Page Text
________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૬-૬૯
૩૪
જોઈએ છે કન્યા.... “જોઈએ છીએ અમેરિકામાં વસવાટ કરતાં--સારું કમાતા વળી આજે પરદેશ વિદ્યાભ્યાસ માટે જવામાં યુવકની એવી યુવાનને દેખાવડી, ગ્રેજ્યુએટ સંસ્કારી કુટુમ્બની કન્યા. લગ્ન કરી કોઈ વિશિષ્ટ શકિતનાં દર્શન નથી થતાં. સાવ સામાન્ય કહી શકાય અમેરિકામાં વસવાટ કરવાની તૈયારી કન્યા માટે જરૂરી છે.” તેવા યુવકો પણ નાણાંકીય સરળતાને કારણે અમેરિકા જેવા દેશમાં
દૈનિકપત્રમાં અવારનવાર ચમકતી આ જાહેરાતમાં પરદેશ તો એક જ શહેરમાં પણ એકથી વધુ યુનિવર્સિટીઓમાંથી એકમાં જવાનું આકર્ષણ એટલું પ્રબળ હોય છે કે વર માટે રાહ જોતી પ્રવેશ મેળવી શકે છે. દરિદ્રનારાયણ એવા આપણા દેશમાં લક્ષ્મી કન્યા, કે દીકરી માટે મુરતીય શોધતાં માતાપિતા આવી જાહેરાત પ્રાપ્ત કરવી, અને ઉચ્ચ જીવનધોરણ જાળવવું એ જેટલું મુશ્કેલ વાંચી તક ઝડપવા તત્પર બની જાય છે. સમયના પરિવર્તન સાથે છે, તેવી મુશ્કેલી ત્યાં નથી. અનેકવિધ પ્રકારના વ્યવસાયની અનેકવિધ વર કે કન્યાની લગ્ન માટેની લાયકાતના ધારામાં પણ પરિવર્તન તકો સુલભ હોવાથી આર્થિક દષ્ટિએ કશી મુશ્કેલી નથી અનુભવાતી. આવે છે. આજે દરેક સુશિક્ષિત કન્યા પરદેશ ભણેલો વર ઈચ્છતી
માતા - પિતાના આગ્રહથી લગ્ન માટે જ સ્વદેશ આવેલા યુવાહોય છે. તેના માતાપિતા પણ (Foreign Returned).
નાનાં એકાદ બે કિસ્સાઓ મારી જાણમાં આવ્યા છે, જે અત્રે રજૂ જમાઈ મેળવવામાં પોતાનું ગૌરવ સંતોષાતું જુએ છે, અને તેમાં ય
કરું છું. પરદેશ રહેવાનું મળે તો તે અહોભાગ્ય માને છે.
આ પહેલા કિસ્સામાં ઉચ્ચ કટુમ્બને, અમેરિકામાં વિદ્યાભ્યાસ કરી છેલ્લા દસકામાં જે ઝડપથી સામાજિક પરિવર્તન આવી રહેલું
વસવાટ કરતો યુવક માતા - પિતાના આગ્રહ અને દબાણથી લગ્ન છે, તેનાથી લગ્નસંસ્થા પણ અલિપ્ત નથી રહી. સૈકા પહેલાં હિન્દુ
માટે સ્વદેશ આવે છે. બે પાંચ સારી કન્યાઓ જોઈ એકની ઉપર સમાજમાં લગ્નસંસ્થાને પહેલા તબકકો એટલે ન્યાત–ગર દ્વારા
તેની પસંદગીનો કળશ ઢોળાય છે અને લગ્નગ્રંથી જોડાય છે. ગંઠવાતાં લગ્ન, જેમાં વર કે કન્યાના માતાપિતા પણ ગેરદ્રારા
થોડા સમય બાદ અમેરિકામાં વસતી યુવાનની જર્મન, પત્નીને મિત્રો બંધાયેલ સંબંધથી જ એકબીજાને ઓળખતાં થતાં. આ સમયે લગ્ન
દ્વારા પતિના લગ્નની જાણ થાય છે, અને તે ભારત આવે છે. યુવાએક સામાજિક પ્રસંગ હતું. બીજા તબક્કામાં લગ્ન કૌટુમ્બિક
નનાં માતા - પિતા અને કન્યાના માતા-પિતાને મળે છે. બંનેના પ્રસંગ બની જાય છે, જેમાં વર કે કન્યાના માતા-પિતા દ્વારા જ
માતા - પિતાઓને આ હકીકતની કશી જ જાણ ન હતી. વધુ કફોડી ભાવિ વર-વધૂ લગ્નગ્રંથિથી જોડાતા. લગ્નથી જોડાતી વ્યકિતઓની
સ્થિતિ તે કન્યા અને તેના માતા - પિતાની થાય છે. સાધનસંપન્ન સંમતિ કે અસંમતિને ખ્યાલ સુદ્ધાં કોઈ ન કરવું અને એ સાવ
પૈસાપાત્ર કન્યાના પિતા જર્મન યુવતીને પૈસાથી ખુશ કરી યુવાનસ્વાભાવિક મનાતું. ત્રીજા તબક્કામાં લગ્ન કૌટુમ્બિક પ્રસંગ જ
થી છૂટી થવા સમજાવે છે. પરિણામ શું આવ્યું તેની ખબર નથી, પણ રહે છે, છતાં વર કે કન્યાની સંમતિ આવશ્યક લેખાય છે.
