Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝણ સાર
ભાગ-૨ પ્રાચીન બે હજાર છસો સીત્તોતેર સજઝાયોનો ભંડાર
કિંમત રૂા. ૧૨૫=00
-: સંપાદકઃ
પંડીત નગીનદાસ કેવળદાસ શાહ
પાટડીવાળા
-: પ્રાપ્તિસ્થાન :
શ્રી જંબૂદ્વીપ જૈન વર્ધમાન પેઢી પાલીતાણા - (સૌરાષ્ટ્ર) પીન : ૩૬૪૨૦૦
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં–મુનિઓની સજ્ઝાયા
૫૧૫
હું
ચૈત્ર પરિવાડ ઓછાડ કીધા અધિક જુગતિ જર બાફ્ મુખ મલ જડાયા દૈવ વરદાંમની હું...સતિ ગામની મુદત મુગત કૌ ગુરૂ વધાયા...વ'(હૈ.પ ભગતિ ભાજનતણી સરસ કીધી ઘણી રજત કરી સઝિત નાલેર દીધો સ મુનિરાય પહિરાય પારૈ લક્ષતિ લલિતો લાડુ લીધો..... અગ પૂજા અધિક દિવ્ય આગલિ ધર્યો સકલ સû સરસ સુજસ લીધા પાટ પધરાવિ ગુરૂદેંસના સાંભલી અટલદુચંદ લિંગ નામે કીધો...,, વીર વિલ હીરની ધીરતા ચિત ધરી આગલી લીહુ લેાપી ન કાઈ પુન્ય પરમાંણ પદ પાંમીયે પરમગુરૂ સુજસ સેાભાગ લીધે સવાઇ.... પ્રતયેા કેડિ બહુ તેૉડ તપગતિલક અવર નર કા નહી આપ તેલે પડતાંરાજ ગુરૂરાજ તત્ત્વ સૌ લલિતહસ સીસ સુજાણુએ .... ૯
૭
૮
એલગડી અતધારો હા પધારો કાંઇ શ્રીવિજયપ્રેમસૂરિદ કાંઈ આંખી દિલમાં ગ્રૂપસું સાહ ચતુરાકુલકેસરી હા કાંધ* દીપે' તેજ હિંગુંદ કાંઈ નિરખી હરખે* નયણડાં સકલ મંદિર (સર સેહે હા કાઇ' જિહાં શ્રાવક પુન્યત્ર ત કાંઇ... શ્રીગુરૂરાજ પધારીને મહિર ધરી ગુરૂ આવે હા કાંઇ” વાજતિ નીમ્રાણુ ગુરૂ કાંઇ‘ હરખ્યા શ્રાવક-શ્રાવિકા સામહી અતિ આચ્છવ હા કાંઇ વાજિ મ‘ગલતૂર કાંઇ ગીત કવિત મુખ ઉચિર ધન્ય દિવસ ધન્ય વેલા હે! કાંઇ” જિહાં થાપે ગુરૂપાય કાંઈ છાજે સકલ ગુરૌ કરી સેભિત ભૂષણ પહેરી હા કાંઈ આવે નિજગુરૂ પપિસ કાંપ માત્તીએ થાળ વધાવતી
[૬૨૩]
મધુમતિ બર્દિરિ પાવન તીર્થ જાણી હા કાઇ વંદો વીર જિષ્ણું...આલગડી૦૧ કાંઇ' ચતુર ગઢે ઉપર હુ સલા સુંદર સુરત તાહરી હા કાંઇ મેાહન વલ્લીક દ કાંઇ” મધુમતી નગર સેહામણુ* એલગડી અપધારી હા કાંઇ કીર્જિ ભવિ શુભશત..... કાંઇ બહું પરિવારે પરવર્યા આવાગમન સુણી હા કાં' વળી હરખ્યા અસુરાણું..... કાં... શ્રીગુરૂ નગર પધારિ રંગરીલા ગુણીજન હૈ। કાંઈ. નીરજે ગુરૂમુખ નૂર... ધન ધન નગરની ભૂમિકા ગચ્છપતિ તખત વિરાજે હા કાં દીઠાં આવે' દાય... કાંઇ લેઇ ગુહલી ભામિની ગુરુગુણ ગેર્લિ ગાતી હા કાં" મનમાં હર્ષ ઉલ્લાસિ.....
...
20
..
७
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ
હસિત વદન ગુરૂ પૂજે છે કાંઈ મધુમતી સંઘ સહામણે કાંઈ કરવા જનમ પવિત્ર દે મધુર ધવનિ દેશન હો. કાંઈ મેઘનાદ પરિ દીપતી કાંઈ વર્ણવઈ સૂત્ર વિચિત્ર લગડી ૮૯ શ્રીવિયરતનસીશ્વર હે " કઈ પાટ પ્રભાકર સુંદરૂ શ્રીવિજયબિમાગણધાર અમૃત સમ ગુરૂવાણું હે કાંઈ નિસુણી પ્રાણ સમઝી બૂઝી આ તબ ચે શ્રાવક વ્રતસાર, ૯ તપગપતિ ગુણ ગાતા હે કાંઈ રાતા ગુરૂને બેલ કાંઈ લળી લળી લોગઈ પાય સાંઝી નિત્ય પ્રભાવના છે કાંઈ શ્રાવક ધન ખરચ ભલાં કાંઈ નિતિ નિતિ છવ થાઈ....૧૦ જિહાં લગિ મેરુ મહીધર હે કાંઈ તિહાં લગે એ ગુરૂ જીવ કાઈ કરો ધરમ યતન પીડિત લબધિવિજયવર હે કાંઈ લખમીવિજ્યગુરૂ વૃદ્ધિને કાંઈ હે બહુસુ પ્રસન્ન.... - ૧૧
[૨૪] શ્રી વિજય રત્નસુરિંદના હ પટધારી પણ સંઘની અવધારો અરદાસ સાહ ચતુરાંના નંદા હૈ મુણિચંદા પરમાનંદસું ઈહાં કરીઈ ચઉમાસ શ્રી ૧ ભૂલીઈ કિમ ડુગરી હે મેહ્યા મોટા મેવાડમેં જિહાં લાગે જલવાત તે માટે કરકરુણું હે માનિ જે કીધી વીનતી પાવન કરે ગુજરાત.... ૨ પૂરવદિસથી ઊગે છે પણ વિચરે સઘળીએ દિશે એહિ ગગને સર તિમ તમે સુરી કહા હે પિણ અમ દીસે વિચરે કાં નહી
ગષ્ણપતિ પૂણ્ય પહૂર, ૩ તમે છો જલધર સરીખા હે સહુને સારીખ લેખ મોટા મોટી બૂથ તમ દરિશન ઉતકંઠા હે સહુ કોને હવે સારખી તુમ આણ અવિરૂદ્ધ , ૪ લગ્ન તથા પંચવટી હે વન પંખી શુકન સહામણું જોતાં થયાં બહુમાસ હવે ઘઉધારે સદ્દગુરૂ હે ઈહાં સંઘ ભણી વંદવાવીઈ એ અમપુરે આસ, ૫ આવીને ચાતક ને હે આપે છે ઘનજલ બિંદુઓ એ ગુરૂજનને ભાર તિમ તમે આવી વંદા હો ગઝલાયક નાયક અમને એ તુમ પૂર્વાચાર, ૬ ઘણુ ઘણુ વીનવતાં હે લાગે છે ગપતિ કારમું એસવંશ શિણગાર શ્રીવિજયક્ષમાસરીરાયા હો મન, ભાયા સયલ મહિલે મોહનવિજય જયકાર..
જ
હા
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝા
૫૧૭ વસેનસૂરિની સજઝાય [૨૫]. શ્રી સોપારકનયર અનુપમ પાઉધાર્યા ગચ્છરાજે રે તિહાં નામે છે શ્રાવક જિનદત્ત કેટિદવજ છે સામ્રાજ રે વંદે વજસેનસૂરિરાયા ૧ અન વિના પરિવાર કુટુંબ મલી લક્ષ દ્રવ્ય એક ટંક રે વિષ ભેળી અન્ન પાચન કીધો મરવા હેતુ નિઃશંક રે... વંદે ૨ તિણ સમે ગચ્છરાજ સૂરીશ્વર ગયા ગેચરી એ ઘેર રે સકલ કુટુંબ પરિવાર મલીને બેઠા છે ભોજન હેર રે... - ૩ દેખી કહે ગુરૂરાજજી તેણે મ કરે એહ અકાજ રે કાલે પ્રભાતે આવશે બહલા પ્રપલતે અનના જહાજ રે. ૪ ગુરુના વચન સુણી સહુ હરખ્યા ભૂમિ ભંડાર્યા અને રે સકલ કુટુંબ ઉપવાસ કરીને ધ્યાન ધરે એક મન રે ૫ હુઓ પ્રભાતને પ્રવહણ આવ્યા અન્ન પ્રભૂત હએ તામ રે સકલ કુટુંબ મન એમ વિમાસે ઉપકારી ગુરૂ સ્વામ રે... - ૬ વિષભક્ષણથી આર્તધ્યાને જીવ દુર્ગતિમાં પડતે રે ધર્મની વાસના કાંઈ ન રહેતી રાશી રડવડતે રે... .. ઈણ ચેતન વાર અનંતી ભેગવીયા સુર ભેગ રે નરસુખ સુરસુખ વાર અને તે મેળવીયા કઈ એગ રે... , તેહિ ચેતન તૃપ્તિ ન પામે પુદ્ગલમેં રહ્યો માચી રે ધમ વિના રડવડીયા ચઉગતિ મેહ વશ રહ્યો રાચી રે.. . અવતી પણ મેં મરણું હેત તે દુગતિ હોત અજાણ છે ગુરુ ઉપકારી થકી ઉગરીયા ઉંગરીયા દશ પ્રાણ રે.... , માટે આપણે સંયમ આદરીયે કરવા આતમ કાજ રે એમ વિચારી કુટુંબ તિહાં સઘળે આદરે સંજમ સાજ રે... - ૧૧ જિનદત્ત શેઠને નારી નિરૂપમ ઈશ્વરી નામ તાસ રે નાગેન્દ્ર ચંદ્ર નિવૃત્તિ વિદ્યાધર પુત્ર એ ચાર છે ખાસ રે... ૧૨ સકલ કુટુંબ મલી ગુરુ પાસે ઉસિત સંયમ વંત રે લીધાં વ્રત ગુરુરાજ સમીપે ધનધન મુનિજન સંત રે... ૧૩ એક અઠ્ઠાવીશ વદ આઉખું ભેળવી વજનસુરિરાયા રે વીરથી છસેવીસ વરસે
સુરિ અમર પદ થાય છે... ૧૪ નવથી તે ચઉદલગી ષટ માટે કેટીક બિરૂદ ગવાયા રે એહની શાખા વડગચ્છ બહુ - થિરાવલી મેં કહાયા રે... , ૧૫ ચઉદમી પાર્ટીને સાતમી ઢાળે સૂરીશ્વર ગુણ ગાયા રે દીપવિ કહે વજસરિ. લગે કેટીક બિરૂદ કાયા રે . ૧૬
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૮
વિજયયાસૂરિની સજ્ઝાય [૬૬]
સદ્ગુરૂ પ્રણમી હે। પ્રેમ પ્રવાહયુ. અર્હનિસિ તુમયૈ હૈ। ચિતડે વાંસ રા મનમેાહનગુરૂજી વિન'તી અમારી । ગચ્છ ચારાસી હૈ। શ્રીપુય સેહતા લક્ષણ લે કૈ લલિત સુભાવસુ સુરત સેાભા હા સુરત સે!હામણુ ગુણનિધિ ગરવા હા વાર્તાણુ વિવેકસ શ્રીવિજયખિમાસુરિ પાટ વાજી સુરતિ સહરૈ” હે। શ્રીગુરૂ મહીયા મરૂધર દેસૈ' હૈ। શ્રીગુરૂ આઇશૈ દરસન અલજો હૈ। અહં મન છે ઘણું
રે દુર જાસી હૈ। કુમતિ કલેસીમિ જાસી અભિમાન લાભ અનંતા હૈ। પૂજ્યજી તુમ્હે હેરો સત્રકા ચામાસા હૈ। આવી કીયે પડિત અનેાપસાગર ગુરૂ સેવતાં
ગાવસ્ક્યુ” શ્રીગછરાય મનમે હન ગુરૂજી મહિમાનિધિ મુનિરાય સદ્ગુરૂ સાંભળે.... સરિણૈ છત્તીસ...
મન
M
..
ટ્રુડ દ્વીપૈ મન્નીસ...મન॰ વીનતી૦૨ ગાયમ ગાયમ જેમ ઉપજાવૈ બહુવિધિ પ્રેમ શ્રીવિજયયાસૂરિરાય સહુ જન પ્રમિત પાય, સહર કરી મહારાજ તે સારો વછિત કાજ
10
20
.
પ્રગટ હાસ્યે શ્રુત જ્ઞાન કૃષ્ણગઢ સુખ ધામ અજબ જપૈ નિતી નાંમ,,
.
AD
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
*
93
20
10
.
N
W
10
વિજયદાનસૂરનો સજ્ઝાય [૬૨૭]
L
૩
સરસતિ કરઉ પસાઉ શ્રીવિજયદાનસુરિ ગાઈÛ ગચ્છનાયકજી રે, વણઝારા રે... ૧ ગુણુછત્રીસભડાર જંગમતીરથ જાણીઇ ગચ્છ વિષ્ણુ॰ ૨ આવિ માસ વસ’તન્યાહર વિહાર) વિદેસŪ ગુરૂ કઈં .. જોચે! દેસવિદેસ લાભ ઘણુઉ ગૂજર ભણી મુક્તિશ્રીકે કાજિ પુછ પચ મહાવ્રતભરો પાઠી વીસ સમાધિ દુવિધ ધમ* ગુણ ગુણુભરિક સમિતિ ગ્રુતિ રખવાલ તાહેરઇ આઠઈ સાથી અતિભલા, જયણા શંખલ સાથિ છતાદાણી કષાય તે દાહિત્યા સવત સાલહ ખાર શ્રીનટપદ્રનયરિ પધારિ સાહમઇ સંઘ પહૃત તિહાં શ્રીસ’ધ વિત વેચઈ ઘણુ ઘર ઘર ઉચ્છવ રગ મગલ ગાઈ માનિની સાઈ પુણ્ય પવિત્ર તિહાં નવ તત્ત્વ વાની દાખવી જોઈ લેયા જાણુ પારિષ હુઇ તે પરષયા ઘુર્યા શ્રાવક સાર તિહાં સમક્તિ ધારી હરષીઆ
33
.
..
37
1.D
W
20
..
૪
H
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
10
I
૨૩
૨૪ ૨૫
२७
અતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સઝાયો તાહરા ટાંડા માહ મુહુલતિઈ કડિ વસ્ત ઘણી ભરીઆ પુણ્ય ભંડાર ધન નડીઆદ્ર સોહામણું સાહજિણદાસસુ તનસાહ કુંઅરજી ઘરિ ચઉમાસિ રહ્યા, આગલ આવિઉ ચાઉમાસિ વસ્તતણું ફરકું થયું તપ જપ પસહ નીમ બહુ ઉપધાન તે આદર્યા માસખમણ મનરંગિ પાખ છઠ્ઠ અઠ્ઠમ ઘણું દિનિ દિનિ અધિકઉ લાભ ભૂલાં મારગિ લાઈઆ તાહરઈ વસ્તુ અનેક ભાય હેસિઈ તે વહુરસિઈ તાહરાવિણજ મઝાર ખેટિ ન આવઈ ખરચતાં તાહરઈ તપભંડાર વાપરતાં વાધઈ ઘણું દિન દિન બિપરસ ઉભયાં પડિકમણું કરઈ નિત ઊઘરાણી એહ નાણું નીમ નવકારનું ભાદ્રવડઈ ઘણુઉ લાભ પુણ્યતણું પિતું ભરિવું તાહરી ભલઉ રે વાણુત્ર વિમલદાન ગુણ આગલઉ તપ ગછ કેરઉ રાય શ્રીઆણંદવિમલસૂરિ ગુરૂ ભલા તાસ સસ સુપવિત્ર શ્રીવિજયદાનસૂરિ જીવઉ ઘણું , ધન ધન ભાવડ તાત ધન ભરમાદે માડલી ધન ધન લખમણ પુત્ર છણઇ દીક્ષા લેઈ જગ તારીઉ , ભીમ ભણઈ ભગવંત ભજસિઈ તે ભવજલ તર્યા
| વિજયસિંહરિની લક્ઝાય [૨૮]. સકલ સુંદર સુગુરૂ રજઈ રાજમોહન નામ રે વિજયસિંહ સુરિંદ સુંદર વિવિધ ગુણમણિ ધામ રે..સકલ૦ ૧ વિજયદેવસૂરિદ પાટઈ પ્રગટિએ ગુરૂરાજ રે હરલ હિયડઈ હુએ અધિઓ ફલી આશા આજ રે - ૨ સાહ નથિ તણે નંદન
ચઢત ચઢતઈ વાનિ રે વદન શારદચંદ અરવું
નયન પિયણપાન રે.. . વિમલમતિ વર વિમલ ગતિધર હૃદય નિરમલ જ્ઞાન રે
ધ્યાન ધરતાં ધીરગુરૂનું દિયે શિવપદ દાન રે. . લાલકુશલ કવિ કહઈ ભાવિ
સુણે સુગુણ સુન રે સેવ કરતાં એહ ગુરૂની
હોઈ કેડી કલ્યાણ રે... ૫
૩૨
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨૦
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
વિજયરાજસૂરિની સજ્ઝાયા [૪૯] ઢયે મુઝનઈ માય શ્રીવિજયરાજ સૂરિરાય રે... -જસનામઈ આણુંઢ થાય જસ કવિજન સુનિધિ ગાય રે સુરિજન૦ ૨ જિહાં ગુરૂના અવતાર
ગમતા કે માત મલ્હાર રે... સમતારસ ભંડાર
સરસતિ સરસ વચન સદા રે ગુણ ગાઉં ગપતિ તણા રે સુરિજન વા. શ્રીગુરૂરાય જસનામઈ પાતક જાય નયરી કહી અતિ શાભતી રે સાખીમા કુલ જસ કર્ રે વિજન માનસ હસલેા રે નિજ તનવાને જીપતા રે વિજયાન ંદસૂરિ પટાધરૂ રે કુમતી કુવલય સેાસવારે પુરવ પુણ્યઇ પામીઉ રે ભગત' ‘ભાણુવિજય' ભઈ રે
10
[૬૩૦]
ભજિન ભાવિ રે પ્રણમે ભાવસ્યુ ૨ શ્રીવિજયરાજ સુરિંદ સૂરિ શિરોમણિ વિજયાન'દ પટાધરૂ રે સમાતરૂના કદ, શ્રી શ્રીમાલીવ’શ રે રયણાયરૂ રે ઉપના અભિનવ ચંદ સાઈ કલ'કી રાહુ પીડઈ દોષાકરૂ કે એ નિકલક મુણિદ સા ષીમાકુલ પંકજ ભાસન સુદર્ ર્ અભિનવ અહુ દિણું દ લવિજન માનસ માનસરોવર હંસલે રે પ્રણમઈ મુનીજનવૃંદ અને પમ વદન રૂચિ કરિ જીત્યા સરોવઈ રે પાંહતેા કમલને વૃંદ એક પગ્યઈ કરિ સૂરય દૃષ્ટઈ તપ તપઈ રે તેાહ તે થયા મંદ પાંચમઈ આરઈ જ વ્યૂ ગણધર સમ કહ્યો રે એ શુરૂ પરમમુદિ પ'ડિત લબ્ધિ વિજય પદ પંકજ મ કરી રે ‘ભાણુવિજય' બાણુંદ
મદન મહાલડ સાર રે... મુનિજનના આધાર દિનકરના અનુકાર ૐ... શ્રીવિજયરાજસૂરિદ ગુરૂ પ્રત। જિહાં સુરચ'દ ૨૬
h
3
ભવિ॰ ૧
20
...
૩
મુનિ સુંદરસૂરિની સજ્ઝાય [૩૧]
સિર સરસતિ ભગતિ ન ધરેવિ ગુરૂ ગાયમ પયપ‘કય નમેત્રિ સિરિ મુનિ સુદર સરિ ગુણ નિહાળ્યુ હ” વર્નિંસુ' ણુ જગ જુગપહાણુ ૧ ણુ નીઅમણિ જિણ જાણિઅ એનિરાસ રસભર પરિઅ ગિહત્થવાસ લહુઅત્તષુિ તકમણિ ગહિઅ સાર ગુરૂપાસિ જાઈ સિરિ ચરિઅભાર રિંગ મિલ રમત ઉસÒસમાણુ અવહાણુહ પૂરણ સાવહાણુ ક્રુમિ ક્રમિ 'ઝીંકય સયવિજ્જ જિસાસણ સહણુ એહ અજ્જ ૩
૨
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાયેŕમુનિએની સઝાયા
ભવિયણ મણુ પ કય વધુ વિકાસ
મમાહણુ માહણુવેલિક દ દિણિ દિણિ અચ્છરાયણજસ પસાઇ શુકલ જુગિ પચડપભાવ જાસ સઘ માસ માણસરાય હુંસ જગગુરૂ જગજીવન દેવિદ્વત્ત કરિ મારિ નિવારઅ વિસમરૂપ જિહિ જિહિ એ ગુરૂ કરઇ વિહાર અવરિઅ માણતુંગ વલી એહુ પરવાદી અઠ્ઠમ ગરૂવિંદ
કર તરણિ સહેાદર ગાલિારા તપિ જપિ વિદ્યોખલિ એહુ સમાણુ નવિ ટ્વીસઇ મહી અલિ અવર જાણુ ૪ સિરિ તવગચ્છ ક્ષીર સમુદ્રચંદ જસનામિહિ' રિ દિર એ પલાઇ પ દિસિ ક્રિસી ઘણુ ઘણુ જસ જસ પયાસ જયઉ સિરિ મુનિ સુંદર સુરિ વયસ ૬ સુપવિત્ત મંત્તમય સતિ થ્રુત્ત સચરાચર જે ગાજિઉ ધમભૂપ તિદ્ધિ તિહિ સવત્થ અસિવ નિવાર નિરૂપમ કરૂણારસ સરસ મેહુ મદક'નિકન ગુરૂ ગોવિ’દ મતિ લિ અવહીલિ અતિએ સર વરસઇ વિહાગમ અમિઅપૂરિ ૯ એહ ગઇએહમઇ એહ પરમતત્ત એહ સુહગુરૂ ભવન્તવ જાણવત્ત એહ અસરણુ અણુાહ ણાહ એહ દેસણુ 'ણિ મણિઉત્સાહ ૧૦ ઈશ્મ મુણિ જગનાયક સુહસયદાયક સિરિ મુણિસુંદર સૂરિવર માઁ ભાવઇ વન્નિતિહુ અણુવન્નિઅ રિદ્ધિ વૃદ્ધિ જયકારકર
.
પરવ
H
૧૧
[૩૨] જયુ જયુ શ્રીમુનિ સુદરસૂરી સરસતિ મઝ મતિ (ઉ અતિ સુરી ગુણગણ ગાઇસિઉ· એહ ગુરૂ કેરા જિમ અમ્હે ટઉ બહુ ભવ ફેરા ૧ ચાહિએ ચંદલા માચ'' ચકારા જલહર પેવિ નાચ એ મારા આણંદ જલિ ઝીલ " લેાચન મેારા ભઈન જઇ પ્રભુ દરિસણુ તારા અરે અરે માહ મયણુ મદ માયા કહઉ તુમ્તિ કવિણ મુહૂરતિ જાયા તુમ્હે કુલકદ નિક’દુન કેરી સુહગુરૂવાણ વાજઈ રણભેરી...૩ ગૌતમિ નિઅગુણ થાપણિ આપી નિર્દેહ ઘરમાંહિ તે તુમ્તિ થાપી સે નવિ આવિસઇ સવપુર ગામી તુ હિજ પાસે રહી હિવ સામી ૪ કીરતિ કામિણિ નાચ એ જંગ જણ કીરત નાડુ કરાવઉ તણિ સેહમ શુરૂ જિમ આગમ ાણુ! સાહુ મહાવીર સાસણ આણુઇ ભેટીલા ભગવન ભવભય ભંજ જિહાં તુમ્તિ સમટ્ઠલ અલગ જણુ સિરિ તપગચ્છ કમલા મૃગનયી વાલભ ધન ધન તે નિરયણો ૬ પિ જપ શાસના નૈત્રિ આહિષ્ટ' સૂતિકર સ્તવિ મરગી નિવારઇ ગણધર ભદ્રબાહુ ગુરૂચી એલર્જી —ચઉવિહ સાંધની ભીડ ઊવેલઈ અમ્હે દેસિ પ્રતિ ઉપદ્રવ ટાલઉ મ ગુરૂ વીનતિ સહસમલરાઉ જ્યાનિ ખઇઠા તવ ગુરૂરાયા ટીડતા ભય રિ પલાયા
૫
७
.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર
જીવ અમારિ મરૂ મડેલ દેસે મુણિવર મહિમા ચઉપટ ગાજઇ શ્રીમુનિ સુંદરગુરૂ મ' થુણીયા ગણુહર મણુહુર મહિમ મુદા
સામસુદરસૂરિની
સજ્ઝાયાદિ સ મહ
સેા વરતાવઇ ગુરૂ ઉપદેસે શ્રીજિનશાસન જઈ ઢક વાજo ૯ મારઇ એ અણુ સુર તરુ ફલીયા રાજ કરઉ જા' ગહુ રિવે ચંદા
૧૦
સજ્ઝાય [૬૩૩]
↑
૩
૪
સિરિ તપગચ્છનાયકે ભુવણુતાય જયઉ સિરિ સામસુંદર સુગુરૂરાય જસ વિસ હૂમ ગૌતમ સામિની પરિચારિત કમલાકામિની.... જ્ઞાનદર્શન ચારિત પરિવરિ જિહાં સેામસુંદરસૂરિ અવતરિ સમ રહેઇ ગિ વધામણાં અનઇ નિતુ નિતુ કરઈ ભામણાં ૨ પન્ન ધન તે સામી લે અણુાઇ જેડે કીજઈ તુમ્હે મુહ ોઅણુાઇ" ધન્ન ધન તે સામી ખેલણાઈ જેહે કી ! તુમ્હે ગુણુ ધેાલણા હું' ભન્ય અભવ્ય કિએ સદેહ ભાગઉ લાગઉ તુમ્હેં પાય એહ પુછુ એક સદેહ છઈ ઠામ દ્વામિ તુમ્હે ગૌતમગુરૂ કે જ ખુસામિ ગુરૂરાયા ઊપજઇ તુમ્હતણી દેખી મૂતિ મૂરતિ અતિઘણી પિ પડલનઇ જાવધ છવકાશ તુલૢ હિઅડલ માન્ન ન મઝ ઉલ્હાસ ૫ અરે હિઅડલા ઉલસિં. આજ અરે નયણા તુમ્હે નાં રિમ કાજ ખેલતી ગુરૂગુણ જીભડી મન રહે તું એક ચાપડી હે ગૌતમ ગણહર તુમ્હે તણા એલિ અગમિ જે ગુણ અતિઘણા તે સવિ વસ* તપગચ્છરાયમાંહિ નામ ફેરી સામી મઝ મ વહિ આજ જણણી આસીસ મિત્ર લી આજ સપન્ન સઘલી અમ્હ મિલી આજ કરિસઉ· અમ્ડિ કલિસિ” વિરાધ આજ સ‘પદ્મ સહ્યલી અમ્હે મિલી આજ કરિસ' અમ્હેિ કલિસિ વિધિ આજ ભેટિઉ ગછપતિ સખલ ોધ ૮
જિમ અભિનવ જલહર ખિ માર ગુરુ દેખી મુઝ મન હરિષ હું ભાનુ'દ્રોપાધ્યાયની સજ્ઝાય [૩૪]
સુંદર ગુરૂ સેાભાગી રે
મન માહન વૈરાગી રે... ભવિ૰૧ કુરશી સુભમતિ જાગી રે સચમસ્યુ લેા લાગી રે...
જિમ સસહર દેખી સવિ ચકેાર તિમ બહુ વ ણુ અલયું વંદણુ
વિજન વોભાવ ધરીનઈ પરઉપગારી સમ જિમ જાણ" સાહ રામાકુલ વ વછિત પૂરણ માત રમા ૐ કુખ અવતાર
1.0
७.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં-મુનિઓની સજ્ઝાયા
સેત્રુ જિગરના કર મુ કાન્યા સદગુરની જે સેવા સારઇ તપ ગછ મંડણ સાચા મુનિવર ‘ભાવચ‘ધ્રુ’ પ્રભુ વાચા અવિચલ
નવખંડ રાખ્યું નામ રે તે પામ સુભઠામ રે... શ્રી ભાણચંદ ઉવજ્ઝાય રે ચોરજીવા મુનિરાય રે...
વિજયધમ સૂરિની સજ્ઝાય [૩૫] સાર૪ પ્રણમી પાયા હું તે ગાઊ જગત ગુરૂ રાયા રે મ્હારાં પરમસૂખ્યાની ગુરૂજી તપગચ્છપતી મહારાજા તપતે પ્રતિપાદિક ચૌદ જે પાલે ખંત્યાક્રિક દવિધ અજુ આલે રે મ્હારાં ભલી ભાવના દ્વાદશ ભાવે સુરીમ ત્ર ધરે શુદ્ધ સ્વભાવે રે ગુરૂ પોંચ મહાવ્રત પૂરા પ‘ચારિ' સહેજ સનૂરા રે સમિતિ પંચ પ્રચ સેવે શુદ્ધ અતુલ અખચ રે... શુપતિં ત્રિ એહ વિશેષે આરાધે ગુપ્તિ અનિમેષેરે પંચઇંદ્રી નિત જીપે નવનિધિ બ્રહ્મગુણથી દીપે રે... વિરૂ કષાય વિકાર વારે વિપરીત જેય્યાર રે
વિજય કનકસૂરિજી વીએ શાલે મુદ્રા સમતા મી કચ્છ વાગડમાં દીપતુ. શાંતિ જિનેશ્વર શેશભતાં ઉત્તમ કેાર્ટિના આતમા અનેક ભાઇ બહેનેા મુઝીયાં શ્રાવકલાક સુખીયા વસે મહાળા પરિવાર જેના ૨
ચઢતદિવાજા રે
નામે થાય લીલાલ્હેર રે ઉપન્યા જીહાં મહાભાગ રે સયમ લીયે શુભ રાગ રે શ્રદ્ધા ક્રિયા ભરપુર રે ચંદુરા કુઉ સત્તુર રે...
.
20
ม
ક્રમ છત્રીસ સૂરીગુણ સાહે· અતિશય લખધિ ભવી માહે રે... ગુરૂ જ ́ગમ યુગપરધાન ગુરૂ નામે નવ નિધાન રૂ ગુરૂ પાવન પરમ કૃપાલા ગુરૂ ભક્તિવત્સલ પ્રતિપાલા હૈ... ગુરૂ દર્શન પરમાન'દા ગુરૂ દન દુરિતનિક'દા ૨ ગુરૂ દર્શનની લાલસા ચુરૂદન પ્રકાશા રે... શ્રી વિજય યા સૂરિ'દા તસ પટ્ટ પ્રકાશ દિન દા રે શ્રી વિજયધમ સુરી રાયા શ્રી સાહમવશ સહાયા રે ગુરૂ ગુણુ ગંગતર ગા પ્રગટે શુચિ હ' ઉમગા રે ગુરૂચરણ કમલકા બદા કવી ‘જ્ઞાનવિજય' પભણુ’દા રે... વિજયકનકસૂરિની સજ્ઝાયા [૬૩૬] ગુણમણી રયણ ભ’ડાર રે તપગચ્છના શણુગાર રે... વિજય ૧ સુંદર પલાંસવા શહેર રે
.
.
20
..
10
૫૩.
..
.
૨
૩
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૧૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ નાનચંદ પિતાજી નિમલા માતા નવલબાઈ નામ રે એગણીશ ઈગુણ ચાલીશે નભસ્ય વદ પંચમી અભિરામ રે, ૫ શુભ નક્ષત્રવારે જનમીયા કાનજીભાઈ અભિધાન રે લઘુવયમાં વૈરાગી થયાં એ પુરવ પુણ્ય અનુમાન રે , ૬ ઓગસ બોસઠ ભીમાસરે પૂર્ણિમા માગશર માસ રે સંઘ ચતુવિધ સાક્ષીએ ચયિ લીએ ઉલ્લાસ રે - ૭ આગમ સકલ અવગાહીને યેગવહન પણ કીધા રે છેતેર કાતિક વદી પંચમી પન્યાસ પદવી પ્રસિદ્ધ રે , શ્રી સિદ્ધગીરીની છાયામાં વર જય જયકાર રે પાઠક પદવી પંચાસીએ મલ્લીનાથ દરબાર રે શુકલ એકાદશ માહની ભોયણી તીર્થ મઝાર રે ઉપાધ્યાય ઉમંગથી ! કચ્છભણી કર્યો વિહાર રે , શ્રામાનું ગ્રામ અનુક્રમે વિચરતા ગુરુરાજ રે રાજનગર સંઘે કીયે. સૂરિપદ મહત્સવ શુભ સાંજ. નેવ્યાશી પોષ વદી સાતમે સિદ્ધિ સૂરીશ્વર રાય રે પરંધર મેઘ સૂરીશ્વર વરદહસ્તે ત્રણ પદ થાય છે... . તપગચ્છ ગયણ ગણ દિનમણે મણિવિજયજી મહારાય રે દાદા બિરૂદે બીરાજતાં મહિમા અધિક ગવાય રે.. , પદ્રવિજયજી પઘસરીખા જીતવિજયજી શિષ્ય હીર રે તસ શિષ્ય મુજ ગુરૂ શોભતા વિજયકનકસૂરિ વીર રે... » ઓગણીશ સત્તાણું ખંભાતમાં મહાસુદ છડૂ રવિ વેગ રે દીપવિજય ગુરૂ ગુણ થકી મંગળ વાંછીત ભેગ રે.. .
દુહા : શ્રી શંખેશ્વર સાહિબા ' પુરિસાદાણી પાસ
પ્રણમી ગુરૂ ગુણ વર્ણવું મુજ મન પૂરે આશ ૧ શ્રત દેવી સાનિધ્યથી ઉપકારી ગુરૂરાય
ગુણ ગાઉ ઉલ્લાસથી મનમાં હષ ન માય ૨ ઢાળ-જબૂદ્વીપ સહામણે રે લોલ સકલદ્વીપ શણગાર રે ભાવિકજન ભાવધરી નિત્ય સાંભળો રે લાલ સાંભળતાં સુખ થાય રે - ૧ તેહના દક્ષિણ ભારતમાં રે લાલ આર્યદેશ મહાર રે . તેહમાં કલપ તરૂ સમે રે લાલ કચ્છ દેશ સુખકાર રે ભ૦ ભા. ૨ તેહના પૂર્વ વિભાગમાં રે લાલ પવિત્ર પલાંસવા ગામ રે , કચ્છ વાગડ ભૂષણ સામે રે લાલ ગુણવતાનું ગુણ ધામ રે મ પ ૩
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર૫
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સઝાયો પૂર્વ પણ કઈ જનમીયા રે લાલ પૂન્યવંત તેણે ઠામ રે ભ૦ સંયમ લઈ શુભ ભાવથી રે લાલ રાખ્યા જગમાં નામ રે ભા. ૪ શ્રદ્ધાવંત તિહાં વસે રે લાલ શ્રાવક કુલ અભિરામ રે ભવિક કજ વિકસાવતું રે લાલ જિહાં શાંતિ જિન ધામ રે, . શ્રેષ્ઠી જનમાં શેભતા રે લાલ ચંદરા નાનચંદ નામ રે . તેહના ગૃહદેવી ભલા રે લાલ નવલબાઈ ગુણધામ રે સંવત એગણીસ ગુણ ચાલીશે ૨ લાલ ભાદરવા પુન્ય નિધાન રે તેહમાં વદિ પાંચમ ભલી રે લાલ જમ્યાં સુગુણ સુજાણ રે .. . ઉત્તમ લક્ષણ શુભતા રે લાલ ચંદરા કુલ ચંદ રે રત્ન નિધાન પ્રાપ્તિ સમે રે લાલ સહુને અતિ આનંદ રે . . માતપિતાએ ઉત્સાહથી રે લાલ કાનજી દીએ શુભ નામ રે , ઉજવલ બીજના ચંદ્ર સમા રે લાલ વધતા તે ગુણ ધામ રે .. . દેશી શિક્ષણ પામતા રે લાલ ન્યાય નીતિ વ્યવહાર રે , કાનમાં સમક્તિ વાહથીઓ રે લાલ ધરતા ધર્મ શું યાર રે, દેવગુરૂની સેવા કરે રે લાલ મેહને કરે પરિહાર રે . વૈરાગ્યે મન વાસી રે લાલ જાયે અથિર સંસાર રે શાસ્ત્ર સિદ્ધાંત રૂચી ઘણી રે લાલ ભણતાં ધર્મને સાર રે . જ્ઞાન ક્રિયાએ શોભતા રે લાલ બ્રહ્મચારી શિરદાર રે દાદા બિરૂદે બિરાજતા રે લાલ જિત વિજયજી ગુરૂરાજ રે , તાસ શિષ્ય હીરવિજય ગણું રે લાલ મુનિજનમાં શિરતાજ રે. સંવત ઓગણીસ બાસઠું રે લાલ પુનમ માસિર માસ રે .. અમૃત સિદ્ધિ યોગમાં રે લાલ ચારિત્ર લીયે ઉ૯લાસ રે ,, ,, દાદા વરદ હસ્તે દીક્ષા લીયે રે લાલ હીરવિજયજી ગુરૂનામ રે. કીતિ વિજયજી નામથી રે લાલ મુનિ થયા ભીમાસર ગામ રે, . છેદે પસ્થાપનાએ તે થયાં રે લાલ કનક વિજય નામ રે , કચ્છમાં કનક મણિ સમા રે લોલ સર્વ ગુણેના ધામ રે . અનુક્રમે વેગ વહન કરીરે લાલ આગમ વાચના લીધ રે , છેનોર કાતિક વદ પંચમી રે લાલ પંન્યાસ પદવી પ્રસિદ્ધ રે. . ૧૭ આચાર્ય સિદ્ધિ સુરીશ્વરા રે લાલ શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર મઝાર રે .. સંઘ સમસ્ત પદવી દીએ રે લાલ વર જય જય કાર , પૂર્વ વૃત્તાંત પ્રમાદથી રે લાલ તેમની પહેલી ઢાળ રે , સાવધાન થઈ સાંભળો રે લાલ હવે સુંદર સુગુણ રસાલ રે. .
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
[૩૮ ગીતારથ પદ પામીને છ કરતા ભાવ ઉપકાર પાઠક પદ પયાસીએ જ મલિનાથ દરબાર, સરીધર ધન્ય ધન્ય તુમઅવતાર ૧ ઉજજવળ એકાદશી માઘનીજી ભેણ તીથ મઝાર ઉપાધ્યાય ઉમંગથી છ દેશના દીમહાર...સુરીશ્વર ધન્ય ૨ જ્ઞાન ક્રિયા ઉપદેશતા જ મધુર અર્થ સુખકાર ભવ્ય જીના હિત ભણીજી સમજાવે ધર્મને સાર.... - ૩ તે દેશના સાંભળી દીક્ષા લેઈ ભવ્ય લીધ દેશવિરતિ કઈ થયા છે સમક્તિ કઈ પ્રસિદ્ધ... ગ્રામાનું ગ્રામ વિચરતાં જ રાજનગર પાવન કીધ સઘ મળી મહોત્સવ કી જ સરીપદ તિહાં કીધ.. નેવ્યાસી પિષ વદ સાતમે સિદ્ધિ સૂરીશ્વર રાય પટધર મેઘ સૂરીશ્વરજી કર્યા વિજય કનકસૂરી રાય. . શમ દમ રસ સાયર સમાઈ શાસનના શણગાર જંગમ કલા તરૂ સમાજ ભવિજનના આધાર છે શાસન પ્રભાવના બહુ કરેછ પ્રતિષ્ઠા ઉપધાન ઉદ્યાપન દીક્ષા ઘણીજી
આગમ વાચન પાન... , છરી પાલતા સંઘ ઘણુંજી દેશ કર્યો ઉદ્ધાર કામ કષાયને જીતવાજી નિર્મમ નિરહંકાર. . અષ્ટ પ્રવચન માસુજી
વરસ અઠ્ઠાવન જાણ સમતા ભાવે આતમાજી નિર્મળ કરે ગુણખાણ.. સંવત બે હજાર થીજી
ઓગણીશ ઉપર થાય શ્રાવણ વદ શુભ ચોથનેજી પનર ઘર કહેવાય.. કચ્છ વાગડ ભૂષણ સમજી ભચાઉ નામે ગામ શુક્રવારે સિદ્ધાવીયાજી
સૂરીશ્વર સુરધામ. . સઘ ચતુવિધ તે સમજી સ બલ દીયરે તાસ તે સંખ્યા હવે વર્ણવુંજી યાત્રા સ્વાધ્યાય ઉપવાસ, ૧૩ અઠ્ઠાઈ ત્રીસ ભર ભલીજી છ માસી વરસી તપ સાર અનપિસ્તાલીસ તો નોર ભલાજી ઉપવાસ સંખ્યા ધાર. . ૧૪ બે હજાર ચુમોરોર ભલા આંબીલ સંખ્યા જાણ સાથીયા અઢાર હજાર ભલાજી એકાસણું પ્રમાણ. . બે હજાર ચુમોતેર ભલાજી બીઆસણું તપ જાણ બસે બાર નિવિ ભલીજી તપ સંખ્યા પ્રમાણ છે ૧૬
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાયેૉં–મુનિઓની સજ્ઝાયા
નવાણું યાત્રા સેાળ ભલીજી ચેાપન હજાર પાંચસેજી નૂતન અભ્યાસ મૌન વલીજી તે સર્વે ગણી લેખું કરેછ સમશાન યાત્રામાં ભલીજી શુભ માગે રોકડ કરીજી સુરીશ્વરના ગુણ વણુ વ્યાજી ભણશે સુણશે ભાથીજી ગુરૂકુળ વાસી વિનવે
વદના લેો માહરીજી
વંદુવાર હજાર સુરીશ્વર દ્વીએ દન એકવાર સુરીશ્વર
દેવ સમા ગુરુ પદ્મવિજયજી શુદ્ધ પ્રરૂપક સમતા ધારી મુનિવર લીજે વદના હમારી સવત અઢાર છાસઠની સાલે ગામ ભરૂડીએ શુભ લગ્ન સત્તર વર્ષના રિવગુરૂ પાસે ગુરૂ વિનયે ગીતારથ થયા સ વત ઓગણીશ અગિયારસની રૂપે રૂડા જ્ઞાને પૂરા સંવત આગણીસ ચેવીસની સાથે મહારાજ મણિવિજય નામના દિન દિન અધિક સવેગ રગે ધર્મ ઉપદેશે ખડું જીવ તારી સંવત ઓગણીસ સાડત્રીસ પ્રથમ નામે પલાસવાં કાલક`કીધા
સ્વાધ્યાય તપ એ ક્રેડ સામાયિકની જોડ ..
મુનિષદ્મવિજયજીની
બીજા અનેક પ્રકાર તા લખતાં ના'વે પાર... સદગૃહસ્થાએ કર્યાં વિચાર સાડા અગીયાર હાર... તેહની મીજી રે ઢાળ
તસઘર મ ગલ માલ... શિષ્ય કચન કરજોડ વંદુ મનને ક્રેડ... લીએ વદન સ્વીકાર જેમ થાય અમ ઉદ્ધાર
સમતા ગુણે કરી શાલતાં રે તેહનાં ગુણે! ગાતા થકાં રે ભવિયણ વદે મુનિવર એહ
20
મુનિજીવિજયજીની સજાય [૪૦]
.
M
""
"
માતા રૂપાભાઇ જાયા...
હુઆ યતિ વેષધારી ચદ્ર જેસા શીતલ કારી... સાથે સવેગ રસગુણુ પીધે જિન શાસન ડક, દીધેા... છેદ્યોપસ્થાયન કીધા વાસક્ષેપ શિર લીધે... કામ કાય નિવારી જ્ઞાન ક્રિયા ગુણ ધારી... વૈશાખ સુદી અગિયારસ રાતે જીત નમે તિત્ય પ્રતે...
DO
20
૫૭
.
સર્જાય [૬૩૯] સખહી ગુણે પુરા કેાઈ વાતે નહી અધુરા ગુરૂ દન સુખકારી...સુનિ॰ ૧ આસવાલ કુળે આવ્યા
M
૧૭
૧૯
૨૯
૨૧
૨૨
૪
७ 20
જીત વિજયજી મહારાય આતમ નિમલ થાય ૨ જેમ થાયે ભવે ધિ છેહરે ભવિયણ ૧
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
કચ્છ દેશમાં દ્વીપતું રે ભવિક કૅજ વિકાસતુ રે સંવત અઢાર છતુ એ રે માતા અવલ બાઇએ જનમીયાંરે આર વર્ષનો જન્મ થયાં રે સાળ વર્ષની વયમાં રે જ્ઞાન લેાચન પ્રકાશથી રે જો નેત્ર પડલ ક્રૂરે જશે રે દૃઢ અભિગ્રહ પ્રભાવથી રે સવત ઓગણીસ પંદરમાં રે સ'વત ઓગણીસ વીશમાં રે તીથ પતિની સમક્ષમાં રે ચઢતે સ`વેગ રગથી રે ગુરૂ ગુણવ ́તા વખાણીયે ૨ તેની પાસે સયમલીયે રે વૈશાખ અક્ષયત્રીજ ભલીરે સંયમ લઇ આનંદથી ૨ વિહાર કરી શુભ ભાવથી રે અનુક્રમે સુત્ર ધારતા રે એમ પિસ્તાલીશ સૂત્રના રે સંવત એગણીસ અડત્રીશે ૨ પછી વિચરી પ્રતિ બધીયા ૨ કચ્છ કાઠિયાવાડ ભલે રે મેવાડ મારવાડ તેમ સહી રે જ્ઞાન ક્રિયા ઉપદેશતા ૨ દૃષ્ટાંત બહુ દર્શાવીને રે તેદેશના સાંભળી રે કંઇક દેશવરતિ ગ્રહે રે નિર્મલ ભાવના ભાવતાં રે
કામ કષાયને જીપતા રે તપસીને વ્યાધિ થયે રે તાપણુ દૃઢ શ્રદ્ધા થકીરે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
મના નામે ગામ હાં શાંતિ જિન ધામ રે... એમ ઉજ્જવલ ખીજ સાર વો જયજયકાર રે... -ક્ષેત્ર પીડા તમ થાય દ્રવ્ય લેચન અવરાય રે... અભિગ્રહ ધરે સુજાણુ સયમ લેશું'સુખ ખાણું રે મનવંછિત સિદ્ધ થાય
.
ચક્ષુ દન શુદ્ધ થાય રે. શ્રી સિદ્ધક્ષેત્ર માઝાર ઉચરે ચતુર્થાં વ્રત સાર રે... આવ્યા આડીસર ગામ પદ્મવિજયજી નામ રે... એગણીસે પચીસ માઝાર શુભ મુહૂત" શુભ વાર રે કરે ગુરુ સાથ વિહાર આગમ ભણે સુખકાર રે... મૂલ અ` વિસ્તાર ૨ જાણ થયાં નિરધાર રે... ગુરૂ સિધાવ્યા પરલેાક અનેક દેશના લેક રે... સારઠ ગુજરાત સર થરાદરી વીઆર રે... મધુર વચને મનેાહાર સમજાવે ધર્મસાર રે... દીક્ષા કેઇ ભવ્ય લીધ સમકિત કેઇ પ્રસિદ્ધ રે... સવેગી શિરદાર નિમમ નિર‘કાર રે... દુબળ થયું નિજ દૈડુ તપ નવી મૂકે જેહ રે...
..
"
20
A
.
H
AD
N
20
20
..
10
પ
૬
७
રે
१०
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં–મુનિઓની સજ્ઝાયા
ચાપન વર્ષ એમ ચાપથી ૨ અખંડ ચારિત્ર પાળીને ૨ પંચાવનમાં વર્ષ માંહે આતમ મળ આગળધરી ૨ સંવત ઓગણીશ એ‘શીયે રે શુક્રવારે સિધાવિયા રે તેહની ભક્તિ પૂરે ભર્યાં રે શિષ્ય કનક કહે ભવિ તુમે રે
કીધા પર ઉપગાર
સફળ કર્યો અવતાર રે...ભવિયણુ૦૧૮ અધિક વ્યાધિ થયે જામ ધરતા સિદ્ધનુ યાન રે... અષાઢ કૃષ્ણ છઠ્ઠ ધાર પરલેાક પલાંસવા મઝાર રે, હીર વિજયજી ગુણ ગેહ
ગુરુ પદ નમા સસનેહ રે... ૨૧
.
2
પરટ
.
M
વિજયજિને'દ્ર સુરિની સજ્ઝાય [૬૪]
આવ્યહા આવ્યહા આન્ય તપગચ્છ ધણી શ્રીવિજય જિનેદ્ર જિમ મેહ ગાજે વચન અમૃત રસે` વરસતાં વાધસ્ય' પુણ્યરૂપિ બહુ અન્ય રાજિ, આવ્ય૦ ૧ તાપુરી વાઢ મેઢ પાટનાં માનવી રાત દિવસ માર જિમ શબલ જાવે જેણુ જગ દુરિત દુષ્કાલ ક્રૂરે ટળે સુકૃત સુગાલ સખ દેશ હૈાવે... શ્રાવક શ્રાવિકા જેઠુ પર્યંત વડા તેહના પાપ મેલ ટાળે કરે અમૃત વાણી હિતકારણી ધારણી વરસતાં તુ કૃપા કોડ પૂરે... શાશ્તુન જવાસા પરે વારતુ કુમતી દાવાનલ જ્વાલમાંલ તુ' જી જગજીવન તું હિપરમાં ધન તુઝ વિરહપીઠાઇ” જનદુકાલા આવતાં શ્રેષ્ઠ વર દેશ મેઢ પાટમાં શ્રીગુરૂ તુઝ ઘણું લાભ થાસ્યે સ્યુ' તુમે સેર દેશમાં ઝિલ રહ્યા પણ બ્રહ્માંથી તિહાં અધિક શુ છે ? કર કૃપા જોય સાહમુ‘ ગુરૂ પ્રેમયુ· લેચન તાહરો અમૃત તાલે ગુણ ઘણા દેખવા ખેલવા પ્રમુખ છે પિણ ન કે અધિક ગુણ દૃશ તાલે; ક્રાડ વરસાં લગે પ્રતપજચેા ગચ્છપતિ દીન દીન અધિકતપતેજ ધારી પંડિતપ્રવર કવિઋષભ વિજય તણેા કહે હુંમેશ પુરજ્યેા આશા માહરી વિજયઉદયસૂરિની સજ્ઝાય [૪૨]
MO
૧
as
.
20
20
૧૯
૨૦
20
10
પાસ (જનેસર વદ્યા ભવિજનાંછિત આપા રે સુચંગ હા, સુગુણુનર શ્રીવિજય ઉયસુરીશ્વર ગાયસ્યું આણી ઉલટ અંગ હા તપગણુ નાયક એ ગુરૂ વદીયે ગતિ પિણુ ચાર નિવારણુ વિજનાં એ ગુરૂ વા રે નિસદીસ નર નારી મિલ હું આસીસન્થે પ્રતા કાઢી વીસ હા પટ શ્રીવિજય પ્રતાપ સૂરીસ ને શ્રીવિજય ઉય સૂરી હા પ્રતપે। અખર તારા લગે' જિહાં લગે ભાસ્કર ને ચઢ હા,
20
સ-૩૪
10
૨
૫
G
3
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૦
M
મહીયલ નીર સમીર જિહાં લગે સુર જાન્હવી -ૌ સુમેર હૈ સુઝુ ઉષિની પરિ ગુણુ દરીયા ભ! ઋપ્રતિબદ્ધ જયુ' સમીર એક રસન કરી ગુણુ. નવ કહુ સસ્ક્રુ સેવક જપે રે વાંણુ હા ખત્રીસ લક્ષણ નરના સુશાભિતા સદ્ગુરૂ ગુણની ખાણુ હો અાઇસ સવત છવ્વીસ મે' સેવક સ્થાણે રે ચેમાસ હા સદ્ગુરૂના ગુણવત્તુન એ કર્યાં પતિ લેજો રે વિમાસ હ અધિક આછું જે કહ્યું જીભથી હું તા બહુ શ્રુત નાંહિ હા પંડિતના આદસજ હું સટ્ટા એક હું સાર દસહા હા સેવક પ્રીત વિજય શિષ્ય ઇમ કહે મન વ છિત ફૂલ થાય હા પ્રમાદ વિજય મન હષ ધરી સદા ગાયા ગચ્છપતિરાય હા
A
જિનચંદ્રસૂરિની સજ્ઝાય [૬૪૩]
શ્રી શારદ પ્રણમી કરી શ્રી જિનચંદ સુરીસર્ ચેપડા અન્વય દ્વીપતા માત સે ભાગદ્દે જનમીયા લઘુત્રય સ‘જમ આદરી સુત્ર સિદ્ધાંત ખરા કહુઈ ખરતર ગુચ્છનઉ રાજીયઉ શ્રી રાજનગરમઇ' થાપીયા વયરાગઇ સયમ લીયઉ પિણુ ખરાખરી પેખતાં ચઉરાસી ગચ્છ શાસતા મહિમા પરિમલ મહુમહઈ ગુરૂએ ગચ્છપતિ એ સહી રાજચંદ્ર મુનિવર કહઇ
20
સહસ્રમલ સાહુ કઉનંદ,,. દીઠાં હાઇ આનદ સકલ ગુણે કરી જાન આગમ અથ અસમાન,, શ્રી જિનચ સુરી'ઢ શ્રી જિન રતન સૂરી ૬, સાત સહિત સુવિદિત ચઇન દૂજઉ ચીત લાક કહઇ ધન ધન્ય પરિગલ પુણ્ય પ્રમાણે શ્રી જિનચંદ સૂરિદુ પ્રતિપઉ જા રવિચંદ્વ
..
..
..
20
..
10
AD
સજઝાયાદિ સંગ્રહ.
10
સૂરિની સજ્ઝાય [૬૪]
W
ગાઉ' શ્રી ગચ્છરાજ સખીરી પ્રતિપણે અવિચલ રાજ, શ્રી જિનચંદ॰ ૧
M
NJ
Ro
W
..
W
W
20
20
LO
તપ′
M
.
જિન કુશલ શ્રી વર્ધમાન જિનસરૂ
શાસન નાયક સાર સુગુરૂજી
ધન ધન તૂસ પર ́પરા જિહાં એડવા ગણધાર,,શ્રી જિન કુશલ સુરીસર્૧
મરૂ મડલ માંહે ભલે જેલાગર મંત્રી જિહાં ગુણવંતી તસુ ગેહિના
નગર (શવાણા નામ ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ સુધામ જૈતસિરી સુપવિત્ર છાજેડા કુલ છત્ર
તસુ અંગજ સુરતસમા
W
..
..
20
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં-મુનિઓની સજ્ઝાયા
સુવિહિત સવેગો ભલા તસુ ઉપદેશથી તતતખણે યૌવન વય સ ંજમ ગ્રહી અહુવિધ વિદ્યા સગ્રહી -દેશ વિદેશ વિહારથી જિન શાસન અજવાળીયા
જ્ઞાન મળે જાણી કરી દેરાવરપુર આર્યો ચાર શરણુ ચિત્ત મેં ધરી સુર લેકે પુદ્ધતા સહી આસા સુદ્ઘિ પૂનમ શશી તિણુ દિન મહિમા અતિ ઘણે
ડામ ઠામ થઇ થાપના
સમકિત વંત સુહામણાં અમૃતસમ જિન ધર્મના ગુણગાવે સત્તુરૂતણાં
શ્રી જિનચંદ્ર સુરિંદ્ર સુગુરૂ યુઝયા મેષ અમદ વારી વિષય વિકાર પામ્યા 'પદવી સાર પ્રતિ ખોધ્યા બહુ પ્રાણ સેવી શ્રી જિનઆણુ નિજ આયુષ અવસાન અણુસણુ અવિચલ યાન
ખામીય જીવ કાય
..
ગુણવતા ગુરૂરાય દરિસણ પહલું દીધ પુહવી માંહિ પ્રસિદ્ધ સેવે સહુ નર નાર સાહે સુર અવતાર સેવક જિનમત જાણુ
એમ ક્ષમા કલ્યાણ
સજ્ઝાય [૪૫]
શ્રી જિન ૪
M
.
N
.
20
H
10
.
bo
28
20
20
...
પશ
..
M
20
20
.
N
.
૧૦
૧૧
અતિહાસિક આચાર્યાની સયલ જિનવર સયલ જિનવર નમું ત્રણ કાલ
યુગ પ્રધાન સ`પ્રતિ થુક્ષુ જબુ દીપ હિાલ ભરતિ સાર જોડી દીપિઇ વિજયદેવસૂરિ ધાતકી ખડિ પુરવ ભરતે જાણિ ચંદ્ર કણુ સુરીસર સાંર આચાર૪ ચંદ્ર કીતિ જાણુ જિનવર આજ્ઞા સુધી ધિર પશ્ચિમ ધાતકી ખડે ત્રીજી ભરતિં ઉક્રિય કરણ સૂર ગુણુધાર આચારજ વિમલજસ નામ સુધ ઉપદેશ જૈન
કરજોડી પ્રણમી કરી હુયે ધરી ઉલ્લાસ આપે! વચન વિલાસ શ્રીવિજયસેન સુરિ ગુરુ ધાર ઉદ્દઉ ગૃહિ કરી ભરપુર યુગ પ્રધાન છિઈ ગુણુની ખાણિ વિ જીવને આપે ભવપાર સતિ વચરે ગુણુની ખાણુ ભર્દિક જીવને તારે તરે જુગ પ્રધાન સ`પ્રતિ વિચરતિ ગુણ છત્રીસતણે ભંડાર ભવિજીવને ડીઇ શિવપુર ઠામ જ્ઞા સહુત વેરવિરોધ મિથ્યામાંત રહેત પૂરત્ર પુષ્કરા અધ ભરતિ સ પ્રતિ વિચરતાં યુગ પ્રધાન ગુરૂ જાણીઇ એ ૭ લબ્ધિ પુરકર નામ લેતાં સીઝીએ અષ્ટ મહા સિદ્ધિ નર મલીએ
3
પ
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩૨
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ,
૧૧
૧૨
છત્રીસ ગુણુ ભંડાર વિહાર કરી ગુરૂ સાતે ઇતિ સમાવતા એ જોડિ મુનિવર સાર ચાચારજ દીપિએ લબ્ધિ સાગર ગુણુ આગરૂ એ ૧૦ અહિનસા સમરૂ નામ આણુ વહુ. સદા મસ્તકિ દેવસખાજસી એ દેઇપ્રદક્ષિણા ત્રીણિ ત્રિકાલ વાંદુએ કરજોડી દે વાંદણા એ પશ્ચિમ પુષ્કરાધ ભરતે સ’પ્રતિ વિચરતા યુગ પ્રધાન ગુણે ગાજતા એ ૧૩ સત્ય સમુદ્ર સરિંદ લબ્ધિ પુર દર ગુણુછત્રીસ ખિરાજતા એ જોડી સાથે સાર આચારજ દ્વીપતા રત્નાકર કામ જીપતા એ લધિ વિહિર કુમાર સમેવડ જાણીઇ તપ તેજી કરી દીતા એ યુગ પ્રધાન વિચર`ત સંપ્રતિ જાણીઆ પાંચે ભરતિ વખાણીઆ એ ૧૭ સીમ’ધરસી વાણિ અમૃત સાંભળી સાધવીનિ વૃદ્ધિ મન આણીયાએ ૧૮ ઢાળ : આહે જ ખુદીપ ઐરાવતેએ જુગહપ્રધાત ગુરૂ જાણુ
૧૪
૧૫
૧૬
આપે અવિરલ વાણ સ’પ્રતિ ક્રરીય વિહાર
નામ લેઇને... હું સ્તવું આહૈ કીતિ' હ સુરીસર્ જ્ઞાન દરિસણુ ચાર્જિંત્ર તપ આચારજ સંપ્રતિ વિચરે એ આહૈ જિન આજ્ઞા આપએ આહે તપ તેજી કરી દીપિએ ઇંદ્ર ચંદ્ર નાગેન્દ્રએ આહ પૂર્વ" ધાતકીખંડ ઐરાવતે હે સંઘસેન સૂરીતણ આહે વાણી અમૃત સારણી દેસના દીઇ રળીયામણી
હૈ તસ સીસ જગ દ્વીપએ આહે 'વિદ્યાસાગર આચારજ આડે ભવિયણને સુખદાયક આહે અષ્ટ મહાસિદ્ધિ સીઝિએ પશ્ચિમ ધાતકી ખડિએ તપ તેજ દેવા કર સુરતણી આહ પંચાચાર વિરાજએ તપ ખાર ભેદ આરાધિએ આહે સત્યસેન આચાર્જ વીચરએ માહતિમિર નિવારએ
ધમ તણા આધાર વાદી કુંજર નામ લેપએ કુમતને ડામ જીપએ મેાહની વંદું
૧૯
૨૦
૨૧
જેની મિષ્ટ નીરવ્ર યુગ પ્રધાન ગુરૂ જાણુ અખંડ વરતી આણુ સમ્યગ શ્રુતતણે જાણુ મૂંઝી જાણ અજાણ જીપએ સુર ગુરૂ એ સ‘પ્રતિ સુરતરૂ એ વંછિત પૂરણે એહ દુષ્કૃત ચૂરણા એ
२१
રવતિ સાધુ સુવિહિત ગુરૂ જાણી ત્રિભાવનિ વરતી આણુ અન ત ગુણણુ તણી ખાણિ દીએ જમ જિંગ ભાણુ સપ્રતિ ઉદ્દઉ ભાણુ સારએ ભવિકના કામ
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
२७
૨૮
૨૯
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યાં-મુનિઓની સઝાયે
આહે વાણી અમૃત સમાણીય આહે સાંભળતાં અતિ રૂઅડી ઢાળ : ધન ધન જનવર દેશના જુગહપ્રધાન ગુરૂ જાણવા પૂર વડુકારા અધિજાણીઈ યુગહ પ્રધાન ગુરૂ વિચરતા પચ સમિતિ ત્રણ ગુપતિસુ જિન આજ્ઞા સુધી ધર સાંગર'દ્ર આચારજ ચ'દ્રતણી પેરે દીપતા પશ્ચિમ પુષ્કરા ઐરાવતે નામ જપતાં ઇહિ નસિ ચારિત્ર ચિંતામણિ સમું જ્ઞાન ક્રૂસણું ચારિત્ર તપ હરખ આણુંદ આચારજ વાદી ગજ ઘટ કેસરી તરણ-તારણ ગુરૂ જાણીયા સાધ્વી વિનિવૃદ્ધિ મનિ આણીઆ દેવી સય’પ્રભા સાનધિ સીમધર સ્વામી શ્રીમુખે એ સજઝાય જે ભણે ગુણે ગ્દશ ક્ષેત્રના સ’પ્રતિ વિચરતા સંવત સેલડ એકસિડે સેામવારિ એ સઝાય ભણી એ સજ્ઝાય જે ભણે ગુણે સકલ કર્મીને ક્ષય કરી
માદેવ સૂરિની
હા : પ્રદ્યોતન સૂરિ પદે
.
દેશના સાકર દ્વાખ વાએ દુરગતિ માર સાંભળી અમૃત વાણિ રે મઝમનિ થઇ રૂયરૂ હાર્ડ રે, ધનધન૦ ૩૧ ઐરવતિ ક્ષેત્રિ સાર રે નર સંઘ સૂરિ ઉદાર રે... સંયમસ' કાર ગેલ ૨ માંહિ જીવદયા તણી વેલ રે, સંપ્રતિ વીચરિ સાર રે સેમ ગુણે ઉદાર રે... હરખ સાગર સુરિરાય રે ભવિયડુને હરખ થાઇ રે... પાલિઈ જુબહ પ્રધાન રે વિયન દીઇ દાન રે... સ‘પ્રતિ વિચરિ ભાણ રે ત્રિભાવન જેની આણુ રે..... દશક્ષેત્રના જુગહ પ્રધાન રે સીમંધર સ્વામીની વાણિરે . મહાવિદેહ ક્ષેત્ર માઝાર રે વિણિ વૃદ્ધિ ભણીય સજ્ઝાય ૨૩૯ તેડુ જાણે જુગહ પ્રધાન રે નામ લેઈ કરિ પ્રણામ રે... ફાગણુ સુદિ દશમી જાણું રે સીમંધર સ્વામીની વાણિ રે,, તે પામે સુખ નિધાન રે પામે શિવપુર હામ રે... સજીયા [૬૪૬] માનદેવ ગચ્છરાજ વર્ણવું' તમ સામ્રાજ્ય લક્ષ્મી સરસ્વતી ય ગુરુ ચિતવતા હોય, પટાધર તારો રે પટાધર ઓગણીસમા ગચ્છરાજ
૩૮
10
૪
૧
એગણીસમા પટ્ટધર પ્રભુ ઢાળ : પાટ મહાત્સવને સમે રે
દીઠી ઢાય ખભા પર રે તારો દીન દયાળ
1.0
M
28
પ૩
.
૩.
૩ર
33
૩૪
૩૫
૩૬
૩૭
૪૦
૪૨
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ ગુરુને મન ચિંતા હુઈ રે હએ અઘટિત કામ આળસ એ વ્રત ભાંગશે રે રહેશ્ય નહીં થિર કામ પટેધર૦૨ ગુરુનું મન તિહાં ઓળખી રે સરી વિમાસે વિચાર આજ થકી લેવો નહીં રે ભક્ત શ્રાવકને આહાર... ૩ વિગય વાપરવી નહિં રે, 'આજ શકી વ્રત નીમ જાણી ગુરુ રાજી હુઆ રે રહેશે એ ધીર ખીમ.. . ૪ વિગય ત્યાગ આહારથી રે અતિ દુર્બલ થઈ દેહ ફરી ચાર દેવી હાજર હુઈ રે નામ કહું હવે તેહ... ૫ જય વિજયા પદ્માવતી રે અપરાજિતા એ ચાર અહનિશ સૂરિ હાજર રહે રે નડુલા શહર મોઝાર.... ૬ એહવે શાકંભરી નયરમાં રે શાકિની ડાકિની શેર ઉપદ્રવ સઘળા શહેરમાં રે મારી મરકીનું જોર. . 9 ગુરુજનડુલાઈ જાણીને રે સંધે લખી લેખ મહાઉપદ્રવ નિવારવા રે ઉપકાર કરજે વિશેષ.. લેખે જોઈ ગુરુરાજ જી રે કરવા પર ઉપકાર મંત્રગર્ભિત સ્તવના કરી છે લઘુશાંતિ સુખકાર.. - ૯ પત્ર લખી તિહાં મેક રે લઘુશાંત વિધિ એહ પવિત્ર પણે ભણસહુ રે છાંટો નમણ કરે.. . ૧૦ હરખીત સાથે તે કી રે વિઘન થયાં વિસરાલ જે કોઈ વિધિ સહિત ભણે રે તેહને મંગળમાળ. , ૧૧ માન દેવનાં પાટવી રે
માનતુંગ ગોરાજ સોહમથી પાટ વીસમે રે હુઆ શ્રી મહારાજ , ૧૨, તાસ ચરિત્ર કહુ લેશથી રે સુણીયે ભવિ કેઈક મન ધારાપુરી ઉજેણમાં રે | માટે ભેજ રાજન.. - ૧૩ તેહ નયર મેં વિપ્ર છે રે બાણ મયુર તસ નામ ઈ સગપણ સસરે જમાઈ છે રે વિદ્યાકુંભ સુધામ... , ૧૪ ચઉદ વિદ્યા ચાર વેદના રે શાસ્ત્ર સર્વ પ્રવીણ દીપવિજય કવિરાયનાં રે નપતિ સદા ગુણ લીન.. - ૧૫
૬િ૪૭) દુહા : એક દિન નૃપતિ સભા વિશે બોલે વયણ વિશાલ
જૈન માંહે કઈ હશે એહવે જ્ઞાન પ્રકાશ.. ૧ પ્રધાન શ્રાવક તિણે સમે કહે સુણજે મહારાજ માનતુંગ સૂરીશ્વર
મુજ ગુરૂ છે મહારાજ. ૨
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્ય-મુનિઓની સજ્ઝાયો
ગુરુ
સુણી નૃપતિ તેડથા ચમત્કાર મુજ દાખવા ઈમ કહે આરડા ભીતરે
તાળાં અડતાલીશ ફ્રેંઇ ગુરુએ તિહાં સમરણ કીયા ચકકેસરી પ્રગટ હુઈ
ઢાળ : ઋષભ પ્રભુ સ્તવના કરે એ ભક્તામર સ્તવરાજ, શ્લોક તણી ઉદ્યેાષણાએ જીમ કાય ભણે સુરી એ તડ તડ તાળાં ઊઘડે એ કાન્ય અડતાલીશથી થયા ૨
સૂરી ઉપાસરે આવીયા રે નૃપતિ પ્રભાત દેખીને ૨ ધન ધન એ રિરાજને એ ભક્તામરનાં કાવ્ય છે એ સદ્ગુરુ જણ કૃપા થકીએ વીસમે પાટ પ્રભાકરુ. એ શાસન જૈન દીપાવીએ એ સ ંવત ઢાય ખિલેતરે એ સાતમે મેલે અતર કીયા ૨
કહે સુણા સરિરાજ તુમ વિદ્યા સામ્રાજ્ય... એસાર્યાં તિહાં સ્વામ સૂના નૃપ નિજ ધામ... શાસન દેવી માત રવિ તેજ સાક્ષાત્ --
સાહ તેજપાલના વંશ દ્વીપાવિ બાલપણાથી ૨ બુદ્ધિ આગળ નિરમલ હારે હવાઇ માહુરી થઇ રૂપ વિજય મારગે વિનવ
૫૩પ
ધન શાસન વર્ડનૂર ચમકયા હૃદય માઝાર જૈન ધમ જગસાર ગભિત મત્ર પ્રયાગ પામે સુખ સગ શ્રી માનતુંગ ગચ્છરાજ સેહમ કુલની લાજ... દ્વિગ ખર મત ડાય તેહમાં મત દાય જોય
વિનયવિષય વાંચકની
વંદા વાચક વિનય વિજય ગુરૂ માહન ગાર રે ગુરૂજી મહરા કુમતિ તિમિરને રે દુરિ નિવારતે -અહુ ભવિ પ્રાણી રે સમકિત આદરઇ પ'ચ મહાવ્રત જેહને મનિ વસ્યા.
પંચ સમિતિ ત્રિણિ શુપતિ અગઈ ધરઈ ત્રીભાવન જીવ કૃપાલ...
રાજ શ્રી માત મલ્હાર સુરગુરૂના અવતાર... પાયે અધિક આણુંદ પ્રત જિમ રવિચ’....
20
..
નમે સુરિરાજને એ
૫ 14
2.0
માનું જલધર ગાજ તિમ તિમ દેવ પ્રભાવ જુએ જુએ પુણ્ય સ્વ(પ્ર)ભાવ,, ૨ તાળા અડતાલીશ દૂર
..
.
..
10
...
.
20
D
"D
20
..
સજાય ૬૪૮] જિમ લહીઈ' સુખ કાઢિ સેવઈ સુરનર કેડિ...વ‘દાવાચક ૧ જિમ ગયણુ ગણુ ભાણુ સાંભળી જાસ વખાણુ... સમતાવત યાલ
.
NJ
G
ર
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ યશવિજપાધ્યાયની સઝા [૬૪૯ થી ૬૫] પ્રણમી સરસતી સામિણજી સુગુરૂને લહી સુપસાય યશ વિજય વાચક તણુંજી ગાઈશું ગુણ સમુદાય
- ગુણવંતા મુનિવર ધન તુમ જ્ઞાન પ્રકાશ ૧ વાદિ વચન કણિ ચઢજી તુજ શ્રુત સુરમણિ ખાસ બેધિ વૃદ્ધિ હેતિ કરી છે બુધજન તસ અભ્યાસ.ગુણવંતા૨ સકલ મુનીસર સેહરજી અનુપમ આગમન જાણું કુમત ઉસ્થાપક એ જજી વાચક કુલમાં રે ભાણ.. . પ્રભવાદિક શ્રત કેવલીજી આગઈ હુઆ ષટ જેમ કલિમાંહિ જોતાં થકાંજી એ પણ શ્રતધર તેમ... » જસ વર્ધપક શાસનેજી સ્વસમય પરમત દક્ષ પહોંચે નહિં કેઈએહને : સુગુણ અનેરા શત લક્ષ. કૂર્ચાલી શારદ તણોજી બિરૂદ ધરે સુવિદિત બાલપણું અલવિં જિણેજ લીધે ત્રિદશ ગુરૂ જિત.. ૬ ગુજરધર મંડણ અછિંજી નામે કડુ વર ગામ તિહાં હુએ વ્યવહારિજી નારાયણ એહવે નામ. . તસ ઘરણ સભાગદેજી તસ નંદન ગુણવંત લઘુતા પણ બુદ્ધ આગળ નામે કુમાર જસવંત... સંવત સેલ અઠયાસિચેંજી રહી કુણગિરિ (ઘેર) ચોમાસ શ્રી નવિજ્ય પંડિત વરૂ આવ્યા કોડે ઉલાસિ... . ૯ માત પુત્રસ્તું સાધુનાં વાંદી ચરણ સવિલાસ સુગુરૂ ધર્મ ઉપદેશથીજી . પામી વઈરાગ પ્રકાશ... . ૧૦ અણહિલપુર પાટણુિં જઈજી ભે ગુરૂપાસે ચારિત્ર યશવિજ્ય એહવી કરીજી થાપના નામનું તત્ર છે પદમસિહ બીજો વળી તસ બાંધવ ગુણવંત તેહ પ્રસંગે પ્રેરિજી તે પણ થયે વ્રતવંત છે. વિજય દેવ ગુરૂ હાથથીજી વડદીક્ષા હુઈ ખાસ બિહુને સેલ અડ્યાસિજી કરતાં વેગ અભ્યાસ... , ૧૩ સામાયિક આદિ ભયાજી શ્રી જસ ગુરુમુખિ આપિ સાકર દલમાં મિષ્ટતાજી તિમ રહી મતિ શ્રુત વ્યપિ. ૧૪ સંવત સેલ નવાજી રાજનગરમાં સુજ્ઞાન સાધિ સાખિં સંઘનીજી , અષ્ટ મહા અવધાન... . ૧૫
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩૭
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝા
સા' ધનજી સૂરા તિસેજી વનવિ ગુરૂનઈ એમ -ચોગ્ય પાત્ર વિદ્યાતણું જી થાયે એ બીજે હેમ... - ૧૬ જે કાશી જઇ અભ્યસેજી ષટ દર્શનના ગ્રંથ કરી દેખાડે ઉજળુંજી કામ પડે જિન પંથ .. . ૧૭ વચન સુણ સદગુરૂ ભણેજી કાર્ય એહ ધનને આધીન મિથ્થામતિ વિણ સ્વારથ્રેજી નાપે નિજ શાસ્ત્ર નવીન . ૧૮ નાણીનાં ગુણ બેલતાંજી હુઈ રસનાની ચેખ સુજસ વેલિ સુણતાં સધે છે. કાંતિ સકલ ગુણ પિષ. . ૧૯
[૬૫]. ઢાળ : ધનજી સૂરા શાહ વચન ગુરૂનું સુણી હો લાલ, વચન
આણું મન ઉછાહ કહે ઈમ તે ગુણ હે લાલ, કહેo દેઈ સહસ દીનાર રજતના ખરચર્યું હે લાલ, રજતના પંડિતને વારંવાર તથા વિધિ અરચણ્યું હે લાલ, તથા વિધિ. ૧ છિં મુજ એવી ચાહ ભણાવે તે ભણી હે લાલ, ભણાવે ઇમ સુણ કાશીને રાહ ગ્રહે ગુરૂ દિનમણી હે લાલ, ગ્રહે, હુંડી કરી ગુરૂરાય ભગતિ ગુણ અટકલી હો લાલ, ભગત પાછળથી સહાય કરવા મોકલી હે લાલ, કરવા
કાશી દેશ મઝારપુરી વારાણસી હે લાલ, પુરી ક્ષેત્ર તણે ગુણધારિ જિહાં સરસતિ વસી હે લાલ, જિહાં ૦ તાર્કિક કુલ માર્તડ આચારજ ભદને હો લાલ, આચારજ - જા રહસ્ય અખંડ તે દર્શન ષકનો છે. લાલ, તે દર્શન -ભદાચરિજ પાસ ભણે શિષ્ય સાતસે હો લાલ. ભણે મીમાંસાદિ અભ્યાસ કરે વિદ્યાર હે લાલ, કરે. તે પાસિં જસ આપ ભણે પ્રકરણ ઘણું હે લાલ, ભણે ન્યાય મીમાંસાલાપ સુગત મિનેિ તણાં હે લલિ, સુરત ૪ વૈશેષિક સિદ્ધાંત ભણ્યાં ચિંતામણી હે લાલ, ભણ્યાં. વાદિઘટા દુદ્દત વિબુધ ચૂડામણી હે લાલ, બિબુધ સાંખ્ય પ્રભાકર ભદ મતાંતર સૂત્રણું હે લાલ, મતાંતર ધારે મહા દુરઘટ જિનાગમ મંત્રણા હે લાલ, જિનાગમ પ પંડિતને હં આપ રૂપિયે દિન પ્રતિ હે લાલ, રૂપૈયા પઠન મહોરસ વ્યાપ - ભણે જસ શુભમતિ હે લાલ, ભણે
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૩૮
તીન વરસ લિંગ પાઠ સન્યાસી કરિ ઠાઠ તેહસુ· માંડયો વાદ નાઠા તજી ઉન્માદ
પંચ શખદ નીસાણુ આવ્યા જસ સુધરાણ વારાણસી શ્રીપાસ ન્યાય વિશારદ તાસ
કાશીથી બુધરાય તાર્કિક નામ ધરાય ન્યાયાચાયની પાસિ કીધેા શાસ્ત્ર અભ્યાસ
ચાર વરસ પર્યંત કક શતક' સિદ્ધાંત આગરાઇ સઘ સાર
મૂકે કરી મનેાહાર
પાઠાં પુસ્તક તાસ છાત્રો ને વિલાસ
દુદ મ વાદી વાદ
આવા અહેમદાબાદ
ઇણિપરિ સુજસની વેલિ ક્રાંતિ મહાર‘ગરેલિ
સજઝાયાદિમાં ગ્રહ
કરે
સકલન૦
કરે અતિ અભ્યસી હા લાલ, આયા એહવે ધસી હા લાલ, સજન પેખતાં હૈા લાલ, સન્યાસી દેતાં હૈા લાલ, સન્યાસી રતિ ઇતિ હૈ। લાલ, રતિ નિજાવાસ' તિતિ હૈા લાલ, નિજાવાસિ તણી કીધી થુષ્ટ દો લાલ, તણી મહાકીતિ થઈ હૈા લાલ, મહા ત્રિઝુ' વરસાંતર ા લાલ, ત્રિહુ આન્યા પુર આગરે હા લાલ, આવ્યા મુધ વળી મગરે હા લાલ, મુખ્ય વિશેષથી આદરે હેા લાલ, વિશેષથી રહી વાહિયા હૈ। લાલ, રહી પ્રમાણ પ્રવાહિયા હો લાલ, પ્રમાણ રૂપૈયા સાતસે· હા લાલ, રૂપૈયા આગે જસને રસેં હા લાલ, આગે કરાય ઉમ‘ગસ્યુ” હે લાલ, કરાય૦ સમો રોંગ સુહા લાલ. સમર્યાં પિર પિર' જીવતા હેા લાલ, પરિ પરિ વિદ્ય'ન્ન દ્વીપતા હૈ। લાલ, વિદ્યાઈ સદા ભગુસ્સે જિંકે હા લાલ, સદા સહી લહેસ્ય તિકે હા લાલ સહી [૬૫૧]
.
O
2
આયા
.
ઢાળ : કાશીથી પાઉધારે સદ્ગુરુજી હાંજી જીતી દિશિ (દશિ વાદ ન્યાય વિશારદ બિરૂદ ધરે વડાજી ચાલા સાહેલી હે! સુગુરૂને વાંદવાજી શાસનદીપક મુનિ પતિવરૂજી ભટ-ચઢ-વાદી વિબુધે· વીંટીએજી ભવિક ચકાર ઉલ્લાસન દ્વીપતાજી યાચક ચારણુ ગણુ સલહીજતાજી નાગપુરોય સરાયે પધારિયાજી
આગે તૂર નિનાદ... ઈમ કહે ગૌરી વેણુ જોવા તલસે તેણુ... ચાલા તારાઇ જિમ ચંદ
વદી ગરૂડ ગાવિંદ... વીથા સઘ સમગ્ર લેતા અરધ ઉદા...
1
"
Q
૯
૧૦
૧૧
35
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાર્યો-મુનિઓની સજઝાયો
૫૩૯ કીરતિ પસરી દિશિ દિશિ ઉજળીજી વિબુધતણ અસમાન રાજસભામાં કરતાં વર્ણન
નિસર્ણ મહાબતખાના, ૫. ગુજજરપતિને હંસ હંઈ ખરીજી જેવા વિદ્યાવાન તાસ કથનથી જેસ સાધે વળીજી અષ્ટાદશ અવધાન..... , ખિી ગ્યાની ખાન ખુશી થયાજી બુદ્ધિ વખાણે નિબાપ આડંબરહ્યું વાજિંત્ર વાજતે જી આવે થાનિક આપ .. . શ્રીજિનશાસન ઉન્નતિ માં થઈ વાધી તપગચ્છ શેભ ગચ્છ રાશીમાં સહુ ઇમ કહેજી એ પડિત અક્ષેભ... .. સંઘ સકલ મિલિ શ્રીવિજયદેવજી અરજ કરે કર જોડી બહુશ્રુત લાયક એ ચઉથ પદેજી - કુણ કરે એહની હોડ, ૯. ગ૭પતિલાયક એહવું જાણિજી * ધારે મનમાં આપ પડિતજી થાનકત વિધિસ્યું આદરેજી છેદણ ભવ સંતાપ.... , ૧૦. ભીના મારગ શુદ્ધ સંવેગને
ચાઢે સંયમ ચેષ, જય સેમાદિક પડિત મંડળીજી સેવે ચરણ અષ... - ૧૧ ઓળી તપ આરાધ્યું વિધિ થકીજી તસ ફળ કરતલિ કીધ વાચક પદવી સત્તર અઢારમાંજી શ્રી વિજયપ્રદીધ... - ૧૨ વાચકજી જસનામી જગમાં એ જાજી સુરગુરૂને અવતાર સુજસેવેલિ ઇમ સુણતાં સંપજેજી કાંતિ સદા જયકાર.... - ૧૩
ઢાળ : શ્રીયશોવિજય વાચક તણું હું તે ન લહે ગુણ વિસ્તારે રે ગંગાજલ કણિકાથકી એહના અધિક છે ઉપગાર રે. શ્રીયશ ૧ વચન રચન સ્યાદ્વાદનાં નય-નિગમ-અગમ ગંભીરા રે ઉપનિષદા જિમ વેદની જ કઠિન લહે કેઈ ધીરે રે... . ૨. શીતલ પરમાન દિની શુચિ વિમલ સ્વરૂપ સાચો રે જેહની રચના ચદ્રિકા રસિયા જણ સેવે રાચી રે... - ૩ લઘુ બાંધવ હરિભદ્રને કલિયુગમાં એ થયે બીજે રે છતા યથારથ ગુણ સુણી કવિયણ બુધકો મત ખીજે રે... » સતર ત્રયાલિ ચોમાસું રહ્યા પાઠક નગર ડઈ રે તિહાં સુરારિ પદવી અણુસરી અણસણ કરી પાતક ધોઈ રે.. . સીતતલાઈ પાખતી તિહાં શુભ અછે સસનરે રે તે માંહિથી વનિન્યાયની પ્રગટે નિજ દિવસિં પહૂરો રે... . સવેગી શિર સેહરે, ગુરૂ જ્ઞાનરયણનો દરિયે રે પરમત તિમિર ઉચ્છદિવો એ તે બાલારૂણ દિનકરિયે રે...
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦
પાટણના શ્રી સંઘના લહી સેાભાવી ગુણ ફુલડ ઉત્તમ ગુણ ઉર્દુભાવતાં કાંતિ કહે જસ વેલડી
આવાની સજ્ઝાય [૫૩]
અતિઆગ્રહ સુવિશેષ રે ઇમ સુજસવેલિ મ્હે' લેખિ રે...... એ' પાવન કીધી જિવા રે સુણતાં હુઈ(આ) ધન ધન દીહા રે.....
ન
સુગુણનર! એ કેણ પુરૂષ કહાય નિર્દેળ તનુ બહુ નારી મળીને માત-પિતા વિણ એટા જાયે હાથપગ દીસે નહિં એડને ખાવે ન પીવે, નિદ્રા ન લેવે ધાતી-કબજો-કાટ ન પહેરે મસ્તકે મુગટ નહી' ગળે ભૂષણ નહી' નયણ રહિત નિત્ય યતના કરતા નર–નારી શુ' ૨ ગે. રમત દેવગુરુચરણે સદાય નમતે કુમતિ કુદારાકા કાજ સરેનહિં દાય અક્ષર સુંદર છે એહુના -શિવિજય કૐ સહુ સજ્જનને
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
જિમ પછી તરૂ નિસિ વસે રે તિમ એ જીવ કાયા વિચે જીવ દયા. ગુણ વેલડી રે અસત વચન નવ ભાખીયે રે વિણ દીર્ય નિત્ર લીજીયે રે પાઁચ વિષય સુખ ત્યાગીવૈ રે પરિગ્રહ મમતા સર્વિ તો રે ઈમ શિક્ષા ચેતન વદે રે
ન
મુજ દેખણુસે સુખ પાયા સુગુણુનર૦ પુરૂષ હી એક અનાયા સકલ જંતુ, સુખદાય.... શિરપુર કેશ ન સેહે તાહી પુષ્ટ દેખાયેય)... ખલે પછેડી ન દીસે તેાહી રૂપિવશેષે... જીવદયા નિત્યપાળે દુતિ દોષ નિવારે... સુમતિને મન ભાળ્યેા ચેાગીકે પાસ રહીયે.... અનુભવ લીલા વરો અથ લેઈ (સમજી) આદરો.....
..
.
RO
20
"
.
૮
.
૧
3
Æ કક્કો-અક્ષર સબધ
ઉપદેશક સઝાયા [૬૫૪૦૬૮૮]
કાયા માયા કારમી ૨
સંધ્યા રંગ સમાન
ખિણુ ઇંકમે' (ખર જાયગા રે અજલી જલ જિમ જાના હૈ...
ધરમ સદા કરે
૪
૫
ધરમ ઉતારે પાર રે...ધરમ સદા કરેા...૧ પ્રાત: સવિ ઉડી જાય થિતિ પૂરું ન રહાય રે... તે તુમ ધારા ચિત્ત ખેલ યથારથ નિત્ત રે... કંચનતૃણુ નિજ હાથ તે પાર્વે શિવ નાથ રે... સમતા કર સુખ હાય મતવિસરે નર કેય રે...
3
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
કક્કી–અક્ષર સંબધ ઉપદેશક સઝા
૫૪૧
વિ ૬૫૫] ખાલી ઉદરસું અવતરે નર પ્રાણી રે જાવૈ ખાલી આપ સુણ જ્ઞાની રે ભૂલે મત સંસારમેં
મત કરજે કઈ પાપ... ૧ જીવદયા ગુણ વેલડી
ધરજે ચિત્ત મઝાર , ષટ કાયા પ્રતિપાલીૌ
પંચ મહાવ્રત ધાર... , ધ-માન-માયા તજે
લેભ ન કીજૈ લગાર , અદત્તાદાન ચેરી તજે
પરિહરે વિષય વિકાર, પરિગ્રહ મમતા પરિહરેશ
સમતાસું કર પ્રીત મેહ ન કીજૈ દેહ કે , સાધનકી ઈહ રીત. . ઈમ દુક્કર કરણ કરે
ધન ધન તે અણગાર , ચેતનતા શુદ્ધ હોય કે
પાવૈ ભવને પાર... - ૫
નિ ૬૫૬] ગિરૂઆ ગુણ ગુરૂદેવના ગુરૂ સમ અવર ન કોય મૂરખડું પડિત કરે
ગુરૂ કિરપા જબ હાય... ગુરૂ દી ગુરૂ દેવતા
ગુરૂસું પાવૈજ્ઞાન અહનિસ ગુરૂપદ સેવીૌ જગમેં વાધે વાન.. ગુરૂ વિણ ધરમ ન સુઝતો ગુરૂ બતાવૈ ધમ જવા જીવ વિચારના
ગુરૂસું પાવૈ મમ.. સૂત્ર અથ સિદ્ધાંતને
આપૈગુરૂ પરસાદ ગીતારથ સબ જન કહે ન કરે વાદ વિવાદ... અવગુણ પરિહર ગુણ ગ્રહો - સુગુરૂ શીખ મન લાય બલિહારી ગુરૂદેવકી
ચેતન લાગે પાય...
[૬ ૬૫૭] ઘર ઘર મત ડેલે ભાઈ નિજ આતમ સુપર ચેલાઈ... ૧ તુઝમેં હૈ તેરા પ્યારા
તું મત જાને કહું ન્યારા જ્ઞાન દક્ષુિ દિલ દેખો આપા મેં આપ સદા પેખે. ૨ પરસંગત કે છેડે માયા ફિર નહિં પાવે મનુષા કાયા માત-પિતા-સુત-નિજદારા સબ હૈ સ્વારથ કે પરિવાર... ધન જોબન થિર નાંહિ રહે. જિમ કર અંજલી નીર વહે વહતે જલ કર ધ લીજે ગિરૂઆ ગુરૂકી સેવા કાજે.. તપ- જપકી મહિમા ભારી - મત વિસરે કેઈ નર નારી આતમ શિક્ષા જે જન ગાવૈ શુદ્ધ ચેતના અવિચલ પાવે.. ૫
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૨
નારી નેહ નિવારિયે ચિત ચાખે વ્રત પાળોને અપલ’છન અવગુણુ ભરી - ભૂલ ન કીજૈ પ્રીતડી દાન શીયલ તપ ભાવના -તે ધરજ્યે ચિત્ત આપણે તન ધન જોબન કારિમા જિમ અંજલિ જલ થિર નહી જો ઇચ્છે સુખ શાશ્વતા ચેતનતા શુદ્ધ કીઐ
1.
*
ચ'ચલ ચિત્ત વસ કીયૈ નિજ ઘટકે પટ ખેલીઐ તુ' મત ચૂકે ? પ્રાણિયા - માત પિતા સુત બંધવા તન ધન જોખન કારમા ખિણુ ઇક મે. (ખર જાયગા બાલા તણા રે વૃદ્ધમે તીનાં પણુ તૂ રે ખાય કે હિસ હિસ કરમ ન બાંધીૌ આપ કયા ફલ પાત્રસી જો સુખ ચાહે રે આતમાં ચેતનતા શુદ્ધ હોય કે
છેડીઐ કામ વિકારકે વિષયનસુ જે રાચિયા શીલ સલૂણા માનવી ઇંડુ ભત્ર પર ભત્ર સુખ લહુ મદન ખત્રી જગ જાનઐ
- સમસુ કરિ પ્રીતડી
[૩ (૪) ૬૫૯]
ભારી ન કીજે કમ' લાલ રે શીલસમાનહિ' ધમ' લાલ રે નારી નેહ૦ ૧ અશ્ચ અપાવન દેહ લાલ રે જે ચાહું શિવ ગેહું લાલ રે... મારગ મુકિત ચાર પા ભવના પાર (ખરત ન લાગે વાર તિમ રમણીકા પ્યાર તા મત તૌ શીલ પાવે અવિચલ લીલ
ઉપજે
સુજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
એ સ`સાર અસાર સ્વારથ કે પરિવાર...
M
.
.
.
.
P
સજ્યારગ સમાન ધૂ ધવલા ૨ જાન.... તૂં નહિં ચેલૈ ૨ આપ બહુ કરસી પછિતાપ... નહિ. છુટેગે રે રાય અવર ન માંટે રે કાય...
તા
..
[૫ ૬પ૯]
થિરમન કીજૈ રે ધ્યાન કેવલ જ્ઞાન....તું મત ચૂકે રે પ્રાણીયા)૦૧
સમાન (સમ ભાવ) ગુન ધાર પહેાંચે મુકિત માઝાર
20
W
૩
..
૪
[છ ૬૬૦]
જો હેાઈ ઋતુ ભવ સુકખ કિ તે પાળે હો દુર્માંતના દુકખ ..છેડીયૈ ૧ જિતુ જાવૈ હો પાવૈ આન ંદિક જિન મેટ્યાં હા કરમાં કે દિક તિહૈ જીતે હા મમતા કર રિક મનગમતા હૈ। પાવૈ સુખ પુર ક ૩
૨
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
કો-અક્ષર .સ ખેષ ઉપદેશક સજ્ઝાયા
તન ધન જોખન થિર નહી ઇદ્ધ સુખ જાના કરમા જે નહી. ચેતે આપકા ચેતનતા સુદ્ધ કીછા
જીહા જગ મે' જશકર લીઐ છઠ્ઠા માયા મમતા પરિહરા
જીહા પાળે મન વચ કાયસુ જીહા જીવદયા નિત્ય પાળીયૈ છડા અમ્રુત વચનં નિત્ર એ.લીયે જીહા મૈથુન પરિગ્રહ પરિહા છઠ્ઠા તપ જપ સયમ કીજીઐ જીહૈ। ચેતનતા સુદ્ધ હેય કે છઠ્ઠા ઇહુ શિક્ષા જો
મન ધરે
ફ્રૂટ વચન નવિ એલિયે જુઠે કે। આદર નહી જિહાં જાૌ નર જૂઠડા ખેલ યથાથ ખાલીયે ક્રોધ મન માયા કરે તેહને અપજસ લેાક ઇંદુભવ પરભવ સુખ નહિં મિથ્યા પરિહર પ્રાણીયા સુર-નર ઈંદ્ર સેવ. કરે ચેતનતા સુધ કીજી
મે
[ન ૬૬૧]
જીહા પીજૈ સમતા નીર જીહા મનમે રાખેા ધોર વિક જન ધમ સયલ સુખકાર જીડા ટાળેા વિષય વિકાર ભ॰ જહ્વા સૂક્ષ્મ બાદર જાન છડા મત લે અદત્તાદાન... હા રાત્રી ભાજન નિવાર જીહે પાૌ ભવને પાર... જહે પહુંચે અવિચલ સ્થાન હે પાળે અનુભવ જ્ઞાન... [F ૬૬૧]
૫૪૩
.
મત ભૂલે। હ। પ્રાણી સસારિક છેડઐ ફિનાંહીં હૈ। માનત્ર અવતાકિ ૪ તે ખેવૈ હૈ। અપને સવિકાજિક તમ પાવે હૈ। અવિચલ શિવરાજિક, પ
જુઠ મે' દોષ અપાર લલના સાચા ઉત્તરે પાર
પી બહુ અપમાન તા હૈાનું કલ્યાંણુ
જૂઠા લાભી હાય
સહુ
કે.ય
તે જાને જૂઠા દુગત જાય મુખપાગે અધિકાય જગમે' વાધે મામ પાળે અાિલ ધામ
ઞ (7) ૬૬૩]
નર! તુમ સમઝે આપા આપમે નિજ ઘટ દેખા સુધે આતમા ઉપજે આદિ-અનાદિ નિગેાદે જીવડા ! પૂરવ પુણ્ય ઉદ્દે માનવ ભા
.
..
2.0
LO
"
20
2.0
...
..
10
જૂઠે વચન
3
પર સંગત કર દૂર સુખ ભરપૂર, નરતુમ સમઝે આપા આપમે૧ ભ્રમીયે કળ અન ત ચૂકે મત ગુણવ ંત...
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ તન-ધન-યૌવન સહુ સુખ કારમા તુનિ મન જાન પરમાતમરું રાખો પ્રીતડી જે તે હેય સુજાન. ૩. જબ તુમ પાવૈ આપ સરૂપ તીને વેદ મિટાય અનુભવ સુખ તુમ પાવ શાશ્વતા વસિ કર મન-વચકાય . ૪ ફિર નહિં જગમેં આ પ્રાણયા ભવ ભવ કે દુઃખ જાય અવિચલ પદ પાવૈ શુદ્ધ ચેતના , અંતર ધ્યાન લગાય.. . ૫.
રિ ૬૬૪] ટેક ના છેડે પુણ્યકી રે નિરખે આપ સરૂપરે ચતુરનર !
પરસંગત નહિં કીજીયે હે લાલ નિજ ઘટકે પટ ખેલી રે દેખે અગમ અનૂપ રે
પરમપુરુષ પરમાતમા હો લાલ ૧ પંચ મહાવ્રત આદરે રે પાળે નિરતિચાર રે
જીવદયા ચિત્તધારીયે હે લાલ અસત વચન નવિ બેલિળે રે લાગે દેાષ અપાર રે
અદત્તાદાન ચેરીત હે લાલ ૨. વિષયવિકાર છતી રે પંચ ઇંદ્રીય વસ આન રે ,
પરિગ્રહ મમરા છેડીયે હે લાલ પંચ સમિતિ મનમેં ધરે રે તીન ગુપ્તિ તું જાન રે ,
અષ્ટ પ્રવચન માતા ભલી હો લાલ ૩ તપ-જપ-સંયમ સાધુના રે કીજે મન-વચ-કાય રે ..
શુદ્ધ હેય નિજ આતમા હો લાલ પાવે શિવસુખ શાશ્વતારે ભવ ભવકે દુઃખ જાય રે
આનંદ મંગલ ઉપજે હે લાલ ૪ અંહ શિક્ષા નર માની રે સદ્દગુરૂ કહે સમઝાય રે .
ચેતનતા સુદ્ધ કીજીયે હો લાલ ધરમ કરે નર નોરીયા રે દુઃખ સંકટ સવિ જાય રે
સુખ સંપત્તિ વિલસે સદા હો લાલ ૫
ઠીક રક મન આપણે ચંચલ ચિત્ત નિવાર સનેહી
ધ્યાન કરે નિજ આતમાં એક સરૂપ વિચાર . ઠીક રકખ ૧ બીજી દુવિધા છેડી તીને ધરમ સંભાલ . ચાર કષાય ને પરિહરો પાંચ વિષય સુખ ટાળ , , ૨.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
કો-અક્ષર સમેષ ઉપદેશક સજ્ઝાયા
ષટ કાયા પ્રતિપાલિશૈ સાત વિસન કો ત્યાગી.
આઠેં મઢ નિવે રાખીય નવમે` શીયલ સુહામણા
દસમા ધમ સદા ધરા ચેનનતા શુદ્ધ હાય કે ·
માત પિતા સુત બધવા એ સવિ સ્વારથી જાની શૈ
તન ધન જોખન કારમા ખિણુ ઈક મેં' (ખર જાયગા તપ જપ સયમ કીૌ તે સુખ પાળે આતમા
ફિર નહિ જગમે* અવતરે ચેતનતા શુદ્ધ હાય
સક્ષમ બાદર જાન જગ મે' વાગ્યે વાન
ડાલા મત સ‘સાર મેં હુ` વારી (નજ ઘટકે પટ ખે લિયે
લાગે દાષ અપાર તે પાળે! નર નાર
હંસ! કરો જુદ્ધ મેહસુ રે જો હાર લવમે' પડે રે પુણ્ય ઉદયે જીવ જીતીયા ૨ મેાક્ષ નગરમે` આયકે રે કેવલ પદવી સપટે ૨ નિયરૂપ સુહામણા ૨ અવિચલ લીલા તેહસુ રે ચેતન ચેતા આપકા ૨
સ-૩૫
સાધનકી ઈદ્ધ રીત અવિચલ કીજે પ્રીત
20
10
20
[g }}}]
લાલ થિર મન કીજે ધ્યાન રે ઉપજે અનુભવ જ્ઞાન રે વનિતા સહુ પરિવાર રે કાઈ ન ચાલે લાર ૨
20
M
M
.
-
ઢાલ ધરમ કર લીજીઐ રે
માહ ખલી જગ જાતિૌ રેતિણ સૂં તું મતિ હાર
સનેહી ઠીક ૩
છતૌ તે સુખ હાય... તે જાને સહુ કાય ભાંગે માહ મુથ્યાત જીતે વૈરી સાત
વિલસે' સુખ અપાર શિવસુદરી ઘર નાર જીવ કરે દિન રૈન તે પાવૈ સુખ ચૈન
N
સંધ્યા ર`ગ સમાન રે સમગ્ર આપ સુજાન રે નેમ ધરમ ચિત્ત લાય રે, જનમમરણુ દુઃખ જાય રે પાર્વી અવિચલ ધામ રે
20
10
20
સારું આતમ કામ રે
.
..
W
હું વારી લાલ શલે ૩૦ ૧
M
૫૪૫
M
[ઢ }}૭]
ખડ્ગ ક્ષમા ચિત્ત ધાર મનના માન્યા
RA
20
20
.
20
ܡ
M
20
२
ગુણના ગેહાદ
૪
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૬
નાગા આઠે નાગા જાનૈ
જો સમકે તુમ ચેતા ભાઈ ક્રોધ માન માયા તજ દીજૈ દાન શીયલ તપ ભાવના ભાવો ગિરૂ ગુરૂ (ધમ) અધિકા માનૌ ખાલ તરૂણ વૃદ્ધે જનમ અનતા. જો અખકે તૂ. આપ સ’ભારે દિવ્ય નયનરુ આતમ દેખૈ અલખ અરૂપી સાહિમ મેરા ચેતનતા સુદ્ધ કીજૈ પ્રાણી
તન-તન-લેખન કારમા અનાદિકાળ ભમતા કિરૈ
પૂરવ પુણ્ય ઉદ્દે ભઈ ઉત્તમ જૈન ધરમ વહી અવિચલ આતમ સુખ મિલૈ કેવલમહિમા સુર કરે ધરમ શુકલ દાય ધ્યાનમે આરત-રૌદ્ર પરિહરી સુગુરૂ શીખ મનમે ધરા ચેતનતા સુદ્ધકીજીયે
થિર મન કીજે ધ્યાન તા પાવે સુખપુર
યહ સસાર અસાર દ્વાન શીયલ તપ વિ નિજ ઘટ નિરખો આપ પરમાતમસુ' પ્રીત કીજચે ધરમ વિચાર
કુમત કીજે દૂર ઈંડુ શિક્ષા મન ધાર ચેતનતા કર શુદ્ધ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
થિર પદવી પુણ્યે' નર પાૌ સાહિમા જીવં પ્યારા હમારા મેહના તે પાવે અવિચલ ઠકુરાઈ...સાહિબા લેાભ લહરકા સગ ન કીજે અગમ અગેાચર લીલા પાવા ત્રેવીસ (વિષયાને) કારિમા જાને અ ંતકાલ સમઝે ગુણવતા નિજઘટકે પટ ખેાલ નિહારે અભુિંતર પરમાતમ પેખૈ પાર ન પાવૈગા કાઈ તેરા મત વિસરે ગુરૂજનકી વાણી
.
[ળ (F) ૬૬૮]
[R ૬૯] જાતાં ન લાલે વાર નહિ' પાવૈ ભવપાર પાયા માનવદેહ પરમાતમસું નેહ ઉપજે અનુભવજ્ઞાન જિન કીન્હા નિજધ્યાન સુખ પાવૈ ભવપાર તેા છૂટ સ ંસાર નરનારી ચિત્તલાય ભવાલવકે દુઃખ જાય
[થ ૬૭૦]
ચલચિત્ત દૂર કરેારી માયા મમત હરીરી... મત કોઇ આય પરી નિશ્ચે ચિત્ત ધારી...
આતમરામ ખારી કરમ ન કાજ સરારી... પુણ્યસુ પાપ ટોરી વિષયસુ. આપ ડારી... ઘટ વિચ જ્ઞાન ભારી ભવજલ આપ તરારી...
10
NO
W
20
ભવિકજન સાંભળા
१
2.0
RO
.
20
10
.
A0
N
..
૪
ર
૧
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
કક્કી-અક્ષર સંબંધ ઉપદેશક સજઝા
૫૪૭ રિ ૬૭૧] દાન શીયલ તપ ભાવ સદા ધરે જિનચું પાવૈ હે પાર સુજ્ઞાની
ધ માન માયા સહુ પરહરે લભતે બાંધે છે ભાર . દાનશીયલ મેહ મમત દત નહિં રાખી ચાખીૌ સમતા હે નીર . ચંચળ ચપલા ચિત્ત નિત્ય ત્યાગીર્ય નિજમન કીજે હો ધીર . ,, ૨ તન-ધન-બન જાણે કારમાં ખિરત ન લાગે છે વાર, જિમ કર અંજલિ નીર વહે સદા વિષયસુખ દીજે હે ટાર. થિર મન ધ્યાન કરી નિજ આતમા ઘટ-પટ ખોલે હો આજ, જનમન રંજન-ભંજન કરમકે ધરમસું સારે છે કાજ , , ૪ નિર્ભયપદ શિવ સુખ નિત્ય શાધતા અવિચલ પાવે છે રાજ . ચેતનતા ચિત્ત સુધ કર લીજી તે રહે તેરી હો લાજ , , ૫
( [ ૬૭ર) ઘર હે ભવિ ધરા નિજ ઘટ આ૫ આતમ હે ભવિ આતમરામ સુહામણજી કર હે ભવ કરે અંતરધ્યાન પાર્ગે હે ભવિ જયું પાળે મન ભાવણાજી ૧
પરસુ હે ભવિ પરસું મત કર પ્રીત જાને હે ભવિ જાન કાયા થિર નહીંછ વિણસેહે ભવિવિણસે પુદગલરૂપ થિર નહીં હો ભવિથિર નહીં યહદેખ્યા કહીછર
ભરમેહ ભાવિ ભરમે કાલ અનંત અબકે હે ભવિ અબકે પુણય ઉદયે ભઈજી ઉત્તમ ભવિ ઉત્તમ નર અવતાર દુર્મતિ હે ભવિ દુમતિ સંદરે ગઈછ૩ આનંદો ભવિ આનંદ ઉપજયા આજ વિલસૈહો ભવવિલસે શિવસુખ શાતાજી અવિચલ હો ભવિ અવિચલ પાય રાજ ફિર નહી હે ભવિફિર નહીં જગમેંઆવતાજી સીઝે (સાધુ) હે ભવિ સીદ્ધ મુક્તિ મઝાર પંચમ હે ભવિ પંચમગતિ પાવે ખરેજી ચેતન હે ભવિ ચેતનતા કર સુદ્ધ કારજ હે ભવિ કારજ સહુ અબકૈસરે જી..૫
૬૭૩] નર-નારી સહુ ચેતીૌજી ' મત વિસરો નિજરૂપ દિવ્ય નયન દેખીજી આતમરામ અનૂપ રે જીવડા ! આપા આપ નિહાલ નિરદૂષણવત પાલીૌજી મત લપટે જગજાલ.. પર સંગત નહિં કીજીયેજી કીજૈ આતમ ધ્યાન તાપાર્થ પરમાતમાં
ઉપજે કેવલ જ્ઞાન, જીવદયા ચિત્ત રાખીૌજી અસત ન કહિયે વૈણ અદત્તાદાન-ચેરી તજજી પા આતમ ચિન... બ્રહ્મવત નિત દરેજી ત્યાગ વિષય વિકાર પરિગ્રહ મમતા પરિહરાજી રાત્રી ભેજન ટાર... દાન-શીયલ-તપ-ભાવનાજી - ઉત્તમ મારગ ચાર ચેતનતા શુદ્ધકી છછ તા પાવૈ ભવપાર.. ,,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ 1 [ ૬૭૪] . પાપ કરમ તજી દીજૈ પ્રાણી પાર્ગ ભવનો પારજી પુણ્ય ઉદે મરજનમ જ પાયે મત ભૂલ સંસારજી... પાપ કરમ૦૧ દાન શીયલ તપ ભાવના ભાવો મુક્તિ કે મારગ ચારજી પંચમહાવ્રત સંધ પાળે ટાળે દૂષણ અઢારજી... - ૨ સર્વ જીવથી રક્ષા કીજે
સૂક્ષમ બદર કાયજી નિરખ નિરખિધરણી પગ દીજે - કરૂણાર્વત મુનિરાયજી.. . અસત અદત્તા મૈથુન ત્યાગ બ્રહ્મવ્રત મન ધીરજી પરિગ્રહ મૂછ મમત ન રાખે ચાખે સમતા નીરજી ૪. ચેતનતા સુધ કરણી ધારે સારે આતમ કા ૪જી ગરજનકી શિક્ષા જે માને વિલસે અવિચલ રાજ. . ૫
[ ૬૭૫) ફરસ ઈદ્રી વશ ગજ પડી તે હે બહુ ભારે રે જ્ઞાનહીન બહુ ડેલ
કર્મ રૂપ યહ ચારે રે..ફરસ ઈદ્રી ૧ રસઇદ્રી જિલ્લા તણે
મીન હરે નિજ પ્રાણે રે તે તુમ છતે પ્રાણીયા પરમાતમ ગુણ જાણે રે... - ૨ ભમર સુવાસે લેમીઓ ઘાણ ઈદ્રી રસ માત રે દુ:ખ સંકટ બહુ પાવતે કમલા મિલે જબ રાતે રે.. - ૩ આંખન કે રસનું જલે દીપક માંહિ પતશે રે કુરંગ શ્રવણ રસ મેહિયે સુરનાદ વિષે ઉમંગો રે.. . ઈક ઈક ઈદ્રી સેવતે
પાવે દુકખ અને તે રે પંચ વિષય સુખ પરિહરો ચેતનતા સુદ્ધ સતે રે.... - ૫
=
=
=
બેલ યથારથ બેલીયે રે લોલ લાગે સબ પ્યાર સુખકારી રે અહભવ જસ કીરતિ વધે રે લાલ પરભવ મુક્ત મઝાર.. બેલ૦ ૧ અમૃત વાણું સુહામણું રે લાલ કેકિલ કંઠ રસાલ , ભાષા સુદ્ધ કરે આપણી રે લાલ પંચ મહાવ્રત પાળ , ૨ ક્રોધ માન માયા તજે રે લાલ લેભ લહર કર દૂર છે દેવ ધરમ ગુરૂ સેવી રે લાલ ઉપજે સુખ ભરપૂર છે . ૩ રાગ દ્વેષ નહિં કીૌ રે લાલ એહ સરૂપ નિહાર નિજ ઘટકે પેટ ખેલી રે લાલ કીજે જ્ઞાન વિચાર.. , આતમ ધ્યાન સદા સુખી રે લાલ પરમાતમ ગુણ જાન . ચેતનતા સદ્ધ હોય કે રે લાલ પાવે અવિચલ થાન.. , ,
=
૬
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
સક્કો-અક્ષર સંબંધ ઉપદેશક સઝા
૫૪૯ મિ ૬૭૭] ભવે ભવ ભમતે જીવડે રે લાખ ચોરાસી રૂપ જે નહિં ચેતે આપકું રે તો પાવે ભવ કૃપ. રે પ્રાણી ભૂલે મન સંસાર પાયે નર અવતાર.. રે પ્રાણું. ૧ દાન શીયલ તપ ભાવના રે ધરજે ચિત્ત મઝાર ધ્યાન ધરે નિજ આતમા રે મંત્ર જપે નવકાર... -
ધ માન માયા તજે રે લોભ લહર કર દૂર પંચ મહાવ્રત પાળીચે રે ઉપજે સુખ ભરપૂર... . જીવદયા ગુણ વેલડી રે
અસત્ય અદત્તા ત્યાગ મિથુન પરિગ્રહ છેડીયે રે મનમેં રખ વૈરાગ.. , , સુગુરૂ શીખ સુનલીજી રે કીજે આતમ કામ ચેતનતા શુદ્ધ હેય કે રે પાયે અવિચલ ધામ... . .
કિ ૬૪૮)
મોહ મમત તજી દીજે પ્રાણી - સમતા નિજ મન આણી રે ઇસ પુદ્ગલકે સ ગ ન કીજૈ. નિજઘટ આતમ લીજે મેહ૦૧ પરવશ જીવ ર લપેટાઈ
સુખ દુખ સહ ભાઈ રે તન ધન જોબન માલખજાના સંયા રંગ સમજાના રે.... - ૨ માત પિતા સુત બંધુ દારા
સ્વારથ કે પરિવાર રે ઈહ સબ તેરે કામ ન આૌ આપ કીયા ફલ પાવૈ રે... ૩ દાન શીયલ તપ ભાવના ધારો ધર્મદયા મત હારે રે નિશ્ચલ ધ્યાન એકમન રાખે આગમ વચન રસ રાખો રે ૪ સુગુરૂ શીખ માને નર નારી તે પાવૈ મત સારી રે ચેતનતા સુધ આપ સંભાળ પંચ મહાવ્રત પાળે રે... ૫
ચિ ૬૭૯ ગજતન ચિત્ત ધારિયે રે લ દૂર ટળે દુઃખ દંદ રે ભાવિકજન જપ તપ સંયમ સાધના રે હૈ કીજે મને આનંદ રે ગ૦૧ પંચ મહાવ્રત પાળીયે રે લે સાધુકે આચાર રે પહિલે વ્રત સુદ્ધ કીજીએ રે લે જવાજીવ નિહાર રે પટકાયા પ્રતિપાલીયે રે લે સૂક્ષમ બાદર જાન રે , મૃષાવાદ નહિં બલીયે રે લે મત લે અદત્તા દાન રે , , ચેાથો વ્રત ચેક કરે રે લ પંચ વિષય સુખ ત્યાગ રે, પરિગ્રહ મમતા છોડીયે રે લે લેભ લહર હું ભાગ રે . . સમતા મેં સુખ શાશ્વતા રે લે પાવૈ અવિચલ ધામ રે , ચેતનતા સુદ્ધ હોય કે રે લા સારે આતમ કામ રે , .
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[: ૬૮o - રાગ દ્વેષ નહિં કીજીયે પરિહર મમતા માયા રે સમતાસું કર પ્રીતડી
વસિકર મન વચ કાયા રે... રાગ-૧ તન ધન જોબન કારમાં
કર અંજલિ જિમ પાણી રે. ખિણઈક મેં ખિર જાયેગા પુદ્ગલ થિર નહિં જાણી રે... - ૨ માતા પિતા સુત બંધવા ઘર ધરણી પરિવારા રે એ સબ સ્વારથ કે સગે કોઈ ન જાસી લારા રે... ૩ જગ બિચ તેરા કે નહીં તું એકાકી અકેલા રે જો અબકે નહિં ચેતીયા ફિર મિલે ઈહિ વેળા રે... , શીખ સુને નર નારીયાં
સુગુરૂ વચન ઈમ ભાખે રે ચેતનતા સુદ્ધ હોય કે રાગ દેવ નહિં રાખે રે.. . ૫
૪િ ૬૮૧] લેભ લહર કર હર પરિગ્રહ છેડી છે લાલપરિગ્રહ છેઠીયે હે લાલ તે પાવે શિવવાસ કરમબંધ તોડીયે હે લાલ કરમ- ૧ લભસે દુગત જાય જગતકે પ્રાણિયા હે લાલ જગતઅતિભે હાય હાસ્ય સાગરદત્ત વાણિયા હે લાલ સાગર૦ ૨ લેભ ન કીજે લગાર ચારમાં તે વડો હો લાલ, ચારમાં પહુચે દશમ ગુણઠાણું લેભથી ફિરપડો હે લાલ, લોભથી ૩ લભ મહરિપુ જાણ મુગત મગરો િહે લાલ, મુગતલેભ તજે જે જીવ કિહે નવિ ટેક્યિ હે લાલ. કિહે ૪ અવિચલ પાવે ધામ સદા સુખ મેં રહે છે લાલ, સદા વાચક ઋદ્ધિ વિજયનો શિષ્ય ચેતન વિજય કહે હે લાલ ચેતન ૫
વિ ૬૮૧૩
વિષયા વિસન નિવારીએ એ સાત વિસન કર દૂર ભવિક જન સાંભળે એ જૂઓ આમિષ પરિહરે એ મઠ પાવૈ નર કૂર... ગણિકા ગમન ન કીજીએ એ આખેટક બહુ પાપ ચેરી તજે નર નારિયાં એ તજ પરરમણ આપ... - ૨ વિસન વિલુદ્ધ માનવી એ જાએ નરક મઝાર શિવ મંદિર જાવાતણ એ તજી વિષય વિકાર... જીવદયા ગુણુ વેલડી એ ઉતારે ભવ પાર પંચ મહાવ્રત આદર એ પાલે નિરતિચાર ઈહ શિક્ષા મન ધારીએ એ સારે વછિત કાજ ચેતનતા ચિત્ત ચેતી એ પાવે અવિચલ રાજ
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
કક્કો-અક્ષર સંબંધ ઉપદેશક સજા
પી . શિ ૬૮. શત્રુ મિત્ર સમાન રાગદેષ મત આન આજે લાલ ધર્મદયા ચિત્ત રાખી પંચમહાવ્રત ધાર પાળે નિરતિચાર , અસત વચન નવિ ભાખીયેજી ચેરી અદત્તાદાન લેભત ગુણખાણુ વિણદીયે લીજે નહીંછ જે ચાહે શિવધામ તે તછયે સુખરામ , વિષય ભલે નાકહીછ ૨ પરિગ્રહ કીજૈ દૂર સુખ ઉપજે ભરપુર , તપ જપ સંયમ અપ કરો કાય શક્તિ પચખાણ થિર મન કીજે ધ્યાન, સમતાનિજ મનમેં ધો. ચંચલ મનવસ આન સુગુરુવચન સુણકાન , બેલીૌ બેલ સુહામજી પાયે નર અવતાર અબકે તું મત હાર . તે પાવે મન ભાવજી ૪ જ્ઞાની જ્ઞાન વિચાર મત ભરમેં સંસાર , તુઝમે હૈ તેરા ધણજી ચેતન ચેતે આપ મત કર કેઈ પાપ , સુખ સંપત્તિ પાવૈ ઘણુંજી ૫
| |ષ ૬૮૪) ષટ કાયા પ્રતિપાલ દયા ચિત્તમે ધરે સક્ષમ બાદર જાન ક્રિયા વ્રત આદર પૃથ્વી કાયને જીવ જગત મેં જાનિયે આપ તેલ ઔર વાયુ વનસ્પતિ માનિ ટેકેદ્રીથાવર જાન ચલનકે સુધ નહીં બિતિચઉરિદ્રીપંચ એચ ત્રસ કાયા કહીંછ જીવદયા ગુણવેલ સદા મનમેં રખો પંચમહાવત પાલ મુક્તિ કે સુખ લાખ ૨. જૂઠન બેલિયે ચેન અદત્ત ન લીજ ચોરી મેં બાપ વિષય નહિં કીજી પરિગ્રહ મમતા છોડ મુની સમતા રહે નિષણ લે આહાર સંજમ મેં થિર રહે મન વચ કાયા શુદ્ધ કરે વ્રત પાલના થિર મન કીજે ધ્યાન ચલચિત્ત ટાલના ઇમ કરણી કર સાધ ચલે શિવ ધામ મેં અવિચલ પાયે વાસ પરમપદ નામ મેં ઈહ શિક્ષા નર નાર સુણે પ્રતિબોધના કીજે આતમજ્ઞાન અભિંતર શોધના પાયે નિજઘટ રૂપ સરૂપ સુહામણ ચેતનતા કર શુદ્ધ મિલે મન ભાવણ ૫
લિ ૬૮૫ સાધકે ચરણ નિત વદિય પંચપદને જપ નામરે પર પરિવાર સબ સ્વારથી માતા પિતા સુત વામ રે..સાધુકે ૧ તન ધન જોબન કારિમા કામ ન આવૈ એ કાય રે ભૂલ મતિ ઈહ સંસાર મેં જે તુ શાની નર હાય રે. ૨ લખ ચઉરાસી ગતિ ચાર મેં ભમી કાલ અનત રે અબ ઉદે પુણ્યકે આયકે ભયો માનવ ગુણવંત રે.. વિનય કીજૈ ગુરૂદેવકા
શીખીયે આગમ જ્ઞાન રે જનમ સફલ હેય આપણે જે કર્યું આતમ ધ્યાન રે... ", ઈહ શીખ સુણે નર નારિયાં- દયા ધરમ નિત પાલ રે પરમ પદ લહે શુદ્ધ ચેતના નિત હેય મંગલ માલ રે .. . ૫
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫૨
સઝાયાદિ સગ્રહ
(૬૮, હારે લાલ હિતશિક્ષા ચિત્ત ધારિ સારિૌ આતમ કાજ રે લોલ
. પંચ વિષય સુખ ત્યાગિયે તે પા શિવરાજ રે લાલા...હિત ૧ . હાસ્ય રતિ અરતિ તો ભય શેક દુશંછા છોડ રે લાલા
પટકાયા પ્રતિપાલિ અષ્ટ કરમ બંધ તોડ રે લાલા - ૨ દાન શયલ તપ ભાવના મુક્તિ કે મારગ ચાર રે લાલા તે ધર ચિત્ત આપને તો છૂટે સંસાર રે લાલા. - ૩ દેવ ધરમ ગુરૂ સેવિથ દુવિધા કીજે દૂર રે લાલા . રાગદેષ નહિં રાખિૌ સુખ ઉપજે ભરપૂર રે લાલા... . ૪
એક સરૂપ નિહાળીચે પાળીૌ ધરમ રસાલ રે લાલા - ચેતનતા શુદ્ધ કીજીયે વાધે મંગલ માલ રે લાલા... ૫
[ ૬૮૭]. લંઘ ભવસિંધુ ગુણ સંગ લે મુગતકે શાશ્વત સુખ તબ જીવ પાવૈ જ્ઞાન કે ઉભય જગતકી છતલે મુગતિ આપ ફિર નાંહિ આવૈ લઘ૦૧ સમઝ મેહ તજ ચપલ મન છેઠ દે એક થિર ચિત્તનું ધ્યાન કીજે પરમપદ દેખ નિજ આતમા આપમેં ભરમ સંસાર કે ત્યાગ દીજૈ... - ૨ માન અપમાન જીય એકસમ જનિ મગન કે આપ શિવ ધામ દેખે દાન અરૂ શીલ ત૫ ભાવકે ધારિરી મેક્ષ મગ સાચ ઈહ ચ્યાર પ.૩ સુરત ધરિ અશ્વપરિ હસ ચઢિચાલતે સુમતિ નિજ નારિકે સંગ લીન્હા કુમતિધી મોહકી ચમકકે ચાલતી જનકકે આયકે ખબર દીન્હા.... ૪ મેહના સુનતહી કટકસજી આપણો મુગત કે રાહક આય ઘેરા જ્ઞાન સધ પાયકે ખબર દે છવકે મોહ શિવપંથ મેં કરત ફેરા. ૫ સમઝ હંસ પર બંસ સબ છોડ કે મેહસું છત શિવધામ આવે સિદ્ધપદ અચલ હુ હંસ રહતે જિહાં સદા સુખ શાવતા આપ પાયે , ૬ ભવિક જન સુગુરૂકી શીખ સુન લીયે જગત મેં જાનિયે જઠ માયા વિષયકી વાત નહિં કીજીયે કસું પુણ્યનું મનુષકા દેહ પાયા... - ૭ શુદ્ધ કર ચેતના ચેતિૌ આપકે ગરભકે વાસ સબ ટ જાવે સિદ્ધ હુવે જીવ આનંદ કરેતે સદા ફેર સંસાર મેં નાંહિ આવૈ , ૮
_ક્ષિ ૬૮૦). ક્ષમ હે નર નારી ક્રેધ કરે સવિ દૂર અનુભવ રસ ચાખા સુખ ઉપજે ભરપૂર અવિચલ પદ પાવૈ અકલ સરૂપી નામ નિજમન વશ કીજૈ તે સીઝે સબ કામ ઘટકે પટ ખોલે દેખે અંતર રૂપ ચંચલ ચિરત્યાગો કીજે દયાન અપ શિવ પદવી પા આતમરામ સુજાન ભવકે દુઃખ નાસૈ પાવે પદ નિરવાણ
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
કક્કો—અક્ષર સમાધ ઉપદેશક સજ્ઝાયે
પપ
વિવહારી શિક્ષા ધરો ચિત્ત મઝાર અક્ષર પૈ'તીસે જગ વિચ જાના સાર ઢાષણુ ચિત જાણે શરણ ધરા ગુણ ખાણ ક્રમ વિસન વિચારે ચૈત્ય જુહારે જાણુ ઉજ્જલ ખટ ધારો સસ સમરૂપ નિહાર વિક્રમ ગુણ પૂરૈ શાખા ચિત્તમે ધાર અવગુણુ તજ દીજૈ કી જ્ઞાન વિચાર ઘટ ભીતર દેખા ભરમે મત સસાર ગુણિજન ગુણ જાણ્ણા અક્ષર જ્ઞાન અનંત ઋતુ અક્ષર સ‘ખાધે શેાધે જે ગુણવંત વાચક પધારી ઋદ્ધિવિજય ગુરૂદેવ શિષ્ય ચેતન ગાવૈ જાનૈ પડિત સેવ
[૬૮૯]
ક કા કરમની વાત શુભ અશુભ હોય દાય
કરી કમાઈ ભાગવે ભાગયા વિણ છૂટે નહિ....
ખ ખખ્ખા (ખણુ ખિણુ આયુષ્ય જાય ચેતવું હોય તે ચેતજો
માહ્ય અભ્યતર આથ
ગ ગગા વચન મન આણુ ગુરૂથી ઉતરીશપાર ઘ ઘગ્ધા ઘરમાં કુટુંબ પરિવાર તાહરૂ' નદીસે કાય
ડે. ડેડેન ન કર સનેહ મન ચિત્ત રાખે ડીન ચ ચચ્ચા ચાર નિવાર
એ ચારે દાવાનલ નણુ છ છચ્છા છોડ તુ સકલ સ‘સાર જાણે તું મત સાર
જ જા જનમ અનત છેદન-ભેદન અપાર
એ મા સુરત સકલ સસાર સુ (મુ) તા મેહની જાળ ઞ ઞ આ ખીલવટ (લલાટે) જો જાએ દેશ વિદેશ ઢ ટટ્ટા ટાળ તુ કુગુરૂ કુદેવ દેશે ધરમ ઉપદેશ
જે મેળવ્યુ તે તિહાં રહ્યુ... ગુરૂ વિષ્ણુ જ્ઞાન ન પામીએ સદ્ગુરૂ વચન હયે ધરો... સ્વારથનુ' સહું કે। સશુ' ભાગવીસ પ્રાણી એકલે.... પરનારી પર દ્રબ્યસુ' પર નિદા તું પરિહરે... ક્રોધ લેાલ મદ માહની કરી કમાઈ હારીએ... એ સ`સાર અસાર છે અંતે કે' કે'વું નહિ...... ભવ અનંતા તે કર્યો પાર ન પામ્યા પ્રાણીએ... જાગી તેં જોયું નહિ... જન્મ મરણ નવિ એળખ્યા... લખીયા લેખ કેણે મિટાવ્યા નવિ મટે હની વૃદ્ધિ સાથે ચલે... સદગુરૂ સાચા જાણીએ મુગતિતણાં ફળ પામીએ... ધન પામી (જૈન વિદીચે) ધમ નવિ કરે
૧૦
૧૧
૧૨
ધન ઉપર ધાતા ક્િ... ડંખથી દુર્ગતિ પામીએ કરી કમાઈ હારીએ...
ઠં ઠઠ્ઠા ઢાલે હાથે જાય મરીને વિષધર થાય
ટુ ડડ્ડા ડબ હુઇએ મત રાખ હૈ'સ દાવાનલ જાણુ
3
૬
७
૧૩
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫૪
ઢે ઠ્ઠી ઢુંઢત સકલ સ`સાર તેહના વધુ પાય છુ ગુણ્ણા રણની વાડી કાંઈ સ`બલ લેજો સાથ
ત તત્તા તજી તુરાગ ને દ્વેષ કરજે વ્રત પચ્ચખાણ થ થથ્થા થર થર ધ્રુજે (ક ંપે) કાય એ પાંચે પરવશ થાય
૬ દદ્દા હૈ સુપાત્રે દાન જીવદયા પ્રતિપાળ ધ ધદ્ધા ધન જોડયુ તે થાય હાહુ તે દિન રાત ન નન્હા નારી વિષ સમ જાણુ સી'ચે અમૃત વેલિ
૫ પપ્પા પરપીડા તું જાણ આપડ઼ા જીવ સમાન મૈં કફફા કર્યાં અન`તીવાર
તાય ન પામ્યા પાર મ ખખ્ખા એ કરજેડી
ન કરીશ કાષ્ઠની વા (તાં) ત ભ ભભા ભણ્યા તું ચારે પરને ઘે ઉપદેશ
વેદ
મેં મમ્મા મનુષ્ય જન્મ તુ' દયા ક્રીન પર લાવ ય થમ્યા યાનિ મેઝર સ'કટ ઉદર માઝાર ૨ ૨૨૨૫ રતન ચિંતામણી હાથ જતે સકલ સ`સાર લ લલ્લા લે ભગવતનું નામ નામે' નિરમલ કાય
વ વવા વાસી ખાય કાં ન કરા એર (આય) ઉપાય
પામી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ -
નિઃસ્પૃહી નવિ કે મિલ્યા જે મળ્યા તે લાલચી... જાવું છે પ્રાણી એકવુ વાટે નથી હાટ વાણીયા... સમતાનું મન લાવજે સામાયિક પેાહ સાચવે... મુખથી લાળ સુવે ઘણી ધરમ ઉદય આવે નહિ.... ભજ ભગવત, વિસાર માં રાત્રી ભાજન પરિહરે... ધર્મ ના ભેદ જાણ્યા નહિ સમતા ન આવી પ્રાણીયા... વિષની વેલ તું કાપજે શીયલે સિવ સકટ ળે...
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
જીવ સકલ રક્ષા કરે પરની એવી તું જાણજે... ત્રણ લેકમાંડે વળી કેાઈ સમય જાગ્યે નહિ.... સકલ સાધુને વાંઢજે નિંદા કરજે તું આપણી... આપ પ્રતીતિ આવે નહિ આપ કશું સમજે નહિ ... દા ત્રણ તુ પાળજે દાન દેજે તું મન દમે... ઉધે શિર દુઃખ ભેગાં સાતે નરથી આકરાં... કાચ લેઈ મત રાચજે પાંચ ઇન્દ્રિય વશ કરે... નામે' નર ભવ પામીએ આવાગમન નિવારીયે... પ્રાણી ! તું સુઇ રહ્યો આગળ ભવ દુ:ખ પામશે.... ૨૯
૨૮
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
२७
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦.
કો-અક્ષર સંબધ ઉપદેશક સજઝાયે
પપપ , શ શશશા સત્ય વચન તું બેલ સત્યથી શીયલ નિરમલા
સત્યથી શીતલ આગ સત્યથી વિવાહર વેગળા... ષ ષષા બોજ નું ઘટમાંહી ધર્મ-અધર્મ ઘટમાય છે ઝેર અમૃત ઘટમાંહી
સમજી લે તું આતમા.. સ સસ્સા સાત વ્યસન ત છે. વ્યસને વહાલા વેગળા વ્યસને જીવની હાણ
પરીયાં પાણી ઉતરે... હ હહહા હરખ ન માય હરખે કક્કો જોડી શ્રી કલ્યાણ વર્ધનને સીસ (ખેમા સાહેલીનું ર) જીતવર્ધનઈમ વિનવે.
