________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १४ ग्रन्थस्वरूपनिरूपणम् यद्वा गोत्रं प्राणिनां जीवितं तत् मन्त्रादेन राजादिना सह जीवोपमर्दरूपां मन्त्रणां न कुर्यात् तथा 'मणुए' मनुनः ‘पयामु' प्रनासु प्रजायन्ते इति प्रजाः-प्राणिनः तेषु व्याख्यानादिकं धर्मकयां वा कुर्वन 'ण किंवि' न किमपि पूजासत्कारादिकम् 'इच्छे' इच्छेत्-अभिलषेत् । तथा सावधकर्मकारिणाम् 'अप्साहु धम्माणि' असाधु धर्मान् तर्पणाग्निहोत्रादीन् ‘ण संवएज्जा' न संवदेत् तत्कृते उपदेशो न देयः । अथवा कुत्सितधर्मोपदेष्टारम् उद्दिश्य साधुवचनं न शदिति ।
पापात्-जुगुप्समानः मागिनां विनाशनशङ्कया कस्मैचिन्नदेया आशीः । तथा मन्त्रविद्याभयोगेण स्वकीय वाक्संयमस्य नाऽसारतामापादयेद् । तथा प्रजातो न कि मपि पूजासत्कारादिकमभिलषेत् । तथा सावधक्रियायुक्तं धमै नो वदेदिति भावः २०॥ अर्थ है प्राणियों का प्राण । उस गोत्र को अर्थात् जीव के प्राणों को मंत्रपद से अर्थात् राजा आदि के साथ मंत्रणा करके नष्ट न करे । प्राणियों को उपदेश देता हुआ उनसे पूजा सत्कार आदि की अभिलाषा न करे। तथा सावध कार्य करने वालों के असाधु धर्मों का अर्थात् तर्पण, होम आदि करने का उपदेश न दे। अथवा खोटे धर्म का उपदेश देने वाले को साधु अच्छा या सच्चा न कहे।
अभिप्राय यह है कि साधु पाप से घृणा करता हुओ प्राणिहिंसा की आशंका से किसी को आशीर्वाद न देवे । मंत्रविद्या का प्रयोग करके अपने संयमको निस्सार न यनावे। प्रजा अर्थात् प्राणियों से धर्मोंपदेशश के बदले में पूजा सत्कार आदि किसी वस्तु को पाने की इच्छा न करे तथा जो धर्म साधु के योग्य नहीं है। उसका उपदेश न करे ॥२०॥ એ ગેત્રને અર્થાત્ જીવના પ્રાણને મંત્રીપદથી અર્થાત્ રાજા વિગેરેની સાથે મંત્રણા કરીને તેને નાશ ન કરે. પ્રજા અર્થાત્ પ્રાણિયાને ઉપદેશ આપતા થકી તેઓની પાસે પિતાની પૂજા સત્કાર કરાવવાની ઈચ્છા ન કરે. તથા સાવધ કાર્ય કરવાવાળાઓના અસાધુ ધન અર્થાત્ તપણ હમ વિગેરે કરવાને ઉપદેશ ન કરે. અથવા બેટા ધર્મને ઉપદેશ આપવાવાળાને સાધુ અર્થાત साइ, मोटुन ४.
કહેવાનો અભિપ્રાય એ છે કે –સાધુ પાપની નિંદા કરતા થકા પ્રાણિચોની નિંદાની શંકાથી કોઈને પણ આશીર્વાદ ન દે. મંત્ર વિઘાને પ્રગ કરીને પિતાના સંયમને નિસાર ન બનાવે. પ્રજા અથાત્ પ્રાણિઓની પાસેથી ધર્મોપદેશના બદલામાં પૂજા સત્કાર વિગેરે કઈ પણ વસ્તુ મેળવવાની ઈચ્છા ન કરે. તથા જે ધર્મ સાધુને એગ્ય નથી, તેને ઉપદેશ ન કરે. રમે
For Private And Personal Use Only
