Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16

SR No.: 525954
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1969
Total Pages: 286
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 38 MB

Page 179

તા. ૧૬-૮-૬૯
પ્રબુદ્ધ જીવન
*
છે.
આજની કટોકટી અને કોંગ્રેસમેનોને ધર્મ ૯ (તા. ૧-૮-૬૯ના અંક માટે લખાયેલ આ લેખ જગ્યાના છે તેને અનુસરીને જ સંપૂર્ણ તટસ્થ રીતે તમામ પ્રશ્ન પરત્વે નિર્ણય અભાવે એ અંકમાં પ્રગટ થઈ શકો નહોતો. પછી તો પરિસ્થિતિ કરે છે તેનું ધર્મકાર્ય છે. આ મોટા કેંગ્રેસીઓને પણ લાગુ ખૂબ બદલાઈ છે. તંત્રી)
પડે છે અને નાનાને પણ લાગુ પડે છે. દોલ્લી બેંગલોરની મહાસમિતિની બેઠક પહેલાં પણ એમ જ કેંગ્રેસ અમુક ચોક્કસ મૂલ્યોને સંગ્રહીને ચાલી છે. એમાં મને લાગતું હતું કે કેંગ્રેસના વરિષ્ઠ મંડળમાં પ્રવર્તતી તંગદિલી સૌ પ્રથમ છે “નિર્ભયતા'. સેવાના મૂળમાં આ મૂલ્ય પ્રથમસંભવત: આખરી હદે પહોંચે. જે અહેવાલો વર્તમાનપત્રોમાંથી મૂલ્ય છે. કોંગ્રેસમેનને આજે ધર્મ છે કે સંપૂર્ણ, નિર્ભયતાથી એ જોવા મળતા હતા તેમાંથી સ્પષ્ટ થયું હતું કે મુખ્ય મુખ્ય વ્યકિતઓ પિતાનાં મંતવ્ય રજૂ કરે. નિર્ભયતાને અર્થ અવિવેક નથી, વચ્ચેનું અંતર વધતું જ જતું હતું. નીચેને ગરમાટ પણ વધતે જ નિર્ભયતાને અર્થ ઉછુંખલતા નથી, પરંતુ વિવેજ્યુકત અને ગંભીરપણે હત, અને સામસામા ખૂલ્લા પડકારની ભાષા વપરાવાની પણ ફરજ અદા કરવી તે છે. કેંગ્રેસના વરિષ્ઠ મંડળનાં તંત્રમાં તે હોય શરૂઆત થઈ હતી. બેંગલોર અને પછીના બનાવોને સારાએ મુલકને કે પછી બહાર, પણ સન્માનનીય વ્યકિતઓની જરૂર છે, તેમનું . માટે સમસ્યા પેદા કરી દીધી છે. મતભેદની સીમાઓ ઓળંગી સન્માન અને ગૌરવ સચવાય તે જરૂરી છે, પરંતુ પ્રમુખ બાબત અંદર અંદરના ભાર હેત્વારે પણ સુધી પહોંચ્યા છે અને નાના મેટા નિર્ભયપણું છે. કેંગ્રેસમેને કેંગ્રેસમેનને આધાર મેળવવાને બદલે જમણેરી અને
આ નિર્ભય પુરુષાર્થની એક ખાસ દિશા છે. કોંગ્રેસ નિર્ભડાબેરી બળોને આધાર મેળવવાની કોશિશ પણ અહીં તહીં કરતા ર્યતાપૂર્વક સ્વરાજની લડત દરમ્યાન અને પછી ભારતની પ્રજાની જોવા મળે છે. તે
એક ખાસ વિભાગ પ્રત્યે પિતાને વરિષ્ઠ રીતે જવાબદાર ગણતી એક કોંગ્રેસમેન તરીકે આ બનાવ મારા મનમાં લજજા
આવી દો. આ વિભાગ નાનોસૂને નથી. ભારતની પ્રજાને માટો પેદા કરે છે. છેવટે તે આ આખી સમસ્યાને માટે નાનામેટા
હિસ્સે જીવનની પાંચ પૈકીની કોઈ ને કોઈ મૂળભૂત જરૂરિયાતેથી તમામ કેંગ્રેસમેન કંઈક ને કંઈક અંશે જવાબદાર છે. આમાં મારી
વંચિત છે. કોઈ પાંચે જરૂરિયાતથી તે કોઈ કોઈ એક બે અથવા ત્રણ જાતને બાકાત રાખવાને આશય નથી. મુલકે જે સંસ્થાના નેજા
જરૂરિયાતથી. આને માટે કેંગ્રેસ સમક્ષ કાર્યક્રમ પણ પડે છે. હેઠળ કેટલાયે ભાગ આપ્યા, તે સંસ્થા લોકોના પ્રશ્ન પતાવવામાં
નિર્ભય પુરુષાર્થનાં મૂલ્યને સવાલ અહીં આવે છે. જુથબંધી પિતાની શકિત ખર્ચવાને બદલે આંતરકલેશમાં ઉતરી જાય અને
અંતે તે અવૈજ્ઞાનિક દષ્ટિકોણનું પરિણામ છે. જૂથબંધીનું નિરસન પરિણામે દેશને નુકસાન થાય તેને માટે જવાબદારી છેવટે સંસ્થાની જ
અવૈજ્ઞાનિક રીતે થવું પણ અસંભવિત છે. અંતે તે જૂથબંધીના છે. બીજા શબ્દોમાં સંસ્થા સાથે સંકળાયેલી તમામ વ્યકિતઓની છે.