- [૬૯૦]. કરીયે જિન વરની સેવના મનવચ કાયાથી શુદ્ધ છે પ્રગટે સમક્તિ તેહને નિર્મલ થાય રે બુદ્ધ, કરીયે.૧ બેટો ખેલ સંસારને સાચા દેવ ગુરૂસેવ તેથી પામીશ સૌ સંપદા એવી પાડને ટેવ... - ૨ જ્ઞાન ગોષ્ઠી નિત આદર બીજીવાત અકાજ વાત કરે વીતરાગની
અંતે કરશે રે સાજ, ૩ ઘાટ કાયાનો છે કારમે શાશ્વત નવ કહેવાય જે પાણી પર પોટડા કલે ફીટીરે જાય... - ૪ નાટક જગતનું જોઈને રખે તું તેહમાં લેભાય સુત વિર દારા ને દિકરી અંતે સગું નહીં થાય. ૫ ચંચળ મનને તું વશ કરે નહિતર છે દુખદઈ પૂર્વે મન જેણે વશ કર્યા સકત કીધી કમાઈ ૬. છેલ છબીલા આ જગતમાં પડીયા પાસલામાંઈ ' ' માહરૂં માહરૂં કરતાં ગયા હાથ રહ્યું નહિં કાંઈ.... ૭ જગ જૂઠે એમ સહુકહે સાચો જિનવર ધમ કેવલ પામી મોક્ષે ગયા છુટયાં ઘાતીયા કમ”, ૮ જિનવર આણું તુ પાળજે તેથી થાશે કલ્યાણ ગાફલ મત ફર ગુમાનમાં સમજે ચતુર સુજાણ. ૯ ઝટપટ જાવું જરૂર છે
નથી રહેવું નિરધાર સાચું માની શું સુઈ રહે વહ ભવ અથિર સંસાર,૧ ટાળ્યું કેહનું ટળતું નથી સુખ દુઃખ કાયાની સાથે છે કરમે લખ્યું છે તે નહિં મટે તે નથી તારે હાથ. ૧૧ કાલે શાને ભટકયે ફરે માતા માવડીઓ જોઇ કરમતણું જોર લાગશે સહાય કરે નહિ કેઈ, ૧૨
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
પટ્ટ
ડગમગ ચિત્ત તું નકરે કર ભકિત ભલા ભાવથી ઢાલ વગાડી તુજને કહૂં ધાયુ`' ઘણીતું નહિ' ટળે
રણ માથે છે કહા કાળનુ ધ્યાન ધરે વીતરાગનુ તાલ વાગે છે તુજ ઉપરે કેઈ ચાલ્યા કેઇ ચાલવા થાનક થિરતાનુ` રાખજે દૃઢ વિસવાસ વીતરાગના
દાન યા મન ધારજે સહેજે સુખ દેવ લેાકના ધમ ધમ સહુ જગ કહે તૃષ્ણા બંધ જ્યારે ટળે નિરમલ નામ વીતરાગનું અનુભવ આણજો અગમાં પૂર્વે પ’ડિત એલીયા સાચા ધમ વીતરાગને ફોગટ ફુલ્યા શાને કરે દેવી દેવલાં પૂજતા બહુદુ:ખદાઈ સ`સાર છે લખ ચેારાસી છુટી નહિં ભાવ ધરી ભલા ભાવથી વ્રત પચખાણ નિત્ય આદરે માયા મમતામાંપચીરહયા સ્વારથ લગી થાય સહુ સગુ રાતા માતા શા ઉપ૨ ક્રોધમાયા માન લેાભને લક્ષણું રૂડુ' કાંઇ નવ લહે ભારે થઈને ભૂતલ ક વીસ વસાના હૈ આદમી ડગમગ ડાલે નહિ' દિલ થકી
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
સાચા છે વીતરાગ આવે ભવના રે તાગ...,,૧૩
૧૪
A0
, ૧૬
તાહરૂ ધાર્યું નહિં થાય ફાગઢ શાને અથડાય આપ્યુ. નયરે અપાય તાહરે આછુ` રે થાય ઘડી પળની ઘડીઆળ જોને થયા તૈયાર... મનવચ કાયાથી શુદ્ધ નિરમલ કરીને રે યુદ્ધ, ૧૭ એ છે ધમ'નું સાર પામીશ નહિ' કઈવાર, ૧૮ તત્વ ન જાણું રે કાઇ ત્યારે ધર્મ જ હાય, ૧૯ સમયે" સકટ જાય સમક્તિ નિર્મલ થાય,૨૦ શાસ્ત્ર પૂરે છે શાખ બીજા કટોક લાખ...૨૧ ધ'ના જાણે નહિ. મમ* એ તે જાણુજે કમ.... ૨૨ જેને નાવે રે પાર સમયૈા નાંહી ગમાર,,૨૩ કુરને દેવ ગુરૂ સેવ એવી પાડજે ટેવ..... ૨૪ સુત દ્વારા વિત્ત ધામ આખર આવે નહિ' કામ,૨૫ શું છે તાહરે જોર
ચારે જાણ જે ચોર... ..૨૬ હુંપદ છે મનમાંય સુકૃતં કીધુ* નહિ કાંઇ, ૨૦ તે કયારે કહેવાય જેહને સમક્તિ થાય,,૨૮
20
૧૫
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૫
કક્કો-અક્ષર સબંધ ઉપદેશક સજઝાયો
સાવધાન થઈ સાચે ફરે ગાફલ રહે માં ગમાર ગાજે ઘડીઆળું ઘડીતણું માથે મરણને ભાર, ૨૯ હર દમ હૈયામાં રાખજે શા કેરે વિસવાસ. જપ તપ કિરિયા સાચી કરે પૂગશે મનની રે આસ.૩૦ આકારે અલ બેલડે
મૂરતિ દેહરા માંય પ્રેમ ધરીને પૂજજે
થાપજે હૃદયામાંય . ૩૧ સિદ્ધ પદ નથી કાંઈ સહેજમાં તાહરા ફાવે નહિં દાવ ચૌદ રાજના રે જીવ સાથે થાશે જ્યારે સમ ભાવ ૩૨ સંવત ઓગણીસે સાલમાં સુર શશી કહે કર જોડ. શ્રોતા સાંભળજે ભાવથી પહોંચે મનના રે કેડ. ૩૩
ક કક કર્મને કરશે નલેપ રહેજે કમલ પેરે નિલેપ ખ ખા ખિણ ખિણું આયુષ્ય ખરતું માથે મતનું ચક્કર ફરતું. ૧ ગ ગા ગુરૂદેવ ભવ કપ્તાન સદ્દગુરૂ સેવામાં રહે સાવધાન ઘ ઘા ઘર ઘરણી ઘણી વ્યાધિ તેના શિરપર મોટી ઉપાધિ.. ૨ ડ ડ અંગથી કરે ન વિખૂટી જ્ઞાન દર્શન ચરણ ત્રિપુટી ચ ૨ચા ચાર કષાયની ચકી રહ્યા પંથ પંચમગતિ રેકી... ૩ છ છ છરી મૂકવાનું છોડે નહિં તે કમને પડશે હથોડે જ જા જર જમીન ને જરૂ જેના પરિણામે લીધું શકરૂં.... ૪ ઝ જઝા ઝુરી કર્યો ઝાઝા ઝગડા તેના નાશી ગયા ત્રણ તગડા બ બ નિ (લ) લટે લખીયા લેખ તેમાં કોઈ મારી શકે મેખ ૫ ટ દ્રા (૮૫) ટક ટકની ટેવ ટાળે જેથી શ્રોતાને આવે કંટાળે ઠ કા ઠર્યો નહિં કઈ ઠામ ઠાલી ૨ખડા તું સ્થાન તમામ ૬ ડ ડ ડેળ કરી કાઢયા ડોળા દેખી કેઈક સપડાયા ભેળા ઢ ડઢા ઢુંઢી કર્યો ધન ઢગલા ઢોંગે ઘરથી ગયા રમા પગલા... ૭. | રણું ઋણ કરી રણમાં રૂલે મૂકે રાગ રિફઘર પળે ત ત્તા તપ તલવાર ત્યે તાતી કાપ કર્મી ઘાતી અઘાતી ૮ થ થ્થા થર થર કંપે કાય તેય હૈયામાં હાય ન માય. દાદા દાન દયા ને દમનતા એ ત્રિગુણીને સુરનર નમતા. ૯ ધા ધર્મને જાયે ન ભેદ તેને આખી ખલકમાં ખેદ નના નારીની યારી નઠારી ન્યાય નીતિને કરે છે કેદ... ૧૦ પપ્પા પુતે પર ઉપકાર પસ્પીડા તે પાપ અપાર ફફફ ફર્યો ચોરાશીના ફેરા ફરી નરભવ મળ અવછેર. ૧૧
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૫૫૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ બબ્બા બહુ બેસવાનું ન રાખે હિત મિત વચન સત્ય ભાખ ભળ્યા ભણ્ય વેદ આગમ પુરાણ પરરંજનમાં કીધું ડફણ... ૧૨ મમ્મા મારૂં મારૂં કરી મમતા તેઓ આખી આલમને નમતા યયા ચેનિયંત્રકમાં પીલાણ જેણે યમ નિયમાદિ ન જાણ્યા. ૧૩ રરા રાજા રતન રમા રમણ ભવ સાગર માંહે લેખંડ તરણી લલા લેભમાં રાખે ન થાભ લાભલેભે તૂટી પડયે મભ. ૧૪ વળ્યા વ્રત વિનયાદિ વિવેક વીર વચનથી તરીયા અનેક શશા શમ દમ સૌમ્ય આકાર તે તે પામે ન મૈર વિકાર... ૧૫ ષષા પરિપુ કાઢે અંતર(થી)ના કેમ સંગ કરે પરઘરના સસ્સા સાત વ્યસને સુખ નાસે વ્યસનથી સહુ દૂરે નાસે... ૧૬ હ હા હર્ષ તરંગ ઉછળીયા આજે સદ્દગુરૂ નાવિક મળીયા બળા લળી લળી લાગજે પાય ભેદા ભેદ જેનાથી જણાય. ૧૭ ક્ષક્ષા ક્ષણે ક્ષણે પુદ્ગલ ખરતા જે જે તેમાં વિશ્વાસ ન કરતા
જ્ઞા જ્ઞાન સૂરજ છે બીજે ગુરૂથી જ્ઞના મૃત નિત્ય પીજે ૧૮ જ્ઞાન ગુણ કહ્યું ત્રીજું નેત્ર શાનથી થાય પ્રાણી પવિત્ર હેયય ઉપાદેય હાય
સવજ્ઞાન આરીસા થી જોય ગુરૂનીતિ વિજય સૂરીરાય તેના ઉદય વિજય નમે પાય ૧૯
કક્કા કારણ જેને કાજ સામગ્રી પામી સહુ આજ કમષ્ટકને કાજે નાશ ધારી આતમને વિશ્વાસ માનવ ભવનું મળીયું જહાજ કા કારણ જોગે કાજ. ખમ્મા ખાતે પ્રભુને ભજે સમતા સ્થિરતા દિલમાં સજે ખરી વાતને હૃદયે ધાર ક્રોધ કપટ મિથ્થા સવાર પરનારી પરધનને તને ખમ્મા ખાતે પ્રભુને ભજો. . ૨ ગગ ગાણું ગાય જિનરાય સાચો મેક્ષ તણે ઉપાય ગર્ભવાસે કહો ન વાસ અંતરમાં જે જિન વિશ્વાસ જન્મ જરાના દુઃખડાં જાય ગગા ગાણું ગાય જિનરાય. . ૩ ઘડ્યા ઘેર કમશું કરે વાર ઘણી તું ભવમાં ફરે ઘાંચીની ઘાણીના ફેર
બળદ પરે વરતે અધેર જરૂર જમ્યા તેને અંત ઘડ્યા ઘેર કર્મ કેમ કરે... ૪ ડડાવશ કીજે સહ અંગ સંત જાને કીજે સંગ સખથી કદી ન દીજે ગાળ ફોગટ શું થાવું વાચાળ જ્ઞાની સંગે વાધે રંગ ડડને વશ કીજે સહુ અંગ. ૫
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
કક્કો-અક્ષર સંબધ ઉપદેશક સજઝાય ચશ્મા ચેતનધમે ચાલ કરજે અંતરને તું ખ્યાલ ચાર ગતિને કરે છેદ જાણ જીવ-પુદ્ગલને ભેદ ધમ હીન વતે સહુ બાલ ચચ્ચા ચેતન ધમે ચાલ. છચ્છા કરવાદી તજી રત્નત્રયી સ્વામીને ભજી છેડો વિરૂવા વિષય વિકાર મુક્તિનાં સુખ સમજી સાર અંતર્યામી પ્રેમે ભજી ઈચ્છા કરવાદી તજી. જજજા જીવતર ચાલ્યું જાય ગયે વખત પાછો નહિં આય જેજે અંતરમાં તું ધમ જેથી નાશે સઘળાં કમ જોતાં દિલમાં સર્વ જણાય જજજા) ઝઝા ઝડપે કાલ કરાલ વાટજ મેક્ષ નગરની ઝાલ ધર્મ જહાજ ઝાલે નરનાર ક્ષેમે પામે ભવનો પાર શું મુંઝે તું માયા જાલ ઝઝા બંબ નિરંજનને સેવા ત્યાગી નિદ્રાદિક સહુ ટેવ નગુરાને કીજે નવિ સંગ પ્રભુ ભજનમાં પાડે ભંગ આતમ પરમાતમ છે દેવ બાબાંવ ટા ટેટે કરી શું હશે? જોયું સઘળું ચાલ્યું જશે જેના દિલમાં આતમ નાદ ટળીયા તેને વાદ-વિવાદ શાને મોહ-માયામાં વસે ટટ્ટા ઠઠ્ઠા ઠાલી શું ફુલાય
ભલા ભલા પણે ચાલ્યા જાય ઠાઠમાઠમાં ખાયું સવ
ગાફલ થઈને કીધે ગર્વ ઠરવું નિર્ભયતા ઘટ પા(માં)ય ઠઠ્ઠા ડફાડકે દે નિજ દેશ
રાગાદિક સેવે નહિ લેશ કમ વેરીને દઈ દંડ
વર્તાવે નિજ આણુ અખંડ અનુભવ રંગે રમીયે બેશ
ડડ્ડા ઢઢા ઢમઢમ વાગે ઢેલ
શું તારૂં છે જગમાં બોલ ધરજે ધમ તણી કરઢાલ કરજે આતમની સંભાળ સત્ય સત્યનો કરજે તેલ ણણણ ન્યાયી થા દિનરાત કરજે સત્ય ધર્મની વાત ન્યાય નીતિથી સુખડાં વરે ભવસાગરને સહેજે તરે કેબે કદી ન કરજે ઘાત
ણણણ૦ તત્તા તીથ કરને સેવ
સર્વ દેવમાં મોટા દેવ ત્રિવિધ તાપે હરતા આપ મનમાં કેર જિનવરને જાપ કમ મમ નાસે તતખેવ - તત્તો
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ અનુભવ અમૃત રસ તે ચાખ આત્મધ્યાનની એવી રીત થશા . દીનતા વાણી નવ ઉચ્ચરો એ સહુદાને હવે નાશ
થથ્થા સ્થિરતા મનમાં રાખ હાલે મેરૂ પણ નહિં ચિત્ત વિવાદી વચને નહિ ભાખ દાદા દાન દયા આદરે દીનતા દાલિદર દુઃખ દાસ શાને દેડી જ્યાં ત્યાં ફરે ધદ્ધા ધર્મો પ્રીતિ ધરે ધળું તેટલું દુધ ન હોય સંગત ધૂર્તીની નવ કરી નના પિતાને કર ન્યાય નડી નહિં પરને તલભાર કીજે સંગત સંત સદાય પપ્પા પરિહરીયે સહુ પાપ પ્રેમે પ્રભુનું પૂજન કરે રાખે દિલમાં પ્રભુની છાપ ફફફા ફેગટ માયા ફેદ ધન સત્તાથી કુલે ફેક તજ દે મિથ્યા મતિને છેદ બમ્બા બળી થાતું દિલ સર્વ સંગ કરીને ત્યાગ નવવિધ ગુપ્તિ પાળો શીલ ભભા ભણતર ભાવે ભણે ભક્તિથી થાશે ભગવાન અંતરના શત્રુને હણે મમ્મા માનવ ભવ સુખકાર મૂકી મેહ માયાને માન મળીયું ટાણું કબુ ન હાર ચધ્યા હિંસાયજ્ઞ નિવાર વાચી લે તું શાશ્વત સુખ પંચ મહાવ્રત પ્રેમે ધાર રરરા કર તું આતમરાગ રમત ગમતથી રહેજો દૂર કુમતિથી દૂરે ઝટ ભાગ
ધ્યાતા દયેય દશાને વરે સર્વ મતેમાં ધર્મ ન જોય ધદ્ધા. શાથી તું ભવમાં ભટકાય નિર્દયતાને દૂર નિવાર નના નાસે જેથી સહુ સંતાપ દ્વેષ કલેશ ઇષ્ય પરિહરે, ૫૧પ૦ રાચી રહે તેમાં મતિ મંદ લક્ષમી ગયાથી ફેગટ શેક ફફફા મોહરાયને ક્ષણમાં પીલ અંતરના ઉપયોગે જાગ બમ્બા પંચ ભાવને જ્ઞાને ગણે અંતરમાં જે પ્રગટે ભાન ભભા દશદષ્ટાંતે દુર્લભ ધાર કરજે આતમનું તુ ધ્યાન મમ્મા ૦ હિંસામાં નહિં ધમ લગાર દુનીયા સુખને માને દુઃખ થયા. સારો ફરીને મળે ન લાગ સે ચેતન સુખ ભરપુર રરરા કર તું ૦
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
.
ષષા ૦
૩૨
કઠીયારાની સઝાય લલા લેણે લક્ષણ જાય ? લાલચથી શું પાપ ન થાષ જાણે લેભ તણે નહિ ભ નિર્મલ મનમાં પ્રગટે ક્ષોભ ઉંચનીચને લાગે પાય
લલ્લા ૦ વઢવાવેર વિસારે સહુ
જાણું તને શું બહું કહું વિદ્યા વિનય વિવેક વિચાર કરતાં ઉતરીયે ભવપાર વરે દુઃખડાં વાધે બહુ
વળ્યા.' શશશ શાંતિ રાખે રહેમ શૂરા થઈને ગ્રહીએ નેમ શાંત સુધારસ પાનજ કરો સ્વર્ગાદિકમાં જઈ અવતરે શાણપણાથી પામે ક્ષેમ
શશા૦ જળ્યા ષડદ્રત્યે લય લાય
સદ્દગુરૂગમથી તે સમજાય આત્મદ્રવ્ય આદર એક જ્ઞાનવાન સેડહં એ ટેક રત્નત્રયી સાધન ઉપાય સસ્સા સુમતિ સંગે રહો શાશ્વત સુખડાં તેથી લહે. તજી દે કુલટા કુમતિ સંગ દેખાડે દુર્ગતિનાં રંગ નિંદા હીલના સર્વે સહી સસ્સા હહહા હર્ષે શિવપુર જાઓ કરી કમાણી ખાતે ખાઓ આતમ પરમાતમ સમજાય જન્મ-મરણનાં દુખડાં જાય
ડહું ડહં ક્ષણ ક્ષણ ધ્યાએ હહહા ૦ સંવત ઓગણીસ ત્રેસઠ સાલ અહ' મંત્ર થાઓ ન્યાલ બુદ્ધિસાગર સુખની આશ ગુજ૨ સાણંદગામે વાસ
* કઠીયારાની સજઝાય દિલ્લ] વીર જિનવર રે ગૌતમ ગણધરને કહે ગુરૂવાણું રે પુણ્યવંત પ્રાણ સહે કઠીયારો રે પરદેશી દુર્બોધ એ તે તે નિશ્ચયરે નવ પામે પ્રતિબંધ એ
પ્રતિબંધ નિચે નવિ પામે જીવ તે દુર્બોધ એ
- ધન કમ મર્મ જેગે જડને ધર્મ સાથે વિરોધ એ - તવ કહે ગૌતમ સ્વામી ગણધર સંપુટ કરી મને હાર એ - દષ્ટાંત કઠીયારા તણે મુજ' કહે જગદીધાર એ... ૧ તવ જલપેરે ચરમજિનેશ્વર તેહ ભણી સુણ ઉત્તમ રે ગૌતમ ગેત્ર તણું ધણી કઠીયારે રે કઈક એક પુર રહે છે તે અનુદિન રે મૂળી લેવા વન વહે વન વહે ઇંધણ કાજે એક દિન ગિરિ ગહવરમાં ગયે
અતિ સરલ સુંદર તરૂ નિહાળી હેમાં હરખીત થયે સ-૩૬
હજ
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સ ંમત
Y
તે તુત છેઘો મૂલ ખણતાં નીકડી કનક એક માટલી વરપાંચ રત્નજડિત ભૂત જાતિરૂપતી ભલી... શમૂળીરે વાંસે તે માટલીધી ઘરે આવતાં રે વૃષ્ટિ થઇ અતિ આકરી મૂળી વેચી રે ન શકયા તે ઘરમાં ઠંડી ખોળ ખાવારે આવ્યે દીનપણુ ચવી ચવી દિનપણૢ મુરખ વિપણથી ઉછીને ખેાળ આણીએ કનક માટલી માંહે ઘાલી રાધે મૂરખ પ્રાણીયા. મૂળી કેરાં ખડ કાપી અગ્નિમાં ક્ષણક્ષણ ધરે
ન
તેહ તા પરિમલ અતિઅનલ સબળ સઘળે વિસ્તરે... એહવે એકરે ધનદસમ અવતારીએ ઇણવખતે રે તેહપથે વ્યવહારીયે જાતાં થકાં રે ગધ તેને ઘણા આવીયા વન ભીતર હૈ ભારે વિસ્મય પામીયા પામીયે તે ગધ ક્યાંથી ખાવના ચંદન તણે
એહવા ઉદાર છે કવળુ ભેગી દ્રશ્ય એમ કેહુને ઘણા તે ગંધને અનુસાર આવે ગેહુ કઠીયારા તણે
વગર વિચાર્યુ? કાય' દેખો શેઠ શીખામણ ભણે...
*
અરે મૂરખ રે મમકરતુ અકાજ રે કાં બાળે રે ખાત્રના ચંદન આજ રે તુને આપું રે તેલ, કકખરેખરે સુખ ભેગા રે ભામિની સુંદર મંદિરે મદિર સુંદર જયુ. પુર`દર કરે વિનેદ વિલાસ રે
એ રયણ રૂડા જાળવે તે પૂરવું તુજ આશ રે ભૂખ' સમજે નહિ... અકિ`ચન રણુ વગસાડૅ જડા
મન ખેદ ધરતા ઘર સિધાવે શેઠ એઠુ ઉપનય વડા ભવ પાટણ રૅ વિસ્તાર ભૂમિ વખાણીએ અમિત જાડી રે જવકખાડા જાણીએ રૂઢીકાયા રૅ કનકતણી એ માટલી પાંચ ઋદ્રિષ રે જ્યેતિ રત્ન ઉપર વળી ઉપર વળી રૂચી રત્ન કેરી વિષય ખેાલ અસાર એ
તેડુ તણે કાજે આપુ (યુ) ચંદન દહે મૂઢ ગમાર એ નિજ કાર્ય ઈંદ્રિય કનક રયણ કાંતિ સકલ કહે વૃથા એહુવાત જગ વિસ્તાર પામી તેલ જળમાંહે યથા...
૬
શેઠ સદ્ગુરૂ ૨ પ્રીતી ધરે પ્રતિભાધવા ઉગ.રી રે દીયે ગ્રુપદેશ તે નવનવા નવ બૂઝે રે ભારેકમી જીવડા જતી અ। રે શુ' કરે તસ દીવડા દીવડા શું કરે સદ્ગુરૂ વિષય અંધ જે જના એ કળા સારી સુર્ કેરી નિલ દલ વિના
એહ સુણી ઉપનય વિષય વિશ્વ સમ વિષય ખેળ સસિવ વામીએ ગુણ વિજય અધિપતિ વીરજપે પરમપદવી પામીએ...
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
કપટની સઝાય.
પક ક કપટની સઝા ૬િ૯૪). કપટી મનુષ્યને વિશ્વાસ ન કીજે તેને દિલની વાત ન દીજે જી જિણશે પ્રીતિ કિયાં નહિ સીઝે કરડું કદીય ન સીજી કઢી. ૧ પેટમાં ખોટો ને મેઢે મીઠા મનમાંહિ ઘણે મેલેજ. વિણ બેલે હાય વલ્લભકારી ' એ કપટીને ગેલેજ , ૨ કથકી મનુષ્ય હવે બિલી સરિખે છાનાં આળ ચડાવેજી પેટની વાત લે પેટમાં પેસી પછે લેકમાં ભાવેજી . ૩ વિષને ઘડ અમૃતને ઢાંકણે ચાલ્યા એથે ઠાણેજી ઉપર અમૃત દેખીને લે કપટીને કૂડોવિર કુણ જાણે. ૪ કપટી ઉપરથી હેયે કુણે મનમાંહી કઠણ કઠે રેજી ઉપર રાતે ને રંગમાં રૂડો જે બગાયલ બે રેજી . ૫ કપટીનો ચિત્ત ચેક નવિ કાંઈ કપટી ચિંત ભંડારેજી નો ચારતણી પરે ચાલે કપટી જાણે કબાડેજ , ૬ કપટી નેહ નિપટ નહી બાંધે (ખેલે ઘટમાં) ઘાટ હજારજી વશ કરી લેવે મેટ જનેને કપટી તા કામણ ગાજી - ૭ કારમે નેહ તે કપટી કેરે કારમી કપટીની માયાજી કપટીને હેજ હૈયા ઉપર જેમ વાદળની છાયાજી . ૮ કપટી સેચતે રહે સદાયે ઘાટ ઘડે (મનમાં નહિ જાવેજ ચિત્તની વાત તે કદીય ન ચૂકે સુખે નિદ્રા નહિં આવેછે . ૯ કમલ પ્રત્યે તે કપટ કેળવીયે ભાગ્યે મહાનિશીથ માંજ ઉગ ને અપવાદ પ્રરૂપે જેણે અનંત દુઃખ પાજી . ૧૦ સુરિકતા પ્રદેશની રાણી કપણિએ કમજ કીધજી જેણે પ્રીતમ પરલોક પહોંચાડે જેણે ઝેર જમણમાં દીધેજી - ૧૧ ચુલી ખટે મારગ ચાલી કુલાચાર જેણે છાંછ લાખનો મહેલ કરાવી બ્રહ્મદરો પુત્રને મારણ માંજી - ૧૨ મણિરથ રોય કપટ કેળવી વિષય ગૃદ્ધિ ક છ લંપટીજી યુગ બહુ બાંધવને માર્યો મરી-કુદતે પહકપીજી, ૧૩ નરકે પહોતી રેવતી નારી 'જેણે બાર શેને મારીજી મહાશતકની માટી નારી તેણે કપટ કેળવી ભારીજી . ૧૪ રયણ દેવી તે કપટની કડી જેણે જિનરક્ષિતને માજી અતિ દે તેણે અરથ કીધે તરત ત્રિશૂળે પાજી . ૧૫ દમયંતીની દયા નવ આણી- વળી પિતાની પટરાણજી રાત્રીયે છેડી ગ રણમાંહી અહો કપટી ક્ય થી ભરાણજી . ૧૬
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
-- સઝાયાદિ સંગ્રહ કેણિક કુમારે કપટ કેળવીયું જેણે દિલમેં ખેલી દગાઈજી કપટે પિતાને પાંજરે પૂ -કપટ મૂળ નગણે સગાઈજી . ૧૭ સાધ ઉદાઈ તે શહેર આયે એકણમલ આગ રેજી કેશી ભાણેજને ઝેર દેવરા કપટીને એ સમાચારેજી . ૧૮ કપિલ બ્રાહ્મણ તે વિષય વિલુદ્ધો જેને કપટથું ભરીયે પેટજી અભયારણ એહની સાથણ પણ અડગ રહ્યો સુદર્શન શેઠજી . ૧૯બાર વરસ રહ્યો સાધુ પણામાં પણ કપટીની ખબર ન કાંઈજી રાય ઉદાયીને મારી ના અભવ્ય દયા દિલ નાંઈજી , ૨૦મહાબલ મુનિવરે કેળવી માયા મલી કુમરીને એ અચ્છેરેજ કપટ કર્મ કેહને નવિ છેડે એહમાં ફાર ન ફેરેજ - ૨૧ કપટી પુરૂષ મરીને હેય નારી નારી નપુંસક થાવેજી નપુંસક હવે નરકને ગામી કપટનાં એ ફળ પાવેજી , ૨૨. એહનાં દુખ સુણી જે નર ડરશે સરલ ભાવ મન આણીજી શુદ્ધ સ્વભાવ સદા સંતેષી તે સમજો ચતુર વિન્નાજી . ૨૩ એમ જાણી કઈ કપટ ન રાખે જે મુગતિ જવાને પ્રેમજી ભદ્રકને ભગવંત વખાણે ઋષિ રાયચંદ કહે એમજી , ૨૪ કપટ પચ્ચીસી પૂરણ કીધી મેડત નગર મેઝારજી શ્રવણે સુણત હરખે ભવિ પ્રાણી જેહને જિનધમ રોજી ૨૫ શાને તું કરે છે માયા રે નાહક પ્રાણ ફુલ્ય કુ શું ફરે છે રે મૂરખ પ્રાણી મૂછ મરડીને ચાલે મગરૂરી માંહી હાલે જવું પડશે હાથે હાલે રે નાહક પ્રાણી ! શાને તે કરે છે. ૧ પ્રભુ નામ નહિ લીધું સંતેને દાન ન દીધું કપટ વિષ પ્રેમે પીધું રે નાહક પ્રાણી બ્રાંતિમાં તું ભૂલ્યા ભારી આખી તે ઉંમર હારી થાશે કેણ ગતિ તારી રે પામર પ્રાણું ખોદે તે પડે છે પહેલે પરના બૂરામાં વહેલ મનમાં સમજીને મેલે રે નાહક પ્રાણી બીજાનું દેખીને સારૂં મનમાં લાગે નઠારૂં ભલું થશે કેમ તારૂં રે નાહક પ્રાણી કપટથી કાળું થાશે ધાર મન વિસવાસે,
તેથી તે તું છેતરાશે રે નાહક પ્રાણી . ૬. કપટકળાને ત્યાગી સદગુરૂ શીખ માગી, બુદ્ધિસાગર ઘટ જોગી રે. •
જે
જ
»
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
*પિલ કેવળીની સજઝાય
કપિલ નામે કેવળી રે
→ કપિલ કેવળીની સજ્ઝાય [૬] ઇપેર દીચે ઉપદેશ વિગતે વયણ વિશેષ ૨
ચારસય પાંચને ચાહીને રે નાચ ન નાચીએ, ચાર ગતિને ચે!કે રે, રંગે ન રાચીએ...
ભવ નાટકને રે ભાવ
જ્યારે જે પ્રસ્તાવ રે...નાચ ન નાચીએ ર ધરા મન સાથે રે ધીર નર-જે જે હાય વીર રે.. નિરમલ સ’જમ નાવ બાકી સર્વ અનાવરે...
નાટક દેખાયું નવુ· ૨ જે નાચે સિવ જીવડા રે પાંચ વિષયને પરિહરી ૨ કાયરનું નહિં કામ એ રે ભત્ર દરીએ તરીએ દુઃખે રે ત્રણ ભુવનને તારવા રે મન-વચનાદિક વશ કરી રે દુરગતિના દુઃખ તે દળી રે લાલે લાભ વાધે ઘણા રે કૈાડી ધન-મન કામના રે તસ્કર તે પ્રતિ મુઝીયા રે ઉદય રતન વાચક વડે રે
જયા જે કરે જાણ પામે પરમ કલ્યાણ રે... દા માસા લહી દામ તૃષ્ણા ન શમી તામ રે... કપિલ ઋષિ ઉપદેશ અરથ એહ લવલેશ રે...
.
M
20
.
૫૬૫
N
થ્રી કફનીની કથનીની સઝાય [૬૭] કફનીએ કે'ર મચાચેા રાજ ! કફનીએ કેર મચાવ્યો મને ભવનાટકમાં નચાવ્યે શજ ! કનીએ કેર મચાવ્યેા સન્યાસી હું. નગર નિવાસી જનપરિચયથી ઉદાસી યાનના ભંગ થવાથી ત્રાસી પહાડ ઉપર ગયે નાસી...રાજ ! કનીએ એક ગુફાને આશ્રય કીધા ફળ પત્ર ફુલ ખાઉં ભાવે એકાંતે ધરૂ ધ્યાન પ્રભુનું ત્યાં વિધિ વાંકા થાયે...રાજ ! એક દિન મારી કફની કાપી દર્દીએ વેર વાળ્યું તસ રાધે તનરક્ષણ અર્થે બિલ્લીનુ` બચ્ચુ' મે' પાળ્યુ મારીની ગ ંધે ઉંદરડી ભય ભાળીને ભાગી એક ઉપાધિ મટી તન પાછળ બીજી ઉપાધિ જાગી... કાંખમાં ઘાલી સાંજસવારે જઉં હું નિત્ય દુધ પાવા તળેટીએ ભરવાડ વસે તે દે દુધ જાણી ખાવા... જાતાં-વળતાં કાળ ક્ષેપથી આહેરને યા આવી ગાય ઉપાધિમય એક આપી થાય ન મિથ્યા ભાવી...
',
10
૩
.
૩
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬૬
હું
ગાયને ખાવા ચારે જોઇએ હળ કોદાળી સાધન જાગ્યા રાત-દિવસ મહાયત્ન કરે તે કહ્યુ ખીજ આયાં, યાન ભૂલ્યા ભીમ દુષ્કાળ પડયા આ વર્ષે ચાર થઈ તે ગાયે ખાધી ગાયને ખિલી નાશી ગયાં એ વાંક નથી કાંઇ મારા સાહિમ કફની તણી કુડી માયામાં ચેાઞ-કયાન ને ભાન ભૂલ્યે જા કફની હવે કામ ન તારૂં તજી સ'સારની કુડી માયા સન્યાસીની વાત સુીને ખેડુત સન્યાસીને છોટી કફનીની માટી ઉપાધિ સાંકળચ'દ સ`સાર ઉપાધિ
યા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ખેતર પચે આપ્યું
દાઢ્યું ખાપનું દાપુ ... રાજ ! કફનીએ છ ખેડ ખાતર કરી વાળ્યુ યાન ખેતરનુ મે દયાળ્યુ પાશેર જાર ન પાકી મહેસુલ રહી ગયુ. ખાકી... કફનીને હું પકડાયાં
હુ
હું નિર્દોષ છું રાયા... માર ખાધેા મે' ભારી ધિક્ ધિક્ માયા ગાઝારી.. હવે દિગંબર થઈશું પ્રભુને શરણે જઇશું... હાકમ વિસ્મય પામ્યા ચિત્તા સ્વરૂપ વિસમ્યા.... બગડી ખાવાની ખાજી ક્રાડગી રહી ગાજી....
M
.
3.0
"
20
20
3.0
20
M
..
..
AJ
.
૯.
૧૦
૧૧.
૧૨
૧૩
૧૪
મૈં કયવન્ના શેઠની સજ્ઝાય [૯]
આફ્રિ જિનવર જ્યાૐ' ગાઉ’દ્વાન પ્રભાવ કયવનાની પરે વાંછિત ઋદ્ધિ આવે શ્રીપુરવાસી એક વ્યવહારીએ વસે નેસ ગંગાદે ઘરણી ગગદત્ત પુત્ર વિશેષ વિશેષ પિતા જવ મરણુ જ પામ્યા માંગેટે હું.ખ સહિયાં
શ્રીપુરશેઠ તણે ઘર રહિયાં બેટા માં કને માગે રાવે સુત માં આગે ૧ ચાર વસ્તુ તસ દ્વીધી માગે કામ પ્રસિદ્ધી
આવ્યાં કામકરાં થઈ મજુરીએ એકદા ખીર ખાંડ દ્યુત સાકર ઉતું જમ્યા થયા છ મહિના પાડાસણ ચિહ્યે ખીર રાંધી પીરસી જો દાન ન દ્વીધું કોઈ મુનિવર આવે શીરનામી એમ ચિંતે ગંગદત્ત મિલિઢી કાઢી ત્રણ ભાગ કરી વળામાંયે પીરસ્યુ જીમ્યા ગ‘ગદત્ત રાજ ગૃહ ધન્નાવહ સુભદ્રા ધરિ
તે દેહિલી આ પામી તે આપુ' શીર નામી માસ ખમણીએ આવે. સઘળી ખીર વહેારવી વિશુચિકાયે વિપન્ના સુતપણે' ઉપન્ય
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
યવના રોઠની સજઝાય
શુભ દિવસે જ
એ છવ મહોત્સવ કિ સહુ સ્વજન સંતેષી નામ કયવ દીધે યૌવનભરી આવ્યું હતું તે પરણાવ્યો
વેશ્યાઘરિ મૂક મદનમંજરી ભાગ્યે ભાવ્યો બાર વરસ તિહાં રહી બારકેડી ધન વિલસી
માય બાપ તે મરણજ પામ્યાં પણિ ન લહુ તે કિરણી ધન લેવા એક દાસી મેકલી ઘરિણી બેઠી કાંતે
એક કુંડલ કરલે પુણી છાબમાંહે લેઈ ધાતે ૩ વેશ્યાએ જાણ્ય ધનને આવ્યું છે બેટીને કહે તવ ઈહાંથી કાઢે એણે રજપુંજી કાઢયે અપમા ઘર જાણે નારી ઓળખીયે તે ઘરિ ઉછાંહ
ઉછહિ કહિ કિહાં માવિતર વડઈ ગમંતર ચાલ્યાં ધન પુંઠ ગયું ઘર છરણ થયું પ્રથમ લીહી દુઃખ સાલ્યાં ઇમ કરતાં છ મહિના વેન્યા કાંત્યામાં સુખ વિલમાં
ગર્ભ રહ્યો તવ કહે ધણિકાણ ધનપણે શું કર ૪ બાલધ તવચાલે ગૃહિણી ધન કાંઈ લેઈ ઘરણ મોકલાવી ચાલ્યો શીખ જ દે એહવે તેણે નયરે વાંઝિયે વણિગ વિપનનો ખણખાડે ઘામાંહિ મતિસંપન્ન સંપને ચારે વહુ તેડી બાલધમાં જઈ નિરખે ઉદયે ઉપાડ સાસુ વહુએ ઘરમાં મેલ્યા હર્ષિ ચિહ પાસે ચારે મન હરણ કહે સુખ વિલસે આંહિ લીહી ગઈ સુખને ખંડ આ ગામઠમ કહિ નાહિં ૫ ઈમ સુખ ભેગવતાં બાર વરસ તિહાં જાવે સુત ચારે આ બાલધિ આવી સુધી પાવે એહનાં જે કંઈ તે ખપ કરસ્ય હજ નહીં દેખે તિવારે રાય દેખાડશે તેજ તેજવંત બેટા છે ચારે લખમીના ધણી થાપ્યા કાઢર્ચે નર એહને વહુએ એહમે હોય તે આપ સજઈ કીધી માદક બાંધ્યા છાના રતન લે ભલે ઉભે ઉપાડ સાસુ બાલયમાં જઈ મેહલે... 6 ધરણી ધરણી કહે બેટા બાલધિ આવી પાડોશી પૂછયા સુદ્ધિ કશી નવિ પામી ટડે જઇ સુતસું પૂછયા કિહા નવિ દીઠો પર તવ રે મનમાં દુખપેઠે દુખે રેવે જે તરુણ આટલડી તે દીઠિ
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૬૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
પુરૂષ જગાડ તવ ઓળખી તે વેળા થઈ મીઠી બાર વરસસ્તુ સૂઈ રહીઆ સાથે ઉપરાછ વલીએ દેહ ભલું છે સુતે હેતે સાથ અને મિલાઓ. ૭
સ્ત્રી કહે મ્યું લાવ્યા ઉપર જણ નવિ દેખુ
ધણી કહે પાછલિ છે આવે કરસ્ય લેખું સંદેહ હજી છે ન મલે તિહાં લગે સાચું હવિ ઘરિ પધારે તેમણે દીઠે અહે રાચું રાચું તાત સુખડી આપે ખડીઆમાં છે ખાઓ વચ વહિલે વલિ જિમવા આવે પણ નિશાળે જાઓ મોદક ખાતાં રતન નીસર્યુ ઘુટે થાસ્ય કહિયું વાટિમાં જતાં જલમાં પડિલે તે જલ હેય દિસિ થઈG...૮ કંઈ દીઠું દગફલી મણિ એહ વિહારી લીધું લાડુ દે તેહ એહવે રાયને હસ્તી તંતુ જીવે સાહ્યો તે હાથ ચોરાસી લાંબે જલચર જાયે જઈને કુંતા રે જણાવ્યું રાયે પડતું વજડા બેટી પરણવું ધન આપું બહુ જઈ કરી કે મેહલા ચાહે છખે કદઈએ જાયે કહે કન્યા કિમ દેઢ્યું અભયકુમાર કહે મમ બેલે કામ સરે વિધિ કરચ્યું.. ૯ કઈયેં જલમાં રતનમેલી છેડા જ્યા જય તવ હેઓ કોઈકહે પરણાવે જણdડી બાંધે કિહાં ચેર્યા કિહાં લીધું મારતાં કહે તવયવન્ના સુતકહેલીધું લીધું રતન નાતિમાં પરણે સાત વાર પરણાવ્યા કુસલે ખેમે જાવા દિયે ધરી જાજા ઘાઢા ફાવ્યા કયવને તેડી પરણાવ્યો સકલ મને રથ ફળિયા લીહી ગઈ સુખને ખંડ આ અભયમું વાતે મિલિયા...૧૦ તુઝ બુધી તે સાચિ જે મુઝ કુટુંબ મેલાવે આ નગરમા હિ છે. ચાર શ્રી ચાર સુત ફાવે એક ડેશી સાસુ બાર વરસ તેણે રાખ્યા પછી બાહિર કાઢ ગામઠામ નવિભાગે ભાંખે તે મેલાવું વહિલું કાં ન કહ્યું મુઝ પહિલું ચીતારા પાસે રૂ૫ કયવનાનું કરી દેઉલ મેહલાવ્યું ઢંઢેરે ફેર નયરીમેં કુટુંબ સહિત સહુ આવે પાંચ પાંચ મોદક સહુ લા યક્ષ ભેટી સહુ જા. ૧૧
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્યવન્ના શેઠની સજઝાય
૧૨
સહુ આવે-જાવે દય ઉપરી રહિયા જેવું ડેકરડી ચિંતે કિમ કરવું વહુ હોં સાં નીસરીઆ રથિ બેસાર્યા બેટા વહુ ચારે ડોશી જઈ યક્ષને ભેટયા ભેટયા અભય કુટુંબ એ માહરૂં મંત્રી મેં ઓળખીયા બેટા બાપ બાપ કહિવા લાગા વહુનાં મન એલસીયા સાસુ કહે મ કરે આશાતને પાછા તાણી લીધા ધવ ધવરથ બેસી નીસરિયા પુઠે ગયા પસિદ્ધા * જોયું પાછલિ જરી કરની દષ્ટિ ગાજી
તુઝ પુત્ર બહુની ઠાંઠલી કરી કરી ભાજી તું કહાં ગયો’તે વળતે ના વહિલ આઈ જહાર કરૂં છું લેવા આવ્યે ફિરતે ફિરતે આ ઘરે સિધા બેટા વહે- સહુ હરખ્યાં સાર વસ્તુ ઘરમાંથી લીધી ડેશી થયાં ઘર સરિખાં લાખ એક ખાવાને આપે છે તિહાં ધરિ આપ્યાં
સાતે સ્ત્રી સુખ ભેગાવતા દુઃબતનુ દલ કહે એહવે વીર આવ્યા સાતે સ્ત્રી જુઓ સાર્થિ દિક્ષા લીધી તિહાં સાચા શ્રીગુરૂ હાર્થિ પાળે એકમના કર્મ સવેને ટાળી કેવલ પામીને મુક્તિ લહયે લટકાળિ
લટકાળી તે મુગતિ લહસ્ય તે તે દાન પ્રભાવ ઉત્તમના ગુણ લે એઓ સજઝાય કર્યો શુભ ભાવે શ્રી વિજયાણુંદ સૂરિ રાજ્યે ઉસમાં પુરમાં કિ
સંવત સેલ આઈસીયેં મને રથ વિજય+ખ્યાને સીધે શભવિજય પંડિત પાયસેવી લાભ વિજય કહે પ્રાણી ભાવસહિત દાન દીએ ભલીપરે હઈડે ઉલટ આણી ૧૪
બ્રા ક્યા કર્મનું કયું ફળ મળે તે વિષેની સઝાય [soo]
ગૌતમ સ્વામી પ્રચ્છા કરે કહેને સ્વામી વર્ધમાનજી ૧ પ્રશ્ન કેણે કમે નિર્ધન નિવ"શી કેણે કમે નિષ્ફળ હોય? કહેને. ૧૧ ઉ. પરઘરભાંગે ને પરદમે તેણે કમે નિધન હોય
' હે ગૌતમ! કમ વિપાક છે આકરા થાપણ માસે રે જે કરે, તેણે કમેં નિવશી હાયહો ગૌતમ ઘાત ગળે ઘાલે) ગર્ભવાસની તેણે કમેં નિષ્ફળ હોય છે
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
Go
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ૨ પ્ર કેણે કમે વેશ્યાને વિધવા કેણે કમેં નપુંસક હોય કહેને સ્વામી ૨ ઉ દૃછા કરે જિનધર્મની તેણે કમેં વેશ્યા હાય હે ગૌતમ કમ
શીયલ ખંડને લેગ ભેગવે તેણે કર્મ વિધવા હોય ,
વેશ્યાને સંગ જ જે કરે તેણે કમે નપુંસક હોય , ૩ પ્રશ્ન કેણે કમેં ગભ ગળી જાયે કેણે કમે પીઠી ભર્યા જાય કહેને સ્વામી ૩ ઉ૦ વાડી વેડાવે કુણા મેગરા તેણે કમે ગર્ભ ગળી જાય હે ગૌતમ
કુલ વિધીને કમ આંધીયા તેણે કમે પીઠી ભર્યા જાય છે એ ૪ પ્ર કણે કણે કુઠાને પાંગળા કેણે કમે જાતિઅંધ હોય કહોને સ્વામી ૪ ઉ. જે જીવ કરે ચૌરંગમાં પાંખો કાઢે પરજીવની તેણે કમે પાંગળા હોય
આંખે કાઢે પરજીવની તેણે કર્મ જાતિઅંધ હાય હે ગૌતમ ૫ પ્ર. તેણે કમે શકય જ ઉપજે કે કર્મો કલકચંત કહોને સ્વામી ૫ ઉ. વેરેને વચ્ચે જે કરે તેણે કમે શકય ઉપરંત હો ગૌતમ
જૂઠી શાખ ભરી કમ બાંધીયા તેણે કમે કલંક ચંત ૬ પ્ર. કેણે કમેવિષધર ઉપજે કે કમે જશ હીન હોય કોને સ્વામી ૬૧. રસ ભર્યા મેં (મારે)અણુબલડે તેણે કમેં વિષધર હાય હો ગૌતમ.. " જે જીવરાગે વ્યાપીયા તેણે કમેં જસહીન હાય હો ગૌતમ ૭૫. કેણે કમે' જીવ નિગોદમાં કેશે કર્મે તિર્યંચમાં જાય કહેને સ્વામી ઉ. જે જીવ મેહ વ્યાપીયા તેણે કમેં નિગેદમાં જાય છે ગૌતમ કમ..
જે જીવ માયામાં વ્યાપીયા તેણે કમે તિયચમાં જાય છે ૮ પ્ર. કેણે કમેં જીવ એં કેદ્રિયમાં કેણે કમેં પંચેન્દ્રિય હેય કહેને સ્વામી ૮ ઉ પાંચ ઇન્દ્રિયો વશ નવિ કરી તેણે કર્મ એકેન્દ્રિય હેય ગૌતમ
પાંચ ઈદ્રિયે જેણે વશ કરી તેણે કમે પંચેન્દ્રિય હાય , કર્મ પ્ર. કેણે કમે જીવડે બહુ ભમે કેણે કમેં ડેરે સંસાર કહને સ્વામી ૯ ઉ. જે જીવ મેહ મત્સર કરે તેણે કમે સંસાર ભમંત હે ગૌતમ - સતિષ-વિનય ભગતિ કરે તેણે કમે છેડેરે સંસાર (તરત) . . ૧ પ્ર. કેણે કમેં જીવડે નીચ કુળ કેણે કમે ઉચે કુળે હાય કહેને. ૧૦ઉ, દાન દીધાં અણુસૂઝતાં તેણે કમેં નીચકુળ હોય છે ગૌતમ
દાન દીધાં સુપાત્રન તેણ કમે ઉચ્ચ કુળ હોય , કમ ૧૧.... કેણે કમેં જીવડે નરકમાં કેણે કમેં સ્વર્ગ વિમાન કહેને. ૧૧૧, જે જીવ લેભે વ્યાપીયે તેણે કમે નરક મોઝાર હે ગૌતમ.
દાન શીયલ તપ ભાવના તેણે કમેં સ્વગ વિમાન , કમ રાજગૃહી પ્રભુ આવીયા શ્રેણુક વાંદવા જાય ચલણ કરે મતીની ગહું અલી હરે હરખ ન માય
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
કમની સજ્ઝાયે
ગૌતમે કેવલ માગીયુ એણે માહ કેવલ નપામીએ મેહ દશા કરે કરી ગૌતમ કેવલ પામીયા રૂપવિજય ગુણુ એણી પેરે જે નર ભણે ને સાંભળે
20
ન કરકડુ (પ્રત્યેક ચંપાનગરી અતિભલી હું વારીલાલ પદ્માવતી કુખે ઉપન્યા કરકડુને કરૂ વંદના ગિરૂઆના ગુણ ગાવતાં લીધી તે વાંસની લાકડી ખાપ શું 'ગ્રામ માંડીયે વૃષભ રૂપ દેખી કરી ઉત્તમ સંયમ આયો ક્રમ' ખપાવી મુકતે ગયા સમયસુ ંદર કહે સાધુને
.
20
..
"
૨૦૧
ધોને વીર વધમાન હૈ। સ્ત્રામી મેહથી ન હેાયે નિર્વાણુ હૈ। ગૌતમ . શિર ચઢાવી આણુ
કરવુ. હાય તે થાય જીવે જાચ્યું કામ ન આવે ડિવ પાંચ મહા ખેલ વતા વનમાંહી તે રડવડડ્યા ને વળી .
..
.
મહાવીર પાંચ્યા નિર્વાણુ ૩૦. ભાષે શ્રી ભગવ ંત હેા ગૌતમ
તસ ઘરે મગળ માલ
2.0
બુદ્ધ)ની સજ્ઝાય [૭૦૧] દધિવાહન ભૂપાલ રે હું વારીલાલ કર્મ' કીધે। ચડાલ રે પડિલા પ્રત્યેક યુદ્ધ રે સમક્તિ થાયે શુદ્ધ રે થયા કચનપુર રાય રે સાધવી દીચે સમય રે પ્રતિમાષ પામ્યા નરેશ રે દેવતાએ દીધા વેષ રે કરકડુ ઋષિરાય રે પ્રણમ્યાં પાતક જાય રે
..
20
10
20
..
૩૦.
W
ૐ કમ તો, કર્મ વિપાક ફળની સજ્ઝાયા [૭૦૨)
।
.
1
પ્રભુજી મારા કમે લાગ્યા છે મારે કેડલે ઘડીએ ઘડીએ આતમરામ મુંઝાય રે..૧ જ્ઞાનાવરણીયે જ્ઞાન રેકીયા દનાવરણીયે કર્યો દ”નને ઘાત રે પ્રભુજી ૨ વેદનીય કર્મે દુઃખની વેદના માકલી મેહનીય કમે ખવરાજ્યે છે મારરે આયુષ્ય કર્મ (છત્રને) તાણી બાંધીયે નામકમે નચાવ્યે છે નાચ ટ્ ગેાત્રકને' મુજને બહુ રઝળાવીયા અ‘તરાય કમે` વાળ્યો છે અાિ આંકરે આઠેય કર્મોના રાજા મોહ છે મુંઝવે મને ચાવીસે કલાક રે... આઠ કર્મોના જે ક્ષય રરે તેને હશે મુક્તિપુરીમાં વાસ .... આઠેય કર્મીને જે જીતશે તેને ઘેર હાવે મ’ગલિક માળ રે... હીરવિજય ગુરૂ હીરલા પંડિત રત્નવિજય ગુણ ગાય રે...
[૭૩] કરમને કરવુ હાય તે થાય ધાયુ” નિરથ જાય.... કરમને તે-ચરમ શરીરી કહાય દુ:ખે બારહ વ જાય...
AD
..
10
૪
૫
G*
૮
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨
છે
જ્યાં જળ ત્યાં થલ, થલ ત્યાં જળ - ક-રાય થઈ મન મલકાવે કૃષ્ણ-વાસુદેવ ત્રિખંડ રાણા જરા કુંવરથી પગે વધાણા ઘરમાં જેને ખાવા ખૂટયુ છે એવા પણ જો નૃપ અને તે સુભદ્રા જેવી મહા સતીના તાંતણે ચાલણીથી જળ કાઢી જે ઘર ધેાઢા-હાથી ફ્લે ખાલી તે તે ખ ંડેર થયા વળી રાજા હરિશ્ચંદ્ર રાજ્યના ધારી - વનમાં કુ’વરે ખાવા માગ્યું ત્યારે જે તન ર'ગ વિજળી સમ ઝળકે તે તનરાગે પીઠિયાં ત્યારે સનસ્કુમાર ચક્રી રૂપ દેખા ગવ કર્યાં ત્યારે પલકમાં પલટયો સૂરી કમલ ચરણેાના પ્રતાપે વીતરાગના વચન પ્રમાણે
*
- દેવ દાનવ તીથ કર ગણધર ક્રમ સચાગે' સુખ–દુઃખ પામ્યા
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
ભરતી-ઓટ ભરાય
રાજા રક થઈ જાય... જેને પગ મૂકે ખમા ખમા થાય ત્યારે જલ વિના જીવ જાય અને લેાકાની દીકરા ખાય લાખાથી પૂજાય... માથે કલક પડ્યું થાય દ્વાર ઉઘાડી પંકાય... પરિવાર ગણ્યા ન ગણાય કૂતરાં ત્યાં તા વી‘આય... જ્યારે પ્રતિજ્ઞામાં પકડાય તે પણ આપી ન શકાય... નેત્ર જ્યાં જઈ હરાય . કાઈથી દેખી ન શકાય... જેને દેવતા જોવા આય થઈ ગઈ ાગમય કાય... લબ્ધિથી કરમ કળાય (ઓળખાય) ચાલે તે ભવથી છૂટાય...
કરમને ૩
કીધાં કમ (વના ભાગવીયા આદીશ્વરને અતરાય વિટબ્યૂ (આદીશ્વરને કરમ અઢારે વીરને બાર વરસ દુઃખ દીધુ’ સાઠ હજાર સુત એક દિન મૂઆ સગર હુએ (મહા પુત્ર-નિજપુત્રે ખત્રીસ હજાર દેશના સાહિબ “સાળ રાગ શરીરે ઉપન્યાં “સુભૂમ નામે આઠમે ચક્રી સાળ (પચીસ) સહસ યક્ષે ઉભાં દીઠો
..
..
.
20
2
LA
..
છુટકબારી ન હાય રે... વર્ષ દિવસ રહ્યા ભૂખે વરસ દિવસ રાખ્યા ભૂખે') ઉપન્યા બ્રાહ્મણી કૂખે રે..... સામત શૂરા જેસા દુઃખી કમ`તળા ફળ એસા રે ચક્રી સનત કુમાર
A
તેને ક્રમે કીધા ખુવાર રે... કમે સાયરમાં નાખ્યા પણ કહીએ નવિ રાખ્યા ૨
[૭૪]
હરિહર નરવર સબળા સબળા હુઆ મહા નબળા રે પ્રાણી! ક સમા નહિ કાય
૧
"
.
૧૦
.
૧૧
૩
પ 10
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
+
કની સજ્ઝાયા
બ્રહ્મદત્ત નામે બારમા ચક્રી એમ જાણી પ્રાણી વિષ્ણુ કામ
વીસ ભૂજા દૃશ મસ્તક હુતા એકલડે જગ સહુને' જીત્યા લક્ષ્મણ-રામ મહા મળવતા બાર વરસ લગે' ભમ્યા વનમાંહી છપ્પન ક્રેડ યાદવને સાહિખ અટવી (કેસ’બીમાં=માંહિ)મૂએ
ખાંધે રે...
ક્રમ કીધે રે અધા કમ કાર્દ મત લક્ષ્મણે રાવણ માર્યાં કમથી તે પણ હાર્યો રે... વળી સત્યવ'તી સીતો વીતક તસ બહુ વીત્યા રે... કૃષ્ણ મહાખલી જાણી એકલડા વલવલતા (વણુ પાણી ૨ * ૯ પાંડવ પાંચ મહા સૂઝારા હારી દ્રૌપદી નારી ખાર વરસ લગે. વન દુઃખ દીઠા ભમીયા જેમ ભીખારી રે... સતી શિરામણી દ્રૌપદી કહીચે પાંચ પુરૂષની નાર સુકુમાલિકા ભવે ખાંધ્યું નિયાણુ પામી પાંચ ભરતાર રે... ક્રમે (હવાલ–હલકા) કર્યો હરિચ ંદને વેચી સુતારા રાણી માર વરસ લગે' માથે આણ્યુ ડુંબ (નીચ) તણે ધેર પાણી રે.... ૧૨ (ચાવી=શાણી) ચંદન ખાળા ક તણા એ ચાળા રે.. એટે આંધ્યે મુસકે કર્યાંથી જોર ન કિસકે રે... કર્તા પુરુષ કહેવાય
૧૩:
દધિવાહન રાજાની એટી ચૌપદની પેરે' ચોટ' વેચાણી સમક્તિધારી શ્રેણિક રાજા ધમી'નરપતિ (=પણ) કર્મ દબાણા ઈશ્વરદેવ ને પાવ'તી રાણી
14
.
20
.
૧૦:
AD
18
૬ :
૧૪
અહેનિશ (મહાલ મસાણમાં=સમશાનમાંહું) વાસે ભિક્ષા ભેજન ખાય ૨૧૫ સહસ કિરણ એ સૂર્ય' પ્રતાપી રાત-દિવસ રહે ભમતા (=અટતા)
3.9
મુ જરાજે માગી ભીખ
૧૮
20
સેળ કળા શશિહેર જગ (જાચા=ચાવા-જાણે) દિન દિન જાયે ઘટતા ૨ ૧૬ નળરાજા પણ જુગ(વ)ટે રમતાં અર્થ-ગથ-રાજ્ય હાર્યાં ખાર વરસ લગે. વનદુ:ખ દીઠાં તેને પણ કમે' ભમાચો રે... (મય'તીથી પણ વિખૂટા પડાવી) સુદર્શન શેઠને શૂળીએ દીધે તમસ ગુફા મુખ કોણીક બળીયામાની ન કેાઈની શીખ રે... ગજ (સુકુમાલ=મુનિના) શિર ઉપર સગડી (સે મદત્તો-સાગરદત્તો) ખાળ્યુ શીશ મૈતારજ મુનિ વાધરે વિટાણા ક્ષણ ન આણી રીસ રે... ૧૯ પાંચસે' સાધુને ઘાણીમાં પીલ્યા રાસ ન આણ્યો લગાર પૂરવકમે. ઢ ઢણુ ઋષિને ચૌદ પૂરવ ધર કમ તણે વશ આદ્રકુમાર ને નર્દિષણે
૧૦
૧૧.
૧૭ -
ષષ્ટમાસ ન મળ્યા. આહાર રે...,, ૨૦ પડચા નિગેાદ મઝાર
ફરી વાસ્યા (ધરવાસ-ઘરખાર) રે... ૨૧
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
કલાવતીના કર છેઠાશા મહાબલ મુનિનુ ં ગાત્ર પ્રજાન્યુ. દ્રૌપદી હેતે 'પદ્મન ભનુ વીરના કાને ખીલા ઠેકાણા કર્મથી નાઠા જાય પાતાલે મૈશિખર ઉપર ચઢે પણ એવાં કર્મ જીત્યાં નરનારી પ્રભાતે' ઉઠી નિતનિત વ
એમ અનેક નર (ખ’ડયા=સમીયા)કમે (ભલભલેરા જે સાજ=શાંપાબલતેસાજ) (ઋદ્ધિ-ઋષિ) હુ કરજેડીને કહે નમે નમે કમ' મહારાજ રે.... ૨૬
[૭૫]
.
સાયર જેમ અથાહા રે ઈમ ભાખે જિષ્ણુનાહા રે... પેખ ૧ કર્તા ભાખે જેહા રે ઉજાડે પડયા તેહે રે... મત બીજો મન (કે.ઇ) જાણા રે રાંક અને વળી રાણા રે.. સાચા જિનધમ સચા રે ૭ ભણી મત વંચા રે લીલા લખમી લાહે રે રહુ તા જિમ રાહેા રે પડવીયા સમસાના ૨
.. H
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પેખ કરમગતિ પ્રાણીયા અલખ અગોચર એ સહી બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેસરા મારગ ચૂકીયા પીર તે એહ કરમ કર્તા સહી કરમ પસાથે ભે વે પાપ પડલ સવ પરિહરે પાષી, પેઢે મ કરમને કરમવશે સુખ-દુઃખ હવે ભલભલા ભૂપતી પડયા કરક ડુને સાધવી એન્ડ્રુ દેશના રાજ્યે
સુભદ્રા પામી કલંક કતા એ વક રે.. (ફેડ્યુ =કાયુ) કૃષ્ણે ઠામ પગે રાંધી ખીર તામ રે... પેસે અગ્નિ માર કમ ન મૂકે લગાર રે... - તે પહેાંચ્યા શિવઠાય ભક્તિએ તેહના પાય રે...
R
સાલ ગાર બ્નાવતાં તપ-જય વિષ્ણુ તે પામીયા રાણારાવણના કચે લવિભિષણ ભાગવે અસેન અક તુલ શ્યુ'કૃષ્ણે સી ભુજપણે રે
દાહ દેખી નિ×પુર તણેા દૃઢપ્રહારી પાખી વડા કેવલ પામી ણે વે શેઠ સુતા શિર પરિહરી ઉપમ રસ ભરપૂરિયા
મરણ લહે એકડાણ રે... હત્યા કીધી ચારે રે પહેાં માક્ષ મઝારે છે... લાચી પુત્ર સલે ૨ મુક્તિ ગયે। તતકાલે રે..
1
..
ડુક્કર કરમ પ્રમાણેા રે... ભરતેસર સુવિચારે રે કેવલ મહુલ મેઝરે રે... લખમણ વીરે સહારે રે... કરમ વડે। સ‘સારા રે...
.
..
10
.
A
.
28
૫
८
૧૦
૧૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભ્રમ'ની સઝાયા
નદન શ્રી શ્રેણીકતણે ચારિત્ર શુ' ચિત્ત કરી અષાઢાભૂતિ મહામુનિ સદગુરૂ વચનને એળગો દાસી માહે મેાહીચે ઘર ઘર લીખ ક્ષમાડીયે ઘણા દિવસ માહે વહે હરિશ્ચંદ્ર રાજયે આણીયા
1
નદિયેલ ઋષિ રાયે રે મહિલાશુ મન ધાયે (લાયે) ૨ પેખ૦૧૨ મેશુ લલચાણા ૨ નટવીશુ ભડાણા રે... મુજ વડા રાજને રે મત કેઇ કરી ગુમાનો રે ખલભદ્ર કાંધે વીશ ૨ નીચતણે ધરે નીરા રે સગર ચક્રીના સારે રે કરમતા રિચા રે રે... જે સુખભેગને દેખે રે તે સહુ કરાવશેષે રે દાઢયો કેશ્યા ખેલે રે ચોમાસે નેપાલે રે... પામી વાર સાળ રે વિલમે સુરના ભેગ રે સૂરીક ́ત વિમાસી ક્ નલરાજા ગયો નાસી રે નામ થકી નિતારે રે પંચ વચ્ચે ભરતારે રે સુર લખમી ત્રણ પ૨ ૨ બ્રહ્મદત્ત એ અધિકાર ૐ... પગ પગ ઋદ્ધિવિગેશ રે કયવના વળી દેશે રે કરણ અને વી શેખે રે કરમણો અ મેજો રે... શ્રી સુમતિહ સ ઉવજઝાવ રે ભણતાં આનદ થાય રે... છત્રીસી ૭૦૬]
...
,, ફ્ર
20
.
-સાઠ સહસ સુત સ મટા નાગકુમારું બળીયા તીથ કર ચક્રી હરી શાલિભદ્ર સુખ ભોગવે સિંહ ગુફાવાસી મુનિ રતન કંબલ કારણ ગયા સાધુ થઇ ચડકોશીયા અણુસણ લઈ સૂર્વે મને અબળા સબળે જાણીને રાત્રોમ હી મૂકી કરી -સતીય શિરોમણી દ્રૌપદી કરમવશે તેશે સહી સહસ પચીસ સેવા કરે સુબ્રૂમચક્રી નરકે ગયે. ધન્ય ધન્ય ધન્તા ધીર જે કરમસય થકી લહે વસ્તુપાલ તેજપાલ જે ક્રમ વિક્રમ પૂરિયે સ્વત સત્તર તેરૈત્તરે કમપચીની એ ભણી
કર્મ
ક્રમ' થી ટે નડુિં પ્રાણી કેમ તણે વશ જીવ પડચા તીથકર ચક્રવતી અતુલ બલ તે પણ કમ વિટંખ્યા કહીયે
A
20
..
આ ૧૫
.
2.0
.
૧૩
કસ સમવું દુ:ખ ખાણુ સહુકમ કરે તે પ્રમાણુ... વસુદેવ બલદેવજી કમ' સમક્ષ નિંતમેવજી...
૧૪
.
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૫૭૫
૨૩
૨૪
૨૫
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ૭૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ મુક્તિ ભણી ઉઠયા જે મુનિવર તે પણ ચૂક્યા કે સતીયા માંહે પડયાં દુઃખ સબલાં મત કે પાપ કરેઈજી.. મુણ કુણ જીવ વિખ્યા કરમે તેહ તણું કહું નામ કમ વિપાક ઘણાં અતિ કડવાં ધરમ કરે અભિરામજી.. આદેશ્વર આહાર ન પામ્યા વરસ સીમ કહેવાયજી ખાતાં-પીતાં-દાન દીયંતાં મત કરે અતરાયછે. મહિલનાથ તીર્થકર લીધે સ્ત્રી તણે અવતારજી તપ કરતા માયા કીધી
કમેં નગરનું કારજી...
કીધો ઉપસર્ગ ઘેરજી મહાવીરને પણ ચીસ પડાવી કરમસું કેહે જેરજી. સાઠ સહસ સુતને સમકાલે લાગ્યું સબલે દુઃખ સગર રાય થયે મૂછ ગત કરમ ન સાંસે સુખજી.. વળી સુભૂમ અતિસુખ ભગવતે વટખંડ લીલવિલાસજી સાતમી નરકમાંહે લઈ નાખે કર્મને કિયે વીસવાસજી. બ્રહ્મદત્તને અધે કીધો દીઠાં દુઃખ અપારજી કુરુમતિ કુરુમતિ પડયે પિકારે સાતમી નરક મઝારજી... ઇંદ્ર વખાણે રૂપ અને પમ તે વિણઠે તતકાલજી સાતમેં વરસ સહી બહુ વેદના સનતકુમાર કરાલજી.. કૃષ્ણ કણ અવસ્થા માં દીઠે દ્વારિકા દાહજી માત-પિતા પણ કારી ન શકાયા આપ રહ્યો વનમાંહિજી... રાણે રાવણ સબલ કહાતે નવગ્રહ કીધાં દાસજી લક્ષ્મણ લાગઢ લુંટાયે દશ શિર છેલ્લાં તાસજી... દશરથ રાય દયે દેશવટે રામરહીયે વનવાસજી વલી વિયોગ પડયે સીતાને આઠ પહોર ઉદાસજી... ચિર પ્રતિપાલ્યા ચારિત્ર છેડી લીધે બાંધવ રાજજી કંડરીકને કમે વિટં
કેઈન સર્યો કાજજી. કેણિકે કાષ્ઠ પંજરમાં નાખે શ્રેણીક આપણે બાપજી નરક ગયો નારી મારી તે પ્રગટ હિંસા પાપજી.. જસુ અઢાર મુગટ બદ્ધ રાજા સેવા કરે કર જોડીજી કેણિકથી બીહત રાય ચેડે કૂપ પડયે બેલ ડીજી... લુબ્ધ મુંજ મૃણાલવતીનું ઉજેણીને રાયજી ભીખ મંગાવી શૂળીએ દીધે કર્ણાટ રાય કહાયજી....
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
કમની સજા વાચના પાંચસે સાધુને તે જેગી વો થયે વૃદ્ધ અનાર્થ દેશે સુમંગલ ઉપજો જેગી વટે સંબધજી.. કૃણ પિતાને ગુરૂ નેમીકવર દ્વારિકા ઋતિ સમૃદ્ધ ઢઢણ કષિ તિહાં આહાર ન પામ્યા પૂર્વ કમ પ્રસિદ્ધજી. આદ્રકુમાર મહંત મુનીશ્વર ત્રત લીધો વૈરાગજી " શ્રીમતી નારી સંઘાતે લુબ્ધ હે હે કમ વિપાકજી. સેલક નામે આચારજ મોટે રાજપિંડ થયે વૃદ્ધ મદ્યપાન કરીને રહે સૂતે નહિં પડિકમણ સુદ્ધજી. કમલપ્રભ ઉસૂત્ર થકી થયે સા વિદ્યા ચારિજજજી તીર્થકર લેમેં લિંગ માંડયો એ દેખે અચરિજજી.. નદિષેણ શ્રેણુકને બેટે થયો મહાવીરને શિષ્યજી બાર વરસ વેશ્યાસું લુબ્ધ કર્મની વાત અલકખજી.. ભગવંતનો ભાણેજ જમાઈ વિરમું કીધી વેઠીજી તીર્થંકરનાં વચન ઉથાપ્યાં હુઓ જમાલી સુરઢંઢજી... રજજા સાધવીને રેગ ઉપન્યો વિણઠે કેદ્ર સરીરજી ભમી અનંત ભવ દુઃખ સહેતી દોષ દેખાડયો નારીજી. શીલ સન્નાહ ઘણો સમજાવી તેહિ ન ચૂકયા સાલજી જષિરાય રૂલી ભવમાંહે ભુંડી ઘણે હવાલજી. લખ ભાવે સીમ રૂલી વળી લખમણ કવચન બેલ્યાં એમજી તીર્થંકર પરપીડ ન જાણી મૈથુન નિવાર્યો કેમ.... મુઈ જાણી મૂકી વનમહે સુકુમાલિકા સરૂપજી. સાર્થ વાહે ઘર ઘરણી કીધી કમને અકલ સરૂપજી.. હિણી સાધુ ભણે વહેરાવ્ય કડ તુ તેડછ ભવ અનંત ભમી ચિહુ ગતિમાં કર્મ ન મૂકે કેડછ... એમ મૃગાંકલેખા મૃગાવતી શતાનીકની નારીજી કષ્ટ પડી કમલા રતિ સુંદરી ' કહેતાં નાવે પારજી. કમ વિપાક સુણી એમ કડવા છવ કરે જિનધમજી જીવ અછે કર્મ તું છે પણ હવે અપિતુ કર્મ જી. શ્રીમુલતાન નગર મૂલનાયક પાર્શ્વનાથ જિણ જેય વાસુપૂજ્ય શ્રીસુમતિપ્રસાદે લેક સુખી સહુ કેયજી.. શ્રીજિનચંદસૂરિ જિનસિંહરિ ગ૭પતિ ગુણપૂરજી! સિધુ જેસલમેરી શ્રાવક ખરતરગચ્છ પડુરજી... * સ-૩૭.
૩૨
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
પાછ૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ સકલચંદ સદ્દગુરૂ સુપસાથે . સલસે અડસટીજી કમ છત્રીસી એમ એ કીધી માહ તણી સુદ છઠ્ઠીજી... ૩૫ કેમ છત્રીસી કાને સુણીને કરજે વ્રત પચ્ચખાણજી સમય સુંદર કહે શિવસુખ લેશે ધમ તણે પરમાણજી...
કરમતણી ગત અલખ-અગોચર કહિ કુણ જાણે સારછ નાણુવસે જેગીસર જાણે કે જાણે કિરતારજી... કરમ ૧ પૂરવ કરમ લિખિત જે સુખ-દુખ જીવ લર નિરધારજી ઉદ્યમ ક્રેક કરી જે તે પણ ન ફળે અધિક લગારજી.. - ૨ એક જનમ લગિ ફિર કુંવારા એકણરે દેય નારજી એક ઉદર ભર કહીયે જગમેં એક સહસ આધાર છે. ઈક રૂપે રભાસમ દીર્સ દીસૈ એક કુરૂપજી એક સહુના દાસ કહી
એક સહન ભૂપજી.... સાયર ઉંઘ ગયે લંકાય પવન પૂત હનુમંતજી સીતા ખબર કરીને આ રીમ કછોટી દંતજી... વેશ્યાઘર અવતારે આવી તન દુધ અપાર દુગધ શ્રેણિક પટરાણી? થાળે કરમ પ્રકારજી.. ચઉઠિ સુરપતિ સેવા સારે શ્રી મહાવીર ભગવંતજી નીચે કુલ આવી અવતરિયા કરમ મરમ બલવંતજી. , રસ કુપી ભરવાનૈ કાજે પયેઠો જોગી જામજી ભાગ્યવસૈ આકાસ વાણી ભરી વાંકા ૨ નામજી.. . દ્વારકા દાહ કીયો દીપાયન તઈ અઈ કૃષ્ણ નરસજી અરધ ભરત સામી તબ ચિંત જઈ આઈ પાંડવ દેસ... . સીતા સતી શિમણું કહી જાણે સહુ સંપરછ તેને રામ તજી વનવાર શાક વચન સંભારજી... , નીર વહાો ચંડાલતણે ઘર રહયે મસાણ નરિદજી નિજસુત ખાંપણ કડફી લીધે તે રાજા હરિચંદજી.... , જાતમાત્ર આકસ ઉપાડી સુર નાખે વનમાં હજી કુમર પ્રજન પાનડામાં રાખે કરમે સાહિo... સાધુ વચન સાંભલ સાગરદત્ત દામનક દુઈ વાર મારણ માંડ પિણ નવિ મૂએ હુઓ ગૃહપતિ સારછ.. . વિષધર તનમણિ માંણક દેખી બ્રાહ્મણ એક અનાથજી રતનાકરકી સેવા કીપીં
દાદુર લાગે હાથજી... .
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમ'ની સજ્ઝાયા
સામદેવ નિજ ભગિની પરણી નિજમાતા ગણકાચુ લુખધા અલ્પકાળ વ્રત પાળી પામે વ્રત પાળી ચિરકાલે જાગે
એકણુ વારગ માયા ગયવર કરમવો તે ભિક્ષા માંગી મુનિવચને ખામણુ ર'ધાવે સેતિનય તેહિજ જીમીને નાપિત ઘર દાસીના બેટા તે પાડલીપુર નયરના સ્વામી
પિણુ છડી તત્કાલજી કરમતણે જ જાલજી... પુંડરીક ભવના પારજી ક'ડરીક તરગ માઝારજી
ઉદ્દેહ સચ માલજી જોવા મૂજ ભૂપાલજી... માંજર મિશ્રિત ખીરજી રાજા થાય સુધીરજી... જાતિહીન કુલ મધ્રુજી નવમા નઃ નરિંદ્રજી... શ્રાવક વીરા નામ કરમતી પરિણામજી... રહેતા જેહને પાસછ વહેતા ગયા નિરાસજી... નંદીષેણુ ઈશુ નામજી કરમતણાં એ કામજી... લીધી નિરૂપમ દીખજી કરમ દીજૈ ઈમ સીખજી... નરકતા દલ મેલજી કરમ કરે ઈમ કેલ.... પૂરવ કરમ વિસેષષ્ઠ ચિૌ ગૌતમ દેખજી... પઈઠા વિવર મઝારજી કીધા ક્રાડ પ્રકારજી... રાજા ભૈ વળી રાંકજી ન કરે કેહની સાંજી... અધિક ન કીજૈ સેાસજી અવર ન દીજૈ દેસ... છે કમ કલેસજી પ્રણમૈ પાય સુરેસ... ભાદ્રદિન ગુરૂવારજી પરી સવેગ અપારજી...
ચાત્ર કરણ ભારહેવત ધારક મારગ વાઘણુ સંગ વિધા સુર ચઉવીસ સહસ નિસ વાસર તે સલૂમ લવણુ સાયર ખીચ દા ભાગી પૂરવ ભવ હુતા શ્રી વલ્લભ વસુદેવ કહાણા ઋષભદેવ ત્રિભુવનના નાયક વરસ લગે આહાર ન પામ્યા પ્રસન્નચંદ (રિષિ કાઉસગમાંહિ તતખિણુ નિરમલ કેવલ પામી મૃગાપુત્ર પપિંડ ઉપલ સમ
ન
આ કરમ વિપાકજ કહીઐ ચારૂદત્ત જોગી ઉપપ્ટેરી તે પણ ધન લવલેશ ન પામ્યા હરિહર બ્રહ્માદિક જોગીસર વિવિધ પ્રકારે ક્રમ વિટએ કરમ લિખત સુખ સ પત લહીયે બાપ કમાયા ફૂલ પામીન્ટે ઈણપરિ કરમ વિપાક વિચારી જિમ અવિચલ સુખ શિવદ્ધ પામા નવ ૯ ટ ૬ સેાલ ૧૨ પ્રમાણે વરસૌ *રમ ખત્રીસી નિસભર કીધી
.
10
10
W
20
20
20
20
10
.
.
10
.
h
M
૧૯
.
૧૫
૧૨
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
२१
२७
૨૮
૨૯
૩.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦
ખરતર ગછે નાયક જયવતા તાસુ પાટ દિન દિન દીપ'તા તાસુ સીસ પણÂ મનરી ભણતા ગુણતાં વળી સાંભળતાં
સુખ દુ:ખ સરજ્યાં પામીયે રે લીલા દેખી પરતણી ૨ પ્રાણી ! મન ના'ણા વિખવાદ ફળને આહારે જીવિયા રે સીતા રાવણુ લેઇ ગયા રે નીર પામે વન એકલા રે નીચતણે ઘર જલ વહ્યો રે નળે દમયંતી પરિહરી ર નામ ઠામ મૂળ ગેાપી રે રૂપ અધિક જગ જાણીએ ૨ વરસ સાતસે ભેગવી રે રૂપે મળી સુર સારિખારે તે વનવાસે રડવડયા રે
યુગ પ્રધાન જિન ચ’ધ્રુજી શ્રી જિન સિદ્ધ સુરિંદજી... . રાજસમુદ્ર સુવિચારજી થાયૈ હરખ અપારજી...
સન્ઝયાદિ સ ંગ્રહ
કઈ સુભટ બહુ ભારી તે પાત્ર ગતિ સારી
તિલક લહે ભવપારી
[૭૯]
10
[9o4]
કમ ગતિ અતિ ન્યારી જીયરવાં કમ’૦ ચલી ન શકેતિ મારી જીયરા૦
કા દિન હાલ ભિખારી વેચી સુતારા નારી
ભર્યો નીચ ઘેર વારી દ્રૌપદી નારી હારી
કોઇ દિન ભાગી કાઇ દિન ચેગી હરિશ્ચંદ્ર સત વાદી રાજા પુત્ર વેચાણા કમ કી લીલા પાંડવ પાંચ મહા બલવંતા ખાર વરસ લગે વન દુઃખ ખમીયા રાવણ રાજા ખડ઼ે અભિમાની સમકિતધારી શ્રેણીક રાજા વાસુદેવ રણ મે બલવતા એમ અનેક દૃષ્ટાંતા જાણા જે જન જગમેં કર્મ ન બાંધે આતમ લક્ષ્મી વલ્લભ હાવે
ભમીયા જેમ ભિખારી લક્ષ્મણે નાખ્યા મારી પુત્રે કીની ખુવરી નરકે ગર્ચા રે મુરારી
"
.
..
W
LO
20
10
20
..
20
1
૩૧
10
૩૨
20
જ છે -
પદ્મ સ ંપદ હાય રાષ મધરો કાય ૨
એ તે ક તણા પરસાદ રે પ્રાણી ૧
ખાર વરસ વન રામ
કમ તણા એ કામ રે
મરણ પામ્યા મુકુંદ ચીર (સ) ધરી હરિશ્ચ દ્રરે... રાત્રી સમય વન માળ નળે નિરવાથો કાળ રે... ચક્રી સનત કુમાર વેદના સાત પ્રકાર રે... પાંડવ પાંચ વિચાર પામ્યા દુ:ખ અપાર (સ’સાર)રે
૧૦.
૧૧
૩.
{
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રમ ની, કમ પયડીની સજ્ઝાયે
સુરનર જસ સેવા કરે રે તે પણ કમેં' વિડ'બીયા રે દોષ ન દીજે કેહુને રે દાનમુનિ કહે જીવને રે
ત્રિભુવનપતિ વિખ્યાત તે। માણસ કેઈ માત્ર (ત-વાત), ૭ કમ વિઢમણુ હાર ધમ` સદા (સયલ) સુખકાર સઝાચેા [૭૧૧-૭૧૨] પ્રણમી પાશ્વ જિષ્ણુ દ
શ્રી શખેશ્વર પૂર ધણીજી
નામ જપ'તા જેહેનેાજી આપે પરમાન’દ... ભવિકજન સાંભળે એહુ વિચાર
એ સઘળા અધિકાર...
૧
કમ પ્રકૃતિની
કમ ગ્રંથ માંહે કહ્યોજી જ્ઞાનાવરણીય જાણીયેજી ત્રીજુ વેદનીય ભાખીયુ છ આયુ કેમ' વળી પાંચમુ જી ગોત્રકમ તે સાતમુ મતિ-શ્રુત-અવધિ મન કૈવલીજી ચક્ષુ-અચક્ષુ-અવધિ-કેવલ (લી)જી
નિદ્રા પહેલી નિદ્રાનિદ્રાજી પ્રચલાપ્રચલા ચેાથી કહીંજી દનાવરણીય ક તણાજી શાતા-અશાતા વૈદનીજી ભેદ અઠ્ઠાવીસ મેાહનીજી ક્રાધ-માન-માયા સહીજી સંજવલન પ્રત્યાખ્યાનીચે જી ચેાથે। અન’તાનુબંધીયાજી પ્રત્યેકે એક એકનાજી ચાર ચાર કરતાં સાલ હાવેજી હાસ્ય રતિ અતિ ભય પરિહરાજી :નર–સ્ત્રી–નપુંસક વેદથીજી દેવતા–તર-તિરિ–નારકીજી કપૂરવિજય બુદ્ધ(ધ) રાજથી∞
બીજુ દ’સણુ હાય માહનીય ચાથું હાય... છઠ્ઠું" નામ વિચાર
અ'તરાય આઠમું વાર...
જ્ઞાનાવરણી રે ભેદ દનના તે ભેદ...
ત્રૌજી પ્રચલા વખાણુ થિણુદ્ધી પાંચમી જાણુ... એ નવ ભેદજ ધાર જાણે! તે નિરધાર... સમક્તિ મિશ્ર મિથ્યાત લાભ સેવાયે નિત...
અપ્રત્યાખ્યાન વિશેષ જાણીને તુ. ઉવેખ ભેદ કહ્યા અરિહત ટાળા તે ગુણવંત... શગ દુગછા ટાળ પ્રાણીનું મન વાળ આયુ ભેદ વિશાલ મણિવિજય ર`ગ રસાલ ..
૫૮૧
[૯૧૨]
નામક નાં ભેદ રે એકસે ત્રણ ઇં ચારે ગતિનાં નામ રે એકેદ્રિ આદે ઔદારિક વૈક્રિય રે આહારક તેજસ અગ ઉપાંગ જ જાણે રે 'ગેાપાંગ ત્રીજુ`
..
..
AP
..
..
..
N
2
..
N
८
૩
જ
.
૧૦
- ૧૧
તે વિવરીને હવે કહું એ પંચદ્ધિ પાંચ જાતિ કહીએ... ૧ પાંચમું કામણુ તનુ સહિ એ ઔદ્યાશ્મિ પ`ચ બધના એ ૨
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮૨
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
૪
સંઘાતન વિચાર હૈ પણ ભેદે કરી ઓદારિક આદિ ગણા એ વાૠષભ નારાચ રે ઋષભનારાચ નારાચ-અનારાચ કીલિકા એ ૩ઃ એવ ુ સ`ઘયણ રે છઠ્ઠું' ભાખીએ ષટ સ’સ્થાન એ જીવના એ સમગ્રઉરસ ન્યગ્રાધ રે સાદિક કુબડું વામન હુંડક ભાખીયુ' એ કાલા નીલે રત્ત રે પીળા ઉજછે. વરણ પાંચ એ જાણીયે એ સુરભિ-દુભિ ગધ રે પંચ રસ કહ્યા તીખા કડવા કસાયલે એ ખાટા-મીઠા હાય રે ફરસ તે આઠ છે ગુરૂ-લઘુ મૃદુખર શીતલે એ ઉષ્ણુ-સ્નિગ્ધ ને રૂક્ષ રે આનુપૂરવી ચારે ગાતેના જુજુઇ એ... શુભ-અશુભ ગતિ ય ર તે વળી વણવી પિંડપ્રકૃતિ ચઉસ હવી એ હવે આઠ પ્રત્યેક રે પરાઘાત ઉસાસ આતપ ઉદ્યોત અગુરૂ લઘુ એ તીર્થંકર નિર્માણ રે ઉપઘાતનક્રમ`ત્રસ દશક કહું સુંદરૂ એ ત્રસ ખાદર પજત્ત રે પ્રત્યેકસ્થિર શુભ સુભગ સુસ્વર આદેશ્ય યશા એ ૮ થાવર સુક્ષ્મ અપ૪ રે સાધારણ અસ્થિર અશુભ દુભગ સાતમુ એ દુઃસ્વર અનાય રે અયશ એ શ થાવર એણીપરે જાણીએ એ ૯ અધનપ’ચનાં સત્તાએ પંદર ભેદ હુવે એ ઉંચ અને નીચ અંતરાય વળી આઠમુ· એ...૧૦ લેગ-ઉપભાગ વીયાં તરાય પાંચમું એ... પ્રકૃતિ કમ'ની મણિવિજય બુધ ઉપક્રિસેએ...૧૧
એટલે ત્રાણુ ભેદ રે ગેાત્ર કર્માંના ભેદ ૨ દાન-લાભ‘અંતરાય રે એકસા અઠ્ઠાવન ૨
સ'તિ જિજ્ઞેસર પય નમીજી સત્તાવન સંખ્યા તેનીજી ચતુરજન પરિહર કર્મ નિધત્ત ધરિ પાંચ મિથ્યાત્વ નુ પરિહરીજી પનર જોગઉવેખીૌજી
5 ક હેતુ બંધ ૫૭ પ્રકૃતિની સજ્ઝાય [૭૧૩]
કહેસ્યુ* કમ'ના હેતુ ભવજલ રાખણ સેતુ
બલિ ધર્મસું ચિત્ત ચતુરનર પરિહર ૧ અવિરતિ બારૈ છેડિ પણવીસ ક્રોધને મેડ.. અવર તે આ જંજાળ એ આભિગ્ગહક તું ટાળ .. એ અનાગ્ગિહક મિથ્યામાન મત થાયૈ ખાટુ જાણુ... અલિકહું સાસ ઇંક મિચ્છ સ ંદેહ હાવે નિચ્ચ... જેહનુ ગહન સ્વરૂપ વિ કહું અવિરતિ રૂપ...
માહેરૂ દરસણુ ચડું જી એહવો હુઠમતિ જિહાં હુઈચ્છ સઘળાં દરસણુ છે ભલાંછ અહંકારે આપણુ જી અભિનિવેસક જે જાણીયૈજી જીવા વાર્દિક નમ્ર વિૌ જી અનાલેાગિક તે પાંચમુ છ એકેદ્રિયાક્રિક ને હુઇજી
20
.
M
..
૫.
.
R
3.
*
પ
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ર' હેતુ બંધની સજ્ઝાય ફ્રાન ભાંખિતષ્ઠ નાસિકાછ અનિયત્રણ જે એહનુ જી તે વાઉ ત્રસ કાયને જી વરિત બાર એ રિહરાજી ધાદિક ચ્યારઇ પ્રતિજી સ‘જવલનો પ્રત્યાખ્યાનીએછ
દવા કાર્યો મન્ન પુંઢથી પાણી વન... બહુ કરૈ જીવ વિનાસ હવે કહું ક્રોધના પસ... ચાર ચાર ભેદની સંધિ અપ્રત્યાખ્યાન અન‘તાનુ અધિ તીનની ઉત્કૃષ્ટ થિતિ અનંતાનુ બંધિ માનૌ ચિત્તિ... ૧૦ અનુક્રી કાધના સ`ગ
પખ ચઉમાસ સ’વચ્છરૂજી વરસ ઉપરિ જે રહેછ સુર નર તિરિ નરક ગમીજી ક્રોધતિગઇ” સજમ સમકિતે છ હાસ" સાગ ગુછ રતી પશુવીસ ક્રોધ મૂકા સહીછ સાચી વસ્તુ મનિ જાણીઇજી ખાટી વાત મન ચિ'તવેજી આંખ સહિત તરૂવન લોજી સત્તા મૃષા યાગ એ વલીજી આદેશ નિરર્દેસાદિક ચિંતવેજી મકર સખ્યાઈ સહીછ ઔઢારિક અંગઈ બિલ હુઇજી નર તિયચ ઉત્પત્તિ સમઇજી કામ*ણુસ્યુ તેજસ તણાં જી પરલેાક જાતાં જીવોજી દેવ નારકી ઉત્પત્તિ ખિશે” દેવ નારકી જન્મ્યા પછીજી મૂકે ધર જિનપતિ કન્યું જી હાથ પ્રમાણે કાયા કરેજી આહારક યાગ પછિ હુઈજી એ સત્તાવન્ત ભટ્ટે કરીજી ભવ ભવ એણાં જીવડઈ જી તે સહુ હવે છેડવાંજી તપગચ્છપતિ ગુરૂ ગુણુભાજી આચાય' વિજય સિંહ મુનીસફ્ળ તપગચ્છ પતિ સેખરૂજી
તસ સીસ બુદ્ધિ હુ'સઇમ કહેછ હૈન્યેા અભયદાન...
હિવ
ચઉથે મિથ્યા'ગ... અતિ ભય તોન વેદ કહ્યું. ચેગના ભેદ... સત્તમનું યોગ તેનુ નામ અસત્ય મના યુગનું કામ ત્રેત્રો: અ’બાવન પરિહરા સુધઈ મન્ન.... તે સત્યાકૃષ મનના ચાગ ચ્ચાર વલિ વચનના યાગ... ઔદારિક કાય ચોગ ઔદારિક મિશ્ર કાય યુગ... પુદ્ગલ મિશ્રઋણ હેતુ કામની યોગની સેતુ... વૈક્રિય—મિશ્રકાય ચે ગ વૈક્રિય કયા યાગ... સદેહ ઢાલણુ હતુ કરતાં આહારક મિશ્ર સકેત એજીંગ પનરનું પુર કીધાં કર્યાં તે સૂર... આંધ્યાં બહેલાં ક્રમ" પામી ધર્માંના મમ .. શ્રી વિજય દેવ સૂરીસ પ્રણમઈ ભૂતિ સીસ... વિમલ હસ પડિત જાણુ
2
2
..
.
.
20
..
20
20
M
.
MA
૫૪
...
૧૧
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૬ કલહ-૧૨ મા પાપસ્થાનકની સજ્જાયો [૧૪] રાડ કલહ સવિ મૂલે નિવારે વિધ્યા બેલ મા બોલે રે કલહ કરતા ભલપણ જાયે મર્મગાંઠ મમ ખેલેરે.વચન ૧ વચન વિચારી ખમ રે ભાઈ ખમતાં ખિમાગુણ આવે રે ખમતાં દેષ ન ચડાવે કઈ વિંઘન વિલય સવિ થાવેરે..૨ જિમતિમ કલહ કરંતા બેલે રીસવસે જીવ વાણું રે બંધ નિકાચિત તેહથી પાડે કડવા ફલ લહે પ્રાણી રે...૩ જેમતેમની લવે અણુજા ઉત્તમ હિય ન આણે રે પાન તરફડે વાયે અતિઘણું થડ નિશ્ચલ નિજ ઠાણે રે....૪ શ્રાપ મળો કરકડા મ માંડે કલહ કરતા રીસે રે વચન તેણે અવસરે બોલાશે તે પિતે ભોગવશે રે. ૫ લેહતણું કાંટા જેમ ખૂંચે તેહવા મમ વચન રે સાલ ન શકશે તે કે કાઢી ખમશે તે ધન ધન રે. ૬ હલ થાવે અતિ બોલે તે ખમતે થાય ગંભીર રે ખિમા કરે છે નર ને નારી તે કહેવાયે ધીરે રે..૭ રીસવસે જો વચન બેલા તે પગે લાગી ખમા રે કે અગ્નિ પરજલતે જાણી ખીમાજલે હા રે....૮ જિણે મુખે રૂડાં નામ લેવાય તેણે કાં વિરૂ આ લીજે રે કુરકપુર અમીરસ જીમીયે તેણે ક અશુચિ પીજે રે...૦ કલહ કરતાં કીર્તિ નાસે કેજી નામ ધરાવે રે જસકીતિ સૌભાગ્યન હવે ભૂંડામાંહિ ગિણાવે રે..૧૦ સૂત્રવચન સદ્દગુરૂ મુખ સુણીને કલહ સદાય નિવારે રે તેહતણા ગુણ ઉયરતન કહે સુરનર નિત્ય સંભારે રે.૧૧
[૧૫] જેહને કલહ સંગાથે (સંઘાતે પ્રીત રે માંહોમાંહે મળે નહિં ચિત્ત રે જેહને ઘેર હેય વઢવાડ કે જાણે ચાલતી આવી ધાઠ રે.. જેને. ૧ અનુક્રમે ઘરથી લમી જાય રે ઘણુ કાળની હતી આય રે કલહ ગેળનું જલ જાય રે કહે ભલી વાર ન થાય રે.. . ૨ કલહે નાસે ઘરના દેવ રે કલહે ઉદવેગ નિત્યમેવ રે કલહ વાધે જગ અપવાદ રે કલહ વાધે મન વિખવાદ રે... - ૩ કલહ પૂર્વજ કીતિ ઘટે રે કહે માંહોમાંહે કટે રે કલહે તૂટે પ્રીત પ્રતીત રે કલહે અપજશ હાય ફજેત રે....૪
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાવતીની સજા
૫૮૫
કલહે આ રૌદ્રને જે રે રે દુર્ગતિદાયક ધ્યાન એ પૂરો રે કલહે બેબી સમ સાધુ કહ્યા રે કેણિક સરિખા દુગતિ લહ્યા છે. પ કલહ કરી ખમાવે જેહ રે આરાધક કહ્યા વીતરાગે તેહ રે.. કલહથી બાહુબલ એાસરીયા રે દ્રાવિડ વારિખિલ ભવજલ તરિયા રે ૬ કલહ વાધે નિત્ય સેગ રે કલહ તે જાણે મેટિ રેગ રે એહવું જાણું કલહ જે વાગે રે પદ છતતણ તે પામે રે.
ૐ કલાવતીની લજ્જાયો [૭૧૬] બેન લીલાવતી તમને વિનવું સ્વામીની સેવા કરજે પતિ પરમેશ્વર આપણ છે બેની ઝાઝા જતન કરજે હોબેની કર્મ કરે તે સહેવુ સત્યપણુથી સવળું રે બેલી અવળું રે સમજ્યા છે(છે) સ્વામી -વાંક નથી એમાં કશે સ્વામીને લેખ લલાટે લખીયા હે.... - ૨ પરણીને આવી ત્યારથી જ તે લાડમાં નથી રહી ખામી માન આપ્યું છે અમને ઘણું એ એમાં નથી રહીં ખામી હ... . ૩ હું જાઉં છું વન વિષે હવે ઝાઝા પ્રણામ છે તમને સર્વ બેનેની ક્ષમા માગું છું મારે જાવું છે વન મેઝાર હે... ૪ પ્રિભુ પ્રતાપે સંતાન દીધું કમે એહવું કીધું ભર જંગલમાં જન્મ જ થશે હે પ્રભુ સહાય તમારી હે... . ૫ કાળે રથ ને કાળે છે માફ કાળા બળદ કાળા વસ્ત્ર ગળીને ચાંલ્લે કરી કપાળે ત્યાંથી તે ચાલ્યાં જાય ... . ચાલતાં ચાલતાં અટવી રે આવી ભરજંગલવનાર ત્યાં તે સતીને હેઠે ઉતાર્યો આંખે આંસુડાની ધ ૨ હે . સુભટે સંભળાવ્યું બેન કલાવતી રાજાને હુકમ છે એહવે કહેતાં અમારી કાયા કરે છે બેરખા કાપી આપ અમને હો . ૮ બેરખા કાપ્યા ત્યારથી જ તે સતીને દુખ જ થાય અફસોસ કરતાં મૂછ રે આવી સારવાર નથી કાંઈ ત્યાંય.. - ૯ સવા નવ માસે પુત્ર જનમીયે ચંદ-સૂરજ બે થશે ભર જંગલમાં જન્મ જ લીધે શરણ છે પ્રભુ તમારૂં - ૧૦ આકાશમાંહે દેવ સિંહાસન ચલાયમાન જ થાય દેવે વિચાર્યું" સતી દુઃખી છે જાઓ. દેવ-દેવી સહાય . દેવદેવી આવી સહાય કરે છે સતીને દુઃખી જોઈ નિમિત્તિને વેષે રાજદુવારે - બેઠા રાજન પાસે સેઈ હો... - ૧૨
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ નિમિત્ત બેલ્યા અરે રાજનજી ! કેમ ઉદાસ દેખાઓ : બેરખાં પહેર્યા ત્યારે કલાવતીને પૂછયું મેં રાણજી આ કયાંથી? તેણે અમને ઉત્તર આપે મારે મન વસે છે તિહાંથી... સ્વામી ૧૩ મારાથી બળીયે કેણ વસે છે એવું જાણું કાઢી વનવાસ બેરખા કાપીને ભંડારે મૂક્યા - તે તમને દેખાડું છે. ૧૪ બેરખા જેઈને નિમિત્ત બેલ્યા ભુંડી થઈ છે રાજન!
વિજય બે બાંધવ તેનાં સીમંત અવસરે મોકલીયા હે ... ૧૫. નામ લખેલું જુએ રાજનજી વગર વિચાર્યું કર્યું કામ એટલું સાંભળતાં મૂછ રે આવી સેવકે કરે છે ઉપાયો. ૧૬. મૂછ ઉતરતાં રાજનછ બેલ્યા શું કરૂં નિમિત્તજી આજ ભર જંગલમાં શું થયું હશે વગર વિચાર્યું કર્યું કાજ . ૧૭ જાઓ જાઓ સેવક સતીની શોધમાં ચારે તરફ ફરી આવે જે કઈ સતીને શોધી લાવશે તેને મોં માગ્યાં આપે દામ હે ૧૮. નિમિત્તિ ને રાજન ત્યાંથી તે ચાલ્યાં આવ્યા છે વન મઝાર પુત્રને દીધે મામીના હાથમાં હર્ષને નથી રહયે પારહ . ૧૯એવે સમે મુનિ વનમાં પધાર્યા પછે બેરખાંની વાત કહેને મુનિ મેં શા પાપ કર્યો હશે તે કર્મ ઉદય આત્યાં આજ હે. ૨૦ તું રે હતી બાઈરાજાની કુંવરીને એ હતો સુડલાને જીવ ઉડી ન જાય તેથી પાંખે છેદાવી તે કમ ઉદય આવ્યાં આજ છે . ૨૧. કમ ધમને મર્મ સમજીને વિરકિત થઇ મનમાંય સંયમ લીધે મહાવીર જિન પાસે સુમતિ વિજ્ય ગુણ ગાય છે , ૨૨.
[૭૧૭], નગરી કે સાંખીને રાજા કહીએ નામે (જ્યસંગ જેસીંગ) રાય બેન ભણી જેણે બેખા મેકલ્યા કરમાં તે ભાઈના કહેવાય રે
કલાવતી સતીય શિરોમણિ નાર ૧ પહેલી રણુએ રાજા મહેલે પધાર્યા થાયે બેરખાની વાત કહેને સ્વામી તમે બેરખા ઘડાવ્યા સરખી ન રાખી દોય નાર રે .. ૨ બીજી ૩ણીએ રાજા મહેલે પધાર્યા છે બેરખાની વાત કહોને કેણે તમને બેરખા ઘડાવ્યા તું નથી શીલવતી નાર રે . * ઘણું રે જેણે બેરખા ઘડાવ્યા અવસર આવ્યો એહ અવસર જાણ જેણે બેરખા મોકલાવ્યા તે મેં પહેર્યા છે એહ રે , ૪
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલાવતની સન્નાયેા
મારે મન એહને હું તેને મન રાત દિવસ મારે હુઈડે ન વીરે ઈણ અવસર રાજા રાષે ભરાણા સુકી નદીમાં છેદન કરીને એરખા જોઇને (વાંચીને) રાજા મનમાં વિષ્ણુ અપરાધે મેં છેદન કરાવ્યાં ઋણું અવસર રાજા પાન ન ખાયે રાત દિવસ રાજા મનમાં વિમાસે સૂકુ સરાવર લહેરે રે જાય કર નવા વે ને (બેટડા-પુત્ર) ધવરાવે એણે અવસરે મહાવીરજી પધાર્યો શા શા અપરાધ મેં કીધા પ્રભુજી
વ્રુક્ષ નવપલ્લવ થાય
તે શીયલ તણે સુપસાય ૨૯ પુછે પૂર્વ ભવની વાત
તે મને કહેા અવદાત રે...
સહેજે સહેજે તે સડલીયા†
M
તું રે હતી બાઈ ! રાજાની કુંવરીએ હતેા સડા પખી જાણુ પાંખ ભાંગી તારે ખાણું રે મારે સયમ કેરા ભાવ પામશું મુગતિનું નાવ રે પેાતે લીધા સંયમ ભાર ઉતારા ભવપાર (આવાગમન નિવાર)રે...
.
તમે તમારી વસ્તુ સંભાળા દીક્ષા લષ્ણુ મહાવીરજીની પાસે પુત્ર હતા તે રાયને સોંપ્યું હીરવિજયગુરૂ એણી પેરે ખેલે અમને
શીલે' સુખ સ`પતિ ઘણી શીયલે' કરમ સર્વે દહી
સેવા સેવે1 ૨ જીવ શીલ સીવ શ્રીપતિ રાણીની સુતા પુત્રો સરૂપ કલાવતી
શ'ખરાજા પરમ પ્રેમે
સ'સારના સુખ ભેળવે
ગુરવણી જાણી પ્રેમથી મોકલ્યા નિજ સહેાદરે એરખા પેરીને કહે
મુઝ વાલ્ડે એ મેાકલ્યા ધમ ધમ્યા રાય સુણી દીઈ કર કાપા કાનિ તણા
તેણે માકલીયા એહ દીઠે હરખ ન છેઠુરે... કલાવતી ૫.. તેડાવ્યા સુભટ એ-ચાર
કર લેઇ આવા આવાર રે... & વિમાસે મે કીધે અપરાધ તે મેં કીધા (અન્યાય=વિરાધ) રે,,૭ મેકલ્યા સુભટ એ ચાર
જો આવે શીયલવતી નાર રે
2
10
૫૮૭
10
૮
૧૦
૧૧
૧૨.
[sic]
શીલે શિવ સુખ થાય જઇઇ' મુગતિ રે શીયલ સહાય (સેવા) નવ દીજે રે આળલા ઈવ... ૧ શ્રી વિજયસેન મહારાય ઘણી વ્હાલી રે માય ને તીય તેહ પરણી ખાલ
૪
રસ ભીના રે રહે ભવન મઝાર અહિરખા અતિ અભિરામ રૂડા લિખિયા રે પાતના નામ સાંભળેા સહીયર હૈજ એહુના સુરજ સરીખા રે તેજ ૫. ચડાલને આદેશ અઇ અઈ રે તુમ્હેને નરેસ
૨.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ કર કાપ્યા કામિનિ તણું જઈ વેડ માં તેનું સુપીયા રાય દેખો કહે આઈ આઈ રે કીધું કણ કણ ૭ વિમલ શીલ થકી થયા કર નવા કામિનિ અંગ નિયપુર આવી સુર નમેં અઈ અઈ રે શીયલ અભંગ. ૮ પિ પ્રમુખ પાયે પડે' - ઉત્સવ રંગ અલંગ લીલાઈ લબ્ધિ વિજય કહે શોલ સમે રે નહીં રતન ૯
[૭૧૯ થી ૭રર) માલવ દેશ મનેહરૂર તિહાં નયરી ઉજેણું નામ, હો નરિદ -શંખરાના તિહાં ભત સહુ શુભ ગુણ કેરે ધામ - ૧ શીયલતણું ગુણ સાંભળો શીયલ લહીયે બહુમાન ,શીયલતણું શીયલે સતય કલાવતી જેમ પામી સુખ પ્રધાન . - ૨ ત્રણસે સાઠ માંહે વડી લીલાવતી પટર ણ કહાય , નેપાલ દેશને નરપતિ
નામે જીત શત્રુ રાય ,, જયસેન વિજયસેન સુત ભલા કલાવતી પુત્રી ઉદાર , માલવપતિ શંખરાયને
પરણાવી પ્રેમ અપાર - - ૪ પંચ વિષય સુખ વિલસતાં કલાવતી રાય સંઘાત , ગર્ભ રહયે પુણ્ય વેગથી હરખે નૃપ સાતે ધાત .. અઘરણી ઓચ્છવ માડી ગીત ગાવે બહુ મળી નાર , પિટી આવી પીયર થકી કલાવતીને તેણી વાર . શકાતી બહુ શયથી લેઈ ગોપવી ગઠણ હેઠ . એકાંતે ઉકેલતાં
દય બેરખા દાઠા દષ્ટ , નંગ જડયાં માહે નિમળાં અંધારે કરે ઉજવાસ , નામાંકિત બિહુ જાતના પહેરીને પામી ઉલ્લાસ , , ૮ ખાટ હિડાળે હીંચતાં
બેરખા ઝબૂકે જેમ વીજ , - દાસી લીલાવતી તણી દેખી ઘરે દિલમાં ખીજ . . ૯ કહે બાઈ એ કોણે દીધાં આભૂષણ દેય અમૂલ્ય . મુજને જે ઘણે વાલહે તેણે દીધા બહુમૂલ્ય . . ૧૦ * - દાસી લીલાવતી ભણી ભાખે તે સઘળે ભેદ , સાંભળી ધાતુર થઈ ઉપ ચિત્તમાં બહુ ખેદ , , ૧૧ રાણી પ્રત્યે મહીપતિ કહે કેણે દુહવ્યા તુમને આજ , • બહુ મૂલા તમે બેરખા
કેમ કીધાં કલાવતી કાજ , . ૧૨
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલાવતીની સજા
૫૮૯૬
મેં ન ઘડાયા બેરખા તસ ખબર નહીં મુજ કાંય હે નારિદ, પૂછી નિરતિ કરે તમે સુણી લીલાવતી તિહાં જાય. શીયલતા, રાય છાને ઉભે રહ્યો તવ પૂછે લીલાવતી તેહ , સાચું કહે બાઈ કલાવતી કેણે દીધાં બેરખા એહ . . ૧૪ હું ઘણી જેહને વાલી તેણે કહ્યા મુજને એહ . ' રાત-દિવસ મુજ સાંભરે પણ ભાઈ ન કહ્યો તેહ છે . રાજા કે ધાતુર થયો
સુણ કલાવતીના વચન , પ્રીતિ પુરવલા પુરૂષશું મૂકયા એ તેણે પ્રચ્છન્ન .. કેલ દીયે લીલાવતી ભણી દેય બેરખા સેંતી બાંહ' છેદાવી તુજને દીઉં
સુણ પામી પરમ ઉત્સાહ . .
[૭૨]. રાય હુકમ એહ કર્યો ચંડાળને તેણુંવાર કલાવતી કર કાપીને
આણી ઘો એણવાર... ૧ સુણ સુણ રે પ્રાણું
કર્મ તણાં ફળ એહ જન્માંતર જીવે કિયાંછ
આવે ઉદય સહિ તેહ... સુણ૦ ૨. સાંભળી અંત્યજ થરછ ચંડાળીને કહે તેહ રાય હુકમ રૂડે નહીંછ મૂકીયે નગરી એહ... - ૩ : પાપિણી કહે તું શું બોલેજી અ છે માહરૂ કામ શિર નામી ઉભી રહી
રાયે ખડગ દીયે તામ... - ૪ - રથ જોડી રંડા કહે
બેસે બાઈ ઈણ માંહ પીયર તુમને મેકલેજી રાય ધરી બહુ ચાહ. ગળીયલ માફા કેહવાજી.
શ્યામ વૃષભ વળી કેમ પુત્ર રહે નહીં. રાયનેશ કીધે કારણ એમ. રથ બેસારી રાનમાંછ
ચાલી ઉજજડ વાટ સૂકે વને રથ છોડીજી રાણું પામી ઉચાટ... પીયર મારગ એ નહીંછ ચંડાળી કહે તામ રાયે મુજને મોકલીજી કર કાપણને કામ.. જમણે પિતે છેદીજી ડાબે ચંડાલીએ લીધ બેરખા સહિત બેઉ કર ગ્રહી જી આણું રાયને દીધી નારી બ્રાત નામ નિરખતાછ - મૂછોણા તતકલ શીતલ વાયે સજજ કયેજ રેવે તવ મહીપાલ. ૧૦ ..
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ ગ્રહ કિસી કુમતી મુજ ઉપનીઝ કીધો સબલ અન્યાય -છપ્યું હવે કેણ કામનુંછ રાજ-રમણું ન સહાય” સુણ૦ ૧૧ ચય રચાવી ચંદને
બળવાને તિહાં જાય લેક મળી વારે ઘણું છે વચન ન માને રાય.. - ૧૨
[ ૧] કલાવતીને જે થયે તે સુણે જે પ્રતિકાર ભવિ પ્રાણી કર છેદન વેદના થકી સુત જ તેણિવાર.. - શીયલને મહિમા જાણીયે શીયલે સંપત્તિ થાય વિઘન વિષમ દરે ટળે સુર-નર પ્રણને પાય.. . શીયલને ૨ પુત્ર પ્રત્યે કહે પદમણી શું કરૂં તાહરી સાર , માહરી કૂખે અવતર્યો તું નિભાંગીયાકુમાર.. -અશુચિપણું કેમ ટાળશું પાળશું એ કેમ બાળ -શોચ કરે રેવે વળી વન મહે તતકાળ.. ,
શીયલે સૂકી નદી વહી પાણી આવ્યું નજીક • જાણે કે જળ લેઈ જાયશે વચ્ચે બેઠી નિભીક... અટે દઈ ચિહુ દિશે નદી વહી દેય ધાર " બળે બાંહ્ય નીચી કરી જળમાંહે તેણે વાર.. , નવ ૫૯લવ નવલી થઈ
બેરખા સેંતી બાંહ બીજી પણ તિમહીજ થઈ પામી પરમ ઉત્સાહ.. અચરિજ દેખી આવીયે તાપસ એક તેણી વાર . જનકના મિત્ર જાણ કરી બોલાવે સુવિચાર. . રે પુત્રી! તાપસ કહે એકલી અટવી મઝાર , કેમ આવી? મુજને કહે તવ ભાગે સઘળા વિચાર. . કે તાપસ એમ કહે રાજને કરૂં ઉતપાત , કલાવતી તવ વિના કેપ મ કરે મુજ તાત, તાપસે તિહાં વિદ્યા બળે અવલ ર આવાસ , કલાવતી સુતશું તિહાં અહે નિશ રહે ઉલ્લાસ, કઠિયારા તેણે અવસરે દેખી એહ વિચાર દોડયા દેવા વધામણી રાજાને તેણી વાર મંત્રી અરજ કરે તિરસે સુણે રાજન સુકુમાળ , -અવધિ દી એક માસની ખબર કરૂં તત કાળ.
એમ કહી શોધકરણ ચલે એહવે આવ્યા કઠિયાર , -રાણીની વિગત કહી સવે હરખે ચિત્ત મઝાર... .
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
લાવતીની સજા
સૂકું વન સવિ મરિયું સૂકી નદી વહે પર ભવિ પ્રણિી રાણીચે સુત તિહાં જનમીયો કર ઉગ્યા સસબૂર... શીયલને ૧૫ રાજાને જઈ વીનો પાયે હરખ વિશાળ , રાણીને તેડવા મક મંત્રીને તતકાળ... . . ૧૬ રાયરાણી મન ચંગણું આવ્યા નગર મેઝાર. વચ્છવ રંગ વધામણું હુઓ ત્યાં જયજયકાર... ,
[૭૧]. એક દિન રાય રાણી મન રંગે મનમાં ખેલણ જાવે તવ તિહાં સાધુ ધર્મ ધુરંધર તેહને દરશન પાવેજી. ભવિયણ ! ધર્મ કરે મન શુદ્ધ ધરમે સંપત્તિ થાય છે ધરમે મન વછિત સવિ હવે ધરમે પાપ પલાયજી ભવિયણ૦ ૨ પય પ્રણમી સાધુને પૂછે ભગવંત મુજને ભાજી રાણી કર છેલા કિશું કારણ તેને ઉત્તર દાજી. સાધુ જ્ઞાની અણી પરે બેલે મહા વિદેહમાં રહેતાં ચહેંદ્રપુર નારી નૃપ વિક્રમ લીલાવતી વિલસતાજી... પુત્રી પ્રસવી રૂપ અનેપમ સુચના ગુણ ખાણીજી વિદ્યાવંત વિદેશી સડે વદતે અમૃત વાણીજી.. સુચના સેવન પિંજરમાં સૂડો ઘાલી રાખે ગાહા ગુઢા નવલા ગાવે મનહર મેવા ચાખે મનમાં કીર વિમાસે એહવું પિંજર બંધન રહેવાજી આશ પરાઈ કરવી અહેનિશ પરવશ સુખ લહેજી એક દિન પિંજર બાર ઉઘડી પોપટ તવ નીકળીજી વનમાં તરૂ શાખાયે બેઠો મનવાંછિત સવિ ફળીયા સુચના સૂડાને વિરહે તત ક્ષણ મૂછિત થઇ રાજા પાસ નખાવી સૂડે બંધાવીને લાવે છે... રીસણ સૂડાભું કુમારી પ બહુ તસ દેજી સડો પણ તનુ દેહ તજીને ભૂખતૃષા બહુ વેદે છે. શુભ પરિણામે સૂડો થવીને સુરલે કે સુર થાવેજી કુમારી તસ વિરહે તનુ તને દેવાંગના પદ પાછ... - ૧૧ સુરલોકે સુર સુખ વિલસીને ઇiણે સજા હુએ દેવી પણ તે ત્યાંથી થવીને હુઈ કલાવતી જુએ ..
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨
પ્રગઢયે
વેર ઈંડાં તુજ પૂરવ જન્માંતર કીમાં જે જીવે રાજા રાણી સુણીને તતક્ષણ પૂરવ ભવ સ’પુરણ પેખે કરમતણી ગતિ વિરૂઇ જાણી રાજારાણી નિલભાવે
તપ ખળ ધ્યાન શુકલ આરાધી રાજા રાણી કેવલ પામો કળશ : ઇમ દુરિત ખંડણુ સવત અઢાર પાંત્રીસ શ્રાવણ લાંકાઋષિ શ્રી કરમશી તસ ભુજનગર ભાવે રહી ચે!માસુ
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
તિણ કારણ કર છેઘાજી નવિ છૂટે (વણુ વઘાંજી ભવિષણુ૰૧૩
૧૬
...
જાતિ સમરણ જ્ઞાનેજી તત્તિ કરીને માનેછ વૈરાગ્યે મન ભીને જી સચમ મારગ લીને જી ભવ બંધન સિવ છેડયાંજી શિવરમણી સુખ જોડયાં.... શીયલ માંડણ આરાધી શિવપદ લહ્યો શુકલપંચમી દિન કહચે શિષ્ય ર`ગે ઉચ્ચરે માનસિંહ જય જય વરે... સજ્ઝાયા (૭૨૩] ઉલટ મનમાંહી આવે તેણે એ કલિયુગ આવે
દેખા છે
યારે કુડા કલિયુગ આવે દિન દિન મૂલ્ય સવાયા, દેખાએ ૧ કુનર કામ ભળાયે
ગેાચર ક્ષેત્ર ખેડયા દેખા બેચાર ર વેદ પુરાણ પઢાયે કુ કે શરીર જલાયે... મૂછે હાથ ઘલાયે
અબળા અથ ગમાય,
F કલિયુગની
સરસ્વતી સ્વામીની પાય નમીને તીરથ નહિ. કાઈ ઈષ્ણુ સસારે
માંય કહે મારી નાનડી બેટી રાજા સ્વય' પ્રજાને પીડે એલખધ છે નહિ' મ’ત્રીને ગુરૂને ગાળ દીચે નિજ ચેલે સાસુ ચૂલે ને વહુ ખાટલડે એશી વરસના હશે હી ડે પચતણી સાખે પરણીને જોગી જગમ તે સંન્યાસી ચાર ચાડ પરધનને ખાયે નિધનને બહુ બેટા બેટી નીચતણે ઘર અતિભ્રૂણી લક્ષ્મી ન મળે. બાપ સધાતે બેટ હાથ ઉપાડી માંયરે મારે ધરડાને ધેલે કહે મેટા વહુ સતી ને વર હીંડોળે હળખેડે બ્રાહ્મણ ગા જુતી મા આંપે એટી વેચીને
..
L
20
RO
M
૧૪:
૧૫
૧
સાધુ જન સીાયે.... ધનવંત એક ન પાયે ઉત્તમજન સીદાયે ઘણું મનારથે જાયે
પરણીશું ઉમાહયે ચિત્તલાયે), ૭ આપ તા મઢ વાદ્યો સાસરે સુવાને ધાયે... નીર દહીં (નિંદ"ય) નાક ડાયે મેટાને પરણાન્ય...
M
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
કલિયુગ તથા કાઉસગ્ગના દેષની સજઝાયો રાગતણે વશ ગુરૂ ને ગુરણ કામ કરે પર કાગણી પરે કલહ મેડી કુલ ગુરૂ નામ ધરાયે દેખ બેયાર કડો ૧૦ ઐયર બાર વરસની બેટ દીઠે ગેટ ખેલાયે માંગ્યા મેહ ન વરસે મહિયલ લેભે ધખે સવા . ૧૧ કૂડા કલિ યુગની એ કુડી માયા દેખી ગીત ગવાયે પભણે પ્રીતિ વિમલ પરમારથ જિનવચને સુખ પ ... ૧૨
૭૨૪] સુણ પ્રાણી ! મુજ શીખ સયાણુ સદ્દગુરૂજ્ઞાન બતાવે ધરમપરવી નીતિ પાંચમે આરે અસત્ય દેવ પૂજારે પ્રાણી કુડે કલેજુગ આયે. ત૫-જપ-ધર્મ કરેસી કપટે નરપતિ કુટિલ કહા બાપ વચન બેટો નવિ માને નારિ નાહ નચાવે - પ્રાણી- ૨ બેટી બદલે બાપ જ પરણે પરદ્રવ્ય વીધ કમાય સાસુ-સસરા આદર અધિક માતપિતા ને સુહા રે... - ૩ ત્રિીયા ચંચલ નિજ પતિને છેડે અવસું ચિત્ત લગાવે મેઘ અલ્પ વરસે મહિમંડલ ઉજજડ ગામ વસાયે રે... , ગુરૂથી શિષ્ય પુંઠે બોલે કામ કરે મન ભાય શીખ દીયંતા ઠુષ વિચારે ભૂલે પાઠ ભણાયે રે... . પૂરવ પશ્ચિમ ઉત્તર દક્ષિણ ભટકે નર ભરમાયે ભજન કરતાં આળસ આ ન કરે કામ જલીયો રે... પંડિતને આદર નવિ દીએ ગુણવંત દૂરિ છેડા મૂરખ નિર્ગુણ આદર પામે ધનવંત જાણિ દંડા રે. ષટ દરિસણને રંચ ન માને પાખંડ અધિકે પૂજા આપ આપણી બુદ્ધિથી વિચરે સગપણ કરી પછતાયે રે... " દ્વાપર ત્રેતા સતજગ વીતા કલજુગ ધણીપેરે આ દયાસાગર જિનવચન સુણીને ધરમ ચિત્ત લગાવે રે... - ૯
કાઉસગ્નના ૧૯ દેાષની સઝાય [૩૨૫ સકલ દેવ સમરી અરિહંત પ્રણમી સદ્દગુરૂ ગુણે મહંત ઓગણીસ દોષ કાઉ સગતણ બેલું શ્રત અનુસારે સુણી ૧ ૧ ઘટક દોષ પ્રથમ કહ્યો એહ વાંકે પગ રાખે વળી જેહ ૨ લતા દેષ બીજો હવે સુણે (દીલ) તન હલાવે જે અતિઘણો ૨ ૩ એઠિગણ લેઈ જે રહે થંભ દોષ તે ત્રીજે કહે ૪ માલ ? દેષ એ કહ્યો એહ મસ્તક અડકાવી રહે જેહ ૩
સ-૩૮
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
૫ પગ અ'ગુઠા મેલી રહે ૬ એહુ પગ પાની જે મેળવે છ ગુહ્ય ઠામે રાખે નિજ હાથ ૮ ધર્મોપગણું વાંકુ ગ્રહે મુખ ચાલના કરે અતિઘણું ૯ ઘુંઘટ તાણીને જે રહે ૧૦ લડ સડતુ પહિરે પહિરણ્ ૧૧ હૃદય સ્થલ આચ્છાદિ રહે ૧૨ વસ્ત્રપુ' ઢાંકે સવિદેહ ૧૩ (પાં) ભાંપણ ચાળા કરે અતિ ૧૪ અંગુલિ હલાવે સંખ્યા કાજ ૧૫ નેત્રતણા જે ચર્ચાળા કરે ૧૬ પહેર્યાં'વજ્ર સકેાડી રહે ૧૭ મસ્તક ધૂણાવે અતિ ઘણુ ૧૮ મદિરાની પરે જે ખડ ખડે ૧૯ મુ’ગાની પરે હું... હું કરે ત્રણ દોષ એ માંહિ ટળે લખુત્તર, થણુ ને સતિ દોષ વહુ ઢાષ ચેાથે જખ ટળે કાઉ સગથી સમતા સુખ થાય કાઉસગ્ગ કરતાં શિવ સુખ હાય દ્વેષ રહિત કાઉસગ કીજીયે ધીર વિમલ પડિતના શીસ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
૧
ર
ઉદ્ધિ દોષ પ`ચમ તે લહે નિલય દ્વાષ છઠ્ઠો ર્જિત કહે સમરી દોષ કહયા જગનાથ ખલિન દોષ તેહને પણ કહે ખલિન દેષ આઠમે તે ભણુ* ૮ વહુ દોષ નવમાં તે લહે ૯ દશમા દોષ લમુત્તર ભણુ ૧૦ તે સ્તન દ્વાષ અગીયારમા લહે ૧૧ ૭ સતિ દોષ ખારસમે તેહ ઘણા ભમૂહ દોષ તેરસમે સુણે અંગુલી દોષ ચૌદસમે ત્યાજ ૮ તે વાયસ ઢાષ પત્ત્તરમા કહે પિઠ ઢષ સેલસમા લહે તે શિરકપ સત્તરમા સુણે વારૂણી દોષ અઢારમે ચઢ મૂક દોષ આગણીસમા ધરે સેાળ ઢોષ સાવીને મળે એહ ખેલ્યા જિનપતિ વિશેષ પદ્મર દોષ શ્રાવિકાને મળે કઠિન કમ કાઢી પુલાય કાઉસગ્ગ સમ તપ ન કહ્યો કેાય ૧૩ તે સ્હેજે શિવ (સુખફળ) લીજીચે કવિનય વિમલ ભણે સુજીશ ૧૪
૧૦
૧૧
મૈં કામ કંપની સઝાય [૨૬]
કરે કુકમ અનેક વિરમે આપ વિવેક
વજો રે કામહ કેરા વિકાર ૧
કામ વિકારે માનવી રે
કામ કરેવા કારણે રે
કામીનર ?
કામ વશે જે વાહીયા રે લપટ થયા લંકાપતિ ર કામ થકી સીતા હરી ૨
જીશ શીશ (શિર) રામે છેઢીયાં રે કામતશુાં એ વક
પામ્યા દુ:ખ અપાર અવલેહી સ્વ આચાર કામીન૨૦ ૨ લાબ્યા રાવણ લક
10
૪
૧૨
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
રામદેવ શ્રાવકની સઝાય
પહ૫
પૌત્તર દ્રોપદી હરી રે પાંડવ પાંચની નાર કૃણ બળે લઈ આવીયા રે છૂટયે તે રાય થઈ નાર કામીનર૦૪ કામ વિકળ હુઈ કામિની રે તે સરિકતા નાર નિજ પતિને હાથે હયે રે પત્યે તે સ્વર્ગ મેઝાર, ૫ બ્રહ્મદત્ત નિજ સુત ઉપરે રે કીધે એક(2) પ્રપંચ ચૂકી ચૂલણ મારવા રે કામ કેરા એ સંચ . ૬ ઈત્યાદિક કામ કરી રે પામ્યા દુઃખ એ છે? Uણભર તે લંપટીતણે ૨ નામ ધરાવે તેહ . ૭ પરભવ તે નરકે પચે રે કામ થકી એ જીવ મુનિ ભૂધર કહે પ્રાણીયા રે વજે કામ સદૈવ . | Gી કામદેવ શ્રાવકની સજ્જાય [૨] એક દિન ઈ પ્રશસિયેજી ભરી સભાની માંય અતિ દઢતાઈ કામદેવની આ જાકું દેવ નશકે ચળાય...
શ્રાવક શ્રી વીરના ચંપાના વાસી સરો નહીં એક દેવતાજી રૂપ પિશાચ બનાય કામદેવ પાસે આવીને જી એ તે વચન કહે દુઃખદાય શ્રાવક૨ હો રે કામદેવ તુજનેજ કર્ભે નહીં છે કોય હારે ધરમ નહીં છડે પણ મેં છોડાવશું તેય - ૩ રૂપ પિશાચનું દેખીનેજ ડરીયા નહીં મન માંય જા મિથ્યાત્વી દેવતાજી દિયે ધ્યાન મેં ચિત્ત લગાય,૪ એકવાર મુખશું કહે છે એમ દેવ કહે વારંવાર તે પણ તે બેલ્યા નહીં ત્યારે દેવ આવ્યો છે બહાર, ૫ હાથી રૂપ વૈક્રિય કીજ પિશાચ પણે ધેિ દૂર પૌષધ શાળામાં આવીને જી એ તે બેલે છે વચન કરૂર , ૬ મને કરી ચળીયા નહીં તવ હાથીએ-લૂંઢમાં ઘાલ પૌષધ શાળા બહાર આવીને છ દિયે આકાશમાં ઉછાળ , ૭ દેસળ પર ઝીલીનેજી કમળની પેરે રેલ ઉજળી વેદના ઉપની પણ નવિ ચળ્યા ધ્યાન અડોલ , ૮ ગજ તજીને સપજ ઓછ કાળે મહા વિકરાળ ઠક દીયે કામદેવને છ એ તે ક્રોધી મહાચંડાળ, ૯
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ઉજળી વેદના ઉપની પણ ડરીયા નહિં તિલમાતા સુર થાકી પ્રગટ હજી થયે દેવતા રૂપ સાક્ષાત , ૧૦ કરડી એમ વિનવેજી તારાં સુરપતિ કિયાં રે વખાણ મેં મૂઢમતિ સર નહીંછ અને ઉપસર્ગ દિયે અથાગ ૧૧ તન મનશું ડગીયા નહીંછ તે ધર્મ પાયે પરમાણ ખમજો અપરાધ માહરે ઇમ કહીને ગયે સુર ઠાણ - ૧૨ વીર જિણુંદ સમે સર્યાજી કામદેવ વંદન જાય વીર કહે ઉપસર્ગ દયા તુમ દેવ મિથ્યાવાએ આય . ૧૩ હા સ્વામી ! સાચું છેજી તવ શ્રમણ શ્રમણને બેલાય ઘર બેઠા પરસહ સહયાંક ઈમ પર સ જિનરાય, ૧૪ વીસ વરસ શુદ્ધ પાળીયાંજી શ્રાવકનાં વ્રત બાર પહેલા દેવ લેકમાં ઉપન્યાજી ચવિ જાશે મેક્ષ મઝાર , ૧૫ મરૂધર દેશ સદામણજી જયપુર કીયે રે માસ અષ્ટાદશ શત છ સીએજી ખુશાલચંદ જોડ પ્રકાસિ , ૧૬
ક કામલતાની કથનીની સઝાય [૨૮] શકહું કથની મારી રાજ શી કહું મને કમેન્ટ કરી મહિયારી, રાજ શી કહું ૧ શિવપુર ગામના માધવ દ્વિજની હું કામ લતા ભધ નારી રૂપ કલા ભરયૌવન ભાવે ઉર્વશી રંભા હારી... - ૨ પારણે કેશવ પુત્ર પિઢાડી હું ભરવા ગઈ પાણી શિવપુર દુશ્મનરાયે ઘેરી હું પાણીયારી લુંટાણું. . સુભટોએ નિજ રાયને સંપ રાયે કરી પટરાણી સ્વર્ગના સુખથી પણ પતિ માધવ વીસરી નહિં ગુણખાણી... વરસ પન્નરને પુત્ર થયે તબ માધવદ્વિજ મુજ માટે ભમતે યેગી સમ ગેખેથી દીઠે જાતાં વાટે. દાસી દ્વારા દ્વિજને બોલાવી દ્રવ્ય દેઈ દુઃખ કાપ્યું “ચૌદશ નિશિ મહાકાળી મંદિર મળશું વચન મેં આપ્યું... . ૬ કારમી ચુકે ચીસ પિકારી મહીપતિને મેં કીધું એકાકી મહાકાળી નવા તુમ દુખે મેં વ્રત લીધું.. . ૭ વિસરી બાધા કે પી કાળી પેટમાં પીડ થઈ ભારી રાય કહે એ બાધા કરશું તતક્ષણ ચૂંક મટી મારી. . ૮ ચૌદશને દિન રાજા રાણી એકાકી પગ પાળી મહિપતિ આગળ ને હું પાછળ પડયા બિંદુ મહાકાળી. . ૯
છે
»
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
કામલતાની કથનીની સજઝાયો
રાજાએ નિજ ખગ વિશ્વાસે મારા કરમાં આપ્યું જબ નૃપ મંદિર માંહિ પેસે તબ મેં તસ શિર કાપ્યું - ૧૦ રાયને મારીને પતિને જગાડું ઢઢળતાં નવ જાગે નાગ ડો પતિ મરણ થયે તબ ઉભય ભ્રષ્ટ થઈ ભાગે . નાકી વનમાં ચોરે લુંટી ગણિકાને ઘેર વેચી જાર પુરૂષથી જારી રમતાં કર્મની વેલ મેં સિંચી. માધવ સુત કેશવ પિતૃ શેધન ભમી ગણિકા ઘેર આવે ધન દેખી જેમ દુધ મંજરી ગણિકાને મન ભાવે.. - ૧૩ ગણિકાએ દ્વિજ મુજને સે યે જાણ્યું નમેં લલચાવ્યા ધિક ધિક પુત્રથી જારી ખેવું કમેં નાચ નચાલે. રાજશીકહું ૧૪ જારી રમતાં કાલ વી બહુ એક દિન કીધી મેં હાંસી
ક્યાંના વાસી અને ક્યાં જવાના ? તવ તેણે બથ થી પ્રકાશી - ૧૫ દમન રાખી વાત સુણીને ગુહ્ય મેં રાખી મારી પુત્રને કહયું તમે દેશ સિધા મેં દુનિયા વિસારી. .. પુત્ર વળાવી કહ્યું ગણિકાને હા હા ધિક મુજ તુજને મહા પાતિકની શુદ્ધિ માટે અગ્નિ શરણું હે મુજને... ,, ૧૭ સરિતા કાંઠે ચેહ સળગાવી - અગ્નિ પ્રવેશ મે કીધે કમે નદીના પુરમાં તણાવ્યું અનિએ ભેગ ન લીધો... - ૧૮ જળમાં તણાતી કાંઠે આવી આહિરે બહીર (જીવતી) કાઢી મુજ પાપિણને નદીએ ન સંઘરી આહિરે કરી ભરવાડી... , ૧૯ તે ભરવાડણ દહી દુધ લઈને હું વેચવા પુરમાં પેઠી ગજ છૂટયો કેલાહલ સુણીને પાણીયારી ને હું નાઠી... , પાણી યારીનું બેડુ ફુટું ધ્રુસકે રેવા લાગી દહીં દુધની મુજ મટકી કુટી હે તે હસવા લાગી .. . ૨૧ હસવાનું કારણ તે પૂછયું વીરા! મે અથ ઈતિ કીધું કેને જોઉ ને કોને રેઉં હું
દેવે સુખ અને દીધું... . ૨૨ મહીયારીની દુઃખની કહાણી સુણી મૂછ થઈ દ્વિજને મૂછ વળી તવ હા હા ઉચ્ચરે દ્વિજ કહે ધિક્ ધિક મુજને... ૨૩ માં દીકરે બેઉ પસ્તા કરતાં જ્ઞાની ગુરૂને મળીયા ગુરૂની દીક્ષા શિક્ષા પાળી ભવના ફેરા ટળીયા... . એક ભવે ભવ બાજી રમતાં ઉલટસુલટ પડે પાસા નાના વિધ ભવભવ સાકળચંદ ખેલે કમ તમાસા... - ૨૫
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧ વાટ
૫૯૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ૐ કાયા-માયાની વિરતા વિશેની સજઝા [૭૨] મુસાફર છવડા ! કાયાનો મહેલ નથી તારે, મને શું મે હે મારે મારે મુસાફર લાખ ચોરાસીમાં દેહ ધર્યા બહુ જન્મ-જરા દુઃખ પામી માનવભવ એળે ચૂક ન જીવડા ભજીલેને અંતર્યામી રે મૂડ ૧ કાયા મહેલને કાંઈન ભરૂં સે - જળમાં ઉઠેલ પરપોટો અમૂલ્ય શ્વાસે શ્વાસ વહે છે ” મૂરખ વાળ નહિ ગેટો રે - ૨ કળા કરો કાયા માટે કરે પણ તારી ન થાય કેઈ કાળે ચિતે ચેતન સમજી સ્વરૂપ નિજ પડ નહિં મહ જંજાળ રે . ૩ આરે જગતમાં જનમીને જીવડા ' ધર્મ સાધન શું સાધ્યું? ક્ષણે ક્ષણે ભૂલ્યા ભાન પિતાનું મનડું તે મેહમાં વાણું રે ૪ વિષય વાસનાના અવળા જે ઘાટે ઓળંગી ચાલજે રે વાટે બુદ્ધિસાગર ખેલ નથી બાળકને શિવસુખ છે શિર સાટે રે , પ
[૭૩] . કાયા ફુલની રે ખરશે આજે કે કઈ કાલે આજે જગમાં મસ્ત દીસે છે કાલે રડતાં થાશે કુલસમાં આ જીવન ઉપર ધૂળના ઢગલા થાશે કાયા ૦ ૧ ભાઈ બંધ ને કુટુંબ કબિલા જીવે છે સૌ આસે મારા તારા શરીર સુધીના માયા તેડી નાસે. . ૨ વાડીના આ ફુલ બધામાં કેઈક મહેકતું ભાસે તેજ ફુલ તે પ્રભુને પ્યારું બીજા તે ખરી જાશે ભક્તિ રસનું ફુલ જ મોટું બીજા નાના થાશે પુણ્ય થકી તે ફુલ સુગધી જગમાંહે મહેકાશે.. . ૪ આ કાયાનું વળતર લેવું એ છે વણિક બુદ્ધિ તપ જપ સંયમ પરહિત સાધી કરો આતમ શુદ્ધિ - ૫
ઇક કાયા અરૂકામની પરદેશી રે અંત ન અપની હાય મિત્ર પરદેશી સંગ ન કહેકે ચલે પરદેશી રે આ પ વિમાસી જોય . ૧ તાસ ભરોંસા ક્યા કરે પરદેશી રે જે વિઠ્ઠરે ઉર પાર , ઐસા સાજન (લૈ ૫૦ જે પહુચાવે પાર , આ સેજ ન પાથરી ૫૦ લે કછુ સંબલ સાથ , પીછે પછતા કી ૫૦ આથિ ને આવૈ હાથ ,,
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાયા માયાની વિનશ્વરતા વિષેની સઝાયે
ઘર બેઠાં ક્રિન વહુ ગએ ૫૦ અજ હુ' કછુ બિગä નહિ ૫૦ અપર્ણો અપણો કયા કરો ૫૦ રાજસમુદ્ર કહે દેખ લ· ૫૦
કાયા રે વિડી કાર્મી સાડા ત્રણ (ઉઠ) ક્રોડ રામાવલી કાચા માયા કારમી મારગ લેજો મેાક્ષના અરિહંત આંખે રાપીયા(મારિયા)
મંત્ર નવકાર સભારજો
વાડકરી વિરતી તણી
શીયલ સચમ ટ્ઠાનું એકઠા પાંચ પુરૂષ દેશાવરી ફળ ચુટીને ચારીયાં ઈંણુ વાડી એક સૂલા બહુતજતન કરી રાખી આ ભેાળપણે ભવહારીએ રત્ન ચિંતામણી સારિખી પદ્મ તિલક સીસ રતન કહે વાડ ભુલી પેરે પાળજો
કાયા ધરી છે કારમી, પ્રભુ ગયે। અવસર આવે નહિ સાયર સ્રોતાવત'માં ખાટા મળ્યા છે ખારવા કાળા ફિટી ધોળા થયા મૂઢાપણું. માળાપણુ કે'ના છેફ્ કે'ની કામિની અંતે જવુ' જીવને એકલું ધ્યાન ધરી બળીયા તણું અરિસા ભુવનમાં કેવલી ધ્રુવ પરીક્ષાએ વ્રત કરે ભૂનન કેવલ લહે
1.0
"
20
(ભણે) સુણજો વનમાળી કરજો ઢગ વાળી...
