________________
૧૯ર
,
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧-૬૯
ચંદ્ર આસપાસ એલ-૮ની ઐતિહાસિક યાત્રા
(મારી વિનંતીને માન આપીને જન્મભૂમિના તંત્રી શ્રી મનુભાઈ મહેતાએ તૈયાર કરી આપેલ લેખ નીચે પ્રગટ કરતાં હું ખૂબ આનંદ અનુભવું છું અને તેમને આભાર માનું છું. પરમાનંદ)
સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ અંગેની કલ્પના દુનિયાનાં લગભગ બધાં ગ્રામ જેટલી માટી પૃથ્વી પર લાવવાની જોગવાઈ રાખવામાં આવી ધર્મશાસ્ત્રોમાં કરવામાં આવી છે. વેદમાં પણ, પુરુષ - સૂકતમાં, આ જ છે. જો કે માત્ર ૩૦ ગ્રામ જેટલી જ માટી ત્યાંથી લાવવામાં આવે તે વિષયની ચર્ચા કરવામાં આવી છે અને ચન્દ્ર,સૂર્ય તેમ જ ચર -એચર પણ વિજ્ઞાનીઓ માટે તે પૂરતી થઈ પડે એમ છે. આજે જે “માઈબધી જ સDિ. “ આદિ. પુરુષ” માંથી કેવી રીતે ઉત્પન્ન થઈ તેનું કોએનાલિસીસ ” - સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ વસતુઓનું પથક્કરણ કરવાની પદ્ધતિ રસમય વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. આ “આદિ-પુરુષ” તે સમગ્ર વિકસી છે તેને માટે આ ૩૦ ગ્રામ માટી ઓછી નથી. એના ઉપરથી વિશ્વને વ્યાપીને પડેલું અને એ વિશ્વથી પણ દશાંગુલ મેટું એવું ચન્દ્રની ધરતીમાં કયાં કયાં દ્રવ્ય છે અને એ દ્રવ્યનાં ચોક્કસ પ્રમાકોઈ તત્ત્વ કલ્પવામાં આવ્યું છે અને પછી એ “પુષ” ના જુદા ણને લીધે ચન્દ્ર કેવી રીતે જન્મ્યો હશે તે કહેવું શક્ય જરૂર બની શકે. જુદા ભાગોમાંથી સૃષ્ટિમાં દષ્ટિગોચર થતા જુદા જુદા આવિષ્કારો પરંતુ આ ઍપલે-કાર્યક્રમ છે શું? અમેરિકાએ ચન્દ્રના કેવી રીતે જમ્યા તે જણાવવામાં આવ્યું છે. અર્વાચીન વિજ્ઞાને પણ સંશોધન માટે પાયોનિયર, રેંજર, સર્વેયર, ઓર્બાઈટર અને ઍપલો Primeval Atom-આદિષ્ણુની કલ્પના કરી છે અને એ
એ પાંચ પ્રકારના નામાભિધાનવાળાં યાને ચન્દ્ર તરફ મેકલવાની અણના મહાસ્ફોટમાંથી જ લગભગ ૧૨ અબજ પ્રકાશ વર્ષના આજના કરી હતી. આમાંનાં કેટલાંક ચન્દ્ર પર જઈને પણ પડયાં વિસ્તારમાં વિસ્તરેલું બ્રહ્માણ્ડ સરજાયું છે એવું પ્રતિપાદન કરવાને હતાં તે કેટલાંક – ખાસ કરીને એમ્બઈટરે હજી પણ ચન્દ્રની આસપ્રયત્ન કર્યો છે. આ આદિ - અણુ અને વેદના આદિ-પુરુષની ક૯૫- પાસ ફરે છે. ઍપલ એ ચન્દ્ર પર માણસને ઉતારવા માટેનું યાન નામાં સામ્ય