuM, kAraNa gAMdhIjI jevI jIvanakathA najare nihALavAnI taka prApta karI haze ane ApaNI mahAna vibhUtine sadehe saMcaratI jevI enA jevuM jIvananuM sArthakya vacce zuM kharekhara ATalA meTo mahA puruSa AvyA hatA tevuM Azcarya bIjuM zuM hoI zake? AInsTAIne kahyuM che ema bhaviSyanI peDhIe anubhavyuM haze. mArI jevA Aje paNa aneka che jemaNe gAMdhIjI te kadAca A vAta mAnavAne paNa taiyAra na thAya. Ama na bane ane bhAratamAM AvyA ane A duniyAmAMthI vidAya thayA tyAM sudhInI mahAtmAjInAM vyakitatva ane jIvana sAthe saMkaLAyelI sau bAbate temanI kArakIrdIne pratyakSa tema ja pakSa rIte joI che, jANI che ane ane prasaMgene sAro ane sacoTa itihAsa dezanA ane duniyAnA samagra gAMdhIyuganA jeo sAkSI banyA che. tevAone e citrapaTa lokone jovA maLe e mATenI vyavasthA khUba jarUrI hatI. jotAM vigata varSonAM aneka smaraNe tAjuM thayAne--jANe ke e varSo A vicArathI prerAI gAMdhI smAraka nidhie mahAtmA gAMdhInA punaH jIvI rahyA he Ie eva-romAMcapreraka anubhava thAya che. jIvana ane kAryone AvarI letuM eka saMpUrNa dastAvejI citra banAnavI peDhInA yuvAnane gAMdhIjI koNa hatA ane kevA hatA ane teo vavAno nirNaya lIdhe. lAMbI vicAraNAne aMte zrI Ara. Ara. divAkevuM bhavya jIvana jIvI gayA ane dezanI kevI kAyApalaTa karI gayA- karanA pramukhapaNA nIce kAma karatI gAMdhI-philma-samitie A kAma tenuM A citrapaTa dvArA preraka ane pAvaka darzana thAya che. A citra- mATe zrI viThThalabhAI jhaverInI varaNI karI. paTa bhArata bahAra duniyAnA anya dezomAM dekhADavAmAM Avaze ane zrI viThThalabhAIe nAnapaNathI ja dezanA svAtaMtryasaMgrAmamAM duniyAnA lokone A lokottara mAnavIne pratyakSa paricaya thaze ane jhUkAvyuM hatuM, gAMdhI - IMdhyA - paMthe cAlavAne yathAzakita prayatna karyo pAravinAnuM vismaya ane hetabhAva anubhavaze. hatA. emaNe zrI DI. jI. TenDalakaranI ATha graMthamAM lakhAyelI gAMdhIAma A citrapaTanuM nirmANa kaMI kALa sudhI aneka lokone jInI jIvanakathAnI sajAvaTa karI hatI ane muMbaInI maNi - bhavananI mATe preraka ane upakAraka banaze. AvI bhavya sAdhanA mATe gAMdhIsmA- tema ja bhAvanagaranI gAMdhI - smRtinI citrAvalionuM saMkalana paNa raka nidhi ane praratuta citrapaTanA nirmAtA zrI viThThalabhAI jhaverI karyuM hatuM. emane citrapaTa banAvavAno anubhava nahote, paNa emaNe aneka dhanyavAdane pAtra bane che. temaNe A kArya pAra pADIne AjanI ja eka bhakatanI bhAvanAthI A kAma mAthe lIdhuM ane prathama 'amara mAtra nahi paNa AgAmI aneka peDhIo upara anahada upakAra karyo che. smRti' ane 'aMtima yAtrA" nAmanAM gAMdhIjI aMgenAM be nAnAM ATaluM lAMbuM citrapaTa bhAratamAM ane kadAca AjanI sinemA bAlapaTe: taiyAra karyo. enI saphaLatAthI prerAI 1961-62mAM emaNe duniyAmAM sau prathama ja che. ATalI lAMbI laMbAI hovA chatAM amuka prasaMge A citrapaTamAM utAravA rahI gayA che ema keTalAkane lAgaze, rAMpUrNa citra mATenAM kAmane zubhAraMbha karyo. koI aghatana ke sAdhanate bIjI bAjue A citrapaTamAMthI temanI najare amuka alpa sAmagrIsaMpanna TuDiyomAM nahi paNa jenA khaMDa khaMDamAM bApunI mahattvanA prasaMgo kADhI nAMkhIne tene thoDuM TUMkuM karyuM hota te sAruM puNyarakRti aMkita che evA maNibhuvananA eka nAnAzA kakSamAM. thAta ema paNa keTalAkane lAgaze. AvA matabhedo ane TIkA TIppaNI sarvaprathama to emaNe bApunA dezaparadezamAM levAyelAM citra to cAlyA ja karavAnI. A badhuM hovA chatAM, je nakkara pariNAma ane calacitronAM vipula saMgrahamAMthI ekaThAM karI citro joyAM, vINAM. prastuta citrapaTa dvArA ApaNI samakSa khaDuM thAya che te sarva prakAre AvakAra yogya ane abhinandanane pAtra che. cipatraTa jarUra lAMbA ene samayakramamAM goThavyAM. je jIvanakALanAM citro alabhya hatAM che, paNa te vinA gAMdhIjInA jIvananuM AkhuM citra prekSake samakSa ene mATe navI tasavIro taiyAra karI, jUnAM sthiracitrone sajIvana UThI zakata ja nahi, A citrapaTa sIdhA nihALIne ghera pAchA pharIe karyo; porabaMdara, kocaraba, sAbaramatI, pUnA, yaravaDA, dilhI, vardhA chIe tyAre jANe ke eka puNyayAtrA karIne jANe ke koI divya jIvanadarzanane cittamAM supratiSThita karIne pAchA pharatA hoIe evo vagere gAMdhIdhAmanI yAtrA karI. AphrikA, IMglAMDa, phrAnsa, ITalI, ena: saMtoSa ApaNe anubhavIe chIe. A sarvasAdhAraNa anu IjIpta Adi dezene saMparka sAdhI badhethI zakaya eTalI sAmagrI bhUti e ja A mahAna puruSArtha ane parizramanuM sAruM vaLatara che. jemAM tasavIra, pustako, jAtajAtanAM nakazAo, patra Adine A 'mahAtmA'citrapaTanI kevI rIte sAdhanA thaI tene khyAla samAveza thAya che e badhI sAmagrI bhegI karI. AvA bhagIratha ApatI eka aMgrejI noMdha mane maLelI. te noMdhanuM saMkSipta gujarAtI . prayatna chatAM keTalAMka prasaMgo ane siddhAntone citradvArA pradarzita saMkalana anya mitre karI ApyuM che, je "prabuddha jIvana'nA vAcako mATe karavAnuM kAma ati kaparUM hatuM. dA. ta. gAMdhIjIe "AvajIna che nIce pragaTa karatAM mane bahu AnaMda thAya che. paramAnaMda caryanuM vrata lIdhuM" athavA aspRzyatA aMge sAbaramatI e Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 prabuddha jIvana tA. 1-4-69 maceluM tophAna zamI gayuM e citromAM kema aMkita karavuM? A mATe Ama sau musIbatene saphaLa sAmano karI emaNe sAta varSamAM viThThalabhAI biDAI jatAM kamaLa' ane 'kuvAmAM sahelAIthI bharAtA | 'mahAtmA' citrapaTa taiyAra karyuM, jene gAMdhI zatAbdI mATe gAMdhI : ghaDA' jevA sUcaka citro (Symbolic shots) jevI AkarSaka nidhie dezane ApelI eka suMdara bheTa lekhI zakAya. rIti (technique) no upayoga karyo. A citra atyAra sudhI taiyAra thayelAM dastAvejI citramAM - citrasaMcaya ke navI tasavIra taiyAra karavAnI sAthe sAthe kadAca sauthI vadhu lAMbuM haze. keTalAka ane citrane doSa mAne viThThalabhAIe citra mATe vRttAMta ane paTakathA lakhavAnuM kAma paNa che, paNa e ene doSa nahi paNa siddhi che. kAraNa citra ATaluM lAMbuM hovA chatAM sau prakSako eka avAje kahe che ke e jotAM kSaNabhara. zarU karyuM. A mATe maNi-bhavananA pustakAlaya uparAMta emanAM paNa kaMTALe nathI Avate, eTaluM ja nahi paNa, thAya che ke "jANe pitAnAM gAMdhI - saMgraha, vizvavidyAlayanuM pustakAlaya, sarakAranAM jeyAM ja karIe, joyAM ja karIe, citra hajI e AgaLa cAlyAM ja Records vibhAga vagere aneka sthaLoe besI saMzodhana karyuM. kare." citra saphaLa havAne AthI vadhu sAro bIjo purAvo cheI zake? bahulakSI gAMdhIjI ane emanI anekavidha pravRttione eka bAju paTakathA lakhAtI jAya; bIjI bAju e citrita thatI jAya, ahevAla ApatuM citra lAMbuM hoya e svAbhAvika che. kAraNa ane citra ane kathAne samanvaya sadhAte jAya. gAMdhIjInuM jIvana eTale satyAgrahane ane hindustAnanA svAtaMtrya viThThalabhAIne satata eka ja dhUna hatI, bApu ane emanA saMgrAmane ItihAsa. AvA Adarza jIvana ane javalaMta ItihAsanA amara saMdezane sArAmAM sArI rIte eTale ke emAM nATakIya ke kRtrima subhaga samanvayane vRttAMta phakata 20,000 zabdomAM ApavAmAM AvyA che. saMpUrNa citramAMthI gAMdhIjInA jIvananAM judAM judAM koI paNa tAva lAvyA vinA duniyAnA khUNe khUNAmAM pahoMcADavAnI. pAsAMone AvarI letAM cauda nAnAM calacitro ane mULa aMgrejInAM , varSonAM vicAramaMthana bAda emaNe nakkI karyuM ke citranI kathA bane hiMdustAnI, baMgALI, tAmIla, telugu rUpAMtarA paNa taiyAra thayAM che, tyAM sudhI gAMdhIjInA pitAnA zabdomAM ja kahevI, sArAye cA- paNa du:khanI vAta e che ke 'mahAtmA'nAM cauda nAnAM citre paNa citranuM vAtAvaraNa gAMdhI-darzanane anurUpa rAkhavuM. calacitranI rIti phaTa ane iMcanI mApadorIthI mapAya che ane caudamAMnA be-traNa nI laMbAI sarakArI dhoraNe anusAra thoDAM phaTa vadhAre hovAne (technique) ne uoga karavA chatAM gAMdhIjInuM gaurava kayAMye lIdhe e citromAM pradarzananA mArgamAM vidane nAMkhavAmAM Ave che. khaMDita na thAya e mATenI pUrepUrI takedArI rAkhavI. Ama gAMdhIjI jaDa niyamenI nAgacUDamAM jakaDAI gayA che ane citra mATe gItone to koI prazna ja nahote, kAraNa eno janatA bicArI mahAtmAnAM darzanathI vaMcita rahe che. mukhya gIta (theme song) to vaiSNava jana sivAya bIjuM - 2 jI eNkabara, 1968 e gAMdhI-zatAbdInI zubha zarUAta koI hoI ja na zake ane bIjA gItamAM paNa gAMdhIjIne priya rASTrapramukha De. jhAkira husene A calacitranA pradarzana dvArA karI. bhajanane ja upayoga karavAnuM hatuM. saMgIta mATe pAzcAtya de prekSakonI bhAvanAne vyakata karatAM pramukhazrIe sAcuM ja kahyuM ke ane tyAMnA saMgIta sAthe paricita chatAM e bhAratIya saMgItanI para- ApaNA mahAna netAnI rAhabarI nIce che ane svAtaMtrayaparAne sAcavavAnI namavALA pIDha saMgItakAra viSNudAsa zIrALIjInI saMgrAma khelAyo e divasone ItihAsa juvAne tema ja prauDho pasaMdagI karavAmAM AvI ane vRttAMtanA nirUpaNa mATe gAMdhIyuganI bane mATe A citra saphaLa rIte raju kare che. enAthI svAtaMtraya sarva viziSTatAene chatI karavAnI zakita dharAvatA avAjavALA vIre mATe e saMgrAmanI smRtie tAjI thaze eTaluM ja nahi paNa zrI rameza thAparanI. e jANe pharIne e saMgrAma khelatA hoya evo anubhava karaze, jima jema kAma AgaLa vadhatuM gayuM tema tema te aMgenI aDacaNa jayAre navI peDhI mATe e sahasabharyA saMketa ane gAMdhIjInA paNa vadhatI gaI. eka pachI eka rIla taiyAra thatAM jAya ema emanAM javalaMta vArasAmAM sahabhAgI banavA mATenAM AvhahAna samuM banI saMgrahane savAla ubhA thAya, ene mATe yogya mANasenI jarUra paDe, prayogazALAnI jarUra paDe, ane viThThalabhAIe pote A kAma sevA citra-jagatamAM ane e cIle pADatA AvA A calacitra kArya tarIke apanAvyuM hatuM eTale emane mATe te nahi, paNa emanA mATe gAMdhI samAraka nidhi tema ja enA mAnArha digdarzaka zrI viThThala" bIjA sAthIdAro tema je sAdhanasAmagrI mATe sauthI vadhu paisAnI bhAI jhaverI aneka abhinaMdanane pAtra che. sAta varSanI satata jarUra paDe. A javAbadArI gAMdhI nidhie mAthe lIdho. roja sAdhanA pachI tayAra thayeluM A citra ane enI pAchaLanI aneka roja bIjI paNa aneka nAnImoTI samasyAo UbhI thatI. emAMnI jJAta-ajJAta kAryakaronI mahenata eLe na jAya, "saMpUrNa" tema ja, keTalIka te jaDa niyamone AdhAre kAma levAvALI karazAhIne lIdhe cauda nAnAM calacitra pradazita thAya ane bApune amara saMdeza thatI. paraMtu 'jahAM cAha vahAM saha' e hiMdI kahevata anusara viThThala dezanA khUNekhUNa'mAM pahoMce e mATe sarakAra ane gAMdhI smAraka nidhi bhaI ane emanA sAthIoe daDha saMka9pa karyo hato ke game tevI sarva prayatna kare e ja abhyarthanA! muzkelIono sAmano karIne paNa ApaNe gAMdhI citrapaTa taiyAra tA. ka. ahiM ATaluM umeravuM Avazyaka che ke prastuta citrapaTanI karavuM ja che. eTale eo kadi kadi hatAza thatA paNa kadiye hiMmana aMgrejI alecanA zrI viThThalabhAI jhaverInI lakhelI che ane na hAratA. hiMdI AlocanA-komenTarI zrI uSAbahena mahetAnI lakhelI che. vasata vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA upakrame gAMdhIjInI janmazatAbdinA savizeSa upalakSamAM eprila mAsanI tA. 8, 9, 10, 11 nA roja phalorA phAunTana pAse brasa sTrITamAM AvelA tAtA eDiTeriyamamAM saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanI adhyakSatAmAM nIce mujabanI vasanta vyAkhyAnamALA javAmAM AvI che tArIkha vyAkhyAtA viSaya eprila 8, maMgaLavAra zrImana nArAyaNa, gujarAtanA rAjyapAla. gAMdhIjI ane vartamAna rASTrIya samasyAo eprila 9, budhavAra zrI nAtha 5, (ema. pI.) rASTranI bhAvAtmaka ekatA eprila 10, guruvAra zrI sudhAMzu dAsaguptA rASTranI bhAvAtmaka ekatA eprila 11, zukravAra zrI jayaprakAza nArAyaNa ' gAMdhIjI ane sarvodaya dareka vyAkhyAnasabhA sAMjanA 6-15 vAgye zarU thaze. A vyAkhyAne lAbha levA rASTrapremI bhAIbahenane amAruM bhAvabharyuM nimaMtraNa che. 45-47, dhanajI Ti, cImanalAla je. zAha mu baI-3. subodhabhAI ema. zAha maMtrIo Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-6 (gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tA. 27-8-68 nA roja reva. phAdhara vAlese Apela vyAkhyAnanI noMdha). paryuSaNa AtmazuddhinuM parva che. varSa daramiyAna mela bharAyo hAya, dhULa cAMTI heya te sApha karavAno samaya che. bhUlo to thAya ja, tenI kSamA mAgI levI. mATe jaina dharmanA pavitra parizuddhinA rivAja apanAvavA jevA che. amadAvAdanA mArA pahelA varSe saMvatsarI veLA mane eka kArDa maLyuM hatuM. mArA koI vidyArthIe mekahyuM hatuM. temAM mArI kSamA mAMgI "micchAmi dukkama " kahyuM hatuM. mane te khUba ja gamyuM. A kevuM suMdara! mAphI mAMgIe ane meLavIe paNa, ApaNI bhAvanA game teTalI zuddha hAya. paNa ApaNe mAnavIe chIe. nabaLAImAM jANeajANe bhUle thAya ja che. eka sAdhaka sAthe carcA karatA hatA te veLA teNe kahyuM ke ghaNAM varSothI huM koI nirNaya karatA nathI, TharAva karato nathI ke pratijJA letA nathI. kAraNa, atyAra sudhI eTalI badhI vAra nirNaya karI tenA bhaMga karyo che ke have tevuM nathI karato. bhUla thAya tyAre bhagavAna se kRpA mAguM chuM ke AvuM pharI na thAya tevuM varadAna Ape, sahAya mAguM chuM. ApaNe zuM karIzuM? TharAveA karIe chIe ne teADIe chIe. zarIra parane mela dUra na karIe te becenI lAge che tevuM ja AtmA mATe paNa che. prabhudhdha jIvana micchAmi dukkaDam eka vakhata kAlejamAM parIkSAmAM eka vidyArthI sAruM pariNAma lAvyuM. meM tene abhinaMdana ApyAM tyAre teNe kahyuM " huM sArA naMbare parA thayA paNa te kheTI rIte.' '"e kema?' 'meM eka dAkhalAmAM cArI karI hatI. ethI mArA dilamAM zAMti nathI.' Ama khoTuM karIe teA dilane DaMkha rahI ja jAya che. ekvAra kalAsamAM dharma ne nItinI vAto karatA hatA. bIje divase eka vidyArthI mane cUpacApa eka parabaDIyuM ApI gayo. parabIDiyuM khelyuM te temAM rUA. 30nI noTone eka patra hato. temAM lakhyuM hatuM ke "pAMca varSa agAu huM lagna prasaMge eka jagAe gayo hato. tyAM jAnamAM eka bhAI mArI sAthe hatA. temanI pAse suMdara pAkITa hatuM. temanI jANa bahAra te ekavAra paDI gayuM ne me te laI lIdhuM. joyuM te temAM rUA. 30 hatA. pachI ghaNI zeAdhakhoLa thaI. paNa pAkITa pAchuM ApavAnI ne cArI kabUlavAnI hiMmata na cAlI. paNa sAthe sAthe e paisA vAparavAnI meM hiMmata na cAlI. tyArathI e paisA meM jemanA tema sAcavI rAkhyA che. A sAthe temanuM zIranAmuM che temane tame mokalI Apaze te moTo upakAra thaze. ' A prakAre kabUlAta karyA pachI e chekaro AgaLa vadhyo. kAraNa ke tenA manano bhAra UtarI gayo. te bhaNavAmAM ne ramatagamatamAM ya mekhare rahevA lAgyo. manane bhAra UtaratAM ja tenI badhI zakita, khIlI UThI. bhUlo to karIe ja chIe. paNa kabUlAtathI zAMti meLavIe tyAre divya anubhava thAya che. kSamA mAgavI e saheluM che. peAsTakArDa nAkhavuM e ethIye rasaheluM che. paNa jhaghaDo thayA pachI dilathI mAphI mAgavI e saheluM nathI. sAcAkhoTAno saMkoca naDe che. ethI mananuM samAdhAne thatuM nathI. paNa 'mArI ye bhUla to cheja' ema mAnI udAratAthI mAphI mAge to ja dilane AnaMda thAya. dhanyatA anubhavAya. ekabIjA pAse jaIe. mAphI maLe, AnaMda maLe. M 249 ...paNa muzkelI tyAM Ave che ke jenI mAphI mAgavAnI haiya te hayAta ja na hoya. tyAre mananI vAta karI zakAtI nathI. eka mAsikamAM lekhake potAnA jIvanane eka prasaMga eTalA mATe jaNAvyA hatA ke tema karavAthI tene mAnasika zAMti maLe. lekhakanA pitA bImAra hatA. temanI bAjumAM besIne te navalakathA vAMcato hato. pitAe kaMIka vAta karavA mAMDI. paNa navalakathAmAM te eTale badhA mazagUla hato ke theDI vAra pachI' ema kahI vAta TALato ja rahyo. pachI enA pitA gujarI gayA, tenA manamAM e prasaMgane asesa rahI gayo, enI mAphI mAgavAnI ya IcchA thaI, paNa pitAjI gujarI gayA hatA, mAphI meM kInI maLe? eTale tene A prasaMga lakhIne chapAvyA ne e rIte manane bhAra haLavA karyo. ghaNIvAra AvI nAnI vAtamAM khoTuM lAgI jAya che ane mAmalA vadhe che. ghaNIvAra mAphI mAgyA pachI ya AMteSa rahe che. ce:relA paisA pAchA to ApyA, paNa gunhotA karyo jaze. ke InI lAgaNI du:khAvIe tyAre bhagavAnane paNa du:kha pahoMcADayuM tema lAge che. eTale e vyakitanI mAphI mAgavA sAthe prabhunI mAphI mAgavI ya jarUrI rahe che. kAraNa ke ApaNe janasevA e prabhusevA kahIe chIe. eTale paDozInI sevA e prabhusevA ja thaI. dharmasevAnA A uttama prakAra che. pachI to jananiMdA e prabhuniMdA ja gaNAya ne. ane janane du:kha thatAM prabhune ya du:kha thAya. nizAna nIce tAkyuM ne tIra upara vAgyuM! emanA (prabhunA) hradayane du:kha thAya. mahemAnane bhagavAna mAnavAnuM atithidharmamAM che. A suMdara ane sAcI bhAvanA che. eno artha e thayo ke mahemAnanA tiraskAra e bhagavAnanA tiraskAra karavA barAbara che. jema mUrti toDo te apamAna pRththaranuM nahIM paNa bhagavAnanuM thAya che. ema ja mANasanuM apamAna e bhagavAnanuM ja apamAna che. kAraNa mANasa e bhagavAnanI jIvatI mUrti ja che ne ! eTale tene karelA prahAranuM pariNAma upara sudhI pahoMce che. du:kha TheTha tyAM sudhI lAge che. te pachI kSamA konI pAsethI mAgavI ? mANasa pAsethI ane bhagavAna pAsethI paNa. e maLe te ja zAMti thAya. nIcenuM to aMdarameLe patAvyuM, paNa uparanuM tyAre apamAna karyuM, tenI mAphI mAgI nathI. pelA sAkSaranI paNa nAnapaNanI bhUla thaI hatI. teNe meTapUNamAM mAphI mAMgI. teNe gunho karyo. tenA bhagavAna pitA hatA. mArA paNa pitA bhagavAna te chene. tame jo gunho karyA pachI lAga NIthI mAphI ApI zako to bhagavAna paNa Ape. mArI pAse eka vAra eka vidyArthI Avyo. te khoTe mAge caDI gayA hatA. nirAzAthI te nikhAlasapaNe cArI AgaLa badhI vAta karatA hatA. huM te sAMbhaLatA jatA hate; acAnaka te aTakI gayA. meM pUchyuM kema aTakI gayo? teNe kahyuM, phAdhara A sAMbhaLI tamane mArA tarapha tiraskAra thatA haze kema? mane enI nikhAlasatA joI tenA tarapha vhAla upajyuM. meM kahyuM: "bhAI, bhUle to jema tamArI che tema mArI ya che. mANasa mANasa vacce nikhAlasatAthI vAto kare che. mane tArA upara pahelAM karatAM meM have vadhu prema upaje che. bhAI, game tema hAya paNa eka vinaMti karuM chuM ke mArA prema para zaMkA lAvIza nahIM. mArI vAta sAMbhaLI tenI AMkhamAM AMsu AvyAM. teNe hAtha lIdhA. jorathI dabAvI te cAlI gayA. pachI huM e prasaMga bhUlI gayo. bIje divase huM prarthanA karatA hate, paNa prArthanAmAM dila na coMTe. mArA mananuM ThekANu nahatuM. ekAgratA nahi, dhyAna nahi, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prabuddha jIvana tA. 1-4-69 bhakita nahiM, mane du:kha lAgyuM. manane nigraha karI zakatA nathI. te pachI "jeNe na karyuM pApa eke saMsAramAM paDuM to zuM kheruM? bhagavAna mane keTalo tiraskAratA haze? te pahele paththara pheMke." huM mUDha banI vicArate rahyo. koInI hiMmata cAlI nahIM. sau vikherAI gayA. acAnaka mane yAda AvyuM. mArI paristhiti paNa gaI kAle pelI bAIne thayuM ke have Isu mane vaDhaze, Thapako Apaze. pelA chokarAnI hatI tevI ja che. eTale e chokarAe jema dila khelIne paNa Isu to karuNAnA avatAra hatA. temaNe kevaLa eTaluM ja mane badhI vAta karI hatI tema meM bhagavAna sAme dila khelIne vAta kahyuM: "have tArA upara koI Aropa mUkanAra nathI, te te huM karI. mane thayuM ke e chokarAnI vAta sAMbhaLI mane thayuM tema bhaga- paNa mUkavAne nathI. zAMtine paMthe jaje." vAnane paNa mArA tarapha vhAla nahIM thatuM hoya? bhagavAne paNa jANe Isu pelI bAIne Thapako nathI Apate paNa tenA dUSaNanuM mane kahyuM ke mArA prema para zaMkA na rAkhIza. ne mArA mananuM samAdhAna bhAna karAvI javA de che. bhagavAna pAse e ja rIta che. thaI gayuM. ' uparathI kSamA pAmavI hoya te bIjAne kSamA Apo. dilathI karasanadAsa mANekanuM eka bhajana che - bIjAone mAphI ApIe to bhagavAna paNa mAphI Apaze. "hari mane ekAdi eMdhANI, paNa enI khAtrI dilathI thavI joIe, kevaLa zabdothI nahi. ghone mane ekAdi eMdhANI. te ja uparanI kSamAnI pratIti thaze. bhUle apUrNatAnuM bhAna karAve che. dhagadhagatA saMzayanA raNamAM, kSamAnI zAMtithI zAMtvana maLe che. pApanuM bhAna thatAM samAM maLe che. pAe pAvaLuM pANI." tene sAkSAtkAra paNa thAya che. evI koI zakita che ke je ApaNe hAtha mane thayuM ke bhagavAne mane paNa pAvaLuM pANI pAyuM. saMketamAM pakaDI upara lAve che. AgaLa javA mATe temAMthI vadhu zakita maLe che. temane prema maLyuM. Ane mATe camatkAranI jarUra nathI. bhagavAnanI jIvanamAM zubha - azubha pApa - kSamA banne sAthe rAkhIe. e kaLA che ke tenI lAgaNInI dilane pratIti thAya che. ApaNe kSamAM ApavAnI rIta uttama rIta che. varSamAM eka vAra ja nahi paNa nAnAM chokarAM thaI jaIe te te kSamA Ape ja che. ethI dilane jyAre jarUra hoya tyAre kSamA mAgavI joIe - manuSya pAse ane zotA thAya che. bhagavAna pAse paNa "micchAmi dukkaDama" karIne navuM jIvana zarU karIe. ekavAra keTalAka dharmaguruo ane DhoMgI dhArmika eka patitA A varSe micchAni dukkaDama karIe chIe. pharI AvatA varSe strIne Isu samakSa laI AvyA. ne kahyuM ke A strIe pApa karyuM karIzuM. ema eka divasa ja nahi paNa varSabhara A ja saMbaMdha rAkhIe che. dharmanI AjJA anusAra ame tene paththarathI mArI nAMkhI sajA to ja jIvana AgaLa vadhe. . karIzuM. tame zuM kahe che !' mArI vAta kahuM. bhaNAvavAnuM, lakhavAnuM, mArgadarzana ApavAnuM - Isue te dayAne saMdeza ApyuM hatuM. tenI sAme A lokoe mAruM kAma che. emAM pakSa levajIne prasaMga Ave tyAre keTalAkane duHkha kaTInI paristhiti UbhI karI hatI. je te A bAIne sajA thAya te temanI mAphI mAgI lauM chuM. jANe ajANe koInI lAgaNI karavAnI salAha Ape te dayA kayAM rahI? ane sajA nathI karate te du:bhAI hoya te mAphI mAMgI lauM chuM. dharmanA niyamabhaMganuM ALa tenA para lagAvavA sau taiyAra ja hatA. mAre mATe A paddhati meM TharAvI che. ApaNane eka paNa dhANI Isue kahyuM: "tamArAmAMthI jeNe kadiye pApa na karyuM hoya te ApI prabhu pratIti karAve che. dharma jevI koI cIja che. dharmanI AsthA A bAIne pahele paththara mAre." sAcI che. te ApaNane pAvaLuM pANI pAI de che jethI ApaNe raNanI - eka kavie A prasaMgane be paMkitamAM sarasa rIte mUkaye che: saphara karI zakIe chIe. phAdhara vAlesa AcArya rajanIzajInI adyatana vicAradhArAnuM tAraNa (phebruArInI Akhara ane mArca mAsanI zarUAtamAM amadAvAda khAte traNa divasanA goThavAyelA kAryakrama dvArA AcArya rajanIzajIe aneka cekAvArA vidhAnano varasAda varasAvyo hato ane sthAnika chApAvALAoe paNa DhagalAbaMdha carcApatrAne eTale ja muzaLadhAra varasAda varasAvyo hate. A carcApatre kaiI kaMI anukuLa paNa moTA bhAge 2janIzajIne vicArone pratikAra rUpa hatI. temane tAjetaramAM 2ja thayelA vicAre, vidhAne, abhiprAyanuM tA. 16-3-69nA ravivAranA saMdezamAM pragaTa karavAmAM AvelA eka lekhamAM vyavasthita tAraNa kADhavAmAM AvyuM che, je temAMthI nIce solAra udhUta karavAmAM Ave che. paramAnaMda) AcArya rajanIzanuM khasI gayuM che ema kahevuM e bhUla che. kIba mujaba thayelA vidhAna che. e vidhAne tathA e vidhAne pAchaLa e mANasa samajyA vinA dIdhe rAkhe che ema kahevuM emAM buddhine rahelI vicArazreNI cakAsavI e prajAnuM kartavya che. abhAva che. e mANasa potAnI aMgata prasiddhinA zokha khAtara AcArya rajanIzanI vicAroNI samajavA mATe sAmyavAdanA AvA sanasanATIbharyA vicAra kare che ema kahevuM e eka maiATI praNetA kArla mArkasa tathA tenA ugravAdI bhASyakAra mAse tuMganI gerasamaje che. vicArazreNI samajavI joIe. - AcArya rajanIza je bole che te barAbara samajI vicArIne - hegalanA dvandrAtmaka vikAsanA siddhAMta upara AdhArita kArlabele che, hetupUrvaka bele che; hetu siddha karavAnA AzayathI bele mArkasanI vicArasaraNI pramANe samAjamAM vargasaMgharSa satata cAlu che. e hetu zuM che ane enI pAkI samaja che. prajA e hetune hoya che. krAMtinI prakriyA aharniza cAlatI ja rahe che. satata cAlatA samajatI nathI. prajAe e hetune samajavAnI jarUra che. varga saMgharSa tathA ahaniza cAlatI krAMtinI prakriyAne kAraNe vargo nAbUda thavAnI che ane duniyAmAM sAmyavAda AvavAne che ane vargavihIna hetu spaSTa che. hetu che sAmyavAdanI sthApanA mATenI pUrva- samAjaracanA thavAnI che. tame IcachA ke na IcachA, tame kaMI karo bhUmikA taiyAra karavI te. emanAM vidhAne tathA emanA vidhAna pAchaLa ke na kare, paNa sAmyavAda AvavAne che. sAmyavAda tamArA kalyANa rahelA gaNatrIpUrvakanA tarka ane ugratA emanA hetune spaSTa kare che. mATe che. je sAmyavAda tamAre vahela lAvavo hoya te krAMtinI prakriemanA vidhAne je te kSaNe thayelA Akasmika vidhAne nathI, paNa thAne AMcakA ane dhakkA mArI vegavAna banAvo. cAlu samAjavyavasthA UMDe abhyAsa, pAkI rAmaja, satata parizrama tathA pUrvayojIta tara- toDI nAMkhe. tUTelI rAmAjavyavasthAnA bhaMgAramAMthI navI vyavasthA 3 - prajanuM kartavya ApanA mATenI pUrva samAjanA bAvAda AvavAne che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-69 prabuddha jIvana 251 ApoApa thaI jaze. navI vyavasthA tamAre karavAnI nathI; ene buddhipUrvaka tarkabaddha dalIlathI samajAve. A mUlyone kAraNe ja mATe tamAre kaMI karavAnuM nathI; ene mATe tamAre koI vicAra aMgara samAjamAM garIbAI che evuM sAbita karo. Ajana karavAnuM nathI. navI vyavasthA mATe phakata tamAre eka ja (7) cAlu samAjavyavasthA juThAM dharma, juThAM mUlyo ane juThAM zAstro upara racAyelI hovAthI prajA mATe du:khadAyaka che evuM dekhAya kAma karavAnuM che, ane te cAlu samAjavyavasthA toDavAnuM. bIjuM che evA pRthakkaraNe kare ane prajAmAM tIvra asaMtoSa utpanna kare. tamAre kaMI karavAnuM nathI. badhuM ApoApa thaI jaze ane nUtana (8) Izvara viSe bahu saMbhALIne bole ane keInI lAgaNI samAjanI racanA thaze. cAlu vyavasthA jeTalI vahelI teDaze eTale du:khAya nahIM enuM dhyAna rAkhe. prajAnA hAthamAMthI IzvaranuM ramakaDuM vahela sAmyavAda Avaze ane tamAruM bhaluM thaI jaze. ekadama khUMcavI na le. Arate Ate e ramakaDuM bhUlAvI do. - sAMskRtika kAMti (9) prajAnA mAnasamAM paDelI dhArmika, sAmAjika, kauTuMbika mAnI ugra vicAroNI pramANe, raziyAmAM sAmyavAda nathI, lAgaNIone nAza kare. prajAnA mAnasamAM saMpUrNa arAjakatA haze. kAraNa ke raziyAmAM sAmyavAdI saMskRti nathI. sAmyavAdI saMskRti te ja samAjamAM arAjakatA thaze. arAjakatAmAM ja kAMti pAMgarI zake. vinA sAmyavAda saMbhavI zake nahIM. sAmyavAda e mAtra rAjakIya (10) krAMtinI anivAryatA samajAvo ane bhUtakALamAM ane agara Arthika krAMti nathI, paNa sAMskRtika krAMti paNa che. sAmyavAda zAstromAM azraddhA karaze to ja kAMti thaze evuM ThasAve. enA kharA arthamAM kevaLa sAMskRtika kAMti ja che. utpAdananA (11) rASTrIyatA manuSyoe utpanna karI che ane te khoTI sAdhane khAnagI mANasenA hAthamAMthI baLajabarIthI chInavI laIne vastu che. rASTrIyatA khatama thaze te ja sukhI samAja upana thaze rAjyanI mAlikInA karavA mAtrathI sAmyavAdanI sthApanA thaI jatI evuM samajAvo. nathI. sAmyavAdanI sthApanA sAmyavAdI saMskRtimAM ja thaI zake. upara jaNAvelI vicArazreNInA prakAzamAM ApaNe AcArya AjanI cAlu saMskRti sAmyavAdanI avadhaka che. AjanI saMskRti rajanIzanA vidhAne tapAsIzuM te emane hetu spaSTa thaI jaze. rASTrIya saMskRti che. rASTrIya saMskRti sAmyavAdI saMskRti banI zake upara je pejanA batAvI che te yojanA mujabanI vAto rajanIzajI nahIM. sAmyavAdI saMskRtine rASTrIyatAnI maryAdA hotI nathI. rASTrIya temanA pravacanamAM kare che. teo kahe che: dharma juTho che, zAstro juThAM saMskRtimAM sAmyavAdanI sthApanA thaI zake nahIM. sAmyavAdanI sthApanA mATe sAmyavAdI saMskRti nirmANa karavI joIe. ane sAmya che, dhArmika mANase juThAM che, rASTrIyatA ja ThI che, A dezanA ItivAdI saMskRtinA nirmANa mATe AjanI tamAma saMskRtie bhUMsI hAsa, zastra, philasUphI, sAhitya, paraMparA, vyavahAra vageremAM kaMI paNa sAruM nathI. rajanIzajI lokonA mananI sleTa upara AlekhAyelA saMskAnAMkhavI joIe. AjanI saMskRtine khatama karI nAMkhaze te ja rone bhUMsI nAMkhIne sleTane tadRna kerI karavA mAMge che, ke jethI tenA sAmyavAdI saMskRti utpanna thaze, ane sAmyavAdanI sthApanA thaze.. mAtra rAjakIya krAMtithI kaMI thaI zakaze nahi. sAMskRtika krAMti e ja upara jevA akSaro pADavo hoya tevA pADI zakAya. vaicArika krAMtinA ThA heThaLa te vyakitane vicArazunya karavA mAMge che. ene artha mahattvanI vasanuM che. sAMskRtika kAMti vinA sAmyavAdanI sthApanA eTale ja ke teo vyakitane vicAra karatI baMdha karavA mAge che. zakaya nathI. saMskRti kevI rIte khatama thaI zake? mAonI vicAraNI ! A badhuM teDayA pachI zuM? pramANe saMskRtinA je aMgo hoya tene khatama karavAthI saMskRti khatama amadAvAdamAM temane pUchavAmAM AvyuM ke badhuM teDI nAkhyuM, thaI zake. dezano ItihAsa, sAmAjika paraMparA, dharma, dharmazAstro, pachI zuM? enA javAbamAM temaNe kahyuM ke pachInI vAta choDe. eka dhArmika mAnyatAo, nItimattAnA mUlyo, samAjanI Adarza vyakitao, vakhata badhuM teDI nAMkhe, pachI badhuM ApoApa thaI jaze. pachInI sAmAjika saMbaMdha, naitika maryAdA, rIta rivAje, tattvajJAna, vagerene ciMtA karavAnI jarUra nathI. rUDha sAmyavAdI vicAroNI mujabano samAveza thAya che. mAonI vicArazreNI pramANe, A vastuone A javAba che. bhUMsI nAMkhe te saMskRti bhUMsAI jaze. tA. 6-11-68 nA roja surata pAse AvelA nAragoLa junI saMskRti kevI rIte bhUMsAI zake? gAmamAM rajanIzajIe nIce mujaba kahyuM : (1) je lokazAhI dezanA vikAsamAM ADe AvatI hoya tene saMskRtinI A vasatuone kevI rIte bhUMsavI? mA kahe khatama karavAnI jarUra che. ApaNI lokazAhI dezanA vikAsane aTache ke saMskRtinI A vastuo bhUMsavA nIce mujaba karo: kAve che. (1) dharma juTho che evuM ugratAthI jAhera karo. dharmanI vAte (2) huM jarUra koI udAramatavAdI saramukhatyArane pasaMda kare che. mAMnI visaMgatIone moTuM rUpa ApI dharmamAM akSaraddhA utpanna karo. A dezane becAra dAyakA mATe lazkarI chAvaNImAM pheravI nAMkhavo joIe. , dharmane ItihAsa e dhArmika lokenA pApane ItihAsa che evuM dAkhalA TAMkIne batAve. dhArmika hovuM eTale juThA hovuM evuM siddha (3) anivAryapaNe je hiMsaka krAMti karavI paDe to tenI sAme, karo. mane vAMdho nathI. (4) mane koI vAda sAme vAMdho nathI, cAhe te sAmyavAda ho (2) zAstro jJAna nathI, paNa ajJAna che evuM samajave.. ke bIjo koI vAda che. zAstro sAcAM ke he I zake evuM tarkabaddha rIte cAlAkIpUrvaka batAve. ane zAstro juThAM che evI garjanA karo. A mATe navI navI vArtAo (5) samAjane huM je jAtanA dharmathI etata karavA mAMguM ane dAkhalAo joDI kADhe. ItihArAnI kaDhaMgI vAtane dAkhalArUpe chuM temAM rAjakAraNa AvI jAya che. rajU karaze. paMDite mUrkha che, kaMI jANatA nathI ane khoTe raste laI (6) AgAmI dasa varSamAM dezamAM AmUla sAmAjika parivartana jAya che e kahevAnuM na mUko. karavA mAguM chuM, ene mATe bhUmikA racAI jAya tyAre parivartananI (3) ItihAsanA banAvo dezanI saMskRti, lokasvIkRta mahI prakriyAne jarUrI jora maLI rahe te mATe sainyanA dhoraNe huM yuvakadaLa, (yutha phersa) UbhuM karavA mAguM chuM. puruSe tathA dharma pratye dhRNA utpanna thAya e rIte rajU kare. pAchaLane amadAvAdamAM emaNe kahyuM: rASTrIyatA khoTI vastu che. maNaItihAsa jovAnI jarUra nathI ane pAchaLa jenAra buDhA hoya che sanA hAthamAM kapaDAno eka TukaDo paDAvI rASTrIya jhaMDAne nAme tene ane jaldI marI jAya che evuM samajAvo. jhera pIvaDAvavAmAM Ave che vizvanI bhUmi akhaMDa che tene rAjakAra(4) dharmaparAyaNa manuSyo tathA dharmaguruonI mazkarI kare NIoe khaMDita karI che. lokone enuM bhAna thaze tyAre rASTrIya sImAe ane meTA mANasenI nAnI vAta kahI prajAne temanI tarapha bhUMsAI jaze.. Adara taDo. temanA upara jarUra paDaye beTA prahAro karIne samAja ATaluM ja basa che. 2janIzajI zuM che, emanI vicArazreNI zuM che, ane zuM karavA mAMge che e vize vadhu kahevAnI jarUra nathI. uparanI emanI asara teDe. sAmyavAdanA nAme loko bhegA thatA nathI ane tethI teo sAmya(5) dhArmika sthAne binajarUrI che ane samAjanI saMpattine vAdanA nAmane upayoga karatA nathI, balka teo raziyana chApa sAmyadurbhAya che evuM khUbIthI samajAve. vAMdanI zerI TIkA paNa kare che. prajAe bhramamAM rahevA jevuM nathI. (6) nItinA sanAtana mUlya upara AkarA prahAro karo ane rajanIzajIne temanA sAcA raMgamAM oLakhI levAnI jarUra che. A mulyane kAraNe ja samAja pragati karI zakatA nathI evuM prajAne sureza vakIla Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prabuddha jIvana * duniyA gaikAlanI [AMtararASTrIya khyAti dharAvatA yahUdI lekhaka sTiphana vAIge peAtAnI AtmakathA lakhI che-'The World of yesterday-tenI cha pAnAMnI prastAvanAnA A anuvAda che. tenA uparathI enI AtmakathAnA aMdAja sacoTa rIte maLI rahe che. bIjA vizvayuddhamAM yuropanA dezadezamAM bhaTakavuM paDayuM. temanuM sarvasva yuddhamAM hemAI gayuM. temanuM ghara, temanAM pustako, noMdhA ane patrA ane tenI sAthe AkhA bhUtakALa gamAM baLIne khAkha thaI gayo. chevaTe brAjhIlamAM temane Azaro maLyo. paraMtu temanA ati kamaLa ane saMvedanazila hRdaye yuddhanI bhISaNatA, dUra beThAM paNa jIravI nahi, ane mananI zAMti temane kayAMya maLI ja nahi. 42nI 22 mI phebruArInA roja duniyAne eka vidAyasaMdeza ApI vAIgadaMpatIe AtmahatyA karI jIvananI kaTutAmAMthI chUTakAro meLavyo. jo A bhadra puruSa yuddha pUruM thayuM tyAM sudhI jIvyA hata to nAgAsAkI - hirozImAnI ghaTanAe enA prANa acUka harI lIdhA hAta. A lekha 'samarpaNa'mAMthI uSkRta karavAmAM Avyo che.] meM mArI jAtane eTalI agatya kayAreya ApI nathI ke mArI kathanI bIjAo samakSa kahevA huM lalacAuM. je pustakamAM huM kendravartI pAtra hAu te lakhavAnI hiMmata mArAmAM AvI te pahelAM te eka peDhInI tavArIkha mATe atizaya kahevAya teTalA banAve, vItakA ane saMgharSa mAre najare nihALavAnAM hatAM. eka citrakathAne zabda ApatA sauMvAdadAtAnA pAThamAM mArI jAtane mUkavA sivAya vizeSa manISA meM rAkhI nathI. samaya - mahAkAla A citrane Alekhe che; temanI pichAna mATenA zabdo huM bANuM chuM. kharI rIte A kahANI mArI hai!tAnI kismatanI jeTalI nathI eTalI eka AkhI peDhInIamArA samayanI peDhInI che, je ItihAsamAM bIjI keI paNa peDhI karatAM du vanA bhArathI vizeSa trAsI hatI. amArAmAM dareka jaNa nAnAmAM nAnA tema ja adanA AdamI yuropanI bhUmi upara satata bhabhUkI rahelA jvALAmukhInA UbharAthI, potAnA astitvamAM amUlArga hacamacI gayo hato. mAre ke I khyAtinI eSaNA rahI hoya te, ATalI ja ke eka oNsTriyanane nAte, yahUdI tarIke, sAhityakAra lekhe athavA mAnavatAvAdInI rUe A badhA dharatIkaMpAnA AMcakA me' tenA tIvratama biMdue rahIne jhIlyA che. traNa traNa vAra huM mArA gharamAMthI ane samagra astitvamAMthI bhUtakALa sAthenA saMbaMdhA teDIphoDI, ajJAta zUnyatAmAM pheMkAI gaya! chuM. gharabAra vagaranA rakhaDu eka arthamAM svataMtra bane che kharo. evA svataMtra jeNe dunyavI saMbaMdhAthI saMnyAsa lIdhA heAya. ane tethI ja mane lAge che ke mArA jamAnAnuM citra rajU karavA mATe yogyatA dharAvavAnI zaratAne huM saMtoSI zakIza--prAmANikatA ane tATasthya. kemake je bhUmimAM huM Ucharyo chuM ane je bhUmie mane poSyo che tenAthI te huM jaDamULathI alipta banI gayo chuM. hembarga rAjavaMzanA mahAbaliSTha sAmrAjyamAM 1881mAM mAro janma. Aje nakazAmAM te zeAdhyuMya na jaDe tevI rIte naSTaprAya: thaI cUkayuM che. be hajAra varSa pUrve nI pacaraMgI viyenA nagarImAM huM mArA thayo. ane jarmanIe tene pAtAnA tAbAnI banAvI tyAre me tene tyajI, mArI badhI ja sAhityakRtio-je bhASAmAM me' tene kheDI, ane jenA dvArA mane agaNita prazaMsako, mitra ane cAhako maLyA hatA--te badhI baLIne khAkha thaI gaI. Aje huM karyAMyane rahyo nathI. jyAM jauM chuM tyAM navA AgaMtuka tarIke bahu te mahemAna tarIke. hRdaye jene vatana mAnyuM te yuropanAM dvAra te mArA mATe bIDAI gayAM. kemake bhAInI sAme bhAInI laDAImAM bIjIvAra peAtAne hemIne yurope AtmaghAta karyo che. IcchA viruddha mArI AMkhoe yuropanA ItihAsamAM tarkabuddhino nalezIbharyA parAjya ane jaMgaliyatanA javalaMta vijaya nihALyo che. gauravathI te nahi paNa zaramathI jhUkIne kahevuM paDe che ke AdhyAtmikatAnA zikhare pahoMcyA pachI mAnavajAtanuM amArI peDhIe joyeluM naitika adha:patana mAnavInI bIjI koIe lAde joyuM nathI. mane mUchano doro phachUTayo tyArathI mArI dADhInA vALa zveta banyA tyAM sudhInA ardha saikAmAM je krAMtikArI parivartanA thayAM che, te agAunI dasa peDhI jeTalA kALamAM daSTigrecara paNa nahi thayAM heya. tA. 1-4-69 mArI ja ane gaIkAla, mArI caDatI ane paDatI ekbIjAMthI eTalAM bhinna che ke mane hamezAM lAgyuM che ke huM eka nahi paNa aneka virodhAbhAsI jIvatara jIvI rahyo chuM. mArA jIvana viSe vicAra karatAM haMmezAM e savAla UbhA thayA che ke mArI kaI jiMdagInI A kathanI che? prathama vizvayuddha pahelAMnI-pahelA ane bIjA vaccenI-ke bIjA vizvayuddha pachInI? athavA mAruM ghara ema beluM chuM tyAre karyuM ghara samajavuM? bAtha khAtenuM--sAljhabarganuM ke viSaeNnAnuM? athavA 'amArA loko vacce ' ema boluM chuM tyAre mane tIvra bhAna thAya che ke jeTalA dharAbA me' aMgrejo ke amerikanA sAthe keLavyo ethI vizeSa mArA petAnA ja vatanIo sAthe rAkhyo nathI athavA rahyo nathI. prathamakaththA sAthe huM saMbaMdho daDha karI zakyo nathI ane mArAM kahevAya tevAMonI sAthe saMbaMdha jALavI zakyA nathI. mAro uchera thayo e duniyA judI hatI; AjanI te nyArI che; ane A be vacce vaLI eka trIjI duniyA paNa kharI. mArA juvAna mitra sAthe prathama vizvayuddha pahelAMnI keI ghaTanA viSe vAta karuM chuM tyAre temanI katUhalajanaka pRcchAmAMthI e khyAla maLI rahe che ke mane je hakIkata lAge che te temane mATe ItihAsanI agrAhya bInA che ane vAta paNa sAcI che. ApaNI Aja ane kAlane joDatI sAMkaLanA vaccenA maNakA dazya thayA che. mane Azcarya te! tyAre thAya che ke mArA bApadAdA je jIvana jIvI gayA tenI sAthe sarakhAvatAM AjanI eka ja peDhInA azAMta ane bhayaprerita astitvamAM keTalAM vaividhya ane bahulatA dAkhala thaI gayAM che? mArA bApa ane enA bApa-emaNe jIvanamAM zuM zuM joyuM! e badhA ja ekadhAru jIvana jIvI gaya! ~ zarUthI aMta sudhI ekadhAruM; temAM nahIM caDhAva ke nahIM DhoLAva; nahIM keI jhaMjhAvAta ke Apatti. temaNe bahu bahu te anubhavyA sAmAnya uMdhAmA, kSullaka parivartano--je Aje dhyAnamAM paNa na Ave. samayanA pravAhamAM ekadhArA layathI maMda maMda ane zAMta rIte, pAraNamAMthI kabrastAna sudhInI temanA jIvanacakranI gati rahI. temanuM jIvana eka ja dezamAM eka ja gAmamAM ane eka ja gharamAM bahudhA vyatIta thayuM. duniyAmAM je kAMI banatuM te chApAMonAM mathALAmAM camakanuM--temanA ghara sudhI jIvana sudhI koI banAvanI asara pahoMcatI nahiM. kadAca koI yuddha temanA jamAnAmAM karyAMya khelAyuM haze je AjanA dhAraNe te eka chamakaluM kahevAya ane vatananI sarahadethI to keTaleya dUra; tepanA avAjo temaNe svapnamAM paNa nahi sAMbhaLyA hoya. AvuM yuddha cAnaka jaeNma zarU thatuM tema baMdha paDI itihAsanA pAnAmAM khovAI jatuM. paNa amArA jamAnAnA saMgharSamAM punarAvartanane sthAna rahyuM nahi. bhUtakALa haMmezane mATe bhUMsAI gayA - temAMthI kAMI ja bacyuM nahi. itihAse bhUtakALamAM koI dezane athavA koI eka sadIne chUTaka chUTaka banAvAnI lhANa karI paNa amAruM nasIbe, eka ja sAmaTuM anubhavavAnuM AvI paDayuM. bhUtakALamAM koI peDhIe krAMti joI haze; koIne laDAI jovI paDI haze; keIne kAramA duSkALanA anubhava thayo haze; koI deze potAnuM patana paNa joyuM haze. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-19 prabuddha jIvana 253 anubhUti savizeSa karI che. pharI ekavAra ApaNe eka yAdagAra biMdu upara AvI UbhA chIe. ane tethI ja huM mArA jIvananuM je siMhAvakana karI rahyo chuM temAM hetusara tavArIkhane nirdeza karuM chuM. kemake 1939 nA rAkheM mbarane te divasa, ame jeo sAThImAM chIe temane sarjanAra ane keLavanAra yugane AkharI divasa hate. yuganA bhAMgI rahelA AvazemAMthI bhaviSyanI prajAne satyanI eka kaNI paNa lAdhaze te mArI mahenata eLe nahi jAya. je pratikULa saMjogemAM huM saMsmaraNe haMphALavA beTho chuM tenuM mane bhAna che. paradezamAM besIne, cAlu yuddha ane yAdadAstane madadarUpa kaI sAdhanasAmagrI vinA huM lakhI rahyo chuM. mArAM pustako, mArI noMdha, mitrae lakhelA patro: AmAMnuM kAMI mArI hai..lanA oraDAmAM hayAta nathI. kayAMyathI mAhitI paNa maLe tema nathI. dezadeza vaccenA patravyavahArane sensarazIpe gaLecIpa dIdhI che. Aje ekabIjAthI kapAI gayA chIe-se doDha varSa pahelAM jyAre AgabeTa, relve, eNraplena ane TapAlanI zodha thaI na hatI te yugamAM mUkAI gayA chIe. mArA manamAM saMgharI zako chuM tethI vizeSa bhUtakALa mArI pAse nathI. paNa je gumAvyuM tene : phesa karavAnuM amArI peDhIe choDI dIdhuM che. ane tethI mArA AgAmI pustaka mATe A AzIrvAdasamuM nIvaDe. kemake yAdadAstamAM te chevaTe te sacavAI rahe che. je satvazIla ane bIjAone ApavA jevuM hoya che bAkInuM ghaNA baDabhAgI deze athavA nasIbadAra peDhIe e AmAMnuM kAMI joyuM paNa nahi heya. paNa ame aDAjanA sATha varSanA buDhA-ame zuM nathI joyuM? zuM sahana nathI karyuM? ane kaI tAvaNImAMthI ame pasAra nathI thayA? zakaya ane ciMtya evI badhI ja Aphata veThIne ame jIvananaiyA calAvI che ane chatAM haju amArI jIvanakitAbanuM chelluM pAnuM lakhAvuM bAkI che. mAnavajAte joyelAM e vizvayuddhone huM sAkSI ane keva sAkSI? banne vakhate jude jude merathI laDAI joI che: pahelI vakhate jarmanImAMthI ! bIjI vakhate jarmanI virodhI chAvaNImAMthI. laDAI pahelAM meM svataMtratAne tenA ucatama svarUpamAM manabhara mANI che. ane chevaTamAM, e ja svataMtratAnI eka sadImAM paNa jovA na maLe tevI hINAmAM hINI kakSA paNa mare jovI paDI che. vyakitapUjA ane dhikkAra, mukita ane gulAmI, saMpatti ane garIbIbadhuM ja meM anubhavyuM che. krAMti, dukALa, phugAve, trAsavAda, rogacALe, hijaratAmAM koI anubhava mArA mATe bAkI rahyo nathI. mArI potAnI najara samakSa mahAna vicAradhArAne janma letI ane samaSTimAM phelAtI meM joI che. ITAlImAM phAsIjhama, jarmanImAM rASTrIya samAjavAda, raziyAmAM belzavijhama ane jarmanImAM pharIthI nAjhIvAda. jenA vize ApaNe smRtibhraMza hato evI jaMgalI pazutAmAM, mAnavatAne rUpAMtara thatI jevAne asahAya bacAvavihe che rAkSI rahevA mane pharaja paDI che. saikAo bAda, chellI pacAsa peDhIne je ajANyuM hatuM, tevI jAhera karyA vinAnI laDAIe, sAmUhika katala ane lUMTa, asahAya zahero para eNmbamArI, konsenTezana kempa, hIna koTinuM daMbhI rAjakAraNa-DavI vakarelI pazutonA AviSkAro nihALavAnuM kapALe mAMDayuM ja haze ne! bhagavAna kare, bhaviSyanI peDhI AvuM jovAmAMthI bace. ane kevo virodhAbhAsa ! je yugamAM mAnavajAta naitika daSTie eka hajAra varSa pAchI gaI tyAre e ja mAnavIe bauddhika ane vaijJAnika kSetre jANe eka lAkha varSa age haraNaphALa bharI hoya eTalI siddhio paNa meLavI jANI. havAmAM UDavAnI, duniyA pharate game tyAM saMdeza tatkAla pahoMcaDavAnI, avakAzanAM rahA pAmavAnI, aNanuM vibhAjana karavAnI, asAdhya rogone jera karavAnI-evI aneka. je jamAnAnI mAnavajAte pazutAbharyuM AcaraNa karyuM to bIjI tarapha daivI kahI zakAya tevI siddhio hAMsala karI. jiMdagInA A nATayatattvanA sAkSI tarIke meM je kAMI joyuM tenuM bagAna ApavAnI pharaja lAge che. huM ekalo ja nahi-maro samakAlina dareka AvA virodhI camatkArane sAkSI hata-kemake prekSaka tarIke eka bAju UbhA rahIne jovAne yuga te cAlyo gayo hate. Aje te ApaNe evA yugamAM chIe ke samayanI sAthe ja kUca karI zakIe chIe. zAMgahAImAM baoNmbamAro thAya tenI khabara, tyAMthI ghavAyelAone khaseDAya te pahelAM yuropa-amerikAmAM paDI jAya. hajAro mAIla dUra dariyApAra banatA banAva Dhalivijhana para AMkha samakSa rajU thAya che. paNa jo gaIkAlanI A vAta che tyAre keI rahANa na hatuM ke banAvamAM hema'I javA sAme pALa bAMdhavAne avakAza na hatuM. e koI deza na hatuM jyAM bhAgIne kaI jaI zake; evI zAMti na hatI je ke I meLavI zake, jyAM jaIe tyAM nasIba be DagalAM aDAgaLa rahetuM ane daivanI ramatanAM pyAdAM banAvavA tatpara rahetuM rAjyanI icchA pramANe nAgarikone adhIna thavAnuM hatuM; mUrkhAIbharyA rAjakAraNanA zikAra banavAnuM hatuM; a:ti vicitra parivartanane tAbe thavAnuM hatuM. vyakitanI svataMtratA samITanI sAmAnyatAmAM rUpAMtarita hatI; vyakitane game teTalo virodha hoya te paNa yuganA pravAhamAM tene ghasaDAvAnuM ja hatuM. ane je koI A pravAhamAM tyAre, are, are e mIThAM saMbhAraNAe, tame Ave ane mArA jIvana vize mAre je kahevAnuM che tene aMdhakAramAM vilIna thAya te pahelAM tame je vAcA Ape. anuvAdaka: mULa aMgrejI: zrI zivaprasAda joSI zrI sTIphavAIga jIvana jIvavAnuM vyAkaraNa evuM kevuM hatuM hindustAnamAM, je e vakhate gAMdhIjInI bahAra AvI zakayuM? e vakhatanA taraMgamAM ame sahu UMcakAyA hatA. e amArI nahIM, yuganI UMcAI hatI. e anubhUtine romAMca hajI Ajeya anubhavAya che. | bApunA hiMdustAnamAMnA kAryanA traNa ke cAra mukhya tabakko gaNAvI zakAya. 1920, 1930 ane 1942. 1920ne tabakko navo hate. juvALa AvyuM hatuM. hajI nItaryAM pANI jevI sthiti na paNa hoya, 1930mAM nItaryA hatAM. emanI tapasyA prajA sudhI pahoMcI hatI. e gALAmAM lekhake, kalAkAro, sAMskRtika kAryakaro emanA pratye kheMcAI gayA. 1942 ne tabakko judI ja jAtano hatA. ane pachI chelle tabakko vibhAjana, hatyAkAMDe, svAtaMtranI aruNimAne. huM 1930mAM dAkhala thayo chuM. jo ke 1920nAM bhaNakArA ye anubhavyA che. bApu ahIM 1915mAM AvyA. tyArathI Akhara sudhI emanI niraMtara karmadhArA cAlI. AkhAye rASTrIya jIvana upara tene ghero prabhAva paDayo. AjanA taruNa mitrone gAMdhIjI kadAca dUra lAgatA haze. paNa AvI vyakita dUra thatI nathI. 99 varSa pahelAM A dezamAM emane janma thayo, tyAre kevI sthiti haze? te vakhate bhArata ane duniyA mATe dIvo pragaTa. bhAratamAtAnI kUkha sabaLI che. rAmamehana rAyathI mAMDIne aneka mahAnubhAva vyakitao ahIM pAkI. jANe eka navI nakSatramALA pragaTI. ene mATe te navuM AkAza joIe. bhArata jyAre dabAyuM hatuM, enA upara bhIMsa hatI, enA zIlanI kasoTI hatI, tyAre kevI kevI vyakitae bahAra AvI che! 'hA," paNa e badhAmAM gAMdhIjI judA tarI Ave che. eka eka guNa laI gatavA jaIe te tamane e guNa bIjAomAM vadhAre khIlelA jovA maLaze. vidratA, buddhizakita, vAgmitA, prabhAva, murAddIgIrI, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 * prabuddha jIvana tA. 1-4-19 - - - - - - - - - - - - vadhu mAtrAmAM jovA maLaze. paNa A badhA ja guNa ekamAM bhegAM emane bhAna hato. cAMpAraNamAM hatA tyAre eka jagyAe 11 vAge thaI je sakaLa puruSa thAya che, te duniyAmAM vAraMvAra jovA maLatA nathI. pahoMcavAnuM hatuM, te mATe sADAdase ghoDAgADI maMgAvI. keIe kahyuM, Ave mere puruSa, paNa emanI sAthe camakAre joDAyelA ATalI vahelI zuM kAma maMgAve che ? gheDAgADImAM te tyAM pAMca nathI. bApue kaI camatkAra pitAnA jIvana sAthe joDAvA ja dIdhe miniTanI aMdara pahoMcI javAze. paNa bApu kahe, ghoDAgADI na AvI nathI. koIe kahyuM, 'gAMdhI-sAheba, tamArA jevA te kema thavAya ?' tApe cAlatA jaIne paNa samayasara pahoMcI javAya ne! Ama teo te turata ja tene rokayo ke "tamArI vAta barAbara nathI. are, mArA ApaNI avyavasthA mATe mArajIna rAkhatA ja. karatAM AgaLe ya jaI zakAya. phera eTalo ke mane koI vastu samajAya pele kahe, javAba AvI ja jaze. upavAsa zarU thaI jAya te che te tene huM tarata amala karuM chuM.' huM vAMkamAM AvI jaIza. bApu kahe, sAruM, eka TaMka meDA upavAsa ApaNI eka yukita che ke koI paNa mahApuruSane camatkAramAM zarU karIza. ane emaNe khAvAnuM maMgAvyuM. mAMmAM koLiye mUko. vIMTALIne abharAIe caDhAvI de, jethI ApaNane ApaNI pAmara paNa moDhAmAM amI chuM nahIM. vicAra karo, e mANasanuM baLa kevuM tAmAM paDayA pAtharyA rahevAnuM saheluM paDe. paNa bApue bahu ja sabhA- haze, enI tapasyAnI keDaTi kevI haze ! ApaNane te khAvAnuM joyuM natApUrvaka AvuM na thAya te mATe kALajI lIdhI hatI. AzramamAM sApa ke meDhAmAM pANI chUTayuM ja che! paNa ApaNe te eka TaMka meDA upanIkaLe. mahAdevabhAIe pAchaLathI bApunI mahattA batAvatAM kahyuM ke vAsa zarU karavAnuM mAnyuM, te ye enA zarIrane sahakAra maLatuM nathI ! sApa pAsethI pasAra thayo tyAre bApu jarIka halyA paNa nahIM ! ke evI ja rIte dakSiNa AphrikAmAM kahI dIdhuM ke kAMDuM paDaze, paNa abhaya ! paraMtu gAMdhIjIe AkhI vAtane turata bhautika stara upara sigarAmane saLiye hAthamAMthI nahIM chuM. e pahele satyAgraha hato. lAvI dIdhI. emaNe kahyuM, 'mAre jIvavuM hoya, te halyA vinA A je mane baLa che, te kaMIka aMze to emane vArasAmAM maLeluM che, rahevuM ja paDe.' ane ghaNuM pate khIlaveluM che. ' jamyA tyAre te bIjA badhA bALaka jevA ja sAmAnya bALaka hatA. temAMthI A vibhUti thaI kevI rIte? emaNe potAnI jAtane evI ja rIte zarIrazakita paNa kaMIka emane maLelI, paNa kevI rIte ghaDI ? meTAmAM meNe camatkAra koI hoya, te A che. ghaNI pate khIlavelI che. etA gAMdhI te baMdaramAM ghaNuM kAma karatA. A dhaDatara dvArA bApue manuSyajAta AgaLa jIvana jIvavAnuM kabA gAMdhI jarA suMvALA hatA, paNa gAMdhIjInI zarIrazramanI zakita vyAkaraNa ramatuM mUkyuM che. temAM ekaDo che, satya. pachI bIjuM badhuM apAra hatI. TaeNrsToya phormamAM khUba mahenata karatA. beara laDAI temAM umerAya che. pete bhUla karatA, paNa te svIkAravAnI zakita emanI. ajaba hatI. dezabharamAM meTuM AMdolana cAlatuM hoya, tenI vacce vakhate ghavAyelA sainikone pacIsa-pacIsa mAIla sudhI khabhe upADIne * himAlaya jevI bhUlane ekarAra karI detAM teo acakAya nahIM. gAMdhI- laI javA e emane mATe ramata vAta hatI. IravIna karAra thayA. tenA arthaghaTana aMge kaMIka bhAMjagaDa UbhI A badhI pravRtti vacce emanA hRdayane tAra saMdhAyela che thaI. tyAre vAIsaye kahyuM ke gAMdhIne pUcho. sAmA mANasane keTalI bIje kayAMka paramezvaranI sAthe. rAmakRSNa paramahaMsa kahetA ke divase haiyAdhAraNa haze ? keTalo vizvAsa haze ke AkhA dezanuM svarAjya maLatuM hoya te A mANasa kadI khUTuM nahIM bole! ApaNI te ApaNe eka hAthe paramezvaranA paga pakaDI rAkhavA ane bIje hAthe jUThuM jIravavAnI zakita sArI evI che. paNa AnAthI sahejeya kAma karatA rahevuM. jyAre rAte beu hAthe paramezvaranA paga pakaDI levA. jIravAya nahIM. - bApunA ekeeka AviSkAra sAthe keTalI suMdaratA jovA maLatI ! cerI karI. kaDuM kApyuM. paNa e jIravAya kema? chevaTe ciThThI e alaukika AbhA AvatI kayAMthI? vizvanA zakitakendra sAthe lakhIne pitAne ApI. koI paNa zikSA mATe taiyAra rahyA. pitA niraMtara saMbaMdha hoya, te ja e zakaya bane. mukhya pAvarahAusa kAMI na bolyA. emanI AMkhamAMthI metI jha. kevo adbhuta sAthe tAra saMdhAyeluM hoya, te ja dIve ajavALuM pAtharI zake. prasaMga che! e ja nizALane prasaMga. mAstarane kahyuM ke huM karArata ane A saMskAra paNa nAnapaNathI maLelA che. caMdradarzana pachI mATe AvyA hatA, paNa moDuM thayuM eTale badhA vikherAI gayelA. ja khAvAnuM potAnuM vrata. comAsAmAM kayAreka caMdra dekhAya. dIkaro huM pitAnI sAravAramAM hatuM. bahAra vAdaLAM hatAM. ghaDiyALa nahatI. deDatA doDatA mAne kahevA jAya. paNa mAne hAtha pakaDIne bahAra laI eTale vakhatane khyAla rahyo nahIM. paNa meTA te hamezAM Ane Ave, tyAM te pharI vAdaLAM caMdrane gaLI gayAM hoya! bahAnuM mAnavAnA. AmAMthI mehane sAra e kADhayo ke sAcavALA gharanI AyA pratyene ahesAna paNa gAMdhIjIe vyakata karyo mANasane gAphela rahevuM poSAya nahIM. che. eNe nAnA mehanane zIkhavADayuM ke bIka lAgI hoya, te rAmanuM A bALaka potAne Ama judI rItane ghATa kayA baLathI prerAIne ApI zake che? kaMIka AnuvaMzika saMskAra paNa kharA. nAma levuM. saMskAra maLyA che. anyazmA simeta mANasa bIjAthI emanA kaTaMbamAM daDha manobaLa jovAM maLe che. meM zrI nAnAbhAI Dare che, paNa Aje te dhIre dhIre bIjo koI rahyAM ja nahIM. pachI bhaTTane meDhe sAMbhaLyuM che ke bApu kahetA ke daDha" nI joDaNI 'da' Dara kone? karavI joIe. juo, epatA gAMdhI DAbA hAthe salAma kare che, (bhUmiputramAMthI sAbhAra udhUta). umAzaMkara jozI kAraNa ke jamaNA to parabaMdarane Ape che. A je vyakitatvane vaLa che, te AnuvaMzika saMskAra lAge che. kabA gAMdhI paNa eka vAra viSaya sUci rajavADA taraphathI thayela kaMIka anyAyanA virodhamAM thelI mUkIne cAlyA 'mahAtmA' pAchaLanI sAdhanA 247 jAya che. A je eMTa che, vaLa che, te mane baLanI zakita che. vasanta vyAkhyAnamALA 248 eka prasaMga mahAdevabhAI mAraphata sAMbhaLavA maLe che. jela- micchAmi dukkaDama phAdhara vAlesa 249 mAMnA amuka kAraNe mATe bApue chevaTe upavAsa karavAnuM nakkI kareluM, AcArya rajanIzajInI sureza vakIla 250 IlAkAnI jenA uparI maLavA AvyA. bApune kahyuM ke meM badhe ja aghatana vicAradhArAnuM tAraNa patravyavahAra uparavALAene pahoMcADe che, paNa tyAMthI javAba duniyA gaI kAlanI sTIphana jhuvAIgara 252 nathI Avyo. bApu kahe, meM vace eTale gALe pahelethI rAkhele ke jIvana jIvavA. vyAkaraNa umAzaMkara joSI 2113 je gALAmAM javAba jarUra AvI ja joIe. bApu haMmezAM mAra- vartamAna rAjakIya pravAha cImanalAla cakubhAI zAha 255 jIna rAkhatA. ApaNI badhI vyavasthA barAbara pAkI nathI hotI enuM "bALa manovikAsa' ramaNalAla paTela 258 pRSTha Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-69 prabuddha jIvana 255 vartamAna rAjakIya pravAha - che. (tA. 24-3-1969ne dIne zrI cImanalAla cakubhAI zAhe Apela vyAkhyAnanI noMdha) chellA traNacAra mahinAmAM rAjakIya kSetre ghaNA banAvo banI cUMTaNImAM ekaMdara mato keMgresane vadhu maLyA che. paNa tenI vaheMcaNI gayA. te huM TUMkAmAM tamArI sAme rajU karIza. 1967nI sAmAnya kema thaI e jANavA jevI vAta che. yunAITeDa phranTanA pakSe A 2cUMTaNI pachI rAjakIya paristhitimAM palaTo AvyuM. ApaNA dezanAM veLA ekatrita rUpe cUMTaNI laDayA. ethI saMyukata mAsisTa pakSe 16mAMthI 9 rAjyomAM bina-koMgresI taMtro racAyAM. kendramAM koMgre- 100 umedavAromAMthI 88 ne jIta apAvI. jyAM jyAM je pakSane sanI ThIka ThIka kahI zakAya tevI bahumatI TakI rahI. anya keTalAka saMparka hato tyAMnI beThake temaNe vaheMcI. te te pakSanA umedavAre rAjyamAM jyAM koMgresI taMtro racAyAM tyAM paNa moTA pAyA uparanA UbhA rAkhI bAkInAoe tene Teko Ape. Ama teo sahakArathI pakSapalaTAne kAraNe sthiti palaTAI. binakoMgresI rAjyamAM paNa cUMTaNI laDayA ne jItyA. AvuM banyuM. keMgresane lokasaMparka nahivata hovA uparAMta, tenA umedavAronI madrAsa ane erissA sivAya bina - keMgresI rAjya - taMtramAM pasaMdagI paNa AvakArapAtra nahotI. emAM evI vyakitae hatI ke koI paNa eka pakSanI bahumatI nahotI. navAM rAjyonI sarakAro - jemane ApaNA pratinidhi tarIke ApaNe na ja melI zakIe. kevaLa vividha pakSonA zaMbhUmeLA jevI hatI. kayAMka be- traNa te kayAMka keMgrese navA mANasone ke yuvAna peDhIne taka na ApI. 12-14 pakSonI sarakAra racAI hatI --AvAM saMyukata daLamAM eka ja vaLI rAjyapAla De. dharmavIre je rIte ajaya murajInI sAmAnya tatva hatuM te "UMgresane virodha'. bIjuM koI tatva temane sarakArane baratarapha karI tenI paNa UMDI ane keMgresa virodhI asara kAyamane mATe sAMkaLI rAkhe tevuM nahotuM. eTale bina- keMgresI rAjya- thaI. baMdhAraNIya daSTie teo bhale barAbara hatA, paNa vidhAnasabhA taMtra TakavA vize zaMkA hatI. pakSAMtaro thayAM eTaluM ja nahIM paNa bolAvavAnI temanA hukama ane anya mukarajIe nakkI karela dhAryuM na hoya teTalA vegathI thayAM. anaitikatAnI hada na rahI. keI tArIkha vacce mAtra thoDA divaso ja pharaka hatuM chatAM rAjyapAla pakSa AvA kAvAdAvAthI bAkI na rahyo. kaI paNa bhege sattA meLavavI zA mATe ema kahyuM? lokomAM evI chApa paDI ke kendranA kahevAthI athavA TakAvI rAkhavI e eka ja lakSya rahyuM. pariNAme pAMca rAjyomAM keMgresanA lAbha khAtara rAjyapAle sarakArane baratarapha karI. tethI vacagALAnI cUMTaNI AvI paDI. keMgresanI sthiti 1967mAM prajAe batAvI ApyuM ke amAre AvuM pagaluM sahana nathI karavuM. hatI te karatAM pachI kAMI sudharI nahi. A cUMTaNI pachI koI paNa rAjakIya pakSane TakavuM hoya to sthApita hitonA kadAca vizeSa kharAba thaI. hariyANAmAM koMgresI rAjataMtra racAyuM. TekAthI ja nabhI nahi zake. Ama janatAnA hitamAM vegapUrvaka pahelAM to ema lAgatuM hatuM ke te Takaze nahIM. kAraNa e pakSa parivartana karavA Atura che evuM dekhAI AvavuM joIe. ke tyAMnA keMgresanA majabUta gaNAtA netA bhagavadayALa have te lephTIsTa (DAberI) pakSa tarapha ja prajAnuM valaNa raheze. mATe zarmAne keMgresa sAthe matabheda thaze. temane cUMTaNImAM UbhA dareka pakSe e dhyAnamAM rAbakhavAnuM che te sthApita hitenA TekedAra rahevA dIdhA nahi, navA mukhya pradhAna baMsIlAlane potAnA pratinidhi pakSa che evI chApa lokamAM UbhI na thAya. mAnI gAdIe besADayA. temaNe baMsIlAla pAse vaphAdArI athavA have to Arthika ane sAmAjika asamAnatAo jhaDapabhera tAbedArInI AzA rAkhI haze, paNa eka mahinAmAM ja baMsIlAle dUra na karI zake tevA pakSane loke sattAsthAne nahIM lAve. batAvI dIdhuM ke teo koInA neminI - pratinidhi - nathI. AthI pa. baMgALa e problema Ta' (aneka praznovALuM rAjya) che. zarmAe palaTo lIdhe. aneka khaTapaTe thaI. baMsIlAla sarakAra rephayujIene (nirvAsitone) prazna vikaTa che. klakattA zaherano paDI bhAMge evI sthiti UbhI thaI. paNa ApaNe joyuM ke khaTapaTamAM prazna tethI vikaTa che. AgevAna videzI vartamApanapatranA eka baMsIlAla paNa temanAthI Utare evA na nIkaLyA. zarmA jemane pratinidhie hamaNAM ja lakhyuM hatuM ke, Can India survive kheMcI laI gayelA tevA ghaNAone teo pAchA kheMcI lAvyA ane Calcutta? tenA kahevAno bhAvArtha e hato ke kalakattAnI atyAre have TakI rahyA che. paristhiti nahIM sudhare te samasta dezane asara pahoMcaze. kalakattA bIjAM cAra rAjyomAM 5, baMgALa, bihAra, uttara pradeza, ane javALAmukhI jevuM zahera che. bhaDake kayAre phATI nIkaLaze e kahepaMjAbamAM - vacagALAnI cUMTaNIo thaI. 5. baMgALa mATe evI vAya nahIM. kalakattAne Biggest slum (Te daLadaravALA) sAmAnya mAnyatA hatI ke tyAMnA saMyukata maracAthI loko kahI zakAya. tyAM laoN eNnDa oNrDara (kAyado ne vyavasthA) jevuM khUba kaMTALI gayA che, avyavasthA dUra karavAnI mAnI zakita nathI. senITezana (sudharAInI Arogya sevAo) tUTI paDI che. lokonI nathI, tethI keMgresanI sthiti sudharI che ane keMgresane saphaLatA behAliyata jotAM ema lAge che ke teo jIvatAM kema haze? maLaze. paNa je pariNAma AvyuM te deza ane koMgresane mATe AghAta- jalapAIgIrImAM ne madanApuramAM relo AvI. koI pakSe kazuM ya janaka nivaDayuM. pa. baMgALamAM evI daDha mAnyatA hatI ke saMyukata na karyuM. AthI keTalAka loko tyAM evA che ke jemane yunAITeDa daLe je geravartana karyuM hatuM tethI tene pharI loko cUMTaze nahIM. ane phranTane sattA para lAvavAmAM kazuM ya gumAvavAnuM te nahotuM paNa koMgresanA movaDIone pUro vizvAsa hato ke keMgresa sArI evI keMgresane harAvavAne AtmasaMtoSa meLavavAne hate vaLI evI AzAbahumatIthI sattA para Avaze. paraMtu AzcaryakAraka pariNAmo the kharI ke A loko te kaMIka karaze ja. teo kahe che ke baMgaDaze. AvyAM. saMyukata maracAne moTI bahumatI maLI ane keMgresane mAtra to amAruM zuM bagaDavAnuM che? bagaDaze dhanikanuM. temane khAtarI thaI cUkI 57 - 58 beThako ja maLI. che ke AjanI hAlatamAM keMgresa krAntikAraka parivartana nahIM lAvI AvuM pariNAma kema AvyuM? sI keI tenAM kAraNe zodhI rahyA che. zake. Arthika ane sAmAjika krAMti lAvavAnI keMgresanI zakita eka vAta che ke, keMgresane Ama janatA sAthe saMparka nahi- ke dAnata nathI. vata hate. yunAITeDa phranTane Avo saMparka rahyo hate. kaMgresane chelI cUMTaNInAM pariNAme pachI atulA ghele rAjInAmuM ApyuM, saMparka upalA vargo - paisAvALA - udyogapatio sAthe ja hatuM. e sAruM karyuM. keMgresanA eka javAbadAra netA tarIke temaNe rAjInAmuM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 prabuddha jIvana tA. 1-4-69 ApavuM ja joIe. temanI sAme pa. baMgALanI keMgresamAM paNa virodha che. tyAM caraNasiha baLavAna vyakita che. bhAratIya krAMtidaLe saMyukata che, bedilI che. paNa temaNe rAjInAmuM pAchuM zA mATe kheMcyuM? vakIMga prAntamAM sAro dekhAva karyo. lagabhaga 90 sabhya A pakSanA TAyA kamiTIe rAjInAmuM pAchuM kheMcavA temane Agraha zA mATe karyo? che. eTale keMgresane nirAMte rAja karavA nahIM de. uttara pradezanI pazcima baMgALamAM je banyuM che tenI UMDI asara deza upara AzcaryakAraka ghaTanA janasaMghanI hAranI che. tyAM janasaMdhanI jagAe paDaze. dezamAM, pahelI vakhata sAmyavAdI eka rAjyamAM moTI bhAratIya kAMtidaLe jera karyuM che. bhAratIya kAMtidaLa eka rAjakIya bahumatIthI sattAsthAne AvyA che. eTale have tophAna ke koI pakSa che. pachI bhale tenI nIti game tevI rahe. guptajI paNa kuzaLa camatkArIka dekhAvo karyA vinA te sAmyavAdI kAryakrama amalamAM che. teo paTAbAjI khelI zake che. teo caraNasiMhane macaka nahIM lAvavA pUro prayatna karaze. pe. saMbhava che ke, tyAM keMgresa lAMbA samaya, kadAca bIjI cUMTaNI pradhAnamaMDaLanI racanAmAM agatyanA ane lokasaMparkavALA sudhI sarakAra nibhAvI zake. paraMtu te kevI nIti apanAve che tene khAtAMe, jevAM ke gRha, majara, keLavaNI vigere sAmyavAdIoe para AdhAra che. rAkhyA che. teo A khAtAo dvArA potAnA pakSanI sattA ane paMjAbamAM kAlIenI jIta thaI. bhAgalA pachI kemI valaNa lAgavaga tathA tene kAryakrama amalamAM lAvavA dareka prayatna karaze. vadhyAnI e nizAnI che? tyAMnI keMgresanA matabhedene laIne tenI 5. baMgALamAM sAmyavAdI kAryakrama dekhItI rIte lokazAhI dhoraNe nirbaLatA ughADI paDI. keMgrese tyAM pahelAM ja bhUla karI hatI. amalamAM mUkavA taiyAra thaze. ladhumatIvALI gIla sarakArane UbhI karI, gAdIe besADI. have akAlI A cUMTaNInuM bIjuM pariNAma rAjyo ane kendra vayenA saMbaMdha - janasaMghanuM jaoNDaNa thayuM che. mukhyapradhAna gumAnasiMha eka dhIra naMga thaze. ane saMgharSa pedA thaze. A saMbaMdhamAM parivartana Avaze. 5. vyakata che. eTale tyAMnuM taMtra ThIka cAlaze evuM lAge che. baMgALane pagale bIjA bina - keMgresI rAja paNa vizeSa sattA madrAsamAM annAdurAInuM avasAna thayuM. tene paDaghA pakSamAM mAgaze. UMDo paDaze. annAnA avasAna veLA le kenI temanA pratyenI UMDI - bihAramAM keMgresane vacagALAnI cUMTaNImAM spaSTa bahumatI na lAgaNI jovA maLI. temanA javA pachI drAmuka (DI. ema. ke.) nirbaLa maLI, 116 beThaka maLI. bihAramAM keMgrese sattA meLavavAnI UtA- thaze. karuNAnidhi Ama te kuzaLa che, paNa temaNe hajI sajajanatAnI vaLa karI e sAruM nathI karyuM. pahelAM virodha pakSa tarIke rahI hota, chApa pADavAnI che. paTanAyaka jevA khelADI mANasa che. nAgarabadhA pakSane thAkavA daIne pachI keMgrese sarakAra racavI joItI hatI. kaIlamAM kAmarAjanI jIta thaI tethI keMgresane baLa maLyuM. kAmarAja paNa sattAnuM jabaruM AkarSaNa che. keMgrese utAvaLa karI sarakAra racI. pharI keMgresane sattAsthAne lAvavA medAne paDayA che. eTale teo keMgresane evA paze sAthe joDANa karavuM paDayuM jemanI sAthe te kadiye bhASAnA prazna aMge namatuM valaNa rAkhavA kendrane samajAvI rahyA che. kendra meLa na karI zake. temAM lAIka-mAIDeDa (sarakhA theyavALI) pArTI rAjaya saMbaMdhamAM paNa vadhAre udAra valaNa rAkhavA temane Agraha nathI. keMgrese rAmagaDhanA rAjAne sAtha lIdhA. hariharasiMha keMgresa che. vaDA pradhAne A praznanI samagra vicAraNA mATe taiyArI batAvI che. pakSanA netA cUMTAyA. hariharasihe pate ja pakSAntara karyuM che. prajAmAM - madhyapradezamAM saMyukatadaLa sarakAra aMte paDI bhAMgI. A vizvAsa ke pratibhA pADI zake tevuM temanuM vyakitatva nathI. rAmagaDhanA sarakArane TakAvI rAkhavA rAjamAtAe tathA geviMdanArAyaNa sihe, ghaNAM rAjA saMbaMdhe nirNaya levAmAM kaoNMgresanA movaDIo vaccenI phATapha,Ta phAMphAM mAryA. rAjamAtAe ema jaNAvyuM kahevAya che ke "DAka lAkha ughADI paDI. rAmagaDhanA rAjAne pradhAna tarIke levAnI maMjUrI teNe rUpiyA kharcI hajI A sarakArane TakAvI zakate, paNa have te ramata ApI. keMgresa pramukhe ApI? teo kahe che ke temaNe dilhImAM ramavA jevI rahI nathI."keTale UMDe saDo haze? keTalI khaTapaTa haze? hAjara hatA tevA AgevAnone pUchI lIdhuM hatuM. temAMnA keTalAke rasAraNagaDhanA rAjA AvyA ne gayA. gevidanArAyaNasiMha keMgresamAM pitAnA parathI javAbadArI kADhI nAkhavA prayatna karyA. khuda vaDA pAchA AvyA. ' sAraNagaDhanA rAjAne paNa keMgrasamAM pradhAna paNa A bAbata mauna rahyAM ane evI chApa UbhI karI joDAvAnI taiyArI batAvI - je mukhyapradhAna banAvAya te. naitikake emane pUchavAmAM AvyuM na hatuM athavA temanI saMmati na hatI. tAnI hada ja rahI nahIM. koI paNa bhege sattA para TakI rahevAnA rAmagaDhanA rAjA sAme samasta bihAramAM virodha che. tenI sAme prayAse thayAM. kamanasIbe hAIkorTanuM jajamenTa TANA sara ja mijIne suprima korTe kaDaka TIkA karI che. tenI Arthika ane sAmAjika naDayuM. paNa mizrAjI te khelADI che. temaNe agAu paNa rAjakIya nItie keMgresathI UlaTI che. teNe seMkaDo kese karI hajI jamIna- kArAvAsa bhegavelo che. pharI mokhare AvavA dareka prayatna karaze. navA dArIne kabajo choDaye nathI. evA rAmagaDhanA rAjAne pradhAnamaMDaLamAM netAnI cUMTaNI pachI madhyapradezanI sarakAra keTalo vakhata Takaze e kema levAyA? ema kahevAya che ke rAjAnI vAta keMgresa kendrIya pArlA kahevuM muzkela che. kAraNa ke mizrAjI tene keTale vakhata TakavA de menTarI borDamAM AvI ja nahotI. matabheda eTale tIvra thayo ke, che te ja jovAnuM che. jo suprIma korTane cUkAda temanI tarapheNamAM eka tabakake keMgresa adhyakSe rAjInAmuM ApavAnI dhamakI ApI. Avaze te teo pharI mukhyapradhAnapada mATe paNa prayatna karaze. badhAe temane manAvyA. zrI subramaNyame rAjInAmuM ApyuM ane pAchuM jANe ke teo vaMzavArasane hakka laIne AvyA na hoya! uttara pradezamAM khecyuM. baoNrDe rAmagaDhanA rAjAne paDatA mUkavA hariharasiMhane AjJA rAMdrabhANa gupta ja mukhyapradhAna haya, madhyapradezamAM dvArakAprasAda ApI. samAdhAna kevuM karyuM? rAjAne paDatA mUkI tenA dIkarAne pradhAna mikA ja mukhya pradhAna thaI zake-evuM kayAM sudhI cAlaze? banAve to vAMdho nathI. tema paNa hajI nathI banyuM. hariharasiha hajI meM - dilahInA caMdrazekhara prakaraNe keMgresa pakSane pAyAmAMthI hacamacAvI, rAjAne samajAvavA samaya mAge che. je kAMI banyuM tethI keMgresanI variSTha netAgaNanA parasparanA vizvAsa ughaDA pADayA. morArajIbhAI ' pratiSThA ghaTI che. bihAramAM keMgresa taMtra keTaluM Takaze te kahevuM muzkela che. tarapha kAdava uDAvavAmAM IndirAjInA TekedAroe bhAga lIdhe, uttara pradezamAM keMgresane lagabhaga bahumatI maLI. tyAMnA evo AkSepa thaze. tenI sAme zistabhaMganuM pagaluM levA Agraha keMgresI netAoe hola te petAnA matabhede dUra karyA hoya tema thaze. pakSanI kArebArI ane varkiMga kamiTImAM ugra carcA thaI. A lAge che. caMdrabhANa gupta ane kamalApati tripAThI mukhyapradhAna ane vAta UbhI to karI, paNa have sApe chachuMdara gaLyA jevuM upa - mukhya pradhAna banyA. paNa A meLa kayAM sudhI Takaze e jovAnuM thayuM che. cAMdrazekharane pakSa ke dezanI keTalI paDI che te jovAnuM de. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-69 prabuddha jI. 257. temaNe IrAdApUrvaka AkSepa karyA che. merArajIbhAInI celejanuM bANa pramANamAM che. kendra upara rAjyane AdhAra rahe evI goThavaNa che. varace ja UbhuM che. keMgresa pArlAmenTarI pakSanI beThakamAM prazna nANAMpaMce nimAya che. te udAratApUrvaka phALavaNI kare che. paNa rAjyo laI javAze ke pachI bhInuM saMkelAze e jovAnuM che. aMte to kaThI kendranI nabaLAI jANe che. jeTaluM vadhu muMjhave teTaluM vadhu maLe -dhoIne kAdava ja nIkaLavAnuM che. vaDApradhAna ekajhIkayuTIvamAMthI tema teo mAnatA thayA che. kArobArImAMthI-janarala beDImAM (sAmAnya sabhAmAM) A prazna - ApaNuM baMdhAraNa "pheDarala konsTITayuzana - samavAyI baMdhAraNa" laI javA mAge che. tyAM kadAca caMdrazekharanI sAme jarUrI bahumatI gaNAya che. AvA taMtramAM kendramAM ochI ne rAjyamAM vadhAre sattAna maLe. o hoya che. paNa ApaNe tyAM kendrane vadhu sattA ApI che. baMdhAIDiyana ekSapresa mAM parama divase agralekhamAM jANItA raNa ghaDAtuM hatuM tyAre ekavAra kevaLa videza khAtuM, lazkara ane patrakAra pheMka merAIjhe lakhyuM che ke, "vaDApradhAne potAnA sAthI- mArgavahevAranuM taMtra kendra hastaka rahe ane bIjI badhI sattA rAjyone dArone bacAva karavo ja joIe. klekaTIva rIsponsIbiliTI-so rahe evI darakhAsta hatI. paNa baMdhAraNa ghaDataranA traNa varSa daramiyAna dAyika javAbadArI-mAMthI teo chaTakI na jaI zake" Aje temaNe A vicAro badalAyA ane majabUta kendranI jogavAI baMdhAraNamAM pharI agralekhamAM lakhyuM che ke "IndirAne netApadethI dUra karavAne thaI che. majabUta kendra vinA dezanI ekatA ane surakSA bhayamAM mUkAya. kaI prayatna vyartha che. eTale ke temanA lakhyA pachI kadAca dilhImAM svataMtratA pachInAM 20 varSomAM baMdhAraNane kAraNe jeTalI ekatA evI hilacAla UbhI thaI paNa hoya ke AvA nabaLA vaDA- jaLavAI teTalI ja, kadAca tethI vizepa, keMgresane kAraNe jaLavAI. pradhAnane badalavA joIe. eTale temane khulAso karavo paDaze, kendra ane badhAM rAjyamAM koMgresanI sattA hatI. tethI ekasUtrI 'Aje netAgIrI badalI kAMgresa kazuM meLavI zakaze nahIM." pahelAM rAjanIti jaLavAI rahI. temaNe lakhyuM hatuM ke "banne sAthe maLIne kAma kare." have keMgrasanI ekatAnuM baLa rahyuM nathI. keMgrasa variSThaArthika daSTie pramANamAM sthiti sArI thatI jAya che. maMDaLa agAu 16 rAjyonA mukhya pradhAne Adeza ApI zakatuM, khetI ne vyApAraudyoga bannemAM uparano juvALa che; sudharatI sthiti have te keMgresI mukhya pradhAne paNa mAne che ke "nabaLI gAyane vadhu sAruM che, paNa tenA pUrI lAbha levAyA nathI. anAjanI laData mAravAmAM vAMdho nathI. jhonabaMdhI hajI ye rAkhI beThA che. mArI samajamAM nathI AvatuM ke jhona- 1972 nI cUMTaNImAM kendramAM kaMsa na rahe te zuM thAya e badhI zA mATe rAkhI che? zerabajAra, TekSaTAIla, enjiniyarIMgamAM bhAre citAne viSaya che. variSTha netAonA matabheda paNa citAne sudharatI sthiti che. paNa rAjyakIya sthiratA na hoya tyAre Arthika prazna che. phrAnsamAM AvI paristhiti UbhI thaI hatI. koI paNa pragati rUMdhAyuM che. rAjakIya sthiratA mATe vizvAsa na hoya te eka pakSa dezane sthira sarakAra ApI zake tema na hatuM. tyAre dagele Arthika kSetre koI jokhama kheDavA taiyAra na thAya. Aje rAjakIya sthiratA dezanA tAraNahAranuM kAma karyuM. paNa tyAM te varSothI eka rAjya, eka jokhamAtI jAya che. cothI pejanA Arthika vikAsane mejara plAna prajAnI bhAvanA lokemAM vakhaNAyelI che. ApaNe tyAM evI ekAche. te cothI pejanA ja chevaTanI nakkI thatI nathI. te dhakelAye ja smatA keLavavAnI jarUra che. kAM to keMgresI netAe temanA matabhedo jAya che. tenuM kAraNa zuM? ethI yejanA pAra pADavA nANAM sAdhana bhUlI eka thAya. tema na thAya te grasanAM vividha baLe kendra ke rAjAe UbhAM nathI kya. kendra 100 karoDa A bajeTamAM chUTAM thaI 'lAyaka mAInDeDa" (sarakhA matavALA) pArTI sAthe joDAI UbhA karyA che. kRSi kSetrane hajI te mAtra AMgaLI aDAvavAnI hiMmata jAya ane navA rAjakIya pakSe racAya. 1972 pahelA koMgrese karI, emAM te he hA thaI gaI. baMdhAraNIya muddo Ubho thayo ke gaMbhIrapaNe A vAtane vicAra karavAnuM rahe che. A to rAjyano viSaya che. rAjyanA nANAM-sAdhana para tarApa caMdrazekhara prakaraNe te A paristhitinuM mAtra eka cinha mAravAmAM AvI rahI che. paNa temAM tathya nathI. tathya e vAtamAM che ke ' ja hatuM. A roganAM mULa UMDAM che. koMgresa ane koMgresI umedavAro sukhI kheDUtone nArAja karavA cImanalAla cakubhAI zAha taiyAra nathI. udyogo ane zahere para karaboja vadhArAya che, paNa zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanI apIlane khetIvikAsa pAchaLa karoDa rUpiyAno kharca thaye, chatAM ya tene dezane lAbha maLato nathI. ane khetI parane milkatavere konA upara paDa maLelo saMtoSakAraka AvakAra nAra che? mAladAra ane dhanika khetIvALAo upara. gAmaDAmAM garIbI tA. 16-2-69 nA "prabuddha jIvanamAM jAhera karavAmAM AvI che, paNa kheDUtonI sthiti ekaMdare ghaNI sudharI che. zaheranA nIcalA hatI e mujaba mArca mAsanI 11 mI tArIkhe, bhArata jaina mahAmadhyama varganI hAlata bUrI che. tenA karatAM kheDUtonI hAlata sArI maMDaLanA lAbhArthe "bAMdhava mADIjAyA"nAmanuM eka nATaka rAkhavAmAM che. egrIkalcarala InkamaTekSa ( khetI parano Avaka vero) kevaLa AvyuM hatuM. prastuta Ayojanane lagatA pracAra ane parizramanA mahArASTramAM che. ane tenI lImITa rUA. 36 hajAranI che. ethI keTa- pariNAme bhArata jaina mahAmaMDaLanA phaMDamAM Azare kula lAya keLavAyelA ane dhaMdhAdArI loko tathA nivRtta amaladAro rUA.1,15000nI rakama bharAI che. A uparAMta koTamAM AvelA honahave khetInA dhAmAM paDayA che. kALA nANAMne dhoLA karavAne paNa mena sarkalanI eka bAjunA makAnamAM trIje mALe sAhu zreyAMsaprasAda te eka rasto che. jainanI oNphisa hatI, te oNphisa teo anyatra laI gayA che ane badhAM rAjyoe khAdhavALAM bajeTa rajU karyA, chatAM kara nAMkhyA te oNphisane amuka bhAga sAhujIe kazuM paNa vaLatara lIdhA nathI. rAjaye yojanAo mATe nANAM UbhAM na kare te paisA kayAMthI sivAya zrI bhArata jaina mahAmaMDaLane traNa varSa sudhI vAparavA ApaAve? Arthika vikAsa kema thAya? asaMtoSa kema dUra thAya? A baI kyAM aTakaze? keTalAMka rAjyoe IrAdApUrvaka meTI khAdha vAnI kRpA karI che. AvI udAratA mATe sAhujIne aneka dhanyavAda batAvI che * kendrane muMjhavavA mATe. morArajIbhAIe keTalIka sApha ghaTe che. ane A badhI anukULatAone pariNAme bhArata jaina mahAvAto karI che, paNa temanuM keTaluM cAlaze? maMDaLane muMbaInA kendrasthAne pitAnuM svataMtra kAryAlaya zarU karavAnI pa. baMgALa kaheze ke yojanA mATe nANAM nahIM Ape te lokone sagavaDa maLI che ane upara jaNAvela bhaMDoLanI prAptinA pariNAme uzkerazuM. atyAranA baMdhAraNamAM kendranA hAthamAM Arthika sattA sArA- cAlu kAryavAhIne lagatI Arthika cintA paNa saraLa banI gaI che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 prabuddha jIvana ' tA. 1-4-69 "bALa manovikAsa" mArA mitra bhAIzrI ramaNalAla paTele lakhelA bALa manovikAsa' karavAnuM cAne AdarzanuM ghaDatara karavAnuM che." ema (5. 193) kahyA nAmanA pustakanuM karve kaeNlejanA manovijJAnanA adhyApikA bahena pachI turata " atiahaM ajJAtapaNe enI saghaLI pravRtti kare che zrI harSidA paMDite kareluM avalokana 16mI phebruArInA prabuddha jIva ane ajJAta astitva dharAvatA A atimahaM para buddhicAturyanI, vAstavikatAnI, samajanI ke AvelI vivekazakitanI asara thatI namAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. A avalokanamAM uddhata karavAmAM nathI. (5. 194) ema lekhake zI rIte lakhyuM haze ? atiahama AvelAM amuka avataraNo adhurAM che ane temAM rajU karavAmAM AvelA koIkanA matAnusAra paNa nItine ThekedAra che ja. kadAca zaratacUkathI abhiprAya pitAne anyAya karanArAM che ema zrI ramaNAla paTele te AvuM virodhAbhAsI vidhAna nahIM thayuM hoya ne? mane jaNAvyuM "kaI paNa pustakanuM avalokana karanArane te pustakamAMnAM A AkhA parAmAM avalokanakAra zuM kahevA mAge che te mane vidhAne aMge anukuLa yA pratikULa abhiprA darzAvavAne hakka che, to samajAtuM nathI. je hoya te. ApaNe A pustakamAM zuM lakhyuM che te joIe - ane te saMbaMdhenI carcAmAM utAravAmAM Ave to AvI carcA - prati ahaMnuM muLa kArya bahAranI duniyA sAthe vAstavikatapaNe carcAne aMta na Ave, tethI tevI carcAne prabuddha jIvanamAM huM avakAza saMbaMdha rAkhavAnuM che. paraMtu tenuM A kArya pAra pADavAmAM aMdarathI uThatI ApI na zakuM, paNa prastuta avalokanamAM uddhata karavAmAM AvelAM vRttio ane atimahenI mAgaNIo muzkelIo UbhI kare che. avataraNo aMge temane je kahevAnuM hoya te ja teo lakhI mekale ttione je bahAra AvavA de te jIvana muzkela banI jAya; te te prabuddha jIvanamAM huM jarUra pragaTa karIza" ema bhAIzrI ramaNalAlane - atiahaMnI mAgaNIo pramANe varte te vaijJAnika samajathI thayelAM meM jaNAveluM. tenA anusaMdhAnamAM temaNe mArI upara mokaleluM lakhANa vartane thaI zake ja nahi. AthI bahAranI vAsatavikatA, aMdaranI ane te saMbaMdhamAM harSidAbahenane TuMko javAba. nIce pragaTa karuM chuM prakRti ane atiahaM A traNe vacce meLa sAcavavAnuM kArya ahaMne karavAnuM hoya che. A kAraNe mAbApe bALaka sAthe evI rIte vartavAnuM ane A rIte e carcA have baMdha karavAmAM Ave che. paramAnaMda hoya che ke jethI bALakanuM huM majabuta bane, tenAmAM aMdaranI zrI ramaNa paTelane hakIkatalakSI khulAso ane bahAranI muzkelIne sAmane karavAnI tAkAta Ave. "bAla manevikAsa" dareka mAbApane upayogamAM Ave te - "ati ahaM barya ahiM pAse naitikaguNanI mAgaNI karavAnuM hetuthI lakhAyeluM pustaka che. temAM bALakane mAnasika vikAsa kevI rIte ane AdarzanuM ghaDatara karavAnuM che. jemAM nIti-nItine savAla guMcathAya che tenuM saraLa varNana karavAmAM AvyuM che. vAyelo che, jemAM sAmAjika salAmatIne bhaya samAyeluM che tevAM vartana - A pustakanuM avalokana karavAmAM zrImatI harSidA paMDite jene karavA mATe te 2.haMnI TIkA kare che, niMdA kare che, ane tene zikSA paNa kSati tarIke gaNyA che tevA keTalAka muddAonI sAcI rajuAta karavA, kare che. ahaM sAthenuM tenuM vartana kaThora hoya che. atiahaMnI sakhatAI pustakamAMthI ja sIdhA utArA ApuM chuM. vadhatI jAya te mANasa duSkRtyanA DaMkhane kAraNe thaI AvatuM AMta- (1) zrImati paMDita lakhe che, "pAMca pAna para, rika du:kha vadhu ne vadhu bhegave che. lekhaka "bALakanI jIvanazakitanI pAMca judI judI bhUmikAe" "atiehuM ajJAtapaNe enI saghaLI pravRttio kare e zabdaprayoga kare che, paraMtu ene ullekha cheka seLamAM praka- che. balyakALathI thatI enI vRddhi vize bALaka tadRna azAMta raNamAM pAna 117 thI zarU thAya che" hoya che. mAbApane prema gumAvI besavAno bhaya ke sunnata karI pustakamAM pAna pAMca para nIce pramANe lakheluM che. nAMkhavAmAM Avaze tevA bAhna bhayanuM sthAna atimahaM le che. "bALakanI jIvanazakita, pahelAM pAMca varSamAM judI judI bhUmi ajJAta astitva dharAvatA A ati haM para buddhicAturyanI, kAomAMthI pasAra thaI uttarottara vikAsa pAme che. bALaka jyAre vAstavikatAnI samAjanI ke AvelI vivekazakitanI asara thatI chaThThA varSamAM praveza kare che tyAre tenI zakita tenI chellI avasthAmAMthI nathI. tethI ene rAjI rAkhavA, cittA, bhaya, zikSAthI mukata rahevA pasAra thAya che. janmathI AvelI A zakita bALaka janme che ke tarata atiahaM mAMge che tevAM vartana anicchAe paNa mANasane karavo paDe vahevA lAge che." che. (pAna 193, 194). ramaNalAla paTela (2) avalokanakAra lakhe che harSidAbahenane pratyuttara "Psychcsis eTale gAMDapaNa ane neurosis eTale lekhaka ubhA karelA prathama muddA aMge lakhavAnuM ke sAmAnya kakSAnAM mAnasika bimArI ema mAtra kahevAne badale thoDI vadhu spaSTatA karI mAbApane bALakanI jIvanazakitanI pAMca judI judI bhUmikAo vize hota to ? A paryA vize puratI samajUtI na ApI hovAthI zarUAtamAM ja samajAvavuM joItuM hatuM. lekhakanA manamAM jIvanazakitane ane banne prakAranA mAnasika roganAM lakSaNa ne varNavyAM hovAthI khAsa artha abhipreta che, eTale "pahelAM pAMca varSamAM judI judI sAmAnya vAcakanA manamAM gerasamajUtI thavAne pUro saMbhava che." bhUmikAomAMthI pasAra thaI uttarottara vikAsa pAme che" eTaluM have vAMco pustakamAM zuM lakheluM che kahevuM pUratuM nathI, enI vistRta samajUtI paNa zarUAtamAM ja ApavI mAnasika bimArI eTale gAMDapaNa nahi. gAMDapaNa (Psychosis) joItI hatI evuM huM namrapaNe mAnuM chuM. ane mAnasika bimArI (neurosis) A baMne vacce bahu mArI samaja pramANe bIjA muddA vize gAMDapaNe eTale dardI je mATe pharaka che. gAMDapaNa jene Ave che te vAstavikatAnI mAtra vAstavikatAnI samaja ke vivekazakita gumAvI bese, eTaluM ja samaja, vivekazakita gumAvI bese che, jyAre mAnasika bimArI bhAga- nahIM paNa, enA samagra vyakitatvane hAsa thAya, e asaMbaddha vatA mANasamAM vAstavikatAnI samaja hoya che. petAnI bimArI vartana varso, vagere lakSaNe paNa lekhake umerIne (Neurosis) mAnasika viSenI ene samaja hovA chatAM e potAnA prayatna enAthI mukata bimArI tathA gAMDapaNa (Psychosis) vacceno taphAvata samajAvavA joIne thaI zakatuM nathI. dareka mANasamAM kAma, krodha, rAga, dveSa, bhaya, zeka, hatuM. A pustaka sAmAnya vAcaka mATe lakhAyuM che mATe te khAsa, cittA, vagere hoya che paraMtu AmAMnA koI ekanuM paNa pramANa vadhI A phakarAmAM avalokanakAra phakata eTaluM ja kahevA mAMge che ke paDe che tyAre te mAnasika bimArIne bhegI thaI paDe che tema atiahama ajJAta astitva dharAvatuM nathI. lekhaka atiahama nA kahevAya."(pAna 166). kAryanuM varNana pAna 193 para barAbara rIte kare che ane pAchuM pAna (3) avalokanakAra lakhe che: 14 para ene ajJAta astitva dharAvatuM varNave che e saheja navAI : "ati ahaMnuM kArya ahiM pAse naitika guNanI mAgaNI pamADe che. harSidA paMDita mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH45-47, dhanajI sTrITa, muMba-.. mudraNasthAna: dhI esa pIpala presa, keTa, muMba-1. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 paddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 39 : aMka 24 - - muMbaI, eprila 11, 1969, budhavAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI bacubhAI rAvatane vArtAlApa tA. 28-2-69 zukravAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA satata navA navA kalA-aMzenI pUravaNI karavA pAchaLa bacubhAI upakrame dhI grena, rAIsa eNnDa oNIla sIDajha maracanTasa esesIezana- pitAnI kAyAne je rIte ghasI rahyA che ane potAnI buddhizakitane je nA hailamAM "kumAra"nA taMtrI zrI bacubhAI rAvatane, teo sADA- rIte kasI rahyA che tene huM varSojUne sAkSI chuM ane eTale kumAra traNa mahinAne yuropa-amerikAne pravAsa karIne DIsembaranI ane bacubhAI paryAyavAcI zabdo banI zakayA che. AvA bacubhAIne madhyamAM amadAvAda khAte pAchA pharelA te pravAsanA saMdarbhamAM, sAMjanA huM pharIthI AvakAruM chuM ane Ama te Ajane vArtAlApa temanA vakhate eka vArtAlApa goThavavAmAM Avyo hato. zrI bacubhAI tAjetaranA pravAsane anulakSIne goThavavAmAM AvyuM che ema rAvatane saMgha taraphathI AvakAra ApatAM saMghanA upapramukha zrI paramA- chatAM pravAsanI vAtanI sAthe sAthe kumArano saMpAdaka tarIkenA naMdabhAIe jaNAvyuM ke "kumAranA taMtrI zrI bacubhAI rAvatane bahoLA anubhavamAMthI temane je kaMI kahevA-rajU karavAnuM mana thAya ApamAMthI koI paNa oLakhatA na ho ema bane ja nahi, tethI te mukata mane kahevA mAguM temane nimaMtraNa che. teo kahetAM thAkaze, temane khAsa paricaya ApavAnI huM jarUra joto nathI. temane ApaNA ame sAMbhaLatAM nahi thAkIe tenI huM temane khAtrI ApuM chuM." saMghanA sabhyo samakSa rajU karavA keTalAya samayathI IcchI rahyo hato, tyArabAda zrI bacubhAIe emanI videzayAtrAne kendramAM paNa evo sarakhe yoga Aja sudhI upasthita thaye nahote. gayA rAkhIne nIce mujaba vivecana karyuM - oNgasTa mAsamAM teo ahithI paradeza javA vidAya thayA, tyAre jIvanabhara meM lakhavAnuM kArya karyuM che, balavAnuM karyuM nathI. eTale saMdha taraphathI vidAyasabhA goThavavA huM bahu Atura hatuM, paNa te tamArI jijJAsA keTalI saMtoSI zakAya e eka prazna che. eTaluM vakhate paNa temanA muMbaInA TUMkA nivAsa daramiyAna kahI dauM ke videza javAnuM sadbhAgya je rIte bIjAne sAMpaDe sabhyane khabara ApIne sabhA goThavavAnuM zakaya nahotuM. A che eTale ke, kAM te bhArata sarakAranAM koI pratinidhimaMDaLamAM javAnuM vakhate temanuM gAMdhI zatAbdI nimitte muMbaI AvavAnuM thayuM ane hoya-kAM te tyAMnI sarakAranAM nimaMtraNathI javAnuM hoya- teo lagabhaga aThavADiyuM rokAvAnA che ema jANa thatAM, A sabhA AvuM sadbhAgya mane sAMpaDayuM na hatuM. eka vyApArI ke eka goThavavA mATe sarva prabaMdha karyo ane pariNAme Aje ApaNe ApaNI vidyArthI tarIke javAnuM sadbhAgya mAruM na hatuM. bALapaNamAM amArI vacce bacubhAIne ahiM lAvI zakyA chIe. A kAraNe huM aMgata rIte paDozamAM cAra aMgrejo rahetA, pitA e aMgrejone tyAMthI khUba AnaMda anubhavuM chuM ane mArI tema ja Apa sarvanI vatI temane tema ja ThAkorasAhebane tyAMthI aMgrejI chApAM laI AvatA e huM huM hArdika AvakAra ApuM chuM. mArA mitra ravibhAI 'kumAra'nuM saMpAdana vAMcatA. tyArathI, kumAra avasthAthI ja sAhityane nAda lAge. vaLI karatA hatA tenI zarUAtathI ja-kumAra kAryAlayamAM bacubhAI joDAyA svAmI satyadevane amerikAne pravAsa paNa seLa sattara varasanI umare tyArathI-huM temane oLakhuM chuM ane tyArathI amAro paraspara saMbaMdha vAMcele tyArathI ja eka AkAMkSA paradeza javAnI hatI paNa saMjoge vadhAre gADha thato gayo che ane ame ekameka viSe AtmIyatA anu- anukULa na hoI paradeza javAnuM pAra paDe ema hatuM nahi. keTalAka bhavatA thayA chIe. mitrae elacI khAtAMomAM mAruM nAma paNa sUcavyuM hatuM paNa "kumAra gujarAtI bhASAnuM to sarvotkRSTa mAsika che, paNa bhArata- umarane bAdha naDato hato. Ama e manISA meM choDI ja dIdhI bharanAM sacitra mAsikomAM paNa 'kumAra" mAsika anokhuM sthAna hatI. evAmAM janmabhUminA khabarapatrI zrI ramaNIkalAla selaMkI, dharAve che. ApaNe muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyonA nAte eka- je mArA mitra che emane IMglenDathI patra Avyo-pAsaporTa mekane yuvaka tarIke oLakhAvIe chIe, ema chatAM ApaNAmAMnA taiyAra rAkhe-Ama saMjogo sAnukULa thatA gayA. ghaNA yuvakabhAvathI jema AgaLa gayA che tevI rIte kumAra mAsika mArI A videzayAtrAmAM 'kumAra 'nA cAhakonA sarbhAva mULa to 15-20 varSanA kumAre mATe zarU karavAmAM AveluM, e uparAMta badho Arthika boje IMglAnDa-amerikAnAM mitroe ja upADI kumAra e arthamAM Aje kumAra rahyuM nathI arthAta, kumAra prauDhanuM lIdhe hato. emanA A RNane mAre svIkAra karavo joIe. mAsika banI beThuM che ema kahuM te khoTuM nathI. Ama chatAM paNa zrI ramaNIkalAla solaMkI eka garavI gujarAta' nAmanuM pakha'kumAra je rasasAmagrI pIrase che tevI rasasAmagrIne vADika patra kADhe che, emaNe IglAnDanAM mArA pravAsanI badhI AsvAda anya koI mAsikamAM bhAgye ja mANavA maLe che, ane sagavaDa karI hatI ane IglAnDa gayA pachI amerikAthI mArA eka A paNa pitAnI AgavI pratibhA ane surucinuM raNa mitre mAro amerikAne pravAsa goThavyo hato. jaLavIne. AvA "kumAra" nuM saMvardhana karavA pAchaLa ane temAM ' videza jaI AvyA pachI mane badhA be ja prazno vizeSa pUche . Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 260 ' prabuddha jIvana - tA. 16-4-69 che; mArA pizAka ane mArA khorAka vize. to, pizAka te meM A ja- seIlamAM cAradho kalAka kayUmAM UbhA rahI 19 pInDanI ochI kiMmate rASTrIya pizAka- rAkhyo hato ane kherAkanI muzkelI-IglAnDamAM te (karakasara khAtara) kharIdyo hate. emaNe kahyuM ke, "hA, e vAta sAcI aDhI mAsa gujarAtIo sAthe ja rahyo hato tethI tema ja tyAM hajAronI che.' eka hajAmanA chokarAmAMthI A pade pahoMcanAra e svAzrayI saMkhyAmAM gujarAtIe-hiMdI varAtA hovAthI bilakula paDatI ja mANasanI ghaDatarakathA 'kumAra'mAM ApavA mATe jarUrI sAmagrI meM nahatI. amerikAmAM paNa sArAM phaLa ane zAkabhAjI maLe ja che mAgI tyAre temaNe tAjI bahAra paDelI potAnI jIvanakathI mane bheTa eTale, pizAka ane kherAkanI koI takalIpha paDI nathI. - ApI. emane maLIne bAjumAM IlasTreTeDa laMDana nyUjhanI kacerImAM . vaLI, mArA je yajamAna hatA te sAmAnya sthitivALA hatA ame gayA. e sacitra sAptAhikanuM mudraNakAma te tyAMthI eTale, tyAMnI madhyama varganI prajA vacce rahevAnI taka maLItethI 40 mAIla dUra AvelA presamAM thAya che, paNa tenI lekhasAmagrI e prajAnI AMtarika sthiti jovAnuM mane sadbhAgya maLyuM. Adhunika yaMtranI madadathI tatakSaNa mokalavAmAM Ave che e vIjaLIka IlAnDamAM badhuM me - paNa kherAka pramANamAM megha nathI, A tarakIbe mugdhakara hatI. bIjI khAsa noMdhapAtra bInA e hatI ke sivAya, je kaMI maLe e zuddha ane bheLaseLa vinAnuM. e patranA taMtrI tathA lagabhaga badhA vibhAgIya taMtrIo taddana videzanI yAtrAmAM mArA rasanA viSayo be hatA; patrakAritva yuvAna vayanA hatA. ame maLyA te madadanIza taMtrInI uMmara vIseka ane kalAnuM darzana. vaLI huM komanavelatha presa yuniyanane sabhya varSanI hatI. emanI nIti vikAsanukhI hatI - AvatI. peDhIne zuM hovAthI tema ja mArA mitra zrI solaMkI tyAMnA patrakAra jagatamAM ApavuM joIe tenI khevanA e prajA bahu rAkhe che. vaLI, aMgresAthe saMparka dharAvatA hovAthI e kSetramAM huM ThIka ThIka I - jANI jomAM eka khAsiyata che ke mukata abhiprAyone te Adara kare che. zakaze. mArI vizeSa jijJAsA prAMtIya patrakAratva vize jANavAnI hatI- tamAro mata dabAvIne emanI hA e hA tame karatA ho te saMbhava je ApaNe tyAM khIlyuM nathI. chellA thara sudhI prajAne keLavavA mATe che ke tame emanA para sArI chApa na paDI zako. te agatyanuM sAdhana che. tyAM tame koI paNa nAnA gAmamAM jAva tyAM laDana TAImsa' jema pIDha vicAraNAnuM pAtra che, tema DeIlI e gAma ke paragaNA pUratuM eka patra to nIkaLatuM ja hoya - A mirara' e bIjA cheDAnuM janasAmAnyanuM sauthI bahoLo phelAvo patramAM sthAnika samAcAra ne sthAnika prazna ja agatyanuM sthAna dharAvatuM mAnItuM patra che. 270 phUTa UMcA ane jamIna bhItaramAM dharAvatA hoya che. pratyeka gAma -paragaNAne potAnI AgavI sAMskRtika cAra beIjhamenTa sAthe 16 mALanA tenA vizALa ne adyatana makAparaMparA paNa hoya che. tene paNa A patra poSatuM-vikasAvatuM rahe che. namAM enAM sAMcAsTarathI mAMDIne pustakaprakAzana sudhIne samAmArA pravAsamAM gAmaDAMomAM javAnI ThIka ThIka taka mane sAMpaDI. veza che. jANe eka nAnuM sarakhuM udyoganagara! laMDana TAImsa' ' laMDanamAMthI nIkaLatuM laMDananuM 'TAImsa' ene phelAvo e duniyAbharamAM tenI biTa (biTyuArI - saghasaMpUrNa avasAna- paNa abhiprAyanuM vajana ghaNuM. rAjadvArI AgevAno 'TAImsa' noMdha)nI viziSTatA mATe vakhaNAya che ema enA nidarzake mane kahyuM. ne abhiprAya pahelA vAMce. to bIjA cheDAnuM - atyaMta lokapriya jagatanA koI paNa dezanI koI paNa kSetranI vyakitavizeSanI avapatra 'DeIlI mirara' e janatAnuM dainika gaNI zakAya. enI rojiMdI sAna noMdha mATe jarUrI sAmagrI te mATenA tenA vizALa AgAramAMthI AvRtti bAvana lAkhanI ane ravivAranI AvRtti 60 lAkhanI! ghaDInA chaThThA bhAgamAM maLI rahe. ema 'DeIlI mirara' nI viziSTatA e banne patronI kacerIe jovAnI taka mane maLI. A uparAMta tenI chabi - vipulatA ane TUMka lakhANa mATe che. tenA nidarzake sAmayika patronA prakAzanamAM "dha nyu sAyanTisTa, dha nyu senAeTI amane kahyuM che ke lAMbAlaca lakhANa vAMcavAno vakhata ke vRtti jene ane dha grAphikala megejhInanI nAnI sarakhI prakAzanasaMsthA nathI e amAre vAcakavarga mukhya samAcAranI chabi nIce huM joI zakaze. cheka kumAra vayathI huM jene cAhaka chuM te mudAsara ne parimita lakhANa pasaMda kare che. lekhanalAiva-(thaDI ja IMglaMDanA prathama ane agrima citramaya sAptAhika dhI IlasTreTeDa lITIemAM badhAM mudA-mAhitI samAvI levAnI kaLA) e amArA laMDana jyusanI kAravAI jovAnI taka maLI tethI mane atyaMta paritoSa saMpAdananI viziSTatA che. tha. "laiDana TAImsa' sAthe A patranA paNa mAlika lorDa mane eka prazna vAraMvAra pUchAya che ke IMgalAMDa ane ameTaeNmasana Aje patrakAritvanI duniyAne betAja bAdazAha gaNAya rikAnA loko vacce tamane zuM taphAvata lAge? banne prajA potAnI che. chellAM pAMceka varSathI huM tene vize khUba vAMcato Avyo chuM. rIte nirALI che. IgalAnDa pAse ItihAsa ane saMskAranI eka enA jevA sAthe mArI dasa miniTanI mulAkAta goThavAI hatI. meTI paraMparA che; eTale e rIte IMgalAnDanI prajamAM tamane je jaNAze emane huM tathA bhAI solaMkI maLavA gayA. ame pAMceka prazna taiyAra te amerikAnI prajAmAM nahi joI zako-amerikAno ItihAsa mAtra rAkhyA hatA, jemAM eka prazna, emane ATalI uMmare paNa ATaluM sADAtraNaso varSane, ane yurepanI judI judI prajA AvIne tyAM sakhata kAma teo kare che enA rahasya vize pUchaze. tyAre emano vasI eTale tyAM nAnAvidha prajAnA saMskArane-saMskRtine samanvaya javAba hato: mArA kAmamAM utkaTa rasa ane niyamita ane mitAhArI che. IglAnDanI prajAmAM je khamIra jaze evuM amerikAnI prajAmAM jIvana. bIjo eka prazna mAro hato, - tamArI ja mAlikInAM be nahi juo. IlAnDanI prajA ThAvakI ane ataDI - rIjharva lAge, patranI rAjakIya mAnyatAomAM phera hoya che e vAta sAcI? jyAre amerikane nikhAlasa ne belakaNA lAge. aMgrejo tenA ochAtyAre temaNe kahyuM, "hA, huM saMpAdakIya - taMtrIgata abhiprAyonI bAlApaNA mATe - anDarasTeITamenTa mATe jANItA che, amerikana bAbatamAM mArAM judAM judAM patrAnA maMtrIone saMpUrNa mukata rAkhuM bahubAlA - kaMIka taDAkAbAja lAge. chuM - emanI vacce huM AvatuM nathI. huM te phakata jouM chuM varSanA mArA klArasanI tRpti mATe meM tyAM zakya teTalAM myujhiyama aMtenuM belensa zITa.'"duniyAbharamAM tamArI mAlikInAM paDyo che, to ane pIkacara-gelerI joyAM. enAM pramANamAM ApaNe to ghaNA tame bhAratamAMthI paNa patra calAvavAnuM vicAro cho kharA? A praznanA pAchaLa chIe ema lAge. briTiza myujhIyama meM chUTaka chUTaka javAbamAM teoe kahyuM, 'tamArI sarakAra mane rajA na Ape, ane traNa divasa sudhI joyuM te ya mAtra upara uparathI ja joI zakAyuM. khAsa te "bhArata'mAM huM koI 'bijhanesa' jete nathI. chellA prazna tyAM pradarzita vastuo tathA citronI mAhitI ane rasAsvAda ApatI meM emanA "ovarakoTa'nI vAta viSe pUchaye, je temaNe eka sTeranA TeIpavALA khissAyaMtre thoDA ziliMganA bhADAthI maLe che, je Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) - - - - - - - - - - - - - - tA. 16-4-19 prabuddha jIvana gajavAmAM rAkhI, tene zravaNa che. kAnamAM bharAvI svica dAbo eTale lokasevA TrasTa ane tenA saMsthApaka . TeIpa bolavA mAMDe. ahIM bALakonA paNa kAryakrame satata cAlatA ja zrI kAntilAla harilAla gAMdhI hoya che. bhAvi peDhIne taiyAra karavAnI kALajI e lokomAM meM ghaNI joI. nAnA vidyArthIonAM ToLAM ne ToLAM temanA zikSakanI rAhabarI ApaNAmAMnA ghaNAne haju aparicita evA sAmAjika kAryakara nIce kalAsaMgrahasthAna ane myujhiyamamAM AvatAM meM joyA, De. kAntilAla harilAla gAMdhI ane temanI preraNAthI saMcAlita . jene tyAMnA nidarzane judA judA vibhAgomAM potAnI AsapAsa thayela "kasevA TrasTane paricaya Apavo e A lekhane. ekaThAM karIne saraLa ne rasabharI vANImAM citra ke ItihAsa, vijJAna, Azaya che. purAtattva AdinA namUnAo samajAvatA hoya. necarala hisTarI myu- De. kAntilAla gAMdhI e gAMdhIjInA jayeSTha putra zrI harilAla jhiyamamAM te eka oraDAmAM khAsa bALa-kendra (cilDransa senTara) gAMdhInA putra thAya. temane janma 1911 mAM thayela. cha varSanI cAlatuM joyuM. bALako tenA sabhya thaIne (vaDIlonI madada vinA ja) ummarathI Azare chavvIza varSa sudhI gAMdhIjInI chatrachAyA nIce svataMtrapaNe bhAga le ane citro AdinI tenI harIphAIo vageremAM sAbaramatI AzramamAM teo ucharelA ane bApujInI tIvra zistapitAne manaphAve te prakRtiviSayanAM citro, varNana Adi phALo mAMthI pasAra thayelA. AzramamAM rahyA te daramiyAna temaNe sutArIkAma, pitAnI svarachA ane sUjha pramANe Ape. vaNATa ane DerInA kAmamAM kuzaLatA meLavelI. ane khetInA viSa- Aje jyAM necarala hisTarI myujhiyama che e makAna mULa te yamAM paNa teo ThIka ThIka tAlIma pAmelA. taduparAMta kAkAsAheba audyogika pradarzana mATe gaI sadInA aMtamAM bAMdheluM. paNa e bAMdhatI kAlelakara ane zrI maganabhAI desAI nIce saMskRta, saMgIta, ItihAsa vakhate ja vicAra karelo ke e pradarzana to thoDA mArA pachI pUruM mUgaLa ane gaNita, ATalAM viSayamAM temaNe nipuNatA saMpAdana thaI jaze. AthI tyAra bAda A makAnamAM briTiza myujhiyamanA neca- karelI. samayanA vahevA sAthe 1930 - 33 nI savinaya satyArala hisTarI vibhAgane svataMtra myujhiyama rUpe viksAvIne temAM grahanI laData AvI, e daramyAna teo gAMdhIjIe upADelI dAMDIsthAna ApavuM evuM Ayojana makAna bAMdhatI vakhate ja karI rAkheluM kucamAM joDAyelA. temane cAra vAra jelanI zikSA thayelI ane ane tadanusAra makAnanA thAMbhalA, kamAne, chata Adi deza dezanAM sAbaramatI, yaravaDA, vIsApura, nAsika ane kalakattAnI presIDensI pazu - prANI - vanaspatinAM zilpa tathA citrothI e ja vakhate maMDita jela-ema judI judI jemAM temaNe kula be varSa pasAra karelAM. karI rAkhelAM. A laData pUrI thayA bAda gAMdhIjIne harijana pravAsa zarU I-glAnDamAM huM aDhI mahinA rahyo; amerikAmAM traNa aTha- thaze. orissAmAM hatA te daramiyAna bhAI kAntilAla gAMdhIjI vADiyAM rahyo. banne sthaLe mane ThIka gAmaDAM jovA maLyAM. deza nAnakaDo sAthe thoDo samaya joDAyA hatA. tyAra bAda AgaLa upara gAMdhIjInA chatAM IglAnDanI kanTrI sAIDa- grAmapradeza - te jagavikhyAta che. aMgata maMtrI tarIkenuM kAma teo saMbhALI zake te hetuthI aMgrejI saundarya ane ramaNIyatAnI dRSTie IMngalInDa agrasthAne che. sAgaranAM zorTahenDa ane TAIparAITIMga zIkhavA mATe bhAI kAntilAlane meja jevI laherAtI UMcI nIcI. dharatI, te para bAre mAsa jhara- devadAsa gAMdhI pAse mekalavAmAM AvyA. tyAM te samaya maratA varasAdanI kRpAthI lIluMchama ane puSpaDita pradeza ane rahyA. te bAda uparanA viSaya zikhavAmAM vadhAre sagavaDa maLaze ema tene svaccha ne sahamaNo rAkhavAnI e prajAnI cintA-badhuM ajoDa vicArIne rAjajInA kahevAthI trAvaNakora khAte harijana sevaka saMghanA che. tyAMnI prajAmAM temanI dharatI mATe- dharatInAM Dhephe DhephAM mATe ane mamaMtrI tarIke kAma karatA zrI. jI. rAmacaMdrana pAse kAntilAla jaIne kaNa kaNa mATe je prema meM joyuM ane tyAMnI je svarachatA ne rahyA. vyavasthA joI e kharekhara je ananya lAgyAM. ApaNe tyAM dharatInuM . ahIM zrI. rAmacaMdrananI bhANeja sAthe bhAI kAntilAlane premasaundarya che e koIthI jarAya utare ema nathI, paNa ApaNe tyAM saMbaMdha baMdhAye. A bAbatanI gAMdhIjIne khabara ApavAmAM emanA jevo kaNakaNa mATe prema nathI. kALajI levAtI nathI. tyAM AvI. gAMdhIjIe A saMbaMdhamAM jarUrI tapAsa karIne prastuta navA aucityabuddhi che- mahenata che- niSThA che-dezaprema che. buddhizakitamAM prema-saMbaMdhane AvakAryo. Ama chatAM gAMdhIjIe kAntilAlane paNa bhAratavAsI koIthI utarato nathI. ApaNe tyAM devata che; paNa tatkALa pitAnI pAse vadhu bolAvI lIdhA. ahIM maganavADImAM dAnata nathI. rASTrIya cAritryanI ApaNI zithilatA du:khada che. ala- oNla InDiyA vileja InDasTrIjha esosiezananuM mukhya kAryAlaya batta, gAma hoya tyAM ukaraDo te hoya ja tyAM paNa UkaraDA nathI zarU karavAmAM AvyuM hatuM. temAM temane maganavADInA AkAmanA hisAbaevuM nathI. paNa tyAM gAma moTuM che, UkaraDo nAne che; jyAre ApaNe tyAM gAma nAnuM ane UkaraDo maTe che, e ApaNI cittAne satata kitAbanI dekharekhanuM kAma ane bApujInA maMtrIone madada karavAnuM viSaya hovo joIe. mane tame zAMtithI sAMbhaLe e mATe tamArA kAma soMpavAmAM AvyuM. ahIM A kAma sAthe bhAI kAntilAla ane saune AbhAra mAnuM chuM. kanu gAMdhI kumArappAnI pravRttimAM paNa madada karatA hatA tyArabAda saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe banyu- 1936nI sAlamAM kAntilAle DAkaTara thavAnI IcchA bApujI bhAInAM vArtAlApane rasaprada, AnaMdaprada ane jJAnaprada tarIke oLakhAvyo ane temaNe laMDanamAM laoNrDa TaeNmsanane je prazna pUchaye samakSa raju karI. bApujI te tene potAnI sAthe ja rAkhavA mAMgatA e ja prazna bacubhAIne pUchatAM kahyuM; Apa paNa Aje boMtera varSe hatA. tethI A bAbata jANIne temane bahu du:kha thayuM. paNa kAntilAlane ATaluM badhuM kAma kare che enuM rahasya amane "kumAra" dvArA jANavA A bAbata aMgene Agraha kAyama rahyo. DokaTara thavA mATe sauthI maLaze te amane ghaNI preraNA maLaze. Apa vayovRddha, vRddha ke kumAra pahelAM te temaNe meTrikanI (Aje jene esa. esa. sI. nA nAme nathI paNa ba- bhAI che eTale ApanAmAM ame eka bALakanI naisagikanirdoSatA -nikhAlasatA joIe chIe. te ApanA pravAsanuM oLakhavAmAM Ave che tenI) parIkSAmAM pasAra thavAnuM Avazyaka varNana paNa ame "kumAra"mAM "navA gagananI nIce' e rIte 'navI hatuM. kAntilAlanI agrahane vaza bApujI thayA, ane vile-pAramAM dharatInI upara' jevuM zIrSaka laIne Ave evuM huM IcchuM chuM. huM e divasomAM zikSaNapradAna karatI nyu yupIlsa oNna skUlamAM Apane, zrI muMbaI jena yuvaka saMgha taraphathI khUba khUba AbhAra mAnuM chuM. tyArabAda zrI paramAnaMdabhAIe bacubhAIne puSpamALA temanA abhyAsanI sagavaDa bApujIe karI ApI. A mATe teo - paherAvI ane sabhA prasane vAtAvaraNamAM pUrI thaI. 1936nA sapTembaramAM vile-pArale gayA. tyAMnI satyAgrahanI chAvasaMkalana : zrI cImanalAla je. zAha NInA makAnamAM rahyA, ane 1937 nI sAlamAM sArA mArka meLavI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ma 26 varSanI uMmare teo meTrikanI parIkSAmAM pasAra thayA. tyAra bAda temaNe DaeNAkaTarI abhyAsamAM joDAvA mATe InTaramIDIeTa sAyansanI parIkSA pasAra karavAnI hatI. te mATe bApu jIe be glAramAM vyavasthA karI ane 1939mAM kAntilAle InTaranI parIkSA pasAra karI. A badhAye abhyAsa bApujI athavA mahAdevabhAI dvArA maLatI eka yA anyanI Arthika sahAya dvArA thaI zakayA hatA. be'galAramAM hatA te daramiyAna kAntilAla vAI. ema. sI. e. mAM rahetA hatA. ane harijana vidyArthIone prArthanA ane kAMtaNu zikhavavA mATe haMmezA harijana hesTelamAM jatA hatA. bApujI sAthetemanA saMparka patra- vyavahAra dvArA satata cAlu hatA. 1939 mAM temanAM zrI. jI. rAmacaMdrananI bhANeja sAthe lagna thayAM. ane DaoNkaTarI abhyAsa mATe teo mAIsAranI meDikala kAlejamAM dAkhala thayA. 1942 nI 'kavITa InDiyA'nI laData zarU thatAM kAntilAle paNa meDikala koleja cheADI ane 'kavITa InDiA'nI bhAMgaphoDanI laDatamAM joDAyA. AgAkhAna mahelamAM karavAmAM AvelA bApunA upavAsa bAda kAntilAla pAchA mAIseAranI meDikala kolejamAM joDAyA. mAIseramAM hatA te daramiyAna kAntilAle gAMdhI sevA saMgha ane gAMdhI vidyArthI maMDaLa- AvI saMsthAo UbhI karelI ane mAIsAramAM judA judA sthaLAo ema kula 14 kAMtaNa-kendro zarU karelAM. ahiM rahIne temaNe gAMdhIjInA racanAtmaka kAryane khUba vega ApyA hatA ane bApujI tethI khUba rAjI thatA hatA. bhAI kAntilAla, DaoNkaTaranI AkharI parIkSAmAM 37 varSanI uMmare pasAra thayA, tenA thADA mahinA pahelAM bApujIe A duniyAmAMthI 1948 nA jAnyuArI mAsamAM vidAya lIdhI. A kAraNe bhAI kAntilAlanA jIvana upara bhAre moTo phaTako paDayo. je bApujInI hUMphanA AdhAre kAntIlAla AjasudhI AgaLa vadhI rahyA hatA te huMpha temaNe sadAne mATe gumAvI dIdhI. DaoNkaTarI parIkSAmAM pasAra thayA bAda kAntilAla rAjakoTa gayA e AzAe ke tyAMnI hArapITalamAM temane kAMIka kAma maLaze ane temanAM mAMdA mAsInI teo saMbhALa laI zakaze ane gRhastha jIvanamAM paNa sthira thaI zakaze. paNa A AzAmAM temane kazI saphaLatA na maLI. tethI teo muMbaI pAchA AvyA ane kamAvA mATaeN temane phAMphA mAravA paDayA. te divaseAmAM meTI muzkelI raheThANa mATe jagyA meLavavAnI hatI. pAghaDI vinA jagA maLe tema nahotuM ane bApu temanA mATe kazuM mUkI gayA nahAtA. Ama ThekANe paDavAmAM pAMca cha varSa nIkaLI gayA. e daramiyAna rahevAne mATe temane bloka maLyo ane mu. merArajIbhAInI bhalAmaNathI sencurI milanA meDikala ophisara tarIke temanI nimaNuka thaI ane prekaTIza karavA mATe paNa temane jagyA maLI gaI. Ama jIvanamAM sthira ane svastha thayA bAda gAMdhI - vicAra pracArane lakSamAM rAkhIne temaNe keTalAka mitrAnA sAtha ane sahakAra vaDe lAkasevA TrasTanI 1957nI sAlamAM sthApanA karI. A lokasevA TrasTanA nIce mujaba uddeza nakkI karavAmAM Avyo che: "To provide as cheaply as possible triple health; physical, mental and moral to people." lokone zArIrika, mAnasika ane naitika Arogya bane teTaluM sAMdhI rIte pUruM pADavuM." A TrasTanI pravRttio be kSetramAM vahecAyelI raheze, ema tenA baMdhAraNamAM jaNAvavAmAM AvyuM che, zaikSaNika kSetre sAmAnya tA. 16-4-9 lokone bAlamaMdira, sivaNavarga ane bAlasaMskAra vargo dvArA zikSaNa ApavuM. Arogya kSetre, DaeNAkaTarI kalInIko kholavA, amuka lattAnI DaoNkaTarI sarva karavI, vagere. * Aje A lokasevA TrasTa taraphathI traNa gAMdhI tattva pracAra maMDaLe! muMbaImAM judA judA sthaLeAe calAvavAmAM Ave che, eka AdivAsI skUla calAvavAmAM Ave che, ane eka vastra svAvalaMbana vibhAga zarU karavAmAM Avyo che. ane dara mahine 1000 thI 1500 sudhInI rakama kAma badala cUkavavAmAM Ave che. upara jaNAvela pratyeka gAMdhI tatva pracAraka maMDaLamAM bAlamaMdira,mahilA vibhAga, (sivaNa varga) tathA bAla-saMskAra varga calAvavAmAM Ave che. dareka vargamAM eka mukhya zikSaka ane eka sahAyaka zikSaka hoya che. A zikSakonA vetana mATe vidyArthIo pAsethI gheADI phI levAmAM Ave che. A rIte sarva pravRttio lagabhaga svAvalaMbI hoya che. A badhI pravRttionA AraMbha ane aMta haMmezA prArthanAthI Ave che. dareka kendramAM eka vAcanAlaya ane pustakAlaya hoya che. dareka kendramAM kAMtaNa zikSaNanI paNa vyavasthA hoya che. A vyavasthA dvArA vastrasvAvalaMbI evAM 60thI 70 bhAIbahenanA eka parivAra UbhA thaI rahyo che. A saMsthAnA sabhya bananAre gAMdhI jayantInA divase ochAmAM ochA 365 paisAnuM lavAjama bharavuM paDe che. A mATe cokkasa pravezapatra che, te je bhare ane jenuM pravezapatra vyavasthApaka samiti maMjUra kare te vyakita A TrasTamAM sabhya tarIke joDAI zake che. AvA sabhyonI sAmAnya samiti bane che ane dara varSe te sAmAnya samiti vyavasthApaka samitinI cUMTaNI kare che, ane te vyavasthApaka samiti pramukha, menejIMga TrasTI ane hisAbanIzanI nimaNuMka kare che. cAlu sAla darimayAna zrI kAntIlAla naththubhAI pArekha pramukha che, ane zrImatI jarAvatI zAha hisAbanIza che, DaoN. kAntilAla harilAla gAMdhI menejIMga TrasTI che. tAjetaramAM ahamadanagara bAjue gheDa nadI pAse AjubAjunI grAmyajanatAmAM ArogyanI pravRtti karavA mATe A lokasevA TrasTane pUratI jarmIna maLI che, ane tyAM gAMdhI janmazatAbdI meriyala haeNpiTala kolonI UbhI karavAnA lAsevA TU nirNaya karyo che. koI eka dAtAe peAtAnI svargastha patnInI yAdamAM lagabhaga 25thI 3 lAkhanA kharce 40 bichAnAnuM TI. bI. narsiMga hAma bAMdhI ApavAnuM zarU karyuM che. A prakAranA kSayaroganA narsiMga hAmanA nibhAvakharcane pahoMcIvaLavA mATe me mAsanI 4 tArIkhe sAMjanA cha vAgye mATuMgA bAjue AvelA sanmukhAnaMda haoNlamAM bhAratanA upapradhAna maMtrI ane arthasaciva mAnyavara mArArajI desAInA adhyakSasthAne eka manoraMjana kAryakrama yojavAnuM vicArAyuM che. A haeNospiTalane mUrta AkAra maLe to jemane lakSamAM rAkhIne A AkhI noMdha lakhavAmAM AvI che te DaoN. kAntilAla harilAla gAMdhIe peAte jAte tyAM jaIne vasavAno nirNaya jAhera karyAM che. A kAryamAM bane teTalA madadarUpa thavA paropakAralakSI bhAIbahenane prArthanA che. prastuta gAMdhI janmazatAbdI semeriyala haeNAspiTalanA AYaoNjanamAM anudAna, pravezapAsa athavA to tene lagatA sAvenIyaramAM jAherakhabara dvArA madadarUpa thavA IcchatA bhAI - bahenone DA. kAntilAla harilAla gAMdhI, lokasevA TrasTa, saMcAlaka, sencurI kAmagAra nivAsa gRha, globa mila pesenja, varalI) muMbaI - 13, sAthe patravyavahAra karavA anurodha karavAmAM Ave che. paramAnaMda Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-19 prabuddha jIvana First Person Singular: pahelA puruSa ekavacana (TAImsa epha InDiyAnA dara ravivAranA aMkamAM ' First Person Singular' e mathALA nIce eka yA anya vyakitavizeSanuM eka prakAranuM Atmakathana avAranavAra pragaTa karavAmAM Ave che. gata phebruArI mAsanI bIjI tArIkhanA aMkamAM zrI gaganavihArI mahetAnuM AvuM eka Atmakathana pragaTa thayuM che. A kathana eka prakAranI--bALapaNathI mAMDIne Aja sudhInI-smaraNanoMdha jevuM hoya che. prastuta AtmakathananA padmad arthanA anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. AtmakathananA A vibhAga aMge jaNAvavAnuM ke gaganabhAI ane huM ame banne 70 varSa vaTAvIne AgaLa cAlI rahyA chIe. temanA lakhANanA A vibhAgamAM A ummara sAthe saMbaMdha dharAvatA saMvedana raju karavAmAM AvyA che. A nivedana jANe ke mArA saMvedanAne Abehuba pratibiMbita--pratidhvanita karatuM hoya evA AnaMda ane AtmIyatA temanuM A lakhANa vAMcatAM meM anubhavyAM che ane tethI mArI ummaranA anya mitre paNa A saMvedananA bhAgIdAra bane e hetuthI te vibhAganA anuvAda ahiM prasiddha karavA hu AkarSAyo chuM. paramAnaMda) dhI laMDana skUla oNpha IkonomikasamAM meM eka varSa sudhI abhyAsa karelA. A saMsthA sAthene A prakAranA saMbaMdha mArA bauddhika vikAsa aMge eka baLavAna nimittAmAM pariNamyo hata, mArA samagra jIvana daramiyAna, herolDa lADI je kahetA rahyA hatA ke keLavaNInI prakriyA eka evI prakriyA che ke jene anya mAnavInA jIvananA anta sAthe ja Avavo joIe.--A temanuM kathana huM haMmezAM yAda kara rahyo chuM. jyAre A prakriyA aTake che tyAre, ApaNe game teTalA moTA sthAna upara pratiSThita hoIe athavA to ApaNe tyAM game teTaluM dhanasaMcaya thayA karate hai:ya to paNa, ApaNA vikAsa aTakI ja jAya che. mArA anubhavanA pariNAme huM e paNa manavA lAgyo chuM ke mAnavI mAnasanI guNavattAnuM ziddhAnta karatAM vadhAre mahatva che. ane mahAna vicAro bhalene magajamAMthI pedA thatA hoya to paNa, te vicAronuM hRdaya sAthe anusaMdhAna hAvuM joIe, buddhinA samarthana vinAnI bhAvukatA lAgaNIveDAmAM, vevalApaNAmAM pariName e saMbhavita che, Ama chatAM paNa, anta:saMvedana vinAnA tarka vadhyuM nIvaDavAno eTalA ja saMbhava che. ata:saMvedana vinA koI paNa bAbata aMgenI samajaNa ApaNA dilamAM purepurI UtarI che ema kahI zakAya nahi. jo ApaNe kAMI paNa upayogI kArya sAdhavA IcchatA hoIe athavA to upayogI jIvana hAMAla karavA mAgatA hAIe no te mATe Antarika saMvAditAnI jarUra che, je ApaNe anta:saMvedana vinA prApta karI zakIe ja nahi. ApaNe ummaramAM AgaLa vadhatA jatA hoIe e daramiyAna, zArIrika svAsthya ane saMyogA anukULa hoya to mane lAge che ke, ANe kutuhulanI lAgaNI tema ja magajanuM samadhAraNa gumAvavA na joIe. AtmasaMtApa e bauddhika sthagitatAnuM mAtra bIjuM nAma che. ghaNA lako mane vAraMvAra prazna pUche mArI A umare huM kAma zI rIte karI zakuM chuM athavA to aneka pravRttiomAM ATalA badhA rasa zI rIte dAkhavI zakuM chuM? bIjo prazna, kharI rIte pahelA praznanA uttara che. tIvra ane vyApaka raso TakAvI rAkhavA ane have huM juvAna rahyo nathI e hakIkata viSe satata ciMtA karyAM karavAnI jagyAe jemAM te upayogI thaI zake tema heya evI pravRtttio sAthe saMlagna rahevuM e ja mAtra ghaDapaNa aMgenI sabhAnatA aTakAvavAnA upAya che. jema mRtyu ApaNA eka evA duzmana che ke jene ApaNe hAra ApI zakIe tema nathI tevI ja rIte vRddhatva eka evI bImArI che ke jene koI mAnavI TALI zake tema nathI. paNa jevI rIte bhI? loko pratyakSa mRtyunA bhAga banavA pahelAM manathI aneka vAra marI jatA hAya che tevI rIte Senility--vRddhatva - pariNamI zithila mAnasa Self centerednessnuM--kevaLa svalakSI paNa!ghaNIvAra pariNAma hAya che. jo ApaNe bInaaMgata evI saMskAralakSI bAbatomAM UMDo rasa keLavI zakIe ane upayogI pravRttio sAthe ApaNI jAtane otaprota banAvI zakIe, to pachI ApaNe keTalAM varSa jIvyA tenI koI gaNatarI karatA rahevAnI athavA te have keTalAM AchAM varSa ApaNe jIvavAnuM bAkI che tenA khyAlathI bhaDakatA rahevAnI koI jarUra nathI. e pahelAnA sarasa divasa mATe--good old days mATe--satata nisAsA nAkhatA rahevAnI jarUra nathI~e divase ke jyAre jeo e vakhate gharaDA hatA teo paNa temanA potAnA e pahelAnA sarasa divasa aMge nisAsA nAkhyA karatA hatA, je divase koI paNa saMyogamAM pAchA AvavAnA nathI e divaseAnuM raTaNa karyAM karavAnI koI jarUra ja nathI. kAraNa ke kALanI gatine koI pAchA pharavApaNu hotu nathI. jyorja santayAnAae kahyuM che tema Izvara paNa bhUtakALane bhuMsI zakatA nathI. to pachI, pahelA puruSa ekavacanane asmitAne dhIme dhIme khatama karatA kALanA ananta evA pravAhane svIkArI lIdhA sivAya ApaNA mATe bIjo koI vikalpa che ja nahi. Akhare A pahelA puruSamAM evI koI vizeSatA nathI--After all, nothing is so singular about this first person, jo ke ApaNA ahaMbhAvanA pariNAme A duniyA ApaNA mATe ja banAvelI che evuM ghamaMDa ApaNe sevatA hoIe chIe, ema chatAM A duniyA ApaNA mATe khAsa banAvelI nathI e hakIkata che. ApaNe A duniyAmAM vicaravAnuM zarU karyuM te pahelAM te hatI ane je ApaNI pAchaLa AMsu sAratA haze teo paNa vidAya thaI cukayA haze tyA bAda paNa A duniyA cAlatI rahevAnI che--AvI sabhAnatA, jo ke te prApta karavI ghaNI muzkela che ema chatAM paNa, mAnavIsamAja ane tenI AALapaMpALa viSe ane ApaNI jAta viSe jarA paNa nahi pramANapura:sara vicAratAM zikhavI zake tema che, AvI pramANabuddhimAMthI sAcI vinamratA, bauddhika pramANikatA, ane sense of humour-peAtAne paNa taTasthapaNe joI zake ane hasI zake evI vinedavRtti pedA thaI zake che. ApaNane je rIte bIjAo jue che te rIte nihALI zakIe to pahelA puruSanI vizeSatA eTalI badhI abhinivezajanaka athavA mukata cintananI avarodhaka nahi bane, AtmalakSI vinoda athavA hAsya ahaMne ogALI de che. mULa aMgrejI: zrI gaganavihArI la. mahetA anuvAdaka: paramAnaMda prArthanA dIna bhaMgI taNI hIna kuTiyA mahIM nivasatA namratAnA nidhi he! jAhnavI brahmaputrA taNAM jaLa vahe, sarita jamunA taNAM puNyagaharAM eha suMdara ahA dezamAM zodhavA 213 sau mathIe tane, spAya tuM thA! dIna 0 thAya mana mokaLAM, hradaya khullAM rahe, he hari, tAharI namratA de! bhUmi bhArata taNAM lokathI ekarasa thaI javA zakita mati jhaMkhanA de! dIna he prabhu! hAya tuM thAya che mAtra jyAM thaI, rahe nara- niradhAra cheka, mitra cAkara banI sevIe loka je tethI vikhUTA na paDIe, tuM dekha, dIna Atma balidAnanI mUrti thaIe ame divya mUrtimatI namratA - zA 84 jethI A bhUminuM thAya darzana subhaga ne vahe e prati premadhArA, dIna Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-19 paMDita sukhalAlajInI saMvedanazIlatAno eka preraka namune paMDita sukhalAlajInA vatana lImalI gAmanI nizALamAM tA. evI hatI, je Aje bhUMsAI gayA jevI che ane te zubha cihana 29-3-69 zanivAranA roja gujarAta rAjyanA paMcAyata ane che. bIjI keTalIka evI bAbate hatI, je mAnavatAne dIpAvatI. sahakAra khAtAnA pradhAna zrI ThAkorabhAI desAInA hAthe paMDitajInI ' emAMthI keTalIkano Aje lepa nahIM teya hAra thayelo dekhAya che. chabInuM anAvaraNa karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge lImalI Ava- jyAre bIjI keTalIka satyavRtio viksI paNa che. Ama navA vAne lImalInA bhAIoe paMDitajIne khUba Agraha karyo hato, yuganuM citra ekaMdara ane AkarSaka lAgyuM che. eTale AvuM citra paNa potAnI bahu nAjuka tabiyatane vicAra karIne paMDitajI tyAM pratyakSa nihALavAnuM mana mArA jevA jijJAsune thAya ja. jaI zakayA nahatA, paNa e prasaMgane dhyAnamAM laIne lImalInAM je vizvata mitro jhAlAvADamAMthI Ave che. ane AjakAla vatanI zrI anepacaMda rAjyapALa zAha jeo paMDitajInA sagapaNa tyAM cAlI rahelA kAmane ahevAla saMbhaLAve che te jANIne ghaNIsaMbaMdhamAM che ane sthAnika racanAtmaka kAryakara che ane lokasevA vAra romAMca anubhavuM chuM. mAtra lImalInI ja kyAM kahuM to eka pAchaLa tana, mana ane dhanane khUba bhega ApI rahyA che temane vAra tyAM kevA kaleza-kaMkAsa, koraTabAjI, UMcanIcanA bhAva ItyAdi saMbaMdhIne ane pitAnA gAmanA lokone anulakSIne paMDitajIe hatuM; ane gAmamAM jyAM dekhe tyAM ukaraDA ane gaMdavADa, vasavAyA eka patra lakhI mokalyA hatA. Aje 87 ke 88 varSanI ummare te zuM, paNa kaNabI, nADodA jevI komeDamAM paNa koI bhaNanAra nahIM; paMDitajI keTalA jAgRta ane saMvedanazIla che. ene prabuddha jIva- thoDAka vANiyA-brAhmANa ane garAsiyA bhaNe, paNa emAMya koI nanA vAcakone khyAla Ave e hetuthI te patra nIce pragaTa pUruM bhAgye ja bhaNe, ane koI kanyA te nizALamAM hoya ja nahIM. karavAmAM Ave che. paramAnaMda.. A mALakhuM atyAre sAva badalAI gayuM che. sAMbhaLuM chuM te pramANe sarinyuMja, Azrama roDa, amadAvAda-9 have gAmamAM pAkAM makAna paNa che. ane bIjA varNanI vAta to - tA. 22-3-69 ThIka che, paNa DheDha, vAgharI, bhaMgI, bharavADa_rabArI Adine paNa bhAIzrI anupacaMda, nizALamAM pUrI chUTa che. bhaNAvanAra brAhmaNane paNa e kAma karavAmAM praNAma, tamArA ane zrI kheDAjI Adine, ema badhA patra sUga eriArI gaI che. kanyAe paNa bhaNatI thaI che. A pheraphAra maLyA che. tamArA pitAmaha ane pitAnAM madhura smaraNa te che ja, je te nathI. ane A pheraphAramAM jamAnAnuM pratibiMba te che ja, vadhArAmAM tamArI bane phuImArI bhAbhIe je mArA jIvanamAM paNa vadhAre te gAMdhIjInI kaThora sAdhanA ane tapasyAnuM pratibiMba che. mamatA siMcI che ane paricaryA karI che, tenI suvAsa sadAya AvyA gAmamAM koraTabAjI, kaleza-kaMkAsa cAlatAM, paNa koi gAmamAM : kare che. A ApaNA kauTuMbika saMbaMdhanI vAta thaI, paNa ahIM e mAMduM paDayuM ke marI gayuM tyAre jANe kuTuMba hoya tema lagabhaga badhAM prastuta nathI. prastuta te bIjuM ja che. have te aMge. maLI jatAM. pAI-pAI mATe bhAIomAM paNa laDAI-jhaghaDA meM sAmAnya rIte mUrti, pheTa ke evAM bIjAM anAvaraNa yA joyA che, jemAM mAruM kuTuMba ane vaDIle paNa bAkAta nathI. paraMtu udadhATananA prasaMgamAM huM aMta:karaNathI rasa le te nathI, paNa lokonI eka addabhUta ramaraNa e che ke koI gAmamAM ke gAmanA pAdara sAmAnya ruci, navuM jANavAnI vRtti ane viziSTa pUrva-puruSe bhukhe na rahe ane na jAya enI saune kALajI rahetI. bAre tema ja vRddhajane pratyenI mamatA ke jijJAsA, enI huM kadI upekSA mAsa kutarAne roTalA, paMkhIone caNa, vaTemArguone rasadAvrata karatA paNa nathI. pUjya gAMdhIjI jevA viziSTa purUnI jIvanakathA evAM evAM pAramArthika kAme AkhuM gAma maLIne hoMzathI karatA vAMce ke emanA puruSArtha vize jANe, tema ja emanI pratyakSa prApya ane kRtakRtyatA lekhatA. mAMrA, dArU ItyAdine to praveza ja na kRtine* nihALe, to ghaNIvAra lokone emAMthI navo ullAsa pragaTe hato. vacce pIThuM sthapAyAnI vAta jANelI, paNa have te e nahIM che, ane koI koI vAra enAMthI ekAda jaNamAM paNa saddharmanuM hoya. ane upara jaNAvela kepakArI kAmamAM paNa oTa nathI bIja-rovAnuM bIja ropAI paNa jAya che. AthI ja ApaNe viziSTa AvI ema sAMbhaLuM chuM, tema ja tamAma varNa ane jJAtinA loko ekaMdara ThIka ThIka pagabhara ane sukhI che ema paNa sAMbhaLuM chuM, puruSone pUjatA AvyA chIe. paraMtu huM mArI potAnI maryAdA tyAre A navA yuganA citra pratye savizeSa Adara Upaje che. paNuM chuM. bahAranA jANe te karatAM mArI aMgata jANavAnI rIta A te sAmAnya vAta thaI. tamArA badhAne mArA pratye ATale judI che. te daSTie mane potAne mArA pheTAnuM pradarzana kyAreya badhe rAbhAva, enuM mUlya, je huM samajato houM te, ghaNuM che. mahattvanuM lAgyuM ja nathI. A mArA saMkocanI kathA thaI. je navI peDhIe mane joyo ja nathI, ane je peDhIene huM jANato paNa huM tyAM janmasthAnamAM AvI nathI zakatA e te prakR ja nathI, enA vacce AvuM AkarSaNa che. enA mULamAM bIjuM je kAMI hoya te che, paNa bhAratIya saMskRtine AtmA rahela che, ane tinI parAdhInatA ane vRddhatvane kAraNe. chatAM lagabhaga pAMsaTha e AtmAnuM teja A yugamAM jeTaluM gAMdhIjIe pragaTAvyuM che, varasathI chUTI gayela janmabhUmine paricaya AjanA navA saMgamAM eTaluM bIjA koI eka kayAreya pragaTAvyuM hoya, ema huM nathI karavAnuM mana thAya e saha ja che. mAtA ane janmabhUminuM sthAna jANatA. tethI A prasaMge tame sahRdaya bhAIe gAMdhIjInI purasvargathI paNa caMDiyAnuM manAyuM che, emAM vAstavikatA che. AjanA pArthane gAmamAM sAkAra karavAno prayatna karo ema huM IcchuM chuM. navA saMgomAM je grAmajIvana ane prajAjIvanamAM navatA AvI tyAMnI nizALanA AcArya ane sarapaMca, e bannene huM che, tene pratyakSA paricaya sAdhavAnuM mana che ja, paNa e manoratha juduM nathI lakhato. te phaLe tyAre khare. - have tamane saMbaMdhI mAre ekAda vAkayamAM kAMIka kahevAnuM rahe che meM lImalI ane e vakhatamAM suparicita gAmaDAMo, kasabAe, te. tame arthAta tamAruM kuTuMba judI judI paristhitimAMthI pasAra thatAM thatAM Aje jyAM, jevI rIte UbhA che, temAMthI tamane ochAmAM ane zaheronI je bAhya-AMtara sthiti joyelI, emAM aneka cIjo ochuM eka bhAIne-maLelI Arthika sagavaDa ane sI. ena. vidyAvihAra jevI saMsthAmAMthI prApta thayela saMskAra, e badhAMne * pratyakSa prApya kRtithI gAMdhIjInA aprakAzita patra, yaravaDA caka lokakalyANakAryamAM yathAzakita vAparavAne vicAra Ave che, ane jevI emaNe banAvelI vastuo je saMgrahasthAnamAM saMgrahAyelI che e dizAmAM kAma kare che e jANuM chuM tyArathI mane eka jAtane te abhipreta che. AnaMda thaze che. sukhalAla Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-19 265 prabuddha jIvana prakIrNa nedha A aMka sAthe "prabuddha jIvana 30 varSa pUrAM kare che prabuddha jIvana'nA vAcako e jANIne AnaMda anubhavaze ke prastuta aMka sAthe "prabuddha jIvana' 30 varSa pUrAM kare che. koI paNa sAmayika mATe 30 varSa jeTalI lAMbI kArakirdI gauravaprada gaNAya. prabuddha jIvane Aja sudhImAM nAnI moTI aneka vyakitaonI cAhanA meLavI che. te 31 mA varSamAM praveza kare tyAre prabuddha jIvana aMge potAnI zubhecchAnA udgAre lakhI mekale ane tenA bhAvI vikAsa aMge salAha sUcane paNa lakhI jaNAve tevI A cAhakone vinaya prArthanA che. Plain Living and High Thinking: sAduM jIvana ane urdhva ciMtana surendranagarathI zrI lalita zAha potAnA eka patramAM zrI ke. ema panIkare lakhelA "dhI sTeTa enDa dhI siTijhana' nAmanA pustakamAMthI nIcene aMgrejI phakaro lakhI mokale che ane tenI vizada chaNAvaTa mAMge che: "No one is likely to deny the importance of physical welfare, improved conditions of living and the hundred other things resulting from material prosperity, in the make up of civilisation. Simple living and high thinking is nothing but the cscapist cry of a porertystricken people who like to delude themselves that though poor they are superior in mind." anuvAda: "AjanI sabhyatAnI sajAvaTamAM, Arthika utkarSa dvArA pariNamatI zArIrika sukhAkArI, mAnavI jIvanamAM vadhI rahelI sahuliyata ane bIjI seMkaDo bAbatanuM mahattva Aje koI paNa mAnavI InakArI zake tema nathI. "sAduM jIvana ane urdhva cittana' e evA dAridrayapIDita lokonuM vAstavikatAno DhAMkapIchoDo karatuM-sUtra che ke je loko potA vipe chalanApUrvaka evI zekhI karatA hoya che ke jo ke pote bAhya daSTie garIba che ema chatAM AMtarika daSTie anya loko karatAM ghaNA caDiyAtA che." prastuta sUtrane AgaLa dharIne aMgata jIvanamAM bIjI rIte nAsIpAsa thayelA ane e kAraNe dAridratAne varelA mAnavIe uparanA avataraNamAM jaNAvyuM che tevI kadAca zekhI karatA hoya ema banavAjoga che, ema chatAM paNa, prastuta sUtranuM have eTaluM ja mUlya rahyuM che ema kahevuM ke vicAravuM barAbara nathI. vastuta: A sUtranuM mahatva kALanirapekSA che ane mAnavI jIvananA antastatvane , UMDANathI sparze che. Plain living and high thinking "sAduM jIvana : urdhvacintana e sUtra te A baMnene paraspara anivArya jevo saMbaMdha sUcavavA mATe racAyuM che. bhogapabhogathI bhareluM jIvana e, sAduM jIvana na kahevAya ane evA jIvana sAthe udgha cittanane koI meLa nathI--A eka mAnavI jIvananAM cAlu anubhava uparathI tAraveluM tathya che. vijJAnavikAsanA kAraNe mAnavInA jIvanamAM, sukha-sagavaDone khUba vadhAro thaI rahela che ane pahelAM sahaja prApta nahotI tevI aneka sukha-sagavaDo sAmAnya mAnavIne Aje sulabha banI che ane e rIte sAdA jIvananA svarUpamAM-sAdA jIvananI kalpanAmAM-pheraphAra thato rahyo che, gaI kAle je jIvananI anivArya jarUriyAta gaNAtI nahotI te Aje jANe ke jIvananI anivArya jarUriyAtanuM rUpa dhAraNa karI rahela che. Ama chatAM paNa jema garIba ane dhanikanA bheda mAnava samAjamAM thAyI che tema sAdA jIvana ane vaibhavapUrNa jIvanane bheda paNa sthAyI rahevAne che. sAdhanAnI vipulatAnA abhAve anivArya banatuM sAduM jIvana ahiM khAsa prastuta nathI. paNa sAdhananI vipulatA sahajaprApta hoya ema chatAM paNa urdhvacintanane lakSamAM rAkhIne, jemAM vipula bhogapabhegane avakAza na hoya, evuM sAduM jIvana ahiM vivAita che. A hetuthI ja dhana-saMpatti hovA chatAM vivekI mahAnubhAvo sAdA jIvanane svIkAra karatA jovAmAM Ave che. urdhva cintana mATe antarmukhatA ane higher values of life-jIvananA ucattara mUlya-no svIkAra apekSita che ane vaibhavalakSI mAnavI mATe antarmukhatA bhAgye ja zakaya hoya che. A uparathI e phalita thAya che ke koI paNa sAmAjika paristhitimAM urdhva citana mATe sAduM jIvana apekSita che, Avazyaka che. sAthe sAthe ApaNA e anubhava tarapha paNa dhyAna kheMcavAnI jarUra che ke paristhitivazAta koI mANasa garIba hoya ema chatAM dharmaparAyaNa hoya che, aMgata cittanamAM ane jIvananI guNavattAmAM te sAmAnya loko karatAM ghaNo caDiyAta hoya che. jaina kathAmAM puNIyA zrAvakanI kathA jANItI che. A zrAvaka pati-patnI puNIe banAvIne jIvana-nirvAha karatAM hatAM, ema chatAM, atyanta dharmaparAyaNa ane svasaMtuSTa hatA, Plain Living and High thinking namunArUpa hatA. bIjuM e paNa ApaNA anubhavano viSaya che ke mAtra udgha cintana ja nahi paNa urdhva jIvana akhatyAra karavA mATe dhanadolatane tyAga karIne mAnavI svecchAe garIbI svIkAre che, saMnyAsa dhAraNa kare che. saMnyAsanI-saMsAratyAganI bhAvanA pAchaLa paNa A ja tatva A ja vicAra-rahela che. purInA zaMkarAcAryuM karelI aspRzyatA-samarthaka ghoSaNA 29mI mArcanA roja paTaNA khAte bharAyelA bIjA vizva hindu dharma saMmelanamAM upasthita thayelA jagannAtha purInA zaMkarAcArye jaNAvyuM ke, "aspRzyatA e hindu dharmane eka pAyAne siddhAnta che ane rAjayane kaI paNa kAyado hinduone asapRzyatAne vaLagI rahetA ane tadanusAra vartatA aTakAvI zake nahi." zrImad zaMkArAcAryanuM A coMkAvanArU vidhAna sAMbhaLIne keTalIka yuvAne ceMkI UThayA hatA ane temaNe te sAme ugra virodha raju karyo hato ane zaMkarAcAryane gherI vaLyA hatA ane saMmelananI vyavasthA lagabhaga tUTI paDI hatI. A ghaTanAe dezabharamAM khAsa karIne hindu samAjamAM atyanta ugra khaLabhaLATa pedA karyo che. lokasabhAmAMnI tAjetaranI beThakamAM paNa zaMkarAcAryanA prasatuta vidhAna ane vartana sAme ugra rApabharI carcA karavAmAM AvI hatI. A carcAne anulakSIne AgaLanA gRhakhAtAnA pradhAna zrI gulajhArIlAla naMdAe chApogA eka nivedanamAM jaNAvyuM che ke, "kasabhAnI A bAbatane lagatI carcA jayAre cAlI rahI hatI ane lokasabhAnA badhA pakSa taraphathI purInA zaMkarAcAryanA amuka udgAro upara repa ane prakopanI jhaDI varasI rahI hatI tyAre meM je tIvra vyathA ane zarama anubhavI te huM zabdomAM vyakata karI zakato nathI. zaMkarAcArya hindu samAjanA eka vibhAganA pratinidhimAM che. A rIte lokonA apamAna ane upahAsane pAtra banIne temaNe aneka hinduonA svamAna ane komaLa lAgaNIone bhAre hAni pahoMcADI che, bhAre dhakako lagADo. che. dharmazAstranA oThA nIce dhAraNa karAyeluM zaMkarAcAryanuM A kaTTara valaNa dezanA kAyadAone nahivata karI zake tema che ja nahi. dharmathe saMbaMdhamAM paNa jaNAvavAnuM ke tenA aneka rIte arthaghaTana Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16 -19 thaI zake che ane dharmagathe paNa aneka koTi ane kathAnA che." aspRzyatA haju ApaNA dezamAMthI taddana nAbUda thaI nathI. ema chatAM dhIme dhIme cAre bAjue adazya thaI rahI che ane aspRzya UMce AvI rahyA che-A hakIkata che. Ama chatAM paNa AvA buddhijaDa ane dharmajhanUnI zaMkarAcAryo haju ApaNe tyAM vidyamAna che e ApaNI eka moTI zarama ane kamanasIbI che. A jAtanA valaNe hajAro aspRzyone hindudharma choDAvIne bauddhadharma tarapha vALyA che ane zaMkarAcArye aspRzyatA-samarthaka je kaTTara valaNa raju karyuM che te valaNa kAyama raheze te bAkI rahelA aspRzya paNa pitAnA anya jAtibaMdhuo mAphaka bauddhadharma tarapha DhaLatA jaze emAM koI zaka nathI. teo bauddhadharma aMgIkAra kare tene vAMdho nathI, paNa tenuM ADakatarUM pariNAma temane hindudharmanA kaTTara virodhI banAvavAmAM Ave che, je hindusamAja mATe bhAre khataranAka che. ema na samajatA ke AvA zaMkarAcArya dezamAM eka mAtra che. AvA pracchanana zaMkarAcAryo ane junavANI manedazAne pitA ane paMpALatA dharmAcAryo dezamAM aneka che. AvA zaMkarAcAryo ane dharmAcAryo dezane kevuM nukasAna karI rahela che tene A uparathI khyAla Avaze. AvA zaMkarAcAryo ane dharmAcAryothI bhagavAna ApaNane bacAve ! rASTragIta jana gaNa mananuM purInA zaMkarAcAryuM kareluM apamAna uparokata saMmelana puruM thatAM jayAre 'janagaNamana' thI zarU thatuM rASTragIta kanyAoe gAvAnuM zarU karyuM tyAre A mahAnubhAva zaMkarAcAryuM te sAme virodha uThAvyo hato ane mAIkrophonane kabajo laI ApaNuM kharuM rASTragIta A nathI, paNa vademAtarama che, jana gaNa mana' te varSo pahelAM lakattA AvelA prinsa opha velazane AvakAra' ApavAnA hetuthI ravIndranAthanuM raceluM gIta che. AvuM gIta rASTragIta hoI na ja zake." ema jaNAvyuM hatuM ane "vandamAtama' gAvAnI temaNe ceSTA karI hatI. sarvasvIkRta rASTragItanuM A rIte apamAna thatuM joIne zrotAvarga khUba ja uzkerAI gayo hato ane temanI upara dhasI gayA hatA ane e dhasArAmAMthI temanA bhakatajo temane choDAvI ne mAMDamAMDa bahAra laI jaI zakayA hatA. A "jana gaNa mana' nI racanAne ane prinsa oNpha velsanA klakattA khAte kahevAtA Agamanane koI saMbaMdha che ke kema te viSe spaSTatA karate eka patra tA. 9-4-69 nA TAImsa oNpha InDiyAmAM pragaTa karavAmAM AvyuM che. tenA upayogI bhAgane anuvAda nIce mujaba che: A saMdarbhamAM bhArata sarakAranA prakAzana khAtA taraphathI pragaTa thayela Our National Songs--ApaNAM rASTrIya gIta-mAMthI prastuta ane pUrI spaSTatA karate phakaro huM udhRta karuM chuM. "A jana gaNa mana... gItane mahAtmA gAMdhIe mAtra eka sAdA gIta tarIke nahi paNa eka bhakitapUrNa bhajana tarIke varNavyuM che. A gIta 1911 nI Disembara mAsanI 11 mI tArIkhe kalakattA khAte bharAyelA kAgesanA adhivezananA bIje divase sauthI pahelAM gavAyuM hatuM. pahelA divase, sAmAnya prANAlI mujaba "vandamAtarama" gavAyuM hatuM. "bhArata bhAgyavidhAtA,' 'janagaNamana adhinAyaka' 'cira sArathi vagere vize paNa A gItamAM kone anulakSIne vaparAyAM che e vizene. zarU zarUne vAdavivAda, jo ke kazA pariNAma vinAne ema chatAM, kharekhara kamanasIba hato. e vakhate ema paNa pratipAdita karavAmAM AvyuM hatuM ke "e vakhate eTale ke 1911 nI sAlamAM pAMcamA je bhAratanI mulAkAte AvelA temane uddezIne A badhAM vizeSaNo vAparavAmAM AvyAM hatAM. kavivara TAgorane pitAne A prakAranA pIlA arthaghaTana sAme jAhera janatAne cetavavAnI pharaja paDI hatI. temaNe A bAbatane anulakSIne jaNAveluM ke, "mAnavajAtanA ananya ItihAsanA asaMkhya yugamAM pravAsa karI rahelA yAtrikone doranAra cirasArathi tarIke jarja cethA ke je pAMcamAnA guNagAna karavA jeTalI bhayaMkara bevakuphI AcaravAnI mArAmAM zakayatA jee ka5tA hoya temane javAba ApavAnI darakAra sarakhI kare che te mAruM pitAnuM ja apamAna karavA barAbara lekhAya." subhASacaMdra bojha nI AjhAda bhArata sarakAre A gItane hindI anuvAda karyo hato ane A navA rUpAntarane rASTrIya gIta - nezanala enthama * tarIke apanAvyuM hatuM. temaNe evI noMdha paNa karI che ke A "jya' nA laya vALuM TAgeranuM gIta ApaNuM nezanala enthama banI cUkayuM che." aspRzyatA nivAraNa sAme jehAda svarUpane virodha dAkhavIne pUrInA zaMkarAcAryuM jema dhArmika jaDatA ane samayaanabhijJatA 'dAkhavI che tema A 'jana gaNa mana'ne virodha karIne temaNe vastusthitinuM ajJAna ane bauddhika jaDatA pradarzita karI che. A banne ghaTanA kamanasIba ane bheLA lokone bharamAvanArI che. pUraka nedha: tA. 9-3-69 nA janmabhUminA pratinidhi samakSa dilhI khAtethI purInA zaMkarAcArye eka lAMbe khulAse karatAM jaNAvyuM che ke "harijana saMDAsamAM ja hoya te saMDAsa sApha karavA mATe paNa mArI taiyArI che, paraMtu e saMDAsa sApha karyA pachI huM jo snAna karavAno nirNaya karyuM te koIe te sAme vAMdho uThAva joIe nahi." ane AgaLa belatAM temaNe jaNAvyuM che ke "huM te purImAM ane dilhImAM harijane mATe eka eka haispiTala bAMdhavA dhAruM chuM. A pejanA saMbaMdhamAM mane anumodana ApanArA sAthe meM carcA karI che ane TUMka samayamAM hospiTala taiyAra thaI jaze." paNa Ama kahIne pachI teo umere che ke, "A badhuM chatAM huM aspRzyatAmAM khasusa mAnuM chuM ane hindu zAstramAtra nivivAda rIte koI ne koI prakAranI aspRzyatAnI himAyata kare ja che." zaMkarAcAryanA A zabdothI rakhene koI bharamAya. zaMkarAcArya bhalene saMDAsa ane te paNa harijananA, sApha karavAnI vAta bhale kare, paNa e vicArane amala karI batAve tyAre kharA. zaMkarAcArya saMDAsa sApha karaze tyAre te sUrya pUrva badale pazcimamAM ugya haze. ane zaMkarAcAryanA hAthe harijane mATe hospiTale paNa baMdhAya tyAre kharA. paNa A badhI vAta karIne paitAnA aspRzyatAne lagate kakako kharA ja che ema teo makkamapaNe kahe che ane e rIte teo potAnuM asalI rUpe pragaTa kare che ane te sAme ja ApaNe sakhta virodha che. ' janagaNamana" vize paNa e ja nivedanamAM zaMkarAcArye keTaluMka pheravI toLyuM hoya ema lAge che. Ama chatAM temAM paNa "janagaNamana" sAmenA pitAnA virodhane temaNe e gIta pAMcamAM jyorjane (paTaNAnI sabhAmAM prInsa oNpha velsa ne temaNe ullekha karyo hato) Adara karavA mATe kavivara TAgere raceluM hatuM evA vidhAna upara AdhArita che. A vidhAna raho asatya che ke vo upara ApelA vivecana uparathI vAcakone pUrepUruM spaSTa thaze. muMbaImAM A vakhate ujavAyalI badhA phirakAnI mahAvIra jyantI mubaI khAte jaina samAjanA badhA phirakAnA AgevAne ekaThA maLIne mahAvIra jyanI ujave che ane temAM badhA phirakAnA sAdhu, sAdhvIo, zrAvake ane zrAvikA bhAga le che. A vakhate ujavAyalI mahAvIra jyantImAM zve. mU. samAjanA sAdhuo tathA sAdhvIo upasthita thayAM nahotAM. jaina samAja ekatAnI dizAe AgaLa vadhatuM jAya che, jayAre temanI A vakhatanI mahAvIra jyatImAM gerahAjarI ekatAnI dizAe pIchehaTha Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-69 ' prabuddha jIvana 227 jevuM lAgyuM. temane AmaMtraNa ApavAmAM AveluM ema chatAM gaNAya ane te paNa kazA vaLatara vinA maLe te te kalpanAnI, te varganA koI sAdhu-sAdhvIe kema bhAga na lIdhe enuM kAraNa bahAranI bAbata che. A mATe jaina samAja zreya samajAyuM nahi. haMmezAnI -pzI raheze. A vakhatanI jayatImAM koI mahAnubhAvanI pramukhasthAne kalAguru ravizaMkara ma. rAvaLane hArdika abhinaMdana nimaNuka karavAmAM AvI nahotI. jayAre atithivizeSa tarIke be 1968-69 varSa daramiyAna pragaTa thayela sAhityamAMnA mahAnubhAvone nimaMtraNa ApavAmAM AvyA hatA. eka jaina . 'jIvanacaritra vibhAgamAM, gujarAtanA kaLAguru zrI ravizaMkara mahAzaMkara muM. samAjanA AgevAna ane vidvAna zeTha zrI. amRtalAla kALI- rAvaLanAM 'kumAra'mAM keTalAka samayathI pragaTa thaI rahelAM 'jIvanadAsa ane bIjA mahArASTra sarakAranA mahesUla khAtAnA pradhAna paTanAM smRticitromAMthI prAraMbhanA amuka prakaraNe saMgrahita zrI. bALAsAheba desAI. AvA prasaMge atithi vizeSa tarIke ke pramukha thaIne 'AtmakathAnaka khaMDa-1" nA nAmathI prasiddha thayela che tene tarIke amRtalAlabhAInI gyatA saMbaMdhe koIne kazuM kahevAnuM hoya zreSTha jIvanacaritra tarIke lekhIne temane rU. 1000 nuM gujarAta nahi, paNa zrI bALAsAheba desAInI pasaMdagI karatI vakhate temanI sarakAra taraphathI pAritoSika ApavAnI jAherAta karavAmAM AvI che. maghapriyatA, zivasenAnA ugama sAthe temane kahevAto saMbaMdha A mATe zrI ravibhAIne ApaNA sarvanA hArdika abhinaMdana ghaTe che -A badhuM ApaNe vicAravAnuM kharuM ke nahi? ane AvI jayantI che. A lekhamALAnAM Aja sudhImAM 43 prakaraNe pragaTa thayAM che. - prasaMge game tevo paNa koI eka pradhAna te have ja joIe e zuM ane ema chatAM 'kumAra'nA vAcake A jIvanakathA eka sarakhA Avazyaka che? bIjA prasaMge game tene game te sthAna zobhAvavA rasathI vAMcI che. AnuM kAraNa ravibhAInuM nirmaLa jIvana, temanuM saraLa mATe lAvavAmAM Ave te cAle, paNa mahAvIra jayaMtI jevA prasaMge ane vinamra nirUpaNa ane jIvananA nAnA prasaMgene hRdayaMgama vyakitanI dhanikatA athavA te sattA-pratiSTA nahi paNa tenI banAvavAnI temane varelI kaLA che. A kathAmAM lekhakanA udAtta vidvattAne, zIlasaMpannatAne, jIvananI pavitratAne ja savizeSa- vyakitatvanuM ApaNane abhinava darzana thAya che ane kaThaNa saMyogane mahatva ApavuM ghaTe. mahAvIra jayantInuM Ayojana vyApArI dhoraNe pAra karatI temanI apUrva kalAsAdhanA ApaNane pratyakSa thAya che. nahi paNa guNavattAnA dhoraNe ja vicAravuM ghaTe. sAdhAraNa citrakArone saMbaMdha pachI sAthe hoya che; ravibhAIne bhArata jaina mahAmaMDaLanA kAryAlayanuM udghATana saMbaMdha mAtra pachI sAthe nahi paNa lekhinI sAthe paNa che. temanuM prabuddha jIvananA gatAMkamAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM te jIvana ekAMgI citrakAranuM nathI, paNa jIvananA aneka pAsAone mujaba koTamAM hanamena sarkalanI eka bAjue Avela sAha sparzatA eka sahRdaya citakanuM che. ApaNe IcchIe ke temanI zreyAMzaprasAdanI jUnI ophisanA vibhAgamAM bhArata jaina mahAmaMDaLa, bhaga- A lekhanakSamatA TakI rahe ane A temanuM Alekhana-A temanI vAna mahAvIra kalyANa kendra ane bhagavAna mahAvIranI 2500mI nirvANa smaraNayAtrA-jIvananA koI najIkanA tabakake na aTakatAM adyatana zatAbdi samitinI saMyukata kAryAlayanuM zeTha karaturabhAI lAlabhAInA tabakkA sudhI laMbAtI rahe. zubhahasate mArca mAsanI navamI tArIkhe savAranA sADA daza vAgye atithi vizeSa' viSe udghATana karavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhamAM upara jaNAvela traNe saMsthAo Aje je te samAraMbhamAM koI vyakitavizeSa pramukhasthAna sAthe gADhapaNe joDAyelA zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe traNe zobhAve che to anya koI vyakitavizeSanuM atithi vizeSa tarIke saMsthAnA kAryakSetranI TUMkAmAM samajUtI ApI ane zreyAMsaprasAdanI bahumAna karavAmAM Ave che. AvI atithi vizeSanI sarvamAnya banelI -udAratAthI AvuM saMyukata kAryAlaya nirmANa thaI zakavA badala UDe AnaMda prathAnuM mULa zuM tene vicAra karatA ema lAge che ke, jyAre koI pradarzita karyo ane zAtiprasAdajIno AbhAra mAnyo. A prasaMge paNa jAhera saMsthA taraphathI bhejanasamAraMbha yojavAmAM AvyuM hoya A traNe pravRttio sAthe joDAyelA keTalAka AgevAna gRhastho ane A prasaMge aneka atithione nimaMtraNa ApavAmAM AvyAM upasthita thayA hatA. temAMnA keTalAke zeTha karaturabhAInA anurodhathI hoya tyAre koI eka vyakitavizeSanuM viziSTa rIte bahumAna karavA A prasaMge potAnA vicAro rajU kyAM hatA ane sau koIe jainene mATe tene atithi vizeSa tarIke nimaMtraNa ApavAnuM vicAravAmAM judA pADatA kAraNone - khAsa karIne jaina tIrthone lagatA AvyuM hoya ane e rIte A paraMparAnI zarUAta thaI hoya ane jhaghaDAone-ullekha karyo hato ane ene jema bane tema jalTi bhojana samAraMbha ane atithi vizeSa e paraspara saMvAdI hoIne ukela lAvavA samIpastha AgevAnone anurodha karyo hato. AvI paraMparAmAM susaMgata lAgI hoya ema banavA joga che. paNa * tyAra bAda zrI zreyAMzaprasAda jaine prasaMgocita vivecana karyuM pachI te jemAM bhejanasamAraMbha jevuM kazuM ja na hoya tevAM jAhera hatuM. A zubha avasara upara pramukhasthAne birAjelA zeTha kasturabhAI : samAraMbhe athavA prasaMgemAM paNa jyAre eka sAthe be vizeSa traNe saMsthAnI kAryavAhI vize tema ja jaina samAjanI ekatA viSe vyakitaone AgaLa dharavI hoya tyAre ekane pramukha banAvavAnI mArgadarzaka evAM pitAnAM mALe rajU karaze. evI upasthita ane anyane atithi vizepa banAvavAnI prathA cAlu thaI che. sAmAnya kAryakaronI apekSA hatI, paNa zeTha kasturabhAIe te prAraMbhathI mAna-sanmAnanA ke saMmelana-udghATananA prasaMgee A prathA evI mauna dhAraNa kareluM tene vaLagI rahIne, evuM kazuM vivecana na karatAM, behudI lAgatI nathI, paNa kadi kadi evAM paNa saMmelano hoya che bhagavAna mahAvIranI chabI samakSa mukAyelI dIvInI pAMca zikhAo dA. ta. mahAvIra jayaMtinI ujavaNI-AvA prasaMge koI eka . pragaTAvIne prastuta kAryAlayanuM udghATana thayAnuM sUcavyuM hatuM. vyakitane pramukha banAvavAmAM Ave che te barobara che, kAraNa ke upara jaNAvyuM te mujaba traNe saMsthAnuM ekatra kAryAlaya A AvA saMmelananA saMcAlana mATe koI eka pramukhanI jarUra hoya che rIte UbhuM thaI zakayuM te jemanA dilamAM jaina samAjanI ekatAnI che, paNa AvA prasaMge anya koI vyakitane atithi vizeSa tarIke paNa tamAranA che, darda che, tevA mArI jevA aneka mATe atyaMta bolAvavAmAM Ave che, besADavAmAM Ave che, tene zuM artha ke AvakArayogya utsAhapreraka ghaTanA che. ekatAnI sAdhanAnI dizAe aucitya che te mArA samajavAmAM AvatuM nathI. A eka ati mahatvanuM prasthAna che. AjanA vakhatamAM muMbaInA A te ApaNe thoDI tAtvika carcA karI. atithi vizepa vize vizeSa AvA madhyavartI sthaLe AvI jagyA maLavI te lagabhaga azakaya je carcA AgaLa calAvatAM jaNAvavAnuM prApta thAya che ke Aja kAla Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana tA. 16-4-69" 268 have eka ja atithi vizeSathI cAlatuM nathI. jarUriyAta pramANe ekathI dhAraNA mujaba saphaLa banelI vasatata vyAkhyAnamALA vadhAre vyakitaone atithi vizeSa tarIke bolAvavAmAM ane besADavAmAM Ave che. ane temAM vaLI amuka eka vyakitane mukhya - zrI muMbai jaina yuvaka saMgha dvArA eprila mAsanI tA. 8, mahemAna banAvavAmAM Ave che. 9, 10, 11 nA roja ema cAra divasa mATe tAtA oDiToriyamamAM AthI AgaLa vadhIne, tAjetaramAM bharAyelA eka udghATana yojAyelI 'vasa vyAkhyAnamALAne kAryakrama dhAraNA mujaba saphaLa samAraMbhamAM rAbetA mujaba pramukha te sadbhAgye eka ja hatA, thayo hato. muMbainA koTa vibhAgamAM varSanA prathamArdha daramiyAna A. paNa svAgata pramukha be hatA, atithi vizeSa pAMca hatA ane prakAranI vyAkhyAnamALA japAne aMkAi jaina yuvaka sAMdhano sau saMsthAnA judA judA vibhAganA udghATako cha hatI. A badhuM prathama prayoga hato. aThavADiyAnA cAlu divaramAM sAMjanA samaye maMDaLanI potAnA pramukha, upa-pramukha ane be maMtrIe uparAMta.' zretAo pUratI saMkhyAmAM Avaze ke kema te viSe manamAM anizcitatA ane dareka atithi vizeSa ane udghATakane bolavAnI taka te hatI. sadbhAgye cAre divasa zretAonI hAjarIthI tAtA oDiToApavI ja joIe, eTale baporanA 3-30 vAgye zarU thayela riyamanuM sabhAgRha bharAyaluM rahyuM hatuM. dAkhyAna paNa eka sarakhA A udaghATana samAraMbha sAMjanA (alabatta bIjA divasanI ucca kakSAnAM raju thayAM hatAM. saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI savAranA nahi) sAta vAgye pUro thayo hato. A meLAvaDAmAM zAhe A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna mukhya pravakatAnI AgaLa zrotAo yA prekSako te AvyA ane gayA, ughATako paNa tema ja pAchaLa pitAnA mitAhArI chatAM sacoTa vakatavya vaDe zebhAvyuM AvyA ane gayA, atithi vize TheTha sudhI, beThA hatA ke nahi hatuM. pahelA traNa divasanI sabhAne sau. sulocanAbahena trivedInA tenI pAkI khabara nathI, paNa pramukha mahAzayane meLAvaDAnA aMta prArthanA gIta vaDe prAraMbha thayo hato. cothA divasanI sabhAmAM sI. sudhI besIne rAtmAnanuM pUruM vaLatara cukavavuM ja paDayuM hatuM. temanAM guNavattAbahena praraMbhamAM ' rAta , zrI nArAyaNata, pururAma pratye ApaNA sarvanI hArdika hamadardI he! guru tU' gAyuM hatuM ane attamAM 'jana mana gaNa rASTrIya gIta '' A AlocanAne Azaya e vastusthiti tarapha dhyAna khecavAno gavarAvyuM hatuM. che ke ApaNA sAmAjika samAraMbhanA A prakAranAM ayojanAmAM pahelA divasanA vyAkhyAtA hatA gujarAtanA rAjyapAlazrImana aucityano ane pramANane bhAre bhaMga thaI rahyo che. dAna meLa nArAyANa. teo temanAM patnI sau. madAlasAbahena sAthe upasthita vavAnI adhIrAImAM game teTalI vyakitanuM game te AkAramAM thayAM hatAM. temaNe gAMdhI vicaratattva bahu sundara ane vyavasthita sanmAna karavAne ravaiyo ApaNA mATe jarA paNa zobhApada nathI. rIte hindImAM rajU karyuM hatuM. bIjA divasanA vyAkhyAtA prajA seziyAA bAbatamAM vizeSa vicAra karavAnI ane viveka keLavavAnI khUba ja lisTa pArTInA netA zrI nAtha hai hatI. temaNe potAnI joradAra vANI jarUra che. cAra caMdrazekharamAMthI morArajIbhAI sAthe athaDAmaNamAM AvelA vaDe zrotA samudAyane mugdha karyo hato. temaNe rASTrIya bhAvAtmaka , . ekatAnA saMdarbhamAM gAMdhIjInAM pramukha mAgone aMgrejI bhASAmAM! rAMdrazekhara koNa che? rajU karyA hatAM. trIjA divase prastuta vyAkhyAnamALA mATe kalakattAthI bhAratanA namaMDaLamAM camakatA caMdrazekhara kula 4 che. temAMnA khAsa AvelA zrI sudhAMzu dAsaguptAnuM vyAkhyAna hanuM rASTrIya bhAvItraNa dakSiNa bhAratanA che. eka khagoLavettA caMdrazekhara, bIjA tmaka ektA upara. zrI sudhAMzu dAsa guptA kalakattAnI lA kaeNlejanI saMtatiniyAmaka caMdrazekhara je AjanA kendrastha pradhAnamaMDaLamAM che prAdhyApaka ane tyAMnA iSpa vamenTa TrasTanA DepyuTI sekreTarI che. ane trIjA ThekaThekANe pharIne Aje pote sthApelA alaga saMyukata muMbai bAjue A rIte temanuM AvavAnuM pahelI vAra banyuM che. samAjavAdI pakSamAM sthira thayelA keraLanA caMdrazekhara, A traNe temaNe rAjayabaMdhAraNanI bhUmikA upara pitAnA viSayanI aMgrejI cAMdrazekharane vaTAvI jAya evA A cethA cAMdrazekhara mULa uttara bhASAmAM prANavAna rajUAta karI hatI. cethA divase gAMdhIjI ane pradezanA baliyAnA vatanI che. temanI ummara 42 varSanI che. sarvodaya upara zrI jayuprakAza nArAyaNanuM hindImAM vyAkhyAna hatuM. rAjakIya vijJAna laIne ema. e. thayelA che ane dvitIyAdevI, temaNe potAnI vyAkhyAna daramiyAna gAMdhIjInA TrasTIzIpanA khyAla nAmanAM sannArI sAthe temaNe lagna karelA che. keMgresamAM 'yaMga upara ane grAmadAna ondolananA garbhamAM rahelA dezanI AmUla Takarsa'nA nAmathI oLakhAtA tephAnI juthamAM teo agrasthAne che." krAnti upara vistArathI vivecana karyuM hatuM. AvI rIte saphaLatAne 1962mAM te A rAjyasabhAmAM cUMTAyA hatA ane 1967mAM pAmelI A vasanta vyAkhyAnamALAe muMbaI jaina yuvaka saMghanI koMgresa pakSa taraphathI lokasabhAmAM cUMTAI AvelA kaTTara samAjavAdI Aja sudhInI kArakirdImAM eka navuM sImAcihna nirmANa karyuM hatuM sabhya che.. ane saMghanA bhAvi vikAsa aMge navI AzAo pedA karI hatI. paramAnaMda vasanA vyAkhyAnamALAnI pahelI sabhAmAM pravacana karatA gujarAtanA rAjyapAla zrImana nArAyaNa ane temanI ' ' bAjue anukrame zrI cImanalAla cakubhAI zAha, rAjyapAlanAM patnI sau. madAlasA bahena ane zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. bloka: TAImsa opha InDiyAnA saujanyathI) Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-69 prabuddha jIvana 269 divaMgata AtmAone bhAvabharI aMjalI che eka cirakAlIna mitre lIdhelI AkharI vidAya devacaMdabhAInA pitA amaracaMdabhAI zAha jetapuramAM mArA samakAlIna sahAdhyAyI mitra zrI. devacaMda amaracaMda zAhe polirA suparinTenDanTa hatI tyArathI mAre devacaMdabhAInI oLakhANa 77 varSanI umare amadAvAda khAte tA. 28mI mArcanA roja haMme thaI hatI. gAMdhIjInuM DaMke lakhela caritra eNe mane vAMcavA ApyuM zane mATe vidAya lIdhI. 16 mI oNgasTanA prabuddha jIvanamAM temane hatuM. te pachI gujarAta kaeNlejanA chAtrAlayamAM amAro sahavAsa thayo hato. A ja sudhInI kArakirdIne khyAla ApavAmAM AvyuM che tema ja devarAMdabhAIne nAnI uMmare ja kSaya roga lAgu paDe temanA taraphathI pragaTa thayela "A rIte sAjA thAo ane sAjA rahA !" ho. kSayanA rogI mATe bhAge roga sAme jhajhUmatAM hArI jAya che, jijIviSA e pustakanuM avalokana pragaTa karavAmAM AvyuM che, tethI te vigatenI TakAvI zakatA nathI ane mRtyu pAme che. paNa devacaMdabhAI rogagrasta huM ahiM punarAvRtti karavA IcchatA nathI. temAM pUnAnI Dekkana kaoNlejamAM bI. e. thayA, tyAra bAda ema. e tathA ela ela . bI. hovA chatAM sahakArI khAtAmAM uMcAmAM uMcA pada lagI pahoMcyA e enI jevI tevI siddhi nahotI. thayA ane sahakArI paddhati (cooperative societies) ne beMtAlIsanI laData vakhate e rAjInAmuM ApyuM ApuM karatA lagate temaNe talasparzI abhyAsa karyo ane sarakAranA sahakArI hatA, paNa meM emane rokyA hatA. ' khAtAmAM teo joDAyA ane te khAtAnI uccatama kakSA sudhI karI aneka jaNa sArI rIte kare che ema devacaMdabhAIe teo pahoMcyA. A sahakArI khAtuM pUnAmAM hoIne temaNe pUnAmAM ja karI, paNa nivRtta thayA pachI emaNe je paropakArArthe kAmagIrI vyavasAyI jIvananI zarUAta karI ane tyAM ja tenI temaNe pUrNAhuti karI. karI te viralA ja karavA pAme che. temanI sAthenI mArI maitrInI zarUAta mArA svargastha mitra pUnAmAM prophesara jyazaMkara pItAMbara trivedInA smArakarUpe je zivalAla pAnAcaMda zAha ane mArA kaeNlejanA sahAdhyAyI zrI vAlajI bhavya Arogyabhavana (seneToriyama) baMdhAyela che te devacaMdabhAI na gAviMdajI desAI mAraphata thayelI ane e rIte zarU thayele amAre hata te na thAta ema kahevAmAM lezamAtra atizayokita nathI maitrI saMbaMdha Aja sudhI atUTa-akhaMDita rahyo hato. pitAnA devacaMdabhAInA bhegA phALo ugharAvavA karavAmAM zrI. vinAyakabhAI vyavasAya daramiyAna temaNe eka zekha-eka hobI-tarIke bAyokemIsTrIne kuMvarajI zAha, zrI saMdhavIjI vagerene sahakAra hato, paNa mULa abhyAsa zarU karyo hato ane sAthe sAthe jadA judA dardIthI pIDAtA preraNA devacaMdabhAInI hatI. nivRtti pachI devacaMdabhAIe A lokone kevaLa sevAbhAvathI upacAra karavAnuM paNa zarU karyuM hatuM. eka ja kAma karyuM hota te ya te asAdhAraNa gaNAta. A abhyAsa ane anubhavanA pariNAme teo kavolIphAIDa paNa eTalI pravRttithI emane saMtoSa nahote. te uparAMta e DaoNkaTara thayo ane . devacaMda amaracaMda zAha tarIke oLakhAvA jIvanarasAyaNavaidakanA niSNAta banyA ane jIvyA tyAM lagI kevaLa lAgyA. nivRttinA pAchaLanAM varSo daramiyAna dardIono upacAra niSkAmabhAve aneka dardIonI sevA karI. ane maphata padhapradAna e ja temanA jIvananI mukhya pravRtti banI gaI hatI. vaLI sahakAranA vizArada lekhe sahakArI samitiomAM, khAdI eka ke be varSa pahelAM temanAM mAtuzrInuM pUnA khAte avasAna kamizanamAM tathA bIje paNa TheTha lagI teo sevA karatA rahyA hatA. thayuM. tyAra bAda pUnA choDIne jayAM temanA bIjA bhAIo rahe che zarIre vyAdhigrasta hovA chatAM IcchAzakitanA AdhAre 77 varSanuM te amadAvAdamAM sthAyI vasavATane temaNe vicAra karyo. chaeka mahinA AyuSa bhegavavuM, eTaluM ja nahi paNa, TheTha lagI jAtajAtanI sevA pahelAM teo amadAvAda AvIne vasyA. gayA navembaranI AkharamAM karatA rahevuM-AvuM je karavA pAme tenAM dhanya bhAgya. huM amadAvAda hatA tyAre temane be vakhata maLavAnuM baneluM. te vakhate saM. 1925nA caitra va- . desAI vAlajI govindajI temanI tabiyata narama te hatI ja. amadAvAda mAphaka na lAgavAthI svargastha zrI jaTubhAI mahetA teo pUnA pAchA javAne vicAra karatA hatA. paNa te vicAra amalI bane te pahelAM temanI tabiyata kSINa banatI cAlI ane 28mI mArce varSojUnA sAthI zrI jaTubhAI mahetAnuM tA. 6-3-69nA roja temane jIvanadIpa tela khUTatAM bUjhAI gayo. dara varSanI ummare ekAeka avasAna thatAM dila eka prakAranI UMDI temanA jIvanane ghaNe bhAga pUnAmAM ja vyatIta thaze. vyathA anubhave che. pUnAmAM vasatI gujarAtI prajAnI temaNe aneka sevAo karI. paNa - 1936 nI sAlamAM amadAvAda khAte bharAyelI jaina yuvaka ApaNI bAjue ke gujarAtamAM temane bahu ochA loko jANI pariSadanA pramukhasthAnethI karavAmAM AvelA vyAkhyAna sAme jaina zakayA. 32 varSanI vaye vidhUra thayA tyAra bAda bIjA lagnane temaNe zvetAMbara mUrtipUjaka samAjamAM moTo khaLabhaLATa pedA thayele ane kadi vicAra sarakhe na karyo ane anAsakitane vareluM evuM vizuddha amadAvAdanA jaina zve. mU. saMghe e kAraNe mAro bahiSkAra jAhera jIvana temaNe gALyuM. karelo. A bahiSkAranA virodhamAM amadAvAdanA jaina yuvakoe A duniyAmAM aneka vyakitao Avaze ane jaze, paNa jJAna mArA mATe eka sanmAna samAraMbha yojelo. e samAraMbhamAM jaTuane karmane-samyaka cintana ane zIlano-samanvaya temanAmAM meM je bhAI upasthita thayelA ane e vakhate temane mane sauthI pahele parizya thayele. jo tevo samanvaya bhAgye ja anyamAM jovA maLaze. paramAnaMda A prasaMge, thoDA samaya bAda rAjakoTa khAte bharAnAra jaina paraduHkhabhaMjana cagI devacaMdabhAI yuvaka pariSadanA pramukha thavAnuM temaNe mane nimaMtraNa ApeluM. e mujaba (zrI devacaMdabhAInA nikaTanA mitra ane pUnAnA varSobharanA rAkoTA mukAme eka pariSada bharAI gaI ane ame bannenA sAthI zrI. vAlajI geviMdajI desAI taraphathI maLela bhAvAMjali nIce sahasaMpAdana nIce "parivartana' nAmanuM eka mAsika rAjakoTathI zarU ApavAmAM Ave che.). karavAmAM AveluM, je keTaloka samaya cAlyuM hatuM. samaya jatAM jaTu Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1 270 prabhu jIvana bhAI vyApArjanArthe muMbaI AvIne vasyA ane muMbaI jaina yuvaka saMghamAM joDAyA. keTalAMka varSa pahelAM saurASTra TrasTa taraphathI zarU karavAmAM AvanAra 'yugadarzana' nAmanA mAsikanI me kAmagIrI svIkArelI e kAraNe e vakhatanA 'prabuddha jaina'nA saMpAdananI javAbadArI jaTubhAIe ekAda varSa mATe saMbhALelI. samaya jatAM amuka matabhedanA kAraNe teo muMbaI jaina yuvaka saMghamAMthI chUTA thayA ane bhArata jaina mahAmaMDaLanI muMbaI zAkhAnA teo agragaNya kAryakartA banyA. e daramiyAna AcArya rajanIzajInAM vyAkhyAno zarUAtamAM bhArata jaina mahAmaMDaLa dvArA yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM ane thADA samaya bAda muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM gAThavAvA lAgyA. samaya jatAM lokapriya banatA jatA, AcArya rajanIzajInA vicArono pracAra karavAnA AzayathI temanA nikaTavartI prazaMsako e jIvana jAgRti kendra nAmanI saMsthA muMbaI khAte UbhI karI ane te tarI zarU karavAmAM Avela trimAsika 'jyotizikhA' temanA taMtrIpaNA nIce zarU karavAmAM AvyuM, je javAbadArIthI teo bahu thoDA samaya pahelAM chUTA thayA hatA. A sivAyanI bIjI aneka jAhera pravRttiomAM teo bhAga letA hatA. teo eka vAra koMgresI hatA ane te kAraNe temaNe jelavAsa paNa bhAgavyo hato. pachI svataMtra pakSamAM teo joDAyA hatA. tAjetaramAM rAjakAraNanA kSetre temanuM zuM valaNa hatuM tenA mane spaSTa khyAla nathI. A uparAMta jaina samAjanI tema ja sthAnakavAsI samAjanI pravRttiomAM tema ja anya aneka sAmAjika pravRttiemAM te sAro bhAga letA hatA. pragatizIla temanA vicAronuM valaNa hatuM ane niDara temanA vicAronI abhivyakita hatI. premALa temano svabhAva hato ane je koI pravRtti teo hAtha dharatA te pAchaLa teo asAdhAraNa utsAha dAkhavatA, muMbaImAM jAherakhabarone lagatA vyavasAya dvArA temaNe Arthika pragati ThIka pramANamAM sAdhI hatI. chellAM pAMceka varSathI temane hRdayaroganI bImArI lAgu paDI hatI. te kAraNe temanuM svAsthya avizvasanIya banyuM hatuM. ema chatAM teo satata pravRtta rahetA ane bAlavA cAlavAmAM paNa prapha lla dekhAtA hatA. AvA jaTubhAI cothI eprilanI rAtre je sUtA te sUtA ja rahyA ane savAre uThADavA jatAM mAluma paDayuM ke rAtrInI koI Die temanuM prANapaMkherU UDI gayuM hatuM. eka rIte sukhapUrNa lAgatuM AvuM mRtyu svajanA mATe atyaMta AghAtajanaka bane che. haju thoDA divasa pahelAM temanA bIjA dIkarAnA temaNe lagna karyA hatAM ane te navadapatI amerikAnA mArge jaI rahela hatAM evAmAM jaTubhAInA upara jaNAvyA mujaba ekAeka dehavilaya thayA. temanI putrI tenA pati sAthe keTalAMka varSathI amerikAmAM che. ahiM temanAM patnI che ane meTo dIkaro temanA vyavasAya saMbhALe che. A sarva kuTuMbIjano pratye A du:khada ghaTanA prasaMge ApaNu' antara UMDI sahAnubhUti anubhave che. temanAM baheALA mitramaMDaLa ane sahakAryakartAone eka zakitasaMpanna ane bhAvanAzALI sAthInI khATa paDI che. paramAnaMda prabuddha jIvananA vAcakAne vina'ti pahelI eprilanA prabuddha jIvananI nakalA hAtha upara bahu ochI rahI che to jemane e aMkanI nakalanA 5 rahyo na hoya e pAtAnI nakala saMghanA kAryAlaya upara mekalI ApavA kRpA kare. vyavasthApaka prabuddha jIvana' tA. 16-4 eMThanA sadupayAga saMbadhI eka carcApatra zrI maMtrI, " prabuddha jIvana", tA. 16-3-99 nA 'prabuddha jIvana' mAM "jamaNavAromAM e mUkAtI cIjonA sadupayoga mATe UbhI karavAmAM AvelI vyavasthA saMdarbhamAM' lakhAyalI ApanI noMdha vAMcI. paragaju mahe daMpatIne emanA kAma mATe ni:saMkoca dhanyavAda abhinaMdana Apa ghaTe che, tathApi Ape kahyuM che. tema "ApaNI aeThI mUkelI cI khAnapAnanI vastuo! - kSudhApIDitone ApavAmAM keTalAkane ma kAMIka surucino bhaMga thato lAge che. keTalAkane A prakriyA garIbA kSudhApIDitone - humiliate karavA barAbara - apamAna barAbara lAge che. " karava. mAro mata paNa Ave che, mane lAge che ke A prathAne pAM uttejana nahi ApavuM joIe. mArI dalI nIce mujaba che: (1) huM dhAruM chuM ke gAMdhIjI paNa ajIThI vastuo loko ApavAnA virodhI hatA. tyAre mane emanA zabdo jaDatA nathuM paraMtu ApaNe videzI kApaDanI hALI karatA hatA tyAre ghaNA le AvI ja dalIla karatA hatA ke,"kapaDAM bALe che! zuM kAma? te navara, che. temane ja Ane." Ape paNa te jamAnAmAM AvI dalI karI hoya to to kaMI kahevAnuM nathI, paNa gAMdhIjInuM daSTibiMdu Apa svIkAryuM haze to to Apa samajI zakaze ke vadheluM eThavADa ApaNAM ja mAnavabaMdhuone ApavAmAM mAnavatAnuM apamAna che. (2) Apa svAsthyanI daSTie vicAra karo. eka ja gALIma eka ja pavAluM bALIne ghaNAM mANasa pANI pIe to paNa mane ke Apane na game; to pachI aneka mANasoe peAtAnA mAMmAM ghAlelAM AMgaLAMthI gUMthelAM dALa, bhAta, zAka, zIkhaMDa, dUdhapAka, Adi vAnIo bIjAne khAvA ApavI agara pIvA devI e zuM ISTa che? (3) Apa ema dalIla karI zako ke, "A to eka Apaddharma che. bagADa thAya tenA karatAM e bagADanA sadupayoga thAya e vadhAre sAruM; uttama te e ke bagADa ja na thavA joIe." ane Ape yogya rIte lakhyuM ke, "teo (mahetA daMpatI) potAnI A pravRtti sAthe eThuM nahi mUkavAnI jhuMbeza paNa calAvatA rahe te khAsa jarUrI che." chatAM Apa joI zakazo ke emanI "namra vinaMti" mAM Ano ullekha ja nathI. vaLI emanI pravRtti jo lokapriya thAya to to loko - khAsa karIne jainA (khoTu lAge teA mApha karazeA) ochuM chAMDavAne badale kSudhApIDitonI mithyA dayA khAI vadhAre chAMDaze. (4) Apa mane sAmeA prazna pUchI zako ke, "tyAre zuM eThavADa pheMkI devA e vyavahAru che?" yogya che? mane lAge che ke A badhA vadhelA bagADa pAMjarApALamAM melI zakAya, ane DhoronA kAmamAM Ave. jarUra paDe te pAMjarApALane ja vecI zakAya ane enA nANAMmAMthI garIbAne maphata anAja apAya." A huM acakAtAM khacakAtAM lakhuM chuM, kAraNa mane jAtaanubhava nathI. (5) pratyeka prasaMge atyAranI 'buphe'prathA apanAvavI, ane potAne A paddhati gamatI nathI, kAraNa, zAMtithI besavAnuM na hoya, koI premathI pIrasatuM na hoya te e jamaNavAra nathI, paNa veTha che evuM mane lAge che. mAro aMgata mata Avo hovA chatAM e kabU karavuM joIe ke "buphe" prathAmAM bilakula bagADa thatA nathI. karIe tA vadhelI badhI zuddha rasAI garIbAne pIrasI zakAya. (6) 'buphe'mAM thoDo sudhArA karIe, badhA pATalA para zAMti besI jAya pachI pIrasanArA pratyeka vAnagI jamanAra samakSa dha ane jamanAra peAtAne je joIe te ane teTaluM ja le te mA vAMdhAone cheda UDI jAya che. amadAvAda, tA. 21-3-69 li. DaoN. kAntilAla zAha mAlika : zrI subaI jaina yuvA sa Mdha H mudraka ane prakAzaka : zrI paramAna kuMvarajI,kApaDiyA, prakAzana sthaLa H 45-47, dhanajI sTrITa, muMba-. mudrasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mukha-18 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, II7 vArSika lavAjama rUA. 7 - prabuddha jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa. varSa 31 : aMka 1 - - - muMbaI, me 1, 1969, gurUvAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 pisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA gAMdhIjI ane TosTaya (tA. 12mI mArcanA roja ola InDiyA reDiye muMbaI uparathI tyAre karIzuM zuM? vagere pusatakoe mArA mana upara UMDI chApa pADI. prasArita pravacana keTaluMka vistArI nIce ApavAmAM Ave che.) vizvaprema manuSyane kayAM lagI lai jai zake che e huM vadhAre ane gAMdhIjI upara TaeNrsTayanI kevI ane keTalI asara thaI che te vadhAre samajavA lAgyo." gAMdhIjInA bhaviSyane viSe khristI mitronI ciMtA vadhatI jatI jANavAnuM sAdhana che mukhyatve gAMdhIjIe te viSe je chUTuM chavAyuM hatI, temane khristI banAvavA temanA prayatno cAlu hatA, paNa lakhyuM che te ane TaeN ya sAthe temane keTalAka patravyavahAra. gAMdhIjInI muzkelIo uDI hatI. temaNe kahyuM cheA uparAMta vizeSa mAhitI mArI jANamAM nathI. Izu khrista e ja eka izvarano putra che, tene je mAne gAMdhIjI 1893mAM dakSiNa AphrikA dAdA abadullAnA kesa te tare e vAta mane gaLe na utare...izunA mRtyuthI ne temanA mATe gayA tyAM, keTalAka khristI mitroe, temanI dharmajijJAsA joI, lahIthI jagatanA pApa dhovAya e akSaraza: arthamAM mAnavA buddhi dhArmika pustake temane vAMcavA ApyAM. temAM eka pustaka AeyanuM taiyAra na thAya...vaLI khrisatI mAnyatA mujaba, manuSyane ja AtmA Kingdom of God is Within You, hatuM. A pustaka che, bIjA jIvone nathI, ane dehanA nAzanI sAthe temane sarvathA viSe lakhatAM gAMdhIjI kahe che nAza thai jAya che, tyAre mArI mAnyatA AthI virUddha hatI." "2eyanA "vaikuMTha tamArA hRdayamAM che' nAmanA pustake IzunA premane saMdeza, je giripravacanamAM ApAve che, te mane gheryo. tenI chApa mArA upara bahu UMDI paDI. A pustakanI gAMdhIjInA hRdayane sparzata. paNa khristI dharmanI rUDha mAnyatAo svataMtra vicArazailI, tenI prauDha nIti, temAM rahelAM satya AgaLa ? temane svIkArya na hatI. paNa jema teno khristI dharmane svIkAra na mi. koTse ApelAM badhAM pustaka zuSka lAgyAM." karI zakyA, temAM hiMdu dharmanI saMpUrNatA vize athavA tenA sarvoparIA vakhate gAMdhIjInI umara lagabhaga 24 varSanI hatI. te paNA viSe paNa tyAre nizcaya na karI zakayA. hiMdu dharmanI truTio- - pUrve, 1891mAM berisTara thaI vilAyatathI teo pAchA AvyA aspRzyatA jevI-temanI najara samakSa taryA karatI. tyAre zrImad rAjacaMdrane temane prathama paricaya thayo. A vakhatanI A saMjogomAM gAMdhIjIe potAnI musIbate zrImada rAjacaMdra pitAnI sthiti viSe lakhatAM gAMdhIjI kahe che samakSa mUkI. temaNe dhIraja rAkhavA ane hiMdu dharmane UMDo abhyAsa "ame prathama maLyA te veLAnI mArI AdhyAtmika sthiti karavA bhalAmaNa karI. temanAM eka vAkayanI bhAvArtha e hatuM : "hiMdu dharmamAM je sukSma ane gUDha vicAro che, AtmAnuM nirIkSaNa kevaLa jijJAsunI hatI. ghaNA prazno vize manamAM zaMkA rahetI. meM che, dayA che, tevuM bIjA dharmamAM nathI nevuM niSpApaNe vicAratAM mArA prayatnathI dharma vize bahu jANyuM hoya ema na hatuM. paNa mane mane pratIti thai che." dharma vize jANavAnI utkaMThA rahetI. tethI rAyacaMdabhAine samAgama zrImada sAthe patravyavahAra cAlu rahyo. 1896mAM hiMda AvyA mane gamyo ne temanAM vacanonI asara mArI upara paDI. mane tyAre aMgata carcAo paNa keTalAka samaya thaI. sAmAnya rIte dharmavArtAmAM rasa hato ema na kahI zakAya, chatAM pharI dakSiNa AphrikA pAchA gayA ane satyAgrahanI laDatamAM rAyacaMdabhAinI dharmavArtAmAM mane rasa Avato." paDayA. 1906mAM eka divasa nAtAla javA TreinamAM UpaDayA tyAre be varSa pachI teo dakSiNa AphrikA gayA tyAM, gAMdhIjIe mI. lAke eka pustaka raskinanuM "ahu dhIsa lAsTa-Unto This Las" rastAmAM vAMcavA ApyuM. A pustaka vize gAMdhIjI lakhe che:* * rArI peThe dhArmika maMthana ane dharmanirIkSaNa karyuM. AtmakathAmAM pote A pustakane lIdhA pachI huM choDI ja na zako. teNe mane kahyuM che:- pakaDI lIdho. johAnisabargathI nAtAla covIsa kalAka jeTalo rasto "huM to musApharI karavA, kAThiyAvADanI khaTapaTamAMthI chUTavA ane hate. Treina sAMje Darabana pahoMcatI hatI. pahoMcyA pachI AkhI AjIvikA zodhavA dakSiNa AphrikA gayo hate. paNa paDI gayo rAta UMgha na AvI. pustakamAM sUcavela vicAra amalamAM mUkavAne IzvaranI zodhamAM, AtmadarzananA prayatnamAM." irAdo karyo...mAruM pustakonuM jJAna ghaNuM ja thoDuM che. paNa je DAM teo gayA hatA eka kesa mATe ja, paNa otaprota thaI gayA kemanI pustako vAMcyAM che tene huM ThIka pacAvI zakyo chuM. evAM pustakomAM hiMdIonI-sevAmAM. AtmadarzananI abhilASAe, izvaranI oLakha jeNe mArI jiMdagImAM tatkALa mahatvane racanAtmaka pheraphAra karAvyo sevAthI ja thaze ema dhArI temaNe sevAdharmane svIkAra karyo. evuM to A ja pustaka kahevAya..." pariNAma, phiniksa AzramanI dhArmika sAhityanuM vAMcana khUba vadhyuM. badhA dharmonAM pustaka sthApanA ane tyAra pachI TaeNksTaoNya phArma. vAMcyAM. "eeyanA pustakonuM vAMcana vadhArI mUkavuM. tenuM "Gospels TaeNrsToyanAM bIjAM kayAM pustakonuM gAMdhIjIe vAMcana karyuM in Brief-navA karArano sAra, "what shall we do then?" " che te kahevuM muzkela che. raeNsToyanI vikhyAta navalakathAomAM gAMdhI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -*-- rathi - - * - - prabuddha jIvana tA. 1-5-19 jIe vAMcI jaNAtI nathI. TaeNTaeNyanuM jIvanaparivartana thayuM tyAra - A Letter to a Hindu mAMthI A bhAga kADhI nAkhavAnI temaNe pachI je dhArmika sAhitya temaNe lakhyuM te ThIka pramANamAM gAMdhIjIe | vinaMtI karI che. vAMcyuM haze ema jaNAya che. dA. ta. TeMsTAyanuM My Confessions aMtamAM gAMdhIjI lakhe che:emaNe vAMcyuM che. temanI keTalIka dhArmika sthAne anuvAda paNa "I, however who is al utter stranger to you, have taken this liberty of addressing this communication temaNe karyo che. in the interest of truth, and in order to have your . A traNe mahApuruSo viSe lakhatAM gAMdhIjI kahe che: advice on problems, the solution of which you have "mArI upara traNa purane uMDI chApa pADI che. TaeNTaeNya, made your life work." rarikana ane rAyacaMdabhAi. TaeNTaeNyanI temanA eka pustaka dvArA TaeNTaeNye A patrane turata javAba Apyo che. temAM satyAane temanI sAthenAthaDA patravyavahArathI. raskinanI tenA eka ja grahIone AzIrvAda ApyA che. punarjanma saMbaMdhe TaeNlansTaye lakhyuM pustaka onto this last thI-jenuM gujarAtI nAma "sarvodaya" che ke "huM mArA patrane koi bhAga kADhI nahIM nAkhuM, paNa tenA meM rAkhyuM che ane rAyacaMdabhAinI temanI sAthenA gADha paricayathI." gujarAtI anuvAdamAM te ullekha tamArI icchA hoya to tame kADhI anyatra gAMdhIjIe kahyuM che: nAkhI zako che." "mArA jIvana upara chApa pADanAra Adhunika manuSya traNa che. gAMdhIjIe bIjo patra tA. 10-11-1909nA roja lakhe. rAyacaMdabhAie temanA jIvaMta saMsargathI, TAthe temanA "vaikuMTha, te sAthe reva. haike lakhele gAMdhIjInA jIvanacaritranI nakala mekalAvI. tArA hRdayamAM che." pustathI ane rasikane tenA "unto this last" potAnI prasiddhi mATe nahi, paNa te je je kArya karI rahyA che 'sarvodaya' nAmanA pustakthI mane cakita karyo. temAM a yanI sahAnubhUti ane sakriya sAtha maLe ane temanI ' "mArA jIvanamAM zrImada rAjacaMdranI chApa mukhyapaNe che. pravRttiothI TaeNTaeNya vAkepha thAya te mATe. gAMdhIjIe lakhyuM ke mahAtmA Eeya tathA raskina karatAM paNa zrImade mArA upara UMDI "TrAnsavAlamAM cAlatI hiMdIonI laData vartamAna samayanI eka mahAna asara karI che." nAma chatAM, gAMdhIjIe kebane guru tarIke svIkAryA laData che, kAraNa ke temAM sAdhya ane sAdhananI zuddhi rahelI che. e nathI. zrImadane paNa nahi. tenuM kAraNa ApatAM temaNe kahyuM che: jo saphaLa thAya te adharma, verajhera ane asatya upara dharma, prema "hiMdudharme gurUpadane je mahatva nAkhyuM che tene huM mAnanAra ranane satyano vijaya thaze, eTaluM ja nahi paNa, hiMdanA kare chuM. guru vinA jJAna na hoya e vAkaya ghaNe aMze sAcuM che. lokone ane duniyAnA bIjA bhAgamAM pIDita che temane paNa dAkhalo maLaze ane hiMsAmAM mAnavAvALAo khAsa karI hiMdamAM je che akSarajJAna ApanAra pUrNa zikSakathI calAvI levAya, paNa Atma temanuM jora ochuM thaze." darzana karAvanAra pUrNa zikSakathI na ja calAvAya. gurupada to - tA. 4-4-1910nA patra sAthe gAMdhIjIe TaeNrsToyane temanA saMpUrNa rAnIne ja apAya." pustaka 'hiMda svarAjane pote karele aMgrejI anuvAda melya. gAMdhIjIe OeyanA pustakonuM vAMcana 1893thI zarU karyuM. briTiza sarakAre A pustaka japta karyuM hatuM, eTale gAMdhIjI TaeNlanTepaNa TaeNauMya sAthe patravyavahAra te cheka 1909mAM thaye, jyAre cano abhiprAya jANavA intajAra hatA. hiMda svarAjamAM gAMdhITaeNTaeNyanI ati vRddha avasthA hatI. A samaya daramiyAna gAMdhI jIne potAnA vicAra ane jIvanadaSTi pahelIvAra saMkalita rIte jInA satyAgrahanA prayogo ane jIvana-ghaDatara ghaNuM AgaLa vadhyuM rajU karela che ane temanA jIvananA e pAyAnA siddhAMta rahyA che. hatuM. patravyavahAra mukhyatve gAMdhIjI satyAgrahanI je laData dakSiNa A samaye TaeNTaeNyanI tabiyata lathaDatI hatI. eTale temaNe tA. AphrikAmAM calAvI rahyA hatA temAM TaeNTaeNnA aAzIrvAda meLavavA 8-5-1910nA roja TUMko paNa mAmika javAba lakhe: aMgrejImAM mATe hate. have A patravyavahAra saMkSepamAM joie. navataraNa karuM chuM. prathama patra gAMdhIjIe laMDanathI tA. 1-10-1909nA reji . "I have read your book with great interest, lakhe. dakSiNa AphrikAmAM vasatA hiMdIonI sthitino khyAla Ape. because the question you have therein dealt with satyAgrahanI laData, jene e vakhate passive resistance evuM is important, not only for Indians but for the whole of mankind." nAma ApyuM hatuM tenI vigate temAM ApI che. gAMdhIjIe A patramAM lakhyuM che revanDa Doke lakhela gAMdhIjInA jIvanacaritra saMbaMdhe lakhyuM. "ane mArA keTalAka mitro daDhapaNe mAnIe chIe ke anyA "I happen to know you through that Biography which gripped me and it gave me a chance to know 4ALL RULH-L Ciruel - Non-resistance to evil by force and understand you better. thI-na thAya. tamArA khANAne meM abhyAsa karyo che ane - 2 Taiye tA. 7-9-1910 ne roja eka lAMbe patra gAMdhIjIne te mArA mana upara tenI UMDI chApa rahI che. ame spaSTapaNe mAnIe lakhe che. temAM gAMdhIjInA 'Indian Opinion' nAM lakhAchIe ke hiMsaka baLa niSphaLa jAya tyAM satyAgraha saphaLa thaze." NAnI tArIpha karI che. anyAyanA pratikAramAM hiMsAnA upayoganuM A patramAM gAMdhIjIe eka bIjo paNa ullekha karyo che. samarthana karavAvALA Izu khristanA upadezane kevI rIte vikRta kare 2 the eka lAMbo patra khela. A Letter to a Hindu che te batAvyuM che. TrAnsavAlanI gAMdhIjInI laData vize lakhyuM che: jenI nakala gAMdhIjIne maLI hatI. te patra vize have pachI huM "Your work in Transval which seems to be far kahuM chuM. paNa te patramAM TaeNTaiye, khristI mAnyatA mujaba, puna- away from the centre of our World, is yet the most jemane svIkAra karyo che. te saMbaMdhe gAMdhIjIe TaeN yane fundamental and the most important to us supplying the most weighty practical proof in which lakhyuM che ke A praznano tame abhyAsa karyo che ke nahi tenI the World can now share and with which must partimane jANa nathI, paNa huM eTaluM ja kahyuM ke hiMdamAM karoDo lokonI cipate, not only the Christans, but all the people 2nA daDha zraddhA che. A mAtra carcAne nahi paNa anubhavane vidhya of the World." che ane jIvananA ghaNAM gUDha rahasyone temAM ukela che. TrAnsavAlanA TaeNzaTaeNne gAMdhIjI uparano A chelle patra che. rAtyAgrahIo mATe punarjanmanI zraddhA moTuM. AzvAsana che. chevaTa 7, navembara 1910nA roja temanuM avasAna thayuM. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-69 prabuddha jIvana - have, upara jaNAvela A Letter to a Hindu saMbaMdhe be zabdo kahuM. ' baMgabhaMga pachI hindamAM Terrorist Party khAsa karI baMgALamAM khUba joramAM hatI, jemAM zrI araviMda ghoSa, sI. Ara. dAsa vigere hatA. sI. Ara. dAsa "Free Hindustan' nAme chUpI patrikA kADhatA hatA. TaeNlsaeyanAM lakhANo temaNe vAMcyA haze ane hiMsaka pratikAra na karavo te siddhAMta temane mAnya na hate. tethI temaNe TaeNlsaTaeNyane patra lakhele jenA javAbamAM TaeNlsaTaeN A Letter to a Hindu lakhyo, jemAM hindudharma ane anya dharmonI samIkSA karI, koI dharme hiMsAne anumati ApI nathI te batAvyuM. svAbhAvika rIte, gAMdhIjIne A patra game. temaNe TaeNsTAyanI saMmatithI tene gujarAtImAM ane kadAca anya bhASAemAM paNa, anuvAda karI, pite prastAvanA lakhI, prakaTa karyo. A samaye paNa svataMtratAnI laData mATe hiMsaka sAdhana athavA trAsavAdI mArgo aMge gAMdhIjI ciMtita hatA ja. hindustAna 1915mAM AvyA pachI AvI rIte kheTe mArge jatA A dezabhakatone gAMdhIjIe kevI rIte pAchA vaLyA tene ItihAsa jANItuM che. TaeNlayanA A patranI prastAvanAmAM gAMdhIjIe kahyuM che: "If we do not want the English in India, we must pay the price. Tolstoy indicates it. Do not resist evil', but also do not yourselves participate in evil." TaeNeyanI gAMdhIjI upara zuM asara thaI che? raskinanA pustaka Unto This Last viSe gAMdhIjIe kahyuM che: "mArI evI mAnyatA che ke je vastu mArAmAM UMDe bharelI hatI tenuM spaSTa pratibiMba meM raskinanA A graMtharatnamAM joyuM ne tethI teNe mArI upara sAmrAjya jamAvyuM ke temanA vicArono amala mArI pAse karAvyuM. ApaNAmAM je sArI bhAvanAo sutelI hoya tene jAgRta karavAnI zakita je dharAve che te kavi che. badhA kavinI badhA upara sarakhI asara nathI thatI, kemake badhAmAM sArI bhAvanAo, ekasarakhA pramANamAM hotI nathI." raskinanA pustaka vize gAMdhIjIe kahyuM te ja TaeNTaeNyanA lakhANe viSe kahI zakAya. A Letter to a HindnI prastAvanAmAM ? gAMdhIjIe lakhyuM che: "There is no doubt that there is nothing new in what Tolstoy preaches. But his presentation of the old Truth is refreshingly forceful. His logic is unassialable." hakIkatamAM, A samaya daramyAna gAMdhIjI pAse je maulikavicAradhana hatuM te spaSTapaNe rajU karavA bhApAvaibhava hajI temaNe meLavyo na hato. hinda svarAjyanI bhASA jotAM A turata dekhAI Ave che. eTale rakina ane TaeNTaeNya jevA jagavikhyAta sAhityasvAmIenA pustakomAM sabaLapaNe potAnA vicAronI rajUAta ane samarthana temaNe joyAM tyAre e graMthathI teo prabhAvita thayA. paNa A bemAMthI koInI asara evI na hatI ke jeNe gAMdhIjInuM jIvanaparivartana karyuM kahevAya. vicAronuM sAmya hatuM, paNa gAMdhIjI te tethI ghaNA AgaLa hatA. gAMdhIjI ane dailsaya vacce vicAronuM sAmya have saMkSepamAM jaNAvIza. ane pachI temanAM jIvanaghaDatara ane jIvanakAryamAM keTale moTo phera che te TUMkamAM batAvIza. TaeNlalaTaeNyanA vicAronuM madhyabindu che hiMsAne sarvaprakAre virodha. Resist not evil by force. rAjya hiMsA upara nirbhara che. yuddha, lazkara, palisa, korTa kacerI, dhArA sabhAo, karaverA -badhuM hiMsA - AdhArita che. tevI ja rIte sarvaprakAranI milkatamAM hiMsA che. parigraha meLavavAmAM ane meLavela parigraha jALavavAmAM hiMsA che. bIjAnI mahenatanuM phaLa sattAdhIze athavA milkata dharAvanAra bhegave che. vartamAna samAjavyavasthAne pAyo hiMsA che. tethI pazcimanI kahevAtI saMskRti vesTarna sivilIjhezana-Western Civilizationno-gelsaToye sakhta virodha karyo hato. sAduM, majUrInuM, kheDUtanuM, aparigrahI jIvana naitika ane AdhyAtmika vikAsane anukULa che. sthApita dharmo- Established Churches hisAnirbhara rAjya ane samAjavyavasthAne Teko Ape che ane sAcA dharmathI vimukha che. TaeNbsarTI mukhya traNa muddAo samAja AgaLa rajU karyA che. (1) prANImAtranuM hita IcchanAra ane pitAnuM atyaMtika zreya karavA IcchanAra dhArmika puruSathI parigraha rAkhavo, vaibhava bhagavo ane bIjAone petAnA dAsatvamAM rAkhavA - evuM jIvana AcarI zakAya ke? (2) yuddhamAM thatI hiMsAne tema ja rAjadaMDa dvArA kAyadA ane vyavasthAne nAme thatI zikSAne koI sAro dharma vyAjabI TharAvI zake che? (3) samAjanI vyavasthA rAjyanI daMDazakita vinA rahI na ja zake ema je prajAne lAgatuM hoya te prajAmAM rahenAra koyArthI ane ahiMsAdharmI puruSanuM kartavya zuM? pahelA be praznano javAba to nakAramAM ja hoya. sAcI muzkelI trIjA praznanA javAbamAM ja Ave che. hiMsA upara nirbhara rAjaya ane samAja sAthe sahakAra karavo ke asahakAra karavo ? gAMdhIjIne A vicAro AvakArapAtra hatA. hinda svarAjyamAM lagabhaga aDAvA vicAro che. pazcimanA sudhArAnI temAM sakhata jhATakaNI che. vicAronuM sAmya hovA chatAM gAMdhIjI ane daieyanI bhUmikA ane jIvana-ghaDatara bhinna che. Toye 34 varSanI uMmara sudhI te samayanA amInI peThe khUba svachaMdI ane bhogavilAsa ane vaibhavanuM jIvana gALyuM. 