20
28
પહેલ
કે સભ એ સખ સે'ત મિત્ર પરદેશીરે ચેત સકે તે ચેત 'તર કહું વિચાર સ્વારથકો સસાર
1.0
[૭૨]
..
.
AD
W
20
[33)
દિલમાં ધરીયે પ્રભુ॰ કાંઇ અસર નહિ ં અવતાર રે માંધા પાણી પહેલાં પાળ રે ૧ માંહે ડિચેા છે મૂઢ ગમાર રે, કેમ ઉતારે ભવ પાર રે
.
1.0
.
સિચંતા સકે
ફળ-કુલ ન મૂકે કાયારે વાડી કારમી ૧
એવતા જાશે
જીવડા સુખ પાશે... સામાયિક થાણે સમક્તિ શુદ્ધ હાથે... સવિ લાભ નિવારે (ક્રોષ શૂઅર ટાળા)
3
N
ભલી પેરે પાળે...
પૈઠા ઇણ વાડી
ન કરી રંખવાળી જાસ્યઈ ઉજાડી) ૫ સુખ પિંજર બેઠો
જાતા કહી ન દીઠો... મતિ કાં (કાંઇ ન=માડી) સભાળી કાંઇ ગાંઠ ન વાળી.....
.
.
2.0
10
તાય માહના માજા ખાય ૨ “કેળવતાં જીણુ વિઘટાય ફ્ કહા કે'ના માયને આપરે સાથે આવશે પુણ્ય ને પાપ રે કાંઇ બળીયા તે અરિહા દેવ રે
20
e
.
.
M
3
૧ રૂડા ભરત ભૂપતિ તતખેવ રે ચક્રવતિ સનત કુમાર ૨ શુભવીર જિષ્ણુદ ચાલ રે
"
૪
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦૦
સઝાયાદિ સંત - [૩૪] આતન જેસો રંગપતી તેની શી ધરવી માયા ક્ષણમાં થાશે રંગ બેરંગી જેસી બાદલકી છાયા જન્મ્યા તે તે જરૂર જાશે નથી અમર રહેવાના વૃદ્ધ યુવાન કે નાના મોટા સહુએ અવધે જવાના, તેની શીધ(ક) રવી માયા ૧ વિચારો મન એહેવું છે કેણ - અમર થઈને આયા અરે ગુમાની છવલડી રે છાંડ દે મમતા માયા તારા દેખતાં તો કેઈ ગયા ચાલી તારે જાવું એ વાટ શાને મને કરતે નથી જીવડી સદ્ગતિ જવાના ઉચાટ.. - ૨ કાયતારી દીસે જજરી જેહવા કાચને કૂપ વિણસી જાતાં વાર નહિં લાગે જેમ એ રૂપ કુરૂપ એમાં તે શું રાચી રહ્યો રે જહી છે સઘળી માયા - ૩ કાષ્ટ સમ બળશે તુજ કાયા ઘાસ સમ બળશે કેશ એવું દુઃખ નિરખે શમશાને તેય ન સમયે લેશ કૂડી છે કાયા ક્ષણ વિનાશી જેસી બાદલ કી છાયા . ૪ માટીના મંદિર ચણીગણીને પાયે નાખ્યો મજબૂત આયુ છે અથિર તારૂં
તે વિચારે તું ભૂત વીર કહે છે ભીંતડી કાચી તેની જેમ કૂડી માયા . ૫
[૭૩૫. કાયા પુર પાટણ રૂઅડું (કારમું) તેણે પેખો નવ પોળ માન રે હસ રાજા તિહાં રંગે રમઈ મળીઓ મનજી પરધાન રે
મમ કરે માયા કાયા કારમી ૧ જીવ જાણે એ સર્વ માહરૂ કુડ કુડે કુટુંબ સંઘાત રે, (સાંઝઈ=રા) જિમ પંખી વસે (બે) એકઠાં ઉડી ઉડી જાય પરભાત રે. ૨ એક આઉખા ગુણ વેલડી કહલા દેય ચરંત રે એક ધળો ને બીજો શ્યામળે (દિન દિન વધત નહીં) વેલ ઘટતરે.૩ એક તરૂઅર ધન રસ ચઢઈ એક પડે પીપળ પાન રે ચતર પશુઈ મનજી! (ચેતજે=જેને પારખું) ધરજે ધરમનું ધ્યાન રે. ૪. ઈણ વાટે નથી હાટ વાણીયા વળી નથી ગામ વિશ્રામ રે એહવું જાણી સાથે લેજે સંબધુ વેગળું છે મુક્તિનું ધામ રે . ૫ આપણે આત્મા આસાઉલે (બાઉડા) સરસ જોબન લહે વેસ રે મુક્તિ રમણી પરણાવો (રપવિજય) સહજ સુંદર ઉપદે રે, ૬
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાયા-માયાની વિનશ્વરતા વિષેની સજા
૬૦૧ [૩૬]. પ્રાણી! કાયા માયા કારમી કૂડે છે કુટુંબ પરિવાર રે
છવડલા ! સમરણ કીજે સિદ્ધનું મારૂં મારું મ કર રે માનવી પંથે વહેવું પરલે પાર રે - ૧ પ્રાણી! સહુને વળાવે સાંકળ્યા મળીયા છે મેહને સંબંધ રે જીવડલા! પ્રાણી! આયુક્ષ અળગા થયા ધો(દી)ઠે એ સંસારી ધંધરે, સમરણ પ્રાણી! કાષ્ઠ પરે રે કાયા બળે વળી કેશ બળે જેમ ઘાસ રે , પ્રાણી! માનવી મર્કટ વૈરાગીયા વળી પડે માયાવિશ્વાસ રે , - ૩ પ્રાણી ! પડાઈ ઉડે જીવ ઉપરે દોરી પવન બળે લેઈ જાય રે, પ્રાણી! ત્રુટી દેરી સંધાય છે આખું ગુચ્યું ન સંધાય રે ૪ પ્રાણ ! કાચ કુર્ભે પાણી કેમ રહે? હંસ ઉડી જાય કાય રે , પ્રાણી ! આશા અતિઘણી આદરે થવાવાળું તેહિ જ થાય રે , - ૫ પ્રાણી! જેને ઘરે નોબત ગડગડે ગાવે વળી વટ રાગ રે , પ્રાણ ! ગોખેં તેહને-ઘૂમતા શૂન્ય થયે વળી ઉડે કાગ રે ,, ,, પ્રાણ! એમ સંસાર અસાર છે શ્રીજિન ધર્મ જ સાર રે , પ્રાણી! શાંતિ સુમર સમતા ધરી ચારતજી વળી અદરે ચાર રે ,, , પ્રાણી! પાંચે તજે રે પાંચે ભજે ત્રણ જીપ ત્રણ ગુણધાર રે , પ્રાણી! રયણી ભેજનું પરિહરે સાત વ્યસન તજો સુવિચાર રે ,, , ૮ પ્રાણી! જયણ કરે ષટકાયની સાંભળે સદ્દગુરૂની વાણ રે , પ્રાણી! સાચી શિખામણ એહ છે એમ કહે છે મુનિ કલ્યાણ રે . . ૯
[૭૩૭] થા મેવાસમેં બે મરદ મગન ભયા મેવાસી કાયા રૂપ મેવાસ બન્યા છે માયા જયું મેવાસી સાહેબકી શિર આણન માને આખર કયા લે જાસી યા મેવાસમે ૧ ખાઈ અતિ દુર્ગધ ખજાના કેટમે બહેતર કઠા વણસી જતાં વાર ન લાગે જેસા જેલ પર પેટાનવ દરવાજા વહે નિરંતર દુઃખદાઈ દુર્ગધાં કયા ઉસમેં તલ્લીન ભયા હૈ રે રે આતમ અંધા.. છિનમેં છેટા છિનમે મોટા છિનમે છેહ દિખાસી જબ જમ રેકી નજર લગેગી બહેત કરે ફરિયાદી મુલક મુલકકી મળી લેકાઈ તબ છિનમે ઉડજાસી પણ મુજરો માને નહિં પાપ અતિ છાપે ઉન્માદી. ..
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
૦૨
સારા મુલક મેલ્યા સ‘તાપી લાભ તલાટી લેાચા વાળે ઉદયરતન કહે આતમ મેરા
વીતરાગને ભેટા (એળખે!) ભલીભાતે મુક્તિપુરીમાં ખેલા...
20
મણુિ માણેક માતી હીરલા
જીસ ઘર હેય ગય ઘૂમતા સા મદિર સૂનાં પડયાં મણી માણેક મેાતી પહેરતી એક દિન એસા હુઇ ગયા હાથે પવ ત તેાલત સાખી નર સખ ચલે ગયે છેકકે મદિર માળીયા વા દિન કયુ કર શાચના જૂઠા સમ સસાર હૈ નય (ગ) કહે તાસ સમજ કે
..
..
[s૩૮]
કાયા માયા દેશનું કારમી પરદેશી રે કબહુ ન અપની હોય મિત્ર પરદેશીરે
છીનમે' દેખાવે છેટુ...
ગવન ઈનકા કીજીયે જેસા રગ પતગ
U
20
.
"
..
U
.
20
1.0
મન માળી ઘણી ખપ કરઈ લેાભ પાવટ જિલ વહુઈ કાયા રેવાડી કારમી ઉડ કોડ રોપાં ભલાં અરિહંત એ રાષીયા આરવ્રત કઇરી ભલી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
કામ કરાડી કે। (ખા) ટા તા કેમ ના'વે ટોટો... મેવાસીપણું મેલે
વાડી કરૂ સંતેષની ચા ખિમાપણું તુમ્હે સારયે પાંચ પુરુષ દેસા(વ)ઉરી વનફલ શૂટઇ ચારિજમ પદ્ધતિલક ગુરૂ ઇમ ભણુઈ વાડી રૂઅડી રાખયે
હુંતા છત્રીસ રાગ બેસણુ લાગા કાગ .. રાજા હરિચ'દ્ર ઘરનાર
યા મેવાસમે ૦૬
છીનમે ફીકા હાય
ત્રાણુ શરણુ નહિ કાય...
કરલે જિનશુ' રાગ લગસી ઈન તન આગ...
સુપનાકા સે ખેલ
કરલે જિન (પ્રભુ) સ્યુટ મેળ
[૩૯]
પર ઘરકી પશુિહાર...
કરતે નરપતિ સેવ
તેરી કયા ગિનતી ખેવ....
ફૂલ ફૂલ ન મુકઈ સામાયિક થાણુઇં
માલિણી ડીર માયા અઇસા રૂમ નીપાયા સિંચતા સૂક
પરભવ રસ માણુઇ ક્રોધ શૂઅર ટાળે સમક્તિ રખવાળા પછઠા તિીવાડી
જાસ્યઇ ઉજાડી વનમાલી આગઈ જિમ ચારન લાઈ
M
28
.
2.0
.
W
20
.
L
20
W
RO
10
૧
૫
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાયા કામિનીની જીવ સ્વામીને ઉપદેશક સજ્ઝાયા
ૐ કાર્યો કામિનીની જીવ સ્વામીને ઉપદેશક સજ્ઝાયા [૭૪૦]
સુગુ સાભાગી હૈ। સાહિમ માહરા સુણ મુજ આતમ ામ વાલ્ડેસર કાયા કામિની કથ પ્રતિ કહે પ્રીતમતું અભિરામ સેાભાગી સુશુ॰ ૧ રયણુ અમૂલક મૈં તું સ ગ્રી મત હુએ કાચ સમાન ચતુરનર રિ છેડાલગે તહુને ચાહતાં નીપટ ખરાખરી કામ પનાતા પૂરવ પુછ્યું. હું તુજને મળી હું અવસર મળિયાં લાહે લીયે કામિની કતતણા સંબંધ કરી પણ
ર
..
ઉત્તમ કુળની એ કાય ર’ગીલા ક્ષણ લાખેણા રે જાય છષ્મીિ નવિ વિસરે હેજ=વિલસી રહેજી હળી મળી હું સેહાગણુ સાહિવ તુજ તેઈમ કિમ સરસે રે પ્રીતમ સાંભળી ૪ તેને તુ (તેની સાથે રે)વિલસે નેહ લગાઈ કાઈ ન કહેશે રે કહત ભુલાઈ વિષય કષાયા રે અ'ગજ હારશે
૫
.
-
કુમતિ કુચિ'તા પ્રમુખ કુરૂપ ત્રિયા નિજ ઘર છડી પર ઘરે જાત્ તેહ કુધરણી સંગમથી કદા તે બહુ દુખ દાયક અતિ વાંકડા વણજ કરેવા શેઠે ધન ક્રિયા ચેખે લેખે' કહે! કિમ પહેાંચશે। પાળે પ્રીતિ સદા પરણી ત્રિયા હમણાં મદ વાહ્યા નથી જાણતા કુલવ'તી કાઈ કામિની મુજ સમી પડે છાયા સુખ ત્યાં લગે સાંભરે સયણ મળીને દુન જબ મીલે કપટ કુઘરણી કેરાં જાણશે મુઝ વાપણું થયે તુમ રસીયા હૈ એ ઉખાણા મળસે લેકના હમણાં સરખી જોડી બિહુ તણી અવિચલ પ્રીતિ કરી પ્રીતમ તુમ્હે પ્રસન્ન થઈને મુઝસું વિલસતાં ઘડપણે સુખદાઈ તુમને હાસ્યે સુપ્રતિષ્ઠ પ્રીતમને' જે ભાંખવુ' શાકંય વેધ હાય અતિહિં આકરા
મહેણાં દેને સયણ વિગેશે. કુમતિ કુધરણી રે તે સવિ મૂસે સાહસી ધરમ કહે કિણુ પરે રહેશે છ પણ પરતરૂણી રે પ્રીતિ ન પાળે નિરતિ પડશે રે મેહુ સમ ગાળે ક઼િ નવિ' મલશે રે ચિત્ત અવધાર જમ (લગે=તને) લાગે તાપ નિરાલે ત તે સાંભરે સયણ સુનર તવ ચિત્ત ધરશે રે વયણુ ચતુરનર ૧૦ શ્યારસ માણસ્યા ત્યાંય રંગીલા ઉંટ બળદ તણા ન્યાય નત્રયૌવન રસ ભૂરિ સલુણા હાંશ હૈયાતણી પુરી સનેહા સુ૦ ૧૨ હાસ્યે સુત સુવિવેક સલુણા ધરશે જનકસ્યાં નેક વિìા, ૧૩ તેહ અઘટતું રે સુકુલ વહૂને' વાંછા સુખની ૨ હાથે સહુને
..
20
.
૬૦૩
૨
.
૧૧
૧૪:
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦૪
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
ઈમ ઘર વસ્તુ પ્રીતમ પીછવી સુકૃત સુકામણુ કરીને વશ કીચે તપ જપ કિરિયાં સમક્તિ સુખડી ધીર વિમલ કવિ સેવક નય કર્યું
સુમતિ સાહેલી માહરી અતિ ભલી તે પણું પ્રીતમ ભાગ તુમારે સહજ સલૂણાં સાહિમ સેવતાં અવિચલ સુખ સંયોગ વધારે સુગુણુ૦ ૧૫ અતિહિ અને પમ પ્રેમ લગાડયા જંગે જશ વાદસ્યું' તેમ જગાડયા ૧૬ વિલસે કામિની કહત સદાય ઉત્તમ સંત સુજશ ભલાય [૭૪૧]
ચતુર વિચારી હૈ। આતમ માહરા કથન કયા તે કીધા મે' તાહરા કેાડી યતન મુઝને તેં સંગ્રહી હિલિ મિલિ રસ કસ સાશ લેઇનઇ પ્રીતિ કરે સહુકોઈ સિર સાટે તવારી નારિના સૂત જયુ
20
સાંભળ મેરી રે વાત સનેહી નવિ લેાપ્યા તિલ માત સનેહી ચતુર ૧ ખાલપણાથી રે માંડિ હિવે કિમ જાઇ રે. છાંડિ ઢંગારા ર તે ક્રિમ દીજે રે છોડિ સુજ્ઞાની જિમ તિમ લીજે ૨ જોડિ ૩
LP
N
હું કુણુ તું કુણુ ? આપણે પ્રીત શી ! પણ હાઇ આવીરે પ્રીતિ સહિ
જે ભાવે તેરે હાય સહીસુ' . . ૪ તાહરી અવળી રે તિ
હાવણા જે હવે ભાવિ આગળે કિન્હીં નયણ ભસ તાહરા છ છ કરતાં તું ઉઠી ચલૈ ન ગણે દિનને રતિ વરાગી, પ આપ સરાહયાં પઈિ નરક મે' પિણ મુઝ સરિખી રે નારિ ન કાંઇ પ્રીઉ પાખે' ન મિલે' જે અવરને' જલિ લિ થાયે રે છ!ર સહી સુજ્ઞાની ૬ લીધા મૂકયા કરતા તું ફિરે શરમન ન આણે રે કંઈ ઘણી તું પિણુ અ પકીરતિ થાહરી એહવી મુઝને સેવે' ૨ દાય હઠીલા મુજ સાથે મન સાથે' મિલી કરી સાથે ખજાનો ૨ મેલ પના સુખ સંપત કિર માહરી જાતિસુ તે નિવ કરવી રે કેલિ ખલ કર પિરહિર દોષી ઘણાદિના જયત પિતા કરે પામિ સદા તું ભુવન કીતિ' અજરામર આતમા હું અતિ હારિ રે નામ [૪૨]
સુણા પ્રીતમ પ્યારો
મેરે નયનથી ન્યારા
દુહા : કામિની કહે નિજ કતને
નાહ કુનાહ ન હાઇએ અમહી અચાનક કયા હુઆ
રહેા રહેા રગ રસે કરી
2
પીયુ ચાલણુ હારા મન માહન ગારા
L
10 N
M 20
૧૭
..
८
સુણ સાંઈ હૈ। અરદાસ હમારી
મેં તેા તેરી હો હુ' ખિજમત ગારી
તું
તા ચાલે હૈ। છેડી નિરધારી મે* તે તે શુ' હા કીની એકયારી સુષુ૦ ૨
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાયા કામિનીની જીવ સ્વામીને ઉપદેશક સજ્ઝાયે
અહુતકાલકી પ્રીતડી યુ તટકી ન ત્રાડા કાંત નારીના સૂત જયુ છુટે તિહાં જોડા મેરી શીખ ભલી સુણી કયું મુહુ મચકેડિ કંચુકી શ્યામ ભુજંગ જયું મુજ
હમસી તેરે બહુત હૈ મેરે તુહિ જ લાલા હાંશહૈયાકી પુલ્યે સુણી આતમ વા'લા ફિર માસું જોઇ નહીં મત હૈ। મતવાલા
સંબલ લીયે વિષ્ણુ નહીચલે હાય કાણુ હવાલા... ૪ આળસ એતે દિન કિયા ક્રમરી ન કમાઈ
વ્યાજે લઇ ધન વાવર્ષી રહ્યા પૂંજી ખાઈ
પલ્લે એક પઈસા ની નહી' સ`ખલ સખાઈ
આગળ તેરે કારણે' કહી' સેજ બિછાઈ ? ..
ઐસે મુખ સે સુન્દરી દુલ્લહી તે પાઈ
તે એકદી વિલસી નહિ રહ્યો આસ ખિલાઈ
પેાઢી રહ્યો રે પ્રીતમા મારયણ જગાઈ
કયુ` છેડા...
ચતુર સહેલીકે બીચમે મેાકુ લાજ લગાઇ...
ભદ્રા ભરણી જોગણી જોઇ નહી વેલા
તેરે દુશ્મન મહુત હૈ તું તે ચલે એકીલા
વાટે વિષમ ભય ધાનેા નહી' સૂણી સમેલા
કુણુ મુહુરત બિછડે કે ક્રમ હાથે ભેલા...
પીયુ કહે સુણ સુંદરી હૂં તે ધણીઈ બુલાયા
રહેણા છેક રાત્રી હાવે નહીં કરૂ કેાડી ઉપાયા જેણે જેર જગત કીયા કુણુ રાણા રાયા
ફિર કુરમાન ફિર નહીં જે નહી પઠાયા... દીહરા કહેા કેસે ભરૂ’ગી
તુમ વિષ્ણુ દુ:ખમે તેરે વિરહ વિયેગિશું દુઃખ જાર જરૂંગી રૌરીશુ ૌરીશું પ્રીતમાં નવ પ્રાણુ ધરૂ′ગી
મે' કુલવતી કામિની પછી કાઠ કરૂંગી...
શીખકરી પ્યારી કન્હે' દરહાલ તે હાલ્યા
મદિર મુલક છે।ડી કરી એખરચી ચાલ્યાં
મેલાવીને દુ:ખ ધરી વળી મન વાળ્યા
કેડે સતી હુઈ કામિની નેહ નીકા પાળ્યા...
૬૫
૮
૧૦
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સ ંગ્રહ.
૬૦૬
કાયા કામિની જીઉ ધણી મત એર વિચારી
તપ જપ સયમ-સંગ્રહા નર કાંઇ મ હારી કલિ કાલે જખ તેરી હૈ તમ કાં એર તુમ ચારે
રાઉ રક સબ એક હૈ આગે નહી' કઈ ટારશ... ૧૧
અથિર એ સ`સાર હૈ કાણુ કેહના ભાઈ
માહ નિદ છોડી કરી કરે સુકૃત કમાઇ શીખ સુણી જય સેામકી લીએ સુજસ ભલાઇ
૪ "
શિવ સુખ કેરે કારણે કરા ધમ' સખાઈ ... મૈં કાર્યો-જીવના સ'વાદની સજ્ઝાયા [૭૪૩] કામણગારી કાયાનારી તેં કરી મારી ખુવારી ગયે નરભવ હારી રે, કૃતઘ્ની કાયા રાત દિવસ પાળી પોષી માલ ભરિયે ઠાંસી ઠાંસી અ`તે મારી કરી હાંસી રે..૧ મલીઢા ઉડાવી ખાધા લગારે ન લીધી ખાધા છતાં તારા તુટ્યા સાંધા રે,, સારૂ સારૂં ખાવું-પીવુ પથારી પાથરીને સૂવુ' નિરંતર ન્હાવુ ધાવુ' ૨,૨ વિલાસા કરાવ્યા ઘણા ગ્રેાભામાંન રાખી મણા તારે માટે જીવા હણ્યારે,, ભેાળપણું મારું ધારી ફજેતી કરાવી મારી, તે તુ' નીકળી નઠારો રે, રાત દિવસ કરી સેવા ખવરાવ્યા મીઠાઈ-મેવા કરાવ્યા ઠઠારા કેવા રે પૂજારી હું થયે તારા ધમ' નહિ' દિલ ધાર્યાં બાજે પાપને વધાર્યા તારી સાથે સૉંગ કીધે દુગંતિને પથ લીધે છતાં તે તેા દગા દીધા રે,, એસવા ન દીધી માખી રેગથી મચાવી લીધી તેમાં તે કેવલી સાખી રે,, પ જે જે માગ્યું' તે તે દીધુ હાઠથી પડતું જ લીધું તે ન ઉતયુ` સીધું રે,, ટકો તે મોટો દીધા દુઃખી દુઃખી મને કીધા સીધા નરકમાંહિ લીધા રે, ૬ કાયા કહે સુણ ભેાળા ખાનારી હુ· આખા કાળા, ગગડાવુ... મેટા ગાળા રે મારી સંગે જેહ રાચ્ચે તેને હું' મારૂ' તમાચે તેણે નહિં મૂકું માંચારે,, છ હમારી જે જડ જાતિ રહું રાતદિન ખાતિ તે હું રહું મદમાતી રે સ્ત્રી અને પુરૂષ વેદ મારા ને તારા છે જે તેમાં શાને ધરે છે ખેદ રે મધ્યા જેવા તારે હું થે તે તે તમારી સધાતે તેમાં નહિં મારે માથે રે,, આજથી તારુ' ને મારુ' અંતર છે ન્યારૂં ન્યારૂ તને નહિં દિલ ધારૂ રે,, ૯ ગાઝારી કાયાની વાણી સાંભળજો ભવિ પ્રાણી તેના તજો સ’ગજાણીરે, કાયાનો માયાને તો નીતિના શણગાર સજો ઉદયથી પ્રભુ ભજો રે
1.0
..
AD
૧૨
.
૧૦
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
કયા જીવના સંવાદની સજઝા
sou
[૭૪૪-૭૪૫]. કાયા જીવને કહે છે રે ઓ પ્રાણપતિ ! લાડ લડાવ્યા સારા, કદી ન કર્યા ટંકારા, આજ તે રીસાણ પ્યારા રે
એ પ્રાણપતિ ૧ ભેળા બેસીને જમાડી, બાગ બગીચાને વાડી, ફેરવી બેસાડી ગાડી? - ૨ અત્તર ફુલેલ ચોળી, કેસર કસુંબા પેળી રમ્યા રંગ રસ રળીરે... ૩ શણગાર તો સજાવી, આભૂષણે રે પહેરાવી, મિજ મુજને કરાવી રે ,, ૪ રોજ તે હસીને રહેતા, પાણી સાટે દુધ દેતા, આજ મૌન ધરી બેઠા રે, ૫ સજજનની એવી રીતિ, જેની સાથે કરે પ્રતિ, વગડે ન મૂકે રેતી રે, ૬ કરું છું હું કાલા વાલા, મુજને ન મૂકે વહાલા, સાથે રાખે છેગાળારે. ૭
જીવ કાયાને સુણાવે રે ઓ કાયા ભેળી કાયા તું કામણગારી, પાસમાં પડે હું તારી, પ્રભુને મૂક્યા વિસારી રે...૦ તારી સાથે પ્રીતિ કરી, જરી ન બેઠે હું ઠરી, પાપની મેં પોઠ ભરી રે, ૨ ઘણીવાર સમજાવી, હઠીલી ન સાન આવી, મુજને દીધે ડૂબાવી રે, ૩ નીતિને પ્રવાહિત, અનીતિ(માંતન)ને પંથ જોડો, સજ્જનનો સંગ છેડયેરે સદ્ગુણોને નિવાર્યા, દગુણોને વધાર્યા, કુવચન કાન ધ રે) કથન ન કાન ધર્યારે આતમાં હું ચિદાનંદી, કાયા તું દીસે છે ગંદી, તારી સંગે રહ્યો મડી રે. ૬ સેબતે અસર આવે, લસણને સંગ થાવે, કસ્તુરી સુગંધ જાવે રે , ૭ બગડયે હું તારી સંગે, ર પરરામા(ભાવ) રંગે, કૂડાં કૃત્ય કીધાં અંગે,૮ પારકી થાપણ રાખી, આળ એર શિર નાંખી, જૂઠી મેં તો પૂરી સાખી રે. પ્રાણ પાંજરામાં પ્યારી રહ્યો છું કરા(ય)ર ધારી, કાયા ના કેઈ હાકી રે.૧૦ મારે છેડો છેડો કાયા ! કારમી લગાડી માયા, તારાથી ભેળ ઠગાયા રે.૧૧ કાયાની માયાને છોડી, શુકરાજ ગયા ઉડી, પ્રાણ પાંજરાને તેડી રે ૧૨ અનીતિનાં કામ તજે, નિંદા તજી પ્રભુ ભજે, સાંકળાની શીખ સજો રે, ૧૩
[૪૬] અબ ચલ સંગ હમારી રે કાયા! તું અબ તાહે બહુત જતન કર રાખી કાયા નિશદિન પલપલ રહે એકઠી અબક નેહ નિવારે રે, કાયા! તું ૧ દીયે આભૂષણ રત્નજડિત તેહે અશન-પાન નિત્ય ન્યારે ઔર દીયે ષટરસ તોહે સુંદર તે સબ મલ કર ડાલે રે . ૨
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦૮
- સંજઝાયાદિ સંગ્રહ પચ વરણ ઔર દેય ગંધ તેણે ફરસ આઠ રસ સારે સબ ભુગતાયે સુમ કહાયે દીન દિયે ન કદા રે... તેહ સંગ ચલન ઉદ્યમ કર પિષી અબ ક દેત દગા રે એતે પર રીઝી તું નહીં કૃતન લખ ઉપગારે રે તેરે કારણે જીવ સંહારે બેલે જૂઠ અપારે ચોરી કર પરનારી સેવી બહુત પરિગ્રહ ધારે છે . ૫ કાયા કહે સુન જીવ પિયાજી' કહાકહત વારંવાર મૅન ચલુંગી સંગ તુમ્હારે પાપ પુણ્ય દેય લારે રે. . ૬. જિનવર નામ સાર ભજચેતન કહા ભમત સંસારે સુગુરૂવચન પરતીત ધરતશુભ આનંદ ભયે રે હમારે રે... - ૭
[૭૪૭] બાંધી કરમ ને હસ ચાલી કાયાનગરી કેમ છેડી મૃત્યુ લેકના હુઆ સંઘાતી આ પણ આવ્યા દો જેડી બાંધી કરમને ૧ કાયા સુંદરી રૂવે રૂદનભર અબળા અમે ટળવળીયે વૃંદાવનમાં મેલી એકલી મસાણ ભૂમી જઈ પર જલીયે - ૨ રહને હંસા રહેને પવના રહીને આજની રાતડીયા આપણું દિલકી કરૂં વિનતિ સુનલે હંસા વતડીયા . મારે ને તારે જુની પ્રીતડી રે'તી તુમારે આસરીયા નિરાધાર કર છેડ ચલે હસે ખોટી પ્રીત જલહંસ કરે . ૪ મેં સમજી તુજ સાથ ચલુંગી અધવચ મેલા આંતરીયા ખાટી સંગકી કરી પ્રીતડી હવે વિચારે શું કરવા... . રાખી રપ ટેયા પ્રાણીયા ઉજડ કરીયા ગામડીયા જિનયણ દાસ જીવણજી કહે છે ફરી વસાવ્યા ગામડીયા - ૬
૪ કુગુરૂની સજઝાયે ૭િ૪૮] શુદ્ધ સંવેગી કિરિયાધારી પણ કુટિલાઈન મૂકે બાહ્ય પ્રકારે કિયિા પાળે અત્યંતરથી ચૂકે જિણું કપટી કહીયા એ દુષ્ટનું નામ ન લીજે...જિર્ણ મેલાં કપડાં ખભે ધાબળી કાંખ દેખાડી બેલે તરૂણી સુંદર દેખો વિશેષે પુસ્તક વાંચતાં બોલે(વા બેલે) - ૨ પેડા દેખી પડઘો કાઢે પડશે માન કરાવે ખાજાં વહોરે ખાંતે કરીને પૂરીને સિરાવે. . ૩ .
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
e
કુરારની સઝાયે.
જ્ઞાન(મિ) વિષે ઉપદેશ દેઈને સૂકમ પરિગ્રહ રાખે એ કપટીનું નામ ન લીજે ઈમ ઉત્સવ જે ભાંખે, જિર્ણદે૪ તાલ કૂટવા સાથે હીંડે શ્રાવિકા છે દશ-બાર યાત્રાને મિષ એણીપેરે વિચરે દૂર રહ્યા આચાર. - ૫ પાશેર ઘીથી કરે પારણું વળી ખાવે અધશેર તે હિ બિચારા એણી પેરે બેલે ઉપવાસે આવે ફેર , ૬ બગલાની પેરે પગલા માંડે આડુ-દ્ધ જુવે મહિલા સાથે બેલે મીઠું સાધુવેષ વગોવે. ૭ આચારાંગે વઢને ભાગ્યે તને માને પેતે તે મારગ તે દરે મૂકે કપડાં રંગે હેતે.. . ૮ બાજીગર જિમ બાજી ખેલે ધીવર માંડે જાળ સંવેગી સૂધા મત જાણે એ સહુ આળ જંજાળ, ૯ ઉંચુ ઘર અગોચર હવે માસ કહ૫ તિહાં કીજે સુખ શાતાયે પડિલેહણ ચાલે સાધુ જન્મફળ લીજે... ૧૦ રાત્રી જગાવે મહિલા મળીને ગાવે ગીત રસાળ ચાર વિકથા કરી કમ જ બાંધે મનમાં થઈ ઉજમાળ, ૧૧ મધ્યાન્હ મહિલાને તેડે હસી હસી પૂછે વાત અઢારને ઉપધાન વહે તે અમ-તુમ મળશે ધાત.... ૧૨ તવ તે કામની હસીને બેલે સાચું કહે છે. સ્વામ ગચ્છવાસી ગુરૂ આવીને વઢશે તવ તુમ જાશે માંમ, ૧૩ નીચું જોઈને ઈણિપેરે ભાખે ભણવાને ખપ કીજે નાની વય છે હજીય તમારી એક એક ગાથા લીજે. . ૧૪ ઘોટકની પરે પંથે ચાલે શહેરમાં નીચું જોવે ગડબડ ગાડાની પરે ચાલે જિનશાસનને વગેરે. ૧૫ રૂમાલ પાઠાં રૂડા વેચે જૂના હાથમાં ઝાલે તૃષ્ણ તેયે કિમહી ન મૂકે વળી જાણે કઈ આલે,૧૬ છકાય જવને દાહ કરાવે ઠામ ઠામ પાપ બંધાવે આંબલ તપનું એઠું લઈને કાંઈ અમને વહેરાવે... ૧ કદાગ્રહમાં પહેલા વ્રતનો એહને લાગે દેષ મૃષાવાદ તે પગ પગ બોલે તેને ન કરે શેષ, ૧૮ અદત્ત વસ્તુ અજાણ થઈને સાધારણ સીરાવે
ચોથા વતની વાત છે મેટી - તેહમાં કામ જગાવે... ૧૯ ૨-૩૯
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
વિધવા પાસે વિવલ થઈને વાયસની પેરે મૈથુન સેવે મૈથુન સેવે પરિગ્રહ રાખે રાસભની પેરે લેાટયાં હીડ છઠ્ઠ અઠ્ઠમાદિ ને અઠ્ઠાઈ મહિમા કારણુ રાત્રે ખાવે નગર પિંડાળીઆ નિજ થઇને ચારાસી ગચ્છ વાહરી ખાવે મોઢે મુહપત્તી રાખી ખેલે માંહા માંહે સાને સમજે એ કપટીના સગ નિવારી ભેખ ઉત્થાપી માંહે(મહાએ) ભુ આદિ થકી અરિહંત આચારજ ધોળે લેખે સહુ એમ બેલે મૂળપથ મિથ્યાત્વે ચાલે જિનમતના મારગ છાંડીને આપમતીના સગ તજીને વાણી વાચક જસઇમ બેલે
ંડા
સેવા સદગુરૂ ગુણુ નિરધારી વજો કુગુરૂ સમય અનુસારે નિજ શ્રાવકને જે અલ સારે ફુલથિતિ ભગે ભય દેખાડી જ્ઞાનાદિક ગુણ આપ ન રાખે કરે સાધુનિદા વિસ્તારે દેશ થકી શય્યાતર પિડ અગ્રપિંડ નિષ્કારણુ સેવે દેશ નગર કુલ મમતા માંડે (વવાહ ઉચ્છવ જોવે ક્રિતા જેહ મહાવ્રત ભારે જૂતા ક્રમ પાશમાં રહેતા કહિયે
સજ્ઝયાદિ સંગ્રહ
કામ કુસ`ગી માગે ચાથા વ્રતને ભાંગે...,, પેઢાં પાતક આંધે વળી ઉપા(ઘા)ડે ખાંધે.....૨૧ નામ ધરાવે તપસી પ્રગટ, તવ હાય હાંસી,,૨૨ પાસષા થઇ મેસે મહેાટા ઘરમાં પેસે.... ૨૩ હાથે કરે છે ચાળા આંખે કરે છે ટાળો....૨૪ જેણે એ ભેખ વગાય મનુષ્ય જન્મ ફળ ખાય,,૨૫ ઉપાધ્યાય ને સાધુ વારૂ ને આરાધુ... સમજે નહિ લવલેશ કલહેા કરે વિશેષ... . ૨૭ સાધુ વચને રહીએ જિનઆણા શિર વહીએ,,૨૮
[૭૪-૭૫૪]
20
२०
૨૬
ઇંહ ભવ પરભવ જે ઉપગારી પાસથાદિક પંચ પ્રકારે...સેવા ૧ સુિિહત સંગતિ કરતાં વારે મુખ્ય લેાકને ભામે પાડે... સુધા મારગ મુખે' નિવ ભાખે પાસથેા તે સવ પ્રકારે... નિત્યપિંડ ભુંજે નૃપ પિડ સાહનુ' આણ્યુ ભાજન લેવે... થાપિત કુલમર્યાદા છાંડ ન રહે જનને પરિચય કરતા.... છાંડી તેહ પ્રમાદે ખતા પાસત્થા જિનવચને' લહિયે....,
M
ર
પ
$
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
મુગુરૂની સજઝાયે
ઢાળ ૨ [૭૫૦ ગળીયા બળદ તણે પરે રે જે ન વહે વતભાર તે એસને જાણીયે રે સવ દેશ બે પ્રકારો રે ભવિજન સાંભળો ૧ પાટ-પાટલા વાવરે રે શેષે કલેરે જેહ થાપિતપિંડ જીમે સદા રે સર્વ ઓસને તેહ રે. . ૨ ઓછાં અધિકાં જે કરે રે પડિકમણાદિક ઠાણું સુગુરૂ વચન નવિ જાળવે રે દેશ ઓસને તે જાણે રે. રાય વેઠ સમ ભય થકી રે કિરીયા વિણ ઉપયોગ જેહ કરે તે નવ લહે રે પરભવચારિત્ર યે રે.. . ૪ તે કિરીયા શિથિલ કરી રે દીક્ષિત શીશ અનેક ભવ સાયર અધિકે પડે રે ઓસને અવિવેકે રે ,
ઢાળ ૩ [૭૫૧ નાણ દંસણ ચરણ ભેદથી કહ્યું ત્રિવિધ વ્રત કુશીલ નાણથી નાણુ આચારને કરે ભંગ દુરશીલ, વીર વાણી હદયે ધરી ૧ દર્શનાચાર દર્શન થકી વિશુદ્ધ સવિ પાપી એલીયે ચરણ કુશીલના
હવે લક્ષણ વ્યાપી.. સ્નાન સભાગ અથે કરે જવર ઔષધ આપે પ્રત વિદ્યાદિબલથી કહે નિમિત્તાદિક થાપે... જાતિ કુલ પ્રમુખ આજીવિકા કરે કેળવે માયા સ્ત્રી પ્રમુખ અંગ લક્ષણ કહે વહે મંત્રની છાયા... જીમ અનાચાર મલ વેગથી કરે કુત્સિત શીલ ઘર ત્યજી અધિક માયા ભયે કહ્યું તેણે કુશીલ....
ઢાળ ૪ [૭૨] સંસતો જિહાં જઈ મિલે તિહાં તે હવે નટ જિમ બહુરૂપી ફરે મુનિવેષ વિગેરે..આગમ અર્થ વિચારીયેલ બિહુ ભેદે તે જાણીયે શુભ-અશુભ પ્રકાર મૂઉત્તર ગુણ દેષને
ચગી શુભ સાર પાસસ્થાદિકશું મલ્યા તે થાયે અધમી સંવેગી સાથે મલ્યા. પ્રાયે થાયે ધામી.. પંચાશ્રવ રતગારવી સ્ત્રીજનશું રસ્તો જે મેહે માતે રહે તે અશુભ સંસત્તો. એમ અનવસ્થિત ષ તે સંગતિથી પાવે નિબ સંગથી અંબમાં જિમ કટુતા આવે..
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૧૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ઢાળ પ [૭૩] ચાલે સત્ર વિરૂદ્ધ ચારે ભાખે સુત્ર વિરૂદ્ધ યથા છંદ અછાયે ચાલે
તે નહીં મનમાં શુદ્ધ રે..
પ્રાણું ? વીરવચન ચિત ધારો ૧ સૂત્ર પર પરશું જે ન મિલે તે ઉત્સત્ર વિચારે અંધ પરંપરા ચાલ્યું આવ્યું તે પણ તિમ નિરધારે રે... - ૨ નિજમતિ કલ્પિત જનને ભાખે -ગારવ રસમાં માચે યથા છદ ગૃહિક જ કરતે નવ નવ રૂપે નાચે રે.. એક પ્રરૂપણ તેહની ચરણે બીજી ગમને ખોટી પડિલેહણ મુહપત્તિ કરશું કિસી ચરવલી મટી રે... માત્રકવિધિ પાત્રકથી હશે પડેલાં કાજ ચલેટે લેપે દેષ ઘણે ઈત્યાદિક ચરણ મૃષા મળી લેટે રે... . ૫ ચોમાસે જો મેહ ન વસે તે હીંડેયે શ દોષ? રાજ વિરૂદ્ધગમનશું વારીયું મુનિને શે તનુષ રે. . ૬ વર્ષાકાળે વસ્ત્ર વિહરતાં અપ કરતાં નહિં હાણી નિત્ય વાસમાં કાંઈ ન દૂષણ સાહમું હુએ નાણી રે.. - ૭ ઈમ ગતિ વિષય પ્રરૂપણ બેટી એ સાવ છે વિસ્તારે આતમ અરથી જોઈ લેજો ભાવ્ય સહિત વ્યવહારે રે.. . ૮
ઢાળ ૬ [૭૫૪]. એમ પાંચે કુગુરૂ પ્રકશ્યા આવશ્યકમાં જિણ ભાખ્યા સમક્તિ પ્રકરણ બહુભાખી ચાગ (બંદુ પ્રમુખ ઈહાં સાખી. ૧ એ થાનક સર્વ અશક્તિ જે સેવે કારણ વિગતિ તે મુનિ ગુણની નહીં હાણ એ ઉપદેશમાલા વણું.... ૨ જસ પરિગ્રહ પ્રમુખ અકાજ ઉન્માર્ગ કહિયે નવિ લાજ તે તે બે બિમણે બાલ જૂએ પહિલે અંગ વિશાલ. ૩ આધા કર્માદિક થાપે
યતિનામ ધરાવે આપે તે પાપ શ્રમણ જાણજે ઉત્તરાધ્યયને મન દીજે... ૪ જે કુગુરૂ હોયે ગચ્છનાથ નવિ લીજે તેહને સાથ અજ્ઞાની જે ગ૭ ધારી તે બે અનંત સંસારી ૫ ભાવાચારજ જિન સરિખ બીજા નવિ લેખે પરિ પૂછે ગૌતમ કહે શ્રી વીર " મધ્ય મહા નિશીથ ગંભીર.... ૬ જે જ્ઞાન ક્રિયાને દરિયે તે સદ્ગુરૂ ગુણમણિ ભરિયે જે શુદ્ધ પ્રરૂપક નાણું તે પણ ઉત્તમ ગુણું ખાણું. ૭
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુગુરૂની સજ્ઝાયા એસન્ના પણ રજ ટાળે એમ ખેલે છે ગચ્છાચાર જ્ઞાની છે કેવલી કલ્પ શુદ્ધ કથક ગુણ ધારો ગાથા : એસે ક્રુગુરૂ સજ્ઝાયે સિરિય વિજય મુણીણું
દુહા : સુખદાયક ચાવીસમે ગુરૂપદપકજ ચિત્તધરી
.
.
ત્રણ તત્વ સ્વરૂપ છે દેવ તત્ત્વ ગુરૂતત્ત્વ એ તાસ પરીક્ષા ક:રણે કહેશ* તે ભાવ સાંભળે
હા ચરમ જિનેશ્વર શિવ ગયા લાલા વરસ એકવીસ હજાર
.
.
કીધી.
·2.0
10
20
.
10
20
.
·0.0
ઢાળ ૬ [૭૫૫થી ૭૬] પ્રણમી તેહના પાય
20
હા વીર વચન ઉત્થાપતા
પરમ પદના પ્રગટ છે
"
ખકુશ ને કુશીલના જોઈ મહુા નિશીથને
ભસ્મ ગ્રહના યેગથી
બાહ્ય ક્રિય. ડબરી
.
શાસન શ્રી વĆમાનનું ભવિકજન ! એળખા ધર્મસ્વરૂપ અનુયાગ દ્વારમાં કહ્યુ સ’પ્રતિ સમય પર પરા ધીરથી સૂરિ પર પરા
વર્તાવે મારગ વીરના તીર્થંકર વિના નવિ હવે
સુરિવિના શેણે નહિ મહાનિશીથે ભાખીયા પડતા કાળે એહવા હશે
મમત જેણે કાઢીએ
મત તિહાં ધર્મ નહિ
તત્ત્વ પદારથ તત્ત્વને
સુજસ સુખ લહે ઘણું
..
.
.
..
*
..
2.0
W
20
""
.
જે જિન માગ અજુ આળે ગુરૂનાની જગદાધાર... એ કપ ભાષ્યને જ તે સદ્ગુરૂની બલિહારી... જિન વચણાએ કુંડ ભણિયા સીસેણુ જણાણુ બેટ્ટા...
".
18
AD
2.0
શ્રુત દેવી શારદાય... આત્મ તત્ત્વ ધરેડ ધમતત્ત્વ જો લેહ...
..
પડતા કાળના સ્વભાવ , ધૂર્તોના મળીયા દાવ...
..
શુદ્ધા શુદ્ધ સ્વરૂપ ભાખ્યું ત્રિભુવન ભૂપ...
આગળ ત્રણ પ્રકાર
માને નહિ તે ગમાર
દુષ્પ સહુલગે નિરધાર ઉપદેશમાલા અધિકાર તીથ તળેા રે આધાર ગચ્છતણા હૈ આચાર .. સુરિના પાંચ પ્રકાર વળી અનુયાગ દુવાર
તેહના પચત્રીસ ભેદ
પછી ધરજો વિખેર...
રહેશે જ બુ ભરત મેઝાર જેથી માને સુર નરભ્રૂપ, ભવિકજન૰૧
ફરતા ફરે જેમ ઢાર સહી તે જાણેા ચાર...
તેહના સુણા અધિકાર જાણેા ભવિ નિરધાર ..
જાણી જે નર યાય તેહના ત્રિલેાક સુરગુણ ગાય
.
..
"
"
13
2
૧૦
૨
3
७
.
૧૦
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૧૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૭૫૬]. છસે ને નવ વરસે મહાવીરથી દિગંબર મત થાણે રે આપ મતે નવા શાસ્ત્ર સંસ્થા પી વીર આગમ ઉથાપો રે.. ૧ ધન ધન શ્રી મહાવીર જિનવાણી સકલ સુખની ખાણું રે સાત નયે ચઉ નિક્ષેપે મળતી પંચ કારણમાં વખાણું રે ધન ધન ૨ નારીને મુક્તિ ન માને મૂરખ- ખુહાપપાસાઈ ભેદ રે ત્રિલેક સારા વિચારે તો નારી ને મુક્તિ (...) જયું વેદે રે... - ૩ બ્રાહ્મીસુંદરી ચંદન બાળ રાજીમતી જુઓ નાર રે ગેમ સારની વૃત્તિ જેને ત્યાં મુક્તિ પહેતી નાર રે. . વિક્રમથી અગીયારસે વરસે વળી ઓગણસાઠ અધિક રે પુણ્ય વિહૂણું પૂનમિયા ઉપન્યાં જાવાને નરક નજીક રે ... વીર સુયગડાંગે ચૌદસ ભાખી તે કિમ આદરે પાખી રે આવશ્યક ચૂણીને મહા નિશીથે ત્યાં પણ ચૌદસ દાખી , ૬ કબલ સંબલ સાગર ચંદે આઠમ ચૌદસ પાસા રે
વ્યવહાર ચૂણ જજે મૂ મત ધરે મનમાં ગુસ્સા રે. . ૭ પંદર દીને આવે તે પાખી ચૌદશ આલેયણ ભાખી રે પૂનમને દિન સર્વથા વજન સૂયગડાંગ ટોક છે સાખી રે ૮ સંવત્સર દ્વાદશ ને ચાર વિક્રમનો નિરધારી રે ખર સરીખા ખરતર ઉપજ્યા પૂજા સ્ત્રીને નિવારી રે... , ૯ શ્રાવણ ભાદરવા દો જેણે વરસે પચાસ દિવસને ફરસે રે સિનોર દિવસને દૂર નિવારે તે મૂઢમતિ કેમ તરસે રે - ૧૧ દ્રૌપદી જ્ઞાતા સૂત્રે પૂજે જિન પ્રતિમા ત્રણ કાળે રે ક૯યાણક ખર કાંઈ ન દીસે સૂત્ર ચરિત્ર નિહાળે રે - ૧૧ અધિક માસ મંગલિકને કામે કયાંઈ ન દીસે રીત રે ધમ કમ ને એકજ મારગ રાજરીતિ એક નીત રે.. - ૧૨ આગળથી પચાસ જે લેશે તે પુઠે કેમ કરશો ? સમવાયાગના અર્થ જેવંતા ભદધી કહે કેમ તરશો રે , ૧૩ ઉત્તરાધ્યયન આગમ માંહે કહ્યો માસ કલ્પ ઉપદેશ રે તે દેખીને કેમ નવિ માનો મુનિનો ધમ વિશેષ રે.... ૧૪ આચારાંગથી અથ લહીને જે મુનિ પંચમ કાળે રે વાચક યશ કહે તેહના ભામણે જે શુદ્ધ મારગ પાળે રે. . ૧૫
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરુની સજ્ઝાયા
મુનિવર ભેખ વિષ્ણુ ગુરૂજી અંગઉપાંગ ઉત્થા પતાજી બ્રિફ પડચા નામ દ્રવ્યને ઠવણ ભાવનાજી વિજયદેવ પૂજે સમકિતીજી તુંગીયા શ્રાવક જિન ભણીછ અન્યદેવ પૂજે નહિ' સમકિતીજી
રાય પ્રસેણી રે સુત્રમાંજી જિનપડિમાં જિન સારિખીજી જઘા ને વિદ્યા ચારણજી નદીસર જાય કહા સાંભળીજી છઠ્ઠારે અગમાં જિત પ્રતિમાજી પુજે છે કિમ તે દેખા નહિ‘જી દયા દયા મુખથી પોકારતાજી જળમાંથી કાઢે સાધવીને શુદ્ધ શ્રદ્ધા કહેા કેમ રહેછ શુદ્ધ શ્રદ્ધા વિના કેમ હાવેજી
સવત પ’દર ચાસડે
ગુરૂતત્વ ઉત્થાપતા જોજો ભવ પ`ચમ કાળસ્વભાવ પાંચે ભરતે પાંચમાં તેા પાડલી પુરે કિમ કહે
દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ભાવના ભેદ મહાનિશીથે ઘણા પૂરા ગુણ નવિ પામીયે કાળ વિશેષે નવિ ગણે ભેદ કહે! દેશ વ્રુતીના આપ જોઈ ગુણ આપણા સૂરિ આવે સિદ્ધાચલે તા કિમ ઉત્તરાખંડના અકુશ ને કુશીલના શુદ્ધાશુદ્ધ કરતા થકા
લાલા
10
"
.
N
10
1.0
10
20
.
.
[૭૭]
લેપી ૨ ગુરૂની આણુ એહને જાણુ...ભવિ મૂકે સંગત એહેવીજી
ભગવઇ અંગે હાય
જીવા ભગવઇ જોય
દ્રવ્ય ભાવ પૂજે ત્રણ કાળ જો જે તુ હૃદય નિહાળ...
પૂજા સત્તર પ્રકાર ઉપાંગ વવાઇ દ્વાર.... નવમા અંગમાં તેમ સુખ નૈતિહાં નહિ· કેમ... દ્રૌપદી ખહુલ પ્રકાર જીવે કુણુ હીણા ગમાર... દેખે નહિ' આગળ પ્રમાણ સાધુ ઠાણાંગમાં જાણુ... જેહને બહુલ સ`સાર સુજસ ભવના ફૈ પાર...
[૫૮]
મૃખ' માટા એ ગીધ... આગમ પ્રગટે એ પાઠ દુષ્ટની મતે પડે ઘાટ... એ તા પાંચમા કાળ આખે મત એકતાલ... તા એકવીસ-હૈ રે પાળ
"
પછે સાધુના તુ ભાળ દેશમાં અગદ્વાર નવિ તે અણુગાર... તેહના બહુલ પ્રકાર થાશે બહુલ પ્રકાર...
૧૫
3 J
20
D
.
W
.
ૐ કુઇ કાળી કીધ
ખોઇ અનુભવ ઋદ્ધ
પ્રાણી ઉચિત લાય, જોજો ભવિ૦૧
કાળે સરિખા કીધ
N
AD
.
૮
20
દ
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંત સાધ વ્રતીમાં કહો લાલા દેશ વતીને લાગ સાધુ કામે જે હવે ... તેહના દેવ સમ ભાગ્ય જે ભવિ૦૮ સાધુ વિના શ્રાવક હવે છે . તિહાં અછેરે થાય અચ્છેરા ભૂત જે ઉપજે , કપટી કળ શાહ. . ૯ નામ મળે તો પણ એહના , હેય દુર્ગતિ વાસ ગુરૂ વિના ગતિ નહિં . સુજશ વચન વિલાસ... ૧૦
[૭૫) સંવત પંદર સિરોર સમે રે ? બીજા મતની રે વાત હુંકા માંહિ ઉપજ્યારે કલિયુગમાં કમજાત રે, લોકો ભૂલમાં ૧ પૂજા નિવારી જિનવાણી લોપી ઈરિયાસમિતિની રાહ માળા રે પણ માને નહિં કલિયુગ ઉપની ઘાડ છે.. , ૨ કહેતાં અવગુણ એહનાં રે ક્યાંઈ ન આવે પાર જે અવળા ભામે પડયા રે ત્યાં રૂઠો કિરતાર રે.. - ૩ નાગરી તપગચ્છથી રે પાય (ચ) છદ ઉત્પન્ન કલિ યુગમાં કલંકી સમે રે શાંતિદાસ નિષ્પન રે.... સાગર જેહની એપમા રે તેહના જળના સ્વભાવ પીધે જન્મ દુઃખીયા હવે રે દુઃખ સમુદ્રની નાવ રે.. . લેભી લપટી જે હતા મૂકી લાજ નિજ આથ શાંતિદાસ જેણે કહ્યો રે બૂડવા ભવની પાથ રે.. તપગચ્છમાંહિ કરી રે નયવિમલે નવ રીત નવ માને નવ સારિખા રે ઘરનો એ અવિનીત રે આપમતીલે ઉપજે રે અવળી જેહની ધાત આગમ લેપે આપ્યા વિના રે તેર બેલની વાત રે.... પ્રથમ તે ઇરિયાવહી રે ષટ આવશ્યકના અંત મહાનિશીથે અક્ષરા રે ન દેખે અવિનીત રે... આચારાંગે પ્રથમે અંગે વસ્ત્ર ધુવે અને રંગે જેહ પાસર્થે સર્વથી રે કિમ હવે સાધુ તેલ રે એકણુ દેશે કિમ ફિર રે સાધુ જેહને રે ભેખ સકલ દેશ જઈને વરે રે ઉત્તરાધ્યયને દેખ રે... સંવર પાંચ ઇન્દ્રિય તણાં રે ચઉદ્ધસાય નિવાર ગછનો મમત જેહને નહિ ? તે સંવેગી ધાર રે... રાગ-દ્વેષ નવ મમતા મારે સાધુ ધરાવું નામ આચારજ પદવી તા રે સાધુને શું કામ રે...
TE
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુરાની સજઝાયો
૬૧૭
જ્ઞાનવિમલસૂરિ નામ ધયુ રે અવિનીતે નામ છડે એહના નામ જાણે રે જે વાંછે શિવ ઠામ રે.. લે કે ૧૪ ષટ આવશ્યકમાં ફરી ફરીને ઇરિયાવહિયાનું નામ નવે અંગે અક્ષરા રે
મૂઠ ન દેખે તામ રે.. - ૧૫ ઘેર ઘનાઘન વરસતે રે વીજળી ચિહુ દિશ થાય દેય ઘડીનું સામાયિક કરે રે પૂરે કિણ વિધ થાય રે. . ૧૬ ઉગ્રવિહારી બહુ હવા રે આગે પણ મુનિરાય મમત કિણે નવિ આદરી રે મમતે દુર્ગતિ જાય રે , ભાણચંદ્ર સરિખા થયા રે અણકાળે મુનિ જેય આગે પણ બહુલા હુવે રે મમત કીધે હાય રે.. . શુભદષ્ટિ પ્રભુ તુમ તણું રે જેહને ઉપની હોય તેણે શુદ્ધ(રૂપે) આદરી રે સામાચારી જોય ... મમતે મત જે પડ્યા રે તેહને દુગતિ વાસ "ઉતરાધ્યયનમાં અક્ષરા રે જોઈ મૂકે કુમતિને પાસ રે, ૨૦ સામાચારી તપગચ્છ તણી રે આદરી શુદ્ધ સ્વભાવ તપ-જપ કિરિયા જે કરે રે તસ હેય સુજસ જમાવ રે ,, ૨૧
[૭૬૦] એમ બેલે મત ભૂલે ભવિ પ્રાણ રે મત તિહાં કઈ ધર્મ ન દીસે બેલે કેવલ નાણી રે
ગુઠે રે મને ત્રિભુવન સ્વામી ત્રુઠે... ૧ મત કરી મેં તે પડતો મૂક શ્રુત આગમ હિત આણી આણવિના કેઈ ધર્મ ન દીસે ઉત્તરાધ્યયને વાણી રે..ગુઠો રે મને ૨ આતમ ધ્યાન આગળ ભાખ્યા રાગષ ત્યાં નહિં દીસે રાગષ તિહાં બંધ ન દીસે બેધ વિના નહિ મેક્ષ રે... ૩ કુનતિને મૂકે (અળગી) ભાઈ રે જિમ નલ(?) નિવાર રે બુડતાં તે પરને) બુડાડે છે આચારાંગ સખાઈ રે. . આગળ)મલે પીન તપકર મુનિ(વ)ધર વરસ પૂર્વ છેડે રે એક દિવસ આણું ધારીને તે પણ નાવે જોડે(તેલ) રે, સૂત્ર પ્રમાણે સામાચારી દીઠી સાકરથી અતિમીઠી રે વિજયપ્રભસૂરિની વાણી સંઘ લે કે દીઠી રે.. . શ્રી મહાવીરની મહેર થઈ જબ કુમતિ મત મૂકી ટાળી રે નયવિજય સુપસાયથી જસને આજ થઈ દિવાળી રે... - ૭
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
le
શ્રી જિનવર પ્રણમું (સ)મુદા કુગુરૂતણાં લક્ષણ કહુ. મન શુદ્ધે સુણજો નરનાર પંચ પ્રમાદ જે નવિ છાંડશે કુંઠ લગે' નિત્ય ભાજન કરે સમી સાંઝથી સથારશે ક્રિન ઉગ્યા વિણુ દાતણુ કરે ન કરે (કદિયે ́) (એકકે દિન=) પટીયાં પાડે સમારે કેશ મુખ ધાવે જોવે આરશી હસે-ધસે-ખેલે પારસી વેશ બનાવ કર્યોના રસી સાકર-દુધ પીધે પર ભાત શક્કર (સખર) શાક વિષ્ણુ નવિ જીમશે ઉનું નીર ન પીવે કા ઝર ઝરીચે પાણી ઠારશે જે નિત્ય રાતે દીવેા કરે ભઠ્યા ભક્ષ્ય ન વિચારશે સેવે મૈથુન રાખે દામ વિષય-કષાય જે નવિ છાંડશે ધમધમ મારગ ચાલે જેહ મનમાં જયણા નિવ ધારશે દિવસે' જે મુનિ ભમતા કરે એક જીતે ને એક હારશે જડીબુટ્ટી ને જન્મોત્તરી સાપ-વિછી જે ઉતારશે ભાડે મળદ ચલાવે ૫થ વાટે' અળદ પેતે ચારશે ગાડે બેઠા કરે વિહાર ઇર્યા સમિતિ ક્રિશ્યુ શોધશે ઓછાં ને અધિકાં કાટલાં માનવભવ એળે હારશી
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
[૭૬૧]
લહી સદ્ગુરૂ આધાર સુણજો સહુ નરનાર રીસ મ ધરજો હૃદય મઝાર ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે?
તે
જે પરલાક થકી નિવ ડરે
તે
કિમ તરશે તારશે ?
ગુરૂ મનમાં સૂગપણ' આદરે નાકારથી તે ગુરૂકિમ તરશે-તારશે ? નિત નિત નવા મનાવે વેશ
તે શુરૂ કિમ તરશે-તારશે ? હાઈ-ધાઈ જોવાના રસી તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે ? ચાંવલ દાળ જમે નિત ખાંત
તે ગુરૂ કિમ તરશે -તારશે ? સજળ કુંભ ભરી મૂકે સદા તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે ?
પડદા બાંધી ખૂણે ઉતરે ગુરૂ નામ ધરાવે ગૌતમ સ્વામ
તે
કિમ તરશે–તારશે ?
તે
કિમ તરશે-તારશે ?
ગુરૂ ઇર્યો સમિતિ ન શેખે તેહ
તે
ગુરુ
૧૧
તે
૧૨
કિમ તરશે-તારશે ? રાતે (સાગઠાબા૮)સારી પાસે રમે ગુરૂ કિમ તરશે–તારશે ? હળવા હાથ કરે હિત ધરી તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે ? નામ ધરાવે છે નિગ્રંથ તે ગુરૂ કિમ તરશે—તારશે ? ગાડા પાખે ન ચાલે ભાર તે શુરૂ કિમ તરશે-તારશે ? સાથે રાખે પાટ-પાટલા ગુણવ'ના અવગુણુ દાખશી તે ૧૬
પ
८
૯
૧૦
૧૩
૧૪
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯
કશુરૂની સજઝાયો એકણ ઘેર ખમાસમણ દીયે અશનાદિક ચારે આહારજ લીયે બીજા ઘરે તિણ દિન વારશે સચિત્ત-અચિત્ત ન વિચારશે તે સૂરજ ઉગે જે કરે સનાને ધૂપ ઉખે બેસે ધ્યાન મિથ્યા દંભ મનમાં ધારશે તે ગુરૂ કિમ તરશે તારશે? ૧૮ ધુરથી પંચ મહાવ્રત ધરે “સવં સાવજ” ઉચ્ચરે તેહ પણ કરણી ખેતી કરે ધમ વિચાર મનમાં નવિ ધરે ૧૯ મટી પદવી (નિવારે ધણી ને જે ધણી) લેકમાંહે જસ પ્રભુતા ઘણી ધર્મ રીતિ પણ તે નહીં કિસી કશી) કુગુરૂતણાં લક્ષણ એહસી ૨૦ ગૃહસ્થ તણી પરે કરે વ્યાપાર વેચે પુસ્તક વસ્ત્ર અપાર પાર પંથે દેખાડે હસી તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે? ચીપીને ઘરમાં પાંગરે
લેઈને તેરા કરે મીઠી વાણું કદી ન બોલે તે ગુરૂ કિમ તરશે–તારશે? કાળે સાપ કુગુરૂથી ભલે જે એક વાર કરે મામલે કુગુરૂ ભ ભવ દુઃખ દેસી તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે? ગાડે ભાર ચડાવે વળી વણજ વ્યાપાર કરે મન ર(૩)લી સાવધ કારજ સંભારશે તે ગુરૂ કિમ તરશે તારશે ઠા પાંચે આશ્રવ સેવે સહી સૂધે મારગ ચાલે નહીં હાથે કરી ફલ વિદારશે તે ગુરૂ કિમ તરશે તારશે ફૂડ પ્રપંચ કરે જે ઘણાં મનમાં કાંઈ ન રાખે મણું પિતે પિંડ પાપે ભરશે તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે ? ગુણવંતના અવગુણ દાખવે આપતણું અવગુણ એળવે આધાકમી જે આહારશે તે ગુરૂ કિમ તરશે-તે રશે? ગારવતા ધરે મનમાં સહી નવવિધ પરિગ્રહ છોડે નહીં લઘુ અજા રાખે લારશી તે ગુરૂ કિમ તરશે તારશે પાંચે પવી વહારે વેગ જમણવાર દેખે તિહાં રેગ નિત્ય દેવ નવ જુહારશે તે ગુરૂ કિમ તરશે–તારશે?
ગુરૂ તણું લક્ષણ એ અનંત મુખથી કહેતાં ના અંત તેહની સંગત નવિ છાંડશે તે ગુરૂ કિમ તરશે-તારશે? કુગુરૂ તણાં (ચાવા એ) એહવાં ચરિત ધમ વિના બોલે વિપરીત સુગુરૂ તણે સંગતી છાંડશે તે ગુરૂ કિમ તરશે–તારશે? જે શ્રી આણંદવિમલ ગુરૂરાજ પશ્ચિમે અરે દીઠાં આ જ તે ગુરૂને પામી(નામ લહી) સુપસાય, તેજપાલ પલણે સુખદાય ૩૨
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨૦
આપ તે નુગરા ક્િર શૈલેખતાવે ઔરાં ભણી
કાકી ગઉ બણાયન્
પથ ઉપર ખેતી કર લાહકી નાવમે ઐસીને ખાટા હી લાગ્યા રે બૈવટયા ઉજ્જળે તે મગલે જિસે
જીવદયા જાણે નહીં આંગણું વાળ્યા રેઆકડા વેલ્સ' ઘાણી પીલીનેે કરોડમાં કવિયણ ભણે જો સુખ ચાડા રે જીવને
મે... તુંને ચેતન ! વા કૈચર કુમારગ ઘાલિસી એકણુ કાની રે તેલરસ ઉંદર ભાટી લે ગયે ગુલમે માખી ચિપી રહી માથા ધૃષ્ણે રે કર ઘસે મરકઢ મીઠા રે ભુગડા આપે આપ વધાઈયે ખેત ખિરાણુ ૐ ખાવતી ગૌ અધાયા રેડીગર હિરણ ખુરી ઢાય આંગુલી લિખિયા લેખ મિટે નહી
10
20
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ht
[3]
ર
વા તા ગુરૂ ઔાંકે થાય રે લાલા આપ ચાલ્યે ઉજડ જાય રે લાલા સબ જગ કુચુરાંરે ભેળીયે... વાતા દૂધ ઝૂલે, કેમ રે લાલા વા તા શ્વાન લૂશૈલેા કેમ ? લાલા, વેા તે કિમ ઉત્તરેલા પાર રે લાલા વહુ તે ખાટા હી બેસણુ હાર રે લાલા ૩ વે તે મનમે રાખે લેા(ચા)ટ રે લાલા વહુ તેમાંૌ વિષની પેટ રે લાલા ૪ વહુ તેા આંબા નાખ્યા ઉપડિ રે લાલા વા તેા કુણુ કાઢેલા તેલ રે લાલા થે તે સુણજ્યે સખ નર નાર રેલાલા તેા કુગુરાંકા સંગ નિવાર રે લાલો [૬૪]
*
તુ' કુગુરૂતણે ઉપદેસ રે લાલા પછે નરકતા દુઃખ લેસ રે લાલા મૈતૂને ૧ એકણુકાંની આગિ ૨ લાલા પાછે ખલતનકિચે। ભાગિ રે લાલા વાંકી પાંખ રહી લપટાય રે લાલા વહુને મીઠે એઈ માય રે લાલા... લે ધરીયા વાસણમાંહિ રે લાલા વહુ દિન ચેત્યા નાંહિ રે લાલા... જિલ્લુસે નામ દીયા હરિયાવ રે લાલા ઉણુરા ગાડા કઢ કાષાય રે લાલા વાતા ધરતી લાખ પસાય રે લલા વા તા જ્યાં હું પાસેા પાય રે લાલા
"
ફૂડ કપટનું ધામ લજ્જાવિદ્ગુણી રીસાળ છોડી દ્યો એહુના ખ્યાલ
.
.
..
એ ધમી પાપી કુટુમેની સજ્ઝાયા [૬૫]
ચેતના કહું કર જોડીને સુણા ર'ગ રસીયા માણીગર આતમરામ પ્રીતમ પાતળીયા
કુમતિ કદાગ્રહ ગેહની કુલહીણી કુલક્ષણી ક્રોધમુખી ચંડાલણી
..
૧
.
પ
20
ર
3
૪
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઐતિહાસિક આચાયેŕ-મુનિઓની સજ્ઝાયા ભવિયણ મણુ પ કય વણુ વિકાસ
કર તરણિ સહેાદર ગાલિાસ તપિ જપિ વિદ્યોખલિ એહ સમાણુ નવિ દીસઇ મહી અલિ અવર જાણુ ૪ સિરિ તવગચ્છ ક્ષીર સમુદ્ર દ જસનામિહિ' રિ દૂર એ પાઇ પ દિસિ દિસી ઘણ ઘણુ જસ જસ પયાસ જયઉ સિરિ મુનિ સુંદર સૂરિ વયસ ૬ સુપવિત્ત મંત્તમય સતિ થ્રુત્ત સચરાચર જે ગાજિઉ ધમભૂપ તિદ્ધિ તિહિ સવત્થ અસિવ નિવાર નિરૂપમ કરૂણારસ સરસ મેહ મદકનિકંદન ગુરૂ ગેાવિદ સર રિસઇ વિવિહાગમ અમિઅપૂરિ ૯
મણમાહણુ માહણવેલિક દ દિણિ દિણિ અચ્છરાયણજસ પસાઇ શુકલિ જુગિ પયડપભાવ જાસ સઘ માણસ માણસરાય હુંસ જગદ્ગુરૂ જગજીવન દેવદત્ત કરિ મારિ નિવારિઅ વિસમરૂપ જિહિ જિહિ એ ગુરૂ કરઇ વિહાર અરિઅ માણતુંગ વલી પરવાદી અદ્રુમ ગડિવ દ મતિ બલિ અવહીલિ અતિ એહ ગઇએહમ એહ પરમતત્ત એહ સુહગુરૂ ભવન્તવ જાણવત્ત એહ અસરણુ અણુાહ ગ્રાહ એહુ દેસણુ દણિ મણિઉત્સાહ ૧૦ ઈશ્મ મુણિ જગનાયક સુહસયદાયક સિરિ મુણિસુંદર સૂરિવર માઁ ભાવ' વન્નિતિહુ અણુવનિઅ રિદ્ધિ વૃદ્ધિ જયકારકર
७
એહુ
પરવ
૧૧
[૬૩૨) જયુ જયુ શ્રીમુનિ સુદરસૂરી સરસતિ મઝ મતિ (૪ઉ અતિ સુરી ગુણુગણુ ગાઇસિઉ એહ ગુરૂ કેરા જિમ અમ્હે ટઉ બહુ ભવ ફેરા ૧ ચાહિએ ચ`દલા માચઇ ચકારા જલહર પેવિ નાચઇ એ મારા આણુ'દ જિલ ઝીલ' લેાચન મારા ભઇન જઇ પ્રભુ દરિસણુ તારા અરે અરે માહ મયણ મદ માયા કહઉ તુમ્હિ ણુ મુહૂતિ જાયા તુમ્હે કુલકંદ નિકદન કેરી સુહગુરૂવાણ વાજઈ રણભેરી....૩ ગૌતમિનિઅગુણુ થાપણિ આપી નિર્દેહ ઘરમાંહિ તે તુમ્તિ થાપી સે નવિ આવિસઇ સવપુર ગામી તુ જ પાસિ રહી હિંવ સામી ૪ કીરતિ કામિણિ નાચઇ એ ગિ જ કીતિ નાહુ કરાવિ તણિ સેહમ ગુરૂ જિમ આગમ ાણુઇ સહુ મહાવીર સાસણ આણુઇ ભેટીલા ભગવન ભત્રભય ભજષ્ણુ જિહાં તુહિઁ સમદલ ખલગ જણ સિરિ તપગચ્છ કમલા મૃગનયણી વાલ'ભ ધન ધન તે દિનરયણો પિ જપ શાસના નૈત્રિ આરહિષ્ટ' સતિકર સ્તવિ મરગી નિવારઈ ચવિહસ`ઘની ભીડ ઊવેલ ગણધર ભદ્રબાહુ ગુરૂચી એલઇ અમ્હ સિ ાતિ ઉપદ્રવ ટાલઉ ઇમ ગુરૂ વીનતિ સહુસમલરાઉ જ્યાનિ અઠા તવ ગુરૂરાયા ટીડતા ભય દૂરિ પલાચા
૫
७
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર
ધમી જ્ઞાન અભ્યાસે સદા ધમી ખેલે વિશ્વાવીસ ધમી તે જે ઇન્દ્રિય દમે ધમી પાળે સહુશ' પ્રીત ધમીન ક્રિયે કાઇને દોષ ધી દિયે ભલે ઉપદેશ ધમી ચાલે શુદ્ધ વ્યવહાર ધમી રાગ-દ્વેષ નિવ રે ધમી જાણે અથિર સસાર ધમી ન કરે કિષુજી' દ્રોહ ધમી ષટ્રદર્શનને ક્રિયે ધમી” ધરિ રૂડી બુદ્ધ ધમી રાત્રીભાજન તજે ધમી' શત્રુમિત્ર સમ ગણે પાપીની હવે સુણજો વાત પાપી ભલું પરનું નવ કરે પાપી પાંચ ઇન્દ્રિય નવિ મે પાપી કરે સલજી ફૂડ પાપી ગુરૂતુ' ન માને કાર પાપી ન દિચે કેહને દાન પાપી પછિદ્ર જોતા રહે પાપીને નવિ હાવે લાજ પાપી જાણે મનમાં ઇશા પાપી જાણે હું છું જાણુ પાપી ન જાણે સાધ-અસાધ પાપી માત–(પતા નિવ ગણે પાપો અધમ કરેય સદીવ પાપી દેવ-ગુરૂ નિંદા કરે પાપી અભક્ષ્ય ન જાણે મૂઢ પાપી પરસ્ત્રીથી રાતા રહે પાપી ચાલે ભૂંડી ચાલ પાપી સાત વ્યસનમાં રમે
સજ્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
ધી પને સુસે નવ કદા ધ્રુમી' પૂરે સયલ જમીશ ધી વચન સહુના ખમે ધમી ખેલે ફુલવટ રીત ધી ધરે સદા સંતાષ -ધી' મૂકે સયલ કલેશ ધી કરે. પાપના પરિહાર ધમી શુદ્ધ ક્રિયા અનુસરે ધમી માહ કરે પરિહાર ધમી ધમ ચડાવે સેહ ધમી" લખમી લાહા લીધે ધમી ચાલે મારગ શુદ્ધ ધમીતે ભગવતને ભજે ધમી અષ્ટ કરમને હણે પાપી કરે પરાઇ તાંત પાપી કુટિલ સદા મન રહે પાપી પાપમાંહિ નિત રમે પાપી સુખ ઘાલે સહુ ધૂડ પાપી કરે સદાય વિકાર પાપી પંચમાં ન દિયે માન અણુવ્રુતીને હુતી જ કહે પાપી ન આવે કેહુને કાજ જેહવા હું છુ તેહવેા તિશે। મીજાને નવિ જાણે જાણ પાપી કરે ઘણા અપરાધ પાપી પ'ચેન્દ્રિય જીવ હશે તેડુ જાણીજે પાપી જીવ પાપા દુતિમાં અવતરે પાપી ઉંચે સદા હાય( મૂ ) ગૂઢ પાપો નરકતણાં દુઃખ સહે પાપી હૅરે પરાયા માલ પાપી માન-મહાતમ ગમે
૧૦
૧૧
૧૨
૬
૧૩
૧
૧૪
૧૬
૧૫
૧૮
૧૭
૧૯
૨૦
૨૧
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુટુંબ વિષેની સજ્ઝાયા
પાપીના એ લક્ષણ કહ્યાં ઇમ જાણી ન કરી કોઈ પાપ એ આતમ શિક્ષા મન ધરે ચારૂદત્ત વાચક ઈમ કહે
ક્રયા માતા રે ધમની સયમ ધર્મની સ્ત્રી છે સુબુદ્ધિ બેન છે ધમની પાંચે દ્રિય જે વશ કરે પર ઉપગારી ધનવંત છે ધમ' વ્રત પાળે આદરી પદ્મવિજય સુપસાયથી
પ'ડિત જીભ સાચાં સદ્ઘાં ભલીપરે જા ભગવંતના જાપ પ્રાણી દુર્ગંતિ નવિ અવતરે ધમ' કરે તે શિવસુખ લહે
કાયા નગરમે કિલાલ કરે તુ
પાઁચ વિષયા પટરાણી થારે ઋણુ રાજ લેાકર્મ' રમતા થારે
[[૬૭]
ચવીસ જિન પ્રણમી કરી
સુગુરૂ તણે સુપસાયજી
સજ્ઝાય કહુ' રેસેહામણી ભણતાંસુણતાં સુખ થાયજી...સુણજો સજ્જન શિખડી
સુઈવ-સુગુરૂ-સુધમ ન દૃષ્ટિરાગે રે માહી રહ્યો લાખ ચેારાશી રે ાનીમાં જન્મ-મરણુ દુ:ખ ભાગવ્યા મનુષ્ય જન્મ પામી કરી ધર્મી કુટુબ નવ આળખ્યુ પાપનું મૂળ તે ક્રોધ છે હિંસા માતા રે પાપની કુબુદ્ધિ પાપની નારી છે જુઠ ભાઈ તે પાપના પાપી કુટુંબને પરિહરી નામ બતાવુ રે તેહના ધર્માંનું મૂળ ક્ષમા જ છે
1.0
10
પરીક્ષા ન કરી લગાજી તેણે રૂલ્યેા સસારજી... ભમીયા કાળ અનંતજી તે જાણે ભગવતજી... પાપી કુટુબ શુ' ધરી પ્રીતજી કામ કર્યાં વિપરીતજી... પાપના બાપતે લાભજી પુત્ર લાલચ અક્ષાભજી... પાપની મ્હેન તે રીસજી પુત્રી તૃષ્ણા(તે શષ્ટ) દીસેછ...,, ટ્ ધી કુટુંબ શુ ધરે નેહુજી જેહથી લડીએ ભવ છેટુજી..... પાપ નિભતા જાણુજી પુત્ર સહતેાષ ભડાર(સુજાણુછ),, પુત્રી સમતાથું રાચજી શ્વમના ભાઈ તે સાચજી... જગમાં તેહીજ શુરજી શિયલ પાળે તે ચતુરજી... જ્ઞાની તે કહેવાયજી જીત નમે તેહના પાયજી...
[૫૮]
ઉત્કૃષ્ટ અંગ અભિમાન જીવ તુ રાજા મન પાન...જીવ૧ અબ્રહ્મચય તે અજાણુ રાજ રીત નહિ' રાજન રે...
1.0
.
૬૧૩
N
.
ર
૨૩
20
૮
૧૦
૧૧
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૪
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
M
Ν
પાંચ પ્રમાદ થારે” ઉમરાવ ઉત્ક્રુષ્ટ ન માને તે તુઝ આણુ રાગ-દ્રંષ મહિતા(લા) મતિ હીણા મળે પાપ ધન તે અમાનરે...જીવ૦૩ ઇરખાને માય કરે માંન પાદા અઢારે પાપસ્થાન રે... ફરે શહેરમે સતાન ન કરે તાને કઈ જાણુ રે... સાઝ દીયે મિથ્યાત અજ્ઞાન થઈ તુમે સદા સાવધાન રે ... માડા તુમે બીજો હી મંડાણુ માનસી સહુ આણુ દાણુ રે... ગુપ્ત દાસી ગુણુજા ણુ પ્રતાપ અધિક જેમ ભાણુ રે.... ૮ મેહ(ડ)તાં કરે એ શુભ ધ્યાન ભડારી કીજે અભયદાન રે... ઈરખાને માય કરે જ્ઞાન પેદા કીજે દસ પચ્ચખાણ રે.... ૧૦ થાય તમ નગરે પ્રેમ કલ્યાણ અવિચલ રહે તુમ આણુ રે... ૧૧ કહે તેજ સ'ધ એહ વાણુ જાણે તે જાણુ સુજાણુ...
, ૧૨
ક્રોધ કોટવાલ કરે ક્રૂડ અનરથ કમ' કેટક તહેરે જોગ વરી દીસે આશ્રવ ચાકર એહવા મદન માસીના લાભ શેઠ પુર લુટે-લુ’ટાવે પચે'દ્રી ચાર પ્રગટ લુંટે રાખા ખખર પુર રાજા ન રાજા અત લી ઉઠાચી મૂકા અવિચલ રાજ તુમારો રેહસી પંચ સમિતિ પટરાણી કીજે ઈશુ રાજ લેાકર્મ' રમતાં થારે પંચ મહાવ્રત ઉખ એવ પરઠા ધર્મ ધ્યાન ખજાના મેલે કોટવાલ સવરને કીજે’ સત્યાવીસ સાધગુણુ લશ્કર સારા સ'તેાષને' શેઠાઈ દીજે વસાચીએ સિદ્ધપુર વસતી સવળી
સવત સત્તર ત્રેપના સવચ્છર
અવિચલ રાજ પામ્યા ઇણ રીતે
સ'સાર સાસરૂ માંજી દાહયલુ શિવપુર પીહર સેહામણું સયલ જિજ્ઞેસર પાયે નમું સંસાર સાસરૂં' અમ્હે ગાયસ્યુ માહ સસરા અતિ મલપતા કુમતિ નણદી મુઝ નિત દમઈ લેાભ જે છે ૨ે હાર્યો નહિ’ મદન મહાભડ નાહલેા એહ કુટુંબ બહુ અળખામણા પીહર જાવુ. તે સુખ ઉપજે ધીરજ પિતા માહુરે અતિ ભલે ક્ષમારે માડી શીલે' ભરી
W
10
20
रे
[s]
... M
સાયકુ નહિં... લગાર રે જિહાં ઘણુ' સુખ ઉદાર રે...સ’સાર૦૧ ભાવ ભજો શ્રી જિંનરાય રે સુણતાં પાતિક જાય રે માયા તે સાસુડી અતિ અભણ જેહની વિષમી વાણિ રે... રાગ-દ્વેષ દેવરીયા કુન્નત રે વાહલા નવિ માનિ વસ્તુ રે... નવ ગમે એક લગાર રે જિહાં ઘણુ... સુખ ઉદાર રે... જે પૂરે વષ્ઠિત કેડિ રે નહી રતિ જેહમાં ખેાડ ?...
20
૫
.
રે
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુટુંબ વિષેની સજઝાયા. સંજમ વિરે મારઈ અતિ ભલે સુતાં તે ભોજાઈ ગુણગેહ રે દયા તે બહેની મોરે મન વસી જેહસું અવિચલ નેહ રે.. સંસાર૦ એહ કુટુંબ બહુ અલખિઓ જિહાં જાવાની ઉલટ થાય રે કષિ નારાયણ કહે તે પરિહરે જિમ પામે ઉત્તમ કામ રે.. . ૮
[૭૭૦] મન નહિં માને માહરૂં રે બોલે ન અંતર ખેલી રે ઈર્ષ્યાળુ મુજ શેક સદાહી પ્રીતે કદી નહિં બોલી રે કુટુંબ અટારડું મુજ મહ્યું છે કિમ કીજે સહી મેરી રે કુટુંબ૦ ૧ અતિ ઉછાંછળી નણંદ હમારી બહુ છે બહુ બેલી રે જેઠ જૂઠે મુજ અંતર બાળે કરતે ગુણની હોળી રે , જેઠાણી ઝગડા નિત્ય કરતી લેક લજજા ન વિચારે રે દેવર સાર=અસાર ન સમજે કેઈની શીખ ન ધારે રે... - ૩ મુજ દેરાણી છે રસાળુ કામ કરે નહિ સારું રે અનર્થકારી અધિક સતાવે શું કહુ સખિ ! દુઃખ મારૂં રે .. ૪ સસરે હમારે બાળ ભેળે કહી શકે નવ કેઈને રે સાસુને વિશ્વાસ ન આવે tઇનમાં છોડે સહુને રે.... પિતા છે મુજ બહુ દેવી નિજ હઠને નહિં છેડે રે માં ધુતારી મુજને ન ગમે અધિકે ત્રાસ દેખાડે છે. . ૬ ફુઓ ફસાવે મન મુંઝાવે અંતર હંસ હરાવે રે ફઈબા નિશદિન ચાડી ખાવે ટોકી ટેકી ભરમાવે રે. મામ મારે પર ઘર ભંજક પાસે (ચ=રહીને) સહીને પાડે મીઠું બોલી મામી માહરી માંહે રહીને મારે રે. મિન મિન બેલે માસી માહરી લુંટ મચાવે સારી રે પ્રગટ પણે મુજ માસે મારે દેવે દુઃખ અપારી રે... લલચાવે ફોગટ મુજ ભાઈ સાર ન દીસે કાંઈ રે ભેજાઈ મુજ ભાન ભૂલાવે ખુંટાઈ મનમાંહી રે પીતરી મુજ પાસ ન મૂકે પજવે વિવિધ પ્રકારે રે પીતરાણી પર દુખમાં રાજી શુભ મારગથી ટાળે છે. - ખોટાં કૃત્ય કરાવી દાદ દુગતિમાં લઈ જાવે રે ડાકણ સરિખી દાદી મારી પૂરવ પુણ્ય ખપાવે રે.. બેટી તે મુજને બહુ બાળે લુંટ કરે ઘર પેસી રે જમાઈ છે મુજ બહુ લાલચી તૃપ્તિ ન પામે લેશી રે. .
=
9 =
=
=
=
=
સ-૪૦
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૨૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ બેટ છે મુજ અતિ રસાળે પગ-પગ બંધનકરી રે વહુઅર તે મુજ વાત ન માને મરજાદા નહિં સારી રે. કુટુંબ૦૧૪ મુજ વસ્તુઓ વિકરાલ ન છોડે ભૂત પરે જેહ લાગ્યો રે હાવભાવ કરતી વડીઆઈ પણ દુખદાઈ ત્યાગો રે... - ૧૫ એકજ ગામે પીયર-સાસરા હ તે કમે' પામી રે બિહું મળી બહું દોષ પ્રકાશે - મુજ દુઃખમાં નહિં ખામી રે.. . ૧૬ ચોર દેય છે તેહી જ ગામે નિત ફરતાં લઈ વરે રે પ્રગટપણે તે લુંટ મચાવે કે નહિં રક્ષણ હારે રે... - ૧૭ એણે કુટુએ બહુ દુઃખ દીઠો આપદ અંત ન પાયો રે એહથી અળગા જે રહે જાણી તે જ્ઞાની મહારા રે.. - ૧૮ અર્થ અગોચર સજઝાય કહી એ આતમને હિતકારી રે અર્થ લહીને આદર કર અકે-દુરષિ ચિત્તધારી રે. . ૧૯
[૭૭૧. નાહલે ન માને કહ્યું માહરૂ રે સે કિહ સિરે જોઈ નણંદ બેહુ રે ઘણું અટારડો રે જેઠ જૂઠે મુઝ હાઈ (કિમ જાળવીયે) ૧ કિમ જાળવીયે રે કુટુંબ અટારડું રે કરે મુઝસ્ય નીત રેસ એકણ ગામે રે પીહર-સાસરું રે બેલે મલી મલી દેસ... - ૨ જેઠાણી મુઝ પરવશ થઈ ફરે રે દેવરને નહી લાજ દેરાણી છે અતિ ઉછાંછળી રે માંડે વિરૂઓ એ કાજ.... ૩ સસરે સુહા રે બેલી નવિણકે રે સાસુડીને નહિ રે વિશ્વાસ પહર પિતા છે રે મુઝ રેસિઓ રે માડલી દેખાડે ત્રાસ. - ૪ કુઓ બેઠે રે બુ-મું બહુ કરે રે ફઈડી લગાવે મુઝ રેસ પરઘર ભેજક મામે માહરે રે મામીને ખેટ વભાવ... . ૫ માસી લટે મદિરમાં પેસીને રે માસ દેખત લેઈ જાય કામ કરાવે રે જોરે ભાઈ લે રે ભોજાઈ વઢવા જાય. કૂદ પડે પીતરી વળી રે પીતરાણી કમજાત દાદો માહરે ઘુરથી લેભી રે દાદી કરે બહુ ઘા (ધા) .. . ૭ બેટડી તપાવે મુઝને અતિ ઘણું રે જમાઈ કરે સંતાપ બેટ રહે રે મુઝક્યું રૂસણે રે વહુઅર વે રે રાપ... નિલ જજ માહરે વડ ઉ માં સહુ ક રે વડઆઈ વિકરાળ કઈ ભલું નહીં એણે કુટુંબડે રે બોલે આળ-પંપાળ...
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
કુરગડુ મુનિ-લલિતાંગકુ વરની સજ્ઝાય
ને
ઈશે. ગામ' ઢા ચાર નિત્યે ફરે રે. એહને' મૂકી જે અળગા રહે રે એહિ અરથ કહ્યૌ અગેાચરૂ રે કર જોડીને મુનિ દયાશીલ ભણે રે ૐ કુમતિને ચેતનરાયના રહેને રહેન રહેને અળગી રહેને કુમતિ પડી કેમ કેડે અળગી રહે તે મુજ માહુ મહામદ્ય પાયે તૃષ્ણા તરૂણી આણી મિલાવી ક' નટાવા તું તેડી આવી મિથ્ય ગીત તણે ભણકારે નરક નિગેાદતણા મંદિરમાં મુજને ભેાળવી તિત્ક્રાં બેસાર્યો જબ મે... મદિરા છાક નિવારી અનુભવરસના પ્યાલા મે પીધે શ્રી શ ́ખેશ્વર ચરણુ સારૂહ રૂપ વિબુધના મેાહન પભણે
તને ક્રૂતીને કેણુ તેડે... અળગી રહેને તેણે હું થા મત વાળા વચમાં કર્યો તે દલાલે... તેણે પણ માંડી ખાજી મુજને કીધા રાજી... પાતિક પલંગ બિછાયા પણ સુમતિએ સમજાખ્યું.... સમક્તિ સુખડી ચાખી ચિત્ત ચેતનને દાખી... લાગી ધ્યાનની તાળી જિનમત સ્તુતિ લટકાળી...
તેણે સુખ નહી" લવલેસ તે પુણ્યવત વિસેસ... કમ ૧૦ સદ્ગુરૂને આધાર જોજ પડિત વિચાર...
ઉપાલ’ભની સજઝાય [૭૭૨]
TM કુરહમાંન-લલિતાંગ કુંવરની સજઝાય [૭૭૩]
૬૨૭
20
ઉપશમ આણા ઉપશમ આણે વિષ્ણુ ઉપશમ જિનપ્રેમ ન શોભે તુરમિણી નયરી કુબ નરેસર તસનંદન લલિતાંગ મહામતિ સુગુરૂતણી વાણી શ્રવણે સુણી રાજ ઋદ્ધિ રમણી સહૂ છડી દેશ-વિદેશે ગુરૂ સધાતે સહે પરીષહુ દૈાષ નિવારે અન્ય એક દિવસ તમ ક્ષુધા વેદનીય ઇંદ્ર ચ'દ્ર વિદ્યાધર મુનિવર સૂર ઘઉં દિનપ્રત્યે લાવે કુંગડુ તે માટે કહેવાયા દિવસ પજૂસણુ ગુરૂ આદેશે ચાર શ્રમણ ચઉમાસી તપીયા
..
.
..
૫ ..
ઉપશમ તપમાંહિ રણા રે જિમ જગ નરવર કાણા રે... ઉપશમ૦ ૧ રાજ કરે તિહાં સૂરો રે મણી મડિત પૂરો રે... સવેગ અગ ન માયે રે ચારિત્રનીરે ન્હાયા રે... વિહાર કરે મુનિ માટા ૨ ઋષિ ઉપશમ રસ લેાટો રે... કરમે ન સહી જાય રે ક્રમ કરે તેમ થાય રે... એષણા દેષ નિતારી રે સયમ શેાભા વધારી રે.... વહારી દૂર સુસાધુ રે દેખાડે નિરાબાધ રે...
૧૧
..
..
20
..
૪
19
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮ તે ચારે સ પાત્રમાં શુકે આજ પશુસણ કાં ન વિમાસે કુરગડું સમતા રસમાં ભરીયે લૂખા આહાર જાણીને મુનિવરે આહાર કરી નિજ આતમ નિર્દે ઘનઘાતી ચઉકમ' નિવારી શાસન દેવી ક્ષપકને પૂછે રાષ ભર્યો જપે તે મુનિવર દેવદુદુભિ ગગને વાજી કેવલ પામી મુક્તિ સિધાવે શ્રી વિજયદાન સુરીશ્વર રાજયે આણંદ વિજય પડિતવર શિષ્યે
સઝાયાદિ સંગ્રહ
રાત્રે લવે તુ પાપી રે દુતિક્ષુ' પ્રતિ થાપી રૈ...ઉપશમન્ત્ર ૉંચે (વમાસે રૂડુ રે ઘી નાખ્યુ નવિ ફૂડુ રે... શુકલ ધ્યાન લય લાગી રે કેત્રલ જ્ઞાની મહાભાગી રે... કરગડુ કિહાં ક્યાંયે ૨ એ જા, ખૂણે ખાયે રે... ક્ષપક ખમાવે જાણી રે વાત સિદ્ધાંતે લખાણી રે... વિમલ હ` ઉવજઝાયા રે ધન વિજયે ગુણ ગાયા રે...
નગરી દ્વારિકામાં નેમિ જિનેશ્વર કૃષ્ણ નરેસર વધાઈ સુણીને હા પ્રભુજી ! નહિં જાઉ* નરકને ગેહે, અઢાર સહસ સાધુજીને વિધિસુ પછી નેમિ જિનેશ્વર કેરાં નેમિ કહે તુમે ચાર નિવારી કૃષ્ણ કહે હુ ફરી-ફરી વાંદ મિ કહે-એહુ ટાળ્યા ન ટળે કુ’શુ કહે મારા ખાત્ર બ્રહ્મચારી મોટા રાજાની ચાકરી કરતાં સુરતરૂ સરખા અફળ જશે ત્યારે પેટે આવ્યા તેહુ ભારી ગ વેઠે ભલે! ભુ'ડા પણ યાદવ કુળના તુમ છપ્પન ક્રેડ જાદવના રે સાહિબા કૃષ્ણ જો નરકે જાશે નૈષિ જિનેશ્વર કેરા રે બાંધવ
પુત્ર કપુત્ર જ થાય બાંધવ કહેવાય...
જંગમાં અપયશ થાશે... ખેલ્યા કેવલ નાણી
શુદ્ધ સમક્તિની પરીક્ષા કરીને નૈમિ જિનેશ્વરે દીયા રે દિલાસા ખરા રૂપૈયા જાણી... નેમિ કહે તુમે ચિ'તા ન કરશે! તુમ પદવી અમ સરખી જીવતી ચે.વીશીમાં હશે। તીર્થંકર હરી સુણી મન હરખી... જાદવ કુળ અજવાળ્યુ રે નેમજી સમુદ્ર વિજય કુલ દીવા ઇંદ્ર કહે શિવાદેવીના નંદન ક્રાડ દિવાળી જીવા ...
20
..
..
,,
.
"
.
5 કૃષ્ણ-વાસુદેવ-ખલદેવી સજ્ઝાયા [૭૭૪] વિચર‘તા પ્રભુ આયે (ન્યા) જીત નિશાન વાચે (વજડાવ્યા) નહી જાઉ હું નહી` જાઉ હૈ। પ્રભુજી ૧ વાંદ્યા અધિકે હરખે ઉભા ઊભા મુખડાં નિરખે ... ત્રણતણાં દુ:ખ રહીયાં હુ` ધરી મન યાં... સે વાતે એક વાત નેમિ જિનેશ્વર બ્રાત... ઢાંક સેવક અહુ રળશે વિષ વેલડી કેમ ફ્ળશે ?...
W
..
..
..
W
..
૧૦
૧૧.
૧૨
૧૩
પ
૭.
૧૦
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ-વાસુદેવ-બલદેવની સઝાય
[૭૭૫ થી ૭૭૯ ] દૂહા : અરિહંત પદ પંકજ નમી કમતણું ગતિ જેહ વર્ણવશું ભલી રીતથી સુણો ભવિ ! સસનેહ કમે સુખ-દુઃખ પામી કમે ભવજંજાળ કમ સકળ ધરે ટળે લહીએ સુખ સુવિશાળ... દાધી નગરી દ્વારિકા
નાઠા હલી મોરાર વનમાં વસતાં દુઃખ સહ્યાં ભાખું તે અધિકાર... ઢાળ : ગ્રીષ્મ કાળના જોરથી રે લાગી તૃષા અપાર કૃષ્ણ કહે બલભદ્રને રે શોધી લાવે તમે વાર રે સૂકે તાળવું આવાર રે નહિં ચાલી શકાય લગાર રે બલભદ્ર કહે તેણી વાર રે કમંતણી ગતિ એવી મેરે લાલ. ૧ લેઈ આવું પણ અમે રે તમે રહેજો સાવધાન એમ કહીને ચાલીયા રે જે પાણીના થાન રે હરિસુતા તેડી જ રાન રે આવી નિદ્રા અસમાન રે એક પિતાંબર પરિધાન રે કર્મતણી ગતિ એવી મેરે લાલ ૧ બલભદ્ર બેલે એમ વળી રે ઊંચું વદન નિહાળ બાંધવની રક્ષા કરે રે
વનદેવી તમે રખવાળ રે તુમ શરણે છે એ બાળ રે તેને જાળવજે સંભાળ રે હું આવું છું તત્કાળ રે કમતણી ગતિ એવી મેરે લાલ ૩. હલી તે પાણી લેવા ગયા રે આ જરા કુમાર ભાવિ ભાવના વેગથી રે રહ્યો વૃક્ષાંતર અવિકાર રે હરિયાદને મૃગલે ધાર રે બાણ મૂકયું આકથી ત્યારે રે વિંધાણો પાદ મોરાર રે કમતણી ગતિ એવી મેરે લાલ ૪ સહસા ઉડી હરિ ભણે છે કે કીધો છલ એહ મારી કેઈએ નવિ હણી રે એટલા દિન પહેલા રેહ રે નામગોત્ર કહે તમે કેડ રે તવ બળે એણી પરે તેહ રે. તું સાંભળજે સનેહ રે કમાણી ગતિ અહી મેરે લાલ , ૫
ઢાળ ૨ ૭િ૭૬] દુહા : જરા કુમાર ભાખે હવે નિજ અવદાત તે વાર કૃષ્ણ નેરેસર સાંભળે - પગમાં પીડા અપાર... ઢાળ : વસુદેવ રાયર ણી જરા રે માયતાય મુજ જાણ રામ કૃષ્ણને ભાઈ વડે રે તે મુજ ભ્રાતા ગુણખાણ રે
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૩૩
સાઝાયાદિ સંગ્રહ મેં સાંભળી જિનની વાણ રે તસ રક્ષા હેતે ઈણ ઠાણ રે ભૂખ્યા-તરસ્યા રહું રાત રે કમાણી ગતિ એવી મેરે લાલ , ૧ મુજને બાર વરસ ગયા રે સહેતાં બહુલા કલેશ નર નવિ દીઠે ઈણ વને રે તું કેણ અછે શુભ વેશ રે તવજપે કૃષ્ણ નરેશ રે ભાઈ આવ આવ સવિશેષ રે
તાર ફેક થયે સવિ કલેશ , ૨ તેહીજ કૃણ તું જાણજે રે તારે જે લધુભ્રાત જિણ અરથે તુ વન રહે રે ભાવભાવ તેહ આયાત રે જિન વયણ ન ફેગટ થાતરે જે દી જગ પલટાઈ જાત રે જિનવયણ નવિ પલટત રે કર્માણ ગતિ એહવી મેરે લાલ , ૩ જરી કુમાર નિસુણ ઇસ્યુ રે કહે શું કૃષ્ણ એ ભાય આવી દીઠા કૃષ્ણને રે મૂછગત તે તિહાં થાય રે વળ્યું ચેત તે રૂદન કરાય રે હા કૃષ્ણ! કિહાંથી એ હાય રે જેહથી નાશીયે તે આય સે કમ તણું ગતિ એવી મેરે લાલ ,, ૪
ઢાળ ૩ [૭૭] દૂહા : પૂછે વાસુદેવને દ્વારિકાને અધિકાર જેમ જેમ જરાકુમાર સુણે હઈડે દુઃખ અપાર ઢાળ : દુઃખભર હૈડે રેવતા રે પૂછે કૃષ્ણને એમ દ્વારિકા શું દાધી ખરી રે જદુ કેરે ક્ષય થયા કેમ રે મળ્યું સવે કહ્યું જિન મરે તુજ દેખીને ચિંતુ એમ રે. ભાઈ એહ બની ગયું કેમ રે કર્મણ ગતિ એવી મેરે લાલ કૃષ્ણ પણ માંડી કહ્યો રે દ્વારિકા કેરે દાહ સાંભળી રૂદન કરે ઘણું રે રેવરાવે વૃક્ષની સાત રે તસ ઉપન્યું દુઃખ અથાહ રે ભાઈ માર્યો વિણ અપરાધ રે મુજ હશે નરકને રાહ રે કર્મણ ગતિ એવી મેરે લાલ . ૨ રૂડું કરતાં ભૂરું થયું રે પૃથ્વી આપે માગ એહ શરીરે નરકમ રે અમને છે દુઃખને લાગ રે મજ નરકથી અધિક દુ:ખ લાગ રે મુજ કૃષ્ણ ઉપર બહુ રાગ રે તેહને માર્યો વિણ આગ રે કમંતણું ગતિ એવી મેરે લાલ છે કે પ્રભુએ જ્યારે ભાખીયું રે મરણ ન પામ્ય કેમ મુજ મરતાં ઓછું કર્યું રે તુજ જીવતાં જગ ખેમ રે તવ કૃષ્ણ કહે ઘરી પ્રેમ રે મત શોક કર તુમ એમ રે નીપજ્યું પ્રભુએ કહ્યું તેમ રે કમાણી ગતિ અહેવી મેરે લોલ . ૪
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ-વાસુદેવ-ખાદેવની સજાયે
કૌસ્તુભ લેઇ જાઓ તુમે રે આગળ પાછળ જેવતા રે વહેલા તું ઈહાંથી નાશ રે જમરાયને આધીન થાસ રે વિપરીત પગલાં થાપો ૨ પાંડવને ખમાવજો રે રાજ્ય અધ ગર્વને ધામ રે અન્યાય કર્યાં અમે તામ રે
દૂહા : શીખ લેઇ વાસુદેવની પાછુ વાળી જુએ બહુ જરા કુમાર એમ સાંભળી રે કૌસ્તુભ લઇને તે ગયે ૨ વેદના હરિને અપ્રમાણુ રે એલે એમ અવસરના જાણું રે જિનવરને નમું હર્ષોંથી રે શાશ્વત સુખ પામ્યા જકે રે આચારજ ઉવજ્ઝાય રે
નમીએ નેમિ જિનેશ્વરૂ રે ભવ્ય જીવ પ્રતિ બેષતાં ૨ તુમે જગવત્સલ હિતકાર રે
જેઠુ કરી આશાતના રે તુમ ઉપકાર ન વીસરૂ રે જીવડા ! સહુ જીવને ખામ
ઢાળ
એસી સથાર ચિંતવે રે વરદત્તાદિક રાજવી રે જસ દૂર ટળ્યા દુ:ખ દ રે
(૫)વહેલાં પાંડવ પાસ કહેજો દ્વારિકાના નાશ નહિ તા બળદેવની પાસ રે
કમ તણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... પ જેમ ના વે પુઠે રામ અમચા અપરાધ તમામ રે
ક્રૂરે આપ્યુ રહેવા ઠામ રે
દ્રૌપદી લઇ વળીયા જામ રે... કમ'૦૬
૪ [૬૮]
જરા કુમાર હવે જાય અંતરમાં અકળય...
રે
મુજને દેખા ઋણુ ઠાર ૨ જ્ઞાનાદિક ગુણ ભંડાર ૨ અતિશય વર ચેાત્રીસ ધાર રે... તેહ પ્રમાવુ સ્વામ -ધારવાર નનુ` શિરનામ રે સહુ ગણજે મિત્રને ઠામ રે એમ પામીશ શાશ્વત ધામ રે... ધન્ય શ્રી નેમિ જિષ્ણુદ તજી ગેહ થયા મુણી રે શાંખાદિક કુમરના વૃંદ રે અન્ય ચિતવે એમ ગાવિ રે...
38
કાઢયું પગથી ખાણુ પગલાં વિપરીત મ’ડાણ રે તૃણુ સંથારો કરી રાણુ રે કમ તણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... ૧ શક્રે પ્રણમિત પાય તે સિદ્ધ નમુ' નિરમાય રે વળી સાધુતણાં સમુદાય રે શિવ સાધન સાથે ઉપાય હૈ. કમ′૦ ૨ મુજને જસ ઉપકાર
૬૩૧
.
..
૪
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
ફર
દૂહા ; કરતાં એમ અનુમેાદના એહવે મનમાં આવતી ગતિ તેવી મિત સમજે જીભ લેશ્યા દૂરે ગઈ રાજીમતી રૂકિમણી પમુહારે
ગૃહવાસ છાંડીને જેણે ૨ ઇમ ભાવે ભાવ ઉદાર રે થયા વાત પ્રાપ પ્રચાર રે તે દુઃખમાં વલી સાંભરી રે સહસ વરસ મુજને થયા રે જેમ દ્વીપાયને દુઃખ દીધ રે પણ એ દુઃખ દેવા ગીદ્ધ રે જો દેખુ હવે તેને રે તાસ ઉત્તરથી હુ' સવે રે ઇમ રૌદ્ર ધ્યાન અભ્યાસ રે સરી પડીયા નરકાવાસ રે સેાલ વરસ કુમરણે રે નવસે` અઠયાવીસ જાણીયે રે તિહાં કમ કીધાં ઠીક ઠીક રે
તપગચ્છ સિ’હું સુરીશના રે કપૂર ક્ષમા વિજયાભિધા રે ગુરૂ ઉત્તમ વિજય દયાળ રે સુણતાં હાયે મગળ માળ રે
ઢાળ ૫ [૭૯૯]
ફ્રેખતાં માહુક લાગતી વાસુદેવે એક દિન પુછીયુ કાના થકી મુજ મરણુ છે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ઉત્તમ ધમની સાર લેશ્યા દુષ્ટ તેણી વાર...
જેણે અશુભાયુ ખદ્ધ
તીવ્ર વેદન પ્રતિખરું... ધન્ય જાદવની નાર
લીધે। વર સયમ ભાર રે પણ વેદનાના નહિ પાર રે ક તણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... ૧ દ્વારિકા નગરીની ઋદ્ધે પણ એ મુજને કહી ન કીધ રે હું એકલ મલ પ્રસિદ્ધ રે કમ તણી ગતિ એહવી મેરે લાલ... ૨ તે ક્ષય આણું તાસ કાઢુ પુર ઋદ્ધિ ઉલ્લાસ રે છૂટે તિહાં આયુ પાસ રે કાઁતણી ગતિ એવી મેરે લાલ... ૩ છપ્પન વળી મ’ડલીક વાસુદેવ પણે તહકીક રે ... ત્રીજી નરકે દુ;ખ લીક રે પહેાંત્યા તેહમાં ન અલીક રે... કર્માં ૪ સત્યવિષય ગુણમાલ જિનવિજય ગુરૂ ઉજમાળ રે તસ પદ્મવિંજય કહે માળ રે ભવિ! છાડા કમજ જાળ રે...
જડ વસ્તુ છે અસાર છેવટે એહુ દેનાર...
લાલ૧
[sco]
તેમનાથ આવી સમે સર્યો
દ્વારિકા નગરીની બહાર
ક્રુષ્ણજી વંદન આવીયા સાથે સકલ પરિવાર-માહને ત્યાગ। રે માનવી ૧
દેશના દિચે પ્રભુ નેમજી
આયુષ્ય પાતાનુ' ખાસ દ્વારિકા નગરી વિનાશ...
.
૫
..
૩
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ-વાસુદેવ-ખલદેવની સન્નાયા
ખરૂ યુદ્ધમાં
ઉત્તરમાં કહે નેમજી ભાગળ્યુ ઘણુ બાંધત્ર તુજ એરમાન છે મૃત્યુ લખ્યુ તેના હાથથી દ્વારિકા નગરીના પ્રશ્નમાં
પુત્ર તમારા મદ્યપાનથી પ્રભુવચને ખેદ પામીયા
કૃષ્ણના રક્ષણ કારણે કૃષ્ણજી ડાંડી પીટાવીને દારૂ છેડી દ્યો માનવી ! નહિંતર નગરીના નાશ છે ધમ સાધન કરી સામટું વ્યસન ત્યજાવીને દારૂનુ ખીણમાં દારૂ ફેકાવીયે એક દિન ચરના રે વાકયથી મદ્યપાન કીધું' રે આવીને ફરતાં ફરતાં રે આવીયા મારે-કૂટો ૨ એહુને મારમારી નાસી ગયા ક્રોધની જ્વાળાથી ઋષિએ
આભવમાં તપ જે કર્યુ તા નાશ કરૂ હુ· પુરીને રામકૃષ્ણે વાત સાંભળી નિયાણુ" પાછુ ખેચી લીધે ઋષિ કહે છે ભાઇ તુમ વિના વચન મારૂં હું ન ફેરવું ઋાષ અણુસણુ કરી મરણથી કયા કારણે અહિ' ઉપન્યા
માયુષ્ય વર્ષ' હેજાર બાકી વર્ષ છે ખાર... નામે જરા કુમાર
શકા એમાં ન લગાર... પાચન ઋષિ જેહ નાશનું કારણ તેહ... નામે જરા કુમાર
રહ્યો ન ગામ મેાઝાર...
ઘેર ઘેર કીધેા સદેશ જો હેાય ખચવા ઉદ્દેશ... જાણજો પ્રભુનુ' વચન જેથી નગરીનુ' જતન... લાકેને જાગૃત કીધ ભયથી કોઈ ચે ન પીધ... શાંખ પ્રદ્યુમ્ન કુમાર ઉન્મત્ત થયા તેણીવાર... દ્વૈપાયન ઋષિ પાસ જેનાથી નગરી વિનાશ... કુવા ગામ મેઝાર કયુ'' નિયાણુ. તે વાર... તેનુ ફળ ને કાંઈ હાય એમ કહી તપ ખાય... આવ્યા ઋષિની પાસ પુરા અમારી આશ... કરીશ હું નગરી સહાર કહેશે। નહિ ફીવાર... અગ્નિ કુમાર દેવ હાય વિભગ જ્ઞાનથી જોય...
[ઢાળ ૮૧]
ક્રોધથી ધમધમી દ્વારિકા આવ્યા બહાર જાતાં અટકાવી દીધા ક્રમ બધનના કડવા વિપાકા
માનવી ૪
..
..
..
..
2
.
2
..
- ૧૧
૩૩
..
2
૫
2.0
૬
,, ૧૩
પાયન ઋષિ જીવ રે લેાકેાની પકડી શ્રીવ રે ભાગળ્યા વિણ નવિ છૂટે રે......
૧૦
- ૧૪
૧૨
૧૫
૧૬
१७
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૩૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
કેટના દરવાજા બંધ કરીને દ્વારકાપુરી સળગાવી રે મહેલ ઝરૂખા બાગ કચેરી બાળીને કીધી દિવાળી રે. કમ બંધન ના૦ ૨ કીકીયારી લેકેની પશુના પિકારે સુણી બને ભાઈ દોડ્યા રે માત-પિતાને રથમાં બેસારી અને જલ્દીથી જોડયા રે.... - ૩ઃ પણ એક ડગલું નહિં ચાલવાથી રામ ને કૃષ્ણ જોડયા રે એટલામાં રથની ઘરી ભાગી તે પણ ઘસડી દેડાયા રે.. . ૪ કિલા સુધી રથ ઘસડી લાવ્યા ત્યારે થઈ આકાશ વાણી રે રામ ને કૃષ્ણ વિના નહિં મૂકું કેમ ખેંચે રથ તાણું રે.... , ધર્મનું શરણ કરી માત-પિતા મરી ગયા દેવલોકે રે આપણુ બળ કંઈ કામ ન આવ્યું રડી પડ્યા પકે-પોકે રે.. . નિરૂપાયે બને નિરાશ થઈને નગરને બળતી છેડી રે પાછું વાળીને દષ્ટિ કરી તે ભસ્મીભૂત રાખડી રે. . પાંડવ તરફનો આશ્રય લેવા ચાલ્યા બને ઉદાસી રે ભર જંગલમાં આવીને પડીયા કૃષ્ણને લાગી પ્યાસી રે... . વાસુદેવ પિતાંબર ઓઢીને વૃક્ષની છાયામાં સતા રે' બળદેવ પાણીની શેાધને માટે જળના સ્થાને પહત્યા રે.. ,, ૯ મૃગની જાંતિયે બાણને છોડયું જરા કુમારે વનમાં રે આવીને કૃષ્ણના પગમાં વાગ્યે કાળ ન મૂકે જંગલમાં રે - ૧૦ રૂદન કર્યું આવી જરા કુમારે કૃષ્ણ હિમ્મત આપે રે લેખ લખ્યા નહિં મિથ્યા થાયે પ્રભુ વાણી હૃદયમાં થાપ રે.... ૧૧ મારા માટે થયે જંગલ વાસી બાર વરસ દુઃખ ખમવું રે ખોટા પડે નહિ જિનવર વચને મિથ્યા થયું તારૂં ભમવું રે. ૧૨ દ્વારકા પુરીની સઘળી બીના ભાઈને કૃષ્ણ જણાવે રે સવ યાદવમાં બળદેવ ને હું જીવતાં છીયે એમ ગણાવે રે. ૧૩ આખી નગરી કળકળતી મૂકી નિરૂપાયે અમે હાલ્યા રે એટલામાં મારે કંઠ સુકાણે જળ શોધવા બળદેવ ચાલ્યા રે. ૧૪ જરા કુમાર ! તું પાછું વળી જા અવસર કેમ તે ચૂકે રે બળદેવને જ ખબર પડી તે માર્યા વિના નહિં મૂકે રે.. . ૧૫ મારા મૃત્યુથી સ્નેહને લઈને રામ ગૃરી છૂરી મરશે રે તું જે જીવતે રહીશ તે યાદવ વશ વૃદ્ધિને કરશે રે... ૧૬ લે આ કૌસ્તુભ રન નિશાની પાંડવને તું દેજે રે આપને ખબર અમારી સઘળી સાથે ક્ષમાપના કહેજે રે.. - ૧૭--
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ વાસુદેવ-બલદેવની સઝાય કૃષ્ણના હિતકારી વચન માનીને નીકળી ગયે તે વનથી રે પાછળથી વાસુદેવની વેશ્યા બુદ્ધિ ફરી ગઈ મનથી રેકમ ૦૧૮ સંક૯પ-વિકલ્પ જાળે ગુંથાયા ધ્યાન અશુભને લઈને રે ત્રિીજી પાતાળમાં આવીને ઉપન્યા દેહને છેડી દઈને રે.. ૧૯ પૂર્વ ભવે નિયાણું કરીને પદવી વાસુદેવ માગી રે પણ યુદ્ધના આરંભને કારણ અશeગતિ પઠે લાગી રે... . ર૦ કર્મ બંધનનું ફળ ભેગાવવા ત્રીજી પાતાલે પહેલા રે અધોગતિ કાધી વાસુદેવેની યુદ્ધના આરંભે જોતાં રે... - ૨૧ શુભ શુભના કમ વિપ કો ક્રોડ ઉપાયે કરતા રે રૂદન કરતાં પણ કર્મ ન મૂકે ચારે ગતિમાં ફરતા રે.. . સાતે નરકગતિ વાસુદેવની જૈન શાસ્ત્રમાં કીવી રે લૌકિક શાસ્ત્રમાં સાત પાતાલે પર્યાય નામે લીધી રે.. , રામ વાસુદેવ ચક્રવર્તિની પાછળ કર્મો દેડ્યા રે તીર્થકર જેવા ઉત્તમને પણ કમે કદિ નવિ છોડયા રે.. . ૨૪ સર્વ જીવે છે કર્મને આધીન કમની સત્તા મેટી રે કમ બંધનનું ફળ ન મળે તે ચારે ગતિ થાય છેટી રે... , ૨૫ જીવ ઉત્પત્તિ સ્થાનની સખ્યા ચોરાસી લાખની જાણે રે કેમ ન હોય તે સુખ દુઃખ કેવા ! માટે જ “કમ પ્રમ ણે રે... - ૨૬.
[ઢાળ ૭૮૨] પડી ભરીને જળને આવીયાજી બળદેવ કૃષ્ણજીની પાસ રે મેરારી મુખે ગણગણતી મક્ષિકા ઘણું રે દેખીને થયા છે નિરાશ રે
બેલે બંધવ ! માહરા રે.... . ૧. આઘાત લાગે રામ હૃદયમાં રે ઘેડાને નાદે કીધું જાણું રે શુરવીર હોય તે સ્વામે આવજે રે કૃષ્ણના લીધા કે પ્રાણ રે , ૨. પડીયે મૂકીને શત્રુ શોધવા રે ચારે દિશા મૂકી દેટ રે કેઈને ન દેખે સામે આવતાં રે ત્યારે પાછા આવ્યા પીસી હેઠ રે ૩: કૃષ્ણ કલેવર પાસે આવી રે રડી પડયે મૂકી મેટી પિક રે શબને ભિંજાવ્યું આંશુડા થકી રે હૃદયમાં માતો નથી શક રે - ૪ પીઠ ઉપર શબ ઉંચકી રે મેહથી ફરે ષટમાસ રે ઉંઘી ગયે છે મારે બંધ રે હજુ જીવે છે એવા આસરે . પ. બેલે બેલેને ગિરધર બંધવા રે કેમ અબેલા લીધા આજ રે દેવકી ન દન જે નહિ બેલશે રે તે જશે દુનિયામાં મારી લાજ રે ૬:
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ કેમ રીસાયા શામળીયા ! તમે રે વિઠલજી ! મને મારી વાત રે કેટલું કહું છું ત્રીકમ ! તુજને રે પકડી છે હઠ કેમ ભ્રાત રે! મેરારી ૭ કાલા વાલા કરૂં છું કાનજી રે વનમાં વનમાળી આ કેમ ભેદ રે હેત ધરીને હરી બેલશાજી તે જાશે મોરારી મારે ખેદ રે. ૮ - દુઃખમાં દિલાસે દામોદર દી રે હાલાઘાત સુણોને વાસુદેવ રે જનાર્દન !જાગીને જુએ જરા જે નથી ચૂક્યા તારી કદી સેવ રે, ૮ કેશવ કંસરિ, કમલાપતિ રે ગોપાલ વર્ધન ગોવિંદ રે કહી કહી કંઠ રૂંધાયે કાનુડા રે સામું જોને મૂકીરીસ ભૂમિંદરે , ૧૦ મિરલી ધર માધવ શ્રીધર શ્રીપતિ રે ત્રિપુરારે દૈત્ય સૂદન દ્વારા કેશ રે વિણું બંશીધર વનમાં તમ વિના રે હિંમત હાર્યા છુ ત્રાષિકેશ રે , ૧૧ દિશાશૂન્ય લાગે મુકુંદ ! તમ વિના રે જેમ અપુત્ર ઘર શૂન્ય રે ચાદવ કુળમાં રહ્યો એકલેજ અધીર થયું છે મારૂં મરે , ૧૨ રડી-રડી આખે મૂઠી જેવડી રે તેય ન બેલે મારા નાથ રે એટલામાં દેવે આવી બધાયે કલેવરને કેમ લગાડે હાથ રે ,, ૧૩ જન્મ થયો છે જગમાં જેહનજી તેની પાછળ મૃત્યુ લારે લાર રે - ભાન આવ્યું છે ત્યારે રામને રે ધર્મ વિના સર્વ અસાર રે - ૧૪
નેહ બંધન રામ કૃષ્ણને રે કારણ પૂર્વ ભવનું ખાસ રે મહે મુંઝાયા મોટા માનવી રે પ્રેમ બંધન માટે પાસ રે - ૧૫ સુર સંકેતે શબ લાવીને રે સિંધુના તટે દીધે દાહરે જડ વિનાશી સર્વ જાણીને રે દીક્ષા લીધી ધરી ઉત્સાહ રે , ૧૬ નિરતિચાર વ્રત પાળીને રે બલદેવ દેવલે કે જાય રે મેહ ધતુર કેફ નિવારતાં સારાસાર વસ્તુ જણાય રે , ૧૭ એવું જાણી આસક્તિ છોડ નિલેપથી તરે નર નાર રે ઉપદેશ એ સૂરનીતિને રે ઉદય થયાથી ભવને પાર રે ૧૮
[૭૮૩] ગવ મ કરશો રે ગાત્રને આ ખર એ છે અસાર રે રાખ્યું કેઇનું નવિ રહે. કર્મ ન ફરે કિરતાર રે.. ગર્વ ૧ સડણ પડણ વિધ્વંસણ
જેહવું માટીનું ભાંડ રે ક્ષણમાં વાગે રે ખરૂં તે કેમ રહેશે અખંડ રે. . ૨ મુખને પૂછીને જૈ જમે પાન ખાય ચૂંટી ચુટી ડી(બી)ટ રે તે મુખ બંધાણું (ઝાઝ-ઝાડવે) કાગડા ચરકે છે વિષ્ટ રે... - ૩ મુખ મરડે ને મજે કરે કામિની શું કરે કેલિ રે તે જઈ સૂતા સમસાણમાં મહને મમતાને મેલિ રે. . ૪
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ-વાસુદેવ-બળદેવની સજ્ઝાયે
(ચિહુ) દિશો દૃિશ ખેલતાં હેજમાં નર નારી લખ ક્રોડ રે
તે જઈ પરભવ પાઢીયા
૫૩૭.
ગવ૰ ૫.
ધન કણુ ક'ચન છેડ રે તે પણ નવ રહે નેટ રે કરે અગ્નિને ભેટ રે... બલભદ્ર સરીખા છે વીર રે તાકીને માયુ” છે તીર રે... ગાવાલણી સેલ હજાર રે નહિ કાઈ પાણી પાનાર રે... ગિરધારી થયા નામ રે જુએ જુએ કમ'ના કામ રે..., મરતાં ન કોઇ રેનાર રે પડ્યા પડયા કરે પાકાર રે.. ફેરવતા ચશિ ફેજ રે વસે જિહાં વનચર રેઝ રે... થતી જિહાં નગારાની કાર રે સાવજ કરતા તિહાં શેર રે..... ૧૨.
20
તેહને
ક્રાડ ઉપાય જો કીજીચે સ્વજન મિલી સહુ કૃષ્ણ સરીખા રે રાજવી જંગલમાં જુએ તેહને ખત્રીસ સસ તેરી તરસે' તરફડે ત્રીકમે કૈટી શિલા કર પર ધરી ખેડા ન થવાણુ તે બળે જન્મતાં કેણે નવિ જાણીયા મહાઅટવી માંહે એકલા છબીકે છત્ર ધરાવતા વનમાં વાસુદેવ જઇ વસ્યા ગુજ ઉપર મેસીને ગાજતા ઘુડ હાલા તિહાં ધૂઘવે જરા કુમાર જંગલ વસે હિર પગે પદ્મને દેખીચા તીર માર્યો તેણે તાણીને પગ ભેદોને તે નીસર્યાં આપ બળે ઉઠાને કહે બણે કેણે મને વિધીએ શબ્દ તે કૃષ્ણના સાંભળી કાં હું વસુ દેવ પુત્ર છું કૃષ્ણ રખાપાને કારણે પણ નવ દીઠે। કોઇ માનવી દુષ્ટકમ તણે ઉમે મુજને હત્યારે આપવા કૃષ્ણ કહે આવા ખ'ધવા તે હું કૃષ્ણ તે મારીયે ક્રમ સુથી આંસુ વરસાવત મારારી તબ ખેલીયા એ નિશાની પાંડવને આપજે નહિ' તે! અલભદ્ર મારશે
M
..
.
"P
ખેલે છે તિહાં શીકાર રે મૃગની ભ્રાંતે તેણીવાર રે... પગતળે બળ પૂર રે તીર પડયે જઈ દૂર રે... રે રે ! હું તેા છેં કૃષ્ણ એવા કેણુ છે (દુજન-દુશ્મન) ૨ . ૧૫ વિલખાણા જરા કુમાર્ રે
૨.
2
..
.
૧૦
2
૧૧.
d
10
રહું છુ. આ વન માઝાર રે..., ૧૯૬ વર્ષ થયા મુજ ખાર રે આજ લગે નિરધાર રે... અહિં આવ્યા તુમે આજરે વળી ખ() ગાડવા લાજ રે રજકાજ સેવા છે. વન રે ન મટે જિન તેમનાં વચન રે ૧૯ .. આન્ગેા. કૃષ્ણની પાસ રે લે આ કૌસ્તુભ ઉલ્લાસ રે જંતુ કહાંથી વેગ રે ઉપજશે બહુ ઉદ્ભવેગ ૨
18
૧૩
૧૪
૧૭
१८
२०
૨૧
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૬૩૮
| મઝાયાદિ સંગ્રહ ઈસમે કિમ જાઉ વેગળ જે (પણ) તમે મોકલે મોરારી રે ફરી ફરી પાછું જેતે થકે વરસત(ખે) આસુ જલધાર રે. . ૨૨ - દષ્ટિ અગેચરે તે થશે આ છે ગ્રેવીસમી ઢાળ રે * ઉદયરતન કહે એહની સહુ સુણજે ઉજમાલ (આગળયાત રસાલ)રે.... ૨૩ મુક્તિવિજય કવિરાયને કમલ વિજય ગુણ ગાય)
-૭િ૮૪).
- દૂહા : બંધવ બેહુ નીસર્યા ઉભા જ ર્ણ ઉદ્યાન દેખે નગરી દાઝતી
દયાવત આરત ધ્યાન... તન ભીત ચૂરણ હુ
મહલ પડે તતકાલ સેવન થંભા કાંગરા
જાણ કબા પરાલ. તિણ વારે સુતા રામને ચરમ સરીરી જેહ ઉંચા વાંહ મહલે ચઢયે જપે વાણી એમ... શિષ્ય હૈયું શ્રીને મને હું હિંવડાં વ્રતધાર શિવગામી હું ઈણ ભવે
ભાગે નેમ કુમાર.. આણ ખરી બે તેમની તે કિમ દાઝું આમ છમ કહતાં પંહચાડી
સમવસરણમે તામ.. ઢાળ : હિવે બે બંધવ વનમેં ખડા રે વાત કરે કરૂણાય દુખ સાલે દ્વારકાત રે કહ્યો કઠ લગ જાય રે.. માધવ ઈમ બેલે કિહાં દ્વારકાની સાહ્યબી રે (કહાં દલ બલગજ થાટ સનનો મેલે કિહાં રે ખિણમે હુ ઈસે ઘાટ રે.. ૨ હાથી ઘડા ને રથ ઘણ રે બાયાલીસ બાયાલીસ લાખ ક્રેડ અડતાલીસ પાયાં રે પણ જલ બલ હેઈ ગઈ રાખ રે.. . હરિ ભાખે બલબદ્રને રે ધિ ધિ કારમો માહ બળતી નગરી જેવતાં રે મને ઇણવાને નહીં સેહ રે... જળતી નગરી અગ્નિ મેં રે રાખ ન સોિ કેમ સારંગ ધનુષ મે ધારીયે રે (પણ અકાય કે કેમ રે.. . કિણ થાનક હવે જાયસ્યાં રે આજ સગે કુણ હોય ધરતી આંસું ફરીયો રે ભાઈ! પુણ્ય પે લેખો જેય રે.. ૬ જિણ દિસ જેતે તિણ દિસે રે બેવક સહસ્ત્ર અનેક હાથ જોડી હતાં ખડા રે પિણ આજ ન દીસે એક રે... . ૭. વાદળ વી જતણી પરે રે રિદ્ધિગઈ બિજલાય bણ દેહરીમે આપણે રે ભાઈ કહે સગે કુણ થાય રે. . ૮ મેટા મોટા રાજવી રે શરણે રહતા આય અબ ઉલટ શર તાલું રે ઇણ વૈરણ બળીયાં માય રે , ૯
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
કૃષ્ણ—વાસદેવ–બલદેવની સજ્ઝાયા
કાંને શાચ કરો તુમ્હે રે તેમ વચત સ’ભારતે' રે હલધર કૃષ્ણે પ્રતે કહે રે એહી જ દિસ હિવ આપણી રે દેશવટે મે' કાઢીચે ૨ ણિ અવગુણુરી લાજશું' રે વળતા હલધર ઇમ કહે રે ગિરૂઆ પરના ગુણુ ગ્રહે રે જાણ્ તુમ્હે સન્માન્યા બહુ પરે રે જાણુ કતે કાર્ય તણા તે તુમ્હે ઉપગાર કીયા ઘણા રે લવણ સમુદ્રને ઉત્તરી ૨ અવર વિચારને આદર રે માંઢા માંહિ બતાયને' રે ઉપગારિ (સર શેહરા રે એહું નર પાળા ચાલીયા રે ચાલતાં પગ પાછા પડે રે આ થેા કરની મુદ્રિકા રે આવા લાવા થે' સુખડી રે પહલે ખાંધી લઇ આવજો રે પણ નગર છે નીચના રે કામ પડયાં શખ પૂરજા મૈં હલધર ચાલી આવીયૌ રે તિષ્ણુ જણાવી રાયને ૨ રામ તદા શ ́ખ પૂરીયે। ૨ વે પુકાર્યા કિમ રૌ રે નરિઘ રૂપ તાકરી રે ઉડીને અલગ પડયા રે ડીડા દીઠા છે ઘણા રે અબ આવ મુઝ સામહા રે રાજા ધસ પાયે પડયે રે ડાં! ભલી પણ ોજરી રે
આપ કમાયા ક
તમે રાખે શરણે ધમ રે...માધવ૦ ૧૦ ચાલ્યે પાંડવ ગેહુ 'ધવ સખાઈ તેહ રે... કૃષ્ણ કહે તદ જેહુ
ભાઈ ! જાતાં ન રહે ને રે... અવગુણ નહી* ગ્રહે સંત અવગુણુ દૂર તજ ત રે...માધવ ઇમ બેલે ૧૩ અધવ વાયા સેા વાર
દે સે બહુ સત્કાર રે .. રામતણો એ વાણ થે' તા દ્રૌપદી દીધી આણુ રે... રામ ભણે એ વાણ તવ ચાલે! ચતુર સુજાણુ રે... એડવી સંપદા થાય પિચુ ચાકર દેશનુ` ભાય રે. સુધા લાગી હડ્ડાય તુમ્હે વેચા શહરમે' જાય રે... બાકી દામ જે થાય મુખ ઇમ કહે હિરરાય રે...
નામ અચ્છદ રાય
હું પહોંચુ· તુમ્હપે આય રે... આયા કંદોઇની હાટ રાજા દલ-બલ હાય રે... ક સુછ્યા હિર નાદ જા કે। તીન ભવન જસવાદ રે... મારી લા વાડ જતીને આયા રાડ રે... મીયે ન કાળે સાંપ
જો તાહેરા જગ રે... એર શહેરના લેગ તે પણ ભાંડા જોગ રે...
મ
14
.
H
૬૩૯
.
W
..
10
RA
M
૧૧
..
૧૨
૧૪
૧૫
૧૨
१७
૧૮
૧૯
* ૨૧
૨૦
૨૨
૨૩
२४
૨૫
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
१४०
સઝથાદિ સંગ્રહ બલ ફીર આયા બાગમે રે સીજે આપણે કામ આગી જિહાં સુખડલી રે આધા ચાલ્યા તાંમ રે... માધવ૦૨૬ તિહ થી હિવ આઘા ચાલ્યા રે વન કે બી જાય હલધર જલ લેવા ગયે રે આયે જરત કુમાર રે... પદ્મ વિંધાણે તીરથી રે હર ચિંતે થઈ એક મન નેમ વચન જે ભાખીયા રે અન્યથા તે કેમ થાય છે... . ૨૮ ઈમ જાણી છવ ચેતજે રે યે નર ભવ છે અસાર ઋદ્ધિ દેખી મત કુલ રે યા પુણ્યતણ છે લાર રે... .
