________________
Regd. No. M H II7
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૭
પદ્ધ જીવન
‘પ્રબુદ્ધ જૈનનું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૩૧ : અંક ૧૫
મુંબઈ, ડીસેમ્બર ૧ ૧૯૬૯, સેમવાર
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર પરદેશ માટે શિલિંગ ૧૫
છૂટક નકલ ૪૦ પિસા તંત્રીઃ પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા
અને કોંગ્રેસ પાર્લામેન્ટરી પક્ષમાં ઘેરી બનેલી કટેકટી ફી કોંગ્રેસમાં ભંગાણ હવે લગભગ નિશ્ચિત બન્યું છે. કેંગ્રેસ અને જનસંઘ. સરકાર વિશે જે આક્ષેપ હતો કે સામ્યવાદીઓના પાર્લામેન્ટરી પક્ષમાં ઈન્દિરા ગાંધીની બહુમતી સાબિત થઈ પછી, ટેકાથી જ નભી શકશે અને તેથી સામ્યવાદીઓને આવા સિન્ડિકેટના સભ્યોએ શ્રી નિલગપ્પાના નિવાસસ્થાને પાર્લામે- ટેકાની કિંમત ચૂકવવી પડશે એ ખેટું કર્યું છે, પણ કાયમ ન્ટરી પક્ષની મિટિંગ બોલાવી. પણ વિચિત્ર શરત કરી કે ખંડિત માટે આ પરિસ્થિતિ રહેશે તેમ નિશ્ચિત ન કહેવાય. આ વર્કિંગ કમિટીએ ઈન્દિરા ગાંધીને કોંગ્રેસના પ્રાથમિક સભ્યપદેથી મતદાન એટલું જ બતાવે છે કે સરકારને સામ્યવાદીઓના ટેકાથી જ બરતરફ કરતો ઠરાવ કર્યો છે તેની લેખિત મંજૂરી આપે તેવા જીવવાનું રહેશે એ આક્ષેપ સાચો નથી. તેમ, કેંગ્રેસ વિરોધ સભે જ આ બેઠકમાં હાજરી આપી શકશે. બહુમતી સભ્યોને પક્ષ, સ્વતંત્ર પક્ષ અને જનસંઘનું જોડાણ થયું છે તે આક્ષેપ પણ આવતા અટકાવવા આવી શરત કરવી પડી. પરિણામે વડીલ નેતા
સાચો નથી. સંજોગોને કારણે આ મતદાન થયું છે અને ભવિષ્યમાં
પણ તેમ જ થશે. પરિસ્થિતિ પલટાતી (fluid) રહેશે. એના ટેકેદારોની જ આ સભા બની રહી. આ પક્ષના આગેવાનની
1. મહાસમિતિમાં પસંદગી કરવામાં કાંઈક મુસીબત ઉભી થઈ હોય તેમ જણાય છે. સ્વાભાવિક રીતે જ શ્રી મેરારજીભાઈ આ પક્ષના નેતા હોય
જેની આતુરતાપૂર્વક રાહ જોવાતી હતી તે કેંગ્રેસ મહાસમિ
તિની બેઠક બે દિવસ થઈ ગઈ. ધાર્યા કરતાં વધારે બહુમતીથી પણ વિરોધને કારણે, માર્ગ કાઢયે કે શ્રી મોરારજીભાઈ પક્ષના
સભ્યો હાજર રહ્યા. કેંગ્રેસ પાર્લામેન્ટરી પક્ષમાં, તેમ સંસ્થામાં આગેવાન, પણ લોકસભામાં ડૉ. રામસુભગસિંગ નેતા અને રાજયસભામાં શ્રી શ્યામનંદન મિશ પાર્લામેન્ટની બેઠક શરૂ થઈ
પણ ઈન્દિરા ગાંધીને મોટી બહુમતી છે તે પુરવાર થયું.
શ્રી નિલગપ્પાના પ્રમુખપદની વધારેલી મુદતને રદ કરવામાં ત્યારે, કેંગ્રેસના ઈતિહાસમાં અભૂતપૂર્વ બનાવ બન્યા. ડે.
આવી, તેમને પ્રમુખસ્થાનેથી દૂર કર્યા, નવા કામચલાઉ રામસુભગરિગે, લગભગ ૬૦ સભ્યની આગેવાની લઈ, મુખ્ય વિરોધ પક્ષના નેતા તરીકે લોકસભામાં સ્થાન લીધું.
પ્રમુખની વરણી થઈ, નવી કામચલાઉ વર્કિંગ કમિટી અને લેકસભામાં
પાર્લામેન્ટરી બોર્ડની નિયુકિત થઈ, ઈન્દિરા ગાંધીને કેંગ્રેસના ઉશ્કેરાટભર્યા વાતાવરણમાં પાર્લામેન્ટની બેઠક શરૂ થઈ.
