________________
તા. ૧-૯-૬૯
પ્રબુદ્ધ જીવન
રાજકીય નેતાઓમાં હમેશાં એક મહાન રાષ્ટ્રભકત તરીકે તેમ જ શ્રી ચંદ્રકાન્ત વેરાનું દુ:ખદ અવસાન ગાંધીજીના આદર્શોને અમલી બનાવવામાં માનતા ગાંધીવાદી તરીકે જન્મભૂમિના ચીફ રિપોર્ટર શ્રી ચંદ્રકાન્ત વોરાનું મુંબઈ ખાતે આદરણીય રહ્યા હતાં.
તા. ૨૪ મી ઑગસ્ટ રવિવારની રાત્રે ૪૭ વર્ષની ઉમરે અકાળ અવ“૧૯૦૩ના જુલાઈની ૧૫ મીએ અહમદનગરમાં જન્મેલા સાન થતાં એક ઉચ્ચ કોટિના પત્રકારને આપણે ગુમાવેલ છે. કેટલાક રાવસાહેબ એક અગ્રણી ધારાશાસ્ત્રી, થીઓસોફિસ્ટ અને બાય- સમયથી તેમની તબિયત નરમ ગરમ રહેતી હતી. અને છેલ્લાં બે ત્રણ
સ્કાઉટના નેતા શ્રી હરિભાઉ પટવર્ધનના જયેષ્ઠ પુત્ર હતા. વર્ષ દરમ્યાન તેમને બે ત્રણ ઓપરેશન કરાવવા પડેલાં. આમ છતાં પિતા પાસેથી અંગ્રેજી ભાષા પર પ્રભુત્વ પ્રાપ્ત કરનાર રાવસાહેબે તેમના મૃત્યુને ચાર દિવસ પહેલાં તેમને નાયર હૉસ્પિટલમાં દાખલ અહમદનગર સોસાયટી હાઈસ્કૂલમાં મેટ્રિક થઈ બનારસ હિન્દુ કરવામાં આવેલા. તે પહેલાં તે પિતાના વ્યવસાયમાં પૂરા નિમગ્ન યુનિવર્સિટી ખાતે કલેજ - શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. બનારસ હિન્દુ હતા. ૧૯૪૫ની સાલમાં તેઓ જન્મભૂમિમાં જોડાયા ત્યારથી તેઓ યુનિવર્સિટી ખાતે તેમને અ. ભો. વકતૃત્વ સ્પર્ધાને સુવર્ણચંદ્રક આજ સુધી જન્મભૂમિમાં જ કામ કરતા હતા. તેઓ કુશળ પત્રકાર મળ્યો હતો અને બનારસ ખાતે જ તેઓ કશી તેલંગ તેમ જ શ્રી. હતા, પણ પ્રચારક પત્રકાર નહોતા. તેને અર્થ એ છે કે ગમે તેટલી જ્ઞાનચંદ્રના સંપર્કમાં આવ્યા હતા.
જહેમત ઉઠાવીને જોખમ ખેડીને સાચા સમાચાર મેળવવા અને - પૂના ખાતે કાયદાની ઉપાધિ પ્રાપ્ત કર્યા બાદ રાવસાહેબે કેંગ્રેસના જન્મભૂમિના બહોળા વાચક સમુદાયને સાચા ખબર પૂરા પાડવા. આંદોલનમાં ઝુકાલેવું અને અહમદનગર જિલ્લાના ગ્રામવિસ્તારમાં તેમણે એક બાહોશ પત્રકાર તથા સમાચારવિતરક તરીકે કેટલી કેંગ્રેસને સંદેશ પહોંચાડયો. પોતે કાયદાના સ્નાતક હોવા છતાં મેટ પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરી હતી એ તો તેમની સ્મશાનયાત્રામાં વિવિધતેમણે ધારાશાસ્ત્રીને ધંધો હાથ ધર્યો નહોતો. ૧૯૩૦માં તેમણે કોટિના લોકોએ હાજરી આપી હતી અને ચંદનવાડીના સ્મશાનપહેલી જ વાર લાંબી જેલયાત્રા ભગવેલી.