[૭૮૬] દૂહા : દ્વારિકા જલતી નીસર્યા બે બંધવ એક હાય તૃષા ઉપની કૃષ્ણને બલભદ્ર પાણી પાય... ચાલ : જઈ લાવું બધવનીર તું પઢે સાહસ ધીર. તું પિઢે વૃક્ષતલે છાયા કરમાણી સુકામલ કાયા આહેડી જરા કુમાર દિવસના છેલા પહેાર મઝાર કૃષ્ણ પાનેહિ પદમ જડીયું જાણ્યું એ સાવજ બેઠું... લે ધનુષ્ય કરપરિમાણ ખેંચીને મૂકયું બાણ કૃણ પાનીહિં મરમ જ લાગ્યું કરલીને કાન્હા જાગે... જરા કુંવર જોયું તિહાં જઈ સારંગ ઉઠ ભડભાઈ મેં પાપી બંધવ હણી તવ કૃષ્ણ ઈણિપરિભણિઓ.. તું તે જાતે વાર મલાયે જિહાં ના બલભદ્ર ભાઈ માહરી ખડગ નિસાણી દેજે જાઈ યુધિષ્ઠિરને કહેજે.. જરાકુંવર ચાલ્ય તિણિવાર તિહાં કૃષ્ણને પૃહતે કાળ કૃષ્ણ લેશ્યા તણે પરિમાણુ પહુતો ત્રીજે અપઈટ્ટાણું... દૂહા : બલભદ્ર જલ લેઈ આવીયે બંધવ સુતે દેખી કિમ જગાડું નિંદ ભરિ ચિંતે એમ વિશેષ... ચાલિ–બલભદ્ર બેઠે ઈમ ચિતે માહરો બંધવ હજીય ન ઉઠે બોલાવ્યા સલલિત વાણી નવિ બોલે સારંગ પાણી... તવ મુખ ઉઘાડી જે
સાદ કરીને સરલે રે વળી પાયે દીઠે ઘાય કુણ સુર હયે વનમાંહી. ૧૦ બાંહે ધરીને બેઠે કીધે ઉપાડી ખલે લીધે લઈ ચાલ્યો વનહ મઝાર હવે સાચું દુઃખ અપાર. ૧૧ હું તે વેગે નીર ન લાયો માહરે બંધવ ખરે રીસાયે હું ચૂક સેવા તેરી તું કરી દયા હવે મેરી.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
- વાસુદેવને પશુઓની વિનંતિ રૂપે સજઝાય
૬૪૧ તું ખરે રીસાયે ભાલા)ઈ બંધવ બંધવ ભડભાઈ મહ નેહ તણે વસ પડી, છ માસ એણુપેરે (અ)નહીએ... ૧૩ દેવતા ઉપાય મંડા
સિલા ઉપર કમલ વવરાવે બલભદ્ર કહે કિમ લાગે પત્થર ઉપર પિયણ કિમ ઉગે. ૧૪ દુહા : પથર ઉપર પોયણી કિમ ઉગૌ ગમાર મુએ મડે જે જીવી તે ઉગત્યે અપાર.. ચાલિ: એહ વચન સુણી મન જાણે એક વેલ પીલે ઘણી તું મુરખ જેય વિમાસી એ વેલ કિમ પિલાસી.. સુઓ મહું જો જીવે
તે તેલ બળે ઈણ દીર્થ સમઝા ત્રટકી બેલૌ ' બલભદ્ર પડિઓ ડમ ડેલે. ૧૭ હવે વિણસણુ લાગી કાયા તબ છેડે બલભદ્ર માયા હૈયે આણી ખરે રે વિચાર તિહાં સપર કસ્યું (યું') સરકાર... ૧૮ હદય આણી ખરે વેરાગ સંસાર નહી મુઝ લાગ જઈ વ૬ સાધુના પાય એહવે આવા ખેચર ઋષિ રાય... ૧૯ દીક્ષા લેઈ વાહ મઝાર હવે નહીં પેલું નગર દુવાર, રથકાર રંગે હરાવે તિહાં મૃગલે ભાવના ભાવે. દુહા : મૃગલે ભાવે ભાવના નયણે નીર ઝરંત મુનિ વિહરાવન કર કરી જોહું માણસ હુંત.. ચાલિ : અલકાપી રહી છે ડાલ તિહાં વાય વા અસરાલા તિહાં ત્રિહના પેહતા કાલ ગયા પાંચમે દેવ સુરાલ... ભણે લાવણ્ય સમય હર્ષ પૂરિ એ નિત નમું ઉમત સૂરે જે ભણે-ગુણે નર-નારી તે લહે મુગતિ દુવાર . ૨૩
gી કૃષ્ણ વાસુદેવને પશુઓની વિનંતિ રૂપે સજઝાય [૯૮૭) ગોવિંદ હમકું મારણ કારણ પાપીઆ રે તે કાં સજર્ય સામી પશુઆરે
મૃગલી રે કહતી ગાવિંદ ભૂપાલને રે.... ૧ વિણ અપરાધ નિરાધારા કાં મારી રે તું ત્રિભુવન કિરતાર તે અમહ સરજનહાર હિંસારે હિંસારે એહ કિમ દેખી શકે છે.... ૨ કાંટે લાગ્યું જે પગમાં ન સહી શકઈ રે તે હમતું ગલામાંહિ પાલી રે
છાલી રે કહે કિમ ઘાલઈ પાપિયા રે... ૩ ઉદર ભૂખ એક ક્ષણની આપણી ભાંજવા રે આ અમ્હ અવતાર મા ભાંજ રે
મા ભાંજ રે સસલા રેતાં કહે પાપીયા રે... ૪
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
- સઝાયાદિ સમય હરિગેવિંદારામ જપઈ મુખ કેતલાં રે માંસ હમારા હમારા હાડ વાટ રે
- કાઈ જીવદયા ન વહઈ મને રે. ૫ એકભઈ એ વિધ હરિ સજ્યા ત્યાગની રે એહ અસંભમ વાત
તું તે રે પુતે રે દયાલુ જાયઉ દેવકી રે.. ૬ રુધિર માંસથી નાસઈ નર સુર ઉતમાંરે તઓ જસ મુખ મને મંસ હરિત રે
હરિ તુ રે દયાલ દયાલુ મમ વાસે રહે છે.. ૭ વાઘ શીયાલા ચીતર જરખાં કાગડા રે શ્કરી અહિ માં જાર હિંસા રે
હિંસા રે કરી ભખઈ તિમ નેત્તમાં રે. ૮ દમે દેવ ગુરૂપૂજા તપ દાનલાં રે હિંસા વિફલા હાઈ કઈ રે
જોઈ રે મન હિંસા ધર્મ કરી રે... ૯ ધમ અહિંસા લક્ષણ વેદવિદો ભણઈ રે હિંસા ધર્મ ન હોઈ લેગા રે
શોગા રે રોગા હિંસાથી લહઈ રે... ૧૦ છભ સવાદ સંવાદ કારણે ઈક ઈમ બોલતાં રે દસઈ વેદ પુરાણ ત્યાગે રે
યાગ રે નિરદય અજગલ મોડતા રે. ૧૧ અજ મૃગ મહિષા માછી સસલાં શૂરા રે પંખી તુરગાણ પ્રમુખ રે
મખમાં રે મારતાં હરિ વારી રે. ૧૨ તે ચિરજીવી બુદ્ધિન રૂપે સુખ આગળ રે પાની કરતે પિકાર વનમાં રે
મનમાં રે જેહ ન હતાં છોડવઈરે. ૧૩ ગોવિંદા તુઝ બંધવ નેમ દયાલ રે હમ પશુ રાખણ કાજે નવી રે
કુમારી રે સકલ કઈ રાજિમતી રે. ૧૪ ' જ કેશી ગૌતમ ગણધરની સઝાય [૭૮૮) એ દેય ગણધર પ્રણમીયે કેશી ગાયમ ગુણવત, હે મુર્ણિદ બહુ પરિવારે પરિવર્યા
ચઉનાણું ગુણગાજત , એ દેય. ૧ સંઘાડા દેય વિચરતા એકદા ગોચરીએ મીલંત , પૂછે ગૌતમ શિષ્ય તિહાં તમે કુણ ગચ્છના નિગ્રંથ , , ૨ અમ ગુરૂ કેશી ગણધરૂ પ્રભુ પાસતણા પટધાર , સાવOી પાસે સમોસર્યા તિહાં હિંદકવન મને હાર . . ૩ ચાર મહાવ્રત અમતણ (સહી) કારણે પડિકમણ દેય , રાતા પીળાં વસ્ત્ર વાપરું વળી પંચ વરણ જે હોય . . ૪ ' શદ્ધ મારગ છે (એ) મુક્તિનો અમને કલ્પે રાજપિંડ , પાસ જિનેશ્વર ઉપદિસે તમે પાળો ચારિત્ર અખંડ , , ગૌતમ શિષ્ય કહે સાંભળે
અમે પંચ મહાવ્રતધાર . પડિકમણું પંચ અમ સહી વળી શ્વેતવસ્ત્ર મહાર , . ૬
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રેણિક પુત્રની સઝાય રુપિંડ કલ્પે નહિ‘ એક મારગ સધે બહુ જણાં સ'સયવત મુનિ એહુ થયા ગૌતમ કૌટુક (પુષ્ટિક) વન થકી
કૈશી તત્ર સામા જઈ ફામુપરાલ તિહાં પાથરી ચર્ચા કરે જૈન ધર્મની એહુ ગણધર શાભે તભલા એક મુક્તિ મારગ સાધે દાયજણાં જીવ વિશેષે જાજ્યે સંશય ભાંજવા સહુ તાં ગૌતમ ભવિ(યણ)જીવ હિતભણી
n
ભાષે વીરજિન પષદા માંહિ હે મુર્ણિદ તે એવા અ ંતર કાંઈ જઇ પૂછે નિજગુરૂ પાસ આવે કેશી પાસ ઉલ્લાસ ગૌતમને ઢીયે બહુમાન અિહુ' એડા બુદ્ધિનિધાન તિયાં મળીયા સુર-નરવૃ’૬ જાણે એક સુરજ ખીજો ચંદ્ર, તે આચારે કાં ભેદ ગૌતમ કહે ન કરો ખેદ કેશી પૂછે ગુણખાણ તવ ખેલ્યા અમૃત વાણ પ્રથમના ઋજુ મૂરખ જાણુ તેણે જુજુએ આચાર વખાણુ . તેના ગૌતમે ટાળ્યાં સદેહ તુમે સાચા ગુણમણી ગેહ ભાદરે કેશી તેણી વાર તે પામે ભવજલ પાર એમ ભાખે શ્રીજિનરાય (શષ્ય રૂપવિષય ગુણુ ગાય
...
N
20
વક્ર જડે જીવ ચરમા
સરલ સુબુદ્ધિ બાવીસના ક્રમ કેશીએ પ્રશ્ન જે પૂછીયા ધન ધન કૈશી કહે ગાયમા ! મારગ ચરમ જિંદને કેશી ગૌતમ ગુણ જપે ઉત્તરાધ્યયન ત્રેવીસમે
વિનયવિજય ઉત્રજ્ઝાયના
કિયા રે ભવતુ આવું કરતાં તુજને પાપી લાજન આવી કાંઈ
ગલે આળ્યે તુ મુજ જ્યારે તુજ પિતાનું માંસ જ માગ્યું. પાપીઠ ! તારા જનમ જ થાતાં ઉકરડે તુજને ન ખાવ્યા શ્રેણીક રાયે વાત જ જાણી પુત્ર પ્રતિ અતિ હેત જ આણી સ્નેહ આવા તુજ ઉપર રાજ્યોતે ફીટ ફીટ હા પાપિષ્ટ તુજને
એ દાય૦૭
14
20
LD 20
M
D
..
..
". ..
g
..
..
"
2.0
.
....
2.0
કુબુદ્ધિ ઉપજાવી રાજ્ય લાલે લલચાઇ... તેની શુ વાત જ કહેવી થઈ તુ બુદ્ધિ એહવી... રીસ ચઢેલ અપારી રે દુષ્ટ પુત્ર મે. ધારી રે... તુત તને મગાવ્યા પ્રેમે તને હુલરાજ્યે રે... તે આવુ કીધુ ૨ કલ’ક કુળને દીધું રે...
.. .
૬૪૩
""
.
.
No
८
ૐ કાણિક પુત્રની સજ્ઝાય [૭૮૯] વેર કપૂત ! તેં વાળ્યું
તારા પિતાને પિ'જરનાખી પેટ મારૂ' બાળ્યું', કિયા૰૧
..
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૩
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
કેજ
સઝાયાદિ સંગ્રહ કુપુત્ર સમજી મેં તે તુજેને પહેલાં ફેકી દીધા રે તુજ પિતાએ સ્નેહે તુજને પાળીપોષી) મોટી કીધો રે..કિયારે હર્ષ ધરે શું તું મુજ પાસે તાતને પિંજર નાખી રે લાજી મરું છું તુજ થી હુ વાત સુણીતારી આખી રે... ૮ નિજ પિતાનો નેહ ન જાયે રાજ્ય લેવાને ધા રે
સ્વાર્થ થી તે જગમાં પાસ અપયશ અધિકે પાયે રે... - ૯ દુષ્ટ દમુખ તું જા અહિંયાથી શું તુજ મુખ બતાવે રે અપકૃત્યે સર્વ તારા દેખી દુઃખ જ મુજને થાવે રે... ,, ૧૦ અપ્રિય વાચા સુણી માતાની કેણિક ત્યાંથી જાવે રે કરવા બંધન મુક્ત પિતાને દોડતે તે તે આવે રે. . આવ પાસે પુત્રજ દેખી શ્રેણીક મનમાં બધે રે તાલપુર મુદ્રિકા મુખે ચૂસી કાળજ કીધો રે... સ્વ ઈંતણે આ દુનિયામાંહિ કોઈ કોઈનું નવ હોઈ હર્ષથી મન શે સુખને જગની રચના જોઈ રે... ઉદયરત્ન કહે સુણો ભાવા પ્રાણ શાશ્વત સુખને પા રે.. ૧૩
કોથળીની હરિયાળી [૭૦] મન મેહન એક માનિની રે સે રહે સવિજન પાસ જે દીકઈ તે તે લઈ રે આણું અતિ ઉલ્લાસ પંડિતજી ! કહેજે તે કુણનાર અવધિ કહી વરસે યાર, પંડિતજી-૧ નર-નારી મલી નીપજઈ રે તે નારી આતસાર સેવન રૂપ મોતી તણું રે
સો હિ તસ સણગાર છે માલવ દેશમાંહિ ઘણી રે સેવન હિરણ વરંગ હાડ-ગુડ નહીં તેહની રે
પંચ વરણ તસ અંગ .. , ૩ ભૂખી-તરસી નવિ યાયે રે તેહની એવી ધાત સાદ કરતાં નવિ સુણે રે ન કરિ એહની વાત સેનારી સહુ સાચવે રે જતન કરિ જઈ કાર કનક સૌભાગ્ય ઈમ વિનવે રે જગવલલભ તે નાર.. . ૫
ફી કોની-ક્રોધ કાઠિયાની સઝાયો ૭૯. કડવાં ફળ છે ક્રોધના
જ્ઞાની એમ બેલે રીસ તણે રસ જાણીએ હિલાહલ તેલ કડવાં ફળ છે. ૧ કેપે કેડ પૂરવ તણું
સંયમ ફળ જાય ફે દ સહિત તપ જે કરે તે તે લેખે ન થાય. - ૨
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્રોધની-ક્રોધ કાફિયાની સન્નાયે
સાધુ ઘણું! તપીયે હતે શિષ્યના ક્રાધ થકી થયે આગ ઉઠે જે ઘરથકા જળના બેંગ જો નવ મળે ધતણી ગતિ એહવી હાણ કરે જે હેતની
ઉદયરતન કહે ક્રોધને કાયા કરન્ને નિર્મળી
ધરતા મન વૈરાગ ચડ કોશીચે નાગ... તે પહેલું ઘર બાળ તા પાસેનું પ્રજા.... કહું કેવલનાણી
જાળવજો એમ જાણી...
કાઢજો ગળે સાહી
ઉપશમ રસમાં નાહી...
ક્રોધ ન કરીયે ભેળા પ્રાણી ક્રોધે તપ-જપ હાવે હાણી ક્રોધે દરે શિવ પટરાણી ક્રોધ ચડલની નીમા ણી)ની ક્રાધે નવલા વેર બધાયે ક્રોધે નવલી પ્રીતિ ન થાયે આપ તપે પરને સ'તા પે ક્રોધે નર-નારીને સ તાપે (શ્રા પે) ક્રોધ લા તતુન તેર્ડ સદ્ગતિ કરાં સુખ સકાર્ડ માત પિતા-સુત બાંધવ છેડે રાજા દડે દેવ વખાડે
ક્રુષે સંઘળાં કાજ વિાસે સ્વજના તે પણ અળગા નાસે આતમ શીખ સુખડલાં (શુભ શિખડી) પર નિંદાથી રહીને પાછે શ્રીજિન આગમને અભ્યાસે ધમ કરો મનને ઉઃલ સે
આગમ વચન વિચારી રૂડ ક્રેધવશે' આઠે કમ' બાંધે ભમે અતત ક્રોધ સરપની સંગત મૂકે ક્રોધ મહા ધિર છે મેટા ધમણતણી પેરે તે ધમધમત
[૯૯૩
[૭-૨]
કોધે દુત ખાણી રે એમ વદે જિન વાણી રે... ક્રોધ ૧ જાગે જમ રીસાણી કયલતા કુમલાણી રે... પ્રેમ પૂરવલે! જાય ૨ ક્રોધે આપ મરાય રે...
ક્રોધ મ કરીશ લગાર
કવાં ૩
"
""
નયણ રાતા રીસે વિષ સ’પૂરણ દીસે રે...
જે નર ક્રોધે વ્યાપે ૨ પિંડ ભરાયે પાપે રે.. પુણ્ય તર મેડે રે દુગતિ સામેમાં દોડે રે... ક્રોધે મુંછ મરોડે રે
અપયશના ફળ જોડે રે... પરનાં મમ' પ્રકાશે રે કેઇ ન રાખે પાસે રે..
७
.
આ છે જો તુ શિવપુર વાંછે રે મિચ્છામિ દુક્કડ વાસે રે... ભાવસાગર ઈમ ભાખે (સે) ૨ ઉપશમ આણા પાસે રે...
.
૬૪
..
.
W
મ
..
&
સ`સારરે... પ્રાણી! સમતાને રસ રાશ ૧ ધમ આરાધા સાચા રે, પ્રાણી
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ જેહ તણે વિષ નર હાય રાતે -- ન લહે વિરવું રૂડું મંત્ર ન તંત્રે તે વસ થાઈ પ્રાયે બોલે કૂડું રે.... પ્રાણું ૩ અગન દાઘજરની પેરે અંગે દાહ અને તે વ્યાપે પરને પણ ક્રોધે નર ચડીયે જિમ તિમ અતિ સંતાપે રે... ૪ વચન કઠેર દિવસ ત૫ જાય ગાળે માસ તપ ખોયે દેતે શ્રાપ વરસ તપ હારે - સુકૃત કયુ સવિ છે રે. . રીસ ચડયે જે ધા મૂકે તે દેસૂન પૂરવ કેડે જે સંઓ તે ચારિત્ર હારે ક્રોધ અગનીને જોડે રે... ૬ ધમ કરતે ક્રોધ ન છોડે તે ધમ હી નિષ્ફલ થ ય કાસ કુસુમ સેલડી કુસુમ જિમ કાંઈ ફલ ન કહાય રે સંજલને ક્રોધ જલરેખા સમ વીતરાગ પણું વારે પનર દિવસ લગે તસુ થિતિ બેલી દેવગતે અવતાર રે... » રજરેખા સમ પ્રત્યાખ્યા ચાર માસ થિતિ જોઈ સાઘુપણું તસુ ઉદય ન આવે માનવ ગતિ પામે સેઇ રે , ૯ સુકા કાદવ રાઈ સમાણે ક્રોધ અપ્રત્યાખ્યા શ્રાવકપણું ન લહે તિરિ થાયે વરસ દિવસ ઠિત મા રે...૧૦૦ જાવાજીવ રહે નરક વાદ્ય પર્વત રાઈ સમાણે એહને ઉદય ન સમતિ પામે એ સવિ સૂત્રે જાણે રે. - ૧૧ લાગે ક્રોધ પલે વણ પૂરે દાઝે સુગુણ રતન ક્ષમાની લ્હાવે જે કઈ તે માનવ ધન ધન રે... - ૧૨ ચંડ કેશીયો ક્ષમા તણે બેલ દેવગતે અવતરિયે કુરગ ઋષિ કેવલ પામે ઉપશમને ગુણ ભરિયે રે... ૧૩ ગજસુકુમાલ અને બંધક સીસ અજુન માલા ગાર ખિમા પ્રમાણે કેવલ પાયે ટાળ્યો ભવ અવતાર રે.. , ૧૪ એહવું જાણી જે નર નારી ક્રોધ ન કરે લગાર બ્રહ્મો કહે તસુ ચરણે લાગુ કરૂં સફળ અવતાર રે... • ૧૫
[૭૮૪] ક્રોધ ન કરીયે લાલન ! ક્રોધ ન કરી ક્રોધ કર્યાથી લાલન ! દુરગતિ વરીઈ... લાલન કોધ ન કરાઈ ક્રોધ સંગે સમતા રહે રે જિમ સમદ્ધિમિધ્યાતને પૂરે, લાલન!મિથ્યા ૧ તપ-સંયમ ગુણ વાડી રસાલી ક્રોધ અગનિ સવિ મેહલે પ્રજાલી લાલન ૦૨
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષમાની સઝાયે
૬૪૭
ગુણુ ગણુ સયલ ખલે બહુ ત્યાંહિ અપજસ ધૂમ પસરે જગમાંહિ, લાલન પસરે૦ આપ તપે પરને સતાપે ગુરૂ હેલે ઉત્સૂત્ર ને થાપેલાલન...ઉત્સૂત્ર૦૨ ક્રોધે. પુરૂષ તણી મતિ જાઇ વચન ખેલતા હિંયડે ન ડાઇ...લાલન હિયડે૦૩ ક્રોધ" નર હિત અહિત ન જાણે. ગુરૂજન વચન તે હિયરે ન આંણે લાલન ક્રોધે' વડાના વિનય તે મૂકે ક્રોધ થકી નર ધમથી ચૂકે લાલન ધમથી૪ કોડી વરસ લગે' સયમ પાળે ક્રોધતણે વસે' ખણુમાંહિ' રાલે લાલન॰ ક્રોધ થકી મહા અનરથ થાઇ ક્રોધે નરક નિગેાદમાં જાઇ લાલન નિંગાપ કુર(ડ) મહાકુર(ડ) મુનિ બહુતપ કરતા ક્રોધતણે વસે” નગમાં ફરતાં લાલનવિષ ખાધુ તે મારે એકવાર જન્મ મરણ લહે ક્રોધે‘ અપાર લાલન ક્રોધે૦૨ ૬ ક્રોધતજી સમતા કરાભાઇ! જિમ પામે। ત્રિભુવન ઠકુરાઈ લાલન ત્રિભુવન વીર વિમલ શિષ્યની એહ વાણી કુશલ મ`ગલ લહે સમતા”... પ્રાણી
મૈં ક્ષમાની સજ્ઝાયા [૫]
ક્ષમા કરો ક્રોધ દૂરે ટાળી ક્ષમા સમ સુખ અવર નઈ
ક્ષમાએ ધ્યાન શુકલ ધ્યાઈ
ક્ષમા ધરો ગુણ્ ગવ'ને ગાળી વૈર વિરોધ સવિ જાઈ કે અરિ પ્રણમે આવી ધાઈ, ક્ષેપક શ્રેણિ ઉપશમ રસ ન્હાઈ કે નિરમલ જ્ઞાન કેવલ પાઇ તેહી શોશ રોસ નહી ચડશે કે કર્મ શત્રુ સન્મુખ લડશે કઠેર પરીસહ જેણે જીત્યાં કે ભવ દુઃખ ભજન ભગવડતા
વચન રૂપ વાકાને પડશે
ક્ષમા શૂર વીર અરિહંતા
ક્ષમા વિના તપ-જપ જે કરસે ફાગઢ તે ભૂખ સહી મરશે
ક્ષમા કરે જે જગમાં શૂરા
પ્રદેશી રાજ ઋષિરાયા
કે ક્ષમા વિના કાજ નહી' સુરશે ઉપગારી આ`વ ગુણ પૂરા કે પ્રગટે તસ પુણ્યના અ’કુરા સેતારજ ખતિ લિ આયા કે ખંધક શિષ્ય સુખ અન’ત પાયા જંબુ કે વિદ્વારી કાયા કે ઉપસગ શુભ મને સહિયા તે! આપણુ કાજ સકલ સીઝે કેસજ્જન સમતા રસ પીજે
અયવ તે મેલી તનુ મિયા
ખમાવી આતમ શુદ્ધ કીજે
ક્ષમા ૧
2
1.0
20
.
.
.
.
७
·20
ગ
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૪૮
ક્ષમા છે ભવા ભવ સુખકારી
ખાડી દાસ શીખ હૈયે ધરશે
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
સુણી જે ધરશે નરનારી તાસ વદનાં પર જાઉ' વારી ક્ષમ! ૧૦ ક્ષમાદિક ધર્મને આચરશે વેગે તે શિત્રરમણી વરશે
આદર જીવ ! ક્ષમાં ગુણ અદર સમતાયે' શિવ સુખ પામીજે સમતા સમ સાર સુણીજે ક્રોધ પૂવ કેઢિ ચારિત્ર બાળે કુણુ કુણ જીવતર્યા ઉપશમથી કણ કણ જીવ ભમ્યા ભવમાંહ સોમિલ સસરે સીશ પ્રજાન્યુ ગજ સુકુમાલ ક્ષમો મન ધરતા કુલ વાલુએ સાધુ કહાને કાણિકની ગણિકાવશ પડીયા સેાવનકાર કરી અતિ વેદન મેતારજ ઋષિ મુગતે પાંહાંત કુરૂપ અકુ એ સાધુ કહ।તા ક્રોધ કરા કુગતે તે પહાંતા કમ' ખપાવી મુગતે' પહેાંતા પાલક પાપીએ ઘાણીચે પીલ્યા અચ્છ'કારી નારી અછકી ખખ્ખર કુલે સહયાં દુઃખ બહુલાં વાઘણે સ` શરીર વલૂ યુ સાધુ સુકોશલ શિવસુખ પામ્યા કુણુ ચઢાલ કહીએ (બહુમે ઋષિ ચંડાલ કહીજે વઢતા સાતમી નરકે ગયે તે બ્રહ્મદત્ત ક્રાધતણાં ફળ કડુમ જાણી ખ'ધક ઋષિની ખાલ ઉતારી ગર્ભાવાસના દુ:ખથી છૂટયે ક્રોધ કરી ખધક આચારજ દંડક નૃપને દેશ પ્રજાયે
[૭૯૬]
મ કરીશ રા ને દ્વેષજી ક્રોધે ગતિ વશેષજી... દર ૧ કલ્પ સૂત્રની સાખેજી ગવંત ઇણિ પરે ભાખેજી... સાંભળ તું દૃષ્ટાંતજી ક્રોધતણે વિરતત... બાંધી માટીની પાળજી મુગતિ ગયે તત્કાલજી... કીધા ક્રોધ અપારજી રસ વિડયા સંસારજી... વાચરસું વો‘યુ. શીશજી ઉપશમ એહ નીશજી... રહેતા કુણાલા ખાલજી જનમ ગમાયે લજી... ખધક સૂરિના સીસજી નાણી મનમાંહિ રીસĐ... યે। પાયુ'શુ' નેહજી દ્વેષતણાં ફૂલ એહુજી... તત્ક્ષણ છે.ડયાં પ્રાણજી એહ ક્ષમા ગુણ નણ.... નિતિ નહી કહે દેવજી
ટાળા વઢવાની ટેવજી...
કાઢી બ્રાહ્મણની આંખજી રાગ દ્વેષ. દ્યો નામજી... સહચે! પરીસહ જેણુજી સખલ ક્ષમા ગુણુ તેણુ..... હુએ અગ્નિ કુમારજી
ભ્રમશે ભવહુ મઝારજી...
9
ユリ
20
૧૧
20
४
y
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષમાની સજ્ઝાયા
ચરૌદ્ર આચારજ ચાલતાં ક્ષમા કર`તા કેવલ પામ્યા પાંચવાર ઋષિને સ'તાણ્યે પાંચ ભવ સીમ દહ્યો નંદનાદિક સાગર ચંદનુ શીસ પ્રજાન્ય સમતા ભાવ ધરી સુરલે કે ચંદના ગુરૂણીચે ઘણું નિભ્રંછી મૃગાવતી કેવલાિર પામી સાંબ પ્રદ્યુમ્ન કુમારે` સતાવ્યે ક્રોધ કરી તપ જપ ફળ હાર્યા ભરતને મારવા મૂઠી ઉપાડી ઉપશમરસ મન માંહે આણી કાઉસગમાં ડિયાં અતિ ક્રોધે સાતમી નરક તણાં દળ મેલ્યાં આહાર માંડે ક્રોધે... ઋષિ થૂકયે। કુરગડૂકૃષિએ' કેવલ પામ્યું પાર્શ્વનાથને ઉપસગ કીધાં નરક તિય ચતણાં દુ.ખ લામાં ક્ષમાવંત ક્રમ દત મુનીશ્વર કૌરવ કટક હણ્યા ઘંટાલે શય્યા પાલક કાને' તર્વ્યુ (વું) કાને બહું ખીલા ઠોકાણા ચાર હત્યાના કારક હું તે ક્ષમા કરીને મુગતે પહોંતે પહારમાંહે ઉપજ તે હા દેખા શ્રી દમસાર મુનિવર સિંહ ગુફાવાસી ૠષિ કીધા વૈશ્યા વચને ગયે. નેપાલે ચંદ્રાવત’સક કાઉસગ્ગ રહીયા દાસી તેલ ભર્યા નિશિ દીવા ઈમ અનેક તર્યા ત્રિભુવન મે... ક્રાધ કરા કુગતે' તે પહેાંતા
મસ્તકિ ક્રીયા પ્રહારજી નવ દીક્ષિત અણગારજી આણી મનમાં દૈષજી ક્રોધતણાં કુલ દેખજી... નિશિ નભસેન રિદજી
..
દ૨૦૧૫
પહેતા પરમાનંદજી. . ધિક્ ધિશ્ તુજ આચારજી એહ ક્ષમા અધિકારજી.... કૃષ્ણ દ્વૈપાયન સાહજી કીધા દ્વારિકા દાહજી... બાહુબલિ ખલવ તજી સયમ લે મતિ વતજી... પ્રસન્નચંદ ઋષિરાયજી કડુ માં તેણે કષાય ... આણ્યે અમૃત ભાવજી ક્ષમાતણું પરભાવજી..: કમઠ ભવાંતર ધીઠજી ક્રોધતણાં ફૂલ દીઠજી... વનમાં રહ્યો કાઉસગ્ગજી વેઢયા કમના વજી... નામ્મુ ક્રોધ ઉદીરજી નવિ છૂટયા મહાવીરજી.... દૃઢ પ્રહારી અતિકજી ઉપસર્ગ સહ્યાં અનેકજી... ક્રોધે” કેવલ નાણુજી સૂત્ર ગુણ્યે ઉઠ્ઠાણુ છુ... યૂલિભદ્ર ઉપર કાપ કીધા સ’જમ લેાપજી... ક્ષમા તણા ભડારજી સુરપદવી લહી સારી..... (ઉપશમથી) ક્ષમાણે ભવિ જીવજી પાડતા સુખ રીવજી...
..
..
19
10
AD
2
20
૬૪૯
29
a
૧૬
20
20
..
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
પ
૨૬
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
વિષહલાહલ કહીયે વિરૂએ – તે મારે એક વાર પણ કષાય અનંતી વેળા આપે મરણ અપારજી, આદર૦૩ ક્રોધ કરતાં તપ-જપ કીધાં ન પડે કાંઈ ઠામજી આપ તપે પરને સંતાપે ક્રોધશુ કે કામજી.. - ૩ ક્ષમાં કરતાં ખરચ ન લાગે ભાંગે કોઠ કલેશજી અરિહંતદેવ આરાધક થા -- વ્યાપે સુજશ પ્રદેશ.... , નગરમાંહે નાગર નગીને જિહાં જિનવર પ્રાસાદજી શ્રાવક લેક વસે અતિ સુખીયા ધમતણે પરસાદજી... ક્ષમા છત્રીશી ખાંતે કીધી આતમ પર ઉપગારજી સાંભળતાં શ્રાવક પણ સમજ્યા ઉપશમ ધર્યો અપારજી... , યુગ પ્રધાન જિનચંદ સુરીસર સકલચંદ તસુ શિશ સમય સુંદર તસ શિષ્ય ભણે ઇમ ચતુર્વિધ સંઘ જગીશ... ૩૬
હ, ક્ષમાપના-ખામણની સઝાયો [૭૯૭] ખામણલા ખામે ભવિકા ખામણલાં ખામે બારે માસના પાપ નિવારણ, ભખા અરિહંતજીને ખામણાં ખામો ગુણને સંભારી બાર ને ત્રીસ પાંત્રીસ વદો જિનની બલિહારી, ભવિકા ખામણલાં ખામો સિદ્ધ પ્રભુને ખામણાં ખામે આઠે ગુણ ભરિયા પંદર એકત્રીસ ચઉ ગુણ વદ ભવ સાયર તરિયા.. આચારજને ખામણાં ખામે છત્રીસ ગુણવંતા દેય હજાર ને ચાર સૂરીશ્વર એક ભવી સંતા... વાચકને ખામણાં ખામે પચવીસ ગુણ છંદ દ્વાદશ અંગના પારગ ધારગ એ ગુરૂ ચિર નદે.. પાંચમે પદ મુનિરાજને ખામો સકલ કરમ વામે ચઉશરણ સૂત્રમાંહે વરણવ્યા તેને શિરનામે... મૃગાવતી ને ચંદન બાળા ખાંમણલા ખામો મિચ્છામિ દુક્કડ દેતાં દેતાં કેવલદુગ પામે .. રાગ-દ્વેષને દૂર નિવારી ઉદાયન ખામે ચંડઅદ્યતન નૃપની સાથે વેર સવિ વામે... અઈમુત્તો મુનિ મિચ્છા દુક્કડ' દેતાં ગુણ પાયા કેવલ જ્ઞાન ને કેવલ દર્શન સિદ્ધાંતે ગાયે.... શ્રાવક ગુણવંતાને ખામો સમક્તિ ગુણ ભરિયા બારે વ્રતને ચૌદ નિયમના આભૂષણ ધરિયા. ભવિકા ૧૦
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ૧
ક્ષમાપના-ખામણની સઝાય શ્રાવિકા ગુણવંતીને ખામે પતિવ્રતા વ્રત ધારે શીલ આભૂષણે દેહ ભાવે જિન ગુણ સંભારે ભવિકા ૧૧ માત-પિતા-બંધવ વળી સહુને અંતર મદ ગાળી માંહો માંહે ખામાં ખામે રાગ-દ્વેષ ટાળી કુંભાર ક્ષુલ્લક મિચ્છા દુક્કડ ફલ તસ નવિ પામે અંતર ભાવે ખામણાં કરતાં પાપ સયલ જાવે - ૧૩ મુખ મીઠાં ને અંતર ધીઠાં ખામણલા દેશે ઉચ્ચગાતને નારી નીચી ગતિને તે લેશે
- ૧૪ અંતર ઉપશમ અમૃત સિંચી ભવભય દિલ રાખી મિચ્છામિ દુક્કડ દેવે તેહની શુભગતિ દાખી ર તેહને સીમંધર સાખી ૧૫. ઈમ સહુ સંઘને ખામણાં ખામે આતમ ગુણકારી દીપ વિજય કવિરાજ નેતા તેહની બલિહારી . ૧૬
'૭િ૨૮] પંચ પરમેષ્ઠિ થાઈએ રે ગુણ તેહના સંભાર, કરે ભવિ ખામણાં શિષ્ય સ્વામીને (સીસ નામીને) ખામણાં રે સાધવી પણ ગુણધાર . ૧ જે ગુણી છવને ઉપરે રે કીધો જેહ કષાય વિનય કરી તસ ભક્તિથી રે દેષ સવિ તે ખમાય. , ૨ ગુણ ઠેષ મત્સર ધર્યો રે આભવ પરભવ જેહ પાય લાગી ત્રિવિધ કરી રે તાસ ખાવું તેહ... ચેરાસી લાખ યોનિમાં રે વસીયે વાર અનંત વૈર વિરોધ કર્યો તિહાં રે ખામું તે થઈ શાંત. સર્વ જીવ ખમજો તમે રે માહરો જે અપરાધ મૈત્રી કરૂંવિ જીવશું રે તરૂં સંસાર અગાધ .. એક ચિત્તો ખામતાં રે સ્વગ મુક્તિમાં વાસ Bધ કરી ખામે નહીં રે નરક નિદ આવાસ... જેહ ખમે ખામે વળી રે તે આરાધક થાય જેહ અમે નહિં ખામતાં રે આરાધના તસ જાય.. કુરગડુ ચાર તપસ્વીને રે
ખામતાં કેવલ નાણ ચંદન બાલા તિમ વળી રે મૃગાવતીશું સુજાણ. ચંડ પ્રોતને દીધલે રે રાજ્ય લીધે જે તાસ પડકમાણું ઉદાયીચે રે ત્યારપછી કયુ ખાસ....
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર તેણે અમને ખમાવજે રે મ કરે કુંભારની પરે રે સમવસરણમાં જિનવરે રે પદ્ય વિજય કહે ભાખી રે
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ચિત્ત કરી નિરમાય ભવિ. વિર વિરોધ ખમાય... " ઉત્તમ પર્ષદ માંહિ , સહજે ભવિ ઉછાંહિ... - ૧૧
અરિહંત પદ પડિલું નમુંજ ગુણ છે બાર પ્રમાણ, કરે ભાવિ ખામણાં(જી) ઉજવલ દયાને ધ્યાયવાજી પામે કેવલ નાણ. સિદ્ધરાતા પ્રણમું સદાજી કમ તણે કીધે નાશ . . અષ્ટ ગુણે કરી દીપતાજી જેહને મુમતીમાં વાસ... છત્તીસે ગુણે રાજીયાજી આચારજ પળે રંગ નીલ વરણ પાઠક ભાવી પચવીસ ગુણ સુરંગ... મરકત વરણે મુનિવરજી સત્તાવીસ ગુણ ગેહ એકસે આઠ ગુણમણિ ભૂષિતાજી થાશું પંચ પદ એ. શિષ્ય સાહુ પરિવારને જી સંયમવંત મહ ત શ્રી સંઘ સહુ ખામણાં ગુરૂ આ છે ગુણવંત . લાખ ચોરાસી ચનિનાજી જીવરાશી જે હોય ભવો ભવ કરસ્યાં પ્રેમશુંજી તે ખામું હું ત્રિડું લેય... પગે લાગી તમ પ્રતિ ખમુંજી તમે પણ ખમજો મય સરલપણું જગ દેહિલું જ જેહથી પાતિક બેય કેધ ક્યિાં દુઃખ પામીજી ધેિ નરક લહંત સુક્ષ્મ નિગોદમાં રહેજી રીસે કાર અનંત... કે કદાગ્રહ પરિહરે જી. ફળ છે જેહના દુષ્ટ ચારિત્ર નસે ક્રોધથીજી સમક્તિ આપે પુંઠ.... વેર વિરોધ સબ છાંડીને મનમેં ધરે વૈરાગ ખાંતિ સદા સુખ કારિણુંજી શિવતણે એહિ જ માગ ક્ષમા ભાવે વિનય ઉપજે છ વિનય ધર્મનું મૂળ ધર્મ નેહમાં જે રહે
તેહને જિન અનુકુળ ચંડરૂદ્ર નવા સાધુનેજી ખમાવતા નિજ વાંક કેવલ નાણ દેય પામીયાજી ક્ષમા ફળ એ નિઃશંક... કુરગડ મુનિના સાથીયાજી ચોમાશી તપકાર ચંદન બાળા મૃગાવતીજી ઉદાયી અભય કુમાર ઈત્યાદિક ગુણવંત હુઆ કેધ શમા વિશેષ મેહ મિયે મમતા ઘટીજી પામ્યા નાણ વિશેષ....
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧પ
ક્ષમાપના-ખામણની સજઝાયે
૬૫૩ બાર માસ વીસ પખેજ તનસે સાઠ દિને માન કરે ભવિ. ત્રિવિધ ત્રિવિધ કર ભાવશું જ ખમજે ત્યજી બહુમાન.. શ્રી વિજય પ્રમ સુરિ રાજીયા જી ક્ષમા ગુણ ભંડાર શ્રી તેજ હરખ ગુરૂ નામથીજી કલ્યાણ હરખ જયકાર... - ૧૫
૮િ૦૦]. સઘળા જીવને રે
આજ ખાવું સાચા ભાવે ક્રોધ-માન-માયાને લે ભે
જી હયા હણાવ્યા સતાપ્યા-પરિતાપ્યા જે મેં આજે સવ ખમાવ્યાં. સઘળા. ૧ અજ્ઞાને કામે જીવેનું ' બૂરૂં કીધું મેં ભાવે લાખ ચોરાસી યેન ભમતાં ખમાવું સમતા દવે ષે મનમાં અન્ય ના ' ઘાતક કર્યા વિચારો દેખ વિચારે છે ગરુ છુ
ત્યાગું હિંસાચારો એકેન્દ્રિય આદિથી માંડી પંચેન્દ્રીય સહુ જીવે કરી-કરાવી હિસા નિ ગહુ પામી દીવે હિંસા જૂડું ચોરી જારી કુકમ ન જાણું પરિગ્રહ ગે હિંસા કીવી ખમાવું ધર્મને પણ યુદ્ધાદિક હિંસક કાર્યોથી માર્યા જીવ ખમાવું ધર્મ ભેદના દ્વેષે માર્યા
પશ્ચાત્તાપે ભાવું ગૃહવાસમાં સર્વાર ભે
મારેલાને ખમાવું ત્યાગાવસ્થામાં પરમાદે સંતાપ્યાને ખાવું નિધ્યાધિરાત કષાય કેગનાં નિંદુ ગહું પાપ આસ્રવકર્મો નિ ગહું માફી જીવે આપ લડાઈટ બને નિંદા કરી જીવ સંતાપ્યા રાગ કામે મુંઝી
છે જે જે કયા પશુપંખી જલચર સંતાયા કુડાં દીધાં આળો હાંસી ચાડી ચૂગલી કીધી દીધી દુષે ગાળે દુનિયાના ન્યાયે અન્યાયે હિં જે જે પ્રાણી અધર્મમાંહિ ધર્મને માની અશુદ્ધ પરિણતિ આણું , અધમ કાધાં સઘળા નિ ૬ કીધા દુષ્ટ વિચારે ઈર્ષોથી પાપિ જે કીધાં નિંદ્ર પાપાચારે
- ૧૨ અન ત ભવ પાપ નિંદ વૈરની વૃત્તિ ત્યાગું રામ-કામની વૃત્તિ ત્યાગું સર્વને પાયે લાગુ
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઘળા ૧૪
૬૫૪
સઝયાદિ સંગ્રહ નિમિત્ત થઈને અન્ય જીને કર્મો જે બંધાવ્યાં મન-વાણ-કાયાથી કઈપણ મનડાને ભાવ્યા મૈથુન આદિ કમ જે કીધાં ખેતી આદિ કર્મો તેથી છ જેહ વિણસ્યા ઉપદેશ્યા જે ભર્મો
- ૧૫ શરણે આવ્યા છે માર્યા સાધુ હણ્યા-હણાવ્યા -દેવ-ગુરૂ ને ધમની નિદાન
કીધી જીવ સતાવ્યા... જીવોને શત્રુઓ માની " તેઓને જ મરાવ્યા માર્યો ને અનુલ્લા જે આજે તેહ ખમાવ્યા... આજ લગી કઈ છે ઉપર રહીર દબુદ્ધિ નિંદુ ગહું સઘળું ભાવે કરૂ આરમની શુદ્ધિ દેવે ને દેવીઓ નિંદા નિંદુ બહુ દે ગુરૂ ઉપર પ્રગટેલાં બિંદુ ગહુ સઘળા રોષ.. જૂઠી સાક્ષી પૂરી નિંદુ ધરૂં ન મન આસક્તિા દેવ-ગુરૂ ને ધર્મ સંતની કરી જે જે કમ બક્તિ .. .. મિત્ર-ગુરૂ-સ્ત્રી-દ્રોહ કર્યા જે ગુણ ઉપર અપકારે ધર્મ શાસ્ત્રને જૂઠાં માન્યાં નિંદુ મિથ્યાચારે... અરસ પરસ સહુ જીવ લડાવ્યા ધમે હિંસા કીધી પરાઈ ઋદ્ધિ ઓળવી લીધી હિંસક રીતિ લીધી. વીતરાગ મુનિવર ને સંઘની સાક્ષીએ જ ખાવું સવ જીવે છે આતમ સરખાં નિશ્ચય મનમાં લાવું... અન્ય છાના બહુ અપરાધે કીધા જે આ ભવમાં યાદી લાવી ઘણુ ખાવું રહું નહિં ભવદવમાં.. અન્ય જીના દોષ દેખી જગમાં હલકા પાડયા આળે દીધાં અનુમાને ને શુભ પરિણામ નસાડયા... , વરતણે પ્રતિ બદલો લેવા કીધાં કાવાદાવા અન્યની અપકીર્તિ કરવા કીધાં જે મન ભાવા... . નાત-જાત ને દેશ-કેમમાં સંઘ રાજ્યમાં કીધાં નારદ જેવાં કામો કર્યા જે
તે તે ખમાવી લીધાં. . ૨૭ સાધુ-સાધુને જ લડાવ્યા ધર્મએને અથડાગ્યા, સરલજનેને બહુ સપડાવ્યા
ક્રોધે ખૂબ ચડાવ્યા. એ રહસ્થછિદ્રો મર્મ પ્રકાશ્યાં વિશ્વાસીને વિણસ્યા અન્ય છ દુઃખી બહુ થાવે એવા માગઃ પ્રકાશ્યા. . ૨૯
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્ષમાપના-ખમણની સજઝાયે
૬ષય મન-વાણી-કાયાથી દુષ્કૃત કીધાં જે જે કરાવ્યા અનુમેવાં તે બિંદુ બહુ યાદ જે આવ્ય-ન આવ્યાં. સઘળા ૩૦ પૃથ્વી પણ વાયુ અગ્નિ વનસ્પતિ ત્રસ પાણી ભે ભવ આ સર્વ ખમાવું પશ્ચાત્તાપને આણી.. હિસાનાં ઉપદેશ આપ્યા અને અપાવ્યા શસ્યા લખ્યા લખાવ્યા હિંસક ગ્રંથો કરી ખમાવુ હિંસા... રાત્રી ભેજન કર્માદાન ને ભેજન પાણી વેગે ભેગ અને ઉપભેગે છે હણયા યંત્ર પ્રાગે... . સ્વાર્થ દંડ ને અનર્થ દંડે હણીયા જીવ ખમાવ્યા ખમું નમાવું મિત્ર ભાવથી સંકટમાં સપડાવ્યા... શિષ્યો ભક્તો ગુરૂ બંધુએ (દ્વિ) દુષ્ટ જનેને ખાવું રાગ ને રષ કરૂં નહિ કેટથી વીર પ્રભુ દિલ ધ્યાવું... . ૩૫ સંઘ ચતુર્વિધ વર્ણ ચતુર્વિધ સર્વ જાતના ત્યાગી ખમું ખાવું હાથ જોડીને દેજે સર્વે માફી ..
અરિહંતજીને બામણું રે જેહના ગુણ છે બાર, કરે ભાવ ખામણું રે ચેત્રીસ અતિશયે રાજતાં રે વાણુ ગુણ પાંત્રીસ ગામ નગર પુર વિચરતા રે કરતાં ભવિ ઉપગાર સિદ્ધ સવને ખામણું રે જેહના ગુણ છે આઠ સિદ્ધ શિલાને ઉપરે રે
તમાં જાત નિવાસ જે સુખ નહિં સુરરાયને રે નહી રાયા નહીં રાય તે સુખની ઈચ્છા કરે તે પ્રણને સિદ્ધના પાય આચારજને ખામણું રે જેહના ગુણ છત્રીસ છત્રી છત્રી ગુણે રે
બારસેં છનું થાય એહવે ગુણે કરી શુભતા રે જંબૂ ગૌતમ સુધર્મ ઉપાધ્યાયજીને ખામણું રે જેહના ગુણ પચવીસ પચીસે પચીસે ગુણે રે
છ પચવીસ થાય રાજકુંવર પરે શોભતા રે આચારજ પદ ગ્ય સર્વ સાધુજીને ખામણું રે અઢી દ્વીપમાં જેહ ગુણ સત્તાવીસ શોભતાં રે લેતાં સુઝત આહાર સાધ્ય એક છે જેનું રે સાધનમાં ભેદ અનેક સંઘ સરવને ખામણા રે અરિહંતે મા જેહ
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૫૬
શાસનને ચેાભાવતાં રે સવ સતીને ખામણાં જીવ સયલ ખમાવાયૈ ર આઠમ પાખી ખામણાં રે સવત્સરી ખમાવીયે ૨ જે ન ખમાવે ખામણાં રે ખમીય' ને ખમાવીઐ ૨ હરખે ખમાવે જે ખામણાં રે એણી પરૈ કીજે ખામણા રે મૂકી મેલને કીજે ખામણાં રે અમી કુંવર એણી પરે ભણે રે
સાયાદિ સંગ્રહ
અડતાલીસ ગુણ જેહ કરી વિ૰
ચ'દન માલા મૃગાવતી આદ ચે!ની ચેારાસી લાખ ચેામાસી ત્રણવાર
સ’ધ સકલ જયકાર
તેનેા નરકમાં વાસ એ જિન શાસન રીત તેહના સ્વગ'માં વાસ તે। તરીકે સ`સાર નિજ રૂપ તું મનેાહાર
તે પામે નગલ માલ
જેના ગુણુ પચવીસ
જેહના ગુણુ સતવીસ ગુણ સમરૂ' નિસટ્વીસ વિનય વંત મહંત ગુરૂણીજ ગુણવ'ત કીધે હાય કષાય ત્રિવિધ ત્રિવિધ ચિત્તલાય વસાચે રઝળ્યે (રવડયેા) જીવ ખામુ* તે નિસદીસ ક્રોધ કીયે કણ સાથ તિમ તિમ ભવના નાશ નરક નિગેદ નિવાસ
તબ લગ કરમના બધ સુણીયૈ આદિ અનાદ ઇમ ભાખે જગનાથ જાણપણા છે એહ રીસ ન કરજયે કાય
[૮૦૨]
પ્રથમ નમુ' અરિહંતને...જી જેહના ગુણ છે ખાર, કરે ભિવ ખામણા ૧
અષ્ટ મહા ગુણધાર જેહના ગુણુછત્રીસ
સિદ્ધ સકલને ખામણાંજી આચારજને ખામણુ જી ઉપાધ્યાયને ખામણાંજી સાધુસર્વેને ખામણુાજી અઠ્ઠોત્તરસે એકઠાજી શિષ્ય શિષ્યણોશ ખામણાં છ સહમી સાહમણુસુ' ખામણાંજ
કુલ ગુરૂને પણ ખામણાં જી પાય લાગી શ્રી સાધુનેજી ચારાસી લાખ ચેાનિમે‘જી વેર વિરાધ સમાચર્યોછ હું ખામું ખમો તુમેજી જિમ જિમ કીલૈ ખામણાજી અણુકીધાં વિષ્ણુ ખામણાંજી જખ લગ માહુ મિટે નહી જી મેાડુ મિટે મહિમા વષઁથ શલ્યપોથી છુટીયૈજી જગમાંહે જસ પામીયૈજી ભવિક જીવ તુમે સાંભળેાજી
H
.
20
.
..
W
20
AD
-
.
.
.
W
M
..
U
.
2
10
.
""
10
..
NO
10
..
M
=
9
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ
સુધા નિવારણની સજઝાય
૬૫૭ સધળા સુખ (સંપ રાખજજી ધરી પરમ સનેહ કરેભવિ.૨૧ ખા સુખ ભાખે ભલેજ ક્રોધ છે દુઃખનું મૂળ
ક ૨૨ બેલ સહુ એ સાસતાજી ઘણું કિશ્ય વિસ્તાર ચંડરૂદ્ર આચારજોંજી ખમાવતાં અપરાધ અભય ઉદાયી રાજવીજ કીધે ઉત્તમ કાજ
- ૨૫ કુરે ગડુના સાથી થવા પરમ મહા ગુણ લાધ ચંડ પ્રદ્યોત નારદને જી દીધો અપૂઠે રાજ ચંદન બાલા નવિ કીજી મૃગાવતીચું દુષ સુભ પરિણામે પામીયાજી કેવલ જ્ઞાન વિશેષ - ૨૯ જિનમતિની એહ માંકણજ શ્રી રૂષિરાય કરતા શુભ પરિણા સમરતાંછ ગુણ સાગર સુખ સંત
ક્ષધા નિવારણની સઝાય [૮૦૩] ઉદર નિકાયિ આરંભ ભવ આહારથી જઈ શ્રમણ પાત્ર સંભાગ થાઈ તેહનાં પાપ આરંભ વર મેઘથી નગર કાદવ પરે દૂર જાવઈ. ૧ ભૂખ ભાંજે મુનિ ભૂખ ભાંજે તપે સિદ્ધ પરે જિમ ઈહાં સિદ્ધ થાઓ સકલ કહઈ જે ઈહાં આહાર મતિ ઉપજઈ તે તુહે ભાવ પરે શ્રમણ જાએ, ભૂખ
અવિરતિ લોકન જઈ પિંડ પાપઈ ભરઇ પાપ ભર પિંડથી વિષય વાધઈ વિષયનઈ કાજે જગ પાપ સબ આચરઈ ધમ વિણ નરક તિરિમાર્ગ સાધઈ શમણ નિર્દોષ પિંડ કરી પિંડનઈ સિદ્ધપથ સાધવા પિંડ રાખો પિંડથી પેગ રત્નત્રય સાધતા ભાવિકને મુગતિને મારા ભાખે... ૪ ધન્ય તે જિનવરા ધન્ય તે મુનિવર જેહિ બહુ તપ કરી ભૂખ મારા તે તપસ્વી તણું નામ જપી નમી વિકટ તપ તેહના જે વિચારી. ૫ લાખ ઈગ્યાર વર માસમણાં કરી એક ભવે નંદમુનિ ભૂખ મારી બાર વરસી તપે વીરજિને સાહણું તપ વિના મુગતિ નવિ જે વિચારી , ૬ તપ કરી માર તું મુનિ સુધા રાક્ષસી એસિઆલિયમ સર્વ ભાઈ કૃપણ નિભવ ધરિ અધમ ક્ષેત્રે યથા તુહન જાઉં પડઈ ભીખ કાજ... ૭
ખગકુમારની સઝાય (૮૦૪] અવતી નગરી સેહામણું રે રાજા કેતુ યુવરાજ વન ગયા મુનિને વાંદવાજી રે મન વસિયો વૈરાગ
- મુનીશ્વર! જુઓ જુઓ ભગવંતના વેણ ૧
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
६५८
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ઘેર આવી કહે માયને જી રે અમે લેશું સંયમભાર કુવર અમારો નાનડે (બાલુડે)જી રે એ અણઘટતું થાય..મુનીવર૦ ૨ વાઘ સિંહ વનમાં વસેઇ રે ખગ કુમાર કેમ જાય પાંચસે સુભટ આગળ કર્યા રે મેલ્યા કુમારની સાથે સાવથી નગરીમાં આવીયાજી રે શ્રાવક હરખ્યા અપાર આ નગરી બનેવી તણું રે ડર નહિ કેઈ લગાર.... જન સઘળા જમવા ગયાજી રે મુનિને મેલ્યા રે એક રાયને રાણી નિરખતાં રે નયણે વછુટયા નીર.. આ હતા મારે બાંધવે જી રે કેધ ચઢયે અપાર... રાયે સેવકને બોલાવીયા જી રે યતિને ઘો પ્રહાર. મસાણ ભૂમિ લઈ ગયા જી રે કયા નહિં રે લગાર ત્વચા ઉતારી જીવતાં રે હણે નાનેરે બાળ જન સઘળા જમી આવીયાજી રે શોધવા લાગ્યા છે ત્યાંય તે નયણે દેખે નહિં રે છેડા ફાટી રે જાય... જન જઈ રાયને મલ્યાજી રે રાજા પૂછે રે વાત કઈ નગરીના કિહાં વસેઇ રે રહેતા કેની રે પાસ. અવતી નગરી સોહામણીજી રે રાજ કેતુ યુવરાય ખગ કુમારે દીક્ષા ગ્રહોજી રે રહેતા તેહની રે પાસ.. વિના વિચારે મેં કર્યુ જી રે હણતાં ન કર્યો વિચાર હા ! અણઘટતું મેં કયુ જી રે હણ રાણેને રે વીર.... રાણીચે સંયમ આદજી રે રાજા જપ ન થાય ઘેર જવું ગમતું નથીજી રે લીધે સંયમ સાર(ભાર) - ૧૨ પાંચસે સુભટ ભેળા થઇજી રે મળીને કરે રે વિચાર પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિને જી રે મળીને કીધે વિચાર. - ૧૩ કર્મખપાવી હુઆ કેવલીજી રે પહોંચ્યા મુક્તિ મઝાર (પર્યા મનનાં (કેડ) હીર(વિનયવિજયની વિનતિ રે લબ્ધિ(સુમતિ)વિજયની રેજેડ... • ૧૪
ખંધકમુનિ-ખંધકાચાર્યની સજઝા [૦૫. શ્રી સીમંધર પાયનમીજી મારું એક પસાય અંધકકુમાર ગુણ ગાવતાંછ હૈડે હરખ અપાર મુનિવર !જુઓ ભગવંતનું રે જ્ઞાન ૧ સાવથી નગરી સેહામણીજી કનકકેતુ તિહાં રાય બંધક કુમાર સેભાગીયેાજી મલ્લીકુવરી તેની માંય.. મુનિવર૦ ૨ વન જાય મુનિવર વાંદવાજી વચન સુણ વૈરાગ માત-પિતાને એમ કહેજી લેશે સંયમ ભાર..
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
અંધકમુનિબંધકાચાર્યની સજઝાયો
પ૯
મા-બાપ વળતાં એમ કહે છે તું નાનડીયે રે બાળ ચારિત્ર છે વત્સ દેહિલેજી જેસી ખાંડાની ધાર. મુનિવર૦૪ પંચ મહાવ્રત પાળવાંછ મેરૂ પંચ સમાન દોષ બેંતાલીસ ટાળવાજી લે સુઝતા આહાર.. - ૫ મેહ દાવાનલ પરજલેજી હઈડે ઉઠી રે ઝાળ મારે કુંવર છે નાનડે રખે દુહો સુકુમાળ... રાય રાણુંને ઈમ કહેછ રાણું કરોને વિચાર પાંચસે જણ વત કરે છે મેલો કુમારની સાથ... પાંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિશુંજી મુનિવર કરે રે વિહાર નગરી કુંતી આવીયાજી જનમન હરખ અપાર... નગરી તા બનેવી તણુંજી ડર નહિ કાંઈ લગાર નોકર તે કાને ગયાજી એકલા રહ્યા છે સાધ.. વહરણ વેળા પાંગર્યાજી નગરી કી રે પ્રવેશ શિર દાઝે ને પાય બળેજી મમતા નહિં લવલેશ.... વાયરાણી સંગઠે રમેશ નજરે દીઠે રે સાધ મુજ બાંધવ આવા હતાછ નયણે વછુટયાં નીર.. રાયરાણીને નીરખતાંછ રાય મન હુઓ રે વિખવાદ રયે જન બોલાવીયાજી જતીનો કરે પરિહાર.. ધીરજ તે સાધુ ધરેજી ન લીયે આપણે રે નામ સમતા ભાવે ચાલીયાજી લેતાં ભગવંતનું રે નામ , મશાન ભૂમિ લેઈ ચાલીયાજી કેપ ચઢયે તેણી વાર ત્વચા ઉતારી દેહનીજી
ન આ રેષ લગાર... , પરિષહ તો સાધુ સહેજ અંતગડ કેવલી રે હોય આઠ કર્મને ક્ષય કરીછ
પહોંચ્યા મુક્તિમાં સેય... . ૧૫ ઝાડે પંખી ધ્રુજીયાજી
રેય રેઝ શીયાળ વચા ઉતારી જીવતાં
તે રાણીને વીર... હાહાકાર નગરી હુઈજી જોવા મળ્યા રાણુ રાય નેકર પણ ચઉદિશ જુએ ન દેખે મુનિના રે પાય. હવે આમણ-મણ નીકળ્યાછ ચેટી(ડી) પૂછે રે વાત, કિહાંથી આવ્યા કિહાં જશે કુણ તણા રાજદૂત. સાવથી નગરી અમે વસીએજી કનક કેતુ તિહાં રાય અંધક કુમાર સંયમ લીજી તેહની ચોકીમાટે આય.... .
૧૮
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
વચન સુણી ચેડી તણાંક હાા મે' આ શુ કર્યુ છ રાય રાણીને વિનવેજી અંધત્રના દુખ દેહિલાંજી મણિ માણેક ને માતીયાંછ મમતા મૂકી રજ્યનીજી કેવલજ્ઞાી સમૈીસર્યાછ આગે હતાં કે નવાં બાંધીયાજી
ઘણે કાળે માંધ્યા હતાછ સૂરપણે પરીષહ સહયાંજી વચન સુણી કેવલી ણુજી કમ તણા અંધમત કરેછ
નમે। નમા ખ ધક મહામુનિ ઉવિહારે મુનિ વિચરત સમિતિ ગુપ્તિને ધારતે (પાળતે) ધારણી ઉત્તરે જનમીયે ધમ ઘાષ મુનિ દેશના અનુમતિ લેઈ માત–વાતની છઠ્ઠું અઠ્ઠમ આદે અતિ ઘણા રાત દિવસ પરીષહ સહે ધ્રુવ દાધી ખીજડી દેહડી (દીયા તેપણુ તપ તપે આકરા એક સમે સ્લિંગની પુરી પ્રત્યે ગેાખે એઠી ચિતે એનડી એનને ખાંધવ સાંભર્યા
છાતી લાગી છે ફાટવા “શય ચિંતે મનમાં ઈસ્યુ સેવકને કહે સાધુની
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ,
હેઇડે ઉડી રે ઝાળ હણીચે નાનડીયા ખાળ...મુનિવર૦૨૦
રાણી કરીને વિચાર
લેશ સયમ ભાર... છેડયા રયણ ભડાર લીધેા સયમ સા(ભા)ર...
પ્રશ્ન પૂછે રે રાય તે ભાખા ઋષિરાય... જે નથી હુઆ રે ક્ષય પહેાંચા મુક્તિ માઝાર .. અધિકા હુઆ વૈરાગ કહે કાવયણ શિવપુર રાજ્ય...
* ૨૧
10
એ કાઇ નારીને યાર રે લાવા માલ ઉતાર રે...
20
.
૨૨
[૮૦૬]
ખ'વક ક્ષમા ભંડાર રે ચારિત્ર ખાંડા (ખડ્ગ)ની ધાર રેનમા ૧ જિતરાત્રુ રાજાના નાં રે
દન પરમાન ૬ રે... પામીયા તેણે પ્રતિધ રે કશું યુદ્ધ થઇ યુદ્ધ રે...
..
૨૩
.
૨૪
.
દુષ્કર તપે તનુ શાષ રે તેપણુ મન નાહે રોષ રે... ખીજડા દેહમાં) ચાલતાં ખડ ખડે હાડ રે જાણુતા અસ્થિર સંસાર રે... આવીયા સાધુજી સેાય રે એ મુજ ખધવ હાય ... ઉલટચા વિરહ અપાર રે નયણે' વડે આંસુડાની ધાર રે...
9
૨૫
ર
૪ ×
દ
.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખ ધકમુનિ—ખ ધકાચા ની સન્નાયે
રાય સેવક કહે સાધુને અમ ઠાકુરની એ છે આણા હે અા સાધુજી સમતાના દરીયા મુનિવર મનમાંહિ આણુ ઘા કમ' ખપાવવાના અવસર આવે એ તે વળી સુખાઇ મળાયે પ્રાણી ! તું કાયરતા પારહરજે રાય સેવકને તવ કહે મુનિવર ખાધા રખે તુમ હાથે ન થાયે ચારે શરણાં કીધાં મુનિરાજે ભવચરમ શુકલ યાનશુ તાન લગાજ્યું ચડ ચડ ચામડી તેડુ ઉતારે ક્ષપક શ્રેણી આરહણ કરીને ચેાથું ધ્યાન ધરતાં અ ંતે અજરામર પદ મુનિવર પામ્યા એહવે તે મુહપત્તી લેહીએ ખરડી લેઈને નાખી તે રાજ દ્વારે સેવક મુખથી વાત જ નણી નિશ્ચે ભાઇને હણીયા જાણી વિરહ વિલાપ કરે રાયરાણી અસ્થિર સસાર સ્વરૂપ તત્ર જાણી આલાઇ પાતક સિવ છડી દુષ્કર તપ કરી કાયા ગાળી ભવિયણ એહવા મુનિવર વદી કરજોડી મુનિ માહન વિનવે
[ko]
ખાલડી જીવથી હશું' તે અમે આજે કરશું રે મુનિ ધ્યાન થકી નવી ચળીયા રે, અહેા ૧ પરીષહુ આયે જાણી રે ફર ફરી નહિ આવે પ્રાણી રે,, ભાઈ થકી ભલેરે ૨
૨
૪
.
૧
જિમ ન થયે ભવ ફેરો રે... કઠણ ફેરસ મુજ કાં રે કહા તિમ રડીએ ભાયા રે... આવર્ત રે (માવ ચારિત્ર મન ભાવેશે) કાયાને વેસિરાવે રે... મુનિ સમતા રસ ઝીલે રે કઠણ કરમને પીલે રે... કેવલ લહી મુનિ સિધ્યા રે કારજ સઘળાં સિધ્યાં રે . પ`ખી? અમિષ જાણી રે સેવકે લીધી તાણી રે... હુને મુહુપત્તી દીઠી ૨ હઇડે ઉઠી અગીડી રે .. સાધુતો સમા વખાણી રે સંયમ લીધે રાય-રાણીરે... ક્રમ કઠણને (કહિત કને) નિન્દી ફ્ વ સુખ લહે આણુ દી રે..... ૧૧ માનવ ભવલ લી રે સેવક સુખીયા કીજે રે...
૧૦
.
[૮૦]
ફ્હા : શ્રી મુનિ સુવ્રત જિન નમુ· સાવથી પુર શાભતું જીતશત્રુ મહિપતિ તહાં ગૌરી ઇશ્વર સુનુ સમ સ્વસા પુરદ્વરા મનેાહરૂ દિનકર ઇંદું ઉતરી
D
૬૬૧
..
..
..
૩
ચરણ યુગલ કર જોડ
અરિ સબળા ખલ તાડ...શ્રીમુનિ૦૧ ધારણી નામે નાર બધક-નામે કુમાર... રૂપે જીત્યા અન’ગ વસીયા અંગે પાંગ...
2
૧૨
૨
3
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૬૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ કુંભકાર નયરી ભલી દંડ કરાય વરિષ્ઠ જીવ અભવ્યને દુધી પાલક અમાત્ય કુદિઠ. શ્રીમુનિ જ માત પિતા સવિમલી કરી પુરંદર કન્યા જેહ આપી દંડક રાયને
પામી રૂપને છેહ.. એક દિન વિહરતા પ્રભુ સાવથી ઉદ્યાન વીસમા ભવિ પ્રતિબોધતા સમેસર્યા જિનભા. છ ૬ સુણી આગમ ખંધક વિભ નામે ભગવંતને આય સુણી દેશના દર્શન લહી નિજ નિજ સ્થાનક જાય. . કુંભકાર નયરી થકી
કાંઈક રાયને કાજ પાલક સાવથી ભણી
આ સભાએ રાજ... પાલક બેલે સાધુડા
અવગુણના ભંડાર નિસુણી અંધકે તેને શિક્ષા દીધી લગાર.” પાલક બંધક ઉપર
થયો તે કેધાતુર પછી તે નિજ સ્થાનક ગયે દંડકરાયને પુર... એહવે મુનિસુવ્રત કને નમિ બંધક લીયે વ્રત પંચશત નરની સંગતે બહુલ કર્યું સુકૃત
- ૧૧ બંધક સાધુ વિચાર આપે વાચનસાર આજ હે એક દિન પૂછે મુનિસુવ્રતને જી સ્વામી સાધુ સંવેશ જાવું બેનને દેશ જે પ્રભુની આજ્ઞા હુવેશ ૨ કહે જિન સાધુ સર્વ મરણોત હશે ઉપસર્ગ. નિસુણી બંધક વિનવેજી ૩ નવ જીવિત અમ દુઃખ સહેણું મેક્ષના સુખ, લેક લાયક અમે પામશુંજી ૪. સ્વામી કહેતે વાર તુજ વિણ સવિ પરિવાર , સુખીત તે બહુ થાયશેજી ૫ તે સુણી મુનિ પંચશત સહ ચાલ્યા તૂટવ) આદિત્ત, અનુક્રમે નયર પામીજી પૂરવ વેર સંભાર ગોપવ્યા સહસ હથીયાર , પાલકે તે ઝટ ગહનમાંજી ૭ ઉઠ તું વાંદવા કાજ ભાખે અમાત્ય મહારાજ , કાં તુજ ધારણ કિહાં ગઈ પાંચસે સુભટને સાજ લેવા આવ્યા તે રાજ , વેષ ધરી સાધુ તણેજી ૯ કર રહીને તે શસ્ત્ર વાંદવા જાઈશ તંત્ર , હણી તુજ લેશે રાજને ૧૦ જેવા આવે રાય શસ્ત્રની ધેરણી બતાય . સ્થાનકે કપટજ કેળવ્યાજી ૧૧
દુહા ઃ દેખી ચિંતે રાજી કોબે દીસે તપ્ત
સવ યતિજ (ઘ)ને બાંધીને સંપ્યા પાલક ગુપ્ત... કહે રાજા મંત્રીશ્વરૂ જે રૂચે તે ધાર હરખે પાલક પામીને ઉંદર જેમ અંજાર..
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
:
:
:
:
:
:
:
:
:
બંધક મુનિ-ખંધાચાર્યની સઝાય
૬૬૩ તવ પાલક સુખ પામતે પ્રભુધ્યા રે (લાલ) લાવે ઘાણી સમીપરે પ્રભુ યા રે કુવચનને તે બેલતે
પીલીશ યંત્ર તનુ દીપ રે - ૧ કહે છે તે મંત્રીશ્વરૂ . એ કેક શ્રમણને યંત્ર રે , ઘાણી ઘાલી પીલ
માડી બુદ્ધિ અત્યંત(અભ્યત્ર) . ખધક શિષ્યને પોલતાં
દેખી દાઝે દેહ રે , પાલકે બંધક નિબહથી બાં ઘાણીયે તેહરે એ તે સાધુનાં ઉછળે
રૂધિર કેરાં બિંદુરે પાપને દેખી અંબરે
કંપે સૂરજચંદ રે બંધક તે મન લેખ
તે અમૃતરસ બિંદુ રે દુષ્કૃત દેખી સુરનરા
થરથર કંપે ઈદ્ર રે . શાતાવચનેશિષ્યને
નિયમે સમતાવંત રે . જીવ તે શરીરથી ભિન્ન છે , ધરશો નહિં દુખ સંત રે , ૬ એ ઉપસગને પામીયા
તે પુરવકૃત કમરે પ્રભુધ્યા રે સુખ કારણ એ ભેગવો
કેઈ ન કરશે (ગવ–ભમ) રે , નિમમત્વ મન જેહના
નિયમે સદૂભગવંત રે . જેમ જેમ પીલે પાપી
તેમ તેમ સમતા વંત રે , ૮ ઉજવલ ધ્યાનને ધ્યાવતાં
પામે કેવલ તુર્ત રે છે એમ તે મંત્રીએ હણ્યા મુનિ એક ઉન પંચ શત રે. ૯ બંધક બોલે બાળ એ
દેખી દુઃખ ન ખમાય રે , તે કારણુ મુજ પ્રથમ તું
હણ પછી એહની કાય રે - ૧૦ પાપી પાલક સાંભળી
દેવા હરખાય ઘણું દુખ રે , ગુરૂ દેખતા શીધ્રપણે
પીલે પાલક મન સુખ રે .. કેવલ પામી મોક્ષને
વરી બાલક શિષ્ય રે . દેખી ખધક સૂરિવરા
કરે ક૯પાંત મુનીશ રે . ૧
[૮૧૦ હા : લિખિત ભાવ ટળે નહિં ચળે યદિ જે યુવ કમી રેખા અપિ નવિ ટળે કહે વીતા એ ધ્રુવ ઢાળ : બાળક માહરે વચનથી રે ન રાખે ક્ષણ માત્ર કરમની જુએ ગતિ રે વિપરીત છે કિરતાર. કરમનીજુઓ ગતિ રે સપરિવા(ક) મુજ શિષ્યને રે માર્યા એણે દુષ્ટ રાજા હણ મંત્રીને રે ભરીયે કેપે કષ્ટ... . જે તપફલ મુજને હવે રે તે દાહક કરનાર થાળે ભવ મુજ આવતે રે નિયાણું કર્યું ધરી પ્યાર .
:
:
:
: :
:
: :
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ તવ મૃત ખધક મુનિસૂરિવરા ૨ હુઆ અવિન કુમાર કામની વાત સુણી એમ ચિંતવે રે પુરંદર યશા નાર... . - ૪ ઓ ખરડો રક્તથી રે જાણું ભક્ષને હેત અંબર ચડીય ઘ ચંચથી રે પડીયે સ્વસા છે જેમ કે રજેહરણ તે ઓળખી રે , નિજ જાતને તે જાણું , એ શું કીધું કારણું રે રાજા પાપી અજાણ વ્રત ગ્રહી પલેક સાધી રે પુરંદર યશા દેવ ' અવધિએ જાણી કરી છે. અગ્રીમ મૃત્યુ સાચવ.. દંડક રાયને દેશ જે રે કરે પ્રચંડ ગણુધાર છે એકે ઉણા પાંચ રે
પરીષહ સહે તિહાં સાર.. - ૮ કળશઃ વધ પરીષહ ઋષિએ ખમ્યા ગુરૂ બંધક જેમ એ શિવસુખ ચાહો જે પ્રાણીઓ તવ કરશે કેપ ન એમ એ સંવત સપ્ત મુનીશ્વરે
વસુચંદ્ર વર્ષે પિષ એ " માસ(ઘ) ષષ્ઠી ખેમરામે ઋષભ વિજય જગ ભાખ એ.
ખાદ્ય વાતુના કાલ-માનવિચારની સઝાય [૧૧] પ્રવચન અમરી સમરી સદા ગુરૂપદપંકજ પ્રણમી મુદા વસ્તુવણું કહું કાલ પ્રમાણ અચિત્ત સચિત્ત વિધિ લહે જિમ જાણી બિહું ઋતુ મળી ચોમાસા માન વટ તુ મળીને વર્ષ પ્રમાણ વર્ષા શીત ઉષણ ત્રણ કાળ વિહુ ચોમાસે વરસ રસાલ.. ૨ શ્રાવણ ભાદ આસો માસ કાર્તિક ઈમ વરસાલા વાસ" માગસર પિષ માહ ને ફાગ એ ચારે શીયાલા લાગ.. " ૌત્ર વૈશાખ ને જેઠ અષાડ ઉણકાળ એ ચાર અગાઢ વર્ષ શરદ શિશિર હેમંત વસંત ગ્રીમ ષટુ તુ ઈમ તંત ૪. વર્ષો પનર દિવસ પકવાન ત્રીસ દિવસ શીયાળે માન વીસ દિવસ ઉનાળે રહે પછી અભક્ષ્ય શ્રીજિનવર કહે. ૫ રાંધ્યું વિદળ રહે ચયામ એાદન આઠ પહોર અભરામ સેલ પ્રહર દપિકાંજી છાસ : પોં રહે તે જીવ વિનાશ.. ૬ પાપડ લેયા વટક પ્રમાણ ચાર પહેાર તિય પેલી જાન માતર પ્રમુખ નીવી પકવાન ચલિત રસેં ત કાલ પ્રમાણ. ૭ ધાન દેવણ છઘડી પ્રમાણ દાય ઘડી જલવાણી જાણ : ફલ ઘાયણ એક પ્રહર પ્રમાણ ત્રિફલા જલ બે ઘડીનું માન. ૮ ત્રણ વાર ઉકળી જેહ
શુદ્ધ ઉણ જલ કહી તેહ પ્રહર તીન ચઉં પ ચ પ્રમાણ માં વર્ષો શીત ઉન્હાલે જાણ..
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાદ્ય વસ્તુના કાળમાન વિચારની સઝા
શ્રાવણ ભાદ્રપદે દિન પંચ મિશ્રલેટ અણુચાલિત સંચ આ કાતિક ચઉદિન માન માગસર પિષ દિન ત્રણ પ્રમાણ ૧૦: મહા ફાગણે કહ્યું પણ કામ રૌત્ર વૈશાખ ચિહું પહેર આભરામ જ્યેષ્ટ આષાઢ પ્રહર ત્રણ જેય તિણ ઉપરાંત સચિત્ત તે હેય... ૧૧ ગેહુ સાલ ખડ ધાન કપાસ જવ ત્રણ વરસે અચિત્ત તે ખાસ વિદલ સવ તિલ તુયરી ને વાલ પાચ વરસે હોય અચિત્ત રસાલ ૧૨ અલસી કેદ્રવ કાંગ ને જુવાર સાતે વરસે અચિત્ત વિચાર - શીત તાપ વર્ષાદિક જોઈ સચિત્ત નિ અચિત્ત તે હાઈ ૧૩ હરડ પીપરી મરીચ બદામ ખારેક દાખ એલા અભિરામ શત જોયણ જલ વટમાં વહે સાઠ જોયણ થલવટમાં કહે.. ૧૪ સચિત્ત વસ્તુ પ્રવાહણની જેહ થાય અચિત્ત પ્રવચન કહે તે ધૂમ અગ્નિ પરિઅટ્ટણ કરી અચિત્તનિ તસ થાય ખરી... ૧૫ બાર પર રહે જુગલી રાબ સેલ પહોર રાઈતાં અજાબ પર ચોવીસ ગેમૂત્રનું માન બે દિન અતીત દહિં છાસનું માન ૧૬ ખરૂં વ્રત જે કાલાતીત પલટાથે વર્ણાદિક રીત કાચું દુધ વિદલ સંગ થાય અભક્ષ્ય કહે મુનિ લેગ. ૧૭ ઢુંઢણીયાદિક વિંદલની દાળ સેકયાં ધાન નિણત નહિં કાળ ચાર પહોર શીરે લાપશી વિદલ પરે તે પ્રવચન વસી. ૧૮ પ્રથમ દિવસ પ્રારંભી ગણે કાલ પ્રમાણ સવિ તેહનું ભણો ચલિતરસ જેહનો જિહાં થાય તિહાં તે વસ્તુ અભક્ષ્ય કહેવાય..૧૮ ધોળે સિંધવ કહ્યો અચિત્ત શ્રાદ્ધ વિધે અક્ષર પરતીત ઈલાદિક ઓળા જે થાય તે અચિત્ત થાપના નવિ થાય. ૨૦ તેલ નીર મિશ્રિત અછાણ તેહ ન લેવે પ્રવચન જાણ દહિ રાઈ વિદલે દેવાય ઉષ્ણ કર્યું તે શુદ્ધ કહેવાય ૨૧ અથાણ પ્રમુખ સહુ જાણ ચલિતરસે તસ કાલનું માન અ૮પ શુદ્ધિને પડે સંદેહ તેહ ભર્ણ ઈહ ન કહ્યો તેહ. ૨૨ ગીતા રથને વણે જોય આચાણું અનાચીરણ હોય આદ્રધાન અંકુરા નીકળે તે સહુ વરતુ અભક્ષ્યમાં ભળે ૨૩ ગેરૂ મણસિલ લણ હરિયાલ આવે જલવટમાંહિ (વિરસાલા તેહ અચિત્ત હેય પ્રવચન સાખ પણ લેવાની નહિં તસ ભાખ.. ૨૪ ઈમ બેલ્યા લવલેશ વિચાર વિસ્તાર પ્રવચન સારોદ્ધાર , ધીર વિમલ પડિત સુપસાય કવિનયવિમલ કીધી (કહે)સઝાય ૨૫
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર
પ્રણમી શ્રી ગૌતમ ગણધાર સચિત્ત અચિત્ત હાય વિષ્ણુસઈ જેહુ વર્ષા–શીત ઉષ્ણ ત્રણ કાલ વરસાલે સાવણ ભાદ્રવે માગસિર-પાષ-મહાને ફાગ ઉન્હાળે ચૈત્ર વૈશાખ રાંષિઉ વિદલ રહે પહુર ચાર સેળ પહર ષિ કાંજી છાસિ વરખાં પન્દર દિવસ પકવાન વીસ દિવસ ઉન્હાળે સેય મિશ્ર લાટ અણુ ચાન્ચે રહે આસા કાતી દિન વળી ચાર ફાગણ માહુ પહેાર ણિ પાંચ જે આષાઢ પહુર ત્રણ તૈય અચિત્ત લવણુ વર્ષા સ્ક્રિન સાત માસ દિવસ ઉન્હાળા માંહિ તીન વરસ જવ ગેહુમાં તાલ અલસી કેદ્રવ અને કસુભ ઉના પાણી વર્ષા ત્રણ યામ પંચ પ્રહર ઉન્હાળે રહે ઉના પાણી કહિયે તેહ વણુ ગ‘ધરસ પલટયેા જાસ ધાનતણા ધેયણુ પરિમાણુ આંમાલ ધાઅણુ કાળ હરડે પિપરી મિરીચ બદામ મસિલ ગેરૂ લૂણુ હરિયાલ સે જોજન જલટ જન્મ વહે વસુ અગ્નિ ધૂન્ને અતિ ઘણી સચિત્ત વસ્તુ સમુદ્રની જેહ પિપરિ મરી ખારિક ને દ્રાખ આચીણુ અનાચી સેઈ કારણે માચીણ' લે મુનિ દ્રવ્ય
સજ્ઝાયાદિ સંગ્ર
૧૨]
અશનાદિક લવલેશ વિચાર કાલ પ્રમાણુ કડું' સિવ તેહ... ચામાસિ એ કે સુવિશાલ આસા કાર્તિક ચાથા હવા... એ કહીયે સીયાલા માગ જે અસાડ વરસાની ભાખ... આદન આઠ પહાર ચિત્તધાર વસે પછે પ્રહર જીવ સિ... માસ દિવસ શીયાલે માન પ્રથમ દિવસ આર’ભી જોય... પાંચ દિવસ શ્રાવણ ભાદ્રવે માગસિર પાષ ત્રણ દિવસ વિચાર...૯ ચૈત્ર વૈશાખે' પહુર ચૌસ'ચ તે ઉપરાંત અચિત્ત હાય સેાય... છ શીયાળે ક્રિન પન્નર વિખ્યાત આધા રહ્યો સચિત્ત તે થાયે... પ'ચ વરસ તિલ વિઠ્ઠલ સભાળ સચિત સાત વરસ રહે સુભ... શીતકાલ પહુર ચેતામ પછે સચિત્ત થાયે જિન કહે... ૧૦ વાર ત્રણ ઉફાળ્યુ જેહુ શુદ્ધ ઉણુ જલ કહીયે તાસ... ૧૧ ઘડી પાખે જાંણ જર્જાણ પ્રહર એક રાખા અતિસાર....
૧
૩
૪
८
૧૨
ખારિક દ્રાખ એલાદિક જાણ આવતા તે હુએ વિસરા.... ૧૩ સાઠિ જોજન થલ આવિ રહે આહાર વેદ રિ દેણુ પણ ... ૧૪ થાયે ચિત્ત જિન ભાંખે તેડ નીપજે એર નહી' તસ ભાખ... ૧૫ પૂર્વાચા' પર’પરા હાઇ અનાચીણ તયે' મુનિસ ... ૧૬
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સજા
શાસ્ત્ર બેલ ઘણે વિચાર એ સજઝાય ભણે નર જેહ તપગચ્છ ગયણ વિભૂષણ ચંદ શ્રીપતિ બિબુધ દેખી ગહગહે
તિહાં કહ્યો નિજ બુદ્ધિ લગાર સચિત્ત વિધિ તે જાણે તેહ... ૧ શ્રીવિજય દાન સૂરિ નયણાનંદ વીરવિમલ કરજેડી કહે
* ગજ સુકમાલની સઝા [૮૧૩ સેના કેરા કાંગરા ને
રૂપા કેરા ગઢ રે કૃષ્ણજીની દ્વારિકા
જેવાની લાગી ૨૮ રે.. ચિરજી કુંવર તમે
ગજસુકુમાલ રે પુરા પુણરે પામ્યા તમે આળપંપાળ રે... નેમિ જિર્ણોદ અત્રિા જાણી વદન ચાલ્યા ભાઈ રે ગજ સુકુમાલ વીરા
સાથે બોલાઈ રે... વાણી સુણી (મીઠીક)વૈરાગ્ય ઉપ મન મેહયું એમાં રે શ્રી જૈન ધર્મ વિના
સાર નથી શેમાં રે... ઘરે આવી એમ કહે
આજ્ઞા આપે માડી રે સંયમ લેશું સુખે જેથી પામું સુખ શાતા રે.. કુંવરની વાણી સુણે
માડી મૂરછાણી રે કુંવર કુંવર કહેતાં આંખે માતા નથી પાણી રે... હૈયા કેરે હાર વીરા
તજ નવિ જાય રે દેવને દીધેલા તુજ વિણ સુખ નહિ થાય રે.. સંયમ ખાંડાની ધાર
એમાં નથી સુખ રે બાવીસ પરીષહ સહેવા
એ છે અતિ દુઃખ રે... દુઃખથી બળેલે (ભલે) દેખું સંસાર અટારે આ બેટો રે કાયાની માયાને જાણું પાણીને પરપેટે રે... જાદવ કૃષ્ણ એમ ભણે (કહે) રાજ્ય વીરા (ભાઈ) કરે રે આજ્ઞા આપ, આણું સ્થાપે છત્ર શિર ધારો રે... સેનયાની થેલી કાઢે
ભંડારી બોલાઈ રે ઘ–પાત્રા લ વીરા દીક્ષા દીયે ભાઈ રે... આજ્ઞા આપી ઓચ્છવ કીધે દીક્ષા લીધી હાથે રે દેવકી કહે છે જાયા (વીરા) સંયમે ચિત્ત સ્થાપો રે... મુજને તજીને જાયા (વીરા) - અવમાત મત કીજે રે કર્મ ખપાવી ઈણ ભવે વીરા હેલે મુકિત વરજે રે..
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ગુરૂ આજ્ઞા લઈ કરીને, શમશાને કાઉસ કીધે રે સસરાએ શિર ખેરા ડવીયા શાંત (સમતા) રસને પીધે રે... ૧૩ વેદના અનતી તેણે સહી કેહને દોષ નવિ દીધે રે . મોક્ષપાઘ સસરાએ બંધાવી મુક્તિ પુરો વાસ કીધે રે. ૧૪ ધન્ય કુંવર જન્મ્યા તમે ગજ સુકુમાલ નામ રે સમરથ થઈ સાધ્યું જેણે - કીધું આતમ કાજ રે. વિનયવિજય મુનિ કહે એહવા મુનિને ધન્ય રે કર્માણ બીજને બળી જીતી લીધું મન રે...
૮િ૧૪] ધારાવઈ નગરી કેરે રાજીએજી માધવ વસુદેવકીનંદ રે ગાઉં નેમીસર શીસ શિરોમણીજી બાલ વૈરાગી નયણ નંદ રે..
ધન ધન ગજ સુકુમાલ મુનિસરૂજી ૧ એક દિન આવી નેમી સમોસર્યાજી ષટ બંધવ મુનિલહી જિન આદેશ રે અનિકયશાદિક વહોરણ પાંગર્યાજી ત્રિણ સંઘાડે સરીખે વેષ રે...ધન ૦૨ દેવકી ઘરિ વહારણ દોય મુનિ આવીયાજી હરખે વહેરાવે માદક જામ રે વળી બે મુનિ આવ્યા સરિખા તતખિણે જ આપે માદક મન રાખી ઠામ રે વળી બે મુનિ આવ્યા સરિખા તતખિણેજ ત્રીજીવાર પૂછે દેવકી તારે ...૩ દ્વારિકા નગરીયે શ્રાવક છે ઘણજી જે બે વખત આયા. ત્રીજી વાર રે સંબંધ સઘળે માંડીને કહેજી નિસણી વાણી રાણ હરખ અપાર રે 5 ધવ ધવ દેવકો જિન વંદન ગઈજી વદે ષટ બંધવ મુનિ સરિખે વેણ રે દેખી પીને આવ્યો નિજ અંગજ ભણેજી પૂછે પ્રભુને તવ લાજ ઉવેખ રે. ૫ જિન કહે તુમ ઉદરે એહ ઉપનાજી પુત્ર તમારા ખ(ષ)ટ સહી જાણ રે વાધ્યા સુલસાઘર ભજિલપુર વિરેજી વાત કહી સવિ સુર આપ્યા આણી રે.૬ મનિ દુહવાણી વિતક સાંભળીજી ઘરિ આવી હરીને કહી સવિ વાત રે ત્રણ ઉપવાસ કરી સુર આરાધીઓ આપે વર પુત્ર તણે સાક્ષાત રે. ૭ ચ્યવી સુર કુખે આવી અવતર્યોજી પ્રસ સુત પૂરણ પહોતે માસ રે ગજ તાલું સમતે અતિ કુંઅલજી તે માટે ગજ સુકુમાલ વિલાસ રે ,, ૮ હરખે હલરાવે માતા દેવકીજી ખિણ એક વિરહે નખ મેં તાસ રે જીવથી અધિકે સોભાગી વાલજી સાતે સુતના સુખ લે ઉલ્લાસ રે
વાઘે સુરતરૂ શમધરી ઉલાસ , ૯ આઠ વરસને નેમિ વયણ સુણિજી લે સંયમ મૂકી ભવને પાસ રે માત-પિતા-બંધવ-પરિવારની અનુમતિ માગી લહિ અવકાસ રે, ૧૦
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સજઝાયે
૬૬૯ તે દિન પૂછી પ્રભુ કારજ સાધવાજી મસાણ ભૂમેં રહે કાઉસગ્ગ રે
મિલ સસરો દેખી સાધુનંજી મુજપુત્રી રાખી હતી એ ઠગે રે ,, ૧૧ કેપમ અંગારા ખેરના બાંધી માટીની માથે પાળ રે ધગધગતા મુકી નાઠે ગળે સહે પરીસહ અતિ વિકરાલ રે દોષ ન દીધે ગજસુકુમલે કેનેજીકરમ નિકાચિત સઘળાં ટાળ રે. . ૧૨ કેવલ પામી મુગતે પહોંચીયાજી ઉપશમ(ધ)ધારી એહ મુણિંદ રે આઠમે આ ગે એહના નામથી હેયે ધરિ લખમી લીલાણંદ રે. ૧૩ જે મુનિ ઉપશમ એણિપણે આદરે છે તે લહે અવિચલ શિવસુખ વાસ રે બુધ જયવિજયતણે સુપસાઉલજી મેરૂવિજયની પૂગી આસ રે.... ૧૪
[૧૫]. શ્રી નેમીધર જિનવર આવી સમે સર્યા દ્વારિકા નગરી ઉપવન મુનિજન પરિવર્યા કૃષ્ણ પ્રમુખ સવિ જાદવ સુણી હરખે ભર્યા અધિક કરીય દમામ કે વંદન નીસર્યા...૧ સાથે ગજ સુકુમાલ
આવ્યે મન ગહગહી જિન ને કરીય પ્રણામ કે બેઠો મન રળી (બેઠા પ્રભુપદ પ્રણમી
ઉચિત થાનક લહી) તવ જિનપતિ હિત આણ કે ધમકથા કહી જેમ આવ્યા તેમ લેક (પ્રતિ બૂઝયા ભવિલેક) ગયા નિજ ઘર વહી.... ૨ ગજ સુકુમાલ કુમાર
ગયે નિજ મંદિરે પ્રણમી મયિના પાયા
વચન એમ ઉચ્ચરે આજ સમાજમાં(સભા માં ?) ધર્મ વખાણ્યો જિનવરે મુજને રૂ તેહ સકલ દુઃખને હરે (છેહ સકલ દુઃખને કરે).... ૩ એ સંસાર અસાર કહયે એમ જિનવર(કે છાર સમ એળખે) જન્મ-મરણ દુઃખ કરણ જલેણું જાળ ધપે શ્રી જિનધર્મ તે(કા વારણે કારણ મેં લહયો - તે વિષ્ણુ અવર ન કોઈ શરણ શાસ્ત્ર લખે.... ૪ કારા ૨ સમાન અગાર-વિહાર છે તજ કઈકવાર આખર પહેલાં-પ છે એક ઈહાં અણગાર ગણું સુખકાર છે માત ઘો અનુમતિ વાત ન કે” કરવી અ છે. નંદન વચન સુણી ઈમ જનની હલફળી કાચી કદલી જેમ
ધસી ધરણી ઢળી ' પોમાં પુનરપિ ચેતન મન થઈ આકળી હિત આણ શુભ વાણું કે ભાખે ગળગળી.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૬૭૦
સજાયાદિ સંગ્રહ તુજ મુખમાંથી વચ્છ ! એ વાણું કેમ પડી? મુજને છે તુજ ઉપર આશા અતિ વડી હું મુખથી તુજ નામ ન મેલું અધ (એક) ઘડી તું જીવન તું પ્રાણ તું અંધા લાકડી ચારિત્ર છે વત્સ દુષ્કર
અસિ ધારા સહી સુર ગિરિ તેલ બાંહણ્યું કે તર જલ નિહી ભારી ભાર ઉઠાય કે ઉપાડી લેહ ભાર કે) ગિરિ ચડ વહી બાળ છે તું સુકુમાલ તે પળશે એ નહીં (પાળે કેમ થિર રહી)... ૮ જે ઈહ લેક આશંસક પરલેક પરગુહા કાયર ને કાપુરૂષને
તે સવિ દુલહા ધીર વીર ગંભીરને
શી દુકર કહી માત ! કરી એક વાત બિહા શું (કાં) મૂહા.. ફેજ પરીષહ કેરી
આવી જબ લાગશે ચારિત્ર પુર શુભ ભાવ કેટ તવ ભાંગશે (જમ તુમારૂં જેર ન કાંઈ ફાવશે વચન અમારું નામ નંદન મન આવશે) કેટે શુદ્ધ મનોરથ
સુભટ બેસારણું પરીષહ કેરી ફેજ
આવતી વાર સું અદ્ધરૂ૫નિજ કઠામાંહે સમારસું સમતા ભાવે જ્ઞાનગાળા ઝણું ઝણાવશું...૧૧ રાગ-દ્વેષ દેય ચેર
પ્રબલ બળ (જોરાવર) છૂટશે પુણ્ય ખજાનો માલ
અમૂલખ લુટશે કાંત્યુ પજયું સુત કપાસ તે થાય છે મન કેરી મનમાંય કે હુંશ સમાય છે.
પહેરી ઉત્સાહ સન્નાહ પરાક્રમ ધનુ રહી સ્થિરતા પણછ વૈરાગ્ય કે બાણ પુખિત સહી સાહમાં પહેલી મૂઠી હસું તે વહી વીરજનની તુજ નામ કહાવીશ હું સહી.. ઈણ વિધ વચન અનેક જનની ભાખી રહી પણ સુત મનમાં વાત એ કઈ રૂચી નહિ કુમાર યું દીક્ષા લીધ
જનની અનુમતિ લહી - પુરૂષ વચન, ગજદત
ન પાછા વળે કદી .... શ્રી નેમીશ્વર પાસ
યથા વિધ ઉચ્ચરે પંચ મહાવ્રત સર્વ
પરિગ્રહ પરિહરે માગી જિનની અનુમતિ ધીરપણું ધરે એકાકી સમસાનમાં
જઈ કાઉસગ કરે...
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સઝાયે
સેામિલ સસરે શિર(શીશ)પર ધ્યાન મગન મુનિરાજ સપક શ્રેણી આરેાહી ને કર્માં ખપાવી સ એવા મનિવર નામે ઋદ્ધિ સિદ્ધિ ધન વૃદ્ધિ શ્રી વિજયરાજ સુરી દ શરણુ હાન્તે મુનિ દાન ને
તિહાં સગડી ધરી કે રહયા સમતાવરી કેવલ પામી કરી
મુકિત કમલા વરી... વિકટ સકટ ટળે
સકલ સ'પદ્મ મળે તપગચ્છ દિન કરૂ કે એહવા મુનિવર્...
૬૧
૧૬
RO
૧૭
[૯૧૬]
No
સારઠ દેશ મેઝાર દ્વારિકા નગરી અતિસાર આજહા વસુદેવ રાજ્યકરે તિહાંજી ૧ ભાઇ દસેઇ દસાર બલભદ્ર કાન્હ કુમાર, દીસે રે સેાહાગણુ રાણી દેવકીજી ૨ તસ લઘુપુત્ર રસાલ નામે ગજસુકુમાલ માતાપિતાને વ્હાલા પ્રાણથીજી ૩ એક દિન નેમિ જિણુંદ સાથે સુર નર વૃંદ, શિવસુખદાયક સ્વામી સમાસજી ૪ વંદન કજ કુમાર આવે પ્રેમ અપાર ૰ અમીય સમાણી વાણી સાંભળીજી ૫ પામ્યા મન વૈરાગ ચારિત્ર ઉપર રાગ ઢાય કરજોડી માતને વિનવેજી ૬ જિન વચનામૃત પાન કીધા સુખ નિધાન, મેહિ સુરાના મદ મુજ ઉતાજી જાણ્યા અથિર સ`સાર લેશું સયમ ભાર મર્યા કરી અનુમતિ આપશેાજી ૮ વચન અપૂરત્ર જેહ શ્રવણ ન સુણે સુખગેહ, જળ ભરી નયણે મેલે દેવકીજી ૯ સુણુ વત્સ ! તું લઘુવેસ હું કિમ દે... આદેશ,, સયમ અસિધારા ઉપર ચાલવેાજી ૧૦
.
७
.
.
સ પુત્ર નવ લે દીખ માગી સદ્દગુરૂ શીખ . ઘરઘર ભમવા આહાર દૌહિલેાજી ૧૧ સુમ સેજ મેાઝર તુજનાવે નિંદ લગાર, શય્યારે સથારે સુખકિમ પામશેાજી ૧૨ સાલી દાલી ધૃત ગાળ પરિહરવા તબેલ,, આહાર કરવા છે તિહાં કાચલી૭ ૧૩ પીવા નીર સમીર સહવા દુઃખ શરીર, સુતરે તરવા સાગર ઢોહિલેાજી ૧૪ ખાઉલ દેવી બાથ લાહચણા લેઇ હાથ,, મોણને દાંતે ચાવવા દેહિલાજી ૧૫ તિમ એસ‘યમ ભાર દૌહિલા છેનિરધાર, એવુ' જાણી ઘરે સુખ લેગવાજી ૧૬ વળતા અકલ અખીઠુ વચન દે થઇ સિંહ, કાયરના હૈડા કપે ઇમ સુણીજી ૧૭ તુમ અંગજ છે શૂર પાળી સયમ પુર, માહમહીપતિ જીપી જયવરૂo ૧૮ ઇંદ્રચંદ્ર નરે’દ્ર દાનવ દેવ મુણિંદ, અસ્થિર સંસાર એ સહુ આથમ્યેાજી ૧૯ તીથ કર ગણુધાર વાસુદેવ ચક્રધાર ... એ નર ઉત્તમ જો નવિ થિર રહ્યાજી ૨૦ તું અમર કુણુ માત ઇમ અવધારા વાત,, માહ ઉતારા માવડી ! માહરાજી ૨૧ માતા કહે સુણ પુત્ર તું મુજ ઘર એક સુત,, સુતપાખે માવડી કિમ રહેજી ૨૨ તુજશુ પ્રેમ અપાર તું મુજ છે આધાર મનેારથ પૂરવા માહરાજી ૨૩
h
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૭૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ રૂપ કળા ગુણ પાત્ર નિરૂપમ નિર્મલ ગાત્ર સેમલની બેટી પરણે પદમિાજી પછે સંયમ ભાર આદર આર . લાડી લાખેણુ પર લાડકજી ૨૫ પરિણતી મનહ ધરેહ પાણગ્રહણ કરેહ અનુમત માગે માતપિતા કને માતા અમૃતવાણ સુતને નિશ્ચય જાણ, આશિષ દેઈ સુતના લેતી ભામણાજી દુષ્કર દુષ્કર કાર પંચમહાવ્રત સાર એ બાવીસ પરીષહ બળવંત જીપજજી ૨૮ ધર જે ધરમનો ધ્યાન દિન દિન ચઢતે વાન , સિંહ થઈને સંયમ પાળજોજી ૨૯ નેમિ જિનેશ્વર પાસે સંયમ લેઈ ઉલ્લાસ , સુગુરૂસમીપે આગમ અભ્યાસીયા દ્વારિકા નગરી પ્રવેશ એક દિન જિન આદેશ, ઋષિરેશ્મશાને કાઉસગ કરી રહ્યો છે. દીઠા સાસરે તેમ મિલ ચિંતે એમ , વૈર ઉલસીઉ પૂરવ ભવતણુંજી ૩૨ જલ” લતા અંગાર શિર ઉપર દુઃખકાર , પાળ તે બાંધી માટી કેરડીજી ૩૩. મુનિ ચઢયે શુભધ્યાન પામી કેવલજ્ઞાન , કરમ અહિયાસ મુનિ મુકતે ગયાજી પંડિત સુર સૌભાગ્ય સેવક સિદ્ધ સૌભાગ્ય . શિવસુખ લહીયે લેતાં નામથી
[૧૭] ગજસુકુમાલ મહામુનિજી રે સમસાને કાઉસગ
મિલ સસરે દેખીને રે કીધે મહા ઉપસર્ગ રે પ્રાણી ! ધન ધન એહ અણગાર વંદે વારંવાર રે .. પ્રાણી. ૧ પળ બાંધી શિર ઉપરેજી અતિ ધરી તેહ માંહિ જલ જલ જવાળા સળગતાછ કષિ ચઢીયા ઉત્સાહ રે. . ૨ એ સસરે સાચો સગેજી પહેરાવે મુક્તિની પાઘ ઈશુ અવસર ચૂકું નહીંછ રે ટાળુ કમ વિપાકરે. મારૂં કાંઈ બળતું નથી રે બળે બીજાનું એહ
આપણે અળગો ગેહ રે.... , ૪, જન્માંતરમાં જે કર્યાજી રે આ જીવે અપરાધ ભેગવતાં ભલી ભાતશું રે શુકુલ ધ્યાન આસ્વાદ રે.... , દ્રવ્યાનલ ધાનાનજી રે કાયા કમ દહત અંતગડ હુઆ કેવલીજી રે ધમરત્ન પ્રણમંત રે.. . ૬
[૮૧૮]
૧
એક દ્વારિકા નગરી રાજે છે કે તારા છે લધુ ભ્રાતાં નામે રે કે તે પછે તેમ જિણુંદને રે કે. તે મુજથી દુઃખ ન ખમાય રે કે
કૃષ્ણ નીરજ જો ગજ સુકુમાલ જયે.... ગજ સુકુમાલ મુનિ સુણે જિનરાજ ગુણી
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સજ્ઝાયા
ત કારણે એવુ' દાખા રે કે હું પામું જગદ્ગુરૂ ભાખા રે કે આજ દગ્ધ ભૂમિકા જઇને રે કે તા આજ રજની કેવલ પામીર કે તે નિસુણી પ્રભુજીની વાણી ૨ કે તિહાં ઠાણેણ માણેણું ઝાણેણ કે તવ સામલ સસરે આવી રે કે કરી ભરી અગારા તાજા રે કે તિહાં મુનિવર સમતા ભાવે રે કે તુરંગમાં કેવલ એસી રે કે સખી ગજસુકુમાલ મુનિને રે કે તે શિવકમલા સુવિવેકે ૨ કે
અક્ષય જેમ વહેલું સુણા મુનિ છે દાહલુ કાઉસગ્ગ જો કરશે શિવપદને વરશે દગ્ધભૂમિ ચાલ્યે કાઉસગમાં મહાલ્યા... શિર ઉપર સગડી
ચાલ્યા દૃષ્ટ(૪)વણી... ક્ષપક શ્રેણી ચડી શિવપથ ચાલ્યે ચડી ભવિષણુ જે નમશે ન્યાય મુનિ લેશે
}૩
७
[૮૧૯]
છે.
જૈવત ગિરી વનમાંહિ નેમી જિનેસર આવી સમાસજી નયરી દ્વારામતી નાથ હરિમલ આવે યાદવ પરિવŠજી દેશના ચેિ જિનરાજ તે સુણીને ભવ ભયથી ઉભગેાજી ગિરૂએ ગજસુકુમાલ કહે હવે સયમને કર્· સગેાજી ભણે દેવકી સુણુ વચ્છ ! લહુએ છે તું વ્રત દુર અશ્વેજી રાજ્ય કરી થઈ ભક્ત ભેગી સયમને લેજચે પછેજી તિહાં જે પ્રેમના વણુ સણુ મિલીને જે જે ભાખીયાજી ઉત્તર પડુત્તર જેહની આગમે ઇંડાં સામીયાજી ઉચ્છવસ્તુ લેઈ ક્રિકખ શીખ સુણીને વ્રત ધારી થયાજી કહે કિમ કમાઁ પલાય અવિચલ સુખ લઈ તે કહેા કરી મયાજી પ્રભુ કહે પ્રતિમા ધ્યાને એકલમલ રહ્યા કમને જીતવાજી ભૂમિ મસાણને હામે સામિલ સસરા વયણ કહે નવાજી ૬ સિરે બાંધી માટી પાળસુ જી ક્રમ શરીર દહે તત્કાલસ્યુજી સુર મીલી એચ્છવ તિહાં કરેજી હિયડલા માંહે દુઃખતે અતિધરેજી ૮ જાણી શ્રમ સ`સાર વિડંબનાજી તે સમયે મહુજનાજી
શુ માંડયુ. પાખંડ ઇમ કહી ભરીયા તિહાં અગાર થઇ કેવલી થયા સિદ્ધ નિસુણી દેવકી માય નિસુણી નેમની વાણી છડી વયર વિરોધ સયમ લીધે
સ-૪૩
૧
७
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ધન ધન એ મુનિરાજ કીજ (સમાર્યા)સુધાર્યા બાલપણા થકી જી. જ્ઞાન વિમલ સુખ લહંત જસ મનિ ધમ ક્ષમાની છબી જગીજી ૧૦
[૨૦] વાસુદેવ હવે ઉચ્છર કરે , દીક્ષા તણે અવસાણ કુમર બિરાજે પાલખી નિહસ ધુરે નીચાણ વડવૈરાગીઓ૦ ગિરૂઓ ગજસુકુમાલ જીવદયા પ્રતિપાલ રિદ્ધિતજી તતકાલ રમણી રૂપ ઉદાર...વવૈરાગીઓ ૨ આવીયા ગહગટ થાટ હું શ્રીનેમ નાથ સમીપે કરડ કીધી વેદના
જય ભવસાયર દીપ. એ સચિત્ત ભિક્ષા પ્રભુ રહે એ કુંવર ગજ સુકુમાલ એહને તમે દીક્ષા દિયે ટાળે ભવ દહ જાલ. , ૪' જગનાથ હાથ પસાર તે કીધે અંગીકાર સાધુને ધરમ(વ્રત ઉચ્ચરાવી)આપીયે ચઉ મહાવત સાર , માત-પિતા પગે લાગીને સહ ગયા નિજ નિજ ગેહ મન થકી તે હિ ન વિસરે નવલે એહ સનેહ... , હવે પંચ મુદિ લેચ કરે પ્રભુ આય લાગે પાય કિમ કરમ તુટે માહરા સે દાખવે મહારાય... જગનાથ નેમિસર કહે સમસાણ કર કાઉસગ્ગ મન ક્રોધતછ આદર ક્ષમા આયા ખમે ઉપસર્ગ કર તહત્ત ગજ સુકુમાલ ચિંતે આવીયે તિહાં સમસાણ કાઉસગ કર ઉભે રહ્યો રહતે નિરમલ ઝાણ નિરખી સેમલ બ્રાહ્મણે જાગીય ક્રોધ પ્રચંડ માહરી કન્યા છેડને
એ પાપી થયે મુઝ દંડ , ૧૦ સર થકી માટી આણીને તસ સીસ બાંધી પાળ બળતા અંગારા મેલીયા મુખથી દેતે ગાળ રે જીવ ! સહ તું વેદના મનમાં ન આણીસ રેસ ભેગવ્યા વગર ન છૂટકા કિણને દઈ સિર દેસ.... - ૧૨ મુગતે ગયે મુનિવર તુરત સુખ સાસતા છે જેથી ચૌદમેં ગુણ ઠાણે ચઢ કેવલ પાપે તેથી
- ૧૩ એહવા મુનિવર ગાવતાં ઘર મિલે મંગળ ચાર રિદ્ધિ સિદ્ધ આવી મળે કહે જિન હરખ વિચાર.... ૧૪
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સઝાયા
સવેગ રસમાંહિ" ઝીલતા
દેખીને દહેવટ ગમું ચાદવરાય ! ધન ધન ગજ સુકુમાલ પ્રભુપાસે સયમ આદર્યાં
મન-વચ કાયા વશ કરી
મુનિ મુતિ જાવા અલજ્યે જાસ્યું તે કાયા એ ઘડી સમાણુ જઈ કાઉસગ્ગ રહ્યો મુનિવર અવર એમ ચિતવે મુજ સુતા વિષ્ણુ વગુણુતજી સિગડી રચી સિર ઉપરે વેદના જિમ અધિકી વધે ચૌદમે. ગુણુ ઠાણે ચઢયા દેવકી રાણીને થઈ વાંઢવા આવી પ્રહસમૈ' પૂછતાં પ્રભુ માંડી કહે હરી દેખી હિયડા ફ્રુટસ્ચે ઉપશમ સુધારસ સેવતાં મન ર્ગ સાધુ મહંતના
[૮૨૧]
મનસુ કરે રે આવેાચ તા સ્યુ સાધ્યા ૨ મે' કર લેાચ તેને કરૂ' રે વંદના ત્રિકાલ, યાદવ-૧ તેહુના એ પરિમાણુ(ણામ)
જો હું પાસુ ? કેવલજ્ઞાન... પડખે ન દિન દશવીસ પણ દિન જાવે રે તે બેઠુ દીસ..... ૩ તિણુ સાંકે પ્રભુને પૂછિ એહુને સાચી રે મુ’હડે મૂછિ... ૪ સામિલ અગનિ પ્રજાલ (ચ ુ દિસે બાંધી માટીની પાળ, પ તિમ વધે મન પરિણામ મુનિવર પામી રે કેવલજ્ઞાન.... ૬ રયણી તે વરસ હજાર પણ નવ દેખે રે પ્રાણ આધાર પાછલી વીતક વાત તિણે કીધા રે ઋષિજીના ઘાત પામીયા અવિચલ રાજ ગુણ ગાવે રે શ્રીજિનરાજ.....
[૮૨૨]
.
20
વિનતડી સુણા એક પામ્યા વાર અનેક... કુટુંબ જન પિરવાર એ સસાર અસાર...
20
૬૭૫
શ્રી જગનાયક વઢીએ ૨
બાવીસમા જિનરાય
રિકા નગરી સમાસ રે સુર–નર સેવે પાય, ગુણવ’તા વિયા! વંદો ગજ સુકુમાલ
ગજસુકુમાલ કુમાર
શ્રી જિનવર ચરણે નમી રે ભવસાયર ઉતારણી રે માત-પિતાને વિનવે ૨ માય કહેવચ્છ ! સાંભળે રે કુંવર કહે મુજ માતજી રે રાજ-રમણીભાગ નવનવા રે ધન-યાવન છે કારમુ` રે અનિત્ય પણે એ જાણીયે ૨
વાણી સુણી રે રસાળ... ગુણવ ́તા ૦૨ લેશ સયમ ભાર ભાગવા ઋદ્ધિ અપાર...
20
.
.
8.
ܡ
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૧૧
૬૭૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ નેમિ જિનેશ્વર તીર્થકરૂ રે સયલ સુખ દાતાર જન્મ-મરણ દુખ છોડવા રે એવું જંગમ આધાર... ગુણવંતા ૬ બેલે કુંવર ચતુર ન રે | માયા કરે મુજ આજ ચારિત્ર લીધે માતજી રે સીઝે સઘળાં કાજ. જનની પિતા બહુ વિનવે રે , પહાંતા જગગુરૂ પાસ સવ વિરતિ વ્રત આદરી રે કુંવર મને ઉલા સ.. આદેશ પામી ગુરૂ તણો રે મુનિવર કાઉસગ્ગ લઈ સોમિલ સસરે આવીયે રે નિજ નયણે નિરખેઈ.. મસ્તકે પાળ માટી તણું રે બધી અગ્નિ ભરેઈ કેપે ચડ્યો વિપ્ર અતિ ઘણે રે ઉપગ ઘેર કરેઈ.. મહા સુનિવર ચિંતવે રે સમતા રસ ભંડાર ચિહું ગતિમાંહે હું ભમ્યા રે એકલડે નિરધાર.. શુકલ ધ્યાને હુવા કેવલી રે પત્યા શિવપુર ઠામ શાશ્વતા સુખને અનુભવ્યા રે વીર મુનિ કરે રે પ્રણામ.. ૧૨
[૮૨૩ થી ૮૫) દ્વારિકા નગરી ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ કૃષ્ણ નારેશ્વર ભુવન પ્રસિદ્ધ, ચેતન!સાંભળે વસુદેવ દેવકી અંગ સુજાત ગજ સુકમાલ કુંવર વિખ્યાત.. ૧ નયરી પરિસરે શ્રી જિનરાય સમવસર્યા નિર્મમ નિર્માય . યાદવ કુલ અવતંસ મુણી નેમનાથ કૈવલ ગુણવૃદ.. - ૨ ત્રિભુવનપતિ શ્રી નેમ જિર્ણદ આવ્યા સુણ હરખ્યા ગોવિંદ, સયે(છ) સામૈયું વંદન કાજ હરખે વાંધા શ્રી જિનરાજ... ૩ લઘુવય પણ શ્રી ગજ સુકુમાલ રૂપ મનહર લીલ ભૂપાલ વીતરાગ વંદન અતિરંગ સુવિવેકી આવે ઉછરંગ..... ૪ સમવસરણ દેખી વિકસિત ત્રિકરણ ગે અતિ હરખંત , ધન્ય ધન્ય માને નિજ મનમાંહિ ગયે પાપ હું થયે સનાહ.... કુંવરે વાંધા જિનવર પાય આનંદ લહરી અંગ ન માય , નિષ્કામાં પ્રભુ દીઠા જામ
વિસરી વામા ને ધન ધામ.... ૨ જિનમુખ અમૃત વયણ સુણંત ભાગે મિથ્યાત્વ મેહ અનત. જ્ઞાન દર્શન ચરણ સુખ ખાણ શુદ્ધાતમ નિજતત્વ પિછાણું. ૭ પરપરણતી સંયેગી ભાવ સર્વ વિભાવ ને શુદ્ધ સ્વભાવ છે દ્રવ્યકમ ને કમ ઉપાધિ બંધ હેતુ પમુહ સવિ વ્યાધિ, ૮ તેહથી ભિન્ન અમૂરત રૂપ ચિન્મય ચેતન નિજગુણ ભૂપ , શ્રદ્ધાભાસન સ્થિરતા ભાવ કરતાં પ્રગટે શુદ્ધ સ્વભાવ - ૯
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
-ગજસુકુમાલની સઝાયા નેમ વચન સુણી વડવીર દેહાર્દિક એ મુજ ગુણુ નાંહિ જેથી બધાયે નિજ તત્વ પ્રભુજી રહેવુ* કરી સુપસાય
૬૭૭
ચેતન૦
ધીર વચન ભાખે ગ'ભીર તે કિમ રહેવુ' મુજ એ માંહિ.... ૧૦ તેથી સંગ કરે કાણુ સત્વ હું આવુ માતા સમઝાય...
[ઢાળ ૮૨૪]
માતાજી નિજ ઘર આંગણે રે તિમ મુજ આતમ ધમ માં રે માહ વિષ સહિત વચનડાં રે પરમ ગુરૂ અમૃત વચન થકી ભવતણા કદ હવે ભાંજવા આત્માનંદ આરાધવા રે નેમથી અધિકા કેાઈ હુવે રે માતાજી કાંઈ વિ ભાખોરે ૨
૨
20
20
માતાજી તેમ દેશના સુણી રે મનુજ ભવ આજ સફલ થયેા રે દેવકી ચિત્ત અતિ ગહગહી રે ધન્ય તુ ધન્ય મતિ તાહરી ૨ માતાજી ઈણ સ`સારમાં રે વસ્તુગત ભાવ અવ લેાકતાં રે ક થી જન્મ તનુ ક્રમથી રે આતમ ધમ નિવ એ કદા રે નૈર્મિ ચરણે રહી આદરૂ રે વિષય વિષ હવે મુજ નવ રૂચે રે માતાજી અનુમતિ આપીયે રે
મુજ થયે! આજ આનંદ આજ શુભ ઉદય દિણું ૪. માતાજી૦૧ એમ કહે મધુર મુખવાણી જેણે સુણી નેમ મુખ વાણી..... ૨ સુખ તણેા નહિ* લવલેશ સવ' સયાગ કલેશ... ક્રમ એ સુખ-દુઃખ મૂળ આજ ટળી મુજ(વિ)ભૂલ.... ૪ ચરણ ગુણુ શિવ સુખકંદ સાંભરે અમૃતા ન... હવે મુઝ એમ ન રહાય
એકક્ષણ અવિરતી દોષનીરે વાતડી વચન ન કહાય માતાજી! અનુમતિ આપીએ વિલવતી(વિનવતી)એમ કહે વાત
માહવશે મુંઝતી દેવકી રે
પુત્ર ! તેં એ કશું ભાખીયુ રે તુજ વિરહ ગુજ ન(ખમાત)સુહાત.... 9 વચ્છ ! સયમ અતિ દેોહિલ રેલવે મેરૂ એક હાથ માહરે તુદ્ધિ જ થ...
પ્રાણુ જીવન મુજ વાલહે। ૐ માત તમે શ્રાવિકા તેમની રે માક્ષ સુખ હેતુ સયમ તણા રે વચ્છ ! મુનિ ભાવ દુષ્કર ઘણા રે વિષય સેના સહુ (વિવી) વારવી
રે
તુમ વચન એવું ન કહાય કેમ કરી માત અતરાય... જીપ(ત)વા માહ ભૃપાલ તુમે છે ખાલ સૂકમાલ છે... વચ્છ ! સંયમ અતિ દહિલ બાળક રમે નિખી હ રમણ કરતાં કિસી બીહુ... તે હુવે મુજ ન છિખત રૂડું થયે ઉપશમવત... કાપવા મેહ અવૃિંદ સાધવા માક્ષ સુખ ક... તા માનીયે તાસ વચન માહરૂ' સમે મન્ન...
14
..
.
N
.
૧૧
20
૮
१०
૧૧
૧૨
૧૩
. ૧૪
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ,
[ઢાળ ૮૨૫). ધન્ય ધન્ય જે મુનિવર ધ્યાને રમ્યા રે સમતા સાગર ઉપશમ વંત રે વિષય કષાચે જે નડીયા નહીં રે સાધક પરમારથ સુમહંત રે...ધન્ય૦ ૨ યાદવ પતિ પરિવારે પરિવર્યો રે નેમિચરણે પહોંટ્યા ગજસુકુમાલ રે માતપિતા બ્રાતે(પ્રીતે)વહરાવીયા રે નંદન બાલ મનહર ચાલ રે. . ૨ પ્રભુ મુખે સર્વ વિરતિ અંગી કરી રે મૂકી સવ અનાદિની ઉપાધિ રે પૂછે સ્વામી કહે કિમ નીપજે રે મુજને વહેલી સિદ્ધિ સમાધિ રે... - ૩ પ્રભુ ભાખે નિજ તત્વ એકાગ્રતા રે ઉદય અવ્યાપકતા પરિણામ રે સંવર વૃદ્ધિ વધે(વાધે સાધે નિર્જરા રે લઘુકાળે લહીયે શિવધામ રે.... ૪ એકરાત્રિ પડમાં તમે આદરે રે ધરજે આતમભાવ સુધીર રે સમતા સિંધુ મુનિવર તેમ કરે રે શિવપદ સાધન વડવીર રે.. ૫ શિર ઉપર સગડી સમિલે કરી રે સમતા શીતલ ગજસુકમાલ રે ક્ષમાનીરે નવરા આતમા રે શું દાઝે તેને નહિં ખ્યાલ રે... ૬ દહન ધર્મ તે દાઝે અગ્નિથી રે હું તે પરમ અદાઝ અગાહ રે જે દાગે તે મારું નથી રે અક્ષય ચિન્મય તત્વ પ્રવાહ રે....... ૭ ક્ષપક શ્રેણું ધ્યાન આરે હણહીને રે પુદગલ આતમ ભિન્ન ભાવ રે નિજ ગુણ અનુભવ વળી એકાગ્રતા રે ભજતાં કીધે કમ અભાવ રે, ૮ નિર્મલ ધ્યાને તત્વ અભેદતા રે નિવિકલા ધ્યાને તદ્રુપ રે ઘાતી કર્મ ક્ષચે નિજગુણ ઉલયે રે નિર્મલ કેવલ આદિ અનૂપ રે, ૯ થઈ અાગી શેલેશી કરી રેટાળે સવ સગી ભાવ રે આતમ આતમરૂપે પરિણમે રે પ્રગટ પુરણ વરતુ સ્વભાવ રે... ૧૦ સહજ અકૃત્રિમ વળી અસંગતા રે નિરૂપણ ચરિત વળી નિન્દબદ્ધ રે નિરૂપમ અવ્યા બાધ સુખ થયા રે શ્રી ગજસુકુમલ મુણીંદા રે. ૧૧ નિત્યપ્રતિ એહવા મુનિ સંભારીયે રે ધરીયે મનમાં એહજ ધ્યાન રે ઈચ્છા કીજે એ મુનિ ભવની રે જેમ લહીયે અનુભવ પરમ નિધાન રે..., ૧૨ ખરતર ગ૭ પાઠક દીપ ચંદન રે દેવચંદ વંદે મુનિરાય રે સકલ સિદ્ધિ સુખ કારણ સાધુ જી રે ભભવ હોજે સુગુરૂ સહાય રે.૧૩
[૮૨૬-૮૨૭] સમરૂ દેવી (સરસ્વતી સમરી) શરદા રે પભણું સુગુરૂ પસાય ગજ સુકુમાલ ગુણે ભર્યા રે ઉલટ અંગે સવાય, મેરાજીવન! ધમ હૈયામાં ધાર દીપે નગરી દ્વારિકા રે વસુદેવ નરપતિ ચંદ શ્રી કૃષ્ણ રાજ્ય કરે તિહાં રે પગટ પૂનમ ચંદ. ૨
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સઝાયે
૬૭૯ ન્યાયવંત નગરી ઘ (ધ) ણીરે બળી બલભદ્ર વીર સર્વ કળા ગુણે કરી રે આપે અતિ મન ધીર.... ધર્મ૩ સ્વામી નેમી સમે સર્યા રે સહસાવન મઝાર બહુ પરિવારે પરિવર્યા રે. ગુણ મણિના ભંડાર...
૪ વંદન આસ્થા વિવેકથી રે
કૃષ્ણાદિક નરનાર વાણી સુણાવે નેમજી રે બેઠી પર્ષદા બાર... ગજસુકુમાલ ગુણે ભર્યો રે આવ્યા વંદન એહ વિનય કરીને વાંદીયા રે ત્રિકરણ ધરીને નેહ.. છે દેશના પ્રભુ નેમજી રે આ છે આથિર સંસાર એક ઘડીમાં ઉઠીચલે રે કોઈ નહિં રાખણ હાર... - વિધ વિધ કરીને વિનવું રે સાંભળે સહુ નર નાર અંતે કોઈ કેહનું નહિ રે આખર ધમ આધાર... - ૮ સ્વામીની વાણી સાંભળી રે ગજસુકુમાલ ગુણવંત વૈરાગ્યે મન વાળીયું રે આણવા ભવને અંત.. આવ્યા ઘેર ઉતાવળા રે
ન કર્યો વિલંબ લગાર માતા સુજ અનુમતી દીયા રે લેશ સંયમ ભાર...
[૮૨૭], કહે માતા કુમારને રે લાલ સાંભળે ગજસુકુમાળ રે પ્રવીણ પુત્ર દીક્ષા દુષ્કર પાળવી રે લાલ તું છે નાનેરે બાળ રે , અનુમતિહું આપું નહી રે લાલ સાંભળે સુત સુખ ભેગ રે લાલ મણીમાણેક ભંડાર રે પ્રવીણ પુત્ર સુખ આવ્યું છે સુણે હાથમાં રે લાલ તુમે પરિહર કવણ પ્રકાર છે. અનુ. ૨ ચાર મહાવ્રત કહ્યા નેમજી રે લાલ મોંઘા મૂલ જેવા(ના) હાય રે હે મેરી માત નાણા દીધે તે નહીં મળે રે લાલ સુણ્યાં અવલ મુજ એહ રે , દીયે અનુમતિ દીક્ષા લઉં રે લોલ સાંભળો સુત સંયમ ભણી રે લાલ પંચ પારાધી જેહ રે પ્રવીણપુત્ર આઠ કરમ આવીનડે રે લાલ તેહને તું કેમ જીતીશ રે, અનુમતિ હું ૦૪ મન નિમલ નાણે કરૂં રે લાલ જ્ઞાનના ગેળા જેહ રે હો મેરીમાત ઉપસર્ગ અગ્નિ દારૂ દીયું રે લાલ ઉડાડી દેઉ એહ રે. દીયે અનુમતિ
ચાર ચાર અતિ આકરા રે લાલ લેઠા લુટારા લુંટી જાય રે પ્રવીણ પુત્ર દશ દુશમન વળી તાહરા રે લાલ (ટા)આડા દેવે(ધા)ધાય રે .અનુમતિ હું,
ક્ષમા ખાને માહર રે લાલ લુંટ કેણે ન લુંટાય રે મારી માત શીયલ સેના સૂધી કરૂં રેલાલ મારા દુશમન ઘરે જાય છે . દીયે અનુમતિ. ૭
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
.
માહ મહીપતિ જે માટકા રે લાલ ધીરજ કેમ ધરીશ રે પ્રવીણપુત્ર જાલિમ એ જુગતે નડે રે લાલ તેહને તું કેમ જીતીશ ૨, અનુમતિહું કામલ મન કખાનથી રે લાલ ભાવભાથેા ભરપુર ૨ હા મારીમાત ત્રિકરણ મન તીરજ કરૂ રે લાલ માહ મહીપતિ કરૂ′ દૂર રે . દીએ॰ ભાજન વળી ભલી ભાતનાં રે લાલ સુખડી સાતે ભાત ૨ પ્રવીણપુત્ર સરસ નીરસ આહાર આવશે રે લાલ તેખાસેા કિમ કરી ખાંતરે,, અનુ॰ ૧૦ સમક્તિ સાતે સુખડી રે લાલ મન થીર મેાતી ચૂર રે હે। મારીમાત ગગન ગાંઠીયા જ્ઞાનના ૨ે લાલ ભાવ ભલેા ભરપૂર રે, ક્રિયા અનુમતિ૧૧ સાવન થાળ સાહામણા રે લાલ શાલ દાળ ઘૃત àાળ(ગાળ) ૨ પ્રવીણપુત્ર સરસ લેાજન મન ભાવતાં રે લાલ ઉપર મુખ તોાલ રે અનુ૦ ૧૨ અકિંચન થાળી કાચલી રે લાલ સમતા સાલ દાળ વ્રુત ઘાલ રે હા મેરીમાત સરસ ભજન સતાષના રે લાલ થીરમન મુખ ત'ખેલ રે હા, દિયે અનુમતિ ઉપસગ` તુજને અતિઘણા રે લાલ વળી પરીષહ બાવીસ રે પ્રવીણપુત્ર ખમી શકે નહિ' તુ ખરા રે લાલ પછી પસ્તાવા કરીશ રે, અનુમતિ હું ઉપસર્ગ' જે મુજ ઉપજે ૨ લાલ તે ક્ષમાયે કરીને ખમીસ રેહા મારીમાત પ્રીતે કરી પરીષહ સહુ· ૨ લાલ બળીયા છે જે બાવીસ રે ... દિયે અનુમતિ વચન સુણી વૈરાગ્યના ૨ લાલ મૂર્છાણી તવ માત રે પ્રવીણપુત્ર નયણે તે આંસુ નીતર્યા રે લાલ સાંભળ સુત સુન્નત ૨ અનુમતિ હું ૧૬ માન વચન માતા તણાં રે લાલ તુજને કહું છું હું એહ રેસેાભાગી સુદર સુણુ સુતા સામલ તણી રે લાલ પરણા પનાતા એહુ રે ધમ હૈયામાં (હિ=)શુ ધરા રે લાલ
20
માતા કહે નિજ પુત્રને રે લાલ સત્યમ સુધા પાળજો રે લાલ એમ આશીષ માતા દીયે રે લાલ આન્યા નેમજી આગળે રે લોલ
માત મનાથ પૂરવા રે લાલ ન કહેશા મુખ નકાર રે સેાભાગીસુ'દર ઓચ્છવ મહાત્સવ કરી ઘણા રે લાલ પરણાવું પુત્ર કુમાર રે, ધર્મ′૦ ૧૮ કહે કુંવર માતા ભણી રે લાલ સાંભળે મારી માય રે હા મારીમાત મન મારૂ' વૈરાગ્યમાં રે લાલ એક ક્ષણ લાખેણી જાય રે.. દિયા માતા વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ રાખ્યા નરહે એહુ રે પ્રવીણપુત્ર આશીષ આપી અતિ ઘણી રે લાલ લીધે સયમ ધરી નેહ રે ધર્મ શિખિકાચે બેસાર્યા સુત ભણી રે લાલ ઓચ્છવ કીધા અપાર રે સેાભાગી સુંદર આવ્યા નેમજીની આગળે ? લાલ ભાવે લે સયમ ભા(સા)૨ ૨
M
૨૧
..
સાંભળ પુત્ર સુજાણુ રે પામશે પદ નિર્વાણુ રે આવ્યા સહુ ઘર એહુ રે ગજ સુકુમાલ ગુણુ ગેહ રે
.
M
10
10
20
૧૭
20
20
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગજસુકુમાલની સઝાયે
૬૮૧ આજ્ઞા આપે છે તેમજ રે લાલ કાઉસગ્ન કરૂં સમશાન રે . મનસ્થિર રાખીશ માહરૂ રે લાલ પામવા પદ નિર્વાણ રે ધર્મ ૨૪ આજ્ઞા આપી નેમનાથજીએ લાલ આવ્યા જિહાં સમશાન રે, મનસ્થિર રાખી આપણું રે લોલ ધરવા લાગ્યા ધ્યાન રે , - ૨૫ સેમલ સસરે દેખીયા રે લોલ ઉપન્યું પૂર્વનું વેર રે કુમતિ સમલ કેપે ચડે રે લાલ મનમાં ન આણું મહેર રે ૨૬ શીર ઉપર બાંધી સુણે રે લાલ મૂરખે માટીની પાળ રે . ખેર અંગારા ધખધખ્યા રે લાલ તેણે મૂક્યા તત્કાળ રે . ૨૭ ફટ ફટ ફટે હાડકાં રે લોલ ત્રટ ત્રણ ગુટે ચામ રે , ઉપકારી(સંતેષી)સસરે મલ્યા રે લાલ તુરત સાયું તેનું કામ રે , ૨૮ સેભાગી શુકલ ધ્યાને ચઢયા રે લાલ ઉપન્ય કેવલ નાણ રે , ક્ષણમાં કમ ખપાવીને રે લાલ મુન મુગતે ગયા જાણ કરે છે . ૨૯ ગજસુકુમાલ મુગતે ગયા રે લાલ વંદુ વારંવાર રે . મનસ્થિર રાખ્યું આપણું રે લાલ પામ્યા ભવને પાર રે • શ્રી વિજય ધર્મ સૂરિતણે રે લાલ રામજ)વિજય ઉવઝાય રે, તસ શિષ્ય લક્ષણ ગુણે કરી રે લાલ પભણું તે સુગુરૂપમાય રે - સોલસે ને બાસઠ સમે રે લોલ સાંગાનેર મેઝાર રે ગુણ ગાયા માસ ફાલ્ગને રે લાલ શુકલ છઠ્ઠ મવાર રે . આ કહે મનક(મકન)મેહન તણે રે લાલ સાધુ તણું સઝાય રે . ભણજો ગણજો ભલી ભાતશું રે લાલ પામ ભવને પાર રે ૩૩
[૮૨૮] શ્રીજિનનેમ આગમ સુણી સખિ વાંદવા કૃષ્ણ નરિદ રે ગજસુકુમલ સાથિ ચા , યાદવ કુલ કેરે ચંદ રે સાથિ લીધા સુભટના છંદ રે કે નાનડીયે નદ રે અધિકી ધરી મન આણંદ રે જઈ પ્રણમ્યા નેમ જિણું રે
મુનિ ગજ સુકમાલ મનેહરૂ ૧ દેશના શ્રીજિનછ દી સખિ સંધ્યા (ઝા) રાગ સંસાર રે જેહ રંગ પતંગને , વિણસતાં ન લાગે વાર રે
હવે વિજળીને ઝબકાર રે- સહી સુપન રક સુખકાર રે જાણી વાદળને વિસ્તાર રે એહ અથિર અસાર સંસાર રે મુનિ ૨
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ વૈરાગ્ય રંગ ણજી રહ્યો સાખ દેશના સુણી ગજસુકુમાલ રે માતા રે અસંમતિ માગતા , ધરણી ઢળી તતકાલ રે ત્રટકી જાણી તરૂઅર ડાલ રે ખલકયા તેણે નીર ખાલ રે માનું ત્રુટી મેતીની માલ રે , જાણે પાણી ગંગ પરનાલ રે.... ૩ શીતલ જલ પાવન કરી છિનામે થઈ સાવધાન રે દેવકી આલિંગના દેઈ , વિલખી થઈ કહે વાણું રે તુ તે પ્યારે જીવન પ્રાણ રે . સુત્ત કાલજ કૌર સમાન રે માતનો વચન ધરી કાન રે ગ ગમે તમે કુલભાણ રે.૪ સુત કહે માતાજી સુણે છે સ્વારથી સંસાર રે
સ્વારથ વિણ વિહડેસહુ માતા પિતા સુત–નાર રે વળી ભેગ અશુચિ ભંડાર છે પણ સુખ દુઃખને નહિ પાર રે કહે એહવા વચન કુમાર રે માતા સમઝી હિયડા મઝાર રે. ૫ લેઈ અનુમતિ સંયમ લેઈ સખિ પ્રણમી નેમજી પાય રે પરમ પ્રતિજ્ઞા પડિવજી , કઠિન કારજ કહેવાય રે રહ્યો વનમે જઈ મુનિરાય રે, ઉભું કરવા મુગતિ ઉપાય રે કીધી જિન નિશ્ચલ કાય રે , એહવૈ સેમલીયે તિહાં આયા રે....... ૬ પુરવ વૈર પ્રભાવથી . ઉલયે કૈધ અપાર રે પાળ બાંધી મામૈ પરઠવ્યા , અગ્નિ જલત અંગાર રે ધગ ધગતા જાણિ ધુંધાર રે . વેદન ઉપની તિણ વાર રે અધિયાસી ગજ અણગાર રે , સમ ભાવના હૃદય મઝાર રે. ૭ અનંતભવે ઉપારજેલા
પૂવ કમ પ્રકાર રે ખિણમાંહે સહુ ખપાવી લહ્યો કેવલ સુખકાર રે પામ્યા ભદધિ પાર રે , દેખતા એહને દેદાર રે પાતક થાઈ પરિહાર રે , થાયે જય જય કાર ... ૮ સતરે ત્રેપન સુંદરૂં
પોષ માસ પ્રધાન રે પુણ્યવંત શુભતિથિ પંચમી - ગાયે ત્રાષિ રાજાન રે નામે નવ નિધાન રે , જસ કીતિ સકલ જહાન રે સદ્દગુરૂ તેજ સિંહ શુભજ્ઞાન છે. તસ સેવક કહે ગણિ કહાન રે - ૯
- ગર્લોત્પત્તિની–ગર્ભાવાસથી મુકત થવાની સઝા (૮૨૯] ઉત્પત્તિ જે જે જીવ આપણું મનમાંહી વિમાસ ગર્ભાવાસે જીવડે
વસિ નવમાસ. નારી તણી નાભી તળે જિનવચને જોયા કુલ તણે જિમનાલિકા તેમાં નાહી છે દેય... ૨
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૩
ભૌત્તિની-ગર્ભવાસથી મુક્ત થવાની સજઝાયે
તસુ તળે નિ કહી વર ફુલ સમાન અંબતણી માંજર જિસ્ય તિહાં માંસ પ્રધાન.... રૂધિર સવે તિણું ઠામથી તુ કાલ સદૈવ રૂધિર શુક્ર યંગે કરી તિહાં ઉપજે જીવ.. જે અપાવન પવને કરી વાસિત દુગ"ધ. તિણે થાનક તું ઉપન્યા હવે હુએ મદાંધ... નાલી વાંસ તણું ઘણું ભરીયે રૂઈ ઘાલ તાતી લેહ શિલાક તે જાણે તત્કાલ... તિમ મહિલાની એનીમાં છે નવ લાખ જીવ પુરૂષ પ્રસંગે તે સહુ મરી જાય સદૈવ... ઉપજે નર-નારી મળે પંચેન્દ્રિય જેહ તેહ તણી સંખ્યા નહીં તજો કારક એહ.. નવ લાખ જીવટકે તિહાં ઉત્કૃષ્ટી વાર જીવ જઘન્યપણે ટકે એક દે ત્રણ ચાર જીવ જઘન્ય તિહાં રહે મહુરત પરિમાણ બાર વરસની સ્થિતિ તિહાં ઉત્કૃષ્ટી જાણ... તિણે ગરબે કઈ જીવડે ઈમ કહે જગદીશ ફરી મરી આવે તો રહે સંવત્સર જેવીશ. મહિલા વરસ પંચાવને કહીયે નિબીજ પંચેતેર વરસ પછે થાય પુરૂષ અબીજ.... જમણી કુખે નર વસે તિમ ડાબે નાર વચ્ચે નપુંસક જાણીયે જિન વચન વિચાર... હવે સામાન્યપણે ઈહાં આવ્યે ગર્ભાવાસ સાત દિવસ ઉપર રહે. નર ગતિ નવ માસ : આઠ વરસ તિય ચ રહે ઉત્કૃષ્ટ કાલ ગભવાસે ભેગવ્યાં ઈમ બહુ જાલ... કામણ કાર્ય કરી લીયે પહિલા તે આહાર શુક અને શોણિત તણે નહિં જૂઠ લગાર.” પર્યાપ્તિ પૂરી નહીં તિહાં વિસવાવીસ તિણે આહારે એ તનુ થયો ઔદારિક અરૂ મીસ.. પવન આવે ઉદર થકી ઉપજાવે અંગ અગ્નિ કરે થિર તેહને જલ સરસ સુરંગ.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
કઠિન પણું પૃથ્વી રચે પાંચે ભૂત શરીરને ખાર મુહૂત ઋતુ પછે ગર્ભ તણી ઉત્પત્તિ તિહાં કલિલ હુએ દિન સાત મે' ખરખુદથી પેશી વધે માંસ તણી ગાઢી હવે પ્રથમ માસે જિનવર કહે
રૂધિર માંસ ખીજે હવે કમ' તણે યેાગે કરી ચેાથે માસે માતનાં હાથે અને પગ પાંચમે પિત્ત રૂધિર છઠ્ઠે પડે નવ ધર્મણી નસ સાંતસે રામરાઇ પણ સાતમે ઉપજે ઉડ્ડા કેટલે
અવગાહ આકાશ એમ કરે પ્રકાશ... વિલસે નર નાર
નહી અવર પ્રકાર... ખરબુદ દિન સાત
ધન માંસ કહાત...