34 varSanI uMmare lagna thayuM ane tyAra pachI 16 varSa zAMti ane sukhI gRhastha jIvananAM gayAM; sAta bALako thayAM; ane sAhityanA kSetre tenI sarjazakita Toce pahoMcI. zreSTha navalakathAo "enA kerInA ane "vAra eNnDa pIsa' lakhyA. bahArathI badhuM ya zAMta, sukhamaya hatuM, tyAre bhemAMthI bhAlA uThe tema aMtaramAM bhUkaMpa thaze. A badhuM jIvana miththA lAgyuM ane Atma-asaMteSa jAge. jIvananA pAyAnA prazno najara samakSa AvI ubhA rahyA. jIvanaparivartana thayuM ane dhArmika dizA lIdhI. TaeNTaeNyanA uttara jIvanamAM aMtara ane bAhya saMgharSa tumula hatuM. temanI prakRti, uchera, zArIrika zakita vigere je navuM jIvana temaNe svIkAryuM hatuM tethI pratikULa hatuM. brahamacaryanI AvazyakatA haieyane ghaNI peTI uMmare samajAI. temanA kuTuMbIjene khAsa karI temanI patnIne A badhAmAM sakhta virodha hato. Tolstoy was a tortured soul. But out of that torture came immortal literature. pitAnI truTIonuM temane pUruM bhAna hatuM. pitAnI niMdA temaNe nirdayapaNe karI che. A aMtara - bAhya saMgharSa TaeNTaiye pitAnA zreSTha nATaka Light Shineth in Darkness mAM rajU karyo che. A AtmacaritrAtmaka nATakanA nAyaka mAraphata TrAya potAnA jIvanasiddhAMtane amala karavAnI muzkelIone citAra Ape che ane niSphaLa nAyaka pote hoya tema batAve che. hakIkatamAM TaeNnzaTaeNyane uddeza ApaNAM cAlu samAjamAM satyane mArge cAlavAmAM patnI, kuTuMbIo, mitro, sagAMo ane sAmAjika vAtAvaraNa kevAM kaThaNa vidane utpanna kare che e batAvavAno che. gAMdhIjIne AvA koI saMgharSa na hate. mAtApitAe dhArmika saMskAro ApyA hatA. tyAga, tapazcaryA ane saMyamano vArase hate. aDaga AtmabaLa hatuM. je sAruM lAge tene tatkAlika amala Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) prabuddha jIvana tA. 1-5-69 karavAnI zakita hatI. pitAnI najIkanAone - kasturabAthI mAMDInepotAnA vicArane teo anukaLa karI zakatA; kAraNa ke potAnI jIvanamAM pote kahetA tene pUrNa amala thato ane tethI asara thatI. Gandhiji was an integrated personality temanuM jIvana ekadhAruM, saLaMgasUtre gUMthAyela hatuM. satya ane ahiMsAmAM gAMdhIjInI zraddhA akhaMDa ane avicaLa hatI. TrasTe ya e zraddhA prApta karI zakyA na hatA. temane e dizAmAM bhagIratha prayatna hate. gAMdhIjI ane TaeNTaeNyanA jIvana ghaDataramAM phera hato tema temanA jIvanakAryamAM paNa phera hatA. potAnA siddhAMtane amala TaeNsTeya potAnA jIvanamAM pUrNapaNe karI na zakayA, eTaluM ja nahi, meM upara jaNAvyo te trIjA praznano spaSTa javAba paNa temanI pAse na hatA. hisAnirbhara rAjya ane samAjavyavasthA hoya tyAM AtmArthIe zuM karavuM? evA rAjaya ane samAjane tajI devA ane AtmAnuM ja saMbhALavuM ? gAMdhIjIe pAyAmAMthI samULI krAMti karI, ahiMsaka samAjaracanAne mArga batAvyo. khAdI, grAmodyoga, aparigraha, zramajIvana sAdAI, pAyAnI keLavaNI-jIvananuM kaI kSetra evuM na hatuM ke jemAM gAMdhIjIe nava krAMtikArI ahiMsA upara racAyela mArga batAvyo na hate. AlbarTa svAIrjhAre gAMdhIjI viSe kahyuM che: "Never before has any Indian taken so much interest in concrete reality as has Gandhi, Others were for the most part contented to demand a charitable attitude to the poor. But he wants to change the economic conditions that are at the root of poverty." TaeNksTayanI vicAradhArA mukhyatayA nakArAtmaka rahI. vartamAna jIvananI asamAnatA ane anaitikatA temaNe ughADI pADI. gAMdhIjIe navA samAjanA sarjanane mArga batAvyo. TaeNksTaoNya sAhityasvAmI hatA. gAMdhIjI karmayogI hatA. ane mahApuruSano saMdeza hisAthI unmata jagata mATe saMjIvanI che. tenI avagaNanAthI vinAza che. - cImanalAla cakubhAI zAha e mArgamAM pUrNa nizcala zraddhA hovI joie, ane tene amalamAM mUkavAne Agraha hovI joIe. hamaNAM bhUmiputra (tA. 6-2-69no aMka)mAM vAMcyuM ke 196667 mAM jagatanA dezeAe bhegA maLIne zastra-saraMjAma banAvavA pAchaLa 159 abaja Dolara kharA. je A ja rakama pRthvInA traNa abaja manuSyo vacce vaheMcI nAkhIe to pratyeka vyakitane trepana Dolara athavA 371 rUpiyA maLe. eka bhAratIya nAgarikane ATalI rakama maLe te enI vArSika Avaka lagabhaga bevaDI thai jAya, ane ene bhUkhe maravAno prasaMga ja na Ave. jagatanA rASTro mAtra eTalo ja saMkalpa kare ke AvatI kAlathI ame zastro banAvavAnuM baMdha karIzuM, te jagatanI samRddhimAM ekadama keTaluM badhuM vadhAre thAya tene vicAra karI, ane eTalI ja rakama utpAdana vadhArIne meLavavI hoya te jaMgatane keTalI vakhata lAge tathA keTalI mUDI rokavI paDe teno vicAra kare, te samajAze ke zastramAMnyAsa athavA ahiMsAno mArga e jagatamAM zAMti sthApavA mATe ane AjhAdI lAvavA mATe TUMkAmAM TUke che. e mATe jarUra che zraddhAnI, tIvra saMvedananI ane AgrahapUrvakanA pracAranI. rAjakAraNamAM paDelAne A vAta hAsyAspada lAgaze. paNa vicAra kare ke jagatanA sAmAnya janane te yuddha nathI joituM, zAnti ja khapatI hoya che. khuda amerikAmAM hajAre prajAjanee viyeTanAmanA yuddha viruddha avAja uThAvyo e A vidhAnanI sAbitI che. tyAre yuddha kene joIe che? koIne paNa joituM hoya te ema kahI zakAya ke jemanA hAthamAM sattAnA satro che evA rAjapune yuddha joituM hoya che. emane paNa hRdayanA UMDANamAM to yuddha nahi paNa zAMti ja joitI hoya che. saMbhava che ke sattAnA mehamAM emanI zAMtinI AkAMkSA dabAI jatI hoya. chatAM evA puNemAM paNa vicAramaMthana cAlatuM hoya che. sAta varSa sudhI amerikAnA saMrakSaNa pradhAna rahelA evA zrI makanAbhArAe "dhi esansa oNva sikayurITI " nAmanA potAnA pustakamAM lakhyuM che ke zAstrAstronI hoDa Aje have mUrkhAi bharI ja nahIM balake AtmaghAtaka banI cUkI che (bhUmiputra tA. 16-11-68). vaLI dhyAnamAM rahe ke yune, yunesko, epha. e. o. ane Dabalyu. e. e.. jevI antararASTrIya saMsthAo . atyAre sakriya che. e batAve che ke sahakAra ane saMpanuM vAtAvaraNa to che ja. have je jarUra che te saccAIpUrvaka zAMti mATe prayatna karavAnI ane pratijJA levAnI ke koI paNa saMjogomAM jagatamAM koI paNa ThekANe yuddha thavA nahi daie; ane e saccAinA purAvA rUpe zastrasaMnyAsanI pratijJA levI joie. zAMticAhaka cintako vijJAnIo, dharmaguruo- badhAnI pharaja che ke tIvratAthI AgrahapUrvaka A eka ja vAtano pracAra kare - zastrasaMnyAsa kare ! lAMbA chatAM TUMkAmAM TUMke ahiMsA - prema dvArA manuSyanA hRdayapalaTAne gAMdhI-vinebAne mArga lokone bahu lAMbA - lagabhaga azakaya lAge che. paraMtu vicAra karIe te e mArga lAMbe dekhAto chatAM TUMkAmAM TUMko che. vika ra , - kira . - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita vasanta vyAkhyAnamALAnI cethI vyAkhyAnasabhAmAM zrI jayaprakAza - nArAyaNa pravacana karI rahyA che. bAjue saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe beThA che. (bloka mATe phI presa jarnalanA AbhArI) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-69 prabuddha jIvana rAjakAraNanA abhyAsIo kadAca ApaNane DAga hemarazulDanA DaeN, kAMtilAla zAhanA lekhanI AlocanA bhedI mRtyunI tathA uthAnTanA niSphaLa prayAsenI yAda Apaze. rAja A lekha "prabuddha jIvanamAM prasiddha karavAmAM Avyo che. te kAraNa e mAro viSaya nathI. mane potAne te yunemAM jarA paNa zraddhA eTalA mATe nahi ke temAM darzAvelA vicAro svIkArya che. te nathI. ema kahevAnuM mana thAya ke jagatanI AMkhamAM dhULa nAkhavA eTalA mATe prasiddha karavAmAM Avela che ke temAM rajU karavAmAM mahA sattAoe UbhuM kareluM A eka tesiMga dhatiMga che. Ama kahevAmAM AvelI vicAraNA ghaNA loko dharAve che, jemane khyAla Ave ke te vicAraNA AjanI vAstavikatA sAthe susaMgata nathI, vyavahAru nathI mArA ajJAnanuM pradarzana thatuM hoya e paNa saMbhava che. Ama chatAM ane tethI te vicAraNA upara UbhI karavAmAM AvelI kAlpanika A saMsthA che ja, ane ghaNAM varSothI kAma kare che te jagatanA sAmAnya imAratane koI artha nathI. prajajane potAnA rASTranA pratinidhine e saMsthAmAM mekalatAM pahelAM sauthI pahelAM te temanuM vidhAna "jagatanA sAmAnya enI pAse zapatha levaDAvavA joie ke pote tyAM rahI zAntine ja janane te yuddha ja nathI joItu" A pAyAnuM vidhAna ja pracAra karaze ane zastrasaMnyAsa mATe jhajhumaze. dareka pratinidhi pitAnI barobara nathI. sAmAnya janane yuddha tyAM sudhI nathI joituM ke jyAM rASTra sarakAranA Adeza anusAra kAma karavAnuM che, ane tethI sudhI te jana pate je rASTrane hoya tenI SovereigntyneA Adeza zAMtine je hoya, zastra saMnyAsane ja hoya svAyattatAne anya koi rASTra sIdhuM ke ADakataruM paDakAratuM na -e jovAnuM kAma zAMticAhaka sAmAnya jananuM che. ApaNA hoya. paNa tenI svAyattatAne je paDakAra karavAmAM Ave dezanI vAta karIe te ApaNI lokasabhAmanA je sabhyo che ke tarata ja te rASTrane mAnavI atmiraMkSaNanA nAme yuddha karavA laDAyaka vRttinA hoya, jemane hiMsAmAM eTale yuddhamAM ja zraddhA taiyAra thai jAya che. bhArata ane pAkistAnano vicAra kare; hoya - jemane pAkistAna ane cInano bhaya hoya - tevAone ja vizALa saMdarbhamAM amerikA ane raziyAne vicAra karo. eTale tarata hadaya palaTo karAvavAnI jarUra che. vinobA te A kahI ja rahyA mAluma paDaze ke jagatanA sAmAnya mAnavIne yuddha nathI khapatuM ema che, paNa dezanA sAdhu saMta, zaMkarAcAryo, AcAryo, - badhAe A vAta kahevAmAM kevaLa atizayatA ja rahelI che. zAMta paLAmAM mAnavI mAtra upADI levI joie. saMbhava che ke AmAMnA keTalAka yuddhane anivArya jarUra vicAre che, irache che ke A duniyAmAM laDAi na hoya te mAnatA hoya. evAne atre gaNatarImAM levAno nathI. sAruM, paNa e ja mAnavI anya rASTranA AkramaNa prasaMge potAnA | ApaNA arthazAstrIo kaTokSapUrvaka hasIne pUchaze, "zastronAM dezano bacAva karavA mATe baMdUka laIne doDe che, eTaluM ja nahi karInAM baMdha karaze te pariNAme lAkho loko bekAra thaze, temane paNa anya deza uparanI AkramaNamAM paNa sAmela thAya che. Ama rojI roTI kayAMthI Apaze ?" arthazAstra mAro viSaya nathI, paraMtu hovAthI temanuM pAyAnuM vidhAna ja barobara nathI. jagatanA traNa abaja mAnavI gayAM emAM A badhA AvI ja bIje teo jaNAve che ke "hamaNAM bhUmiputra (tA. gayA. eTale pratyekane bhAge trepana rDolara te Avaze ja, paNa artha- 6-2-69ne aMkamAM) vAMcyuM ke 1966-67mAM jagatanA dezoe zAstrI mitra kaheze, " bhAI, trepana gaeNlara tame mAthA dITha gaNyA, paNa bhegA maLIne zastrasaraMjAma pAchaLa 159 abaja Dolara kharacyA. emAM te raziyA amerikAe kharacelI rakama paNa AvI gaI. emanA jo A je rakama pRthvInA traNa abaja manuSyo vacce vaheM cI gaze kuMvAra nathI ke zastra saMnyAsa dvArA bacelI rakama teo AkhI nAkhIe te pratyeka vyakitane trepana Dolara athavA 371 rUpiyA duniyAmAM vaheMce. tame mAtra bhArata mATe ja belI zake. bhArata maLe. eka bhAratIya nAgarikane ATalI rakama maLe che te tenI zaasaMnyAsa kare te mAtra agiyAra abaja bace, eTale vyakita- vArSika Avaka lagabhaga bevaDI thaI jAya ane bhUkhe maravAne dITha bahu bahu to bAvIsa rUpiyA bace. arthAta parANe eka mahi- prasaMga ja na Ave." kevuM suMdara ane mohaka citra? ane A nAnI khAdhA - kharacI maLe. bAkInA agiyAra mahinA pelA loko zuM kayAre bane ke jayAre badhA deze zastrasaMnyAsa kare che ane tyAre, kare?" prazna prastuta che. bekAra thatA kone anAjanA utpAdanamAM paNa 've dina kahAM ke miyAM ke pAMume jatiyAM!" Avo zastrasaMnyAsa lagADI zakAya. emAMthI vadhe tene mATe gAMdhIjIne reMTiyo che ja, ekadama najIkanA bhaviSyamAM zakaya che khare? jo zakya na hoya te ahIM ja reTiyAmAM rahelI zakitanI pratIti thAya che. keTaluM sulabha, tenI upara AvA havAi killAe UbhA karavAne artha zuM che? sastu ane saheluM yaMtra ane chatAM maMtranuM temAM koI kulakSaNa nahi! emAM koi zaka nathI ke zastrasaMnyAsa jo kharekhara badhA raTTo A lekhakane evo dAvo nathI ke zastra saMnyAsane pariNAme svIkAre te jarUra sarvatra zAMti ane abhyadayanAM abhinava darzana UbhA thatA dareka praznano ukela enA khissAmAM che, parantu je leke thAya. paNa jyAM sudhI parasparanI spardhA, moTA pAyAnA rAgadra vicAraka che temanI samakSa A prazna rajU karavAne muddo che, je ane nAnI moTI bAbata upara gaMbhIra athaDAmaNanI zakayatA UbhI aDhaLaka paise jagata zastronI pAchaLanI AMdhaLI doTane pariNAme kharace hoya tyAM sudhI zastrasaMnyAsanI vAta kevaLa svapnavata rahevAnI che. che, ane jenA vAde ApaNe paNa ni:sahAya banI taNAye jaIe chIe lekhaka AgaLa cAlatAM jaNAve che ke je mAtra bhArata te tarapha AMgaLI cIMdhavAne che. vaLI e paNa jue ke A vinAzaka zastrasaMnyAsa svIkAre te mAtra agiyAra abaja bace. eTale ke uDAugirIthI koInuM paNa ruMvADuM pharakatuM nathI. paNa koI bAvo vyakita dITha bahu bahu te bAvIza rUpiyA bace. arthAta sAmAnya yajJa karavA jAya che te amArA cekhAvALA sAheba, paramAnaMdabhAI, nAgarikane lagabhaga eka mahinAnI khAdhAkharacI maLe. paNa bhArata vagere aneka enA para tUTI paDe che. ane vicAra karo ke yajJamAM je mATe A ekapakSI zastrasaMnyAsa zakaya che khare? AjanI kaMI dhI, anAja, Adi homAya che, te nAza pAmyAthI dezane nukasAna paristhitimAM je zAsaka varga kSetra saMnyAsanI vAta karaze te zasika thAya che eTaluM ja; tyAre zastranA utpAdanamAM dravya te veDaphAya che ja, varga rAjasattA upara TakI ja nahi zake ene lekhakane khyAla paraMtu pratyeka zastramAM eka nahi, balka aneka mAnavIone prANa che kharo ? levAnI zakita rahelI che. jema jema utpAdana vadhe che tema - A carcA daramiyAna vyakitagata zastrasaMnyAsa eTale koi paNa tema A vinAzaka zakita jamA thayA kare che. saMyogomAM sAmane karavAnA hetuthI pazubaLane jarApaNa upayoga yajJamAM veDaphAtA dravyane koI rIte bacAva karavAne mAro IrAde na karavAnI pratijJA. A ane e ja rASTragata zastrasaMnyAsa-e be nathI; mAtra eTaluM ja batAvavuM che ke zaJutpAdana pAchaLa abajo vacce meTa pharaka rahe che te ApaNe dhyAnamAM levA joIe. rUpiyA kharacAya che tethI koI aMgrejI bhaNelAne AghAta nathI, koi paNa vyakita jyAre AvI pratijJA le che tyAre te pratijJAnI paNa dharmanI koI vidhi yA zraddhA nimitta ( bhale e zraddhA aMdha hoya) khAtara pitAnI jAtanI Ahuti ApavAne te taiyAra hoya che kaMI dravya vaparAya che, to cAre bAjuthI "puNya prakopa" phATI nIkaLe ane te dvArA te kRtArthatA caritArthatA anubhave che, kAraNa ke che, ne prahAro (alabatta zAbdika) ne varasAda varase che. ane huM ahisAnI dizAe te vyakitae e hada sudhI vikAsa sAdhyuM hoya vaizya prakopa" kahuM chuM. vANiyAvADamAM koI cera pakaDAya, to pa che. A koI eka vyakitanI bAbatamAM A zakya che. paNa koI eka DiAyA pachI badhA vANi. ene mAravA tUTI paDe che. ApaNane ahiM rASTra mATe prastuta zastrasaMnyAsa tyAre ja zakaya banI zake ke, sAmAM jIvaMta ane sAcI zraddhA hoya te zastro pAchaLa veDaphatA abajo (1) jyAre tenI AsapAsanAM pratidvandI rASTro paNa e rUpiyAnA dhaNa sAme ApaNAmAM puNya prakopa bhabhUkI UTha joIe, prakArane rAasaMnyAsa svIkAravAne-amalI banAvavAne-taiyAra zalA kAraNa zastrasaMnyAsa e jagatamAM zAMti sthApavAne TUMkAmAM TUMko hoya athavA to mArga che. (2) jayAre prastuta deza ahiMsAnI bhAvanA upara chAvara tA. 10-4-69. kAntilAla. zavAne-phanA thavAne--ane e rIte eka Adarzane mUrtarUpa ApavAne Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-69 kharekhara taiyAra hoya. A bIjA vikalpa mATe bhArata ke anya koi A uparAMta lekhaka DaoN0 kAtila zAha potAnA lekhamAM deza Aje taiyAra hoya athavA te taratanA bhaviSyamAM taiyAra AkSepa kare che ke, zrI paramAnaMdanabhAinuM ke gujarAta rAjayanA zikSaNa thAya e ApaNI kalpanAmAM AvatuM nathI. pahele vi95 haju maMtrI zrI cokhAvALAnuM dIla lakSacaMDI yajJa pAchaLa karavAmAM AvelA Aje astitvamAM nathI. tethI bhArata mATe ekapakSI zastrasaMnyAsanI dravyavaya joine khUba ukaLI UThe che ane te yajJa karanAra upara tUTI paDe vAta karavI e AjanI paristhitinA saMdarbhamAM vyartha vANIvilAsa che. che, jayAre zastrasarajAMma pAchaLa karavAmAM AvatA anargaLa dravyaya * ahiM thoDuMka tAttvika nirUpaNa kare te ahisA upadezane viSaya aMge temanuM rUvADuM paNa pharakatuM nathI. A vidhAna paNa amArA nathI. jIvanabharanI upAsanAno viSaya che. vyakita mATe ahiMsAnI vize temaNe bAMdhelI amuka 5nA upara AdhArita che. zastraspardhA sAdhanA talakSI satata puruSArthadvArA zakaya bane che. AvI pAchaLa thatA dravyaya aMge Aja sudhImAM prabuddha jIvanamAM kAMika . sAdhanAnAM daSTAMte mAnavInA itihAsamAMthI avAranavAra maLI lakhavAno saMyoga Ubho thayo na hoya te uparathI te aMge amAruM dila paNa Ave che. paNa koI paNa rASTra ahiMsAne vaLagI rahIne jarA paNa dhabakatuM nathI ema mAnI levAne kazuM ja kAraNa nathI. pitAnI Ahuti ApavAnI taiyArI dekhADayAnuM haju sudhI ' evI ghaNI bAbata che ke je viSa prabuddha jIvanamAM khAsa kazuM lakhavAnuM jANavAmAM AvyuM nathI. vyakitagata ahiMsAne vicAra ThIka pAMgaryo na banyuM hoya dA. ta. mAMsAhAra nimitte thatI DhagapAbaMdha pazuonI che, paNa samudAyanA vicAra tema ja AcAramAM ahiMsAnI jaDa katala. ema chatAM, A bAbata viSe amArUM citta kazuM saMvedana anuhaju beThI nathI. e dizAe samudA-rASTra paNa-AgaLa vadhye ja bhavanuM nathI ema sUcavavuM ke mAnI levuM vadhAre paDatuM che. chUTako che. ahiMsAnA sAmudAyika svIkAra sivAya mAnavajAta AMkha sAme je ghaTanA banI hoya ane dilamAM DaMkha ane kadI paNa sthAyIpaNe surakSita banI zakavAnI che ja nahi. du:kha pedA karatI hoya ane e ja ghaTanAnuM pAchuM vadhAre moTA pAyA have pAchA ApaNe mULa carcA tarapha vaLIe. De. kAMtilAla upara punarAvartana thavAne saMbhava hoya tyAre patrakAra tarIke te ghaTanA zAha potAnA lakhANane vacagALe jaNAve che ke "mane pitAne aM" lakhavAnuM-lokonuM dhyAna kheMcavAnuM-rAheje prApta thAya che. te yunemAM jarA paNa zraddhA nathI. ema kahevAnuM mana thAya ke zastraspardhA pAchaLa duniyAnAM rASTro je pAra vinAne vaya karI rahela che ke jagatanI AMkhamAM dhULa nAMkhavA mahAsattAoe UbhuM kareluM te aMge dilamAM pArAvAra du:kha thAya che. Ama chatAM, jayAM sudhI tetIMga dhatIMga che" Ama kahIne lekhaka jaNAve che ke "Ama eka rASTrane anya rASTranA AkramaNane bhaya che, eTaluM ja nahi paNa, kahevAmAM mArA ajJAnanuM pradarzana thatuM haze e paNa saMbhava che." e prakAranI pUrI saMbhavitatA che, tyAM sudhI AtmarakSaNa arthe A lekhakane jaNAvavAnuM mana thAya che ke Ama kahIne kharekhara zastraspardhA anivArya che ane te sAme avAja uThAvavAne hAla temaNe naryA ajJAnanuM pradarzana karyuM che. koI artha nathI ema samajIne te aMge mauna dhAraNa karavAmAM Ave pahelA vizvayuddha pachI lIga epha nezansa nAmanI saMsthA che. duniyAmAM zAntinI sthApanA karavA mATe zastrasaMnyAsanI nahi, hatI. te moTA bhAge niSphaLa nIvaDI ane bIjuM vizvayuddha AvyuM. paNa rASTra-rASTra vacce bhAicAra pedA thavAnI jarUra che. e bhAicAre te pUruM thayA bAda A mune astitvamAM Avela che. teNe Aja pedA thaze ke Ape Apa zastrasaMnyAsa thavAnuM ja che. mATe Aje sudhImAM ghaNuM kAma karyuM che. ane keTalAMka yuddha zarU thatAM aTakAvyA bhAra mUkavAnI jarUra che paraspara bhAicArA upara ane nahi ke che athavA te keTalIka athaDAmaNa vATAghATe dvArA zAMta pADI che. zastrasaMnyAsa upara. ema chatAM haju duniyAmAM zAMtinuM vAtAvaraNa sthira thayuM nathI. A lakhANa upara ATalI lAMbI carcA karavAnuM prayojana kAraNa ke cIna jevI sattA haju enA parighanI bahAra che ane e che ke zasrasaMnyAsanA saMdarbhamAM je aneka loko DaM. kAMtilAla amerikA-raziyA, pAkiratAna-bhArata, ijipta-ijharAila vagere dezanAM zAha jevI bhramaNAo sevatA hoya che ane zastrasaMnyAsanI jAduI dila sApha nathI. Ama chatAM Aje paNa A saMsthAnI ghaNI upayegItA lokaDI pheravatAM duniyAnA badhAM du:khanuM nirAkaraNa thai jaze ane che te je koi dinapratidina banatI AMtararASTrIya ghaTanAo ane sukhazAMti ane AbAdInuM sAmrAjya sthapAze ema mAnatA hoya che. badalAtI jatI paristhitine abhyAsa karatA hoya che teNe kabula temanI bhramaNAonuM paNa A vivecanathI jarUrI nirasana thaI jAya. karyA sivAya chUTako nathI. A vivecanane sAra e ke De. kAMtilAla zAhe dekhADela lekhaka A ja viSayanI AcanAnA saMdarbhamAM eka evI sarvaravIkRta zastrasaMnyAsane mArga haju bhAvinuM svapna che, vartamAnanI sUcanA kare che ke "Ama chatAM A saMsthA che ja ane ghaNAM varSothI vAstavikatA nathI. ghaNA lAMbe che, TUMko nathI. ghaNA agharo che, kAma kare che te jagatanA sAmAnya prajAjane potAnA rASTranA saheluM nathI. pratinidhine saMsthAmAM melatAM pahelAM enI pAse zapatha levarAvavA " sudhAre- joie ke pate tyAM rahIne zAMtine ja pracAra karaze ane zastra varSa 30, aMka 24 (16-469)mAM 269 me pAne, bIjA saMnyAsa mATe jhajhumaze." A sUcanA pAchaLa paNa UMDI samajaNane kolamanI trIjI lITImAM 'ka'ne bale 'ka' ane AThamA abhAva dekhAya che. yunemAM koIne paNa pratinidhi tarIke mekalavAnI peregrAphamAM '77'nA badale '76' vAMcavA vinaMti che. javAbadArI te te rASTranA zAsaka varganI hoya che ane e prati prabuddha jIvananA gatAMkamAM "pahelo puruSa eka vacana" e nidhie potAnA rASTranA zAsaka varganI nItinuM tema ja hitenuM zirSaka lakhANanI nedhamAM zrI gaganavihArI mahetAe mArI mAphaka samarthana karavAnuM hoya che. je pAkistAna ane bhArata vacce athaDAmaNa 6 varSa vaTAvyAne jaNAvyuM che temAM sudhAravAnuM ke temane haja thai te yunemAM beThelA bhArata athavA te pAkistAnanA pratinidhio thoDA divasa pahelAM ja 70 muM varSa zarU thayuM che. paramAnaMda pitapetAnA raSTronI nItine AgaLa dharavI ke zAMti ane zAsaMnyAsa nI ja vAta karyA karavI ? ane e paNa samajI levuM ghaTe che ke bhagavAna buddha AvI athaDAmaNa daramiyAna te te rASTrane sAmAnya nAgarika paNa me mAsanI bIjI tArIkhe rAtre 8-45 vAge muMbainA eNla moTA bhAge zAnti ane sulehataraphI nahi, paNa yuddhataraphI banI inDiyA reDiye uparathI zrI cImanalAla cakubhAi zAhane 'bhagavAna gayuM hoya che e ApaNe roja-ba-rejane anubhava che. buddha' uparano vArtAlApa prasArita karavAmAM Avaze. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImatI UrmilAbahena giradharalAlanI mATI ane AbhalAMnI lAka-kaLA zrI matI UrmilAbahena giradharalAle 'mATI ne AbhalAM'nA karelA adyatana prayogoe, bhAratanI leAka-kalA mATe navI dizA ughADI ApI che. gujarAtanA eka garbhazrImaMta ane susaMskRta kuTuMbanAM e suputrInA janma 1913mAM gujarAtanA AgevAna udyogapati zeThazrI maMgaLadAsa giradharadAsane tyAM thayA. temanAM lagna kalArasajJa zrI giradharalAla dAmodaradAsa sAthe thayAM. mAtuzrI kaMcanagaurIne gujarAtanA lagabhaga dareka dharamAM sthAna pAmI cUkela bharatakAma temaja metInAM tAraNa vagere bharatAM joI, UrmilAbahenamAM AvI loka-kalA pratye abhiruci jAgRta thai. kalA pratyenA A Adara ane rasa gujarAtanA labdhapratiSTha kalAkAra zrI kanubhAI desAInA mArgadarzana nIce savizeSa pAMgaryA. kauTuMbika tema ja sAmAjika javAbadArI adA karavAnI sAthe UrmilAbahena gujarAtanI sAmAjika-sAMskRtika pravRttiemAM paNa etapreta banI rahyAM che. teozrI gujarAtanI prathama strIsaMthA 'nyAtisaMdha'nAM pramukha che. nakAmI ke pheMkI devA jevI cIMjavastuomAMthI teo nayanaramya suzAbhanA, pharnicara vagere banAvatAM rahI peAtAnI kalAzaktine srota vahetA rAkhI rahelAM che. amadAvAdamAMnuM temanuM dhara paraMparAgata tema ja Adhunika kalAzailInA samanvayanA paryAya samuM banI rahyuM che. piphelg] xAbalp(r) l Aje have eka seApAna AgaLa vadhIne emanI e mRdu kalAbhimukhatA mATI, raMga te AbhalAMnA navIna prayogAmAM praphulavA lAgI che. bhAratanI lAka-kalA bhAratanI lAka-kalA chellAM khe hajAra varSathI prAcIna praNAli sAthe sumeLa sAdhIne kALanI sAme jhajhUmatI rahI che, ane pAtAnAmAM kalAnA navA prakArA Ameja karatI rahI che. AmAMnA keTalAka prakAra grAmINa tattvAthI sabhara che; kemake eka bAju grAmajanatAnI aMtaratama Urmi, AkAMkSAo ane anubhaveAnA AviSkAra hatA, tA sAthesAthe khIjI tarapha ane dharelu rItarasamAM joDe joDatI kAI eka kaDI hatI. emAM bhale siddhahastapaNAnI UNapa dekhAya, paraMtu prANI ane mAnava-AkAramAM jaNAtI prANavAna sAdagI, AnaMdemi ane jIvananA dhabakAra te emAM sajIvana banI rahe che. A sthApita thaelI zailI aneka kalA-paddhationA paripAka che. mahada aMze bhAratIya strI bhUmi para, bhIMta para ke bharatagUMthaNu dvArA je ucca kArTinA AkArA--bhAta ane tene anurUpa nayanaramya raMgA--mAM kalAnuM nirUpaNa kare che temAM je bhAvapradhAna pratIkAnA prayoga kare che, te sarvamAM bhAratIya leAka-kalAnI lAkSaNikatAonA tAdaza citAra anubhavI zakAya che. suMdara AkRtiothI sabhara dhUlIyitra (raMgALI) pADavAnA rivAja tA bhAratamAM mahilAonA viziSTAdhikAra samA che. AryAMnA Agamana nIce pahelAM, paraMparAthI teo e zIkhyAM che. bhAratanA vibhinna viratArAmAM strIe bhUmi ke bhIMtAne cittAkarSaka AkArathI Alekhe che. kaMthA, raMgALI, alpanA, AbhalAM maDheluM bharatakAma ane AdivAsI tema ja grAmINu leAkAnI bhIMtA paranAM AlekhanamAM vyakta thatAM pratIko e ja zailIne paripAka che. navA AviSkAra strIo dvArA vikasatI A paraMparAgata, dhArmika ane vyavahAragata kalA jevA eka viziSTa prakAra zrImatI UmilAbahenamAM navA AviSkAra pAme che. temanI A navIna kRtie purANI zailIe sAthe susaMgata banI rahelI che. emAM emanI AgavI kalAdaSTi temaja eka zilpInI sUjhane samanvaya sadhAyA che. surekha AkArA sAthe tAla levuM seAhAmaNuM bharatakAma, bhavya sAdagI ane nayanaramyatA emAM tAdazya thAya che. emaNe lAka Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAnAM tamAma tattvane apanAvIne nAvinyane sabhara khanAvyuM che. badhI ja vastuo--dhaDA, vAsaNA, ramakaDAM, Tre, teraNA --kalAkAranA eka sparzamAtrathI jIvaMta kalAnI bhASA kheAlatI thaI jAya che. emanI kRtio kharekhara dRSTinI tRpti che. Ama, teozrI pAzcAtya kalAnI keTalIka lAkSaNikatAe svIkArIne paraMparAnA Azraye AdivAsI tema ja grAmakalA vacce setu samAna banI rahyAM che. paraMparAgata zailIone samanvaya sAdhI, bhavya ane prANavAna AkArAnI sAthesAthe Adhunika gharAnI samucita tema ja rUDhigata jarUriyAtA poSI zake tevI kalAne sthUla ane yAMtrika gaNatarIvALI Adhunika kalAnA sthAne emaNe sthApita karI che. AmAM hetunuM sAmya to che ja; sajAvaTa joke keTalIka vAra vadhAre sabhara ane bhavya banI rahe che te paNa vastuonAM mApa sAthe AdivAsI kalAnuM pramANa sumeLa sAdhI rahe che; pariNAme dhArI asara UbhI thAya che. Ama, kalA kalAkAra ane samAjanI vacce eka tAra saMdhAya che. A rIte zrImatI UrmilAbahena kalA ane kalApipAsuo vacce setu samAna khanI rahyAM che. raMganI rekhAo sAthe meAtI ane AbhalAM cADhIne sarjelI kRti nIce : 'dANulIlA' ane 'phUladAna' ASTHETIC hela baabaagsthit AbhUSaNapeTI dIpALA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-9 prabhu jIvana prakI noMdha ravInda sarovara sTeDiyamanI pizAcI lIlA aMge zrI muMbaI jaina yuvaka saMghano TharAva tA. 17-4-69nA roja maLelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitie nIce mujaba TharAva karyo che: "eprila mAsanI chaThThI tArIkhe meDhI sAMjanA samaye kalakattA khAte ravIndra sarovara DaeNDiyamamAM yojavAmAM AvelA eka manoraMjana kAryakrama daramiyAna ekAeka dhvanivardhaka yaMtrA baMdha karavAmAM AvyA, IlekaTrIsITIno saMbaMdha kApI nAkhavAmAM Avyo, ane e rIte pedA thayelA aMdhArAno lAbha laIne hetupura:sara AvelA keTalAeka guMDAoe aMdhAdhUMdhI phelAvI ane tyAM ekaThA thayelA nAgariko sAthe kevaLa hevAniyatabharyuM AcaraNa karyuM ane aneka bahenenI beIjajatI karI ane temanAM kapaDAM, dAgInAMonI lUMTa calAvI A badhA chApAo drArA bahAra AvelA samAcAro jANIne zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha UMDA ropa ane zaramanI lAgaNI anubhave che ane ApaNI prajA kevA naitika adha:patananA mArga utarI paDI che tenA khyAlapUrvaka, ugra prakopanI lAgaNI dAkhave che. ahevAlo uparathI jaNAya che ke A zaramajanaka durghaTanA eka vyavasthita yojanAnuM pariNAma hatuM ane ucca sthAna dharAvatI keTalIka vyakitao te sAthe saMkaLAyela hatI. pazcima baMgALanI sarakAre A aMge tapAsa simita te nImI che, paNa e mAtra dekhAva pUratI na rahe, paNa UMDI tapAsa karI A hevAniyata sAthe saMkaLAyalA guMDAone zodhI kADhI temanI sAthe prastuta sarakAra sakhta hAthe kAma le evI A sAMgha apekSA rAkhe che.' eka aspRSyAta chatAM aNameAla gRhasthanA dehavilaya gAMdhIjInI dakSiNa AphrikAnI laDatanA eka vakhatanA sAthI zrI kalyANadAsa gohanadAsa mahetAnuM 86 varSanI uMmare muMbaI khAte eprila mAsanI 11mI tArIkhe avasAna thayuM. zrI rAmadAsa gAMdhI jemanuM tAjetaramAM muMbaI khAte avasAna thayuM che temaNe lakhelA sAMsmaraNAmAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba "sva. kalyANadAsabhAI bApujI sAthe dakSiNa AphrikA TheTha 1902 mAM raDhAreka varSanI uMmare gayA hatA, ane bApujInI oNphisamAM kAma karatA hatA. bApujI temane 'kalyANadAsa ' kahIne saMbAdhatA hatA, kalyANadAsabhAI bA bApu sAthe eka sanniSTa putranI jema vartA hatA. johAnisabarganA raMgIna jAtinA malanivAsamAM plaeNga phATI nIkaLyA hatA. e bhAgamAM hiMdI bhAIo paNa rahetA hatA. e vakhate bApunI paDakhe rahIne kheMgamAM sapaDAyalA 70 mANasAnI temaNe sevA karI hatI, ane e sitteramAMthI mAtra eka ja mANasa bacI zakelA. e badhAtA antima saMskAra paNa temaNe ja karelA, " kalyANadAsabhAI brekonA upayoga mATe svaccha pANInA kUvA khAdavAnuM kAma paNa karatA, ane amArI sAthe AtmasAta thaIne rahelA. amArA sukha du:khamAM bhAga levAnuM kadI cUkatA nahi, " 1948 mAM jyAre goDasenI traNa goLIthI bApunI dilhInA biralA hAusanI prArthanA bhUmi upara 30mI jAnyuArIe hatyA thai tenA 15 ja divasa pahelAM kalyANadAsabhAi peAtAnA eka mitra sAthe bApune maLavA gayelA. te vakhate bApue peAtAnI AsapAsanI maMDaLIne uddezIne kahyuM hatuM ke: " kalyANadAse kadIye mArI pAse madada mAgI nathI. mArI sAthenA saMbaMdhane temaNe kadI paNa potAnA dhaMdhA arthe vaTAvyo nathI. ' 'cheka yuvAvasthAthI mAMDIne AjanI ghaDI sudhI emanuM jIvana 'nirmAnahAjitasaMgadoSA' (gItA adhyAya 15, zloka 5) e vAkayane sArthaka karatuM anubhavyuM che, eTale sahaja bhAve temanA prati mastaka name che." bApujIe paNa 1906 nI sAlamAM johAnisabargathI zrI lakSmIdAsa gAMdhI uparanA patramAM temanA viSe lakhyuM hatuM ke " jeo dilanA sAcA hoya che teo mane game che. jaga mohanadAsanA dIkarA kalyANadAsano AtmA pralhAdanA jevA che. eTalA khAtara te temane, je janmanA kAraNe mAro dIkaro che tenA karatAM vadhAre priya che." AvI eka mAnavavibhUtie upara jaNAvyuM te mujaba eprila mArAnI 11 mI tArIkhe ApaNI vaccethI haMmezane mATe vidAya lIdhI che. teo koi rAjakAraNamAM ke jAhera jIvananI dhAMdhala dhamAlamAM paDayA nahAtA, ane A duniyAnA bahu lAkoe temane jANyA nahotA. Ama chatAM temane jemaNe jANyA haze teo temane eka utkRSTa koTinA zIlasaMpanna sajajana tarIke, saccAine varelA eka mAnavI tarIke, vinamra, nirdaMbha, premALa sanmitra tarIke kaMi kALa sudhI saMbhAraze. gAMdhIjIe jemane AvuM pramANapatra ApyuM che tevA puNyapuruSane A rIte aMjali ApatAM huM eka prakAranI kRtArthatA anubhavuM chuM. sva. kalyANadAsabhAI potAnI pAchaLa vayevRddha patnI, be putrA ane be putrIe mUkI gayA che. banne putrA vyApAra-vyavasAyamAM sArI rIte geAThavAyA che. be putrIomAM meTAM putrI sAhityakAra zrI hIrAbahena pAThaka kve kAlejamAM AdhyApikA che; ane bahena zakuntalA karyuM. kaoNlejanA adhyApana vibhAganI prinsIpAla che. A kuTuMba parivAra sAthe huM varSothI suparicita chuM ane svajana bhAve saMkaLAyelA chuM. temanA pratye A du:khada prasaMge huM UMDA dilanI sahAnubhUti anubhavuM chuM. zrI esa. ke. pATilane mata ApavA anurodha cAlu thayelA me mAsanI ceAthI tArIkhe lokasabhAnI eka beThaka mATe banAsakAMThA jillAmAM thanAra cUMTaNIaMgenA jaMga traNa mahArathIe vacce khelAi rahyo che. temAM eka che kaoNMgresa taraphathI zrI esa. ke. pATila, bIjA che svataMtra pakSa taraphathI zrI manubhAI amarazI ane trIjA che apakSa umedavAra tarIke zrI hiMmatasiMhajI. A traNa umedavAromAMthI varSo junI jenI ujajavala rASTrasevAo che evA zrI esa. ke. pATilane joradAra TakA ApatuM eka nivedana svataMtra pakSanA upapramukha ane gujarAta upara jemanuM asAdhAraNa varcasa gaNAya evA DaoN. kanaiyAlAla mANekalAla munazIe tA. 23 mI eprilanA roja eka chApA onuM nivedana bahAra pADayuM che, je nIce mujaba che: "evA prAMgA Ave che jyAre vyakitae rAjakIya pakSapAtathI para thavuM joie. ane AkhAya rASTrane dhyAnamAM rAkhI paristhitinA vicAra karavA joie. AvA eka prasaMga hamaNAM UbhA thayA che. "chellAM thADA varSo daramiyAna bhArata eka pachI eka TokaTImAMthI pasAra thatuM AvyuM che. sAMkaDAM khaMDanAtmaka paribaLA vega pakaDatAM jAya che ane enA kAraNe ApaNI rASTrIya tAkAta zeSAi rahI che. A kharekhara akaLAvanArI ghaTanA che. " jayAre rASTra ItihAsane tribheTe UbhuM che e prasaMge pakSa ke rAjakAraNanA taphAvatane dhyAnamAM lIdhA vinA je loko daDha rASTravAdane varelA che temanA hAtha majabUta karavAnI sau koi rASTravAdInI pharaja che ema mane lAge che. "zrI esa. ke. pATila nivaDelA kAryakara che. temaNe cAra dAyakAthI aviratapaNe rASTranI niSThApUrvaka sevA karI che. e AjhAdInA vIra yoddhA hatA. emanAmAM apratima vyavasthAzakita che ane teo sabaLa saMsada-kAryapaTTu che. emanA rAjakIya guru saradAra vallabhabhAI paTelanI mAphaka zrI pATila paNa racanAtmaka daSTivALA ane vyavahArU vaLaNavALA rAjapuruSa che. " pahelAM, pachI ane haMmezAM 'hiMdI' evA maMtrane varelA zrI pATila jJAti ane saMpradAyathI para, pradezavAda ane saMkucitatAthI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-69 para, udAra ane sahiSaNa evA bhAratIya rASTravAdanA sAcI ane adhikRta pratIka che. zrI pATila saradAra paTelanA vahIvaTI hAtha samAna hatA; ane saradAranI mAphaka te je kaMI kArya hAtha dhare che tene kuzaLatA sAthe saMgIna evI sthiratA Ape che. zrI pATilano akhila bhAratIya darajajo, rASTrIya daSTibindu ane anokhI zakitane dhyAnamAM letAM rAjakIya pakSApakSIthI para evI rIte temane vicAra karavo joIe. AthI ja huM akhila hiMda svataMtra pakSanA upa - pramukhemane eka chuM to paNa, pakSanI gaNatarI nAthI para thaIne zrI pATile banAsakAMThA saMsadIya matadAra vibhAgamAMthI noMdhAvelI umedavArIne mArA hArdika Teko ApuM chuM. huM IcchuM chuM ke rASTrIya hitanA daSTibindune sarvocca mahattva ApI zrI pATilanI kakSAnA ane kauzalanA mANasane lokasabhAmAM cUMTI kADhavA mATe svataMtra pakSamAMnA mArA sAthIone paNa huM samajAvI zakuM. huM banAsakAMThA matadAra vibhAganA matadArone hRdayapUrvaka anurodha karuM chuM ke tame sau daDhapaNe zrI pATilane ja mata Apajo. gujarAtanA loko temanAM vizALa mana ane udAra daSTi mATe jANItA che ane teo zrI pATilane jhaLakatI saphaLatA apAvIne mahAtmA gAMdhI ane saradAra paTele AMkelI mahAna paraMparAmAM eka ujajavaLa prakaraNa umeraze evI mane zraddhA che." potAnA rAjakIya pakSathI para banIne AvuM nivedana bahAra pADavA mATe zrI munazIne aneka dhanyavAda ghaTe che. A rIte pakSanI maryAdA kayAM sudhI ane kayAre tethI mukata banIne vicArI ane AcarI zakAya tene temaNe ApaNane padArthapATha zikhavyo che. nahi ke koMgresa pratyenI koI khAsa niSThA hovAnA kAraNe, paNa dezanuM samagra hita lakSamAM laIne zrI pATilanI umedavArInuM ApaNe paNa samarthana karIe, sthAnika matadArone potAnA mata pATilane ApavA vinavIe ane pATilane ApaNe saphaLatA IcchIe! eMThanA sadupayoga viSe vizeSa carcA tA. 16-4-69 nA prabuddha jIvanamAM De. kAntilAla zAhanuM uparanA viSayane lagatuM eka carcApatra pragaTa karavAmAM AvyuM che. temAM UbhA karavAmAM AvelA muddAone e aMkamAM jagyAnA abhAve javAba ApavAnuM zakaya banyuM nahotuM. ajITha vastuo sudhA-pIDitone ApavAnA virodhamAM asahakAranA AMdolana vakhate paradezI kApaDanI gAMdhIjInI preraNA ane anumodanathI je hoLI karavAmAM AvI hatI te ghaTanAne teo AgaLa dhare che. Ama karatI vakhate tatkAlIna paristhiti ane aghatana paristhiti vaccenA taphAvatane te bhUlI jAya che. asahakAranA ugra AMdolanane e eka tabakko hato, jyAre atyAre ajIThI vastunA upayoganA praznane evA koI AMdolana sAthe saMbaMdha ja nathI. e vakhate paNa paradezI kApaDanI AvI hoLI sAme koI pratikULa mata nahote ema nathI, Ama chatAM paNa, paradezI kApaDa bALavA pAchaLa paradezI hakumata sAmenI jhuMbeza ane svadezI ne prajAjIvanamAM puna: pratiSThita karavAnI tIvra bhAvanA hatI. ane te bhAvanAthI prerAIne mArI jevA aneke tevI hoLInuM samarthana karyuM hatuM. Aje eMThAne sadupayoga karavAno vicAra paNa na ja thaI zake evuM koI AMdolana astitvamAM nathI. ahIM e spaSTa karavAnI jarUra che ke eka bAjue moTA jamaNavArAmAM game teTaluM kahevAya yA samajAvavAmAM Ave to paNa, eMThuM paDI rahe che ane nakAmuM jAya che e hakIkata che ane bIjI bAjue muMbaI jevA zaheramAM aneka bhUkhyA loko gaTaramAM paDelA annanA dANA vINI vINIne khAya che, eThAnI bAladIo ThalavAya che tenAM upara AvA loko tUTI paDe che, ane je hAthamAM AvyuM te memAM nAMkhe che ane peTa bhare che, jyAM tyAM paDelI kerInI chAla ane geTalA cUse che, AmAM paNa AMdhaLA lulI apaMge phAMphA mAre che to paNa temane pattA khAte nathI. A paNa AjanI hakIkata che. e huM koIne paNa ApavAno vicAra ApaNane game tevo nathI e mane bUla che; paNa bIjI bAju upara jaNAvyuM tevuM ja bhUkhe TaLavaLatA loko je te khAya te karatAM pheMkAI javA sarajAyeluM evA eMThAno sadupayoga thAya te vadhAre AvakAravA yogya lAge che. eka moTA aniSTane TALavA mATe eka nAnA aniSTane Apad dharma tarIke svIkAravA barAbara A bAbata che ane e rIte mahetA daMpatIe muMbaImAM thoDA samayathI zarU karelI pravRtti AvakArapAtra che sahakArapAtra che evo mAro abhiprAya che. alabatta, eMThAne sadupayoga karavAnI pravRtti sAthe eMThuM na ja mUkAya tene lagate pracAra ethI paNa vadhAre Avazyaka che ane jema custa jaina bhANAmAM eMThuM te na ja mUkAya ema mAne che ane te mujaba moTA bhAge varte che - te pAchaLa eka prakAranI dhArmika bhAvanA rahelI che, tevI ja rIte sAmAjika sabhyatAnA ApaNA je khyAla che temAM eMThuM na ja mUkAya e khyAla upara zakaya teTalo vadhAre bhAra mUkAva ghaTe che ane evo bhAra mUkAtAM ane pIrasanArAne ene lagatI tAlIma apAtAM ane jemanArAonA manamAM A bAbata vadhAre daDhIbhUta thatAM, eka divasa e jarUra Avaze ke jayAre, ApaNA jamaNavAre eMThavADanA kalaMkathI mukata thayA haze, ane pachI te mAtra vadhelI raIne ja ThekANe pADavAno prazna UbhuM raheze. DaeN. kAntilAla zAha eMThuM pAMjarApoLane vecavAnuM sUcave che. pAMjarApeLavALA eMThuM kharIde ane mAnavIne khAvAgye dALabhAta zAka vagere khoDA Dherane khavarAve- A temanI sUcanA svata: avyavahArU ane hAsyAspada lAge che. buphe paddhatimAM saMbhava che ke eThuM ochuM paDI rahe, paNa prastuta mahetA daMpatIne anubhava evo che ke A paddhatimAM paNa eThuM ThIka pramANamAM paDI rahe che. taduparAMta buphe paddhati paricita saMkhyAnA jamaNavAra mATe barobara che. moTI saMkhyAmAM jamanArA hoya tyAre te paddhati eTalI yavahArU mAlUma paDatI nathI. tevA ThekANe moTA bhAge pUratI vyavasthA hotI nathI ane dhasAro bahu thAya che ane jamanAra joIe tethI moTA bhAge vadhAre le che. vaLI A paddhatinA anusaMdhAnamAM karavAmAM AvelI sUcanA anusAra je pATalA upara jamanArA bese ane pIrasanArA pIrase to pachI 'buphe' paddhati rahI ja nahi. - A carcAnA anusaMdhAnamAM rahetA daMpatI potAnuM kArya saraLa thAya te mATe nIcenI sUcanAone prasiddhi ApavA vinaMti kare che: (1) leko amane AgaLathI khabara ApavA maherabAnI kare, temAM sthaLa, samaya ane jemanArAnI saMkhyA jaNAve. ' (2) puSkaLa jagyAethI khabara Ave che ne Avaze te baI te pahoMcavuM azakya. eTale ame tyAM je savArathI na pahoMcI zakIe te pAchaLa vadhelI cAkhI rasoI eka bAju khyAla rAkhI muke ane amane khabara Ape to ame te levA javA jarUra prayatna karIe. (3) tema chatAM jene tyAM prasaMga hoya tene tyAM moTe bhAge sAdhana sagavaDa te hoya ja. te teo jo nIcenA be saranAmA para pahoMcatuM karavA kRpA kare te ghaNuM sArUM. (1) zrI caMpakabhAI esa. modI- zrImatI IlAbahena modI, - 73/75, gItAMjali, phaleTa naM. 11. vAlakezvara, muMbaI-6. 2. . 357856 (2) zrI eca. sI. mahetA, zrImatI suhAsa mahetA, 13, bI, "nAlaMdA", 62, peDara reDa, muMbaI-62. Te. naM. 359532 A uparAMta temaNe bAra saMsthAonI lAMbI yAdI bIDI che, je saMsthAvALA jamaNavAramAM vadheluM jenuM khAvAnuM svIkAravAnI IcchA darzAve che ane temAMthI koI paNa saMsthAne mahetA daMpatI vadheluM eNkhuM khAvAnuM pahoMcADe che ane mahetA daMpatI mAraphata Ane lagatI mAhitI meLavIne jamADanAra pote paNa pitAne vadheluM zekhuM khAvAnuM pahoMcADI zake che. paramAnaMda Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-19 prabuddha jIvana prabuddha jIvana" pratye sadbhAva dAkhavatA thoDAka patro ('prabuddha jIvana' Aje 30 varSa pUrAM karIne 31 mA varSamAM praveza kare che. te viziSTa avasaranA saMdarbhamAM keTalAka zubhecchaka mitro taraphathI patro maLyA che je nIce rajU karuM chuM. AvA patromAM svAbhAvika rIte mArA vakhANanA be zabdo hoya. te kAraNe A patro pragaTa karatAM huM khUba saMkoca anubhavuM chuM. temAM rahelI sad bhAvanI lAgaNI ane vidhAyaka sUcanAne huM attarathI AvakAruM chuM. paramAnaMda) suratathI zrI viSNuprasAda 2. trivedIne patra kSetra che. vinobA samAjamAM sarvodaya lAvavA kaMI kaMI navA vicAro snehI bhAIzrI paramAnaMdabhAI, ane adelana calAvI rahyAM che. tene paNa tame tamArI rIte mUlavatA 'prabuddha jIvana" vicAra-sAmagrInuM sAmayika che te huM jANuM rahe e jarUranuM lAge che. chuM ane e paNa jANuM chuM ke AvA vicArapatrone jeTalo kAdara AvuM kaMIka ne kaMIka prabuddha jIvanamAM avAra navAra AvI jAya maLavo joie teTale maLatuM nathI. 'prabuddha jIvana' vilAi gayuM nathI che e kharuM. e kSetra vadhAre vyApaka karo eTaluM ja mArUM sUcana che. tenuM kAraNa tene maLe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane Teko che, tamArI noMdhamAM tame vAcakonAM sUcana mAgyAM che, tethI A dareka nAne moTo dharmansamAje sva-abhijJAna karavAmAM paDe che. lakhavAnuM mana thayuM. sva. kizoralAlabhAi "harijana" calAvatA te tarapha AMgaLI cIMdhuM to mAre zuM kahevAnuM che te vadhAre vistAra vagara kahevAi sva-vizeSanA vardhanamAM magna che, tyAre tame svaccha, udAra ane pragati jAya che. zIla daSTi rAkhI che te saMteSa ane abhinandanane viSaya che. tame koI koI vAra mitra maMDaLanA pravAse kADhatA he che ane pAraMparika badhAM ja jIvanamUlyo eka kALamAM eka sarakhAM te vizenAM rasika nivedane prasiddha kare che. A paNa tamArI vizeSatA upayogI ke uraca rahyA nathI; temAM pheraphArane, tene saMskAravAne, tene che. pravAsanAM kSetramAM koI koI vAra amArA jevAM grAmasevAnAM yathArtha samajavAne avakAza che. Aje te badhAM ja pAraMparika mUlyo jANe kendrone paNa samAvI zako ema icchuM chuM. kAmamAM macI rahenArAe. avanati tarapha lai jatAM hoya e vaMToLa jAge che ane mukhya bahu bole ane lakhe ema banatuM nathI. ne belavAmAM nava guNa zraddhA sAva javA beThI che. (rajanIzane upadeza A dazA sUcave che.) temane mATe te sAcuM ja vacana che. paNa koi tamArA jevA najare AvA sAMskRtika saMkaTane prasaMge je vyakita ke samUha jJAna ane joIne mUlave te kIMmatI madada jevuM thAya. navI AMkhe navAM daSTikaruNAnA vistAra mATe puruSArtha kare te puNyanuM kArya kare che. e daSTie binduo paNa jovAmAM Ave ane kAma karanArAone ane temanA e 'prabuddha jIvana"nuM kArya kalyANalakSI ane svAsthaya pepaka huM samAjone temAMthI kIMmatI mArgadarzana maLI jAya. gaNuM chuM. tamArI saunI kuzaLatA IcchuM chuM. A uMmare paNa ApanuM svAthya sAruM gaNAya. e svAthyane | snehAdhina jugatarAma davenAM jaya jagata sadupayoga paNa Apa karatA rahe che. mArI tabiyata to ThIka ThIka ja rahe che keTalAMya varasathI, ApanuM kuzaLa cAhuM chuM. muMbaIthI zrI vADIlAla DagalIno patra viSNuprasAda 2. trivedInA sAdara namaskAra. murabbI paramAnaMdabhAI, prabuddha jIvana' enA vaicArika AyuSyanAM trIsa varSa pUrAM veDachIthI zrI jugatarAmabhAIne patra kyAM e jANI AnaMda thayo. priya bhAIzrI paramAnaMdabhAI, 'prabuddha jIvana' eTale paramAnaMdabhAi. vicAranA sAmayikanI prabuddha jIvananA chellA aMkamAM joyuM ke A patrikAe 30 viziSTatA e hoya che ke e haMmezAM ekAda nirbhaya vicArakanuM mAdhyama varSa pUrAM karyA che. emAM zaMkA nathI ke tame eka bhAta pADI janArI banatuM hoya che. vicAranuM sAmayika AthI vyakitaniSTha sAmayika ja patrikA kADhe che, ane vAMcIe nahi tyAM sudhI svasthatA na lAge hoya che, prabuddha jIvana'nI trIsa varasanI sevA e paramAnaMdabhAine vicArayajJa che. evI te che. vacce maganabhAi desAinA avasAna bAda satyAgraha patrikA trIsa varSanA gALe aMgrejImAM eka peDhIne gALe kahevAya che A gALA daramiyAna 'prabuddha jIvana mAM pragaTa thayelAM uttama baMdha thai te vakhate prabuddha jIvananI yAda ApavAmAM AvI hatI. lakhANAnuM eka pustaka pragaTa thAya te 'prabuddha jIvana'no vicAra - bane patra samAjanA prazna upara svataMtra ane hiMmatabharI doravaNI vArase vyavasthita rIte sacavAya. IMglenDamAM AvAM sAmayikonAM uttama Ape che, ane TIkA karavA jevuM hoya tyAM koInI paNa zeha rAkhatA lakhANonA graMtho niyamita bahAra paDatA hoya che. koi taTastha, vivekanathI. chatAM 'satyAgraha' te 'satyAgraha cheane "prabuddha jIvana' te zIla ane surucivALA saMpAdaka zeAdhI ATaluM kAma tarata karavuM joie. AvA ane huM prabuddha jIvana vAcanapothI' kahuM. 'prabuddha jIvana' che, kAraNa maganabhAi desAi ane tame be judI ja 'prabuddha jIvana'ne uttarottara vikAsa thaze emAM mane kai vyakitae che. bannenAM jIvana ane vicArazailI judAM che. bannenAM zaMkA nathI kema ke tenI pAchaLa anAsakata vicArabaLa che. vicArakendro ane jIvanakendro paNa temanAM potAnAM che. tamArI bhASAmAM snehAdhIna vADIlAla DagalInA praNAma ane TIkAomAM viveka, saMskAritA, svacchatA keTalAM badhAM ucca koTinAM hoya che, chatAM tamAre paNa vakhatovakhata koi keIne nArAja pUnAthI zrI zAmajI neNazI dharoDane patra karavAnA prasaMge Ave ja che. Ama chatAM DaMkha na mAravAno tamAro - mAnyavara zrI paramAnaMdabhAI, prayana sapaSTa joI zakAya che. prabuddha jIvana potAnA jIvananA 30 varSa pUrAM karIne 31 mAM varSanI majalamAM Ave che te jANI khUba khUba AnaMda thAya che. prabuddha dezanA ane jagatanA AjanA jIvanamAM keTalAka viSayo evA jIvananA eka grAhaka ane cAhaka tarIke huM Aje bhAre AnaMda anuche ke jene tamArAM kendro tame banAvI zako te sAruM lAge. magana- bhavuM chuM. Ape prabuddha jIvana dvArA jaina-jainetara jagatanI sevA karI bhAi gayA te sAthe aMgrejI bhASA-sAmene mera ga che. te prazna che. ApanA lAMbA ajoDa jIvananI tapazcaryA dvArA tame yuvAna peDhIne bhale tamArI rIte tame upADI lyo te kevuM sAruM ! hAlanA zikSaNamAM navo rAha ane navI krAMtikArI vicArasaraNI pUrI pADI che. prabuddha jIvana pAkSika dvArA Ape je je pIrasyuM che te ajoDa che. AvatAM no jIva Ave e mATe paNa tamArA vicAro vadhAre pramANamAM ApI varSo daramiyAna prabuddha jIvana vadhune vadhu phAle e ja prabhu prArthanA zako. atyAranuM rAjakAraNa DahoLAI rahyuM che. temAM paNa tamAre mATe Apane zAmajI neNazI dharoDa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-5-6 9 ane prabuddha jIvana' 31mAM varSamAM praveza kare che , "prabuddha jIvana' A aMkathI 31 mAM varSamAM praveza kare che. upayogI thayA che. temane paNa ahIM mAre ullekha karavo ja joie. teo muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA 1929nI sAlamAM karavAmAM karve yunivarsiTInA ema. e. che ane saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya AvI tyArathI Aja sudhI saMghanI kAryavAhI sAthe eka yA bIjA prakA- zrI bAbubhAi gulAbacaMda zAhanAM patnI che. saMgItanA teo sArA ranI sAmayika pravRtti joDAyalI rahI che. ghaNuM kharuM Arthika kAraNone jANakAra che ane mAtra hiMdI ja nahi paNa aMgrejI lekhenA teo pUrA lIdhe 1937mAM A pravRtti baMdha karavI paDelI, paNa be varSa bAda bhAvavAhI-arthavAhI-anuvAda karI zake che. A uparAMta gayA varSa 1939nA me mAsathI 'prabuddha jaina' e nAmathI pAkSika patranI daramiyAna saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAi zAhanAM lakhANa zarUAta karavAmAM AvelI; je Aja sudhI akhaMDitapaNe cAlu rahI "prabuddha jIvanamAM ThIka pramANamAM pragaTa thatA rahyA che ane 'prabuddha jIvananuM che. A sAmayikanA prAraMbhathI Aja sudhInA ItihAsanI vigata te eka savizeSa AkarSaka aMga banyuM che. bIjI paNa aneka vyakitaone TUMkamAM jaNAvuM te "prabuddha jaina" zarU karyuM tyArathI keTalAMka varSa sudhI prabuddha jIvanane samRddha banAvavAmAM sAro sAtha maLyuM che, jemane saMghanA maMtrI sva. maNilAla kalacaMda zAha "prabuddha jaina'nA paNa vyakitagata ullekha karavAnuM A sthaLe zakya nathI. A sarvane huM taMtrI hatA. Ama chatAM, tenA saMpAdanakAryanI javAbadArI mATe anA:karaNathI AbhAra mAnuM chuM ane A rIte temanA taraphathI satata zire ja rahI hatI. varSo vyatIta thatAM maNibhAinI tabiyata lathaDavA sahakAra maLato raheze evI AzA rAkhuM chuM. lAgI ane tA. 1-5-51 thI 'prabuddha jaina"ne huM adhikRta taMtrI Aje jyAre 30 varSanA lAMbA phalaka upara huM najara karuM chuM, thayo. 'prabuddha jaina'nI vyApaka vicArasaraNI dhyAnamAM laine tA. ane kharI rIte te saMghanI 1929mAM sthApanA thai tyArathI tenI 1-5-53 thI prabuddha jaina'nuM nAma badalIne 'prabuddha jIvana' karavAmAM kAryavAhI sAthe ane tenI sAmayika pravRtti sAthe huM eka yA bIjI - AvyuM, je Aja sudhI kaze paNa khAMce paDayA sivAya niyamita rIte rIte joDAyela hoIne, 40 varSanA lAMbA phalaka upara najara pheravuM chuM pragaTa thatuM rahyuM che. patra mATe prAraMbhamAM ATha pAnAnI maryAdA svIkAra- tyAre sinemAnA citrapaTa mAphaka aneka daSyonI hAramALA najara vAmAM AvI hatI, paNa samaya jatAM te maryAdAne vadhArIne daza sAme khaDI thAya che. e daramiyAna savinaya bhaMganI laData, bIjuM pAnAnI karavAmAM AvI che. temAM paNa avAranavAra be pAnAM vizva yuddha, 'kivaTa inDiyAne jaMga, svarAjya prApti ane tyAra vadhAravAmAM Ave che, gayA varSe kula 258 pAnAnuM vAMcana pUruM pachInI aneka ghaTanAo najara sAme taravA lAge che. prabuddha pADavAmAM AvyuM hatuM, jyAre A varSe kula 270 pAnAnuM vAMcana jena'nuM saMpAdana hAtha upara lIdhA bAda dareka viziSTa ghaTanAne me pUruM pADavAmAM AvyuM che. A pAkSika patranA prAraMbhathI gAMdhIjInA, eka paDakAra rUpa lekhI che ane "prabuddha jaina' yA 'prabuddha jIvana" khyAlane svIkArIne jAhera khabarane sthAna ApavAmAM AvyuM nathI mAraphata tenuM InTara pezana-arthaghaTana karavA meM yathAzakita prayatna ane te nItine Aja sudhI vaLagI rahevAmAM AvyuM che. vadhatI jatI karyo che. saMbhava che ke koI ghaTanAne vadhAre paDatuM vajana ApavAmAM AvyuM meghavArI ane uttarottara karavAmAM AvatA pagAra vadhArAnA kAraNe hoya, jayAre anya koI ghaTanAnI upekSA paNa karavAmAM AvI hoya. Ama A patranI prakAzana pravRtti pAchaLa beTa vadhatI jAya che ane chatAM paNa, A lAMbA gALA daramiyAna huM satata sajAga rahyo chuM, Aje te kheTane AMka lagabhagarU. 5000 sudhI pahoMcyo che. saurASTra TrasTa aneka AghAta pratyAghAtamAMthI pasAra thaze chuM ane tene A sAmataraphathI pAMceka varSathI dara varSe rU. 1500 nI madada maLatI hatI, yikamAM pratibiMbita karavA cihnita rahyo chuM. Aje uMmaranI asara : jemAM gayA. eprila mAsathI rU. 1000ne vadhAre karIne mArI kAryakSamatA upara svAbhAvika rIte paDI rahI che , ema chatAM, kula rU. 2500nI vArSika madada maLe evo nirNaya saurASTra saMvedanazIlatA haju ThIka pramANamAM TakI rahI lAge che. e che tyAM TrasTa taraphathI levAmAM AvyA che. A mATe saurASTra TrasTane sudhI 'prabuddha jIvana' nI sevA ane upAsanA karatA rahevAnI huM muMbai jena yuvaka saMgha khUba RNI che. A uparAMta prabuddha jIvana'nuM AzA sevuM chuM. vArSika lavAjama prAraMbhathI rUA. 4-00 hatuM te lavAjama be varSathI 'prabuddha jIvana' pAchaLa zakitane samagra paga lagADavA chatAM tenI truTio vize huM pUre sabhAna chuM. mArI potAnI maryAdAonA rUA. 7-00 karavAmAM AvyuM che. A badhuM chatAM, jayAM sudhI prabuddha jIvananI grAhaka saMkhyA sArA pramANamAM vadhe nahi tyAM sudhI A kAraNe deza ane duniyAne lagatI evI aneka mahattvanI bAbato che ke je aMge "prabuddha jIvana' dvArA kazuM mArgadarzana ApI zakAtuM kheTa cAlu rahevAnI ja che. "prabuddha jIvana" koi pakSa ke paMthanuM pracArapatra nathI ane tethI koi anuyAyI varganA TekAne temAM avakAza ja nathI. A uNape dUra karavAmAM madadarUpa thavA "prabuddha jIvana'nA cAhaka nathI. tenI grAhaka saMkhyA te ja vadhe ke jo saMghanA sabhyo tema ja mitrone mAruM bhAvabharyuM nimaMtraNa che. chevaTe tA. 1-5-68 nA pragaTa thayela A ja viSayane lagatI noMdhamAMnI chellI paMkitao ahiM prabuddha jIvana pratye UMDo sadbhAva anubhavatA grAhako A bAbatamAM udhUta karIne A nivedana pUruM karuM chuM. UMDo rasa dAkhave ane grAhako banAvavAnI dizAmAM kAMika sakriya AdarzaparAyaNa patrakAratva mATe jarUrI che vyApaka ane vipula bane. temane A prakAranI sakriyatA mATe saprema anurodha che. jANakArI, sArAsAra viveka ane UMDI saMvedanazIlatA. eTalI ja | 'prabuddha jIvananA saMpAdanakAryamAM, gayA varSanA A prakAranA jarUrI che nirbhayatA, satyAbhimukhatA ane saMyamapUrNa abhivyakita. taMtrI nivedanamAM (tA. 1-5-68nA prabuddha jIvanamAM jemane mArA patrakAratvamAM e to jeTalA pramANamAM huM sAkAra karI zakuM ullekha karavAmAM AvyuM hatuM te zI menAbahena narottamadAsa, zrI teTalI mArI saphaLatA; bAkI badhe vANIvilAsa. A tattvonI subodhabhAi ema zAha tathA temanAM patnI sau. nIrUbahenane sahakAra, siddhi mATe Avazyaka tAkAta ane cetanA-jAgRti vizvavyApI maLato rahyo che. A uparAMta sau. zaridAbahena zAha gayA varSa dara- enA caitanyanA srotamAMthI mane maLatI rahe e ja UMDA antaranI miyAna aMgrejI yA hiMdI lekhenA anuvAdanI bAbatamAM savizeSa prArthanA !" , , paramAnaMda mAlikaH zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mulka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH5-47, dhanai sTrITa, muMbane. sudragusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, mukha-1. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H. 117 * vArSika lavAjama rU. 7 0prabaddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa - varSa 31 : aMka 2 muMbaI, me 16, 1969, zukravAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ne gAMdhIjI ane ApaNuM AjanA rASTrIya prazano , [kazI muMbai jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita vasaMta vyAkhyAna- te prazna vadhu vikTa ne jaTila banato rahyo che. Ayojana mALAnuM udaghATana tA. 8-4-69 ne dine gujarAta rAjyanA paMcanI chelI gaNatarI mujaba cothI paMcavarSIya yojanAne aMte rAjyapAla zrI zrImannArAyaNe karyuM hatuM ane te prasaMge bekAronI saMkhyA lagabhaga 1 karoDanI thavA jaze. grAmya vistAramAM je ardhabekArInI paristhiti pravarte che ne ko pIDAya che te "gAMdhIjI ane ApaNA AjanA rASTrIya prazna" upara temaNe uparanI saMkhyA uparAMtanI gaNavI joIe. A badhI vyakitaone muddAsara, dhIragaMbhIra ane ciMtanazIla pravacana karyuM hatuM. zrI zrImanna- utpAdaka kAryomAM jotaravA athAga prayAsa karavA joie. chatAM rAyajI pU. bApunA sAnidhyamAM varSo sudhI rahyA che. gAMdhIvAdI hakIkate te nAnA udyoge, grAghoge ne gRhaudyogone dezabharamAM arthazAstrI tarIke prakhyAta che ne Ajana paMcanA sabhya tarIke paNa vikAsa karyA sivAya A badhAne kAma ApavAnuM azakaya banI raheze. temane bahoLo anubhava prApta che. ApaNe saMdha vasaMta vyAkhyAnamALAnuM keTalAka AgaLa vadhelA dezamAM bekAronuM rajisTara rAkhavAmAM prathamavAra Ayojana kare ne temAM zrI zrImannArAyaNajI jevA pIDha Ave che ne temane nANAkIya madada (Doles) sarakAre taraphathI abhyAsI "gAMdhIjI ane AjanA rASTrIya prazna" upara pravacana ApavAmAM Ave che. ApaNA dezamAM paNa AvuM thavuM joIe ema kare e bAbata ApaNa sau mATe gaurava ne AMnaMdanI lekhAvI joie. keTalAkanuM mAnavuM che. A mAnyatA paMkaLa che ne bhrAmaka che, kAraNa paramAnaMda ke vikasita dezamAM je zakaya hoya te avikasita deza mATe zakaya mane harahaMmeza ema lAgyuM che ke mahAtmA gAMdhI eka nathI. temane te kAma ja ApavuM rahyAM. jarA vicAra to kare ke uttama paMkitanA vyavahAru AdarzavAdI hatA. deza samakSanA ghaNA zezI paMcavarSIya yojanAne aMte 1 1/2 karoDa loko bekAra raheze sAmAjika ne rASTrIya prazna vyavahAru mArgo ukelavA te mathatA ema meM je kahyuM, te darekane rojane eka rUpiye paNa ApavAne ne jIvananA kAyamI mUlyone te haMmezAM daDhatAthI vaLagI rahetA. temanA vicAro gaganavihArI ke havAi ne naryA Adarza bharyA nahotA. hoya to dara varSe ApaNe rU. 550 karoDa kharcavAnA rahyA, temanA vicAro dharatI sAthe jaDAyelA rahetA. satya-zodhananA satata Ane artha e ke jenA pUratI rUA. 2750 karoDanI jogavAI prayAsamAM gAMdhIjIe ghaNA e prazna hala karyA ne te paNa ApaNe karavAnI rahI. ApaNA deza mATe AvI pakaLa janAo vAstavikatAnI bhUmi para, mane lavaleza zaMkA nathI ke temanA jIvana vicArAze to deza Azika nAdArI ne nAzane mArge ja AgaLa daramiyAna temaNe je upAya ne ukela sUcavyA che te Aje paNa teTalA ja kharA che, teTalA ja vadhaze. e dIvA jevuM spaSTa che ke "Dola' ApavA karatAM utpAdaka AvakArya che. jeo gAMdhIjInA vicArone jUnavANI lekhAve che ke gai kAlanI gujarI tarIke rojI ApavI e kai paNa kALe bahetara che, ane ApaNA gAmaDAMomAM ghaTAve che temane, mArA mata pramANe AjanI dezanI paristhitinI grAmodyoge ne gRhoghoge, je varSothI cAle che, te ja A prazna hala nakkara vAstavikatAnuM bhAna nathI. gAMdhIjIe ApaNI samakSa je karavAne asarakAraka mArga che. alabatta, e jUnIpurANI rIte pAyAnA Adarzo rajU karyA che te jo ApaNe bhUlI jaIzuM to na cAlavo joIe. temAM AdhunikatA lAvavI joie ne yAMtrika temAM dezanuM akalyANa ja thavAnuM che ema mane lAge che. ApaNA deza jevA vikAsa pAmatA dezamAM bekArI, ne ardhabekArI pheraphAro karavA joie. meM kendra sarakArane sUcana karyuM che ke bIjuM jevA prazno UbhA thAya che ne gAMdhIjI A bAbatamAM satata ciMtA kAMI na bane te je kAma mAge che temane be trAkane aMbara rAkhatA. sAmAjika, Arthika ane AdhyAtmika vikAsa mATe paNa carakho Apavo joie. AnI kiMmata lagabhaga rU. 150 che. te AjIvikA meLavavA mATe utpAdaka kArya karavuM joIe ema mAraphate rUA. 1AAnI rojanI rojI koI paNa vyakita kamAI gAMdhIjI makkama rIte mAnatA. kAma vinAne mANasa zArIrika rIte, zake che. hA, e kharuM ke A badhuM sUtara koi jAhera saMsthAe mAnasika rIte ane naitika rIte paNa nIce Utarate jAya che. kharIdavuM joie, ane A sUtaramAMthI baneluM kApaDa sarakAre ne lokoe vAparavuM joie. tAkIdanI paristhiti gaNI rASTrIya AMdolana AthI, dareka sazakata mANasane kAma maLI rahevuM joie-jo te kAma karavA mAgatA hoya che. mATe ja sazakata vyakitane mATe tarIke bekArInA praznane upADI levAmAM Ave te prajA sAtha Apaze badhI jAtanI utpAdaka pravRttio pUrI pADavI joie e bAbata ja ema mArI khAtarI che. AvI pejanA pAchaLano hetu dezanA kamanasIba bhAre mahattvanI banI rahe che. A ja siddhAMta eka agatyanA dezavAsIone madada karavAnuM che te lokone haiye vasavuM joie. Directive Principle tarIke ApaNA rAjya-baMdhAraNamAM hamaNAM jayAre meM jANyuM ke kendra ne rAjyanI sarakAroe khAdIpaNa aMkita thayo che. traNa traNa paMcavarSIya janAo chatAM kharIdI ochI karI che, ne tethI 4 lAkha jeTalA kAMtanArAo ne vananI rajI gai che. tyAre mane UMDe AghAta thayo. vinAvilaMbe bekArIne prazna saMtoSakAraka nirAkaraNane tabakake pahoMraye nathI e A paristhiti nivAravI joie. je Ajita AAdhika vikAsanA bhAre du:khada paristhiti che. hakIkate to janA-dara-janAe be dAyakA pachI paNa jemane rojI joItI hoya temane tevI taka Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabuddha jIvana ApavAmAM ApaNe asamartha nIvaDIe, te prajAnA leAkazAhImAMthI ne samAjavAdamAMthI vizvAsa DagamagI jaze. man AjanA bIjo prazna che : hiMsA, lUMTa ane, tArAjInuM vAtAvaraNa. gAMdhIjIe bhArapUrvaka zIkhavyuM hatuM ke ucca AdarzanI siddhi arthe zuddha sAdhanonA AzrAya levAvA joie. mahAtmAjIe kahyuM hatuM ke azuddha sAdhanA vaDe zuddha hetuo siddha thaI zakatA nathI. AvA sAcA sAdhanethI ApaNe pU. gAMdhIjInA netRtva nIce rAjakIya AjhAdI meLavI. te pachInA dezanA bhAgalAnA gejhArA divasa daramiyAna paNa pUrva vistAromAM gAMdhIjIe ekle hAthe komI dveSanI Aga bujhAvI, laeNrDa mAunTabeTane pU. bApune jvalaMta aMjali ApatAM temane "dezanA eka mAtra zAMticAhaka" - "one boundry peace foree - tarIke varNavyA hatA. dezanA pazcima bhAgamAM 50,000 sainya je kAma na karI zakyuM te gAMdhIjI ne temanA gaNyAMgAMThayA sevakoe karI batAvyuM. bAkhucIMdhyA mArga ApaNe rakhe bhUlIe - 'zuddha sAdhya mATe zuddha sAdhano anivArya che.' rASTrIya ke AMtararASTrIya koipaNa prazna laDAI ke hiMsAthI uklI zakyA nathI. dezanI kaTokaTIne hAlane tabakake gAMdhIjInI sAnArI zikhAmaNa ApaNe bhUlIzuM to pastAvAnA vAro AvavAnA ja che. hiMsAtmaka AMdolana vadhu ne vadhu hiMsAtmaka Aga phelAvaze ane dezamAM aMdhAdhUMdhI ne vinAza sarjAze. AnA artha e nathI ke vividha kSetramAM ApaNe anyAya sahI levA, sAcA arthamAM satyAgrahanA AzrAya ApaNA leAkazAhI ne AjhAda dezanAM baMdhAraNa mujaba game tyAre lai zakAya. paNa A ahiMsAnA nAjuka zastrane sastuM neM hAsyAspada tA na ja banAvavuM joie. gAMdhIjInA jIvanamAMthI dezanA yuvAnoe ghaNuM badhuM zIkhavAnuM che. nahIM to temane kAraNe dezanI mahAmUlI AjhAdI jokhamamAM mukAze. AjanA rASTrIya praznAmAMnA zikSaNa aMge huM kAMika kahIza. hAlanI zikSaNapaddhati ugatI peDhInI zakitaone racanAtmaka mArge vALavAmAM taddana niSphaLa nIvaDI che. traNa dAyakA pahelAM gAMdhIjIe deza samakSa pAyAnA zikSaNanI paddhati rajU karI hatI, jemAM grAmanuM mahattva mukhya hatuM. kamanasIbI to e che ke sarakAre tathA zikSaNakAroe tenA yogya rIte prayoga paNa kyAM nathI. pariNAma zuM AvyuM che ? vidyArthIo vividha hiMsAtmaka AMdolane thI jAnamAla milakatano nAza karavAnI pravRttimAM paDayA che. AnuM eka kAraNa e che ke teo nirAza thayA che ane temanI samakSa bekArIno hAu khaDo che. ApaNI ugatI peDhI mATe ucca dheAraNanA zikSaNa sAthe utpAdaka pravRttinA samanvaya karavAnI jarUra che. pAyAnA zikSaNa aMgenA gAMdhIjInA vicArone bhale keTalAka hasI kADhe ke 'khyAlI' gaNe, mArI daSTie te apanAvavAnI khUba jarUra UbhI thai che. dezamAM Aje vizvAsanI ToTI--crisis of confidencedekhAya che. lAkoe netAomAM te vizvAsa gumAvyo che ja. temanA peAtAnAmAMthI paNa vizvAsa. gumAvyuM che. harahaMmeza ApaNe bIjAnI TIkA karavAmAM otaprota thaie chIe ane hatAzAnuM vAtAvaraNa sarjIe chIe. AvA aMdhArAmAM, AvI gheAra nirAzAmAM, gAMdhIjIe ApaNane kahyuM hatuM ke ApaNe AtmasaMzAdhanaAtmaparIkSA karavI joie. 1946mAM jyAre gAMdhIjIne keTalAka zikSako nauAkhalImAM maLyA tyAre temaNe sUcaka rIte jaNAvyuM hatuM ke "jyAre tamane manamAM ema lAge ke tame ja sAcA che ane bIjA badhAM khATA che, tyAre tamAre e nirNaya para AvavuM joie ke bIjA badhA sAcA che ne tame ja khoTA che." Aje deza samakSa aneka muzIbato khaDI che, aneka praznA vaNaukelyA paDayA che, tyAre rASTrapitAnA A sAnArI zabdo ApaNe hradayamAM aMkita karIe. sanmAna naeN zrAddhAthI jo ApaNe ApaNA dIvA saLagAvavAnA prayAsa karIzuM to chevaTe thoDuMka ajavALuM te dekhAze ja. thoDI vadhu mINabattIo pragaTAvA ne vaLI thoDo vadhu prakAza maLaze, ne ApaNe jIvanapatha para AgaLa varSI zakIzuM. anuvAdaka: zrI kAntilAla baroDiya mULa aMgrejI: zrImana nArAyaNa tA. 16-5-19 rASTrapatinI ciravidAya [tA. 7 me zanivAra savAranA 11-20 miniTenyu dilhI khAte rASTrapati DaoN. jhAkIra husenanuM 72 varSa ummarlR ekAeka avasAna thatAM AkhA deze du:kha ane vyathAne eka sakhta AMcako anubhavyo che. zrI, cakravartI rAjagApAlAcArya, DaeNA rAjendraprasAda, DaoN. rAdhAkRSNana - e mujaba zarU thayelI paraMparAnA eTalA ja ujajavala anugAmI DaoN. jhAkIra husenane gumAvatAM dezane eka bhavya dezabhakata ane Adarza muslImanI khoTa paDI che. temanA viSe Aja sudhI ghaNuM lakhAyuM che temAM vizeSa umerA na karatAM DaoN. jhAkira husenanuM samagra vyakitatva kevA ucca Adarza upara ghaDAyeluM hatuM ane kevI uttarottara viziSTa ghaTanAothI sabhara hatuM teno khyAla Ave te hetuthI tA. 4-5-69 nA janmabhUmi pravAsImAM pragaTa thayela temanA jIvananI jharamara ahiM sAbhAra uSkRta karavAmAM Ave che. paramAnaMda me mAsanI trIjI tArIkhe rASTrapati DaoN. jhAkIra husenanuM sAva aNadhAryuM avasAna nipajatAM rASTranA rAjakIya takhatA uparathI eka vilakSaNa rAjapuruSanI hastI haMmezane mATe lupta thai che. rASTrapatinI ciravidAyathI rASTra eka svArpaNanI bhAvanAvALA ane gAMdhIbhAvanAthI bAhyAnvaMtara raMgAyelA zikSaNazAstrI khAyo che ane eka mAnavatAvAdI mAnavI khAyA che. DaoN. jhAkIrahusena rASTrapatipade DI. rAdhAkRSNana jevA jagavikhyAta, atyaMta prabhAvazALI paMDita, vicakSaNa rAjapuruSa medhAvI vicAraka ane tattvaciMtaka, tathA mutsaddI ane mahAna vakatAnA anugAmI tarIke ArUDha thayA e hakIkata saheje sarvatra purogAmI ane anugAmI vacce tulanAbhAva prere. ane ema chatAM DA. jhAkIrahusena rASTrapati tarIke koinI paNa daSTimAM jarAye UNA nathI UtaryA eTaluM ja nahi paNa sarvajanapriya ane leAkAdarane pAtra nIvaDayA che. vyakitamAtranA jIvanamAM nidAna eka kSaNa evI Ave ja che, jyAre eNe bhAvi kArakIrdI jevA mahattvanA prazna paratve A pAra ke pele pAra evA aMtima nirNaya levA paDe che. DaoN. jhAkIrahusena A bAbatamAM apavAdarUpa nahAtA. 1920nI e sAla sana 1920 nI sAla hatI. hAla je alIgaDha yunivarsiTI tarIke jANItI che te, te kALe mahameDana eMglA oriyenTala kAleja tarIke oLakhAtI. enuM saMcAlana briTiza sAmrAjyane vaphAdAra ane rASTranA svAtaMtrya AndolananA virodhI evAM tattvA drArA thatuM. 1920mAM 12 mI oNkaTobare gAMdhIjIe e kolejanI mulAkAta lIdhI. sAthe alIbaMdhuo paNa hatA. svAtaMtrya jaMganA ghaNA muslima netAomAM alIbhAie ghaNA samaya pUrvethI agresara hatA. gAMdhIjIe e saMsthAmAM jaine bhASaNa karatAM briTiza sarakAranA aMkuza heThaLanI tamAma zikSaNasaMsthAonA bahiSkAra karavAnI hAkala karI. A hAkalane jhIlI lai tadanusAra vartana karanAra je theADAka vidyArthIo te kALe nIkaLyA, temAMnA eka DaoN. jhAkIrahusena hatA. thoDAka zikSakoe paNa e saMsthAne tilAMjali ApI dIdhI. zikSakonA sAthamAM DaoN. jhAkIrahusene gAMdhIjI pAro jai jAmiyA miliyA islAmiyA rASTrIya vidyApIThanI sthApanA karavAnI vijJapti karI ane te pramANe e saMsthA hastImAM AvI. DaoN. jhAkIranI dezabhakitano A prathama AviSkAra hatA. aDvAna vaMzajo DaoN.jhAkIranA dehamAM aphaghAna vaMzajonuM rudhira vahetuM hatuM. peAtAnI AgalI sAta peDhI sudhInA pUrvajoe zasro vAparI jANyAM hatAM, jo ke DaoN. jhAkIranA pitA kAyadAno abhyAsa karI haidarAbAda jai vasyA ane saphaLa dhArAzAstrI tarIke nAma kADhayuM. haidarAbAdamAM janma DaoN. jhAkIrahusenano janma haidarAbAdamAM 1897nA phebruArInI tA. 8 mIe thayaoN hatA. temaNe prAraMbhika zikSaNa ghera eka ja aMgreja Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-19 - pravyu jIvana zikSakanI pAse meLavyuM hatuM. hajI pUrAM nava varSa paNa thayA nahatAM tulapaNe arthaghaTana karyuM te evuM sacoTa hatuM ke buniyAdI zikSaNanA tyAM pitAnuM avasAna thayuM. husena parivAre te pachI 1907 mAM kaTTara virodhIo paNa DhIlA paDI gayA. sthaLAMtara karIne uttara pradezamAM iTAvA khAte kAyamI mukAma karyo .... 1946 mAM jAmiyA miliyAnI rajatasvaMtI UjavAI. e prasaMga dasa varSanI vaye jhAkirahusena potAnA traNa bhAio sAthe tyAMnI jema De. jhAkIrahusena mATe gauravabharyo hato tema viSAda janmAvaeka zALAmAM dAkhala thayA. nAro paNa hatA, kAraNa ke tyAre dezamAM komI taMgadilIthI havA bhAre - S. jhAkIrahusenanI vidyArthI tarIkenI kArakIrdI atyaMta tejasvI banI gaI hatI. vAtAvaraNamAM Aga hatI. svAtaMtraya prApti pachI hatI. vidyAbhyAsa uparAMta vAdasabhAnI tema ja sAMskRtika pravRttimAM jAmiyA miliyAnA ghaNAkharA prAdhyApaka ane vidyArthIo pAkistAna "utkRTa rasa letA. . jhAkIrahusena alIgaDha vidyApIThanA snAtaka hatA. vadhu cAlI gayA hatA. keTalAkoe temane jAmiyAmiliyAnuM visarjana abhyAsa arthe teo jarmanI gayA hatA ane tyAM jai baline karavAnuM sUcavyuM. paranuM 1948 mAM DaM. jhAkIrahusene pharI upakulavidyApIThanI pI. eca. DI. nI upAdhi meLavI hatI. patipada saMbhALI tene navesarathI doravaNI ApavAnI javAbadArI uThAvI. - gAMdhIjIno prabhAva 1952 mAM temane rAjyasabhAnI vividha kSetre viziSTa pradAna karanAra De. jhAkIra husene gAMdhIjIthI prabhAvita thaIne vIratApUrvaka ane vyakitae mATenI anAmata beThaka para niyukata karavAmAM AvyA.. daDhatApUrvaka rASTrIya svAtaMtraya andolanamAM jhukAvavAne saMkalpa karyo 1957mAM temane bihAranA rAjyapAlapade niyukata karavAmAM AvelA. tyAre temanA mitrone vismaya thayeluM. kAraNa DaeN. jhAkIra tyAre pariNIta 1962mAM teo bhAratanA uparASTrapati banyA. e pade temanI hatA. 18 varSanI vaye temaNe lagna karyuM hatuM. varaNI paMDita naherue karI hatI. uparASTrapati hovAne kAraNe me, 1967mAM pote jayAre rASTrapatipade cUMTAyA tyAre De. jhAkIra teo rAjyasabhAnA adhyakSa hatA. 1966 nA memAM rASTrapatinI husenane okaTobara, 1920 nA divase yAda AvI gayA. emaNe cUMTaNI thai tyAre dezanI rAjakIya paristhiti atyaMta vicitra tyAre kahyuM hatuM ke, 47 varSa pUrve rASTrIya zikSaNanA kSetramAM kAma karavAnI ane abhUtapUrva hatI. keMgresane prabhAva osaravA mAMDayo hato ane rASTrapatinI cUMTaNI paNa ghaNI rasAkasIbharI puravAra thai. teo rASTrapratijJA lIdhI hatI evA ja rASTra pitAne rASTrapati tarIke cUMTI kADhayA 'patipade cUMTAI AvyA. pati rAMDa che e vAtanuM mane gaurava che. ' A sarvocca hodA para rahIne emaNe je kAmagIrI bajAvI te - yuropamAM vidyAbhyAsa uparAMta anya aneka pravRttiomAM kharekhara atyaMta yazasvI hatI. teo ana-sAdhAraNa niSThAvAna teo otapreta rahyA. skenDIneviyana dezono pravAsa karyo. puravAra thayA. teo samAdhAnapriya hatA, nekadila hatA, prAmANika hatA. pitAne kharca kADhavA emaNe gAMdhIjI vize lekha lakhyA. pravacane . - have emaNe ciravidAya lIdhI. emanA vyakitatvanI ane emanAM lakhyAM. sulipi (kalIgrAphI) viSe potAnuM jJAna vadhAryuM ane mirajhAM kAryonI suvAsa cirakALa sudhI rASTravyApI raheze ane sahu koIne preraNAdAyI nIvaDaze. izvara emanA AtmAne zAzvata zAMti bA ! gAlibanI kavitAnA prakAzanamAM teno upayoga paNa karyo. citrakalA - sAbhAra-svIkAra ane saMgItanuM jJAna paNa sAruM evuM vadhAryuM. 1924mAM pite jarmanImAM hatA tyAre DaoN. jhAkIrahusenane gAMdhI zatAbdI ke upalakSya meM: Ata: mArca--me tathA eprilane jAmiyAmiliyA Arthika bhIMsane kAraNe baMdha thaze evI jANa thai. vizeSa aMka saMpAdaka zrI. riSabhadAsa rAMka; prakAzaka a. bhA. aNujANa thatAM veMta tArathI temaNe jaNAvyuM ke jAmiyAmiliyA baMdha na Data samiti, chattarapura roDa, mahArelI, navI dilhI - 30. karazo. ame jIvanabhara ene mATe kArya karIzuM. jAmilA miliyA mane ke usa pAra: pravacana saMgraha. lekhikA: zrI vimalAbahena hakAra, prakAzaka: dhI nyu oNrDara buka kaMpanI, elisa brija, amadAvAda. baMdha na thayuM. gAMdhIjInA kahevAthI jAmiyAmiliyA alIgaDhathI dilhImAM jIvana saMgIta: lekhata: zrI. harIza vyAsa, ThekANuM: 102/sI, lAvavAmAM AvyuM. DaoN. jhAkIra husenane tenA upakulapati tarIke niyukata svastika saMsAyaTI, navaraMgapurA, amadAvAda - 9. karavAmAM AvyA. tyAre temanI vaya mAtra 27 varSanI hatI. temaNe cUMTaNIne cakarA: lekhaka: saMpAdaka zrI mohanalAla mahetA evo nirNaya karyo ke jyAM sudhI bhArata upara aMgrejonuM zAsana heya (sApAna) The. sukAnI kAryAlaya, 94, bhagatasiMha roDa, (minTa roDa), tyAM sudhI mahine rUA. 100 thI vadhu vetana na levuM. temaNe e nirNayanuM muMbaI-1, kiMmata rUA. 1-50. pAlana karyuM. upakulapati uparAMta potAnA aMgata maMtrI ane kaSA teTalI putra : pravacanakAra : zrI lIlAvaMtIbAI mahAsatI. dhyakSanI kAmagIrI paNa pote ja saMbhALI lIdhI. jAmiyA miliyAne prAptisthAna: zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha, 177, kAMdAM vADI, muMbaI -4. kIMmata rU. 3-00. samRddha ane pratiSThita karavA Do. jhAkIrahusene karele puruSArtha rAte vAta : lekhaka zrI hIrAlAla phophaliyA; prakAzaka: nava bhArata ananya asAdhAraNa kahevAya. bAgAyatane zekha sAhitya maMdira, 162, prinsesa sTrITa, muMbaI - 2. kiMmata rU.pa-00. jaina jarnala : mahAvIra jayaMtI 3. jhAkIrahusenane prANIo pratye prema ane bAgAyatane speziyala trimAsika eprila 1969ne aMka; taMtrI zrI gaNeza lAlavANI, prakAzaka : jaina bhavana, zekha hatuM. prAcIna kALanA pASaNe ekatra karavAno paNa temane pI. 25, kalAkAra sTrITa, kalakattA - 7, zekha hate. Britain 1969 : An Official Handbook ustel: * sahuthI vizeSa zekha temane vAMcavA ane lakhavAne hate. briTiza Inpharamezana sarvisijha, The. marakanTAIla beMka, mahAtmA gAMdhI lekhaka tarIke che. jhAkIre bALako mATe aneka pustako lakhyAM che. reDa, muMbaI -1. pleTenA "ripablika" tathA "eNjyukezanala rikansTrakazana ina inDiyA" jJAtidarzana : zrI ka2chI vIzA osavALa jJAtinuM prakAzaka: tathA "esesamenTa epha Ikonomikasa" e pustakone temaNe urdamAM zrI karachI vIzA osavALa jJAti gaNatarI samiti; kiMmata rU. 8-00. utAryA che.' hakIkata-zuddhi " buniyAdI zikSaNanA siddhAMta tA. 16-4-69 nA prabuddha jIvanamAM merijIbhAI - virodhI 1937 mAM dezane prAMtIya svarAjya prApta thayuM tyAre gAMdhIjIe caMdrazekhara aMge je ema jaNAvavAmAM AvyuM che ke teo 1967mAM navI rArakArane buniyAdI zikSaNane siddhAnta apanAvavAno Agraha keMgresa pakSa taraphathI lokasabhA- saMsadamAM cUMTAI AvyA che te barakaryo hato. gAMdhIjIe buniyAdI zikSaNanI rASTrIya samitinuM adhyakSa bara nathI. teo saMsadanA nahi paNa keMgresa pakSanI bhalAmaNa upara pade DaoN. jhAkIra husenane soMpyuM. emaNe buniyAdI zikSaNanuM je sama- nimAyelA rAjya sabhAnA sabhya che. taMtrI: prabuddhajIvana Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana tA. 26-5-69 cA zAstrono cunotI rInAmatA hai?: zuM zAstrone paDakAra ApI zakAya che? (zrI sanmati, jJAna pITha, AgrA- taraphathI pragaTa thatA 'amara bhAratI'nA phebruArI mAsanA aMkamAM, tatvavettA upAdhyAya zrI amara munie AgrA khAtenA temanA nivAsa daramiyAna cAlu varSanA jAnyuArI mAsanI pahelI tArIkhe Apela pravacana uparathI saMkalita karavAmAM Avela lekha upara jaNAvela mathALA nIce pragaTa karavAmAM Avyo che. te lekha ghaNA lAMbA hAine temAMthI upayogI ane sivazeSa prastuta bhAga tAravIne tene zrI menAbahena narottamadAse karI Apela anuvAda nIce pragaTa karatAM bahu AnaMda thAya che. jyAre Adhunika vijJAnadnArA thatI navI zeAdhA paraMparAgata dhArmika mAnyatAno virodha kare tyAre kono svIkAra karavA ane kAnA virodha karavA e muMjhavaNa dharmazrAddhA dharAvato koI paNa sAmAnya mAnavI anubhave che. A bAbatamAM zrI amara munie asAdhAraNa niDaratA dAkhavIne nIcenA lekhamAM yogya mArgadarzana karAvyuM che ane eka cokkasa vivekarekhAnuM nirupaNa karyuMche. dharma ane vijJAnane lagatA prazna Aje cetarapha khUba carcAya che. AvI paristhitimAM zrI amara muninuM prastuta vivecana Ane lagatI carcA-vicAraNAmAM jarUra upayogI thaze evI AzA rAkhuM chuM. paramAnaMda) zuM zAstrone paDakAra ApI zakAya che? AdhyAtma ane vijJAna e be mAnava jIvananA meATA prazno che. jIvana sAthe baMnenA ghaniSTha saMbaMdha hovA chatAM baMnenI Aje jUdI bhUmikA racAi gai che. adhyAtmane bAhya kriyAkAMDa ane rUDhigata mAnyatAo sAthe sAMkaLI levAmAM AvyuM che ane vijJAnane kevaLa bhautika jagata sAthe bAMdhI levAmAM AvyuM che. baMnemAM eka prakAranI vaicArika pratibaddhatA AvI gai che, tenA kAraNe eka virodhAbhAsa UbhA thayA che, eTale ke ekabIjAne parasparanA virodhI mAnavAmAM Ave che. dhArmika jana vijJAnane jUThuM kahe che ane vijJAna kahevAtI dhArmikatAnI hAMsI uDAve che. eNpAlA - 8 caMdraleAkanuM paribhramaNa karIne AvI gayuM che. tyAM mAtra pahADa ane UMDI khADIothI patharAyelI verAna jamIna sivAya bIjuM kazuM nathI ema te yAnanA traNe amerikI pravAsIoe jAhera karyuM che ane e vAtane raziyA jevA virodhI rAjyanA vaijJAnikoe paNa svIkArI che. jaina zAstromAM caMdra sphaTika ratnathI baneluM eka devavimAna che, te merUparvatanI AsapAsa pradikSaNA phare che ane temAM aneka devadevIo vase che. tyAre AmAM sAcuM zuM? zAstronAM kathana ke A vijJAnIoe pratyakSa joelI hakIkta ? dhArmika gaNAtI vyakitane thAya che ke zAstro jUThAM kema hAi zake?e to bhagavAnanI vANI che. vijJAna ane AdhyAtmanuM kSetra dhArmika gaNAtI vyakitanA manamAM A akaLAmaNa thAya che. kemake tenAmAM rUDhigata vicAro daDha thai gayA che. badhA ja pustakone teNe zAstra mAnyA hoya che. temAMthI vizleSaNa karI te satya tAravI zakato nathI ane satya jaNAya to tene gaLe utaratuM nathI. Aje custa mAnyatA te ja tenI akaLAmaNanuM kAraNa che. eka vAta samajI laie ke zAstra ane vijJAna paraspara virodhI nI. baMne vijJAna che. eka AtmAnuM vijJAna te bIjuM prakRtinuM che. adhyAtma vijJAnamAM AtmAnuM zuddhAzuddha svarUpa, zubhAzubha pariNati vagerenuM vizleSaNa kareluM hoya che, jyAre prakRti vijJAnamAM zarIra indriya ane kudaratanA anya jaDa padArthonuM talasparzI vizleSaNa hoya che. Ama adhyAtma ane vijJAna ekabIjAnA pratispardhI nathI, paNa ekabIjAnA pUraka che. vijJAna prayoga che, AdhyAtma yoga che. vijJAna prakRtitatvanI camatkArI zakitaonuM udghATana kare che, adhyAtma e zakitaonA kalyANakArI upayoga karavAnI daSTi Ape che. te pachI e be vacce virodha kevI rIte saMbhavI zake? mAnavajIvana kevala AtmamukhI ke kevala bAhyonmukhI nathI rahI zakatuM. aMtaraMga jIvanane AhAra, nihAra, zarIra vagere bAhya padArthonI apekSA rahe che. A daSTie joie to adhyAtma vijJAna ane bhautika vijJAna banne jIvananA aMgabhUta che. zAstra viruddha grantha bhUgola khageAla saMbaMdhI dharmagraMthonI keTalIka mAnyatAo Aje asatya siddha thai rahI che. A dharmagra thAmAM aneka varSothI cAlI AvatI mAnyatAomAM jaeNmane zrAddhA che teo tene apramANita mAnI zakatA nathI ane bIjI bAjuthI pratyakSa siddha thayelI hakIkatane asatya kahI zakAtI nathI. dharmagranthAmAM jemane daDha zrAddhA che. teo vijJAnane pratispardhI mAne che ane navI dizAnA vicArako dharmane eka mAdaka nazA caDhAvanAra vastu tarIke athavA to pAkhaMDa ane asatyanA pratinidhi tarIke gaNe che. - Ama, dharmagrantha ane vijJAnamAM virodha dekhAya che. A bAbatamAM be vastu samajavAnI jarUra che, eka te zAstranI paribhASA kai che, tenuM prayojana zuM che, ane te zuM pratipAdana karavA mAge che te samajavuM ane bIjuM zAstronA nAme cAlyA AvatA badhA ja grantha, purANa ke anya pustakone akSaraza: satya mAnavA ke nahi? grantha ane zAstramAM bheda che zAstra e eka pavitra ane vyApaka zabda che, granthanuM eTaluM mahatva nathI. jo ke zabdakozamAM baMnene paryAyavAcI zabda kahyA che paNa vyAkaraNanI daSTie ema mAnI nahi zakAya. zAstrInA saMbaMdha aMtara sAthe che. temAM satyaM zivaM suMdaram nI sAkSAta anubhUti che. zAstro satyanA sAkSAta darzana ane AcaraNanA upadeSTA che. graMtha mATe ema nahi kahI zakAya. zAstra ane graMtha vaccenA A bhedanI je vivekadaSTi AvI jAya to pachI adhyAtma ane vijJAna, dharma ane vijJAna ke zAstra ane vijJAna vacce koi virodha nahi jaNAya. dharmagraMtho, pachI te jaina zAsra hoya ke smRti purANa hAya, paNa AjanA buddhizALI tenA tarapha upahAsanI najare jue che. AnuM kAraNa e che ke ApaNe zAsranI mULa maryAdAone samajayA nathI ane je koI saMskRta prAcIna graMtha kahevAyo. te badhAMne zAstra--bhagavAnanI vANI--mAnI beThA chIe. kahevAya che ke sAudI arebiyAmAM jyAre TeliphonanA tAra naMkhAvA lAgyA tyAre "A to zetAna che" ema kahI dharmaguruoe tenA ugra virodha karyo. tyAMnA buddhimAna bAdazAhe pheMsalo Apyo ke A tAra upara kurAnanI Ayate bolavAmAM Ave. je A zetAnanuM kAma haze to bIjI bAju te saMbhaLAze nahi. ane pariNAma je AvavAnuM hatuM te ja AvyuM. Ama satyanI sAme khoTI mAnyatAo TakI zakatI nathI. dharmagranthA tarapha baMdhAI gayelI A vivekahIna daSTi bhAratamAM ja che ema nathI. samagra vizvamAM che, ane enA kAraNe kaMIka vaijJAniko motane bheTI cUkayA che. grantha : saMkalanA mAtra graMtha eTale gAMTha--gAMTha jema jeDavAnuM kAma kare che tema koI vicAra ahiMthI lIdhA, koI hithI lIdhA ane vicAronI ane + Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-19 prabhu jIvana mAnyatAonI saMkalana karI te grantha. granthamAM maulika cittananI che ke zastrasaMnyAsane pariNAme UbhA thatA dareka praznano ukela temanA apekSA nathI rahetI. zAstranI bAbatamAM ema nahi kahI zakAya. khissAmAM nathI. paraMtu je loko vicAraka che temanI samakSa A prazna , ' zAstra: satyanuM sAkSAta darzana rajU karavAno muddo che. zAstra saMbaMdhamAM mArI dhAraNA evI che ke zAstra e ArSavANI- rDo. kAtilAle kahyuM tevuM ghaNA vicAroe athavA AdarzavAdIRSivANI che. yAske kahyuM che ke satyanA sAkSAta daSTA te pi. ee kahayuM che. temAM kAMI navuM nathI. koIka divasa duniyA A hareka sAdhaka pi nathI banI zakate. je potAnI sUkSma prajJA ane mArge jaze evAM svapno-bhramaNA?-ghaNA seve che. duniyAne tarkazuddha jJAna drArA satyanI spaSTa anubhUti karI zake te RSi. eTale te mArge laI javA prayatna paNa thAya che. niHzastrIkaraNa pariSada ke svAnubhavapUrvakanuM zivatva-pratipAdaka je maulika jJAna te ArSavANI. paNa thAya che. gAMdhIjIe paNa AvuM ja kahyuM che. chatAM, paramAnaMdabhAIne ArSavANInuM mukhya pratipAdana AtmA upara chavAi gayelI AvI hAmaNA bhAMgavA, khAsa A lekha chApI, tenI lAMbANa malInatAnA nivAraNa, ane AtmAnA anaMta jJAna darzana rUpa AlocanA karavI paDI, tethI kAMIka Azcarya thAya. tenuM kAraNa ema svarUpane vyakata karavA sAthe saMbaMdha dharAve che. lAge che ke Do. kAntilAle temanA lekhamAM eka bhUla karI che. - AcArya zrI jinabhadragaNIne pUchavAmAM AvyuM ke zAstra kone temaNe lakhyuM che ke, "koI bA yajJa karavA jAya che to amArA kahevA? tyAre temaNe kahyuM "sa rijhaLe te vA nevAyA- 'cikhAvALA sAheba, paramAnaMdabhAI-vagere aneka enA para tUTI vato satya" jenA dvArA AtmAnA satya svarUpanuM jJAna thAya paDe che. yajJamAM veDaphAtA dravyane koI rIte bacAva karavAne mAro ane jenAthI AtmA upara anuzAsana karI zakAya te zAstra. bhaga IrAdo nathI; mAtra eTaluM ja batAvavuM che ke, zastra utpAdana pAchaLa vAna mahAvIre ulleSaNA karI che ke jenA dvArA ramAtmA jAgRta thAya abajo rUpiyA kharacAya che tethI koI aMgrejI bhaNelAne AghAta nathI." tapa, kSamA ane ahiMsAnI sAdhanA karavA pravRtta thAya te zAstra. DaoN. kAntilAla paramAnaMdabhAIne AvuM maheNuM mAryuM e bhAre A saMdarbhamAM kSamAne artha paNa samajI levo joIe. mAtra bhUla karI. eTale temane javAba Apavo paDayo:krodhane zAMta karI tenuM nAma kamI nathI, paNa krodha, mAna, mAyA lekhaka De. kAntilAla zAha pitAnA lekhamAM AkSepa kare che ke ane lobha e cAre kapAyanuM zamana karavuM te kSamA. kSamAne mULa zrI paramAnaMdabhAInuM ke gujarAta rAjyanA zikSaNamaMtrI zrI cokhAartha samartha paNa thAya che. arthAta je kaSAyonuM zamana karavA samartha vAlInuM dIla lakSacaMDI yajJa pAchaLa karavAmAM Avela dravyaya joine che te kSamAvAna che. khUba ukaLI UThe che ane te yajJa karanAra upara tUTI paDe che, paraMtu apUrNa upAdhyAya zrI amaramuni zaasaraMjAma pAchaLa karavAmAM AvatA anargaLa dravyavyaya aMge temanuM Adarza ane vAstavikatA raMvADuM paNa pharakatuM nathI. A vidhAna paNa rAmArA viSe temaNe bAMdhelI amuka kaka5nA upara AdhArita che. zastraspardhA pAchaLa thatA dravyavyaya (prabuddha jIvananA gatAMkamAM DaoN. kAntilAla zAhane "lAMbo aMge Aja sudhImAM prabuddhajIvanamAM kAMIka lakhavAne saMga Ubho chatAM TUMkAmAM TuMko' e mathALAne lekha ane te uparanI mAsI samA thayuM na hoya te uparathI te aMge amAruM dila jarApaNa dhabakanuM locanA pragaTa thayela che, jayAre nIce ApelA lakhANamAM zrI cImanabhAIe DaM. kAntilAla zAhanA lekhanA mukhya muddAnuM nathI ema mAnI levAnuM kazuM ja kAraNa nathI." samarthana karyuM che. vAde vAde jAyate tattvabodha:' Ama paramAnaMdabhAIe ATaluM ja lakhyuM hota to mAre A "AlocanA" karavAnI na raheta. zastrasaraMjAma pAchaLa thatAM anargaLa dravyavyayathI vicArIne zrI cImanabhAInI A AlecanAne AvakAruM chuM temanuM dIla khUba dhabake che e AzvAsanathI mane AnaMda thAta. ane bahu AnaMda sAthe nIce pragaTa karuM chuM. te AlocanAno javAba AvI khAtrI ApavAnI paNa jarUra nathI. ApaNe jANIe ja chIe ke ApavAnI koI jarUra nathI. banne AcanAmAM rahelA tamAza vAcaka paramAnaMdabhAI ghaNA anyAya ane atyAcAro pratye tIvra saMvedanA sIranIraviveka vAparIne tAravI leze evI AzA che. paramAnaMda) anubhave che ane niDarapaNe lakhe che. * prabuddha jIvananA gatAMkamAM De. kAtilAla zAhane eka lekha"lAMbe chatAM TuMkAmAM TUMko' e zirSakano- chapAyo che. paramAnaMda paNa paramAnaMdabhAI . kAntilAlanA lekhanI AlocanA bhAIe e lekhanI te ja aMkamAM AlocanA karI che. AlocanA karavAmAM kAMIka AgaLa gayA che. pote saMvedana anubhave che eTalethI karavA ja A lekha chApyo che- DaoN. kAntilAla zAha jevI bhramaNAo aTakayA nathI, paNa De. kAtilAlanI vicArasaraNI bhramaNA che ane sevatA hoya temanI bhramaNAonuM nirasana karavA. AlocanAmAM tenuM nirasana karavAnI temaNe pharaja mAnI che tethI A lakhavuM 3. kAntilAla zAhanA vicAronI sakhta jhATakaNI kADhI che. A mane prApta thAya che: vicAraNA kAlpanika ImArata, kevaLa svapnavata, vyartha vANIvilAsa, zrI paramAnaMdabhAI lakhe che ke:vigere vizeSa pAmI che. emAM koI zaka nathI ke zastrasaMnyAsa jo kharekhara badhAM rASTrI - S. kAntilAlanA lekhane mado e che ke, ahiMsA - prema svIkAra nI jarUra sarvatra zAMti ane sabhyadayanA abhinava darzana thAya." dvArA manuSyanA hRdayapalaTAne gAMdhI-vinebAne mArga, lokone bahu dhI vimAna mArga, lokone bahu "samudAyanA vicAra tema ja AcAramAM ahiMsAnI jaDa haju lAMbe, lagabhaga azakaya lAge che, paraMtu vicAra karIe to te mArga beThI nathI.A dizAe samudAye - rASTra paNa - AgaLa vadhye ja chUTako TUMkAmAM TUMke che- je temAM nizcala zraddhA hoya ane tene amalamAM che. ahiMsAnA sAmudAyika svIkAra sivAya mAnavajAta kadI paNa mUkavAne Agraha hoya che. A muddAnA saMdarbhamAM, zastrasaraMjAma sthAyIpaNe surakSita banI zakavAnI che ja nahi." banAvavA pAchaLa duniyAnA dezo abaja DaeNlara, anargaLa dhana kharacI je AdarzathI zAti ane sabhyadayanA abhinava darzana sarvatra rahyA che, tene badale, zastrasaMnyAsa athavA ahiMsAne mArga apa- thAya ane je mArge AgaLa vadhe ja chUTako che ane jenA nAve ane te dhanano vyaya lokonI garIbAI phITAvavA kare te duniyAmAM vinA kadI paNa sthAyI surakSitatA maLavAnI nathI, e mArga ke Adarza mAtra bhramaNA che, vyartha vANIvilAsa che, kAlpanika zAMti sthApavAne A TuMkAmAM TuMko mArga che tema chaeN. ImArata che. ema kahevuM yogya gaNAya? paramAnaMdabhAIno javAba kAntilAlanuM kahevuM che. temaNe vizeSamAM kahyuM che ke rAjakAraNamAM paDelo eka ja che ke A Adarza vAstavika nathI. vAstavikatAne nAme ene asaMnyAsanI vAta hAsyAspada lAgaze. vizeSamAM temaNe kahyuM AdarzanA amala pratye keTalI ane kayAM sudhI azrAddhA sevavI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-5-19 adyatana lokazAhInuM vizadavizleSaNuM e mAnavajAtane sanAtana prazna che. zrI. paramAnaMdabhAInI TIkA ' karavA meM A lakhANa nathI lakhyuM. evuM huM karuM ja nahi. keTalAMka ramujamAM paNa lakhyuM che paNa temanI AcanAmAM je mahattvane (trIjI mArcanA "pIniyana'mAM pragaTa karavAmAM Avela aMgrejI prazna rahyA che te pratye dayAna kheMcavA meM e lakhyuM che. Adarzane lekhamAM sau. sujAtAbahena manehare tAjetaramAM thayelI vacagALAnI sAco mAnaze, te ja mArga anivArya gaNavo ane chatAM vAstavika cUMTaNIne anulakSIne lokazAhInI eka vizada AlocanA karI che. tene nathI ema kahI tenA viSe mauna sevavuM athavA upekSA karavI e ja gujarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) , ApaNI mATI uNapa che. jeNe Adarza sevyA che te badhAne zarUAtamAM vacagALAnI cUMTaNIo samApta thai gai che. pariNAme keTalAka duniyAnA DAhyA mANasoe pAgala kahyA che. mAnava svabhAvanI jANa rAjakAraNI pu rAttAsthAna upara ArUDha thyA chekeTalAke sattAkAre. Adarzane avAstavika kahe. pleTo Adarzanagara rayuM Re sthAne gumAvyAM che. AvI AjanI paristhitimAM evo prazna public tyAre tenA ziSya erisToTale kahayuM ke, mAnavasvabhAvathI asthAne nahi lekhAya ke mata ApavAnA hakkane amala thavAnA pariA viparIta do. gAMdhIe ahiMsA sAmudAyika kSetre AcaravA kaho sAme zuM siddha thayuM che? A hakkane amala karavA pAchaLa thayelA anargaLa kharcathI zuM lAbha thaze. che? sattAne amala karavA mATe tyAre paNa A ja javAba maLe che. mAnavasvabhAva zuM che? sauthI vadhAre yogya lekhAtA umedavAre zuM kharekhara cUMTAyA che? zuM mAnavImAM svArtha che, lobha che, asatya che, hiMsA che, paNa tenAmAM je sArAmAM sArA umedavArane mata ApavAnI matadArone A cUMTaNIo paramArtha che, tyAga che, satya che, prema-karuNA che. zuM vadhAre sAcuM che? dvArA pUrI taka maLI che kharI?. je temane AvI taka maLI hatIte duniyAnA DAhyA mANase vAstavikatAne nAme kaheze ke svArtha, lAbha, bahumatIe zuM A takano pUro upaga karyo che kharo? .. hiMsA, sattAzokha A mAnavajIvanane pAya che, ene avagaNI * Aje e te svata: siddha jevuM manAya che ke DemokrasI-lokaAcaraNa karavAvALA badhuM gumAvaze ane mUrkha Tharaze. A mUrkhAI zAhI sauthI sArAmAM sArI rAjyapaddhati che. je. koi A siddhAMtane notaravI emAM mAnavajIvananI dhanyatA che ke vAstavika thaI, pratikAra kare che te eka prakArane nAstika lekhAya che ane Aje je jevAnI sAthe tevA thavAmAM ? gAMdhIjI ane lokamAnya TILaka vacce zabdo vaDe tenI sAdhAraNa rIte niMdA karavAmAM Ave che te. zabdo che. A pAyAne matabheda hatA. gAMdhIjI mAnatA ke sAdhanazuddhi phesIsTa' athavA to 'komyunIsTa'. Ama chatAM paNa lokazAhInA e ja abhyadayane pAyo che. lokamAnya gItAnuM pada TAMkatA ke sarva kei AgaLa paDatAM puraskartAo A siddhAMtane ATaluM asAra yo.yathA mAM prapadyante, tAn tathaiva bhavAmyaham bAmAnyatene dhAraNa mahattva ApatA nathI. keTalAka zANA ane spaSTa vicAraNA Responsive Co-operation kahetA. gAMdhIjI kahetA hatA ke je dharAvatA lokonA abhiprAya mujaba, A lokazAsana paddhati, AjanA sAcuM che, hoya che. te koI paNa bhege AcaravuM. paramAnaMdabhAie aitihAsika saMdarbhamAM vicAratAM, julamI lekhAtI rAjAzAhI athavA kahyuM che ane A sAmAnya vicAraNA che-ke badhA rASTro zastrasaMnyAsa saramukhatyArazAhInI apekSAe sauthI ochI vAMdhA paDatI evI svIkAre to bhArate paNa svIkAro. sAcI vastunA AcaraNamAM rAjyapaddhati che. amuka lokonuM jUtha amuka mudata sudhI rAjya zarUAta koNa karaze te prazna che. sAcuM che to paNa bIjA kare te vahIvaTanAM sUtro saMbhALe ane e jUtha rAjyanA nAgarikonI huM karuM ema kahevuM ke bIjA kare ke na kare paNa je sArAM che te ja huM te bahumatIthI cUMTAyeluM hoya-AvI rAjya racanAmAM lokazAhInuM hArda raheluM AcarIza? ema kahevAya che ke vyakita A karI zake, samudAya ke rASTrathI che. je rASTro julmagAro ane saramukhatyAranA trAsanA bhaMga na thAya. gAMdhIjIne vyakita ane samudAya mATe eka ja dhoraNa hatuM. banelA che temane lokazAhInA lAbhe spaSTa rUpamAM dekhAya che. badhA zaasaMnyAsa viSe ja A prazna che ema nathI. 1942 mAM jApAnanA cUMTAyalA zAsakone amuka mudata sudhI ja rAjya karavAnuM che - e AkramaNane bhaya hatuM tyAre A prazna khUba carcAyo hato. keMgresa bhUmikA ja evI che ke A zAsakoe saMbhALa ane samajapUrvaka ja varkIMga kamiTI gAMdhIjIne rAha svIkArI na zakI. huM A prazna vyApaka vartavuM paDe, cUMTaNInI prakriyAmAMthI paNa ema ja phalita thAya che ke daSTie mUkuM chuM. pachI mAMsAhAra vize hoya, madyapAna viSe hoya, ke te dvArA nAgarikonI - prajAjanonI - icchAo ane AkAMkSAo koi paNa aniSTa AcaraNa viSe hoya. vAstavikatAne nAme, Adarzane avyavahAru kahI, avagaNanA athavA upekSA karavI te sAce mArga pratye pUruM dhyAna ApavAmAM Avaze. lokapriyatAne abhAva ane nathI. Adarzane Agraha ane tenI zraddhA jIvaMta rahe temAM ja zreya che. sattAno abhAva hamezAM sahacArI athavA te eka bIjAne anu, alabatta, AdarzanuM AcaraNa agharuM che. te tyAga mAge che. rAratA hoya che. lokapriyatA gumAve te sattA lAMbo samaya TakI na ja badhAnI e zakita nathI hotI. samajaNo mANasa potAnI nirbaLatA zake. A badhuM chatAM, vyavahAramAM Akhare, lokazAhInA tattvapraNetAonI svIkAre che, jANe che, temAMthI chUTavA prayatna kare che ane AgaLa badhI AzAo ane apekSAo phaLIbhUta thatI jovAmAM AvatI vadhe che. paNa vAstavikatAne nAme Adarzane utArI pADazuM ane tene amala zakya nathI ema mAnI tene bhUlI jazuM te patana che. AdarzanA nathI. sau prathama te, lokazAhInA amalane AdhAra eka umedavAranI amalamAM musIbate na hota to te Adarza ja na gaNAta. AdarzanI jagyAe bIjA umedavArane pasaMda karavAne hakka- A prakAranI pasaMpUrNasiddhi zakya hotI ja nathI. paNa jAgrata samAja ane vyakita dagIne keTalo avakAza che tenA upara rahelo che. paNa A prakAranI tenI zakaya teTalI siddhi meLavavAmAM satata prayatnazIla rahe che. zastra pasaMdagI to ja kharA arthamAM saphaLa bane ke jo prastuta umedavAromAM saraMjAmanI bAbata. dA. ta. bhAratavarSe nirNaya karyo che ke aNubamba nahi banAvIe. janasaMgha, svataMtra pakSa ane bIjA vAstavadarzI thaDA umedavAro paNa kharekhara pasaMda karavA yogya che. je badhA umedaloko bhArate aNubaoNmba banAvavo e Agraha rAkhe che. kayAMka te vAre nAlAyaka jevA ja hoya to matapradAna kazA paNa mahattvavALuM aTakavuM paDaze? hariphAIdoTamAM vinAza che ane moTA dezo paNa rahetuM nathI. enuM pariNAma te e ja Ave ke lokazAhI tenA hArda thAkI jAya. eTale ja amerikA raziyAe Non-Proliferation vinAnA-sattva vinAnA - prANa vinAnA-mALakhA jevI banI jAya. Treaty $21. Anti-Ballastic-Missiles (ABM)-! 04yoganI maryAdA vicAre che. vAstavika daSTie vicArI e te paNa A rAjakAraNI mimAMsaka ema mAnIne cAle che ke sattAprAptinuM AkarSaNa lAMbe dekhAto mArga TuMke che. kai paNa aniSTane bane teTalI maryAdA evuM che ke dezanA zreSTha koTinA mAnavIe umedavAra tarIke AgaLa bAMdhavI-pUrNa maryAdA zakaya nathI, mATe mauna sevavuM e mArga nathI.. AvyA vinA na ja rahe. vyavahAramAM A mAnyatA kevaLa pAyA . svalpamapyasya dharmasya trAyate mahato bhayAt / . vinAnI puravAra thai cUkI che. uttara pradezanA eka matadAre jAhera kareluM ke 10-5-69 : cImanalAla cakubhAI zAhe "mArA matane yogya evI koi vyakita mArI najare paDatI nathI" Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-6 prabhu A rIte vicAranAra vyakita koi ekaladokala che ema nathI. AvuM saMvedana dharAvanAra dezamAM aneka loko hatA ane che. zuM A duniyAmAM evI paNa vyavahAru amala karatI lAkazAhI sarakAra che ke je pramANikapaNe kahI zake ke je pratinidhie tenA rAjya vahIvaTa saMbhALe che te sulabha evA lokomAMthI sArAmAM sArA loko che? AnA ema artha samajavAno nathI ke AvI zaeNkazAhI rAjyaracanAmAM eka kharekhara zakitazALI puruSa kadI paNa saMttAnA sthAna upara AruDha thato ja nathI. paNa jayAre Ama bane che tyAre svAbhAvika rIte AvA puruSane chApare caDAvavAmAM Ave che. AvA puruSanI vadhAre paDatI prazastI karavAmAM Ave che. A hakIkata ja AvI ghaTanA keTalI virala hoya che te puravAra karavA mATe pUratI che. eTale prastuta prazna to UbhA ja rahe che. A lokazAhInI prakriyA tenA je rIte Aje amala thai rahyo che te jotAM te drArA dezanA sauthI vadhAre tejasvI mANase sattA upara Avaze evA vizvAsa zuM rAkhI zakAya kharA? kamanasIbe A praznanA nakAramAM ja javAba ApavA paDe che. saMbhavita che ke zakitazALI mANasAne bahAra AvavAmAM aneka avarodhAnA sAmanA karavAnA hoya. ema paNa bane ke sauthI vadhAre zakita ane yogyatA dharAvato mANasa sauthI vadhAre lokapriya na hoya. ane sattAsthAna upara AvavAnuM sAdhana mato ja che eTale ke lokapriyatA ja che. sAdhAraNa mANasa umedavAranI AkRti, jAhera janatA samakSa tenI avAra - navAra thatI upasthiti, kauTuMbika darajjo, AvI bAbatone ane nahi ke tenI tAkAta, pramANikatA ke kAryaniSThAne vadhAre mahattva ApatA hoya che. ane vastuta: ema banavAnA vadhAre saMbhava che ke matadAtAonA mATA bhAgane umedavAranI upara jaNAvelI guNavattAnI kazI khabara ja na hoya. vaLI, cUMTaNImAM UbhA rahevuM e sau koine mATe sahelI bAbata hotI nathI. mANasa zakitazALI hoya to paNa cUMTaNI laDavA mATe tenI pAse pUratAM nANAM ja na hoya ema banavA joga che. ane e paNa saMbhavita che ke pakSanA mukhIonuM tenA pratye anukULa valaNa paNa na hoya. to pachI A bAbatano ApaNe pUrI gaMbhIratAthI vicAra karavAnA rahe che ke cUMTaNInI AjanI prathAmAM ja zuM evuM kAMi nathI ke je yogyatA dharAvatA mANase mATe AgaLa AvavAnuM ane cUMTaNImAM UbhA rahevAnuM azakaya banAve che? zakitazALI mANasA rAjakAraNamAM bhAga letA nathI athavA tethI dUrarahevAnuM pasaMda kare che... A bAbatanI bumarANa macAvavAnI Aja kAla eka phezana thai paDI che. jAhera jIvanamAM vadhAre sakriya bhAga levAnuM temane vAraMvAra kahevAmAM Ave che. paNa mAtra upadeza athavA to udbodhana vaDe A sundara hetu siddha thatA nathI. Ane badale ema vicAravuM ghaTe che ke Aje je lokazAhInI prakriyA cAlI rahI che tevI paristhitimAM zakitazALI mANasA mATe jAhera jIvanamAM bhAga levAnuM zakaya che kharU? eka jI. ela. mahetA karatAM eka bAla ThAkare mATe cUMTaNI jItavI vadhAre sahelI che. lokazAhImAM bIjI mahattvanI bAbata matane lagatI che. ema mAnI levAmAM Ave che ke keLavAyelA matadAronI bahumatI je nirNaya kare te sarvotkRSTa nirNaya hoya che. ApaNA dezamAM thatI cUMTaNInAM je kamanasIba pariNAmeA Ave che te bAbatanA ema jaNAvIne khulAro karavAmAM Ave che ke ghaNA kharA matadAro abhaNa hAya che ane tethI pAtA mATe zuM sArUM che tenA nirNaya karavAne teo asamartha hoya che. ati ucca kakSAnuM zikSaNa pAmelA lokonAM nAnAM maMDaLAmAM thatI cUMTaNIonAM pariNAme meM jAte joyelAM hoine, huM evA nirNaya upara AvI chuM ke lokazAhIne lagatuM upara jaNAveluM sUtra svata: siddha jevuM che ja nahi. loko jUthamAM evA nirNayA upara AvatA hoya che ke vyakitagata rIte e ja nirNayone teo taddana geravyAjabI athavA to asaMtoSakara lekhatA hoya. * yogya * nirNaya upara ze jIvana AvavAnI bAbatane keLavAyalA cUMTaNI - maMDaLa sAthe koi anivAyaeN saMbaMdha che ja nahi. 17 'eka mANase eka mata '- A prakAranuM - le!kazAhInI kalpanA sAthe saMkalita evuM -sUtra e siddhAMta upara AdhArita che ke sau koi mAnavI sarakhA che. A vidhAna alabatta, zAbdika arthamAM sAcuM che. badhA niha te ghaNA kharA mANasAne be hAtha che, be paga che vagere. paNa e uparathI ema kahI zakAze kharUM ke badhA mANase eka sarakhA svabhAva, zakita athavA to cAritrya dharAve che? AkAzamAM jeTalA tArA che teTaluM vaividhya mANasa - mANasa vacce raheluM che. mAnavInI samAnatAne lagatA siddhAMtanI eTale ja artha che ke sarakhI tAkAta dharAvatA mANase ne - pachI vAstavika jIvanamAM teo game te sAmAjika stara uparanA hoya to paNa - sarakhI tako hovI ghaTe. paNa matAdhikAranA lokazAhI siMddhAMtanA pAyA tarIke A arthamAM A sUtra upayogI banI zakatuM nathI. jo sau koi mAnavIe eka sarakhI tAkAta dharAvatA nathI, te pachI dareka vyakitane eka sarakhI matAdhikAra ApavA e zuM maeNgya che? tAttvika rIte vicAratAM gamAra ane vikla mAnavIene koi paNa matAdhikAra hovA na ghaTe, jyAre bhadra koTinA sajAga mANasane kadAca eka hajAra mata ApavAno adhikAra hovA ghaTe. paNa mANasa mANasa vacce rahelI AvI asaMkhya kakSAonuM ane te pramANe nIcenI kakSAthI sarvotkRSTa kakSA sudhInuM vargIkarala koNa nakkI karI zake tema che? Ama hovAthI matapradAnane lagatI yojanA temAM rahelI saghaLI truTio sAthe - jevI che tevI ja cAlu rahevI joie. eTaluM ja ke te saMbaMdhamAM koie koi paNa prakAranI khoTI bhramaNAomAM rahevuM na ghaTe. A paddhati evA mANasane sattAsthAna upara mUkaze ke je mANasa lokone saMtoSa ApI zake tema haze, je mANasa rASTrIya karatAM vibhAgIya hitane vadhAre saMtoSI zakaze, je mANasa alpa mANasAnI buddhimattA karatAM bahumatinI lAgaNIone vadhAre uttejita karI zakaze, vadhAre apIla karI zakaze. anuvAdaka : paramAnaMda cUMTaNI paddhatimAM rahelAM spaSTa bhayasthAnA chatAM, duniyAnI koi paNa lAkazAhInI racanAmAM uMmaranI maryAdA sivAya bIjI koi paNa yogyatAnI apekSA rAkhavAmAM AvI nathI. jyAre rAjya mukhya kartavya kAyado ane vyavasthA jALavavA pUratuM sImita hatuM tevI jUnI DhabanI--anya koi niyaMtraNA vinAnI sarakAranA vahIvaTamAM, umedavAranI guNavattA sUcaka maryAdAono abhAva hovA chatAM paNa, koi paNa muzkelI UbhI thavA pAmI na hoya, paNa AjanuM rAjya ke jeNe aneka bhinna-bhinna prakAranI javAbadArI svIkArI che tenA saraLa vahIvaTamAM A UNapa pAra vinAnI muzkelIo UbhI kare che. ema zA mATaeN niyama karavAmAM na Ave ke arthamaMtrI arthazAstrI tA hovA joie ane Arogya maMtrI DokTara tA hovA ja joie ane e rIte je te khAtAnA maMtrI te te khAtAna niSNAta hovA ja joie? dhArAkIya pravRtti mAtra evI vyakitaee ja zA mATe hAtha na dharavI joie ke je vyaktie kAyadAkAnUnane lagatA te ta kSetranA niSNAta hoya? Aje jyAre niSNAtAnI ja labAlA che tyAre ApaNA lAyakAta vinAnA pradhAno kharekhara bahu kaMgALa dekhAva rajU karatA hoya che. gheADA samaya pahelAM eka prauDha rAjakAraNavettAe jaNAvyuM hatuM te mujaba, ApaNI e dayAjanaka sthiti che ke je dezamAM jJAnanA paraMparAthI ATalA badhA Adara karavAmAM AvyuM che te dezamAM rAjya nirakSaronuM cAle che. jyAre klArka ane paTTAvALAo mATe paNa guNavattAnuM amuka dhAraNa apekSita che tyAre cUMTaNI dvArA prApta thatAM sattAsthAne mATe yogyatAnuM kazuM paNa dhAraNa svIkArAyaluM ja na hoya. A kevaLa bevakUphI che. mANasa jAtanA TakAvano AdhAra Aje cUMTaNI dvArA sattA sthAna upara ArUDha thatI vyakitaonA hAthamAM che. eTalA mATe evA prabaMdha thavAnI khAsa jarUra che ke AvAM sattAsthAno upara sArAmAM sArA mANasA niyukta thAya. AjanA jamAnAnI celenjanA--asAdhAraNa apekSAnA lokazAhI to ja javAba ApI zake, jo temAM pAyAnA pheraphAra karavAmAM Ave. e daramiyAna cUMTaNInAM pariNAmothI nirAzA anubhavI e nirarthaka che. mULa aMgrejI: sau. sujAtAbahena manahara Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .18 prabuddha na - tA. 16-5-69 : S ? che. koMgresa adhivezana pharIdAbAdamAM keMgresanuM adhivezana thaI gayuM. A adhivezanamAM A udyoganI geravyavasthAnI TIkA samajI zakAya, paNa koI navI cetanA, athavA spaSTa mArgadarzananI abhilASA rAkhI haze Industrial Policy nItinI AvI TIkA keMgresa pramukha kare tethI tevAo nirAza thayA. A adhivezananI phalazruti zuM? prastAva Azcarya thAya. Private Sector ne temaNe sArA pramANamAM abhithayA hoya te zuM nirNaya thayA te kahI zakAya. paNa keMgresanA kevaDI- naMdana ApyA che ane tene uttejana ApavAnI hImAyata karI che. ee A vakhate navI rIti apanAvI. traNa samitio zrImatI IndirA gAMdhIe ADakatarI rIte koMgresa pramukhane javAba (Panels) racI, traNa viSayanI carcA karI. rAjakIya bAbate, Apyo che. keMgresa pramukhane paNa khulAsA karavA paDayA. A bhASaNa sAmAjIka ane Arthika bAbate ane saMsthAkIya sudhArAnI bAbate. upara carcA karavA mATe mAgaNI thaI. alabatta, tene asvIkAra thaze. pahelI samitinA pramukha hatA zrI. cavhANa, bIjIne zrI. merArajI sAmAjIka ane Arthika bAbatamAM DAberI ane jamaNerI baLe desAI ane trIjInA zrI. sAdIkaalI. zrImatI IndirA gAMdhI koI vaccenuM aMtara vadhatuM jAya che. tenA purAvAo maLatA ja rahe che. samitinA pramukha na thayA. paNa traNe samitionI carcAmAM bhAga Polarisation nahi, keMgresa rASTrIya - National - saMsthA lIdho. gaNatarI evI hatI ke traNe samitiomAM carcA bAda, dareka che ane eka rAjakIya pakSa ja nahi, koMgresamAM badhA prakAranA samiti, carcAnA pariNAmarUpa, sarvasaMmata nivedana taiyAra karaze je vicAra dharAvatI vyakitaone sthAna che - A vAta have nirarthaka adhivezanamAM maMjurI mATe raju thaze. paNa sAmAjIka ane Arthika che. hamaNAM ja pAlaNapuramAM koMgresa pramukhe pote kahyuM ke (Internal bAbatenI samiti ane saMsthAkIya sudhArA bAbatenI samitimAM Polarisation) anivArya che. ane keMgresamAM bhAgalA paDe- matabhedo eTalA tIvra thayA ke koI nivedana taiyAra thaI na zakayuM. jema 1907 mAM paDyA hatA - tevI zakyatA che. vaLI temaNe thoDuM eTale bane bAbate, have pachInI oNla InDiyA koMgresa samitinI pheravI toLyuM che ke mArA kathanane tenA saMdarbhamAMthI teDI chApAomAM . beThaka beMgloramAM maLaze te upara, mulatavI rAkhI. mevaDImaMDaLanI raju karavAmAM AvyuM che. rAjakIya netAo mATe, muMjhavaNa bharI parirAbetA mujaba, keTalAka sabhyo taraphathI khUba AkarI TIkA thaI. paNa sthitimAMthI chaTakvAnI A jANItI rIta che. 1972 sudhImAM saMsthA upara netAone kAbu che, eTale AvI TIkAne teo avagaNI koMgresa vadhAre saMgaThThita thaze ke chinnabhinna thaze te jovAnuM che. zakayA ane koI nirNaya sivAya adhivezananI pUrNAhuti karI. hakIkatamAM keMgresanA jamaNerI ane DAberIomAMthI, koNa kone keMgresa rAjakIya bAbatonI samiti taraphathI sarvasaMmata nivedana taiyAra mAMthI hAMkI kADhe che te mukhya prazna che. hajI keMgresanA nAmanI pratiSThA thayuM, jene sAra (1) keMgrese potAnI bhAvi mATe koI nirAzA seva- che, dezabharamAM tenuM vyavasthAtaMtra che, ane koMgresa saMsthAne kabaje vAnuM kAraNa nathI. nirAzAnA sUra kADhavAvALAonI netAoe je pakSa pAse rahe te sattAsthAne AvavAnI AzA rAkhI zake, chevaTe tema ja keMgresa pramukhe pitAnA bhASaNamAM, ThIka ThIka jhATakaNI kADhI. bahusaMkhyaka rahe ane bIjA pakSa sAthe maLI sattA meLave. eTale ja (2) keMgresamAM DAberI ane jamaNerI baLo vacce dhruvI- koMgresa pramukhe zrI candrazekhara ane zrI. mehana dhAriyA jevAne karaNa - Polarisation - mATe koI avakAza nathI. keMgresa uddezIne pitAnA bhASaNamAM kahyuM che: rASTrIya saMsthA che ane teNe svIkArela madhyama mArga Middle "After independence .... a class of people of the Road nI nIti keMgresa mATe zreSTha che. (3) keMgrese, without faith in its traitions and programmes have bIjA rAjakIya pakSa sAthe maLI, sarakAra racavAnI jarUriyAta got into the Congress. They want to become heroes by criticising the Congress and slandering its leadernathI. (Coalition Government), 1972nI cUMTaNIthI AvI ? ship.", paristhiti UbhI thaze evI koI bhIti nathI. koMgresa madhyavartI * "svataMtratA pachI, keMgresanI praNAlikAo ane kAryakramamAM sarakAramAM te bahumatimAM raheze ja. bIjAnI sAthe maLI sarakAra zraddhA na hoya evo eka varga keMgresamAM dAkhala thayo che. keMgresanI racI zakAya evA like-minded rAjakIya pakSa keMgresane dekhAtA TIkA karI ane netAgIrIne utArI pADI, A varga vIrapuruSa nathI. 1972 mAM je thaze te. atyAre tenI cintA karavAnI dekhAvA mAge che." jarUra nathI. - koMgresa pramukhe temanA bhASaNamAM be traNa vAta ghaNI vicAravA prajAmAM potAnI mUrti (Image) akhaMDita rAkhavA Ave jevI kahI che. bhASAkIya dhoraNe rAjyaracanAnA teo prakhara hImAyatI AtmavizvAsa jarUra haze, paNa samajadAra varga sArI rIte jANe che ke, A citra vAstavikatAthI ghaNuM dUra che. koMgresanI chinnabhinna hatA. have temaNe kahyuM che ke bhASAvAra rAjayaracanAthI dezanI ekatA avasthA, AMtarika matabhedo, gerarItio ane azista, aMgata jokhamAya che ane te rada karI, Arthika dhoraNe rAjyonI puna:racanA harIphAI ane IrSyA, eka bIjAne toDI pADavAnI yukitao, 1967 karavI jarUrI che. banaze? ane 1969 nI cUMTaNInAM pariNAme, zahImRganI vRtti na zivasenA jevA baLonI temaNa sakhta jhATakaNI kADhI che ane hota te, netAonI AMkha khelavA ane koIka aMtara nirIkSaNa eka sUcanA karI che ke moTA zaheromAM laghumatione vizvAsa pedA karAvavA pUratA che. thAya te mATe, AvA zaheranI polIsa sarva konA pratinidhitva keMgresa pramukhanA bhASaNamAM A badhuM sArA pramANamAM tarI Ave vALI hovI joie. A sUcanAne amalI banAvavA kaoNMgresa pramukha che. nikhAlasatA ke hIMmata mATe zrI nijaliMgappAne abhinaMdana pagalAM leze? ApI zakAya. paNa temanuM bhASaNa keMgresanI svIkRta nItinuM DaoN. jhAkIrahusenanA aNadhAryA avasAnathI eka nAjuka samarthana kare che ema nahi kahI zakAya. AkhA bhASaNamAM socialism sthiti UbhI thaI che. atyAra sudhI rASTrapatinI cUMTaNI, sAmAnya samAjavAda zabda eka vakhata bhUlathI paNa vAparyo nathI. svataMtra cUMTaNI samaye ja thai che. eTale sattAdhArI pakSe-je Aja sudhI pakSanuM adhivezana hota te tene pramukha potAnA pakSanI nItinuM AthI keMgresa rahI che.--pitAne anukULa vyakitanI rASTrapati tarIke cUMTaNI vadhAre samarthana karatuM nivedana karI na zakata. jAhera kSetranA udyo- karI che. have rASTrapatinI cUMTaNI thaze te vyakita pAMca varasa sudhI pUrA nI AvI sakhta TIkA keMgresa pramukha kare ema kalpI na zakAya. te pade raheze. eTale 1972nI sAmAnya cUMTaNI samaye, rAjakIya Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-19 * prabuddha jIvana 19 prabuddha jIvananI patracaryA mAtra janahRdaya para ja nahi paNa janatAne doranAra varga para tenuM sAttvika varcasa hovuM joIe. prajAnuM khamIra kema vadhu ne vadhu pragaTe, prabuddha jIvana 31 mA varSamAM praveza kare che te prasaMgane anu tenI sattvazIlatAne phAla kema vadhu ne vadhu nIpajayA kare tenI cIvaTa lakSIne nIce mujabanA be patro maLyA che: AvA virapatro sevyA kare. vartamAnapatra rAjayane ane prajAne kalIkaTathI zrI chaganalAla gekaLadAsa zAhane patra ekabIjAnA saMparkamAM rAkhI zake che, paNa vicArapatra te e baMnenuM bhAIzrI paramAnaMdabhAI, ghaDatara kare che. 'prabuddha jIvana' 31 mA varSamAM praveza kare che te samaye tenuM | 'prabuddha jIvana'nA 31 mA varSamAM praveza thatI vakhate mane hArdika svAgata karatAM khUba AnaMda anubhavuM chuM. Azika palobhane je vicAro AvyA te meM ahIM nirdezyA. enuM vartuLa vistare eTale jatAM karI je nirlepa bhAva, cittanazIla, saMvedanazIla, ane prajJAzIla - ke rASTranA jIvata AcArya samevaDuM e nivaDe e ja bhAvanA! lekhe, prathama kakSAnI viziSTatAo dharAvatI vyakitaonAM suMdara zailIvALA vyAkhyAne, pravacane Adi utkRSTa dhAraNa jALavI raheluM da: lalitanI praNAma. A patra patrakAritva jagatamAM niranirALuM che. ane e badhA muMbaI-valepArale khAte AvelA zrI caMdulAla nANAvaTI mATene savizeSa yaza Apa murabbIne ghaTe che ema kahevuM te kanyAvidyAmaMdiranA AcArya zrI vajubhAI paTelane patra atizayokitabharyuM nahi ja gaNAya. aMtamAM mArI hRdayapUrvakanI murabbI zrI paramAnaMdabhAI zubhecchAo sAthe.- zubhakAMkSI chaganalAla gokaLa sAdara namaskAra, surendranagarathI zrI lalita zAhane patra me 1 nuM prabuddha jIvana vAMcatAM AnaMda thaze. sAkSaravarya zrI pU. murabbIzrI viSaprasAdabhAie prabuddha jIvana pratye sabhAva dAkhavatAM varta'prabuddha jIvana' 30 varSa pUrA karI cothA dazakAmAM praveze che. mAna jIvana paristhiti vize je vidhAna karyuM che tenA anusaMdhAnamAM jIvanalakSI prabuddhatAmAM eka mALInI adAthI sicana karyA karavuM A patra lakhyuM che. e A patranuM kArya che. rAmAjajIvananI sarva bAju vize tenA AjanI jIvanaparisthatine sAMskRtika saMkaTa rUpe gaNI teo vAMcakanI vaijJAnika daSTi eTale ke nirbheLa - nirbhIka daSTi khIle ane lakhe che: "Aje te badhAM ja pAraMparika mUlyo jANe avanati tarapha tenA vicAra-vivekamAM prANa purAya e A patranI pAyAnI daSTi che. lai jatAM hoya evo vaMToLa jAge che ane samyaka zraddhA sAva kartavyanuM mUlya bhAvanA karatAM caDhiyAtuM gaNAtuM hovA chatAM bhAvanAnA javA beThI che." sarvagrAhI vANImAM AjanI viSama paristhitino ghaDatara vinA kartavyanI zakayatA nathI. manuSya pazu jIvanamAMthI mukata kevo vedhaka citAra temaNe Apyo che! banI mAnavajIvanamAM pravezI zakayo te A vicArazakita ane viveka ApaNI mahArASTra sarakAre dArUnidhinI nIti haLavI karI zakitane kAraNe. zikhara pachI zikhara caDhatA rahIe te paNa navA ane te bAda hamaNAM leTarI zarU karI - baMne gAMdhI zatAbdinA varSa prANavAyunI jarUra kAyama rahevAnI ja. "prabuddha jIvana" jevA patro | daramyAna ja! A bAbata citApreraka hoI thoDA vakhata pahelAM keTalAka A prANavAyunI garaja sAratA hoya che. mitre carcA karavA maLelA tyAre eka mitre Takora karI ke dArU gALavAnI 'prabuddha jIvana'nI mULabhUta nIti e ja kAyama rAkhIne pravRtti khUba phAlI,lI che, mATe dArUnidhanI nIti haLavI tenuM svarUpa badalAvI zakAya, tenuM vartuLa vistArI zakAya, prajA jIva- karI ema ApaNI sarakAra dalIla kare che ane maTakAMpravRtti vadhI nane sparzatA dareka pagalAnI AlocanA comAM evI thavI joIe paDI tethI loTarI zarU karI ema AgaLa vadhIne sarakAra dalIla kare ke jethI pagaluM bharanAra 'prabuddha jIvana' zuM kaheze ene vicAra kare ja. che, te corI ane hiMsA vadhI rahyAM che tethI tene mATe lAisensanI eka sAruM patra sArA ya rASTranA AcAryanI garaja sArI zake. prathA ApaNI sarakAra zarU kare to navAI nahi! A AkhI bAbata ghaNI vyagratA pedA kare tevI che. samAjanA paristhiti palaTo le to paNa, atyAre cUMTAyelA rASTrapati te pade jAgRta lokoe saveLA sakriya banavuM paDaze; nahitara paristhiti vadhu tyAra pachI be varasa raheze. atyArasudhI rASTrapati eka baMdhAraNIya kathaLaze ema sarvatra vicAra karanAra badhAne jaNAya che. garIba ane vaDA (Constitutional Head) tarIke rahyA che. sattA badhI madhyamavarga tema ja thoDe upalo madhyamavarga A jAhera jugAranI vaDA pradhAnanI rahI che. 1972 mAM koI eka pakSa madhya sarakAramAM badImAM phasAya che. kAraNa ApaNI prajAkIya lekazAhI sarakAra A spaSTa bahumatimAM na Ave tyAre, vaDA pradhAnanI pasaMdagImAM ane rAjya badhuM karI rahI che. mArA vartuLamAM meM tapAsa karI te jaNAyuM ke dara vahIvaTamAM rASTrapatinI mahattA vadhI paDaze ane A sthAna upara pratibhA pAMca mANase eka mANasa A loTarInI TikiTa le che. muMbaI jaina zALI vyakita hoya to dezanA rAjyataMtramAM asarakAraka bhAga bhajavI yuvaka saMghanA sabhyomAMthI keTalAye TikiTa lIdhI haze te te tapAsa zake. eTale atyAre keMgresa konI pasaMdagI kare che te ghaNuM agatyanuM karIe tyAre khabara paDe. paNa A ane AvI bIjI ghaNI bAbato thai paDaze. keMgresamAM paNa tIvra matabheda che - eTale ke pasaMda karAyela ApaNA mATe akaLAvanArI che tema mane lAge che. vyakita kevA vicAre khAsa karIne Arthika kSetre dharAve che, te jovAnuM vajubhAI paTelanA vaMdana jarUranuM che. A pasaMdagImAM zrImatI indirA gAMdhI, Do. jhAkIrahusena : vakhate banyuM hatuM tema, mahattvano bhAga bhajavaze. sarvasaMmata para patidelasukhabhAi mAlavaNiyA pAchA AvI rahyA che. dagI karavAnI hoya to prazna vadhAre nAjuka bane che. svataMtra pakSa AjathI doDha varSa pahelAM TaeNronTa yunivarsiTImAM bhAratIya athavA janasaMgha, ane sAmyavAdI ke saMyukata samAjavAdI pakSa, ane darzanano abhyAsa karAvavA mATe keneDA gayelA paMDita dalasukhabhAI keMgresanA jamaNerI-DAberI baLe sarvasaMmata pasaMdagI karI zake evo mAlavaNiyA tA. 30-4-69 nA roja kairAnTathI ravAnA thaI gayA saMbhava ocho jaNAya che. A pasaMdagImAM zrImatI indirA gAMdhInA che ane vacamAM bAlTImora, laMDana, perIsa, jarmanI, tathA viyenAmAM sthAna ane sattAne kAMika paricaya maLaze. rokAtAM rokAtAM dilahI thaIne tA. 19-5-69 semavAranA roja 10-5-69. cImanalAla cakubhAI zAha amadAvAda AvI pahoMcaze. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 20 tA. 16-5-69 sAmAnya sakhAva bii jaine ane zrI dha prakIrNa neMdha eka sAmAnya mANase karelI asAmAnya sakhAvata ' pratiSThA karavAmAM AvI hatI. A divase daramiyAna AkhuM AjhAda zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA makAna phaMDane lagatI apIlamAM medAna eka prakAranA dhArmika utsavanA vAtAvaraNathI dhamadhamI rahyuM zrI bAbubhAi gulAbacaMda zAha taraphathI saMghanA makAnakuMDamAM maLelI hatuM. muMbaI jevA sthaLe potAnA guruvarya padhAre, vaLI 80 mI varSarU. 5001 nI rakamano ullekha karavAmAM AvyuM che. A pahelAM jaina gAMTha jevo asAdhAraNa prasaMga hoya te temanA anuyAyIo mahilA samAjanA makAnane rUA. 10,000, gheghArI davAkhAnAne 10,000, bhakitabhAvathI prerAine AvuM badhuM kare temAM vAMdho uThAvI na zakAya. pAlItANAnA davAkhAnAne rU. 12,500-AvAM thoDAMka dAna temanA Ama chatAM paNa gusvaryanI muMbai khAtenI upasthitinA saMdarbhamAM nAme noMdhAi cUkyA che. A ja bAbubhAie saMyukata jaina vidyArthIgRhane muMbainA dainikamAM pAnAMnAM pAnAM rekIne DhagalAbaMdha jAherakhabara kazI paNa zarata sivAya kevaLa dAna tarIke rU. 51,000nI rakama ceka dvArA ApavAmAM AvelI, helIkopTaramAMthI jayAM tyAM puSpavRSTi karavAmAM tAjetaramAM arpaNa karI che. A mATe temane ApaNe jeTalA dhanyavAda AvelI, nATakI DhabanA varaghoDAo kADhavAmAM AvelA ane moTA ApIe teTalA ochA che. AvI sakhAvata karanArane kai pacIsa meTA jamaNavAra paNa karavAmAM AvelA ane A badhA pAchaLa dravyane pacAsa lAkhane AsAmI mAnI le e svAbhAvika che, paNa bAbubhAinI pAravinAne vyaya karavAmAM Avela. kahevAya che ke A paMdara-vIza bAbatamAM AvA koi anumAnane sthAna nathI. temanI Arthika paristhiti divasanA kAryakrama ane samAraMbha pAchaLa paMdarathI vIsa lAkhane kharca madhyama varganA mAnavInI ApaNe kalpIe tethI jarA paNa vizeSa nathI. karavAmAM Avyo hato. bhakitane A badhA atireka samajadAra koi vaLI temanA mAthe cAra putrIone bhaNAvavA-gaNAvavAnI ane samaya paNa mAnavIne khUba khUMce te hate. muMbaimAM aneka dharmAcAryo pAkatAM ThekANe pADavAnI moTI javAbadArI che. teo InkamaTekasanA AvyA che ane gayA che, paNa zrI kAnajIsvAmInA A vakhatanI salAhakAra che, paraMtu cArTarDa ekAunTanTa paNa nathI. sAdhAraNa sthitimAM Agamana pAchaLa je dhAmadhuma ane dravyane anargaLa vyaya karavAmAM temaNe jIvananI zarUAta karI che ane Aje paNa temane tyAM dravyane Avyo che tevI dhAmadhuma ane dravyavyaya bhAgye ja pahelAM jANavA koi aNadhAryo pravAha vahevA lAgyuM nathI. AvA parimita saM- sAMbhaLavAmAM Avela che. A bAbatamAM yogya viveka vAparavAmAM geAmAM AvI udAratA - AvAM anudAne zakaya kema bane? A AvyA hatA te prastuta guru-nsanmAna samAraMbha tarapha je bhAre prazna koIne paNa thayA vinA na rahe. ApaNe jANIe chIe ke TIkAne pAtra banyo che te banavA na pAmata. vaizyavRttinA pAyAmAM pAravinAne dravyalebha rahela che. te game jamaNavArane atireka teTaluM kamAya te paNa bhAgye ja te tRpti anubhave che. Insecurity "lagnanI mosama ane jamaNavAra' e mathALA nIce chaThThI - bInasahIsalAmatI - no hAu tene eTalo badho paDe che ke menA janmabhUmimAM zrI cImanalAla je. zAhanuM nIce mujabanuM carcAtenI pAse game teTalI milkata hoya te paNa te tene ochI ja paDe che, patra pragaTa thayuM che:ane te game teTale moTA AsAmI hoya te paNa AvakanuM pramANa AjakAla lagnanI mosama pUrabahAramAM cAle che. lagnanI koi varSa ghaTayuM ane potAnA kharcane pahoMcI vaLavA mATe milkatamAMthI sAthe aneka vyavahAro joDAyA che. AmAM cAMdalA bakSIsanA vyavahAra ekaThI thayelI mUDImAMthI- jo paNa ochuM karavAno vakhata AvyA ochA thatA jAya che, jyAre jamaNavArane vyavahAra vikasato cAlyo te tenI becenIne koI pAra raheto nathI. AvI AjanI paristhitimAM che. AnI pAchaLa vAhavAha belAvavA sivAya bIjI koi daSTi che ke upara jaNAvI tevI udAratA zakaya ja kema bane? bAbubhAI kema e prazna che! paNa jamADavAnuM ane jamavAnuM cAle che. deza sAthenA aMgata paricayathI huM ahIM jaNAvI zakuM tema chuM ke dravya paNa. annakSetre svAvalaMbI thate cAle che. pachI A mijabAnIviSayaka sarvasAmAnya mUrchAthI temanuM mana mahad aMze mukita anubhave emAM maryAdA zA mATe? vaLI, mijabAnIomAM vadheluM eThuM jUThuM che. temane uparane ja prazna pUchatAM temaNe mane javAba Ape ke bhUkhyAnA bheru zrI hAsyacaMdrabhAI ane emanA sAthIo garIbone "mane pUratuM maLI rahe che; mArI pAse paNa pUratuM che. mane pahoMcADe paNa che eTale AvA jamaNavAramAM hajAro lokone nimaMmATe dhanasaMcaya karavAno koI meha nathI." dhana te ghaNA kamAze; travAmAM paNa vAMdho zuM? yenakena prakAreNa kamAyelA dhanamAMthI dAna dvArA teo dAnezvarI paNa "vaLI samAraMbho, pArTIo ane mijabAnIo ekadhArI rIte kahevAze, paNa je vargamAM ApaNe vasIe chIe te vargamAM AvI roja ne roja cAle ja che. tyAre ApaNA deza du:khI-garIba che, mUchamukita bhAgye ja anyatra jovA maLaze. AvI eka vyakita e to Aje kalpavuM paNa muzkela thai gayuM che. ApaNI vacce che te hakIkata ApaNane paNa gauravAnvita banAve che. bhakitane atireka ApaNe tyAM lAkhAne eka TaMka jamavA maLatuM nathI e mAnI - zrI kAnajIsvAmI temanI 80 mI varSagAMThanA anusaMdhAnamAM zakAtuM nathI-jyAre, ApaNe lagna prasaMge ane ghaNI vAra dhArmika muMbai khAte eprila mAsanI 12mI tArIkhe padhAryA ane eka meTo prasaMge paNa lAkha rUpiyAnAM AMdhaNa thatAM joIe chIe. bharacaka kAryakrama patAvIne me mAsanI pAMcamI tArIkhe muMbaithI teo "mArA eka paradezI mitre mane hamaNAM ja pUchayuM:"koNa kahe vidAya thayA. temanAM pravacane mATe muMbainA AjhAda medAnamAM eka che tamAre deza garIba che? ame tamane zuM kAma madada karIe chIe "bhavya maMDapa bAMdhavAmAM AvyA hatA ane tene aneka rIte suzobhita e ja mane samajAtuM nathI. huM jyAM jyAM najara nAkhuM chuM tyAM tyAM karavAmAM AvyA hatA. A racanAne "mahAvIranagara' nAma ApavAmAM lokone AnaMdavinoda ane gappAM mAratAM jouM chuM. zuM tamAre tyAM AvyuM hatuM. A "mahAvIranagaramAM eka sAmudAyika bhejanAlayanI koi kahevAvALuM ja nathI ?" goThavaNa karavAmAM AvI hatI, je sagavaDa dvArA bhakatajano-mumukSue mane mArA A mitranI vAta sAMbhaLI pArAvAra du:kha thayuM. mahArAjazrInAM vyAkhyAne sAMbhaLI zakatA hatA ane tyAM ja rahIne A du:kha haju samAvI zakuM tyAM to mArA eka sthAnika mitre mane Akhe divasa gALI zakatA hatA. A bhavya Ayojana uparAMta tAjetaramAM kahyuM: " sI. sI. Ai. khAte eka moTo bhejanasamAMmalADa tathA ghATakoparamAM mahArAjazrInA zubhahaste navAM maMdiranI raMbha tAjetaramAM yojAyo hato. sAta hajAra bhAI - bahenone nimaM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-19 prabuddha jIvana travAmAM AvyAM hatAM. paDApaDI ane dhakkAmukakkImAM ghaNAne te ema ja bhUkhyA pAchA javuM paDayuM hatuM." lagnasamAraMbhanA anusaMdhAnamAM Aje jamaNavArone je rAphaDo phATayo che te atyaMta zocanIya ane du:khada che. eka bAjue dezanA eka yA bIjA vibhAgamAMthI anAja-pANInI taMgInA samAcAro Ave che ane duSkALa ane bhukhamarAnI bhIMsamAM pIsAtA jAnavaro ane lokonI kAramI cIse saMbhaLAya che, tyAre bIjI bAjue muMbaI jevA moTAM zaheromAM saMkhyAnI koi maryAdA nahi evA bephAma jamaNavAre pAchaLa anargaLa davyanuM AMdhaNa mUkAtuM jovAmAM Ave che. AvA jamaNavAramAM aMgata snehasaMbaMdhanA dabANa nIce kadi kadi bhAga levAnuM bane che-AvA nimaMtraNAno inakAra athavA asvIkAra karavAnI nabaLAIne lIdhe- paNa jamatAM jamatAM dila koi AnaMdane badale eka prakAranI vyathA-becenI anubhave che ane manamAM prazna UThe che ke ApaNe A zuM karI rahyA chIe? uparanA carcApatramAM jeno ullekha karavAmAM Avyo che te jamaNavAra te atirekanI paNa parAkASTA samAna hato. 'janazakita' nA bIjI menA aMkamAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba eThuM ekaThuM karIne sudhApiDitomAM vaheMcI ApanAra daMpatIe A jamaNavAramAMthI 800 thI 1000 kIlo rAMdheluM zAka, 40 kilo zIkhaMDa ane 40 kIle gulAbajAMbu ekaThA karyA hatA. A uparathI prastuta jamaNavAramAM keTalo badho bagADa thayo haze ane te pAchaLa keTalo badho dravya-vyaya thayo haze tene khyAla Avaze. A badhuM eka keLavAyela, suzIkSita jaina AgevAnanA hAthe thAya te pachI anya koIne to kahevApaNuM ja zuM rahe? AvA amaryAda jamaNavAre aMge samaja ane vivekI loko mATe eka ja kartavya prApta thAya che. ke AvA jamaNavAromAM bhAga nahi levAne te nirNaya kare ane te sAme baLavAna lekamata pedA kare. ApaNe samajI laie ke A prakAranA jamaNavAro AjanA vyAkuLatAbharyuM samayamAM zrImatAinA AchakalA pradarzane che, muMbaI jevA meTA zaheromAM jyAM tyAM najare paDatI dArUNa daridratAnI mazkarI karavA barAbara che. lagna jevA prasaMge jamaNavArane koi sthAna ja nathI ema kahevuM yogya nathI; paNa te saMbaMdhamAM ucita maryAdA ane vivekanI jALavaNI atyata apekSita che. A vivekane bhaMga thatAM gya pravRtti asAmAjika-adharmamaya banI jAya che ane dInahIna lokonA dilamAM kaTutA pedA kare che. "mATI ane AbhalAnI lekakaLA"nA saMdarbhamAM zrI UrmilAbahena giradharalAlanI mATI ane AbhalAMnI lokakaLAne paricaya ApatI je paripUti "prabuddha jIvana'nA gatAMka sAthe joDavAmAM AvI hatI te paripUrtinA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke e lokakaLAnA keTalAka namUnAonuM eka pradarzana eprila mAsanI tA. 11thI 13 ema cAra divasa mATe muMbainI jANItI jahAMgIra ArTa gelerImAM yojavAmAM AvyuM hatuM ane tene aneka kaLArasika bhAibahenee ghaNI moTI saMkhyAmAM lAbha lIdho hato ane te aneka kaLAvidonI prazaMsAne pAtra banyuM hatuM. temAMnI vastuonAM vecANa paNa sArA pramANamAM thayAM hatAM. mATI ane AbhalAM jevI sAmAnya vastuomAMthI ApaNA dIvAnakhAnAne ane jAhera saMsthAnAM kAryAlayane zobhAve evI nAnI moTI suMdara kalAkRtio A rIte nirmANa thai zake che, jemAM vaparAyalI cIjavastuonuM mUlya bahu chuM, paNa jemAM kaLApUrNa AkAra Ubho karavAnI kalpanA ane sAthe tene sAkAra banAvavA pAchaLanI mahenata mukhya - A sau koinA mahad Azcarya ane AnaMdano viSaya banyuM hatuM. A kaLAkRtio zrI umilAbahene jAte tema ja temanA mArgadarzana nIce kAma karatAM kArIgaroe nirmANa karI hatI. AvA abhinava sarjana mATe sau. UmilAbahenane hArdika abhinandana ghaTe che. A prakAranI lokakaLAne eka prakAranA dravyopArjaka vyavasAyamAM vikasAvI zakAya tema che ane te dvArA aneka lokone sArI rojI ApI zakAya tema che, je tarapha dhyAna ApavA khAdI ane gRhaudhoganA saMcAlakone mAro namra anurodha che. pArzvanAtha vighAma zodha saMsthAnanA lAbhArthe jAyela samAraMbha banArasa hindu yunivarsiTInA anusaMdhAnamAM varSothI saMzAdhanakArya karatI ane aneka saMzodhaka vidyArthIone taiyAra karatI A saMsthAnA lAbhArthe AgAmI jUna mAsanI AThamI tArIkha ravivAre savAranA bhAgamAM biralA mAtuzrI sabhAgAramAM saMsthAnA saMcAlako taraphathI ' saMbhavAmi yuge yuge' e nAmanuM eka nATaka goThavavAmAM AvyuM che ane tene lagatuM eka sevenIra - mariNakA - bahAra pADavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. A saMsthA taraphathI Aja sudhImAM ucca kakSAnAM aneka prakAzane karavAmAM AvyAM che ane A saMsthA dvArA aneka vidyArthIoe DakaTareiTanI padavI prApta karI che, jemAM 3. nAthamala TAMTIyA, DI. indrarAMdra zAstrI, De. mehanalAla mahetA, De. gulAbacaMda caudharI, Da. gokulacaMda jaina, De. sudarzanalAla jaina, DI. kmalaidra jaina, De. vasiSTha nArAyaNa siMhA, De. zrImatI madhu sena, De. ajita zukadeva zarmAno samAveza thAya che. A saMsthA zatAvadhAnI ratnacaMdra vAcanAlaya dharAve che, jemAM 1100 pustakane saMgraha karavAmAM Avyo che. A saMsthA dvArA 'purANakALathI jaina dharmane itihAsa ATha bhAgamAM pragaTa karavAnI eka bahada yojanA hAtha dharavAmAM AvI che ane Aja sudhImAM tenA traNa bhAga bahAra paDI cUkyA che. Ama saMzodhana, pustaka prakAzana ane gya puraskAra dvArA vidyArthIone taiyAra karavAnI dizAe A saMsthA varSothI atyaMta upayogI sevA bajAvI rahela che. vidravarya rDo. mohanalAla mahetA A saMsthAnA niyAmaka che, jemaNe A saMsthA mAraphata ja DaoNkTaranI padavI prApta karI che, ane jeo banArasa yunivarsiTInI "kaoNleja oNpha inDolojI"nA mAnada adhyApaka che. saMsthA mAraphata chellAM 20 varSathI pragaTa thatA zramaNa mAsikanA paNa teo saMpAdaka che. A saMsthA mATe aneka prakAranI sagavaDatAo dharAvatuM makAna UbhuM karavA mATe ane tene pUrI pagabhara banAvavA mATe saMsthAnA saMcAlakoe daza lAkhanI rakta ekaThI karavAne saME5 karyo che, ane tenA saMdarbhamAM upara jaNAvela nATaka samAraMbha yojavAmAM Avyo che. A saMsthAmAM karavAmAM AvatA dAnene AvakaverAmAMthI mukita maLI che. jaina samAjanA jANItA AgevAna amRtasara nivAsI vayovRddha lAlA harajasarAyajI A saMsthAnA AtmA rUpa che. muMbai khAte vasatA jaina AgevAna lAlA zAdIlAlajI jaina A saMsthAnA pramukha saMcAlaka che. temaNe hAtha dharela upara jaNAvela phaMDamAM jAhera khabara dvArA athavA te anudAna dvArA madadarUpa thavA vidyApriya jaina samAjanA musthita vargane AgrahapUrvaka anurodha karavAmAM Ave che. A kAryamAM madadarUpa thavA icchatA bhAibahenane zrI zAdIlAlajI jaina (The. Ara. sI. eca. barAra eNnDa ku. barAra hAusa, 239, abdula rahemAna sTrITa, muMbaI - 3. (Te. naM. 326039) sAthe saMparka sAdhavA vinaMti che. -paramAnaMda , pRSTha viSaya sUci gAMdhIjI ane ApaNA AjanA rASTrIya prazna zrImana nArAyaNa rASTrapatinI ciravidAya zuM zAstrone paDakAra ApI zakAya che? zrI amaramuni Adarza ane vAstavikatA cImanalAla cakubhAI zAha 15 aghatana lokazAhInuM viSada vizleSaNa sujAtAbahena manahara keMgresa adhivezana cImanalAla cakubhAi zAha 18 prabuddha jIvananI patracaryA prakIrNa noMdha : eka sAmAnya mANase paramAnaMda karelI asAmAnya sakhAvata, bhakitane atireka, jamaNavArone atireka, 'mATI ane AbhalAMnI lokakaLA'na saMdarbhamAM, pArzvanAtha vidyAkAma zodha saMsthAnanA lAbhArthe yojAyela samAraMbha zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha makAna phaMDa: sabhyone tathA prazaMsakone anurodha maMtrIo Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-5-69 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha makAna phaMDa: sabhyAne tathA prazasa keAne anurAdha zrI muMbai jaina yuvaka saMghanI i. sa. 1928 nA naveMbara mAsamAM kArtika zuda 5 nA roja) sthApanA karavAmAM AvI hatI ane te divase!mAM dhanajI sTrITamAM AvelA eka makAnanA nAnA oraDAmAM saMghanI pravRttinuM saMcAlana karavAmAM AvatuM hatuM. saMghanI pravRtti e kALe zve. mU. jaina samAja pUratI maryAdita hatI. samaya jatAM i. sa. 1938 saMghanA baMdhAraNamAM pAyAnA sudhArA karIne banA phirakAnA pragatizIla yuvako mATe saMghanAM drAra khulluM karavAmAM AvyA, ane 1939 nA me mAsamAM 'prabuddha jaina'nuM prakAzana zarU karavAmAM AvyuM. 1940 nA mArca mAsamAM AjanI jagyAe saMghanuM kAryAlaya pheravavAmAM AvyuM ane e ja varSanA a~gasTa mAsamAM zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya - pustakAlayanI sva. bAlAsAhebanA varada haste zarUAta karavAmAM AvI. saMdhanI A rIte vikasatI jatI pravRttio calAvavA mATe have AjanI jagyA bahu sAMkaDI paDe che. vAcanAlaya - pustakAlayanA vikAsane AjanI jagyAmAM have vizeSa koi avakAza rahyo nathI. navuM vAMcana sAhitya puSkaLa pramANamAM pragaTa thatuM jAya che. Ama chatAM navAM pustako mUkavA vasAvavA mATe koi jagyA nathI. navI pravRttio hAtha dharavI hoya to tenA saMcAlana mATe . hAla koi avakAza nathI. vaLI dhanajI sTrITamAM dina pratidina mANasonI bhIDa vadhatI jALa che. divasanA koi bhAgamAM ane temAM paNa sAMjanA samaye moTaravALAone potAnI meTara mUkavA mATe bhAgye ja jagyA maLe che. khUba vadhI rahelA dhaMdhA-vyavasAyanA kAraNe AkhA lA lokonA avAjathI khUba dhamadhamatA hoya che. A uparAMta je makAnamAM saMghanuM kAryAlaya che te makAna ghaNuM jUnuM che ane temAM rahevA vasavAnuM dinapratidina vadhAre jokhamabharyuM banatuM jAya che. AvAM keTalAMka kAraNAsara saMghanuM kAryAlaya vadhAre vizALa ane pramANamAM zAnta evA lattAmAM lai javAnI jarUra UbhI thaI che. keTalAka samayathI sasaMghanA kAryavAhako A bAbatano vicAra karI rahyA hatA ane te aMge cintA sevI rahyA hatA. paNa Aja sudhI te dizAe koi sakriya pagaluM bharavAmAM AvyuM nahotuM. 12 mATe saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI. dhIrubhAi phulacaMda zAhe rAMghanA kAryavAhako ane anya nikaTavartI sabhyAnuM sAyana khAte AvelA temanA nivAsasthAne eka snehasaMmelana yojavA nimaMtraNa ApyuM ane te mujaba tA. 3-5-69 zanivArecAyelA saMmelUnamAM keTalIka . carcAvicAraNA bAda upasthita sabhyo taraphathI nAnI moTI rakamo noMdhAtAM makAnaphaMDa khAte kula rU. 22018 nI 2kama noMdhANI, jenI yAdI nIce mujaba che: 5001-00 zrI bAbubhAi gulAbacaMda zAha 5001-00 bahena rekhA, haste: zrI dAmajI velajI zAha 2501-00 zrI cImanalAla cakubhAI zAha 1501-00 zrI khImajIbhAi maNa bhujapurIyA 1001-00 zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAha. 1001-00 zrI cImanalAla je. zAha 1001-00 zrI subodhabhAi ema. zAha. 1001-00 zrI TokarazIbhAI vIrA 1001-00 zrI. nautamalAla dIpacaMda zAha 1001-00 zrI amRtalAla je. zAha 501-00 zrI maphatAla bhIkhAcaMda zAha 501-00 zrI madanalAla ThAkoradAsa zAha 501-00 zrI hIrAlAla jhaverI 101-00 zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 101-00 zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha 101-00 zrI ajitabhAi desAi 101-00 zrI khetazIbhAi sAvalA 101-00 zrI harilAla gulAbacaMda zAha D 22018-00 Aje jyAM rAMghanuM kAryAlaya che tenI najIkamAM saMgha mATe apekSita evI koi khAlI jagyA maLavAno saMbhava nathI. A mATe bahu dUra nahi evA latAmAM baMdhAtA athavA taiyAra thayelA makAnamAM mAlekInA dheAraNe koi jagyA pasaMda karavAmAM Ave to ja A praznanA ukela AvI zake. AvI jagyA mATe saMgha pAse ochAmAM ochI eka lAkhanI rakama hAvI jarUrI che. tA eka bAjue jagyA zodhavA mAMDavI ane bIjI bAjue makAna bhaMDoLa UbhuM karavuM - e banne bAbatA eka sAthe hAtha dharavAnuM Avazyaka banyuM che. makAnakuMDanI AvI zubha zarUAta jAhera karatAM ame ghaNA AnaMda anubhavIe chIe ane saMghanA sabhyone ane saMdha dvArA saMcAlita thatA prabuddhajIvana ane paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA prazaMsakone ame anurodha karIe chIe ke saMghanuM potAnuM makAna thatAM tene vadhAre sthAyI rUpa maLaze ane tema thatAM tenI AjanI pravRttione vikasAvavAnI tema ja navI pravRttio nirmANa karavAnI zakyatAo vadhaze ema vicArIne amee nakkI karelA lakSyAMkane satvara pahoMcIvaLavAnI dizAe te peAtAnA udAra hAtha laMbAve. saMghanA potAnA mATe AvuM phaMDa ekaThuM karavAnA A pahelA ja prasaMga che. muMbai zaheramAM aneka sAmAjika saMsthAo che. temAM chellAM 40 varSathI kArya karatA A zrI muMbai jaina yuvaka saMghanI bhAta judI ja che. tenuM nAma eka--saMpradAya sUcaka hovA chatAM tenI badhI pravRtti koi paNa prakAranA sAMpradAyika bhAva ke abhinivezathI haMmezA mukata rahI che. prabuddha jIvana hAya ke paryuSaNa vyAkhyAnamALA hoya, lokone samyaka cintanalakSI banAvavA ane sAcI samajaNa tarapha vALavA - e ja mAtra tenuM dhyeya rahyuM che. A viSaya aMge Ama carcAvicAraNA cAlatI hatI e daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI, bAbubhAi gulAbacaMda zAha, je muMbaImAM keTalAMka varSothI inkamaTekasanA salAhakAra tarIkene vyavasAya kare che temanA taraphathI, je saMghanI kAryavAhaka samiti saMghanA makAna mATe eka lAkhanI rakama ekaThI karavAnA saMkalpa kare tA, ahIM e jaNAvavuM aprastuta nahi lekhAya ke A makAnaphaMDane dhyAnamAM laine zrI muMbai jaina yuvaka saMghane AvakaverAmAMthI mukita apAvavAno prayatna tAjetaramAM hAtha dharavAmAM Avyo che ane temAM amane saphaLatA maLavAnI pUrI AzA che. A kArya mATe rU!. 5000 nI rakama ApavAnI icchA darzAvatA patra maLyo. A patra upara vicAra karavA mATe tA. 18-4-69 nA roja saMghanI kAryavAhaka samitinI sabhA bolAvavAmAM AvI. e sabhAmAM prastuta vicArane vadhAre vega maLe e hetuthI zrI bAbubhAie temanA patramAM jaNAvelI zaratane jatI karIne tatkALa rUA. 5000 A saMyogAmAM saMghanA sabhyone amAro vizeSa anurodha no ceka raju karyo ane tenA anumodanamAM saMghanI kAryavAhaka sami- che ke teo pAtA taraphathI A phaMDamAM jarA kheMcAine paNa sArI rakama tinA bIjA eka sabhya zrI dAmajI velajI zAhe paNa potAnI putrInAM bhare ane prastuta lakSyAMkane pahoMcI vaLavAmAM potAnI lAgavaganA nAmathI rUA. 5000 nI rakama ApavAnI icchA darzAvI. A bAbata pUro upayoga karIne peAtAnA mitrA svajano pAsethI sArI sArI rakame upara vadhAre vicAraNA karavA mATe ane makAna phaMDane vadhAre puSTi ApavA meLavI Ape. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha mAlika : zrI sukharjI jaina yuvA saMdhaH mudraka ane prakAyAka : zrI paramAna kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47, dhanajI sTrITa, mukha--3. mudrasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mukha--1. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, 117 vArSika lavAjama rU. 7 prabuddha jIvane prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 3 muMbaI, juna 1, 1969, ravIvAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakla 40 pisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhagavAna buddha ti (vaizAkhI pUrNimA-tA. 2-1-69nA roja rAtrinA oNla InDiyA reDiyo-muMbaIthI prasArita vArtAlApa -zeDo vistArIne-nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) Aje vaizAkhI pUNimA - buddhayaMtI che. bhArata varSamAM ane samasta eziyAmAM karoDo naranArIo saraLa jaichafja, dhana sara jachama, saMghaM sara najIka evuM trividha zaraNa svIkArI, dhanyatA anubhavaze. kAraNa, bhagavAna buddhanuM zAsana, sarva paNa saraLa rA pApanuM nAza karavAvALuM, kusarata saMghanA kalyANanuM karavAvALuM che. koI paNa vyakitanA nAmathI pravRtta thayelA dharmanuM kharUM svarUpa samajavA mATe te vyakitanuM caritra, teNe karela dharma-saMsthApanane prayatna ane vyavasthA ane teNe karelA upadezanuM jJAna thavuM joIe. bhagavAna buddhane upadeza jeTalo bhavya che eTalI ja emanI jIvanakathA rocaka ane adbhuta rasapUrNa che. mAyAdevInI kUkhe, lubinI ughAnamAM siddhArthane janma thayo tyAre jayotiSIoe bhaviSya bhAkhyuM ke zuddhodana rAjAno A putra cakravatI thaze athavA buddha thaze. pitAnI tIvra IcchA hatI ke putra gamArga choDI daI cakravartI rAjA thAya. bhaviSyavettAe kahyuM, "siddhArthanI sAme vRddha, vyAdhigrasta ane mRta manuSya Avaze te temanAM darzanathI tene vairAgya upajaze ane te gRhatyAga karaze. mATe evA mANasa enI najare kadI ye paDe nahi evo baMdobasta karo." pitAe putrane pUrNa rAkhamAM rAkhavA badhI vyavasthA karI. tenA mananuM vAgha ane nRtyathI raMjana karavA saMkhyAbaMdha nRtyAMganAo rAkhavAmAM AvI. yazodharA jevI rUpavatI kanyA sAthe lagna karyuM. bhAre AnaMdathI vananA divase gALavA lAgyo. 29 varSa AvI rIte bhogavilAsamAM vItI gayAM. eka divasa pitAnI rAjadhAnI jovAnuM ane rAtoghAnamAM pharI AvavAnuM siddhArthane mana thayuM. pitAne khabara paDI eTale rastA sAphasUpha karAvyA ane AMdhaLA, pAMgaLA, gharaDA, dubaLI lokoe te divase rastA para pharakavuM nahi evo hukama karyo. paNa jene hAthe jagatanuM kalyANa thavAnuM hatuM tevA mahApuruSane jagatanI , 7' vAstavikatAthI aMdhArAmAM kayAM sudhI rAkhI zakAya ? ghaDapaNathI vAMkA vaLI gayela eka mANasane teNe joye. channa sArathine pUchayuM: "A sAme je prANI jAya che te manuSya che ke koNa che? enA vALa dhoLAM thaI gayA che, dAMta bilakula nathI, DoLA UMDA UtarI gayA che, lAkaDIthI kAMpate cAle che, pITha cheka ja vaLI gaI che." sArathie kahyuM : "Aryaputra, vRddhAvasthA kahe che te A. eka vakhate tamArA jeTalo ja yauvanamada enA aMgamAM hato. he rAjaputra, yauvana caMcaLa che. ApaNI paNa A dazA thayA vinA rahevAnI nathI." siddhArthe rathane pAchA vAgyo. udyAnamAM krIDA karavAnI IcachA rahI nahi. vaLI eka divasa pharavA nIkaLe te rogI mANasa mo. vRddha nahIM chatAM tenAthI paNa adhika azakata. sArathine pUchayuM te kahe, "Aryaputra, AnuM nAma vyAdhi, manuSyaprANInuM baLa asthAyI che. Arogya mada mithyA che. vaLI eka divasa pharavA nIkaLyo ane vATamAM mRtadehanuM darzana thayuM. sArathine pUchayuM ke teNe kahyuM, "Aryaputra, A manuSya gataprANa che, tenA zabane bALI ke dATI deze. tamane tathA amane kayAreka te A avasthA prApta thavAnI ja che." siddhArthana mana cakaDoLe caDayuM. jarA, vyAdhi ane maraNano vicAra karavAthI mANasanA yauvanamada, baLamada ane AyuSyamada naSTa thAya. chatAM mANasa, azAnathI, sukAyelA khAbociyAmAMnI mAchalInI jema, saMsAranA prapaMcamAM tRSNAthI taraphaDe che. kharo sukhI koNa? sAcuM sukha zemAM? siddhArthanI AvI manedazA hatI tyAre tene tyAM putrane janma thayo. vadhAmaNI ApanArane kahyuM, A baMdhana AvyuM, rAhu pedA thayo. putranuM nAma rAhula pADayuM. siddhArthanuM mana bIjI ja dizAmAM vaLeluM hatuM. tene jarA, vyAdhi, maraNa ItyAdi du:khamAMthI mukata thaI, AtyaMtika sukhane mArga zodhavo hato, zAzvata sukhanI prApti karavI hatI. madharAte jAgyo. avyavasthitapaNe sutelI nartakIe bhaNI najara pheMkI. jIvaMta mANasanA smazAnamAM beTho hoya che tene bhAsa thaze. sauMdaryanI kSaNabhaMguratA anubhavI. gRhatyAgane nirNaya karyo. chanane bolAvI kaMcaka ghoDe sajaja karyo. priya patnI ane te ja divase kat $ (I), '('.' Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu janmela putra yAda AvyA. patnIne uThADI tenI AkharI vidAya levI ane putramukha nIrakhavuM eve vicAra Avyo. paNa tema karatAM gamanamAM aMtarAya paDaze ema thayuM. keTaleka vakhata aMtaramAM tumula yuddha macyuM. chevaTa patnI ane putranA mAhanI jALamAM na sapaDAtAM, mezvamArganA abhilASI siddhArthe jagatakalyANa mATe mahAbhiniSkramaNa karyuM. gRhatyAga karI, siddhArthe kAlAma ane udraka jevA vikhyAta RSinA AzramamAM rahI, tattvajJAnano abhyAsa karyo. yogathI samAdhinI ATha pAyarIe vaTAvI gayo. paNa tattvajJAnanI popaTapaMcIthI athavA yoganI siddhiothI siddhArthanA mananuM samAdhAna na thayuM. tethI pracalita dharmapanthomAM pesI vakhata na bagADatAM, pote ja prayatna karI nirvANano mArga zodhI kADhavAno nirNaya karyo. hayoganI sAdhanA karI, kaThora tapazcaryA AdarI, hAthapaga sAMThIkA jevA thai gayA. baraDAnI karoDa sApha dekhAvA lAgI. bhAMgelA gharanA vAMsanI peThe pAMsaLIo hacamacI gai. pANImAM paDela nakSatrAnAM pratibiMba jema UMDA gayelA dekhAya che tema tenI AMkhanI kIkIo UMDI UtarI paDI. kaDavuM koLuM kAcuM kApIne taDakAmAM nAkhatAM jema karamAi jAya che tema tenI agAunI suMdara aMgakAMti cheka karamAI gai ane tenAM peTa ane pITha coMTIne eka thai gayA. ugra tapazcaryAnA vikaTa mArgathI paNa parama zAMti prApta thai nahi. tethI siddhArthe ugra tapazcaryA choDI dIdhI. tenA sAthIoe tene DhoMgI gaNI tenA tyAga karyo. cha varSanI tapazcaryA pachI, siddhArthe anubhavyuM ke jema kAmApabhAgamAM sukha nathI tema mAtra dehadaMDathI sukha prApti thatI nathI, teNe madhyama mArga svIkAryo ane AgaLa vadhyuM. dhyAnastha samAdhimAM aMte bAdhijJAna siddhArtha bAlI UThayA : 34 tenuM dharmaciMtana prApta thayuM ane aneka janmajanmAMtarovALA A sTaMsAramAM huM rAtridivasa doDayA ane gRhakartAnI zodha karatAM vAraMvAra janmadu:kha pAmyo. he gRhakartI, Aja tuM mane pratyakSa thayo che. have pharIthI ghara karIza nahi. tenAM sarva pIDhiyAM pATiyAM bhAMgI gayA che ane meAbha tUTI gayA che. mArUM citta nirvANa pAmyuM che ane tRSNAne kSaya thayo che. peAtAnI jJAna daSTi vaDe cAra Aryasatyo ane tadantargata Aryaa TAMgika mArga teNe joyo. vimukita sukhano anubhava thayo. avidyAthI jarA-maraNa sudhInI kAryakAraNa paraMparA zAdhI, du:khanA AtyaMtika nAzana mArga jayo. saMbAdhijJAnanI prApti pachI, buddhanAM manamAM vicAra Avyo ke mane je dharmajJAna prApta thayuM che tene bodha jagatanA prapaMcamAM racyApacyA rahelA janone thavA zakya nathI. mATe dharmopadezanI khaTapaTamAM na paDatAM ekAMtamAM ja kAlakramaNa karavuM sAruM che. vaLI vicAra Avyo ke A jagatamAM jaeNmanA jJAna para ajJAnamaLanAM paDe ghaTTa beThAM nathI evA puSkaLa jIve che. dharmavAkaya evAnA kAne na paDavAthI bhAre hAni thAya che. nirmaLa aMta:karaNathI jANela amRtatulya dharmanA upadeza evAone thaze te tenuM rahasya jANanAra ghaNAM loka A jagatamAM maLI Avaze. jagatanA parama sadbhAgye, bhagavAna buddha pAte jANela dharmanA upadeza karyo ane 44 varSa sudhI A bhAratavarSamAM dharmacakra pravartAvyuM. bhagavAne temanA prathama upadeza, RSipatanamAM, je pAMca tapasvIoe temane DhoMgI samajI temanA tyAga karyo hateA, temane ja karyo ane te ja temanA prathama ziSya thayA. cAra Aryasatyo ane tadatargata Arya aSTAMgika mArga TUMkamAM A pramANe che : janma, jarA, vyAdhi, maraNa, apriya vastuonA samAgama ane priya vastuono viyoga ityAdi kAraNeAthI manuSya A lokamAM du:khI thAya che. A je rAyathI TaMka paryaMtanuM sarvasAdhAraNa du:kha e prathama Asatya che. A sarva du:khano udaya tRSNAmAMthI thAya che. aihika upabhAgAnI tRSNA, svargalAkamAM janmavAnI tRSNA, yatheccha sukha bhAgavI, jIvana tA. 1-6-69 AtmahatyA karI jagatamAMthI lupta thai javAnI tRSNa! A traNa tRSNAthI manuSyaprANI aneka pApo Acare che ane du:khabhAgI thAya che. tethI tRSNAne du:khanuM mULa samajavuM joie. du:kha - samudaya nAmanuM A bIjuM Aryasatya che tRSNAnA nirodha karavAthI nirvANano lAbha maLaze. dehadaMDathI ke kAmeApabhAgathI meAkSaprApti thanAra nathI. A du:khanirodha nAmanuM trIjuM Aryasatya che samyaka daSTi, samyaka saMpa, samyaka vAcA, samyaka karma, samyaka AjIva, samyaka vyAyAma, samyaka smRti ane samyaka samAdhidu:khanirodhane A aSTAMgika madhyama mArga du:khanirodhagAminI pratipadA cothuM Aryasatya che. A dharma aMgIkAra karI je brahmacaryanuM pAlana karaze te bhavadu:khano aMta ANaze. bhagavAna buddha tArkika ane dArzanika carcAnA mehamAM paDayA nathI. paralAkanI jAtajAtanI kalpanAo upara paNa temanA dharma racAyo nathI. emaNe jIvananuM kharekharUM rahasya zuM che e zeAdhavAno ja prayatna karyo che. jIvataranI saphaLatA zAmAM rahelI che, jIvanamAM zuM keLavavA jevuM che, zuM meLavavA jevuM che, zuM tyAgavA jevuM che, kai vRtti dhAraNa karIne jIvananA vyavahAra calAvavAno che e badhuM samajI, samajAvavA mATe ja buddhanA sarvaprayAsa hato ane tethI ja jIvanadharmI manuSyasamAjane buddhanA upadeza pratye ATaluM AkarSaNa rahyuM che. buddhanA dharma hipa dharma kahyo che. AvA anaeN juo, potAnI meLe tapAsa ane khAtarI thAya te svIkAro. buddhanA parinirvANadine AnaMde bhagavAnane kahyuM ke, " bhikSu saMghane chevaTanI kAMika vAta karyA vinA nirvANa pAmazeA nahi." tyAre buddha kahyuM : " AnaMda, bhikSusaMgha mArI pAsethI bIjI kai vAta samajI levAnI IcchA rAkhe che? mAro dharma me khullA karI batAvyo che. temAM gurukuMcI rAkhI nathI. have pAtA para ja avalaMbIne rahyA !" buddha dharmano pAyo e che ke manuSya mAtra rAya ke raMka janma, jarA, vyAdhi, mRtyu ItyAdi du:khathI gherAyelA che. vaLI manuSyanA du:khanuM mULa tRSNA che. eTale jIva, jagata, izvara vigere tAttvika vivAdamAM paDavAne badale A du:khamukitanA mArga temaNe zeAdhyA. temanA eka ziSya mAluMkayaputre buddhane pUchyuM : " jagata zAzvata che ke azAzvata? zarIra ane AtmA eka che ke bhinna che? khunarjanma che ke nahi?" buddhe kahyuM : " ekAda mANasa zarIramAM bANanuM viSamaya zalya pesavAthI taraphaDato hoya, te tenAM sagAMvahAlAM vaidane bAlAvI lAvaze. A rogI vaidane kahe, "A bANa, koNe mAryuM che? te bAhmaNa hatA ke zudra, kALA hatA ke gAro ? dhanuSya kevuM hatuM? tenI dorI kevI hatI? A badhuM mane samajAvo. pachI zalyane hAtha lagADavA daiza." AvI haTha pakaDe te tenuM maraNa ja thAya. te ja pramANe jagata zAzvata che ke azAzvata ItyAdi sarva muddA samajyA vinA huM brahmacaryanA abhyAsa karIza nahi, to te muddA samajatAM pahelAM ja maraNa Avaze. jagata zAzvata che ke azAzvata ethI dhArmika AcaraNamAM phera paDato nathI. AvA vAdathI vairAgya utpanna thavAnA nathI, pApanA nirodha thanAra nathI, zAMti, saMbaMdha, prajJA ane nirvANanI prApti thanAra nathI. buddhanA upadezanA sAra e che ke du:khamaya jagatamAM zAzvata sukhano athavA du:khamukitanA mArga aMtara - karuNA, dayA, prema, ahiMsA, maitrI e ja che. krodhanI sAme krodha, veranI sAme vera, hiMsAnI sAme hiMsAthI du:kha vadhe ja che, koi kALe ghaTe nahi. akkocchi maM avadhi maM ajini maM ahAsi me / ye taM na upanahanti veraM te sUpasammati // na hi verena verAni sammantIdha kudAcanaM / averena ca sammanti esa dhammo sanantano // amuke mane gALa dIdhI, mAryo, amuka mane jItI gayo, mAruM lUMTI gayA, jeo AvI vAtAnI gAMTha nathI vALI rAkhatA, temanuM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-19 prabhu vera zAMta thai jAya che. A jagatamAM verathI vera kardI zAMta thatA nathI. premathI ja vera zAMta thAya che. A sanAtana dharma che. AvI avera, prema karuNAvRtti keLavavA, tRSNAno tyAga ane apramattvapaNe cittazuddhinI sAdhanA jarUrI che. tRSNA viSe bhagavAne kahyuM : je manuSya pramAdI thaIne pravRtti kare che, tenI tRSNA mAluvAnI velanI peThe vadhye jAya che. AsakitarUpa e tRSNA A jagatamAM bhAre duSTa che ane manuSyane haMphAve che. paNa je manuSya AvI tRSNAne haMphAvI zake che tenA tamAma zeko padmapatra uparathI pANInA tamAma TIpAM kharI paDe che tema kharI paDe che. cittazuddhi mATe bhagavAne kahyuM che: jema bANane banAvanAro, vaLI gayelA bANane sIdhuM kare che, tema buddhimAna purUSa vAraMvAra phaphaDATa karatA caMcala ane na sAcavI zakAya evA ane mahAmusIbate nigrahamAM lAvI zakAya evA cittane sIdhuM kare che. pANImAM rahenArA mAchalAMne pANImAMthI bahAra kADhI jamIna upara eka sthAnethI bIje sthAne pheMkavAmAM AvatAM te jema taraphaDe che, tema kAmavAsanAone cheADavAnuM AvatAM A citta bhAre phaphaDATa kare che. citta dUra dUra sudhI bhaTakanArUM che, ekaluM ekaluM pharyA kare che. azarIrI che, hRdayanI guphAmAM saMtAi rahenArUM che. jeo A cittane saMyamamAM ANI zakaze, teo mAyAnA baMdhanAmAMthI mukita meLavaze. AvA dharmamAM jAtibhedane koi sthAna na heAya, sarvajIva pratye samAna vartana hoya te svAbhAvika che. jaina dharmanI peThe, buddha dharmamAM mAnava - mAnava vacce uccanIcanA bheda nathI. buddhe kahyuM che: "sarva saMsAra baMdhana cheADI je koi paNa prakAranAM prApaMcika du:khathI bItA nathI, koi paNa vAtanI jene Asakita nathI tene huM brAhmaNa kahuM chuM. bIjAe dIdhelI gALA, baMdhana, vadhu ityAdi je sahana kare che, kSamA e ja jenuM baLa che, tene huM brAhmaNa kahuM chuM. janmane laIne koI brAhmaNa ke abrAhmaNa thatuM nathI. karmathI ja brAhmaNa ke ke abrAhmaNa thAya che, " eTale bhagavAna buddha aMgulimAla jevA bhayaMkara lUMTArAne peAtAnA ziSya banAvI zakayA, lIcchavI rAjAonuM AmaMtraNa tajIne, AmrapAlI gaNikAne tyAM bhAjana mATe gayA. bhagavAna buddhanuM jIvana jagatanA du:khI jIvA pratye karuNA-sabhara hatuM. tenA keTalAka prasaMge saMkSepamAM joie. 66 pahelo prasaMga : mahAbhiniSkramaNa samaye, patnInI vidAya na lIdhI ke putra-mukha jovA paNa na rokAyA ane manomana vicAryuM : yazodharA, huM tane ajANamAM rAkhI araNyavAsa svIkArUM chuM, tethI tArA para mAro prema nathI ema na samajatI. prANImAtranAM du:khathI mAruM haiyuM kaLI rahyuM che. mArA para krUrapaNAno Aropa bhale thAya, paNa mAruM mana pahelAM karatAM vadhAre mRdu banyuM che. pahelAM mArA manane mArA du:khathI ja kaSTa thatuM hatuM. have sakaLa jagatanA du:khathI mAruM mana du:khAya che. sagAMvahAlAM sau mArA sukhane mATe che ema mane lAgatuM hatuM. paNa have jagatanA kalyANa mATe ja jIvavuM evA mAro saMkalpa thai cUkayo che. gRhatyAga karavAnA hetu kevaLa mArA ja AtmAnA mekSa nathI. mAre to aneka du:khathI pIDAyelI A mAnavajAtine sukhanI prApti thaze ke nahi enI zodha karavI che. janmajAdi du:khamAMthI chUTavAno mArga jaDI Avaze te mArA putranuM ane mArI strInuM kalyANa mArAthI thai zakaze. '' bIjo prasaMga : mAgindiya brAhmaNe, peAtAnI sarvalakSaNa saMpanna kanyAnA svIkAra karavA buddha pANaeN mAgaNI karI tyAre buddhe kahyuM : "A nAzavaMta manuSya--zarIra para dhuNA AvavAthI to me gRhatyAga karyo. kAmasukhamAM mane AnaMda nathI." kanyAne buddha upara gusso (3 jIvana Avyo. vakhata jatAM udayana rAjAnI paTarANI thai. bhagavAna buddha kauzAmbImAM vicaratA hatA tyAre temanAM para vera vALavAnA nirNaya karyAM. dhUrta lokone lAMca ApI jyAM jyAM buddha jAya tyAM gALA devaDAvI temane trAsa Apyo. AnaMde kahyuM: " bhagavAna, A zahera cheDI jaie." bhagavAne kahyuM, "AnaMda bIje jaizuM te paNa klezabhAgI thaizuM. ahIM ja sahana karIe. bIka rAkhavAnuM koi prayojana nathI.' ane sAtaATha divasamAM bhagavAne kahyuM hatuM tema ja thayuM. 35 trIjo prasaMga : bhagavAnano ziSya devadatta irSyAthI temanA verI banyo, aneM buddhana prANa levA yukita racI. bhagavAna parvatanI chAyAmAM beThA hatA tyAM uparathI meTo paththara dhakelyo. pagamAM vAgyuM ane moTo jakhama thayo. bhikSuone bhaya peTho ane bhagavAnanI cokI karavI zarU karI. bhagavAne kahyuM : "bhikSuo, mArA dehanI ATalI badhI kALajI levAnuM koi kAraNa nathI. mArA ziSyo mAruM rakSaNa kare evI mArI icchA nathI. bIjI taka zodhI, devadatta, bhagavAna sAMkaDI galImAMthI vicare tyAre, temanAM upara masta hAthI cheDavAnuM kAva karyuM. vizvamaitrInuM manobaLa jenA aMtaramAM hatuM evA buddhanI samIpe madonmata hAthIe sUMDha vaDe bhagavAnanI caraNaraja mAthe caDAvI. bhagavAnane devadatta upara krodha thayo nahi, cotho prasaMga : aMtima prasaMga bhagavAnanA parinirvANano. guMda luhArane tyAM, AmaMtraNathI bhAjana mATe gayA. nAnA prakAranA pakavAnAmAM eka padArtha sUkaramadava hatA, te levAthI bhagavAnane atisAranA vikAra thayo ane maraNAMtika vedanA thai. guMda luhArane tyAMthI vihAra karI, kukutthA nadIne tIre, kaMzA pAtharI bhagavAna sUtA ane AnaMdane kahyuM:- " AnaMda, mane bhAjana karAvyA badala suMda luhArane mAThuM lAgavAno saMbhava che. paNa tame tene ema kahejo ke, tAruM bhAgya samaja ke tathAgatane chevaTanI bhikSA devAno alabhya prasaMga tane ja prApta thayo." suMdane khaTuM na lAge te mATe keTalI aMtara karuNA! AvA karuNAmUrti bhagavAna buddhano Aje janmadina, buddhapada-prAptinA dina ane parinirvANa dina che: A pavitra divase. namo tassa bhagavato arahato sammAsaMbudhdhassa e arahaMta bhagavaMtane, eziyAnI jyotane mArA tamArA namaskAra ha| ...! vaizAkha pUrNimA : 2-5-1969. cImanalAla cakubhAI zAha zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA makAna phaMDamAM noMdhAyelI vizeSa rakamA 'prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM prastuta makAna phaMDane lagatI apIla karavAmAM AvI hatI ane sAthe sAthe e phaMDamAM rU|. 22018 nI kula rakama bharAyAnI jAherAta karavAmAM AvI hatI, tyAra bAda A phaMDamAM nIce mujabanI rakamo noMdhAI che: agAu jAhera thayelI rakamA zrI caMpakabhAI dAdabhAvALA zrI rasikalAla mohanalAla jhaverI zrI jAsudabahena phattehAMda zAha zrI korazIbhAI hIrajI 22018 2501 1501 1001 501 251 zrI navajIvana kAgadInI kuM. 101 eka bahena taraphathI 101 zrI nAnAlAla haMsarAja zAha 101 zrI vasaMtakumAra mehanalAla jasANI 28076 A mATe A gRhasthAno ame AbhAra mAnIe chIe ane anya sabhyo ane prazaMsakone A phaMDa pratye potAnA udAra hAtha laMbAvavA prArthanA karIe chIe. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabhu jIvana bALakanA khUnIne teNe mAphI ApI' peAtAnA (mAthA sATe mAthuM levAnI veravRtti rAkhavAne badale peAtAnI ja putrInA khUnIne kSamA ApavAno Agraha rAkhanAra eka mAnavInA umadA cAritrya ane UMDI samajanA paricaya karAvatI nIce ApelI kathA 'koroneTa''nA 1960 me mAsanA aMkamAM prasiddha thayela satya ghaTanAnA gujarAtI anuvAda che. taMtrI) 1959 jUnanI pAMcamI tArIkhe philADelphIAnI eka zerImAM asvastha enaeNTaeNAla hAlTa AkhI rAta AmathI tema AMTA mArI rahyo hatA. savAre cha vAge tenI najare chApuM paDayuM ne teNe mathALu " 15 varSanA eka kizaeNre sADA traNa varSanI chekarInuM kareluM vAMcyuM. khUna." A samAcAranI vadhu vigatamAM UtaravAnI hAlTane jarUra nahotI; kAraNa ke maranAra che.karI tenI pAtAnI ja putrI hatI. AgalA divase bapeAranA traNeka vAge nAnakaDI bakI, phliADelphIAnI vAyavya bAju vRkSAcchAdita rurala leina para AvelA peAtAnA gharamAMthI ramatAM ramatAM bahAra nIkaLI gai. raeNmigTana raeNnDa jevI kaMpanImAM kAma karatA tenA 31 varSanA buddhizALI pitAne pensilvIA yunivarsiTIe khAsa Agraha karI peAtAne tyAM gaNitanA prAdhyApaka tarIke kAma karavA AmaMtraNa ApyuM hatuM. bhaMkI bahAra cAlI gai tyAre tenA pitA yunivarsiTInI oNphisamAM hatA ane 32 varSanI tenI suMdara dekhAvaDI mAtA TATAinA hAlTa e vakhate tenI bIjI be putrIo - pAMca varSanI Deniyala ane cha mAsanI mIlA - sAthe gharamAM hatI. ghara bahAra jatAM ja taphAnI baMkInI najara potAnA gharathI thoDe dura rahetAM kunI kuTuMbanA kUtarA para gai. rasoDAmAM kUtarAne jatA jaoNi bAlasahaja kutuhalathI baMkI paNa tenI pAchaLa pAchaLa gaI. 15 varSanA eDavarDa kunI e vakhate rasADAmAM hatA. senTa josepha kethAlIka skUlanA A tejasvI vidyArthIe potAnA suMdara dekhAva aneM sughaDa rItabhAta mATe 'moDela bAya' tarIke nAmanA meLavI hatI. kUtarA sAthe ramI rahelI che.karIne te ghaDI bhara nihALI rahyo, anaeN agAu kadI na anubhavI hoya tevI jAtIya saMbaMdha bhAgavavAnI vRtti tenAmAM ubharAi AvI. jyAre baMkIe pratikAra karyo tyAre kunIne pote zuM karI rahyo che teno khyAla Avyo. A vAta chekarI kayAMka jAhera karI deze e bIke te khUba gabharAi gayo ne chekarIne nIce bhaMDAriyAmAM lai jai guMgaLAvI mArI nAkhI ane zabane ramakaDAMnI peTImAM saMtADI dIdhuM. baMkI pAchI na pharatAM tenA mAbApe tene zodhavA je doDadhAma karI temAM kunI paNa bhaLyA. game tema karIne teNe sAMja te pasAra karI ane te divase cheka meDethI pAdarI pAse jai teNe peAtAnA gunAnA eAra karyo. badhI hakIkata sAMbhaLyA pachI pAdarIe javAba Apyo, 'tAre je karavAnuM che te te tuM jANe che,' ane rAtanA dasa vAge kunI DiTekaTIvane baMkInA zaba pAse lai gayo. peAtAnI putrInuM khUna thayA pachI TATAinAe svasthatA jALavI UMghavA ghaNI koziza karI. peAte dhIraja gumAvI raDAroLa karI mUke to tenI asara bIjAM bALako para ghaNI kharAba paDe eTaluM samajavA jeTalI te zANI hatI. bhUtakALamAM tenA raziyana dAdAe ApelI zikhAmaNa tene yAda AvI, jIvanamAM kaTokaTInI paLe gabharAyA sivAya kAMika pravRttimAM mana parovavuM joie.' atyAre sUi javuM e enI pharaja hatI ane kAma te je bAkI rahyuM hatuM te ati dardabharyuM hatuM. paraMtu hAlTane UMgha harAma thai gai hatI. UMghavAnI geALInI paNa jyAre kAMi asara na thai tyAre te ghara bahAra AMTA mAravA nIkaLI paDayo. chApAmAM samAcAra vAMcyA pachI banelA banAva para tA. 1-6-69 vicAra karatA te kayAMya sudhI taMdrAvasthAmAM rahyo. vedanAnI tIvratA ghaTatAM peAtAne je karavAnuM hatuM teno ekadama tene khyAla Avyo. ghera AvI, kAgaLa-pena lai teNe lakhavAnI zarUAta karI, * philADelphIAnA vahAlA nAgariko,' ane vyathApUrNa hRdaye 1300 zabdono patra lakhyo je te ja divase sAMje 'ivaniMga buleTIna' mAM prasiddha thayo. hAlTanuM A lakhANa sau koi samajI zake teTaluM sIdhuM, saraLa nahAtuM, paraMtu te atyaMta hRdayasparzI hatuM, kAraNa ke temAM teNe potAnI ja putrInA khUnIne yogya rIte samajavAnI ane tenA pratye hamadardI batAvavAnI dardabharI apIla karI hatI. 4 patranA AraMbhamAM teNe lakhyuM, 'vedanAbharyA bhAre haiye atyAre paroDhiye Apa saune huM A lakhI rahyo chuM. gai kAle jUnanI 4 thInI sAMje, kudarate mane je amUlya bheTa ApI hatI tene huM khAi beTho chuM. prema ane pavitratAnA pratIka samI mArI sADA traNa varSanI mAsUma bALakI hajI to kaLImAMthI puSpa pAMgarI peAtAnA pamarATa phelAve te pahelAM te eNe cira vidAya lIdhI! A bALakImAM asAdhAraNa pavitratA ane cetanA hatI. tenAmAM jIvananI prANamayatA ubharAtI hatI. A ja kAraNe te je koinA paricayamAM AvatI tenA cittane te AkarSyA vinA rahetI nahi. tenA A khAsa guNAnA huM eTalA mATe ullekha karuM chuM ke tenA saMbaMdhamAM zuM banyuM te yathAsvarUpe samajavA mATe A jANakArI jarUrI che. "A patra lakhavAno uddeza eTalA ja che ke A bAbatamAM mArA je kaMI vicAro ane mAnyatAo che te ApanI pAse rajU karyuM, jethI ApaNe ekabIjAnA daSTibiMduneM sAcI rIte samajI zakIe.'' kunI parivAranA paricaya ApatA hAlyuM lakhyuM, " e kuTuMbano vaDIla kunI sajjana mANasa che. aMgata rItabhAta, raheNIkaraNImAM gharanAM sau sughaDa ane saMskArI che, tema ja sAmAjika vyavahAromAM paNa e loko ghaNAM mAyALu ane samaja che. emanI eka putrI hAla vAziMgTanamAM narsigano abhyAsa kare che te gaye varSe amAre tyAM amArA bALakane sAcavavA AvatI. enI AvaData ane vinayanI amArA para ghaNI sArI chApa paDelI che. A che.karo - jenA viSe tame chApAmAM vAMcyuM haze te paNa bhaNavAmAM hoziyAra, dekhAvamAM suMdara ane bIjI rIte paNa sAro ja hato. 