Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16

SR No.: 525954
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1969
Total Pages: 286
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 38 MB

Page 176

/2
_
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૮-૬૯
''
જ “પ્રબુદ્ધ જીવન” પ્રત્યે સદ્ભાવ દાખવતા પત્રો લીંબડીથી અભિષેક કાર્યાલયના સંચાલક શ્રી. શાંતિભાઈ કે. મહેતા, લે છે, અને જ્યાં મતભેદ જેવું લાગે તેને બાજુ પર મૂકી આગળ તા. ૧૨-૭૬૯ ના પત્રમાં જણાવે છે કે:
ચાલે છે. તેથી જ તે સાંપ્રદાયિકતાની આંધીમાંથી ઉગરી શકયું છે. સાદર પ્રણામ સાથ લખવાનું કે, 'પ્રબુદ્ધ જીવન’ ત્રીસ તેથી જ તે સર્વજનપ્રિય થઈ પડયું છે. આમ ગુજરાતમાં સર્વાગીણ વર્ષ પૂરાં કરે છે તેની યાદમાં આપને તથા ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ને મારાં વિચારધારા રજૂ કરવાનું શ્રેય ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ને ભાગે જાય છે. હાર્દિક અભિનંદન પાઠવું છું. પ્રબુદ્ધ જીવન’ અને ‘પરમાનંદ
કાવ્યની પરિભાષામાં કહી શકીએ તે “ભૂમિપુત્ર' જો ભાઈ’ એકબીજાના પર્યાયરૂપ બની ગયાં છે.
સૂર્ય છે તે પ્રબુદ્ધ જીવન’ શુક્લ પક્ષની બીજના ચંદ્ર જેવું છે. તે આપણે ત્યાં ચોક્કસ ધ્યેય અને આદર્શને વરેલાં વૈચારિક નિત્યનૂતન અને નિત્ય વિકાસવાનની સ્થિતિમાં છે. પત્ર ખૂબ ઓછાં છે, કારણ કે હરેક દેશની જેમ ગુજરાતમાં પણ મને ભય છે કે, વિશિષ્ટ વ્યકિતનું જીવનકાર્ય જ્યાં સુધી વિચારવાન વાચકવર્ગ પ્રમાણમાં અલ્પ સંખ્યામાં છે.
ચાલે છે ત્યાં સુધી તેમનાં પત્રો ટકે છે, જીવે છે. વ્યકિતની પૂજ્ય ગાંધીજીના ‘નવજીવન’ અને ‘હરિજનબંધુ' ને સમાપ્તિ સાથે તેના પત્રની સમાપ્તિ થઈ જાય છે-જો કે તેના વિચાઆપણે વિશિષ્ટ કોટિમાં મૂકી શકીએ. તેની પાછળ વિશ્વવંદ મહી- રોની પહેલી મુદ્રા ભૂંસાતી નથી. તેથી જ આવી વ્યકિતઓએ કોઈ ત્માજીને આત્મા સક્રિય હતા અને તેની અસર જગ વ્યાપી પરંપરા ઊભી કરવી પડે છે. આમાં ગુરુપરંપરાની છાયા હોવાને હતી. તેને બાદ કરતાં આપણી પાસે ‘સત્યાગ્રહ’ [ હવે તે તે શ્રી ભાસ થશે. પરંતુ વારસને તંતુ જેમ પેઢી દર પેઢી લંબાવવાની યોજના મગનભાઈની સાથે સ્વર્ગવાસી થયું.] “વિશ્વવાત્સલ્ય', 'ભૂમિપુત્ર' કુદરતે કરી છે, તેમ વિચારોના તંતુને આગળ ચલાવવા માટે પરંપરા અને પ્રબુદ્ધ જીવન’ ગણનાપાત્ર પત્રો ગણાય. ‘જ્યોતિર્ધર' ની ઊભી કરવી પડે છે અથવા