________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રે
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
दुर्लभाः लब्धुम भवन्ति यत् (जे) याः अब यान् देवान् (म) धर्मार्थ जिनोक्तधर्मानुष्ठाने (वियागरे) व्यागृणीयात् - व्यापारयेत् । एतादृशा देहा दुर्लभा भवन्ति ये धर्मकार्ये योजयितुं शक्यन्तेऽतएव 'संबोधिदुर्लभा इति भगवता कथितमिति भावः ||१८||
टीका-पूर्वोक्तममुच्छ्रस्य दुर्लभत्वेनामाप्तास्मोत्कर्षतया 'ओ' इसोऽ स्मात् मनुष्यमवान् धर्मावरण सामग्री संकुलात् 'विद्वंसमाणस्स' विध्वंसमानस्य विभ्रश्यतोऽकृतपुण्यस्य अस्यामपारसाराव्यां परिभ्रतः पुणो' पुनः द्वितीयवारम् 'संबोधि' संबोधिः जिनधर्ममाप्तिः 'दुल्ला' दुर्लभा भवति यतो हि सम्पऋत्वात् परिभ्रष्टस्य पुनः सम्यक्त्वमाप्रुष्टोऽप परावर्तनकालात् । अतएव संबोधिदुर्लम इत्युकर केन कारणेन बोधिलेमा भवतीत्यत आह'तहच्चाओ' तथाचः तथा तथामकारा बोधिप्राप्ति योग्या अवः देहाः मनुष्यभवाद् भ्रष्टस्याकृतपुण्यस्य प्राणिनः 'दुल्लहाओ' दुर्लभाः अन्धस्य द्वारमाप्तिके देह को धर्म के अनुष्ठान में लगाया जाता है, वह देह दुर्लभ है, इस कारण बरोधि की प्राप्ति भी दुर्लभ है ॥ १८ ॥
,
टीकार्थ- पूर्वोक्त मनुष्य देह दुर्लभ है । इसे पाकर भी जिसने आत्मोत्कर्ष प्राप्त नहीं किया, यह धर्माचरण की सामग्री से युक्त इस मनुष्य भव से जब गिर जाता है तो अपार संसार सागर में भ्रमण करते हुए जीवको दूसरी बार जिनधर्म की प्राप्ति दुर्लभ हो जाती है। क्योंकि सम्यक्त्व से भ्रष्ट हुए जीव को पुनः सम्यक्त्व की प्राप्ति करने में उत्कृष्ट अपाध पुल परावर्तन का लग जाता है। इसी कारण बोधि की प्राप्ति दुर्लभ कही गई है। घोधि दुर्लभ क्यों है ? इसका उत्तर यह है कि बोधि प्राप्त करने योग्य मनुष्यशरीर, मनुष्य भव से भ्रष्ट एवं पुण्य
ધર્મના અનુષ્ઠાનમાં લગાડવામાં આવે છે. એવા દેહની પ્રાપ્તિ થવી હુમ છે, તે કારણે બે:ધિની પ્રાપ્તિ પણ દુર્લભ છે. ૧૮૫
ટીકાથ—ક્તિ-પહેલાં કહ્યા પ્રમાણે મનુષ્ય દેહ ફરી મળવા દુ ભ છે, તેને મેળવીને પણ જેણે આત્મઋષ પ્રાપ્ત કરેલ નથી. તે ધર્માચરણની સામગ્રીથી યુક્ત આ મનુષ્ય ભવથી જ્યારે પડી જાય છે, તે અપાર સંસાર સાગરમાં ભમતા થકા જી વાર જીન ધર્મની પ્રાપ્તિ દુર્લભ થઈ જાય છે. કેમકે-સમ્યક્ત્વથી ભ્રષ્ટ થયેલા જીવને ક્રીથી સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ કરવામાં ઉત્કૃષ્ટ અપાધ પુદ્ગલ પર્વત કાળ લાગી જાય છે. એજ કારણે માધિની પ્રાપ્તિ દુલ ભ કહેલ છે આધિ દુર્લભ કેમ છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તર એ છે કે-એધિ પ્રાપ્ત કરવાને ચાગ્ય મનુષ્ય શરીર મનુષ્ય ભવથી ભ્રષ્ટ અને પુષ રહિત પ્રાશિને
For Private And Personal Use Only
