Prabuddha Jivan 1969 Year 30 Ank 17 to 24 and Year 31 Ank 01 to 16

SR No.: 525954
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1969
Total Pages: 286
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 38 MB

Page 82

- ૨૬૦ '
પ્રબુદ્ધ જીવન
- તા. ૧૬-૪-૬૯ છે; મારા પિશાક અને મારા ખોરાક વિશે. તો, પિશાક તે મેં આ જ- સેઈલમાં ચારધો કલાક કયૂમાં ઊભા રહી ૧૯ પીન્ડની ઓછી કિંમતે રાષ્ટ્રીય પિશાક-
રાખ્યો હતો અને ખેરાકની મુશ્કેલી–ઈગ્લાન્ડમાં તે (કરકસર ખાતર) ખરીદ્યો હતે. એમણે કહ્યું કે, “હા, એ વાત સાચી અઢી માસ ગુજરાતીઓ સાથે જ રહ્યો હતો તેથી તેમ જ ત્યાં હજારોની છે.' એક હજામના છોકરામાંથી આ પદે પહોંચનાર એ સ્વાશ્રયી સંખ્યામાં ગુજરાતીએ-હિંદી વરાતા હોવાથી બિલકુલ પડતી જ માણસની ઘડતરકથા ‘કુમાર'માં આપવા માટે જરૂરી સામગ્રી મેં નહતી. અમેરિકામાં પણ સારાં ફળ અને શાકભાજી મળે જ છે માગી ત્યારે તેમણે તાજી બહાર પડેલી પોતાની જીવનકથી મને ભેટ એટલે, પિશાક અને ખેરાકની કોઈ તકલીફ પડી નથી.
- આપી. એમને મળીને બાજુમાં ઈલસ્ટ્રેટેડ લંડન ન્યૂઝની કચેરીમાં . વળી, મારા જે યજમાન હતા તે સામાન્ય સ્થિતિવાળા હતા અમે ગયા. એ સચિત્ર સાપ્તાહિકનું મુદ્રણકામ તે ત્યાંથી એટલે, ત્યાંની મધ્યમ વર્ગની પ્રજા વચ્ચે રહેવાની તક મળીતેથી ૪૦ માઈલ દૂર આવેલા પ્રેસમાં થાય છે, પણ તેની લેખસામગ્રી એ પ્રજાની આંતરિક સ્થિતિ જોવાનું મને સદ્ભાગ્ય મળ્યું. આધુનિક યંત્રની મદદથી તતક્ષણ મોકલવામાં આવે છે એ વીજળીક ઈલાન્ડમાં બધું મે – પણ ખેરાક પ્રમાણમાં મેઘ નથી, આ
તરકીબે મુગ્ધકર હતી. બીજી ખાસ નોંધપાત્ર બીના એ હતી કે સિવાય, જે કંઈ મળે એ શુદ્ધ અને ભેળસેળ વિનાનું.
એ પત્રના તંત્રી તથા લગભગ બધા વિભાગીય તંત્રીઓ તદ્દન વિદેશની યાત્રામાં મારા રસના વિષયો બે હતા; પત્રકારિત્વ
યુવાન વયના હતા. અમે મળ્યા તે મદદનીશ તંત્રીની ઉંમર વીસેક અને કલાનું દર્શન. વળી હું કોમનવેલથ પ્રેસ યુનિયનને સભ્ય વર્ષની હતી. એમની નીતિ વિકાસનુખી હતી – આવતી. પેઢીને શું હોવાથી તેમ જ મારા મિત્ર શ્રી સોલંકી ત્યાંના પત્રકાર જગતમાં
આપવું જોઈએ તેની ખેવના એ પ્રજા બહુ રાખે છે. વળી, અંગ્રેસાથે સંપર્ક ધરાવતા હોવાથી એ ક્ષેત્રમાં હું ઠીક ઠીક ઈ – જાણી જોમાં એક ખાસિયત છે કે મુકત અભિપ્રાયોને તે આદર કરે છે. શકશે. મારી વિશેષ જિજ્ઞાસા પ્રાંતીય પત્રકારત્વ વિશે જાણવાની હતી- તમારો મત દબાવીને એમની હા એ હા તમે કરતા હો તે સંભવ જે આપણે ત્યાં ખીલ્યું નથી. છેલ્લા થર સુધી પ્રજાને કેળવવા માટે છે કે તમે એમના પર સારી છાપ ન પડી શકો. તે અગત્યનું સાધન છે. ત્યાં તમે કોઈ પણ નાના ગામમાં જાવ ત્યાં
લડન ટાઈમ્સ' જેમ પીઢ વિચારણાનું પાત્ર છે, તેમ ડેઈલી એ ગામ કે પરગણા પૂરતું એક પત્ર તો નીકળતું જ હોય – આ
મિરર' એ બીજા છેડાનું જનસામાન્યનું સૌથી બહોળો ફેલાવો પત્રમાં સ્થાનિક સમાચાર ને સ્થાનિક પ્રશ્ન જ અગત્યનું સ્થાન
ધરાવતું માનીતું પત્ર છે. ૨૭૦ ફૂટ ઊંચા અને જમીન ભીતરમાં ધરાવતા હોય છે. પ્રત્યેક ગામ -પરગણાને પોતાની આગવી સાંસ્કૃતિક
ચાર બેઈઝમેન્ટ સાથે ૧૬ માળના તેના વિશાળ ને અદ્યતન મકાપરંપરા પણ હોય છે. તેને પણ આ પત્ર પોષતું-વિકસાવતું રહે છે.