પરંપરા સ્વાભાવિક રીતે ઊભી થાય છે. થોડીક મંદ પ્રકાશવાળી શીતલ જોતિ થોડો વખત ઝબકી ગઈ ગાંધીજી પછી કોઈ પરંપરા ઊભી થઈ નહિ, જો કે કિશોરલાલભાઈમાં ખરી, પરંતુ તેનું વિશેષ કાર્ય સમાજસુધારા પૂરતું મર્યાદિત હતું. આપણને તેનાં બીજ જણાતાં હતાં. કોઈ વિનબાને ગાંધી–પવિશ્વવાત્સલ્ય” ને આપણે વિચારપ્રેરક પત્ર કહેવા કરતાં ગ્રામ- પરામાં ગણે છે ખરા, પણ તે વિચાર બરાબર નથી. બંનેની વિચારભિમુખ પત્ર કહેવું વધારે ઉચિત ગણાશે. તેની વિચારસરણી સ્કૂલ ધારા તથા કાર્યપદ્ધતિમાં કેટલાક મૂળગત ભેદે છે. તે વાત જવા નૈતિક ભૂમિકા ઉપર રચાયેલી છે એમ મને લાગે છે. જીવનનાં સર્વ દઈએ કે, ગાંધીજીને આવી પરંપરા ઊભી કરવાનો સમય જ ને અંગેને તે સ્પર્શી શકયું નથી અને તે પત્રને તેવો દાવો પણ નથી. હતે, અથવા તેમની વિચારધારાને પૂરેપૂરા ઝીલી શકે તે કોઈ છતાં તેના ક્ષેત્ર પૂરતું ઘડતરનું કાર્ય તે અવિરતપણે કર્યું જાય બીજો “શંકર ' ઉત્પન્ન થયે નહિ. વિનોબાજીએ સર્વોદય છે તેટલું તેનું મહત્ત્વ છે. બાકી રહ્યા “ભૂમિપુત્ર” અને “પ્રબુદ્ધ સંસ્થા દ્વારા પિતાની પરંપરા ઊભી કરી લીધી છે, અને જયજીવન.’ ‘ભૂમિપુત્રની પાછળ રાદય પરિવારનું ખૂબ શકિતશાળી પ્રકાશજી જેવી તેજસ્વી વ્યકિતનું તેમણે સર્વોદયવાદી તરીકે રૂપાંતર પરિબળ કામ કરી રહ્યું છે. વિનેબાના વિચારોનું તે વાહક છે. સર્વે- પણ કરી નાખ્યું છે. સંતબાલજીની પરંપરા કયાં સુધી ટકશે તે તે દયની વિચારધારાનું તે સમર્થ રીતે પ્રતિપાદન કરી રહ્યું છે. તેમના વિચારોનાં મૂળ કેટલાં ઊંડાં છે તેના ઉપર આધારિત રહેશે. નિષ્ઠાવાન, પ્રમાણિક અને વિચારશીલ યુવાનનું જૂથ તેનું સંચાલન ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ માટે એવી કોઈ પરંપરા (સંપ્રદાયની નહિ પણ મુકત કરી રહ્યું છે. તેમાં ઝાઝા હાથ કામ કરી રહ્યા છે. વિનેગામિશનનું વિચારધારાની પરંપરા ચાલુ રહે તેમ જનતા અને અમારા જેવા તે મુખપત્ર છે. આ પ્રકારનું ખૂબ સંગઠિત રીતે બહોળો ફેલાવો ચાહકો ઈચ્છે તે સ્વાભાવિક છે. પામેલું અને નવા સમાજરચનાના આદર્શને પ્રબંધનું પત્ર ગુજરાત
પ્રભુ આપને “પ્રબુદ્ધ જીવનના પચાસ વર્ષ પૂરાં થયાની માટે ગૌરવરૂપ છે. પરંતુ આ પત્ર સંસ્થાગત હોવાથી, તેમાં સમગ્ર જયંતી ઉજવવા જેટલા આયુષ્યમાન રાખે એવી પ્રાર્થના છે.” સંસ્થાને સમૂહગત પુરુષાર્થ કામ કરી રહ્યો છે. કોઈ વ્યકિત – વિશેષ અમદાવાદથી પ્રાધ્યાપક શ્રી હરીશભાઈ વ્યાસ: તા. ૯-૭-૬૯ તેનું સંચાલન કરતું નથી.
