Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16

SR No.: 525954
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1969
Total Pages: 286
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 38 MB

Page 94

-*--
રથિ
-
-
* - -
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૫-૧૯ જીએ વાંચી જણાતી નથી. ટૅટૅયનું જીવનપરિવર્તન થયું ત્યાર - A Letter to a Hindu માંથી આ ભાગ કાઢી નાખવાની તેમણે પછી જે ધાર્મિક સાહિત્ય તેમણે લખ્યું તે ઠીક પ્રમાણમાં ગાંધીજીએ
| વિનંતી કરી છે. વાંચ્યું હશે એમ જણાય છે. દા. ત. ટેંસ્ટાયનું My Confessions
અંતમાં ગાંધીજી લખે છે:એમણે વાંચ્યું છે. તેમની કેટલીક ધાર્મિક સ્થાને અનુવાદ પણ
"I, however who is al utter stranger to you, have
taken this liberty of addressing this communication તેમણે કર્યો છે.
in the interest of truth, and in order to have your . આ ત્રણે મહાપુરુષો વિષે લખતાં ગાંધીજી કહે છે:
advice on problems, the solution of which you have “મારી ઉપર ત્રણ પુરને ઉંડી છાપ પાડી છે. ટૅટૅય, made your life work." રરિકન અને રાયચંદભાઇ. ટૅટૅયની તેમના એક પુસ્તક દ્વારા ટૅટૅયે આ પત્રને તુરત જવાબ આપ્યો છે. તેમાં સત્યાઅને તેમની સાથેનાથડા પત્રવ્યવહારથી. રસ્કિનની તેના એક જ ગ્રહીઓને આશીર્વાદ આપ્યા છે. પુનર્જન્મ સંબંધે ટૅલન્સ્ટયે લખ્યું પુસ્તક onto this last થી–જેનું ગુજરાતી નામ “સર્વોદય” છે કે “હું મારા પત્રને કોઇ ભાગ કાઢી નહીં નાખું, પણ તેના મેં રાખ્યું છે અને રાયચંદભાઇની તેમની સાથેના ગાઢ પરિચયથી.” ગુજરાતી અનુવાદમાં તે ઉલ્લેખ તમારી ઇચ્છા હોય તો તમે કાઢી અન્યત્ર ગાંધીજીએ કહ્યું છે:
નાખી શકો છે.” “મારા જીવન ઉપર છાપ પાડનાર આધુનિક મનુષ્ય ત્રણ છે.
ગાંધીજીએ બીજો પત્ર તા. ૧૦-૧૧-૧૯૦૯ના રોજ લખે. રાયચંદભાઇએ તેમના જીવંત સંસર્ગથી, ટાથે તેમના “વૈકુંઠ, તે સાથે રેવ. હૈકે લખેલે ગાંધીજીના જીવનચરિત્રની નકલ મેકલાવી. તારા હૃદયમાં છે.” પુસ્તથી અને રસિકને તેના “unto this last” પોતાની પ્રસિદ્ધિ માટે નહિ, પણ તે જે જે કાર્ય કરી રહ્યા છે ‘સર્વોદય’ નામના પુસ્તક્થી મને ચકિત કર્યો.
તેમાં à યની સહાનુભૂતિ અને સક્રિય સાથ મળે અને તેમની ' “મારા જીવનમાં શ્રીમદ રાજચંદ્રની છાપ મુખ્યપણે છે. પ્રવૃત્તિઓથી ટૅટૅય વાકેફ થાય તે માટે. ગાંધીજીએ લખ્યું કે મહાત્મા Êèય તથા રસ્કિન કરતાં પણ શ્રીમદે મારા ઉપર ઊંડી “ટ્રાન્સવાલમાં ચાલતી હિંદીઓની લડત વર્તમાન સમયની એક મહાન અસર કરી છે.” નામ છતાં, ગાંધીજીએ કેબને ગુરુ તરીકે સ્વીકાર્યા લડત છે, કારણ કે તેમાં સાધ્ય અને સાધનની શુદ્ધિ રહેલી છે. એ નથી. શ્રીમદને પણ નહિ. તેનું કારણ આપતાં તેમણે કહ્યું છે:
જો સફળ થાય તે અધર્મ, વેરઝેર અને અસત્ય ઉપર ધર્મ, પ્રેમ “હિંદુધર્મે ગુરૂપદને જે મહત્વ નાખ્યું છે તેને હું માનનાર
રનને સત્યનો વિજય થશે, એટલું જ નહિ પણ, હિંદના કરે છું. ગુરુ વિના જ્ઞાન ન હોય એ વાકય ઘણે અંશે સાચું છે.
લોકોને અને દુનિયાના બીજા ભાગમાં પીડિત છે તેમને પણ દાખલો
મળશે અને હિંસામાં માનવાવાળાઓ ખાસ કરી હિંદમાં જે છે અક્ષરજ્ઞાન આપનાર પૂર્ણ શિક્ષકથી ચલાવી લેવાય, પણ આત્મ
તેમનું જોર ઓછું થશે.” દર્શન કરાવનાર પૂર્ણ શિક્ષકથી ન જ ચલાવાય. ગુરુપદ તો
- તા. ૪-૪-૧૯૧૦ના પત્ર સાથે ગાંધીજીએ ટૅર્સ્ટોયને તેમના સંપૂર્ણ રાનીને જ અપાય.”