ગૃહમાં ઉપસ્થિત થયેલા મુંબઈના આગેવાન નાગરિકો દા. ત. મુંબઈના પતાની કાર્યકુશળતા, વફાદારી તેમ જ અંગ્રેજી, હિન્દી અને મેયર શ્રી જમિયતરામ જોશીએ, બી. પી. સી. સી. ના કોંગ્રેસ પ્રમુખ મરાઠી ભાષામાં જોરદાર રીતે પ્રવચન કરવાના નૈપુણ્ય તેમ જ તેમના શ્રી હાફિઝકાએ, સુધરાઈ પક્ષના નેતા શ્રી શાંતિ પટેલે, સંસદ સભ્ય નીડરપણાને કારણે સુરતમાં જ રાવસાહેબ દ્વગ્રેસ સંસ્થામાં ઉચ્ચ શ્રી બાબુભાઈ જશભાઈ પટેલ, મુંબઈ સમાચારના તંત્રી શ્રી મીનું હોદ્દાના અધિકારી બન્યા હતા. પહેલાં મહારાષ્ટ્ર પ્રદેશ કેંગ્રેસ સમિ- દેસાઈ, ‘સુકાની' ના તંત્રી શ્રી મોહનલાલ પાને કેવી ભાવભરી તિમાં અને તે બાદ મહાસમિતિમાં અને છેવટે કેંગ્રેસની કારોબારીમાં અંજિલ આપી હતી એ ઉપરથી મારી જેવા અનેક મિત્રોને તેઓ અગ્ર હરોળમાં હતા.”
ખ્યાલ આવ્યો હતો. સ્વ. ચંદ્રકાન્ત વોરાના સ્વજનસમુદાય પ્રત્યે દાનવીર શ્રીમાન નાનજીભાઈ કાલીદાસને સ્વર્ગવાસ
આપણી ઊંડા દિલની સહાનુભૂતિ હો!તેમના આત્માને શાશ્વત શાંતિ તા. ૨૫ મી ઓગસ્ટના રોજ દાનવીર શ્રીમાન શ્રેષ્ઠી નાનજી
પ્રાપ્ત થાઓ! ભાઈ કાલીદાસનું ૮૧ વર્ષની ઉંમરે, કેટલાક સમય પર્યન્તની બીમારી
પ્રાધ્યાપક શ્રી ગૌરીશંકર ઝાલાને અભિનંદન, બાદ, પોરબંદર ખાતે અવસાન થતાં આપણને એક અત્યન્ત ઉદાર
યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ્સ કમીશને નિવૃત્ત થયેલા શિક્ષકો અને દિલ ધરાવતા માનવવિશેષની ખેટ પડી છે. તેમને ૧૯૮૮ની પ્રાધ્યાપકોની સેવાઓનો લાભ લેવા અંગે કરવામાં આવેલી યોજનાના સાલમાં પોરબંદર ખાતે જન્મ થયો હતો અને ૧૨ વર્ષની ઉંમરે
અનુસંધાનમાં ઈ. સ. ૧૯૬૯-૭૦ દરમિયાન પહેલે પુરસ્કાર પિતાના પિતાશ્રી સાથે તેઓ વ્યાપારમાં જોડાયા હતા. ઈ. સ.
આપવા માટે ૨૧ શિક્ષકો અથવા પ્રાધ્યાપકોની પસંદગી કરી છે. ૧૯00 માં તેઓ શૂન્યવત્ આર્થિક પરિસ્થિતિમાં વ્યાપારનું સાહસ આ યોજનામાં વાર્ષિક રૂ. ૬૦૦૦ ના ઓનરેરિયમને અને વાર્ષિક ખેડવા માટે આફ્રિકા - મેમ્બાસા–ગયા હતા અને વ્યાપાર અને રૂા. ૧૦૦૦ ની કન્ટીન્જન્ટ ગ્રાન્ટને સમાવેશ કરવામાં આવ્યા છે. ઉઘોગના ક્ષેત્રે તેમણે અસાધારણ પ્રગતિ સાધી હતી. લાખ બલ્ક
શિક્ષણ પરિસંવાદો ગોઠવવા, અને સંશોધન કાર્યને ઉત્તેજન આપવું કરોડ રૂપિયા તેઓ કમાયા હતા. યુરોપ, ચીન, જાપાન વગેરે અનેક તેમ જ નિવૃત્ત પ્રાધ્યાપકોની સેવાઓને કૅલેજો અને યુનિવર્સિટીઓ દેશનો તેમણે પ્રવાસ કર્યો હતો અને કેટલાક સમયથી આફ્રિકાને લાભ લે એ યોજનાને ઉદેશ છે. જણાવતા આનંદ થાય છે કે સેન્ટ સ્થિરવાસ છોડીને પોતાને વતન પોરબંદર આવીને તેઓ રહ્યા હતા. ઝેવિયર્સ કૅલેજના બે વર્ષથી નિવૃત્ત છતાં નરરી પ્રોફેસર તરીકે
