Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16

SR No.: 525954
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1969
Total Pages: 286
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 38 MB

Page 49

તા. ૧-૩-૨૯
૨૭
છે. જે
કરી છે અને
રાત 5
મને ખ્યાલ જ નહોતું. આમ મને એક નવી દષ્ટિ આપવા માટે ' જીવનમાં પણ આગળ પડને ભાગ લે છે તથા કોંગ્રેસી કાર્યકર્તાઓના મારે અપ્પાસાહેબ આભાર માનવા ઘટેઆમ છતાં આ સૂચિત તેમ જ રાષ્ટ્રવ્યાપી રચનાત્મક કાર્યમાં નિમગ્ન એવા અનેક આદર્શ સાથે આજની વાસ્તવિકતાને વિચાર કરતાં એમ જણાવવાનું પ્રજાસેવકોના નિકટ સંબંધમાં છે. તેમનાં પત્ની સૌ. શારદાબહેન પણ પ્રાપ્ત થાય છે કે પ્રસ્તુત આદર્શની બે અપેક્ષા છે : ૧. એક ત્યાંના ગુજરાતી વિભાગના આગળ પડતા એક સામાજિક કાર્યકર અપત્યથી સંતોષ માનવો; ૨. ત્યાર બાદ પતિપત્નીએ આજીવન છે. પશ્ચિમ બંગાળની સરકારે શારદાબહેનની તાજેતરમાં જે. પી. બ્રહ્મચર્ય પાળવું. સંભવ છે કે આજે બે કે ત્રણ બાળકથી તરીકે વરણી કરી છે અને આ રીતે તેમની આજ સુધીની સેવાઓની સંતેષ માનવાનું કહેવામાં આવે છે તેની જગ્યાએ અપ્યાસાહેબની કદર કરી છે. પૂર્વ ભારતમાં વસતા ગુજરાતીઓમાં જે. પી. તરીકે તેઓ સૂચના અનુસાર આજનો યુવાન એક અપત્યની પ્રાપ્તિથી સંતોષ પ્રથમ જ ગુજરાતી મહિલા હોઈને આપણ સર્વ ગુજરાતીઓનાં માનવાનું કદાચ સ્વીકારશે, પણ આજના કૃત્રિમ ઉપાય દ્વારા કરવામાં હાર્દિક અભિનંદનનાં તેઓ અધીકારી બને છે. ' ' આવતા સંતતિનિયમનને વાતાવરણમાં અને એ જ કારણે બ્રહ્મચર્યની શેઠ માણેકલાલ પ્રેમચંદ રાયચંદને શેકજનક દેહવિલય ' ભાવના દિન પ્રતિ દિન ઓસરતી જતી હોવાના કારણે, તે યુવાન
તા. ૨૪મી ફેબ્રુઆરીના રોજ મુંબઈના પ્રતિષ્ઠિત વ્યાપારી અને અવશેષ લગ્નજીવન માટે સંપૂર્ણ બ્રહ્માચીને કદાચ સ્વીકાર નહિ
જૈન સમાજના આગેવાન ગૃહસ્થ શેઠ માણેક્લાલ પ્રેમચંદનું લાંબી કરે. પરિણામે લગ્નજીવન સાથે એ પ્રકારના બ્રહ્મચર્ય પાલનને હેતુ
માંદગી બાદ ૮૦ વર્ષની ઉમ્મરે અવસાન થયું છે. તેમના પત્ની શ્રી કદાચ વણપૂર્યો રહી જશે.