'huM jANuM chuM ke tamane ahIM A prazna akaLAvI mUkaze ke chAkaro jA eTalA sAro hato te pachI A badhuM banyuM kaI rIte ? ATalA sadguNo AvI karuNAjanaka vikRtimAM pariNamI zake kharA! " mAre have ahIM e kahevAnuM che ke ApaNAmAM rahelI chUpI, UMDI bIkane kAraNe A badhuM bane che. jAtIya Avege ApaNA saumAM che ane te kudaratI che, chatAM amuka saMjogAmAM, sArA dekhAvAnI lAlacamAM ApaNe tenA DhAMkapichoDo karIe chIe. "pote kAMika che evI je pAkaLa vRtti mANasamAM che - A doSa AkhA samAjanA che - ene lIdhe ApaNane je gupta rAkhavA jevuM lAge che tene ApaNe amAnuSI, UtaratuM gaNI, DhAMkyuMDhaLyuM ja rAkhavA mathIe chIe. A rIte ApaNu akhaMDa vyakitatva khaMDita thai be bhAgamAM vaheMcAi jAya che, eka bhAga ApaNA vyakatatvanI sArI bAju-eka parAkramI puruSa, namUnedAra kumAra, Adarza pitA- rajU kare che to bIjo bhAga -- bIjI bAju asvastha vikaLa, gunegAra mAnasano paricaya karAve che. huM te ema mAnuM chuM ke ApaNe badhAe spaSTa rIte samajI levuM joie ke mANasamAM tenI prakRtinA udAtte aMze - prema, saujanya, viveka, sabhyatA - je rIte pragaTa thAya che te rIte, tenAmAM rahelI vikRtio - krodha, dhikkAra, bIka - paNa eTalI ja mukata rIte pragaTa Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-69 prabuddha jIvana thavI joie. kaDaka kAyadAne kAraNe ApaNI jAta para je niyaMtraNa vAto kahIne ja besI na rahyo, paraMtu be divasa bAda pitAnI putrInI rAkhavuM paDe che tene lIdhe mAnava-prakRtinAM amuka to aMdara aMtima kriyA vakhate potAnA umadA vartana dvArA teNe e vicArone chUpAine paDI rahe che, paraMtu e to taka maLatAM bahAra dhasI sAkAra svarUpa ApyuM, AvyA sivAya rahetAM nathI, ane tyAre ja mANasanA kharA svarUpanI devaLamAM dAkhala thaI pitAnI putrInA khullA kophIna para pichAna thAya che. ATalA sadguNI dekhAtA chokarAmAM kAMika evuM holTe sapheda gulAbane gurue mUko ane pAchA pharI tyAM ekatrita aniSTa dabAyeluM paDyuM hatuM ke jene te pote kadI pradazita karI thayelA 158 zakacata lo tarapha zAMtipUrvaka najara pheravI. acAnaka zakayo nahote. nistabdha vAtAvaraNamAM chokarAnA pitAnA AgamanathI gheDa saLakoi tadana sAruM nathI tema kei tadRna kharAba paNa nathI. vaLATa thaye. haLave pagale khaMDa vIdhI kunI potAnI najIka AvI sau mAnavaprANI che. koi pitAnI jAta para saMyama rAkhI zake pahoMrayo ke holTe tene hAtha pakaDI lIdhe. mRta bALakInA kophIna che, paraMtu A saMyama koi keLavAyelI daDhatA ke samartha Atmazakita pAse UbhA rahI gayelA A baMne du:khI pitA ekabIjAne AzvAmAMthI udbhavele jaNAtuM nathI, paraMtu samAjamAM sArA dekhAvAnI sana ApavA jANe zabdo zodhI rahyA hatA! Avegamaya vRttimAMthI janmelo hoya che. A kizoranA mAbApa kunIe bhAre haiye pitAnI beThaka lIdhA pachI holTa tyAM ubhelA dharmapriya Adarza nAgarika che emAM koi ja zaMkA nathI, paraMtu pitAnA samudAyane uddezI bolyo, "huM lagabhaga paNA kalAkathI mArI vahAlI putranI bAlyAvasthAthI ja tenI jhINI jhINI vartaNUka pAchaLanI putrInA zaba pAse ubho chuM e Apa sau jANe che. gamagInInI modazAne samajavA jeTalA zikSita ke UMDI daSTivALA na kahI zakAya. A gaMbhIra paLomAM huM ApanI pAse eTalI ja apekSA rAkhuM chuM ke skUlamAM vidyArthI tarIkenI tenI tejasvI kArakIrdi mATe ke carcamAM vadhu vakhata ahaM zekamagna dazAmAM ubhA rahevA karatAM, Apa saunI tenI ThAvakI rItabhAta mATe mAbApa hamezAM garva letA hoya che, paraMtu pAse to taka che te ApanAM bALakonA vikAsa tarapha pigya lakSa temane svapna ya khabara hotI nathI ke tenI dekhItI A sArI rIta- Ape." bhAta ja temanA mATe eka divasa gaMbhIra ciMtAno viSaya banI jaze. TATAInAe paNa adabhuta AtmasaMyama batAvyA. " traNa bALako AjJAMkita, DAhyADamarAM bane evo jeDa Agraha varSa sudhI amArA jIvanane jeNe kalphAlatuM rAkhyuM evI putrInI rAkhavAthI koI zubha sthAyI pariNAma AvI zakatuM nathI. alabatta, mAtA banavAnuM mane sadabhAgya sAMpaDayuM hatuM. kunI daMpatI mATe mAre AvA valaNathI bALako uparathI jarUra sArA dekhAya che. keTalIka hamadardIpUrvaka kahevAnuM ke paMdara varSa sudhI potAnA putrane ucherI vAra bALakonuM vaDIlo tarapha vidrohI vana hoya che. tenA UMDAM mULane meTo karyo ane rAtorAta ja temane A kalaMka lAgyuM.", "khUnI " samajyA vagara tene sajA karavI, idaDavA ke vAraMvAra TokIne tene | zabdaprayoga teNe bahu samajapUrvaka dUra rAkhe. tenA gunAnuM bhAna karAvavuM - AmAMnI koI paNa rIte bALakane sAce pensisvI rAjyanI smRsipila korTamAM bALagunegAra nAgarika banAvavAmAM upayogI nIM thAya. keTalAka kissAmAM zikSA vibhAgamAM AvA kesane tapAsyA bAda tene bALagunA sudhAraka saMsthAmAM anivArya bane che, paraMtu e vaDIlonA evA zreSThatAnA dAvA sAthe mokalavAmAM Avato. gunegAra je mAnasika rIte asthira jaNAya hovuM na ghaTe ke "amArA jevA AbarUdAra mA-bApanAM tame AvAM te tene gAMDAnI hospiTalamAM mUkavAmAM aAvate. kavArTara sezansa duSTa saMtAne pAkayAM'. ame sArA ne tame kharAba ema be pakSa paDayA korTamAM je tenI upara kAma calAvavAmAM Ave to tene pukhta umarane sivAya jIvanamAM ubhI thatI gUMcane sAthe maLIne ukelavI, tema ja gaNIne kadAca tene AjIvana keda athavA mRtyudaMDanI zikSA karavAmAM temAMthI nIpajatAM sArAM mAThAM pariNAmone paNa kheladilIpUrvaka sAthe Avata. rahIne ja bhegavavA- A ja sAcuM valaNa che." kunInA kesamAM jaja je. sIDanI hAphamene viziSTa paddhati tIvra ane UMDA manemaMthanane aMte pragaTelA halTanA A nive apanAvI. korTanA pitAnA manovaijJAnika sAthe teNe bahAranA bIjA dane vAcakonA dilane hacamacAvI mUkayA. be mane vaijJAnikone bacAvapakSanI tapAsa mATe bolAvyA. tapAsane teNe AgaLa lakhyuM, "tame ema na mAnaze ke huM koI bhASaNa aMte jAhera thayuM ke chokaro mAnasika rIte asthira nahote, paraMtu ApavA beTho chuM ke AdarzomAM rAcavAne rasAsvAda mANI rahyo chuM. AMtara Avega ane naitika baMdhane vacce aTavAI Akhare UrmimArA dilane te kArI ghA lAgyo che ane eTale ja Apa saune vaza thaI gaye hato. jAtIyatAnI daSTie hajI te kAze ane dabAyele namratApUrvaka cetavuM chuM ke sApanAM bALakonI pahelethI ja yogya saMbhALa hato. tenuM jAtIya jJAna skUlamAM zIkhavelI bAyolojInI keTalIka rAkho. chelle mAre roTaluM ja kahevAnuM che ke korTa A kirasAne thogya bAbate sudhI ja maryAdita hatuM. A vize mAbApa pAsethI tene kAMI nyAya Ape. chokarAne A kRtya karatA meM najare joze hota te jANavA maLyuM nahotuM, A kesane niSNAtoe bALagunAnI korTamAM tene mArI nAkhavAnuM mane paNa mana thaI Avata; paraMtu mAnavasahaja calAvavA bhalAmaNa karI. nabaLAIne kAraNe je bane che te ja A dekarAthI bhUlathI thaI gayuM cukAdo ApatA pahelAM ja hemene holTane patra moTethI che. je banyuM te te mithyA thavAnuM nathI je mATe AdimAnava vAMcyo. A vakhate haiMTa kaeNrTamAM hAjara hatA. patramAM eka sthaLe teNe jevI veravRtti rAkhavAne badale ApaNe tenA pratye sahAnubhUti lakhyuM hatuM. "samAje gunAo thatA aTakAvavA athavA te tenuM batAvI kAMIka madada karIe e ja huM ucita dhAruM chuM. pramANa ghaTADavA prayatna karavo joie, paraMtu amuka banI gayelI li. eka du:khI pitA." vastuo je mULamAMthI pAchI sudharI ja zake tema na hoya tyAM amuka halTanA A vidhAna | samana agAu paNa samAjazAstrIo- sajA te thavI ja joie e Da Agraha rAkhavo na joie. e, mAnasazAstrIoe tema ja dharmAcAryoe kareluM ja hatuM, eTale zikSA gunAnA badalArUpe nahIM paraMtu gunAo thatAM aTakAvavAnI A badhA kAMI taddana navA vicAro nahotA. paraMtu atyAre te tIvra tAlImarUpe thavI ghaTe. asarakAraka eTalA mATe ja nIvaDayA ke A vidhAne rajU karanAra eka vastune ApaNe pote ja barAbara na samajI zakatA holTanI pitAnI ja putrI eka mAnavInI bhUlane bhega banI hatI hoie te ApaNe bIjAne kai rIte kahI zakavAnA? A kissAnA ane enI aMtima kriyA paNa hajI bAkI hatI. holTa kevaLa mATI preraka baLAne pichAnavA e ekadama saraLa nathI. Ama juo te Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 prabuddha jIvana tA. 1-6-69 khAsa kAMI jaTila paNa nathI, paraMtu kharI vAta to e che ke ApaNane sIne chupI bIka che ke kunIne sAcI rIte samajavA jaizuM to aMte te ApaNe je ughADA paDavAnA. enAmAM je mULabhUta tattvaFundamental Elements--hatA, hajI paNa che, ene to ApaNe ApaNA sadguNo gaNIne vahAla karIe chIe. enA dvArA ApaNe ughADA paDIe e karatAM, enA gunA mATe ene sajA karavAnuM ApaNane vadhu saraLa lAge che. pachI ene bhUlI javA ApaNe svataMtra chIe. AvuM vaLI bIjuM koi aniSTa bane tyAre vaLI joI levAze.... paraMtu huM kahuM chuM ke chokaro potAnI bhUlane samajI zake tema ApaNe paNa ApaNI jAtane tema ja tene samajI zakIe e mATe tene jIvavA devo joie. ApaNe AzA rAkhIe ke ene gune ApaNane kAMIka zIkhave." jaje ApelA cukAdAmAM kunI bALagunegAra thaze. pesilvIAmAM kempa hIla upara rAjya taraphathI cAlatI bALakone sudhAravAnI saMrathAmAM e 21 varSanuM thAya tyAM sudhI rahevAnI tene sajA thai. A nyAyasaMgata prakhara cukAdo haoNlTanA mArmika vidhAnane ja AbhArI hato. A patranA prasiddha thayA pachI aneka mAbApanA rAMkhyAbaMdha patro dailTa para AvyA. keTalAka tene jarA paNa na samajI zakayA ane "avyavahArU pitA' kahIne tene dhikkAryo, te jemaNe tenI ATalI UMDI ane udAra ISTi mATe prazaMsA karI temAMthI paNa keTalIka tenI dalIlone pUrepUrI te na ja samajI zakayA. kahe che, "Adhunika mAnasazAstranA abhyAsa pachI mArA vicAra paripakava thayA che. ApaNA saumAM sArA ane kharAba tattvanuM mizraNa che. eTale gunegAra loko, kAyadAnuM pAlana karanAra loko karatAM vadhAre duSTa jaMgalI rAkSasa jevA che ema mAnavAnuM nathI. emAM ye 15 varSanI vaya sudhI te nahIM ja." jidagIbharanA cittananA pariNAme holTa AvA nirNaya upara AvI zakaye hate. amerikAmAM sthAyI thayelA paradezI mAbApane holTa putra hato. navamAsanI uMmare pitAnuM mRtyu thatAM dasa vAnI uMmara sudhI teNe pitAnA mosALa rIgAmAM gALyA hatA, jyAM tenI mAtAne anuvAdaka ane patrakAra tarIkene vyavasAya hAtha dharyo hato. 1939 mAM holTa pharI mAtA sAthe potAnA deza (amerikA) pAcho pharyo. naukAdaLamAM be varasa ilekaTronika Tekaniziyana tarIke kAmagIrI bajAvatAM pahelAM teNe kizorAvasthA boDiMga skUlamAM gALI hatI. A zALAne abhyAsa karanArA e vakhatanA thoDA vidyArthI mane te eka hato. hArvarDa yunivarsiTIne grejyueTa thayA pachI teNe M.I. T. nI mAsTara DigrI meLavI. yuvAvasthA sudhI tene uchera yUropiyana be thayo hato. beDiMga skUlamAM zista ane AjJApAlananA kaDaka vAtAvaraNamAM rahyA pachI holTe nizcaya karI lIdhuM hatuM ke potAnA saMtAnane te kadI e rIte ucheraze nahIM. te mAno ke sukhI gRhajIvanane pAyo AnaMda ane prasaratI vAtAvaraNa che. 1953 mAM teNe TATAInA sAthe lagna karyuM je patinI sAcI mitra banI zake teTalI samaju hatI. hailTa jaNAve che, "baMkI para jAtIya AkramaNa karyA pachI kunIne potAnI jAta para dhikkAra AvyuM ane duniyAmAM kayAMya pitAnuM sthAna hoya tema tene na lAgyuM. meM te mArAM bALakone e zIkhavavA prayAsa karyo che ke sAcA kheTA viSenI paNa ApaNI gaNatarIo hoya che. koI kAma khATuM thaI gayuM ethI bALako mAbApanA vAtsalyanA adhikArI nathI rahetA ema na mAnavuM joIe." te 1959 jUnanI 5 mI tArIkhe je banyuM te saMkSepamAM A che. dIda anubhavane aMte daDha thayelA eka mAnavInA maMtavyonI AkarI kasoTI thaI ane te mAnavI ane tenAM maMtavya aNanama ane aphara rahyA. anuvAdaka : sI. zAradAbahena zAha rAjasthAnamAM prakRtine bhISaNa prapaH pANInI kaThina samasyA rAjasthAnanA akAlagrasta kSetramAM bimArIthI thatA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra potAnA kAryakartAone tyAMnI paristhiti joIne rAhata kArya vyApaka banAvavA mATe mokalyA. zrI. choTubhAI kAmadAra, dAdA dhAmaNaskara tathA kalyANa kendranA maMtrI zrI giSabhadAsajI rAMkAe rAjasthAnanA atyaMta akAla pIDita kSetrane vyApaka pravAsa karyo. teo jodhapura, bADamera ane bikAnera jillAmAM ghumyA. A samaye sauthI adhika kaThina paristhiti bADamera ane jesalameranI jovA maLI, tyAra bAda jodhapuranA phaledI, sIMcana, zeragaDha, ane bikAnera tathA pUgala ane kolAyata bhAganI che. sauthI kaThina samasyA pANInI che. eka to pahelethI pANI ghaNu UMDuM; ghaNA varSothI pANI Ave, na Ave; jyAM garamI - ghaNI, tyAM pANInI AvazyakatA paNa vadhAre, paraMtu ahIM te vyakita dITha be gelana pANI maLavuM paNa bhAgyanI vAta che. keTalIka jagyAe te 50 - 50 mAIlathI pANI pahoMcADavAmAM Ave che. retALa pradezamAM AvavA javAnA sAdhanomAM paNa pratikULatA mAluma paDe che. keTalAMka sthaLoe, UMTa, jIpa ke Traka dvArA pANI pahoMcAcADavAnuM kAma kharcAluM hovA uparAMta pUruM pANI pahoMcADI zakAnuM nathI. pratinidhimaMDaLe joyuM ke lebarakempamAM pANI saMgraha DAmaranA DramamAM karavAmAM Ave che. jhADa vinAnA raNanI dhagadhagatI garamImAM DAmara paNa temAM pigaLI jAya tevI sthiti che. keTalAMka sthaLoe IndirAjInA Agamana nimitte gelvenAIjhaDa pIpe pahoMcyA che. theDI jhAjhI mAtrAmAM A kAraNe bimArIne prakopa thAya te svAbhAvika che. tyAM greTuM enTrAITisa, kolerA, TAIpheDa, nimeniyA, devI, orI tathA ratIMthI jevA roge mukhyatve thAya che. jesalamera, bADameranA pradezamAM tathA bADameramAM je prakopa che tenA eka sthAnanI paristhitino kaMIka aMdAja AvI zake tema che. lakhA kSetramAM adhikRta rUpe 129 mota pAchalA mahinAmAM darzAvAyela che. te kempamAM DhebarabhAI gayA. tyAM teoe joyuM ke eka parivAranI 9 vyakitae maraNa pAmI hatI ane dazamI tAvamAM taraphaDI rahI hatI. tenI mA rotA rotA bolI, 'Ane bacAvo' tyAM eka 18 varSanI yuvatIne garbhapAta thaI gayuM ane AMkhanI jyoti paNa jatI rahI. jyAre mahAvIra kalyANa kendranA maMtrI zrI. rAMkAjI temane maLyA tyAre temaNe tene tathA anasUyAdevI bajAjane tyAMnI karuNa paristhitine citAra ApIne rAMkAjIne turata ja kaMIka karavA vinaMti karI. A parathI mahAvIra kalyANa kendra dvArA jesalamerathI 80 taMbu, dAkatara, davA, vagere turata mekalavAnuM kahevAmAM AvyuM. rAjasthAna rilIpha sosAyaTIe rAMkAjIne 80 guNI khAja mokalAvI. tyAM savA mahine nAthI kAraNavazAta majUrI maLI nahotI. tethI nAgapurathI Avela DAgAjI ane DA. muMgaliyA Adie davAo uparAMta 20 guNI bAjaro ane kapaDAM vaheMcyA. bADamera - mAravADa rIlIpha sosAyaTI sAru kAma karI rahI che. sarakAra paNa dAkataro ane davAono prabaMdha karI rahI che, paraMtu vyApaka kSetra, AvavA javAnI pratikuLatA joIne tema ja adhika kAma kara'vAnI jarUriyAta samajIne mahAvIra kalyANa kendra tathA rAjasthAna rilIpha sosAyaTIe abhAvagrasta kSetrone nIce mujaba suvidhA ApavAno nizcaya karyo che ane traNa jillAmAM daza kendro sthApita karyA che. sevAbhAvI saMsthAo ane kAryakartAone vinaMti karavAmAM Ave che ke teo nIce mujaba sahAyatA A kSetromAM pahoMcADavAmAM sahayoga Ape : 1. saMpUrNa rAjasthAnamAM elepathI, Ayurvedika tathA homipethI jeTalI davAonI jarUrata hoya tenI pUrti karavAmAM Ave; 2. AmalI, geLa, magaphaLI ane zekelA caNAnA ardhA kilonA pekeTa dara saptAha lebara kempamAM pahoMcavAmAM Ave. ' 3. jeTalA mATalAnI jarUriyAta hoya te pUrA pADavAmAM Ave. 4. visthApitone paDatara kiMmate anAja ApavA mATe Avazyaka khaMjI ApavAmAM Ave bhagavAna mahAvIra kalyANa kendra na mAne | ta Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-19 prabuddha jIvana cArA gunautIkAmavatI hai? zuM zAstrane paDakAra ApI zakAya che? (gatAMkathI cAlu) zAstranA nAme - - have AgaLa kahelI vijJAnanI vAta upara huM AvuM. upara meM je zAstranI vyAkhyA karI te uparathI phalita thAya che ke zAstra paNa eka vijJAna che. te pachI vijJAna vijJAnane kevI rIte paDakAra pheMkI zake athavA tene asatya TharAvI zake? je satya satyane kApe te te satya ja nathI ema sajavavuM. Aje je zAstro sAme vijJAne paDakAra pheMkI rahyuM che te kharuM jotAM zAstra ja nathI. zAstrane nAme manAtA AvatA grantha athavA pustako che. pachI te jaina Agama hoya, smRti purANa hoya ke bAIbala hoya, paNa prAcIna ke arvAcIna koI paNa prakAranI aMdhazraddhA ane mAnya nathI. AMkho mIMcIne leI paNa vastune satya tarIke svIkArI levI te mane mAnya nathI. koI paNa cintakane paNa mAnya na ja hoya. je zAstro dvArA dharmanA nAme pazuhiMsA ane narabaline pracAra thaye, jeNe mAnava - mAnava vacce napharatanI dIvAla UbhI karI, mAnavajAtinuM ja eka aMga je zudro tene jIvita ramazAna kahyA, nArIne narakanI khANa kahI, AvA varga saMgharSa, jAti viSa ane sAMpradAyika dhRNAnA bIja vAvatA hoya, tene zAstra kevI rIte kahevA? temAM AtmabodhanI koI jhalaka hoya che kharI ? jema zAstronA nAme AvI behudI vAta kahevAmAM AvI, tevI ja rIte bhUgoLa - khagoLanI bAbatamAM paNa aneka vicitra ane asaMbaddha kalapanAo UbhI karavAmAM AvI, pRthvI, candra, sUrya vagere viSe khUba manahara vAta mUkavAmAM AvI, paNa te vAtane AjanA pratyakSa anubhava sAthe koI saMbaMdha besato nathI. ema lAge che ke evI dhAraNA e yugamAM khUba pracalita haze, ane anumAnanA AdhAra para te dhAraNAe paraMparAgata cAlI AvI haze. te AvI mAnyatAone zAstranuM rUpa kevI rIte ApI zakAya? madhyakALamAM koI vidrAne saMskRta ke prAkRta bhASAmAM koI graMthamAM AvI vAta lakhI, athavA to koI zAstramAM pitAnuM nAma ApyA vagara AvI vAte. prakSipta karI dIdhI, tethI zuM tene bhagavAnanI vANI kahIne zirodhArya karI levI ? uttarakAlIna saMkalana muti, purANa, mahAbhArata, gItA vagere ganthone dhArmika mAnasa bhagavAnanI vANI mAne che. te badhuM Aje kheTuM puravAra thaI che. mahAbhArata ke je vyAsamuninA mukhamAMthI nIkaLeluM manAya che te zarUAtamAM te pAMDavonA vijyanuM varNana karate 'jya' nAme . eka ItihAsagraMtha ha. I. sa. pUrve 176mAM enuM bIjuM saMskaraNa thayuM tyAre tenuM nAma "bhArata rAkhavAmAM AvyuM. ghaNA lAMbA samaya bAda aneka prakSipta aMze umerAtAM umerAtAM te mahAbhArata banI gayuM. AjanI gItA zuM kharekhara kurUkSetramAM zrI kRSNa arjunane karela upedeza che ke yuddha bAda koI vidvAne tene parividhita karelI che? manusmRti ke je mAnavadharmazAstra kahevAya che te kayA mananI vANI che? tathya Aje ItihAsathI chAnuM rahyuM nathI. A dharmagraMthomAM aneka suMdara aMza che ane sAMpradAyika dRSTie huM teno virodha nathI karate, paNa madhyakALamAM je vidvAnoe lakhyuM athavA to koI zAstramAM prakSipta karyuM tene dharmazAstra mAnI na besIe eTaluM ja mAruM kahevuM che. uttarakALamAM AganI saMkalanA satya saMbaMdhamAM vizeSa cintana karavAmAM huM pUrvagrahathI 'baMdhAyela nathI rahetuM. sadA mukata ane svataMtra cittanane huM pakSapAtI chuM. eTale je vAta vaidika grI mATe meM kahI tevI ja vAta jaina graMtha mATe kahevAmAM mane saMkoca nathI. pratyeka dharmaparaMparAmAM samaya samaya para parivartana Avyo kare che ane temAM maLa hakIkatanI sAthe ghaNuM badhuM galata paNa umerAyuM hoya che. dAkhalA tarIke jana AgamomAM naMdIsutra paNa eka Agama manAya che. kharI rIte bhagavAna mahAvIra pachI ghaNA lAMbA samaye tenI sAMkalanA thaI che. ane te samayanA dezakALane anusarI temAM ghaNuM umerAyuM che, paNa ApaNe tene ke je mahAvIra pachI hajAra varSe racAyuM tene bhagavAnanI vANI gaNIe chIe. teja pramANe prajJApanA sUtra, dazavaikAlika sUtra vagere sUtro vize che. e sutrAmAM ghaNuM jIvanaparzI che, paraMtu te sIdhI bhagavAnanI vAgdhArA nathI e nizcita che. Ama ghaNI uttarakAlIna saMkalanAone pramANabhUta mAnavAmAM Ave che, kemake aMga sAhityamAM te te nAma che ane aMga sAhitya bhagavAnanI vANI gaNAya che. paNa A tarka karavAthI je satya sthiti che te chupI rahI zakatI nathI. bhagavatIsUtra ke je eka vizALakAya graMtha che temAM mahAvIranA mukhe ema kahevaDAvavuM 'r govar" e kyAM ItihAsa sAthe susaMgata thaze? prajJApanA, rAyapaNI, uvavAInAM uddharaNo bhagavAna mahAvIra potAnA mukhe kevI rIte kahI zake? kemake te saMkalanAo te bhagavAna mahAvIra pachI ghaNAM varSo bAda thaI che. A tarkanuM samAdhAna ema karavAmAM Ave che ke pachInA vidrAne ane AcAryoe saMkSipta rUcinA kAraNe sthAne sthAna para evo ullekha karyo che, je AcAryoe A pramANe AgamomAM saMkSiptakaraNanA nAme hastakSepa karyo. te pachI ema paNa kema na mAnIe ke te ja pramANe kayAMka kayAMka mULa karatAM ghaNuM vadhArI paNa dIdhuM hoya? bhale AcAryoe te prabhubhakita ane zrutanI mahattA vadhAravA karyuM hoya, Azaya zuddha hoya, paNa jema saMkSipta karavuM saMbhavita che tema temAM vadhAro karavo te paNa asaMbhavita nathI. bhUgoLa khagaLa mahAvIranI vANI nathI e sarvasaMmata vAta che ke maukhika paraMparA ane smRti--daurbalyanA kAraNe ghaNuM lupta thaI gayuM hatuM. te jayAre zAstro pustakArUDha thayA tyAre te samayamAM sarvasAdhAraNa pracalita vAta AgamAM kema umeravAmAM na AvI hoya? mArI te daDha mAnyatA che ke Ama banavuM saMbhavita che. e yugamAM bhUgoLa, khagoLa, graha, nakSatra, nadI, parvata, vagere saMbaMdhamAM keTalIka mAnyatAo pracalita hatI. keTalIka vAto to bhAratanI bahAra IslAma ane khrIstI dharmagranthamAM paNa kayAMka kayAMka sAMskRtika sudhArAo karIne ulikhita che. e batAve che ke keTalIka . dhAraNAo sarvasAmAnya hatI. e yugamAM parIkSaNa karavAmAM koI sAdhana nahotAM. eTale badhI vAtane satya mAnI levAmAM AvI ane zAstro sAthe joDAI gaI. paNa A badhI vAtone mahAvIranA nAme varNavavI te zuM ucita che? jyAre amerikI vijJAnIo pratyakSa joIne AvyA ke cAMdrakamAM verAna pahADo ane UMDA khADAo sivAya kaMI nathI tyAre hajI paNa ApaNe mAnya karavuM ke tyAM devadevIo vimAna vagere che? e keTaluM asaMgata che? e sarvajJAnI vANI kevI rIte hoI zake? je gaMgA Adi nadIonuM iMce IMca mApa kADhavAmAM AvyuM che tene Aje paNa lAkha mAila lAMbI pahoLI kahevI te sarvajJatAno upahAsa nathI ! Aje ApaNe yathArthatAnI bhUmikA upara UbhA rahI satyanuM mUlyAMkana karavAnuM che. mahAvIranAM vacana kayA che ane uttarakAlIna saMklanAe kai che tene bheda jo nahi pADIe, zAstrane akSareakSara mahAvIranuM vacana che evI mAnyatAnI saMkucitatA rAkhazuM to mahAvIranI sarvajJatA apramANita Tharaze. mahAvIra sarvajJa hatA ja e je ApaNe satya TharAvavuM hoya to zAstro ane uttarakAlIna saMkalanAeno vivekapUrvaka abhyAsa karI bheda pADavo ja rahyo. zAstronuM saMzodhana karavuM ja paDaze koi ema pUchI zake ke mahAvIranI vANI upara paNa saMzodhana karanArA tame koNa? tamane zuM A adhikAra che? huM kahuM chuM ApaNe bhagavAna mahAvIranI vAra chIe. emanuM gaurava ApaNA manamAM pUrepUruM samAyuM che, te bhagavAnanI apabhrAjanA thAya te ApaNe. kai rIte sahana karI zakIe? ApaNe koi kALe ema mAnI zakavAnA nathI ke bhagavAna asatya prarUpaNA kare. Aje je vacane pratyakSa rIte asatya pUravAra thaI rahyA che te bhagavAnanAM vacana hoI ja Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 prabuddha vana tA. 1-6- 9 na zake. eTale zAstronI tAravaNI karI yathArtha satyanA AdhAra para bhagavAnanI bhakita ke zAstrone moha A paDakArane ApaNe javAba Apavo joie. zAstrathI bhagavAnanuM jJAna thAya che. ApaNe AtmA chIe. vijJAne ApaNA zAstronI prAmANikatA sAme paDakAra pheMkayo che. bhagavAna paramAtmA che. banne vacce aMtara zuddha ane azuddha sthitinuM ApaNA keTalAka vidvAna munirAjo ane zrAvako hajI paNa ema kahe che ke "caMdramA te ghaNo dUra che. A vaijJAniko kahe che te jUThuM che. eTale AtmAnuM zuddha svarUpa te bhagavAna. eTale je zAstra Atmache." je vastune lAkha lokee TelivijhanamAM pratyakSa joi, jene svarUpanuM jJAna karAve, AtmAmAMthI paramAtmA thavAne mArga batAve, virodhI rAjyoe sAcI kahI biradAvI che te vastune haThAgrahathI jIvananI pavitratA ane koSThatA dekhADe te zAstra. tyAre caMdra, sUraja, jUThI kahevI te te upahAsane pAtra ja che. graha, nakSatra, nadIo, pahADo vagerenAM lAMbAceDAM varNanAmAMthI parahave zAstronuM saMzodhana karI temAMthI tAravaNI karavAne adhikAra mAtmA thavAnA mArganI zuM preraNA maLe tema che? ane zAstro uparanA ApaNane kema nathI? eka samaya hato ke jyAre Agama coryAsI mAnavAmAM AvatA hatA. te pachI bIjI paraMparA UbhI thai mehanA lIdhe AvI vAto darzAvatA granthane jo bhagavAnanI vANI jeNe Agamone coryAsImAMthI ghaTADI pistAlIza karyA. bhagavAna kahezuM to bhagavAna uparathI ja zraddhA UThI javAno vakhata Avaze. mahAvIra pachI be hajAra varSe dharmavIra lekazAha jAgyA, jemaNe pistA- meM pahelAM ja kahyuM che ke jena ane vaidika graMthanuM nirmANa lIzamAMthI batrIza kya. zuM lokazAha koI meTA zratadhara AcArya ane navIna saMskaraNa IsvIsana pUrve pahelI sadIthI laIne IsvIhatA? athavA to zuM temane koI viziSTa prakAranuM jJAna prApta sananI cethI pAMcamI zatAbdi sudhImAM thayuM che. te samayamAM je kAMI thayuM hatuM? te pachI emaNe je nirNaya karyo tene tame kayA AdhAra para mAno cho? emaNe emanI prajJA ane dRSTithI pheraphAra karyo saMskRta prAkRtamAM lakhAyuM te zAstranA nAme caDhI gayuM. pariNAme te Aje paNa evA prajJAzIla ane vidvAna sAdhuo che ja mAnava tarkabuddhi calAvavAnA badale zraddhAnvita banI che. prAraMbhamAM ke je bhagavAnanI vANI kaI ane temanA bAdanA zAstro kayA zraddhAnA kAraNe AmAM koIne bhUla thAya che tevuM na lAgyuM, ane che tenI kasoTI karI kayAsa kADhI zake, ane te karavAne samaya Aje have e bhUlanAM pariNAma bhogavavAno vakhata AvyA che. Aje AvI pahoMcyo che. zAstrasenAnI parakha mAruM A kahevuM zAstranI niMdA karavA ke tene utArI pADavA prajJA eka kasoTI che ke je dvArA zAstra rUpa senAnI parIkSA mATe nathI. paNa je satya hakIkata che tene jANI samajI zAstranA nAme karI zAya che. ApaNAmAMnA keTalAka A parIkSA karatAM gabharAya cAlatI aMdhapratibaddhatAthI ApaNe mukata thaIe. huM tattvadraSTA RSiche. temane bIka che ke rakhene amAruM sonuM pIttaLa puravAra thAya. paNa enI vANIne pavitra mAnuM chuM. bhagavAna mahAvIranI vANIne AtmahuM kahuM chuM emAM gabharAvAnI jarUra nathI. je senuM che te ronuM sparzI mAnuM chuM, eTale ke te satya che - dhruva che. paNa emanA nAme rahevAnuM ja che ane jo te pIttaLa haze te tame sonuM che kahIne kayAM sudhI khoTo meha rAkhI zakazo? mATe sonuM ane pIrALane judAM racAelA graMthe ke jemAM adhyAtma cetanAne sparza paNa nathI tene pADavA dyo. huM zAstra mAnato nathI. mahAna TIkAkAra abhayadevasUrIe bhagavatIsUtranI TIkAnI ' mane koI nAstika kahe che, koI ardhanAstika kahe che. game pIThikAmAM eka bahu moTI vAta kahI che ke je ApaNA mATe bhagavata - te kaho. satyanuM udghATana karavuM ane tene mukata manathI svIkAravuM vANInI kaTa rUpa thaI zake tema che. temAM je nAsitakatA AvI jatI hoya te tevI nAstikatA mane Apta puruSa ane tenI vANI kone kahevI e praznanA uttaramAM teozrI kahe che ke "je mekSanuM aMga che, mukitanuM sAdhana che tene ja upadeza Apta bhagavAna Ape che. AtmAnI mukita sAthe jene bhagavAna mahAvIra upara mane atUTa zraddhA che ane jema jema pratyakSa ke pAraMparika koI saMbaMdha nathI tevo upadeza bhagavAna kayAre UMDA ciMtanamAM utarUM chuM tema tema e zraddhA vadhAre daDha thatI jAya che. paNa karatA nathI. jo tevo upadeza paNa bhagavAna kare to tenI AptatAmAM bhagavAna mahAvIra mAre mATe eka jyoti stabha che. emanI vANI doSa AvI jAya." mArA aNue aNumAM prakAzita thaI rahI che. paNa kaI bhagavAnanI zrI abhayadevasUrInI paNa pahelAM thI ke pAMcamI vANI che ane kaI nathI te mArA antaravivekanA prakAza vaDe zatAbdimAM mahAna tAkIka AcArya siddhasena divAkara thaI gayA. joIne huM cAluM chuM. bhagavAnanI vANInI kuraNA AtmAnI gatiemaNe paNa zAstranI kasoTI darzAvelI che. "jene Aptapue agati sAthe saMbaMdhita che. nadI, pahADo, vargasaMgharSa, jAtiviSa pratyakSa karyuM che, je anya vacane dvArA anyathA na karI zakAya, je ane asata kalpanAo jemAM hoya te sAthe nathI. bhagavAnanI tarka ke pramANathI khaMDita na karI zakAya, je sarvajonA hitane mATe vANIne koI asatya TharAvI zake nahiMje vicAra, je vANI mAtra hoya ane jene adhyAtma sivAya bIjI koI vicArasaraNI sAthe bhautika jagatanuM vizleSaNa ke vivecanA karatA hoya, je pratyakSa saMbaMdha na hoya te zAstra che." pramANathI asatya puravAra thatuM hoya te bhagavAnanI vANI nathI. jo A kasoTI Aje paNa eTalI ja mAnya thaI zake tema che. ApaNe sAcA bhagavAnanA bhakata hoIe te granthamAM je kAMI lakhAyuM vaidika paraMparAmAM dArzanika kapIle paNa zAstra mATe AvI ja kasoTI te badhAne zAstra TharAvI bhagavAnanI avahelanA karAvavAthI bacIe. kahI che. eTale je vacana satyanI kasoTI para satya puravAra nathI huM jANuM chuM ke mArI A vAtathI khUba uhApoha jAgaze. thatuM te cAhe teTalA virATa granthamAM lakhAeluM hoya paNa teno Akha ghaNAne je manamAM Avaze te mane kaheze. paNa mane tenI cintA nathI. vacana tarIke InkAra karI devo joIe. Aje UbhA thayelA praznanuM A daSTie ja samAdhAna thaI zakaze. ApaNe pote nirNaya karIe jemanA manamAM saMdeha bharyA che chatAM meDhethI zAstrakAnI garjanAo zAstra viSenI ATalI suma vAte meM eTalA mATe karI ke kare che evA zraddhALuo karatAM mArI sthiti sArI che. jemanAmAM vastuta: zAstra zuM che tene te ApaNe jAte ja parakha karI nirNaya karIe. vivekazUnya zraddhA che e zraddhA kAla tUTI javAnI che ane na lUTe tapa, kSamA, ane ahiMsAnI je preraNA Ape ane AtmadaSTine te paNa emAMthI kaMI zreya sadhAvAnuM nathI. paNa jemanAmAM vivekajAgRta kare te ja zAstranI zreSTha kasoTI che. A kaTI upara karavAthI pUrNa zraddhA jAgI che e zraddhAmAMthI je jAta pagaTa thaze tenuM ja je Agama zAstra tarIke puravAra na thAya tene Agama tarIke asvIkAra pitAnA mATe tema ja jagatanA mATe kharuM mulya che. samApta karatAM jarAya khacakAvuM na joIe. aMtaramAM je sAruM lAgyuM tene anuvAdaka tathA saMpaka : lokabhayathI na svIkAravuM e patananI nizAnI che. zrI menAbahena nAmadAsa upAdhyAya zrI amaramuni kabula che. mULa hiMdI: Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 TI che ? tA. 1-6-69 prabuddha jIvana prakIrNa neMdha sau. zAradAbahena zAhane paricaya jIvananI zarUAtathI ja je saMkaTo, hADamArI ane mathAmaNamAMthI . A aMkamAM pragaTa thayela potAnA bALakanA khunIne teNe mAphI temane pasAra thavuM paDayuM che ane te kAraNe temanA zarIrasvAthyane ApI." e mathALA nIce mULa aMgrejImAM lakhAyelI satya ghaTa je dhakako lAgyo che temAMthI haju teo UMce AvI zakayA nathI. nAne gujarAtI bhASAmAM anuvAda karI ApanAra sau. zAradAbahenanI ApaNe IcchIe ane prArthIe ke teo zarIrasvAthya satvara prApta Aja sudhInI eka tapasvinI-sadaza jIvanakathA rocaka tema ja preraka kare ane temanAmAM rahelI sAhityazakitane ApaNane khUba lAbha hovAthI temano paricaya ApavAne huM AkarSAyo chuM. maLato rahe! - zAradAbahenanI Aje 43 varSanI uMmara che. temane janma svataMtra pakSamAM cAlu rahIne munazIe surendranagara khAte I. sa. 1926nI sAlamAM thayo hato. 19 varSanI "pATIlane Teko Apyo te barobara che? uMmare eTale 1945 nI sAlamAM phAgaNa mahinAmAM temanAM lagna thayelAM, ghaNI vakhata evuM bane che ke amuka vyakitavizepanA kAryanuM lagabhaga eka varSa bAda traNa mahinAnI mAMdagI bheLavIne temanA pati svargavAsI thayA. tyAra bAda e ja varSanA juna yA amuka Avegane vaza thaIne ApaNe hArdika anudana karIe chIe julAI lagabhagamAM teo bhAvanagaranA mahilA vidyAlayanA dazamAM ane tyAra bAda ema karavAmAM ApaNe kAMIka utAvaLa karIe chIe, dhoraNamAM dAkhala thayA. temanA A abhyAsanA anusaMdhAnamAM prastuta anumodanane bIjI rIte paNa ApaNe vicAra karavo joIto hato, jaNAvavAnuM ke surendranagaranI kanyAzALAmAM temaNe sAta dhoraNa sudhI abhyAsa karele. tethI AgaLa abhyAsa karavAnI te kanyAzALAmAM ema pAchaLathI ApaNane lAge che. AvuM ja kAMIka zrI. esa. ke. sagavaDa nahotI ane chokarAonI nizALamAM temane bhaNavA mokala- pATIlanI umedavArInuM joradAra samarthana karatA mAnyavara zrI kanaiyAlAla vAnI temanA vaDilonI anirachAnA kAraNe ghera TayuzadvArA temaNe mANekalAla munazInA nivedanane AvakAravA aMgenI tA. 1-5-69 pitAne abhyAsa cAlu rAkhelo. A abhyAsa cAlatA hatA te nA 'prabuddha jIvanamAM pragaTa thayelI mArI noMdhamAM thaI gayuM hoya ema daramiyAna temanA patinuM avasAna thayuM ane upara jaNAvyuM te mujaba, parIkSA laIne bhAvanagaranA mahilA vidyAlayanA dazamAM dhoraNamAM banavA pAmyuM che. ane ema hoya to mAre tene akarAra karavo joIe temane sIdhA dAkhala karavAmAM AvelA. ema paNa mane lAge che. 1948 mAM temaNe esa. esa. sI.nI parIkSA pasAra karI. ane alabatta, A noMdha pragaTa thayA bAda zrI. pATIlanI cUMTaNI esa. ena. DI. TI. ne traNa varSane kaoNlejanA abhyAsakrama pUro thaI gaI che ane teo ghaNI moTI bahumatIthI cUMTAI gayA che. karIne 1951 nI sAlamAM temaNe saMgIta sAthe bI. e. nI parIkSA eTale A ekarArane have te cUMTaNI sAthe koI saMbaMdha rahyo ja nathI. paNa pasAra karI. bI. e. thayA bAda eka varSa tApIbAI mahilA Ama chatAM prastuta bAbata aMge meM je rajuAta karI hatI chAtrAlayamAM tyAMnA gRhapati zrI. gaurIbahena trivedInA madadanIza tene A ekarAra sAthe amuka saMbaMdha che ja. tarIke temaNe kAma karyuM ane bIjuM varSa zrI. dANIbhAI kanyA chAtrA- prazna ema che ke zrI munazI svataMtra pakSanA eka pAyAnA layanAM gRhapati tarIke temaNe kAma karyuM. tyAra bAda svataMtra oraDI AgevAna hatA ane e hakIkatane dhyAnamAM letAM, pakSanA zistanI laIne bhAvanagaramAM teo rahyAM ane cAreka varSa mahilA vidyAlayamAM daSTie munazIe e ja pakSanA umedavAra zrI manubhAI amarazInI temaNe nokarI karI. e daramiyAna nAdurasta tabiyatanA kAraNe temaNe viruddhamAM jAhera nivedana karIne zrI pATIlane Teko Apyo. A karI choDI dIdhI ane surendranagaramAM rahIne ema. e. nI parIkSA temanuM vartana barobara che ke nahi? pAnA zistane khyAla karatAM zrI. mATe temaNe taiyArI karavA mAMDI. pratikuLa svAthyanA kAraNe tema ja munazInA A pagalAne koI paNa rIte bacAva thaI na zake ema saMgItanA zikSaNanI sagavaDanA abhAvane kAraNe saMgItane viSaya choDIne Aje mane lAge che. Ama chatAM paNa zrI. pATIlane Teko ApavA e dezahitanI daSTie AjanI paristhitimAM atyanta Avazyaka che temaNe hindI viSaya laI lIdho ane 1961 mAM temaNe ema. e. ane tethI ema karavuM e pitAne dharmaprApta che ema je munazIne nI DIgrI prApta karI. aMtaranA UMDANathI bhAsatuM hatuM to temaNe prathama svataMtra pakSamAMthI - tyArabAda muMbaI khAte rahetAM, temanAM moTAM bahenane tyAM rAjInAmuM ApavuM joItuM hatuM ane tyAra bAda zrI. pATIlane Teko AvIne temAM rahyAM. A rIte zarU thayelA muMbaI khAtenA temanA vasa- ApanuM nivedana bahAra pADavuM joItuM hatuM. temanA mATe A ja sAco vATa daramiyAna, thoDA samaya pahelAM vidhura thayelAM zrI bAbubhAI mArga hato. Ama nahi vartavAmAM munazI potAnA kartavyadharmamAM kAMIka gulAbacaMda zAhanA paricayamAM teo AvyAM. zrI bAbubhAI cUkayA che ema mane spaSTapaNe bhAse che ane tethI temanA pagalAnuM muMbaImAM Inkama-Tekasa eDavAIjhara tarIke keTalAka samayathI kAma karatA nirapavAda anumodana karavAmAM meM paNa bhUla karI che ema mane hatA. (temanI asAdhAraNa udAratA vize 'prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM lAge che. ullekha karavAmAM Avyo che.) prastuta paricayanA pariNAme zAradA- A carcA karuM chuM tyAre mane mArA jIvanano eka prasaMga bahena 1962 nA sapTembara mAsamAM temanI sAthe lagnagraMthIthI yAda Ave che. huM bhAvanagaranI jaina ghoghArI nyAtane. eTale e joDAyA. tyArathI pitAnA parivAra sAthe zAradAbahena muMbaI khAte zivamAM rahe che. temane saMgItane abhyAsa cAlu che. Ane lAbha jJAtinA sabhya tarIke mArAM bALakone mArI jJAtinA vartuLanI aMdara ja muMbaI jena yuvaka saMgha dvArA yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAne chellAM vivAhita karavA joIe. Ama chatAM mArA aMgata saMyogamAM jJAtibe traNa varSathI maLato rahyo che. ne A niyama pALavAnuM mArA mATe zakaya nahotuM. eTale mArI moTI A uparAMta temanuM tatvaviSayaka vAMcana-cintana paNa cAlu che. putrIne jJAtibahAra vivAhasaMbaMdha nakkI karavAnI paristhiti UbhI aMgrejI yA hiMdI koI paNa lakhANanA anuvAdanI mane jarUra paDe thaI tyAre meM prathama mArI jJAti upara rAjInAmuM mokalI ApyuM ane che tyAre teo vinA vilaMbe karI Ape che ane temanuM lakhANa pachI vivAhasaMbaMdha nakkI karyo. jJAtimAM rahIne jJAtinA pAyAnA bhAgye ja jovuM ke sudhAravuM paDe tevI anuvAdakuzaLatA temaNe prApta niyamanuM ullaMghana karavuM tenA karatAM jJAtimAMthI sabhya tarIke chUTA karI che. AgaLanA gharanAM pAMca bALakone ucheravAnI potAnA mAthA upara thavAnI mAMgaNI karavI te mane vadhAre ucita ane dharma lAgyuM. munazIjavAbadArI hovA chatAM, temanAM kauTuMbika jIvanamAM saMvAditAnI saura- jIe paNa ravataMtra pakSamAM cAlu rahIne tenA zistanI avagaNanA bhane anubhava thAya che. temanA jIvanamAM eka ja pratikuLatA che karI tenA badale, te pakSamAMthI nIkaLI javA bAda temaNe pATIlanI temanA zArIrika svAthyane lagatI. nAnapaNathI ja teo kRzakAya che. umedavArIne Teko Apyo hota to te vadhAre ucita ane vinayabharyuM lekhAta. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabhu jIvana ziva khAtenI maMdira pratiSThA pAchaLa jainonI jAhojalAlInuM vivekahIna pradarzana ziva khAte tAjetaramAM baMdhAyela eka navA jinamaMdiranI pratiSThA ane tyAM padharAvavAmAM AvelA jinabiMbAnI aMjanazalAkA ane pratiSThA vidhi karavAmAM AvI. A banne nimittAne anulakSIne tA. 11-5-69 thI tA. 23-5-69 sudhI ema 13 divasanA eka bharacaka kAryakrama geAThavavAmAM Avyo hato. A prasaMge prAraMbhathI anta sudhI lAgalagATa meTA pAyA uparanA jamaNavAro karavAmAM AvyA hatA. A jamaNavAro lagabhaga AkhA divasa cAlatA hatA ane Azare pAMca hajArathI mAMDIne koI koI divasa paMdara hajAranI saMkhyAmAM bhAI- bahene ane bALako jamatAM hatAM. A prasaMge Indra-IndrANInA nATakI varaghoDAo kADhavAmAM AvyA hatA. A mahotsava pAchaLa Azare traNa cAra lAkha rUpiyAnA vyaya karavAmAM Avyo hato, judA judA prasaMgo ane nimitte AgaLa dharIne uchAmaNIe dvArA hajAro rUpiyAnI Avaka devadravya khAte jame karavAmAM AvI hatI. zakaya teTalA ThAThamATha, lokonI bhIDa ane rAtre karavAmAM AvatI rozanInI jhAkajhamALathI AkhA vibhAga lagabhaga eka pakhavADIyA sudhI dhamadhamI UThyA hatA. thI pravartI A dezamAM bhAgye ja evA mahinA jAya che ke jyAre dezamAM eka yA bIjA prakAranI Aphata UtarI AvatI na hoya. banAsakAMThAmAM ane rAjasthAnanA amuka vibhAgamAM kAramA duSkALa rahyo che ane akALe jAnavaro ane mANaso bhUkhe mare che. tAjetaramAM kudaratI vAvAjhoDAe AMdhra pradeza upara kalpI na zakAya evA kALA kera vartAvyo che. bIjI bAjue jamaNavArA ane mahAtsava pAchaLa lakhalUTa kharaca thaI rahyo che ane jAheAjalAlInAM vivekahIna pradarzano thaI rahyA che, jANe ke banne vibhAga vacce koI paraspara saMbaMdha ja na hoya! AvA AMdhaLA amaryAda dravyavyaya mATe javAbadAra koNa? A mATe javAbadAra e dharmAcAryo che, jemanI preraNA ane mArgadarzana nIce AvA vivekahIna jalasA nirmANa thAya che ane eTalA ja javAbadAra sthAnika saMghanA AgevAna nimaMtrako che ke je te te AcAryonI AgevAnIne vaza thaIne kalpanAmAM na Ave evAM A prakAranAM ADaMbaravALAM dhArmika Ayojano kare che. A bannene sAmAnya bhALA samudAya anusare che ane sAmAnya janatAnI cAlu bhIMsa ane pArivanAnI hADamArIonI jANe ke mazkarI karatA hoya evA samAraMbhA dharmanA nAme ujavAya che. Ama janatA upara AnA kevA AdhAta pratyAghAto paDe che tene to koI vicAra ja karatuM nathI. A eka prakAranI uDAvagIrI ja che. ane sAmAnya janatAnI AMkhamAM A badhuM kaNAnI mAphka khUMce che. koI ema nathI kahetuM ke maMdiranI pratiSThA jevA prasaMga hoya to tene anurUpa mahotsava jevuM kazuM ja na karo. paNa ApaNe je kAMI karIe temAM viveka, pramANabuddhi, maryAdA ane sAmayika paristhitinA pUro khyAla hovA joIe. ema na karIe to anya samAjanA ApaNe hAMsIpAtra banIe. samaya paNa ApaNI AvI uDAvagIrIne sahana karI zakatA nathI ane tenuM yogya prAyazcita karAvyA vinA rahetA nathI. zANA gaNAto samAja jo zANapaNa gumAvI besaze to pachI zANapaNanA pATha koNa kone zikhavaze ? jaina samAjamAM cAlI raheluM aMdhazrAddhAnuM tAMDavaH paMDita becaradAsanA puNyaprakopa amadAvAdathI paMDita becaradAsa jIvarAja dozI taraphathI tA. 21-5-69 nA patra maLyA che, temAM peAtAnA aMgata samAcAra ApyA bAda tema ja AcArya rajanIzajI pAchaLa--temanI madhura tA. 1-6-19 meralI pAchaLa-mArI jevA vivekI ane prAjJa mANasa kema kheMcAI gayA te viSe Azcarya vyakata karyA bAda Aje jaina samAjamAM je aMdhazrAddhAnuM tAMDava cAlI rahyuM che teno ullekha karatAM teo jaNAve che ke: "hamaNA tA. 17-5-69 nA "jaina mAM chellA pAne keTalAka bhAIo zilAonI pUjA karI rahyA che tene lagatI chabIo pragaTa thaI che, A chabIo joIne ane eka phoTAmAM eka jaina vezavALI vyakita beThI che e joIne bhAre Azcarya thayuM ane vicAra Avyo ke jyAM 'prabuddha jIvana'nI hAka vAgatI hoya tyAM AvuM tuta kema cAlatuM haze? ApaNA loko karyAM sudhI zilAonI pUjA karyA karaze? karyAM sudhI Indra--IndrANI thavAnAM nATako bhajavyA karaze ? karyAM sudhI grahAnI ane dipALAnI tathA ghaMTAkarNa mahAvIra vagerenI pUjA karyA karaze? je Indra - IndrANI vA graho ke dikpALA vagere kalpanAmAMthI pedA thayela che temanI pUjAthI prajAne koI lAbha kharo? ane munivezadhArI e pUjAnA ejeMTo banatA rahe che e paNa munivezane zAbhatuM nathI ema nathI lAgatuM? atyAra sudhI aneka vAra grahonI tathA dikpALAnI pUjA karI karAvI. koI dikpALa ke graha pUjA karanAranI pAse Avyo kharo? eka tarapha e munivezadhArIo ja kahe che ke mithyAdaSTi devonI pUjA na karavI ane bIjI bAju e ja mahAzayo brAhmaNAnI jema graho vagerenA ejanTo banI temanI pUjA karAve che te zuM e graho tathA dikpALe! samyagSTi jaina che? jo samyaga daSTi hoya te ApaNane AnaMda ke upara paNa teo jaina dharma phelAve che. bhalene A dezamAM temano hrAsa thayA hAya !!! AvAM kAlpanika nrutA kayAM sudhI cAlavA deze? tamArI lekhinInA puNyaprakopa te bAbata jarUra pragaTa thavA joie. "jaina samAjamAM vidyAnA bhAre hrAsa che tathA bekArI te samagra dezamAM che. eTale enI asara paNa jaina bhAI - bahenone thAya ja, eTale AvA zilApUjA jevA kAmamAM dhanano vyaya karanAra bhAI baheneA peAtAnA samAja vizeSa vidyAvaMta thAya ane samAjamAM eka paNa bhAI bahena bekArInI pIDAthI na pIDAya e aMge dhyAna rAkhI dhanano vyaya kare ane e banne kAma sadhAya pachI ja AkhA dezanuM je pratyakSa kaSTa che tenuM nivAraNa karavA lakSya Ape evI temane mArI vinaMti koNa pahoMcADe? jaina munie bahu moTA paMDitA hoya che ane vyAkhyAnamAM lokonAM mAthAM DolAve e rIte lokara'janakuzaLa paNa hoya che. chatAM teo AvA zilApUjana vA grahapUjana vA dipALapUjana tathA homahavanomAM kema phasAyA ? je kAma pahelAM lAbhI brAhmaNo IndranA ke grahonA ejanTo banI karatAM te ja kAma A pAMca mahAvratadhArI munie zI rIte karAvatA haze? "zAstramAM jaNAvela che ke zAstramAM be jAtanI bhASA vaparAyela che: eka tA satya bhASA ane bIjI satya nahi ane asatya nahi evI bhASA eTale vyavahArabhASA, jemAM atizayokita amaryAda hoya che ane phalAdeza paNa pAra vagaranA hoya che. A vyavahArabhASAne vyAkhyAtA munipaMDito barAbara samajI zakayA jaNAtA nathI ane tethI ja teo e jAherakhabarI AkarSaka bhASAne paramArthamAM gaNI lokone bhulAvAmAM nAkhe che, ane pote paNa bhulAvAmAM paDe che. jema ke navakAra - mahAmaMtra uccATana, staMbhana, mohana, vazIkaraNa vagerene karanAra che. kayAM vItarAga ane pavitra puruSonuM smaraNa ane karyAM uccATana, staMbhana ane vazIkaraNa vagere? bIjo dAkhalo bhagavAna mahAvIra ke AdinAtha bhagavAna vagere siddhAcaLa upara AvyA ane sameAsaryA hatA. zrI AdIzvara ne bhagavAna mahAvIranuM prAcIna caritra zrI jinabhadragaNi kSamAzrama tathA zrI haribhadra sUrie lakhela che. temAM A banne tIrthaMkaro saurASTramAM AvyAnI noMdha nathI. te teo siddhAcaLa zI rIte AvyA? asatyA - amRSA bhASA vizeSata: lokArSaka ane eka prakA2e jAherakhabaranI garaja 10 p Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-19 prabuddha jIvana ku? * * * sAre evI hoya che. kavi kALIdAra ema kahe che gharonI bhIMto suva- "prabuddha jIvana viSe sadabhAva dAkhavatA patra rNanI, - maNionI jaDelI ane gharanAM jALIyAM senAnAM-A bhASA kalIkaTathI zrI hemacaMdra vIrajI jaNAve che ke, ""prabuddha jIvana asatyAamRSA. bIjuM ghaNaya lakhavAnuM che paNa atyAre ATaluM ja." mAraphata varSothI jaDa ghAlI beThelI mAnyatAone A5 tathA Apa hakIkatadoSa aMge sudhAraNA jevA mahAnubhAvo cintanAtmaka lakhANo dvArA samAja samakSa na tA. 16-5-69nA prabuddha jIvana'mAM "jamaNavArone atireka' prakAza pADI rahyA che te mATe huM ane bIjA aneka loko ApanA e mathALA nIcenI noMdhamAM tA. 30-4-69 nA roja muMbaImAM sI. RNI chIe. vadhAre lakhavuM e mArA gajAnI bahAra che, paNa prabuddha sI. AI. khAte yojAyelA 70% mANasenA bhejanasamAraMbha jIvana' tenA niyata divasathI jarA paNa meDuM Ave che to te divase saMbaMdhamAM ema ullekha karavAmAM Ave ke "janazakita" mAM jaNAvavA ame eka prakAranI nirAzA anubhavIe chIe. Apane tathA prabuddha mujaba eThuM ekaThuM karIne sudhApIDitone vaheMcI ApanAra daMpatIe jIvana" ne huM dIrdhAyuSa IcchuM chuM." A jamaNavAramAMthI 800 thI 1000 kIle rAMdheluM zAka, 40 kIla zrIkhaMDa ane 40 kIle gulAbajAMbu ekaThA karyA hatA. AnA muMbaIthI zrI cImanalAla pI. zAha jaNAve che ke ""prabuddha anusaMdhAnamAM prastuta daMpatImAMnA eka zrI. hAsyacaMdra sI. jIvana nI tame chellAM trIza varSathI niSkAma ahoniza sevA karI che. mahetA uparanA nivedanamAM rahelA hakIkatadoSa tarapha dhyAna kheMcatAM te phAlyuMpha zuM te badhuM mukhyatve tamArI UMDI niSThA ane parizramanuM jaNAve che ke, upara jaNAvela bhejanasamAraMbhamAMthI kArelAM, vaTANA pariNAma che. zarUAtathI ja temAM AvatA tamArA lekhe maulika bhIMDA, turiyAM, paravaLa, kothamIra, vaNaraMdhAyeluM 800 kIle, rAMdheluM zAka vicArothI bharelA ane UMcI kakSAnI bhASAthI maDhAyelA rahyA che ane 100 kIla, vaNapIrasAyele zrIkhaMDa 40 kIla, gulAbajAMbu eTale ja huM haMmezA tene cAhaka rahyo chuM. "prabuddha jIvana' 40 kIle, kolasAnI guNa -3, telanA be DabbA vAparela,-ATalI vadhu phAlepha le ane dezanA utkarSamAM khUba jarUrI evAM parika cAkhI cIjo zrI dIpacaMdabhAI gArDInA sahakArathI temane prApta vartana karavAmAM vadhu ane vadhu phALo ApatuM rahe e zubhecchA sAthe thaI hatI, je 15 saMsthAone vaheMcI ApavAmAM AvI hatI. A tamane tema ja sAmayikane A zubha prasaMge mArAM hArdika abhinaMdana che." uparAMta eThuM te DhagalAbaMdha vadhyuM ja hovuM joIe, jenuM koI mApa kADhavAnuM zakaya hotuM nathI. A hakIkata sudhAraNA Akhare te prastuta muMbaIthI zrI zAMtIlAla ema. koThArI jaNAve che ke, "muMbaI jamaNavAra keTalA meTA pAyA upara yojavAmAM AvyuM hate ane jaina yuvaka saMdhanI tathA tamArI rAhabarI nIce cAlI rahelA A patre temAM keTalo bagADa thayo hato ane keTaluM vaNavaparAyaluM paDI rahyuM je saphaLatApUrvakanI AgekUca karI che te badala zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane tema ja Apane hArdika abhinaMdana ghaTe che. patrakAritvanuM hatuM tene khare khyAla ApavA mATe pUratI che ane A bhajana UMcuM dhoraNa jALavI rAkhIne AgaLa vadhI raheluM 'prabuddha jIvane samAraMbhane jamaNavAronA atirekanI paNa parAkASTA tarIke varNavavAmAM samAjanA tathA rASTranA aneka patranI dIvAdAMDI samAna banI raheze. Avela che te vidhAnanI yathArthatA puravAra kare che. paramAnaMda sAmAjika, dhArmika tema ja rASTrIya praznonI chaNAvaTa karIne je vAcana sAmagrI pIrasavAmAM Ave che te khUba ja mahattvanI hoya che. prabuddha pakSaparivartananuM pariNAmaH dara mahine jIvana' AvA aneka prasaMgo Ujave ane gujarAtI patramAM tenuM eka rAjyasarakAranuM patana AgavuM sthAna satata jaLavAI rahe e ja prArthanA." ("gujarAta mitra'mAMthI udbhUta) 1967nI sAmAnya cUMTaNI pachI sarAsarI ekathI vadhu dhArAsabhya muMbaIthI zrI jhAlAvADa sthAnakavAsI jaina patrikA jaNAve che roja pATalI badale che. AvA pakSAMtaranA kAraNe 16 mAsamAM dareka ke, " zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika patra 30 varSa pUrAM mahine ochAmAM ochI eka rAjyasarakAranuM patana thayuM che. karI 31 mA varSamAM praveza kare che. uttama lakhANe tathA viziSTa vicAraka baMdhAraNIya ane saMsadIya abhyAsa mATenA InsTITayUTanA tarIke prabuddha jIvananI asara che. A prasaMge prabuddha jIvanane chellAmAM chellA prakAzanamAM ApavAmAM AvelI ghaNI rasaprada mAhitI- amArA hArdika abhinaMdana." emAMnI A eka rasaprada mAhitI che. enuM zirSaka che "pakSAMtaranuM rAjakAraNa : bhAratanA rAjakIya rAjakAraNane abhyAsa." enA lekhaka viSaya sUci che . subhASa sI kazyapa. mAjI saMsada sabhya rDo. ela. ema. saMghavI enA saMpAdaka che. bhagavAna buddha cImanalAla cakubhAI zAha 23 A prakAzanamAM pakSAMtara vizenI anya rasaprada mAhitI paNa potAnA bALakanA khUnIne ApavAmAM AvI che. sAta rAjyamAM hariyANA, paMjAba, bihAra, teNe mAphI ApI. anu0 sau. zAradAbahena zAha 26 uttara pradeza, pa. baMgALa, madhyapradeza, ane rAjasthAnamAM lagabhaga rAjasthAnamAM prakRtine . 25 TakA dhArAsabhyoe (dara cAre eka) ochAmAM ochI eka vAra bhISaNa prakopa pATalI badalI che. zuM zAstrone paDakAra ApI zakAya che? upAdhyAya zrI amara mUni 29 pATalI badalavAne A cALe mAtra uttara bhArata pUrato maryAdita rahyo nathI. tamAma rAjyomAM badhuM maLIne atyAra sudhImAM pATalI - prakIrNa noMdha: sau. zAradAbahena paramAnaMda badalavAnA 100 kissA banyA che. keTalAka AsArAma gayArAe zAhane paricaya, svataMtra pakSamAM traNa cAra ke pAMca vAra pATalIe badalI che. eka kissAmAM to eka cAlu rahIne munazIe pATilane sabhya sAta vAra pakA badalyo hato. eka sabhya mAtra pAMca divasa Teko Apyo te barobara che? ziva puratA pradhAna banavA pAMca vAra pakSa badalyA hatA. khAtenI maMdira pratiSThA pAchaLa - 1957 thI 1967 sudhImAM 542 pATalI badalavAnA kissA banyA hatA. Ane ekaMdara lAbha keMgresane maLyo hato. 1967 jainenI jAhojalAlInuM vivekahIna pachI pakSapalaTAne kAraNe badhA rAjakIya pakSone sahana karavuM paDayuM pradarzana, jaina samAjamAM cAlI che paNa sahuthI vadhu khoTa keMgresane gaI che. rahelI aMdhazraddhAnuM tAMDava, sAmAnya cUMTaNI pachInA pahelA varSamAM 115 pATalI-badalu- hakIkatadopa aMge sudhAraNA. ne pradhAnapadAne lAbha maLyo hato. joIe chIe kanyA. vAsaMtI medI 34 pRSTha Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-6-69 34 joIe che kanyA.... "joIe chIe amerikAmAM vasavATa karatAM--sAruM kamAtA vaLI Aje paradeza vidyAbhyAsa mATe javAmAM yuvakanI evI yuvAnane dekhAvaDI, grejyueTa saMskArI kuTumbanI kanyA. lagna karI koI viziSTa zakitanAM darzana nathI thatAM. sAva sAmAnya kahI zakAya amerikAmAM vasavATa karavAnI taiyArI kanyA mATe jarUrI che." tevA yuvako paNa nANAMkIya saraLatAne kAraNe amerikA jevA dezamAM dainikapatramAM avAranavAra camakatI A jAherAtamAM paradeza to eka ja zaheramAM paNa ekathI vadhu yunivarsiTIomAMthI ekamAM javAnuM AkarSaNa eTaluM prabaLa hoya che ke vara mATe rAha jotI praveza meLavI zake che. daridranArAyaNa evA ApaNA dezamAM lakSmI kanyA, ke dIkarI mATe muratIya zodhatAM mAtApitA AvI jAherAta prApta karavI, ane ucca jIvanadhoraNa jALavavuM e jeTaluM muzkela vAMcI taka jhaDapavA tatpara banI jAya che. samayanA parivartana sAthe che, tevI muzkelI tyAM nathI. anekavidha prakAranA vyavasAyanI anekavidha vara ke kanyAnI lagna mATenI lAyakAtanA dhArAmAM paNa parivartana tako sulabha hovAthI Arthika daSTie kazI muzkelI nathI anubhavAtI. Ave che. Aje dareka suzikSita kanyA paradeza bhaNelo vara IcchatI mAtA - pitAnA AgrahathI lagna mATe ja svadeza AvelA yuvAhoya che. tenA mAtApitA paNa (Foreign Returned). nAnAM ekAda be kissAo mArI jANamAM AvyA che, je atre rajU jamAI meLavavAmAM potAnuM gaurava saMtoSAtuM jue che, ane temAM ya karuM chuM. paradeza rahevAnuM maLe to te ahobhAgya mAne che. A pahelA kissAmAM ucca kaTumbane, amerikAmAM vidyAbhyAsa karI chellA dasakAmAM je jhaDapathI sAmAjika parivartana AvI raheluM vasavATa karato yuvaka mAtA - pitAnA Agraha ane dabANathI lagna che, tenAthI lagnasaMsthA paNa alipta nathI rahI. saikA pahelAM hindu mATe svadeza Ave che. be pAMca sArI kanyAo joI ekanI upara samAjamAM lagnasaMsthAne pahelA tabakako eTale nyAta-gara dvArA tenI pasaMdagIno kaLaza DhoLAya che ane lagnagraMthI joDAya che. gaMThavAtAM lagna, jemAM vara ke kanyAnA mAtApitA paNa geradrArA thoDA samaya bAda amerikAmAM vasatI yuvAnanI jarmana, patnIne mitro baMdhAyela saMbaMdhathI ja ekabIjAne oLakhatAM thatAM. A samaye lagna dvArA patinA lagnanI jANa thAya che, ane te bhArata Ave che. yuvAeka sAmAjika prasaMga hatuM. bIjA tabakkAmAM lagna kauTumbika nanAM mAtA - pitA ane kanyAnA mAtA-pitAne maLe che. baMnenA prasaMga banI jAya che, jemAM vara ke kanyAnA mAtA-pitA dvArA ja mAtA - pitAone A hakIkatanI kazI ja jANa na hatI. vadhu kaphoDI bhAvi vara-vadhU lagnagraMthithI joDAtA. lagnathI joDAtI vyakitaonI sthiti te kanyA ane tenA mAtA - pitAnI thAya che. sAdhanasaMpanna saMmati ke asaMmatine khyAla suddhAM koI na karavuM ane e sAva paisApAtra kanyAnA pitA jarmana yuvatIne paisAthI khuza karI yuvAnasvAbhAvika manAtuM. trIjA tabakkAmAM lagna kauTumbika prasaMga ja thI chUTI thavA samajAve che. pariNAma zuM AvyuM tenI khabara nathI, paNa rahe che, chatAM vara ke kanyAnI saMmati Avazyaka lekhAya che. eka prapaMcI ane kAyara yuvAnane kAraNe keTakeTalI vyakitao parezAna Aje lagnavikAsano trIjo tabakako asta pAmI rahyo che thaI jAya che te A uparathI saheje samajAze. ane cothA tabakkAne ugama thaI rahyo che. saMdhikALane kAMThe UbhelI lagna ghaTanA kauTumbika prasaMga maTI vyakitagata ghaTanA ke prasaMga bIjA kissAmAM kizorAvasthAnI maitrImAMthI sImA ane mehule hovAne AkAra dhAraNa karI rahela che. alabatta, yauvanakALamAM pravezatAM parasparane lagnane kola Apyo hato. mehula vadhu abhyAsa arthe ameyuvaka - yuvatIo mATe jIvanasAthI zodhavAnI taka sulabha banI rikA upaDI jAya che ane sImA pitAne tabIbI abhyAsa pUro che ema te na kahevAya, paraMtu sulabhatAnI dizAe te mATe karatAM mehulanA pAchA pharavAnI pratIkSA kare che. A samaya daramyAna khUlI rahI che ema te jarUra kahI zakAya. strInA vikAsa sAthe prItanI gAMThane majabUta karato patravyavahAra paNa cAle che. mehulamaya vikAsa pAmatA lagna svarUpamAM Aje pAMca - paMdara divasanA TuMkA sImA to mehula Ave ke tenI sAthe lagnagraMthithI joDAI paradeza gALAmAM ja paricaya, saMvananI bhUmikA vaTAvI yuvaka - yuvatI lagna javAnAM svapnAM jUe che. mehula Ave che, sImAne jaNAve che ke karavA tatpara thAya che, temAM strI pragatinI keDIethI pIchehaTha mA-bApanI IcchA pite nyAtabahAra lagna kare tevI nathI. sAthe karatI hoya tema nathI lAgatuM? bhAvi jIvanasAthIne oLakhavAno e paNa jaNAve che ke amerikAmAM tene be - cAra praNaya saMbaMdhe che, ke tene paricaya pAmavAne AmAM avakAza ja kayAM rahyo? te je pote lagna pachI paNa cAlu rAkhavA mAMge che. svamAnazIla Da. pachI agAunA nyAta-gAra dvArA goThavAtAM lagno ane AjanA te yuvatI mehulanA badalAyelA svarUpane oLakhe che, ane varSothI jatana jAherakhabara dvArA yojAtAM lagnamAM taphAvata kayo zodhavo? kahevuM karI pAMgarelI prItane zamaNuM samajI hRdayamAM bhaMDArI de che. mehula hoya te ema kahI zakAya ke agAunI patithI anabhijJa evI kanyA mA-bApe nakkI karelI kanyA sAthe joDAI paradeza upaDavAnI taiyArI lAcAra dazAe patine svIkAratI, jyAre Aje kanyA sAva ana kare che. mehulanA praNayasaMbadhathI sAva ajANa pelI nirdopa kanyAnuM bhinna evI vyakita sAthe saharSa samajI bujhIne jIvana joDavA paradezamAM zuM? taiyAra thAya che. ahIM kahevAno Azaya e nathI ke paricaya vagaranAM paradezamAM vasavATa karatA badhA ja yuvAne AvA prapaMcI nathI lagna sarvathA niSphaLatAmAM ja pariName che. paraMtu AjanA samAjamAM hotAM. chatAM tyAMnA vividha pralobhane, AkarSaNa, ane mukata samAja paricayanI bhUmikA be bhinna bhinna vyakitatvane nikaTa ANa- vacce jIvatAM yuvAna sAthe lagna - graMthithI joDAtAM pahelAM kanyA vAnI taka UbhI kare che. vyakitanA aMtaraMgane pAmavA muzkela che; ane tenA mAtA - pitAe paradeza vasavAnA mehamAM utAvaLa na chatAM pAMca - paMdara divasanA uparachallAM paricayamAM suzikSita kanyA karatAM paricayane paripakava thavA devuM jarUrI che. paradeza javAne meha lagnanI lAyakAta dvArA ja tRpta kare e gya vAsatI medI nathI lAgatuM. 'tisaMgha patrikAmAMthI sAbhAra udhRta. mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMpa: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 5-47, dhanajI sTrITa, muMba--, suSyasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, mukha-1. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd, No. M H, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabaddha bhavana zrI muMbai jaina yuvaka saMghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNu varSa 31 : aMka 4 muMbai, juna 16, 1969, sAmavAra paradeza mATe zaliMga 15 taMtrI "zivarAtrInA tA. 16-3-69nA prabuddha jIvanamAM 'zivarAtrine A meLA'- e mathALA nIce 'saMdeza ' patramAMthI eka lekha udhRta karavAmAM avyA hatA ane te lekhamAM, bharUca jillAmAM AvelA sAgabArA tAlukAmAM Azare 2000 phITanI uMcAIe devamogarA nAmanA DuMgara upara zivarAtrinA divase Azare 10,000 mANasAnA meLA jAme che ane pAMDarA mAtA samakSa Azare 2000 jeTalAM bakarAM ane 3000 jeTalAM maraghA dharmanA nAme vadherAya che- e AkhA karuNa daSyanuM varNana karavAmAM AvyuM hatuM ane e lekha upara mArI eka TUMkI noMdha hatI. A vAMcIne amadAvAdathI AdivAsI saMzodhana ane tAlImakendranA niyAmaka zrI vimala zAhe tA. 26-5-69nA roja lakhelA patramAM temanA dilamAM pedA thayeluM saMvedana rajU karyuM che. zrI vimala zAhane huM ghaNA varSathI temanA saMzodhanapUrNa pustaka 'velanI tapAsa'nA kAraNe jANuM chuM,ane te kAraNe temanA viSe mane UMDo Adara che ane tethI temanA AvA patranuM mAre mana ghaNuM mahattva che. Ama chatAM temanA prastuta saMvedana sAthe huM maLatA thatA nathI. prabuddha jIvana"nA vAcakone cintananI theADI sAmagrI maLaze ema dhArIne temane e patra ane mAro uttara nIce kramasara pragaTa karU chuM. -paramANaMda zrI vimaLabhAi zAhanA patra paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA A meLe....'" : eka carcA amadAvAda, tA. 26-5-19 mu. paramAnaMdabhAI, tA. 16-3-99 nA 'prabuddha jIvana'mAM 'zivarAtrino A meLA" e nAmanA eka lekha 'saMdeza' mAMthI tame tamArI noMdha sAthe utAryA che. lekhanA lekhake ane tame jaina dharmanA dRDha saMskArane kAraNe A prasaMga joI vAMcI bhAre AghAta anubhavyo che e spaSTapaNe joI zakAya che. tamArI baMnenI A prakAranI lAgaNI mane tana svAbhAvika lAge che. paraMtu A lAgaNInA dabANa nIce lekhake temanA lekhamAM evI keTalIka vAto lakhI che ane AdivAsIo mATe evAM keTalAMka vizeSaNo vAparyA che je te prajAne anyAyakartA lAge che, ane tamArI noMdha paNa emAM sUra purAvatI hoya evuM jaNAya che. je prajAe mAMsAhArane potAnA khorAkano agatyanA bhAga gaNyo che te prajAne mATe A prakAranI utsava ujavaNI tadna svAbhAvika na gaNAvI joIe? ApaNe mAMsAhAra na karatA hoIe tethI te ApaNane asvAbhAvika lAge te sAcuM, paNa jene mATe mAMsAhAranA niSedha nathI tene mATe temAM asvAbhAvika jevuM zuM che? lekhake pote ja sarakhAmaNImAM jaNAvyuM che tema ApaNA maMdiromAM nArIeLa ke anya khorAkI padArtho devane dharAvI pachI tenA prasAda upayogamAM levAya che tevuM ja A paNa nathI? ApaNA maMdiromAM utsava prasaMge je dazyo jovA maLe che tenAthI A dazya kevI rIte juduM paDe che te samajavuM bAkI rahe che. tyAM paNa loko bAdhA purI karavA AvatA hoya che, ane tenI pUrtirUpe devane khorAkI padArtho bheTarUpe dharAvatA hoya che. phera mAtra eTalo ja che ke mAMsAhAra karanArA loko pazuno bhAga devane dharAve che jyAre temAM na mAnanArA loko anya khorAkI cIjonA bhAga dharAve che. benI mAnyatAmAM ke vartanamAM A sivAya bIjo koI pharaka nathI. te pachI AdivAsI loko anya prajA karatAM vadhAre aMdhAddhALu ke vadhAre vahemI kema gaNAya? ane temanA A prakAranA vartana mATe ApaNe vizeSa zarama anubhavavAnuM zuM kAraNa? pazuno vadha haju atyAra sudhI bInaAdivAsI evI ghaNI hiMdu jJAti)mAM pracalita hato ane haju Aje paNa keTalIka jJAtiomAM pracalita che. kalakattAnA durgA maMdiranA pADAvadha viSe ApaNe sau jANIe chIe. A saMdarbhamAM joIe to Akho lekha AdivAsI prajAne bhAre anyAya karanAro jaNAya che. lekhaka zvete bInamAMsAhArI hoI temane AkhA dadhye bhAre AghAta pahoMcADayA, ane e AghAtanA dabANa nIce temaNe A lekha lakhI nAMkhyo paNa temA te svasthatA cUkI gayA che, ane AkhI prajAne anyAya karI beThA che. AvA prasaMgone ghaNI svasthatAthI jonArA tame paNa A prasaMge bInamAMsAhArI hovAne kAraNe tathA dRDha jaina saMskArone kAraNe te lekhanI nabaLAI batAvavAne badale te lekhanuM samarthana karatAM jaNAyA tethI mane je Azcarya thayuM te vyakata karavA pUrato A patra lakhyo che. AkhI eka karatuM ApaNe kaMI lakhatA pahelAM vadhAre sAvadhAnI rAkhIe e mane ApaNA atyAranA saMjogo jotAM vadhAre IcchanIya lAge che. temAM kaMI ayogya hoya to te tarapha dhyAna kheMcavA vinaMti che prajAna anyAya A lakhyA pachI eka bIjo muddo paNa dhyAnamAM Ave che. bInamAMsAhArI prajAnI jayAM bahumatI hoya tevA pradezAmAM jAhera pazuvadhanI manAI karavAmAM Ave enI pAchaLanI bhUmikA samajI zakAya che. paraMtu A je vistAranuM varNana karavAmAM AvyuM che te te AkhA AdivAsI vistAra che, jyAM bInamAMsAhArI loko zodhyA paNa jaDe tema nathI. tevA vistAromAM jAhera pazuvadhane kAraNe komI lAgaNIo dubhAvavAno savAla UbhA thAya che te huM samajI zakato nathI. vimala zAha zrI paramAnaMdabhAine pratyuttara priya vimaLabhAI, tamAro tA. 26-5-69 no patra maLyo. 'prabuddha jIvana' tamArI jevA ATalI badhI jhINavaTathI vAMce che te joIne mane eka prakArane AnaMda thayo. tA. 16-3-69 nA 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayela 'zivarAtrInA A meLA' e mathALAnA lekha upara tame je kAMI lakhyuM te vAMcyuM. ane e lekha paNa huM pharI joI gayo ane ema chatAM mULa lekhamAM ke te uparanI mArI noMdhamAM mane khAsa vAMdhApaDanuM evuM kazuM jaNAyuM nathI. AkhA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana st lekhanA jhoka AdivAsIo mAMsAhArI che te kAraNe temane koI. rIte utArI pADavAne nahi paNa dharmanA nAme te zivarAtrInA roja bakarAM - maraghAMnI je besumAra katala karI rahyA che tenI bhayaMkaratA ane temAM raheluM jaMgalIpaNuM janasamAjanA dhyAna upara lAvavAnA che ane emAM mULa lekhake ke meM koI doSa karyo hoya ema mane lAgatuM nathI. ApaNe tyAM maMdiromAM nArIyeLa ke anya khAdya padArtho devane dharAvIne pachI tene prasAda gaNIne upayogamAM levAya che emAM ane A dazyamAM kaze! pharaka nathI ema tame jaNAve che e mane kabUla nathI. devane AvA khAdyapadArtho dharavAno koI artha che ke nahi te judo prazna che, paNa je pAchaLa koI prANaharaNa nathI, krUratA nathI, maraghAnI ke bakarAnI prANAntaka cIcIyArIe nathI evI cIjo dharavI ane jANe ke nAnuM katalakhAnuM UbhuM karyuM hoya e rIte pAMca pAMca hajAranAM mAthAM vadherIne dharavA e bemAM kazo pharaka nathI ema kema kahevAya ? tame ema kaheA che ke teo mAMsAhArI che tethI potAnA devadevIo samakSa peAtAnI khArAkInI cIjo dhare e svAbhAvika che. A na ja kahevAya. Ama svAbhAvika che ethI yogya che ema karavAthI dharma thAya che--AvI temanI mAnyatA pAchaLa kevaLa ajJAna che, vahema che ane A AkhI prakriyAnuM daSya koI paNa jonAranA dilamAM dhRNA pedA kare tevuM che. bhagavAna buddhe yajJAmAM bila ApavA mATe laI javAtA gheTAnA baccAne upADI lIdhuM ane AvA balidAnanA virodha karyo tyAre temanA virodha mAMsAhAra sAme nahAtA, paNa dharmanA nAme karavAmAM AvatI AvI hiMsA sAme hatA. temanuM ema kahevuM hatuM ke tame khAvA mATe pazune mAro te huM samajI zakuM chuM, paNa yajJanimitte pazune mAravAthI dharma thAya che e mArA samajavAmAM AvatuM nathI. Aje A prakAranA yajJA thavA lagabhaga baMdha thayA che. aneka devadevIo samakSa apAtAM pazuonAM balidAno paNa kAyadAkAnUnathI athavA to aMdara aMdaranI samajutIthI baMdha thayA che. evI ja rIte zivarAtrInA roja dharmanA nAme cAlatI A bakarAM maraghAMnI sAmUhika katala baMdha thavI ghaTe. Ama sUcavavAmAM temanAM AnaMda - manAra janane hu koI aMzamAM cUMTavI levA mAgatA nathI, paNa AvI katala karavAmAM devAmAM na Ave te temane AnaMda ja na maLe ema mAnI levAne huM taiyAra nathI. AnaMdanA bIjA aneka prakAro yojI tema ja vicArI zakAya che. alabatta, A mATe mAtra kAnUnI upAyathI saMtASa mAnI levA e pUratuM nathI. A pratibaMdhanA temanI pAse svIkAra karAvavA hoya to temanI pAse jaIne, temanI vacce vasIne temane samajAvavuM joIe, temanA dilamAM suSupta evI karuNAne jAgRta karavI joIe. tamArA patranA antamAM tame evI dalIla karI che ke jyAM AvA bInamAMsAhArIonI bahumatI hoya tyAM jAhera pazuvadhanI manAI karavI yogya che paNa A je vistAranuM varNana karavAmAM AvyuM che te to Akho AdivAsI vistAra che ane tee te sau koI mAMsAhArI che. AnA javAbamAM jaNAvavAnuM ke A vistAra Akhare gujarAtano eka bhAga che ane gujarAtamAM binamAMsAhArIonI bahumatI che te AvA gujarAtamAM koI paNa sthaLe mahAzivarAtrI jevA pavitra divase devInAM maMdira AgaLa ATalA moTA pAyAnI katala cAlyA kare te calAvI levAya ja nahi. tA. 16-6-19 chatAM tamArA dilamAM dharmanA nAme cAlatA DhagalAbaMdha pazuonI A katala sAme koI dardI nathI e mArA mATe Azcaryane viSaya che. A bAbata aMgenuM mAruM tIvra saMvedana mArA jaina ucherane AbhArI che ema tame jaNAvA che. e jene AbhArI hoya te ahiM prastuta nathI, paNa tenAM mULamAM karuNAvRtti-prerita dilanuM darda che. gAMdhIjI sAme A ghaTanA AvI hota to temanuM paNa A ja prakAranuM ugra saMvedana hota ane AlbarTa svAItjhara samakSa A hi sAtAMDavanI vigato rajU karavAmAM AvI hota. te temanA dilanA AviSkAra paNa AvA ja ugra hota. ApaNe badhAM lagabhaga eka saMskAramAM ane eka ja sabhyatAnI asara nIce ucharyA chIe, ema ahiM e spaSTa karyuM ke A AdivAsIo aMge koI Akaro zabda vaparAI gayA hoya te paNa temanA viSe mArA dilamAM karuNA sivAya bIjo koI bhAva che ja nahi. temanA mATe 'jaMgalI ' zabda vAparyA hoya to paNa temanuM A kArya mane jaMgalI jevuM lAge che mATe, paNa temanI koI avamAnanA karavA mATe nahi. temanA dilane koI jItI le ane temAM karuNAvRttine jAgRta kare te dharmanA nAme thatA AvA pazuvadhathI to teo jarUra aTake evI mArI zraddhA che, vastuta: AvA koI puruSArthano abhAva e kAraNe ja A hiMsAnuM ghora tAMDava Aja sudhI cAlI rahyuM che. eTalA snehAMkita paramAnaMda tA. ke. A patra pUro karU te pahelAM gAmaDAnA lokomAM--khAsa karIne AdivAsIomAM moTA bhAge pracalita evI eka prathAnuM smaraNa thAya che. A loko koI paNa gAmanA cogAnamAM avAranavAra ekaThA thAya che ane kukaDA vacce yojavAmAM AvelI laDAI mANatA hAya che. A mATe khAsa taiyAra karavAmAM AvelA kukaDAAnA nahAra sAthe leADhAnI dhAradAra sAyo bAMdhavAmAM Ave che ane pachI temane sAmasAmA laDatA karavAmAM Ave che. sAMbhaLavA mujaba ghaNIvAra A kukaDAone masta banAvavA mATe dArU paNa pAvAmAM Ave che. kukaDA sAmasAmA laDe che ane ekamekane lAhI luhANa karI nAkhe che ane ekaThA thayelA loko A badhuM mAjathI mANe che. tame kaheze ke emAM zuM khoTuM che? bhalene kukaDA laDe ane mare paNa lokone AthI AnaMda maLe che te temAM zuM vAMdhA che? mane lAge che ke prANIone rIbAtA jovAmAM AnaMda anubhavavA e jaMgalIpaNAnI nizAnI che ane tethI AvI kukaDAbAjInI aTakAyata kAnUnathI tema ja samajAvaTathI thavI joIe. AvI ja rIte sudharelA gaNAtA lokomAM jAnavaronI sAThamArI yojAya che ane janatA AvI sAThamArIne mAjathI mANe che. mAnavatA eTale jIvA pratye dayA ane karuNA hoya to AvI vRtti mArI samajaNa mujaba mAnavatAnI virodhI che. AvI ja rIte spenamAM varSothI cAlatI AvelI AkhalAenI sAThamArI che. A ramatamAM AkhalA-AkhalAne laDAvavAmAM Ave che athavA to alamasta AkhalAne teno pAlaka je mAtedAra' kahevAya chete eka jADI cAdaranA AvaraNa nIce charAnA ghA upara ghA mArIne tene vIMdhI nAkhe che ane Akhare lohIluhANa thaIne jamIna upara bhAMgI paDe che. A jovA hajAro mANasA deza paradezathI spena Ave che ane spenanI sarakArane tenI lAkhA rUpiyAnI Avaka thAya che. A tA sudharelA kahevAtA lokonA AnaMdameLo che. Ama chatAM A ujavaNIne kevaLa jaMgalI sivAya bIjA kayA vizeSaNathI varNavI zakAya? alabatta maraghAnA dva dvayuddhamAM ke AkhalAnI upara jaNAvelI sAThamArImAM dharmanA nAmanA upayoga karavAmAM AvatA nathI, paNa emAM koI zaka nathI ke A badhI prakriyA pAchaLa mANasamAM rahelA pazu ja nagnAkAre bahAra Ave che ane mAnavatAne kalaMkita banAve che. zuM AvI gatividhinA ApaNe virodha karavA na joIe? te aTakAvavA mATe ApaNe sUra uThAvavA na joIe? ane e rIte jo teo AnaMda mANatA hoya to bhalene teo e rIte AnaMda mANe ema vicArIne tathA kahIne A badhA sAme mAtra sthitaprajJanA paramAnaMda bhAva dhAraNa karavA joIe ? viSayasUci zivarAtrInA A meLA-eka carcA gAMdhIjI ane rASTrIya ekatA ravindra sarovara ghaTanA : eka AMkhA dekhA hAla. saMtapremI tukArAma samAja sApekSa dharma vicAra paramAnaMda nAtha hai pRSTha 35 37 39 vizvanA vike vimalA ThakAra 39 paramAnaMda 40 eka suvarNa vicAra DaoN. jhAkirahusena 41 AcArya rajanIzajInI kAmamAMthI rAmanI yAtrA Izvara peTalIkara 43 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-69 prabuddha jIvana hA >> gAMdhIjI ane rASTrIya ekatA raheza. . (zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAyelI vasanta vyAkhyAnamALAnA bIjA divase tA. 9-4-69 nA roja saMsadasabhya zrI nAtha paie Apela vyAkhyAnanI noMdha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) "He is the one Luminous jagAe dezI mAliko joItA nahotA. temane to bhArata bhayamukata, Creator of all, Mahatma samAnatAyukata joItuM hatuM. evuM savarAja hajI nathI AvyuM. briTizaAlways in the hearts of people enshrined; rAjano aMta e to laDatane ja eka bhAga hato. Revealed through Love, Intuition and thoughts; gAMdhIjIne dezanI je ekatA joItI hatI, te bahAranI ekatA Whoever knowest him Immortal becomes." nahotI joItI, baLathI lAdelI ekatAnI vAta nahotI; temane te mahAtmA gAMdhIne jyAre sAbaramatI AzramamAM rAgera maLavA hArdika ekatA joItI hatI; kAzmIrathI kanyAkumArI sudhI deza eka gayA hatA tyAre upaniSadanI uparanI RcAo TAMkI temaNe gAMdhIjIne 'mahAtmA' tarIke oLakhAvyA hatA. banela joIto hato. gAMdhIjInuM A varNana ja yathArtha varNana che, kAraNa ke kavi paraMtu AjhAdInI sAthe ja dezano eka bhAga alaga thaI kulaguru TAgore A kahyA pachI eka ajoDa camatkAra sarjayo ane gayo. temanA bhAge premanI nadIo ne badale lohInI nadIo jovAnuM 15 mI ogasTa 1947 nA roja jagate joyuM ke jagatanI eka AvyuM. kAraNa ke keTalAkane satvara sattAnAM sUtro saMbhALavAM hatAM. prabhAvazALI sattAne zAMtipUrvaka asta thayo. Ama mahAtmAjIe temane game teTaluM nAnuM rAja maLe toya te cAle tema hatuM. gAMdhIjInA bhAratIonI peDhI-dara-peDhInI mahatvAkAMkSA pUrI karI. bhAratIyone AtmA raDI UThayo. temaNe ApaNA bhUtapUrva rASTrapati rDo. rAdhAvahIvaTamAM sthAna maLe, bhAratIone UMcA adhikAro maLe, bhAratIya kRSNana samakSa te vakhate kahyuM hatuM ke, "meM kadiye mAtRbhUminI ekatA pramukha banI zake evI AkAMkSAne temaNe mArga Apyo. toDavAnI vAta nathI kabUlI." A bhAgalAthI temane keTalI vedanA thaI haze tenI to kalpanA ja karavI rahI. Ama chatAM ya gAMdhIjIe pote to temAMnuM kazuM ja na svIkAryuM. teo to sattAthI dUra rahyA hatA. utsavaghelAM lokothI dUra dUra teo eTale ja teo AjhAdInI ujavaNIthI dUra rahyA. teo kalakattAnI zerIomAM ghavAyelI mAnavatAnA ghA para zAMtvanane caMdana kalakattA, lAhora, amRtasaranAM pIDitanI sevAmAM lAgI gayA. lepa karI rahyA hatA. AvuM umadA, yAdagAra daSya jagatabharamAM ajoDa ApaNe sau Aje ekatA mATe mathIe chIe. gAMdhIjIe che. emAM ja te TAgere kahela te upaniSadanI RcAnuM yathArtha darzana je jIvananA bhoge na meLavI te ekatA zuM ApaNe zrInagara ke thAya che. 15 mI ogasTanI sattAnI pherabadalI kadAca loko bhUlI UTInI rASTrIya ekatA samitinI beThakothI je meLavI zakIzuM? kharI jaze, paNa temaNe kareluM A mAnavatAnuM kArya jagatane haMmeza yAda ekatA te lokonA haiyAmAMthI ja maLaze. tene mATe ghaNI vadhu dilapUrvakanI mahenatanI jarUra che. gAMdhIjInA jIvanamAM pAMca mahAna epaNAe hatI : sarvaprathama aspRzyatA mATe temaNe keTalI mathAmaNa karI? temaNe keTaluM kahyuM, teo IcchatA hatA ke mAnavIne saMpUrNa vikAsa thAya. mAnavInA AjIjI karI, temaNe kahyuM 'kALo hovAne laIne mane TrenamAMthI (dakSiNa AphrikAmAM) kADhI mUyo hato, jyAre mArI mAtRbhUmimAM ja AvI svatvamAMthI ja eka evo navo mAnavI pedA thAya ke je bhaya thakI rIte anekone kADhI mUkavAmAM Ave che.' 'ane aspRzyatAnivAmukata hoya, lobhathI para hoya ane dhikkArathI vimukha hoya. raNAnI pAchaLa temaNe potAnI jAta kharcI nAMkhI. A ja eSaNAe temane baLa ane preraNA ApI hatI. temaNe chatAM.. hajI hamaNAMnI ja vAta che. ApaNA dezamAM ja madhyaA kArya mATe potAnI mAtRbhUminuM maryAdita kSetra svIkAryuM. bhAratane pradezamAM eka harijana yuvAnane eTalA mATe ThAra karavAmAM Avyo kAryakSetra tarIke svIkAratAM gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke, ke teNe savarNonI sAme UMcuM mAthuM karyuM hatuM, tenI kone zarama che? baMdhAraNamAM ApaNe aspRzyatA dUra karavAne Adeza ApyA che, "I am weded to India, because I believe absolutely moDhethI tema kahyA karIe chIe, chatAM ye lAkhe - kaDo harijane that she has a mission for the world." aspRzyatAmAM saDI rahyAM che. AvA mAhena uddezane lIdhe temanI bIjI eSaNA hatI bhAratanI gAMdhIjInI jayaMtIthI zuM thAya? A badhuM javuM joIe. rAjamukitanI, trIjI bhAratanI ekatA mATenI. evI ekatA jemAM badhA ja matabhedo dUra thayA hoya, janmanA, bhASAnA, dharmanA, jJAtinA bhedo kIya ja nahIM paNa bIjAM baMdhane paNa javAM joIejo ApaNe gAMdhIdUra karavA teo madhyA. teo mAnatA hatA ke jyAM sudhI Avo jInI kalpanAnA svarAjanuM citra pUruM karavuM hoya to. samabhAvI bhAratIya nahIM janme tyAM sudhI navo mAnavI nahIM janme. - gAMdhIjInuM jIvana eka grIka karuNAntikA (TUMjaDI) samuM karutemane te bhAratIyane kevaLa briTiza rAjayamAMthI ja mukata nahote karavo. NatA, vIratA ne niSphaLatAthI bharapUra rahyuM che. teo te IcchatA hatA ke rUDhio, vahema ne jUnI mAnyatAonI racuMgAlamAMthI e mukata thaIne pelI upanaSidvI RcAonI jevo premIthImasa nAmanA vaijJAnikane grIka lokoe temanA bhagavAna UMco mahAmAnava bane. eTale ja temaNe eka pachI eka pitAnI sUrya pAsethI teja ane Aga laI AvavA mATe baLapUrvaka baLaeSaNAo prakaTa karavA mAMDI. temanI cothI eSaNA hatI aspRzyatA- baLatA khaDako sAthe bAMdhyo hato ane tenA mAMsane gIdhaDAMo pAse nivAraNanI. ane pAMcamI ne chellI eSaNA hatI bhAratamAMthI asa cUMthAvyuM hatuM. chatAM ye e vaijJAnika teja ane uSNatAnA pitAnA mAnatA, anyAya, zeSaNa ane dAridraya dUra thAya tenI. siddhAMto badalavA taiyAra nahoto thayo. gAMdhajImAM AdarzonI AvI umadAvRtti (Nobility) hatI. temanAmAM vIratA hatI. temane jIvanamAM ghaNI niSphaLatA maLI, gAMdhIjIe IzkelI samAnatA Aje kayAMya jovA maLe che? paNa e ya mahAna hatI, ItihAsa kahe che ke eka jaNa DAhyo thavA temanAM svapna, temanI vIratA bhUlAI gaI che. vidhinI e eka gayo ne jhera pIvuM paDayuM. bIjo eka jaNa pitAne prabhunA putra tarIke vicitratA che ke gAMdhIjInI mAtRbhUmimAM ja temanI vAtanI upekSA oLakhAvavA gayA ane zULIe caDavuM paDyuM; jayAre eka jaNano hatyArAnI gaLIe jIva lIdhe. teo badhA ja temanA hetuomAM thaI rahI che, mULa vAta bhUlI javAmAM Ave che. kevaLa jenI navI tAtkAlika niSphaLa gayA hatA, paNa temanI niSphaLatAo bhavya peDhI ThekaDI kare che te dArUbaMdhI ane brahmacarya jevA aupacArika kAryahatI. temAM ja mAnavatAne AzAnuM kiraNa dekhAyuM. krame ja yuvAne AgaLa dharavAmAM Ave che. Ama navI peDhI samakSa sokreTIsa, krAIsTa ane gAMdhIjInI A kevI bhavya niSphaLa- AvA mahAna kAMtikArInuM eka vikRta citra rajU karavAmAM AvI tAo hatI? temAM ja saphaLatA chupAyelI hatI. rahyuM che. bhAratane svarAja maLe evI gAMdhIjInI eSaNA jarUra pUrI paMjImamAM -govAmAM keTalAka DAhyA mANasoe TharAvyuM ke gAMdhIthaI. paNa gAMdhIjIne hetu saryo nahIM. temane gera mAlikonI zatAbdInA varSathI ATha varSamAM dezamAM dArUbaMdhI lAvavI ! AjhAdI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prabhu jIvana pachI ke hajI ATha varSa sudhI rAha jovAnI rahI ? Ama kahIne temaNe gAMdhIjIne dArUbaMdhInA devatA banAvyA! paNa e gAMdhIjInuM sAcuM citra nathI. huM anyAyanA hADohADa virodhI chuM. jyAM jyAM anyAya jouM chuM tyAM huM paDakAra karuM chuM. ane gAMdhIjInuM anyAya sAme laDanuM citra ja vadhu AkarSaka ne preraka lAge che. samagra duniyAnA yuvAnone preraNA Ape evI vIratAbharI gAMdhIjInI laData hatI. teo jevA hatA tevA ja duniyAnI sAme rajU karo. pratyeka anyAyanI sAme aNathaka, aNanama, ane aDaga laData ApanAra gAMdhIjInuM citra jagatanA yuvAno mATe 'ce nyuerA' (Che Guera) karatAMye vadhu AkarSaka nIvaDaze. A ce vyuerAnuM Aje yuropanA yuvAna para ghaNuM AkarSaNa che. kAksTrAnA eka senApati ce gyuerA leTIna amerikAnAM jaMgalAmAM laDatA laDatA maraNa pAmyo. tenuM vIratAbharyuM citra evI sarasa rIte rajU karavAmAM AvyuM hatuM ke tenA mRtyunA samAcAre aneka yuvaka-yuvatIone raDAvyAM hatAM. ane hajIye tene yAda karIne rahe che. gAMdhIjI viSe bhAratamAM ghaNuM kahevAya che, ghaNu' ochuM samajAya che ane ochAmAM ochuM paLAya che. kadAca A bhAratanI vizeSatA che. ApaNe netAonI pUjA karIe chIe. ApaNe upara uparathI ja badhI vAtA vicArIe chIe. e du:khanI vAta che ke keTalAka lokoe lokone nirvIrya banAvyAne temanI ahiMsA para Aropa mUkayA che. A kevA bhayaMkara Aropa che? ApaNA dezane rAmamAhana roya, IzvaracaMdra vidyAsAgara, vivekAnaMda, lAkamAnya, aravida badhAye jAgRta karyo. paNa gAMdhIjIe te dezane khUNe khUNe ghera ghera jaIne mukitamaMtra pharUkayo, gAMdhIjIe vAstavamAM eka bhAratanA pAyo nAMkhyo. Aje to koI moTo banAva bane che, karyAMya goLIbAra thAya, phAnA thAya tyAre dezanA meTA netAo maLe che ane TharAvA pasAra kare che ane pachI vAta bhUlI jAya che. evI ekatA ApaNe nathI joItI. gAMdhIjImAM siMhanI vIratA hatI, kadAca kAThiyAvADamAM siMhathI najIka rahIne temanAmAM e AvI haze. vAtAvaraNa paNa asara kare che. bhAratamAM 1920nA ogasTamAM temaNe A zabdomAM temanI ahiMsAnI rajUAta karI hatI: "I would risk violence a thousand times rather than emasculation of the race. I would rather have India resort to arms to defend her honour than that she should die in a cowardice manner or remain a helpless victim to her dishonour." Ama gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke ahiMsAthI sAmane! na thAya to hiMsAthI laDo, paNa raNamAMthI bhAgA nahIM. nephAmAM ApaNe nabaLAI dekhADI, ane keTalAko ApaNI nabaLAInA DhAMkaNa tarIke ahiMsAnA upayoga kare che. gAMdhIjIe te vIranI ahiMsA upadezI hatI. je uparanA TAMcaNathI siddha thAya che. mane te ema thAya che ke baMdhAraNane vaphAdAra rahevAnA sALaMda levAne badale badhA ja pradhAno ne saMsadasabhyoe A jAherAtane ja vaphAdAra rahevAnI pratijJA levI joIe. A paMkitaemAM rAjadharma che ema gAMdhIjIe kahyuM hatuM. Aje cArebAju saMkaTanA bhaya che, dezanuM zuM thaze tenI khabara nathI. A deza bacaze? tenuM sArvabhaumatva akhaMDa raheze? eka rASTra raheze ? mukata prajAnA deza A deza raheze ? A badhI vAtAnI zaMkA che. dareka vAtano bhaya che. khuda lokazAhI jokhamamAM che. bheApALa, lakhanau, paTanA ne caMDIgaDhamAM lokazAhIne nAme zuM thaI rahyuM che? jJAtine nAme, dharmane nAme, bhASAne nAme bhayAnaka tophAno Thera Thera thaI rahyAM che. gAMdhIjI kahetA ke bhArata koI paNa sattAjUthathI nahIM doravAya. paNa bhAratanA sarasenApatinI niyukitamAM suddhAM eka sattAe rasa tA. 16-6-69 lIdhA hatA, jo ke te potAnI pasaMdagInI vyakitanI nimaNUkamAM saphaLa na rahI. 26mI jAnyuArI ane 15mI oNgasTe lazkarI pareDa thAya che. lAla killA parathI dhvajavaMdana veLA ApaNe taTastha nItinI moTI moTI jAherAto karIe chIe. paNa vakhata Avye bhAratanA avAja jANe guMgaLAto hoya tema lAge che. nAnA deza para moTA dezanuM AkramaNa thAya, chatAM meM tene ApaNe niSedha nathI karI zakatA. jhekoslAvekiyA para raziyAe nirlajaja AkramaNa karyuM tyAre ApaNe virodha na karI zakayA. Aje ye 33 TakA jeTalAM gAmAne pANInI nizcita vyavasthA nathI. AjhAdI maLyAne 20 varSa pachIye A hAlata che. gALelA pANInI vAta nathI karatA, sAduM pANIye nathI maLatuM. AvI nAnI nAnI bAbatA dezane parezAna karI rahI che. dezanI mukita, tenI ekatA ne tenuM sArvabhaumatva khatarAmAM che. te ugArI zake evA koI navA mahAtmA atyAre to jaNAtA nathI. sattAzIla netAone dezanI paDI nathI. 1972 pachI dezanuM zuM thaze tenA karatAM temanuM zuM thaze tenI temane phikara che. gAMdhIjInuM jIvana ne aMta grIka karuNAMtikAne barAbara maLatAM Ave che. teo jIvanabhara prema, samabhAva ne karuNAnA upadeza detA rahyA, chatAM teo dhikkArano bhoga banyA, ItihAsane pAne te gAMdhIjInuM nAma amara raheze. lAMbI jIvanayAtrAmAM mAnavI jyAre thAkaze ke bhUla karaze ane jyAre aNakheDayA sAgaro kheDavA te bahAra paDaze tyAre gAMdhIjI tene mATe AzAnI dIvAdAMDI banI raheze. Aje cArekora aMdhAruM ne nirAzA jaNAya che. tyAre temanAmAMthI preraNA laIe. temane te nAnAmAM nAnA mAnavIne himAlayathI ye UMcA banAvavA hatA. temaNe Aje ApaNAM mAthAM UMcAM karyA che. temanAmAMthI preraNA lA. ApaNe dezanA paDakArone pahoMcI vaLIzuM. nAtha hai pUravaNI (vyAkhyAna pUruM thayA bAda nIce mujaba savAla-javAba thayA hatA.) savAla : pradezavAda aMge tame zuM dhAro che? javAba : bhAratamAM je janmyA hoya tene A deza che. A vAtano pracAra karo. adhUrI rASTrIya krAMti ( InakamplITa naeNzanala revAlyuzana ) pUrI karavI che. adhUrI sAmAjika krAMti ( InakamplITa sozyala revolyuzana ) pUrI karavI che. mane e vAtanI khabara che ke cInAe 70 karoDa che, pAkistAnI sADA bAra karoDa che, paNa bhAratIo keTalA che tenI mane khabara nathI. hA, mahArASTrIyana keTalA che te huM jANuM chuM, gujarAtIo keTalA che tenI khabara che, kannaDa ne paMjAbInI khabara che, paNa A badhuM javuM joIe. je bhAratamAM janmyA hoya te bhAratanA ja che - tema ja banavuM joIe. tene mATe kAma karIe to ja navuM bhArata banaze. dilhImAM ke lAlakillAmAM te nathI banavAnuM. ApaNA makAnamAMthI ja te banI zake. mIjhe ne nAga loko paNa mArA dezanA ja nAgariko che. temane beyoneTothI dezabhakato na banAvI zakAya. premathI ja vizvAsa jItavA joIe. bhUtakALa bhUlA ema gAMdhIjI kahetA hatA. A koI pArTI ke vyakitanuM nahIM, saukoInuM kAma che. savAla : tame bhASAvAra rAjyo dUra karAvavA mathazA? 4 javAba : huM bhASAvAra rAjyAmAM mAnuM chuM. evAM rAjya ke jeo badhAM maLIne eka bhAratanuM sarjana karatAM hoya. gAMdhIjIa evAM ja bhASAvAda rAjyo karyAM hatAM. mAtRbhASA pratyeno prema eTale bIjI bhASAne dveSa nahIM. e rIte jouM to huM marATho chuM paNa 1/16 bhAganA, evI ja rIte 1/16 siMdhI chuM, 1/16 gujarAtI chuM. ema 16 bhAga maLIne huM saMpUrNapaNe bhAratIya chuM. mane jJAnezvarI game che, puraMdaradAsa paNa game che. badhAnA mane garva che. bhAratanA bhASAvAdanA anyAyo dUra karavAnI jarUra che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ravIndra saravara ghaTanA: eka AMkhA dekhA hAla (ravIndra sarovara ghaTanA viSe jAtajAtanI vAto cAle che ane tenAM alpAkita ane atizyokitabharyA citro raju thAya che e paristhitimAM nIcenA lekha najare jonArane lakhelA hoIne prastuta ghaTanA aMge vizvasanIya samAcAra purA pADe che. paramAnaMda ) lAgyA. eka taruNa chekarI AvIne mane vaLagI. huM vadhu gabharAyo. te vyAkuLa hatI. madada mATe yAcanA karatI hatI. paNa huM mAro ja jIva bacAvavAmAM paDayo hato. vaLI, koI mANasa koI chokarIne laIne jatA dekhAya to tenA para guMDA tUTI paDatA. bhAgaMbhAgA thaI paDI. bhAgatAM bhAgatAM koI sarovaramAM paDayA. dharatIkaMpa thAya ane jema dareka potapotAne jIva bacAvavA bhAge tema badhA bhAgavA mAMDayA. aMdhAruM ghera thaI gayuM. khurazInA DhaganA Dhaga AMkha sAme baLI rahyA che. krekarsa eka pachI eka phrUTI rahyA che. eka navuM joDuM game tema jIva bacAvI eka bAju jAya che. eka strIne keTalAka khabhe nAkhIne laI jAya che. chekarIne guMDAoe pachADI. sAmenuM drazya jovuM asahya banI gayuM. lA, 6-6-19 ravIndra sarovara sTeDiyama e dakSiNa kalakattAmAM Avela eka bhavya sTeDiyama che. pAse ja ravIndra sarovara pANIthI chalAchala che. 6 eprile huM tema ja mArA mitra zrI zaileza dAsa, baMne dasa rUpiyAvALI khurazI upara jaIne beThA. amArI sAme 20 rUpiyAnI TikiTavALI khurazInI hAra hatI. AgalI traNa-cAra hAra sivAya bAkInI badhI khAlI ja hatI. amArI AsapAsa ghaNI strIo, taruNa chokarI, chokarAo ane sagRhastho beThAM hatAM. rAta AkhI saMgIta kAryakrama cAlavAnA hatA. zarU thavAno hato sADAcha vAge, paNa thayo eka kalAka meDo. aDadhA kalAka pachI 10 rUpiyAnI TikiTavALA peAtAnI jagyA cheDI 20 rUpiyAnI hAramAM jaIne besavAnA prayatna karavA lAgyA. je te potapotAnI khurazI upADIne AgaLa javAno prayatna karatA hatA. ame paNa! thoDIvAramAM joyuM to ame ekadama maMcanI lagolaga jaine beThelA, paNa Ama karatAM karatAM badhAM sagAM tema ja mitre ekabIjAthI chUTAM paDI gayAM. koI chokarInA bApa ahIM, to te chekarI 15 phuTa dUra ane tenI bahena 20-25 phrUTa dUra! AvI sthiti thaI. teya bane teTalI najIkathI sAMbhaLavAnI ne jovAnI lAlace koI casakaryuM nahIM. mAro mitra pAMca pha Ta upara beThelA dekhAyA. A badhI garabaDane lIdhe lAuDa spIkaramAM zuM cAlatuM'tuM te kAMI ja saMbhaLAya nahIM! maMcanI pAchaLa eka traNa mALanuM makAna hatuM. tyAM puSkaLa mANasA caDhayA. svayaMsevako nakAmA thayAM. lAuDa spIkara barAbara cAlatAM nahotAM. tethI lAkoe bUmAbUma zarU karI. vyavasthApako AzvAsana detA rahyA, 'ame aDadhA kalAkamAM badhI sagavaDa karIe chIe. ' sTeDiyamanI bahAra hajAro loko ke hajAro guMDA bheLA thayelA. emaNe bahAra ja utpAta zarU karyo. emaNe bahAra lAuDa spIkara mUkAya evI mAgaNI karI. emane ya vyavasthApako pAsethI AzvAsana maLyuM. ATha vAgyA ne upara vIsa miniTa thaI, ane TikiTa vagaranAM ToLAM ne ToLAM bahArathI aMdara AvavAM lAgyAM. polIse azruvAyu cheDayo. te amArIye AMkhamAM gayA ane rUmAla vaDe AMkhA lUchavAnuM zarU thayuM. to meM aMdara loko cUpa ja. bahAra guMDAgIrI khUba ja vadhI. polIse lAThImAra karyo. goLIbAra zarU karyA. cAra rAunDa cheADayA. gALIbAramAM traNa marAyA. dhAMdhala vI. TikiTa vagaranA maMcanI sAme jaIne UbhA rahyA. ame paisA kharce lA chatAM amane barAbara dekhAtuM nahatuM. pachI teA khurazInA hAthA toDI maMca upara pheMkavAnuM zarU thayuM. eka kalAka thayA tAye mAIkanuM ThekANuM na paDayuM. pariNAme cAre kora dhAMdhala ja dhAMdhala ! dasa-sADA dasa sudhI AvuM cAlyuM. paNa sADA dasa pachI patharA ane khurazIoe raudra rUpa dhAraNa karyuM. keTalAkanI khurazI maMca sudhI javAne badale nIce bIjA koI upara paDI ane te tyAM ja bebhAna thaIne paDayo. lokomAM jANe khurazI-pheMkanI harIphAI cAlI hatI. ane have lagabhaga pANAagiyAre guMDAone guMDAgIrI karavAno kharo moko maLyo. mAIkanI lAIna kapAI. lAuDa spIkara baMdha. maMca upara patharA ne khurazInA Dhaga jAmyA. eka pachI eka battI bujhAvA lAgI. badhA loko ahIM - tahIM bhAgavA lAgyA. eTalAmAM amArI najIka ja eka bA phLa ' phaTTAmA ss ' ph yA. dasa ph Ta upara ja bIjo ! ame baMne mitrA judI judI bAju chUTA paDI gayA. huM khUba ja gabharAyo. aMdara phakata ravAnA dayanIya sUra kAne paDavA huM agiyAra ne vIsa sudhI aMdara hato. game tema mAraga zodhI bahAra mukhya daravAje Avyo. bahAranA medAnamAM miliTarI ne peAlIsa niSkrIya banIne paDI hatI. mukhya daravAje mAro khovAyelA mitra maLyo. ame thoDuM cAlyA. bahAra cAra basa baLI rahI hatI. eka dudhanA Depo baLato hato. A badhuM yAda karuM chuM te Ajeya rUvA UbhAM thaI jAya che. ame sTeDiyama cheADayA bAda rAtre tyAM chekarIonI ne strIonI zI dazA thaI haze, tenI kalpanA thaI zakatI nathI! keTalAka ahevAla evA che ke ghaNI strIoe sarovaranA AzarA lIdhA. paNa A barAbara nathI. maLelAM muDadAMmAM eka paNa muDaduM strInuM nathI maLyuM. lAsabhAmAM zrI rAjanArAyaNe kahyuM ke bIje divase phATelI sADI, blAujha, bresiarsanA TUkaDA traNa gADI bharI ahIMthI gayA. bIjA eke kahyuM ke eka dukAnadArane keTalAka tAkA kApaDa nagnAvasthAmAMnI strIo ane chekarIone bIje divase ApavuM paDayuM. A badhAM kathanAmAM keTaluM sAcuM e to bhagavAna ja jANe! 'bhUmiputra'mAMthI sAbhAra uSkRta ' vizvanAtha vika satapremI tukArAma (me mAsa daramiyAna mitramaMDaLI sAthe manAlI jaIne rahelA zrI vimaLAbahena ThakAra taraphathI nIceno lekha maLyo che.' A divaseAmAM mahArASTranA vArakarI samrATa tukArAmanA satsaMga cAlI rahyo che. saMtAne mATe tukArAma kahe che: saMtAMciye gAMvI premAcA sukALa, nAhIM taLamaLa du:khaleza. saMta jyAM nivAsa kare che tyAM prema lUMTAya che. eTalA mATe becenI, du:kha athavA koI prakAranA kaleza tyAM praveza pAmI zakatA nathI. saMtAMce bhAjana amRtAce pAna, karitI kIrtana sarvakALa. saMtoMcA udIma kIrtanAcA hATa, premasukha sarvAM detI detI, nAmanA amRtanuM sarvadA bhojana pAmanArA aMta nAmasaMkIrtananA hATa mAMDIne saune premasukha vahe Mce che. A ja emanA eka mAtra vyavasAya hoya che. AliMgane ghaDe mekSa joDe sAyujyatA, aisA saMtoMcA mahimA jhAlI bAlAyAcI sImA. saMta jemane AliMgana Ape che, teo mukata to thaI ja jAya che., sAthe sAthe sAyujya paNa pAme che, evA jeno mahimA che temanI sAme zabda peAtAnI azakita joIne mauna thaI jAya che. AvA parA bhakita saMpanna, haMmezAM unmukata bhAgavato sAthe maLavA mATe tukArAma Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mabu jIvana tA. 16-na-19 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sabhA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA jUna mAsanI 21mI tArIkha zanivAre sAMjanA pAMca vAgye saMghanA kAryAlayamAM maLaze, je vakhate nIce mujabanuM kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze: (1) gata varSanA vRttAntane tathA saMghanA tema ja zrI maNilAla mokamacaMda zAha, sArvajanika vAcanAlaya-pustakAlayanA eNDiTa thayelA hisAbane maMjUrI ApavI. (2) navA varSanuM aMdAjapatra maMjUra karavuM. (3) saMghanA adhikArIo tema ja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyanI cUMTaNI karavI. (4) saMgha tathA vAcanAlaya pustakAlayanA eNDiTaronI nimaNUka karavI. * AkuLavyAkuLa rahetA hatA. emanAM kula, gotra, birAdarI badhuM premI vaiSNava hatA. kahe che: mAjhiyA jAtice majha bheTo koNI, AvaDIcI dhaNI keDAvayA, AvaDe jyA harI aMtarA pAsunI; esI vAMce mana Arta mAjhe. he prabhu! mane mArI nAtajAtavALA meLavI Ape. jemane hRdayathI tamArI sAthe prema hoya! evA premI bhakatone maLavAnI ArtatA hRdayamAM UbharAya che. tayA lAgI jIva hato kAsAvIsa, pAhatAtI vAsa nayana mAjhe.. emane maLavA mATe mAro jIva talapApaDa thaI rahyo che. mArI AMkhe emane mATe patharAI rahI che. sakala ho janma hAIla vilA, detAM AliMgana vaiSNavAMsI. vaiSNavone hRdaya sarasAM cAMpIza tyAre ja A janma saphaLa kRtArtha thaze, he viThThala! kema kRtArtha thaze, tyAre tukArAma kahe che : brahmarasa geDI tayAM sI phAvalI, vAsanA nimAlI sakaLa tyAMcI. emanI vAsanA nirmULa thaI gaI che. e ja brahmarasane svAda jANe che. eTalA mATe: lukA haNe tyAM pArTI pAsa, houliyA vAsa karI te the. tukArAma saMtenI pAse emanI caraNasevA karatAM karatAM akhaMDarUpe rahevA cAhe che. tame tyAM raheze to tamArAM kaTuMba sagAMvahAlAM vagere javAbadArIonuM zuM thaze? tukArAma javAba Ape che: kAmakrodha AhI vAhile viThThalA, dhArilI AvaDI saMtAM save. Ata koNa pAhe mAge paratanI, gelA hAra ponI dehabhAva. amAro dehabhAva khevAI gayo che. kAmakrodha kayAranA viThThalane caraNe caDhAvAI gayA che. amAro anurAga have kevaLa satsaMgamAM che. have pAchuM vALIne jovA jevuM paNa koI bacyuM nathI ne! - te pachI tamArI dehayAtrA kema cAlaze? enA javAbamAM bhakatarAja kahe che: prArabdha kalevara bhegI, AmhI sAkSI Ayo brahmamUrti. prArabdha te A pAMcabhautika kalevara bhagave che. emAM beThelA ame kevaLa sAkSI nathI balka ame te sadeha brahmamUrti banI gayA chIe! eTaluM ja nahIM, eka ThekANe A aizvaryazIla premI kahe che: brahmarasa AmucyA talAse AMgI, Aha AhI svaye brahmarUpa. amArI kAyAmAMthI brahmarasa chalakAI rahyo che. ame pote brahmarUpa chIe. che ne sarasa majhAna mANasa! nAmadevanI vANI paNa AvI ja zakitazALI che. seMsarI UtarI jAya che. saMta ekanAthamAM te jJAna ne bhakitano madhura saMgama ja hato. saMta sAvalA, cokhA, gerA, senA e sau e ja kakSAnA AtmapratyayI bhAgavatajana hatA. saMta mukatA, janA, kAnhApAtrA veNa vagere strI dehadhArI bhakatajanonAM vacane paNa adabhuta che. jemanI cetanAne saMtacetanAne sparza thAya che temanuM jIvana kharekhara kRtArtha thatuM hoya che. je potAne hAtha prabhune jhAlavA de che ane prabhu jyAM jevI rIte dore tyAM doravA de che, jema jivADe che tema jIvavAmAM dhanyatA anubhave che temanuM jIvana keTaluM rasamaya banatuM haze! vimalA ThakAra upara jaNAvela vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM savizeSa sUcanA karavAmAM Ave che ke upara jaNAvela saMghane vattAMta tathA saMghanA tema ja vAcanAlaya pustakAlayanA eNDiTa thayelA hisAbe tema ja cepaDAe saMghanA sabhyonA vyakitagata nirIkSaNa mATe saMghanA kAryAlayamAM khullA rAkhavAmAM AvyA che. semavArathI zanivAra sudhInA divasomAM baporanA samaya 2 thI 5 sudhImAM koI paNa sabhya tenuM nirIkSaNa karI zakaze. bIjI vinaMtI ke saMghanuM navuM varSa zarU thavAne lagabhaga che mahinA pUrA thavA AvyA che ema chatAM ghaNAkharA sabhyanA vArSika lavAjama haju sudhI bharAyA nathI te teo potapotAnAM lavAjama vinA vilaMbe bharI jAya athavA to vArSika sabhAnA divase sAthe letA Ave. vArSika sAmAnya sabhAnA upara jaNAvela sthaLe tema ja samaye vakhatasara upasthita thavA sarva sabhyone vinaMti che. sabhAsthaLa: cImanalAla je. zAha 45/47, dhanajI sTrITa, sudhabhAI ema. zAha samaya: - maMtrI, tA. 21-6-69. zanivAra muMbaI jaina yuvaka saMgha sAMjanA 5-00 makAna phaDa agee suvidita che ke saMgha aMge navuM kAryAlaya vasAvavA mATe eka lAkhane lakSyAMka niradhArita karIne thoDA samayathI saMghanuM makAna phaMDa zarU karavAmAM AvyuM che. A makAnakuMDamAM Aja sudhImAM(tA. 8-6-69 sudhImAM) rU. 29000 nI kula rakama dhANI che. A phALAmAM aneka sabhyanI rakama noMdhavI bAkI che. A vArSika sAmAnya sabhAnA maMgaLa prasaMge A sabhyone A phaMDamAM udAratApUrvaka pitAne phALo noMdhAvavA athavA mekalI ApavA prArthanA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. gujarAta, deza ane videzanI rAjakIya, Arthika ane sAMskRtika kSetre banatI ghaTanAonuM nirbhaya, niSpakSa, nirUpaNa ane nirIkSaNa karatuM gujarAtanuM sAptAhika vicArapatra ni rIkSaka taMtrIH surendra kApaDiyA parAmarza samiti: umAzaMkara jozI, yazavaMta zukla, Izvara peTalIkara, puruSottama gaNeza mAvalaMkara vArSika lavAjama paMdara rUpiyA: videzamAM rUpiyA aThThAvIsa | vizeSa suvidhA: rUA. 10mAM 32 aMka, rU, pamAM 15 aMka nirIkSaka kAryAlaya maitrIsadana, mIrajhApura roDa, amadAvAda-1 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-69 prabuddha jIvana dha * samAjasApekSa dharmavicAra Aje cAlatI dharmacarcA daramiyAna sva ane para bheda AcaraNamAM amuka sImA sudhI ja pragaTa thavAnAM che. vyakitao samajAvatAM koI koI ThekANe evI rajuAta karavAmAM Ave che ke samAja ne saMskRti ane sabhyatAnI kakSAe Ubhe hoya te kakSA vyakita ane samAja ekamekathI taddana alaga ane ekamekane tadana upara aTakavAnuM nathI, paNa te kakSAthI bane teTalA AgaLa vadhIne bInajavAbadAra che. vicAranI sUkSmatA zrotAonI buddhimAM utAravA pitAne vikAsa sAdhavAne che. te dvArA samAjanuM kalyANa tema ja khAtara AvI jhINavaTabharI carcA karavAmAM Ave temAM vAMdho nathI, saMvardhana paNa te karI ja zake che. A rIte kitanA vikAsane koI paNa e uparathI A be tatvo vacce koI saMbaMdha ja nathI evI sImA nathI. paNa e vikAsa teNe samAjanI upekSA karIne nahi bhrAnti je UbhI karavAmAM Ave to pariNAme sarva koI sAmAjika paNa tenA zreyanI surakSA karIne sAdhavAne che. A mudo vyakitanA javAbadArIone niSedha thaI besavAno saMbhava rahe che. dhyAnabahAra kadi paNa jo na ja joIe. vastuta: dharmatatvane vicAra mAnavInA mAnasamAM kema ubhA ahiM bIjI keTalIka bAbato je A carcA sAthe sIdhI prastuta tenA UMDANamAM utaratAM saheje mAluma paDaze ke dharmatattvanI vicAraNA nathI te paNa, vicAraNAnI vizadatA khAtara, carcavI jarUrI lAge be muddA upara AdhArita che. (1) vyakitane samAja sAthe saMbaMdha. che. keTalAMka dharmacintako ahiMsA zabdamAM rahelA nakArAtmaka bhAvane kema saMvAdI banI rahe ane vyakitadhvArA samAjakalyANanuM zI rIte AgaLa dharIne temAM rahelA dAna, dayA, karuNA ane maitrInA vidhAyaka saMvardhana thatuM rahe? (2) samAja sAthenI AvI saMvAditA ane tenA bhAvone niSedha kare che. AnuM pariNAma e AvyuM che ke Ama kalyANanA saMvardhana sAthe vyakita potAnA aMgata vikAsa-AdhyA- vicAranArAonA abhiprAya mujaba ahiMsA-svIkArathI ApaNe tmika utkarSa-zI rIte sAdhI zake? A muddAone samyaka vicAra pote koI paNa jIvanI bane tyAM sudhI hiMsA na karavI eTale ja ane vizleSaNa e sarva dharmonA pAyAmAM rahelI bAbato che. A dharma ApaNane prApta thAya che. koI jIva marato hoya, du:khI thato bannemAM koI eka bAbata anyathI gauNa nathI. koI ekanI upekSA hoya to tene bacAvavA, rAhata ApavI e ahiMsAnA kartavyapradezamAM karIne anyane prAdhAnya ApavAmAM Ave to te dharmavicAra adhUro AvatuM nathI. ahiMsAne Avo vicAra kevaLa ekAMgI che. ahiMsA kahevAya, pAMgaLo banI jAya. sAthe dayA, karuNA, prema ane maitrInI bhAvanA joDAyelI ja che ane e prakAre samagra rIte ahiMsAne vicAra karavAthI ja sAcI ahi' dharmavicAramAM rahelI sAmAjika bAju savizeSa prastuta ahiMsA ApaNane prApta thAya che. che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya tathA aparigraha A pAMca AcAraniyamo samAjaghaTakanA svIkAra upara ja AdhArita che. Ane ahiMsAnA vicAranA mULamAM zuM raheluM che? jema mane mAro artha e che ke sAmAjika svAthya, sAmAjika saMvAditA tema ja jIva vahAle che tema ane tene jIva vahAlo che. jo mane koI saMvardhana vyakita pakSe A pAMca niyamonA yathAzakita AcaraNonI IjA kare te mane na game tema huM koIne IjA karyuM to tene na apekSA rAkhe che. je samAja nathI te A pAMca niyamanA anu game. A pramANe huM eTalA mATe vicAruM chuM ke te jIva mATe mArA pAlanane koI artha ja nathI. AvI ja rIte "miti me sava dilamAM sahAnubhUti che. A sahAnubhUti anya jIvane IjA na bhUesu, veraM majhajha na keNaI athavA to "Atmavata sarvabhUteSa' karavAnA vicAra pUratI ja sImita banI na ja zake. e ja jIvane -A sUtro paNa sAmAjika saMvAditAne lakSamAM rAkhIne racAyA che. koI IjA karatuM hoya to tene bacAvavAno vicAra prastuta sahAnujJAna ane prema bannenI antima sAdhanA mAnavI jIvanamAM parama lakSya bhUti sAthe joDAyelo hovo ja joIe. bhagavAna mahAvIranuM manAya che. pUrNajJAna eTale jIva, jagata ane IzvaranA rahasyanI varNana karatAM temane bhAgye ja koIe ahiMsAmUrti tarIke varNavyA che. prApti. AmAMnA jagatatatvanA rahasyane pAmavAmAM samAja sUcita temane karuNAnidhAna tarIke ja haMmezAM varNavavAmAM AvyA che ane che ja ane premane vistAra eTale samAjane Atmaupamya bhAve A karuNA ahiMsA pUratI sImita banI na ja zake. A karuNAe jetA thavuM. vicAratAM thaI, tadanarUpa AcaraNa karavuM. dAna, zIla tapa pUrNarUpe pragaTa thavA mATe kriyAzIlatAmAM pariNamavuM ja joIe ane bhAva-A cAra AcAratamAM dAna te kevaLa samAjalakSI ane A kriyAzIlatA eTale ja anukaMpA, dayA, prema, sevA. ja che emAM koNe nA kahI zake tema che? maitrI, karuNA, muditA ahiMsAne jo kevaLa nakArAtmaka artha svIkAravAmAM Ave te ane upekSA - A cAra bhAvanA pAchaLa paNa sAmAjika saMvAditAno ja tenuM pariNAma kahevAto ahiMsAdharma niSphara banavAmAM ja Ave, bhAva raheluM che. A rIte vicAratAM pratIti thaze ke, dharmavicAra haMmezAM A jaDa ahiMsAdharmI koI jIvane rIbAto joIne ema ja kahevAne samAjasApekSa rahyo che. tenI upekSA karavAnuM kahenAra dharmavicArane ke tene bacAva, rAhata ApavI e mAro dharma nathI. kAraNa ke tema adhUro samajyo che. karavuM eTale koIne koI halanacalana karavAnuM ja ane koI ne koI alabatta, sAdhake mAtra samAjalakSI dharmavicArathI aTakavAnuM halanacalana sAthe hiMsA anivAryapaNe joDAyelI rahevAnI ja. A nathI. sAdhake sAthe sAthe pite koNa che? kayAMthI Avyo che, kayAM ahiMsAnI adhUrI samajaNa che. javAne che? pitAnA jIvananuM antima dhyeya zuM che? zarIrathI bIjI bAbata karmanA siddhAMtane lagatI che. keTalAka ahiMsAvAdI alaga evA AtmAno dharma zuM che? tenI anubhUti kema thAya? karmanA siddhAntane AgaLa dharIne ema dalIla kare che ke pratyeka te anubhUti sthAyI ane sthira kema thAya?--A badhA prazno jIva potapotAnA karmanAM pariNAma bhogave che. ApaNe tenAM pariNAmethI vyakitagata kakSAe vicAravAnA che ja ane tenI vicAraNA ane koIne mukata karI zakatA nathI. pariNAme dAna, dayA, sevA karavAno saMzodhanamAMthI je AcaraNa, je upAsanA, je sAdhanA tene prApta koI artha nathI. Ama dalIla karIne-vicArIne-AvI vyakita thAya te mAge teNe javAnuM che ja. samAja samagrapaNe amuka hadathI samAjadharmathI vimukha bane che. A vicAraNA eTalI ja khoTe raste AgaLa vadhI zakato nathI. tene sArAM tema ja narasAM tattvo paraspara doranArI che. karmane vicAra anya pratye kaThora thavA mATe nathI, paNa viruddha dizAmAM kheMcatAM hoya che. ahiMsA, satya vagere to tenA AtmalakSI jIvanasaMzodhana mATe che, svArthI maTI parArthI banavA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 prabuddha jIvana : tA. 16-6-69 = mATe che. aihika maTI paraloka tarapha lakSane kendrita karavA mATe che. anya viSe AtmIyatAne anubhava kara-anyanA sukhadu:khane pitAnAM gaNavA, jagatamAM du:khanI mAtrA ochI karavI ane sukhanI mAtrA vadhAravI te mAnavajIvananuM parama lakSya che. arasaparasa sadbhAva ane sahAnubhUti dAkhavavI emAM ja svaparanuM kalyANa raheluM che. Ama chatAM karmane ekAMgI vicAra mAnavIne sahRdaya ane sahAnubhUtipUrNa banAvavAne badale hRdayahIna ane lAgaNI- zUnya - banAve che. AvI ja rIte zuddha karma ane zubhAzubha karma vacce bheda Ubhe karIne mAtra zuddha karma kartavya che ane zubhAzubha karma-ubhaya-varya che-AvI bhedarekhA keTalAka dharmacintako AgaLa dhare che. zuddha karma eTale kevaLa AtmalakSI-AtmasAkSAtkAra pratye laI jatuM-karma. dA. ta. dhyAna, cintana, japa, prArthanA, tapa, svAdhyAya vagere. zubha karma eTale samAjakalyANa--saMvardhaka karma ane azubha karma eTale samAjakalyANa-virodhI karma. zubhAzubha karmanuM A varNana jo barobara hoya te dharmavicArane lagatI prAraMbhanI carcAmAM raju karela sAmAjika saMvAditA ane kalyANa saMvardhanane khyAlamAM rAkhIne sau koI mATe zubhakarma AdaraNIya bane che ane azubhaka varya bane che. Ama vicAravAmAM zubha ke azubha karmanA saMcaya - asaMcayanI gaNatarIne koI sthAna ja nathI. Ama chatAM karma mAtra Akhare dareka jIve bhogavavAnAM che, zubhakarma senAnI beDI che, azubhakarma leDhAnI beDI che, AtmArthIe A banne karmo choDIne mAtra zuddha karma prati abhimukha banavuM ghaTe ane svadehathI mAMDIne samagra samAjasaMsAranA vicArane choDIne kevaLa AtmavicAramAM ja nimagna banavuM joIe AvI prarupaNApUrvaka samAjaviSayaka kartavyanI upekSA karavAnI A dharmavicArako preraNA Ape che ane A rIte temane anusaranArAo samAjavimukha bane che. A viSayamAM senA ane loDhAnI beDInA rUpakanI bhramaNAmAM nAMkhIne anuyAyIone peTe raste doravAmAM Ave che ane samAja sAthe pitAne kazI levAdevA nathI evA asamyaka valaNanA temane bhAga banAvavAmAM Ave che. jevI rIte ApAsanAnI daSTie zuddha karma AdaraNIya ane azuddha karma varSa che, tevI rIte samAjadharmanI daSTie zubha karma AdaraNIya ane azubha karma varjya che. A ApaNe barAbara samajI laIe ane tadanusAra pitAnA jIvanane vivekapUrNa ane caritArtha banAvIe! paramAnaMda pUraka beMdhaH bhAratamAM pracalita dharmavicAra moTA bhAge AtmasApekSa jovAmAM Ave che Ama chatAM vaidika dharma evo che ke jemAM banne bAju AtmasApekSatA ane samAja sApekSatAnuM sanmulana jovAmAM Ave che. Ama chatAM paNa tenA puraskartAo paNa avAranavAra AtmasApekSatA tarapha ja DhaLatA jovAmAM Ave che, jyAre pazcimanuM valaNa samAja upara vadhAre ne vadhAre bhAra mUkanuM mAluma paDe che ane pariNAme ApaNe sAmyavAdamAM joIe chIe te mujaba tyAMnA jIvanadarzanamAM eTale ke dharmavicAramAM vyakita zUnya banI jAya che ane samAja athavA to rAjya ja Akhare sarvesarvA banI bese che. A bIjA cheDAnI ekAMgItA che ane temAM paNa dharmanI adhUrI samajaNa ja ApaNane jovA maLe che. paramAnaMda * sAmyavAda jene dharmavirodhI lekhavAmAM Ave che teNe paNa eka prakAranA dharmanuM ja svarUpa dhAraNa karyuM che ane bannenA anuyAyIomAM eka sarakhuM dhArmika jhanuna ja jovAanubhavavA maLe che. prabuddha jIvana viSe sadbhAva dAkhavatA patro miralAthI zrI kisanasiMha cAvaDA lakhe che ke "vaDodarAmAM vAMcyuM hatuM ke "prabuddha jIvane potAnA AyuSyanAM trIza varasa pUrAM karyA, tyAre ja tamane eka snehapatra lakhIne abhinaMdana ApavA hatAM. paNa ame leka (vaDodarAthI) nIkaLavAnI dhamAlamAM hatAM ane kAmanI bhIMsa hatI eTale lakhavAnuM banyuM nahIM. paNa abhinandana ane sneha kayAre ya meDAM paDatAM nathI. tamArI ekaniSThA mATe ane tamArA jIvananI tapasyA mATe amArAM aMtaranAM snehapUrvaka abhinandana svIkAraze. eka ja kAryane trIsa varSa sudhI ekAgratA ane ekaniSThAthI upAsavuM e pote ja eka tapa che." pUnAthI zrI zAMtilAla sI. zAha jaNAve che ke "prabuddha jIvana 31 mA varSamAM praveza kare che enuM huM hArdika svAgata karU chuM. ApaNA samAjamAM ane dezamAM vijJAnanI daSTi AvavI joIe. Aje ApaNane dhArmika vijJAna ane vaijJAnika dharma joIe chIe, paraMtu e dharma ane evo vicAra kahevAvALA dezamAM ghaNA ochA che. sattA athavA saMpattinI pUjA karavAvALA ja ghaNA! " prabuddha jIvane samAja ane deza AgaLa sArA sArA. Adhunika vicAra mUkayA che ane enuM mukhya zreya Apane jAya che. samAjane vicora na game te enI paravA karyA vinA tamee samAjane mArgadarzana kareluM che e mATe jaina samAja tamAro kharekhara RNI che. prabuddha jIvananI daSTi vyApaka che. emAM samAja, rAjakAraNa, pararASTra nIti e badhA viSayanI carcA Ave che. tethI vAcakane badhA viSenI mIjabAnI maLe che. sArAM thaelAM bhASaNe athavA lekhe khyAlamAM laIne e prasiddha karavAmAM Ave che, tethI vAcaka vargane ghaNo ja lAbha maLe che. prabuddha jIvananI AvI ja pragati thAo e saIcchA!" eka suvarNa vicAra What can bring us together and keep us together is not an equally high standard of living but an equally high standard of truthfulness to ourselves, of tolerance of ways of life different from our own and the effortless sense of equality as men and women. Then we can stand before God and our conscience, uvited in lumility and determination to make our lives and actions the expression of an inner striving for perfection. Dr. Zakir Husain. anuvAda je ApaNane najIka lAvI zake che ane ekaThA rAkhI zake che te nathI koI sarvasAmAnya UMcuM jIvanadhoraNa, paNa te che ApaNe paraspara pramANIka banavAnuM satyAbhimukha banavAnuM, ApaNA karatAM judI evI jIvanapaddhati aMge dilanI udAratA dAkhavavAnuM ane strIo ane puruSa vacce sahaja evI samAnatAnI bhAvanAnuM eTaluM ja UMcuM raNa. jo ApaNe ema karIe- evA dharaNane ApaNA jIvanamAM amalI banAvI zakIe te ja--ApaNuM jIvana ane AcaraNa pUrNatA mATenA Antarika puruSArthane abhivyakta kare ane e prakAranA nizcaya ane namratAthI saMkaLAyelA evA ApaNe Izvara samakSa tema ja ApaNA anta:karaNa samakSa TaTTAra ubhAM rahI zakIe. ' DaoN. jhAkirahusena Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-19 prabuddha jIvana 5 AcArya rajanIzajInI kAmamAMthI rAmanI yAtrA! [kI saMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paEpaNa vyAkhyAna- che te svecchAcArane. bAkI lagnasaMsthA dvArA dareka dharme kAmanuM, mALAmAM oNgasTa mAsanI 28mI tArIkhe AcArya rajanazIjIe rajanIzajI kahe che tema premamAM urvIkaraNa karavAno mArga grahaNa karyo vyAkhyAna ApeluM temAM temaNe strI-puruSa vaccenA kAma (Sex) che. lagna dvArA dAmpatya, kuTuMba, samAja, rASTra ane vizva ema vividha saMbaMdhanI makhyatve karIne carcA karI hatI ane te kAraNe te tabakkAnI premabhAvanA sarjI che. mahAnadIonA jaLarAzIne nirarthaka vyAkhyAna cotarapha bahu carcAspada banyuM hatuM. tyAra bAda sapTembara samudramAM vahI javA devAne badale ene nAthIne vIjaLI' ane nahera mAsanI AkharamAM AcAryazrIe muMbaI khAte govAliyA TeMka upara dvArA vijJAne mAnavajAtanI saMpattimAM vadhAro karyo che, tema jAtIyayojAyelAM cAra vyAkhyAmAM e ja viSaya upara savistara carcA vRttinA baLane lagnadvArA nAthIne samabhAvanI saMpatti sarjI che. ane chaNAvaTa karI hatI ane A vyAkhyAnee muMbaI tema ja jayAM saMskRti hoya tyAM vikRti-gaMdakI ochIvattI rahevAnI. je vikRanyatra ghaNo pralobha pedA karyo hato. A pAMce vyAkhyAnamAM tine moTuM rUpa Ape che te saMskRtinI bhavyatA joI zakatA nathI, raju karAyelAM kAmaviSayaka vicAronI eka taTastha AlocanA thA ane je saMskRtithI aMjAI jAya che te vikRtinAM bhayasthAne aMge samaya pahelAM "saMdeza" patramAM zrI Izvara peTalIkare pragaTa karI hatI. beparavA rahe che. te AlecanA prabuddha jIvana'nA vAcakonI jANakArI khAtara nIce vAtsalyamAMthI saMskRti ApavAmAM Ave che. manuSyamAM vAtsalyanI ane premanI je udAtta bhAvanA che te A pAMce vyAkhyAne adhikRta AkAramAM eka saMgraha rUpe kAmasukhanI vRttine lagna drArA nAthIne saMskRtie sarjI che. prANI muMbaInA jIvanajAgRti kendra (29, IsTarna ceMbarsa, 128, pUnA vaMzavRddhinA kudaratI hetune lIdhe kAmeSaNAne vaza thAya che. vaMzavRddhi thatAM chUTa, muMbaI - 1) taraphathI thoDA samaya pahelAM pragaTa karavAmAM Avela e ja baLane vaza thaI e vatsane uchere che. paraMtu e prakRtinI kakSAe che. te pustakanuM nAma che 'saMbhega se samAdhi kI aura' kiMmata rUA. 3-50. che eTale vatsa potAnI jAte pitAne saMbhALI zake te vaye pahoMcatAM mAtA-vatsane saMbaMdha pUro thAya che, jyAre mAbApanuM vAtsalya bALaka AcArya rajanIzajInI vyAkhyAna zailI avaLavANI jevI che pukhta thatAM samApta thatuM nathI, eTaluM ja nahi paraMtu, e vAtsalyanI tema agAunA viSayo mATe jema kahevAyuM che, te ja kAma (sekasa) gaMgetrImAMthI-karuNA, dayA, prema vagere udAtta saravANImAMthI-gaMgA aMgenA emanA vicArone paNa lAgu paDe che. bane che. vasudhaiva kuTuMbakam nI kSitija sudhI premane vikasavAnI zakayatA sauthI pahelI vAta to e che ke premanI yAtrAnuM prAthamika vedakALanA RSioe joyelI che. bidu kAma che. premanI gaMgotrI kAma che, jyAre jagatanA tamAma dharma A karuNA-premane vAraso manuSyajAtine prabhue pakSapAta ane mahAtmAo enA virodhamAM che. teo kahe che ke kAma adhama karIne bakyo che ane prANIone aNamAnItA mAnI enAthI vaMcita che, pApa che, jhera che. ApaNe kadI mAnuM nathI ke premano vikAsa rAkhyA che tevuM mAnIne jo ApaNe cAlIzuM to prabhune ja anyAya e kAmanI zakitanuM rUpAMtara che. kAmanI zakita ja premamAM pariName che paNa ene virodha karanArA duzmane aneka che, jemaNe premanA karI besIzuM ke A pakSapAtI che. manuSyajAtie saMskAra dvArA vaMzavRddhinA aMkara phare te pahelAM ja eno nAza karI dIdhuM che. manuSya kayAreya kudaratI baLamAMthI premanuM matI meLavyuM che. kAmanA puruSArthamAMthI manuSya- . paNa kAmavAsanAthI mukata thaI zakavAnA nathI. jAtie A meTI siddhi prApta karI che. kAmeyaNAne vaza prANI ane " paraMtu ApaNe mANasanA cittane kAmanA virodhathI bharI manuSya banne thAya che. paNa vAtsalya, bhakita ane premane vikAsa dIdhuM che. pariNAma e AvyuM che ke emane vikAsa aTakI ja gayA che manuSyamAM jovA maLe che te prANImAM jovA maLato nathI. manuSya jAtie ane manuSyanuM mana vadhAre ne vadhAre kAmI banatuM gayuM che. kAma pratyenI A zatrutAne kAraNe ja manuSyajAti ATalI badhI kAmuka dekhAya A saMpatti puruSArthathI prApta karI che te najare, enI mUlataNI thatI che ane enI pAchaLa tathAkathita sAdhusaMtono hAtha che. jyAM sudhI nathI, eTale mAnavajAta pAmara che tevI nirAzA vyApelI jovA maLe sArI ya mAnavajAta A kahevAtA saMta puruSonA anAcArathI mukata che. prANI mAtramAM prakRtie jijIviSA ane kAmecchA mUkelI che. nahi thAya, tyAM sudhI premane vikAsa thavAnI koI saMbhAvanA nathI. kAmanI dhRNA karavAthI, dhikkAravAthI, niMdita karavAthI prema upalabdha Ane lIdhe prANI potAne ja vicAra kare che ane ene bIjAne thavAne nathI. ApaNe kahIe chIe ke jagatamAM prema kayAMya dekhAto vicAra karavAnI kakSA prApta thaI nathI. manuSyamAM e vicArazakita nathI, paNa kayAMthI dekhAya? jAgI hovA chatAM 'saba sabakI saMbhAle, meM merI phoDatA huM'ne vaza huM te kahuM chuM ke kAma divya che. kAmanI zakita IzvaranI thaI svArthI bane che, pazunyAyane vartI vartana kare che. A enI darizakita che. jeTalI pavitratApUrvaka kAmane svIkAra karaze eTalo ja dratAne svIkAra karavA sAthe, e bhUlavuM na joIe ke, eNe e darikAma vadhu ne vadhu pavitra thate jaze. mANasane samAdhine sauthI prathama dratAmAMthI ja AjanI saMpattinuM upArjana karyuM che. enAmAM vasudhaiva anubhava jyAre paNa thayuM haze, tyAre te saMbheganI kSaNamAM ja thaye kuTumbakam sudhInuM vAtsalya bhale vyAkhyuM na hoya, paNa enA pUrvajoe, haze. saMbhoganI kSaNamAM mana tadRna vicArazUnya banI jAya che ane e kakSAe eNe pahoMcavAnuM che te ArSadaSTithI joyeluM che. ane ApaNI e rIte vicAronA aTakI javAthI je AnaMda prApta thAya che tenA kSitije paNa ThIka ThIka vistArI che, kuTuMba sudhI jemanI daSTi hatI parathI ja kadAca yoganI kAryavyavasthA vikAsa pAmI haze. vyakita temanI gAma sudhI vadhI che, gAma sudhI hatI temanI pradeza sudhI vadhI jayAre pitAnuM huMpada miTAve che tyAre enAmAM premanI gaMgA vahevA che, ane pradeza sudhI hatI temanI rASTra sudhI laMbAI che, ane vijJAne mAMDe che. ahaMkAra eka prayojana che; prema niprayojana che. ahaMkAra vasudhaiva kuTumbakama vinA ugAro nathI tenI pratIti karAvI che. roke che; premamAM kazI rokaToka nathI. ahaMkAra mAtra levAnI ja pari ' kAmukatAne virodha bhASA jANe che, prema mAtra ApavAnI ja paribhASA samaje che." matalaba ke rajanIzajI vidhAna kare che tema jagata nA dhame ke - AmAM emaNe badhA dharmo kAmanA virodhI hovAno Aropa mahAtmAo kAmanA virodhamAM nathI. emane je virodha che, te mUkIne kAma divya che tema kahenAra pahelA pote hoya tevI rajUAta kAmukatA, svecchAcAra, asaMyama vize che. ethI kAmanI zakitanuM karI che. paranuM koI dharme kAmane InkAra karyo nathI. je virodha karyo rUpAMtara je premamAM thavuM joIe te thaI zakatuM nathI. AthI dharmoe ke Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna jIvana, tA. 16-6-19 mahAtmAoe mANasanA citAne kAmanA virodhathI bharI dIdhuM nathI zikSaNanuM kahI zakAya. paraMtu emanI AtyaMtika prakAranI rajUAtane - paNa kAmukatAnA virodhathI bharI dIdhuM che. kamukatA comera dekhAtI samajI laIe to teo vicArakanI bhUmikAe rahevAne badale pracArakanI hoya to ene gune dharmone ke mahAtmAone zIre jato nathI, bhUmikAe UtarI paDatA jovA maLe che. koI pracAraka jayAre gAjaranA 'guNa varNavavA bese che tyAre e sAMbhaLIne ema ja thAya ke gAjara paraMtu manuSya jAtie dharmanI kakSA sudhI vikAsa sAdhyo nathI, ane saMpUrNa khorAka che. e ja rIte bhAjInA guNa varNave tyAre ema ja sabhyatAnI amuka kakSAe te UbhelI che tenuM e kAraNa che. ThasAvavA prayatna kare ke enAthI beDo pAra thaI jaze! bAkI kAma e jo premanI gaMgetrI hoya te e pazuomAM paNa ' rajanIzajI rAjakAraNanI vAta karatA hoya che tyAre samAjanI behAlI mATe rAjakAraNIone javAbadAra gaNe che ane gAMdhIjIne rahela che. ane rajanIzajI kahe che tema pazuo te eTale UMDo bhogavI paNa dezanA hatyArA kahevA sudhInI hadane atireka karI bese che. zake che ke te manuSyanI mAphaka sadAya kAmuka rahetAM nathI ane vaMza ane te sudhAravA mATe sAdhuo sivAya bIjAnuM gaja nahi tema vRddhinI RtumAM kAmane vaza thAya che. to kAmamAMthI premanuM urtIkaraNa jaNAvatA hoya che tyAre e emAM kUdI paDaze tema lAge che. jayAre pazuomAM paNa thavuM joIe, je thayeluM jovA maLatuM nathI. javAnane prazna ja karatA hoya che tyAre e AtmA - paramAtmAne haDaselI mUkIne cAle che. jyAre kAmane A viSaya carcAtA hoya che rajanIzajI, kAma premanI gaMgotrI hovA chatAM manuSyamAM premanI tyAre kizoramAM kAmavRtti jAge te pahelAM dhyAna ane karuNAnuM dvAra gaMgA pragaTI zakI nathI tenuM kAraNa kAma aMgenuM manuSya jAtinuM ajJAna emane khAlI ApavuM joIe ke jethI te kAmavRttinA AkarSaNano mAne che. je pUrNa kAmasukhanI anubhUti mAnavI eka vakhata prApta bhega na bane. kumaLA choDa vALIe tema vaLe che; pAkaTa thaye te thaI kare to AjIvana zuM-navA janme paNa tene brahmAcarya sAhajika sAdhya zakatuM nathI, kAmukatAno bhoga banyA pachI temAMthI bahAra nIkaLavuM thaI zake. kAmanI kalA ane enuM zAstra mANarA samaja nathI. na muzkela che. eTale bALapaNathI dhyAna ane premanA saMskAra zarU karI ene koIe samajAvyuM che ke na ene vicAra karyo che. jo A zikSaNa devA joIe. ane bIjI bAju yuvako samakSa, AtmA-paramAtmAnI manuSyane ApavAmAM Ave te pUrNa saMbheganI anubhUtine pratApe A uMmare jarUra nathI tema ethI virodhAbhAsI vicAra jaNAvatA te kAmanI gaMgotrImAMthI mukata thaI premanI gaMgA vahetI thaI jAya. hoya che! kAmamAMthI rAmanI yAtrA AraMbhAya. dharmanI vAta kare che tyAre saMpradAya-dharmaguruone te doSita TharAvI atimAnavano janma thaze temaNe duniyAne jherI banAvI mUkI tema kahe che. e jIvananA rajanIzajI eka vakhata kahe che ke manuSya kayAreya paNa kAma- je je aMga tarapha najara kare che te emane rogI ane mRta vAsanAthI mukata thaI zakyA nathI ane bIjI bAju te jaNAve lAge che ane tene mATe koNa gunegAra che te temanI najare caDe che. che ke eka pUrNa saMbheganI anubhUti thaI jAya to vyakitane paraMtu kayAMya emane koIne sakriya phALe vasato nathI, kaMIka mAnavaA janma to zuM paNa navA janma sudhI paNa brahmacarya sAdhya jAtie hAMsala karyuM che tema puruSArtha vasate nathI, ene atireka banI jAya che. vinobAne, mane agara koIne paNa kAmasukhanA pUrNa karatAM e kAmanA viSayanI carcA vakhate kahe che ke have ApaNuM eTaluM patana anubhava vinA brahmacarya sAdhya thaI zake nahi. A anubhava cAhe A thayuM che ke avanatinI taka paNa rahI nathI ! ane tene ugAra pUrNa janmane hoya agara pUrva janmane hoya. jo A janmamAM koIne kAma sukhanA zikSaNa dvArA saMtatinI pedAza ane enI anubhUti te anubhava vinA brahmacarya AsAna hoya che te pUrvajanmanA anubhavanA dvArA prema zikharanI prAptine eka ja mArga bAkI rahele kahe che! AdhAre hoI zake, e sivAya nahi. enA vinA koI rasto ja nathI, paraMtu, kAmavRtti manuSyamAM game teTalI baLavAna hoya topaNa e ja pUrNa saMbhegane mahimA karatAM rajanIzajI kahe che ke, mahAvIra, te eka mAtra nathI. mAnavI vividha kAmanA, lAgaNIo ane buddha, Izu, kRSNa, Akasmika rIte pedA thatA nathI. be vyakitaonA vicAronuM saMyojana che, ene pratApe aMtarAtmAnuM pragaTIkaraNa thayuM paripUrNa milananuM e pariNAma che. je divase ApaNe sArA jagatamAM che jenAthI bIjI sRSTi vaMcita che. A saMjananuM samatolapaNuM kAmanI kalA ane enA vijJAna saMbaMdhI vAta kahI zakIzuM ane sAdhavAthI utkrAntinI mAtrA AgaLa vadhI zake. kAma (sekasa)ne paNa te samajAvI zakIzuM tyAre navA manuSyane janma thaze. jene nijo 'supara kAraNe dharma, artha ane mekSanI jema puruSArtha kahyo che. bhale Aje mena' kahe che ane jene aravida 'ati mAnava' kahe che tevuM jagata enA zikSaNathI samAja vaMcita jovA maLatuM hoya, paNa je dharmoe nirmANa thaze ane jyAM sudhI evuM jagat nirmANa nahi thAya, tyAM ene paNa puruSArtha gaNe che te enA zikSaNanI jarUra na mAne tema sudhI jagata mAM zAMti sthapAze nahi, yuddha aTakaze nahi ane dhRNA, kema bane? ene brahmAnaMda sahodara kahenAra paNa RSi hatA. jo anIti, cAritryahInatA, vyabhicAra aTakaze nahi ane jIvanane ene e dhRNita mAnatA hota to ene sahodara tarIke sarakhAvata nahi. sAroya aMdhakAra dUra thaze nahi. paraMtu baMnemAM je phera che te amRta-mRtane. kolasAmAMthI hIro bane rajanIzajI kAmanA zikSaNane A prakArane mahimA karatAM che, paNa kolaso hIro nathI. kolasAnuM rUpAMtara thAya to ja hIro bane. jaNAve che ke, rAjanItijJa game teTalA pakAra kare, dhArmika netAe viSayAnaMdane mRtamAMthI amRtamAM rUpAMtara karavA mATe ja dhameei ane game teTale upadeza kare ane zAMti - ahiMsAnA pracAranAM sAdhana mahAtmAe saMyama ane brahmacaryane mArga cIMdhale che. rajanIzajI paNa tenA virodhI nathI. kAmane pracAra karatA nathI, paNa premanA kAme lagADe to paNa yuddha aTakaze nahi, azAMti dUra thaze nahi, padArtha mATe tenI zakitane khyAla Ape che. paraMtu pUrNa kAmasukhanA hiMsA nAbUda nahi thAya ane IrSA adazya nahi thAya. dasa hajAra zikSaNathI pUrNa mAnava janmaze te ekAMgI pracAraka kakSA rajanIzajIne varSa thaI gayAM manuSya jAtine paigaMbara, tIrthaMkara, avatAra paNa prApta nIce utAre che. thavA chatAM AdamI azAMta che ane te azAMtimAM navAne janma rajanIzajIe kAma je jAheramAM na carcAtA viSaya rajU karaApe che. eTale navajIvanamAM azAMtinA kiTANu hoya che. enA pramA vAnI je hiMmata batAvI che, te emanA AgavA vyakitatvanuM ghAtaka NamAM azAMtine roga hoya che. janmanI pahelI kSaNathI ja jIvananuM che. jIvanane sparzatA dareka viSaya aMge mAnavIne jANakArI hovI joIe AkhuM svarUpa nimita thaI jAya che. ethI buddha, mahAvIra, kRSNa, ane kAma jIvananuM nAnuM sUnuM baLa nathI. eTale te aspRzya na hovo krAIsTa hArI gayA che ane AdamI roja bagaData gayo che. jyAM joIe. paraMtu rajanIzajIe avaLavANInI zailI svIkArI hovAthI e sudhI manuSya kAma sukhamAM suvyavasthita pUrNatAnI anubhUti dvArA nakArAtmaka rajUAtamAM je sakriya pradAna thayuM che tene e lakSamAM saMtatine janma nahi Ape tyAM sudhI mAnavatA pragaTaze nahi. na letAM jANe kaMI zubha thayuM ja nathI tevI ekAMgI rajUAta AkarSaka AtyAMtika rajuAta nIvaDatI hoya te paNa te apUrNa rahe che. kAma viSayamAM paNa e ja sthiti emanA e aMgenA pAMca vyAkhyAnanA vistAra pachI rahe che. - rajanIzajInA A maMtavya pramANe sau prathama sArI ya mAnava guNa pakSe hoya te gujarAtanA baMdhiyAra vicAra-vAtAvaraNamAM temaNe jAti mATe karavA jevuM pAyAnuM koI kArya hoya te pUrNa kamasukhanA mojAM utpanna karyA te che. Izvara peTalIkara mAlika: zrI muMbaI na yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-47, dhanajI sTrITa, muMba--. mudrasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMba~1. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RegdNo. M H il7 vArSika lavAjama rU. 7 suLa jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSe 31 : aMka 5 muMbaI, julAI 1, 1969, maMgaLavAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA 3 taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakIrNa neMdha AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajIne hArdika AvakAra temanA taraphathI rUA. 36111nuM dAna maLeluM tethI prastuta chAtrAlayane ghaNA lAMbA samayanA gALe vaDodarAthI vihAra karatAM karatAM temanA nAma sAthe joDavAmAM AvyuM che. jana mAsanI Akhare muMbaI khAte AvI pahoMcelA AgamaprabhAkara A chAtrAlayanuM gata jUna mAsathI 8mI tArIkhe udghATana munizrI puNyavijayajIne ApaNA sarvane hArdika AvakAra che ! karavAnuM hatuM. e nimitte yojAnAra sabhAnA pramukhasthAna mATe mane teo ve. mU. saMpradAyanA eka agragaNya muni che. e saMpradAyamAM nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. tenuM udghATana zrI lIlAdhara pAsu suvikhyAta zrImad vijayAnaMda sUri je AtmArAmajI mahArAjanA zAhanA hAthe thavAnuM hatuM ane zrI khImacaMda maganalAla vorAne atithinAme oLakhAtA hatA temanA ziSya pravartaka munizrI kAntivijayajI, vizeSa tarIke padhAravAnuM nimaMtraNa maLyuM hatuM. zrI lIlAdharabhAI temanA ziSya muni caturavijayajInA teo ziSya che. temanI Aje mahArASTra dhArAsabhAnI amuka kAnUnI kAryavAhI aMge nAgapura AvI 75 varSanI ummara che. Ama teo eka sAMpradAyika gacchanA zakayA nahotA. temanI gerahAjarImAM zrI khImacaMdabhAIe prastuta anugAmI hovA chatAM, saMpradAyabhAvathI tadana mukata che. temanuM lagabhaga chAtrAlayanuM udghATana karyuM hatuM. AkhuM jIvana jainenA hastalikhita graMthenA saMzodhana pAchaLa nAgapura khAte digaMbara jaina vidyArthIo mATe eka chAtrAlaya vyatIta thayuM che. jesalamera jevA dUra dUranA raNathI gherAyelA sthaLAmAM varSothI cAle che, tethI A chAtrAlayamAM digaMbara sivAyanA anya lAMbA samaya rahIne temaNe tyAMnA jJAnabhaMDArone saMzodhanadhvArA jIvatA sarva phirakAnA vidyArthIone praveza ApavAne prabaMdha karavAmAM Avyo che. karyA che. pATaNa, khaMbhAta, amadAvAda jevAM sthaLoe rahIne paNa temaNe tA. 8mI jUnenA saMmelanamAM badhA vibhAganA bhAI-bahene A ja kArya varSothI karyA karyuM che ane purAtattva saMzodhananA viSayamAM upasthita thayAM hatAM ane e rIte jainenI ekatAnuM subhaga darzana teo eka adritIya niSNAta gaNAya che. keTalAka varSathI muMbaInA thatuM hatuM. terApaMthI saMpradAyanA sukhyAta sAdhu zrI rAkeza muni nAgazrI mahAvIra jaina vidyAlaye temanA mArgadarzana nIce jaina puramAM upasthita hoIne A sabhAmAM padhAryA hatA ane temaNe ekatAAganI pramANabhUta AvRtti prasiddha karavAnuM zarU karyuM che ane lakSI ane udArabhAvapreraka pravacana karyuM hatuM. khImacaMdabhAIe chAtrAtemAMnA be Agame prasiddha thaI cukayA che. AvA eka sarasvatInA layanuM udghATana karatAM aneka viSayone sparzatuM vyAkhyAna ApyuM parama upAsaka munivara cArturmAsa vyatIta karavA mATe muMbaI AvI hatuM. mArA bhAge pramukha tarIke prasaMgocita thoDuMka kahevAnuM AvyuM pahoMcyA che te parama saubhAgya lekhAya. jaina samAjamAM munio hatuM. anya AgevAna vyakitaoe paNa A prasaMge potAnA vicAro te aneka che Ama chatAM, keTalIka vizeSatAonA kAraNe muni 2ja karatAM chAtrAlayanI zarUAta aMge pitAne AnaMda pradarzita karyo hato. puNyavijayajInI joDI maLavI durlabha che. svabhAvathI ja teo khUba nAgapuramAM mArA eka mitra DaoN. kizora trivedIne tyAM huM zAnta ane prasanna che; jaina samAjamAM vikhavAda pedA karatA praznathI teo hamezAM alaga rahyA che. temanI AgamaniSThA apUrva ajoDa che, Utaryo hato. tyAMnA AgevAna gujarAtI lekhAtA zrI DAhyAbhAI temanA muMbaI khAtenA Agamanane huM punaH puna: AvakAruM chuM. sutariyAne A nimitte maLavAnuM banatAM mane bahu AnaMda thaye hato. Ama nAgapuranA traNa divasane nivAsa ane be divasane pravAsa nAgapurayAtrA: smaraNanedha aneka rIte sukhaprada ane muMbaInA cIlAcAlu jIvanamAMthI chUTakArAnI " nAgapura khAte zrI vardhamAna sthAnavAsI jaina zrAvakasaMghanI rAhata ApanAro banyo hato. varSo pahelAM sthApanA karavAmAM AvI che. A saMdha taraphathI 1950nI A TUMkI smaraNanAMdhamAM nAgapura khAte UbhuM karavAmAM Avela sAlamAM jayAM gujarAtI bhAIonI gIca vasati che te ItavArI, 'jaina bhavana'ne ullekha na karUM te te adhUrI gaNAya. sAdhusaMto lattAmAM "mahAvIra bhavana' nAmathI eka vyAkhyAnaela nirmANa karavAmAM cAturmAsa karI zake ane sagAI vivAha vagere samAraMbhamAM tema ja Avela che. ahiM sthAnakavAsI upAya, jaina cikitsAlaya ane pusta- sAmAjika kAryakramamAM upayogI thaI zake e mATe gAMdhI bAga nAmanA kAlaya paNa vasAvavAmAM Avela che. zvetAMbara mUrtipUjaka jaina maMdira paNa sthaLa upara zAha mULajI devajI smRti kSetra upara zrI jeThAlAla najIkamAM ja che. A ja sthaLa upara tAjetaramAM rUpiyA eka lAkhanA vrajapAla kAmadAra jaina bhavananuM tyAMnA jaina sthAnakavAsI saMgha taraphathI kharce chAtrAlaya nirmANa karavAmAM AvyuM che. A chAtrAlayamAM tatkALa I. sa. 1958nI sAlamAM rUA. 1,40,000nA kharcathI nirmANa kara26 vidyArthIe vasI zake evI sagavaDa karavAmAM AvI che. A vAmAM AvyuM che ane temAM jamaNavAro thaI zake, bahAragAmathI jAne chAtrAlaya UbhuM karavA mATe tyAMnA jaina sthAnakavAsI AgevAna Ave te UtArI zakAya, jaina saMdhone paNa UtArI zakAya evI sagavaDa zeTha nAgazI hIrajI jemanuM aDhI varSa pahelAM avasAna thayuM hatuM mATe rUA. 20,000nI sAdhanasAmagrI vasAvavAmAM AvI che. A vizALa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana *, * tA. 1-7-19 jagyA ane temAM ApavAmAM AvatI sagavaDo joIne mane khUba che ane ema chatAM, Aje kalpanAmAM zakya banyuM che. A mATe azuAnaMda thaye. mULa sthAnakavAsI saMghe A jaina bhavana UbhuM karela racanA jarA vigatathI samajavI jarUrI che. hovAthI koI paNa jaina sthAnakavAsI kuTuMba pAsethI lagna aNunA kendramAM be prakAranA paramANu athavA kaNA hoya samAraMbha karavA mATe eka divasa mATe mAtra . 5 levAmAM Ave che (1) nyuTrena ane tenI AsapAsa pharatA (2) preTona. A bannenI che. anya samudAya mATe paNa bahu bhAre na paDe evA daro rAkhavAmAM saMyukata saMkhyAne 'eTamIka veITa' (ANavIka vajana) kahevAmAM Ave AvyA che. nAgapura jevA moTA zaheramAM karavAmAM AvelA A prakA- che, jayAre phakata preTonanI saMkhyAne eTamIka nAMbara (ANavIka saMkhyA) ranA jaina bhavananI sagavaDa anya moTAM zahero mATe anukaraNIya che. kahevAmAM Ave che. nyuTronanI saMkhyA eTamIka veITamAMthI eTamIka upara jemano ullekha karavAmAM Avyo che te sva. zeTha nAgazI naMbarane bAda karavAthI jANI zakAya che. kendramAM rahelA proTIna ane hIrajInA bahoLA kuTuMbano A pravAsa prasaMge prathama paricaya thatAM nyuTrona dareka tattvanA bhautika ane rAsAyaNika guNo mATe javAbadAra dhanyatA anubhavI. teo mULa kacchI sthAnakavAsI jaina che; varSothI che. jo aNumAM rahelA proTIna ane nyuTrenanI saMkhyA badalavAmAM Ave . nAgapuramAM vaselA che. temane anAjano jaththAbaMdha vyApAra che. (je ghaNuM ja agharUM che) te bhautika ane rAsAyaNika guNo paNa temanI peDhI zAha nAnajI nAgazInA nAmathI cAle che, jo ke nAgazI jarUra palaTAvI zakAya. hIrazInA putra A nAnajIbhAI madhyapradezanA cIpha enjiniyara che. . pArA ane senAnuM eTamIka veITa anukrame 200 ane A nAnajIbhAI uparAMta, bIjA be bhAIo visanajIbhAI ane 197 che. jayAre eTamIka naMbara anukrame 80 ane 79 che. AthI premajIbhAI vyApAra saMbhALe che ane e uparAMta nAgapuranA Age- pArAnA TenanI saMkhyA 200-80=120 thAya. jayAre senAnA vAna sAmAjika kAryakartA che. banne grejayueTa che ane rAjakIya nyuTrenanI saMkhyA 197-79=118 thAya. AthI pArAne senAmAM kSetre bhinna bhinna pakSane varelA che. eTalI ja suzikSita temanI badalavuM hoya te pArAnA dareka ArumAMthI eka proTona ane be bahene che. A uparAMta nAgapuranA bIjA keTalAMka AgevAna jaina nyuTrona kADhI nAkhavA joIe, jethI pAro senAnA pUrA guNa bhAIone paNa maLavAnuM banyuM, paNa temane ullekha karavA jAuM te dekhADI zake. aNu eTale sUkSma che ke tene duniyAnA koI paNa noMdha vadhAre lAMbI thaI jAya. vijJAnIe jo nathI. A uparathI aNumAM rahelA proTona tathA pArAmAMthI senuM nyuTrena ane te kendranI AsapAsa pharatA trIjAM kaNe IlekaTrona amadAvAda khAte jUna mAsanI 6, 7, tathA 8 ema traNa divasa keTalA badhA sukSma hovA joIe te kalpI zakAya tema che. Ane mATe akhila bhArata pArada saMskAra prayogAtmaka pariSada bharavAmAM AvI aNubhaThThI ane aNu visphoTanI jaMgI taiyArI joIe. A visphoTa hatI. A pariSadanuM uddhATana gujarAta Ayurveda yunivarsiTInA vAIsa- zrI e. pI. AcAryanI sAdI sIdhI saMskAraprakriyAthI thaI zake censelara zrI mehanalAla vyAse karyuM hatuM ane vaidyarAja zrI goviMdaprasAde ema mAnI levAne kazuM ja kAraNa nathI ane tethI temaNe te azakaya pramukhasthAna zobhAvyuM hatuM. A pariSada daramiyAna vaidyarAja zrI e. pI. vastune zakaya banAvavAnuM purANakALanA AdhemIsTanA svapnane pharIvAra AcAryo mArA upara 13 saMskAra karIne tenuM suvarNa daza rUpAntara jIvanuM karI batAvyuM che ane vaijJAnika vartuLamAM eka navuM kanhala pedA karI dekhADayuM hatuM ane A rUpAntarane zrI e. pI. AcAryo "bIja- karyuM che. A mATe temane avazya dhanyavAda ApavA joIe ane te baddha pArada evuM nAma ApyuM hatuM. A pariSadamAM gujarAta rAjayanA mATe ApaNe garva anubhavavo joIe. judA judA pradhAneAe chuTIchavAI hAjarI ApI hatI ane antima zrI maganalAla pI. dozInuM duHkhada avasAna prayoga gujarAtanA mahesUla pradhAna zrI premajI bhavAnajI ThakakaranI jana mAsanI 14mI tArIkhe muMbaI khAte zrI maganalAla hAjarImAM thayo hato. prayoga karanAra vaidyarAja zrI e. pI. AcAryuM pI. dozInuM baporanA bhAgamAM pitAnI ophisamAM kAma karatAM karatAM prastuta pariSada purI thayA bAda 15mI jUnanA roja eka sAmayikanA ekAeka hRdaya baMdha paDavAthI 70 varSanI uMmare avasAna thayuM. A khabarapatrIne e matalabanuM jaNAvyuM hatuM ke "pArAne tera durdhaTanAthI temanA bahoLA svajana samudAyane ghaNA sakhata AghAta saMskAra ApIne taiyAra lAgyuM che. teo varSojanA eka sAmAjika kAryakara hatA; muMbaI karelA A padArthane huM suvarNa jIvadayA maMDaLInA kAryamAM pramukhasthAna dharAvatA zrI mAnakaranA sAthI zabda ApatA nathI. amArA zAstranI paribhASAmAM tene hatA; muMbaInA jaina sthAnakvAsI samudAyanA eka agragaNya bIjabaddha pAradane nAme oLakhAvavAmAM Ave che. A pArada kAryakartA hatA. sevAnA kSetre satata UbhA page kAma karI rahelA vaidyonI davAnA upayoga mATenuM senuM che, paNa tenA guNadharma pArAnA temanA jevA samAjasevakanI Aje ghaNI moTI UNapa che, ane tethI teo je je kSetrane pitAnI sevA ApI rahyA hatA te te che. bajAramAM vecAtA senAnA davAnA guNadharmo karatAM A pArAnA kSetramAM temanI khATa purAvI ghaNI muzkela banI che. temanA kaTuMbIjane senAnA guNadharmo anekagaNA UMcA che, judA che. huM pArAnA kula ApaNI UMDI sahAnubhUtinA adhikArI che. temanA AtmAne zAzvata 14 saMskAra jANuM chuM.' temanA kahevA mujaba pArAnuM kharA senAmAM zAnti prApta thAo evI ApaNa sarvanI prArthanA che ! parivartana karavA mATe tene kula 18 saMskAra ApavA paDe che. A kula paramAnaMda. saMskAraprakriyA bhAratamAM bhAgye ja koI jANe che. vaidya e. pI. AcAryanA kahevA pramANe 18 saMskAra Apa- "rASTrIya temaja AMtararASTrIya rAjakAraNa vAthI pArAnuM senAmAM saMpUrNa parivartana thaI zake che. A dAvo zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraye saMghanA kAryAlayamAM e AjanA aNuvizleSaNanA yugamAM svIkArI zakAya tema nathI. 45-47, dhanajI sTrITa, julAI mAsanI 5mI tArIkha zanitevI prakriyAthI senAne maLatI AvatI koI mizrA dhAtu jarUra kadAca vAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye, zrI cImanalAla cakubhAI banatI haze, paNa kharUM senuM te banI na ja zake. pAro mULadravya zAhanuM "rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNa" e viSaya upara che ane tenuM anya mULadravyamAM parivartana bhagIratha prayatnanI apekSA eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM Avela che, A viSayamAM rasa rAkhe che. dharAvatAM bhAI-bahene bhAga levA hAdika vinati che. paNa sAthe sAthe e jaNAvavuM prastuta bane che ke mULadravya , muMbaI jaina yuvaka saMgha, eTale ke koI paNa padArthanuM pAyAmAMthI rUpAntara jo ke lagabhaga azakaya ; Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-19 paNu jIvana 47 > devadravyano samAjakalyANa mATe upayoga 4 (tA. 18mI menA TAIsa oNpha InDiyAmAMthI sAbhAra udhRta) AvakaverAthI mukata hatAM, e sarate ke tenI Avaka saravALe koI maMdiranA bhaMDAranA kANAmAM sIkkA pAchaLa sIkkA paDayA ja kare che. paNa saMyogomAM 25 TakA athavA rU. 10000 bemAMthI je vadhAre bhakato taraphathI dAnane pravAha vahyA ja kare che. hindu maMdirane bhaMDAra hoya tethI vadhAre thavA pAmI na hoya.. A rakamathI UbharAyA ja kare che. jarUra AmAMnAM keTalAMka maMdiro 1962 nA eprila mAsanI pahelI tArIkha pachI UbhA karavAmAM khUba ja dhanavAna hovA joIe. Ama chatAM bhaMDoLamAMthI keTaluM AvelAM TrasTone A lAbha maLI zakato nathI. navA TrasTane A lAbha vaparAya che? te ja maLI zake ke jo tene hetu Secular-dharmanirapekSa hoya. sAmAnyata: evo khyAla pravarte che ke A dhanasaMgrahamAMne ghaNo AjanI sAmAjika jarUriyAta aMge maMdiro dhIme dhIme sajAga moTo bhAga addhara ja cavAI jAya che. A aTakAvavA mATe potAnI banatA jAya che. vadhArAnI rakame janakalyANanAM kAryo pAchaLa vadhAre Avaka ane kharcane vigatavAra hisAba rajU karavAnI maMdirone ne vadhAre kharacAtI jAya che, "ane Ama ja banavuM joIe." eka pharaja pADavAmAM AvI che ane cerITI kamizanarane geravahIvaTane TrasTI jaNAve che. "potAnA bhakato pratye, mAnavajAta pratye maMdironI vahema Ave te koI paNa TrasTIne rada karavAne adhikAra che. A pharaja che." jyAre dharma samAjakalyANanI cintA dharAvato thAya paNa AvA pagalAMthI AvA geravahIvaTa upara kharekhara koI aMkuza che tyAre te navuM parimANa dhAraNa kare che e sUcavavA mATe, dakSiNamAM mUkAya che kharo? je keTalAkane huM maLI temanA abhiprAya mujaba Avela tirUpatinuM maMdira eka khUba ja AgaLa paDate dAkhala che. Ano javAba "nA" che. tenI vArSika Avaka lagabhaga eka karoDa rUpiyAnI che. A ja dravya ekaThA thayelA phaMDamAMne amuka bhAga samAjasevAnAM kAryo keTalIye yojanAo dvArA lokone ja pAchuM maLe che. zrI tirUmala pAchaLa kharacAya che, paNa maMdiramAM je aDhaLaka nANuM ekaThuM thAya che tirUpati devasthAna kamiTI zI vyaMkaTezvara eriyenTala rIsarca InsTiathavA te mUrtionAM AbhUSaNa pAchaLa je rakama kharacAya che tenA TayUTa calAve che, be prAthamika zALAo, be hAIskUle, eka anAthApramANamAM bahu ja nAno hisso janasevAnAM kAryo pAchaLa vaparAyelo zrama, eka pAThazALA, eka thI vyaMkaTezvara kaeNleja, eka daridrAlaya, mAluma paDe che. maMdiranI AsapAsa bhIkhArIo paDayA pAtharyA eka myujhiyama ane TrAnsaporTa sarvIsa calAve che. A uparAMta zrI. rahetA hoya che. maMdiranI cotarapha pAravinAnI gaMdakI ane maMdiranI vyaMkaTezvara yunivarsiTI calAve che. bahu uparachallI dekharekha-A badhuM ApaNI AMkhone kaNAnI ahiM judI judI pUjA ane utsavo tenA niyata krama mujaba mAphaka khUMce che. cAlyA kare che. divasamAM traNa vAra darzana thatA hoya che. A mATe pablika rIlIjiyasa TrasTa tarIke maMdiramAM ekaThuM thatuM dravya koI paNa prakAranuM lavAjama hetuM nathI, paNa khAsa pUjA ane utsavo mukhyatve karIne dhArmika lekhAtI bAbate pAchaLa kharacavAnuM mATe yAtrALuoe cokkasa rakama ApavAnI hoya che ane tenI hoya che. AthI bIje upayoga karavo hoya te muLa temane pAvatI maLe che. devasthAne kamiTI ane borDa opha TrasTIjha, ' TrasTamAM tenA mATe khAsa jogavAI hovI joIe. tIrthasthAna upara AvatA jatA loko mATenI sagavaDomAM cAlu sudhArA athavA te 'sAIpene siddhAnta maMdiranI milakatane lAgu vadhArA karatA hoya che. ' pADavA mATe maMdiranA vahIvaTakartAoe arajI karavI joIe. maMdironuM A sAmAjika vaLaNa satata vikasatuM jAya che. muMbaInA ("sAInA siddhAntane artha e che ke koI paNa cerITInA hetune pUrepUruM pahoMcI vaLyA bAda je kAMI rakama vadhe te rakama upayoga mahAlakSmInA maMdiranI gayA varSe cokhkhI Avaka rUA. 3,25,000nI mULa hetune virodhI nahi evA sAmAjika ke dhArmika hetu mATe hatI. ghasAro, jALavaNI ane anAmata phaMDa mATenI rakama je karavAnI korTa athavA to javAbadAra sattAdhikArI chUTa ApI zake). AvakanA 10 TakA lagabhaga hatI te bAjue mUkatAM vadhelI rakamane .. paNa A pramANe karavAmAM Ave che kharuM?" bAbulanAtha maMdi- sArvajanika kAryo mATe upayoga karavAmAM Avyo hato. ranA eka drasTI zrI. je. eca. dave pUche che. "dhArmika hetu kone kahevAya e maMdiranA menejiMga TrasTI zrI. je. ema. bAroTanA jaNAvavA e viSe keTakeTaluM aspaSTa cintana cAlatuM hoya che. alabatta mujaba, rUA. 75,000 nI rakama zaikSaNika ane sAmAjika saMsthAone Ane artha pujA athavA te kriyAkAMDa mAtra te na ja hoI madada tarIke ApavAmAM AvI hatI. lagabhaga eka lAkha rUpiyA zake. Ama chatAM kharI rIte moTA bhAge A dravya AvI bAbata yegyatA dharAvatA vidyArthIone ziSyavRtti tarIke, Azare 200 pAchaLa ja kharacAtuM jovAmAM Ave che. A davyamAMthI bhAratIya rUpiyA haispiTalane, ane lagabhaga 7000 rUpiyA viziSTa abhyAsa saMskRti, cintana tathA tattvajJAnane pracAra karavA mATe koI prayatna mATe paradeza jatA vidyArthIone ApavAmAM AvyA hatA. gayA varSe thAya che kharo? dharma Aje eka kaTokaTImAMthI pasAra thaI rahyo AdivAsIo aMge yojAyelA koI eka zaikSaNika kAryakrama aMge che. ....... paMDayAe ane pUjArIonuM ajJAna ane lokavRtti rU. 20,000 nI rakama ApavAmAM AvI hatI. saMsthAonI dhRNApAtra hoya che. kriyAkAMDanI prakriyAonuM janma sAva jarUriyAta pramANe A rakamane dara varSe havAlo nAMkhavAmAM Ave che. osarI gayuM che. muMbAdevInuM maMdira tenI AvakanA lagabhaga 80 TakA dharmaA pUjArIone tAlIma ane keLavaNI ApavA mATe zikSaNa- nirapekSa evA sevAkAryo pAchaLa kharace che. bAbulanAthanuM maMdira saMskRta saMsthAo UbhI karavAnI jarUra che. je loko pUjArInuM kAma karatAM pAThazALA calAve che. mAdhavabAganuM maMdira paNa sAmudAyika yojanAhoya temanI AjIvikA calAvavA mATe ApaNe Arthika puravaNI paNa karavI joIe. "maMdiranA uMdara jeTalo garIba' A vizeSaNa emAM eTalo ja rasa dharAve che. dhAkalezvaraTepala TrasTamAMthI haispiApaNe ApaNA devamaMdiranA pUjArI mATe jarUra vAparI zakIe. Tale, skUlo ane sevA saMgha tarapha dravyane pravAha vahyA ja kare che. maMdironI AsapAsanA lattAmAM vasatA lokonA uddhAra tarapha kudaratI AphatanA bhoga banelA lokone sahaja rIte ane devamaMdiroe savizeSa lakSa ApavuM joIe." udAra pramANamAM madada pahoMcADavAmAM Ave che. ekalA mahAlakSmInA evA keTalAka niyama che ke jenuM A pablIka rIlIyisa maMdire ja koyanA rIlIpha phaMDamAM traNa lAkha rUpiyAnI rakama bharI hatI. TrasTa dvArA milakatonI thatI kharIdI ane vecANanA anusaMdhAnamAM ghaNAM meTAM maMdironA bhaMDAro bihAra duSkALanA bhaMga banelA lokonA pAlana karavAnuM rahe che. koI paNa maMdira tene lAgatA vaLagatA khAtAne arajI karyA sivAya mUDInA rokANa mATe koI jamIna kharIdI du:khanivAraNa arthe vahetA karavAmAM AvyA hatA. zakatuM nathI. koI paNa saMsthAne te bheTa ApI zakatuM nathI, gIro A sAthe e paNa dhyAnamAM levAnI jarUra che ke badhAM maMdiro mUkI zakatuM nathI tema ja vecI zakatuM nathI. Aja sudhI maMdire kAMI samRddha hotAM nathI. dUra dUranA lattAmAM AvelAM ghaNAMye Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 1-7-69 nAnAM maMdiro pAse potAnA nibhAva arthe paNa pUratAM nANAM hotAM vinamratAnAM zikharoH traNa cirasmaraNIya prasaMge nathI. A maMdiranI koI darakAra paNa karatuM hotuM nathI. (tA. 18-5-'69nA TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa thayela mahArASTranI sarakAre AvAM maMdirone madada karavA mATe eka janA UbhI karI che. pazcima mahArASTranI devasthAna kamiTIe potAnA pradezamAM aMgrejI lekhane anuvAda) AvelA nAnAM moTAM-garIba paisAdAra-badhAM devasthAnane pitAnA huM bhUlI gayo chuM, paraMtu koI lekhake kayAMka kahyuM che ke pAnavahIvaTa nIce mUkayAM che. tenI badhI Avako ekaThI karavAmAM Avaze kharamAM paNa gulAbanI sugaMdha mANI zakIe te mATe, bhagavAne ApaNane ane pratyeka maMdiranI jarUriyAta mujaba te Avakane vaheMcI devAmAM smRti ApI che. Avaze. A yojanA jo saphaLa nIvaDe te tenuM anyatra jarUra anukaraNa karavAmAM Avaze. skRtinA saMgrahasthAnamAM gulAbanI sAthe kAMTAo (ApaNane - A jANIne evA eka gRhastha ke jeNe aneka maMdiromAM eka aNagamo pedA kare tevA prasaMge) paNa hoya che, ke jene sparza TrasTI tarIke kAma karyuM che te bolI UThayA ke "AnA pariNAme te ApaNane gamatuM nathI. keTalAMka zabdo ane kAryo, keTalIka mUMjhavaNabharI ApaNA maMdiromAM sarakArI dakhalagIrI pAravinAnI vadhI jaze." kSaNe, atRpta vAsanAo ane du:kho evAM hoya che ke jene lIdhe temanA kahevA mujaba sarakArane jo eka IMca sthAna Apaze te te badhuM ja pacAvI pADaze." ApaNe zarama anubhavIe chIe. A badhuM sAmAnya rIte ApaNe teo vizeSamAM jaNAve che ke "nAthadvArA maMdirane dAkhala bhUlI jaIe chIe. samaya ane saMjoge AvI maLatAM te ApaNI lyo. tyAM khUba geravahIvaTa cAlato hato, te joIne Akhare rAjasthAna smRtimAM DokiyAM karyA kare che, ane ApaNA ahama ne egALe che. sarakAre TeMpala borDa kamiTInI sthApanA karI. ema chatAM Aje A uparAMta ApaNI bAlasahaja jijJAsA ane AnaMdanA keTalAMka tyAMnI paristhiti vadhAre kharAba nahi te pahelAM jeTalI kharAba to prasaMge raNamAM mIThI vIraDI jevA paNa hoya che ke jenI sahAyathI che ja. maMdiranA vahIvaTamAM tyArathI rAjakAraNa dAkhala thayuM che. saMskRta kamizane tenA ahevAlamAM (1956 - 57) e ja bhaya dAkhavyo vRddhatvanI nirAzA dUra thAya che ane parivartanazIla jagatanAM dukhe hatuM. temAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke prastuta dhAmika bakSisAnA paNa haLavAM bane che. mULa uddeze ane hetuonI kAnUnI jhINavaTane nahi paNa tatkAlina 70 varSanA mArA jIvanapaTa upara dRSTipAta karatAM AvuM rAjakAraNI vAtAvaraNane A phaDone kevI rIte upayoga karavo tene lagatA nirNaya upara prabhAva paDI rahyo che ane dhArmika hetuonI ghaNuM ghaNuM mane yAda Ave che. dA. ta. mArA jIvanamAM keTalAMka upekSA karavAmAM Ave che. prasaMgenA paDelAM sau prathama pratyAghAta-dariyAnA mojAMonuM mugdha karI. pArlAmenTamAM sva. sara sI. pI. rAmasvAmI Ayare eka bIla detuM nRtya, baraphanI varSo pahelo sparza, kumArikAnAM nayane prati raju karyuM che. A bIlamAM jAhera dhArmika TrasTane vahIvaTa akhila prathama dRSTi paDatAM anubhaveluM puruSatva, nAnA be beThakavALA pleInamAM bhAratIya dharaNe ane sarakArI dekharekha nIce karavAnI bhalAmaNa kareluM prathama AkAza uDDayana, mArA nAnA bALakanA kumaLA hAthanI karavAmAM AvI che. ApaNe AzA rAkhIe ke A pagalA pAchaLa paDelI prathama tALI, prakAzakanI mArA pustaka mATenI pahelI vAranI athavA te AnA amala pAchaLa rAjakIya dabANa kAma karatuM nahi thAya. mAMga, uttuMga himAlayanI aDaga ane AkarSaka bhavyatAnuM kareluM prathama anuvAdaka: mULa aMgrejI darzana ane prathamavAra ja..... paramAnaMda zrI jayensanA zeTha yAdI ghaNI lAMbI che. anekavAra bhUtakALanAM A spaSTa taMtrI neMdha saMsmaraNo mArA smRtipaTa para dhasI AvavAthI huM sukhada lAgaNI A lekhamAM je maMdirone ullekha karavAmAM AvyuM che te jainatara anubhavuM chuM ane tRpta thAuM chuM. kaste hAlanI mAphaka A sukhada maMdirane aMge che. jaina maMdiranI Avaka aMge-khAsa karIne jaina saMsmaraNa mane gamagIna nathI banAvatAM. Q. mu. maMdiro ke je moTI AvakanAM dhAma che tenI Avaka aMge paraMtu sAcA smaraNIya prasaMge te bahu thaDA che, jene huM sAcavI gayathI eka evI ja maryAdA svIkAravAmAM AvI che. rAkhavA mAguM chuM. AMgaLIne Terave gaNI zakAya teTalAM. temanuM mArA ke, te Avakane upaga navAM maMdira bAMdhavA sivAya, navI navI jIvanamAM eka anokhuM sthAna che, kAraNa ke mAre mane mAnavajIvana mutie nirmANa karavA sivAya ane tenAM AbhUSaNa tema ja zAbhA- ane manuSyasvabhAvanI mArI samajaNanA vikAsanAM pAne che. zaNagAra sivAya bIjA koI kAryamAM thaI ja na zake. Aje dakSiNa temanI yAdathI huM tRpti anubhavuM chuM ane mArI jAtane khUba ja hiMdustAnamAM tirUmala tirUpati devasthAna kamiTI aneka zaikSaNika bhAgyazALI mAnuM chuM. saMsthAe calAvIne tema ja eka moTI yunivarsiTI UbhI karIne je 1924mAM kembrIja yunivarsiTImAM bhautikazAstra ane gaNitanA lokasevA karI rahela che tevuM ja mahAbhArata kArya aneka tIrthonA viSane abhyAsa pUro karI InDiyana sivila sarvisanI parIkSAmAM vahIvaTonuM saMcAlana karatI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI karI besavAnI mArI taiyArI cAlatI hatI te daramiyAna AvI eka cirazake che, paNa devadravyane lagatI jaDa ghAlI beThelI mAnyatA te peDhInA smaraNIya ghaTanA banI hatI. meM khagoLazAstrane eka upa-viSaya tarIke saMcAlakone maMdira ane mUrtithI AgaLa najara karavA detI nathI. levAnuM nakakI karyuM hatuM. A mATe abhyAsakramanuM meM paripatra joyuM. A mATe mAtra e saMcAlako ja javAbadAra che ema nathI, paNa temAM vigato bahu ja TuMkANamAM ApavAmAM AvI hatI. mAre zuM te pAchaLa sthiticusta dharmAcAryo ane temane aMdhapaNe anusaro vAMcavuM ane zuM karavuM te mane sapaSTa samajAtuM nahotuM. te vakhate Arthara bahoLe jaina samudAya che. A vicArajaDatA kayAre dUra thAya ane eDIMgaTana sUrya, pRthvI ane caMdra-A traNanA paraspara gurutvAkamaMdiranI aDhaLaka Avaka janakalyANanA kArya mATe, zikSaNasaMsthAo NNanA viSaya upara vyAkhyAna ApatA hatA. emanI pAse mane ane haispiTala mATe, dezamAM avAranavAra AvI paDatI kAramI mArgadarzana ApavAnI meM mAMgaNI karI. A praznanI carcA karavA mATe AphatanA saMkaTanivAraNa mATe kayAre vahetI thAya-A prazna dareka temaNe mane temane ghera cA pIvAnuM nimaMtraNa ApyuM. samajadAra vyakita sAme Ubhe thavo joIe ane A vicArajaDatAnI huM jANato hato ke eDIMgTana IglenDanA bhautikazAstranA eka divAla teDavA mATe samajadAra sau koIe kaTibaddha thavuM joIe. prakhara abhyAsI vidvAna puruSa hatA. AInasTAInane bAda karatAM paNa kamanasIbanI vAta e che ke "prabuddha jIvana'nI A papuDI koI A eka ja vyakita evI che ke je sApekSavAdanA siddhAMtane tenA sAMbhaLatuM nathI, koInA kAne athaDAtI nathI! paramAnaMda sAcA arthamAM samajavAne zakitamAna hatA. temanuM tArAonI racanA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-69 prabuddha jIvana uparanuM pustaka meM vAMcyuM hatuM ane temAM A gahana viSayanuM saraLa kAraNa ke tyAra bAda phakata traNa divasa pachI je karUNa prasaMga banyo ane bhAvavAhI varNana ApeluM hatuM. * teNe mArA mana upara kadI na bhUlI zakAya tevI chApa mUkI dIdhI che. jyAre huM tene maLavA javA taiyAra thayo tyAre eka jAtanI naherUne vize temanI asahiSNutA, emane aNadhAryo gusso, kSobhayukata. mAnanI lAgaNIe mArA manane gherI lIdhuM. ATalA moTA emanuM abhimAna, mUrNatAne na nabhAvI levAnI emanI vRtti-A vaijJAnikane maLavA javAmAM huM vadhAre paDatuM DahApaNa te batAvatA nathI ne ? badhA vize ghaNuM kahevAya che; paraMtu huM haMmezA emane eka prapha llita moTAIno koI paNa jAtano dekhAva karyA vagara atyaMta taravarATabharI ane atyaMta AkarSaka vyakita tarIke ja yAda karuM chuM. lAgaNIpUrvaka bolAvI temaNe mane haLavo banAvI dIdhuM. tarata ja. mAre dilhInA dhamAliyA jIvanathI dUra traNa aThavADiyA mATe teo manAlI vAMcavA mATenAM pustakonI eka yAdI mArA hAthamAM mUkI ane temanAM potAnI rajAo gALavA AvyA hatA. tyAMnA DAka baMgalAmAM temanA vyAkhyAna sAMbhaLavAnuM temaNe sUcana karyuM. tyAra pachI ame sAthe cA mATe khAsa vyavasthA UbhI karavAmAM AvI hatI. tyAM bAjunA ja pIdhI ane mAruM kAma pUruM thayuM. UThIne javA mATe mArA yajamAnanA kempamAM huM mArA mitro tathA kuTuMbIjano sAthe raheto hato. ahIM sUcananI huM rAha joto hato. vAtamAM eka ke be vAra na samajI zakAya rAjakIya vyakitao ane sarakArI adhikArIone maLavA upara sakhata tema bhaMga thayo, paraMtu ekadama UThIne cAlI javAnuM mane yogya na niyaMtraNa mukAyeluM hatuM, paraMtu ame to temane pAIna vRkSanA lAgyuM. AthI huM besI rahyo. jaMgalamAM pharatAM, DAka baMgalAmAM cA pItAM athavA amArA kempaphAyara mArUM kAma pUruM thayuM che ane amArI mulAkAta khatama thaI che pAsenA lAkaDAnA thaDA upara besatA ja nihALatAM hatAM. evuM eka paNa vacana ke sUcana mane temanA taraphathI maLyuM nahi, paraMtu eka paNa vAra temanI gussAmAM taMga banelI bhramaro ke sAmAnya rIte moTA mANase potAnAthI nAnA mANaso mATenuM kAma cittAgrasta nayane amArA jovAmAM AvyA nahotAM. emanI sAthe TUMkANamAM patAvatAM hoya che ane nAnA mANaso dvArA thatA samayane khUba haLavI ane keTalIkavAra te najIvI kahI zakAya tevI vAta thatI. vilaMba sahI zakatA nathI, eTaluM nahIM paraMtu, A asahiSaSNutAne A uparAMta emanA atyaMta AkarSaka smita dvArA temaNe amArA khullI pADatAM paNa teo acakAtA hotA nathI, jo ke, eDIMgTana A hRdayane saMpUrNapaNe jItI lIdhAM hatAM. ekavAra khUba sahaja rIte temaNe bAbatamAM taddana judA ja hatA. mane pUchyuM: 'tame keTalI bhASA jANe che?" 'cAra' meM javAba Apyo. ane AMkhamAM tophAna sAthe temaNe mane pUchyuM "paMjAbI sAthe?" bArI khule ane prakAzane pUMja rUmamAM pharI vaLe te rIte A satya mane samajAyuM. atyaMta zarama ane saMkocapUrvaka meM temanI meM kahyuM 'nA'. tenI sAthe to pAMca bhASA thAya. A sAMbhaLI teo mAphI mAMgI, AbhAra mAnyo ane mArA gharane rasto meM pakaDayo. khUba hasyA. ane bIjI kaI cAra bhASAo che te jANavA temaNe tyAra pachI temanAM vyAkhyAne sAMbhaLyA ane temaNe sUcavelA pustako khUba utsukatA darzAvI. paNa vAMrayA, paraMtu temanI sAthe gALelA aDadhA klAkamAM huM je pATha - jayAre teoe rohaTAka ghATa javAnI vAta karI tyAre amArAmAMnA zIkhyo hato ke mAre mATe cirasmaraNIya banI gayo. mArI jiMdagInA eka jaNe prazna karyo ke, A sAmAnya bUTathI teo kevI rIte caDI pAchaLanA divasomAM aneka loko mArI pAse AvI potAnAM du:kha zakaze ? A sAMbhaLI teo ekadama kadyA ane hanTIMga baTanI joDI ThAlave che ane kaMTALI javAya tyAM sudhI vAtane dara calAvye rAkhe. laI AvyA. jANe paDakAra karatAM hoya tema bolyA ke " A bUTa te che, tyAre mane eDIgTananI eka UgatA yuvaka taraphanI udAratAbharI cAlaze ne? huM pahelAM paNa pahADo caDhayo chuM?" zahaTAka pAsathI pAchA vartaNuMka yAda AvI jAya che. AvyA tyAre teo hasatAM hasatAM phariyAda karatA hatA ke DAkaTare mane mahAtmAjI sAthe gALelI 30 miniTe paNa eka evo ja cheka upara sudhI caDhavAnI manAI karI hatI. prasaMga che, ke jene huM haMmezA mArI smRtimAM sAcavI rAkhavA mAguM chuM. eka vakhata temaNe eka thALa bharIne temane bheTa maLelI kAzmIrI temanI zahIdInA traNa divasa pahelAM ja A mulAkAta yojAI hatI. tAjI cerIjha amane mokalI ApI. mArI patnIe jayAre temane nirvAsitAnI milakatonI vyavasthAnA saMbaMdhamAM huM temanI salAha levA AbhAra mAne tyAre hasatAM hasatAM kahevA lAgyAM ke tamArA kula mAMgate hate. dilhInA hajAro musalamAne potAnA gharabAra choDI karatAM mArA kAzamIramAM cerIjha sArAM thAya che.' pAkistAna javA mATe potAnA vArAnI rAha jotA TrAnjhITa kempamAM A prasaMgamAM ApaNe badhAe kAMIka bodha levA jevuM che Azaro laI rahelA hatA. teonA khAlI ghara uparanI palisa cokI ema dhArIne A mArA jAta-anubhava meM varNavyA che. sAcA mahAIrSAnI Aga pragaTAvatI hatI; kAraNa pAkistAnathI AvelA mAnamAM eka prakAranI namratA hoya che ane rAMpUrNa nirabhimAnapaNuM lAkho hiMdu ane zIkha dilahInI zerIomAM ane khullA medAnamAM hoya che ke jethI teo sarvane AkarSe che. ' ThaMDImAM dhra jatA bhaTakatAM hatAM ane asalAmatIbharyuM jIvana gujAratAM naherUnI mohinI ajaba vastu hatI. mahAtmAjI ane hatAM. meM evuM sAMbhaLyuM hatuM ke moTA mANasanI AjubAju maMtramugdha eDIMgaTananI mAphaka teo paNa sahaja vartana, nAnI vyakita tarapha karI de tevuM jAduI vAtAvaraNa hoya che, ke jenI asara nIce vicAra- AdarapUrvaka jovAnI vRtti ane badhA ja viSayomAM rasa dAkhavavAnI zakita zunya banI jAya che ane temanI jANItI vicAradhArAthI zakita dharAvatA hatA. viruddha kAMIpaNa belavuM ke vicAravuM azakaya banI jAya che. paraMtu sattAsthAne para birAjelA AjanA ApaNA netAo potAnA mArA Azcarya vacce jayAre meM temanA oraDAmAM praveza karyo tyAre meM ' sattAnA sthAnanI mahattA choDIne mukatapaNe potAne vyakata paNa karI aAMta mAnasika haLavAza ane sAhajikatA anubhavyAM. mAre je zakatA nathI. teo dAMbhika rIte taMga mukhAkRti dhAraNa karI, magajamAM kahevuM hatuM te badhuM ja sahaja rIte huM kahI zakAya. mahAtmAjIe eka rAI bharI, jANI joIne dhImI gatie cAlatAM hoya che. AvA lokone 'mitranI mAphaka mane sAMbhaLyo. bhagavAnanI mAphaka jANe pote ja joIne teonA kAnamAM kahevAnuM mane mana thaI jAya che ke "sahaja sAcA che ane bhaviSya bhAkhI rahyA che evA koI paNa jAtanA bane, netAjI, sahaja bane. (DaLa) abhinaya vagara eka sAmAnya mANasanI mAphaka sahaja rIte ha vartamAnanI A paDatInA cihno bhUlI javA mAMguM chuM temaNe mArI sAthe vAta karI. A adbhuta anubhave mane samRddha ane mArA hRdayane prabhAvita karanAra prasaMge je dUrathI potAnAM banAvyA, ane mArI vivekazakitane vega Apyo. "mahAtmAjI sAthenuM kiraNe mArA prati vahAvI rahyA che tene ja huM yAda rAkhavA mAMguM chuM. prathama milana-A eka ja prasaMga mane haMmezane mATe yAda rahe ema anuvAdaka : mULa aMgrejI huM IcchuM chuM, jo ke A prasaMga huM bhUlI zake tema che ja nahIM; sau. sunItAbahena zeTha zrI jI. DI. salA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 prabuddha jIvana tA. 17--9 rahyuM che. = =. kAmathI AnaMda! dIva ("nayA mAnavI'mAMthI sAbhAra udhUta ) du:kha joDAyeluM ja hoya che. kAmathI AnaMdanI vAta koI paNa jJAnIe savAranA pahoramAM chApuM laI caMdubhAI doDatA AvI pahoMcyA. karI nathI. sukha ne AnaMda e be taddana judI vAta che. viSayanuM "vAMcyuM?" sukha bhegavavAthI vadhe che. enI kadI vRpti nathI. viSayamukata thavAmAM. AnaMda che. "zuM? AjanuM chApuM." mana gayuM te jAne do. "paNa che zuM?" mata jAne do zarIra. "AcArya rajanIzajIe strI puruSa saMbaMdha - sekasa-vize khulle eTale ke mANasa mAtranA dilamAM vikAra te UThavAnA. te vize khullI vAta karI dIdhI. juo te kharA kAmAnaMda ne brahmAnaMda." zuM karavuM? vikArane bhegavavA ke e vikAranA humalA vakhate sAcavI paNa tame ATalA akaLAI zuM karavA jAva cho? A vicAra levuM? rajanIzajInA che e bhUlI jAva ne pachI vAMco." Si paraMparAnuM mAnavuM che ke vikArane bhegavIe to vikArano "ema to kema vaMcAya ?" pAcho bIjo UMDe saMskAra paDe ne pharIthI vikAra UThe eTale vikAra "ene artha te e ke tamane AMcako vicArane nathI, paNa je UThe tyAre saMkalpazakitathI zarIrane rokavuM, manane rokavuM ne dhIme dhIme rajanIzajIne tame AdhyAtmika mAnyA hatA, saMta mAnyA hatA, temane manane parizuddha karavuM. moDhethI A vAta nIkaLI tene che. dhAro ke kAle rajanIzajI dADhI e vAta mAtra rokavAnI ja vAta no'tI. vikAra na UThe te kADhI nAMkhe ne sagavaDanI daSTie nAIlenanuM penTa ne buzazarTamAM mATe cittanI zuddhi karavAnI vAta paNa enI sAthe ja karavAnI vyAkhyAna ApavA Ave to ?" hatI. enuM nAma ja sAdhanA. mAtra kAma vikAra ja nahi. krodha, lobha "kevI vAta karo cho?" ne meha e badhAM ja vikAro ochA karatAM javuM e A mArganuM valaNa paNa tame dhAre te kharA !" "zuM dhULa dhAruM? evuM kare te aDadhA mANase ya emane sAMbhaLavA ApaNe sAdhaka ane mane vaijJAnika saMzodhakanI bhUmikA ne tenA na Ave ?" saMzodhananA kSetre samajavAM joIe. mane vaijJAnika mAtra mANasa kayA - "eno artha e ke teo sAdhu che, sAdhunA jevo lebAsa pahere prasaMge e kevI rIte varte che tenuM nirIkSaNa kare che ne tenA parathI che, dADhI rAkhe che, vaLI mananI sthiratA - dhyAna vagerenI vAta kare vartananA (bihevIyara) niyame tArave che. eTale ke bAhya mana dvArA che, A badhAthI ApaNA manamAM AdhyAtmikatAnA je khyAlo hatA je kAMI pravRtti cAle che, mukhyatve tenA e niyama che. jIvananA tene baLa maLatuM hatuM. eTale emane sAMbhaLatA hatA.", e vahevArathI upara UThI, saMkalpazakitathI zuddha cetanAne pAmavA hAsto." mATenA anubhavanA e niyama nathI. - "khera e je hoya te ja sAcuM kahuM : strI - puruSa saMbaMdha vize sAdhanAnI zarUAta ja ApaNA vyakitatvanA UMDANamAM paDelAM temaNe je kahyuM temAM kazuM ja navuM nathI kahyuM." saMskAronA saMzodhanathI thAya che. jene ApaNe e ke ba tarIke "tame kevI vAta karo cho?" 'oLakhIe chIe, tenA jIvanane doranAra ane kaTokaTImAM preranAra "huM tad ughADuM satya kahuM chuM. pazcimamAM DroIDa nAmane eka tenI aMdara paDelI cetanA ne te vyakitatva sAthe ekarUpa thaI gayelA moTo mane vaijJAnika thaI gayo. teNe varSo pahelAM pratipAdana karyuM che | tIvra saMskAra che, eTalA mATe ja pegasUtramAM paheluM ja sUtra Ave ke mANasanI badhI ja pravRttinuM preraka baLa jAtIyatA che." che, "atha to brahmajijJAsA." koI paNa vicArane tame dabAvI rAkhe che te dabAyelo vicAra "atha' eTale have. A atha ghaNo mahatvano zabda che. jayAM game tyAre nIkaLavAne ja che. ApaNA zAstroe zIkhavyuM che ke strInA sudhI mANasa uparachallA manamAM jIve che, tyAM sudhI tene mATe brahmaaMge na jovA. vikAra utpanna thAya te paheraveza na paheravo. jijJAsAne prazna ja rahetuM nathI. A AdhyAtmika mArgane AraMbha ja ekAMtamAM strIsaMga na karavA vi. 'athathI thAya che. te aMdara vaLe ne patAmAM zuM paDe che te saMzAdhe. mane vaijJAniko kahe che ke, eka bIjA sAthe haLavA bhaLavAthI jIvana kevI rIte jIvAya che? RSi paraMparAne anubhava A sahajatA UbhI thAya che. ApaNe tyAM koI mANasa strIne hAtha hato: aneka janmanA saMskAro ja vyakitanuM chevaTanuM preraka baLa hAthamAM laIne cAle ke jAheramAM cuMbana kare to te carcA-viSaya che. e ja saMskAra enA bAhya jIvanane dore che. eka strIne jotAM bane, paNa IMglAMDa ke amerikAmAM e svAbhAvika che. anA dilamAM jovAnI icchA thaI. e ja strIne jotAM "ba'nA e ja manovaijJAnikanI vAta rajanIzajIe karI che. 14 varSa dilamAM IcchA thatI nathI. enuM zuM kAraNa? te RSi paraMparA kahe sudhI bALakoe nagna rahevuM joIe vagere. che ke jenA jevA saMskAro. je baMnenA kAma saMskAra sarakhA hoya - have prazna ATalo ja che ke pazcimanA manovaijJAnikoe jAtIyatA to baMnene vikAra UThe. aMge prayoga karI je vidhAne tAravyAM te sAcAM ke ApaNA RSi- have e saMskAra UThavAne pariNAme te vAsanAne "a" bhogave che. munioe UMDuM ciMtana karI manuSyamAM rahelA kAmane jItavAnA ne zuddha tenuM zuM pariNAma Ave? tenI vAsanA saMtoSAya, paNa sAthe sAthe caitanya tattvane pAmavAnA je vividha mArgo sUcavyA te sAcA? e bhegane pariNAme vaLI pAchA bheganele kAma-saMskAra bIjI chApa emane paheraveza, dekhAva ane Aja sudhI rajanIzajInI mUkI jAya. Ama kAma-saMskAranI chApa gADha banatI jAya. A saMskAsAMbhaLelI vAtone AdhAre ApaNe mAnatA hatA ke teo RSi paraM- rone parizuddha karatAM karatAM caitanyane gherI vaLelA kAma, krodha Adi parAnA che. emanA vize ApaNA manamAM eka prakAranI apekSA par3a ripuothI mANase mukata thavAnuM che. e Si paraMparAnuM dhyeya che. UbhI thaI hatI. eTale ja A vAta sAMbhaLI akaLAI UThIe chIe. eTale temaNe anubhave kahyuM ke nimittA meLatAM aMdara je AdhyAtmika mArganuM kheDANa karanAra lokoe anubhava karI paDeluM che te nIkaLavAnuM che ja, te vakhate tame tamArA saMkalpa baLathI anubhavane aMte kahyuM ke kAmathI sukha upaje che; ane enI sAthe tene zuddha karavAne mathe. strInuM rUpa jotAM IcchA thAya to ene roko, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 1-7-69 ene samajAvA ane viveka dvArA vikAranA Avegane jIto. chatAM na samaje to tame kAmAvegamAM kheMcAI na jAo, paNa tamArI jAtane tyAMthI khaseDI leA. AvuM karavAthI tame AgaLa nahi jAo, paNa tame janmelI vAsanA bhAgavavAthI je navA gADha saMskAranI vRddhi thavAnI che tethI bacazo. paNa A rokavuM eTaluM kahI teNe basa mAnyuM nathI. chevaTe to zuddha caitanyane pAmavAnuM che. e mATe viveka ane anubhavane AdhAre ja AgaLa vadhavAnuM che. have pazcimanA manovaijJAnika saMzodhane mANasAnA ne temAM ya khAsa karIne (eba normala) asAmAnya mANasAnA mananuM vizleSaNa karyuM. temaNe joyuM ke vRttine kacaDavAthI te ja vRtti pharIthI jora kare che ne tenI pratikriyA jIvanamAM UThe che, eTale e anubhavAe kahyuM ke tame vRttine dAbA nahi. ene sahaja rIte upabhAgI lA. pariNAme jIvanamAM pratyAghAta nahi paDe. A vaijJAnika vizleSaNa khoTuM che evuM koI kahI ja na zake. ethI sahajatA Ave. dA. ta. ApaNA paheraveza zarIranA aMgaupAMgonI maryAdA sAcave evA che. ApaNI AMkha ane mana e rItanuM jovA TevAyelAM che. vadhAre khullA aMgovALuM kapaDuM paherelI koI strI najare caDe te ApaNane vikAra UThe athavA to jovAnI vRtti thAya. e parathI ema na kahI zakAya ke je samAjamAM aMgeA vadhAre ughADAM dekhAya che te samAja vadhAre niSkAma che athavA ochA vikArI che. vAstavamAM e samAjamAM jIvanAranI AMkha ane mana evA dazyathI TevAI jAya che. ene paNa ethI vadhAre jovA maLe che to e paNa evI ja kAmanAno anubhava kare. pariNAme Aje pazcima peAtAnI kAmavRttine saMtoSavA nagna nRtyo sudhI pahoMcyuM che. e nRtyomAM zarIranA bhAgeAnuM je halanacalana che te paNa vadhAre vAsanAne bahekAve evuM che. ApaNA bhAratIya nRtyomAM ApaNane e jovA maLatuM nathI. khullA aMgeAvALuM dazya TUMkamAM paristhiti badalavAthI mANasanI aMtaracetanAmAM phera paDato nathI. eka samAjamAM badhA loko nagna phare che tethI kAMI te samAja niravikArI thaI jatA nathI. bIjo samAja maryAdita vahevAra svIkAre che tene. pariNAme eka vAta to spaSTa che ke tene vikAranAM nimitto ochA maLe che. pariNAme AgaLa vadhavA mATe tenA mArga saraLa bane che. eka dAMta ApavAmAM Ave che ke vizvAmitre daza hajAra varSa tapa karyuM, chatAM paNa menakAnA rUpa AgaLa caLyA. A daSTAMta be rIte samajI zakAya ke daza hajAra varSa sudhI mANasa tapa kare ne mahAna tapasvI bane to paNa te caLI jAya che. bIjI rIte ema paNa kahI zakAya ke manuSyamAM paDelA kAmanA gADhamAM gADha saMskAra eTalA tIvra che ke daza hajAra varSa sudhI tapa karyA chatAM paNa koI khUNe e saMskAra sUtelA rahI jAya che. te nimitta maLatAM jAgRta thAya che, eTale sAdhake khUba jAgRta rahIne cAlavuM joIe te A daSTAMta pAchaLanA bhAva che. have bIjI rIte joIe. vizvAmitre RSi paraMparA mujaba sAdhanA karI, saMyamI jIvana jIvyA. paNa emane caLAvavA mATe Indrane saMkalpa karavA paDayo ne potAnA svarganA darabAranI suMdaramAM suMdara apsarAne mokalavI paDI, eTale ke je sAdhaka che tene sAmAnya nimitte caLAvI zakatA nathI. je mANasa Ave mArge AgaLa nathI jatA te mANasa jIvanamAM keTalIka vAra caLe che? menakA te zuM ? raste cAlatAM sAmAnya nimitta maLatAM tenuM mana kevuM caMcaLa banI jAya che? eTale je manane rokatA nathI. puruSArtha karI saMskArone zuddha karatAM karatAM caitanya svarUpane pAmavA mathato nathI, te te| sAmAnya nimittA maLatAM roja paDe che. 51 eTale ' athA' thI zarU thatA sAdhanAmaya jIvananA mArge sAdhakoe jIvananA UMDA anubhavamAMthI sAra kADhayA che te ApaNe bhUlavA na joIe. paNa e to je e mArge jAya che tene mATe ja che. je viSayasukhane AnaMda mAnI meAja lUMTe che temane mATe to manovaijJAnika pRthakkaraNa ja vadhu sAcuM che. mAtra bAhya tapa ke dabANathI jIvana AgaLa vadhavuM. nathI. pratyAghAtAnA umero thatAM eka divasa bhaDako thAya che. eTale tapa ke saMyamanI eke eka pravRtti mAtra dabANanI pravRtti na banavI joIe. enI sAthe sAthe mananI samaja ane viveka dvArA zuddhi karavI joIe. ATaluM samajI ApaNe AgaLa cAlIe to vyakita ane samAja baMne AgaLa cAlI zake. mAtra mukata sahacAra ke sahajIvananI vAtothI paNa nahi cAle tema mAtra zArIrika damananI vAtathI paNa nahi cAle. ethI daMbha ne mithyAcAra vadhaze. paNa enI sAthe RSi para parAe ApaNane jIvanano je UMDo tAga meLavI anubhava Apyo che tene jatA karavAnI vAtathI paNa vyakita ke samAjanuM hita thavAnuM nathI. rajanIzajInI vAta ruSipara parAnI nathI evuM baMne vAtAna koI paNa abhyAsI kahI zake. RSi paraMparAnA anubhavone jatA karavAthI saMskRtino je vArasA che te ApaNe khoI besIzuM. pAmIzuM zuM te te koNa kahI zake? navalabhAI zAha paMDita becaradAsanA paritApa ( paMDita becaradAsa taraphathI maLelA nIcenA patra jaina zve. mU. samudAyanI dhArmika rUDhiomAM rahelI jaDatA upara vedhaka prakAza pADe che. paramAnaMda) 12/ ba, bhAratInivAsa seAsAyaTI, amadAvAda-6. tA. 8/6/69. snehI zrI paramAnaMdabhAI saparivAra kuzaLa haze.. be traNa divasathI vaLI thoDuM lakhavAne vicAra vAraMvAra Ave che ane ema thAya che ke vyAkhyAnamALAo dvArA amuka jAtanA navA vicAro loko sAMbhaLatA jarUra thayA, paNa sAMbhaLanArA loko sAMbhaLelA vicAro vize potAnI daSTithI carcA kare ane mukatapaNe vizeSa vicAra kare evI koI yojanA saMdha dvArA thavI jarUrI che athavA vyAkhyAnamALAmAM ja beeka divasa evA rAkhavA jethI zroAtAe peAtAnI jijJAsAnusAra prazna pUche ane carcA kare. jemake sthAnakomAM ke maMdiromAM javAnA pradhAna hetu zuM che ? je bhASA ApaNe na samajIe te bhASAmAM prArthanA ke pratikramaNa karavAthI ze| lAbha ? zuM kevaLa zabdo ja pavitra hAI zakatA haze ? jemanA jIvanavyavahAra vize ApaNe kAMI ja na jANatA hoIe temane vinaya karavA e sabhyatAnI daSTie judI vAta che, paNa temane guru samajI vaMdana karavAthI zuM lAbha ? sAdhuone mAtra veSa dvArA 'svAmI zAtA che jI,' ema zA mATe pUchatA rahevuM? rAtrIbhAjananuM vrata zrAvakanA vratAmAM to AvatuM nathI te paNa e upara zA mATe vizeSa bhAra mUkavAmAM Ave che? sAdhuone sAMjanI bhIkSA maLI rahe e mATe te bhAra mUkavAmAM nathI AvatA ? zuM sAdhue ApaNA uddhAra karavA sAdhuo thAya che? keTalAka evA paNa loko sAdhu thAya che jemane potAnA ud zanI ja khabara nathI hotI to evAne zA mATe muMDavA joIe ? koI paNa pravRttinI pAchaLa ciMtanamanana hoya to te sArIrIte karI zakAya; paNa jainadharmane nAme cAlatAM karmakAMDomAM to ciMtanamanane avakAza ja maLatA nathI e mATe zuM karavuM joIe ? zrAvakadharma ja sAdhu dharmanA mULa pAyA che ta prathama zrAvakadharmanI pUrI samajaNa ane vyavahAranI purI mAhitI zuddha rIte kema 7 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prabuddha jIvana ApavAmAM AvatI nathI ? pAsaha karavAthI ze| phAyado ? rastA upara meluM pANI DhoLavAthI adharma nathI thato ? kevaLa dehadamana karavAthI pApa zI rIte TaLe ? AMbelanAM khAtAM kholavAthI bhale lokone khAvAnuM maLe, paNa tema karavAthI tapa karI rIte thAya ? tapanI pravRttimAM banI zake teTalI svAdavRttino jaya karavA tarapha lakSya hovuM joIe chatAM, loko khIranAM ekAsaNAM karAvavAnA tapanI ghaNIvAra jAherAta kare che. zuM e tapa che ke tapane bahAne khIranA bhAjananI to STi nathIne? upadhAnanI vidhi jyAM batAvavAmAM Avela che tyAM navakAranA upadhAnamAM te! AMbela ane upavAsanI pradhAnatA batAvela che. chatAM, upAnamAM ekAsaNA karanArA mATe rojaroja trIza cALIza judI judI vAnI banAvavAmATenI pravRtti cAle che e zuM tapa che ke vaiSNavAnA chappanabhAganA ThATha che ? athavA e bahAne vasANAM khAvAno lAbha levAnI yukita te nathI ne ? upavAsanA pacakakhANamAM vasattha'mAMnuM pacANa karavAmAM Ave che ane cautthabhAMno artha cAra TaMka bhojananA tyAga che te pachI attaravAraNA ane pAraNAnI zodha koNe karI ? chaThabhAMnA artha cha TaMka ane aThabhAMnA artha ATha TaMka bhAjananA tyAga che chatAM, e artha pramANe te koI vartatuM dekhAtuM nathI. eTale pacakakhANanA bhaMganI ja pravRtti cAlI rahI che ema kema na kahevAya ? sAdhuo ane zrAvakomAMnA ghaNA kharA vAraMvAra ema kahetAM saMbhaLAya che ke A vAta teA zAstramAM lakhelI che ane A vAta te| zAstramAM nathI lakhI ema kahIne bakheDo UbhA kare che to emane namrapaNe jaNAvavAnuM ke zuM teo zAstramAM lakhyA pramANe vartI rahyA che ? jo na vartatA hoya to teo zAstranuM nAma levAnA adhikArI che ema kema kahevAya ? have pajusaNa najIkamAM Ave che. te vakhate apAzarAmAM kalpasUtra dara varase vaMcAyA kare che ane varasAvarasa ekanI ekaja vAta kAna upara athaDAyA kare che e zuM barAbara che? kalpasUtra sivAya bIjuM koI pustaka vAMcavAno kAMI vAMdho kharo ? jagatamAM evI koI bIjI prajA che je ApaNI jema svapnAnA hAthI, baLada vagerenI pUjA karatI hoya ? maMdironA vyavasthApako- TrasTIo- ghaNAM khAtAM rAkhe che enA karatAM eka ja sAdhAraNa khAtuM rAkhatA hoya te temAMthI jayAM jayAM jarUra hoya te tamAma khAtAmAM nANuM laI jaI zakAya ane sAdhAraNa khAtAmAM ke bIjA khAtAmAM nukasAna thavAnuM ochuM thaI jAya to ekaluM sAdhAraNa khAtuM zA mATe na rAkhavuM? AvA aneka prazne madhyastha bhAve nikhAlasapaNe carcI zakAya. Ama karavAthI lokonI ciMtanazakita ane mananazakita jarUra vadhe ane pravRttimAM zuddhatA paNa vadhe? vaLI pUchanArAo hAya to vakatAne barAbara samajIne ja bAlavuM paDe. emane ema jAherakhabarIyA bhASA vAparatAM vicAra karavA paDe. kalpasUtranA artha AcAranuM jJAna ApanAra sUtra evA thAya che. vartamAnamAM to ApaNe mAtra tIrthaMkaronI hakIkato kalpasUtra dvArA sAMbhaLIe chIe ane chellAM bhAgamAM jayAM sAdhuonA AcAro batAvavAmAM AvyAM che tene kema koI saMbhaLAvatuM nathI ? kalpasUtranA vAcananA prAraMbhamAM ja TIkAmAM caudapUrvanA nAma Ave che ane temAM ema jaNAvela che ke prathama pUrva lakhavA mATe eka hAthInA vajana jeTalI zAhI joIe, bIjA pUrvane lakhavA mATe be hAthInA vajana jeTalI zAhI joIe. ema eka eka pUrvane lakhavA sAruM bamaNA bamaNA hAthInA pramANanI zAhI joIe ane ema karatAM cheka chellAM caudamAM pUrvane lakhavA mATe ATha hajAra ekase bANu hAthInA vajana jeTalI zAhI joIe ane caude pUrvane lakhavA mATe sALa hajAra traNasa trAzI-16383-hAthInA vajana jeTalI zAhI joIe. A hakIkata ApaNe sau chIe, paNa vakatAne koI ema pUchatuM varasAvarasa .... sAMbhaLIe nathI ke A jAhera tA. 1-7-19 khabarIyA bhASA che ke kema ? joke vartamAnamAM A pUrvenA koI aMza maLatA nathI ane te paNa zrI bhadrabAhusvAmInA vakhatathI maLatA baMdha thaI gayA che. uparanI hakIkatamAM hAthInA vajana jeTalI zAhI batAvela che te koI ema kema na kahI zake ke himAlayanA vajana jeTalI zAhI hAya tA prathama pUrva lakhI zakAya ane caudamuM pUrva lakhavA mATe ATha hajAra ekone bANuM himAlayanA vajananA pramANa jeTalI zAhI joIe. jaina pUrvazAstro lakhavAM e zuM jevI tevI vAta che ? evA tenA bhAre mahimA che. zuM Ama kahevAthI jainadharmanI mahattA vadhavAnI kharI ? zAhInA vajananI ja vAta TIkAmAM jaNAvela che paNa tADapatra ane lama tathA lahiyAonI vAta paNa sAthe ja jaNAvavAnI jarUra hatI. Azcarya e che ke e badhuM eka sAthe kema nahIM kalpI zakAyuM ? vakatA bAle tyAre hAjI hAjI karavAthI peAtAne kadI lAbha thavAnA nathI, paNa sAMbhaLela vAtane samajavAmAM Ave ane samajAvavAmAM Ave tA ja thoDoghaNA jJAnalAbha thaI zake. Ape vyAkhyAnamALAe bahu sarasa calAvI, paNa have lokonI vicArazakita, ciMtanamananazakita khIle ema prayatna karavAnI jarUra che ema Apane nathI lAgatuM ? eTaluM ja nahIM paNa have koI paNa prakAre sakriya thaIne AMdolana karavAno vakhata paNa AvI lAgyo che. sUtreAnAM vacano sAme paDakAra evA Azayano lekha mArA mitra zrI amaracaMdajI munie potAnI amarabhAratImAM lakhyo ane tame 'prabuddha jIvana'mAM tenuM bhASAMtara chApyuM e ghaNuM ja sArU karyuM che. mArA te vicAra che ke sUtronAM vacanAnA jarUra vicAra karavA joIe, tenA arthAnuM vizleSaNa paNa karavuM joIe. ahiM e yAda rAkhavuM joIe ke sUtrAnI zabdaracanAnI javAbadArI tIrthaMkara upara nathI ja paNa temanA mukhya ziSya gaNadharo ke jeo chadmastha che. eTale rAgadveSanI vRttithI para nathI tevA mahAnubhAva upara che ane e hakIkatane jaNAvavA sAruM jUnA paMDitAe AgaLathI ja pALa bAMdhelI che ke "artha khAtara bahA suta naMyaMti LadarA nika " arthAta-hakIkato tA arihaMto saMbhaLAve che ane te hakIkatone potAnI yogyatA pramANe gaNadharo sUtrabaddha banAve che. vaLI sUtro to lokoe kaMThastha rAkhelAM, eTale emAM ghaNA prakAranAM parivartanono avakAza che, ghaNI vadhaghaTa thatI AvI che, ghaNA prakSepa paNa jarUriyAta pramANe karavAmAM Avela che. zrI munazIjIe kRSNAvatAra nAmanuM pustaka lakhela che tenA cAra bhAga to vAMcI gayo. emAM emaNe jaNAvela che ke mahAbhAratamAM ghaNI hakIkatA prakSepAI che ane ghaNI hakIkato ochI thaI gaI che. je vAta savAre sAMbhaLI hAya te ja vAtane sAMje sAMbhaLatAM temAM aMtara paDI jAya che te pachI je vAta hajAro varasathI cAlI AvatI hAya te bAbata te zuM na thAya? ApanA becaradAsa jhare che......... (gAna) jhare che mama zrAvaNanI abhilASA, jhame che manabhAvananI mRdu AzA. -jhare che......... Abha bharI chalakata vAdaLI, dharA harI malakata sAMvarI; jhUle che lIlI jharamaranI paribhASA -re che......... prasannatA rUmajhumatI chAnI, varSAnI nartatI pAnI; sare che jhINAM phorAMnI ja bhASA. jhare che......... gItA parIkha Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana * zrI mubaI jaina yuvaka saMghanA vArSika vRttAnta tA. 17-69 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA I. sa. 1968nA vArSika vRttAnta ApanI samakSa rajU karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. samayanA pravAha keTalA jhaDapathI cAle che ke jotajotAmAM eka varSa pUruM thayuM che ane saMghe 41mA varSamAM praveza karyo che. prastuta vRttAnta vahivaTI daSTie tA. 1-1-68thI 31-12-68 sudhInA ane kAryavAhInI daSTie chellI vArSika sabhA tA. 8-6-68nI roja maLI tyArathI Aja sudhInA tA. 21-6-69 sudhInA che. A vRttAnta uparathI Apa joze ke 40 varSanI vaNaaTakI kAryavAhI pachI ApaNA saMghanI pravRtti A varSe paNa ekadhArI TakI rahI che. ApaNI saMskArapradhAna paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI preraNAnA paripAka rUpe A varSe ApaNe vasanta vyAkhyAnamALA ghaNI ja sArI rIte ane saphaLa rIte yojI zakayA hatA. ApaNuM gauravapatra "prabuddha jIvana " uttarottara ucca koTinuM vadhu ne vadhu lakhANa ApatuM rahyuM che. saMghanA navA makAnanuM svapna dhIre dhIre sAkAra rUpa pAmatuM paNa ApaNe A varSamAM joI zakIe chIe. vAcanAlaya - pustakAlaya, vaidyakIya rAhata ane zaikSaNika vArtAlApa ane snehamilana tathA A varSanuM mIThuM saMbhAraNuM. vajezvarI paryaTana -- AvI nAnI meTI pravRttio ApaNI jAgRti ane cetanAnI pratIti karAve che. prabuddha jIvana ApaNA saMghanA upa - pramukha zrI paramAnaMdabhAInI saMpAdakIya rAhabarI nIce "prabuddha jIvana" uttarottara vikAsa pAmatuM rahyuM che. mAnavajIvanane sparzatA vividha pAsAne judA judA daSTikoNathI nirakhanuM ane mukhyatve jIvanane koI ne koI prakAre vadhAre unnata karavA mathatuM ApaNA saMghanuM A mukhapatra che. A patrano koI viziSTa guNa hoya to te tenI nirbhIkatA che. sAcI vAta kahevAmAM te koInI zeha ke zaramathI para rahe che ane eTale ja A patranuM samAjanI ane dezanI agratama vyakitaonAM dilamAM mAnabharyuM sthAna che. saMghanA A patrane AvA viziSTa koTinA taMtrI maLyA che te saMghanuM saubhAgya che, AvA vicAragaMbhIra patrAnI grAhaka saMkhyA bahu vadhI zakatI nathI te paNa atyAranA cAlu kALapravAhanI eka vicitratA che. AthI, jene haiye A patranuM gaurava che, jenAM dilamAM A patra pratye lAgaNI che, temanI pharaja thaI paDe che ke temaNe potAnA vartulamAMthI A patranA grAhako meLavI ApavA joIe. mitrAne tathA prazaMsakone amArI vinaMtI che ke navA varSamAM sau potapotAnI zakita pramANe grAhako meLavI ApI A patranA vikAsanA sahabhAgI bane. jo grAhako sArI evI saMkhyAmAM vadhe te A patranI eTalI khoTa haLavI thAya. gata varSa daramiyAna 'prabuddha jIvana 'ne rUA. 90,44-68 nI Avaka thaI che, jyAre za. 11,466-67no kharca thayo che, pariNAme rUA. 2,421-99 nI kheATa AvI che. saurASTra TrasTa taraphathI bheTanA rUA. 150-00 maLe che te jo na gaNIe to khoTa rUA. 3,921-99 nI gaNAya. e jaNAvatA AnaMda anubhavIe chIe ke navA varSathI, saurASTra TrasTanA TrasTIoe ApaNane maLatI rUA. 1500-00 nI bheTanI rakamamAM vadhAro karIne te vArSika rUA. 2500-00 nI karI Apela che, AvI udAratA mATe saurASTra TrasTanA TrasTIonA ame hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. zrI ma. mA. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya saMghanA kAryAlaya (45-47 dhanajI sTrITa)nA eka nAnA eraDAmAM cAlI rahelI A vAcanAlaya tathA pustakAlayanI pravRtti A vistAranA madhyamavarganA loko mATe kharekhara khUba ja upakAraka sAbita thaI che. saMghanuM tathA ' prabuddha jIvananuM ' kArlAyala ane vAcanAlaya tathA pustakAlaya-A badhuM ATalI nAnI jagyAmAM calAvavuM e kharekhara muzkela che. ane A kAraNe A pravRttine lagatA vadhAre vikAsa sAdhavAnI koI zakayatA rahI nathI; paraMtu ghaNAM varSo sudhI jagyAnI saMkaDAzanI takalIpha bhogavyA pachI have e muzkelInA aMta najadIkanAM bhaviSyamAM dekhAya che, kAraNa ke zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhIe saMghanA makAna phaMDa mATe Tahela zarU karI che ane TUMka samayamAM ja tenuM sArU pariNAma Avaze ema dekhAya che, eTale AzA rAkhIe ke bIjA varSanA vRttAntamAM A muzkelInA aMta AvI jaze ane A pravRttine vadhAre vikasAvI zakAze. vAcanAlaya ane pustakAlayanI vigato nIce pramANe che: pustakAlayano lAbha lenAranI saMkhyA 400 AsapAsa che, vAcanAlayanA lAbha lenAranI saMkhyA 200 AsapAsanI che, ekaMdare sAmayiko 108 Ave che, jemAM 7 dainika, 20 sAptAhika, 11 pAkSika, 63 mAsika, 2 trimAsika ane 5 vArSika che. bhASAnI dRSTie joIe to 5 aMgrejI, 14 hindI, ane 89 gujarAtI patra Ave che. gata varSa daramiyAna pustakAlayamAM 1657-96 rUpiyAnAM navAM pustako umeravAmAM AvyAM che. pustakAlayamAM eka khAsa gAMdhI sAhityano vibhAga paNa UbhA karavAmAM AvyA che, jemAM gAMdhI sAhitya ane sarvodaya sAhityanAM chellAmAM chellAM prakAzana mUkavAmAM AvyAM che. vAcanAlaya ane pustakAlayanA saMcAlana pAchaLa gata varSa daramiyAna rUA. 8341-43no kharca thayo che, jayAre Avaka rUA. 5575-61nI thaI che. (jemAM myunisipalITInAM rUA. 2000nI grAnTano samAveza thAya che.) eTale rUA. 2766-22nI khoTa AvI che. AgalA varSonI khoTa rUA. 9674-66 temAM umeratAM ekaMdara khoTa za. 1244088nI UbhI rahe che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA cImanalAla cakubhAI zAha >> Do. Indracandra zAstrI ,,, ema. ema. bhamagarA gata varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 20-8-68thI tA. 28-8-68 sudhI-ema nava divasanI adhyApaka zrI gaurIprasAda cu. jhAlAnA pramukhapaNA nIce yojavAmAM AvI hatI. A vakhatanA nava divasanA aDhAre vyAkhyAne bhAratIya vidyAbhavanamAM gAThavavAmAM AvyAM hatAM. jemAM nIce mujabanA vyAkhyAtA hatA-emAMthI zrI manubhAI paMcoLI, zrI rohita mahetA, revaranDa phAdhara vAlesa tathA zrI zrIdevI mahetAnA be be vyAkhyAnA hatAM. zrI bhavaMramala sIMdhI zrI tArakezvarI siMhA 33 27 23 gulAbadAsa brokara ravizaMkara ma. rAvaLa nirmaLAbahena zrIvAstava 37 23 23 9 99 53 23 35 revaranDa phAdhara vAlesa zrIdevI mahetA AcArya rajanIzajI purUSottama mAvalaMkara viSNI mAtrA (bhajana) rohita mahetA manubhAI paMcALI A vakhatanAM vyAkhyAtAomAMthI agiyAra vyAkhyAtAone muMbaI bahArathI bolAvavAmAM AvyA hatA. ApaNI A vyAkhayAnamALAnuM AkarSaNa uttarottara vadhatuM jAya che, A mATe ApaNe jarUra gaurava laI zakIe. vasanta vyAkhyAnamALA A varSa gAMdhIzatAbdine lagatuM hoIne, enA anusaMdhAnamAM saMgha taraphathI A vakhate eka vadhArAnI vasanta vyAkhyAnamALA-eprila mAsanI tA. 8-9-10-11 ema cAra divasa mATe-phalorA phAunTana upara AvelA tAtA oDiToriyamamAM, zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. prabhu jIvana tA. 1-7-19 . pramukhapaNA nIce javAmAM AvI hatI, jemAM be vyAkhyAne gAMdhIjI upara ane be vyAkhyAne rASTrIya ekIkaraNa' upara rAkhavAmAM AvyAM hatAM. ApaNA mATe A rItanI vyAkhyAnamALAnuM Ayojana navuM hovA chatAM, tene bhAre saphaLatA sAMpaDI hatI. A vyAkhyAnamALAnA vakatAemAM gujarAta rAjyanA rAjayapAla zrImananArAyaNane amadAvAdathI, sarvodaya netA zrI jayaprakAza nArAyaNane amadAvAdathI, zrI nAtha paine dilhIthI ane . sudhAMzu dAsaguptAne kalakattAthI belAvavAmAM AvyA hatA. vaidyakIya rAhata saMghanA kAryAlayamAM vaidyakIya sAravAra mATenAM nIce mujabanAM sAdhane rAkhavAmAM Ave che. (1) garama pANInI thelI, (2) mejhara glAsa, (3) glisarIna sIrIMja, (4) baraphanI thelI, (5) tharamomITara, (6) enImAM Duza, (7) pezAbanuM sAdhana, (8 mINa kApaDa, 9) cembara pATa, (10). beDapena, (11) phIDiMga kapa. kAryAlaya taraphathI jarUriyAtavALA bhAI-bahenone nAtajAtane kAMI paNa bheda rAkhyA sivAya vaidyakIya rAhata mATe IMjekazana tathA peTaMTa davAo ApavAmAM Ave che. pahelA A vaidyakIya rAhata saMghanA kAryAlayamAMthI jarUriyAtavALA mANasane cakAsaNI karIne ApavAmAM AvatI hatI, paraMtu thoDA dAkhalAo evA jANavA maLyA ke ApaNe apAvelI davAone durUpayoga thato hate, ethI jaina kalInikavALA Do. sAMgANI tyAMnA khUba ja jarUriyAtavALA dardIone pasaMda karIne davAo mATenI ciThThI ApaNe nakkI karelI davAnI dukAna upara lakhI Ape evI vyavasthA UbhI karI che, jethI tene bilakula durUpayoga na thAya. A goThavaNanA pariNAme A pravRtti saMtoSakAraka rIte cAlI rahI che. varSa daramiyAna yojAyelA saMmelane 1. tA. 25 mI jUnanA roja masjida baMdara upara Avela dhI grena, rAIsa enDa eIla sIDjha maracanTasa esosIezananA hAlamAM muMbaI myunisipala korporezananI besTa samitinA ceramena nimAyA te saMbaMdhe zrI jIvarAja bhANajI zAhanuM sanmAna karavA mATe saMgha taraphathI sabhyanuM eka saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. 2. tA. 6 ThThI julAInA roja viThThalabhAI paTela roDa upara Avela sikakAnagaramAM-moDarna skUlanA sabhAgRhamAM, saMdhanA eka sabhyanA putrI-je varSothI casUhina banelAM che te-kumArI jotibahena mehanalAla pArekha M. A.nI parIkSAmAM bIjA vargamAM pAsa thayA tene abhinaMdana ApavAne lagato eka samAraMbha saMdhanA upakrame yojavAmAM Avyo hateA. 3. tA. 22mI julAInA roja sAMjanA, saMdha taraphathI masjida baMdara roDa upara Avela dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDajha maracanTasa esesIezananA holamAM, "rASTrIya tema ja antararASTrIya paristhiti"e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. 4, tA. 19mI ogasTanA roja, saMghanA upakrame dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDjha maracanTasa esesIezananA hAlamAM, vasati vadhArAnI samasyA" e viSaya upara kalakattAvALA zrI bhaMvaramala sIMdhInuM eka jAhera vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM hatuM. 5. tA. 23mI sapTembaranA roja, saMghanA upakrame dhI grena rAIsa enDa eIla sIDjha maracanTasa esesIezananA hAlamAM, duniyAnA aneka dezanA pravAsa dvArA pRthvInI parikramA karIne AvelA muMbaInA jANItA erathopeDIka sarjana Do0 rasikalAla ema. bhaNazALIne eka jAhera vArtAlApa yojavAmAM Avyo hato. ' 6. tA. 16mI okaTobaranA roja, saMghanA varSojanA sabhya ane kArobArInAM sabhya zrI caMdulAla sAMkaLacaMda zAhanA (vakIla)nA 72 varSanI ummare thayelA avasAna aMge zoka pradarzita karavA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI eka zekasabhA saMghanA kAryAlayamAM maLI hatI. 7. tA. 26mI jAnyuArI (1969)nA roja prajAsattAka dina nimitta, marIna DrAIva upara AvelA hindu jImakhAnAnA cogAnamAM saMghanA sabhyo tema ja temanA kuTuMbIjano mATe saMdha taraphathI eka prItibhojana yojavAmAM AvyuM hatuM. jemAM atithIvizeSa tarIke zrImatI pUNimAbahena pakavAsAe eka preraka pravacana karyuM hatuM. ane bahu meTI saMkhyAmAM ApaNA sabhyoe temAM bhAga lIdho hate. . tA. 20mI phebruArInA roja gAMdhI memoriyala TrasTa taraphathI taiyAra karavAmAM Avela "mahAtmA" nAmanuM lagabhaga cha kalAka lAMbu citrapaTa lIbarTI" sinemAmAM saMghanA sabhyone sAmuhika rIte jovAne lagatuM saMgha taraphathI Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. - 9. tA. 22mI phebruArInA roja dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDjha maracanTasa esesIezananA holamAM "AjanA rAjakIya pravAho" e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM eka jAhera vyAkhyAna saMdhanA upakrame yojavAmAM AvyuM hatuM. 10. tA. 28mI phebruArInA roja, dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDjha maracanTasa esosIezananA holamAM, saMghanA upakrame kumAra" mAsIkanA taMtrI zrI bacubhAI rAvatane temanA yuropa-amerikAnA pravAsanA anubhavo sAMbhaLavAne lagato eka jAhera vArtAlApa yojavAmAM Avyo hate. 11. tA. 3jI mArcanA roja, saMghanA makAna phaMDane anulakSIne saMghanI kAryavAhaka samitinA eka sabhya zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAhanA nivAsasthAne-sAyana, saMghanA kAryavAhaka samitinA sabhyo tema ja anya nikaTavartI sabhyonuM eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. 12. tA. 24mI mArcanA roja dhI. grena, rAIsa enDa oIla sIDjha maracanTasa esesIezananA holamAM, saMghanA upakrame, "AjanA rAjakIya pravAho" e viSaya upara zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM jAhera vyAkhyAna yojavAmAM AvyuM hatuM. saMgha taraphathI yojavAmAM Avela paryaTana tA. 5-1068nA roja saMgha taraphathI saMghanA sabhyo tema ja temanA kuTuMbIjane mATe je zvarI khAte eka AnaMda paryaTana yojavAmAM AvyuM hatuM. saMghanI paryaTana pravRtti hamaNAM lAMbA samayathI maMda hatI, eTale jayAre A paryaTanane nirNaya levAyo tyAre darekanA dilamAM khUba AnaMda thaye hate. paryaTana maMDaLImAM zrImatI pUrNimAbahena pakavAsA. tathA sucanA bahenanA zAstrIya saMgIte sArUM evuM AkarSaNa UbhuM karyuM hatuM. bIjAM bahena tathA bhAIe temAM bhaLyA ane maMDaLIne saMgItane sAro lahAvo maLyo. A rIte A paryaTana saMpUrNa saphaLa ane AnaMdavibhera banyuM hatuM. tenI smRti lAMbA samaya sudhI dilamAM saMgharAI raheze. saMghanI kAryavAhI tema ja Arthika paristhiti varSa daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinI 11 sabhAo bolAvavAmAM AvI hatI. saMghane gata varSamAM kharca rU. 10989-82ne thayuM che, Avaka rU. 19876-02nI thaI che, ane saravALe rU. 8886-20ne vadhAro rahyo che. temAMthI 'prabuddha jIvanane lagatI boTa rUA. 2421-99 bAda karatAM varSanI Akhare 6464-21ne vadhArI rahyo che. ' - ApaNuM janarala phaMDagayA varSe 25,902-63nuM hatuM, temAM A varSane vadhAre rUA. 6464-21 umeratAM varSanI Akhare ApaNuM janarala phaMDa rU. 32366-84nuM rahe che. kahyuM hatuM. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17-19 prabuddha jIvana papa . 50, saMdhe prakAzana che "koriyAnA ApaNuM rIjharva phaMDa rU. 26704-89nuM che. paraMtu game te kAraNe tene mUrtasvarUpa maLatuM nahotuM, paraMtu gayA varSathI ApaNuM pustaka prakAzana phaMDa gayA varSe rU. 2092-25nuM ApaNI kAryavAhaka samitimAM AvelA zrI bAbubhAI jI. zAhe hatuM, temAM pustakonA vecANanA rU. 40-50 A varSe umeratAM varSanI vinA zarate rUA. 50%-00 ceka Tebala para mukIne saMghanuM makAna phaMDa Akhare pustaka prakAzana phaMDa rUA. 2132-75 rahe che. zarU karavAnI preraNA ApI ane tarata ja kAryavAhaka samitinA bIjA saMghe 40 varSa pUrAM karyA che. ' janA sabhya zrI dAmajI velajI zAhe temanI dIkarI rekhAbahenanA nAma zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane para pitA taraphathI rUA. pa000-60 lakhAvyA-Ama A makAna phaMDa zarU pustakAlaye 29 varSa pUrAM karyA che. 