________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३५८
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
दश्व - अर्थग्रहणसमर्थ :- अनेकप्रकारकार्थ कथनसमर्थ:, तथा - 'आगादपणे' आगाढपशः, आगाढा - अवगाढा परमार्थ पर्यवसिता तत्त्वनिष्ठा मज्ञा बुद्धिर्यस्य स आगाढवज्ञः, तथा - 'सुविभाविषधा' सुविभावितात्मा, सुष्ठु विविधं भावितः - धर्मवासना वासित आत्मा यस्य स तथाभूतः, एतादृश पापादिगुणैः कर्मक्षयकारकैरपि यः कश्चिद् मदं कुर्यात् यथाऽहमेव भाषाविधिज्ञः साधुवादी मत्तोऽन्यो नास्ति कचिद् अलौकिकः - लोकोत्तरशाखार्थ विशारदः किन्तु अहमेव पण्डित इति । एवमात्मोत्कर्ष' वान् 'अण्णं जणं' अन्यं जनम् 'पण्णया' प्रज्ञयास्वकीयमज्ञा ' परिवेज्जा' परिभवेत् अपमानयेत् स न साधुः अपि तु साध्वाभासः इति । यः सम्यग्रूपेण भाषागुणदोष जानाति, मिष्टं पथ्यं हितं व वचनं वदति, शास्त्रार्थ पर्यालोचने निपुगो धर्मवासनयाऽऽत्मा वासितः स सुसाधुः । के गुणों से सम्पन्न है । जो विशारद है अर्थात् सूक्ष्म तत्र को ग्रहण करने में तथा अनेक प्रकार के अर्थों का कथन करने में समर्थ है । जो तत्र में प्रगाढ प्रज्ञा वाला है तथा जिसने अपनी आत्मा को धर्म के संस्कारों से भावित किया है । वह यदि अपने इन गुणों के कारण अभिमान करता है, वह सोचता है कि मैं ही भाषाविधि का देता हूं, शोभनवादी हूं मुझसे बढ कर अथवा मेरे समान कोई शास्त्रार्थ में कुशल नहीं हैं। मैं अद्वितीय पण्डित हूं, और ऐसा सोच कर दूसरों का पराभव करता है । तो वह साधु नहीं है, वह साध्याभास है ।
आशय यह है कि जो भाषा के गुणों और दोषों को सम्यक् प्रकार से जानता है। मधुर सत्य और हितकर वाणी बोलता है। शास्त्र के अर्थ का विचार करने में निपुणहोता है और धर्म की बासना से ખેલવા વાળા છે, પ્રતિભાવાન્ અર્થાત્ ઔપત્તિકી વિગેરે બુદ્ધિના ગુણૈાથી યુક્ત છે; જે વિશારદ છે, અર્થાત્ સૂક્ષ્મ તત્વને ગ્રહેણુ કરવામાં તથા અનેક પ્રકારના અર્થાનું કથન કરવામાં સમથ છે. જે તત્વમાં અત્યંત બુદ્ધિશાળી છે, તથા જેમાં પેાતાના આત્માને ધર્મોના સકારાથી ભાવિત કર્યાં છે, તે જો પોતાના આ ગુણેશને કારણે અભિમાન કરે, અને વિચારે કે-હૂઁજ ભાષા વિધિને જાણવાવાળા છું. શૈાભનવાદી છુ મારાથી વધારે અથવા મારી સરખા શાસ્ત્રામાં કાઈ કુશળ નથી, હુ' એક અદ્વિતીય પડિત છું. આમ માનીને ખીજાનું અપમાન કરે છે, તિરસ્કાર કરે છે, તે તે સાધુ નથી. પરંતુ સ.વાભાસ માત્ર વૈષધારી સાધુ જ છે તેમ સમજવુ,
કહેવાનેા આશય એ છે કે—જે ભાષાના ચુશે! અને દાષાને સારી રીતે જાણું છે, મધુર, સત્ય અને હિતકર ભાષા એટલે છે, શાસ્ત્રના અર્થના વિચાર કરવામાં નિપુણુ હાય છે, અને ધર્મોની વાસનાથી વાસિત આત્મા વાળા હોય
For Private And Personal Use Only