છે, પરંતુ તે પછીની વિગતેમાં સામ્ય નથી. દા. ત. છે અને અમેરિકાના “મુન - પ્રોગ્રામ ” માં એ છેલ્લું છે. અત્યાર વેદમાં ચન્દ્રની ઉત્પત્તિ અંગે મારા મનને ગાત: ચન્દ્રમાં આદિ- સુધીમાં એપેલે યાન અવકાશમાં તરનું મૂકવા માટેના આઠ પ્રયોગ પુરુષના માનસમાંથી જન્મ્યો એમ કહેવામાં આવ્યું છે, જયારે અર્વા- થઈ ચૂકયા છે. છેલ્લે પ્રગ – જેમાં એપલે યાનમાં બેસીને ત્રણ ચીન વિજ્ઞાન ચન્દ્ર કેવી રીતે જો એ અંગે હજી એકમત નથી. અમેરિકી અવકાશયાત્રીઓ ચન્દ્રની દસ પ્રદક્ષિણા કરી આવ્યા તે અર્વાચીનેમાં ચન્દ્રની ઉત્પત્તિ અંગેના ચાર સિદ્ધાં પ્રચલિત છે. આઠમો હતો અને તેથી એને એપલે – ૮ એવું નામ આપવામાં (એ ચાર કયા કયા એનું વિવરણ અત્રે અપ્રસ્તુત છે, પરંતુ એ આવ્યું છે. પાયોનિયર, રેંજર, સર્વેયર અને એબઈટરના કાર્યક્રમો સિદ્ધાતોમાંથી કયો સાચે તે તે, ચન્દ્ર પર જઈને એની ધરતીનું, આજ પહેલાં પૂરા થઈ ગયેલા છે. આજના લેખમાં આપણે એપલસૈફકોઈ લઈ આવે તે પછી જ નિશ્ચિત રીતે કહી શકાશે, ચન્દ્ર ૮ અને એની આજના ઉપર દષ્ટિક્ષેપ કરીશું. એ પછી થોડી ઉપર માનવી ઉતારવાના રશિયા અને અમેરિકા દ્વારા જે પ્રયત્ન બીજી ચર્ચા કરીશું. (સમાનવ અવકાશ ઉચ્ચનના ઘણા પ્રયોગ અમેથઈ રહ્યા છે તે પ્રયત્નોને પરિણામે, ચન્દ્રની માટી પૃથ્વી પર લાવવાનું રિકાએ “જેમિની”યાનમાં કરેલા છે એ અત્રે જણાવી દેવાની અને એના ઉપરથી ચન્દ્ર કેવી રીતે ઉત્પન્ન થયો તે નિશ્ચિત રીતે જરૂર છે.) કહેવાનું શકય બનશે. ઍપિલ–કાર્યક્રમમાં ચન્દ્ર ઉપરથી ૩૦ કિલે
સૌથી પહેલાં તો અવકાશયાત્રા માટે યાન મોકલવું કેટલું
પૃથ્વી પર થાક ઉતર્યું (ત્યારની ચટની સ્થિતિ
(1;
પૃડીના 1જીકમાં
છૂટવા તરફecવાનો
મion
-
|| પછી તર
Y:
1 દરિયામાંથી યિકા ઉચડી 'લેવાયું –
જaliા મામાં
yechish વિક્રમણકક્ષા.
વાતાવરણમ)
થઈ. કક્ષામાં કિર્ણ
- પ્રવેશ
ચન્દ્રની ભ્રમણકક્ષામાં
પ્રવેશ
પ્રક્ષેપ
aaર્જ તવૈકુ. જવાનો માર્જ
- Aતવ જવાના , માર્ગમાં પ્રવેશ
પ્રક્ષેપ સમયે
" સ્થિતિ
ઍપલ - ૮ની ચન્દ્રયાત્રાને ખ્યાલ આપતે નકશે :નાને ગળે ચન્દ્ર છે, મેટો ગેળે પૃથ્વી છે - બન્ને વચ્ચેનું અંતર લગભગ ૩૩૦૦૦૦ માઈલ છે. “ચન્દ્ર તરફ જવાને માર્ગ” એમ જ્યાં લખ્યું છે તે માર્ગ અલબત્ત, આ ૩૩૦૦૦૦ માઈલ કરતાં લાંબે છે, કારણ કે યાનને પ્રવાસ કાંઈ સીધી લીટીમાં થતો નથી.