એક પ્રપંચી અને કાયર યુવાનને કારણે કેટકેટલી વ્યકિતઓ પરેશાન આજે લગ્નવિકાસનો ત્રીજો તબકકો અસ્ત પામી રહ્યો છે
થઈ જાય છે તે આ ઉપરથી સહેજે સમજાશે. અને ચોથા તબક્કાને ઉગમ થઈ રહ્યો છે. સંધિકાળને કાંઠે ઊભેલી લગ્ન ઘટના કૌટુમ્બિક પ્રસંગ મટી વ્યકિતગત ઘટના કે પ્રસંગ
બીજા કિસ્સામાં કિશોરાવસ્થાની મૈત્રીમાંથી સીમા અને મેહુલે હોવાને આકાર ધારણ કરી રહેલ છે. અલબત્ત, યૌવનકાળમાં પ્રવેશતાં
પરસ્પરને લગ્નને કોલ આપ્યો હતો. મેહુલ વધુ અભ્યાસ અર્થે અમેયુવક - યુવતીઓ માટે જીવનસાથી શોધવાની તક સુલભ બની
રિકા ઉપડી જાય છે અને સીમા પિતાને તબીબી અભ્યાસ પૂરો છે એમ તે ન કહેવાય, પરંતુ સુલભતાની દિશાએ તે માટે કરતાં મેહુલના પાછા ફરવાની પ્રતીક્ષા કરે છે. આ સમય દરમ્યાન ખૂલી રહી છે એમ તે જરૂર કહી શકાય. સ્ત્રીના વિકાસ સાથે પ્રીતની ગાંઠને મજબૂત કરતો પત્રવ્યવહાર પણ ચાલે છે. મેહુલમય વિકાસ પામતા લગ્ન સ્વરૂપમાં આજે પાંચ - પંદર દિવસના ટુંકા
સીમા તો મેહુલ આવે કે તેની સાથે લગ્નગ્રંથિથી જોડાઈ પરદેશ ગાળામાં જ પરિચય, સંવનની ભૂમિકા વટાવી યુવક - યુવતી લગ્ન જવાનાં સ્વપ્નાં જૂએ છે. મેહુલ આવે છે, સીમાને જણાવે છે કે કરવા તત્પર થાય છે, તેમાં સ્ત્રી પ્રગતિની કેડીએથી પીછેહઠ
મા-બાપની ઈચ્છા પિતે ન્યાતબહાર લગ્ન કરે તેવી નથી. સાથે કરતી હોય તેમ નથી લાગતું? ભાવિ જીવનસાથીને ઓળખવાનો એ પણ જણાવે છે કે અમેરિકામાં તેને બે - ચાર પ્રણય સંબંધે છે, કે તેને પરિચય પામવાને આમાં અવકાશ જ કયાં રહ્યો? તે જે પોતે લગ્ન પછી પણ ચાલુ રાખવા માંગે છે. સ્વમાનશીલ ડ. પછી અગાઉના ન્યાત-ગાર દ્વારા ગોઠવાતાં લગ્નો અને આજના તે
યુવતી મેહુલના બદલાયેલા સ્વરૂપને ઓળખે છે, અને વર્ષોથી જતન જાહેરખબર દ્વારા યોજાતાં લગ્નમાં તફાવત કયો શોધવો? કહેવું કરી પાંગરેલી પ્રીતને શમણું સમજી હૃદયમાં ભંડારી દે છે. મેહુલ હોય તે એમ કહી શકાય કે અગાઉની પતિથી અનભિજ્ઞ એવી કન્યા
મા-બાપે નક્કી કરેલી કન્યા સાથે જોડાઈ પરદેશ ઉપડવાની તૈયારી લાચાર દશાએ પતિને સ્વીકારતી, જ્યારે આજે કન્યા સાવ અન
કરે છે. મેહુલના પ્રણયસંબધથી સાવ અજાણ પેલી નિર્દોપ કન્યાનું ભિન્ન એવી વ્યકિત સાથે સહર્ષ સમજી બુઝીને જીવન જોડવા
પરદેશમાં શું? તૈયાર થાય છે. અહીં કહેવાનો આશય એ નથી કે પરિચય વગરનાં પરદેશમાં વસવાટ કરતા બધા જ યુવાને આવા પ્રપંચી નથી લગ્ન સર્વથા નિષ્ફળતામાં જ પરિણમે છે. પરંતુ આજના સમાજમાં હોતાં. છતાં ત્યાંના વિવિધ પ્રલોભને, આકર્ષણ, અને મુકત સમાજ પરિચયની ભૂમિકા બે ભિન્ન ભિન્ન વ્યકિતત્વને નિકટ આણ- વચ્ચે જીવતાં યુવાન સાથે લગ્ન - ગ્રંથિથી જોડાતાં પહેલાં કન્યા વાની તક ઊભી કરે છે. વ્યકિતના અંતરંગને પામવા મુશ્કેલ છે; અને તેના માતા - પિતાએ પરદેશ વસવાના મેહમાં ઉતાવળ ન છતાં પાંચ - પંદર દિવસના ઉપરછલ્લાં પરિચયમાં સુશિક્ષિત કન્યા કરતાં પરિચયને પરિપકવ થવા દેવું જરૂરી છે. પરદેશ જવાને મેહ લગ્નની લાયકાત દ્વારા જ તૃપ્ત કરે એ ગ્ય
વાસતી મેદી નથી લાગતું.
‘તિસંઘ પત્રિકામાંથી સાભાર ઉધૃત. માલિક: શ્રી મુંબઈ ન યુવક સંપ: મુદ્રક અને પ્રકાશક: શ્રી પરમાનદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રકાશન સ્થળ: ૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબ—,
સુષ્યસ્થાનઃ ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કોટ, મુખ–1.
| SR No. | 525954 |
| Book Title | Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Parmanand Kunvarji Kapadia |
| Publisher | Mumbai Jain Yuvak Sangh |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 286 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India |
| File Size | 38 MB |