________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
अन्वयार्थ - ( तत्थिमा तझ्या भासा) तत्रेयं तासु चतसृषु भाषासु मध्ये इयं तृतीया सत्या मृषा तां न वदेत् (जं) यां सत्यामृषाम् (वदिचाणुतपती) वदिवा उक्त्वा पश्चादनुतप्यते पश्चात्तापं करोति (जं छन्नं तं न बत्तव्यं यत् छन्नं- हिंसाप्रधानं वचनं तदपि न वक्तव्यम् (एसा नियंठिया आणा) एषा नैर्ग्रन्थिको भगवत स्तीर्थकरस्याऽऽज्ञेति ॥ २६ ॥
टीका - भाषा हि चतुर्विधा भवति, सत्या? मथमा, असत्यार द्वितीया, सत्यामृषा३ तृतीया, असत्यामृषा४ चतुर्थी । एतासु 'तत्थिमा' तासु चतुर्विधासु मध्ये इयम् 'तइया' तृतीया भाषा - सत्यामृषा, अंशेन सत्या अंशेन च मृषा । यथा'अस्मिन् ग्रामे दश वालका जाता:' एतद्वचनम् उत्पत्यंशेन सत्या, संख्यायां मृषा न्यूनाधिक संख्यायाः संभवात् । एवं भूत तृतीय भाषां यो बदति सः 'जं'
अन्वयार्थ -- चार प्रकार की भाषाओं में यह जो तीसरी -सत्यामृषा भाषा है, जिसे बोलने पर बाद में पश्चात्ताप करना पड़ता है । इसी प्रकार जो हिंसाप्रधान वचन है, वह भी बोलने योग्य नहीं है। यह भगवान् तीर्थंकर की आज्ञा है ||२३||
टीकार्थ - - भाषा चार प्रकार की है - ( १ ) सत्या (२) असत्या (३) स्यामृषा और (8) असत्या मृषा । इन चार भाषाओं में तीसरी सत्यामुम्रा भाषा है जो आंशिक रूप में सत्य और आंशिक रूप में असत्य अर्थात् सत्यासत्य का सम्मिश्रण युक्त होती है। जैसे 'आज इस ग्राम में दश बालक जन्मे' यह वचन जन्मने की अपेक्षा सत्य है मगर संख्याकी अपेक्षा से असत्य है, क्योंकि जन्मने वाले बालकों की संख्या न्यूनाधिक भी हो सकती है। जो इस प्रकार की भाषा का प्रयोग करता
અન્નયા —ચાર પ્રકારની ભાષાઓમાં જે આ ત્રીજી સત્યા મૃષા ભાષા છે, કે જેને ખેલવાથી ખેલાયા પછી પશ્ચાત્તાપ કરવા પડે છે; એજ પ્રમાણે જે હિ...સા પ્રધાન વચના છે, તે પણ આલવા ચાગ્ય હાતા નથી. આ પ્રમાણે ભગવાન તીર્થંકરની આજ્ઞા છે. ારા
टीमर्थ - - सत्य ( १ ) असत्य (२) सत्याभूषा (3) भने असत्या भृषा (४) આ પ્રમાણે ચાર પ્રકારની ભાષા કહેલ છે. આ ચાર ભાષાઓમાં સત્યામૃષા જે ત્રીજી ભાષા છે, જે આંશિક રૂપથી અસત્ય અર્થાત્ સત્યાસત્યના મિશ્રણવાળી હોય છે. જેમકે-‘આજ આ ગામમાં દસ બાળકાના જન્મ થયા. આ વચન જન્મની અપેક્ષાએ સત્ય छे, परंतु મજાની અપેક્ષાથી અસત્ય છે, કેમકે જનમવા વાળા બાળકૈાની સખ્યા ન્યૂનાધિક–ઓછી વત્તી પણ હાઇ શકે છે. જેએ આવા પ્રકારની ભાષાના
For Private And Personal Use Only