તેમના ઉપર મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી અને આર્યસમાજના કામ કરતા પ્રોફેસર શ્રી ગૌરીશંકર ચું. ઝાલા ઉપર જણાવેલી પસંદગી * ઘેશ સંસ્કારો હતા. પાછળના વર્ષો દરમિયાન ગાંધીજીના પરિચયમાં પામેલા શિક્ષકોમાંના એક છે. ઝાલાસાહેબ સંસ્કૃત સાહિત્યના નિષ્ણાત
પણ તેઓ સારી રીતે આવેલા. વૈચારિક ક્ષેત્રે તેઓ પ્રગતિશીલ વિદ્વાન તરીકે વ્યાપક ખ્યાતિ ધંરાવે છે. તેઓને પૂરા અર્થમાં બહ્યા હતા. ધનવિતરણ દ્વારા તેમના હાથે અનેક સંસ્થાઓ નિર્માણ થઈ નિષ્ઠ બ્રાહ્મણ છે. મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા યોજાતી પર્યુષણ - હતી; અનેક સંસ્થાઓને નવું જીવન મળ્યું હતું. સૌરાષ્ટ્રને તેમની વ્યાખ્યાનમાળાનું લગભગ છેલ્લાં દશ વર્ષથી પ્રમુખસ્થાન શોભાવે ઉદારતા અને દાનવૃત્તિને સૌથી વધારે લાભ મળ્યું હતું. પર- છે અને વ્યાખ્યાનમાળાની પ્રતિભામાં વૃદ્ધિ કરે છે. ઉપર જણાવેલ બંદરમાં ગાંધીજીના સ્મારક રૂપ કીતિમંદિર, આર્યકન્યા ગુરુકુળ, પસંદગી પ્રાપ્ત કરવા માટે ઝાલાસાહેબનું હાર્દિક અભિનંદન કરવામાં મહિલા કૅલેજ, ભારત મંદિર, જવાહરલાલ નહેરુ આકાશ ગુહ જેવી આવે છે. અનેક સંસ્થાઓ તેમના નામને ચિરસ્મરણીય બનાવે તેવા છે. શ્રી બાબુભાઈ જી. શાહના નવા અનુદાન માટે હાર્દિક અભિનંદન તેમના દાનને આંકડો બે કરોડ જેટલો થવા જાય છે. આ રીતે ' શ્રી બાબુ ભાઈ ગુલાબચંદ શાહે સંયુકત જૈન વિદ્યાર્થી ગૃહને તેમણે પોતાના જીવનને ચરિતાર્થ કર્યું હતું.
' ' છેડા સમય પહેલાં રૂા. ૫૧,૦૦૦ નું દાન કર્યું તે અંગે તેમનું તેમનાં સંતાનમાં બે પુત્ર અને એક પુત્રી સવિતાબહેન છે. અભિનંદન તેમ જ બહુમાન કરવા માટે સંયુકત જૈન વિદ્યાર્થી ગૃહના બે પુત્રો પિતાના વ્યવસાયમાં રોકાયેલા છે. સવિતાબહેન એક વિદુષી ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થી મંડળની શ્રી. સી. એમ. સંઘવીના પ્રમુખપણા નીચે સન્નારી છે અને પિતાએ ઊભી કરેલી જાહેર સંસ્થાઓનું તેઓ તા. ૧૬-૮-૧૯ ના રોજ સામાન્ય સભા બોલાવવામાં આવી હતી. સંચાલન કરે છે. આવા એક સાહસવીર અને ઉદારચરિત મહાનુ- આ પ્રસંગે પ્રમુખશ્રી તરફથી શ્રી બાબુભાઈના આજ સુધીના ભાવને આપણાં અનેક વન્દન હૈ !
" જીવનની ટૂંકી રૂપરેખા અને જુદી જુદી સંસ્થાઓને શ્રી. બાબુભાઈ