નમાં એનાં સાંચાસ્ટરથી માંડીને પુસ્તકપ્રકાશન સુધીને સમામારા પ્રવાસમાં ગામડાંઓમાં જવાની ઠીક ઠીક તક મને સાંપડી.
વેશ છે. જાણે એક નાનું સરખું ઉદ્યોગનગર! લંડન ટાઈમ્સ' ' લંડનમાંથી નીકળતું લંડનનું ‘ટાઈમ્સ’ એને ફેલાવો એ
દુનિયાભરમાં તેની બિટ (બિટ્યુઆરી - સઘસંપૂર્ણ અવસાન- પણ અભિપ્રાયનું વજન ઘણું. રાજદ્વારી આગેવાનો ‘ટાઈમ્સ’
નોંધ)ની વિશિષ્ટતા માટે વખણાય છે એમ એના નિદર્શકે મને કહ્યું. ને અભિપ્રાય પહેલા વાંચે. તો બીજા છેડાનું - અત્યંત લોકપ્રિય
જગતના કોઈ પણ દેશની કોઈ પણ ક્ષેત્રની વ્યકિતવિશેષની અવપત્ર ‘ડેઈલી મિરર’ એ જનતાનું દૈનિક ગણી શકાય. એની રોજિંદી
સાન નોંધ માટે જરૂરી સામગ્રી તે માટેના તેના વિશાળ આગારમાંથી આવૃત્તિ બાવન લાખની અને રવિવારની આવૃત્તિ ૬૦ લાખની!
ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં મળી રહે. એમ ‘ડેઈલી મિરર’ ની વિશિષ્ટતા એ બન્ને પત્રોની કચેરીએ જોવાની તક મને મળી. આ ઉપરાંત
તેની છબિ – વિપુલતા અને ટૂંક લખાણ માટે છે. તેના નિદર્શકે સામયિક પત્રોના પ્રકાશનમાં “ધ ન્યુ સાયન્ટિસ્ટ, ધ ન્યુ સેનાએટી
અમને કહ્યું છે કે લાંબાલચ લખાણ વાંચવાનો વખત કે વૃત્તિ જેને અને ધ ગ્રાફિકલ મેગેઝીનની નાની સરખી પ્રકાશનસંસ્થા
નથી એ અમારે વાચકવર્ગ મુખ્ય સમાચારની છબિ નીચે હું જોઈ શકશે. છેક કુમાર વયથી હું જેને ચાહક છું તે
મુદાસર ને પરિમિત લખાણ પસંદ કરે છે. લેખનલાઇવ-(થડી જ ઈંગ્લંડના પ્રથમ અને અગ્રિમ ચિત્રમય સાપ્તાહિક ધી ઈલસ્ટ્રેટેડ
લીટીએમાં બધાં મુદા–માહિતી સમાવી લેવાની કળા) એ અમારા લંડન જ્યુસની કારવાઈ જોવાની તક મળી તેથી મને અત્યંત પરિતોષ
સંપાદનની વિશિષ્ટતા છે. થ. “લiડન ટાઈમ્સ’ સાથે આ પત્રના પણ માલિક લોર્ડ
મને એક પ્રશ્ન વારંવાર પૂછાય છે કે ઈંગલાંડ અને અમેટૅમસન આજે પત્રકારિત્વની દુનિયાને બેતાજ બાદશાહ ગણાય
રિકાના લોકો વચ્ચે તમને શું તફાવત લાગે? બન્ને પ્રજા પોતાની છે. છેલ્લાં પાંચેક વર્ષથી હું તેને વિશે ખૂબ વાંચતો આવ્યો છું.