'prabuddha jIvane 30 varSa pUrAM karyA che. karavAmAM nimitta banelA A banne sadgRhasthone ApaNe aMtakaraNa pUrvaka AbhAra mAnIe chIe. ane sAthe sAthe bIjA mitronI dilanI chelle jaNAvavAnuM ke, saMghanA kAryAlayanI jagyA have khUba ja sAMkaDI paDe che, makAna jarjarita thaI gayuM che, A vistAramAM gIcatA jata A pragaTelI jayotanA anusaMdhAnathI pragaTe ema prArthIe chIe. paNa eTalI vadhI rahI che ke, sAMjanA samaye cAlavuM paNa muzkela paDe-A badhAM kAraNosara saMghanA kAryAlaya mATe sArA vistAramAM moTI ame kArobarInA sau sabhyone emanA sahakAra badala AbhAra jagyA athavA pitAnuM makAna hovuM joIe evuM je ghaNA mAnIe chIe, saMghanA pramukha zrI cImanabhAIe ane saMghanA varSanuM ApaNuM cintavana hatuM, teNe vAstavikatA tarapha Daga bharyA che prANasamA murabbI zrI paramAnaMdabhAIe preraNApAna karAvI suMdara ane e jaNAvatAM AnaMda anubhavIe chIe ke, saMgha mATenuM makAna mArgadarzana ApyuM che. A mATe saMdha kharekhara teozrIne haMmezA phaMDa zarU karavAne ame bhAgyazALI banyA chIe, temAM rUA. 340nA RNI raheze. phALAnA vacane maLI gayA che ane AthI saMghanA badhA ja prasaMzakone A sivAya saMghanA anveSaka, mesarsa zAha mahetA enDa ka.ne anurodha karavAnI rajA laIe chIe ke, saMghanA ItihAsamAM A paNa ame A sthaLe AbhAra mAnIe chIe. rItanI tenI prathama ja Tahela hoIne pitAthI zakya teTaluM vadhAre sau ane A ahevAla pUre karIe te pahelAM koI eka mahAna Ape ane potAnA mitravartuLamAMthI meLavI Ape, AmAM koI kahevA vyakitae 'kartavya' vize suMdara vicAro mUkatA kahyuM che ke, Ave pachI rakama lakhAvIe enI rAha na jotAM sau potapotAnI rakama mokalI ApI saMdhanA rU. 1 eka lAkhanA lakSyAMkanI kaDiyAmAMthI je koDiyuM tela samAvIne dIpa peTAvI ajavALAM jhoLIne chalakAvI pitAnI pharaja adA kare evI pharIthI namra prArthanA, pAthare che, te ja koDiyAnuM jIvatara dhanya bane che. karIe chIe. prakAza pAtharavA mATe jIvananuM samarpaNa karavuM e ja enuM AnA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke, saMghanuM makAnakuMDa zarU kartavya che, ApaNu paNa e ja kartavya che." karavuM joIe evI vAta te chellAM pAMca varSathI ApaNe karatA hatA, maMtrAo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. saMghanI vArSika sAmAnya sabhA ane cUMTaNInuM pariNAma zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA upara nahi paNa sAmAjika viSayo upara paNa saMgha taraphathI vyAkhyAne 21-6-69 zanivAranA roja sAMjanA pAMca vAgye saMghanA kAryAlayamAM yojAvA joIe evI temaNe sUcanA rajU karI. A uparAMta, saMgha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA pramukhapaNA nIce maLI hatI. taraphathI mereja byure jevI koI vyavasthA UbhI karavAmAM Ave te zrI maganalAla pI. dozInA du:khada avasAna aMge zekaprastAva AjanA samayamAM khAsa IcchavAyegya che ema paNa temaNe sUcavyuM. sabhAnuM kAmakAja zarU thatAM pahelAM tA. 14-6-69nA roja temanI pachI anya sabhya zrI vasantarAva narasiMhapurAe saMghanI nipajelA zrI maganalAla pI. dozInA du:khada avasAna saMbaMdha pravRttionI prazaMsA karavA sAthe sAmudAyika lagna thaI zake nIce mujabane zaka prastAva pasAra karavAmAM Avyo hato : evI vyavasthA UbhI karavAnI Aje khAsa jarUra che, - "zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI Aja roja (tA. 21-6-69 A dizAe saMdha kAMIka karavAnuM vicAre evI temaNe sUcanA zanivAranA roja) maLelI vArSika sAmAnya sabhA, muMbaI jIvadayA maMDaLInA atyanta niSThAvAna kAryakara ane muMbaInA jaina sthAnaka karI. sAthe sAthe saMghanuM beMkamAM je cAlu khAtuM-karanTa ekAunTavAsI samudAyanA eka agragaNya sevaka zrI maganalAla pI. dezanA che tene jo seviMgsa ekAunTamAM badalavAmAM Ave to vyAjanI tA. 19-6-'69nA roja ekAeka nipajela avasAna badala UMDI cAlu Avaka thAya e tarapha temaNe saMghanA kAryavAhakonuM dhyAna kheMcyuM. zokanI lAgaNI pradazita kare che ane temanA kuTuMbIjane pratye hArdika sahAnubhUti pAThave che." tyAra bAda pramukhasthAne birAjelA zrI paramAnaMdabhAIe saMdhanA ATalA badhA sabhyone vArSika sabhAnA AkAramAM maLelA joIne prAsaMgika pravacana potAne AnaMda vyakata karyo. AgaLanA vivecake e je kAMI kahyuM te tyAra bAda nIce mujabanI kAryavAhI thaI hatI. aMge temaNe jarUrI spaSTatA karI ane temaNe je kAMI sUcanAo karI tene navI cUMTAnArI kAryavAhaka samiti yogya vicAra karaze (1) zarUAtamAM saMghanA vArSika vRttAMta tathA saMdha tema ja evI AzA ApI. ane tyAra bAda saMdhanI kAryavAhaka samiti Bii. ma. e. zAha sArvajanika vA. 5. nA 1969nA varSanA taraphathI makAnakuMDanI je zubha zarUAta karavAmAM AvI che tene vigatathI oDITa thayelA hisAbe raju karavAmAM AvyA hatA. ullekha karatAM jaNAvyuM ke "saMgha taraphathI potAnA kAryAlaya mATe A vRtAnta ane hisAbene dhyAnamAM laIne je koI A prakArane puruSArtha pahelI ja vAra hAtha dharavAmAM AvyuM che. sabhyane saMdhanI kAryavAhI saMbaMdhamAM TIkA-AlocanA rUpe je kAMI keTalAkanI evI phariyAda che ke saMdhanI pravRttio bahu ja sImita che. A abhiprAya amuka aMze sAce che. ema chatAM, paNa AjanA kahevAnuM hoya te jarUra kahe evI pramukhasthAnethI sUcanA thatAM kAryAlayamAM saMghanA kAryavistAra mATe avakAza paNa nathI. A kAraNe zrI kAntilAla baroDiyAe saMdha taraphathI gayA eprila mAsamAM pustakAlaya jakaDAI gayuM che, tene vikasAvavA mATe ahiM koI avakAza thAyelI vasanta vyAkhyAnamALAnI keTalIka AlocanA karI ane nathI. eka vakhata koI vizALa jagyAmAM jaIne vasIe pachI kAma rAjakAraNanA viSayamAM jevI rIte zrI cImanalAla cakubhAI zAhanAM ApoApa phUTI nIkaLaze. A uparAMta, ApaNI pAse vizALa jagyA haze te bIjI aneka pravRttione sIdho yA ADakataro ApaNe sahakAra avAranavAra vyAkhyAna yojAya che tevI rIte muMbaImAM vasatI evI ja ApI zakIzuM. Aje have A jagyAmAM ApaNane pAravinAnI anya viziSTa vyakitaonAM ane te paNa rAjakAraNI ja viSaya gUMgaLAmaNa lAge che; , dhanajI sTrITanA nAkAthI saMghanA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-7-69 kAryAlaya sudhI sAMjanA samaye pahoMcavuM e eka kasoTIrUpa banI beThuM che. te saMghanA ahiM upasthita thayelA sabhyane-bhAIo tema ja bahenane-mArI prArthanA che ke ghera lagna AvyA hoya te jarA kheMcAIne ApaNe jema lagna sArI rIte patAvavAno Agraha rAkhIe chIe te mujaba A prasaMge Apa jarA kheMcAIne paNa A phaMDamAM ApanI rakama noMdhAvazo ane Ane lagato nirNaya AvatI kAla upara nahi paNa Aje ne atyAre ja karaze. ApanI pAsethI amArI apekSA che ke, A phaMDanA lakSyAMkane pahoMcI vaLavA mATe ApanI jamAM lAgavaga hoya tene pUro upayoga karaze paNa e sAthe ApanuM dhyAna kheMcavAnuM ke ApanA nAma upara sArI rakama noMdhAyelI nahi hoya to Apa anyane A vize kazuM kahI nahi zake te pachI vinaMti ke ApathI zarU kare ane pachI saMghanA prazaMsaka evA ApanA mitro ane saMbaMdhIo pAse pahoMcI jAo ane saMghanI thelIne chalakAvI do. "ahiM mAre jaNAvavuM joIe ke ApaNe lAkhanI rakamane lakSyAMka bAMdhyo che paNa lAkha te jagyA meLavavAmAM ja kadAca vaparAI jaze. pachI meLavelI moTI jagyAne vahIvaTa paNa moTo kharca mAgaze, tene paNa ApaNe vicAra karavAnuM raheze ja. jaNAvatA AnaMda thAya che ke, Aja sudhImAM ApaNe rUA. 40000 nI rakama ekaThI karI zakayA chIe. Aje ApaNe ahiM sAMkaDI jagyAmAM ekaThA thayA chIenavI vizALa jagyAnA svapnane satvara sAkAra rUpa ApavA mATe ApaNe AzA rAkhIe. AvatA varSanI vArSika sAmAnya sabhA koI navI vizALa jagyAmAM ApaNe ane te pArakI nahi paNa ApaNI potAnI jagyAmAM ekaThA thayA hoIzuM ane saMghanI pravRttio kema vikasAvavI-vistAravI tenI prasannatApUrvaka carcA-vicAraNA karatAM haIzuM? e divasa jema bane tema jaladI Ave evI Aje rArthanA aMtaranI prArthanA ho !" cUMTaNInuM pariNAma tyAra bAda nIce mujaba saMghanA adhikArIo tathA kAryavAhaka samitinA sabhyonI cUMTaNI karavAmAM AvI hatI : 1 zrI cImanalAla cakubhAI zAha * pramukha 2 , paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA upapramukha , cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrI , subodhabhAI ema. zAha. , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha koSAdhyakSa 1 , dAmajIbhAI velajI zAha sabhya 7 , nIrubahena esa. zAha 4 , bAbubhAI jI. zAha , jyatilAla phohacaMda zAha , pravINabhAI maMgaLadAsa zAha , pro. ramaNalAla cI. zAha 12 , dhIrajalAla phUlacaMda zAha , ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvALA , ramaNikalAla ema. zAha 15 , ke. pI. zAha 16 , harilAla gulAbacaMda zAha , bhagavAnadAsa sI. zAha , lIlAvatIbahena devIdAsa 19 i bhagavAnadAsa sI. zAha A TekarasI ke. zAha tyArabAda saMghanA tathA zrI ma. e. zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA eDITara tarIke . zAha mahetA enDa ku. nI 1969nA varSa mATe cAlu mahenatANAthI sarvAnumate nImaNuMka karavAmAM AvI hatI. kAryavAhaka samitimAM sa nI paravaNI tyAra bAda tA. 27-6-'19nA roja maLelI saMghanI navI cUMTAyalI kAryavAhaka samitie, kAryavAhaka samitimAM nIce jaNAvelA cAra sabhyonI pUravaNI karI hatI. 1 zrI ratilAla cImanalAla koThArI 2 , jasumatIbahena manubhAI kApaDiyA 3 , khetasI mAlasI sAvalA 4 , amara jarIvALA zrI ma. . zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti A samitimAM prastuta vAcanAlaya ane pustakAlayanA nIce jaNAvelA pAMca TrasTIo adhikAranI rUIe sabhya gaNAya che. 1 zrI cImanalAla cakubhAI zAha 2, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA , ratilAla cImanalAla koThArI 4 , ramaNikalAla maNIlAla zAha 5 , cImanalAla jeThAlAla zAha A uparAMta, saMghanI kAryavAhaka samitimAMthI nIcenA cAra sabhyonI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. 1 zrI subodhabhAI ema. zAha 2 , praviNabhAI maMgaLadAsa zAha 3 che. ramaNalAla sI. zAha 4 , TekarasI ke. zAha-maMtrI A rIte vAcanAlaya ane pustakAlaya samiti nava sabhyonI bane che ane zrI karasI ke. zAhanI A samitinA maMtrI tarIke nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. cImanalAla jeThAlAla zAha subodhabhAI ema. zAha maMtrIo. kaMpanIoe rAjakIya pakSone karelI nANAMkIya madada | ('gujarAtamitra'mAMthI udbhUta) audyogika vikAsa kaMpanI lona, pradhAna zrI. phakarUddIna alI ahamade Aje lokasabhAmAM jaNAvyuM hatuM ke, 1966 - 67 thI 1968- 69 daramiyAna kaMpanI taraphathI judA judA rAjadvArI pone nIce mujaba dAna ApavAmAM AvyAM hatAM. tA. 1lI eprilathI tA. 31 mI mArca sudhInA varSanA A AMkaDA che. pakSa 1966 - 67 1967-68 1968-69 koMgresa rUA. 65,76,317 74,94,779 3,34,851 svataMtra che 21,72,322 19,15,286 18,000 janasaMdha , 26, 1 1,40,802 prajAsamAjavAdI che. 71 1,700 sAmyavAdI 160 saMyukatavidhAyaka daLa, bhAratIya kriAMtidaLa , 1,001 hiMdu mahAsabhA , 611 janatA pArTI 1, 0 janaoNMgresa 5,000 mahAgujarAta prAMtIyahiMdu mahAsabhA , 10,000 kula rUA. 87,87,983 9,80030 3,12,851 tA. ka. : A aMge tAjetaramAM pArlAmenTamAM pasAra thayelA dhArA nIce have pachI kaMpanIo rAjakIya pakSane jAhera rIte Arthika madada karI zakaze nahi. taMtrI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-69 prabuddha jIvana ka: zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM 31mI Disembara 1968 sudhInuM vArSika saravaiyuM phaDo ane devuM: rUA. I. sa. . milakata ane leNuM: rU. 2. rUA. 2. , rijharva phaMDa khAtuM: InvesTameMTasa (copaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 26,704.89 7 TakAnA InDIyana hyuma pAIpa ku. li. nA Dibencaro pheM. . 5000) zrI saMgha hastakanAM phaMDa: bajAra kiMmata rU. 4,700 5,236.39 (1) zrI pustaka prakAzana khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,92-25 pharanIcara ane phIcarsa: umera: varSa daramiyAna pustaka vecANa 40-50 (copaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 845-24 2,132-75 bAda: ghasArAnA kula lakhIvALyA 4924 (2) zrI mAvajata khAtuM: 355-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 295-61 umero: mAvajata ghasArAnA vasUla karelA zrI prabuddha jIvana upara sToka 3-57 204-00 299-18 DijhITsa: posTa oNphisamAM 75-00 bAda:gayA varSa daramiyAna kharcanA 4-75 bI. I. esa. eNnDa TI. pAse 80-00 294-43 155-00 2,427-18 leNuM (saddhara) devuM; zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvaparacuraNa devuM (pariziSTa mujaba) 2,711-68 janika vAcanAlaya-pustakAlaya pAse 6,456-39 sTApha proviDaMDa phaMDa aMge [2,150-08 Inkama TekSa rIphaMDanuM leNuM: 491-73 agAuthI Avela lavAjame aMge 64000 saMbhyalavAjama aMge 1,6000 5,575-76 sTApha pAse 1924-33 janarala phaMDa khAtuM: saurASTra TrasTa pAse 750-00 11,222-45 gayA saravaiyA mujaba bAkI rokaDa tathA beMka bAkI : 25,02-63 beMka oNpha InDiyA li. cAlu khAte 37,611-36 umero:muMbaI jaina beMka oNpha I. li. phIkasa Dipe. khAte 11,618-61 yuvaka saMghanA Avaka rokaDa silaka 38952 khara khAtethI lAvyA 8,886-20 49,619-49 - --- 34,788-83 . paracUraNa khAtAMo : bAda: zrI prabuddha jIvananA Avaka kharca zrI vaidyakIya rAhata khAtuM: khAtethI lAvyA 2,421-99 gayA saravaiyA 32,366-84 mujaba bAkI 86-04 umeze varSa daramyAna 67,004-67 vaidyakIya rAhata kharca 369-30 4pa-34 amee zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha-muMbaInuM tA. 31-12-68 nA divasanuM saravaiyuM majakura saMsthAnA cepaDA tathA vAucaro sAthe tapAsya che ane barAbara mAlUma paDayuM che. bAda: varSa daramyAna bheTanA 243-00 212-34 67,004-67 . muMbaI, tA. 16-5-1969 zAha mahetA eNnDa kuM, cArTarDa ekAunTanTsa oDITarsa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prabuddha jIvana tA. 1-7-19 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha-muMbaI. zrI 'prabuddha jIvana'ne tA. 31-12-68 nA roja pUrAM thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka: rU. pai. rUA. pai. kharca: lavAjamanA AvyA: 3,335-68 mANasane 1/2 bhAganA pagAranA umera: zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA sabhyane maphata patro mekalavAmAM Ave pepara kharcanA che tenA eDajesTa karyA 3,084-80 chapAmaNI kharcanA 6,419-68 pisTeja kharcanA bheTanA: paracUraNa kharcanA saurASTra TrasTa taraphathI 1,500-70 paracUraNa bheTanA 1,125-jI 2,625-00 varSa daramyAna Avaka karatAM kharcanA vadhAre 2,421-99 2,862-50 1,526-46 4,565-66 1,340-19 1,171-86 - kula rU. muMbaI, 11,466-67 uparane hisAba tapAsyA che, ane barAbara che. zAha mahetA eNnDa kuM, tA. 16-5-1969 cArTarDa ekAunTanTasa. kula rU. 11,466-67 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane tA. 31 mI Disembara 1968 nA roja pUrA thatAM varSane Avaka tathA kharcanA hisAba . Avaka: rA. pai. rUA. pai. kharca: bheTanA: 15,530-11 mANasane pagAranA 1/2 bhAganA * 2,862-50 lavAjamanA kulle AvyA 5,20%0 makAna bhADuM tathA vIjaLI kharca 376-48 prInTIMga ane sTezanarI 333-11 bAda: muMbaI jaina yuvaka saMghanA Teliphona kharcanA 288-0 sabhyone 'prabuddha jIvananI prato maphata pisTeja kharcanA 536-05 mokalavAmAM Ave che tenA eDajasTa karyA 3,084-00 paracUraNa kharcanA (samAraMbha vi) 953-12. 2,116-00 eNDiTarone nereriyama 101-00 vyAjanA: sTApha che. phaMDa phALAnA 379-20 Dibencara para 3500 pharnIcara ane phIkacarsa para ghasArAnA 40-00 beMka khAtAo para proviDaMDa phaMDa upara vyAjanA 27-28, (phIkasa DIpojhITsanA) 1,87991 gujarAta rela rAhata phaMDanA phALAmAM 1,01-00 2,229-91 bombe pablika TrasTa eDaminisTrezana phaMDane phALAnA 493-84 kula rUA. 19,876-02 uddeza aMge kharca: uparano hisAba tapAse che ane barAbara che.' vyAkhyAnamALA kharca 3,598-54 varSa daramyAna kharca karatAM Avakane muMbaI, zAha mahetA eNnDa kuAM, vadhAro kI janarala phaMDa khAte laI gayA 8,886-20 tA. 16-5-1969. cArTarDa ekAunTanTasa eDITarsa. kula rU. 19,876-02 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA makAna phaMDamAM seMdhAyelI vizeSa rakamo 28076 agAu jAhera thayelI rakame. 251 zrI dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI. 1501 zrI caMdulAla mohanalAla jhaverI 251 me. nIrU enDa kuM. 1501 , gIrajAzaMkara umiyAzaMkara mahetA. 101 zrI zAntilAla e. jhaverI. 1001 , lIlAdhara pAsu zAha. 101 , ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvALA. 1001 ke. pI. zAha. gaMbhIralAla cunilAla DagalI. 1001 , ke. ema. divAnajI narabherAma morArajI jhATakIA. 101 , rabbara guDajha TreDiMga ke. 101 vasantalAla narasIMgapurA. 1001 , jasumatibahena kApaDiyA , eka sadagRhastha. 501 rISabhadAsajI rAMkA. 101 sva. caMdulAla sAMkaLacaMda zAha. hA. zrI samaratabahena. 501 A jagajIvanadAsa popaTalAla zAha 11 , eka sadagRhastha. 501 visanajI narasI verA. 40059 ratilAla cI. koThArI. A mATe A gRhasthono ame AbhAra mAnIe chIe ane anya bhagavAnadAsa sI. zAha. sabhya ane prasaMzakone A phaMDa pratye pitAne udAra hAtha laMbAvavA 251 eka bhAI taraphathI. prArthanA karIe chIe. 251 , nyAlacaMda je. mahetA. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. 101 0 ug Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1-7-69 prabhu jIvana 59 zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31 Disembara 1968nA roja pUrA thatAM varSane Avaka tathA kharcane hisAba Avaka: rUA. pai. rU. pai. rU. pai. rUA. . vyAjanA: TrasTanA uddeza aMge kharcanA: sIkayurITIenA 450% keLavaNI aMge kharca: DibencaronA 700 peparsa lavAjamanA 478-69 ----- 1,150-0 pagAranA 5,521-50 , bheTanA: 1,291-00 makAnabhADAnA tathA vIjaLI kharca 541-54 pustakonA lavAjamenA 929-00 pustaka rIpersa-buka bAInDIMga kharca 88-40 2,220 6,629-73 myunisipala grAnTa: 2,000 proviDanDa phaMDanA phALAnA 25-20 paracUraNa Avaka: proviDanDa phaMDa upara vyAjanA 27-67 pastInA vecANanA 101-31 286-87 pAsa bukanA vecANanA 59-80 vyavasthA kharca: pustako moDA AvavAthI tathA pharanIcara rIpersa, IlekaTrIka rIpersa khevAI jatAM daMDanA 44-150 tathA paracuraNa kharca 193-73 205-61 vImA prImIyamanA 49-5O varSa daramyAna Avaka karatAM eNDiTarone neverIyama 101kharcanA vadhAro 2,766-22 34-23 ghasArAnA: kula rU. 8,341-83 pharanIcara para 91-00 uparane hisAba tapAsyA che ane barobara che. 99000 muMbaI, - zAha mahetA anDa kuM., pustako para 1,081-00 tA. 21-3-1969 cArTarDa ekAunTanTasa eNDiTarsa kula rU. 8,341-83 * prabuddha jIvana pratye sadbhAva dAkhavatA pa vArANasIthI zrI rohita mahetA tA. 19-6-69 nA patramAM inA patramAM ke anya chApAmAM joyuM nathI. A tarapha "prabuddha jIvane khAsa dhyAna jaNAve che ke: ApavuM joIe ema mane lAge che." prabuddha jIvana" niyamasara Ave che ane enI rAha joIne besIe chIe. jANe paMdara divasane gALe bahu moTo lAge che. muMbaIthI zI lavaNaprasAda zAha jaNAve che ke: 'prabuddha jIvane" prabuddha jIvanamAM tamAruM sundara vyakitatva etapreta che ane tethI 30 varSa pUrAM karyo te aMge keTalAka snehIoe Apane abhinaMdana e vAMcatI vakhate jANe tamArI sAthe vArtAlApamAM beThA hoIe evuM mokalAvyA che temAM huM mAro sUra purAvuM chuM. jarUrI hakIkato lAge che. "prabuddha jIvananuM eka viziSTa sthAna che- gujarAtanA bauddhika meLavavA koInA lakhANanuM bhASAntara karavuM paDe tema hoya to tenuM ane sAMskRtika kSetramAM enuM nIDara netRtva, enI spaSTa vicAraNA, bhASAntara yogya rIte karI Ape evA sAthIo zodhavAmAM tema ja enuM niSpakSapAta darzana, enI binasAMpradAyika daSTi-A badhuM hakIkato yogya rIte rajU karavAmAM Apa je zrama ane kALajI laI prabuddha jIvanane eka viziSTa sthAna apAve che paNa A badhuM banyuM rahyA che te mATe huM jarUra Apane abhinandana ApuM chuM, je dhagaza che, kAraNa enI pAchaLa tamArI aDaga ane avicaLa sAdhanA che. ane tAlAvelIthI Apa A patra calAve che tenI yogya kadara lokoe amArA jevA gujarAtathI dUra beThelAne mATe te e gujarAtanI nathI ja karI ema mAruM mAnavuM che. je koTinA lekha "prabuddha jIvanamAM suMdara saurabha lAve che. "prabuddha jIvana khUba khuba pragati kare prasiddha thAya che te gaNatarIe tenI paccIsa hajAra nakala khapavI ane enuM taMtrIpada tame haju ghaNA varSo sudhI saMbhALo joIe. huM koI vAra musApharIne kAraNe samayasara patra vAMcI zakato e ja prArthanA." nathI, chatAM tene eka paNa akSara vAMcyA sivAya javA deto nathI, alabatta, matabheda hoya che to paNa. dAkhalA tarIke "potAnA bALakanA vaDodarAthI prAdhyApaka zrI kezavalAla hiMmatalAla kAmadAra jaNAve khUnIne teNe mAphI ApI." Ape te mATe aDhI pAnAM rokayA che ke: " tame 'prabuddha jIvanamAM jaina samAja taraphathI karavAmAM AvatA -tA. 1-6-69 nA prabuddha jIvanamAM te vadhAre gaNAya. AnA karatAM ati kharcALa, vivekahIna, jAherAtanA rUpamAM je samAraMbhe thAya che paNa vadhAre vedhaka prasaMge A dezamAM bane che. tenI avAranavAra kaDaka TIkAo karo cho te yogya che. kAle "prabuddha taMtrI noMdha: bhAI lavaNaprasAda jevI kaDaka vyakita 'prabuddha jIvanane tA. 1-6-69 aMka vAMcyo temAM paNa evI kaDaka TIkA meM jIvana' mATe ATalA sArA zabdo lakhI meka te "prabuddha jIvana' mATe vAMcI. emAM paMDita becaradAse tamane nimaMtraNa ApyuM che ke zilAo dhanyatAne viSaya lekhAva ghaTe. tA. 1-6-69nA "prabuddha jIvanamAM vagerenA pajana saMbaMdhI kara, TIkAo Avana joIe. tame AvA , pragaTa thayela vArtAnA mahatva vize temane matabheda hoya e huM samajI vyavahArathI viruddha che. te huM ghaNA vakhatathI jANa che, tema ja te mATe zakuM chuM. AvA matabhedA thatI ja rahevAnA. Ama chatAM prastuta vArtAnA te jaina samAjanA keTalAka vargane tame khapa vahorI lIdhA che. anusaMdhAnamAM jaNAvatA AnaMda thAya che ke naDiyAdathI mArA mitra eka bAbata lakhuM to te calAvI leze. prabuddha jIvana muMbaI zrI naMdalAla zAha - 'pUjya moTAnA' nAmathI saMbodhAtI mAnyavara jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra che. Ama chatAM temAM jaina vidyA viSe vyakitanA mukhya anugAmI - temaNe A vArtAnI 100 nakala chapAvIne samAjamAM vaheMcI ApavA mATe patra dvArA mArI anumati kAMI AvatuM nathI ! hamaNAM muni puNyavijayajI mahArAja saMbaMdhe mAgI che.-paramAnaMda abhinandananA be khaMDo prasiddha thayA che; te agAu zrI mahAvIra jaina vidyAlayanAM pacAsa varSa pUrAM thatAM eka sundara smRtigraMtha bhAvanagarathI zrI harabhAI trivedI jaNAve che ke "prabuddha jIvana" prasiddha thayela che. A sAhityanuM avalokana haju sudhI meM TAImsamAM dina prati dina UMce ne UMce caDatuM jAya che te mATe huM garva anubhavuM chuM. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabu jIvana tA. 1-7-69 devuM: zrI maNilAla mokamacaMdazAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI - tA. 31 mI Disembara 1968 sudhInuM vArSika saravaiyuM - phaMDa tathA devuM : sA. ... rUA. 2. milkata ane leNa: rUA. 2. rUA. 2. zrI sthAyI phaMDa: InvesTamenTsa (cepaDA pramANe) pablika li. kaMpanInA Dibencaro: gayA saravaiyA mujaba bAkI (24,561-00 7 TakAnA rAvalagAMva sugara phArma zrI pustaka phaMDaH li. nA Dibencaro 10,000-00 5 TakAnA tAtA ejIniyarIMga eNnDa gayA saravaiyA mujaba bAkI 5,500-00 lokameTIva ku. li. nA Dibenca 6,163-50 zrI pharanIcara phaMDa nA 16,163-50 pharanIcara:(cepaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI 2,40000 gayA saravaiyA mujaba bAkI: 3,313 bAda:kula ghasAra tA. 31-12-68 lakhI vALyA 1574-58 DipaTa : 1736-35 pustako aMge 7,791-00 pustako: (kharIda kIMmata). mAsiko aMge 21-00 gayA saravaiyA mujaba bAkI 14527-36 umero: varSa daramyAna kharIdI 165796 paracUraNa devuM: 16185-3ra zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha 6,456-39 bAda: kula ghasAro tA. 31-12-68 mANasanuM che. phaMDa 1,258-22 sudhIne lakhI vALe 10,55996 14,826-61 5,625-36 leNuM: kula rUA. 47,287-61 InkamaTekSa rIphaMDa aMge - 641-7) rokaDa tathA beMka bAkI: - dhI beMka opha baroDA lI. 3,277-0 dhI beMka opha InDiyA lI. 7,369-72 rokaDa silaka 33-10 amee zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya 10,679-82 tathA pustakAlaya muMbaInuM tA. 31-12-68 nA divasanuM saravaiyuM zrI Avaka - kharca khAtuM: gayA saravaiyA mujaba bAkI 9674-66 majakura saMsthAnA cepaDA tathA vAucaro sAthe tapAsyuM che ane barAbara umero: varSa daramyAna Avaka mAlUma paDayuM che. karatAM kharcane vadhAro : 2,766-22 12,440-88: muMbaI, zAha mahetA eNnDa kuM, tA. 21-3-1969 cArTarDa ekAunTanTasa eNDiTarsa. kula rUA. 47,287-61 tA. 8 mI jUnanA roja nAgapura khAte zrI nAgajI hIrajI jaina chAtrAlayanA udghATana prasaMge jAyelI sabhAnuM dazya, jemAM DAbI bAjuthI anukrame chAtrAlayanA udghATaka zrI khImacaMda maganalAla verA, sabhAnA pramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, nAgapuranA AgevAna gujarAtI zrI DAhyAbhAI sutarIyA tathA sthAnakavAsI jaina samAjanA agraNI zrI mAMgIlAlajI . mute najare paDe che. mAyika: zrI muMbaI na yuvaka saMpaH mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAsana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMba.... mudraNAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, ko, muMba-1. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, Il7 vArSika lavAjama rU. 7. . . . - buddha jIvana prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 6 * - - muMbaI, julAI 16, 1969, budhavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUka nakla 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA * II ne DelahAusI khAte zrI vimalAbahenanA sAnnidhyamAM ja zrI vimalAbahena ThakAranA nAmathI prabuddha jIvana' nA vAcako lAMbA samayathI suparicita che. teo gayA jAnyuArI mAsanI zarUAtamAM amerikAthI jApAna thaIne bhArata khAte pAchA pharyA bAda mArcanI zarUAta sudhI AbumAM sthira thaIne rahyAM hatAM. tyAra bAda teo nepAlane pravAsa karIne eprilanI zarUAtamAM DelahAusI AvIne rahelAM. tyAM temanA sAnnidhyamAM moTI mitramaMDaLI ekatra thaI hatI. DelahAusImAM lagabhaga be mAsa gALyA bAda AsapAsanAM sthaLAmAM thoDuM paribhramaNa karIne jUna mAsanI 23 mI tArIkhe teo Abu khAte pAchA pharyA che. 24 mI ogasTe teo muMbaI AvanAra che ane 26 mI nA roja ahiMthI paradeza vidAya thavAnA che. sapTembara mAsa holaMDamAM, oNkaTobara mAsa IMglAMDamAM, navembara phrAnsa tathA svITjharalaeNnDamAM ane DIsembara mAsa yunAITeDa sTeTsa opha amerikAmAM-A mujabane temane kAryakrama goThavAyo che. te te dezamAM bhinna bhinna sthaLoe temanA vArtAlApa goThavAvAnA che. 1970 nA jAnyuArI mAsamAM teo bhArata khAte pAchA pharavA dhAre che ane Abu khAte sthira thaIne rahevAnuM vicAre che. temanAM DelahAusI bAjanA paribhramaNa daramiyAna temanA sAthI ane antavAsIsamAM zrI prabhAbahena maracanTe te paribhramaNa daramiyAna vimalAbahena sAthenA sahavAsane-temanA taraphathI maLelI eka smaraNanoMdha dvArA khyAla Ape che. vinobAjI vimalAbahenane paradezamAM paribhramaNa karatA ApaNA Cultural Ambassador-sAMskRtika dUta-samAM lakhe che. temanuM vyakitatva keTaluM badhuM adhyAtmapracUra ane jJAnasamRddha che tene nIcenI smaraNanadhadvArA ApaNane sumadhura paricaya thAya che. paramAnaMda]. nepALa-yAtrA pUrI karyA bAda ame dilhI AvyAM ane eprilanA roja pharavA javAnuM, eTale ke divasanAM daseka mAIla cAlavAnuM tA. 14 mIe dilhIthI paThANakoTa javA nIkaLyA, paThANakoTathI banatuM. pharatAM pharatAM jJAnagoSThi cAlatI, keTalAya savAlajavAbo basamAM DelahAusI AvyA. zrI. vimaLAbahena sAthenI amArI A zatA, A rIte pharavAmAM DelahAusIne eka paNa khUNo bAkI rAkhyo yAtrAmAM sahabhAgI banyAM hatAM zrI. vasubhAI, caMdrAbahena, zrI. ' nahotA. sunaMdAbahena ane suzIlAbahenanuM A rIte cAlavAnuM vimalalAlubhAI, emanAM mAtuzrI tathA AratIbahena. bahenane navAI pamADanAruM banI gayuM hatuM. satadhArAnuM mIThuM pANI, DelahAusI jevuM zAMta ekAMta suMdara sthaLa ke jyAM prakRtie paMcapulanA jharaNAne madhura ghughavATa jyAM bhagatasiMhanA kAkA ajItapitAne vaibhava ThAlavavAmAM jarAye kaMjusAI karI nathI, chUTe hAthe siha seDa tANIne sUtA che tyAM gALelA samaya-saghaLuM adabhuta hatuM. pitAnuM sauMdarya veryuM che, jyAM ardhacaMdrAkAre AvI rahelI dhavala hima- DelahAusInA nivAsa daramiyAna zrI. dilIpakumAra raiye lakhela girimALA savAra-sAMja abhinava sauMdaryanuM darzana karAvIne jIvananI yogIzrI kRSNapremanA caritranuM sahavAcana thayuM. A rIte vimalabahena kRtArthatAnA bela jIbhane Terave mUkI jAya che-AvA sthaLamAM zirara amane jANe ke, mIrAlAmAM rahelA sAthI kRSNapremanA sAnidhyamAM same rahyo zrI. vimalabahenane adabhUta madhura sahavAsa. laI jatA hoya ema lAgyuM. vAMcana daramiyAna nIcenAM vAkyo prakRti-puruSArthanA ajaba milane manuSyanI pAmaratAne hAMkI kADhIne hRdayamAM jaDAI gayAM. "He who loves and does not know koI aNajANI pracaMDa zakitanuM bhAna karAvyuM. DelahAusImAM gALelA does not love. He who knows and does not love divase jIvanane eka anupama avismaraNIya lhAvo banI gaye. does not know. But love is too sacred a thing to be hRdayamAM enI chApa ciraaMkita raheze. talked about. Let us keep love for the heart where vahelI savAre - sUrajadevanI savArI padhAre e pahelAM eTale it belongs to and reserve our lips for knowledge. The ke, cha vAge ame badhAM dhyAnamAM besatAM. eka kalAka sudhI eyes alone express both!" "jenAmAM prema che paNa jJAna besavAne samaya nizcita hatA. A daramiyAna zrI vimalabahenanI nathI te cAhata nathI. jenAmAM jJAna che paNa prema nathI te jAte pavitra saMgItamaya vANI sAMbhaLavA maLatI. jIvanane saMgIta sAthe nathI. paNa prema evI pavitra vastu che ke je vANIthI para che. sarakhAvatAM emaNe zarIrane jarja, manane kSabha, buddhine gAMdhAra, ApaNe premane hRdaya ke jene tenA upara adhikAra che tyAM saMgrahI prANane madhyama, maunane paMcama, AkAzane dhaivata ane AtmAne niSAda rAkhIe ane mAtra ApaNA jJAnane vAcA ApIe. AMkhe tarIke varNavyA. sAthe sAthe temaNe jaNAvyuM ke, A sAta surone samanvaya dvArA e banne pragaTa thAya che." jIvanamAM sadhAya te jIvana eka anupama saMgIta banI rahe. dareka surA sAthe sAthe zrI vimalabahene samarpaNanA rahasyane khulluM karI upara ekeka divasa bAlyA. savArane amAro A kAryakrama raheto. batAvyuM. tyAra bAda vaMcAmuM satyadeva vyAsanuM "science of soul A jIvana-saMgItanI upAsanAmAM sahabhAgI banyA hatA; muMbaInA ane emanuM jIvana caritra 'himAlayano vegI', AkhA bhagatanI zrI vasubhAI, zrI. caMdrAbahena, zrI. lAlubhAI, Indubahena munsIpha sAkhIo nahi paNa enA karatAM cAbakhA ja kahuM, je ArapAra tathA zrI vasubahena mahetA, amadAvAdanAM zrI. kalyANabhAI, hRdaya - mana para lAgyA te paNa vaMcAyA. zrImad rAjacaMdranA, zrI. suzIlAbahena, sunaMdAbahena tathA DelahAusInA keTalAMka bhAIbahene, saubhAgabhAI upara lakhela patra, hRdayane halabalAvI mUke e Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - prabuddha jIvana tA. 16-7-19. AtmArthI nahi maLavAthI temAM vyakata karavAmAM Avelo valopAtanA manuSya pratyenI karuNA-A badhAne zrI. vimaLAbahene potAnA zabdasparzathI prANa Apyo. saghaLuM sajIvana thaI UThayuM. tyAre kALa haThI gathe hatA. samayanuM bhAna saghaLAM gumAvI beThAM hatAM. adbhuta rahI e sthiti. abhuta rahyo e samAgama. zrI. araviMdanuM atimAnasa paNa vaMcAyuM. A badhAmAM akhaMDa sUtra tarIke jJAnezvarI rahI. jJAnezvarIne ' navame tathA bArame adhyAya DelahAusImAM ja vaMcAya. dUra dUrathI AryasamAjanA loko, rAdhAsvAmI paMthanA anuyAyIo, ravAmI zrI saccidAnaMdajInA ziSyo, mA brahmajyotinI ziSyA vigere jJAnezvarInA pATha vakhate acUka sAMbhaLavA AvatAM hatAM. e rIte DelahAusImAM meLe jAmyo hato. zrI. vimalabahenanA mukhathI jJAnezvarInuM zravaNa karavuM e paNa jidagIne eka anupama lahAvo che. bhakitano mahimA ajaba rIte jJAnezvarInA bAramA adhyAyamAM gAya che. ahaMvisarjananI vAta ati suMdara DhaMgathI emAM mukAI che. jJAnezvarInA zravaNathI ame loko khUba ja prabhAvita banI gayA hatA. jIvanazodhananI kaDI sAMpaDI gaI ema lAgyuM. ciMtana mATenI pUrI sAmagrI zrI. vimalabahene jJAnezvarI dvArA amane pIrasI dIdhI. zrI. vimalabahenanI vANIne TepamAM saMgrahita karI zakAya teTalI karI che. ArAma temaja kAmane saMvAda evo sumadhura rIte cAlI rahyo hato ke, kyAreya koIne ArAmathI ALasa upajI nahi, ane kayAreya koIne kAmanI beMca mana upara rahI nahiM. Avo adbhuta samanvaya rahyo kAma ane ArAmane. - iMdrithI upajatA Avega, manathI upajatA Aveza, abhiniveza ke A baMnenI ramatane zrI. vimalabahene khullI karI batAvI. Avega e kSaNika uttejanA che, AnaMda jevI saMvedanA enAthI thAya che, paraMtu e AnaMdanI nathI. AveganI tRptimAM eka prakArano naze hoya che ane gatino AbhAsa hoya che. ene pta karavAmAM na Ave te du:kha thAya che. emAM gatizIlatAne bhrama che. jyAM hoIe chIe tyAM ja rahIe chIe. jyAM sudhI Avegone AdhIna chIe, enA gulAma chIe, tyAM sudhI AnaMda nahi maLe. jyAM Avega nathI, mananA stara paranA Aveza abhiniveza nathI, jayAM zarIra, mana, buddhinA, stara parathI UMDANamAM jatAM jIvananI ujanI anaMta gatino anubhava thatAM ja AnaMdarUpa thaI javAya che, tyAre rahI jAya che kevaLa AnaMda. A ja che manuSyajanmanI kRtArthatA. jyAre mAnavatA saMpUrNa- samagra rIte pAMgarI UThe che tyAre enI maheMka UThe che vyakitanA vyakitatvamAM. je je manuSya AvI vyakitaonA samAgamamAM Ave che tene paNa tenI maheMka pulakita karI de che. eha! jyAM jyAM gayAM - tyAM tyAM gammata sAthe emanAM jJAnanI pha jhaDIo UDatI ja rahI. - DelahAusIthI jUna mAsamAM caMbA javA nIkaLyA, caMbAmAM banArasavALA premalatAbahena zarmA amane AvI maLyAM. DelahAusIthI caMbA 38 mAIla dUra AveluM che. tyAM be rAta gALavAnuM banyuM. tyAMnA leka-gIto pahADI kaMThe gavAtAM sAMbhaLyAM, kAnamAM e suronuM guMjana hajI paNa saMbhaLAya che. khAsa karIne loksImAM rAvI nadIne mahimAM ja gavAya che. lokagIta sAMbhaLIne mana tarabatara banI UThayuM. aMbAnI cAre bAju pahADo AvelA che ane rAvI nadIne ene sAtha che. rAvIne sarpAkAra samudra sarIkhA ghughavATa, enI akAra cAla, enA aneka nakharAthI ame sau mugdha banyA. caMbAthI khajiyAra gayA. khajiyAra DelahAusIthI bAra mAIla dUra che. oha, e svapnabhUmi, e devabhUmi, AMkhamAM vasI gaI. kudaratI rIte baneluM nAnakaDuM medAna, emAM nAnI zI talAvaDI, ene ramakaDA sarIkhe pula, enI cAre bAju devadAranAM vRkSa ke je Abhane AMbavAnI spardhAmAM paDI gayA che. devadAranA vRnuM gADha jaMgala, vRkSone vIMdhIne Avato pavana koI ajaba saMgItanuM nirmANa karatAM hatAM. vaLI pakSIonuM madhura karNapriya saMgIta je ge, re, garesAnAM suramAM saMbhaLAyA ja karatuM hatuM te atyaMta mIThuM lAgatuM hatuM. khUba khUba pharyA, peTa bharIne prAkRtika sauMdaryanuM pAna karyuM. khajiyAramAM resTa hAusamAM khAvApIvAnI sagavaDa sArI che. koI jagAe khAvA- . pIvAnI muzkelI nathI. khajiyArane loko Heaven on Earth kahe che. khajyiArathI aMbA AvyA ane savAre 5-30 kalAke bharamAra javA prayANa karyuM. tyAM basa paNa jAya che. paraMtu khaDAmukha sudhI ja jAya che. khaDAmukhathI bharamAra 12 mAIla dUra che. jIpa bharamAra sudhI jaI zake che, paNa rastA para gADI calAvatA cAlakane khUba sAvadha rahevuM paDe che. jo saheja paNa cUkI javAya te UMDI karALa khINamAM kayAMya aTavAI javAya. bharamera manamahezanI taLeTI kahevAya che. varSamAM eka vakhata tyAM meLo bharAya che. brahmapuranuM apabhraMza bharamera banyuM che. bharamera saghaLAM sthaLamAM kalagIsama banI rahyuM. tyAMnA prAkRtika sauMdaye-tyAM dekhAtI dhavala himagirimALAe--savArasAMjanA vividha rUpa dhAraNa karIne amane kharIdI lIdhAM. e sthaLa sAthe ame sau ekAkAra banI gayAM. cArebAju jharaNAM kalakala ninAda karatAM vahe che. pANIne pachaDATathI utpanna thatuM phINa sUryanAM prakAzamAM avanavuM svarUpa dhAraNa karatuM hatuM. prakRtie bharamArane jabarA lADa laDAvyA che. jyAM jyAM najara paDe tyAM aDIkhama pahADo, nAMkhI najara na pahoMce, najara cakarAya evI UMDI khINo ane e lIlI vanarAjI - A badhAMe amAruM mana harI lIdhuM. svITjharalenDane jonAra vyakita kahe che ke, svIjharalenDane to A sthaLa kayAMya AMTI mAre evuM suMdara che. prakRtinuM darzana to anekavAra karyuM haze, paraMtu zrI vimaLAbahenanA madhura sahavAse amane prakRtinuM sauMdarya nIrakhavAnI-pArakhavAnI koI anAkhI daSTinI bheTa karI. zrI. vimalabahene jIvanazodhana mATenI pUratI sAmagrI amane pIrasI. emanA premasparze darekane sajIvanatA bakSI. temanI vANImAMthI kharatI cintana-kaNikAo sarcalAITa sarIkhI bhAsI. sigika sauMdarya sAthe AvI rahyo zrI vimaLAbahenane madhura sahavAsa, jeNe saghaLAMnAM astitvane moMkAvI dIdhuM. sAthIomAMnA keTalAkane vidAya karIne jUna mAsanI tA. 21 mIe ame DelahAusathI vidAya lIdhI, tA. 23mIe Abu pahoMcyA. prabhAbahena maracanTa. cetanAnI mIThAzane mANe Ama to tamane asaMkhya AziSa maLelA che paNa e sahumAM sauthI vadhAre mahAna varadAna che tamAruM jIvana - A dharatI paranuM tamAruM astitva. emAM sauMdaryapUrNa AnaMda ane zubhasaMkalapane anaMta vistAra patharAyelo che. . . tamArI jAtane nAnI na mAnazo. tamArAmAM ja raheluM Izvaratattva tamArI oLakhANanI rAha jue che. tamArI IcchA, buddhi, vicAra, bhAvanA ane anubhUtiene A daivI tattvamAM niyojita karo. , bhayabhIta na thaze, gabharAzo nahIM. parama pAvana jIvanabhAgIrathI tamArI bahAra nahIM paNa tamArI aMdara ja che. zeraDInAM kaThora lAgatA sAMThAmAM jema madhura rasa hoya che e ja rIte tamArAmAM jIvananI cetanA chalakAI rahI che. aMdara UtarIne ene paricaya karo, enI mIThAzane mANo, pachI vizvanI tamAma kaDavAza egaLI jaze, paNa ekavAra aMdaranA A cetana - mAdhuryane cAkho to kharA. tamArI jAtane badalatA raho, kSaNe kSaNe badalatA raho. jaDa banIne besI na raho. aMdaranI cetanAne bahAra pragaTAvo. ApaNe jaDa nathI, cetana mAnavI chIe. mATe ja dIpakanI jema paLe paLe adhika prajajavalita thaIne AtmaprakAza meLavavo paDaze. "bhUmiputra' mAMthI AlbarTa svAInjhara Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7- prabuddha jIvana rAjanuM zAsana kaMIka emaNe namana * Aja sudhI TakyuM paNa che. jue karI che. paNa te nA mAgaNI bAju aija - sAMprata rAjakAraNanA pravAha (tA. 5-7-69nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA bhedo anivArya che. kAraNa ke badhA kaMI rabara sTempa jevA nathI upakrame Apela vyAkhyAnanI noMdha.) hatA. darekanuM svataMtra astitva hoya che. baMgALamAM maracAnI bahubhAratanAM cAra rAjayamAM vacagALAnI cUMTaNIo thaI e pachInI mati ghaNI che. ane badhA pakSo vacce pAyAnI samajUtI che. eTale paristhiti para ApaNe najara nAMkhazuM. paMjAba, hariyANA, bihAra saMyukata maracAne lAMbA samaya sudhI vAMdho nahIM Ave ema lAge che. ane pa. baMgALamAM thoDA mahinA pahelA cUMTaNIo yojAI gaI. zrI ti basue kendra sAthe saMgharSa ocho karavA kozIza karI. vacagALAnI cUMTaNInA pariNAme hariyANAmAM keMgresanuM zAsana kaMIka emaNe namanuM mUkayuM te kAMIka kendra paNa namatuM jokhyuM. have Ama banne eka-bIjAne oLakhatA thayA che. eTale teo saMgharSa - bihAramAM keMgrese utAvaLe khaTapaTa karI sarakAra racI. paNa te TALavAnI kozIza karaze ja. Takaze nahIM evI nirIkSakonI AgAhI sAcI paDI. traNa cAra mahinA saMyukata maracAnuM mukhya dhyeya kendra sAme lokone asaMtoSa keMgrese je rAja calAvyuM temAM nItimattAnuM koI paNa dhAraNa nahotuM. vadhAravAnuM che. Arthika kSetre kAmadAra saMbaMdhone kSetre) emanI nIti temAM khaTapaTothI sattAsthAne cITakI rahevAnI anaitikatA bhArobhAra anusAranA kAyadAo ghaDI A dhyeyane keTaleka darajaje amalI hatI, teya te zAsana TakI na zakayuM. bihAranA rAjayapAle utAvaLathI banAvI zakaze. jo ke zrI. amukarajI ane jyoti basue zrI melApAsavAnane sarakAra racavA nimaMtraNa ApyuM. kevaLa navA udyogone AzvAsana ApavA prayatna to karyA che. paNa temaNe spaSTa divasamAM ja temanI sarakAra paNa tUTI paDI ane rASTrapatinuM zAsana kahyuM che ke majUronI mAgaNIo saMtoSavI joIze. ame temanI AvyuM. rASTrapatinuM zAsana Ama anivArya hatuM chatAMya bihAranA badhA ja pakSoe rASTrapatinA zAsanane vakhoDayuM che ne temAM temaNe gherAvane adAlate gerakAyade jAhera karyo chatAM ye yunAITeDa phUTanI lokazAhInuM khUna joyuM che. keMgresa pArlAmenTarI beDe" hamaNAM bihAramAM koDanezana kamiTie hamaNAM nirNaya lIdho che ke gherAva rokavA nahIM. sarakAra racavA nA pADI che. paNa sthAnIka netAone hajIye mizra durgApuranI sthiti ane hamaNAM bahAra paDela elyuminiyama pradhAnamaMDaLa racavuM che. zrI harihara siha vaLI pAchA potAne bahumatine korporezananA DIrekaTaronuM nivedana jaNAve che te pramANenI paristhiti Teko hovAno dAvo kare che. AzA rAkhIe ke keMgresa movaDI maMDaLa hoya te ema jaNAya che ke kAmadAra saMbaMdho nahIM sudhare. udyogone A vakhate sattAnI lAlacamAM nahi paDe, kAraNa ke AvI sarakAra Take AzvAsana ApatA zabdo vacce ya azAMti rahevAnI ja, kAraNa ke tema nathI. pharI 10 divasamAM ja sarakAra tUTI paDaze. te paNa keMgresI teo azAMtimAM ja jIvanArA che. paristhiti thALe paDe te temane netAone sattA mATe meha chUTato nathI. nathI gamatuM. bihAranI AjanI paristhitimAM sthira rAjataMtra saMbhavita nathI. - zrI. esa. ke. pATIla, pUrva baMgALa ane pazcima baMgALa eka pharI vacagALAnI cUMTaNI turata ja na karavI hoya te cha mahinA sudhI thaI jaze ane cInI sAmyavAdInI caDhavaNIthI teo alaga rAjya rASTrapatinuM zAsana rAkhavAno ja mArga have bAkI rahyo che. banAvaze evo bhaya batAve che, paNa temAM atizayokita che. pahelAM bihAramAM khaTapaTa ne anaitikatA thaI eTalI kadAca bIjA koI to banne baMgALa eka thAya evo saMbhava nathI. cInI sAmapaNa rAjyamAM nahIM thaI hoya. vacagALAnI cUMTaNI traNa-cAra mahinA- vAdIonA valaNanI paNa A kevaLa dUragAmI bhayasUcaka rajUAta mAM ja thAya te A ja sthiti rahe eTalA mATe ja cha mahinA rASTra- che. najIkanA bhaviSyamAM e bhaya saMbhavita nathI. vaLI hindustAna patinuM zAsana cAlu rahe e IcchanIya che. ke pAkistAna AvI paristhitimAM pagalAM nahIM le ema kema mAnI bihAranI vidhAnasabhA vikherI nAMkhavAmAM nathI AvI. kAraNa, zakAya? kAraNa ke pU. baMgALa ke pa. baMgALa sarakAro pAse lazkara rASTrapatinI cUMTaNI thavAnI che. temanA mate kAmamAM Ave e gaNatarI nathI. sarakAra kAma ja na karI zake evI arAjakatA pedA thAya te paNa hoya. vaLI be varSamAM ja trIjI vakhata cUMTaNI karavI e ochI vAta judI che. Aje evI sthiti nathI. kharcALa nathI. 1967 mAM cUMTaNI thaI, 1968 mAM paNa thaI ane 1969 paM. baMgALamAM paristhiti pramANamAM sthira raheze. kAraNake meramAM paNa cUMTaNI thAya to kharca keTalo badho thAya? Ama A rAjyamAM cAne sattAsthAne rahevuM che. paNa sthiratAmAM ya teo majUranA lAbhanI cha mahinA ke tethI ye vadhu samaya rASTrapatinuM zAsana rAkhI lokone sthira nIti kAyadAthI amalamAM mUkI zakaze. rAjayataMtra ApavuM prajAnA hitamAM che. huM mAnuM chuM ke saMjoga temane - keraLane yunAITeDa phUnTa baMgALa karatAM nirbaLa che. kAraNa ke Ama karavAnI pharaja pADaze. tyAM bahumatI ochI che. muslima lIgane eNe kevaLa sagavaDatA - paMjAbamAM akAlI daLe janasaMgha sAthe joDANa karI rAjataMtra khAtara lIdhI che. tyAM sthiratA nathI. maracAnA pakSe jAheramAM eka rahyuM che. jo ke janasaMghanI saMkhyA ochI che, sarakAra racAyA pachI bIjAnI viruddha AkSepa kare che. paraspara lAMcarUzvatakhArInA akAlIonuM baLa vadhyuM che, janasaMghanuM jora ghaTayuM che. eTale AjanI gaMbhIra AkSepa thatA rahyA che. zrI. nAMbudrIpAda ne nANAMpradhAna sarakAra akAlInI ja sarakAra che. sarakAre hamaNAM je bhASAnIti sAmasAmA AkSepa karI rahRAA che. sAmyavAdIonI jamaNerI ne pheravI tenA parathI te spaSTa thAya che. paMjAba sarakAre paMjAbI pharajiyAta DAberI pAMkha sAmasAme laDe che. eTale A sarakAra lAMbe samaya karI che. hiMdI choDI dIdhI che ane tribhASI nItine amala zarU nahIM Take ema lAge che. vividha prakAranA sAmyavAdIo ne nakSalavAdIo karyo che. A vAta akAlInuM jora batAve che. vacce phera zo che? AnI suMdara samajaNa thoDA vakhata agAu zrI gurunAmasiMha gaMbhIra prakRtinA ne javAbadAra rAjapuruSa TAImsanA taMtrIlekhanI bAjunA lekhamAM ApavAmAM AvI hatI. che. teo sArI rIte rAja karaze evI AzA rAkhI zakAya. sAmyavAdIo paNa eka bIjA sAthe jhanUnathI laDe che, paNa saunuM pa. baMgALamAM saMyukata moracAnI sarakAra racAyA pachI temanA pAyAnuM dhyeya eka ja che. keTalAka AMtarika matabheda bahAra AvyA, tyAre keTalAka ema mAnatA sAmyavAdIonuM jamaNerI jUtha ke je zrI. DAMge jUtha tarIke thayA ke A matabhedo ugra banaze ne mera tUTI paDaze. huM ema mAnuM oLakhAya che, te pArlAmenTarI paddhati eTale pArlAmenTa dvArA dhAryuM chuM ke judA judA rAjakIya pakSo saMyukata rAjyataMtra race tyAre mata- karavAnI rItamAM hAla turata mAne che. tene jhoka raziyA tarapha Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ babu jIvana tA. 16-7-19 che, jyAre sAmyavAdIone DAberI mAkarsavAdI pakSa cIna taraphI che. tenI rItarasamamAM pArlAmenTarI paddhatino tho avakAza che kharo, paNa dhArAsabhAone upayoga hiMsaka krAntinI taiyArI mATe paNa thAya. jyAre nakSalavAdI sAmyavAdI kevaLa hiMsAkhorImAM ja mAne che. Ama chatAM A badhA sAmyavAdI prasaMga Avye eka thaI jAya kharA, : keraLamAM kadAca yunAITeDa phranTa lAMbo vakhata nahi Take, ema atyAranI kheMcatANa parathI lAge che. paNa sAmyavAdI kAryakaro bhAre auryavAna hoya che. temanuM khamIra UMDuM hoya che, temanuM jIvana sadA saMgharSamaya ja hoya che. emane e vinA cena ja na paDe. zrI nAMbudrIpAda kuzaLa vyakita che. zrI DAMgane bAda karatAM, dezamAM temanA jevA bIjo kuzaLa sAmyavAdI nathI. zrI jayeti basu karatAM ya te vadhe tevA che. eTale keraLamAM pharI cUMTaNI thAya te paNa mAkarsavAdI sAmyavAdIe ja cUMTAI Ave. keraLamAM kAMgresa che ja nahIM. jamaNerI sAmyavAdI pakSa nabaLe che. nAMbudrIpAda, muslima lIgane potAnA baLa mATe Teko Ape che. eTalA mATe temane alaga jillo karI Apyo, paNa vakhata Avye teo lIgane teDI pADaze. kAraNa ke te pratyAghAtI baLa che. - madhyapradezamAM zrI mizrA sAme yuvAna netA zrI zyAmacaraNa zukala cUMTAI AvyA che. zrI mizrane kharI ghaDIe korTanA cukAdo naDa ne temane mukhya pradhAnapada choDavuM paDayuM che. keMgresano ekabIjAne teDI pADavAnI vRtti kevI rAkhe che tene namUne A rAjyamAM jovA maLe che. have zrI zukalanI sAme zrI mizra ane zrI geviMdanArAyaNa siMha eka thayA che, eka veLA bane eka bIjAnA pratispadhI hatA. Ama A rAjyamAM sthiratA nahIM rahe. kAraNa ke A rAjya pachAta vistAravALuM che. tyAM rAjakIya bhUmikA ochI che. 10 varSa sudhI zrI mizrAne vanavAsa bhegavavo paDayo hato ane zrI ravizaMkara zukala AvyA hatA. vaLI pAchA zI mizra AvyA. have pharI zrI ravizaMkaranA putra AvyA. Ama atyAre te paristhiti anizcita ja raheze. . have telaMgaNano Ajane saLagato prazna joIe. esa. Ara. 21. 21. (States' Reorganisation Commission) debout-il judA rAjya mATenI bhalAmaNa karI hatI. kAraNa, AMdhranA kinArAnA viratAro aMdaranA vistArathI vadhu vikasita hatA. tethI telaMgaNane tenI sAthe mUkavAthI telaMgaNane vikAsa rUMdhAze ema paMcane lAgyuM. pArlAmenTamAM haidarAbAdaparanA polIsaekazanane prazna AvyuM tyAre A vAta carcAI hatI ane TharAvAyuM hatuM ke nijhAmanA haidrAbAda rAjyanuM saMpUrNa visarjana karavuM. tene koI paNa eka bhAga suddhA svataMtra rAjya rUpe na rahe. eTalA mATe telaMgaNane AMdha sAthe joDayuM. e veLA telaMgaNa mATe lagabhaga rU. 50 karoDa alaga tAravyA hatA ane evuM jenTalamenTsa egrImenTa (karAra) hatuM ke telaMgaNanA vikAsanAM pagalAM levAze. telaMgaNavAsIone nokarIe tema ja Itara sthAnee tako ApavAmAM Avaze. paNa telaMgaNa mATenI AkhI rakama vaparAI gaI ane telaMgaNavAsI 'mukI' lokone nokarIomAM ke bIje bahu sthAna na maLyuM. Ane mATe AMdhanA netAonA jeTalo ja doSa telagaNanA AgevAno paNa che. temanA pradhAne ne vidhAnasabhyoe A vAtane kema khyAla na rAkhe.? - telaMgaNamAM AMdolana to mULe hatuM ja. pahelAM jamInadAro sAmenuM sAmyavAdI AMdolana vinobAjIe bhUdAnathI zAMta karyuM hatuM. rajhAkAranuM AMdolana paNa hatuM. paNa keMgresanA netAonA AMtarika matabhedathI A bhaDako jAgyo che. zrI cennA reDInI cUMTaNI radabAtala thaI ane cha varSa sudhI teo cUMTaNI laDI na zake tevI sthiti UbhI thaI. tethI A AMdolananI temaNe AgevAnI lIdhI che. , keMgresajanamAM ja asaMtoSa UMDo che. A AMdolana telagaNanI samagra prajAnuM nathI, paNa AvA AMdolananA juvALamAM aMte prajA paNa Ave ja che, pachI enuM pramANa khALavuM agharuM bane che. chellA cAra mahinAmAM AMdolana ghaNuM bahekI gayuM tenuM kAraNa keMgresa kArobArInI nirNaya levAnI azakita che. je samaye je nirNaya levo joIe te lIdhe hota te AjanI paristhiti UbhI na thAta. telaMgaNanI mAgaNIo saMtoSavAnA tAtkAlika pagalA lIdhA hota to A sthiti na Avata. e aMge vAto ghaNI thaI paNa nakkara kazuM thayuM nahIM. brahmAnaMda reDIe 'A to mAtra kAyado ne vyavasthAnuM ja kAma che." ema kahI pote AMdolana dabAvI deze, evI chApa UbhI karI. jyAre AMdolana AgaLa vadhyuM tyAre temanA rAjInAmAnI mAgaNI UbhI thaI. keMgresanA keTalAka ucca netAoe zrI brahmAnaMda reDIne Teko Apyo. zrI reDInA rAjInAmAthI temane TeLAzAhI sAme lokazAhInI zaraNAgatI jevuM lAgyuM. briTiza sarakAra paNa zarUAtamAM te ema ja kahetI, paNa pAchaLathI namavuM paDatuM. Aje jANe tenuM punarAvartana thaI rahyuM che. telaMgaNa prajAsamitinA netAone jelamAM pUryA che. pachI zrI brahmAnaMda reDIe rAjInAmAnI ophara karI che. pArlAmenTarI borDe A aMge nirNaya levAnuM TALI vidhAnasabhyone pUchavA mATe rAkhyuM. vidhAnasabhyae zrI brahmAnaMda reDI upara pharI vizvAsa jAhera karyo che. AthI AMdolana baMdha paDaze nahi. huM mAnuM chuM ke jo samayasara zrI brahmAnaMda reDIe svecchAe rAjInAmuM ApyuM hota te ATalI ugra sthiti na thAta. AvA prasaMge koIkane bhega ApavA paDe che. have te navA netAthI paNa A bAbata nahIM pate, eTale rASTrapatinuM zAsana anivArya banI rahe che. senTrala pArlAmenTarI borDa nirNaya nathI laI zakatuM, kAraNa ke temAM ugra matabheda che. ekabIjAnAM hita ekabIjAthI viruddha che. AMdhamAM lokazAhI cAlu rAkhavI hoya to telaMgaNanA netAne mukhyapradhAna banAvo ema kahevAya che, paNa telaMgaNanI prajA ja tene TakavA nahIM de. rASTrapatinuM zAsana ja AjanA juvALa zAMta pADaze. paNa pachIye prazna te Ubhe ja rahe che ke telaMgaNanuM thaze zuM? alaga telaMgaNa karavuM ke kema? eka bhASI rAjyaracanAne ema mAnI AvakAra Apa vAmAM AvyuM hatuM ke ekabhASI rAjyathI prajAnuM saMgaThThana vadhaze, paNa A mAnyatA khoTI TharI che. have zrI jayaprakAzajI pramANamAM nAnAM rAjA sArA" evo abhiprAya vyakata kare che. emanI vAta thIyereTIkala ke ekeDemika carcA veLA sArI lAge. jemake uttara pradeza jevA jabaradasta meTA rAjyanAM be rAja karyA hoya te khoTuM nathI. paNa AvA AMdolana veLA AvuM nivedana baLatAmAM ghI reDe che; tenA TekArUpa bane che. temaNe evI dalIla karI che ke nAnAM rAjyathI bhASAnuM jhanUna ochuM thaze, nAnuM rAjya kendrane dabAvI zakaze nahi. jema moTuM rAjya tema kendra sAme laDavAnI tenI tAkAta vadhAre. nAnAM rAjyothI lokone saMparka vadhu saraLa bane ane taMtra kAryakSama thAya. A badhA kAraNo vicAravA jevA che, paNa AnI sAme evI dalIla thaI zake ke atyAre je kendra namatuM jokhe te hindustAnanA TukaDe TUkaDA thaI jaze. eTale atyAre te alaga telaMgaNane rokavuM ja joIe. nahIM te pachI vidarbha, saurASTra, mAyasora, evAM bIjAM rAjyonI mAgaNI thaze. jo ke gujarAtamAM to koI saurASTranI mAgaNI karI zake tema nathI. paNa ApaNe saMyukata mahArASTranI caLavaLa veLA joyuM ke gujarAta maLatuM hoya te ApaNe muMbaI choDI devA taiyAra thayAM. 2 mAnuM chuM ke telaMgaNamAM rASTrapatinuM zAsana e ja eka e rAjyamAM atyAre zAnti sthApavAne upAya che. cha mahinA sudhI rASTrapatinuM zAsana jarUrI che. AthI kAMI alaga telaMgaNanI mAgaNIne svIkAra thatuM nathI.' rASTrapatinI cUMTaNI vize keMgresanA netAomAM gaMbhIra matabheda che. keMgresane ja umedavAra cUMTAI Avaze e vAta nakkI che. kAraNa ke virodha pakSamAM gayA vakhata jeTalI ekatA nathI. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-69 prabuddha jIvana 65 keMgresa adhyakSa zrI nijaliMgappAjIe eka vAra kahyuM hatuM ke rASTrapatipadane umedAvara keMgresI ja hovo joIe. virodha pakSone svataMtra ne taTastha vyakita joIe che. A veLAnI rASTrapatinI cUMTaNI vadhAre mahattvanI banI raheze. kAraNa ke, hAlanI pArlAmenTa traNa varSamAM pUrI thaze, paNa cUMTAyela rASTrapati pAMca varSa sudhI raheze. AgAmI cUMTaNIomAM kadAca kendramAM koMgresanI bahumatI na rahe te rASTrapatinuM sthAna mahattvanuM banI rahe. kAraNa ke kone rAjyataMtra racavA nimaMtraNa ApavuM e temanI sattA che ane te agatyano bhAga bhajavI zake. atyAra sudhInA rASTrapati rAjakAraNamAM sakriya bhAga laI nahotA zakatA. zrI rAjendrabAbu ane zrI naheru vaccenA matabhedo jANItA che. tyAre te vaDA pradhAnanuM dhAryuM ja thatuM. hindu koMDa bIla rokavA rASTrapatie baMdhAraNIya hakka vAparavA eka vAra dhamakI paNa ApelI, paNa kAMI karI na zakayA ema chatAM hajI traNa varSo sudhI te keMgresa kendramAM sattA para raheze eTale vaDA pradhAnane anukuLa rahe evI vyakita rASTrapatipade hevI joIe. banne vacce pAyAne virodha hoya evI vyakitanI pasaMdagI na thaI zake. keMgresa potAnA pakSane ja umedavAra mUke temAM kAMI anucita nathI. ghaNA, vaDI adAlatanA cIpha jasTIsane rASTrapati banAvavAnI vAta kare che. cIpha jasTIsa kAyadAnA bhale niSNAta hoya paNa temanuM jAhera jIvana keTaluM? rASTrapatipada mATe vyApaka jAherajIvana - UMDI rAjakIya samaja, dIrdhadaSTi, daDhatA vigere joIe. zrI rAjAjIe temanA TIkhaLI svabhAva pramANe ane keMgresane muzkelImAM mUkavA tathA prajAmAM bhrama pedA karavA kumAra maMgalama ane kuMjharUnA nAme 2ju karyA che. A to patharA nAMkhavAnI vAta che. jema amerikA ane raziyAnI TrasTIzIpa heThaLa kAmIrane mUkavAnI te vAta kare che. moTA mANase keTalIka vakhata moTI bhUla karatA hoya che. - rASTrapatipada mATe je je nAme sucavAyAM che tenA guNadoSamAM na UtarIe, paNa e vyakita vadhu moTI uMmaranI to nahIM ja hovI joIe. kAraNa je vyakita daDhatAthI kAma na karI zake tene e sthAne besADavI atyAranA saMjogomAM yogya nathI. kaioMgresanA ucca netAone pAyAnA matabhedo che. dareka potAnI pasaMdagIne mANasa lAvavAnI kozIza kare che. IndirAjI jema De. jhAkIrahusenane ja lAvyAM tema, hajI sudhI jAhera rIte koI paNa vyakita tarapha pakSapAta batAvyo nathI. zrI giri cAlu raheze ke saMjIva reDI Avaze? saMjIva reDI siDikeTanA umedavAra che. pramANamAM ochI uMmaranA che, temanAmAM rAjakIya anubhava che paNa sinDikeTa temanuM nAma rajU kare che. mATe IndirAjI kadAca temane pasaMda nahIM kare. kAraNa ema apAya che ke teo lekasabhAnuM kAma sArI rIte saMbhALe che, temane tyAMthI khaseDatAM lokasabhA mATe navA adhyakSanI cUMTaNIne prazna UbhA thAya. eTale koI trIjuM ja nAma Ave to Azcarya nahIM. IndirAjIe hajI koInuM nAma sucavyuM nathI. A pasaMdagImAM keMgresanI maTI javAbadArI che. pasaMdagI karAyela umedavAranA vicAro - khAsa karI Arthika kSetre - kevA che, te paNa pasaMdagImAM agatyano bhAga bhajavaze. keMgresanA AgevAnImAM je jamaNerI- DAberI pakSo kahevAya che, te dareka potAnA vicArone sAnukULa hoya evI vyakita mATe Agraha rAkhe te svAbhAvika che. jo rASTrapatipade zrI giri nahIM cUMTAya te uparASTrapatinI paNa cUMTaNI karavI paDaze. kAraNa ke temaNe jAhera karyuM che ke temane rASTrapati nahIM banAvAya te teo uparASTrapatipade cAlu nahIM rahe. Ama rASTrapatinI pasaMdagI muzkela che, paNa nirNaya te karavo ja paDaze. matabhedo hovA chatAM keMgresa kadAca sarvAnumate nirNaya karaze. kadAca zrI giri athavA saMjIva reDIne choDI koI bIjI ja vyakitanI pasaMdagI thAya. muMbaI, tA. 5-7-69. cImanalAla cakubhAI pUraka noMdha: A vyAkhyAna apAyuM pachI, keMgresa mahAsamitinI beThaka be glora khAte thaI gaI. A beThakamAM keMgresa movaDI maMDaLanA matabhedo ughADA paDayA ane te keTalA UMDA che tenI jANa thaI. Arthika nItinI carcA pharIdAbAdamAM thaI hatI. nirNaya laI na zakayA. carcAnA AdhAre prastAva taiyAra karavAnuM subramaNyama ane sAdIka lIne soMpAyuM hatuM ane temaNe prastAva taiyAra karyo hate. jenA upara keMgresa varkIga kamiTI vicAra karatI hatI. beThaka cAlu hatI te daramyAna IndirA gAMdhInI eka noMdha acAnaka raju thaI. noMdha vakIMga kamiTI samakSa kevI rIte AvI tenAM rahasyane sapheTa hajI sudhI thayo nathI. A noMdhamAM IndirA gAMdhIe dezanA Arthika prazna vize potAnA chUTAchavAyA vicAro utAvaLathI TapakAvyA che ema temaNe kahyuM che. paNa vakIga kamiTImAM bhAre khaLabhaLATa thayo. IndirA gAMdhI bIje divase AvyAM tyAre garamAgarama carcA thaI eTalI hade ke pATIle pakSamAM bhaMgANa pADavAnI dhamakI ApI. IndirA gAMdhIe celenja svIkArI lIdhI. samAdhAnane TharAva ghaDavAnuM cavhANane haipAyuM. temaNe prastAva ra ke IndirA gAMdhInI noMdha vakIMga kamiTI svIkAre che ane tene amala karavAnuM kendra ane rAjya | sarakArane sepe che. morArajI desAIe zista khAtara A svIkAryuM. pote ja prastAva raju karI zahIdI pUrI karI. zista ane zaraNAgatine bahu aMtara nathI hotuM. Arthika nIti nANAMmaMtrIne sparze che, paNa AvI noMdha mokalatAM pahelAM nANAMmaMtrI sAthe koI vicAraNA karavAnI athavA temane khabara paNa ApavAnI IndirA gAMdhIne jarUra na jaNAI. A dhamAM beMkanA rASTrIyakaraNa uparAMta saMkhyAbaMdha Arthika muddAo che. keTalAka aneka vakhata svIkArAyA che ane tene kAMI amala thayuM nathI. keTalAka spaSTa che, keTalAka carcAspada che ane baeNnkonuM rASTrIyakaraNa gaMbhIra matabhedanuM kAraNa che. beMke upara sAmAjika aMkuza mUkavAne kAyado thoDA mahinA pahelA ja thayo hato. IndirA gAMdhIe tene Teko Apyo hato. have temane acAnaka khabara paDI ke A vize asAteya che ane prazna puna: vicAraNA mAge che. turata ja rASTrIya karaNa thavuM joIe ema temaNe kahyuM nathI. sAmAjika aMkuze vadhAre kaDaka banAvavA athavA meTI pAMca cha beMkanuM rASTrIyakaraNa karavuM athavA beMke sarakArI jamInagIrIomAM vadhAre rakama ke jethI jAhera kSetranA udyogo mATe 200 karoDa rUpiyA sarakArane vadhAre maLe-AvA keTalAka vikalpa temaNe raju karyA che. vakIMga kamiTI thavA mahAsamitie AmAMnA keI muddA upara gaMbhIrapaNe ke UMDANathI vicAra na karyo, paNa amala mATe, oLaghoLa sarakAra upara mokalI ApyuM ane IndirA gAMdhInI sarakAra upara javAbadArI nAkhI. AvI rIte utAvaLathI TapakAvela chuTAchavAyA vicAre keMgresanI Arthika nIti bane che! A vicAromAM moTA bhAga sAthe ghaNA loko saMmata thAya evA che. mudde vicAronA guNadoSane nathI; AmAM bahu ochI navInatA che. muddA e che ke, IndirA gAMdhIe Avo dhaDAko kema karyo? rAjakIya ramata hatI? pitAnI sarasAI pUravAra karavAnI murAda hatI? A nItino amala mukhyatve nANAMmaMtrIe karavAnuM rahe che. morArajIbhAI amala karaze ke TALaze. athavA vilaMbamAM nAkhaze? IndirA gAMdhInA A pagalAthI dezanuM arthataMtra sudharI jAya, bekArI ochI thAya, garIbAI athavA asamAnatA aMzata: paNa dUra thAya evo najIkanA bhaviSyamAM koI saMbhava nathI. paNa IndirA gAMdhIne emanA pratispardhIo upara vijya thayo evI chApa dezamAM ane videzamAM paDaze ane kadAca A pagalAMnuM eTaluM ja dhyeya heya. Arthika nItinA praznamAM Avo vijya meLavyA to rASTrapatinI umedavAranI pasaMdagImAM hAra khAdhI ane banne pakSoe hisAba sarakhe karyo. saMjIva reDI bahumatithI koMgresanA umedavAra jAhera thayA. IndirA gAMdhIe jagajIvanarAmanuM nAma rajU karyuM. be ja mata maLyA : temane ane phakharUdIna ahamadana. IndirA gAMdhIe khulAso karyo ke, gAMdhI zatAbdI samaye harijana rASTrapati thAya te sAruM. A khulAse pAMgaLe che. temaNe vizepamAM kahyuM ke, rASTrapati binapakSI hoya te sAruM ane banatAM sudhI sarvapakSonI saMmatithI pasaMda karAya to sAruM. sAthe umeryuM ke temaNe karela maMtraNA uparathI zrI. giri mATe bahumati hatI. te girinuM nAma temaNe kema rajU na karyuM? jagajIvanarAma ane saMjIva 2 DI vacce ja pasaMdagI karavAnI hoya te saMjIva reDI vadhAre AvakArapAtra che. saMjIva reDInI pasaMdagI IndirA gAMdhIne asvIkArya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F prabhu tenAM pariNAme viSe temane patrakAroe pUchyuM to kahyuM ke vicAravuM paDaze. koMgresanA A ugra matabhedanA pariNAme girie potAnI umedavArI turata jAhera karI. IndirA gAMdhInAM vicAro jotAM, koMgresanA matamAM phATaphaTa paDe to navAI nahi. virodha pakSI-kadAca svataMtra pakSa sivAya-girinI umedavArIne Teko Apaze ane koMgresanA matA vheMcAI jAya to saMjIva reDDInuM cUMTAvuM anizcita bane. giri cUMTAya te IndirA gAMdhIne vAMdho nathI. sinDikeTanI pasaMdagI A rIte UMdhI vALaze ke? koMgresa sabhyone Adeza apAze ke matadAnanI svataMtratA raheze? Adeza apAya to paNa badhA svIkAraze ke keTalAka vagaNaze? telaMgaNanI koI carcA mahAsamitimAM thaI nahi. telaMgaNanAM ATha pradhAnonA rAjInAmAnA brahmAnaMda reDIe svIkAra karyo che. navuM maMtrImaMDaLa brahmAnaMda reDDI racI zakaze? telaMgaNanA, UkaLato carU brahmAnaMda reDI zAMta karI zakaze? cImanalAla cakubhAI zAha anAjanI avahelanA 14-369 yajJAnI vAta Ave che tyAre mane mArA bALapaNamAM maLelAM sUcanA yAda Ave che: (1) gharamAM anAjasaphAInuM kAma cAlatuM hoya ne ramatA kUdatA amArA paga nIce koI dANA kacarAya nahi, (2) jamavA bAbata vAMdhA pADI koi karyo hoya te pIraselI thALIne paga vaDe khaseDAya nahi, (3) jamyA pachI thALIne page lAgavuM joIe, (4) na bhAvatI cIjanI ke nahi pasaMda paDelI raseInI nIMdA karAya nahi. A cAreya Agraho jALavavA - pALavA e gharagharanA bALakane maLato saMskAra che. enuM rahasya eka ja che. anAja pratyeno - khAdyapadArtha pratyeno Adara. jenI sarakhAmaNI brahma sAthe thaI che, je jIvAnuM jIvana che, tenI avahelanA eka yA bIjA bahAnA taLe kema thaI zake? je dezanA kuTuMbamAM uparanI cAra bAbatone Agraha sevAya che te te dezanI prajA anAjane baLatAmAM homavA kema taiyAra thAya? eka pAMcamuM sUcana paNa mane yAda Ave che. je cIja je upayoga mATe nirmAI hoya tethI judA upayoga ame karIe ta amane manAInuM pharamAna maLyuM ja hoya. jemake: velaNa, roTalI vaNavA mATe ja che, bakarI ke kUtaruM hAMkavA mATe nahi. anAjanuM nirmANa je hetusara thayuM che tethI judA hetu mATe kema thaI zake? anAjano mabalakha pAka Utarato hoya to paNa tene nAza kema karAya? koI eka deze . bhAva - rApATI jALavavA ke evA koI Arthika kAraNasara TananA Tana ghauM samudramAM DUbAvI dIdhelA. anAjanI AvI avahelanA--tene bALA ke DUbADo - karatAM ApaNA jIva kema cAle ? jyAM anAja pratye uparokata cAra sUcanA vaDe sanmAna jALavavAnuM zIkhavavAmAM Ave che ane e paraMparAthI cAlyA Avata saMskAra che tyAM A yajJAnI vAta kema nabhI zake? eka AkhA mAnavasamUha bhegA thaIne anAjanI AvI avahelanA kare te kema joyuM jAya? anna ane agni baMne pratye ApaNane Adara che. agni ApaNane garamI meLavavAmAM, prakAza meLavavAmAM ane rasoI pakavavAmAM tathA udyoge calAvavAmAM upayogI che. e baMnemAM devatva che. paraMtu e baMnene ekaThA karavAmAM rAkhanA DhagalA tathA duSTatAnA AnaMda e be ja vadhe che. ApaNI baDAza ane bahAdUrI batAvavA eka .A ja raste ApaNane sUjhe che zuM? narI bevakUphIne koI AkarSaka tarka vaDe upasAvI janatAnI AMkhane AMjI nAkhavAnuM kAma ApaNe karyAM sudhI kaye rAkhazuM ? lalita zAha jIvana tA, 16-7-69 saMdhanA makAna phaMDa aMge savizeSa anurodha zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA makAna phaMDamAM rakama bharAvavAnuM kArya cAlI rahyuM che. A phaMDamAM chuTIchavAI rakama bharAtI rahI che. Ama chatAM lakSyAMkanI prApti haju ghaNI dUra che. zakaya hoya tyAM jAte maLavA javAno amAro prayatna cAlu che. paNa A saMbaMdhamAM amArA samaya ane zakitane maryAdA che. to sAMdhanA sabhyone, tema ja prazaMsakone tathA prabuddha jIvananA vAcakone paNa amArI namra prArthanA che ke teo amArA jAte maLavA AvavanI rAha na jotAM udAra dilathI A phaDamAM potapotAnA phALo noMdhAvatA jAya ane potAnA mitrA tema ja sAthIo pAsethI paNa A phaMDa mATe nAnI moTI rakama meLavavA mATe prayatnazIla bane. yogya makAna athavA to jagyA maeNLavavAnA prayatno cAlu che, tenuM zubha pariNAma julAI mAsanI AkharamAM AvI javA AzA che to te daramiyAna prastuta makAna phaMDamAM paNa eka lAkhanI rakamano lakSyAMka siddha thavA joIe evI amArI apekSA che. buddha jIvana' nA gatAMkamAM rU. 40,059 sudhInI rakama noMdhAyAnuM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. tyAra bAda A aMka pragaTa thaI rahyo che te daramiyAna nIce mujabanI rakama noMdha vAmAM AvI che. 40059 1500 1500 1001 1000 101 101 51 agAu jAhera thaI gayelI rakame arajaNa enDa devajI khImajI sArvajanika TrasTa zrI cImanalAla pI. zAha 501 251 250 101 101 sva. umedacaMda dolatacaMda baroDiyA ane sva. caMcaLabahena umedacaMdanA smaraNArthe . hA. zrI zAntibhAI tathA kAntilAla baroDiyA. zrI dIpacaMda trIbhovanadAsa zAha tathA pro. ramaNalAla sI. zAha. zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha, zrI pUrNimAbahena pakavAsA. 46517 zrI. megajI pI. zAha sva. amaracaMda talakacaMdanA smaraNArthe hA. zrI. anila bhAI hemacaMda kApaDiyA, zrI. pAsu kAyA me. dhIraja sTIla karyuM. zrI dAmajI meghajI zAha - muluMDa zrI vasantabahena hIrAlAla zAha maMtrIo, mubai jaina yuvaka saMgha himazikhara-Arohaka kumArI uSA bhaTTanuM sanmAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame cAlu julAI mAsanI 26 mI tArIkha zanivAra sAMjanA savAcha vAgye dhI grena, rAIsa enDa oIla sIDajha maracanTasa esosIezananA hAlamAM (masjIda baMdara roDa beMka opha baroDAnI sAme) manAlI bAjue Avela hanumAna TIMbAnAM zikharo (lagabhaga 19500 phITa)nuM saphaLa parvatArohaNa karIne tAjetaramAM pAchAM pharelAM cAra gujarAtI baheneAmAMnAM eka kumArI uSA bhaTTanuM zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA pramukhapaNA nIce saMgha taraphathI sanmAna karavAmAM Avaze ane e prasaMge zrI uSAbahena potAnA anubhavo raju karaze. saMghanA sabhyone sahakuTuMba A prasaMgano lAbha levA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina muvaka saMgha Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 16-7-69 prabuddha jIvana jenI evA udA, jemaNe che .. prakIrNa neMdha hAsyarasanA svAmI zrI cInubhAI paTavAnuM akALa avasAna hatA. ane ghATakopara jaina sthA. saMghanA teo pramukha ane TrasTI - amadAvAda khAte tA. 8 mI julAInA roja jANItA lekhaka hatA ane bIjI aneka saMsthAo sAthe joDAyelA hatA. saMyukata jene ane vivecaka zrI cInubhAI paTavAnuM 58 varSanI ummare hRdaya- vidyArthIgRhanA paNa teo eka samaye TrasTI hatA. 1923 mAM roganA pariNAme avasAna thatAM ApaNA gujarAta ane gujarAtI ghAparamAM sArvajanika jIvadayA khAnuM sthapAyuM tyArathI tenA eka ee hAsyarasanA nipuNa evA eka agragaNya lekhaka gumAvyA sthApaka puruSa tarIke te pravRttimAM teo khUba rasa dharAvatA che. chellAM keTalAMka varSothI teo eka yA anya prakAranI bImArI hatA. svAmI AnaMda temanA dhaniSTa saMbaMdhamAM hatA. pU. ravizaMkara athavA te zArIrika upAdhinA avAranavAra bhoga banI rahyA hatA. mahArAja pratye temane atyanta Adara hato. te bannenI preraNA samaya jatA hRdayaroganA humalAthI teo avAranavAra pIDAtA hatA. dvArA aneka sevAkSetrone apanAvIne temaNe potAnA jIvanane chaeka mAsathI teo pathArIvaza hatA. A badhuM chatAM temanA vinoda- saphaLa ane sArthaka karyuM hatuM. AvA udAtta zIlasaMpanne mahAnubhAvane pradhAna svabhAva upara jANe ke kazI ja asara paDI na hoya tevI ApaNAM Adarayukata namana ho! prasannatAno, temane jyAre maLavAnuM banatuM tyAre, anubhava thato hato. paramANu vizleSaNa chellAM pAMca cha varSathI temanA paricayamAM AvavAnuM mAruM sadbhAgya pitAne je vidhya na hoya tevA viSayanuM vivecana karatAM hatuM. gayA navembara mAsanI AkharamAM amadAvAda thoDA divasa temAM kSati rahI javAne saMbhava rahe ja che. prabuddha jIvana' nA gatAMkamAM rahevAnuM thatAM temane maLavAnuM banyuM hatuM. temane maLavuM eTale gaMbhIra pragaTa thayela 'pArAmAMthI sonuM e mathALAnI mArI noMdhamAM, anya vicAronI duniyAmAMthI haLavA vinaMdamaya vAtAvaraNamAM praveza karo. vizeSa jANakAra sAthe carcA karatAM mAluma paDe che ke, temAM AvI kSati thoDA samaya pahelAM temaNe AcArya rajanIzajInA jAtIya bAbatone rahI gaI che. temAM karavAmAM AvelA aNu baMdhAraNa aMgenA vivecanane lagatA vicAronI gujarAta samAcAramAM AlocanA karelI. tenI eka nIce pramANe sudhArIne vAMcavA vinaMti che. nakla temaNe mArI upara mokalelI, tenuM mathALuM hatuM. vipayAnaMda paramANu traNa konuM banela che. (1) nyuTrena, (2) proTona, ke brahmAnaMda?" tene lagatA patramAM temaNe mane jaNAvela ke "A | (3) IlekaTrena. paramANunuM kendra nyuTena ane proTonanuM banela che lekhanuM mathALuM meM bhUlathI "viSayAnaMda ke paramAnaMda' ema kareluM ane IlekaTrena A kendranI AsapAsa amuka saMkhyAmAM pharatA paNa taMtrI upara A lekha ravAnA karatAM te bhUla tarapha mAruM dhyAna hoya che. nyuTrenane kaze IlekaTrIka cArja hotI nathI, jayAre proTIna kheMcAyuM ane mathALuM sudhAreluM." AnI pAchaLa rahelo viveda sahajamAM ane IlekaTrenanI saMkhyA sarakhI hoya che, ane proTenane pojhiTIva pakaDI zakAya tema che. IlekiTraka cArja hoya che, jyAre IlekaTrenane negeTIva IlekiTraka bhAI cInubhAI paTavA 1941 thI "gujarAta samAcAramAM cArja hoya che. paramANune aMgrejImAM "ema" kahe che, jyAre aNune pAna - sopArI'nA mathALA nIce niyamita rIte haLavI kaTAro lakhatA eTale ke paramANu skaMdhane aMgrejImAM 'malekayula' kahe che. eka paramANu rahyA hatA. temane sau prathama vArtAsaMgraha 'navoDhA nAmane pragaTa anya paramANuthI juduM paDe che teno artha e che ke e paramANunA thayuM hatuM. tyAra bAda 'pAna-sopArI" "philasUphiyANI " "zakuntalAnuM baMdhAraNamAM rahelA nyuTana, proTIna tathA IlekaTrenanI saMkhyAmAM bhUta' 'cAlo sajoDe sukhI thaIe 'sAthe besIne vAMcIe', "haLavuM paramANuM dITha taphAvata hoya che. koI paNa paramANunA mULa baMdhAraNanI gAMbhIrya, 'gorakha ane macchandra "avaLe khUNethI' ane chelle "cAlo racanAmAM eTale ke upara jaNAvela traNa prakAranA kaNonI saMkhyAmAM sajoDe pravAsa karIe" ema badhAM maLIne temaNe gujarAtane 15 pustako ApyAM che. pheraphAra karI zakAya te eka dravyanuM bIjA dravyamAM rUpAntara thaI zake. - teo muMbaInI elphinsTana kolejamAMthI snAtaka thayA hatA. pArAmAMthI senAmAM rUpAntaranA praznane AgaLa dharIne A bAbata temane cAlu vyavasAya vImAne lagato hato. satyAgrahanI laData gatAMkanI noMdhamAM ThIka pramANamAM spaSTa karavAmAM AvI che. daramiyAna temaNe cAra vAra kArAvAsa bhogavyo hato. amadAvAda yuvaka "paramANu visphoTa zuM che? saMgha ne elisabrija Arogya samitine tathA akhila amadAvAda ' sAdhAraNa rIte dareka paramANunAM kaNonI saMkhyA nizcita hoya che. olimpika esesIezanane temaNe ghaNAM varSo sudhI sevA ApI hatI. Ama chatAM paramANunA nyuTrenanI saMkhyAmAM kadi kadi thoDo sarakhe A rIte ApaNane eka udAtta koTinA sAhityakAra ane samAja- pharaka jovAmAM Ave che. dA.ta. yureniyamanA paramANunuM baMdhAraNa mukhyatve sevakanI kheTa paDI che. temanA jevAM ja vinedazIla temanAM patnI be prakAranuM hovAnuM mAluma paDe che; amuka yureniyamamAM nyuTrenanI zrI kaMcanabahena jemane paNa mane paricaya hato temanA upara AvI saMkhyA 146 hoya che, jyAre anya prakAranA yureniyamamAMnI paDelI A aNadhArI AphatamAM temanA pratye ApaNa sarva UMDI nyuTronanI saMkhyA 143 hoya che. A baMnemAM proTInanI saMkhyA sahAnubhUti anubhavIe chIe. 92 hoya che. A rIte vicAratAM yureniyamanA kendra be prakAranA hoya vayovRddha zrI mANekalAla amulakharAyane dehavilaya che. (1) yureniyama 14692=238 (2) yureniyama 143+2=235. mahAnubhAva zI mANekalAlabhAInuM jUna mAsanI 27 mI tArIkhe eka ja paramANunA AvA be prakArane tenA AIsoToNa kahevAmAM muMbaI : ghATakopara khAte 88 varSanI ummare avasAna thatAM eka Ave che. paramANu visphaTa mATe mAtra yureniyama 235 ja upayogI viziSTa vyakitanI ApaNane khoTa paDI che. temane mukhya vyavasAya thaI zake che. hisAbanIzane-oNDITIMgane-hatA. paNa A vyavasAya sAthe temane aNu visphoTane artha e che ke paramANunA kendranI racanAne aneka dhArmika sAmAjika temaja rASTrIya pravRttiomAM khUba rasa teDavI. upara jaNAvela je yureniyama 235 ne upayoga "eNTama" hato ane aneka sevAkSetre temane phALe hatuM. teo rASTrapremI tathA boMbamAM karavAmAM AvyuM hoya che te saMbaMdhamAM ema bane che ke koI paNa gAMdhIbhakata hatA; grAmadyogane lagatI pravRttiomAM temane khUba eka nyuTrena vaDe yureniyama 235 nA paramANune bebArDa karavAmAM AkarSaNa hatuM. varSothI teo khAdI paheratA hatA. gaurakSA ane pazu- Ave - goLIbAra mAphaka vIMdhavAmAM Ave te te yureniyama 235nuM rakSAnA moTA himAyatI hatA. jenA sthAnakvAsI saMghanA AgevAna kendra tUTe che, ane te kendra eTale ke te paramANu be vibhAgamAM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-9 vibhAjita thAya che ane te sAthe amuka enarjI - zakita - hITa garamI mukata thAya che tathA uparanI prakriyAnA pariNAme be nyuna chuTA thAya che. A be chuTA thayelA nyuTrena bAjunA yureniyamanA kendrane toDatA jAya che ane temAMthI driguNIta enarjI pedA thAya che ane cAra nyuTrena chuTA thAya che. A pramANe paramANuvisphoTanI paraMparA ane anargaLa zakita pedA thavA mAMDe che je zakita enarjI-hITa-garamI AzubebanA AkAramAM je sthaLa upara paDe tene moTA pAyA upara vinAza sarje che. eTama boMbanuM rahasya A che. A anargaLa zakitane je nAthavAmAM Ave-niyaMtrita karavAmAM Ave to te zakitamAMthI pArAvAra IlekaTrIsITI pedA karI zakAya che ane tene janakalyANa mATe upayoga thaI zake che. tAjetaramAM tArApara khAte je nyukalIyara pAvara sTezana UbhuM karavAmAM AvyuM che te upara jaNAvela ANavika zakitamAMthI- enarjI'mAMthI-atyanta vipula pramANamAM IlekaTrIsITI pedA karavA mATe che. ahiM e paNa jaNAvavuM prastuta che ke yureniyama 235nA eka pAunDamAMthI upara jaNAvelI rIte eka hajAra Tana kolasA jeTalI enarjI-zakita pedA thaI zake che. paramANu-saMjana zuM che? A te paramANu visphoTanI vAta thaI-Ane aMgrejImAM fission' kahe che. baoNba banAvavAnI bIjI paddhati amuka prakAranA paramANunA amuka saMkhyAmAM saMjanane lagatI che. Ane aMgrejImAM 'fusion' kahe che. hAIDrojana boMba A paddhati mujaba taiyAra karavAmAM AvatA boMba che. Ama hAIDrojananA cAra paramANunuM saMyojana (fusion) karavAmAM Ave che. A phayujhananuM pariNAma hIlIyama nAmanuM eka navuM dravya nirmANa karavAmAM Ave che ane te sAthe aNuvibhAjana karatA aneka gaNI vadhAre zakita pedA thAya che, jene amuka baoNbamAM saMkalita karavAmAM Ave che ane je eNTama boMba karatAM ghaNA vadhAre moTA pramANamAM vinAza sarajI zake che. A be paddhatinA anusaMdhAnamAM dhyAnamAM levA jevI eka khAsa bAbata e che ke paramANu-vibhAjanathI pedA thatI zakitane nAthI zakAya che, niyaMtrita karI zakAya che, jyAre paramANu-saMjana dvArA pedA thatI zakitane haju sudhI janatAnA upayoga mATe nAthavAnI zakyatA UbhI thaI nathI. tene kevaLa saMhAra mATe ja upayoga thaI zake che. pAkistAnanA udbhava aMge nave prakAza aMtaro sudhI anekavAra sAthe musApharI karatA hatA ane mukatapaNe vAto karatA hatA e daramiyAna eka vakhata temaNe mane kaheluM ke amArAmAMthI koIne paNa kharI rIte dezanA bhAgalA ane eka alaga pAkistAna khapanuM ja nahotuM. temanA kahevA mujaba teo pote muslIma lIganI khAnagImAM khAnagI vATAghATo ane carcAmAM joDAyelA hatA ane tethI teo pote mane zuM kahI rahyA hatA te vize temane pUro khyAla ho ja joIe. e divasomAM je saMyukata bhArata hatuM tenI navaracanAmAM musalamAnone vadhAremAM vadhAre hisse maLe e sodo karavAnA khyAlathI ja te loko pAkistAnanI mAgaNI karI rahyA che hatA. eka mahattvanA aMgrejI sAmayikanuM pratinidhitva karatA karAMcImAM vasatA eka aMgreja patrakAra sAthenI vAtacita daramiyAna temaNe jaNAveluM ke, pAkistAna svIkArAyuM ane sthapAyuM-A jhINAnI jiMdagImAM sauthI vadhAre AghAtajanaka ghaTanA hatI. tene kharI rIte pAkistAna joInuM ja nahotuM, ane jayAre tenA hAthamAM pAkistAna AvI paDayuM tyare zuM karavuM tenI tene bhAre mUMjhavaNa thaI paDI hatI. pAkistAna calAvavuM te tene lagabhaga azakya jevuM mAluma paDeluM. A je hoya te. mArA jIvananA e kaThaNa divasa daramiyAna aneka lako sAthe thayelA tareha tarehanA vArtAlApamAMnI keTalIka rasaprada vAte mAtra huM ahIM rajU karI rahyo chuM". A vigate jANavAmAM Ave che tyAre pAkistAna aMge gAMdhIjIne kaTTara virodha chatAM, ApaNe jANIe chIe te mujaba e vakhatanA ApaNA keMgresI netAoepaMDita javAharalAla naherU ane saradAra vallabhabhAI paTele-jo pAkistAnane svIkAra nahi karavAmAM Ave te hindu musalamAnanA lohInI nadIo vaheze ane aMgreja sarakAra vaLI pAchI cITakI besaze evI bhayavyAkuLatA nIce aMgreja sarakArathI satata protsAhita banatA rahelA kAyadeAjhama jhINAnI pAkistAnanI mAgaNI svIkArI lIdhI hatI ane jeno kadi paNa cheDo nahi Ave evI anaparaMparAne netarI lIdhI hatI. uparanI vigatonA prakAzamAM ema vicAra Ave che ke ApaNA netAo, pAkistAna sAmenA makkama virodhane thoDo vadhAre vakhata vaLagI rahyA hota te, tatkALa bhale je thavAnuM hota te thAta, paNa Aje 22 varSanA gALe, ApaNe hindu ane musalamAne parasparanA svArthane samajIne paNa zuM vadhAre najika AvyA na hota ane Aje je Arthika kaTokaTI dezanA mAthe jhUmI rahI che tenA sthAne AkhuM bhArata zuM AbAdInA zikhare pahoMcyuM na hota ane AMtararASTrIya kSetre teNe zuM sarvamAnya AdaraNIya sthAna prApta karyuM na hota? pAkistAna kema pedA thayuM tenI tAravaNI karatAM zrIprakAzajI antamAM jaNAve che ke "sattAne meha ane dezamAM arAjakatA phelAvAnI zakayatAne bhaya - A be kAraNo ApaNA netAonAM dilane gherI vaLyAM ane pariNAme temaNe ApaNI sarvasAdhAraNa mAtRbhUminA bhAgalA svIkAryA. A bemAMthI kaI lAgaNI vadhAre baLavAna hatI-sattAne meha ke dezamAM arAjakatA phelAvAne bhaya- e Aje kahevuM muzkela che. Ama chatAM e hakIkata che ke banne bAjunA AgevAnane jAnanI bAbatamAM ke milakatanI bAbatamAM jarA paNa sahana karavuM na paDyuM, paNa A ramatamAM sAmAnya strI-puruSa ja lAkhonI saMkhyAmAM hamAyAM ane pAyamAla banI beThAM. temane rAjakAraNa sAthe kazI levAdevA nahotI; temaNe kadI bhAgalAnI mAgaNI karI nahotI; temane te mAtra potAnA gharasaMsAramAM ane pitAnA dhaMdhA rojagAramAM ja rasa hato. ema chatAM te e loko hatA ke jeo badhuM khoI beThA che. mane lAge che tyAM sudhI, bhAratanA bhAgalA paDayA ane pAkistAna UbhuM thayuM tenA AkharI kAraNanA saMdarbhamAM A atyanta khedajanaka kathA che." paramAnaMda muMbaInA mAjI rAjayapAla zrI prakAza jeo bhAratanA bhAgalA thayA e arasAmAM bhAratanA pAkIstAna khAtenA sauthI pahelAM hAIkamizanara hatA temaNe I. sa. 1965mAM pragaTa karela 'Pakistan: Birth and Early Days' e mathALAnuM pustaka tAjetaramAM vAMcavAmAM AvatAM ane temAMnI keTalIka vigato dhyAnamAM letAM pAkistAna ApaNA mAthe ThokI besADavAmAM AvyuM che e hakIkata che ema chatAM, pAkistAna kharekhara koIne joItuM hatuM kharuM ? ApaNane bhAratavAsIone te nahotuM joItuM, paNa pAkistAnanA praNetA kahevAtA kAyade Ajhama jhINA ane tenA sAthIone paNa pAkistAna kharekhara zuM joItuM hatuM ? e prazna tenA kaThora svarUpamAM ApaNI sAme AvIne UbhA rahe che. zrIprakAza pitAnA pustakanA 54mA pAne jaNAve che ke, "zrI khuroM (jeo sadhanA e vakhate cIpha mInIsTara hatA ane jhINAnA eka mukhya anugAmI hatA.) ane huM eka ja gADImAM lAMbA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 tA. 16-7-69 prabuddha jIna [, ne janAba jhINunA avasAna AsapAsa chavAyelI gUDhatA ja (janAba jhINAe damadATIthI pAkistAna meLavyuM te kharUM paNa up to the mark - mArI padavIne anurUpa - na houM te pachI meLavIne teo mANI na ja zakayA. e te have bahu jANItI vAta ThAThamATha ane zobhAzaNagArathI mAruM kAma zI rIte Up to the mark che ke pAchaLanA mahinA daramiyAna temane jIbhanuM kensara thayeluM, mobhA anusAra thaI zakavAnuM che? meM jarUrI peparsa - kAgaLiyA - hAtha vAcA baMdha thaI gayelI. A hakIkata chUpI rAkhavA mATe temane karAMcIthI upara lIdhA - A kAgaLiyA koI paNa kaTokaTI vakhate zodhavA na paDe te kaveTA laI javAmAM AvelA ane tyAM ja temanuM mRtyu thayeluM. tyAra mATe meM AgaLa jaNAvyuM che te mujaba huM haMmezA hAthavagA rAkhatA. bAda temanI bahena te aMge koIne paNa khabara ApyA sivAya karAMcI ane e kAgaLiyAmAM lakhI zake te mATe je loko ahithI javA laI AvelA ane sAMjanA samaye chUpI rIte temane gavarmenTa hAusamAM mAgatAM hatAM temanAM nAma jaNAvavA meM pelA dUtane kahyuM. pahoMcADavAmAM AvyA. je sthAna ApaNA dilamAM bhAratanI AjhAdInA karAMcIthI koNa javAnuM hatuM tenI tene khabara nahotI. tethI jeo praNetA tarIke gAMdhIjInuM hatuM te ja sthAna musalAnenA dilamAM pAki- dilhI javA mAMgatA hoya te badhAMnAM nAma dAkhala karI zakAya e stAnanA praNetA tarIke jhINAnuM hatuM. Ama chatAM vidhinI paNa kevI rIte sattA ApatA korA kAgaLa upara sahI karIne meM te kAgaLa tene vicitratA ke je divase pAkistAnanA agraNIo phreMca eNmbesInI ApyuM. mAre namratApUrvaka jaNAvavuM joIe ke pAkistAna sarakAranI kokaTeIla pArTI mANatA hatA ane tyAra pachI AgaLathI yojAyelA IcchAne bane teTale anukaLa thavAnA ane A bAbata aMge koIne bhojana samAraMbhamAM bhAga letA hatA tenI AgaLanA divase koTA kazI paNa phariyAda karavAnuM kAraNa na rahe e prakAranA sarva koI janAba jhINAnuM avasAna thaI cUkyuM hatuM ane temanuM zaba maurIpura prayatna huM karI chUTa. eroDrAmathI eka sAdhAraNa ebyulansamAM ane pachI bIjI paNa evI zrI. jhINAnA avasAna AsapAsa eka prakAranI gUDhatA-rahasyaja sAdhAraNa ebyulansamAM athaDAnuM - pachaDAtuM sarakArI mukAme mayatA - chavAyelI che. tene lagatI badhI hakIkate hajI sudhI jANavAmAM pahoMcADavAmAM AvyuM hatuM ane tyAra bAda paNa cha sAta kalAka sudhI AvI nathI ane have pachI jANavAmAM Avaze nahi. A vize koI upekSita dazAmAM te zaba paDI rahyuM hatuM. A vicitra ghaTanAnI vigate paNa sAro prakAza pADI zake tema hoya to temanI bahena mIsa phAtimA 1965 nA jAnyuArI mAsamAM pragaTa thayela "Pakistan: Birth jhINA che. (Aje te te paNa hayAta nathI.) A hakIkata pragaTa and Earty Days" e mathALAnA, mahArASTranA mAjI rAjyapAla nahi karavAmAM - chUpI rAkhavAmAM - temane temanA potAnA hetuo hoI zrI zrI prakAzajIe lakhelA pustakamAMthI nIce mujaba jANavA maLe zake che. e te spaSTa ja che ke kharI rIte sapTembara mAsanI 11 mInI che. paramAnaMda) bapora pachInA samaye zrI jhINA kaTAthI karAMcInA lazkarI erate 1948 nA rasapTembara mAsanI vahelI savAranA cAra vAgyAne piorTa maurIpura khAte gavarnara - janaralanA khAsa eraplenamAM UtayA samaya haze - ane A vakhate karAMcI AkhuM aMdhArAmAM DUbeluM hatuM hatAM. mIsa phAtImA jhINA temanI sAthe hatAM. pachIthI ema jaNAvavAmAM ke jyAre ekAekA TelIphenanI dhaMTaDI vAgavI zarU thaI. kone AveluM ke temanI sAthe koI DokaTara ke narse nahotI. A samAcAra TelIphena che te pUchavA huM Ubhe thaze. sarakAranA maMtrI mane Teliphona sAcA hoya te bhAre vicitra gaNAya. sAdhAraNa rIte jyAre paNa teo karAMcI dvArA jaNAvate hate "are sAMbhaLo cho ke te . marI gayA!' AvatA tyAre DIplomeTIka korane vakhatasara khabara ApavAmAM AvatI; teNe vApareluM vizeSaNa bahu sabhyatAbharyuM nahotuM. "koNa?" "alabatta ane ame badhA sattAvAra rIte temane AvakAravA mATe eroDrAma kAyade Ajhama" javAba AvyA. "nahi, nahi! Apa kharuM kaho che ?" upara vakhatasara hAjara thatAM. rAjyanA pradhAne, meTA sarakArI amalaA rIte meM svAbhAvika vismayabharyo javAba vALyuM. meM vizeSamAM dAro ane Ama janatA paNa sArI saMkhyAmAM temanuM svAgata karavA kahyuM ke "are, haju gaI sAMje Apa ane huM phreMca eNmbesInI mATe haMmezAM eraporTa upara hAjara rahetI. DIplomeTIka koranA sabhyo pArTImAM sAthe hatA. Apa sarvee mane cokkasapaNe jaNAveluM ke eka lAInamAM UbhA rahetA ane temanI rItasara oLakhANa karAzrI jhINAne sAruM che, to pachI ATalI vAramAM evuM zuM banyuM? "mAtra vavAmAM AvatI. temanuM Agamana haMmezA jAhera rIte thatuM. A vakhate pArTI ja nahi" bIje cheDethI javAba Abe, "tyAra pachI te ame temanA Agamana vize koIne khabara ApavAmAM AvI nahotI. maurIbhejana samAraMbhamAM paNa gayelA. mAtra madhyarAtrInA samaye amane pura khAte temane eka prakAranI embulansa je sArI hAlatamAM nahotI A mRtyunA khabara maLyAM. temanI pAchaLa konI nimaNuMka karavI te temAM mUkavAmAM AvyA hoya ema lAge che. gavarmenTa hAusa tarapha bAbate nakkI karIne huM hamaNAM ja gavarmenTa hAusamAMthI ghera pAchA pharyo chuM. dilhI ahithI ekadama eropleIna jaI zake ane tyAMthI navA AgaLa vadhatAM rastAmAM ja A embulansa kAra aTakI paDI hatI. gavarnara - janaralane ane bIjA moTA mANasane ahiM jaladIthI lAvI reDakrosanA zrI jamazeda mahetA pramukha hatA. jamazeda mahetA zakAya te mATe mane tamArI paramITanI jarUra che." e vakhatanA karAMcInA ati AdaraNIya ane lokapriya nAgarika . ema baneluM ke, navA nimAyelA khvAjA najhImuddIna jeo e hatA. temanA vize AgaLa upara paNa meM ullekha karyo che. pAchaLathI vakhate pUrva pAkistAnanA mukhya pradhAna hatA teo e divasomAM koI temaNe mane jaNAveluM ke e divasanI sAMje temane saMdezo maLe cakkasa kAmakAja mATe dilhI gayA hatA. A sekaTarI- mitrane ke koI bahu gaMbhIra mAMduM che ane tenA mATe eka reDa - krosa vAnanI mArA nivAsasthAne koIne melavA jaNAvyuM ane dilhI jema bane khAsa jarUra che. zrI. jamazeda mahetAe mane jaNAveluM ke, zrI. jhINA tema jahidathI pahoMcI zakAya te mATe tarata ja jarUrI paramITsa tene mATe reDa - krosa vAna joIe chIe ema temane kahevAmAM AveluM nahi, ApavAnI meM' tatparatA dekhADI. thoDI vAramAM ja tene dUta Avyo. nahi te teo pote ja tyAM gayA hatA. temaNe vAna mAlI, jemAM meM pote ja battI peTAvI, kAraNa ke e vakhate mAre koI madadanIza goThavIne zrI jhINAne gavarmenTa hAusamAM lAvavAmAM AvyA. A mArI pAse nahote. ahi jaNAvavuM jarUrI che ke huM mArA makAnanA lagabhaga sAMjanA sADA pAMca vAgye banyuM haze. AgaLa upara ema pahelA mALa upara raheto hato ane bhoMyataLIye mArI oNphisa hatI. jAhera karavAmAM AveluM. ke teo sADA sAta vAgye gujarI gayA mAruM pitAnuM rahevAnuM ane ophisa - banne bahu sAdAM hatAM. A hatA. paNa e vakhate A bAbatanI koIne kazI ja khabara ApavAmAM barobara nathI-mArA hoddA sAthe susaMgata nathI - ema keTalAka mitro AvelI nahi, zrI jhINAnuM mRtyu thavAnA samaye cAlI rahela phreMca mane kahetA. huM haMmezA temane javAba Apate ke jo huM pote ja embeseDaranI koka - TeIla pArTImAM e vize koI kema jANatuM nahotuM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) 70 prabuddha ana enI yAda ApIne me jyAre AgaLa upara navAbajhAdA liyAkataalI khAnane A viSe pUcheluM, tyAre temaNe mane jaNAveluM ke kAyade Ajhama bahu sAdA mANasa hatA ane AvI bAbatanI dhamAla temane bilakula pasaMda nahAtI. tethI temanA karAMcI khAte thayelA Agamana viSe koIne khabara ApavAmAM AvI nahotI. keTalAkonuM ema mAnavuM che ke zrI jhINA kharI rIte kaveTAmAM ja gujarI gayA hatA ane tene lagatI chevaTanI kriyA karavA mATe ja temanI bahena temane karAMcI laI AvyAM hatAM. A game te hoya, paNa e spaSTa ja che ke madhyarAtri sudhI mukhya pradhAnane ke bIjAone temanA avasAna viSe jarA paNa khabara ApavAmAM AvI nahotI. mukhya pradhAnane ke bIjAone pAMca kalAka sudhI zrI jhINAnA paralokagamananI khabara kema ApavAmAM AvI nahAtI - A viSe jene je anumAna karavuM hAya te karI zake che. ema jANavA maLeluM che ke navAbajhAdA pete suvAnI taiyArI karatA hatA, tyAre temane A samAcAra maLyA, ane te ekadama gavamenTa hAusa pahoMcI gayA. temanI pAchaLa gavarnara- janarala tarIke koNa Ave te viSe temanI ane anya rAjakAraNI AgevAnAnI savAranA cAra vAgyA sudhI carcAvicAraNA cAlI hatI. karAMcImAM ghaNAnA manamAM evI lAgaNI hatI ke mIsa phAtimA jhINA pote ja peAtAnA bhAInI vArasadAra thavAnI sauthI vadhAre hakkadAra hatI. paNa e vakhate jemanA hAthamAM sattA hatI temaNe khvAjA najhimuddInanA pakSamAM nirNaya karyo. * A rIte eka mahattvapUrNa vyakitanI jIvana-kArakirdInA anta Avyo. zrI jhINA duniyAnA ItihAsamAM pedA thayelA evA gheADA mANasAmAMnA eka hatA ke jeNe eka navA dezanuM nirmANa karyuM ane duniyAnA nakazA upara tene sthAna ApyuM. temanA chevaTanA divase kamanasIbe sukhI nahAtA. teo ekalavAyA banI gayA hatA. temane bahu thADA mitrA hatA, kAraNa ke teo koIne paNa potAnI samAna lekhatA nahAtA. eka berisTara ane kAnUnaniSNAta tarIke bhAratanA bhAgalA pachI je kAMI banyuM te viSe temaNe kadAca gamagInI anubhavI haze. paNa temanA ahaMkAra temane eTaluM ye kabUla karavA de tema nahAtA. ema lAge che ke dezanA zAntipUrvaka bhAgalA paDaze evI teo AzA sevatA hatA. temane svapne paNa khyAla nahi hoya ke dezanA eka bhAgamAMthI bIjA bhAgamAM ATalI moTI nAsabhAga thaze ke jyAre lAkhA puruSo, strIo ane bALako potapAtAnA ghara-bArathI vikhUTA paDI jaze ane tenA anusaMdhAnamAM ATalI badhI khunarejI ane pAravinAnI hiMsA nirmANa thaze. jevI IzvaranI IcchA! teo have to paralAka sIdhAvyA che. marelAnuM bhaluM IcchavA sivAya bIjuM ApaNe na cintavIe! tene zAntiH prApta thAo! anuvAdaka: paramAnaMda mULa aMgrejI : zrI prakAza pUraka noMdha mIsa phAtimA jhINA potAnA bhAInA zabane gavame nTa hAusemAM sAMjanA sADA pAMce lagabhaga laI AvI ane tenA mRtyunA khabara teNe te divasanI madharAtanA samaye mukhya pradhAna navAbajhAdA liyAkata alIkhAnane ApyAM. A gALAmAM teNe zuM karyuM tenI koIne khabara nathI. ema chatAM zrI prakAzanA A ja pustakamAM 124mA pAne jhINA gujarI gayAnA be ke traNa divasa bAda navA gavarnara janarala tarIke khvAjA nAjhamuddInanI sAvidhinA prasaMge gavamenTa hAusamAM javAno zrI prakAzajI mATe prasaMga UbhA thayelA. 10 tA. 1769 te prasaMganuM varNana karatAM zrI prakAza jaNAve che ke : " gavamenTa hAusa tadRna badalAyaluM lAgyuM. jhINAnA bhabhakAbharyA DroIMga rUmamAMthI kApeTA ane karTanA--jAjamAM ane paDadAo-adazya thaI gayA hatA ane besavA mATe bhAgye ja eka khurazI najare paDatI hatI. uparanI samasyAno pachI ApelI hakIkatamAMthI javAba maLI -paramAnaMda rahe che. zrI muMbai jaina yuvaka sadhanI pravRtti aMge zrI kAntilAla khADiyAnAM sUcanA (tA. 21-6-69 nA roja mahelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sabhAno tA. 1-7-69nA 'prabuddha jIvana' mAM vRttAnta pragaTa karavAmAM Avyo che. te sabhAmAM zrI kAntIlAla boDiyAe je vicAro raju karelA tenA TUMkA ullekha te vRttAntamAM che. zrI kAntilAla baroDiyA Icche che ke temaNe te sabhAmAM raju karelA vicAro saMghanI sabhyonA jANa khAtara 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thavA joIe ane te AzayathI tene lagatI rajuAta temaNe eka patra dvArA lakhI mAkalI che te rajuAta nIce che. taMtrI) "vasanta vyAkhyAnamALA aMge meM to mArA be traNa chUTaka vicAro darzAvyA hatA. (AleAcanA bahu bhAre zabda che.) rAjakAraNanA viSayamAM ApaNA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhanAM vyAkhyAno ApaNe yojIe chIe tenA vizALa zrotAvarga lAbha le tevA prabaMdha thavA joIe ema kahI, bIjI viziSTa vyakitaone paNa bAlavAvI joIe ema meM sUcavyuM hatuM. rAjakAraNa uparAMta, arthazAstra, dhArmika, zaikSaNika, sAmAjika viSayo upara paNa carcAvyAkhyAne rAkhavAnuM mArUM sUcana hatuM. A bAbatamAM zrI paramAnaMdabhAI jevA pIDha vicAraka pAsethI ghaNA navA vicAronI AzA rAkhI zakAya ne temaNe A pramANe karavuM joIe evuM mArUM sUcana hatuM. zrI. paramAnaMdabhAInI vadhatI jatI uMmara tathA taMtrIpadanA bAjo jotAM bhaviSyamAM paNa 'prabuddha jIvana' saraLatAthI ne saraLa rIte ucca dhAraNa jALavI AgaLa dhape te mATe temanA taMtrIpaNA nIce eka saMpAdana maMDaLa hovuM joIe evuM paNa mArUM sUcana hatuM. AjanA lagnajIvana, sAmAjika jIvana ne vyakitagata jIvananA aneka nAjuka savAlA upara mArgadarzana ApI zakAya to tevuM kAMIka vicAravA meM zrI, paramAnaMdabhAIne meM vinaMti karI hatI ane 'Marriage counsulting service' jevuM vicAravA sUcanA karI hatI. chelle, bIjA kAryakramo gAThavavA sAthe sabhAsadonuM get together--sahamilana'--yojavA paNa meM sUcavyuM hatuM, jethI sabhAsado ne temanA kuTuMbIjanA chUTathI haLe maLe, ne arasaparasa paricaya vadhAre, jethI saMghanI pragatine lAbha thAya. " kAntilAla baroDiyA bhUla-sudhAra (1) 'prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM pAnA 56 upara 'cUMTaNInuM pariNAma' e mathALA nIce nAmeA chapAyAM che temAM naM: 17 ane naM. 19 bannenI sAme zrI bhagavAnadAsa sI. zAha ema zaratacUkathI chapAyuM che, tene badale naM. 17nI sAme bhagavAnadAsa pI. zAha ema sudhArIne vAMcavuM. (2) pAnA 55 upara bIjI kolamane cheDe, jyAM vArSika rIperTa pUro thAya che. tyAM 'maMtrAo, muMbaI jaina yuvaka saMgha' ema chapAyuM che tene badale 'maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha' ema sudhArIne vAMcavuM. taMtrI mAlika : zrI muMkhapa jaina yuvaka saMdha : mudraka ane prakAzaka : zrI paramAna kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 45-47. dhanajI sTrITa, sukhamudrAna : dhI sTeTasa pIpala presa. kATa, mukha-- Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I Regd. No. M H, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 7 muMbaI, ogasTa 1, 1969, zukravAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kuMDalinI coga (ame saMghanA keTalAka sabhyo sahakuTuMba sAtaATha mahinA pahelAM eka divasa UtaratA pahore vajezvarInA paryaTana upara gayelAM. ane bIje divase savAre vaje zvarInI bAjue Avela gaNezapurI gayA hatA. tenI bAjumAM svargastha svAmI nityAnaMdajInA smaraNamAM eka moTe Azrama Ubho karavAmAM Avyo che ane tenA mukhya saMcAlaka rasthAne svAmI mukatAnaMdajI che. mArA svargastha mitra zrI dalapatarAma trivedInAM putrI kumArI pratibhAbahena ema. e. thayA bAda keTaleka samaya bhavansa kaeNlejamAM adhyApikA tarIke tattvajJAnane viSaya zikhavatAM hatAM. chellAM pAMca cha varSathI teo gaNezapurImAM rahe che ane hAla keTalAka samayathI upara jaNAvela AkAmamAM vase che ane eka saMnyAsInInuM jIvana gALe che. ame gaNezapurI gayA tyAre bAjue vahetI nadImAM snAna pachI nAsto vagere patAvIne pAchA pharatAM upara jaNAvela AkAma jovA ame rokAyelA hatA ane tyAM vasatA pratibhAbahenane paNa e ja prasaMge maLavAnuM banyuM hatuM. te vakhate temaNe kuMDalinI yoga" upara lakhelAM aMgrejI lekhanI eka nakala amane ApI hatI. tene sI. zAradAbahena zAhe karI Apele gujarAtI anuvAda nIce pragaTa karatAM huM prasannatA anubhavuM chuM. A viSaya upara lekha prabuddha jIvanamAM pragaTa thayele joIne keTalAkane Azcarya thaze. mane pitAne yogane lagatA koI abhyAsa nathI. A lekhamAMnA keTalAMka vidhAne ghaNAMne asvIkArya lAgavA saMbhava che. prastuta lekhamAM AvI bAbatamAM gurunA mahatva vizenA ane temAM paNa zrI mukatAnaMdajI svAmI vivenA asAdhAraNa AdarabharyA ulekha paNa keTalAkanA dilamAM evo ja bhAva pedA kare evo saMbhava che. Ama chatAM kaMDalinIga viSe te tarapha vaLelA mumukSuo zuM dhAre che tene A lekha vAMcavAthI prabuddha jIvananA vAcakone khyAla Avaze. ane e paNa ApaNe svIkAravuM athavA te samajI levuM rahyuM ke AvA viSayane lagatI sAdhanA tarapha AgaLa vadhavA IcchanArane te viSayanA niSNAta anubhavI gurunI madada levAnI jarUra raheze ja. AvA keTalAka khyAlapUrvaka prastuta lekhane 'prabuddha jIvanamAM huM pragaTa karavA prerAyo chuM. paramAnaMda) muDaka upaniSadamAM vidyAnA be prakAro gaNAvavAmAM AvyA che; ritti: vataMtrA virasiddhidetuH A zakita te A jagatanA astieka parA (jIvAtmA saMbaMdhI) ane bIjI aparA (bhautika jagata tatvanuM mULa che); cechA mata niravakumIta (patAnI saMbaMdhI). parA e sarvazreSTha vidyA mANasane tenI prakRtinI svataMtra zakitathI te AvirbhAva pAme che) : tanAnA sAmAnya maryAdA ane dharmothI mukata karI divyatA tarapha laI jAya TNavat (anurUpa grAhRA grAhakanA bhedathI te aneka rUpa dhAraNa che. parA sivAyanI bIjI badhI vidyA A bhautika jagatanI mAhitI ApI kare che.) A zakita vizvanA saphaLa saMcAlana mATe judA judA raMga, mANasane dunyavI jIvana jIvavAmAM sahAya kare che. upaniSada kahe che ke rUpa, AkAramAM pitAne AvirbhAva kare che. A AkhuM jagata A AtmajJAna prApta karavA mATe prakhara buddhimattA ke vidrattA hovI ja tenI lIlA che, krIDA che, jenA sarjana pAchaLa koI ja uddeza nathI, joIe evuM kAMI nathI. divyazakitanI kRpA jyAre thAya che tyAre koI ja kAraNa nathI. satata parivartanazIla evA jagatamAM te akhaMDa, te mAnavaprakRtinAM badhA ja jaDa ane nimna aMzenuM samULuM rUpAM- anaMta ane sarvavyApI tatva che. tara karI tene satyanA pUrNa prakAza bhaNI laI jAya che. A sAdhanA A citti kAM to sakriya hoya che athavA te sthira niSkriya karavA mATe koI siddha gurunuM mArgadarzana hovuM jarUrI che. zvetAzvatara avasthAmAM hoya che. sakriyAvasthAmAM te A vizvanuM sarjana karI upaniSada kahe che ke je sAdhaka prabhu jeTalI ja guru pratye zraddhA ne bhakita rAkhI zake che te ja AdhyAtmika pragati karI zake che. tenuM saMcAlana kare che ane niSkriyAvasthAmAM, je paramAtmAnI te AtmajJAna e pustakomAMthI ke koInI pAsethI sAMbhaLIne zakita che te zivamAM anaMtamAM bhaLI jAya che. vizvanuM sarjana meLavI zakAya evI vidyA nathI. e vyakitanI aMgata anubhUti karanArI A ja zakita mAnavadehamAM kuMDalinI tarIke AvelI hoI zabdothI samajAvI zakAtI nathI, paraMtu potAnI pegika zakitathI che. jyAre bhegAsakata mAnavInI cetanA bahirmukha hoya che bIjAnI suSupta dazAmAM paDelI zakitane jAgRta karI zakAya che. agni tyAre A zakita gUMcaLuM vaLIne aMdara paDI rahe che, paraMtu A agnine pragaTAve ke dIva dIvAne peTAve tenA jevI A kriyA che. guru saMsAranI asAratA ane aninyatA samajI mANasa jayAre aMtarmukha potAnA sAmarthyathI ziSyanI pUrachanana zakitane jagata karI kriyAzIla banI satyanI kheja Adare che tyAre A zakita jagata thaI tene banAve tene vegamAM kuMDalinInI jAgRti kahevAmAM Ave che. pUrNatA tarapha dorI jAya che. jIvananAM aMtima satyone pAmavA te '' kuMDalinI e mahAzakita, divya sattA che. e ja citti, parama- ' sAdhakane taiyAra kare che. A avasthAmAM eka divyakRpA ane bIjuM cetanA, paramajJAna ane paramasatya che. potAnI IcchAthI te A ucca jJAnanI anubhUti sAdhakane thAya che. The Serpent PowermAM vizvanuM sarjana karI, temAM vyApIne rahe che. jagatamAM je kAMI che sara jaoNna DarApha lakhe che, "jyAre kuMDalinI suSuptAvasthAmAM te badhuM ja tene AvirbhAva che. pratyAbhizAhRdaya nAmanA kAzmIrI hoya che tyAre manuSya jAgate (saMsAramAM Asakata) hoya che, ane zaiva saMpradAyanA laghunibaMdhanAM traNa sUtra A pramANe che. jyAre kuMDalinI jAgRta hoya che tyAre manuSya suSuptadazAmAM (saMsAra Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra prabhu chavana tA. 1-8-69 mAM anAsakata) hoya che. bhagavada gItA paNa e ja kahe che, "je (AtmajJAna) saghaLAM prANIo mATe rAtrIrUpa che temAM yogI puNya jAge che; je (saMsAra)mAM saghaLAM prANIo jAge che te (saMsAra) tatvane jANanAra munine rAtrIrUpa che." taMtramAM jaNAvyA pramANe kuMDalinI karoDarajajunA cheDe mUlAdhAracakranA pradezamAM AvelI che. jyAre te jAgRta thAya che tyAre suluNA nADInA dvAra pAse AvelA potAnA mukhane UMcu karI, e dvAramAM thaI, cha cakronA pradezane vIMdhI mastaka para AvelA sahastradala cakramAM pahoMcI paramatatva sAthe aikaya sAdhe che. A dazAnI prApti thatAM sAdhaka gahana zAnti ane parama AnaMdane anubhava kare che. kuMDalinI jAgRta karI AkhA AdhArane kholIne UrdhvacetanA sAthe tAdAma sAdhavAnI je yaugika prakriyA che tene kuMDalinIyoga kahevAmAM Ave che. kuMDalinI traNa rIte jAgRta karI zakAya che. (1) prANAyAma, dhyAna, maMtrajApa, Asana, cako para ekAgratA, ananyabhakita Adi yaugika kriyAo dvArA (2) siddha gurunI kRpA meLavIne (3) pUrvajanmanI apUrNa sAdhanAne kAraNe kuMDalinI ekAeka jAgRta thaI vyakitane bhegamArga tarapha laI jAya che. jo ke A prakAranA dAkhalA javalle ja jovA maLe che. jAgRtinA A traNa mAgene bhautika saMpatti prApta karavAnA nIcenA traNa mArgo sAthe A rIte sarakhAvI zakAya: ghaNA varSonA satata puruSArtha pachI mANasanuM bhAgya ughaDe che ane te saMpatti prApta kare che athavA koI evI vyakitane tene ekAeka bheTo thaI jAya che je tenI dhanaprAptinuM nimitta bane che athavA nasIba ADethI jema pAMdaDuM khasI jAya tema taddana aNadhArI rIte mANasane dhananI prApti thAya che. pite sarvoparI sattA hovA chatAM paNa, koI paNa rItathI kuMDalinIne jAgRta karyA pachI paNa, tenuM kArya sAdhanAmAM saMpUrNa ane zistabaddha - rahe e mATe gurunI doravaNI maLavI jarUrI che. A mArgane pravAsa jeNe saphaLatApUrvaka kheDayo hoya te pUrNagI ja sAco guru banI zake che. pUrNa guru potAnI prakhara tapazakitathI ziSyanA mArgamAM naDatA aMtarAne dUra karI tenA AMtara ane bAhya jIvana vacce saMvAditA lAvI zake che. gurunA Adeza nIce rahI kuMDalinI yaMga kaI rIte thaI zake e ja ahIM mukhya kahevAnuM che. aneka sAdhanA : paddhatiomAM gurukRpA meLavI kuMDalinI jAgRta karavI e sauthI saraLa ane salAmata mArga che. jene AdhyAtmikatAnI tIvra jijJAsA ane jhaMkhanA che e ziSya gurukRpA sahelAIthI meLavI A mArga para daDhatApUrvaka AgaLa vadhI zake che, ne tenAmAM rahelI badhI je gupta zakitao krame krame jAgRta thaI kriyAzIla bane che. gurunI aMdarathI ja eka Emanation (prAdurbhAva) eTale ke emanI divya sattA tathA caitanyane aMza pratinidhirUpa banIne, ziSyanI zakitane jAgRta karI, tene gatimAna banAvavA ziSyamAM Avato hoya che. Ane zakitapAta kahevAya che. eka dI bIjA dIvAne pragaTAve tema eka samartha zakita bIjI suSupta zakitane jAgRta kare che. guru cAra rItathI A kriyA kare che. sparzathI, vANIthI, daSTithI athavA vicArabaLathI. tyAra pachI gurunuM vyakitatva ziSyamAM pratikRti yA pratinidhirUpa banIne rahe che ane baMne vacce adrata sthapAya che. kuMDalinI jAgRta thatAM nADIzuddhi ApoApa thavA lAge che ane A gALA daramyAna sAdhakane Azcaryajanaka camatkArika anubhave thAya che. jAgRta thayelI kuMDalinI zakita prANatatva (Vital) sAthe ArahaNa kare che tyAre cetanAnAM cakro khullAM thavA mAMDe che ane e dareka cakranA manovaijJAnika guNadharma pramANe yaugika zakita tenA para kArya kare che. dhyAna daramyAna A cako kamaLa tarIke dekhAya che ane dareka kamaLanI pAMdaDIonI saMkhyA alaga alaga rahe che. skUla ane sUkSama bhUmikA para sAdhakane asAdharaNa sAkSAtkAra thAya che. skUla anubhUtimAM sAdhakane zarIramAM ghUjArI thavI, vidhu ta - pravAha jevI jhaNajhaNATI lAgavI, AnaMdasaMcAra tha, pasIne thavo, AMsu AvavAM, hRdaya para bhAra lAgavo, mUlAdhAra ane bIjA pradezamAM zULa jevI pIDA upaDavI, zarIre khaMjavALa AvavI, divAla jevI majabUta vastune toDI pADavA jeTalI zArIrika tAkAtane bharAve lAga, karoDarajajunI upara nIce sApa cAlato hoya ke zarIra para, kIDIe pharatI hoya te saLavaLATa anubhava, UMDA zvAsocchavAsa, levA, ALasa ne nabaLAI anubhavavI, UMgha ochI thavI, AhAramAM vadhaghaTa thavI vagere anubhava thAya che. yaugika Asana, prANAyAma, maTA jevI kriyAonI jANakArI na hovA chatAM sAdhaka e barAbara karavA lAge che. keTalIka vAra sAdhaka tadana vicitra rIte vate che. koI * vAra krodhathI bhabhUkI UThe che to koI vAra UMDI gamagInImAM DUbI jAya che. harSAvezamAM AvI jaI koI vAra gAvA, nAcavA ane hasavA paNa lAge che. sUkSma sAkSAtkAramAM sAdhakane devadevIe ke mahAna AtmAonuM darzana thaI temanA taraphathI sUcane maLe che. zaMkha, ghaMTa, baMsI, DholanA. nAda tathA aMdarathI maMtroccAra saMbhaLAya che. vAtAvaraNamAM sugaMdha Ave che. jIbha judA judA svAdane anubhava kare che. prakAza, agni, javALA, vAdaLI raMganAM vartuLa, sUrya, candra, tArA, sAgara tathA parvatanAM manarama do dekhAya che, te koIvAra pitAnuM ja mRtyu, pUrvajanmanI ghaTanAo, sarpa tathA zivaliMganAM darzana thAya che. koIvAra ucca kalAtmaka sarjananI preraNA thAya che te keTalIka vAra bhayaMkara bihAmaNAM svapna ane dakSe paNa dekhAya che. ghaNIvAra sAdhakane kAMI kAma karavuM ke bIjA sAthe bolavuM cAlavuM kazuM ja gamatuM nathI. potAnA jIvananuM saMcAlana karatI e parAtpara zakita sAdhakane cetanAnA ajJAta pradeza bhaNI laI jAya che tyAre sAdhakanuM bAhya valaNa mUka banI jaI AMtarazakita sAthe aikayane AnaMda anubhave che. - uparokata anubhava pachI sAdhakane pha_ti, tAjagI ane prasa nnatA jaNAya che. vadhu pragati mATe teNe gurunI doravaNImAM zraddhA rAkhI divyazakitanA kAryane kevaLa eka sAkSI banIne ja nihALavAnuM che. potAne thatI koI paNa anubhUtithI bhayabhIta thavAnuM nathI tema ja koI paNa prakAranI ciMtA paNa karavAnI nathI. AvA valaNathI e zakitanA kAryamAM vikSepa paDe che. AkhA brahmAMDa para Adhipatya bhagavatI A mahAzakita (Supreme power) pitAne zuM karavAnuM che te barAbara jANe che. sAdhake samajI levuM ghaTe ke mAnavadehamAM thaI rahelA rUpAMtaranuM A virATa kArya e koI zarIrazAstra (Physiology) ke zarIravidyA (Anatomy) ne viSaya nathI ke jene niyamo ane vyAkhyAmAM bAMdhI zakAya. vaLI e paNa samajI levAnuM che ke darekane eka sarakhI anubhUti thAya che ke thavI joIe ema paNa nathI. sAdhakanI prakRti, yogyatA ane AvazyakatA pramANe sAkSAtkAra thAya che. keTalAka sAdhakone ghaNA lAMbA gALA sudhI AvA anubhava nathI thatA athavA bilakula paNa nathI thatA; ane chatAM ye sAdhaka zAnti, vizuddha AnaMda, jJAna, daurya ane samatulA prApta karI UrdhvanI A mahAyAtrAmAM AgaLa Daga mAMDato ja rahe che. gurunA mArgadarzanamAM tathA agecara rahI kArya karI rahelI zakitamAM sAdhake avicala zraddhA ne vizvAsa rAkhavAnA che. sAdhanAmAM A khUba khUba mahattvanI ne pAyAnI vastuo che, jenA para ja eka navajIvananuM nirmANa thAya che. anuvAdaka: mULa aMgrejI : sau. zAradAbahena zAha apUrNa pratibhAbahena trivedI ke zarIravidhI bAMdhI zakAya. che ke dareka Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-69 prabuddha jIvana gAMdhIbhakata neharU (me mAsanI AkharamAM oNla InDiyA AkAzavANI muMbaI mAraphata rajU karavAmAM AvelA vArtAlApa.) (1) gAMdhIyuga krAMtiyuga hato. rASTravAdanA joradAra pravAha tenI tANamAM keTaluMya dhasaDI jaI rahyo hato. A pUrane sImA na hatI. tenI dhumarIonI vacamAM kheMcAtI vyakitao, nAnI hoya ke mATI, gAMdhInA mANasa tarIke oLakhAtI ane A badhI bhakitabhAvathI gAMdhIjInuM anusaraNa karatI hatI. (2) gAMdhIjI bhAratIya grAmINa samAjane tenI jugajUnI nidrAmAMthI jAgRta karavA janmyA hatA. gAMdhIbhakatAnA eka vizALa samUha hato. uMghADA paga, barachaTa jADA pANakorAM kahetAM khAdInuM goThaNa sudhInuM paMcIyuM, koNI sudhInI bAMyanuM bAMDiyuM paheraNa, mahInA --be mahInA--sudhI hajAmatanI rAha jotI dADhI, hAthamAM reMTIyA, bagalamAMthelI, thelImAM Azrama bhajanAvalI, gItA ane rojanIzI--A prakAranA gAMdhI bhakatAnAM lakSaNo gaNAtAM. lokomAM tenI akiMcana sevaka tarIkenI chApa hatI. sattAthI dubhAyelA, muMjhAyelA, paraMzAna thayelA mANasa tene hakImavaidya samajatA. tenI pAse IlAjane mATaeN cAlI jato. paTavArIthI mAMDI klekaTara sudhI A lAsevaka pahoMce. keTaluM keLavAyelA che tenI tenA potAnA manamAM paNa phIkara na hatI. lokone mATe keTalA paga ghase che teTaluM tene mATe pUratuM hatuM. (3) eka bIjA prakArano paNa gAMdhI bhakata hatA. je A prakAranA paheraveza dhAraNa kare ke na kare, paTavArIthI kalekaTara sudhI paga ghase ke na ghase, paNa e gAMdhIjInI vAtAnuM uMDANathI ciMtana kare, potAnA jIvanamAM utAravAnI kozipa kare ane nAnAmoTA gAMdhIsevakone temanI muMjhavaNamAM sahAyatA kare. AvI adhikRta gAMdhIbhakata vyakita ciMtakanI kakSAmAM paNa gaNI zakAya, gAMdhI vicAradhArAnA risarca varkarsanI kakSAmAM paNa temane mUkI zakAya, ane navA samAjanA AyojakonI kakSAmAM paNa mUkI zakAya. vinobAjI, kAkAsAheba, ThakkarabApA, rAjendrabAbu, jhAkIrasAheba, kizeAralAlabhAI, satIzabAbu, A badhA gAMdhI jIvanazAstranA prayogavIro hatA. (4) gAMdhI bhakatAno eka trIjo samUha hatA, jemane bhAratanI gulAmI, garIbI, ajJAnatA--A badhuM sAlatAM hatAM. temanI pAse samAja racanAnA svataMtrakAryakrama na hatA. teo prega meTIsTa-vyavahAradakSa mANasA hatA. bhAratIya samAjajIvananI khUbIo ane khAmIo baMnenI temanAmAM UMDI samaja hatI. athAga vyavahArika DahApaNa vaDe temaNe samajI lIdhuM hatuM ke gAMdhIjI bhAratIya samAjanAM kismatanuM salAmata mAdhyama che; bhAratanA "mena opha DesTInI" che. potAnI sarvazakitathI tene mArga saraLa banAvavAmAM--tene sahAyabhUta banAvavAmAM peAtAne kRtyakRtya samajatA hatA. rAjAjI, saradAra vallabhabhAI paTela A trIjA prakAranAM gAMdhIbhakata hatA. (5) gAMdhI bhakatono eka cAthA samudAya hatA. teo jarApaNa utsuka na hatA ke loko temane gAMdhIbhakata gaNe ke na gaNe. samAjajIvana vizenI temanI eka AgavI daSTi hatI. adhyayana, ciMtana ane mananathI temaNe tene kasI karIne potAnI banAvI hatI. Ama chatAM paNa gAMdhI vicAramAM je zIla ane ahiMsAnuM unnata tatva hatuM - mAnava mAnava vaccenA saMbaMdha A tatvane AdhAre racAya to mAnava jIvana pragatizIla paNa bane ane sAthe sAthe sarva rIte unnata paNa bane te samajI zakavA jeTalI temanAmAM taTasthatA hatI. gAMdhIjInA vyakitatvanI camatkArIka asara samAja upara thaI rahI hatI tenAthI IrSyAthI baLI maravAne badale sAgaramAM bindu banI ekarasa thaI javAnI temanAmAM namratA hatI. A gAMdhIbhakatonA samUha hatA to nAno, paNa rasAIne caTakadAra banAvato hato. AvA gAMdhIbhakatAmAM cAra nAma sAme Ave che: ravibAbu, enDrUjha, DaoN. rAdhAkRSNana ane javAharalAla neharU khn 73 * (6) gAMdhIjInuM viziSTa vyakitatva vyakitagata bhakitanI AzA rAkhatuM na hatuM. gAMdhIjInI sevako pAse mAMga eka arthamAM nAnIsUnI hatI; eka arthamAM sarvasvanI hatI. gAMdhIjInI apekSA hatI janasevaka potAnA jIvananI kiMmata AMkatA zIkhe. kSullaka vastuo pAchaLa gumAvAtuM jIvana svapna dazAmAM game teTaluM ujajavala hoya ke kalpanAnA kSetre game teTaluM jJAna vaibhavathI bhareluM hoya, paNa tenA vAstavika arthamAM kSullaka banI raheze. gAMdhIjInA paDakAra hato "bhAratIya samAja ane vyakita peAtAnuM mUlya mukarara kare, kSullaka jIvana ane unnata jIvana vaccenA bheda samaje ane unnata jIvanane mATe je kaMI kiMmata ApavAnuM nasIbe Ave te hasatAM hasatAM cUkve". gAMdhIbhakitanI A pArAzIzI hatI. javAharalAla neharU tevA unnata jIvanane khAtara sarvasva homavAne taiyAra banela bhakata hatA. tethI gAMdhIjIne pyArA hatA. (7) rAmanArAyaNa caudharI javAharalAlajInA maMtrI hatA. temaNe javAharanA zabdomAM javAharalAlajIne utAryA che. javAharalAlajIne caudharIjI eka savAla pUche che, "tamAro ane gAMdhIjInA saMbaMdha tenA anuyAyInA hatA, pitA putranA hatA ke guru ziSyanA hatA ?" paMDitajI javAba Ape che "teo mArA netA to hatA. huM temane anuyAyI te hatA; paNa teo mArA guru hatA ane huM temanA ziSya hatA tevA ullekha barAbara nahi thAya. tema chatAM anuyAyI ke netAnI vyAkhyAthI upara evA kaMIka vizeSa saMbaMdha hatA, kahe ke kaMIka aMzamAM amAro pitA putrano saMbaMdha hato." ane pachI eka jagyAe umere che"mAruM hRdaya gAMdhIjI sAthe hatuM ane ghaNe aMze buddhi paNa temanI sAthe hatI." bhakatamAM zraddhAnuM tattva adhika hoya che. paMDitajImAM bApu vizenI zraddhA ane bApumAM paMDitajI pratyenI zraddhAnI kasoTI roja - ba - roja thatI hatI. (8) pUjya bApune maLavA eka dAMtanA DaoNkaTara Ave che. bApue sAMbhaLyuM che ke vinobAjIne keTalAka divasathI dAMtanA du:khAvA satAve che. dAkatarane bApu vinobAjInAM dAMta tapAsavA mAle che. dAkatara vinAbAjI pAse jAya che. dAMta pADavA jevuM lAge che. vinAbAjI pUche che ke "bApue kahyuM che?" ane kazIpaNa dalIla vagara jaDabuM AgaLa dharI de che. zraddhAnA A eka namUno che. (9) rAjakoTa satyAgraha vakhate saradAra gujarAtamAMthI satyAgrahIo mokalavA IcchatA hatA. bApu eka cIThThI lakhe che, "rAjakoTanI laDatamAM rAjakoTa ke kAThiyAvADInI zakita upara ja laDAya." vAta pUrI thaI. saradAra gujarAtamAMthI satyAgrahI mokalavAno kAryakrama paDatA mUke che. zraddhAnA A bIjo namUnA che. (10) A arthamAM bhakatanI zraddhAno artha karIe to temAM javAharalAlajIno samAveza nahIM thaI zake. temanI vicAranI bhUmikA temanA pAzcAtya ghaDatarane lIdhe UbhI thaI hatI. paurvAtya saMskRti vize je kaMI temaNe jANyuM, vicAryuM, svIkAryuM te temanA jIvananA bhAga rUpa paNa banyuM, paNa jIvananAM maMDANa je vastu upara maMDAyA hatAM tenI sAthe A bAbatane eka rasa thatAM dasakA lAge. e rIte joIe te temanAmAM zrAddhA bIjA ja prakAranI lAge. chatAM temaNe bApunuM keTaluM keTaluM svIkAryuM ? Sed (11) sAdAI temanA jIvanano bhAga na hatI. paNa navAI lAgaze ke temanI vyakitagata jarUratanI vastuomAM keTalI sAdAI temaNe dAkhala karI hatI, paMDitajInA koTa upara nunAI jovA aneka vakhata maLe, temanA nAkara hari pAyajAmAM, aMgarakhAM, jAkITa, koTa, TopI temanI paravAnagI sivAya radabAtala na karI zake. keTalIka vakhata besatAM UThatAM pAyajAmAnuM ke kuratAnuM ziMgaDuM dekhAI paNa Ave. (12) svabhAvathI khAvAnA rasiyA hatA. paraMtu jyAM mahemAna Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 74. prabuddha jIvana tA. 5-8-69 hoya tyAM sAdAIthI patAvI letAM temane harakata nahotI paDatI. vizvabaMdhutvano navatara prayoga: "oravIla (13) pazcimanI Dhabe jIvavAne TevAyelI A vyakitae gAmaDAM (progresIva grupanA upakrame mI. henarI bele gayA mAsamAM ApelA khaMghAM. aMgrejI Dhabe- belavAne TevAyelI A vyakitae sAdI hindu eka pravacanane AdhAre) stAnI urdU bhASA upara prabhutA meLavI. lAkhonAM mAnava - samudAyane keTalIye kaThaNa vastuo gaLe UtarAvavAne mATe mahenata karyo ja poMDicerImAM zrI araviMda AzramathI thoDe dUra paMdara corasa rAkhI. sana 1937nI prAMtiya svarAjyanI cUMTaNImAM aMgreja sAthe mAIlanA vistAramAM 'erovIla' nAmanuM eka nAnakaDuM zahera UbhuM baMdhAraNIya saMgharSanA bUha lokone samajAvyA. sana 1938 mAM thaI rahyuM che, jemAM 5000 mANasone vasAvavAnI yojanA vicAsAmrAjyavAda, 1939-40mAM phAsivAda, nAjhIvAda, sana 1948 thI rAI che. duniyAnA koI paNa dezamAMthI AvanArA koI paNa jAtanA 63 sudhI Ajana, audyogIkaraNa, aNavika zakita-AvA agharA bhedabhAva vinA mAtra vasudhaiva kuTumbakama nI bhAvanAne jIvanamAM agharA viSaye lokone samajAvavAnI mathAmaNa karI. emanA premanuM pAtra sAcosAca vyakata karavAnI IcchAvALA mANasane AMtararASTrIya mAnavasamudAya hatA. e samudAya nirakSara che eTalA khAtara aNasamaju samajadArI ane ekatAnA A anokhA pragamAM joDAvA AmaMche ema emaNe kadIe mAnyuM na hatuM. traNa che. poMDicerI araviMda AzramanA saranAme rovIla projekaTanA (14) prajA-ArAdhanAnA A kALamAM temanI joDI maLavI maMtrIne lakhavAthI A aMgenuM arajIpatraka maLI zakaze. zrI mAtAjI muzkela che. bApu pachI temanuM sthAna prajAnA hRdayamAM A kAraNe dvArA badhAM arajIpatrako svIkAravAmAM Avaze. UbhuM thayuM hatuM. evIlanI AkhI yojanA bhArata sarakAre maMjUra karelI che (15) daridranArAyaNanI upAsanA vize temanI hamadardI keTalI ane tene kendra tema ja rAjya sarakAranA badhA kAyadA kAnUna lAgu uDI hatI? bApujI lakhe che, "javAharalAla svaccha vyakita che. temanuM paDe che. yunesko taraphathI A projekaTane ghaNI madada maLI che. hRdaya bilorI kAca jevuM nirmaLa che. teo bhUla karatA haze, paNa bhAratanA garIba janasamudAyanuM hita temanA hAthamAM salAmata che." ahIM rahevA AvanAra dareka vyakita prAmANikapaNe samAjakhAdI ane grAmodyogane arthazAstrIoe tuccha gaNyo haze, keTalAye ' nirmANanA A navatara kAryamAM madada karaze evI apekSA che. keMgresamenee paNa tene tuccha gaNe haze, paraMtu A garIba samu- jenI pAse je AvaData hoya teno lAbha te potAnI rAjIkhuzIdAyanI sahAya karavA pAchaLa Aje lagabhaga vagara vyAju paMcAtara pUrvaka samAjane Ape. dA. ta. zikSaNa jeno vyavasAya rahyo karoDa rUpiyA traNa-sahAyatA badala pharatA hoya te tene yaza A hoya te zikSaNanA kAryamAM paDe, suthAra hoya te suthArI kAma kare, eka mANasane ghaTe che. nAnI vastu temanA manamAM utaratI ja na hatI. jene udyoga sthApavo hoya te udyoga sthApe. ene aMgenI badhI ja (16) bApunI mAphaka vyakitagata vyavahAramAM ahiMsAnuM mUlya tako pUrI pADavAno prayAsa karavAmAM Avaze. ahIM vasatA tamAma pUrepUruM temaNe svIkAryuM na hatuM, paNa govAnA AkramaNa vakhate temaNe kuTuMbone makAna, kapaDAM, khorAka badhuM pUruM pADavAmAM Avaze. koIne kaheluM ke, "hiMsA mane kahe che." ane sAcesAca hiMsAnAM pariNAme temane akaLAvatAM hatAM. polIsa, mIlITarIne upayoga temanA kALamAM pagAra tarIke rokaDa rakama ApavAnuM vicAryuM nathI. badhI ja jAtanI nathI thayo tema nahi, paNa polisa, mIlITarI temanA viziSTa rasano sAMskArika pravRttio paNa cAlaze. philma TuDiyo, TI. vI. viSaya na hato. "hisAthI prApta karela vastunuM rakSaNa karavAmAM hiMsA ItyAdi. sivAya Aro nathI, tethI hiMsA sA IlAja nathI." e vAkaya temanI videzanItinuM gusUtra hatuM. temanA kALamAM hiMdusthAnanI ahIM koI paNa vyakita para koI paNa jAtanuM dabANa karavAmAM phojo zAMtidUta tarIke keTalA keTalA dezamAM kAma karatI hatI? koriyA, Avaze nahIM. dareka vyakita potAne je koI paNa prakAranuM kAma karavuM suejha, viyeTanAma-A traNa te mane smaraNe caDhe che. haze te kAma karavAne svataMtra haze. DaoNkaTaranI DigrIvALA vidyArthI paNa (17) Ikavara vizenI temanI mAnyatA buddha bhagavAnanI mAphaka aMtarathI jo dardInI cikitsAnA kAryamAM rasa dharAvatA na hoya na svIkAranI ke na asvIkAranI hatI. eka vakhata emaNe rAdhA te ene enI potAnI pasaMdagInuM bIjuM koI paNa kAma karavAnI kRSNanane dAkhalo ApI potAnA vicAro vyakata karyA hatA. DI. rAdhAkRSNana raziyAmAM nirIzvaravAdI, sAmyavAdI phIlasuphane pUche chUTa raheze. che, "satyamAM tame mAne che? saddabhAvamAM mAne che ? sauMdaryamAM mAne che? jo A traNemAM mAnatA ho te ethI vizeSa IzvaramAM " A eka navA ja prayoga che ane enI siddhi daramyAna ghaNA mAnavAne mATe jarUra nathI." paMDitajI bhajana, gItA, ItyAdi vAcana prakAranI muzkelIo AvavAno saMbhava che. paNa jema jema prazna vigeremAM eTalA nahi mAnatA hoya jeTalA bApu mAnatA hatA. paNa UbhA thatA jaze tema tema tene nikAla thato raheze evo khyAla che. phUsTanI kaDIo temanA Tebala. sAme haMmezA rahetI. "jAvuM ghaNe ghaNe duniyAnA tamAma dezomAMthI A projekaTane sAro sahakAra ane dUra, virAmamaya nidrAne haja samaya che." "ArAma harAma hai" e enA saMpUrNa arthamAM temano jIvanamaMtra hato. havAre cha vAgyAthI asAdhAraNa utsAha sAMpaDayo che. zrI mAtAjI kahe che tema, " A A puruSa kAme caDha. rAtre TapAla pUrI karI thAkelo bichAnAmAM janA sArvajanika che. kaI jAtanA bheda vinA jIvana jIvavAnI potAnA dehane pAtharato tyAre paNa tenA mAthA upara battI ane eka taddana navI ane anekhI rItanI A zubha zarUAta che." hAthamAM pustaka rahetuM. (18) ApaNe joyuM ke lagabhaga trIsa varSanI maitrI, pitA- bALakonA zikSaNa mATe eka taddana judA ja prakAranI krAMtikArI putra tarIkenA saMbaMdhe, temanA anuyAyI tarIkenA saMbaMdho, vizvazAMti, zikSaNa paddhati amalamAM mUkavAmAM Avaze. kauTuMbika jIvananI surakSA lokazAsana, daridranArAyaNanI upAsanA keTaluM keTaluM mUlyanI daSTie paNa raheze. dareka prakAranI pravRttio evIlamAM cAlu raheze. A baMne vibhUtio vacce sAmya hatuM. paMDitajIe ja eka jagyAe kahyuM che ke, "kevaLa mAruM hRdaya bApu sAthe hota ne buddhi na hota paNa enI pAchaLa vizva-eka kuTuMbanI bhAvanA haze. jema te ATalAM varSo sudhI huM kAma karI zakata?" bannenI vacamAM matabhedo ApaNe atyAre pitAnA nAnA kuTuMbamAM rahIe chIe, e ja hitA, paNa bannenAM hRdaya eka hatAM. uparanAM mejAe A be vyakita- pramANe eka moTuM kuTuMba jema rahetuM hoya tema oravIlamAM loko ene kadI bhinna banAvI zakayA nathI. zraddhAne A mahimA che. e bhAIcArAthI raheze. AjanA yuganI e ja moTI jarUriyAta che. arthamAM gAMdhIjInA aneka bhakatonI sAthosAtha javAharane paNa gAMdhIbhakata neharU gaNI zakAya. ucharaMgarAya na. Dhebara - subodhabhAI ema. zAha Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-19 prabuddha jIvana 75 mAnava ItihAsanuM apUrva prakaraNa AlekhatA amerikI avakAzavIre amerikAnA traNa avakAza vIro candra- yAtrA karI AvyA. eNpele-11 candranA parisaramAM pahoMcyA pachI kamAnDa e candrayAtrA zakya kema banI ane e yAtrA to karI paraMtu have meDayulanA saMcAlaka mAIka kolInsa, moDayulanA raeNkeTanA eMjIne pachI zuM e prazna ghaNAe buddhimAnenA manamAM ghoLAtA haze. 246 sekanDa sudhI saLagAvyAM hatAM ane pariNAme eNpala-11 e praznanuM AchuM vizleSaNa ja A TUMkA lekhamAM zakaya banaze. - candranI AjubAju lagabhaga 70 mAIla UMcuM paribhramaNa karavA eNrasTomI eTale khagoLa ane eNsTronoTikasa eNTale kha--gati lAgyuM hatuM. atre e yAda rAkhavAnI jarUra che ke eNpala-11 e e bane zAstro AjakAla eTalAM vikAsa pAmelAM che ke e zAstronAM kula cAra bhAgonuM baneluM che. eka kamAnDa meDayula bIjo sarvisa meDayula, vividha aMgo vize paNa judAM judAM pustako lakhAyelAM che. ApaNe - trIjo lapunara meDayula apara sTeja ane cothe lyunara meDayula leara te mAtra emAM caMcupAta ja karI zakIe ema chIe. sTeja, AmAMthI chellAM traNane kayAM te candra para ke candranA pariA lekha eNpale - 11 nA caMdra pravAsanA saMdarbhamAM ja saramAM ke avakAzamAM choDIne kamAMDa meDayula ekaluM ja pRthvI para lakhAya che eTale emAM mAtra amerikAnA A dizAmAMnA prayatnane ja pAchuM phare che e yAda rAkhavAnI jarUra che. eNpala-11 jayAre ullekha karIzuM. raziyAnA A dizAmAMnA prayatnone ApaNe tatparatA pRthvI parathI UDayuM tyAre enuM vajana 3800 Tana hatuM (baLataNa, rokeTa vagerenI sAthe) ane kamAMDa moDyula jyAre pRthvI para pAchuM bAjue rAkhIzuM. pharyuM tyAre enuM vajana 6 Tana hatuM ene je ApaNe khyAla karIe amerikAnA candra uparanA vijaya mATenA kAryakramanA be te avakAza - uDDayanamAM keTakeTalI sAmagrI vAmI devI paDe che ene tabakkA pADI zakAya. eka tabakko, ApoApa vividha vigato khyAla Avaze. A aMge thoDA vadhAre vistArathI, vAto thoDIvAra nedhatAM yaMtravALAM svayaMsaMcAlita yAne candra upara athavA te pachI karIzuM. candranA parisaramAM mokalavAne tabakko ane bIjo tabakko avakAza epala-11 nA cAra joDAyelA bhAge candranI AjubAju pravAsanI aDacaNonA pratyakSa paricaya mATe, pahelAM mAnavarahita pharavA mAMDayA pachI enAM badhAM yaMtronI cakAsaNI karavAmAM AvI ane pachI samAnava yAne avakAzamAM UDatAM karavAne. pahelA hatI, A yaMtromAM, kamAnDa meDayula tathA hyunara meDayulamAM havAnuM tabakkAnI aMtargata amerikAe pAyoniyara, reMjara, sa yara ane dabANa, uSNatAmAna, reDAra yaMtra, reDiyo saMparka mATenAM yaMtro, TelibiTara nAmAbhidhAnavALAM, svayaM saMcAlita yAne choDelAM che (AvAM vijhana kemerA vagere badhuM barAbara che ke nahi te tapAsI levAmAM yAnonI saMkhyA 21nI che) jyAre bIjA tabakkAmAM marakyurI, jeminI AvyuM hatuM ane pachI hyusTana khAtenAM niyAmaka mathake enI khabara ane apalo e nAmAbhidhAna heThaLa choDAyelAM yAnene samAveza Budi oy ky220 " We are go to PDI (Powered descent thAya che. AmAM marakayurImAM eka mANasane besADIne avakAzamAM initiation) evI jAherAta karI hatI. tarata ja lyunara meDayula eTale choDavAmAM Avate, jemInImAM be ane apIlamAM traNa mANasane ke candrayAno (uparanA ane nIcenA banne bhAgane) kamAnDa ane besADIne avakAzamAM choDavAmAM AvatA. alabatta, badhA ja prayogo sarvisa meDayulathI chUTuM pADavAmAM AvyuM hatuM ane, e candrayAnamAM vakhate mAnavIono upayoga nahoto thato. dA. ta. eNpala kArya beThelA be avakAzayAtrIo bruina ane ArmasTrIge candra paranA utarANa mATenI yAtrAne AraMbha karyo hato - evI yAtrA ke kramamAM 7 mAM prayogathI ja mAnavIe yAnamAM mokalavAnuM zarU thayuM jevI koI mAnavIe AjasudhI karI nathI. mAnavajAtanA ItihatuM. apAze - 8 nI vigatonI carcA to meM "prabuddha jIvana"mAM hAsamAM eka navuM prakaraNa lakhavAne AraMbha temaNe karyo hato. emane beDA mAsa upara karelI ja che ane eNpela - 9, eNpalo -- 10 sAthIdAra kolInsa, kamAMDa meDayula laIne candrathI 70 mAIla ke eNpale-11 nI, uDDayanaviSayaka ke vaijJAnika vigate eNpale-8nI dUra candranI AjubAju pharato rahyo hato. A vigatethI tattvata: bhinna nathI eTale enuM piSTapeSaNa ahIM nahIM utarANa vakhate kaI miniTe zuM karavuM enI cUkkasa pejanA kare. eNpAla - 8 nA candrayAtrIoe, candranI AjubAju avakAzavIrone pUrI pADavAmAM AvI hatI. vaLI utarANa vakhate 10 veLA paribhramaNa karyuM hatuM te eNpalo-9 nA avakAzayAtrI kaI ghaDIe candrayAna kyAM hatuM tenuM cekkasa pagerUM paNa hyusTana ee te pRthvInI AjubAju ja paribhramaNa karyuM hatuM ane candra khAtenuM niyAmaka mathaka rAkhatuM hatuM. Akhare, rokeTa vaDe candrayAnanI upara utAravAnA cAnanI cakAsaNI karI hatI tathA eNpAla - 10 nA patananI jhaDapa ghaTADIne sekanDanA pAMca phITanI karavAmAM AvI hatI avakAzayAtrIo te candra sudhI pahoMcIne candranI AjubAju ane candrayAna dhIre rahIne candra para UtaryuM hatuM. candra upara jhINI 30 vAra pharyA hatA. A badhA pUrvaprayoge pachI eNpala-11 nA mATIne ekAda IMca jeTalo thara hato temAM enA paga kheMcI gayA prAga vakhate candra upara mAnavI utAravAno nirNaya karavAmAM Avyo hatA paraMtu UMTanA paganA je ene AkAra rAkhavAmAM Avela hato. eTale, candranI AjubAju pharatAM eNpAla - 8 nI kathAnI hovAthI kazuM nukasAna thayuM nahotuM. (atre e yAda rAkhavAnI jarUra sAthe eNpala-11 nI kathAne joDIne, candra uparanA utarANanA taba che ke candrayAna cAra pagavALuM koI rAkSasI prANInA AkAranuM thAna che. enI pahoLAI 16 phITa ane UMcAI 21 phITa eTale kkAthI ApaNI vAta AgaLa calAvIzuM. ke ekamALa vALAM makAnanI UMcAI jeTalI che.) eNpale kAryakramamAM candra utarANa mATe nIcenI vyavasthA candra para UtaryA pachI yAnane kAMI nukasAna thayeluM jaNAyuM vicArAI che. hota te bAkIne kAryakrama paDato mUkIne avakAzayAtrIoe pAchA raeNkeTadvArA avakAza yAnane pRthvInI AjubAju bhramaNa kakSAmAM UDI javuM ane kamAnDa moDayula laIne candranI AjubAju ghumatA mUkavAmAM Ave. tyAMthI cakkasa samaye avakAzayAnane trIjA tabakkA kolInsanI sAthe joDAI javuM evI sUcanA ApavAmAM AvI hatI dvArA 24800 mAIlanI gati ApavAmAM Ave ane avakAza paNa eNpAlo - 11nA candrayAnane kazuM nukasAna naDayuM nahotuM yAna caMdra tarapha jAya. candra najIka avakAza ane caMdrayAna chUTAM ane tethI china ane ArmasTrage cAreka kalAka khAvApIvAmAM paDe, avakAzayAna candranI AjubAju pharyA kare ane candra ane ArAmamAM gALyA pachI, ArmareMge sauthI pahela, candracAne candra para jAya. tyAM e potAnuM kAma patAvI pAchuM avakAza yAna sAthe joDavAmAM AvelI sIDI vaDe candranI dharatI para Utaryo thAna sAthe joDAI jAya ane avakAzayAtrIo nahi joI sAmAna hato ! thoDI miniTa pachI eNlphina paNa Utaryo hato ..... ane avakAzamAM vAtA pAmatA pRthvI para pAchA phare, candra pravAsa mATenI jene kevaLa kalpanA ja mAnavAmAM AvatI hatI te Akhare sAkAra bIjI be paddhatie paNa che paraMtu enI carcA karatAM ghaNe vistAra banI hatI. thaI jAya ema che. candra upara UtarIne, yAnanI AjubAjunA 100 phITathI ATalI noMdha pachI ApaNe ApaNI vAta AgaLa calAvIzuM. vadhAre dUranA parisaramAM na javAnI avakAza yAtrIone khAsa sUcanA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 1-8-19 hatI. AnuM kAraNa e hatuM ke candra upara pRthvInA karatAM chaThThA bhAganuM para jyAM sUryanAM kiraNe paDe tyAM ukaLatA pANI jeTalI garamI hoya gurutvAkarSaNa che eTale evA gurutvAkarSaNamAM halana calana karavAne ane jyAM chAMyo hoya tyAM zUnyanI nIce anekaDigrI jeTalI ThaMDI anubhava na hovAne kAraNe, ane candrayAtrIone je viziSTa prakArane hoya eTale emAM TakI rahevA mATe cayAtrIonA pAkamAM rakSaka poSAka paherAvavAmAM Avyo hato tene kAraNe jo kAMI akasmAta thAya, erakanDizanIMganI paNa vyavasthA karavAmAM AvI hatI. candrayAtrI gabaDI paDe ane pAchA UThI na zake te, yAnanI najIka ja A papAkanI kimata 20 lAkha rUpiyA jeTalI hatI. A pASAka hoya to vAMdho ochA Ave, ene sahakAryakara enI madade jaI zake. uparAMta candrayAtrIonI pITha upara 86 ratalanI eka thelI paNa candra uparanA 100 phiTanA utarANa - parisaramAM A ava- bAMdhavAmAM AvI hatI, A thelImAM paNa vividha prakAranAM yaMtra kAzayAtrIone cakkasa viziSTa kAma karavAnAM hatAM. sauthI pahelAM to hatAM. (alabatta, candra para gurutvAkarSaNa pRthvI karatAM chaThThA bhAganuM temane eka bhUkaMpa (ke candrakaMpa) mApaka yaMtra tyAM goThavavAnuM hatuM. hovAthI e thelInuM cayAtrIone jhAjhuM vajana nahi lAgyuM hoya.) e yaMtra candrakaMpa thAya tyAre reDiyo dvArA enI khabara pRthvI para maLe candra uparathI UDayA pachI, ArmasTaMga ane eNljina, evI vyavasthA hatI ane A vyavasthA pramANe ekathI vadhu candra candranI AjubAju kolInsanI rAhabarI heThaLa pharatAM kamAnDa moDayula - kaMpanI vigata e yaMtre pRthvI para mokalI paNa ApI che ane eNe to moTo vivAda jagADa che. e candrakaMpanI vigato uparathI candra avakAza yAna sAthe joDAI gayA hatA. AvAM joDANane mATe, kamAnDa javALAmukhIo dharAve che ane candranI dharatI lAvAnI banelI che meDayulanI kakSA pratikSaNe kevI haze, e kakSAmAM kamAMDa meDayula kayAM tathA candrane pRthvInA kendrIya vistAra jevo vistAra paNa che evuM haze ane e ThekANe pahoMcavA mATe candrayAnanA uparanA bhAganAM keTalAka vijJAnIe kahevA mAMDayA che jyAre bIjA keTalAka vijJAnIo rokeTe kayAre phaDavAM ane keTalA samaya mATe phoDavAM e badhuM komyucandra paranI mATInI Aja pahelAM maLelI (svayaMsaMcAlita maMtro Taro dvArA nakkI karavAmAM AveluM hatuM. candrayAnane upara caDhAvavA vaDe maLelI) vigatenA vizleSaNa uparathI evA maMtavya para AvyA mATenAM rokeTa sAta miniTane badale thoDA ochA samaya mATe pha Te che ke e mATIne udbhava lAvA rasamAMthI hoI zake nahi. A vivAda te candrayAna, avakAzayAna sAthenAM milana sthAne jaI zake nahi lagabhaga cekasa theDAM mAsamAM maTI jaze kAraNake cAMdra uparathI lagabhaga ane candranI AjabAja ja pharyA kare. gaNatarInI cekasAI keTalI 27 kilo jeTalI mATI ane khaDako candrayAtrIo laI AvyA che. agatyanI che te A uparathI jaNAya che. AvI cokasAI kopyu(A temane mATenuM bIjuM viziSTa ane sauthI agatyanuM kAma hatuM ) Tarone kAraNe ja zakaya che. ane A mATInAM vizleSaNa uparathI zakyata : candra ane pRthvInA candrayAnano nIceno bhAga candra upara ja choDI AvavAnuM uddabhavane paNa bheda khullo thaze. pRthvInA jIvananA pahelAM eka eka kAraNa te e ke candra yAnane bhAra ochA kara. bIjuM kAraNa abaja varSane ItihAsa ApaNane maLatA nathI kAraNake, havA e ke candra yAnane uDavA mATe lepana maMca joIe. A lepana pANInA mArAthI pRthvInuM paDa anekavAra dhovAyuM che paraMtu candra upara maMcanuM kAma A nIcenA bhAga kare evI ja goThavaNa karavAmAM evuM banyuM nathI. tyAM havA pANI nathI (jo ke avakAzayAtrIone AvI hatI. nIcenA bhAganI sAthe ja AkheAkhuM candrayAna mATI "bhInI" lAgI hatI ane e bhInAza pANIne kAraNe nahi uDADavA mATe vadhAre baLataNa joIe e vAta to kharI ja paraMtu evuM paraMtu glIsela nAmanAM dravyane kAraNe hovI joIe evo mata baLataNa laI javAnI vyavasthA thAya te paNa cayAnanA uzyanane eka bhAratIya vijJAnIe vyakata paNa karyo che) eTale candranuM paDa kAraNe candra uparathI je dhULa UDe te avarodhAtmaka bane (Avo enI AdidazAmAM TakI rahyuM che ane tethI, e pRthvI, ane avarodha eka svayaMsaMcAlita yAnane naDayo hato) ane evuM thatuM sUryamALAnA uddabhava aMge ghaNA prakAza pADI zake ema che. A aTakAvavA mATe ja candrayAnane nIcene bhAga candra upara mUkI draSTie A 27 kile candra- khaDakanuM mUlya ka95nAmAM na Ave AvavAnI vyavasthA vicAravAmAM AvI hatI. teTaluM che. muMbaInA bhAbhA aNuvijJAna saMzodhana kendrane paNa A - candrayAna ane avakAza yAnanAM joDANamAM thoDuM vidana naDayuM mATInA namUne prayoga mATe maLavAnuM che ema kahevAya che. ' hatuM ane joDANa pachI banne yAna dhrujavA maMDayAM hatAM. joke A uparAMta candra upara eka leksa riphalekaTara paNa avakAza- kolise bAjI samAlI lIdhI hatI. AvuM kema banyuM tenI have yAtrIo mUkI AvyA che. A lera eTale jene pAlarAIjhaDa tapAsa thaze. lAITa kahevAya che tevA prakAzanuM kIraNa phekanuM yaMtra ema sAdI rIte joDANa thayA pachI, candrayAnamAMnA yAtrIo, eka bugadA kahI zakIe. prakAzanA je sAta raMge che te badhAya raMgenAM kiraNonI dvArA avakAzayAnamAM pahoMcI gayA hatA ane pachI candrayAnane laMbAI jadI judI hoya che. seksa eka ja laMbAIvALAM kiraNo pheMke uparano bhAga paNa avakAzamAM choDI devAmAM Avyo ho. e have che. AvAM kiraNe khUba ja cekasAIpUrvaka pheMkI zakAya che ane sUryanI AjubAju hajAro varSa sudhI pharyA karaze. A rIte pAchAM enuM pratibiMba jhIlI zakAya che. candra upara mUkavAmAM AvelA lejhara ratAM pharatAM candranA parisaramAM je vastuo avakAzayAtrIo riphaleTara para le kiraNa pheMkIne candra ane pRthvI vaccenuM aMtara choDI AvyA che tenI kiMmata rU. pAMca karoDa jeTalI thAya che. atyaMta cokasAIpUrvaka (eTale e aMtaramAM thoDA iMcane phera paDe candrayAno uparano bhAga avakAzamAM choDI dIdhA pachI to paNa jaNAya e rIte) mApI zakAze. e uparathI candra pRthvIthI epale - 11 ItihAsa epolo - 8 jevo ja che eTale enuM dara jatuM hoya to te paNa zodhI zakAze. (atyAre vijJAnIo piSTapeSaNa karavAnI jarUra nathI. mAne che ke candra pRthvIthI dara varase eka IMca jeTalo dUra khase che.). A uparAMta candra para sUryanA kiraNotsarganuM mApa kADhavA mATenuM epele-11 nI sAthesAtha raziyAe paNa lyunA-15 yaMtra paNa A avakAzayAtrIoe goThavyuM che. A nAmanuM mAnavaviheNuM svayaMsaMcAlita candrayAna cheDayuM hatuM. A uparAMta cadravIro, amerikI dhvaja, videzathI AvelA A candrayAno hetu candra upara amerikI avakAzayAtrIo zuM kare che tenI jAsusI karavAnuM hoya ke pachI bIjo koI hoya paNa saMdezAonI sUmi na, avakAzavIrAne maLelA candrake, hindu deva e candrayAne thoDo samaya te bhedanI havA janmAvI hatI. Akhare devIo paMcAyatana devanI senAnI mUrtio vagere avaijJAnika e candrayAna candranI sapATI para tUTI paDayuM hatuM. vastuo paNa candra para mUkatA AvyA che. avakAza vIroe A kAdhuM kAma patAvIne cokkasa samaye ane - candra uparanA vijayanI Aja sudhInI kathA AvI che. ame rikAe te epAla - 20 sudhIne kAryakrama ghaDI kADhayo che ane dara cokkasa sthaLe candra Avyo eTale candra yAnanA uzyana rekeTa cAra mahine candra para mANase mekalavAnA che. epolo - 13 nA phoDayAM hatAM ane candrayAnane uparano bhAga nIcene pagavALe mANase te eka mInI jIpa - bacukaDI jIpa laIne candra para javAnA bhAga candra upara ja choDIne Uye hate. A nIcenA bhAganI sAthe che ane candra para pharavAnA che (A ApavAmAM jIpa paNa" alabatta, rekeTathI sAtha avakAzayAtrIone, havA vagere mATe je thelI AvI hatI te thelIA, Telivijhana kemerA vagere paNa choDI devuM paDyuM. ja cAlatI haze kAraNa ke candra para havA nathI) kALA mAthAne mAnavI zuM nahi kare evo prazna pUchavAne avakAza have rahevAne nathI hatuM. (atre e jaNAvI devAnI jarUra che ke candra upara havA na ema ja lAge che, kAraNake kALAM mAthAMne mAnavI Aje azakaya hovAthI prANavAyu pUro pADavA mATe, ekabIjA sAthe vAta karavA ane anuSya bAbatone paNa zakaya ane mUrtimaMta karI rahyo che. mATe, zarIrane samazItoSNa rAkhavA mATe khAsa prakAranI vyavasthA vALe poSAka avakAzayAtrIone paherAvo paDato hate. candra manubhAI mahetA. = Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-69 prabuddha jIbhana egalAra pachI- koMgresa mahAsamitinA be galAra adhivezanamAM je kaTokI sarjAI te tyAra pachInA saptAhamAM gherI banI ane hajI vizeSa gherI banaze tevAM cihno che. koMgresanA bhAvi sAthe keTaleka darajaje dezanuM bhAvi saMkaLAyeluM che tethI kaoNMgresane A AMtaravigraha dezane mATe bhAre cintAnuM kAraNa che. kaoNMgresanA AgevAnAmAM Naked Struggle for Power ughADI rIte cAlI rahyo che. tene kAraNe koMgresanuM je jUtha sattA para rahe ane je pagalAM le, tenI UMDI asara samarata deza ane pratyeka nAgarikanA jIvana upara paDavAnI. pariNAme sattA meLavavA athavA jALavI rAkhavA mathatI vyakitaonA jIvana pUratA ja A prazna nathI. IndirA gAMdhI vaDA pradhAna rahe ke bIjI koI vyakita, te ApaNA saune mATe vicAraNIya che. rAjakIya puruSo, je vartana kare che te prajAhIta mATe kare che tema pote mAne che ane bIjAne tema manAvavA prayatna kare che. A sAva khoTuM nathI. paNa te sAthe potAnA svArtha ane sAnI AkAMkSA temanA vartananAM preraka baLa hoya che te paNa hakIkata che. Public Cood and Private Interest eTalAM badhAM guMthAelAM hoya che ke, tene judA pADavAM azakya che. paraspara AkSepo thAya temAM svArthanAM mULa zodhAya ane ethI paNa AkSepa UMDA utare. kaoNMgresanA vartamAna agraNI netAo, lAMbA jAhera jIvana ane dezasevAnA dAvA karI zake che. javAharalAla naherU hatA tyAM sudhI temanA sthAna mATe koI pratispardhI na hatA. temanA avasAna pachI ucca sthAna mATe sattAnA saMgharSa koMgresamAM zarU thayo, traNa vakhata vaDA pradhAnanI pasaMdagI karavAnA prasaMga Avyo. traNe vakhata meArAjIbhAIe te sthAna mATe sakAraNa prayatno karyA ane traNe vakhata saphaLa na thayA. pahelA be prasaMgomAM kAmarAje mukhya bhAga bhajavyo ane trIjA prasaMge - sane 1967nI cUMTaNI pachI - IndirA gAMdhInuM sthAna vadhAre majabUta thayuM hatuM, eTale bIjA sAthIonA AgrahathI ane zista khAtara temaNaeN nAyaba vaDApradhAnapada svIkAryuM. paNa AgevAnAmAM aMtara vadhatuM rahyuM. keTalIka jUthabaMdhI thaI -- Syndicate and Indicate -paNa kharI rIte dareka peAtAnA mArge potAnI ramata ramI rahyA hatA. khAsa karI vayevRddha, pIDha AgevAna ema mAnatA hatA ke IndirA gAMdhI temanI AjJAmAM raheze athavA chevaTa anukULa raheze. paNa IndirA gAMdhIe navuM ja pota prakAzyuM, jeNe A AgevAnone Azcarya pamADayuM ane apamAnajanaka lAgyuM. 1967nI cUMTaNI pachI keMgresa AgevAnAnuM teja ghaTayuM tema IndirA gAMdhInI hiMmata vadhI. vayovRddha AgevAnA anubhavI ane pIDha kharA paNa yuvAna peDhI sAthe ane Ama janatA sAthe temano saMparka ghaNA AchA rahyo. svecchAe nivRtta thavuM athavA peAtAnA sthAnanuM sAcuM bhAna hovuM te hajI ApaNAM jAhera jIvananuM aMga nathI. pArlAmenTa kaoNMgresa pakSa ane koMgresa saMsthA be vacce sumeLa rahevA joIe ane dareke potAnI kAryamaryAdA jANavI joIe. pArlAmenTa kaoNMgresa pakSanA netA IndirA gAMdhI, paNa koMgresa saMsthAmAM temanuM pIThabaLa ochuM eTale saMgharSa vadhato rahyo. tenA bhaDako beMgaleAramAM thayo ane aNadhArI rIte thayo. pachI te banAvAnI zRMkhalAe A nATakanA sUtradhArone potAnA kedI banAvyA ane dhaDAkA thatA rahyA. chaMcheDAyelA IndirA gAMdhIe eka navuM svarUpa batAvyuM. beMgaleAra pachInA 15 divasanA banAvAnA kaDIbaddha ItihAsa atyAre maLe tema nathI. A zetaraMjamAM koNe kayA dAva khelyA te atyAre aMdhArAmAM raheze. vartamAnapatro ane kahevAtA jANakAro asaMkhya vAto ete ane aphavAo raju kare che. banAvA eTalA vegathI banyA che ke badhA stabdha thaI gayA che. atyAre ema lAge ke IndirA gAMdhInA vijya thayo che, paNa A mAtra yuddhavirAma che. A badhAno atyAre to bhAga banyA morArajIbhAI. tenuM kAraNa che, IndirA gAMdhInI pratispardhA kare evI mukhya vyakitane ja paheluM nizAna banAvavI joIe. meArArajIbhAI pAsethI nANAMkhAtuM je rIte laI lIdhuM temAM bhArobhAra aviveka che te viSe koI zaMkA nathI. IndirA gAMdhIe kahyuM ke mArArajIbhAIne pUchavAno koI artha na hato; kAraNa ke teo kadi rASTrIyakaraNanI vAta svIkArata nahi. merArajIbhAIe kahyuM ke mane pUchyuM hAta te svecchAe svIkArata. patravyavahAramAM tema ja jAhera nivedanamAM IndirA gAMdhIe viveka jALavyo che. paNa mArArajIbhAInA kahevA mujaba IndirA gAMdhIe zrI candrabhANa guptAne kahyuM ke, merArajIbhAI IndirA gAMdhIne haThAvavAnuM kAvatruM karI rahyAM che. IndirA gAMdhIe A hakIkatanA InkAra karyo che. eka vAta spaSTa che. be'galeAramAM banne pakSe jhi ramata thaI, tenuM AvuM ja kAMIka pariNAma Ave. IndirA gAMdhInI Arthika nItine lagatI noMdha pahele divase varkIMga kamiTImAM khaLabhaLATa macAvyo. bIje divase acAnaka palTo Avyo ane badhAe te svIkArI eTaluM ja nahi paNa merArajIbhAIe pote ja te prastAva raju karyo. te prastAva uparanA temanAM be bhASaNA ema batAve che ke A bAbatamAM tAtkAlika kAMI karavApaNuM nathI ane kAMI navuM nathI. cavhANe bIjuM ja kahyuM. darekane Reservations hatAM - IrAdApUrvakanA kadAca nahi, darekanI samajaNa judI hatI. rASTrapatinA umedavAranI pasaMdagImAM IndirA gAMdhIne sakhta hAra maLI. bAjI cavhANanA hAthamAM hatI, cavhANa banne bAju paga rAkhe che. IndirA gAMdhI ghA khAI gayA. beMkanuM tAtkAlika rASTrIyakaraNa karavAnuM temanAM manamAM paNa na hatuM, paNa sInDIkeTa phasAI gaI. A nIti sarvAnumate svIkArAI hatI. IndirA gAMdhIe temane barAbara pakaDayA. sApe chachuMdara gaLyA jevuM thayuM. IndirA gAMdhIe ghaNI kunehapUrvaka sAgaThAM calAvyAM. morArajIbhAInuM apamAna karyuM. tenA badalAmAM temanA 'sAthIo' AkarUM pagaluM bharaze ema mAnavAmAM AvatuM hatuM. cavhANa rAjInAmuM Apaze ema kahevAyuM. cavhANe pheravI toLyuM. varkIMga kamiTIe namanuM mUkayuM. mArArajIbhAI ekalA paDI gayA. beMkAnA rASTrIyakaraNane dekhItI rIte dezamAM bhAre AvakAra maLyo che te jotAM, vayovRddha netAoe- Old guards -judI vyUharacanA karavI paDaze. koMgresa pArlAmenTa pakSamAM IndirA gAMdhI sAme azviAsanI darakhAsta hAla zakaya nathI. rASTrapatipadanI bAbatamAM IndirA gAMdhIe namatuM mUkyuM. saMjIva reDDIne svIkAryA ane temanuM umedavArI patraka paNa pote bharyuM. ahIM paNa kunehathI kAma lIdhuM. saMjIva reDDI hArI jAya te koMgresane moTo phaTako paDe. kadAca A tabakake IndirA gAMdhIne A poSAya nahi. svataMtra pakSa, janasaMdha ane bhAratIya krAMtidaLa - traNa pakSAe ciMtAmaNa dezamukhane UbhA karyA che. AthI saMjIva reDDIne thoDo dhakako pahoMcavA saMbhava che. paNa A pakSe zuM kharekhara dezamukhane Teko ApavAnA che? rAjAjIe saMjIva reDDIne Teko ApavAnuM kahyuM che. koMgresanA kaTTara virodhIe Ama kema karyuM? IndirA gAMdhIne kaphoDI sthatimAM mUkavA ? saMjIva reDDIne Teko ApavAmAM koMgresa sabhyo ekamata raheze? khAnagI matadAna che, kAMIka ramata ramAze. have vaLI upa-rASTrapati ane spIkaranI paNa pasaMdagI karavAnI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-1e che. je nAma belAya che temAM bahu kheMcatANa thavAno saMbhava nathI. pAyAne savAla e che ke, koMgresa raheze ke, tUTaze? For their own survival, both groups will avoid a show-down, so far as possible ,floruil 24259122 Chieil ekeya pakSa nIkaLaze nahi, koNa kone hAMkI kADhe che te ja savAla che. keMgresa saMsthAne kabajo jenI pAse rahe te jathanI hajI ekaMdare sarasAI rahe. dezavyApI Organisation che. spardhA kare e bIjo koI sabaLa pakSa nathI. hajI junI pratiSThA che. IndirA gAMdhI have Organisation mAM pitAnI sarasAI meLavavA prayatna karaze. paNa have pachInA banAve zuM pariNAma lAvaze te kahevuM muzkela che. 1972 mAM thavAnuM che te atyAre thAya. IndirA gAMdhI keTalA vegathI AgaLa javA mAge che ane potAnuM keTaluM baLa mAne che te upara AdhAra che. benkonA rASTrIyakaraNa pachI zuM? have tyAM aTakAya nahi. paNa A badhAmAM dezanuM zuM? ApaNuM zuM? beMkonA rASTrIyakarAgathI koI camatkAra thavAnuM nathI. kAnsa, ITalI, beramAM ane bIjA dezamAM be konuM rASTrayakaraNa thayuM che. tethI koI krAnti thaI nathI. atyAre keMgresa tUTe te rAjasattA konA hAthamAM Avaze? keMgresanA AgevAne, potAnA mAna - apamAna ke sattAsthAnane vicAra bAjue mUkI dezanA hitane sarvopari gaNI, sthiratA TakAvaze ? dezamAM hiMsAnA baLe jora karI rahyAM che. prajAnI dhIraja khUTI . garIbAI, asamAnatA, bhUkhamaro bekArI, meghavArI - A bhISaNa paristhiti mATe tAtkAlika ane prajAhRdayane sparze evI rIte, asarakAraka pagalAM nahi levAya te, koI TakavAnA nathI ane arAjakatA. badhAne bharakhI jaze. sthApita hitone niDaratAthI paDakAravAmAM nahi Ave te janI pratiSThA upara koI nabhI zake tema nathI. sthApita hitene paMpALavAmAM Avaze athavA tene bacAva karavAmAM Avaze athavA suphIyANI dalIlathI tene nibhAvavAmAM Avaze te prajA sahana karavAnI nathI. bhUgarbhamAM je baLe kAma karI rahyAM che te samajIye te ApaNe kharI rIte javALAmukhI upara beThA chIe. pachI lokazAhI ane Rule of Law badhI vAte rahevAnI che. IndirA gAMdhI dezane sAmyavAda tarapha ghasaDI jAya che ke meskonI asara nIce che e badhI vAtothI vAstavikatA DhaMkAtI nathI. jamaNerI baLA ke pakSe, sthApita hitone rakSaNa Ape che. evA pa ke vyakitao kavAnA nathI. pATila ane nijaligappA jevAnA divase pUrA thayA che. ciMtAmaNa dezamukha jevI pIDha vyakitae kahyuM che: "The events of the past couple of years have led me to conclude that a valid political choice can only be between the Extreme left and Left which is almost as extreme. I cannot see more than a transient success for a government which is now predominantly Right of Centre. I think the days of such a Government are numbered.' chellAM be varSanA banAvathI huM e nirNaya para Avyo chuM ke sthira rAjataMtra mATe ApaNI pasaMdagI uddAma DAberI athavA tenA jevA ja lagabhaga DAberI taMtra vacce che. moTe bhAge jamaNerI hoya tevA rAjataMtra mATe kSaNika saphaLatA sivAya vizeSa bhaviSya huM jotuM nathI. AvA (jamaNerI) rAjataMtranA divase bharAI cUkayA che." koIne game ke na game, Ama janatA mATe bhAge DAberI baLane ja Teko Ape che, kAraNa ke temAM ja temane potAnuM bhaviSya dekhAya che. IndirA gAMdhI A samaje che. kALabaLa sAme koI TakI na zake. savAla eTalo ja che ke svecchAe karazuM ke baLajabarIthI karavuM paDaze. juno savAla che. Will man voluntarily choose equality.? 27-7-69 cImanalAla cakubhAI zAha sastI piSaka vAnagIo (A pustaka jANItA keLavaNIkAra vavRddha zrI caMdulAla kAzIrAma davee taiyAra karyuM che ane jyotisaMdha, tilaka mArga, amadAvAda - 1. taraphathI pragaTa karavAmAM AvyuM che. tenI kiMmata rU. 3 che. tenuM De. ema. ema. bhamagarA taraphathI nIce mujaba avalokana karavAmAM AvyuM che.) A vAnagIo sAthe AhArazAstrano samanvaya karanuM A eka ajoDa pustaka che. lekhake ni:zulka sevA ApI che ane prakAzaka saMsthAe napho karavAnI dAnata nathI rAkhI. tethI 375 pAnAnuM A pustaka kRta traNa rUpiyAmAM maLI zake che, je mATe ubhayane dhanyavAda. lekhaka mULe zikSaNa vyavasAyamAM nivRtta thayA pachI AhAra vize saMzodhanane zokha jAgyAthI chellA eka dazakA uparAMtathI muMbaI, amadAvAda ane vaDodarAmAM AhArazAstrIo, nisargopacArako ane vaidyone saMparka sAdhI mAtra saiddhAMtika jJAna ja zodhatA nathI, balake vahevAru anubhava meLavavA rAMdhaNakaLAnA vargomAM paNa joDAya che. 80 varSanI uMmare AvI jJAnapipAsA javalle ja jovA maLe. lekhaka nisargopacAra vicArothI vadhu raMgAyA che evI chApa vAMcakane paDe che. jo ke e sAthe AyurvedanA khyAlo paNa saMkaLAyelA che. lekhaka sAcuM ja kahe che ke, "mAMdagImAM moTe bhAge te ayogya athavA vadhu paDate kherAka ja kAraNabhUta hoya che, jo ke keTalIka vakhata tenI sAthe yogya zrama, vizrAMti ane mAnasika zAMtinI khAmI paNa ghaNe aMze doSita hoya che." temaNe upavAsanI bhalAmaNa amuka rogomAM karI che te yogya che, vaLI ugra rogane davAothI dabAvI devAne kAraNe kronika rogo ubhA thAya che e emanuM kathana paNa sAcuM ja che. AhAra ane Arogya viSenI sAdI ane vaijJAnika mAhitIthI A pustaka bharapura che. ' 1 vAnagIomAMnI ghaNI yA zrI davee potAnA mitro pAsethI ekaThI karI che ane je te vAnagIone cheDe temaNe te mitronAM nAma ApyAM che. ghaNI vAnagIo vicitra lAge: dA. ta. (1) phaNagAvelA ghauMnI sUryanA tApe sUkavelI roTalI, (2) masura ane zakkarIAnI dALa, (3) vadhelI roTalIne cevaDo vagere; paNa avanavI vAnagIo A pustakanuM ane aMga che. alabatta, jANItI ane mAnItI vAnagIo paNa A pustakamAM ApI che, jevI ke rasagullA, mAlapUDA, koparApAka, AIsakrIma vagere, paraMtu khAMDane vajarya gaNI hovAthI moTe bhAge geLane upayoga sUcavavAmAM Avyo che. khAMDathI Arogyane-khAsa karIne dAMta, hADakAM ane jJAnataMtune-nukasAna thAya che e hakIkata ApaNe jANavA chatAM gaNakAratA nathI, ane aneka roganA ApaNe bhega banIe chIe. phaNagAvelAM kaThoLanI vAnagIo temaja AthAvALI vAnagIo bAbata paNa ahIM sArI mAhitI apAI che, je AhArazAstranA koI bIjAM pustakamAM jovA na maLe. 'zcarAmAMthI kaMcana' prakaraNa paNa vAMcavA jevuM che.. ApaNe zrI davene A upayogI pustaka mATe abhinaMdana ApIe ane pustakanI aneka AvRttio gujarAtI uparAMta anya bhASAomAM thAya evI zubhecchA pAThavIe. muMbaI, tA. 18-7-69 ma. bhamarA. viSaya sUci kuMDalInI yoga prabhAvatIbahena trivedI 71 gAMdhIbhakata neharu ucharaMgarAya Dhebara vizvabaMdhutvano navatara sudhabhAI ema. zAha prayoga : "evIla" mAnava ItihAsanuM apUrva prakaraNa - AlekhatA amerikI avakAzavIro manubhAI mahetA beMgalara pachI ' cImanalAla cakubhAI zAha 77 sastI piSaka vAnagIe . ma. bhamagarA 78 vijJAnavirodhI dhArmika mAnyatAone paDakAra sva. vADIlAla motIlAla zAha 79 khAdI grAmodyoga pravRtti para daSTipAta vyApAramAMthI prasanna dAMpatya maMtrI, jaina sezyala 2.5 81 hAIku-saptaka. harIza vyAsa 'prabuddha jIvana pratye sadbhAva dAkhavatA patro Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-69 prabuddha jIvana 79 * vijJAnavirodhI dhArmika mAnyatAone paDakAra - (svargastha philasupha vicAraka zrI vADIlAla metIlAla zAhanAM A dharmAtmAo kahetA ke e te badhAM mithyAtvanAM saMtAna che, jaDalakhANonA saMgrAhaka ane UMDA abhyAsI zrI tribhuvanadAsa vIra vAda che. have e ja sAyanse cetanavAdIone nIcuM jovaDAvyuM che. have jIbhAI hemANI tA. 3-6-69 nA patramAM jaNAve che ke "tAje- prazna e che ke "mithyAtvI koNa? jemaNe brahma che zaramanI zodha taramAM be haphatAthI upAdhyAya zrI amaramuninA lakhANane Ape karI te AInsTIna ke lAkho lokonA AtmAne jaDa banAvanArA prabuddha jIvanamAM pragaTa karyuM tethI mane bevaDo harSa thavA pAmyo che. jaina ane hiMdu dharmaguruo? ane hajIya zuM teo potAnI "samakita' bevaDo eTalA mATe ke (1) Ape pote upAdhyAya zrI amaramuninAM ane 'mithyAtvanI vyAkhyAo ane vyAkhyAne badalavA taiyAra e lakhANane pragaTa karyuM che ane (2) philasupha vicAraka zrI vA. me. che? ane teo taiyAra na hoya te paNa anuyAyIo paikI jeo zAhe 40 varSa pahelAM rajU karelI vicAraNAne ajANatA paNa Teko jIvavA mAMgatA haze-jayavaMtu jIvana jIvavA mAMgatA haze tevAo ApIne tene samarthana ApavA jevuM pagaluM e prakAzanadvArA Ape kamamAM kama tevA -kahevAtA dharma ane kahevAtA dharmaguru ane bharyuM che. Apane kadAca khabara nahi hoya ke upAdhyAya zrI amara- kahevAtAM zAsanane choDI pitAne vikAsa karI zake evA dharma, munie je vicAraNA tAjetaramAM pragaTa karI che te ja vicAraNAne dharmaguru ane zAsanane zAstromAMthI huMDhavA pitAnI garaje taiyAra khUba vistArapUrvaka vA. me. zAhe temanA 'jaina dIkSA' zirSaka pustakamAM thavAnA ja. emane koI pAMkhaDIe aTakAvI nahi ja zakvAnA. sane 1929 mAM janatA samakSa rajU karI hatI. zrI amara munie ane teo paNa tema karavA taiyAra nahi hoya te hiMdanA ke zAstrane paDakAra karavAnI bAbatane khUba ja rAMkSepamAM lakhI che. te ja hiMda bahAranA je leko 'jainatva' dharAvatA haze teo potAnI garaje bAbatane vA. ma. zAhe khUba ja viratArapUrvaka lakhI che. tAtparya hiMdanI jamIna paranAM muDadAMone pheMkI deze, ke jethI emane AmanI eTaluM ja ke e bAbatane e svarUpamAM rajU karavAmAM vA. me. zAha badabo ane saDo asara karavA pAme nahi, ane jo emanI hayAtI khATA nahotA. paNa samayanI apekSAe bahu vahelA hatA." Ama nAbuda thavAne ja saMjoga lakhAyeluM haze - ApaNe IcchIe ke ema jaNAvIne "jaina dIkSA mAMthI prastuta lakhANanI nakala temaNe mArI kadApi na thAo! - te duniyAne aphasa te nahi ja thAya, kAraNa upara mokalI che je mATe zrI tribhuvanadAsane huM AbhAra mAnuM chuM. ke temanI hayAtIthI duniyA ke eka dezanA ya vikAsa ke rakSaNamAM te lakhANa nIce mujaba che. paramAnaMda ) kAMI ja phALo maLato nathI, - kAMI maLatuM hoya te te pratyakSa ke poliTikasa, vyApAra ane sAyansanAM phaLa' khAvAnuM badhA parokSa lAbha vagaranAM sAmayika - pratikramaNanAM khokhAMe, evAM ja pUjane, evAM ja vyAkhyAne, evI ja sAdhudakSAe ane evA ja dharmaguruone pAlave che, paNa tenA 'AtmA' banI temane divya tapAnI dhamAla ! ane e dhamAlAthI 'cotho Aro" athavA "satyayuga" banAvavAnI teomAM tAkAta nathI, ane tethI ja teo temAM 'pApa' varatAI rahyAnAM manamanAmaNAM ! A 'manamanAmaNAM ! - A kepha - batAve che. drAkSane pahoMcI zakAtuM nathI tethI te "khATI' che! A opium-nI gerahAjarImAM duniyA kadaratanI taMdurastI para vadhu lAvavA - jaina sAdhuone emanAM kAma pUratuM paoNliTikasa khelatAM sva. vADIlAla metIlAla zAha. te barAbara AvaDe che. gujarAtanA ItihAsamAM paNa teoe kayAM e kAma nahotuM karyuM?- jo ke dharmazAstra saghaLI 'vyavahAra' pravR sAbhAra-svIkAra ttinI manA kare che te paNa ! romana kethalika dharmanA sAdhuo paNa prajAkIya sattAne udaya: lekhaka: kAkAsAheba kAlelakara, prakAzaka : jyArathI dharmasthAnakone rAjaprakaraNanA akhADA banAvavA lAgyA herolDa lIskI InsTITayUTa opha pAlITikala sAyansa, mAvalaMksa tyArathI ja emanI kArakirdIne aMta zarU thaze. AnuM nAma ja jaDavAda, havelI, bhadra, amadAvAda 1. kiMmata rU. 1-50. rAjyazAstra pravezikA: mULa aMgrejI, lekhaka sva. heralDa lAskI: rAjaprakaraNanA aMga banavuM e jaDavAda che. ane rAjaprakaraNanA AtmA anuvAdakamI. nIru desAI: prakAzaka : upara mujaba, kiMmata rU. 1-75. banavuM e cetanavAda che. vyApArInA zArgIrda banavuM ke emanA lAbhanI IvAna peTe virA pAvAva: lekhaka zrImatI haKiidA paMDita : garaja karavI e jaDavAda che. vyApArInA AtmA banI emanI prakAzaka : upara mujaba, kiMmata rU. 2-25. vyApArapravRttine divyatA ane vizALatA ApavI e cetanavAda che. zaikSaNika kSetranuM svAtaMtrya: lekhaka zrI govardhana parIkha: prakAzaka jaina dharmaguruo ke hiMdu dharmaguruone, upara kahevAI gayuM tema dharmane vadhu vyApaka banAvI vyApAra, paoNliTikasa ane sAyansane himAlayanI gAdamAM: lekhaka zrI umedabhAI paTela, zrI bhadra apanAvavAnuM svapna paNa thAya te pahelAM te, sAyanse potAnI Ama, aThavA lAInsa, sUrata. kiMmata. 7 paisA. kalpanAzakita rUpI hAtha laMbAvIne dharmanA vAdaLane sparzavAnI bahAdurI- svAtaMtryane prayoga: lekhaka: harabhAI trivedI: prakAzaka: gharazALA bharI zarUAta kayAranI ya karI dIdhI che. mahAna hiMdI sAyansisTa prakAzana maMdira, tattezvara pleTa, bhAvanagara, kiMmata. 1-50. sara jagadIzacaMdra bojhe vanaspati mAtramAM jIva hovAnuM bAla mahimA : lekhaka ane prakAzaka: upara mujaba, kiMmata 1-00 sAbita karI ApyuM che ane temane thatI lAgaNIo dekhADI ApI jIvananI keLavaNI : lekhaka ane prakAzaka: upara mujaba, che. IMglAMDanA moTAmAM moTA rasAyanTisTa sara livara lo je sAyansa kiMmata 1-00. dvArA mRtyu pachInI hayAtInI jhAMkhI karI che. jarmana sAyanTisTa jAtaka kathAo, bhAga - 1: lekhaka ane prakAzaka upara mujaba, AIskrIne hamANAM ja vadhumAM vadhu mahAna zodha gaNitavidyA dvArA kiMmata 1-50. karI che, je e che ke AkhuM vizva eka ja tattvanuM - brahmA athavA jAtaka kathAo bhAga - 2: lekhaka ane prakAzaka: upara mujaba, AtmAnuM - prAgaTaya che. ene A zodha samajAvavA gaNitanI khAsa bhASA racavI paDI che, ane te enA bhAvane jhIlavAnI zakitavALA kiMmata 0-60. AjanI duniyAmAM 5-7 mANaso paNa bhAgye ja haze ema vidvAne koIe nahotuM kIdhuM:lekhaka ane prakAzaka: upara mujaba,kiMmata 1-75 kahe che. hiMdanA jaina ane hiMdu dharmagurUonI te badhA jANe ke bALakonI kathanI:lekhaka ane prakAzaka: upara mujaba, kiMmata 1-00. AvI mahAnamAM mahAna AdhyAtmika zodha thavA pAmI che ane te bhayane bheda : lekhaka ane prakAzaka: upara mujaba, kiMmata 0-50. paNa dharmAtmAthI nahi paNa sAyanTisTathI - ane te paNa je prajAne teo maleccha - mAMsAhArI - mithyAtvI kahe che tevI prajAmAMnI eka gItAvali; gItone saMgraha: prakAzaka: lInA maMgaLadAsa, zreyasa | sudhI rela ke vIjaLInI vAto thatI tyAM sudhI te pratiSThAna, amadAvAda - 7, kimata 2-10. za, kimata rU. 1-25. . umedabhAI paTela, zrI bhaTTa Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 0 . prabuddha jIvana tA. 1-8-69 khAdI grAmodyoganI pravRtti paradaSTipAta karavA uttarottara vadhAro karavAnI kAryakartAnI nema che. embroIDarI mATe eka khAsa ArTIsTa rakhAyela che, je cAlu phezanane anurUpa roja (tA. 9-7-69nA vyApAra mAMthI sAbhAra uThajta). tAjI DijhAIno banAve che. mahArASTra, kaccha ane saurASTranI lokakaLAne A dara cAra rUpiyAnA rokANe eka mANasane rojagArI ApanAra jIvaMta karatI ghaNI DijhAIne paNa AmAM hoya che ane keTalIka khAdI udyoga mAtra eka Adarzane viSaya na hoI zake. vakhata khAdInA pozAkane A pradezane sIdhe 'Taca' maLe te mATe e khAdI grAmodyoga paMcanA tAjetaranA vArSika ahevAlamAM bahAra pradezamAM bharatakAma mATe kApaDa mekalAya che. embroIDarImAM rUA. 3. paDelA AMkaDA mujaba 1967 - 68 mAM 13.35 lAkha mANasane lAkhane kharce 400 bahenone rojI maLe che. khAdInA raMgATa ane rojI ApIne khAdInuM kula vecANa rUA. 25.01 karoDanI sapATIe chapAImAM paNa dara varSe rUA. 8 lAkhanI majUrI cUkavAya che. pahoMcyuM che. khAdI mAtra Adarzane viSaya nathI, paNa berojagArI - rASTradhvaja ApaNA rASTrIyajIvanamAM prasaMgopAta jarUrI bane che. nivAravAno eka nakkara Arthika kAryakrama che tema kendranA audyogika enI mAga deza ane paradezamAM paNa rahe che. mAtra bhAratanA ja nahi vikAsa khAtAnA pradhAna zrI phakharUddIna alI ahamade paNa svIkAryuM che. paNa anya dezonA rASTradhvaja A saMdha banAve che. ane te mATe berojagArI nivAravAnI khAdInI A vipula zakitane khyAla menelI dharAvavAnuM saMdhane gaurava che. rUA. 4 lAkhanA rASTrIyadhvaja to muMbaI upanagara grAmodyoga saMghanA vividha kAryAlayanI rUbarU dara varSe banAvAya che ane rUA. 1 lAkhanI majUrI cUkavAya che. mulAkAta laIe tyAre ja Ave. A saMghanA eka pravakatA sAthenI khAdInI dhUlAI vibhAgamAM paNa rU. 1 lAkha jeTalI majUrI cUkavAya che. mulAkAta daramiyAna jANavA maLyuM ke jema mila - kApaDa udyoga maMdInI Ama khAdI e mAtra Adarzane viSaya nathI, paNa berojagArIne asaramAM che tema khAdIne paNa A jhaMjhAvAta bevaDI rIte rahevA ochI karavAne rASTrIya kAryakrama che e vAtane upalA AMkaDA ghaNI paDe che: eka te sarvavyApI maMda mAga ane bIjuM janatAne milanA sArI rIte sAbita karI Ape che. kendra sarakAre paNa khAdI grAmakApaDa ane paradezI banAvaTane meha. A bevaDA paribaLe sAme khAdI udyogane saMpUrNa Teko ApavA khAtarI ApI che te A rIte yogya grAmodyoga paMce kevI Takka jhIlI che tene pUro khyAla muMbaI Thare che. upanagara grAmadyoga saMghanA muMbaI khAtenA eka kAryAlayanI rUbarU mulAkAta letAM Avyo. saMghanA makAna phaMDa aMge anurodha ema chatAM paNa che ke khAdI grAmodyoga paMcanI rojagArI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo ane prabuddha jIvananA ApavAnI pravRtti te bhAratabharamAM cAle che te khAdI uparAMta khAdya vAcakone e suvidita che ke, chellA be traNa mahinAthI saMgha tela, cAmaDuM, divAsaLI, goLa ane khAMDasarI, pAmagoLa, sAbu, hasta- mATe vizALa kAryAlaya vasAvavA mATe makAna phaMDa zarU karavAmAM udyoganA kAgaLa, madhamAkhIpALana, resAnuM utpAdana, sutArI ane luhArI AvyuM che. A makAna phaMDamAM nIce jaNAvyA mujaba Aja -kAma, cUnAbhaThThI, vagere udyogo dvArA kula rU. 87.10 karoDanI sudhImAM kula rU. 50360-00 sudhInI nAnI moTI rakama nedhANI cIjonuM vecANa kare che ane te dvArA lagabhaga 21 lAkha lokone che. phaMDanI AvI dhImI gati jotAM eka lAkhanA lakSyAMkane pahoMcavAnuM rojagArI Ape che. ghaNuM dUra lAge che. Ama chatAM saMghanA evA ghaNA rAo - traNa varSa pahelAM khAdInuM vecANa rUA. 19.67 karoDanuM hatuM. che, prabuddha jIvananA evA ghaNA vAcako che, paryuSaNa vyAkhyAna - 1966 - 67 mAM 25.67 karoDa sudhI pahoMcyA pachI 1967-68 mAM mALAnA evA aneka prazaMsako che ke jemanI rakama haju sudhI noMdhAvasaheja ghaTIne rUA. 25.01 karoDanuM thayuM te sattAvALAo mATe paNa vAmAM AvI nathI. to AvA aneka bhAI bahenane prArthanA ke pitAnI cetavaNIrUpa che. ' tAkAtane jarAka vadhAre kasIne zakaya teTalI rakama noMdhAve ane amArA Ama chatAM khAdI kAryakaro khAdInA kApaDanA vecANane vega lakSyAMkane jaldIthI pahoMcI vaLavAnA amArA mane rathane pAra pADe. ApavA tema ja vaNavecAyelI khAdIne vecavA mATe kevI vaividhyakaraNanI * saMghanA navA kAryAlaya mATe zedha cAlyA ja kare che. amane pravRtti kare che te saMghanA kAryAlayanI mulAkAta dvArA jANavA maLyuM. AzA che ke AvatA aMkamAM ame A saMbaMdhamAM kAMIka nakkara khabara A vega ApavA taiyAra khAdInA 5DAnA (reDImeIDa) vecANanI pravRtti ApI zakIzuM. hAtha dharAI che. "prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM rUA. 46517-00 sudhInI rakama bALaka janme tyAre bALotiyAnI jarUra paDe tyAMthI mAMDIne noMdhAyAnI khabara ApavAmAM AvI hatI. tyAra bAda A aMka pragaTa mANasa mare tyAre karksa joIe tyAM sudhInI kapaDAMnI jarUriyAto thavA sudhImAM noMdhAyelI rakamanI yAdI nIce mujaba che: taiyAra banAvIne janatA samakSa pahoMcADavAnI nema sAthe saMghe A 46517 agAu jAhera thaI gayelI rakame kAma upADayuM che. dAkhalA tarIke keTiyA maTakA silkanI khAdIne rUA. 1000 zrI. jayatilAla aMbAlAla zAha 8 lAkhane sToka eka vakhata saMdha pAse thaI gayelo. 1000 zrI. umilAbahena jayaMtilAla zAha tyAre temAMthI jhabhA, buzakoTa, jodhapurI DagalA, caMpalanI paTTI 500 mI. manubhAI amRtalAla zeTha vagere banAvIne ane tene dAdAbhAI navarojI roDanA khAdIbhavana 251 zrI. khAntIlAla ena. zAha ane anya bhaMDAromAM vecIne nikAla karI nAkhavAmAM Avyo hato. 250. zrI. hIrAbahena dIpacaMda saMghavI - bIjA khAdInA mAlane raMgAvIne tenA upara DijhAInA pADIne 250 zrI. chaganalAla lalubhAI ke ullAsanagaranI siMdhI bahene pAse bharata bharAvIne paNa Adhunika 250 zrI. amara jarIvAlA. phezanane anurUpa taiyAra kapaDAM banAvIne saMghe reDImeIDa mAla vecavAnI. 125 zrI. kasturacaMda DI. zAha, mulunDa dizAmAM atyAre nakkara pagalAM mAMDayAM che. 101 zrI. mehanalAla eca. pArekha saMgha khAte hindustAnanA lagabhaga 125 khAdI utpAdana kendromAMthI 101 zrI. pAnAcaMda DuMgarasI burakhIyA 15 zrI. DI. ema. bhujapurIyA. khAdInuM kAcuM kApaDa Ave che. AmAMthI taiyAra kapaDAM banAvavA kula 350 darajIne muMbaImAM rojI maLe che ane rUA. 3 lAkha silAInA 50360 cukavAya che. pAMca jeTalI verAyaTI atyAre banAvAya che, paNa emAM maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-69 prabuddha jIvana zrI kAntIlAla DI. karA abhivAdana samiti "prasanna dAMpatya" sahakAra ApavA apIla jaina sozyala grupanAM upakrame zanivAra tA. 19-7-69 sAMjanA amene jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke ApaNA samAjanI sAta vAge bI. tAMbe li. hoTelamAM uparokata viSaya upara zrI jayotIndra gauravapUrNa saMsthA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA saphaLa ane yazasvI dave bolavAnA hatA. paraMtu teozrI tAva AvavAthI AvI zakayA saMcAlananI javAbadArI ekadhArA 32 varSathI, prasannatApUrvaka saMbhALI nahi. emanAM sthAne " jaina prakAza'nA taMtrI zrI khImacaMdabhAI vArA uparokata viSaya upara belyA hatA. zrI jatIndra dave hota rahela vidyAlayanA mahAmAtra zrI kAntilAla DAhyAbhAI korAnI dIrdha te A viSayane temaNe haLavI rIte rajU karyo hota. zrI khImacaMdabhAIe kAlIna amUlya sevAonuM yatkiMcita bahumAna karavAnuM amee nakkI karela che. vaLI A emanI rIte abhyAsapUrNa gaMbhIratAthI A viSaya upara vistArathI prasaMgane anulakSIne teozrIne eka sanmAna nidhi arpaNa karavI ema paNa TharAvyuM che. vivecana karyuM hatuM. emanA pravacanane aMte gRpanAM maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe khAsa nimaMtraNathI upasthita thayelA zrI paramAasAdhAraNa kAryaniSThI, virala vyavasthAzakita ane nakhazikha naMdabhAIne-dezI tithi mujaba Aje emane janmadina hoIne- pramANikatA, e zrI korAnI saphaLa kArakirdInI gurUcI che. sphaTikasame svaccha vyavahAra, dhIra * gaMbhIra - zAMta svabhAva, ochAmAM ochuM gRpa vatI abhinaMdana ApatAM jaNAvyuM ke : "pU. paramAnaMdabhAI Aje 77 mAM varSamAM praveza kare che. tethI yogAnuyoga Aje A belIne vadhAremAM vadhAre kAma karavAnI Teva, koI paNa kAmane nikAla prasaMga ApaNA sau mATe savizeSa AnaMdane - paramAnaMdane - banI. lAvavAnI Apasujha ane mAna - moTAI meLavavAnI AsakitathI jAya che. tethI ApaNA saunI preraNA che. teozrInuM dAMpatya jIvana sadAya dUra rahevAnI manovRtti: AvA AvA sadguNone lIdhe emanuM prasanna dAMpatya jIvana che ane huM sAkSI che. teo dIrdhAyuSya jIvana prabhAvazALI ane preraNAdAyI banyuM che. bhagave ane samAjanI khUba sevA kare eka Adarza mahAmAtra tarIke zrI korAe potAnA nirmaLa evI mArI prArthanA che." AcaraNa, vAtsalyabharyA vartana ane hitaciMtaka buddhithI vidyAlaya dvArA samAjanA hajAro vidyArthIonA jIvanaghaDataramAM je amUlya tyAra bAda zrI khImacaMdabhAInA pravacananAM aMte zrI paramAphALo Apyo che te avismaraNIya che ane saunI pAsethI eka vaDIla naMdabhAIe "prasanna dAMpatya " aMge pitAnA amuka anubhavo ke murabbI tarIkenuM gaurava teo meLavI zakayA che. vinodapUrNa rIte rajU karI vAtAvaraNane haLavuM banAvyuM hatuM. potAnA tana, mana, dhana, sahune upayoga karI koI paNa saMsthA tyAra bAda zrI gesaliyAe AbhAra nivedana karyuM hatuM ane AjanA ke vyakitanuM kAma karavAnI paragajuvRtti zrI korAne sahajapaNe varelI atithivizeSa zrI khImacaMdabhAInuM sukhaDanA hArathI sanmAna karyuM che tethI ja vidyAlayanA saMcAlananI bahu moTI javAbadArI saMbhALavA hatuM. tyAra bAda badhAMe sAthe maLIne bhojana karyuM ane rAtrInA teozrI potAnI sevAvRtti ane kAryazakitane lAbha samAjanI anya nava lagabhaga badhAM khUba AnaMdapUrvaka potapotAnA nivAsasthAna saMkhyAbaMdha saMsthAone niraMtara ApatA rahe che. sadA jAgRtapaNe dareka bhaNI vidAya thayAM. javAbadArIone sAMgopAMga utAravA mATe satata ciMtA rAkhanArA cImanalAla je. zAha zrI korA badalAnI IcchA ke nAmanI kAmanA leza paNa rAkhatA nathI. je teonI jaLakamaLavata jIvana jIvavAnI viziSTa siddhi che maMtrI, jaina sozyala grupa lekhI zakAya. AvA ApaNA svajanasamAM eka saniSTha samAjasevakanuM bahumAna AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA ane abhivAdana karIne ApaNe kharI rIte sevAvRttine varela eka A vakhate adhika mAsa hovAthI paryuSaNa parva sAdhAraNa rIte . vimaLa jIvananuM ja bahumAna karI rahyA chIe. oNgasTa mAsanA pArdhamAM hoya che tenA badale AgAmI sapTembaraA abhivAdana nimitte je nidhi ekaThI karIe chIe temAM mAsanA pUrvArdhamAM zarU thAya che. taMduparAnta, jaina zve. mU. saMgha saMpraApazrIne bahumUlya phALe jarUrathI Apa vinA vilaMbe mokalI dAyanI ane sthAnakavAsI saMpradAyanI saMvatsarImAM eka divasanA ApIne AbhArI karazo e ja abhyarthanA. Apane kiMmatI phALe pharaka che. A hakIkatane khyAla rAkhIne AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnaceka athavA DrAphaTa dvArA mokalI Apaze. ceka athavA DrAphaTa "zrI. mALA sapTembara mAsanI 8mI tArIkhathI 16mI tArIkha sudhI-ema kAntIlAla korA abhivAdana samiti" nA nAmane lakhaze. ' nava divasanI goThavavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM che. jaNAvatAM AnaMda abhivAdana samAraMbha tathA nidhi-arpaNavidhi ravivAra tA. thAya che ke A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI nave divasanI sabhAnuM 28-9-1969 nA dine tejapAla oDiToriyama, govALiyA Tenka pramukhasthAnethI saMcAlana karavAnuM senTa jheviyarsa kaeNlejanA saMskRtanA roDa para rAkhavAnuM nakkI karela che. prAdhyApaka zrI gaurIzaMkara cunIlAla jhAlAe svIkAryuM che. sthaLa li. bhAratIya vidyA bhavana; samaya savAranA 8-30. A vyAkhyAnamALAnA bAbubhAI ema. gAMdhI (phona naM. 351938) vyAkhyAtAonAM nAma hAla nakkI thaI rahyAM che. IndulAla bI. mahetA (phena naM. 264310) maMtrIo, maMtrIe, muMbaI jaina yuvaka saMgha. hAIskU-saptaka zamaNAM viSamatA kasama kaLIo kalAnuM mRtyu prakAza dIvaDA zamaNAM sevyAM raeNkeTa vege koyala kUjI, kaLIo pha TI, hA, bALe citra sUrya Ugya, sUryane asta vizva-sevAnAM. nA jai mana UDe. dharatI paNa vItI vasanta! ardha UghaDI ghUMTI! devuM. nA biradAvyuM. paNa bAraNAM baMdha. aMdhAruM ghara ! teja re jAta - sevA! paga taLe nA. 2 kasama! re eLe gaI ! kalAnuM mRtyu ! ghare anyAruM! ' de che dIvaDA, harIza vyAsa Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /2 _ prabuddha jIvana tA. 1-8-69 '' ja "prabuddha jIvana" pratye sadbhAva dAkhavatA patro lIMbaDIthI abhiSeka kAryAlayanA saMcAlaka zrI. zAMtibhAI ke. mahetA, le che, ane jyAM matabheda jevuM lAge tene bAju para mUkI AgaLa tA. 12-769 nA patramAM jaNAve che ke: cAle che. tethI ja te sAMpradAyikatAnI AMdhImAMthI ugarI zakayuM che. sAdara praNAma sAtha lakhavAnuM ke, 'prabuddha jIvana' trIsa tethI ja te sarvajanapriya thaI paDayuM che. Ama gujarAtamAM sarvAgINa varSa pUrAM kare che tenI yAdamAM Apane tathA 'prabuddha jIvana'ne mArAM vicAradhArA rajU karavAnuM zreya 'prabuddha jIvana'ne bhAge jAya che. hArdika abhinaMdana pAThavuM chuM. prabuddha jIvana' ane 'paramAnaMda kAvyanI paribhASAmAM kahI zakIe te "bhUmiputra' jo bhAI' ekabIjAnA paryAyarUpa banI gayAM che. sUrya che te prabuddha jIvana' zukla pakSanI bIjanA caMdra jevuM che. te ApaNe tyAM cokkasa dhyeya ane Adarzane varelAM vaicArika nityanUtana ane nitya vikAsavAnanI sthitimAM che. patra khUba ochAM che, kAraNa ke hareka dezanI jema gujarAtamAM paNa mane bhaya che ke, viziSTa vyakitanuM jIvanakArya jyAM sudhI vicAravAna vAcakavarga pramANamAM alpa saMkhyAmAM che. cAle che tyAM sudhI temanAM patro Take che, jIve che. vyakitanI pUjya gAMdhIjInA 'navajIvana' ane 'harijanabaMdhu' ne samApti sAthe tenA patranI samApti thaI jAya che-jo ke tenA vicAApaNe viziSTa koTimAM mUkI zakIe. tenI pAchaLa vizvavaMda mahI- ronI pahelI mudrA bhUMsAtI nathI. tethI ja AvI vyakitaoe koI tmAjIne AtmA sakriya hatA ane tenI asara jaga vyApI paraMparA UbhI karavI paDe che. AmAM guruparaMparAnI chAyA hovAne hatI. tene bAda karatAM ApaNI pAse 'satyAgraha' [ have te te zrI bhAsa thaze. paraMtu vArasane taMtu jema peDhI dara peDhI laMbAvavAnI yojanA maganabhAInI sAthe svargavAsI thayuM.] "vizvavAtsalya', 'bhUmiputra' kudarate karI che, tema vicAronA taMtune AgaLa calAvavA mATe paraMparA ane prabuddha jIvana' gaNanApAtra patro gaNAya. 'jyotirdhara' nI UbhI karavI paDe che athavA paraMparA svAbhAvika rIte UbhI thAya che. thoDIka maMda prakAzavALI zItala joti thoDo vakhata jhabakI gaI gAMdhIjI pachI koI paraMparA UbhI thaI nahi, jo ke kizoralAlabhAImAM kharI, paraMtu tenuM vizeSa kArya samAjasudhArA pUratuM maryAdita hatuM. ApaNane tenAM bIja jaNAtAM hatAM. koI vinabAne gAMdhI-pavizvavAtsalya" ne ApaNe vicArapreraka patra kahevA karatAM grAma- parAmAM gaNe che kharA, paNa te vicAra barAbara nathI. baMnenI vicArabhimukha patra kahevuM vadhAre ucita gaNAze. tenI vicArasaraNI skUla dhArA tathA kAryapaddhatimAM keTalAka mULagata bhede che. te vAta javA naitika bhUmikA upara racAyelI che ema mane lAge che. jIvananAM sarva daIe ke, gAMdhIjIne AvI paraMparA UbhI karavAno samaya ja ne aMgene te sparzI zakayuM nathI ane te patrane tevo dAvo paNa nathI. hate, athavA temanI vicAradhArAne pUrepUrA jhIlI zake te koI chatAM tenA kSetra pUratuM ghaDataranuM kArya te aviratapaNe karyuM jAya bIjo "zaMkara ' utpanna thaye nahi. vinobAjIe sarvodaya che teTaluM tenuM mahattva che. bAkI rahyA "bhUmiputra" ane "prabuddha saMsthA dvArA pitAnI paraMparA UbhI karI lIdhI che, ane jayajIvana.' 'bhUmiputranI pAchaLa rAdaya parivAranuM khUba zakitazALI prakAzajI jevI tejasvI vyakitanuM temaNe sarvodayavAdI tarIke rUpAMtara paribaLa kAma karI rahyuM che. vinebAnA vicAronuM te vAhaka che. sarve- paNa karI nAkhyuM che. saMtabAlajInI paraMparA kayAM sudhI Takaze te te dayanI vicAradhArAnuM te samartha rIte pratipAdana karI rahyuM che. temanA vicAronAM mULa keTalAM UMDAM che tenA upara AdhArita raheze. niSThAvAna, pramANika ane vicArazIla yuvAnanuM jUtha tenuM saMcAlana 'prabuddha jIvana' mATe evI koI paraMparA (saMpradAyanI nahi paNa mukata karI rahyuM che. temAM jhAjhA hAtha kAma karI rahyA che. vinegAmizananuM vicAradhArAnI paraMparA cAlu rahe tema janatA ane amArA jevA te mukhapatra che. A prakAranuM khUba saMgaThita rIte bahoLo phelAvo cAhako Icche te svAbhAvika che. pAmeluM ane navA samAjaracanAnA Adarzane prabaMdhanuM patra gujarAta prabhu Apane "prabuddha jIvananA pacAsa varSa pUrAM thayAnI mATe gauravarUpa che. paraMtu A patra saMsthAgata hovAthI, temAM samagra jayaMtI ujavavA jeTalA AyuSyamAna rAkhe evI prArthanA che." saMsthAne samUhagata puruSArtha kAma karI rahyo che. koI vyakita - vizeSa amadAvAdathI prAdhyApaka zrI harIzabhAI vyAsa: tA. 9-7-69 tenuM saMcAlana karatuM nathI. nA patramAM jaNAve che ke: " 'prabuddha jIvana' niyamita maLe che. ' " "prabuddha jIvana' eka ja mANasanI daSTi ane prayatnanuM phaLa vAMcatAM ja mana pulakita banI jAya che. kharekhara tame varSothI bhAre che e tenI noMdhapAtra vizeSatA che. tethI tenAmAM mizanarInuM jhanUna jahemata, khaMta ane utsAhathI A sAmayika calAvo cho. chellAM nathI paraMtu vivekapUta vicAra rajU karavAnI kuzaLatA che. samatala trIza varSanI, A patrakAritvanA kSetre, tamArI thaI rahelI sAdhanA abhivAdanIya che. viSayavaividhya, svastha nirUpaNa, lekamegya zailI daSTi - samyaka daSTi tenI viziSTatA che. nirmaLa cAMdanInI zItalatA ane vizALa jIvanadaSTi kharekhara prazasya che. * ahiMsaka kAnti' tenAmAM che. joke thoDA vakhata sudhI te AcArya rajanIzanI vegavAna mATe 'prabuddha jIvana'ne phALo paNa mahattva che. 31 mA varSamAM vicAradhArAnI asara nIce AvyAnuM mane bhAsa thayele, ane pravezatAM zubhecchAo !" tyAre mane lAgeluM ke "prabuddha jIvana'no pravAha badalAya ke zuM? - joLakAthI zrI caMdulAla ema. zAha-plIDara tA. 23-6-69 paraMtu sadbhAgye te rajanIzajInA pravAhanA vegamAM na taNAtAM nA patramAM jaNAve che ke: "prabuddha jIvane 31 mA varSamAM praveza kuzaLatAthI khasI jaI bahAra nIkaLI gayuM. kAraNa ke tamArAmAM amuka karyo che ane ame sva. maNilAla mekamacaMda zAhanI preraNAthI Avega'che, paNa 'Aveza' nathI. lagabhaga prAraMbhathI tenA grAhaka chIe ane hAla paNa cAlu chIe. "prabuddha jIvana" koI paNa navIna vicAra ke mata-saMpra temAM je lekha Ave che te kharekhara vicAradaSTine keLave che, eTaluM dAyane buddhinI kaTI upara caDAvI sabhAvathI tapAse che, tenuM ja nahi paNa, dhArmika, sAmAjika ane naitika sAmagrI dharAvatA tAkata rIte vizleSaNa kare che, bIjA vicAro ane mate -saMpradAya ane Adhunika jamAnAne anaphaLa thAya tevA lekhene temAM samAveza sAthe tenI tulanA kare che ane temAM je kAMI viziSTa grahaNa karavA thavAthI tenuM vAMcana manane AnaMda Ape che ane tethI 'prabuddha jIvana' yogya tatva hoya tene khulluM mana rAkhI udAra vRttithI svIkArI uttarottara pragati sAdhe evI zAsanadeva pratye mArI prArthanA che!" " mAlikaH zrI muMbaI rana yuvaka saM5: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 5-47, dhanajI sTrITa, muMba.. mudraSNusthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, mukha--1. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 - prabuddha jIvane "prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 8 muMbaI, ogasTa 16, 1969, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUSka nakala 40 paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA - bhArata aNubomba banAvaze? De. vikrama sArAbhAI prazna : cIna bhArata upara atNubaoNmba sAthe AkramaNa kare, pANI che, jene upayoga ApaNe khetI mATe karI zakIe. khetInA tyAre ApaNe tene sAmane kema karIzuM? zuM te mATe ApaNe aNu- vikAsa mATe te atyaMta jarUrI paNa che. ApaNe tyAM baLadanI madadathI baoNmba banAvavo na joIe? bhArate aNubomba banAvavo ke pANI kADhe che. have vIjaLInI daSTie gaNatarI karIne, te baLada- . nahIM e vivAdAspada prazna aMge Athika, rAjakIya, ne dhArmika gADInI madadathI pANI laI javAmAM eka kileTa vIjaLI dITha daSTie tame zuM vicAre che? , lagabhaga be rUpiyA kharca Ave, jyAre aNuzakitanI madadathI vIjaLI ' ke uttara : chellAM 30 varasamAM duniyAmAM je parivartana thayAM pedA karavAmAM pAMca ke cha paise eka kileTa vIjaLI maLe. che te sthaLa karatAMye guNAtmaka svarUpanAM vizeSa che. eka dAkhalo Adhunika duniyAmAM ane AMtararASTrIya arthanItinA saMdarbhamAM ApuM. tame jANo cho ke zarUAtamAM mANasa jyAM pANInI sagavaDa ApaNe rahevA mAgatA hoIe, to te mATe jarUrI che ke ApaNe hoya tyAM vasavATa karate. eTale nadIkAMThe ke sarevarakAMThe enI vasa- khetI ke udyogamAM pedA thayele mAla ochAmAM ochA kharce ane hata thaI. tene lIdhe loko khetI karI zake ane dharatImAM kAMI ugADI vadhumAM vadhu kAryakSamatAthI banAvIe. zake. tame joze to jaNAze ke pRthvI upara vasatinI gIcatA badhI " AvaDA moTA deza mATe e sAva ajaba vAta che ke ApaNe jagyAe ekasarakhI nathI. duniyAmAM keTaloka bhAga evA che, jyAM duniyAnA garIba dezomAMnA eka chIe. A paristhitimAMthI ApaNe bahu ja ochI vasati che. AnI pAchaLa AvAM badhAM kAraNo rahelAM che. bahAra nIkaLI zakIe te mATe mukhya jarUra e che ke vIjaLI ke pANInI sagavaDanI jema bIjAM keTalAMka paribaLee paNa bhAga bIjI koI paNa zakitane upayoga ApaNe hiMdustAnabharamAM sarvatra bhajavyo. mULamAM jayAM koIne koI zakita upalabdha thatI, tyAM manuSya ane Akhe vakhata karI zakIe. vasavATa karate. manuSyanI saMsakRtinA vikAsa mATe koI ne koI A daSTie aNuzakita bahu sastI paDe ane ApaNI paricAlakazakitanI jarUra hatI. mANase jyAre kolasAnI zodha karI tyAre sthitimAM ghaNo pharaka paDI zake. lAvavA - laI javAnI te ghaNI e kalasAmAM hajAro varasathI saMgharAyelI zakitane AviSkAra thaye. muzkelI dUra thaI jAya. dhAro ke rAjasthAnanA koI eka zaherane AgaLa jatAM vIjaLIne upayoga paNa zarU thaze. jyAM najIkamAM vikAsa karavo hoya, te tyAM cAlakazakita mATe kolase pahoMcADavA AvI koI zakita nahatI maLatI, tyAM dUrathI kolasA vagere lAvavA 400 mAIlanA relavenA pATA nAkhavA paDe. jema meM tArApura relavenA pATA naMkhAyA. A rIte mANasanI saMskRtine vikAsa thaze. vIjaLIghara bAbatamAM kahyuM tema cAra ke pAMca Traka yureniyama laI AnuM eka pariNAma e AvyuM ke jayAM AvI koI zakita najIkamAM javAthI tyAM sAlabharanI vIjaLI pedA thaI zake. upalabdha nahotI athavA dUrathI lAvavAnuM zakya nahotuM, evI jagyAmAM A rIte ApaNe laddAkha ke tibeTa ke saharAnA raNamAM ke manuSyanI saMskRtine vikAsa na thaI zake. bIje kyAMya paNa aNuzakita laI jaI zakIe. ane huM guNAtmaka have ApaNe joIe ke varALa, vIjaLI, vagerene badale aNu- parivartana kahuM chuM. A rIte duniyAnA meTA meTA raNapradezo ke jayAM zakita Ave che, te tenuM zuM pariNAma thAya che? dA. ta. muMbaIthI Aja sudhI mANasane vasavATa nathI thaI zakyo, tyAM have thaI zake 50 mAIla dUra tArApura vIjaLIghara ame UbhuM karI rahyA chIe. tema che. ane e badhA pradeza bahu upajAu banI zake tema che, A vIjaLIdhara 400 megAvoTa vIjaLI utpanna karI zakaze. je ekavAra ApaNe tyAM vIjaLI ne pANInI vyavasthA karI daIe. ATalI vIjaLI utpanna karavA 30 ke 40 Tana yureniyama bIjI eka vAta laIe. Aje bhAratanI vizALa janatA dhAtunI jarUra paDe che. eTaluM yureniyama tArApura pahoMcADavA mATe ekabIjA sAthe jhAjhe saMparka rAkhyA vinA pitapotAnI rIte alaga AkhA varasamAM mAtra cAra ke pAMca TrakanI jarUra paDaze. tenAthI alaga jIve che, ane bahAranI duniyA sAthe paNa emane saMparka sAlabharanI vIjaLI maLI zakaze. have, yureniyamanI jagyAe kola- bahu nathI raheto. keTalIye jANakArI paNa sAmAnya janatA sudhI nathI sAne upayoga karavo hoya, te dararoja cAra AkhI relave TaeNna bharIne pahoMcatI, paraMtu have aNuzakitanI madadathI ApaNe kRtrima upakalase pahoMcADavo paDe, ane TrakathI pahoMcADavA mAgIe te roja graha dvArA ekeeka gAmamAM jANakArI pahoMcADI zakIe. Ane 30 TrakanI jarUra paDe. Ama, be vacce pharaka tame samajI zakaze. lIdhe AkhA dezanI janatA dezanA nirmANamAM pitAne sakriya saha evI ja rIte khetInA kSetrane dAkhalo laIe. gaMgA-jamanAnAM vega ApI zake, ane bhAratamAM ja nahIM balka duniyAmAM je hariyALAM medAne che. te AkhA pradezamAM jamInanI nIce puSkaLa : parivartana thaI rahyuM che temAM sAthe rahI zake. A rIte AkhA bhAratane Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ApaNe eka gAmamAM lAvI zakIe, ane e ja ApaNI rASTrIya ekatAnuM buniyAdI pAsuM che. prajAsattAka dine je meTo sAMskRtika kAryakrama yojAya che, te tame juo te khyAla Ave ke ApaNA dezamAM paraMparAnI, bhASAonI ane saMskRtinI keTakeTalI vividhatA che! joIne ApaNe acaMbAmAM paDI jaIe. paraMtu bhAratanI A vividhatAnA khyAla keTalA lokone che? samasta bhAratanuM darzana ApaNe gAmalokone karAvI zakIe te mANasanA vicAramAMye moTuM parivartana Avaze. A eka guNAtmaka parivartana haze, je AkhI duniyAmAM phelAze. ApaNe jyAre parivartanonI vAta karIe chIe tyAre e paNa samajI laIe ke AvAM parivartana sArAM paNa hoya ne kharAba paNa hoya, bhAvAtmaka paNa hoya ne abhAvAtmaka paNa hoya. aNuzakita dvArA ApaNe aNubAmba banAvI zakIe, ane nyUyorka jevA zaheranI karoDa jeTalI vasatIne be kalAkanI aMdara sApha paNa karI daI zakIe, ane enI e aNuzakita dvArA 'me' upara kahyuM tevAM aneka parivartana paNa lAvI zakAya. Ama, koI paNa cIjanA sAro ke kharAba upayoga mANasa upara AdhArita che, mANasanAM jIvanamUlyo upara AdhArita che. A rIte Aje mANasanI sAme AhvAna ja e rItanuM che ke mANasa kaI daSTie ane kaI samajathI AvI cIjono upayoga karavA mAge che: A mATe e bahu jarUrI che ke mANasa samajI le ke AjanI paristhitimAM teNe keTalI mAtrAmAM aMkuza rAkhavA paDaze, keTaleA saMyama pALavA paThaze. hajAro varasa pahelAM mANasa ekalavAyo rahetA hatA ke peAtAnA nAnakaDA parivAramAM ja raheto hato ke nAnI ToLIo banAvIne rahetA hatA. tyAre enA sArA ke kharAba kAmanI asara AjanA jeTalI vyApaka ke UMDI nahotI thatI. tyAre koI mANasa paththara uThAvIne phUMke to zI asara thAya? paraMtu Aje zaheramAM 'kayAMka paththara pheMko, to te mATe polIsanI kAravAI 'karavI paDe che. A je aMkuza AvyA che, te badhA kAMI kanUnI ja nathI, balke ApaNI jIvanapaddhatimAM ja nihita che. have AjanI rASTrIya ne AMtararASTrIya paristhitinA saMdarbhamAM Aje je aMkuza ne saMyama ApaNe apanAvavA paDaze, te samajavuM bahu jarUrI che. mANasanA hAthamAM je amApa zakita AvI che teno jo zAMtimaya rIte upayoga karavA mAgatA hoIe, te A anivArya che. Aje mANasanI sAme A eka buniyAdI savAla che. huM tamane ema kahevA mAguM chuM ke 15thI 20 varasanI ekadhArI koziza bAda Aje ApaNe aNuzakitanA nirmANA ane upayoganI bAbatamAM duniyAnA vikasita dezomAMnA eka gaNAIe chIe. ane TekanolojInI dRSTie paNa ApaNe A kSetramAM pAchaLa nathI. ATalA badhA vikAsa ApaNe karI zakyA tenuM koya DaoN. bhAbhA tema ja, emanI sAthe kAma karanArA aneka lokone che. tene pariNAme ApaNe Aje bIjAnI cudAi maLe ke na maLe, tAye. A bAbatamAM pagabhara thaI zakIe tema chIe. huM mAnuM chuM ke aNuzakitanI madadathI bhAratanA keTalAye pradezamAM pANInI samazyA ke garIbI dUra karavAnI bAbatamAM ghaNu karI zakIzuM. e mATe jarUrI cheke A zakitane upayoga ApaNe samajapUrvaka ane sarja nAtmaka daSTie karIe. - * aNuzakita bAbatamAM sauthI meATI cIja e che ke te bahu pracaMDa zakita pedA kare che. ane evI zakita DAyanAmAITa dvArA khANAmAM upayogamAM laI zakAya. A rIte anaMtagaNI zakita bahu ochA kharcamAM ApaNe pedA karI zakIe. bhAratamAM khanijapattinI daSTie abarakha, elyuminiyama, kolasA vage2e puSkaLa che, paNa nAnapherasa saMpatti jevI tAMbuM ke salphara nathI. AvI saMpatti ApaNe tyAM jamInanA khUba nIcenA stare che, ane tene kADhavA mATe paraMparAgata paddhati kAma nathI AvatI. have aNuzakitanI madadathI te kADhI zakAya. tevI ja rIte bahu moTA paththarone toDIne tela paNa kADhI zakAya. bhUgarbhamAM AzubAmbanA je prayoga karavAmAM prabhu jIvana tA. 168-69 Ave che, teneye kaMIka phAyadA thaI zake e paNa Aje mANasanA khyAlamAM AvyuM che. have A badhA saMdarbhamAM vicAravAnuM rahe che ke aNuzakitanA upayoga lazkarI Dhabe ApaNe karavA joIe ke? have A samajavA mATe ApaNe ApaNA jamAnAnA thoDo ItihAsa joIzuM. tame plublA jahAjanA kissA sAMbhaLyo haze. e amerikAnuM hatuM ane tene uttara koriyA jevA nAnakaDA deze pakaDI lIdhuM hatuM. uttara koriyAe te jahAja eka sAla sudhI pAtanI pAse rAkhyuM ane jahAjanA kAphalAne paNa keda rAkhyo. tema chatAM amerikA jevA deza potAnI aDhaLaka aNu tAkAta chatAM tenI sAme kAMI na karI zakyA. A zuM batAve che? e spaSTa sUcave che ke ANubomba hovA chatAM tene upayoga nathI karI zakAto. ANubAmba banAvIe, paNa tenA upayoga na karIe evI parasparavirodhI nIti Aje duniyAnA dezAne apanAvavI paDI che. enAthIye mahattvanuM e che ke jo ApaNe jIvavA mAgatA hoIe toye aNubambano upayoga na karIe. te pachI savAla e thAya che ke aNubAmba loko zA mATe banAvavA mAge che? moTA bhAganA DaranA mAryA. ema khabara paDI jAya ke koI eka deza aNubAmba banAvavAnA che, te turata bIjA dezamAM tenAthI bhaya pedA thAya che. tene thAya che ke ame paNa ANubAmba nahIM banAvIe, to ame te aNubAmbavALA dezanA gulAma banI jaIzuM, te dezanI jIvanapati amArA upara lAdavAmAM Avaze. AvI ja rIte Aje duniyAmAM zastronI hoDa cAlI rahI che. pAkistAna raziyA pAsethI madada le, te bhArata paNa evI madada meLavavA AkAzapAtALa eka kare che. AvI ja rIte vadhu ne vadhu caDhiyAtAM zastrAstro banAvavAnI hoDa cAlI rahI che. ane pachI evuM bane che ke ApaNe evAM zastrAstro banAvavA maMDIe chIe, jenuM utpAdana satata cAlu rAkhavuM jarUrI banI jAya che. huM ema nathI kahetA ke ANuzastronA khaDakalA karavAmAM koI anaitikatA che. huM A praznano javAba atyAre naitika daSTie nathI ApI rahyo. paraMtu bhAratanI surakSA vadhAravI hAya, te aNubAmba banAvavAthI te vadhI jaze ema nathI mAnatA. jyAre surakSAnA savAla che tyAre vicAravuM e paDaze ke duzmana deza kayAMthI humalA karaze ane evA humalA karavAmAM enA manamAM kayA uddeza haze? huM tamane ema sUcavuM chuM ke tame cIna ke pAkistAnanA videzapradhAnanI jagyAe pAtAne mUkIne pachI vicAro ke teo peAtAnI Dhabe bhArata upara AkramaNa karyA bAda zuM karavA mAgaze ? A savAlanA javAba upara bhAratane aNubaoNmba karyAM sudhI upayogI thaze, e mukhya vAtano AdhAra che. mAruM ema kahevuM nathI ke aNubaoNmba koI paNa paristhitimAM upayogI nahIM ja thAya. paNa te karyAM sudhI. upayogI thaze tene AdhAra paristhiti para che. TUMkamAM, AjanA je saMdarbha che, tema ja ItihAsanI daSTie huM jouM chuM to mane ema lAge che ke aNubaoNmba banAvavAthI bhAratanI surakSA vadhaze nahIM. balke bhArata pAse peAtAnA Arthika vikAsa mATe Aje je sAdhanasaMpatti upalabdha che, temAMye kApa paDaze ane te dezanI pragatimAM atyaMta. bAdhArUpa banaze. ane e te spaSTa che. ke koI paNa dezanI buniyAdI ke tAkAta tenI Arthika pragati para nirbhara che. te mATe e jarUrI che ke bhAratamAM audyogika tema ja zaikSaNika vikAsa thavA joIe. lokonI mukhya AvazyakatAo pUrI thAya, e sauthI paheluM jarUranuM che. A badhuM jotAM ApaNe aNuzakitanA upayoga zAMtimaya hetuo mATe karavAnA je nirNaya karyo che temAM koI pheraphAra karavAnI jarUra mane nathI lAgatI. huM spaSTapaNe mAnuM chuM ke bhAratanI surakSAnI daSTie cIna ke pAkistAnanA vicAra karatAM koI paNa paristhitimAM aNubAmba banAvavA lagIre jarUrI nathI. . ApaNe ItihAsanuM adhyayana karIe to jaNAze ke cIna paNa ApaNI sAme aNuzastronA upayoga nahIM kare, paNa paraMparAgata zastronA upayoga karaze. ane tethI huM pUrI ImAnadArIthI mAnuM chuM ke dezanI surakSAnI daSTie ApaNe ANuba mbi banAvavAnI jarUra nathI. A mAtra ahiMsAnI daSTie ja nathI kahetA. ApaNI tAkAtano savAla e ja che ke aNubaoNmba banAvI zakIe tema hAvA chatAM ApaNe te nahIM banAvIe. tA. 20--5-'69: zAMtisenA zibiramAM. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-69 prabuddha jIvana * che. AjanI kaTokaTI ane koMgresamenone dharma 9 (tA. 1-8-69nA aMka mATe lakhAyela A lekha jagyAnA che tene anusarIne ja saMpUrNa taTastha rIte tamAma prazna paratve nirNaya abhAve e aMkamAM pragaTa thaI zako nahoto. pachI to paristhiti kare che tenuM dharmakArya che. A moTA keMgresIone paNa lAgu khUba badalAI che. taMtrI) paDe che ane nAnAne paNa lAgu paDe che. dollI beMgaloranI mahAsamitinI beThaka pahelAM paNa ema ja keMgresa amuka cokkasa mUlyone saMgrahIne cAlI che. emAM mane lAgatuM hatuM ke keMgresanA variSTha maMDaLamAM pravartatI taMgadilI sau prathama che "nirbhayatA'. sevAnA mULamAM A mUlya prathamasaMbhavata: AkharI hade pahoMce. je ahevAlo vartamAnapatromAMthI mUlya che. koMgresamenane Aje dharma che ke saMpUrNa, nirbhayatAthI e jovA maLatA hatA temAMthI spaSTa thayuM hatuM ke mukhya mukhya vyakitao pitAnAM maMtavya rajU kare. nirbhayatAne artha aviveka nathI, vaccenuM aMtara vadhatuM ja jatuM hatuM. nIcene garamATa paNa vadhate ja nirbhayatAne artha uchuMkhalatA nathI, paraMtu vivejyukata ane gaMbhIrapaNe hata, ane sAmasAmA khUllA paDakAranI bhASA vaparAvAnI paNa pharaja adA karavI te che. keMgresanA variSTha maMDaLanAM taMtramAM te hoya zarUAta thaI hatI. beMgalora ane pachInA banAvone sArAe mulakane ke pachI bahAra, paNa sanmAnanIya vyakitaonI jarUra che, temanuM . mATe samasyA pedA karI dIdhI che. matabhedanI sImAo oLaMgI sanmAna ane gaurava sacavAya te jarUrI che, paraMtu pramukha bAbata aMdara aMdaranA bhAra hetvAre paNa sudhI pahoMcyA che ane nAnA meTA nirbhayapaNuM che. keMgresamene keMgresamenane AdhAra meLavavAne badale jamaNerI ane A nirbhaya puruSArthanI eka khAsa dizA che. koMgresa nirbhaDAberI baLone AdhAra meLavavAnI koziza paNa ahIM tahIM karatA ryatApUrvaka svarAjanI laData daramyAna ane pachI bhAratanI prajAnI jovA maLe che. te eka khAsa vibhAga pratye pitAne variSTha rIte javAbadAra gaNatI eka koMgresamena tarIke A banAva mArA manamAM lajajA AvI do. A vibhAga nAnosUne nathI. bhAratanI prajAne mATo pedA kare che. chevaTe te A AkhI samasyAne mATe nAnAmeTA hisse jIvananI pAMca paikInI koI ne koI mULabhUta jarUriyAtethI tamAma keMgresamena kaMIka ne kaMIka aMze javAbadAra che. AmAM mArI vaMcita che. koI pAMce jarUriyAtathI te koI koI eka be athavA traNa jAtane bAkAta rAkhavAne Azaya nathI. mulake je saMsthAnA nejA jarUriyAtathI. Ane mATe keMgresa samakSa kAryakrama paNa paDe che. heThaLa keTalAye bhAga ApyA, te saMsthA lokonA prazna patAvavAmAM nirbhaya puruSArthanAM mUlyane savAla ahIM Ave che. juthabaMdhI pitAnI zakita kharcavAne badale AMtarakalezamAM utarI jAya ane aMte te avaijJAnika daSTikoNanuM pariNAma che. jUthabaMdhInuM nirasana pariNAme dezane nukasAna thAya tene mATe javAbadArI chevaTe saMsthAnI ja avaijJAnika rIte thavuM paNa asaMbhavita che. aMte te jUthabaMdhInA che. bIjA zabdomAM saMsthA sAthe saMkaLAyelI tamAma vyakitaonI che. nirasana mATe unnata ane taMdurasta vicAradhArAne vega Apavo e ja AjanI paristhitinuM pRthakkaraNa cAre bAju thaI rahyuM de. jo eka upAya che. pratyeka bhAratavAsIne tenA jIvananirvAhanI pAMca pRthakkaraNa karavA pUrato ja savAla hota te mane A lekha lakhavAmAM pramukha vastuo nizcita kALamAM maLI rahe ene mATe unnata ane rasa na hatA. koI paNa viSama paristhitinI eka uparachallI bAju hoya taMdurasta kAryakrama nirbhayatAthI pratyeka keMgresamena apanAve. Aje pratyeka keMgresamenane tene aMge nizcita kAma suprata karavAmAM Ave. che, je sarvane spaSTa dekhAya che. te bAju mULagata rIte te pariNAma che. tenA mULamAM je kAraNa paDelAM hoya che te ghaNAM ghaNAM UMDAM hoya te eka ja AjanI jUthabaMdhIne "rAmabANa upAya che. che. uparathI dekhAtI vastune upara uparathI lepa lagADavAthI tenAM daya viSenI anizcitatA, pharaja viSenI anizcitatA ane mULa durasta thaI jatAM nathI. ' zita viSenI anizcitatAnI vacamAM kaeNngasane kATa caDhI rahyo che. keMgresanAM mULamAM rASTrabhakita paDelI che. svarAjya maLatAM keMgresamenanuM vyakitatva ghaDAtuM nathI. pariNAme prajAbaLanA abhAve temAM maherachA bhaLI ; samAjavyApI mahecchA te che ja, paraMtu tene keTalIka pramukha-vyakitaonI dayA para rahevuM paDe che. pramukha- jUtha pUratI maryAdita ane vyakitagata mahecchAo paNa bhaLI che. vyakitaone paNa potAnI viziSTa javAbadArIo adA karavAne mATe ghaNAM zubhacimAMnuM eka zubhacihna e che ke saMgaThThanamAM hajI paNa saMsthAkIya pAMkhanI sahAyatA maLatI nathI ane AkhI paristhita kaMIka samaja rahI che. Ama chatAM dareka phATaphaTa nabaLI pADe che; vaNasI rahI che. ane nabaLI keMgresa dezane bhAra zuM UMcakI zakavAnI? paraMtu Aje kogresa pUMjIvAdI saMsthA banI zakaze nahi. bhAratane pUMjIvAda to A samaja paNa paristhitinA dabANanI nIce dabAI gaI che.. anukuLa hoya to paNa tenA mULamAM je bI paDelAM che temAMthI A phaLa Aje bhAratanI evI dazA che ke lokazAhInA saMdarbhamAM maLavuM azakaya che. keMgrese pUMjIvAdI saMsthA banavAnI jarUra paNa vikAsanI daSTie keMgresane choDIne bIjuM koIpaNa rAjanaitika nathI. ene mATe te svataMtra pakSa, janasaMdha vigere daLe che ja. saMgaThThana nathI. keMgresa virodhI lokazAhI baLe paNa A pRthakakaraNamAM koMgrese je mUlyanI ArAdhanA karI che te daSTie, mANasa mANasa sahamata che. A saMdarbhamAM keMgresamena mATe eka vizeSa uttaradAyitva vaccenA saMbaMdhamAM zoSaNa ane jAtapAtanA bheda mAnavagauravane UbhuM thAya che. jo bIjuM koI lokazAhIne majabUta rIte TakAvI hAnikAraka vastu che. A daSTie je keMgresamena vicArato nathI rAkhanAruM baLa heta to A prazna 2ATalo gaMbhIra na banata. tene mATe potAne samaya keMgresamAM khavAne badale svataMtra pakSa A sthitimAM keMgresamena ane keMgresa netutve samajavuM rahyuM ke vyakitagata mahecchAo ane jUthavAdI mahecchAo mAtra koMgresanI ja ane janasaMdhamAM joDAI kharcavA hitAvaha che. tevI ja rIte koMgresa nahi paraMtu dezanI paNa duzmana che. A paristhitimAM mAtra pite sAmyavAdI paNa banI zakaze nahi. tene mATe paNa Itara saMsthAo vyakitavAda, ke jUthavAdathI para che ema mAnI kaI keMgresamena che. keMgrese je sAdhana dvArA mAnava - mAnava vacce taMdurasta saMbaMdha cAlI nahi zake. A AkhI paristhitinA ukelamAM lokamAnyatAone nirmANa karavAnI bhAvanA sevelI che te sAmyavAdathI judI che. paNa khyAla rAkhavo ja joIze. nAnA ke meTA keMgresamene samajavuM ja rahyuM ke koI paNa prakAranI vyakitaniSThA ke jUthaniSThA e rASTra keMgresa mAnava mAnava vacce je saMbaMdha sthApita karavA mAge che, niSThAne pepaka nathI. mUlyaniSThA ja mAtra rASTraniSThAne poSaka che. temAM jema khadabadatI garIbI, viSamatA, zeSaNavRtti ItyAdine eTale devaTe keMgresamena pote kayA mUlyone mATe kaeN mAM joDAya rasthAna nathI tema hiMsAtmaka ke drapabharapura saMgharSavRttine paNa sthAna nathI. tevI ja rIte ke kaze nahi. tene che. koMgrese je Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIlana benkanAM rASTrIyakaraNanA savAla mahattvano savAla che. rASTrapati ane uparASTrapatine mATe umedavAranI pasaMdagI paNa mahattvanI vastu che. paNa tethI paNa mahattvanI vastu che A badhA pheMsalA ApaNe kayA sAdhanA dvArA, kaI pravRttithI, kaI bhAvanAthI karavA mAgIe chIe. mane lAge che ke nirbhayatA, nyUnatama jIvana dhAraNa jeTalA ja mahattvanA savAla. kongresamena mATe peAtAnA sAthIo ke virodhI sAthe kAma levAnI rIta che. pUMjIvAda zIkhave che ke majUrane dabAvIne ja kAma laI zakAya. e jema sAcA mArga nathI tema sAmyavAdI zIkhave che ke pUMjInuM sAdhana jenI pAse che te cAra ja che te paNa sAcA vicAra nathI, kAgresamena je jAtanI rASTrakakrAMti lAvavA mAMge che tenA sAdhana viSe aspaSTa rahe te paNa sAcA vyavahAra nathI. keMgresamena namratAthI chatAM makkamapaNe nyUnatama jIvanadhAraNa nizcita samayamAM lAvavAne mATe puruSArtha kare, tene mATe kAryakrama netRtva paNa ghaDe ane peAtAnA pUratA pote paNa ghaDe. pU. gAMdhIjIe AkhA racanAtmaka kAryakrama dezanI sAme mUkayo che te tenA mATe ja che, tenA rAha nahIM to taratophAno ke bhAMgaphoDanAM haze, na te lAcArIpUrvaka koIeka netA ke jUthanI kadamabesI karavAnA haze. AjhAda bhAratanA AjhAdamAnavI tarIke jo te kAryakrama apanAvaze nahIM to te kAryakramamAM zuM jAna pedA thavAnI che? tenAmAM gRhasthAInuM saujanya, viveka ane maryAdA haze. sAthesAtha daradrinArAyaNanA arthe tenAmAM eka baMDakhAra tamannA haze. tenuM baMDakhArapaNuM arAjakatAne poSaka nahi hoya, na te nakaselAITanI hiMsAnuM. tenuM baMDakhArapaNuM, vinamra balidAnanuM poSaka haze. te samAjanA zAMtimaya utthAnane khAtara samAjanuM dubaLu` aMga hiMsAne mArge jAya te pahelAM tenAmAM zAMtimaya sAdhanAmAM vizvAsa jAgRta karavA mATe zAntimaya kAryakrama uThAvavA taiyAra raheze; ane samAjanA zAMtimaya utthAnane khAtara samAjanuM dubaLu` aMga bhUMsAI jAya tenA karatAM potAnI jAtane bhUMsI nAMkhavA taiyAra raheze ane jarUra paDe hemAI javA paNa taiyAra raheze. AvatAM daza varSa nakkI karaze ke kaoNMgresamenane ezIpaMcAzI varSamAM je netRtva prApta thayuM che ane jene mATe teo gaurava laI rahyA che te netRtvane lAyaka che ke nahi? bhAratamAM kahe ke eziyAmAM kaheA, lAkazAhInI daSTie samAjajIvana yojavAnA A prathama praruSArtha che te chellA na bane te jovAnI pratyeka koMgresamenanI javAbadArI che. kaoNMgresamenanuM kartavya A daSTie spaSTa che. te nirbhayatA keLave, mUlya viSe spaSTatA keLave, daDhatAthI tenuM anuzIlana karavAnI Teva keLave, ane zuddha sAdhana viSe jAgRta banI potAnI jAtane ane kAgresane pharIthI vyakitatvaniSThA ane jUthabaMdhIthI para ane vyakitagata ane jUthamahecchAthI para banAvavA mATe ceAkkasa kAryakrama pAra pADavA mATe peAtAnI sarvazakita lagAve. u. na. Dhebara caMdra utarANa pachI zu? eka kalpanAcitra mAnavIe caMdrane to sara karI lIdhA che. teNe caMdra para pADelAM thoDAM pagalAM te samasta mAnavajAta mATe eka atyanta gauravaprada ghaTanA che. paraMtu mAnavIsvabhAva para najara nAkhatAM jaNAya che ke ATalAthI tene saMtoSa thavAnA nathI. te AgaLa ne AgaLa dhapatA ja rahevAnA che. to have apeAlA-11 pachI zuM tene ApaNe vicAra karIe. 4 tA. 16-8 para mAnavI lAMbA pravAsa kheDI zakaze. te chatAM A badhA prayatnamAM avakAzayAtrI (Astronauts) traNa ke cAra divasathI vadhAre vakhata caMdra para nahIM, rahe. vadhAre vakhata rahevA mATe thoDA samayanI rAha jovI paDaze. paNa ApaNe ema mAnI zakIe ke 1980 sudhImAM caMdra para mAnavavasAhata thaI gaI haze. AvatA pacAsa varSamAM te kadAca caMdra, pRthvI vacce vAhanavyavahAra zarU thaI gayo haze. kadAca ApaNAmAMnA koI eka kAmadhaMdhA mATe caMdrano pravAsa kheDIne paNa Avyo haze ! . apeAlA--11 pachI bIjA ATha nava apeAlA mokalavAnI taiyArI amerikA karI rahyuM che. dareka vakhate judA judA sthaLe caMdra upara utarANa karavAmAM Avaze. caMdranI sapATI para cAlavAnA samaya paNa vadhAravAmAM Avaze. have pachInAM be-traNa aMtima eNpelA utarANe daramiyAna te eka nAnuMsarakhuM vAhana paNa mAkalavAmAM Avaze. tenA para besI avakAzayAtrI (Astronaut) caMdranI sapATI paNa mAtra caMdrathI mAnavInI jJAnabhukha saMtoSAvAnI nathI. pRthvInA be paDozIo che-zukra ane maMgaLa. zukra kadamAM ApaNI pRthvI jeTalA ja che ane maMgaLa thoDo nAno che. atyAra sudhI amerikA ane raziyA baMnnee keTalAka mAnavarahita avakAzayAnA zukra ane maMgaLa para meAkalyAM che. raziyAe te zukra para tenA eka yAnane perezUTa drArA utAryuM paNa che. AvatAM varSomAM amerikA A banne graho upara A prakAranA mAnavarahita avakAzayAnA utAravAnuM che. tenAthI A graho viSe ghaNI mAhitI maLaze ane pachI te upara thanArA mAnava utarANa mATe te rastA karI Apaze. A sAhaseAmAM eka vAta vicAravA jevI che. caMdrapara pahoMcAM be, traNa divasa lAge che. maMgaLa ke zukra para pahoMcatAM cAra ke pAMca mahinA lAgaze. A rIte bIjA graho mATe samaya uttarottara vadhatA jaze. sUryamALAnA chellA graha pluTo para pahoMcatAM keTalAMka varSo nIkaLI jaze. ApaNA brahmAMDamAM sUryamALA to retInA eka kaNa jevaDI gaNI zakAya. pRthvIthI najIkamAM najIkanA tArA L-centauri jA prakAza varSa dUra che. prakAza varSa eTale dareka sekaMDe 1,86,000 mAIla pravAsa karatA prakAzane eka varSa lAge teTaluM aMtara. ApaNA atyAranA rokeTathI A aMtara kAMpavAnuM mAnavInI eka jiMdagImAM zakaya nathI. paNa ApaNe nirAza thavAnI jarUra nathI. atyAre hajI prAthamika kakSAmAM rahelA Photon Rockets mAM A pravAsa karavAnI zakita che. te rAkeTathI dhIredhIre gati vadhAratAM ApaNe lagabhaga prakAzanI gati sudhI pahoMcI zakIe. vaLI te prakAranA rAkeTamAM baLataNanuM paNa vajana atyAranA pravAhI baLataNa karatA ghaNuM ochuM hoya che. A prakAranA rokeTathI kadAca ApaNe najIkanA tArAonA pravAsa kheDI zakIe. A prakAranA pravAsanI eka bahu ja Azcaryajanaka asara thAya che. AInsTAInanA siddhAMta pramANe jema ApaNI gatI vadhatI jAya tema samaya pAchA paDatA jAya. eno artha ema ke A prakAranA lagabhaga prakAzanI gatie jatA rAkeTamAM ApaNaeN dasa varSa pravAsa karIe to pRthvI para e arasAmAM be hajAra varSa vItI gayA hoya! bIjI eka AvI ja rasaprada vAta Suspende Animation (suSuptAvasthA) ne lagatI che. rIMcha, deDakAM, khIsakolI vagere prANIo A jAtanI avasthAmAM mahinAo sudhI khAdhApIdhA vagara paDI rahe che. A avasthA je mAnavI para lAvI zakAya to AvI lAMbI sapharamAM ghaNA phAyadA thAya. khAsa karIne tethI khAdhAkhorAkInI jarUriyAta ghaNI ochI thaI jAya. vaLI AvI lAMbI sapharamAM AvatA kaMTALA paNa nAbUda karI zakAya. A badhuM atyAre kadAca parikathA jevuM lAge. paNa caMdra para utarANa paNa pacAsa varSa pahelAM parikathA * jevuM ja lAgatuM hatuM ne ? azoka bAghANI, saMgha samAyAra tA. 26 mI julAInA roja maLelI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitie sau, kaMcanabahena elIvara desAInI maMtrIe 8 saMghanI kAryavAhaka samitimAM nimaNUka karI che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-69 prabuddha jIvana dIka apaMga-asahAnuM ananya avalaMbana madhara zerIsA (jemane nIce paricaya ApavAmAM AvyuM che te madhara zerIsAnuM, saMgha Ayojita AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tA. 8mI sapTembaranA roja pahelA divase bIjuM vyAkhyAna rAkhavAmAM Ave evo saMbhava che.) tA. 27-7-'99 nA TAImsa opha InDiyAmAMthI uddhata ane anuvAdita). che jyAM eka varSa daramiyAna 49,000 daradIone saravAra ApavAmAM sapheda vastromAM sajaja evAM saraLa ane sAdAM sannArInA Ave che. vRddho ane maravAne vAMke jIvatA nirAdhAra mATe madhara zerIcaherA para zAMtinuM ojasa che. mAtA jevA mamatvathI ke koI kuzaLa sAe 23 gRho bhAratamAM khelyAM che, jene 'nirmaLa hRdayagRho' kAryakaranI khaMta ane vairyathI je nIcalA tharanA lokonI pote sevA nAma ApavAmAM AvyuM che. apaMga ane tyajAyelAM bALako mATe karI rahyAM che temanA vize kaMI kahetA temanI bhAvapUrNa AMkhe camakI cAlatAM gRhe "zizu bhavana nAme oLakhAya che. lokonA gharonI UThe che. devadUta jevI A saumya sannArInuM nAma che madhara zerIsA. parasALa tathA jhUMpaDAMomAM davAkhAnA tathA nAnI prAthamika zALAo calAvavAmAM Ave che. A jAtanI sevA pravRttio kalakattA, rAMcI, dilhI, Ama te te mUdu ane mitabhASI che, paraMtu jyAre temane jhAMsI, AgrA, amarAvatI, bhAgalapura, madrAsa ane muMbaImAM kalakattAnA garIba, pachAta vistAra vizenA pitAnA anubhava bAbata cAle che. pUchavAmAM Ave che tyAre temanA avAjamAM kaMpArI pragaTe che. muMbaImAM jUhu, varalI ane muluMDamAM rakatapittanI sAravAra teo kahe che: "Aje kSaya, rakatapittA ke koDha jevA roganI bhayaMkaratA mATe traNa davAkhAnAM, sAntAkrUjha, vAkolA, DAnDA, varalI, vAMdarA karatAM, upekSita, pheMkAI gayelA mAnavIonA dilamAM saLagatI hatAzA, (pUrva), ane aMdherImAM che maphata davAkhAnAM, javAharanagara ane khAra (pUrva) mAM pachAta bALako mATenI be zALAe madhara therIsAe nirAzA ane du:kha anekagaNAM bhayaMkara che. huM ane mArA bIjA | UbhI karI che. sAthIdAre jIvanathI hArI beThelAM AvA lokonI vacce rahIe chIe - sAduM ane saraLa jIvana apanAvI garIbonI varace jIvI ane temanAmAM e pakArane utsAha pragaTAvavA mathIe chIe ke teo temanI sevA karavI e ja eka mAtra temanuM dhyeya che. A badhI bAhya A duniyAmAM AvI paDelA nirarthaka jIva nathI. darekane potapotAnuM sevAo sAthe, e lokonA dilane samajI AMtarika saMbaMdhe vikasthAna che jaApaNe sau eka ja mAnavakuTuMbanAM sabhya chIe." sAvavAnuM paNa teo eTaluM ja agatyanuM gaNe che. Ama banI zake te ja ApaNe temane cAhI zakIe ane sAcI sevA ApI zakIe madhara therIsAnA mAtapitA Ambeniyana che. lereTa sAdhvIo ema temanuM mAnavuM che. dvArA cAlatI skUlamAM temaNe zikSaNa lIdhuM ane pachI AyarlenDanI bIjI khristI sAdhvIo paNa potAnA tAlImakALa darasaMsthAmAM joDAvA nizcaya karyo. bhAratamAM vasIne teo sevA kArya myAna A AdarzonI mahattA barAbara samaje e tarapha paNa temanuM kare e hetuthI 1929mAM vadhu tAlIma mATe temane bhArata mekalavAmAM dhyAna che. ucca Adarzone apanAvI sevAne varelA bIjA puruSa AvyAM. sAthIdAronuM (Brothers ) nuM jUtha paNa temanA kAryane vegamaya kalakattAnI senTa merI hAIskUlamAM temaNe ghaNAM varSo kAma banAvavA prayAsa kare che. dInadalito mATe ATaluM karIne madhara zerIsA saMtoSa mAnatAM karyuM. A gALA daramyAna e vistAranA pachAta lattAmAM temaNe nathI. anya loko paNa evI sevA pravRttiomAM rasa dAkhavI potAne pAra vinAnI kaMgAliyata ane daridratA joI. apaMga bALakonI kAMI ne kAMI phALo Ape e mATe teo ghaNo prayAsa kare che. mAsika karuNa hAlata ane aNasamaju chokarA - chokarIonA saMsargane ke vArSika phaMDaphALA mATe kAMIka ApavuM ke moTI rakamanuM dAna karavuM, pariNAme tyajAyelAM zizuonA hAla joI temaNe jabaro AMcako jagyA ke makAna mATe kAMIka vyavasthA karI ApavI, - A badhuM saheluM che. paraMtu A mahAna dayeyanI paripUrti mATe samaya ane jAtane anubhavyo. bhAga Apa e vadhAre agharI ane mUlyavAna vastu che ema bhArarUpa thaI gayelA pazuonI jema adhamuvA jevI dazA teo kahe che. bhegavI mRtyune zaraNa thatAM vRddho tema ja roga ane bhUkhamarAthI madhara therIsA ghaNI ye vAra kahe che ke pitAnA kAryanA sAkSI pIDAtAM aneka mAnavInI yAtanA joI temanA aMtaramAM karuNA rUpe temanI pAse nathI bhavya makAne ke nathI evI mahAzALA, pragaTI ane pitAnuM zeSa jIvana temanI sevA mATe arpI devA temaNe temanuM te cAre bAju pharIne, bhUkhyA, jIvana ane mRtyu varace jholAM nizcaya karI lIdho. khAtAM, hRdayabhagna mAnavIne Azaro ApI temanA jIvananI pitAnuM cAlu sthAna choDI daI temaNe eka navA aMtima paLomAM zAMti ane saMtoSa Apa e ja mukhya che. kAryane AraMbha karyo. mAMgalya ane pavitratAnA pratIka tarIke pharatA cikitsAlayanI vyavasthA karI, rakatapittathI rIbAtAM temaNe sapheda vastro apanAvyAM. zerIomAM mRtahAlatamAM sabaDatAM hajAra rogIonI madhara jAte dekharekha rAkhe che. temaNe "zAMtinagara" du:khIone Azraya ApavA temaNe kalakattAmAM kAlIghATa najIka (AsanaselamAM) jevAM aneka sthAne UbhA karyA che, jayAM 400 AvelA eka paDatara makAnamAM potAnuM kArya zarU karyuM. A kAryane kuTuMbane vasavATa thaI zake che. pahoMcI vaLavA phaMDa UbhuM karI, pitAne sakriya phALo Ape tevI anAtha bALakone zikSaNa uparAMta kAMIka dhaMdhA ke hunnaraudyo ganuM jJAna maLe te mATe vargo calAvavAmAM Ave che. koI chokarInuM utsAhI yuvAna strIonuM jUtha temaNe UbhuM karyuM. lagna thAya tyAre navI sADI ke sAdhAraNa kariyAvara karavAnI vyavabhArata ane yuropanA vividha bhAgomAMthI AvelI A sevikA hArika pharaja paNa madhara zerIsA cUkI jatAM nathI. strIonI saMkhyA Aje 400thI paNa vadhu che. garIbanA sukhadu:khane 1948 mAM temaNe potAnuM kArya zarU karyuM tyArathI zerIo ane samajavA teo temanI vacce rahIne ja kAma kare che, temanA AvA lattAmAM karuNa hAlatamAM paDelA 21,000 mANasanI temaNe potAnA hAthe sevA karI che. temAMthI Azare 10,000 mANase A senI avAranavAra mulAkAta le che, mAMdAo mATe sthira ke pharatAM 'dayA'nI devIne ke temanA anya sAthIdArone hUMphALA AkAya pAmI cikitsAlayanI ane jarUra paDaye temane hospiTalamAM rAkhI yogya mRtyu pAmyA che. sAravAra ApavAnI sArI vyavasthA temaNe UbhI karI che. garIbenA - 1962 mAM AMtararASTrIya prema ane sUjha mATe madhara therIsAne punarvasavATa tathA raktapittanA daradIonI sAravAra mATe hunnara- Magsaysay Peace Prize maLyuM hatuM. AgrAmAM eka navA udyoga ane sutArIkAmanA KidhAdArI vargo paNa calAvavAmAM Ave gRhanA udghATana prasaMge A Mrs. Magsaysay e potAnA hAthe, che. 1948 thI 55 rakatapitta kendro kalakattAmAM zarU karavAmAM AvyA madhara zerIsAnI bhavya sevAnI kadara karI temane A mAna ApyuM hatuM. esajo kavi che bo. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88. prabuddha jIvana tA. 16-8-19 e ja varSe rASTrapati DaoN. rAdhAkRSNane temane padmazrIne IlkAba che. paraMtu je rIte te sahana kare che te rItamAM mANase mANase pharaka Apyo hato, e prasaMge paMDita neharue madhara zerIsAne 'anAthanuM hoya che. durlabhajIbhAI kaMIka vakhata uMce AvyA ane kaMIka vAra AzrayasthAna' kahI temanI prazaMsA karI hatI.. ' vizvAsamAM ane vizvAsamAM rahI nukasAnIne bhega banyA. paraMtu phrAnsamAM du:khIono belI Abbea Pierre e paNa uccAryuM ke kadI teonI raheNIkaraNImAM ke rakhAvaTamAM pharaka meM joyo nathI. hatuM ke, mAnavajAtinuM samAja tarapha je kartavya che tene uttama namUne khelADI hutututu rame ane goThaNa cholAya te vakhate goThaNa uparanI madhara therIsA che." prema ane saundaryanuM AvuM umadA vyakitatva dhULa khaMkherI hasatA hasate Ubhe thAya che. rAjakAraNamAM paNa tevuM ja duniyAmAM bhAgye ja jovA maLe tema che. ' ' ' che ane vepAramAM paNa tevuM ja che. ramanAra pachaDAya ja nahi- hAre ja eka nArInA samarpaNa ane tyAganI A jIvanakathA ApaNA nahi- te ramanAranI bhItaranA vyakitatvanI pichANa kadI thatI nathI. saunA mATe ghaNI preraka che. paraMtu kevaLa e vAMcavAthI ke temanI prazaMsA durlabhajIbhAIne smaraNa haze ke nahi, paraMtu rAjakoTa jelanA karavAthI ApaNAmAM evI koI naitika hiMmata AvI javAnI nathI. vacalA medAnamAM besIne sau potapotAnI oLakhANa ApatA hatA ene mATe te dareke potAnA aMtarane DhaMDhoLI jAgRta karavuM ja rahyuM ! tyAre durlabhajIbhAIe vijyAbahena saMbaMdhamAM be vAta kahI hatI : ' anuvAdaka : mULa aMgrejI : "vijyAbahenane saralAdevI caudharANInI upamA muMbaInuM maMDaLa ApatuM sau. zAradAbahena zAha, ema. e. zrI TI. embrojha ane vizeSamAM kahyuM " muMbaImAM loko vijyAbahenanA vara tarIke mArI lagnanI SaSTIpUrti prasaMge oLakhANa karAve che." vijyAbena sevikA che. temaNe kuTuMbanI ane samAjanI sevA ka" ja rAkhI che. bhareluM kuTuMba temaNe mAnA vAtsa(zrI durlabhajI umedacaMda parIkha ane sau. vijyAbahene lagna thabhAvathI sAcavyuM. koNa kaheze ke vijyAbena rasikabhAInAM mA jIvananAM sATha varSa pUrAM karyA te aMge AnaMda darzAvavA mATe temanAM nahi paNa bhAbhI che? koNa kahI zakatuM ke zAradAbahenanAM te jeThANI. putra-putrIo taraphathI gata julAI mAsanI 31 mI tArIkhe rAtrinA che? khabara ja na paDe. vijayAbena raImAM DUbyAM hoya - kapaDAM 8-30 vAgye bhAratIya vidyAbhavananA gItA halamAM temanAM svajana- " dhovAnuM paNa kare- koIne khabara na paDe ke teo zrImaMtanA patnI che. saMbaMdhIonuM eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A bAbata mane lIMbaDInAM be bahene yAda Ave che, je potAnI A sukhI durlabhajIbhAI tathA vijyAbahenathI TheTha sudhI khAnagI rAkhavAmAM AvI sthitimAM paNa rAI, kapaDAM dhovAM, daraNuM ane kAMtavAnuM kadI na choDe : hatI. nimaMtritone paNa te prakAranI sUcanA ApavAmAM AvI hatI. pU. bhakita bA ane vijyAbena. Aje lekagItane bahu sarasa jalase che ema samajAvIne te durlabhajIbhAI ane vijyAbenane saMsAra keTalIe kasoTIdaMpatIne AgrahapUrvaka saMmelananA sthaLe laI AvavAmAM AvyA mAMthI pasAra thayo. paraMtu hoMzathI ane ekarAgathI temaNe calAvyo. hatA. ekatra thayela lagabhaga 200-250 bhAI-bahenanI mATI Izvara pitAnI jagyA khAlI karI nathI cAlI gayo tene purAvA durlabhajIbhAIne parivAra che. Aje temanAM badhAM bALako atyaMta maMDaLIne joIne te Azcaryacakita banyAM hatAM. A maMgaLa prasaMge sukhI sthitimAM che ane potAnAM mAtA-pitAnI lagnanI sAThamI khAsa upasthita thayelA zrI DhebarabhAIe te banne pratye UMDo sAlaha gauravathI, premathI, miThAzathI Ujave che. durlabhajIbhAI ane Adara dAkhavatuM pravacana karyuM hatuM, je nIce mujaba hatuM. paramAnaMda) vijyAbena pitAnAM - bALakone hAthe premane parAjya anubhavI - ' durlabhajIbhAI ane vijyAbahena Aje eka mIThAM kAvatrAne rahyAM che. bhAga banyAM che. temanI akaLAmaNa huM joI zakuM chuM. teonI saMdhanA makAna phaMDamAM noMdhAyelI vizeSa rakamo sAme mIThuM kAvatru racanAra temanAM je bALako-temanI putrIe ane 'prabuddha jIvana" nA gatAMkamAM rUA. 50,360-00 sudhInI putravadhUe che. emane khabara paDI haze ke durlabhajIbhAIne ane rakame noMdhAyAnI yAdI pragaTa karavAmAM AvI hatI. tyAra bAda tA. vijyAbahenane lagna thaye Aje 60 varSa thayAM. Aje temanI lagna- 16-8-69 sudhImAM nedhAyelI rakamanI yAdI nIce mujaba che : tithinI ujavaNI che. temane khabara na paDe e rIte A ujavaNI 50,360 agAu jAhera thaI gayelI rakama bALakoe goThavI che. huM jyAre hAlamAM dAkhala thato hato tyAre 1,001 zAhu koyAMsaprasAda jaina durlabhajIbhAInI nAnI putrI nalinI potAnAM mA-bApane temanI 1.001 zrI maNilAla vIracaMda zeTha, 60 mI lagnagAMTha nimitte vadhAI ApatI hatI. te joIne huM kaMIka 1001 , zaradacaMdra mahezvarI ramUja anubhava hato. putrI mA-bApanI lagnagAMTha aMge mubAraka- 1,001 - nAnacaMda jeThAbhAI bAdI Ape 1,001 kAMtilAla talakacaMda zeTha 101 'ApaNAMmAnAM ghaNAM te durlabhajIbhAI tathA vijyAbahena sAthe maNilAla zAmajI virANI 101 , chaganalAla zAmajI virANI varSothI saMparkamAM AvyA chIe ane temanuM AkhuM jIvana jANIe eca. kAntilAlanI kuM. chIe. saMbhava che ke jemaNe A utsava UjavavAnuM kAvatru racyuM - caMdulAla kamuracaMda che te na jANatAM hoya. eTale temanA lAbhArthe huM thoDoeka ItihAsa 101 che mesarsa pArkIna bradharsa AkhuM. 100 % lAlabhAI mohanalAla zAha : 10. narendra zivalAla guptA muMbaImAM vasatAM lIMbaDInAM traNeka mukhya kuTuMbamAM durlabhajI IndulAla khATaDIA bhAInuM kuTuMba gaNatrImAM AvatuM. A traNeya kuTuMba muMbaImAM haMmezAM rasikalAla nAgrecANIo sakhAvatamAM mokhare rahetAM. ame jyAre jyAre zALA mATe muMbaI AvIe 250. mugaTabhAI vorA tyAre durlabhajIbhAIthI pahela karIe. A zirasto cheka svarAja 250 odhavajI DI. zAha 125 maLyuM tyAM sudhI jaLavAI rahyo. durlabhajIbhAI mAtra dAna ApatA . navalabhAI TI. zAha DaM. surezacaMdra cImanalAla zeTha nahi, paNa sAthe cAlIne dAna apAvatA. saurASTranuM koI paNa kAma 100 , kAMtilAla ela. verA evuM nahi hoya jyAre temanI sAme ame najara nahi rAkhI hoya. - 51 , kamaLAbahena paTela durlabhajIbhAI rUnA vepAramAM mokhare hatA. atyaMta himmatavAna 60248 ane atyaMta vizvAsu mANase A duniyAmAM sahana karavAnuM hoya maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. 501 >> 251 . 250 101 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 14-8-69 prabuddha jIvana lAkaDIAmAM zuddhiprayoga kacachanA bhacAu tAlukAnA lAkaDIo gAmamAM gayA julAI "AdaraNIya paramAnaMdabhAI. mAsanI 10 mI tArIkhathI 21 divasane zuddhiprayoga karavAmAM Apane tA. 31-9ne patra maLyo che. lAkaDIyA prakaraNa Avyo te zuddhipraga kevA nimittathI ubhe thaye tenI vigata aMge thayelA zu. pra. viSe rasa laI, noMdha levA dhAro cho tethI 26-7-69 nA bhUmiputramAM nIce mujaba ApI che; AnaMda thayo. enI vigate te "grAmasaMgaThanamAMthI jANI haze. zrI narasiMhabhAI govAbhAI kacchanA bhacAu tAlukAnA pravega pariNAmalakSI na hatI. bAMdhI mudatane ane maryAdita hetu lAkaDIkhA gAmanA eka AgevAna kheDUta ane jAhera kAryakartA che. rAkhyo hate. vigate uparathI e te jANyuM haze ke bhAI narazI keTalAka banAvAmAM emane mAthAbhAre tattvone jAhera paDakAra ApavAnI kevA ane keTalA prayatno karyA. 'chatAM sarakAra ane sattAvALAoe ane anyAyane pratikAra karavAnI pharaja paDI hatI. eTale chellA kazuM na karyuM. je bhAIne AnI pAchaLa hAtha che temaNe agAu traNa - cAra mahinAthI emanI herAnagatI ne pajavaNI thayA karatI paNa evI jAtanI kAravAIo karelI che ke emanAthI loko phaphaDe hatI. emanA khetaramAM ghoDA chuTTA mUkI bheLANa karyuM. sthAnika che. lokomAM sAva hatAzA AvI gaI hatI, DaghAI gayA hatA. amaladAra, mAmalatadAra, pradhAna vagerene maLavA chatAM koI pagalAM keMgresa saMgaThana paNa (sthAnika tAlukAnuM) emanA hAthanuM pyAduM ja na levAyAM ane bheLANa cAlu rahyuM, badhI juvAra sApha karI nAkhI. cheprayogane pariNAme lokomAM ThIka ThIka jAgRti AvI. keMgresa emanA gharamAM corI paNa thaI. paNa bhagI. sattAvALAo ane sarakAra paNa saceta banI ane "A badhA sAme rakSaNa meLavavA lAgatAvaLagatA pAse satata prayoga cAlu hatuM tyAM ja emane tAlukA paMcAyatanA hoddethI dUra dhA nAkhelI, paNa koI asarakAraka pagalAM bharavAmAM na AvyAM. mAmala- karavAnI pharaja paDI. keMgresa saMgaThane pAMca jaNanI eka tapAsa tadAra zrI bhaTTa kaMIka sakriya pagalAM bharatA hatA tyAM tAbaDatoba kamiTI paNa nImI ane prayogane hetu bara AvavAthI zuddhiprayoga emanI badalI karI dIdhI. samitine karacha jillA koMgresa samitinA pramukhazrIe prayoga munizrI saMtabAlajInI sUcanAthI zrI dulerAya mATaliyA lAkaDIA samApta karavAnI vinaMti karI. samitie vicAra karIne prayoga jaI AvelA ane jAtatapAsa karI nAyaba gRhapradhAna zrI jaya- tA. 28 mIe baMdha karyo. Ama 21 divasa ne badale vahele 18 rAmabhAI paTelane badhI mAhitI pahoMcADI hatI. tenA taraphathI jokhama divase prayoga baMdha thayo. AvelI lokajAgRtine TakAvavA ane che tenAM nAmaThAma paNa lAgatAvaLagatA adhikArIone apAyAM hatAM, have pachInI paristhiti ane thanArI kAryavAhImAM saMgaThitapaNe tema chatAM koI asarakAraka pagalAM levAmAM nahIM. chevaTe tA. 18 kAma karavA vAgaDa vibhAganA kheDUta maMDaLanI sthApanA paNa tA. jUne cAra-pAMca bukAnIbaMdha mANasoe humalo karI narasihabhAInuM 28 mIe thaI. e divase vAgaDa vibhAganA kheDUtonuM saMmelana nAka kApI nAkhyuM ane emanI sAthenA zrI thAvarabhAIne paNa gaMbhIra paNa yojAyuM hatuM. Ama pradezamAM ThIka ThIka jAgRti ane AvA IjA pahoMcADI. navAInI vAta to e che ke te divase polIsa thANAmAM praznamAM pratikAra karavAnI AvazyakatA vizenI samaja AvI che. eka paNa polIsa hAjara nahotuM ane tALuM mAreluM hatuM. have e pradezanA bhAIo zakita mujaba saMbhALaze. A prakaraNanA janatAmAM gherA pratyAghAta paDayA che. keTalIye ApanA, aMbubhAInA vaMdemAtarama" vAra dhA nAkhavA chatAM rAjyanuM polIsataMtra narasihabhAIne rakSaNa ApavAmAM rasadaMtara niSphaLa gayuM che. rAjakIya pakSa yA bIjA kAraNasara lAkaDIo zuddhiprayoganI A saphaLatA joIne ApaNane amuka vyakitaone jAhera sthAne ApI pratiSThita karatA hoya che AnaMda thAya che, eTaluM ja nahi paNa, Aje dezabharamAM cAlI rahela ane thAbaDatA hoya che. emanAM sthApita hito AthI majabUta bane anyAya ane sattAdhikArIonI uDatAne pratikAra karavAnI dizAmAM che ane khoTAM kAmo sAme paNa sAmAnya mANasa kAMI na bolI zake ApaNane navuM baLa ane preraNA maLe che. AvA pratikArane prajAjane evI sthiti pedA thaI jAya che. taraphathI jeTalo Teka maLaze teTalA pramANamAM nagara ane gAmaDAmAM "AnI sAme avAja uThAvavAnI jarUra che. lokomAM hiMmata najare paDatI udaMDatA haLavI thaze ane cAlu jIvanamAM Ave, anyAyano pratikAra karavAnI zakita jAge, mANasamAtramAM sahIsalAmatInI mAtrAmAM vRddhi thaze. paramAnaMda rahelI sArapa upara vaLI gayela rAkha dUra thAya te uddezathI bhAlanakAMThA prAyogika saMghe racela lAkaDIo zuddhiprayoga samiti dvArA A vakhatanI payuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 10 julAIthI lAkaDIAmAM 21 divasanI zuddhiprayoga zarU prabuddha jIvanInA gatAMkamAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba thayuM che. temAM prabhAta pherI, prArthanA, kAMtaNa, saphAI ane upa- sapTembaranI 8mI tArIkha ane semavAra savAranA 8-30 vAgyAthI vAsane kAryakrama rahe che. banne upavAsanI savAMga sAMkaLa 21 divasa paryuSaNa vyAkhyAnamALA bhAratIya vidyAbhavanamAM zarU thaze. A sudhI cAlu raheze. roja pAMca bhAIo eka eka divasane upavAsa karaze. gAmamAM Ane anumodana ApatAM anya bhAI-bahenane paNa vyAkhyAnamALAnA kula vyAkhyAtAo hajI nakkI thayA nathI, ema pitAne ghera besI upavAsa karavAnI vinaMtI karAI che. chatAM thoDAMka nAme ahIM jaNAvI zakIe evI sthitimAM ame chIe. harivallabha mahetA dA. ta. zrI rohita mahetA, sau. zrIdevI mahetA, phAdhara vAlesa, AcArya (saMyojaka, lAkaDIo zuddhiprayoga samiti) yazavaMta zukala, DaeN. nathamala TAMTiyA, prAdhyApaka nIrA desAI, A zuddhipayoga kevA saMyogamAM julAI mAsanI 28 mI zrI zAha meDaka, muni zrI nagarAjajI, ane saMbhava che ke tArIkhe eTale 21 divasane badale 18 divase baMdha karavAmAM AvyuM madhara therIsA paNa, ke jemane A aMkamAM paricaya ApavAmAM ane pachI kevI AzAspada paristhiti pedA thaI te viSe grAma saMga Avyo che. AvatA prabuddha jIvananA AgAmI aMkamAM paDyuM paNa ThananA taMtrI ane muni santabAlajInA varSojUnA anuyAyI zrI vyAkhyAnamALAne samagra kAryakrama pragaTa karavAnI ame AzA aMbubhAIne pUchAvatA teo tA. 6-8-69 nA patramAM nIce mujaba rAkhIe chIe, jemAM keTalAMka mahattvanAM nAma umeravA saMbhava che. jaNAve che : maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tena tyaktena bhuJjIthAH / tyAgAbhimukha na banA tyAM sudhI sAcI mukita ke sAcuM sukha nathI. (eprila mAsanA rIDarsa DAIjesTamAMthI "Unless You Deny yourself "e mathALA nIce zrI e. je. AnIne lakhelA lekhane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. . taMtrI) 90 Atmanigrahanu mahatva laMDanamAM meM' DokaTara tarIkenA vyavasAya zarU karyA te daramiyAna mArA dardIomAM eka nivRtta zikSaka hatA. jene IlAja thaI na zake evI koI bimArIthI te pIDAto hato. peDIMgTanamAM rahetA majUra varganA koI eka kuTuMbamAM te rahetA hatA. A garIba vRddha AdamImAM evuM kAMIka hatuM jethI huM tenA viSe prabhAvita banyA hatA - kadAca tenI zAnta, jANe ke tene kazI. phariyAda karavAnI na hoya evI prasannatA, je tenA bevaDa vaLI gayelI nAnA kadanI AkRtimAMthI ane tenI camakatI bhUrI AMkhomAMthI nItaratI dekhAtI hatI, kadAca A ja kAraNane lIdhe jarUra hAya te karatAM paNa vadhAre vakhata tenI khabara kADhavA huM jato hato. unALA AvyA tyAre koI samAjakalyANalakSI saMsthA pAsethI tenA mATe meM 20 pAunDa meLavyA--e hetuthI ke guMgaLAvI rahelA zaherI jIvanathI te thoDo vakhata chUTo thAya ane dariyA kinAre ekAda mahinA rAhata anubhave. tene dariyA bahu gamatA hatA tenI mane khabara hatI. daza divasa bAda te gaMdI peDIMgTana sTrITamAM thAkelA ane nakhAI gayelA dekhAtA evA tene ekAeka maLavAnuM banyuM. tene joIne Azcarya anubhavatAM meM tene pUchyuM ke " tuM haju sudhI dariyAkinAre kema gayA nathI ? " teNe javAba Apyo ke "huM ema havA khAvA jAuM tenA badale mArI lenDaleDInAM be bALako jAya te vadhAre sAruM ema samajIne tamArA ApelA 20 pAuMDa me e bALakone ApIne pharavA meAkalyA che. " A sAMbhaLIne tene me Thapako Apyo tyAre te mane zAntithI sAMbhaLI rahyo ane Akhare teNe mane eka vicitra javAba Apyo. teNe kahyuM : " DAkaTara sAheba, amuka vastu vinA calAvI levuM te ghaNI vAra vadhAre sArU lAge che. " paMdaramA saikAmAM thaI gayelA peAtAnA maThamAM kAma karatA thAmA e. kempIse nIce mujaba lakhIne A bAbatanuM hArda tAravI ApyuM hatuM. " jayAM sudhI tuM tyAga--abhimukha nahi bane tyAM sudhI tuM pUrI mukita prApta karI nahi zake, A rIte ApaNI jAtane zistaparAyaNa banAvavAnI tAkAta prApta karavI te ja sarva sadguNAnuM mULa che, sarva svAtaMtryanuM udbhavasthAna che. naitika svAtaMtrya prApta karavA mATe mANase potAnI vRttione kAbUmAM lAvavI jarUrI che; dharmazAstronA zabdomAM kahIe te teNe anyanuM nahi paNa peAtAnI jAtanuM zAsana karavAnuM che. jo ApaNe ATaluM ja samajIe ke Atmanigraha sivAya cAritryanuM ghaDatara thaI na ja zake athavA te koI paNa mUlyavAna siddhi hAMsala thaI na ja zake! mahAna siddhio ane ujajavala jIvana-kArakirdIe nirmANa karavA mATe kaDaka AtmasaMyama sivAya bIjo koI sahelA mArga cheja nahi. jANItA pIAne--niSNAta peDskIe asAdhAraNa puruSArthathI bharelA potAnA jIvananA sAra rajU karatAM jaNAveluM ke "Before I was a master, I was a Slave. huM unnattinA zikhare pahoMcyA te pahelAM gulAmagIrImAMthI huM pasAra thayA hatA. " * Atmavijaya e ja mAnavI tarIkenA puruSArthanA purAvA che. zistabaddha mAnavIe e baLa - e tAkAta prApta karI hoya che ke je aMdaranI svAyattatAmAMthI pedA thAya che. teNe be prakAranI tA. 16-8-69 mukitamAMthI eka prakAranI mukitane pasaMdagI ApavAnI hAya che; eka bhrAmaka mukita jemAM potAne jema phAve tema mANasa varte che ane bIjI sAcI mukita jemAM pote je karavuM ghaTe, vartavuM ghaTe te mujaba vartavAnI chUTa te anubhavatA hoya che. hala A sAcI mukita prApta karavA mATe ApaNe zuM karavuM ghaTe? jANItA phIjhIsIsTa nikolA TeslA AtmanigrahanI samasyA karavA mATe bacapaNathI kevI rIte varte lA te teNe nIcenA zabdomAM rajU karyuM che: " jayAre paNa mane khAsa game tevI vastu maLatI dA. ta. koI sarasa keka athavA tA cokaleTa, tyAre huM te koIne ApI detA, jo ke tema karatAM 'mArUM mana jarUra khUba kocavAtuM. jyAre mane na game evuM koI kAma sAme dekhAtuM tyAre, mananuM valaNa bIjI bAjue game teTaluM kheMcatuM hoya to paNa, huM te kAma karI chUTatA. " viliyama jemse eka vAra lakhyuM che ke "e AdamI karI vadhAre du:khI-kamanasIba-bIjo koI nathI ke jenA anizcitatA e lagabhaga svabhAva banI gayA hoya che, ane jene sIMgAra saLagAvatI vakhate, cAnA dareka kapa pItI vakhate, kayAre sUvuM ane kayAre UThavuM-Ama dareka nAnuM nAnuM kArya karatI vakhate--A badhI bAbato mATe tene vicAra, vicAra, ane vicAra ja karatA rahevuM paDe che. kuTevAnI pakaDa ApaNa darekamAM koIne koI nabaLAIo hoya che; kAM tA ApaNe bIDI vadhAre paDatI pItA hoIe chIe, athavA to dArU vadhAre paDato laIe chIe, athavA to reDIo sAMbhaLavA pAchaLa kalAkanA kalAka gumAvatA hoIe chIe. e vadhArAnI sigareTa pIdhA vinA athavA te bIjI yA trIjI dArUnI pyAlI lIdhA sivAya calAvI levAthI ApaNe zarUAta karIe. jo sinemA pAchaLa ApaNAmAM gAMDapaNa hAya tA, kAMIka karavA lAyaka upayogI kAma na karyuM hoya tyAM sudhI pharIvAra sinemA jovAnuM ApaNe mulatavI rAkhIe. jo haMmezAM ApaNe vadhAre paDatuM khAtA hoIe te e bAbatamAM thoDo saMyama niyama rUpe ApaNe svIkArIe. A rIte jo ApaNe vadhAre paDatA khAnapAna ke bhAgavilAsa pAchaLa ApaNA zarIrane durupayoga karatAM aTakayA hoIzuM to ApaNe jarUra vadhAre sArA zArIrika svAsthyanA anubhava karatA hoIzuM ane e rIte ApaNA AtmanigrahanuM paheluM vaLatara prApta thayAne AnaMda anubhavatA hoIzuM. A mArge eka vAra cAlatA thayA bAda, ApaNA naitika vartanane ApaNe vadhAre saghana ane vadhAre vistRta banAvatA thavuM joIe. dAMkhalA tarIke ApaNI pharajane vadhAre niSThApUrvaka adA karavAno, sAmenA loko ApaNane game teTalA pajave to paNa temane kazuM paNa nukasAna nahi karavAnA ke jarA paNa IjA nahi pahoMcADavAnA, game teTalI uzkeraNI hAya tA paNa ApaNA svAbhAvane kAbUmAM rAkhavAnA ApaNe nizcaya karavA joIe. nAnI muzkelIo oLaMgatAM oLaMgatAM, saravALe mATI muzkelIe ApaNe sahelAIthI pAra karatAM thaIzuM. eka divasa ApaNane mAlUma paDaze ke ApaNe apratyakSa rIte khUba baLa keLavyuM che ane je TevAnA kAraNe ApaNe ApaNI jAtane dhikkAratA hatA te devAnA pAzamAMthI ApaNe mukata thayA chIe, epIkTeTase kahyuM che ke sAruM 6 4. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-69 prabuddha jIvana jIvana jIvo ane tenI Teva paDavAthI te jIvana jarUra madhuruM banI jaze." pitAnI vRttio ane Teva upara meLavelA vijayanA parisAme je tAkAta ane AtmasaMtoSano anubhava thAya che tenuM koI rIte varNana thaI zake tema nathI. mANasajAtanI moTAmAM moTI bhramaNA e mAnyatAmAM rahelI che ke jema ApaNI pAse vadhAre saMpatti hoya tema ApaNe vadhAre sukhI thaIe ane parigrahanI vipulatA dvArA ja ApaNe jIvana saMpUrNapaNe mANI zakIe. - Adhunika paribaLo AjanA suMvALA jIvananA yugamAM ghaNAne mATe Atmanigraha lagabhaga arthavinAne banI gayo che. Adhunika vijJAne pUrI pADelI, sagavaDone lIdhe sukhapriya banelA ApaNe ApaNA pUrvajono jespIrITa hato, je bhAvanAzIlatA hatI te ApaNe gumAvI beThA chIe. manamAM IcchA thaI te vinA nibhAvI levAnI tAkAta ApaNe I beThA chIe. ane ethI paNa vadhAre kharAba, ApaNe ema mAnI beThA chIe ke ApaNo janmasiddha hakka che ke ApaNe koI paNa vastu vinA calAvI levAnuM hoya ja nahi. Ama chatAM purAtana kALathI ApaNe jotA anubhavatA AvyA chIe ke jIvanamAM mahattama ToyanI apekSA dharAvatA lokoe AthI taddana judI ja vicArasaraNI AgaLa dharI che. romane bhegavilAsa ane te pAchaLanI ghelachA joIne ane AvA svArthI svecchAcAramAM e mahArAjayanuM bhAvI patana nihALIne kavivara horese lakhyuM hatuM ke "jyAM sudhI mANasa bhegavilAsamAMthI uparati tarapha gamana nahi kare tyAM sudhI tenI upara deve kadI paNa nuSTamAna nahi thAya." jeo bhautika IcchAonA gulAma banelA che, jeo sukha ane mejamajAnI mUchamAM pitAnuM jIvana vyatIta kare che, temanA hAthamAM pitAnA jIvananA ane tRptinI mAtra rAkha ane dhULa sivAya bIjuM kazuM AvavAnuM nathI. Ama chatAM Aje lAkha mANasone mAtra eka ja vicAra - eka ja vRtti-gherI vaLelI che: "huM kevI rIte moja mANuM ?" mAtra dabANa nIce A loko kAma kare che; meja- majA e ja jIvanane mukhya vyavasAya banI beThe che. navI juvAna peDhI khAsa karIne "A good life" "mejamajAthI bhareluM jIvana"--A prakAranI ghelachAnI bega banelI che; mAta- - pitAne adhikAra eka upahAsanI bAbata banI beThI che; zista Aje visAre paDelo zabda che; AtmasaMyama astitvamAM ja nathI. A atyanta vyathAgrasta duniyAnI mukita mojazekhamAM, minaraMjanamAM ane zarIrane kSINa karatI pAmara sukhasagavaDamAM nathI. te ApaNa sarvanA hRdayamAM ane nizcayazakitamAM rahelI che. ' pitAnA bhalA ke bUrA mATe dhAre tevuM jIvana jIvavAnI tAkAta dharAvatA mAnavIe paMcabhUtane nAcyA che, sAgara ane AkAza upara vijaya prApta karyA che, ane jaMgalanA jAnavarone pALelA pazu jevA banAvI dIdhA che, paNa jyAM sIdhI teNe pitAnI jAtanuM niyaMtraNa sAdhyuM nathI tyAM sudhI te sAcI mukita ane sAcA sukhane kadi paNa jANavAne ke mANavAne nathI. anuvAdaka : mULa aMgrejI paramAnaMda zrI e. je. keMnina sAMprata rAjakAraNuM" zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 23 mI ogasTa zanivAre sAMjanA cha vAgye saMghanA kAryAlayamAM (45/47, dhanajI sTITa, muMbaI3) zrI cImanalAla cakubhAI zAha 'sAMprata rAjakAraNa upara jAhera vyAkhyAna Apaze. A viSayamAM rasa dharAvatA bhAIbahene ane saMghanA sabhyane hArdika nimaMtraNa che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha kuMDalinI yoga (gatAMkathI cAlu) A sivAya A yogasAdhanAthI sAdhakanI zArIrika, mAnasika ane bauddhika avasthAmAM paNa parivartana Ave che. divyazakitanA kAryathI zuddha banelo prANa zarIrane zuddha karI tene navo ja ghATa Ape che; zarIramAM navA rasa utpanna thaI dehane eka prakAranuM teja tathA lAlitya bakSe che; rogo dUra thAya che ane zarIranA avayanI kAmagIrI vyavasthita bane che. bhAre davAo ke vaidakIya sAravAra jyAM niSphaLa jAya che tyAM AdhyAtmika zakita jAdu jevuM kArya karI zarIranI kAmagIrImAM samatulA ane pUrNatA lAve che. keTalIka vAra AthI, tadana UlaTuM paNa bane che. maraDo, khAMsI ke zaradI jevAM chAnAM dardonA humalA AvavAthI zarIramAM gaDamathala ane upadrava macI jAya che. paraMtu sAdhanAmAM AvatA aMdhakAranA AvA gALA thaDe samaya rahI sadAne mATe adazya thaI jAya che ane zarIra taMdurasta, capaLa ane kAryakSama bane che. nakAmI carabI dUra thatAM zarIranuM vajana ghaTI jAya che. AvI sthitimAM ugra auSadho levAnuM hitakara te nathI ja, chatAM anita vArya paristhitimAM gurunI salAha laI cAlavuM e ISTa che. sAdhaka pitAnA AhAravihAra tema ja TemAM niyamita rahI zarIranI kAryakSamatA barAbara jALavI rAkhe enI amArA gurudeva svAmI mukatAnaMda paramahaMsa amArI pAse khAsa apekSA rAkhe che. teo mAne che ke niyamitatA tathA cakkasAIthI prANanA kAryane gati maLI AdhyAtmika pragati saraLa bane che. mAnasika parivartanamAM rAdhakanI cetanA hareka prakAranAM dro pUrvagraho, saMgharSo, kSudra IcchAo tathA mahattvAkAMkSAothI mukata banI svaccha, nirmaLa, spaSTa ane sarvagrAhI bane che. bhUtakALa svapna samA banI sarI paDe che. jUnA rUDha saMskAro, jaDa khyAla, ahaMpradhAna mAnyatAe, saMkucita vyavahAro badhuM ja kaDaDabhUsa karatuM jamInadosta thaI eka navuM, nirALuM, tejomaya vyakitatva astitvamAM Ave che. jIvana pratyene te sAdhakane daSTikoNa eTalo badho badalAI jAya che ke tenI asara tenA nAnAmoTA vyavahAromAM, AdatamAM, kAryomAM, anya mAnavIo sAthenA saMbaMdhamAM spaSTa dekhAI Ave che. jIvananuM mahattva samajAI jatAM tenI badhI ja gaDamathala ane upAdhione aMta AvI jaI rAMjoge paNa jANe tene sAnukULa banI rahe che. bauddhika pragatimAM sAdhakanI buddhi AMtara jagatanAM gahana ane gUDha rahasyane amavA samartha ane zuddha bane che. A jagatanI racanA pAchaLa kArya karI rahelA agamya tanuM satya tene samajAvA lAge che. jJAnaprApti mATe tene koI ja bAhya baLa para AdhAra rAkha paDato nathI; koInI paNa pAse javAnI jarUra rahetI nathI. tene je joIe che ke tene mATe je kaMI jarUrI che te badhuM ja pitAnA zuddha aMtaramAMthI ApoApa maLI rahe che. pitAne satata doratI ane sAtha ApatI divyazakitanA rakSaNa heThaLa sAdhaka taddana nizcita banI jaI mukitane zuddha ane sthira AnaMda anubhave che. vAsanArahita banelI tenI cetanA ucca kakSAnI smRti, jJAna, zAnti ane sAmarthyane dhAraNa kare che. nUtana jagatanA AvA zuddha vAtAvaraNamAM rahyA pachI, svArtha, banAvaTa, jUThANuM, ahaMkAra ane aMdhakArathI bharelI pelI purANI duniyAnI havAthI sAdhaka guMgaLAmaNa anubhave che. AdhyAtmikatA ane tenI zakayatAe te sAdhakane mATe dUra sudUranI kalpanAsRSTi na rahetAM A dharatI paranA jIvanamAM ja pratipaLe anubhavavAthI vAstavikatA banI jAya che. eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke divyazakitanI kAryapaddhati ane tenI tIvratA judA judA sAdhakemAM judI judI rahe che. keTalIka vAra sAdhakane, e zakita sAthe potAne saMbaMdha tUTI gayo hoya ke pote nahIM ahIMne ke nahIM tyAMne evI trizaMku jevI sthitimAM hoya tema bhAse che. AvA gALAmAM Ave tyAre jarA paNa nirAza thayA sivAya Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 prabhu jIvana tA. 16-8-69 ke bInajarUrI zaMkAo ane savAla UbhA karyA sivAya, e zakita tema ja guru pratyenI potAnI zraddhA ane vizvAsa TakAvI rAkhavA joIe. divyazakitanuM kArya e AMkhe dekhI zakAya evI vastu nathI. kayAMka e AgaLa vadhatI lAge che to kayAMka aTakI paNa jatI lAge che. chevaTe to e pracaMDa rIte siddhine pragaTa karI eka ati bhavya ne virATa kAma karI Ape che. ekavAra amArA gurudeve kaheluM, "mAnavane be prakAranuM jIvana maLe che. eka puruSabIjathI ane bIjuM gurumaMtrathI. maMtra sAthe pUrNa tAdAmya sadhAya che tyAre tenI prabhAvotpAdaka asarathI retasanuM abhisaraNa, UrdhvagAmI banI prANazakitamAM rUpAntara pAme che ane zarIra, prANa ane mananI zakitaone puSTa kare che. zakitapAtamAM guru potAnI prANazakita (Life Force) ne ziSyamAM saMkrAnta kare che tyAre ziSya navajIvana pAme che, jemAM guru tenA mAtApitA banI rahe che. A rIte gurunI preraNAthI jAgRta thatI ziSyanI zakita dhIme dhIme vikAsa pAmI, jema eka bIjamAMthI choDa ke vRthA banI phaLaphala Ape che tema AdhyAtmika pUrNatAne pAme che. khAtara ke bIjanI guNavattA pramANe jema utpAdana thAya che tema ahIM paNa gurunI yaugika sAmarma pramANe ja ziSyane AMtaravikAsa thaI aMtima dhyeya siddha thAya che. koI saMjogomAM ziSyanI guru pratyenI zraddhA Dagamagaze to ekavAra sakriya banI cUkelI kuMDalinI zakita pIchehaTha te nahIM kare, paraMtu AgaLa pragati thatI aTakI jaze. mahAna AdhyAtmika siddhi prApta karavA mATe guru pratye Adara ane bhakita hovAM joIe e pharI pharIne kahevAnuM che. sAdhaka jyAre AtmasAkSAtkAranI sarvocca dazA prApta kare che tyAre pote gurune samakakSa bane che. A rIte AdhyAtmikatAnA eka nAnA taNakhAmAMthI pragaTelI mahAjavAlAmAM aMdhakAra ane ajJAnamAtrane nAza thAya che. kuMDalinI jyAre sahastradala cakramAM paramatatva sAthe maLI jAya che tyAre agni holavAtAM pAchaLa jema rAkha rahe che tema A deha rahe che; ane A navadgAravALA dehamAM rahe chatAM paNa sAdhaka jIvanmukata dazA bhegavato hoya che. AvI paramecca dazA prApta karavA mATe satata jAgRta puspAI, samarpaNa ane abhIpsA atyaMta jarUrI che. A to ja yoganAM anivArya aMga che. sAdhanAnI samApti mATe kALanI koI nizcita maryAdA bAMdhI zakAtI nathI. zivasaMhitAmAM kahyuM che ke sAro dhyeyaniSTha sAdhaka traNa, cha, nava ke bAra varSane aMte potAnI sAdhanA pUrNa kare che. sAdhakanI yogyatA tathA tenA puruSArthanI tIvratA para pariNAma avalaMbe che. mANasanA ahaM kendrita vyakitatvane jaDamULathI ukheDI, zarIranA eke eka koSamAM, aNa - paramANamAM Urdhvane prakAza ane zAnti sthApita karavA mATe thoDo samaya tema lAge che ja. vAmanamAMthI virATa banavAnI kriyA eka cokkasa gatie ja cAle che. A gALA daramyAna sAdhakane ghaNA citravicitra anubhavamAMthI pasAra thavuM paDe che. Akhare A sAdhanA eka evI parAkASThA para pahoMce che ke jyAM badhA ja bheda ogaLI jaI sAdhaka A sRSTinA sarva jIve, sarva padArtho sAthe aikaya anubhave che. jJAtA, zeya ane jJAna eka banI jAya che ane AkhuM vizva eka svapna samuM lAge che. Ane turIyalIlAsAdhanAnI cethI avasthA - kahevAya che, je jAgRti nathI, nidrA nathI tema svapna paNa nathI. badhAthI para, ati para evI zUnyAvarathA che. te A che kuMDalinI yoganI virATa siddhi, sAdhanAnI siddhirUpe nipajatAM tenA kriyAtmaka pariNAmamAM tenI saphaLatA ane mahattA che. siddha gurunI doravaNI heThaLa A sAdhanA thatI hoI tene siddhi yuga paNa kahevAmAM Ave che. svAmI mukatAnaMda paramahaMsanA mArga- darzana nIce A yogasAdhanA zrI gurudeva AzrAmamAM cAle che. bhale zAstronuM UMDuM jJAna na hoya ke evI tejasvI buddhipratibhA na hoya, paraMtu jeo dilanA sAcA, sIdhA, saraLa, zraddhALu ne niSThAvAna che te ja A mArgane pravAsa saphaLatApUrvaka kheDI zake che. anuvAdaka mULa aMgrejI samApta sau.zAradAbahena zAha pratibhAbahena trivedI Saka: pUraka noMdha zrI bahena pratibhAe yogasAdhanAnI prakriyAnA nirUpaNamAM che cakro ( ka) no nirdeza karyo che te vize ahIM saMkSipta mAhitI ApI che. yoga eTale ke cittavRttine nirodha: cittavRttinA saMyamana mATe yuganAM yama, niyama vagere ATha aMgo sArI rIte jANItAM che. aSTAMgayoganI sAdhanAmAM uttarottara siddhi maLatI jAya tema tema pRthvI, jaLa vagere tatvo upara siddhi maLe ane aneka prakAranI zakita prApta thAya. paNa mULa lakSma to che cittavRttinA laya pachI cittanA ja layanI bhUmikA prApta karavAnuM, sabIja samAdhimAMthI nirboja samAdhi prApta karavAnuM, unmanIbhAvamAMthI samanIbhAva prApta karavAnuM. upaniSadone AdhAre yogasAdhanAmAM nADIe, hRdaya puNDarIka ke dahara vagere viSenI prakriyAo svIkArAI ane keTalAMye yogapratipAdaka upaniSadomAM nADIo, cako, bhUmikAo vagerenAM savistara varNana maLe che. pAchaLathI te bauddhaga, jainayoga, tAMtrikathAga vagere gaprakriyAo astitvamAM AvI ane savizeSa te ziva ane zakitanI upAsanAmAM sAdhana tarIke aneka vigate ane viziSTatAonuM jaTila zAstra banI gayuM. yogara mAM ApelI nIcenI vigate jijJAsune upagI nIvaDaze : parama tatva be che - ziva ane zakita. ziva jJAnarUpa che, paNa kriyAzakita vinAnI jJAnazakita bhAgye ja najare Ave che. tethI jJAnazakita mATe kriyApradhAna zarIranI racanA karAI che. covIza tattvavALI kriyAzakita pite acetana che, paNa zivarUpa jJAnazakitanA saMparkathI cetanAvALI bane che. prANa vagere jenAM rUpa che evI A zakita cha cakronA AjhAthe rahIne IcchA pramANe zAnta ziva tane vaza kare che. te cha cako che: nAma sthAna - svarUpa deve 1 mUlAdhAracakra apAnapradezamAM caturdala kuMDalinI ane kAlAgnidra 2 svAdhiSThAnacakra thadala Ananda-zakita kAmAkhyA 3 maNipuracakra nAbhimAM dazadala ' brahmA 4 anAhatI hRdayamAM dvAdazadala 5 vizuddhicaka kaThamAM cheDazadala dra 6 AjJAcakra bhamaranI vacce dvidala Izvara A cha cakrothI upara mastakamAM sahastradala kamaLa che, jene brahmarabdha kahevAmAM Ave che. temAM sadAzivane vAsa che. zarIramAM 72000 nADI che. te badhI hRdaya sAthe joDAyelI che; tyAMthI nAbhipradezamAM jaIne AkhA zarIramAM phelAyelI che. A nADIemAMthI daza nADI pradhAna gaNAya che, temAM paNa IDA, piMgalA ane suSummA A traNa nADIonuM viziSTa mahattva che. karoDarajajumAM DAbI bAjue IDA nAmanI nADI cheka DAbA nasakorA sudhI pahoMce che; jamaNI bAjue piMgalA jamaNA nasakorA sAthe saMkaLAyelI che: A baMnenI vacce ane karoDarajajunA antarbhAgamAM atyanta sUkSma suSuNNA nADI che. A nADI tALavAmAM thaIne mastakamAM brahmarabdha sudhI pahoMce che. A suSuNNA sAmAnya rIte karoDarajajunI nIce sApanI peThe gUMcaLuM vaLIne rahelI hovAthI tene kuNDalinI kahevAmAM Ave che. A kuMDalinIne yogasAdhanAdvArA utthApita karavAmAM Ave - jAgrata karavAmAM Ave te e upara jaNAvelAM cakramAM krame krame utthAna pAmIne avanavI siddhio ApatI rahe; paNa A prakriyAnuM antima lakSya che kuMDalinI nADInuM saMpUrNa utthAna ane brahmaradhamAM e zakitanuM ziva sAthe kriyAzakitanuM jJAnazakita sAthe-sAyujya. gaurIprasAda mu. jhAlA viSNu Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-9 prabuddha jIvana ki gAMdhIjI ane sarvodaya mai (zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita vasanna vyAkhyAnamALAmAM tA. 11-4-69nA roja apAyeluM vyAkhyAna.) huM mAnuM chuM ke gAMdhI zatAbdI varSa manAvavAmAM e ucita che ke ApaNe gAMdhIjInA vicAro dhyAnamAM laIe ane AcaravA , prayAsa karIe. | 'sarvodaya' e prAcIna sAhityane, khAsa karIne jaina sAhityane zabda che. gAMdhIjIe tene nave, AjanA jamAnAne anurUpa artha Apyo. duniyAnA krAMta daSTAoe bhaviSyane pitAnI rIte bhAkhyuM che. temaNe samAjanuM parivartana karyA pachInA navA samAjanI kalpanA karI che. bhAvinA samAja aMge ghaNA matabhedo pravarte che. koI samAjavAdI to koI sAmyavAdI samAjanI kalpanA AgaLa dhare che. paraMtu gAMdhIjIne AvI koI kalpanA rUci nahIM ethI temaNe na ja zabda ghaDa, e zabda ke je temanA navA samAjanA citra sAthe baMdha bese. sAmyavAdamAM samAjanA amuka vargonAM hite ja sarvocca gaNAyA che. dA. ta. zramajIvI varga khetaro ne kArakhAnAmAM kAma karanAra varga. evo ja samAjavAda paNa che. paNa gAMdhIjIne kevaLa zramajIvIenA ja hitanI cintA hatI evuM na hatuM. temane te saunA hitanI, saunA kalyANanI cintA hatI. evo samAja racave hatA ke jemAM saunuM kalyANa thAya. sarvodayane A ja zabdArtha che. temaNe eTalA mATe ja kahyuM ke temane mAnavImAM ja, mAnavatAmAM ja vizvAsa che. kevaLa zramajIvI ja mAnava nathI, badhAya che. manuSyamAtranuM kalyANa thavuM joIe. paNa kalyANa karavuM, hita sAdhavuM eTale zuM? eve prazna UThe che. sarvodayane hasanArA ema kahe che ke sarvodayamAM te koTayAdhIzanuM ya bhaluM gAMdhIjIe IcchayuM che. sAthe sAthe temanI peDhIemAM ne kArakhAnAmAM kAma karanArAnuM ya bhaluM IcchayuM che. Ama A vAta ekabIjAthI viruddha che, ema bane ja kema? gAMdhIjIe vicArakonI sAme Ama eka samasyA mUkI. - duniyAnA lokatAMtrika samAjavAdanA prayAsonI vAta joIe te ghaNA dezonA AvA pakSee have ema kahevuM zarU karyuM che ke samAjavAdamAM saunuM hita che; kevaLa majUronuM ja nahIM. kAraNa ke te badhA praznone cUMTaNImAM badhA lokone Teke joIe che, mAtra majUrone ja nahIM. kAraNa ke koI paNa samAjavAdI pakSa kevaLa zramajIvIonI madadathI ja cUMTaNI jItI na zake. vakIla, dAkatara, selsamena, patrakAro vigere varganA lokone Teko paNa temanA mATe jarUrI che. pazcimanI vikAsazIla saMskRtimAM A madhyamavarga ghaNo moTo che. evA paNa deza che ke jyAM khetaromAM majUrI karavAvALA ochA che. khetI yAMtrika ojArothI thAya che. kheDUto hakakItamAM meTA moTA jamInadAre hoya che; kheDUte ja mUDIdAro paNa hoya che. eTale kevaLa majuronA TekAthI cUMTaNI na jItI zakAya. eTale samAjavAdI rAjayanA samAjavAdathI saunuM bhaluM thaze ema kahe che. gAMdhIjIe saunuM bhaluM karavAnI vAta karI tyAre teo anyAyI, pApI, durAcArI, hatyArAnI bhalAI paNa IcchatA hatA. teo te mAnavamAtranuM bhalu IcchatA hatA. paNa tene artha e na thAya ke pApI pApa karate rahe, anyAyI anyAya karate rahe, hatyAro hatyA karate rahe, temAM temanuM bhaluM che ema nathI samajavAnuM. hatyArAne phAMsI ApavAthI tenuM zuM bhaluM thAya? Tooth for tooth and eye for eye.nI purANI saMskRti have halakI gaNAya che. have to hatyArAne mAnasika IlAja karavo joIe, evI vAte thavA mAMDI che. keTalAka dezomAM Avo IlAja thAya che paNa kharo. paNa kamanasIbe ApaNe ghaNI bAbatamAM hajI pAchaLa chIe.' karoDapatinuM ya bhaluM kema thAya?te mATe sarvodaya vicArane spaSTa samajavuM joIe. gAMdhIjI mAnatA hatA ke saMpatti, dhana jenI pAse hoya te ema mAne ke "te tene mAlika che' te vicAra mithyA che; anaitika che. koInI pAse jamIna, peDhI ke kArakhAnuM hoya te koInI pAse vighA ke zramanI zakita hoya, sA hoya. paNa je kaMI hoya tene te mAlika nathI. A sarvodayane pAyAno vicAra che. gAMdhIjIe mAlikInI jagAe navo zabda Apyo. A zabda samAjavAda ke sAmyavAdamAM ya nahote. te zabda che TrasTI-khAtedAra-amAnatadAraApaNI pAse je kaMI che te TrasTa che; tenA mAlika Izvara che. tenuM ApeluM che. IzvaranI saMpattinuM vyakita e vyavahArU rUpa che. mahArASTranI ke kevaLa bhAratanI ja nahIM samasta mAnava samAjanI saMpatti mATe temane A mata hato. temaNe rASTrIya AMdolananuM netRtva karyuM, paraMtu teo A dezanA kAmane mAnava samAjanA saMgaThThananA pAyAnuM kAma gaNatA hatA. vyavahArika daSTie ApaNI pAse je kaMI che te samAjanuM che, eTale te samAjanI sevAmAM lagADavuM joIe.. amArAmAMnA ghaNA temane A vicAra aMge vAraMvAra ekanA eka savAlo pUchatA. teo kadIye javAba ApatA thAkatA nahIM. teo te aMgrejone paNa kahetA ke sAmrAjaya eka TrasTa che; ema samajIne rAjya karo. rAjAone paNa kahetA ke rAjyanA tame TrasTI che. prajAnuM hita karo. bharate jema rAmanA TrasTI banIne rAja karyuM tema tame rAja karo. jamInadAro, tAlukadAro mUDIdAro ne majUra - saune temaNe A vAta karI, e ja temanI kalpanA hatI. teo A rIte eka kaDIdrArA saunuM hita sAdhatA hatA. huM jyAre mAkarsavAdI hatA tyAre meM Why Socialism? nAme eka pustaka lakhyuM hatuM. temAM meM gAMdhIjInA TrasTIzIpanA siddhAMtanuM joradAra khaMDana karyuM hatuM. tethI sAmyavAdI birAdaro ghaNA khuza thayA hatA. eka vAta che. TrasTI kaI kevI rIte bane? TrasTI banAvavAnI rIta zI? majUro ne Ama janatAnI saMkhyA eTalI badhI che ke teo rAja le, te calAvI zake tema che. te pachI A TrasTIzIpa zA mATe? gAMdhIjI TrasTI banaze? temanA javA pachI temanA suputra TrasTI banaze ke? AvA badhA prazna te veLA loko uThAvatA. paNa gAMdhIjInA cintanamAM vicAra ne AcAra hatA. teo Practical idealist (vyavahArU dA) hatA. vyavahAramAMthI ja temanA AMdaze ghaDAyA hatA. vaiSNava ne jaina dharmamAMthI ja teo ahiMsA tarapha ApoApa vaLyA hatA. jIvananI vividha samasyAomAM phasAI, ekarUpa thaI, temAMthI pragaTa karI, teo mahAtmA banyA hatA. temane rAjanItimAM paDavuM nahotuM paNa krame krame te rAjanItimAM AvI gayA. navI paristhitiomAMthI navA vicAro janmyA che. gAMdhIjIe koI evI vAta nathI kahI ke je vyavahAru na hoya. TrasTIzIpa upara temaNe bhAra daIne kahyuM che. temane mAnavImAM vizvAsa na hota te AvI vAta ja na karata. svarAjanI laDatamAM aspRzyatAnivAraNa, mahilA uddhAra, zista, ane bIjAM AMdolanamAM paNa teo TrasTIzIpanI vAto te karatA ja hatA. paNa mULa dhyAna bIje hatuM. jamanAlAla bajAja ardhA TrasTI te banyA ja hatA. hRdayathI temaNe A vAta svIkArI hatI. vyavahAramAM pUruM utAravAnuM bAkI rahyuM hatuM. gAMdhIjI kayAreya kAlpanika vAta na karatA. temane ame svarAja pachI zuM thaze, evI vAta pUchIe te te teo TALatA. eka vakhata eka pagaluM levAmAM teo mAnatA. vinobA paNa evI ja vAta kare che. parvata para caDhatAM Avo ja anubhava thAya che, jema jema upara caDhIe tema navI navI zikhara - TUMka dekhAya che, ema Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 1) prabuddha jIvana to kAgaLa upara ghaNI yojanAo bane che. paNa ghaNIkharI kAgaLa upara ja rahe che. keMgresa sattA para AvavA chatAM meM AvuM banyA ja kare che. TrasTIzIpanI carcA veLA gAMdhIjIe, TrasTI kema banAvavA ? evA praznanA javAbamAM kahyuM hatuM ke lokone samajAvazuM, temanI sevA karazuM, temanI vAta samajazuM. eka eka kadama uThAvazuM. ekadama koI TrasTI nahIM bane - sivAya ke koI sAdhusaMtanA prabhAvathI ekAeka koInuM jIvanaparivartana thAya. vinobA kahe che ke ApaNuM. A kAma AMdolananuM nahIM, ArohaNanuM che. eka eka pagaluM upara ne upara AgaLa caDhavuM che, A gAMdhIjInI Tekanika che. teo je kaMI kAryakrama rAkhe te saraLa rAkhatA, eka nAnuM chokaruM paNa te kAryakrama pAra pADI zake. teo badhAMne sAthe rAkhatA hatA. chatAM badhAM samakSa vicAra pUrepUro rajU karatA. paNa rIta saraLa rahetI. eTale TrasTIzIpanI hAMsI uDADanArAo paNa temanI sAthe cAlI zakayA. paMDita meAtIlAla naheru ane cittaraMjanadAsa jevA ucca kakSAnA lokone paNa temaNe sAthe lIdhA, temanAmAM IzvarI tAkAta hatI. nirmaLa bejhe temanA pustakamAM lakhyuM che ke temaNe gAMdhIjIne pUchyuM hatuM ke mAnasaparivartana ke hRdayaparivartana keTalA vakhata karaze, ane chatAMya temAM saphaLa nahIM thAva te zuM karaze? gAMdhIjIe javAbamAM kahyuM hatuM ke mAro daDha vizvAsa manuSya upara che. jo manuSyamAM, mAnavatAmAM vizvAsa na hAya to ahiMsAnI vAta cheADI devI joIe. mAnavIne sudhAravAnI vAta paNa cheDI devI joIe. lokazAhIne AdhAra paNa mAnavInA vizvAsa para ja che. mAnavInI vicArazakita hRdayanI sahAnubhUti hoya te ja lAkazAhI, TakI zake. dA. ta. apakSane ekavAra 25 TakA mata maLe che ne bIjIvAra 55 TakA maLe che. ema kema? 5 pakSe lokone peAtAnI vAta samajAvI. gAMdhIjInuM paNa samajAvaTa ja mukhya sAdhana hatuM. vicAraparivartana mAnavInuM na thAya te zuM pazunuM thAya ? vicArazakita manuSyamAM ja che. gAMdhIjI A vAtamAM mAnatA. eTale ja temaNe lokonI sevA karavAnA hetuthI leAka sevaka saMghanI racanAnI himAyata karI hatI. kAraNa, rovAnI sAthe koI vicAra samajAvavA mAMDe to tenI tarapha sahAnubhUti prakaTe. loko kahe, ' haze, sevA kare che ne, tenI vAta sAMbhaLavI te joIe. Ama vicAra para zraddhA jAme. ni:svArthaMbhAve sevA karavAthI zraddhA jAge che. gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke ghaNAne huM mArI vAta samajAvI zakuM ane jo gheADA ghaNA bAkI rahe te temane samujAvavA huM haMmeza mathyA ja rahIza ema na mAnatA. mArI pAse ahiMsA ne asahakAranuM amegha zastra che, te sAdhanano upayoga karIza. Ane Moral Goertion kahI zakAya. kasturabA upara ane temanA potAnA upara paNa temaNe ghaNIvAra enA upayoga karyo che. 3 to gAMdhIjIe traNa vAta karI : (1) mAnavI para vizvAsa (Faith in man) (2) sevA ane samajAvaTa (Service and persuation (3) asahakAra (Non-Cooperation). A asahakAra te 'baMgALa baMdha'ke 'muMbaI baMdha' nahIM. AvA asahakAra karavAvALA pote ja kaSTa bhAgavaze. ethI jemanuM parivartana lAvavuM che tenA para asara paDaze. zrI kRSNadAsa jAjA (jemane ApaNe 'jAjujI'nA nAme ALakhatA hatA) sAthe me muMbaImAM thoDuM saMpattidAnanuM kAma karyuM che. e aMgenA phormamAM lakhyuM hatuM ke mArI saMpattine huM TrasTI chuM ema samajI huM mArI AvakanA varSanA pAMcamA bhAga dAnamAM ApIza. paNa A dAna pAchaLanA vicAra na TakyA, kevaLa phALAnA rUpe dAna ja bAkI rahyuM. huM tAtA, biralA, araviMdabhAI, khaTAu badhAne maLyA hatA. temAMthI koIe evuM nathI kahyuM ke amArA udyoga amArA che. saue TrasTIzIpane vicAra svIkAryo. be jaNAe pAtAnI AmadAnInA chaThTho bhAga traNa varSa mATe saMpattidAnamAM Apyo. eTale huM A vicArane avyavahArika nathI mAnatA. 12 tA. 16-8--19 mAlikI grAmasabhAnI raheze. vyavahArika mAlikI 85 TakA tenI ja raheze. tene vecavAnA ke meArageja rAkhavAnA hakka nahi rahe. te mAtra grAmasabhAne gaNAtiyo banI rahe che; mAlikI cheADI evI jAherAta kare che, emAM ghaNA bhAge nAnA kheDUtA che. eka gAmamAM te gAmanA meTA kheDUte pahelI sahI karI. pachI bIjA badhAee karI. Aje te mArkasavAdI sauthI Radical loko che. teo paNa A vicArane mAne che. chatAM teo ema nathI kahetA ke amArI sattA thaze te grAmasabhAne kAyadAthI jamInane adhikAra soMpIzuM. to te temane veTa maLe ja nahIM ne. kisAna te kaheze ke "vATa paNa leze ne jamIna paNa leze ?" samAjavAda ne sAmyavAda banne mAne che ke utpAdananAM sAdhana samAjanAM hovA joIe. chatAM ye bhAratanA meTA bhAganA kheDUto potAnI jamInanA mAlika che. nAMbudrIpAda paNa jamInasudhAraNA nathI karI zakayA. kAraNa temanA meracAmAM badhA ja pakSA DAberI nathI. muslIma lIga DAberI nathI. paNa jayotI basu ne ajaya bAbunA moracA to badhA ja DAberI pakSone che. teo zuM kare che? kArakhAnAM udyoga levA dhero ghAlavAnA che? paNa te to ghaNAM thADAM che. teo krAMtikArI sudhArA nahIM karI zake. grAmadAna ethIye AgaLa jAya che. lAkhA kisAnoe potAnI jamInanI mAlikI cheADI che. temAM majUro che ne bIjA paNa haze. bIjA kSetramAM juo te atyAra sudhImAM 96 hajAra grAmadAna thayAM che. grAmadAnamAM gAmanI ochAmAM ochI 75 TakA vasatIe bhAga lIdhA. kuTuMbane vaDo grAmadAnanA phormamAM sahI kare che. temAM eka vAta TrasTIzIpanI che. je vyakita grAmadAnamAM bhAga le che te tenI jamInanI mAlikI grAmasabhAne soMpI de che. te kevaLa kAyadAnI daSTie A samarpaNa kare che. kAyadAmAM A jamInanI A badhuM samajAvaTathI ja thayuM ne? eka jillAmAM Ama thavAthI havA pedA thAya che. loko grAmadAna mATe sAmethI Ave che. hajI sudhI paheluM pagathiyuM che. hajI prApti thaI che tenI puSTi ane grAmavikAsa thavAM bAkI che. paMcAyatI rAja te Eyewash che. nAno ekama atyAre sTeTa che. bihAramAM 31 mI me sudhImAM samasta rAjyanuM dAna thaze. grAmadAnI. gAmAmAM jyAM jyAM AAmA ne evI bIjI racanAtmaka saMsthAo che tyAM grAmadAnanI puSTi cAle che. ApaNAmAM ja avizvAsa rahe che. manuSyamAM A zakita na hAta te| zuM thAta? A zakita ghaNI chUpI hoya che. sarvodaya mATe sauthI mahattvano vicAra TrasTIzIpano vicAra che. amadAvAdanI 26 milA baMdha che. tyAM jo eka milanA majUro vicAre ke TrasTIzIpanA vicAra svIkArIe, sarakAra paNa sahAya kare ane mila calAvavA Ape to A tA gAMdhIjInA deza che. gAmaDAMemAMthI A vicAra phelAze. bihAranAM 80 TakA gAmA grAmadAnamAM Avaze. pachI bIjAM ya Avaze. gAMdhIvicAramAM grAma svarAja pAyA che. muMbaImAM ghaNI vAra A prazna vicAryo che. tamArAmAMthI koIne preraNA hoya to A kAma upADo, vicAra karo. sAmyavAda ke samAjavAda utpAdana kema thaze, tenA javAba nathI ApI zakayA. mArA vicAre yugoslAviyAe A tarapha vadhu kAma karyuM che. Public sectormAM zuM che? napho dezane maLe, eTaluM ja che. navuM mUlya nathI, navuM haiyuM nathI. gAMdhIjIne mana udyoga eka komyunITI (parivAra) bane te hatA, A komyunITI svArtha mATe nahIM, samAjanI sevA mATe hAya. mUDIdAra, majuro ne sTApha kuTuMbanI jema napho vaheMcI le. lenInanI phekaTarI-seviyeta, vIleja seviyetanI kalpanA A ja hatI. paNa te khatama thaI. mAe kozIza karI, temAM saphaLa na thayo. kamANI vadhumAM vadhu maLe ne kAma ochAmAM AchuM karavuM evI vRtti Aje jora pakaDatI jAya che. A vRtti ghAtaka che. sAmyavAdI rAjamAM vadhumAM vadhu kAma karavuM paDaze ne ochAmAM ochAthI nibhAvI levuM paDaze. raziyAnA saMkrAMtikALamAM temaNe zuM zuM nathI karyuM? durgApura, rAuDakelA, cittaraMjanamAM sAmyavAda dezanA mATe che te nathI vicArAtuM. koI paddhati evI nathI ke kAma kevI rIte geAThavavuM. tenA koI javAba nathI. gulAmI ke ToLAzAhIne jamAnetemAM kAma kema thatuM hatuM. prAIveTa enTaraprAIjha, kamyunIjhama, sAzyAlIjhamane teno ukela nathI maLyo, gAMdhIjInA TrasTIzIpanA siddhAMtamAM kadAca AnA ukela maLe. amerikAnA keTalAka dAkhalA che. muMbaImAM tenA para vicArI kaMIka karavuM joIe.-jayaprakAza nArAyaNa mAlika : zrI muMbaI jaina yuvA sa Mdha H mudraka ane prakAzaka : zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAAna sthaLa H 45-47, dhanajI sTrITa, mukha. supracusthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mukhA 1. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | Regd. No. M H, li7 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 9 = prabuddha jIvane muMbaI, sapTembara 1, 1969, somavAra paradeza mATe ziliMga 15 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 50 paisA C taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sAMprata rAjakAraNanA pravAha (tA. 23 mI ogasTanA roja apAyelA vyAkhyAnanI seMdha) chellAM cha aThavADiyAMmAM, eTale ke beMgloranI keMgresa mahA- para rahI. kAraNa ke neharunI prabhAvazALI netAgIrI hatI. temanI samitinI beThakathI Aja sudhImAM banelA banAve ghaNA ja vega- avasAna pUrve be varSomAM khAsa karIne, cInI AkramaNa pachI, mogala pUrvaka banyA che. A banAvo AjhAdI pachI Aja sudhImAM agAu sAmrAjyanA visarjana veLAnA samayanI yAda ApatI rAjakhaTapaTo na banyA hoya teTalA mahattvanA che. tenAM pariNAmo deza ane dilhImAM zarU thaI. chatAM teo jIvatA hatA tyAM sudhI TakI rahyuM. duniyA para paNa, ghaNAM dUragAmI ane vyApaka paDanAra che. A banAvo neharunA avasAna pachI zuM thaze ?" ema deza-paradezamAM aTaaMge chApAomAM aneka rIte rajuAta thaI che. dareka vyakita tene kaLo thatI hatI. moTI kaTokaTI UbhI thaze evI AzaMkA sevAtI pitAnI rIte samajavA prayAsa kare che. AvA banAvanI pUrI samajaNa hatI. A aMge dezamAM ghaNuM ghaNuM vicArAyuM hatuM. pustako paNa lakhAyAM paDavI te atyAre zakaya nathI. rAjakIya nirIkSako paNa Aje te hatAM. neharunA avasAna pachI saMdharSa zarU thaze. morArajIbhAIe tenAM pariNAmo pUrAM kalpI zakatA nathI. svAbhAvika rIte ja potAne dAvo rajU karyo. keMgresa kArobArIe A banAvane jovAnI be dRSTi che. eka te vyakitaone khAsa karIne pramukha kAmarAje kunehathI kAma lIdhuM. temaNe kahyuM: "badhuM saMgharSa ane sattAnI sAThamArInI ane bIjI daSTi che, je vadhu mArA para choDo." ane "saunuM mana jANI levAnI' (kansensa) prathA upayogI ane mahattvanI che te, banAvonuM potAnuM ja mahattva. koNe zarU thaI. temaNe kansensa lIdhI. kone zuM pUchayuM ne zuM jANavA maLyuM zuM pagaluM, zA AzayathI bharyuM, tenI pAchaLa zA zA hetu hatA e te te kAmarAja ja jANe paNa lAlabahAdura zAstrInI pasaMdagI thaI. eka bAju che, jyAre banAva banya, tenuM pariNAma deza ane samAja lAlabahAdura zAstrInI kSamatA viSe AzaMkAo hatI. paNa jIvana para zuM Avaze te bIjI bAju che. sadbhAge temaNe 18 mahinAnA gALAmAM ItihAsamAM ajoDa kahI zakAya tevI saphaLatA meLavI. acAnaka tAzkedamAM hRdayarogathI temanuM ghaNuM sAcuM - khATuM thayuM, koIe dago dIdhe te koIe kAvatrAM karyA. ema ghaNI jAtanA banAvo banI gayA. ApaNe vyakitagata avasAna thayuM. ne keMgresa para bIjI Aphata AvI. A veLA paNa saMgharSanI carcAmAM nathI paDavuM. A kAmarAja ja keMgresa pramukha hatA. temaNe koI paNa prakAre merArajI. moTA pAyA parane saMdharSa ane sattA mATenI AvI udhADI sAThamArI keMgresanA ItihAsamAM pUrve bhAI to joIe ja nahIM, evo jANe nirNaya ja lIdho hato. eTale banI na hatI. AjhAdI maLI tyAM sudhI keMgresanuM eka svarUpa hatuM. temaNe pratispardhI tarIke IndirAne UbhAM kayAM: IndirAjI uMmaramAM te veLA AjhAdI prApta karavI e mukhya dhyeya hatuM. te veLA keMgresa nAnAM, 48 varSanAM, anubhavamAM eTalAM badhAM nahIM, evAM hatAM. A veLA sAcA arthamAM ja rASTrIya keMgresa Indian Natinal Congress morArajIbhAIe kansensasanI vAta kAmarAja para na choDI, temaNe matahatI. AjhAdInI khevanA rAkhanArAomAM te veLA garIba dAna mATe Agraha rAkhe. temAM temane lagabhaga trIjA bhAganA mate maLyA ane IndirAjI vaDA pradhAnapade AvyAM. tavaMgaranA, majUra ke mUDIvAdInA, rAya ke raMkanA bhedabhAva IndirAne lAvavAmAM ya kAmarAjanI zI gaNatarI haze e koIne - nahotA. keMgresamAM saune sthAna hatuM. keMgresamAM vividha kyo rahetAM. gAMdhIjInA bhAratamAM AvyA pachI keMgresanuM kevaLa rAjakIya khabara nahotI. hAIkamAMDanA manamAM ema haze ke amArI AjhAdI ja dhyeya na hatuM. AjhAdI sAthe dezanI navaracanAnuM citra AjJAmAM raheze, amane pUchIne kAma karaze. eTale kharekharI sattA amArA hAthamAM ja raheze. paNa IndirAe e dhAraNA khoTI pADI. paNa teo mUkatA ja gayA. karAMcI keMgresamAM ane pachI vakhatovakhata A aMge TharAvo thayAM chatAM A vAta svAbhAvika rIte ja 1966 mAM DIvelyuezana jevI mahattvanI vAtamAM paNa keMgresa pramukhane pUchyuM nahIM. AthI banne vacce aMtara paDayuM. 1967nI aspaSTa hatI. AjhAdI pachI mukita meLavavAnuM to kAma pUruM thayuM. eTale cUMTaNImAM keMgresanI hAra thaI. eTaluM ja nahIM paNa kAmarAja, gAMdhIjIe keMgresanuM visarjana karavAnuM ane lokasevaka saMghanI pATIla ane atulya ghapa jevA keMgresanA mahArathIo paNa hAryA. racanA karavAnuM jaNAvyuM. temanI hatyA thaI te divase ja teo keMgresanA AthI temanuM teja ochuM thayuM ne tene badale IndirAnuM jora vadhyuM. bhAvi svapna aMgenuM citra taiyAra karI rahyA hatA. jene gAMdhI morArajIbhAIe A veLA vaDApradhAnapadane Agraha na rAkhyo. kAraNa ke samajI gayA ke A veLA temanuM jora cAle tema nathI. jInuM rAjakIya vIla mAnavAmAM Ave che. gAMdhIjI spaSTapaNe joI teo samajI gayA ne aLagA rahyA. paNa hAI - kamAMDanA AgrahathI rahyA hatA ke AjhAdI maLatA sattA mATe keMgresamAM sAThamArI cAlaze. . nAyaba vaDA pradhAnapada svIkAryuM. merArajIbhAI pradhAnamaMDaLamAM paNa 1947 thI 1967 sudhI keMgresa rAjyamAM ne kendramAM sattA joDAvA bahu Atura nahotA. traNa vakhata temanI sAthe AvuM banyuM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ') pramukha jIvana tA. 1-9-69 tethI ravAbhAvika rIte IndirAjI ane merArajIbhAI vacce aMtara rahyuM ane vadhatuM gayuM. vacagALAnI cUMTaNIo AvI. temAM keMgresane vadhAre dhakako pahero. baMgALa, paMjAba, bihAra, vigere rAjyamAM keMgresa hArI. sattA mATenI kheMcAtANI sAthe, vicAra matabheda hatA te UMDA thayA. eka tarapha pATIla-nijaliMgappA jevA vicAranA AgevAna hatA, bIjI tarapha IndirA gAMdhI, ane adhirA banelA yuvAno. DAberI, jamaNerI, madhyasthI-lokazAhI samAjavAdanuM dhyeya varSo pahelAM svIkAryuM paNa tenA amala mATe bahu ochA asarakAraka pagalA levAyA ane prajAmAM DAberI pakSanuM jora vadhatuM gayuM. IndirA gAMdhIne ema lAgyuM ke koMgresanI pratiSThA (Image) sudhAravI hoya to Arthika kSetre kAMIka vegapUrvakanA pagalA bharavA paDaze. dA. ta. benkonuM rASTrIyakaraNa, morArajIbhAIe sAmAjIka aMkuzene mArga kADho. temane dhImethI pUrI taiyArI karI pagalA bharavA hatA. pharIdAbAdanA mahAsamitinA adhivezanamAM koMgresanI Arthika nIti viSe traNa divasa carcA thaI. chatAM kaMI nirNaya na thaI zako ane beMglora para choDyuM. sAdikaalI ane subrahmaNyamane TharAva ghaDavAnuM soMpavAmAM AvyuM hatuM. pahele divase kArobArImAM IndirAjI hAjara nahotAM. temaNe mekalelI Arthika kAryakramanI noMdha tyAM kayAMthI AvI e ja eka prazna che. A noMdhathI ghaNo khaLabhaLATa macI gayo. bIjA ghaNA paNa AthI viruddha paDayA. aMte cavhANane navo TharAva ghaDavAnuM soMpavAmAM AvyuM ane AzcaryanI vAta e che ke A TharAva ke jemAM IndirAjInI noMdha svIkAravAmAM AvI te sarvAnumate maMjUra thayo. mahAsamitie sarvAnumate A Arthika kAryakrama maMjUra karyo. zuM tene amala karavAnI bhAvanA hatI? kadAca manamAM ema haze ke hamaNA bhalene kAryakrama maMjUra thAya paNa teno amala te nANAM maMtrInA hAthamAM che. joyuM jaze. pharIdAbAda pachI, beMgloramAM bIjo agatyane prazna AvI Ubho rahyo hato. De. jhAkIra husenanA . akasmAte avasAnathI rASTrapatinA umedavAranI pasaMdagI karavAnI hatI. A bAbatamAM IndirAjIne sakhata hAra maLI. Ama dezanA vaDA - pradhAnane saMsthAnA hAthe hAra maLI. A eka banAve bIjA badhA banAvAnI paraMparA sarjI. rASTrapatinA prazna vividha pakSo vacce ekamatI sthApavA IndirAjI doDha mahinAthI prayAsa karatAM hatAM. sAmAnyapaNe prajAnA moTA bhAgane mAnya hoya ane jene mATe sau koIne Adara hoya tevI. vyakita rASTrapatipade hovI joIe. paNa hAIkamAnDa potAnA matamAM daDha hatA. eTale pArlAmenTarI borDamAM matadAna thayuM. reDI pasaMda thayA. : e pachInA eka aThavADiyAmAM mahattvanA banAvo banyA. tA. 14 mIe IndirAjI beMglorathI dilhI AvyAM. temane potAnI hArano AghAta lAgyo hato. eTale temaNe kaMIka dhaDAko karavAnuM nakkI - karyuM. temaNe paheluM pagaluM rASTrapatinI jAherAtanI sAthe sAthe ja merArajIbhAIne patra maLe e rIte temanI pAsethI nANAMkhAtuM laI lIdhuM. je rIte nANAMkhAnuM levAyuM tethI apamAna gaNI morArajIbhAIe svAbhAvika rIte ja rAjInAmuM ApyuM. temAM teo vAjabI ja hatA. pachI IndirAjIne ghaNAMoe rasamajAvyAM paNa teo na mAnyAM. AvuM apamAna thayA pachI teo bIjuM khAtuM le te paNa azakaya hatuM. IndirAjIe khAtAnI pherabadalI mATe evI dalIla karI ke, Arthika kAryakrama temane taiyAra karela che. mATe tenA amalane mATe temaNe javAbadArI levI ja joIe.' A ja vAta mAnapUrvaka thaI zakI hota. morArajIbhAIne maLI samajAvyA hota to te nA pADate ema mAnavAne kAraNa nathI. paNa eka kAma thaI gayA pachI tenA TekAmAM hajAra dalIlo thaI zake. AthI taMgadilI vadhI. rASTrapatinA prazna Avyo. IndirAjIe reDInuM nAmInezana bharyuM. eTalI hade vAtAvaraNa kaMIka haLavuM thayuM ane paristhiti nahIM vaNase evI AzA jAgI. - zo giri svataMtra umedavAra tarIke UbhA rahyA. teo sAmyavAdI. che tema kahevuM temane anyAya karavA jevuM che. AkhI jiMdagI koMgresamAM gaI che. uparASTrapati tarIke teo koMgresI umedavAra ja hatA. kadAca rASTrapatipada mATe teo koMgresanA umedavAra paNa hatA. - rASTrapatinA prazna ghaNI khaTapaTa thaI. zrImatI IndirA gAMdhIe valaNa badalAvyuM. temaNe e khoTuM karyuM che, jene koI bacAva karI zakAya tema nathI. Ane mATe bahAnuM ApyuM ke keMgresa adhyakSe svataMtra ne janasaMghanI sAthe carcA vicAraNA karI temane uthalAvI pADavAnI kozIza karI hatI. tenI sAme zrI. nijaligappAe temane evI khAtarI ApI ke, "1972 sudhI teo salAmata raheze.' zrImatI gAMdhIe kahyuM ke, "tamArI khAtarInI jarUra nathI." rAjadvArI netAo dareka veLA ema kahetA hoya che ke ame te dezanA bhalA mATe ja karIe chIe. pitAne svArtha paNa temanA vartananuM kAraNa hoya che. be konuM rASTrIyakaraNa e pramANamAM nAnuM pagaluM che. krAMsa, ITalI, bejIyama, barmA, InDoneziyA badhe ja bakonuM rASTrIyakaraNa thayuM che. temAMthI kayAMya sAmyavAda Avyo nathI. mukatamatadAnanI vAtane paNa bacAva na thaI zake. 1972 sudhI ekatA rAkhI hota to sAruM hatuM. huM paNa reDI ja cUMTAI Avaze tema mAnato hato. paNa pariNAma uparathI jaNAya che ke reDInI pasaMdagI thoDIka vyakitaonI ja hatI ane keMgresamAM bahumAnya na hatI. have A cUMTaNI saMsthA toDavA mATe nimitta banI ema loko kaheze. jagajIvanarAma ane phakharUddIne mukatamatadAnanI mAgaNI karI. tenI pAchaLa IndirAjInuM dezamAMnA paribaLanuM mApa hatuM. jo ke A meTuM sAhasa hatuM. reDI cUMTAyA hota te pote kadAca ukhaDI jAta athavA moTI uthalapAthala thAta. paNa pakSadroha saphaLa thaze. eTale have te pakSadroha maTI jAya che. IMglIza kahevata pramANe (Treason is " treas n if it fails, it ceases to be treason if it succeeds. girinI cUMTaNInA divase huM vihvaLa hato. mane thayuM ke dezanuM have zuM thaze. pazna e UThato hato ke, IndirAjIe ATaluM moTuM ' sAhasa konA jora para karyuM? temanI paribaLenI cakAsaNI sAcI nIkaLI - bhUharacanAnI kAbeliyata puravAra thaI. hAIkamAnDane keMgresajanonA mananI jANa nahatI. badhA ja virodhapakSoe girine Teko Apyo-svataMtra ane janasaMgha sivAya. jo ke giri sAmyavAdI nathI. hA, kAmadAra netA hovAne kAraNe teo uddAmavAdIo taraphanA jarUra che. tema ja IndirAjI paNa DAberI che, sAmyavAdI nathI. temane te 1972 nI cUMTaNInI taiyArI karavI che. temaNe rASTrIyakaraNanuM pagaluM bharIne keMgresane prANavAna banAvI che. IndirAjIe kahyuM ke, "keMgrese samAjavAdanI vAto ja karI che. huM amala karuM chuM." 16mAMthI 11 rAjyomAM girine bahumatI maLI che. pArlAmenTamAM paNa girine 359 mata ane reDIne 268 mata maLyA che. atyAre have visphoTaka paristhiti UbhI thaI che. te jokhamI paNa che. paNa AvuM koIka divase to banavAnuM ja hatuM. 1972 mAM AvuM banate te vahelAM banyuM che. vayovRddha AgevAnone AmajanatA sAthe saMparka rahyo nathI. eTale have bahu moTA banAvo banaze tevI AzaMkA che. cinho evA che ke 'IndirA gAMdhI prajAmAnasane AkarSatA raheze. loko para pakaDa meLavavA prajanI. AMkhe caDe evAM pagalA leze. kaMIka AgaLa vadhavuM joIe. pachI bhale ethI dezanuM bhaluM thAya ke nahIM. krAMtimAM koI ne koIne bega te levAvAne ja. IndirAjI sAmAnya jana-Ama janatAnuMbhaluM karavAnI vAta kare che. e nahIM thAya te te paNa Takaze nahi. atyAre sauthI moTo prazna e che ke dezamAM sthira sarakAra raheze ke nahIM, ene AdhAra keMgresa para ja che. eka daSTi evI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . tA. 1-9-29 prabuddha jIvana 7 che ke IndirAjIe keMgresane toDI che, jayAre bIjI daSTi evI che ke temaNe keMgresane sabaLa ane kapriya banAvI che. reDInI pasaMdagI cAra AgevAnoe karI hatI. 50 viruddha 5 jaNA hoya to zistabhaMga thayo kahevAya paNa jyAM 50 viruddha 35 jaNA hoya te konI sAme zistanAM pagalAM levA? Aje have nijaligappA kahe che ke 1972 sudhI IndirA vaDA pradhAnapade raheze ema huM khAtrI ApatA nathI. huM zistathI baMdhAyo chuM. paNa IndirAgAMdhInuM saMsadamAM jera che. temanuM saMsthAmAM atyAre jora nathI. mahArASTramAM 202 mAMthI 201 vidhAnasabhyae pheMgresane ja mata Ape hato. chatAM teo IndirA sAme zistanAM pagalAM levA nA pADe che, zA mATe? AvA mahAna prasaMgoe udAratApUrvaka kAma levuM joIe. bhAvine vicAra karavo joIe. ziratano amala karavA jatAM dezanuM bhAvi jokhamAya. IndirAjI sAmyavAdI hatA te pachI 1972 sudhI temane vaDA pradhAna rAkhavAnI khAtrI zA mATe ApI ane pachI. ekAeka kema pharI gayA? - koMgresanA AgevAne paristhiti samajI kAma leze to dezanuM hita thaze. laDaze te pachI A dezane bhagavAna ja bAcAve. rAjasthAna AMdha ne madhyapradezanA mukhya pradhAne pagalAM levAnI nA pADe che... te pachI pagalAM koNa bharaze? cAra jaNA? zistanAM pagalAM levAM che, kevAM levAM che te vize paNa ekamatI nathI. temanuM pagaluM vakhoDI kADhavuM (Condemn her action kheda vyakata karavo (Regret her action) ke, pachI ame temane Thapako ApIe chIe.' ( Repriman d) ema kahIne vAta pUrI thaze. paNa kaMIka to karavuM ja paDaze. zistabhaMga che ja. paNa eka vAta te cokkasa che ke giri dezane khADAmAM nahIM nAMkhe ke reDI Avate to deza ekadama UMce AvI jate ema paNa nathI. A te badhI sattAnI sAThamArI che. lokazAhI samAjavAdanA dhyeyane banatI tvarAthI amalI banAve e pakSa ja prajAne sAtha meLavaze. Socialism without Democracy is CommunisismDemocracy without Socialism is Supporting Capitalism. keMgresamAM atyAre saMgharSa che te mAtra vyakitaone ke sattA mATe ja nathI. vicArasaraNIne UMDo matabheda che. sinDIkeTanA sabhyo Conservative che. cavhANa temAMthI nIkaLI gayA. kAmarAja koI kAraNe phasAI gayA. pATIla - kiMjaligappA vigere keMgresanA dhyeyane tvarita amalI banAvI zake tema nathI. prajAnI nADa teo jANatA nathI. navI netAgIrI taiyAra thAya che. IndirA gAMdhIe tenI AgevAnI lIdhI che. keTale darajaje te saphaLa thaze te jovAnuM rahe che. ApaNe saue khulluM mana rAkhavuM. je thAya te buddhipUrvaka samajavA prayatna karavo. chApAnA ahevAlo ke, Slogans thI kheMcAI na javuM. IndirAjI khATuM karatA hoya to temanI sAthe rahI tene virodha karI rokavA. paNa laDavAthI to keMgresa tUTI jaze. bemAMthI eke nahIM phAve. pachI bIjA pakSonA sahakAra vinA koI sarakAra nahIM racI zake. dA. ta. sinDIkeTa pakSe 251 sabhyo hoya ane IndirAjInA pakSe 180 sabhyo hoya te paNa sinDIkeTane sarakAra racavA svataMtra ane janasaMghane sahakAra levo ja paDaze. tyAre IndirAjI kahI zake ke jae, ame kahetA ja hatA ne e lokoe kAvatruM karyuM hatuM. ane IndirAjI sarakAra racavA DAberI jAne sahakAra leze to paNa siDIkeTavALA kaheze "ame te pahelethI ja kahetA hatA ke e sAmyavAdInA TekedAra che." Ama paristhiti khUba gUMcavaNabharI che. joIe kArobArI temAMthI kevI rIte mArga kADhe che. - pUraka noMdha A vyAkhyAna thayA pachI, 25 mI tArIkhe keMgresa varkaMga kamiTinI beThaka maLI. banne pakSe, AkharI laDI levA pUrNa taiyArI karI hatI. keMgresamAM bhAgalA paDaze ema lAgatuM hatuM. koI pakSa namanuM mUkavA taiyAra jaNAtuM na hatuM. deza ane duniyA A beThakanA pariNAmanI AturatAthI rAha joI rahI hatI. aMte je prastAva thayo tethI, prajAe ekaMdare rAhatanI lAgaNI anubhavI, banne pakSanA laDavaiyAo nirAza thayA, vaDA pradhAnane saMpUrNa vijya thayo, sinDIkeTe zaraNAgati svIkArI, ane ekatA ane zistane upadeza apAyo. prastAva sarvAnumate jAhera thayo paNa zrI merArajIbhAIe pAchaLathI khulAse karyo ke pote mata ApyuM nathI. eka rIte, sinDIkeTe, vAstavikatA pIchAnI, namatuM mUkayuM temAM zANapaNa che. dezabharamAMthI vaDApradhAnane je Teko maLI rahyo hato te jotAM temanI sAme koI pagalA levAta to sinDIkeTanA sabhyo ukheDAI jata. zrI. pATIla jevAe paNa pitAnuM valaNa badalAvyuM. sauthI vadhAre nirAza thI. kAmarAja ane zrI morArajIbhAI thayA. paNa je thayuM che te dezanA hitamAM thayuM che. keMgresamAM bhaMgANa paDayuM hota te te vaDApradhAnane DAberI pakSone sAtha vadhAre meLavo rahetA ane anicchAe paNa te tarapha kheMcAvuM paData. te ja pramANe sinDIkeTanA sabhyone svataMtra ane janasaMgha sAthe sIdhI athavA ADakatarI rIte kaMIka samajatI karavI paData. have vaDApradhAna keMgresa - jevI che tevI - nA baLa upara ja 'makkama rahI zakaze. varkiMga kamiTine prastAva vaDApradhAnanuM viziSTa sthAna ane mahattva svIkAre che. aitihAsika kAraNee, keMgresa pramukha viziSTa sthAna bhAgavatA hatA. have, bIjA rAjakIya pakSamAM hoya che tema, Parliamentry Wing and Organisational Wing parasparanA pUraka che ane dareka potAnA kSetramAM svataMtra che e hakIkatane svIkAra thaze.vaDA pradhAne prazna karyo hato "Who rules Elected representutives of the People or a few party bosses ? Ano javAba maLI gayuM. AcArya kapalANI ane bAbu paraserAmadAsa TanDana, keMgresa pramukha hatA tyAre neharUne A ja kAMIka saMgharSa thayo hate paNa neharUnA prabhAvazALI vyakitatvane kAraNe bane keMgresa pramukhane javuM paDeluM ane saMgharSa ATalI hade na gayo. vartamAna keMgresa netAone zrImatI IndirA gAMdhI pratye e Adara nathI tema ja zrImatI IndirA gAMdhI ATalI hade laDI zake che athavA evI laDatamAM saphaLa thAya tevI temanI mAnyatA na hatI. prajAmAM IndirA gAMdhInA sAcA sthAnanuM temane mApa na hatuM tema pite prajAhadayathI keTalA dUra gayA che tenuM bhAna na hatuM. A vijaya IndirA gAMdhIno nathI paNa prajAbaLane che. keMgresanA vartamAna vayovRddha netAo prajAnI nADa jANatA nathI e dekhAI Ave che. kharI rIte, AjhAdI pachI, kaeNsa, vividha ane keTalAka darajaje virodhI vicArasaraNI dharAvatA jUthane zaMbhumeLo rahI che. ti is a Coalition, judI dizAmAM kheMcAtA baLe lAMbA vakhata sAthe TakI na zake. IndirA gAMdhIe keMgresane tenA jAhera karAyelA dhyeya - lokazAhI samAjavAda - pratye vegathI kheMcI che. A dhyeyanI siddhi arthe koMgrese joItA prayatna karyA nathI ane jarUrI jhaDapathI pagalAM lIdhAM nathI tethI prajAne vizvAsa UThI gayo hato. navI ane yuvAna peDhI sAthe keMgresano saMparka tUTI gayuM hatuM. enI dizA have kAIka nakkI thaI che tema kahevAya. IndirAgAMdhI e dizAmAM vegapUrvaka nahi jaI zake to te paNa TakI nahi zake. - IndirAgAMdhInuM valaNa, eka rIte keMgresane sabaLa banAvaze, jo keMgresanA AMtarika baLe temane rUkAvaTa nahi kare te. ekatAne A TharAva yuddhavirAma che ke sAcI ekatA che te upara bhAvina AdhAra che. sInDIkeTanA sabhyo, prajAnA mAnasanA A darzana pachI, pitAnuM valaNa badalAve ane IndirA gAMdhIne sakriya Teko ApI, koMgresanI ekatA daDha kare te dezanA hitamAM che. paNa mAtra lie low nI nIti haze te asthiratA cAlu raheze. It was a clash of personalities and fierce struggle for power but it was also, and more so, a search for right principles and policies and it is the latter which is more important. A saMgharSamAM prajAe sakriya bhAga bhajavyo che ane prajAmatane prabhAva paDayo che. People are involved in this movement. IndirAgAMdhIe sAvadhAnI ane gaMbhIratAthI kAma levuM raheze. 27-8-1969 cImanalAla cakubhAI zAha Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabuddha jIvana tA. 1-9-69 prakIrNa neMdha rAjakAraNI adhInuM tatkALa nivAraNa che ane A saMsthAe vyApaka nIti ghaDavAnI che ane svIkArya rASTrapatinI cUMTaNInA anusaMdhAnamAM pedA thayelI keMgresa pakSa nIti mATe lokone Teko meLavavAne che. mATe asAdhAraNa--abhUtapUrvakaTokaTInuM ane e rIte rAjakAraNI "saMsadIya pakSanA netA tarIke vaDA pradhAne pakSanI nItione AMdhInuM ogasTa, mAsanI 25 mI tArIkhe dilhI khAte maLelI amala karavAnuM che. paNa sarakAranA vaDA tarIke deza pratye temanI vyApaka keMgresanI kArobArI samitie TharAva pasAra karIne nivAraNa karyuM che. ' javAbadArI che. AthI keMgresa pramukhe ane vaDA pradhAne pakSa A TharAve Discretion is better part of valour e sUtrane ane dezanA hitamAM sArI rIte kArya karavAnuM che. anusarIne vIratA karatA vivekazakitane, zistanA Agraha karatAM sama kArobArI samiti e vAta para bhAra mUkavA mAge che ke saMsthAnA jAvaTanA mArgane prAdhAnya ApyuM che ane AjanA saMyogamAM netA ke sarakAranA vaDAne halakA pADavAne koI paNa prayAsa pakSane Ama karavuM rASTranA vadhAre hitamAM che ema mAnI levAnI ApaNane hAni pahoMcADaze ane pakSanI pratiSThAne nukasAna thatAM pakSa ane pharaja paDe che. ema chatAM AkhI kaTokaTInA kAraNe nabaLI paDatI sarakAra nabaLI paDaze. AvA prayAsane TALavA joIe. jatI keMgresa vadhAre nabaLI banI che ane Aje jItelAM zrImatI kArobArI samiti, pakSanA membaramAM ghaNA ukaLATa che e viSe iMdirA gAMdhIe potAnI vANI ane vartana dvArA bhAratanA mahA pUrI sabhAne che; ema chatAM mAne che ke meTA bhAganA sabhya amAnyanI Aja sudhInI pratibhAne khUba jhAMkhI pADI che ane pakSamAM ekatA cAlu rahe ema Icche che. chellA thoDA aThavADiyAmAM keMgresane sahaja kSamya nahi e droha karyo che. A uparAMta mAnyavara banne pakSee vicArenA saMgharSamAM bhUla karI che. AthI AtmamorArajIbhAI pratye, temanuM arthakAraNanuM khAnuM ekAeka jhuMTavI laIne nirIkSaNa karavAnI jarUra che. paNa temaNe akSamya tochaDAI dAkhavI che. kArobArInA TharAva bAda pakSamAM bhaMgANa paDaze te tenA kalpI na zakAya evAM paripragaTa thaI rahelA sInDIkeTanA lekhAtA sabhyonAM nivedana paNa NAma Avaze. AthI banne vaccenI khAI vyApaka banAve evuM koMgresanI pratibhAne jhAMkhI pADI rahyA che. A badhuM vicAratAM Aje kazuM nahIM kahevuM joIe ke kazuM nahIM karavuM joIe. kArobArI samiti sthapAyelI zAMti ke sthiratA sthAyI hoI na zake ane netAo vacce badhA keMgresIone evI paristhiti UbhI karavAmAM sahAya karavAnuM saMgharSanAM navAM nimitte paNa nirmANa thayA vinA nahi rahe ema mArI jevA jaNAve che ke jemAM pakSa rAbetA mujaba ane yogya rIte kArya karI anekane lAge che. gayuM pakhavADiyuM ApaNuM asAdhAraNa becenImAM pasAra zake. ApaNe badhA svIkRta nItionI kabUlAtane AdhAre ekatA thayuM. e becenIne have anna AvyuM che ema kahevAnI-anubhavavAnI sthApavAmAM phALo ApIe ane Ama rAjakIya ane Arthika morace sthitimAM haju ApaNe nathI. 25 mI tArIkhe keMgresanI kArobArI navuM cetana ANIe." samitie pasAra karele e aitihAsika TharAva nIce mujaba che: koMgresa kArobArI samitie pasAra karelo bIjo TharAva jaNAve che ke "keMgresa pramukhe zarUAtamAM temaNe kyA saMjogomAM zrI reDI. - "chellA thoDA aThavADiyAmAM mAtra sanmAnaniya sAthImAM ja mATe Teke meLavavA bIjA pakSono saMparka sAdhyo hato te jaNAvyuM hatuM. nahIM paraMtu pakSanA tamAma sabhyomAM matabheda UbhA karatI keMgresa pramukhe kahyuM te sAMbhaLyA bAda kArobArI samitie evo pakSamAM paDelI gaMbhIra phATa ne kArobArI samiti UMDI ciMtAnI abhiprAya vyakata karyo hato ke pramukha sAme karAyelA AkSepe te samaye najare jue che. maLelI mAhitIne AdhAre beTI dhAraNAthI karAyA hatA ane AthI keMgresa mahAsamitinI beMglera khAtenI beThakamAM ane saMsadIya asvIkArya che." borDamAM gaMbhIra matabhedo UbhA thayA hatA, tyAra bAda bIjA keTalAka banavA banyA hatA, jenI parAkASThA rUpe rASTrapatipada mATenI cUMTaNImAM rASTrabhakata rAvasAheba paTavardhananuM duHkhada avasAna zrI. reDIne parAjya thayuM hatuM. tA. 28 mI ogasTanA reja pUnA khAte gAMdhIyuganA svAtaMtryaaneka keMgresI matadAra zrI reDIne Teko ApavAmAM niSphaLa ddhA rAvasAheba paTavardhananuM 66 varSanI ummare avasAna thatAM eka nivaDayA e du:khada ane kamanasIba bInA che ane ATalA moTA virala koTinA satyaniSTha ane rASTraniSTha evA eka vyakitavizeSanI pramANamAM asaMtoSa zAnA kAraNe phelAya che tenI tapAsa karavAnI jarUra ApaNane-ApaNA AkhA dezane--beTa paDI che, 24 mI tArIkhe che. roganAM cinho karatAM rogane upacAra karavAnI jarUra che. temanA upara thayela serIbrala plesIsanA humalAnA pariNAme sabhyomAM ekatAnI bhAvanA hoya te sivAya koI rAjakIya bebhAna avasthAmAM temanuM mRtyu nIpajyuM che. temanI sAthe mAre pakSa pragati sAdhI zake nahIM. pakSanI gya kAmagIrI mATe zista- varSojUne paricaya hateA. mArA smaraNa mujaba 1930-32 nI baddha vartana Avazyaka che. savinaya satyAgrahanI laData daramiyAna nAsika jelamAM teo mArA . "Ama chatAM, mAtra pakSanI nItio ane kAryakramane cUstapaNe sAthI hatA. ApaNI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM keTalAMka varSa pahelAM vaLagI rahIne ane vividha kakSAe pakSamAM AMtarika lokazAhI teo vyAkhyAna ApavA mATe AvyA hatA. A vakhatanI paryuSaNa jALavIne ja Ane asarakAraka banAvI zakAya. vyAkhyAnamALAmAM temane meM vyAkhyAna ApavA mATe nimaMtraNa ApeluM, - "kamanasIbe varSothI keMgresa pakSamAM ekatA nabaLI banI rahI che, paNa temanI nAjuka tabiyatanA kAraNe, temanI IcchA hovA chatAM pariNAme juthavAda lAve che ane zista ochI thaI rahI che je, paNa AvI nahi zake e sadbhAvabharyo temane javAba Avyo pakSa ane sarakAra kakSAe tenI asarakAraka kAmagIrInA mArgamAM hatA. temane savizeSa paricaya tA. 28 mInA 'janmabhUmimAM nIce AvI rahyA che. pramANe Apyo che: "bhAre mahatvanI bAbata, saMsthAmAM be cAvIrUpa vyakita keMgre- rAvasAhebanA nAme meTAbhAge oLakhAtA zrI. paTavardhana pAMca sanA pramukhe ane saMsadIya pakSanA netAe sAthe maLIne parasparanI bhAIo ane eka bahenane potAnI pAchaLa mUkatA gayA che. salAhathI kAma karavuM e che. kaI paNa prakAranA anyAya sAme jhajhUmanAra ane zakitazALI "keMgresa pramukhe saMsthA calAvavAnuM mahattvanuM kArya saMbhALavAnuM vakatA zrI. puruttama hari paTavardhana urphe rAvasAheba paTavardhana dezanA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-69 prabuddha jIvana rAjakIya netAomAM hamezAM eka mahAna rASTrabhakata tarIke tema ja zrI caMdrakAnta verAnuM du:khada avasAna gAMdhIjInA Adarzone amalI banAvavAmAM mAnatA gAMdhIvAdI tarIke janmabhUminA cIpha riporTara zrI caMdrakAnta vorAnuM muMbaI khAte AdaraNIya rahyA hatAM. tA. 24 mI oNgasTa ravivAranI rAtre 47 varSanI umare akALa ava"1903nA julAInI 15 mIe ahamadanagaramAM janmelA sAna thatAM eka ucca koTinA patrakArane ApaNe gumAvela che. keTalAka rAvasAheba eka agraNI dhArAzAstrI, thIosophisTa ane bAya- samayathI temanI tabiyata narama garama rahetI hatI. ane chellAM be traNa skAuTanA netA zrI haribhAu paTavardhananA jayeSTha putra hatA. varSa daramyAna temane be traNa oparezana karAvavA paDelAM. Ama chatAM pitA pAsethI aMgrejI bhASA para prabhutva prApta karanAra rAvasAhebe temanA mRtyune cAra divasa pahelAM temane nAyara haoNspiTalamAM dAkhala ahamadanagara sosAyaTI hAIskUlamAM meTrika thaI banArasa hindu karavAmAM AvelA. te pahelAM te pitAnA vyavasAyamAM pUrA nimagna yunivarsiTI khAte kaleja - zikSaNa meLavyuM hatuM. banArasa hindu hatA. 1945nI sAlamAM teo janmabhUmimAM joDAyA tyArathI teo yunivarsiTI khAte temane a. bho. vakatRtva spardhAne suvarNacaMdraka Aja sudhI janmabhUmimAM ja kAma karatA hatA. teo kuzaLa patrakAra maLyo hato ane banArasa khAte ja teo kazI telaMga tema ja zrI. hatA, paNa pracAraka patrakAra nahotA. tene artha e che ke game teTalI jJAnacaMdranA saMparkamAM AvyA hatA. jahemata uThAvIne jokhama kheDIne sAcA samAcAra meLavavA ane - pUnA khAte kAyadAnI upAdhi prApta karyA bAda rAvasAhebe keMgresanA janmabhUminA bahoLA vAcaka samudAyane sAcA khabara pUrA pADavA. AMdolanamAM jhukAlevuM ane ahamadanagara jillAnA grAmavistAramAM temaNe eka bAhoza patrakAra tathA samAcAravitaraka tarIke keTalI keMgresane saMdeza pahoMcADayo. pote kAyadAnA snAtaka hovA chatAM meTa pratiSThA prApta karI hatI e to temanI smazAnayAtrAmAM vividhatemaNe dhArAzAstrIne dhaMdho hAtha dharyo nahoto. 1930mAM temaNe koTinA lokoe hAjarI ApI hatI ane caMdanavADInA smazAnapahelI ja vAra lAMbI jelayAtrA bhagavelI. gRhamAM upasthita thayelA muMbaInA AgevAna nAgariko dA. ta. muMbaInA patAnI kAryakuzaLatA, vaphAdArI tema ja aMgrejI, hindI ane meyara zrI jamiyatarAma jozIe, bI. pI. sI. sI. nA koMgresa pramukha marAThI bhASAmAM joradAra rIte pravacana karavAnA naipuNya tema ja temanA zrI hAphijhakAe, sudharAI pakSanA netA zrI zAMti paTele, saMsada sabhya nIDarapaNAne kAraNe suratamAM ja rAvasAheba dvagresa saMsthAmAM ucca zrI bAbubhAI jazabhAI paTela, muMbaI samAcAranA taMtrI zrI mInuM hoddAnA adhikArI banyA hatA. pahelAM mahArASTra pradeza keMgresa sami- desAI, 'sukAnI' nA taMtrI zrI mohanalAla pAne kevI bhAvabharI timAM ane te bAda mahAsamitimAM ane chevaTe keMgresanI kArobArImAM aMjila ApI hatI e uparathI mArI jevA aneka mitrone teo agra haroLamAM hatA." khyAla Avyo hato. sva. caMdrakAnta vorAnA svajanasamudAya pratye dAnavIra zrImAna nAnajIbhAI kAlIdAsane svargavAsa ApaNI UMDA dilanI sahAnubhUti ho!temanA AtmAne zAzvata zAMti tA. 25 mI ogasTanA roja dAnavIra zrImAna zreSThI nAnajI prApta thAo! bhAI kAlIdAsanuM 81 varSanI uMmare, keTalAka samaya paryantanI bImArI prAdhyApaka zrI gaurIzaMkara jhAlAne abhinaMdana, bAda, porabaMdara khAte avasAna thatAM ApaNane eka atyanta udAra yunivarsiTI grAnTsa kamIzane nivRtta thayelA zikSako ane dila dharAvatA mAnavavizeSanI kheTa paDI che. temane 1988nI prAdhyApakonI sevAono lAbha levA aMge karavAmAM AvelI yojanAnA sAlamAM porabaMdara khAte janma thayo hato ane 12 varSanI uMmare anusaMdhAnamAM I. sa. 1969-70 daramiyAna pahele puraskAra pitAnA pitAzrI sAthe teo vyApAramAM joDAyA hatA. I. sa. ApavA mATe 21 zikSako athavA prAdhyApakonI pasaMdagI karI che. 1900 mAM teo zUnyavat Arthika paristhitimAM vyApAranuM sAhasa A yojanAmAM vArSika rU. 6000 nA onareriyamane ane vArSika kheDavA mATe AphrikA - membAsA-gayA hatA ane vyApAra ane rUA. 1000 nI kanTInjanTa grAnTane samAveza karavAmAM AvyA che. ughoganA kSetre temaNe asAdhAraNa pragati sAdhI hatI. lAkha balka zikSaNa parisaMvAdo goThavavA, ane saMzodhana kAryane uttejana ApavuM karoDa rUpiyA teo kamAyA hatA. yuropa, cIna, jApAna vagere aneka tema ja nivRtta prAdhyApakonI sevAone kaeNlejo ane yunivarsiTIo dezano temaNe pravAsa karyo hato ane keTalAka samayathI AphrikAne lAbha le e yojanAne udeza che. jaNAvatA AnaMda thAya che ke senTa sthiravAsa choDIne potAne vatana porabaMdara AvIne teo rahyA hatA. jheviyarsa kaeNlejanA be varSathI nivRtta chatAM nararI prophesara tarIke temanA upara maharSi dayAnaMda sarasvatI ane AryasamAjanA kAma karatA prophesara zrI gaurIzaMkara cuM. jhAlA upara jaNAvelI pasaMdagI * gheza saMskAro hatA. pAchaLanA varSo daramiyAna gAMdhIjInA paricayamAM pAmelA zikSakomAMnA eka che. jhAlAsAheba saMskRta sAhityanA niSNAta paNa teo sArI rIte AvelA. vaicArika kSetre teo pragatizIla vidvAna tarIke vyApaka khyAti dhaMrAve che. teone pUrA arthamAM bahyA hatA. dhanavitaraNa dvArA temanA hAthe aneka saMsthAo nirmANa thaI niSTha brAhmaNa che. muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAtI paryuSaNa - hatI; aneka saMsthAone navuM jIvana maLyuM hatuM. saurASTrane temanI vyAkhyAnamALAnuM lagabhaga chellAM daza varSathI pramukhasthAna zobhAve udAratA ane dAnavRttine sauthI vadhAre lAbha maLyuM hatuM. para- che ane vyAkhyAnamALAnI pratibhAmAM vRddhi kare che. upara jaNAvela baMdaramAM gAMdhIjInA smAraka rUpa kItimaMdira, AryakanyA gurukuLa, pasaMdagI prApta karavA mATe jhAlAsAhebanuM hArdika abhinaMdana karavAmAM mahilA kaeNleja, bhArata maMdira, javAharalAla naheru AkAza guha jevI Ave che. aneka saMsthAo temanA nAmane cirasmaraNIya banAve tevA che. zrI bAbubhAI jI. zAhanA navA anudAna mATe hArdika abhinaMdana temanA dAnane AMkaDo be karoDa jeTalo thavA jAya che. A rIte ' zrI bAbu bhAI gulAbacaMda zAhe saMyukata jaina vidyArthI gRhane temaNe potAnA jIvanane caritArtha karyuM hatuM. ' ' cheDA samaya pahelAM rUA. 51,000 nuM dAna karyuM te aMge temanuM temanAM saMtAnamAM be putra ane eka putrI savitAbahena che. abhinaMdana tema ja bahumAna karavA mATe saMyukata jaina vidyArthI gRhanA be putro pitAnA vyavasAyamAM rokAyelA che. savitAbahena eka viduSI bhUtapUrva vidyArthI maMDaLanI zrI. sI. ema. saMghavInA pramukhapaNA nIce sannArI che ane pitAe UbhI karelI jAhera saMsthAonuM teo tA. 16-8-19 nA roja sAmAnya sabhA bolAvavAmAM AvI hatI. saMcAlana kare che. AvA eka sAhasavIra ane udAracarita mahAnu- A prasaMge pramukhazrI taraphathI zrI bAbubhAInA Aja sudhInA bhAvane ApaNAM aneka vandana hai ! " jIvananI TUMkI rUparekhA ane judI judI saMsthAone zrI. bAbubhAI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 prabuddha jIvana tA. 1-9-19 taraphathI karavAmAM AvelI sakhAvatane nirdeza karavAmAM Avyo hato. zrI bAbubhAIe 2aa bahumAna aMge maMDaLano AbhAra mAnatAM, jo A maMDaLa paradeza abhyAsa karavA jatA vidyArthIone lona ApavAnI koI yojanA UbhI kare te tenA maMgaLa prasthAna tarIke rUA. 5000nI rakama ApavAnI IcchA darzAvI hatI. AvI udAratAbharI pahela karavA mATe zrI bAbubhAIne dhanyavAda ghaTe che ane prastuta saMsthA bAbubhAInA A paDakArane jhIlI laIne upara jaNAvyA mujabanI yojanA hAtha dharaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. navA nimAyelA je.pI.o tAjetaramAM ja mahArASTra sarakAra taraphathI pahelAMnA paNa A varSe cAlu rahelA ane navA nimAyelA je. pI.onI yAdI bahAra pADavAmAM AvI che. A yAdImAM eTalAM badhAM paricita nAme che ke kone ullekha kare ane kone ullekha na karavo enI tAravaNI muzkela che. bhArata sarakAra taraphathI apAtA padmabhUSaNa, padmazrI vagere IlakAbe ane je. pI. nI nimaNuMkamAM bahu moTo taphAvata che. sarakArI IlkAbe kevaLa amuka vyakitaonuM sanmAna karavAnA ane temane savizeSa pratiSThA ApavAnA hetuthI ApavAmAM Ave che. je. pI. pAchaLa paNa amuka pasaMda karAyelI vyakitane samAja samakSa AgaLa dharavAne hetu hoya che, paNa evI je. pI. tarIke nimaNuMka pAmelI vyakitanA mAthe ghaNI moTI javAbadArI rahelI hoya che. aneka khatapatro ane mahattvanAM lakhANo upara sahI karanAranI pramANabhUtatAnI khAtrI ApavAnuM kAma te upara sahI sikko karanAra je. pI. nuM che. ane A kAma je. pI. mAM sAvadhAnapaNuM ane ucca kakSAnI pramANIkatAnI-Aje jyAre cotarapha lAMca rUzvatanuM sAmrAjaya phelAI rahyuM che-tyAre khAsa apekSA rAkhe che. A je. pI. e eka prakAranA samAjasevako che ane temaNe potAnI pharaja dharmaniSThApUrvaka bajAvavAnI che. navA nimAyelA je. pI.emAM be nAmano ullekha karavAnuM mana thAya che. eka te zrI gIjubhAI umiyAzaMkara mahetA. teo eka tejasvI yuvAna che ane jaina jainetara aneka saMsthAonI kAryavAhI sAthe joDAyelA che. saMyukata jaina vidyArthIgRhanA maMtrI che. che. muMbaI jena yuvaka saMghanA makAna phaMDamAM temaNe rUA. 1501 nI rakama noMdhAvI che. bIjuM nAma sva. meghajI bhaNavALA zrI maNibhAI vIracaMda. temaNe saMdhanA makAna phaDamAM rUA 1001 noMdhAvyA che. teo paNa eka sevAbhAvI sajajana che. te banne mitrone A prasaMge hArdika abhinaMdana ApatAM AnaMda anubhavuM chuM. saMghanA makAna phaMDa aMge - muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyone tathA prabuddha jIvananA vAMcakone saMghanA makAnaphaMDa aMge chellA traNa mahinAthI anurodha karavAmAM Ave che. eka lAkha rUpiyAnI rakama meLavavAne lakSyAMka nakkI karavAmAM Avyo che. saMgha sAthe saMbaMdha dharAvatA evA ghaNA mitro tema ja prazaMsako che, jeo manamAM dhAre to A lakSyAMkane bahu ochA samayamAM pUro karI zake. jarUra che. pratyakSa saMparka sAdhavAnI. mArI aniyamita banatI jatI zArIrika paristhiti ane ghaTatI jatI gatikSamatAne kAraNe mananI IcchA ane dhAraNA. mujaba A badhA mitrone pratyakSa maLavAnuM zakya nathI ane tethI temane vinamra prArthanA ke A nedha dvArA temane pratyakSa maLyo chuM ema gaNIne mArA mATe eka prakAranA mIzanarUpa banelA A kAryamAMA apIlamAM-pitAne udAra hAtha laMbAve ane saMgha aMgenA prastuta lakSyane pahoMcI zakayAne saMtoSa mane arpaNa kare. paramAnaMda 1 prArthanAne prabhAva che duniyA dhAre e karatAM ghaNI vadhAre bAbate prArthanAthI nirmANa karI zakAya che."--TenIsanA ("Perform miracles"mAM saMgrahita thayelI eka ghaTanAne anuvAda) A eka satya ghaTanA che. "tArI IcchA mujaba thAo" e prakAranI prArthanAmAM rahela gUDha tattvanuM zuM e pariNAma hatuM? kelIpheniyAmAM AvelA eka nAnA zaheranA carcamAM kAma karatA eka pAdarI rDo. ena. bI, rimathanA gharamAM A ghaTanA banI hatI. ' A DaoN. smitha pitAnA DroIMga rUmamAM nIsaraNI upara caDhI dIvAnA jhummarane goThavatA hatA. e samaye nAtAlanA tahevAra hovAthI pitAnA bALaka mATe AvelI avanavI bheTe teo khUba AnaMdapUrvaka nIce joI rahyA hatA. A badhI bheTamAM khAsa karIne eka navI bAIsIkala hatI. tyAM te ekAeka uparanA khaMDamAMthI koI paNa jAtanI cetavaNI vagara acAnaka avAjo saMbhaLAvA lAgyA. eTale turata ja DaeN. smitha potAnuM kAma choDIne upara doDI gayA. potAnA pappAne jotAM ja temane daza varSanA bALaka bolI UThaze. "pappA ! pappA ! mArAthI zvAsa laI zakAtuM nathI." pappAe joyuM te, ghUMTaNa upara pitAnuM mAthuM mUkI zvAsa levA mATe pitAne bALaka valakhA mArI rahyo hate. tarata ja tenI mAtAe potAnA putrane pitAnA khabhA upara uMcakI lIdho. tene halAvyo, tenI pITha upara mAlIza karavA lAgI ane dardanA josamAM taraphaDIA mAratAM tene dhIraja ApI. AvuM kaTokaTIbharyuM dazya joI De. mitha tarata ja pitAnA phemilI oNkTarane Teliphona karavA mATe doDI gayA. paNa aMgavazAta DaoNkaTara gharamAM hatA nahi. te mane mana bolI UThayo, "o Izvara ! have zuM karuM? mArA vhAlayA bALakanuM zuM thaze?" tarata ja teo sajAga banyA ane bIjA veMkaTarane temaNe Teliphona karyo. e paNa na maLyA. tyAre teo nirAza thaI gayA. paNa azinA eka taMtue pharI temanAmAM hiMmata ApI ane mane mane bhagavAnane prArthanA karI. "he Izvara ! mArA badhA ja prayatna cAlu che. tuM mArA bALakane maravA nA de!" ane tarata ja trIjA DaoNkaTarane phona karyo, e paNa na maLyA. cothA DokaTarane phona karyo e paNa na maLyA. dharmaguru haiM. smithanI jANe kaTI na thatI hoya evI vikTa paristhiti UbhI thaI gaI ne teo mane mana akaLAI UThayA ke have huM zuM karuM? tyAM te uparathI mAtAne gabharAyele avAja AvyuM ke "jaladI TaeNkaTarane belA, nahitara ApaNuM bALaka marI jaze. Izvarane khAtara tame jaladI karo--jaldI karo!" De, smithe zaheranA lagabhaga badhA oNkTarone Teliphona kya paNa vya. chevaTe khUba kaMTALIne ghaNAM mAIla dUra holIvUDamAM eALakhItA kaTarane TeliphenamAM saMparka sAdhyo ane DeTara maLyA. DaoNkTare bImAra putrane Treliphena upara lAvavA kahyuM. Teliphona upara daradIne avAja sAMbhaLIne DaoNkaTare De. smithane kahyuM ke "tamArA bALakanI mUThI vaLI gaI che? AMgaLIo bhUrI thaI gaI che? zarIranI cAmaDI phikkI thaI gaI che?" vagere. . smithe tarata ja javAba Akhe ke "hA-hA tame je prazno pUchI rahyA che te badhAM ja cihane mArA bALakamAM che" helIvUDanA DokaTare nidAna karI tarata ja javAba Apyo ke "tamArA putrane 'svarapeTI' (Larynx) upara sejo AvI gayuM che. ane ene jIva bacAvavA mATe tarata nastara Opration karAvavAnI jarUra che. jeTaluM bane teTaluM jaladI koI paNa zarajanane bolAvo ane vagara vilaMbe nastara mUkAvo." ane tarata ja Teliphona baMdha thaI gayo. DaoN. smitha gabharAI gayA ke "Ivara mArA putrane zA mATe (anusaMdhAna 103 mA pAne) Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-60 prabuddha jIvana 101 te amArI vAta thai - varase varasa paUpaNa vyAkhyAnamALAne TAMkaNe ame ApanI samakSa atyAra sudhImAM ame saMghanI pravRttio mATe kyAreya paNa meTA phaMDa amArI becAra vAta mUkIe chIe-thoDo amArI pravRttione ke ceriTI zo karyA ja nathI. varasovarasa khapa jeTaluM ja phaMDa bheguM karI paricaya, thoDI arthasiMcana mATenI apIla ane sAthe sAthe zubhecchA, levuM ane saMsthA pAse moTI rakamanuM bhaMDoLa thavA na devuM evI kSamAyAcanA ItyAdi. amArI mAnyatA Aja sudhI rahI che ane ene lakSamAM A varase paNa ApanI samakSa amArI thoDI vAte nivedana rAkhIne dara varase dazathI bAra hajAra rUpiyAnI--ane chellI traNa karavAnI rajA laIe chIe. cAra varSathI vadhatI jatI moMghavArInA hisAbe paMdarathI vIsa hajAra sau prathama te A varase ame amArA saMdha mATe makAna rUpiyAnI - Tahela Apa saunI pAse paryuSaNa vyAkhyAnamALA prasaMge phaMDanI zarUAta karI che. saMghanA kAryAlaya tathA vAcanAlaya - pustakA nAkhatA hatA. dara varase amArI mAMgaNI jeTalA paisA maLI layanI jagA bahu ja sAMkaDI paDatI hovAthI saMgha mATe navI jagA rahetA hatA ane amAruM kAma cAlyA karatuM hatuM. levAne vicAra be varasathI cAlato hato. A varase e vize nirNaya paNa have ApaNe maTI jagAmAM jaI rahyA chIe. saMghanI karIne saMghanI kAryavAhaka samitie eka lAkha rUpiyAnuM lakSyAMka nakkI pravRttione vega ApavA mATe have amAre vadhAre rakamanI jarUra karyuM che tema ja "prabuddha jIvana dvArA Apa sau samakSa amArI A paDaze ja. thelI bharI devA- chalakAvI devA - anurodha karyo che. tyAra bAda , te Apa saunI samakSa amArI A nAnakaDI vAta vinamrabhAve vyakitagata patro ane mulAkAte dvArA zakya teTalA mitrone ame mUkIe chIe, Apa saunI zubherachA ane sakriya sahakAranI apekSA maLyA chIe. atyArasudhImAM A makAna phaMDamAM amane sATheka rahI ja che. amArI pravRttio apane gamatI hoya te amArA hajAranAM vacane maLI gayA che. amane AzA che ke paryuSaNa parvanA makAna phaMDamAM, sAdhAraNa phaMDamAM athavA vaidyakIya rAhatamAM ke A maMgala divasa daramyAna, je mitroe makAna phaMDamAM potAne vAMcanAlaya-pustakAlayanI pravRttimAM Apa udAra hAthe rakame noMdhAvaze. phALo noMdhAvela nathI te sau bhAI - bahene udAra dile pitAne phALe - saMghanI kArobArInA chellI mITIMgamAM hAjara sabhyomAMthI lakhAvaze ane amane zraddhA che ke vyAkhyAnamALAnI pUrNAhutinA saMghanA cAlu varasanA phALAnI zarUAta A varase paNa karI che ne chellA divase amAru lakSyAMka siddha thaI gayAnI jAherAta ame kArobArImAMthI rUA. 2086 bhegA karI zakayA chIe. bAkI rakama ApanI samakSa karI zakIzuM. mATe ame ApanI pAse AzA rAkhIe chIe ane vinaMti zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha chellA 40 varasathI mukhyatve nIce karIe chIe ke Apa zakaya teTalI vadhAre rakama saMsthAne Ape. mujabanI pravRttio calAvI rahela che, e Apa sau jANo cho. ApanI rakamanI amAre mana ghaNI moTI kiMmata che. vyAkhyAnamALAmAM (1) paryuSaNa vyAkhyAnamALAmALA (2) pAkSika patra- 'prabuddha jIvana AvanAra dareka vyakita kaMIka ne kaMIka A saMsthAne jarUra Ape. (3) sArvajanika vAcanAlaya ane (4) nAtajAtanA bhedabhAva vinA jo ceka me te Bombay Jain Yuvak Sangh pustakAlaya cAlatuM vaidyakIya rAhata kendra * rAhata e nAme ane vAcanAlaya - pustakAlaya mATe ceka meka te (5) vaidyakIya sAravAranAM sAdhane (6) viziSTa vyakitaonI sAthe Shri Manilal M. Shah, Sarvajanik W achnalaya (7) zaikSaNika pravAsa - paryaTana milana - vArtAlApa and Pustakalaya e nAme mokalavA vinaMti che. saMghanA kAryakaro pAse A sivAya bIjI paNa keTalIka sAmAjika 4547, dhanajI sTrITa, cImanalAla je. zAha pravRttio upADavAnI yojanA che. paraMtu jagAnA abhAve | muMbaI - 3. sudhabhAI ema. zAha ame saMghanI pravRttione dhAryA pramANe vega ApI zakatA nathI. tA. 1-9-1969 maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha * You have to be you? tame jevA cho tevA ja rahevAnuM che. mArA khitAbe ke padavIo, mArA kiMmatI vastro ke mArI buddhi- asalamAM ApaNe je nathI te batAvavAnI jIvana ApaNI pAse mattA, ke benkamAM paDelI mArI mAlamattA-mArI A sarva bAhya apekSA rAkhatuM nathI. je kharekhara che te ja bahAra batAve. siddhi para jagata mAruM mUlyAMkana kare che. je ApaNe mATe azakaya che, zakita bahAranuM che, tene mATe paraMtu saMdhyA DhaLatAM badhuM ja saMkelAI jAya che, baMnka baMdha paNa kudarata kaze ja Agraha rAkhatI nathI. thaI jAya che, khitAbe ne padavIo visarAI jAya che. ghara bhaNI eka mALIne rAjA banavAnuM kahevAmAM nathI AvatuM. potAne vaLI, gADI pArka karI, kapaDAM badalI, gharanA eka ekAMta khUNAmAM bAga hariyALA ne vyavasthita mukhI potAnI pharaja adA kare eTaluM ja pathArImAM paDI saunI jema huM paNa UMghavA koziza karuM chuM ane bIja ene mATe basa che. tenuM A kartavya tene mATe ghaNuM mahattvanuM che. divase savAre svapnane yAda karate pathArImAM beTho thAuM chuM. rAjAne sAdhu thaI javAne kudarata Adeza nathI ApatI. nyAyapUrvaka - tyAre ! hA! tyAre huM zuM chuM? koNa chuM? rAjaya calAvI prajA taraphanuM potAnuM zaNa e adA kare e ene huM pramukha hAuM ke sUbe hAuM ke dharmaguru houM--AnuM kaI ja soMpAyeluM karma che. ane A jIvanadharmanuM ene mATe ghaNuM mUlya che. | mahatva nathI. * zuM huM gheTuM chuM? huM pote kharekhara zuM chuM e ja eka mAtra mahattvanI vastu che. jo ema ja hoya te sihanuM cAmaDuM paheravAnI mAre lezamAtra huM kharekhara je chuM te ja mAre thavAnuM che. ' jarUra nathI. AvI chetarapiMDIthI te eka zikArI, eka siha, are ! tame kharekhara je che te ja tamAre thavAnuM che. eka gheTAne paNa mAre sAmane karavAnuM raheze. ApaNA mAnamaratabA, lAyakAta ke ApaNI bhautika saMpatti siha banavAmAM bhAre majA che. hA ! paNa gheTAM banevAmAM ya je kaMI ApaNuM mAnIne ApaNe beThA chIe te badhuM ja kevaLa eka naTanaTInA merA jevuM che, jenA AvaraNa nIce ApaNe ApaNI asala jAtane hamezAM chapAvIe chIe. ApaNe je chIe tenA tarapha ja ApaNe pUrNa niSThAvAna banavAnuM paNa A mArA kone paheravA paDe che? che. ema karIzuM te ja ApaNA mATe eka mahAna bhAvinuM nirmANa thaze. je kharekhara sAcAM che, jAgRta che temane koI prakAranA merA anuvAdaka: mULa aMgrejI paherI kazuM ja chupAvavAnuM hatuM nathI. - sau. zAradAbahena zAha zrI jemsa leTa phImena Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI 1969nA sapTembara mAsanI 8mI tArIkha seAmavArathI 16mI tArIkha maMgaLavAra sudhI-ema nava divasanI paSaNa vyAkhyAnamALA ceAjavAmAM AvI che. A nave divasanI vyAkhyAnasabhAnuM pramukhasthAna prAdhyApaka zrI gArIprasAda cunIlAla jhAlA ze|bhAvaze. A vyAkhyAnamALAnI sabhAai 'bhAratIya vidyAbhavana'mAM bharavAmAM Avaze. ane dareka sabhA savAranA 8-30 vAgye zarU thaze. A vyAkhyAnamALAnA vigatavAra kAryakrama nIce mujaba cheH vyAkhyAtA vyAkhyAna viSaya 102 L e 10 11 33 24 15 tArIkha ' sAmavAra ,, magaLavAra 1) budhavAre ne guruvAra ,, zukravAra }} zanivAra 99 vivA2 : ,, sAmavAra 22 magaLavAra "" mAnyavara mArArajI desAI madhara gherIsA tA. 8-9-69 thI 16-9-69 45-47, dhanajI sTrITa muMbai-3 prAdhyApaka dalasukhabhAi mAlavaNiyA . AcAya yazavanta zukla DA. ramaNalAla cI. zAha kavivara karasanadAsa mANeka prAdhyApikA nIrA desAi munizrI nagarAjajI zrI mRNAlinI desAi prAdhyApikA harSidAbahena paMDita prAdhyApaka sureza dalAla zrI sAhu meADaka zrImatI pUrNimAbahena pakavAsA zrI cImanalAla cakubhAi zAha zrImatI zrIdevI rahita mahetA zrI rohita mahetA phAdhara vAlesa phAdhara vAlesa zrImatI zrIdevI rohita mahetA tA. 1-9-69 Compassion - oSNA (aMgrejImAM) siddhAnta svadharma : padhama navakAramaMtra izAvAsyamidaM sam palaTAtAM jIvanamUlye eja dizAnAM e nakSatra : mahAvIra ane buddha pUjya karaturabA gAMdhI AjanA rAgagrasta mAnavI kAvyamAM pragaTa thatuM gAMdhIjInu vyaktitva samagra jIvanadarzana ane punaHnirmANa gAMdhIjI mArI najare 'jArgI anubhava prIta' (AnaMdaghananAM pado sAthe) A vyAkhyAnasabhAmAM samayasara upasthita thavA ane sabhA daramiyAna pUrI zAnti jALavavA sujJa zreAtAone vina Mti che. caitanyazakti ane nArIjIvana gAMdhIjI bhajanA yAdvAdanuM jIvanadarzana kuTuMbabhAvanA cImanalAla jeThAlAla zAha subeAdhabhAi ema. zAha maMtrIe, mukhai jaina yuvaka saMgha zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha zro maNilAla meAkamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya ane "prabuddha jIvana"nAM kAryAlayanuM sthaLAMtara AthI jaNAvatAM Ana thAya che ke tA. 5 sapTe '69thI dhanajI sTrITamAM AvelA kAryAlayanuM nIcenA navA sthaLe sthaLAMtara karavAmAM Avela che: TopIvAlA menzana, bIje mALe, (senDahaAE roDa) vallabhabhAi paTela roDa, senTrala beMkanI bAjUe ane vanitA vizrAmanI sAme, muMbaI-4, havethI uparAkata saMsthA sAthe joDAyelA bhAibaheneAe A navA sthaLe saparka sAdhavA kRpA karavI-AbhAra. cImanalAla je. zAha sukhAdhabhAi ema. zAhu maMtrI : zrI mukharjI jaina yuvaka satra Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-69 prabhu jIvana 103 prArthanAno prabhAva (100 mAM pAnAthI cAlu) mArI pAsethI chInavI lete haze !" tenI najara samakSa bALakanA mRtyunI bhayaMkara kUratI khaDI thaI gaI. chatAM, hiMmata sAthe teNe bAjunA gAmanI oNspiTalamAM Teliphona karyo, paNa haeNpiTala ghaNI dUra hovAthI tyAMthI tAtkAlika koI madada maLe ema hatuM nahi. Teliphona oNpareTara pAse bIjI haispiTalanA phona naMbara mAgyA. paNa e ja javAba ke atyAre koI paNa veMkaTara maLI zake ema nathI. pAdarI S. smitha hatAza thaI gayA. pite dharmaguru hatA. temanI potAnI pAse, keTalAMye mAbApe temanAM putra-putrIo marI gayelA tyAre, AvyA hatA ane te badhAne pote kevuM kevuM AzvAsana ApatA hatA? darekane dhIrajathI, premathI samajAvatA ane kahetA ke Izvare je nirmANa karyuM che te ApaNe nibhAvI levuM joIe. Izvare je karyuM che te sArA mATe ja karyuM haze ! evuM emaNe keTalAMyane samajAvyuM hatuM. have atyAre jayAre potAnA upara asahya du:kha AvI paDayuM che tyAre e bAbata pote ja kema bhUlI jAya che ane Izvara uparanI zraddhA kema gumAvI de che? - AvA temane vicAra AvavA lAgyA. A vicAradhArA eka sarakhI emanA magaja upara savAra thaI rahI hatI, tyAM emane bAIbalanuM eka sUtra yAda AvyuM. zAMta thA ane khUba svasthatAthI vicAra kara ke huM pAte ja Izvara chuM." A vicAra AvatAnI sAthe ja DaM. smithanI DagamagatI zraddhAmAM cetana AvyuM. anizcitatAnI ghaDI lagabhaga pUrI thaI. bAIbalanA sUtre rDo. smithanA hRdayamAM anero prakAza pragaTAvyo ane temanI DagamagatI zraddhAnI diveTamAM Izvara pratyenI zraddhAnuM ameli ghI reDAyuM ane zraddhAne dIpaka vadhAre vegathI jhaLahaLI UThayo. ane De. smithanA manamAM acAnaka avAja Avyo ke "jene tuM pracAra kare che tene ja tuM tArA AcaraNamAM mUka" ane tarata ja temaNe TeliphonanuM risivara mUkI dIdhuM ane ghUMTaNe paDI ekAgra citte teo prabhunI prArthanA karavA lAgyA. "he sarva jagatanA pitA! mArI sarva zakita ne prANa pAtharIne tArA pratye prArthanA karIne huM vinavuM chuM ke mArA nAnA putranI jiMdagI bacAva! ane ene mRtyunA mukhamAMthI huM ugArI le. jo mArA putranuM mRtyu nizcita ja hoya to huM lAcAra chuM. ATalA samaya mArA putrane mArI sAthe rahevA dIdhA eTalA mATe tAre khUba khUba AbhAra." haju . smitha AbhAra mAnI rahyA che teTalAmAM te jANe ke parama kRpALu paramezvare . smithanI prArthanA sAMbhaLI hoya ema enA javAba rUpe TeliphonanI ghaMTaDI vAgI. te Teliphona halIvUDanA DaoNkTarane hate. TaliphonamAM veMkaTare kahyuM ke "hamaNAM mane samAcAra maLyA che ke eka jANItA videzanA sarjana tamArA gAmamAM Aje - AvavAnA che. tamane e cokkasa madada karaze. tame emane saMparka sAdho." emanuM nAma ane saranAmuM De. smithane temaNe ApyA. videzanA e raeNkTaranuM nAma gokhatAM gekhatAM pAdarI rDo. smitha pitAnI sAyakala laIne te sarjanane bolAvavA doDI gayA, kALI mAjhama rAtanI aMdhArI galI kUMcIomAM pasAra thaIne te yupiyana TaeNkTaranA ghera pahoMcyA. yuropiyana DaoNkaTara potAnA gharanA daravAjA AgaLa ubhA hatA. teo bahAra pharavA javAnI taiyArI karatA hatA, tyAM pAdarI De, smitha khUba gabharAyelA avAje bolyA, "DokaTara ! mArA putrane svAsapeTImAM sojo AvI gayuM che." ATalA zabdo te te mahAparANe bolI zakayA. yuropiyana DekaTara kaTokaTIne samaya jANI tarata ja pitAnI DekaTarI bega laIne TekasI bolAvI hai. smitha sAthe tenA ghera gayA. phakata daza miniTamAM ja yuropiyana sarjana DaoN. smithanA bALakane raDAnA Tebala upara suvADIne zvAsanaLIne ughADavAnuM (Trachotomy) oparezana karyuM. ane tarata ja De. smithane putra sArI rIte zvAsa levA mAMDaze. jo jarAka vadhAre moDuM thayuM hota to De. rimathanA putrane jAna jokhamamAM hate. pAdarI DaoN. smithanA anuyAyIoe temanI upara vitelI kathA jyAre sAMbhaLI tyAre sahu koI belI UThayuM ke "tame kharA nasIbadAra cho?" A sAMbhaLIne teo AchuM hasyA. emane pitAne hRdayanA UMDANamAM cokkasa khAtarI hatI ke je potAnA bALakanI jiMdagI bacI gaI hoya te te pitAnA hRdayamAM zraddhApUrvaka Izvara pratye karelI prArthanAnuM ja phaLa che ane hatuM. je pote pracAra karanArA hatA, je bIjAone salAha ApatA hatA, tevuM ja jyAre potAnA jIvanamAM AvyuM ane temaNe AcaraNamAM utArI batAvyuM tyAre ja daivI saMketa thaze ane parama kRpALu paramAtmAe emanA hRdayane avAja sAMbhaLyuM ane temanA putranI jiMdagI bacAvI. A che prabaLa prArthanAnI agAdha zakita ! mULa aMgrejInA anuvAdaka: - De. kezavalAla ema. zAha : - dukhiyAre mAro A deza ! bhAvinA garbhamAM najara pahoMce che tyAM sudhI to mane ema varatAya che ke ApaNA deza have be bhAgamAM vaheMcAI javAne. eka bAju haze sarvasattAdhIza sarakArI amaladAra, jayAre bIjI bAju haze jemane nAgarika tarIke lekhI zakAya nahi tevA niHsahAya prajajane. sattAvALAo julama kare, phraverA ugharAve, bIjI paNa kharIkhoTI rIte paisA paDAve e badhAne teo jIvananA eka sarvasAdhAraNa krama tarIke lekhatA thaI jaze. e badhuM taddana kharuM che, bilakula vyAjabI che ema ja teo mAnatA haze. koI paNa kAma karAvavuM hoya te hAtha garama karavA paDaze. kaeNrTa kacerImAM ke varSo sudhI cAle che ane kesanI mudata paDI, kahIne loko pAchA phare che. zuM kahuM ke jana - sAdhAraNanI A lAcArI upara mane keTalo gusso Ave che? samAjavAdI samAjaracanAnI ane mAnava mAnava vaccenI samAnatA sthApavAnI vAta karanArA loka AMkho para cazamAM lagADIne jue ke vAstavamAM ApaNI cAre bAjU zuM thaI rahyuM che? pacAsa varSa sArvajanika kAryomAM vItAvyAM pachI have jayAre huM jouM chuM ke, sAdhAraNa mANasanI hAlata zI thaI gaI che ane ' sarakArI karmacArIonA hAthamAM keTalI zakita AvI gaI che, tyAre mane pArAvAra du:kha thAya che.. A svarAjaya ceksa e svarAjya nathI ke jene mATe meM kAma karyuM hatuM. dukhiyArA mArA A dezamAM je kAMI thaI rahyuM che te jovA huM jIvate rahyo chuM e badala mane glAni nIpaje che. rAjakartAone mAre eTaluM ja kahevAnuM che, jemaNe AtmasanmAna pUrepUra gumAveluM che, lAMca levI ne devI tene je sAdhAraNa jIvanakrama lekhe che tathA jeo evI mAnyatA sevatA thaI gayA che. che ke kAM to ApaNe sarakAramAM dAkhala thaI bejavAbadAra sattA bhogavavI athavA zApaNakhAra tathA hIna vartAvane bhAga banelAonA vargamAM bhaLI javuM, evA loko para rAjaya calAvavAmAM ya ze svAda che? zrI zrI prakAza saMghanA sabhyone vijJAptasaMghanA je je sabhyonuM cAlu varSanuM lavAjama bAkI che, temane vyAkhyAnamALAnA sthaLe athavA saMghanA navA kAryAlayamAM, pitAnuM lavAjama satvara mekalI ApavA nama chatAM AgrahabharI vinaMti che. maMtrIo. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 prabhu jIvana tA. 1-9-9 be yuvAna parvatArohakanI romAMcaka ArahaNukathA vasa zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA upakrame tA. 26-7-69nA roja ekasapIDIzana veLA veMkaTara te joIe ja, parvatArohaNamAM sAMjanA 6-15 vAgye dhI grena, rAIsa eNnDa oNIla sIDjha maracanTa - koNa jANe kayAre jarUra paDe. ame amadAvAdamAM ja parvatArohaNa esesIezananA helamAM, manAlI bAju e AvelA hanumAna TImbA- aMgenI prAthamika taiyArIo karI lIdhI. pachI vicAryuM, kayuM zikhara nAM zikharanuM saphaLa ArohaNa karIne tAjetaramAM pAchAM pharelAM kumArI pasaMda karavuM? ame jANIjoIne eka nAnuM - ochI UMcAInuM - uSA bhaTTanuM saMghanA pramukha zrI. cImanalAla cakubhAI zAhanI adhya- zikhara pasaMda karyuM. kAraNa ke amArI TUkaDInI saphaLatA vize zaMkA hatI. - kSatA nIce jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. vaLI AmAM gujarAtanI bahenanA gauravane paNa prazna hato. jo upAbahenane paricaya' , A ekarApIDIzana saphaLa thAya to bIjI ekasapIDIzane jaI zake, prAraMbhamAM zrI upAbahenane paricaya ApatAM zrI. paramAnaMda ane aMte eNvaresTa sudhI pahoMcavAne baheno mArga mokaLo bhAIe jaNAvyuM ke "muMbaImAM sI. pI. TaeNka bAjue munizrI thAya. amadAvAdathI ame anAja, TInDa phUTa, hImAnAM pekeTa vigere satabAlajInI preraNA nIce keTalAMka varSothI UbhI karavAmAM Avela kharIdI badhuM peka karyuM. mAtRsamAja nAmanI saMsthA, jenuM mukhya saMcAlane ApaNA sarvanA amadAvAda cheDatAM amane khUba ja lAgaNI thaI AvI. amane AdaraNIya zrI. caMcaLabahena TI. jI. zAha kare che, te saMsthAmAM kAma kaMIka bIka paNa hatI. amArA sAhasa pAchaLa gujarAtanI asaMkhya karatAM sau. zazIbahena, Aje ApaNe jemane abhinandana ApavA bahenanA bhaviSyanI AzA saMkaLAyelI hatI. temanA svamAnano mATe ekatra thayA chIe te kumArI uSAbahenanAM mAtuzrI thAya. prazna paNa hato. bahene e paNa amane ghaNuM vahAla karyuM. ame sau A uSAbahenane meTrika sudhIno abhyAsa taddana nAnA gAmaDAnI sTezana choDatI veLA gadgad thaI gayAM. dhuLI nizALathI zarU thaI muMbaI jevA moTA zaheramAM chUTochavAyo - ame manAlI pahoMcyAM. tyAM vaLI navesarathI pekiMga karyuM. dArjirahyo che. meTrikathI bI. e. sudhIno abhyAsa temaNe bhAvanagaranI liMgathI ame parvatArohaNanAM sAdhane maMgAvyAM hatAM, te pika karyA. zAmaLadAsa kaeNlejamAM karyo. hAla teo ema. esa. sI. nA bIjA kulIo mATe anAja paNa manAlIthI ja kharIdI peka karyuM. peka thayela varSamAM tAtA skUla opha sozyala sAyansamAM baheno tathA bALakone sAmAna ame ApasamAM UMcakavA mATe vaheMcI lIdhe. keTalAka kulIkhAsa viSaya laI cembaramAM abhyAsa kare che. temane uchera gAmaDAmAM ne Apyo. pekiMga veLAe dhyAna rAkhavAnuM hatuM ke khelatI thayo hoI temanAmAM nIDaratA, sAhasIka vRtti ane kudaratI sauMdarya veLA bahu khaTapaTa na karavI paDe. eTale badhAM anAja judAM judAM saheje khIlavA pAmyA che. temanAmAM anubhavAtuM vANI-cAturya peka na karyA, paNa eka ja DabbA kholatAM badhuM rezana maLI jAya tema e zaheranAM zikSaNanI bheTa che. bahena upAmAM zahera ane gAmaDAne peka karyuM. kAraNa ke, pekiMga khelavAmAM parvata upara zakita veDaphavAnI subhaga samanvaya ApaNane jovA maLe che. nahotI, tyAM te zakitane pratyeka aMza kiMmatI hoya che. uSAe prathama AbumAM, gujarAta yunivarsiTI taraphathI Abu amArA saunA pAse vyakita dITha 25 pauMDa vajana UMcakavAnuM khAte cAlatA parvatArehANanA kaeNmpamAM bhAvanagara zAmaLadAsa , AvyuM. kula 40 dAgInA hatA. eTale 40 majUre joIe. have kaeNleja taraphathI cUMTAIne tene lagatI tAlImamAM "e' greDa meLavyo, amane kharI muzIbata paDI. atyAra sudhInI ekasapIDIzanamAM bhAIe jethI karIne e ja varSamAM temane gujarAta sarakAre bejhIka kaeNrsanI sAthe rahetA eTale majUro rokavAnA ne evAM bIjAM kAmo teo tAlIma levA manAlI mekalyAM. AmAM paNa temaNe "e" greDa meLavyo. patAvI detA. paNa amAre have badhuM jAte ja karI levAnuM hatuM. 40 bIjA varSe paNa gujarAta sarakAre temane manAlI eNDavAnsa kaeNrsa mATe maja kyAMthI gatavA? manAlI InsTITayUTanA prinsipAle amane mokalyAM. temAM paNa temaNe 'e' greDa meLavI pUrNa saphaLatA prApta karI. cetavyAM hatAM ke majUronA dara bagADazo nahIM. kAraNa ke bIjI ghaNI - A varSe gujarAta sarakAre cAra bahenonI eka TukaDIne zerapA ekasapIDIzane paNa AvI hatI. briTiza, amerikana ne bIjA dezonI vinA pramANamAM nAnAM chatAM pUrI kasoTI karanAra zikhara para Are ekapIDIzane hatI. aMte majUro te AvyA ane ame upaDayA. ame AgaLa vadhavAne mArga agAuthI nakkI karyo hato. paNa haNa karavA mATe taiyAra karI. AmAM uSAnI pasaMdagI thaI ane vaLI amane vicAra AvyuM ke A mArge to 1966 mAM peTrika jaI. ApaNe jANIne AnaMda ane garva anubhavIe chIe ke gujarAtanI cUkayA che eTale navA raste AgaLa vadhIe. A rasto bilakula A cAre bahene manAlI bAjue 19410 phITanI UMcAI dharAvatA bivAsa - kuMDanI pUrva tarapha hato. ' hanumAna TImbA" para saphaLatAthI ArohaNa karI zakI che, eTaluM ja . paNa amane thayuM ke A pheraphAranI gujarAta sarakArane jANa to nahi paraMtu jUna mAsanI 19, 20, 21. tArIkhe bIjAM 3 nAnAM "karavI joIe. kAraNa amane temaNe mekalyAM hatAM. eTale ame navA zikhara para paNa A bahenee pUrI saphaLatAthI ArahaNa karyuM che. temanI raste javA aMge puchAvyuM. gujarAta sarakAre kahevaDAvyuM: "tamane AtmataMdurastI ghaNI sArI rahI zakI che te parathI ApaNane lAge che ke vizvAsa hoya to nave raste jAva." amAre A navA rastAne nakaze. A bahenane pahADanI havAmAM jIvatAM AvaDI gayuM che. Aje temanI joIto hato, paNa te barAbara na maLe. paNa AgaLa jaI AvelI umara 22 varSanI che. mANasee amane mArgadarzana ApyuM. kaMIka kulIe paNa rasto , AvA uSAbahenane ApaNA saMdha taraphathI huM hArdika abhinaMdana jANatA hatA eTale Izvarane sahAre ame tA. 9 mIe manAlIthI AvuM chuM ane temanA prastuta zikhara-ArohaNanA anubhava ApaNane AgaLa vadhyAM. saMbhaLAvavA vinaMti karuM chuM." ame lAmpaDu nAmanA 9000 phITa UMcA gAme jaI pahelo . tyAra bAda uSAbahene nIce mujaba pravacana karyuM hatuM: paDAva nAMkhe. A jagAe pahoMcavAno mArga zodhavA mATe upAbahena bhaTTanuM pravacana ame cAre bahenoe niSThApUrvakanA prayAsa karyA hatA. bahenoe 25 gujarAta sarakAre ekalI bahenanI TukaDIne parvatArohaNa mATe pIMDa vajana UMcakayuM hatuM. AthI pahelA paDAve pahoMcatAM sudhImAM mokalavA nimaMtraNa ApI jANe amane celeMja pheMkI. ekalI amArAM saunAM zarIra kaMIka bagaDayAM hatAM. bahenanuM parvatArohaNa bahene mATe koTIrUpa hatuM. chatAM ame amArI AsapAsa barapha chavAyelo hato. have vikaTa mArga mAvate cAra bahene Ane mATe taiyAra thaI. amArAM lIDara DolI zAha hatAM. hato eTale majUroe AgaLa AvavA nA pADI. ame temane temanI sAthe De. reNukA zAha, rITA paTela ne huM, ema traNa jaNAM hatAM. samajAvyA; " tame amane amArI sAthe AvavA vacana ApyAM che, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-19 prabuddha jIvana 105 ame paNa zikhara caDhavA mATe amArA rAjayanAM prajAjanone amAro pAMcamo divasa hato. AgaLa vadhatAM chaThTho divasa thaI vacana ApyAM che. ApaNe ApaNAM vacane te pALavAM ja joIe." jaze. comAsu zarU thaI cUkayuM che. amane ekavAra to thaI gayuM ke ghaNI samajAvaTanA aMte te amArI sAthe AvavA kabUla thayA, saphaLa nahIM thaIe, paNa hiMmata na hAryA. paNa eka zarata karI ke AgaLa amAre rahevuM. ame e zarata maMjUra bIje divase ame pharI rasto zodhavA gayAM. jaMgalamAM thaDa kApIne rAkhI. kulIomAM ame 10 bahenone paNa sAthe lIdhI hatI. evA sTepa banAvyAM. pAMcame divase Ama ame raste banAvyo ne AgaLa vicArathI ke. kayAreka samagra ekasapIDIzana mahilAonI ja kADhavI vadhavA taiyAra thayAM tyAM 10 majUromAMnA traNa jaNAe AgaLa hoya to te zakaya che ke nahIM. temane prayoga khAtara sAthe lIdhI AvavA nA pADI. ame temane chUTA karyA. nava kulIne bIjA be majurane hatI. paNa amane khyAla Avyo ke bahenane AgaLa laI javI badho sAmAna vaheMcI ame AgaLa vadhyA. ane tA. 12 mIe keTalI muzkela che. ame bejha kempa upara 11,500 phUTa UMce pahoMcavAmAM saphaLa thayAM. tA. 10 mIe ame AgaLa vadhavAnI taiyArI karI tyAre bejha kempa upara baraphanI jagAe jamIna hatI. nAnAM nAnAM kulIoe uparane raste AgaLa vadhavAnI nA pADI. eTale ame asaMkhya phUla khIlI UThayAM hatAM. jANe ke bhagavAne amane phUlanI nIcene raste AgaLa vadhyAM ane bIje kaeNpe pahoMcyAM. rastAmAM pathArI karI AvakAryA na hoya! tephAna hatuM, pavana paNa ghaNo hato. rAte varasAda paDavAnI zarUAta ArAma lIdhA vinA ja ame sAmAna tapAsI laI AgaLa thaI hatI. ame sAmAna kholI nAMkhyo. TaeNTa nAMkhI dIdhA. vadhyAM. UMce caDhatIveLA sAmAnanI cakAsaNI rAkhavI paDe che. ame ahIM paNa 40 kulImAMthI 20 jaNe AgaLa AvavAnI nA mIlITarI pAsethI konphorezananA traNa DabbA lIdhA hatA. tenA para . pADI. temaNe kahyuM: "tame te maravA AvyAM che, amAre maravuM nathI, amAro ghaNe bharose hatA. lazkarI adhikArIonA jaNAvavA mujaba amAre te ghera koI rAha jonAruM che." ema kahI 40 mAMthI 20 temAMthI parAThA ane zAka tema ja bIjI khAdya vAnagIo nIkaLanAra jaNa pAchA gayA. 10 mAMthI cha bahene pAchI gaI. amArI kaTInI hatI. eTale vadhu anAjanuM vajana bejha kempamAM ja mUkI ame kevaLa A zarUAta hatI. kudarata jANe kasoTI karI rahI hatI! ame TInDa phaTa ne konphorezane laIne AgaLa cAlyAM. thoDA vadhu samAna UMcaka ne AgaLa vadhyAM. kavi kAlIdAse jenuM A navI sAIDa hatI. vadhu muzkelI amArA sAmAnanI varNana karyuM che te bhAjapatranAM vana ahIM hatAM. himAlayanI nadIo hatI. majUro cAlI jatAM amAre vadhu beja UMcakyo paDayo hate. tyAMthI pasAra thaI rahI hatI. amane AgaLa vadhatAM vadhatAM paLe tema chatAM ame 14,500 phITa upara bIjo kempa nAMkhe. amAre paLe AzaMkA thatI hatI ke nakkara baraphanAM cosalAM jo tUTayA to? Dagale ne pagale have baraphane sAmane karavo paDato hato. himAlaya paNa zuM thAya, bIjo koI rasto nahoto. vaLI lujha (DhIlA thayelA) . jANe ke ema kahI rahyo hato ke je koI amArA sTAnDarDa para paththarane khyAla na rAkhIe to ye maravA vAro hato. bAjumAM moTI nahIM Ave tene svIkAra nahIM karIe. himAlayanI parsanAlITI ja moTI khINa hatI. ghaNI vAra cAre bAju ekaluM pANI ja najare judI che. zaradI, udharasa, uMdha AvavI, zvAsa levAnI muzkelI, caDatuM te ghaNI vAra kevaLa barapha, te koI koI veLA gIca jaMgalo ja mAthAno du:khAvo evuM badhuM sahaja thayA kare. mANasa zorTa Tempara cAlyAM AvatAM. dareka prakAre muzIbata ja musIbata hatI. kudarate thaI jAya. te veLA ekabIjAne saMbhALI levuM paDe. jANe ke amane celeMja pheMkI hatI ke Avo chokarIo tamAro himAlayanI bIjI vizeSatA kSaNe kSaNe badalAtuM havAmAna che. surya Uge tyAre garamI lAge che. jANe ke cAre bAju Aga saLagatI ne mAro sAmane che joIe koNa jIte che? eTale ame amAre hoya tevuM lAge che. surya AgaLa vAdaLa Ave ane sUrya DhaMkAya dhArele mukAme sAMje pAMca sudhI ye na pahoMcyAM. bahene ghaNI thAkI tyAre sakhata ThaMDI paDe. badhAM ya kapaDAM ochAM paDe. A badhAthI Takkara gaI hatI. ame tyAM eka be TenTa ThokI rAta vitAvI. na jhIle e himAlayamAM na rahI zake. ahIM UlaTI thAya tyAre zarIrane amane have zaMkA thaI ke AgaLa vadhIzakIzuM ke kema? have sAcavavuM paDe. bhUkha na hoya te ya khAvuM paDe. e veLA jANe ke rasta kevI haze? A tabakake bIjA pAMca majUroe paNa AgaLa zarIra para baLAtkAra karatAM hoIe evuM lAge. AvavA nA pADI. ame AvI muzIbatethI have TevAI gayAM hatAM. himAlaya e pahADa caDavAnI ramata - gamata rAjA che. ahIM eTale rakajhaka karyA vinA temane javA daI saue thoDo thoDo sAmAna tamane khATuM-khArUM-tIkhuM khAvAnuM ghaNuM mana thAya paNa dAkataranI vadhu upADayo. salAha mujaba ja khAvuM paDe. vaLI anAjane maryAdita jaththo hovAthI te jhaDapathI vaparAI na jAya tenI darakAra rAkhavI joIe. amArI pejanA mujaba epreca mArga traNa divasane hato. kadika ne bhAve tevuM khAvuM paDe. UlaTI thAya te muzkelI paDe, nabaeTale amane thayuM ke ame jo traNa divasa pahelAM kempa para nahIM LAI Ave. pahoMcIe te gujarAta sarakArane ciMtA thaze. ane kadAca ekasapI ahIM ApaNane lAge che ke zarIra, mana, buddhi ne AtmA DIzana rada karI amane pAchAM ye bolAvI leze! e judI judI vastu che. bejha kempa para ja teno khyAla AvI te amArI pAse have samAna vadhAre hato. rasto bhayAnaka hatA. jAya che. e veLA ghara yAda Ave che. gharanAM kahe che ke tame kaho nIce nadInAM jaLa khaLakhaLa karatAM vahetAM hatAM, uparanAM baraphanAM che te sAcuM kaho cho. mane ArAma karavA prere che, buddhi sAhasa ane cosalAM para ame AgaLa vadhI rahyAM hatAM. ame eka rIte kahIe navuM navuM jovA tarapha prere che. glesIyara jANe ke pUchI rahyAM che ke, maravA taiyAra cho ? A paLe prazna thAya che ke tame pote koNa che? te pANI para ja cAlatAM hatAM. Ama ne Ama kalAkeka cAlyA pachI ' kAraNa ke tamArAM mana, buddhi ane zarIra judI judI vAta kare che. khabara paDI ke AgaLane barapha tUTI gayo hato. Ama amAro Aga : A veLA koIka vastu preraNA de che. koNa haze e? bejha kempaLane rasto baMdha thayo. pAchaLano rasto paNa have to azakaya ja mAM ja je niSphaLa jAya te AgaLa na vadhI zake. lAgato hato. eTale pAchaLa javAne ya vicAra mAMDIvALyo. pahelA kempa ame 14,500 phITa UMcAIe pahoMcyAM. ahIMnuM ekasapIDIzanamAM darekanI zakitane upayoga karavAmAM Ave che. alaukika darzana hatuM. vAdaLa paNa amArA paga nIce AvatAM hatAM. darekane kaMI ne kaMI kAma soMpavuM joIe. amArAmAMthI be jaNAMnI tame AvI paLe jarUra gaurava anubhavo ke kudarata sAthe tame cho. tabiyata kharAba thaI hatI temane ArAma karavA kahyuM. be jaNAM paNa ahIM tamAre tamArI rIte nahIM paNa kudaratanI rIte rahevuM paDaze. rojanI jema nhAvA-dhovAnI, braza karavAnI ke vALa oLavAnI AgaLane rasto zodhavA gayAM. jamaNI tarapha jaMgala hatuM, rasto na kaDAkUTa ahIM karavAnI rahetI nathI. ahIM mAnavInI alaga "AIhato. ame pAchAM AvyAM nirAza thaIne. zuM ekasapIDIzana niSphaLa DenTITI (vyakitatva) baMdha karavI paDe che. ame TevAI gayAM hatAM. eTale jaze? evI ciMtA karatAM hatAM. kizuM rIlekSa thAo. jema rahevuM hoya tema rahe. apUrNa Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-19 jhagAraka (mAskA)mAM rusanA sarva dharma-pratinidhionA AMtararASTrIya sahayAga tathA zAMti mATe AAjita sarva dharma saMmelanamAM apAyela abhibhASaNa 106 [raziyAmAM tA. 1-7-69 thI tA. 4-7-69 sudhI dharma pariSada' yojAyela hatI. temAM khaM. muni zrI. suzIlakumArajInA pratinidhi tarIke zrI. . bhA. zve. sthA. jaina konpharansanA mAnamaMtrI zrI. zAMtilAla vanamALI zeTha, jhageAraka--mesko gayA hatA. tyAM temaNe Apela bhASaNa atre Apela che. - taMtrI ] mAnanIya adhyakSa mahodaya, vizvazAMtinA prabaLa samarthaka pratinidhigaNa tathA zAntipriya sAthIo, sarva prathama huM A saMmelananA Ayojakone hArdika abhinaMdana ApuM chuM ke, jemaNe mAnavatAvAdI mAkarsa, TolsaToya ane leninanI karmabhUmi--A seviyeTa saMgha-mAM mAnavatAnA mUlyAMkana karavAnI amane taka ApI che. mane A bAbatanuM gaurava che ke, Aje huM eka evA mahAna prAcIna jaina dharmanuM pratinidhitva karI rahyo chuM ke je dharmanA prarUpaka bhagavAna mahAvIranuM prANatattva tema ja jIvana maMtra ja -- 'samatA sarvabhUteSu' sarva jIvA prati sAmya bhAva rahyo che ane jeNe sahaastitva, paraspara sahayoga dvArA vizvane zAMti ane maitrInA jIvanasaMdeza Apyo che. zrI mahAvIra ahiMsAmUlaka sAmyavAda siddhAntanA mukhya udghoSaka, prabaLa samarthaka, prarUpaka ane praharI hatA. Aje je sahaastitva tema ja zAMtinI pavitra bhAvanAthI A saMmelana yojyuM che e ja vizvazAMti ane vizvamaitrI sthApavAnA mahAna uddezathI bhAratIya samanvaya sAMskRtinA prakhara svaravAhaka tejasvI jaina saMta munizrI suzIlakumArajI mahArAjanI preraNAthI bhAratamAM muMbaI, dilhI, kalakattA vagere sthaLoe traNa vizvadharma saMmelana saphaLatApUrvaka thayA che. te paikI dilhI saMmelanamAM to Apane tyAMnA traNa mahAnubhAvA-pratinidhio-e bhAga lIdhA hatA, e saMtoSano viSaya che. munizrI suzIlakumArajI ma. peAtAnI paraMparAnI maryAdAnusAra ahiM sAkSAta hAjara rahI zakayA nathI, chatAM vizvadharma saMmelana dvArA vizvazAMti ane maitrI sthApita thaI zake che evA temane vizvAsa che. teoe A saMmelananI saphaLatA mATe potAnI zubha kAmanAo mAkalI che ane AgAmI phebruArI 1970 mAM dilhImAM maLanArA ceAthA vizvadharma saMmelanamAM saMmilita thavA mATe saprema AmaMtraNa mokalyuM che. Aje temanA ja eka pratinidhirUpe A pavitra zAMtiyajJamAM saMmilita thavAmAM huM gaurava anubhavuM chuM. emeTA saubhAgyanI vAta che ke, ApaNe A zAMtiyajJanuM maMgalAcaraNa evA zubha avasare karI rahyA chIe ke jyAre ahiMsaka samAjakrAntinA agradUta zrI mahAvIranI 25 mI nirvANa zatAbdI, ahiMsAnA mahAna prayogavIra mahAtmA gAMdhInI janmazatAbdI temaja mAnavatAvAdI mahAna netA leninanI zatAbdi ujavI rahyA chIe. vizvazAMtinA puraskartA A mahApuruSonA jIvanamAMthI pavitra preraNA meLavIne mAnavasamAjane eka vizvakuTumbanA rUpamAM akhaMDa banAvavAnA satasaMpa kare, e ja temanA pratyenI sAcI zrAddhAMjali haze. vizvanA badhA rASTro zAMti ane maitrI Icche che, kAraNa ke pratyeka rASTra tema ja vyakita, hiMsAnA duSpariNAmethI bhayAkrAnta che. hiMsaka krAntino yuga samApta thayA che. hiMsA, vaimanasya, vidudhanI jagyAe Aje ahiMsA ane vijJAnanA samanvayano ane samatA tathA zAMtine yuga AvI rahyo che. A AvanAra ahiMsAyuganuM e AhvAna che ke, viSamatA tathA visaMvAditAthI dUra rahIne, samatA--zAnti tathA kAmatAnA AdhAra banIne zAMtipUrNa sahaastitva tathA pArasparika sahayoga vaDaeN samagra vizvamAM zAMti ane maitrInuM madhura vAtAvaraNa pedA kare, vartamAna yugamAM be prayoga cAlI rahyA che: eka aNunoasranA tathA yuddhanA ane bIjo prayoga sahaastitva, pAraspArika sahayoga ane zAMtino. eka bhautika che, bIjo AdhyAtmika che. eka mAraka che, bIjo tAraka che; eka mRtyu che, bIjo jIvana che; eka viSaprayoga che, bIjo amRtaprayoga che. sahaastitva tathA pArasparika sahayogane e nAda che ke:Ave, ApaNe badhA maLIne cAlIe, maLIne besIe, maLIne vicArIe, maLIne prazno ukelIe, khabhekhabhA milAvIne sau kalyANanA mArga para AgaLa vadhatA jaIe arthAta ApaNe mAnavA haLImaLIne rahIe. paraspara vicAromAM bheda hoya te koI bhaya nahi. kArya karavAnI paddhati judI hoya to koI harakata nahi, vicAravAnI sUjha alaga hoya to koI Dara nahi, kemake saunAM zarIra bhale judAM hoya, paraMtu mana saunuM eka che. ApaNA sukhadu:kha ekabIjAnA sukhadu:kha che. ApaNI samasyAo samAna che, kemake ApaNe badhA mAnava chIe ane mAnava eka sAthe rahI zake che-vikharAIne nahi, bagaDIne nahi. je aNuastra ke yuddhamAM vizvAsa kare che te bhautika zakitanA pUjArI che. te peAtAnI jIvanayAtrA aNuasa para calAvI rahyo che, paraMtu je sahaastitva tema ja pArasparika sahayogamAM vizvAsa kare che te AdhyAtmavAdI che. pazcimI rASTra adhika bhautikavAdI che, jyAre pUrvanA rASTro AdhyAtmavAdI che. eka deha para zAsana karI rahela che ane bIjo dehI para. eka tIra-talavAra para vizvAsa rAkhe che ane bIjo mAnavanA aMtaramanamAM, mAnavanA sahaja svAbhAvika snehazIlatAmAM. eka mukko ugAmIne sAme Ave che ane bIjo maLavA mATe pyAranA, zAMtinA tathA maitrInA hAtha laMbAve che. Akhare jIvanadharma zuM che? sarva prati maMgala bhAvanA, kAmanA. saunA sukhamAM sukha--buddhi ane du:khamAM du:kha--buddhi, samatA-- yoganI, sarvodayanI A virATa ane pavitra bhAvanAne "dharma"nA nAmathI saMbodhavAmAM Ave che. ahiMsA, saMyama ane tapamUlaka maMgaladharmanA pAlanathI ja vizvakalyANa saMbhavita che. badhA dharmo kevaLa mAnava-mAnava vacce ja nahi, paraMtu samagra vizvanA prANIo prati sneha-sadbhAva, maitrIbhAva, guNIjanA prati pramAdabhAva, du:khI prANIo prati ka NAbhAva tema ja duzmana prati mAdhyasthyabhAva sthApavA mathe che. je dharma 2gabheda, varNabheda ke kSetrabhedane laI mAnava mAnava vacce phATa pADe che, tiraskAra, napharata pedA kare che te kharI rIte dharma nathI, te te kevaLa dharmabhrama che. manuSya eTalA mATe dharmanuM pAlana kare che ke sAcA arthamAM 'mAnava ' bane. mAnavatA ja dharmanI AdhArazIlA che. jyAM mAnavatA ke sarvodayanI bhAvanA nathI, tyAM 'dharmatva' nathI. jyAre mAnavatAnA jIvanamAM sAkSAtkAra thaI jAya che tyAre pratyeka mAnava A dhyeyalakSI banI jAya che ke, 'huM sarva prathama mAnava chuM, huM mArA mAnavadharma samajuM ane mAnavasamAjanA klyANa mATe jIvuM, A mArUM paheluM kartavya che. kAraNa ke, badhA dharmo mahAna che, paraMtu mAnavadharma te tenAthI paNa mahAnatama che. jyAre mAnavadharmanA jIvanamAM sAkSAtkAra thaI jAya che tyAre potAnA mAnelA rASTra, samAja tathA dharmanA sImA--baMdhana tUTI jAya che ane 'vasudhaiva kuTuMmbaka 'nI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-69 prabhu virATa bhAvanA ApoApa pedA thAya che. A mahAna mAnavadharma eTalA sIdhA sAdA che ke, tene eka ja vAkya-'Atmavata sarva bhUteSu 'mAM pragaTa karI zakAya che. bhagavAna mahAvIra samatA, zAMti, zramazIlatAne peAtAnuM dhyeya banAvIne 'zrAmaNa 'banyA hatA ane temanI zramaNasaMskRtinA mULa maMtra paNa sahaastitva ane vizvazAMti hatA. AjathI lagabhaga aDhI hajAra varSa pUrve, mAnavatA ane samAnatAnA prakhara svaravAhaka, ahiMsaka samAjakrAMtinA agradUta mahAmAnava mahAvIre AdhyAtmikatAnA AdhAra ahiMsA, anekAnta tema ja aparigraha dvArA 'jIvA ane jIvavA gho 'nA jIvanasaMdeza Apyo hato. mahAmAnava mahAvIre mAnavadharmanuM svarUpa batAvatAM spaSTa udghoSaNA karI ke, 'dhammA maMgala mukikaThuM, ahiMsA saMyame tavA. ' 'je dharma ahiMsA, saMyama ane tapapradhAna hoya che te sarvadA vizvakalyANakArImaMgalamaya ja hoya. temanA samagra jIvana ane upadezanA sAra, 'AcAramAM saMpUrNa ahiMsA ane vicAramAM anekAtavAda' hato. ahiMsA dvArA vizvazAMti ane anekAnta dvArA vizvamaitrInA mULa maMtra Apyo hato. zrI mahAvIre jIvananI samatA tema ja zAMti mATe ahiMsAnA traNa rUpa batAvyAM che: samAnatA, prema ane sevA. samAnatA : dareka prANIne Atmatulya samajo, e ja sAmAjika bhAvanAno mUlAdhAra che. temanA ud ghoSa e hato ke 'sau prANIone potAnI jiMdagI vahAlI che. saune sukha sArU lAge che, du:kha bUruM lAge che. vadhu saune apriya che ane jIvana priya che. sau prANIo jIvavA Icche che, mATe koI prANInI hiMsA na karo. ( AcArAMga sUtra) 'jene tuM mAravA Icche che te tuM ja che.' 'jene tuM paritApa ApavA Icche che, te tuM ja che.' prema: je vyakita nikaTa paricayamAM Ave che tenI sAthe vigraha ke virodha na kara. pratyeka vyakitane potAne baMdhu samaja ane tenA pratye maitrIbhAvanAno, vizvavAtsalyano vikAsa kara. mittime savva bhUesu ' sau pratye mAro maitrIbhAva che--A premano saMdeza che. sevA : sAmAjika saMbaMdhAnI madhuratA tathA AnaMdanA mULa srota che. jyAM be vyakitaomAM paraspara sahayoga nahi, tyAM sAmAjika saMbaMdha keTalA divasa Take? sevAnA kSetramAM mahAvIre je sauthI meTI vAta kahI te A hatI, ke mArI upAsanA karatAM paNa adhika mahAna che, koI vRddha, rogI ane asahAya manuSya ane prANInI sevA! sevA vaDe vyakita, sAdhanAnuM uccatama pada-tIrthaMkaratvane pAmI zake che. ahiMsAnI A triveNI ahaMkAranI kalupatAne dhUe che, prema ane maitrInI madhuratA vahAve che ane sevA-sahayogane phaLadrupa banAvIne sarvAmukhI vizvakalyANanI bhAvanA pedA kare che. vAstavamAM 'ahiMsA ' jIvanasaMskRtinA prANa che. mAnavIya ciMtananuM navanIta che. samatA ane mAnavatAno mUlAdhAra che. jJAnane sAra che. vairathI vaira zAnta thatuM nathI, paNa vairabhAvanuM zamana karavAthI ja maitrIbhAvanA pedA thAya che. vastuta: sarva bhUta hitakArI ahiMsA bhagavatI che. eTalA mATe ahiMsAne parama brahma rUpa kahI che. jo vizvanA nAgarika dvArA mahAvIra prarUpita ahiMsAne jIvanamAM utAravAmAM Ave to viSamatA samatA rUpe parivartita thaI jAya ane vizvazAMti sthapAya. bhagavAna mahAvIranuM bIjuM RNa 'anekAnta daSTi' che. ane kAnta daSTi yA syAdavAdaka kathanazailI paNa vaicArika ahiMsAnI ja eka praNAlI che. sahiSNutA-samanvayadarzitA tema ja udAratA anekAnta prakaTa svarUpa che. pArasparika vivAdone miTAvIne, vizvamaitrI sthApavAnI eka vyavahArika prakriyA che. 'je satya che te jIvana mAruM che ane bIjAnI sAcI vAta paNa svIkArya ane sAcI hoI zake che. '--jo A anekAntane jIvanadaSTimAM apanAvavAmAM Ave, to vizvanA badhA vaicArika ndro ja samApta thaI zake che. anAgrahavRtti ane madhyastha buddhinA samanvaya ja 'anekAnta' ke syAdRAda che. vicAronA samanvaya tathA pArasparika sahayoga dvArA ApasanA jhagaDA patAvavA mATe anekAnta siddhAMtano upayoga karavAmAM Ave to vizvamaitrI sthApavAmAM te khUba sAro bhAga bhajavI zake che. vicAravAyunA rogathI pIDita mAnava samAjane Arogya ApanAra A eka amogha Apadha che. jo syAdavAda, anekAnta daSTino sAmAjika temaja rAjakIya prazna hala karavAmAM upayoga karavAmAM Ave to vizvanuM kheMcAkheMcIvALu vAtAvaraNa samApta thaI, tene sthAne maitrI ane zAntinI sthiti pedA thaI jAya. bhagavAna mahAvIranA jIvananA trIjo svara che--aparigraha. Asakita ja jIvananA upahAsanuM mULa che. Aje mAnavasamAja svArtha, AzA, tRSNAmAM evI rIte guMcavAI gayo che ke mAnavIne peAtAnA kartavyanuM bhAna paNa nathI rahyuM. enuM kAraNa e ja che ke eka bAju dhananA DhagalA che to bIjI bAju bhUkhamaro tema ja garibIthI mAnavI becena banI rahyo che. /2 samAjanA du:khadaridratAnuM mULa sAmAjika viSamatA ja che. A sAmAjika viSamatAne dUra karavA mATe samAjanA nika tema ja zrImaMta vargane zrI mahAvIre sarvaprathama e ja upadeza Apyo hato ke, 'IcchAone kAbumAM rAkho, bhAga bhogavavAnI lAlasA para saMyama rAkho, aDhaLaka saMpatti tema ja agaNita dAsadAsI je tamArI sevAmAM che temane mukata karo--kAM to tenuM visarjana karo athavA te tenuM ucita pramANamAM pariNAma karo. anuvAdaka : kapilA TI. zAha, garIbI jAte to koI samasyA che ja nahi, paraMtu amIroe tene eka samasyA banAvI dIdhI che. khADo jAte koI mahatvanA nathI, paraMtu pahADonI asIma uMcAIone kAraNe ja dharatI para aneka jagAe khADA pedA thayA che. pahADo tUTe to ApoApa khADA pUrAI jAya tevI ja rIte saMrpIttanuM visarjana thatAM ApAApa garIbI dUra thaI jAya. 10 viSayasUci sAMprata rAjakaraNanA pravAho prakIrNa noMdha: rAjakaraNI AMdhInuM paramAnaMda tatkALa nivAraNa, rASTrabhakata rAvasAheba paTavardhananuM du:khada avasAna, dAnavIra zrImAna nAnajIbhAI kALIdAsano svargavAsa, zrI candrakAnta verAnuM du:khada avasAna, prAdhyApaka zrI. gaurIzaMkara alAne abhinaMdana, zrI bAbubhAI jI. zAhanA navA anudAna mATe hArdika abhinaMdana, navA nimAyalA je. pI. A, saMghanA makAna phaMDa aMge prArthanAno prabhAva amArI vAta tame jevA che tevA ja rahevAnuM che. be yuvAna parvatArohakonI rAmAMcaka ArohaNakathA sarva dharma saMmelanamAM apAyela abhibhASaNa avasAnanoMdhanI aupacArika avAstavikatA 'zubha'ja 'zuddha' tarapha javAnA setu che . . mULa hiMdI apUrNa zrI zAMtilAla vanamALI zeTha. cImanalAla cakubhAI zAha zAntilAla vanamALI zeTha gaganavihArI mahetA vA. mA. zAha 95 98 anu. DaoN. kezavalAla ema. zAha 100 maMtrIe; muMbaI jaina yuvaka saMgha 101 jemsa DIleTa DrImena 101 104 106 * 108 108 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-9 - 1 avasAna-dhanI aupacArika avAstaviktA : meM mArA keTalAka mitrone cetavaNI ApI rAkhI che ke, jo ane jayAre mArA viSe mRtyunedha lakhavAne avasara tamane prApta thAya ane zakaya che ke e du :khada ane anivArya ghaTanA banyA pachI temanAmAMnA keTalAkane mATe e avasara pharajanA rUpamAM prApta thAya to temaNe kadApi "amane kheTa, kadI pUrI zakavAnI nathI." athavA emanA cAlI javAthI samAjamAM moTuM zUnya pedA thayuM che." vagere prakAranAM vALe vAparavA nahIM, eTaluM ja nahIM, mArA vizenI lAMbI biradAvalIne aMte "prabhu emanA AtmAne zAMti Ape evI AzA vyakata karavA vize paNa meM emane sAvadhAna karyA che. vAstavamAM, koInI kheTa vaNapUrAyelI rahetI ja nathI. jagatane kema cAlyA ja kare che. jIvanane cakra aviratapaNe pharyA ja kare che, samaya AgaLa ne AgaLa vaho ja jAya che. mANasa potAnI anivAryatA viSene bhrama amuka aMze svAbhAvika mane vaijJAnika ahaMtAne kAraNe ane amuka aMze pitAnI jAta ane kAryonI vyAjabI TharAvavAnA hetuthI seve che. paraMtu hakIkatamAM to 'phalANAbhAInA 89 varSanI uMmare avasAna thavAthI na pUrAya evI khoTa paDI che.' evI bulaMda ghoSaNA karanArI pratyeka vyakita pitAnI kAmamAM evI rIte parovAI jAya che ke jANe pelA anivArya mahApuruSa kadI jamyA ja na hatA. paNa A badhAne koI upAya nathI. samaya 'AkharI aMjAma ANanAra che. mATe ja ene 'kALa' kahyo che. saMskRtamAM jene mRtyunA paryAyarUpa gaNavAmAM Ave che. gItAmAM kRSNe kahyuM che ke, "huM ja saMhAra che. ane tema chatAM, samaya ghAne rUjhavavAnuM kAma paNa kare che. samayanA vaheNa sAthe ApaNA priyajanone ApaNe bhUlatA jaIe chIe ane temanI yAda paNa dhIre dhIre jhAMkhI paDatI jAya che. paraMtu ApaNA dezamAM che, jyAre koI rAjakAraNI, "mahApuruSa" avasAna pAme che, tyAre AdhyAtmikapaNAnI eka parAkASThA sarjAya che. alabatta, ApaNA A prAcIna dezamAM rAjakAraNanAM paMDitanI te anokhI jamAta che. je loko maranAra vyakitane cheka hamaNAM sudhI bhAMDatA hatAM, jene ughADe che:ge takSAdhu, rUzvatakhAra, ane UMTavaida jevo kahetA hatA, jene te ja loko te vyakitanA mRtyu bAda ekAeka temanA vize ahobhAvanI lAgaNIthI UbharAI jAya che ane tene te 'svargavAsI AtmA" tarIke mAnapUrvaka oLakhAve che ane tene khoTe kheTI aMjali ApavA lAgI jAya che. maranAramAM kadIye na hatA evA aneka gaNo ane saguNa teo cokkasapaNe zodhI kADhatA hoya che. A koke kahyuM che ke, je loko potAnI kabaramAMthI UbhA thaIne kabaranA paththara para potAnA vize zuM guNagAna lakhelA che te vAMcI zakavAne samartha thaI zake te ghaNAne khacita ja ema lAgavAno saMbhava che ke teone bhUlathI bIjA koInI kabaramAM sUvADavAmAM AvyA che. jo ke hiMduone A lAgu paDI zake evuM nathI. paraMtu 'netAo'nA viSayamAM te yazogAnathI UbharAtI mRtyuno khuzA- matathI lakhelA taMtrIlekhe ane zokAtura aMjalionA kAraNe uparanI hakIkata barAbara lAgu paDI zake che. AtmAne lAgevaLage che tyAM sudhI je AtmA jevuM kAMI hoya to - mane lAge che ke jo svargamAM nyAya maLato haze (ahIM pRthvI para te nathI maLato.) to ahIM karelA satkAryone badale jarUra tyAM maLaze. chApAomAM lekho lakhavAthI ke jAhera sabhAo karIne bhAvabharyA TharAvo karavA mAtrathI Izvarane rIjhavI zakAvAne nathI. jyAre koI netA avasAna pAme che ane jyAre ApaNe Akho deza ke je bIjA prasaMgamAM eka thavA taiyAra hotA nathI tenA para zekanuM pracaMDa mojuM sarvatra pharI vaLe che tyAre AmAM ekAda apavAda rUpa hoya che. "ola InDiyA reDIo' divaMgata AtmA je koI pahelA vargane netA athavA pradhAna na hoya-pachI te pAMca paikInA eka hoya ke paMcAvana paikIne eka oNla InDiyA reDI TUMkuM ne Taca kahI deze: "Aje zrI amuka amuka sthaLe avasAna thayuM che." maranAra jo koI bahu ja moTe amaladAra hoya te ja reDIene samIkSaka kaheze: "ame jAhera karatAM du:kha anubhavIe chIe ke.."bIjI ghaTanA aMge te koI paNa jAtanI dilagIrI darzAvavAmAM AvatI ja nathI. jenuM saMbhavita kAraNa ema hoI zake ke kAM te jeo hoddA para ke sattA para hoya tevAone ja mRtyu mATe sattAvAra kheda pradarzita karavAmAM Avato hoya. ane kahyuM te pachI evA kissAomAM mAtra oNla InDiyA reDIone ja kheda thatA hoya. mAruM evuM namra sUcana che ke kyAre kayAreka ApaNuM sattAvAra taMtra sAmAjika kAryakaro, lokAro, vijJAnIo, vidvAna lekhako ane keTalAka saprAmANika udyogapationAM mRtyu mATe paNa kheda jAhera kare ane aMdaroaMdara saMtAkukaDI ramatAM rAjakAraNI paMDite mATe ja mAtra pitAne zoka ne batAve. A nAgAzAkI ane hIrozImAnA banAvonA kAraNe jApAnanA loko na to gAMDA banI gayA ke na to temaNe lokomAM sAmUhika dhRNA pedA karI. temaNe to tadRna navuM jApAna UbhuM karyuM, je Aje jagatanA tamAma zakitazALI ane vikasita dezamAM trIjo naMbara dharAve che. ApaNe pratIkamAM rAcavAnuM ane chApAnI pAchaLa deDavAnuM choDI devuM paDaze. ApaNe ApaNI gamagInIone jIva bALyA vinA pacAvavAnuM ane jIvananI taDakIchAMyaDIne hiMmatapUrvakano sAmane karavAnuM zIkhavuM paDaze. bhUtakALanI gauravagAthAomAM rAcavAne badale jenI ApaNe prazaMsA karIe tenI saphaLatAmAMthI preraNA meLavavI paDaze ane tenI bhUlomAMthI ApaNe pATha zIkhave joIze ane te ja na rAMdhAya evI phaTa sAdhI zakAze ane na pUrAya evI khoTa pUrI zakAze. anuvAdaka mULa aMgrejImAM: zI sAdhabhAI ema. zAha zrI gaganavihArI mahetAM zubha ja "zuddha prati javA setu che ( zrI tribhuvanadAsa vIrajIbhAI hemANI taraphathI "zubha' ane "zuddha' vaccenA saMbaMdhane spaSTa karate sva. vADIlAla motIlAla zAhanA lakhANamAMthI udbhUta karela phakaro nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) "gRhastha' ane 'tyAgI' evA be bheda vikAsaNInI jarUriyAta tarIke bhale pADavA paDe, paNa AtmAmAM evA koI bheda nathI ane dehadhArI AtmAne kAMI nahi ane kAMI karavuM te paDatuM je hoya che. tyAgI ke jJAnI ke dharmAtmA thayA eTale kriyA mAtra karavAnI na rahI evuM mAnI beThelAo kudaratane samajatA nathI. eka gRhastha vA tyAgI jeNe AtmavikAsane mArga svIkAryo hoya teNe prathama to 'lAgaNIone "azubha'mAMthI kheMcI 'zubhamAM lAvavI joIe ane pachI 'zubha' 'azubha'thI para evA zuddhamAM-nizcaya'mAM sthira thavuM joIe. A krame che. bIjAnI dayA khAvI eTale sudhI ke doSitanI paNa dayA khAvI e " "zabharanA anuyAyIne mATe Avazyaka che. zubha (dayA, mAM, parepakAra)mAM lAMbI musApharI karyA bAda ja te zuddhamAM dAkhala thAya che, jyAM tenuM hRdaya e bhUmikAnA koI khAsa prakAranA pahADI vAtAvaraNane lIdhe evuM bane che ke ene koI cIja ke banAva asara ja karI zake nahi. tyAM pachI koInI dayA khAvAnuM ke lAgaNI dharAvavAnuM rahetuM ja nathI. dhyAnamAM rahe ke e "UMcI' sthiti che, paNa madhyama sthitimAM thaIne AgaLa musApharI karavAne pariNAme ja e sthiti udbhave che. khUNe gekhI rAkhe che. 'zubha'mAM thaIne javAthI ja zuddha" ne pahoMcAya che e vAtane bhUlI "zubha'ne balAtkArathI dAbI devAya te pariNAma e Ave ke vyakitane Atma vikAsa ja aTakI paDe ane te eka "rAkSasa bane! sane 1921, jUna -vA. ma. zAha mAyika: zrI muMbaI gna yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAsana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMba-4, mudrasthAnaH dhI sTeTasa pIpala presa, koTa, muMba~1. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 Abu jIvana 'prabuddha jaina'nuM navasa`skaraNa varSa 31 : aMka 10 muMbai, sapTembara 16, 1969, maMgaLavAra paradeza mATe ziliMga 15 taMtrI paramAnaMdakuvarajI kApaDiyA mArA jIvanamAMthI huM zuM zIkhyA ? (A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM tA. 8mI sapTembaranA ja mAnyavara zrI meArArajIbhAInuM paheluM vyAkhyAna hatuM. dilhInAM temanAM rokANA ADe temane vyAkhyAnaviSaya, kAryakrama pragaTa karavAmAM Avyo tyAM sudhImAM, nakkI thaI zakato nahotA. teo niyata kAryakrama mujaba vakhatasara vyAkhyAna sabhAmAM padhAryA hatA ane amane pUchyuM ke : " huM zenA upara bAluM?" ame sUcavyuM ke Aje, Aja sudhInA ApanA jIvana anubhavanA nIcoDarUpa kAMIka kaheA. temaNe A amArI sUcanA jhIlI ane dharmavicArane AgaLa rAkhIne pUrA eka klAka sudhI temaNe je ! pravacana karyuM tenI noMdha nIce pragaTa karatAM huM khUba prasannatA hU~ . bhavuM chuM. paramAnaMda) e AnaMdanI vAta che ke nA rIte paryuSaNanA vyAkhyAnomA ekaThA maLe che. huM paNa agAu vyAkhyAnamALAmAM be vAra AvI gayo chuM. dara vakhate paramAnaMdabhAI Agraha kare che, paNa dara vakhate zakaya nathI banatuM. vaLI dara varSe kaMI navuM kahevAnuM paNa hatuM nathI. mAnavIne kaMI navuM sAMbhaLavA joIe che. navuM navuM sAMbhaLavAnA saune zAkha hoya che, paNa teTalA navuM navuM karavAnA zAkha hoto nathI, navuM sAMbhaLIe to jUnuM na karavuM paDe, evA ghaNA lokonA mata hAya che. - ' jIvanamAM zuM karavuM joIe, ema ghaNA pUche che. pote zuM karavuM joIe te peAtAnI jAtane pUchIne ja nakkI karavuM joIe. je sAcAM mUlyo lAge te karavuM joIe. tenI kiMmata cUkavavA paNa ApaNe taiyAra rahevuM joIe. kAraNa, maphatanI vastu maLe paNa te nakAmI hoya che, tethI kAMI vaLe nahIM. mANase levAnI vAta ja karavI joIe ane devAnI vAta na ja karavI joIe evuM to bane ja nahIM. mANase karmanuM phaLa to bhAgavavuM ja joIe. jo AvuM RNa cUkavavAnuM koIne na maLe te tenuM durbhAgya lekhAvuM joIe. je pAtApuM RNa cUkavatA nathI tene leAkI devALiyo kahe che. tame ene to pasaMda nahi ja karo, eTale ApaNe ApaNI javAbadArI samajavAnI che. je RRNa karIne bharatA nathI te pAtAnA pAyAne ja dago de che. je samaje che te AvA dagA na de. zrI mu'khai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nala 50 paisA A badhuM kema thAya che? e vicAravuM joIe, vicArIe tA rasto jarUra maLe. tamAre kayA raste levo te vicAravAnuM che. potAno raste je khALI kADhe che te ja manuSya che. mana jene dorave che te ja manuSya, mATe potAnA raste pote ja pasaMda karavA joIe. vaLI tame bIjAne raste pUchavA jaze! te bhayajanaka paNa che. ghaNA salAha to le che, paNa potAne game tevI salAhane ja anusare che. ane jo temAMye kaMI pratikULa thayuM te doSa bIjAnA kADhe che. paNa tame salAha pUchIne te raste vaLyA tyArathI te rasto tamAro ja thAya che. haMmeza mANasa gamatI salAha ApanAra pAse jAya che, koI aNugamatI salAha ApanAra pAse jatA nathI. badhAM eka mArga batAve dharmano mArga batAve to dharmanA vADA thAya. salAha ApanArAoe vADAbaMdhI karI adharma karyo che, emAMthI bacavAnA rastA te dharma che. AjanA jamAnAmAM prazna sAmyavAda ke bina-sAmyavAdanA nathI. te mAro mata bIjI rIte mUkuM te dharma ane adharmano prazna che. dharmanI vAta gamatI nathI. adharmanI vAta sAMbhaLavI game che. emAM jokhama che. ApaNA dezamAM dharma ane saMskRtie jIvanane samRddha banAvyuM che. dharmanI bhAvanA lupta thaze te hajAro varSanAM jIvananAM mUlyo che e khatama thaI jaze, evA bhaya rahe che. A aMge ApaNe vicAravAnI jarUra che. dareka pAte vicAra kare tyAre peAtAne gamatuM ja zeAdhe che. bIjAne khuza karavA paNa te potAnI ja vAta kare che. bIjAne ghera jamanAra mANasa Agraha karatAM vadhAre jame che ane pachI kaMIka thAya tyAre bacAvamAM kahe che ke 'tame vadhAre Agraha karyo eTale meM khAdhuM. pata hakIkate tevuM nathI. tene gamatI cIja hatI mATe teNe khAdhuM hoya che. thALImAM patharA pIrasyA hota ne Agraha karyo hota ke khAva ne khAva, to teNe te khAdhuM hota ke? sevA kare che ema jayAre koI kahe te temAM te kaMI upakAra nathI karatA. potAnA mananI zAMti mATe teo tema karatA hAya che. te temane gamatI vAta hoya che. dharma zIkhave che ke je karavAnuM kartavya hoya te kAma game teTaluM kaThaNa hAya, apriya hAya to paNa te game che te rIte karIe to ja pAra UtarI zakIe ane phAyado maLe. dharmanI aneka vyAkhyA joI. hindu, musalamAna, krizciyana, pArasI evA aneka dharma che. emAMya vaLI phAMTA che ziyA ne sunnI, romana ketholika ne proTesTanTa, buddha, zIkha vigere dharma mANasa mANasa vacce tAdAtmya sAdhavAnuM baLa banavAne lIdhe tene vADAbaMdhIthI alaga alaga kare che. jaina dharmamAM syAdvAda che. A vAda dareka dharmamAM che. badhA dharmamAM mULatatva eka ja che, ane e ja dharma che, temAM Dakhala na karo. gItAmAM kahyuM che ke:~ "svadharme nighanaM zreya:, paradharmA bhayAvaha." bIjAnA dharma sAro hAya chatAM te apanAvavAthI bIjAnA dharma mujaba cAlavuM paDaze. ethI bemAMthI ekeyanuM pAlana thaI nahi zake, kAraNa ke tame bIjo dharma jANatA nathI ethI nAza thavAno saMbhava che. A artha potAnA mATe lAgu pADIe. emAM jhaghaDo zA mATe? mAro dharma anyane potAnA dharmapAlanamAM madada kare e ja apekSA hovI joIe. e paNa evI madada kare e apekSita che. mAnava ane pazumAM pharaka che. mANasa dharma-adharma vicAre che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 130 tenAmAM buddhi che. te peAtAne mATe lAbhakAraka zuM che te jANe che. pazu e vicAratuM nathI. pazu ekabIjAne bharakhI jAya che, tethI saunA nAza thAya che. ematA mANasa karatAM pazumAM vadhAre zakita che. gAyamAM mANasathI vadhAre zakita che, paNa te e samajatI nathI. tenA para mANasa buddhithI aMkuza rAkhe che, te mANase tene maLelI buddhizakitanA sadupayoga karavo joIe. dharma eTale dharmanA guNadharmo - hetu A ja che. duniyA ghaNI vizALa che. vizva anaMta che. vijJAne have te enI khAtarI paNa karAvI dIdhI che. pRthvInA jevA ne tethI moTA sUryamaMDaLamAM karoDo graho che, agaNita tArA che. bIjeya ApaNA jevI vasati nahi hAya ema mAnavA kAraNa nathI. ApaNane ghamaMDa ghaNA che ke ApaNe ja chIe. bIjAo paNa che e vicAravuM joIe. bIjA nathI e vicArIe te ja muzkelI Ave. dharma zIkhave che mANasa manuSyadharma pALe. Aja badhA dharmanI zIkhAmaNanA hetu eka ja che. aneka dezamAM, aneka mANasoe, anaeNka vicAro dvArA eka ja vAta karI che. payagaMbaro, dharmaguruo ne saMto jeTalA thayA teTalA AcAra - vicAra judA che. dharmanA rastA judA judA che. paNa mULa vAta bhUlavAnI nathI. janme tyAre badhA sarakhA hoya che. eka bALaka bhAratamAM janme ke yuropamAM, ke pachI AphrikAmAM, te janma thAya tyAre eka ja rIte raDe che ne eka ja rIte hase che. badhe ja janmatAMnI sAthenA vahevAra ekasarakhA ja che. Urmi, bhAvanA ekasarakhI hAya che. paristhiti anusAra pachI rUpa - raMga judAM judAM thavA lAge che. judI judI paristhiti pramANe mAnavI e pachI ghaDAya che. mANasa judI judI rIte cAle paNa aMte lakSya eka ja hoya che. muMbaIthI dilhI janAra pachI plenamAM jAya, pagapALA jAya, moTaramAM jAya ke TrenamAM jAya, game temAM jAya, jatI vakhate judA judA anubhava thAya che. paNa dilhI to saune mATe eka ja che. raste janArA eka bIjA sAthe rastA aMge jhagaDe che tenI ja meATI garabaDa che. dharma to ja samajAya jo ApaNe bIjAnA dharmanuM sanmAna karIe. bIjAnA pratye sArI vRtti rAkhIe ane bIjAnuM sanmAna ApaNA jeTaluM ja jALavIe. dharma mAnavIne vinamratA Ape che. ahIM judI judI jIvana - paddhatio che. temAM ghaNI kSatio paNa che. tene cheDavA satata prayAsa karIe. mitra temAM upayogI thaI zake. mitranI vAta mAnIe, mANasane apanAvI levAnI - vaza karI levAnI vAta to ja bane. jemaNe jIvanadarzana karyuM hoya, satya samajAyuM hoya te ja anubhavanI vAta kahI zake. vaLI teo paNa potAnI vAta mAnavAno Agraha karatA nathI, sAme kahevA jatA nathI. temane ApaNe samajIe chIe e adhUrUM, pUruM samajatAye nathI. dharma ke zIkhAmaNa ApavAnI nathI hotI. huM jIvanamAMthI je samajyA te ahIM mUkavA IcchuM chuM. jIvanamAMthI huM zuM zuM zIkhyo? je zIkhyo te ja ahIM mUkuM chuM. tevA ja. meM jIvana ghaDavAnI kozIza karI che, pUruM ghaDAyuM nathI. aMtima satya zuM che tenuM pUrepUruM mane bhAna thayuM nathI. paNa je mAnuM chuM te daDhatAthI mAnuM chuM. tema chatAM kayAreka saMskAronI durbaLatA ADuMavaLu karAvI de che. jevA tame kAcA-pAkA che. huM chuM. paNa cAra eTale cAra ja. nAnA cAra ne moTo cAra evA bheda na hoI zake. nAnA cAra rUpiyA - be rUpiyA cAre to moTo cAra lAkho rUpiyA cAre. moTAnI hiMmata vadhu. koI ochuM samaje che, koI AchuM pALe, dharmapAlanamAM samabhAva rAkhavA joIe, e A dezanI mATI vAta che. emAM khATuM dezAbhimAna nathI. duniyAnA koI paNa deza karatAM ApaNA dezamAM satyadarzana karanArA mANasA vadhu thayA che. eTale ja A deza ne saMskRti TakI rahI che. ApaNA Adarzo nIcA nathI paNa vartana nIcuM UtaryuM che. ApaNA Adarzo AsamAna jeTalA UMcA che ne vartana pAtALa jeTaluM nIcuM che. tA. 16-9-69 dharmanI vyAkhyA ApavA niSphaLa prayAsa thayA che. ApaNI saMskRtinA prANa tenA nAza nathI thayo. AchA bhaNelA vadhu sAvadhAna rahe che. vadhu bhaNelA gAphela rahe che. DAhyo traNa jagAe kharaDAya ema kare che. page kazuM coMTeluM jaNAya tA bhaNelA mANasa te hAthe leze ne zuM che te sUMghaze, eTale paga, hAtha ne nAka traNe kharaDAze, jyAre abhaNa haze te page kaMI coMTeluM jaNAya te paga ghasIne AgaLa vadhaze, mANasa paisA meLave, vidrAna bane tema prapaMce vadhe che, eTale vidrAna na thavuM, paisA na meLavavA, garIba rahevuM ema nathI. peAte garIbI pasaMda kare e judI vAta che. jema gAMdhIjIe svecchAe garIbI pasaMda karI hatI. gAMdhIjI kahetA ke peTa khAlI hoya enA Izvara roTalA che, paNa svecchAe garIbI bhAgave te tene upavAsamAMya upAsanA jaNAya. parANe dharma na karAvAya. dharmane yAda karI. kartavya karIe emAM ja saMpUrNa dharma che. e dezanI jarUriyAta che. Aje to paisAne, sattAne dharma mAnI levAmAM Avyo che. eTale jyAM paisA hoya, sattA hoya tyAM ja AkarSaNa thAya che. A ja dezamAM nahIM, badhe ja AvuM cAle che. dharme zIkhavyuM che ke kartavya karo. dharma, artha, kAma ne meAkSa e cAra mukitanA mArga che. eTale pahelA dharma sAdhe, pachI arthaprApti karo. artha paNa dharma drArA prApta thAya. kAma paNa dharmane mArge ja prApta thAya. ema thAya to meAkSa maLe che e svAbhAvika che. AmAM dharma pahelA levAnA che. paNa ApaNe tyAM loko upara nIce sagavaDa anusAra varte che. ApaNe tyAM UlaTo krama cAle che. kAma ne artha pahelAM karavAmAM Ave che pachI dharma AcarAya che ane meAkSanA savAla te rahetA ja nathI. dharma Acare te ja meAkSa maLe e vAta lupta thaI jAya te dezanuM kalyANa nathI. ApaNe sAMbhaLIe bhale, paNa karIe nahIM. e te ema ja cAlyA kare, ema mAnI levAya che. paNa jo sAcuM pahelAM mAne ta kayAreka kare ne ? IzvaramAM mAne te satyamAM mAne. asatyamAM mAne tene huM adharmI kahIza. jema mAne ema karo to ja mAnyatA sAcI jANavI. vicAra karyA vinA bIjAnuM sAMbhaLI kaMI na karIe ethI te DUbI javAya. ApaNe je kaI sAMbhaLIe chIe temAM kaMI navI vAta nathI. mahAtmA gAMdhI paNa kahetA, mArI pAse koI navI vAta nathI. saMskRtinuM tattva che te ja mAnuM chuM. dharmamAM kAMI navuM nathI. A dezamAM vijJAne navI daSTi ApI che. paNa vijJAna sAthe dharma na hAya ! zakita daivIne badale pAzavI banaze. eTalA mATe ja ApaNA bApadAdAo anadhikRtane vidyA ApatA nahotA. je sadupayoga karI zake tene ja vidyA apAya. ApaNI guru paraMparAmAM guru, vidyA ApavA agAu ziSyanI AkarI kasoTI karatA, atyAre te tarata ja cele banAvI levAya che. jo. celAnI gurue barAbara koTI karI hAya tema te AgaLa jAya ja. Aje te bhaNIe chIe paNa parIkSA agharI hoya te bUmarANa thAya che. sagavaDiyuM, saheluM khALavAnI vRtti vadhI rahI che. parIkSA eTalA mATe levAya che ke chevaTe teNe keTaluM jJAna meLavyuM che te jANavA mATe. tenAthI kaMTALIne ApaNe ApaNI jAtane ThagIe chIe. bIjAnA ThagavA janAra peAtAnI jAtane ja Thage che. paNa e samajAya kayAre? potAnA dharma samajIe tyAre bhAgya jevI vastu nathI. dharma A kahe che. sAcI bhAvanA hoya te Ama kema na bane. dharma pravartAvyo temaNe sAcI rIta batAvI che. ziSyo, mukhiyA, maha tA badhAe dharmanI bhAvanA pUrI hatI, paNa badhA mAruM mAneM, sAMbhaLe te ja mAruM rAja cAle ema samajI temaNe niyame banAvyA. krame krame te jaDa thaI gayA eTale Apattidharma kADhyo! Apatti-dharma e meTuM dUSaNa che. ApattimAM jo dharma kAma na Ave te te dharma zA kAmanI? tulasIdAsajIe kahyuM che ke : dharma to karavI e te "dhIraja, dharma, mitra, aru nArI, ApattikALa parakhIe cArI." prANanA bhAge ya AcaravA joIe, maMdira javuM, pUjA sAdhana che, sAdhya nathI. potAnuM sAcuM darzana karAve Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-9 e ja dharma. ApaNI saMskRti ane bIjI badhI saMskRtiomAM A pharaka che. ethI ja ApaNI saMskRti para mArI AsthA vadhI che. e ja A dezane TakAvI rahI che. bIjI saMskRtiomAM bhAga mukhya che, jyAre ApaNe tyAM tyAga e mukhya che. bIjI saMskRtimAM saMtapa e jarUrI che, ApaNI saMskRtimAM asaMtaSa che paNa tene aMtara sAthe--potAnI Antarika zakita sAthe joDayA che, aMtarathI asaMtoSa rAkhI aMtaranI truTio zodhI kADhI dUra karavAmAM Ave che, eTale suMdara kAryo thAya che. ethI bAhya sthitithI asaMtoSa nathI zake. aMtaranI truTinI cintA rahe te bIjAnI adekhAI ke dekhAdekhI nahIM rahe. prabuddha ana bIjI saMskRti A pAyAnI vAta bhUlI jAya che. meLavavAnI adekhAI vadhe che, tethI humalA thAya che, pariNAme kharAbI thAya che. duniyAnI anya dezanI tavArIkha joze te! je je deza nAza pAmyA te dhana ane sattAnI Toce pahoMcIne nAza pAmyA che. fikAnA deze| nAza nathI pAmyA, kAraNa ke te garIba che. vaibhava vadhyo ke dharmanI bhAvanA lupta thaI. lAbha, lAlaca, ezaArAma sAMbhare che. eTale ja garIbInA mahImA mAnavAmAM Avyo che. huM game tema rahuM, bIjAne mAnavadharma batAvuM, e potAnI jAtano ja vicAra na karatAM bIjAnA sukhamAM peAtAne sukhI mAne, bIjAne sukha ApavAmAM agavaDa na mAne, bIjAne hajAranuM nukasAna thatuM hoya ane mane eka rUpiyAnuM nukasAna jatuM hoya to te nahIM paNa mane eka hajAra rUpiyAnuM nukasAna jAya te paNa bIjAne eka rUpiyo bacAvuM. satya, ahiMsA A ja che, parIkSA ahIM ja thAya che. huM eka vAra Abu gayo hatA. tyAre huM muMbaI rAjyanA mukhya maMtrI hato. me kheDUtAne raMjADatAM pazuone ThAra karavAnA baMdUkanA paravAnA temane ApyA hatA. AbumAM keTalAka jainIe tene virodha karyo. mane kahyuM tame jIva - hisA mATe paravAnA kema dIdhA? me kahyuM jAnavaro kheDUtone pAka bagADe che, temane nukasAna thAya che te keNa bharaze? tame bharI ApazA? teo kahevA lAgyA, e te kema bane ? udyogapatiomAM ghaNA jaina hoya che. jhaverIo mATe bhAge jaina ja hAya che. teo je meAtInA vepAra kare che, e meAtI karyAMthI Ave che? mAchalIne mArIne ja metI kADhavAmAM Ave che. milAmAM carabI vaparAya che, e carabI paNa jAnavarone mArIne ja kADhavAmAM Ave che. chatAM tame dhaMdhA baMdha karatA nathI. to zuM ApaNe koInuM gaLu kApIe nahIM te ja ahiMsA. tamAre mATe bIjA hiMsA kare te tamane cAle che? koIne nukasAna na thAya tyAM sudhI ahiMsA mATe dharmanI Ama vAto karavAne badale dharmanuM AcaraNa kare. gItA vAMcI, agAu paNa vAMcatA hatA, paNa have samajANu ke AcaraNa vinA te vAMcavAno artha nathI. pote DAhyo thaI bIjAne bhUMDo kahe e to dharma cUkavA jevuM che. huM samajyuM ke, satyaM brUyAt priyaM brUyAt, na bruyAt satyamapriyaM ! pahelAM huM A nahotA mAnatA. huM mAnato ke satya te kaDavuM ja hoya. paNa 1952 mAM mane e samajAyuM. 