________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १४ ग्रन्थस्वरूपानरूपणम् ज्ञायते यथा रज्जुः सर्पभ्रान्स्या, किंशुकनिचयोऽग्न्याकारणापीति । न च सर्वज्ञागमस्य क्वचिदपि विसंवादः अन्यथाऽसर्वज्ञत्वापत्तिपसङ्गादिति ॥१३॥ मूलम्-उडूं अहेयं तिरिय दिसासु,
तसा य जे थावरा जे य पांणा। सेया जैए तेसैं परिवएज्जा,
मणप्पओसं अविकमाणे ॥१४॥ छाया-ऊर्ध्वमस्तिरंग दिशासु प्रसाश्च ये स्थावरा ये च पाणाः ।
सदा यतस्तेषु परिबजेद् मनाक् पद्वेषमविकम्पमानः ॥१४॥ दिखने लगते हैं। किन्तु सर्वज्ञ का आगम कभी ऐसा विसंवादी नहीं होता। अगर वह विसंवादी हो जाय तो सर्वज्ञ प्रणीत ही नहीं हो सकता ॥१३॥
गुरुकुल में वास तथा अभ्यासादि के द्वारा जिन भगवान् के वचन मर्म को जानने वाला शिष्य मूलोत्तर गुणों को अच्छी प्रकार जानता है। उनमें मूलगुण को अधिकृत कर कहते हैं-'उड्ड" इत्यादि।
शब्दार्थ- 'उडू-ऊर्ध्वम्' ऊर्ध्व दिशामें, 'अहे-अध:' अधोदिशामें 'तिरियं-तिर्यग्' तिरछि 'दिसासु-दिशासु' दिशाभोंमें 'जे-ये जो 'तसा-त्रसाः तेज, वायु, आदि दोन्द्रिय जीव तथा 'जे-य-ये च' जो 'थावरा स्थावराः' पृथ्वीकाय, जलकाय और वनस्पति काय सूक्ष्म, चादर 'पाणा-प्राणा' प्राणी हैं 'तेसु-तेषु' उन एकेन्द्रियादि जीवों में 'सया
રૂપમાં દેખાવા લાગે છે. પરંતુ સર્વજ્ઞના આગમ આવા પ્રકારના વિસંવાદી હેતા નથી. જે તે વિસંવાદી થઈ જાય તે સર્વજ્ઞ પ્રણીતજ ન થઈ શકે ૧૩
ગુરૂકુળમાં વાસ તથા અભ્યાસ વિગેરેથી અને ભગવાનના વચનના મર્મને જાણવાવાળે શિષ્ય મૂલત્તર ગુણેને સારી રીતે જાણે છે, તેમાં મૂળ गुथने अधिकृत शने छ –'उड्ढ" त्याह
शा- 'उड्ढे-ऊर्ध्वम्' अ शामा 'अहे-अधः' अपाशामा तिरिय -तिर्यगू' ति२०ी 'दिसासु-दिशासु' मा 'जे-ये' २ 'तसा-त्रसाः' तेस, पायु विगैरे मे ४न्द्रिय तथा 'जे य-ये च' र 'थावरा-स्थावराः' पृथ्वीय सय भने पनपतिय सूक्ष्म, मा४२ 'पाणा-प्राणाः' प्राणिय। छ 'तेसु-ठेषु' में मेन्द्रिय विगेरे लामा 'नया-सदा' सव'मा 'जए
For Private And Personal Use Only