નિરસન માટે ઉન્નત અને તંદુરસ્ત વિચારધારાને વેગ આપવો એ જ આજની પરિસ્થિતિનું પૃથક્કરણ ચારે બાજુ થઈ રહ્યું દે. જો
એક ઉપાય છે. પ્રત્યેક ભારતવાસીને તેના જીવનનિર્વાહની પાંચ પૃથક્કરણ કરવા પૂરતો જ સવાલ હોત તે મને આ લેખ લખવામાં
પ્રમુખ વસ્તુઓ નિશ્ચિત કાળમાં મળી રહે એને માટે ઉન્નત અને રસ ન હતા. કોઈ પણ વિષમ પરિસ્થિતિની એક ઉપરછલ્લી બાજુ હોય
તંદુરસ્ત કાર્યક્રમ નિર્ભયતાથી પ્રત્યેક કેંગ્રેસમેન અપનાવે. આજે
પ્રત્યેક કેંગ્રેસમેનને તેને અંગે નિશ્ચિત કામ સુપ્રત કરવામાં આવે. છે, જે સર્વને સ્પષ્ટ દેખાય છે. તે બાજુ મૂળગત રીતે તે પરિણામ છે. તેના મૂળમાં જે કારણ પડેલાં હોય છે તે ઘણાં ઘણાં ઊંડાં હોય
તે એક જ આજની જૂથબંધીને “રામબાણ ઉપાય છે. છે. ઉપરથી દેખાતી વસ્તુને ઉપર ઉપરથી લેપ લગાડવાથી તેનાં
દય વિષેની અનિશ્ચિતતા, ફરજ વિષેની અનિશ્ચિતતા અને મૂળ દુરસ્ત થઈ જતાં નથી. '
શિત વિષેની અનિશ્ચિતતાની વચમાં કૅન્ગસને કાટ ચઢી રહ્યો છે. કેંગ્રેસનાં મૂળમાં રાષ્ટ્રભકિત પડેલી છે. સ્વરાજ્ય મળતાં કેંગ્રેસમેનનું વ્યકિતત્વ ઘડાતું નથી. પરિણામે પ્રજાબળના અભાવે તેમાં મહેરછા ભળી ; સમાજવ્યાપી મહેચ્છા તે છે જ, પરંતુ તેને કેટલીક પ્રમુખ-વ્યકિતઓની દયા પર રહેવું પડે છે. પ્રમુખ– જૂથ પૂરતી મર્યાદિત અને વ્યકિતગત મહેચ્છાઓ પણ ભળી છે. વ્યકિતઓને પણ પોતાની વિશિષ્ટ જવાબદારીઓ અદા કરવાને માટે ઘણાં શુભચિમાંનું એક શુભચિહ્ન એ છે કે સંગઠ્ઠનમાં હજી પણ સંસ્થાકીય પાંખની સહાયતા મળતી નથી અને આખી પરિસ્થિત કંઈક સમજ રહી છે. આમ છતાં દરેક ફાટફટ નબળી પાડે છે; વણસી રહી છે. અને નબળી કેંગ્રેસ દેશને ભાર શું ઊંચકી શકવાની? પરંતુ આજે કોગ્રેસ પૂંજીવાદી સંસ્થા બની શકશે નહિ. ભારતને પૂંજીવાદ તો આ સમજ પણ પરિસ્થિતિના દબાણની નીચે દબાઈ ગઈ છે.. અનુકુળ હોય તો પણ તેના મૂળમાં જે બી પડેલાં છે તેમાંથી આ ફળ આજે ભારતની એવી દશા છે કે લોકશાહીના સંદર્ભમાં