રીતે નિરાળી છે. ઈગલાન્ડ પાસે ઈતિહાસ અને સંસ્કારની એક એના જેવા સાથે મારી દસ મિનિટની મુલાકાત ગોઠવાઈ હતી.
મેટી પરંપરા છે; એટલે એ રીતે ઈંગલાન્ડની પ્રજમાં તમને જે જણાશે એમને હું તથા ભાઈ સોલંકી મળવા ગયા. અમે પાંચેક પ્રશ્ન તૈયાર
તે અમેરિકાની પ્રજામાં નહિ જોઈ શકો–અમેરિકાનો ઈતિહાસ માત્ર રાખ્યા હતા, જેમાં એક પ્રશ્ન, એમને આટલી ઉંમરે પણ આટલું
સાડાત્રણસો વર્ષને, અને યુરેપની જુદી જુદી પ્રજા આવીને ત્યાં સખત કામ તેઓ કરે છે એના રહસ્ય વિશે પૂછશે. ત્યારે એમનો
વસી એટલે ત્યાં નાનાવિધ પ્રજાના સંસ્કારને–સંસ્કૃતિને સમન્વય જવાબ હતો: મારા કામમાં ઉત્કટ રસ અને નિયમિત અને મિતાહારી છે. ઈગ્લાન્ડની પ્રજામાં જે ખમીર જશે એવું અમેરિકાની પ્રજામાં જીવન. બીજો એક પ્રશ્ન મારો હતો, - તમારી જ માલિકીનાં બે નહિ જુઓ. ઈલાન્ડની પ્રજા ઠાવકી અને અતડી – રીઝર્વ લાગે, પત્રની રાજકીય માન્યતાઓમાં ફેર હોય છે એ વાત સાચી? જ્યારે અમેરિકને નિખાલસ ને બેલકણા લાગે. અંગ્રેજો તેના ઓછાત્યારે તેમણે કહ્યું, “હા, હું સંપાદકીય – તંત્રીગત અભિપ્રાયોની બાલાપણા માટે - અન્ડરસ્ટેઈટમેન્ટ માટે જાણીતા છે, અમેરિકન બાબતમાં મારાં જુદાં જુદાં પત્રાના મંત્રીઓને સંપૂર્ણ મુકત રાખું બહુબાલા – કંઈક તડાકાબાજ લાગે. છું – એમની વચ્ચે હું આવતું નથી. હું તે ફકત જોઉં છું વર્ષના મારા ક્લારસની તૃપ્તિ માટે મેં ત્યાં શક્ય તેટલાં મ્યુઝિયમ અંતેનું બેલેન્સ શીટ.'“દુનિયાભરમાં તમારી માલિકીનાં પડ્યો છે, તો અને પીકચર-ગેલેરી જોયાં. એનાં પ્રમાણમાં આપણે તો ઘણા તમે ભારતમાંથી પણ પત્ર ચલાવવાનું વિચારો છો ખરા? આ પ્રશ્નના પાછળ છીએ એમ લાગે. બ્રિટિશ મ્યુઝીયમ મેં છૂટક છૂટક જવાબમાં તેઓએ કહ્યું, ‘તમારી સરકાર મને રજા ન આપે, અને ત્રણ દિવસ સુધી જોયું તે ય માત્ર ઉપર ઉપરથી જ જોઈ શકાયું. ખાસ તે “ભારત'માં હું કોઈ ‘બિઝનેસ’ જેતે નથી. છેલ્લા પ્રશ્ન ત્યાં પ્રદર્શિત વસ્તુઓ તથા ચિત્રોની માહિતી અને રસાસ્વાદ આપતી મેં એમના “ઓવરકોટ'ની વાત વિષે પૂછયે, જે તેમણે એક સ્ટેરના ટેઈપવાળા ખિસ્સાયંત્રે થોડા શિલિંગના ભાડાથી મળે છે, જે