અડતાલીસ ટાંક
મન મ ધરા શ’ક... હવે ત્રીજે માસ
માતા મને આશ...
પરિણમે સહુ અંગ તિમ મસ્તક ચગ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
લઘુ ને વડી નીત
એ થાય છ રીત... ખાળકની નાલ
સાતમે ઇમ સચ પેસી સય પચ...
સાડી તીન ક્રેડ
ઇમ આગમ જોડ...
આઠમે માસે નીપજયુ (ન્યુ) એમ સકલ શરીર જપે શ્રીજિનવીર...
ઉધે શિર વેદન સહે શેત શુક્ર સલેષમાં વાત-પિત્ત કફ ગભ મે માત તણી ડુટી લગે રસ આહાર તણા તિહાં જનની લહે આહાર તે રામ ઇંદ્રી નખ ચક્ષુ વધે સવિતુ અંગે ઉલ્લુસે કવલ આહાર કરે નહિ તે ગભે કિષ્ણે જીવને
આવે તત કાલ જાયે નાડા નાડ તિમ મજ્જા ને હાડ... સર્વાંગે આહાર ગલે ઇશા વિચાર... થાય જ્ઞાન (વભગ
અથવા અવધિ કહી જિનેતિણું જ્ઞાન પ્રસ`ગ...
કટક કરી વૈક્રિયપણે
ઝુઝી નરકે જાય
કા જિન વચન સુણી કરી મરી સુર પણ થાય... ઉધે મુખે ગુંડા હીયે સહેતા બહુ પીડ દૃષ્ટિ આગળ મિડું હાથતું રહે મુઠી ભીડ...
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
२४
૨૫
૨૬
૨૭.
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
૩૩
૩૪
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગમેંપત્તિન-ગર્ભવાસથી મુક્ત થવાની સજઝાયો
નર વિણ વસ્ત્ર જલાદિકે ઉપજે એધાન અથવા બિહું મારી મયાં કહ્યો ગર્ભ વિઘાન.... કેઈ ઉત્તમ ચિંતવે દેખી દુઃખ રાશ પુણ્ય કરૂં પર નીકળી ના'વું ગર્ભવાસ.... ઉઠ કૈડી સુઈ અંગમા કઈ ચાંપે સમકાલ તિણથી ગર્ભમાં આઠગુણ સહે વેદના બાળ... માતા ભૂખી બાલ ભૂખીયે સુખિણી સુખ થાય માતા સૂત(વે)તે સુવે પરવશ દિન જાય... ગર્ભથકી દુઃખ લખ ગણું જનમે જિણિ વાર જનમ થયે દુઃખ વીસયુ ધિગ ધિગ મહ વિકાર.... ૩૯ઉપન્ય અશુચિપણે તિહાં મલમૂત્ર કલેશ પિંડ અશુચિ કરી પુરી નવિ શુચિ લવલેશ. તરત રૂદન કરતે થકે જનમે જિણવાર માતા પાધર મુખ ઠરે પીવે દુધ તિવાર... દસે દિનદિન દીપતે કરે રંગ અપાર લાડ કેડ માતાપિતા પૂરે સુવિચાર... છિદ્ર બારહ નારીને નરનાં નવ જાણુ રાત-દિવસ વહેતાં રહે ચેતે ચતુર સુજાણ.. સાત ધાતુ સાતે ત્વચા છે સાતસે નાડ નવસેં નારાં છે પિંડમાં તિમ ત્રણસેં હાડ... સંધિ એકસેઆ(સા)ઠ છે સિત્ત(સિત્તોતેરસે)રસો મર્મ તીન દેષ પેશી પાંચસે ઢાંક્યા છે ચમ.. રૂધિર શેર દશ દેહમેં પેશાબ સરીષ શેર પાંચ ચરબી તિહાં દેય શેર પુરીષ.. પિત્ત ટાંક ચોસઠ છે વીર્ય જ બત્રીસ ટાંક બત્રીસ કલેષમાં જાણે શ્રી જગદીસ.. ઈણ પરિણામ થકી જદા એ છr અધિક થાય વ્યાપે રાગ શરીરમેં નવિ ચલે તવ કાય... પિગે પહિલે દાયકે ઈમ વાળે અંગ ખાન-પાન-ભૂષણ ભલાં કરે નવ નવ રંગ... હવે બીજે દશકે ભણે વિદ્યા વિવિધ પ્રકાર ત્રીજે દશકે તેહને જ કામવિકાર.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
- સઝાયાદિ સંગ્રહ જિન થાનક તું ઉપન્ય તિરુમે મન જાય ચેાથે દશકે ધનતણાં
કરે ક્રોડ ઉપાય.. પહેલે દસકે પાંચમેં
મનમાં સનેહ બેટા બેટી ને પિતરા
પરણવે તેહ... છઠે દશકે પ્રાણી
વળી પરવશ થાય જરા આવી જોબન ગયું તૃષ્ણ તેય ન જાય... આ દશકે સાતમેં હવે પ્રાણી તેહ બળ ભાંગ્યું બૂઢ થયા નારી ન ધરે નેહ આઠમે દશકે ડોસલે
ખુલીયા સહુ દાંત કર કપાવે શિર ઘુણે
કરે ફેગટ વાત.. નવમે દશકે પ્રાણી
તનશક્તિ ન કાંય સાલે વચન સહુતણું
દિન મુરતાં જાય... ખાટ પડયે ખૂ-કરે
સૂગલિી છે દેહ હોડ હુકમ ચાલે નહિં
દિયે પરિજન છે આંખ ગળે બે પળ મીલે પડે મેઢે લાળ બેટા બેટી ને વહુ
કરે ન કોઈ સંભાળ. દશમે દશકે આવીયો
તવ પૂરી આય પુણ્ય-પાપ ફળ ભેગવી(ાગવવા) પ્રાણી પરભવ જાય.... દશ દષ્ટાંતે દેહિલે
લહી નરભવ સાર શ્રી જિનધમ સમાચરે તે પામે ભવપાર... તરુણવયે જે તપ તપ કરે) પાળે નિર્મલ શીલ તે સંસાર તરી કરી
લહે અવિચલ લીલ... કેડ રતન કવડી સાટે
કાંઈ ગમે રે સંસાર ધર્મ વિના એ જીવને નહીં કેઈ આધાર કાયા માયા કારમી
કારમે છે પરિવાર તન ધન જોબન કારમાં સાચે ધર્મ સંસાર... ચૌદ રાજ પ્રમાણુ એ કહે છે લેક મહંત જન્મ-મરણ કરી ફરસી જીવે વાર અનત. આપ સવારથીયા સહુ , નહીં કેહને કેય નિજ સ્વારથ અણુ પૂગતાં સુત પણ રિપુ હોય. જરા ન આવે જિહાં લગે જિહાં લગે સબળ શરીર ધમ કરે છવ તિહાં લગે થઈ સાહસ ધીર
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગર્ભેલ્પનિ-ગભાંવાસથી મુક્ત થવાની સઝાયે
આરજ દેશ લહયે હવે લાયે ગુરૂ સંગ અંગથકી આળસ તજે
કરે સુકત ચંગ.. શ્રી નમિરાજ તણી પરે ચેતે ચિત્તમાંહિ સ્વારથના સહુ કે સગા કેઈ કેઈનું નહિ... ભોગ સંગ તજી સહુ થયા જે અણગાર ધન ધન તસ માતા પિતા ધન ધન તસ અવતાર સુર તરૂ સુરમણિ સારીખે સેવે શ્રી જિન ધર્મ જિણથી સુખ સંપત્તિ વધે કીજે તેહજ કમ... તં દુલ વિયાલીમેં અછે એહને અધિકાર તિથી ઉદ્ધરીને કહયે નહીં જૂઠ લગાર.. કળશ : છહ જિનધર્મ વિચાર સાંભળી લહીયે સંયમ ભાર એ
વળી સિંહની પેરે સદા પાળે નિયમ નિરતિચાર એ સંસારનાં સુખ સકલ ભેગવી તે લહે ભવપાર એ શ્રી રત્ન હર્ષ સુશિષ્ય ઉગે ઈમ કહે શ્રીસાર એ. ૭૨
૮૩૦] ઉત્પત્તિ જોઈ નઈ જીવ આપણું મન ગરવ મ આણું રે મરમ મ બેલીસ પારકા તણે હસે જીવ હાણ રે.ચેતન૧ ચેતન ચેતે રે પ્રાણીયા તાહરૂં જેય સરૂ૫ રે રૂપ નવા દિન દિન ઘણું ઈમ કરમે વિરૂપ રે.... માત-પિતા જગે મલ્યો શુક્ર શણિત સંચ રે તે માંહિ તું ઉપન
જોઈ કરમ પ્રપંચ રે... કલલ દિવસ સાતે થયે સાતે બુદ ખુદ જાણિ રે માસ દિવસ થયે માંસમેં પલ પૂરણ પ્રમાણ રે... બીજે પેસી જીવડો
ત્રીજે થયે ઘણુમાન રે માય ધરે મન દેહલે
તેહને અનુમાન રે... માયના અંગ મટાં કરે ચર્થે માસ તે જીવ રે ડાબે સ્ત્રી જિમણે નર વિચ વસે કલબ રે... પાંચમે પાંચ અંકુરડા
પગ માન કરે દેય રે દેય કરે કરના વલી
સિરને એક હેવે રે.. પીત અને લેહી ધરે
છટ્ઠે માસ તે બાલ રે નરગ પડયે લાઈ જીવડે તિહાંથી કરી કાળ રે... પાંચ સે પેસી સાતમે
સાતમે શિરે માંડ રે નવમેં તસ ધમણું કરે રેમ અઉઠે કેડ રે.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૮
સવ' શરીર પૂરો પછે ઉધે માથે અતિ દુઃખી ઉઠે કાર્ડિ સૂઈ તાપવી આઠ ગુણા દુ:ખ તિહાં થકી માય દુઃખી તે તે દુ:ખી માય સૂઈ તે તે સુઇ સત્તહુત્તરને' દિન બેસે પ્રાહિ તું પ્રાણી વસ્યા કોઈ વેરાગી (ચ’તુવે તા કાંઈ રૂડ' કરત એકે'ડલિ' બિહુ ભવે પાપકરી તુ પ્રાણીયા ગભ થકી દુ:ખ સે। ગુણા કાર્ડિ ગુણા અથવા બહુ જણ્યા પછે જાણે નહીં માય તણે દૂધે કરી રામતિ તિરંગે રમે ખીજે દશકે વિદ્યા ભણે ત્રીજે' દશકે તુ હ
છઠ્ઠાં થકી જીવ ઉપના
ચેાથે’ દશકે’ ધન ભણી ધરમ ન જાણે ધુર થકી પાંચમે દશકે પરિવર્ષો
એટા બેટી વલી વહુ છઠ્ઠે દશકે દયામણા ધરમ કરૂં ક્રમ ચિંતવે સિત્તેર પછે ચક્ષુ ઝમળી પંચરત્યે કાંઈ ન સાંભરે સિરોર પછે તે ડાસલે કોઈ કહા પણ નવ કરે
એસી પછી મેવડ વળે લાળ પડે આંખ્યાં ગળે
સજ્ઝયાદિ સંગ્રહ
હુઇ આઠમે માસ રે વચ્ચે તું ગભાવાસ રે... ચેતન૦૧૦ સિર વિષે કોઈ રે તેહને તિહાં હાય રે... સુખણી તે તેને સુખ રે ઇમ સહે અસુખ રે... માતા ઉરમાંહિ રે
- ૧૨
પ્રવાહિ રે...
મલ-મૂત્ર જો જસે' મુજ માય રે જિમ એ દુઃખ જાય રે... વચ્ચે વરસ ચાવીસ ૨ દુઃખીચે નિસદીસ રે...
અથવા સય સહસ્સ રે જીવ ! તુ'કિમ સહીસ રે .... એહ દુઃખ વિસાર ફ્
તસુ હાઈ આહાર રે...
દસ વરસ પ્રમાણ ३ જો હાઇ સુજાણ રે... સ્ત્રીના મુખડાં જો તે ૨ તેને ર'ગે' રાતા રે... *સમસતા જાય રે પ્રાહિ' એમ કહાય રે હિયડલે' મદ માતા રે વીવા કાર્યો કરતા રે ઇંદ્રી સવ હીણાં થાય રે પણ તે ન કરાય રે... કાને સુરત ન હાય રે અતિ આરતિ થાય રે
જરા પીડયા થાય રે
મુંહ શાસન માય રે....
સહુ એ કરે સૂગ રે વળી વ્યાપે રોગ રે...
.
AD
W
.
20
, ૧૫
20
૧૧
L
૧૩
.
૧૪
20
, ૧૯
૧૭
૧૭
૧૮
. ૨૧
૨૦
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૮૯
ગત્પત્તિની-ગર્ભાવાસથી મુક્ત થવાની સઝાયે નેવું પછી ખાટે પડ
પણ નિદ્રા ન આવે રે ખીજે ને મું-ખું કરે
કેઈ નવિ બોલાવે છે. ચેતન ૨૬ વહતણે બોલે બન્ય
મરીઈ ઈમ થાયે રે દુખ પામે અળખામણે
કેહને ન સુહાવે રે... ૨૭ આયુ મુહર્ત જીવડે
પહુંચે તે પરલોકે રે સગા-સણિજા તેહનાં
વલ બેસે સેગે રે... , આ ઉખે છેડે ઘણે
દશ ભાગ પ્રવાહ રે એહ અવસ્થા ઉપજે,
નિચે તે ન કહાય રે... , માણસના ભવ નીગમ્યા
ઈમ વાર અનંત રે ધર્મ ન જાણે જીવડે
ભવમાંહિ ભમંત રે... . ૩૧ ધમ કિઈ સુખ પામીઈ
જરા રોગ ન આવે રે પામે શિવ સુખ સાસતાં
સેવક ઈમ ગુણ ગાવે રે. . ૩૨
[૩૧] ગર્ભવાસમાં એમ ચિંતવતે ધર્મ કરીશ હું ધાઈ રે ઉધે મસ્તક મેલ મૂતરમાં ગમતું નથી મુજ ભાઈ રે...ગર્ભવાસમાં ૧ જે રે જીવડા ! તું રે વિચારી આયુ ખૂટે દિન રાત રે પંથી(છી)મેળાસમ સર્વ સંબંધી નિજ નિજ મારગ જાત રે... - ૨ જન્મ થયે તવ તેહ વિસરીયે ઉહ ઉહાં એમ કહેતે રે મૂઢપણે રમત બહુ કરતે પરવશ દુઃખ લહત રે.. . યૌવન વય વિષયાસંગલીને તરુણરસમાં રાતે રે અશન-વસન-આરંભ-પરિગ્રહ રહે સદા મદમાતે રે... ધર્મ ન કીધે ધન બહુ વંછી પુત્રાદિક પરિવરીયે રે. સગાં સહોદર સગપણ કરતાં મનમાં કાંઈ ન ડરીઓ રે.. . પચાસ સાઠ વરસ લગે પહોતે તેહી નાથ ન ગાય રે આશા બંધને પડી પ્રાણી લક્ષ્મી કમાવા ધાયે રે.. સિરોર એંશીએ બલ હીણે એશીઆળા તિહાં થાય રે ઘડપણના દુઃખ છે અતિમેટાં કહ્યું ન કરે કઈ કાંય રે.. . પત્ની પ્રેમવતી પણ અળગી સ્વારથ ન થયે પૂરે રે કુબમગત લાકડીએ હિંડે શ્વાસ ચડે ભરપૂર રે... પરવશ પાસ પડયે તું જીવડા વિશ્વાસે ધન ખોઈ રે ધરમ કરમ સઘળાં ના થાયે રહ્યો ઉદાસે રોઈ રે.
સ–૪૪
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
દહ૦
/
* સઝાયાદિ સંગ્રહ
નેવું ઉપર સે વરસ લગે હેય આયુષ્યની દેરી રે હાથે કર્યું તે સાથે આવે આશા ફળે સવિ તેરીરે..ગર્ભાવાસમાં ૧૦ એમ સમજીને ધર્મ કરો જીવ આગળ સુખ ઘણેર રે હીરવધન શિષ્ય ક્ષેમ પયપે હિતવચન એ ભલેરાં રે... - ૧૧
[૮૩૨) ગર્ભવાસમાં ચિંતવે રે હવે ન કરશુ પાપ જબ જાયે તબ વિસર્યો રે માંડ માંડે ઘણે રે સંતાપ કે સુણ રે ચંચળ જીવડા રે તુ તે પરભવ કેસો લહીશ કે, સુણ ૧ જે નવકાર ગણાવીયે તે નયણે નિંદ ભરાય નાટક-ચેટક નિરખતાં રે જાયે જાયે રહેણી વિહાય કે.. . ૨ જે સામાયિક કરાવીએ તો (લાગે થાક) કંટાળો આવે અપાર સાથે વાતે જે મીલે તે કરે પર બે ચાર કે... - ૩ ઉભા કાઉસગ્ગ કરાવીએ તે કહે દુખે મેરા પાય માથે પિટકું જે મૂકીએ તે દેડો દેડ મારગે જાય છે. ૪ જો ઉપવાસ કરાવીએ તે લાગે ભૂખ અપાર હેણ નિમિરો રેકીએ તે લાંઘે લાંઘે દે દિન ચાર કે... - ૫ ધર્મને કાજે માગીએ તે એક બદામ ન દેય રાજ્ય કે વૈદ્યક રોકી લે તે ખૂણે બેસી ગણ ગણી દેય કે.. , લેભને વશ થઈ પ્રાણી રે મેળવે ઘણેરી રે આથ દાન સુપાત્રે દેવતાં રે
થર થર ધ્રુજે છે હાથ કે... - ૭ ત્રણ તત્વ આરાધીયે રે જપીય શ્રી નવકાર ખીમાવિજય ગુણ આણુએ તે પહુચે મુકિત મેઝાર કે... - ૮
[૮૩૩). ચેતન! કેમ એ સઘળું વિસાયું?
ઔદારિક વક્રિય આહારક તૈજસ કામણ પાંચે ધર્યા અનંત અન’તા ચેતન ! તેાય તેહમાં કાં રાચે ?...ચેતન- ૧ તૈજસ–કામણ દય સંગાથે જાતાં પરભવ તુજને કામરણ થાપે માત–ઉદરમાં ત્યાંના દુઃખ કહે મુજને.. - ૨ પંચેન્દ્રિય પણ પ્રગટ નહતી તે અવસર ભાઈ તુજને હાથ પગ કાન નાક મુખ નહોતાં કામે વળગ્યા સમજને... - ૩ ગર્ભાવાસે ઊંધે મસ્તક નવ મહિના તું રહ્યો ને ! કમલ દેહે અંગારા સમ જઠર ઉતાપ સહ્યો ને !.. - ૪
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂની-ગુરૂમાહાત્મની સઝાયો બંધન કાશે ઘોર અંધારે મળમૂત્ર રકત પચ્ચે ને સતત પરાધીન વિરસ આહારે ખૂબ અકળાઈ ખું ને !...ચેતન૦૫ માછલા ત્યાં દુઃખ દાયક એ પાપ પિશાચ ડખેને ! નારક કુંભી સમ દુખેથી ઝટ નીકળવા ઝંખે ને ?... . ૬ જન્મ વેળા તુજ યંત્ર પીલન સમ દુઃખ હતું તે કહેને ! બાળપણે બહુ પરવશતાના પાસે પીડા શેને !.. યુવામાં તું એ સર્વ ભૂલ્યા મદ ઘેલા મુંઝાઈ કાજ અકાજ વિચારી પરભવ સાધન કીધું ન કાંઈ... ધન ધાન્ય હિરણ્ય ને હીરા મેળવી કીધી કમાઈ પણું પરભવ તુજ પાપ વિના કેણ પુઠે ધાશે ભાઈ.... તું કેહને વળી એ સહુ કેહના માત તાત સુત ભાઈ તે વિચારી જોયું જરીના છંદગી એળે નમાઈ... હજીય વિચાર તું હાથ છે બાજી ધમ શરણ ધર ધાઈ કર સફલે ભવ આનંદ ચંદ જયું પામે હંસ વધાઈ... - ૧૧
ૐ ગુરૂનો-ગુરૂમાહાભ્યની સજઝાય [૩૪] સયેલ મને રથ પૂરવે
સુરતરૂ જે સાચે શાંતિ જિનેસર દેવ દેખો મનમાંહિ નાચે. આક ધતુરા સમા દેવ
દેખી મત રાચે અચિરા રાણી રણ ખાણી જિન હીરો જાગે શાંતિ જિનેસર સેલમો એ તેહનાં પ્રણમી પાય ભગત ભાવ આણી કરી
કરસ્યું ગુરૂ સજઝાય... ધણ કણ કંચણ યણ રાશિ મેતી પરવાલ ભાઈ ભેજાઈ મા તાય બંધવ નઈ બાલ સ્વામી સેવક સ્વજન બંધુ
સુસરાદિક વગ કુણ દેયે કહે જીવને
પરલોકિ વગ કલિમહિં તે કેમ નહીં
એ ગુરૂ વિણ તારણહાર ઈમ જાણીને સેવ
સદુરૂ શિવ દાતાર... ગુરૂદી ગુરૂ દેવતા
ગુરૂ સમ કુણ કહીએ ગુરૂથી લહીએ સયલ સિદ્ધિ ગુરૂચરણે રહીએ ચારિત્ર દર્શન વિનય જ્ઞાન ગુરૂથી સવિ લહઈ ગુરૂનાં વચન કરે પ્રમાણ ગુરૂના ગુણ ગ્રહીએ
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૯૨
સઝયાદિ સંગ્રહ દેવ તણી પર જે વળી ગુરૂના પૂજે પાય લક્ષમી લીલા તે લહે
ભ ભવ સુખીયા થાય... ૩. ગુરૂથી લહીએ સૂત્ર વૃત્તિ ટીકા નિયુક્તિ ઉત્સગ ને અપવાદ માગ અને સૂક્ષ્મ યુક્તિ જીવ–અજીવ ને પુણ્ય-પાપ અશ્રિવ ને બંધ સંવર નિર્ભર મેક્ષત
ગુરૂ વિષ્ણુ જગિ અંધ ગુરૂ સૂરજ સાચે સહીએ દશદિશિ કરે પ્રકાસ પુણ્ય હેયે તે પામચેં નિશ્ચય ગુરૂ કુલ વાસ ગુરૂ કુલ વાસ તજી કરી જે હીંડે મત(ન)હીણ તે અજ્ઞાની બાપડા
દીસે અતિહિ દીન તે પરલેકિં કેમ લહે સુરલોક વિમાન ઈહ લેકિ પણિ કામિ ઠામિ પામે અપમાન ઈમ જાણી ગુરૂ કુલિ વસે એ વહો એગ ઉપધાન ઉત્તરાધ્યયને ઈમ કહિઉ સુણ દેઈ કાન... ગુરૂ વિણ કિમ હોઈ હેમખેમ ગુરૂ વિષ્ણુ કિમ ધર્મ ગુરૂ વિણ કિમ હેઈ પચ્ચકખાણ પિષહ વિધિ મર્મ આયણ કહો કવણ દિઈ કિંમ છૂટે કમ ગુરૂ ઉપદેશ સુણ્યા વિના કિન ભાંજે ભર્મ ઈમ જાણીને ગુરૂ સેવ એ દે ગુરૂ બહુમાન ઈહ ભવિ પરભવ જીવને જિમ હેઈ સુલટુ જ્ઞાન.. ગુરૂ પામેં જે કહે ધર્મ તે ધર્મ વિરોધ દુર્ગતિ તે વળી પામસ્યા તે દુલભ બેધિ પદ પર પર ગુરૂતણી
શ્રાવકની નવિ જાણી ગુરૂ તો દુપસહ સૂરી જાએ આગમ વાણી જિનવર ભાગે એ સહીએ ભગવતી સૂત્ર મઝારિ ક૯પસૂત્ર વળી જોઈયે
જે જે ચિત્ત વિચારિ. અત્તાગમ જેjતરા
પરંપરાગમ કહીએ એ આગલિ છે ચેશ્ય ભેદ તે કિમ સહીઆ ગુરૂ વિણ તે એ કે ભેદ ઉપજતે નવિ દીસે આગમિ ત્રિણિ પ્રકાર તે કિમ કહીયા જગદીસે એ અર્થ સાચો અછે એ જુઓ અનુગ દ્વાર ગુરૂ સદુહણા થિર કરો સાચે સત્ર વિચાર...
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂની-ગુરૂમાહાતમ્યની સજઝાયો ગુરૂ પાખે જે કહે ધર્મ તપ જપ સંયમ કિરિયા ગુરૂ પાખે જે ધર્મ ધ્યાન ગુરૂ પાખિ જે સુત્ર-અર્થ ગુરૂ દીવે તે દહદિસે એ ધર્મ મોક્ષ ધન કારણ શુદ્ધ પરંપરા સાધુ જેહ બીજા બોલે આલમાલ ગુરૂ વિણ તે નવિ સંભવે પિતા થકી જિમ પુત્રીની પદ પરંપર જેહની એ ચાલી આવે વીરથી ઔષધ વિદ્યા મંત્ર-તંત્ર તેહજ વિદ્યા મંત્ર-તંત્ર નાગાર્જુન ને પાદલેપ -તેહજ સિદ્ધિ તેહને ઈમ જાણીને સેવો એ લક્ષ્મી લીલા જિમ મીલે મહીયલિ મેટો ગુરૂ મહંત જસ ઉપદેશ સુણી હુએ . નાસ્તકમત મૂકી કરી મિશ્યામત મૂકી વળી જેણે હિંસા બહુ કરીએ ગુરૂ પ્રસાદે તે સહી આહાર ઔષધ વસ્ત્ર પાત્ર ગુરૂની ભક્તિ કરે છેકે પુષ્પ ચૂલા જે મહાસતી કેવલજ્ઞાન લહી સહી ઈમ જાણી તે બહુપરિએ જે કર માનવ સહી સયલ પદારથ પુહર્વિમઝિ તેહિ ન હુઈ સુગુણ સીસ ઠાણાગે એ કહો વિચાર
તે તે નવિ રૂડ કષ્ટ કરતે બહુ કુટું તે બગ ધ્યાન ભણી જે તે કેમ લહીજે કરે અર્થ પ્રકાશ ગુરૂના થઈએ દાસ તિહાં કેવલી ધમ બાંધઈ બહુકમ પરંપરા અવિછિન્ન સંતતિ હઈ(ઘ)છન્ન સુદ્ધિ જાણી જાય તે ગુરૂ શુદ્ધ કહાય... ન હુઈ ગુરૂ પાખઈ સીઝે ગુરૂ સાઈ વિદ્યા નવિ આવે ગુરૂ રાજપ્રભાવે સદ્દગુરૂ કેરા પાય કીરતિ ભુવન ન માય. ગણધર શ્રી કેશી શ્રાવક પરદેશી તત ખિણ પ્રતિ બુદ્ધો ધરમી હુઓ સુદ્ધો કીધે નરક પ્રયાણ પાયે સ્વર્ગ વિમાન... દોયે ગુરૂને આણી ગુણવંતા પ્રાણી કેવલ ગુરૂ ભક્તિ Yહતી તે મુક્તિ ગુરૂની ભક્તિ ઉદાર તે લહસ્થે ભવપાર... જે આપે પૂરણ નિજ ગુરૂને ઉરણ જુએ ત્રીજે ઠાણે
૧૧
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪
એ તે અથ છે પ્રસિદ્ધ ગુરૂની સેવા જે કરે અ તે મુઝને' માને સહી ન ગુરૂ નાટિક માર સાર નગુરી વિદ્યા તેમ જાણિ ઉત્તમ કરણી સાર કામ તર્તાખણુ (તહાં કિણ હેાઈ સિદ્ધ ન ગુરૂ ન ગુણેા હુઇ સહીએ સગુરા સગુણે હુઇ સહી શુદ્ધ પ્રરૂપક શુદ્ધ શીલ ચરણ કરણ ગુણ રયણ રાશિ ગચ્છનાયકના ગુણુ છત્રીસ હીર પટોધર વિજયસેન સુરીસર મહીઅલિમાંહિ મુનિપતી એ માનસાગર કવિ ઇમ કહે
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
કવિઅણુ સહુ જાણે ગુરૂને દે બહુમાન ઇમ કહે શ્રી વર્ધમાન...
જ્ઞાન કદિ નવ થાય જ્ઞાનદીપક (વણ ચારે ગતિમાં જેમતેમ ભવસાગરમાં નાવ મળી પણ ઔષધ મળ્યુ' પણ નાડી ન જાણી ગાડી મળી પણ ડ્રાઇવર વિના અટવી ભય'કર પાર ઉત્તરવી ગામાગામના રસ્તા પિછાણનાર ગાડી લાવીને માત્ર ભર્યો પણ હુંડી લખી પણ સહી કર્યા ત્રિશુ પારસમણું જરા દૂર રહે તે તાળાને કુચી લાગુ કરી પણ દીપક શ્રેણી સન્મુખ છે પણ વાજિંત્ર નાદની ધૂન લાગી પણ અરણિ કાષ્ઠમાં અગ્નિ પ્રગટ છે ખીજમાં વૃક્ષ થવાની શક્તિ છે મ`ત્રાણામાં લબ્ધિ રહી પણ
પુહવીહિ' જિમ માંડે
જણ જણ બહુ ભાંડે તિહાં યે। ગુરૂ નામ સીઝ' સત્રિકામ
કેહેા તેહુના સાથ
જે સીર ગુરૂના હાથી... સમતા રસ રિએ તેહના જે દરીએ
જસુ અંગે છાજઇ’
રાજઈ પ્રતપે કેાડિ વરસ બુદ્ધિસાગર ગુરૂ સીસ...
[૮૩૫]
ગુરૂવિષ્ણુ જ્ઞાન કદિ નવ થાય
ગાથાં
ન જવાય....
સહાયક વિ ભેમિયા વિણ ન પહુંચાય વૃષભ ત્રિણ ન ખેં'ચાય... કેમ શીકારી શકાય !
લાહ કચન કેમ થાય... કળ વિના નત્રિ ખાલાય આંખ વિના ન દેખાય... કાન વિના ન સુણાય ઘસારા વિષ્ણુ નવિ થાય... જળવણુ અંકુર ન થાય સાધક વિષ્ણુ ન સધાય...
૧૩
ખાય... ગુરૂવિષ્ણુ જ્ઞાન કદી નવ થાય ૧નાવિક વિષ્ણુ ન તરાય રોગ નાબુદ કેમ થાય ?. ચલાવી શી રીતે શકાય ?
30
.
1.P
.
20
૧૫
..
૧૬
3
૪
}
G
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂની-ગુરૂમાહાભ્યની સઝાયે ઘટ ઉ૫ત્તિની સત્તા માટીમાં કુંભાર વિણ કેમ થાય ? વત્ર થવાની શક્તિ તંતુમાં શાળવી વિણ ન બનાય.. ગુરૂ૦૯ તેમજ જ્ઞાનની સત્તા જીવમાં ગુરૂવિણ પ્રગટ ન થાય નીતિ સૂરિ કહે કૃપાદૃષ્ટિથી ભાગ્યોદય જાગૃત થાય. (ઉદય મનહર થાય), ૧૦
ભગવતી ભારતી મન ધરિ પ્રણમી ગુરૂનાં પય સદ્દગુરૂનાં ગુણ ગાઇયું આણી મન ઉચ્છાહ... રે જીવ ! ગુરુ આણું વહે ગિરૂઆ સુર સંગ ગુરૂ આણાથી પામીએ શિવ સંપદ સંગરે જીવ ગુરૂ આણ વહે ૨ ગુરૂ દીવ ગુરૂ દેવતા
ગુરૂ સમ અવર ન કાય ગુરૂ આણાથી સંપદા સદા નવનિધિ હેય. . પડવા ભવજલ કૂપમાં થયા જે ઉજમાલ ગુરૂ આણાથી તે તર્યા
જિમ પ્રદેશી ભૂપાલ.. . બીજ થકી જગિ નીપજે જિમ સઘળાં ધાન ગુરૂ આણથી તિમ હોયે સંયમ વ્રત જ્ઞાન.. ત્રીજી નરકે આવીયા
છેદી નરગ અસેસ ગુરૂને ભાવે વાંદતાં
જેમ શ્રી કૃષ્ણ નરેસ. ચેથ તણા ચંદ્રની પરે નવ તસ જસ થાય ગુરૂ આણાથી જે થો
વિપરીત કહાય. પંચમી ગતિ નગરી તણો ગુરૂ સારથ વાહ તસ આણ આરાધીને લાજે શિવસુખ લાહ.. છઠ્ઠ અટ્ટમ બહુ તપ કરે ન ધરે ગુરૂ આણ સકલ વિફલ તસ જાણવું એવી જિન વાણ• સાતમી નરગે સંચર્યો ચક્રી બ્રહ્મદત્ત ગુરૂ આણુ અણ માનતે પામ્યા દુકખ બહુત્ત. આઠમી ચંદ્રપરે રહે
અધૂસ તસ જ્ઞાન ગુરૂ આણા અણુ માનતે ન લહે તે માન. નવિ મિત્રાઈ તેહસ્ય કઈ માંડે ભૂરિ ગુરૂ પી જાણ કરી દશમી અવસ્થા કામની પામે તે તતકાલ ગુરૂ આણુને લેપતે જિમ કુંડરીક ભૂપાલ... અગ્યાર સિદ્ધાંત જે અંગ છે. ગુણરયણ ભંડાર ગુરૂ કુલવાસી તે લહે
સહજે સુવિચાર...
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂ. ૧૫
૬૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ બારે સરખી ગુરૂતણી એ આણુ અસેસ મુક્તિ મંદિરમાં જેહથી લહીયે પરસ. તેરસ આગમ ફલત
જાણે ગુણખાણ ગુરૂ આણ જે શિર ધરે જિમ પંથક જણ ચઉદસ વિદ્યા ગુરૂ વિના સફલી હોય કેમ ગુરૂ પ્રસાદે તે ફળે નાગાર્જુન જેમ પૂનિમચંદ પરે ભલી કીતિ તેહ લહંત મન-વચ-કાવાએ કરી
જે ગુરૂઆણ વહંત ઈમ જાણી ગુરૂ સેવીયે
વહી ગુરૂ આણ ગુરૂ પદ પંકજ સેવતા લહીયે કેડિ કલ્યાણ શ્રી તપગચ્છ ગણગણે વર સૂર સમાન શ્રી વિજયપ્રભ સૂરીસરૂ સાચો યુગહ પ્રધાન એહવા સદ્દગુરૂ સેવીયે ધરી અવિહડ પ્રેમ જ્ઞાન વિજય બુધ રાયનો સીસ નય કહે એમ..
[૮૩૭] સુધારસ મુનિવર (જિનવર) સદા જિમ પખર વર મેહ પહાણ સરીખા પ્રાણીનઈ પલવ આણુઈ જેહ... વિદ્યા સાધક પરિ કરઈ ત્રિકરણ ગુરૂની સેવ સુર-નર–શિવ સુખ નઈ લહઈ ઇમ કહઈ જિનવર દેવ. ૨ ઈચ્છાઈ અવિનીત વલી નવિ માનઈ ગુરૂ આણ ભવ સાયરમાં ખુંચતાં
તેહનઈ કહા કુણ ત્રાણ ૩ ગુરૂ સુશ્રુષા સઘલઈ કહી લેક-કેસર ભાષ્ય ટીકા-ચૂર્ણિ-ભાષ્ય પ્રમુખ સિદ્ધાંતે વલિ સાખ.
ઢાળ : ગુરૂ ગીતારથ ગુણની ખાણું એહ સદાગમ વાણી રાગ-દ્વેષ ટાઈમદ ગાલી આરાધે ભવિ પ્રાણી રે... ભવિકા! ગુરૂ ગીતારથ વદ ૧ દ્વિતીયાનો પૂરણતા પાસઈ પાધિ સસી ગઈ નાણું-દસ ગુણ વધતાં હવઈ સુગુરૂનઈ સંયે ગઈ રે.. - ૨ સકલ પદારથ પાત્ર રહવઈ પાલઈ રહઈ જિમ પ્રાણ દાનાદિક ગુણ તે થિર રહવઈ સુણઈ સદાગમ વાણી રે.. . આકરણ તાઈ લેન હેવઇ દીપક વિણ નવિ દેખાઈ આતમ સત્તા અનુભવ સંપદ ગીતારથથી પેખઈ રે...
-
છે
જ
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
??
?
ગુરૂની-મુરૂમહાભ્યની સજા
૬૯૭ તરણ માંહઈ જિમ ધૃતનું કારણ બાલજણ નવિ જાણઈ ગીતારથ તે પરે પરે પ્રીછવઈ સુખઈ ચિત્તમાં આઈ રે..ભવિકા ૫ નરગ તણાં જિમ નિમિત્તપેલે પાપી પરદેશી બળીઓ એકાવતારી પણું જેણઈ કીધું જે ગુરૂ કેશી મળીએ રે . . ૬ વિનય-વિવેક જે પૂરણ નાણ
ગુરૂકુલ વાસઈ લહઈ ચંડરૂદ્ર ચેલાની પરઈ મહી જિમ શિખા સહીઈ રે.... ૭ પંચ સઈ પરમાનંદ પામ્યાં સુણતાં જિનાગમ વાણું પુલિંદ સરીખા પાવન હુઆ જો મિલા કપિલ નાણું રે... - ૮ પાલક પીલઈ ઘાણઈ ઘાલી અશુદ્ધ નિમિત્ત પણ એહવા
સુખ તહાં જુ(y)ઓ કેહવાં રે...,, ૯ સમકિત દાયક સુદ્ધા કે વાહક ગુરૂ ગીતારથે મેઢી તે આલંબન અસુધનઈ ટાલી ચઢાઈ ગુણની સેઢી રે... ગુરૂ અવહેલી અવિનીત આતમ તેહનઉ ન લી જઈનામ હેલણ ખીસણ ઈહાં બહુ પામઈ પરભવ દુરગતી ધામ રે... એમ જાણી ગુરૂ આણ રહસઈ રિદ્ધિ કીરત તસ ઝાઝી વીર વચન વિચારી વિચરઈ તે હેઈ ગુણને માઝી રે.. - ૧૨ રાગ-દ્વેષ ટાલિ ગુણ સાલિ કાલ જોઈ ગુરૂ સે વિશુદ્ધ કહઈ ગુરૂચરણઈ રહેવું એ અપૂરવ મે રે. . ૧૩
[૮૩૮ વસ્તુગતે વસ્તુ લક્ષણ ગુરૂગમ વિણ નવિ પાવે રે ગુરૂગમવિણ નવિ પાવે કેઉં ભટક ભટક ભરમાવે રે... વસ્તક ૧ ભવન આરીસે શ્વાન કુકડા નિજપ્રતિબિંબ નિહારે રે ઈતર રૂપ મનમાંહે વિચારી મહાનુદ્ધ વિસ્તારે રે... , ૨ નિર્મળ ફટિક શિલા અંતર્ગત કરિવર લખ પર છાંદી રે દર્શન તુરાય અધિક દુઃખ પાવે દ્વેષ ધરત દિલમાંહી રે.. . સસલે જાય સિંહકું પકડે દૂજે દીયે દીખાઈ રે નિરખ હાર તે જાણ દુસરે પડયે ઝંપ તિહાં ખાઈ રે.. . નિજ છાયા વેતાલ ભરમ કર ડરત બાલ દિલમાંહિ રે રજજુ સર્પ કરી કેઉ માનત જૌ સૌ સમઝત નાંહિ રે... • ૫ નલિની ભ્રમ મર્કટ મુઠી જિમ જમવશ અતિ દુઃખ પાવે રે ચિદાનંદ ચેતન ગુરૂગમવિણ મૃગ તૃષ્ણા ધરી ધાવે રે. ૬
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૯૮
સજઝાયાદિ સ ગ્રહ,
૮િ૩૯ અવધૂ! મેં જોગી ગુરૂ મેરા ઈનપદક કરે રે નિવેરા... અવધૂ. તરૂવર એક મૂલ બિન છાયા બિન ફુલે ફલ લાગા શાખા પત્ર નહિં કુચ્છ ઉન અમૃત ગગને લીગ... તરૂવર એક પંખી દેઉ બેઠે એક ગુરૂ એક ચેલા ચેલેને જુગ ચુન-ચુન ખાયા ગુરૂ નિરંતર ખેલા.... ગગન મંડલમાં અધબિચ કુવા ઉહા હે અમીકા વાસા સસુરા હેવૈ સે ભરભર પી નગુરા જાવૈ પ્યાસા... ' . ગગન મંડલમેં ગૌઆ વિયાણ ધરતી દુધ જમાયા માખન થા સે વિરલા પાવે છાસ જગત ભરમાયા. થડ બિન પત્ર પત્રબિન તુંબા બિન જીભા ગુણ ગાયા ગાવનવાલેક રૂપ ન દેખા સુથરૂ સે હી બતાયા. ૫. આતમ અનુભવ બિન નહી જાને અ કર જોતિ જગાવે ઘટ અંતર પરખે સે મૂરત આનંદઘન પદ પાવે. .
* ગુરૂની ૩૩ આશાતના વવાની સજઝાય [૮૪૯] સદ્દગુરૂની કરીયે સેવના ટાળી તેત્રીસ આશાતના ઉઠ હાથ અવગ્રહને વાસી આગળ પાછળ ને બેહુ પાસિ... ૧ ચાલત બેઠક ઉભું રહે નવ આશાતના વિકત્રિકલહે બહિ ભૂમિ લિયે પહિલવારી એક ભાજને આચામનિવારી ૧૦ ૨. આલેયે પહેલાં ગમણા ગમણ ૧૧ બોલાવ્યા ન દીયે પવિયણ ૧૨ ગૃહીને પ્રથમ સંભાષણ કરે ૧૩ ગુરૂ વિણ ભિક્ષા લેયણ કરે ૧૪ ગુરૂને કહ્યા વિણ અપરનાં દીયે ૧૫ તિમ દેખાડે નિષ્ફર હીયે ૧૬ ખાસ્ય કેતલું એક એ છે બહુ ૧૭ ખાદ્ધ કહી જે સરસ લિયે લ૧૮૪ નિશિ બેલા ઉત્તર નવિ દીયે ૧૯ અથવા ઠામે બેઠે દીયે ૨૦
ટું મ્યું ૨૧ તું તુંકારે કરે ૨૨ કર્કશ મેટ સ્વર કરી વાઢે)૨૩ ૫. લાભ અછે તે તુમ હીજ કરે બીજા બહુ છે તે ચિત્ત ધરે ૨૪ કથા કહેતાં દુમણે થાય ગૃહી શીખો પણ અહને ન કહય ૨૫ ૬. અર્થ પૂરણ સાંભરતું નથી અથ કહે હું ઈમ અવિતથી ૨૭ હમણાં છે ભિક્ષાને કાળ ઈમ કહી ભાંજે પરિષદ બાળ.... ૭ આપ ડાહપણ દેખાડવા ભણી વચમાં ભાખે જે અવગુણ ૨૮ વિચમાંહિ વળી કરે વ્યાઘાત ૨૯ કરે તજના કરતાં વાત... ૮ "ગર ઉપગરણ પગે સંઘટે • ઉચ્ચાસન૩૧ સમ આ સન૩૨ વટે ગુરૂ બેસણે બેસઈ તેત્રીસ ૩૩ આશાતના વર સજગીશ. ૯.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગુરૂવદનના ૩ર દેશની સઝાય આય લાભ જ્ઞાનાદિક તણું શાતન થાયે જેહથી ઘણા તે આશાતન જે ટાળી સકલ લાભ તે સંભાળીયે મન વચ કાય કુશલ શુભગ ડિજે ગુરૂ ચરણ સાગ જ્ઞાન વિમલ ગુરૂ વિનયથી સિદ્ધિ અષ્ટ મહાસિદ્ધિ ને નવનિધિ
B ગુરૂવંદનના ૩ર દેષની સઝાય [૮] શ્રી જિન વાણી આણી ચિત્ત પ્રણમી ગુરૂ ચરણ સુપવિત્ત દોષ બત્તીસ કહું સઝાય ગુરૂવંદન મેં જે વજાય... આદરવિણ વંદન જે કરે તેહ અનાદર ઘણુ ઘરે નમતે દેહ નમાવે નહીં મદસેતી એ બીજો સહી.. વંદન કિરિયા ઓછિ છેડી જાયે તે ત્રીજો મન જેડી સાધુ સહુ એક વ દશે વાંદે તે ચે મુરૂ ભણે.. તીડ જેમ ઉછળતે નમે એ દૂષણ ભાગે પાંચમું નવમા ગુરૂ વસ્ત્રાદિક જાળ ફેંસાણે તે છઠ્ઠાટાળ.. કચ્છપની પર ચલે અંગ સૂર ઉચરતો સપ્તમ ભંગ આઠમેં એક વંદીને જાય બેઠે હી બીજાને પાય... નિજ પર કારણ મધપ્રીતિ ધરત વંદે નવમ અનીતિ દશમો વેદ પંચક નામ ગેહા વિચ કર ન ધરે ઠામ... ભય લેતી જે વંદન કરે તે ઈગ્યારમ દૂણ વરે નિહેરો સુચવતે નમે નિજ કારણ કારણ બારમેં. ૭ ગુરથી મિત્રાઈ છતે
વાંદે રમતે દૂષણ છતો ચઉદ મનિ પુણઈ સહુ ભણે જણાઈવા વાંદે આ પણ.. જે વસ્ત્રાદિક કહે તે નમે તે કારણ વંદન પરમે ચાર જેમ ટાળી પર દષ્ઠિ વાં છે સેઇમ સ દિષ્ટિ... પ્રત્યનિક વંદન સત્તરમેં આહારાદિક વેળા નમે રીસે ઘમ ઘમ વાંઢણું આપે તે અરસ ભણું...
ગુલિ પ્રમુખે જે તજ તે વાંદે તે ઉગણીસમછતે શ્રાવક પ્રમુખ ભણી વિશ્વાસ હેતે વાંદેવા સમ ભાસ... ઈકવીસ મહા સે હીલણ કરતો જે આપ વાંદણ વંદન વિચ જે વિકથા કરે તે બાવીસમે દૂષણ ધરે.. તેવીસમો જે દીઠા નમે અણદીઠાં બેસી રહું તમે ચૌવીસમ કરતે આવાં ભાલ મધ્ય ફરસે નહી હથ. ૧૩ પચવીસમ નરપતિ કર જેમ જાણે વંદણ જિન કર તેમ છાવીસમા ચિંતે મન એમ ઈણ કરથી છુટી જે કેમ. ૧૪
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
Goo
સઝાયાદિ સંગ્રહ સગવીસમ આવર્ત અવસર એ સીસ ન ફરસે કરે ઈમ અટ્ઠાવીસમ દૂષણે વંદન અક્ષર એાછા ભણે... ૧૫ . ગુણ તીસમ વંદણુ ઉપર મથએ વંદામિ કરે મુક નામ દૂષણ તીસમેં આલાવા અણ ભણત નમે. ૧૬ મોટે સાદ આલાપ કહે નમતે ઈસ મતે વહે રજોહરણ ભમાવતે જેહ વાંદે બત્તીસમો કહે તેહ. - એહ સંક્ષેપે કહો વિચાર વિસ્તર પ્રવચન સાર ઉદ્ધાર વિધિસી જે ગુરૂવંદન કરે તેહ ભાવિક ભવસાયર તરે... ૧૮ શ્રી ચિંતામણિ પાસ પસાય એ અધિકાર કહ્યો ચિત્તલાય - વાચક અમૃત ધમ ગણેસ ' સીસ ક્ષમા કલ્યાણ જગીસ. ૧૯ |
ગુર્નાવલીની સઝાય [૮૪૩] ગાયમ ગણહર સિરિ સુહમ જ પમુહ મુણુંદ વદિએ વંનિસ સૂરિવર તવ ગચ્છ ગયણ દિશૃંદ સુવિહિના મગ્ન પયાસકર સૂરસર જગચંદ દુક્કર તવ ગુણ લદ્ધ જસ સિરિવિંદ મુણિંદ. વંદ વિજાણંદ ગુરૂ
મયનું નવ જલ વાહ ભવિયણુ પંકય સૂર સમ ધમ્મ ઘેસ મુણિનાહ... સિરિ સેમપહ સુરિવર સોમ સમજજલ કિત સિરિ વિમલ૫હ સરિય આરાહઉ બહુ ભત્તિ... પણુમઉ પરમાણુંદ ગુરૂ બહુ વિહ ગંથ સુજાણ પઉમતિલય ગુરૂ સિ કિરણ નિમલ ચરણ પહા. પતિ બહિય બહુ દસ જણ સેમ તિલય ગુરૂચંદ પણમઉ ભાવિયાં સયલ જગિ સુપસિદ્ધ જિમ ચંદ અમિઉ મહુર દેસણ વયણ સિરિચંદ શેહર પાય જયાણુંદ ગુરૂવર નામ
દેસણ રંજીજજ રાય. ગચ્છનાયક જગ પર સાર દેવ સુ દર સૂરિ - ભવિયાં વંદઉ સુદ્ધ મણિ પાવ જાઈ જિમ દુરિ.... સિરિ નાણુ સાવર મુણિંદવર વિસમ રસ ભંડાર વાઈ ગંજણ મઈ નિલ કુલમંડણ ગુરૂરાય... લકખણ છંદ પમાણ નિહિ સિરિગુણ શ્યણ મુર્ણીસ સિરિ સોમ સુંદર સૂરિ ગુરુ
પૃર સંઘ જગીસ.... સજજન મણ આણંદ કર સાહુ યણ સુરિદ વિજજ તજિજય દેવ ગુરૂ મુણિ સુંદર ગુરૂ ચંદ..
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
Go?
૧૨
- ૧૩ :
ગોચરીના ૪૭ દેશની સર્જાયે કરૂણા કાર્મિણિ કેલિડર વિજજા વલી કંદ ભવિયણ વંછિય કમ્પતરૂ સિરિ જયચંદ મુણિંદ.. ભુવણ સુંદર સૂરિ ગુરૂ
જગ પર જિણ સુંદર સુરિદ તવગછ મંડણ એ સુગુરૂ નંદઉ જાં રવિચંદ. ધય ગુરૂનામાવલિ સયલ મહિયલ જિણ સાસણ ઉજજોએકર જો ઝાઈ અણદિણ ભાવ ધરે વિણસે નર પામઈ સુહપવર.... ૧૪
ગૃહસ્થાવાસમાં પણ કર્મ યોગ અને ગુણને લીધે મુકિત મળે તેની [૮૪૪ તે ગરૂઆ ભાઈ તે ગિફઆજે બેલ ન બેલે વિરૂઆ રે તસ ઘરે આવે સેવન ચરૂઓ ફલવંતા સુર તરૂઆ રે, તે ગિરૂઆ૦ ૧ છતી શકો જે દીયે ધન દાતા પરરમણ નવિરાતા રે અહ નિશ પામે તે સુખ શોતા ધન ધન તેહની માતા રે.....૨ જે મન શુદ્ધે કરશે કિરિયા તે તરશે ભવ દરિયા રે શીયલ ગુણે કરી જે નર ભરીયા પાપ થકી એાસરીયા રે.. .. જે નર જિનવરને આરાધે મુનિજનને ન વિરાધે રે અહનિશ નિજ આતમ હિત સાધે તેહતણું ગુણ વાધે રે... જે નર(મન) મદ મચ્છર નવ આણે જે પરંવેદના જાણે રે તે પહુચે ઉત્તમ ગુણ ઠાણે કવિજન તાસ વખાણે રે... ૫ જે નર ખીજાવ્યા નવિખીજે ઉપશમ રસમાં ભીજે રે લબ્ધિ કહે તસ સેવા કીજે તેહના પય પ્રણમોજે રે.. . ૬
ગોચરીના ૪૭ દેશની સઝા ૮૪૫] દેવ આહારના સાંભળો રે મુનિ ટાળે જેહ નામ સલુણા આધાકર્માદિક કહયા રે પૃથક પૃથક તહ જાણ... . આરંભ કરી ષટ્ કાયને રે મુનિ અર્થે નિપજાય આધા કમી તે કહે રે મુનિ ત્રિષિધે નહિં ખાય... નામ લેઈને જે કીયે ? તે ઉદ્દેશક આહાર શુદ્ધ શુદ્ધ મિલાયકે રે પૂતિકર્મ તે વાર... ગૃડી યતિ અર્થે નીપજે રે મિશ્ર દેષ તે જાણ સાધુ અર્થે સ્થાપીયો રે ઠવણું દોષ તે જાણ.. આઘા-પાછા પ્રાહુણા રે કરતાં પ્રાભૃત હાય પ્રકાશ કરી અંધારમાં રે પ્રાદુષ્કૃત તે જેય... મૂલ્ય લઈ દીએ સાધુને રે વળી ઉધારે આણ અદલબદલ કરી જે દીયે રે તે અકલ્પિત જાણુ...
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન902
સઝાયાદિ સંગ્રહ
સન્મુખ આ નવિ લીયે રે મુદ્રિકા ભેદી દેતા સલુણ મિડી માળને વજીએ રે નિર્બળ એ બળી લેત.. - ૭ બે સ્વામીને આહાર જે રે એક નિમંગે જેહ મુનિ આગમન જાણકે રે હાંડી પૂરત તેહ... સેળે ઉદ્ગમ દોષ એ રે ગૃહી હાથે જે હોય ઉત્પાદનો સળવળી રે વજે તે મુનિ સેય... બાળકને રમાડકે રે
દૂતીકર્મ બળિ હેત તિષ નવિ પ્રકાશીએ રે જતિ જણાવી ન લેત... - દીનપણે નવિ લીજીએ રે વૈદ્યક નવિ કરતા ક્રોધ માન માયા કરી રે લેભ વળી તેમ હરત... પૂરવ પછી સંસ્ત રે જ્ઞાન ભણાવી ન લેત મંત્ર ચૂર્ણ વળી વજેવા રે જેગ મિલાઈ પાદપ... મૂલકમ ગર્ભપાતને રે
એ સેળે ઉપાદ શંકા ઉપજે અહિારમાં રે ખરડત સૂચિત હાથ.... સચિત્ત વસ્તુ પર મૂકીને રે વળી સચિત્ત ઢાંક • બીજે ઠામ સંહારકે રે અંધ પ્રમુખ જે દેય....
સચિત્તચિત્ત જે એકઠો રે તે આહાર ન લેય શિસ્ત્ર નહિં જે પરગમ્ય રે ભૂમિ લિપ્ત તત્કાળ.. નીચે નાખતે જે દીયે રે તે આહાર ન લેત સાધારણ દશ દોષ એ રે સર્વ બેતાલીસ ચેત દેષ વળી પાંચ જાણજો રે માંડલીના જે હોય સંજોગ મીલાદર ખાતે રે અપ્રમાણ વળી જોય.. સ્લિાધા નિંદા કરી ખાવો રે કારણ વિણ આહાર કરત..
એ સુડતાલીસ દેષ છે રે જે શુદ્ધ પંથ મુનિ ચરંત.. સંવત ઓગણીસ સય ભલો રે ઉપર તેરહ વર્ષ ફાગણ સુદિ દ્વિતીયા દિને રે મુજ મનમે બહુ હર્ષ. . ૧૯ કળશ એ દેષ સુડતાલીસ નિરખત ટાળતા જે મુનિવરા સુગુણ સંચત પાપ વેચત ખપ શુદ્ધ પિંડ જે કરી વ્રતરા ૪ મુનિર પિ હરખખિત દધિખંડિત નિશા કરા એ દોષ વજિત સિદ્ધગજિત સંયમે વૃદ્ધિકરા...
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૩
ગેચરીના ૪૭ દષની સજઝાયે
[૮૪૬] સંયમધારી હે મુનિવર વંદીયઈજી નિત્ય પાળે પટકાય રે હાર ગખિ હે મનિ સમતા ધરઈજી વજી વિષય કષાય રે... સંયમધારી ૧ બીજ કુસુમ ફલ લીપણ પરિહરીજી આહારગ્રહે અણગાર રે જીવ સકલના મુનિ રક્ષાકારીજી સંયત ગુણ ભંડાર છે. તે ૨ એલક બબક બાલ જિહાં હુઈજી વાણું મગપસુ સમ દીય રે તેહ ઓળંગી હે મુનિ પેસે નહીંછ ન કરઈ તસ અંતરાય રે....... .. ૩ સંસત્ત ભાવે વિલોકન નવિ કરીજી પરિહરી દૃષ્ટિ વિકાર રે કુલમિત ભૂમિ રહી શુભ વિધિ કરીજી ગ્રહી નિરસ આહાર રે.... ૪ બીજ હરિત દગ સંઘ પરિહરીજી ઉભું રહે અણગાર રે સચિત્ત તણે સંઘદ દાયક કોરજી જે તે ગ્રહિ મુનિ આહાર રે... . ૫ પૂર્વકર્મ પચ્છાકમ જિહાં હુઈજી જીવતણે વધ થાય રે તેહ છે આહાર મુનિસર નવિ હજી પળે પટકાય રે.... . ૬ આહાર સાધારણ દીપ કે એ એકલે જે ન ગ્રહઈ ગુણવંત રે સહને ભાવ હઈ દેવાતણે તે ગ્રહઈ સુણ મહંત રે... ગુણ્વિ નારિ નિમિત્ત જે કીયેજી વિવિધ પ્રકારના આહાર રે તેહના અને મુનિવર નેવિગ્રહઈ જીવ છિત ગ્રહઈ વ્રત(ધા)ધ્યા રે......૮ ઉઠિ બેસ ગુવિણું સુંદરજી મુનિને દેવા આહાર રે ભાત પાણી તે સંયમી નવગ્રહઈજી જાણદેષ વિચાર રે... , થણપાવંતા રે ઉઠિ સુંદરજી તવ રેવઈ જે બાલ રે ભાત પાણું તો મુનિવર નેવિગ્રહઈજી જીવદયા પ્રતિપાલ રે. . ત્રણ થાવરની જિહાં હિંસા હુઈજી તે નવિ ક૯૫ઇ આહાર રે દાન નિમિત્તે જે કહયું હુઈજી તે નવિ લઈ અણગાર રે. - ૧૧ અસણ પાણ ખદિમ સ્વાદિમ વળીજી પુણ્યાર્થી હુઈ જેહ રે આધી જા અશવા સાંભળીજી મુનિવર ન લઈ તેહ રે... ૧૨ નયણ વણોગ નિમિત્ત જે કીજી આહાર ન લે તે રે ઈમ અકાલપત ભાત પાણી તજિજી સંયમ ધર ગુણ ગેહ રે. . ૧૩ ઉદ્ગમ ઉત્પાદન એષણા તણીજી દેષ તજઈ અણગાર રે પુઢવિ પણ અગનિને સંઘરઈજી મુનિ વિવાહરિ આહાર રે . . ૧૪ પુષ્ક હરિત ફલબીજને સ ઘટિજી ભાત પાણી હુઈ તેહ રે જવ વરાધણ દૂષણ ટાળવીજ સાધુ ન હરે તેહ રે... , ૧૫ અથવા સવિતજી લીહિ કઈ ભેજી અહાર દઈ ઘર રે તવ સંજમધર કહે કપે નહીંછ માહરિ લો એ આહાર રે..... ૧૬
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦૪
પાસ જિષ્ણુસર પાય નમી વિજયપ્રભસૂરિતણા મુનિવર દોષ આહારના પાંચ વળી ગ્રાૌષણા ચાપાઈ : પૃથવી પાણી આરંભી મુનિ હેતુ રચાય સાધુ પ્રમુખ યાચક મનિ ધરી ‘ઉદ્દેશિક’ એ કહીયે દોષ આધાકમના જિહાં લવલેસ ધરિકાજે વળી ભિક્ષુ સહસ્ર સાધુ નિમિત્તઇ અલગે ધરઇ આલગ પાલિ કરઈ વિશેષ દેવા કોજઇ કરઈ પ્રકાસ લેઈ વેચાતું મુનિનઇ ક્રિષ્ણ ઉછીનઇ લેઇ ‘પામિચ્ચ' ૯ દોષ ‘પરાવૃત્તિ’ ભણીઈ એન્ડ્રુ ૧૦ ઘડા કુંડલા ઢાંકયા ઠા મ ઉંચા નીચાંથી આણી દેશ જોરઇ ઉલાલઇ લે દાસથી વસુધણાની નવઈ એક ધરકાજઇ જે પાકાર‘ભ યતી પ્રમુખ યાચક મનિ ધરી જે મુનિવર યઈ શુદ્ધ આહાર ગુરૂ આજ્ઞાઈ ભવજલ તરઈ ભવિયણ ભાવ' સદ્ગુરૂ સેવી. ગુરૂ આજ્ઞાઇ ગચ્છ શાભા કરઇ ખાલ રમાડી આહાર જે લીઇ દૂર સંદેશા જનનઈ જે કહી નિમિત્ત જણાવઇ દોષ નિમિત્તના દોષ વનીપક બ્રાહ્મણુ પ્રમુખના દોષ તિંગિચ્છા રંગ પડિંગશુઇ ક્રોધ દિખાડી ક્રોધ પિડાદરઇ
[૮૪૭]
તેજ નઇ
સજઝાયાદિ સ ંગ્રહ
વાણી આણી ચિત્ત
વચન લહી સુપવિત્ત... વરજઈ ખેતાલીસ
તે કહુ સુડતાલીસ... વાય વનસ્પતિ છઠ્ઠી ત્રસકાય આધાકમ” તે દોષ કહેવાય... રાખઇ રાંધઇ કિંમ કરી એટલો તેા હાઇ પુણ્ય પાષ... ‘પૂતિક’’ વઇ સવિશેષ મુનિ કાજઇ મેલઇ તે મિશ્ર... દોષ ‘સ્થાપના’ જિન ઉચ્ચરઇ સાધુ ભણી તે ‘પ્રામૃત' એષ... પ્રાદુષ્કાર તે દ્વેષ વિમાસ ૮ ‘ક્રીતદોષ' તે ચિત્ત આણી..... દ્રશ્ય પટાવી દેઇ જે નિચ્ચ ૧૧ ‘અભ્યાકૃત' મુનિસાહમુ' જેહ...૮ ઉઘાડી ઘઈ ઉદભિન્ન તામ ૧૨ માલેાહર વિ લેઇઇ તેડુ ૧૩... દિષ્ટ આચ્છેદ્ય તે લેવા નથી ૧૪ તે અનિસૃષ્ટિ ન લિઈ વિવેક ૧પ...૧૦તિહાં તંદુ પુરઇ નિરદ‘ભ તે અજ્ઝાયર વિત કરી ૧૬ ...૧૧ ઉદ્દગમ દોષ એ સાલ નિવાર મેઘવિજય વાચક ઉચ્ચરઇ... જે વસઇ ગુરૂકુલ વાસેાજી શુદ્ધ આહાર અભ્યાસેાજી... ભ૦ ૧૩ તે હાઇ ૧૭ ‘યાત્રી' ઢાસેાજી વરજો દૂતી ૧૮ દાસેાજી... ૧૪ ૧૮ જાતિપ્રમુખ આ જીવાજી ૨૦ ભક્ત જણાવઈ જીવાજી ૨૧ વિદ્યાનુપનઇ જોરઇ જી ૨૨ તે મુનિ મારગ ચારઇજી ૨૩
ન
2.0
૧૫
.
N
૧૨
૧૬
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગાચરીના ૪૭ દાષની સજ્ઝાયા
માયાપિ'ડ તે રૂપ નવા કરઈ ઘણું ભમઇ તે લેપિંડ જાણીઈ ગવ' કરી નઈ માંગઇ લેાકનઇ દાતાના ગુણુ વલી વણુ વઈ વિદ્યાસાધન સહિત દેખાડીને મપિડ મંત્ર ભણાવી આદરઈ ર ચૂરણ અંજન લેાચનનાં કહી જોગ બતાવી ચાપિ'ડ સ‘ગ્રઇ મંગલ માલી સ્નાન વિાહની મૂલ ક*નઈ દોષઈ હારઇ ૩૨ ઉદ્દગમ દોષ દાયકથી ઉપજઈ આહાર ગ્રાહક મુનિથી ઉપજ મુનિ નિરવહતાં આહાર અસૂઝતા વિષ્ણુ નિરવાહઇ તેહજ હિત કહ્યો શુદ્ધ આહાર તણી જે ખપ કરી વાચક મેઘ વિજય ઈમ ઉચ્ચરઈ આધા કર્માદિક તણાજી
ખરડી વસ્તુ સચિત્તસ્યુ જી જાણા પ્રેક્ષિત દોષ૩૪ સુગુરૂજી ! ધનર તુમ અવતાર
સચિત્ત માહે સૂઝતાજી સચિત્ત સુઝતા ઉપરઇજી સચિત્ત ઠામથી સુઝતુ જી સાક્રુત દૂષણ જોજી ૩૭ વૃદ્ધ અંધ દીઈ ક પત્તેજી આભડતા ષટ્ કાયનઇ જી દેવા ચાગ્ય સુસાધનઇજી મિશ્ર ઢોષ ૩૯ વલી નાખતાજી પુરૂ` પ્રાસુક નવિ થયુ...જી સુદ્ધ ભાવસુ' નવિ દીઈજી દહી ખીરાદિક ખરડિયુ‘જી દોષ એષણા દસે સહીછ સરસ આહારે ખુશી હાજી દોષ ઇગાલ કહ્યો વળીજી
મૈલ્યુઇ દોષ નિક્ષેપ ૩૫ દોષપિષ્ઠિત સક્ષેપ ૩૬... અલગું લેઈ દેઇ તા ભવ પાર લહેઈ... ગર્ભવતી લઘુ ખાલ ૩૮ દાયક ષ સભાળ... તે માંહિ ભેળા અયેાગ્ય ક્રિયઇ તે છતિ દષિ ૪૦... વસ્તુ તથા દાતાર અપરિણત દોષ નિવાર ૪૧... લિપ્ત વસ્તુ તે વાર ૪૨ વજી કરઇ આહાર... વિરૂ આહારે દુષ બીજો ધૂમ્ર વિશેષ...
સ-૪૫
૭૦૫
સરસ આહાર નઇ àાભઈજી ૨૪ તે મુનિમાંહિ ન શેલજીજી ૨૫...ભ૦ ૧૭ વજે' તે માન પિંડાંજી ૨૬
સસ્તવ દોષ પ્રચ′ડાજી ૨૭..., ૧૮ જે લિઈ વિદ્યાપિાજી ૨૮ તે લહે દુગંતિ દડાજી... સેાભાગી પગ લેપેજી ૩૦ લાગઈ પાતક લેપેાજી.. દેખાડે વલી ત`ત્રાજી
૩૧
.20
20
..
તે ભ્રમઇ બહુ ભવ તંત્રીજી.... ૨૧ એ ઉત્પાદન સેલેાજી વરજત હાય ર'ગ રાલાજી..., ૨૨ લ્યે તે અહિત વિકારાજ પૉંચમ અંગ વિકારાજી... પાલી ચરણા ચારાજી ધન ધન તે અણુગારાજી... તિહાં હાવઈ સકાષજી ૩૩
10
N
20
૧૯
2
૨૦
M
૨૩
૨૪
૨૬
, ૨૮
२७
૨૯
૩૦
. ૩૧
. ૩૨
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ભૂખ વિના આહારતાંછ હે અકારણ દેષ અતિ પ્રમાણ સંતના વજી ઘરાઈ સતેષ. ભ૦ ૩૩ માંડલિ દૂષણ પાંચનેજી વરજે જેહ ઉપાય સદા ઉપવાસી તે કોઇ જિમતે મુનિ જિનરાય. . તપ ગ૭ નાયક જય કરે શ્રી વિજય પ્રભ સૂર વયણ સુણતાં એહનાજી પ્રગટઈ પુણ્ય અંકુર. . એ ગુરૂ આજ્ઞા આદરીજી વ્રત પાળી મુનિ લગ વાચક મેઘ વિજય કહઈજી તે લહે સુખ સંજોગ. . ૩૬
[૮૪૮] સકલ જિનેશ્વર પ્રણમું પાય શારદા વાણી કરો સુપસાય પિંડ દેષ બેંતાલીસ કહું નામ માત્ર તે સુણ સહુ. ૧ જતિ કાજે નીપાઈ દીયા આધાકમી તે બેલીયા જે માગે તે એહને કાજ ઉસિક બેલે જિનરાજ... ૨ કમી ખરડ ઘાલી દીએ તે પૂતી દેષ બીજે ટાળીયે અહે જમણું કાંઈ દેશું જતિ ત મિશ્ર દોષ કહે ત્રિભુવનપતિ. ૩ રાખી મૂકે સાધુ નિમિત્ત ઠવણું દેશ મત વાં છે ચિત્ત સુપડું આઘું પાછું કરે નિમિત્ત ભિક્ષુ તે નવિ આદરે.. ૪ અંધારે નવ વહારે જતિ ઘરમાં અંધારું હવે અતિ એમ જાણી અજવાળું કરે પાઉરકી તે મુનિ પરિહરે.. ૫ મયે લેઈ વહેરાવે જેહ. ક્રિીતષ ટાળીએ તેહ ઉછીનું લઈ દીએ કે'વાર નવમે પામિગ્ર દેષ તે વાર... ૬ પારકો વસ્તુ કાંઈ વહેરાવતાં પરાવૃત્ય હવે પ્રતિ વાંછતાં શતકર બાહર થયું લાવંત અભિહડ તે લેતાં પાવંત આડાદિક ખેલે ગુરૂકામ દ્વાદશમે ઉદ્દબિન તસુ નામ ઉદવ અધો કષ્ટ કેય
લેઈ દેતાં માલાહડ સોય... ૮ ઉદાસી આપે કેહનું
અદિજ નામે હવે તેનું સાધારણ દીયે અનુમતિ વિના અણસિડ દેષ લહુ તેહના... ૯ આપ કાજે માંડ્યું રાંધણું આગમ જાણ્ય મુનિવર તણું તે માંહે ઉમેરે કદા
હવે સાળમાં અઝેયર તદા... ૧૦ એ સેલ દેષ ઉગમ પરિહર ગૃહસ્થ થકી લાગે મન ધરે ટાલતે હવે શિવપુર વાસ પહોંચે મનવાંછિત સવિ આશ ૧૧ ઉત્પાદના દેષ કહું તે સુણે કટુક વિપાક અછે તે તણે બાલક ખેલાવી લીયે આહાર ધાત્રી દોષ હવે તેણીવાર... ૧૨
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગેાચરીના ૪૭ દેાષની સજ્ઝાયા
સરશે! કહી લે તે ત નિમિત્ત ભાખીને કારણ કહે મામલતે જણાવે જાત વીમગ સમ થઇ પિ'ડ ગ્રહે તે
વૈદ્યક ઉપદેશીને લીયે
ક્રાધ કરી લે ચૈત્રર ન્યાય માન લગે સવૈર્યા યથા અષાઢ ભૂત પરાવત કરત લાભ લગે બહુ ઘર ઘર ભમે પૃથ્વી પૃચ્છા સ'સ્તવ કરે વિદ્યા દેખાડી આપણી મંત્ર દાન કરે આજિવિકા સેહગ દેહગ કરી જીવંત આંખે અંજન કે ચૂરણ દીએ ગલ પાતનકે કરે ઉત્પત્તિ મૂલ ક્રુ દોષ સેલમે ટાળે અ એષણા દાષ દેશ જાણુ શુદ્ધ અશુદ્ધની શ`કા હાય અચિત્ત આહાર સચિત્તે ખરડીયા અચિત્ત વસ્તુ સચિત્તમાં ધરી ચિત્ત તણે। દીધા ઢાંકણા માટે ભાજન હાવે પરીક્ષ
દેણુ હાર જો ધ્રુજે ખરા બેંગા જોગ કીધા જે એક
અપરિણત ચિહ્· ભેદ વિચાર રેખાદિક ભીને પિડ ગ્રહ્યો ઘૃત દુગ્ધાદિક છાંટા પડત ભાજન દ્વેષ પાંચ મન ધરા ખીરખાંડ ધૃત ભેલે સોર સચેાજના દ્વેષ એ તો ઘણા જમે ચૂકે શુભ યાન મીઠું' ખારૂં મુખ ઉચ્ચરે
ટાળે તે મુનિ સચમ જુત નિમિત્ત દોષથી દુગતિ લહે...- ૧૩ આજીવિકા દ્વેષ વિખ્યાત ચારિત્રમણિ તે દ્વેષે કહું.... દોષ વિ(તિ) ગચ્છા તે ટાળીયે ક્રોધ દોષ તપ તલ્પ્યા ગમાય... ૧૫ એ દેવતણી છે મેટી કથા માયાએ વ્રત થકી પડત... સરસ વાંછતા સયમ ગમે સહી તે દ્રુતિ નારી વરે... લેતાં આણુ ખડે જિન તણી તપ-જપ સવિ જાય તેહકા... ૧૮ તે ફ્લેગ દાષ ખેલ્યા ભગવ ત ચુન્ન દોષ તે સહી માનીયે... એધિ બીજ હારે તે તિ જેમ મુનિ શિવપુર રમા... સેવતાં હાવે સદ્ગતિ હાણુ શક્તિ (પડ મ લેશેા કાય... ૨૧ પ્રક્ષિત દોષ જિનવરે વચ્ નિક્ષિપ્ત દોષ તે તે પરિહરી... ૨૨ પિહિત દોષ નામે તેહતણે લાવી દેતાં સ'હરિત દ્વેષ... દાયક દોષ દૂરે પરિહુંરા મિશ્ર દોષ ટાળે તે છેક... નિજનામે એ દ્વેષ નિવાર લિત્ત લિત્ત દ્વેષ જિન કહ્યો... ૨૫ સ્મૃતિ દોષ ન લીયે મહુ ત પરિહરતા આતમ હિત કરે... ૨૬ પેયાદિક છે ત્રણ પ્રકાર
જેમ જઇ મુક્તિ રમણીને ભજો ૨૭ બીજો દેષ કહ્યો અપ્રમાણ તેણે દોષ વ્રત લીયારા કરે.... ૨૮
૧૪
૧૬
૧૭
૧૯
૨૦
૨૩
૨૪
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ૭૦૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ અનુદે નિદે જમતે
ધુમ્રદેષ ચોથો દીપ સુધાદિક ષટકારણ વિણ મુંજત કારણ દેશ કો અરિહંત.. ૨૯
એણે પેરે સુડતાલીસે થયાં મરણ માત્ર બેલ્યા જુજુઆ . એ દોષ તજે જે એકમના તેહ તણાં લીજે ભામણ. ૩૦
[૮૪] આધા કરમીતે ૧
મુનિ નિમિત્ત કરે જેહ નવિ લીયે મુનિ વરૂએ ભાખે જિનવરૂએ. ઉસિક આહાર ૨
મુનિ સંકલ્પ વિચાર સુદ્ધાસુદ્ધ ભૂલીયે એ
પૂતિકશ્મ કે નવિ લીયે એ... આપને સાધુ નિમિત્ત મત ભેલી કરે વિત્ત મિસ ૪ તે જાણીયે એ આહાર ન આણીયે એ... એ મુનિવરને આજ
દેસું વસ્તુ સમાજ થાપણ થાપીયે એ
૫ ઠવણા નાપીઈ એ... નાત જમણું ન લેય
બીજાને ઘરે દેય ૬ પાહુડ દાખીયો એ
ગણધર ભાખી એ... અંધારેથી ઉદ્યોત
કરી લાવી દેવે જ્યોત ૭ પાઉર દેસ તે એ વિલિયે એ દેખતે એ. વેચાતી દીયે લાય
૮ ક્ષિકશ્મ દેસ કહાય ઉધારે લીયે એ
૯ પામિચ્ચ કીજીયે એ... સામે આવે ઉઠ
૧૦ અભિવડ દેષ તે દુક્ર અદલ બદલ તે કરે એ ૧૧ પરિયને વરે એ .. પેટી છાંદી ઉઘાડ
ખેલી દિયે કમાડ આહાર અશુદ્ધ છે એ ૧૨ ભિન્ન તે દેસ છે એ. મેડી ડાગળ ચઢ
છીંકાથી દિયે સઢ માલેહડ ૧૩ દોષનું એ ટાળે તપોધનું એ. કે ઇનું દિયે બલાત ૧૪ અચ્છિજજ એ દોષ કહાત ૧૫ અણિસઢ બહુભણિએ દિયે ઈક વિણ ઘણી એ... અઝેયર રાંધે વધાર સાધુ અરથે ધાર પાંડુગ ૧ સેલસમે એ શ્રાવક દોષ છે એ. ધાઈ ૧ રમાડે બાલ
૨ દઈ સંદેસા સંભાલા માહો માંહિ પ્રીતિધરે એ ૩ નિમિત્ત ગણુક કરે એ.. ૪ જાતિ કુલવ એ
દાખવિ લેવે અનૂ એ | દેષ આજીવમે (ક) એ ૫ નવિ લોયે સંજમીએ....
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગાચરીના ૪૭ દાષાની સજ્ઝાયા
પેાતે ગ્લાની થાય વેદક ઔષધી એ ૮ ક્રોધે. સરાપ દેઈ ભાષારૂપ ફેરવે એ
સ્તવના કરલે દાતાર
દેવ આરાધના એ ૧૪ મતૈય કામણુ આદિ
ચુન્ને ગાલી ચૂરણે એ ૧૫ લેપાક્રિક કરી સંત મૂલ કમ્મ પાતકી એ
સેલે સાધુ કહાત જિનવજી કહે એ ૧ સક્રિય ઉપજે તેવુ સુધા(દ્ધા) સુદ્ધ ફરસતા એ ૩ નિકિખત સુદ્ધચિત્ત ઢાંકયા ફલ આદથી એ ૫ સાહરિય સુદ્ધને' સચિત્ત ભાજનસુ' દિગે એ રંગી ગર્ભિણી ખાલ દિયે ઉઠ વ દીજીયે એ
મિસ્તેય, ભૂજીય ધાન અપ્રણીતે આચરે એ લિનો જોગ્ય તે પાત્ર
७
છક્રિય છાંટા પડે
સ્વાદે સ`જોજન લેલ સજમ ખાધા ધરે એ ૩ ઈ'ગાલ દોષ તે જાણુ ૪ ધૂમે અમનેાજ્ઞ છે એહ ૫ પચમ દોષ કારણેય વેયણા ક્ષુધાદિક એ • રિયા સ’જમઢાય પ્રાણપ્રતિ ધારવા એ રાગાર્દિક આયક
શીલવ્રત ખડથી એ
૭૦૯
૬ ણિમગ તેહ કહ્રાય
છ તિગિયિ કહે સુધી એ...... ૧૫ લેય હું માને ગરવ ધરૈય
૧૦ માયા લાભ ૧૧ પ્રેરવે એ... ૧૬
૧૨ પુળ્વપચ્છા ધાર
૧૩ વિપિંડ સાધના એ ... ૧૭ માહન ટૂમણુ સાધિ ચુન્ન જોગ તે ભણે એ... ૧૬ જોચે દાષ કહુ ત ગલ નું ઘાતકી એ... લાગે દોષ વિખ્યાત મુનિવર નવિ લિએ એ... લેતાં દેતાં જેહ ૨ મક્રિખય દરસત્તા એ... ફરસ્યા પિંડ પલીત ૪ પિહિય વ્યાધથી એ... પાણી લેપાદિ વિલિત્ત મુનિ જનન વિલિયે એ... ધવરાવે ખંડણુ દાલ
૬ દાયડુ દોષ(જા) ભન એ... અપ્રણિત લેવે અજાન કાચા પાકા વાવરે એ... કરલેપ સહિદિયે છાત્ર મુનિ જનન વિઅડે એ... ૧ મંડલ દોષ હું મેલ ૨ અપ્રમાણ વાવરે એ... કરે દેનાર વર વાણ દાતા અચેગ્ય છે એ... ખવિણ આહાર ન લેય વૈયાવચ્ચ દશવિધ... સુમતિ પડિલેહણાય ધમર્ચિતા વારવા એ... ઉવસગ્ગહાય નિસ’ક તિતિક્ષા એ પિંડથી એ...
૧૮
૧૯
२०
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
288
૨૮
૨૯
૩.
૩૧
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
હોટ
જીવાકુલ હાય ભૂમિ તવ હે જાણીયે એ સૂરિરાજે દ્રપસાય પિંડ વિશેાધની એ
પ્રાણદયાહિત ક્ષેામિ વપુખીણુ માણીયે એ... ધનમુનિ માગ' દીપાય સિજ્ઝાય ખાધનો એ...
૮૫૦ થી ૮૫૨
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ધન ધન જે મુનિ દૂષણુ પરિહરૈ દેોષ બેતાલીસ ટાળી ગવેષણા પહિલા સેલે ગૃહસ્થ થકી કહ્યા સમક્તિ ધારી જાણી નવ દીયે સાધુ સાધવી સેવા કારણે આધા કમી સ ંઘ સ્તુતે લીયે સરૢ વસ્તુ પેયાદ્ધિ કેળવી દોષ ઉસીક બીજા નામથી ત્રીજો પુતીકમ કહ્યો તપી દોષ સહિત અન્ન દિક મેળવી મિશ્ર જાત ચેાથા વખાણીયે આપણુ નિમિત્તે સાધુ નિમિત્તમિલી સતિ કાજે રાખી મૂકવું ચૈગ સમાધિ કરતા ગોચરી સાધુ પારણુ જાણી પ્રાહ્ણા અસણાદિક વહેારાવે ઉલટે અધારે ખારી ઉઘાડીને દેતાં ઋષિને' દૂષણ સાતમુ માલ વસાહી સંયમી કારણે આઠમુ′ ક્રય દૂષણુ શ્રાવક થકી નિગ્ર'થીને ઉછીનું લઈ નવમુ' દૂષણ પ્રાભૃત્યક કા નિષ રસખર પર ધર જઈ પાલટી પરાવર્ત્ય' દૂષ્ણ દેશમુ' કહ્યું આપણું ઘર પર ઘરથી સામુહ અભ્યાહત દૂષણ ઈગ્યારમુ છાંદા ખારી ઘરનુ ખારણુ ઉઘાડી સણાદિક કાઢીને
20
ત્રીજી સમતાના સારોજી લે એષણીય આહારેાજી... ધન૦ ૧ દાયક દ્વેષ વિચારાજી નલીચે સયમ ધારે જી... નિપજાવી આહારાજી જે દીૌ ગૃહચારાજી... અમુક તપસી કાજોજી કહીયે તે મુનિરાજોજી... થોડા જાણી આહારાજી વહેારાવે સુવિચારાજી... ધારણ પારણુ કાોજી ચિતવણા સવિસાજો.... પંચમ ઠવણા દેષાજી તસુ તેડી કરે પાષાજી... ન હું તે તેણે દીહાજી કહ્યો પ્રાનૃત્યક ઇહાજી.... ઘરમે' કરી સુવિકાસાજી પ્રાદુકરણ પ્રકાસે જી... પડિલાૌ ધરિભાવેાજી ઉપજે એહ સહાવાજી... જ કિંચિ દીયે દાના છ અણુ એષણીય નિદાને જી... આશે જે સાગારાજી નવિ લીધે અણગારો જી ... આણી આપે જેšાંજી ચેગી ન લીધે તે હાજી... અણુ વાવરતુ ઢામાજી ઢીચે ઉભિન્નજ નામેાજી...
1.0
20
28
22
.
20
20
NO
૩૨.
M
33
~61
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪:
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગેચરીના ૪૭ દેષની સજા ઉચે માળે થાનક દેહિલે સહિલાવી દીયે વત્તેજી માલાપહત ટાળી તે વ્રતો દૂષણ એ અપ્રશસ્તાજી.. ધન ૧૫ અસન વસન પુસ્તકને પાત્ર જે એસી લાવે અને તે દીર્ધ દષણ અણગારને કહ્યો આઠેક તેથજી... . ૧૬ સહીયારાની વસ્તુ હવે જિક અણપૂછયે દીચે એકેજી અનિષ્ટદૂષણ તે પનરમ્ ટાળે જાણી વિવેકે.. • ૧૦ અથવપૂરે કહિયે સેલ આપણા આરંભ માંહિજી આમે રે આવ્યા યતિ જાણીને અસણાદિક ઉચ્છહિ9... ૧૮ એ સેલે શ્રાવકથી જાણીયે | દોષ કહ્યા મુનિરાજી ટાળે પળે સંયમ નિરમલે તે પામૈ સુખ સમાજે. - ૧૯
ઢાળ ૨ [૮૫૧] સાંભળે સમકિતસાર પણ સેલ વિચાર સાધુ થકી કહ્યાં એ કિ ભવિયણ સહ્યા છે. ૧ પહિલે ધાતૃદોષ
કરવ કાયા પિષ બાલ રમાડીને એ કિ હેત દેખાડીને એ... ૨ ગામ નગર પરદેસ
આણી કહે સંદેશ દૂત દૂષણ સહી એ ક્રિટાળે હિય ગ્રહીએ..૩ આહાર કાજ કષિ જેવું" શુકન અને કહે તેહ દેષ ત્રીજે લો એ કિં નિમિત્ત નામે કહ્યો એ...૪ ચોથે આજીવક જાણુ કરે કુલ જત વખાણ આપણી ગૃહપ્રતે એ કહે અણુ પૂછતે એ. ૫ વણિમગદેવ વિચાર પંચમ લીન આહાર દીન થઈ કહે એ
કિ ઈણિપરિ નિરવહે એ. ૬ છકો ચિકિત્સા સંગ દેખે નાડી અંગ કરે ઔષધ જડી એ કિ દીર્ય ગુટિકા પુડી એ..9
ધ કરી વ્રત ધાર લહે પૂજાદિક સાર ચેટક દેખાડીને એ કિ ભય પમાડીને એ. ૮ આઠમો દોષ વિચાર બોલે વચન અહંકાર દાન લીયે મુની એ માનદૂષણ પુની એ. ૯ નવમેં કપટ અનેક તપ-જપ-વેષ વિવેક દેખાડી લીયે એ કિ માયા પિંડ કીયે એ....૧૦ અસન હેત અણગાર ફિરે બહુ નગર મઝાર ઉત્તમ અને ચહી એ કિ લેભ દૂષણ સહીએ. ૧૧
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૧૨
પૂરવ સહસ્તવ દોષ પહિલા ગ્રહી સ્તવી એ શાસ્ત્ર અનેક પ્રકાર સેવા હેતે સુણા એ મત્ર યંત્રા ક્રિક ધાર
ભાત પાણી લીધે એ ચૂણદિક કરી જેઇ વસીકરણ કરે એ
ચેાગ્યતા દૂષણ જાણી સૌભાગ્ય ચઢાવીને એ દેષ પ્રપાત વિચાર
સેલસમા કહ્યો એ પિરિ સાલે દોષ મુનિવર ગાચરી એ
સજ્ઝાયાદિ સમા
અગ્યારમા કરે પાષ દાનાદિક ગુણુ કવિ એ.. ૧૨ ભણાવે સુવિચાર કિ વિદ્યા દૂષણ ગુણા એ...૧૩ દેખાડી અધિકાર
દોષ નવિ ચિત્તદીયે એ.... ૧૪
અ'જનગુટિકા ટ્વેઇ
આહાર ન' ચિત્ત ધરે એ...૧૫ પન્નરમા વખાણુ
કિ ગેહિ બિરૂદાવીને એ...૧૬ ગર્ભાપાત નિવાર
સિંધૂ નિવ ચહ્યો એ... ટાળી કરૈ સતાષ વસતિમે ક્રિી એ... ઢાલ ૩ [૫૨]
સુધા મુનિવર એહવા કહિયે મિશ્ર જાત દશ દૂષણ ટાળે આધા કુર્મી તણી આશંકા સાંતિક દોષ તે પહિલેા જાણી મક્ષિક દોષ કહ્યો વલી ખીજો જાણી પ્રીછી લીચે અતૃપ્યત પૃથિવ્યાક્રિકમાં જે મેલી ભિકખમ દેષ તે ત્રીજો ભાવે સચિત્ત કરી ઢાંકી જે મૂકી ન ક૨ે તીને તે લેકી માટે ભાજન અણુઉપડતા પંચમ દૂષણુ સંસ્કૃત નામે દાયક દોષ કહયા લિ છઠ્ઠો વિહરાવે તેા દૂષણુ લાગે અપેાલ દુપ્પાલ સચિત્ત અચિત્ત સાતમૌ તે ઉન્મિશ્ર કહીને અપ્રણીત અચેાગ્ય દ્રષ્ય જો આવ્યા જાણીને અણુ-હતે
१७
૧૮
જે ગુરૂવયણ સંભાળે રે સાધુ શ્રાવકથી પાળે રે, સુધામુનિવર ૧ જે લીયે ભાત પાણી રે ભાખે જે શ્રુત નાણી રે... સચિત્ત કરીજે લિખત રે તે મજોગ્યતા ક્રિપ્સત રે... કાઢી કિા વહિરાવે રે સતિ જે કહે રાચે રે... દૂર કરીને ક્રિયે ૨ પિહિત દોષ તિણી લીધે રે ખીજે ભાજન ઘાટો રે તે દેતાં મુનિ પાહૌ રે... અંધ ખાલક અંગ હીણુ રે સયમ થાયે ખીણ રે... જે સંયતીને દિયે દાન રે દૂષણુ દોષ નિદાન રે... સાધુ કારૈ આપે રે દોષ આઠમા વ્યાપે રે...
..
20
20
10
20
७
.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગોચરીના ૪૭ દોષોની સજ્ઝાયે
હીપ્ત દોષ કહ્યો નવસૌ જે લેખ સહિત જે ખરચે હાથે પરિસાડી જે અસન નાખતા ન ક૨ે તથા અન્ય વસ્તુ લેતાં એ દશ દૂષણ જે મુનિ ટાળે જે તસુ સેવા સારૂં પાપ નિવારે દૂષણ છેંતાલીસ વિચારે ગમણા ગમણુ આલાઈ માંડિલના ખીર ખાંડ ધૃત યોગ કરીને સચેાજના દૂષણ એ પહિલે નિરસ આહાર સયમ ન હો સરસ જાણી અધિક ક૨ે લેભે આહાર કરતા સખર મહાૌ દોષ અગારક ત્રીજે નીમે ધૂમ દોષ કહીઐ વલી ચોથા અસન વિખાડે નિષ રસ વાદે તપ કરણી અણ કરતૌ સાધુ રસ આહાર લીચે મનર’ગે
ન લીયે મુનિવર અંગે રે સચિત્ત તણે પરસગે રે...સુધામુનિવર ઉઠી પાત્રને પાત્રે ૨ સયમ સાથે રે...
..
..
પાળે ચરિત્ર રગે ર નિરમલ થાઈ અ ગે રે... એષણા સમિતિ ધા૨ે ૨ પાંચૈ દોષ નિવારે રે... સ્વાદ થકી જે ભુઐ ૨ સુમતિથી પર જે રે... હૈ સુનિવર અણુ(માં) જાણું રે બીજો દોષ પ્રમાણ રે... અસણાદિક વખાણે રે ગુણ સ`ગી ઋષિ જાણે રે... સુત્ર સાખથી લહીયે રે પરિણામે સહ્રીયે રે... પાર્ષી તનુ હિત કારણુ रे પંચમ દોષ અકારણ રે...
ૐ ગાભદ્રો તથા શાલિભદ્રની
ચૌદસે’ બાવન ગણપતિ શાલિભદ્ર ગેાભદ્ર શેઠના ઋણુ મત કરો રે માનવી દીધા વિણ છૂટે નહિ સુખમાં કદીય સ્વે હિ રણીયા ને વ્યભિચારી વળી એ પાંચે રહે કૂમળા ધન્ય ધન્ય ધન્ય મુનિરાજને એક ભવે દશ સેા ભવે દેણુદાર દુ:ખથી દીધે રૂપિયા અગ્યારમા પ્રાણ છે પ્લેઈને પાછા નિત્ર દીચે
૭૧૩
.
..
20
.
.
M
.
0.0
૧૧
૧૧
20
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
ૠણાનુખ ધે સજ્જીય [૮૫૩-૫૬] તેહના પ્રણમીને પાય રે વવુ ઋણ સમુદાય રે... દેણું મેટી ખલાય રે કીજે કાટી ઉપાય રે... જેહને માથે છે વેર રે ઘણુ' ભણ્યા વળી શૂર રે... રાત-દિવસ લહે તાપ રે તળ્યા પાંચે સંતાપ રે... લીધે લેણદાર તેહ રે એહમાં નહિ સદેહ રે... લેક કહે સુજાણ રે ત્યારે દુ:ખે દશ પ્રાણ રે ...
૧૭
૧૮
ઋણમત ર
૧
ૐ
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
સજઝાયાદિ સંહ માયા મટી આજીવિકા સગા સજા છે હેઠ રે માયા વિના જગમાં બહુ દીઠા કરતાં વેઠ રે... અણુ મત૭ લહેણું શાલિભદ્ર શેઠજી લીધું એકે સંકેત રે
ભદ્રશેઠે રે આપીયું પિટી નવાણું સુહેત રે.... ૮ દીપવિજય કવિરાજજી પૂરવ સૂરિ મહારાજ રે પૂરવભવ ત્રણ વર્ણવ્યા તિમ વર્ણવું સુસાજ રે.. , ૯
ર૮પ૪]. જબુદ્ધીપે ભરત મેઝાર
જયપુર નગર વસે મનાહાર ગઢમઢ મંદિર રે દીપે માનું અલકાપુર ને ઝીપે... જબુટ ૧ જયસેન રાજા રે રાજે છત્રપતિ આણ નિષ્ક ટક છાજે રાણું ગુણવંતી જસ નામ દયકુલ નિમલ ગુણ વિસરામ.... ૨ તેહ નગરને છે રહેવાસી લક્ષ્મી કેટી દવજ સુવિલાસી ધનદત્ત નામે રે વાણી અભંગદ્વાર ને સુકૃત કમાણી. , ૩ સાત પુત્રને સહ પરિવારે જૈન ધરમ વાસિત જયકાર તપ-જપ-કિરિયા-વ્રત-પચ્ચખાણ પરભવ સુકૃત તણું મંડાણ... . એહવે બીજા નગરને વાસી રાજપાલ નામે ગુણરાશી જયપુર નગરમાં આવ્યા ધનદત્ત શેઠ તણે મન ભાવ્યા. . ૫ પુત્ર છે રાજપાલને એક તેજપાલ નામે સુવિવેક તેજપાલને પુત્ર છે ચાર એણીપેરે પુત્ર-પિતા પરિવાર.. ૬ ધનદ શેઠની રે પાસે વાણોતર થઈ રહ્યા ઉલ્લાસે. નહિં વાણોતર શેઠ વડાઈ ધારે શેઠજી ધરમ સગાઈ.. . ૭ માતપિતા સગપણ પરિવાર વાર અનતી હુઆ અવતાર દીપવિજય કવિરાજ પ્રધાન સામીનું સગપણ પુણ્ય નિધાન, ૮
- ૩૮૫૫ તેજપાલ એક દિન ઇમ ચિંતે તીરથ ને અનુસરીએ જેહથી તરીએ તેહ જ તીરથ સેવી ભવજલ તરીએ ધન્ય જિનશાસન રે તીરથ જગ ઉપગારી ધન્ય-તીરથ ભવજલ તારી તેહમાં જંગમ થાવર તીરથ દેય ભેદ છે વારૂ જગમ તીરથ છે બહુ ભેદ વર્ણવું તેહ ઉદારૂધન્યજિન ૨ અરિહંત ગણધર નિયામાં તીરથ તીર્થપતિ જસ નામ અરિહંતસૂરિ પાઠક મુનિવર ચઉવિહ તીરથ ધામ. . ૩ શ્રુતકેવલી દશવી ગણધર પ્રત્યેક બુદ્ધ જિન કહીએ એ ચઉવિહસંઘ તીરથ પ્રભુની આણા શિરપર વહીએ.... ૪
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ.
ગોભદ્ર શેઠ...સક્ઝાયા દરશન નાણુ ચરણ એ તીરથ રત્નત્રયી જસ નામ તીરથ સાધુ સાધવી શ્રાવક શ્રાવિકા ગુણ વિસરામ...તીરથ ૫ દ્વાદશાંગી પ્રવચન સંઘ તીરથ અરિહા આપમ જેહને વિશેષાવશ્યક વળી ભગવતી ટીકા નમે તિત્યસ્સ કહે એહને..૬. જ્ઞાની જ્ઞાન થકી જે તરીઆ પ્રવચન સંઘ પસાય પ્રવચન સંઘ શ્રીતીરથરાજજી નમો હિન્દુસ્સ કહેવાય... . એ સહુ જગમ તીરથ પ્રભુને વંદ વા૨ હજાર તેજપાલ ઇમ પ્રણામે તીરથ દીપવિજય જયકાર... ,, ૮.
૪૮૫૬ ધ્યા થાવર તીર્થને રે તેજપાલ એક દયાન સિદ્ધાચલ ગિરનારજી રે સમેતશીખર બહુમાન રે ભાવિયાં ! વંદે તીરથરાજ જેહથી સીઝે વંછિત કાજ રે ભવિયાં. પાંચ કલ્યાણક ભૂમિકા રે બહુ મુનિવર નિર્વાણ પાદુકા પ્રતિમા વંદો રે દેખી તે અહિઠાણ રે... તેજપાલ ઈમ ચિંતવી રે હરખે તીરથ કાજ ધનદત્ત શેઠને વિનવે રે અનુજ્ઞા દિ ગુણપાજ રે. અગીયાર હજાર ને પાંચસે રે તેત્રીસ સેનૈયા લીધા નામે ઉધારે લખાવીને રે પંથે પ્રયાણ તે કીધ રે... યાત્રા કરી ઘેર આવતાં રે મારગમાં તેજપાલ મરણ લહું શુભગતિ હુઈ રે . દેણાનો રહ્યો અંજાલ રે.. . ૫. ધનદ શેઠ મરણ લહી રે સંગમ થયે વાળ મુનિદાન ખીર પ્રભાવથી રે હુએ શાલિભદ્ર પુણ્યપાલ રે. તેજપાલ તીર્થ પ્રભાવથી રે ગભદ્રશેઠ હુએ નામ પુત્રપિતા દેય અવતર્યા રે રાજગ્રહી શુભ ઠામ રે... દેશું તેજપાલ ભવતણું રે દધું શેઠ ગભદ્ર લેણું ધનદત્ત ભવ તણું રે લીધું તે ઋણ શાલિભદ્ર રે.. . પેટીનવાણુ નિત દીયે રે સ્વથી પુત્રને કાજ માતાને બત્રીસ ભારજા રે વિલસે પુણ્યનાં રાજ રે... » કઈ રાગે કેઈરેષથી રે લહેણું લીયે સહુ કેય તે માટે ઋણ મત કરે (કે” નવ છેતરે) રે એહ શિખામણ જેય રે, ૧૦ ગુર્જર દેશનો શેઠજી રે શાલિભદ્ર ઓપમ જામ હેમાભાઈના રાજમાં રે - કીધા વર્ણન ખાસ રે... - ૧૧
હેણદેણું ઋણ ઉપરે રે વરણવી એહ સક્ઝાય સંવત અઢાર એકાણુએ રે દીપાવજય કવિરાય રે.. , ૧૨.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
*૭૧૬ '
,
ી ગતમ સ્વામીના વિજ્ઞાપની સજ્ઝાયા [૮૫૭]
તારા વિના વીર ! કોની સાથે ખેલજી ?
જંગલ (શ્મશાન)વત લાગે છે આ સ`સાર જે વિધ વિધ શાસ્રતણેા આલાપ કરૂ ક્રિડાં
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ભાજન પણ નિવ ભાવે તુમ વિના નાથ જો... કાર્યં સકલ કરવા તુજ અનુમતિ માગતા
તારા ૧
એહવી હું વીર ! કેનાની પ્રાપ્તજ થાય જો પ્રેમ પ્રક` હર્ષી હતેા મુજ અંતરે નિરાશ્રય કરી આપ ચાલ્યા શિવસ્થાન જો અમૃત 'જન સમ પ્રભુ દેશ`ન તાહરૂ' કરવા અતિઅમ અ`તર ઇચ્છા થાય જો સ્વામી નિરાગી છતાં હું તમને ત્રિનવુ શિષ્ય ગણીયે સાથે દીન દયાલ જો રાગદશાએ બંધન આ સંસારનું એહવી તારી વાણીના વિસ્તાર જે -આજ ખરેખર અનુભવથી અવગાહી મેં બાહ્ય દૃષ્ટિથી સ્વામી શિષ્ય ગણાય જો કાના વીર ને કાના સ્વામી જાણવા શ્રીયુત ગૌતમ એ ભાવે તદ્રુપજો નિજસ્વરૂપી કેવલ કમલા તુ' વધે ભવિ ! પ્રગટાવા એ ભાવે નિજ રૂપ જો
[૮૫]
૪
આધાર જ હતા રે એક મને તારા રે હવે કેણુ કરશે રે સાર ? પ્રીતડી હતી રે પહેલા ભવ તણુીરે તે કેમ વિસરી રે જાય ?...આધાર૦૧ મુજને મેલ્યે રે ટળવળતા ઇહાં રે કાઇ નહી આંસુ લનાર ગૌતમ કહીનેરે કાણું ખેલાવશે રેકાણુ કરશે મેારી સાર ?... અતર જામી રે અણુઘટતુ કયુ' રે મુજને મેાકલીયા ગામ અ'તકાળે રે હું સમયે નહિ' રે જે છેહ દેશે મુજ આમ... ગઇ હવે શે।ભા રે ભરતના લેાકની રે હું અજ્ઞાની રહ્યો છું આજ કુમતિ (મિથ્યાત્વી રે (જમ તિમ ખેલશે રે કુણુ રાખશે મારી લાજ વળી શુલ પાણી રે અજ્ઞાની ઘણે! રે આપ્યું તુજને રે દુઃખ કરૂણા આણીરે તેડુના ઉપરે રે આપ્યુ. હેાળું રે સુખ... જે અર્ધમુત્તો રે બાળક આવીયા રે રમતે જળશ્યુ રે તેહ કેવળ આપી રે આપ સમા કીયા રે એવડે!! તસ નેહુ... જે તુજ ચરણે રે આવો ડ·સીયા રે કીધે તુજને ઉપય઼ગ* સમતાવાળી રે તે ચંડ કેશીયે ૨ પામ્યે આઠમે રે સ્વગ’... દિન બ્યાસીના રે માત પિતા હેવા रे બ્રાહ્મણ બ્રાહ્મણી દોય શિવપુર સંગી ♦ તેહને તે કર્યા રે મિથ્યામલ તસ ધેાય ..
..
.
1.0
.
.
.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
ગૌતમસ્વામીના વિલાપની સજઝા... ચંદન બાળ રે અડદના બાકુળ રે પહિલાગ્યા તમે સ્વામ તેહને કીધી રે સાણીમાં વહી રે પહોંચાડી શિવ ધામ. આધાર૦૯ અજુન માળી રે જે મહા પાતકી રે કરતે મનુષ્ય સંહાર તે પાપીને પ્રભુ તમે ઉદ્ધ રે કીધે ઘણે સુપાય... . ૧૦ જે જલચારો રે (નંદજલચર હતે એક દેડકે રે તે તુમ ધ્યાન સહાય
હમ વાસી રે તે સુરવર કીયે રે સમક્તિ કેરે સુપાય.. - ૧૧ અધમ ઉદ્ધાય રે એહવા તે ઘણા રે કહું તસ કેરતા રે નામ માહરે તારા નામને આશરે રે તે મુજ ફળશે રે કામ... - ૧૨ હવે મેં જાણ્યું રે પદ વીતરાગનું રે જે તે ન ધ રે રાગ રાગ ગયેથી ગુણ પ્રગટયા સવે રે તુજ વાણી મહા ભાગ.. , ૧૩. સંવેગ રંગી રે ક્ષેપક શ્રેણીએ ચડયા રે કરતા ગુણનો જમાવી કેવલ પામ્યા રે લેકા લોકના રે દેખે સઘળા રે ભાવ. ૧૪ ઈદ્ર તિહાં આવો રે જિન પદે ટે) થાપીયા રે દેશના દીયે અમૃતધારા પષદા બોધી બૂઝી) રે આતમ રંગથી રે વરીયા શિવપદ સાર.. - ૧૫.
તે સ્યુ પ્રીત બંધાણી જગતગુરુ તેચ્છું પ્રીત બંધાણી વેદ અરથ કહી મેભા મનકું છિન મેં કીનો નાણી જગતગુરુ. ૧ બાલગપરે મેં જે જે છે તે ભાગે હિત આણી મુઝ કાલાને કુણ સમઝાવે તે બિણુ મધુરી વાણું , ૨ વયણ સુધારસ વર શિવ સૂધા પાવના ક્ષેત્ર સમાણી નર કિરત પ્રમદા બોધિ દતે શમ કેન વખાણ .. . કિસકે પાંઉ પરૂં અબ જાઈ કિસકો પકડું પાનિ કોણ મુઝ ગેમ કહી બેલાવે તે બિન ગુણમણે ખાણી. . ચૌદ સહસ અણગારમાં મોભી કીને કાહુ પિછાણી અંતિમ અવસર કરૂણા સાગર ઘરે ભેળે જાણિ. અયવંતે મુઝ સાથે આ રમતે કાચલિ પાણી કેવલ કમલા દિન ઉસકું ઝહે કિરત નહીં છે.નિ... . ૬. કેવલ ભાગ ન માંગત સાંઈ રતન છે તાણી વીચમાં ઠેર ગયો શિવમંદિર લોકમાં હોત કહાણી... . સામિ ! કછુ ખિજમત મેં કીનિ તાકિ આઈ કમાણી સામિ ! ભાવ લહે સે સેવક આઈ વાત નિદાની.. વીતરાગ ભાવે ચેતનતા અંતરમૂરત ઠેરાણી ખિમા વિજય જિન ગેયમ ગણધર ત સંત મેલાણી....
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
ષણની સઝાયા
છી ઘડપણી સજ્ઝાયા [૮૬૨]
3
ઘડપણ ! તું(કાં) આવીયા રે, તુજ કાણુ જુએ છે વાટ; તુ' સહુને અળખામણેા રે, જેમ માંકડ ભરી ખાટ. ૨. ઘડ ગતિ ભાંજે(ગે) તુજ આવતાં રે, ઉદ્યમ ઉડી રે જાય; ક્રાંતલડા પણ ખસી પડે રે, લાળ પડે મુખમાંય રે. ઘડ મળ ભાંગે આખા તણુ રે, શ્રવણે સુણ્યુ નવ જાય; તુજ આવે અવગુણ ઘણા રે, વળી ધોળી હાવે રામ રાય રે. ઘડ૦ કૈડ દુ:ખે ગુડા રહે રે, મુખમાં ધાસ ન માય; ગાલે પડે છે કરચલી રે, રૂપ શરીરનુ જાય રે. જીભલડી પણ લડથડે રે, આણુ ન માને કાય; ઘરે સહુને અળખામણા રે, સાર ન પૂછે કેાય રે. દીકરા સહુ નાશી ગયા રે, વહુઅર દે છે ગાળ; દીકરી ન આવે હુંકડી રે, સબળ પડયા છે જ‘જાળ રે. કાને તા ધાકા પડી રે, સાંભળે નહીય લગાર; આંખે તેા છાયા વળી રે, એ તે દેખી ન શકે લગાર રે. ઉખરા તે ડુંગર થયા રે, પાળ થઇ પરદેશ: ગાળી તે ગગા થઈ રે, તમે જુએ જરાના વેશ રે. ઘડપણ વહાલી લાપશી રે, ઘડપણ વહાલી ભીંત; ઘડપણ વહાલી લાકડી રે, તુમે જુએ ઘડપણની રીત રે. ઘડપણ તુ અકહ્યાગરો રે, અણુતૈયે મ આવેશ; જોબનિયું જગ (મુજ) વાલહું રે, જતન હું તાસ કરેશ રે. ફટફટ તું અભાગીયા રે, ચૌવનનેા તુ કાળ; રૂપ રગને ભાંગ(જ)તે રે, તુ હેાટે ચંડાળ રે.
i
નીસાસે ઉસાસમે રે ઘડપણ કાં તું સરજીયા રે
દૈવને દીજીએ ગાળ લાગ્યા માહુરે નિલ!ડ રે હું તુજ કરૂ રે જુહાર જાણજે તાસ વિચાર રે તુ' તા દૂર વસાથ રૂપવિષય ગુણ ગાય રે
ઘડપણ તું સદા વડે રે જે મેં કહી છે વાતડી રે કોઇ ન વ છે તુજને રે વિનય લિ૪ચ ઉવજઝાયના ?
ઘડ
ઘડ
ધડ
ઘડ
૩૧૯
૪
૫
ઘડ ૮
14
૬
ઘડ ૯
2
જ
ઘડ ૧૦
.
ઘડ ૧૧
ઘડ૦ ૧૨
૧૩
૧૪
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ક બૌતમ સ્વામીની સજઝા ૬િ૦ - વીર જસર ચકવીસમો પ્રથમ શિષ્ય તસ ભાવે નમે
શ્રી ગૌતમ નામૈ ગણધાર સકલ લબ્ધિત ભંડાર ગૌતમ ના સઘલી સિદ્ધિ ગૌતમ નામ હવે વૃદ્ધિ ગૌતમ નામૈ મામૈ ભૂપ ગૌતમ નામે સુંદર રૂપ ગૌતમ નામે પ્રગટે ભાગ ગૌતમ નામે બહુ સૌભાગ ગૌતમ નામે નવે નિધાન ગૌતમ નામે કેવલ નાણ મયગલમત્તા બહુમદઝરે જિહાં હયવર હિંસારવ કરે
એહવું રાજ્ય લહે નરજેહ ગૌતમ સમરે અહનિસ તેહ - વસ્ત્ર વિભૂષણ અતિ હે ઉવંગ વલી ઘરમાંહિ ઓચ્છવ રંગ
સહુ એ માને ઠામઠામ જે સમરીજે ગૌતમ નામ છે મિત્ર કલત્ર પુત્ર પરિવાર સેવા સારે ભક્તિ અપાર
જે ગુરૂ ગૌતમ આરાધીઈ ઇમ ત્રિવિધિ સુખ સંપત્તિ સાધીઈ ૬ - સાલ દાલ માંહે વૃત ધણ એવી ભેજન સેહામણું
ઉપર લહઈ ફેફલ પાન જે કીજે ગૌતમને ધ્યાન - તું મુઝ સંકટ સઘળા ચૂર વલી મનવ છિત સંપત પૂર - તું જ ઇન્દ્રભૂતિ ગણધાર તાહરે નામે જય જયકાર.. સુપરભાત ગૌતમ મન ધરે પૂજા સેવા એહની કરે સુધન હર્ષ પંડિત કહે સુણે શ્રી ગૌતમને મહિમા ઘણો
[૮૬૧] હે ઈંદ્ર ભૂતિ ! તાહિરા ગુણ કહેતાં હરખ ન માયા હે ગુણ દરિયા ! સુરવધુ કર જોડીને તુમ ગુણ ગાય જે શંકર વિરંચીની જોડી વળી મોરલી ધરન વિ છે.ડી
તે ઇનજી સાથે પ્રીતિ જોડી... હે ઇંદ્રભૂતિ ૧ વેદના અર્થ સુણી સાચા, વીરના ચેલા થયા જાચા
કાઈ લબ્ધિએ ન રહ્યા કાચા. - ૨ પરિગ્રહ નવ વિધના ત્યાગી તુમચી જાગરણ દશા જાગી
ધમ ધ્યાન શુકલ ધ્યાનના રાગી.. - ૩ . અનુગ ચારના બહુજાણ તેણે નિમલ પ્રબલ તુજ નાણ
અમૃત રસ સમ મીઠડી વાણુ.. . ૪ - જે કામપને રમવા દી ત્રણગતિ ત્રિવટે તેહ પડી
તે રમણ તુજને નહિં નહી . . ૫ અતિ ભારણ દશા જ્યારે જાગી ભાવઠ સઘળી ત્યારે ભાગી
કહે ધમછત નાબત વાગી... . ૬
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૦
સજઝાયાદિ સ્ર ગ્રહ
[3] ફ્યુરી' જોઈ તુજ વાટ જૈસી માંકડ ભરી છે ખાટ જીવ ! સમર ધરમ નવકાર, સેા ધરાપણું ૧! હિયર્ડ સાસ ન માય
ઘરડ પણ કુ શૈ' તુજ તેડીયુ' તુજી આવ અવગુણુ ઘણા રે સેા ઘરડણુ આવી રે કેડ દુખે ગાડા રહ્યા રે ગાલે તે ખાડા પડયા રે દાંત તેારા હુલ હલે ૨ જીભ હવે તારી તાતલી રે કાને તે ધાક પડી રે આંખે તેા છાયાં વળી રે દીકરડા નાસી ગયા રે
ઢેલી (દિકરી) તે નાવૈ હુકઢી ૐ હવે સબલ પડચેા છે જ જાળ
પાળ થઇ પરદેશ
ઉંબર તેા ડું`ગર થયા રે ગાળી તા ગગા થઈ રે ઘરડપણે' વાહલી લાપસી રે ધરડપણે ઢીલી ખીચડી રે એહવુ. જાણીને પ્રાણીઆ રે વિનય વિજય ઉવજ્ઝાયના ૨
હવે જુએ જરા જરાના હેવાલ ૨ ગળે મુખ ચૂએ છે લાળ તાહર્· વચન ન માને ખાળ.... સાંભળે નહી'ય લગાર એ તે દેખી ન શકે લગાર... વહુઅર દે છે ગાળ
તમે જુએ જરાનાં વેશ... ધરાપણે વાહલી સેવ સૂકા વિષય-કષાયની ટેવ... તમે કરીને ધમ ઉપાય
વિ રૂપ વિજય ગુણુગાય...
W
20
2
.
*
છોકરા કહે છે-‘કીધુ કરતા(તી)નથી” ડાસા(સી)મરે તા ઘર થાય ચોખ્ખું અલ્યા જીવઠા ! ઘડપણું૦ વીરવિજય ગુરૂ એણી પેરે બેલે નહિ કેઈ આતમ સરિખાને તાલે રત્ન ચિ'તામણી આવ્યું હાથમાં અલ્યા જીવડા ! ઘડપણ૦
4:
[cy]
જોઈતુ નથી જોઈતુ નથી જોઇતુ નથી રે અલ્યા જીવડા ! ઘડપણ મારે જોઇતુ નથી હાથમાં છે લાકડી ને પગમાં છે ચાખડી શરીર થયું સાવ ખોખુ અલ્યા જીવડા ૧ પહેરવી પડશે ધાબડી ને પીવી પડશે રાખડી દાંત વિનાનુ` માઢું એખુ, ૨ સૂવા તુટેલી ખાટલી ને છુ'કવા તુટેલી ચાટલી ખાંસી આવે તે ખાય ', કરે રહ્યા કેડે રહ્યા પગે રહ્યા ખાપછ શરીર ક૨ે ને ઢગે ડાકુ ચેારાસી લાખના ફેરા ફરીને મનુષ્ય જન્મના દેહધરીને હારી ન જઈશ તુ આજ વહુરા કહે છે 'પીયા મરતી નથી' (ડાશી મરતી નથી)
บ
૪
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૧
છે
આ જ
ઘડીયાળાની સજઝાય
ઘડીયાળાની સઝાય [૮૫] જોબનીયાની મેળે ફેજો જાય નગારા દેતી રે ઘડી ઘડી ઘડીયાળા વાગે તેય ન જાગે તેથી રે. જોબનીયાની ૧ જરા રાક્ષસી જેર કરે છે ફેલાવે ફજેતી રે આવી અવધે એશકે નહીં (ઉંચકી લેશેલખપતીને પણ લેતી રે - ૨ મહાલે બેઠી મોજ કરે છે ખાંતે જેવે ખેતી . જમડે ભમરે તાણ લેશે ગોફણ ગોળાં સેતી રે... , જે તે ઉપર જોર કરે છે ચતુર! જુઓને ચેતી રે માંધાતા સરખા નર બળીયા રાજવીયા થયા રેતી રે... , જિન રાજાને શરણે જાઓ જેરા કાન (યમ રહે દૂરેજેથી રે દુનિયામાં જો દીસે નહિં આખર તરશે તેથી રે... . ૫ દાંત પડ્યા ને ડાશ થઈ ગયો કાજ સયું નહિં કે થી રે ઉદયરતન કહે આપે સમઝે કહીયે વાતે કેતી રે... . ૬
ૐ ઘીના ગુણની સઝા [૬૬] દૂહા : ભવિયણ ભાવ ઘણે ધરી આણ ગુણની શ્રેણી
સૂપડા સરખા થાય જે ચાલણ પરે મહ જેણ.. ૧ સાપતણું ગુણ ટાળજો (મ આણ) ગાયતણાં ગુણ આણ જુએ ચાર નીરસ ચરી આપે ઘૂત અહિનાણ. ધૃતતણાં ગુણ વર્ણવું સાંભળજે નરનાર
વસ્તુ સઘળી જોઈ સહી વૃત સમ નહિં સ સાર ... હાલ : વૃત રૂપ વાધે બળ કાતિ તે કેધ થાયે ઉપશાંતિ લખું ધાન્ય તે દોહિલું પચે ધૃત સહિત સહુ કે'ને રૂચે.. કુકસ બાકસ જેહમાંહિ ધૃત તહ ધાન્ય લાગે અમૃત વાણીયા બ્રાહ્મણ સર્વ સુજાણ વૃત પાખું તે ધ્રુજે પ્રાણું.. " હાથ પગ ઉતર્યા સંધાય દીલતણ જે છે (ફે) ડા જાય વૃતી પરે વિગલ કહેવાય એ ઉપમા વૃતને દેવરાય. ૬ બાળકને ઘૂત વહાલું સહી રોઇને રેટી ઘી લેહી વળી લહે એકવાર તે રંગે વૃતમે તેની દેહી તગતગે. ૭ વૃત થકી નારાં પૂરાય
સુવાવડી પણ ઘી જ ખાય બળદ પીવે તે માટે થાય ઘી ખાધે નબળાઈ જાય... ૮ ઉભા રહીને ઘી પીજીયે તેજ સબલ આંખે કી(લી)જીયે ગાયનું ઘી હરે સવિ વાય (વ્યાધ આધીન સર્વે ધીથી થાય, વ્યાધિ સર્વે ઘીથી જાય સ-૪૬
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૧
શાક પાક થાય ભલા ઘીથી ઘીનેા દીવા મગલીક કહ્યો ન્હાનાં મોટાં કુલેર કરે સુંવાળું ગલગલ ઉતર્ સાસુ જમાઇને કરવા મેળ ખલ હુળ નામે ભલી કહેવાય ઘી વરે પૂછે ઘી કે'તુ વળ્યું ધી સચા રૂ વિવાહુ બછે ધૃતદાને સમકિત આણીયે બ્રાહ્મણ અમે શ્રી વખાણીયા પામર ખાયે પરબ-વીવાહ ઉંદર સાપ વીજી તે થાય બુધવારે ઘીનુ ટીલુ કરે ઘરડાને ઘી વહાલુ સહી પાટાપીડે ઘી મૂકીએ ઘી ખાધે તપ સાહીલા થાય છતુ ઘીય જે પીરસે નહિ સા વરસનું ધૃત જો હાય શ્રીના ગુણને ઉત્તમનાં વયણુ શુભ વિજય પડિતથી લડ્યો
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
૧૩
ખીજુ એડવું એસડ નથી ઘીચે જમાઈ રીસાતે રહ્યો... થીજુ હાય તે લખકે સરે સી(સ') હારી હેાય તેા માખણુ હરે... ૧૧ કેાષ ઉપાડી કીધેા ભેળ પીરસે તે (સહુ આધીન) પ્રીતજ થાય ૧૨ શ્રી અપખે તે લેખુ' કહ્યું (યુ) બીજી વસ્તુ લેશુ પછે... ધન્ના સારથ(વાહ) પતિ જગ જાણીયે નિત્ય જમે પુણ્યવત પ્રાણીયા... ૧૪ કરપી ખાયે પરઘર જાય ધન ઉપર પરઠી રહે કા(પા)ય... ૧૫ શૂળ સગના ઉપદ્રવ હરે જૂના હાડ રહે ઘીથી લહી... ઘાવ (મલે 'મડ ગ્રહ દીએ પગ મળ નયણે તેજ કહાય... નરણાં નામ તસ લીજે નહિ' છાયા ફુલુ' જાયે સાય... એ બે સરખાં જાણા સયણુ લાલ ભ)વિજય ઘીના ગુણ કયા... ૧૯ [૮]
૧૮
હા : સરસ વચન ઘો સંકરી ગુરૂ ૧૬ ગુણ શ્રેણ સાપુર સાંસ મ થાય. જો જેમ ગઉ ધૃત દેણુ... પન્નગતા ગુણ પરિહરા શહે। ગાય ગુણ ઐન સૂકા તુણુ જલ ફિર ચરે ધૃત આપે ચિત રૌન... વર્ણન કરીયે ધૃત તણા સાંભળજો સખ કાય વસ્તુ ઘણી સસંસારમેં ધૃત સમ અર ન કાય... ૩ ક્રોધ માન ધૃતથી ઉપસદંત ધૃત મીઠા ગુરૂનૈ જજમિન ૪ ધૃત વગર ધ્રુજે તન પ્રાણ શ્રીને લખકે સ્વાદ ભરય પ ચ।પઢથી ખાડા પણ જાય તેજ પ્રખલ પીધાં ચક્ષુ કરે ૬
ઢાલ : રૂપ કલા દ્યુતથી ખલવત લખા ન રૂચી ન પૌ ધાન ષટ દરસણ નર લેાક સુજાણ કુકશ બાકસ ધૃતથી થાય કર જુગ પગઉ ભર્યા સંધાય ગઉદ્યુત વાય ચેારાસી હરે
૧૦
૧૬
૧૭
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉગતિ ચેપટની સજ્ઝાય
ધૃતપીજૈ ઉભા થઇ પ્રાત બાળકી ધૃતવલ્લભ સહી વરણુ અદીઠ નારા મુરાય રોગ શેકની બલાઈ (મટે મન ૨ જણ વિ`જણુ સત્રતી વૃષભ અધમજ ઘૃતને ખાય ધૃત દીપક મગલીક જ કહો. કુલેર મેજન વૃતથી હેવ દ્યુત સકિત દાને આવૈ ધૃત સંચો બીવાડજ છે સાંથવાહ ધન્તા ધનવત
પામર ધૃત લહૈ પરચા પાય ચેાથૈવાર ધૃત ટીકા કરે ઘરડાને ધૃત વલ્લભ સહી તપ જપ સંયમ સાહિલા હેમ હૂંતાસન જપી નપ ઘીના ગુણ ઉત્તમના વેણુ . સૂબ પર્સી ધૂત ન લગાર ચૈત્ર નવીન ભાર્યા ભાવણી જનમ નિરંજન ધૃત ગુણ
ઢોષ સકલ ન રહે તિલમાત રૂદન માટે વૃત રોટી લહી ૭ નારો સુવાવડી ધૃતથી થાય ધૃત વેસવાર ગ્રહેા ચાહુ ́... ૮ સાસુ વહુ ન લૐ દપતી રાતા માતા તાજા થાય... યૂહૈ જમાઇ રીસાતે રહ્યૌ ધૃત સમ આયડ ૧ર ન કાય૧૦ પ પારણે અધિકા લીૌ બીજો સાદે લેસ્યાં પછે... ૧૧ ધૃતના દાન થકી અરિહંત કૃપણ અમૈ ધૃત પરઘર જાય ૧૨ સકટ કષ્ટ કલેસર હેર નયણ પ્રાણુ તાજા ધૃત લહી ૧૩ હાય નરણા નામન લીજયેા કાય ધૃતથી મેલ કરે માય ખાસ ૧૪ ધન ખરચી થાજ્યેા ધૃત સેણુ દાતા ખડિત ન કર ધાર ૧૫ ભક્તિ ભાવ ભેજન રસ ભણી લહ્યો દયા સૂરિ ધૃતના ગુણ કહ્યો ચાપની સજ્ઝાય [૮૬૮] સુબુદ્ધિ રાધીકા નારી હારી, પ્રાણી મેરે ખેલે ચતુતિ ચાટ માને ન લેખે બુદ્ધિવર આપ બનાયે હિતકર સારી ચલાવે ખીલકર...
ન ગતિ કુબુદ્ધિ કુબજા કુટલ ત ચૌપર ટ) ખેલે રાધિકા જીતે કુમા નરદ ગફા કૌન ગીનત હૈ રાગદ્વેષ ઔર મેહકે પાસે પૈસા દાવ પરે પાસેકા પાંચ તલે હૈ હુઆ ભાઈ સમમિલ હાત બરાબર લેખા ચારાસી માંચે ફિરે નિલી લાલ જરદ ફિર આવે ઘરમે ભાવ વિવેક કે પાંઉ ન આવત આનંદ ધન પ્રભુ પાંઉ દેખાવત
છક્કા તલે હું એકા યહુ વિવેક ગિનવેકા... સ્યાહન તેરી જોરી કબહુક જોરી વિછેરી.... તબ લક કાચી બાજી તા જીતે જીય ગાજી...
..
૭૨૩
20
૩
, પ્
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ B ચઉગતિ વેલની સજ્જાય [૮૬૯ દેવ દયા પર નમીય નિરંજન સજજન જોઈ વિચારી વિષય કષાય થકી મન વારી આપણ પે સંભારી.. કિહાંથી આવિ8 કિહાં તું જાઈસિ થાઈસ કેહવઉ પ્રાણી ! એ સંસાર પરાભવ પેખી જેઉ ચેતના આણ.. મમતા માયાસિઉં મન વાસિઉ કરઈ કષાય કલોલ સંયમ શીલ પરિઉં વીસારી માંડિઉ ઘરિ દંદેલ. લક્ષ ચઉરાસી યાનિ ભમતાં . માણસનું ભવ લાઉ એકસદા જિન વાણી વિચારી કાજ આપણઉ સાઉ... કર્મ કઠેર કરતા હેસિઈ નરગ તણી ગતિ ભાઈ પરમાધામી ક્ષેત્ર વેદના કિમ સહવાસઈ લાઈ.. માંહોમાંહ વઢઈ તે વયરી કરઈ કષાય ઘણેરઉ કેડિ અસંખ્યા વીસ પહુંચઈ વચ્છ દેહિલઉ ફેર.. ટાઢી નિઈ જઈ અવતરીઓ રહઈ બળતી ભૂમિઈ તાતી તીક્ષણ સુચી ઉપર પગ મૂકતાઈ મઈ... કુડિયાબંધ કડેવર પાઈ રહવું કચરા માંહિ ખાર જલંતા જઉ સિરિ લાગઇ ઉઠઈ અધિકે દાહ.. ઘર અંધાર ન વાર લગારઈ સાર કરઈ નવિ કઈ પરમાં ધામી આવી પોકાઈ તિમ તિમ દુખિઈ રેઈ. વિતરણું નઈ વાહ પ્રવાહિઈ કરઈ કુતૂહલ ક્રીડા તાતાં તરૂઆં નીરિ ઝબેલઈ સહઈ નારકી પીડા. ધગ ધગતી લેઢાની બેડી ખેડી આવઈ પાસઈ તિહાંના દાધા ચકઈ ચિંતવી ટાઢેરૂં ઈહાં હેસિઈ... ગાહેરા પરજલી આ પાસઈ વેલના ઢગ મેટા તાતામાંહિ પઈડા પીડઈ શરસા વલઇ પંપોટા... નાસી પરબત ગુફામાં પઈસ વજશીલા સંમહિ અગનિવણું દેખીનઈ દીણ પડઈ પીતકી મેહિ. ધરી ધૂસરઈ તાતઈ ખેડઈ ડઈ ભારિઈ અંગ રીવ અતીવ કરંતા દેખી પેલાનઈ મનિરંગ... ભારિઈ ભાગુ જ ન વિતાણુઈ લેઈ ઘાલઈ ઘાણઈ પીલી પીલીનઈ રસ કાઢઈ કુણુ કહી તે જાણુઈ... ઉભઉ રાખી મુખ ભાખી કરવત દીઠ કપાલિ કાઠતણી પરિ છેદી પાડઈ કરઈ જઈ ફલિ...
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૫
ચઉગતિ વેલની સજઝાય તે લેઈ નઈ તાતઈ તેલિઈ કુંભમાંહિ પચાવઇ વલી વિશેષ સૂલી ઉપરિ પરવસિપણઈ નચાવઈ... કેઈ નથી જે કરતાં વાઈ વલી પચાર પાપી જીવ શરીર સવાદિઈ ખાતુ કાં રે કુલાં કાપી... આપી થાપી ણિત ઉલવતુ લવ, કૂઠા બેલ પરની પીડા હરખ ધરંતુ નીઠ રહઈ ઈનિ ટેલ.... પરનારીસિઉ રંગ ધરી નઈ પરધન ખાધાં પૂરા કેધ માન માયા મદ ભઈ કીધાં કમ ઘણેરાં. કરિઉ આપણું ભેગવિ ભેલા કેહઉ દોષ અમ્હાર પાપતણુઉ તઈ તરૂઅર વાવિઉ સફલ ફલિઓ તેતા હાર?... દસિઉ ભણનઈ વલી ઉદીરઈ કરઈ વેદના ગાઢી છેદી છેદી નાર એપવઈ માંસ મહિલું કાઢી. પંચ જયણ સઈ ઉચઉ ઉડઈ દુકિખાઈ તિવાર જીવ કાગઈ થઈનઈ ઉપરિ કરાઈ કરઈ નારકી રીવ.. વાઘ સિંઘરૂપિઈ થઈ આવઈ પડતાં મેહલઈ થાપ તાણીનઈ સંઘળી નસ ત્રેડ પરવસિ તૂ તે પાપ.. નાસી અસિવન માંહ પઈસઈ દી સઈ દુકખ ઉદીરણ પાકુડી લઈ ગલે ગાઢેરૂ દેખાઈ દુબલ ક્ષીણ... ભૂખ અનંતી તરસ અત તી આહાર જિમિઉ અંગાર અતિ દુર્ગધ અનઈ વલી ખારી કર્કશ કઠિન અપાર.. સીસ કસુલ અનઈ જર પીડા રોગ ઘણું ઉપજાવઈ અતિ આરડિ કરતાં દુખિઈ તુપરિપાક ન આવઈ... પીડા કરી વિદઈ પછઈ નખર સદાની હાર કઉહ્યું સદા શરીર નિહાલી વેઈ દુકમ અપાર.. તરૂઅર હું તો પાન પડઈ તે ખડગ થઈ નઈ વાજઈ હાથ અનઈ પગ છેદી મુકઈ સંધિ સવે તું ભા જઈ... રીવ કરંત જઉ તે નાસઈ પાસઈ પરમાધામી મઉડઉ મોહરા સીહ ન છુટઈ પાપતણું ફળ પામી... અગનિ પ્રજાલી ઉંધઈ માથઈ ઉપર બાંધઈ પાય દુકખ અનંતા કે'તાં કહીઈ જે જાણુઈ જિનરાય.. રાત્રી ભેજના કરિઉ સંભારી કીડી પ્રમુખ મરી સીવી હોઠ અને મુખ બુરિઉં ગાલે ઉદર કરીઈ... પર નારીનાં પાપ કરિયાં તઈ અગનિ પુતલી આણ આલિંગન આવી દે વારઈ ઈસિલ કરી તે જાણઈ..
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫
૩૬
૩છે.
३८
સઝાયાદિ સંગ્રહ ગીત સરાગ સુહાઈ તૂહનઈ કાને ભરઈ કથીર નયણ નિહાળી નારી હરખિઉ અખિઈ તાતું નીર.. અગર કપૂર અનઈ કસ્તુરી મીઠા લીધા બંધ ત્રાંબાના રસ ના કે ઘાલઉ ઝાલઉ ઘાલી બંધ... ખાટાં ખારા કરી અથાણાં સુરણ આંબા શાખ. ત્રોડ જીભ કરી શતખંડે તેહના એહ વિપાક... અતિસુકુમાલ હાંસરૂ ભરીઈ કમલ કરી તલાઈ વજશિલા સઘલઈ કંટાલી તિહાં પછાડઉ સાહી... આહેડઈ આગઈ રસ કીધ8 લીધઉ બાંધિ પાસ ઘાલી જાલ ઘણું બી હાઈ મારઈ મન ઉ૯લાસિ... વેઝઈ મડી બાણ વિછોડઈ મડઈ મરડી કયા દુખ સહી સહી જઉ ભાગુ આવી લાગુ પાય... દસઈ આંગળી દાંતે દેતું
માં માં મારઉ સામી કૃપા કરઉ ગુરૂ આવર નાયક પીઠામ અતિ પામી.. વડીવાર હુઈ કઈ બાંધવા દયા કરઉ દાતાર વરસ તણી કેડે નવિ ભાજ ઉ કિમ સહીઇ એ માર... દીનદયામણે પાએ લાઈ માગઈ કે હું માન
હજી તેહનાં ચિત્ત ન ભીંજાઈ કીધાં કષ્ટ અજ્ઞાન... કરી કિલગલી પાલિ ફિરીયાં ધરીયા નિરય નિવામાં ખડખંડિઈ ખાલ વિછેડી નીલાં લેઈ વાસી... ઉપરિચૂના વૃરી પૂરી
વલી પરેઈ સલિ ઉછલઈ આકશિ કુરંતુ
પડતાં ધરઈ ત્રિસૂલિ.. આણી ભાસડિમાંહિ ઘસે લઈ બેલિઈ તાતઈ તેલિ ઘણને ધાએ ઘણી પરિકૂટી કરઇ તિવારઈ ગેલિ. ઈસિઉ કરી કે ભાગુ ઇતુ ધાઈ બીજોરૂ પનરે ભેદે પરમાધામી હાદાર વલી અને .. ત્રીજી નરગ લગઈએ આવઈ આધા માંહોમાંહિ વઈરી વઢતા તિહાં પહેતા દીઠઉ તે ન સુહાઈ. દેખી શ્વાન અનેરા ઉડઈ કે ધતણુઈ બલિ કાલ તીણ પરિ ધસઈ ઘુંઘુતા મારિ કરઈ વિકરાલ.. વયર સંભારઈ વલી વિશેષિઈ કરઈ નવાં હથીયાર કાતી સીગિણે બાણ કટારી ભાલા મગર સર... ફરસી પટી ઘણું દંડાયુધ યુદ્ધ કરઈ ગ્રૂઝાર બલવ ત્તર બીજાનઈ પહુંચઈરાજ નદી આધાર...