મળવું અશકય છે. કેંગ્રેસે પૂંજીવાદી સંસ્થા બનવાની જરૂર પણ વિકાસની દષ્ટિએ કેંગ્રેસને છોડીને બીજું કોઈપણ રાજનૈતિક નથી. એને માટે તે સ્વતંત્ર પક્ષ, જનસંધ વિગેરે દળે છે જ. સંગઠ્ઠન નથી. કેંગ્રેસ વિરોધી લોકશાહી બળે પણ આ પૃથકકરણમાં
કોંગ્રેસે જે મૂલ્યની આરાધના કરી છે તે દષ્ટિએ, માણસ માણસ સહમત છે. આ સંદર્ભમાં કેંગ્રેસમેન માટે એક વિશેષ ઉત્તરદાયિત્વ
વચ્ચેના સંબંધમાં શોષણ અને જાતપાતના ભેદ માનવગૌરવને ઊભું થાય છે. જો બીજું કોઈ લોકશાહીને મજબૂત રીતે ટકાવી
હાનિકારક વસ્તુ છે. આ દષ્ટિએ જે કેંગ્રેસમેન વિચારતો નથી રાખનારું બળ હેત તો આ પ્રશ્ન ૨ાટલો ગંભીર ન બનત.
તેને માટે પોતાને સમય કેંગ્રેસમાં ખવાને બદલે સ્વતંત્ર પક્ષ આ સ્થિતિમાં કેંગ્રેસમેન અને કેંગ્રેસ નેતુત્વે સમજવું રહ્યું કે વ્યકિતગત મહેચ્છાઓ અને જૂથવાદી મહેચ્છાઓ માત્ર કોંગ્રેસની જ
અને જનસંધમાં જોડાઈ ખર્ચવા હિતાવહ છે. તેવી જ રીતે કોંગ્રેસ નહિ પરંતુ દેશની પણ દુશ્મન છે. આ પરિસ્થિતિમાં માત્ર પિતે સામ્યવાદી પણ બની શકશે નહિ. તેને માટે પણ ઈતર સંસ્થાઓ વ્યકિતવાદ, કે જૂથવાદથી પર છે એમ માની કઈ કેંગ્રેસમેન છે. કેંગ્રેસે જે સાધન દ્વારા માનવ – માનવ વચ્ચે તંદુરસ્ત સંબંધ ચાલી નહિ શકે. આ આખી પરિસ્થિતિના ઉકેલમાં લોકમાન્યતાઓને
નિર્માણ કરવાની ભાવના સેવેલી છે તે સામ્યવાદથી જુદી છે. પણ ખ્યાલ રાખવો જ જોઈશે. નાના કે મેટા કેંગ્રેસમેને સમજવું જ રહ્યું કે કોઈ પણ પ્રકારની વ્યકિતનિષ્ઠા કે જૂથનિષ્ઠા એ રાષ્ટ્ર
કેંગ્રેસ માનવ માનવ વચ્ચે જે સંબંધ સ્થાપિત કરવા માગે છે, નિષ્ઠાને પેપક નથી. મૂલ્યનિષ્ઠા જ માત્ર રાષ્ટ્રનિષ્ઠાને પોષક છે.
તેમાં જેમ ખદબદતી ગરીબી, વિષમતા, શેષણવૃત્તિ ઈત્યાદિને એટલે દેવટે કેંગ્રેસમેન પોતે કયા મૂલ્યોને માટે કૅ માં જોડાય રસ્થાન નથી તેમ હિંસાત્મક કે દ્રપભરપુર સંઘર્ષવૃત્તિને પણ સ્થાન નથી.
તેવી જ રીતે કે
કશે નહિ. તેને
છે. કોંગ્રેસે જે