તારાબહેન માણેકલાલ પ્રેમચંદ આપણા સમાજના જાણીતા સામાજિક યઘપિ શુદ્ધ, લોકવિરૂદ્ધ’,’ નાકરણીયં, નાચરણીયમ અંગે એક ખુલાસો
કાર્યકર છે અને મુંબઈ જૈન મહિલા સમાજના વર્ષોજૂના પ્રમુખ છે. - આ લખાણ અંગે સ્વજનેમાં એક ગેરસમજૂતી ઊભી થવા
શ્રી તારાબહેને માણેકલાલભાઈની લાંબી માંદગી દરમિયાન અથાક સેવા પામી છે એમ માલુમ પડતાં ખુલાસે કરવાની જરૂર લાગે છે કે
કરી છે. તેમના ઉપર આવી પડેલી આ આફત અંગે તેમના પ્રત્યે આગળના બે અંકોમાં પ્રગટ થયેલ મારૂં લખાણ, તે પહેલાં પ્રગટ
તેમ જ તેમનાં કુટુંબીજનો પ્રત્યે જૈન સમાજના તેમ જ તે સમાજ થયેલ મુરબ્બી સ્વ. મોતીચંદ ગીરધરલાલ કાપડિયાના લખાણની ટીકા કે
બહારના અનેક ભાઈબહેને ઊંડી સહાનુભૂતિ અનુભવે છે. સદગતને આચના કરવાના હેતુથી તાજેતરમાં લખાયેલો કોઈ લેખ નથી, પણ
શાશ્વત શક્તિ પ્રાપ્ત થાઓ એવી પ્રાર્થના છે. આજથી ૫૦ વર્ષ પહેલાં યોજાયેલી એક ચર્ચા દરમિયાન પ્રસ્તુત
આચાર્ય રજનીશજી વિષે વિનોબાજી સૂત્રનું શ્રી મેતીચંદભાઈએ સમર્થન કરવાનું અને મેં ઉત્તરપક્ષ સ્વીકારીને તેમના સમર્થનનું ખંડન કરવાનું માથે લીધેલું અને તે રીતે એક તા. ૨૬-૧-'દુલ્લા ‘ભૂમિપુત્રમાં વિનેબાજીના સાનિધ્યમાં ચર્ચા ચાલી હતી તે ચર્ચાને આજે પુન:પ્રસિદ્ધિ અપવામાં આવી છે.
એ મથાળા નીચે શ્રી અરુણ ભટ્ટ પિતાની સ્મરણ નોંધમાં જણાવે આવી ચર્ચામાં જેણે જે સૂત્રનું મંડન કર્યું હોય અથવા તે ખંડન
છે કે “શ્રી રજનીશનાં કેટલાંક વિધાને અંગે હમણાં ચર્ચા ચાલી રહી કર્યું હોય તેના પોતાના વિચારો એ જે પ્રકારના હતા એમ માની
છે, તેની વાત નીકળી. શ્રી રજનીશે જૂનાગઢ શિબિરમાં ભૂદાન લેવાની જરૂર નથી. તેમ જ આ ચર્ચા અહિં પ્રગટ કરવા પાછળ પ્રવૃત્તિ વિશે કરેલ ટીકોને મેં ઉલ્લેખ કર્યો: “હું નથી માનતે કે મોતીચંદભાઈના વિચારોને ઉતારી પાડવાનું કે મારા વિચારોને જમીનના ટુકડાઓ માગવાથી કોઈ ક્રાંતિ થાય. કાંતિ તો વિચારથી વધારે પડતા આગળ ધરવાને આશય લેવાની પણ કોઈએ કલ્પના થાય છે. આ ભૂદાન આંદોલન તે એક ખતમ થઈ ગયેલી બંબિત છે. કરવાની જરૂર છે જ નહિ. આવી ચર્ચામાં એમ પણ બનવાનું જેમ કોઈ નવી ફેશન આવે છે, થોડે વખત ચાલે છે, અને પછી ગાયબ એટલું જ સંભવિત હોય છે કે અમુક વિવાદાસ્પદ વિચારનું ખંડન થઈ જાય છે, તેમ વિનાના આંદોલનનું પણ થયું છે.' કરનાર વ્યકિતના ભાગે તે જ વિચારનું ખંડન કરવાનું આવે અને “વિનોબાજીએ અન્ય-વિધાનની વાત કરવાને બદલે આનાથી જ મંડન કરનારને ભાગે ખંડન કરવાનું આવે. ૫૦ વર્ષ પહેલાં
શરૂ કર્યું : “આ જે ફેશનવાળી વાત છે, તેને મનેય ડર છે. હવે કોયેજમાં અને અન્ય સભા-સંમેલનમાં આવી ચર્ચા–પ્રતિચર્ચા–Debate ગોઠવવામાં આવતી હતી. આજે આનું સ્થાન સેમીનારે લીધું છે.