૪
૪૫
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૭
ચઉગતિ વેલની સજઝાય નિરાધાર તે નરગિં વસતા કરી કથુઆ રૂપ બીજાના તનમાંહિ પઈસઈ દારૂણ દુકખ સ્વરૂપ.. એક એક ઉપરિ અતિ કેવી સદા વિરોધી સૂર ઢીંકા પાટુ વઢઈ ચપેટા છુટાં નાખઈ તીર... નશ્યાવાસા લાખ ચઉરાસી સુણતાં દિઈ સંતાપ ભગવતાં ભારે દુકખ હેસિઈ તું પરિહરીઈ પાપ. પંચ પ્રમાણિઈ નરકાવારી નરગ સાતમઈ જાણિ ક્ષેત્ર વેદના ટાટી અનંતી દુકખ અનંતી ખાણિ અઉડ કેડ સૂલે સિ, વિધિઉ હુન્હા વજ સમાણુ રોગતણ બહુ કેડિ વિગેઈ પટું કાય પ્રમાણ. તંદુલ મચ્છ તણુઉ ભવ પામી પહુંચઈ પહિલઈ ઠામિ બાસઠ સાગર કાલ પહુંચઈ તાઢિ ચડઇ તસ નામિ.. મિથ્યાતી અજ્ઞાન પ્રભાવિઈ કર્મ કરઈ બહુ ભi પરપીડા સિઉ આદર આણી ઈદ્રી પિષઈ ર ... માંડિ યાગ પસૂનઈ મારઈ આમિષ કરઈ આહાર આરંભી નઈ આરતિ યાનિઈ નહીં પરિગ્રહ પાર કુર પરિણામ કરઈ ગાહેર રૌદ્ર દયાન સિઉ રંગ નયણે મઈ પરલેક ન દીઠe ખાધું પીધું ચંગ.. વરત લેઈ નઈ ભાંગી ભારે ભાખઈ વલી ઉસૂત્ર લેશ્યા કાલી બંધ અનતુ એહવું જીવ ચરિત્ર
એહવા કરમ કરીનઈ આવ્યા આપણિ નરગ મઝારિ દેષ આપણુઉ કહિનઈ કહીઈ ખમીનઈ પડું તુ પાર ઉપશમ આણનઈ અહીયાસઈ સમક્તિ લહઈ (સુ)સજાણ શુભ યાનિ બહુ કમ ખપીનઈ પામઈ શમરસ પ્રાણ.... માનવ જનમ અપૂરવ પામી વહઈ જિસેસર આણ સંયમ શીલતણુઈ પરભાવિઈ તે પામઈ નિરવણ જે મિથ્યાત મહાવિસ ધારિઆ સરિયા કર્મ પ્રણામિ બંધ કરી તે બહુલા પ્રાણિ દુઃખીયા તીણઈ ઠામિ. અસુભ કરમ અધિક ઉપરાઇ ' આવ્યા તિરીય મઝારિ પાપ કરી નઈ પાછા પડીયા રડવડીયા સંસારિ... વસઈ નિગોદ અનંતાં પુદ્ગલ જે વિવહાર વિહીન સતર વાર ઉસાસામાંહિં મરણ કરઈ દુકખ દીન.
છે
.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૨૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૬૭
સવ નારકી પાહિઈ અનંતા કષ્ટ સહઈ અજ્ઞાન કાયા સૂક્ષમ કરમતણુઈ વસિ વસઈ તિહાં વિષ્ણુ સાન. પુણ્ય પસાઈ વિવહાર રસિઈ ભમતાં નિ અનેક પૃથ્વી કાય તણઉ ભવ પામિક કાય કરી પરતેક... માટી ખડી અનઈ અરણેટી -તૂરી અંજન ઉસા ખારા સિંધવ લુણુક સી સી કરઈ શરીરિઈ હિંસા... " વાની પાલે ત૬ મુગતા ફલ શુદ્ધ શિલા હરીયાલ હીરા પાચિ અનઈ પરવાલી માણિક શૂની લાલ... સેનાં રૂપાં સીસાં તરૂઆ પામી ધતિ પ્રધાન પરવત પૃથિવી માંહિ ભમતુ કીહાં થયું વિમાન... સા નવિહેણ સાતે લાખે પૂરઈ યોનિ પ્રપંચ સૂક્ષમ બાદરમાંહિ સહંતા દુકખ અનેક અખંચ... છેદન ભેદન પૂરણ પુરણ ખેદઈ ખણઈ અજાણું ફાડઈ ડઈ ગાલઈ વાલઈ માંહઈ મેલઈ છાણું.... પૂરીકાલ અસંખ્ય પહંતુ પાણી માંહી પ્રવાહિં ખારા મીઠા પાલર વાકલ નદી સમુદ્ર સમાંહિ. તીરથ કુંડ દ્રહે નોઝર
નીરપણુઈ દુખ દેખી પીવઈ ધવઈ નાહણિઓણિ કાજ કરીસ વિશેષઈ... સાત લાખની નિર્ભમતાં સહતાં દુકખ અનંત અવસર આજ અપૂરવ આવિષે હજી ન ચેતઈ જ તું... અગનિપણુઈ અલકા ઉદ્યોતી વીજ વળી અંગાર મુંમરિજાલ કઉ ચૂહિલિ મરી મરી થયું છાર... ઘણને ધાયે લેહ સિઉ કુટિલ છાંટ ટાઢઈ નીર સાત લાખનઈ યાનિ ભેગવી વસતાં અગનિ શરીર... વાયુપણુઈ આવી અવતરીઓ ઉત્કલિકા ઉદ્દબ્રામ મહલ જનઈ ઘનવાઈ પામ્યા નિશ્ચલ ઠામ.. ધમણિ જણઈ તાલી કુંકઈ પામિઉ વાયુ વિણાસ સાત લાખ તિહાં નિ ભમતા પૂરિએ દુખ નિવાસ. પુરી કાલ અસંખ ઉપનઉ વલી વનસ્પતિરૂપ એકઈ દેહઈ જીવ અનંતા સાધારણિ અસરૂપ.. આદા સૂરણ ગાજર મૂળા કાંદા કલી કુંઆરિ હલદ્ર કચુરા ગળે વિરાલી અંબિલીયા અંકરિ...
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચગતિ વેલની સજ્ઝાય
કાયઈ ગારિસ કાઉલ ચૈગિક
ફાટી પાળી લાળ કરતી ચાહરિ પીલુ પત્ર વિટાં વાંસ કરલ્સ કામલ વનલ ૧૪ લાખનુ ચેન ભમતુ એહવું જાણી હજી ન ડિએ એકજીવ જે એક સીરિ
ચલિત રસી પકવાન કાયાં આછણુ અન્ન... થેગ માથ બહુ નીલિ ખીડ સત્તા ઊર ફૂલિ...
અઇ અલવાલા સીપ ડાલા અલસીય શરમીય અમેય કીડા તેદ્રી કીડી મકોડા સાવાક થુ જુ ગીગેઢી ટળવળતાં તડકઈ દુકખ દીઠાં અગિન વલતાં ઇઇંધણ માંહિ જાઇ ચેાનિ ખિલાખ સીરિ સગા સણીજા કોઈ ન સાથિઇ ચાર દ્રી લુતા કસારી ભ્રમરા વીછી તીડ પત’ગા પક્ષી ભક્ષણ દીવ ઈક્ષણુ અવિરતિ મિથ્યાતી તઇ” મેલ્યા પ'ચે'દ્રી ગભ જ સમૂમિ દેડક ટિલી અનઈ જલ માણુસ હસ્તી ઘેાડા ગાઈ કહેાડા રાસભરી છ શાહામૃગ સુઅર
ભક્ષણ કીધઉ ભૂર આપ કાજિ થઇ સૂર... તે વનસ્પતિ વાસ
આંબા જા ખુ આર્કે ધતુરા અશાક સાલઈ સાલતમાલા ચાંપા કરી ખઉલ મહુડા ૧૨ ભેદુ વનસ્પતિ બહુલી આંધ્ર બહિર૩ નાક વિહૂંઉ પરતક્ષ તેડતાં દુકખ દેખી શ્રીજિન વાણી વલી બિરાધિ દુકખ અકામ અનંત સહુ તા ચાનિ બિલાખ ભમતા ખાંષિયાંકમ'
ખીજડ ખેર પલાસ...
રાયણ પીપલ પાન વલી વિવેધ પરિધાન... ચેાનિ લહી દશ લાખ વલી ભમિએ વિષ્ણુ ભાખ... મૂત્ર બાંધવ આજ કાં વિષ્ણુસાડઉ કાજ... બેંદ્રી બલવ ત
અનેક અન ત...
પુરા શખ જલુ માતૃવાહાર્દિક હઉ... માંકણ ન ગહિયા
ધાન ધનેડા જઉઆ... મન માણસ પાએ વલી ઘણી પરિયાએ...
તઈ” કીધાં અવતાર એકલડૂઉ નિરધાર... માખી કુ'તી ડાંસ સમરિ નહી' તસમાંસ... યાનિ ખિલાખ રૂલત કમ કઠાર ભમંત...
મગર મચ્છ સસમાર
કચ્છપ મચ્છ પ્રકાર...
મહિષી ટ અજાય
રાઝ સીઆલ સણાય...
૭૨૯
૮૪
૮૫
૮૬
८७
૮૮
૮૯
૯.
૯૧
૯૨
૩
૩
૯૪
૯૫
૯૬
617
૯૮
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
७३०
ભારડ ગરૂડ ચડી શુક્રવાય્સ લામાં તેતર ભગવા પીડા નાગિણિ નાગ ભિમ ઉત્તે'રડી ગાડુ ઘિરોલી ખણુ નકલી પચ પ્રકારિઇ· તિરિય અસખા ધીવર આહૅડી વિસ વઈ ચારિ લાખની ચેતિ ભમીનઇ ગાસિ બાલાપણિ મહુલી કાઢી પશુ નપુ’સક કોલુ અંત્યજ માછી મ્લેચ્છ કસાઇ દાલિદ્રી શુદ્ર દાસ કમાઉ ધર્મ વિહુઉ પાપી પ્રાણી ભૂખ્યા-તરસ્યા વળો વિયેગી ચાડી-ચારી કરઇ ઘણેરી સવ્વર ખાખર ખરખર સાણી દેસ અનારજ માંહિ રૂલ‘તા ચૌઢ લાખે સન્નિ અસન્નિ યુગલ પણષ્ઠ ત" જન્મ કરતા આંખિઇ' દેખઇ તે ધારઈ આવઈ હરખ કરઈ અધિકેરૂ હાલકલેલ કરી ભત્ર પૂરીયા આતિ રૌદ્ર મહેાધિ ઝીલઇ કરી કદાચિત પુણ્ય પહુંતુ જય જય ના જય જય ભદ્દા પૂજી પરમેસરની પ્રતિમા સહા વિષ્ણુ સમકિત પાખંઇ કલ્પ યરનઇ વાત્રિ અપૂરવ નવ યૌવન નઇ' સદા સરિખી દીઠઉ દેત્ર લાક આણદિઇ પડિએ પ્રમાઇિ પૂરઇ સાગર ખેન્નઇ ઝીલઇ નાટક નિરખઇ દુકખ સવે મૂકયાં વીસ રી
સારસ હુંસ મયૂર કાલિ છુક બકાર... પરડા સીદૂર સાપ સાંડા સરડ સપાપ..-પીડા સહઇ પ્રચ’ડ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ.
વેદન સહુઇ અખંડ આવ્યા માણસ માંહિ વેદન પડિઓ પ્રવાહિ.... ગહિલું નઇ" ગુણહીણુ ઘાંચી મેાચી દીન...
સાર જન્મ લ તુ કમ કઠાર કરતુ દેશાંતરીયા દોષી નહી' સદા સ`તેષી... સીગલિ મૂ ́ગલ જાણુ દીઠી દુઃખ નિરવાણિ...
માણસના ભવ લાયા સબલ સહી આ બાવા... આગિલ પાછલ ફોક ગઇ' ઘણેરૂ શેક... જાણુઇ નહીં જિનધ ખાંધઇ બહુલાં કર્યું.. દેવલાક મારિ
ગુણુ ગાઈ સુરનારિ... જાણિઉ' નહીં સરૂપ જોયાં વિમાન રૂપ...
પેખી પામઇ ર’ગ આવઇ અમરી ચ’....
હેઇડઇ હરખ નમા પલ્ય પ્રમાણિઇ આય... અવર નહી ઉપયેગ્ વિલય અમરી ભાગ...
રેવે
૧૦૦
૧૧
૧૦૨
૧૦૩
૧૦૪
૧૦૫
૧૦૬
૧૦૭
૧૦૮
૧૦૯
૧૧૦
૧૧૧
૧૧૨
૧૧૩
૧૧૪
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચઉગતિ વેલની સઝાય
૭૩૧ પરની દેવી દેખી પૃરઈ સુખ નહિં સંતોષ મહીયાં માટઈ દાસ કમારા હડઈ સદા સરેષ. ૧૧૫ પૂરી આય ઈસી પરિ આણિક દેવક ભવ અંત કરમાણી માલા અવ લેકી ખેદ કરઈ બહુ જત.. ૧૧૬ કિહાં એ દેવી કહાં એ વાવી કિહાં એ અમર વિમાન કિહાં એ ક્રીડાનાટક નિરખું કિહાં એ રયણ નિધાન... ૧૧૭ થાકઈ છ માસવાડા દહાડા ગયા ગયા હાખેદ ઈમ કરતાં અવકી જઈ જઈ સિઈ તિહાં સિઉભેદ.. ૧૧૮ માણસ તિરીય તણું ભવ દેખઈ ભાખઈ દુખમઈ બોલ ગર્ભવાસનાં દુઃખ દ્વડા નિખર આહાર નિટોલ... ૧૧૯ રાસભ થઈ નઈ ભાર વહીસિઈ હા હા કર્મ પરિણામ પૂરા પુણ્ય ન પાછલિ કીધાં તિણુઈ ગયું આ ઠામ.. ૧૨૦ જિન પ્રાસાદ ન કીધાં પૂરા નવિ દીધા બદાન પિષહ સામાયિક નવિ પાન્યાં ઘણું ન કીધું ધ્યાન... ૧૨૧ ઈદ્રી વિજય અધિક ન કીધાં સૂધા ને કરિયા યેગ કહીઈ દેલક દેખીસિંઈ. હવડાં પડિ વિગ.. ૧૨૨ આલસ આરતિ અધિકી આવઈ નાઠી રામતિરંગ કે વિવેકી સમક્તિધારી કરઈ સુકૃત નઉ સંગ... ૧૨૩ નદીસર વરિપત્ર સનાથિઈ સુધુ સમકિત ભાવ માણસ આયુ અમૂલિક બાંધી પાછાં ઠેલ્યાં પપ જે અજ્ઞાન કરી તપ આગઈ થયા અસુરા દેવ આસ પીયારી પરવસિ પાલઈ કરઈ અમરની સેવ... કલહ કરતા અંતે મરતા આરતિ ધ્યાન અપાર રયણ વિમાન યાવિ તરૂમેહઈ એકી અવતાર... પૃથ્વી વણસઈ પાણીના ભાવે લહી રૂલઈ અજ્ઞાન જન્મ અનંતસીપરિ પૂરિયા હજી ન આવઈ સાંન... રાજકદ્ધિ ભંડાર ભલીપરિ વિદ્યા ધરતાં વાસ નારી ભેગ ભલીપરિ કીધાં એહજ હજી અભ્યાસ... ૧૨૯સવ સંસાર તણાં સુખ દીઠાં બહુલાં લાધા માન જ્ઞાન વંતને વચને આવઈ - હજી ને ઉઘા(ઘ)ડયા કાન... ૧૩૦ ધાન માન ન ભૂખિઓ ભાઈ બહુલાં કર્મ કરેસિ ધરમ વિહેણાં તે હું નાહી- મુગતિ કિહાંથી હોસિ. ૧૩૧
१२
૧૨૭
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૩
૧૩૪
૧૭૭૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ કે માન માયા મદ છાંડી માંડી મન વઈરાગ અંતરંગ લંચન ઉઘાડી
મૂકી મમતા રાગ.. ૧૩૨ આપ કાજ ઉપરિ મન દીજઈ કીજઈ કાંઇ વિલંબ આઉખાન આજ પહું તઈ કેઈ નથી અવલંબ .. ત્રિણિ કાલ જિન પૂજા કી જઈ સુગુરૂ વહી જઈ આણ ભવિયણ શ્રી જિનધમ કરતા પામીસિઈ કલ્યાણ.. ચિહું ગતિની એ વેલી વિચારી જે પાલઈ જિનઆણ તહનાં ચરણ કમલનઈ પાસઈ' હું વાંછું ગુણ ઠાણ. ૧૩૫
કે ચડયા પડયાના અંતરની સજઝાય [૮eo] ચઠયા-પડયાને અંતર સમજી સમપરિણામે રહીયે થડે પણ જિહાં ગુણ દેખાજે તિહાં અતિ ગહગહીયેરે, લેકે ભેળવીયા મત ભૂલે
અંતર મુહુરત અ છે ગુણ વૃઢી અંતમુહુત ગુણહાણી ચડવું-પડવું તિહાંથી મુનિને તે ગતિ કિણહી ન જાણી રે.... ૨ બાહ્ય કષ્ટથી ઉચે ચડવું તે તે જડતા ભામાં સંયમ શ્રેણી શિખર ચડાવે અંતરંગ પરિણામરે . તિહાં નિમિત્ત છે બાહિર કિરિયા તે જે સૂત્રે સાચી નહિં તે દુઃખદાયક પગ સાહમું મેર જુએ જિમ નાચી રે , પાસત્યાદિક સરખે વેષે જૂઠાં કારણ દાખે ઇમ વિષ-પાણી ખપ નહિં કરતાં મીઠાં પાણી ચાખે રે.. - ૫ પરિચિત ઘરની ભિક્ષા લેવે ન કરે તે સમુદાણું વસતિદોષ ન તજે કતાદિક જિન આણું મન આણે રે. ૬ વસ્ત્ર પાત્ર દૂષણ નવિ ટાળે કરે પતિતને સંગે, કલહ વૈરની વાત ઉદીરે મન માન્ય તિહાં રંગે રે... ૭. હણે નિજ પરિવાર ટળવે આપ કષ્ટ બહુ દાખો ચઢી તેહને કિશુપેરે કહીએ સૂત્ર નહિં જિહાં સાખી રે.... ૮ નગણ ઉત્તર ગુણની હાણી સૂત્ર ક્રિયામાં પંગુ દુઃખ સહેશે જિમ ઉપદેશ માળે બેલ્વે મથુરા પંગુ રે.. - ૯ એક મૂળ કારણ ચિંતવતાં આવે મોટું હાંસુ પંચ મહાવ્રત કિહાં ઉચ્ચરિયાં સેવ્યું કુણનું પાસું રે. . પહિલા વ્રત જે જઠ ઉચ્ચરિયાં તે તે નાવ્યા લેખે વળી ફરીને હવે તે ઉચ્ચરિયાં પંચ લેક જેમ દેખે રે.. - ૧૧ મુનિને તે સઘળું સાચવવું વાત ઘટે નવિ કુડી શુદ્ધ પ્રરૂપકની તે જે જે યતના તે પણ રૂડી રે.. - ૧૨
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચ# %ચાના અંતની સજઝાય
પહિલા મૂળ ગુણે જો હણે ફરી દીક્ષા તે લેવે ચરણ અંશ હોય તે તપ છેદે ઉદ્યમ ગારવ સેવે રે લેકે ૧૩ એહવું ભાષ્ય કહ્યું વ્યવહારે
તે તે મમ ન જાણે અધિકાઈ બાહિર દેખાડી મત વાલે મત તાણે રે... - ૧૪ કહે તે શુદ્ધકથક અજ્ઞાની ઉપધિ ઘણેરી ધારે દ્વિવિધ બાળ તે મારગ લે પી ભાખ્યું અંગ આચારે છે... - ૧૫ પાસસ્થાદિક જાતિ ન તજીયે તે કિમ ઉંચા ચઢીયે જ્ઞાનાદિધિ)ક આણાયે રહીયે તે સાથે નવિ વઢીયે રે.... ૧૬ પાસોથો પણ તેહને કહીયે જે વ્રત લેઈ વિરાધે ધુરથકી જેણે વ્રત નવિ લીધાં તે તે મારગ સાધે રે.. - ૧ સવે શુદ્ધિવિણ પણ વત યતના શુદ્ધ કથક તે છાજે ઈચ્છા ચગી આપ હીનતા કહેતે તે નવિ લાજે રે... - ૧૮ કુસુમપુરે એક શેઠતણે ઘર હેઠે રહ્યા સંવેગી ઉપર એક સંવર ગુણ હીણે પણ ગુણનિધ ગુણરગી રે. ૧૯ સંવેગી કહે ઉપરે જે છે તે મહા મકળે પાપી ગુણરંગી કહે જે વ્રત પાળે તસ કીર્તિ જગ વ્યાપી રે.... ૨૦, સંવેગીના બાહ્ય કટથી
થયા લેક બહુ રાગી કઈક શુદ્ધ કથકના પણ મતિ જેહની જ્ઞાનેં લાગી રે... - ૨૧ ચોમાસું પુરી બેહુ વિચરીયા તિહાં આવ્યા એક નાણી બિહુમાં અ૫ અધિક ભવ કુણના પૂછે ઈમ બહુ પ્રાણી રે. . રર જ્ઞાની કહે સંવેગી નિંદા કરી ઘણું ભવ તે રૂલશે શુદ્ધ કથક વહેલે શિવસુખમાં પાપ પખાળી ભળશે રે. . ૨૩ સુણી એહવું બહુ જન સમજ્યા ભાવમાગ રૂચિ જાગી તે ઉપદેશપદે સાવ જે
જે તમે ગુણને રાગી રે. . ૨૪ શુદ્ધાચારી કલિમાંહે વિરલા શુદ્ધકથક પણ છેડા ઈચ્છા ચારી બહુલા દીસે જાણે વાંકા ઘડા રે... પાસત્કાદિકમાં પણ સંયમ થાનક કહ્યું કોઈ હીણું શુદ્ધ પ્રરૂપક વયણે શાસન કહીયે ન હોયે ખીણું રે.... , ૨૬ જિન વિણ અછતું ચરણ ન કરી હોય તે તે ઉદ્ધરી ન મા જન આગે ભાખી કહે કિણિ પરે નિસ્તરીયે રે ,, ૨૭ સંયમ ઠાશુ વિચારી જોતાં જે ન લહે નિજ સાખેં તે જુઠું બોલીને દુર્મતિ શું સાધે ગુણ પામેરે. . ૨૮
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૩૪
સયમ વિષ્ણુ સંયતતા થાપે ઉત્તરાધ્યયને સરલ સ્વભાવે સુવિહિત ગચ્છ કિરિયાના ધારી એહ ભાવ ધરતા તે કારણ શુદ્ધ દ્રષ્ય સયત તે ઇણિ પરે પ્રવચન વચન પ્રભાવક તેહનાં શુદ્ધ થક નયને જે ચાલે વચન ક્ષમાદિક રંગે લીના પૂજનીક જ્ઞાની નાણાધિક એકે નહિં જેહને બિહું માંહી જિમ જિમ પ્રવચન જ્ઞાને ઝીલે એકે આવશ્યક વચન વિચારી જ્ઞાનાધિકમ જે ગુણ (જે) જે પ્રાચે ગઠી લગે નવિ આવ્યા તેહની કષ્ટ ક્રિયા અનુમે દે તેથી દુર્ગાતનાં દુઃખ લહીયે કુલ ગણુ સ`ઘતણી તે લજ્જા પાપભીરૂ ગુરૂ આણુાકારી જ્ઞાનાધિકની દીક્ષા લેખે બીજાની પાઠશકે ભાખી જ્ઞાનાધિકના વિનય વિરાધી વિનય ભેદ સમજે તે ક્રિકર તે માટે જ્ઞાનાધિક વણે અધ્યાતમ પરિણતિ પરિપાકે વાચક જસ વિજયે ઇમ દાખી પણ પરિણમશે તે તણે મન
સજ્ઝયાદિ સંગ્રહ
પાપ શ્રમણ તે ભાખ્યા શુદ્ધ પ્રરૂપક દાખ્યા રે... શ્રી હરિભદ્ર કહાય મુજમન તેહ સહાય રે... ભાવ ચરણ પણ પાર્વ સુરપતિ પણ ગુણ ગાવે રે...,, ૩૧
મૂલ ઉત્તર શુશુ ધારી તે મુનિની અલિહારી રે..... ૩૨ સ ́યત ચરણુ વિલાસે
ક્રમ જઇને તસ પાસે રે.....૩૩ તિમ સવેગ તર‘ગી
ૐ ચરખાની સજ્ઝાય [૮૯૧}
સુણ ચરખેવાલી ચરખા ચાલે છે તારા ચુ· ચું ચું જબ જાઇ થલ ઉપની
ઉપની આપે આપ
એક અચ એસા કીના સુજ્ઞાની કે વિવાહ કરશે ત્રણ જાય। વર નહિ મીલે
1.9
એટી જાયા ખાપ રે... વિષ્ણુ જાયે! ભરથાર તેમણું તુમસુ` વિવાહ રે...
..
હાજો જ્ઞાનના રંગી રે... કષ્ટ કરે અભિમાને
તે (સુ) ખેતા અજ્ઞાને રે... ૩૫ ઉન્મારગ થિર થાય
પચાશક કહવાય રે... આપ છંદ તે ટાળે
જિન મારગ અજુઆળે રે.....૩૭ કરે તસ વયણે પરખી હાળી નૃપ ઋદ્ધિ સરખીરે... શ્રી જિનવર દુહવાય જ્ઞાન વાતના થાય રે... રહી ક્રિયા જે કરશે તે ભવસાગર તરશે રે... શીખ સવને સાચી જેની મતિ નિત્ર કાચી રે.... ૪૧
39
20
16
20
20
૨૯
૩૦
20
૩૪
૩૬
૩૮
૩૯
૪૦
સુણ ૧
.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચરખાની સજ્ઝાય
સાસુ મરગઇ સસરા મર ગયા એક મુઢલા રહી ગયા મને ભાવ ભગતિકી રૂઇ મગાવે જ્ઞાન (પારણુ પીજણ બેઠાં ચરખા તારા રગ રગીલે આનંદ ઘન કહે વિધિસુ કાંતા
પરણ્યે ભી તરજાથ ચરખા દેઉ" બતાય રે... સુત (પારણ હાર કાંતા રહી જાણકાર રે... પુણીએ ઘન સાર
જેમ ઉતરા ભવપાર રે... ૐ થરણાસત્તરી કરણસિત્તેરીની સજ્ઝાય [૮૭૨]
ખ‘ભગુત્તી
૯
૧
દુહા-વયપ સમણુધર્મો ૧૦ સ’જમ ૧૭ વેયાવચ્ચ ચ૧૦ નાણાતિય ૩ તવ ૧૨ કાહનિગ્ગા ૪ ચરણમેય તુ... પિડ વિસેહી ૪ મિઇ ૫ ભાવણ ૧૨ ડિમાય ૧૨ ઇક્રિય નિરાહા ૫ પડિલેહણ ૨૫ ગુત્તીએ ૩ અભિગહા જ કરણમેય' તુ... પંચ મહાવ્રત દર્શાવધ યુતિધમ વૈયાવચ્ચ દશ નવવિધ બ્રહ્મહ
સત્તર ભેદ્દે સંયમ પાળેજી વાડી ભલી અજુઆળેજી વિજન ભાવે સુર્નિગુણુ ગાવે ૧ તપ કરે જે અનિયાણે જી એ ચરણ સિત્તરી માને જી... નિર્દોષ જે લેવેજી ભાવના બારહ સેવેજી... વિષય કષાયને વારેજી દ્રવ્યાદિક સભારે જી... ગુણ અનંત વળો ધારે (સેવે)જી ખીજા વિ નામ ધરાવેછ આજીવિકાને તાલેછ ધમ દાસ ગણી એલેજી... સયમ શુદ્ધ આરાધાજી જગમાં (સુયશ) કીતિ વાધાજી, ૭ સર્જાય [૮૭૩]
જ્ઞાનાદિક ય બારે ભેદે ક્રાધાદિક ચારેના નિગ્રહ ચવિહુ પિંડ વસતિ વસ્ત્ર પાત્રહ સિમિત પાંચ વળી હિમા મારે પચવીસપડિલેહણ પણઇ દ્રિય ત્રણ ગુપ્તિ ને ચાર અભિગ્રહ કરણસિત્તરી એહવી ધારી (સેવે) સંયમી સાધુ તેહને કહીયે એ ગુણ વિષ્ણુ પ્રત્રજ્યા ખેલી તે ષટકાય અસ યમી જાણે જ્ઞાનવિમલ ગુરૂ આણાધારી જેમ અનાપમ શિવસુખ સાધે
ૐ ચંદનખાળાની ચ'પા રે નગરી દધિવાહન · રાજા
૭૫
દધિવાહન સુલતાનીસું લડીયા ઉત્તમ જીવ કુખે ઉપન્યા ધારિણી રાણી વસુમતી કુવરી
H
20
20
..
"D
1.0
10
19
v
3
ધારિણી તસ પટરાણી રે આજકાલ અઠમ ૪૫ છે ભારી ૧ દધિવાહન ગયા હારી રે આજ૦ ૨ વસુમતી કુમારી રે આજ ૩ સુભટે કરી અપહારી રે આજ૦ ૪
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
3t
રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ. રાણીજી પૂછે અમને શુ' કરશે કરશુ. ઘરની નારી રે આજ૦૫ એવા વચન જેણે શ્રવણે સુણીને મરણુ કર્યો તત્કાળ રે મરણની ખીકે વેચવા લઈ ચાણ્યા આવીને ચેટલે (ચૌટે) ઉપાડી ચૌપદની પેરે વેચાણી મૂલ કરે વેશ્યા નારી રે તુમ ઘર કેસા આચારી રે વસુમતી કુંવરી વેશ્યાને પૂછે મદિરા માંસને ખાઇ આહારજ કરવા નીત નવા શણગારી રે વસુમતી કું વરી ચકકેસરી આરાધીવેશ્યાને વાંદરે વલુરી ૨ એવે સમયે શેઠ ધનાવહ આયે લઇ ચાલ્યા તત્કાળી રે વસુમતી કુંવરી શેઠને પૂછે તુમ ઘર કેસા આચારી રે પોષહ પ્રતિક્રમણ ખાઇ શુદ્ધ સામાયિક અમ ઘર એ છે આચારી રે દાહ વર રાગ શેડ શરીરે રાગ ગયા તવ નાશી રે શેઠની સેવા કરે ઘણેરી વિનીતા વિનીત કુમારી રે ધન્નાજી શેઠે પુત્રીપણે રાખી નામ દીધુ. ચંદના કુમારી રે એક દિન શેઠજીના ચરણ ધાવતા વેણી ઢળતી તેણીવાર રે વેણી ઉપાડી શેઠે ઉચેરી મેલી વેણી છે સૂર્ય જેવી સારી રે આડી તે આંખે મૂળા જોવતી શેઠને દીધા ખગાઢી રે મારૂ માન એણે ઘટાડીયું રે જો કરૂ એની ખુવારી રે એક દિન શેઠજી ગામ સિધાવ્યા કરવાને વેપારી રે
20
N
કીધા માથાની વેણી ઉતારી રે પૂરી છે. ઓરડી અ ંધારી રે અટ્ટમ પચ્ચક્ખી ચેવિ હારી રે રહેવું તે પરઘર ખારી રે ન દીઠી ચંદના કુમારી રે ખબર કઢાવું. તેણી વારી રે શું જાણું ચંદના કુમારી રે રઝળતી પરઘર ખારી રે સાસાઈ ન સહે લગારી રે એકલડી નિરધારી રે માતા ચંદના કુમારી રે ખબર તુજ ઘરનારી રે તકની છું ઓશિયાળી ૨ વાત કરી વિસ્તારી રે શેઠજીને તેણી વેળા રે
અવસર જાણી એણે કામજ પગમાં બેડી હુ!થે ડસકલાં મનમાં સમતા આણે મહાસતી ચંદનખાળા મનશુ' વિચારે ત્રીજે દિવસે શેઠજ ઘેર આવ્યા શેઠજી પૂછે કુવરી કિહાં ગઈ ખરાડીને દીએ જવાબ મૂળા મારે તે વેણુ લગારે ન કરતી નારી રે જાતના દોષ ઘણેરા પાડાશમાં એક ડાસલડી રહેતી રોઠ” પુછે કુવરી કિહાં ગઈ ડાસીએ કહ્યુ મને નિત્ર પૂછે પાડેશમાં રહેવુ રાજીપા રાખવે। તમને તે દુઃખ દેવા ન દઉં ટાસીએ વાત સવે. સ`ભળાવી
ન
20
.
M
M
..
..
..
20
2
...
RO
M
..
N
20
20
20
..
M
18
..
10
M
10
20
20
20
..
.
७
૮
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
२२
૨૩
२४
૨૫
૨૬
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
૩૩
૩૪
૩૫
૩
૩૭
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદનબાળાની સક્ઝાય
૭૩૭
તક્ષણ શેઠજી ત્યાંથી રે ઉઠયા નાખ્યા તાળાં ઉઘાડી રે... આજ ૩૮ ચંદનબાળાની સ્થિતિ દેખીને આંસુડે વર્ષે જળધારી રે , ૩૯ આંગળીયે વળગાડી શેઠ ઘેરજ લાગ્યા આવીને ઉંબરે બેસાડી રે , અડદના બાકુળાને સુપડાને ખૂણે શેઠજી દીએ તેણી વેળા રે , સુખે સમાધે બાઈ પારણુ કરો તમે બેડો ભગાવું તમારી રે , તક્ષણ શેઠજી લુહાર તેડવા ચાલ્યા કુંવરી ભાવે અતિસારી રે , ચંદનબાળા મનશું વિચારે જે આવે સાધુ ઉપકારી રે , તેણી વેળાએ મહાવીરજી પધાર્યા હુઆ તે અભિગ્રહ ધારી રે , તેર બેલમાં એક બેલ જ ઉણે વીરજી ફર્યા તેણી વાર રે . ચંદનબાળા મનશું વિચારે હજી જીવના કમ ભારી રે , ચંદના રેતી વીરજી પાછા ફર્યા બાકુળ વહેર્યાં કર પસારી રે , આકાશે દેવદુંદુભિ વાગી સેવન વૃષ્ટિ હુઈ સાડી બારકેડી રે - ૪૯ બેડી ટુટીને ઝાંઝર થયા હાથમાં સેવન ચૂડી સારી રે , ૫૦ તેવે સમયે રાય નરપતિ આવ્યા આવી તે વળી મૂળા નારી રે , ૫૧ દેવે કીધું કે દૂરજ રહેજો તમારું નથી તલભાર રે , ચંદનબાળા દીક્ષા જ લેશે ઓચ્છવ થાશે અતિ સારી રે , પક તે સમયે ધન ખર્ચાશે તે દેખશે નર ને નારી રે છત્રીસ સહસમાં પ્રથમજ હશે ઉદયરત્નની વાણી રે
[૮૭૪ કૌશાંબી નગરી પધારીયા વિહરતા શ્રી મહાવીર અભિગ્રહ જેણે ધારી તમે શું જાણે જગદીશ
હે સ્વામી ભામણું લેઉ હું સદગુરૂ વહોરવા નિત દહાલડે ભમતાં ઘર ઘર બાર ઘેબર પકવાન તે ઢાંકી મેલ્યાં તોયે મનમાં ન આણે લગાર . ૨ રાજાના મહેલે લુંટાઈ ગયાં લુંટાઈ તે ચંપાપોળ સૌ પાયક મેડી ચડ્યા
ત્યાં તે દીઠી છે ચંદનબાળ - ૩ ચંદનબાળાને ધારણી રાણીને હેઠાં ઉતાર્યા તેણી વાર ખંધે ચડાવીને લઈ ચાલે છે તે બોલે છે કઠવા બેલ , ૪ બાઈ ! તું છે મારા યરની નાર હું છું તાહર નાથ એવા વચન જ્યારે સાંભળ્યા ત્યારે ધારણીએ કીધે કાળ , જીભ કચરીને મરી ગઈ એને મરતાં ન લાગી વાર છે ૬
સ-૪૭
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૩૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ મા બેસાડીને લઈ ચાલ્યા એ તે બેલે છે કઠવા બેલ હું છું તાહરે નાવલે હવે તું છે મારા ઘર નાર... હા સ્વામી૭ આફથી પડતું નાખીયું ટળવળે છે ચંદનબાલ બાઈ મ કરીશ તું આપઘાત - ૮
માફે બેસાડીને લઈ ચાલ્યા ઘેર છે ચેતા નાર જાઓ રે બજારમાં વેચવા નહિંતર કરીશ હું રાજ પોકાર - ૯ માફે બેસાડીને લઇ ચાલ્યા લઈ આવ્યા બજારમતિ ચહનાને વેચવા ઉભી કરી એને મૂલવે ગણિકા નાર , ૧૦ લાખ ટકાએ બાઈને મૂલવ્યા મેં માગ્યા તે આયા મૂલ લાખ ટકાના બાઈ સવા લાખ બાઈ ! તુમ ઘેર કે ચાલ આપું, હિંડોળા ખાટે હિંચવા ચાવવા મધુરા પાન રંગરાગ બમ)નાવવા બાઈ અમ ઘેર એ ચાલ.... . ૧૨ મારે ભઠ પડે અવતાર હે સ્વામી મેં શ્યા કીધાં હશે પાપ , મેં ના સમર્યાં ભગવંત . મેં ના આરાધ્યા અરિહંત . ૧૩ આકાશે ઉભા દેવતા સાંભળે એવા બેલ તેણે વિફર્થો વાંદરા અને નાક-કાન વલરીયા એ તે નાશી ગઈ તતકાલ... - ૧૪ લાખ ટકાએ સાધમી મૂલવે મેં માગ્યા તે આપ્યા મૂલ લાખ ટકાના ભાઈ સવા લાખ આપુ ભાઈ! તમ ઘર કે ચાલ . ૧૫ આયંબિલ એકાસણુ અતિ ઘણું ઉપવાસને નહિ પાર . પષહ પ્રતિક્રમણ કરીયે ઘણું બાઈ દેવવંદન ત્રણ કાળ - ૧૬ મારે સફળ થયે અવતાર હે સ્વામી મેં તે બાંધી પુણ્યની પાળ .. મે તે સેવા શ્રી અરિહંત , મેં તે સમર્યા શ્રી ભગવંત . ૧૭ માં બેસાડીને લઈ ચાલ્યા ઘેર છે મૂલા નાર મૂલાએ મનમાં ચિંતવ્યું એને રાખશે કરી ઘરનાર , ૧૮ શેઠ તે આવ્યા દરબારથી ચંદનબાલા ધૂએ શેઠના પગ મૂલાએ મનમાં ચિંતવ્યું શેઠ રાખશે કરી ઘરનાર... હાથે તે ઘાલી હાથે કડી પગે લેઢાની બી મસ્તક મુડયું ચંદન બાળાનું એને ઘાલી છે ભેંયરા માંહિ..... ૨૦ શેઠજી આવ્યા દરબારથી કયાં ગઈ ચંદન બાલ સરખી સાહેલીમાં ખેલવા એ તે ઘરમાં રહે લગાર, ૨૧ ત્રણ દિન શેઠ હતા કામમાં પણ શેઠે પૂછયું કયાં ચંદન બાળ તમે એને મેઢે ચડાવી
એ તે બદે ન અમને લગાર ૨૨ શેઠે પૂછયું પાડોસણને
કયાં ગઈ ચંદનબાલ મૂલા ત્યાંથી નાશી ગઇ, પાડોસણે કહી સઘળી વાત... ૨૩
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદનબાળાની સજઝાય
૯
હાથે ઘાલી છે હાથ કડી પાયે લેઢાની બેડી મસ્તક મ્યું ચંદન બાળાનું એને ઘાલી છે ભયરા માંહિ હેસ્વામી ૨૪ શેઠજીએ તાળા તેડીયા
એને બેસાડી ઉબરમાંહિ સુપડા ખુણે દઈ બાકુળા
શેઠ લવારને તેડવા જાય... . ૨૫ છમાસીને પારણે મુનિ
ભમતાં ભમતાં અહિં આય અભિગ્રહની પૂર્તિ સઘળી મળી પણ નદીઠી આંસુડાનો ધાર. ૨૬ ત્યાંથી વીરપ્રભુ પાછા વળીયા તવ ચિંતવે ચંદન બાળા મારે ભઠ પડશે અવતાર હે સ્વામી મેં તેડી પુણ્યની પાળ હો સ્વામી મેં ન સમર્ય ભગવંત
ન આરાધ્યા અરિહંત... ૨૭ પાછું વળીને વીરે ભાળીયું આંખે આંસુડાની ધાર સઘળી જોગવાઈ તિહાં મલી વીરને વહેરાવે ચંદનબાલ ૨૮ પંચ દિવ્ય પ્રગટાવીયા દેવે બાર કેડથી અધિક વૃષ્ટિ થાય બેડી ભાંગીને ઝાંઝર થયા હાથે તે સોનાની ચૂડ મસ્તકે થયા કેશ સોનેરી સેથે તે મેતીને શેર.. ૨૯ શેઠ લુહારને વેડી આવીયા શું થયું ચંદન બાળ મૂળ ઘેર આવીયા પિતાજી! તમારે પસાય, માતાજી તુમારે પસાય હે સ્વામી ભામણું લેવું દેશપરદેશના સંઘજ આ વીરને વાંદવા જાય કે એમને છમાસીતપનું પારણું ચંદન બાળાને અદમનું પારણું લબ્ધિવિજય ગુણ ગાય .. . ૩૦
[૮૭૫ બોલકુંવારી ચંદનબાળા બેલે બેલ રસાળા રે રૂપ અનુપમ નયણ વિશાળ ગંગાજળ ગુણ માલા રે બાલ૦ ૧ શેઠ ધનાવહ મંદિર આણી બેટીની પરે જાણી રે અણખ અદેખાઈ મનમાં આણું તસ ઘરણું દુહવાણી રે - ૨ મૂળા કુમતિતણી છે કુંડી ચંદના મસ્તક મૂડી રે બેડી જડીને જોઈ મતિ ઊંડી તાળું દેતી ભૂંડો રે ' . આયે શેઠ ત્રણ દિન અને દિવસ બપોરે ચડતે રે અડદ બાકુળા દઈ એકાંતે સુપડા ખૂણે ખાંતે રે પાંચ દિન ઉગે છમાસી તપ અભિગ્રહ વીર અભ્યાસી રે આવ્યા આંગણે ગવિલાસી દેખી કુંવરી ઉલ્લાસી રે ૫ એક પણ ઉંબરા બહાર રાખી નયણે આંસુડા નાખી રે આકુલ પડિલા મન સાખી મુક્તિતણ અભિલાષી રે , ૬
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦
સજ્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
સાડી બાર કાઢ પરિસિદ્ધિ અનુક્રમે સયમ કમળા લીધી એક દિન વીર કૌશાંબી આવ્યા મૂળ વિમાને વાંઢવા આવ્યા ઠા સ્થાનક આપણે ચેલી એવી વાણી મેલી ન વિજયે ધાર ઘપર અધારે આઈ કેવલ લઇ નિજ ક્રમ ખપાઈ હાથ ઊંચા લઇ ચંદના જગાઈ તે અધારે ખબર કિમ પાઇ મેં એ કીધી માડી કરણી ચેલી પગે લાગે તસ ગુરૂણી ગુરૂણી ચેલી કમ' વિછેડી
વૃષ્ટિ સાનૈયાની કીધી રે મૃગાવતીને દીક્ષા દીધી રે ચંદ્ર સૂરજ મન ભાયા ૨ તેજ અધિક તસ કાયા રે જા એ જણ વહેલી રે આવી ગુરૂણી એકેલી રે રહી પગે લગાઈ ખમાઇ રે ગુરૂણીએ ખખર ન પાઇ રે,,૧૦ આવે નાગ ઉજાઇ રે કેવલજ્ઞાન ઉપાઈ રે જ્ઞાનીની આશાતના કરણી રે તું હીજ તારણ તરણી રે પહોંચી મુક્તિશુ જોડી રે
.
૧૨
નય વિજય(વિજય કવિ)પડિતની જોડી, શિષ્ય કુંવર કહે કરજોડી રે , ૧૩
[૮૭૬]
મારું મન માથુંજી
ઇમ ખેલે ચ'દન ખાલ મારુ મુજ ફળીયે સુરતરુ સાલ, મારું હું રે ઉમરડે બેઠી હુતી, અઠ્ઠમ તપને અતે; હાથ ડસકલાં ચરણે બેડી, માહરા મનની ખતે. શેઠ ધનાવહે આણી દીધા, અડદ ખાકુળા ત્યારે; એહવામાં શ્રી વીર પધાર્યા, કરવા મુજ નિસ્તારે. ત્રિભુવન નાયક નિરખો નયણે, હરખી ચિત્ત મઝાર; હરખ સુજલ હું વરસતી અડદ ઢીયેતેણિવાર પ્રતિલાલ્યા જયકાર. પચ દિવ્ય તવ દેવ કરે શુચિ, વરસી કચનધાર; માનું અડદ અન્ન દેવા મિષે, વીર કર્યો તિણુ વાર. જ્ઞાનવિમલ પ્રભુજીને હાથે, લીધેા સયમભાર; વસુમતી તવ કેવલ લહીને, પામી ભવજલ પાર. [9]
AD
20
કરે વિનતિ ચંદન ખાળા વીરને રે મારે ઘેર પધારો જીવનના આધાર મારે ઘેર પધારા, પ્રાણતા સાખી : બાળ મૃગાવતી રાણીને ધનદત્ત શેઠ શેઠાણીને
R
પુત્રી પ્રિયા ધરે પ્યાર કરે વિનતિ અપાર
AD
.
"
20
<
ヒ
૧૧
૪
આધાર...મારે ઘેર પધારે ૧
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૪૧’ .
ચંદનબાળાની સજ ઝાય
લાવી પ્રેમ નજર કરી ગરીબ સેવક ઉપરે રે
આપ પ્રભુજી દર્શન દુખડાના હરનાર...કરે વિનંતિ. ૧ સાખી : કઈ વહોરાવે લાડવા પેડ મેહન થાળ
કોઈ વહેરાવે લાપસી વિવિધ ભાત રસાળ હંતે વહોરાવીશ લુખા બાકળા વીરેને પ્રેમથી રે તે વહેરે તે આવે મારે દ્વાર... સેવન થાળે રત્ન જડીયાં કાંઈ સુશોભિત હાથ આવે તે મહાવિધિએ સવિ મેવા પકવાન સાર મારી પાસે સામગ્રી તે માંહેની એકકે નથી રે બાળા સુપડામાં રહ્યા છે તૈયાર.. સેળ શણગાર સજી કરી પહેરી નવરંગ ચીર ઉભી ઘરને આંગણે વાટ જોતી પ્રભુ વીર હતે અડવણ વેષે બેસી ઉંબર બિચમાં રે સમરણ કરતી પ્રભુનું શ્વાસે શ્વાસ મઝાર... મેટાને મેટા ગણે એ છે જગત વ્યવહાર મોટા છેટા સરિખા ગણે એ વીતરાગ આચાર દયા લાવી પારાગુ કરે પ્રભુ મારા હાથથી રે હું તે કરગરી અરજી કરૂં છું વારંવાર.... " ૫ ઘર ઘર ફરતા આવીયા વીરપ્રભુ સતીદ્વાર એક બોલ અપૂર્ણ રહ્યો પાછા વળ્યા તત્કાલ પૂરવ પુણ્ય વિના દાનને લાભ કયાંથી મળે રે! એમ ચિંતવતાં ચાલી આંખે અબુધાર.. - ૬ તેર બોલ સંપૂર્ણ થયા પ્રભુ આવી ધર્યો હાથ બાકુળા લેઈ સતી હાથથી પારણું કરે જગનાથ સાડી બારહ કેડી સેવન વૃષ્ટિ તિહાં થઈ રે સુરદુંદુભી વાજે દેવ કરે જયકાર.. બેડી તૂટી પાયઝાંઝર ઝમકે સતી શિર વાગ્યે વાન રાય રાણી સૌ આવી મળ્યા જુઓ પ્રભાવિક દાન દીક્ષા લીધી સતીએ વીર પ્રભુના હાથથી રે છત્રીસ હજાર અંતેવાસી થયાં છે શિરદાર.. - ૮ પાંચ માસ પચવીસ દિવસે પારણું કરે જગનાથ પ્રભાતે ઉઠી સહુજનો તમે ભક્તિ કરે મળે આથ વિરમુનિ કહે છે આપ દાન ભાવથી રે દાનથી જીવ અનંતા પામ્યાં સુખ સહકાર(સંસાર)... - ૯
(R
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૪૨
[LsL]
વીરપ્રભુજી પધારે રાજ ! વીર પ્રભુજી પધારા વિનતડી અવધારા હારાજ વીર૦ મેલે વચન રસાલા
ચંદનબાલા રાજકુમારી હાથપગમાંહી જલ(ડ)દીયા તાળા સાંભળે। દીનદયાલા, હારાજ ! વીર૦ ૧ કઠણ કરમ મુજ કમની કહાણી - સુા પ્રભુજી મુજવાણી રાજકુમારી હું ચૌટે વેચાણી દુ:ખની નથી કાંઈ ખામી, હારાજ! ... ૨ તાતજ મારી મધને પડીયે માતા મરણુ જે પામી
મે દુઃખની ખાણી, હારાજ આજે હું ત્રણ ઉપવા સી કહુ. દુઃખની કહાણી, હારાજ વરસે આંસુની ધારા બેલે વચન કરૂણાય, હેારાજ આપના દર્શન થાતાં પ્રભુજી પાછા નતા, હારાજ નયને (નીર)આંસુ નિહાળી દયા કરી દીન દયાલે, હેારાજ સાડીબાર કાડી સારી બંધન સવ દારી, હારાજ ચ'દન બાળા કુમારી પંચ મહાવ્રત ધારી, હારાજ ધન્ય ધન્ય સતી શિવગામી વંદુ હું. શિરનામી, હા રાજ ! [૯]
.
મસ્તક ને વેણી કતરાણી ભેળવી મોંઘી હતી હું રાજ કુટુંબમાં સુપડાને ખૂણે અડદના ખાકુળા શું શ્રાવણ ભાદરવા માસની પેરે ગદગદ કઠે રહે ચંદ્દન ખાલા દુઃખ એ સઘળું ભૂલી પૂર્વનુ દુઃખ એ સઘળું હૈયે આવે છે ચંદન માળાની અરજ સુણીને આકુળા લઇ વીર પ્રભુજી પધાર્યો સેાવન કેરી ત્યાં થઈ વૃષ્ટિ પચયિ તત્કાળે પ્રગટયાં સયમ લઇને કારજ સાધ્યુ વીર પ્રભુની સાહુણી પહેલી કમ' ખપાવી મેાક્ષે સિધાવ્યા વિનય વિજય કહે ભાવ ધરીને
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
ગુરૂ અભિગ્રહ ધારી ખટમાસી તપસી વીર
દાસી ભાવે રાયકી શિરમુßિ
ઘર *બર રહી અહદ સુપડામાં રૂદતી ઘેય જો કરથીએ, ગુરૂ ૧
ધીર કોશાંખી આયા
એ ગુરૂ મન ભાયા નિગતિ યથી ૨
ઇમ ચિ’તી નિત્ય મિક્ષાકાળે આવે જિનવર રાયા રે મંત્રી ઘરણી નદા એક દિન દેખી દુĆલ કાયાએ નિજ પતિને એળ'ભા ખેલી તેણે વિનવીયેા રાય રે પ્રભુજીને છે કાંઇક અભિગ્રહ ફ્રી ફી પાછા જાયએ.... ૩
.
ર
AP
3.0
..
10
RD
W
2.0
3.
૪
૫
..
♦
૧૦
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદનબાળાની સઝાયે
૪
રાજા મંત્રી મૃગાવતી નંદા મેળે શુદ્ધ આહાર રે પણ જગ ગુરૂજી ખપ તે નકરે કીધા અનેક પ્રકાર એ.... દેખી ચંદ્રુત ભાલાને ઘર અભિગ્રહ પૂરણ આયા રે નિરખી હરખો એણો પેરે ખેલે યે। પ્રભુ અદનિપાયા એ.... પ લીયા અડદ સુર દુંદુભી વાગી 'પંચ દિન્ય તિહાં રણીયા ૨ સાડી બાર સેવન કે।ઢી વરસી સુર નરપતિ બહુ મળીયાએ...૬ શક્ર શતાનિકરાય ધનાવહ વંદે પ્રભુના પાય રે ચંદન ખાળા મૃગાવતી ન'દા તીરથ થાપન સમયે હશે કૈવલ અમૃત આસ્વાદીને
મ`ગળ કરી ગુણ ગાયએ.,, ૭ સાહુણીમાં શિરદાર રે લહેશે સુખ નિરધાર એ....
૮
કૌશાંબી પતિ શતાનિક પ મંત્રી સુશુપ્ત પ્રિયા તસ ના પ્રેમે પૂજ્ય પધારા વીર
શેઠ ધનાવહુ મૂળાનેા પતિ એક દિન વીર અભિગ્રહ ધારે સુડિત મસ્તક કર પગે નિગડીત રાજ સુતા દાસી થઇ માપે એમ ગોચરોએ નિત્ય કરે પણ મૃગાવતી શતાનિક નદા દધિવાહન રૃપ નયરી ચંપા ધારિણી પુત્રી જેહ વસુમતી શેઠ ધનાવડે તે ઘર અણો ઈર્ષ્યાથી ઘરમાંહ પૂરી
પ્રગટે નામે
દેખી વીર હરખજલ નયણે પંચ દિન્ય સુર વીર હાથે લઈ સયમ અનુક્રમે જ્ઞાન વિમલ ગુણ લહી ખમાવત
[૮૦]
મૃગાવતી તસ રાણી મૃગાવતી સહી આણી એલે ચંદન ખાલા...
નિવસે તે પુરમાંહી પેષ બહુલ પડવાએ, પ્રેમે પૂજ્ય ૨ રેતી અઠ્ઠમ અંતે
અડદ સુપડાને અ`તે...
અભિગ્રહ પૂર્ણ ન થાવે મનમાં બહુ દુઃખ પાવે... રાય શતાનીકે ભાંગી રાજ સુતા બંદી લાધી... મૂળા શેઠાણીએ દેખી ત્રણ દિવસ લગે ભૂખી
અડદ ખાકુળા આપે ચંદન બાળા થાપે...
૯૪૩
શિવ લહે ચંદન ખાળા પામે બગલ માળા...
.
10
AA
20
મ
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
७४४
સઝાયાદિ સંગ્રહ [૮૮૧ થી ૮૮૩ શ્રી સરસ્વતીના રે પાય પ્રણમી કરી ગુણશુ ચંદન બાલાજી જેણે પ્રભુ વીરને રે અભિગ્રહ પૂરી લાધી મંગલ માળાજી... ૧ દાન ઉલટ ધરી ભવિયણે દીજીએ જેમ લહીએ જગ માને છે સ્વગ તણા સુખ સહેજે પામીએ નારી દુર્ગતિ થાનાજી, દાન ઉલટ૦ ૨ નયરી કોસંબી રે રાજ્ય કરે તિાં નામે શતાનીક જાણુંછ મૃગાવતી રાણી રે સહીયર તેહની નંદા નામે વખાણુંજી... " શેઠ ધનાવહ તિણ નગરી વસે ધનવંતમાં શિરદારેજી મૂળા નામે રે ઘરણું જાણીયે રૂપે રતિ અવતારજી.... " એણે અવસર શ્રી વીર જિનેશ્વરૂ કરતા ઉગ્ર વિહારેજી પિષ વદિ પડવેરે અભિગ્રહ મન ધરી આવ્યા તિણ પુર સાજી . ૫ રાજ સુતા હોય મસ્તક શુર કરી કર્યા હોય ત્રણ ઉપવાસજી પગમાં બેઠી રે રેતી દુઃખ ભરે રહેતી પરઘરે વાજી... - ૬ ખરે બપોરે રે બેઠી ઉંબરે એક પગ બાહિર એક માંહજી સુપડાના ખુણે રે અડદના બાકળાં મુજને આપે ઉછાંહે.. ૭ અભિગ્રહ ધારી રે મનમાંહે પ્રભુ ફરતા આહારને કાજે એક દિન આવ્યા રે નંદા (દી)ના ઘરે ઈર્ષા સમિતિ વિરાજે . - ૮ તવ સા દેખી રે મન હર્ષિત થઈ મોદક લેઇને સાજી વહેરાવે પણ પ્રભુછ નવિ લીયે ફિરી ગયા તેણી વારજી... નંદા જઈને રે સહીયરને કહે વીર જિનેશ્વર આવ્યાજ ભિક્ષાકાજે રે પણ લેતા નથી મનમાં અભિયહ લાવ્યા. ૧૦ તેહના વયણ સુણી નિજ નગરમાં ઘણું રે ઉપાય કરાવે છે એક નારી તિહાં મોદક લેઈ કરી એક જણ ગીત જ ગાવેજી ૧૧ એક નારી શણગાર સહામણું એક એક જણ બાળક લેઈજી એક જણું મૂકે રે વેણી મોકળી નાટક એક કરેઈજ. - ૧૨ એણી પેરે રામા રે રમણું રંગ ભરી આણું હર્ષ અપારેજી વહેારા બહુ ભાવભક્તિ કરી તેહી ન લીયે આહારજી... - ૧૩ ધન્ય ધન્ય પ્રભુજી વીર જિનેશ્વરૂ તુમ ગુણને નહિં પારેજી દુક્કર પરીષહ ચિત્તમાં ઓદર્યો એહ અભિગ્રહ સારે છે.. - ૧૪ એણી પેરે ફરતા રે માસ પાંચ જ થયા ઉપર દિન પચવી જ અભિગ્રહ સરખરે જગ મળે નહિં વિચરે શ્રી જગદીસે.. - ૧૫
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૪૫
ચંદનબાળાની સામે
ઢાળ ૨ [૮૮૨). તેણે અવસર તિહાં જાણુંએ રાય શતાનીક આ રે ચંપા નગરીની ઉપર
ચતુરંગી દલ લાવ્યો રે... તેણે ૧ દધિવાહન નબળે થયો
સેના સઘળી નાઠી રે ધારણ ધૂઆ વસુમતી બંધ પડયા થઈ માઠી રે... - ૨ મારગમાં જાતાં થકાં
સુભટને પૂછે રાણી રે શું કરશે અને તમે કરશું ઘરણી ગુણખાણું રે... ૩ તેહ વચન શ્રવણે સુણી
સતીય શિરોમણ(ના)તામ રે તક્ષણ પ્રાણ તજયા સહી જે જે કર્મના કામ રે.. . ૪ વસુમતી કુમરી લેઈ કરી
આ નિજ ઘર માંહી રે કેપ કરે ઘરણું તિહાં
દેખી કુમરી ઉછડી રે... - ૫ પ્રાતઃ સમયે ગયે વેચવા કુમરીને નિરધારે રે વેશ્યા પુછે રે મૂલ્ય જ તેહનું કહે શતપંચ દીનારે રે.. . ૬ એહવે તિહાં કણે આવી શેઠ ધના નામ રે તે કહે કુંવરી લે અમે આપીશ ખાસા દામ રે. . ૭ શેઠ વેશ્યા ઝગડે તિહાં
માંહો માંહે વિવાદે રે -ચકકેસરીએ સાનિધ્ય કરી વેશ્યાને ઉતાર્યો નાદે રે. . ૮ વેશ્યા થકી મૂકાવીને
શેઠ તેડી ઘેર આ(લા)વે રે મનમાં અતિ હર્ષિત થકે પુત્રી કહીને બોલાવે છે... - ૯ કુમરી રૂપે રૂઅડી
શેઠ તણું મન મોહે રે અભિનવ જાણે સરસ્વતી ચૈસઠ કળાએ સોહે રે... - ૧૦ કામ કાજ ઘરના કરે
બેલે અમૃત વાણું રે ચંદન બાળા તેનું
નામ ઠવે ગુણ જાણું રે. . ૧૧ ચંદન બાળા એક દિને
શેઠ તણા પગ ધોવે રે -વેણી ઉપાડે શેઠજી
મૂળા બેઠી બેઠી જોવે રે... ૧૨ તે દેખીને ચિંતવે
મૂળ મા સંદેહ રે શેઠજી રૂપે મહીયા
કરશે ઘરણું એહ રે. - ૧૩ મનમાં કેપ કરી ઘણે
નાવીને તેડાવી રે મસ્તક (ભદ્ર) મુંક કરાવીયું પગમાં બેડી જડાવી રે... ઓરડા મા ઘાલીને
તાળું દઈને જાવે રે મૂળા મન હર્ષિત થઈ. બીજે દિન શેઠ આવે રે.. - ૧૫ -શેઠ પૂછે કુમારી કિહાં
ઘરણીને તિણ કાલે રે સહીયરે સાથે ખેલવા એમ તે ઉત્તર આલે (વાત ને ટાળે રે) - ૧૬
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
એમ કરતાં દિન ૨ ૨ થયા તેહી ન જાણું વાત રે પાડે સણું એક કરી તેણે કહી સઘળી વાત રે... તેણે ૧૭ ખેલી બાર ઉઘાડીને
ઉંબરા વચ્ચે બેસારી રે આપ્યા અડદના બાકળા સુપડા માંહી તિણ વારી રે.... ૧૮ શેઠ લુહાર તેડવા ગયા
કુમારી ભાવના ભાવે રે ઈશુ અવસર વહેરાવીએ જે કઈ મુનિવર આવે છે... . ૧૯
ઢાળ ૩ ૮િ૮૩). એણે અવસર શ્રી વીર જિનેવર જંગમ સુરતરૂ આયા અતિ ભાવે તે ચંદન બાળા વંદે જિન સુખદાયા આઘા આમ પધારે (વીર મુજને પાવન કીજે-પૂજ્ય અમઘર વહેરણવેળા આજ અકાળે આંબો માર્યો મેહ અમીરસ વૃઠયા કર્માણ ભય સર્વે નાઠા અમને જિનવર તૂઠડ્યા. આઘાઆમ ૨: એમ કહીને અડદના બાકળા જિનજીને વહેરાવે યોગ્ય જાણીને પ્રભુજી વહોરે અભિગ્રહ પૂરણ થા... બેડી ટળીને ઝાંઝર હુઆ મસ્તકે વેણી રૂડી દેવકરે તિહાં વૃષ્ટિ સેવનની સાડી બારહ કેડી. વાત નગરમાં સઘળે વ્યાપી ધન લેવા નૃપ આવે મૂળાને પણ ખબર થઈ તબ તે પણ તિહાં કનેણે) જાવે. શાસન દેવી સાનિધ્ય કરવા બેલે અમૃત વાણું ચંદન બાળાનું એ ધન છે સાંભળ ગુણમણિ ખાણી. ચંદન બાળા સંયમ લેશે તવ એ ધન વપરાશે (ખરચાસે) રાજાને એણીપેરે સમજાવે મનમાં ધરી ઉલ્લાસે... શેઠ ધન કુમારી તેડી ધન લઈ ઘેર આવે સુખે સમાધે તિહાં કને રહેતાં મનમાં હર્ષ ન ભાવે... હવે તિણકાળે વીર જિjદજી હુઆ કેવલ નાણી ચંદન બાળા વાત સુણીને હઈડામાં હરખાણી... વીર કને જઈ દીક્ષા લીધી તક્ષણ કમ ખપાવ્યા ચંદનબાળા ગુણહ વિશાલા શિવમંદિર સિધાવ્યા.. એવું જાણીને ભવિયાણ પ્રાણી કરજે શીયલ જતન શીયલ થકી શિવસંપદ લહીએ શીયલે રૂ૫ રતન.. નયન વસુ સંયમને ભેદ(૧૭૮૨) સંવત સુરત મોઝારે વદિ અષાઢ તણું છઠ્ઠને દિવસે ગુણ ગાયા રવિવારે...
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદનબાળાની સજ્ઝાયે
શ્રી વિદ્યાસગર સુરિ શિરોમણી અચલ ગચ્છ સે હાયા મહિયલ મહિંમા અધિક બિરાજે દિન દિન તેજ સવાયા... વાચક સહજ સુ'દરના સેવક હરખ ધરી ચિત્ત આણી શીલ ભલી પેરે પાળા ભવિયણ ! કહે નિત્યલાભ એ વાણી [૮૮૪] દૂહા : પુણ્યમયી સતીએ થકી ઉજયવળ છે ઈતિહાસ !
ચંદન બાળા સાધવી ચ'દન સમ સુવાસ... રાજ કુમારી એહના વૈભવના નહિ પાર !
તેચે આ સ`સારના મેહ ન એને લગાર કમચાગે બહુ દુઃખ સહયા પલટી ગઈ ઘટમાળ !
રઝળી રાજકુમારિકા ક્રુર થયા એ કાળ
આકુળા વહેારાવવા બેઠી ઉ'બર માંય !
આવા આવા દૈવ
રાતી રાતી ચક્રનમાળા પગમાં બેડી માથે મુંડી ઉપવાસી છે ત્રણ ત્રણ દિંતની ખાકુળાના ભાજન મળીયા કેાઇ અતિથિને ભેજન દઇને કૌશાંબી નગરીની માંહે પાંચ માસ ને પચીસ દિનથી દ્વાર-દ્વારથી એ ભિક્ષા વિણ કણ હશે એ મહા તપસ્વી માળા ભેાજન દે છે ત્યાં તા આ પ્રભુ ! શુ આછું આવ્યુ આંસુડા આવ્યા કે તુર્ત જ તેજ ક્ષણે ચમત્કાર થયે ને માથે સુંદર વાળ થયા ને આવા આવા વીર મહાવીર સ્વામી
.
વિજય કહે વિજયા પ્રત્યે લાકમાહિ એક દહેડા
20
20
N
૭૪૭
૪
૧
વિનવે કોઇ અતિથિને આવા આંગણુ માંય મારા સૂના સૂના દ્વાર, મારા આંગણાં સૂના વિનવે છે આજ... આંખે આંસુ ધાર મુખે ગણતી નવકાર... પણ મનડું નહિ માને પછી જ ખાવુ` મારે ચેગી એક વિચરતા ભિક્ષાકાજે ફરતા શિદને પાછા ફરતા આવા નિશ્ચય કરતા... યોગી પાછા વળીયા દડદડ આંસુ પડીયા... પ્રભુએ બાકુળા વહાર્યાં તુટી પગની ખેડી... વરસી સુખના હેલી આવે આજ હું છું. કયારની અધીર ચંદ્રનમલયાગિરીની સમ્રાય [૮૮૫]
સુષુ સુકુલિણી નાર સીયલ ઉપર અધિકાર...
"
..
૧૩.
20
૧૪
૧.
20
ર
e
૮
.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૪૮
કહાં ચંદન કિડાં મલયાગિરી જયુ' જયુડ પડે અવથડી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
કિહાં સાયર કહાં નીર
ત્યુ' ત્યું સહે સરીર...
૨
ાળ કુસુમપુર રે ચંદન ને મલયાગિરી સીયલાર્દિક રે સીતા સમ જેણે અનુકરી તસ અ'ગજ રૈ સાયર નીર ખેડુ ગુણી એ ચારે રે ન સહે વેદન વિરહ તણી...૩ ઉથલા : વિરહ વેદન તેહ ન સહે કુલદેવી આવી કહે
અરે ચઢન જિ નાર સુતસ્ તુ એચિ ંતા દુઃખ લહે તુઝ કષ્ટ ટળશે સયેાગ મિલસ્યે રાજઋદ્ધિ જે પરિહારી વનવાસ સેવા નાર સુતસુ`શીયલ અભિગ્રહ મન ધરી.... ૪ ઢાળ : રાય ચંદન રે ય સુત ને મલયાગિરી
વન નીકળ્યાં રે રાજઋદ્ધિ સવિ પરિહરી તેહથી રે કારે વડતલે વિસામે કરી પરભાતે ૨ પહેાંતા તે કનકાપુરી...
ઉથાલે ! આદર કરીને કહે સે દાગર મૂળી ભારે હાં લાવે
ઉથલા : તેહ નગરી માંહે શેઠને ઘર ભાગવે આપદ ઘણી માથાલ ધાવે ખાલગુરૂ જોવૈ દેત્ર પૂજે તસ ઘણી એક પ્રદેશી વન વેસી સેાદાગર ત'બુ તાણીયા મલયાગિરી શિર ધણુ ભારે લેઇ વેચણુ આણીયે... ઢાળ : મલી એકઠી રે ભારે વેચુ' કાઈ એ લીયા હક આવે રે તે પઇસા મુઝને ક્રીયે એવા મીઠાં રે વચન સુણી સાદાગરે તેડાવે રે ખેલાવે ઘણું આદરે... કામ એક કીજીયૈ
મૂલ હાય તે લીયે એક દિન સઘળે સાથ ચલચે આપ રહ્યો તિહાં સજ્જ થઇ મલયાગિરી પ્રયાણુ જાણી ટકા માગણુ તિહાં ગઈ...
८
ઢાળ: વણુઝરા રે રથ બેસાડી લે ચડ્યેા તવ ચંદન રે સેઇ વૃત્તાંત તિહાં સાંભળ્યે સાયર નીર ૨ માત વિજોગે દુઃખ ધરે તેહ દેખી રે રાય ચદન રૂદન કરે...૯ ઉથલા : રૂદન કરતા રાય ચંદન પુત્ર દેય ખધે ધરી
વન મધ્ય આવ્યે નદી ય દોડી વહુ તે પુરે ભરી રાયસુત ક્રમસુ બાંધી નીરને ઉતારી વળ્યે સાયર લેવા આવીયા વહી ગયા તે નિસ ખલે...
૧૦
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચ દનમલયાગીરીની સઝાય
ઢાળ : સુણે ભવિયા રે કરમગતિ છે વાંકડી
ચારેને રે આવી આપદ ઈહાં નડી નદી માંહેથી રે કાષ્ઠ લેઈ નૃપ ઉતરે
આનંદ પુર રે આવ્યે એક શેઠ જ ઘરે.... ઉથાલે ઃ શેઠાણી રાય રૂપ દેખી પરવશ થઈને ઈમ લવે
સુખ ભેગો મુઝસું તમે હું કતને મારું હવે અગ્ય જાણી રાય ઉઠ અવર ઠામ સૂતે સહી
પરભાતે ચંપક પુરીય પહોતે રાજપદવી તિહાં લહી.. ૧૨ ઢાળ: સાયર-નરરે તાત વિયેગે દુઃખ ધરે
નદી કાંઠે રે સાર-સંભાળ તે કુણ કરે એણે અવસર રે વણઝારે નદી ઉતરે
તેણે દીઠા રે લીધા બાળક નવ ડરે... ઉથલે : નવિહરે બાળક તેહ લીધા અનુક્રમે મોટા થયા
નાયકને આદેશ પામી ચંપકપુરી ખિજમત રહ્યા
એણે અવસર સેઈ સોદાગર મલયાગિરી લેઈ આવી
વિગ ટળશે સહુ મળશે તેણુ નયરી આવીયે. ૧૪ ઢાળ : ચંદન ને રે મનથી દુઃખ નવિ ટળે
સુખ પામે રે યેારાણી સુત દે મિલે વણઝાર રે ભેટ ધરી નૃપને કહે
ચેકી આપો રે અમ ડેરા પાસે રહે.. ઉથલે ઃ રાયહુકમથી દુર્ગપાલે સાયર-નીર દેય મેકલ્યા
આપ વિતી કથા માંડી સાંભળવા સહુ એ મિલી કહે અમારે નાત રાજા ચંદન નામે નરવરૂ
માત મલયાગિરિ વાહલી આ પદ આવી સું કરૂં.... ઢાળ: માત તાતને રે બે બંધવ સાથે વહ્યા
રાજ મૂકી રે પરદેશે ચારે ગયા સેદાગર રે માત હરી અમ દુઃખ દીયે
નદી કાંઠે રે તે વિગ સૈવે કીયે...... ઉથલે : દૈવ યોગે પડયા અળગા વણઝારો બેઉ લેઈ ગયે
મલયાગિરી તે નિસુણ કાંને મલવાને ઉલટ થયો આવી માતા કઠ વળગી પુત્ર મારા ઈમ કહે રાયને મળી ન્યાય કરશું હમણું અણ બોલી રહે. ૧૮
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૫૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ. -ઢાળ: વણઝારે રે પ્રથમ રાય પાસે જઈ મલયાગિરી રે આપી વાત સકલ કહી રાય ઓળખી રે રાણી પિતાની સહી પુત્ર આવ્યા રે કહે રાવ માહે સંગ્રહી.૧૯ ઉથલ : રાય રાણું દેય બેટા ચારે મળીયા એકઠા
પરિવાર લેઈ નયર હતા રોયને થઈ ગજ ઘટા વડા સુતને રાજ દેઈ રાય-રાણી દીક્ષા લીયે
કરે છ-અટ્ટમ દુષ્કર પાળે તપ તે નિરમલ હીયે.. ૨૦ -ઢાળ વિજયાને રે વિશેઠે કથા કહી મલયાગિરી રે શીયલથી સુખ પામ્યા સહી - આપણુ બે રે જાવજજીવ શીયલ પાળસું સંસારની રે માયાથી મન વાળમ્યું.૨૧ ઉથલે ? એ શીલ મહિમા નિસુણ ગરમા ધ્યાન રૂઅડે આણયે
મલયાગિરિ ને ચંદરાજા શિરોમણિ તે જાણીયે વિઝાય શ્રી વિજય સેવક ચંદ્ર મુનિવર ઇમ કહે જે શીલ પાળે દુખ ટાળે શાશ્વતા સુખ તે લહે....
જો ચંદ રાજાની સઝાયે [૮૮૬) આભારે નગરી ઉદ્યાનમાં જીહે મુનિસુવ્રત જિનરાજ વિચરતા આવી સમો સર્યા
તિહાં મિલિયાજ સુરનર રાજ આજ સીધાંજી વંછિત કાજ . હવે લહેસુજી વંછિત રાજ હિતકારી રે સુણ દેશના , આભાઇ પ્રભુ રે આગળની વારતા
સાંભળીને કૃપચંદ બહુ પરિવારે પરવર્યો
- વાંદી બેઠજી પામી આણંદ આજ ઉલટયાં હરખના વંદ . આજ પ્રગટજી પુણ્યને કદ ૨ કહે રે પ્રભુ સુણે પ્રાણીઓ - ચેતા ચિત્ત મઝાર તન ધન જોબન કારિ
તે જાતાજી ન લાગે વાર શું મહયાજી અથર સંસાર તમે છાંડજી વિષય વિકાર જિન રે વાણી સુણો ચંદજી પામ્યા મન વિરાગ ૩ કહે પ્રભુ મુજને ઉદ્ધ
જીમ પામેજી ભવ જલત્યાગ વળી ટળે મેહનો દાગ છે જેહથી ઉપજે છ શિવવધુરાગ પ્રભ રે વાંદી ઘરે આવીયા . તેડી ગુણાવલી નારિ વળી તેડી પ્રેમલા લી એ કહે લેર્યુ જી મહાવ્રત સારિ ૪ પરિહરહ્યું છે આશ્રવ ભાર • આદરસૂજી પંચ આચાર નરિ કહે પીઉં વતતણી એ વાત મ કાઢે આલા • હૃદય વિમાસીને જુએ - લધુવય છે તેમતણે બાલ કુણ કરત્યેજી તેહની સંભાલ આવી નડશે જી વેરીના સાલ ૫
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદરાજાની સઝા
૫૧
ચંદ રે કહે સુણે હે પ્રિય ! હે એ સવિ મેહની જાળ કેહના છોરૂ રે કેહને વાછરૂ , દીસે છેઝ આળ પંપાલ અહે છાંડસુજી સકલ અંજાલ , ચારિત્ર લેસુંજી થઈ ઉજમાલ છે કહે રે ગુણાવલી પ્રેમલા - સેલ વરસ વિયેગ દુઃખ દીધું વા મા તજી છે તે તે હેયે કમને ભેગ હવે મિલિજી પુણ્ય સંયોગ છે મત દાખજી સ્વામી વિવેગ ૮ ગુણવતા રે પિઉઘરે રહ્યો અ આ સુર અસુર કિન્નર ભવે જીહે ભગવ્યા ભેગ અપાર , નવિ પાજી ભવતણે પાર ૯ જેરે પ્રિઉ તમે વ્રત ગ્રહે તે અહે પિણ તુહ સંગ ચારિત્રલેઈને પાળસુ નિરતિ ચારેજી ધરિય ઉમંગ , મન ભીનુંજી વૈરાગ્યને રંગ અહે કહ્યું છે વિરતિને સંગ . રાજય રે ઠવી નિજ પુત્રને
સુમતિ મંત્રી ચંદાય શિવનટ શિવમાલા વલી - રાણી સાતસેંજી પ્રીઉ સંગ થાય મલિ આવેછ જિહાં જિનરાય સંયમ લીધું છે અતિ સુખદાય ચંદ રે સુમતિ પ્રેમલાલચ્છી ચેથી ગુણવલી નારિ કેવલ લહી મુગતે ગયા - બીજ જીવનજી એક અવતાર તે સીઝસેજી વિદેહ મઝારિ , સવિપામ્યાંજી ભવતણે પાર ૧૨ ચંદ રે ઋષિ ગુણગાઈ . લીબડી રહી ચોમાસા ભાગ્ય કહે મહિમા ઘણો
સંઘને હજી લીલ વિલાસ ગુણાવલીજી પૂગ આસા ધરિ લખમી કરજો નિવાસ ૧૩
[૮૮૭]. વંદુ શ્રી અરિહંતને અક્ષય પદ દાતાર ! માતા સરસ્વતિ સમરતાં અપે સત્ય વિચાર (૧) રાજષિ પદ પામી ચંદ્ર નૃપતિ શિરદાર ગુરૂ પદ પ્રણમીને રચું તેને જીવન સાર.. ૨ ઈન્દ્રપુરી સમ આભાનગરી જંબુદ્વીપ સહાય સુણજો ભવિયાં ભાવે વીરમતી પટરાણી જાણે વીરસેન છે રાય વક્રગતિ એક અધ લેઇને મૃગયા કરવા જાય મૃગની પાછળ ભમતે રાજા ઘણે તૃષાતુર થાય. - ૨ વાપી માંહે જલપાન કરતા, જાળી એક નિહાળી અંદર જાતાં ગી સંગે, રૂ૫ કન્યા એક ભાળી
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૫૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ. સહાય માગતાં નરવીર ભૂપે, ગીને દુર નસાડ પદ્રશેખરને ચંદ્રાવતીને સંદેશ પહોંચાડે પદ્રશેખરે ચંદ્રાવતીને વીરસેન સાથે પરણાવી દંપતી સુખ જોગવતાં નેહે સુખની ઘડી એક આવી. ૫ ચંદ્રાવતીને ગર્ભ રહ્યોને ચંદ્રનું સ્વપ્ન આવે પ્રસો ચંદ્ર સમો સુત સુંદર ચંદ્રકુમાર કહાવે.. . આભાનગરી હષત થાવે ઘરઘર મંગલ વાગે સાવકી માતા વીરમતીના હૈયે હેળી જાગે.... . ઘડી ઘડી નીશાસા નાખે ઈર્ષા મનમાં લાવે દૈવયોગે એક પોપટ આવી પૂછવા લાગે ભાવે... બહેન તું શાને ચિતા કરતી એહવું શું દુખ તારે રાણી બેલી પુત્ર વિનાનું જીવન ઝેર છે મારે... - ૯ શુક બેલે તું ચૈત્ર પુનમનીશી ષભ જિનાલય જાજે મળે વશ જે અસરાના તે તાહરૂ દુઃખ ભાંજે.. - ૧૦ ચૈત્રી પુનમ નિશી વીરમતી ત્યાં જાય બહુ અનુરાગે . અસરાનાં વસ્ત્ર હરીને પુત્ર તણે વર માગે.. અ ૧૧ બેલી અસર ભાગ્ય માંહીં તુજપુત્ર નવિ દેખાયે વિદ્યા એવી આપું જેહથી સહુ તાહરે વશ થાએ . ૧ર ગ્રહી વિદ્યા સહું વીરમતીએ આવી આનંદે મલકાયે વશ કીધાં વિદ્યાથી સહુને ફુલી નહિં સમાયે... ગુણાવલી નારી પરણાવી ચંદ્ર કુંવરને તાતે રાજ્ય છેડીને દીક્ષા લીધી ચંદ્રાવતીની સાથે. ૧૪ નેમી વિજ્ઞાન કસ્તુર સૂરિને યશોભદ્ર મુખ (ગુણ) ગાવે વીરમતી શુ પ્રપંચ કરતી વિદ્યા કેરા પ્રભાવે.. ૧૫
[૮૮૮] લાખ લાખ દુર્ગુણ છે દુર્જનની વાતમાં સુણતાં સંતાપ અતિ થાય
જનની શીખ નવી માનીએ ચંદરાજની કીર્તિ સર્વ દિશે વ્યાપતી રાણુ ગુણવલી પતિ સંગે રાચતી વિરમતિ યુક્તિ કરે ત્યાંય,
દુજનની૧ સાસુજી બોલ્યાં વહુ તું તે અજાણ છે આ જગમાં જોવા જેવા ઘણું ઘણું સ્થાન છે ઘરમાં બેઠાં ન દેખાય . ૨ આભાપુરી પણ ચંદ્રથી શું આભી બની સુંદર નરનારી જુવે શેભા વિદેશની શોભા જેહની ના કળાય...
- - ૧૩
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદરાજાની સજ્ઝાયા
૭૫૩
કૌતુક દેખાડ઼· તને વિદ્યા જો મારી ખરી એક રાતમાં જઈને આવશુ વિમળાપુરી
દુર્જનની ૪
લગ્ન તણા ઉત્સવ ત્યાં થાય... કબા કણેરની મ૩ં રાતડીએ જેથી તે નિદ્રાધિન થાય...
10
ભાળી ગુણાવલી ક'ખા લેવાને ગઇ શકિત મનીને ચંદ એવા યે તહિ’ શય્યામાં જાણે સુતા રાય...
૬
ક'ખાના ડબકા દઈ ચાલી ગુણાવલી ડેાંસે હાંસે જઈ સાસુજીને મલી ચદરાય પણ પુઠે પુષ્ઠ જાય...
2
નગર તણા લેાક ધાર નિ‘દમાં પડયા વાડીમાં આવી મને આમ્રવૃક્ષ ચઢયા ચક્ર પણ વૃક્ષમાં સતાય...
વિદ્યાના પ્રભાવથી આંખે ગગને ચઢયા વિમળાપુરી જવા પવન વેગે ઉપડયે મારગમાં તીર્થી દેખાય...
N
આવી વિમળાપુરી વનમાં સહુ ઉતર્યા સાસુ વહુ હાથ ઝાલી નગર જેવા નિસર્યા
૧૦
20
ચંદરાજા પાછળથી જાય... નગરીમાં આજ દિસે આનંદ અતિ ઘણા લગ્ન તણેા ઉત્સવ છે નિજરાય પુત્રી તણેા
૧૧
10
પ્રેમલા લચ્છી જે કહાય .. સિંહલરાજાના પુત્ર કનકવજ આળ્યેા પરણવા સુ’દર થઈને સજ્જ (મન ભાગ્યે.) લગ્નતણી તૈયારી થાય... સેવક વર પક્ષના ચંદને નિહાલે જ્યાં ચંદરાજ કેરી જય બોલ્યા મુખેથી ત્યાં
૧૨
રાજા વિસ્મિત અતિ થાય...
૧૩
નૈમીવિજ્ઞાન કસ્તૂર આલબને યશેાભદ્ર કહે સેવકા ચંદ્રને વરના ઉતારે લેઈ જાય...
દેજો ઠમકાર ત્રણ ચંદ્રુની સેજડીએ
સ-૪૮
10
૧૪
ઢાળ ૩ [૮૮૯] અકળ કળા કુદરતની સમજાય જો વરના સેવક સ`ગે આભારાયજો આદરપૂર્વક જાનીવાસે આવીયાજો ૧ સી'હુલરાજા સામે આવી ભેટયાજો તુમ પગલે હમ દુઃખઢાં સવે. મૈયાંજો ચંદ કહે શી રીતે મુજને એળખ્યા જો ૨ હિં'સક મત્રી કહેવા લાગ્યા ત્યાંયો પુત્ર નહિ હાવાથી સી'હલરાયો કુળ દેવીને પ્રેમ સહિત આરાધતા જો ૩ કુલદેવીએ પુત્ર તણા વર આપ્યા જો જન્મ થતાં પણ કુષ્ટ રાગ દીલ વ્યાપ્યા જો પુત્રં કનકધ્વજ તેથી છુપા રાખીએ જે ૪
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
૭૫૪
લેાકેા સમજ્યા પુત્ર મહા રૂપવાન જો બહાર ન નીકળે તેથી નૃપ સંતાન જો દેશવિદેશે તેહની કીતિ વ્યાપતી જો... પ્ સુણી પ્રશ‘સા એવી મકરધ્વજ રાજજો પ્રેમલાલચ્છી કેશ વિવાહ કાજો ચાર પ્રધાના સિ'હલપુરમાં માકલે જો... ૬ વર જોયા વિણ કીધી સગાઇ ત્યાંય જો લગ્નતી ઝડપી તૈયારી થાય જો કુલદેવીને રાય ફરી આરાધતા જો... ૭ દેવી ખેલ્યા સાંભળ રાજા વાતો વિમળાપુરીમાં લગ્ન તણી જ્યાં રાત જો ચ'દ્યરાજ સ્ત્રી માતની પાછળ આવશે જો... ८ પ્રેમલા પરણી આવશે રાજા ચંદજો કાઇ નહિ. ત્યાં જાણે 'તારા 'દો એવુ એટલી હીંસક પ્રણમે ચંદને જો... હું ચ'દ કહે કે મુજથી એ ના થાય જો કોઇને કાજે મુજથી કેમ પરણાયજો પણ સહુ કગર્યાં ત્યારે ચંદે હા ભણી જો... ૧૦ અની કનકધ્વજ ચંદ તા ઘેાડે ચડીયાજો દુંદુભી ઢાલ નગારા ત્યાં ગડગડીયા જો મ ંપે આવી લગ્નક્રિયા પૂરી કરી જો...૧૧ ગુણાવલી ત્યાં વીરમતીને પુછે જો વર તેા રાજા ચ'દના જેવા દીશે જે સાસુ કહે વહુ ખોટી શંકા ના કરો જો... ૧૨ પરણી ઉઠતાં વરવહુ પાસા ખેલે જો ચંદરાજા શબ્દોની સમસ્યા મેલેજો પાસા મુજને ગમતા રાજા ચાંદના જો...૧૩ ભેાજન જમતા સુરસરીતા નીર માંગે જો પ્રેમલા કેરા દિલમાં શસય જાગેજો કનકવજ કેમ ગયે ગુણ આભા તણા જો... ૧૪ પ્રેમલા પ્રેમે રાજા ભૂલ્યે ભાન જે ત્યાં તે હિં·સક મ`ત્રી કરતા સાન જો ચંદ્ન રાજા કચવાતા ત્યાંથી નીકળ્યે જો... ૧૫ આંબાના દરમાં રાજા સ‘તાયેા જે સાસુ-વહુ પણ હરી ફરી ત્યાં આવ્યા જો સૂય પહેલાં આભાપુરી એ ગયા જો... ૧૬ નૈમિવિજ્ઞાન કસ્તૂરસૂરિ કેરા જે અનુપમ ગુણલા ગાયે ચશેાભદ્ર તેરા જો ચ'૪ રાય શૈય્યામાં જઈ પાઢી ગયા જો... ૧૭
કોને કેની સગાઈ ભાઈ ચંદરાય શૈય્યામાં સુતા ગુણાવલી આવીને જગાડે ઉઠો સ્વામી (રાયજી) પ્રભાત રજની આખી બહુ ધાર્યો છે.
ઢાળ ૪ [૮૯૦]
સહુ સ્વારથના સાથી ખાટી નિદ્રા આણી એલે કપટી વાણી...
તે પણ શે' નવી જાગે હવે તા નિદ્રા ત્યાગે...
પ્રગટે
કેાને ૧
..
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ રાજાની સજાયેા
એમ ખેલતા આળસ મરડી રાણીજી તુમ આંખલડીમાં રાણી મેલ્યા જિન ભક્તિમાં ચંદ કહે કે મે' પણ સ્વપ્નમાં તમને હાંશે ફરતાં દીઠાં ગુણાવલી એલી કે સ્વપ્નાં ત્યાં તે રાણી મી'ઢેલ જોતી મનમાં સાચે જરૂર તેએ
વીરમતીની પાસે જઇને હું સાસુજી તુમ પુત્રે સહુ તુમ વિદ્યા તા માહરે માટે પ્રેમલાલચ્છી જરૂર મારા વીરમતી ક્રેાધીત થઇ ચાલીપુત્ર તે દેખીને ગુણાવલી ત્યાં અની કુમાતા કુકર્મી કીધું ચદરાયના ગળે બાંધીને ધ્રુસકે રેતી ગુણાવલી ત્યાં રાજાઓના રાજા તેની કર્મ ન છ્હે એહવુ' સમજી રાતદિવસ કુષ્ટપતિ કરશ નેમીવિજ્ઞાન કસ્તુરસુરિને પ્રેમલાલચ્છી કેરી હાલત
પુન્યના ઉદ્દય જ્યાં થાવે હીસક હવે જાળ બીછાવે ૨૬ જાતાં કનકજ આવે
કાણુ તું કુષ્ટી ૪'ભી કામી,
ચંદરાય ત્યાં જાગે ઉગરા કેમ લાગે...કાને ૩ રાતડી આખી ગાળી વિમળાપુરી ભાળી... સંગે વીરમતી માતા
સાચાં કદી ન થાતાં... ચંદરાયના હાથે આવ્યા હશે અમ સાથે... ૬ કહેવા લાગી રાણી
H
રંગે
હિંસક ત્યાં તે આળ ચઢાવે, કુષ્ટી
..
વાત લીધી છે જાણી..... ૭ નીકળી છે દુઃખકરણી ચ'ની સાથે પરણી... તણેા વધ કરવા લાગી ઘણું કરગરવા... .. દારા મંત્રી લીધે
પિતા પ્રેમલાના ત્યાં આવે, નિજ
.
૪
કુકડા બનાવી દ્વીધા... અહા કેવુ' છે ભાવી પક્ષીની ગતિ આવી... ગુણાવલી ધીર ધરતી જન પ્રેમથી કરતી.... ૧૨ ચશેાભદ્ર નમે પાયે સુણા ત્યાં કેવી થાયે... . ૧૩ ઢાળ ૫ [૮૯૧]
કપટીનાં કપટ ન ફાવે પ્રેમલા લચ્છોને ફસાવે પત્ની કડી પ્રેમલાને એલાવે રાણી ત્યાં રોષ બતાવે... રૂપાળા માહરા સ્વામી; તું કેમ મુજને સતાવે... . થયા ક્નક અહીં આવે, વિષકન્યા તણા પ્રભાવે પુત્રી પર રાષે ભરાયે; દીલમાં દયા ન લાવે...
.
.
૫
..
૮
૧૦
૧૧
૭૫૫
કપટીના૦ ૧
...
..
10
10
૩
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૫૬
પુત્રીના વધ કરવા કાજે, ચડાળા તેડાવ્યા રાજે;
રાય પુછ્યા વિના ખાટું થાશે,
તાત નહિં. આ જમાઇ તુમારે
કરતુક હીંસકના નવ ફાવ્યા
ચદરાયની શેાધ કરતાં
હવે ચંદ્રની દશા છે કેવી
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
મત્રીશ્વર ત્યાં સમજાવે... કપર્ટીના૦૬ જન્મ તણા કુષ્ટી આ સે; પ્રેમલા ત્યાં વચન સુણાવે.
કહું
સ્વામી આભારાય છે મારી સમસ્યાના પ્રભાવે(દાવે)... સહુને મંદીવાન બનાવ્યા પ્રેમલા જિનગુણ ગાવે... અહાનીશ એની યાદ ધર’તાં પ્રેમલા જીવન વિતાવે... નેમીવિજ્ઞાન કસ્તુર્ સેવી યશાભદ્ર કહે ભાવ...
ઢાળ ૬ [૮૯૨]
વીરમતીના પાપે સુણતાં હૈયુ કાંપે... મનમાં ઇર્ષા લાવી એનું ભુ’ડુ ભાવી... ભેદ જે નારી જોતી પુત્રતણું સુખ ખેાતી..... ૪ માતૃપ્રેમ ખતલાવે
આશીષ પામે ભાવે... ૫ માતાનું વ્હાલ ભુતાવા મળશે તુમને હાવે.., ૬ સપ થકી જે ચાલે નિજપરના દુઃખ ટાળે... રાજ કરે મન ફાવે ક્રેધ કરી દખડાવે... કુકડા દીઠા ત્યારે એ છે રાય તુમારે... રાણીને અણુસા રે એમ કહી સીધાવે... વંદનથી સુખ થાવે કુકડા કયાં કયાં જાવે... - ૧૧
20
t
..
..
.
ઈર્ષ્યાની ઓળખ નવ કરીએ
ઈર્ષા દુ:ખની ખાણુ
ઈર્ષાથી નિજ અંતર સળગે ખાટા એ એધાણુ, “ભવિયાં’” ઈર્ષ્યા દુઃખની ખાણ ૧
ચંદરાય તા કુકડા ખનીચે શાકયપણાનાં કુટીલ કુકર્મી શાકય તણા દુઃખ સુતને ખેતી ધીક્ ધીક્ હા એવી નારીને શાકય પુત્રને નિજ પુત્રોમાં તે તા પેાતાના પાપે નિજ શાકય પુત્ર પેાતાના જાણી વંધ્યા મૈણું દૂર થશે જે અન્ય તણા પુત્રોને પણ જેવા દિલના ભાવે તેવા શેકને સાચી વ્હેન ગણીને તે નારી સંસાર સુધારી વીરમતી તે ખની કુમાતા ચંદ તણી કાઇ વાત પુછે ગુણાવલી પાસે મંત્રીએ સાન કરીને રાણી કહેતી મંત્રી ધીરજ ધરવ! કહેતા રક્ષણ કરજો કુટ કેરૂ નેમીવિજ્ઞાન કસ્તૂરસૂરિના યશાભદ્ર કહે સુણજો ભાવે
તે
..
.
૨
3
७
.
20
૧૦
RO
20
g
..
૯
૧૦
. ૧૧
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ રાજાની સઝા.
૭૫૭
ઢાળ ૭ [૮૯૩ ભવ નાટક ભરમાવે છે પ્રાણું ભવ નાટક ભરમાવે અગણુત રંગ દીપાવે છે પ્રાણું ભવ નાટક ભરમાવે... ૧ રાય હેમરથ ચંદ વિહોણી આભા જીતવા આવે હાર પામીને વીરમતીના ચરણે શિર ઝુકાવે... હે પ્રાણી- ૨ રાજસભામાં શિવ કુંવર નટ નાટક કરવા આવે સંગીત-હાસ્ય વિવિધ કલાથી સહુજન મન રીઝાવે.... ૩ શિવબાળા નટ પુત્રી. વાંસે ચડી સમતુલા બનાવે એવી રીતે ખેલ કરીને ચંદ તણી જય ગાવે... ૪ દાન ન આપે વીરમતી તે કુટને નવ ભાવે રત્ન કલું ચાંચથી ફેકયું નટ સહુ આનંદ પાવે છે પ બીજે દીન પણ ખેલ કરી નટ ચદ તણો જસ ગાવે કુકડે બીજું કાળું ફેકયું ક્રોધીત વીરમતી થાવે , ૬ ખગ લીધું કુર્કટને હણવા સભા બધી સમજાવે શિવબાબા રાણીને રીઝવવા નાટક ફરી સરજાવે... ૭ નટ પુત્રીને નિજ ભાષામાં કુટ ત્યાં સમજાવે વીરમતી પાસે તું લેજે દાનમાં મુજને ભાવે... , ૮ દાનમાંહી કુકડે મેળવી મંત્રી ત્યાં સમજાવે ચંદરાજ છે કુકડા રૂપે સાચવજે સહુ ભાવે.... , ૯ કુટ રાયને લઈને નટ સહુ દેશ-વિદેશે સીધાવે ગુણાવલીના કીધા આદેશે સામતે સંગે જાવે. , ૧૦ પિતનપુરમાં વહેલી સવારે કુટ શબ્દ સુણાવે તે સુણતાં મંત્રી પુત્રીને પતિ પરદેશ સીધાવે, ૧૧ લીલાવતી કુકડે મંગાવી કડવા વેણ સુણાવે આંસુ લાવીને કુકડે પણ ત્યાં પોતાનું દુઃખ જણાવે ૧૨ પક્ષી રૂપે ચંદને જાણુ ભાઈ કહી બેલાવે નટને સોંપે પ્રેમ કરીને દુઃખ સઘળું વિસરાવે. ૧૩ ઋદ્ધી-સિદ્ધી નટ મેળવતે કુટ રાજ પ્રભાવે ફરતાં-ફરતાં વિમળાપુરીમાં નટ કેરે સંઘ આવે. ૧૪ નેમવિજ્ઞાન કસ્તુરસુરિને પ્રણમું શુદ્ધ સ્વભાવે “ યશેભદ્ર કહે ચંદ પ્રેમલાનું મીલન સુણે ભવિ ભાવે ૧૫
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
ઢાળ ૮ ૮િ૯૪] સિદ્ધગિરિરાજની શીતલ તલેટીએ વિમલાપુરી સોહાય રે પ્રેમથી વંદો તીરથને મકરવજના દરબારમાં ખેલવાનટ કુટ સંગે જાય.પ્રેમથ૦૧ પ્રેમલાલચ્છી કુકડાને નિરખી મનમાં અતિ હરખાય રે , નટ પાસેથી કુકડો મેળવી સેવા કરે છે સદાય રે.. - ૨ કટ સંગે પ્રેમલાલચ્છી સિદ્ધગિરિ જાત્રાએ જાયરે , ઋષભ પ્રભુના દર્શન પામી કુટ પણ હરખાય રે.... - ૩ જિનવર ભક્તિ કરીને સર્વે આવ્યા સુરજ કુંડ જ્યાંયરે, પક્ષીરૂપથી કંટાળી કુકડો કુંડમાં ડુબકી ખાય છે... ૪ પુઠે પડીને પ્રેમલાએ પકડતાં મંત્રેલ દોરારી)તુટી જાય રે . ચંદરાજા ત્યાં પક્ષી મટીને મનુષ્ય રૂપે થઈ જાય છે. ૫ સુરજ કુંડને પ્રભાવ ભારી મન વાંછીત ફળદાય રે આદિ જિનેશ્વર પૂજન કરતાં તીરથના ગુણ ગાય રે... - ૬ મકરધ્વજે પણ ભેટયા જમાઈને પ્રેમલા હષત થાય રે , સિદ્ધગિરિ રાજની સેવા કરતાં કેટી કરમ ક્ષય થાય રે. ૭ નેમીવિજ્ઞાન કસ્તુરસુરિ સેવતાં યશૈભદ્રના દુઃખ જાય રે,
૮િ૯૫). સદા સે ચરણ શ્રી નિણંદનારે જેથી કાજ સર્યા ચંદશયની રે સદા મટયા પક્ષી ને પામ્યા મનુષ્ય ગતિ રે વાત સુણતાં કે ધિત થઈ વીરમતી રે
ખડગ લઈને ઉઠી ચંદની પ્રતિ સદા. ૧ દીધી ચંદે પછાડી શીલા ઉપરે રે પ્રાણ છોડી છઠ્ઠી નરકે સંચરે રે
દેવતાઓ ત્યાં પુષ્પની વૃષ્ટિ કરે છે.... ૨ ત્યાંતે આભાથી કાગળ આવી રે પ્રેમલા સંગે રાય સિધાવીયા રે
માગે જાતાં પિતનપુર આવીયા રે... , ૩ મલ્યા ચંદને લીલાવતી બેનડી રે ત્યાં તે આ ભરપાર તેને તે ઘડી રે
1 અહો કેવી અકળ ભાગ્યનો કડી રે. . ૪ શીલ કેરી કમેટી દેવતા કરે રે સત્ય પંથેથી ચંદ જરી નવ ફરે રે
દેઈ આશીષ દેવ સ્વર્ગ સંચરે રે. . ૫ કૈક (કેઈક રાજાઓ શિર ઝુકાવતા રે નિજ પુત્રી પ્રીતે પરણાવતા રે
એમ સાતસે રાણી ચંદ લાવતા રે... - ૬ ત્યાંથી આભાપુરીમાં સહુ આવીયા રે પ્રજા મંત્રીએ હર્ષઘી વધાવીયા રે
રાણુ ગુણાવલીને મન ભાવીયા રે... - ૭
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૫૯
ચંદ રાજાની સજા રાજ્ય સંસાર સુખ ભેગવે રે બેઉ રાણીને પુત્ર બેઉ પ્રસરે રે
ગુણશેખર મણીશેખર હુવે રે... સદા ૮ ત્યાંતે મુનિસુવ્રત સ્વામી આવીયા રે દીધી દેશના ને ચંદ મન ભાવીયા રે
પુરવભવ સુણવા ઈચ્છા લાવીયા રે.. ,, ૯ વિજય નેમિવિજ્ઞાન કસ્તુરસૂરિ રે યશોભદ્ર ચાહે શિવ માધુરી રે
સુણે કથની પુરવભવની પુરી રે... - ૧૦
ઢાળ ૧૦ [૮] નહિં કર્મ કરેલાં જાય પ્રાણી! નહિં૦ લાખ કરોને ઉપાય...પ્રાણી નહિં તિલક મંજરી મિથ્યાત્વમી', રાજપુત્રી કહેવાય રૂપમતી મંત્રીની પુત્રી, જિનવરના ગુણ ગાય..પ્રાણી ! નહિ ૧ સાધવી ઉપર આળ ચઢાવે તિલકા દૂષી થાય કલંક બેટુ દેખી સાધવી ફસે ખાવા જાય. . ૨ સુરસુંદરી નામે સન્નારી આવી કે ત્યાંય સાધવી આખર શાંત થઈને સમતા રાખે જ્યાંય.. - ૩ તિલકા રૂપમતી બનેનો સુરસેન પતિ થાય કાબર પાળે તિલક મંજરી રૂપમતિ કોશીને સહાય કાબર કરતાં મૂરખ કેશી રૂપમતી ચીડાય રક્ષક રેકે પણ કેશીની પાંખો કાપી ત્યાંય.... , કેશી વીરમતી બનીને , રૂપમતી ચંદરાય સાધવી કનકદવજ થઈને તિલકા પ્રેમલા થાય.. ,, ૬ સુરસુંદરી ગુણાવલી થઈ રક્ષક મંત્રી થાય સુરસેન શિવ કુંવર નટ દાસી શિવબાળા થાય - ૭ પુરવભવ સુણતાં રાજા ને સત્ય ખરૂ સમજાય રાણ મંત્રી નટ સહુ સાથે ચારિત્ર લીધુ ત્યાંય.... - ૮ ઘનઘાતિ કર્મો ક્ષય કીધાં સિદ્ધિ સ્થાને જાય મોક્ષસુખના મીઠા મેવા મેળવીયા ચંદરાય - ૯ મહ ભર્યા સંસારે પ્રાણી અજ્ઞાને અથડાય કમ ન છેડે કેઈને જગમાં રંક હોય કે રાય. . ૧૦ વિજય નેમી વિજ્ઞાન સૂરિના કસ્તુર સૂરિ સુખદાય યશોભદ્ર જિન ભક્તિ કરતાં સકલ કર્મ ક્ષય થાય. ૧૧
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
७६०
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ચંદ રાજાએ ગુણાવલીને લખેલે પત્ર [૭] સ્વસ્તિ શ્રી મરૂદેવીના પુત્રને કરૂં રે પ્રણામ જેહથી મનવાંછિત ફલ્યાજી ઉપગારી ગુણધામ...
ગુણવંતી રાણું વાંચજો લેખ ઉદાર ૧ સ્વસ્તિ શ્રી આભાપુરેજી સર્વે ઉપમા ધીર પટરાણી ગુણાવલીજી સર્જન ગુણે ગંભીર..શેણવંતી ૨ શ્રી વિમલાપુર નયરથી જ લીખીતંગ ચંદ નરિંદ હિત આશિર્વાદ વાંચજોઇ મનમાં ધરી આનંદ... - ૩ અહીં તે કુશલ ક્ષેમ છે જ નાભિનંદન સુપસાય જગમાં જશકીતિ ઘણુછ સુરનર સેવે છે પાય.... . ૪ તુમચા ક્ષેમકુશલ તણે કાગળ લખજે સદાય મળવું જે પરદેશમાં છે તે તે કાગળથી રે થાય. ૫ સમાચાર એક પ્રીછોજી મેહન ગુણમણિમાળ જહાં તે સુરજ કુંડથીજી પ્રગટી છે મંગલમાળ... . ૬ તેહની હર્ષ વધાઈજી રાણી એ જાણજે લેખ જે મનમાં પ્રેમ જ હવે હૈયે)તે લખજો કાગળ દેખ• - ૭ તુમ (સ્વજન)સજજન ગુણ સાંભળજી ક્ષણ-ક્ષણમાં સે વાર પણ તે દિન નવિ વિસરેજી કણેરની કંબા બે ચાર.”, ૮ જાણી નહી મુજ પ્રીતડીઝ થઈ તું સાસુને આધીન તે વાતે સંભારતાં મન પામ્યું છે રે દિન૯ પણ તું શું કરે કામિનીજી શું કહીએ તુજ નાર છી હવે નહિં કેઈનીજી ઈમ બેલે છે સંસાર” - ૧૦ સુતા વેચે કં(થ)તને છ હણે વાઘને ચાર બી(હે)એ બીલાડીની આંખથીજી એવી નારી નિષ્ફર. ૧૧ ચાલે વાંકી દ્રષ્ટિથીજી મનમાં નવા-નવા સંચ એ લક્ષણ ધ્યભિચારીનાંજી પંડિત બોલે પ્રપંચ.. . ૧૨ એક સમજાવે નયણથીજી એક સમજાવે રે હાથ એહ ચરિત્ર નારી તણુજી જાણે શ્રી જગનાથ.. - ૧૩ આકાશે તારા ગણેજી તેલે સાયરના નીર પણ સ્ત્રી ચરિત્ર ન કહી શકે છે સુરગુરૂ સરિ રે ધીર- ૧૪ કપટી–નિસનેહી કહીજ વલી તે નારી સર્વ ઈદ્ર-ચંદ્રને ભેળવ્યા આપણે કરીએ ગર્વ... ૧૫
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ રાજાએ ગુણાવલીને લખેલે પત્ર
નદીના નૌર ભુજમળે તરેજી કહેવાયે છે રે અનાથ
એક વિષયને કારણેજી ગામમાં ખીહે શ્વાનથીજી નાશે દોરડુ” દેખીનેજી ભર્તૃહરિ રાજા વળીજી તે સરિખા નારી તણું જી તા રાણી તુજ શુ કહુ પણ હું એમ નવ જાણતે તુજને ન ઘટે કામિનીજી
જી
માહરી પ્રીત ખરી હતીજી મુજથી છાની ગેાઠડીજી જિમ વાળ્યાં તિમ તે લડ્યાજી
હણે કથ નિજ હાથ ..ગુજીવતી૰૧૬ વનમાં ઝાલે છે વા ઘ
.
પકડે ીધર ના... ૧૭ વિક્રમરાજ મહાભાગ
તુજ અવગુણુ સંભારતાંજી પ્રીતિ દશા સ‘ભારતાંજી
કદીએ ન પામ્યા તાગ...,. ૧૮
જી
એ છે સ'સારની રીત તુજને એહવી અવિનીત..... ૧૯
કરવા અંતર એમ
હું વ્હાલા નહિ' તાહરેજી તે વહુને સાસુ મલી દોષ કિસ્યા તુઝ દીજીએ જી ભાવિ ભાવ મટે નહિજી
તુ' પલટાણી કેમ.. સાસુથી કરી જે
ફલ પામી તું એહુ... વ્હાલી સાસુ છે એક માળે મ્હાલજો છેક... જોતાં હિયર્ડ વિમાસ લખિયા જે ક્રમ તમાસ, ૨૩ મનમાં આવે છે રાષ
0.0
કાગળ થાડા ને હિત ઘણુજી મુજથી લખાયું ન જાય સાગરમાં પાણી ઘણુંજી
..
૨૧
૨૨
અહુ ઉપજે છે સહતેા..... ૨૪
ગાગરમાં ન સમાય... ૨૫
10
"અથ સમશ્યા ૧.” ગહુ'ની પહેલાં નીપજેજીપીળુ તરૂવર તાસ; પહેલે ચેાથી માતરાજી તે છે તુમારી પાસ ૨૬ "ઉત્તર” જીવ "સમશ્યા-” દે નારી અતિ શ્યામળીજી પાણીમાંહે વસત
.
તે તુજ સજ્જન દેખવાજી, અલો અતિશે ધરત.... ૨૭"ઉત્તર’(આંખની કીકી) "સ.” ૩. મઠમાંહે તાપસ વસેજી, વિચે ઢીયે ૨ જીકાર;
૭૬૧
.
તુમ-અમ એહવી પ્રીતડીજી, જાણે છે કીરતાર... ૨૮ ઉત્તર (મજી) “સ” ૪. સાત-પાંચ ને તેરમાંજી, મેળવો ય ચાર; તેહની પાસે તુમે વસ્યાજી, સ્નેહ નહીય
એ ચારે સમસ્યા તણેાજી, પ્રીતિ દશા જિમ ઉલ્લસેજી, કાગળ વાંચી એહેનેાજી સાસુને ન જણાવશેાજી
લગાર.... ૨૯, ઉત્તર(૩૧ માણુસ). કરજો અથ વિચાર; પ્રગટે હુ` અપાર... લખજો તુરત જવામ જો હાય ડહાપણુ આપ...
.
W
૩૦
૩૧
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
७६२
વલી હલકારા મુખ થીજી કાગળથી અધિકી ઘણીજી ઇણિપરે ચંદુ નરેશરેજી દીપવિજય કહે સાંભળેા જી
દૂહા : શ્રી વરદા જગદ ખિકા સુર-નર જસ સેવા કરે ત્રિભુવન મેં કિરતિ સમ્રા જડ બુદ્ધિ પલ્લવ ક્રિયા પુસ્તક વીણા કર ધરે કાશ્મીર ભરૂઅચ્ચમે શ્રી જગદબા પદ્મ નમી શ્રોતાને સુણતાં થકાં ચ'દ લેખ વાંચી કરી
[૮]
વ્હાલાને કાગળ દેખીને પિયુને મળવા જેટલા
સુરજ કુંડની મ્હેરથી
તે
સહુ કુશલ કલ્યાણના સાલ વરસના વિયેાગતું કાગળ વાંચતાં-વાંચતાં જે વ્હાલાએ લેખમાં
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
સહુ જાણુજો અવાત કહેશે સુખથી વાત... લખીએ લેખ શ્રીકાર
આગળ વાત રસાળ...
શારદા માત દયાળ વાણી જાસ રસાળ... વાહન હંસ સુવા(હા)ય બહુ પતિ કવિરાજ...
શ્રી અંજારી ખાસ તેહના ઠામ નિવાસ... વર્ણવું' બીજે લેખ
ગુણવ‘તી૦ ૩૨
પ્રગટે હષ વિશેષ... ૪ ગુણાવલી નિજ નાર... લેખ લખે શ્રીકાર..
ઉત્તર પાછા કથને
શ્રી
ઢાળ ૨-સ્વસ્તી શ્રી વિમલાપુરે વીરસેન કુલચ ંદ રે રાજ રાજેસર રાજિયા સાહિબ ચ'દ નદિ રે, વાંચજો લેખ ભાપુરી નયથી હુકમી દાસી સકામ રે લિખિત રાણી ગુણાવલી પ્રીછો મારી સલામ રે...વાંચજોર સાહિબ પુણ્ય પસાયથી ઇંડાં છે કુશલ કલ્યાણ રે વ્હાલાના ક્ષેમકુશલ તાં સમાચાર એક મુજ પ્રીછો મુજ દાસીની ઉપરે વ્હાલાએ જે લેખ મેકલ્ય ક્ષેમ કુશળે તે આણ્યે.
૩
૪
કાગળ લખજો સુજાણ રે...,, ૩ ક્ષત્રિય વશ વજીર રે કૃપા કરી વડ ધીર રે.... સેવક ગિરધર સાથ રે પહાચ્યા છે હાથે હાથ રે, ટળીયા દુ:ખના વૃંદ રે ઉપન્યા છે આનદ રે..... સફલ થયે અવતાર રે આવ્યા છે સમાચાર રે પ્રગટ્યું તે દુ:ખ અપાર રે ચાલી છે આંસુડાની ધાર રે,, લખીયા આળભા જેઠુ રે
७
L
८
મુજ અવગુણુ જોતાં થકાં થાડા લખિયા છે એહુ રે.....
મુજ વાલા.
M
G
33
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચદ રાજાએ ગુણાવલીને લખેલે પત્ર
સાહિમ લખવા જોગ છે! જેહવા દેવ તેહવી સેવના
હું સાંભળવા જોગ રે સાચી કહેવત લેાક રે... વાંચો ૧૦ તે સમજી છું સ્લામ રે હરખે છે આતમ ૨!મ રે ૧૧ અવગુણ ગાડાં લાખ રે
.
સમસ્યા ચાર લખી તુમે મનમાં અથ વિચારતાં હું તે। અવગુણની ભરી જેમ કોઇ વાયુ જોગથી મુજ અવગુણુ જોતાં થયાં પણ ગિરૂઆ ગભીર છે. ગિફ્આ સહેજે ગુણ કરે જલ સી'ચી સરોવર ભરે પથ્થર મારે છે તેને તેમ તુમ સરિખા સાહિબા, કાપે ચંદન તેહને મુજ અવગુણ ન આપ્યાં હિયે મુજ સરિખી કોઇ પાપિણી
"D
12
અગડી આંખા શાખ રે ૧૨ આવી ન જોઇએ મહેર રે જેવી સાગર લહેર ૨, ૧૩ કત અકારણ જાણુ રે મેઘ ન માગે દાણુ રે કુલ આપે છે આંખ રે ગિરૂઆ ગુણની લુંબ રે,, ૧૫ આપે સુગધ અપાર રે ધન્ય-ધન્ય તુમ અવતાર રે ૧૬ દીસે નહિ સ’સાર રે છેતરીચે! ભરથાર રે... હુતા ભાળી નાર ૨ સમજી નહી’ય લગાર રે સાસુ એહવી નાથ રે
W
માન્યું સાસુનું કહ્યું મે જાણ્યુ' નહિ એવુ સાસુને કાને ચઢી મૈ' આગળ થી લહી નહિ
ખાવી ગાંડની ખીચડી
કાંઇક કાચા પુણ્યથી જેમ રાણીને ખેાળનુ કરી પ્રપંચ ઈણ સાસુએ પછી તે વાત વધી ગઇ કિહાં આભા કિહાં વિમલાપુરી હાંસીની ખાંસી થઈ પરણ્યાની સહુ વાતડી જો તે ઠેકાણે ઘાટતી મિ'હલની સહુ વાતડી પછી તેા ઝાલ્યું નવ રહ્યું માહરૂ કર્યું મુજને નડ્યુ ચારની માતા કાઠીમાં,
".
૧૪
૧૭
૧૮
.
જાવું ઘેલાની સાથ રે... સદ્ગુદ્ધિ પણ પલટાય રે ખાધાનું મન થાય રે.... ૨૦ ઘણા દેખાડયા રાગ રે થયા પીછને કાગ રે.... ૨૧ જોયા જેહ તમાસ રે કરવા પડિયા વિમાસ રે
૨૨
૧૯
૨૩
.
મુજને કહી પ્રભાત રે તે। એહવુ' નહિ‘ થાત રે મૈં કહી સાસુ ને કાન રે પ્રગટયુ' ત્રીજું તાન રે...,, ૨૪ આડુ' ન આવ્યું કાય રે મુખ ધાલી જેમ રાય રે ૨૫
.
૭૬૩
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ પસ્તા ક્યા કરે હવે કહ્યું કાંઈ નવ જાય રે પાણી પી ઘર પૂછતા લેકમાં હાંસી થાય રે..વાંચજો ૨૬ જે કાંઈ ભાવ ભાવમાં જે વિધિ લખિયા લેખ રે તે સવિ ભોગવવા પડે તિહાં નહી મીન ને મે(ખ) ૨૭ - સાસુના જાયા વિના શળ વરસ ગયાં જેહ રે મુજ મનડાની વાતડી જાણે કેવલી તેહ રે... . ૨૮ પણ કુટથી જે નર થયા તે વિસ્તરશે વાત રે સાસુ સાંભળશે તદા વળી કરશે ઉત્પાત રે.. . ૨૯ તે માટે સાવધાનથી રહેજે ધરિય ઉલ્લાસ રે જેહવા–તેહવા લેકને કરશો નહી વિશ્વાસ રે... , ૩૦ સાસુને કહેવરાવજે ઈહાં આવ્યાને ભાવ રે પછી જેહવા પાસા પડે તેહવા દેજો દાવ રે... . ૩૧ મુજ અવગુણની ગાંઠડી નાખજે ખારે નીર રે નિજ દાસી કરી જાણ જે મુજ નદીના વીર રે... - ૩ર કાગળ લખજે ફરી ફરી કૃપા કરી એક મન રે વહેલાં દરિસણ આ પજે શરીરનાં કરજો જતન રે , ૩૩ મુજ બહેની હાલી ઘણી પ્રેમલાલચ્છી જેડ રે તેહને બહુ હેતે કરી બોલાવજે ધરી નેહ રે.. . ૩૪ સમસ્યા-રાધા પતિકે કરે વસે પાંચજ અક્ષર લેજો રે
પ્રથમ અક્ષર દૂર કરી વધે તે મુજને દેજો રે, ૩૫. (સુદરશન) - જે હવે સુરજ કુંડથી વિન થયાં વિસરાલ રે
તે સહુ પુણ્ય પસાયથી ફળશે મંગળ માળ રે.. . ૩૬ ઈમ લખો લેખ ગુણાવલિ પ્રેળે પ્રીતમ પાસરે દીપ વિજય કહે ચંદની હવે સહુ ફળશે આશરે... . ૩૭
ૐ ચંદ્રગુપ્તરાજાના ૧૬ સંવનનો સઝાયો [૮] દૂહા : સરસતિ સામણિ એમ નમું માગું એક જ માન કરજોડી નૈ કવિ ન
માઈ દેજે વરદાન પઉઢઉ પાડલપુર નયર ચંદ્રગુપ્ત તિહાં રાય
જિણવર આણુ સહુ વહે નિરતે વરતે ન્યાય -ચઉપઈ ? એક દિવસ નિસિ પિોઢયઉ જિૌ સેલાં લયાં
ચંદ્રગુપ્ત રાજન રે પિષહ માંહિ તે સહ્યાં સુપનંતર તિરૌ સુદ્ધપણે સંભારી રહે !
ચંદ્રગુપતિ રે ભદ્ર બાહુ ગુરૂ આગલિ કહે. ૩
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ્રગુપ્તરાજાનાં ૧૬ સ્વનિની સજા
૧૧.
ગુરૂ ગણધર આવ્યા ગહગહી ચંદ્રગુપતિ રાય હરખ્યો સહી શ્રુતજ્ઞાની સ્વામી અવધારિ સેલા સુપનાને કહે વિચાર ... 8 કલ્પવૃક્ષ ધુર ભાંગી ડાલ બીજે સૂર્ય આથમ્ય અકાલ તી જઈ ચંદ્ર ચાલણ હુતિ ચઉથઈ ભંભર નાચ્યા ભૂત. ૫. બાર ફણે અહિ દીઠે જામ છહું પાછો વળે વિમાણ કમલ કુરડી સાત આગીયો અંધારઈ આઠ.. સૂકા સરેવર દક્ષણની સેવન થા સ્વાને ખાઈ ખીર ઇગ્યારમે અસંભવ નડો હાથી ઉપર વાનર ચડીઓ.. ૭. સાયર લેપ કહે બારમે મહારથ વચ્છ જૂતા તેરમે ઝાખ્યો યઉ ચૌદમેં જોય આખી વાત પનર હાઈ. ૮ વૃષભ ચડે તે રાજ કુમાર કાલા ગજ બે ઝૂઝે અપાર ઈણિપરિસેલા લહયા નિસ એહ સામી અર્થ કહે મુઝ તેહ... ઢાળ ઃ ગુરૂ ગિરૂઆ ગુણ સાગર આગમ શાસ્ત્ર તે જાણઈ સેલાં લહ્યા સુપરંતર તેના અર્થ વખાણે... વૃષમાંહિ જેઉ ભમ
તેહની ડાલ જે ભાગી આજ પછે કોઈ રાજા
ચારિત્ર નહિં લે વૈરાગી. બીજે સૂરજ આથમ્ય અથ કેવલ નાણું ચંદ્ર હૂ જે(ચા) છાલ જિન ધર્મ ભેદ મંડાણ... ભૂત નાચ્યા જે ભૂતલે
માનસ કુગુરૂ કુદેવ બારફ જે વિસર પંચમે સુ વિશેષ બાર વરસ વિસમાં હુરી ચારિત્ર ભ્રષ્ટ જે થાસે આપી ઉપગાર સઈ મુનિવર તે સહુ દક્ષિણ જારી... વન્ય વિભાણ જે આવતે ચારણ મુનિવર રહીયા કમલ કુરૂડી સાતમઈ
બસી ધર્મ તે ગહીયા.. ખત્રી વચ્ચે તે શૂરા પૂરા તે એહ્યો મિથ્યાતે જિણધર્મ ઝલકે ડિલે આઠમૈ આગીયાની વાત.... ૧૬ નવમઈ સૂકે સરોવર
દક્ષણ નીરજ જાણિ જિહાં જિહાં જિન કલ્યાણક તિહાં તિહાં ધમની હાણિ. થાલિ સોના નૈઋતરે. દસ ખીર જે ખાસ ઉભ મની અપારજી લછમી- મધ્યમ ઘર જારી.. નીચ-ઉંચ થઈ વઈમસિ શક્તિ ખીણ તે થાસઈ ગજ ઉપર વાનર ચઢીયે ઈસે ગ્યાર હેરૌ
૧૪ .
૧૫.
૧૭
૧૯ -
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૬૬
સાયર મૂકીયે। મરજાદા ખારી એ સુપન'તર વડપણ ચારિત્ત નહિ પહો
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
ઠાકૂર મુકસી ન્યાય વરસી અતહિ અન્યાય... લઘુપણે કોઈક લેૌ તેરમે ઇણુ પરિ હાસી... સુપી આંખા તે થાસી થેલા સહ... પનરમે એહવા જાણા વિલ વિલ સુવખાણેા... સેલમે સુપને તે એહ છલિ છલિ કિસે પૂછેહ...
દૂહા : વચન સુણી સુભ ગુરૂતણા મનવસીયે વૈરાગ પંચ મહાવ્રત આદરે લીયે મુગતને રાજ...
મહારથ જૂતા વાછડા રત્ન દીઠી ચૌદમઇ
માંહે। માંહિ મનુ નહિ' મિલૈ વૃષભ ચઢીયા તે રાજ કુમાર રાજે સત્ર મિથ્યાતી થારો એ ગજ કાલા ઉકૌ માંગે મેહ ન વરસસે
.
10
..
૨૦
M
૨૧
૨૨
[૯૦૦]
પાટલીપુરનગરીહતી ચ’દ્રગુપ્તતિહાં રાય! શ્રાવકન વ્રત પાળતા જૈનધર્માંચિત્ત લાય સામાયિક પેષહુ કરે નવતવતા જાણુ ! ડગાબ્યા ડગે નહિ જો દેવ ચળાવે આણ પાખીના પેષહ કરીસેાળ સ્વપ્નસુવિચાર!સૂતાં ચણીએ દેખીયાં એકદિવસ તેણીવાર ચમકયા ચિત્તમાંહતદાકિશ્યુ નિપજશે એહુ!તીણુ સમયે પઉધરીયા ભદ્રબાહુગુણગે ગુરૂ આગમસુણી રાજવી વાંદીવાણી સુષુ'ત!દેશના અંતે પૂછીચે સેાળસ્વપ્ન વિરત ત ઢાળ : સ્વપ્ન પહેલે રે દેખીયે. ભાંગી કલ્પવૃક્ષની ડાળા રે રાજા સયમ લેશે નહિ એ તે દૃષમ પચમ કાળે ૨ કહે ભદ્રખાડુ સ્વામીરે ચઉઠે પૂરવનાણી ચઉનાણી અભિર મારે ચદ્રગુપ્તરાજા સુણા અકાળે સૂરજ આથમ્યા તેડના શ્ય વિચારો રે જે જનમ્યા પંચમ કાળમાં ત્રીજે ચંદ્રમા ચાલણી સામાચારી જુજુઇ હેાશે આકાશે ભૂત દીઠા નાચતા કગુરૂ કુદેવ કુધર્મની બાર ફણા નાગ દીઠ પાંચમે થાડાજ કાળને આંતરે છડે દેવ વિમાન વળતા દીઠે જ'ઘા ચારણી વિદ્યા ચારણી ઉકરડા મધ્યે ઉગીયા ચાર વરણમાં વિષ્ણુક કુલે
તેને કેવલ નહિ” નિરધારી રે... ૨ તેહના થ્યા ફળ થાશે રે ધમ' ચાલણીએ ચળાશે રે... ચેથે સ્વપ્ન એમ ભાખે રે માન્યતા અહેલી થાશે રે... પૂછે ચંદ્રગુપ્ત ભૂષાલ રે પડશે બાર વર્ષી દુકાળ રે... તેના શ્થા વિચારી રૂ લબ્ધિ જાસે નિરધારે રે... સાતમે કમળ વિકાસે રે જૈન ધર્મ એક રહેશે રે...
૨૩
૨૪
૨૫
૩
૬
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ્રગુપ્તરાજાનાં ૧૬ સ્વપ્નની સજ્ઝાયા
७१७
થાપના થાપશે જુજુઇ આઠમા સ્વપ્ને દેખીયે ઉદ્યોત થાડા જૈન ધર્માંના
એક શ્રદ્ધાવી નહિ· વાણિયા (વીયા) આપ આપણી મતિ(ચા) જાલે રે ઇહુ વિરોધિક પંચમ કાલે રે...ચદ્ર૦૮ આગીઓને ચમકારે રે બહુ મિથ્યાત્વના પ્રચાર રે...,, ૯ દક્ષિણ દિસે ડહેળુ પાણી રે દક્ષિણ દિસે જિન વાણી રે.... ૧૦ કૂતરાએ ખાધી ખીરા રે તમે સાંભળેા રાય સુધીરા રે
W
સમુદ્ર સૂકા દીઠા ત્રણ ક્રિસે ત્રણ ક્રિસે જૈન ધમ નહિં
સાનાની થાળી મધ્યે દશમા સ્વપ્નના અર્થ એ
ઉંચતણી લક્ષ્મી હશે નીચ ઘણા ફુલાયશે હાથી ઉપર ચડયા વાંદરે મ્લેચ્છ રાજાએ ઘણા હશે સમુદ્રે મર્યાદા મૂકી ખારમે શિષ્ય ગુરૂ પુત્ર માવિત્રની મહારથે જીત્યા દીઠા વાછરા આપણે જીવ સ’યમલેશે કદાપિ વૃદ્ધ સયમ લેશે સ્થિર જીવા શેઢા હાશે
રત્ના આંખા દીઠા ચૌઢને ભરત ક્ષેત્રમાં સાધુ સાધીને રાજકુવર રાયે પેઢીચે ઉચ તે ધમ ને છેડશે મહાવત ત્રિના હાથી લડ થાડા કાળને આંતરે સાળ સ્વપ્નાના અથ એ રાંદ્રગુપ્ત રાજા પ્રત્યે સુપન તણા અથ' સાંભળી રાજય સાંપી નિજપુત્રને
સયમ પાળી દેવ લેકમાં ૧૬ સ્વપ્નાની સજ્ઝાય એ
એ તે નીચ તણે ઘર જાશે રે ઉંચ ઘણા સીદાસે રે... સ્વપ્ન ઇગ્યારમે દીઠા રે હિંદુએ થારો હેઠા રે...
20
ચંદ્રગુપ્ત નૃપ ભાખે રે લાજ મર્યાદા નિવ રાખે રે.... ૧૪ અહુના અથ વિચાર! રે વૃદ્ધ નહિ' લે સ‘યમ ભારી રે તે પ્રમાદમાં પડી જાશે રે સચમ વ્રતથી ત્રાસે રે... તેના એહુ વિચારે રે અલ્પ રહેશે આચારા રે... સ્વપ્ને પદમૈ' દીઠા રે નીચા ધમ' કરશે મીઠા રે... સ્વને સેાળમે દીઠા રે મામૈડુ ન વરસે રે... વ્યવહાર ચૂલિકા સાખે રે ભદ્રબાહુ મુનિ ભાખે રે... વૈરાગ્ય વયે શુભ ભાવે રે સયમ લીધા વડદાવે રે...
ચંદ્રગુપ્ત નૃપ જાવે રે ભવિજન સુા શુભ ભાવે રે
*
..
20
2.8
.
.
20
"
..
૧૧
20
૧૨
૧૩
૧૫
૧૬
૧૭
१८
૧૯
२०
૨૧
૨૨
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧]
ભાંગી છે કલ્પવૃક્ષની ડાળ રે દુષમ પ‘ચમ કાલ રે...ચદ્રગુપ્ત રાજા સુણા ૧ તેના શ્યા વિસ્તાર ૨
O
....
તેને કેવળ નવિ હાશે રે... ચંદ્રગુપ્ત ૨ તેના શ્યુ વિસ્તાર રે મારે વાટે ધમ હાશે રે... ચેાથા સુપનના વિસ્તાર રે માન્યતા ઘણી હાશે રે... તેના શ્ય વિસ્તાર ૨ હાશે ખાર દુકાળ રે... તેના શ્થા વિસ્તાર રે લબ્ધિના (વચ્છેદ હશે રે.... સાતમે કમળ વિમાસે રે જુદાં જુદાં મન હશે રે... પછી વિરાધક ઘણા હશે રે વચ્ચે મિથ્યાત્વ ધાર અધાર રે.... દક્ષિણ દિશે ડાળાં પાણી રે દક્ષિણ દિશે ધમ હશે રે [0]. ૯ કૂતરા ખાવે ખીર રે નીચતણે ઘેર હેાશે રે... તેના શ્યા વિસ્તાર ફ્ અસલી હિન્દૂ હેઠા હાથ રે... તેના શ્યા વિસ્તાર ૨ નહિ રાખે મર્યાદા લગાર રે... તેના શ્યુ વિસ્તાર રે રાજા નીચે ધમ આદરશે રે... તેના શ્યુ વિસ્તાર ૨ હેત મેળાવા થાડા હાશે રે... તેના શ્યા વિસ્તાર ૨ મુઢ્ઢા પરમાદી પડયા રહેશે રે..... ૧૫ તેના વિસ્તાર ૨ માગ્યા નહિ વરસે મેહરે... ભદ્રબાહુ મુનિ એમ ભાખર સાંભળેા રાય સુધીર રે...
૧૪
s૬૮
સુપન દેખી પહેલડે રાજા સજમ લેશે નહિ, અકાલે સૂરજ આથમે જન્મ્યા તે પાંચમકાળમાં ત્રીજે ચંદ્રમા ચારણી સામાચારી જુદી જુદી હશે ભૂતપ્રેતાદિ દીઠા નાચતા દેવ કરૂ કધની નાગ દીઠી ખાર ફેણા વરસ થાડાંને આંતરે દેવ વિમાન છઠ્ઠે વર્યા
વિશે
વિદ્યા તે જ ઘાચારણી, ઊગ્યુ તે ઉકરડા મધ્યે એક નહિ તે સવ` વી યા થાપના થાપશે આપ આપણી ઉચ્છેદ હારશે જૈન ધર્માંન સૂકાં સરોવર દીઠાં ત્રણ ત્રણ દિશે ધમ હેારો નહિ સેનાની થાળી મધ્યે ઊંચતણો લક્ષ્મી ઘણી હાથી માથે બેઠા રે વાંદર સ્વેચ્છી રાજા ઉચા હાશે સમુદ્રે મર્યાદા મૂકી ખારમે શિષ્ય ચેલા પુત્ર પુત્રીએ રાજકુવર ચઢયા પેાઠીએ 'ચા તે જૈન ધમ' છાંડીને રત્ન ઝાંખા રે દીઠા તેરમે ભરતક્ષેત્રના સાધુ સાધવી [તેને]
મહારથે જીત્યા વાછડા બાળક ધમ કરશે સદા હાથી લઢેરે માવત વિના વરસ થાડાને આંતરે વ્યવહાર સૂત્રની ચૂલિકા મધ્યે સેળ સુપનના અથ એ
20
.
2.0
20
.
20
.
.
..
10
N
૩.