પ્રાથમિક સભ્યપદેથી બરતરફ કર્યા હતા તે ઠરાવ રદ કર્યો. બન્ને પહેલે જ દિવસે, સ્વતંત્ર પક્ષના સભ્ય પીલુ મેદીએ રબત
પક્ષે હિસાબ ચૂકતે થયો. એકે કર્યું, બીજાએ ઉથલાવ્યું. માત્ર કૅન્ફરન્સમાં ભારત સરકારે ભાગ લીધે તેના વિરોધમાં, સભા
મહાસમિતિમાં જ નહિ પણ કેંગ્રેસ સંસ્થામાં પણ પોતાની મેકૂફીની દરખાસ્ત મૂકી. લગભગ નવ કલાકની ઉગ્ર ચર્ચા પછી,
મોટી બહુમતી છે તે બતાવવા, કેંગ્રેસનું અધિવેશન મુંબઈમાં આશ્ચર્યજનક રીતે બહુમતીથી આ દરખાસ્ત ઊડી ગઈ. રાતના
૨૮મી ડિસેમ્બરે બેલાવવાનું નક્કી થયું. આ બધામાં બંધારણીય પ્રશ્નમાં સરકારને પક્ષ ઘણે નબળો હતો, તેથી આ પ્રશ્ન ઉપર
અથવા કાયદેસર કેટલું તેની ચર્ચા નિરર્થક છે. કૅર્ટ મારફત, સરકારને પરેશાન કરવા તેને પ્રથમ સ્થાન આપ્યું. સરકારી પક્ષે
કેંગ્રેસને નામે અને કેંગ્રેસના ધ્વજ નીચે આ બેઠક મળતી
અટકાવવા પ્રયત્ન થશે તે નિષ્ફળ ગયો. નિર્જલગપ્પાના અને રજૂઆત પણ નબળી થઈ હતી. વિરોધ પક્ષે સમર્થ પ્રતિપાદન
રામસુભગસિંગે જાહેર કર્યું કે આ બધું બિનબંધારણીય છે. હતું. સરકાર પક્ષ નબળા હોવા છતાં, આ દરખાસ્ત ઊડી
નવા કેંગ્રેસ પ્રમુખે ધડાધડ કામગીરી શરૂ કરી. ઉત્તર પ્રદેશ કેંગેજશે એવી ખાતરી હોવાથી, ઈન્દિરા ગાંધીને આ ચર્ચામાં ભાગ
સના પ્રમુખ કમલાપતિ ત્રિપાઠી અને મંત્રી બહુગુણાને, શ્રી લેવો ન પડે. વિરોધ પક્ષે પણ સભા મેકુફીની જ દરખાસ્ત મૂકી,
નિજલિગપ્પાએ શિરતભંગ માટે, સ્થાનભ્રષ્ટ કરતા હુકમ કાઢયા અવિશ્વાસની નહિ, કારણ કે, સરકાર પક્ષે બહુમતી રહેશે જ
હતા તે રદ કર્યા અને તેમને ફરી પ્રસ્થાપિત કર્યા. પશ્ચિમ બંગાળમાં એમ વિરોધ પક્ષ પણ જાણતો હતે. છતાં આટલી મોટી
અને માયસેરમાં નવી કામચલાઉ કેંગ્રેસ સમિતિએ જાહેર કરી. બહુમતી કેમ મળી ? સરકાર પક્ષ સબળ હતું એટલા માટે નહિ,
કાંગાળની જૂની કેંગ્રેસ સમિતિના પ્રમુખે આ નવી સમિતિને ગેરપણ કોઈને વચગાળાની ચૂંટણી જોઈતી નથી અને તેથી સરકારને
કાયદેસર જાહેર કરી–આવી સમિતિઓ અન્યત્ર-તામીલનાડુ અને હરાવવી નથી. કેન્દ્ર સરકારની સ્થિરતા વિષે અત્યારે તે શંકા
ગુજરાતમાં પણ નિમાશે એમ સંભળાય છે. મહાસમિતિની દિલ્હીની નથી લાગતી. આ દરખાસ્ત ઉપરના મતદાન વિશે કાંઈક
મુખ્ય કચેરીના કર્મચારીએાએ ફિસને કબજો લેવા નવા પ્રમુખને વિશ્લેષણ થયા છે. સરકારને જે ટેકો મળ્યો. તે જોતાં સામ્યવાદી
આમંત્રણ આપ્યું અને પિતાની વફાદારીની ખાતરી આપી. ઓના ટેકા વિના પણ સરકારને બહુમતી મળી રહેશે
મુંબઈમાં એમ જણાતું. વિરોધમાં મુખ્યત્વે, કોંગ્રેસ વિરોધી પક્ષ, સ્વતંત્ર મુંબઈ પ્રદેશ સમિતિએ બહુમુખી ઠરાવ કર્યો. ઈંદિરા ગાંધીને