Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16

SR No.: 525954
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1969
Total Pages: 286
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 38 MB

Page 245

તા. ૧-૧૧-૬૯
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧૫૧
અણુવ્રત પ્રવૃત્તિ અને
(બેંગ્લોર ખાતે તા. ૧૭-૧૦-૬૯ના રોજ આચાર્ય તુલસીની સાન્નિધ્યમાં શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણના પ્રમુખપણા નીચે જાયલા વાર્ષિક અશ્વત સંમેલનમાં અતિથિવિશેષ તરીકે શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે આપેલું વ્યાખ્યાન નીચે આપવામાં આવે છે. આ સંમેલનનું ઉદ્ઘાટન શ્રી ઉછરંગરાય ઢેબરે કર્યું હતું–તંત્રી).
આણુવ્રત આંદોલનને ૨૦ વર્ષ ઉપર થયા. આ પ્રવૃત્તિ હું યુગના મહા માનવતાવાદી, અને આવા કાર્યને જેને વિશાળ નિહાળતો રહ્યો છું. અને તેના વિકાસથી આનંદ અનુભવું છું. અણુ- અનુભવ હતો એવા ડે. આલ્બર્ટ સ્વાઈ—રે કહ્યું છે: વ્રત જૈન ધર્મને પારિભાષિક શબ્દ છે. મુનિ માટે મહાવ્રત તે "Our humanity is by no means as materialistic as ગૃહસ્થ શ્રાવક માટે અણુવ્રત. પણ અણુવ્રત ધર્મ, માત્ર જેને માટે જ foolish talk is continually asserting it to be. Judging નથી, નૈતિક ઉત્થાન ઈચ્છતી દરેક વ્યકિત માટે આ ધર્મ છે એ આચાર્ય by what I have learnt about men and women, I am શ્રી તુલસીએ બતાવ્યું છે. જૈન ધર્મમાં જ્ઞાતિ જાતિના કોઈ ભેદ નથી. convinced that there is far more in them of idealist આચાર્ય તુલસીની પ્રખર વિદ્વતા, વ્યવસ્થા શકિત અને કાર્ય– W. Il-power than ever comes to the surface of the world. કુશળતાથી અણુવ્રત આંદોલન રાષ્ટ્રવ્યાપી બન્યું છે. દેશમાં ચારે Just as the water of the streams we see is small in તરફ આચાર્યશ્રી વિચરી રહ્યા છે અને સદ્ ભાગ્યે પ્રજાના amount, compared to that which flows undergroud, બધી કોમ અને જાતિના સર્વ વર્ગોને અને વિચારકોને તેમને સાથ so the idealism which becomes visible is small ia અને સહકાર મળી રહ્યો છે. વિદ્યાર્થીઓ, વ્યાપારીઓ, કિસાન amount, compared with what men and women bear સ્ત્રીઓ અને પુરુ, રાજકારણી આગેવાનો, સાહિત્યકારો, વિદ્વાને, locked in their hearts, unreleased or scarc :ly released. શિક્ષકો, વગેરે બધા વર્ગોએ આ પ્રવૃત્તિની ઉપયોગીતા અને જરૂ- To unbind what is bound, to bring the underground રિયાત સ્વીકારી છે અને કદર કરી છે. આચાર્યશ્રીને વિશાળ સાધુ- waters to the surface, mankind is working and longing સાધ્વી સમુદાય સારી પેઠે સંગઠિત અને તેમની આજ્ઞાનુવર્તી છે. for such as can do that" આ શ્રમણ સંઘમાં આચાર્યશ્રીએ જ્ઞાનની ઉપાસના વ્યાપક અને સર્વ “માનવ જાત, મૂર્ખતાપૂર્વક વારંવાર કહેવામાં આવે છે, ગ્રાહી બનાવી છે. સારી એવી સંખ્યામાં તેમના સાધુ-સાધ્વીએ એટલી સ્વાર્થી કે ભૌતિકવાદી, જરૂર નથી. સ્ત્રીઓ અને પુરુષોને વિદ્વાન અને દાર્શનિક છે. માત્ર જૈનશાસ્ત્રોનું જ અધ્યયન નહિ, મને જે અનુભવ થયો છે, તે ઉપરથી મને ખાત્રી થઈ છે કે દુનિપણ ભારતીય અન્ય દર્શન તેમ જ પાશ્ચાત્ય તત્ત્વજ્ઞાન અને વિજ્ઞાનના યામાં દેખાય છે તેનાં કરતાં ઘણી વિશેષ સદ્ભાવના, સ્ત્રી-પુરુમાં પણ કેટલાક અભ્યાસીઓ છે. વર્તમાન જીવન સમસ્યાઓના ઉકેલમાં પડી છે. નદીઓનું પાણી જેમ ઉપર હોય છે તેનાં કરતાં