૪
૬
-
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૬
૧૯
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ્રગુપ્તનાં ૧૬ સ્વપ્નની સજઝાય
७६५
દુહા : ગુરૂ પદ પ્રણમી કરી સેલ સુપન સુવિચાર દુઃષમ સમય તણાં કહુ શાતણે અનુસાર ઢાલ : પાટલીપુર નયરે ચંદ્રગુપ્ત રાજન ચણાયક નામે
બુદ્ધિ નિધાન પ્રધાન એકદિન પિષહમાં) સુખ સેજે સુતે રયણી મઝાર તવ દેખે નરપતિ સેલ સુપન સુખકાર... ૨ ત્રુટક : સુખકારક વારિક દુઃખ કેરાં નિરખે નૃપ વડ વખતે વાજિંત્ર તૂરે ઉગતા સૂરે આવી બેઠે તખતે ચાણાયક નાયક મતિ કે આવી પ્રણમે પાય સોલ સુપન રયાંતરે લાધ્યાં તે બેલે નરરાય... ઢાલ : યુરિ સુહણે દેખે સુરતરૂ ભાંગી ડાળ બોજે આથમીયા સુરજ બિંબ અકાલ ત્રીજે ચંદ્રચલણી
ચેાથે નાચ્યાં ભત પાંચમે બાર ફણાને (લે) દીઠે અહિ અદ્ભુત... ૪ ગુટકઃ અતિ અદ્દભુત વિમાન વન્યું તમ છ સુહ દેખે કમલ ઉકરડે સાતમે આઠમે આગીય અંધારે પેખે સુકે સરોવર નવમે દક્ષિણ પાસે ભરીયે નીર દશમે સુહણે સોવનથાળે (કૂતર(રે) ખાયે ખીર. ૫ ઢાલ : ગજ ઉપર ચઢીયા વાનર દેખે ઈગ્યાર મર્યાદા લેખે
સાગર સુપન એ બાર માટે રથે જુતાત્યા-તીયા વાછડા તેરમે દેખે ઝાંખા તિમ શ્યણું ચઉદયે સુપને પેખે... ત્રુટક : તિમ દેખે નમે વૃષભે ચઢીયા રાજકુમાર કાળા ગજ બેઠું માંહોમાંહે વઢતા સેલ એ સાર એહવા સેલ સુપન જે લાધ્યો સંભારે નુપ જામ એહવે આવી દીયે વધાઈ વનપાલક અભિરામ... ૭ ઢાલ : સ્વામી તુમ્હ વનમાં શ્રુતસાગર ગુણખાણી ભદ્રબાહુ મુનીસર
ચૌદ પૂરવ ધર જાણું અવ્યિા નિસુણીને
વંદન કાજે જાય ચાણાયક સાથે
નરપતિ પ્રણમે પાય. ૮ સ-૪૯
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
૦૭:
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ત્રુટક : પાય નમીને નૃપતિ પૂછે સાલ સુપન સુવિચાર કૃપા કરી ભગવત મુજ દાખા એહ કરી ઉપકાર તવ ગિરૂમા ગણધર શ્રુતસાગર મેલ્યા નરપતિ આગે દુસમ આરે એહ સુપનના હારશે બહુલા લાગ ..
ઢાલ : સુરતર્ કેરી શાખા ભાંગી તેહનું એ ફલ સારજી આજ પછી કાઈ રાજાભાવે નહિ નીચે સયમ ભારજી આથમ્યા સુરજ ખ અકાલે તે આથમ્સ' કેવલનાણુ જી જાતિસમરણ નિમલ આહિ નહિ મપજ્જલ નાણુ....૧૦ ત્રીજે ચાલી ચંદ્ર થયા જે જિનમત એણી પરે હશેજી થાપ-ઉત્થાપ તે કરશે બહુલા કપટી કગુર્ વિગેશેજી ભૂત નાચ્યા જે ભૂતલે ચાથે તે કુરૂ કુદેવ મનારો જી દૃષ્ટિરાગે ન્યાÀાહ્યા શ્રાવક તેના ભક્તો થાશેજી...
બાર છે। વિષધર જે દીઠે ખાર વરસ દુભિ'ક્ષ તે પડશે
તેનુ એ કુલ જાણાજી હોશે ધ'ની હાણાજી વન્યુ· વિમાન જે આવતું પાછું તે ચારણ મુનિ નિ હારશેજી સાતિચારી આચારી થાડા ધમ અધર્મ જાશે....
૧૨
જુઠા સાચા સાચા જુઠા જેહ વડેરા ન્યાયચલાવે કુડ કપટ છલ છદ્મ ઘણેરા
૧૧
।
કમલ ઉકરડાનું ફલ એહી નીચ ઉચ કરી ગણીયે” (ગણશેજી) ક્ષત્રિય કુલ શૂરા તેહિ પણ વિશ્વાસીને હણીયેજી (હણુગ્રેજી) આગિયા સુહણાનું ફલ જાણે! (જન ધમે દૃઢ ચેાડાજી મિથ્યાકરણી કરતાં દાસે, શ્રાવક વાંકા ધાડાજી... સુકુ' સરોવર દક્ષિણ પાસે, નીર ભરીયુ* સુવિલાસેજી; આપ ઉગારણ કાજે મુનિવર, દક્ષિણ ક્રિશિમાં જાશેજી. જિહાં જિહાં જિન કલ્યાણક તિહાં તિહાં ધ'ના વિચ્છેદ થાશેજી; સ'ત અસ'તની પેરે મનાશે, ધમી' જન સીદાશેજી... ૧૪ સેાવન થાળે ખીર ભખે જે કુતરા દસમે સુણેજી ઉત્તમની ઉપાર્જિત લક્ષ્મી મધ્યમ બહુ પરિમાણેજી ગજ ઉપર જે વાનર ચઢીયા તે હુંશે મિથ્યાત્વી રાજાજી જિન ધર્મ વલી સય કરતા મઘ્યમિતમાં તાનજી... ૧૫ મર્યાદા લેાપે જે સાગર તે ઠાકુર મૂકશે ન્યાયજી કરશે લાંચ પસાયજી તેહ કરે અન્યાયજી કરતા જુઠ ઉપાયજી
30.
૧૩
૧૬
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ્રગુપ્તનાં ૧૬ સ્વપ્નની સઝાય
૭૭૧ માટે રથે જે વાછર જુયો તેરમે સુપને નરેશજી વૃદ્ધ પણે સંયમ નહી લેવું કે લઘુપણે કઈક લેશેજી ભૂખે પડ્યા દુ:ખેં ભીષા પણ વૈરાગ ન ધરશેજી ગુરવારિક મૂકીને શિષ્ય આપમતિ થઈ ફરજી... ૧૭ ઝાંખાં રતન તે ચૌદમેં દીઠાં તે મુનિવર ગુણ હજી આગમ મત વ્યવહારને ઇડી દ્રવ્યની વૃત્તિ લીણાજી કહેણી રહેણી એક ન દીસે હશે ચિત્ત અનાચાર શુદ્ધ પરંપર વૃત્તિ ઉવેખે ન વહે વ્રતને ભારજી... ૧૮ રાજકુમાર જે વૃષભે ચઢીયા તે મહામહે નવિ મલશેજી વિરૂઆ વેર સગાં સંગાથે પરશું નેહ તે ધરશેજી કાળા ગજબેહુ વઢતા દીઠા તે માંગ્યા મેહ ન વરશેજી વણજ વ્યાપારે કપટ ઘણેરો તેહી પેટ ન ભરશે.... ૧ સેલ સુપનને અર્થ સુણીને ભદ્રબાહુ ગુરૂ પાસે દુસમ સમય તણું ફળ નિસણું રાજા હૈયે વિમાસે પુત્ર રાજ્ય ઠવી વ્રત લેવે સારે આતમ કાજળ ભવિકજીવ બહુલા પ્રતિબધ્યા ભદ્રબાહુ ગુરૂરાજજી.. ૨૦
ગુણરાગી ઉપશમરસ રંગી વિરતિ પ્રસંગ પ્રાણીજી સાચી સદણ શું ધારે(પાળે મહાવ્રતપંચસમકિત એ સહિ નાણુજી નિંદા ન કરે વદને કેહની બેલે અમૃત વાણીજી અપરંપાર ભવજલધિ તરવા સમતા નાવ સમાણજી. ૨૧ શ્રી જિનશાસન ભાસન સુંદર બેધિબીજ સુખકારજી જીવદયા મનમાંહે ધરે કરૂણા રસ ભંડારજી એ સઝાય ભણીને સમજો દુકસમ સમય વિચારજી ધીર વિમલ કવિરાય પસાથે કવિ નવિમલ જયકારજી ..રર
[૪]--- વીસમે શ્રીવીર જિર્ણોદ વંદત છેદે કર્મ કે કંદ શારદ માતા તણે પસાય સુપના ભણું ચંદ્રગુપ્ત રાય... ૧ ક્ષેત્ર ભરત એહ જંબુદ્વીપ - તાકી સભા અધિક અનૂપ ઉજેણી નગરી શુભથાન રાજા ચંદ્રગુપ્ત તિહાં જાન... ૨ સપના સેલા પાછલી રાત
દીઠા નાના ભાત આયભ નિ (આય મનિ તિહાં જગ ઈશ સંશૈ ભંજે અધિક જગીશ. ૩
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૭૨
સઝાયાદિ સ ગ્રહ.
ગઈ રાઈત હવે પરભાત રાજા ચાલ્યો મુનિકી જતા વંઘા મુનિવર જગ આધાર ભવસાગર ઉતારણ પાર... અવસર પાય જેડીયા હાથ પ્રશ્ન એક પૂછું મુનિ નાથ સુપના સેલાં જે મઈ દીઠ તા સુફલાફલ કહા ગરી... ભદ્રબાહુ સ્વામી ગુણવંત જાણી નિમિત્ત બેલ્યા મહેતા રાજા છેડે ચિત્તક છેદ - કહું સુણે સુપનાંકે ભેદ... ક્ષેત્ર ભારત એહ પંચમકાલ ઈતી વાત હસી ભૂપાલ ઘટતે કાલ ઉપજે બુરી એહ વચન તુમ નિચે કરી. ૭ તુટી ડાલ કલ્પ તરૂતણું તે સુપના ભાખે તુમ ભણી ક્ષત્રીય વંશ જીકે નરનાહ દીક્ષા ઉપર ન કરે ભાવ.. આથમતે ક્યું દેખે ભાણ દ્વાદશાંગકો કે નવિ જાણ દિન દિન બુદ્ધ વું ઓછી હેય કાલે જગ જાણે સહુ કેય.. ઉગે ચંદ્રમાંહિ બહુ ખેદ જિન શાસનમાં ભાંગા ભેદ જિણે ભાગે હિયે ન રાખસી મત અનૈક થરથર થાપસી.. ૧૦ બારા ફણ પતંગ મેં દીઠ બાર વરસી દુકાલ અનીઠ તજસી જતિ ક્રિયા આચાર એહ સ્વપનકે એહ વિચાર. ૧૧ કૈવ વિમાણુ અપુઠા જાત સુપને દીઠા તે સુણઉ વાત ચારણ સૂર વિદ્યાધર હોય પંચમ કાલ ન આવૈ કેઈ. ૧૨ કમલ કજોડે ઉગ્ય જય સંજમ ધરમ વેસીધર હેય ક્ષત્રી વિપ્ર ભ્રષ્ટ અતિ ભાવ એહ સ્વપના ફલ જાણે રાવ... ૧૩ નચિત ભૂત દેખીયા ઘણાં સુણે ફલાફલ સુપનાં તણાં નીચ દેવ ઉપર બહુ ભાવ જૈન ધર્મ છેડે હો રાવ.. ૧૪ આગીયે કીટ કરે ચમકાર દીઠા સુપના સુણ9 વિચાર જૈનધર્મ તુઝ આગઈ હોય મિથ્યાવંત સેવે સહુ કેય.. ૧૫ સ્વને સર સુકે દેખી દક્ષિણ દિશા પાણુ પેખી જિહાં જિહાં જૈનકલ્યાણક હેય તિહાં તિહાં જૈન ન જાણે કેઈ..૧૬, હેમપાત્ર પય શ્વાન જ ખાય સુપનાં દીઠા તે સુણરાય ઉત્તમ ઘર જઉ લખમી હોઈ નીચ ભોગવે વિલસે સેઈ. , ૧૭ગજ ઉપર બઈઠા કપી જાણ દીઠા સ્વપના સુણે વખાણ રાજા નીચ રાજ ભેગવે કુલવંત ક્ષત્રી સેવા કરે.. • ૧૮ મર્યાદા લેપ દેખે સમંદ સ્વપના દીઠા તે સુણ ચંદ રોજનીત છ કુલરાય બાંધી લુંટી પરધન સહ ખાય... ૧૯
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૭૩
ચંદ્રાવતીની સજઝાય વૃષભ તરૂણ રથ જત્યા ભાર તે સ્વપનાકે સુણે વિચાર દીક્ષાભાર તરૂણ ઝેલસી વૃદ્ધપણે માયા વ્યાપસી... ઉંટ ઉપર બેઠી નૃપ ઈદ સુપના દીઠા તે સુણ ચંદ રાજા જૈન ધર્મ છેડતી હિંસક મિથામતિ હેયસી. રતન સમૂહ ધૂલિ ઢકીયા રાજા તે સુપના ખિીયા પંચમ કાલ જતી મતિ મુગ્ધ ઉપરા ઉપર કરસી વિરૂદ્ધ... હસ્તી કલા સૂઝે ઘણું સુણો ફલાફલ સુપનાતણું કલે કાલ કરસણ હેયસી મન માન્યા મેઘ ન વરસસી... રયણ સમે જે સુપનાં લાં જુદા જુદા તિલકા ફલ કહ્યા નેમ ધર્મ ઘટતે આચાર જાણે સુપનાં તણે વિચાર... ૨૪ ભદ્રબાહુ સ્વામી ઈમ ભણ્યાં ચંદ્રગુપ્ત રાજા સહુ સુણ્યાં મન વૈરાગ ભર્યો સૂધ ભાય પુત્ર ને દીયઉ રાજ્ય બુલાય... ૨૫ ચૈત્ર માસ સુદ વારસી કહી સ્વપના ચંદ્રગુપ્ત ચેપઈ જેને પુરાણમાંહિ એ સુણી તિહવિધ બ્રહ્મ રાયમલ ભણી.... ૨૬
ચંદ્રાવતીની સજઝાય ૯િ૦૫ જસ મુખ સોહે સરસ્વતી માય પ્રણમી વીર જિનેશ્વર પાય સાધુ સહુ કે સુજો એહ મંત્ર યંત્ર તંત્રાદિક તેહ. ૧ વૈદક પતીક ફૂટી કર્મ
મુખથી ન કહીએ એહને મમ અનરથ ઉપજે તેથી ઘણાં જેમ એહથી મૂઆ પાંચે જણું ૨ કુંડલ પુર ખત્રી એક ઠામ ભીમસેન છે એનું નામ નારી તેહની ચંદ્રાવતી
દેષ ન દીસે તેહમાં રતી.. ૩ ચંદ્રાવતી મૂકી ઘર બાર એક દિવસ તે શયે અસવાર ચાલ્યા ચતર તે કીંક ઝાર ચંદ્રાવતી તે કરે વિચાર એકમને જે કીજે ધમ તો નિકાચિત છૂટે જે કર્મ ઘર પાસે તિહાં મુનિવર રહે ચંદ્રાવતીને ધર્મ જ કહે. પ્રતિબધી કીધી શ્રાવિકા થઈ તે જિનશાસન ભાવિકા વહરવા આવ્યા તેહ મુનિરાય ચદ્રાવતી તે પ્રણમી પાય.. નયણે નીર ઝરે તે ઘણું દુઃખ દેખી દીલ દુભાવે આપણું ઘણા દિવસ પિયુ ચાલ્યુ થયા ખચી બીજી નવિ મલી ગયા. ૭ દીન વચન તેહનું તે સુર્યું દુઃખ થયું તે મુનિવરને ઘણું જોષ જોઈને કર્યો વિચાર દિવસ સામે આવે ભરતા. ૮ જોષ જોઈને મુનિવર ભણ્યા કહેલ દિવસે કત જ મળ્યા ત્યારે ખુશી થયું ચંદ્રાવતીનું મન તેણે રાંણું સુંદર અને ૬
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૭૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ પ્રથમ મહિલાગ્યા મુનિરાજ નિમિત્ત કહેસાર્યો મુજ કાજ ભીમસેન મન ભટકે બે
એ પાખંડી એહને મળ્યો. ૧૦ એહને એહવું આપ્યું અને જેઓ બેહુને એકજ મન ખડ્રગ કાઢીને મારવા ધસ્યો દેખી મુનિવર મનમાં હસ્ય... ૧૧ નારી કહે નવ કીજે રેષ ઇણે પ્રકા તાહ જોષ તે માટે મેં આપ્યું અન્ન - સુણું વચન તુમડે વાળ મન..૧૨ જુવે છેષ મુનિવર તત્કાળ આ ઘડી થવું જણશે બાળ જેષ જોઈને કહે તત્કાળ તે બેઉને ઉપજશે કાળ... ૧૩ જેષ જોઈને મુનિવર ભયે ઉદરવધે રહ્યો ઘડી તણે ઘળા પગલે રાતું અગ લીલવર ટીલું છે તરંગ. ૧૪ સુણ વાત તેણે તત્કાલ ઉદર વધેરી કાઢયે બાલ અનરથ દેખીને ચંદ્રાવતી વિષ ખાઈ મૂઈ મહાસતી.. ૧૫ ભીમ સેન મન પડી ફાળ આપે હું તે કરીયે કાળા હત્યા ચારે સુઈ જે કાળે દુઃખ કરવા લાગ્યો તે ટાણે. ૧૬ હે છે કે શું કીધું કાજ અનરથ ચારે કીધાં આજ અન્નપાણુ મુનિવર પરિહરી કાળ કીધો નિશ્ચલ મન કરી. ૧૭ એહવા દેષ કહ્યા છે ઘણું મંત્ર યંત્ર તંત્રાદિક તણાં મૂકે ન માયા મમતા મેહ ચારિત્ર નહિં ચઢાવે સેહ. ૧૮ જેમાં દેષ ન હેય રતી તે કહે મુજને શુદ્ધ યતી ઈણ અવસર સહુ કે મુનિ ભણે દોષ રહિત તે શિવપુર વરે... ૧૯વાર્ધિક નામે વડો ઋષિ હશે (ચંડ)ચંદ્ર પ્રદ્યોતે નિમિત્ત કહ્યો કુલ વાલુએ નિમિત્ત જે ભણે શુભ પાડી લીધી દુગતિ ગણે. ૨૦ તપ ગ૭પતિ શ્રી હીર સુરીંદ પટેધર વિજય સેન સૂરદ હરખ્યા પંડિત તે વર શિખ્ય હરખ વિજય ભજે જગદીશ.. ૨૧.
૬ ચંપા શ્રાવિકાની સઝાય ૦િ૬). વાસી દિલ્હી રે નયનાં થાનસિંગ માનસિંગ રિદ્ધા રે માતા ચંપાદે તેહના તપસ્યા છમાસી કીધા રે હૈં મન મેહયે ગુરૂ હીરજી ૧ એક દિન ફુલેકે નીસર્યો. બાઈ ચંપાદે માત રે સામે અસવારીઓ આવી અકબર શાહ સુગા(દા)ત રે... ૨ પૂછે એ કૌન લેક છે
ો છે મહોત્સવ એહ રે બેલે કામેતિ શેઠીયા
હજરત સુણીયે સસનેહ રે... , રાજા ધરીયા છમાસના
બાઈ ચંપાદે નામ રે તેહનો ફુલેકે એહ છે સહુ રોજ ઇતમામ રે.. ૪
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંપા શ્રાવિકાની સઝાય
9૭૫
સાંભળી અકબર બેલી એહમાં અધિકાઈ કાંઇ રે બાળક નાના રેજા ધરે મહિને રમજાન માંહી રે. મેં મન૦૫ બેલે કામેતી શેઠીયા
ઉન્હા પાણી ઉપવાસ રે એહવા રેજા છે એહના અન્ન ન લેવું છમાસ રે.. . ૬ ચમયે અકબર સાંભળી આ ચંપાદે પાસ રે દેખો દુર્બલ દેહને
પૂછે અકબર તાસ રે.. બેલે ચંપાદે માવડી
દેવ ગુરૂ ધર્મ પસાય રે રજા ધરીયા મેં સાહિબા એ સહુ તેહને પસાય રે . ૮ તે ગુરૂ શહેર ગંધાર છે સપરિવાર ચોમાસ રે નિસુણી અકબર રીઝીયે હુએ મળવા ઉલ્લાસ રે... - ૯ અકબર ફરમાન મોકલે હીરજી વાંચીને જેય રે વહેલા આવજે ગચ્છરાયજી વિલંબ ન કીજે જી કેય રે... - ૧૦ કારતિક માસું ઉતરે
સૂરિહરજી નિગ્રંથ રે સ(બ)હુ પરિવાર શું પાંગર્યા ચાલીયા દિલહીને પંથે રે.. , ૧૧ દૂર દેશાંતર જાણીને
રાજનગર શુભ ઠામ રે પટ્ટધર થાયા રે પ્રેમ
સેન સૂરિ વડ નામ રે... - ૧૨ પાલનપુરથી આગળ
રેહ સહેત્તરા ગામ રે ઠાકોર આહેડે આવી
એહને બે ગુણ ધામ રે. ૧૩ એણી પેરે પંથે રે ચાલતાં કરતાં બહુ ઉપગાર રે આગ્રાનગર પધારીયા
વદ સહુ નર નાર રે.. ૧૪ માલમ હુઈ પાતશાહને હુઓ ઉલસિત અંગે રે સંવત અગીયાર તેરસે (ગુણ ચાલીસ મે) જેઠ વદિ તેરસ રંગ રે... ૧૫ પરીક્ષા જવાને કારણે ભૂમી ખણી તેહમાંહિ રે બકરી ઘાલી છે જીવતી ઉપર આસન ઠાય રે.. . ગુરૂને મળવા બોલાવીયા દીધો ગુરૂ ઉપગ રે એ આસન નહિં અમ કામનાં મહું સચિત્ત સંયોગ રે... - ૧૭. એ આસનતળે મટકા તીન પચેંદ્રિય હાય રે અકબર શાહ મન ચિંતવે પૂરા સમજી નહિ સેય રે... - ૧૮ ચિંતવી ભોંયરૂ ઉઘડાવીયું બકરી જોવાને કાજ રે બચ્ચા દેય છે માવડી દીઠે ત્રણેને સાજ રે.. . ૧૯ અકબર શાહ મન ચિંતવે પ્રત્યક્ષ પરવરદિગાર રે પ્રણમે પાય ગઇ રાયનાં ધર્મ શ્રવણ મન ધારે.. . ૨૦
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
७७६
સઝાયાદિ સંગ્રહ
એક પ્રહર લગે શાહને ઉપદેશે સુરિરાય રે હિંસા પાતિક સાંભળી પરિણતી કુણી થાય રે... - ૨૧ અરજ કરે છે સુલતાન નિસ્પૃહ થે સૂરિરાય રે ધનમણિ કંચન યે નહિં મુજ પ્રાર્થના કુણુ કાજ રે..,, ૨૨ પુસ્તક તુમચા રે ધર્મના વિહરે શ્રી ગચ્છરાય રે શાહ વચનથી તે વહેરીયાં પુસ્તક આગમ શ્રત રાજ રે... ૨૩ આગ્રાનગર ભંડાર મેં
પુસ્તક ઠવાયાં છે એહ રે પ્રથમ ચેમાસુ તિહાં રહ્યાં જાણ ધમ સનેહ રે... - ૨૪ આગ્રા શહેરની સંઘને ઉપદેશ્ય સુરિરાય રે દીપ વિજય કવિરાજ
હીરસૂરિ ગ૭ (મહા)રાજ રે.... ૨૫
બી ચા દેવીની સજઝાય [૯૦૭]. જાઉ તારી બલિહારી હે ચાવી જાઉ તારી બલિહારી દેશ-પરદેશ ને ગામોગામને વશકીધા તે ભારી, હે ચાવી જાઉં. ૧ ધર્મશાળા મુસાફરખાના જયાં ત્યાં તારી સવારી બુઢા બાળ જુવાન નરનારી સેવા કરે સૌ તારી. ૨ ભૂલી ભગવાનને તને ભજે છે તે છે ચિત્તહરનારી સાધુ સંત ત્યાગી વૈરાગી તેની સંજ્ઞા નહિં વારી. . ૩ તારા વિના તેને નવ ચાલે તું લાગે છે બહુખારી ઉજમણું સંઘ પિથી પારણે હોય તારી તૈયારી (મિજબાની) ૪ વિવાહ અથે સગા આવે ત્યાં આખી રાત ઉડનારી (૨) ચાલતાં ચાર જણ ભેગા મળે ત્યારે નીકળે છે વાત તારી... . ૫ તારા પંજામાં આવી ફસાયા કરે છે તેની ખુવારી શેરીની નાકે મહાલલાના મુખમાં ઠેર ઠેર હોટલ ભારી.. , , ૬ અળગણ પાણીમાં ઉકળે તું તે સહુને સરખા કરનારી દુધને દાટવાળી ખાના ખરાબી કરી હાડમાંસને ચૂસનારી. . રેગ શેકમાં રગે રાતી તારી ગતિ છે ન્યારી ખેડુત મજુરે કેઈને ના છેડે ખળા ખેતરમાં સવારી.. અડધી કેફીમાં ત્રણ ભાગ તાહરા બચ્ચાને ભૂખે મારનારી ખુવાર થઈને જવું જ પડશે કે શાંતિથી જાય તે સારી. . હાર્ટ ફેલ જેવા રોગ ઉપજાવે મરણ સંખ્યાને વધારી કપુર કહે એ જીવતી ડાકણ જલદી કરે દેશપારી ... ૧૦
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
ওওও
ચાર યુગના ભાવની સઝાય
છે ચાર યુગના ભાવની સઝાય ૯િ૦૮] સુણે સુણો ભવિયણ ચાર યુગના ભાવ છે એહવા આયુ-તન-ધન-ધરમની ધીરજ ઘટતે કાલ ઘટેવા... સુણે. ૧ સત્ય યુગે' સુષમે સુખ હું તે કઈ કેહને દુઃખ ન કરવા અધિકારી કેઈના દુ:ખ સુણતાં તેહને સુખ કરી પછે પાણી પીતાં, ૨ ત્રેતા યુગ” સુષમ સુખ હું તે કિવારેક કેહને દુઃખ દેવા અધિકારીને કહે જિણ વેલા કામ કરી પછે મેવા.. 'દ્વાપરમાંહે સુખીયા વલી દુઃખીયા અધિકારીને કહેવા આપણે કાજ કરી છે તેહનૌ કારિજ કરે કહે તેહવા. . ૪ કલિયુગ મેં કવિધ કલેશ કેળવે માંહોમાંહે દુ:ખ દેવા અધિકારી પણિ વાદ લગાવૈ બેહના ઘર લેવા.. યુગના ભાવ સુણીનેં ઉત્તમ રીડથી દૂરિ રહેવા સુખીયા ગણિ તેજ સિંઘ કહે સદા જે કરે દેવ ગુરૂ ધર્મ સેવા, ૬
ચારિત્ર અને રથમાલાનો સક્ઝાય ૦િ૯) દુહા : સુહગુરૂ પય પ્રણમઉ નિસિદીસ કરજેડી નંઈ નામીય સીસ જાસુ પસાઈ નિમલ નાણું લહિયઈ મુગતિ તણઉ અહિનાણ. ૧ તે ગુરૂ ભાખઈ પ્રવચન શુદ્ધ જાણિ કે ભૂલ્યઉ સાકરદ્ધ શ્રવણ પુઈિ પીતાં સુખ હોઈ એ જામલિ નહુ બીજઉ કે ઈ. ૨ માહણ-બત્રી-વૈશ્ય-જિમૂત્ર થ્યારિ વર્ણ એ ભદ્ર-અભદ્ર કરઈ સદા બહુવિધ આરંભ ન મુણુઈ નરભવ નથી સુલંભ... ૩ પરિગ્રહ વિણ આરંભ ન થાઈ આરંભિઈ છકકાય હણાઈ જીવ હતાં વઈર વિવૃદ્ધિ ઈણિ પરિકામ-ભેગની સિદ્ધિ.. ૪ તેહ થકી સુખની સી આસ છૂટઈ નહીં દુકખમય પાસ કાલિઈ પ્રાણી પામઈ મરણ કમ-ભાગ-ધન થાઈ ને શરણ... ૫ સ્વજન મિલી બાહિરિ લેઈ જાઈ અગનિ તનુ છારહાઉ થાઈ ભગવઈ જઉ કમ એકલઉ કીઉં પાપ ન હોવઈ ભલઉ... ૬ ભેગકારિ જે મીલી આથિ તે નહ ચાલઈ કાંઈ સાથિ વિંહચી સ્વજન તાસુ ધન ખાઈ દુખ વિભાગ કેઈ ન થાઈ છે માય-પિતા-બંધવ બહુ નારિ પુત્ર સ્વજન જે ઈ સંસારિ દુગતિ પડતાં ન હુઈ ત્રાણુ કાંઈ ન કુરઈ પ્રાણ વિનાણુ ઈણિ પર એ સંસાર અસાર દુકખ સાગર જસુ ઉપમ બાર ઈમ જાણી મમતા પરિહરઈ તે માનવ ભવસાયર તરઈ..
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૭૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ. તે સંભલિ મનિ ધરિ વઈરાગ છડી સહ સ્વજન ધનરાગ પંચ મહાવ્રત ઈક આદરઈ શદ્વપાલ કેવલ સિરિવરઈ... ૧૦ કે શ્રુત સાચઉ સહઈ બહુ સંવેગ જિ હિયડઈ વહઈ કરઈ મનોરથ સમરસિ પણઈ તે ગિઈ ઉત્તમ ગુણ તણઈ. ૧૧ કઈયઈ સંયમ લેસુ સુહ ગુરૂ સંગમ સંગ સયણ ધન પરિહરી એ વિધિઈ વિહાર કરેસુ નિમમ ભાવિઈ ગામાગર નગરિઈ ફિરીએ પંચમહવય ભાર ગિરિ જિમ દદ્ધર કઈયઈ નિરંતર ધારિસ્યઉ એ વહ મુસ ચેરી કાર મેહુણ પરિગ્ગડ રાઈયણ વારિસ્યઉ એ. ૧૨ બહુ ગુણતણુઉ નિવાસ દેસ વિણાસણ સમ સરવર જલિ ઝીલિસ્યઉ એ કઈવઈ ગુરૂકુલ વાસ આદિલ મુનિવરિ સેવ્ય છહીં પણ સેવિસ્યઉં એ સારણ વારણ સાદરી ધિય ચાયણ પડિયણ સહિસ્યઉં ઘણીએ તે દિન હસ્યઈ કિ વાર સીખિઈ ચાલિસ નિયગુરૂ ગીતારથ ભણુએ..૧૩ રયણાયર ગુરૂ જાણ ગરૂઅઉ ગંભીર નિર્મલ ગુણ યણિઈ ભયઉ એ ધન ધન ગુરૂની વાણિ ડેલ્યઉ મુનિવર મેઘ કમર જિણિઉ ધર્યલ એ ચિલણ સેણીકરાય સાહણિ મુણિગણિ પેખી નિયાણું જે કર્યા એ ટાળ્યા તે ગુરૂરાય કઈ વંદિસુ ઈસા સુગુરૂ ભવજલિ તર્યા એ... ૧૪ અચપલ અતુરિત ચારિ પગ પબિ નિરખત ઉજજમ પ્રધાન ધર સે ધઉ એ. ચાલિસ ઇયિ વિહાર કઈ ઈ ઉત્તમ માનવ ઈમ પ્રતિબંધ લઉ એ મૃદુ વાણી નિરવધ મધુર અકકસ પ્રાણિ ઘાત જિહથી નહીં એ પ્રીતિ ઉપાવઈ સઘ ત્રિભુવન જીવન હિતકારણિ જિણવર કહીએ... ૧૫ મિશ્ર ઋષા પરિહાર સર્વ સંમત આગમ જા મલિ લિસ્યઉ એ સત્ય અનઈ વવહાર સુમતી મુનિરતિય કઈ ભાષા બેલિસ્વઉ એ કુસુમિઈ જિમ મધુકાર ભમતાં પરિ પર કરિશ્યઉ સુધી ગેચરી એ લેસ્યઉ ઉંછ આહાર કઈઈ દૂષણ વસબગુણ બે પરિહરી એ.. ૧૬ મંડલિ પંચ ય દેસ ટાલિ સાહમય સંવિભાગ કરિ ભુજિસ્વઉ એ ઈડિ રાગ વલિ દેષ કઇયઈ સમમતિ મેહ મહાભડ પિસ્યઉ એ
જીવ જતનિ મૂકે સુદઈ નિરખીય પજ ઉવહિ પડિગાહિસ્યઉ એ સમય તિસફલ ગિણેસુ જઈયઈ સંજમ સાયર ભુજબલિ ગાદિસ્યઉ એ...૧ પાસવણ ઉચ્ચાર ખેલ સિંઘાણય જલધિ તનુ તેહવઉ એ ચઉ૫યાર આહાર વલિય અનેરઉ પરિઠવણે ચિત જેહવઉ એ દસ ગુણ થડિલ જઈ સુખડિ લેહિય સુપમજિજઅ વીલ વલિ વિહી એ તિમ જિમ જયણ હાઈ પ્રવચન ભાષિત કઈNઈપરિઠવિસ્યઉં સહી એ-૧૮
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચારિત્ર અને રથમાલાના સજઝાય ઢાળઃ આરતિ રૌદ્ર નિવરિય સમતારસજલિ ઠારિયા
સારિય ગુપતિ સહિત મન રાખિસ્યઉં એ કઈ ભાષા સંવરી મનાલંબન આદરી
સુંદરી વચન ગુપતિ ચિતિ આણિસ્યઉ એ... ૧ સહાઉ દૂસહ ઉવસગ કરતઉ નિરતઉ કાઉસગ
ઉસ્સગ માગિઈ ગિરિજિમ થિર હુયઈએ ફલેગ જેમ ડોલઈ નહી કાય હણી તઉ મઝ સહી
નિરવહી કઈયઈ તે દિન આવીટ્યૂઈ એ૨૦ છડિ વિષમ વિષય વિષ દૂષણ વછિ સુનહિ
વિભૂષણ સહિષણ વસ્ત્ર મલિન કઇયઈ એ હિરિસ્વઉ એ ફાટા તે પણ જરંણ કોઈ ન કરઈ ઉદીરણ
હીરણ નિર્ભય થઈ ઈમ વિહરિસ્યઉ એ. ૨૧ પ્રથમ સામાયિક ઉચરી છહઈ કાય રક્ષા કરી
આકરી કરૂણા કઈઈ પાલિસ્યઉ એ છ માસ થિતિ તિહાણ ઉકેસઈ પ્રવચન સુણી
| મુખ ભણું છજજીવણું સંભલિયેઉ એ... ૨૨, આવશ્યક દશ વેયાલી આઠ પનર દિન તપ પાલી
મંડલી સાત વિધઈ આરાધય એ પામી સુહ ગુરૂ સંગ નિહાઉ તસુ મુખ અણુઓગ
સંજોગ સહમી સઉ સાધિસ્યઉ એ... ૨૩ ગુરૂ સાખઈ ઉવઠાવણ તપ કર લેઇય વાયણ
પાટણ શ્રુત ભાણ કઈઈ થાઈસ્યઉ એ કઈયઈ કાલ વાઘાઈય વેરdી પાભાઈ
રાઇય કરે સઝાય ૫ ઠાવિસ્યઉ એ. ૨૪ પઢમિ સઝાય વિધિઈ કરી બીજઈ ધ્યાન સમાચરી
જાગરી ત્રીજી મિઈ જાગિયેઉ એ ચઉથઈ ભણસ ગુણ વલી દિવસ ક્રિયા કરિ મનિ રલી
કેવલી મારગ કઈઈ લાગિસઉ એ.. ૨૫ અઢાર સહસ સીલંગિઈ રથરૂપિઈ અતિ ચંગીઈ
રંગી કઈયઈ ધુરિ ધુર ધારિસ્યઉ એ દશવિધ સાધુ સામાચારી નિજ થઈ પર દૂષણવારી
મણહારી નિરતી કરઈ થઈ પાલિત્સ્યઉ એ.. ૨૬,
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
७८०
સહિસુ પરીષહ ખાવીસ નજ્કલ્પ ઇમ નિર્સ જંગોસ
ધનદીસ ઉગ્ર વિહારિઈ* વિરિસ્યઉ એ પરપરવાયા વિરત્તઉ સન્નુમિત્ત સમચિાઉ
તતઉ ગૃહીય સ`ગ કઇયઈ છડિસ્યઉ એ... २७ આરામિઈ ઉજજાણુઈ સુન્નાગારિ મસાણી ધ
ઠાણીક કયઇ વિસરય· અહિનિસઇ એ રમિસ્યઉ ધર્મોરામિહિ સમક્તિ તરૂ અભિરામિહિ
નામિઇં ઇમ શિવકલિસ વર સિઈ એ.. ૨૮ પઢિય યુવ પઢિમા ખાર કઈ હિસ્ય સવિચાર
પ્રાતિ જ્ઞગ્રહ
આચાર આદર કરનઇ આદરી એ
ગજ સુકુમાલતણી પરઇ પ્રાણુ જિકેાઈ નર હરઈ
તિહુ વઈ મન પ્રવૃત્તિ અતિ માહરી એ... ૨૯
દૂહા : વકથા સહુ અઈ વારિ એક ચિત્તિ સજ્ઝાય
કઈયઇ કરિસ્ટ* વણુ ગહણ ખઇસી નિમ*લ ડાય... વિર હિપ હુઉ' વિહરતઉ જિન કલ્પી જિમ જાણિ કાનિ પડિકમ્મ મતિ આણિ .. ૩૧ એકાકી ગીયસ્થ
સાધિ સુનિય પરમથ... ઇન્દ્રિય પાંચ પ્રપ`ચ છ'ડી છલખલ ચચ...
કરિયઉ વનિ મૃગ ચારિ તે દિન કઈયઈ આવિસ્યઈ ગુરૂ પ્રસાદિ જઇયઈ થઈ કચ્છપની પરિ ગેાપવી અપ્રતિખદ્ધ ઉવાઉ જિમ નિરાલંબ આકાશ જિમ સોમ લેસ સિસ તિય પરિ દિનકર જિમતપિ દ્યોપત અપ્રમત્ત કયજી હુસ્ય’ દ’સણુ નાણુ ચરિત્ત તવ નિરત' નિરતા આચરસુ ધન્ય સુબાહુ મુøિ ંદવર ધન્ય અમુત્તઉ ખાલિરિસ એહ સરિસહુઉ' સંગ્રહિસુ ધન્ય દીહ તે લેખીસુ વિવિધ ભાત્ર ગ્રંથી કુસુમિ કડી વિ ઉત્તમ જણીઇ
જલડિ જિમ ગ'ભીર મન્નુર ગિરિ જિમ ધીર...
વિહંગ જેમ ભાર પામી ધર્મ અખડ... વીરયના આચાર કઈયઇ નિરતી ચાર...
ધન્ય ધન્ય અણુગાર અર્જુન માલાગાર... જયઇ સયમ સાર મનવ`ષ્ઠિત સુહુકાર... એહ મણેાહર માલ સાહઈ ગુણુ સુવિસાલ...
૩૦
૩૨
33
૩૪
૩૫
૩૬
૩૭
૩૮
૩૯
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચિત્તસ ભૂતિ (બ્રહ્મદત્ત) મુનિની સઝાયે
પરમારથ પરિમલ મહુલ ભમર ભાવક ઋણ રસિક પાસચંઢ ઇમ વિનવઇ આણુ સહિત કરિયા મિલી
પસરઇ દાસ જોઈ પામઇ વછિત સાઈ... સજિયો સહુ કોઇ શિવ સુખ દાયક હા....
ૐ ચિત્ત સ‘ભૂતિ (બ્રહ્મદત્ત)
મુનિની સજીયા [૭૧] કહુ' છુ' દિલમાં આણા જી
દેશ દશા"ના રાચે. મીજે ભત્ર કાલિ જે રે
ત્રીજે ભવ ગગાનદી ચેાથે ભવ ચંડાળને ઘેર
ચિત્ત સંભૂતિ બેઉ જણા જગ સહુ તિહાં મેહી રહ્યું વિા અણુખ(ઇર્ષ્યા) કરે ઘણી દેશ વટા દેને કાઢીયા પર્વત ઉપર મુનિ મળ્યા અકામ મરણ મુનિ ભાખીયે ધ સુણી ઘર છેડયા આપણે નિયાણું તે તેાં આયુ નાડી રત્નને નયણે નિરખતાં મેં તુજને વાર્યાં ઘણા પણ પાકયું ખેતર જયુ' વેચીયુ` ખતારીની પરે ઝુરશે! પદ્મ શુક્ષ્મ વિમાનમાંહિ તિહાંથી ચવીને ઉપન્યા ચક્રવતિ પદવી તે. લહી કીધાનાં ફળ પામીયા તુ પુરિમતાલે હુ' ઉપન્યા સયમ મારગ આદર્યો મે' મે' પણ ઋદ્ધિ લાધી ઘણી ઉત્તમ માનવ ભવ પામીને
ચિત્ત કહે બ્રહ્મરાયને
આ અવસર છે દેહિલા ધમ મારગ ાણાજી પુરવ ભવની પ્રીતડી તે તેા મૂળથી મત તાડા,
કતિયારાના સૂત્ર જયુ તૂટે ત્ય ત્યુ' જોડે...હા ખધવ મમ ખેલ માનાજી
ભવ પહેલે દાસે!જી આપણે મૃગ વનવાસે... આપણે બેઉ હુ'સ હુ તાજી જન્મ્યા બેઉ પૂતા... સખહી ગુણે પૂરાજી ધરણીધર કે શૂરા... રાજાને ભરમાવેશ્ ગયા મરવાને ભાવે.. પગે લાગ્યા ધાઈજી ધમ' દેશના સુણાઈ... બેઉએ સયમ લીધેાજી કમ" ભુંડા તે કાધા... તપનું ફળ તુ હા જી તે કાંઇ ન વિચાયે... શિરામણ ને સાટેજી કહું છું હું તે માટે... ભવ પાંચમા કીધેાજી કપિલ પુર પ્રસિદ્ધો... સબહી અધિ(હ) કારીજી તારી કરણી સારી... શ્રાવક સુહી આચારીજી નારી નિશ્ચે નિવારી ... અહુ વિવિધ પ્રકારેજી કાણુ મૂરખ તે હારે...
20
2
20
.
..
0.0
..
૭૮૧
a
.
૪૦
૪૧
૩
*૧૦
- ૧૧ .
७
૮
૧૨
૧૩ -
'
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૮૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ઈણ સંસાર મેં રાચીયાં વિષયા રસમાં ભૂલેજી તારણ નાવ તણી પરે ધમને કોઈ નવ લે...હે બંધવ ૧૪ નિયાણું કરી સુખ લહયાં દુલહ માનવ ભવ કેરાંજી ઈણ કારણથી જાણજે
તારા નરકમાં ડેરાં. - ૧૫ છઠે ભવે જુજુઆ
આપણ બેઉ ભાજી હવે મળવું છે દેહિલું જેમ પવત રાઇ... - સાધુ કહે સુણે રાયજી અબ આ ઋદ્ધિ ત્યાગેછે.
આ અવસર છે પરવડે સંયમ મ રગ લાગે... રાય કહે સુણે સાધુજી કછુ અવર બતાવેજી
આ ત્રાદ્ધિ છૂટે નહિં મુજ હવે પસ્તાવે.. ચિત્ત કહે બ્રહ્મરાયને તાહરી ભાવસ્થિતિ નાઈજી માહરા વાર્યા નહિ વળે તાહરા કર્મ સખાઈ... ચિત્તે વચન કહ્યાં ઘણાં નિજ ભાઈને રાગેજી • ભારે કમી જીવડે
કહો કેણું પેરે જાગે.... , ચિત્ત મુનિ તિહાંથી વન્યા કઠિન કર્મને ઘાતાજી જ્ઞાન લહી મુગતે ગયા ચક્રી સાતમીએ પહત્યા. ૨૧ મન વચ કાયાએ કરી છે કે જિનધર્મ કરશે ટાળી કર્મ પરંપરા ભવસાયર તે તરશે (તે શિવનારી વરશે). . ૨૨
ઉત્તરાધ્યયનને તેરમેં એહ અર્થ વખાણ્યાંજી ભાવિનય વિજય રૂપમુનિસુપસાયથી રૂપવિજયજી (જેઠમલજી)એ જાણ્યા , ૨૩ F ચિદાનદ સ્વરૂપની સજઝાય [૨૧]
અજબગતિ ચિદાનંદ ઘનકી ભવ જંજાલ શક્તિશું હવે ઉલટ-પુલટ જિનકી... અજબ ૧ ભેદી પરિણતિ સમક્તિ પાયે કર્મ વજ ઘનશી એસી સબલ કઠિનતા દીસે કેમલતા મનકી... ભારી ભૂમી ભયંકર ચૂરી મેહરાય રનકી સહજ અખંડ ચંડતા થાકી ક્ષમા વિમલ ગુનકી... પાપ વેલી સબ જ્ઞાન દહનસે જાલી ભવ વનકી શીતલતા પ્રગટી ઘટ અંતર ઉત્તમ લચ્છનકી.... ઠકુરાઈ જગજનતે અધિક ચરન કરન ધનકી અદ્ધિ વૃદ્ધિ પ્રગટે નિજ નામે ખ્યાતિ અકિચનકી.. અનુભવ બિનુ ગતિ કઈ ન જાને અલખ નિરંજનકી જસ ગુન ગાવત પ્રીતિ નિવાહો ઉનકે સમરનકી....
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચેતનાની આતમરામને વિનંતી રૂપે સજઝાય
૭૮૩ ચેતનાની આતમરાયને વિનંતિ રૂપે સજઝાય [૧] પિકડે રે પિઉડા નરભવ નગર સેહામણે સદ્દગુરૂ સારથ વાહ રે
વાલમીયા ! સહજ સલુણી ચેતના એ સાથ લે શિવ શહેરને વણજ કરે ઉછાહ રે વાલમીયા પિઉડા૦૧
છાંડે મિથ્યા સેજડી કુમતિ કુનારીને પ્રેમ રે , કાળ ગયે ઘણે નિંદમાં હજીય ન જાણે કેમ રે!. . . ૨ દસન ભાસન આખડી ઉઘાડે આળસ મૂકી રે . અલગ આળસ ગોદડો અવસર આવ્યે મ ચૂકી રે . . . સમશીતલ જલ કાગળા ગુણરૂચિ વદન પખાલિ રે . ગુણ આસ્વાદન સુખડી પુદ્ગલ ભૂખડી ટાળી રે . . . તિલક કરો જિન આણુને નય રચના નાલ કેર રે . શુભમતિ શુકને વધાવીયે શ્રુત સામાયિક સેર રે . . . ૫ ઔદારિક તનુ પોઠિયે પંચ ઈદ્રિય ગો(ગૂ) રે . સંવર કિરિયાણું ભરે ચલ સંયમ શ્રેણી રે , , , સાચ ચારે ચેર – પરિહરી પાંચે પ્રમાદ રે , ચાર પહેાર ચોકી કરે ખરચી ન આવે ખાદ રે . . રાષભ જિનેશ્વર રાજવી દાન ભગતિ બહુમાન રે , શુદ્ધ ચરણ પરિણામને પામી નામ અસમાન રે . . . ખિમા વિજય જિન નજરથી ખાટો કેવલ આણે રે અક્ષય અવ્યાબાધમાં ચતુર રમે મુજ સાથિ રે . . . ૯
કે ચેતના ને આતમરામની હિતશિક્ષાની સક્ઝાય ૯૧૪] આ તમરામ કહે ચેતના સમજે શ્વાસ સુધીની સગાઈ શ્વાસે શ્વાસ જ્યારે શમી જાશે ત્યારે ઉભે ન રાખે ભાઈ રે જમડે જોઈ રહ્યો છે લટકાળી આમળા મેલી દેને મચકાળી જમડે- ૧ સંસાર માયા દૂર કરીને આતમ ધ્યાન લગાઈ મતની નેબત માથે ગાજે છે ધર્મ કરેને સખાઈ રે.. .. ૨ સુખ છે સ્વપ્ન ને દુઃખ છે દરીયે શું કરવી સંસારે સગાઈ દુઃખને દરીયો છળી વળે ત્યારે આવે ત્યાં કે સખાઈ રે... .. ૩ પિતાના આવે ત્યારે પ્રાણ પાથરે ને પરાયા આવે ત્યારે કાળી વારે તહેવારે હું તે થાકી થઈ છું હળવે બેલે હઠાળી રે... , પિતાને મરે ત્યારે પછાડ ખાતી ને કૂટતી મૂઠીઓ વાળી પરાયા મરે ત્યારે પીતાંબર પહેરતી નાકમાં પહેરતી વાળી રે...૫
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૮૪
ને
પોતાના મરે ત્યારે પીડા થતી પરાયા મરે ત્યારે પ્રીતિ ધરીને સગા સંબધી ભેગા થઈને દાન દેતાં એને વ્રજ વઢ઼તી ફણીધર થઈ ને ફુંફાડા મારશે જમડા પાસે જોર નહિ' ચાલે આતમરામ કહે ચેતના રાણી આમળા મેતી નિહ નમે તા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
થાતી શાક સંતાપવાળી
હાથમાં લેતી તાળી રે... જમડાદ્ પાછળથી કરશે ભવાઈ કીધી કાઇ ન કમાઇ રે...
ઉપર ધનને દાટી ડાકલી જાશે ફાટી ૨ સમો શિખામણુ સાણી વરશે શિવ પરાણી રે...
..
..
...
9
૮
[૯૧૫]
ઉઝ, ઘઉંંટી ઘણું ચૈતના નારી તુ નાણુના ગાયણું કાંઈ સૂતી લાજ તું, મ ભમ તું ઈંડુ ઢાંકયા વિના નાણુ એઢણુ વિના કાંઇ સૂત્તી ઉઠતું એદ્ધિ આછું નાણુ આઢણુ. નાણુ વિષ્ણુ અન`ત ભવ તુ' વિભૂતી...૧૦ ઝંખમાં માહ મિથ્યાત ઉધી પડી જૂઠ એલાદિ મમતાધિ ગૂડા જીવ ખેાલિ મુધિ ઊઠ તુ' ચેતના મૂકી તુ` સ` આચાર ભુંડા.... ર ધરિ વિવેક પછે ધ્રુવ ુ નિજન કાંડ' પહેરિ ચાખુ' વડું લીજ સાડુ કલહથી તુમ જગાવી પાડુ ઘણું જિમ ન લાજઇ ઘણું જીવ લાડું...,, ૩ પહેર કરૂણા તુ કંપાદિ વર કાંચળી કાંચલિ ધમ નિયમાદ્રિ એલઈ દેવગુરૂ નામિ નિજ વદન ચાખુ કરી પુણ્યનિ કાજ મન ચાર ખાલઇ..., દાન પુણ્યાદિ મન ખાર દીધાં જે જાણિ જે નારી તે નગ ખેતી તેજ કારણ સદા દાન દિવએ કરે જીવવધ હાઈ નાર ન પૂતી... નાખી તખેલ કૂચાર ભેગ તું ભાગ તઇ ભેગન્યા પાર પાખ તે ભલી નારી જે(ચી)સીખ પતિ ચિત્ત ધરઇ સાડિમાં નિજ પુણ્ય પૂત રાખઇ.... ( વીઝ મની સરળ ચાલાતણુઈ” વીંજણષ્ઠત તણુ સુગુણ ડૅલ પાથરી સુગ’ધા પદ્ધિરિ શિણગાર આચાર ગલિક હાર તું મૂકી તે માણસા જે દુગંધા...,. ૭
૫ ..
સુજન ગુણુ ગેાઠિ વિણુ દ્વાર મમ જીવિત પુણ્યકાર ધ્યાનકકર જીવ વહાલી જેણ તુઝ ઉપર પુણ્ય હિત ચિંતવ્યુ તેહની તુદ્ધિ નિજ પ્રાણ માલી......
કાઢિ મનયર થકી કુતિ ઇતિ ઘણું માહ જંજાલમાં કાંઈ ખેતી રાખિ મન ખાવરૂ પાપ પડતું ઘણું મમ કરે તું સખા મુતિ દૂતી...
સુગધ સે। જેણિ' નાર તૃદ્ધિ નીમી ઘણુ જાતિ નારી તુ મકર તા ધનઈં કાર્જિં તુ ખેડિ મમ જોડજે થાપી ઉપગારી તિજ દેહ ગાડા.... ૧૨ કલહ કરતી રિમ જગાવિયાડું સદા અભક્ષ ભખતી સદા પાપ વાડી ઘર થકી ક્રોધ કઢ (બ)વિલાડા વતે મમ સુણે નાચ (ધ)ઘર તુ પવાડે..., ૧૧ દેવગુરૂ ધમ' દા ન' કસીદ્યા વિના ભિર ઉત્તર તું મમ ભરે વાડા સકલ ગુણવ'ત નરનાર સંગતિ કરી આપણુઉ જીવ કકર પુણ્ય જાડા..., ૧
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચેલા સતીની સઝાયા
* ચેલણા સતીની સજ્ઝાયા [૯૧૬] સતીય શિરામણી જાણુ શ્રેણિક શિયલ પ્રમાણ(હાજિનજી)વી૨૦ ચેલણાએ દીઠા રે નિગ્રંથ સાધતા મુક્તિના પથ... ચેલા પ્રીતમ સાથ સા. માહિર રહ્યો હાથ... કેમ કરતા હશે તેઢ શ્રેણિક પડચેા રે સંદેહ... શ્રેણિક ક્રીયે રે આદેશ ચમકિયા ચિત્ત નરેશ... પેસતાં નગર માઝાર જા જા ભૂડા અભય કુમાર... વ્રત લીધે અભય કુમાર પામશે ભવ તણેા પાર... [૯૧૭]
વીરે વખાણી રાણી ચેલણાજી ચેડા રાજાની સાતે સુતાજી વીર વાંઢી ઘેર આવતાંજી વન માંડે રાતે કાઉસગ્ગ રહ્યોજી શીત ઠાર સબળા પડેજી ચારિત્રિયા ચિત્તમાં વસ્યાજી ઝબકી જાગી કહે ચેલણાજી કાર્ડમનીને મન કાણુ વસ્યાજી તેઉર પરથીળજોજી ભગવતે સ'શય ભાંજીયેાજી વીર વાંદી વળતાં થકાંજી ધૃમાંધ તિહાં દેખી કહેજી તાતનું' વચન પાળ્યુ તિહાંજી સમય સુંદર કહે ચેલણાજી
૭૮૫
સાથે ચેલણા રાણી હા વાપન વિષયે મુનિ ધ્યાનિ હા સીતઇ અતિ કુમલાણી હા ઉર હ્રીય તવ પછતાણી હા... મનમાં સંકા આણિ હા શિષ્યાની વિદ્ધ ડાંણ હા... તા તું સાચે આગે વાણી હા વીર સુધારસ વાણી હા... સંકા દૂર પુલાણી ડા કાયા અતિ કુમલાણી હો... ભાખઈ નયો' પાણી હા તબ હી વાત કહાણી હા... તે કીધી પરમાણી હા પરહા જા અજ્ઞાની હા... જનમ કુંતારથ જાણી હા કીરતિ જગમાં ગવાણી હા...
10
AD
.
.
20
20
บ
ચેડા ભૂપતિની સાતે યા સતી શિરામણ જાણિહા, ધન્ય ચેલા વીર વખાણીહા એક દિવસ રાજા વનમાં જાઈ કાઉસગ્ગ થાંહિ ઉભે દીઠે ઘર આવી નિસિ પેાઢી રાણી સાઠ તલાઇ બાહર રહ્યો હાથ વચન સુણી તવ કાપ્યા રાજા અભય કુમાર મ`ત્રી સર તેડી અંતે ઉર જઈ દહન કરા સમે। સરણુ આવીને પુછ્યા વીર વચન સુણી સમઝયેારાજા અકસ્માત તવ ઉઠા રાજા ચિંતાતુર ઘરિ આવે રાજા પથ વિષે મ`ત્રી જખ મલીચા સામો તુમારી શીખ જે હાતી કાપ ચઢયા તમ ખેાલે રાજ અભય કુમાર મુનીસર હુમ્મા રાયચંદ મુનિ ચેલા કેરી
સ-૧૦
20
2.0
U
૩
N
૪
૭
ર
७
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
---સજઝાયાદિ સંગ્રહ દૂહા : અવસર તે નર અટક તે તે ચતુર સુજાણું દીપાવે જિન ધર્મને તેહને જ પ્રમાણે જીણ વિધ ધરમ દીપાઇયો સાંભળજે નરનાર શાણુ જે સાધુ હવે
લબ્ધિતણ ભંડાર ઢાળ : પંચ મહાવ્રત પાળતા વિચરતા નગર પુર ગામ છે, ભવિયણ કઠણ કિયા તેણે આદરી સાધુ સુદરસણ નામ હા , સાધુ ૧ સાધુ સદાઈ સહામણા - પુરે જાસું પ્રેમ છે દિલડા મહ વશ રહ્યા હીરા માંહે જેમ હમ હૈ.... તપ કરી કાયા સેવી વેરાગમેં ભરપુર છે આચારમેં વળી ઉજળા સતવાદી ને સુર છે. એ જાણે સેનું ને પત્થર સારીખા ત્રીયા તરણ સમાન હા , શત્રુને મિત્ર સારીખ
નિશ્ચલ તેને ધ્યાન હા.... - ૪ જીવણરી વંછા નહી
મરણતણે ભય નાંહી છે પૂઠ દીધી સંસારને
સુરત મુગતરે માંહિ હ... , અવલ અડગ વળી એકલા સહસતિને સાથે હો પરાક્રમ ધારી પ્રજ્ઞાકારી પરિહરીયાં સપાપ છે - ઉગ્રવિહારી એકલા
શ્રી જિન આજ્ઞાકાર હા ઋષિ રાયચંદ કહે આગલે સાંભળજે વિસ્તાર હે
૭ ઢાળ ૨ ૯િ૧૯ મગધ દેશમાં રે રાજગૃહી નગરી ભલી શુભ શોભે રે સૂત્ર સિદ્ધાંત માંહે ચલી ત્રદ્ધિ વૃદ્ધિ રે ધન ધાને કરી ભરી મેલ મદિર રે જાણીયે અલકાપુરી ૧ અલકાપુરી સમજાણો
રાજા શ્રેણીક રાજ એ ચેલણ પટરાણ ભલો. ભેગવે સુખ સંસારએ નિત નિત નવા વેસ પહિરે ભગવે સુખ ભરતારણું બાલપણે સમક્તિ પામી પુણ્ય પ્રગટયાં નારનાં... ચેલણરાણી રે
પુત્રી ચેડા નૃપતણી કરમ જગે રે
મિથ્થામતિ મલી ધણી માહે માંહી રે
ગુરૂનાં વખાણ કરે ઘણાં એમ કરતાં રે
વિખવાદ વાધ્ય દે જણા.. ૨ દે જણે વિખવાદ કરતાં વેઢ વાયે અતિ ઘણે રાજા વિચારી મન મેં ધારી ગુરૂ આવે રાણી તણે તો કષ્ટ કરણે માન દલણે પ્રત્યક્ષ લેક લજાવશે તે ૨૮ માહરે રહે સારો બોધ ધર્મ દીપાવણે...
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચેલા સતીની સઝાયે
તપ સ’જમ દૃઢ ધારી વળી એકલા સામી રાજગ્રહીયે' આવ્યા મે આવતાં દૂરથી દીઠા મારે ઘર આંગણે પાઉધરીયા આજ સદ્ગુરૂ મુજને મલીયા મેં ચરણુ તુમારા રે ભેટયા મેં પૂરવ સુકૃત કીધા
આજ તરણતારણ પધાર્યા ચે શીલાંગ રથપર બેઠા
થે અભય દાનના દાતા થે બહુવિધ ગુણની ખાણી રૂષી રાયચંદે ઇમ જાણી હ! : શ્રેણીકને સક્તિ નહી રાણી ગુણુ અંતલા કિયા વળી કહે રાણી ચલણા માટા ગુરૂ છે માહરા ભાગ છાંડી જોગ આદર્યો કચન કામિની પરિહર્યો
રાણીના વચન સુણી ગુરૂ માટા છે. માહરા હેત દૃષ્ટાંત જુગતે કરી કરણી ણુને પાધરી
ઢાળ ૩ [૯૨૦]
૧
10
ઉગ્નવિહારી, હા ગુરાંજી થારા દરસણુની બલિહારી રાણી ચેલાને મન ભાવ્યા... મને લાગા અમૃતજુ મીઠા જાણું રતન અંબર ગિરીયા... માહરે મુહુ માગ્યા પાસા ઢલીયા મારા ભવ ભવના દુ;ખ મેટયાં તાહરે સામીજીચે દરસણુ દીધા મે' મતમે' નિશ્ચે ધારા... થે સર્વારથ મુગતિના સેઠા
તારણ તરણ જહુ]જ... કરણી કરે અગાધ ધન જગમાં તે સાધ... ચાલ્યે: શ્રેણીકરાય જયાંરી હાડ કેણે ન થાય રાણી પાછા ન દેવે પાવ રાજા ચિતવે દાવ
ઢાળ ૪ [૨૧]
કેઇક અવસર દેખીને રે રાણીના ગુરૂ કિહાં અછે રે જયાંરી ધરમે નમે સહુ દેવતા રે રાન્ત હુકમ ફરમાવીયે ૨ ચાલ્યા મુનિવર જોયલા રે રાજગૃહી મે' તુ'તાં રે સુવિર બેઠા દેખીયા રે આયે રાજાને' જણાવીચા ૨ ઘાલી સ્ત્રી તેહમાં રે આડાં જયાં
120
M
૩,
10
..
20
...
શું સજમ મારગમ' રાતા ઇમ કહે ચેલણા રાણી શ્રી વીરે સ્વમુખે’ વખાણી.....ૐ તેણુ સમારી વાત
રાજા માને નહિ' તિલમાત...
સાંભળો મહારાજ
..
1.0
..
2
20
ર
20
.
૩
૪
રાજા ચાકર મેલાયે
ખબર લે આયે..ચતુરનર ધ થકી સુખ થાય ધન સહુ ટલ જાયે.... ચાકર કરી પ્રણામ ચતુર અવસરના જાણુ... એકલ મલ અણુગાર કિહિક દહેરા માઝાર... એહેજ અવસર વાર
કમાડ, રાજેશ્વર()કીધે ફૂડ અપાર
૫
૧
૩
૫
૩
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૮૮
જૈન ધરમ પસાયથી ૨ ચિત્તું દીસે ચાકી મેલી રે ષષ્ટ કરૂ રાણી ભણી રે ઢોનાં જણા ભેળા હુવા રે વાતહુઇ સહુ શહેરમાં રે લાક કહે એણી વાતરે! રે કોણ સાચા કાણુ જૂઠા હશે ?
વેશ્યા દીઠી દેહરા માંહે તાલેા જડયા માંહી ઘાલીનાર આ કીધા કેણે દૈષે કામ નિ ઉગસે દેખસે નાર જૈન મારગ રખે નીચા જાએ લબ્ધિ કારવીને કિયા વિસ્તાર આઘે મુહપત્તિ ને વસ્ત્ર-પાત્ર જોગી હુઇ બેઠો અવધૂત જટા જીરણુ લાંખી અસરાલ (હુ‘ગળા જેસી આંખ્યાં લાલ હાથમે ત્રિસુલને હિરણાના સિંગ દ્વીાંઇ લાગે અતિભયભ્રાંત દેખીને ડરપે વેશ્યા નાર કાપ કરે તે ખાળે એહ ટગમગ વેશ્યા રહી જોચે જો હું નીસરૂ. ડેરી ખાર ઇમ કરતાં જ પે જગદીસ કિવિધ જો મુને ઊગે સૂર રાજા કપટ ખણાયને થારા ગુરૂ મે` દેખીયા
સુણ સુ મહારાણી થારા ગુરૂ ખેડા થે વદણ જાસ્ત્રે હું લારે આસુ
ઢાળ ૫ [૯૨૨]
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહુ
હાસે તે જયજયકાર.....ચતુરનર૦૬ મન ધરીચા ઉચ્છાવ આયા હુંમારા દાવ... એકણુ દેહરા માંહે લાકને અચરજ થાય... નિ ય હાસે પ્રાત શહેરમે` ચાલી વાત
1
ઢાળ ૬ [૯૨૩]
"
તબ વિચાર કીચે મુનિરાય તેા ઋણુ ઠામે કાંઇ વિચાર એણી વાતે ન રહે સાધુની માંમ સાચું-જૂઠું' કુણુ કાઢે તાર ઉંચા આણ્યાને કરૂં ઉપાય દૂર જઈ ઉભી વેશ્યા નાર બાળદીયા ન રાખ્યા તિલમાત્ર રાજારા ગુરૂ હુવા-અ ંગે ભભૂત કંઠે ઠવી રૂદ્રાક્ષની માલ પાવતલે ચીત્રાની ખાલ જોવણુ બેઠો બાબુ ધિગ જાણે ઉડયે મસાણના જાત ઉલટા કાણું લાગેા જ જાલ ધડધડ કુજણુ લાગી દેહ રખે ભસ્મ મારી પણ હાયે તે હું આવી નવે અવતાર જોગી ચઢીયા પૂરી રીસ રાજા રીઝ પાઇ ભરપુર કહે રાણીને' આપે જાં મેકલા ન કાચે
એકણુ દેહરા માઝાર વેશ્યા લેઇ લાર
ઉગમતે પરભાત લેઇને સપરિવાર
20
19
.
3
૪
૫
".
૮
૧૦.
૧.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચેલાને હિતશિક્ષાની સજઝાય
૭૮૯
ઈમ સુણી કહે રાણ
સુણે તમે રાય સુજાણુ વેશ્યા લઈને બેઠા
તે ગુરૂ થારા જાણ વળતે કહે રાજા
વાત ન માને મેરી તે નજરે દેખાડું
ચાલ્યો વેગ તયારી ઈમ સુણી પરભાતે
રાજા લેઈ લાર રાણી દેખણે આઈ
મદ મધ્ય બજાર નગરીના લોકે
વાત સુણ એ ભારી બહુ દેખણ આવ્યા
અચરજ નર ને નારી દેહરા પાસે આઈ
રાજા કમાડ ખોલાવે સહુ નજરે દેખતાં
જોગી અલખ જગાવે ઈમ સુણુને રાણી
મરકી હી દે તાલી એ ગુરૂ રાય કીશુરા
જુઓ નજરે નીહાલી જેગી દેખીને રાજા અચરજ પાવે કરમાં બાંધે એ ભેષ કીઠાં સું આવ્યું ૯ સહુ લેક દેખતા
રાજા ષષ્ટ જ થાયે જૈન ધરમ પ્રસાદે
રાણને બેલ ઉચે આ ૧૦ જૈન મારગ દીપે
દીપે સમક્તિ વિશેષ મુનિ લબ્ધિ ફોર
કેઈક અવસર દેખ આયણું લઈ
આરાધક પદ થાય મુનિ મોક્ષ પધારે
અથવા દેવલેક માંય સમકિત દઢ કારણ
રાયગાંમ મ ઝાર ઋષા રાયચંદ ભાખે
ભવિયણ ને હિતકાર છે ચેલાને હિતશિક્ષાની સજઝા રિજી વિનય કરે ચેલા ! ગુરૂતણે જિમ લહે સુખ અપાશે રે વિનય થકી વિદ્યા ભણે તપ-જપ-સૂત્ર આચા(ધા)રે રે...વિનય૦ ૧ ગુરૂ વચન નવિ લેપીએ નવકારીએ વચન વિઘાતે રે ઉચે આસને નવિ બેસીએ ગુરૂ વચ્ચે વચ્ચે નવિ કરીએ વતેસ)રે ૨ ગુરૂ આગળ નવિ ચાલીયે નવિ રહીએ પાછળ રે રે બરબર ઉભા નવિ રહીએ ગુરૂને શાતા દીજે ભરપૂરે રે... - ૩ વસ્ત્ર-પાત્ર નિત્ય ગુરૂ તણાં પકિલેહીયે દેય વારે રે આસન બેસણુ પુંજીને - પાથરીએ સુખ કા રે.... . ૪ અસન-વસનાદિક સુખ દીયે ગુરૂઆણએ સુખ નિરખે રે વિબુધવિમલ સુરિ ઈમ કહે શિષ્ય થાઈ ગુરૂને સરિ રે.... , પ
Sાવ્યું
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
સ્પિી ચેલે રહે ગુરૂની પાસ ભટકતે શીદ ફરે છે રે ચેલે છે, પણ ઘણું ચંચળતા નથી ગુરૂવશ રહેતા રે આડુ અવળું જે તે હી સાત-દિવસ રહે ફરતે... ચેલે૧ પાપ તણી ઝેળી કરી મટી - લોભ પાત્ર લેઈ હાથે રે વિષય ભિક્ષા ઘર ઘર માગે ગુરૂ પ્રત્યેનીકની સાથે... • ૨. દુજન ભેળ હશે બેસે જય સજજનથી નાશી રે જિહાં તિહાં ગુરૂને ગાળ દેવરાવે લેક કરે છે હાંસી , ચેરાસી લાખ ચૌટા વચ્ચે દુઃખ પામ્યો બહુ વારે રે તેહી તુજને શીખ ન લાગે ધિક તારે અવતારે... ગુરૂના ગુણ તે જિનવર ભાખે શ્રી સિદ્ધાંતે વારૂ રે એહવા ગુરૂને મૂકી જાતાં લેક કહેશે કાર... ગુરૂ પાસે રહેતાં જસ પામ્યો અળગા અવગુણ જા(ઝાઝે) રે ગૌતમની પેરે ગુરૂને સેવે સરશે તમારે કાજે રે... . ચંચળતા છેડી ગુરૂ પાસે વસતાં કેડ કલ્યાણ રે વિબુધ વિમલ સૂરિ પદ સેવે ઈમ કહે જિન ભાણ ... - ૭
ચેખાની સક્ઝાય કિર૬] સકલ શુભ કામિની શુદ્ધમતિ ગામિની ચેતના સ્વામિની પવિત હાઈ પુરૂષ સહચારિણી સ્વપતિ હિત કારિણી તું વિના મુંહ હાલી ન કોઈ
એહથી તું વિધવા ન હે ઈ.. ૧ ચાર ચોખા ચડી ચઉઠી સુમતિ અણુ સીઝવ્યા મુઝ નિલાડઈ શુભ મિલ્યા શાલિનર ખેત્રના જૂજ આ તિહાં લગઈ પ્રાણીઓ વસતિ માડઈ
તું ન જાગઈ કિસ્યું મુંબ પાડઈ.. ચાર- ૨ શ્રુતનું દીવઉ કરે તિમિર કચરે હરે લાલ કુંકુમ તિલકમાંહિ દીજે અચલ ચેખા તણુઉ પુંજ સોહામણઉં તિલક જોતાં કુશલ શ્રેણી લીજે
અમર સુખમાં જઈ તું રમીએ... - ૩ ગુણી અખંડા અકૂટાં ત્રિજગ વલ્લભા અશુભજન દુલા ભગવદીતા જતનમ્યું રાખજે મુગ્ધ મમ નાખજે સુગુરૂ દીધા હિતે અમરગીતા. ૪ એક અરિહંત ચેખા મનજ ક્ષેત્રમાં ગણધર દ્વિતીય ચોખા જ જાણે તૃતીય ચેખા ઉવજઝાય ચેથા મુનિ તિલકમાં શુદ્ધચેખા વખાણે. ૫
એહ ચોખા સુણ જેણુઈ ચિત્ત ચડીઆ ગલતિ તસ પાતકા ખીર ખાંડ સકલ સુખ મંગલા રમતિ તસ મંદિરે નાસઈ સર્વ ભય ચાર ધાડઈ ૬
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચેરી તજવા વિષેની સઝાયો.
* ચેરી તજવા વિષેની સજઝ [૨૭]. ચેરી ચિત્તથી પરહરે ચેરી ભવ ભય આપે રે ચોરી સંતેષ ક્ષય કરે ચેરી શિવ સુખ કાપે રે, ચોરી ૧ ચેરી કરે જે પાપીયા હિંસામાં તે પૂરા રે સાતે વ્યસને રાગીયા લંપટમાં હાય શૂરા રે..... ૨ કઠણ હૃદય કરી ચાટ નજરે દીઠું ન મેલે રે કુડ-કપટ વિષે રાતડા પુણ્યકમ ને ઠેલે રે.. ૩ નિલજ નિપટ પણું ધરી બોલે કડવા વેણ રે દુષ્ટ બુદ્ધિ ધારણ કરી કહ્યું ન માને કેણ રે.. . ૪ ભગવંતને માને નહીં ઉજ્વલ ધર્મ વોવે રે ગુરૂવાણી નાવ સદ્દહે શુદ્ધમાગને ખેવે રે.. . ૫ ઈહલેકે ફટ–ફટ હવે રાજા શૂળી ચડાવે રે આત રૌદ્ર રડવડી નરકનિગદમાં જાવે રે... ૬ લક્ષ્મી જે ચોરી તણી ઘરમાં રહે નહિં વાસે રે મણિવિજય” કહે ચોરીને કાઢે ગળે દઈ ફસે રે...... ૭
[૯૨૮). પર ધન આમિલ સારિખ ૨ દુઃખ દે પન્નગ જેમ તસુ વિશ્વાસ ન કે કરે છે તે આદરીયે કેમ ? ચતુરનર પરિહરચેરી સંગ. ચેરીથી દુ:ખ ઉપજે રે વળી હાય તનને ભંગ.... - ૧ છાત પિતા સુત મિત્રથી રે તૂટે તેમને નેહ માનવથી ડરતે રહે રે મૃગ જેમ ભયને ગેહ.... . ક્ષણ એક નિંદા કરે નહિં રે મરણ થકી ભય બ્રાંત જો કે મુઝને જાણશે રે તે કરશે મુઝ અંત. વિદ્યા ગુરૂ વાઈ ગમે રે નિજ રક્ષણ નવિ થાય સજજન પણ નિંદા લહે રે તસ્કર સંગ પસાય... ઘાત કરે તૃણુની પરે રે ચારભણી સુહ લોક પંડિત પણ મૂરખ હવે રે મુનિ પણ પામે શેક. . ૫ ઘેર નરક દુઃખ દે સહી રે ચારી કેરી બુદ્ધિ એહની સંગતિ તે તજે રે જે ચાહે નિજ શુદ્ધિ ગિરી ગુફા રણમાં પડયા રે પર ધન લીજે નહિ તૃણુ સમ પણ પર વસ્તુની ૨ મત મન ધરજે ચાહ. શિવ સુખની જે ચાહ છે રે રાખણ ચાહે ધમ સુખ ચાહે ઈશુ પરભવે રે તે નજ એહ કુકમ . .
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૯૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
વિરતિ મૂલ યમ સાખ છે રે પંડિતજન પંખી અછે રે ધર્મ વૃક્ષ એહો હે રે પર ઉપગારી આદરે રે
સંયમ દલ સમ ફુલ ફલ તે જ્ઞાન અમૂલ. ચતુરનર૦૯
ચોરી મત મન આણિ - દેવચંદ્રની વાણિ..
- ૧૦
ચેરી ચિત્ત ના ઘરે નર-નારી રે પંચમે પ્રતીત જ જાય રે ફિટ ફિટ લેકમાં નિંદાય રે કલંકે કળ લજવાઈ જાય. ચેરી. ૧ ચોરને કેઈન થાય સખાઈ રે માત-તાત-સ્વજન-સુત-ભાઈ રે
હડછડ થાય ખૂબ વિગેવાઈ - ૨ તસ્કર નર તરણું તેલે રે આદર દેઈ કેઈન બેલે રે
ઘેર આવ્યું કેઈ દ્વાર ન લે૩ તિરસ્કાર તેને સહુ ઠામે રે કેઈ તેડે નહિં શુભ કામે રે
માલ ધીરે નહિં વિણ દામે , ૪ સહુ લેક છેડે વિશ્વાસ રે કઈ બેસાડે નહિં પાસ રે
જેની સારી નહિં સુવાસ છે. જેને તસ્કર(ચેરી)ની પડી ટેવ રે અણુદત ગ્રહે સ્વયમેવ રે
ગણે નહીં ગુરૂ ધમને દેવ , સાત વ્યસનવશે જડબુદ્ધિ રે કરે કેફ ન કાંઈ શુદ્ધિ રે
કપટી કુટિલની મતિ ઉધી. . ૭ મુખે બેલે તે મીઠું મીઠું રે મહેલે નહીં નજરે દીઠું રે
દયા રહિતનું દીલડું ધીઠું . . ૮ નિશાચારી યારી મળી ભેળા રે શુકનાવલી સાધી વેળા રે
જઈ રાજભંડાર ઉખેળા... . મળી માણસ માટે ગામ રે વાટ પાડે વિણાસે દામ રે
સંગ્રામમાં આવે કામ.... ૧૦ સંધી છેદીને ખાતર પાડી રે લીધા માલ અમૂલ્ય ઉપાડી રે
જમે જઠ અનયે કરે દહાડી. ૧૧ પગી પડિત પગલાં જેતે રે પાપિચ્છની પાસે પહેર્યો રે
પકડ પરપંચી રે.. ૧૨ કરકેશ બાંધ્યા કશી તાણી રે પાંપણથી પડે પૂર પાણી રે
આવી આપ કીધી જે કમાણી... ૧૩ પગ બેડી ગળામાં તેક રે જોવા મળ્યા હજારે લેક રે
મળ્યા માનવી થોકે થેક - ૧૪
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચાવીસ તીથ કરાના ગણધરની તથા... સહુ મુખથી ઉચ્ચરે એમ રે
એટલે કુવચન કડવા ખેલ ૨
કાવ્વાલ સેનાપતિ દાસ રે
મારતા કોરડા છડી દડ રે
શ્રવે શાણિત તેાડે માંસ રે
કાપે નૃપ લીધે ઘર લુંટી રે
મારે શૂળ મુસલ કુહાડે રે
શીશ મુડીને ચુના લગાવે રે
વાજે વાજા ને ફેરવે ચાર રે
તેને ક્રીચે શૂળી ગળે પાસ રે
- ચેરી ઋવગુણુ કે'તા પ્રકાશુ રે
૭૯૩
જનેતાએ જણ્યા તુને કેમ રે નાના કાંન સૂએ ? રહ્યોફ્રેમ...ચારી૦૧૫ ટિ ફિટ ૨ ફૂટલ ઢોલ રે નિર્દયી નિર્ગુણી નિટેલ... છેદ્દી ચડપ લે કણને નાસ રે લેઈ ચાલ્યા એહને ઉદાસ... ઢીંચણુ કાણી પાટુ પ્રચ’ડ રે મારે માત ઇટોના ખ'ડ... હળે નિર્દે હણે કરે હાંસ ફ્ દીનહીન પીડયે ભૂખ પ્યાસ..... ૧૯ જીભ નેત્રને કાઢે ખૂટી રે ખાંધે તૈયે તે ન શકે છૂટી... સુગર મુષ્ટિથી તાડે રે નેત્ર નરકનાં દુ:ખ દેખાડે... અવળે ગદર્ભે ચડાવે રે સુમ કરેણાની માળ પહેરાવે, ૨૨ પુઠે નાના મોટાના નાર રે ઉડે ખેહને શાર બકાર... મરીને જાવે તે યમ પાસ રે છડા ચારી કહે ખાડીદાસ... ઓગણીસે સોળને આસુ રે જેડી ફત્તેહપુર ચામાસુ
1.0
20
આ ચાલીસ તીર્થંકરાના ગણધરની સુખકર સદ્ગુરૂના પદ્મ પ્રણમી પ્રહ ઉઠીને નિતુ પ્રત્યે ભણતાં ઋષભસેન આદિ ૮૪ ગણુધર અજીતતણા ૯૫ ગણુધર ૧૦૨ ગણપતિ શ્રી સાંભવ ૧૧૬ અભિનદન જિનના ચમરાદિક શત ગણધર પાંચમ વજ્રઆદિ એકશતને સાતજ વિદ્યાધર મુખ ગણિ ૯૫ દિન આદિ દેઈ ઢ ગણુધર
.
3.0
N
20
20
૧૬
"
૧૭
૧૮
૨૦
૨૧
૨૩
૨૫
તથા પરિવારની સજ્ઝાયા [૩૦] જિનગણ નામ પ્રમાણુજી થાવે કાડી કલ્યાણજી ઋષભદેવના જાણાજી સિ‘હુસેન પ્રમુખ પિછાણેાજી જિનના ચારૂપ પ્રમુખાજી વજ્રનાભ નામૈ સુમુખાજી સુમતિ નાથના કહીયેજી પદ્મ પ્રભુના લહીચેજી સુપાર્શ્વ' (જનવર કેરાજી ચદ્રપ્રભુ જિન મેરાજી
૨૪
૧
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૯૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ સુવિધિતણું ૮૮ ગણધર વરાહ આદિ સુખ કારી નંદ પ્રમુખ ૮૧ ગણધર શીતલના જય કારી
૩, છિત્તર ગણધર શ્રેયાંસજિનના કુક્ષિ નરેસર નામેજી વાસુ પૂજ્યના ૬૬ ગણધર -સુમ આદિ અભરામજી વિમલનાથ ૫૭ ગણધર
મંદર મહીધર આદિજી અનંતનાથ પ૦ ગણેશા
જસ નૃપ આદિ આલ્હાદજી ૪: અરિષ્ટ આદિ તય ચાસીસ ગણધર ધર્મ નાથના વારૂછ ૩૬ ગણધર શાંતિ જિદના ચકાયુધ ભવ તારૂજી કુંથુનાથના ૩૫ ગણધર સંબધ નૃપતિ વડેરાજી ૩૩ ગણી અરજિનના જાણે કુંભ આદિ ગુણ થેરાજી ભિષેક આદિ અઠ્ઠાવીસ ગણધર મલી નાથના સહેજ મલ આદિ ગણધર અટ્ટાર મુનિસુવ્રત મન મેહેજી નામજિન વરના સત્તર ગણધર સંભૂતિ નૃપતિ દેઈ આદેજી વરદત્ત આદિ અગ્યારહ જાણે નેમિનાથ સુપ્રસાદજી આર્ય દિન આદિ દસ ગણુધર પાર્શ્વનાથના કહેસજી ઈદ્ર ભૂતિ ગૌતમ દેય નામે વીર અગ્યાર ગણેશજી ચૌદ સયાં બાવન સવિ જિનનાં ગણધર માની લહીયેજી બેંધિબીજને હેતે જેહનાં નામ ધ્યાન ગુણ કહીયેજી ઈદ્ર ભુતિ અગ્નિ ભુતિ વાયુભૂતિ વ્યક્ત સુધર્મા લહીયેજી મંડિત મોરીય પુત્ર અકપિત અચલ થાત ગુણ વહીયેજી મેતારજને પ્રભાસ એ નામે ' એહ અગ્યાર ગણુ ધારજી અજર અમર નિકલંક પરમપદ પામ્યા જે જિન સારછ લાખ અઠ્યાવીસ અડતાલીસ વળી સહસ સાધુ સમુદાયજી હસ્ત દીક્ષિત વીસે જિનના નમતાં પાપ પલાયજી લાખ ચુમ્માલીસ સહસ છેતાલીસ ખટ શતને ચાર ભણીયેજી સાહુણી શિવસુખ પ્રાણી પ્રણમું વીસ જિનની મુણીયેજી લાખ પંચાવન સહસ અડતાલીસ શ્રાવક સમક્તિ ધારીજી એક કેડી પણ લખ અડતીસ સહસી શ્રાવિકા સવિ પરિવારજી જ્ઞાન વિમલ પ્રભુના મુખથી ભવિ પ્રાણી સંવર ધારીજી તેહને નિત નિત નમતાં વરીયે શિવ સુંદરી જય કારી ૧
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૯૫ 1
ચેસઠ સતીઓની સઝાય
[૭૧] વસે જિનના સુખકાર (પરિવાર) ચૌદસયાં બાવન ગણધાર લાખ અઠવીસ ને અડયાલ સહસ સવે જિન મુર્ણ સંભાલ ૧ લાખ બયાલીસ સહસ બાયાલ ષટસ, ષટ અધિકી સંભાલ જિનકર દીક્ષિત એ સાહણી એ સવિ સંગતિની પાણી ૨. સહસ અડયાલ (બત્રીસ) પંચાવન લાખ વ્રત ધારક શ્રાવક ઈમ દાખ એક કેડિ પણ લાખ અડ(બ)તીસ સહસ શ્રાવિકા જિન ચાવીસ ૩ : વૃષભ આદિ અને શ્રી વીર પુંડરિક ગૌતમ ગણધાર બ્રાહ્મી ચંદન બેલા જાણી આદિ અંત મુણ સાહણ જાણી ૪ - શ્રેયાંસ શ્રાવક સંખ શતક વખાણી સુંદરી સુલસી શ્રાવિકા જાણી જ્ઞાન વિમલ પ્રભુની વહે આણ ચઉવિધ સંઘ કરે કલ્યાણ ૫
* ચેસઠ સતીઓની સજઝાય [૩૨) નામેં પુણ્ય જ્ઞાની કથીયા જે કઈ મુગતિ ગયા ચોસઠ સતીયા : બીજી સુણજે વળી એક ચિત્તે સમરું મન હર્ષે મેટી સતીયાં... ૧ પૂર્વે સાંતા બાધા એહવી શ્રી ઋષભતણી માતા મરૂદેવી સુખે સુખે શિવપુર પહોંતી ધન્ય ધન્ય શાસનમાં મોટી સતી૨ સંજમ લેઈ પામી સુખ એની બ્રાહ્મી ને સુંદરી દેય બેની જિનવયણે અણુતિ
ધન્ય ૨ શાસનમાં મોટી સતી... ૩ઃ વીસે જિનની વડી શિષ્યણી ઘુર બ્રાહ્મી છે ચંદના સિખ્યણી દીપા જેણે જિનમતી ધન્ય ધન્ય પડ્યા ગોવીને ગંધારી
લખમણ સુસમાં ઋકિમણ નારી! સત્યભામા ને જબુવતી ધન્ય (૨) ૦ આઠ અગ્રમુખ શ્રી કુણતણું વલી પુત્ર વહુ દય જાણી છરકાવી દીધે ઋદ્ધિ છતી ધન્ય (૨) • કાલી આદે દસે રાણી
સાંભળી શ્રી વીરતણી વાણી દેહીક કર (૨) મુગતિ ગતિ ધન્ય (૨) નંદાદિક તેરે બીજી
જેન ધર્મમાંહી ભેદી મીજી સંજમ લેઈ પાંચે ઈ દી દતિ ધન્ય (૨) ૦ ત્રેવીસે શ્રેણીકની ભાર્યા ચંદનબાલાપે થઈ આર્યા મુગતે ગઈ આઠે કમ હતી ધન્ય (૨) ૦ ભગુઘરે જસા ઘરણું
કમલાવતી આત્મ ઉદ્ધરણી પ્રતિબુદ્ધા ઈખરાય પ્રતી ધન્ય (૨) ૦
܀
؛
܀ & ;
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૯૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ સંજમ લીધે ઘર પ્રેમી જેણે ડગતે રાખે રહને મી જગમાં જસ લીધે રાજીમતી ધન્ય (૨) ૦ છેડ દીયા ઘરના ફંદા
ભગવંતની માતા દેવાનંદા પાંચ સમિતિ ત્રણે ગુપતિ ધન્ય (૨) ચંદના કષ્ટ સહયાં ઘણા ---- ભાવે બાકળા અડદતણી પ્રતિ લાભ્યા શ્રી મહાવીર જતી ધન્ય (૨) પ્રથમ થાનકની દાતા
પાળી આઠે પ્રવચન માતા પ્રશ્ન પૂછયા જયંતી
ધન્ય (૨) બેટા શ્રેણીક રાયતણું રાણી મૃગાવતીની નણંદ ભણું એ જયંતી કમ ખપાવીને કરી હતી ધન્ય ૨ દાખે દ્રુપદાને રૂપ સરે પડ્યોત્તર લેઈ ગયો સમુદ્ર પરે પણ મર્યાદા ન મૂકી મતવતી ધન્ય ૨ બેલા બેલાને પારણે કીધે પાણીમાં ઘાલી અન્ન લીધો કષ્ટ પડયામાં ડગી રે નથી ધન્ય ૨ રાવણ પકડી લેઈ ગયે લંકા જબ રામજીને પડે ગઈ શંકા ધીજ ઉતાર્યા સીતા સતાવતી ધન્ય અગ્નિ કુંડલ જલ રાશ કી સીતાજી તનરો સાચ દી સંજમ લેઈ દેવલેક ગતિ ધન્ય. ગુરૂણીની પાળી શિક્ષા
ઘર ઘર ફરીને માગી ભિક્ષા પણ ગારવ ન કીધા ગુણવંતી ધન્ય ગુરૂ એ શીખ કઠણ દીધી _શિષ્યએ સાંભભી મયા કીધી કેવલ પામ્યા રાણી મૃગાવતી ધન્ય
૨૧ પદ્માવતી ને મયણરેહ
આખી સતીઓના ગુણ કહયા - કષ્ટ પડયામાં ડગી રે નહીં ધન્ય૦ વિજય શેઠ ઘરે નારી વિજય જેણે શીલ પાલ્યા એકણ સજીયા પક્ષત વ્રત ખંડ રે નથી ધન્ય૦ - સંદશના વિરતણી બેટી વ્રત લીધે મિથ્યામત મેટી - સંજમ લેઈ દેવલોક ગતિ ધન્ય તેતલી ઘરે પિટિલા રાણી પીયુસુ કીયો ઉપગાર ભારી શ્રાધા જેણે ધર્મ સ્થિતિ ધન્ય નલ રાજા વનમાં મૂકી પણ પાળે શીયલ નહિં ચૂકી સંજમ લીધે રાણી દવદતી ધન્ય
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭ •
ધન્ય
૨૮ -
૩૦ ,
૩૨
હક
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજા પવન કુંવર અંજને પરણી જેણે કલંક લાગે પાછલી કરણી જા પુત્ર હનુમાન જતી ધન્ય કુવાને કાઢયે પાણી કાચે તાંતણે ચારણ તાણ સુભદ્રા એ પિળ ઉઘાડી થતી તીર્થંકર પદવી પામસે એક ભવ કરીને મુગતિ પાસે સુદ્ધ પાક લહેરાવ્યો રેવતી ધન્ય રાય હરિશ્ચંદ્ર તારારાણી મૂલ દઈને બ્રાહ્મણ આણી વૈરાગ્ય લીયે ઘરનું વરજી ધન્ય કૌશલ્યા રોમતણી માતા મનેહરી હુઈ વિખ્યાતા લીયે વૈરાગ્ય ઘરનું વજી ધન્ય ચાર પુરૂષ વિષયારસ ગૃદ્ધા સતી કજ પડે પ્રેમ દીધા રાખી સત શીયલ વંતી
ધ૧૦ ઈત્યાદિક સતી છે મોટી જેણે તજી દીધી સરધા બેટી કેટલી મગતે ગઈ જાસે કમ હડી ધન્ય ચેડાની સાતે સતીઓ વળી ધર્મ પાળી કરસે ફતીયા પછે સુખે સુખે શિવપુર ગતિયા ધય૦ લાખ સુડતાલીસ સેવે કહી વળી આઠસે સિત્તેર હજાર લહી ચોવીસે જિનની હુઈ રે એતી ધન્ય
૩૫ કેટલી સતી સૂત્રમાં ચાલી કેટલીક કથામાંહેથી ઘાલી પછે જ્ઞાની વદે સેઈ સતી ધન્ય સતી નામેં ગુણગણ જાણી વાંચે શ્રદ્ધા ઉત્તમ પ્રાણી પૂજ્ય “જેમલજી કહે સદ્ધર્મ ઠિતી ધન્ય
૩૭ , ક ચૌદ ગુણસ્થાનક (જીવના પરિણામ)ની સજ્જા [૭૩ થી ૯૪૭] જ્ઞાન દિવાકર ભાખીએ રે લે ગુણસ્થાનક વિચાર રે સગુણનર લેશ થકી હું વર્ણવું રે , શાતણે અનુસાર રે , બોલે મીત્યાને આવતા રે જિમ સીઝે સવિ કામ રે . બાલે ૧ પરમાદે કરી જીવને રે
ઉંઘ થકી બંધ હાય રે , પયડી એક શત વીસને રે , એ પરમારથ જેય રે , - ૨ એક બાવીસ આગલી રે , પયડી ઉદય થાય રે . ઉદયેં નાયુ જેહને રે , તે ઉદીરણ કહેવાય રે . . ૩ એહના ભેદ વળી તેટલા રે , સત્તાના વળી ભેદ રે અઠાવન ને એકસે રે થાયે તે છેદ રે
૩૪
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ૭૯૮
પહેલે ગુણ ઠાંણે હવે રે તીથ કર નામ લેલત્તા રે પચડી મિશ્ર સમક્તિ સુણા રે
* ઉદય મહી એ પાંચના રે ક્રમ સ્થિત સત્તા કહી રે
ગુણ ઠાંણે પહલે સહી રે એહ મિથ્યાત્વથી ટાળીયે ૨ કપુર વિજય ગુરૂ રાજથી ૨
6.
ખીજુ ગુણ ઠાણુ ચુણા રે સમકિત વમન પછે ડ્વે રે સાજન ! છાંટા એ પરિણામ રે નરતીરિક જાતિ ચઉ ૨ - આતપ નપુંસક છે. રે
એકસે એક પયડી તણા રે સૂક્ષ્મત્રિક આતપ વળી રે નરકની આનુ પૂરવી રે ઉદય કહ્યો પયડી તણા રે સત્તાયે એક શત ઉપરે રે જિન નામ કમ*તણી હાં રે સાસ્વાદન ગુણુ ઠાણા તણા રે મણિ વિજય બુધ ઇમ કહે રે
ન
સજઝાયાદિ સ ંગ
લા એકસા સત્તર ખંધ રે સુગુણવર આહારક દાય અખંધ ૨ ખાલા પ્ આહારકદ્વિક જિનનામ રે
M
*,
..
.
"
M
W
N
ગુણ ઠાણે પહેલે જામ રે પયડી સત અડયાલ રે ભાખી દેવ દયાલ રે
૨. સાસ્વાદન ગુણ સ્થાનકની [૯૩૪]
૩ મિશ્ર
મિશ્ર ગુણ ઠાણુ' હવે ત્રીજુ અંત મુહરત સ્થિતિ કહી જેની તિય''ત્રિક થીણુદ્ધી ત્રિક ચાર અનંતાનુ બ ંધી વિફ પહેલું છેલ્લુ સ`ઘયણ ટાળી અશુભ વિયે!ગતિ વૈદ સ્ત્રીના ગુણ ઠાણે એ ો પચવીસ । ઉદયે ચાર અન`તાનુબંધી
શ્રી જિન જગદ્દાર રે લહીયે' ભવજલ પાર રે
સાસ્વાદન તસુ નામ
જેથી ન સરે કામ રે
.
ગુણસ્થાનકની [૯૩૫]
20
20
.
20
10
M 2
જીમ લહેા ગુણુ અભિરામ રે સાજન ૧ થાવર હુંડ સસ્થાન મિચ્છત્ત સેલ માન રે. મધન ઋણું ગુણ ઠાણુ મિથ્યાત્વ પ`ચ વખાણુ રે... એકસેા અગ્યાર પ્રમાણ ઉદીરણાં તિમ જાણું રે... પયડી સુડતાલીસ કહીસ તા(કહી તાસ !) જગ દીસ રે ૫ અથ કહ્યો લવ લેશ સુજો છાંડી કલેશ રે...
..
AD
20
M
८
.
.
૪
•
ભાખ્યું ત્રિભુવન ભાણુ ૨ સુણો ચતુર સુજાણ રે... મિશ્ર ૧ દુભગત્રિક વળી કહિયે ૨ સઠે!ણા ચાર મન લહીયે રે... નીચ ગાઉદ્યોત નામ રે એ પયડીનાં નામ રે... પયડી બંધન થાય રે
થાવર એકેડદ્રી કહાય રે...
૬
ર
૩
ܡ
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સઝાયે વિકલે દિત્રિફ તિરિનર સુરની આનુપૂર્વી નવિ લહીયે રે મિત્રોદય મિશ્ર પયડી અંત્યજ ઉદય એકસે કહીયે રે... મિશ્ર ૫ 'ઉદીરણ વળી ઉદય તણી પરે જાણે ભવિજન પ્રાણું રે સત્તા સાસ્વાદન ઈણ પરે ભાખે કેવલ નાણી રે... . ૬ ભાવ અનેક બીજે ગુણ ઠાણે કહેતાં પાર ન આવે રે કપુર વિજય બુધ ચરણ પસાર્યો મણિવિજય આનંદ પાવે રે.... ૭.
૪. સમ્યકત્વ ગુણસ્થાનકની [૩૬] હવે ગુણઠાણું સમકિત ધરીયે રે શીવરમણી જિમ સહેજે વરીયે રે તે સમકિતના પંચમ ભેદ રે બાલે આગળ જે પૃવેદ રે... હવે જિન નામકર્મ સુરનર આય રે બંધે સતેર કહેવાય રે સમતિ અનુપૂવો વિચાર રે ઉદયે એકસોચાર વિચાર રે..... ૨ તેમ ઉદીરણા આગમ ભાખી રે સત્તા સુણ જેઠવી દાખી રે અપૂર્વેદિક ચઉદે ગુણ ટાંણે રે ચાર અનંતાનુબંધી જાણે રે તિરિનિરયનું આઉખું કહીયે રે એકસો બેંતાલીસ સત્તા લખીએ રે સપકે સમકિત વારે ઠાણ રે નરક-તિરિ સુર આયુ જામ રે.... ૪ પચડી એકસે ને પિસ્તાલીસ રે સાત વિના એકસે અડત્રીસ રે નવમે અનિવૃત્તિ પહેલે ભાંગે રે સત્તા બોલી શ્રીવીતરાગે રે.. ૫ કેવલ નાણું ભાગે ધર્મ રે જેહથી લહીયે શીવના શર્મ રે એ વૃત્રિ)ણ તત્વ સુધા જાણી રે મણિવિજય કહે આદરે પ્રાણી રે.. ૬
૫ દેશવિરતિ ગુણસ્થાનકની ૯૩૭] પંચમ નાણું રે જિનવર ઈમ કહે દેશવિરતિ ગુણકાંણ સુધે શ્રાવક તેહને જાયે જે ઘરે જિનવર આણ....પંચમ નાણું રે પહેલું સંઘપણ નરત્રિક જાણુ અપ્રત્યાખ્યાન કસાય તેહના ભેદ રે ચાર વખાખીયે મૈદારિક દેય કહેવાય. . એ દશપયડી કે બંધન નવિ હે યે દેશ વિરતિ મઝાર સતસઠ પયડી રે બંધ જ ઈહાં સહી જ હૃદય વિચાર.. ઉદય ચાર રે અપચ્ચખાણીયા આનુપૂર્વી નર તિરિપંચ મૃતત્રિક નરિક તે પર ભણ્યા વૈક્રિય દુગ વળી સંચ.... દુભગ અનાદિ અસંયમ એ વલી સત્તર પયડીઈમ હોય સત્યાસીનો રે ઉદય ઈહાં કહ્યો તિમ ઉદીરણા રે જોય... સત્તા થેરે એ ગુણ કાણુથી જાણે ચતુર સુજાણ મણિવિજય કહે નિત્ય જે એ ધરે તેહને કેડી કલ્યાણ...
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦૦
૬. પ્રમત્ત ગુણસ્થાનકની [૯૩૮]
છઠ્ઠું ગુણ ઠાણુ હવે પ્રમત્ત નામ છે જેનું અંધ થકી. નિશ્ચય હાવે પ્રત્યાખ્યાની ચારને ઉદય થકે હવે સાંભળેા નીચગેાત્ર ઉદ્યોતના
ઉદ્દયનહી. એ આઠના તે ભેળવતાં એકયાસીના ઉદારણાએ અંત હાવે આહારકદ્વિક થીણુ ત્રિક સત્તા સમકિતથી લહ્યો કપુરવજય ગુરુજી યે જ
૭.
કહેતાં હરખ અપાર રે...સુણા જિનવાણી સાધન કહ્યું નિરધાર રે... ત્રેસઠ પયડી જાણુ રે મધ નહી. ઇણુ ઠાણુ રે તિય ચગતિ તિરિ આય રે...
પ્રત્યાખ્યાની કષાય રે....
આહારક દાય ઉદાર રે.. ઉય કહ્યો સુવિચાર ..... શાતા-અશાતા દાય રે... નર આયુ આઠ તે જોય રે દાખી આગમ સાર રે... મણિવિજય હિતકાર રે... અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકની [૯૩૯]
શ્રી જિનવર ઇમ ઉપદિશે સવરિત ઈહાં કહી સાગ અતિ અસ્થિર દુર્ગુ છા ખંધ નહી ઇહાં ખટ તણા સુર એકે ઉણી સાઠના આહાર જુગલ માંહે ભેળીયે ઉડ્ડય થકી(છિ) મિહાત્તર પયડી આહારદ્ધિક એ પાંચના અપ્રમત્ત આદિ ગુણુ ઠાણે પયડી ત્રણ ઉણી કરે સમક્તિ ચેાથે ગુણ રાણે મણિવિજય બુધ ઈમ કહે
સજ્ઝયાદિ સંગ્રહ
૮. નિવૃત્તિ ગુણસ્થાનકની [૪૦]
ગુણુ ઠાણું હવે આઠમુ નિવૃત્તિ નામે જાણીયેજેહથી સીઝે સાધુજી ! સહુ તુમે ચિત્ત ધરા અધ્યવસાય વિશેષથી
10
H
20
W
20
1
.
20
અપ્રમત્ત ગુણઠાણે રે ધારા મુનિ ગુણખાણી રે... શ્રી જિનવર૦૧ અયશ અશાતા કેશ ૨ આયુ મધ અને રે... અથવા અનુવન અંધારે બીજી પયડી આ બધ રે... થીણુદ્ધી ત્રિક દાખી ૨
ઉદય નહી... સૂત્ર સાખી રે... શાતા અશાતા નર આય રે ઇમ ઉદ્દીરણા થાય રે... સત્તા તિહાંથી પેખા રે પરમાદ ઠાણુ ઉવેખે રે...
20
20
AD
M
20
3
20
$
ભાખ્યું શ્રી જિનરાય કાજ...(સાધુજી સહુ તુમે ચિત્ત ધરા )૧ આણી ઉલટ અંગ હાવે એન્ડ્રુ સુચ’ગ...
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
MAMA
૧૪. અયોગી
૧૩. સોની ૧૨. ક્ષીણuહ ૧૧. ઉપશાંતમોહ ૧૦. સૂમ સંપરાય
૯. અનિવૃત્તિ ગુ. ૮. નિવૃત્તિ ગુ. ૭. અપ્રમત ગુ. ૬. પ્રમત ગુ. ૫. દેશ વિરતિ ગુ. ૪. અવિરત સમ્યકષ્ટિ ગુ.
૩. મિશ્ર ગાણસ્થાન ૨. સાસ્વાદન ગુણસ્થાન
૧. મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાન
સંગ્રાહક - શાહ નગીનદાસ કેવલદાસ સંપાદક
પાટડીવાળા
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણુ ઠાણે ભમઇ રે પ્રાણી રાગ દ્વેષાદિ કષાયે રે
પણ સમભાવ ભજતા સાહી અચેાગી સિદ્ધ જ હાચે રે’’
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦૧
ચૌદ ગુણરથાનકની સજ્જ સાત ભાગ કરીયે તેહના પહેલે અઠ્ઠાવન નિદ્રા દેયને અંત કરે પણ ભાગ છપન... સાધુજી ૩ સમચરિંસ નિર્માણ ને જિન નામ સુફાર વરણ ચાર વળી કહ્યા
અગુરૂલ ચાર. (સુરદૃગ પંચેંદ્રી શeગતિ ત્રના નવ નિરધાર ચાર શરીર ઉરલ વિના દે અંગે પાંગ ઉદાર... ૪) એ ત્રીસ પયડી અંત કરે છ ભાગ વિચાર બંધ કહ્યો છવ્વીસને
સાતમા ભાગ મઝાર.... , (૬) પ હાસ્ય-રતિ-ભય-દુગુ છને અંત જીનને વયણ ઉદય થકી સમક્તિ વળી છેલ્લા ત્રણ સંઘયણ.. . (૭) ૬ ઉદય નહીં એ ચારને બિહાર ઉદયે જણિ ઉદીરણું અપ્રમત્તથી
ભાખી કેવલ નાણું ચેથા સમકિત ઠાણથી સત્તા દિલમાં આવ્યું કપુર વિજય ગુરૂરાજથી ' મણિ વદે છમ વાણું... . (૯) ૭
૯. અનિવૃત્તિ ગુણસ્થાનકની [૪] અનિવૃત્તિ નવમું આદર ગુણઠાણું હે મુનિવર સુખકાર કે અંતમુહુરત સ્થિતિ જેહની સ્થિતિ જાણે છે શાને અનુસાર કે અનિવૃત્તિ ૧ બંધ કહ્યો બાવીસને વળી કીજે હો એહના પાંચ ભાગ કે પુરષદ સંજવલચાર એ કેકે હે કીજે એહ ત્યાગ કે . ૨ ઉદય હવે (બા) છાસઠને હાસ્યરતીને હે વળી અરતિ નિવાર કે ભય સેગ દુગું છાષટ તણે નવિ લહીયે હે ઉદય વિચાર કે . ૩ ઉદીરણા ત્રેસઠની સત્તા દાખી હે બીજા ભાગ મઝાર કે થાવર તિરિ નરય દુગ આદિમ દુગા હે થિણદ્ધિ ત્રણ નિરધાર કે . ૪ એકેદ્રી વિકલ સાધારણ એ છે હે સત્તા નવિ હોય કે એકસે બાવીસ ઉપરે બીજે ભાગે હે સત્તા નું જોયું કે એ ૫ ત્રીજે ભાગે સાંભળો ક્ષય થાયે હે બિય તિય કષાય કે ચેથે પાંચમે ભાગે સાત આઠમેં હે એકસે ચાર પાય કે , ૬ નૌમેં સે ત્રણ ઉપરે નપુંસક છે સ્ત્રીવેદ ષટ હાસ્ય કે પુરષદ સંજવલન એ ત્રણનો ભય હવે હે ભાગે અનામે જામ કે .. ૭ નવમા ભાગને છેડે માયાને હે પ્રભુ ભાવે અંત કે કપુર વિજય ગુરૂ રાજને સીસ પભણે છે નિજમ ખંત કે . ૮ સ ૫૧
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
८०२
૧૦. સૂક્ષ્મ સપય ગુણસ્થાનકની [૯૪૨] ગુણ ઠાણું તે જાણું
સુક્ષ્મ સ’પરાય નામે દશમુ’ ચઢતે પરિણામે તે હાવે ભાૐ ત્રિભુવન ભાણુરે, મુનિવર જો જયા હૃદયવિચારી
દર્શોન કડીયાં ચાર
અધ કહ્યો ઇહાં સિત્તેર પયડી ઉંચ ગેાત્ર યશ નાણા વરણી એ સેાળે પયડી શુજી ઠાણુ ઉદય કહ્યો ઇદ્ધાં 'ઠજ પડી સજવલાત્રક એ છ ૫ડી ઉદીરણા સત્તાવન જાણું સજલના લાભ અંત કરે ઇહાં *પુર વિજય પતિ સુપસાયે
૧૧. ઉપશાંત માહ
હવે સુણુ ભયિણ પ્રાણી ઉપશાંત માહ ગુણુ ઠાણું અંધે કહી પયડી એક સાતા વેદની બધા ઉદાર
ઉદય થકી હવે સુણિયે લાભ સવલ કેશ અત ઉદીરણા તણેા અધિકાર ભાખી પયડી છપ્પન જેહ સકલ પંડિત શિરદ્વાર તમ ચરણ પસાયજ પામી
ક્ષીણ માહ ગુણુડાણ 'ધ કહ્યો સત્તા કેરા
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
ઋષસ નારાચ ડ્રગ ટાળે! ઉય છેહલે (બે) છે ભાગે નિદ્રા ઉદીરણા ચાપન કરી
છેલ્લા દુગ સમય જોય નિદ્રા નિદ્રા પ્રચલા અંત
વેદ
-અ`તરાય દશ વાર રે... ટાળા તે નિરધાર ત્રણ નિવાર રે... ઉદય નહીં. ઇણે ડાય સત્તા શત દુગ થાય રે... જુએ સૂત્ર અનુસાર મણિ વિજય જયકાર રે... ગુણસ્થાનકની [૯૪૩) શ્રી જિનવર કેરી વાણી એકાદશમું એ જાણી... આગમે જોઇ સુવિવેક શ્રીજી પયડી નહી નિરધાર... એકે ઉણી આઠે (સાડિજ) ગણિયે ઇષ્ણુ ઠાણે એહીજ તુત... સાંભળતાં હુ અપર મનમાંડે આણા તેહ... કપૂર વિજય સુખકાર મણિવિજય કહ શિરનામી.... પ
3
W
.
2
.
1
20
૧૨. ક્ષીણ માહુ
ગુરુસ્થાનકની (૯૪૪)
શ્રી જિનવરજીએમ એલે વાણી તે અમૃત તાલે, હેા, સુણા મુનિ સમભાવે
દ્વાદશમ્' ગુણુ મણીખાંણ હા..... ઉદયે તે ભેદ અનિરાહા હા સત્તાવન ઉદય નિહ્વાલે હૈ પ્રચલા નવ લાગે હૈા સત્તાચે પયડી અનેરી હા... એકસે એક પયડી હાય હા નવાણું ભેદ એ તંત હા...
18
AD
20
A
૩
ม
૧
3
*
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજઝાયે
૮૦૩
દેસણ ચાર પંચ જ્ઞાન અંતરાય પણ ચઉદ જ માન હેસુણે અંત કરે એને છેડે નવિ ઉપજે તે ફરી કેડે હો.... ૫ સકલ પંડિત શિણગાર કપુર વિજય શિરદાર છે , તસ સુપસાથે એ ભાવ જાણ્યા મણિવિજયે તે વખાણ્યા હે . ૬
૧૩. સગી ગુણસ્થાનકની ૪િ૫. ગુણ ઠાણો હવે તેરમે રે. ભાગે શ્રી જિનરાય રે સગી નામે ભલું રે
આવ્યું તે નવિ જાય રે, ગુણ ઠાણે ૧ બંધેશાતા વેદની રે
ઉદય કહ્યું નિરધાર રે નાણાવરણ પાંચે સહી રે અંતરાય પંચ વિચાર રે.. - ૨ દર્શન ચારે ચઉદને રે ઉદય નહીં ઈણ ઠાણ રે તીર્થંકર નામ ભેળતાં રે બેંતાલીસ ઉદય પરિણામ રે.... ૩ ઉદે થીર ખગે ઈશ દુગે રે પ્રત્યેક ત્રિક છ સેઠાણ રે અગુરુ લઘુ વર્ણ ચારને રે
નિર્માણ તેયસ જાણ રે. . કર્મણ પહેલાં સંઘયણને રે દૂસર સુસર જેય રે શાતા અશાતા એકને રે ચોત્રીસને અંત હાય રે. . ૫ એક ઉણ ચાલીસની રે ઉદારણ્ અવદાત રે પંચાશી પયડી તણી રે સત્તા જેહ વિખ્યાત રે. . સંપ્રતિ પંચ વિદેહમાં રે વિચરે વીસ મુણિ દ રે સયેગી ઠાણે અલંકર્યા રે સેવે સુર નર વૃંદ રે... , દય કેડી સાધુ કેવલી રે. વંદન તેહને ત્રિકાલ રે કપુર વિજય ગુરૂ નામથી રે મણિવિજય મંગલ માલ રે . ૮
૧૪. અયોગી ગુણસ્થાનકની કિ૬] અગી નામે ચૌદમું એ ગુણઠાણું શ્રીકાર કહ્યું એ જિનવરૂએ
અઈ ઉ, , સમાન કે માનજ એનું એ જેહથી શિવસુખ સાર..કહ્યું એ જિનવરૂએ બંધ નહીં પયડી તણે એ ઉદયતણે સાવજય સુગ આદેય જશવળીએ વેદની ત્રસ ત્રિક હોય .. - ૨ પંચંદ્રી જાતિ નર આઉખુએ નરની ગતિ જિન નામ ઉંચગોત્ર ત્ર(પ)ણ બારને એ અંત થાય છેહડે તામ. . ૩ ઉદારણ ઈહ નવિ લહીયે સત્તા સુણે વિરાંત છેહલા દુશસમેં જાણીયે એ બિહાતર પયડીને અંત... ૪
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
८०४
સજઝાયાદિ સંગ્રહ નામ થકી હવે તે કહુ એ સ્વર ખગે ગધ દેય ફરસ આઠ વર્ણ પાંચનો એ રસ તનું બંધન સેય.. કહ્યું સઘાતન એ સવિ તણીએ પંચ પંચ પચડી જેહ નિર્માણ નામ તે ભેળતાં એ સાલીશ પુરી એહ... સંઘયણ અક્ષર ષટ સહીયે સંસ્થાન ખસ વિવેક અગુરૂ લઘુ ચાર અપજજત્તાએ અશાતા શાતા એક... પ્રત્યેક ઉપાંગ ત્રિણ વિણ કહ્યા એ સુર નીચ ગોત્ર જાણ એ બહેતર પયડી તણે એ અંત હેયે ઈણ ઠામ. છેહ સમયે પયડીતણે એ અંત કરે ગુગવંત આઠે કર્મને એપવી એ પામે સુખ અનંત.. ઈમ અનેક ભેદ સુંદરૂ એ આગમ શાસ્ત્ર મઝાર - મણિ વિજય બુધ ઉપદિસે એ શાસ્ત્રતણે અનુસાર...
૧૫ કળશ ૯િ૪૭) સંખેશ્વર પરમેશ્વર સાહેબ એ સમ દેવ ન દુજે રે
- પુજો પૂજે રે પ્રભુ પાસજીને પૂજો ૧ જેહને નામે નવનિધિ પામે મુક્તિ વધુ તસ કામે સુર નર નારી બે કરજેડી આવીને શીર નામે રે... - ૨ તેહ તણે સુપાયે હરખે ગુણકાણુ સુવિચાર બંધ ઉદય ઉદીરણ સત્તા ભાખી પર ઉપગાર રે... ૩. શાપુર મંડણ શાંતિ જિનેશ્વર મહિમા મહિયલ ગાજે પાસ ચિંતામણી ચિંતા ચૂરે સહસ ફણા જિનરાજે રે૪ કે ર ચંદન મૃગમદ ઘોળી પૂજે જે નર નારી ભાવના ભાવે જિનવર આગે તેની ગતિ વારી રે.... ૫ તપગચ્છ નાયક પુણ્ય પુરી શ્રી વિજય દેવ સૂરદ તસ પટ્ટ ધારક કુમતિવારક શ્રી વિજય પ્રભ મુદે રે ૬ સકલ પડિત શિર મુગટ નગીને કપૂર વિજ્ય ગુરૂ સીસ મણિવિજય બુધ ઈણ પેરે જલ્પ પૂરે સંઘ જગીસ રે . ૭
સમરેવિ વીર જિણસર દેવ જસ સુર–નરપતિ રે સેવ સદ્દગુરૂ તણુ વયણ નિસુણેઉ બોલીસુ ગુણઠાણાને ભેઉ... ગમણા ગમણ તણી ગતિ ચાર સાસય સુખ છે સિદ્ધિ મઝાર કર્મવસિ જવ ચિહુ ગતિ અવતરે ચૌદ રાજને ફરે ફરે.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦૫
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજઝાય સવિ હું જીવની આઠ જ ખાણ અંડજ પિતજ રસજ જાણ સ્વેદજ સંભૂમિ ઉદ ભદ ભેદ ઔપતિક નારકી સુર વેદ.. ૩ જીવ ની ચઉરાશી લાખ કુલ એક કેડી અઠાણ લાખ સહસ પચાસ માનવ ભત્ર વેશો વણ ગંધ રસ જુજુ આ વેશ | જિણ વિણ છૂટકો નહીં લવલેશ.... ૪ દુલહે માનવ ભવ સંસારી ઉ૫તિ આરિજ દેશ મઝારિ શ્રાવક કુલ સંપૂરૂં આય રૂપ રિદ્ધિ સુહ ગુરૂ સમવાય.. રેગરહિત દેવ સાવય મિત્ત નિમલ (જ્ઞાન-ચિત્ત)ને પરઘલ વિત્તા વર સિદ્ધાંત શ્રવણ નિજ કાંનિ (મુનિ સંગતિ ચિતમને સંયમ નિત) લાગઈ ધ્યાનિ.૬ જ્ઞાનવંત ને નિરૂપમ બુદ્ધિ વિનય વિવેક વિચાર સમિદ્ધ (વિશુદ્ધિ) દુલહા ભવ્ય જીવલાભે એહ હવે સાંnળે ગુણઠાણ ભેય. ૭ પહિલઈ ગુણઠાણ મિથ્યાત્વ સમકિતતણું ન જાણે વાત અરિહંત દેવ સુગુરૂ જિનધર્મ શાસન તણે ન જાણે મમ... ૮ બીજુ સાસ્વાદન ગુણ ઠાણ જિનમત કહેતાં માંડે કાન ટ્ર આવલિ લગઈ મન રહઈ પછે વળી મિથ્યાત્વ સંગ્રહઈ.. ૯ ત્રીજે મિશ્ર ભાવ જી જિનવર હરિહર અંતર કિ દુરજન મુનિજનન નિત નઈ સમાધમ બહુ ઈમ ગમઈ. ૧૦ ચઉથે અવિરતિ થાનક જેય ક્ષાયિક સમકિત હિંયડે હોય કંદ મૂલ ફલ પેય અપેય શ્રેણિક પરેજિમ)નિ નવિ લેય...૧ સુણ પંચમઉ વિરતી ગુણ ઠાણ પરિગ્રહ તણે કરે પરિમાણ બાદર છવવધ ટાળે સદા સમકિત દોષ ન આણે કદા. ૧૨ છઠઈ થાનક ઘણે પ્રમાદ નિદ્રા વિકથા કરે વિવાદ નવતત્વ જિનમત જાણે મર્મ તક ન કરે સુધ જિનધર્મ. ૧૩ સાતમેં થાનકિ હુઈ અપ્રમત્ત શમ દમ સંયમ નિશ્ચલ ચિત્ત પિષહ પડિમા પરીસહ સહે કે ચારિત્ત ભાર નિવડે. ૧૪ આઠમે ગુણ ઠણે વળી એહ ચાર કષાય મન મૂકઈ જેહ પર નિંદા પર દ્રોહ નવિ કરે કુડ-કપટ છેડી નિર્વહ. ૧૫ નવમે મૂકઈ સૂક્ષ્મ લેભ કેધ-માન-માયાને ક્ષેભ નવમા રસને સંચય કરે તૃણ મણિ સેવન સમતા ધરે... ૧૬ દશમેં ગુણ ઠાણે વળી એહ આઠ કરમ ચૂરણ કરે જેહ પંચ સમિતિ ત્રિહ ગુપ્તિ નિરત ઈમ સૂક્ષ્મ સંપરાય ચારિત(પવિત્ત)...૧૭ ઉપશમ મેહ ગુણ ઠાણું એડ કમ તણું જિણે કીધું છે રક્ષા માંહિ જલણ જિમ રહે મૃતધર ઈગ્યારમો ઈમ કહે. ૧૮
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ તિહાંથી છવ પ્રમાદ જે કરે નિગોદ માંહિ જઈ અવતરે અનંત કેઠા કેડિ ભવ ભવ ભમે (અર્ધ) પુદ્ગલ પરાવત ઈમ અતિ ક્રમે ૧૯ બારમે ગુણઠાણે એહ. ક્ષેપક શ્રેણિ મન ચડી ઉખેવિ શુકલ ધ્યાન મનમંડ ઇસ દહે કર્મ જાલ તણ જિસે.. ૨૦ તેરમે થાનકે સંચરી - ઘનઘાતી આ આકર્મને ક્ષય કરી પામઈ ઝગમગ કેવલ નાણું ઉચ્છવ કરે સુરાસુર ભાણ. ૨૧ ચઉદયું ગુણ ઠાણ એહ અજરામર પદ લહીયે તેહ સિદ્ધ તણે થાનકે અવતરી (સંચરી) સાસય સુખલહેજિન ધર્મ કરી ૨૨. કળશ: ઈઅ કુશલ કારણુ(ક) દુઃખ નિવારણ(ક) ચઉદ થાનક જાણિયે જિન તણી વાણી હિયે આણી સુગુરૂ (સુમતિ) વાણી વખાણીયે જે કઈ આણુવ્રત ધરે એકચિત્ત સધર સમક્તિ તેહ તણે ઈમ ભણઈ સુંદર વિજય મંદિર તેહ ઘરિ સુખ હુઈ ઘણે
૨૩
દુહા : મહાવીર જિન રાયના પાય પ્રણમી સુખકાર ચૌદહ ગુણ સ્થાનક તણે કહીયે કિપિ વિચાર... - ૧ જીવતણું પરિણામ ગુણ તે કહીયે ગુણ ઠાણ આગમ તેહ વખાણી આ ચઉદહ ભેદ પ્રમાણ છે. પ્રથમ અનાદિ ૧ મિથ્યાત ગુણ ૨ સોસાયણ વળી ૩ મીસ ૪ અવિરતિ પદેશવિરતિ ૬ ગુણ છઠે પ્રમત્ત કહીસ - ૩ ૭ અપ્રમત્ત ૮ નિવૃત્તિ ગુણ ૯ એનિવૃત્તિ નવમું જાણ ૧૦ દશમું સૂક્ષમ સંપાય ૧૧ ઉપશમ ગુણ વખાણ.. - ૪ ૧૨ ખીણ મેહુ ૧૩ સાગ ગુણ વળી અાગ ગુણ ઠાણ ૧૪ અનુક્રમે એ નામે કહ્યાં એહ વીસેસ વખાણ. ૫ ઢાળ : પહિલું ગુણઠાણું મિથ્યાત સમક્તિ તણી નવ જણી વાત અરિહંતદેવ ગુરૂ જિનધર્મ શાસનતણે નવિ જાણે મર્મ... ૨ બીજુ સાસ્વાદન ગુણઠાણ જિનમત કહેતાં માંડિ કાન ષટ આવલી લગે મન રહીયે પછી મિથ્યાત વળી સંગ્રહાયે... ત્રીજે મિશ્ર સભાવિ ઈસ્યૌ હરિહર જિનવર અંતર કિસ્ય બાંભણ મુનિજનને નિત નમિ સરખા ધમ બેહુ મન ગમિ. ૮
થે અવિરતિ થાનિક જેય લાયક સમકિત હિયર્ડ હોય કંદ મૂળ ફળ પેય અપેય શ્રેણિક જિમ નિચે નવ લેય૮ દેશવિરતિ પંચમ ગુણઠાણ પરિગ્રહ તણું કરી પરિમાણ બાદર હિંસા ત્યજે સદા - સમકિત દોષ ન આણે કદા. ૧૦
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણસ્થાનની સઝાયે
છટ્ઠ સ્થાનક ઘણેા પ્રમાદ જાણે નવતત્વ જનમતું મમ સાતમું ગુઠાણુ અપ્રમત્ત પેાસહુ પડિકમ' પરીસહ મહે આમે થાનિક જે ભવ્ય હાય પર નિંદા વચન નવ કરે નવમે મૂકે મુખ્ય લેભ સમતા રસના સંચય કરે દશમે થાનક જે મુનિ હાય પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિનિરત ઉપશાંત માહ ગુણુ ઠાણું જેહ રાખમાંહે જિમ જલ નવિ રહે બારમુ ગુણુ ઠાણું વળી એહ શુકલ ધ્યાન મન ચિંતે ઇસ્યુ તેરમે થાનિક સવિ સવરી પામી ઝગમગ કેવલ નાણુ ચૌદમુ ગુણ ઠાણુ' કહ્યું... એહ સિદ્ધતણ' થાનિક સવરી એ ચૌદ ગુણ સ્થાનક જાણ અનુક્રમે ચઢતાં શિવ સુખ લહે ચઢવા જીવ ઘણુ* તડફડી હવે જિનવર મુઝ કરજચે સાર કાલ અનાદિ ફિચ ભવમાંહિ હવિ મેં પામ્યા જિનવર દેવ
કલશ : ઈચ વીર જિનવર ભવ ભીડ ભંજન ગુણુ ઠાણુ પિરિ ગણુ સહજરત્ન
૮૦૭
પાસ જિનેસર પય નમી રે તાસ આન્નિધ્યે હું ભણું રે ચંચલ આતમા આણી ભાવ તે
નિદ્રા-વિકથા કરે વિવાદ તેાહી ન કરે શ્રી જિનવરધ... ૧૧ ખમ-દ્રુમ-સયમ નિશ્ચલ ચિત્ત કે તે। કાળ ચારિત્ર નિવડે..૧૨ ચાર કષાય મન મૂકે સાય ફૂડ કપટ માંડી વ્યવહારે... ક્રોધ-માન-માયાના ક્ષેત્ર તૃણર્માણ સેવન સમ મન ધરે...૧૪ અષ્ટ કરમ ચૂરે સવિ સેય એમ સૂક્ષ્મ સપરાય પવિત્ત...૧૫ કરમતણા જણે કીધેા છેડ શ્રુતધર અગ્યારમું' એમ કહે... ૧૬ ક્ષપક શ્રેણી ચઢયા મન જેડુ દહેઇ કરમ-તૃણુ જલઈ જીસ્યુ'.૧૭ ઘણુ ઘાતીયાં કરમ ક્ષય કરી ઉચ્છવ કરે સુરા સુર ભાણ... અજર અમર પદ લહીએ જેવુ સાસય સુખ લહે ભવતરી... કહીયાં જિનવર વાણી વખાણુ એહવુ' વીર જિનેશ્વર કહે... અતલગે પુણ નિવ આપમઈ ચઢતાં દેજો તવ આધાર નિવ લાધે સકિત ઉચ્છાિ દેજો ભવાભવ તુમ પાય સેવ...
૨૨
૧૩
૧૮
૧૯
૨૧
જગતિ હિતકર- સિ'હું લઈન સુરતરૂ, સેવ કરતાં સુ કરૂ, જિમલહૈ મૂવિ સુખ મુદા, વીરરિજન સેવે। સદા
વિક રંજન સુરિ જાણ્ સુણી ૬ જ પે
[૯૫૦
લહી સદ્ગુરૂના આધાર ગુણસ્થાનક સુવિચાર ૨ રૂડા રે સ્થિરતામા રમા રે...
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
પહેલું ગુણઠાણું સુણી રે સુધે ધરમ તે મન ધરે રે બીજુ સાસ્વાદન અછે રે ખટ આવલિ સમક્તિ રહે રે ત્રીજે મિશ્ર ગુણ સ્થાનકે રે તત્ત્વરૂચિ અરૂચિ નહિ રે ચેાથે સમતિ ગુણ છતાં રે તવ દષ્ટિ મનમાં રમે રે દેશવિરતિ ગુણ પાંચમે રે
સ્થૂલ જીવ વધ નવિ કરે રે છઠે પ્રમત્ત ગુણ સ્થાનકે રે વિરતી સર્વથી આદરે રે અપ્રમત્ત ગુણ સાતમે રે પરિષહ ઉપસર્ગો સહે રે આઠમે નિવૃત્તિ પદ લહે રે મેહ સુભટને હઠાવતા રે બાદર ક્રોધ માયા મ રે અનિવૃત્તિ બાદર આદરી રે સુમ સંપરાય દશમ ગુણે રે નિરમેહી પદ પામવા રે ઉપશમ મોહ અગીયાર મેં રે વીતરાગતા અનુભવે રે તિહાં થકી તે લડથડે રે નરક નિગોદે પણ ભમે રે ક્ષીણમેહ ગુણ બારમે રે મેહ દહ્યો ઈહાં મૂલથી રે ઘન ઘાતી ચારે હણી રે ચૌદરાજ દેખે સવિ રે અગી કેવલી ચઉમે રે જન્મ મરણ દુઃખ ટાળીને રે એહ ચૌદ ગુણસ્થાનકી રે કમસાગર શિષ્ય એમ ભણે રે
નામે મૂલ મિથ્યાત ન ગમે ધમની વાત રે ચંચલ ૨ ગુણ ઠાણુ વિખ્યાત પછી હાય મિથ્યાત રે... - ૩ મિશ્ર દષ્ટિ રહે સાર પરિણતિ મધ્યમ ધાર રે.. - ૪ વિરતિ ન આવે લગાર અવિરતિ ચિત્ત અપાર રે. . ૫ એ ગુણે શ્રાવક હોય વિરત વિવિધ ભંગ જેય રે.. ૬ બહુલ પ્રમાદે રે લીન સંયમ સાધે અધીન રે. . ૭ ધમે નિશ્ચલ ચિત્ત આતમ તવ પવિત્ત રે... .. શ્રેણિતશું રે ભંડાણ વધતા આતમ જાણે રે.. લેભ તણે પરિહાર સહેજે રે સંસાર રે... . સુક્ષ્મ લેભ કરે અંત કરે ઉઘમ ભગવંત રે. . જીવ રહે ઘણે ઠામ લહે નિજ ઘર વિશ્રામ રે - ૧૨ કરમ વિચિત્ર પ્રકાર કાળ અનંત વિચાર રે... , ૧૩ શ્રેણિ ક્ષપક પઈ જિમ ત્રણ અગ્નિ વિસિષ્ઠ રે.... ૧૪ તેરમે ગુણ સંગ કેવલ સ્થાને પગ રે.. . ૧૫ પંચ વૃદ્ધાક્ષર માત થાય સિદ્ધ ભગવાન રે.. - ૧૬ ભાવે ધરે નરનાર તે તરે આ સંસાર રે.. . ૧૭
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૦૯
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજા
લિપ ભવિયણ જાણે રે ગુણ ઠાણા ભલા જિમ હુએ આતમ શુદ્ધિ, જેહથી જાગે રે રૂચિ પ્રવચન તણી તેહજ સાચી રે બુદ્ધિ ભવિયણ ૧ રૂચિ નહિ હવે રે જે નવ તાવની તે પહેલું ગુણ ઠાણ નામ મિથ્યાત્વ અગનિ વિષ સારીખું ઉમારગ અપ્રમાણ ખીર ખાંડ વૃત બહુ ભોજન કરી વમતાં જેહ રે સ્વાદ સમક્તિ વમતાં રે તે જાણીયે સાસ્વાદન અવિવાદ... ૩ ‘ઉદાસીનતા રે જે જિન શાસને અંતર મુહૂત પ્રમાણ મિશ્ર કહીએ રે તે દધિ ગુડ પરે જાતિ વિશેષ વિનાણ. . વિરતિ ન આવે રે તસ અવિરતિ બળે જાણે સાચે રે ભાવ તસ ગુણ ઠાણું રે ચોથું જાણીએ સમક્તિ સહજ સ્વભાવ... - ભેદ વિચારી રે દ્વાદશ વ્રત તણું જે એકાદક ભંગ સદ્ગુરૂ પાસે રે લેઇ વ્રત નિર્વહે દેશવિરતિ તેહ ચંગ.. પંચમહાવ્રત દદ્ધર જે ધરે ધર્મ ક્ષમાદિક સાર તેહને છઠું રે ગુણ ઠાણું કહ્યું નામ પ્રમત્ત ઉદાર... હોય અસંગી રે રંગી નિજ ગુણે લણે જે સુહઝાણ તેહને ભાખ્યું રે સૂત્રે સાતમું અપ્રમત્ત ગુણઠાણ સ્થિતિ રસઘાત ને ગુણ સેઢી જિહાં ગુણ સંક્રમ શિતિ બંધ તેહ અપૂર્વ કારણ છે આઠમું ગુણઠાણું શુભ સંધ... - જેહમાં વર્યા રે નાનાજીવને અધ્યવસાય સમાન તે અનિય કિરણ નવમું ભલું ગુણઠાણું અનિદાન.. - ૧૦ ચરમ કિટ્રિગત લેભતણા અણ વેદન શુભ વ્યવસાય કહીયે દશમે ગુણઠાણે રહ્યો મુનિ સુક્ષમ સંપાય.. - ૧૧ પ્રકૃતિ મેહની રે જિહાં સવિ ઉપશમે ભસ્મપિહિત જેમ આગ તે ઉવસંત મેહ અગ્યારમું ગુણ ઠાણું શિવ માગ... ૧૨ જિમ એહવીયે રે અગ્નિ જળે કરી તિમ ખપીએ જેહ મેહ તે ગુણઠાણું રે જાણે બારમું પણ મોહ થિર સેહ. - ૧૩ કેવલ નાણી રે જાણી જગથિતિ દીયે ઉપદેશ રસાલ તે સગી કેવલી તેરમું ગુણઠાણું સુવિશાલ.. તિમ અચોગી ગુણ ઠાણું ચૌદમું હંસ્થાક્ષર પણ માન જે આરેહી રે શિવપદ પામીયે સુખ જસ કુશલ નિદાન.. - ૧૫
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૧૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ.