પુસ્તક ‘હિંદ સ્વરાજને પોતે કરેલે અંગ્રેજી અનુવાદ મેલ્ય. ગાંધીજીએ Öèયના પુસ્તકોનું વાંચન ૧૮૯૩થી શરૂ કર્યું.
બ્રિટિશ સરકારે આ પુસ્તક જપ્ત કર્યું હતું, એટલે ગાંધીજી ટૅલન્ટેપણ ટૅૌંય સાથે પત્રવ્યવહાર તે છેક ૧૯૦૯માં થયે, જ્યારે
ચનો અભિપ્રાય જાણવા ઇન્તજાર હતા. હિંદ સ્વરાજમાં ગાંધીટૅટૅયની અતિ વૃદ્ધ અવસ્થા હતી. આ સમય દરમિયાન ગાંધી
જીને પોતાના વિચાર અને જીવનદષ્ટિ પહેલીવાર સંકલિત રીતે જીના સત્યાગ્રહના પ્રયોગો અને જીવન-ઘડતર ઘણું આગળ વધ્યું
રજૂ કરેલ છે અને તેમના જીવનના એ પાયાના સિદ્ધાંત રહ્યા છે. હતું. પત્રવ્યવહાર મુખ્યત્વે ગાંધીજી સત્યાગ્રહની જે લડત દક્ષિણ
આ સમયે ટૅટૅયની તબિયત લથડતી હતી. એટલે તેમણે તા. આફ્રિકામાં ચલાવી રહ્યા હતા તેમાં ટૅટૅના અાશીર્વાદ મેળવવા
૮-૫-૧૯૧૦ના રોજ ટૂંકો પણ મામિક જવાબ લખે: અંગ્રેજીમાં માટે હતે. હવે આ પત્રવ્યવહાર સંક્ષેપમાં જોઇએ.
નવતરણ કરું છું. પ્રથમ પત્ર ગાંધીજીએ લંડનથી તા. ૧-૧૦-૧૯૦૯ના રેજિ .
"I have read your book with great interest, લખે. દક્ષિણ આફ્રિકામાં વસતા હિંદીઓની સ્થિતિનો ખ્યાલ આપે. because the question you have therein dealt with સત્યાગ્રહની લડત, જેને એ વખતે passive resistance એવું is important, not only for Indians but for the
whole of mankind." નામ આપ્યું હતું તેની વિગતે તેમાં આપી છે. ગાંધીજીએ આ પત્રમાં લખ્યું છે
રેવન્ડ ડોકે લખેલ ગાંધીજીના જીવનચરિત્ર સંબંધે લખ્યું. “અને મારા કેટલાક મિત્રો દઢપણે માનીએ છીએ કે અન્યા
"I happen to know you through that Biography
which gripped me and it gave me a chance to know 4ALL RULH-L Ciruel - Non-resistance to evil by force
and understand you better. થી-ન થાય. તમારા ખાણાને મેં અભ્યાસ કર્યો છે અને
- 2 ટૈયે તા. ૭-૯-૧૯૧૦ ને રોજ એક લાંબે પત્ર ગાંધીજીને તે મારા મન ઉપર તેની ઊંડી છાપ રહી છે. અમે સ્પષ્ટપણે માનીએ
લખે છે. તેમાં ગાંધીજીના 'Indian Opinion' નાં લખાછીએ કે હિંસક બળ નિષ્ફળ જાય ત્યાં સત્યાગ્રહ સફળ થશે.”
ણાની તારીફ કરી છે. અન્યાયના પ્રતિકારમાં હિંસાના ઉપયોગનું આ પત્રમાં ગાંધીજીએ એક બીજો પણ ઉલ્લેખ કર્યો છે.
સમર્થન કરવાવાળા ઈશુ ખ્રિસ્તના ઉપદેશને કેવી રીતે વિકૃત કરે 2 થે એક લાંબો પત્ર ખેલ. A Letter to a Hindu
છે તે બતાવ્યું છે. ટ્રાન્સવાલની ગાંધીજીની લડત વિશે લખ્યું છે: જેની નકલ ગાંધીજીને મળી હતી. તે પત્ર વિશે હવે પછી હું
"Your work in Transval which seems to be far કહું છું. પણ તે પત્રમાં ટૅટૈયે, ખ્રિસ્તી માન્યતા મુજબ, પુન- away from the centre of our World, is yet the most જેમને સ્વીકાર કર્યો છે. તે સંબંધે ગાંધીજીએ ટૅ યને fundamental and the most important to us
supplying the most weighty practical proof in which લખ્યું છે કે આ પ્રશ્નનો તમે અભ્યાસ કર્યો છે કે નહિ તેની
the World can now share and with which must partiમને જાણ નથી, પણ હું એટલું જ કહ્યું કે હિંદમાં કરોડો લોકોની
cipate, not only the Christans, but all the people ૨ના દઢ શ્રદ્ધા છે. આ માત્ર ચર્ચાને નહિ પણ અનુભવને વિધ્ય of the World." છે અને જીવનના ઘણાં ગૂઢ રહસ્યોને તેમાં ઉકેલ છે. ટ્રાન્સવાલના ટૅશટૅને ગાંધીજી ઉપરનો આ છેલ્લે પત્ર છે. રાત્યાગ્રહીઓ માટે પુનર્જન્મની શ્રદ્ધા મોટું. આશ્વાસન છે. છેવટ ૭, નવેમ્બર ૧૯૧૦ના રોજ તેમનું અવસાન થયું.