________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
tara fart टीका प्र. भुं. अं. १५ आदानीय स्वरूपनिरूपणम्
५३१ व्याणाम् उपलक्षणात् सर्वगणिनां (चक्खू ) चक्षु-चक्षुरिव चक्षुः नेत्ररूपो भवति परमार्थप्रदर्शकत्वात् । तदेव दृष्टान्तेन विशदयति-यथा ( खुगे) क्षुरः केशापनयनशस्त्रम् (अंतेग) अन्तेन - अन्तभागेन (ई) वहति कार्य करोति, यथा च (च) चक्रं रथचक्रम् (अंतेण) अन्तेन अन्तभागेन नेमिरूपेण (लोहई) लुठति - चलति ||१४||
टीका- 'जे' या 'कंखाए' कांक्षायाः - शब्दादिविषयाभिलाषायाः 'अंतर' अंत :- पर्यन्तवर्त्ती भवति 'से' सः 'हु'निश्चयेन 'मणुस्साणं' मनुष्याणाम्-भव्यजीवानां प्राणिमात्राणां वा 'वक्खू' चक्षुः चक्षुरिव चक्षुः नेत्ररूपो भवति यथा चक्षुरिन्द्रियं घटपटादि प्रकाशनात् प्राणिनमुपकरोति तथा-अयमपि महामुनिः सदसत्पदार्थ प्रकाशनादुपकरोति । अमुमर्थ दृष्टान्तेन दर्शयति-यथा 'खरो' क्षुरःलिए (उपलक्षण से समस्त प्राणियों के लिए) नेत्र के समान हो जाता है, क्योंकि वही परमार्थ का प्रदर्शक होता है । इसी बात को दृष्टान्त से दृढ करते हैं- जैसे छुरा अन्त भाग से अर्थात् धार की ओर से अपना कार्य करता है और जैसे चक्र (पहिया) अन्तिम भाग ( नेमि ) की तरफ से चलता है ॥१४॥
टीकार्थ- जो महापुरुष शब्दादि विषयों की अभिलाषा से दूर रहता है वही निश्चय से भव्य जीवों के लिये या प्राणीमात्र के लिये नेत्र के समान होता है । अर्थात् जैसे नेत्र घट पट आदि पदार्थों को प्रकाशित कर के प्राणियों का उपकार करता है, उसी प्रकार ऐसा महामुनि भी हेय और उपादेय पदार्थों को प्रकाशित करके प्राणियों का उपकार करता है । इसी बात को दृष्टान्त से स्पष्ट करते हैं-जैसे नाई का औजार छुरा
મનુષ્ય માટે ઉપલક્ષશુથી સઘળા પ્રાણિયા માટે નેત્ર સરખા હોય છે. કેમ કે એજ પરમાર્થને બતાવનાર હોય છે. એજ વાતને દૃષ્ટાન્તથી દૃઢ કરવામાં આવે છે. જેમ છરો અંતભાગથી અર્થાત્ ધાર તરફથી પેાતાનું કાય કરે છે. भने प्रेम य (पेडु) अन्तिम भाग (नभि) तर३थी याते है ॥१४॥
ટીકા--જે મહાપુરૂષ શબ્દાદિ વિષયની અભિલાષાથી દૂર રહે છે, એજ નિશ્ચયથી ભવ્ય જીવેને માટે અથવા પ્રાણી માત્રને માટે નેત્ર સરખા હાય છે. અર્થાત્ જેમ નેત્ર ઘટ પટ વિગેરે પદાર્થોને પ્રકાશિત કરીને પ્રાણિયાના ઉપકાર કરે છે, એજ પ્રમાણે એવા મહામુનિ પણુ તૈય-ત્યાગ કરવા ચૈાગ્ય અને ઉપાદેય ગ્રહણ કરવા ચાગ્ય પદાર્થાને પ્રકાશિત કરીને પ્રાણિયાના ઉપકાર કરે છે. એજ વાતને દૃષ્ટાન્ત દ્વારા સ્પષ્ટ કરે છે.-જેમ વાળ ધનુ' આઝાર
For Private And Personal Use Only