બહુ થોડો વખત છે તમારી પાસે. ૧૯૭૨ની આવતી ચૂંટણી સુધીમાં આ ચર્ચાના અનુસંધાનમાં એ પણ ફરીથી જણાવવાનું પ્રાપ્ત
જો તમે કાંઈ ન કરી બતાવો તે તમારી વાત ફેશનમાં ગણાશે. થાય છે કે મારા નિરૂપણને એ જ ચર્ચા દરમિયાન શ્રી મેતીચંદ
આપણું આંદોલન ૧૮ વરસથી ચાલે છે. હજી બીજાં ત્રણ-ચાર ભાઈએ લાંબો Rejoinder-પ્રત્યુત્તર આપ્યો હતો અને એ
વરસ તમને મળશે. સમાજ એક માણસને ૨૦-૨૨ વરસથી વધારે મુદ્દા ઉપર મારા સ્વર્ગસ્થ મિત્ર શ્રી શિવલાલ પાનાચંદ શાહે
કેટલો સમય આપે ? લોક જોશે કે આનાથી આપણું કામ થઈ રહ્યું અંગ્રેજીમાં એક વિદ્વતાપૂર્ણ નોંધ લખી આપી હતી અને સ્વામી
છે તે તમને કામ કરવા માટે અવકાશ રહેશે. નહીં તો પછી તમારે આનંદે પણ ગુજરાતીમાં એક મિતભાષી ટીપ્પણી લખી આપી હતી સાર્વજનિક કામ છાડી વ્યકિતગત કામધંધે લાગી જવું પડશે.' અને આ બધાં લખાણ સ્વ, વાડીલાલ મોતીલાલ તરફથી સંપાદિત “ફેશન શબ્દનેય ટાળવા પ્રયત્ન ન કર્યો. ઊલટાને તે જ થતા-૧૯૧૪ની સાલના-જૈન હિતેચ્છમાં એક સાથે પ્રગટ થયાં હતાં આગળ ધરીને સહુને ચેતવ્યા કે ભાઈ, સાવધાન થઈ જાઓ. સમય અને એ આખી ચર્ચાની શ્રી વી. મો. શાહે એક લાંબી સમાલોચના તમારી નબળાઈઓ, દ્વિધાઓ અને આળસને ધ્યાનમાં રાખીને કરી હતી અને આ ચર્ચા-આલોચનાએ એ સમયના વિચારક વર્ગમાં રોકાવાને નથી. લાગે કામે. નહીં તે પછી લમણે હાથ દઈને સારૂં. આકર્ષણ અને ઉહાપોહ પેદા કર્યો હતો. પણ એ બધું પ્રગટ બેસવાને વારો આવશે. અને પછી શ્રી રજનીશજીનાં કરવા જતાં પ્રબુદ્ધ જીવનની ઘણી જગ્યા રોકાય અને આજના
અન્ય વિધાને વિશે સંયુકત ટૂંકો જવાબ આપતાં વિનેબાજીએ વાંચકો તેથી કંટાળે-આમ વિચારીને આખી ચર્ચા પ્રબુદ્ધ જીવનમાં ઉમેર્યું : 'બાકીની બીજી બધી વાત છે તેવી વિચિત્ર વાતે હું પણ પ્રગટ કરવાને લાર્ભ રોકવો પડયો છે. ' . ..
કરવા લાગું–જે હું એવા વિષયે પર બલવાનું શરૂ કરી દઉં કે કલકત્તાવાળા સ. શારદાબહેનને અભિનંદન
, . " જે વિશે મારે કઈ ખાસ અભ્યાસ ન હોય. પરંતુ મને અક્ક છે. : મારા મિત્ર શ્રી બિહારીલાલ શાહ કલકત્તામાં વર્ષોથી વસેલા જે વિષયને મને અભ્યાસ નથી, તે વિશે હું મારા વિચારે વ્યકત છે અને ઝવેરાતને. વ્યવસાય કરે છે. આ ઉપરાંત ત્યાંના જાહેર કરતો નથી.”
* * * * * * પરમાનંદ