56 varSe huM samajyo ke e mAruM ghamaMDa hatuM. tyAM sudhI meM ghaNAne kaDavuM kahI dubhavyA. jo ke Aje ye nathI dUbhavatA evuMnathI. paNa mane ema samajAyuM ke RSimunioe A sUtra anubhavathI kahyuM che. emanA karatAM ya zuM huM vadhu DAhyo chuM? satya kahIe te kaDavuM ja hAya ema kema kahI zakAya. satya hoya to apriya kema thaI zake? mANasa bIjAnI sAMbhaLelI vAta UMDANamAM UtaryA sivAya emane ema anyane kare to ja apriya lAge, ardhasatya hoya to ja apriya lAge, ghaNIvAra joyeluM hAya ne sAcuM kahIe to ya apriya lAge che. tyAre ema samajavuM ke ema kahevAnI sAthe ApaNA aNagamA aMdara bhaLyA che. ethI bhASAne kaluSita karI che, eTale sAmA mANasane gussA Ave che. evuM paNa have bane che ke jemane mArA tarapha aNagamA hatA temane satya kahyuM te ye temane khoTuM na lAgyuM. Aje zIkhavAnuM e ja che ke mANase koInA viSe aNagamo na rAkhavA joIe. 'premathI vartavuM joIe. aNagamA na hoya to prema pedA thAya. ethI ja ghaNI saphaLatA maLe che e me joyuM che. dharma evuM AcaraNa batAve evI prajA ApaNe banIe e ja prArthanA, morArajI desAI > 11 sarvadharma saMmelanamAM apAyela abhibhASaNa (gatAMkthI anusaMdhAna) bhAgAnI IcchAne kAraNe ja mAnavImAM saMgrahavRtti pedA thAya che. bhagavAna mahAvIre aparigrahane be rUpamAM abhivyakita ApI: eka to vastuonuM parimANa athavA mAtrA ane bIjuM bhAgAnI IcchA para niyaMtraNa. jyAre mAnavInI bhogecchA ghaTatI jAya che tyAre vizvanA asIma sAdhanone potAnA sukhopabhoga mATe rAkhavAnI lAlasA rAkhatA nathI. jeTalI jarUrata teTalA ja saMgraha. AvazyakatA rUpa saMyamanI AsthAne sudaDha karavA mATe mahAvIre eka vAra kahyuM hatuM ke--je jarUratathI vadhArenA saMgraha kare che te eka prakAranI cArI kare che arthAt AvazyakatAthI adhika saMgraha karavAvALA samAjanI corI ja kare che. mahAvIranA A aparigraha - darzane samAjazuddhinI kriyAne baLavAna banAvI.samAjamAM parigrahanI jagAe tyAganI bhAvanA pratiSThita thaI. janatAnI niSThA bhAgAmAMthI haThIne tyAga tarapha vaLI. tyAganI niSThA tema ja tapanI pratiSThA ja samAjanI pavitratA tema ja zreSThatAnuM pramANa che. mAkarsa tema ja lenine samAjasaMzAdhananI apekSA e eka evA samAjanI racanA para bhAra mUkayo ke jemAM eka paNa duSaNa na hoya. duSaNo pedA karavAno avakAza ja na rahe. samAjavyavasthAnI daSTie mArkasa tema ja leninanI A saiddhAntika prakriyA ThIka che, paraMtu mAnava samAja para jabaradastIthI lAdI devI na joIe-hRdayamAMthI ApoApa pedA thavI joIe. mAnavatAnA vikAsamAM TAlsaToya, mArkasa tathA leninanuM mahattvapUrNa yogadAna ItihAsamAM suvarNa akSare aMkita che. mahAvIranI ahiMsA, anekAMta, tema ja aparigraha para navIna daSTithI jo vicAravAmAM Ave to bhArata taraphathI A samasyAnA nirAkaraNanA rasto Aje paNa ApaNane maLI zake tema che. mahAvIre samAjaracanAnI aneka tAtkAlika tema ja lAMbA samayathI UbhI thayelI samasyAonuM je ahiMsA tema ja aparigrahanI vyApaka prakriyA drArA samAdhAna karyuM che tenA mULamAM mAnavacetanAnI AMtarika zuddhi tema ja pavitratA para khAsa bhAra mUkavAmAM Avyo hato. AnAthI mAnavanA aMtaradra dronuM kSaNika nahIM, paraMtu zAzvata samAdhAna thayuM hatuM. Aje paNa A prakriyAnA baLa upara ApaNe samAjane dhananI gulAmImAMthI mukata karI temanAmAM aparigrahanI bhAvanA paidA karI zakIe chIe. A rIte mahAmAnava bhagavAna mahAvIre hiMsA--zakitanuM saMzAdhana ahiMsA tema ja maitrInI bhAvanAthI, dhananI kalupatAnuM parimArjana, aparigraha tathA saMyama temaja bauddhika vigrahanuM samAdhAna anekAMta tema ja syAdavAdanI daSTithI karavA mATe spaSTa mArgadarzana ApyuM. ahiMsA, aparigraha tema ja anekAMtanI upalabdhi mahAvIranA dharmanI mahAna siddhi che. bhAratIya saMskRti prAraMbhathI ja vizvazAMtine mATe sahaastitva tema ja pArasparika sahayoganI udghoSaNA karatI AvI che. svataMtra bhAratanI rAjanItino mULa AdhAra paNa zAMtipUrNa sahaastitva tema ja pArasparika sahayAganI bhAvanA ja che. bhAratanA prAcIna RSioe, bhagavAna mahAvIra tema ja mahAtmA buddhe paNa A ja jIvanasaMdeza Apyo. ApaNA rASTrapitA gAMdhIjIe A siddhAMtane jIvanamAM utArI, vizvane mArgadarzana ApyuM. bhAratanA svargavAsI pradhAnamaMtrI zrI javAharalAla naheru, zrI lAlabahAdura zAstrI tema ja vartamAna pradhAnamaMtrI zrImatI IndirA gAMdhIe paNa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 prabuddha jIvana tA. 16-9-69 A ja sahaastitva tema ja pArasparika sahayoganI rIti-nIti dvArA vizvazAMtinA mArganI prazaMsA karI che ane karI rahyA che. bhArata tema ja raziyA A vizvanI sauthI mahAna zakitao-Aje sahaastitvanA siddhAMtanA AdhAra para paraspara abhinna mitro banyA che, eTaluM ja nahi paNa sArAye vizvamAM zAMtipUrNa sahaatitva tema ja pArasparika sahayoga dvArA zAMti tema ja maitrI sthApita karavAne mATe utsuka tema ja prayatnazIla che. AjanuM saMmelana paNa vizvazAMti tema ja maitrIne cirasthAyI banAvavA taraphanuM eka nakkara pagaluM che. jo ApaNe vAstavika rIte rASTra-rASTranI vacce AMtararASTrIya stara para pArasparika sahaga tema ja sahaastitva dvArA vizvazAMti sthApita karavA IcchatA hoIe te nIce jaNAvela zAMtinA sUtrone mUrta svarUpa ApavuM khAsa jarUrI che : 1. akhaMDatA: eka rASTra bIjA rASTranI sImAnuM ullaMghana na kare, tenI svataMtratA temaja prabhusattA (khAsa sattA) para AkramaNa na kare, koI jAtanuM dabANa na kare ke jenAthI tenI akhaMDitatA para saMkaTa Ave. 2. prabhusattA (khAsa sa): pratyeka rASTranI pitAnI khAsa sattA che. tenI IcchA virUddha svataMtratAmAM koI paga prakAranI bahAranI DakhalagIrI na thavI joIe. 3. hastakSepa (DakhalagIrI) koIpaNa dezanA AMtarika tema ja bAhya saMbaMdhamAM koIpaNa prakArano hastakSepa eTale ke DakhalagIrI na hovI joIe. 4. sahaastitva : potAnA bhinaM siddhAMta tema ja mAnyatAone kAraNe koIpaNa dezanuM astitva samApta karIne tenI upara pitAnA siddhAMta tema ja vyavasthA lAdI devAnA prayatna na karavo joIe. darekane sAthe tema ja sanmAnapUrvaka jIvavAno adhikAra che. 5. pArasparika sahaga : ekabIjAnA rASTravikAsamAM sahayoga sahakAranI bhAvanA hoya, enA vikAsamAM badhAno vikAsa tema ja - ekano nAza sarvane nAza che. A pAMca zAMti sUtro che--jene AjathI 2500 varSa pUrve ti, DhAmaNa saMskRti, tema ja gaNanetra praNAlInA prAyogika vyavahAramAM upayoga karavAmAM Avela tema ja A dvArA zAMti ane maitrI sthApita karavAmAM saphaLatA paNa maLelI. je uparanA A pAMca zAMtisUtrone sahaastitvanuM aMga mAnI levAmAM Ave te jagatanI badhI ja guMcavaNo sahelAIthI ukelI zakAya ema che. Aje A pAMca zAMtisUtrone puna: prAyogika vyavahAramAM lAvavAM Avazyaka che. samaya paNa Aja e ja Icche che eTale ke te mATe samaya pAkI gayo che. samagra vizvamAM zAMti tema ja maitrImaya vAtAvaraNa pedA karavA mATe nimnalikhita prastAva karavA joIe: - (1) zAMtipUrNa sahaastitva tema ja AMtararASTrIya pArasparika sahaga sthApita karavA mATe "vizva nAgarika saMdha ' nuM nirmANa karavAmAM Ave to vizvanI janatAne premasUtramAM bAMdhI zakAya. tema ja vizvaaiyanA Adarzane mUrta karI zakAya. vizvanI pratiSThita vyakitaone dareka jagAe javAnI svataMtratA che. pArapatranuM sImAbaMdhana na hovuM joIe. (2) jevI rIte rAjanaitika ekatA mATe "saMyukata rASTra saMgha" tema ja sAMskRtika ane zaikSaNika ekatA mATe "yunesko" jevI mahAna saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI che, tevI rIte vizvamAM zAMti, maitrI, sahRdayatA tathA mAnavatAnuM pavitra vAtAvaraNa pedA karavA mATe eka vizvadharma saMsada jevI AdhyAtmika saMsthAnI sthApanA karavI joIe. AvI saMsthAnI vizvabharamAM aneka zAkhAo hoya ane tenuM eka mukhya kendra bhAratamAM che. A saMsthAmAM badhAja dhanA tulanAtmaka abhyAsanI vyavasthA hovI joIe jethI karIne vizvamAM sarvadharma samanvaya sthApita karavA mATe preraNA maLI zake. ' (3) jagatamAM "abhaya" nuM vAtAvaraNa UbhuM karavA mATe niHzastrIkaraNanA siddhAMtone mAnya rAkhavAmAM Ave, tema ja aNuzastranA nirmANa para aMkuza mUkI AmaMtraNa tema ja pratyAkramaNanI bhAvanA nAbUda karavAmAM Ave. A zakitaone upayoga racanAtmaka kAryo mATe karavo joIe. (4) ahiMsAnI bhAvanAne vyApaka banAvavA mATe mukhya sthAna para ahiMsA-zodhapITho" nI sthApanA karavAmAM Ave. jyAM mAMsAhAranA sthAne sAttvika zAkAhArane pracAra karavA mATe ahiMsAnI bhAvanAnA vistAra mATenA sAdhano para anusaMdhAna karavuM joIe. mAnavI mAnavI vacce jevI rIte sahRdayatA che tevI sahRdayatA prANI mAtra, mUka pazu-pakSI sudhI phelAvavI joIe. sAthiyo! pratyeka rASTra, jAti tema ja vyakita tema ja badhAM zAMti ane ekbIjAnI maitrI Icche che. chatAM paNa mitratA kema sAdhI zakAtI nathI? AnuM mULa kAraNa e che ke zAntipUrNa sahaastitva tema ja AMtararASTrIya pArasparika sahayoganI bhAvanAprati meTA meTA rASTronA netAonA hRdayamAM te kArya mATenI acaLa zraddhA nathI. jo ApaNe vAstavika rIte eka vizvajAti, temaja vizva nAgarikanI kalpanAne mUrta svarUpa ApavA IcchIe chIe te sarva prathama te badhAM ja rASTromAM saha-astitva tema ja pArasparika saha ganI bhAvanAmAM daDha zraddhA pedA karavI paDaze. samyaga daSTi --sAcI zraddhA na hovAnA kAraNe ja meTA moTA rANenA netAo paNa svIkRta siddhAMtamAMthI calita thaI jAya che. A mahAmAnava mahAvIre AvA svIkRta siddha to para daDha rahevA mATe cAra sAdhana batAvyA che-je sAdhya ne siddhi mATe upayogI thaI paDe che. (1) svIkRta siddhAMte prati ni:zaMka rahe. (2) svIkArelA siddhAMto sivAya bIjA prabhamAM paDI bIjA siddhAMtonI AkAMkSA na rAkhe. (3) svIkRta siddhAMta mATe phaLanI AzA na rAkhatA daDhatA rAkhe. (4) svIkRta siddhAMtanA pAlanamAM amuka daSTi rAkhe athavA pUrvagrahone, paraMparAgata rUDhiene eka bAju para rAkhI satya daSTi tema ja satyAgraha para ja bhAra mUke. je svIkRta siddhAMtanA pAlanamAM niHzaMkA, nikAMkSA, nivicikitsA tema ja amuka daSTi AvI jAya te vizvAsa rAkhavo joIe ke sahaastitva tema ja pArasparika sahayogane zAnita-patha avazya prazaMsA pAmaze ja. AvI rIte je je rASTro sahaastitva temaja sahaganA zAMti prastAvane svIkAra karI le che temaNe nIce pramANe sahAga ApIne sahaastitvane pratyakSa paricaya Apavo joIe. arthAta te nAnA moTA rASTrone 1. pretsAhana ApavuM-sahakAra Apavo. 2. sthirIkaraNa-je rASTra vicalita thaI jAya temane sahakAra ApI sthira karavI. 3. vAtsalyaneha, sadbhAva dvArA rASTravikAsamAM sahaga Apa tema ja tenA prati vizvasAtsalyane paricaya Apo. 4. prabhAvanA-sahaastitva tema ja sahaganA siddhAMtane yazasvI tema ja prabhAvazALI banAvavA mATe saMyukata prayatna karavo. jo Aje A saMmelanamAM ApaNe sahaastitva tema ja sahaganI bhAvanAne mUrta svarUpa ApavAno niSThApUrvaka nizcaya karI lIdhe hoya to vizvamAM 'sarvodaya'ne sUrya avazya Ugaze ane (anusaMdhAna 120 mA pAne) Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-69 prabuddha jIvana Hi be yuvAna parvatArohakanI romAMcaka ArehaNakathA-2 : (gatAMkathI anusaMdhAna) - zrI. muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame tA. 26-7-69 nA roja maLelI sabhAmAM hanumAna TImbAnA zikhara uparanA rahaNanI vizeSa vigate raju karatAM kumArI uSA bhaTTe jaNAvyuM ke bIje divase pAMca vAge ame UThayAM-AkhI rAta vAdaLa garyAM hatAM. thoDI vAra ja jANe ame UMgha kADhI hoya tema lAgyuM. himAlayanI mane sauthI vadhu gamatI cAra vAta che. te che tenI pavitra tratA, tenI zAMti, tenI saphedI ne tenI camaka, AnuM AkarSaNa mane eTaluM badhuM che ke himAlayamAM haMmeza rahevAne lahAvo maLe to huM te khAvA taiyAra nathI. asTrAvAyoleTa kiraNo lAITa kalaranI saphe dImAM maLe che tyAre te saphedIne vadhu sapheda banAve che, tene poSe che. klApIe kahyuM che ke "je peSatuM e mAranuM zuM kama nathI e kudaratI?" ema A ja kiraNo jo ApaNI AMkhamAM jAya te sno- blAInDanesa AvI javAno saMbhava che. himAlayanI garamI paNa A kiraNothI che. A ja kiraNo himAlayane alaukika banAve che, jyAre tamane apaMga banAve che. pAMca vAge sUrajanAM kiraNe AvavAnI zarUAta thaI cUkI hatI. himAlayamAM kiraNo pahelAM Ave che; sUraja pachI Uge che. sUraja uge eTale navuM vAtAvaraNa phelAI gayuM. AkhI sInerI senerI banI gaI. eTale badho senerI raMga jovA maLe che ke tene alaukika ja kahI zakAya. te preraka ne tAkAtavAna tema ja samartha raMga che. zrI madharanA kahevA pramANene te 'supara necarala kalara' hatA. zikharamAMthI kiraNe AvatAM hatAM. jANe ke sUrajanA hajAra hAtha na hoya. himAlayamAM ja A bhavya darzana jovA maLe che. vAdaLAM have hAlatAM cAlatAM thayAM hatAM. jANe ke nAnAM bALako ALasa maraDIne UThatAM na hoya! bALako jevAM nirdoSa ne ramatiyALa te AgaLa ne AgaLa cAlatAM ja lAgatAM hatAM. kiraNemAMthI teo raMga pasaMda karatAM. lAla, sonerI, lIlAM ema vividha raMganAM hatAM. te koI jemanA temaja sapheda raMganAM rahetAM hatAM. thoDAMka tamArA mitro jevAM tamArI AsapAsa ja rahetAM hatAM. havA paNa jANe ke tamane vAsthalya karatI hatI. vAdaLa tamArI AsapAsa AvI gela karatAM hatAM. - sonerI vAdaLAMnI e navI sonerI duniyA ja hatI. jemAM prANa dhabakato hato. A vAtAvaraNanuM saundarya, tenI bhavyatA pensila ke pepara vaDe varNavI zakAya tema ja nathI. e te anubhavathI samajAya tevI alaukika duniyA hatI. ApaNe UMcA stara upara hoIe chatAMye ApaNane abhimAna na thAya. ulaTo AtmAne AnaMda thAya. navI janA mATe zakita Ave. ema karatAM ame 14 hajAra phITathI AgaLa vadhI 16 hajAra phITanI UMcAIe pahoMcyAM. bapore 12 vAgyA hatA. tyAMthI amAruM dhyeya-zikhara hanumAna TiMbA dekhAyuM. ame ArAma letAM ja hatAM. navI navI AbehavAthI ekalemeTAIjha thaI jatAM hatAM. bAra vAgyA pachI ame jyAre AgaLa vadhavA mAMDayAM tyAre kudarate amane pharI caeNleja pheMkI. ApaNe ema mAnIe chIe ke himAlayamAM ApaNe zAMti mATe jaIe. paNa himAlaya pAse zAMtinI kheja mATe janAre tenI rUdratAnuM paNa darzana karavuM ja paDe che. sauMdaryanuM darzana jIvana prakaTAvI zake. himAlaya pAse abhimAnapUrvaka jAya te kadIye AgaLa na vadhI zake. tenI samakSa te haMmezAM vinamrabhAve javuM joIe. te ja tame saphaLa thAva. tephAna zarU thayuM. bALaka jevAM lAgatAM vAdaLo moTA thayAM ne meTAM thayelAM bALako jUnI peDhInAM vaDIle sAthe saMgharSa kare che tema te paNa saiddhAMtika saMgharSa karavA mAMDayAM. sUrajanAM kiraNethI vAdaLo upara caDe che. pachI barapha ne 'phela" paDe che. 12 vAgyA pachI tephAna zarU thayuM. A blijhArDa-baraphanuM tophAna hatuM. A veLA vIjaLI camakatI hatI. ahIM vIjaLI bahu khataranAka hoya che. kAraNa ke te lokhaMDanI pratyeka cIjavastumAMthI pasAra thaI zake che. amArI pAsenA sAmAnamAM ghaNu lakhaMDa hatuM. TrepenDanA khIlA ja lekhaMDanA hatA. rUma - phUma lokhaMDanI hatI, mAthAnI pIna lokhaMDanI hatI. eTale zeka lAgavAne saMbhava ghaNo hato. amane thayuM ke have zuM thaze ? parIkSA ApyA pachI pariNAma veLA bIka lAge tevI lAgaNI thaI. dhyeyasiddhinI parIkSA ame ApI cUkyAM hatAM. have pariNAma ja bAkI hatuM. amane thatuM hatuM ke keTale aMze pAra paDIzuM? amane udha nahotI AvatI. thanuM ke havAmAna sAruM thAya to upara caDIe. koI paNa zANA mANasa sne-phola thayA bAda zikhara upara caDhavA na jAya. paNa sAhasiko zANI nathI hotA. rAte eka vAge tephAna zAMta thayuM. ame e daramiyAna konphorezanamAMthI rezana kADhavA te khelyuM. te amArA Azcarya vacce jaNAyuM temAM kevaLa paA ja hatAM. temAM je davAo hatI te paNa 'AuTa oNpha DeITa' hanI. te khAIe to sAjA thavAne badale vadhu bImAra thavAne ja saMbhava hatA. have amane amArA anAjanI yAda AvI, je ame bejha-kaeNmpa para choDIne AvyAM hatAM. amArI pAse dUdhane ja paNa ochA hato. kAraNa, evI gaNatarI hatI ke dUdha mAtra cahA mATe ja joIze. paNa eklA pauMA zemAM khavAya? vadhu mAkhaNa ke vadhu mIThuM paNa nahIM khAvAnI dAkataranI sUcanA hatI. eTale ame eTalI UMcAIe kevaLa cahA ne phUTanAM TIna para ja jIvyAM. have ame jaldI AgaLa vadhyAM. kAraNa, eka vadhu divasa bagADIe te zakita vadhu bagaDe ne anAja khalAsa thaI jAya tene ye Dara lAgyo. rAte be vAge ame bahAra AvyAM. ekabIjAne zubhecchA ApI. A nAjuka kSaNa hatI. maraNanI taiyArI karavAnI hatI. ame sau maraNanA sAmanAnI taiyArI karI nIkaLyAM. AMkha bhInI thaI. mArI najara saheja nIcI gaI. rakhene koI mArI AMkhanA pANIne nabaLAI gaNI le. tyAM himAlayanI camaka joI. teNe mane ghaNI hiMmata ApI. ane ame AgaLa vadhyAM. sUraja Uge che, tyAre tyAM eTaluM badhuM sarasa vAtAvaraNa UbhuM thAya che ke mANasane te jovA ne mANavA kahe che. evuM e dhanya dakya hoya che. A veLA amane amArAM vaDIlo yAda AvyAM. ahIM kaI svajana nahotAM ke A veLA temane page lAgIne AzIrvAda laI zakIe. amane saheja khaTakyuM ke, Aje amArI sAthe koI nathI. paNa vaLI zrAddhA jAgI ke saunI zubhecchAo ne AzIrvAda amArI sAthe ja hatAM. sUrajadAdA jANe ke e saunI zubhecchAo ne AzIrvAdone guccha laIne AvyA hoya evI lAgaNI ame anubhavI. ahIM sUraja sAthe ApaNe hasIne vAta karI zakatAM nathI. jyAre himAlayamAM ApaNe hasIne vAta karI zakIe chIe. | jidagIne A lhAvo che. sUraja sAthenI mitratA karI ame AgaLa vadhyAM. nIce vAdaLa halacala karatAM te jotAM hatAM. zikhara para caDhatAM glesIyarsa ane evelancIsane bhaya hate. kenisa - AgaLa vadhelo barapha - paDe to te AkhI TIma ja khalAsa thaI jAya. rastAmAM - baraphano bhUko - paDayo hate. tAjo ja barapha paDayo hovAthI pagamAravAthI ja te khasI javo paNa Avo barapha paDe tyAre belensa jALavavuM muzkela bane che. evelancIsa be prakAranI hoya che. eka to garamIthI pIgaLI barapha tUTe tyAre ane bIjI sTepa - kaTiMgamAM bhUla - Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana sa thAya che. amArI sAthe have mAtra be ja majUro hatA. ame temane paNa AgaLa vadhavAmAM madada karI. baraphamAM sTepa - kaTiMga veLA paNa himAlayamAM namratAnA bhAve AgaLa vadhA" nuM sUtra dhyAnamAM rAkhavuM paDe che. jarAye khijAIne ke kaMTALIne jorathI kuhADI mAre to tamArA paga pAsethI ja eNvelancane - barapha tUTI paDavAne - saMbhava che. eTale kSaNe kSaNe jAgRti rAkhavI paDe che. vAdaLa upara AvatAM jatAM hatAM. * 12- 20 vAge ame zikhara para pahoMcyAM, ghaNAM thAkI gayAM hatAM. zvAsa levA mathatAM mathatAM sau besI gayAM. e veLA amane AnaMda manAvAne ya khyAla na rahyo. havAmAM jIvana che. thoDI kSaNanA ArAma pachI navuM jIvana AvyuM. '' hanumAna TIMbA para traNa ekasapIDIjhana AvI hatI. jApAnIjha, amerikana, ane InDiyana vImana. ame jApAnIjha phalega utArI InDiyana phalega mUkyo. kAja, celeTa mUkyAM. evI mAnyatA che ke himAlayanA zikhara para devo vase che temane naivedyarUpe kaMI ne kaMI mUkavuM joIe. tyAMthI AjubAjunA ame pheTA lIdhA. jethI tyAM kevI suMdaratA hatI tene phoTA parathI khyAla Ave. ane bIjuM nIce utaryA pachI . koI pUche ke tame hanumAna TiMbA zikhare jaI AvyAM tenI sAbitI zI? te te veLA batAvI zakAya. himAlayanAM zikharo jovAthI tenI vizALatAne khyAla Ave che. tyAMthI ame joyuM ke AjubAju ethIye UMcA zikharo hatAM. ane UMcA UMcA zikharonI hAramALA dUra dUra phelAyelI che. himAlaya jANe eTale badhe vizALa che ke te maryAdita mANasanI AMkhanI maryAdAmAM baMdhAvAnI nA pADe che. evA e vizALa himAlayamAM eka nAnakaDuM zikharane tenA upara ame nAnakaDAM mAnavI. e parathI te jANe ema kahete hatuM ke tame koI moTuM kAma karyuM ja nathI. te zakaya nathI. ATaluM karyA pachI paNa amane evo anubhava thayo. AsapAsa AkAzane celenja karatAM zikhare hatAM te AkAza sAthe evAM te bhaLI jAya che ke te paNa avakAzI jaNAya che. zikhara dekhAtAM ja nathI. eTalI UMcAIe e mAnavIne garva kyAMthI rahe? himAlaya jANe ke amane zIkhAmaNa dete hatuM ke, tame bahu nAnAM mANase che. tamArA jIvanamAM A badhAM zikharo sara karavo saMbhavita nathI. tamArI A to hajI zarUAta che. AvI dhanya kSaNo vItAvI nagAdhirAjane mAnavaMdanA karI ame nIce utaravA mAMDayAM. upara javuM to muzkela hoya ja che, kAraNa ke gurutvAkarSaNanA niyamathI viruddha javAnuM hoya che, paNa nIce UtaravuM ethIye vadhu muzkela hoya che. snophola zarU thaI cUkayo hato. ApaNI AgaLanI vastuo na joI zakAya tevuM vAtAvaraNa hatuM. ghaNIvAra gogalsamAM ne kApaDamAM barapha ghUsI jato hato. caDhatI vakhate ja zakita khUTI jAya che. eTale pAchA pharatI veLA kevaLa mane baLa upara ja AdhAra rAkhavAno hoya che. koI besI javAnuM kahe to besI jaIe evI amArI saunI sthiti hatI. utaratI veLA belensa sAcavavAnuM muzkela hoya che. eTale ja ghaNI eksapIDIzansa UtaratI veLA ja pheIla jAya che. vaLI jema ApaNane ochA kikSajane nahIM rahevAnI Teva hoya che tema vadhu okisajane nahIM rahevAnI TevathI paNa nIce utaratAM muzkelI naDe che. paNa badhI muzkelIo pAra karI ame pharI 16 hajAra phITa paranI amArI bejha para AvyAM. tA. 18, 19, 20 mIe ame bIjAM 18,500 thI 17,000 pha,TanAM bIjAM traNa zikharo paNa caDhI AvyA.. Ama ame mahilAonI pahelI TukaDIne laIne saphaLa parvatArahaNa karI AvyAM tethI vyakitagata AnaMda te thaye ja, paNa gujarAtanI bahenanAM gauravamAM kAMIka vadhAro karavAmAM ame nimittArUpa banyAM tene ethI ye vadhu AnaMda thayo. anya parvatArohaka bhAI rAjendra desAIne AvakAra ane abhinaMdana - A rIte uSAbahene hanumAna TImbAnA zikhara uparanA bhavya ArahaNanI kathA kAvyAtmaka zailImAM bahu sundara rIte rajU karI. temanuM nirUpaNa lagabhaga klAka - savA kalAka sudhI cAlyuM. tyAra bAda A prasaMge, muMbaI khAte pavAI sarovara bAjue AvelA InDiyana. InsTiITayUTa oNpha TekanolojInA pAMcamAM varSamAM praveza pAmela ci. rAjendra desAI gayA jUna mahinA daramiyAna ja gaMgotrI bAjUe Avela 19100 phITanI UMcAIe Avela rudragherA nAmanA zikhara upara uttarakAzImAM Avela "nahera parvatArohaNa InsTiITayUTa" taraphathI yojavAmAM Avela 32 jaNAnI eka TukaDI sAthe saphaLa ArahaNa karI Avela. tene hAjara rahevAnuM ane potAnA anubhavo rajU karavAnuM khAsa nimaMtraNa ApavAmAM AveluM. tene zrI. paramAnaMdabhAIe paricaya karAvyo ane tene rasaMdha taraphathI hArdika AvakAra Apyo ane tyArabAda ci. bhAI rAjendra paNa : himazikhara rUdrarAnA Arehaka zrI rAjendra desAI. kumArI uSA bhaTTane sAMbhaLatA zretA samudAya Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -69 T 2. kAra 13, zana, 1, prabhu jIvaMta peAtAnI viziSTa zailIthI prastuta zikharaArohaNanA anubhavA rajU karyAM hatA tene sAMbhaLIne paNa saue prasannatA anubhavI hatI. (A anubhavane bhAI rAjendra desAIe savistara lakhI ApyAM che. je 'prabuddha jIvana'nA have pachInA aMkamAM svataMtra lekha tarIke pragaTa karavAmAM Avaze. taMtrI) pramukhanA upasaMhAra tyArabAda saMghanA adhyakSa zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe kahyuM hatuM ke "duniyA evI che; ke kAM to mAnavI temAMthI kAvya banAve che kAM to paththara. be parvatArohaka nA anubhavA ApaNe sAMbhaLyA. enA parathI mane e vAtanuM rahasya samajAI gayuM ke loko AdarzavAdI sAhitya ne vAstavAdI sAhitya ema be alaga vargo zA mATe banAve che. eka eka vAta karI to bIjAe bIjI vAta karI. eke kAvya ane tattvajJAnanI vAta karI te bIjAe muzIbatonuM varNana karyuM. kumArasaMbhavamAM meM kAlIdAse kareluM himAlayanuM varNana vAMcyuM. hatuM: "atyuttarasyA~ dizi vartamAna himAlaye nAma nagAdhirAja !" pazcima jarmana kavi gaTe tenA gAmanI bahAra gayA na hatA. chatAM jagatanA pratyeka bhAgathI te mAhitagAra hatA. te mahAna bhUgALavettA hato. tema A be vyAkhyAna sAMbhaLI meM paNa jANe ke himAlayanAM zikharo caDhI AvyAno AnaMda lIdhA. huM have badhAM ya varNana karI zakIza. ghaNA samaya pahelAMnI vAta che. resakArsanA eka kesa huM laDatA hatA. resanA gheADAnA mAlika kahe ke eka vAra tame resakorsa para AvA eTale kesanI vigato samajAI jaze. me' kahyuM, 'huM resakorsamAM AvyA vinA ja A kesa laDIza ne jItI ApIza. 35 divasa kesa cAlyo ne huM temAM jItyo, paNa hajI sudhI huM kayAreya resamAM gayA nathI. ema ja kAkAsAhebano himAlayano pravAsa vAMcIne A pravacanA sAMbhaLyA pachI mane lAge che ke huM paNa himAlayano pravAsa karI Avyo chuM. AjanA anubhava parathI eka prazna UThe che ke caMdra para jaI Avela nIla ArmasTkaMga caMdranA kAvyanI vAta karaze ke tenA khaDakonI? tyAra bAda banne parvatArohakonuM caMdananA hArathI sanmAna karavAmAM AvyuM ane alpAhAra sAthe sanmAna samAraMbha visarjita karavAmAM Avyo. apUrNa. tA. ka. uSA bhaTTanA bIjAM traNa sAthI bahenonAM nAma AgaLa ApavAmAM AvyA che te A rIte sudhArIne vAMcavA : lIDara : DolI zahera, DaoN. raNakA svAmI ane DaoN. rITA paTela. himazikhara hanumAna TImbAnA AreAhaka ku. uSA bhaTTa 7 * 115 pUjya munizrI puNyavijayajI abhivAdanA graMtha avalAkana * ( AgamaprabhAkara munizrI puNyavijayajI jeo hAla muMbaI khAte vAlakezvara jaina maMdiranI bAjue Avela upAAyamAM sthira thaIne cAturmAsa vyatIta karI rahela che teo A pahelAM chellAM be varSa vaDodarA khAte sthiravAsa karIne rahelA, te daramiyAna temanA dIkSAparyAyane sATha varSa pUrAM thayAM hatAM te nimittane lakSamAM laIne temanI smRtine kAyama karavAnA hetuthI pUjya munizrI puNya vijayajI abhivAdanA graMtha' e zirSaka eka prazastigraMtha bahAra pADavAmAM AvelA, jenA saMpAdako hatA sva. pUjyazrI ramaNika vijyajI, zrI bhAgIlAla je. sAMDesarA, zrI uSAkAnta premAnanda zAha, zrI kAntilAla DAhyAbhAI korA, tathA zrI ratilAla dIpacaMda desAI. A graMthanuM prAptisthAna che zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, gAvALiyA TeMka roDa, muMbaI-26. ane tenI kiMmata jJa. 15 rAkhavAmAM AvI che. A graMthanuM vaDodarAnivAsI nivRtta prAdhyApaka zrI kezavalAla hiMmatarAya kAmadAra ema. e. e prabuddha jIvana' mATe avalokana lakhI mokalyuM che je nIce ApavAmAM Ave che. A prasaMge munizrI puNyavijayajInA Aja sudhInA jIvanacaritranI vigatA ApavAmAM Ave to asthAne nahi gaNAya. temanuM vatana kapaDavaMja, saMsArI nAma maNilAla, pitAnuM nAma dozI DAhyAbhAI, mAtAnuM nAma mANekabahena, vikrama saMvata 1952nA kArtika zuda pAMcame temanA janma, eTale Aje temanI uMmara 73 varSanI lekhAya. nAnI ummare temanA pitAzrI videha thayelA. vikrama saMvata 1965nA mAha vada pAMcamanA roja eTale ke -13 varSanI vaye temaNe jaina zve. mU. saMpradAyanI dIkSA lIdhI ane maNilAlane badale teo puNyavijaya tarIke oLakhAvA lAgyA. pravartaka zrI kAntivijayajI mahArAjanA ziSya muni caturavijayajInA teo ziSya banyA. te ja arasAmAM be divasa bAda temanAM mAnuzrIe paNa dIkSA lIdhelI, jeo potAnA putranI carama sImAe pahoMcelI . jJAnApAsanA ane khyAti najare nihALIne vi. saM. 2022mAM svargavAsI banyAM, muni puNyavijayajImAM 15-17 varSanI uMmarathI zAsrasaMzAdhananA kAryamAM rasajAgRti pedA thaI ane tene lagatI temanI pratibhA uttarottara khIlatI gaI. AvI utkaTa vighAsAdhanAmAM paMDita sukhalAlajI jevA mahAna darzanazAstrI temane vidyAguru tarIke sAMpaDayA. munazrInI zAsrAvagAhananI daSTi vizada, vizALa ane satyazodhaka banI gaI. anya dharmagranthonuM paNa temaNe adhyayana karyuM. temanI vidrattAnI saurabha deza videzanA vidrAno ane jijJAsuAmAM prasarI rahI. teo jaina zAstroAnA adhikRta jJAtA ane jaina AgamonA to pAragAmI vidrAna che; bRhata , kalpasUtra (chabhAga), vasudeva hiMDI (be bhAga ), kahAcaraNa kose, aMga vijajA, AkhyAnaka maNi koSa, kalpasUtra, naMdisUtra cUrNi tathA TIkA, khaMbhAta, pATaNa tathA jesalameranA graMthabhaMDAronI sUci vagere aneka prAcIna, agharA, saMkhyAbaMdha graMthA temanA hAthe saMpAdita, saMzodhita tathA prakAzita thayelA jovA maLe che. Ama temanI anekavidha saMzodhanAtmaka pravRttionI A TUMkI noMdhamAM vigato ApavI muzkela che. teonI gujarAtI sAhitya pariSada 20 mA adhivezananA ItihAsa-purAtatva vibhAganA pramukha tarIkenI ane oNla-InDiyA oriyenTala kaoNnpharansanA 21mA adhivezananA pramukha tarIkenI varaNI tema ja pI. eca. DI. nA mahAnibaMdhanA parIkSaka tarIkenI nimaNUka - A badhuM munizrInI vyApaka ane sarvamAnya * vidrattAnI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * " * prabhu jIvana tA. 19-9-19. sAkSI pUre che. AvA saMzodhananiSNAta munivarane lagatA abhinaMdana ucchada pAmele eka vibhAga meM puna:nimita karyo che.' azekanI graMthanuM prAdhyApaka kezavalAla hiMmatarAma kAmadAre kareluM avalokana jema khAravele rastAe, atithibhavane, vRkSa, auSadhAlaya vagere nIce mujaba che. paramAnaMda] pitAnA mahArAjyamAM vasAvyAM hatAM. prAdhyApaka kezavalAla kAmadArana' avalokana pUjya mahArAjazrIe amadAvAda mukAme bharAyelA prAcyavidyA pUjya zrI puNyavijya mahArAje dIkSA lIdhAM sATha varSo pUrAM . pariSadanA adhivezana samakSa pradarzananA udghATana samaye, ane thayAM tenI smRtimAM A graMtha prasiddha thayuM che. enA prathama vibhAgamAM kAzmIramAM zrInagara mukAme thayelI te ja saMsthAnA adhivezana rAma pU. mahArAjazrInA ghaNAkharA lekhone samAveza karavAmAM Avyo che, karela pravacanamAM saMzodhana, tADapatromAM lakhavAnI zailI, tenI vividha jyAre bIjA khaMDamAM emanA etaddezIya ane videzIya prazaMsakee prakriyAo - zAhI, raMga, aMka vagere tathA AcAryo, Agamana arpelI aMjalieo - abhivAdanAono samAveza karavAmAM Avyo che. sAhitya, cUNie TIkAo, vRtti, bhASyo, vagerenuM kramika varNana granthamAM cha phoTogrApha che: (1) emanA pitAne, (2) emanA ziSya karyuM hatuM. A banne pravacane bhAratanI Literary History svargastha zrI. ramaNika vijyajIne, (3) pravartaka zrI. kAMtivijyajIne sAhityika tavArIkhamAM apUrva sthAna dharAvaze. puna: lakhuM ke, temanA (4) munizrI caturavijyajIne (5) munizrI haMsavijyajIne ane aMgrejI anuvAdo thavAM joIe. zrInagaranA pravacanamAM te jaina (6) sAdhvIjI zrI. ratnAzrIjIne. graMthamAM pAMca saMskRta prazastio vidyAnA aneka vibhAgethI kramika vicakSA AvI jAya che. emAM ane be gujarAtI kAvya che; uparAMta vartupAlanA navIna lekhenI nyAya, nATaka-sAhitya, kAvyamImAMsA, subhASita sAhitya, Ayurveda, pratikRtio graMthanI adhavacamAM joDavAmAM AvI che, aMgavidyA, kAma - zAstra, nIti-arthazAstra vagerenAM vivecane Ave che. aMjali arpaNa karanArAomAM yuropa -amerikAnA bAra mahArAjazrIe eka sthaLe prAkRta arthazAstra hovAnI saMbhAvanAne vidvAnoe aMgrejI bhASA vAparI che, jayAre cALIsa prazaMsakoe ullekha karyo che. zrI hemacaMdra AcArye kumArapALane pratibodha ApavA gujarAtI-hindI-saMskRtamAM aMjali ApI che. mahArAjazrIe je ardhana nIti saMskRta - prAkRtamAM, svapajJa TIkA sAthe lakhI che kula sATha cAturmAso karyA che tenI judI yAdI ApavAmAM AvI che. te ahIM lakhavuM joIe. A lagabhaga ajJAta sAhityane - saMpAdakoe pitAnuM kartavya khaMtathI, ekaniSThAthI ane mahArAjazrI paricaya mane paMDita lAlacaMdra gAMdhIe karAvelo. Indian pratyenA a-pratima bhakitabhAvathI - pUjyabhAvathI-karyuM che. temAM ke Political The Jy bhAratanA nItizAstranA ItihAsamAM A bhegIlAla sAMDesarA jevA Adarza saMpAdaka hoya temAM pUchavuM ja zuM? kRtinuM nAma maLatuM nathI. pU. mahArAjazrInA zrInagara mukAme bIjA khaMDamAM zrI. umAkAnta zAhe IMgrejImAM, ane ratilAla dIpacaMde thayelA pravacanane vAMcyA bAda huM bedhaDaka kahI zakuM ke, - e vivecanane * gujarAtImAM, mahArAjazrInI samagra kArakirdInA vigatavAra khyAla dareka viSaya upara ekeka Thesis mahAnibaMdha taiyAra thaI Ape che. AvA vyApaka saMpAdana viSe eka bAbata lakhavI joIe. zake. AvuM vivecana meM Indian Hist :ry CongressnA eka mahArAjazrInA pitAnA dareka prakAzanalekhane aMte betraNa IMgrejI adhivezananA prApya vidyA vibhAganA pramukha dvArA sAMbhaLeluM. nAma bhASAmAM lakhAelI paMkitamAM lekhake prakAzanane khyAla Apavo ThAma - huM yAda karI zakato nathI. sthAnika kaTaka yA gauhaTI haze! joI hate. aMjali ApavAmAM zvetAMbara mUrtipUjaka, sthAnaka- mahArAjazrIe rAjasthAnamAM vihAra karelA temanuM bayAna emaNe vAsI, tathA digaMbarI sAdhuo ane zrAvako che, ane traNa zvetAMbara zizubhAve pitAnA guruone lakhelA patramAM maLe che. emAM emaNe mUrtipUjaka sAdhvIjIe che. zeThazrI kanubhAI kahe che tema "mahArAja- keTalIka rahasyamaya hakIkate ApI che. rAjasthAnamAM seMkaDo sArAM zrIe je kAma karyuM che tevuM kAma koI jaina sAdhue chellAM pAMca zilpa dharAvatAM jaina maMdiro khaMDera thaIne paDyA che. uparAMta tyAMnI varSomAM kyuM nathI. " pUjya mahArAjazrI te aneka sthaLe kahe che ke, bhilla prajA jaina AcAra-vicAra - dharma pratye ananya AdarabhAva ane e kathana temaNe anekavAra puravAra karyuM che ke, pite jJAna - dharAve che. A bIjI rahasyamaya vAta vAcatAM mane kheda thaze ke, sAdhanAmAM mAne che, saMpradAyamAM nahi." jaina sAdhu - sAdhvIoe ane zrAvakoe A anArya gaNAtA prathama khaMDamAM mahArAjazrInAM vyAkhyAne, prakAzane, spaSTI prajA-samUho tarapha AvI lAMbA samayanI upekSA kema sevI haze.! karaNo vagere ApavAmAM AvyA che. keTaluMka saMpAdana, jemake bRhat - teo mahAvIra prabhunAM anArya dezamAM - rADha dezamAM thaelAM paryaTanane kalpanuM te emaNe pracaMDa virodha chatAM karyuM che. mahArAjazrIe vyAkhyAnamAM ja kayAM sudhI yAda karaze ane yAda karAvaze? rADhA erissAnA cakravartI khAravela (meghavAhana) nA eka guphA - lekhanI pradeza eTale pazcima baMgALane te samayane anArya pradeza ema caudamI paMkitanuM spaSTIkaraNa tad navIna mailika bhAtanuM karyuM che, ' saMzodhana - vidyAne abhiprAya che, - mahAvIre e prajAne anAryatvaane emAM emaNe prAcIna paddhati jALavI che. e lekhane emaNe mAMthI AryavamAM praveza karAvele hatA. prajJApanA sUtramAM A bheda mULa pATha, tenI chAyA, tene artha ane tenI cU[Na ApyAM che, jemAM Arya - anAryane bheda - AcAryoe batAvyo che. A bheda samajaprAcyavighAniSNAta * paMDita kAzIprasAda svAlanA e ja dizAmAM vAthI ja jaina samAja haja sudhI TakI zake che. bAkI mahArAjazrIe thaelA prayatnane zuddha karavAmAM Avyo che. A prayatna saMbaMdhI huM te upAlaMbha Apyo che ke, paMcAMgI Adeza pramANe atyArane jaina mahArAjazrIne eka namra vijJapti karavAnI rajA lauM chuM. have jyAre sAdhu - sAdhvI samAja bilakula vati nathI. teo e pradeza tarapha vihAra kare tyAre A guphA - sAhityanuM tamAma vastuta: jyAM upAlaMbha Apavo joIe tyAM mahArAjazrI vAMcana tathA spaSTIkaraNa tathA tenA zilpanuM spaSTIkaraNa-khAsa vivecane bilakula saMkoca anubhavatA nathI. sanmati tarka jevA granthane kare evI vivekSA bahu ja Avazyaka che. evo prayatna keTalAeka hajAro rUpiyAnuM kharca karI nAMkhavA chatAM nyAya ApavAnuM kAma koI abhyAsIoe karyo che e prayatnathI huM paricita chuM, chatAM haju jaina sAdhu pAra pADI zakayA nahi te kAma - granthanuM vAcana, adhyayana te dizAmAM vizeSa prayatna mahArAjazrI jevA niSNAtathI Avazyaka vagere sthAnakavAsI jevA a-vidyApradhAna samAjamAMthI Avela che. yAda rahe ke maurya mahArAja saMprati pachI mahArAjA khAravela eka vyakita AtmArAmajI mahArAja zrI vijyAnaMdasUri, svayaMpratApI jaina cakravartI thaI gayo. khubI te e che ke emane viSe prabhAthI jIvananI TUMkI kArakirdImAM karI gayA che. A upAlaMbha jaina zvetAMbarI ke digaMbarI sAhityamAM koI ullekha haju sudhI jaDa samAje hRdayamAM avadhAravA jevA che. nathI. eka guphAlekhamAM teo kahe che ke "nirca thI sAhityane Ave ja abhigama (upAlaMbha nahi) mahArAjazrIe digaMbarI saMgha Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prada jIvana 117 tA. 16-9-69 pratye darzAvyo che. chedasUtra tarIke gaNAtA bRha -kalpasUtranA che grantha paikI chaThThA granthanuM betAlIsa pAnAnuM prAstAvika-vivecana karatAM mahArAjazrI lakhe che ke "prAcIna jaina sAdhu- sAdhvIe, nigraMtha - nigraMthiNIee, bhikSa-bhikSuNIe, yati-patinIoe-- pAkhaMDa - pAkhaMDinIoe (atre huM emAM saMyati - saMyatikAone umeruM te mane kSamA ApavAmAM Avaze), duSkALA daramiyAna, AkramaNa daramiyAna, chinnabhinna dazAmAM AvI gayelA AgamenI puna:vyavasthA karI, jANe ke te kAma koI sArvabhauma rAjyasattA karatI hoya ema, vairyathI, damAmapUrvaka, gauravathI saMdhanuM zAsana calAvyuM, chatAM digaMbara saMghe evI mAnyatA sevI ke, Agama sarvathA nAza pAmyAM che, eTale zvetAMbarI Agane mAnya thavA joIe nahi. pariNAma e AvyuM ke, atyAre digaMbara zrI. saMgha sanmukha mULa prathama purue mUkelA sAhityane eka zabda paNa rahyo nathI; eka gAthA - eka akSara paNa nathI." "A vicArathI digaMbara zrI saMdhe ghaNuM khAyuM che." mahArAjazrIne A abhigama samagrapaNe haiye dharavA jevuM che. pUjya mahArAjazrIe sAdhu-sAdhvIonA - zikSaNane tulanAtmaka saMpradAyavAdathI mukata, zUdra carcAthI virakata rAkhavA je anurodha karyo che temAM eka bAbata umeravI joIe. te eke zikSaNamAM aMgrejI, jarmana, phreMca bhASAnuM zikSaNa Avazyaka hovuM joIe. vArANasI mukAme vijyadharmasUrie karelI vyavasthAmAM A eka mATI UNapa rahI gaI hatI. te yAda rahe ! A Akhe grantha apUrva che. enuM avalokana karavuM te vikaTa che. mArI kAryakSamatA, e mATe, ati adhUrI che ema huM mAnuM chuM. mane bhaya rahe che ke, A mAro prayatna koIne adhUro lAgaze te koIne yogyatA vagarane lAgaze; koI, vaLI, tene lAMbe dhAraze. game tema, meM A prayAsa mArA suhRdabhAI zI. paramAnaMdabhAI kApaDiyAnA nimaMtraNathI karyo che. te taiyAra karavAmAM mArI potAnI mahArAjazrI taraphanI bhakitabhAvanA ane mahArAjazrIne pitAne mArA pratyene AdarabhAva, temAMthI mane preraNA maLI che. 'prabuddha jIvana' muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra che. - jaina vighA have mAtra bhArata - lakSI nathI, e te have vizva-vidyAlakSI thaI gaI che. enuM svave evuM vyApaka sthAna dharAvavAnI yegyatAvALuM che. prAcIna samayanA dhuraMdhara AcAryoe e vighAne sarvalakSI AgavI banAvI che. paramapUjaya mahArAjazrI puNyavijayajIne prayAsa evo ja-vizvalakSI che. AMtaradezIya ane videzIya vidvAnonI abhivAdanAe e siddha karI batAve che. IcchIe ke mahArAjazrI cirAyu rahe, ane apratihata ArogyamAM rahI bhAratane ane vizvane arpata virala sevA Ape ! kezavalAla himatarAma kAmadAra AgAmI 1971 mAM thanArI vasati-gaNatarI ane jeno AgAmI 1971 nI sAlamAM bhAratanI samasta prajAnI bhArata sarakAra taraphathI gaNatarI thavAnI che. gaI vasatigaNatarImAM sAdhAraNa rIte dhAravAmAM AvatuM hatuM te karatAM jenenI ghaNI ochI saMkhyA noMdhANI che. AnA kAraNa rUpe ema anumAna karavAmAM Ave che ke evA ghaNA jaine hatA ke jemaNe pote jaina che e bAbata pratye udAsInatA dAkhavI hatI ane hindu, vANiyA, dazA zrImALI evAM bhaLatA nAme pitAne lagatI noMdha karAvI hatI. jaina samAja bhAratanuM eka svataMtra ane mahattvanuM ghaTaka che ane tenA mAthe aneka maMdira, tIrtho vagere saMbhALavAnI javAbadArI che. vaLI 1974mAM bhagavAna mahAvIranuM 250muM nirvANa varSa UjavavAmAM AvanAra che. A bAbate dhyAnamAM laIne pratyeka jaina baMdhu yA bhaginIne AgrahapUrvaka anurodha karavAmAM Ave che ke temaNe AgAmI vasatipatrakamAM mAtra 'jaina' tarIke potAnuM nAma noMdhAvavuM. paramAnaMda DaoN. zAnti paTelanA amerikAnA pravAsanAM saMsmaraNe ja jaina seziyala grupa Ayojita eka sabhAmAM prAraMbhe jaina sezyala grupanA maMtrI zrI. cImanalAla je. zAhe saune oNgasTanI 14mI tArIkhe svAtaMtrya - dinanI pUrva saMdhyAe - AvakArI samaraMbhanA atithivizeSa ane muMbaInI myunisipala korporezananA keMgresa pakSanA AgevAna De. zAnti paTelane parizya Apyo hato. samAraMbhamAM ramUja ne TAkSayukata gIte rajU karanAra "gappI upanAmadhArI kavi zrI. ramezAMta jAnIne paNa temaNe paricaya Apyo hate. - tyAra bAda atithivizeSa DA, zAnti paTele pravacana karatAM tAjetaramAM temaNe karelA amerikAnA pravAsanAM keTalAMka saMsmaraNo nIce mujaba raju karyA hatA: amerikana lekazAhInI Dhaba ApaNA deza karatAM judI che. tyAMnI rAjakIya paristhiti ApaNA karatAM judI che. tyAMnI keMgresamAM, sudharAImAM paNa pArTIe che paNa pArTI sIsTama nathI. ApaNe tyAM briTiza paddhati anusAra pArTI sIsTama che. ApaNA dezanA prazna judA che tethI ApaNI paddhati ja mahattvanI che. Ama chatAM pratyeka paddhatine abhyAsa karava, jJAna meLavavuM, e daSTie meM tyAMnI paddhatine anubhava levAnuM vicAryuM. amerikAmAM pakSe che. jemake rIpablIkana pArTI ane DemokreTika pArTI. paNa tyAM pArTIvAra vaoNTiMga nathI. tyAM keMgresamAM - jema ApaNe saMsada che tema tyAM keMgresa che - dareka sabhyane mata - svAtaMtra che. pitAnA pakSane ja mata ApavAnI DIsIplIne tyAM nathI. AvuM ja mata - svAtaMtraya tyAMnI cUMTaNI veLA paNa che. amerikana nAnAM zahera nI sudharAInI cUMTaNI binapakSIya dhoraNe thAya che. paNa meTAM zaheromAM vividha vargonA dhoraNe umedavArI thAya che. dA. ta. jamInadAro, dukAnadAro, dArU vecanAra ema vividha vargonA umedavAre game te pakSanA hoya che. paNa AvA vargomAM gharSaNa te anivArya hoya ja che. tyAMnI lokazAhI judA prakAranI che je IMglenDa, yuropa ke bhAratamAM ya nathI. temane ApaNI pArTIvyavasthA joI Azcarya thAya che. ghaNA evA paNa mane maLyA jemaNe kahyuM ke, "tamArI (bhAratanI) paddhati ghaNI sArI che. ahIM (amerikAmAM) te koI para aMkuza ja nathI. sau mana phAve tema varte che. pakSanI koI nIti ke siddhAMta nathI ke zista paNa nathI. kevaLa rIpablIkana ke DemokreTIka ema pakSanI chApa ja mArI ApavAmAM Ave che." amerikAmAM meyarane loko sIdhI cUMTaNIthI ja cUMTe che. eTale tyAMnA meyaranI sattA paNa amaryAdita hoya che. pANI, rastAo vigere uparAMta aneka khAtAMo temanI pAse che, je ApaNe tyAMnA myunisipala kamizanara pAse paNa nathI. tyAM sudharAInI nIti TharAvavavAnI javAbadArI meyara pAse che. tyAM polIsa khAtuM paNa meyaranA hAtha nIce che. era-pArTa ane gAdIne vahIvaTa paNa meyaranA hAthamAM ja che. eTale tyAM meyaranuM anekhuM sthAna che. ema kahevAya che ke nyuyorka zaheranA meyaranuM sthAna pramukha nikasananA sthAna pachInuM che. A uparathI meyaranA sthAnanA mahatvane khyAla AvI zakaze. hamaNAM amerikI caMdravIro caMdranI yAtrA karIne pAchA pharyA. caMdranA svarUpa aMgenI aneka kalpanAone temaNe kheTI pADI. ApaNe tyAM evI dhArmika mAnyatA che ke jIvate mAnavI caMdrakamAM jaI zake ja nahIM. paNa amerikA AvA koI vahemamAM mAnatuM nathI. e te Arthika, sAmAjika ne vaijJAnika daSTie pragatizIla deza che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 prabuddha jIvana - tA. 16-9-19. huM amerikAnA samAjanI vividha kSetranI vyakitaone maLe. jurkamAM rahyo ne gAmaDAmAM ya rahyo. loko pUche ke tame gAmaDAmAM kema jAo cho? tamAre saMbaMdha te zahero sAthe ja che. meM temane kahyuM ke, ame tamAruM anAja khAIe chIe. e anAja kayAM Uge - che, koNa ugADe che, kevI rIte ugADavAmAM Ave che? evuM loko mane pUchaze te huM zuM javAba ApIza? eTalA mATe ja huM gAmaDAmAM javA mAguM chuM. huM amerikI kheDUtanA ghera be divasa rahyo. teo sAdA ne saraLa hatA. bhAratanA kheDUta jevI ja saraLatA meM temanAmAM joI. temanuM khetara ghaNuM moTuM hatuM. amerikAnI eka vizeSatA che. tyAM nAnIsUnI koI vAta ja nathI. tyAM karoDo ne abajonI ja vAte cAle che. sarakArI kharca paNa karo ne abajomAM hoya che. tethI goTALA paNa karoDo-abajomAM ja thAya che. tyAM karacorI paNa kare abajomAM thAya che. ahIMyA karacorI thAya tema tyAM paNa thAya che. kAraNa ke tyAM paNa mANasa ja che ne. tyAM meTA mANase ja evuM karatA hoya che. - huM je khetaramAM raheto hato te khetara be bhAIo vacce 550 thI 600 ekaranuM hatuM. temanI pAse khetInAM tamAma yAMtrika sAdhana hatAM. kheDUtanuM ghara paNa khetaramAM ja hatuM. khetInI sAthe pazu- pAlane ne bIjA udyoge paNa te calAve che. tyAM pramANikatA che. kAmanI koI zarama nathI. koTapATalUna paherelo amerikana kheDUta Dhorane nIraNa nAMkhatA hoya che. '' amerikAnI bIjI vizeSatA e che ke tyAM chokarA - chokarIo bhaNatara mATe mAM - bApa para bojo nAMkhatA nathI. teo rajAomAM kAma kare che. temAM paisAvALAnA dIkarA ke dIkarIo paNa klArka, veITarsa, vAsaNo dhovAnuM ne bIjuM mahenatanuM kAma karI paisA kamAya che. tyAM mahenatanuM koI paNa kAma karavAmAM nAnapa manAtI nathI. zramanuM mahattva gAMdhIjI paNa bhAra daIne samajAvatA hatA. chatAM ApaNe te bAbe senTrala UtarI sIdhA baga UMcakavA kulIne zedhIe chIe. tyAM loke pitAne sAmAna pate ja UMcake che. tyAM pramANikatA kevI che tene eka dAkhalo ApuM. kheDUtanA gharamAM gesanuM joDANa hatuM. meM pUchayuM ke gesanuM bIla kema bharo che? temaNe kahyuM ahIM koI InspekaTara mITara joza Avo ja nathI. dara mahine huM ja mITara joI kaMpanIne phona karuM chuM. te bIla meklI Ape che, te huM beMkamAM bharI dauM chuM. AvI rIte gesakaMpanI grAhako upara rAMpUrNa vizvAsa mUke che. - tame jenee, rasudharAI uMdaro na mAre evI je vAta karI te aMge mAre eTaluM ja kahevAnuM ke tame pote ja koI evo kImiyo batAvo ke uMdarane mAryA vinA ja temane trAsa dUra thaI zake, to huM tamAro khUba ja AbhArI thaIza. amerikAmAM leka khAvAnI cIjomAM bheLaseLa nathI karatA. zAkabhAjI, davA, vigere bheLaseLathI mukata hoya che. tyAM tenI sAmenA kAyadA paNa kaDaka hoya che. uparAMta loko paNa jAgRta hoya che. tyAM davA para keTalo naphe le te paNa kAyadA mAraphata TharAvAyeluM hoya che. hamaNAM skavIba kaMpanI para naphAkherI mATe kesa karavAmAM Avyo ' hatA. temAM cUkAdo kaMpanInI viruddha jatAM kaMpanIne bhAre daMDa thavA uparAMta chellAM pAMca varSamAM teNe karelAM vecANamAM vadhArAnAM nANAM pAchAM ApIne tenI rasIde kaeNrTamAM rajU karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. amerikAmAM paNa ApaNI jema ghaNI samasyAo che. amerikane ziSTAcAramAM mAnatA nathI. teo sAdA, saraLa nAgariko che. tyAM hamaNAM hamaNAM eka vastu saunuM dhyAna kheMce che. yuvaka - yuvatIo lAMbAvALa rAkhe che. cUsta penTa ane zarTa ke jarmIna paherI pharatAM hoya che. AmAM madhyama varganAM ne paisAdAranAM chokarA - chokarIono samAveza thAya che. temane paheraveza eTale badhe ekasarakhA hoya che ke dUrathI kaI choko jAya che ke chokarI te kahevuM muzkela bane che. tyAM meTA meTA gegalsa paheravAno rivAja vadhI paDe che. temane jotAM ApaNane thAya che ke A te mANasa che ke zuM? ApaNe tyAM paNa A badhuM AvI rahyuM che. amerikAno TrAphIkane prazna paNa muMbaInA jevo ja vikTa che, jo ke muMbaImAM sthiti be- traNa varSathI kaMIka sudharI che ema mAruM mAnavuM che. TrAphIkanuM saMcAlane Arthika daSTie haMmezA paravaDatuM nathI. ghaNA basa-haDatALaveLA kahetA hatA ke tame basa-vahevAra na calAvI zako te tAtAvALAone kema nathI ApI detA? paNa chellAM thoDAM varSomAM nyu yaoNrka ne zIkAgone TrAphIkavahevAra paNa sudharAIe laI lIdho che. TrAphIka-vahevAra khAnagI kaMpanI bhADAM vadhAryA vinA saraLatAthI calAvI zake nahIM. bhADAM tyAM eTalAM badhAM vadhI gayAM ke tenA karatAM moTara rAkhavI paravaDe. duniyAnA koI paNa zaheramAM e siddhAMta svIkArAya che ke sarakAra zarUAtanI mUDI Ape che ane TrAphika-saMsthA saMcAlanakharca kADhe che. laMDanamAM te sarakAre kAyade ja ghaDake che ke basa ke Trenane 75 TakA mUDIkharca sarakAra Apaze. saMsthAe mAtra saMcAlanakharca kADhavAnuM raheze. eTale ja tyAM TrAphIka Athika daSTie paravaDe che. bIjAM keTalAMka zaheromAM vAhana-vahevAra maphata che. e to ghaNuM muzkela che. ahIM ApaNe tyAM mAtra gIradInA kalAkomAM ja kamANI rahe che. basavahevArane bapore ne rAte eTalI badhI Avaka nathI, chatAM pagAra te Apavo ja paDe che. A muzkelI che. eTale ja rAjya ane kendranI kapriya sarakAre TrAphIkamAM sudharAIne sahAya karavAnI jarUra che. amAre rUA. 80 lAkhane utAravero bharavAnuM che. ame sarakArane kahyuM che ke ame bhADuM vadhArIne utArUvere nathI ApavAnA. ame sarakAra sAme kyAM sudhI TakI zakIzuM e kahevuM muzkela che. A TekSa ayogya ane anyAyI che. tene vasula karatAM ame cheka sudhI rokIzuM. ApaNe tyAM to "navAnAM pANI mebhe jAya" evI ulaTI vAta cAle che. hAusa rIpera sesanA kharaDAmAM paNa sarakAra sudharAIne eka karoDa rUpiyA phALavavA kahe che. amerikAmAM makAna samArakAma karanAra saMsthAne 2/3 bhAganI rakama sarakAra Ape che. zIkAgomAM huM eka miTiMgamAM gayuM hatuM. tyAM 300 jeTalA bhAratIo ekaThA maLyA hatA. 10-15 vakatAoe e viSaya para vicAro darzAvyA ke "amerikAmAM rahyA rahyA ame bhAratane sahAyatA kevI rIte karI zakIe?" meM paNa A carcAmAM bhAga lIdhe. meM kahyuM ke, hamaNAM je kaMI thaI rahyuM che te samudramaMthana jevuM che. temAMthI zarUzarUmAM jhera paNa nIkaLaze. yuvAnee e pacAvavuM paDaze. e pachI ja AbAdInuM amRta ApaNe prApta karI zakIzuM. jhaMjhAvAte vacce ya huM AzAvAdI chuM. aMte te ApaNA deza kaTokaTI pAra karI jaze. pachI vartamAna rAjakAraNI paristhiti aMge achaDato ullekha karIne temaNe potAnuM pravacana pUruM karyuM hatuM. tyAra bAda saMsthAnA pramukha zrI. kAntilAla vorAe mAnanIya mahemAnanuM ? lahAra vaDe svAgata karyuM hatuM. zrI. ramAkAnta jAnIe potAnA kaTAkSayukata mukatako ane kAvyo vaDe sammI.lata bhAI-bahenonuM manoraMjana karyuM hatuM. tyAra bAda bhajana ane tyAra bAda ramAkAnta jAnInI kRtionI vizeSa rajuAta ane te kAraNe prasannatA anubhavatA bhAIbahenanA A madhura mIlananuM rAtrInA 11 vAgyA lagabhaga visarjana karavAmAM AvyuM hatuM. saMpAdaka: . - cImanalAla je. zAha maMtrI: jaina sezyala gRpa Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-19 sagha sadhanA kAryAlayanuM karavAmAM Avelu sthaLAntara 'prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM kAryAlaya lagabhaga 30-31 varSathI muMbaI khAte dhanajI sTrITamAM AvelA makAnamAM hatuM te badalIne 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa ( senDaharsTa roDa ) upara vanitA vizrAmanI sAme, najIkamAM AvelA TopIvALA menzanamAM bIje mALe, cAlu sapTembara mAsanA prAraMbhamAM pheravavAmAM Avela che. A prasaMganA mahattvane dhyAnamAM laIne gokuLa aSTamI--tA. 4 sapTembara guruvAranA roja- saMghanI kAryavAhaka samitinA keTalAka sabhyo sahakuTuMba navA kAryAlayamAM ekaThA thayA hatA. ane jemaNe saMghanA makAna kuMDamAM jJa. 5001 noMdhAvyA che evA saMghanI kAryavAhaka samitinA eka sabhya zrI dAmajIbhAInI apaMga putrI ci. bahena rekhAnA hAthe kuMbhanI sthApanA karAvavAmAM AvI hatI ane alpAhAra vaDe hAjara rahelA bhAI-- bahene nAmeADhAM mIThAM karavAmAM AvyA hatA. A rIte saMghe sAMkaDI jagyAmAMthI eka vizALa ane javA AvavAmAM saune vadhAre anukULa paDe tevA sthaLamAM praveza karyo che. saMdhe prApta karela AkhA mALanuM kSetraphaLa Azare 1700 cArasa phITa che prabhu jIvana 13 saMghanA navA kAryAlayamAMci, bahena rekhAnA hAthe thai rahelI ku bhasthApanA samAcAra ane temAM 900 cArasa phITa jeTalA vizALa sabhAgRha thaI zake evI sagavaDa che. AnA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke tA. 6 ThThI sapTembaranA roja sAMjanA saMghanI kAryavAhaka samitinI eka khAsa sabhA saMghanA navA kAryAlayamAM bharavAmAM AvI hatI. A sabhAmAM, eka sabhya bahAragAma che te sivAyanA badhA ja sabhyo upasthita thayA hatA ane saMghanI A siddhinA kAraNe sau koI atyaMta AnaMdaprapha lla dekhAtAM hatAM. A prasaMge saMghanA pramukha ane upapramukhe potapotAnAM TUMkA pravacano dnArA saunA AnaMdane pratidhvanita karyo hatA, navuM kAryAlaya nakkI karavAmAM asAdhAraNa jahemata uThAvanAra zrI bAbubhAI gulAbacaMda zAhanA khAsa AbhAra mAnyo hato ane AvuM vizALa kAryAlaya vasAvatAM ane tene yAgya rIte vikasAvavAno nirNaya karatAM saMghe ghaNI meATI Arthika javAbadArI upADI che, jene pahoMcI vaLavA mATe saMghe lAkha nahi paNa savA lAkha rUpiyAnI rakama ekaThI karavAnI raheze 119 saMghanA navA kAryAlayamAM kuMbhasthApanA samaye upasthita thayelA sabhyo A bAbata tarapha sarva sabhyonuM khAsa dhyAna kheMcyuM hatuM. navI jagyAmAM je hAla athavA sabhAgRha che tene adyatana AkAra ApavA ane te mATe Teliphona, dhvanivardhaka yaMtra, vagere jarUrI badhI sAmagrI va sA va vI--e vA A Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120. prabuddha jIvana tA. 16-9-69 rasabhAmAM nirNaya karavAmAM Avyo hato. tyAra bAda nIce mujabanA taMtrI-noMdha , be TharAve sarvAnumate pasAra karavAmAM AvyA hatA. uparanI carcApatramAM De. ema. ema. bhamagarAe eka mahattvane . TharAva 1 : rekhA dAmajIbhAI vaidyakIya rAhata kendra prazna upasthita karyo che. ApaNI sarvasAmAnya mAnyatA evI che ke saMghanI kAryavAhInA sabhya zrI dAmajIbhAI saMghanA makAna phaMDamAM rAmana rAghavana jevA ghora atyAcArIne sakhatamAM sakhata zikSA thavI rU. 5000 te bharI cUkyA che, A uparAMta temaNe makAna phaMDane joIe ane sakhatamAM sakhata zikSA eTale phAMsInI zikSA. paNa A vizeSa vega ApavA mATe AvatI divALI sudhImAM rU. 10000 ekaThA AvezanI paribhASA che. A prazna ApaNe zAntithI vicAro karI ApavAnI tatparatA dekhADI che. temane A sevAbhAva dhyAnamAM ghaTe che. rAmana rAghavana hoya ke anya koI khUnI hoya. prazna e che ke laIne karAvavAmAM Ave che ke saMghadvArA cAlatI vaidyakIya rAhata koI paNa mAnavIne dehAMtadaMDanI zikSA karavAmAM Ave te yogya che? pravRtti sAthe temanI putrI bahena rekhAnuM nAma joDavuM ane A dhAro ke AvA mANasane khuba rIbAvavA joIe ema mAnI pravRttine "rekhA dAmajIbhAI vaidyakIya rAhata kendra' nuM nAma ApavuM. laIe to paNa, dehAnta daDane badale jIvanabharanI jelazikSAthI TharAva 2: zrI paramAnaMda kApaDiyAM sabhAgRha A hetu vadhAre sArI rIte pAra paDe che ke nahi ema ApaNe vicAravuM joIe. bIjuM game tevA mAnavImAM paNa IzvaranuM saMghanA navA kAryAlayamAM 30430'nuM eka saNAgRha banI- tattva nihita che ane tethI tenAmAM parivartananI zakayatA rahelI vavAne Aje je nirNaya levAmAM AvyuM che te sabhAgRha saMbaMdhamAM che e ApaNe anubhava che. paNa kAntadaDa sAthe A parivartananI vizeSa ema TharAvavAmAM Ave che ke te sabhAgRha sAthe, saMghanA vartamAna zakyatAne mATe koI avakAza ja rahetuM nathI. khUnI saMta banyAnA + * upa-pramukha zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe saMghanI je aneka- dAkhalA ItihAsamAM noMdhAyelA che. trIje rAmane rAghavanane kIssI vidha sevA karI che tenI kadara tarIke, temanuM nAma joDavuM, eTale bAjue rAkhIe, paNa beTA Aropa upara nirdoSa mANase phAMsIe ke tene "zI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha' nAma ApavuM. caDhayAnA dAkhalAo banatA rahyA che. e ja kahevAte khunI jelamAM A be mahattvanA TharAva pasAra karIne alpAhArapUrvaka jIvato rahI zakaye hoya te tenA mATe nirdoSa puravAra thavAnI ane kAryavAhaka samitinI sabhA visajita karavAmAM AvI hatI. mukita meLavavAnI zakyatA jIvatI rahe che. AvA keTalAka khyAlathI jayAre saMghanA kAryAlayanuM sthaLAMtara karavAmAM AvyuM che tyAre dehAntadaMDanI zikSA karavAnuM keTalAka dezomAM baMdha karavAmAM AvyuM che dhanajI sTrITanA amArA jUnA kAryAlayanI bAjue Avela mahAvIra ane bIjA deze A aMge gaMbhIratAthI vicAra karI rahyA che. A prInTIMga vakarsanA mAlika zrI rAmubhAI lakSmaNa DAMbhAvAlAne, bAbatamAM bhArata sarakAre pahela karavI joIe ane baMdhAraNIya temaNe amane TeliphonanI varSo sudhI sagavaDa ApI te badala, ame - sudhAro karIne game tevA atyAcArIne paNa dehAntadaMDanI zikSA A sthaLe khAsa AbhAra mAnIe chIe. pharamAvAtI baMdha karavI joIe. paramAnaMda maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha. (112 mA pAnAthI cAlu). dehAntadaMDanI zikSA viSe eka carcApatra A sarvodayane prakAza meLavIne sArUM ye vizva dhanya tema ja kRta3. ema. ema. bhAMgarAe nIce mujabanuM eka carcApatra kRtya banI jaze. me kahyuM che: gadA bhagavAna mahAvIre zeSaNa, tiraskAra tema ja kaSTa para "tene dehAMta daMDa pharamAvuM AdhArita pitAnI ja cittAne, ahiMsA tema ja parityAganI maulika chuM; tenuM mRtyu thAya vyAkhyA rajU karIne aMta ANI dIdhA hatA. jo Aje mahAvIrane "a" mULAkSara arthAta ahiMsA, anekAnta, abhaya, aparigraha, tyAM sudhI tene phAMsIne asvAda, atmivAda, adroha, vagere akArAnta mULAkSara siddhAMta mAMcaDe laTakAvavAmAM Avaze." mAnava mAtranA AtmAnuM saMgIta banI jAya te rASTrIya tema ja AMtaraeka sabhya ane susaMskRta samAjamAM uccArAtA A zabdo rASTrIya kheMcatANa, badhA ja jhaghaDA patI jAya. ahiMsA tema ja ane kevA lAge che? Ane saMskAritA kahI zakAze ? tA. 13 mIe pharI kAnta ja mahAvIra svAmInA jIvananuM bhASya che ane te ja sarvodayane mULa maMtra che. eka veLA ApaNe eka jajane meDhethI A cukAdo sAMbhaLe. AvA - "sarvodaya tIrthamidaM tavaivA' cukAdA ApaNe lagabhaga roja vAMcIe chIe. prativarSa Azare bhagavAna mahAvIranA tIne 'sarvodaya tIrtha ja kahevAmAM Avela da00 ganegArone ApaNA dezamAM dehAMtadaMDanI sajA pharamAvAya che. che arthAta jayAM sarvodaya-badhAnuM ja bhaluM karavAnI bhAvanA-aMtahita 13 mI ogasTe apAyelo cukAdo 41 mANasanuM khUna karyuM che hoya te je mahAvIranuM sAzana tIrtha che. ema jAte kabUla karanAra vikRta mAnasanA rAmana rAdhavana vize hata; mane e vAta mATe gaurava che ke mAro bhArata deza tema ja mAre. tema chatAM ApaNe pitAne upalA prazna pUchavA ja rahyA !!! jaina dharma sahaastitva tema ja AMtararASTrIya pArasparika sahayoga ApaNe pitAne e paNa pUchavuM che ke " rAmana rAghavana-murtA- dvArA vizvazAMtimAM vizvAsa rAkhe che, eTaluM ja nahi paraMtu hajAre bAda' pikAranAra ToLAM jevA vicArahIna ApaNe rahIzuM ke pachI varSathI vizvazAMti tema ja vizvamaitrIne jIvanasaMdeza ApavAmAM haMmezA agresara rahyo che. Aje ApaNA mitrarASTronA dharmanAyakoe vicArazIla ane suzikSita nAgarika tarIke A kissAne - ane sahaastitva tema ja sahayoga dvArA vizvazAMti sthApita karavAnI AvA badhA kissAone - judI daSTie jovAnI udAratA - kaho ke dizAmAM nakkara pagaluM bharIne dharmanItine paricaya Apyo che te mAnavatA - batAvIzuM? rAmananA gunA mATe mRtyunI sajA karI Adi- mATe A saMmelananA pejane dhanyavAda che. mAnava jevI vairavRtti dAkhavavAnuM ApaNA mATe keTaluM zobhAspada che? aMtamAM ApaNI badhAnI ahIM aMtarabhAvanA hoya ke:ane te paNa gAMdhI zatAbdInA A varSamAM?-ke jyAre keTalAka samaju sarve sukhina: saju, sarve santu nirAmayA: loko baMdhAraNamAM pheraphAra karI mRtyudaMDa rada karAvavA mAgaNI kare che ? sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcid du:khabhAga bhaveta T . tenA vyagra, asthira mAnasane pariNAme AvAM vadhu khUne OM zAnita :! zAnti: !! zAnti :!!! thatAM aTake e mATe rAmanane kedanI sajA jarUra thavI joIe. paraMtu nyAya ane kAyadAne nAme khUnInuM khUna karavuM ApaNA mATe jaya hinda ! jaya jinendra!! jaya jagata !!! keTaluM ucita che? jaMgalanA barbara kAyadAthI upara ApaNe kayAre anuvAdaka : (samApta) mULa hiMdI : uThIzuM ? ema. ema. bhamagarA kapilA TI. zAha zAntilAla vanamALI zeTha mAyika: zrI saMbaI na yuvaka saMpa: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4. mudraNamyAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMba-. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jIvana 'prabuddha jaina'nuM navasa"skaraNa varSa 31 : aMka 11 muMbai, okTobara 16 1969, budhavAra paradeza mATe zili'ga 15 taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kavitAmAMthI pragaTa thatuM gAMdhIjInuM vyaktitva mAM (saMgha Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM tA. 8 sapTembara 1969 nA roja prA. sureza dalAle kavitAmAMthI pragaTa thatuM gAMdhIjInuM vyakitatva" e viSaya upara eka suMdara ane vidnatAbharyuM pravacana karyuM hatuM. gAMdhIjInI zatAbdInA upalakSamAM UjavAI rahela AgAmI saptAhanA samaye A pravacana barAbara samucita thaI paDaze ema samajIne tenI saLa'ga noMdha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. ---taMtrI). kavitA pAse ApaNe eka ja apekSA laIne jaI zakIe. kavitAmAMthI vitA prakaTa thavI joIe, bIjuM kazuM nahIM. je A ja hakIkata hoya to pachI Ajano viSaya ApaNane kayAM, konI pAse laI jaze? kavitA pAse ke gAMdhI tarapha gAMdhIjI kaI tarapha hatA? gAMdhIjI zuM koI eka tarapha hatA kharA? e to cetarapha hatA; satya, ahiMsA ne prema zuM ekataraphI hAI zake? e to sarvavyApaka. gAMdhIjInI AsapAsa koI dIvAla caNI zakAya nahIM. gAMdhIvAdanI paNa nahIM. jemanA zabdo AcAra thaIne ja UbhA rahetA evA niSkAma karmayogI vANI varNavI - zake? zakaze kharI? "chA ApatA mauna taNA mahArathI" (sundaram ) emane varNavavA mATe ApaNI vANIno gaja TUMko nahIM paDe? maunanA AvA sAnnidhyamAM vANI kadAca bheAMThI paNa paDI jAya. jIvana ane sAhitya vacce Ama to AMkha ane seAya jeTaluM ja aMtara hAya che. paNa ghaNI ye vAra evuM bane che ke sUtra parovAtuM ja nathI. hAthamAM ja rahI jAya che. kavitA dvArA gAMdhIjInA vyakitatvane pAmavAno prayatna virATa AkAzanuM pratibiMba vahetA jaLamAM jotA hoIe enA jevA che? "yogezvara gAMdhI, bhArata bhAgyavidhAyaka, zraddhAvaMta, saMyamI, satyabhASI, tyAgamUrti, tapadhana yogI, krAntadaSTA, puNyazrleka, vaiSNavajana, pArasamaNi, satanI zULInA zahIda, sAcaklA Atamavid, dIci, nIlakaMTha, bhISma, bhAratano AtmA, vasudhaiva kuTum no maMtra ApanAra jagad,ru pragaTa mUrtimanta ahiMsA, prajAjIvananI koI mahaghaTanAno agnipuruSa" A ane AvA badhAM stutimUlaka zabdonA paththaromAMthI je kavitAnI kUMpaLa phUTe che ene jovA jANavAmAM atyAre ApaNane rasa che. kavitAmAMthI pragaTa thatAM gAMdhIjInA vyaktitvanI huM udAharaNA ApyA vinA vAta karuM te mArI A badhI vAto tamane nakazA upara samudra batAvato houM enA jevI lAgaze. gAMdhIjInA janma kyAre ane emanuM janmasthAna karyuM ene javAba ItihAsa - bhUgALanA mANaso potAnI rIte Apaze. ane e rIte ja ApavA joIe. paNa ApaNA kavi umAzaMkara A vAtane kaI rIte mUke che: zrI muMbai jaina yuvaka sa'ghanu pAkSika mukhapatra chUka nakala 40 paisA "janmasthAna tamAruM te na koI nagare, gRhe mRdu mAnava haiyuM te janmasthAna tamAruM che." gAMdhIjyaMtinA divasanA mahimA kalenDaranI tArIkhanA gharamAM 1 thI 31 tArIkhanA gharamAM vasatA mANase mATe jevA hoya tevA sthaLa, kALathI para evA kavi mATe na paNa hoya. mArgamAM kaMka paDayA bAju janma saune naDayA. mUkayA UMcakI te dardI nakI gAMdhI bApuno. tithi na jaoNze TIpaNe - - gAMdhIjayaMti te dine umAzaMkara) gAMdhIviSayaka kavitAmAMthI gAMdhIjInA vyaktitvanI sAthe sAthe kavi ane kavitAnA mAdhyama dvArA ApaNI prajAnuM vyakitatva paNa na prakTe to ja navAI! aMgata prayojanothI doDatA ApaNA divase vacce sarakAre jo amuka vyavasthA na karI hota to ApaNane bApunA janamadina yAda raheta kharo! e prazna pratyeka mANase potAne pUchI jovA jevA che. 'bApuno janmadina' nAmanA kAvyamAM harIndra dave vyathAne kaTAkSanuM kalAtmaka rUpa Ape che. Aja bApuno janamadina jayArathI sarakAra pALe che rajA tyArathI keme ya bhUlAto nathI. vAMcazuM thADA gItAnA zloka ? 'voIsa oNpha InDiyA' jovA javuM che, kAM samaya raheze ? ne upavAsa? nA 2e ema dubhavyuM jIva bApu te kadI rAjI rahe ? rAjaghATa jazuM? "calA, suMdara jagA che, Tahela thoDuM ane be ph labApunI samAdhi para mukI kartavyaniSThA tA batAvIzuM. karyAM bicArAe sahana thoDuM karyuM be phUlano to hakka adA karavo ghaTe. prArthanAnA to na zabdo yAda paNa bApu sadA kahetA hatA. ke hRdaya jo prArthanuM hoya to sAcI prArthanA, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-10-69 A rajAne dina haze AkAzavANI para vadhAre kAryakrama: vyAkhyAna koI rAjanetAnuM - javA do grAma para mUka navI rekorDa, A ja bApune janmadina ne rajA, keTale jaladI divasa vItI gaye, jema bApunuM jIvana. rAjaghATa phUla ekalAM jhUre saurabha kayAM che? (muralI ThAkura) ATalAM phalo nIce ne ATale lAMbo samaya. gAMdhI kadI sUta nate. (hasamukha pAThaka) jemaNe jIvananI pratyeka paLane hisAba cUkavyA hatA. emanA janma divasanI ApaNe rajAe pALIe chIe. samagra janatAnI daridratAne oDhIne pharatA gAMdhIjInuM vyakitacitra rAjendra zAhe A rIte deryuM che. tArI kane A kaTivastra, lAkaDI ane saratI kSaNanA hisAbane je meLa de te ghaDiyALa, eTaluM: tAre na ethI adako parigraha." - gAMdhIjInA dehanuM ane emanA svatvanuM zabdacitra nhAnAlAla, ThAkora, meghANI, umAzaMkara, sundarama, mANeka, zrIdharANI, bAlamukunda vagere pAsethI maLatuM rahyAM che. "e mAnava saLekaDuM che zuM? saLekaDAthI ke rekhApAtaLu e kiraNa che mahAsUryanuM (nhAnAlAla) "pAmyA ratna suro parizrama vaDe kSIrAbdhi Akhe mathI te dAMDI tape kaNI lavaNanI kSArAbdhithI UMcakI." -rAmaprasAda bakSI 'satyama zivama sundarama' - A traNa ekameka sAthe jANe ke anivAryapaNe saMkaLAyA hoya ema lAge che. bhAratamAM paNa ema ja thayuM. satyane prakaTa thavAnI IcchA thaI ane eNe jANe ke gAMdhIjI pasaMda karyA. zivatatva zrI araviMda ghoSa drArA sAkAra thayuM. ane saundaryane prakaTa thavuM hoya te TAgAra sivAya e pasaMda paNa kone kare? mahApuruSa pustako racavAmAM nimitta bane che athavA race che. ane pachI e pustaka mahApuruSonA jIvananA paryAya banI jAya che. gItA- bIjA adhyAyamAM sthitaprajJanA lakSaNo varNavyA che. e varNanane sAkSAtkAra thAya che gAMdhIjImAM. umAzaMkare to cAra paMkitamAM gAMdhIjInuM adhyAtma avatAryuM : ajAtazatru, sthitaprajJa, saumya jhaMkhI rahyA brahmAcaye ja brahma, niSkAma carcA nirakhI tamArI pratyakSa gItA jIvatI nihALI. 'sakaLa tIratha jenA tanamAM re'- evuM vaiSNavajananuM pada jeTaluM narasiMhanuM nathI eTaluM gAMdhIjInuM thaI gayuM che. kRSNa ane gAMdhIjInA jIvananI ghaTanAne umAzaMkare ekamekane paDakhe mUkI - A banne saMbhavAmi yu ane evA, kevA avatArI puryo hato ene aNasAro emanA eka seneTamAM Ape che. In my begining there is my end, In my end, there is my begining. - ema ekanuM jIvana jyAM pUruM thAya che tyAMthI ja navajanyane prAraMbha thAya che. - kRNa yamunAne taTe janmyA, bhAratanA yuddhamAM ni:zastra rahyo, ane saurASTramAM pAradhInA tIre vIMdhAyA. gAMdhIjI saurASTramAM janmyo, bhAratanA yuddhamAM niHzastra rahyA, yuddhane aMte lokakalyANanA sUtro anyane soMpI, pate digaMbara rahI minisTarane pezAka anyane paherAvI, yamunAne taTe svajananI geLI jhIlI samI gayo." kRSNa karAgAramAM janmyA hatA te AkhuM hiMdustAna to A aMgrejonA sItamanA saLiyA pAchaLa kyAM na hatuM? kRSNa pAse sudarzana hatuM : to gAMdhIjI pAse su-darzana hatuM. eka mehana hato - te bIjo mohanadAsa hato - evA sthaLa samIkaraNamAM umAzaMkara jevA kalAkAra kavi na paDe e svAbhAvika che. - hiMdI kavi sumitrAnaMdana pate avatAranI A vAtane nivedanAtmaka rIte ja kahI dIdhI che : navya saMskRti-dUta; devenAM karavAM kArya, mAnava AtmA ugAravAne AvyA tame anivArya " sundaram buddha, Izu ane gAMdhIjIne nimitte 'trimUrti " seneTa lakhe che. te marAThI kavi vidA karaMdIkara gAMdhIjI " jIvanamAM buddha jevA ane mRtyumAM Izu jevA che' ema kahI aMjali Ape che. sureza jozI kAvyane anubhava karAve evA gadya khaMDamAM avaLA vAtA vAyarA enI savaLI vAge ceTa' e rIte kahIneekI sAthe buddha, Izu, ane gAMdhIjIne ullekha kare che. "tra akasmAta : bAraNuM baMdha karavAnuM rahI javAthI eka mANasa ghara choDIne bahAra nIkaLI gaye; ghare enI vahu ne dIkarA rAha jue, paNa dhUnamAM ne dhUnamAM e jhADa nIce besI rahyo. khAdhA-pIdhA vinA maravA paDaze. kahe che ke eka bharavADaNe dayA lAvI dUdha pAvuM. have sthiti sudhArA para che. enuM nAma pUchatAM gautama buddha ema kahe che. lAgatAvaLagatAro ghaTatI tapAsa karI e vyakitane kabaje laI le. sAMjane vakhate TekarI para UbhA karelA thAMbhalA para caDhIne eka mANasa kazuMka jevA gayo. e zuM jovA gayo hato te vize kazI AdhArabhUta mAhitI jANavA maLI nathI. paNa aMdhArAmAM nIce UtaravA jatAM e khIlAmAM bheravA ne e ja dazAmAM maraNa pAme. enuM nAma Isu ema kahevAmAM Ave che. polisane saMbaMdha vizenI khAtarI ApatAM mRtadehane kabajo soMpavAmAM Avaze. A be baMdUkanI geLI sAMjane vakhate saheja laTAra mAravA nIkaLI hatI. koI "rAma rAma' babaDate dhUnI mANasa dekhate chatAM na dekhate e gaLInA mArgamAM ADe AvavAthI gaLInA mArgamAM aMtarAya Ubhe thaye. enuM nAma mehanadAsa hatuM ema kahevAya che. AvA "jAte vaNika paNa tape nama mahIMdha A mUti vIrarasanI athavA zuM zAMtinI ?" (ThAkora) emanA vizenI A saMdarbhamAM eka ukita yAda Ave che: He had the might of a dictater and a mind of a democrat." "javALA mukhI ene kALaje re enI AMkhamAM amRtadhAra" (meghANI) "pragaTa dharatInAM rudana zA hatA gAMdhI." (sundarama ) "pagamAM puNayanuM jema, ure mAnavatA vasI, daurya daMDe tanu dhArI che ke jaya che dhasI. (mANeka) dAhabharI AMkhe mAtAnI tenuM tuM AMsu TapakaryuM." (zrIdharANI) "karuNA-jI re enI AMkhaDI rAmanI raTaNA che ene kaMTha." (bAlamukunda) aMge badhAM saMyamathI raselAM kaMgAlanI hAya thakI bhIjilAM. lAMgATImAM kAya laI lapeTI cAle prabhuprerita prema mUrti. ( umAzaMkara) Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-69 prabhu Ina 123: : 1 gAphela Ama bedhyAna banIne phare che. tethI AvA akasmAta thAya che. e vize bhaviSyamAM kALajI rAkhavI. (sureza joSI) gAMdhIjInuM mRtyu ghaNA kAvyonA janmamAM nimitta bane che. "maLyo jayAM jaya gAvAne mRtyu je mahA kavi tyAM huM te koNa gAnAra? (ramaNa vakIla) "Aja nayane raDo, hRdaya bhAMgI paDo" (manasukhalAla) (umAzaMkara) raDo na muja mRtyu ne' aha gAMdhIAdhI saphara sahasA Ama akaLI racI AMdhI, zAMtipriya jana ne chAje ja tamane." (sundarama ) meTA gharane mobha tUTayo ke vahANane kuvAthaMbha? phATayo hADane pahADa himAlaya ke A ko ghora bhUkaMpa? (sneharazmi) koNa re dUbhyo ne koNe vidhiyo kalaMkIe koNe kIdhA ghA? koNa re aparAdhI mAnava jAtane jene sujhI avaLI mata A? rudhire raMgAye harine hasale. (bAlamukunda) malAyalaya bhASAnA kavi valatele kahyuM. "parama dharma zIkhavanAra e ni:spRhIne ame gurudakSiNA ApI - geLIonI baMdUkathI." mAtra ApaNA pratyenA premathI prerAIne ApaNe mATe gAMdhIjI ApaNA pApanI UMDI khAImAM UtaryA. Izvare ApelA be hAthane upayoga emaNe ApaNane samajAvyo. A hAtha karna mATe che ane prabhu sAme joDavA mATe che. jemaNe ApaNA jIvanane svayama, prArthanA jevuM, pAvana banAvavA mATeno puruSArtha Adaryo - emanA pratye ja ApaNe 'TepesTa'nA kelIbAnanI jema muThThI ugAmI. tApane hAlaraDuM gavaDAvavAnI ane bombane puSpa vRSTi karavAnI emaNe dIkSA ApI hatI ane ApaNe emanA ahiMsA-maMtramAMthI ja hiMsAnA hathiyAra banAvyA. ApaNe satyAgrahInI sAthe sAthe satyAgrahI banavAne badale hatyAgrahI banyA. eka kAtiyAtrAne ApaNe zabayAtrAmAM pheravI nAkhI. "mAnava saMskRtie pitAnA hADapiMjarane ItihAsanI dIvAla para TAMgI dIdhuM" - (zaMkara kurUpa - cunIlAla maDiyA). Adhunika araNyamAM rahetA manuSya pAse vAdhanI tagatagatI AMkha che, siMhanA lohiyALa nakha che ane sApanA jherIlA dAMta che. aMgreja kavi mAyarona e' higinsa 'deva hatyA' nAmanA emanA kAvyamAM mUgA citkAra karI UThe che: "ghaLe divase thaI emanI hatyA. emanuM mAMsa ughADI karyuM pragaTa. ghavAyelAM jananAM ToLAM e vilaya pAmatI kSaNamAM UmaTayAM, tame uracaryA : zabda eka saMtrasta taNA -"he rAma!' sahaja tamArI daMta paMkitathI sarSo ane mukhamAM jhaLahaLatuM ratna thaIne beTho e udgAra gojhArI e dharatI para jyAM DhaLyAM, tyAM ja bUjhAyAM... nimitta te aparAdha chatAM je siddha thayo te prema. have sau nija saMge enuM mRtyu laIne pahoMce nija AvAse. ane ahIM A dUradUrane nagara pharebI vasaMta lathaDe zAMta tamArA asthinAM khaMDeromAM.. ajaba tamArA jakhamamAM UMDe UMDe eka sarya jalIne bharama tha... dariyAo nija kapelA AvAse pAchA vaLatA. goDasee to gAMdhIjInA dehane haNyo ane phAMsInI sajA pAme. paNa enA AtmAnA haNanArAo mATe koI mRtyu kharuM ke nahi?- e nAganI pheNa jevo prazna umAzaMkara emanA eka kAvyamAM pUche che. gAMdhIjIne te ApaNe "daMtakathAonA rAjamahelamAM ' mokalI ApyA che. gAMdhIjInA mRtyu pachI janmelA bALakoe gAMdhIjIne na joyuM hoya e svAbhAvika che paNa gAMdhI- je yugamAM jIvyA - e yuganA mANasee paNa kharekhara gAMdhIjIne joyA jANyA che kharA?- e vAta priyakAnta maNiyAra emanA eka kAvyamAM kare che. ekadama jyAM sAva nAnA bhAIe pUchayuM "tame gAMdhIjIne joyA hatA?", tyAM huM aciMte ne sahaja belI gayo ke "hA" ane e oziyALI AMkhathI joI rahyo mujane ane babaDI gayA'tyAre ame te hIMcatA tA ghoDiyAmAM pena-pATI hai haju te ekaDAne ghUMTatA'tA re ame!' huM have kone kahuM ke'. nA tame e te ame ?' gAMdhIjInA Adarzane ApaNe ArasanI pratimAmAM rUpAMtara karyA che. sarvodayane bAju para mUkI ApaNe saMpradAya racyo che. saMskRtinuM pAtra gabAI gayuM che. bAlamukunda kahe che: buddha mehammada, soDaeNTIsa Izu ne gAMdhI AvyA ne gayA maMtrAMjali chAMTI ne teya ApaNe te korAkaTa." je svayaM satyanuM kAvya ane kAvyanuM satya che evA gAMdhIjInA jIvanathI mAMDIne maraNa sudhInA vizALa paTa para kAvyanuM Alekhana kare e ApaNane hajI sudhI koI kavi maLe nathI. TAgora jo jIvatA hota to ApaNe TAgora tarapha daSTi karata ane kavitAnuM koI apUrva vizva kadAca pAmata. ApaNA vivecaka viSaNuprasAda trivedI eTale ja paDakAra kare che: huM vine smaraNa karAvuM chuM ke A so varSanA bhAratanA IMtihAsa to dasa mahAbhArata lakhAve evaDe che. A gAMdhIjInuM bhavya mRtyu nagAdhirAja Dole ne sAta samudra gAya evuM kavitAbharyuM che. bIbhatsatA, bhISaNatA, bhayAnakatA, krUratA, nIcatA, svArtha ane vilAsa sAme ucca mAnavatA, satya ne saMyama jhajhUmI rahyA che. eka phreMca yugalanA vadha nimitte sAyarAma pragaTayuM, lAkha lAkha kuMTuMbe dAjhI rahyAM che te koI mahA kavine kaMTha nahi khule?" eliyaTana padya nATaka Murder in the cathedral mAM bekeTanI hatyA thAya che. emAM korasanI ukita hatyAnA vAtAvaraNane UThAva Ape che evo citkAra ApaNe tyAM tAra svare kema nathI pragaTaya? ApaNe to e korasanI ukitamAM ja ApaNA hRdayanI vyathAne tALo meLavavAne rahyo ne !" vaiyakitaka doSa to dhovAI zake che paNa A te jIvananI bahAra, kALanI bahAra, zAzvatimAM AcaravAmAM AveluM aniTa che. ene kaI rIte dhAvuM? e kahe che: "havAne svaccha kare, AkAzane sApha karo, eka pachI eka paththarane uThAvo ane tene dhUe. A bhUmi melI che. A pANI milana che. ApaNA prANIo ane ApaNe rakatathI chaMTAyA chIe. rakatanI varSAe Akhe AMdhaLI karI nAkhI che. havAne svaracha karaze, AkAza sApha karo, pavanane dhoI nAkhe, paththara parathI paththara ne uThAve, hAtha parathI cAmaDIne utAraDo, paththarane dhUo, hADakAne dhUe, buddhine dhUe, AtmAne dhUo- A badhuM dhUe, badhuM ja dhUo- ' AvA koI prAyazcitamAMthI kavitA prakaTaze kharI? hajI sudhI kema prakaTI nathI e ja prazna che. saMTa na parse kahyuM hatuM ke 'jyAre dharmazAstrone nAza thAya che tyAre kavitAmAM bhagavAna vAsa kare che." dharmazAstrane nAza kadI na thAo ane ApaNI kavitAmAM gAMdhIjInA vyakitatvanuM kAvyamaya aizvarya prakaTe evI prArthanA sAthe viramuM chuM. -prA. sureza dalAla Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nr prabuddha jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALA : AbhAranivedana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAno je kAryakrama 'prabuddha jIvana'nA tA. 1-9-69 nA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo hato te mujaba tArIkha 8-9-69 sAmavArathI tA. 16-9-69 maMgaLavAra sudhInA kAryakrama kazA ja pheraphAra sivAya suMdara ane saphaLa rIte pAra paDayo hato. gata varSanI jema A varSe paNa vyAkhyAnamALA mATe bhAratIya vidyAbhavananA zItala sabhAgRha pasaMda karavAmAM AvyA hatA. Ama te nave divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna mAnyavara zrI, gaurIprasAda jhAlAe svIkAryuM hatuM, para Mtu vacamAM teozrIne bahAragAma javAnuM thatA emanuM sthAna prAdhyApaka DaoN. ramaNalAla zAha, jeo amArI kArobArInA eka sabhya paNa che, teoe zeAbhAvyuM hatuM. zrI. jhAlA sAhebanAM ane DaoN. zrI. ramaNalAla zAhanAM suMdara mArgadarzana ane AgaLapAchaLanAM vyAkhyAnanI vidratAbharI samAlaeNcanA mATe ame temanA khUba AbhArI chIe. vyAkhyAnamALAnuM prathama maMgala pravacana mAnyavara zrI. merArajIbhAI desAInuM hatuM. rAjadrArI kSetre chellA be mahinAmAM je mATA banAvA banyA te pachI zrI merArajIbhAI muMbaI pahelI ja vAra AvatA hatAane emanA lAbha sau prathama ApaNA saMghane maLyA, e ApaNA saMghanuM parama sadbhAgya gaNAya. teozrIe "mArA jIvanamAMthI huM zuM zIkhyo?" e viSaya upara preraka vANImAM udbodhana karyuM hatuM. temanA pravacanamAM teozrIe satya ane ahiMsAnI tAttvika chaNAvaTa karI hatI. teozrInuM saLaMga pravacana gatAMkamAM pragaTa karavAmAM Avela che. zrI meArArajIbhAI desAInA pravacana mATe bhAratIya vidyAbhavananA hAla ghaNA ja nAnA paDayo hato. amane du:kha che ke ghaNA mitrane jagyAne abhAve pAchA javuM paDayuM hatuM. AvA ja anubhava chellA traNa divaseAmAM paNa thayo hato. bAkInA divasomAM paNa sabhAgRha sAruM evuM bhareluM rahetuM hatuM. ghaNA zrotAmitrAnAM sUcanA che ke, have bhaviSyamAM AthI meATA sabhAgRhanA saMghe vicAra karavA joIe. saMdha dvArA varSothI cAlatI vyAkhyAnamALAnI keTalI badhI cAhanA che enI pratIti A sUcanamAM ApaNane thAya che. A vakhatanI vyAkhyAnamALAnA aDhAreya vyAkhyAnonI pAchaLa vakatAonA potapotAnA viSaya mATenA UMDA abhyAsa ane parizrama, tema ja dareka vakatAnI viSayane rajU karavAnI pAtAnI AgavI zailI zrotAone mugdha karI gaI. A vakhate vyAkhyAnamALAmAM pahelI ja vAra AvanArAomAM madhara zerIsA, prAdhyApikA nIrA desAI, munizrI nagarAjajI, prAdhyApaka sureza dalAla tathA zrI zAhu meDhaka hatA. AmAM karuNAmUrti - sevAnI devI ane sAdhvI samA madhara gherIsA kalakattAthI AvyA hatA. temano paricaya A agAunA 'prabuddha jIvana' mAM karAvavAmAM Avyo che. temaNe mAnavatAnI vAta karI kahyuM, "ApaNe sau eka pitAnA saMtAna chIe. nirAdhArane sahAro ApavA e ApaNa saunuM kartavya che. ame garIbanI sevA karatAM emanI jema ja rahIe chIe. ame be sADIthI vadhAre sakhI paNa rAkhatA nathI. amAruM jIvana atyaMta sAduM hAya che. parigraha amAruM AjIvana vrata hoya che. amArA kAryamAM ame tamArI pAsethI hRdaya ane sahakAra mAMgIe chIe. ame paisA mAMgatA nathI. (We want your heart and hands) madhara therIsAnI sAdI aMgrejIbhASI vANI saunA hradayasoMsarI UtarI gaI. amArA niyaMtraNane mAna ApIne bahAragAmathI AvanAra anya vakatAo hatA--mAnyavara zrI merArajIbhAI desAI dilhIthI, prAdhyApaka dalasukha mAlavaNIyA, AcArya yazavaMta zukala tathA phAdhara tA. 1-10-1 vAlesa amadAvAdathI ane zrI rahita mahetA tathA zrImatI zrIdevI mahetA banArasathI. jyAre ramaNalAla sI. zAha, kavivara karasanadAsa mANeka, prAdhyApikA nIrA desAI, munizrI nagarAjajI, zrImatI mRNAlinI desAI, prAdhyApikA zrImatI harSidA paMDita, prAdhyApaka sureza dalAla, zrI zAhu meDika, zrImatI pUrNimAbahena pakavAsA, zrI cImanalAla cakubhAI zAha sthAnika vakatAo hatA. chellA be traNa varSathI vyAkhyAnamALAmAM phAdhara vAlesanuM AkarpaNa zrotAone asAdhAraNa rahetuM hAI A varSe paNa teozrInA be pravacana yojavAmAM AvyA hatA. phAdhara vAlese 'kuTuMbabhAvanA'upara belatA ane emanAM anubhavanAM atyaMta hRdayasparzI daSTAMte TAMkatA zrotAo gadgad thaI gayA hatA. - 'gAMdhIjIne' temaNe sAcA dilathI aMjali ApI hatI. gujarAtI bhASA uparanuM teozrInuM prabhutva mehaka hatuM. temane basa sAMbhaLyA ja karIe, sAMbhaLyA ja karIe evI anubhUti saune thaI hatI. gAMdhI janmazatAbdIne lakSyamAM rAkhI A varSanI vyAkhyAnamALAmAM gAMdhIjInA jIvanane sparzatA viSayono vadhAre khyAla rAkhavAmAM Avyo hato. prAdhyApaka sureza dalAle kAvyamAM pragaTa thatAM gAMdhIjInA vyakitatvane jIvaMta karI dIdhuM hatuM. aneka kavionA kAvyo temaNe suMdara rIte rajU karyA hatAM. zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe 'gAMdhIjI' upara bAlatAM, gAMdhIjInA jIvananuM preraka baLa satya ane ahiMsA zuM che e emanI askhalita ane preraka vANImAM samajAvyuM hatuM. jyAre phAdhara vAlese gAMdhIjInA jIvananAM nAnAM nAnAM prasaMgAne sajIvana karyAM hatAM. jyAre gAMdhIjInA vicAra karIe tyAre pU. kasturabAne te kema ja bhUlAya ? ane pU. kasturabAne jIvanta karyA zrImatI mRNAlinI bahena desAIe emanI saMvedanazIla vANIthI. zrotAomAMthI bhAgye ja koIka evuM haze ke jemanI AMkha mRNAlinIbahenane sAMbhaLatA bhInI na thaI hoya. temanA pachInA vakatA zrImatI harSidAbahena paMDite mRNAlinIbahenane eka prakhara vakatA kahyA ane e keTaluM badhuM ucita hatuM ! anya vakatAoe paNa emanA viSayone pUrepUro nyAya Apyo hato. vyAkhyAnamALAnuM aMtima pravacana zrImatI zrIdevI mahetAnuM hatuM. AnaMdadhanajInAM padonuM atyaMta suMdara vizleSaNa zrIdevIbahene saMkIrtana rUpe karyuM hatuM. zrIdevIbahena haLavuM ane zAstrIya baMne suMdara rIte gAI zake che. temanA gaLAmAM madhuratA paNa che. AnaMdadhanajInAM keTalAka rasika pado je Akhare to AdhyAtmika anubhUtinA ja pado ane stavana che - te temaNe gAyA eTaluM ja nahi enI samAlocanA paNa karI - temanuM A pravacanasaMkIrtana lagabhaga doDha kalAka cAlyuM hatuM. temanAM pravacanane aMte rASTragIta gavAyuM ane sau vikharAyA tyAre pavananI laharImAM AnaMdadhanajInA padanI jANItI paMkita "jAgI anubhava prIta" kayAMya sudhI gUMjatI hatI. vyAkhyAnamALAnI zarUAta prArthanA ane bhajanathI thatI hatI. A prArthanA ane bhajanamAM amane zrImatI AratIbahena mahetA, guNavaMtIbahena zAha, ramAbahena jhaverI, zAradAbahena zAha, nirubahena zAha ane maMdAkinIbahena nANAvaTInA suMdara sahakAra maLyo hato. ame e badhAno aMta:karaNathI AbhAra mAnIe chIe. vyAkhyAnamALAnA nava divasanAM aDhAra vyAkhyAnone ApaNe zrImad bhagavadgItAnAM aDhAra adhyAyo sAthe sarakhAvI zakIe, ane A aDhAre adhyAyonuM nirUpaNa murabbI zrI jhAlA-- sAheba emanI vidvatAbharI klame have pachI karaze, eTale . Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-19 prabuddha jIvana . atre te phakata vyAkhyAnamALAne saphaLa banAvavAmAM jemaNe jemaNe * sAbhAra svIkAra amane sahAya karI te saune ame kharA dilathI AbhAra mAnIe Agama aura tripiTaka : eka anuzIlana: lekhaka: munizrI chIe. ane A AbhAradarzanamAM ame jo amArA sujJa zretA nagarAjajI DI. li. prakAzaka: jaina zvetAMbara terApaMthI mahAsabhA, gaNane vIsarI jaIe te te moTo aparAdha kahevAya - zretA - 3, paMcugIjha sTrITa, kalakattA -1 kIMmata rUA. 25 enI je zista che e adbhuta che. ane AthI ja zrotAonA ardhavirAma: kAvyasaMgraha: raciyatA: munizrI rUpacaMdajI, prakAzaka saMskAranuM raNa keTaluM badhuM UMcuM che. A vAta phakata ame ja nathI Adarza sAhitya saMgha, cUra (rAjasthAna) kIMmata rU. 3-50. " karatAM. anyatra paNa AnI khUba prazaMsA thAya che. A jIrNamaMdira: lekhaka : sva. vijayazaMkara kAnajI: prakAzaka: mukudakharekhara amAruM gaurava che, AvA suzikSita zrotAo amane maLyA rAya vi. pArAzarya, 1194, bharatakuMja, kRSNanagara, bhAvanagara. che e amAruM sadbhAgya che. bhAratIya vidyAbhavananAM saMcAlaka, vividha vAyupravacane: lekhaka: zrI. puruSottama gaNeza mALavaMkara, temane tyAMne sTApha, tema ja cIkAgo ku. vALA zrI. meTavANIbhAI prakAzaka: sanniSTha prakAzana, mAvaLaMkara havelI, bhadra, amadAvAda - 1. A badhAne paNa ame AbhAra mAnIe chIe. aMtamAM kIMmata rUA. 3-50. Arthika rIte sahAya karavA ame je apIla karI emAM amane bhAgavata dharmasAra : lekhaka: AcArya vinobA, prakAzaka:yajJa prakAzana, saMdara javAba ApavA badala sau sajajane ane sanArIone bhUmiputra, hujharAtapAgA, vaDodarA - 1, kIMmata rUA. 3-00. AbhAra mAnIe chIe. vyakitagata dareka vyakitanA nAmano ullekha zikSaNa vicAra : lekhaka: AcArya vinobA; prakAzaka: upara mujaba zakaya nathI. paNa ame jene jene maLyA - e saue nAnI-moTI rU. 2-50. rakama ApI che, e mATe A saune tema ja vizeSe karI nave yA | munizrI citrabhAnu : jIvanasaurabha: lekhikA tathA prakAzaka: divasa, amArI kArobArInA utsAhI sabhya zrI bAbubhAI jI. zAha . zrI. prabhAbahena parIkha; 137, tisadana, marIna DrAIva, muMbaI-20; tathA zrImatI nirubahena zAha, tema ja tapasvI mAtAtulya caMcaLabAe prAptisthAna: megharAja jaina pustaka bhaMDAra, geDIjI cAla, pAyadhunI daravAjA pAse gALI laI UbhA rahI jhoLImAM je rakama bhegI muMbaI - 2, kIMmata rUA. 3-00. karAvI ApI e mATe temanAM ame khUba ja AbhArI chIe. eka vyavasAyI patrakAranI ghaDatarakathA: lekhaka: zrI. yaza ha. aMte chelle eka AnaMdanI vAta eTalI ja cintAnI vAta, zukla; prakAzaka: buddhiprakAza dinamaNizaMkara zukala, lakSmInArAyaNa saMsthAnA ane vyAkhyAnamALAnA prANasamAM murabbI zrI paramAnaMda maholle, valasADa, kIMmata rUA. 5-60. Jaina bhAI ja vyAkhyAnamALAnI saphaLatAnA kendramAM che Namokara: lekhaka: zrI revatamala lAlavANI prakAzaka: kamalA lAlavANI, prajanAnama, 12, Dapha sTrITa, klakattA: 6 ema kahetA AnaMda thAya che. 77 varSanI uMmare paNa teo kIMmata rU. 1-00. avirata kArya kare che, paNa umaranI sAthe svAthya cintAjanaka bane ja Jaina Tirthankaras: lekhaka: zrI revatamala lAlavANI; ane evuM thoDuM banyuM. vyAkhyAnamALAnA aMtima divase aMtima prakAzaka: upara mujaba kIMmata rUA. 1-00. pravacana pachI rASTragIta vakhate temane cakkara AvyA - teo UbhAM na satya: lekhaka zrI. ravizaMkara mahArAja: prakAzaka: zrI. maMgaLa rahI zakayA paNa tarata ja svastha thayA - hasatA hasatA bahAra AvyA ane bolyA "kaMI ja cintAnuM kAraNa nathI. huM prabhAta prakAzana,4,saritAkuMja, pAlaDI, amadAvAda 7. kIMmata 50 paisA. ahiMsA: lekhaka zrI DolararAya mAMkaDa prakAzaka tathA kamata svastha chuM. A to satata traNa kalAka dhyAnathI sAMbhaLavuM upara mujaba. paDe-besavuM paDe ene ja mAtra zrama" - amArI ane amArA saha asateya : lekhaka zrI. babalabhAI mahetA: prakAzaka tathA kIMmata kAkarenI upara AvI paDelI cintAnI vAdaLI dUra thaI. ame temane upara mujaba. ghera pahoMcADayA - ArAma levA kahyuM ane temanAM putrI cAra bahena zrI AtmasiddhizAstra: (zrImada rAjacaMdra praNIta): vivecanakAra ane jamAI Do. badhANI jee baMne rDokaTara che-emanI sAravAra zrI bhegIlAla giradharalAla zeTha, 34, merabI hAusa, gAvA sTrITa, koTa, muMbaI - 1, prakAzaka: zrI jamanAdAsa prabhAzaMkara zeTha, mAunTa nIce rahevA rAjakoTa ravAnA karyA tyAre amArI saunI eka ja yunIka, peDara roDa, muMbaI - 6, pisTejanA 50 paisA meklavAthI prArthanA hatI, paramAtmA paramAnaMdabhAIne saMpUrNa svastha ane taMdurasta maLI zakaze. rAkhe, emane dirdhAyu bakSe. rAjakoTa pahoMcIne paramAnaMdabhAI lakhe che: - The call of compassion : saMpAdaka: zrI. je. pI. vAsavANI: prakAzaka, gItA pablIzIMga hAusa, 10, sAdhu vAsavANI | 'ahi sukharUpa AvI pahoMcyA chIe. mArI tabiyata taddana peTha, pUnA-1 kIMmata rUA. 1-50. sArI che. mane khUba prasanna che. gaI kAle A divasa, chellA daza agiyAra divasanAM madhura dazyanAM smaraNe vaDe ja citta prabhAvita viSayasUcI pRSTha banatuM rahyuM hatuM. chellA traNa divasanAM tamArA jevA aneka vajananA nItaratA snehane je pratyakSathI anubhava thayo che te vaDe citta - vyakitva' * prA. sureza dalAla 121 dravita banyA karatuM hatuM. A AMtarika anubhavane zabdamAM zI paryuSaNa vyAkhyAnamALA: rIte varNavuM ? pratyekanA nAmanirdeza karatuM nathI paNa pratyekanI chabI AbhAra nivedana maMtrIo 124 AMkha samakSa ramyA kare che. ane anerI dhanyatA anubhavuM chuM. ahiMsA parama dharma cImanalAla cakubhAI zAha 126 ahiM AvyA bAda thoDA divasemAM huM sAra thaI javAne che ane hari - ura bhoMkAya che Aja bhAlAM tamArI vacce - sAthe kAma karato thavAne chuM. saune mArAM smaraNa (kAvya) karasanadAsa mANeka 127 jaNAvaze. tamArA paramAnaMda" prakIrNa noMdha: kharekhara ja - amAro ja nahi paNa ApaNA saune A parama pU. bA-bApu zatAbdI reMTIyAgRha nAraNadAsa khu. gAMdhI 129 AnaMda nathI zuM? zuM zAstrane paDakArI zakAya che? cImanalAla je. zAha eka spaSTIkaraNa upAdhyAya amaramuni 130 bhagavAna mahAvIranI 25 mI subodhabhAI ema. zAha nirvANa zatAbdI mahotsava samiti maMtrIo, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaI. 132 128 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-10-69 ahiMsA paramodharma ! - . manuSya mATe sauthI agatyane prathama tenA AcaraNane che. Love your enemies; Bless them that curse you. Do jJAnanI jijJAsA saMteSavA, jIva zuM, jagata zuM, Izvara zuM, jagata good to them that hate you. vaLI duniyAdArI rAha e koNe ane kayAre utpanna karyuM, vigere praznanA samAdhAna meLavavA che ke hiMsAne javAba hisAthI Apa Eye for eye & tooth manuSyanI buddhi prayatna karatI rahI che. A praznanA saMtoSakAraka for tooth paNa krAIsTe kahyuM, Resist not evil-jamaNA gAle javAba na maLe te paNa manuSya du:khI thavAnuM nathI. paNa pitAnuM tamAco mAre te DAbe gAla dhare. koTa mAMge te jhabe paNa vartana kevuM rAkhavuM tene sAce mArga na jANe te manuSya jarUra du:khI ApI do. A upadeza tyAga, aparigrahane che. thavAne ane thAya che. tattvajJAnanA prazna aNaukalyA rahe tethI TesTa krAIsTanA upadezane svIkArI potAnI jIvanamanuSya du:khI thatuM nathI paNa AcAradharmanuM ajJAna hoya te sAcuM sAdhanA zarU karI ane tenA samarthanamAM lakhANa ane graMtha lakhyo tyAre, rAjya ane dharmanA sattAdhIza-State and Church-sAthe sukha maLavAnuM ja nahi. bhagavAna buddha e vAta sarasa rIte sama bhAre saMgharSamAM paDayA. A upadeza sAcuM jIvanadarzana hoya te vartamAna jAvI che. keI mANasane viSamaya bANa lAgyuM hoya ane vaidyane rAjakIya, sAmAjika, Arthika ane dhArmika vyavasthA badhI hiMsIbelAve tyAre, vaidyane ema pUche ke, A bANa kheMcI kADhI mArA nirbhara che ane adharma che. Non-resistance to evil anyAya evI ghAnI sAravAra kare te pahelAM, A bANa koNe mAryuM, kevuM hatuM aniSTane apratikAra, zabdaza: pAlana karatAM, eka azakaya paristhiti ubhI thAya che. vyakitagata AcaraNa mATe A mArga svIkArya ke yogya vigere mane samajAve ane pachI sAravAra karo, te A badhuM jJAna hoya te paNa tenA sAmUhika AcaraNathI avyavasthA pariNAme ema thAya te pahelAM ja tenuM mRtyu thAya. tAtkAlika jarUra te bANa kheMcI jaNAyuM. TaeNlanTeya AvA pariNAmathI pUrA vApheka hatA. tene ukela kADhI, ghA rUjhavavAnI che. tevuM ja manuSyanuM che. temanI pAse na hato. He remained a spiritual anarchist * ahiMsA AcAradharmane prazna che. manuSyanuM vartana hiMsAmaya vartamAna yuganA bIjA eka samartha ciMtaka De. AlbarTa hoya ke ahiMsAmaya, AcaraNamAM satya hovuM joIe ke asatya svAI--re paNa, krAIsTanA upadezane madhyabiMdu banAvI, naitika caraNanA pAyAnA siddhAMtanI zodha karI. Fundamental Principle cAle, 'Ane javAba rojiMdA jIvana mATe pratyeka manuSya meLavavAne " of Ethical Conduct. temaNe je siddhAMta svIkAryo tene Reverence rahe che. A viSayanI enI mAnyatA upara, tenA ane bIjAnA for Life kahyo-jIvamAtra mATe Adara. 3. svAIjharanI sukhadu:khane AdhAra che. - vicArabhUmikA lagabhaga jaina dharmanI che paNa temanuM ciMtana svataMtra che. e bhUmikA che anubhavanI ane sarvajIva samAnatAnI. dareka ' bhagavAna mahAvIra, buddha ane krAIsTa ane vartamAnamAM jIva jIvavA Icche che will to live-jIjIviSA. jIvavA IcchatA TesTeya, AlbarTa svAInjhara ane gAMdhIjIe ahiMsAne AcAra eka jIva tarIke mAre darekanI jIjIviSAne Adara karavo joIe. dharmane pAye banAvyo che. paNa darekanI bhUmikA ane ahiMsAne tethI kaMI jIvanI hiMsA mArAthI thAya nahi. vaLI nAnA jIva ane amala, keTaleka darajaje, judA judA che. meTA jIva e bheda pADavAne mane koI adhikAra nathI. potAnA ahiMsA paramodharma:, khAsa karIne, jaina dharmanuM pradhAna lakSaNa sukhane mATe manuSya prANIsRSTine bhAga levAne manuSyane adhikAra nathI. je vyakita nAnA jIvanI hiMsA kare te moTA jIvanI paNa karaze gaNAya che. ahirA zA mATe? jaina dharmane, tene javAba, be prakArane kAraNa ke tenA aMtaramAM krUratA rahI che. karUNA hoya te nAnA moTA che. eka anubhavanI bhUmikAne ane bIjo buddhine. anubhave jIvane bheda na rahe. paNa kudarata eka bhayaMkara samasyA Horrible joIe chIe ke dareka jIva jIvavA Icche che, keIne maravuM gamatuM Dilemma khaDI kare che. dehadhAraNa mATe keTalIka hiMsA ani vArya che, jIve jIvasya jIvanamAM ane ukela svAItyAga che. nathI. darekane sukha joIe chIe, koIne du:kha gamatuM nathI. pote Will to live ne Will to love banAvavI. De. svAI--re sukha Icche to bIjAne du:kha daIne petAne sukha kema maLe? bIjA pitAnuM dIrghajIvane mAnavasevAmAM samarpaNa karyuM. paNa e ja vartAva rAkhe to badhA du:khI thAya. hiMsAthI du:kha che, gAMdhIjIne A badhI vAra hato, bhAratIya saMskRtina: hinduahiMsAthI ja sukha che, A saune anubhava che. dharma, jaina dharma ane buddhidharmanA - te hate je paNa krAIsTane ' buddhithI vicAra karIe te, sarva jIva samAna che. jaina dharmanI upadeza ane dailsaTeyanA lakhANanI asara paNa temanA upara ochI A pAyAnI mAnyatA che. kIDI ane kiTakathI mAMDI manuSya sudhI na hatI. chatAM gAMdhIjInuM svataMtra citane paNa che ane ApaNe jozuM sarva jIva samAna che. pitAnA sukhane mATe bIjAne du:kha devAne ke ahiMsAnA AcaraNane temaNe navuM ane vyApaka svarUpa ApyuM che, koIne adhikAra nathI. A banne daSTie jaina dharme ahiMsA parame je jagatanA ItihAsamAM eka navo rAha che. dharma svIkAryo che. dehanI pratyeka kriyAmAM ochIvattI hiMsA che. gAMdhIjIne ahiMsA, satyanA AcaraNamAMthI jaDI ema temaNe tethI ahiMsAnA zakaya teTalA AcaraNa mATe, jaina dharma, mukhyatayA kahyuM che. temaNe jIvanabhara satyanA prAge karyA che ane e prAga karatAM, satyamaya AcaraNa mATe ahiMsA ja mArga che ema joyuM. rAtya nivRttipradhAna ane akriyAtmaka rahyo che. jaina dharma zramaNadharma ane ahiMsA eka ja sikkAnI be bAju che. - Two sides che, gRhastha dharmanA vrata-Nuvrate jene kahe che-te che. paNa dharmanA of the same coin - ema temaNe kahyuM che. gAMdhIjIe pUrNapAlana mATe tenuM lakSya saMsAratyAga che. AvI ahiMsAmAMthI ema paNa kahyuM che ke, anubhave dekhAya che ke dehane svabhAva hiMsA saMyama ane tapa svAbhAvika pariName che. bhegepabhegamAM hiMsA che. che, AtmAne guNa ahiMsA che. deha ane AtmA bhinna che ane - tmiAnI zAzvata mukita e ja jenuM lakSya che tene mATe dehAdhyAsa tapazI karmakSaya che. aparigraha, ahiMsA mATe anivArya che. parigraha choDavo e ja mArga che. deha che tyAM sudhI keTalIka skUla hiMsA meLavavAmAM ane prApta karela parigraha TakAvavAmAM hiMsA rahI che. anivArya che, paNa tene ochAmAM ochI karavI e ja purUSArtha che. anivArya hiMsAnI chUTa hoI zake, hiMsA koI kALe dharma na hoya, . bhagavAna buddha paNa du:khamukita mATe ahiMsAmArga svIkAryo dharma te ahiMsA ja che. ' ' - che. paNa temanA upadezamAM sthULa hiMsA viramaNa karatAM, bhAva- ' paNa gAMdhIjI pahelAM, ahiMsAne vicAra, moTe bhAge vyakitagata ahiMsA upara vadhAre bhAra mUkaye che. vairatyAga ane mahAyAnA mArgamAM, AcaraNa tarIke ja thayuM che. sAmUhika rIte, sAmAjika, rAjakIya, sakriya karuNA, pradhAna svarUpa le che. Arthika ane jIvananA badhA kSetramAM ahiMsAnuM AcaraNa zakaya che, * krAIsTanA upadezanuM pradhAnalakSaNa mAnavaprema che. paDozI jarUranuM che ane lokakalyANane e ja mArga che, evo vicAra sAthe premathI vartavuM eTaluM ja nahi duzmana upara paNa prema rAkhave. bahu thayuM nathI. balka ema mAnavAmAM AvyuM che ke vyakitagata rIte Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-69 khu ahiMsAnuM AcaraNa zakya che te paNa sAmUhika rIte eTaluM vyavahArika nathI. TolsToyanI sAme A ja prazna AvIne UbhA rahyo. bIjA dhame jeNe ahiMsAne AcAradharmamAM prAdhAnya ApyuM che, temAM paNa vyakitagata AcaraNa mATe ja teno vicAra thayo che. pariNAme, vyakitagata AcaraNa ane sAmUhika AcaraNanA dheAraNa judA rahyA che ane judA hAya ema mAnavAmAM AvyuM che. vyakitagata AcaraNamAM satya ane ahiMsA svIkAravAmAM AvI, paNa sAmUhika AcaraNamAM te vyavahArU nathI ema mAnyuM. pariNAme vyakita khUna kare to pApa athavA gune gaNAya, paNa yuddhamAM, lAkhone saMhAra thAya te dezAbhimAna gaNAya, guNa lekhAya, tenI prazaMsA thAya. gAMdhIjIne vyakitagata ane sAmUhika AcaraNanA judA judA dhAraNa svIkArya nathI. satya ane ahiMsA AtmAnA guNa che. sAmUhika vyavahAramAM je asatya ane hiMsA Acare, te vyakitagata AcaraNamAM satya ane ahiMsAnuM AcaraNa karI zake tema bane nahi. gAMdhIjIe batAvyuM ke ahiMsAnuM AcaraNa sAmUhika rIte zakaya che eTaluM ja nahi paNa jarUranuM che, vyavahArika che. Gandhiji was a practical idealist alabatta, sAmUhika kSetre ahiMsAnuM AcaraNa, vyakitagata jIvanamAM zakaya che teTalI sUkSma rIte zakaya nathI, keTalIka vadhAre chUTa mUkavI paDe, paNa tene neve na mUkAya, azakaya na gaNAya. A prayoga duniyA mATe nave che. gAMdhIjIne ahiMsaka samAjanuM nirmANa karavuM hatuM, tene mArga batAvyA che. temanA badhA racanAtmaka kAryakrama AvA ahiMsaka samAjanI racanAnA nakazA che. jIvana OM santAnI ye zrAddhA jyAM DagaDage che! zatAbdInA jalasA, juo jhagajhage che! (2) sareAma saLage che mAnavyamALA : UbhAUbhA nAthA jo bharatA uMcALA: prabhusUnA AkAze phariyAda karatA dhase sthaLesthaLe eziyALA dhumADA : gunegArane be--gunAha ragarage che ! zatAbdInA jalase juvo jhagajhage che! (3) haju kAla jyAM UDatI prIti cheALA, gavAtAM jayAM bhakitabharye kaMTha ghALA, te 'mAro '! ne 'kApo'nA gojhArA nAde rahI gAjI bebAkaLI Aje pALA : guMthAye che cakalAM : phaNI phagaphage che! zatAbdInA jalasA, juvA jhagamage che! (4) hari--ura bhoMkAya che Aja bhAlA : che gamagIna lAcAra allAhatAlA ; 127 paNa sAmUhika ahiMsAnA AcaraNamAM eka meoTI muzIbata rahelI che. mANasamAM lAbha che, svArtha che, azubha vRttio che, tethI aniSTa AcaraNa kare che. tene kema pahoMcI vaLavuM? duniyAe Aja sudhI eka ja mArga jANyo che, Eye for eye and tooth for tooth--hiMsAno sAmano hiMsAthI ja karyo che. alabatta, samAjavyavasthAmAM hiMsA ochI karavA, smRti racAI che,kAyadAo yA che, polIsa che, lazkara che paNa te badhAne pAye hiMsA che. jagatamAM rahela aniSTa -Problem of evil-ne pahoMcIvaLavAnA sarvA ahiMsaka mArga gAMdhIjIe prathama vicAryo che ane karI batAvyo che. dharmoe, tenAthI dUra rahevAno, saMsAratyAga ke sanyAsanA mArga, joyA che. krAIsTe kahyuM Resist not evil gAMdhIjIe kahyuM Resist evil aniSTane, anyAyana pratikAra karo, paNa hiMsAthI-verajherathI nahi, paNa ahiMsA, premathI, pote sahana karIne, bIjAnA hRdayane jItI laIne. duniyA mATe A navA mArga che. ahiMsaka samAjanI racanAmAM, anyAya ane aniSTano pratikAra, tenI sAthenA asahakArathI ane satyAgrahathI karavAno rAha gAMdhIjIe jagatane cIMdhyo che. muMbaI, tA. 12-9-1969 . (AkAzavANInA saujanyathI) ahiMsAnuM A navuM ane vyApaka svarUpa e gAMdhIjIne duniyAne saMdeza che. vijJAne saMhAranA akalpya zastro sarjya che. bhautikatAnI ane bhAgeApabhAganI sImAe pahoMcI rahyA chIe tyAre vinAzamAMthI bacavA mATe gAMdhIjIne ahiMsA ane saMyamanA mArga, mAnavajAte vicAravAno rahe che. cImanalAla cakubhAI zAha hari-ura bheMkAya che Aja bhAlA: gamagIna lAcAra allAhatAlA ! jANItA sArasvata ane kavi zrI karasanadAsa mANeka hamaNAM ja amadAvAda gayA hatA ane ramakhANAmAM phasAI gayA hatA. pUrA be divasa to temane amadAvAda sTezane rokAI rahevuM paDayuM hatuM. dila bhAMgIne bhUkko thaI jAya evAM keTakeTalAM dazyo emaNe joyAM ane emano AtmA citkAra pADI UThayo. e citkAra emaNe nIcenA kAvyamAM zabdabaddha karyo che. A kAvya amadAvAda sTezana para ja lakhAyuM che.--taMtrI zatAbdInA jalasA, juo jhagajhage che, ure baira--vRtti, karAmAM charA che, paizAcI paganI gatimAM tvarA che, ahiMsAnA yogInuM Asana hatuM jyAM are te ja A rakata - chalatI dharA che, (<) A AdamanI elAda? brahmAnI sRSTi? ke zetAne pakavyA ko' niSThura nibhADA?-- jenI tirachI dagamAM jhanUna tagatage che! zatAbdInA jalasA juve jhagajhage che! (4) (6) Z che mahatAja masjida ne maMdira raDe che: jagannAtha nA karyAMya gotyA jaDe che : 2 AjhAna daI daIne bejAna nAhaka thayelA te mullAM bulA laDathaDe che. re jhAMkhapa che AMkhe, pasInA page che! zatAbdInA jalasA, juvo jhagamage che ! (6) paDayA baMdhane bApunA--puNya khvAbe : thayAM mukata zaitAnaraMgI zarAbA. ne sUratI ne sustI ne sattAparastInI mastImAM vaLA paDayA InkilAbe ImArata juo, pAyAthI DagaDage che! zatAbdInA jalase, juvo jhagamage che! upekSita badhe antarAtmAnuM Asana : naryA svArthanuM cakravartI sihAsana : ane rASTraprItinI aMdhArI ethe gaMdharuM cAle uMdaranuM upAsana ! cetana pe jaDanuM ja Asana jage che! zatAbdInA jalasA, juvA jhagajhage che! navAI nathI kaMI, sadA AvuM cAle ! mavAlI ja khulIsI pepha lephAle : paraMtu UThAvI che gAMdhIne nAme AvI ghAra AMdhI, te AtmAne sAle! kavi ura rAkhe, tethI dhagadhage che! zatAbdInA jalasA, juvA jhagajhage che! (e) huM jANuM chuM kAM koNa zuM hase che: chatI AMkhe aMdhatva dhArI dhase che! ko'ceto, na cetA, hu to cetavuM chuM: grasanArane aMte grasto grase che ! cIcoDo anAdithI A to cage che! zatAbdInA jalasA, juvA jhagajhage che! (10) nathI baLatAM maMdira, nathI baLatI masjida : nathI raDato mullAM, nathI raDato paMDita : badhe eka InsAniyata raDatI, sUrata are, eka kiratAranI thAtI khaMDita. dhase lAvA jalato jenI ragarage che! zatAbdInA jalasA, juvA jhagajhage che! karasanadAsa mANeka (janmabhUmimAMthI sAbhAra udbhuta ) Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 prabuddha jIvana tA.1-10-69 prakIrNa neMdha saMghanA sabhAgRhanA navA nAmAbhidhAna aMge . amadAvAda pUranuM to ema lAgatuM hatuM ke be koma vaccenA saMghanA sabhAgRha sAthe mAruM nAma joDavAnA saMghanI kAryavAhaka verajhera ochA thaI gayA che ane have komI hullaDa thavAno samitie lIdhelA nirNaya aMge mAruM potAnuM zuM saMvedana che e huM saMbhava nathI. paNa samaye batAvyuM che ke lokamAnasamAM veranA bIja prabuddha jIvananA vAcakone jaNAvuM evI eka nikaTavartI mitranI hajI paDelA che ja. prazna e thAya che ke A tophAne kema maTe?, IcchA che. saMghanI kAryavAhaka samitinI tA. 6-9-69nA roja maLelI tAjetaranA ramakhANa pAchaLa koI rAjakIya kAvatarUM hovAnI sabhAmAM jANe ke pUrvaAyojita hoya ema eka sabhya taraphathI, te vAto paNa thavA lAgI che, e vAtanI satyatA puravAra thAya tyAre kharI.. aMge mane AgaLathI kazI paNa jANa karyA sivAya, saMghanA navA paraMtu samagrapaNe joIe te AvA ane A prakAranA bIjA sabhAgRha sAthe mAruM nAma joDavAnI ekAeka darakhAsta AvI ane tephAne pAchaLa prajAnA meTA samudAyanI garIbI ane bekArI mane hakAra--nakAra bhaNavAnI taka ApyA sivAya badhA sabhyoe rahelI che. agAunA taphAnenI sarakhAmaNImAM chellA dazeka varSanA eka avAje e darakhAsta vadhAvI lIdhI ane mArI sthiti laga- gALAmAM thayelA tophAnanI vizALatA ane vyApakatAne A saMdarbhamAM bhaga avA jevI banI gaI. A saMbaMdhamAM Aje jyAre huM mArA vicAra karIe- pachI te zivasenAnuM AMdolana hoya, mahArASTramAM pratyAghAta jaNAvI rahyo chuM tyAre mAre eTaluM te kabula karavuM ja joIe gujarAtanuM AMdolana hoya, telaMgaNanuM AMdolana hoya ke pachI ke A badhA pAchaLa pratyeka sabhyane mArA pratye asAdhAraNa sabhAva pazcima baMgALanuM, kalakattA baMdha' hoya - te lAgyA vinA rahetuM ane neha pragaTa thaI rahyo che e rIte vicAratAM A nirNaye mane nathI ke A dezanA lAkha bekAra lAke dhaMdhAdArI tophAnI tattvonA paNa AnaMda ane dhanyatA anubhava karAvyuM che. hAthA banI jAya che, ane dezane bhayaMkara azAMtinI gartAmAM utArI Ama chatAM, bIjI rIte tene vicAra karatAM sAmAnya kissAmAM mUke che; jAnamAlanI aSNa ane pArAvAra hAni thAya che. sAdhAraNa rIte bane che tethI anyathA, A rIte mAruM bahumAna thayAne bhAratanA sadbhAgye eka "bApu" pedA thayA, jeNe pitAnA kaMI khAsa AnaMda mAruM mana anubhavatuM nathI ema jo huM ahIM jIvana daramyAna hiMdu-muslIma ekatA mATe puruSArtha karyo. e che jaNAvuM te mArI prAmANikatA vize koI zaMkA na kare. koI vadhate aMze temane saphaLatA paNa maLI, paraMtu verajheranA mULa UMDe paNa saMsthAnA agraNI kAryakaranuM AvI rIte bahumAna karavuM evo sudhI ropAyelA rahyA. bhAratanI prajA ane sarakAra jayAM sudhI ApaNe tyAM ravaiyo che. Ama karavAthI saMsthAnA sabhya eka prakAranI saMyukata prayAse dvArA utpAdana vadhAravA ane garIbIne harAvavA kRtakRtyatA anubhave che ane prastuta kAryakara paNa AvI kadaradAnIthI kaTIbaddha nahIM thAya tyAM sudhI A tophAne eka yA bIjA rUpe thayA ja savizeSa pretsAhita bane che. A sAmAnya janatA sAdhAraNa abhigama karavAnA che. joke jagatanA bIjA samRddha dezamAM tophAno thatAM ja nathI hoya che. paNa ummara ane anubhavanA vadhavA sAthe mAnavImAM pari ema kahevAne Azaya nathI, paNa tyAM judA ja paribaLe kAma pakavatAM AvatAM ane UMDI samaja prApta thatAM AvA mAnasanmAnanuM karI rahyA hoya che, jayAre ApaNe tyAM vasatine vadhAre ane te tenA mATe koI AkarSaNa rahetuM nathI. te je kAMI kare che-jene ApaNe vadhArAnA pramANamAM apUratI utpAdanakSamatA e sauthI vadhu agatyane sevAnuM nAma ApIe chIe - te tenA mATe tenA svabhAva ane prazna che.. prakRtine anurUpa sahajakarma banI jAya che ane te karma sAthe tenA ane jyAre eka bAju mAnavI caMdranI dharatI para paga mUkI vaLatara rUpe tene sahaja AnaMda te anubhava hoya che. eTaluM ja cUka che ane hajI AgaLa javA Daga mAMDI rahyo che tyAre nahi paNa, AvuM karma tenI cAlu sAdhanAnuM aMga banI jAya che. ApaNe kayAM sudhI ApaNI jAtane hiMdu ane musalamAna kahIzuM? A uparAMta pote koInI sevA kare che evA khyAlane badale anya kayAM sudhI ApaNe ApaNI jAtane gujarAtI, marAThI, ke baMgALI vyakita ke saMsthA kevI sevA karavAnI pitAne taka Ape che ema tarIke oLakhIzuM? IkabAle gAyuM ke "majhahaba nahIM zIkhAtA ApavicArIne Ave mAnavI te vyakita ke saMsthA pratye eka prakAranI kRta sameM baira rakhana" ane gAMdhIe doharAvyuM ke "Izvara allA tere jJatA anubhave che. muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhI ane 'prabuddha nAma, sabako sanmati de bhagavAna'--enI phalazruti zuM A ja che? jIvana'nA saMpAdana aMge mArA manane abhigama A prakArane rahyo dharmanA nAme dhamadhatA ane dhArmika asahiSNutAnA A viSane che. mArA vikAsamAM - mArI jIvanasAdhanAmAM - A baMne pravRtti- nim La karavA bApu jevA aneka gAMdhI bhArate pedA karavA ja rahyAM. ene keTalA mATe phALe che te huM zI rIte samajAvuM? A pari subodhabhAI ema. zAha rithatimAM jenuM mArA mAthe kadI na cUkavI zakAya evuM RNa che te bicArA bApu" ke "bicArA ApaNe ? saMsthA mArUM A rIte bahumAna kare tenuM aucitya mane samajAtuM janazakitanA tA. 19-9-69nA aMkamAM nIce mujaba eka nathI ane tethI AvuM bahumAna mArA mATe koI khAsa AnaMda samAcAra chapAyA che :anubhavavAnuM kAraNa banI zakatuM nathI. paramAnaMda bicArA bApu" azAMtine dAvAnaLa "gAMdhI zatAbdI varSa daramiyAna dezavidezamAM aneka prakAranA eka nAnakaDI cInagArImAMthI amadAvAdamAM bhabhUkI UThelI kAryakramo yojAI rahyA che tyAre amadAvAda bAra esosiezane ane pAchaLathI gujarAtanA keTalAka zaheromAM prasarI gayelI azAMtinI amadAvAda sivila korTanA graMthAlayamAM mahAtmA gAMdhIjInuM tailacitra abhUtapUrva Aga vize bhAratabharanA ekeeka samaju mANasanuM haiyuM nahi mukavAne bahumatIthI nirNaya laI eka AzcaryakAraka pagaluM atyaMta du:kha ane zaramanI lAgaNI anubhavI rahyAM haze. 1946 bharyuM che. pachI amadAvAdamAM Aje 23 varase komI azAMtie pharI mAthuM. bAra esosiezananI eka sabhA graMthAlayamAM gAMdhIjInuM UMcakaryuM che. chellA thoDA mahinA daramyAna zrInagara, lakhana ane tailacitra mUkavAno nirNaya levA aMge maLI hatI. A nirNaya IndaranA pagale bApunA gujarAtamAM ane te paNa bApunI zatA- aMgenI carcAmAM tailacitranI anAvaraNavidhi konA haste karAvavI bdInA ja A varSamAM banI gayelA banAvo vadhAre du:khada che. te aMge be mata paDI gayA hatA. eka mata, korTanuM kampAunDa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-19 prabhuzrva jIvana sApha karatA jhADuvALAne haste anAvaraNa karavAnA hatA, jayAre bIjo mata hato ke A anAvaraNavidhi mukhya pradhAnanA haste karAvavI. "A matabhedane aMte chevaTe sabhAe bahumatIe nirNaya lIdhA ke gAMdhIjInuM tailacitra mUkavuM nahi." uparanA lakhANanA saMvAdadAtAe bhale kaTAkSamAM uparanuM mathALuM ApyuM hoya, paraMtu gAMdhIjInuM tailacitra ja na mUkavAno nirNaya karavAmAM bApunI je upekSA karAI che tethI to ApaNe ja ApaNI jAtane 'bicArA ApaNe kahevuM rahyuM. jayAre bhAratanA vaDA pradhAnane hoddo dharAvatI vyakita paNa AtmAnA avAjane kheATI rIte mUlave aneM alaga alaga saMjo" gomAM potAnA ja lAbhane lakSamAM rAkhIne tenA judA judA samaye judA judA arthA kare ane evI khoTI vicArasaraNImAM prajAnA pratinidhione ane prajAne kheMcavAno prayatna kare ane te uparAMta pAtAnA sAthI pradhAnanA dasa varSanA InkamaTekasanA rITarna nahi bharavAnA himAlaya jevA jabarajasta zikSAtmaka gunAne paNa sAva haLavI rIte ane bAlIza lAge evA lUlo bacAva kare tyAre ema nathI lAgatuM ke gAMdhInuM nAma levAno paNa adhikAra ApaNe khAI beThA chIe ? karyA sAthInI himAlaya jevI bhUlane te bhUla na gaNAya ema manAvavA prayatna karatA apaNA vaDA pradhAna ane kayAM eka najIvI bhUlane paNa himAlaya jevI bhUla gaNIne tenuM prAyazcita karatA gAMdhIjI? atyAre jayAre gAMdhI zatAbdI UjavAI rahI che tyAre lAkhAne kharce gAMdhIne nAme je DhagalAbaMdha kAryakramo, bhASaNo, pradarzana, spezala Trena vi. yojAI rahyuM che ane enA ja Ayojako jAheramAM je geravartana calAvI rahyA che tene kyAMya meLa maLe tema che kharo ? A rItanI gAMdhI zatAbdInI ujavaNI karIne to ApaNe gAMdhIne chetaravAmAM hada ja oLaMgI gayA chIe, eTaluM ja nahi paNa ApaNI jAtane paNa chetarI rahyA chIe ! A kAraNe 'bicArA bApu' evuM mathALuM ApavAne badale " bicArA ApaNe" ema kahevuM ja prastuta gaNAze. zAntilAla TI. zeTha pUjya bA--bApu zatAbdI reTiyAgraha chellAM sAteka varSathI zALAmAM eka anekhI pravRtti cAlI rahI che. kAma zodhatI koI paNa bahenane reMTiyA dvArA kAma ApavAmAM Ave che ane tene mAsika rU. 30 maLI rahe evI gaNatarI rAkhI che; sAthe sAthe prAthamika zALAnA je vidyArthI zIphTa paddhatine kAraNe ardho divasa phAjala pADI zake che temane mATe udyogavarga cAle che ane temAM traNa kalAkanA mAsika rU. 10 temane maLe evI gaNatarI che. AthI temane phI, cApaDIo ane bIjA kharcamAM madada maLI rahe che. vekezanAmAM A varganA lAbha ghaNA letA hoya che. A varSanA vekezanamAM 90 jeTalA vidyArthIoe A varganA lAbha lIdhA hatA ane rU. 1109 katAmaNadvArA meLavyA hatA. emAM eka vidyArthI rU. 28 kamAyela jyAre bIjAe rU. 26 meLavyA hatA. bIjAoe paNa sArI rakama meLavI che. A uparAMta, zALAnA kumAramaMdiranA udyogavarga ane mAdhyamika zALAnA udyogavarga te. cAle ja che, A badhA caudyogavargo hAla zALAnA madhyakhaMDamAM cAlI rahyA che, paraMtu have A pravRtti eTalI vikasI che ke A base jeTalI saMkhyAnA kAryakaro mATe khAsa udyogagRhanI jarUra UbhI thaI che. zatAbdInA A varSamAM ja jyAM satata reTiyA cAle ane te 29 paNa reMTiyAnA kAma drArA maLelI rakamamAMthI ja baMdhAya evuM reMTiyAgRha jo UbhuM karI zakAya te reMTiyAnuM kharU smAraka banI rahe. AnAthI bhavya bIjuM zuM hoI zake? 35 varSathI ApaNe pU. bApunI janma-jyaMtI reMTiyA--bArasa tarIke UjavIe chIe. A zatAbdInI ujavaNI reTiyAgRhanI racanA karI reTiyA bArasanA kharA uddezane mUrtimaMta svarUpa ApIe. AvA bAMdhavA dhArela reMTiyAgRhanuM bAMdhakAma 2000 ce. phUTanuM thAya. A vizALa khaMDamAM 2002'TiyA cAlaze. te mATe rUpiyA 25 thI 30 hajAra joIze. A rakama meLavavAnA prathama pagalA tarIke zatAbdInA varSamAM meM kAMTela sUtaranuM zramamUlya ApuM chuM, je rU. 170 jeTaluM thAya che. A uparAMta, zrI jamanAdAsabhAI AhyAe A varSamAM kAMtela rU. 120 nI kiMmatanuM sUtara ApyuM che. A sivAya, kumAra maMdiranA gayA be varSanA bhrAmanA rU. 2500 ane zikSako-kAryakaronA zrAmanA rUA. 1000 thaI kula rU. 4000 jeTalI rakama to thaI jAya che. bAkInI rakama kAMtanAra varga pAsethI sUtara dvArA maLe evI apekSA rAkhI che. sahukoI kAMtanAra, AmAM peAtAnuMsUtaradAna Ape ane ahIMnA bApunA smRtisthAna sAthosAtha sarva racanAtmaka kAryanA temanAM kAryonA madhyabiMdurUpa carakhAkArya mATenuM carSAgRha UbhuM karavAmAM potAno zrAma-hisso Ape evI bhalAmaNa che. AzA to pUratI che ke Ane mATe joItuM sUtara maLI raheze. doDha varSa agAu sUtaradAnanI yojanA "sUtarane tAMtaNe Arogya" e mATe karelI, paNa te saphaLa na thaI tenuM du:kha rahI gayuM che. paNa te niSphaLatAnuM kAraNa prayatnano abhAva gaNAya. A yojanA mATe pUrNa prayatna karavA vicAruM chuM. prayatna chatAM joItI rakama nahIM maLe to khUTatI rakama mATe sUtara uparAMta koI paNa kAma upArjananA Azaro levAnA raheze. * AkhA bhAratavarSa pAse mArI A mAMga che. pUratI rakama maLI ja raheze. ema chatAM adhUrI 2kama rahI jaze te upara kahyuM tema bIjA koI paNa zramathI te rakama pUrI karavAnI raheze. 101 mI reTiyA bArasanA 80 divasanA kAryakramanA prArabha 21 mI julAIe thAya che ane te ja divase A reMTiyAgRhanuM khAtamuhUrta karavAnuM dhAryuM che. A makAnanuM udghATana reMTiyA bArasane divase thAya evI bhAvanA che. 9 AgAmI reMTiyA bArasa sudhInA parvamAM ApaNA saMyukata prayAse A kArya pUruM karIe. rASTrIyazALA, rAjakoTa. tA. 12-7-'69 nAraNadAsa khu. gAMdhI uparokta nivedanane savizeSa samarthana pUjya nAraNadAsa gAMdhInA upara Apela nivedananuM samarthana karatAM zrI. jyaprakAza nArAyaNa, zrI. ucharaMgarAya na. Dhebara, zI. siddharAja DhaDhDhA, zrI. nArAyaNa desAI, zrI. vi. rAmacaMdrana, zrI. vicitranArAyaNa zarmA, zrI. rAdhAkRSNa bajAja, zrI kAntAbahena zAha vagere keTalIeka sarvodayavAdI viziSTa vyakitao jaNAve che ke, "zrI. nAraNadAsa gAMdhInI A carakhA gharanI yojanA anokhI che. te carakhAnA kAmano mahimA ane tenAM mUlyanuM darzana karAve che. tenA udza ucca che. temAM sarvodayanA sarva khAdI kendro pUro sAtha Ape avI amArI bhalAmaNa che. "dareka kendra potAnA kAMtaNakSetramAMthI pratyeka vyakita pAsethI eka eka AMTI ekaThI karIne sUtara athavA tenuM mUlya jaldithI rASTrIyazALA, rAjakoTa upara mokalI Ape evI amArI apekSA che. "A yojanA saphaLa bane evI amArI zubhakAmanA che." Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 prabhu jIvana 'zuM zAstrAne paDakArI zakAya che?--eka spaSTIkaraNa Wan satya satya hai, sadA satya hai, usameM nayA purAnA kayA ? jaba bhI pragaTa satya kI sthiti ho, svIkRti se katarAnA kayA ? satya satya hai, jahAM kahIMbhI mile, use apanAnA hai. sva-para-pakSa se mukata satyakI, nirbhaya jyoti jalAnA hai. --upAdhyAya amaramuni ( 1969 nA phebruArI mAsanA 'amara bhAratI' nA aMkamAM "kayA zAstro ko cunautI dI jA sakatI hai" e mathALA nIce upAdhyAya zrI amaramuninuM eka prabhAvazALI pravacana pragaTa thayeluM. tenA saMkSipta anuvAda 'prabuddha jIvana'nA me 16 mI tathA jUna 1nA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo hato. A pravacane jaina vidvAno ane vicArakomAM eka meTo uhApoha pedA karelA. gheADA samaya pahelAM eka munivare patra dvArA prastuta pravacana saMbaMdhamAM peAtAnI mUMjhavaNa pragaTa karelI. upAdhyAyazrIe tA. 14-7-69nA roja eka vistRta uttara lakhIne te munizrInA mananuM samAdhAna karavA prayatna karelA. temAMnA keTalAka upayogI bhAga tAravIne amara bhAratInA oNgasTa mAsanA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avyo che. tenA anuvAda prabuddha jIvana'nA vAcako mATe zrI subAdhabhAI tathA sau. nirubahene karI Apyo che, je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) huM caMdraprajJapti. ItyAdi keTalAMka graMthone mAtra graMtha mAnuM chuM. huM ene Agama athavA zAsra lekhatA nathI. A te kevI bhagavAnanI vANI ! kevA vItarAganA upadeza ! jemAM kayAMya paNa AtmAne jAgRta karatA koI AdhyAtmika raNakAra ja nahi! A kevuM zAstra, je athathI Iti sudhI bhUMgALa - khagALa saMbaMdhI bhautika varNanAthI bharapura hoya ! ane A varNana paNa tathyathI jojano dUra! AvA lAMbAM lAMbAM varNane AjanA vijJAnanA pratyakSa prakAzamAM arthahIna sAbita thaI rahyA che to ene bhagavAnanA vacana kema mAnI zakAya? tA. 1-10-69 ... eka vAta spaSTa che ke mane kahevAtAM Agama graMtho viSe lokonI zrAddhA sacavAI rahe emAM kaze rasa nathI. huM bhagavAna mahAvIra ane temanA yathArtha pravakatA rUpa AptatvanI pratye zraddhA rAkhuM chuM ane te zraddhAnI surakSA mATe prayatnazIla chuM. Aje A kahevAtAM zAstronA nAme zraddhAnA je kolAhala macI rahyo che temAM satyanA Agraha karatAM sAMpradAyika mAnyatAonA AgrahanA sUra vadhAre pradhAna che, paraMtu enuM koI sAruM pariNAma AvavAnuM nathI. zAstronA gauravanI rakSA karavAnI AturatAmAM ApaNe bhagavAna mahAvIranA divya gaurava viSe AjanA zikSita janasamAjamAM azrAddhA ja phelAvIzuM. jo ApaNe ApaNI vartamAna vicAradhArA nahIM badalIe / najIkanA bhaviSyamAM zuM thaze te jovuM ja rahyuM. sAMpradAyika vicAraNAnA pakSamAM bhale koI game te kahe, sAMbhaLe athavA vate paraMtu eka vAta so TakA sAcI che ke prastuta zAsranA akSare akSara bhagavAne kahelA che, emAM kAnAmAtranA paNa pheraphAra thayo nathI, tema ja AjubAjunI pracalita mAnyatAone AnI upara kA paNa prabhAva paDayo nathI--evuM valaNa koI paNa taTastha ciMtakanA aMtarAtmAne kayAreya paNa svIkArya na hoI zake. jo ApaNe samayanA vheNa sAthe badalAtAM jaIe, pratyakSa pramANAthI puravAra thayelA satyanA svIkAra karIe, janI kalpita vAtothI ApaNI jAtane mukata karIe ane e rIte vicAronI duniyAmAM bhagavAna mahAvIranA satya--AdhArita gauravanI amara jyotine pragaTAvIe to te ApaNA peAtAnA ja hitamAM che. Apa mAno ke na mAne, A zAstrone kAraNe janAmudAyamAM cAlatI AvelI zraddhA DagamagI rahI che. AjanA buddhizALI varga pUchI rahyo che ke zuM A ja bhagavAnanI vANI che? to pachI bhagavAna Apta puruSa kema kahevAya? mukata AtmA to yathArthanA jANakAra ane yathArthanA kahenAra hovA joIe, jyAre uparokata varNanAmAM kaI yathArthatA che? koI batAve to kharuM! potAnI pipuDI vagADavAvALA chApAomAM arasaparasa virodhI, pramANahIna, mana phAve tevAM lakhANo lakhavA mAtrathI te cathArthatA sAbita thaI zakatI nathI! tAjetaramAM "jinavANI"mAM suprasiddha AgamajJa munirAja zrI. hastimalajI mahArAje bhUgoLa-khagALa saMbaMdhI mAnyatAAnA viSe, bhautika caMdra sUrya ItyAdine viSe, bahAranA skUla AkAzathI AgaLa vadhIne cidAkAzanI vAta karI che ane e vAtane AdhyAtmikatAnI tarapheNamAM ghaTAvI che. paraMtu mAtra vAto karavAthI tA kazuM vaLatuM nathI. ! teo potAnI be cAra vArtAne puravAra tA karI batAve? candrayAnane UMcakI rahelA pelA caMdranA hajAro hAthI, gheADA, baLada, siMha ItyAdinuM cidAkAzamAMarthAta aMtarjagatamAM-- kayAM ane zuM sthAna che? eno AdhyAtmika artha ze! che? A hAthI ghoDA caMdralAkamAM AdhyAtmika zI rIte banI jAya che? koIpaNa vidrAna puruSa buddhipUrvakanI dalIla dvArA A vAtano spaSTa khulAsA karI te batAve! hajAro varasothI ekamekathI caDhiyAtA mahAna zrutadhara AcAryo uparokata varNana vAMcatA AvyA che ane eno artha paNa je Aje pracalita che te ja pramANe teo badhA karatAM AvyA che. jo emAM AdhyAtmikatAnA aMza thoDoka paNa hota, to koI ne koI vyAkhyAnakAra e viSe kaIka to lakhata ne ? paraMtu koIe kazuM paNa e viSe lakhyuM nathI! hajI paNa zuM bagaDayuM che? Aje paNa AdhyAtmikatAnA dAvA karavAvALA - pachI te bhale koI paNa hAya - AdhyAtmika artha to karI batAve ! jo enI vAta susaMgata ane satya haze te tenA svIkAra karavAmAM, mane to zuM, koIne paNa vAMdho na hoI zake. paraMtu AdhArarahita kalpanAnuM jALu. vaNavAmAtrathI samAjanI samakSa paDelA saLagatA praznono ukela Avato nathI. mAro to spaSTa abhiprAya che ke A vivAdAspada zAstronA akSare akSarane bhagavAnanI vANI mAnI levAthI koI paNa praznanuM suyogya samAdhAna maLavAnuM nathI. jo e rIte samAdhAna maLatuM hoya to meLavI batAvA. huM vicAracarcA mATe taiyAra chuM. ane jo satya mArA maMtavyathI viruddha sAbita thAya te huM namrapaNe mArI bhUla sudhAravA mATe paNa taiyAra chuM. 10 temaNe (zrI hastImalajI mahArAje lakhyuM che ke AgamanA ekaeka akSaramAM anaMtAnaMta Azaya che. paraMtu vinamrabhAve prazna karUM chuM ke kyA Agama ? ane e AgamanA anaMta anaMta Azaya paNa kayA ane kevA? mAtra kuzaLa pravacano karavAthI to samAdhAna thatuM nathI. eka jamAnA hatA ke jyAre keTalAka lokonA mananuM kaMIka samAdhAna rahasyavAdanI A gheSaNAo dvArA thatuM hatuM, paraMtu have thaI zake tema nathI. ane e anaMtAnaMta Azaya athavA rahasya kaI nahi to emAnAM mukhya mukhya be cAra Azaya ta--pratyakSa pramANathI virUddha hovA na ja joIe. tathAkathita AgamAnA anaMtAnaMta AzayAmAM bhUgALa--khagALa saMbaMdhI paNa eka Azaya che ke jenA viSe prAcInakALathI Aja sudhI aneka bahuzruta TIkAkAro A Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 1-10-19 gazuI jIvana 161 eka ja svaramAM kahetA AvyA che, te te pramANenI kaseTI vaDe puravAra thavuM joItuM hatuM. paNa te puravAra nathI thaI zakatuM tenuM zuM karavuM? je vAta buddhigamya nathI, eka athavA bIjI rIte spaSTa nathI, saMzayavALI che, tenA viSe te prAcIna AcAryonA zabdomAM "tatva te mAtra kevaLI paramAtmA ja jANe che," ema kahIne chUTI jaI zakAya che. paNa je vAta buddhigamya che, pratyakSathI pramANita che, pRthvI para jene Telivijhana para lAkha lokoe potAnI AMkhethI joI che, lAkhe. akhabAramAM jenI spaSTa chabIo chapAI che, raziyA ane amerikA jevA paraspara virodhI rASTroe sarakArI kakSAe jene dhanyavAdapUrvaka svIkAra karyo che, IMglenDa jevA bIjA dezee paNa pitAnI vedhazALAomAM caMdrayAtrAnAM je dakSe pratyakSa joyA che ane te dI sAcA hovAnI jAherAta karI che-tevI vAtane 'have fjano vitti ' kahIne kevI rIte jUThI mAnI zakAya? abajo DaoNlara kharcIne ane potAnA aneka yazasvI vaijJAnikonA jAnanuM jokhama kheDIne paNa zuM A loko asatya mAnyatAone pracAra karI rahyA che? ane duniyAne bevakUpha banAvI rahyA che? ema karavAmAM bhalA emane zuM svArtha rahyo che? A bAju ATalA moTA banAvane koro daMbha kahe ane bIjI bAju tathAkathita Agane akSareakSara sAce mAnava, te vastuta: zraddhAnA atirekanuM vicitra pariNAma mAtra che. pratyakSa jalI rahelI javAlAnA saMbaMdhamAM ema kahevuM ke "ahA hA! kevI zItaLa che! kAraNake zAstromAM agnine zItaLa kahyo che-e kevuM hAsyAspada che! A vize koI ema prazna kare ke, "agni kayAM zItaLa che? pratyakSa pramANathI joI le, sparza kare te hAtha dAjhI jAya che." zAstravAdI ene khulAse ema kare ke "tame zuM jANe? tame alpa buddhi che, tattva te kevaLIprabhu ja jANe che!" A kevo tarka ane kevuM samAdhAna? zuM AvuM samAdhAna AjanA prabuddha mAnavInI prabuddha prajJAne svIkArya banI zakaze? ane tathAkathita zAstro ane tenA pravacanakAra pratye enI AsthA TakI zakaze kharI? pramANita thayelI hakIkatone mukata mane svIkAra karavAmAM ja jaina darzananuM gaurava che. jaina dharma zabdane nahIM, bhAvane dharma che; te AgrahanA nahIM paNa anAgrahanA athavA satyAgrahanA pakSamAM che. te ekamAtra satyane upAsaka che.--pachI bhale te satya game tenA taraphathI prApta thatuM hoya. satyanA svIkAramAM potAnuM ke pArakuM kAMI nathI. ApaNe AjasudhImAM hajAro vAra pravacana maMca parathI ghoSaNAe karI che ke, "je satya che te mAruM che. je mAruM che te satya nathI." jodhapuramAM saMyukata cAturmAsa vakhate zAstracarcA cAlatI hatI. Apane yAda haze, ane te lipIbaddha paNa thayeluM che ke jyAre caMdraprajJapti sUtranA kAryasiddhihetu karavAvALA nakSatrabhojana viSe mAMsa-prakaraNa para vicAravinimaya thayo, tyAre paMDita samarthamalajI mahArAje zuM kahyuM hatuM? temaNe kahyuM hatuM - "huM A kathanane jinavANI mAnatA nathI," te samaye Apa saue A mULa pAThane jinavANI mAnavAne InakAra karyo hato. huM pUchuM chuM ke zA mATe InakAra karyo hato? e te mULa sUtrane pATha hato - bhASya, sUNI, TIkA vigerenA pATha na hatuM. tyAre zAstranI zraddhAne khyAla kema karyo nahi? tyAre tatva to kevaLI ja jANe che' e sUtrane sahAro kema lIdhe nahi? jinavANInA anaMta anaMta Azaya kema lakSamAM lIdhAM nahi? mAtra caMdraprajJapti ja nahi paraMtu tyAre to zrAdhdhaya upAdhyAyajI zrI gaNezIlAlajI mahArAja, pUjya hastimalajI mahArAja, paMDita samarthamalajI mahArAja Adi Apa sau mahAnubhAvoe upAMga sUtra, mULa sUtra ane cheda sUtra vagere AgamAne svata: pramANanI kakSAmAMthI parata: pramANanI kakSAmAM mUkI dIdhAM hatAM. parata: pramANane artha ema thayo ke tene vidvAnoe racelA rAmAyaNa Adi sAdhAraNa graMthanI zreNImAM mUkI dIdhAM ! Ape tene bhagavAne kahelAM Agama mAnyAM nahi. huM samajI zakato nathI ke tyAre zAstronA prati akhaMDa zraddhAne avAja zA mATe joradAra karavAmAM Avyo nahi? ane have mArA pravacana-lekha para ja zA mATe zraddhAnI vAta gUMjavA lAgI? caMdraprajJaptinuM A mAMsa prakaraNa je satya na hatuM te A caMdraloka vigerenuM varNana paNa kayAM satya che? meM te mAtra pratyakSa pramANita satyanuM samarthana karyuM che, bIjuM kAMI paNa nahi. satya lAMbA samaya sudhI - ane AjanA bauddhika yugamAM to khAsa karIne - chUpuM rahI zakatuM nathI. mane khAtarI che ke je lokonI samakSa yarthAthatAnI kharekhara sthiti spaSTa karI devAmAM Ave to tethI jainadarzananuM gaurava ghaTaze te nahIM, balka vadhaze ja. bhagavAna mahAvIranI sAthe ApaNe kahevAtA AgamanA akSareakSarane je saMbaMdha joDI dIdhuM che, te ApaNI bhUla che. A rIte kalpita ane ahIMthI tahIMthI bhegAM karelAM varNanathI bhagavAna mahAvIra ane temanA satyanA AgrahI jaina darzananuM gaurava jhAMkhuM paDe che, prajajavalita thatuM nathI. huM bIjuM kAMI mAMgato nathI. huM to mAtra bhagavAna mahAvIranA pratye sAcI ane nirbheLa zraddhA mAguM chuM. A Agama ane graMtha surakSita rahe. emAM kApakUpanI mane apekSA nathI. huM evA vicArane nathI. prAcIna kALanA janamAnasanI mAnyatAonA varNananuM aitihAsika mahatva che. tene ema ja nAza karavo e koI sArI vAta nathI. jUnA vakhatanA loko caMdra vagere dUranA dazyanA saMbaMdhamAM zuM vicAratA hatA ne zuM abhiprAya dharAvatA hatA tene e varNana parathI ApaNane khyAla Ave che. prastuta carcAmAM mAruM to mAtra eTaluM ja kahevuM hatuM ke AgamAmAM lakhelA zabdezabdane bhagavAnanuM bhAkheluM mAnI levAmAM na Ave. ApaNe jo eTaluM mAtra spaSTa karI laIe to bhagavAnanA vacananA nAma parathI ghaNo moTo vyarthane bhAra UtarI jAya. ' huM zuM kahevA mAguM chuM te meM A patramAM saMkSepathI paNa spaSTa rIte lakhyuM che. samaya ane svAthya anukULa haze te bhaviSyamAM paNa prasaMgocita vadhu vivaraNa karI zakIza. "cunautI' (paDakAra)nA lekhathI eTaluM to banyuM ke samAjanA navA-jUnA vicAromAM eka prabha te pedA thayo che. prastuta lekhanI eTalI paNa phaLazruti zuM ochI che? Ape lakhyuM ke mAre mArA vyakitagata vicAro jAhera prajA samakSa rajU na karavA joIe. paNa evuM kema banI zake? evuM dUdhamAM ne dahIMmAM paga rAkhavAnuM kAma mArA aMtarane svIkArya nathI. eNpala 8 no banAva bane tyAre samAjamAM khaLabhaLATa pedA thaze ane ahIMnA sthAnika lokoe mane pUchayuM ane bahArathI keTalAMka patro paNa AvyA ke ApaNI mAnyatAe satyanI kaseTI para kema kharI puravAra thatI nathI? te vakhate meM eka pravacanamAM zAstra ane graMthanI bhedarekhA batAvatAM vistArapUrvaka kahyuM hatuM ke "ApaNI A mAnyatAo jena sAhityamAM pAchaLathI umeravAmAM AvI che. bhagavAna mahAvIra ke je adhyAtma jAgaraNanA upadezaka hatA, teo prastuta graMthonA paNa upadezaka hoI na zake. Apta mahApuruSa evI vAta kema kahI zake ke je pramANathI sAbita thaI zake tevI na hoya?" prastuta pravacana vivAdagrasta sthitinA nirasana mATe yogya lekhavAmAM AvyuM ane amara bhAratI'mAM pragaTa karavAmAM AvyuM. bahArathI eTalA badhA patro AvI rahyA hatA ke darekane alaga alaga kayAM sudhI samajAvI zakuM? ane jyAre samAdhAna karavA beTho tyAre mArAthI ema te kema ja bane ke manamAM kAMI hoya ane bahAra huM kAMI juduM ja kahuM? satya satya che, ene be meDhAM hoI na zake. ane jyAre koI prazna upasthita thaI jAya tyAre mauna besI rahevuM e paNa kema bane ? - anuvAdako: mULa hindI: nirubahena subodhabhAI zAha upAdhyAya amaramuni subodhabhAI ema. zAha taMtrI neAMdha:-mane lAge che ke A badhI gUMcanuM mULa koI paNa vyakita vizeSamAM apAyelI tathAkathita sarvajJatvane lagatI mAnyatAmAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , pabu jIvana tA: 1-10-19 raheluM che. uparanA vivecanamAM Atmatattva ane mekSatattvanuM jemAM te pachI A zAstraprarUpita mAnyatAo sAthe joDAyelA sarvajJatvanirUpaNa hoya te ja zAstra ane AthI anya prakAranI bAbatonI viSe zuM dhAravuM ? jemAM carcA-vicAraNA prarUpita hoya te graMtha--AvI-mArI dRSTie vasatuta: satya sadA anAvRta thanuM tattva che, tenA eka kRtrima-bhedarekhA upAdhyAya zrI amaramunie UbhI karI saMzodhanane-anAvaraNane-koI sImA nathI ane te aMgenI pUrvache. Ama karavAnuM kAraNa e che ke sarvajJa bhagavAnanA nAma sAthe kALamAM thayelI-game teTalI mahAna vyakitanI-prapaNAne paNa joDAyelI keTalIka dhArmika mAnyatAo navAM navAM vaijJAnika saMzodhanonA aMtima prarupaNA tarIke svIkAravI ke rajU karavI te satya tattvane pariNAme khoTI TharavA mAMDI che. A ApattimAMthI bacavA mATe AvI lagatI samajaNa sAthe susaMgata nathI. syAdvAdanA - anekAntanAbhedarekhAnuM avalaMbana anivArya bane che. tatva sAthe--paNa Avo Agraha susaMgata nathI, Ane artha e thaze. zrI amaramunie sUcavelI A bhedarekhA svIkArIe te paNa ke kAM te ApaNe sarvajJa zabdanA arthane sImita karIe athavA to ahIM prazna e UbhA thAya che ke jema vijJAnanA kSetre thatAM saMzo 'sarvajJa' nA sthAne "tatvajJa' zabdano prayoga rUDha karIe. A rIte dhane te te vidhyane lagatI purANI mAnyatA khoTI hovAnuM TharAve A samasyAne vicAra karavAmAM Ave to koI paNa kALe, koI paNa kSetramAM, kaI paNa viSayamAM thatAM navAM saMzodhana AgaLanAM saMzeche tema dharma ane adhyAtmanA kSetre paNa Aje aneka saMzodhano dhanenAM ane temAMthI pedA thayelI mAnyatAonAM virodhI nahi paNa cAlI rahyAM che ane mane vijJAnanA kSetre paNa avanavAM saMzodhana pUraka ja banavAnAM. thaI rahyAM che ane tenA pariNAme te te viSayane lagatI AjasudhI upAdhyAya zrI amaramuni eka saMpradAyanA sAdhu che ane cAlI AvelI mAnyatAo upara A saMzodhanane paNa khUba sarvazatvane lagatI mAnyatA te saMpradAyanA pAyAnI mAnyatA che tethI prabhAva paDI rahyo che. A saMzodhananA pariNAme Aja sudhI svIkA- temanA mATe A mAnyatAne vaTAvIne upara sUcavelI bhUmikA rAyelI mAnyatAomAM paNa pheraphAra thavAne ghaNo saMbhava che. dA. ta. para AvavuM sahaja zakaya nathI. azakya che ema to na ja pUrvajanma ane punarjanmane lagatAM saMzodhananA pariNAme tene kahevAya. A vAstavikatAne vicAra karatAM upara ApelA temanA lagatA athavA te Atmatattvane lagatAM ApaNA manamAM baMdhAyelA lakhANamAM je hada sudhInI temaNe niDaratA dAkhavI che te mATe khyAle badalavAnI ApaNane pharaja paDe e tadRna saMbhavita che. temane aneka dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda bhagavAna mahAvIranI 25mI nirvANu zatAbdI mahotsava samiti, muMbaI samitinA kAryakramane saMkSipta paricaya tathA yojanA jIvanamAM saMyamane prAdhAnya devAvALA mahAvIre prathama sthAna jJAnane daIne vivekanI mahattA batAvI. "paDhamaM nANuM tae dayA" sane 1974mAM 13 navembaranA roja bhagavAna mahAvIrane nirvANa kahIne jIvananA saMpUrNa vikAsanA jJAnanI mahattatI batAvI. thayAne 2500 varSa thaze. A mahApurUSanI 25mI nirvANa mAnavIe ItihAsamAM A mahApurUSane yogya sthAna Apela zatAbdI UjavavA ane tenA mATe vyavasthita kAryakrama taiyAra karavA che. evA bhagavAna mahAvIranI 25 mI nirvANa zatAbdI nimitte tA. 21-1-68 nA jaina samAjanA suprasiddha netA zeTha karaturabhAI emanuM smaraNa tathA enA sarva kalyANakArI upadezanI saMskRti eTalA lAlabhAInI adhyakSatA nIce "bhagavAna mahAvIra nirvANa mahotsava mATe vadhAre jarUrI bane che ke Aje vizvamAM draSa, vera ane samiti" nI sthApanA karavAmAM AvI che, jemAM dareka saMpradAyanA AgevAna gRhasthone levAmAM Avela che.' hiMsAno dAvAnaLa saLagI rahyo che. nirvANa mahotsavanI upayogitA bhagavAna mahAvIre mAnavane jIvavA mATe navI daSTi ApI hatI. A kAraNathI vadhAre jarUrI bane che. AcAra ane vicAramAM navI krAMti karI hatI. jIvana vyavahAramAM jene samAja ane rASTrane mATe ja nahi, paNa A kArya vizvane ahiMsA ane vicAramAM anekAntane e kalyANakArI siddhAMta jaga mATe zreyaskara samajIne bhArata jena mahAmaMDaLe A viSayamAM pahela tenI sAme rAkhe ke jenI yugathI jarUra hatI ane raheze. teoe karIne bhagavAna mahAvIranI 2500 mI nirvANa mahotsavanI mahattAne A daSTine vyApaka banAvIne bIjAnA vicAramAM satyanI khejanI anurUpa samitinI sthApanA karIne judA - judA kAryonA prAraMbha daSTi ApI hatI. ahiMsA ane anekAntanI e samayamAM jeTalI paNa be varasathI karI dIdho che. AthI A kArya mATe alaga alaga jarUra hatI ethI vadhAre Aje jarUra che; kAraNa ke Aje vijJAne bIjI samitie na banAvatAM A samitine jaina samAja pUre vinAzanA sAdhane atyaMta prabaLa ane zakitazALI banAvI dIdhAM sAtha Ape ane saMgaThanapUrvaka kArya thAya e vadhAre IcchavA gya che. che. je hiMsAne kAbUmAM nahi lAvIe to enA dvArA je saMhAra thaze A samitine pablika TrasTa anusAra tathA mahArASTranI sesAyaTI te bhayAnaka haze, jenI kalpanA mAtra jagatanA vicArone ciMtita ekaTa nIce rajIsTara karAvela che ane dAna devAvALAone InkamabanAve che. Tekasa mApha karela hoI karamukita meLavela che. bhagavAna mahAvIre hiMsA ane veranI sAme ahiMsAne jIvanamAM A prasaMge utkRSTa ane upayogI sAhitya prakAzita karavAmAM prathama sthAna Apela che tathA prANImAtra tarapha samatAbhAva rAkhavAthI Avaze, jemAM mahAvIra ane emanA pahelAnA je mahApurUSene vAra vyakita ane samAjanuM kalyANa thAya che. ethI bhagavAna mahAvIranA bhagavAna mahAvIrane maLyuM emanA jIvanakAryo tathA tatvajJAna ane tIrthane sarvodaya tIrtha kahevAmAM AvyuM ane emAM darekanA kalyANanI saMghanA vikAsanI vyavasthita jANakArI maLI zakaze. vAta karI hatI je mAnavatAne sarvazreSTha guNa che. A sAhitya pAMca pustakamAM prakAzita thaze, jemAMthI De. e. ena. 'ahiMsa, anekAMta ane sarvodaya daSTithI teoe mAnavajAtine upAdhyanI yojanAnusAra "yuge yugamAM jainadharma" nAmathI pahelA be eka mahAna saMdeza Apyo hato, ane te hato mANasa pitAnA vibhAgamAM prakAzita thaze. temAM prAcIna kALathI Aja sudhInI jainadharmanI sukha-du:khane, utthAna - patanane sArA ke kharAba vicArakartA pote ja che. emane mitra bahAra nathI, aMdara ja che. bIjAne jItavA karatAM dareka pravRttio upara prakAza pADaze, ane mahApurUSonA jIvana uparAMta tatvajJAna, sAhitya, kalA, saMghavyavasthA, ane jaina tunI pitAnA manane jItavAne mArga batAvyuM. bIjA upara AdhAra na rAkhatAM pote ja potAne vikAsamArga nakkI karyo ane jIvanamAM saMyamane AjanA yugamAM jarUriyAta para prakAza pADavAmAM Avaze. trIjo prAdhAnya ApyuM. graMtha "bhagavAna mahAvIra ane emane upadeza" e nAmathI prakAzita Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-69 prabuddha nana 133 thaze. cethA graMthamAM jainadharma upara deza - videzanA vidrAnee je sArA " sArA lekha lakhyA che ane pragaTa thayA nathI agara saraLatAthI maLI zakatA nathI tevA koSTha nibaMdha haze. pAMcame graMtha "jaina vicAradhArAne udbhava ane vikAsa" nAmathI prakAzita thaze, jemAM AgamazAstronA pATha mUkavAmAM Avaze tema ja tenI pUrvabhUmikA paricaya dvArA samajAvavAmAM Avaze. A sAhityanI sAthe sarvamAnya janatAne upayogI hoya evuM sAhitya paNa mUkavAmAM Avaze. saMpAdaka maMDala upara judA judA vicAre - sUcane Avaze tenA upara yogya vicAraNA karI upayogI sAhitya jarUriyAta mujaba pragaTa karavAmAM Avaze. A samitinA prayatna e raheze ke A mahAna ane viziSTa prasaMga para taiyAra thanuM sAhitya sarvazreSTha bane. eTalA mATe jaina samAjanA AgevAna vidvAnonuM saMpAdaka maMDaLa banAvavAmAM AveluM che. 1 De. e ena. upAdhyAya, DIna, kolhApura vizvavidyAlaya. 2 DuM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA, DAyarekaTara, lAlabhAI dalapata bhAI bhAratIya vidyAmaMdira, amadAvAda. 3 DaeN. nathamala TAMTIyA, DAyarekaTara, vaizAlI prAkRta InsTiTayUTa, vaizAlI. ja De. mehanalAla mahetA, DAyarekTara, pArzvanAtha jaina vidyA koma, vArANasI. 5 De. nemIcaMdajI jaina, DAyarekaTara, jaina siddhAMta sabhA, ArA. 6 paM. zrI. kailAsacaMdrajI, saMcAlaka, syAhUAda vidyAlaya, vArANasI A saMpAdaka maMDaLanI 22 mI phebruArI 1969nA dine sabhA maLI hatI, jemAM kyuM kArya kayA vidvAne mAraphata karAvavuM e nirNaya laIne te te vidvAnone lekho mATe AmaMtraNa moklAvela, je paikI ghaNA vidvAnenI saMmati AvI gaI che, vizvasaMskRtimAM jaina saMskRtine phALe keTalo che tene barAbara khyAla Ave te mATe A prasaMge sAhitya ane klAnuM moTA pAyA upara pradarzana goThavavAne paNa nirNaya levAya che. A mahAna prasaMga upara jJAnapracAra sivAya mAnavasevAnI kAryane prAraMbha thavo jarUrI mAnIne sane 1967mAM bhagavAna kalyANaka divasanA bhagavAna mahAvIra kalyANa kendranI sthApanA kudaratI AphatomAM pIDitAnI sevA mATe karavAmAM Avela che, jenuM paNa TrasTa rajIsTrezana karAvI karamukita meLavI lIdhela che. - chellAM be varSamAM bha. mahAvIra kalyANa kendra bihAra, gujarAta, rAjasthAnamAM je sevAkArya karela che, enI sarakAre, kAryakaroe ane janatAe prazaMsA karI che. bihAramAM bhagavAna mahAvIranA dharmapracAranA kSetro pAvApurI, rAjagRhI vibhAgamAM sADApAMca mAsa sudhI kAryakaroe rahIne 400 gAmamAM 40 raDAM calAvIne haMmeza 40 hajAra mANasane maphata yA najIvI rakama laIne bhejana Apela che. dakSiNa gujarAtamAM rela AvatAM Apadagrasta pIDitAne traNa mAsa madada karI che ane vepAra-udyoga mATe kendra lona apAvI ghaNAM kaTuMbane sthira karyA che. rAjasthAnamAM bhayaMkara duSkALanI paristhiti satA tyAM kAryakartAoe pheMkTarI sAravAra, kapaDAM, anAja ane bIjI madada ApavAnuM kAma karela che ane karI rahyAM che, banAsakAMThA, saurASTra ane kacchamAM paNa pazu ane mAnavarahitanuM kAma karela che. A badhAmAM Aja sudhI sAta lAkha rUpiyA kharca karela che. kAryakrama - bhagavAna mahAvIrane nirvANa thayAne 2500 varSa 13 navembara 1974 mAM pUrA thatAM ja eja divasathI eka varSe divALI Ave tyAM sudhI judA judA kAryakramo yojavA, jemAM bhagavAna mahAvIra, temanAM kAryo tathA upadezathI janatA vAkepha thAya. prathama divasa vizvamaitrI divasanA rUpamAM manAvavA mATenA prayatna thaze. je divase koI paNa prakAranI jIva - hiMsA (pazuvadha) na thAya ane dareka vera virodha bhUlIne premathI Ujave evA prayatno ane pracAra thaze. A utsavane prAraMbha bhagavAna mahAvIranI nirvANa bhUmi - pAvApurIthI mAMDIne zakya hoya eTalA sthaLoe manAvavI.' A varSamAM bhagavAna mahAvIra janmakalyANakane divasa paNa teonA janmasthaLamAM viziSTa samAroha sAthe Ujavavo ane deza-videzamAM moTA pAyA upara A divasa UjavAya evA prabaLa prayatna karavA tema ja bhagavAna mahAvIranuM jIvana ane kAryanA viSayamAM sArA vakatAonAM pravacane javA, sArA lekhakonA judA judA lekhe tathA pustako pragaTa karavA ema vicArAyuM che. varSane aMte badhA sthaLoe sabhAo yojI temAM vyAkhyAne uparAMta parisaMvAda, sAhitya prakAzana, pradarzana vi. kAryakrama yojavA. ahiMsAnA pracAra mATe zAkAhArI bhojanane pracAra sabhAo ane sAhitya dvArA karavAmAM Avaze. pracAranI sAthe racanAtmaka kAma thAya evA prayatna paNa thaze. A mahAna kAryamAM sarakAra taraphathI vadhAremAM vadhAre sahakAra maLe tevA prayatno karavAmAM Avaze. AkAzavANI, pisTala TikITa, pAsTaro ane sAhitya prakAzana vi. dvArA bhagavAna mahAvIrane kalyANakArI upadezane pracAra sarakAra kare evA prayatna thaze. yunesko tathA videzamAM sAMskRtika saMsthAo paNa A kAryamAM sahayoga Ape tevA prayatna karavAmAM Avaze. dezabharamAMthI A utsavanA viSayamAM aneka upayogI sUcane maMDaLa pAse AvI rahyAM che. A badhA upara Aja vicAra karavAne badale te samaye vicAra karavAnuM yogya thaze. Aje te evAM kAryo hAtha dharavAnI jarUra che ke jene sArI rIte pAra pADavA vadhu samayanI jarUra che ane te kAme samitie zarU karI dIdhela che. utsava saMbaMdhI kAmanI chejanA AjanA asthira rAjakIya vAtAvaraNamAM rAkhavI te yogya nathI tema ja upayogI paNa nathI. 1972 nI cUMTaNI pachI kAmanI yojanA hAtha upara levAmAM Avaze ane e samaye e kAryone mATe kamiTI banAvIne e kAma pUrNa karavAmAM Avaze. Aje A kArya mATe pracAra karavAthI samAjanA paisAne ane zakitane durUpayoga thaze. samAjanA paisAne barAbara ane yogya upayoga thAya e daSTithI sAhitya prakAzananI yojanA prathama hAtha dharI che. jemAM cha lAkha rUpiyAno kharca che. AmAM samAjane sahakAra jarUrI che. AzA ja nahi paNa pUro vizvAsa che ke AvA upayogI mahattvapUrNa kAryane mATe samAja svecchAe sahAyatA karI samitinI kAryakaronA utsAhamAM vadhAre karaze. samAja pAse vijJapti - jaina samAja dareka kAryamAM udAratAthI dAna dete Avela che ane A mahattvapUrNa kAryamAM IcchA mujaba utsAhapUrvaka dAna : Apaze. samitie e paNa nakkI karela che ke koI paNa eka vyakti agara saMsthA pAsethI daza hajArathI vadhAre rakama na levI. jenI je IcchA hoya te aDhI hajArathI daza hajAra sudhI dAna A kAryamAM svecchAe karI zake che. AzA che ke samAja A kAryane mATe samitine yogya sahakAra daIne bhagavAna mahAvIranI 2500mI nirvANa jayaMtI UjavavA mATe taka Apaze. pUraka noMdha: A kArya mATe Aja sudhImAM lagabhaga eka lAkha rUpiyAnI rakamo noMdhavAmAM AvI che ane phALe ekaTho karavAnuM kAma cAle che. - be yuvAna parvatArohakonI romAMcaka ArohaNa kathA A lekhane trIjo hapta sthaLasaMkocane kAraNe A aMkamAM pragaTa karI zakAyuM nathI, te AvatA aMkathI kramaza: pragaTa karavAmAM Avaze--taMtrI. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 prabuddha jIvana tA. 1-10-69 muzAyaro has anyatra jAyelI paryuSaNa vyAkhyAnamALAo che varSo-vyAkhyAnamALA (ghATakepara) vyAkhyAnamALA (vilepArle) ghATakopara hindu sabhA ane ghATakopara nAgarika maMDaLa zrI jaina yuvaka maMDaLa - vilepArle taraphathI, sAdhanAkAma, taraphathI ghATakopara khAte, sTezana sAme, hindu sabhA hailamAM, sarojInI roDa, vilepArle khAte tA. 8 thI 14 sapTembara tA. 8 thI 16 sapTembara sudhI, ema nava divasa mATe dararoja rAtrInA sudhI - ema sAta divasa mATe- dararoja rAtrinA navanA samaye 9-00 thI 10-15 sudhInA samaya mATe yojAyelI varSA-vyAkhyAna- eka vyAkhyAnamALA yojavAmAM AvI hatI, tene kAryakrama nIce mALAne kAryakrama nIce pramANe hato : pramANe ho :- , tArIkha vakatA viSaya tArIkha vakatA viSaya 8 zrI cImanalAla cakubhAI zAha mahAtmA gAMdhIjI 8 zrI yazavaMta zukala vijJAna ane dharma 9 zrI jyotIndra dave jIvanamAM hAsyarasa 9 zrI dalasukha melivaNIyA karmano siddhAMta kumArI uSAbahena bhaTTa parvatArohaNa 10 zrI karasanadAsa mANeka kavizvara ravindra11 zrI rAmubhAI paMDita Athika AyojananI nAtha TAgora ujaLI bAju - zrI dastura micora homajI mAnava saMskRtimAM 12 zrI aniruddha brahmabhaTTa sAhityano AsvAda jarathostane phALe 13 zrI sanata mahetA gujarAtanuM audyo12 zrI DI. uSA mahetA rASTrapitA gAMdhIjInI gika bhAvi jIvanadaSTi zrI sureza dalAla (saMcAlita) 13 zrI mehanalAla mahetA [pAna] zrImad rAjacaMdra 15 zrI phAdhara vAlesa kuTuMbabhAvanA 14 zrI rohita mahetA yoddhodanuM 16 zrI madhukara rAMderIA (saMcAlita) carcAsabhA:"strIonI ! jIvanadarzana vyavasAyika kAra15 sarvazrI zrIdevI mahetA jAgI anubhava prIta kIrdi samAjane paryuSaNa vyAkhyAnamALA (amadAvAda) avarodhaka che." zrI amadAvAda jaina yuvaka saMghanA upakrame "akhaMDa pravacana-satra (mATuMgA): AnaMda vhela' bhadra-amadAvAda khAte tA. 8 sapTembarathI 15 sapTembara sudhI ema ATha divasa mATe savAranA 8-30 thI gujarAtI keLavaNI maMDaLa vyAkhyAnamALA samiti taraphathI 1030 nA samaya mATe paryuSaNa vyAkhyAnamALA javAmAM AvI Ayojita "pravacana-satra" zrI amUlakha amIcaMda bhImajI hatI, tene kAryakrama nIce pramANe hato:vividhalakSI vidyAlayanA zrI samatIbAI sabhAgAramAM, mATuMgA khAte tArIkha vakatA viSaya 6 ThThI sapTembarathI 15 mI sapTembara sudhI ema dasa divasa mATe 8 zrI bhAIlAlabhAI zAha bhajano dararoja rAtrinA navanA samaye javAmAM Avela, tene kAryakrama mAnanIya zrImannArAyaNa gAMdhIjI nIce pramANe ho : - 9 AcArya zrI jhINAbhAI desAI ApaNI keLavaNInA tArIkha vakatA viSaya keTalAka prazna 6 zrI durlabhajI khetANI zrImad rAjacaMdra mAnanIya zrI premajIbhAI Thakkara kacchanA saMta 7 zrI cImanalAla cakubhAI zAha mahAtmA gAMdhI 10 zrI akabaraalI jasadaNavALA kSamApanA 8 rDo. rAjendra vyAsa aMdhenI keLavaNI zrI manubhAI paMcoLI lekazAhI ane ahiMsA ane punarvasana : 11 zrI choTubhAI suthAra ApaNuM vizva eka prazna phAdhara vAlesa kuTuMba-dharma 9 zrI chabIladAsa mahetA gujarAtanA vartamAna 12 zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA karmasiddhAMta prazna AcAryazrI yazavaMta zukala svadharma ane paradharma 10 zrI dastura ena. DI. mane cera homajI gItA gAthA ane 13 zrI puruSottama mAvalaMkara ucca zikSaNanI UtaratI zailI manuSya jIvana zrI ravizaMkara mahArAja vArtAlApa 11 DaoN. uSAbahena mahetA jIvananA mUlyo 14 zrI bhogIlAla sAMDesarA jene ane gujarAtI 12 prA. sureza dalAla mArI priya kavitA sAhitya : 13 prA. jI. DI. parIkha bhArata kI lokazAhI AcAryazrI esa. Ara. bhaTTa dharmomAM samAjavAdanAM kisa rAha para! mUlya 14 zrI mohanalAla mahetA (saMpAna) ApaNuM prayANa 15 mAnanIya zrI bAbubhAI jazabhAI paTela sTe he pitA: kaI dizAmAM? zrI madAlasAbahena nArAyaNa bhAratIya saMskRtinI 15 zrI rohitabhAI mahetA jIvanadharma paraMparA mAtrika: mI muMbaI rana yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4, suNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMba--. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rqd. No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 ' vuiM jIvana prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 12 muMbaI, okaTobara 16 1969, gurUvAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA khAna abdulagaphArakhAnanA jIvananAM chellAM 22 varSo 3 (jemane ApaNe kUnTiyara gAMdhInA nAme oLakhatA hatA ane nakkI karavAmAM Avela ogasTanI 31mI tArIkha pahelAM teo hospiApaNe deza 1947 nA ogasTa mAsanI 15mI tArIkhe AjhAda TalamAMthI chaTA thayA, eTaluM ja nahi paNa, tatkAlIna paristhitine thayo tyAM sudhI ApaNI sAthe jeo sIdhA saMparkamAM hatA te Aje kayAsa kADhavA puratI temanAmAM tAkAta AvI gaI. temanA jANavAmAM 22 varSanA gALe bhArata khAte gAMdhI janmazatAbdInA avasara upara AvyuM hatuM ke aphaghAnistAnanI pAkistAna sAthenI athaDAmaNa AntararASTrIya samajutI aMgenuM naherU pAritoSika meLavavA mATe zarU thaI cUkI hatI ane ema chatAM tenA samagra vyApArane pAkistAnanA AvelA che tyAre chellA 22 varSanA gALAnI temanA jIvananI mArga upara ja AdhAra hoIne aphaghAnistAna sIdhAM pagalAne mArga kArakirdI viSe ApaNA dilamAM kautuka pedA thayA vinA rahetuM akhatyAra karI zake tema nahotuM. aphaghAna loko pakhatunistAnanA nathI. A kautuka tRpta thAya evI mAhitI zrI DI. ena. kahAnanA Andolana pratye sahAnubhUti dharAvatAM hatAM. kAraNa ke aphaghAnistAnanA tA. 28mI sapTembaranA "TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa thayelA aDadhAthI vadhAre loko punuM bhASA bolatA hatA ane te bAdazAhalekhamAM ApaNane maLe che, e lekhane nIce anuvAda ApavAmAM khAnane pakhunanA netA tarIke AvakAravA taiyAra hatA. aphaghAnistAna Ave che. taMtrI). reDimathaka taraphathI patRnIstAnanA samarthanamAM vArtAlApa prasArita pAkistAnanI jelamAM 15 varSa gALyA bAda ane tyAM karavAmAM Avyo hato ane aphaghAnanA chApAoe paNa A AndopaNa ekAntavAsanI aneka zikSAo bhegavyA bAda khAna lananuM samarthana karyuM hatuM. abadulagaphArakhAnane athavA te sAmAnya rIte temane je rIte paNa AthI bAdazAhakhAnanA laDAyaka jussAne saMtoSa thAya tema ullekha karavAmAM Ave che te mujaba kahIe te bAdazAhakhAnane nahotuM. temaNe potAnAM 75 varSanA jIvanamAMthI 30 varSa jelamAM pasAra 1964nA jAnyuArI mAsanI 30mI tArIkhe chuTA karavAmAM AvyA karyA hatAM-15 briTiza hindustAnamAM ane 15 pAkistAnamAMhatA. Ama temane chuTA karavAnuM khAsa kAraNa temanI lathaDatI jatI ane temaNe potAnuM bAkInuM jIvana, pitAnI prajAnI AjhAdI tabiyata hatI. e ja varSa daramiyAna AgaLa upara temane dAkatarI ane pragatinI sAdhanAne arpaNa karyuM hatuM. Ama hovAthI pitAnI upacAra mATe paradeza javAnI chUTa ApavAmAM AvI hatI. temaNe laData cAlu rAkhavAne teo kRtanizcaya hatA. IMglAMDanI hospiTalamAM ghaNAM aThavADiyAM gALyA hatA ane pachI Ama hovA chatAM paNa teo ahiMsAne varelA hatA ane teo kere gayA hatA. tyAra bAda temaNe kelIphornIA javAnuM vicAryuM purANI khudAI khIdamatagAranI hilacAlane sajIvana karavAnA hetuthI hatuM. ema chatAM garama havAmAnanI temane jo jarUra hoya to temaNe temaNe pakhuna bhASA bolatA AdivAsI vibhAganuM khAsa dhyAna lebenena javuM evI temane salAha ApavAmAM AvI hatI. kheMcatI eka patrikA bahAra pADI hatI. ' 1965nI zarUAtanA bhAgamAM kAbulanI hospiTalamAM teo temaNe mane jaNAveluM ke "jyAM jyAM huM gayo tyAM tyAM purue hatA te daramiyAna potAnI kahANI kahetAM bAdazAhakhAne mane jaNA tema ja strIoe asAdhAraNa utsAha vaDe mane AvakAryo hato. je je veluM ke "pAkistAnanA rAjakAraNI purune meM spaSTa karyuM ke mAro gAmamAM huM game te te gAmanA loko mArUM baMdUkonA avAje vaDe svAgata IrAdo sAmAnya pravAsIo mAphaka ahi ke tahIM bhramaNa karavAne ke karatA e joIne mane bhAre ramuja paDatI hatI. AgaLa upara mAre moja mANavAne nathI. mAre kelIphornIA eTalA mATe javuM che ke, temane samajAvavA paDelA ke mAnavattA mulAkAtIonuM svAgata karavAnI tyAM mArI bhASA samajanArA ghaNA loko hatA ane tethI temanI vacce mane ghara jevuM lAgaze e bAbatanI mane khabara hatI. lebenAna jevI temanI A cAlu rItarasamathI huM paricita chuM, ema chatAM huM zAntino jagyAmAM taddana ajANyA loko vacce jaIne huM zuM karavAno hato." dUta chuM ane je bIjI prajAoe prApta karela che te teo paNa ekatra aphaghAnistAna javAnA temanA vicArane paNa khAsa AvakAra thaIne prApta kare, siddha kare evI temanA vize mArI apekSA che." vAmAM Avyo nahoto. paNa tema karavAmAM temane koI aTakAyata thaI bAdazAhakhAne spaSTa karyuM hatuM ke pukhta bhASA bolatA loko zake tema nahotuM. 1964nA DiseMbaramAM teo kAbula jaI pahoMcyA A laDatamAM baMdUko vAparavAne taiyAra hatA ane mAtra temanA Adeane temane khuba bhAvathI AvakAravAmAM AvyA. aphaghAnistAnanI zanI ja teo rAha jotA hatA. paNa briTiza zAsanathI mukata thavAnI sarakAre paNa khUba sadbhAva dAkhaze ane temanuM koI rAjayanA AjhAdInI laData daramiyAna jevI rIte temaNe potAnA paThANa baMdhuvaDAne gya sanmAna karyuM. temanuM aphaghAnistAnanA mukhya pradhAne ene hiMsAnA mArge jatAM-AgaLa vadhatAM-TAvyA hatA tema A eraporTa upara svAgata karyuM ane rAjyanA bAdazAhI atithigRhamAM lokone paNa aTakAvavA paDayA hatA. temane rAkhavAmAM AvyA. temane AzA hatI ke pakhunamAM AvelI jAgRti ane temanA kAbulamAM temanA mATe karavAmAM AvelI vaidakIya sAravAra asara- A dharmakAryane lagatI sahAnubhUtinuM nakkara pariNAma AvavuM ja kAraka nIvaDatAM thoDo samaya lAge, paNa pannIstAnadina tarIke joIe. temaNe AgaLa vadhatAM jaNAveluM ke "raziyano ane amerikana Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-89 amArI A jehAdane zA mATe Teko nathI ApatA e mane samajAve. besI gayuM hatuM ane huM jANe ke temane AtmIyajana heDe e rIte pakhune pitAnA vacanane keTalA vaphAdAra che te teo spaSTa rIte temanI sAthe temanI bhAvi janAo vize meM lAMbI carcA karI hatI. jANe che. amAre temanI madada nathI joItI. teo amArI A 1965nA oNgasTanI 31 mI tArIkhe jayAre bAdazAhalaDatane samaje ane te tarapha sahAnubhUti dAkhave eTalI ja amArI khAne temanuM paheluM pakhatuna dina pravacana karyuM tyAre punUmAM apekSA che." temaNe zuM kahyuM ke huM samajI zakaze nahotuM. paNa mane je dekhAyuM : temaNe vizeSamAM jaNAvyuM ke "kaMI nahi te bhAratanA AgevAna te e hatuM ke ApaNI AjhAdInI laDatane e vIra puruSa, eka peDhI netAeAe te saMyukata rASTra saMsthAmAM tema ja anyatra amariA A pedA karavA mATe jeTalAM varSo joIe teTalAM varSo jeNe jelamAM praznane uThAvavA ja joIe. temanA AgaLanA netAeei bhAratanA ' pasAra karyA hatA e mahAna zahIda, UMce, namratAbharyo paThANa ke bhAgalA paDayA te vakhate 5nunene dago dIdhA hatA ane enA je gAmaDAnA eka gharamAM ke rAjamahelanA divAnakhAnAmAM jyAM paNa bhega banAvyA hatA. temaNe e nAlezI sAme ATaluM te vaLatara tame temanI samakSa che tyAM tamane AtmIya bhAvane anubhava karAve cUkavavuM joIe." paristhitinI jaTilatAne vicAra karatAM, bhAratanA che - e vIra puruSa- e zahIda Aje pAyAmAMthI palaTAI gaye rAjakhaTapaTa sAthe joDAyelA pratinidhio temanuM gya mAna hatA. e ApaNane suparicita nIcI vaLelI garadana Aje sanmAna karavAthI vizeSa kAMI karma zake ke kema e zaMkApaDanuM che. nahatI. bAdazahikhAnane Aje temanI cha phITa cha IMcanI asA bAdazAhukhAna potAnA bhiA vize ane temaNe upADelI dhAraNa UMcAImAM TaTTAra Ubhela meM joyA hatA. temanA avAjamAM laDatamAM teo je mahattvanuM sthAna dharAve che te vize pUrI sabhAna hinI garjanA hatI; temanI bhASA pravAhI ane joradAra hatI. je hovA ja joIe. ema chatAM temanAmAM namratAne amuka bhAva rahelo ke varSothI kAbUlamAM vase che ane kAbUla zaherane jeo sArI rIte jANe che temanA mATe pa--aphaghAnanI rAjasatata pragaTa thatA hatA. kAbUlanA bAdazAhI atithigRhamAM teo dhAnImAM jAhera sabhAo bhAgye ja bharavAmAM Ave che - duniyAnA hatA te daramiyAna temane aneka lokAre ane rAjapuruSe maLavA eka mahAna vakatAnA meDhethI tenI potAnI bhASAmAM AvuM bhavya AvatA hatA. jANItA bhAratIya zilpakAra zrI caudharIe - pravacana sAMbhaLavuM e eka asAdhAraNa anubhava hato. bAdazAhakhAnanI mATInI ardhapratimA banAvI hatI. zrI ema. bAdazAhakhAne zuM kahyuM hatuM? evuM kazuM nahiM je temaNe pahelAM kahyuM nahotuM. paNa A bhASaNathI loko temanI AsapAsa sAro epha. husene A panuna netAnuM rekhAcitra deravAnI taka jhaDapI pramANamAM AkarSAyA hatA. pramukha ayubakhAna je potAne paThANa lIdhI hatI. bIjA mulAkAtIomAM zrI pyArelAlajI ane De. rAma- tarIke oLakhAve che temane, je paThANe tenA dharmanA ja anuyAyIo manahara lohiyAne samAveza thAya che. che te paThANe pratyenA vartAva badala temaNe paDakAra karyo hato. kAbUlamAM thoDA mahinA pasAra karyA bAda- bAdazAhakhAnane 1966 mAM ke jyAre pramukha ayubakhAna tAnkaMda jaI rahyAM lAgavA mAMDayuM ke eka rAjamahelamAM sukhasagavaDabhayAM jIvanane hatA tyAre bAdazAhakhAna ane pAkistAnanA pramukha vacce milana pitAnI vicArasaraNI ane jIvanakArya sAthe kaI meLa besI zake nahi. goThavavAnI vAta cAlI rahI hatI. bAdazAhakhAnane jalAlAbAdathI Ama vicArIne teo rAjamahela choDIne najIkanA eka parAmAM ayubane maLavA mATe kabUla belAvavAmAM AvyA hatA. bAdazAhaAvelA nAnA sarakhA gharamAM jaIne vasyA ane aphaghAna sarakAra khAna kAbUla gayA paNa kharA, paNa eNrapaoNrTa upara ayubAnuM sthAna taraphathI jIvananI ochAmAM ochI jarUriyAtathI lezamAtra vadhAre gata karavA mATe ubhI karavAmAM AvelI samitimAM joDAvAnI temaNe svIkAravAne temaNe InakAra karyo. nA kahI.. aphaghAnanA ItihAsamAM 1965ne oNgasTa mAsa cirasma- AgaLa upara A saMbaMdhamAM khulAse karatAM temaNe mane jaNAraNIya ho. pukhtavayanA prajAjane matAdhikAra ApanuM dezanuM veluM ke "meM temane kahyuM ke huM phakIra chuM. jo pramukha ayubakhAnane navuM baMdhAraNa te mahinAmAM amalamAM AvyuM hatuM. e varSa tyAMnA mArA maLavA sAthe panUnIstAnanA prazna sAthe kazo saMbaMdha na hoya pragatizIla vicAra dharAvatA rAjavI mATe kaTekaTInuM hatuM -e rAjavI to temanuM svAgata karavA mATe eNraporTa sudhI javAne mArA mATe ke jeNe lokone potAnI badhI sattAo suprata karI hatI ane e kaI artha nathI. je mAro A artha sare tema hoya to huM koIne varSa prajA mATe paNa kasoTInuM hatuM e prajA ke je A hakko bhega- paNa kaMI paNa ThekANe maLavAne mAIlAnA mAIlo sudhI cAlIne vavA mATe haju pUrepUrI taiyAra nahatI. aphaghAna kebineTanA sabhyo javAne taiyAra haIza." sameta lagabhaga eka lAkha mANaso sAMskArika kAryakrama nihALavA bAdazAhakhAnanuM AvuM valaNa joIne pramukha ayubakhAne mATe ane panunanA netA bAdazAhakhAnane sAMbhaLavA mATe 1965nA temanI sAthe vAtacita karavAnuM te vakhate mAMDI vALyuM. AgaLaupara ' e pakhunistAna dine kabUlanA sTeDiyamamAM upasthita thayA hatA.' lAlabahAdura zAstrInuM avasAna nIpajatAM ayubakhAna ane bAMdaAmAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM nathI. panunItIna dina zAhakhAnane maLavAnuM zakya na rahyuM. keTalAka samaya sudhI aphaghAnanA AjhAdI - rAmArehanA eka bhAga bAdazAhakhAnanuM jIvana khUba ja khaDatala che. haju paNa hAthe banI gayo hato. AgaLanA ane A vakhatanA samArohamAM eka ja kAMtelI ane vaNelI khAdI teo pahere che ane khAnapAnamAM paNa pharaka hatuM ane te e ke patRna netA A vakhate jAte hAjara eTalA ja saMyamI-mitAhArI che. teo Aje dina prati dina banatA hatA. A saMbaMdhamAM bAdazAhakhAne jaNAveluM ke; " aphaghAna sarakAra banAve ane ghaTanAo vize reDiyo ane chApAo dvArA paricita aphaghAnistAna reDiye uparathI mAruM AkhuM bhASaNa prasArita karavAnI * rahe che. bhAratane mulakita ApavAnI karavAmAM AvatI sUcanAo ane tyAMnA chApAeAmAM pragaTa karavAnI kabUlAta Ape te ja meM aMge temane sudaDha javAba rahyo che ke "meM saira ke liye nahi jAugAbhASaNa karavAnuM kabUlyuM hatuM." e rAtane pUro amala karavAmAM huM meja karavA mATe bhArata javA mAgatA nathI." AvyA hatA. have jyAre temaNe jyAM potAnA jIvananA aneka kriyAzIla kAbUla sTeDiyamamAM karavAmAM AvelAM bhASaNemAMnuM te divarAnuM varSo pasAra karyA che te jagyAenI pharI vAra mulAkAta levAnuM sauthI paheluM bAdazAhakhAnanuM bhASaNa temanI najIkamAM rahIne sAMbha temaNe kabUlyuM che tyAre teo AjanuM bhArata nihALIne kevA pratyALavAno anubhava kadI na bhUlAya evA che. temanA bAdazAhI atithi ghAta anubhave che ane je vyakita ApaNA ItihAsanuM eka aMga gRhamAM ane tyAra bAda nAnA gharamAM varAtA bAdazahikhAna mane che ane je vyakitae, mahAtmA gAMdhI sAthe ApaNA dezanuM bhAvi namratA ane mAnavatAthI zobhatA eka mahAmAnava lAgyA hatA, " ghaDavAmAM mahattvano bhAga bhajavyuM che te mahAna vyakita aMge eka evA mahApuraSa lAgyA hatA ke jemanI pratibhAne ane cAlu rIta AjanuM navuM bhArata kevAM saMvedanA anubhave che te jovAjANavAnuM bhAtane ummara ke AphatanI kaI asara pahoMcatI ja nahotI. temanI, rasaprada nIvaDaze. * * hojarImAM ApaNe ekadama nAnA lAgIe chIe, ane aphaghAnistAna meM cheDayuM te pahelAM temanA anuyAyIe mAphaka jalAlAbAdamAM anuvAdaka: mULa aMgrejI: AvelA temanA nAnAsarakhA gharamAM huM kharekhara temanA caraNa AgaLa ' paramAnaMda' DI. ena. dvadhAna Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-69 prabuddha jIvana 137. suda - Adu amadAvAdanA kemI saMgharSanA anusaMdhAnamAM ( tA. 29-9-69 nA roja amadAvAda khAte zrI jayaprakAza huM pUchuM chuM ke tame lokataMtramAM mAne che? Secularism, nArAyaNe roTarI kalaba, lAyansa kalaba tathA juniyara cembarsanA DikazanerImAM tene artha jojo - paNa ApaNe sarvadharma samAnatA saMyukata upakrame yojAyela sabhA samakSa karelA pravacananI zrI sUrya- kahIe temAM mAne che? ane eka dezamAM mAne che ? jyAM sudhI kAnA parIkhe mekalelI noMdha.). sAdhAraNa janatAne lAgevaLage che tyAM sudhI badhA potapotAnA rAhatanuM kAma karavA jevuM to che ja. paraMtu ApaNA dezamAM dharmamAM mAne che. paraMtu bIjAnA dharmane Adara paNa teo kare tene yuvakonA mAnasane zuM thaI gayuM che te tarapha vadhu dhyAna ApavA Secularism kahIe chIe. - A badhI bAbato aMge yuvakanuM jevuM che. - mAnasa taiyAra karavAnuM che. dezanA bhAgalI e jarUra moTI bhUla hatI, tenAM phaLe haju - paraMtu huM jouM chuM ke vyavasthita rIte gAMdhIjI para prahAra keTalAMya varSo sudhI bhogavavA paDaze, tema chatAM bhAgalA thayA ane karavAnuM zarU thayuM che, ane tethI gAMdhIjInA vicAro upara ghaNA prahAro be deza judA thayA e eka hakIkata che; ane bhArata ane pAki zarU thayA che. mAre to eTaluM ja te lokone pUchavAnuM che ke hindu tAna rahevAnA che. gAMdhIjI jIvatA hota to kadAca jhINA sAthe muslima game te hoya paraMtu mAnavIya mUlya che ke nahIM? besIne teno ukela lAvata, ane anya netAone paNa te ukelamAM dalIla evI thAya che ke musalamAnone ahIM rahevAnA adhisAmela karata. gAMdhIjIe na chUTake, rAtadivasane jhadhaDo maTADavA kAra nathI-mAre eTaluM ja kahevAnuM che ke pAkistAna thayuM tyAre mATe bhAgalA svIkAryA. paraMtu jyArathI te thayuM tenI hindu mAnasa je musalamAno gayA te gayA-je bAkI ahIM rahyA te A para gherI seMTa che. tene lAge che ke pAkistAna thayuM ja che te dezanA ja nAgariko che. jemAM hinduomAM paNa raziyA, cIna, ane ahIM murilAe na rahevuM joIe. teo ema mAne che ke bhAratanA amerikAnA jAsUsa hoya che, eTale ekalA musalamAnamAM ja jAsUsa cha karoDa murilame pAkistAna jAya ane tyAMnA eka karoDa hindu hoya che tevuM nathI. ahIM Ave. paraMtu AvuM thaI zakavAnuM nathI te hakIkata che, ane A eka bahu moTI roga che. pAkistAna, hindustAna dezanA tophAnamAM ja deza tUTavAnA che. deza chinnabhinna thaI rahyo je najIka AvI zakaze te te talavArathI to nahIM ja Ave. are akhaMDa che te chatAM A carcA cAlI rahI che. bhArata paNa banAvavuM haze te te talavArathI te nahIM ja bane, banaze musalamAnamAM pAkistAna taraphI che tenuM kAma paNa rAta- to premathI ja banaze. divasa cAle che; tema ja Ara. esa. esa.nuM kAma paNa khUba ja bhArata sarakAra paNa evI bhUla kare che ke IjharAIlanA majIjorazorathI cAle che. teo yuvakone kheMce che. - Ama chatAM keMgresa danA mAmalAnI vAtamAM eka deza tarIke pratinidhi tarIke rabAta khAte javAnI zI jarUra hatI? bhArate jo Democracy ane ke koI bIjo pakSa. yuvakonA mAnasane racanAtmaka vicAra karatA Secularism svIkAryuM hoya te muslima dezanI kaeNnpharansamAM sAmethI karavAnuM buniyAdI kAma karatA ja nathI. Ama eka ajAyaba rIte nimaMtraNa mAMgIne javAnI zI jarUrata hatI? ApaNe tyAM muslima Competition cAle che. moTI saMkhyAmAM hoya ke hinduo moTI saMkhyAmAM hoya, paraMtu ApaNe DAka samaya pahelAM bAjapAI sAheba maLavA AvelA tyAre nathI hindu rASTra ke nathI muslima rASTra, khAdInuM paheraNa ane dhotiyuM paherIne AvelA. meM temane kahyuM eTale tame badhA je kAma karo cho te rilIpha ane punarva savATanuM kAma jeTaluM mahattvanuM nathI teTaluM samAjanA nirmANanuM ke gAMdhIjIne mATe tame zA mATe viruddha che? tyAre mane kahe ke ane mAnarA banAvavAnuM kAma mahattvanuM che. te ja sauthI moTI sevA che. pyArelAlajIe gAMdhIjI mATe pustaka lakhyuM temAMthI mane videzamAM jayaprakAza nArAyaNa keTalAka pustako chapAyA temAMthI jANavA maLyuM ke gAMdhIjI bhAgalA zakitadaLanA upakrame yojAnAra bhavya viruddha hatA.' kahyuM ke are bhAI, eke eka nAne chokaro A vAta te jANe che. khera -- paraMtu temaNe mane kahyuM ke baMne gAMdhI zatAbdI utasava Camps mAM gAMdhIjI mATe Rethinking cAle che. (bane kempa zakitadaLa e bahenanI khUba jANItI saMsthA che. zArIrika eTale janarAMdhanAM be vicArajo) tAlIma sAthe AdhyAtmika tAlIma e saMsthAnuM dhyeya rahyuM che. akhila Ama eka Double Talks--be jAtanI vAta cAle che. alabatta bhAratIya dhoraNe cAlatI A saMsthAe muMbaImAM tA. 17 thI 21 rAjanItimAM te AvI be jAtanI vAta hoya che. bhAratanI akhila eNkTobara sudhI gAMdhIzatAbdI utsavane eka bhavya kAryakrama che hiMda pArTIne joIe, ane janasaMgha, hiMdumahArAbhAne choDI che. jenI vigata nIce mujaba che: daIe te akhila bhAratIya evI koI pArTI nathI ke je hinda tA. 17 mIe sAMje 4-30 vAge tathA tA. 18 mIe sAMjanA rASTranI vAta kare. bhAratIya saMskRtimAM badhI saMskRti samAyelI che. 5 vAge bIralA kriDA kendramAM pradarzananuM udghATana tathA pustaka - saMskRtine sAme rAkhIe. prazna to e che ke A deza, eka prakAzana, ravivAre 19 mIe pATakara hola khAte savAre 10 vAge deza tarIke raheze ke nahIM ? manamAM bhArobhAra du:kha to e che ke parisaMvAda tathA ravivAre sAMje 5 vAge, semavAra tA. 20 mIe sAMje 5 vAge, maMgaLavAra savAre 8 vAge ane maMgaLavAra sAMje 6 gAMdhIjInI janmazatAbdI ujavAya che tyAre, ahiM jyAM gAMdhIjIe vAge blevaskI lejamAM parisaMvAdanI beThako. A gAMdhIzatAbdI rAdhanA karI tyAM ja meTa kAMDa thayo. utsavamAM vividha kAryakramamAM gavarnara zrI cerIyana, zrI. nijaligappA, jema dareka ThekANe bane che tema uzkeraNI zarU karAvanArA bada- zrI vI. ke. Ara. vI. rAva, zrI merArajI desAI, zrImatI lakSmI mAza loko te hoya ja che, ane evuM karanArA, zakaya che ke, musalamAna menana, zrI jI. ela. mahetA, DaeN. gajendra gaDakara, zrI. jayaprakAza nArAleke paNa hoya. jagadIza maMdiramAM teo kyAMthI AvyA? teDapheDa yaNa, zrI. cImanalAla cakubhAI zAha tathA munizrI citrabhAnuM mahArAja karIne kevI rIte cAlI gayA? e badhI vAta to che ja. paraMtu te ane munizrI nagarAjajI vigere viziSTa koTinI vyakitao bhAga levAnI che. A kAryakramamAM zrI muMbaI jena yuvaka saMghanA Aga phelAvanArA anya komanA loko paNa eTalA ja doSita che. sabhyane hArdika nimaMtraNa che. zakitadaLanA prANasamA zrImatI A aMge tapAsapaMca nImAvuM joIe ema meM kahyuM ja che. pUrNimAbena pakavAsAne AvA suMdara kAryakrama mATe abhinaMdana ane temAM nivRtta jaja nahIM paraMtu cAlu hoya tevA jaja Sitting taMbharA vizvavidyApIThanuM emanuM svapna jaldI sAkAra bane A Member hoya te IcchanIya che. mATe prabhaprArthanA. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 pramuddha jIvana -maiM be yuvAna parvatArohakanI romAMcaka ArohaNukathA 3 dhA (tA. 16-969nA aMkathI anusaMdhAna) [tA. 26-7-'69nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame yojavAmAM AvelI sabhAmAM kumArI uSA bhaTTanA anubhavanivedana bAda gaMgAtrI bAjue AvelA rUdraurA nAmanA zikhara upara ArohaNa karavA mATe yojavAmAM AvelI maMDaLImAMnA eka bhAI rAjendra desAIe je nivedana athavA to peAtAne thayelA anubhavAnuM byAna karyuM hatuM tene bhAI rAjendra pote ja vistArIne lakhI ApyuM che te have nIce rajU karavAmAM Ave che. tA. 16-10-69 A parvatArohaNa uttara kAzImAM AvelI naheru parvatArohaNa saMsthA taraphathI eka bejhIka kArsa tarIke gAThavavAmAM AvyuM hatuM. A saMsthA taraphathI AvAM Ayojano avAranavAra gAThavavAmAM Ave che. e saMsthAnA lephTenanTa karnala jozI prinsipAla che ane mejara sUtasiMha vAIsa prinsipAla che. A banne prathama kakSAnA anubhavI parvatArohako che. mejara sUratasiMha prastuta ArohakamaMDaLInA AgevAna hatA. A korsa tA. 5 mI jUnathI tA. 3 jI julAI sudhI geAThavavAmAM Avyo hato ane temAM sAljaro, sipAI, ane vidyArthIo - ema kula 32 jaNAe bhAga lIdhA hatA. A pramANe eDavAnsa kAsIMjha paNa A ja saMsthA taraphathI geThavavAmAM Ave che. parvatArohaNanI tAlIma eTale zuM tenI A nIcenA varNana uparathI jhAMkhI thAya che. paramAnaMda parvatAmAM pharavuM e mAre mATe navo anubhava na hatA. pAMca varSanI uMmarathI mAtApitA sAthe lagabhaga dara varSe himAlayamAM rakhaDavAno lahAvo maLatA raheto, paNa e rakhaDavAnA phakata be ja hetu hatA. prathama te navI jagyAo jovAne ane bIjo AnaMdamAM rajAo pasAra karavAnA. paNa A varSe jayAre mAru' himAlayamAM javAnuM nakkI thayuM tyAre tenA hetu parvato joDe vadhAre paricita thavAnA hatA anaeN e hetu be rIte sAdhavAno hatA; eka te, parvata para kevI rIte caDavuM e zIkhIne, ane bIjuM, parvatAmAM lAMbA gALA sudhI rahIne. jo ke parvatArohaNanA A mAro pahelA anubhava na hatA ane chellAM pAMca varSathI huM A pravRttimAM sakriya bhAga letA Avyo chuM paNa himAlayamAM A jAtanA mAro prathama anubhava hato. ane A kAraNe me uttara kAzImAM AvelA 'Nehru Institute of Mountaineering dvArA yojAtI prAthamika tAlIga (Basic course) mAM bhAga levAnuM nakkI karyuM. mArI sAthe mArI kaeNlejanA traNa mitra paNa hatA. uttara kAzI, gaMgAtrInA raste, RSikezathI 95 mAIla dUra AveluM che. ame muMbaIthI 1 lI jUne UpaDayA ane 4thI jUne sAMje uttara kAzI pahoMcyA. tyAM ame badhAM maLIne 32 jaNA hatAM jemAMnA lagabhaga 12 vidyArthIo hatA ane bAkInA U. P. Police, Military, Border Security Force dat Defence Ministry taraphathI AvelA hatA. tAlImanI zarUAtamAM ame pAMca divasa uttara kAzImAM rahyA. ahIM amane parvatArohaNathI theDA ghaNA paricita karavAmAM AvyA. eka divasa parvatArohaNanI tAlIma ApavAmAM AvI. e uparAMta gheADA ghaNA vyAkhyAna ApavAmAM AvyA jemAM Equipment Terminology, Mountain Rescue vagerethI thoDA vadhAre paricita karavAmAM AvyA, uttara kAzI cheADavAne Agale divase amane badhAne jarUrI Equipment ApavAmAM AvI. darekane Ruck Sack, Ice-axe, Sleeping Bag, Air Mattress, Wind-Proof Suit, Feather Jacket, Climbing Trousers, Stockings and Socks, Canvass Gloves vagere ApavAmAM AvyA. e uparAMta ame amArI khAvAnI sAdhanasAmagrIo (Tins, Dehydrated Food) vagere Pack karyAM. bIje divase savAre cha vAgyAnI basamAM ame harasIla javA nIkaLyA. harasIla uttarakAzIthI 66 mAIla dUra che-gaMgotrInA raste aneM 8400 ph TanI UMcAIe AveluM che. ahIM ame be divasa rahyA, jemAM amane Rock-Climbing nI tAlIma ApavAmAM AvI. e uparAMta amane Mountaineering History of India ane Camp-Site Selection para Lectures ApavAmAM AvyA. ahIMthI amAruM cAlavAnuM zarU thatuM hatuM. ame trIje divase savAre sAta vAgye ahIMthI amArA pagapALA prayANano prAraMbha karyo. darekanI pAse lagabhaga 30thI 35 ratala vajana hatuM ane amAre te divase seALa mAIla kApavAnA hatA. zarUAtamAM te badhA tAjA hovAne kAraNe ame be kalAkamAM sAta mAIla kApI nAMkhyA, paNa pachI jema caDhAI vadhatI gaI tema badhAnA jussA AchA thatA gayA. bapore 12 vAgye jyAre badhA ThIka ThIka thAkelAM hatA tyAre lagabhaga eka hajAra pha TanI sIdhI caDhAI amAre karavI paDI. A chellI caDhAI ghaNI ja Aka2I hatI, paNa sArA nasIbe e pUrI thaI ne tarata ja amane ArAma karavAnuM kahevAmAM AvyuM. theDI vAramAM amane bapAranuM jamavAnuM paNa tyAM ja ApavAmAM AvyuM. khAvAnI cIjAnI Quality dhIre dhIre eTalI kharAba thaI gaI hatI ke jo kakaDIne bhUkha na lAgI hAya to khAvAnuM meADhAmAM kevI rIte mUkavuM e meATo prazna thatA. badhA evA thAkelA hatA ke khAvAne badale ArAma karavAnI IcchA bahu thatI hatI. A jagyAnuM nAma bhairavadhArI hatuM ane enI UMcAI lagabhaga 9500 phuTa hatI. A vakhate ame evA to parasevAthI rebajheba thaI gayelAM ke thoDo paNa pavana AvatA tyAre barapha jevA mIThA lAgatA. bapore be vAge pAchA upaDavAno hUkama maLyo. sArA nasIbe ahIMthI gaMgetrI sudhI khAsa koI caDhAI nahotI. paNa haju pahelAno thAka UtaryAM nahAtA ane thoDI vAramAM pharIthI khabhA du:khavAnA zarU thaI gayA. phakata cha ja mAIla kApavAnA che e vicAre gheADI zAMti anubhavAtI hatI. jema tema karatA pAMca mAIla te kApyA. tyAM thoDo amane ArAma ApavAmAM AvyA. have teA badhA evA thAkelA hatA ke beThA pachI pharI vAra UbhA thavAnuM mana nahotuM thatuM ane have chellA eka mAIla kApatAM je anubhava thayA te viSe tyAre amane khabara nahotI ke e anubhava pharI pharIne thavAno hatA. dareka vaLAMke mane lAgatuM ke A chellA vaLAMka che, paNa eka vaLAMka pachI bIjo vaLAMka te UbhA ja hoya. jematema karatAM cha vAgye gaMgAtrI pahoMcyA ane tyAMnA DAka--baMgalAmAM ame dhAmA nAkhyA, ame pahoMcyA tyAre amAre mATe cA ane nAstA taiyAra hatA; eTale ene nyAya ApIne badhA Air MattressmAM havA bharavA beThA. gheDI vAramAM moTA bhAganA badhA Sleeping BagnI aMdara bharAI gayA ane sAMje 8 vAge jamavAnI sIsepTI vAgI tyAre mahAmahenate bahAra nIkaLyA, khAvAnuM jematema patAvIne garama pANIe thALI, vATako dhAIne pAchA ame Sleeping BagmAM bharAyA ane Night MilknI rAha jovA mAMDayA. lagabhaga 9-30 vAge amanaeN garamAgarama koko maLyo, e pIne glAsa dhAvAnI ciMtA karyA vagara badhAe laMbAvyuM. himAlayanI havAnI eka khUbI che; ane e che, thAka utArI devAnI. mANasa game teTalA thAkyA hAya paNa bIje divase savAre pAchA bhAramAM bhAre kAma karavA taiyAra thaI zake che. bIje divase savAre sAta vAgyAmAM amArI tAlIma zarU thatI hatI. te divase mAre Rock-Climbing tathA Acclimatisation mATe UMce javAnuM hatuM. ame lagabhaga 1500 phITa sudhI caDayA ane tyAM judI judI TukaDIomAM vaheMcAI gayA ane doraDA bAMdhIne Rock-Climbjng mATe sajja thaI gayA, tyAM amane Flora & Fauna viSe Vice-Principal taraphathI Lecture ApavAmAM AvyuM. te divase jyAre pAchA nIce UtaryA tyAre mane thoDo Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-69 prabuddha jIvana 139 . mAthAne du:khAvo thaya; je High AltitudenI asaranI nizAnI zvAsa caDavAne kAraNe amArI pragati khUba ja dhImI hatI. traNa hatI. bIje divase amane Reconnaisance tathA Acclimatisation mAIlamAM paNa, pahele divase je 16 mAIla cAlatAM thAka lAge mATe amArA AgalA kempa "bI" sudhI laI gayA. te lagabhaga hane te ja thAka lAgyo hato. paNa jyAre Camp B 2 para pahe6 mAIla dUra hatuM ane 6 mAIlamAM lagabhaga 3000 phUTa caDavAnuM rayo tyAre badhA thoka theDI ja miniTamAM utarI gayo, raNake hatuM. amuka sthaLoe te caDAI ghaNI ja kaparI ane rIdhI hatI. te sthaLa khUba ja suMdara hatuM. bapore taDako hovAne kAraNe ThaMDI nahotI eka sthaLe te phakata aDhI phlagamAM 1500 phUTa jeTaluM caDavAnuM logatI. paNa jyAre vAdaLAM AvI jatAM tyAre tarata ja ThaMDI lAgavA hatuM. te divase te amArI pAse vadhAre upADavAnuM nahotuM, paNa mAMDatI. jaIne tarata ame khAvAnuM kAma patAvyuM ane pachI kulIpachInA divasane vicAra karatAM ja amane gabharAmaNa thavA mAMDI. enI rAha jovA mAMDayA. kAraNake amArA taMbUe teo UMcIne jema tema karatAM ame 6 mAIla pasAra karyA. pasAra karyA pachI lAvatA hatA. ekAda be kalAkamAM e loko AvyA tyAre ame * ArAma karavAne badale amane taMbUo mATenI jagyA taiyAra karavAne amArI Air Mattress havA bharIne taiyAra thaI gayA hatA. bIjI hukama maLyuM. e jagyAmAM eTalA badhA patharA hatA ke tene sApha paMdara miniTamAM taMbUo UbhA thaI gayAM ane ame sleeping Bag karatAM karatAM nAke dama AvI gayo. te divase amane ghaNAne mAthAne mAM laMbAvyuM. dararoja bapore samaya kema pasAra karavo e meTo prazna sakhata du:khAva thayo. havAmAM prANavAyu ochA hovAne kAraNe A rahe. kAraNa ke Acclimatisation mATe dareka jaNa ArAma karatuM, nahIM jAtanI bIjI aneka bimArIone anubhava thAya che. parvatArohako te pattAM ramIne samaya vItAvavuM. pharavA javAne te prazna ja Ubhe dhIme dhIme vadhAre UMcAIe jatA hoya che. 10,000 phUTanI UMcA- nahote thate, kAraNake sAme AkhI savAra cAlIne badhAM thAzna jatA. IthI jo koI 1400 phaTa jeTalI UMcAI para eka ja divasamAM e uparAMta eTalI UMcAIe thoDuM ghaNuM upara nIce caDavuM-UtaravuM caDI jAya te A jAtanI bimArI thavAne ghaNo saMbhava rahetuM hoya che. paNa sakhata haMphAvI kADhe evuM hatuM. AjubAjunuM kudaratI saundarya bIje divase amAre badho sAmAna laIne kempa "B 1" nihALatAM nihALatAM paNa ame thAkI jato. para pahoMcavAnuM hatuM. eTale vahelI savAre taiyAra thaIne nIkaLyA. bIje divase ame 16500 phITa sudhI Acclimatisation mATe Aje amane Acclimatisation zuM che e kharekhara samajAyuM. gayA. te divase amAre badhuM maLIne 15 mAIla cAlavAnuM hatuM ane Agale divase mAthAne sakhata du:khAvo mane paNa thayele, paNa Aje e UMcAIe eTaluM cAlIne pachI Altitude effectnA bhAga ne ghaNI sahelAIthI ame kempa para pahoMcyA. thAka ocho lAgavAnuM thavuM e asaMbhavita jevuM hatuM. amArAmAMthI te divase ghaNAne mAthAne eka kAraNa te mAnasika hatuM. jema jema Obstacles pasAra thatA sakhata du:khAvA tathA UlaTI thayAM. huM paNa ene bhegA thaI paDaye. jatA hatA tema tema nirAMta thatI jatI hatI. bIjuM kAraNa ame AvI sthitimAM mANarA pitAne meTA bhAgane will-force kheI sArI rIte Acclimatise thaI gayelA. bese che ane eka eka DagaluM paNa kema AgaLa vadhavuM e eka maTe - te divase sAMje emane Glissading zIkhavavAmAM AvyuM. pacA prazna thaI paDe che. baraphanA (Snow) DhoLAva parathI kaMI paNa vastunI madada vagara bIje divase savAre jyAre UThayA tyAre paNa ghaNAne AgalA sarakatAM sarakatAM ghaNI ja jhaDapathI nIce AvavAnI rItane Glissading divasanI asara gaI nahotI. mane paNa azakti ThIka ThIka lAgatI kahevAmAM Ave che. mANasa UbhA UbhA tema ja beThA beThA AvI hatI. paNa te divase eka ja mAIla caDhavAnuM hatuM eTale tyAM ja zake paNa Glissading karavA karatA bIjAne karatA jovAnI rahevAne badale badhAnI sAthe AgaLa vadhavAnuM meM pasaMda karyuM. thoDe ghaNI ja majA paDatI, ane e divase aDadhA kalAkamAM to hasI sudhI sIdhuM cAlavAnuM hatuM ane pachI AkarI caDhAI zarU thatI hatI. harIne amAruM peTa du:khI gayuM. paNa te vakhate ame sAdA rabaranA vacce eka nALuM ane thoDo barapha paNa pasAra karavA paDayA. DuMka bUTa paherelAM eTale e aDadhA kalAkamAM amArA paga to karIne cAlyA pachI mane ecanaka sAruM lAgavA mAMDayuM, ane DI _ti ThIka thaI gayAM hatAM. eTale jevuM e badhuM patyuM tevA tarata ja lAgavA mAMDI. eTale meM mAruM Pull-Over ane Wind Proof Jacket ame bUTa kADhIne sUkAvI mUkayA. e pachI amane Mountain kADhI nAkhyA ane phakata eka khamIsa rahevA daIne cAlavuM zarU karyuM Manners vize Lecture ApavAmAM AvyuM. kAraNa ke ane DIvAramAM huM moTA bhAganA badhAthI AgaLa nIkaLI gayo. parvatArohaNamAM ekabIjAnI jiMdagI ane salAmatI ekabIjAnA thoDI ja vAramAM 32 mAMthI 11 jaNA thoDA AgaLa thaI gayA. te hAthamAM ghaNA aMze rahelI hoya che. eTale kevI rIte ekabIjA vakhate sAmethI amArA Vice-Principal AvyA ane temaNe jyAre joDe vartavuM, kevI rIte cAlavuM e vize badhAne jANakArI ApavI amane badhAne AgaLa joyA tyAre te khUba khUba garama thaI ghANI jarUrI hoya che. gayA, tema chatAM emaNe amane kAMI kahyuM nahIM. thoDI vAramAM ame te divase amAre pahele divasa taMbUmAM rahevAne hate. amArA uparanA kempa para, je Base-Camp hato tyAM pahoMcI sAMje jyAre varasAda paDave zarU thaze tyAre bahAra eTale badho gayA. ame taMbU mATe jagyA taiyAra karavAnI zarUAta karatA hatA kAdava thaI gayuM ke taMbUnI bahAra khAvA mATe paNa javAnI IcchA tyAM amAro Chief-Instructor pAchaLathI doDa dete upara nahatI thatI. e uparAMta ThaMDI paNa ThIka ThIka vadhI gaI hatI. taMbUmAM AvyuM. Vice-Principal amArI upara khUba garama thayelA. eTale saMkaDAza ThIka ThIka hatI, ane rAtre jyAre ame mINabattI saLa te AvIne amArI upara garama thayo ane zikSArUpe amane eka gAvI tyAre khuba ja takedArI rAkhavI paDatI hatI, kAraNa ke slIpiMga bega nAyalonanI hovAne kAraNe Aga lAgavAnI khUba ja dhAstI Instructor joDe upara javAne hukama ApyuM. ame 16 jaNArahetI hatI. e upara javAnuM zarU te karyuM paNa zikSA rUpe nahIM, kAraNake bIje divase ame badhuM pika karIne sAta vAge AgalA ame te e bahAne Acclimatise thatA hatA. te uparAMta kempa B 2 para javA nIkaLyA. te divase phakata 3 mAIla ja cAla- Final Assault mATe rasto paNa e ja hatuM. te divase vAnA hatA, paNa caDAI ghaNI AphrI hatI ane dareka pAse 30 thI ame 16500 phITa sudhI pharI vAra jaI AvyA ane koI paNa musIbata 35 2tala vajana hatuM. jyAM jyAM caDAI khUba AkrI nahatI vagara AnaMdathI pAchA pharyA. tyAM paNa High-Altitudene kAraNe zvAsa levAnI muzkelI paDatI hatI. (kramaza:) rAjendra desAI saMghanA navA kAryAlayanuM saranAmuM dhI levA vinaMti: 385, saradAra vI. pI. zeDa, TopIvALA menzana, bIje mALe, muMbaI-4. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana = 85 82 232 zrI morArajI desAI madhara therIsA zrI dalasukha mAlavaNiyA zrI yazavaMta zukala zrI cImanalAla cakubhAI zAha meDakadaMpatI sAthe 46 3 2 = 2*2 prA. De. ramaNalAla zAha kavizrI karasanadAsa mANeka zrImatI nirAbena desAI munizrI nagarAjajI | Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0-69 prabuddha jIvana COOS ja ke zrImatI mRNAlinI desAI zrImatI harSidA paMDita zrI sureza dalAla zrI zAha meDika pAnajAkhalalAsamAgraha jhoLI laIne UbhA rahelA kAryakaro che. gaurIprasAda jhAlA zrImatI pUNimA pakavAsA zrI rohita mahetA, . phAdhara vAlesa zrImatI zrIdevI mahetA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-69 - - kisturabA (paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM zrImatI mRNAlinIbahena desAIe Apela vyAkhyAna) pU. bApunI janmazatAbdI sAthe ja pU. kasturabAnI paNa janma- para thaIne cAre kora pharatI hatI. bApunuM kAma sarakhuM thaze? emanI zatAbdI A varSe che. pU. bA jagatanI sAme jhaLahaLatA prakAzamAM sAravAra barAbara karaze !" e najaramAMthI pele kaTako nA chaTakI zako.. kaI divasa AvyA nathI. eTale je na jANe ene ema ja lAge ke sAMje dUdha gALavAno samaya thayuM. bAe dIkarIne bolAvI. "zuM e te ThIka ! mahAtmAjI jevAnA e patnI...eTale patinA gauravamAM kAma che bA?" dIkarIe bahArathI ja pUchayuM. patnIne paNa bhAga hoya. jo ke, mahotmIjInuM patnIpada e paNa kAMI e dUdha gALavAne Take jarI batAva to?" sAmAnya vAta te nathI ja. bApUne keka vAra joyA hoya ke saheja paricaya sAva cekhe che. meM jAte sarasa rIte ghere che bA." dIkarIe khAtrI ApI. pAmavAnuM bhAgya sAMpaDayuM hoya te paNa mANasane dhanyatAne anu "paNa mAre e jevo che, dIkarA !" bhava thAya. baNagA phUkIne jagatane kahevAnuM mana thAya ke dIkarI kaTa laI AvI. bAe pUchayuM; meM bApUne joyA hatA! pachI emanuM patnIpada pAmyA, e te zuM A khAdI che?" keTalAM bhAgyazALI .... ane sAva sAmAnya mANasanuM gRhiNIpada saMbhALatA paNa nAke dama Ave tyAre je bAe bApune vizALa saMsAra "nA bA, paNa A kayAM paheravAnA kAmamAM levAnuM che?" saMbhALI lIdhA-emane sAcavI lIdhAe bA asAmAnya te kharI ja, "beTA ! enAthI gALeluM dUdha bApunA peTamAM jaze! emanuM svadezInuM vrata abhaDAvIzamAM !" paNa bAnI asAmAnyatA tyAM pUrI nathI thatI. bApujInuM vyakitatva lIdheluM vrata pALavAmAM A niSThA hatI ! anaMta sogara jevuM che. uchaLatA mejAnA tophAna, bharatI, eTi, bApue kahyuM, harijanone apanAvo. kahyuM ane AzramamAM rahevA peTamAM ratnanA bhaMDAra ... mApa kaDhAya nahI-pAra Ave nahI evA e alaukika mahAmAnava hatA. sAgaranI nIce nakkara dharatIne. paTa harijana kaTuMbane netarI lAvyA. duniyAmAM bApune, bApunA zabdonuM mAna-emane dekhatA koI virodha nA batAve. virodha khAvA dhAya patharAyelo hoya che. ratnAkaranA ratane e sAcave che. lAkha jIvane pe che. ane sAgaranA tephAne pacAvI ene bhAra jhIlI le che. bAne ! sagI naNaMda risAIne cAlyA gayA. AzramamAM bIjA vagara bI AvI dharatInA avatAra samA hatA ! ' be pitAnuM marajAdIpaNuM sAcavavA prayatno kare. navA atithione bApue pote ja kahI dIdhuM che-jaMdagImAM nizcaya-vasame aLagA rAkhe. emAM nAma Ave bAnuM ! potAnA pUrvasaMskAra, svajane nirdhAra ane saMyama e mAne vArase hate. nirbhayatA emane saMbhA- ane A navAgata e badhAnI kheMcatANamAM raheMsAtA hatA e bA ! LavA ramADavA AvatI raMbhAe zIkhavADI-rAmanAmane gurumaMtra paNa duniyAne dekhAtuM ke "bApu ghaNA udAra che, emanuM mana meTuM che, paNa A bahene ja Apela. zraddhA rAkhatA e bA pAse zIkhyo, ema A kasturabA ja evA che ! Ame ya bairAone jIva nAno ja! kahevAya che ke zraddhAthI pUjAya te kaMkaramAM zaMkara prakaTe. bAnI acaLa keIne kahevAya nahIM ane saheje sahevAya nahIM evI kaparI dazAmAMthI zraddhAmAMthI eka sAmAnya buddhimAna ane saMvedanazIla mAnavImAMthI bA pasAra thayA hatAM. paNa chele samaye--aMtakALe A traNa paNa . mahAtmAjInuM vyakitatva vikAsa pAmyuM che. pote satya upara zraddhA cUkavyuM bApunI adhagIne zobhe evI rIte ja! rAkhI, prema upara zraddhA rAkhI ane mahAtmAjI 'bApu' banyA. umaralAyaka bahene haMmezAM potAnA chellA divasanI lugaDAnI jIvanamAM bApue tatvaciMtana karyuM. vicAranuM maMthana karI siddhAMta taiyArI karI rAkhe che. nakucAvagaranI patarAnI eka nAnI peTImAM spaSTa karyA. bApue vicArane, siddhAMtane zabdarUpa ApyuM. e rUpALA bAe paNa lugaDAM sAcavI rAkhelA. bAnA lugaDA, rezamI ke bhAre te kayAMthI hAya-paNa bahu kImatI vastro hatA e-bApue pote mALakhAmAM jIva pUryo bAe! Ama to suvAkayo ane suvicAra kAMtelA sUtaranI be sADIo hatI. bAne e khajAne hate. chellI belanArA ghaNA che paNa emanA zabdo, bhale game evA suMdara hoya, ghaDI pAse AvatI joI putrI pAsethI peTI maMgAvI. mRdu heya, sAMbhaLavA game evA hoya, loko e sAMbhaLe che ane ghera "A be sADIo che. eka mane oDhADaze ane A bIjI .." jaIne bhUlI jAya che. belanora ane sAMbhaLanAra baMne ! bApunA bIjI sADI-banI e prasAdI ! e kaI bhAgyazALI bahenane zabdo koI divasa eLe nathI gayA. kAraNa emanA mukhamAMthI zabdo maLaze? pautrI AturatAthI sAMbhaLatI hatI ... Ama to bAne potAnA sarI paDatA e jhIlI lenArA bA pAchaLa UbhA che ja! bApue ' putrI, putravadhUe, pautra-pautrIe tarapha prema hatuM. e vahAla I divasa chupAvI paNa na rAkhato.. A bahoLA parivAramAMthI A maMtra ApyuM-svadezI vApare, carakhe calAve. deza AkhAe prasAdI koNa pAmaze? bApunI AjJA mAnI. gheraghera reMTiyA pahoMcI gayA. mocesTaranI milamAM bIjI sADI lakSmIne Apaze. enA para dIkarIne haka hoya !" kApaDanA DhagalA paDI rahevA lAgyA. Aje ghaNA e maMtrane purU- bAe kahyuM! lakSmI eTale kAmamAM Avela e harijana pari ccAra kare che. paNa paDakhe beThelA gRhalakSmI vilAyatI vastromAM dIpatAM voranI dIkarI ... bA-bApue kheALe lIdhelI lakSmI! hoya che. gharamAM vilAyatI rAcaracIluM bhareluM hoya che. evAmAM zabdo - bApue asaMgrahanuM vrata lIdhuM. ghara - gharavakharI - senuMnANuM , koNa mAne? bApue "svadezInuM vrata svIkAryuM-bAe e jIvI badhuM ja dezArpaNa karI nAkhyuM. alabata bAe emane sAtha ApyuM. chatAM jANe kaIka asaMtoSa rahyo hoya ema bApu batAvyuM-jidagInI chellI paLa sudhI ! bAe jagatanI vidAya lIdhI kokavAra TIkhaLa karatA. bajAja kaTuMba bApu pAse AvyA pachI jemanA te pahelAM be traNa divasanI vAta. AgAkhAna mahelamAM bApu mATe devIjIe baMgaDIo paNa tyajI hatI. "jamanAbene baMgaDI kADhI koIe khajUra mekalelI. khajUra pArsalamAM AvI hatI. pArsala upara nAMkhI, paNa bAne haju meha chUTa nathI." bApu kahetA. mAdarapATanuM kapaDuM zIveluM hatuM. saheja DhIlA vaNATavALuM e kapaDuM | bApunI A vAta mana para lIdhA vagara bAe hAthamAM kAcanI joI sAthe rahetI pautrInA manamAM strIsulabha vicAra AvyuM - kaTako baMgaDI te rAkhI ja hatI! bA deva thayA. agni apAyuM. pachI emanA kula bhegA karatI vakhate A baMgaDIo - javI hatI tevI sAre che. enAthI bApunuM dUdha gALIza te kAma jhaTa patI jaze. akhaMDa - e citAmAMthI satInA sata nI kahANI kahevA mATe bahAra sAMje pharavA ke ramavAne samaya maLe ne! bahene e kaTako barAbara chUTe AvI ! karI, dhoIne sULe. jama je jama bAraNAmAM UMbare AvIne Adarzo jaDe ane jaDelA Adarzo pALI zakAya e mahAbhAgya beThela sAme dekhAto hato-chatAM bAnI cakora AMkhe enA mAthA paNa e mahAnatA ADe masameTe ahaMkAra khaDo thAya che. e Adarzo Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-69 prabuddha jIvana 143 - -- -- - -- ane AdarzavAdIone kaThera banAvI de che. sujanatA alepa karI nAMkhe che. eka jANItA nATayakAre gAMdhIvAdI mAnasanuM A jAtanuM darzane potAnA nATakamAM karAvyuM che. emAM eka seLa sattara varSanI AzrAmavAsI chokarI potAnI ApavItI kahe che. "eka vAra mane bhajIyA khAvAnuM mana thayuM! e pApa badala sajA thaI. mArI sAthe traNa divasa sudhI koI karatAM koI bolyuM nahIM. ane pachI mArA gaLAmAM eka pATiyuM laTakAvyuM - "mane bhajIyA khAvAnuM mana thayuM hatuM. mArAthI akSamya bhUla thaI." ane e pATIyuM gaLAmAM bAMdhI huM A8AmamAM badhAnI sAme jaI kSamA mAgI AvI." AvI nirdayatA vratane nAme hoya? hoI zake! kAraNa, dravya ke dArUne nazA hoya enAthI paNa adamya naze AdarzavAdIne Adarzane caDe che! bApune e kayAM nahote caDaya? da. AphrikAmAM bAne gharanI bahAra kADhavA nikaLelA ja ne! paNa bAe evI kaThorato bAjumAM ke bApunA AzramamAM nA AvavA dIdhI. bApune Agraha hato. AzramamAM pAke e badhAMe khAvuM. eka vora azrimamAM keLAnA velA phAlyA phalyA ne phaLyAM. thayuM ! pachI te savAra sAMja keLAnuM zAka thAya. vaghAra to ThIka paNa mIThuM marI nAMkhyA vagara e 'bApha' bApu pote badhAMne pirase ane emane rAjI karavA badhAM khAI jAya. paNa Ama to badhAM enAthI naMga thaI gayelA! chatAM bele ke? evI bAbatomAM nAnAM chokarAo vadhAre nikhAlasa hoya-AzramanI chokarIoe 'keLAno garabe" ro. e gAtA hatA te bA sAMbhaLI gayAM. pote vacce besI barAbara hasI hasIne e sAMbhaLo. ane sAMje prArthanA pachI bApune kahyuM, "chokarIoe nava garabo bahu sarasa taiyAra karyo che." bA Ama dago rame! chokarIone thayuM haze! paNa bApu Agraha kare ane bA caDAve-chokarIoe nava garabo gAI batADayo! - A to mArI ThekaDI karo cho ?" bApue hasIne pUchayuM. " tA. kare ja ne! badhAne vAyu thAya che tamArA keLAthI. saMbhaLAve te kharAjane ?" "te pachI zuM kahevuM che tamAre ?" "kAlathI huM zoka karIza. vaghArIne." "kaI nahIM khAya. badhAne bApheluM bhAve che. babbe vAra laIne khAya che!" "e te tame nArAja nA thAva eTale! kAlathI jo jo..." bIje divase adhuM zAka baphAyuM. adhuM bAe vaghAryuM. vaghAreluM zoka jotajotAmAM saphAcaTa thaI gayuM. dhIme dhIme vaghAranuM tapeluM meTuM thatuM gayuM - bApheluM zAka be ja bhANAmAM dekhAtuM - bApunA ane banA! vratane nizcaya hoya. julama nA hoya ! bA gayA. mahAdevabhAI ane bAnA gayA pachI jANe bApune DAbe - jamaNA - baMne hAtha ja gayA. paNa A jUnA jamAnAnA mANase. potAnI lAgaNIo zabdamAM mUkatA emane nA phAve! bAnI citA TharI gaI. bApu aMdara AvI bhIMtane aDI besI rahyA hatA. mA vihoNI putrI aMdara AvI. e haMmezA bA pAse atI. Aje pite ekalI che--have ekalAM ja rahevAnuM...e cedhAra AMsUe raDI paDI. bApu e jotAM hatAM. ahIM mArI pAse Ava. tArI pathArI ahIM kara. huM prayatna karuM mane bA thatA AvaDe to !" jagavaMdya thaI cUkelA e mahAtmAne "bA" thavAnI jhaMkhanA hatI! bAne ApelI e zraddhAMjalI hatI. e AkharI kela pUro karI batAvyo bApue! 1947 mAM oNgasTanI 15 mI tArIkhe bhArata svataMtra thayuM. ame rezanI karI. miSTAnna banAvyA. AnaMdathI ghelAM ghelAM thaI gayA! te vakhate bApu kayAM hatA? e dilhImAM nahotA. emaNe na pharakAvyo dhvaja - na zobhAvyuM rAjayanuM siMhAsana ke na ApyuM bhASaNa! e hato kayAM? cAra cAra dAyakA sudhI AjhAdInA jaMganA e sUtradhAra hatA. e jaMga pUro thayo tyAre e kyAM haze? zuM karatA haze? keTalIka vAra e prazna manamAM AvatA. thoDAka divasa pahelA mane javAba maLyo. bApunuM e chAyAcitra che.-UMcA UMcA jhADanA thaDa AjubAju che. citramAM tALIo ke pAMdaDAnI harIyALI dekhA detI nathI. e thaDonI vacce bApu UbhA che. kAyA dhaNI sUkAI gaI che. pAMsaLA gaNI levAya evA spaSTa dekhAya che. mAtra eka pAtaDI paherelI che. AMkhe UMDI gaI che. vizALa bhAlapradeza para viSAdanI gherI asara batAvatI karacalI paDI che. ... emanI sAme UbhI che eka aDhAra vIsa varSanI kanyA - enA zarIra para phATalA tUTelA caMtharA - bApunA zarIra para che ... eTalA ja-che .. ane strI pAse je kAMI sAcavI rAkhavA jevuM hoya che e badhuM ja lUMTAI gayuM che! e kSaNe-koI paNa puruSa mATe e strInA manamAM mAtra dhRNA ja hoya - tiraskAra hoya - e kSaNe - e bahene vizvAsathI bApunA khabhA para mAthuM mUkayuM che ! bApu - bApu maTI bA banyA che! e pheTA nIce tArIkha che 14 oNgasTa 1947! bA mATe eka chellI vAta. strInA jIvananI saphaLatA enA aMte saMtAnanA saMskArothI mapAya ! bAnA saMtAne - bAnI mahattA batAvI zake kharA? - A saMdarbhamAM bAnA moTA dIkarA harIlAlabhAI vize vAta thAya. moTA mANanA saMtAna meTA nathI thatA ema eka siddhAMta rUpe kahevAya che. jANanArA jANe che ke e putra bA bApune choDIne cAlyA gayA hatA. nAnapaNamAM emane pitAne bhaNavAnuM mana hatuM. tyAre cilAcAlu zikSaNamAM bApu mAnatA nahotA. e uparathI matabhedanI zarUAta thaI. pachI to e dIkrAne kamanazIbe e gharabhaMga thayA. ane kAMI judI ja dizA tarapha vaLyA. bApunA darekedareka siddhAMta teDavA mATe je jANe avatAra lIdhe hoya evI rIte jIvana vItAvyuM. bA-bApunA gRhasaMsAranI e karuNatA hatI. 1930mAM emanA sArvajanika jIvanamAM paNa eklatAnA anubhava thato hato. harijanene vibhakata matadAra saMghe maLelA te bApue upavAsa AdarI emanI pAsethI jANe khUMcavI lIdhelA! eTale e lADakA harijane paNa roSe bharAyelA. rASTrIya sabhAmAM rAta ne divasa jIva sATeno sahakAra ApanArA sahakArIe hatA. paNa dezanI AjhAdI jevo mATe prazna bAju para mUkI A harijana uddhAranuM navuM tUta" bApu kADhI beThA eTale e badhAM paNa nArAja thayA hatA. pArakI sarakAra sAthe laDavuM e barAbara, paNa harijanane apanAvavA eTale potAnI mA bahena sAthe ja vigraha UbhuM thAya ne! aMtevAsIo paNa khasI javA mAgatA hatA. tyAre bApu dezane khUNe-khAMcare jaI pahoMcelA. harijane mATe phALo bhegA kare. harijana vize bhASaNa kare. sAthe bA hatA. AzramanA thoDA sAthIo hatA. gADImAM trIjA varganA DabAmAM musApharI cAlatI. gaDI dareka sTezane UbhI rAkhavI paDatI. kAraNe pAsenA mANasee bhale tyajI dIdhA hoya paNa sAmAnya mANase bApunA darzana mATe talasatA hatA. rAta hoya ke divarA - sTezane lekenI ThaTha jAmatI, 'mahAtmA gAMdhI kI jaya" belAtI. DabAnI bArImAMthI DArka bahAra kADhI bApu darzana ApatA. be zabda bolatA paNa kharA. harijane mATe jhoLI sAme dharatA. loke bhAvathI e bApunI jhoLI bharI detA. phalaphaLathI be bharAI jato. eka sTezane 'mahAtmA gAMdhI kI jaya' sAthe bIjo paNa eka avAja judo tarI Avyo. "mAtA kasturabA kI jaya" A vaLI kaeNNa haze? bA koI divasa bahAra nA Ave paNa bArImAMthI e paNa UThIne jovA lAgyA. ... zarIra sAva sukAI gayeluM... AMkhe UMDI UtarI gayelI - vALa dhoLA thaI gayelA evA eka bhAI eka mosaMbI laI giradImAMthI bA pAse dhasI AvyA. bAne e mosaMbI dharI kahe: bA! A huM tAre mATe lAvyo chuM." - A hatA harIlAlabhAI- bAnA bA bApune choDI gayelA e putra! tuM ahIM rahe che?:' bAe pUchayuM. "hA, bA. paNa A tuM khAze ne? huM tArA mATe lAvyo chuM!" haralAla bhAIe karagarIne kahyuM.' bApu bAjumAM UbhA hatA. emaNe pUchayuM : mAre mATe zuM lAvyo bhAI ?" "tamAre mATe lAvanArA ghaNAM che!"putre kahyuM. "bA A mAtra tAre mATe ja che! ane tamane eTaluM ja kahu : tame ATalA moTA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 thayA che. te mArI bAne lIdhe ja !" "huM kAM nA pADuM chuM? tuM mArI sAthe rahevA Avane !" "e have kema bane ?" prabhu jIvana gADIno samaya thaI cUkyo, lIlI jhaMDI pharakI. e ajANyA sTezanane mUkI gADI doDatI AgaLa nIkaLI! bA keTalI badhI vAra sUnamUna besI rahyA ... pachI kahe. "lyo ! huM paNa kevI chuM? chekaro mAre mATe A mAgI bhIkhIne paNa laI AvyA! ane DabA Akho phaLathI UbharAya che - paNa meM ene kAMI nA ApyuM!" kharekhara kevuM vicitra ! jANyA jANyAne khavaDAvI jANe evA annapUrNA bA! e peAtAnA dIkarAne kazuM ApyA vagara - khavaDAvyA vagara javA de! mAnyAmAM nA Ave. paNa evuM ja banyuM hatuM, bApue kahyuM - "barAbara che! mAruM ene kazuM nA khape! eTale tuM AmAMthI kAMI nA ApI zakI bApunA siddhAMtA e putra jIravI nA zakyA hAya ... kAraNeA je haze te - paNa bA zuM hatA - keTalA moTAM hatAM-e vAta e jANI zakayA. ane jANyA paNa bhUlI nA zakyA. ane bAnA aparigrahanI paNa A sImA janaeN! putra jevA putra-mAne putra upara je vahAla hAya ... ene mATe je AsakatI hoya te duniyAmAM bIjA koI mATe nA hoya e te jANItI vAta che - pati khAtara e putraneM paNa tyajI dIdhA ... ane e tyAga paNa kevA? nA emAM koI kakaLATa ke koI jAtanI takarAra ! tyAga karyA pachI paNa manamAM snehanI lAgaNI rAkhI ArAkI cheADhI ! bApue gItAne anAsakatI yoga kahyo. bAe e yoga pratyA AcarI batAvyo. bApu gayA. bApunI hatyA thaI. e hatyArAnuM te vakhatanuM mAnasa keMbuM hatuM te enA bhAInI - gApALa geDonI cApaDImAM e vize noMdha che - "nathurAmane lAgyuM kaeN me gAMdhIjIne vIMdhI nAMkhyA che - A kAMI eka mAmulI mANasanI hatyA nathI! me eka mahAtmAnuM khUna karyuM che. A kSaNe emanA adhyAtmika vArasadAromAMthI mane koI AvIne ema nA pUche...ke evI te tArI kaI vyathA hatI ke jene lIdhe te AvuM kAma karyuM ? ... paNa A savAla bIjA trIjA koInA manamAM nA Avyo ! mAtra rAmadAsabhAI- bApunA putra " jemanA huM sAcA guoMgAra hatA jemanA vRddha ane baMgha pitA ne meM mArI nAMkhyA hatA - emaNe mane A prazna pUchyo." potAnA pitAne vIMdhI nAMkhanAra pratye AvI kSamA - A vArasA jevA tevAne nA maLe ! gAya, bheMsa ke bakarInuM dUdha mATInA vAsaNamAM bharI zakAya - paNa ema kahevAya che ke siMhaNanuM dUdha levA sAnAnuM ja pAtra levuM paDe...bIjA pAtrA nA TakI zake! apAra kSama-nirahaMkArI sujanatA ... e bApUnA ane enAthI paNa vizeSa bAnA saMtAnamAM ja hoI zake! theADAka mahinA pahelAM rAmadAsabhAI va thayA ... te vakhate samAcAra levA gapALa gADaraoN jAte AvI gayA hatA. dveSImAM premanuM AropaNa karI rAmadAsabhAIe ciravidAya lIdhI! A bAnAM saMskAronI aMtima karoATI! mRNAlinI desAI 'prabuddha jIvana"nA cAhaka eka sajjana mitranI vidAya bIjI oNkTobaranA roja bhAvanagaramAM vasatA bhAI zivalAla mAdhavajI TimANiyAnuM 77 varSanI ummare avasAna thayuM che. temanI sAthe mArA, varSo jUnA maitrIsaMbaMdha hatA. teo sauprathama bhAvanagaramAM phoTogrAphIno vyavasAya laI AvyA hatA ane e kAraNe bhAvanagaranA prajAjanAmAM 'zivalAla phoTogrAphara tarIke teo khUba jANItA hatA. rASTranA svAtaMtryasaMgrAmamAM temaNe sakriya bhAga lIdhA hatA ane dhArAsaNAnA satyAgrahanuM temaNe calacitra utAryuM hatuM. sauraSTranA svargastha patrakAro zrI amRtalAla dalapatabhAI zeTha, zrI jhaveracaMda meghANI tathA zrI kakalabhAI koThArI sAthe te maitrIbhAvathI saMkaLAyalA hatA. 'prabuddha jIvana'nA teo ghaNA varSanA grAhaka ane parama cAhaka hatA. bhAvanagara jyAre paNa javAnuM baneM tyAre teo mane acUka maLavA AvatA ane 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thayelAM lakhANa tema ja noMdhA viSe laMbANathI carcA karatA. AvA eka sahradayamitranA svargAgamanathI ApaNI nAnI duniyAne eka sajajananI kheTI paDI che. paramAnaMda temanA AtmAne ApaNe parama zAnti IcchIe. tA. 16-17-69 amadAvAdamAM zAMtisenAnuM kA komI ramakhANone lIdhe amadAvAda zaheramAM dazabAra divasa mATe bhAre tAphAna phATI nIkaLyAM. khAsa karIne gAMdhI zatAbdI varSamAM A prakAranI ghaTanAo thavAthI racanAtmaka kAryakartAone atyanta kheda, dilagIrI ane du:khano anubhava thayo. aDhAramI sapTembara gurUvAranA divase sAMjanA samaya hate. jagadIza mandira pAse ursanA meLA bharAyelA hatA. hajAro muslIma, strI - puruSa emAM bhAga levA mATe ekatrita thayAM hatAM. jagadIza maMdiranI gAyo cIne pAchI pharI rahI hatI. A vizALa janasamUhamAM koIne gAyano dhakako lAgyo. koIe gussAmAM AvIne gAyane mArI tathA aMgabhaMga paNa karyAM. gAyanA saMrakSaka sAdhuo ane muslImA vacce emAMthI laDAI jAmI gaI. sAdhue doDIne maMdiramAM ghUsI gayA. muslImee maMdiramAM pesIne sAdhuone mAryA ane mandirane kaMIka nukasAna paNa pahoMcADayuM. A ghaTanAe kAmI mAnasamAM palIte cAMpavAnuM kAma karyuM. enAthI amadAvAda zaheramAM ane gujarAtanA vividha vistAromAM daMgA phATI nIkaLyA. 1941 ane 1946nAM komI ramakhANAne bhUlAvI de evI bhayaMkara Aga, lUMTa, paththarabAjI, charAbAjI, lUMTaphATa vagere ghaTanAo phATI nIkaLI. banAsakAMThAmAM duSkALamAM sahAya mATe ghUmatA gujarAtanA sarvAMdaya netA pUjaya zrI. ravizaMkara mahArAja A ghaTanAnA samAcAra maLatAM ja amadAvAdamAM AvI pahoMcyA ane zAnti sthApita karavAnA kAryamAM lAgI gayA. emanAthI prerAIne zAntisainikonuM nAnakaDuM maMDaLa paNa kAmamAM lAgI gayuM. khAsa karIne prA. harIza vyAsa, prA. pratApa DholiyA, zrI. sumanta vyArA, zrI bhagubhAI paTela, zrI kisana trivedI, zrI kRSNavadana zAha, zrI vinubhAI amIna Adi kAryakartAoe rAtadivasa atyanta parizrAma uThAvIne zAnti sthApavA mATe kArya karyuM. vizeSata: pU. ravizaMkara mahArAjanI zAntiapIla prakAzita karIne zaheramAM vaheMcavI, kheATI aphavAo na phelAvavA mATe leAkAne samajAvavA, Akramaka tattvAnA sAmanA karavA mATe lekIne saMgaThita karavA, saDako para ToLAone ekaThAM na thavA devAM, sAyakala para mauna zAntikUca, pALAmAM zAnti mATe prArthanA, zAnti - saMgIta dvArA prema ane ekatAnuM vAtAvaraNa sarjavuM, karaphyunA samaye lokone Avazyaka vastuo prApta karavAmAM sahAya, saMgharSamaya sthitimAM pahoMcIne zAnti sthApanA mATe koziza karavI, rAhatakAryo Adi pravRttio zAntionA drArA upADI levAmAM AvI. sAbaramatI AzramanAM muslIma kuTuMba para, meATA ToLAe AkramaNa karyuM tyAre zrI mAmA sAheba phaDake, zrI kina trivedI, zrI. DAhyAbhAI nAyaka, Adi kAryakartAoe prANanI paravA karyA zivAya ToLAne haTAvavA prayatno karyA ane muslimeAne bacAvyA. zAhapuramAM zrI bhagubhAI paTela ane anya zAntinikoe maLIne eka masjidane teDatA ToLAne aTakAvyuM. elisabrijamAM zrI. harIzabhAI vyAse muslimonI dukAno saLagAvatAM rAmUhane samajAvIne rokyA. AMbAvADImAM zrI. vinubhAI amIne muslima mA - dIkarIne ToLAnA AkramaNamAMthI bacAvyAM. zaheramAM amAnuSiktAnA andhakAra vacce paNa mAnavajAtanA aneka dIpa jhagamagI rahyA hatA. aneka hinduoe musalamAnane anaeN musalimAe hinduone bacAvyAM. navara'gapurAmAM muslIma sAsAyaTInA musalamAnonuM rakSaNa AjubAjunA hinduoe karyuM. zAhapuramAM paThANa cAla, jamAlapura, pAlaDI Adi vistAromAM hindumuslIme e bhAIcArAthI parasparanI rakSA jAnanA jokhame paNa karI. vaLI A sthitimAM zAnti - sthApanA mATe keTalIka baheno paNa bahAra AvI. temAM khAsa karIne zrI. caMcaLabahena paTela, zrI. sAvitrI vyAsa, zrI kAntA zAha, zrI. kusuma nAragelakara, zrI. bhAratI parIkha vagere bahenoe dilacaspIthI kAma karyuM. zrI. jugatarAma dave sUrata jillAnA keTalAka zAntiInikone laIne madada mATaeN AvI pahoMcyA. e ja pramANe muMbaInA zAntisainiko paNa sahAya karavA AvI gayA. janatA pariSadanA pramukha zrI. IndulAla yAjJika ane koMgresanA netA zrI. merArajIbhAI desAIe komI ekatA, prema, ane zAntinI sthApanA mATe upavAsa karIne vAtAvaraNane nirmaLa karavAmAM sahAya karI. hajAro lokone jAna-mAla ane gharanI bhAre hAni thaI che. IzvarakRpAthI have paristhiti dhIre dhIre zAnta thaI rahI che. kharekhara dilamAM eTalI abhyarthanA che. sabako sanmati de bhagavAna !' tA. 2-10-1969 sAvitrI vyAsa, ema. e. bI. e. to Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-19 prabuddha jIvana = = == == karuNa tA. 8 mI sapTembaranA roja paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA pahelA koI paNa vyakita AvI zake che. divase mAnanIya zrI morArajIbhAInA pravacana pachI bIjuM vyAkhyAna ame 11 hajAra DhiyAonI sAravAra karIe chIe. ahIM madhara zerIsAnuM hatuM. temaNe TUMkuM pasaMvedanathI bhareluM hRdayasparzI pravacana muMbaInA azrayasthAnamAM ja cho bALako che. ApaNe keTalAM bALakaryuM hatu; jenI saLaMga noMdha nIce ApavAmAM Ave che.] kone Azaro ApI zakIe te mahattvanuM che. 300 mRtyune Are | mApha karajo huM kaMI vakatA nathI, huM te kAryakara chuM. prabhunuM pahoMcelA mAnavI che. kAma karye rAkhuM chuM. krAIsTe kahyuM che ke je kaMI mArAM bhAMDuo mATe . bhAratabharamAM AvAM gRho aMbAlAthI trivendrama sudhInA zaheramAM kare che te jANe mAre mATe ja kare che. bhUkhyAne anna ApavuM, che: bIjA dezamAM paNa AvI pravRtti zarU karI che. tyAM ApaNA udhADAne kapaDAM ApavAM, nirAdhArane Azaro de, koDhiyAnI saMbhALa dezanI bahene paNa sevA karavA jAya che. A bhUminI bahenA ja levI ke mAkAMThe pahoMcelAnuM maraNa sudhAravuM, apaMga bALakanI kAma kare che. ame to dharmopadezaka chIe. paNa preraNAnA baLe A saMbhALa levI A badhAM kAme bhagavAnanAM ja kAma che. apaMga bALaka krama upADayuM che. amane A kAma karavA mATe prArthanAmAMthI zakita e prabhunuM ja rUpa che. TI. bI. ane koDha e meTA roge che, paNa maLe che. sauthI moTo roga hoya to te upekSita hovAne che. koIne ema lAge ke e A jagatamAM nakAme, koInA ya premane mATe nAlAyaka ane prabhune jIvana samarpaNa karIe, prabhune pyAra karIe, prabhune saMbhALa levAnI jarUra nathI evo che(unwanted, unloved and prema karIe. A garIba mANasone prema karIe. amArI sisTara uncared) te tenuM du:kha ghaNuM vadhI jAya che. mATe tame evI sAdI ja rahe che. garIbone jema be sADI apAya che tema tene bhAvanA rAkho ke temanI jarUra che, temane sau prema karI zake che, ane paNa be ja sADI apAya che. je joI joIne badalIe chIe. garIba temanI e saMbhALa levAze. loko je khAya che te ja ame paNa khAIe chIe. rahevA mATe theDI jagAmAM ja samAveza karIe chIe. bhAratamAM ne bIjA dezamAM ame apaMga bALako ane maratAM mAnavIo mATe AzrayasthAne calAvIe chIe. jemanuM koI na sevA karavI hoya to tene oLakhIe, tenA para prema karIe. hoya tevAMone ame AmAM rAkhIe chIe. kalakattAmAM kAlInA maMdi priya hoya tenI ja sevA thaI zake.. ranI sAme ja amAruM AvuM eka makAna che. chellAM 17 varSamAM ame ame paraNatAM nathI. amArI sisTone brahmacaryanuM vrata levarAvAmAM AvAM 23 hajAra mANasane rastA parathI maratI veLA UMcakayAM che. Ave che. AjJAMkitatAnI, uparI adhikArInI vAta mAnavAnI ane temAMthI 10 hajAra sukhethI maryA che. aMtaveLAe emane eTalo kaMI paNa lIdhA vinA garIbonI sevA karavAnI pratijJA levaDAvAya che. saMtoSa thayo che ke evuM koIka che ke jeNe amArI darakAra karI. te pachI kharcAnA paisA kyAMthI Ave che? amArI saMsthAnI AvA mANasamAM badhA ja vargonA mANase Ave che. hiMdu, koI phI nathI, koI grAnTa amane maLatI nathI. amane kevaLa prabhu muslima, buddha, pArasI, badhA ja hoya che. maratI veLA dharma ne rAja para bharose che. je prabhu paMkhIone dANA pUrA pADe che te badhAMnI kAraNa ke rANene bheda nathI hotA. badhA eka ja lAInamAM hoya saMbhALa le che te A bALakonI saMbhALa paNa leze ja. che. maryA pachI aMtyeSTi kriyA sau saunA dharma anusAra thAya che. amane nANAM maLatAM ja rahe che. vaNa mAgye prabhunI preraNAthI hiMdune bALavAmAM Ave che. aMjamana muslimane laI jAya che. ethI nANAM maLyA kare che. e prabhunA premanI vAta che. ApaNe garIdu:khIne sukha thAya che. ethI amane ane tamane paNa sukha thAya che. bonI sevA karIe. bhagavAnanI sevA dilathI karavI joIe. - tame mane tamAruM haiyuM ApI-garIbane Ape, mAre paisA pahelAM mANasane oLakhe, pachI prema kare, pachI sevA kare. nathI joItA. temanA mATe tamArA hAtha joIe che. apaMga, du:khI, garIbanA dilamAM bhagavAna che, temanI sevA bhagavAnanI sevA che. upekSita bALako amArA AzrayasthAnamAM hoya che. tenI mulAkAte : - madhara verIsA : ka kathA sAMbhaLI phUTyAM kAna ! yittataNuM cavaTamAM dhyAna ! ja kAM samaja bahena, taiyAra thaI gayA?" devapuruSa che devapuruSa. bhalabhalA paMDito ne vidrAne emanI caraNaraja "e hA. jarA A masAlAvALuM dUdha pI lauM eTalI vAra.. meM kahyuM pachI sAMja sudhI kathAmAM besavuM hoya to vAMdho nahIM." e samajubahena, AMI Ave. A bAju ja besIe. meM ya te thoDuM kUTa, baraphIne jarA nAsto karI lIdho. lyo ahIMthI mahArAjanAM darzana thaze ne UThatI vakhate daravAje 4 pAse hAlo, pachI jagyA nahIM maLe." " hAla tyAre, paNa kAMtAbahena, A jhoLI zenI lIdhI?" paNa tyAM kayAM jagyA che? jADuM evuM AsaniyuM lIdhuM che. tyAM medAnamAM to dhULakAMkara jagyA te capaTImAM thaI jAya. e mAjI jarA saMkocAIne evA vAge che ane tharmosamAM garama cA ya be kapa laI lIdhI che. bese. ema ArAmathI besavuM hoya to ghare besajo. bIjAne besavuM ne A plAsTikanI bATalImAM majAnuM ThaMDuM pANI. pachI A hoya ke nahIM? lya bolyA, gharaDI chuM, uMmara thaI, te emAM ame zuM divasa nirAMta." karIe? te bahu bahAra kathA sAMbhaLavAnA abhakharA na rAkhIe, .. "le bAI, I akla tame sArI doDAvI. A TekasI jAya, samajyA?" jarA UbhI rAkhIne. A koNa savAranA pahoramAM basanI lAInamAM - "tame paNa kAMtAbahena ThIka DosIne dhadhAvI nAkhI. kevI paTaUbhuM rahevAnuM che!" daIne jagyA thaI !" hA I tamArI vAta sAcI. meM ya eTale savAranA pahoramAM I te ema ja hoya. DoLA kADhI jarA tataDAvIe nahIM ! tamArA bhAI AgaLathI jhaghaDIne paccIsa rUpiyA lIdhA che. meM kIdhuM Akho tyAM sudhI AvAM sAMDagarAM sIdhAM na hAle. tame bAjuethI elI divasa kathAmAM huM ane samajubahena besavAnAM chIe te vAparavAnA chADIne koNI mArIne dhakkA mAro, eTale A6 DI AdhI khasaze. koNa paisA joIe ne !" jANe evA juvAniyA zuM kAma nakAmAM kathA sAMbhaLavA AvatA haze? - hAsto vaLI, paisA vinA te Akhe divarA kADhavo kema? ene zI samajaNa paDe? sAcuM kahuM? A I chaDIe bhAgavatanuM nAme ya', meM ya vinunI phInA bAjue rAkhelA te laI lIdhA che. phI to pachI e sAMbhaLyuM nahIM hoya che paNa dekhAdekhI, bIjuM zuM?" bharAya" paNa... " tame AsaniyuM te kADhe. nakAme rUpALe dhAbIne le tyAre, ApaNe AvI gayAM medAna AgaLa. ahAhA ! TerIkoTane sADale bagaDaze." ..... zuM medanI jamA thaI che! kAMI bhIDa, kAMI bhIDa." A jo eka AsaniyuM tamAruM ne A mAruM. hAza. je have "te thAya ja ne! kahe che zuM mahArAjanI vANI che! asala vAge che kAMkarA? zuM bolyA bahena tame? ame zeThAI karIe chIe Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-69 ema? le emAM tArA keTalA TakA? AvI majAnI kathA sAMbhaLavAnI vAha prabhu vAha. 'ke che mahArAjazrI gRhasthAzramamAM havA paDatI mUkI pArakI paMcAta zuM kAma kare che? AjakAla to kAMI chatAM saMta che. emanA jevA A kaLiyugamAM bahu ochA mANase thaI gayAM che!" mahAtmA haze." joyuM kAMtAbahena? zuM mahArAjazrInA mukha para teja che? hAza, peTa bharAyuM, le have tamArI cahA kADho tharmosamAMthI zuM emanI bhakita che! parabhavanAM puNya karyA hoya ene ja . AvI eTale pIe. tamArI jema mane ya mUuM baporanI cahA na pIuM to kathA sAMbhaLavAne lahAvo maLe." "sAcI vAta samajabahena. dhanya thaI gayAM. mahArAjazrI cAle ja nahIM. zarIramAM Alasavila thaI jAya." kahe che prANImAtra pratye dayA ne prema rAkho. Izvara saumAM vase che. traNa thavA AvyA, ye hAla aMdara jaladI. pAchI ApaNI sAva sAcuM kIdhuM bApalA, sAva sAcuM kIdhuM. le A DosI vaLI jagyA jatI raheze." UMcA nIcAM thayo. samajubahena ene jarA haDasele mAre te ja I AsaniyuM. hAza, have koThe ThaMDaka thaI te kathA sAMbhaLavAMdara DesI sIdhI besaze." vAmAM jarA jIva raheze. e ya, paNa elI sarojaDI AgaLa dekhAtI e kAMtAbahena, elI AvI che. jo paNe beThI. zuM ThAvakI nathI. jatI rahI lAge che." thaI TheTha AgaLa beThI che." "tyAre zuM? I to badhAM kevA khAtara Ave. bAkI AvI "koNa? are A to pelI saroja. ehoho!zuM cibAvalI che! majAnI kathA aDadhethI choDIne UDI jAya I nAstika ja kevAyane? savAre dhaNInI kamANI vadhI che temAM te zuM banIThanIne phare che! parama divase mahArAjazrI ketA'tA ne ke evAne te kAgaDA-bilADAno avatAra ja bajAramAM maLI hatI tyAre evaDA moTA hIrAnAM lavaMgiyAM paheryA Ave eTaluM pApa lAge." 'tA, jANe ghera moTAM rAjavALAM hAlyAM jAya che." "mADI re! zuM vAta karo cho tame? lo A bAjuvALA kaye "are e te amathA dekhAva. gaI kAle huM savAre kizorane che ke tame beya vAtu karavA AvyAM che ke kathA sAMbhaLavA? mUkavA bALamaMdira jatI'tI tyAre to rezaniMganI lAInamAM UbhI'tI juo te kharA zuM mANasa thAya che! kAM bAI tamArA peTamAM zuM ane Ama meTI phiziyArI mAre." baLyuM? kathA sAMbhaLavA nathI AvyA te zuM AMI laganamAM mahAlavA AvyAM chIe? savArathI AvIne beThAM chIe hA," "enA dIkarAnI vahue vALa kapAvI nAkhyA che vALa. ne zuM laTakamaTaka karatAM sAsuvahu nIkaLI paDe che, jANe emane ja dIkarAnI mUkone paMcAta kAMtAbahena, evA kathaLIvALAM bairAMnI joDe vahu AvI haze." mAM ja na mAMDIe. kahuM chuM jarA tamArI thelImAMthI pANInI plAsTikanI bATalI kADhone. pANIpUrI tIkhI hatI te mUI tarasa lAgI che." . "tamane InA khAnadAnanI khabara nathI lAgatI." hA, jo ne. le A sAmevALI pANI mAge che. te kAMI "nA re bhAI, e vaLI zuM?" tArA sAruM TheTha gherathI upADIne nathI lAvyAM." ene bApa che vANiyo ne marAThaNane paraNe che. A enI lya girirAja-dharaNakI je belANI." dIkarI have samajyAM?" "kRSNa kanaiyAlAlakI je, e samajubahena mAruM AsaniyuM arara mADI re, ze kaLajaga Avyo che? jo to kharAM bAI varNasaMkarane gharamAM ghAlI pAchI ThAvakI thaIne kathA sAMbhaLavA beThI che." jaladI upADI leje hoM. naMda ghera AnaMda bhayo, jaya kanaiyAlAlakI, "eka vAgavA AvyA. hAla jaladI UThIne bahAra jaIe, A te dhUna zarU thaI. ema karo samajubahena, hajI badhA dhUna pachI gIradImAM dhakkA koNa khAya?" kare che tyAM ApaNe jaladI UDI jaIe, pachI kAMI giradI thAze hAza. AI bahAra jarA havA khAvA maLI. aMdara to zuM giradI. lyo UTho, are mArA bhAI, tame ya kAM acakAva, voliTiyara garamI thAya. vyavasthA karavAvALA ATalA badhA paisA kharacI zamiyA te I bAjuthI jAvAnI nA pADe. ApaNe te tyAMthI ja javAnuM. bAMdhe, brAhmaNa bolAve, jamADe ne eka eka paMkhA badhe nakhAvatA hoya I to mUo bolato ja reze. hAlane korDane toDIne tamatamAre" bhAre majA AvI Aja te kathA sAMbhaLavAnI, zuM mahArAjanI sAme ja bheLanI rekaDI che. hAla jarA peTapUjA karI laIe. mane te bhaIsAba bhUkha lAgI che. savAre bhAratIne ghaNuM kIdhuM ke vANI ! jANe amRta joI lya. A vikaToriyA jAya, UbhI rAkhe. huM kathAmAM javAnI taiyArI karuM chuM te jaladI raseI karI nAkha. mArA te besI besIne paga du:khavA AvyA." to kahe nA mammI, kolejamAM javAnuM moDuM thAya. te meM ya pachI "kAla pAchA samayasara taiyAra rahejo hoM samajubahena. kAmaemane kIdhuM ke tamatamAre bahAra jyAM patAvavuM hoya tyAM patAvI leje. kAja to cAlyA ja kare. pachI A manakhAdehano uddhAra kayAre thaze?" ne, vinIyAne ATha AnA daI dIdhA rokaDA. kIdhuM, tuM skUla AgaLa ghaNAM ya reMkaDAM UbhAM hoya che tyAM khAI leje. tyAre to huM vahelI "jarUra, jarUra." varSA aDAlajA paravArI." saMdhanA sabhyone namra nivedana sAruM karyuM. e to ema ja cAle. Akho dahADo ema ghara AthI sabhyone vinaMti karavAmAM Ave che ke cAlu 1969nuM gaLe bAMdhIne pharIe pachI kayAMthI dharamadhyAna thAya? mAre ya te juone, Aja vahune Avyo to tAva, paNa meM to savAranA pahoramAM varSa pUruM thavAne have thoDA ja samaya bAkI rahyo hoI je je ene UdhaDI laI nAkhI. meM kIdhuM ema palaMgamAM poDhayAM re'ze to sabhyonAM lavAjama bAkI hoya te pitAnA lavAjamanA rUA. 10 pAchuM Akhe dahADo ghara koNa saMbhALaze? mAre te mUo Aje ghATI satvara mokalI ApI amane upakRta kare. paNa nahotuM AvyuM. paNa meM kIdhuM Aja te kathAmAM jAvuM ja che.. athavA kAryAlayamAM jaNAvavAthI lavAjama maMgAvI levAnI loko TheTha kyAMthI kayAMthI sAMbhaLavA Ave che te mUA ApaNe to vyavasthA karavAmAM Avaze. ' gharathI najIka che." : "sAcI vAta karI. A dahADo saMsAra te vaLagela che ja bhUla-sudhAra ne ! mahArAja zuM kahetA'tA kathAmAM hamaNAM? ke A saMsAra badhI tA. 16 sapTembaranA "prabuddha jIvanamAM 115 mA pAne mAyA che. jyAM sudhI A mAyAnAM baMdhana AMkhe vaLagelAM che tyAM pahelA kalamanI zarUAtanA bhAgamAM pramukhanA upasaMhAramAM "atyusudhI IzvaranA darzana kayAMthI thAya? saMsAramAM rahIne ya badhAne rasyAM dizi vartamAne, himAlaya nAma nagAdhirAja' chapAyuM che, te tyAga karI, meha dUra karI, tapasvI jevuM jIvana jIvo tyAre IzvaranA sudhArIne "atyuttarasyAM dizi devatAyAM,himAlaya nAma nagAdhirAja" darzana thAya." e mujaba vAMcavuM. taMtrI : "buddha jIvana mAlikaH zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka zrI paramAnada kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI.pI. reDa, muMbaI-4, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI--1 .. te ? " maMtrIo Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H, 17 vArSika lavAjama rUA. 7 prajuddha bhavana zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanu' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 13 muMbai, navembara 1 1969, zanivAra paradeza mATe zaliMga 15 taMtrI : paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha +H thoDuMka aMgata tA. 1-10-69nA prabuddha jIvanamAM paryuSaNa vyAkhyAnamALA aMge pragaTa thayela Abha nivedanamAM saMdhanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe mArI nAdurasta tabiyatanA ullekha karyo hato ane te kAraNe aneka mitrAnA dilamAM mArA viSe cintA pedA thaI hatI ane temAMnA keTalAka taraphathI mArI khabara puchAvatA patra maLatA rahyA hatA. tethI Aje jyAre muMbaI bahAra rAjakoTa tathA bhAvanagaramAM kula cAra aThavADiyAM gALIne ane pramANamAM saMtoSakAraka svAsthya prApta karIne huM oNkaTobaranI 18 mI tArIkhe muMbaI khAte pacheH pharyo chuM tyAre 'prabuddha jIvana' dvArA ATalI aMgata khabara pragaTa karavI e mane jarUrI lAge che. tabiyata aMge haju thoDI takalIpha rahI che je thoDA samayamAM dUra thaze evI AzA che. mArI gerahAjarI daramiyAna saMghanA maMtrI zrI subodhabhAIe tathA zrI cImanalAla je. zAhe prabuddha jIvana'nA be aMkonuM sundara saMpAdana karavA pAchaLa je mahenata lIdhI che te mATe temano huM AbhAra mAnuM chuM. have jyAre, je kAMI avazeSa jIvana rahyuM hoya te daramiyAna, mAra Arogya avAranavAra nAdurasta thavAnuM saMbhavita banyuM che tyAre, temanA A kuzaLa saMpAdanakAryathI have pachI paNa 'prabuddha jIvana' surakSita banyuM che evI zraddhA huM anubhavuM chuM. mArA viSe cintA dAkhavatA mitrAne paNa huM A take AbhAra mAnuM chuM. kaoNMgresa mATe ubhI thayelI abhUtapUrva kaTokaTI eka bAjue mukhyapradhAna zrImatI IndirA gAMdhI ane bIjI bAjue kaoNMgresa pramukha zrI nirjaliMgappA vacce keTalAka samayathI ubhA thayelA matabhedo Aje utkaTa parAkASTAe pahoMcI rahyA che, ane temAM IndirA gAMdhI ane temanA sAthIo kaoNMgresa pramukha nijaliMgappAne padabhraSTa karavA mATe je kAravAI karI rahyA che tevI kAravAI ane khaTapaTa kaoNMgresanA ItihAsamAM abhUtapUrva che. AkhA prakaraNamAM IndirA gAMdhInI sattAlakSItA yena kena prakAreNa sarva sattA hastagata karavAnI tamannA je rIte vyakata thaI rahI che te kAngresanI rahIsahI pratibhAne khaMDita karI rahI che. navembara mAsanI pahelI tArIkhe maLanArI koMgresanI kArobArI samitinI beThakamAM A aMge mahattvano nirNaya levAnAra che. pariNAme sattApratiSThita IndirA gAMdhInI AsapAsa sattAlakSI kAgresI AgevAnA eka pachI eka je rIte ekaThA thaI rahyA che ane IndirA gAMdhInA vicitra dekhAtAM pagalAMone paNa je rIte Teko ApavA mAMDayA che te jotAM nijaliMgappAne koMgresanuM pramukhapada choDavAnI pharaja paDe to tethI Azcarya pAmavAnuM kAraNa nahi rahe. A rIte tAtkAlika rAjakIya vAtAvaraNa aneka cintAprada vAdaLothI gherAyeluM banyuM che. Ama chatAM paNa AzA rAkhIe ke A kaTokaTIno koI sukhada nikAla Ave ane kaoNMgresanI DubatI naukA AjanAM tophAnI vamaLAmAMthI sukharUpa bahAra nIkaLI Ave ane surakSita bane ! RtaMbharA vizvavidyApITha Ayojita gAMdhIzanAbdI samAraMbha zakitadala prerita RtaMbharA vizvavidyApITha dvArA tA. 17mI oNkaTobarathI tA. 21mI oNkaTobara sudhI--ema pAMca divasane gAMdhI zatAbdI samAraMbha yojavAmAM Avyo hato. A samAraMbhanA anu saMdhAnamAM tA. 17mInA roja sAMjanA samaye biralA krIDA kendramAM yojAyelA RtaMbharA pradarzananuM udghATana kaoNMgresa pramukha zrI. esa.. nirjaliMgappAe karyuM hatuM ane A prasaMgane anulakSIne taiyAra karavAmAM AvelA RtaMbharA graMthanuM prakAzana munizrI citrabhAnunA hAthe jAhera karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge zrI. esa. ke. pATIla pramukhasthAne bIrAjyA hatA. A graMthanI paDatara kImata rUA. 10-50 che, ema chatAM paNa rUA. 3mAM paNa sAdhAraNa lokone maLI zake tema che. tA. 18mI oNkaTobaranA roja sAMjanA samaye biralA krIDA kendramAM prastuta samAra MbhanA anusaMdhAnamAM AcArya bhISmadeve taiyAra karI Apela "A Call to the Rising Generation--Swami Vivekanand" e nAmanA pustakanuM prakAzana rAmakRSNa mizananA svAmI hiraNmayAnaMdajIe jAhera karyuM hatuM, jyAre mahArASTra rAjyanA zikSaNamaMtrI zrI madhukararAva caudharI pramukhasthAne birAjyA hatA. A graMthanI kIMmata rUA. 15 rAkhavAmAM AvI che. pachInA divase eTale ke 19 mI oNkaTobaranI savAre 10 vAgye pATakara haoNlamAM yojavAmAM Avela RtaMbharA parisaMvAdanuM udghATana mAnyavara zrI merArajIbhAIe karyuM hatuM ane A udghATana samA raMganuM pramukhasthAna muMbaInA rAjyapAla DaoN. pI.vI. ceriyane ze.bhAvyuM hatuM. A prasaMge zrI cImanalAla cakubhAI zAhe AvakAranivedana karyuM hatuM ane zakitadalanA nirmAtA ane RtaMbharA vizvavidyApIThanA preraka pUrNimAbahena pakavAsAe prastuta vidyApITha pAchaLa rahelI vicArasaraNInI rajuAta karI hatI. tyAra bAda parisaMvAdanI blUvATaskI lAjamAM pahelI beThaka eja divase sAMje 5 vAgye yojavAmAM AvI hatI. jemAM 'Great Women of In ia through History with Spiritual Background'-'AdhyAtmika bhUmikA sAthe saMlagna evI bhAratanI mahAna sannArIo'--e viSaya upara viziSTha koTinA vyAkhyAtAoe uttama koTinAM pravacana rajU karyAM hatAM. e ja pramANe pachInA roja savAranA 'Discovery of Woman's Potenticlities and the Progress visualised by Gandhiji'--gAMdhIjInI daSTi mujaba strIomAM rahelI zakyatAonuM tema ja tenA vikAsanuM saMzAdhana'" e viSaya upara Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 prabuddha jIvana parisaMvAdanI bIjI beThaka yojavAmAM AvI hatI; te ja divase sAMje 'Integrated Personality and Spiritual Values' -samagrasparzI--sugrathita vyakitatva ane AdhyAtmika mUlyo-e viSaya upara parisaMvAdanI trIjI beThaka yojavAmAM AvI hatI ane e ja divase sAMje 'Sarvodaya and Women' --"sarvodaya ane bahena"--e viSaya upara parisaMvAdanI ceAthI beThaka yojavAmAM AvI hatI. A badhI beThakomAM paNa bhAratakhyAta judI judI vyakitaoe bahu upayogI ane pUrvataiyArIpUrvakanAM mananIya pravacana karyAM hatAM. A parisaMvAdanuM samagra Ayojana karavAmAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe ane temanA sahAyaka sau. dAminIbahena jharIvALAe ghaNA mahattvano bhAga bhajavyo hato ane A rIte A Akho samAraMbha eka zaizaNika parva jevA banI gayo hatA, ane te eka mizanarI dhagazathI kAma karatAM zrImatI pUrNimAbahena pakavAsAnA athAga parizrama ane pUrva kArya niSThAne AbhArI hatuM. staMbharA vizvavidyApIThanuM temane je darzana prApta thayuM che te mATe A samAraMbhanA pariNAme Aje eka bhUmikA taiyAra thaI cheane tene anaeNka vicArako, cintako ane mahAnubhAvone Teko sAMpaDayo che. AzA rAkhIe ke A bhUmikA ane vyApaka samarthanamAMthI temaNe kalpelI vizvavidyApIThane parimita samayamAM yogya AkAra prApta thAya ane teo je svapna keTalAya samayathI sevI rahyA che tene mUrtarUpa maLeluM jovAne teo temaja ApaNe satvara bhAgyazALI thaIe ! aNuvrata saMmelanamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe Apela vyAkhyAna aMge- zrI cImanabhAIe beMgalora khAte bharAyela aNuvrata saMmelana samakSa karela pravacana A aMkamAM anyatra pragaTa karatAM mane ghaNA AnaMda thAya che. Aja sudhI ApaNAmAMnA ghaNA meATA bhAganI daSTi potapotAnA saMpradAyathI sImita hatI. huM jo jaina zve. mU. saMpradAyane sabhya hAuM te mArA vicAro, mAruM cintana ane mAruM kAryakSetra te saMpradAya pUratuM sImita rahetuM. te saMpradAyathI Itara saMpradAyanA sAdhusaMte pratye upekSAnA ane kadi kadi avagaNanAne bhAva rahetA. AvuM ja valaNa sthAnakavAsI saMpradAya ane terApaMthI saMpradAyanA anuyAyIonuM paNa paraspara rahetuM, eTaluM ja nahi paNa, kiMda kadi paraspara kaTTara virodhanuM rUpa pakaDatuM. A saMkIrNatA mAtra zrAvakavarga pUratI nahi paNa sAdhusamudAyane paNa gADhapaNe sparzelI hatI. sadbhAgye have vAtAvaraNa badalAvA mAMDayuM . che. Aje phIrakA bhedanI lAgaNI haLavI banatI jAya che ane guNa grahaNa karavAnI vRtti vikAsa pAmatI jAya che. samagra jainanA nAte ApaNe ekamekane oLakhavA lAgyA chIe ane eka cA anya saMpradAyanA sAdhusaMto pratye AdarabhAva paNa vadhatA jAya che. zrI cImanabhAInuM A vyAkhyAna prastuta samayaparivartananuM ghotaka che. e suvidita che ke terApaMthanA mukhya AcArya tulasIe keTalAka samayathI aNuvrata Andolana zarU karyuM che. te Adolanane koI amuka samAja ke saMpradAya sAthe saMbaMdha nathI. samagra prajAnuM naitika samuththAna e ja teno mukhya hetu che. te aNuvrata . pravRttinuM vArSika saMmelana AcArya tulasIjInI nIzrA nIce, hAla jyAM temanuM cAturmAsa che.te beMgalAra zaheramAM gayA okaTobara mAsanI tArIkha 18, 19, 20 ema traNa divasa mATe yojavAmAM AvyuM hatuM. . zrI cImanabhAI sthAnakavAsI samAjanA eka, pramukha ArgevAna che. ema chatAM teo upara jaNAvela saMmelanamAM atithivizeSa tarIke jAya che ane potAnA arthagaMbhIra vyAkhyAnadvArA AcArya tulasI .ane temanA ziSyasamudAyanuM AvuM vyApaka ane loko tA. 1-11-69 rahyA pakAraka Andolana saMcAlita karavA mATe abhinadana kare che ane sAthe sAthe terApaMthInI Aja sudhInI paraMparAnI upara uThIne AcArya tulasI kevI pragatizIla vicAraNA tarapha pote AgaLa vadhI che ane potAnA anuyAyIone AgaLa dorI rahyA che teno teo khyAla Ape che. A rIte ApaNe have phirakAbheda bhulInaeN, saMpradAyabheda bAjue mUkIne, jyAM jenuM sArU tyAM tenuM AvakAravuM ane sarva sAdhusaMto pratye pUrA AdarabhAvathI vartavuM ane temanI satpravRttione Teko ApavA - AvuM samayocita mArgadarzana zrI cImanabhAInA A navA prasthAna dvArA ane cintanapUrNa vyAkhyAna dvArA ApaNane maLe che te badala jaina samAjanA teo savizeSa mAnArha bane che. A rIte bhArata jaina mahA maMDaLanA pramukhasthAnane temaNe savizeSa zAbhAvyuM che. bAlazikSaNa suvarNa mahotsava bhAvanagara khAte navembara mAsanIM tA. 14 tathA 15mInA roja zrI dakSiNAmUrti bAlamaMdira taraphathI yojAyalA 'bAlazikSaNa suvarNa mahotsava ' aMge kAkAsAheba kAlelakara, tArAbahena mADhaka, gurudayAla mallika, DolararAya mAMkaDa, harabhAI trivedI, saralAdevI sArAbhAI, ravizaMkara mahArAja vagere aneka gujarAtanA keLavaNIkAro tema ja AgevAna sAmAjika kAryakaronI sahIo sAthenA nIce mujabanA paripatra maLyA che: "gujarAtamAM keLavaNInA kSetramAM je kAMI pragatikAraka tattvo jovA maLe che tenI pAchaLa dakSiNAmUrti saMsthAnA eka viziSTa phALA che. temAM bAlazikSaNa kSetre A saMsthAe ane temAM paNa sva. gijubhAIe gujarAtamAM ja nahIM, paraMtu gujarAtanI bahAra paNa eka navA yuga pravartAvyo. gujarAtanA eka khUNe dakSiNAmUrtimAM zrI gijubhAIe bAlamaMdiranI pravRtti zarU karI, te vAtane Aje 50 varSa vItI gayAM che. gujarAtanA keLavaNIkAro, zikSako, mAbApA tathA keLavaNInA taMtravAhakone bALako pratyenI moTerAMonI daSTi keLavavAnI tathA javAbadArI samajavAnI vAta sva. gijubhAIe jIvanabhara kahyA ja karI. eTaluM ja nahIM paNa te mATenA pratyakSa prayogo karI batAvIne, theAkabaMdha sAhitya lakhIne ane bAla adhyApana maMdiro dvArA A daSTivALA zikSako taiyAra karIne, bALazikSaNanI pravRttino pAyo majabUta karyo. "Aje gujarAta tathA gujarAtanI bahAra ane AphrikAmAM paNa A pravRtti vyApelI che. "A varase bAlazikSaNanA e navA yuganA pagaraNa maMDAyAne 50 varasa pUrAM thAya che. zrI dakSiNAmUrti bAlamaMdiramAM sva. gijubhAIe 25 varSa tapa karyuM ane temanA suputra sadgata zrI narendrabhAIe bIjAM 25 varSa e kAryane jIvaMta rAkhavA peAtAnI sarva zakita satata kharacI e ApaNA saune mATe eka atyaMta gaurava levA jevI vAta che. tenI sAthe sAthe zrI gijubhAInI ane zrI dakSiNAmUrtinI rASTraghaDataranI pAyAnI A pravRttine vadhu vegavAna banAvavAnI javAbadArI paNa ApaNI ja che. svAtaMtryaprApti bAda dezanA vArasadAro--bALakonA ghaDatara mATe ApaNe jeTaluM karI zakIe teTaluM ochuM ja che, evI bhAvanAthI A varSa daramiyAna ApaNe A dizAmAM vicAravuM joIe ne te aMgenA kAryakramo yojavA joIe. zrI dakSiNAmUrti bAlamaMdiranuM udghATana pUjya kasturabAnA haste thayuM hatuM, te jotAM gAMdhI zatAbdInA A varasamAM ja bAlazikSaNanI ardhazatAbdI ujavAya che e paNa eka suyoga che. "A varasa daramiyAna dakSiNAmUrti saMsthA A prasaMgane anurUpa aneka kAryakramo ghaDI rahI che. gujarAta tathA gujarAta bahAra paNa bAlazikSaNanI pravRtti calAvI rahelI aneka saMsthAo tathA vyakitao che. teo paNa A kAryakramomAM bhAga le ane potAnA 2 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-69 kAryapradezamAM paNa 'bAlazikSaNa suvarNa mahotsavanA kAryakrama utsAbhera ujave evuM ame hRdayapUrvaka IcchIe chIe. prabuddha jIvana "A suvarNa mahotsava mAtra dakSiNAmUrti bAlamaMdiranA ja nahIM, paNa ApaNA sahunA eka rASTrIya mahattva dharAvatA kAryakrama gaNIne bRhada gujarAta ane bhAratamAM sau koI sakriya sahakAra ApI A kAryakrama dvArA bAlazikSaNanI pravRttine navA utsAhathI vadhu ne vadhu vyapaka banAvIne, zrI gijubhAInuM jIvanabharanuM dAna nAnAM zarIromAM rahelA mahAna AtmAonuM huM paLe paLe darzana karuM chuM. ne mUrta karavAno prayatna karIe. 44 " A paripatra sAthe A suvarNa mahotsava aMgenA nakkI karavAmAM AvelA be divasanA bharacaka kAryakramanI yAdI mokalavAmAM AvI che, je ahiM jagyAnA abhAve pragaTa karI zakAya tema nathI. temAM bAlasAhityakAro, bAlakavi tathA bAlakeLavaNIkAronuM saMmelana, bAlasAhityanuM pradarzana, 100 sArAM bAlakAvyonuM dhvanimudraNa, paricaya - pustikA-zreNInuM prakAzana, bALakonA kAmonAM namUnAonuM pradarzana, bAlaAdhyApana maMdiranA jUnA vidyArthIonuM saMmelana vagere aneka bAbatono samAveza karavAmAM Avyo che. zikSaNarasika bhAIbaheno A suvarNa mahotsamAM bhAga le ane A suvarNa mahotsavane apekSita badhI rIte pAra paDe evI zubhecchA ane prArthanA che. gujarAta yunivarsiTInA upakulapatipade pharIthI cUMTAyelA kavivarya zrI umAzaMkara joSIne hArdika abhinandana theADA samaya pahelAM gujarAta yunivarsiTInA upakulapatinI cUMTaNI karavAmAM AvI. A cUMTaNImAM eka umedavAra zrI umAzaMkara joSI hatA. bIjA umedavAra zrI nANAvaTI nAmanA koI kAyadAzAstrI hatA. AgaLanI cUMTaNImAM teo zrI. maganabhAI desAInI harIphAImAM matadAronI bahu moTI saMkhyAnA TekAvaDe saphaLa banyA hatA. A vakhatanA temanA harIpha umedavArane sattArUDha koMgresa pakSanA Tako hato ane te kAraNe temanA mATe A cUMTaNI bhAre kaTokaTIrUpa nIvaDI hatI. ema chatAM temane saphaLatA maLI e temanI vyApaka lokapriyatAne-- khAsa karIne zikSaNakSetre temaNe adhyApako ane vidyArthI vartuLAmAM prApta karelI AdaraNItAneAbhArI che ane te mATe teo ApaNA hArdika abhinandananA adhikArI bane che. AgaLanI cUMTaNInA pariNAme upakulapatipada upara AvyA bAda rAjyanI dakhalagIrInA sAmano karIne gujarAta yunivarsiTIno temaNe je niDaratAthI vahIvaTa calAvyo che te dhanyavAdane pAtra che. A cUMTaNImAM sattApakSa pakSakAra banIne temanI viruddhamAM UbhA rahyo ane jene zikSaNakSetra sAthe kazo saMbaMdha nahAtA evI vyakitanA TekedAra banyo e kharekhara du:khada ane kamanasIba che. AvI bAbatamAM sattArUDha pakSa kema taTastha rahI zakato nathI e samajAtuM nathI. bhAI umAzaMkaranI Aja sudhInI ujjavala kArakirdI savivezeSa ujajavala bane ane temanA hAthe dezanI khUba sevA thatI rahe evI zubhecchA! sau. lIlAvatIbahena kAmadArane aneka dhanyavAda jaina mahilAsamAjanA sakriya kAryakara ane tenA mukhapatra 'vikAsa'nA eka taMtrI tarIke sau. lIlAvatIbahena kAmadAra ApaNa sarvane suparicita che. teo be traNa varSathI pakSaghAtanI bImArIthI pIDAya che ane temanuM jIvana moTA bhAge pathArIvaza banyuM che. temaNe keTalAka samaya pahelAM jaina mahilA samAjane bahenone ziSyavRtti ApavA mATe rU|. 7500 nuM dAna ApyuM hatuM. tAjetaramAM temaNe ginI samAja sevAmaMDaLa saMcAlita harijana bALamaMdirane rUA. 10,000 nuM dAna ApyuM che. Ama mAMdagInA bIchAne paDayA paDayA paNa teo samAjanI ja cintA karyA kare che, ane te cintAnI AvAM udAra dAna vaDe subhaga abhivyakita thAya che te kharekhara AnaMdajanma ane dhanyavAdane pAtra che ane eTalA ja dhanyavAdane pAtra 3 149 temanA pati zrI cunIlAla kAmadArano sahakAra ane lIlAvatIbahena viSenI temanI sevAniSThA che. jaina soziyala grupe yojelo kavi darabAra muMbaI khAte cAra varSa pahelAM UbhI karavAmAM Avela jaina soziyala grupa' nAmanI saMsthAnI pravRtti satata vikasatI rahI che ane tenI sabhyasaMkhyA paNa satata puSTa banatI rahI che. A saMsthAne Azaya che jaina samAjanA susthita yuvAnomAM samUhamilana ane samUhabhAjana drArA ekatAnI - bhAIcArAnI - lAgaNI sudaDha karavI ane sAthe sAthe saMskArapASaka vyAkhyAne ane manoraMjana preraka jalasAe goThavavA ane e rIte gamata ane jJAnanA sumeLa UbhA karavA prayatna karavo. A hetuthI ja A saMsthAnuM sabhya lavAjama paNa UMcuM rAkhavAmAM AvyuM che. A soziyala grupanA uparokata uddeza ane hetunA anusaMdhAnamAM zarada pUnamane khyAlamAM rAkhIne zarada pUnamanI AgalI sehAmaNI rAte eTale ke zukravAra tA. 24-10-99 nA roja sAMjanA sAta vAge jaina sAziyala grupe kavi darabAranA eka vizeSa kAryakrama bIralA krIDA kendranA puSpAdyAnamAM rAkhyo hato, jemAM navodita kavioe tema ja prasiddha kavi zrI kanubhAI davee bhAga laI kavi darabAranAM kAryakramane saMpUrNa saphaLa banAvyo hato. prAdhyApaka zrI bakula rAvaLe kavi darabAranuM saMcAlana ghaNuMja rasaprada banAvyuM hatuM. kavi dhIraja veArAe rAsa gAyo tyAre upasthita bhAI-bahene tAnamAM AvI gayA hatA ane rAsane khUba jhIlyo hato. anya kavio ~ zrI kRSNakAMta zukala, zrI ramAkAnta jAnI (gappI), zrImatI suzIlAbahena jhaverI ane zrI manasukhalAla jhaverI paNa-emanI suMdara kAvyakRtio dvArA saunA dilamAM aneru sthAna pAmI gayA hatA. A prasaMge mejIsTreTa zrI. ema. ema. dhruva atithivizeSa tarIke padhAryA hatA. kavi darabArano kAryakrama pUro thayA bAda upasthita 200lagabhaga bhAI-bahenoe A prasaMge goThavavAmAM Avela samUhabhAjanamAM bhAga lIdho hato. samUha bhAjana pachI paNa rAsagarabAnA kAryakrama rAtrInA 11 vAgyA sudhI cAlyo hato. AkhuM Ayojana kharekhara sundara ane surucipUrNa hatuM ane tenI saphaLatA soziyala grupanA maMtrI ane amArA saMdhanA paNa maMtrI zrI. cImanalAla je. zAhanI AyojanakuzaLatAne AbhArI hatuM. cotarapha bhIMsa, akaLAmaNa ane vyAkuLatAbharyA vAtAvaraNamAM AvAM Ayojano rAhatarUpa lAge che ane citta be ghaDI cintAmukita anubhave che. A saMsthA viSe ApaNe eTalI AzA ane apekSA jarUra rAkhIe ke tenI pravRttienuM palluM AnaMda-manoraMjana tarapha nahi paNa saMskArasIMcana tarapha sadA vadhAre DhaLatuM rahe! zrI kAntilAla DAhyAbhAI korA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA mahAmAtra zrI kAntilAla DAhyAbhAI korAnuM abhivAdana karavA mATe eka samArabha muMbaI tathA bahArAmanI bhinnabhinna saMsthAo taraphathI tathA emanA mitro ane zubhecchako taraphathI tA. 28 mI sapTembare tejapAla oNDiTeriyamamAM zrI ratilAla nANAvaTInA pramukhapade yojavAmAM Avyo hato, je prasaMge zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA vartamAna tema ja bhUtapUrva vidyArthIoe ghaNI sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI ane taduparAMta jaina samAjanA pratiSThita AgevAno paNa sArI saMkhyAmAM upasthita rahyA hatA. pU. munizrI puNyavijyajI, pU. munizrI yavijyajI, pU. sAdhvIzrI mRgAvatIjI vagerenA AzIrvAda tathA aneka zubhecchakonA saMdezAo sAthe zarU thayelA A kAryakramamAM DaoN. AdinAtha upAdhye, zrI caMdulAla vardhamAna zAha, zrI cImanalAla cakubhAI zAha, zrI. zAdIlAlajI jaina, DaoN. prANajIvanadAsa mahetA, zrI ratilAla cI. koThArI, zrI. jyaMtIlAla ratanacaMda Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prabuddha jIvana tA. 1-11-19 zAha vageree prAsaMgika pravacana karyA hatAM ane zrI. korAnI sevAne biradAvI hatI. moTI saMkhyAmAM upasthita thayelA samudAya samakSa eka mitabhASI kAryakaranuM samucita sanmAna A rIte karavAmAM AvyuM hatuM. ane temanI sevAnI kadara tarIke rUA. 51000 nI thelI temane arpaNa karavAmAM AvI hatI. zrI kAntilAla korAe traNa dAyakA karatAM vadhu sevA zrI mahAvIra jaina vidyAlayane ApI che. pU. vijyavallabhasUrinAM preraNA ane AzIrvAda sAthe sthapAyelI A saMsthAe je vikAsa sAdhyo che temAM zrI korAne paNa mahattvano hisso che. anya Arthika pralabhanene jatAM karI, prasiddhinAM anya kSetro ke prasaMgo paNa jatA karI, emaNe ekaniSThA ane pramANikatAthI pitAnAM samaya ane zakita, pitAnAM jIvananAM koSThatama varSo zrI mahAvIra jaina vidyAlayane samarpita karI dIdhAM-enI pAchaLa zrI. vijyavallabhasUrinI preraNA rahelI che. vahIvaTI kAryakSamatA e zrI korAnI eka AgavI viziSTa zakita che. je kArya hAtha dharyuM che tenI nAnAmAM nAnI vigata sudhI cIvaTapUrvaka sArAmAM sArI rIte pAra pADavuM e emanI khAsiyata che. pariNAme vidyAlaya ane enI zAkhAonI aneka bAbatonuM saMcAlana kAryakuzaLatApUrvaka teo karatA - karAvatA rahyA che, ane ethI e saMsthAnI pratiSThA mAtra jaina kema pUratI ja ke mAtra gujarAta pUratI ja maryAdita rahI nathI. sAhitya, kalA, ItihAsa, saMzodhana e paNa zrI kerAnA priya viSayo che ane tethI vidyAlayanA rajatAMtI graMtha, suvarNaitI graMtha, kazI vijyavallabhasUri smAraka graMtha, agama-caMze ItyAdinI lekhanarAmI, mudraNa, sajAvaTa pAchaLa paNa emaNe khUba jahemata uThAvI che ane e prakAzanane mUlyavAna tathA khyAtivALAM banAvyAM che. " zrI korA svabhAve mitabhASI che, paNa jyAM hRdaya maLe che tyAM hRdaya khAlIne vAta paNa kare che. emanAM kAryonI pAchaLa sevAnI bhAvanA paNa saMkaLAyelI che, ane prasiddhithI vegaLA ane vegaLA rahevAnI sAcI vRttine kAraNe kAryanI pUrNatA tarapha emanI zakita vadhu kendrita rahe che ane tethI ja je koI kArya zrI korA hAtha dhare te ghaNI sArI rIte acUka pAra paDe ja evI chApa samAjamAM thogya rIte ja UbhI thayelI che. , sAmAjika kSetre tathA keLavaNInA kSetre zrI korAe bahumUlya sevA ApI che te mATe teo kharekhara dhanyavAdane pAtra che. paramAnaMda zrI vimalAbahena ThakArane patra (yuropa ane amerikAmAM AgaLathI gaMThavAyalA vArtAlApa ane dhyAnazibironA kAryakrama anusAra tA. 25-8-69nA roja ahIMthI yuropa tarapha ravAnA thayelAM zrI vimalAbahena ThakAra taraphathI maLela-IMglAMDamAM AvelA kembalIthI tA. 12-1969nA roja hiMdImAM lakhAyalA-patrane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A patramAM "mauna ke anunAda' e mathALA nIce thoDA samaya pahelAM pustakAkAre pragaTa thayelA vimalAbahene racelAM-DAMka kAvyanA saMgrahane ullekha che; temanA bhAvI kAryakramanI paNa temAM suci che. antamAM thoDuMka tAttvika cintana che. patranA prAraMbhamAM gujarAtamAM amadAvAda khAte tema ja anyatra tAjetaramAM banelI pizAcI durdhaTanAo aMgenuM temanA dilane valovI nAMkhatuM saMvedana rajU karavAmAM AvyuM che. paramAnaMda) priya paramAnaMdabhAI, " Apane patra maLyuM. Apa amadAvAdanAM tophAna daramiyAna tyAM gayA hatA ke nahi e viSe mane khabara nathI. gujarAtanAM tophAnanA samAcAra vAMcIne sAMbhaLIne huM avAka, khaMbhita, lajijata banI gaI chuM. gujarAtanI janatA saumya-snigdha che. hindu-musalamAnamAM paraspara oddhA temaja nikaTatA na hovA chatAM paNa, paMjAba athavA baMgALA jevA paraspara dhuNA athavA avizvAsa te nahotA ja bhaya paNa nahotuM. A jhera kayAre kevI rIte AvyuM? ATalA moTA pAyA upara tephAna, hatyA, lUMTaphATa, Trena upara humalAo-A badhuM kema banyuM? zA mATe banyuM? zA mATe jaina dharmaguruo, gAMdhIvAdI keMgresI netAo, sarvodaya zAnitasainiko moTI saMkhyAmAM pratikAra karI na zakyA? pahelA divase A badhuM rokI na zakyA e vAta samajamAM Ave che, paraMtu bIja, trIje, cethe divase paNa A badhuM kema rokI na zakayA? gAMdhI zatAbdIne bahu sAro upahAra saMsAranI sAme ApaNe raju karyo ! gujarAtane zuM thayuM? ema na kaho ke sAmyavAdIoe tophAna karAvyA athavA guMDA lokoe lAbha UThAvyo? hajAra bArase mANase mAryA jAya che, strIonI Ijajata lUMTavAmAM Ave che, relagADIo upara humalA thAya che, - A badhuM sthAnika to sivAya banI ja na zake. pAkistAnataraphI musalamAnee A badhuM karyuM ema kahetA ho te temanuM ATaluM moTuM saMgaThThana kevI rIte thaI zakayuM? te pachI sarakAra zuM karI rahI hatI? jo ema kahetA he ke janasaMghe athavA te rASTrIya svayaMsevaka daLe A badhuM karAvyuM te temanuM saMgaThThana ATaluM moTuM kadI paNa hatuM ja nahi. sI. AI. DI. nI kAryavAhI gujarAtamAM eTalI badhI durbaLa che? avyavasthita che? mane khabara paDatI nathI ke ema kema lAge che ke AnI pAchaLa koI eka rAjakIya cAla che. koIe pharatA vaDe A badhuM karAvyuM che. prabhu kare ne asalI gunegArone pattAM lAge ane tene sajA maLe! 'mauna ke anunAda' prasiddha karavuM paDayuM zrI gopInAtha kavirAjanA AgrahathI. be traNa varSathI teo mane kahevarAvyA karatA hatA. Apa jANo cho ke 'kavi' huM ja nahi. je kAMI lakhI javAya che tene huM "kavitA" tarIke lekhatI nathI. Ama chatAM bAbujIne zabda TALavAnuM zakaya na rahyuM, De. hajArIprasAdajI prastAvanA lakhaze e paNa ekalpita hatuM. emanI jevA prathitayaza vyakitae eka nAnA sarakhA prayatnanuM svAgata karyuM e joIne huM Azcarya anubhavuM chuM. be aThavADiyAthI IMglAMDamAM chuM. A vakhate hAlAMDamAM traNa dhyAna zibira thaI ane eka jAhera pravacanamALA thaI. IMglAMDamAM Aja sudhImAM be dhyAnazibira thaI ane be thavAnI che. navembaramAM jInIvA yunivarsiTImAM eka pravacanamALA goThavavAmAM AvI che. 15-16 navembaramAM nyu yaMrkamAM sabhAo thaze. tyAra bAda eka mahine keliphorniyAmAM rahevuM che. rAvasAheba paTavardhananA avasAnathI mane ghaNe dhakko lAgyo che e ApanuM lakhavuM barobara che. gaye varSe mArA sauthI moTA Aptajana zrI kukaDojI mahArAja svargavAsI thayA. moTA eTale ummaramAM moTA nahi-sauthI vadhAre nikaTa hatA mahArAja. A varSe amArA rAvasAheba cAlI nIkaLyA. ApanI sahAnubhUti mATe huM kRtajJa chuM. DisembaranA chellA aThavADiyAmAM bhArata pAchA pharavAnuM vicAryuM che. javuM hatuM nepALa 20thI 30 Disembara sudhI. paNa have te dilhIthI sIdhI amadAvAda pahoMcIza. keTalAka samaya gujarAtamAM gALIza. mAruM svAsya ThIka che. parizrama tathA vizrAmanuM saMtulane lagabhaga sadhAI cUkayuM che. 'Isa pAra" (A bAju)nI Asakita zAnta thavA sAthe 'usa pAra'(pelI bAja) no bhaya zAnta thaI jAya che. mRtyunI : naukAmAM hAtha pakaDIne jayAre koI ApaNane besADI de tyAre ApaNe AnaMdapUrvaka tenI upara savAra thavuM ja rahyuM. saMkeca, bhaya, athavA to vitRNAthI athavA te IhalekanI AsakitathI mRtyunI kSaNanI pavitratAne lAMchana lagADavuM na ghaTe. janmanI ghaDImAM sAvadhAna rahevuM ApaNA mATe zakaya nathI, paNa maraNanI kSaNamAM sAvadhAna rahI zakIe - ane ApaNe dhArIe te rahI zakIe chIe -to kevuM sundara ! bhayagrasta vyakita maratI nathI-tene mArI nAkhavAmAM Ave che. nirbhaya vyakita mAtane AMkhathI oLakhI kADhe che ane daravAjAmAMthI svasthatApUrvaka pasAra thaI jAya che. prabhu Apane abhayanuM varadAna Ape ! vimaLanAM vaMdana lakhaze e paNa rahevAnI sAtha saMkaLAyelI che ke emano karInA bhAva maLe che tyAM Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-69 prabuddha jIvana 151 aNuvrata pravRtti ane (beMglora khAte tA. 17-10-69nA roja AcArya tulasInI sAnnidhyamAM zrI jayaprakAza nArAyaNanA pramukhapaNA nIce jAyalA vArSika azvata saMmelanamAM atithivizeSa tarIke zrI cImanalAla cakubhAI zAhe ApeluM vyAkhyAna nIce ApavAmAM Ave che. A saMmelananuM udghATana zrI ucharaMgarAya Dhebare karyuM hatuM-taMtrI). ANuvrata AMdolanane 20 varSa upara thayA. A pravRtti huM yuganA mahA mAnavatAvAdI, ane AvA kAryane jene vizALa nihALato rahyo chuM. ane tenA vikAsathI AnaMda anubhavuM chuM. aNu- anubhava hato evA De. AlbarTa svAI--re kahyuM che: vrata jaina dharmane pAribhASika zabda che. muni mATe mahAvrata te "Our humanity is by no means as materialistic as gRhastha zrAvaka mATe aNuvrata. paNa aNuvrata dharma, mAtra jene mATe ja foolish talk is continually asserting it to be. Judging nathI, naitika utthAna IcchatI dareka vyakita mATe A dharma che e AcArya by what I have learnt about men and women, I am zrI tulasIe batAvyuM che. jaina dharmamAM jJAti jAtinA koI bheda nathI. convinced that there is far more in them of idealist AcArya tulasInI prakhara vidvatA, vyavasthA zakita ane kArya- W. Il-power than ever comes to the surface of the world. kuzaLatAthI aNuvrata AMdolana rASTravyApI banyuM che. dezamAM cAre Just as the water of the streams we see is small in tarapha AcAryazrI vicarI rahyA che ane sad bhAgye prajAnA amount, compared to that which flows undergroud, badhI koma ane jAtinA sarva vargone ane vicArakone temane sAtha so the idealism which becomes visible is small ia ane sahakAra maLI rahyo che. vidyArthIo, vyApArIo, kisAna amount, compared with what men and women bear strIo ane puru, rAjakAraNI AgevAno, sAhityakAro, vidvAne, locked in their hearts, unreleased or scarc :ly released. zikSako, vagere badhA vargoe A pravRttinI upayogItA ane jarU- To unbind what is bound, to bring the underground riyAta svIkArI che ane kadara karI che. AcAryazrIne vizALa sAdhu- waters to the surface, mankind is working and longing sAdhvI samudAya sArI peThe saMgaThita ane temanI AjJAnuvartI che. for such as can do that" A zramaNa saMghamAM AcAryazrIe jJAnanI upAsanA vyApaka ane sarva "mAnava jAta, mUrkhatApUrvaka vAraMvAra kahevAmAM Ave che, grAhI banAvI che. sArI evI saMkhyAmAM temanA sAdhu-sAdhvIe eTalI svArthI ke bhautikavAdI, jarUra nathI. strIo ane puruSone vidvAna ane dArzanika che. mAtra jainazAstronuM ja adhyayana nahi, mane je anubhava thayo che, te uparathI mane khAtrI thaI che ke dunipaNa bhAratIya anya darzana tema ja pAzcAtya tattvajJAna ane vijJAnanA yAmAM dekhAya che tenAM karatAM ghaNI vizeSa sadbhAvanA, strI-purumAM paNa keTalAka abhyAsIo che. vartamAna jIvana samasyAonA ukelamAM paDI che. nadIonuM pANI jema upara hoya che tenAM karatAM bhUtalamAM dharmanuM mArgadarzana kema upakAraka thAya te tarapha temanuM lakSya che. eTale aneka gaNuM che, tema manuSyanI sadbhAvanA bahAra dekhAya che tenAM yugadharmane upalakSI, vartamAna praznonI, dhArmika ane naitika karatAM aneka gaNI tenA hRdayamAM, vikasI, aNavikasI, baMdhAyelI daSTie, Alecane kare che ane mArga sUcave che. AcAryazrInA A paDI che. A baddha che tene vahetI karavI, jamInamAM che tene kAryamAM temanA aneka vidvAna sAdhu-sAdhvIo, temanI preraNAthI, upara lAvavI : AvuM kArya karI zake tevI vyakitaonI mAnava sthaLe sthaLe prazasya pravRtti karI rahyA che. ziSTa sAhityathI, pratyakSa jAta AturatApUrvaka rAha joI rahI che." AcArya tulasI ane temanA upadezathI vigere aneka rIte aNuvrata vicAradhArAne pracAra sArA vidvAna, tyAgI, sAdhu sAdhvIo A kArya karI rahyA che e sadupramANamAM thaI rahyo che. jaina muni tarIke, temane ane temanA bhAgya che. sAdhu-sAdhvagaNane pravAsa padayAtrAthI ja thato hovAthI, zahero vartamAna jIvananI vadhatI jatI anaitikatA, bhautikatA, ane ane gAmaDAomAM badhe ja vizALa jana samudAyanA pratyakSa paricayamAM dharma vimukhatA viSe mAre vizeSa kahevAnuM nathI. jagatanA vicAro temane AvavAnuM bane che. mATe A bhAre ciMtAno viSaya banyo che. te sAthe, mAnava mAnavanA aNuvrata AMdolana vastuta: vyakitagata, ane sAmAjika vyavahAramAM vadhatI jatI asamAnatA, garIbAI, berojagArI ane jIvana vyavahAramAM kAMIka aMze, naitika gheraNa jALavavAno prayAsa anyAyI vartanane kAraNe, hiMsAnuM vAtAvaraNa vadhatuM jAya che. pharIthI che. sAmAnyapaNe, ziSTa jo ane AgevAnonA vartananI asara DaeN. AlbarTa svAIjharanuM eka vacana TAMkavAnuM mane mana thAya che. Ama janatA upara paDe che. naitika dhoraNa bAbatamAM, rAjakAraNI athavA "Two perceptions have cast their shadows over anya AgevAne karatAM, tyAgI vyakitaonI asara, kAyamI ane my existence-one consists in my realisation that the saphaLa thAya te svAbhAvika che. A prayAsamAM, vyakitanA cAritrya baLanI world is inexplicably mysterious and full of sufferja asara thAya. bhAratavarSamAM tyAgI puruSonuM sanmAna thatuM rahyuM che. ing; the other in the fact that I have been born in a A kAraNe, keTalIka vakhata, aMdhazraddhA ane vezapUjA, prajA jIvanamAM period of spiritual decadence in mankind. AvyA che. paNa ekaMdare, jJAnI ane cAritryazIla vyakitae ja I therefore stand and work in the world as one AvI pravRttine saphaLa banAvI zakaze. te rIte AcArya tulasI who aims at making men less shallow and morally ane temane sAdhu-sAdhvI samudAya A pravRttine vegavAna banAve better, by making them think." te sarvathA ucita ane AvakArapAtra che. mArA jIvana upara be anubhavonI gherI chAyA rahI che. ema mAnavAmAM Ave che ke mANasa prakRttithI svArthI che ane eka, e ke A duniyAmAM anahada du:kha che ane tenA rahasyane kAyadAnA baMdhana athavA bIjA evA koI bAhya aMkuza vinA, mANasa huM pAra pAmI zakato nathI, bIjuM, e ke huM evA samayamAM janmyo pitAnA parigrahameha ke bhegepabheganI lAlasAnI maryAdA svIkAraze chuM ke jyAre mAnava jAta AdhyAtmika avanatine paMthe che. nahi. A mAnyatA ardha satya che. mANasamAM rahela sadbhAvanA ane tethI A jagatamAM meM mAruM jIvana samarpaNa karyuM che, e sad pratyenI abhiruci eTaluM ja, kadAca vizeSa satya che. vartamAna beyanI siddhi arthe ke mANasa potAnA viSe gahanatAthI vicAra kare Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ === prabuddha jIvana tA. 1-11-69 ane tema karI, gaMbhIra ciMtanathI tenuM naitika jIvana UMcuM lAve." : bharaDo lIdho che ane tene parAvalaMbI banAvI che. rAjya badhuM bhaluM S. AlbarTa svAI--re A zabdo lakhyA hatA prathama karaze Welfare State ema mAnI, prajAjIvananA dareka kSetramAM, vizva yuddha pachI 1931mAM jyAre jarmanImAM hITalarane udaya" rAjasattA sarvoparI banatI jAya che. gAMdhIjIe kahyuM hatuM:thaI rahyo hato. tyAra pachI te duniyAe ghaNuM joyuM. bIjuM vizva "I hope to demonstrate that real Swaraj will come, yuddha ane aNu baoNmba. De. svAInjhare, mahAtmA gAMdhI peThe, eka not by the acquisition of authority by a few but by sAcA karma yegI tarIke, mAnavasevAmAM potAnuM dIrdha jIvana vitAvyuM. the acquisition of capacity by all to resist authority saMta paraMparA, moTe bhAge, jJAnanI, bhakitanI athavA saMnyAsanI when abused. Swaraj is to be attained by educating rahI che. karma yoganI nahi. jIvana vyavahAranI gahana samasyAo, the masses to a sense of their capacity to regulate and je haiM. svAIrane eTalI rahasyamaya lAgI ke jene pAra te pAmI control authority". na zakayA, - ane duniyAmAM rahela apAra du:kha, anyAya ane : "huM batAvavA mAguM chuM ke thoDI vyakitaone sattA maLe tethI asamAnatA pratye upekSA, ane tenAthI dUra rahevAnI vRtti athavA nahi, paNa sattAno durupayoga thato hoya tyAM tene pratikAra karavAnI karmane paripAka mAnI muMge moDhe sahana karavAnI vRttiA rahI che. zakita badhAne maLe, tyAre sAcuM svarAja maLyuM gaNAze. sAcuM svarAja saMtaparaMparA mukhyatayA nivRtti pradhAna rahI che. tenAM keTalAMya kAraNo tyAre maLyuM kahevAya ke jyAre AmajanatA, evI zakita keLave ke che. satya ane ahiMsAnuM AcaraNa vyakitagata jIvanamAM , zakaya che bahAranI sajAnuM, te niyamana ane kAbU karI zake." paNa saMsArika vyavahAramAM te zakaya nathI evI eka mAnyatA che. AvI lokazakita keLavavI te. aNuvrata AMdolananuM kArya che. sAmAjika vyavahAramAM satya, ahiMsA dekhAya che te janamata athavA vinobAjI bhUdAna mAraphata je karI rahyA che, tevuM ja kArya, aNuvrata kAyadAnA dabANathI athavA svArthanI siddhi mATe eka upayogI AMdolana mAraphata anya kSetromAM karavAnuM che. A ati vizALa nIti tarIke. gAMdhIjIe batAvyuM che ke A mAnyatA pAyAmAMthI kAryakSetra che. khATI che. sAdhana zuddhi vinA zuddha dhyeyanI siddhi thAya nahi. vyakita huM aNuvrata AMdolanane AvakAruM chuM kAraNa ke eka jaina gata jIvana ane sAmAjika jIvananI AcAra saMhitA paraspara virodhI AcArya, paraMparAgata praNAlikAo ane mAnyatAo chADIne, lekahoya te ghAtaka che. tevI ja rIte anyAya ane aniSTane pratikAra lyayANanI pAramArthika pravRttionI AgevAnI le te mATe huM moTe bhAge hiMsAthI athavA hiMsA nirbhara sAdhanathI - lazkara, polIsa, gaurava anubhavuM chuM. A AMdolana mAtra jaine pUratuM nahi kaoNrTa kacerI - thatA rahyo che. anyAya ane aniSTane vaza na thavuM. paNa rASTravyApI che te batAve che ke koI paNa saMpradAyanA dharmaguru hoya, te sAthe ahiMsaka mArge -zAntimaya rIte, tene saphaLa pratikAra thaI paNa te rASTrIya daSTi ane sAcI dhArmika bhAvanAthI prerita hoya che, zake che, te na raha duniyAne gAMdhIjIe batAvyuM. mArTIna lyuthara temanuM kArya kSetra, koI saMpradAyamAM sImita rahe ja nahi. A AMdakIMge A viSe sarasa kahyuM che: lanane huM e mATe paNa AvakAruM chuM ke gAMdhIjInAM adhurAM rahela * "Gandhi was probably the first person in history athavA niSphaLa dekhAtA kAryane, te AgaLa vadhAre che. AcArya tulato lift the ethic of love of Jesus above mere interaction sIe gAMdhIjInA satya ane ahiMsAnA siddhAMtanuM samarthana karyuM che between individuals to a powerful and effective social eTaluM ja nahi- e te koI paNa dharmaguru kare ja... paNa te siddhAMforce on a large scale. It was in this Gandhian empha- tene jIvanavyavahAramAM utAravA mATe gAMdhIjIe je racanAtmaka sis on love and non-violence that I discovered the kAryakrama batAvyuM hatuM - khAdI, grAmodyoga, aspRzyatAnivAraNa, method for social reform, that I had been seeking dArUbaMdhI, rASTrIya ekatA, sarva dharma samabhAva, jAta mahenata, sAdAI, for so many months". eTaluM ja nahi paNa anyAyane ahiMsaka pratikAra karavAnA muddAne paNa - "ItihAsamAM gAMdhI kadAca prathama vyakita hatA ke jemaNe aNuvrata kAryakramamAM sthAna ApyuM che. Ama karavAmAM, AcArya tulasIe, gAMdhIjIe ahiMsAnuM je vyApaka ane vidheyaka svarUpa krAIsTanA premane saMdeza vyakita vyakita vaccenA AcaraNathI upara lAvI batAvyuM che, tenuM samarthana karyuM che. moTA pAyA upara baLavAna ane asarakAraka sAmAjika zakita pUra . AvA kAryakramane amalI banAvavA bhagIratha prayatna karavAnA vAra karI batAvI. mahinAo thayA, sAmAjika parivartana mATe huM je rahe che. AcArya tulasI ane temane sAdhu sAdhvI samudAya A kAryamAM zakita zodhI rahyo hato te mane gAMdhInA prema ane ahiMsAnA saMde pitAnI badhI zakita reDe te prajAnuM sadbhAgya che. A mATe tyAgI zamAM maLI rahI." jJAnI ane cAritrayazIla varga prajAne tenI naitika ane AdhyA- vartamAna paristhitimAM, ANuvrata AMdolananI ghaNI jarU tmika zakita vikasAvavA mATe maLe te, atyAranA kAMIka nirAzAmaya riyAta che. cAre tarapha hiMsA ane verajheranuM vAtAvaraNa prasaratuM rahyuM. vAtAvaraNamAM AzAnuM kiraNa che, A kArya, mAtra pracAra ke upadezathI che. prajAmAnasa asthira ane uzkerAyela che. naitika mUlyone saphaLa na thAya. tenA amala mATe vyavasthA, yogya saMsthAonuM nirmANa upahAsa thaI rahyo che. game te rIte, sattA ane dhana prApta karavA ane saMcAlana, ane AvA kAryamAM rokAyela bhAI-bahenane satata e ja zakya hoya tema prajAjIvana vahI rahyuM che. dareka vargamAM asaM- mArgadarzana maLatuM rahe te jarUranuM che. - teSanI jvALAo bhabhUkI rahI che ane koI mArga na sUjhavAthI, | mArA vicAro meM ati saMkSepamAM ApanI samakSa rajU karyA A asaMteSa mAtra vinAza karIne roSa ThAlave che: mANasamAM rahelI che. A vicAro TAMcaNa rUpa che. mane sUjhayA evA muddAonI vizeSazubha bhAvanAo dabAI gaI che. rAjasattA A paristhitine vicAraNA mATe TUMkI nedha che. mArA vicAromAM adhurI samajaNa pahoMcI vaLavA asamartha che. vadhAre majabUta hAthe eTale lazkara ane athavA bhUla hoya to kSamA mAgI lauM chuM. mAruM A mAtra prakaTa pAlIsathI ke vizeSa kAyadAo karI, kAma karavuM te sivAya rAjasattA citana che. paNa A viSaye kAMIka vicAra karyo che tethI A take je pAse bIjo upAya ke mArga nathI. prajAnA hRdayane pahoMcavAnI sUjhayuM te tamArI samakSa rajU karavAnI hiMmata karI che. .. ' ' zakita nathI. gAMdhIjInuM svarAjanuM svapna e hatuM ke prajAnI ane * pharIthI Apa saune aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM.' .' dareka vyakitanI zakita vadhe. Aje rAjasattAe prajAjIvana upara : . . , '; , , , , . . . cImanalAla cakubhAI zAha Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-69 prabuddha jIvana : - paryuSaNa vyAkhyAnamALA: samAlocanA nika ' A varSanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA tA. 8-9-69 thI 16-10-69 sudhI ema nava divasa yojAI hatI. zrI paramAnaMda- " bhAInI A pravRttimAM svArtha tema ja paramArtha rahyo che. A vyAkhyAnamALAnI yojanA dvArA zrI paramAnaMdabhAInA aMtarAtmA kazuMka karyAne saMtoSa ane AnaMda anubhave che ema temaNe pote svIkAryuM ja che. paNa A vyAkhyAnamALAnuM samAjanI daSTie ghaNuM mahatva che. dharmabhAvanAne ane jIvanabhAvanAne vizuddha rUpe jevI ane sevavI; prajAnA jIvanane ucca saMskArathI samRddha karavuM : A dhyeyane anusarIne zrI paramAnaMdabhAI vakatAonI pasaMdagI karavA sAthe viSayanI pasaMdagI paNa pote ja kare che-karI Ape che. A varSe mAnyavara zrI merArajI desAIe zrI paramAnaMdabhAInuM nimaMtraNa svIkAryuM hatuM ane zrI paramAnaMdabhAIe sUcavela viSaya 'jIvanamAMthI huM zuM zIkhyo?' paNa svIkAryo hato. zrI morArajIbhAInuM samagra pravacana 'prabuddha jIvanamAM prakAzita thaI gayuM che tethI tenuM vigatavAra nirUpaNa karavAnI jarUra rahetI nathI. eTaluM ja noMdhavuM joIe ke zrI morArajIbhAIe jIvananAM mUlyo upara khAsa bhAra mUkayo hato. pitAnA anubhavomAMthI potAnI daSTi paNa vikasatI gaI tenuM nirUpaNa karyuM hatuM. prA. sureza dalAlanuM 'kAvyamAM pragaTa thatuM gAMdhIjInuM vyakitatva viSenuM vyAkhyAna paNa 'prabuddha jIvananA chellA aMkamAM saLaMga rIte prakAzita thayuM che tethI tenI paNa vigatavAra noMdha levAnI AvazyakatA nathI. zrI surezanuM vyAkhyAna ucita abhigamavALuM ane vivecanapradhAna chatAM rocaka zailIvALuM hatuM. zatAvargamAMnA ghaNAne kAvyanA sAmarthyane kadAca pahelIvAra paricaya thayo haze. madhara therisA (karuNA): mAnavasevAmAM prabhusevA rahI che e siddhAMtanuM pAlana karavAmAM jIvana-samarpaNa karanAra madhara therisAe kalakattAmAM potAnA sevAkendramAM nAtajAtanA bhedabhAva vinA dalita, pIDite, apaMga, bhUkhyA lokone Azraya ApIne temanA jIvanamAM mAnava-manA anubhavane saMcAra zI rIte karAya che tenuM vAstavika varNana karyuM hatuM. chellAM agiyAra varSamAM bAvIsa hajAra vyakitaonI sevA thaI zakI che. bhAratamAM emanA taraphathI 28 kendro cAle che. temaNe kahyuM ke mAre tamArA hAtha joIe che-tamAruM hRdaya joIe che: paisA to enI meLe AvI raheze. emanuM TUMkuM paNa RjutAbharyuM pravacana zrotAvarga upara sAro prabhAva pADI gayuM. prAdhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyA (karmasiddhAMta): AraMbhamAM prA. dalasukhabhAIe jaNAvyuM ke prAcIna bhAratamAM badhAM darzanAe karmasiddhAMta svIkAryo hato chatAM pazcimanA karmasiddhAMtanI je siddhio Aje ApaNe joIe chIe tevI siddhi ApaNe meLavI zakyA nathI: AjanI vyAvahArika pragati mATe ApaNe pazcimanI siddhiono Azraya levo paDe che. prAcIna ItihAsa upara najara nAkhatAM temaNe kahyuM ke RgvadanA kALamAM karmasiddhAMta AjanA karmasiddhAMta jevo hato; dhana, dhAnya, pazu vagerenI samRddhi mATe devone prArthanA karAtI. brAhmaNakALamAM yajJanuM prAdhAnya thayuM ane deve gauNa banyA. upaniSadakALamAM karma gauNa banyuM-jo ke puNyanuM phaLa sukha ane pApanuM phaLa du:kha evo siddhAMte spaSTapaNe svIkArAye. upaniSadakALanA chevaTanA bhAgamAM jagatanI utpatti kALa, svabhAva, niyati, yadacchA athavA akasmAta, paMcamahAbhUta vagere koI eka kAraNamAMthI thaI che evI vAMdo pracalita hatAM. bauddhadarzane cittane prAdhAnya ApyuM. jainadarzane citta sAthe karmatattvane svIkAryuM. pAchaLanA samayamAM bhakitamArge Izvaratattva ane tenAM prasAda (Grace)ne svIkAra karyo. samagrapaNe jotAM, ApaNA karmasiddhAMtanI sAthe daivanuM tattva bhaLeluM che. tethI kadAca ApaNe karmasiddhAMta aihika utkarSa sAdhavAmAM pAzcAtya karmavAda jeTalo saphaLa thayo nathI. AcArya yazavanta zukala (svadharma: paradharma :) mAnavajIvana zarU thayuM tyArathI dharma ane vijJAna jamyAM che. dharmane udgama bhayanI vRttimAMthI thayo che ema keTalAka mAne che paNa bhayamAMthI nahIM paNa bhayanI sAme rakSaNa karavAnI vRttimAMthI dharmana-dhAraNa karanArane udbhava thayo che ema kahevuM vadhAre yogya gaNAya. pachI te dharmanA aneka prakAro ane vADAo astitvamAM AvyA ane dharmane nAme ja saMgharSa ane virodha UbhA thayA. svadharma-mAro dharma-sA, pAra, nahi: e vRttie keTalI hiMsA janmAvI che? sAcI daSTie joIe te aneka dharmo ekabIjAnA pUraka ane saMzodhaka (corrective) banI zake, ane paradharmanA darzanamAM sahAyabhUta bane- vizvadharmane zakaya banAve. svadharmane sAco artha te che dareke dareka vyakitane svabhAvagata-prakRtijanya-dharma. pitAnA dharmane potAnI jAtane-samaje ane bIjAne paNa svadharma che ema svIkAre, sarvadharmasamabhAva svIkAre e sAcA dharmanuM lakSaNa che. AvI dharmavRttimAMthI vizvadharmanI utpatti thaI zake. zrI sAhu meDaka (samagra jIvanadarzana ane punanirmANa): vizvamAM je samasyA che te padArthonI nathI, mAnavanI che. mAnavamAM saMgharSa ane virodhanI vRtti utpanna thAya che ane jIvanasaMgrAma jAge che. mAnavanI traNa sthiti che: vicAranI, karmanI ane bhAvanAnI. A traNeya kSetramAM mAnavane ahama praveza kare che ane bheda utpanna kare che. jIvanane samagrapaNe jovuM ane vyavasthita karavuM e ApaNuM kartavya che. dharmapremI ane saMskArapremI vyakitao dezadezamAM hoya che. te sahu nizcayapUrvaka samagra jIvanadarzananI sAdhanA kare ane pracAra kare te samAjanI unnatti thAya. zrI moDakanAM patnIe paNa zrI mADakanA vicAranuM samarthana karyuM hatuM. jaina hoya tene bheda hoya nahIM chatAM keTalA vADAo racAyA che? mAnavanI samasyA ukelavA mATe samanvaya ane samagratAvALuM darzana Avazyaka che. * zrI pUNimA pakavAsA (caitanyazakita ane nArIjIvana): vizvabharamAM svayaMti ane anantazakitavALI caitanyazakita vilasI rahI che. jagatamAM traNa tattvo najare Ave che; caitanyatattva, Datattva ane vicAra-karmanuM tattva. jaDatattva caitanyanA AdhAra vinA pravRtti karI zakatuM nathI ane caitanya paNa sUkamAtisUkama rUpanuM hovA chatAM jaDatattva dvArA ja vyakata thAya che. jIvanamAM je bheda ane vaiSamya Ave che te vicAra ane karmadrArA. caitanya ahama ne. AkAra dhAraNa kare che tyAre gharSaNa ane virodha pedA thAya che, azAnti janme che. paramazAntine anubhava saMto ane maharSioe karyo che. tenI prApti mATe temaNe aneka mArgo paNa batAvyA che. ApaNe paNa e zAntine anubhava karI zakIe. A be rIte karI zakAya : eka te ApaNe vicAra - zRMkhalAmAMthI koI eka vicArane pakaDI laIne tenA mULa tarapha vaLIe ane tenA uddagamasthAna sudhI pahoMcIe te ApoApa 'mananI zAntine anubhava thAya. athavA te, koI eka vicAra upa2ja manane kendrita karIe-dhyAna karIe. "Avo prayoga karavAthI thoDA samayamAM ja zAntine anubhava thaze; navI tAjhagI, navI rR ti anubhavAze. AgaLa cAlatAM temaNe kahyuM ke jIvanamAM strInuM sthAna kendrabhUta che-patnI tarIke ane mAtA tarIke. strImAM zAntinI ane sthiratAnI mAtrA purUSa karatAM vadhAre che. Aje samAja astavyasta thaI gayela che ane bALakomAM gerazista pha lIphAlI che. tenuM kAraNa strIzakitanA vikAsano abhAva che. strImAM RtaMbharAprajJAne vikAsa thAya te samagra parivAra upara teno prabhAva paDe ane samAja vyavasthita bane. * * * * 1. zrI cImanabhAI cakubhAI zAha (gAMdhIjI): gAMdhI janmazatAbdInA A varSamAM gAMdhIjI vize vicArIe te yogya ja gaNAya. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu gAMdhIjIne pUrepUrI rIte samajavAnuM kAma muzkela che. ekabAjuthI te potAne sanAtanI hindu kahetA, IzvaramAM ane AtmAmAM zraddhA rAkhatA, ' rAmarAjya ' jevA prAcIna zabdaprayoga paNa karatA; ta bIjI bAju, gAMdhIjI AdhunikomAM paNa Adhunika Modern of Moderns hatA. grAmAddhAra, strIkeLavaNI, aspRzyatA-- nivAraNa vagere dvArA sAmAjika, Arthika ane rAjakIya pragatinA puraskAra karatA hatA. satya e ja Izvara ema te mAnatA ane A bhAvanAnA vyApaka arthamAM ahiMsA, brahmacarya, aparigraha vagerenA ApeApa samAveza thaI jate. gAMdhIjI kevaLa vicAra ane vANImAM satyane samAvI devAne badale satyane jIvanamAM- AcAramAMUtAravAno Agraha rAkhatA potAnA samagra jIvanane satyanA prayoganI paraMparA tarIke teNe varNavyuM che. Aje yuropa ane amerikAnA vicArako paNa svIkAratA thayA che ke mAnavane sarvanAza notaravA na hoya te gAMdhIjIe cIMdhelA ahiMsAnA mArga sivAya bIjo upAya nathI. gAMdhIjIe ahiMsAnA para'parAthI cAlatA AvelA svarUpane vikasAvyuM: sAcI ahiMsA niSphaLa jAya nahIM ema dRDha mAnyatA rajU karI; vaiyakitaka ahiMsAne sAmUhika kSetramAM yojavAnI zakyatA batAvI ApI ane aniSTa Evil pratikAra ahiMsAthI paNa thaI zake ane teja sAcA pratIkAra che ema siddha karyuM. gAMdhIjInA jIvananA keTalAka prasaMgAnA ullekha dvArA zrI cImanabhAIe potAnuM vakatavya spaSTa karyuM hatuM. zrI rohita mahetA ( syAdvAdanuM jIvanadarzana ): syAdvAda jaina darzananuM mahAna arpaNa che; tenI upayogitA AjanA vaijJAnika jamAnAmAM paNa ochI nathI. syAdvAdanuM paraMparAgata svarUpa samajavA mATe jainadarzananI bhUmikA samajavI Avazyaka che. jainadarzanamAM be pradhAnatattvo che: ahiMsA ane aparigraha. vyApaka arthamAM ahiMsA aparigraha vinA zakya nathI. paNa aparigraha eTale ke vastune aparigraha nahIM paNa viSayano aparigraha. viSaya eTale vastu pratye vyakitanA rAgadna SAdithI yojAyelA abhigama. ApaNe vastunuM nirapekSa rUpa joI zakatA nathI. ApaNe vastunuM IndriyadrArA nahIM paNa manadrArA grahaNa karIe chIeamuka mAnasika draSTibinduthI tene joIe chIe. ahIM parigrahanA AraMbha thAya che: AmAMthI ja jIvananA kaleze ane saMgharSo janme che. jIvanamAM aneka daSTibinduo hoya paNa yathArtha satya to e badhAthI nirALu che. rajjusarpanyAya dvArA syAdvAdane savizeSa rUpe samajI zakAya. eka Swiss vidvAne kahyuM che: It is the scale of obsenvation which creates phemomena, vijJAna bhautika jagatane samajavAnA prayatna kare che paNa tenI siddhio jagatanA svarUpane vadhAre gUDha- rahasyamaya banAve che. vaijJAnika pragatie mAnava-mAnasanA praznone vadhAre jaTila banAvyA che. ApaNe vastune aneka draSTibinduthI joIe to te sarvAMgINa darzana bane--samagra darzana na bane. samagratAnuM parimANa taddana bhinna che. manamAMthI badhAM draSTibinduone kADhI nAkhIe, rAgadveSano aparigraha karIe to mana koIka apArthiva zAntino anubhava kare che-samagranuM darzana kare che. AvuM samagranuM darzana jIvanamAtrane abhinavarUpe jue che--tyAM bheda nathI, kaleza nathI, saMgharSa nathI. syAdvAda AjanA yugamAM mAnasika sApekSatAnA mArga darzAvIne matAgraha-dharmAgraha-choDAve che. 154 phAdhara vAlesa : (kuTumbabhAvanA): peAtAnA pahelA pravacananA AraMbha karatAM phAdhara vAlese kahyuM ke potAnI mAtAnI mAMdagIne kAraNe be mahinA yuropamAM kuTumbanI vacce rahevAnI taka maLI ane kuTuMmbajIvananA pratyakSa anubhava karyo. kuTumbajIvanasvArthanivAraNa karI anyanI kALajI rAkhavAnI bhAvanA keLave che; peAtAnuM du:kha ke agavaDa-sagavaDa sahana karI laIne kuTumbIjanonAM sukha-sagavaDa tarapha vadhAre lakSa apAve che; mAtApitA, bhAIbhAMDu vagerenAM vartana jIvana tA. 1-11-19 ane sadabhAvathI preraNA arpe che; bALakonA mAnasane sAcA saMskAra siMce che ane savizeSa tA premanI bhAvanA khIlave che ane Izvara pratye zrAddhA janmAve che. A badhA muddAonuM aneka prasaMgAnA ullekhathI temaNe samarthana karyuM hatuM. pote mAtA pAsethI nIkaLIne bIje divasa amadAvAda pahoMcyA tyAre mAtAe pAMca divasa pahelAM lakhIne ravAnA karelA patra temanI rAha jotA hatA! phAdhara vAlese mAtRhRdayanAM vAtsalya ane IMzvaramAM akhUTa zraddhAthI nItarato e patra sabhA samakSa vAMcyA hatA. phAdhara vAlesanuM bIjuM vyAkhyAna hatuM 'gAMdhIjI mArI najare ' upara. gAMdhIjInI AtmakathA uparAMta gAMdhIjInI atyanta bahALI lakhANa sAmagrIne AdhAre tema ja kAkAsAheba kAlelakara jevI vyakitao pAsethI meLavelI keTalIka mAhitIne AdhAre vyAkhyAna thayuM hatuM. sAmAnya vidyArthImAMthI jagada baMgha vyakitatvanI koTie je guNAne lIdhe gAMdhIjI pahoMcyA tenuM nirUpaNa karyuM hatuM. gAMdhIjI sAcA zikSaka hatA, pArekha hatI, preraNAmUrti hatA, vAtsalyanirbhara hatA : A ane AvA guNone abhivyakata karatA gAMdhIjInA jIvanaprasaMgeA TAMkIne pAtA upara gAMdhIjInA vyakitatva kayA prakAranI chApa mUkI hatI te darzAvyuM hatuM. phAdhara vAlesanA vaktavyanuM jeTaluM gaurava hoya che teTaluM gaurava tenI viziSTa pravacanazailInuM hoya che. kAvyano sAra ApIe ane 'kAvya kathaLI jAya tevI rIte A saMkSepa paNa tenA 'pravacana ' ne kathaLAvI nAkhe che ema kahevuM joIe. pravacanane pUrepUrA AsvAda mANavA hoya te phAdhara vAlesane pratyakSa sAMbhaLavA joIe. zrI zrIdevIbahena mahetA ( ' jAgI anubhaiprIta ' ) : AraMbhamAM zrI paramAnaMdabhAI taraphathI motIcaMda gIradharalAla kApaDiyA saMpAdita AnandaghananI kRtionuM pustaka ( be bhAga) gaye varase temane bheTa maLyuM tenA nirdeza karyo. pado vAMcavAnuM zarU karyuM ane samajAtuM gayuM ke AnaMdadhananAM padomAM kavitA ane jJAna baMne sAthe vaNelAM che. zrIdevIbahene AnaMdaghananA jIvananI thoDIka mAhitI ApyA pachI tenAM pado viSe kahyuM ke AnaMdaghananI viziSTatA e che ke te pAtrA yoje che, citro UbhAM kare che ane sa-rasa varNano Ape che. leAkagItanA prakArane maLatA eka padanA gAnathI zarU karIne parama darzananI khumArI sudhInI dazAone nirUpatAM keTalAMka pado gAyAM hatAM. vivaraNa karatAM kAvyanA AsvAda vadhAre apAya evI zrIdevI bahenanI IcchA hovA chatAM paMkitaonA arthanuM vivaraNa temane AkarSatuM rahyuM hatuM. kIrtanazailInuM eka suMdara vyAkhyAna. gaurIprasAda zu. jhAlA pUravaNI ( paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM traNa divasa zrI jhAlAsAheba bahAragAma gayA hatA, temanI gerahAjarImAM vyAkhyAnonuM adhyakSa sthAna DaoN. ramaNabhAI cI. zAhe zAMbhAvyuM hatuM. e ja divase prAraMbhamAM navakAramaMtra' upara emanuM peAtAnuM vyAkhyAna hatuM. jemAM emaNe 'navakAramaMtra ' nI vizeSatAo bhinnabhinna daSTikoNathI batAvI hatI. e traNa divasanA anya vakatAoe ApelAM vyAkhyAnonI TUMkI noMdha emaNe lakhI ApI che je nIce mujaba che. taMtrI) prasiddha kavi, vakatA ane kIrtanakAra zrI karasanadAsa mANeke 'IzAvAsyamidaM sarvam ' e viSaya para askhalita vANImAM preraka ane ud bAdhaka vyAkhyAna ApyuM. mahAbhArata e zrI mANekanA rasanA viSaya che ane emAMthI bhinna bhinna prasaMgAne vartamAna saMdarbhamAM rajU karI, vartamAna rAjakIya, sAmAjika, dhArmika ItyAdi paristhiti sAthe tenuM sAmyavaiSamya darzAvI, kayAreka haLavI rIte te kyAreka gaMbhIra rIte enA para kaTAkSaprahAra karatA jaI potAnA mULa vaktavyane zAtAonA cittamAM rocaka zailIe utAravAnI kaLA * Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-69 prabuddha jIvana 155 zrI mANekane kevI hastagata che te emanA vyAkhyAnamAM joI zakAtuM hatuM. zrImatI nIrAbahena desAI: samAjazAstranA prAdhyApikA che. emaNe " palaTAtAM jIvana mUlyo' e viSaya para abhyAsapUrNa vyAkhyAna ApatAM vartamAna samayamAM ApaNe tyAM tathA videzamAM paNa kuTuMba bhAvanA, strIkeLavaNI strI-puruSa saMbaMdha ItyAdi vividha sAmAjika viSayonI bAbatamAM mUlyo kevAM badalAtAM jAya che te prasaMgo TAMkIne darzAvyuM. - zrImatI mRNAlinIbahena desAIe, pote marAThIbhASI hovA chatAM svAbhAvika gujarAtImAM kasturabAnA jIvanamAMthI vividha paricita - alpaparicita prasaMge varNavIne kasturabAnA asAdhAraNa vyakitatvane zrotAo samakSa pratyakSa karyuM. emaNe varNavelA keTalAka prasaMge te eTalA hadayasparzI hatA ane enI rajuAta paNa evI sacoTa hatI ke jeNe zrotAone gaLagaLA banAvI dIdhA. - zrImatI harSidAbahena paMDita mAnasazAstranA prAdhyApikA che. Ajano rogagrasta mAnavI'e viSaya para bolatAM emaNe samAjamAM kevA kevA prakAranA mAnasika rogo hoya che tenuM vargIkaraNa-pRtha- kkaraNa karI batAvI tenA mULamAM rahelI kaI kaI ane kevI kevI graMthio hoya che te prasaMgo sAthe abhyAsapUrNa rIte darzAvyuM. vartamAna samayamAM jaina muniomAM bauddhadharmagraMthonA prakhara abhyAsIomAM munizrI nagararAjajInuM sthAna mahattvanuM che. emaNe bhagavAna buddha ane mahAvIranA samayanA aitihAsika citAra khaDo karIne e baMnemAM keTaluM badhuM sAmya raheluM che te darzAvyuM ane saMzodhananI dizAmAM keTalAka navA tarko paNa thaI zake tema che teno nirdeza karyo. emanuM vyAkhyAna vidrogya vizeSa rahyuM. ramaNalAla sI. zAha be yuvAna parvatArohakanI romAMcaka ArohaNakathA-4 (gatAMkathI cAlu) - bIjA divasathI amArI Ice-Craft & Glacier Craft nI tAlIma zarU thatI hatI. emAM amane sakhata baraphanA pahADa para ane gleziyara upara kevI rIte cAlavuM ane caDhavuM e zIkhavavAmAM AvanAra hatuM. eTale te divase sAMje amane Crampon ApavAmAM AvyA, je khIlAvALI cIjane bUTanI nIce bAMdhavAmAM Ave che ene Crampon kahevAmAM Ave che. te divase sAMje jyAre huM bahAra eka paththara para beTho beTho kudaratanuM saundarya nihALato hato tyAre manamAM eTalo badho AnaMda ane saMtoSa thayo hato ke je pahelA mane kyAre ya nahoto thayuM. te vakhate dhIre dhIre nIcenI khINamAMthI vAdaLI ane dhummasa upara caDI AvyA ane thoDI vAramAM najara sAmenA saundaryane gaLI gayA. je baraphanAM zikharo dekhAtAM hatAM e badhAM adazya thaI gayAM. bIje divase savAre jyAre UThayAM tyAre AkAza khUba ja sApha hatuM ane AjubAjunA gaMgotrI, 1, 2 ane 3 zikharo tathA bIjA 1900 thI 20000 phITa UMcA zikhare eTalo pAse lAgatAM ke amane. mAnavAmAM nahotuM AvatuM ke te amArAthI 6000 thI 7000 phaTa UMcA haze.. ame taiyAra thaI khabhA para Crampons laTakAvI GangotriGlacier para javA nIkaLyA. taDakAne kAraNe garamI ThIka ThIka lAgatI hatI. gleziyara 16000 phITa para AvyuM che. eTale ame lagabhaga pANI klAkamAM tyAM pahoMcI gayA ane Crampons paherIne taiyAra thaI gayA. te divase amane Crampons paherIne sakhata barapha para kevI rIte caDavuM ane UtaravuM e zIkhavavAmAM AvyuM.. pagamAM khIlA hovA chatAM paNa sakhata barapha hovAne kAraNe paga UMcakI ne pachADIe to ja barAbara paDa AvatI. e uparAMta jo khIlA jarA paNa DhIlA bAMdhyA hoya to game te jagyAe game tyAre nIkaLI javAne bahu ja saMbhava ane bhaya raheto. Glacier para amane nAnI nAnI. TukaDIomAM vaheMcI nAkhavAmAM AvyA ane TukaDInA dareka sabhyonI kammara para doraDAM bAMdhavAmAM AvyA. e uparAMta doraDA para je sauthI AgaLa hoya tene dareka pagale pitAnI Ice-Axe thI barapha tapAsavo paDate, kAraNake game te jagyAe 100 thI 200 phUTa UMDI tarADa hovAne saMbhava raheto hato ane jo emAM eka paNa jaNa paDe te bIjA tene doraDAthI bacAvavA mATe taiyAra rahetA. dhIre dhIre ame badhA gleziyara upara lagabhaga 1700 pha Ta sudhI jaI AvyA. UtaratI vakhate bahu ja saMbhALavuM paDatuM, kAraNa ke jo TukaDImAM eka paNa lasare te badhAne laIne nIce pahoMce. mArI TukaDImAM eka jaNane lIdhe ame traNe jaNA lagabhaga 500 phUTa sudhI lasaratA lasaratA. nIce pahoMcI gayA. te divase te khUba ja thAkIne ame kempa para pAchA pahoMcyA. bIje divase amane step-Cutting zIkhavavAmAM AvyuM; jo pahADa khUba ja Steep hoya te Ice-Axe thI jarUra mujaba pagathiyAM khedavA paDe ane pachI ja upara javAya. e divasa to amAro ghaNo sAro gayo. kaI khAsa thAkyuM nahIM, paNa badhAMne hAthamAM chAlAM paDI gayAM. pagathiyAM banAvatI vakhate game teTalI ThaMDI hoya te paNa hAthamAM majA paherIne kAma nahIM karavAnuM evuM amane kahevAmAM AvyuM hatuM. . . trIje divase amane Repelling tathA Crevasse Rescue zIkhavavAmAM AvyAM. jema paththara para Repelling karIne jhaDapathI ane SafetythI nIce UtarAya tema ja barapha parathI paNa UtarI zakAya. Crevasse Rescue jo koI gleziyaranI tarADamAM paDI jAya che tene bacAvavA mATe vAparavAmAM Ave che. cethe divase bIjI nAnI moTI tAlima patAvIne amAruM eka ja kAma bAkI rahyuM ane e hanuM dragherA zIkhara sara karavAnuM, jenI UMcAI lagabhaga 19100 phUTa che. A divasa tArIkha 20 mI jUnane hatuM ane A chellI kaseTI e divase thavAnI hatI. Agale divase amane badhI Instructions ApavAmAM AvI. A divase savAre 4 vAge uThIne kAme lAgavAnuM hatuM. savAre vadhAre kAma na karavuM paDe eTale badhAM joItAM kapaDAM, menA vagere paherIne ja ame sleeping Bag mAM ghUsyA. savArane mATe phakata bUTa ja paheravAnA rAkhyA hatA. sUtA pahelAM ghaNA ghaNA vicAre AvyA. sauthI pahelA to vicAra upara pahoMcAze ke nahIM ene Avato hato; kAraNake amAre 15000 thI 1910 phaTa eTale ke 4100 phaTa caDavAnA hatA ane e UMcAIe eka divasamAM 4000 phaTa caDavA e ghaNI ja agharI bAbata che. ' savAre 3-30 vAge Bed-Tea ApavAmAM AvI. e pIne bUTa paherIne ame taMbUnI bahAra nIkaLyA. bahAra sArI evI ThaMDI hatI. theDI vAramAM badhA bhegA thayA. zarUAtamAM pAMca jaNAe tabiyata kharAba hovAne kAraNe AvavAnI nA pADI. amane Juice nA DabbAo, mevA, celeTa tathA biskITa ApavAmAM AvyA, je ame amArA Wind-Proof SuitnA meTA khissAmAM bharI dIdhA. zarUAtamAM te amArI caDavAne vega ghaNe hato, ane pahelA 1000 phUTa ame phakata 40 miniTamAM patAvyA. ahIM pahelo vizrAma lIdhA. ajavALu ThIka ThIka thaI gayeluM ane dUra dUranAM zikhare paNa dekhAvA mAMDayAM hatAM. ' ahIMthI bIjA be traNa jaNA pAchA pharI gayA, temanI tabiyatanA kAraNe. have barapha zarU thaI gayo hato, paNa te sakhata na hovAne kAraNe CramponsnI jarUra nahotI. pica baraphamAM to amane ApelA lagabhaga aDhI aDhI kilonA bUTanI eka lAtathI sarasa majAnuM pagathiyuM thaI jatuM. dhIre dhIre ame jema caDhatA gayA tema Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana 156 thoDA thoDA pAchA pharatA gayAM. aMte te zikhara phakata 200 phUTathI paNa ochuM dekhAvA mAMDayuM ane upara game tema karIne pahoMcI javAze ema lAgavA mAMDayuM. sArA nasIbe mane mAthAno koI du:khAvA nahAtA. nIcethI ja zikhara dekhAtuM hatuM tyAM pahoMcatAM pahelAnA chellA sA phUTamAM huM ane thoDA bIjA khUba ja thAkI gayAM ane Progress khUba ja dhImI thaI gaI. sakhata thAkelI hAlatamAM jema tema karatAM ame dhArelA zikhara para pahoMcyA tyAre amArA Will power 52 eka meTo phaTako paDayo. ame joyuM ke haju to bIjA 500 phUTa bAkI hatA. ame jyAM pahoMcyA tyAMthI thoDuM AgaLa cAlIne pachI tyAMthI chellI caDAI zarU thatI hatI. amArAmAMthI ame daza jaNAe upara javAnI AzA ja cheDI dIdhI hatI. bAkInA jeo amArA jeTalA thAkayA nahAtA teo jarA paNa ArAma lIdhA vagara AgaLa cAlyA, kAraNa ke eka vAra beThA pachI UbhA thavAnuM jarA paNa mana thAya evuM hatuM nahIM. emanI joDe traNa Instrucors paNa joDAyA. thoDI vAra pachI amArAmAMthI bIjA cha jaNA UbhA thayA ane amane paNa emanI joDe cAlavA mATe temaNe Agraha karyo, paNa mArI ane bIjA traNanI hAlata eTalI badhI kharAba hatI ke ame emanI joDe javAnI ghasIne nA pADI. e loko thoDe upara gayA ane pharI vAra uparathI bUmA mArI amane bolAvyA, paNa enI amArA para koI ja asara na thaI. te vakhate mane eTalA badhA thAka lAgelA ke mArI upara Altitude effectne pUrA kabajo hatA. mane thAkane lIdhe eTalI badhI UMgha AvatI hatI ke mArAthI AMkha paNa khullI nahotI rakhAtI. e uparAMta mane cakkara tathA UlaTI lAgatA hatAM. thoDI vAra pachI mArA khAsa mitra, je amArI joDe ja beThelA, teNe upara javAnI IcchA batAvI ane mane Agraha karavAnuM zarU karyuM. paNa meM tene paNa ghasIne nA pADI. theADI vAra pachI teNe cAlavAnuM zarU karyuM ane mArI pAchaLanA nAnA Hump hatA te vaTAvIne--UtarIne chellI caDAI zarU karI. daseka miniTa pachI UMdhA phrIne upara joyuM te lagabhaga seeka phUTa UMce te dhIre dhIre caDI rahyo hato. tenI pAchaLa chellA Instructor je atyAra sudhI nIce beThelA e paNa hatA. ene joIne acAnaka mArAmAM zakita AvavA mAMDI. mane thayuM ke mAro e mitra je pahelI vAra ja parvatArohaNa mATe AvelA, te jo caDI zake te huM zuM kAma na caDhI zakuM? ane mane sakhata UMgha AvatI hovA chatAM huM UbhA thayo ane meM cAlavAnuM zarU karyuM. huM traNa cAra pagalAM cAlyo hAIza naeN pAchA mane cakkara AvavA mAMDayA. pAtaLI havA ane thAka e bene kAraNe zvAsa paNa phUlavA mAMDayo. e vakhate mane lAgavA mAMDayuM ke A mArI Will-powernI meTAmAM meTI kaseTI hatI. ane e paNa kaI jagyAe ane kaI sthitimAM? pahelAM jema jaNAvyuM e mujaba Altitude effectnI asara nIce, gheADI ghaNI paNa Will-power bAkI rahe to e meTI AzcaryanI vAta hatI. thoDuM upara caDI ne pachI je thADuM nIce UtaravAnuM hatuM emAM mArI je paNa rahIsahI tAkAta hatI e khatama thaI gaI ane have bAkInA 500 phU Ta mATe mArI pAse phakata eka ja cIja hatI hatI ane te hatA. mArI wll-power. dara be pagale traNa pagale UbhA rahI cAra pAMca vAra zvAsa laI dhIre dhIre caDavAnuM me zarU karyuM. AgaLa gayelAone kAraNe mAre mATe baraphamAM pagathiyAM taiyAra hatAM. thAkane kAraNe caDhatI vakhate mArI AMkha mahAmahenate thoDI thoDI khUlatI hatI ane e kAraNe huM ghaNI vAra lapasyo paNa khare. sAre nasIbe mArI pAse Axe hatI, eTale jyAre paNa lapasyA tyAre enI madadathI huM mArI jAtane bacAvI zakata. atyAra sudhImAM bAkInA badhA zikhara upara pahoMcI gayelA ane e loko uparathI mane joI zakatA nahotA eTale mane eka meTo Darahato ke jo e loko nIce UtaravAnuM zarU kare te mArI ATalI -10 tA. 1-11-69 mahenata nakAmI jAya. lagabhaga 250 phrUTa bAkI hatAM tyAre mArI AjubAju vAdaLa AvI gayAM ane mane thoDI gabharAmaNa paNa thaI ke rakhene barapha ke varasAdanuM tophAna zarU thaI jAya. Ave vakhate mane oNsTriyana parvatArohaka Herman BuhenI yAda AvI ane ene lIdhe mane ghaNuM ja Inspiration maLyuM. enI AtmakathA me thoDA vakhata pahelAM ja vAMcelI, jemAM eNe potAnA para vItelI bInAA viSe vAMcanAranA roma rome UbhA karI de evI vAto lakhelI, chellAM sA ph Ta bAkI hatA tyAre vAdaLa jarA ochAM thayAM ane uparathI mArA mitra tathA InstructorsnuM dhyAna mArI upara gayuM ane tarata ja temaNe bUme mArI mane jussA caDhAvavAnuM zarU karyuM ane kharuM kahuM to chellA sa! phrUTa to emaNe caDhAvelA jussAne kAraNe ja caDhAyAM. upara pahoMcyo tyAre te mArAmAM UbhA rahevAnAM paNa hAzakoza nahotA rahyA. upara pahoMcatAM ja mane mitroe zAbAzI ApI. koIe mane biskITa ApyA to koIe mane Juice ApyuM. je loko pAsethI huM kAMI ja AzA nahAto rAkhato teoe paNa mane zAbAzI ApI. upara jaIne mArAmAM vicAra karavAnI zakita ke hozakoza jarAya rahyA nahAtA. eTale pAMca dasa miniTa besIne pUro thAka kADhayo. himAlayanI havAmAM e khUbI che ke tame game teTalA thAkyA hai| paNa ekavAra tame Toca para pahoMce ne tamAro thAka paLavAramAM UtarI jAya. e uparAMta mAnasika saMtoSa paNa A thAka kADhavAmAM ghaNA sAtha Ape che. uparathI ame sADA agiyAra vAgye nIce UtaravAnuM zarU karyuM ane lagabhaga aDhI vAge ame Base camp para pahoMcyA. te divase Vice-Principal sAthe nahAtA. eTale badhA mana phAve tema UtaratA hatA. ame nIce pahoMcyA pachI peNA kalAkamAM eka pachI eka ema karatA badhA AvI pahoMcyA. te divase rAte amAro chellA Camp Fire thayo. e divase dazama heAvAne kAraNe caMdramAnA ghaNA prakAza hato ane AjubAjunA baraphanAM zikharo khUba ja suMdara dekhAtAM hatAM. chellI rAte khUba ja nirAMte UMghyAM ane bIje divase UThI badhuM Pack karIne nIce UtaravAnuM zarU karyuM. te divase amArA manamAM SaparationnI ghaNI High Feeling (bhAvanA ) hatI. parvatAthI ame dUra jaI rahyA hatA, paNa enI joDe joDe amArAM svajano tarapha paNa amAruM prayANa zarU thatuM hatuM. te divase sAMje ame jyAre B1 kendra para pahoMcyA tyAre phakata GangotrinuM zikhara dekhAtuM hatuM. te divasa amAro taMbUmAM rahevAnA chellA divasa hato. bIje divase ame gaMgAtrI pahoMcyA. eka be divasa tyAM rahIne ame harasIla tarapha prayANa zarU karyuM. "Homming Pigncons Fly Faster" ane e mujaba amAro utsAha paNa ghaNA hatA. ane dara paMdara miniTe amane Instructor's dhIre cAlavAnI sUcanA ApatA, kAraNa ke te divase 16 mAIla cAlavAnA hatA. te divase rastAmAM ame eka khaTAro joyA tyAre te amane khUba ja khuzI thaI, kAraNa ke chellA vIsa divasathI eke vAhana ame joyuM nahotuM. ene joIne amane kharekhara lAgavA mAMDayuM ke ame pAchA Civilisation tarapha jaI rahyA hatAM. bIje divase harasIlamAM paNa amane savAre nAstAmAM breDa ApavAmAM AvI tyAre jANe ame eka LaxurynA upabhAga karI rahyA hatAM evuM lAgatuM hatuM. enA pachIne divase ame uttarakAzI pahoMcyA ane amArA mATe taddana navA ane pharI pharIne thAya evI IcchA karIe evA anubhava pUro thayo. A tAlima pachI tAlima lenAra bhaviSyamAM kadAca parvatArohaNa na paNa kare to paNa enA Character para te tAlimanA ghaNA ja prabhAva paDe che ane 28 divasamAM e eka judo ja mAnavI thaI jAya che. His character getsreformed to a very great extent and he deserves more to stay in this beautiful world. (samApta) rAjendra desAI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5% tA. 1-11-19, prabuddha jIvana 157 gAM dhI jI (gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA chellA divase reva. phAdhara vAlese ApelA vyAkhyAnanI noMdha) gAMdhIjI sAthe mAro paricaya pUrvagraha sAthe zarU thayo hato. neharujIe A siddhAMta suMdara rIte raju karyo che. "ApaNI pITha varSo agAu jayAre huM bhArata Avyo tyAre meM gAMdhIjI vize sAMbhaLyuM vaLelI hatI eTale AgaMtuko savAra thayA hatA. gAMdhIjIe pITha hatuM ja, haM te veLA madAsanI kaeNlejamAM hatuM. meM tyAMnA yuniva- sIdhI karI eTale pelA paDI gayA." Ama gAMdhIjInuM kAma. ApaNI siTInA eka ItihAsanA prAdhyApakane pUchyuM: "gAMdhIjI kevA mANasa pITha sIdhI karavAnuM hatuM. teo te deza ane duniyAnA zikSaka hatA. che?" temaNe mArA tarapha AzcaryathI joI kahyuM hatuM ke "gAMdhIjI? temaNe kahyuM : "pArakI sattA heThaLa kAma karatAM DhIlAza Ave oha e te khAlI rAjakAraNI puruSa che." eTale mArA manamAM che. mane mUkIne kAma karatA nathI. kAmArI thAya che. samayacerI pUrvagraha baMdhAyo. thAya che. ApaNe taiyAra rahevuM joIe." temaNe temanI AsapAsa - e chApa huM ghaNA vakhata sudhI laI pharyo. pachI jyAre meM ziSyone ekaThA karyA. temanI AsapAsa mahAna vibhUtio ekaThI thaI. ' zaratIne abhyAsa zarU karyo ane gAMdhIjInuM sAhitya vAMcavA temAM kevaLa jIhajUriyAo ke sAmAnya mANaso na hatA. svataMtra maMDayo tyAre mane lAgyuM ke gAMdhIjI rAjapuruSa uparAMta ghaNuM ghaNuM vyakitatvavALA loko hatA. che. ethI mArA para judI ja asara paDI. mahAdeva desAI temanA tarapha kema AkarSAyA? mahAdevabhAI kaMI - pachI te huM yuvAnomAM ne vidyArthIomAM kAma karavA lAgyA. kAmasara temanI pAse gayA. temaNe gAMdhIjInI kAryapaddhati joI. tyAre netRtva zibiromAM huM jANye-ajANe gAMdhIjInI ja vAto temaNe kahyuM : "AvuM kAma te huM paNa karI zake, rajAo daramiyAna kahevA lAgyo. meM joyuM ke tenI yuvAna para asara paDatI hatI. huM kAma karavA AvIza." Aje have huM nikhAlasapaNe gAMdhIjI vize kahI zake che. " gAMdhIjInI mANasa pArakhavAnI zakita addabhUta hatI. sAmAnya - gAMdhIjI kevI rIte eka sAmAnya mAnavImAMthI mahAtmA banyA? vAtacIta pachI temaNe tarata ja mahAdevabhAIne kahyuM : " tame mArA kayA Adarzone lIdhe temanA jIvanamAM palaTo Avyo e jANavA jevuM che. aMgata maMtrInuM kAma sArI rIte karI zakaze." ATale jahida abhinizALamAM to teo sAmAnya vidyArthI hatA. bhUmitinA viSaya prAya bAMdhavA mATe mahAdevabhAIne paNa navAI lAgI. temaNe pUchayuM: viSe teo lakhe che ke zarUAtanA prameya te huM samaja, paNa 12 "kayArathI AvuM?" prameya samajAya nahIM. Ajeya jyAre huM vargamAM mArA vighArthIone mahAtmAjIe kahyuM : "tame AvI ja gayA che. "sAmAna te 12 me prameya samajAvuM chuM. te temane samajAya tyAre kahuM chuM ke laI AvuM?" mahAdevabhAIe kahyuM:"e badhuM pachI thaI raheze." "tame to gAMdhIjIthIe vadhu hoMziyAra cho." ane tyArathI ja mahAdevabhAI gAMdhIjInI sAthe rahyA ane emanI gAMdhIjIne kaeNlejane pahelA divasane anubhava paNa sukhada sAthe AtmasAta thaI gayA. nahotuM. temane muMjhavaNa ne akaLAmaNa thatI hatI. evAmAM temane svAmI AnaMdanI zakita paNa gAMdhIjIe AvI ja rIte pArakhI vilAyata mokalavAnI gharamAM vAta thavA mAMDI. eTale temaNe tarata ja lIdhI hatI. navajIvananA kAma mATe eka vyakitanI jarUra hA pADI, kahyuM ke: "IMglenDa mokalo to sAruM. kAraNake ahIM hatI. svAmI AnaMda cha mahinA mATe taiyAra thayA. jahadI pAsa thavAya tema lAgatuM nathI." temaNe potAnA kAmamAM tanmayatA sAdhI. divasa-rAta teo - gAMdhIjI zarIre paNa mAyakAMgalA ja hatA. potAne ja zabda che.) kAma karatA. jamavAnuM te hatuM ja nahIM. keLAM ne dUdha para rahetA. te vAta karatAM ya kSebha ne zarama anubhavatA. be zabdo paNa bolI zakatA paNa kAma karatAM karatAM ja khAI-pI letA. prapha sudhAravAM, lekhe. na hatA. iMglenDamAM 10 mitronI sosAyaTImAM temane bolavAnuM hatuM. lakhavA vagere kAma karyuM ja rAkhatA. ' rakhe bhUlI javAya e DarathI bhASaNanI noTa taiyAra karI hatI. paNa ekavAra gAMdhIjI caMpAraNamAM pravAse gayA hatA. tyAMthI svAmI #bhane kAraNe te pravacana vAMcI paNa nahotI zakayA. AnaMda para temane patra Avyo. temAM lakhyuM hatuM ke tamArA kAmathI gAMdhIjI berIsTara thaIne muMbaI AvyA. nekarInI zodha karI. mane saMtoSa che. tame ghaNuM sAruM kAma karI rahyA che. tame A kAma na maLatAM vakIlAta zarU karI. pahelA kesa mAM la - kaeNjha korTamAM laDavA cAlu ja rAkho. gayA. sAkSIne ulaTa tapAsa mATe pUchavAnA praznonI yAdI taiyAra karI svAmI AnaMdane e vAtanI navAI lAgI ke koI divasa hatI. paNa prazna pUchavA gayA tyAM muMjhAI gayA. temanA potAnA nahIM ne Aja ekAeka gAMdhIjIne Avo patra lakhavAnuM kema sUjhayuM. zabdo mujaba temane jANe "kazuM sUjhe nahIM, kazuM dekhAyuM nahIM. temaNe te veLA teo e vAta bhUlI gayA hatA ke temaNe mAtra cha mahinA asIlane kahyuM: " kesa laDI zakuM tema nathI." temaNe phI pAchI sudhI ja kAma karavAnuM gAMdhIjIne kahyuM hatuM. temane yAda AvyuM ke ApI. moTI phajetI thaI. teo porabaMdara pAchA gayA. gAMdhIne vAta karyAne patra maLyo te divase ja cha mahinA pUrA thatA te pachI gAMdhIjI mahAtmA kema banyA? gAMdhIjI dakSiNa AphrikA hatA. manamAM temaNe vicAryuM "vANiyo pAko che. mane bAMdhI levA kesa laDavA gayA. ema dhArIne ke ahiyAM na phAvyuM, tyAM kadAca phAvI Icche che." gAMdhIjImAM sAmA mANasane vaza karavAno kImiyo hato, jAya. paNa zarUAtanA anubhavathI ja temanI AMkha khulI gaI. zakita hatI, jAdu hatuM. dezabaMdhuone thatA anyAya sAme temano AtmA jAgI UThayo. temane AvA to hajAro prasaMge TAMkI zakAya. gAMdhIjInI ziSyo thayuM, "ahIM karavA jevuM kAma che." taiyAra karavAnI rIta ja judI hatI. teo jabaradastIthI ke pharaja pADIne ghaNA lokonuM kAma hatuM. Adarza AkAra pAmyo. temane saha- kAma letA nahIM. tene badale samajAvIne, vizvAsa mUkIne kAma letA. kAra paNa maLI rahyo. jema jema dizA nakkI thaI tema tema zakita gujarAta vidyApITha - atyAre kahevAya che te rASTrIya zALA-kAkAsAheba jAgI. nAtAla keMgresanI racanA thaI ane je gAMdhIjI 10 mitro kAlelakara, AcArya kRpalANI ane narahirabhAI parIkhe zarU karelI. vacce bolI nahotA zakayA temaNe be hajAranI medanI vacce pravacana dara aThavADiye beThaka maLe tyAre gAMdhIjI hAjara rahetA. te veLA teo. karyuM. khAsuM lAMbuM evuM bhASaNa ApyuM. gAMdhIjIe paNa te aMge traNene spaSTa kahetA. "zALA mArI che, paNa calAvavAnI javAbadArI saMtoSa vyakata karyo che. te zakita laIne AvyA hatA. mAtra prasaMgoe tamArI che. huM sUcana ApIza paNa tamane ThIka lAge tema ja ane dilamAM udbhavela dhyeye zakitane bahAra ANI. tamAre karavAnuM che." - bhAratamAM paNa anyAya sAme temaNe pokAra uThAvyo. lokomAM - gAMdhIjInAM dUra dUranAM sagAMne eka prasaMga che. ekavAra zakita AvI. hajAronI sAme teo chuTathI bolatA. eka chokarAnuM eka chokarI sAthe vevizALa thaI gayA pachI te paraNa| mAyakAMgaluM zarIra chatAM temaNe upavAsa karyA. AjhAdInI vAnI nA pADato hato. tene badhAMe samajAvyo chatAMya na mAnyo. laDatamAM pUrA dezane sAthe lIdhuM. "dezanI AjhAdI lAvavAne" chevaTe koIke kahyuM " gAMdhIjI pAse cAle, enA kahevAthI chokaro jIvanane Adarza nakkI thatAM jIvana parivartana thayuM. AvA gAMdhIjI kadAca mAnaze." gAMdhIjI e veLA dezanA netA hatA. temane TAIma je dAkhale bIjo koI nathI. . - AvAM kAma mATe kema bagADAya? paNa Apaddharma gaNI sagAMo gAdhIjI mahAtmA banyA. temaNe evuM te zuM karyuM ke lokoe temanI pAse gayAM ne vAta karI. gAMdhIjIe ghaDIbhara pUrA dezanI javAA birUda ApyuM.? gAMdhIjInA manamAM eka vAta spaSTa hatI. temane badArI bAju para mUkIne A chokarAne bolAvI samajAvavA mAMDayo. mana aMgrejone haTAvavAnA kAryanuM khAsa mahattva nahotuM. e kAma eka divasa thayo, bIje divasa thayo, trIjo divasa thayo, chevaTe to game tyAre karI zakAya tema temane lAgatuM hatuM. temane mana AjhA- e chokaro hAryo. te paraNavA kabUla thayo. vaDIlenI hAjarImAM hA dInuM mahatva juduM ja hatuM. lokone taiyAra karavAnuM kAma moTuM hatuM. kahevA taiyAra thayA. gAMdhIjIe badhAne bolAvyA. chokarAe taiyArI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 prabuddha jIvana tA. 1-11-69 batAvI. pachI chokarAne kahyuM "tuM hamaNAM jarA bahAra aa." kaumudIe kahyuM "huM jIvanabhara ghareNAM choDavA taiyAra chuM." temaNe sagAMone kahyuM: "joyuM, chokaro have taiyAra che. paNa tene gAMdhIjIe kahyuM: " tAro vara lagnanA divase ghareNAM paheravAne A vAta samajAvatAM traNa divasa thayA. have tame ja vicAra karo Agraha karaze to?" chokarIne te kevI sukhI karaze? te chokarIne du:khI karaze. jarA hajIye kaumudIe kahyuM: " huM e ja vara pasaMda karIza ke je ghareNAM vicArI juo. tamAre dIkarI devAnI che." paheravAno Agraha ne rAkhe." Ama gAMdhIjIe evuM balidAna lIdhuM sagAM saMbaMdha rahyAthI AnaMda pAmyAM hatA. ema chatAM paNa ke je tene jIvanabhara yAda rahe. ' temaNe vicArI joyuM ke gAMdhIjInI vAta sAcI hatI. emAMnA eke AvA pATha bhaNAvIne gAMdhIjI kahetA ke zikSaNane sAra mahAmuzIbate kahyuM: "amAro have ene mATe Agraha nathI." kADha hoya, niceDa kADhavuM hoya to e che ke je karIe te uttama gAMdhIjIe pelA chokarAne bolAvIne kahyuM: "have tame para- rIte karIe. DhIlAza na cAle. mAruM kAma uttama rIte thavuM joIe. NavAnA baMdhanamAMthI chUTA cho." temane zreSThatAne Agraha hato. badhA gayA eTale gAMdhIjIe kAkAsAheba kAlelakarane kahyuM : samayapAlanane, niyamapAlanane gAMdhIjIno Agraha paNa "kAkA, Aje ApaNe moTA puNyanuM kAma karyuM che. Aje gerakSAnuM evo hate. niyamanuM uttama rIte pAlana karavAmAM teo mAnatA puNya meLavyuM che. ApaNe chokarIne katalakhAne jatI bacAvI che." hatA. teo zikSaka hatA. jIvane unmatta kema karavuM te jAte batAvatA gAMdhIjI pahelethI A saMbaMdha na baMdhAya ema IcchatA hatA, paNa hatA. temanA manamAM koI kAma nAnuM nahotuM ke je avagaNI zakAya. temaNe sIdhI nA pADavA karatAM sAmevALA pAse ja nA paDAvI. ekavAra yaravaDA jelamAM kasturabA gAMdhIjIne maLavA AvyAM dhIraja ne premathI temaNe temane joIto javAba meLavyo. Ama temaNe hatAM. jelano niyama hato ke adhikArInI hAjarImAM ja AvI mulAkAta kevaLa dezanA ja nahIM, kuTuMbanA prazno paNa ukelyA hatA. te paNa sama- thaI zake. eTale jelanA suparinTenDanTa UbhA hatA. be miniTa jAvaTathI-kharA zikSaka tarIke ane nahIM ke saramukhatyAra tarIke. sudhI bA-bApue ekabIjAnI khabara pUchI. eTalAmAM jela adhigAMdhIjI lokone jAgRta karavA mATe temanI pAsethI balidAna kArIne lAgyuM ke temane ekalAM vAtacIta karavA devI joIe. eTale mAgatA. kAraNa, kaMIka bhAga ApavAnuM hoya te ja mANasa jAgRta rahe. teo AMTA mAratA mAratA dUra cAlI gayA ane ardhA kalAka pachI balidAna ApavAnI vRtti e jAgRtinI cAvI che. AvyA. temaNe joyuM ke bA-bApu ema ja mUgAM beThAM hatAM. temaNe bihAramAM teo phaMDa ugharAvatA hatA. temAM garIbo pAsethI pUchyuM " tamArI vAta pUrI thaI haze. samaya pUro thaze." paNa phaMDa ugharAvatA hatA. garIbo temanI pAse varSothI sAcavI bApue kahyuM: "vAta te tame hatA tyAre ja pUrI thaI gaI hatI." rAkhelA nAnA sikkA ApatA. A sikkAo kATa khAI gayA hatA. suparinTenDanTe kahyuM: "paNa tame vadhu saraLatAthI vAta karI. tenAthI hAtha paNa lIlA thaI jatA hatA. zako teTalA mATe huM dUra gayo hato. tame vAta na karI ?" - eka kAryakare kahyuM "juo A loko keTalA garIba gAMdhIjIe kahyuM : "jelanA niyama mujaba jeva-adhikArInI che? temanI pAsenA kATavALA sikkA ekaThA karatAM karatAM hAtha hAjarImAM ja vAta thaI zake. eTale tame hatA tyAM sudhI vAta karI. levA thaI gayA !" pachI amane thayuM ke tamAre kaMI kAma haze eTale gayA cho - eTale gAMdhIjI kahetA ke e loko je Ape te svIkAravuM joIe, toja tamArI rAha jotAM hatAM." temane bhAna thaze. kaMIka kiMmatI cIja ApI dIdhI che tenI yAda raheze. jelanA niyamanuM AvI cIvaTathI pAlana keTalA jaNAe karyuM teo paNa dezane khAtara kaMIka karI rahyA che ema temane lAgaze. haze? paNa gAMdhIjI pratyeka kArya saniSThApUrvaka karatA hatA. ochAthI gAMdhIjIe dezanI strIone kevI rIte jAgRta karI hatI ! saMtoSa na mAnavo e emanA cAritryamAM ja hatuM. bhASaNomAM Ave, lakhI vAMcI zake tevI strIonI vAta te samajI eka vAra kAkAsAheba ane bIjA anuyAyIo kAmanI vaheMzakAya. paNa abhaNa strIo kema jAgRta thAya. bALakomAM saMskAra caNI karI rahyA hatA. te veLA gAMdhIjInI paNa hAjarI hatI. vaheMmAtAnA ja rahe che. eTale mAtA sudhI AjhAdIne saMdeza pahoMce catAM vahecatAM kAkAne vAro Avyo. prazna thayA, kAkAne kAma zuM soMpa te ja kAma pAra paDe. temaNe TharAvyuM ke temaNe kaMIka balidAna ApavuM zuM? gAMdhIjIe sUcavyuM, kAkAne saheluM kAma na soMpatA." joIe. paisA to teo pati ke putra pAse mAgIne Ape. kaMIka - kAkAsAhebe kahyuM, "A vAta sAMbhaLI huM pANI pANI thaI evuM mAMgavuM joIe ke je temane vahAluM hoya - strItvanuM pratIka gayo. gAMdhIjIne mArA para keTalo badho vizvAsa hato?" hoya, je ApavAthI temane jiMdagI sudhI yAda rahe. temaNe dezanI Aje to yuvAnone saheluM ja kAma joIe che. agharUM pepara strIo pAse jaI apIla karI: "AjhAdIne khAtara tame mane tamArAM Ave to paNa tephAna kare che. paNa emAM ye apavAda che. mArI ghareNAM Apo. tame tamArI pharaja tamArA priya ghareNAM ApI bajAva. kolejamAM huM haMmezA pUchuM chuM: "sahelo prazna pUchuM ke agharo?" te vaLI A ghareNAM ApI tamAre bIjuM banAvavAnAM nathI. ApaNe to vidyArthIo kahe che ke : "adhare prazna pUcho." jiMdagI sudhI Ape. eka rUDA kAma mATe ApavuM che." temanI A Ama gAMdhIjInA jIvananA traNa mukhya muddA che. temane zakita suMdara daSTi pratyekane sparzIgaI. ' kayAMthI maLatI hatI? bhagavAna paranI acaLa zraddhAmAMthI. temane thatuM temaNe keraLamAM jaI AvI vAta karI. teo hastAkSara ApatA. ke ApaNe je mAnavI mATe karIe chIe te bhagavAna mATenuM ja te veLA temaNe eka baMgaDI levAnuM zarU karyuM. eka chokarI AvI. hoya che. temanAmAM vyApaka kuTuMbabhAvanA hatI. 16 varSanI vayanI e yuvAna chokarI hatI. teNe potAnA hAthanI teo uttara hiMdustAnanI mulAkAte gayA hatA tyAre eka eka baMgaDI kADhI ' gAMdhIjIne dharI. gAMdhIjIe hastAkSara ApavA nAnI zALAnI mulAkAta lIdhI. te veLA eka chokarAe pUchayuM : mAMDayA. teNe nA pADI. huM sodo karavA nathI AvI. teNe eka pachI "bApu, tame khamIsa kema nathI paheratA? huM mArI bAne kahuM tamAre eka badhAM ghareNAM kADhI ApyAM. mATe khamIsa banAve? tame paherazo?" * gAMdhIjIe pUchayuM : "Ama kema karyuM? te tArA bApujInI para gAMdhIjIe kahyuM: "paherIza, paNa jo koI tane ramakaDuM Ape vAnagI mAgI che?" teNe kahyuM, "hA" gAMdhIjIe pharI pUchyuM: teM tArI ane bIjA bhAIone na Ape te tuM du:khI thAya ne? ema mArA bAnI rajA lIdhI che.?" bhAIone khamIsa na maLe te mArAthI khamIsa kema paherAya?" " pelI chokarIe nA pADI. gAMdhIjIe pUchayuM:"temane samajAvIza?" ' "paNa huM tamArA bhAIo mATe paNa khamIsa banAvavA mArI - ' "hA" chokarIe kahyuM. eTale teo khuza thayA. temaNe nava- bAne kahIza. tamArA keTalA bhAIo che?" peNA chokarAe bALakanI jIvanamAM A chokarInA tyAga vize lakhyuM. paNa pachI temane vicAra nirdoSatAthI pUchayuM :. Avyo ke chokarI to kuMvArI che. ghaNAM levAne temane niyama e - gAMdhIjIe kahyuM, "mArA te 40 karoDa bhAIo che. badhAne hato ke pAchA jiMdagIbhara nahi pahere. eTale temaNe khAtarI karavA mATe khamIsa kayAMthI banAvIza?" bIje divase pelI chokarIne bolAvI, tenuM nAma kaumudI hatuM. ' ' AvI bhAvanAthI gAMdhIjIne zakita maLatI hatI. yuropamAM * kaumudIne gAMdhIjIe pUchayuM: "meM navajIvanamAM tArI vAta paNa mane vAraMvAra anubhava thayo che ke tyAMnAM loko gAMdhIjIthI. lakhI che, ane lakhyuM che ke tuM have kadIye ghareNAM nahiM pahere, tuM je prabhAvita thayAM che. kaeNlejanI prArthanAmAM paNa huM A ja vAta karuM chuM. nA pADe te A lakhANa pheravI nAMkhuM." AvI bhAvanA Ave to jIvana pavitra thAya. phAdhara vAlesa mAlikaH zrI muMbaI jema yuvaka saMdha mudraka ane prakAzaka: zrI paramAna da kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI.pI. roDa, mu ba--4. | mudraNasthAna: dhI sTeTsa piIpala presa, koTa, muMbaI-1 A Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H. 117 vArSika lavAjama rUA. 7 prabuddha jaina"nuM navasa skaraNa varSa 31 : aMka 14 muMbai, navembara 16 1969, ravivAra paradeza mATe ziliMga 15 prabuddha jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM' pAkSika mukhapatra chUTaka nakala 40 paisA taMtrI : paramAnaMdakuMvarajI kApaDiyA sAthenI yAdagAra mulAkAta pUjaya bApu pU. bApu mArA jevA sAmAnya yuvAnane AjathI batrIsa varasa pahelAM mulAkAta Ape ane te paNa kAmanA atizaya dabANa vaccethI samaya kADhI sAme cAlIne AgrahapUrvaka bAlAve te navAI jevuM to che, paraMtu tenuM Azcarya ApaNA jevA mATe ja hoya che, gAMdhIjI mATe to te sahaja ane mAnavatAbharI bInA hatI. 1936 mAM abhyAsa pUro karyA bAda huM kamIzana ejanTanI peDhImAM nokarImAM hatA. tyAM 1937 nI sAlanA mArca mAsamAM ugharANI vagere kAmakAja mATe bahAragAma javAnuM thayuM. je peDhImAM kAma karatA hatA te peDhI saMbaMdhInI hatI. tethI tyAM dhaMdhAkIya kAmakAja sAthe bIjuM kArya karavAnI svataMtratA rahetI. prathama varSA eka snehIne tyAM hoLInA utsavamAM bhAga levA gayo. tyAMthI zegAMva vagere sthaLe kAma patAvI maMgaLavAranI sAMje sevAgrAma jovA javAnA IrAdAthI. varSA pahoMcI gayA. vardhA sTezana najIkanI peDhImAM rAta vItAvI. rAtre chApAmAM vAMcavAthI jANyuM ke gAMdhIjI budhavAre savAranA sAta vAge madrAsa taraphathI AvatI gADImAM vardhA Avaze. rAta AkhI gAMdhIjInAM darzana karavAnA ane sevAgrAma javAnA vicAromAM pasAra karI. savAranA nityakarma patAvI vardhA sTezane 6-45 vAge pahoMcI gayA. AgalA divasanA meAsamI varasAdane lIdhe vAtAvaraNa bhejamukata--khuzanumA hatuM. te arasAmAM varSAnI vastI paMdara-vIza hajAranI haze. sTezana upara gAMdhIjIne teDavA Avela pAMca-cha AzramavAsIo sivAya koI na hatuM. gADI AvatA gAMdhIjI trIjAvarganA DabAmAMthI hasatAM hasatAM kasturabA sAthe utaryA. temanA maMtrI zrI mahAdevabhAI desAI te ja gADImAM vardhA na utaratA kAma aMge nAgapura gayA. gAMdhIjIne umaLakAthI AvakAra ApyA bAda tarata ja eka AzrAmavAsIe pUchyuM " Ape ApanA AgamananA samayanI jANa mATe tAra kema na karyo?" tenA uttaramAM svasthatAthI tarata ja gAMdhIjI belyA " hindustAna jevA garIba dezane tAranA kharca posAya? huM kAM vardhAthI ajANyo hato, ane tamAre paNa ahIM mane teDavA AvavAnI zI jarUra hatI? ApaNe te hindusthAnanA garIba mANasa je rIte jIvI rahyo che teneA khyAla rAkhI bahu ja karakasarathI jarUra pUrato ja kharaca karavA ghaTe." temanA sAmAna thoDo hato. AzrAmavAsIoe te upADI lIdhA. ame badhA gAMdhIjInI pAchaLa pAchaLa cAlatAM hatAM. sTezana bahAra nIkaLavAnA daravAje gAMdhIjIne TikiTa kalekaTare be hAtha joDI namaskAra karyA. gAMdhIjIe paNa tevI ja rIte namaskAra karyA. satya ane ahiMsAne jIvato jAgato payagambara je bhUmimAM vicarato hoya tyAM TikiTa kalekaTarane TikiTa mAMgavAnI kalpanA ja zenI Ave? ane gAMdhIjI kaMI gheADA TikiTa vagara musAphI karavAnA hatA ? gAMdhIjIe te jyAre jyAre te vakhatanI aMgreja sarakAre vagara TikiTe musApharI karavAnI sagavaDa karI ApI hatI tyAre paNa sAme jaIne TikiTa bhADAnA paisA mokalAvyA hatA. sTezana bahAra nIkaLatAM ja eka meTaramAM sAmAna sAthe kasturabA vagere beThAM. gAMdhIjI sTezana najIka AvelI sivila hAspiTala tarapha cAlatA cAlatA gayA. tyAM sevAgrAmanI eka garIba bAI tathA AcArya bhaNasALIjInI tabiyatanI khabara kADhayA bAda bahAra AvyA; tyAre eka bhaiyAjI ja temanI sAthe hatA. meM tarata ja kahyuM : "bApu mAre sevAgrAma jovA AvavuM che, jo ApanI rajA hoya te." bApue kahyuM : " khuzIthI Ave, paNa meM tyAM koI camatkAra nathI karyo. chatAM tameA AvazeA te huM khUba rAjI thaIza." AthI mane apAra AnaMda thayo - dhanyatA anubhavI. mArU nAma vagere jANI ... paricaya meLavI - temaNe nirdoSa hAsya sAthe khuzI vyakata karI. eTalAmAM meTara AvI pahoMcI ane bAlyA "gADI joI guDA gaLe tema have huM te meTaramAM besI gAmamAM mAre be traNa jaNane maLavA javuM che tyAM jAuM chuM, nahi te tamane sAthe ja sevAgrAma laI jAta." ema kahI mane sevAgrAma javAnA rastAnI mAhitI ApI tarata ja tyAM AvavA kahyuM. meM paNa bahu ja thoDo sAmAna rAkhyo hato. huM gAMdhIjInA Azrama sevAgrAma jaI rahyo chuM tenA satata dhyAnamAM-bApujIne zuM gamaze te vicAramAM tarabALa hatA. tethI mAtra aDadhA rastA sudhI ja eka majUra chekarAne lIdhA hatA, je mane Azrama tarapha javAno mArga cIMdhe e pUratuM hatuM. mAre jAtamahenatathI ja mArI sAmAna UMcakI laI javAno IrAdo hato. uparAMta te majUrane huM ochI majurI na cUkavuM te paNa dhyAna rAkhavuM rahyuM. kAraNa ke mAre bApujI pAse javuM che ane temanI pUchaparachanA uttaramAM mANasAIne zuMbhe evuM kartavyapAlana karI dekhADavAnuM che - zabdothI nahi cAle e mArA manamAM barAbara vasI gayuM hatuM. hAthe sAmAna upADIne sevAgrAma sADAdaza vAgyAnA sumAre pahoMcI gayo. tarataja bApujI bahAra AvyA ane ramujamAM kahyuM: "huM tamArA karatA vahelA pahoMcI gayo- joyuM ne ? ane jamI paNa lIdhuM. tame janmyA vagaranA AvyA hazA mATe jamavA besI jAva. ramuja, kALajI ane premano keva triveNIsaMgama! jamavAmAM huM eka ja ane chellA hatA. phakata pANImAM bApheluM - mIThuM ke masAlA vagaranuM zAka, tevI ja dALa ane kArI roTalI. bAjumAM mIThuM, chAsa agara mAkhaNa bemAMthI eka vastu maLe. me chAsa levAnuM pasaMda karyuM. chelle hAthachaDanA cokhAnA bhAta hatA. jamI lIdhA bAda thALI vATako kUvA pAse jaI opaNe hAthe ja sApha karavAnA. koI viziSTa mahemAna jevA ke saradAra paTela, paMDita neharu, maulAnA AjhAda vagerenA vAsaNa AzramavAsI sApha karI letA. kUvA upara saMpUrNa svacchatA jALavavAnI hatI, eTale mukarara Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16e. prabuddha jIvana tA. 16-11-19 jagyAe ja kacaro nAkhavAne ane mukarara jagyAe ja pANI DhoLavAnuM. jethI pANI jyAM tyAM bheguM na thAya ane macharene upadrava na thAya. te vakhate dezabharanAM gAmaDAMomAM gaMdakI vagere aMge meleriyAne upadrava varasethI cAlu hate. pachI huM esarInA eka bhAgamAM mArI sAthe laI gayela takalIthI kAMtavA beTho. mAro IrAdo sevAgrAma Azrama pUrepUruM joI-samajI-sAMjanA taDako zamyA bAda vadhu javAno hato. mAre gAMdhIjIne samaya bilakula leve na hato. te vakhate 67 varasanI uMmare teo satata kAryamagna rahetA. uparAMta te arasAmAM 1935 nA InDiyA eMkaTa mujaba prAMtamAM keMgrese pradhAnapada svIkAravA ke nahi te bAbatamAM teone mArgadarzana ApavAnuM kArya rahetuM hatuM. Ama mAre vAtacIta mATe temane samaya bagADavo nahote. te ucita paNa na kahevAya. chatAM mArA Azcarya vacce eka AzrAmavAsIne mArI pAse melI mane vAtacIta karavA bolAvyo. pahelAM to huM na gaye. ane kahevarAvyuM ke mAre vAtacIta karI Apane kiMmatI samaya barabAda nathI karavuM. chatAM pharIthI kahevarAvIne vAtacIta mATe bolAvyo. huM vAtacIta karavA gaye. teo kana gAMdhI sAthe gammata karatAM hatAM ane kahe ke: "have samaya pUro thayo che-mATe bIjA kAme lAgI jaIe." Ama gammatane samaya pUro thatAM tarata ja kAMtavA mATe reMTiyo lIdhA. mane, kAMtatA kAMtatA vAtacIta karIza tema jaNAvyuM. uparAMta kAMtaNa pUruM karyA bAda dADhI karatI vakhate paNa vAtacIta cAlu rAkhIza tema kahyuM. A te kharA arthamAM mahAtmA hatAne? vidvatAnI meTAI ke dAMmaDa theDuM hoya? e te namratAne bhaMDAra hatA. namratArUpI senAmAM premarUpI sugaMdha bheLavIne nirdoSa vAta karatA hatA. eTale sAmAnA manabhAvane khyAla rAkhI pUrepUro saMtoSa ApatA hatA. eTale dADhI karyA bAda paNa jarUra paDe te vadhu vAtacIta karavAnI taiyArI batAvI. jue te kharA? kayAM e mahAtmA ane kayAM huM? meM mulAkAtane agAuthI samaya paNa mAgyo na hato. ane temane samaya levAnI meM nA pADelI, chatAM Agraha karIne mArA jevA UgatA navayuvAnane vAtacIta karavA besADIne pUro samaya Apyo. vAtacIta. karavAnI taiyArI vagara kayA viSaya upara kema vAta karavI tenI mane khabara kema paDe? chatAM mAre mUMjhAvuM na paDayuM. temaNe ja sahAnubhUtipUrvaka vAtacIta zarU karI. pahelA te peTI reMTiyAnI jottara (be cakkarane joDatI jADI mALa) tUTI gayela te sAMdhavA seya doro reMTiyAnA khAnAmAMthI na nIkaLyuM eTale temanI harijana dIkarIne mITho Thapako ApI dareka cIja yogya ThekANe mUkavA samajAvyuM, ane A rIte eka miniTanI barabAdI badala du:kha vyakata karyuM. vAtacItanI zarUAta ghATakoparanA khabaraaMtarathI karI. ahIMnA ' te vakhatanA racanAtmaka kAryakaro ane netAo ekeekane teo oLakhe. khAsa karIne zrI cImanalAla popaTalAla zAha, zrI hemacaMda bhagavAnajI, zrI mehanalAla maganalAla pArekha, zrI dAmodara bAlakRNa verA ane zrI kamaLAbahena saMghavI vagere badhAne yAda karyA. ghATakoparamAM kAMtaNapravRtti, khAdI grAmodyoganuM vecANa vagere bAbata jANIne ghATakoparanI pAMjarApoLa viSe vigata jANI. teoe 1926nA arasAmAM ghATakoparanI pAMjarApoLamAM AvyAnuM smaraNa tAjuM karyuM. huM kaMI bAkAta rahe tema nahoto - mAra, kAMtavAnuM te vakhate reMTiyo tUTI javAthI badhuM hatuM. meM muMbaI navajIvana saMghamAM durasta karavA Apela, paNa teoe lAMbo samaya thayA chatAM same karI nahoto Apyo. ATaluM sAMbhaLatA veMta ja tarata ja temaNe navajIvana saMgha upara Thapako lakhAvyA. kahe dareka kAma tarata ja patAvavAnI keTalI cIvaTa, koI kAma pachI upara zenuM rahe? hajI vAtacIta mATe pUrato samaya bAkI hato. eTale mane muMba- InA gumAstAonI parezAnInI rajuAta karavAnI IcchA thaI. te vakhate dezI bajAromAM - mArakITamAM gumAstAone ravivAranI rajA nahi - amAsanI rajA aradhI maLatI te paNa haMmezA nahi. dararoja . vahelI savArathI moDI rAta sudhI kAma karavuM paDatuM. gumAsto yaMtranI jema rAta divasa kAma DhasaDaye jatA hatA. ane oNphisomAM nokarI karanArane ghaNI sagavaDa hatI. bIjI bAju zanivAre aDadhA divasanI rajA ane ravivAra tathA tahevAranI saMpUrNa rajA. uparAMta mAMdagInIhakkanI rajAe paNa maLe. dezI kAmadhaMdhAmAM kAma karate gumAsto ane phiksamAM kAma karatA kArakune vacce keTale badho taphAvata? gumAstAbaMdhuonA A trAsane upAya thaI zake to te karavA vinaMti karI. bahuja zAMtithI badhI vigata sAMbhaLI. pachI kahe : "juvene pahelAM karatAM hAla kaMIka ThIka che. meM paNa thoDA vakhata mATe revA- . zaMkara tulasIdAsane tyAM kAma karyuM che eTale mane paNa e bAbatane * khyAla te che ja. Aste Aste sudharaze." meM kahyuM: "have jyAre prAMtamAM keMgresa sarakAra sattA upara AvavAnI che te kaMI nahi karI zake?bApujI bolyA "samaya Ave te paNa pitAnuM kartavya bajAvaze. dhIrajathI samajIne A kAryamAM pragati karI zakAze." chelle meleriyA mATe kavInAIna (TIkaDI )kaI jAtanI sArI Ave che te paNa pUchI lIdhuM. lagabhaga be vAge amArI vAtacIta pUrI thaI. AzramamAM khUba ja sAdAI. bApujI sAdA Asana upara besatA. sAduM meja rAkhI lakhatA hatA. mArA pachI mIrAbahena sAthe vAtacIta zarU karI. temanA pachI zrI pyArelAlajI (jeo bApujInA maMtrI hatA.) pAsethI chApAomAMnA rAjakIya samAcAra jANI lIdhA ane temanI joDe carcA zarU karI. - sAMjanA cAranA sumAre eka AkAmavAsI bhAI mane Azrama jovA laI gayA. gAnI saMbhALa mIrAbahena rAkhatAM hatAM te joyuM. zauca javA mATe doDha phUTa UMDo khADo lAMbe sudhI khodI rAkhela. tenA upara caTAInI khaseDI zakAya tevI divAlavALuM cIrasa pAyakhAnuM banAvela. zauca gayA pachI maLa upara mATI nAkhavAnI hatI. AvI rIte karavAthI dUrgadha tema ja gaMdakI te na ja phelAya ane roganI utpatti paNa na thAya te te kharuM, paNa A rIte sahelAIthI ApameLe ja sonerI khAtara paNa taiyAra thatuM jAya.AkAmanA makAne beThA ghATanA, sAdA chAparAvALA ane gIranI divAlanA hatA. daravAjAne kayAMya tALu vAsavAnuM na hatuM. A ja AzramamAMthI bApujI duniyAbharane mArgadarzana ApatA hatA. sAMje pAMca vAge jamavAne samaya thaze. ane bApujIe barAbara yAda karI mane temanI bAjumAM ja jamavA besADo. mArA keTalA badhA ahobhAgya ! chelle meM javA mATe temanI rajA mAgI. temaNe AnaMda vyakta karI bhAvabharI vidAya ApI ane vardhA sTezana ta2pha javAnA rasto dekhADayo. jarUra jaNAya to sAthe koIne mekalavAnuM jaNAvyuM. meM raste barAbara joyo hato, tethI eka jaI zakIza ema kahetAnI sAthe sAmethI be baMgALI yuvako AvatA dekhAyA. teo agAuthI nakkI karIne AvyA hatA. rAta rokAvAnA hoIne bApujIe teone sAthe pharavA AvavA jaNAvyuM. pharatAM pharatAM vAtacIta karavAnuM kahyuM. bApujI temanI dIkarI sAthe pharavA jatA hatA. joyuMne? keTalA badhA kAryarata ! huM temanI namratA ane sAdAIthI khUba prabhAvita thayela. vadhu sTezane rAtre pahoMcyuM. muMbaI taraphanI gADI AvavAne vAra hatI. daramiyAna A sonerI taka maLyA badala anerI dhanyatA anu vate rahyo-jenI suvAsa Ajadina sudhI huM pAmI rahyo chuM. temanI premabharI vANInuM gUMjana hajI Aje paNa sAMbhaLI rahyo chuM ane kabinA bhajananI eka ja paMkitanuM raTaNa karyA karuM chuM. "mana masta huvA taba. kayA bele ?" harilAla gulAbacaMda zAha Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-69 prabuddha jIvana prakIrNa noMdha nUtana varSanA vAdaLa gherA prabhAte hatuM. mane lAge che ke A rIkivajhIzanane ThukarAvavAmAM keMgresanI kArodareka prajAne mana pitAnA dezamAM pracalita saMvatsarano prathama bArIe ghaNI gaMbhIra bhUla karI che. bIjuM pagaluM zrImatI IndirA divasa asAdhAraNa mahattvanA bane che ane ekameka pratye ane sAsu- gAMdhIne keMgresamAMthI baratarapha karavAne lagatuM che. AvuM pagaluM prastuta dAyika rIte zubhecchA darzAvavA ane abhinaMdananI levaDadevaDa kArobArIe, te pagalAnA aucitya anaucityane vicAra bAjue karavAno prasaMga manAya che. A rIte tAjetaramAM zarU thayelA vi. saM. rAkhIe to paNa, pitAnA baLAbaLane kaze paNa vicAra karyA vagara 2026 nA varSane prathama divasa (tA. 10 mI navembara semavIra) bharyuM che ane tyAra bAda maLelI pArlAmenTamAM keMgresI sabhyonI ApaNA mATe-khAsa karIne hindu prajA mATe-abhinandanane sabhAe A pagalAne lagatA TharAvane ghaNI moTI bahumatIthI ane zubhecchAonA AdAnapradAnane viSaya bane che. A divase amAnya jAhera karIne koDIne banAvI dIdho che ane zrImatI IndirA ApaNuM dila anero AnaMda ane ullAsathI UchaLatuM hoya che ane gAMdhInA sthAnane zUnyavata banAvavAne badale ghaNuM vadhAre makkama pasAra thayelA varSane vidAya ApIne navA varSamAM ApaNe navA AzA- ane surakSita banAvyuM che. A laDatamAM sAcA baTAnA-mogyavAdapUrvaka praveza karIe chIe. ayogya-vyAjabI geravyAjabIne khyAla asthAne che. jene Ama chatAM sapTembara-okaTobara mAsa daramiyAna amadAvAda bahumatInuM pIThabaLa hoya tenuM zAsana cAle ane e pIThabaLa khAte kamI verajherane pragaTa karatA je hatyAkAMDa ane jAnamAlanI Aje IndirA gAMdhIne che ane nijaliMgappAne nathI e kabUla karyA khuvArI thaI tenA bhaNakArA haju paNa kAnamAM vAgyA kare che ane te sivAya cAle tema nathI. 17mI tArIkhe maLanAra saMsadanI beThakamAM tenuM smaraNa dilamAM kaMpArI pedA kare che. vaLI keMgresamAM paNa je paNa IndirA gAMdhInA sthAnane vadhAre majabUta karavAmAM Avaze saMgharSa pedA thayo che ane be pakSo vaccenI athaDAmaNa UbhI thavAnA emAM koI zaMkA nathI. AjanI paristhitinuM A citra che. bhaviSya pariNAme je kaoNMgresanA bhavya utkarSanA sAkSI thavAnuM mArA jevA tene karyo ane kevo AkAra Ape che e jovAnuM rahe che. anekane sadbhAgya prApta thayuM che te ja keMgresane chinnabhinna thatI 18muM sarvodaya saMmelana ane bihAra grAmadAna jovAnuM Aje durbhAgya prApta thayuM che. Ama Aje samagra AkAza kaTobara mAsanI tA. 25thI 28 mI tArIkha sudhI bihAramAM gherAM vAdaLothI chavAyeluM dekhAya che, ane AzAnuM koI kiraNa phUTatuM AvelA rAjagIra khAte pUjya vinobAjInA sAnidhyamAM 18 muM dekhAtuM nathI ane navA varSane AvakAravAyogya koI sapha_tine anubhava sarvodaya saMmelana bharAI gayuM. tyAra bAda pragaTa thayelA bhUmiputramAM thato nathI; vANI jANe ke sthagita thaI gaI hoya ema lAge che te adhivezanamAM apAyelAM keTalAMka vyAkhyAnonI noMdha pragaTa thaI che; ane "prabuddha jIvananA vAcakone preraka ke pretsAhaka bane evuM zuM kAryavAhInI koI vizeSa vigato jovAmAM AvatI nathI. lakhavuM tenI koI sUjha paDatI nathI. AvI vyathApUrNa mAnasika pari grAmadAnanI vigato ApatAM tA. 16mInA bhUmiputramAM sthitimAM mArA mitra zrI jhINAbhAI desAI neharazmi taraphathI jaNAvavAmAM AvyuM che ke chaThThI okaTobara sudhImAM AkhA bhAratamAM navA varSa aMge maLelo zubhecchApatra - mAre mana bhAva paNa vyakata 29 jillAdAna, 950 prakhaMDadAna ane 1,33, 223 grAmadAna thayA karate hoIne - nIce avatarita karIne saMtoSa anubhavuM chuM. che. bihAra taLamAM 587 prakhaMDamAMthI 550 prakhaMDadAna thayA che; tyAra nUtana varSe bAda sarvodaya saMmelana sudhImAM bihAramAM bIjAM prakhaMDadAne umerAyA maitrI ne karuNAnI saravANIe jyAM sukAI javA mAMDI che; che eTale have mAtra 12 prakhaMDadAna eTale ke be TakA kAma bAkI mAnavatA jyAM paravArI javA AvI che - rahyAM che. saMbhava che ke A aMka pragaTa thAya eTalA sudhImAM AkhuM tyAM bihAradAna kadAca thaI cUkayuM hoya. A bihAradAna eTale bihAbhAIbhAMDuo ane nirdoSanAM lehIthI raMgAtA ranAM badhAM gAmaDAonAM dAna samajavAnA che; zahera haju aspaSTa ApaNA A hatabhAgI dezanI kSitija che. A grAmadAnane artha ema samajavAno che ke A grAmadAnI nUtana varSane sUraja evuM tapa gAmaDAMonA lokoe vazamA bhAganI jamIna dAnamAM ApavAnI ane grAmadAnanA pariNAme dareka grAmadAnI gAmaDAmAM grAma sabhA UbhI Abha AkhuM navA meghAthI chavAI rahe thAya tene cAlIsamAM bhAganI Avaka ApavAnI kabUlAta ApI che, ane nokarI karatA hoya teNe trIzamA bhAganI Avaka ApavAnI che. deza ApaNe Ama je bihAradAnanI vAta karavAmAM Ave che te kharA AtmavizvAsa, zraddhA, balidAna ane birAdarInI arthamAM jo bihAradAna hoya to bihAra AkhAne kAyAkalpa thaI muzaLadhAra amIvarSAthI navapallavita banI jAya! rahyo che ema ApaNe svIkAravuM rahyuM. alabatta, A grAmadAnane koMgresa kArobArInI be gaMbhIra bhUloe lagato haju kAyado thayo nathI ane tethI jyAM sudhI kAyado na thAya paristhitimAM pedA karelA palaTo tyAM sudhI A grAmadAne amalI banyA na gaNAya ema sattAvAra prabuddha jIvananA chellA aMkamAM koMgresanI A kaTokTI viSe khAsa pakSa taraphathI jaNAvavAmAM Ave che. Ama chatAM paNa aLTalAM meTAM eka nedha pragaTa thaI che. tyAra bAda banelA be banAvoe AkhI pramANamAM gAmadAne jyAM thayo hoya e bihAranI sIkala to bada lAvI ja joIe. tene Impact-dhakko-mAtra AkhA bihAra paristhitine na aDakAra Apyo che ane te aMgenA mArA valaNa upara ja nahi paNa AkhA deza upara paDave joIe evI ApaNe upara paNa tenI gaMbhIra asara paDI che. koMgresa kArobArImAMthI zrImatI AzA rAkhIe. emAMnuM Aje bihAramAM kazuM ja jovAmAM AvatuM nathI. IndirA gAMdhI taraphI keTalAka sabhyo judA paDayA ane A rIte khaMDita bihAra hatuM temAM kazuM ja AvakArapAtra parivartana dekhAtuM nathI thayelI keMgresanI kArobArIe keMgresa mahAsamitinA 406 sabhyanI AvI chApa mArI jevA dUra rahenAranI ja nahi paNa A Ando lananI atyantasamIpa evA zrI vasantarAva nAragoLakaranI paNa che sahIvALA rIkivajhIzanane niyama bahAranuM jAhera karyuM. e rIkiva ane temaNe prastuta sarvodaya adhivezanamAM temane A abhiprAya jhIzana A ja keMgresanA pramukhanI pherabadalInI mAgaNI karanAruM niDerapaNe jaNAvyuM paNa che ane zaMkararAva devanA vakatavyamAM paNa Avo ja Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 19-11-69, kAMIka sara. saMbhaLAya che. to pachI A samagra bihAradAnanA artha zuM samaja? tene artha bihAramAM AmUla krAMnti thaI rahI che ema samajavuM ke A grAmadAnuM peparadAnathI haju koI vadhAre mUlya nathI ema samajavuM? A bAbatane khulAso adhikRta sthaLethI ' karavAmAM Ave e atyaMta jarUrI che. AgAmI vasatigaNatarI ane komI tAravaNI: - amadAvAdavALA DuM kAntilAla zAha keTalAeka divasa pahelAM lakhAyalA eka kArDamAM jaNAve che ke: "amadAvAdamAM je banI gayuM tethI dila bahu vyathita tathA khATuM thaI gayuM. manamAM vicAra AvatA hatuM ke bhAratIya nAgarika hindu che ke muslima che, zIkha che ke khriratI che e ApaNe ane sarakAra bhUlI jaIe te ? sarakAra evI noMdha kare nahi ane rAkhe nahi te? huM rAjakAraNane abhyAsI narthI eTale A vicAranI upayogitA kharI ke nahi te kahI zakato nathI, paNa prabuddha jIvanamAM Ape lakhyuM che ke, jainae AgrahapUrvaka jaina tarIke noMdhaNI karAvavI-te samajAyuM nahi." 3. kAtilAla zAhane A vicAra vyavahAru nathI, vAstavikatA sAthe susaMvAdI nathI. anya. nAnA dezamAM moTA bhAge eka ja dharmanA anuyAyIo ane eka ja jAtinA loko vasatA hoya che, jyAre bhArata ghaNo meTo khaMDa-sadaza deza che, jyAM aneka dharmanA ane aneka prAdezika vilakSaNatA dharAvatA loko vase che ane temanA jIvanamAM A dharmabheda, ane prAdezika bheda mahattvanuM sthAna dharAvato hoya che. AvA bhedo ekamekane oLakhavAmAM paNa bahu upayogI nIvaDe che. ane sAmAnya janatara AvA bhedone bhUlI jaIne mAtra bhAratIya tarIke paraspara vyavahAra kare e zakaya ja nathI. evI ja rIte DaoN. kAtilAla zAha sUcave che te mujaba, bhAratanI vasatigaNatarImAM AvA bhedasUcaka bAnAM kADhI nAMkhavAthI ane sau koI bhAratIya che evo dekhAva UbhuM karavAthI bhAratIyatAnI bhAvanA vadhAre puSTa banavAne kaI saMbhava nathI. * bhAratane prazna dezabharamAM vyApI raheluM vaividhya AvA kRtrima upAyo vaDe nAbUda karavAnuM nathI, paNa prastuta vaividhyamAM ekatAnI bhAvanAne sudaDha karavAne che; nAta jAta ke dharmanA bhedone prAdhAnya ApatA mAnasane saMskArIne ApaNa sarvane gADhapaNe sparzatI ekatAne upara lAvavAnuM che, bIje game te hoya paNa huM bhAratIya pahelo chuM ane bhAratIya chello chuM-AvI bhAvanAne-A vicA- rane - ApaNo sarvanA mAnasamAM supratiSThita kravAne che. prazna Akho kaI vRtti, kaI valaNane prAdhAnya ApavuM te che. kudarate, ItihAsa, saMskRtie pedA kareluM bhaugolika, paraMparAgata ane sAMskRtika vaividhya koI kALe nAbUda thaI zake tema che ja nahi. vyApaka ekatAne pratyakSa anubhava karavo e ApaNuM lakSya che. bIjA nAnA dezomAM A saMdhivuM saraLa che. bhAratanA prajAjano mATe, saMpradAyagata, dharmagata abhiniveze ciranihita hovAthI, A sAdhavuM muzkela che. paNa jo eka prajA tarIke, eka svataMtra rASTra tarIke karyuM hoya te A ekatAne - rASTrIya ekIkaraNane - mArga apanAvyA sivAya ApaNA mATe bIjo koI vikalpa nathI. - AgAmI vasatipatrakamAM jene jaina tarIke potapotAnI noMdha karAvavAnuM sUcana karavuM jaina samAjanA eka aMgabhUta vyakita tarIke mane Avazyaka lAgyuM. jyAre bhAratavyApI vasatipatraka taiyAra karavAmAM Ave tyAre jema te dvArA prAdezika ane sAMgdAyika ghaTakone potapotAnI janasaMkhyA tema ja pitAnA ghaTakane lagatI bIjI aneka bAbate jANavAnI apekSA rahe che tema ja eka viziSTa vicArasaraNI upara nirmANa thayelA jaina samAjane paNa AvI cakkasa ane AdhArabhUta mAhitI meLavavAnI apekSA rahe e sva bhAvika che. Ama chatAM anubhavathI mAluma paDayuM che ke evA keTalAya loko che ke jeo jaina hovA chatAM A bAbatanI cokkasa noMdha karAvavAmAM udAsInatA seve che ane jemane badale vaizya ke, vANiyA ema noMdhAve che ane e kAraNe dhAravAmAM Ave che te karatAM jaina samudAyanI saMkhyA vasatipatrakamAM bahu ochI bahAra pADavAmAM Ave. che AvuM ghaNA jenenuM mAnavuM che. A kAraNe AgAmI vasatigaNatarImAM uparanA muddA upara jainenuM khAsa dhyAna kheMcavAnuM mane ucita lAgyuM che.. paramAnaMda zrI maMgaLajI jhaveracuM zrI nAraNadAsa gAMdhIe "carakhA ghara' nI anokhI janA, gAMdhI zatAbdI varSa mATe taiyAra karI che. zrI jayaprakAza nArAyaNa, zrI Dhebara, zrI rAdhAkRSaNa bajAja vagerenA e javAne zirvAda maLyA che. sUtara kAMtI tenI upajamAMthI satata reTiyA jyAM cAle evuM reMTiyA gRha UbhuM karavAnI A yojanA che. A pravRtti sAthe khUba saMkaLAyelA evA janAne bAda karIne, bahArathI AvelI AMTIomAM pahelI bheTa zrI maMgaLajI jhaveracaMda mahetAe melI che ema zrI nAraNadAsa gAMdhInA putra jaNAve che, A maMgaLajIbhAI mahetAne paricaya meLavIe. emanI vaya Aje lagabhaga 83 varSanI che. ekavaDIyuM zarIra ane nAnuM kada chatAM 83 varSe paNa juvAnI zaramAya ema TaTTAra cAle che. - lagabhaga gAMdhIpravRttinI zarUAtanAM varSothI ja emaNe khAdI paheravA mAMDI. tAkA laI ghera ghera pharI khAdI vecavI paDatI e samaya pUre thayo ane khAdI vecavA khAdIbhaMDAre zarU thayAM tyAre emaNe 11 * paNa pAlaNapuramAM varSo sudhI khAdIbhaMDAranuM saMcAlana karyuM. khAdI utpAdana mATe paNa prayAsa karyA paNa utpAdana saphaLa na thayuM. ane tyArathI ja rAja che sAta klAka kAMtavA mAMDayuM. A uMmare Aje paNa e chathI sAta kalAka roja kAMte che. 1936 lagabhaga gAMdhIjIe khAdInA kAmanI ane emAM paDatI muzkelIo jANavA judA judA khAdIbhaMDAranA saMcAlakone bolAvyA hatA. zrI paMgaLajIbhAI paNa emAM hatA. UThatAM UThatAM emaNe jAte kaMtelI khAdInAM be dhotiyAM bApunA kheALAmAM bheTa dharyA. bApue pUchayuM: 'ja keTalo samaya kAMte che?' maMgaLajIbhAIe javAba dIdho: 'cha sAta kloka.' bApue AzIrvAda ApyA "gokaLa gAya jevo na thate, roja kAMtate raheje!' ane saradAra vallabhabhAIe Takora karI 'kAMtavAmAM khAdI bhaMDAranuM kAma bhUlatA nahi." zrI maMgaLajIbhAI A prasaMgane bhakitabhAve yAda kare che. emanA kAMtelA sUtaramAMthI lagabhaga so vAra kApaDa thAya che. emanI jarUrata 30vAranI. eTale 70 vAra kApaDa ke enI AMTIo koI saMsthAne, kaI zALAne bheTa Ape che. kayAreka vecI eTalI rakama saMsthAone mokale che. muMbaI jaina yuvaka saMghane paNa emaNe jAte kAMtela sUtaranI rakama meklI hatI. kAmanI A satata pravRtti ane jainenAM ane sArvajanika kAme jevAMke jIvadayA vigeremAM - AvI kAMIka paNa karI chUTavAnI paropakArI pravRttio karanAne prabhu dIrdhAyuSa Ape! tArAcaMda lakSmIcaMda koThArI : Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-11-69 prabuddha jIvana 163 4 kArya sAthe asaMbaddha evA rAjakIya lebala : oLakha sAthe, judA judA * pUrAM thayAM chUTI zakyA nathI te hajI sudhI ApaNe paGi (sTeTsamenamAMthI udbhUta ane anuvAdita) ApaNane rAjakIya svataMtratA maLe bAvIsa varSa pUrAM thayAM che, paNa bauddhika rIte hajI sudhI ApaNe pazcimanI gulAmImAMthI chUTI zakyA nathI. hajI paNa ApaNe temanA vicAro ane temanI bhASA ja bolIe chIe ane sUtre paNa ApaNe pazcimamAM pracalita thayelA hoya te ja apanAvI laIe chIe. A sUtre te tyAM pravartatI sAmAjika rAjakIya ane Arthika paristhitinA pariNAme udbhavyA hoya che. ApaNA dezamAM pravartatI paristhitine baMdha bese evI maulika vicArazakita hajI ApaNe vikasAvI zakayA nathI ema lAgyA vinA rahetuM nathI. dAkhalA tarIke, mAkarsanA vicAronuM adhaTana je rIte raziyAmAM lenine karyuM hatuM ane mAo-se-tuMga je rIte cInamAM karI rahyA che te rIte karavAmAM bhAratanA judAjudA sAmyavAdI pakSI niSphaLa gayA che. yugoslAviyA jevA nAnA deze paNa mArkasa vAdane pitAnI rIte ghaTAvyo che, jyAre ApaNe tyAM mArkasa nA vicAronuM maulika nirupaNa hajI sudhI ekapaNa bhAratIya sAmyavAdIe karyuM hovAnuM jANavAmAM AvyuM nathI. ApaNe tyAM te raziyana chApano ke cInanI chApa vALe mArkasavAda svIkArI levAmAM Avyo che, jyAre yugoslAviyA ghaNe nAne deza hovAthI tenA vicAronI bhAratanA sAmyavAdIomAM kazI gaNanA thaI nathI. te ja pramANe pazcimamAM judI judI paristhitionA upalakSamAM calaNI banelA (Slogans) sUtrone ApaNe svIkAra karIe chIe ane vagaravicAryuM ApaNe tyAM pravartamAna judA ja prakAranI paristhitimAM e ja sUtrone upayoga paNa karIe chIe. ApaNA rAjakIya pakSo ane vyakitaone paNa e ja lebala lagAvIe chIe, je rIte pazcimanA dezamAM bane che : jamaNerI, DAberI, madhyastha, madhyathI jarA jamaNI bAju DhaLelA, madhyathI jarA DAbI bAju vaLelA ItyAdi. sAmAnya loko paNa A lebala svIkArIne cAle che. keTalIka vAra te pakSa ke vyakitaone temanA virodhIoe ApelAM nAme paNa leke svIkArI le che. jamaNe zabda eka prakAranI rUDhicustatA sUcave che, paisAvALAnI tarapheNamAM garIbanA hitanI avagaNanA sUcave che. samAjavAdI ane sAmyavAdIo e zabdane UtaratI kakSAne gaNe che. koIpaNa pakSa, vyakita ke samUhanI oLakhANa te te pakSa ke vyakitae amalamAM mUkela rAjanIti vaDe nahIM paNa mAtra temane lAgelA lebala dvArA-ane keTalIkavAra te temanA virodhIoe lagAvelA lebala dvArA-thAya che. AjhAdI pahelAM samAjavAdI ane sAmyavAdI pakSe uddAma athavA DAberI kahevAtA hatA. gAMdhIjI ane emanA anuyAyIo jamaNerI gaNAtA. gAMdhIjIne teo maDI. patienA mitra ane kayAreka te zAhIvAdIonA paNa mitra tarIke oLakhAvatA. paraMtu bIjA vizvayuddha daramiyAna lebalo badalAI gayAM. raziyAe yuddhamAM jhaMpalAvavAne pariNAme "zAhIvAdI' yuddha 'janatAnuM' yuddha banI gayuM. dezanI AjhAdI mATe kAma karanArA keMgresavAdIo ane samAjavAdI baMnene sAmyavAdIoe pratyAghAtI kahyA. paraMtu gAMdhIjIe jyAre briTIza sarakArane binazaratI rIte bhArata choDavAnuM AhvAna karyuM tyAre teo-ahiMsAvAdI hovA chatAM- eka meTAmAM moTA revelyuzanarI tarIke puravAra thayA. paradezamAMthI subhASe emanA AzIrvAda mAMgyA ane temane "rASTrapitA' tarIke navAjyA. hiMdu-muslima ekatA, aspRzyatAnivAraNa ane pAyAnI keLavaNI jevI aneka sudhArAnI yojanAomAM gAMdhIjI koIpaNa jAtanA ke raMganA sAmyavAdI karatAM vadhAre uddAma hatA. kamanasIbe, judA judA rAjakIya pakSo ane vyakitaone oLakhavA mATe AjhAdI pahelAM je vizeSaNa vaparAtAM hatAM te ghaNAM oLakhavA mATe AjhAda junAM vizeSaNe AjhAdI pachI paNa cAlu rahyAM. sau prathama, keMgresa ane AjhAda bhAratanI sarakAramAM be uccakoTinA netAo hatAvallabhabhAI ane javAharalAla. pazcimAtya vivecako ekane rUDhicusta gaNatA ane bIjAne uddAmavAdI gaNatA. saradAranI zuM siddhio hatI? dezanA tAjetaranA ItihAsamAM eka kaTokaTInA samaye ke jyAre ApaNI lokazAhI sarakAranuM samagra mALakhuM cuMthAI jaI zakayuM hatA tyAre saradAre nAnAmoTA aneka dezI rAjayone bhAratIya gaNarAjayamAM bheLavI dIdhAM. vaDApradhAna neharu A ja pariNAma lAvI zakayA hota ke kema e vize carcA karavI nirarthaka che. tAtparya e che ke jamaNerI gaNAtA saradAra AvA uddAma sudhAra lAvI zakyA. haidarAbAdamAM nijhAmanI sAme polIsa pagaluM saphaLa rIte bharavAmAM paNa teo ja javAbadAra hatA. teo ema paNa kahetA ke kAzmIrane prazna e je javAharalAlanI khAsa javAbadArI heThaLa na hota to temaNe ene kayArane pheMsale ANyo hota. temaNe ucca kakSAnI sarakArI sevAone vadhAre saddhara banAvI ane sarakArI nokaronI vaphAdArI saMpAdana karI. sivila sarvisanA ghaNA hiMdI aphasaro jarA DhIlA thaI gayA hatA, kAraNake pitAnA te vakhatanA paradezI mAlikone khuza karavA mATe AjhAdInI laDatanA sainiko pratye temaNe durvartAva karyo hato ane jene mATe keMgresavALAoe temanI aneka vAra niMdA karI hatI. saiddhAMtika matabhedone bAda karatAM upara gaNAvelA pagalAMone uddAma ja-Radical-mAnavA joIe. ema kahevAya che ke udyogomAM khAnagI sAhasane uttejana ApavA mATe saradAra javAbadAra hatA. paraMtu e divase mAM bIjuM kAMI zakaya ja na hatuM; kAraNake dezane sthira sarakAra ApavAno ane utpAdana vadhAravAne savAla tAtkAlika agatyane hate. paMcavarSIya janAo emanA avasAna bAda ghaDAI. kahevAtA jAhera kSetranI saphaLatA kevI rahI e eka bIjo prazna che. yAda rAkhavA jevo muddo e che ke saradArane e viSaya na hatuM. tema ja na te e bhAratanA vaDA pradhAna hatA ke na hatA e udyogonA pradhAna. keTalAka udyogapatio sAthenI emanI mitratA aMgata hatI. evuM ja javAharalAlanA saMbaMdhamAM paNa hatuM ane teo paNa ghaNIvAra agraNI udyogapationI salAha letA. meM A saradAranI pAyAnI siddhione javAharalAlanI siddhio sAthe sarakhAvavA mATe lakhyuM nathI. e te jANItuM che ke baMne jaNa sAthe mAre ghaNI mULabhUta bAbate paratve matabhedo hatA, ane ethI ja meM kogresanA pramukhapadethI rAjInAmuM ApyuM hatuM. atre huM mAtra aitihAsika kAraNone laIne ema jaNAvavA IcchuM chuM ke javAharalAla kazuMka samAdhAna karavAnuM sUcavatA hatA, jayAre saradAra mAruM rAjInAmuM svIkArAvI levA IcchatA hatA. rAjendrabAbune paNa temaNe ja agatyanuM evuM kherAka khAtuM chADIne temanA pitAnA nirNayanI viruddha ane khuda gAMdhIjInI paNa IcchA viruddha mArA pachI keMgresanuM pramukhapada svIkAravAno Agraha karyo hate. - mArA rAjInAmAnA phaLa svarupa dezane saMbhavata: lAganArA AghAtane haLavA banAvavA mATe sarakAre Ama karyuM hatuM. joke A badhuM emaNe jANe ke mArI viruddhamAM karyuM hatuM te paNa mAre kahevuM joIe ke navIsavI sarakAranI sAme paDelA aneka praznone vicAra karatAM A eka kunehavALuM pagaluM hatuM. A rIte uddAmavAdI sudhArAnI vyavahAru yojanAone je amalamAM mUkIne saphaLa banAve che tene jamaNerI gaNo, ke uddAma Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thing) 164 prabuddha jIvana tA. 16-11-69 gaNAtA Adarza pratye potAnI niSThA hovA chatAM ene amalamAM India Today: AjanuM bhArata mUkavAmAM saMkoca anubhavanArane DAberI gaNavo te eka mahatvane muddo banI rahe che. [ 'TAImsa oNpha InDiyA' mAM pragaTa thayela zrImatI vijyAhave ApaNe AjhAdI pachInI keMgresane vicAra karIe. A lakSamI paMDitanI lekhamALAnA chaThThA haptAne gujarAtI anuvAda ]. pahelAM keMgresanI aMdara dareka prakAranA rAjakIya vaLaNAvALA loko bhArate Adhunika yugamAM praveza karyo che ema kahI zakAze hatA -DAberI, jamaNerI ane temanA jAtajAtanA prakaro. ane ema kharuM? A praznano javAba huM te jarA paNa saMkoca rAkhyA vagara thavuM anivArya hatuM, kAraNake muslima lIga sivAyanA dareka vargo, nA mAM ja ApuM chuM. alabatta! jIvananI bAhya vyavasthAmAM ghaNuM pakSa ane hite dezanI AjhAdInA ekamAtra prazna para kaeNndrita ghANa parivartana thayuM che tenI nA nahIM kahI zakAya, paraMtu A parithayelA hatA. paNa bhinna bhinna vicAro - ane kyAreka te virodhI vartananA pariNAmanI mAnavajIvana para koI ja UMDI- arAra dekhAtI vicArasaraNIvALAM judAjudA hito ne samUhono zaMbhumeLe loka- nathI. bhArata hajI paNa saikAo jUnI ghareDamAM ja jIvI rahyuM che. zAhIne varelA eka ja rAjakIya pakSa tarIke kevI rIte cAlI zake rUDha vicArenI pakaDamAMthI mukata thavAnI vAta to ApaNe karIe chIe, e eka vicAravAne muddo hate. paraMtu saravALe te pelI phaeNnca kahevata jevA ja ApaNe rahyA ja chIe." - 1967 nI sAmAnya cUMTaNIonA agAu 20 varSa sudhI "Plus ca change, plus c'est la meme choose" keMgresa kendramAM tema ja rAjamAM badhe sattAsthAne rahI. mATI (The more there charges, the more it ihe same ane bhavya janAo chatAM keMgresanI sarakAroe bahu sAro dekhAva karyo hoya evuM lokone lAgyuM nathI. chevaTe te sarakAranI saphaLatAniSphaLatAne AdhAra ke tenA mATe zuM dhAre che enA para rahelA bhArata vize jyAre huM kahuM chuM tyAre mArI daSTi samakSa parache - nahIM ke sarakAra pote potAnI siddhi mATe zuM kahe che enA dezamAM bhaNelAM ane pAzcAtya Dhabe jIvana jIvavAne zekha dharAvatAM, para keMgresanA zAsana vize janatAnA manamAM sAro khyAla baMdhAyo nathI. moTA zaheramAM vasatA mUThIbhara mANasa nathI AvatA. bhAratanuM e vAtano InkAra karavAnuM muzkela thaI paDaze. uttarapradeza, bihAra sAcuM darzana tyAM jevA paNa nathI maLavAnuM. bhAratIya saMskArone ane pazcimabaMgALanI saMyukata sarakaro prajAnI cAhanA prApta karI jALavI rAkhavAnA temanA prayatna paNa pilA ja hoya che. aMdarathI zakI na hovA chatAM paNa bihAra ane pazcimabaMgALamAM keMgresa pharI- to varSonA vasavATane pariNAme paradezI keLavaNI ane paradezI vAra sattAsthAne AvI zakI nahIM, jyAre uttarapradezamAM paNa saMskAranI temanA mAnasa para tIvra asara hoya che. keMgresane bahu ja sAMkaDI bahumati maLI. paMjAbamAM paNa kaeNncesa sivA ahIM eka vAta yAda Ave che. kAcI uMmaranA potAnA bALayanI saMyukata sarakAra sattAmAM AvI. kone paradezamAM bhaNAvavAnA koDa sevatI eka Adhunika mAtAe A saMjogomAM kaI sarakAra vadhu uddAma gaNAvI joIe e A bAbatamAM mArI salAha mAgelI. teNe dalIla karatAM kaheluM, kahevuM muzkela che. jo dhAMdhala macAvavAnA mApadaMDathI joIe - jemAM "juone! mArA chokarAMo to nasenasamAM bhAratIya ja che. atyAre garIbone ja vadhAre sahevuM paDe che - te pazcima baMgALanI sarakArane paNa rajAmAM ghera Ave tyAre dALa, bhAta ke kaDhI evuM ja. khAvA pahelo naMbara Apavo joIe. have 1967nI cUMTaNI pachI keMgresanI mAge che." jagAe je je rAjyamAM binajheMgresI sarakAro sattArathAne AvI mane ane bIjA ghaNAM ne eka ja vastu akaLAve che ke bhAratene vicAra karIe. erissAne bAda karatAM bIje badhe sattA para tanA prAcIna mUlyone ApaNe ThIka ThIka visarI gayA chIe ane AvelI sarakAra lephTIsTa kahevANI. temaNe keve dekhAva karyo? vartamAnamAMthI je apanAvyuM che tenuM koI ja ucca mUlya nathI. pazcima baMgALamAM. saMyukata maracAnI sarakAranA pradhAne uddAma AnAM du:khada pariNAme ApaNe najare joI rahyA chIe. jyAM lekhAvA chatAM temanAmAMnA keTalAka sarakAramAM paNa hatAM ane sudhI ApaNe eka paga jaDa khyAnA jALAmAM aTavAyelo che tyAM keTalAka virodha pakSamAM paNa hatA ! pariNAme tyAM maMDAgAMTha UbhI " thaI ane chevaTe rASTrapatinuM zAsana AvyuM. sudhI eka vadhu sArA jIvana tarapha ApaNe kaI rIte gati karI zakabihAramAM paNa sattArUDha thayelI sarakAre AgaLanI keMgresa vAnA hatA? puruSArtha paratve zithilatA dAkhavI kevaLa prArabdhavAdI ja sarakAra karatAM jarIke vadhAre sAro dekhAva na karyo ne tyAM paNa rASTra- jo ApaNe banI rahIzuM - meTA bhAganI prajA AvuM ja mAnasa patinuM zAsana AvyuM. uttarapradezamAM binajheMgresI sarakAre komyu- dharAvanArI che-te pitAnI AgavI pratibhA khIlavI svataMtra rIte niTI DevalapamenTa DipArTamenTane mahilA vibhAga rada karavAne eka mAtra sudhAro sauprathama kAryo - pariNAme 35% mahilAo. bekAra vicAra karI zake tevAM strI-puruSathI A deza vaMcita raheze. banI gaI. keMgresanA vahIvaTa karatAM A sarakArane vahIvaTa vadhu jyAM sudhI A dezanA loko eTaluM nahIM samaje ke sAruM sAra na hate. yA kharAba je kAMI bane che temAM koI vAra teo paNa ThIka ThIka keMgresanI aMdara judAjudA pakSone laIne keMgresanI sarakAro aMze javAbadAra hoya che. kevaLa bhAgya ke kudaratane doSita gaNIne. jeTalI vadhAre vibhakata dekhAtI hatI tenAthI ghaNI vadhAre binajheMgresI ApaNe kadi je pragati nahIM karI zakIe, ApaNA graha ja kAda) saMyukata sarakArI vibhakata hatI. tAmIlanADanI dramuka sarakAranI avaLA nathI. ApaNI vicArasaraNInA gulAma paNa ApaNe kayAM. temanA khyAtanAma netA annAdurAInA avasAna pachI keseTI thaI thaDA chIe? durbaLa manedazAmAMthI jyAM sudhI ApaNe bahAra nahIM rahI che. A sarakAra kharekharA pAyAnA sudhArA karI zakaze ke kema te hajI jovuM rahyuM. keraLanI sarakAre khAnagI udyogapatione prAIveTa AvI zakIe tyAM sudhI jIvananI dareka bAjane rUMdhIne beThelAM ApaNe sekaTaramAM udyogo sthApavAnuM AmaMtraNa ApIne eka navI ja bhAta A badhAM jaTila praznone ukela kaI rIte lAvI zakavAnA hatA? pADI che. potAnA bhAgIdAra muslima lIganA dabANane vaza thaIne, bhArata hamezAM vicitratAothI bharelo deza rahyo che ane teNe evI nItio jAhera karI che ke je pahelI najare ja Sectarian atyAre te rAjakAraNanA takhtA para je vicitra prakAranuM nATaka che evuM dekhAI Ave che. dramukane choDIne bAkInI rAjyasarakAromAM erisAnI sarakAra ekamAtra evI sarakAra che ke jene udAmavAdI bhajavAI rahyuM che e ApaNe sau joI rahyA chIe. samAjavAdane ke DAberI hovAne dAvo nathI. mATe je yojanAo hovI jarUrI che tene ApaNe svIkAra anuvAdaka : mULa aMgrejI : karyo che. Arthika svAtaMtrya mATe traNa paMcavarSIya janAo ghaDavAmAM subodhabhAI ema. zAha 29 AcArya kripalANI AvI. AjanA vaijJAnika yugane anurUpa yojanAone vikasAvavAnI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-11-19, prabuddha jIvana 165 tathA samAna sarvAgI daSTi khIlavavAnuM paNa ApaNane Avazyaka paNa che. eAchI mahenate pAkanuM vadhu utpAdana thAye tema je e lokolAge che; ane chatAMye pUrvagraho para AdhAra rAkhI, tenA mArga potAnI jIvanapaddhati paNa badale e Aje ghaNuM jarUrI che. A darzana nIce ApaNuM vyaktigata ane sAmUhika jIvana jIvavAnuM bAbatamAM ApaNe je karyuM che te paryApta nathI. gAmaDAMnA loko valaNa paNa ApaNe choDatAM nathI. eTale A bAbatamAM te ApaNe Adhunika zodhakhoLethI taddana aparicita che ane eka cAlI AvatI ardhI sadI pAchaLa chIe. paddhatithI ja jIvavA TevAyelA hoI temanuM mana navI vastuone amArA kuTuMbanI eka vAta yAda Ave che. eka vAra mArA svIkAra jaladI nathI karI zakatuM. * * * * * * * * pitAzrIne agatyanA kesa mATe alhAbAda javAnuM thayuM, temanAM pachAta vistAromAM te evA keTalAM ye ke che je vijJAnanI javAne divasa amArA kuTuMbanA jepInA kahevA pramANe azubha A avanavI zo tarapha bhayanI daSTithI jue che svataMtra thayAne hoI mArI mAtAe, pitAzrIne koI bIje divase javA mATe sUcana ATalA varSo vItyAM hovA chatAM dezanA moTA bhAganI abhaNa karyuM. AvI vahemI mAnyatAo mATe te pitAzrIne khUba ja cIDa prajA hajI emanI rIte ja jIve che. A mATe javAbadAra ' hatI. eTale koInuM paNa gaNakAryA sivAya emaNe nakkI karelA divase ApaNe ja chIe ne! najIkanA bhUtakALanI ja vAta che. kausambImAM ja teo gayA. thoDA divaso pachI kesa jItIne e ghera pAchA pharyA khedakAma karatAM be hajAra varSa pahelAMnA haLeA nIkaLyA. karuNatA tyAre potAnI kamANInI ardhI rakama pelA bhaviSya bhAkhanAra joSIne te e che ke pote je haLa vAparatA hatA evA ja A purANA kANe lAvavA mATe kharacI nAkhavAnI temaNe tatparatA batAvI. jAhera haLe joI e pradezanA kheDUto khUba rAjI thaM! jIvanamAM AvI naitika hiMmata batAvanAra Aje keTalA loko haze? adyatana haLeA hoya, TrekTara hoya, khAtara hoya ke nahera yojanA - mane te AzA che ke koIka evI ghaTanA banaze jenA pratyA- hoya ke evuM ja bIjuM game te heyuM, paraMtu eka vAta te cokkasa ghAte ApaNane jAgRta karI daI, bhAratanA navajIvana mATe je puru che ke ApaNA kheDUtone je madada maLe che te pramANamAM ghaNI alpa pArthanI Aje jarUra che te pratye ApaNane abhimukha karaze. samaya che. jyAM navAM sAdhane ApavAmAM Ave che tyAM paNa e vizenI to cAlyA ja jAya che. niSkriya banI besI rahevAnuM ApaNane have pUrI jANakArInA abhAve teo pUro lAbha uThAvI zakato nathI. A pAlave tema nathI. bAbatamAM kheDUtene barAbara taiyAra karavA joIe. ekadama kaMI A 'baMdhAraNamAM apAyelAM vacana pramANe dezanI samasta prajAne vijJAnayugane samajavAnI zakita emanAmAM AvI nathI javAnI. sukhI karavA paMcavarSIya yojanAo ghaDavAmAM AvI, ane A hetune je je sthaLeAe pAyAnI bAbata tarapha kheDatenuM dhyAna dorI temane saphaLa banAvavA nANAnuM je rokANa thavuM joIe te paNa karavAmAM pUrepUrA paricita karavAmAM AvyA che tyAM pariNAma paNa sAruM AvyuM AvyuM che. chatAM je pariNAma lAvavA ApaNe mAgIe chIe temAM che. paraMtu A pravRtti amuka amuka pradeze sudhI ja maryAdita evI tIvratA nathI dekhAtI. enuM kAraNa prajAnA jIvana ane mAna rahI che. vyApaka pramANamAM A kAma thavuM joIe. sAmAnya citra samAM je krAMtikArI pheraphAra thavA joIe te hajI nathI thaI zakayAM. hajI nirAzAjanaka ja che. je sAdhanone kheDUte upayoga kare che tenI yuddha, saMgharSa ke jhaghaDA kharI rIte bahAra nathI, paraMtu mAnava kaLa samajavI, vAparatAM AvaDe tema tenA samArakAmanuM paNa jJAna mananI aMdara ja che; ane AmAMthI ja vahema, pUrvagraho, jaDatA ke hevuM - A badhI tAlIma kheDUtone na maLI hoya tyAM sudhI saphaLa evA ja bIjA, jIvanavikAsane rUMdhI nAkhanArA tattvo janme che. pariNAmanI AzA ApaNe kaI rIte rAkhI zakIe! : jyAM sudhI AvI kSudratAmAMthI ApaNe mukata nahIM thaIe tyAM sudhI gAmaDAMnA mANaso vacce rahI kAma kare che e loko paNa temane bhAratanI jJAnajyotine prakAza sarvatra phelAve tevAM strI-puruSa rUDha cIlAmAMthI bahAra lAvI, vartamAna yugabaLe tarapha jAgRta karI, ApaNe UbhA nahIM karI zakIe. ApaNI zALA lejanA zikSa e loko jijJAsu banI kAMIka vadhu sArA mATe mAgaNI kare tevA NamAM cAritryaghaDatara jevuM kazuM ja hotuM nathI. jIvananA jhaMjhAvAte prayatna karatA nathI. mArA matadAra vibhAganA anAvRSTi pradezanI sAme laDavAnI koI ja naitika tAkAta AjanuM zikSaNa ApI zake mArI tAjetaranI mulAkAta daramyAna nAnI nAnI sabhAmAM belatema nathI. bhAratanI zikSita vyakita eTale pitAnA nAma pAchaLa vAnuM mAre banyuM. navAIbharyuM te mane e lAgyuM ke, tyAMnA sthAnika DigrInI hAramALA. saphAIbaMdha rItabhAta hoya ke chaTAdAra paradezI kAryakaroe e badhI paristhiti mATe varasAdanI achata ane devI bhASA teo belI jANatAM hoya, paraMtu aMdara te ghaNI sAMkaDI prakopane javAbadAra gaNyAM. "ApaNe AmAM zuM karI zakIe! kudarata evI duniyAmAM teo rahetAM hoya che. petAnI naMbaLAIone sAcI para thoDo ApaNe kAbU che? chatAMya lokone rAhata maLe tevA rIte teo pIchAnI nathI zakatA ane tene ghaNI vAra nIti ke dharma prayatna..." mAne che; paraMtu kharI rIte te temanAmAM vArasAgata mAnyatAe ja. mAruM pitAnuM daSTibiMdu te A ja rahyuM che ke mANase bAhya kAma karatI hoya che. satata badalAtI duniyAnA mUlya pratye teo jagata para ThIka ThIka vijaya meLavyuM che. ApaNe eka evA yugamAM pitAnI jAtane khullI karI zakatA nathI. jIvI rahyA chIe ke ghaNI ghaNI vastuo sulabha banI gaI che. vijJAne vijJAne jIvanamAM je parivarnAna ApyuM che tene samajI, je zodhakhALo karI che tenuM jJAna prApta karI, jIvanamAM tene upayoga apanAvI ApaNe paNa ApaNA hRrathI kazuMka temAM umeravuM joIe. karavo joIe. AthI samaya ane zakitano bacAva thaI jIvanavyavahAra paraMtu sAmAnya jana samAja A badhI zodhakhoLe pratye rasa dAkhavI, vadhu saraLa ane sukhamaya banI zake che. kharI jarUra te pitAnI tene samajavA utsuka bane evuM vAtAvaraNa hajI UbhuM thaI zakayuM jAtane tAlIma ApI taiyAra karavAnI che. bIjA para AdhAra rAkhavAnuM nathI. choDI daIzuM tyAre ja ApaNane svataMtratAnI sAcI oLakha thavAnI chellAM thoDA saikAmAM badhA ja pragatizIla dezanA grAmavistAramAM che; ane A to satya ja che ke je AgaLa AvA puruSArtha kare 'krAnti AvI che. ApaNe A dizAmAM ekadama kAMI badhuM na che tene kudarata madada kare che ja. sudhArI zakIe. paraMtu ApaNA kheDUte Aje je rIte jIvI rahyA anuvAdaka: mULa aMgrejI: che temAM kAMIka parivartana lAvavA jeTalAM sAdhane te ApaNI pAse sau. zAradAbahena zAha zrImatI vijayAlakSmI paMDita Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana to, 16-11-69 che. vartamAna rAjakIya kaTokaTI dezanA rAjakAraNanA raMge eTalI jhaDapathI palaTAI rahyA che ke vAya. bane evA viSacakramAM paDyA che ke, temAMthI chUTI zakatA nathI. A lakhANa prakaTa thAya tyAre kAMIka navA raMge pUrAyA haze. chellA ane eka pachI eka viSama pagalAM letA jAya che. cAra mahinAmAM keMgresamAM je saMgharSa thayo che ane temAM baMne pakSe sAmAnya janatA mATe savAla e che ke A badhuM zene mATe che, je rItarasama akhatyAra karavAmAM AvI che tethI ApaNe kAMIka stabdha zuM pariNAma Avaze, pote zuM karI zake athavA A paristhitimAMthI thayA chIe, AghAta anubhavyo che. 3035 varSanAM prayatnathI, gAMdhI- bacavA zuM thaI zake? ekatAnA prayatna karI joyA. niSphaLa gayA. jIe rAjakAraNamAM paNa keTaleka darajaje zuddha sAdhane, viveka ane eka vakhata ekatAne TharAva karyo. banne pakSe temAM daMbha hato. TharAva maryAdAthI kAma thaI zake te batAvyuM hatuM. temanA avasAna pachI paNa, pachI tarata ja banne pakSe tenI virUddhanuM vAtAvaraNa zarU thayuM. darekane temanA hAtha nIce taiyAra thayela peDhInI netAgIrIe ane neharUnA koIka kAraNa maLI rahe. pratibhAzALI vyakitatvanA kAraNe, ekaMdare gauravathI keMgresanuM rAjadvArI vyakitaonuM vartana prakaTa ane chUpA evA aneka nAva calAvyuM. keMgresamAM gAMdhIjInI hayAtImAM ane tyArabAda keTalIya AzayathI thAya che. dareka ema kaheze ke prajAnA hita mATe ja te kaTokaTIo AvI. ghaNAMne chUTA karyA athavA thavuM paDayuM. paNa prastuta kare che. ApaNe jANIe chIe ke darekane potAne svArtha-sattA kaTokaTImAM ema lAge ke banne pakSe eTalI nIcI kakSAe UtaryA meLavavAne athavA bIjo-paNa hoya che. sinDIkeTanA AgevAna che ke A keMgresa have Take te paNa, judA svarUpanI haze ane prajAnA sabhya evA che ke jemaNe jIvanabhara dezanI sevA karI che, prajAnA eTalA Adarane pAtra raheze nahi. bIjA koI paNa rAjakIya pakSa Adarane pAtra che. neharU kaTuMbane tyAga ane sevA ochAM nathI. je keMgresa pakSa eka pakSa haze jemAM sattA prApta karavA athavA eTale vyakitaenA guNadoSanA vivAdamAM ne paDavuM bahu lAbhadAyI jALavavA, dAvapeca ane khaTapaTo sAmAnya thaI paDaze. nathI. A saMgharSa vyakitaone sattA mATe paNa che ane vicArakeMgresamAM bhAgalA paDe athavA Take to paNa nirbaLa saraNIne paNa che. kadAca vyakitaone vizeSa. bane e sAmAnya rIte cittAnuM kAraNa na thAta, jo tenAM vAstavika paristhiti hameza jaTila hoya che. temAM Adarza nigasthAne dezane sthira ane zakitazALI rAjataMtra ApI zake e karaNa ke ukela maLato nathI. aMte kAIka nirNaya karavo paDe che bIjo koI rAjakIya pakSa hota. e pakSa jamaNerI hoya ke DAberI kaMI cokkasa valaNa nakkI karavuM paDe che. e pachI sArA e eTaluM mahattva na hatuM, je te sabaLa hoya ane prajAne sAtha athavA narasAnI pasaMdagI nathI rahetI paNa be aniSTo vacce ochuM ane vizvAsa meLavI zake tevuM hota. durbhAgye evI paristhiti nathI. aniSTa zuM che evI pasaMdagI rahe che. A pasaMdagI karavAmAM paNa hajI keMgresa eka ja eve pakSa che ke je dezane kAMIka sthira rAja- kAMIka cokkasa dhAraNa hovuM joIe. A pasaMdagI evI hovI taMtra ApI zake. madhyastha sarakAra ane keTalAka rAjyomAM keMgresa joIe ke ekaMdare dezanA hitamAM pariNamaze evI khAtrI hoya, sattAsthAne che. je rAjyamAM keMgresa sattAmAM nathI tyAM asthiratA lokazAhI dhoraNe thAya, pasaMda karAyela nItino saphaLatApUrvaka rahI che. tAmIlanADa ke paMjAbamAM sthAnika pakSa sabaLa hovAthI amala karI zake tevI vyakita hoya, ane jene janasamudAyanA sthiratA lAge che. keraLa, baMgALa, bihAra vigere rAjyamAM kAyado moTA bhAgane sAtha athavA vizvAsa hoya. ane vyavasthA jevuM paNa rahyuM nathI. madhyastha sarakAramAM paNa AvI nIti ( Ideology) ne lAgevaLage che tyAM sudhI banne pakSamAM paristhiti thAya te dezane mATe bhAre cintAnuM kAraNa bane. dekhItI rIte ekatA che. beMgloranI mahAsamitimAM sarvAnumate nakkI vartamAna paristhiti mATe be pakSamAMthI koNa vadhAre javAbadAra thayela Arthika nIti-dasa muddAne kAryakrama-banne pakSe svIkAre che tenI carcA keTaleka darajaje nirarthaka che. jenuM jevuM valaNa hoya te che chatAM e hakIkata che ke sinDikeTanA keTalAka sabhya e nItimAM te pramANe tene abhiprAya rahe che. pote je pakSanA virodhamAM hoya- mAnatA nathI ane tene amala karavAmAM vilaMba kare che athavA eka athavA bIne kAraNe athavA pUrvagrahothI-te pakSanA done bahAnAM kADhe che. sinDikeTanA sabhyone AkSepa che ke IndirA gAMdhI meTuM svarUpa ApI tene javAbadAra gaNavAnI vRtti rahe. dezanA sAmyavAdI che athavA dezane sAmyavAda tarapha laI jAya che. have to vartamAnapatroe AmAM ekaMdare dezanI bahu sevA nathI sinDikeTanA sabhya IndirA gAMdhIthI be DagalA AgaLa javAne dekhAva karI. darekane potAnuM nakkI kareluM valaNa che. svataMtra ane niSpakSa- kare che ane IndirA gAMdhInI sarakAra vegathI A kAryakramane amala paNe vicAra karavAnI zakita thoDI vyakitaomAM hoya che. moTe bhAge nathI karatI evuM tahomatanAmuM mUke che. A nItine amala karavAnI pracArathI athavA svArthathI athavA ajJAnathI kheMcAya che. IndirA javAbadArI sarakAranI ja che ema jaNAve che. A bAbatamAM Indira gAMdhI-virodhI valaNa hoya te temaNe lIdhelAM dekhItI rIte keTalAMka gAMdhI kAMI utAvaLAM pagalAM le te gya nahi thAya. benkanuM rASTrIya kheTA pagalAM-morArajIbhAIne je rIte dUra karyA, saMjIva reDIne Teko karaNa pATa utAvaLathI, pUrva taiyArI vinA, rAjakIya hetuthI karyuM che. ApyA pachI virodha karyo, cAra pradhAnane haThAvyA, keMgresa pramukhane evo AkSepa che. dareka pagaluM pUrva taiyArI karI. tenAM pariNAme khaseDavA sahI-jhuMbeza upADI vigere-ne meTuM svarUpa ApI zakAya. vicArI levAnuM rahe che. bAvIsa varSa na karyuM, te eka be varSamAM thaI tevI ja rIte sinDIkeTanA sabhyae-vaDIla netAoe-je keTalAka javAnuM nathI. utAvaLathI lIdhela pagalAnA dhArela pariNAma na Ave kheTA pagalAM lIdhAM che-saMjIva reDInI utAvaLathI ane nAmanI to badanAma thavAnuM ja rahe. IndirA gAMdhIne pakSe ema kahevAmAM bahumatithI pasaMdagI karI, vakIMga kamiTInA Agale divase rAtre be Ave che ke saMsthAkIya pAMkhano pUro Teke na heya-balka prakTa be rAjo - phakharUdIna ahamada ane subramanIyamane kADhayA, harihara athavA chupe virodha hoya-to sarakAra A nIti amala basasIMgane bihAramAM sarakAra racavAnI rajA ApI, brahmAnaMda reDIne pakSane bara karI na zake tethI ja IndirA gAMdhI saMsthAkIya pAMkhamAM pheraphAra vizvAsa meLavavAne Adeza Apyo, mahArAmitinI khAsa beThaka karavA mAge che ane A nItimAM pramANikapaNe mAnatA hoya tevI belAvavAnA Avedanapatrane gerakAyadesara gaNyuM vigere-tene eTaluM ja vyakitaonI varkiMga kamiTI ane pArlAmenTarI barDa racavA mAge che. meTuM svarUpa ApI zakAya. hajI paNa koI zuM nahi kare te na kahe- saMsthAkIya pAMkha ane pAlamenTarI pAMkha sahakArathI kAma kare te ja Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-69 prabuddha jIvana 16g saphaLatA maLe. saMsthAkIya pAMkha potAnA ja pakSanI sarakAra sAme tahomatanAmuM ghaDavAmAM paDe te virodhIone ja baLa maLe. keMgresa pramukha ane vaDA pradhAnanI javAbadArIo ane maryAdAo 25 oNgasTanA ekatAnA TharAvamAM barAbara mUkavAmAM AvI che, paNa keMgresapramukhe vaDA pradhAna sAthenA patravyavahAramAM je prakAranI bhASA vAparI che ane AkSepa karyA che te keMgresane zobhA ApatA nathI. sinDikeTane AkSepa che ke IndirA gAMdhI ekahaththu athavA saramukhatyArazAhI rIte kAma kare che ane vyakitapUjA keLave che. AvA AkSepe neharu ane saradAra sAme paNa thatA hatA. merArajIbhAI sAme paNa thayA che. sattAsthAne besela koI paNa vyakti sAme vadhate oche aMze AvA AkSepa thavAnA ja. netA sAthIdAronI keTalI vaphAdArI meLavI zake che temAM ja tenI saphaLatA che. gAMdhIjI nAnAne meTA karI batAvatA. vyakitapUjA A dezamAM sadA rahI che. sAdhusaMte hoya ke rAjakIya netAo-kita pAchaLa ja ApaNe jaIe chIe. jAgRta prajAmata A aTakAvI zake. A badhI vAtane nirNaya te baMdhAraNIya rIte ja thaI zake. keMgresa mahAsamitinA sabhyone potAne abhiprAya vyakata karavAnI vahelAmAM vahelI taka ApavI joIe. sinDikeTa A vastu TALe che. mahAsamitimAM ane keMgresa pArlAmenTarI pakSamAM potAnA pakSe meTI bahumati che. ema IndirA gAMdhIne dAvo che. mahAsamitinI khAsa beThaka bolAvavAnI mAMgaNIne asvIkAra karI sinDikeTe potAnA pakSanI nirbaLatA batAvI che. A svIkAra mATenAM kAraNe vyAjabI jaNItAM nathI. baMdhAraNIya vivAdathI athavA chaTaknArIe zeAdhavAthI AvI vAtane nikAla na Ave. evo AkSepa karavAmAM Ave che ke Avedanapatra upara kheTI sahIo che athavA dhAkadhamakIthI ke lAlaca ane bhayathI sahIo levAmAM AvI che. A vAta sarvathA pAyA vinAnI na hoya to paNa, tenI pratIti to mahAsamitinI beThaka bolAvIne ja thAya -TALIne nahi. AvI rIte banne pakSe ajamAvavAmAM Ave che te hakIkata che. zisatanA nAme IndirA gAMdhI athavA temanA sAthIone saspenDa karavAmAM Ave ane keTalAka sAme zistanA pagalA levAmAM Ave tethI A paristhitine sAce ukela AvavAne nathI. sinDikeTanA sabhya ema mAnatA lAge che ke IndirA gAMdhIne vaDA pradhAnapade rahevA devAmAM dezanuM hita nathI tethI temane khaseDavA joIe. prajAne jeTaluM vizALa Teko ane sahakAra IndirA gAMdhI meLavI zakyA che teTale sinDikeTanA koI sabhya meLavI zake tema nathI e vartamAna vAstavikatA che. IdirA gAMdhInA TekedAromAM keTalAka : nabaLA mANase che jenAmAM prajAne vizvAsa nathI e hakIkata che. . paNa vaDIla netAo temane ukheDI nAkhavA je mAgatA hoya che jene Teke maLe te teNe levo rahyo. durbhAgye vaDIla netAone Ama janatA sAthe athavA yuvAna peDhI sAthe saMparka rahyo nathI. IndirA gAMdhIne vaDIla netAone Teko maLI rahe athavA che, temane virodha na hoya to saMbhava che ke keMgresa sabaLa thAya ane sAmyavAdIonuM jora ghaTe. gAje bIjI koI evI vyakita najaramAM nathI AvatI ke je prajAne moTA pAyA upara vizvAsa saMpAdana karI zake. sinDikeTa have De. rAmasubhagasiMgane netAgIrI saMpavA mAgatI hoya evI vAta Ave che. 3. siMga sajajane vyakita che. paNa evI javAbadArI upADavAnI ane AmajanatAnI vaphAdArI meLavavAnI temanAmAM zakita hoya tevuM jaNAtuM nathI. IndirA gAMdhIro pitAnI hiMmata ane zakitane pUrato jo paricaya Apyo che. pArakAnA ja baLa upara ATale meTo saMgharSa labdhapratiSTha vaDIla netAo sAthe saphaLatApUrvaka koI karI na zake. IndirA gAMdhIe ghaNe AtmavizvAsa keLavyo hoya tema dekhAya che. vaDIla netAonI kadAca A ja phariyAda che. IndirA gAMdhIne vaDIla netAone Teko maLe te kadAca te ochI bhUla karaze ane nabaLI vyakitaone sAtha levAnI temane pharaja nahi paDe. atyAre te ema lAge che ke keMgresa saMsthAne kabajo meLavavA A vigraha che. saMsthAmAMthI koNa kone hAMkI kADhe che tenI laDAI che. uccakSAe zarU thayela A saMdharSa rAjone paNa sparzI rahyo che. cheka chellI kakSA sudhI pradeza samiti, jillA ane tAlukA ane grAma samitie sudhI pahoMcaze. keMgresamAMthI nIkaLI na pakSa racavA koI taiyAra nathI. be samAntara keMgrese keTaleka vakhata cAle, jude jude sthaLe eka athavA bIjA pakSane kabajo rahe ema paNa bane. pArlAmenTamAM sarakArane harAvavA prayatna thaze. pArlAmenTamAM sarakAra sAme avizvAsanI darakhAsta maMjUra thAya to bIjo koI pakSa athavA pakSe sAthe maLIne paNa sthira sarakAra racI zake evo saMbhava nathI. te vacagALAnI cUMTaNI ja karavI paDe. jo ke A prasaMga Ave evuM atyAre jaNAtuM nathI. cacagALAnI cUMTaNI mAgavAnI IndirA gAMdhI utAvaLa karaze, nahi, karavI joIe nahi. bIjA rAjakIya pakSo potAnA valaNanI punarvicAraNA karI rahyA che ane A paristhitine lAbha UThAvavA taiyArI karI rahela che. keMgresanA variSTha netAo hajI paNa DahApaNathI kAma le athavA dezahitane ja lakSamAM rAkhI samAdhAna kare te sAruM che. nahi to keTalAka vakhata asthiratA mATe prajAe taiyAra rahevuM paDaze. tethI gabharAvAnuM kAMI kAraNa nathI. IndirA gAMdhIne ekaMdare Teko ApI keMgresane sabaLa banAvavI ane dezane sthira rAjataMtra ApavuM ema mane yogya lAge che. kAraNa ke vartamAna vAstavikatA e mAge che. ke vayakitavize vicAra karavo paDe che kAraNa ke atyAre te anivArya jaNAya che, nahi te gAMdhIjIe kahyuM hatuM tema koMgresa eka rAjakIya pakSa marI jAya ane leksevA mATenI saMsthA ja rahe ane banne pakSe pitAnA navA rAjakIya pakSe sthApe e ja mArga rahe che. keMgresanA nirjIva deha mATe laDavAnuM choDI devuM. kArataka sudI 1, 2026 cImanalAla cakubhAI zAha tA. 10-11-'69. puraka nedha sinDikeTanA sabhyoe -khaMDita varkiMga kamiTIe - AkharI ghA karyo che. IndirA gAMdhIne keMgresanA prAthamika sabhya padethI dUra karyA che ane keMgresa pArlAmenTarI pakSane navA netA vinA vilaMbe cUMTavAne Adeza Apyo che. keMgresanA, dezanA ane duniyAnA itihAsamAM A abhUtapUrva banAve che. grIka karuNAnta nATakanI peThe, tenA pAtra koI adrazya zakitathI dhakelAyAM, avaza, aMta sudhI pahoMcyA che. sinDikeTanA sabhyoe A nirNayanA samarthanamAM lAMbo prastAva karyo che. tene sAra e che ke hAI kamAnDanI AjJA IndirA gAMdhIe mAnI nathI. varki'ga kamiTI ane mahAsamitinI judI beThaka bolAvI zistane bhaMga karyo che. vAta kharI che. ema karavAnI pharaja IndirA gAMdhIne zA mATe paDI? koNe pADI? sinDikeTanA sabhyonI evI mAnyatA jaNAya che ke, vaDA pradhAna sAme ATalAM sakhata pagalAM levAya to temanA TekedAromAM bhaya pedA thAya ane temane maLatA sAtha ocho thAya. saMbhava e che ke pariNAma tenAthI juduM ja Avaze. keMgresa pArlAmenTarI pakSane navA netA cUMTavAne Adeza Apyo che. Aje maLela keMgresa pArlAmenTarI pAnI beThakamAM IndirA gAMdhIne meTI bahumatIthI Teko maLyo che. sinDikeTanA koI TekedAra hAjara na rahyA. keTalAka lokomAM evI mAnyatA che ke IndirA gAMdhI sattA sthAne che mATe A badhe Teko maLe che. hakIkatamAM Teko che mATe sattAsthAne che. e kharuM che ke keTalAka varga sattAsthAne hoya tenA tarapha kheMcAya. rAjakIya kSetramAM A jANItI hakIkata che. sinDikeTanA sabhyo paNa Teko meLavavA sattA mATe laDI rahyA che. ane zuM nahi kare te jovAnuM che. varkiMga kamiTInA TharAvamAM jaNAvyuM che ke lekazAhI mUlyonuM rakSaNa karavA A pagaluM levuM paDayuM che. bahumatIne avagaNavI ane bahumatI konA pakSe che tene nirNaya karavAnI taka ja na ApavI e lokazAhI nathI. varkiMga kamiTInA nirNayathI ghaNA ya baMdhAraNIya muddA UbhA thaze. paNa chevaTa vAstavikatA uparaja aMtima nirNayane AdhAra rahe. atyAranI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 - prabuddha jIvana tA. 16-11-69 vAstavikatA e che ke IndirA gAMdhIne keMgresa saMsthAmAM, keMgresa Takaze nahi. atyAre moTI bahumatI tenA pakSe che. Arthika nItine pArlAmenTarI pakSamAM ane dezamAM moTo sAya che. saMbhava che ke amala karavAnI tene taka ApavI. niSphaLa jAya te ApoApa IndirA gAMdhI tadana khoTe mArge hoya ane dezane khADAmAM laI paDI bhAMgaze. paNa Arthika nItine svIkAravAne dekhAva karavo ane jatAM hoya te Akhara sudhI temanI sAme laDI levuM joIe, paNa AvI kharekhara tenI viruddha hovuM ane pachI zista ane lokazAhIne nAme avicArI behudI cAlathI nahi. keMgresanuM taMtra IndirA gAMdhIne sepI sattA mATe laDavuM te dezanA hitamAM nathI. devuM ane tenI sAme keMgresamAM rahIne athavA bahArathI satya ke atyAre te ema lAge che ke, sinDikeTe koI paNa bhoge ane nyAya mATe laDavuM. keMgresanA mRtadeha mATe dezane khatarAmAM na koI paNa rIte, Akhara sudhI laDI levAno nirNaya karyo che. pArlAmenTamAM nAkho. huM IndirA gAMdhIne pakSa karuM chuM ema nathI. paNa laDaze-harAvavA prayatna karaze. tethI IndirA gAMdhIne mArga vikaTa raheze. sinDikeTanA sabhyo je rIte sattA jALavI rAkhavA laDI rahyA che. teNe ghaNuM sajAga rahevuM paDaze. taMtrane nukasAna pahoMcaze, asthiratA raheze. tene ayogya mAnuM chuM. IndirA gAMdhInI nIti khoTI haze, dezane temane ghaNA samaya ane zakita laDavAmAM jaze. dezanuM A durbhAgya che. UMce lAvI nahi zake, Apela vacanane amala nahi karI zake to tA. 13-11-'69 cImanalAla cakubhAI zAha saMdhanA makAnakuMDamAM seMdhAyelI vizeSa rakama che. 1,001 1,001 1,001 01 1,001 1,000 501 201 201 501 501 101 ra 201 200 501 50. 