ભૂતલમાં ધર્મનું માર્ગદર્શન કેમ ઉપકારક થાય તે તરફ તેમનું લક્ષ્ય છે. એટલે અનેક ગણું છે, તેમ મનુષ્યની સદ્ભાવના બહાર દેખાય છે તેનાં યુગધર્મને ઉપલક્ષી, વર્તમાન પ્રશ્નોની, ધાર્મિક અને નૈતિક કરતાં અનેક ગણી તેના હૃદયમાં, વિકસી, અણવિકસી, બંધાયેલી દષ્ટિએ, આલેચને કરે છે અને માર્ગ સૂચવે છે. આચાર્યશ્રીના આ પડી છે. આ બદ્ધ છે તેને વહેતી કરવી, જમીનમાં છે તેને કાર્યમાં તેમના અનેક વિદ્વાન સાધુ-સાધ્વીઓ, તેમની પ્રેરણાથી, ઉપર લાવવી : આવું કાર્ય કરી શકે તેવી વ્યકિતઓની માનવ
સ્થળે સ્થળે પ્રશસ્ય પ્રવૃત્તિ કરી રહ્યા છે. શિષ્ટ સાહિત્યથી, પ્રત્યક્ષ જાત આતુરતાપૂર્વક રાહ જોઈ રહી છે.” આચાર્ય તુલસી અને તેમના ઉપદેશથી વિગેરે અનેક રીતે અણુવ્રત વિચારધારાને પ્રચાર સારા વિદ્વાન, ત્યાગી, સાધુ સાધ્વીઓ આ કાર્ય કરી રહ્યા છે એ સદુપ્રમાણમાં થઈ રહ્યો છે. જૈન મુનિ તરીકે, તેમને અને તેમના ભાગ્ય છે. સાધુ-સાધ્વગણને પ્રવાસ પદયાત્રાથી જ થતો હોવાથી, શહેરો વર્તમાન જીવનની વધતી જતી અનૈતિકતા, ભૌતિકતા, અને અને ગામડાઓમાં બધે જ વિશાળ જન સમુદાયના પ્રત્યક્ષ પરિચયમાં ધર્મ વિમુખતા વિષે મારે વિશેષ કહેવાનું નથી. જગતના વિચારો તેમને આવવાનું બને છે.
માટે આ ભારે ચિંતાનો વિષય બન્યો છે. તે સાથે, માનવ માનવના અણુવ્રત આંદોલન વસ્તુત: વ્યકિતગત, અને સામાજિક વ્યવહારમાં વધતી જતી અસમાનતા, ગરીબાઈ, બેરોજગારી અને જીવન વ્યવહારમાં કાંઈક અંશે, નૈતિક ઘેરણ જાળવવાનો પ્રયાસ અન્યાયી વર્તનને કારણે, હિંસાનું વાતાવરણ વધતું જાય છે. ફરીથી છે. સામાન્યપણે, શિષ્ટ જો અને આગેવાનોના વર્તનની અસર ડૅ. આલ્બર્ટ સ્વાઈઝરનું એક વચન ટાંકવાનું મને મન થાય છે. આમ જનતા ઉપર પડે છે. નૈતિક ધોરણ બાબતમાં, રાજકારણી અથવા "Two perceptions have cast their shadows over અન્ય આગેવાને કરતાં, ત્યાગી વ્યકિતઓની અસર, કાયમી અને my existence-one consists in my realisation that the સફળ થાય તે સ્વાભાવિક છે. આ પ્રયાસમાં, વ્યકિતના ચારિત્ર્ય બળની world is inexplicably mysterious and full of sufferજ અસર થાય. ભારતવર્ષમાં ત્યાગી પુરુષોનું સન્માન થતું રહ્યું છે. ing; the other in the fact that I have been born in a આ કારણે, કેટલીક વખત, અંધશ્રદ્ધા અને વેશપૂજા, પ્રજા જીવનમાં period of spiritual decadence in mankind. આવ્યા છે. પણ એકંદરે, જ્ઞાની અને ચારિત્ર્યશીલ વ્યકિતએ જ I therefore stand and work in the world as one આવી પ્રવૃત્તિને સફળ બનાવી શકશે. તે રીતે આચાર્ય તુલસી who aims at making men less shallow and morally અને તેમને સાધુ-સાધ્વી સમુદાય આ પ્રવૃત્તિને વેગવાન બનાવે better, by making them think.” તે સર્વથા ઉચિત અને આવકારપાત્ર છે.
મારા જીવન ઉપર બે અનુભવોની ઘેરી છાયા રહી છે. એમ માનવામાં આવે છે કે માણસ પ્રકૃત્તિથી સ્વાર્થી છે અને એક, એ કે આ દુનિયામાં અનહદ દુ:ખ છે અને તેના રહસ્યને કાયદાના બંધન અથવા બીજા એવા કોઈ બાહ્ય અંકુશ વિના, માણસ હું પાર પામી શકતો નથી, બીજું, એ કે હું એવા સમયમાં જન્મ્યો પિતાના પરિગ્રહમેહ કે ભેગેપભેગની લાલસાની મર્યાદા સ્વીકારશે છું કે જ્યારે માનવ જાત આધ્યાત્મિક અવનતિને પંથે છે. નહિ. આ માન્યતા અર્ધ સત્ય છે. માણસમાં રહેલ સદ્ભાવના અને
તેથી આ જગતમાં મેં મારું જીવન સમર્પણ કર્યું છે, એ સદ્ પ્રત્યેની અભિરુચિ એટલું જ, કદાચ વિશેષ સત્ય છે. વર્તમાન બેયની સિદ્ધિ અર્થે કે માણસ પોતાના વિષે ગહનતાથી વિચાર કરે