ના પત્રમાં જણાવે છે કે: “ 'પ્રબુદ્ધ જીવન’ નિયમિત મળે છે. ' “ “પ્રબુદ્ધ જીવન’ એક જ માણસની દષ્ટિ અને પ્રયત્નનું ફળ વાંચતાં જ મન પુલકિત બની જાય છે. ખરેખર તમે વર્ષોથી ભારે છે એ તેની નોંધપાત્ર વિશેષતા છે. તેથી તેનામાં મિશનરીનું ઝનૂન જહેમત, ખંત અને ઉત્સાહથી આ સામયિક ચલાવો છો. છેલ્લાં નથી પરંતુ વિવેકપૂત વિચાર રજૂ કરવાની કુશળતા છે. સમતલ ત્રીશ વર્ષની, આ પત્રકારિત્વના ક્ષેત્રે, તમારી થઈ રહેલી સાધના
અભિવાદનીય છે. વિષયવૈવિધ્ય, સ્વસ્થ નિરૂપણ, લેકમેગ્ય શૈલી દષ્ટિ - સમ્યક દષ્ટિ તેની વિશિષ્ટતા છે. નિર્મળ ચાંદનીની શીતલતા
અને વિશાળ જીવનદષ્ટિ ખરેખર પ્રશસ્ય છે. * અહિંસક કાન્તિ' તેનામાં છે. જોકે થોડા વખત સુધી તે આચાર્ય રજનીશની વેગવાન
માટે ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’ને ફાળો પણ મહત્ત્વ છે. ૩૧ મા વર્ષમાં વિચારધારાની અસર નીચે આવ્યાનું મને ભાસ થયેલે, અને પ્રવેશતાં શુભેચ્છાઓ !” ત્યારે મને લાગેલું કે “પ્રબુદ્ધ જીવન’નો પ્રવાહ બદલાય કે શું? - જોળકાથી શ્રી ચંદુલાલ એમ. શાહ-પ્લીડર તા. ૨૩-૬-૬૯ પરંતુ સદ્ભાગ્યે તે રજનીશજીના પ્રવાહના વેગમાં ન તણાતાં ના પત્રમાં જણાવે છે કે: “પ્રબુદ્ધ જીવને ૩૧ મા વર્ષમાં પ્રવેશ કુશળતાથી ખસી જઈ બહાર નીકળી ગયું. કારણ કે તમારામાં અમુક કર્યો છે અને અમે સ્વ. મણિલાલ મેકમચંદ શાહની પ્રેરણાથી આવેગ’છે, પણ ‘આવેશ’ નથી.
લગભગ પ્રારંભથી તેના ગ્રાહક છીએ અને હાલ પણ ચાલુ છીએ. “પ્રબુદ્ધ જીવન” કોઈ પણ નવીન વિચાર કે મત–સંપ્ર
તેમાં જે લેખ આવે છે તે ખરેખર વિચારદષ્ટિને કેળવે છે, એટલું દાયને બુદ્ધિની કટી ઉપર ચડાવી સભાવથી તપાસે છે, તેનું
જ નહિ પણ, ધાર્મિક, સામાજિક અને નૈતિક સામગ્રી ધરાવતા તાકત રીતે વિશ્લેષણ કરે છે, બીજા વિચારો અને મતે –સંપ્રદાય અને આધુનિક જમાનાને અનફળ થાય તેવા લેખેને તેમાં સમાવેશ સાથે તેની તુલના કરે છે અને તેમાં જે કાંઈ વિશિષ્ટ ગ્રહણ કરવા થવાથી તેનું વાંચન મનને આનંદ આપે છે અને તેથી 'પ્રબુદ્ધ જીવન’ યોગ્ય તત્વ હોય તેને ખુલ્લું મન રાખી ઉદાર વૃત્તિથી સ્વીકારી ઉત્તરોત્તર પ્રગતિ સાધે એવી શાસનદેવ પ્રત્યે મારી પ્રાર્થના છે!”
"
માલિકઃ શ્રી મુંબઈ રન યુવક સં૫: મુદ્રક અને પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રકાશન સ્થળ : ૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબ..
મુદ્રષ્ણુસ્થાન: ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કોટ, મુખ—૧.