500 50 251 251 251 251 zrI nANAvaTI phemIlI cerITI phaMDa 251 , sevaMtIlAla khemacaMda zAha 01 sva. caMdulAla sAMkaLacaMda zAha caMcaLabahena TI. jI. zAha, 251 , ravajIbhAI vijapALa gAlA zAmajI neNazI dhareDa , jaDAvabAI TrasTamAMthI huM eNnDa sansa , sunitAbahena zeTha. zrI zAntilAla hIrAlAla zAha 251 - rameza bhegIlAla turakhIA 01 dhI bombe phAIna ArTasa maganalAla naMdalAla kANakiyA 251 , zIvajI ena. cheDA ) " eNphaseTa eNnDa litho varkasa che, vADIlAla catrabhuja gAMdhI 251 , lakhamasInaSNu sAdhAraNa phaMDa , 101 zrI rohitalAla lallubhAI , jayaMtIlAla ratanacaMda zAha , kuMvarajIkaramazI tAlapatrIvALA 101 e mULacaMdabhAI premajIbhAI , nezanala rIphAInarI prA. li. narazI korazInI kAM. 101 / lalitAbahena lAlabhAI , bhakata kavi zrI zIvajIbhAI , sI. tejapALa enDa ku. , AIDiyala InDasTrIyala TeMDarsa (maNimahotsava smAraka). , khImajI nAnajI 101 mahendrakumAra ane pasaMda kalA maMdira. , devacaMda ghelAbhAI 101 kumudabahena zanIbhAI zeTha , neNazI lakhamasI 151 , zAMtAbahena lIlAdhara zAha 101 , veNIbahena vinayacaMda kApaDiyA , DaeN. bI. pI. boghANI 151 mehanalAla nagInadAsa 101 sva. bhavAnajI ravajI. che , lacaMdabhAI zAmajI jarIvALA 101 zrI rasIlAbahena mahendrabhAI jhaverI * ajitakumAra enDa kuM. 125 , jI. DI. daphatarI 101 , mukatAbahena ela. saMghavI , navinacaMdra bhegIlAla 101 ,, praviNabhAI ramaNalAla zAha 100 , vasanajI velajI nyAlacaMda je. mahetA 101 , mukatAbahena saMghavI mehanalAla choTAlAla 101 , khImajI mANeka 100 canAbhAI dhArasI zAha devacaMda ku.) 101 , jI. ke. dhIA 100 , nemacaMda nAthAlAla , hIrAlAla anepacaMda zAha 101 , caMdulAla pItAmbaradAsa zAha 676-00 sethI nIcenI rakama , kasuma DAhyAbhAI 101 haragoviMdadAsa kezarIcaMda , lAlajI punIsanI ku. bhaNazALI 15796 paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMdhane bheTa maLelI rakamanI yAdI rUA. zrI cImanalAla cakubhAI zAha 101 / lalitAbahena nautamalAla zAha 51 vidyAbahena caMpakalAla , cImanalAla jeThAlAla zAha , ramaNikalAla prabhudAsa zAha , , vimaLAbahena damaNiyA , khImajI mADaNa bhujapurIA 101 , lakhamazI neNazI cheDA devacaMdabhAI ghelAbhAI vIzA prinTarI 101 , surendra cheDA 51 , mANeklAla zAMtilAla zAha subodhabhAI ema. zAha 101 , rasiklAla laheracaMda , ramezabhAI cInubhAI, zeTha , rasikalAla mehanalAla jhaverI 101 sva. aMbAlAla caturabhAI , sUrajabahena manasukhalAla , phohacaMda lallubhAI zAha - zAhanA smaraNArthe koThArI che bI. jI. zAha 101 zrI caMdulAla kezavalAla zAha 51 , lAbhazaMkara jI. mahetA >> zAha paTela eNnDa kuM., 101 , sI. ema. mahetA , jayaMtIlAla pI. zAha , eka zubhecchaka 101 , kuMvarajI mAlasI hariyA 51 sva. pArvatIbAI aMbAlAla che ke. pI. zAha (vaidyakIya rAhatamAM). zAhanA amaraNArthe , maphatalAla bhIkhAcaMda zAha , visanajI narazI verA zrI gaurIprasAda cunIlAla jhAlA , TokarasI ke. zAha 100 , mahAsukhalAla bhAIcaMda , amIcaMda je. zAha , gaNapatalAla maganalAla jhaverI , eka gRhastha 51 e jayaMtilAla jagAbhAI , lalitAbahena lAlabhAI zAha mehanalAla nagInadAsa , dIpacaMda trI. zAha caMcaLabahena TI. jI. zAha jarIvALA (lAIbrerIne). 995 jhoLImAM AvelI rakama , kaMcanabahena livara desAI , bhagavAnadAsa paTalAla zAha 784 ekAvanathI nIcenI rakama , hIrAlAla ha. gAMdhI , khetazI mAlazI sAvalA , sI. ema. koThArI 51 amara jarIvALA 6,744 251 251 251. 201 200 200 151 151 151 * 101 51 101 101 101 mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAna da kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI4, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI-1 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. M H II7 vArSika lavAjama rUA. 7 paddha jIvana 'prabuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 15 muMbaI, DIsembara 1 1969, semavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 40 pisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ane koMgresa pArlAmenTarI pakSamAM gherI banelI kaTekaTI phI koMgresamAM bhaMgANa have lagabhaga nizcita banyuM che. keMgresa ane janasaMgha. sarakAra vize je AkSepa hato ke sAmyavAdIonA pArlAmenTarI pakSamAM IndirA gAMdhInI bahumatI sAbita thaI pachI, TekAthI ja nabhI zakaze ane tethI sAmyavAdIone AvA sinDikeTanA sabhyoe zrI nilagappAnA nivAsasthAne pArlAme- TekAnI kiMmata cUkavavI paDaze e kheTuM karyuM che, paNa kAyama nTarI pakSanI miTiMga bolAvI. paNa vicitra zarata karI ke khaMDita mATe A paristhiti raheze tema nizcita na kahevAya. A varkiMga kamiTIe IndirA gAMdhIne koMgresanA prAthamika sabhyapadethI matadAna eTaluM ja batAve che ke sarakArane sAmyavAdIonA TekAthI ja baratarapha karato TharAva karyo che tenI lekhita maMjUrI Ape tevA jIvavAnuM raheze e AkSepa sAco nathI. tema, keMgresa virodha sabhe ja A beThakamAM hAjarI ApI zakaze. bahumatI sabhyone pakSa, svataMtra pakSa ane janasaMghanuM joDANa thayuM che te AkSepa paNa AvatA aTakAvavA AvI zarata karavI paDI. pariNAme vaDIla netA sAco nathI. saMjogone kAraNe A matadAna thayuM che ane bhaviSyamAM paNa tema ja thaze. paristhiti palaTAtI (fluid) raheze. enA TekedAronI ja A sabhA banI rahI. A pakSanA AgevAnanI 1. mahAsamitimAM pasaMdagI karavAmAM kAMIka musIbata ubhI thaI hoya tema jaNAya che. svAbhAvika rIte ja zrI merArajIbhAI A pakSanA netA hoya jenI AturatApUrvaka rAha jovAtI hatI te keMgresa mahAsami tinI beThaka be divasa thaI gaI. dhAryA karatAM vadhAre bahumatIthI paNa virodhane kAraNe, mArga kADhaye ke zrI morArajIbhAI pakSanA sabhyo hAjara rahyA. keMgresa pArlAmenTarI pakSamAM, tema saMsthAmAM AgevAna, paNa lokasabhAmAM DaoN. rAmasubhagasiMga netA ane rAjayasabhAmAM zrI zyAmanaMdana miza pArlAmenTanI beThaka zarU thaI paNa IndirA gAMdhIne moTI bahumatI che te puravAra thayuM. zrI nilagappAnA pramukhapadanI vadhArelI mudatane rada karavAmAM tyAre, keMgresanA ItihAsamAM abhUtapUrva banAva banyA. De. AvI, temane pramukhasthAnethI dUra karyA, navA kAmacalAu rAmasubhagarige, lagabhaga 60 sabhyanI AgevAnI laI, mukhya virodha pakSanA netA tarIke lokasabhAmAM sthAna lIdhuM. pramukhanI varaNI thaI, navI kAmacalAu varkiMga kamiTI ane lekasabhAmAM pArlAmenTarI borDanI niyukita thaI, IndirA gAMdhIne keMgresanA uzkerATabharyA vAtAvaraNamAM pArlAmenTanI beThaka zarU thaI. prAthamika sabhyapadethI baratarapha karyA hatA te TharAva rada karyo. banne pahele ja divase, svataMtra pakSanA sabhya pIlu medIe rabata pakSe hisAba cUkate thayo. eke karyuM, bIjAe uthalAvyuM. mAtra kaeNnpharansamAM bhArata sarakAre bhAga lIdhe tenA virodhamAM, sabhA mahAsamitimAM ja nahi paNa keMgresa saMsthAmAM paNa potAnI mekUphInI darakhAsta mUkI. lagabhaga nava kalAkanI ugra carcA pachI, moTI bahumatI che te batAvavA, keMgresanuM adhivezana muMbaImAM Azcaryajanaka rIte bahumatIthI A darakhAsta UDI gaI. rAtanA 28mI Disembare belAvavAnuM nakkI thayuM. A badhAmAM baMdhAraNIya praznamAM sarakArane pakSa ghaNe nabaLo hato, tethI A prazna upara athavA kAyadesara keTaluM tenI carcA nirarthaka che. kaeNrTa mAraphata, sarakArane parezAna karavA tene prathama sthAna ApyuM. sarakArI pakSe keMgresane nAme ane keMgresanA dhvaja nIce A beThaka maLatI aTakAvavA prayatna thaze te niSphaLa gayo. nirjalagappAnA ane rajUAta paNa nabaLI thaI hatI. virodha pakSe samartha pratipAdana rAmasubhagasiMge jAhera karyuM ke A badhuM binabaMdhAraNIya che. hatuM. sarakAra pakSa nabaLA hovA chatAM, A darakhAsta UDI navA keMgresa pramukhe dhaDAdhaDa kAmagIrI zarU karI. uttara pradeza keMgejaze evI khAtarI hovAthI, IndirA gAMdhIne A carcAmAM bhAga sanA pramukha kamalApati tripAThI ane maMtrI bahuguNAne, zrI levo na paDe. virodha pakSe paNa sabhA mekuphInI ja darakhAsta mUkI, nijaligappAe ziratabhaMga mATe, sthAnabhraSTa karatA hukama kADhayA avizvAsanI nahi, kAraNa ke, sarakAra pakSe bahumatI raheze ja hatA te rada karyA ane temane pharI prasthApita karyA. pazcima baMgALamAM ema virodha pakSa paNa jANato hate. chatAM ATalI moTI ane mAyaseramAM navI kAmacalAu keMgresa samitie jAhera karI. bahumatI kema maLI ? sarakAra pakSa sabaLa hatuM eTalA mATe nahi, kAMgALanI jUnI keMgresa samitinA pramukhe A navI samitine gerapaNa koIne vacagALAnI cUMTaNI joItI nathI ane tethI sarakArane kAyadesara jAhera karI-AvI samitio anyatra-tAmIlanADu ane harAvavI nathI. kendra sarakAranI sthiratA viSe atyAre te zaMkA gujarAtamAM paNa nimAze ema saMbhaLAya che. mahAsamitinI dilhInI nathI lAgatI. A darakhAsta uparanA matadAna vize kAMIka mukhya kacerInA karmacArIeAe phisane kabajo levA navA pramukhane vizleSaNa thayA che. sarakArane je Teko maLyo. te jotAM sAmyavAdI AmaMtraNa ApyuM ane pitAnI vaphAdArInI khAtarI ApI. onA TekA vinA paNa sarakArane bahumatI maLI raheze muMbaImAM ema jaNAtuM. virodhamAM mukhyatve, koMgresa virodhI pakSa, svataMtra muMbaI pradeza samitie bahumukhI TharAva karyo. IMdirA gAMdhIne Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 prabuddha jIvana baratarapha karatAM TharAvane du:khada gaNAvI, ekatA mATe prayatna karavA zrI pATila ane hAphIjhakAne Adeza Apyo. mahAsamitinI beThakamAM gujarAtanI peThe, muMbaInA sabhyone hAjara na rahevAnA Adeza Apyo nahi. zrI pATilanuM mAna jALavavA A TharAva thayo tema dekhAya che. muMbaInI ghaNAM varSo temaNe avirata sevA karI che. Aje temanAthI judA paDe che evA sAthIo paNa, temaNe rAjInAmuM ApavuM paDe evI paristhitimAM temane mUkavA IcchatA na hatA. paNa e kAM sudhI cAlaze ? muMbaImAM kAgresanuM adhivezana muMbaI pradeza samiti ane mahArASTra pradeza samiti sAthe maLI yejaze evI jAherAta thaI che. muMbaI pradeza samiti dridhAbharyuM valaNa kayAM sudhI cAlu rAkhI zakaze? gujarAtamAM gujarAta pradeza koMgresanA pramukha sAhebe joradAra rIte aneka vakhata jAhera karyuM che ke gujarAta kaoNMgresa vaDIla netAone ja sAtha Apaze. mukhya pradhAna zrI hitendra desAInuM paNa e ja valaNa che. gujarAtamAM paNa khaLabhaLATa zarU thayo che. aMdarathI cAlu netAgIrI sAme keTalA asaMtoSa che tenuM mApa have pachI nikaLaze. zrI DhebarabhAI gujarAta-saurASTranA koMgresajanane kAMIka cokkasa mArgadarzana Apaze evI AzA hatI. pAtAno abhiprAya asaMdigdhapaNe temaNe jAhera karyo che. yuvAna peDhIne sUkAna soMpI, vaDIla netAoe salAhakAra rahevuM emAM temane dezanuM hita jaNAya che. mahAsamiti ane keMgresanuM khulluM adhivezana bolAvI, bahumatInA nirNaya svIkAravA e vikalpa paNa temaNe sUcavyA che. chevaTa, kaoNMgresane lokasevaka saMghamAM palaTAvavI ane rAjakIya pakSo dareke potAnA karI levA ema kahyuM che. paNa temanuM manAmaMthana koI sakriya pagalAM levA tarapha temane vALatuM hoya tema hajI jaNAtuM nathI. dilhImAM hovA chatAM, tenI mahAsamitinI beThakamAM hAjara na rahyA. kAgresanA have be adhivezano thAya che - muMbaImAM ane amadAvAdamAM-te kAM hAjara raheze te jovAnuM rahe che. atyAre to koMgresane lokasevaka saMghamAM palaTAvavAnI pravRtti pratye temanuM valaNa che. paNa A kArya atyAranA saMjogAmAM azakaya che te te pote paNa jANe che. gujarAtanuM, gujarAta bahAra dezamAM vasatA lAkhe| gujarArtIonuM ane dezanuM samagrapaNe hita zemAM che te gujarAta, saurASTra ane kacchanI prajAe pote ja nirNaya karavAno che. saMbhava che ke keTalAka vakhata, gujarAta tenA viziSTa saMjogone kAraNe, ekaluM, aNanama UbhuM rahe. uttara pradezamAM, kamalApati tripAThI ane bIjA ATha pradhAnAnA rAjInAmA pachI, caMdrabhANa guptane vidhAnasabhAmAM bahumatI rahI nahi. paNa e te kasAyelA yAddhA che. 29 navA pradhAne nImI dIdhA. sattA TakAvavA zuM na thAya ?chatAM Takaze nahi. bihAramAM potAnuM varcasva rAkhavA, zrI niliMgappAnA pArlAmenTarI bADe, hariharasiMgane pradhAnamaMDaLa racavA Adeza Apyo, paNa niSphaLa gayA. pazcima baMgALamAM saMyukata daLa DAmADoLa che. mukhya pradhAna ajaya mukarajI pote ja temanI sarakAra sAme satyAgraha karaze! keraLamAM banyuM tema, mArkisTa sAmyavAdIonI dAdAgIrI ane guMDAgIrIthI trAsI, baMgALanA bIjA pakSo, vikalpa rAjyaracanA vicArI rahyA che. mAyasAramAM virendra pATilanI sthiti eTalI sthira nathI. zrI pATila yuvAna che. bhaviSyano vicAra karavAnA che. chevaTa mAyasAranuM hita lakSamAM levuM paDaze, rAjasthAna, AMdhra pradeza AsAma, himAcala pradeza, hariyANA, jammu, kAzmIra, mahArASTra, madhya pradeza, A badhAM rAjyo ane tenI koMgresa samitionA IndirA gAMdhIne sAMtha che. binakaoNMgresI rAjyA--paMjAba, tAmilanADu, keraLa, orisA paNa peAtAnA hitamAM IndirA gAMdhIne Teko Ape che. A kAM Takaze ? kaoNMgresanA banne pakSeAmAM have ekatA thAya evA saMbhava dekhAtA nathI. rAgadveSa ghaNAM UMDA utaryA che. A bhaMgANathI tA. 16-12-69 dezanA eka khUNethI bIjA khUNA sudhI vyApaka pariNAme Avaze. judA paDavuM anivArya che te kAMIka samajaNapUrvaka, viveka - maryAdAthI na bane ? AkramaNa - pratiAkramaNanI paraMparA cAlu rAkhavI ja paDaze ? dezane A AMdhImAMthI bacAvI na zakAya ? baLAbaLanuM mApa kADhavA, bahumatI pakSe 26mI Disembare muMbaImAM khulluM adhivezana nakkI karyuM je samaye suratamAM sinDikeTa jUthanI mahAsamiti maLavAnI hatI, jethI eka vyakita banne sthaLe hAjara na rahe ane peAtAnuM valaNa spaSTa karavAnI pharaja paDe. have sinDakeTa jUthe 19-20 Disembare amadAvAdamAM khulluM adhivezana jAhera karyuM. AvuM karavuM jarUranuM hatuM ? baLAbaLanuM mApa kADhavAno A mArga che? Financial ExpressnA agralekhamAM kahyuM che tema, it is an effort to avoid confrontation and it would mean that syndicate is on a weak wicket and wants to bid for time. kayAM sudhI ? amadAvAdanA adhivezanamAM dilhI mahAsamitimAM thayela TharAvA kadAca rada karavAmAM Avaze. muMbaImAM dilhInuM punarAvartana thaze. sAmAnyajana vimAsaNamAM paDe che. tene ema thAya che kaiM A badhuM zene mATe che? Arthika nIti viSe matabheda nathI ema kahevAya che. koMgresa virodha pakSa cAra DagalA AgaLa javAne dAvA kare che. mahAsamitinA 50 sabhyoe nivedana bahAra pADayuM che ke milakatane lagatA mULabhUta haka rada karavA joIe. tArakezvarI siMhA ane sUcetA kRpalANIe A nivedanane AvakAryuM che. koMgresa virodha pakSa taraphathI zrI merArajIbhAIe tenI nItinI jAherAta karI temAM jaNAvyuM ke temAM kAMI navuM nathI. beMgaleAra adhivezananI ja nIti che ane tene banatI tvarAe amalamAM mUkavI joIe. to A saMgharSa zeno che? kaoNMgresanA nAmano, be baLadanI joDInA nizAnana, dhvajane, milakatanA, saMsthAnA taMtranA, (organisation ) ane koMgresanA nAma pratye ane tenI 84 varSanI tapazcaryA mATe, prajAne hajI je kAMI rahIsahI mamatA ane vaphAdArI kaoNMgresa pratye rahI che tenA lAbha meLavavAnA ? nizAna Ilekzana kamizane nakkI karavAnuM che. nAma ane dhvaja bahumatI hoya tene ja rahe; milkatonuM vibhAjana samajaNapUrvaka thAya. koMgresa pratyenI mamatA ane vaphAdArI te dhULadhANI thaI rahI che, je lAyakAta ane prajAnI sevA pramANe meLavavI raheze. ATaluM samajaNapUrvaka thaze ke chevaTa sudhI, koI paNa sAdhanathI ane koI paNa rIte, laDI levAnuM raheze ? sinDikeTa jUtha mATe be vikalpo che. have e nizcita thayuM che ke te pakSa laghumatimAM che. A vAstavikatA svIkArI, kaoNMgresamAM rahI, baMdhAraNIya rIte, potAnI bahumatI karavAnA prayatna kare ane atyAre je bahumatImAM che temane taMtra calAvavA de. A zakya na hoya tA, chUTA thaI, potAno pakSa race ane peAtAnI rIte, bIjA pakSe peThe, sarakAranA virodha pakSa tarIke rahe. paNa laghumatI, bahumatI upara potAnA nirNayo lAdavAnA prayatna kare te lokazAhI rIta nathI. gAMdhIjI zuM karatA? koMgresamAM ghaNI kaToTI AvI. varkiMga kamiTI gAMdhIjInA vicAro na svIkAre evuM banyuM. tyAre gAMdhIjI koMgresathI chUTA thayA chatAM salAha ApatA rahyA. naherune gAMdhIjI sAthe ochA matabheda na hatA. vAstavamAM gAMdhIjInA ghaNAM vicAro naherue svIkAryA na svarAja pakSa thayo, potAnA jIvananI AkharI laData, hiMda chADo-ne rAjagopAlAcArIe vidharyo, temanI salAha viruddha dezanA bhAgalA svIkAryA tyAre jheranA pyAlo pI jaI mahAsamitimAM jAte ja bacAva karyo. naheru ane saradAra vacce echA matabheda na hatA, keTalAka tIvra hatA. koMgresa saMsthAnuM sUkAna saradAranA hAthamAM hatuM. temaNe dhAryuM hota te naherune khUba parezAna karI zakata. hatA. 2 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-69 prabuddha jIvana 191 chatAM potAnA matabhedo jAheramAM AvavA na dIdhA ane dezanA hitamAM naherunI AgevAnI svIkArI. bAbu puruSottamadAra TanDanane pote keMgresanA pramukhasthAne lAvyA hatA. naheru sAthe na banavAthI, TanDana bAbune chUTA thavuM paDayuM. A kaDavo ghUMTaDe pI gayA. A badhA mahApuruSa hatI. meTA dilanI hatI. - IndirAjI sAme AkSepa | IndirA gAMdhI sAme be mukhya AkSepa che. eka zistabhaMgane ane bIje sAmyavAdIonA TekAthI sattA jamAve che ane dezane sAmyavAda tarapha ghasaDI jAya che. zistabhaMgane Arepa khoTo nathI. paNa zistanA baMdhanane maryAdA hoya che. yathAvat sthiti Statusquo jALavI rAkhavA zista moTuM sAdhana che, paNa jyAM vartamAna sthitithI meTa asaMteSa hoya ane sthApita hite athavA sattAdhizo sAme laDavuM paDe, tyAM zistabhaMga anivArya che kAraNa ke te baLavo che. baLa karanAra niSphaLa thAya te ukhaDI jAya. saphaLa thAya te zistabhaMga jarUrI hato ema leikhAya. gAMdhIjIe savinaya kAnUna bhaMga karyo tyAre vinItene . A ja AkSepa hato ke prajA kAyadAnuM ullaMghana karatI thaze ane kAyadA ane vyavasthA pratye Adara nahi rahe te arAjakatA thaze. gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke satyAgrahI zistamAM mAne che. jela jAya te jelanA badhA niyama pALaze paNa zistane nAme anyAya sahana nahi kare. keTalAka loko hajI paNa mAne che ke gAMdhIjIe prajAmAM kAyadA ane sattA sAme je vyApaka anAdara lAbhe karyo tenA pariNAme hajI paNa samAjamAM vyApaka azista rUpe dekhAya che. be pAMca TakA mANase anAdara kare te zistane nAme pagalAo levAya. paNa 75 TakAne virodha hoya ane 25 TakA sattA para hoya tyAre zistane nAme hakUmata bhegavavAno adhikAra temane rahetA nathI. sAmyavAdane khATo AkSepa 'IndirA gAMdhI dezane sAmyavAda tarapha laI jAya che te Apa sAce nathI. naheru sAme paNa A ja AkSepa thatA. beMgaloramAM svIkArela Arthika nIti sAmyavAda tarapha laI jatI hoya te IndirA gAMdhI ane sinDikeTanA badhA sabhyo sAmyavAdI che. IndirA gAMdhIne je varga virodha kare che tene kharo virodha to beMgloranI Arthika nIti sAme che. paNa A virodha jAhera rIte karI zake tema nathI eTale temane sAmyavAdI kahI utArI pADavAnuM kare che. sAmyavAdIo emane potAnA svArthe ke Ape che, jema svataMtra pakSa ane janasaMgha sinDikeTane Teke Ape che. dilhInI mahAsamitinI beThaka pachI te temanI sAme have evo AkSepa thAya che ke naherunI peThe, IndirA gAMdhI paNa samAjavAdanI vAta ja kare che. te dizAmAM kAMI nakkara varita pagalA letA nathI athavA levAnA nathI. A beThakamAM Arthika nItinA amala mATe cokkasa pagalAMonI jAherAta thaze ema dhAryuM hatuM tevuM kAMI na banyuM eTale IndirA gAMdhInA keTalAya sAthIdAro nirAza thayA che. IndirA gAMdhInA pakSe ema kahevAyuM ke pArlAmenTa cAlu hovAthI nItiviSayaka jAherAta anyatra karavI temAM pArlAmenTanuM mAnabhaMga gaNAya. je hoSa te. IndarA gAMdhIe sAmyavAdIo ke DAberIone rAjI rAkhavAnI kaI utAvaLa . batAvI nathI IndirAjI mATe vikaTa mArga IndirA gAMdhIne mArga ghaNA vikaTa che. vaDIla netAone .vidha te che ja. IndirA gAMdhInA pakSamAM jeo atyAre dekhAyuM che te badhA ja sAcA dezahitacitaka ke samAjavAdI nathI. lebhathI, lAlacathI, bhayathI, svArthathI, ghaNAM cAlu gADIe besI jAya. pitAnuM hita na sacavAya te nirAza thIya, asaMteSa jAge. AvuM kAMIka zarU paNa thayuM che. navI varkiMga kamiTInI racanAthI keTalAkane , asaMtoSa thayo che. badhAne rAjI kayAMthI rAkhI zakAya ? keTalAka bhUtapUrva sAmyavAdI hatA evA paNa ghusyA che. subramaNyame kahyuM ke, mArI bhUla thaI haze, navA pramukha sudhArI leze. IndirA gAMdhInI pUrI kaTI che. AvA zaMbhumeLAne kAbUmAM rAkhavA ane pitAnA dhyeyane vaLagI rahevuM saheluM nathI. sinDikeTanA sabhyonI e ja gaNatarI che ke vakhata jatAM keTalAya kharI paDaze. sinDIkeTa pakSe A pariNAma mATe badhA mUho ane yukitao ajamAvAya che. rAjayamAM pakSAntaro jema thayA tema koMgresanA A be pakSamAM keTalAka pramANamAM thaze. taknAdIo badhe hoya che, paNa tyAM ja IndirA gAMdhInI netRtvazakitane mukAbale thaze. atyAra sudhI temaNe hiMmata, sAhasa ane AtmavizvAsa batAvyA che. jamaNerI pakSone koI sthAna nathI . IndirA gAMdhI Take ke paDe. eka vAta sApha che, jamaNerI pakSane koI sthAna nathI. asamAnatA, garIbAI, jhaDapathI dUra kare ane sthApita hitane nAbUda kare e pakSa ja prajAne sAtha pAmaze. sinDikeTane pakSa sattA sthAna meLavI zakaze te paNa teNe A ja dizAmAM vegathI javAnuM raheze. IndirA gAMdhIne teDI pADIne kadAca sAmavAdIone ja baLa maLaze. sAmyavAda aTakAvavo hoya te sAce lekazAhI samAjavAda varita sthApita karavA mATe, temanA mArgamAM avaro nAkhavAne badale temane sahAyabhUta thavuM ane takavAdIo emanI paDakhe caDayA hoya temane haThAvavA. vartamAna saMjogomAM sinDikeTa AvuM koI valaNa svIkAre tevuM dekhAtuM nathI, tethI asthiratA raheze. chevaTa kadAca prajAe vacagALAnI cUMTaNIthI nirNaya karavAnuM raheze. vacagALAnI cUMTaNIne anubhava AzAspada nathI. kaI pakSa kadAca spaSTa bahumatImAM na Ave te asthiratA vaye ja, baMgALa, uttara pradeza, bihAramAM A ja anubhava che. vacagALAnI cUMTaNI karavI paDe eTalI hade IndirA gAMdhIne taMga karavAmAM koIne lAbha nathI, dezane te nathI ja, A gAMdhIjIne mArga nathI. eka vAta samajI levI. atyAre je banI rahyuM che te gAMdhIjInuM rAjakAraNa nathI, temane mArga nathI, temanI nIti nathI, temanAM mUlya nathI. gAMdhIjInuM nAma vaTAvavAne koI pakSane adhikAra rahyo nathI. atyAranA koMgresanA AMtaravigrahamAM saujanya nathI, viveka nathI, maryAdA nathI, bemAMthI ekeye pakSe Arthika nIti paNa gAMdhIjInI nathI. meTA pAyA uparanuM audyogikaraNa ane tenA aniSTa, Arthika nItimAM rahyAM che. mUDIvAda, samAjavAda ke sAmyavAda e traNeyanI jIvanadaSTi eka ja che. bhautika samRddhinI, kendrikaraNanI. temAM gAMdhIjInI sAdAI, saMyamI jIvana, jIvananI ochI jarUriyAta, Arthika ane rAjakIya sattanuM vikendrikaraNa-A kAMI nathI. neharue ja dizA palaTAvI hatI. . huM koI rAjakIya pakSamAM nathI. mAre koI rAjakIya AkAMkSA nathI. bane teTaluM taTasthapaNe vartamAna paristhitine vAstavika abhyAsa ane cittanane pariNAme mane sUjhe che te lakhuM chuM. temAM bhUla ke adhUrApaNuM haze paNa eTaluM kahuM ke pramANika vicAro che, svArtha nathI. koI nirIkSaka bhUla batAve te AvakAruM. paNa nirIkSaka pote koI eka rAjakIya pakSane varela hoya (Committed) te mArI ane temanI daSTi judI rahevAnI. vartamAnapatro mATe huM lakhatuM nathI. mArA mitra bhAI paramAnaMda kApaDiyA parANe lakhAve tyAre prabuddha jIvana mATe kAMIka lakhuM chuM.' 'janmabhUmi'nA taMtrIne megya lAgyuM te eka lekha udhUta karyo. A paNa chApe che. temAM temane saMpUrNa svataMtratA che. mArA vicAre navA nathI. beMglora adhivezanathI A vicAre "prabuddha jIvanamAM opato rahyo chuM. roTarI kalaba ke lAyansa klaba ke anyatra, zetAgaNanI cintA karyA vinA mArA vicAro jAhera karyA che. 30 varSathI. lokazAhI samAjavAdamAM mAnuM chuM. tene kAMIka aMze amalamAM mUkavAne avasara have AvyuM che ema lAgavAthI te AvakAruM chuM. cImanalAla cakubhAI zAha Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 - prabuddha jIvana tA. 1-12-69 prakIrNa noMdha Aje samAntara koMgresa calAvavAno koI artha nathI temanI pAse nibhAva mATe ke vasavA mATe kazuM paNa sAdhana rahyuM navI dilhImAM navembara mAsanI 22 mI tathA 23mI tArIkhe na hoya ema dhAravAmAM Ave che. lagabhaga 1854 pAkAM makAne, mukhya pradhAna zrI IndirA gAMdhInA pramukhapaNA nIce rIkivajhizananuM jhuMpaDAMe ane dukAnene aMzata: nAza karavAmAM Avyo che. mahIsabhA samitinuM adhivezana bharAI gayuM ane temAM akhila A tAMDavamAM keTalA lokee jAna gumAvyA athavA te keTalI hinda mahAsabhA samitinA lagabhaga 700mAMthI lagabhaga 435 jaMgama milakatane nAza thaye haze tenuM, tephAnI vibhAgamAMthI meTA sabhyae hAjarI ApI ane navA pramukhanI nimaNUka karIne pAyAnAM sthAnAntare thavAnA kAraNe, mApa kADhavAnuM athavA AdhArabhUta je nirNaya lIdhA te jotAM have tIvra laghumatIne pAmelI sinDikeTa mAhitI meLavavAnuM azakaya che. keMgresane cAlu rAkhavAne ane te rIte sthaLe sthaLe gharSaNa pedA kara A vigato vAMcIne ApaNane kaMpArI chUTe che; mAnavI mAnavAne keI artha nathI ane tethI te jUnuM baneluM gaThuM visarjita vInA nAte ApaNe A zuM karyuM ene vicAra karatAM ApaNuM mAthuM zaramathI nIcuM name che. thAya temAM dezanuM ane keMgresanuM vadhAre hoya che ema mane lAge che. mAnasika rikatatAnA AkramaNa aMge eka cintana AjanI paristhitimAM keMgresa pramukha nijaliMgappAnuM sthAna dilhInA sattAvihIna banelA chellA megala bAdazAha bahAdura moTI ummara, tabiyata DhIlI paDe, ArAma pharajiyAta svIkAravo zAha jevuM banI gayuM che. A bahAdurazAha petAne hindane bAdazAha paDe, cAlu jIvana daramiyAna eka yA bIjA kAmamAM rokAtA kalAko kahevarAvatA hatA, paNa tenI hakumata dilhInI bahAra koI paNa ' khAlI paDe ane ekalApaNuM- khAlIpaNuM - zUnyatA manane becena ' ThekANe cAlatI nahatI. AvI ja kAMIka sthiti zrI nijaligappAnI banAvyA kare evI tatkAlIna manodazAnI jANa thatAM zrI vimalAbahena thaI beThI hoya athavA thaI rahI hoya ema lAge che. temanI hakamata e. AI. sI. sI. nA kAryAlayamAM paNa cAlaze ke kema te savAla che. ThakAra potAnA eka patramAM mane. uddezIne jaNAvela che ke : jemaNe tatkAlIna kAryavAhI daramiyAna asAdhAraNa kAryakuza "ArImane eklApaNuM kaho cho tame? kharA ja che. tame paNa? LatA ane zakitasaMpannatA dAkhavela che evA bhAratanA mukhya pradhAna ekAnta ane eklApaNuM- lonliness and aloneness zrImatI IndirA gAMdhIe prastuta prakaraNamAM apanAvelI nIti- . - AmAM ghaNo phera che! dehabhAva ane ahaMbhAvathI mukata cetanA rIti sAme ApaNe game te kahIe--ane emAM koI zaka nathI ke eTale ekAnta! prabhu ekAta pAmavAne zubha avasara tamene ApI A nIti rItImAM vAMdhA paDanuM evuM pAravinAnuM che ane tenuM samagra rahyA che ! paNa tame to mukita pAmavAnA avasarane baMdhana' gaNe che ! svarUpa gAMdhIvAdI nahi paNa kauTilyavAdI ja rahyuM che-Ama chatAM A "cittane viSayonmukha eTale ke viSayarata rahevAnI Teva paDI Aje temaNe je sthAna prApta karyuM che tyAMthI temane tatkALa koI che. jyAre antarmukha thaI zUnyatAmAM bhaLI javAnI taka ApaNe uthalAvI zake tema che ja nahi. megala ItihAsa sAme najara karIe tene ApIe chIe tyAM to citta gabharAIne vicAra athavA te te temane aMzata: yena kena prakAreNa sattADha banelA bAdazAha bhAvanAne pakaDI rAkhe che; tarkavitarkane bAjhI paDe che. zUnyatAthI tame auraMgajheba sAthe ApaNe sarakhAvI zakIe. bhalene tenI nIti bhaya pAmatA haze. rikatatA jyAre gherI vaLe che tyAre avadhAnaIndirA karatAM ghaNI vadhAre kaniSTa hoya chatAM bhatimAM bahu phera nathI. pUrvaka teno lhAvo mANavo ghaTe, bhalene becenI, akaLAmaNa gherI ApaNane game ke na game-A AjanI vAstavikatA che. vaLe, bhalene raDavuM Ave, tyAM ne tyAM sthira rahevAthI zUnyatAmAM pArlAmenTamAM keMgresanuM sinDikeTa pakSI ladhumatI vartuLa eka virodha ajavALu dekhAze. rikatatA prasAdamAM pariNamaze. pakSa tarIke bhale cAlu rahe ane e ja rIte rojanI vidhAnasabhAmAM tamArA praznonA uttara buddhi ApI zakaze nahi. buddhinuM sinDikeTa pakSI keMgresI sabhyo potAnuM vartula bhale cAlu rAkhe, paNa kSetra "jJAna" che. anubhUti tenI kakSAbahAranA viSaya che. anutenI bahAra sinDikeTa kAsI pakSa mATe kaI vizeSa avakAza have bhUtimAM tamene uttara maLaze. jJAna te tamArI pAse DhagalAbaMdha rahyo dekhAtA nathI. A rIte vicAratAM Disembara mAsanI 22-23 mI. paDayuM ja che !" e bharavA dhAreluM sinDikeTa-pakSI keMgresa adhivezana, je kharekhara mArI jevI subdha manedazAmAMthI pasAra thatA koI paNa mitrane bharAya te, te AthamatI jayetane antima jhabakAra banI raheze ane svastha banavAmAM madadarUpa thAya e hetuthI vimalAbahenane patramAMthI ema bane te emAM koI Azcarya pAmavAne kAraNa nahi rahe. prastuta vitaraNa upara pragaTa karavA huM AkarSAthe chuM. amadAvAdamAM chellAM tephAne daramiyAna thayelI. mAlamilkatanI tArAjI maunane AnaMda amadAvAdanI eka sthAnika kaeNlejanA adhyApako ane vidyArthI A viSayane anulakSIne bhAvanagarathI zrI narmadAbahena ee 15 divasanA TUMkA samayamAM karelA saMzodhana uparathI kADhavAmAM rAvaLa temanA taraphathI tAjetaramAM maLelA patramAM jaNAve che ke AvelI tAravaNI mujaba 2139 makAne, 3710 jhuMpaDAMe, 414 "tame lakhe che ke "tame je maunane AnaMda anubhave che. te mane dukAne ane lAkaDAnI kaeNbinene tAjetaranAM kamI tephAna daramiyAna haju suprApya nathI.' javAbamAM tamane huM nAne meDhe zuM lakhuM? nAza thayAnuM jaNAvavAmAM AvyuM che. A uparAMta 562 ekathI adhika paNa bhAI, muMbaI jevA vividha pravRttivALA ane dhamAliyA zaheramAM mALavALAM makAne ane 1577 eka mALanAM makAnene nAza thayAnuM ane temAM vaLI tame buddhinA prakhara eTale aneka bAbata tarapha jaNAvavAmAM AvyuM che. samagrapaNe tAravatAM 3989 raheThANe DhaLeluM tamAruM mana dhAre teya maunanI majA laI nahi zake. te mATe ane dukAne AgathI tArAja thayela che, jyAre 2317 raheThANo ekAnta ja jarUranuM che. mananA jAtajAtanA vamaLamAM mananI aneka ane dukAne lokoe bhAMgI teDI nAMkhela che. A uparAMta vRttio uddabhave. tene zAnta karavA alaga ekAkI rahevuM AvaevAM aneka ghare che je kAM to baMdha che athavA te jene choDIne zyaka che. chatAM tame te cittaka chA, buddhizALI che, eTale e mArga, ke bhAgI chUTayA che. A jagyAonI aMdara rahetA ke vadhAre dhAro te, jarUra apanAvI zake. have e mArge javAne samaya paNa salAmata jagyAe cAlI gayA hoya. prastuta ahevAla mujaba 5886 pAkI gayo che.. kuTuMba potAnAM sthAyI raheThANo choDI gayA hoya ema lAge che. eka ghara cittavRtti evI caMcaLa che ke tene ekAgra karavI ghaNI agharI athavA te jhuMpaDAmAM sarerAza pAMca kuTaMbIo rahetA hoya e rIte che. ravibhAI ke tamane jarA agharUM te paDe ja. chatAM abhyAsathI gaNIe te 2915 loko gharabAra vinAnA banI cUkayA che ane e jarUra zakaya che e vAta nakkI che. sukhamaya jIvana IcchatA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-69 prabuddha jIvana 173 hoIe to ApaNI vRttione belagAma vahetI aTakAvavI ja temaNe vigatavAra vicArI hoya che, paNa janasamudAya "jaise the' joIe." sthira-sthagita-banI gayo che. vimubahene kharekhara gijubhAInI zrI esa. ena. DI. TI. yunivarsiTInA upa-kulapatipade varAyelA jota jalatI rAkhI che. A prasaMge temaNe bAlasAhityanuM eka zrImatI zAradA dIvAna sAruM pradarzana paNa karyuM hatuM. mane to AnaMda thayo ke bAlazikSaNanI zrI nAthIbAI dAmodaradAsa ThAkarazI mahilA vidyApITha-esa. pacAsa varSathI huM sAkSI chu. gijubhAIe mArA aMdhakAramaya jIvanamAM ena. DI. TI. -ne traNa dAyakAthI sevA ApanArA, vidyApIThanA navI daSTi ApI che- jIvana rasamaya banAvyuM che. temanuM mArA upara khUba &Na che. te vyakata karavA A prasaMge meM tenA phALAmAM bhUtapUra rajIsTrAra, agragaNya sInDIkeTa-sabhya ane kaLAvibhAganA DIna zrI zAradAbahena dIvAna e ja. vidyApIThanA upa-kulapati rU. 251 ApI AtmasaMtoSa meLavyo che." pade cUMTAyelA jAhera thayA che. A mATe temane samasta gujarAtI 85 mAM varSamAM praveza karatA kAkAsAheba kAlelakara samAjanA ane nArI jagatanAM aneka abhinandana ghaTe che. Disembara mAsanI pahelI tArIkhe pUjya kAkAsAheba kAlelakara zikSaNa, saMskAra ane rAjakAraNanA kSetre suvikhyAta setalavaDa 85 mAM varSamAM praveza kare che. ATalI vRddha uMmare paNa temanuM Arogya kuTuMbanAM eTale ke sva. zrI cImanalAla setalavaDanAM zrImatI zAradA surakSita che, teo satata kriyAzIla che, temanuM paribhramaNa satata bahena putrI thAya. teo "bhAratanI vasatInI samasyA " e viSaya cAlu che ane temanA cittana tathA lekhanamAM pUrA sajAga che. A upara mahAnibaMdha lakhIne 1927mAM ema. e. nI upAdhi meLa temanI vizeSatA sau koIne Azcaryamugdha ane AdaraprabhAvita kare che. vanAra prathama gujarAtI mahilA che; bhAratanI eka mAtra mahilA temanI sAthe mArA saMbaMdhanI 1911 nI sAlathI zarUAta thaI. vidyApIThanA upa-kulapati pade varAyelA zrI zAradAbahena Aja sudhI e saMbaMdha TakI rahyo che. temane mArI upara eka sarakho sneha varasI rahyo che. mArA dilamAM paNa temanA vizene Adara - emanI pratibhA, kAryazakti ane A kSetranA bahoLA akhaMDita rahyo che. anubhavanA triveNI saMgama jevA che. emanA mArgadarzana nIce gAMdhIjInA samakAlIna sAthImAM teo sauthI vadhAre janA A mahilA vidyApIThanI vividha pravRttionA vistAra ane guNa ane vayovRddha che. gAMdhIjInA anugAmIomAM pUjya kedAranAthajI vattAmAM vRddhi thaze evI sau koInI AzA ane apekSA che. ane vinebAjI kAkAsAhebanI kakSAnA ja gaNAya, paNa banne vayovRddha bAlazikSaNa suvarNamahatsava chatAM ummare pramANamAM nAnA che. navembara mAsanA madhya bhAgamAM tA. 14 mI tathA 15 mInA kAkAsAhebane jIvanamAM Aje paNa e ja utsAha che; temanI roja bhAvanagara khAte bAlazikSaNa suvarNa mahotsava ujavAI gayo lekhanapravRtti akhaMDa dhArAe cAlyA kare che, temanA kAryakrame mahinA te saMbaMdhamAM zrI narmadAbahena rAvaLa, jemanA jIvanane moTo bhAga be mahinA pahelAMthI geThavAtA hoya che ane bhAratanA eka khUNethI bAlaadhyApananA kAryamAM vyatIta thayuM che teo potAnA eka bIje khUNe teo satata ghUmatA rahe che. temanA A janmadina prasaMge patramAM jaNAve che ke: "bAlazikSaNane suvarNa mahotsava bhAva ApaNA temane AdarapUrNa vandana ho ! surakSita ArogyapUrvaka teo nagara khAte bhAre zAnadAra rIte ujavAyo. murabbI mahemAnamAM zatAyupI bane evI ApaNI prArthanA ho! paramAnaMda kAkAsAheba kAlelakara, zrI umAzaMkara jozI, zrI jugatarAma sAbhAra svIkAra dave, zrI babalabhAI mahetA hatA. bAkI gujarAta saurASTramAM - vizva-prahelikA: lekhaka : munizrI mahendrakumArajI 'dritIya'; bAlazikSaNanuM kAma karatA nAnA nAnA zikSakoe tIrthasthAna mAnI prakAzaka : zrI jeThAlAla esa. jhaverI. bhArata vIjaLI limiTeDa, hAjarI ApI hatI. bAlazikSaNa vize kaMIka navI vicAraNA thaze udyoganagara, kaMga sarkala relve sTezana pAse, muMbaI, kiMmata 15-00. tevuM mAneluM, paNa haju ApaNe rUDhIcusta mAnasamAMthI bahAra AvyAM Ansara taibhava: lekhaka: muni citrabhAnu, prakAzaka : zrI kAntinathI ema mane lAgyuM. bhASaNo thayAM paNa gijubhAI jevo prANa lAla nahAlacaMda, divyajJAna saMdha, kavinsa bU, vAlakezvara roDa, kayAMya dhabakatA joyo nahi. jUnI vAto vAgoLyA karIe chIe. muMbaI-6, kiMmata rUA. 1-50. khAsa prazaMsApAtra kAma mane te vimubahenanuM lAgyuM. dareka yojanA aMtardaSNa AcArya rajanIzajI jIvanacaritra: lekhaka : zrI yazavaMta mahetA, prakAzaka: sAhityanidhi, 11,22, prItamanagara, * vimubahena eTale zrI chaganalAla joSInAM putrI, gijubhAInA elisa brija, amadAvAda-6; kiMmata rU. 70-75. putra sva. narendra badhekAnAM patnI ane AjanA dakSiNAmUrtinAM mukhya ataradaSTA AcArya rajanIzajInA jIvanaprasaMge : prakAzaka saMcAlikA zrI vimaLAbahena badhekA. upara mujaba kiMmata rU. 70-50. sarvodaya zikSaNa-saMdha saMyojita dasamI zikSaNa-vyAkhyAnamALA ja tArIkha-divasa samaya vakatA-viSaya pramukha ravivAra 30 navembara savAranA 9-30 prA. kavi zrI sureza dalAla zrI amRtalAla yAjJika 'mArI priya kavitA' AcArya mIThIbAI ArTasa kaeNleja ravivAra 7 Disembara savAranA 9-30 zrImatI mRNAlinI desAI zrI rAmaprasAda che. bakSI 'bA-bApune jIvanasaMdeza" zikSaNazAstrI, sAkSara, vivecaka ravivAra 14 mI Disembara savAranA 9-30 zrI caMdravadana prA. zukala rDo. ramaNalAla zAha 'rASTrIya zikSaNa ane rASTrIya ekatA prA. jheviyarsa koleja zanivAra 20 mI Disembara sAMjanA 6-00 De. uSAbahena mahetA 3. madhurIbahena zAha 'zikSaNa ane sarvodayI kAti' zikSaNa-adhikArI myunisipala korporezana sthaLa: besaMTa hala bleTaskI laoNja, pATI, zikSaNarasika sarvane hArdika nimaMtraNa. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 prabuddha jIvana tA. 1-12-69 santa ane sAhityakAra : * A gAMdhI zatAbdInuM varSa che : jagata AkhuM te jANe che, temane thoDuM patana thayuM lAgatuM haze." A balavaMtarAya ThAkaranI zatAbdInuM paNa varSa che : gujarAta AkhuM tadana banavAjoga che ke e uMmare emane buddha banavAnuM te jANe che; pitAnA A banne saputene gujarAta kRtajJabhAve svapna preratuM hoya eTale e uMmare evuM evuM thAya paNa kharuM, A varSamAM yAda kare temAM kazuM Azcarya nathI. jo ke, gAMdhIjI mAtra paNa A zALAnA bhaNataranI uMmare..? . gujarAtanA ja hatA ema to gujarAtIe kadI ye dAvo nathI karatA. A ane AvI AvI aneka vAto eka vakhata ame thoDA e samagra jagatanA hatA. sAthe akasmAta e bane che ke, mitro A banne mahAnubhAvo vize karI rahyA hatA, tyAre bhAIe gujarAtamAM janmyA ane gujarAtane temaNe jagata samakSa gaurava- bhRgurAya aMjAriyAe eka vAta karI e khUba ja sUcaka hatI, ane vaMtuM banAvI dIdhuM. saMtane te vasudhaiva kuTuMbakama hoya chehamezAM, A banne pAtro upara sarasa prakAza pADanArI hatI. te sAhityakArone paNa kuTuMbamAM te vasudhA ja hoya che ne? e bele vacce bhAI aMjAriyA kAnta vize UMDe abhyAsa karatA hatA. bhale petAne vArasAmAM maLelI vANImAM, paNa temane avAja AMbavA tyAre temaNe ba. ka. ThAkaranA jIvana vize paNa khUba ja vAMceluM. emAMthI mathato hoya che sArAye jagatane. te je bhAvanA seve che, te je temaNe DAyarImAM vAMcelI vAta #ii. mAnavadayanI vAta kahe che te koI eka prAMta ke dezanI nathI hotI, mehanadAsa gAMdhI ke baLavaMtarAya ThAkara cheka bALake nahotA mAnavamAtranI hoya che. eTale e arthamAM ba. ka. ThAkora paNa jaga- rahyA tyAranI e vAta hatI. bannee meTrika pasAra karI lIdhI hatI. tanA ja kahevAya. emanI vAta jagata sudhI pahoMcI na hoya tethI gAMdhIjI berisTara banavA mATe vilAyata javAnI taiyArI karI rahyA hatA. e jagatanA maTI jatA nathI. sahu koI jANe che ke, gAMdhIjI bahu tejasvI vidyArthI nahotA. . A bane-eka saMta, eka sAhityakAra-prakRti ane pravR- temaNe pote paNa ema kahyuM che, ane parIkSAnA pariNAme paNa e ja ttie keTalA bhinna hatA?. emanuM kayAMya kazuM ye sarakhuM nahi hoya, kahe che. e vAta sahuthI vadhAre to temanA sAthIdAre samajatA hoya. ane chatAM banne eka ja zALAmAM bhaNelA, potAnI uttama ane eTale jyAre gAMdhIjInI vilAyata javAnI vAta pAkI thaI gaI haze unnatanata bhAvanAone eka ja bhASAmAM utAravA temaNe prayatna tyAre baLavaMtarAye pitAnI DAyarImAM e matalabanuM noMdhyuM ke- : karele, potapotAnI vilakSaNa rIte eka ja bhUmine bannee cAhelI e jaI zake che, kemake enI pAse sagavaDa che. tenuM kuTuMba ane banne dIrdhajIvI paNa nIvaDelA. bannenI janmazatAbdI paNa e mobhAnuM che ke ene mekalI zake. e e hoziyAra nathI ke tyAM lagabhaga eka ja arasAmAM ujavAya che: gAMdhIjInI bIjI ekaTa- jaIne bahu sArAM pariNAme lAvI zake. bare, ba. ka. ThAkoranI 23 mI okaTobare. "paNa chatAM eka vAta che, e mANasa pote lIdhelI vAtane , e svAbhAvika che ke emane viSe A varSamAM bannene cAhanArA cIvaTathI vaLagI rahe evo che. enI mAe enI pAse pratijJAo levaDAvI che, e game tema karIne te pALaze ja. enI jagyAe huM ene vicAro Ave. sAthe sAthe bhaNatA haze A banne tyAre emane houM te? kadAca evI pratijJA na paNa pALI zakAya mArAthI." kadIye vicArI AvyA haze kharA ke ApaNe leke kAMIka evAM karyo - karI javAnA chIe ke jethI ekane samagra jagata ane ekane ATalI nAnI uMmare paNa emanAmAM pAtrane pArakhavAnI yuropanA nAnakaDA koI deza jevaDo gaNAya evaDo mATe prAMta kRtajJa zakita ane aMtarmukha banIne pitAne paNa thoDAghaNA oLakhavAnI zakita keTalI vikasita banelI dekhAI Ave che? kavimAM bIjI te tApUrvaka lAMbA samaya sudhI yAda karI raheze? pitA mATe AvuM koI bhAvi geThavAyeluM haze evI bhramaNA paNa bemAMthI koIne anekAneka zakitao joIe ja paNa tenAmAM A sva-parane samyaka thaI haze kharI ? nahi ja thaI hoya, kadAca, kemake tyAre banne bahu ja rIte jANI levAnI zakita na hoya to bIjuM game te bane paNa mATe nAnA hatA ane e jamAnAmAM saurASTranA e dUradUranA khUNAmAM kavi te na ja banI zake. paDelAM A banne bALakone evA vicAro Ave e mATenI koI paNa pelI bIjI zakita jenAmAM na hoya - lIdhelI pratijJAne bhUmikA paNa nahotI, jarA e meTA thayA haze tyAre kadAca. prANane bhege paNa pALavAnI zakti-tebIjI game teTalI zakitaone paNa zI rIte khabara paDe? chatAM tyAre enAM gUMjana zarU thayAM samuccaya tenAmAM AvIne vasyA hota to paNa saMta puruSa te na ja hoya te kahevAya nahi. eka jyAre vidyAlayamAM jaIne jAtajAtanA banI zake. akhatarAo karatA ane evA maMDaLamAM dhUmatA pharatA tyAre, ane ApaNI vaccethI UgI nIkaLelA A saMta ane sAkSarane bIjA jyAre kaeNlejamAM kavitA banAvatA mitro joDe kAvya ane rasanI temanI janmazatAbdInA A pavitra varSe ApaNe uSmApUrvaka carcAo karatA pharatA tyAre e uMmare e zakaya paNa gaNAya kharuM. namana karIye. "kavitA" mAMthI sAbhAra udhUta gulAbadAsa brokara eka prasaMga yAda Ave che. mAIseramAM hamaNAM thoDAM varSa para akhila bhArata lekhakonuM eka saMmelana maLyuM hatuM. De. rAdhAkRSNane tyAre tenA pramukhasthAne padhArelA. e prasaMge e kazuMka belatA hatA tyAre meM mArI bAjumAM beThelA umAzaMkrane pUchayuM: [ tA. 16-1067nA "prabuddha jIvana"mAM aMtarikSamAM divya A mANasa ahIM mAIsaramAM tattvajJAna zIkhavatA haze. smAraka"--Teneba (haMsapUracha) tArakanuM 'gAMdhI' nAmakaraNa kare !" tyAre emane svapna paNa khyAla AvyuM haze kharo ke, eka divasa e mathALAne lekha amarelInA vatanI zrI pratAparAya gIradharalAla mahetAe pitAnI AkAzadarzanane lagatI vistRta jANakArI rajU huM samagra bhArata dezane rASTrapati banIza?" karIne eka prastAva rajU karyo hato ane te e apekSAe ke A umAzaMkare kahAM: prastAvane rASTrIya stara para svIkAra karavAmAM Ave.. " emane tyAre e khyAla Avato haze ke eka divasa , e ja prasatAva gujarAtI vidyApIThamAM tA. 11-9-69nA roja buddha jevuM banIza ane banI banIne mAtra rASTrapati ja banyA tethI maLelI sabhAe sarvAnumate pasAra karyo che. tene lagate zrI jagata gAMdhI-tAraka Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-09 - prabuddha jIvana . 175 maka rAma davene lekha, je tA. 26-9-69nA bhUmiputramAM pragaTa thayo che te, prabuddha jIvananA vAcakonI jANakArI mATe nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) tA. 11 sapTembare gujarAta vidyApIThamAM carma kAkAsAheba kAlelakaranA pramukhasthAne eka nAnI pariSada maLI hatI. gAMdhI tArakanI kalpanAnA janaka zrI - t . . 8 pratAparAya mahetA beMgalorathI khAsa AvyA hatA. gAMdhI vidyApITha taraphathI meM tathA gujarAta vidyApITha taraphathI zrI ThAkorabhAI desAIe AvelA sajajanenuM svAgata kyAM pachI zrI pratAparAye pitAnI * 5ne samajAvI hatI. gAMdhI-nAma mATe pasaMda karelA tAre prathama paMkitanA 20 tArAo paikIne che, ane tenI vizeSatA e che ke ene Aja sudhInA jamAnAmAM khAsa kaMI nAma maLyuM nathI. zrI pratAparAya nabhomaMDaLane eka khAsa goLA banAvI lAvyA hatA, jemAM AkAzanAM nakSatro batAvavAmAM AvyAM hatAM. ApaNIthI tArAonAM aMtaronI kalpane ApatAM sadhine paNa temaNe sabhAne batAvyAM. tArAonA nakazA batAvanArI chatrIe paNa temaNe pradarzita karI. A pachI zrI kAkAsAhebe pramukhasthAnethI suMdara pravacana karyuM, jemAM temaNe jelamAM gAMdhIjIne tArAdarzanane ke rasa caDAvyo hato tenuM rasika varNana karyuM hatuM. pramukhazrInA pravacana bAda gujarAta yunivarsiTInA kulapati zrI umAzaMkara joSIe nIcene prastAva rajU karyo hato : - "prAcIna kALathI badhA dezanA lokoe AkAzanA mukhya mukhya tArAone managamatAM nAme ApyAM che ane e rIte mAnavajAtimAMnI RSimuni jevI cirasmaraNIya vyakitaonAM emaNe smAraka banAvyAM che. Aje ApaNA yugamAM mahAtmA gAMdhIjIe mAnavajAtine satya, ahiMsA, saMyama ane sevA dvArA saMskRtine Adarza Apyo che. tethI emane nAme paNa AkAzanA kaI tArAne oLakhavAnuM nakkI karIe to te ucita gaNAze. " "ApaNe tyAM dhruva, saptarSi zravaNa, gati vagere nAme che ja. tyAre dhruva ane saptarSinI AsapAsane eka tejasvI tAre, je Aje pazcimamAM haMsa maMDaLanA puccha tarIke oLakhAya che ane jenuM grIka nAma Deneb che, ene ApaNe "gAMdhI-tAraka" tarIke oLakhIe evI darakhAsta eka jyotiSa tema ja gAMdhIjInA premI sajajana taraphathI thaI che. "dhyAnamAM rAkhavAnI eka vAta e che ke Aje pRthvInI dharI je tArA tarapha tAke che te tArAne ApaNe dhruva tarIke oLakhIe chIe. pRthvInI dharInI dizA sthira gaNAya che kharI, chatAM bhamaraDAnI peThe enuM mAthuM paNa amuka hajAra varase eka cakra pharI le che. jyotiSIoe enI gatinuM gaNita zodhI kADhayuM che, te pramANe AjathI amuka hajAra varSa pachI A Deneba, jene ApaNe "gAMdhItAraka"nuM nAma ApavA mAgIe chIe, te dhruva tAro thaze. AjanA dhruva tArA karatAM A dhruva tAro aneka gaNe ujajavaLa che, ane AkAzamAM prathama paMkitanA tArAo paikInuM eka che. ' "A badhI vigateno vicAra karI A pariSada A sUcanAne svIkAra kare che ane tamAma dezavAsIone ane duniyAne paNa bhalAmaNa kare che ke have pachI paMcAMgamAM, jyotiSa granthAmAM ane sAmAnya sAhityamAM tema ja kAvyamAM A tArakane ApaNe "gAMdhItAraka" kahevA lAgIe.' TharAvane prathama jANItA jyotiSavettA zrI hariharabhAI bhaTTa anumodana ApyuM hatuM, ane hAla ApaNe namrabhAve bhAratamAM ja A nAma pracalita thAya ema IcchA karIe evI bhalAmaNa karI hatI. bIjAoe paNa TharAvane pitAnA TekA ApyA bAda sabhAe TharAvane sarvAnumatithI pasAra karyo hato. gAMdhI-tArakanI kalpanAne gujarAtamAMnI sarva yunivarsiTIonA kulapatieAe tema ja aneka zikSaNa saMsthAonA AcAryoe vadhAvI letA rAMdezA mokalyA hatA. - jugatarAma dave zabdonI sAcavaNa 4 sajIvasRSTimAM ApaNe manuSyo belakA prANIe chIe. bhASA ApaNuM baLa che, ApaNI zakita che ane e vaDe ja ApaNI sabhyatA. ATalI pAMgarI che. vANInuM kArya vastranI jema vyakitanI zobhA ja vadhAravAnuM nathI, paNa vyakitanA hRdayane AviSkAra karavAnuM paNa che. A vANI eTale ToLe maLelA sArA sArA zabdone samUha nahIM, paNa cakkasa vicAra ke bhAvane nyAyapUrNa vakatavya ApI zakatuM sabaLa zabdagUMphana. vyakata karavA dhArelA vicAra ke bhAvane gya rIte ane yogya Dhabe nyAya ApI zake te ja kharI bhASA. evI A bhASA eke eka zabda kiMmatI, nityanUtana ane potAnI tAjagI sadAya jALavI rAkhanAra che. ene-enA marmane AMca na AvavA devI e enA bhASaka tarIkenI ApaNI pharaja che. zabdanuM asala teja cAlyuM na jAya, tene ghasAro na pahoMce ane kayAreya paNa pitAnuM baLa barAba? vyakata karI zake tevuM joma tenuM TakI rahe eTalI cIvaTa ApaNe sevavI ja joIe.' kheda sAthe kahIe ke zabdonI AvI sAcavaNI ApaNI pAse nathI. ApaNI zabdazakitane veDaphI nAkhI ApaNI bhASAnA nUrane ApaNe hAni pahoMcADIe chIe. jema Ave tema ane jyAM ne tyAM zabda vAparI nAkhatI prajA zabdane ghasAro pahoMcADe che, zabdane tenA asala raNakAthI vegaLo karI bede banAvI mUke che. eka sabhya mAnavI tarIke bIjI vastunI ane bIjI bAbatenI jeTalI sAcavaNa ApaNI pAse che teTalI zabdonI sAcavaNa ApaNI pAse nathI. vaLI zabdanI vAta anekhI che. eka vAra ghasAre pAmela zabdanI pharI marammata thaI zakatI nathI. eka vakhata ' teja oNI besela zabdamAM pharI evuM teja AvI zakatuM nathI. tene raNako cAlI gayA pachI te bedo ja rahevA pAme che. | zabdane upayoga zabdabhaMDoLanuM pradarzana karavA mATe nathI. zabdane upayoga ApaNuM ajJAna ke ApaNI zUnyatA DhAMkavA mATe paNa nathI. koI paNa jAhera vakatA ke lekhaka jyAre A lobhamAM phrAya che tyAre prajAnI A mUDIne AMca pahoMcADe che. sabhyatA ane saMskRtinA vividha kSetronI navI navI kSitijo khUlatAM navA zabdothI bhASA samRddha banI zake. navI bhUmikA para paga mUkatAM keTalAka zabdono upaga na paNa rahe. paraMtu je zabdo sanAtana jevA che tene upayoga bahu vivekapUrvaka thavo joIe. taLI toLIne, ApaNA lakSyane barAbara pAra pADe tevA ja zabdano upayoga karI ApaNA kathanane barAbara ghATa Apavo joIe ane ApaNI bhASanuM hIra ane nUra sAcavavuM joIe. jema phAve tema zabdo vAparI nAkhavAthI bhASAnA hIra ane khamIrane hAni pahoMce che. AvA gunAhamAM eka bhASAvIra tarIke, eka bhASApremI tarIke jAgRta vyakitae nahi phasAvuM joIe. lalita zAha Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-12-69 ja divaMgata AtmAone AdaraaMjali sva. zrI jIvarAja bhANajI zAha zrImatI vAyeleTa mULa amadAvAdanA gujarAtI krizciyana navembara mAsanI 20 mI tArIkhe muMbaI mahAnagarapAlikAnA hatAM, jyAre jokIma allA meMgalora bAjunA mana ketholika koMgresa pakSanA eka pIDha AgevAna ane chellAM 37 varSathI muMba krizciyana che. Ama hovAthI zrImatI vAyeleTa AlvA InI sudharAImAM mAMDavI vibhAganA pratinidhi tarIke besatA sevA- sahajapaNe gujarAtI belatA hatA, jyAre jokIma AlvAne vyavahAra niSTha kAryakara zrI jIvarAja bhANajI zAhanuM dhanabAda khAte hRdaya baMdha aMgrejImAM raheto hato. teo muMbaImAM hatA te daramiyAna A bane paDI jatAM pa3 varSanI ummare avasAna thayuM. A akALa ane ekA pati patnI sAthe mAre maitrIsaMbaMdha hato. eka banelI ghaTanAe temanI sAthe saMbaMdhita aneka vargomAM atyanta - samayAntare rAjakAraNa te bannene dilhI kheMcI gayuM. 1952nI. UMDA khedanI lAgaNI pedA karI che. ane jANe ke potAnA eka pahelI cUMTaNImAM A banne pArlAmenTamAM cUMTAyAM, bhAI jaoNkIma svajana mitra kheDayA jevuM tIvra saMvedana A durghaTanAe pedA karyuM che. AlvA saMsadamAM ane vAyoleTa AlvA rAjyasabhAmAM. tyArathI kayA saMyogamAM A ghaTanA pedA thaI te viSe tapAsa karatAM teo banne Aja sudhI pArlAmenTanA sabhya tarIke cAlu rahyA che. . mAluma paDe che ke muMbaIthI lagabhaga 80 bhAI bahenane moTA zrImatI vAyoleTa AlvA 1957thI 1962 sudhI yuniyana bhAge kacchI bhAI bahenane - eka samuha temanI AgevAnI nIce DepyuTI homa minisTara hatA; 1962mAM teo rAjyasabhAnA pahelAM bihAramAM AvelA jaina tIrtha sametazikharanI ane AsapAsanAM strI DepyuTI ceramena tarIke nImAyA. jyAre zrI vI. vI. girinI tIrthonI yAtrAe thoDA divasa pahelAM UpaDayo hato. A samudAya rASTrapati tarIke nimaNUka thaI tyAre girinI mULa jagyAe rAjaya sametazikhara pahoMcyA. jIvarAjabhAIe eka yAtrA karI, bIjI yAtrA sabhAnA ceramena tarIke temane nimavA joItA hatA-AvI temanI daramiyAna temane chAtImAM du:khavA AvyuM. A hRdayarogano humalo apekSAne asvIkAra thatAM ane te jagyAe zrI jI. esa. pAThakanI hoIne temane dhanabAdanI haoNspiTalamAM laI javAmAM AvyA, jyAM nimaNUka thatAM, temaNe haju thoDA divasa pahelAM rAjyasabhAnA temanuM mRtyu thavA pAmyuM. upAdhyakSa padanuM rAjInAmuM ApyuM hatuM ane te saMdarbhamAM Indizahera ke bahAragAma jyAM rela, duSkALa, Aga, honArata rAjIne patradvArA temaNe jaNAvyuM hatuM ke "je khurazImAM huM sAta jevA banAvo bane tyAM doDI jaI sevA karanAra A pIDha varSathI beThI chuM temAM ja besI rahevAnuM mArA mATe saraLa nathI. keMgresI sevaka muMbaI mahAnagarapAlikAnA keMgresa pakSanA upanetA mAnavInA keTAlaka mAnavIya tathA kudaratI dAvo hoya che jene vegaLA tarIke tema ja sthAyI samiti, besTa samiti, Impa vamenTa enDa rAkhI zakAya nahi" vidhine Akasmika yuga che ke je divase temanuM vakarsa samitinuM adhyakSapada saMbhALI cUkyA hatA. hAla teo sudha mRtyu thayuM te ja divasa temanI lagnatithino hato. rAInI zikSaNa samitinA maMtrI hatA. A uparAMta muMbaInA kacchI samAjanI ghaNI kharI saMsthAo sAthe eka yA bIjA adhikArapUrvaka AvI eka tejasvI mahilAne ekAeka thayela asta teo gADhapaNe saMkaLAyelA hatA. atyanta du:khakara che. te mApavAMdhI salAhakAra samitinA, nezanala lIga opha sva. zrI kapilarAya mahetA pena phrenDajhanA, kAunsila phora cAIlDasa velapheranA, enimala velaphera , tA. 19 mI navembaranA roja amadAvAda khAte tyAMnA dainika bArDanA, mahArASTra rAjyanI madhaniSedha samitinA sabhya hatA tema ja patra "saMdeza" nA taMtrI zrI kapilarAya mahetAnuM 19 varSanI uMmare prinsa opha velsa myujhiyamanA TrasTI hatA. avasAna thatAM gujarAtane eka samartha patrakAranI khoTa paDI che. teo jyAre muMbaI sudharAInI besTa samitinA ceramena vilepAralemAM varSothI vasI rahela ane keMgresa ane racanAtarIke cUMTAyA tyAre muMbaI jena yuvaka saMgha taraphathI temanuM jAhera tmaka kAryakrama sAthe joDAyelA bhAIzrI mArkanDarAya mahetAnA, bhAI sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. kapilarAya bhatrIjA thAya. varSo pahelAM, 1922 AsapAsa ame AvI eka zakitazALI samartha vyakita ApaNI vaccethI jyAre vilepArale rahevA gayA tyAre bhAI kapilarAya tyAMnI rASTrIya Ama ekAeka alopa thaI jAya te ApaNuM - ApaNA vizALa zALAmAM bhaNatA hatA ane e rASTrIya zALAne huM maMtrI hatA. teo samAjanuM - eka meTuM durdeva gaNAya. aMgata rIte teo mAyALu, e divasemAM 'vaiSNavajana to tene kahIe, e gAMdhIjIne ati priya premALa, koI paNa kAma temane kaho te kAma karI ApavAne sadA bhajana bahu ja madhura kaMThathI gAtA hatA ane koI paNa sabhAtatpara evA eka sajajana hatI. teo nAnI ummare aneka sevA- saMmelanane prAraMbha tenA bhajanathI thato hato. Aje jyAre bhAI karyo vaDe jIvanane sArthaka karI gayA che. Aje jyAre niHsvArtha kapilarAyanuM avasAna thayuM che tyAre te divasathI mAMDIne Aja bhAve kAma karanAra samAjasevakenI khUba ja kheTa che tyAre temanA sudhInI temanI ujajavala kArakIrdinuM citrapaTa mArA smaraNa upara svargagamane evI kheTa pedA karI che je purAvI muzkela che. temanI upasI Ave che. pavitra AtmAne ApaNI attaranI aMjali ApIe ane temanA teo gujarAtI vidyApIThanA snAtaka hatA. patrakAratvathI, smaraNamAMthI sevAnI preraNA meLavIe. temanA vyavasAyI jIvanane prAraMbha thayo. ane te pAchaLa temanA sva. zrImatI vAyoleTa AvA jIvananAM 35 varSa vyatIta thayAM. temaNe 1934 thI 1962 sadhI 'gujarAta samAcAra ' nA taMtrI tarIke sevA bajAvI. tyAra bAda tA. 20mI navembaranA roja haju gaI kAla sudhI rAjya sabhAnA teo "saMdeza" mAM taMtrI tarIke joDAyA ane jIvananA avasAna jeo upAdhyakSa hatA tevAM zrImatI vAyoleTa AlavAnuM-dilahI khAte sudhI te pada upara kAyama rahyA. gAMdhIvicAra upara temanA samagrahRdaya roganA ekAeka aNadhAryA humalAthI avasAna thatAM eka jIvananuM ghaDatara thayuM hatuM. kuzaLa rASTrasevikAne ApaNe gumAvyAM che. avasAna samaye temanI teo chellA doDheka varSathI jIbhanA kensarathI pIDAtA hatA. uMmara 61 varSanI hatI. AjathI lagabhaga bAra mahinA pahelAM temanI tabiyatanI khabara temanA pati zrI jokIma AlvA ane huM 1930-32 nI kADhavA nimitte amadAvAda khAte temanA nivAsasthAne temane maLavAnuM laDatamAM nAsika jelamAM ghaNI mahinAo sudhI sAthe hatA. te vakhate baneluM. A ja kensare temano bhAga lIdho ane eka kartavyaniSTha jokrama alvA apariNita hatA. samaya jatAM temanAM lagna thayAM. pramANika saujanyasabhara patrakArane ApaNe gumAvyA. temanI pAchaLa, zrImatI vAyoleTa AlvA muMbaInI senTa jheviyarsa koleja ane rahela patnI ane putrIo vize ApaNuM dila svAbhAvika rIte la-kaeNlejamAM bhaNelAM. temaNe bannee lagna karyA bAda muMbaImAM sahAnubhUti anubhave che. temanA AtmAne ApaNuM hRdaya zAzvata kAyadAnI prekaTIsa zarU karI hatI. zAnti Icche che. ' paramAnaMda Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1269 prabuddha jIvana 17 - - - - - - - - - bhagavAna mahAvIranI 250 0mI nirvANa jayatI aMge eka sUcita kAryakrama (paMDita becaradAsa jIvarAja dezI amadAvAdathI tA. 6-11-19nA calAve che. "jinapUjApaddhati" nAmanA pustakamAM A bAbata aMge eka lAMbA patramAM samIpa AvI rahela bhagavAna mahAvIranI 2500mI prakhyAta vicAraka munirAja zrI kalyANavijayajIe khAsa carcA nirvANa jayaMtInA anusaMdhAnamAM jaina samAjane anulakSIne mArgadarzana karela che ane jaNAvela che ke A prathA ekadama navI che ane e ja Apate eka nIce mujabane kAryakrama sUcave che. paramAnaMda) A jhagaDAnA mULamAM che. siddhAcaLa upara AdIzvara AvyA ane - ApaNI prakRti pramANe koI paNa kAma vizeSata: bAhya rIte bIjA tIrthaze paNa AvyA e paNa eka daMtakathA mAtra che. tIrthakaranA zarU thAya che, jene sparza ApaNA jIvanane ghaNe eAchA thAya che. jIvanacaritra je hAla maLe che temAM A vAtane koI nirdeza jaNAte AvanArI jayaMtImAM paNa A ja ghATa thavA lAgyo che. prathama te nathI. mAtra lokane AkarSavA AvI AvI aneka kathAo UbhI jaina dharma aMge vividha sAhityanI yojanA banela che. A kAma kaMI karavAmAM Avela che. A aMge je saMzodhana karavAmAM Ave te khATuM te nathI, paNa e ApaNA vyakitagata ke samUha jIvanane sparzI prajAne ghaNuM ja navuM jANavAnuM maLe. jayaMtI aMge je sAhitya zake ema nathI. jema rUDha loko varagheDA, aThThAI mahotsava vagere kare nirmANa thavAnuM che temAM AvA saMzodhanAtmaka sAhityane paNa sthAna che tema ApaNe bhaNele varga sAhityanA nirmANanI vAta kare che. hovuM jarUrI che. paNa tema thayuM che ke nahIM tenI mane khabara nathI. Ama jovA jaIe te Aja sudhI sAhitya kAMI ochuM bahAra 2. dareka nAnAmeTA jaina udyogapatie evo eka paNa baMdha paDayuM nathI, paNa samAjanA ke vyakitanA jIvanamAM je jarUrI parivartana nahIM karavo joIe ke jemAMthI dezamAM bekArI ane bhUkhamare pedA thAya. thavuM joIe te te thatuM ja nathI. A daSTie vicAratAM mane je kAryakrama evI ja rIte dhaMdhAmAM bheLaseLa yA kALAbajArane bilakula sthAna sUjhe che te A nIce batAvuM chuM : na hovuM joIe ane dhaMdhAdvArA evaDo napho na meLavavA joIe 1. zvetAMbara ane digaMbaromAM cAlatA tIrthanA jhaghaDA ekadama jethI prajAnuM zoSaNa thatuM rahe. baMdha thaI javA joIe. atyAra sudhI korTo dvArA lAkhe rUpiyAnuM 3. jainadharma pALanAra tamAma vepArIe pramANika banavAne Agraha rAkhavo ja joIe. saccAIne prathama sthAna ApavuM joIe. pANI thayuM, chatAM je jhaghaDA maTayA nathI ane e rIte kadI maTavAnA bIjI koI bAhyadharmapravRtti karatAM saracAI sarvathI uttama che paNa nathI. je bhagavAnanI jayaMtI kharekhara ujavavI hoya te ema samajIne tene ja prathama sthAna ApavuM joIe. chetarapIMDI AgevAna lakae kharA aMtarathI vicAra karIne e jhaghaDA mAlanI halakI jAta chatAM tene UMcI jAtamAM khapAvavI vagere deze maTADavAne prathama vicAra nakkI karavuM joIe. mane to ema taddana cheDI devA joIe. sUjhe che ke game te pakSe A jhagaDAne viSaya che je tIrtha banela che 4. dareka jaina vepArIe potAnA naphAmAMthI seMkaDe amuka TakA te tIrthane choDI ja devuM joIe, arthAta kAM te digaMbarabhAIe saMghanA yA samAjanA hitArthe rakama phALavavI evI pratijJA karavI e tIrthane choDI de, athavA zvetAMbara bhAIo e tIrthane choDI joIe ane e rakama dvArA saMghahitanAM ke samAjahitanAM kAme de te ja jhagaDe zAMta thaze. jema be bhAIo jamIna mATe laDatA koI saMpradAya ke phirakAne vicAra na karIne vyApaka rIte karavAnuM hoya temane koI eka bhAI sauhArda dAkhavI udAratA sAthe pitAnI nirdhAraNa karavuM joIe. jamInane kabaje choDI de te ApoApa jhaghaDo zamI jAya ane bIjA 5. dareke dareka jaine pitAne bhAratIya gaNAvavA sAthe 'jene bhAIne paNa hRdaya nathI ema nathI eTale jarUra tene vicAraNI Ave ja. prathama gaNavo joIe. digaMbara, zvetAMbara, rathAnakavAsI vagere zabdone tIrtha mATe ApaNe nathI, paNa ApaNA mATe ApaNe tIrtho UbhAM vyavahAra ekadama gauNa karI devo joIe. karelAM che e daSTie vicAra thAya to ja A verajhera zAMta thAya. 6. konpharansa badhA phirakAnI judI judI na karatAM eka jaina bhagavAnanI jayaMtI sAthe A verajherane meLa ja maLatA nathI ane tIrtho konpharansa ja thavI joIe ane emAM jaina saMdhanA sarvasAmAnya hitanI paNa ApaNA ja bhejAnI upaja che. eTale game tema ane game vicAraNA agrasthAne hovI joIe. tyAre evAM navAM tIrtho UbhA karI zakAya ke jemAM koIpaNa rIte 7. judA judA saMpradAyanI boDiMga na hovI joIe, paNa kaI kALe jhagaDo thAya nahIM. tIrtho mATe aneka kathAo pedA karavAmAM jainabeDi ga ke mahAvIra borDiMga ema nAma rAkhI temAM tamAma AvI che ane amuka tIrtha zAzvata che vA amuka mUrti lAkha phirakAnA vidyArthIone sthAna ApavuM joIe. karoDe varasa pahelAMnI che e badhI mAtra kathAo ja che, ane 8. dareka phirakAnA vidyArthI mATe saMskRta, prAkRta bhASAne tIrtho tarapha lokenuM AkarSaNa vadhAravAnI mAtra jAherAte ja che. abhyAsa pharajiyAta banAvavo joIe. je je tIrthone tIrtharanI janma ke nirvANabhUmi sAthe saMkaLAyelA 9. devadravyane upayoga sAmAnya jaina saMghanA hitamAM che kahevAmAM Ave che te tamAma tIrtho aitihAsika ane bhaugolika rIte joIe. mAtra maMdira ke mUrti mATe ja ene je saMkucita upayoga te je asala sthAne hatAM te ja che ema tamAma tIrtho mATe kahI thAya che te barAbara nathI. kharI rIte te maMdironA vahIvaTamAM eka ja zakAya tema nathI. ApaNe tyAM saMzodhana daSTi na hovAthI pUrI gaveSaNA sAdhAraNa khAtuM rAkhavuM joIe. ema karavAthI sAte kSetramAM dravyane upayoga thaI zake. karyA vinA ja aTakaLe tIrthonI sthApanA karI devAmAM Avela che 10. maMdira ane mUtio aMge je bAhya ADaMbara, ThaThAra ane te sthApanA paNa te te sthAnanA zilAlekhe jotAM Azare ane nATaka je je dekhAva cAlu che tene badale maryAdita dekhAva thavo pAMcase, hajAra ke doDha hajAra varasa pahelAMnI jaNAtI nathI. aMtarIkSajI joIe. te paNa lekaruci ane samayanI vicAraNA karIne thAya te vagere tIrtho te tIrthaMkaranA janma ke nirvANa sAthe saMkaLAyelA ucita che. paNa nathI. e te pratimAnA mahimAnI daSTie sarjAyelAM che. vaLI, 11. jainasaMgha vadhAre sazakata bane ane koI paNa prasaMge ne caTADavAno niyama ghaNo ja arvAcIna che ane kharI rIte ' pitAnA zarIrabaLane vadhAre upayoga karI zake evI tene tAlIma azAstrIya che. pratimAmAM netro te karelAM ja hoya che, paNa samAdhistha ApavI joIe. ne hamezAM DhaLatAM hoya che. eTale digaMbara ane zvetAMbaronI 12. munie vagere tyAgI varga vizeSa abhyAsI bane, saMzodhanamAM pratimAomAM seLabheLa na thaI jAya e daSTie A rivAja koIe rucivALA bane ane vartamAna dezakALane samajAte bane evI tene keLavaNI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 prabuddha jIvana tA. 1-12-69 maLe evI vyavasthA karavI joIe. khAsa karIne, sAdhvIjIonI je chatAM paNa ATaluM to mAnavuM paDaze ke grAmadAnanA kAryathI tyAM krAMtinI atyaMta du:khadAyI paristhiti che temAM jarUra sudhAro thavA joIe. saMbhAvanA te nirmANa thaI jaze. ane je hakko muni bhogavI zake che te tamAma hakko sAdhvIjIe paNa ApanI AlocanAmAM eka bAbata aMge thoDe sudhAro karavAnI jarUra bhegavI zake evI saMghanI vyavasthA hovI jarUrI che. AvazyakatA che. Ape lakhyuM che ke " alabatta, A grAmadAnane ' 13. dezamAM temaja jaina samAjamAM eka paNa vyakita bekAra, lagato haju kAyado thayo nathI ane tethI jyAM sudhI kAyado na thAya bhUkhamarAthI piDAtI, nirudyamI tema ja azikSita na rahevI joIe--evI tyAM sudhI A grAmadAno amalI banyA ne gaNAya ema sattAvAra vyavasthA samagra jainasaMghe karavI joIe. pakSa taraphathI jaNAvavAmAM Ave che." vastusthiti e che ke grAma- AvI AvI tajavIja karyA pachI bhale sAhitya nirmANa thAya dAnane kAyado mAtra bihAra rAjaye ja nahi paNa orissA, AsAma, ane bIjI paNa maryAdAvALI ADaMbarI pravRtti thAya te kAMI ThIka rAjasthAna, mahArASTra ane tAmilanADa jevA bIjA rAjyoe paNa lekhAze. pA saMghanA jIvanane je pravRtti nathI sparzatI tevI ja pravRtti pasAra karyo che. paraMtu gAmanuM grAmadAna jAhera thayA bAda kAyadA anuA prasaMge thAya, te te varagheDAe jevI ja che ema mArI kalpanA che. sAra tenuM samarthana (legal confirmation) grAmadAna " kAyadA 14. muniemAM paNa thoDI thoDI kriyAnA bhedane lIdhe je vADA nIce niyukata eka sarakArI adhikArI ja kare che. A kAmamAM vilaMba cAlyA Ave che ane saMghamAM bheda UbhuM kare che tene paNa niveDo thaI rahyo che. mArI jANa mujaba Aja sudhImAM kevaLa mAtra lAvavo jarUrI che ane Akhe munibaMdha eka thaI jAya evI vyavasthA 25-300 gAmo ja sarakArI gejheTamAM grAmadAnI gAma tarIke karavI jarUrI che. zvetAMbara ane digaMbara baMne munisaMgha ekabIjA jAhera karavAmAM AvyA che. paraspara premathI ane pote eka ja pitAnA putra che ema varte Apa grAmadAna AndolanamAM rasa dharAvo ja che, paraMtu mArI evI tAlIma temane maLavI joIe. Apane vinaMti che ke ApanA patramAM gALe gALe Apa e viSe - A sivAya bIjI paNa sUcanAonI kalpanA Ave che, paNa te adhika jANakArI detA raho ane sAthe sAthe spaSTa rUpamAM Apane ahIM lakhatAM pAra na Ave. becaradAsa. anukaLa - pratikULa abhiprAya pragaTa karavAvALA lekho prasiddha karatA taMtrInedha : jaina samAjanI ekatAne kendramAM rAkhIne vicAra rahe. koI paNa viSaya upara aneka bAjuethI nirbhaya carcA karavAnI karatAM paMDitajInI sUcanAo moTA bhAge ucita ane prastuta che Ape eka sArI paraMparA nirmANa karI che. bhUdAna-patrikAmAM ane ema chatAM vyavahAranA kSetre A sUcanAe dA. ta. tIrthonA sAmAnyata: bhinna vicArone sthAna ApavAmAM AvatuM nathI. tenuM jhaghaDA ekadama baMdha thavA joIe athavA to jhaghaDAne pAtra | mukhya kArya Andolanane anukULa pracAra karatA rahevuM e ja hoya banelA tInei eka yA anya pakSe tyAga karavo joIe, che. "na buddhibhedaM janamedajJAnAM karmasaMgInAma " (karmamAM lAgelA jainanI konpharansa judI judI bharAvAne badale saue sAthe maLIne ajJa' lokomAM kAryakartAomAM buddhibheda pedA karavo na ghaTe.) eka konpharansa bharavI joIe, jaina pUjAvidhimAM dAkhala thayelI A kadAca saMpAdako tema ja AndolananA netAonI daSTi kRtrimatA ane atizayatA baMdha thavI joIe ItyAdi sUcanAone rahetI haze. paraMtu sarvasaMmatinI navI prathAne khulAso karatI vakhata, tatkALa vartamAnanA saMdarbhamAM amala thavo lagabhaga azakaya jevuM pUjya vinobAjIe anekavAra kahyAM che ke sarvasaMmatine artha e lAge che. jemAM samAja ja sthagita dazAmAM hoya tyAM pAyAnA pheraphAra nathI ke bhinna kAryakrama athavA vicAranI carcA ja thAya nahi ane mATe bahu ja ochA avakAza hoya e svAbhAvika che. paramAnaMda badhA ekamata sahamata thaI jAya. carcAne TALavAthI athavA dabAvI - zrI vasantarAva nAgeLakarano patra devAthI lakataMtranI buniyAda je lupta thaI javAnI. paraMtu vine- (tA. 16-11-'69 nA prabuddha jIvanamAM 18 muM 'sarvodaya bAnI paddhatti A rahI che ke teo siddhAMta rajU kare che, teno saMmelana ane bihAra grAmadAna" e mathALA nIce pragaTa thayelI amala thaI rahyo che ke nahi te jovAnI javAbadArI teo pitAnI mArI noMdhamAM zrI vasantarAva nAragoLakranA amuka valaNa viSe mAnatA nathI. , ApanA prabuddha jIvana'mAM tareha tarehanA viSaya upara, ullekha che tene anulakSIne zrI vasaMtarAva nAragoLakara taraphathI carcA karavAmAM Ave che. ApanA patramAM jagyA sImita haze, ema, tAjetaramAM maLelA patra nIce mujaba che: paramAnaMda) chatAM paNa grAmadAna, grAmasvarAjya, gAMdhI-praNIta satyAtA. 24-11-69 grahanI AvazyakatA, zAnti senAnuM asalI kArya tema ja lokanIti sAdara namaskAra, vagere viSayo upara jo Apa carcA zarU karaze te mArI mAnyatA che bhAIzrI paramAnaMdabhAI, ke tema karavAthI tenI upayukatatA tathA rasapradatAmAM vRddhi thaze. tA. 16 mI navembara, 1969nA "prabuddha jIvananA aMkamAM vijJAnAkAma, kenaDa, prakIrNa noMdha" vibhAgamAM Ape rAjagIranA sarvodaya saMmelananA dvArA dahANU roDa, Apane namra viSaya paratve je lakhyuM che te meM joyuM. AcArya vinobA bhAve jillA thANI. vasata nArageLakara. tarapha atyanta Adara rAkhavAvALA ane grAmadAna AndolananA nUtana varSa aMge maMgaLa prArthanA viSayamAM sahAnubhUti tathA AzA dharAvatA evA ApanI jevA amAsanA hRdayamAM dIvaDI divALI re; aneka sajajanone evo abhiprAya hevAnuM mAluma paDayuM che ke vizva AkhuM hasI UThe, jarI jo sanmati lace. Andolanane prAraMbha thayAne 18 varSa thayA hovA chatAM AMda umAzaMkara joSI lananI janamAnasa upara koI gaMbhIra pakaDa pedA thaI nathI tema ja karuM smaraNa che virATI tava, alpa huM mAnavI, dezanI sAmAjika, Arthika athavA rAjanaitika paristhiti upara para na manabuddhimAM vasata, kalpanA thAkatI, teno tema ja sarvodaya vicArano koI ullekhanIya prabhAva paDayo nathI. vizALa dharatI ane vadhu vizALa avakAza A Ape 'barAbara lakhyuM che ke jo bihAramAM lokoe kharekhara svecchAthI jyahIM graha-upagraha, ravi anekanAM maMDaLa, ATalA moTA pAyA upara grAmadAna karyuM che te bihArane kAyAkalpa rame satata rAsa gAna karatAM sumAMgalyanAM ; thaye he ja joIe. Ama chatAM ApaNe kheda sAthe kahevuM paDe prabhe! kRti mahIM ja re amara pakhavI AkRti? che ke tyAM Aja sudhI krAntinuM koI cihana najare paDatuM nathI. Ama - - naTavara ma, dave , Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 1-12-69 prabuddha jIvana 179 bhAratamAM gAMdhIjInuM jIvanadarzana mRtaprAya banyuM che?* Aje bhAratamAM gAMdhIjInuM jIvanadarzana ghasalA sikkA jevuM bhAratIya paristhitine dhyAnamAM rAkhI sarvodayasiddhinAM sAdhana gaNAya ke nahi enA nirNaya para AvatAM pahelAM gAMdhIjInI hatAM. A sarvodaya sAdhavA UMcanIcanA, kALAgArAnA, zopita zAsakanA, phIlasuphI athavA jIvanadarzana zuM hatuM e vicAravuM Avazyaka che. garIbatavaMgaranA bheda mITAvavA temaNe ahiMsaka pratikAranI eka navatara bahu ja saMkSepamAM kahevuM hoya te kahI zakAya ke ahiMsA karuNAbharI paddhati yojI. AInsTAIna kahe che tema sArIya ane sarvodaya mArge satyanI prApti karavI e temane mukhya sabhya duniyAmAM vicArazIla loko upara emaNe je naitika prabhAva siddhAMta kaho ke parama jIvanabhAvanA athavA jIvanadhyeya hatuM. pADayo che te pAzavIzakitane atimahimA karanAra ApaNA yugamAM gAMdhIjI eka evI vyakita hatA ke jenA hRdayamAMthI sau koI pratye- dekhAya te karatAM vadhu cirasthAyI nIvaDavA saMbhava che. nIce lokonI temAM the kahevAtA pratipakSI pratye te khAsa-ni:sIma premanA phuvAra ' bAbatamAM mArTina lyuthara kiMge, viyeTanAmI ane jheka prajAe AInsauDatA hatAM. TAInanI A zraddhA sAcI TheravI che. bhautika saMskRtinA pUjaka bhAratIya paraMparAmAM ane saMskRtimAM je saMtavibhUtie thaI amerikAnA prajAsvAtaMtrya dinanI ujavaNI nimitte pramukha nikagaI che ke zuM A prakAranI nahotI ? buddha, mahAvIra, narasiMha, rananA udgAromAM bhautika samRddhimAM ALoTatI prajAne ya sAlatI mIrAM ke kabIra zuM A jamAtanAM nahotAM ? are jagatanI parama kazIka AdhyAtmika uNapanI sabhAnatAnAM darzana nathI thatAM ? ane vaMdyavibhUti samA saMte Izu, jarathosta, mahammada payaMgabara, rAma ke pravAsethI pAchA pharI pramukha nikasane TelivIjhana para karela 'nyU pheDaralIjhama'nI jAherAta-adanAmAM adanA mAnavIne paNa maLavI kRSNanA jIvanasiddhAMte AvA ja nahotA? to prazna e thAya joItI takanI vicAraNA-karI che te zuM gAMdhIjInI sarvodayanI bhAvache ke "paritrANAya sAdhunAM vinAzAya ca duSkRtAma-muge yuge' AvI koI nAnI bhaginI nathI? te pachI jyAre A jIvanadarzana jagatanA avatArI vyakitanI jarUra kema paDe che? eka divALI Ave che ne vicArazIla lokonI zraddhAnuM bhAna banatuM hoya te bhAratamAM e mRta:prAya ke ghasAyela sikkA jevuM kema hoI zake? kavitA ane kundanane jema jAya che, vAsaNa mAMjIne-ajavALIne-chAjalIe geThavAya che. pharI kATa caDatA nathI tema satya upara AdhArita darzanane ya vAsI kATa caDI jAya che. mAnavamanane ajavALavA paNa yugeyuge maMda ke jalada tejAbanI jarUrata UbhI thayA ja kare che. prakRti yAnti bhUtAni thavApaNuM hotuM nathI. nigraha: kiM kariSyati ? e sanAtana prazna sAme mAnavIe enI Aje ApaNe zaMkAzIla banI AvI carcA karavA upasthita samutkrAMtimAM avarodhAmAMthI ja ArahANa zakaya banAvyuM che. thayA chIe temAM e philasUphIne doSa nathI. doSa che ApaNA uNA paraMtu gAMdhIjI ane jUnI paraMparAnI vibhUtiomAM je taphAvata anusaraNane. ne jemAM ravikiraNe, na je tene pratApa tethI zuM che te e ke temaNe potAnA darzanane vicArane nahIM, vyavahArane AcAra ghuvaDa dUradarzI thayo? banAvya; ane te vyakitagata ane samUhagata rIte AcarI batAvyuM. AvA du:saha mArge vicaravAnuM joma hajI ApaNe keLavI zakyA nathI. ApaNA nAnA nAnA svArthIne tyajI samagra bhAratanA udayanI vastuta: teo dharmapuruSa hatA. mAnavabaMdhuonI sevA dvArA temanI bhAvanA ApaNAthI hajI jojano dUra che. tyAM pahoMcavAne bIjo satyanI kheja cAlatI. A pravRttie temane nAgarika svAtaMtryanI AnAthI vadhu TUMko rasto zakaya nathI. e virATa pagalAmAM pagalI pracaMDa pravRttinA vaMTeLamAM mukI dIdhA. Ama dharmajIvana mAMDatA zIkhIe te paNa basa che. mAnavaprajAnI mahAvyakitanI samutkAntimAM eka vyakita ke eka jamAne kevaLa kSullaka che. eka ane vyavahArajIvana ekAkAra banyAM. temaNe joyuM ke ApaNI rAjya aMgrejI kavitAmAM kahyuM che tema : vyavasthAmAM mAnavInuM zeSaNa thaI rahyuM che, tene eka ja upAya "Sands-the mountain, svataMtratA che. temane mana Adarza rAjaya e che ke jemAM rAjyasattA nathI, moments make the month, kAraNa sAmudAyika rAjya ja nathI; arthAta thoro kahe che tema "jamAM ' and trifles-nan" rAjyasattAne amala a5mAM alpa te rAjya uttamottama" hareke paraMtu mane zraddhA che ke bApujInA mArge jatAM bhale zatAhareka vyakitane samAnavikAsanI taka maLe te vyavasthA uttama. TUMkamAM dIe - are sahastrAbdIo jeTalo samaya lAge paNa e ja mAnavabaMdhutA, samAnatA, svataMtratA e satyanI khoja mATe vyakitanI prathama jIvana mATe TUMkAmAM TUM ke ane sAce mArga haze. adhikAro che. susmitA heDa paraMtu A svAtaMtryane adhikAra kone che ? ApaNe je hakkone pAtra * amadAvAda juniyara cembarsanA upakrame yojAyelI akhila thavA mAgatA hoIe te badhA sArI rIte bajAvelI pharajamAMthI UbhA amadAvAda je. sI. vakatRtva spardhA-"Is Gandhian philosophy thatA hoya che. svataMtratAne adhikAra jeNe AMtarika svataMtratA obsolete in India?"--mAM nirNAyaka tarIke ApelA vyAkhyAnane AdhAre. viksAvI hoya tene ja che, eTaluM ja nahIM, je pramANamAM AMtarika svataMtratA vikasI haze te pramANamAM ja bAhya svataMtratA ApaNe mudraNazuddhi meLavI zakIe-e gAMdhIjIne pAyAne siddhAMta hate. tA. 16-11-69nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela 'AjanuM A paristhitine teo pUrepUrI samajatA hatA. tethI ja temaNe bhAratanA pahelA peregrAphamAM "The more there charges, the more it the same thing'ne badale, "The more there ekalI rAjakIya svataMtratAne mahattva ApyuM nahotuM. kadAca je saMyogomAM are changes, the more it is the same thing's emaNe 'hiMda choDo'nI '42nI laData upADI te UbhA na thayA hota to mujaba vAMcavuM. temaNe AkharI laData thoDI meDI upADI hatI ane kadAca vadhAre paripakava A uparAMta saMghanA makAna phaMDanI yAdImAM sva. rAMdulAla svarAjya maLyuM hota. jyAre pUrvabhAratanA sImADAo paradezI bhayamAM rAkaLacaMda zAha, zrI zAmajI neNasI dharoDa, zrI sunItAbahena zeTha AvI paDayA, jyAre bhAratIya prajA AMdhaLiyA karI jApAnIonA tathA bombe phAIna ArTasa oNpha seTa eNnDa lIge vakarsa-A nAma ' jore AkharI laData laDI leze ema lAgyuM, tyAre pUrNa svAyattatAnA A AgaLa TAIpa chuTI javAnA kAraNe 101 ema rakama chapAyela che tenA himAyatIe pArakI AzA karatAM bAvaDAMnA baLe laDI levuM munAsIba sthAne 101/-ema vAMcavuM, A uparAMta rUA. 101/- zrI mukatAbahena mAnyuM (AjanI paradezI madadane teo hota to kevI najare jote ?). saMghavI ema be vAra chapAyuM che te eka vAra vAMcavuM. ApaNI mukhya zakita AMtarasudhAraNA sAdhavA upara kendrita thavI "pUjaya bApu sAthenI yAdagAra mulAkAtavALA lekhamAM pAnA joIe, e siddhAMtane anusarIne ja jyAre jyAre e sAdhanA 160 upara 40mI lITImAM eka nAma, hemacaMda bhagavAnajI chapAyuM UNI lAgI tyAre tyAre temaNe laData saMkelI lIdhI hatI. yaMtrane virodha, che tene badale devacaMda bhagavAnajI ema vAMcavuM. svadezInI himAyata, ke svAvalaMbana e sarva zastro tatkAlIna taMtrI, prabuddha jIvana Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'C 180 prabuddha jIvana phAMsInA zikSA aMge eka patra (bhAvanagarathI zrI harabhAI trivedI taraphathI maLelA patra nIce mujaba che.) priya paramAnada, tA 16-9-69nA 'prabuddha jIvana'mAM DaoN. bhamagarAnuM carcApatra ane te uparanI tamArI noMdha vAMcI. gheADAeka mahinA pahelAM muMbaInA eka zikSakabhAI raNajIta desAIne dehAMtadaMDanI sajA pharamAvavAmAM AvelI tyAre mArA mana upara paDelA pratyAdhAtAne vyakata karato eka prazna meM gujarAtanI yunivarsiTInA vAIsa-cAnselarone lakhyo hato. mAro vicAra evA hatA ke thADA paNa samaju zikSaNakAro mArI vAta mAne te dehAMtadaDanI zikSA baMdha karAvavAnI bAbatamAM pracArakArya AgaLa dhapAvavuM, paraMtu mAre kheda sAthe jaNAvavuM paDe che ke mane maLelA uttarA e bAbatamAM mane ke mArA vicArane kazI paNa madada karI zake te prakAranA na hatA. saune vicAra te gamyo paNa koIe kahyuM ke e te kAyado che temAM ApaNe zuM karIe? koIke ema paNa kahyuM ke anekone phAMsI devAya che jemAM cAra, DAku, khUnI, lUMTArA vagere hoya che--temano vicAra * kema na karyo ? zikSaka paNa khUna kare to khUnI ja thayAne? koIke evA paNa vicAra karyo ke dehAMtadaMDanI sajA nyAyya gaNAya mATe te baMdha karavAno vicAra na karI zakAya. huM cokkasa mAnuM chuM ke dehAMtadaMDanI sajA e te kevaLa jaMgalIpaNuM gaNAya. jaMgalanA kAyado kayAM sudhI nabhAvavA che? mAtane sATe mota e to asaMskAritAnI nizAnI che. zaTha prati zAThya nahi paNa 'za' pratyapi satya e bodhapATha tamAma payagaMbaroe mAnavajAtane saikAothI paDhAvyo che. paNa ApaNe zIkhavA taiyAra ja nathI. tyAM zuM thAya? bhagavAna buddhanA jIvanano eka prasaMga ghaNA mArmika che. kumAra siddhArthanA pitrAI bhAI devadatte tIrathI eka hasano zikAra karyA. ghavAyeluM hatuM; kumAra siddhArtha potAnA udyAnamAM beThA hatA tyAM jaI paDayuM. kumAra siddhArthe tene UMcakyuM. ghA dhoyo. pATApiMDI karyA ane potAnA kheALAmAM suvADayuM. pelA pitrAI bhAI doDI Avyo. teNe siddhArtha pAsethI haMsanI mAgaNI karI. teNe kahyuM ke haMsa mAro zikAra che, mane ApI de. siddhArthe te karaNAyukata vANImAM haMsa nahi maLe tevA peAtAnA nirdhAra jAhera karyo. vAta huMsAtuMsIe caDI. banne bhAIo nyAya meLavavA mahArAjA zuddhodhananI sabhAmAM gayA. mahArAjAe bannenI vAta sAMbhaLyA pachI nirNaya ApavA kahyuM. kumAra devadatte kahyuM ke zikAra karavA te kSatriyano dharma che. me A haMsano zikAra karyo che tenA upara mAro adhikAra svIMkArAya temAM ja sAcA nyAya gaNAya. kumAra siddhArthe kahyuM:- jIva lenArAnA 'karatAM jIva bacAvanAranA ja A paMkhI u52 adhikAra hoI zake. jIvana nAza karavA te saheluM che. jIvana bacAva karavA muzkela che. jenI pAse jIva sarjavAnI zakita nathI tevI koI paNa vyakita te jIvano nAza karavAno adhikAra bhAgavI ja kema zake? rAjA zuddhodane nyAya tALyA ke prANa haranAranA karatA prANa rakSanAra meTo che. nyAya kumAra siddhArthanA pakSe taLAyo. lAniyAM lAge aLakhAmaNAM ! parabhu ! AvAM leniyA lAge aLakhAmaNAM, bhALavAnuM hoya I bhALe nahIM ne, aNadekhyAnuM dekhavAnI jakka. lAMbe jAvAne melIe chUTA taMI, aTake I jaI adhavacca. jIvataramAM thAya che jhAjhAthI jhAjhA eka najaruthI badhAM tAvaNAM - parabhu. kaDI sarIkhaDI AMkhaDI ne Ine; brahmAMDa bhALyAnuM abhimAna. gajaba A joI le tArA dIdhela neNa kahetAM na bhALuM bhagavAna. AlyA lAcana te amarata varasAvavA - ne mAMDayA Ine vahakhanAM vAvaNAM - parabhu. suzIlA jhaverI. avadhUtanI sagAi kahe re bhAI avinathI zI ke sagAI? avadhUtane vinathI zI ke sagAI? vahetAM e vAyare vaheMcAI jAvuM eNe vizle thaI re rAI rAI .......avadhUtane tA. 1-12-19 dhyAnanI dhUNImAM eNe bhasmAnA Dhera kIdhA eSaNAnA bAjane haLavethI bALI dIdhA pha kaNIthI gayA vikherAI ......avadhUtane mananI maMjuSA upara karAmatA kaLanI UghADavA Ava to jarUrata nA baLanI cAvI te karyAMyare visarAI ...... avadhUtane suzIlA jhaverI. saMdha samAcAra zekaprastAva tA. 21 mI navembaranA roja maLelI saMghanI kAryAvAhaka simatie tAjetaramAM nIpajela zrI jIvarAja bhANajI zAhanA avasAna aMge nIce mujabane zAkaprastAva pasAra karyo hatA: "muMbaInI myunisipala kAraperezananA kaoNMgresa pakSanA eka AgevAna ane mAMDavI vibhAganA pratinidhi tarIke chellAM varSathI muMbaInI koraporezananI sevA karatA zrI jIvarAja bhANajI zAhanA dhanabAda khAte 53 varSanI ummare nIpajelA avasAna badala A sabhA UMDA zekanI lAgaNI pradarzita kare che. muMbaInA jAhera jIvananAM aneka kSetrone temanI sevAnuM satata pradAna thatuM rahyuM hatuM. jaina samAja ane temAM paNa kacchI samAjanA tee agragaNya kAryakartA hatA; myunisipala kaoNMgresa pakSanA teo upanetA hatA ane sudharAInI zikSaNa samitinA teo ceramena hatA. aneka jAhera saMsthAo sAthe teo gADhapaNe saMkaLAyalA hatA. temanA avasAnathI mAtra jaina samAjane ja nahi paNa muMbaInI vizALa janatAne eka sanniSTha kAryakartAnI jaladI na purAya evI khATa paDI che. temanA kuTuMbIjana pratye A sabhA UMDI sahAnubhUti dAkhave che ane temanA AtmAne zAzvata zAnti Icche che. 12 A sanAtana satya ApaNe have kayAre samajIzuM? khUnI, DAkuo AtmAthI malina nathI hAtAM. teo te manathI rogI hoya che. temanA jAna levAthI te rogano pratikAra karavAnA mArga baMdha thaI jAya che. manovijJAna te kahe che ke rogane mAro, rogIne nahi. Ama mananuM vijJAna ane adhyAtma vijJAna eka ja tattva prabadhi che. saMghanA navA kAryAlayanuM udghATana Disembara tA. 25mInA roja, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA khUnIne kedamAM rakhAya temAM vAMdhe na hoI zake. evuM kedakhAnuM navA kAryAlayanuM (385, saradAra vI. pI. roDa, TopIvALA menzana, to tevAone mATe davAkhAnuM banI javuM joIe. AjanI jelo bIje mALe, muMbaI-4). udghATana pUjya kAkAsAheba kAlelakaranA mAnasa cikitsAlayo banI jAya te samaya have pAkI gayo che. hAthe savAranA daza vAgye karAvavAno nirNaya karavAmAM Avyo che. tamArA harabhAI trivedI maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha mAlikaH zrI mubai jaina yuvaka saMdhaH mudraka ane prakAzaka H zrI paramAnaM da kuvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbai-4. mudrasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbaI-1 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rbdad. No. M H 117 vArSika lavAjama rUA. 7 A paddha jIvana -- "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 31 : aMka 16 muMbaI, Disembara 19 1969, maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradeza mATe ziliMga 15 chUTaka nakala 40 paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA kuTuMba bhAvanA (gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM 15mI sapTembaranA roja revanDa phAdhara vAlese 'kuTuMbabhAvanA' e viSaya para Apela saMvedanazIla vyAkhyAnanI noMdha nIce ApavAmAM AvI che.) haMmezAM mAro e Agraha rahyo che ke mArA dilamAM hoya tevI ja kasoTIrUpa hoya che. te mAnavInI unnati karatI jAya che. mAnavInI vAta karavI. hamaNAM eka mahinA sudhI huM mArI bA pAse hato. kharAba vRttio kADhI tene UMce laI jAya che. e veLA mane e vAtanI jhAMkhI thaI ke pratyeka anubhava, ciMtana kudaratanAM be baLA hoya che. kendrayAgI ne kendragAmI. A ane vicAra karavAmAM dharmasAdhanAmAM kuTuMba keTaluM madadarUpa thaI be gationA khelathI ja vAhana upara jAya che. upagraho Ama ja zake che. e ja dharmabhAvanA che je kuTuMbajIvana sAdhI zake. kaTuMba- pheMkAya che. guratvAkarSaNa vadhu hoya to te nIce Ave ane bIjuM baLa bhAvanA janmAve te uttama sAdhanA kare che. A badhuM zAMtipUrvaka thAya vadhu hoya to te upara jAya. paNa upagraha upara jatAM upagraha maTIne che. kuTuMbanI khUbI e che ke, mAnavI ekabIjAno vicAra kare che. jaDa thaI jAya che. patipatnIne, bApa dIkarAne, dIkaro mAbApane vicAra kare che. Ama mAnavIne nIce kheMcI janAra baLa che svArtha. bIjAnuM jora bIjAne vicAra karatAM karatAM potAno vicAra paNa thaI ja jAya che. vadhe te IrSyAthI hRdaya baLe che. upara laI janAra baLa che paramArtha. eka divasanI vAta che. eka vidyArthI mArI sAthe vAta karavA A baLa vadhe to mANasamAMthI mahAtmA bane che. AvA khelathI Avyo. vAta karatAM karatAM tene gaLe DUme bharAI Avyo. te vidyArthI jIvana ghaDAya che.' raDe evo to nahote. ekavAra tene vAgyuM hatuM, te nApAsa thayo mULa vAta Izvarane mAnavAthI kuTuMbabhAvanA Ave che. kendrahate; chatAM tene raDate kadiye jo nahote. eTale mane navAI gAmI baLa ochuM karI upara laI janAra baLa vadhAratA rahevuM joIe. lAgI. meM tene raDavAnuM kAraNa pUchyuM to teNe kahyuM ke enA bApujIne gurudayALa mallikanA jIvanano eka prasaMga yAda Ave che. meTarane akasmAta thayo che ane tene hospiTalamAM khaseDayA che. jyAre 12 varSanA hatA tyAre temanAM mAtA gujarI gayAM hatAM. akasmAta jo ke moTo nahoto. mArA manamAM e vAta ThasI gaI. te veLA DerAIsmAIlakhAnamAM plega phATI nIkaLyuM hatuM. lokone chokaro pitAne vAgyuM tyAre na raDayo, pite haoNspiTalamAM hato tyAre ekAMtavAsanI zibiramAM rAkhatAM hatAM. evo niyama hato ke eka raDo, paNa tenA bApujIne vAgyuM tyAre raDayo. tenA bApujI daradI sAthe tenuM eka najIkanuM saguM ja rahI zake. mallikajInI mAmIne haoNspiTalamAM gayA tyAre raDe. je potAnuM du:kha sahana karI zake che plega lAgu paDaze. temane nAnuM bALaka hatuM. mAmAne thayuM ke huM sAravAra te bIjAnuM du:kha sahana karI zakatA nathI. tenuM kAraNa che karavA jAuM te bALakane koNa sAcave? guradayAlajI malikanAM mAtAe ke jene kaTuMbabhAvanA hoya te dIkaro bApa haoNspiTalamAM hoya tyAre kahyuM ke "huM jaIza. mArAM bALaka moTAM che. huM bhagavAnane prArthanA manamAM vicAre ke "bApanuM du:kha kema haLavuM bane. paNa du:kha AgaLa karIza ke mane laI jAya ne temane bacAve." lAcAra chuM. AthI mAruM dila baLavo pokAre che. bhagavAnanI sAme mallikajI lakhe che ke "mAnI zraddhA gajabanI hatI. te mAmInI thAya che. bhale mArA upara bhAra nAMkhA paNa mAruM mAtA-pitAne bacAvo." sevA karavA gayAM. temanI sevAthI mAmI te bacI gayAM. paNa mAne mAruM du:kha e mArI kasoTI nathI. kuTuMbIjanonuM du:kha mArI roga lAgu paDayo. mArA bApujIe samAcAra ApyA. tAra maLyo. kasoTIrUpa banyuM che. eka vidyArthIe mane kahyuM "phAdhara, mane bhagavAna aMtima ghaDIo gaNAya che.' maratI veLA mAe kahyuM : "huM jAuM maLe to huM pUchavAno chuM. zuM karyuM che ke ATaluM du:kha mokalyuM chuM. bhUlacUka thaI hoya te mApha karaze." che? nAnA hatA tyAre bApujI gujarI gayA. loko bhagavAnane A eka uttama balidAna hatuM. e bhega e pUjya strIe niSphara kahetA hatA, ke nAnA chokarAnA bApane laI gayA." kema Akhe? tene tenA bAra varSanA chokarAnI eTalI badhI cintA - A eka vicAra che. bIjo pratyAghAta Ave che. "mAro AdhAra nahotI jeTalI tenA para sArA saMskAra paDe tenI cintA hatI. bIjA para che. te bhagavAnane ja AdhAra rAkhIe te du:khamAM ya zrI mallikajI lakhe che ke "A banAvanA mArA upara evA AnaMda thAya." saMskAra paDayA che ke huM keme karIne jIvanamAM svArtha rAkhI zakatA nathI." mArI bA bImAra rahe che. kAma karatAM ya ghaNI vAra tene vicAra Ama kuTuMbamAM balidAna ApavA taiyAra thAya te puyasaMskAra Ave. Ave tyAre huM prabhune prArthanA karuM chuM ke prabhu tenI saMbhALa lejo. ghaNAM mA-bApa chokarAnA saMskArane khyAla rAkhe che. tame sAmAnya rIte ApaNe bhagavAnane yAda nathI karatA. A rIte chokarAne zuM kaho cho te karatAM temanI AgaLa tame zuM karo che te bhagavAnane yAda karI kasoTI veLA aMtarmukha banIe. kuTuMbabhAvanA mahattvanuM che. chokaro nAnuM hoya che paNa badhuM barAbara samaje che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ' prabuddha jIvana - ' ' tA. 16-12-69 - eka chokarAe eka zabda pUcho. halakI strI mATe e apazabda liMga upara paDI hatI. jANI joIne te nAMkhate te kadAca ADIhato. meM tene sAmethI pUchayuM: tuM A zabda kayAMthI sAMbhaLI lAge?" avaLI paNa paDI hata. Ama garIba mANasa udyama kare che te saMtoSa chokarAe kahyuM ke "pappA mammIne kahe che." mAne che; vadhu meLavavA gALa detA nathI. jyAre ApaNe je kaMI A zabdane kharo artha je e chokarAne khabara paDe che tene karIe te vAjate-gAjate karIe chIe. bilIpatra ADuM paDavuM keTale AghAta thAya? ghaNIvAra sIdhI rIte A vAta nathI kahevAtI. tenuM ApaNane bhAna rahe che. saraLa bhAvathI kAma thAya te, bhAnabe jaNAM vAta karatAM hoya tyAre pADozIo sAMbhaLaze, bUma pADo pUrvaka kAma thAya tenAthI vadhu pavitra hoya che. pavitratA ne saraLatA nahIM." evI cetavaNI gharanI strI Ape che. paNa gharamAM chokaro sAMbhaLe. sAthe ja jAya che. dhIre kahyuM che ne : "sahaja samAdha bhalI." che, tenA para tethI kusaMskAra paDe che, te vAta visarI javAya che. abhimAna vinA puNya thAya e bhalA mATenuM kArya che. sahaja bahAranAM sAMbhaLaze to thoDIvAra ramUja karI bahu bahu to sAdhanA kuTuMbabhAvanAmAM jaNAya che. bhUlI jaze, jyAre gharanAM chokarAM sAMbhaLaze to te haMmezane mATe du:khanI zakita kayAMthI Ave che? zakita e dilanuM tattva che. mana kAma vAta banaze. karI zake, dizA batAve che, anumAna karI sAcokhATo rasto chokarAo vAtomAMthI saMskAro laI Ave che. AnuM kAraNa batAve, paraMtu dilamAM preraNA che te dhakko mAre che. bhAvanA lAgaNImAM gupta saMskAro che. che. kuTuMbabhAvanAmAM lAgaNI-prema che. - je vAto kuTuMbabhAvanA prere che te svAItyAga saraLa, bhAva thoDA samaya agAu huM eka meDikala lAInanA garIba gharanA nAthI karAve che. tenuM bhAna karAvyA vinA karAve che. chokarAne maLyo hato. teNe kahyuM: "mAro bApa garIba che, eTale mAre huM hamaNAM mArA dezamAM gayo hato. tyAM mArA kAkAnA dIkarA nAno bhAI skUla choDI khetI kare che. bApanI uMmara thaI che. huM sAthe vAta karato hato. tenAM tAjetaramAM lagna thayAM che. teNe vAta bhaNuM chuM, badhAMnI IcchA che ke huM dAkatara banuM. nAno bhAI hajI vAtamAM kahyuM ke "gaI rAte mane pAMca vakhata UThavuM paDayuM. bAbo sAva yuvAna che. nAjuka zarIrane che. tene khetInI kaThaNa majUrI raDato hato." karato jouM chuM tyAre mArA dilamAM zuM zuM thAya che e huM kahI zakate. AkhI jiMdagImAMya huM kadI rAte pAMca vakhata UThayo nathI. nathI. mArI preraNA mArA bhAI ane mArA bApanA A AtmabhAganI koI vAra tapasyA mATe ekAda bevAra UThayo hoIza. A mANasa pAMca bhAvanA che. vAra UThaze. ane te paNa puNyakarmanI koI bhAvanA vinA. enI A chokarI bhaNavA mATe zuM nahi kare? e chokaro nApAsa thAya? sAdhanA kharI sAdhanA kahevAya. meM je kaMI karyuM te bhAna sAthe karyuM bilakula nahi. te rAta divasa pAsa thavA koziza karaze. dAkatara thaI hatuM. teNe te saraLa bhAvathI karyuM. bhAI ane bApane saMtoSa Apaze. je vastu prinsipAlanI dhamakI eka divase vidyArthIo sAthe carcA thatI hatI. mahAzivarA- ke parIkSAnI bIka na karAve te A preraNA tene karAve che. bahAranI trInI vAtanI carcA nIkaLI. tamane te vAta te khabara che ke eka bIka na karAvI zake te aMtaranI bIka karAve che. bhUkhe zikArI haraNAM pAchaLa paDe che. haraNAM pakaDAvA chatAM te tenAM eka bIjo chokaro che. tenA bApa para moTuM devuM che, chatAM tene bALakone maLavAnI vAta karatAM te choDI daI te jhADa para ArAma bApa tene rUpiyA Ape che. jA amerikA jA, ne DigrI laI Ava. levA caDe che. te jhADa bilipatranuM hoya che. haraNane jovA te thoDI amerikA jaIne e chokaro bagaDaze nahIM. sArA saMskAra rAkhI bhaNaze. DALIo Amatema kare che tethI bilinAM pAna nIce paDe che. nIce pitAnA bApane saMtoSa Apaze. tenA dilanI A bhAvanA che. AvI zivaliMga hoya che. tenA para Ama bilI paDatAM tene tenuM phaLa maLe bhAvanA vidyArthImAM jouM chuM tyAre tenA bhaviSya vize huM cittAmukata che. vaLI zikAra na maLatAM tene upavAsa paNa hoya che. AthI tenA thAuM chuM. koI chokarAnA dilamAM gharanA saMjogethI AvuM bhAna thatuM para mahAdeva prasanna thAya che. tene kahIne potAnAM bALakone maLavA jouM chuM tyAre tenA viSene Dara maTI jAya che. A pavitra bhAvanA gayelAM haraNAM pAchAM Ave che, paNa zikArI temane mukata kare che. che-e kadiye dhoko nahi ja de. eka vidyArthIe kahyuM ke mane A badhuM khoTuM lAge che. jaDatA eka bIjo dAkhalo dauM. eka chokarAne amerikA javA mATe dekhAya che. pAradhi akasmAta jhADa upara caDayo. tene khyAla paNa ziSyavRtti joItI hatI. tene mATe mArI pAse bhalAmaNa joItI hatI. hatuM ke te jhADa bilInuM che. nIce paDelA zivaliMganA bhAna vinA, teNe kahyuM "dhare bA ekalAM che. bApa nathI. be bhAIo chIe. chatAM pUjAnA paNa vicAra vinA kevaLa akasmAta, ajANatAM teNe teDelAM bAne AdhAra huM chuM. bA mane rokatI nathI. huM amerikA javAnI pAMdaDAthI jo tene puNya maLatuM hoya to te kevaLa jaDatA ja kahevAya. vAta karuM chuM tyAre te javAnI vAta pUche che. e Icche che ke huM na paNa evuM nathI. dharmanuM kAma be rIte thAya che. eka to huM jAuM. meM arajI karI. paNa javAba nA Ave tevI mArI IcchA A dharmanuM kAma karI rahyo chuM evA evA khyAla sAthe. ane bIjuM che. javAba AvyA temAM nA AvI. hajI eka jagAne javAba nathI dharmanuM kAma karIe chIe tyAre e mArI pharaja che evo khyAla rahe AvyuM. bA pUche tyAre kahyuM ke javAbamAM nA AvI che. chelle javAba che, e kAma karyA vinA chUTako nathI evuM ya jo manane lAgatuM hoya hA mAM AvyuM. te veLA paNa meM bAne nA ja pADI. jo ke huM khuza te paNa tethI te dharmanuM kAma maTatuM nathI. thayuM hatuM. paNa bAne du:kha thAze ema mAnI na kahyuM. manamAM nakkI huM eka kuTuMbanI mulAkAte gayuM hatuM. tyAM meM joyuM ke eka karyuM ke amerikA javuM ja, nAno bhAI che, te mAnI saMbhALa leze. pathArImAM azakata evI eka strI paDelI hatI. tenI yuvAna vahu bAkI bhagavAnanI IcchA. bAe prArthanA karavA chatAM hA ja AvI. tenI sArI saMbhALa rAkhatI hatI. divasa-rAta tenI sevA-cAkarI karatI manamAM vicAra karyo have patra Avaze tyAre hA AvI che ema bAne hatI. tenI sAsune eziyALu jIvana na lAge tene khyAla rAkhatI hatI. kahIza, meM e yuvAna vahunI sevA joI temane abhinaMdana ApyAM. meM eka divase joyuM ke bA jamI nahIM. manamAM thayuM ke upa teNe kahyuM: "mArI A pharaja che. mArI jagAe bIjI vahu vAsa haze. eTale pUchayuM nahIM. bIje divase paNa bA na jamI. meM heta to vadhu sArI sevA karata." e bAI puNya kare che, paNa abhi- pUchavuM Ama kema, tArI tabiyata sArI nathI? bAe kahyuM tuM kahe che mAna vagara kare che. ke amerikAthI badhA javAba nAmAM AvyA che, tArI javAnI IcchA pelA pAradhie ajANatAM bilI nAMkhI eTale ja te ziva- che. tArA bApa paNa amerikA javA IcchatA hatA. tuM jAya te kuTuM Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-69 prabuddha jIvana 183 - bane keTale phAyado thAya. eTale huM prabhune prArthanA karatI hatI ke tAre javAba 'hA'mAM Ave. have jyAM sudhI chelle javAba 'hA'mAM na Ave tyAM sudhI huM anna nahi lauM. - prArthanA karIe ne javAba na Ave evuM bane ja nahIM. meM joyuM ke bA eTalA mATe ja prArthanA karatI hatI ke javAba hAMmAM Ave. bAnI prArthanA mane jo rokavA mATe nahIM paNa mane ekalavI mATe hatI ! bAe kahyuM "tuM nahi jAya te mane vadhAre duHkha thaze." Ama jyAre mAM pUrA dilathI dIkarAnuM bhaluM kare te dIkaro tene mATe zuM na kare ? tyAre dilamAM keTalI lAgaNI janme ? duniyAmAM evI pavitratA hoya to zuM na thaI zake? kuTuMbabhAvanA sAruM kAma karAve che. uttama kAma karAve che. mAtAnuM svarUpa kevuM hoya te mArA kAkAnA dIkarAnI patnInA mArA upara AvelA eka patramAMthI jovA maLe che. te lakhe che ke "huM TUMka ja samayamAM mAM thavAnI chuM. bALakane huM zarIramAM pharatuM anubhavuM chuM. te bALaka mArUM che tenI jANe hajI mane pratIti thatI nathI. bALaka jamaNethI DAbe ne DAbethI jamaNe phare che. parIkA Ave che; taiyArI nathI karI. huM utAvaLa karI na besuM evuM lAge che. mane thoDe kudarata sAme ya roSa che. thoDe reja che, kudarate cheDI rAha joI hota te sAruM thAta. have karI rAha nahIM jevA de." paNa te lakhe che ke: "Ava bALaka Ava. ApaNe sAthe maLIne raste kADhIzuM." A zikha'u mAtAnA udgAre che. dareka strI, pachI game teTalAM che:karAM thayAM hoya chatAM ye, zikhAu mAtA ja hoya che. emAMthI bhAvananI pavitratA zikhavAnI che. te jIvananI javAbadArI mATe taiyAra thaI jIvana mATe rasto karI zakIe. A chokarI suMdara bhAva saraLatAthI rajU karI zake tene mATe zuM kAraNa che? yuropamAM vRddha lokonAM AzrAma hoya che. dIkarA-dIkarI paraNIne chUTA thayA pachI jemanuM saMbhALa lenArUM koI na hoya tevAM vRddho A AzramamAM rahe che. tenI saMcAlikA bahu bhalI che. teNe mane eka vaDano paricaya ApatAM kahyuM ke A strI ekalI che. tene pati gujarI gayuM che. tene dIkare che, paraNelo che, A zaheramAM ja che. paNa te tene sAthe rAkhatA nathI. are, maLavAya AvatuM nathI." meM kahyuM: "A bahu kharAba kahevAya. tene patra lakhavo joIe. mArA kahevAthI teNe dIkarAne patra lakhAvyuM. paNa temAM koI paNa jAtanI phariyAda nahotI. kevaLa eTalI vAta lakhI hatI ke "huM sukhethI rahuM chuM, nuM koI koI vAra Avate ja." patra lakhyA pachI pelI saMcAlikA bAIe kahyuM ke ziranAmuM Ape pisTa karuM. paNa mAe ziranAmuM ApavAnI nA pADI. kema ? pUchayuM. "tame tene tyAM jAo. tame tene mArA vize phariyAda karaze, vaDha. mArA dIkarAne kaI herAna kare evuM huM IcchatI nathI huM ja ziranAmuM lakhI jAte posTa karIza." te bAInI mamatA juo, dIkaro bhale gaLavA na Ave paNa tene koI bheTho na pADe eya te juve che. pU. kAkA sAhebanI vAtemAMthI A vAta jANavA maLI. khristidharmamAM proTesTanTa ane keTalIka be paMtha che. temAM kevIkenI eka vAta mane game che. temanAmAM mAtAnI bhAvanA che. merI pratye pUjyabhAva che, je bInA paMthamAM nathI. huM jyAre eka kalIka saMsthAnI mulAkAte gayo tyAre merInuM bAvaluM joyuM. meM sASTAMga praNAma karyA. - kAkAsa'hebe ema kema karyuM haze ? temaNe kahyuM ke merImAM meM mArI mAtAnI mUrti joI. eTale ja mArAthI sASTAMga karyA vinA na rahevAyu. kuTuMba dharmamAM mAtAnI bhAvanA Ave che. te sivAya kaMIka khUTe che tema lAge che. Izu jusa laIne balidAna mATe jatA hatA tyAre merI sAthe hatAM. maratI veLA Izue kahyuM ke "huM mAruM mana te sahana karIza, paNa mArI mAnI sAme mAre maravuM paDaze tenuM du:kha che." 5. merIe paNa tevI ja rIte kahyuM : "mAruM zuM thaze tenI mane | cintA nathI, paNa mArA dIkarAnuM mata mArI sAme thAya che enI mane cintA che. Ama kuTuMbabhAvanA pitAnuM du:kha bhulI bIjAne khyAla karAve che. - Izune khIlA ThokAyA tyAre temanI chellI ghaDIe temanI mA ane temanA priya ziSya be ja jaNa hatAM. tyAre Izue chellA zabdomAM ziSyane kahyuM : "jo A tArI bA che." bAne kahyuM: "jo A tAro dIkaro che." A zabdathI temanI vedanAne khyAla AvI zakaze. huM te 20 varSa pahelAM ja mArI bAnI vidAya laI ahIM AvyuM hatuM. pharI maLavAnI khAtarI te nahatI ja. chellI vAra bAne maLe tyAre meM bhagavAnane prArthanA karI kahyuM : "bhagavAna, A mArI bA che. huM nathI rahevAne. e tArI bA che. tAre have tenI saMbhALa rAkhavAnI che." vIsa varSe tenI sAkSI maLI. bhagavAne saMbhALa levAnuM kAma pAra pADayuM hatuM. mane bAne maLIne saMpa ne AnaMda thaze. mArAM gujarAtI pustakonI pahelI nakala huM tene ekaluM chuM. huM tene maLe tyAre te te pustaka joI rahI hatI. meM pUchayuM "bA tuM vAMcI zake che.?" teNe kahyuM, "mane samajaNa paDe che ke nahIM, paNa e tAruM lakhANa che eTaluM ja mAre mATe pUratuM che." mane ya thayuM ke bA vAMce che, jue che - e pUratuM che. have koI bIjuM vAMce ke na vAMce tenI ciMtA nathI. milananuM sukha hatuM tevuM viganuM du:kha paNa AvyuM. bAne AzIrvAda maLe. bAe kahyuM: "garIbanuM kAma e mAruM kAma che. mArA AzIrvAda che." AhIM AvI huM gharamAM dAkhala thaye te TapAlane meTa Dhagale thaye hato. temAM joyuM te pahelA ja kAgaLa bAne hate. yuropathI kAgaLa vimAnamAM Ave teya cAra pAMca divasa lAge. mane thayuM hajI kAle te huM bAnI sAthe hatA ne Aje ahIM kAgaLa kevI rIte pahoMcyo? kAgaLamAM tene khulAse hatA.: lakhyuM hatuM ke, "tuM mArI sAme le che huM tane A patra lakhI rahI chuM. cAra divasa pachI tuM javAne che, mATe A kAgaLa huM Aje TapAlamAM nAkhIza, jethI tuM tyAM pahoMcIza tyAre tarata e tane maLe. gamaze ne? A divAnI. zI vAta karuM? bhagavAnane AbhAra mAnIe ke ApaNane bhegAM karyA ne ATalA divasa sudhI sAthe rAkhyAM. ene prasAda che. tArA javAthI mane have keTaluM du:kha thaze e te tuM ya samajI zakavAne nathI., paNa bhagavAnanA hAthamAMthI jema sukha lIdhuM che tema du:kha paNa have svIkArIe. mArI cintI ne 2. tuM e lokonI vacce ruDuM kAma karI rahyo che e huM jANuM chuM. e yuvAnenI sArI sevA karI rahyo che e cAlu rAkhaje, beTA. e yuvAne paNa mArA dIkrAe che, emane mATe paNa mAre AzIrvAda che. emane khabara na hoya paNa huM emane mATe roja bhagavAnane prArthanA kara" chuM. ane tArA hAthe e pavitra kAma thAya e mArA jIvanane moTAmAM meTe AnaMda che. A dehane have bharose nahi, meha paNa nahi, paNa tuM e kAma karI rahyo che e AnaMda sAthe huM haju jIvIza, ane bhagavAna belAve tyAre e AnaMda sAthe jaIza. huM tyAM pahoMcI gayo haze eTale tarata pharIthI kAme lAgaje. hA. e kAma che. DIne ahIM mArI saMbhALa levA AvyA e mATe mane eka vAra te tArI AbhAra vanavA de. bhagavAna tAra bhaluM kare, beTA. tArA kogaLanI rAha jouM chuM, have te kAgaLanI ja saha jovAnI rahIne! jarUra lakhaje." A mAtAnI bhAvanA dharmanI bhAvanA che. kuTuMba sAdhanA e uttama sAdhanA che. AvI badhAne pratIti thAya te kuTuMbamAM uttama kAma karI zakIe. bhagavAna pAse jaIe tyAre jagatane guhad kuTuMba mAnIe, prabhune parama pitA samajI tenI prArthanA karIe ! phAdhara vAlesa Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-12-69 gAyanuM dUdha kUtarA pI gayA !: rASTrIya bhraSTatAnA nAdara namUne! svarAjyanA bAvIsa varSanA vahIvaTa daramiyAna dezanA lokoe karaverA rUpe ane dhIrANa rUpe kendra sarakAra ane rAjya sarakArone abajo rUpiyA ApyA. uparAMta jUdA jUdA dezomAMthI paNa sarakArane dhIrANa rUpe tema ja sahAya rUpe abajo rUpiyA maLyA. e badhAya rUpiyA, sarakArI tijorI taLiyAjhATaka thaI jAya e rIte kharacAI gayA ! ane chatAM dezanA garIba mAnavInuM bhAgya garIba ja rahyuM, bhUkhyA mAnavIe eThavADa khAtAM, patarAvaLAM cATatAM ane roTI, vastra ane raheThANa mATe TaLavaLatAM ja rahyA! ane bAdazAhakhAna jevA khudAnA phirastA, hiMdanA sAcA hitastrI ane garIbonA sAcA belIne, ApaNA dezanI bhayaMkara durdazA joIne, svarAjyanA bAvIsa varSanA vahIvaTa daramyAna bhAratavarSanA garIba vadhAre garIba banyA ane amIra vadhAre amIra banyo, evI vedanAbharI vANI uccAravI paDI ! 184 svarAjyane surAjyamAM palaTAvIne dezanA adanAmAM adanA mAnavInuM bhAgya sudhare e rIte dezamAM sarvodayanI sthApanA karavAnuM dhyeya kema sAva roLAI-vIsarAI gayuM, evo prazna ghaNAne muMjhavI rahyo che. paNa jo buddhine ughADI rAkhIne ApaNe nagna ane kaDavA satyane svIkAravA taiyAra hoIe to ApaNane e samajatA vAra na lAgavI joIe ke A badhAM varSa daramyAna gAyane dohIne sAmAnya ane garIba janatAnI puSTi mATe meLaveluM dUdha sarakArI taMtranA ke sarakArI taMtramAM vaga dharAvatA kUtarAone ja havAle thatuM rahyuM che! ane pAghaDIno vaLa cheDe AvI gayA hoya ema A rASTrIya bhraSTatA enI chellI Toce pahoMcI gaI hoya evA eka ekathI caDhiyAtA dAkhalAo maLavA lAgyA che. ApaNI rASTrIya bhraSTatAnA AvA ja eka nAdara namUnA gujarAtamAM banAsakAMThAmAM gata varSa thayela duSkALa rAhatakAryamAM thayela bezarama ane asAdhAraNa gelamAla ane bhraSTAcAranA tAjetaramAM jANavA maLyo che. A gAlamAla ane bhraSTAcAranI tapAsa mATe nimAyela tapAsa samitinI, keTalIka UMgha uDADI mUke evI vigato amadAvAdathI pragaTa thatA 'gujarAta samAcAra' dainikanA tA. 1-12-69nA aMkamAM pragaTa thaI che. A vigatAmAMnI thoDIka vigato ahIM ApavI cita ane jarUrI che. e ahevAla kahe che ke "gujarAta rAjyamAM duSkALa rAhatanA kAmomAM gerarItio thayAnI phariyAda TheraTherathI uThavA pAmI che. banAsakAMThA jillA paMcAyatanA pramukha zrI galabAbhAI paTele AvI phariyAdo maLatAM traNa sabhyonI eka tapAsa samiti nImI hatI. A samitie tAje taramAM suparata karela prAthamika ahevAlamAM rajU karela mAhitImAMthI keTalIka temanA ja zabdomAM nIce ApI che. "kolaravADA lavANA roDa pAchaLa rUA. 3,87,430nA kharca thayAnuM saba Divijhanala . Ijanere jaNAvyuM hatuM. e pachI nAyaba Ijanere rUA. 3,09854nA kharca thayAnA AMkaDA ApyA. paraMtu vAstavamAM A rastAnA mATIkAma pAchaLa aa. 1,10,000thI vadhAre kharca thayuM hoya tema lAgatuM nathI. samiti saMpUrNa mApa vagere lIdhA pachI evA nirNaya upara AvI che ke A eka ja kAmamAM g2a. be lAkhathI poNA traNa lAkhanI gAlamAla thaI che. "adhama pApAcAra : samitinI tapAsamAM jaNAyuM ke bahenonA ziyaLa upara paNa bhraSTAcAranA paMjo phelAyo hato. majUroe tapAsa samitine nisAsA nAMkhatAM kahyuM ke gharamAM juvAna bairI ke juvAna chekarI hoya to e gunho bane che. sarakArI adhikArIo javAna bairI ke che!karIne mAlavA mATe kahe ane je nA pADavAmAM Ave to e badhAne kAmamAM levAnI nA pADavAmAM AvatI hatI. amArI samakSa bahenonA ziyaLa lUMTavAnI je mAhitI AvI che te ahIM rajU karI zakIe tema nathI. paraMtu garIba janatA para A jAtano julama joI hRdaya kaMpI UThe che. "bolatA nakkara purAvA: ni:sahAya ThaMDIthI dhrujatA majUrone rakSaNa ApavA sAdaDIo kharIdavAmAM paNa golamAla karavAmAM AvI che. sAdaDIo kharIdyA vinA nANAM ugharAvavAmAM AvyAnuM jaNAyuM che. majUrone nANAM ochAM cUkavavAmAM AvyA che. majUronA nAmo, masTaramAM jeTalI rakamamAM sahI lIdhI che tenAM karatAM ghaNI ochI rakama cUkavAyAnA seMkaDo banAvA jovA maLyA che. gegamena prabhu dalAne za. 760 prathama saptAhamAM cUkavavAmAM AvyAnuM hisAbamAM jaNAvyuM che, paraMtu vAstavamAM tene mAtra rUA. 36,00 cUkavavAmAM AvyA che. bIjA saptAhamAM jJa. 44 udhAramAM AvyA che, jyAre tene rUA. 21.85 ApavAmAM AvyA hatA. prabhu dalA bhaNelA hovA chatAM masTaramAM tene aMguTho levAmAM Avyo che. sarakArI copaDe 6148 brAsa mATIkAma eka taLAva para thayAnA paisA udhAravAmAM AvyA che, jyAre vAstavamAM 2770 brAsa ja mATIkAma karavAmAM AvyuM che. broDa taLAva upara 2928 brAsa mATIkAma thayAnuM jaNAvyuM che, paraMtu vAstavamAM 608 brAsa mATIkAma thayuM che. "A taLAva upara kAma karanAra majUroe geMga dITha rUA. 10 AvarazIyarane dara saptAhe kAma para rAkhavA badala lAMca ApavI paDI che. rAhata kAmomAM mATI khAdavAnA sAdhanA majUro UMcakI lAvyA hatA, chatAM koI gadheDAvALAnA vAucaromAM majUrInA paisA udhAryA che. "sAta taLAvAnA mATIkAmamAM rUA. 1,31,000 cUkavyA che. jyAre vAstavamAM kharca rUA. 60000 thayuM che. rUA. 71000nI ucApata thaI che. dhAvaNA bALakanuM nAma : bhATarALa gAme ukeDA rUpA nAmanAM majUranA nAme majUrI cukavyAnu masTaramAM jaNAvyuM hatuM, paraMtu tenA bApa rUpA manajI ane tenI mAe kahyuM ke, A chokaro kadI kAma upara Avyo nathI, kAraNa ke te dhAvaNA che, kAma karI zake tema nathI. mAe dhAvaNA chekarAne samiti samakSa rajU karyo hato. nenAvA gAme hegeALA premAnuM nAma majUromAM lakhyuM che. anyatra rezama hegALA, pyArI hegeALA ane nIlA hegALA evI traNa strIone nANA cUkavAyAM che. tapAsa karatAM jaNAyuM ke, A traNa hegeLAnI patnI nathI. hegeALAe kahyuM ke tenI patnInI umara 30 varSanI che. tenI be nAnI dIkarIo che, chatAM masTaramAM pukhta uMmaranAM gaNI nANAM cUkavAyAM che. "durdazAnI karuNa kathanI: kAmo upara dekharekha rAkhatA ovarazIyaro Ijanerone amuka rakama cUkavatAM hatAM. DIsAnA ovarazIyare lokone cUkavelI ochI rakamamAMthI ekajhIkayuTIva Ijanerane amuka 2kama cUkavyAnuM kabUla karyuM hatuM. kAma uparanA ghaNA mANaroA IjaneranA sagA hatA. samitine jaNAyuM ke duSkALagrasta vistAramAM lokoe jIvavA mATe pIvAnA pANInA pyAlA suddhAM maphatanA bhAve bajAromAM vecI dIdhAM che, eTaluM ja nahi paNa bahena dIkarIonAM ziyaLa paNa vecAyA che. Ama chatAM paNa rAhata kAmA zarU nahi thavAne kAraNe loko mAlamilakata mUkI hIjarata karI gayA che." 'gujarAta samAcAra'mAM je hakIkato ApavAmAM AvI che temAMnI keTalIka hakIkatA ja ame ahIM ApI che, ane 'gujarAta samAcAre' paNa tapAsa samitinA ahevAlamAMthI tAravIne keTalIka AgaLa paDatI hakIkate ja ApI che. eTale AkhA ahevAla te keTalA bhayajanaka haze, enI to kalpanA ja karavI rahI. dareka sarakArI khAtAnA uccAsane eka eka pradhAna bela hovA chatAM ATalI hadanI nItibhraSTatA ane AcArabhraSTatA phAle pha le e mATe kone zuM kahIe? AnA artha e ke pradhAnoM peAtAnI svArthasAdhanAmAM vikSepa na Ave e mATe sattAnI sAThamArImAM racyApacyA rahe che, athavA to potAnA khAtAnA vahIvaTano havAlA potAnA 4 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhuddha jIvana tA. 16-12-69 khAtAnA amaladArane 'bhaLAvIne nirAMte uddaghATanA ane samAraMbheAmAM mahAlyA kare che. pariNAme dezanI sAmAnya ane garIba janatAnuM bhAgya sarakArI taMtranA vadhu jevA mAthAbhAre amaladArone hAtha paDI jAya che. pachI to A banAsakAMThA jillAnA rAhatakArya jevI prajAnI durdazA na thAya to ja navAI! jyAM vADane ja cIbhaDAM gaLI javAno paravAne maLI jAya, tyAM pachI cIbhaDAMnuM dhaNIdhArI koNa ? hiMdustAnanI hAlata barAbara AvI che, AmAM gunegAra sarakArI taMtrane yogya zikSA thaze, ane dIna-du:khI prajAjanone nyAya ane rAhata maLaze, evI apekSA kevI rIte rAkhI zakAya ? balihArI che, ApaNA lAkazAhI sarakArI taMtranI ! A bAbatanI carcA ame ahIM khAsa hetusara karI che. atyAre gujarAta ane rAjasthAnanA jUdA judA vibhAgeAmAM bahu Akaro duSkALa pravarte che, ane je vibhAgA gayA varSe duSkALamAM sapaDAyA hatA te vibhAgA upara pharI duSkALanA paMjo pharI vaLyA. e sthiti paDatA upara pATu jevI vadhu vasamI banI gaI che. eTale A saMkaTamAMthI sAmAnya ane garIba vargane tema ja pazudhanane ugArI levA mATe sarakArI rAhe tema prajA taraphathI paNa lAkho rUpiyAnI jogavAI karIne samartha prayatna karavAmAM Ave e svAbhAvika che ane pharajarUpa paNa che. paNa jo enI sthiti banAsakAMThAnAM rAhatakAryo jevI thavAnI hoya to prajA ane pazuonA bacAvanI daSTie enuM pariNAma zUnya jevuM ja AvavAnuM. 'jaina' patramAMthI sAbhAra uta nirAmiSAhAra jIvanavikAsanA mAnavyamA ratilAla dIpacaMda desAI (DaoN. vasaMtakumAra na. jAI AhArazAstrajJa tarIke pratiSThA pAmela dAkatara che. nirogIne AhAra' nAme pustikAmAM samatola ane poSaka AhAranI saraLa rIte samaja ApanAra DaoN. jAI muMbaInI hAkina InsTiTayUTamAM vIseka varSathI poSaNa ane svAsthya saMbaMdhI saMzAdhanakArya karI rahyA che. A lekhamAM emaNe mAnavInA AhAranI mImAMsA karI che. taMtrI) ugra cittavRtti ane saMhArazakita e prANImAtranAM mukhya lakSaNA che. prANIsRSTimAMnA ekAda (vAMdarA jevA) prANIne vipula samajaNazakita arpI Izvare mAnavanI utpatti karI manAya che. A rIte sadIopUrve mAtra eka ja viziSTha prakAranA 'prANI' mAraphate sarjanahAre mAnavatAnuM siMcana karyuM gaNAya. vikAsakramanI daSTie prANIsRSTimAM AvI 'bAyelAjila' unnati Izvare buddhipUrvaka AdarI haze evI sAmAnya mAnyatA che. Ama unnati pAmelA A mAnavanA pUrvaja vAMdaro Aje paNa nirAmiSAhAra pALe che; jyAre mAnava pote potAnA svArtha kAje prANIsaMhAranA prazna aMge mAnavatAne tilAMjalI ApavAmAM acakAto nathI. pariNAme khArAkanI utpatti, prApti ke pasaMdagInA saMdarbhamAM A prakAranI mAnavatAnI upekSA ApaNA kahevAtA zikSita samAjamAM roja-ba-roja vadhu ne vadhu najare paDe che. proTina aMge buddhibhrama nirAmiSAhArI tAjya evAM prANIja khAgha saravALe vadhu pauSTika che evI eka pracalita hakIkatathI buddhizALI nAgarika AmiSAhAra tarapha DhaLatA jAya che. AvA zikSita nAgarika harahaMmeza eka ja savAla pUchato hoya che: "uttama kakSAnAM proTina annazAkAhArIne kevI rIte sahelAIthI sAMpaDe ? vAraMvAra carcAtA A vAjabI praznane saMtoSakAraka javAba moTA bhAganA dAkataro paNa jvalle ja ApatA hovAthI, zAkAhAra e eka UtaratI paMkitano khorAka samUha hovA joIe evA buddhibhrama (Abasezana) zikSita vargamAM pravarte le che. sudharelA varga uttama s 185 poSaNanA bahAne moTe bhAge AnaMda mANavA ghare nahi te bahAra mAsAMhAra pasaMda kare che. AvA ja buddhibhramathI gherAyelA puruSa bALakonA zArIrika vikAsane mATe gRhiNInI prabaLa manobhAvanAnI viruddha jaI, potAnA bALakone IMDAM ApavAno Agraha paNa kayAreka seve che. ruci-aruci, pAcana-zeSaNano vicAra karyA vagara khavaDAvAtA AvA khAdyapadArthathI Icchita svAsthya-vikAsa na jotAM e ghaNIvAra akaLAya paNa che. A kAraNe atyAre AmiSAhAranI, eTale ke zAkAhArIne tAjya evA prANIjanya padArthonI, svAsthya ane poSaNa mATenI AvazyakatA vicAravAnuM jarUrI banyuM che. Ama to A viSaya bhAre vistAra mAge evo che, paNa ApaNe e saMkSepamAM ja ahIM vicArIe. matsya-mAMsa samudrataTa ke vizALa nadI kinArAnA janasamUha phakata jAtamahenatathI potAne maLatAM mAchalAM para nabhe e Arthika vAstavikatA gaNAya. paraMtu dezanA moTA bhAganA samAjane jyAM mAchalAM paNa anya khAdyonI jema kharIdavAM rahyAM, tevA saMjogAmAM mAMsamAchalAM svAsthya jALavavA mATe Avazyaka kharAM ? evA praznano bahu cokkasa rIte uttara ApI zakAya ke 'haragIjha nahi.' nAgapura pAsenA eka grAmasvAsthya tAlIma kendramAM tAlIma letA dAkataro tathA paricArikAone potAnA khArAkanI pasaMdagI viSe pUchatAM temAMnA trIjA bhAganI vyakitae lekhita jaNAvyuM ke ".. ame Ama te zAkAhArI chIe, paraMtu gharanI bahAra mAMsamAchalI khAvAnA amane vAMdho nathI ... !" A che AvatI kAlanA javAbadAra nAgarikonI nikhAlasa manovRtti. e sahunA evA valaNanI pAchaLa manobaLanI apUrNatA kAraNabhUta mAnuM chuM. tethI ja AvA vAraMvAra maLatA javAbathI mane jhAjhuM Azcarya thatuM nathI. jayAM teo pote prANIone mAratAM nathI ke maratAM jotAM nathI tevA saMjogAmAM marelAM prANIne khAvAmAM rahelI binaAvazyaka krUratA e karyAMthI nihALe? zAkAhArI pracArakono anubhava che ke bakarAM - gheTAM ke pazupakSInI katala cala-citromAM paNa nihALe te paNa game te dharmanA anuyAyI mATe bhAge vejiTerIyansa'nI haroLamAM besavAnuM pasaMda karaze. rAteArAta vagara pracAre badalAI gayelA AvA mAnavIonuM svAsthya A palaTAthI jokhamAyuM hoya evA dAkhalA maLatA nathI. UlaTAnuM anna - zAkAhArI rahIne svAsthya ke jaLavAya te aMge sajAga rahevAne protsAhana maLe che. zAkAhAra: prANInI pasaMdagI janmajAta mAMsAhArI samAjanA vicArapalaTo karavAno A koI prayAsa che ja nahi--hAya nahi, kAraNa ke nAnapaNanI rIta-rasama moTapaNamAM jAta-anubhavathI--nahi ke sAhitya - vAMcanathI badalAya che. A mAMsAhArI samAja paNa mukhyatve gAya ke bakarI, gheTuM ke Dukkakara jevAM vanaspatyAhArI prANIone ja apanAve che, '... to pachI mAnava, sIdhesIdhA anAdi, phaLa-phaLAdi khAghonA vanaspati - AhArane ja zuM kAma na apanAve?... zrImatI rUkSmaNIdevI erUDale kahelI A vAta vicAravA jevI to jarUra che ja. vanaspati - AhAra karanAre ane emAM prAmANika zrAddhA dharAvanAre IMDAM ane dUdhano upayoga karavA ke nahIM evA prazne vAraMvAra carcAya che. ApaNe A aMge paNa thoDo vicAra karI laIe. IMDAM aMge vicArIe chIe te lAge che ke mAMsavarganuM A khAdya vAstavamAM mAMsa nathI. te levAmAM mAnavatAnI daSTie zAkAhArIne harakata hovI na joIe ema khuda gAMdhIjI mAnatA. paraMtu Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 prabuddha jIvana tA. 16-12-69 pote prakhara AhArasudhAraka hovA chatAM rojiMdA AhAramAM tenI himAyata kadIe karI nathI. kherAka mATe na sarjAyeluM IMDuM pASaNanI daSTie samatola ke pUrNa na kahI zakAya. kAraNa ke temAM carabItattvanI pramANamAM sAkarI padArtha nahivat che. - have rahI dUdhanI vAta. A dUdha meLavavAmAM vAcharaDAne anyAya ke hAni pahoMcatI hoya te nirAmiSAhArIne te paNa tAjya hovuM joIe, evuM vaijJAnika daSTibiMdu dharAvanAra varganI jIvadayAnA pracIrako sAme prasaMgopAta thatI dalIlamAM tathya samAyeluM che. pANIzuddha nirAmiSAhArIvarga ("veganavarsa) dUdha Adi tamAma prANIjanya khAghone samajaNapUrvaka niSedha karanAra evA "vegana - varga" nA nirogI anuyAyIone traNeka varSa pUrve laMDanamAM nihALyA; temAMnA ekAda dAkatara sAthe AvA custa anna - zAkAhArathI saMskRti, tAjagI, vagere para thatI asara aMge carcA paNa karI. pariNAme dUdha - dahIM va. nI hAlanI anivAryatA - jagatabharanA "vejiTeriyana' samAjamAMthI kayAre phIkkI paDaze e vicAra vadhu daDha thayo. A nAnAzA "vegana - samUha'ne svAsyanI jALavaNI mATe boTaliyA dainikasanI ke anya koI pUraka poSakatatvonI davArUpe paNa khAsa jarUra rahetI nathI. khAdyanI pasaMdagInuM mahattva suyogya khAdhonI pasaMdagI e sau koI mATe judA judA saMjogomAM prazna thaI paDe che; vaLI zAkAhArane varelA samAja mATe te te jaTIla banate rahyo che. temAM ke temanI kharIdazakita ochI hoya ke thAya tyAre to pauSTika khAdya-samUhane amala eka samasyA banI rahe che, A nirAzAjanaka paristhitine koI upAya?... hA ... che. vicArazIla vyakitane A mATe be traNa sUcane A pramANe karI zakAya: (1) AmiSAhArI samAjanA AhAranA paricaya uparAMta nirAmiSAhAra apanAvIne ekaMdare svAdhyamaya jIvana gALatAM kuTuMbanI ghara-AMgaNanA AhAranI rIta-rasama tathA khAdya - samUhanA prakAra vagerene abhyAsa vadhu lAbhadAyI nIvaDaze. (2) echA AhArathI vadhu tAjagI meLavavA mATe pitAnA rojiMdA khorAkanA guNadoSa tarapha vadhu sajAga rahI zakAya. (3) bhAgye ja levAtAM khAgho - jevAM ke kaThoLa, lIlotarI va.ne AhAramAM AvarI levA te aMgenI sapramANa mAhitI meLavavAne gRhiNIne prayAsa kuTuMbane lAMbe gALe phAyado pahoMcADaze. . A sUcanAonA asarakAraka amala mATe sau prathama joIe IcchAzakti (vIla pAvara). gRhiNI mATe bIjI AvazyakatA te khAdya samUha (arthAta : vAnagI - sAmagrI) nI lokopayogI sAhitya-sAmagrI. - rasuMdara vAnagIonAM aneka pustako have to maLatAM thayAM che. jemAM mahadaze svAda, rUparaMga, sajAvaTa va. ne prAdhAnya apAyuM hoya che. tAjetaramAM amadAvAdathI jyotisaMdhe pragaTa kareluM (zrI caMdulAla kA. dave likhita) "sastI piSaka vAnagIo' pustaka A badhAMyamAM judI bhAta pADI rahe che. tenA lekhake sAmAnya rIte sarvene posAya evAM khAgho kyA prakare, kyAre keTalA pramANamAM levA yogya che tenI vAstavika pejanA vAcakvarga samakSa rajU karI che. mULa samAjasudhAraka evA A nivRtta thayelA AcArya -lekhake A kRtithI janmajAta nirAmiSAhAra samAjanI sevA karI che ema kahI zakAya. jIvanamAM peSaNa ane vikAsa mATe suyogya khAdyanI pasaMdagI khUba jarUrI che. A aMge svasthapaNe vicAranArAone lAgaze ja ke vejiTeriyenijhama e annapasaMdagI mAtrane sthULa prazna nathI. vicArazIla mAnavI mATe te te jIvana viksAvavAne eka mAtra mAnanIya mAnavyane mArga che. nirIkSakamAMthI sAbhAra udbhUta DaeN. vasaMtakumAra na. jAI guru kIdhA meM gekuLanAtha, gharaDA baLadane ghAlI nAtha : dhana hare, ghokho nava hare, e guru kalyANa zuM kare?" -akhA bhagatanI A kSaya vedanA-vANI che bhagate guru gokulanAthanI kaMThI bAMdhI hatI. gurujIe bhakatanI sevA harI, ane dhana paNa haryuM; paraMtu te tenA manane ghekhe harI zakyA nahIM: -mATe vinavuM chuM ke : tame gurunI zodhamAM jaze nahIM; koI gurunI kaMThI bAMdhaze nahIM; gurunI gADIe besaze nahIM; ke gurupUjAnI vevalAIne vaza thaze nahIM. je guru ziSyanI sevA le che, je guru ziSyane dravyane hare che, je guru ziSyanI avyabhicArINI bhakitane vAMche che; ane chatAM, ziSyanI bAMya grahI zakatuM nathI, keziSyanA saMzane chinna karI zakato nathI, te guru nathI. te kevaLa gurupadanuM pUtaLuM che. guru viSe - mATe tame gurunI zodhamAM jaze nahIM; ke koIne gurupade sthApazo nahIM : ane kadI guru karo te - tamArA AtmAne ja guru gaNajo, ane tenuM ja ziSyatva svIkAro. AtmA ja guru che, ane AtmA ja ziSya che. AtmAnI vANI ja guruvANI che. e tame sAMbhaLI zako te saMbhaLajo. ane vaLI, je guru uccAsane birAje che, ane gAdIthI be veMta nIce ziSyane heThe besavA de che, te paNa guru nathI e nathI tenuM gurutva. gurunuM gurutva sakla ziSya ane bhakatamAtrane samAna mitra, baMdhu ane sakhAbhAve svIkAravAmAM ane sthApavAmAM che. je guruziSyane uccAsane besAravA cAhI potIkuM Asana nIce zodhe che, ke ziSyathI parAjya vAMche che, te ja sAce guru che, e tenuM alaukikatva che. E tame guru rAmakSa zIza paNa namAvaze nahIM, ke caraNaraja leze nahI; ke pAdaprakSAlana karI caraNAmRta paNa pIze nahIM. je bIjAne namAvI, namana jhIlavA jeTaluM hIna ane ahaMyukata bane che, te guru nathI, nathI ja, paraMtu je te TaTAra rahI, anyane TaTAra ane draDha rAkhI zake che, pite aNanama ane nirbhIka rahI, ziSyane aNanama, draDha ane nirbhIka karI zake che, te ja sAce guru che. ane evA sAcA guru tame pote ja che. ane te guru te tamArAmAM vasate AtmA ane AtmAnuM caitanya che. Ama guru che, ane AtmA ja ziSya che, e ja gurune ziSyabhAve zodho ane mitra bhAve pAme ? * . ratubhAI desAI * "marmara ane khetI" nAmaka tAjetaramAM ' prakaTa thanAra pustakane eka khaMDa. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-69 prabuddha jIvana 'prabuddha jIvana" para taheAmatanAmuM zrI paramAnaMdabhAI, prasaMga prApta thaye sAme game tevI mahAna vyakita ke saMgha hAya chatAM enA guNa-doSonI samAlocanA karavAmAM Apa nirbhIka rahyA che, nIDara rahyA che. sAthe koInI vadhu paDatI prazaMsA ke vadhu paDatI TIkA karavAmAM paNa Ape ucca dhAraNa jALavyuM hoI ApanI nyAyatulA prazaMsApAtra gaNAya che ane e kAraNe Ape samAjamAM eka prakAranuM vaiziSThaya prApta karyuM che. AvA guNA sAthe 'prabuddha jIvana' dvArA UMcA prakAranuM tAttvika ane maulika vAcana pIrasatA rahI samAjanI Apa uttama sevA bajAvI rahyA che. enA koIthI InakAra thaI zake tema nathI. 'prabuddha jIvana ' nA tAjetaranA keTalAka aMkomAM vAcako tarathI ApanA kAryane biradAvatA ane ApanI prazaMsA gAtA aneka patro vAMcavA maLyA che e ja eno pUrAvo che. huM paNa e badhA sAthe pUro saMmata chuM. Ama chatAM " prabuddha jIvana para eka daSTie tahomatanAmuM mUkayA sivAya rahI zakato nathI. kAraNake eNe jaina samAjanA eka mAtra sudhAraka ane yugadaSTi ApatA 'prabuddha jaina 'nA uccheda karI jaina samAjanI sevA lUMTI lIdhI che. ' prabuddha jIvana' je maulika sAhitya Aje pIrasI rahyuM che e 'prabuddha jaina " dvArA paNa pIrasI zakAta ane janatAnI sevA karI zakAta. paNa vyApakatAnA meAhamAM navuM nAma dhAraNa karavAthI kaI prakAranI vizeSa sevA thaI haze e huM jANatA nathI. paNa eTaluM to jANI zakuM chuM ke eka vizALa varganI sevA cheDavAthI e vargane meTA lAbhathI vaMcita thavuM paDayuM che. 30-40 varSa pahelAM tA " jaina hitecchu ' Adi bIjA paNa jaina patro hatA, je navayugane anurUpa prajA jAgRtinuM kArya karI rahyA hatA. paNa jyAre Aje evuM eka paNa patra rahyuM nathI, ane je che temane paNa amuka varganI zubhecchA para ja nabhavuM paDe evI paristhitimAM mukAvuM paDayuM che ane AthI evA vargane kaMI paNa na gamatuM AvI na jAya enI takedArImAM sadA ciMtita rahevuM paDe che. A kAraNe nathI pragaTatuM emanAmAM koI vicArateja ke nathI maLatuM koI mArgadarzana. jUnI purANI dharmakathAo, utsavaeNA, mahotsavAnA lAMbAM jAherAta lAMbAM varNano, tapasyAonI ane munivarganA vihAro ApavA pUratA ja e sImita banI rahyA che. pariNAme nathI jANavA maLatA jaina samAjanA AMtarapravAhA ke anya samAjo sAthenA saMparka ane emanI nItirItine kAraNe UThatI asaro, vaijJAnika jhaDapI saMzodhanane kAraNe sUrya Ugye duniyA roja navA parivartana sAthe jAge che ane roja navA navA pravAho nirmANa thaye jAya che. paNa ema chatAM cAra dIvAlo vacce goMdhAI rahIne ApaNe haju bAramA saikAnuM ja jIvana jIvI rahyA chIe ane duniyA sAthe ApaNe kaze ja saMbaMdha nathI evA khvAbamAM UMghyA karIe chIe. amadAvAdamAM hareka dharmanA saMto zAMtinI sthApanA mATe nagaramAM pharyA tema ja mArArajI desAInA netRtva nIcenI jAhera prArthanAmAM hareka dharmonI prArthanAo gavAI. paNa jaina samAjane A vIsamI sadI sAthe jANe kazI ja levAdevA na hoya evA vartAva rAkhI e kaI sadImAM jIve che evA eNe eka prazna UbhA karyA che. chatAM du:khanI vAta ke jainapatrA A aMge eka harapha paNa uccAra vAnI hiMmate karI zakayA nathI. samAjanI lagAma jemanA hAthamAM che e vargane khuza karavAnI nItine kAraNe nathI ApI zakatA e samAjane mArgadarzana ke nathI ApI zakatA koI navA vicAra, pariNAme samAjanuM vicAra dAridraya dina para dina vadhatuM jAya che. koI navA vicAra samAja sahana ja nathI karI zakatA, ane koI navA 7 187 Ji vicAra mUkavAnI hiMmata kare che te tarata ja enI sAme 'dharmaduzmana ' 'zAsanadrohI''mithyAtvI' kahI evI AMdhI caDAvavAmAM Ave che ke e pharI bolavAnI hiMmata ja karI zakato nathI. A bhaya-gabharATathI jainapatro ekatAnA prazna hoya, samAjasudhArAno prazna hoya, jaina tatvajJAna viruddha lakhAyelA koI pustakanI samAlAcanAno prazna hoya ke vaijJAnika saMzodhanano prazna hoya. paNa jo e emanA ArAdhyadevAnI nApasaMdagInA prazna hoya to levAnA cekakhA InakAra kare che. e loko ema mAnatA hoya che ke janatAne Ama aMdhArAmAM rAkhavAthI tema ja jaDa, rUDhipriya ane vicArahIna rAkhavAthI ja dharmanuM rakSaNa thaI zakaze. A kAraNe svataMtra vicArakonA maMtavyane gUMgaLAvI devAmAM e dharma mAne che ane tethI janatA vicAronI Apa-le dvArA svataMtrapaNe vicAra karatI thAya ene e nApasaMda mAne che. hareka vastune apavAda hoya che ema koI koI patro kadAca kayAreka svataMtra sUra kADhatA haze, paNa ekaMdara te jainapatronI A ja lAcAra dazA che. A kAraNe jeNe varSo sudhI jaina samAjane jAgRta karavA ane duniyA sAthe kadama milAvavA prazaMsApAtra kArya karyuM che e ' prabuddha jaina'nI kAyApalaTathI huM khUba nirAza thayo chuM. jyAre eNe peAtAnuM rUpa-parivartana karyuM hatuM tyAre paNa mAro virodha hato ane Aje to e sakAraNa banyo che. ' prabuddha jaina 'nI apekSA 'prabuddha jIvana'thI koI vizeSa meATI sevA thaI hoya tema huM mAnato nathI. ethI AzA rAkhuM chuM ke jyAre Aje jaina samAjane jAgRta karavAnI moTI jarUra che tyAre 'prabuddha jIvana' pharI 'prabuddha jaina' bane athavA to jaina samAjanI sevA mATe e navA patrane janma Ape. e kArya mATe Aje koI taiyAra thatuM dekhAtuM nathI tyAre saheje ja ApanA tarapha daSTi vaLe che. ethI vizALa jaina samAjanI sevA ane mArgadarzana mATe muMbaI jaina yuvaka saMgha kAyAkalpa karI pharI jAgRta thAya evI AzA rAkhuM chuM. chevaTe IcchuM chuM ke koIne koI prANavAna yuvAneA bahAra AvI, prajAjAgRtinA A kAryane apanAvI le e mATe Apa preraNA to Apaze ja ane e dvArA A kheTa pUrI karavA prayatna karazo. zAha ritalAla maphAbhAI javAba zrI ratilAla maphAbhAInuM uparanuM tahomatanAmuM vAMcIne tenA bacAva yA khulAsArUpe 'prabuddha jIvana ' nA taMtrI tarIke mane thoDuMka kahevAnuM prApta thAya che. ' prastuta nAmaparivartana karyAne Aje 11 varSa thayAM. A nAmaparivartana karavAmAM AvyuM te vakhate paNa zrI. ratilAla mAphabhAI zAha jaNAve che te mujaba temaNe teno virodha karyAnuM mane koI smaraNa nathI. e saMbaMdhamAM anya dizAethI koI paNa virodhI sUra UThayAnuM paNa mArA dhyAnamAM nathI, Aje 11 varSanA gALe jyAre tibhAI jevA eka jUnA mitra ane cintaka 'prabuddha jIvana' upara eTale ke tenA nAma--parivartananI mukhya javAbadArI jenI che tevA mArI upara jyAre AvuM tahAmatanAmuM ghaDIne mekale che tyAre kayA saMyogAmAM e nAmaparivartana karavAmAM AvyuM hatuM ane te pAchaLa kevuM ciMtana ane vicAraNA hatI ane che tenI thoDI vigato rajU karavAnuM prastuta bane che. prabuddha jaina AjathI 30-31 varSa pahelAM zarU karavAmAM AvyuM tyArathI tenuM 11 varSa pahelAM nAmaparivartana karavAmAM AvyuM tyAM sudhInI mudata daramiyAna paNa e koTinA jaina sAmayikothI tenI bhAta nirALI hatI. e varSonA 'prabuddha jaina ' mAM jaina samAjanA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 prabuddha jIvana tA. 16-1-69 1 praTane lagatI carcAo sArA pramANamAM pragaTa karavAmAM AvatI hatI, ema chatAM emAM vizALa samAjanA prazno - pachI te rAjakIya hoya, sAmAjika hoya ke tAtvika hoya - tenI carcA-vicAraNAne mahattvanuM sthAna maLatuM ane tenuM nAma saMpradAyasUcaka hovA chatAM tenI daSTi binasAMpradAyika hatI. Ama chatAM tenA A vizALa svarUpanI joIe teTalI kadara thatI nathI ema lAgatuM hatuM, ane jenetara mitro taraphathI evA udgAro sAMbhaLavAmAM AvatA ke enuM nAma prabuddha jaina che to emAM lakhANo paNa jaina samAjanA praznone lagatAM ja hovAM joIe evA khyAlathI prabuddha jaina tarapha amArUM dhyAna kheMcAtuM nathI. A anubhava uparathI prabuddha jainane vyApaka pracAra thAya ane te pAchaLa rahelI binakomI - bina sAMpradAyikadaSTithI gujarAtI bhASA-bhASI jaina samAja paricita thAya e hetuthI tA. 1-5-53 thI ame prabuddha jaina e nAma badalIne prabuddha jIvana e nAme saMghanA mukhapatrane pragaTa karavuM zarU karyuM. A vicAra yA valaNane, zrI ratibhAI jaNAve che te mujaba, vyApakatAnA meha tarIke koI varNave to te sAme mane koI vAMdho ja nathI. paNa Aja sudhInA anubhava uparathI mane lAge che ke nAmaparivartana pAchaLa rahelo hetu pUrA aMzamAM saphaLa thayo che. Aje prabuddha jIvane tenA saMpAdana pAchaLa rahelI udAtta daSTinA kAraNe gujarAtI bhASAnA patrakAra sAhityamAM sArI evI pratiSThA prApta karI che ane tenuM vAMcana paNa bahoLA pramANamAM thAya che. cAlu varSanA zarU zarUnA cArapAMca aMkamAM pragaTa thayelA prabuddha jIvana pratye sadbhAva dAkhavatA patre paNa A bAbatane pUrato purAve che. alabatta, A nAmaparivartananuM eka pariNAma jarUra AvyuM che ke "prabuddha jaina "nA astitva daramiyAna temAM jaina samAjanA praznonI chaNAvaTa je bahoLA pramANamAM AvatI hatI te pramANa nAma parivartana bAda jarUra ghaTayuM che ane huM mAnuM chuM ke nAmaparivartananuM A guNaparivartana svAbhAvika che. Ama chatAM paNa jaina samAjane vadhAre vyApakapaNe sparzatA prazno, jema ke jaina tIrthone prazna, jaina ekatAno prazna, mahAvIra nirvANa 2508mI zatAbdIne prazna, muhapatine prazna, sAdhusaMsthAnA prazna, vijJAna sAthe saMbaMdha dharAvatI dhArmika mAnyatAne praznA, - AvA prazno aMge jyAre jyAre jarUra jaNAI tyAre tyAre prabuddha jIvanamAM tene lagatI carcA-vicAraNAne pUro avakAza ApavAmAM AvyA che. Ama vizALa kSetrane varelA patramAM eka dhArmika samAja ke saMpradAyane lagatA praznonI carcAne sImita avakAza hoI zake e sahaja samajI zakAya tevuM che ane e svAbhAvika paNa che. eTalA pUrata zrI ratibhAIne e AkSepa huM svIkAruM chuM ke jaina samAjane prabuddha jIvanano temanI dRSTie je lAbha maLavo joIe te maLyuM nathI. paNa e uparathI teo je ema. sUcavavA mAge che ke prabuddha jIvane potAnA nAmaparivartana dvArA koI vizeSa hita sAdhyuM nathI e temane AkSepa mane svIkArya nathI. , nAmaparivartananA kAraNe mArA dilamAM koI aphasa ke vasavase nathI. mAnavInuM citana pite je rImita saMyogamAM janmyo ane ucharyo hoya te saMyoganA prabhAva nIce zarU thAya che ane prAraMbhamAM potAnI nAta, jAta, dharma, saMpradAya ane sAMkaDA bhaugolika sImADA pUratuM te saMkIrNa hoya che. te mAnavI je vikAsalakSI hoya te tenA A sImADA ane baMdhane vistRta thatA jAya che ane tenuM ciMtana vizALa banatuM jAya che. pahelAM te amuka saMpradAyanI vicArasaraNIthI paribaddha hoya che ane amuka nAna samAja e ja tenI vaicArika duniyA hoya che. AvI vyakitamAM utkrAnti thatAM dharmanA, saMpradAyanA ane dezanA sAMkaDA sImADA oLAMgIne te AgaLa vadhatI cAle che ane saMpradAya ane sAMkaDA samAjanI nAnI bAbatane amuka kALe te arAdhAraNa mahattva ApatI hatI tenA sthAne te te bAbato tenA vizALa banatAM jatA cittananA kSetramAM parimita ane samucita sthAne goThavAtI jAya che ane tenuM ciMtana navAM navAM parimANone sparzanuM AgaLa ne AgaLa vadhatuM jAya che. vicAra krAntine A svAbhAvika vikAsakrama che. AvI vyakita mATe pAchA haThavuM ke je saMkIrNatAmAMthI chUTIne te bahAra nIkaLI che temAM pAchA samAvuM te kozeTAmAM amuka vakhata purAI rahelA ane samaya pAkatA pAMkha lAdhatA ane kozeTAmAMthI bahAra nIkaLatA kIDAne kozeTAmAM pAchA samAvA jeTaluM ja azakaya che. A ja vicAradhArA koI cakkasa prakAranI pracAralakSI vicArasaNI sAthe baMdhAyelI nahi paNa sAMkaDA vartula yA kSetrathI zarU karavAmAM AvelAM ane ema chatAM paNa svAbhAvika vikAsanukramane anusaratA vicArapradhAna sAmayikane ' lAgu paDe che. "prabuddha jena'mAMthI prabuddha jIvanamAM pariNamelA sAmayikanI vikAsakathA paNa kAMIka A prakAranI che. paramAnaMda - kriyAkeza saMpAdaka : zrI mehanalAla bAMThiyA zrIcaMda ceraDiyA deza tathA videzanA dArzanika vidvAno dvArA bahu prazaMsApAtra banela 'lezyakozanA prakAzana bAda taratamAM ja kriyAkeza prakAzita thaI rahyo che. mUlya rU. 15. 31 mI Disembara 1969 sudhImAM AgaLathI eNra ApanArane 20 TakA kamizana ApavAmAM Avaze. posTa kharca nahi lAge. mUlya sahita AgaLathI oNrDara nIcenA saranAme melavA vinaMti che : jaina darzana samiti-16 sI, Dovara leIna, klakattA-29 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA navA kAryAlayanuM tathA zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgrahanuM uddaghATana cAlu Disembara mAsanI 25mI tArIkha ane guruvAre savAre 9-30 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA navA kAryAlayanuM ane zrI paramAnaMda kApaDiyA rasabhAgRhanuM pUjaya kAkAsAheba kAlelakaranA varada haste uddaghATana karavAmAM Avaze. A zubha prasaMge saMghanA sabhyone, prabuddha jIvananA grAhakone ane saMghanA sarva koI mitro ane prasaMzakone upasthita thavA ane saMghanA A maMgaLa prasaMgane AvakAravA amAruM bhAvabharyuM nimaMtraNa che. samAraMbhasthaLaH cImanalAla ca. zAha-pramukha vanitA vizrAma sabhAgRha paramAnaMda kuM. kApaDiyA-upapramukha kAryAlayasthaLa : TopIvALA menzana, bIje mALa cImanalAla je. zAha). 385, saradAra vallabhabhAI subodhabhAI ema. zAha) paTela roDa, muMbaI-4. viSaya sUci praka kuTuMbabhAvanA phAdhara vAlesa 181 gAyanuM dUdha kUtarA pI gayA! rASTrIya bhraSTatAne nAdara namUne ratilAla dIparAMda desAI 184 nirAmiSAhAra: jIvana vikAsane mAnavya mArga 3. vasaMtakumAra na. jAI 185 guru viSe ratubhAI desAI 186 'prabuddha jIvana para tahomatanAmuM ratilAla maphAbhAI zAha 187 padavIdAna samAraMbha pravacana gaganavihArI la. mahetA prakIrNa noMdha: gAMdhIjInA paramAnaMda 191 antavAsI zrI manubahena gAMdhI nuM akALa avasAna, zrI giradharalAla daphatarIne muMbaInA sthAnakavAsI jaina saMghe arpaNa karela rU. 1,13, 131, ne ceka ghAtakIpaNAnI paNa A te kevI parAkASTA, Atmakathana. vimalAbahena ThakAra 192 189 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-69 prabuddha jIvana 189 phUlI ane sauthI mahAvidhAlI che padavIdAna samAraMbha pravacana (tA. 4-11-'99nA roja rAjakoTa khAte yojAyela saurASTra nAmathI saurASTra ane gujarAta suparicita che e mArA pitAmaha sAmayunivarsiTInA padavIdAna samAraMbha prasaMge zrI gaganavihArI lallubhAI LidAsanA momAM thatA. mArA pitAmahanA avasAna pachI mArA kAkA mahetAe Apela pravacana) viThThaladAsa dIvAna thayelA. bhAvanagaramAM sAmaLadAsa kaoNleja che saurASTra yunivarsiTInA padavIdAna samAraMbha prasaMge atithivizeSa e mArA pitAmahanA smaraNArthe I. sa. 1885nI sAlamAM sthapAtarIke nimaMtrI mArUM sanmAna karyuM che e mATe Apane atyaMta RNI chuM. yelI ane e sthApavAnI sUcanA mArA pitA lallubhAIe ja karelI. prathA evI che ke A prasaMge nimaMtraNa ApanArAe prazaMsA karavI saurASTramAM e sauthI junI kaoNleja che, pazcima bhAratamAM paNa gaI ane atithie potAnI ayogyatA vyakata karavI. prazaMsAmAM alabatta, sadInAM gaNyAgAMThayAM mahAvidhAlayamAMnI eka che. gAMdhIjIe paNa atyukita Avazyaka ane kSamya che ane uttaramAM paNa stutinI apekSA emAM thoDA mahinA abhyAsa karyo hato e adhika gauravanI hoya che. ramaNabhAInA 'hAsyamaMdiramAM mAnapatra vizenA lekhamAM Ano hakIkata che. mArA pitA revanyu kamiznara hatA. e 1900 mAM eTale padArthapATha che: "tame kevA sArA ke amane DAhyA kahyA, ame kevA lagabhaga 70 varSa pahelAM bhAvanagara choDI muMbaImAM AvIne vasyA. DAhyA ke tamane sArA kahyA !" chatAM paNa mArI ayogyatA vize huM chatAM kuTuMba dvArA tema ja aneka mitro dvArA mAre bhAvanagara sAthe laMbANathI kahuM to e vikRta prakAranI AtmazlAdhA kadAca lAge, saMbaMdha zALA ane kolejanA divasamAM cAlu rahele. kadApi DhoMga lAge, kadAca koI vacce UbhA thaI kahe ke "te tamAre 1947 mAM baMdhAraNa sabhA (Constituent Assembly)mAM A sthAne svIkAravuM ja nahotuM !" kAThiyAvADanAM rAjyo ane prajA taraphathI cAra pratinidhio mekalavAnA jyAre jyAre padavIdAna samAraMbhamAM mAre vyAkhyAna ApavAne hatA, tyAre saradAra vallabhabhAI paTele mArI pasaMdagI karI ane sabhya prasaMga Ave che tyAre mane snAtaka ane vidyArthIo pratye sahAnubhUti tarIke javAnuM kahyuM ane cAreka mahinA huM ene sabhya hate. A sivAya thAya che. emanA eka ullAsa ane gauravanA divase emane lAMbAM aneka rIte saurASTra sAthe bhinna bhinna prakArano saMparka rahyo che eTale bhASaNa sAMbhaLavAM paDe che athavA te zista pALavA pote sAMbhaLe che Aje ApanI samakSa AvatAM mane AnaMda thAya e svAbhAvika che. ema vartavuM paDe che e emane mATe aNaghaTatI zikSA che ema mane - saurASTra prAcIna bhUmi che. zrIkRSNanI nagarI dvArikA samagra bhAratamAM lAge che. hamaNAM te gAMdhI zatAbdInA varSamAM mane ema hatuM ke gAMdhIjI yAtrAnuM sthAna che. mahaMjo-daronI saMskRtinI asara cheka lothala somavAre mauna pALatA enuM daSTAMta laI aThavADiyAnA bAkInA cha sudhI vistarelI hatI. vallabhIpuranA rAjaya ane saMskRtino ItihAsa divasa ApaNe sau-eTale ke mAtra ApaNA netAo ja nahi-mauna suvikhyAta che. vaidika ane purANakALathI pazcima hindanA samudranuM pALIe to kevuM sAruM! ghaNuM kharuM ApaNe kaMI khAsa kahevAnuM te mahattva ane svAtaMtrya akAta rahyuM che. bhImarAva bhoLAnAtha dIveTiyA hotuM nathI. paraMtu e ApaNe atizaya laMbANathI kahI zakIe chIe. je mArAM mAtAnA pitA hatA emaNe "pRthurAja rAsA'nA AraMbhamAM eka amerikana lekhaka mekasa larnare kahyuM hatuM ke ApaNe samajIe bhAratavarSa mATe je kahyuM che e saurASTrane mATe paNa kahI zakAya: eTaluM ja bolIe to ethI udbhavatI zAMti asahya thaI paDe! varSo nAnI nadI vanavane, prati jAti choDe, pahelAM kalakattAnA eka netA je pitAnAM bhASaNe niyamita bIjA raMgIna paMkhI, kusume tavRnda De, pAse ja lakhAvatA e agharA zabdo ke aTapaTA aMgrejI vAkayo gAje traNe diza rAmudra maruta sugaMdhI bolatAM gUMcavAI jatA eTale emanA sekreTarIone bolAvIne dhamakA sarva prakAra paripUrNa vikI saMdhi. velA ke "havethI tame sahelA zabdo ane TUMkA sIdhAM vAkayo vAparo madhya kALamAM vallabhI, cAlukaya, solaMkI, vAghelA, muslima ane ke jethI huM zuM boluM chuM ke huM to samajI zakuM !" bIje divase ApaNe pachIthI IsTa InDiyA kaMpanInA kALamAM A kinArAnAM baMdare naukAmauna pALavA taiyAra na hoIe to padavIdAnane divase vidyArthIonA sainya ane dezadezAvara sAthenA vepAranAM mathaka hatAM. bhAvanagara pAsenuM aMtaranI IcchA ane sAcI lAgaNI samajIne paNa atithivizeSa ghoghA AmAM prAcIna hatuM ane laMkA sAthe ene nikaTane saMbaMdha mauna pALe te jarUra snAtakonI prIti saMpAdana kare. gaI sadImAM hato e suvidita che. pazcimamAM siMdhuthI saurASTra ane lATa deza sudhI IMglenDanA vaDA pradhAna DIjharAyelInI pArlAmenTamAM taratanA ja cUMTAI hiMdane vyApArI ItihAsa racAyo che. pUrvamAM cIna sudhI ane pazcimamAM AvelA eka sabhya bhASaNa ApavA mATe salAha pUchI tyAre DIjharA- Ijipta tathA AphrikA ane yuropanA dezo sudhI vepAra kheDAto hato. lIe kaheluM ke "tame bhASaNa Ape ethI Azcarya thAya enA karatAM saurASTranI prajA vAte A saMparka phaLadAyI nIvaDaze. vepAranI na Ape ethI Azcarya thAya e ISTa che!" paraMtu A prasaMge mauna dhAraNa tema ja paradezagamananI gADha asara lokonI raheNIkaraNI para ane karuM te avinaya lekhAya e bIke mAre kaMI kahyA vagara chUTako nathI. mAnasa para thaI. saurASTranA prajAjanomAM kuzAgra vepArabuddhi, sAhapachI sAMbhaLavuM, na sAMbhaLavuM e ApanI IcchAno prazna che, ane sikatA ane bIjA dezomAM jaI vasavATa karavAnI pragabhatAnA guNone na sAMbhaLavAne pUro adhikAra che! mane smaraNa che ke amerikAmAM vikAsa thayo. paraMtu A guNane pUrNa vikAsa saurASTranI bhUmi para eka sabhAmAM vakatAnuM bhASaNa barAbara saMbhaLAtuM nahotuM ane zrotA- ' rahIne thaI zake evA anukaLa saMjoge haMmeza rahyA nathI. enAM kArajene kAna macaDI, khUba prayatnathI sAMbhaLavA mathatA hatA tyAre eka NAmAM ahIM vigatavAra UtaravAnI jarUra nathI. vinsTana carcile dayALu sajajane salAha ApelI ke "kAno upayoga na sAMbhaLavA eka vAra kahyuM hatuM ke bhUtakALa ane vartamAnanA kalahamAM ApaNe bhavimATenI je kudaratI bakSisa che e tame loko kema samajatA nathI ?" dhyane kheIna besIe e cetavAnuM. saurASTravAsIoe dezamAM muMbaI, saurASTrane mArI para haka che ema kahuM to avinaya na lakhatA. madrAsa, kalakattA ItyAdi aneka sthaLoe jaIne vepAra udyogamAM mAruM mULa vatana, bApIkuM vatana bhAvanagara che e mAre AraMbhamAM ja agrasthAna prApta karyuM che, tema ja paradezamAM paNa brahmadeza, silona, kahI devuM joIe ! mArA kuTuMbane bhAvanagara rAjaya sAthe vaMzaparaMparAne, AphrikA ane bIje vasavATa karyo che. lagabhaga pAMca peDhIne saMbaMdha hato. mArA pitAmaha sAmaLadAsanA dAdA hindanA svAtaMtrya ane svarAjya mATenA AMdolanamAM paNa raNachoDadAsa bhAvanagara rAjyanA kArabhArI hatA, pachI emanA pitA kAThiyAvADa rAjakIya pariSadane phALe gaNanApAtra hato: enAM mukhya paramANaMdadAsa ane tyAra pachI sAmaLadAsa. gagA ojhA jemanA mathako rAjakoTa ane bhAvanagara hatAM. A pariSadanI jhuMbezane pari Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa 190 prabhu jIvana tA16-12-69 NAme ja 1947 mAM svAtaMtra prApti thatAM veMta ja dezI rAjyonuM - preraNA che. meDama meMTesorI ane e. esa. nIlanA zikSaNaviSayaka ekIkaraNa karIne saurASTra rAjyanI sthApanA thayelI. dezI rAjyamAM vicArone gujarAtamAM pracalita karanAra A saMsthA mATe gujarAta jarUra bhAvanagaranA mahArAjA sadgata kRSNakumArasiMhe sauthI prathama saradAra gaurava laI zake. paTela pAse jaIne saMyukata bhArata sAthe joDAI javAnI IchA darzA- Ama, saurASTranI asmitAnA kAraNe saurASTra yunivarsiTInI velI. prajApariSadanA aneka netAo ane kAryakaronA avirata sthApanA ucita che ane ethI AnaMda ane gaurava thAya e svAbhAparizramanuM phaLa Ama lekazAhI ane rASTranA saMgaThana rUpe AvyuM. vika che. A yunivarsiTI hajI te bolyAvasthAmAM che: enA janmane Aje saurASTra gujarAta rAjAnuM eka avibhAjya aMga che ane traNa varSa thayAM che paNa eNe zIkhavavAnuM zarU karyAne aDhI varSa ja gujarAta tathA saurASTranI janatA kevaLa bhASAmAM ja nahi paraMtu saMskR- thayo che ema kahI zakAya. timAM paNa eka che, chatAM paNa saurASTrane pitAnuM nirALuM vyakitatva yunivarsiTInuM bIjuM eka mathaka bhAvanagara che. bhave mathako che; ene ItihAsa, enuM ghaDatara ane raheNIkaraNI ane khAM che. be hoya paNa baMnenuM dhyeya to eka ja hoI zake, kAryavAhako bhinna hoya - saurASTranuM gujarAtI bhASA ane sAhityamAM je arpaNa che e paNa paNa kAryavAhI to eka ja che. A yunivarsiTIne zrI DolararAya mAMkaDa A viziSTatAnuM lakSaNa ane pariNAma che. bhApAnI vAta karIe to jevA vidvAna, nipuNa ane anubhavI kulapati prathamathI ja sAMpaDyA saurASTranA vividha pradezonI ane enI bhinna bhinA komenI bolI- che e enuM sadbhAgya che. paraMtu jema eka-be netA AkhuM rASTra nathI oe gujarAtI bhASAne mIThAza tema ja joma ApyAM che. mane khyAla ghaDI zakatA tema eka kulapati ja AkhI vidyApIThanuM cakra na calAvI che tyAM sudhI govardhanarAma tripAThIe ane balavaMtarAya ThAkore kahyuM zake e kahevAnI bhAgye ja jarUra hoya. yunivarsiTI sarasvatInuM maMdira che, rAjadvArI sattA meLavavAnuM eka hatuM ke gujarAtI bhASA saurASTranA eka zaheramAM sauthI zuddha rUpe belAya che- ane Apane mAThuM na lAge te kahuM ke e zahera te bhAvanagara adhika kSetra nathI. e satyanA anveSaNa mATe, jJAnanI upAsanA che; athavA to e kALamAM hatuM evo emano abhiprAya hato ! sAhi mATe, saundaryanA sarjana vAtenuM kendra che. pakSanI pratiSThA mATenuM tyanI ane temAM kavitAnI vAta karatAM veMta Adikavi narasiMha mahe sarakArI khAtuM athavA to game evI saMsthAo sthApI. lokonA mata meLavavA mATenuM eka navuM hathiyAra nathI. tAnA nAmanuM maraNa thAya. gujarAtInI pahelI kAvyakRti kaI e huM | gaganavihArI la. mahetA jANato nathI ane e mATe saMzodhana bhale thAya, paraMtu narasiMha mahetAnuM nAma to nizcita rIte aMkita thayeluM che. enuM "vaiSNavajana' je gAMdhI eka jAherAta jInuM priya bhajana hatuM e eka ja evuM gujarAtI gIta che je deza- muMbaImAM avAranavAra thatAM jamaNavAro ane pArTImAM eThuM bharamAM jANItuM che ane ghaNAne kaMThastha che. ane vadheluM khAvAnuM bheguM karI ugharAvI, potAnI moTaramAM nAMkhIne jude jude sthaLe bhUkhyAM ane garIba lokone vaheMcI ApavAnuM kArya - Adhunika yugamAM gujarAtInA traNa uttama koTinA kavio karI rahelA zrI hAsyacaMdra mahetA tema ja temanA mitro ne parivAranA jemanI asara gujarAtI kAvya upara lAMbA kALa sudhI rahI che e kAnta, sabhyothI te "prabuddha jIvananA vAcako paricita che ja. te ja rIte nhAnAlAla ane balavaMtarAya mATe gujarAtI sAhitye saurASTranuM RNa bhulAbhAI desAI roDa para AvelA mistrI pArka (enekasI)mAM svIkAravuM paDaze. AmAMnA kAnata te kuLathI, janma ane kAryakSetramAM rahetA zrI. ke. je. mahetA tathA temanA patnI zrImatI jazavaMta mahetA taraphathI eka paripatra maLyo che, jemAM teo jaNAve che ke: saurASTranA ja hatA. nhAnAlAla ane balavaMtarAyanAM ghaDatarakALanAM ane lekhanakALanAM keTalAMka mahattvanAM varSo saurASTramAM gayAM hatAM. kAntanA nAlaMdAmAM rahetA mahetA daMpatInA ucca kAryamAMthI preraNA laIne amee jUnA kapaDAM bhegA karavAnuM kAma zarU karyuM che. ApanI pAsenI nAma sAthe yAda AvatA kalApI ane te uparAMta beTAdakara, masta kavi binaupayogI vastro vastrahIna prajAnI lAja rAkhavA mATe vaparAze to tribhuvana premazaMkara, tribhuvana gaurIzaMkara vyAsa ane jemanI sAthe atimUlyavAna banI jaze. ApanA AvA jUnAM phATelAM vastro bhegAM mITho paricaya hatA e jhaveracaMda meghANI paNa saurASTranI nIpaja. nAmanI karI ame temane jarUriyAtavALA madhyamavarganA mAnavIone, enAthayAdI huM ApatA nathI. koIne rahI jAya mATe emanI avagaNanA Azrame tathA bALagRha, tyakatA strIonI saMsthAmAM tema ja bIjI aneka saMsthAomAM temanI jarUriyAta mujaba pahoMcADIe chIe. karuM chuM ema rakhe mAnatA! emanI tulanA karavA jeTalo mAre abhyAsa ati jIrNa vastro bhikhArIne ApIe chIe. paNa nathI. paraMtu meghANIe saurASTranI lokakathAo ane saurASTranAM A mAnavatAnA kAryamAM ApanA sAhakAranI apekSA rAkhIe lokagIte AkhA gujarAtamAM ja nahi paNa gujarAtIo jyAM jyAM chIe ane Apane hRdayapUrvaka vinaMtI karIe chIe ke ApanA vase tyAM prasaryAM hatAM. govardhanarAmabhAI joke hatA te naDiyAdanA jUnAM tathA phATelAM kapaDAM amane mokalI Apaze. athavA te amane paNa bhAvanagaramAM emaNe varSo gALelAM. mArA pitAmaha sAmaLadAsanA phona naMbara 367306 - 314282 para jaNAvaze to amArAM hAtha nIce bhAvanagara rAjyanI nokarI lIdhelI ane dezI rAjyonI kAryakara bhAIbahene Apane tyAMthI laI jaze." khaTapaTaeNthI paricita thayelA. 'sarasvatIcaMdra'nI bhUmikA saurASTra ja saMdhanA sabhyane namra vijJapti emane pUrI pADelI. gujarAtI sAhitya ane ItihAsanA saMzodhananA saMghanuM varSa jAnyuArIthI Disembara sudhInuM gaNAya che. saMghanA praNetA raNajitarAme paNa saurASTramAM kAma kareluM ane preraNA meLavelI. sabhyonA zarSika lavAjamanI rakama haju ghaNA sabhyonI vasUla AvI A ja pramANe gujarAtI patrakAratvane rANapuranI saurASTra-zALAe nathI. je je sabhyanAM lavAjame bAkI che temane tenI yAdI ApatuM saMkhyAbaMdha patrakAronI ane taMtrIonI bheTa ApI che. ane svataMtratAnA kArDa paNa lakhavAmAM Avela che ane have varSa puruM thavAne gaNatarInA AMdolana daramiyAna rAjAonI khaphAmarajI ane zikSA sahana karIne paNa divase ja bAkI hoI, je sabhyanAM lavAjame bAkI che temane vinaMtI eka navI, lAkSaNika DhabanI phaulI ghaDI che. emAMnI keTalIka atizaya- karavAnI ke DisembaranI Akhara pahelAM, pitAnA lavAjamanI rakama tAne bAda karIe to enAM viziSTa tattvae e patrakAritvane lokapriya rUA. 10 kAryAlaya para mokalI Ape. sahakAra mATe AbhAra.' banAvela ane prajAnA mana para jabarI pakaDa jamAvelI. cImanalAla je. zAha, tema ja, saurASTranuM eka atyaMta mahattvanuM pradAna bALazikSaNanA subodhabhAI ema. zAha, kSetramAM che. TheraThera bALamaMdire rathapAyAM che enA mULamAM dakSiNAmUrtinI maMtrIkho, muMbaI jena yuvaka saMdha. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-69 prabuddha jIvana te prakIrNa nedha gAMdhIjInA atevAsI zrI manubahena gAMdhInuM akALa avasAna tA. 8mI DisembaranA roja rASTrapitA gAMdhIjInA kAkA tulasIdAsanA pautra zrI jayasukhalAla amRtalAla gAMdhInAM putrI ku. manubahenanuM Azare 41 varSanI vaye dilhI khAte avasAna thayuM che. chellA keTalAka divasathI manubahena mAMdagInA bichAne hatAM ane temane sthAnika hospiTalamAM dAkhala karavAmAM AvyA hatAM. tA. 8mInA janmabhUmimAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba, gAMdhIjI ane manubahenano saMbaMdha pitA-putrIvata hato. manubahenanI ghaNI nAnI vaye temanAM mAtuzrI kasumbAbahenanuM avasAna thayA pachI manubahenane ucheravAnI javAbadArI tatkALa pUratI pUjya kasturabA gAMdhIe upADI lIdhI hatI. paraMtu AgAkhAna jelamAM temanuM avasAna thatAM e javAbadArI saMpUrNapaNe pUjaya gAMdhIjIe pote UThAvI lIdhelI. bApu-mArI mA" e pustakamAM manubahena lakhe che ke "basa, A divasathI bApujIe jema mAtA enI 14-15 varSanI kanyAne uchere e rItanI khAsa uchera zarU karI. 13-14-15-varSanI bALA saheje mAtAnA sAnnidhyamAM rahe che athavA mAtAnuM sAnnidhya vadhAre mAMge che. bApue paNa mArA khAvA pIvAmAM, paheravezamAM, mArI mAMdagImAM, kaze javA AvavAmAM, mArA abhyAsamAM, are tyAM sudhI ke huM dara aThavADiye mAthAnA vALa barAbara karuM chuM ke nahi enuM jhINavaTabharyuM citavana zarU karavAnuM karyuM, te atta ghaDI sudhI e citavana evuM ja rahyuM." manubahena, gAMdhIjInI zILI chatrachAyAmAM temanA nirvANanI kSaNa sudhI rahyAM, eTaluM ja nahi paNa, jayAM sudhI teo temanA antavAsI rahyAM hatAM tyAM sudhI temaNe asAdhAraNa niSThAthI bApujInI sevA bajAvI. gAMdhIjInA ghaDatarane lIdhe manubahenanuM vyakitatva soLe kaLAe khIlI uThayuM hatuM. gAMdhIjInA jIvananAM aneka smaraNo manubahene lakhyAM che, je graMthastha thayAM che. gAMdhIjInI smRti sAthe saMkahaLAyelAM temanAM pustakonAM nAma A pramANe che: "bApujInA jIvanamAM prema ne zraddhA" "bApujInA jIvanamAMthI: bhAga 1 thI 4", "bApu-mArI ma" bA-bApunI zILI chAyAmAM" "bihAra: komI AgamAM" "ekalo jAne re" "gAMdhIjInuM gRhamAdhurya: virATa darzana" zrI gIradharalAla daphatarIne muMbaInA sthAnakavAsI jaina saMghe arpaNa karelo rUA. 1,13,131ne ceka - zrI kAMdAvADI jaina saMgha, jaina sthAnakavAsI kanpharansa ane te samudAyanI bIjI aneka saMsthAonI chellAM 40 varSathI avirata sevA bajAvanAra sthAnakavAsI jaina samAjanA agraNI ane muMbaI saMghanA pramukha zrI gIradharalAla dAmodara daphatarI vi. saM. 2026 kArtaka suda 11-tA. 19-11-69nA roja potAnA sevArata ane saniSTa jIvananAM 77 varSa pUrAM karIne 78mA varSamAM pravezatA hoIne, temane bahumAnapUrvaka rU. 1,31,131no ceka arpaNa karavAne samAraMbha zrI kAMdAvADI jaina sthAnakavAsI saMgha taraphathI AgrAvALA zeTha zrI acalasihajI jaina ema.pI.nA pramukhapade tA. 30-11-69nA roja savAranA bhAgamAM yojavAmAM AvyA hatA ane A prasaMge temanA aneka sahakAryakartAoe tema ja jaina munivaroe zrI gIradharabhAIne bhAvabharI aMjali ApI hatI. - zrI gIradharabhAI daphatarI jevA AjIvana samAjasevaka, je samudAya sAthe temane varSojUne saMbaMdha che te samudAya A rIte bahumAna kare te sarva prakAre yogya che. jene prakAzanA tA. 8-12-69nA aMkamAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba, zrI gIradharabhAInI Aja sudhInI jIvanacaryAno vicAra karatAM jaNAvavuM ja rahyuM ke te kharekhara eka Adarza zrAvaka che. varSo pahelAM temaNe rUA. 40,000nuM je parigraha parimANa svIkAreluM tene Aje e rakamanuM mUlya ATaluM badhuM UtarI javA chatAM, teo eka sarakhI niSThAthI custapaNe vaLagI rahyA che ane e niyata rakama upara dara varSe pitAnI AvakamAM je kAMI vadhAro thAya tene janasevA arthe teo satata upayoga karatA rahyA che. A uparAMta saMyama ane sAdAI temanA jIvanamAM tANAvANA mAphaka vaNAyelAM che. paheravA oDhavAnA kapaDAnI paNa temane maryAdA che. khAvApIvAnI vastuo paNa teo dararoja amuka saMkhyAmAM ja le che. rAtrI bhojanano temaNe tyAga karyo che. zuddha khAdInAM kapaDAM teo varSothI eka sarakhAM pahere che. varSo pahelAM je Dabala rUmamAM teo rahetA hatA tyAM ja Aje paNa teo rahe che. temanAM dharmapatnI sI. sUrajabahena paNa zrI gIradharabhAInA pagale sAthvI jevuM sAduM ane saMyamI jIvana gALI rahela che. zrI gIradharabhAIne ghera jAo ke oNphise ja; temane savAre maLe ke rAtre maLe; teo sevAnA kAmamAM sadA nimagna mAluma paDaze. je saMsthAonI teo javAbadArI dharAvatA hoya che te saMsthAmAM teo niyamita javAnA ane te saMsthAnI nAnI moTI badhI bAbata upara teo pUra dhyAna ApavAnA. te saMsthAnuM saMcAlana karakasarapUrvaka, cokasAIpUrvaka, ane vyavasthita rIte cAle te mATe teo pUrepUrA jAgRta ane prayatnazIla rahevAnA. savArathI rAtrI sudhI samAja ane dharmanA utkarSamAM racIpacI rahenAra AvI vyakita Aje maLavI muzkela che. 78 varSanI ummare paNa teo yuvAnane zaramAve tevI dhagaza ane jhaDapathI samAja ane dharmanI sevA bajAvI rahyA che. tenA pAyAmAM temanI niSThA tathA sAduM ane saMyamI jIvana rahelAM che. prastuta prasaMge upara jaNAvyuM te mujaba temane arpaNa karavAmAM Avela rUA. 1,31,111nA cekamAM pitA taraphathI bIje rUA. 5001 ceka umerIne kula rU. 1,36,112nI rakama temaNe kAMdAvADI sthAnakavAsI saMghane svadharmI mAnavarAhata mATe arpaNa karela che. A vizALa duniyAmAM TapakA jevaDe A sthAnakavAsI samAjateTalA nAnA sarakhA vartuLamAM rahIne paNa temaNe akhaMDa sevA ane svArpaNabharyA jIvananuM je darzana karAvyuM che te addabhuta ane asAdhAraNa Adarane pAtra che. temane sudaDha Arogya ane cirAyuSa prApta thAya ane nadIno vahete pravAha jema jaLavitaraNa karato ja rahe che tema temanuM avazeSa jIvana paNa sevAkAryothI satata nItaratuM rahe evI ApaNI zubhecchA ane prArthanA ho! ghAtakIpaNAnI paNa A te kevI parAkASTA? tA. 5-1269nA TAImsa opha InDiyAnA zrI ena. cakravartIne nIce mujaba eka patra pragaTa thayo che : mIsIsa sunDA thA~ tA. 26-27mInAM navembaranA patramAM pikAra kare che ke uttara viyeTanAma 1957nA jInIvA karAranI samajatI mujaba vartatuM nathI. te sannArI ema paNa pUche che ke mAMdA ane ghAyala lokone haju kema mukata karavAmAM AvyA nathI ? "paNa amerikana sainikoe sAMga mAI gAmaDAmAM je sAmudAyika katala karI che ane temanA gharabAra mAla milkatane bhasmIbhUta karela che te vize amerikAne zuM javAba ApavAnuM che? eka bAra varSanI chokarI upara baLAtkAra karavAmAM Avyo hato ane pachI tene baMdukanA bhAlAthI vIMdhI nAkhavAmAM AvI hatI. eka bAIe bALakane janma Apyo ne daza kalAka thayA na thayA ane tenI upara AkramaNa karavAmAM AvyuM hatuM ane pachI te bAIne mArI nAkhavAmAM AvI hatI. "amerikAnA lokoe A prakAranA atyAcAra hajAronI saMkhyAmAM karyA che. mIsIsa tharkone huM puchI zakuM ke amerikAnA lakoe A badhA atyAcAro mAnavatAnI bhAvanAthI prerAIne karyA che? teNe bIjAne doSa kADhavA pahelAM potanAM dezanI zAna ThekANe lAvavI ghaTe che." A dilakaMpAvanArI hakIkatone TIkATIpUNanI koI jarUra nathI. mAnavI eka vakhata kevaLa pazu hato; Aje te pazu maTIne rAkSasa banyo che. mAnavI to rahyo ja nathI. paramAnaMda Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-12-69 Atmakathana [zrI vimalAbahena ThakAra jeo yuropanA pravAsethI Disembara Izvara kevaLa vANI ke daSTine viSaya nathI e jJAna thatAM japa mAsanI AkharamAM bhArata khAte pAchA pharI rahyAM che, temanA 'mana ane pUjAne vega thoDe maMda paDaze. darzanazAstranA abhyAsanI ke anudAna" zirSaka hindI kAvyasaMgrahamAM pragaTa thayela Atmakathanane pariNAme vedAMta sAthe jANe etapreta banI gaI hatI. Atmarata nIce sau. zAradAbahena zAhe karI Apelo anuvAda ApavAmAM jIvananI utkRSTa abhilASA vadhu gahana ane samRddha banI hatI. evI Ave che. taMtrI : to kAMIka mastI ane naze rahe ke dainika jIvanavyavahAra kevI - je jIvana huM jIvI rahI chuM tenI preraNA ane kevI rIte ane rIte cAlato tenuM varNana ja nathI karI zakatI. hara paLe, caitanya mahAkayAre maLI e viSe kAMIka lakhavA snehI mitra mane Agraha karI prabhu ane mIrAM mATe mana talasatuM; koI bIjI kSaNe vaLI gautama rahyA che. lekha, nibaMdha ke vArtA lakhavAnuM jANatI hota to atyAra guddha ke bhagavAna IzumAM lIna banI jatI. sudhImAM pustakone meTe Dhagalo thaI gayuM hatuM. paraMtu mArI A A arasAmAM aneka paMthanA sAdhu saMtonA samAgamathI ghaNuM vivazatA para koI vizvAsa ja nathI karatuM. je vakatavRtvakaLAmAM ghaNuM jANavA maLyuM. mArA jIvana ghaDataramAM jene jene hisso rahyo pAvaradhA hoya temane lekhanakaLA paNa hastagata hoya evuM kAMI che te mahAtmAo A rahyAM: thoDuM ja che? (1) maMDalA - nivAsI haThayogI bhakata svAmI zrI sItArAmadAsajI. bhUtakALanA saMsmaraNo jAgRta thAya che tyAre lAge che ke, mArA (2) lodIkheDa- nivAsI parama bhAgavata zrI bAlAjI mahArAja para mArA nAnAne ghaNe UMDo prabhAva paDe che. gRhasthAzramamAM paNa (3) kanauja-nivAsI devI upAsaka, zAtta paMthI zrI gaurIzaMkarajI saMnyAsI jevA emanA virakata jIvananI mArA para ghaNI UMDI mahArAja. asara paDI che. cha phITa lAMbI pAtaLI kAyA, gaura varNa, meTI meTI (4) rAdhAsvAmI paMthanA banArasa gAdInA mahArAjA. bhAvabharI AMkho, saumya mudrA ane bhakitarasathI chalakAtI vANI - (5) vIrakheDanA saMta tukaDojI mahArAja. Aje A badhuM ja yAda Ave che. tulasInuM rAmacarita mAnasa ane (6) prajJAcakSu svAmI zaraNAnaMdajI. jJAnarAyanI jJAnezvarI emanAM priya pustako. (7) zrI meherabAbA. rahetAM hatAM rAjamahelamAM. pacAsa karo, jarajamIna, gADI, gheDA, (8) zrIAnaMdamayImAM. gAya AsapAsa eTale vaibhava patharAyelA hovA chatAM jIvana hatuM (9) svAmI virajAnaMdajI emanuM tyAgInuM. chADhA-muhUrtamAM jyAre temane huM dhyAnamagna jotI (10) svAmI bhAskarezvarAnaMdajI. tyAre mArA nAnakaDA hadayamAM e anubhava meLavavAnI jhaMkhanA jAgI (11) ujajenanA nirvANapaMthI akhADAnA mahaMta. UThatI. emanA madhura kaMThamAMthI nikaLanuM nAmasmaraNa hRdayane prasannatAthI bharI detuM. (12) zrI zobhAmAM. A pAMca varSanI thaI tyAM sudhI to jIvana A rIte cAlyuM, chaThTha badhAnAM nAma te Aje yAda nathI. A saMtene sneha jIvanamAM varSe Izvara viSenI jijJAsA vadhu tIvra banI. jaMgalanI ekAMtane tANAvANAnI peThe vaNAI gayo che. A nAmAvalImAM sneha-mUti sAne anubhava lIdhe, dakSiNezvara gaI. gherathI bhAgI javA sudhInuM paNa gurujIne paNa yAda karuM chuM. prema zuM che e emanA satsaMgamAMthI mane jANavA maLyuM che. . * * sAhasa karyuM. ghera pitAnI meLe trATakano abhyAsa, japa, svAdhyAya zikSaNakALa pachI jIvananI kSitija vadhu vistarI. dAdA dharmAdhivagere karatI rahI. Izvara ane jagatanuM rahasya buddhi ukele e pahelAM kArInA pavitra sahavAsathI vinobAjInA paricayamAM AvavAnuM rasa hRdaya te bhAvabhakitathI chalakAI gayuM hatuM. zALAne abhyAsa barAbara bhAgya sAMpaDayuM ane bhUdAna AMdolanamAM joDAI. tyAra pachInA cAlatA hatA: ghera mane kAmakAjamAM barAbara madada karatI hatI, paraMtu jIvana prasaMge to sau jANe che. mana te pha rasadanI paLe meLavavA jhaMkhyA karatuM. thoDo phAjala samaya AdhyAtmika jIvananI preraNAno prAraMbha huM saMpUrNa rIte to nathI ja maLI jatA ke tarata gavAsiSTha, dAsabedha, ekanAthI bhAgavata, kahI zakatI. bIjamAMthI phaLa sudhI vikAsa thavAno AdhAra bIjanI svAmI rAmatIrtha, vivekAnaMda vagere mahAtmAonAM pustako vAMcavA guNavattA para avalaMbe che. mArA jIvana vize huM AvuM ja dhAruM chuM: besI jatI. cauda varSanI uMmara thatAM thatAM meM mArA jIvanavikAsamAM jIvananA pAyAmAM jo sAcI tAkAta ane tamannA haze to e vikasaze ja, bhAga bhajavanAra vyakitaone hisAba karavAnuM zarU karyuM. prathama sthAna Aje je bhUmikA para chuM te parathI te eTaluM ja kahIza ke nAnAne ApyuM, pachI hatAM mArA mAtA-pitA. tyAra pachI AvyA mAre mana jIvana eka maMgalagAna che. sau koIne maLavA haLavAmAM jJAnezvara, ekanAtha, nAmadeva, vivekAnaMda, rAmatIrtha vagere. dara ravivAre mane khUba AnaMda Ave che. hara eka saMbaMdhamAM caitanyanuM saMgIta bapore ekalI ekalI eka ramata ramyA karatI hatI. eAraDe baMdha huM mANI zakuM chuM. sAMsArika jIvana gaNe, bhautika jIvana gaNa ke karI kalpanA karatI ke jANe jJAnezvara AvIne UbhA che, mArI sAthe vAto kare che. vivekAnaMda AvyA che, mane pretsAhana daI rahyA che. AdhyAtmika gaNo - jIvanane sAcI rIte samajI jIvI jANavAne huM namra puruSArtha karI rahI chuM. AvuM nATaka karavAnI jarura paNa hatI. vivAha viSenI mArI udAsInatA ane saMnyasi taraphanI abhiruci gharamAM saune vicitra mArA pitAnA ja Adarzo ane jIvanamUlyone sAcA ane ane hAsyAspada lAgatI. saunI vacce hovA chatAM jANe ekalI aMtima gaNI jIvanane maryAdita banAvI devAnuM huM pasaMda nathI karatI. aTulI paDI gaI hatI--kheravAI gaI hatI. bIjI koI jIvana paddhati sAthe tulanA karI A sArAM ne pelAM kherTa evA vyartha vAdavivAdamAM utaravAnI paNa mane ruci nathI. samaya kailejajIvanasudhI ' A pramANe krama cAlyo. bAhya jIvana paNa nathI. vyavahAramAM sAmAjika maryAdAone huM barAbara khyAla rAkhatI, paraMtu kauna hU~ maiM aura kayA hU~ maiM? na pUcho mujhase, koI na puuchoNjii| mAnasika rIte ekAkI jIvana jIvI rahI hatI. keIvAra TAgoranI racanA te koIvAra zaradabAbunI navalakathAo, vAMcatI. kaI Fori sana para vanIyA mitha thaT T TT huM maiM ! vIra vaLI suphIonuM jIvanacaritra te kadika vaLI upaniSado vAMcatI. 25-4-67 vimala vaMdana mAlikaH zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha: mudraka ane prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-4. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI-1