ટિપ૨] . હેય મિથ્યાત્વ અભવ્યને સબલ નાદિ અનતે રે તેહ અનાદિ સાંત છે પ્રાણી ભવ્યને તો રે, શ્રીજિનવચન વિચારીયે ૧ આવલી ષટ સાસાયણું
ચોથું અયર તેત્રીશ રે મનુજ ભવાધિક સુરભવે ઈમ ભાખે જગદીશે રે... , ૨, પૂરવ કેડી છે પંચમું
તેરમું દેશથી ઉને રે કાલ અવર ગુણઠાણને અંતમુહુર્ત સહુને રે.... . સાધુ છઠે અને સામે મિલિ રહે પૂરવ કેડિ રે અધિક વદ હોય કેવલી કઠિન કરમ દલ મેડિ રે.. , જે જેહના વ્યવહારમાં તેહને તેહ કહેવાય રે નિશ્ચયથી ગુણઠાણ એ
અંતરગતિ પલટાય રે... . ૫ ઉચિત ક્રિયા અધિગમ થકી , અછતે પણ ગુણ આવે રે છતે હોય તે સ્થિર રહે જે જિનવચન સુહાવે રે... » જે ગુરૂ ચરણ ઉપાસતે ઈમ ગુણ ઠાણ વિચારે રે તેહથી લહે જસ સંપદા નિશ્ચયને વ્યવહારે રે... - ૭
૯િ૫૩] ચંદ્રકલા નિમલ સુહઝાણી આરાહુ અરિહંત ગુણખાણી ચૌદહ ગુણઠાણું સહનાણું આપ્યું નેહ નમું સુઅનાણું મિચ્છ મદે મતિ નવિ મુંઝાણી જિણ સાચી જિનવાણી જાણું જાણે તે ગુરૂમુખિ ખરી પહિંચાણી કહિસ્ય ગુણથાનક કહાણી પ્રથમ મિથ્યાત્વ તણી નીસાણી જેણે હવૈ આતમ ગુણહણી અકબર ભાગ અણુત સમાણી નાણુ કલાથી કહ્યો ગુણઠાણું ૩ મિથ્યા જવર ભર મનિ મૂછણી નર્ચૈ જિનમત સાકર વાણી કુગુરૂ કુદેવ કુમતિ વિનાણું એ અભિગહિની કુદિટ્રિક વખાણી ૪ અણુગ કહીયે અનાણી ઈમ બિતિ ચઉ અસની પ્રાણી અણુભિગ્રહિ સકલ મતવાસી સંશય દિદ્ધિ ભયે અવિસારી પ જૈન પરંપરા અર્થ ઉથાપે ઈક દે વયણે નિજમત થાપ અભિનિવેસ મિથ્યા અભિમાની નિહલ બહલ સંસાર નિદાની ૬ એ પાંચ મિથ્યાત વિધિ શિવ મારગ ન લહે જિઉ સુધ અંદીર દષ્ટિ હુઈ વિપરીતિ કતક ફલાદત જિમસિત પીત ૭ પંચાવન આસવ બંધ હાઈ બંધ પયડે સત્તરસય સોઈ તેતી ઉદય ઉદીરણ જાણ શત અડતાલીસ સત્તાઠાણું
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજઝા
૮૧૧ ઇહ અકામ કર્મ કિઈ પૂરી રહી કેડા કેડી જલહિ અધૂરી તીન કરણ કરી ગ્રંથી પ્રદેશ ભેરૈ ભવ્ય લહી શભ લેસ ૯ દઢ કષાય પરિણતિ ગ્રંથી વેદી અપૂરવ કરણ વશ છેદી અનિવૃત્તિ જલમલ મિચ્છવ હાયે અંતર ઉપશમ સમકિત પાયે ૧૦શુદ્ધમિશ્ર અવિશુદ્ધ ત્રિપુંજી ઉપશમ ઔષધ વેગ પ્રયુંછ શેવ મિચ્છ દલ કીધ વિભાગે મહુરત અંત સમય રિપુ જાગે ૧૧. પ્રથમ કષાય મદનફલ ગંધ ઉપશમ ખીર વ કે અંધ વમતાં સમકિત સ્વાદા વાદન બીજુ ગુણ ઠાણુ સાસ્વાદન આશ્રવ મિરછ વિના પચાસ એક તરસે પકડિ બંધતાસ ઉદય દુૌ ઈકત ઈગ્યાર જિનવિણ સવિસત્તા વિસ્તાર ૧૩ ત્રીજા મિતણે સુણિ ભેદ જિનવયણે રૂચિ નવિ નવિ ભેદ જિમ નાલેર દ્વીપ નર મની રૂચિંતિમ રેલ ન હોઈ અને ૧૪ મુડ દધિ લેગ મિશ્રરસ હઈ બીજા પુંજ ઉદયથી સોઈ બંધ ઉદયદુગ આશ્રવ દીસૈ ચિહે ત્તર શત ઈક ત્રેતાલીસે ૧૫ સે સત્તાલીસ સત્તા કહઈ આયુ બંધ મરણ નવિ લહઈ હિવે અવિરઈ સમ્મદિી નામ ચેથું ગુણઠાણું શુભ કામ ૧૬ દેવ અરિહંત ગુરૂ સુવિહિતે સાધુ જિન ધર્મ તતસાર રે કુગુરૂમત દેવ ત્રિહ પરિહરે હ સમકિત વ્યવહાર રે ૧૭. ચેતન ચેતિ ચિત્ત ચતુર તું મૂકી મિટ્યામત ઢાલ રે ચૈત્ય ગુરૂ સંઘ ન ભક્તિ કરિ પંચ સંકદિ મલ ટાલ રે સત્ય નવતત્વ ગુરૂ ઉપદિશ્ય સહે સકલનય સુદ્ધ રે મત અનેકાંત મતિ નિમલી કતફલ જેમ ગલ સુદ્ધ રે ચતુર સ થેજના દર્શન મહત્રય પયડી સગ એહ રે ક્ષય થકી ક્ષાવિક અનુદઈ ઉપશમ સમ લહૈ દેહ રે ૨૦૦ ઉદિત ક્ષય અનુદિત ઉપશમઈ સવ ઘાતીય વિવાગે રે મીસ અનુદય સમ્મ ઉદયથી વેદગ સમકિત લાગ રે ૨૧ મલિન ચલ પ્રત બુદ્ધિનહાનિ વૃદ્ધિ બહુ પ્રકાર રે પંચ દુષણ તિહાં સ ભવે તેહિ પણિ સુગુણ આધાર રે ૨૨. શમકિ આસ્તિકય નિર્વેદયું પરખીયે પરમ સંવેગ રે તીન લિગે કરી અનુક્રમિઈ વૃષ્ટિ જિમ નદી અને વેગ રે ૨૩. દ્વિતીય કષાય આરક્ષક
વસિ પણે જીવ ઘણું જાણું રે મુકખ બંધ વિરઈ અવિરઈ ફલ લહૈ પણિ ન લીયે પચ્ચકખાણ રે ૨૪.
૧૯
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૧૨
તિહાં હૈયાલીસ આશ્રવ હું ઉદય દુગશત ચઉ ઉત્તર દેશ વિતીય પંચમ ગુણુ તસ ત્રિરઇ ખએવસમથી જહું ન સમ મૂલઇક વત ધર્મ વ્રત પ્રતિમા ધર ઉત્તમૌ તેર શતકેાડી ચૌરાસી અ સહસ દાઇ શત દેોઇ આગલા આ રૌદ્ર મદ વૃષ મધ્યમ સતસદ્ઘિ સગસીઇ એ ગુણ છટ્ઠું ગુણુ પરમત્ત નામ મુનિ પચમહાવ્રત ધાર નાકષાય સજવલના માદ સુદ્ધ ગૌણ અસુહ સુખઝાણુ અસ ́ખ સયમ ઠાણુ લેય વ્રત ખકુશ કુશીલ પુલાય હેતુ બંધ ઉદ્દય દુગરાસી સત્તા સવિ એગુણ લિંગી સાતમુ' અપ્રમત્ત સુતિત્ય ઇક અંસ મુશ્કેલના મદ નહિ શેક અરતિ અસાય સુભ લેસિ લબ્ધિ નિવાય આગટ્ટ અઠ્ઠાવન બંધ મછુઆ સાય અસ ય ગુણ સક્રમ સ્થિતિ રસઘાત આઠમે' અપૂરવ પંચ અર્જુન્વકરણ ગુણ ધામ ઇક સૌ ચઢે બહુ પ્રાણી હેતુ વીસ દુઅ છપન્ન મહુત્તિર ઉદય હીણુ નવમું અનિવૃત્તિ નામ કિટ્ટી કરૈ ચૂર કષાય
સઝયાદિ સગ્રહ
પડિ સત્તહત્તર બ`ધ રે
રે
સકલ સત્તા પર બધા રે વિરઇ આવરણનુ જોર રે જિંઉ લહૈ વ્રત અનુકાર રે દુતિ ચઉ જાવ દસ દાઇ રે ખાલ પડિત વઘો સેઇ રે કાર્ડિ લખ ખાર સગસી શ્રાદ્ધવત ભગ લહે જઉ રે બંધ ઉદધિક હેતુ રે બ્યાલ સત્તા સર્વિ ચૈતુ રે સવિરતિ રૂચિર પરિણામ કરઇ સાધુ ક્રિયા વ્યવહાર માયી સેર્વે પ'ચ પ્રમાદ સવિ લબ્ધિ પ્રખ્યુંજન ઠાણુ છ હાણિ વૃદ્ધિ બહુ ભૈય શાંતિ ચ્યાર આવશ્યક ડાય છવીસ ત્રેસઠ એકયાસી આગઈ નિશ્ચય ઝ:ણા સંગી ધર્મ ધ્યાન ભેદ ચઉતથ નિથૈ કિરિયા સુખ સ ંત સદાય વૈદ્ય કસાય ખંધ હેતુ ચૌવીસ કહાય ઉદયઇ સત્તર સંધિ વિષ્ણુ ઉણુ સત્તા સાય ગુણુ સેણા નવખંધ વાત કરઇ મહુવસમખય સચ નિવૃત્તિ તે ખીજુ નામ અનએ પરિણામ સુઠાણી છવીતિએ સમય અંતવન્ન ક્રૂજે મૂલ સત્તા છખીણુ ઈક સમય સરિસ પરિણામ તિષ્ણુ કહિયે બાદર સંપરાય
૨૫
૨૬
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
૩૨
૩૩
૩૪
૩૫
૩૬
३७
૩૮
૩૯
૪૦
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજ્ઝાયે
મૈહ શ્યામક ક્ષેપક બિભાગ ખાવીસ સતિ ચૌહીણુ ત્રેસઠ રણ સત્તા લેાહ ચૂર ઉદય અવસીય લહે ચારિત્ર ચેાથું તે અ સાઉિય સાવન જૈ
લેહ સમી ઉવસંત માહ સાય અંધ ઉડ્ડય ક્રુગ સા તવ આશ્રવ પતન દુહેવ કાલક્ષય પડીઅ પ્રમા દૂહા : માર ચ્યાર સંસાર ફરૌ જિહાં હૈં ઉપસમી ઢાળ : ચૌ પણ છ ચૈત્રનજીત ચા સચાજન મિથ્યામીસ સમ્મ શુકલધ્યાન આંધી સમ શેર અષ્ટ કષાય કર્યાં સતખ‘ડ હાસ્યાદિક નખ્યા ઉન્મૂલ સજવલનત્રિક કીયા ચકચૂરિ
સગ ગુણ
સાલ આશ્રવ તસ પણ ભાગ બંધ ઉદય છાસ પ્રવીણ સવિ અહવા શત હૈં! ચત્તા દશમુ` સૂક્ષ્મ સપરાય દશ હેતુ સત્તર ખંધ લેઅ નવમા પિરસત્તા સુઝૈ મલ છાંડિ જિમ જલ સાહ ગુણુટ્ઠિ છપ્પના તા આયુહીન અનુત્તાર દેવ અહ પૂરી ગુણ લિંગ પત્તા મઝિઈકભવ ઇક દો વાર
૮૧૩:
ત્રિગડે એસી કરે રે વખાણુ કાક જિન નામેાય પ્રાણ આઇ સમય કેવલ સમુઘાય ઉદય દુગઇ ખિયાલ એગુણ પ્રકૃતિ પંચાસી સત અસાર યુગનિરાહઇ નિશ્ચલ કાય
10
2.0
A0
તિહાં નહી ખવગ પ્રકાર થકેણુ રથી રિમાંડી ભલી જેણ મેરે ચિતદ્દા સાહિબ જીત ચહ્યા મેહહણી લીએ ક્ષાયિક સમ ોતન૦ ૪૭.
2.J
અષ્ટમ ગુણ કીધા અરિ જેર નવૌ નપુ તિય વેદ પ્રય’ડ પુરૂષ વેદ હણ્યા કર ત્રિસુલ, હાંરે જતા છતા ોતન સૂર (હાંરે નાહો રે મેહરાય દલપુર) લાખી રે ક્ષાયક સયમ સાહ હાંરે ભલે ભલે જીતા માંકા વૈરી રે મેહુ ક્ષીણમાહ નવ આશ્રવ ઠાણુ એક શતએક સગવન્ન ચોપન્ન ચિરમ સમય દુચદસ ઘાય ક હણી અતિ ઉજ્જલ થાય કેવલ કમલા કત કહાય ૫૧,
દશમૈ માર્ચી સક્ષમ લાભ
ચઢયા દ્વાદશમૈ ગુણુ ઠાણુ સત્ત્તા અંધ ઉદય દુગવન્ત
U
તરસઐ કેવલીય સયેગિ
જાણે કેવલ લેગા લેગ
.
૪૧
૪૧
MA
૪૩.
20
૪૪
૪૫
૪૨
૪૮
૧૯
.
તરથ થાયૈ ત્રિભુવન ભાણુ કમ ખપાવૈ થૈહૈ ય ન્યાલ દેતુ સગઈ અંધ એણુ ,, ૫૩ જીરણપટ જિમ વિસણુ હાર સૂક્ષ્મ ક્રિયા વિવૃત્તી ધ્યાય
20
૫૦
પર
૫૪
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૧૪
હમમત્વ ખાદર તનુ ત્યાગ • ઉડ્ડય દુષ્ટતીસ સર્વિને છેડ સમુચ્છિન્ન ક્રિયા સિત ચૌપાય ચરિમ દુસમય ત્રિરિબાર પૂર્વ પ્રયાગ (અંબધ અસંગમ એરડ બીજ તુ...ખ શિખ જેમ સવ” લેાકસર પૂર્વી વાસ સહજરૂપ પ્રભુ લીલ વિલાસ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
.
કરે પ્રદેશ ધન ખાધ ત્રિભાગ...ચેતન મવય સુહુમ હેણુઇં લઘુ દેહ થયા અગિ થિર સૂક્ષ્મ કાય,, સત ઉદ્દય પડિ કરૈ છાર સહજ હેતુક ગતિ ચક્ર તરંગ સમ શ્રેણી ગતિ ઉરષ એમ જિહાં નહી' જન્મ મરણુ જર ત્રાસ પર્ચો ઉજ્જલ જસ સુવાસ ત્રિભુવન જન તસ હુઆ દાસ અભવ અનાદિ અન ત
.
જય
· દૂહા : મિચ્છ અનાદિ સાંત ભવ્ય છાવલિકા સાસાદન પ'ચમ તેરછ સત્તા (મલિ તિીસાયર સાહિય ઢાળ : પરિચઢત ગુણુ ક્રમ કસી અણુ તાણું “સણું સુખ રસીયા તે તરીઆ ભાઇ તે તરીયા જે ઉપશમ રમન' ભરીયા રે તે તપગચ્છપતિ વિજય દેવ મુનીસર તાસુ સીસ જય સેમ નરે
k
જિણ મુક્તિ મારગ અનુસરીયા
ઇંદુ અબ્ધિ રસવસુ માસ તપા શ્રીકાર દ્વાદશી શુભ ઉજવલી
લિખ્યું ચુરા દાણ વિચાર
[૯૫૪]
.
એકસ અઠ્ઠાવન ભેદુ પ્રકૃતિ તણા તે વહે'ચાણુ રે સઘળા જુજુઆ ચૌદ ગુરા જ્ઞાના વર્તણી રે કરમતણાં ભાઇ શના વ ી નવ રે ભેદઈ ભર્યુ ભેદ અઠ્ઠાવીસ માડુની કરમના એકસે ત્રણ્ય ભે; નામ કમ તણા અંતરાય કરમ તે પચ પ્રકારનું એકસો ટૂંટાવત ભેદ ણી પરિ
કહ્યા
2.0
AD
29
20
.
६०
..
20
૬૧
.
લહુ અકખર પણ અંત પુત્ર કાડિ દેસૂ અનગુણુ મુહુકિ ચૂર્ણ અમલ અચલ પદ ખસીયા રે તસ સમરણ ઉલ્લુસીઆરે જે કરૈ અધિક ગુણ કિરિયા રે શિવરમાઈ વરીયા રે કવિ જસ સામ ગુણ દરીયારે તસુ જે સમરણ ગુણ ભરીયા રે તે જિષ્ણુદેવ ગુરૂ સહાયા રે જિણ પાપ પથ પર હક્રિયા રે તે ૬૩
..
10
૫૫
પર
.
૫૭
..
M
૫૮
M
૫૯
આઠ કરમ અધિકાર
ઠાણ મઝારિ,ચૌદે ગુણ ઠાણેપ્રાણી ભમર્થ દ્ જિનવર પાંચ પ્રકાર વેદનીય દેઈ વિચાર... આયુ કરમના હૈ ચ્યાર દેષ્ઠ ગેાત્ર કરમ ઉદાર... ભણીયું ભગવતજી સાર શ્રી સિદ્ધાંત મઝાર...
૬૨
૬૪
७
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણુસ્થાનકની સઝાચા
અધ એકસા વીસ ઉદય ઉદીરણા એકસો અટ્ઠાવન સત્તાહ" કહે અંધ ઉદય સત્તા ઉદીરણા કરમ ખપાવી નઇ” કેવલી થયા સુધા મુનિવર પુણ્યઈ પામીઈ ક્ષક શ્રેણી રે ચઢી કેવલી થયા
ધન ધન તસ અવતાર... છઠ્ઠેથી ઉપરાંત પ્રણમું તે મુતિ સંત... સુત્ર સિદ્ધાંતઇ રે ભેદ સયલ કહ્યા મઈ લહ્યા સુગુરૂ પસાય શ્રી લાવણ્ય વિજય ઉવજઝાય તા સદા નિત્ય વિજય નમઇ પાય.., ૧૩
ઢાળ : પ્રણમી અરિહ ંત રે મિચ્છા સાસણ રે દેશ વિરતિ રે
रे
પ્રકૃતિ એ કસે બાવીસ ભાવ કારણુ જગદીસ... એહના ચાર પ્રકાર
[૯૫૫]
સિદ્ધસદા ભગવ′ત રે મિશ્ર અને સમકિત રે
અપૂરવ ત્રુટક : ઉપશાંત મેહ ખીણુ મેહુ અચાગી ગુણુઠાણુ જીવને અનાદિને અન ંત મિથ્યા અનાદિસાંત ભન્ય જીવા મિછઠ્ઠાણુ વખાણીએ...
પ્રમત્ત અને અપ્રગત્ત રે અનિવૃત્તિ સુક્ષ્મ પસત રે સચેાગી ગુણુઠાણુ પ‘ચાક્ષર પ્રમાણ રે અભવ્ય જીવને જાણીએ
ઢાળ : સમયાવલી રે
.
W
ત્રુટક : મિચ્છત્ત ગુરવ ચૌદ સૂક્ષ્મવિષ્ણુ અપજત્ત રે મિચ્છા સાસણ અને સમકિત અવશેષ એકાદશ ગુણુ એક
.
૮૧૫
૧૦
૧૧
ષટ્ક સાસ્વાદન ગુણે
નમું હુરત રે ત્રીજે ઠાણુ જઉતણે ચોથે સાધિક રેતેત્રીસ સાગર સુરપણે, પ`ચમ ગુરુ ૨ પૂરવ કેડી દેશેાન એ ત્રુટક : દેશેાન પૂવ કેાડી કેવઢી સયેગી ગુણુ તેરમે
પ્રમત્ત આદિ સાત સ્થાનકે એક મુદ્દત જીવ રમે ઉત્કૃષ્ટ માને હુ જ્ઞાને ભગવતી જિનવર કહે
સન્તિ દૃવિધ ચિત્તા રે સન્નિએ પુજા રે ..
૧૨
સમયાદિક તિહાં અંતર્મુ`હુરત લધુમાને જીવ રહે ..૨ સુક્ષ્મ-ખાદર ઢોય છે
ઢાળ : એકેન્દ્રિય રે
વિગલેદ્રી ૨
તીન કહ્યા તેમ જોય રે
પંચેન્દ્રિય રે સન્ની-અસી એ સત્તરે અપત્તાં રે પત્તા મિચ્છત્ત રે સન્નીએ પજજત્ત તેમ વલી સાસાજીણુ જીત્રા રે
»
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૧૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ,
ઢાળ : સત્યા સત્યારે સત્યા એષા જાણ રેઅસત્યા રે મષા વાણી વખાણ રે ઈમ મનના રે જોગ કહ્યા જિન ચાર રે ઔદાદિક રે વક્રિય આહારક સાર રે ગુટક : સાર એહ શરીર ત્રણ ત્રણ મિશ્ર એહના લીજીએ
કામણ શરીર એ સાત ભેદે ચેગે પનર ગણજી એ મિચ્છરા સાસણ અને સમકિત આહારક યુગલ ઉણ એ
પુવ્વત્તાયેગા તેર ભેગા કમગ્રંથ વખાણ એ.. ૪ ઢાળ : અપૂરવ રે આદિ પણ ગુણ ઠાણું રે
મણ વયણ રે ચાર ચાર જગ જાણ રે દારિક ? નવ યોગ તિહાં વલી
દશ યેગા રે ત્રીજે વૈકિશું મળી ટક ; વૈક્રિય મિશ્ર અધિક દેશે ગ વાસ એકાદશા
આહાર યુગલે અધિક છઠે મણે વેગ ત્રદશા અપ્રમત્ત ઠાણે મિશ્ર દેય વિણ વેગ એકાધિક દશા
એમ વીર જિનવર નાણ દિનકર સમયશાસ્ત્ર ઉપદિશા.. પણ ઢાળ : મણ વયણ રે પઢમાંતિમ દેય દોય રે
ઔદાદિક રે દેય તિહાં વળી જોય રે કાર્મશું રે સાત ચોગ સુંદર તિહાં
સગી રે કેવલનાણી છે જિહાં ગુટક : જિહાં અછે અયોગી અગ ઠાણું ચઉદમ્ સુવિચાર રે
પણ નાણ તીન અન્ના દંસણ ચાર ઉપગ બાર રે મિચ્છર સાસ્વાદને અનાણ તન દરિસણ હાય રે
ત્રણ નાણ દંસણુ તેમ સમકિત દેશ વિરતે જેય રે... ૬ ઢાળ : અજ્ઞાણે રે મિશ્ર તિમિથે છકથી
મણપજજવ રે નાણાધિક છઠાણથી ઉપગા રે સાત ખીણુઠાણું લાગે
કેવલદુગરે અંતિમ ગુણઠાણા દુગે ત્રુટક : ગુણ ઠાણ છકકે લેશ છકક તેલ તીન અપ્રમતા રે
છન્નુ શુકલલેશ અલેશ અગી ઠાણ જાણ પવિત્ત રે ઉપશાંત થવા ખીણ મહા સગ્ર ગુણ સુખ માઈયા
અનિયદિ પુળ્યા તીન તુલ્લા ખીણ ગુણથી સમહીયા. ૭
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૌદ ગુણસ્થાનકની સજઝાય
૮૧
હાળ એ ત્રિëથી રે સંખ્યગુણ જીવ તેરમે
તેરમાંથી રે સંખ્યગુણું વળી સાતમે સાતમાંથી રે સંખ્યગુણ છટૂઠે રમે
છઠાથી રે અસંખ્ય ગુણ તિમ પાંચમે સુક: પાંચમા ગુણઠાણથી તે અસંખ્યગુણ સાસ્વાદન રમે
તેહથી અસંખ્ય ગુણ સમયમાંહિ મિશ્રસ્થાનક જીવ રમે મિશથી અસંખ્યા વિરત સમક્તિ તેહથી અગી અનંત રે
તેહથી અનંતા મિચ્છજવા કહે માન જિન અનંત રે... ૮ હવે સુણ ગુણથાનકે બંધહેતુ હે સગવન પણ મિરછ કે
અવિરતિ બાર કષાય વળી પણવીસા હો, યોગ પંદર પણછ કે. ૯ આહારક યુગલે ઉણા પણુપના હે પામે ગુણ ઠાણ કે
બીજે પણમિચ્છા વિના પણાસા હે હેતુ ચતુર સુજાણકે.. ૧૦ ઉરલ મિશ્ર વૈક્રિયમિશ્રા કામણ ત્રણ છે અને તાદિ કષાય કે
સાતવિના ત્રીજે ઠાણે તેયાલીસ હે હેઉ એણે પેરે થાય છે. ૧૧ ઉરલ મિશ્ર વક્રિય મિશ્રા કામણ ત્રણ હો છાયાલીસ ઉદાર કે
ગુણઠાણે એથે હેતુ સુણ જે ગુણજો હા પંડિત સુવિચાર કે... ૧૨ ઉરલ મિશ્ર કામણ બીજા કષાયા હે વસ અવિરતિ એક કે
સાત વિના બધા હેતુ ગુણયાલીસ હો દેશ વિરાંત અનેક કે.. ૧૩ અવિરતિ અગ્યારે ત્રીજા કષાયા હે વિષ્ણુ ગુણ પ્રમત્ત કે
આહારક યુગલે અધિક બંધ હેતુ હે છવીસ પવિતા કે. ૧૪ વૈક્રિયમિશ્ર આહારક મિશ્ર વિણ વીસ હે હેઉ ગુણ અપ્રમત્તા કે
વૈક્રિય અહિારક વિના અપૂરે હો બાવીસ નિમિત્ત કે. ૧૫ હાસ્યાદિક ષક વિના સોલ હેલે હે નવમે ગુણ ઠાણ કે સંજવલનાદિક ત્રિક વિના ત્રિક વેદ વિહુ હે દશમે દશ જાણ કે... ૧૬ લભ સંજવલન વિણ નવાં ઉપશાંતે હે (નવમે ગુણ ઠાણ કે) નવખણ કષાય કે
તેરમે ગુણ ઠાણે હેતુ પુણ્વત્તા હે યોગ યોગસાત સુહાય ક. ૧૭ બંધ રહિત જીવ ચૌદમે ઠાણે તિહાં પામી હૈ દિન દિન આણંદ કે
પંડિત માન વિજય ભણે તુઝ નગરે હે નમી ઋષભ જિર્ણોદ કે ૧૮
સ-૫ ૨
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૧૮
મૂલ કમ પ્રકૃતિ તણે બંધ ઉદય ઉદીરણ ધુરિ મિચ્છા ગુણ ઠાણથી સરામ ગુણ ઠાણા લગે ત્રીજે ને વળી આઠમે સાત કશ્મ પયડી જીવ દશમે મેહ આયુ વિના ઉવશમ તીન સુખ બંધક મિ થકી દેશમાં લગે ઉવશમે ઉદય થકી કહી સરોદય બિહું સાત સાત ચરિમ યુગલ સરોદયા ઉદીરણ મિચ્છા થકી સાત આઠ પયડી તણું સત્તામથી ત્રિશું થાનકે છપગડી સુહુએ તથા મહ વિના પાંચ મૂલગી પણ ખીણ ઉદીરણા અગી અનુ દીરકો ન મરે ત્રીજે-બારમે પહેલું અને બીજુ તથા પરભવે જતાં જીવને ઈત્યાદિક ગુણ છાણથી જેન ક્રિયાએ જીવ લહે સાર ત્રીસે માહ માસે સકલ વિજય કવિરાયન શ્રી વિજય પ્રભ સૂરીશ્વરૂ પંડિત મન વિજય કહે
સજઝાયાદિ સાગર ગુણઠાણે વિચાર સત્તા કહું છું સાર મૂલ, કર્મ-૧ સાત આઠને બંધ મિશ્ર એણી સંધિ. . ૨૦ નવમે વિણ આય બાંધે દિન રાત.... . ૨૧ છ પગડી બંધ અજગી નિરબંધ... . સંતે દયા આઠ સાત સો અઠ... ક્ષીણ મોહ મઝાર ચઉ ચઉ નિરધાર. . ૨૪ છાલગે જાણી મિ આયુ વખાણી. . ૨૫ વિણ વેદની આય છપંચ કહાય... ઉપશમ ગુણઠાણ દુગ તેરમે જાણું... એટલે જીવ જાણે તેરમે ગુણઠાણે... ચેથું સવિશેષ સાથે આવે ન શેષ... - ર૯ જાણું અરથ વિનાણું અજરામર ઠાણ. . ૩૦ પૂનમ સુજગીશ કહે શિષ્યને શિષ્ય.. . ૩૧ તપગચ્છ સુખકાર એહ તત્વ વિચાર . ૩૨
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૯
૦
ચૌદ નિયમની સજઝાય
થી ચૌદ નિયમની સઝાય [૫૭]. સદગુરૂને ચરણે નમી શ્રાવક વ્રત બાર ઉચ્ચરીએ ભાવે કરી પાળે પંચ આચાર. ૧ ચૌદ નિયમ સંભારીયે પડિકમણું કરી ઉભય કાળ મન થિર કરી ભવસાય તરીએ. ચૌદ. ૨ (ચર) ત્રસ ને થાવર જીવ જે તે જાણીએ સચિત્ત નામ જુદુ જેહનું કહ્યું તે છે દ્રવ્ય પવિત્ત(ત્ર) . ૩ વિગઈ છે ખાવા તણું ચાર વિગઈ અભય ચોથું નિયમ તે વાહી પગમાં પ્રત્યક્ષ... - પાન સોપારી લવંગ જે તંબેલ મુખવાસ -વત્ર સદા જે પહેરી ફુલ જેઠ સુવાસ.. - ૫ ઘેડા વિહલ સુખાશને બેસવાને જે નીમ ખાટ પાટને પાટલા પાથરણાં સીમ.... ૬ તેલ કેશર ચંદન વિલેપન શીલવત (મનિ) નીમ ધરવું દશ દિશિ જાવા આવવા પરિમાણુ તે કરવું... - ૭ નાવણ ધાવણ છાંટવું પાણીને ભાત -જે જોઈએ તે રાખવા શ્રાવક વિખ્યાત.. - ૮ વિજય દેવ ગુરૂ પાટવી | વિજય સિંહ સુરિરાય દેવવિજય વાચક ભણે ચૌદ નિયમ સજઝાય... ૯
૬ ચૌદ પૂર્વની-પૂર્વધરની સઝા [૫૮]. વીર જિણેસર ઉપદિસઈ રે અરથ થકી અધિકાર ગાયમ ગુંથઈ સૂત્રથીરે ચૌદ પૂરવ અતિસારરે.ભવિકા! ભાઈ વીર જિદ ચૌદ પૂરવ સુખ કંદ જેહથી પામઈ પરમાણુંદરે ભાવિકા ઉત્પાદ પૂરવ પહિલું કહ્યું કે બીજુ અગ્રાયણી નામ વીય પ્રવાદ ત્રીજું ભલું રે ચેણું અસ્તિ પ્રવાદ ગુણધામરે,૨ જ્ઞાન પ્રવાદ તે પાંચમું રે છઠું સત્ય પ્રવાદ આત્મ પ્રવાદ તે સાતમું રે આઠમું કેરમ પ્રવાદ રે... ૩ પચ્ચખાણ પ્રવાદ નવમું સુર્યે રે વિદ્યા પ્રવાદ ઉદાર કલ્યાણ નામ ઇગ્યારમું ૨ પ્રાણવાય બારમું સાર રે, ૪ ક્રિયા વિશાલ તે તેરમું રે ચૌદમું લેક બિંદુ સારી એ ચૌદ પૂરવ ભલાં રે સમરીઈ ચિત્ત મઝાર.... ૫ ચૌદ પૂરવ ધારી સદા રે શ્રત કેવલી કઠિવાય અસંખ્યત ભવન જેહથી રે સંશય દૂર થાય રે. . ૬ જિન વાણીથી નીપજઈ રે સુણતાં અતિસુખ થાય છે. ૭
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨૦
[૫૯].
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ચૌદ પૂરવધર ભક્તિ કરી છે - જિમ શ્રુત જ્ઞાન લહીજે રે ચૌદ પૂરવ તપ વિધિ આરાધી માનવ ભવ ફળ લીજે રે ચૌદ. ૧ પ્રથમ પૂરવ ઉત્પાદજ નામે વસ્તુ ચૌદ તસ જાણે રે એક કેડિ પર એક ગજ મસીમાને લિખનતણું પરિમાણે રે - ર અગ્રાયણી પૂરવ છે બીજું વસ્તુ છવ્વીસ છે જેહની રે છ7 લાખ પદ બે ગજમાને લિખન શક્તિ કહી તેહની રે - ૩ વીર્ય પ્રવાદ નામે છે ત્રીજુ વસ્તુ સેલ અધિકાર રે ( સિત્તેર) સિત્તેર લાખપદ ગજ ચઉ માને લિખવાને ઉપચાર રે. ૪ અતિ પ્રવાદ ચોથું જે પુરવ વસ્તુ અઠ્યાવીસ કહીયે રે સાઠ લાખ પદ અડ ગજ માને મસી પંજે લિપિ લહીયે રે - ૫ જ્ઞાન પ્રવાદ પંચમ પૂરવનું વતુ બાર સુવિચાર રે એકેન એક કેહિ પદ છે તેહનાં સેલસગજ લિપી થાય રે ,, સત્ય પ્રવાદ છટકું પૂરવષટ શત અધિકા પદ એક કેડી રે બે વસ્તુ ગજ બત્રીસ માને લિખવાને મત જેડી રે . ૭ આમ પ્રવાદ સત્તમ સેલ વસ્તુક કેડી છવીસ પદ વારૂ રે ચેસઠ ગજ મસીમાને લિખીયે એ ઉપમાન સંભાર રે . ૮ આઠમું કમ પ્રવાદ પૂરવ છે ત્રીસ વસ્તુ અધિકારે રે એસી સહસ એક કેડી પદ ગજ વળી એક અઠવીસ ધારો રે, પત્યાખ્યાન પ્રવાદ છે નવમું વીસ વસ્તુ પદ જેહનું રે લાખ ચોરાસી ગજ બસે છપ્પન લિખન માન કર્યું તેનું રે , ૧૦ વિદ્યા પ્રવાદ પુરવ છે દશમું પનર વસ્તુ તસ ભણીયે રે એક કેડિ દરા લખ પદ તેહને પાંચ સે બાર સવિ ગણીયે રે, ૧૧ એકાદશમ કલ્યાણ નામે કેડી છવીસ પદ સુધાં રે બાર વસ્તુ એક સહસ ચોવીસ ગજ લિપિ અનુમાન પ્રસિદ્ધ રે - ૧૨ પ્રાણાવીય બારસ મુ પૂરવ તેર વસ્તુ સુખકારી રે છપન લાખ એક કેડી પદ ગજ વળી બે સહસ અડતાલીસ સાર રે૧૩ ક્રિયા વિશાલ તેરસમું પૂરવ નવકેડી પદ વસ્તુત્રીસ રે ચાર સહસ છનું ગજ માને લિખવા અધિક જગીશ રે , ૧૪ લેક બિંદુસાર ચૌદમું પૂરવા પદ કેડી સાઢિ (ડી) બાર રે વસ્તુ પચવોસ ગજ એક શત બાણ અધિકા આઠ હજાર રે . ૧૫ ધુરિ ચારે પૂર છે ચૂલા અવરને તેહ ન જાણે રે દષ્ટિ વાદને ભેદ એ ચોથો (શાસન-શાશ્વત) ભાવ વખાણે રે - ૧૬ ઈણિ પરે ચૌદ પૂરવની સેવા કરતાં આતમ દીપે રે શ્રી નય વિમલ કહે નિજ શ કતે તે સાવ અરિયાણુ જીપે રે , ૧૭
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચંદ સ્વપ્નાના રહસ્યની સજઝય
૮૨૧
(ત્રિશલા માતાએ જોએલાં) ૧૪ સ્વપ્નાના રહસ્યની સજ્ઝાય [૯૬૦] ચારકતા મનાહારાજ
પહેલે સ્વને ગજવર દીઠા
ગગનમડળથી આવે.... મદનાદિક જે હાથીજી
ચાર પ્રકારે ધમ* પ્રકાશ્યા ભવિજીવને હિતકારા... સુણા ભવિ પ્રાણીજી ૨૦ ૧ ઋષભ સ્વપ્નથી ભરતક્ષેત્રમાં આધિખીજને વાવેજી ખીચે સ્વપ્નું ધારી ઉજ્જવલ ત્રીજે સ્વપ્ન સિદ્ધ વિલેાકી તેનું મન મેાડીને તુજ સુત ચોથે રવને લક્ષ્મી દીઠી તીથકર એ લક્ષ્મી ભાગી પાંચમે સ્વપ્ને કુસુમની માળા તિમ ભવિજીવના તુજ સુતવર છઠ્ઠે સ્વપ્ને ચંદ્ર વિલે કી તિમ ભાવે જીવના હૃદય કમલમા સાતમે સ્વપ્ને સુરજમ’ડળ તિમ ભામ`ડળ તેજ કિરણથી ધરમ ધજાના ભેગી થાસે આઠમે સ્વને વજ્રઇમ વિનવે શાંત્યાદિક ગુણરત્નના દરિયા નવમે સ્વપ્ન માંજી જાણી પદ્મ સરોવર આવી દશમે સુર રચિત કમળની ઉપર ડવશે જ્ઞાનાદિક ગુણરત્નના ભરિયા અગ્યારમે સ્વપ્ન માંજી દેખે ચાર નિકાયના દેવ મળીને બારમે સ્વપ્ન માંજી દેખે મુજ પેરે તુજ પૂજા જ થાશે રતનગઢમાંહું તે બિરાજે
થાશે ધરમના સાથો... વરસી દાનને દેશેજી શિવવધુ કમળા વરશે... સવિજન શિરપર ધારેજી પાપ-તાપ સિવ ટાળે... નીલકમળ વિકાસેજી તુજ સુત એમ પ્રકાશે... સહસ્ર કિરણથી દીપેજી નિજરિને તે જીતે(પે)...
વિક મનમાં કનક શુદ્યમાણુજી ચૌદમે સ્વપ્ન નિમ અગ્નિ એ ચૌદ જપ્ત દીઠાથી તુજ સુત લૈ।। પક્ષે આતમરામ થાશે મધ્યરયણીએ માતા દેખે રૂપસાયે ડુગર નિવે
મુજ દરશન તુજ નઃજી ધરતી રાગ ઉમ’દા...
હું પૂજુ તુજ પુત્રછ એમ કહે કળશ પવિત્ર... માતા સુણેા મેરી વાતજી કામળ પદ તુજ પૂત... મુજથી એ ગભીરાજી સૌભાગ્ય સાયર ખીરા... નમસ્કારે સન્માનેછ સુંદર દેવ વિમાને... ગુણ અનંતના વાસીજી એમ કહે રત્નની રાશી... થાશે સુત(ભ) કરનારાજી માતા જુએ સુવિચાર... થાશે ચૌદ રાજના સ્વામીજી એમ એમ પ્રભુતા પામી... સુપન ચૌદ વિશાળજી હું જો મગળ માળ...
.
2
2.0
.
A
.
2.0
L
૪
,, ૧૨
AB
.
૧૦
૧૧
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨૨
૬ છઠ્ઠા આરાની સજ્ઝાય [૯૬૧/૧]
છી આશ એવા આવશે પૃથ્વ} પ્રલય તિહાં થાયશે વરસશે તાવ! ડુંગર તડતડે (તરડશે) વીર ગૌતમે પૂછીયું વૈતાઢ્ય ગિરિ ઠામે શાશ્વતી તેને એ છેડે (એટ) બહુ ભેખડા સવ' મનુષ્ય તિહાં રહેશે સેાળ વરસનું' આઉખુ છ વર્ષની સ્ત્રી ગભ ધરે રાત્રે ચરવા નીકળે સર્વ ભક્ષી સર્વે માછલા નર–નારી હારશે બહુ પ્રભુ ખાળની પેરે વિનવુ કાંતિવિજય કવિરાયના
છત—અછત દે। એનડી વીરા કહી લીધે વારણા એક માતાની એ દિકરી એકને પીવા નહિ' રાખડી અછત લાગે અળખામણી સગીરે એન તેની વાલહી અછતમાં એનીએ કરાવીએ મિજમાની કરી ચેાળી પિરસ્યા અછતમાં નાથ કુવે નાખીયે છતમાં નીરી તે નાથને સહાન્નુર ધેર ગઇ એનડી માન ન પામી ભાઈ-ભેજાઇથી જમાઈ કાઢયા ઘર આણે સાસુ સસરાએ છેઃ દીધા સષન-નિધન સરખામણે પદ્મવિજય કહે તેહને
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
કહે છે (જાણશે) જિનવર દેવ વિરૂવા મેહ... રે જીવ ! જૈન ધર્માં કીજીએ વાયે ઉડી ઉડી જાય
પૃથ્વી અખીજ કેમ થાય... ગંગા સિંધુ નદી નામ મ્હાંતેર ખીલની ખાણુ.... મનખા કેરી રે ખાણુ
ૐ છત-અછતની
1.0
એકને ખમ્મા ખમ્મા થાય રાંકડી દુઃખમાં રીબાય... કરે જીવને ઉદાસ ના'વે મધુરે પાસ... ચુલાતણા કુકનાર કાઢયા વીર નિરધાર.. પીયરે વસી ગઇ ખાઈ વસ્ત્રથી કરતી રે છાંય... દુઃખના દિવસે રે જોઈ
વી દુ:ખણી તે રાઇ(યુ)... જો ન હાય પાસે અથ અથ' વિષ્ણુ ઘણી વ્ય... તે તા જૈની અણુગાર વંદુવાર હજાર...
..
મુડા હાથની રે કાય...
દુઃખો મહા દુ.ખી થાય દિવસા મીલમાં જાય... મરી મરી ધ્રુતિ જાય દુ:ખી તસ કાય... છઠ્ઠે આરે જનમ નિવાર મેઘ ભણે જયકાર... સજ્ઝાય [૯૬૧/૨] છતમાં આવે સૌ સાથ ભલે હાય તેરા (અનેક)ભાઇ...છત૰૧
28
20
.
..
20
1.0
M
3.
M
૪
૫
७
*
.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨૩
છાસ વિચારની સઝાય
કે છાસ વિચારની સજઝાય [૬] સશુરૂ પાય પ્રણમી કરી પૂજુ જિનવર પાસે છસિ તણું ગુણ ગાયનું એક સુણે અરદાસ સકલ ઈ સુણ તેમણે છાસિ સૂરજનું ફૂલ ન્યાય રતિ કરી (રા-ચા)ખ છાસિમ કરે મૂલ છાસિ કહિ હું ઉજળી આવી સકલ દુવાર સિયણ નાપિ ત્રાંબડી ભીલડીયાં વ્યાપાર છાસિ કહિ હું ઉજળી ઉજલ ઘરની છતિ જ આબડછેદની આભડી તુ ધર ધરણું ગહગટ છાસિ કહિ હું ઉજલી મઈલાં ધરિ મ મેલઈ કરીસિ પસ્તાવો પછિ એસિ જુરિ ઠેલી છાસ કહિ હું ઉજળી રૂડી રાખું વૃદ્ધિ સમુદ્ર પેલિ પાર માહરી ઘણી પ્રસિદ્ધિ છાસ કહિ સુણ સુંદરી જે વેચઈ નરનારિ ધમતણું તાળાં જયાં પાપ ઉઘાડયાં બારિ છાસિ કહિ હું ઉજળી છાસની વધતી વેલ પુણ્યવરૂ પ્રગટ થયું જાણ અમીર રે ડેલિ ૭ તપસી કરસી પારણું પ્રતિલાક્યા અણગાર ધણ કણ મેહણ વેલિ જિમ જસ વધે અધિકાર ૮ સાતિ સુત પટોલડી પહિણિ પદમિનિ આવઈ માગઈ છાસિ ભલીપરિ ઘરધણું દેવઈ ભાવિ ૯ પાંચ પકવાન કરી નાતિ જિમીડિઈ આપણી રીતિ પ્રીતિ પાતણીયા પીરસાઈ પાંચ પકવાન ઘાનેથઈ વલીવલી આપિઈ છસિ તરસઈ થઈ૧૦ સાતહી સલણાં ખાંતિ કરી કીજીઈ તે વલી છાસના ઝેલમાંહી દઈ તેહસું આપણાં સ્વજન જિમાડીઈ તે કિમ છાસિ ચેહર ઘરિધતિ એવા ગુણ જે છાસિનો થાપિંઈ તે કિમ છસિ તરણાં વડિ આપિઈ ૧૧ લાપસી કરણ ગુલ ગલણ ગાલ છસિ છટકાવ્ય જિમ મયલ અંબ ગુલિ છાસિ ધરિ હુઈ તે સર્વ આરતિ ટલી છાસિ પાપાં થકી વયર ભાજિ વલ છસિ તણું ગુણ છે ઘણાં કહિતા નાવે પાર જિહાં તિહાં આગળ અવસી છાસત અધિકાર...
૧:૪
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨૪
-
સક્ઝાયાદિ સાગ્રહ
ૐ છોક વિચારની સજઝાય [૩] છીંક શુકનને કહું વિચાર સુગુરૂ સમીપ સુ મેં સાર આગળમાં જો છીંકજ હોય અશુભતણી જાણે છે કેય... ૧ પહેલાં શુકન હવા શુભ ઘણું છીંક હોયે નિષ્ફલ તે તણ છીંકજ હુઆ પછી જે જાણું.' શુકન હુઆ તે કરે પ્રમાણ... ૨ ડાબી છીંક હોય અધ ફળ કહે જમણું છીક બુરી સહુ કહે પેઠે છીંક સુખદાયક સહી ઘણી છીંક તે નિષ્ફળ કહી. ૩ હાંસે ભય ઉપાધીયે કરી હઠ ઘણે મનમાંહે ધરી એક છીંક તે નિષ્ફલ જાણ કુતર છીંક તે નિખર આણ.. ૪ મંજાર છીંક તે મરણજ કરે ઇસી છીંક કષ્ટ કારી સરે વસ્તુ વેચતાં છીંકજ હોય આણ્ય કરી આણું મધુ હોય છે વસ્તુ લેતાં છીંકજ હોય બમણે લાભ સઘળાને જેય ગઈ વસ્તુ જે જોવા જાય છીંક હોય તે લાભ ન થાય.. ૬ નવાં વસ્ત્ર વળી પહેરતાં
છીક હેયે આગળ અછતાં ભેજિન હમ પૂજાનું કામ
મગલીક જે ધમ સુઠામ. ૭ કામ એટલા કીધાની અંત વળી ક્રિયા કરવે ખત રતિ રસનાન કરીને રહે
છીક હોય તે પુત્રજ લહે.. ૮ તુ વતીને દીધે દાના પછી હવે પુત્ર નિદાન વૈરીજીતી જાશું જોયા
છીંકે વેરી સબળે હાય.. ૯ રગીકાજ વૈદ્ય તેડવા
જાતાં છી કે જે નવ નવા તે રેગીને મૃત્યુ જાણીયે કામ વિના વૈદ્ય નાણીયે.. વૈદ્ય રાગીને ઘરે આવતાં છીંક હૈયે ઔષધ આપતાં રેગી તણે રોગ તે સમે આહાર લેતે જમવું ગમે. ૧૧ વ્યાપારે લીધે વ્યાપાર
છીંક હોય તે વૃદ્ધિ અપાર લેખું શુદ્ધ દીધું રાયને છીંક ફેક થાયે તેહને. પાણી પીતાં અથ પ્રોસંવાદ છીકે દુષ્ટ દોષ અનિવાદ નવે ઘરે વસવા આવીયે છીંક હોય તે ઉચાલીયે.... વ્યાજે દ્રવ્ય કેહને આપતાં વળી પૃથ્વીમાં ધન દાટતાં કર્ષણ જેવા જાતાં વળી વૃષ્ટિ હાય પુછવી મન રૂલી. ૧૪ છીંક શુકન નર જાણે જેહ પગપગ સંપદ પામે તે છીંક વિચાર જાણે જે કંઈ સદ્ધિ વૃદ્ધિ કલ્યાણ કર હાઈ.. ૧૫
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
-જગડૂચાશેઠની સજ્ઝાય
૮૨૫
હો : પાસ જિનેસર પાયનમી
જગહેશા સુરલા ત† રાજા કરણ મરી કરી કૉંચન દાન પ્રભાવથી માનવ ભવ જો પામીયે દેવલાકથી અવતર્યો
ૐ જગદ્ગુશાશેઠની સજય [૬૪] પ્રણમી સદ્ગુરૂ પાય ગુણ ગાતાં સુખ થાય... પાંડુતે સરળ મઝાર પગ પગ રહે મનાહાર... તે સહી દીજે અન્ન
જગઢશી ધન ધન્ન...
સાડા પચવીસ આર દેશ લાટ ભાટ અને કરણાર કચ્છ દેશમાં જગરૂ થયે ભદ્રેસર પાટણ સુપ્રસિદ્ધ ચેરાસી ચહુટા સુવિશાલ વ્યવહારી વસે ત્યાં વસે જેને કેટી એકસે આઠ વહાણુ ચલ્યાં ઘરથી દશ દાય સુખ ભાગવતાં નારી ગર્ભ લહે એક દિ વિચરતા અણુગ!ર આચારજ આચારે કરી પુરવ કમાઁ તેણે સચેગ નવકાર મંત્ર સદા મન ધરે શ્રાવક વ્રત પારી ઘર જાય ચેાક માંહે ગુરૂ આવ્યા વહી તારા મંડલ દેખી ધૃષ્ણે સીસ ગુરૂ કહે-ચેલા ! સાંભળ વાત તે ક્રિમ કરશે સયલ સોંસાર પાય લાગીને નિજ ઘર જાય શુભ દિવસ ગુરૂ જોઇ ક્રીયે એકત્રીસ કળશા ધરતીમાંહિ પ્રગટયા પુણ્યનણ્ણા અ’કુર વાણાતર ધન લેખા કરે જહાજ ચલાવે જગડું બહાર લખ ગમે લાભ થાયે જિહાં
ચાઇ : જ’મુદ્વીપ સાહે સુવિચાર દક્ષિણ ભરત તિહાં મનેાહાર ધર્માં કરે શ્રાવક સુવિશેષ... ગુજ્જર માલવ ને મેવાડ શ્રીમાલી કુલ દીવા કહ્યો... ધણુ-કણ-કચન ઋદ્ધ સમૃદ્ધ દેવળ દીઠે ઝાકઝમાલ... શાહ સુરલાકમી ઉલ્લુસે તેને જાચે ચારણુ ભાટ... દેશ-પરદેશે કીતિ હાય અનુક્રમે નામ તે જગતૂ કહે... ચામાસુ' રહેવા તેણવાર આતમ રાખે નિજ સ’વરી... ધન ખૂટયુ' વળી ક`ને ચેાગ સામાયિક પડિકમણું કરે.... જગડૂ બેઠા એકાંતે આય સડકટ વેધ દેખે તિહાં સહી... ચેલા પૂછે નામી શીસ મહિયલ કાલ હાશે પાંચ-સાત... ૯ જગદ્ કરશે દીનેાદ્ધાર જગુહૂ - મનમાં અચરજ થાય... ૧૦ મંત્રાક 'ગે' કિર લીધે આકજ ઉગ્યા ધાળા જયાંહિ... ૧૧ પામ્યા લક્ષ્મી પ્રખલ પડુર ધન દેઇને અ કણુ સંચ કરે.... ૧૨ પુણ્ય સયેાગે' પહાંતા પાર અવર કરિયાણાં લીધા તિહાં... ૧૩
ર
3
૨
3
७
૮
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫.
સઝાયાદિ સંગા બાવન ગજની શીલા દેય લાખ ટકા દઈ લીધો સેય અવર વસ્તુ વણજી છે બહુ - કિમ કરી આવે કીપે સહ... ૧૪. અધમારણ આવ્યાત વહી તેજિમ તૂરી દીઠી સહી નાગર નાંખી સંચય કરી તેજિમ તૂરી વહાણે ભરી.. અનુક્રમે આવ્યા નિજપુર ભણી ખબર કરાવે ધાન્યજ તણી દેશ દેશાંતર સેવક ગયા ધાન્ય લઈને કેઠા ભર્યા. ૧૬ પત્ર લખાવી તાંબાતણ દીન હીન લેઈ રાંકજ તણું જે આવીને માંડે હાથ તેહને આપે હાથો હાથ. ૧૭ સંવત બાર પનરો તેરે કાળ પડી ચિહુખંડ માંહે દુકાળ રાય વિસલ દે પાટણ ધણ ખબર કરાવે અન્નજ તણી. ૧૮. વણિક તેડાવી કહે રાજન રાય સાધારણ સુણ્યા છે કાન પૂરો અન્ન કે મૂકે બિરૂદ ઈમ બોલ્યા વિરલ દે રૂદ્દ... ૧૯જગડુ કહે કેદારે ઘણાં ધાન્ય ભર્યા છે અનજ તણું રાંક વડે છું હું તાહરે કાર્ય સમારો એ માહરે... ૨૦ વડ ભીખારી વીસલરાય
આઠ સહસ્ત્ર મૂડા દેવરાય નગર છઠાને રાય હમીર બાર સહસ મૂડા દે ધીર. ૨૧ એકવીસ દીધાં ગજ સુલતાન અઢાર સહસ માલવપતિ જાણ મેદ પાટને રાય પ્રતાપ બત્રીસ સહસ મૂડા મુજ આ૫ ૨૨ શત્રુંજય ગિરનારે વહી
દાન શાળાઓ મંડાવે સહી ચાર ખંડમાંહે જગડુ શાહ પુયે લીયે લખમીને લાહ. ૨૩ ઈદ્ર ચંદ્ર કે સુરતરૂ સાર માનવ નહી એ સુર અવતાર ધન ધન જાતિ શ્રીમલિતણી જેહની કરતિ ચિહું દિશિ(ભ) જણ રદ સત્તર નભ ષટ શ્રાવણમાસ એહ સંબંધ કહ્યો ઉલાસ સાંતલપુર ચોમાસું રહી શ્રાવકજનને અદિરે કહીં. ૨૫ પંડિત માંહે પ્રવર પ્રધાન વીર કુશલ ગુરૂ પરમ નિધાન સૌભાગ્ય કુશલ સદ્દગુરૂ સુપસાય તાસ શિષ્ય કેશર ગુણ ગાય. ૨૬
ૐ જય ભૂષણ મુનિની સઝાય દિપ નમે નમે ય ભૂષણ મુનિ દૂષણ નહિંય લગાર રે શોષણ ભવજલ સિંધુના પિષણ પુણ્ય પ્રચાર રે. નમે નામે કીતિ ભૂષણ કુલ અંબરે ભાસન ભાનુ સમાન રે કસુંબી નયરીપતિ
માત સ્વયં પ્રભા નામ રે . . ૨ પરણ નિજ ઘરે આવતાં સાથે સાવિ પરિવાર રે જયધર કેવલી વદીયા
નિસુણી દેશના સાર રે.. . .
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨૭૧
જ્યભૂષણમુનિની સજઝાય પૂરવ ભવની માતડી
પરણું તે ગુણ ગેહ રે જય સુંદરીએ સ્વયંવર આણું અધિક સનેહ રે... - ૪ - તે નિ સુણને પામી
જાતિસમરણ તેહ રે સંયમ ધ્યે સહસ પુરૂષમ્યું વનિતા સાથે અહ રે. એક અનંતપણે હેઈ સંબંધે સંસારી રે એણે પેરે ભાવને ભાવતાં વિચરે પૂરવધારી રે... » ઘાતી કર્મક્ષયે ઉપનું
કેવલ જ્ઞાન અનંત રે પર ઉપકાર કરે ઘણું
સેવે સુરનર સંત રે... - ૭ - ઈમ વિરમે જે વિષયથી વિષમ કટફલ જાણી રે જ્ઞાન વિમલ ચઢતી કળા થઈ (થયે) તે ભવિ પ્રાણી રે
કે જંબુસ્વામીની-માતાપુત્ર સ્રોના સંવાદની સઝાય હિ૬૬) ત્રીસલાને જાયા જનજી તાર્યા નરને નારી રે ચૌદ ચોમાસા કીધા રાજગૃહી પુર્યવંતા પધારી રે...ધન્ય ધન્ય જ બુસ્વામીને : જેણે મેહને વાયે રે લક્ષ બિંદુ ધાર્યો રે આતમ કારજ સાધીયા ઋષભદત્ત તાત જેહના ધારણના જાયા રે ગુણી કુમાર આંબુ જેહની કંચન વરણી કાયા રે.. ધન્ય ધન્ય ૨ - સુધમાં સ્વામીની વાણું સાંભળી ગુણ ખાણી રે ચરણ માંહે ચિત્તડું આણી મીઠી લાગી વાણી રે... - ૩ : માતાજી ! મને અનુમતિ આપ ભાવે સંયમ લેશું રે નાણ અને ચરણ સાધીને શિવ સુખ વેગે વરશું રે... , ઘરણે આઠ પરણું બેટા! હાંશ પુરોને મારી રે પછી સંયમ સુખે લેજે કુલ આપણું અજવાળી રે. . ૫. માતા વયણે પરણી ધરણી જાણીને ગુણ ખાણું રે પ્રિતમ આગે ઉભી યારી મીઠી જેહની વાણી રે , જબુ કહે છે નારી પ્રત્યે સંયમ મુજને ભાવે રે સંસારમાંહિ સુખ જ નથી જીવન અસ્થિર બનાવે રે , કર જોડીને કહે નારીઓ પ્રાણના આધાર રે એમ કેમ છોડીને જાઓ અમને નિરાધાર રે.. પરણીને શું પરિહરો
હાથ બાંહ્ય) ગુહચાને સંબંધ રે પાછળથી પસ્તા થાશે મનડું (માં) હેશે મંદિરે.. - ૯ જુઠી કાયા જુઠી માયા - જઠમેં જગ ભરમાયા રે બહુ કાલ જીવે ભેગજ કીધા તોયે તૃપ્તિ ન પાયા રે... - ૧૦૦
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
८२८
સડી જાશે ને પડી રે જાશે માટીમાં તન મલી રે જાશે આઠે નારીએ બૂઝવીને સાસુ સસરા સાથે ભૂઝયા પાંચસે ચોરાની સાથે હળુકમી તે પ્રતિ મુયા પાંચસે સત્યાવીસ સાથે
સુધર્મા સ્વામીની સ`ગે
4
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
વનમાં થાશે વાસ રે ઉપર ઉગશે ઘાસ રે... વળી તેના માત–તાત રે
બેધ સુણી સુધર્મા સ્વામીના(૨)
સંયમ સાહિલુ છે નહીં (રે) ખાવીસ પરીષદ્ધ છે અતિ આકરા(૨) પંચમહાવ્રત છે મેરૂ તુલના (રે) સુશોભિત શ્યામવર્ણા કેશને રે) ત્યાં નથી ગાદી કે ગાલ મસુરીયાં થશે પાછળથી તને આરતે રે માના કુંવર કહ્યું માહરૂ' રે ઘર ઘર ભિક્ષા માગી રે
ખાંધી ધરમના ધ્વજ રે... પ્રભવે આવ્યા રે વ્રત મન ભાવ્યા રે... ભાવે સયમ લીધું રે
સત્તું કારજ સીધ્યું રે.. વાંછી નહિ. જેણે નારી રૂ પામ્યા ભવને પારી રે...
થયા જખુ બાલ બ્રહ્મચારી ચરમ કૈવલી ઇણુ ચેાવીશી તત્વ સિદ્ધિ અંક ઇહું વિનય વિજય મુનિ તે નિત્ય વધે જેણે છોડી માયા રે...
ગુણી જનના ગુણ ગાયા રે
"
..
. ૧૧
,,
20
..
BP
W
૧૨
, ૧૩
[૯]
૩
૪
જ 'બુ કહે રજાો માય કુંવરજી ! કેમ કરી સહેશે જોગને રે... ૧ ક'ચન કાયા જાશે. કરમાય...કુંવરજી ૨ કેમ કરી ખમશે! કુમાર... જાણો ખાંડા કેરી ધાર... ચુંટવા ભાજી પાલાની જેમ... ૫ નથી કાંઇ હેમ હુિડાળા ખાટ...,, ૬ જેમ મુનિ મેઘ કુમાર... ઘડાશે પછી ત્યાં અવળા ઘાટ.... ૮ ટ્રાહિલી શરમ તવી ત્યાંય .,,
.
૭
૯
જમ્મુ કહે હું શીયાળીએ થઇશ ત્યાં સિંહ સમાન માતાજી એમ કરી સહેશું જોગને આઠે સુંદરીએ આવી એમ કહે
અમને કેમ તો પ્રાણનાથ સ્વામીજી કેમ કરી સહેશે જોગને...૧૧ જ'બુ કહે જો હાય ઘણી પ્રીતડી ત। તુમે ચાલે! અમારી સાથ સુદરીએ ! એમ કરી સહેશું. જોગતે... ૧૨ શ્રૃઝન્યા માત પિતાદિ સાસુ સસરા રે તેમ વળી ખૂઝવી આઠે નાર કુવરજીએ એમ કરી સહીયા જોગને રે .. ૧૩ ખૂઝન્યા પ્રભવાદિક પાંચસે ચારને પ્રભાતે લીધા સંયમ ભાર...માતાજી૦૧૪ સયમ લેઈને ક્રમ ખપાવીયા પહોંચ્યા શિવપુર પાટણ માંહિ...,, ૧૫ ભાવ ધરીને ભાવાપુર બંદરે મુનિ ત્રિનયવિજય ગુણગાય...માતાજી ૧૬
૧૪
૧૫
૧૬
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨૯ -
જંબુસ્વામીની સઝાયો
[૯૬૮). દૂહા ! રાજગૃહી નગરી વસે ઋષભદત્ત તિહાં શેઠ
ધારણી કુખે અવતર્યો નામે જબુ કુમાર... યે વનવય પામ્યા છસે પરણ્યા આઠે નાર પણ વૈરાગે તે ચઢયા બોલે વચન વિચર... પરભાતે લે અછે નિરમલ સંયમ ભાર પીયુના વચન સુણી કરી બેલે સકુલિણી નાર.. ભેગી ભમર તુમે પીયુ કેમ બેલે એમ વાત
એ વિરહ કેમ કીજીયે ગલતિ માઝમરાત હ પીઉ ભેગી. અમે ઉત્તમ કુલ અવતાર જે
સરખે રે જોડે રે અમને મલ્યો ઇહાં રે લે વિણ અવગુણ નિજ નારો. પાલવડે મૂકાવીને જાશે કિહાં રે લે. અમે અબળાના અવતાર જે કીડીને ઉપર કટક ન કીજીએ રે લે તમે જે બનના શિણગારજે નરભવમાંહી જોબન લાહો લીજીયે રે લે.... ૨ હું સ ઘણી મનમાંહિ જો કેવી રીતે પીયુડાને અમે બુઝવું રે લે જોબન લહરે જાય જે
કંતને બહુ ભાંતિ મનડું રીઝવું રે ... વિરહ અગન ન ખમાય જો તે માટે રહે ઘરમાં આણને દયારે લે - ઘરમાં કરે દાન પુણ્ય જે ઘરમતણી રાખી કરજે મયારે લે. ૪ કે સુણ સુંદરી, એ સંસાર અસારો મેહ વિલુ પ્રાણ ભવમાંહિ ફિરે રે એ વિરૂવા વિષય કષાય જે તે દેખી મન માહરે ગેરી થરહરે રે લે...૫ - મિલીયે સંબંધ અનંત જે કઈ ભાતે રે આપણને ન રહી મણું રે લો - જીવન વ્રપતે વિશેષ જો વિષય તણો રસ વહ્યો કમ વિટંબણું રે લે ૬ એ વાંધા સુધર્મા સ્વામી જો બ્રહ્મવતની કીધી છે નિશ્ચલ ધારણું રે લે , હવે થિર રાખો મન કામ જે પાંચે ઈદ્રીના સુખ નિયમ કરે વિચારણા રે લે
જે હવે તુમ મનની પ્રીત, સાથે રે ગૃહીયે ચારિત્ર રળીયામણું રે લે , રાખ અવિહડ રીત જે દેહિલ રે ભવપા એ માનવ તણે રે લે ૮. કાપીયુ ચારિત્ર ખડુગની ધાર જે તનુ સુકુમાલ તમારો કિમ નિરવાહીયે રેલે , સહેવા પરીષહ બાવીસ જે કિમ કરી વન મહી કાળ ગમાવીયેરે લે...૯
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૩૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ હો ભવિયણ એહવે પ્રભો રજો કેડ નવાણું સોનૈયા હરવા આવીયેર લે . શાસન દેવી સાન્નિધ્ય પંચસયા તસ્કરને થંભી રાખીયા રે લે....૧૦
. જાણે એ વિચાર વૈરાગ્ય પામ્યા તસ્કર પ્રભ તિહાં કણે રે લે , છાંડી અદ્ધિ પરિવાર જે પ્રભ પંચસયાંથી આવ્ય જિહાં રે લે...૧ , નારી આઠ સંઘાતિ જે માતપિતા સહુયે સંગે થયા તિહાં રે લે !
કરી બહુલે ગહગાટ જે જબ કુમર ચઢી ચાલ્યા સુધર્મા જહાંરે લે...૧૨ - લીધે સંયમ ભારજો સિંહ તણીપેરે સાહસિક થઈને નીસર્યો રે લે , તપજપકર્મ કુઠાર જે જન્મમરણનાં દુઃખ તિહાં સહુને વીસર્યારે લે...૧૩ એ થાયા શુભ શુકલ ધ્યાન જે જખુ કુમાર મુનિવર હુઆ કેવલી રે લે
એંસી વરસનું આજે પહત્યારે મુગતિ પુરી મનની રૂલી રે લે.૧૪ ધન ધન એ અણગાર જો ધન્ય ધન્ય તે માણસ ઈમ જે ઉચ્ચરે લે આ કરૂણાચંદ મુનિ નામ જે ગાતારે શુભ મંગળ માળા સંપજે રે..૧૫
રાજગૃહી નગરી વસે ” તસ સુત જ બુકુમાર નમું
જબ કહે જનની સુણે દિક્ષા લેશુ તે કને માય કહે સુણે બેટડા તરૂણ પણે તરૂણ વરી આગે અરણીક મુનિવરા નાટકણ નેહે કરી વેશ્યાવશ પડીયા પછી આદ્રદેશને પાટવી સહસ વરસ સંયમ લીયો કંડરીકને કરમે કરી મુનિવર શ્રી રહનેમજી રાજીમતી દેખી કરી દિક્ષા છે વચ્છ ! દેહલી
અરસ નિરસ અન જિમવું દિક્ષા છે વચ્છ દેહિલી પરણે પનેતા પદમણી જબ કહે જનની સુણે મેઘ મુનિવર મોટેકે
અષભદત્ત વ્યવહારી રે બાળ થકી(પણે) બ્રહ્મચારી રે.... ૧ સ્વામી સુધર્મા આયા રે અનુમતિ દ્યો મેરી માયા રેજેબુબ ૨ વાત વિચારી કીજે રે છાંડી કેમ છુટીજે રે.. માય કહે. ૩ ફરી પાછા ઘરે આવ્યા રે. આષાઢાભૂતિ ભેળાયા રે.. - ૪ નંદીષેણ નગીને રે આદ્રકુમાર કાં કીને રે... • ૫ તેહી પાર ન પાયા રે પછી ઘણું પસ્તાયા રે. નેમિ જિનેશ્વર ભાઈ રે વિષયતણું મતિ આઈ રે.... પાળવી ખાંડાની ધાર રે સૂવું ડાભ સંથાર રે.... કહ્યું હમારૂ કીજે રે અમ મને રથ પુરીજે રે... ધન્ય ધનો અણગારે રે શાલિભદ્ર સંભાર રે.. . ૧૦
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ બુસ્વામીની સઝાય ગજ સુમાલ ગુણે ભર્યો ખ(ષ)ટમાસી તપને પારણે દશાણ ભદ્દે સંયમ લહી પ્રસન્ન ચંદ્ર કેવળ લહી એમ અનેક મુનિવર હુઆ અનુમતિ લો મોરી માતાજી પાંચસે સત્યાવીસમું પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરી(આદરી) “જબ ચરમ જ કેવલી. પિડિત લલિત વિજય તળે
૮૩૧ આતમ સાધન કીધે રે ઢંઢણે કેવલ લીધે રે... - ૧૧ પાય લગાડ ઈદે રે પામ્યો છે પરમ આનંદો રે.. . કહેતાં પાર ન પાય રે ક્ષણ લાખેણે જાય છે... . જ બુકુમાર પરવરીઓ રે ભવજલ સાયર તરીયે રે. . ૧૪ તાસતણા ગુણ ગાયા રે હેત વિજય સુપસાયા રે... - ૧૫
સરસ્વતી સ્વામીની વિનવું સદ્દગુરૂ લાગુ પાય ગુણ ગાઈશું જ બુસ્વામીના હરખ ધરી મન માંથ..ધનધનાધન જંબુસ્વામીને ચારિત્ર છે વત્સ ! દેહિલું વ્રત છે ખાંડાની ધાર પાય અડવાણે ચાલવું
કરવા ઉગ્ર વિહાર... મધ્યાહ પછી કરવી ગોચરી લે સુઝતે આહાર વેળુ સમાન જે કેળીયા તે કિમ વાળ્યા રે જાય.. - ૩ કેડી નવાણું સેવન તાહરે તાહરે છે આઠ જ નાર ગિ વેળાએ જેગ કાંઈ લીયા ?
સંસાર તણું સુખ સુણ્યાં નહીં ભેગો ભેગ ઉદાર (સંસાર) , ૪ રામે સીતાના વિજેગડે બહાત કર્યો રે સંગ્રામ છતી રે નારી તમે કાં તજે કાં તો ધન ને ધામ , ૫ પરણીને પિયુજી શું પરિહર હાથ મેલ્યાને સંબંધ પછી કરશે સ્વામી ! ઓરત જિમ કીધે મેઘ મુણાંદ , જબુ કહે રે નારી સુણે અમ મન સંયમ ભાવ(આથ) સાચે સ્નેહ કરી લેખ તે સંયમ જે અમ સાથ - ૭ તેણે સમે પ્રભવેજી આવીયા પાંચશે ઘેર સંઘાત તેને પણ જબુએ બૂઝથી બૂઝવ્યા માતને તાત. ધન૮ સાસુ સસરાને બૂઝવ્યા
બૂઝવી આઠે નાર સુધર્મા સ્વામી પાસે આવીયા લીધે જ સંયમ ભાર... . ૯. પાંચસેં સત્તાવીસમું
વિચરે મન ઉદલાસ કમ ખપાવી થયા કેવલી છેદ્યા ભવમેરા પાસ-પહોંચ્યા) મુક્તિ આવાસ. ૧,
સંવત સત્તર(બા) છાસઠે (કુણ્યાપુરી) કડપુર નગરમઝાર ભાગ્ય વિમલ વિજયસૂરિ(સેવક રાયચંદ) ઈમ ભણે, જબુ નામે જયકાર..૧૧
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૩૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
શ્રી ઋષભ શાંતિ વીરને નમી રે ગઈશું જ બુકુમાર રે બ્રહ્મવત ગ્રહ્યું બાલ્યવય પણે રે પછી તો સકલ સંસાર ધન્ય (રૂ)જબુસ્વામીને જે
સ્વામી સુધર્મા બેધ સાંભળી રે - આવ્યા જનનીની પાસ રે દય કર જોડી એમ વિનવે રે અણ હૃદય ઉલાસરે અનુમતિ આપ મારી માવડી રત્નચિતામણી સારિખા રે પાંચ મહાવ્રત સાર રે નાણું દેતાં પણ જે નવ જડે રે તે લેવા થયે છું તૈયાર રે ૩ માતા કહે સુણે બાલુડા રે મ કરે એવી વાત રે ભોગ ભેગવે સંસારના રે
સ્વર્ગના સમ સાક્ષાત રે
સંયમ મત લેજે મેરા હવાના રે ૪ ભંગ તે રોગના કરનાર છે રે કિ પાક ફળના સમાન રે ખાતાં મીઠા લાગે પણ આખરે મૃત્યુ કેરા નિદાન કે અનુમતિ ૫ ભર્યા રે ભંડાર તારા ધન તણાં રે ખાઓ ખરચી લ્યો લાવ રે સાત પેઢી લગે તે ખૂટે નહિ રે વડે એ પુણ્યને પ્રભાવ રે સંયમ ૬ સેના-રૂપા અને માણેક વળા રે હીરા રત્ન અમૂલ્ય રે અજ્ઞાની મુંઝાયે તેહમાં રે હું માનું પત્થરની તુલ્ય રે અનુમતિ હીર ચીર અવલ પીતાંબર રે ૨ ગરંગીલા શણગાર રે લીયે રે હા મારા નાના રે ફરી ફરી નથી મળનાર રે સંયમ ૮ હીર-ચીર-અવલને શું કરું રે શંગાર અંગાર સમાન રે પર પુદ્ગલમાં રાચું નહિં રે રાચે અજ્ઞાની નાદાન રે અનુમતિ ૯ મૃગ નયની તે ગજગાસિની રે રતિ સમ તારે આઠે નાર રે છતી મળી છે તેને કેમ તજે રે ભેગ ભેગ ઉદાર રે સંયમ, ૧૦ દુધ ભરેલી નારી દેહડી રે ખાળકુંડાની સમાન રે અશુચિ વહે છે દ્વાર બારથી રે રાચું કેમ થઈ હું જાણરે અનુમતિ ૧૧ સ્વજન સંબંધી ઘણું તાહરે રે વળી પરિજનને નહિં પાર રે ખમ્મા રે ખમ્મા તને સહુ કહે રે તે કેમ તજે હિતકાર રે સંયમ ૧૨ સગાઓ સ્વાથી છે સંસારમાં રે સ્વાર્થ સંયે નાસી જાય રે કર્મ ઉદય આવ્યા જીવને રે ભાગીદાર કેઈ નવિ થાય રે અનુમતિ૧૩. અમે જીવીએ જહાં લગે રે કરવી ન દીક્ષાની વાત રે વંશ વધ્યાં ભુક્તભેગી પછે રે સંયમ લેજે સુજાત રે સંયમ ૧૪ ઘડી રે ભરોસે નથી દેહને તે પહેલાં-પછી કેણ જાય રે કાળ ભમે છે શિર ઉપરે રે ધાયું કેઈનું નવિ થાય રે અનુમતિ ૧૫
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ બુસ્વામીની સજઝાયે
૮૩૩
અંતરાય માતા મુજને મત કરે રે માતા! શણુ લાખેણી મારી જાય રે અસાર સંસારે હું કેમ રહું રે માતા જિહાં નિત્ય કર્મ બંધાય રે અંતરાય મુજને કઈ મત કરે રે સંયમથી કમ છૂટાય રે... ૧૬ માત કહે સુત સાંભળે રે ચારિત્ર છે ખાંડાની ધાર રે પરીષહ સહેવા અતિ આકરા રે વળી વિકટ કરવા વિહાર રે, સંયમ ૧૭ નરક નિગદના દુખ ઘણું રે મેં સહ્યાં અનંતીવાર રે તેની તુલનાએ વ્રત દુઃખ નહિં રે ભાવિમાં સુખ કરનાર રે, અંતરાય ૧૮ કેમલ કાયા છે વત્સ! તાહરી રે સહેવાશે કેમ તરસ-ભૂખ રે લેચનું કષ્ટ દારૂણ જિને કહ્યું રે તેમ શીત તાપનાં દુઃખ રે, સંયમ ૧૯ મન દઢતા કરી વિચરશું રે કરી તનની મમતાને દુર રે અનાદિ કાયરતા છેડી કરી રે પાળીશ વ્રત થઈ શૂર રે, અંતરાય ૨૦ આઠે પ્રિયા મળી એમ વિનવે રે હાલા! કેમ મૂકે નિરાધાર રે આપને અમે આત્મા અપીંયા રે અમને આપને આધાર રે, સંયમ ૨૧ જબુ કહે ભામિનીઓ પ્રત્યે રે મેં જાણે અથિર સંસાર રે સાચું સગપણ જે લેખ રે તે યે સંયમ અમ લાર રે, અંતરાય ૨૨ ગુરુ આગળ મેં અંગી કયું રે સાચું શીયલ જે રતન રે ગણું વળી માતા લઘુ બેનડી રે કરવા શીયલનું જતન રે, અંતરાયર૩ છતા ભેગને નાથ! કેમ તજે રે વ્રત છે એ વસમી વાટ રે મેઘકુમાર રહનેમી પરે રે થાશે બહુલે ઉચાટ રે મત કહેજો બેન નાથજીરે નરકનાં દુઃખ જેણે અનુભવ્યા રે તે કેમવં છે કૂડા ભેગ રે સંયમ આપે છે સુખ મેક્ષનાં રે ગાળે છે કર્મના રોગ રે, અંતરાય ૨૫ મદિર સુંદર વન વાડીયે રે સુખકર સર્વ સંગ રે અમ સાથે સુખ રૂડા ભેગે રે ફરી નહિં મળે આ ગરે, અમનેમતકહેજે દેવને દુર્લભ જિને નરભવ કહ્યો રે મહાપુણ્ય મળે છે ઈણવાર રે ક્ષણ એક સુખના કારણે રે પડે કેણ, નરક મઝાર રે, અંતરાય ૨૭ વાડી ગાડી લાડી સર્વ કારમા રે કારમે કુટુંબ જ જાળ રે સાચ ભરેસે નહિં દેહને રે બીજુ સવિ આળ પંપાળ રે . ૨૮ સાથ ન લાવ્યા કાંઈ આપણે રે સાથ ન ચાલે તેમ કાંઈ રે ચેડા રે જીવનના કારણે રે કેણ કરે કમ કમાઈ રે . ૨૯ આઠ કથા કહી ભામિની રે - આઠ કહી જ બુ કુમાર રે બોધ પમાડી પ્રિયા આઠને રે વ્રત લેવા કરી તૈયાર રે, ધન્યકુંવર પરિવારને રે સ-૫૩
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૩૪
સયાદિ સંગ્રહ સાસુ સસરાને વળી બૂઝવ્યા રે - ભૂઝવ્યા માત ને તાત રે પાંચશે ચારને તેમ બૂઝવ્યા રે લઈ સઘળાને સંઘાત રે અંતરાય ૩૧ સુધર્મા સ્વામી પાસે આવીયા રે લીધે છે સંયમ ભાર રે માત-તાતને અજવાળીયા રે અજવાળે કુટુંબ પરિવાર રે . ૩૨ ચરમ કેવલી થઈ પામીયા રે જખુ શિવપુર ધામ રે વિરમુનિ ભણે એહવા સંતને રે હાજે નિત્ય પ્રણામ રે , ૩૩
[૯૭૨] હે શ્રી સેહમપટ રાજી છહે જિન શાસન સણગાર , સેલ વરસને સંયમી , ચઢતી યૌવનવાર વૈરાગી,ધનધન જબુકુમાર - પ્રાણપ્રિયા પ્રતિ બૂઝવી એ સુફલણી સસનેહ - ગુણવંતી ગંગા જિસી , આઠે સેવન દેહ. બૈરાગી. ૨ - માત-પિતા મન ચિંતવે , નંદન પ્રાણ આધાર . આંખ થકી અળગો થયે , થાશે કવણ પ્રકાર. . ઘડી એક પુત્ર વિયોગની , થાતી વરસ હજાર છે તે નાનડીયો વિછડયે , કેમ જાશે જન્માર 8..
પીયરીયા પ્રેમદાતણું , પિતાને પરિવાર પંચસયા પ્રતિ બુઝવ્યા પ્રભવ પણ તેણીવાર..
ભરજોબનધન ભા(કા)મિની , હેજે કરતી હેડી . હસતાં હેલે પરિહરી , કનક નવાણું કેડી... . સેભાગી શિર સેહરે . ભવિયણ કમલ દિણંદ - મહિમા સાગર(પ્રભુ)ગુરૂ સેવતાં. નિત નવલે આણંદ...
કિ૭ થી ૯૭૬) દુહા : સરસ્વતી પદ પંકજ નમી પામી સુગુરૂ પસાથ
ગુણ ગાતાં જ બુસ્વામીના મુજ મન હર્ષ ન માય..૧ યૌવન વય વ્રત આદરી પાળે નિરતિ ચાર
મન-વચ-કાયા શદ્ધશું જઉં તસ બલિહાર..૨ રાજગૃહી નગરી ભલી રે લાલ બાર જે જન વિસ્તાર રે ભાવિકજન શ્રેણીક નામે નવેસરૂ રે લાલ મંત્રી અભયકુમાર રે .
ભાવ ધરીને નિત્ય સાંભળો રે લાલ ૧ ઋષભદત્ત વ્યવહારી રે લાલ વસે તિહાં ધનવંત રે ભ૦ ધારણું તેહની ભારજા રે લાલ શીલાદિક ગુણવંત રે ભ૦ ભાવ૦ ૨ સુખ સંસારના વિલસતાં રે લાલ ગર્ભ રહ્યો શુભદિન રે ભ૦ સુપન વહી જંબુવૃક્ષનું રે લોલ જ પુત્ર રતન રે ભ૦ - ૩
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ બુસ્વામીને સજઝાયે
૮૩૫
જ બુકમાર નામ સ્થાપીયું રે લાલ સ્વપ્ન તણે અનુસાર રે ભ૦ અનુક્રમે યૌવન પામી રે લાલ ઓ ગુણ ભંડાર રે ભ૦ ભાવ૦૪ ગ્રામાનુગ્રામે વિચરતાં રે લાલ આવયાં હમ સ્વામ રે ભ૦ પુરજન વાંદવા આવીયા રે લાલ સાથે જ બુ ગુણધામ રે ભ૦ ૫ ભવિક જીવના હિત ભણું રે લોલ દીયે દેશના ગુણધાર રે ભ• ચારિત્ર ચિંતામણું તારિખું રે લાલ ભવદુઃખ વારણહાર રે ભ૦ - ૬ દેશને સુણી જંબુરી)બૂઝીયા રે લાલ કહે ગુરૂને કરજો રે ભ૦ અનુમતિ લેઈ માત-તાતની રે લાલ સંયમ લીયે મનકેડ રે ભ૦ - ૭
કિ૭૪] ગુરૂ વાંદી ઘેર આવીયા રે પામી મન વૈરાગ માત-પિતા પ્રત્યે વિનવે રે કરશું સંસારને ત્યાગ માતાજી ! અનુમતિ ઘો મુજ આજ જેમ સીઝે વાંછિત કાજ માતાજી ૧ ચારિત્ર પંથ છે હિલો રે વ્રત છે ખાંડાની ધાર લધુ વય છે વત્સ! તમતણી રે કેમ પળે પંચાચાર, (કુંવરજી ! વતની) ૨ કુંવરજી ! વ્રતની મકરે વાત તું મુજ એક અંગ જાત , એકલ વિહારે વિચારવું રે રહેવું વન ઉદ્યાન ભૂમિ સંથારે પિઢવું રે ધરવું ધર્મનું ધ્યાન... ૩ પાય અડવાણે ચાલવું રે ફરવું દેશ-વિદેશ નીરસ આહાર લેવે સદા રે પરીષહ કેમ સહીશ ?.... . ૪ કુંવર કહે માતા પ્રત્યે રે એ સંસાર અસાર તન-ધન યૌવન કારમું રે જાતાં ન લાગેવાર માતાજી! અનુમતિ ૫. માતા કહે આહલાદથી રે વત્સ ! પરણે આઠે નાર યૌવન વય સુખ ભેગવી રે પછી લેજે સંયમ ભાર કુંવરજા વતની ૬ માતપિતાએ આગ્રહ કરી રે પરણાવી આઠે નાર - જળથી કમલ જેમ ભિન્ન રહે રે તેમ રહે જ બુકમાર... - ૭
હિપ સનેહી પ્રીતમને કહે કામિની સુણો સ્વામી અરદાસ-સુગુણીજન સાંભળે - અમૃત સ્વાદ મૂકી કરી કહે કુણ પીવે છાસ. કામકળા રસ કેળ
મૂકેજી વ્રતને ધંધ - પરણીને શું પરિહરે હાથ મેલ્યા(મળ ૫)ને સંબંધ... ૨
ચારિત્ર વેળુ કવલ જિહ્યું તેમાં કિસ્યો સવાદ?.... . .. ભેગ સામગ્રી પામી કરી લેગ જોગ આહાદ.
છે
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૩૬
અનાદિને
સનેહી ભાગ તે રોગ તે રોગ શમાવવા કિ’પાક ફળ અતિ કુટડા
.
વિષ પસરે જમ અગમાં
.
..
24
..
.
..
દ્વીપ ગ્રહી નિજ હાથમાં નારી તે વિષની વેલડી
એહવું જાણીને પરિહરો
જો મુશ' તુમ સ્નેહ છે
હવે પ્રભવા આવીયે વિદ્યાએ તાળાં ઉઘાડીયાં ધન લેવાને જ બુએ નવપદ ધ્યાનથી થંભતણી પેરે સ્થિર રહ્યા પ્રભવા કહે જખુ પ્રત્યે જ'બુ કહે-એ ગુરૂકને પાંચ સય ચારને ઝૂઝવી સાસુ સસરા નારી યૂઝવી પ'ચસયા સત્યાવીસસુ સેહમ ગણધરની કને વીર નિર્વાણથી વરસ વીસમે ચૌદ પૂત્ર" અવગાહીને વરસ ચેાસઠ પદવી ભેગવી અષ્ટ કર્મના ક્ષય કરી સંવત(અઢાર)સત્તર તેત્તરે ચરમ કેવલીને ગાવતાં મહિમા સાગર સદ્ગુરૂ જ બુસ્વામી ગુણ ગાઇ
શ્રેણીક નરવર રાજા રાજગૃહી રળીયામણી જ બુજનની ભ્રમ ભણે માહ ન કીજે માતા માહો
સઝાયાદિ સ ંગ્રહ
સુગુણીજન
પીડે આતમ અંગ... ચારિત્ર છે રે રસાંગ...... ખાતાં પણ લાગે મિષ્ટ... ત્યારે હાવે અનિષ્ટ... કુણુ ઝંપલાવે કૂપ... વિષકળ તે વિષય વિરૂપ .. સસારની માયા જાળ...
તા વ્રત ચા થઇ ઉજમાળ...
2
તાસ તણે સુપસાય ૨ સૌભાગ્યે ધરીય ઉત્સાહ રે...
[૭૭]
.
...
[es]
પાંચસે ચારની સર્વાંગ રે ઉમ`ગરે...નમા નમા શ્રી જ'ભુસ્વામીને થ‘ભાયા તે સવિ દ ંભ રે પ્રભવા પામ્યા અચંભ રે... દીચે। વિદ્યા મુજ એહ રે છે(એ) વિદ્યાનુ ગેહ રે... બૂઝવ્યા માય ને તાય રે સયમ લેવા તે જાય રે... પરિ(ર)વર્યાં જંબુકુમાર રે લીયે ચારિત્ર ઉદાર રે... થયા તે (બીજા) યુગ પ્રધાને રે પામ્યા તે કેવલ જ્ઞાના રે...
..
..
.
.
W
20
સ્થાપી શ્રી પ્રભવસ્વામી રે જખુ થયા શિવગતિ ગામી રે.... ૭
રહ્યા પાટણ ચૈામાસ રે હાયે લીલ વિલાસ રે...
..
*
G
૩
.
Y:
મગધ દેશ માઝાર
ગઢ-મઢ-પાળ-પગ.ર...(જ' જનની 'મ ભણે)૧
એ સોંસાર અસર
અમે લેસ્યુ. સયમભાર...
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ બુસ્વામીની સક્ઝા
૮૩૭
ઋષભદત્ત ઘર ધારિણી જ બુકમાર જીણ જનમીયા જંબુકુમાર મન ચિંતવે સેહમવચને હું ડયું કાયા કેમલ કુથલી પંચમહાવ્રત દહિલા માત-પિતા મેળાવડો નરગ પડંતે પ્રાણું કાઠી કાકર સાથરો તપ-જપ-સંયમ દોહિલે કાગ કલેવર લેભી નદી જલતર નાહી અવસર સહુ સહામણે દેખુલી પુત્ર વધામણી લેમેં વાદ્યો વાનરે તેહ તણી પરની કરૂં માત વચન મન માનીયે રૂપે ૨ ભા સરખી કેલી નિવાણું પહિરાવણી માહે જિવારે આવી આઠ કથા કામણ(કામિની)કહે પાંચે ઈદ્રી વસ કરો પામીને નવિ હારીયે ય છે કરી પછતાવડો કરસણ કારીની પરે જોબન ભર સુખ ભેગે પ્રભ ચર ચોરી કરે શીલ પ્રભાવે થંભી પ્રભો માગે થંભણું જંબુ ધરમ કલા વસી પ્રભો ચોર પ્રતિ બુઝ સહમ વચને સંયમ લી-
શલે સુલલિત દેહ વા છે કુટુંબ સનેહ... જંબુર ૩ અનુમતી ઘો મુઝ આજ લેર્યું સંયમ ભાર વાયા છે સુખમાલ પાંચે હી મેરૂ સમાન , સ્વારથી સકાય ધરમ વિણ રાખે ન કેય. . ૬ પાલાં કરે વિહાર સરસ-નીરસ આહા૨ ભીતર રહ્યો વડી વાર તે કિમ પામે ભવપાર.. હુવા છે સાલ વરસ પુરૂલી મનહ જગીસ... હાર્યા નરભવ સાર જુઓ હૃદય વિચાર.. જ બુકુમર વિવાહ પરણી છે આઠે નાર... દીધો છે અરથ ભંડાર વરત્યા છે મંગલ ચાર... આઠેઈ જ બુકુમાર જિમ પામે ભવપાર... ભેળા ભૂલ મ મૂલ જીમ કી મેઘ કુમાર. - ૧૪ મ કરે ઉતાવળ નાહ પછી લે સંજમભાર. પંચસયાં પરિવાર ટીગમીગ જાવે તીવાર... દે વિદ્યા વલી દય -- અવરકલા નહિં કેય... , પંચ સયાં પરિવાર પહોંતા છે મુગત મેઝાર છે ૧૮
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૩૮
સજઝાયાદિ સ હ સહુ પરિવારે પરિવ
વાંધા છે સેમસ્વામ પાંચ મહાવ્રત આદર્યો
સાર્યા છે આતમ કામ... જબ ૧૯ તાસ પટોધર જગગુરૂ
શ્રી હીરવિજય ગણધાર કરજેડી કવિયણ કહે
પામ્યા છે ભવાનિધિ પાર.. - ૨ -
, હિ૭૮]. પભણે રે જ બુ સુણ મેરી માયા અચિંત ચિંતામણિ સદ્દગુરૂ પાયા પુણ્ય સંગે ગણધર આયા જિનવર ચરણમે એ ચિત્ત લાયા. સુણ મેરી માયેલડી
તુજ વિણ મુઝને રે નિંદન આવે તુઝવિણ કૃર કપૂર ન ભાવે ભૂખ્યાં ભજન કુણ તુઝ પૂછયે ચારિત્ર હિલેરે તેકિમ પલયેં રે સુણ મરાબાલુડા
ગિરૂઆ ગણધર આજ મેં ભેટયા પાપ કરમ સવિ દૂરે મેટયા વયણ અમીરસ સદ્દગુરૂ બોલે નહિં કેઇ ત્રિભુવનમાંહિ તેલે સુણ મેરી માવલડી
ભેગ પુરંદર સહજસુ આલોઉ કિમ ચાલીસ પંથે પાલે ભાગ ભલેરા અતિ અજુ આલે પિવડાં મનડોરે પરહવાલે સુણ મારા નાનડીયા
સ્વામી સુધર્મા રે ગુરૂ ઉપદેશે પંચમહાવ્રત જે આદરત્યે પંચવિષય સુખ જે પરિહરએ માનવભવ રે લાહ લે. સુણ મોરી માવલડી ધણ-કણ-કચન સહુ એ તાહરે પભણે રે જંબુ નહિ કેઈમાહરે એકજ અરિહંત ભાગે સારે તે પડિવભેર આતમ તારે... , ૬ તુજ વિણ સૂની રે ઘરની મેડી જનની જપેરે બે કર જોડી તુઝ પરણાવુંરે કન્યા રૂડી નવ જોબનમેંરે સેવન ચૂડી સુણ મારા નાનડીયા ૭
માતા પિતાને અતિ મહ જાણી રૂપ અને પમ રંભ સમાણી બંધુ તણાં કાજ સિધા જાણી જેમૂ પરણ્યા રે આઠે રાણી સુણ મેરી માવલડી ૮
માત-પિતાની રે આજ્ઞા પાળી વિષય તણી મે ઈચ્છા ટાળી પ્રીતિ ભલેરી રે પ્રીયસું પાળી પરણીને પ્રતિ બધી બાળા...,, ૯ સ્વામી સુધર્મા પાસે સંયમ લીધો નિજકુલ નિરમલ ઈણ પાર કીધે. કાજ વિશેષ રમણ સીધે માનવ ભવનો લાહે લીધે , ૧૦ ચારિત્ર લેઈનઈ રે શિવ સુખ પામે નવનિધિ અદ્ધિ સિદ્ધિ જેહને નામે પ્રહ(માતહ)ઉઠને રે પ્રણમું ધામી કનક ભ શ્રી જંબુ સ્વામી - ૧૧
૭િ૮ થી ૯૮૫) જ બુસ્વામી યૌવન ગૃહવાસ મેલ્યાં તિહાં કનકની કેડી માંયે મેહ મેલ્યાં દેય ઉપવાસે માતા આંબલ કરતાં તિહા નવ મસવાડા માતા ઉદર ધારિયા તિહાં જનમીયા રે જંબુસ્વામી રૂડા જંબુસ્વામીડા અને કામ જ રૂડા ૩ કુંવર પ્રભાતે ઉઠાને ચારિત્ર લેશે કુંવરને જીવન કરતાં ધમજ વહાલું ૪ જાયા એકવાર પરણોને આઠે નારી જાણું હાથે મિહલ કેટેવરમાળા સારી
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ મુસ્વામીની સઝા
કુંવર કહે છે સુણેા માતાજી !
[૯૮૦]
માંજી પરણ્યાની નથી અભિલાષા રે તો ખાલપણે વ્રત આદર્યા... પરણીને પાય લગડવા રે
૧
રાતાં રેતાં માતાજી ઇમ કહે, માંજી ૨ [૯૮૧]
કુંવર કહે છે માંજી જિમ હાવે સારૂ તેડાવા લગનીયા લગનીયે જઇ વેવાઈને માંડવે ઉભેા ગાય સુહાસણ ગીત, કુવર કહે છે ૧ રાવજી દરખારમાંથી વેગે પધાર્યા કાગળ વાંચીને રાવજી ઢસડસ રીયા કાગળ વાંચી પિતાજી માથુ ધુણાવે પરણીને લેશે જ બુ સયમ ભા(સા)ર, કન્યાના માપ લગન પાછા ફગાવે કન્યાએ લગન વહેલેરા મંગાવે,, તાત કહે છે પછે વાંક ન કાઢશે રાતાં ન આવશે અમારે ઘેર ચતુર કન્યાએ આઠે ચેતીને એટલી લાંબીને ટુકી વાત પિતા શું કહેવી? એકની રીત એવી આઠની પ્રીત પરણીને આઠે કન્યા ડેલમાં બેઠી ચતુર કન્યાએ આઠે પરણી પધાર્યો થાળ ભરી સસુર્ય મેાતીડે વધાવ્યા સાસુના પાલવ ગ્રહીને શું ગુરૂ આપ્યુ. સવાલાખ સેનૈયા સાસુએ આપ્યા સાસુના પાય પડીને શું શુ'રે આપ્યુ. એકેકીને આપ્યા ખણુ ખણુએલ
[૯૮૨]
માંજી મેં
કુંવર એક વાર પરણવુ રૂપવતી રે તહુ જાણું ઘર સુત્ત રે
સાસુ શીખ દે છે તેણી વેળા જિમ તિમ કરી તમે ચુિ
પતલાવે મારી વહુ પરા પીતાંબર અનેાપમ સાડી જિમ તિમ કરીને મહેલે પધારા કલ્લા ને કાંખી ઝંઝર ઝમકે રૂમઝુમ કરતાં મહેાલે પધાર્યા આઠે મળીને આઠ ખારીચે બેઠી મુખે વચન તુમે કાંઇ નવ બેલે। આઠે મળીને વળી એમજ કહે છે દુનિયા તમને ઠપકા દેશે
આઠે મળીને વળી એમ જ કહે છે અમે શરમે રહ્યા છીએ છેટા
વહુઅરી કરે સતામી હુ' મતિ જાણુ... તમારી રે વશ કરો વાલમ તારા ૧
સોને સેળ શણગાર
૮૩૯
જોરા ખા ભરતાર... મારી વહુઅર ૨ કાને ઝાલ ઝબૂકે
શુ થયા દીલ ધીઠા... મ્હેલ મહેલાત તારે
.
મહાલ ગડગડવા લાગ્યા... વિચમાં વાલમ ધેર્યાં અમે ફોગટ ફયાં છીએ ફેરા....૪ સુણા વાલમજી વાત ગણશે મૂરખની જાત...
નર ભમર ચતુરાઇ ન શીખ્યા માણેક મેાતી ને મુદ્રિકા દેવી સરખી કન્યાએ તજીને સમે શું રંગાણા...
20
3
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૦
અમે આઠે છીએ ૨મણીને નમણી રહેજે થુંક પડે રે તમારૂ નહિ દિયર નહિ જેઠ નગીના જો એક બાળક થાશેજી અમને ખેલ્યાં વચન અણુમાલ્યા કીજે એહવુ કઠણુ હૈયુ નવ કીજે
[૯૮૩]
મનહરણી જોખનવતી (તહાં લેાહી તપે રે અમારૂં તુમ વિના અમારા સંસાર સૂના તે શીખ દેશ' સાહેબ તુમને નારીજાતિના અંત ન લીજે અબળા સ્ત્રીને છેઠુ ન દીજે
[૯૮૪]
મે જાણ્યા અથિર સ ંસાર
એવું સુણી જ મુ એમ ભણ્યા રે તુમ ચતુરાઈ જે અતિ ઘણી રે કહેા માત કયારે, દિન રાત ? સુણા એક કામિની આઠે મળીને ઉભી થઈ રે જોડયા દાનુ' હાથ
એ પહોંચ નથી સ્વામી અમતણી રે સયમ લેશું તુમ સાથ,સુણા અમ વાલમાં તેણે અવસરે જ'બુ ગૃહે રે આવ્યા પાંચસે ચાર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ધનના બાંધ્યા પાટલા ૨
પ્રભવ રહ્યો પગ ાભ
સુણા ભવિ પ્રાણીયા ૨ પછી શુ થયુ ? સુણેા ધરી કાન, સુા ભવિ પ્રાણીચા
પ્રભવે જોડયા બેઉ હાથ
ઉત્તર પ્રત્યુત્તર સાંભળી રે ઘેરજાવુ' જીમતુ' નથી રે
હા : સદ્ગુરૂ પદ પંકજ નમી
જખુ કુમાર ગુણ ગાવતાં માલ પણેથી જ ખુએ સાધુ અને શ્રાવક પ્રતે ચરમ કેવલી જાણીએ તેહતા ગુણ જપીચે
અમે સયમ લેશું' તુમ સાથ... .
2.
[૮૫]
પ્રભવા ચાર અને વળી
પાચસે ચાર તસ લાર
તેહને જ જીએ બૂઝન્યા ખૂઝવી અઢિય નાર, ધન્ય ધન્ય ધન્ય જ બુસ્વામીને આન્યાં સુધર્મા સ્વામી પાસ લીધેાજી સયમ સા(ભા)ર
સાસુ સસરાને શ્રૃઝળ્યા ભાવ થકી વદન કરીને
૨
ઘાતી કમ' ખપાવી કેવલ પામીયા પહેાંચ્યા મુક્તિ મેાઝાર ચરમ કેવલી ગુણ ગાય...
હીર વિજય ગુરૂ હીરલેા
[૯૮૮ થી ૯૯૧]
સમરી શારદ નામ સીઝે વછિત કામ... શીલ ધર્યાં (શરદાર શીલ વડે આચાર... સુધર્માં ગણધર સીસ ભાવે નમે નિશ દીસ...
A
"
૩
૧
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
જંબુસ્વામીની સજ્જા
૮૪૧ જબુદ્વીપ સુજાણીએ
એ તે જેયણ લાખ વિસ્તારો રે ષટખંડ વૈતાઢયે કિયા
તેમાં ભરત લધુ સુખક રે રે... ૧ જય જય જખુ કુમારજી એ તે બાલપણે બ્રહ્મચારી રે વિષય વિલાસે ન રાચીએ જિન શાસનના હિતકારી રે...જય જય૦ ૨ નગરી રાજગૃહી દીપતી તિહાં શ્રેણક નૃપ સુખકારી રે વાર રામ તણો વહે . પ્રજાને તિમ હિતકારી રે.... - ૩ લેક સહુ સુખીયા વસે કાંઈ કટિવજ કરૂણળે રે તિણે નગરે વ્યવહારીયે અષભદત્ત નામે રસાળ રે... ૪ ધારણ કૂખે અવતર્યો
જીવ સ્વગ થકી શિરદારે રે સવાનવ માસે જનમી એ તે પૂરણ પુણ્ય ભંડારે રે.. , પ બાલપણે દૂરે ગયે
થયો જોબનવય જાણી રે આઠે રમણીશું એકણ દિને વિવાહ મેળે હિત આણી રે.... , ૬ તિરું વનમાંહે સમસર્યા શ્રી વીરતણ પટધારી રે ચઉ નાણી દ પૂરવી નામે સુધમ અણગારી રે. . ૭ લેક સહુ વંદણ ચલ્યા તબ જંબુ પણ તિહાં આવે રે દેશના સુણી સુખ પામી જિમ અતિ તરસ્યો જલ પીવે રે....૮ વંદન કરી પાછો વળે જબ પિળે પ્રવેશ કરત રે નાળ વછૂટી કેટની
લેહ ગળો તે અગ્નિ ઝરંત રે...૯ જંબુ કુમરના શીશથી ચાર અંગુલ છેઠ પુલા રે જબુએ મનમાં વિમાસી ઈહાં ધમ સખાઈ થાયે રે... • ૧૦ પાછા વળી તેણે પગે
જઈ સુધમને શીશ નામે રે વ્રત ચોથે વિધિશું લીયે નિજ પૂરવ ભવને કામે રે.. - ૧૧
ઢાળ ૨ કિલો ઘેર પધાર્યા હો વિનવે નિજ માતા પ્રત્યે બે કરજોડી રે બાળ અનુમતિ દીજે હો સંયમ લેશુ માતજી અમ મને રથ પાળ... ૧ સહજ સેભાગી હે રાગીનંદન સાંભળો લઘુવયે કેવે રે જોગ ઘરની દોલત હે વિલસે જબ આપણી પાયા છે બહેળા રે ભેગસહજ૦૨
આઠે રમણીશું છે વિવાહ મળ્યો નંદજી પૂરો તેહની આશ તુજ પરિવાર હે દેખું નિજ નયણે કરી વાધે કુળની સુવાસ.... - ૩ જખુ જ પે હે માતા ! વાત સુણે હવે મારું વિષયે ન રાચે રે મન વિષયના ભેગી હે નરકે પહેતા સાતમી તે સુણી ધ્રુજે મારૂં તન, ૪ વટખંડ નાયક ચ કહીએ બારમે બ્રહ્મદત્ત જેહનું નામ વિષયને સ્વાદથી હે નરકે પહોતે સાતમી એહ વિષયના રે કામ, ૫
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
મેરૂ તેાલવા હાથ ભરવી આભશુ ખાય. સહેજ દ્ રહેવુ તે મન નિરધાર કહીએ છીએ વાત વિચાર..., જેથી દુઃખના રે છેટુ સાચા ધમ સનેહ... પછે જિમ આવે રે દાય મેં યુ' શીલ વ્રત કાય..... પરણ્યા તે આઠે નાર પણું મન ધર્યાં વ્રત ભાર, ૧૦
..
૮૪૨
સંયમ વિષમ હૈ। જાયા દુર પાળવા ખડગની ધારા હે। ઉપર મેઢા ચાલવુ આવીસ પરીષહ હે સહેવા બેટા સાધુને સુખના સવાદી હૈ। દુ:ખ સહેશે। કેણી પરે કુમર તે ખેલે હૈ સયમ તાલે કે નહી. વિષયના સુખથી હે। આગળ દુ:ખ હવે ઘણું આઠે તે રમણી હા પણ એકજ વાર તે વયણ ન લેાપુ હૈ। માતા મારી તાહરૂ ધવલ માંગલ હા વાજા વાજે બહુપરે મહાલે પધાર્યાં હા જખુ તેડીજ રાતમાં ધ્યાન ધરીને હા બેઠા મુખે અણુ ખેલતાં રાખી વ્રતશું રંગ આવીને રમણી હા આઠે મળીને એકઠી ઢાળ ૩ [ 0 ]
રે
..
આઠે તે રમણી નમણી વિનવે રૂપિયુજી બોલે નહિ' કિણ કાજ રે અમે તે પ્રભુજી કરીને ઓળખ્યા રે અમચી તુમારે હાથે લાજ રે... ૧ પમ વૈરાગી પ્રીતમ સાંભળે રે ભેગ સમય નવ હવે જોગ રે પૂરણ પુણ્યને યાગે પામીયા રે પાંચ જાતિના તુમે ભેગ રે..પરમ૦ ૨ મુગતિના ઉપર કાઇ છે માળવેા રે જેને કાજે ગ્રહેા છે. દીખ રે મુખની આગળ ભાજન જે મળ્યુ નવિતજીએ ધરડા કેરી શીખ રે.... ભાગ છતાને છડી જાયશે! રે તે તે જિમતુમને સુખ થાય રે પણ જિમ મરૂધરના કણબી કહ્યોરે મૂરખ પહેલે તેણુ(હુ)ગાયરે.....૪ ઇન્નુ ગેાધૂમ કેરી લાલચે રે કાપ્યાં પાકા અન્ન તૈયાર મનની હામ ન પહોંતી કરષણી રે (તમ તુમે પ્રીછે એહ વિચાર રે.. વળતાં ખેલ્યા જમ્મુ સ્વામીજી રે અમે નહી" કાગ સરીખા નાર ૨ આમિષની લાલચ લાગી બુડીયેા પણ અમે ભેગ કરૂ પરિહાર રે.... લાભન કીજૈ પ્રભુજી તઘણા રે વનચરની જેમ ગ્રંથે વાત રે તિય``ચ ફીટી નરભવ પામીયા રે ફી લાભે પામ્યા તે હિજ જાતિ રે.... ગ્રંથે વાત કહી છે અતિ ઘણી રે કહેતાં પાર ન આવે તેડુ રે આઠ કથા તે ભાખી જમ્મુએ રે આઠે કહી સુ ંદરીયે ધરી તેહ રે..... ૮ તે માટે પ્રભુજી તમને વિનવુ વલસે નરભવ કેરી લીલ રે કુ ંજર કાને ઝાલ્યા નનિ રહે ? પછી તમે લેજો સયમ શીલ રે.... મન દૃઢ કરવા આઠે નારીનાં રે કહે છે જમ્મુ તવ દૃષ્ટાંત રે લલિતાંગ કુમર હુએ આગળે રે સુણજો થિર રાખીને મન્ન રે.., ૧૦
રે
૬
૮
પહેરી અંગ સુરંગ... ૧૧
-
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૪૩ :
જંબુસ્વામીની સઝાયે
ઢાળ ૪ કિલો ચાલ કહે જંબુ ત્રિયાને સુણ જે થિરમન રાખી
એક નગરી નિરૂપમ પરિઘલ સદ્ધિ સુખી આખી.... ૧ , વ્યવહાર નંદન વદન મન કીયે વાસ
નગરમાં સંચરી લધુવય લીલ વિલાસ.. ઉવાલે : લઘુવયે સુંદર તેમ વિચક્ષણ ચડતે વન ચતુર જિ .
ગેખે રાણી નગર વિલેકે નજરે પડિયે મયણ જિ .૩ તરત તેડીયે તત્ક્ષણ આયે અકસ્માત તવ નૃપતિ ગયે
દુર્ગધ કેરી કેટડીમાં માસ ષટ ઈણિ પરે રહ્યો. ૪ વાચ : ઈણ અવસર જળધર લૂઠે ખાળને ધોવે
જળ જેરે લલિતાંગ બહાર વહીને આવે.. દાસી તવ દેખી
તુરત તેડી ઘર લાવે શ્રીમંત સુખીનર
તતક્ષણ રોગ ગમાવે... ઉલાલા : સકલ રોગ અંગથી ટળીયા વળીયા તેહ જ દિન
સેલ શણગાર સજી લલિતાંગ ચાલે જેમ મર્યાદ... રણું તેજ ઝરૂખે દીઠી ' દીઠે લલિતાંગ કુમાર
વળી તે વખતે તેડા વણને મૂકી દાસી તે વાર... ચાલ : કહે જબ ત્રિયાને કહો તમે આઠે નારી
ફરી જાવે કે નજાવે બોલે બેલ વિચારી.. તવ કર જોડીને
બોલી બાળા આઠ તે ન રહે નગરીમાં
ન કરે અંગ ઉચાટ... ૧૦ ઉલાલ : અંગ ઉચાટ તે કર હાથે મૂરખ તે કિમ પાસ પડે
તે તે ઉદર નવમાસા રહીને કિમ રતિપતિશું ચિત્ત ચડે..૧૧ દુધ કેરી કેટલી કામિની સુરનર મુનિ જેણે વશ્ય કિયા
મુજ મન સંયમની લય લાગી પાપ-તાપ સહુ પરિહરિયા...૧૨ ચાલ : સહુ શીખ દીયે તવ જિમ સ્વામી મન ભાવે
પ્રભો તવ પાંચસે જંબુ તસ સમજાવે.. ૧૩ જબુના માય-તાય
આઠ જબુતણી નારી તેહના વળી માય-તાય તે સર્વે સુખકારી.. ૧૪ ઉલાલે : સરવ ળે પાંચસે ને અઠવ્યાવીસ સકલ ગુણ ભડાર
ચારિત્ર લેઈ કર્મ વિદારી ચરમ કેવલી સાર.... ૧૫ વીરતણા ત્રીજા (2) પટધારી જુઓ આગમમેં વાત જબુ ગુણ માયા(અમે)મન હરખે પરમ સદા ગુણ પાત્ર . ૧૬
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૪૪
ચાલ : સત્તરસેને પાંસઠે
ગુણ ગાયા રાણપુરમાં ગલાંકે ગાજે
માસ શ્રાવણ સુદિ ખીજ મીઠા જાણે અીજ... શ્રી તેજ સિંહ પ્રતાપી
૧૮
કહાન કીર્તિ જગ વ્યાપી... લાયક ધ્યાન સદાય ધરે
જે નિશ્ચલ મુનિ ધ્યાન ધરે... ૧૯ ગંગમુનિ કર જોડ કહે ભાવે ભણશે અથવા સુશે મન વછિત તે સુખ લહૈ... ૨૦
[૯૯૨
તેહના પટધારી ઉલાલે : કીર્તિકારક વંછિત દાયક પાવે સકલ પદારથ-પ્રાણી ગુરૂ લક્ષ્મીચંદ ચરણ પસાયે
રાજ ગૃહીનયરી વસઈ તસ સુત જંબુ કુમર નમુ' જમ્મુ કહુઈ જનની સુણા દીક્ષા લેશું તે કને માત કઇ સુણી એટડા તરૂણ પણુઈ તરૂણી વરી આગઇ અરણીક મુનિવરા નાટકણી નેહઈ કરી વેશ્યારે વશ પડીયેા પછ આદન દેશના ધાવી સહસ વરસ સ་જમ લીધે કુંડરીક કરમા કરી મુનિવર રહનેમી ચૂકે રાજીમતી દેખી કરી દીક્ષા તે! વચ્છ દોહિલી
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
પરણા પનેાતા પદમણી જ બુ કહુઈ માતા ભણી જનમ મરણ વેદન જરા શ્રી પુત્ર ભાઇ માતા તણા પણ કાંઈ ગરજ સરી નહિ રાજઋદ્ધિ પામી ઘણી નહી તૃપતા તિણુ પ્રાણીએ આજ્ઞા જો આપે! તમે પંચ મહાવ્રત પાળીને
ઋષભદત્ત વ્યવહારી રે
..
ખાલપણુઇ બ્રહ્મચારી રે, (જ'બુ કહઇ)૧ સ્વામી સુધર્મા આયા રે અનુમતિ ઘો મેરી માયા રે વાત વિચારી કીજે રે છાંડી કિમ ીજઇ રે... ક્િર પાછા ઘર આયા રે આષાઢભૂત ભુલાયા રે... નદીષેણ નગીના ૨ આદ્રકુમાર કયા કીના રે... તેાહી પાર ન આળ્યે રે પછઇ ઘણુ પછતાયે રે... નેમ જિનેશ્વર ભાઇ રે વિષયતણી મતિ આઈ રે... કહ્યો અનિર। કીજે રે સંસારિક સુખ લીજે રે... એ સસાર અસારા રે દુકખતણા ભડારો રે... સગપણ કીધાં અનેક રે ધરમ વિના લવ લેશેા રે.... ૧૦ પામ્યા અન ંતા ભાગા રે સયેાગ તિહાં વિયેાગા રે..., ૧૧ તા લેઉ* સયમ સારે રે પામુ’ ભવજલ પારા રે... ૧૨
M
.
.
20
H
.
૧૭
AD
२
૫
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ બુસ્વામીની સજા જંબુ કહઈ ઉદયન ઋષી ધન ધને અણગારે રે મેઘ મુનીશ્વર મટકા
શાલિભદ્ર સંભારે રે... જંબુ૧૩ : દશ ણ ભદ્ર દીક્ષા વરી ઈદ્ર આવી પાય વાંધા રે પ્રસન ચંદ્ર કેવલ લહી પામ્યા પરમાનંદા રે.. , ૧૪ ગજસુકુમાલ ગુણે ભર્યા
આતમ સાધન કીધાં રે પટમાસી તપ પારણે
ઢંઢણ કેવલ લીધા રે.. ઈમ અનેક મુનિવર હુઆ કહેતાં પાર ન આવે રે અનુમતિ ઘો મોરી માતાજી ખિણ લાખેણે જાવે રે. . ૧૬ પ્રભવે ચેર પ્રતિબધી પંચ સયા પરિવારે રે સાસુ સસરાને બુઝવ્યા તિમ માત-પિતા–નિજનારે રે ૧૭ પંચ સઈ સત્તાવીસ સું જબુ કુમર પરિવરીયે રે પંચ મહાવ્રત આદરી
ભવજલ પાર ઉતરી રે.... ૧૮ જંબુ છેલ્લા કેવલી
તાસ તણું ગુણ ગાયા રે પંડિત શીલ વિજય શિષ્યો સિદ્ધિ વિજય સુખ થાયા રે , ૧૯
* જંબુસ્વામીની દીક્ષાના વર ઘોડાની સજઝાય [૩] સંયમ લેવા સંચર્યા રે સાથે સૌપરિવાર, સંયમ રંગ લાગે આઠે કન્યા સાથે ચલી રે માત પિતા પરિવાર , પૂજ્ય શ્રી જિન રાજની રે વિરચે સત્તર પ્રકાર સૂર્યાભસુરપતિ પરે રે , નાટક વિવિધ પ્રકાર મુખ માલા નીલ કમલસું છાયા રથ ચકડેલ ચુઆ ચંદન છાંટણાં રે કેસરીયા રંગ રોલ... ખુપ સજયો જંબુ શિરે રે મેતી ઝાકઝમાલ સેના મહેલ વે'લ પાલખી રે ધર્મ તણું ઉજમાળ... માતા જગત (નગર)શણગારીયું રે સ્વગપુરી અનુસાર સુરનર જેવા ઉમટયા રે દીક્ષા અધિકાર.. પાંચસે કુંવર શણગારીયા રે પ્રભવને પરિવાર જૈન ધર્મ પ્રભાવથી રે ચેર થયે શાહુકાર.... સાંબેલા સહુ સજજ કર્યા રે આ (કે) શ્રેણીક રાય પડહ વજાવે નગરમાં રે ભવિ જન હર્ષ ન માય. ગવીર વાજા ધન પરે રે વાછત્ર નવ નવ છંદ જે જે શબદ મુખથી લ(ક) હે રે સહેજે માનવ ગ્રંથ...
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ -અઢી લાખ દીધું વરસીદાનમાં રે જેમ પુષ્કર જલધાર સંયમ
ચામર છત્રબિરાજતાં (વિંઝાવતા)રે ચાલે જ બુકુમાર... નારી અસરા કિન્નરી રે ગાવે મધુરા ગીત જૈન શાસન ભાવીયું રે ધન ધન તુજ સુવિનીત... કમ બળે કેવળ લહ્યું રે દેવત કેઈ આશિષ વિડ વખત વ્યવહારિયે રે આવી નમાવે સીસ... લુણ ઉતારે બેનડી રે
આવે રાજ દ્વાર વધાવે મુકતા ફળે રે
રાણ સહગણ નાર.. - જંબુને જેવા ભણી રે
ભાગી સનેહ નવ બારી નગરી હતી રે સાંકડી થઈ તસ તેહ. થીવા સુતની પરે રે જેની પરે મેઘકુમાર - તેની પેરે ઓચ્છવ જાણજો રે જ્ઞાતા સૂત્ર મેઝાર....
એમ ઓચ્છવ કરતાં થકાં રે પરવરિયા પરિવાર | ગુણ શીલ તૈયે આવીયા રે જિહાં સોહમ અણગાર.. રથ તરંગ ગજ ઘેડલા રે સવિ ઉભા સરદાર નય વિજય કહે તેને રે જગમાં ધન્ય અવતાર... - ૧૬
ક જ બુસ્વામીને સુધર્મા સ્વામીની હિત શિક્ષાની સજઝાય [૯] - સેમ સ્વામી બે લાલ એણુપેરે ઉપદિશે જખુ નિસુણે બે લાલ મનમાંહિ ઉલસે
ઉલસે નિવસે એક દિવસે દરિદ્રી કઠીયારડે
તે અતિ દુખીયે કાષ્ઠ વેચી કરે એમ વેપા(ગુજા) તે એક દિવસે બેલાલ ગિરિગહુવર ગયો એક વૃક્ષ દેખી બે લાલ મનમાંહે ઉલલચ્ચે
ઉલયે મનમાં વૃક્ષ દેખી છેદીયે હરખે કરી
તસ મૂળી ખણતાં કનક પીઠડી પંચને શું જડી... - પીઠી વાંસે બે લાલ સીર મૂળી ધરે • ઘરે આવતા બે લાલ વૃષ્ટિ થઈ આકરી
વૃષ્ટિ કારણ વેચી ન શકે કાષ્ઠ વાહક તેણે દિને
કાષ્ઠ ભારી કનક પીઠડી લઈ ઘરમાંહે જીને... ૩ - ભેજન આપ્યું બે લાલ ખલ તેણે નિધને ( નિધન રાંધે બે લાલ કંચન ભાજને
કંચન ભાજને તેહ રાંધે સમીધ મૂળીનું કરે તસખંડ દહત અગ સહતાં ગંધ દિશે દિશ વિસ્તરે... ૪
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
८४७
જંબુસ્વામીને હિત શિક્ષાની સઝાયે વડ વ્યવહારી બે લાલ પંથે આવતો ઈણ દિશે દેખી બે લાલ પરીમલ પાવતે
પાવત પરિમલ અતિ અનર્ગલ બાવના ચંદન તણે
અચરજ પામી શીશ નામી કહે ભેગી કુણ ગણે.. વડ વ્યવહારી બે લાલ મૂરખને ઈમ કહે રે અજ્ઞાની બે લાલ ચંદન કાષ્ઠ કાં દહે !
કા દહે ચંદન તુજ કંચન દેઉ બમણું એહથી
સુર લેકની પરે સખર મંદિર વિશે સુખ કંચન થકી. ૬ તે નવિ માને બે લાલ મૂરખ પ્રાણી શેઠે તેહને બે લાલ અતિ જડ જાણીયે
જાણીયે તે જડ અતિ અનર્ગલ કહી બહુ ઉવેખીયે
એહને ઉપનય એ છે અંતર શાસ્ત્રમાંહે દેખીયે... ભવપાટણ બે લાલ સંસારી એક વસે જીવ કબાડી બે લાલ એહ સુખ શું ઘસે ?
શું ઘસે એહ સુખ મનુજ ગતી વન સરલા તરુ શ્રાવકપણું
પંચંદ્રીરને ભરી કાયા કનકપીઠડી સમ ગણે ખલતણ વિષય બે લાલ ચંદન શુભમતી તૃષ્ણ અનલ બે લાલ તે લહે દુમતી
દુર્મતિ તેહને શેઠ સદગુરૂ વારીએ બહુ હિતકરી
પણ તે ન માને કરે કાજી જડે શીખ ન આચરી.. ઉપનય નિસુણ બે લાલ ગુરૂ સુખ સહેવા એહ સુખભગ બે લાલ વિષફલ જેવાં - જેહવા વિષફલ અતિ અનર્બલ જાણી જેણે ધરી હર્યો કવિરાજ શ્રી ધીરવિમલ સેવક કહે નય તે ભાવ તર્યા. ૧૦
હિ૫] નિજ વાહનથી ઉતરી આવે સદ્દગુરૂ પાસ વંદન વિધિર્યું સાચવી બેઠા મન ઉલ્લાસ... દ્રવ્ય ભાવ બિહું ભેદસ્યુ વંદે જિનવર દેવ ભૂષણ ભૂષિત દેહર્યું પરિકર સબ સસનેહ... સાસુ સસરા ને વહુ અડત્રણ એમ વીસ "
ષભદત્ત ને ધારિણી પ્રવીણ્યું સગ વીસ.. ૩ ત્રણે ગુણ અણગારનાં દેહ ધારક સાક્ષાત પંચ સયા પ્રભવા તણે સવિ પરિકર વિખ્યાત.... ૪
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૪૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ કેક પ્રભવા આદિ કેઈ વ્યવહારી સમુદાય જિન વંદીને ભાવસ્યું પ્રણમે સહમ પાય.... તવ સેહમ ગણધર કહે ખુણ ઈશાન નિવેશ તે અનુમતિ માગી ગ્રહ શ્રી જિનવરને વેશ... તવ અશોક તરૂ તળે જઈ આભરણ ઉતાર વેષગ્રહ મન હર્ષશ - પ્રભ જબ કુમાર. ૭ કહે કેણિક નૃપ પ્રભુ પ્રત્યે શિષ્ય દાન દીધું આજ દિક્ષા ભવ નિસ્તારિણી દીઓ એહ ગુરરાજ. ૮ તવ દઢ મન કરવા ભણી પૂછે સહમ સ્વામી સંયમકામે પાળવું વીસ વિસવા સાવધાન. ૯ ઢાળ : તવ સહમ ગણધર કહે સહુને હિત કામે ઋષભદત્ત આદે કરી નિસુણે શિર નામે(મી) એ દુષ્કર છે પાળવું વચ્છ દુષ્કર કરવું વિણ પ્રવહણ નિજ બાહસું જલનિધિનું તરવુ.. ૧ પંચ મહાવ્રત પાળવા નિત ત્રિકરણ શુદ્ધ દશ વિધ ધર્મ આરાધ મન ઋજુતા બુદ્ધ ગચ્છ પરંપરા વતવું અહેનિશ ગુરૂ સેવા ગુરૂ આણું શિર ધારવી જિમ મીઠા મેવા... વિનય વિવેક કરી ઘણે ગુરૂસ્યું મન મેલે તત્વહિતાહિત વાતચ્યું નિજ મનડું ભલે વચને સંતોષે સહુ જિમ જલની ધારા ગુરૂ મનડું સજીકરી લહે આગમ પારા કે સમુદાણી વૃત્તિકરી જે એણુ શુદ્ધે ગ્રાસ લીયે દેહ ધારવા નહિં લંપટ બુદ્ધે અણમોલતે ઉણે નહિં મલે ન ગર્વ ધારે શીખ સહે સમતારસે ઇગિત આકારે સર્વ સહે પૃથ્વી પરે એ લક્ષણ ધરવું પ્રવચનમાતા આઠ જે તસ ચિંતન કરવું ગૃહી પ્રસંગ કરો નહિં સાવધ ન કહેવું આપ ડહાપણુગોપવી ગુરૂવચને રહેવું ચાવજ જીવ ગુરૂ સેવના કરતાં તપ સાધે દશ વિધ વૈયાવચ્ચ કરે તે જગ જસ વાધે પરીષહ સઘળા જપવા કરૂણા દિલ આણે નિશ્ચય ને વ્યવહારચ્યું સમયાદિક જાણે વિષય કષાય નિવારવા કરે પ્રમાદ હસિતવદન હજાળુઓ હૈયે વચન સવાદ ધર્મ લહે ભવિ દેખીને તે મુદ્રા ધારે ઈમ આપે હું તારતે પરને પણ તારે કપટે ધર્મ ન આચરે ન ધરે બંગ માયા શત્રુમિત્ર સરખા ગણે સમ રંકને રાયા અનિયત વાસ વસે સદા જે પ્રતિબદ્ધ આધાકર્માદિના લીયે થાપણ પ્રતિબંધ વરછ ચારિત્ર તેહનું સહી જે નિજ અજુઆળે સિંહપરે જે આદરી સિંહની પરે પાળે સું સંયમ લીધા માટે સંસાર તરીકે મલિનપણું ભારે હૈયે જેમ કંબલ ભીજે
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
જજીસ્વામીની સઝાયા
૮૪૯
પરનાં છિદ્ર જુએ ઘણાં ગુરવાદિક કેરાં શીખ દીય'તા રીસવે અવગુણ અધિકૈરા રીસે ધડહડતા રહે વહે આપ મુરાદ એકાકી નિજ ચિત્તસુ સેવે પ્રમાદ ૧૦ કથન ન માને કેહનુ` જીમ વાંકા ઘેાડા મુદ્રા પણ તેહવી ધરે જિમ ખ ભણુ ત્રાડા આગમ અં લહી કરી હાયે ગુરૂથી વાંકા મસકજ લાહાની પરે દુ:ખદાયક માંકા તેહ ભણી પ્રભવા સુણા છે. ધમ'ના અથી' ભક્તિ વત ભદ્રકમને લાજે જે પરથી ગ્રહી દીક્ષા તેહની ખરી જે સમતા આણે ઈહભવ પરભવ કેરડાં તે વસુખમાણે જો મનડુ· સધુ હાચે તે લેજો દીક્ષા સેાવન કસવટના પરે સહેવી છે શિક્ષા નિત્યનિત્ય અછે ઝુઝવું સંયમને કામે વીસવી સવા આવ્યુ` હાયે જો નિજ મન ઠામે હિત શિક્ષા એમ સાંભળી શ્રી સેહમ કેરી સ ંઘ સકલ સેાભાગીયેા રહ્યો ગુરૂને ઘેરી વાજા જય તણા તિહ! ગુહીરા અતિ ગાજે નય વિમલ કહે જૈનની ઠકુરાઈ છાજે તવ જ'બુ પ્રભવા કહે શિર ચડાવી શીખ પરિવારે પણ આદરી આપે। અમને દીખ જિન આણા ભાવપૂજા ભકિત પરમા સજ્ઝાય [૬]
શ્રી જિન જીવ સહુની વેદન હૃદય નયણુ જન જોવા જુગતે કુગુરૂતણે ઉપદેશે ભૂલા થાપી પ્રતિમા અરિહંત ભાવે સાધુ ભક્તિ ગૃહવાસી સરખા વાની ભેલી ભચે ભ્રમ ભારી પ્રથમ તીથકર સયમ લીધે વિષ્ણુ શ્રેયાંસ અવરજન કેરી ષટકાય મી મુાન કારણે મુનિનાયક જિનપતિને ઈણિપર વિજયસુરે સૂરિયાભે પૂજ્યા તિણે રૂપે હમણાં નહુ દીસે સુર અભિગમન જોગે સમેાસરણે નરવરે નગર મહેચ્છવ અહુલા શ્રાવક સાધુપણે અધિકાર વ્યવહારે વ દેવા યુગતા ઠામે ઠામે નને અધિકારે તેહ વિના જે અરિહંત વાંકે ગુરૂના વિરહભણી ગુરૂ થાપ્યા જગજીવન જિનનાયક આગળ
સ-૫૪
આપણુ સમવડ તાલે તે હિંસા કેમ બેલે ! ભાળા ભક્તિ ન જાણું અરિહંતની મતિ નાણે... કુશુરૂ ૧ એ અસમ'જસ દીસે જાણુ. વિધાવિસે... ભૂમડલ વિહરતા ન હુઇ ભક્તિ કરંતા પ્રવચને ભક્તિ નિવારી કહી કણે ભગતિ સકારી... જિષ્ણુ રૂપે જિન જાણી એલે પ્રવચન વાણી... કુસુમપગર સુરે ભિરયા જિનવરકારે ન કરિયા... જિનવર સયમ ધારી લેજો ચતુર વિચારી... અભિગમ પ`ચ વખાણ્યાં તેણે અરિહત ન જાણ્યાં... તેહ સાવદ્ય સહુ ટાળે છહચકાય નહુપાળે.
..
.
ม่
.
W
.
3
૪
७
८
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૦
સજઝાયાદિ સંગમ હાણ વિલેપ કુસુમ દીપાદિક ભાગ ગ જે કહીએ હરિહર જિનવર કોઈ ન અંતર ભવશિવ વિગતે નહીએ કુગુરૂ૦૧૦ સાચી ભગતિ સુગુરૂ ઉપદેશે અરિહંત ચૈત્ય આરાધે અરિહંત ભાવે ભાવઅરિ જીપી તે પરમાર સાધે... • ૧૧
* જિનદાસ સોભાગની શીલ વિષયક સક્ઝાય [૭] શીયલ સેહામણુ પાલીઈ - શીયલઈ લીલ વિલાસે રે શીયલ પાળો તમે દઢ થઈ જિમ પાળ્યું જિનદાસે રે...શીયલ૦૧ નગર વસઈ તિહાં પર વસૂ સિવ સુહેકર નામ રે ધણ કણ કંચણ પ્રગટીયા જેણ જનમ પરિઠામ રે.. - ૨ એણિપાર પૂજય પધારીયા શ્રી મુનિસુવ્રત સીસે રે યણ વયણ ઉલ્લી તસ નામું નિત સીસે રે... » આણંદ પામી અતિ ઘણા આવ્યા સાંભળી સેઠે રે પાપ મથા)ટયા મેરા મન તણું જિમ જલ વૃઠડા જેઠે રે.. , ભેટ્યા તે શ્રી ગુરૂ ગ૭ ધણ વાણી અભિય સમાણુ સાંભળી હઈડલઈ હરખીયા પરમારથ સવિ જાણું.... ૫ પાપ આલઈ આપણું આયણ તપ લીધે રે એક લાખ સાતમી જિમાડવા મનમાં મને રથ કી રે. . ૬ પૂજય મરથ મનતણા સફલ હસ્યાં કિમ એહે રે એવડા કે સાવક કિમ મિલઈ સબ પાવક જિમ છેહો રે... - ૭ શ્રી મુનિ સુવ્રત વાંદવા જય ભરૂચમાં ભેટે રે ભાગદે જિણદાસની
ભગતિ કર્યા દુખ મેટે રે.. . ૮ એવડું મહાતમ એહનું કહો કુણુ કારણ કહિયે રે તવ ગુરણ શંભે વનઈ એ સમા કેઈ ન લહિયે રે.... " બાલપણુઈ ગુરૂ મુખ સુણી સીયલઈ વાત વિસાલો રે ઉજલ ૫ખ વ્રત મન ધરી મે મેહ જ જલે રે... » શેઠ ઘરણી મુખિ સાંભળ્યું ભાગ દે સુવિચારે રે વ્રત લીધું જવજવ લગઈ પખ અંધારડા સાર રે. ૧૧ પૂરવ કર્મ વાસઈ હિયા જિહાં બિહું જનને વીવાહ રે એક એક દરિસણ ઉપર મલવા હેયે ઘણું ચાહ રે... • ૧૨ કત કામિની રણ સુણી આવી ચડી એક સિદ્ધ રે નય નય રૂપ નિહાલતાં હેજ વાઘઈ દીવડા નઈ તેજ રે, ૧૩ કામિની કહૈ સુણો કંથડા ખે અંધારડઈ સારે મઈ લીધું બાલપણું થકી હવાઈ કિશું વચન માં ભારે... ૧૪
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૧
જિનાલિત જિનરક્ષિતની સઝાયો ધવલ પક્ષ વ્રત મુઝ અછઈ જેડ મિલી બિહુ સરખી રે પાળો નઈ બિંદુ પખિ નિરમાલા શીયલ મહાવ્રત હરખી રે.શીયલ૦૧૫ સંતાન કારણ કામિની અવર અનોપમ દાખો રે સફલ કરે વ્રત આપણા મ કરે તણમ તાણે રે... - ૧૬ કેત કહે સુણે કામિની બલિહારી તોરે નયણે રે તુઝ સરીખું વ્રત પાલયો જેણ્યું તુઝ મુખ નયણે રે.... - ૧૭ એવડાની વાત ઘણી કરી નિષ્ણય નીમ જ રાખો રે શીયલ મહાવ્રત પાલ સંઘ ચતુવિધ સાખઈ રે.. .. ૧૮ તાસ ચરિત્ર મન સાંભળી શ્રી મુનિ સુવ્રત સીસે રે ભક્તિ કરો જિન દાસની બહુપરિ શેઠ આણંદો રે... . ' વ્રત પાળ્યું જાવ જીવ લગઈ એ અચરજ મોટું રે સામી સેહા(ગ)સણ ઈમ કહે એણે કીધું અતિ ઘણું મોટું રે, ૨૦ રાતિ દિવસ રહવું એકઠાં જોબન મહા બલબંત રે પ્રીત ઘણું પરવસ નહીં રૂડા કામિનિ કત રે.. . વ્રત પાળ્યું એણે રૂઅડું આગમનઈ અણસારે રે સુર-નર-કિન્નર-વિંતરી તાસ કીયા હથિયારે રે.. . ૨૨ શ્રી ગુણ હરખ સુસીસના સીયલઈ વાસ વિસાલા રે સાંભળ સીયલઈ સંભાળતાં હિંચે ધરઈ મંગલિક માલા રે... ૨૩
9 જિનપાલિત જિનરક્ષિતની સઝા [૯૯૮]. હા : ગુરૂ ચરણાંબુજ નિત નમું, રમું શારદને ધ્યાન જાસ પસાથે પામી
સરસ વયણ વિજ્ઞાન ઢાળ : સકલ વિરતિ સુખખાણ સાંભળો સાધુ સુજાણ, સુંદરલાલા
વ્રત લેઈ વિષય ન વાંચે છે... ૧ તે ઉપર દ્રષ્ટાંત
બેલે જ્ઞાતા સિદ્ધાંત, વસે લાલ
શેઠ માકંદ ચંપાપુજી.. ૨ તેહની ભદ્રા નાર
બેટા દેય સુવિચાર, નામે લાલ
જિન પાલિત જિનરક્ષિતાજી... ૩ જઈ આવ્યા વાર અગ્યાર વહાણ સમદ્ર મેઝાર, પૂછે લાલ
બારમી વાર જાવા ભણીજી... ૪ માવિત્રે વાર્યા યેહ
વા રહ્યા નહિં એહ, વહાણ લાલ
વસ્તુ ભરી દેય ચાલીયાજી... ૫ સમુદ્રમાં વાયા વાય
વહાણ ભાંગ્યું દુઃખ થાય, પહત્યા લાલ રયણદ્વીપે લઈ પાટીયુંછ. ૬
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૨
રયણાદેવી છે ત્યાંય
જો ધરા મુજશું પ્રીત
તે કહે અમને આધાર
અમૃતફળના આહાર
રયાદેવી સજોગ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
નિર્દય હૃદયામાંય, આવી લાલ લઈ તલવાર તેહને કહેજી... ભાગ સયાગની રીત, રહેશે લાલ જીવતા નહિં તે હું માર..... ૮ તુમ વિષ્ણુ ઇહાં કુણુ સાર, તત્ક્ષણ લાલ નિજ ઘર આણ્યા તે વાણીયાજી ૯ ખવરાવે સુખકાર, વલસે લાલ અનિશ ભાગ દાય. ભલાજી...૧૦ મીઠા માને ભાગ, ભિવયા લાલ ભાવપ્રભ કહે સાંભળેાજી...
૧૧
૨ [૯] એ ખાંધવને વાણુ
ઢાળ
દુહા : એક દિન રયણાસુરી કહે જાણુ સમુદ્રને શેાધવા તુમને ચિત્ત ગમશે નહિ વ્હાલા વિòાહા વિસહશે।
તિમ રમવા જાજો તુમે દૃષ્ટિવિષ અહિં દક્ષિણે
3:
28
.. '
ઢાળ : શિખ દેઈ રયણાસુરી હૈ। લાલ ગઇ જલ શેાધન કામ રે, વિવેકી પંડિત જન તે ઇમ કહે હા લાલ શ્રી ફૂડ કપટનું ધામ રે વિવેકી નારીશ' કેહવા નેહડા હેા લાલ... ૧ વયણે એકને ભાળ(ગ)વે હેા લાલ એકને કરતી સાન રે વિવેકી પ્રીતમના પગ છંદીયા હૈ। લાલ તેડુ નારીશુ ચે। માન રે વિના૦ ૨ ત્રણ ક્રિસે વન જોઇયા હૈ। લાલ રતિ પામ્યા તે ન લગાર રે ચેાધી દિશાએ જાવા કારણે હા લાલ ઇણે વાર્યો વારેવાર રે કુણુ વિશ્વાસ કામિની તણા હાલાલ ઇમ ચિંતી દક્ષિણે જાયરે,, દુગંધ આવે કર’ડની હેા લાલ મનમે' ભય ન સમાય રે શૂલી દીધા પણું જીવતા હા લાલ દેખે તે ભાઇ નર એક રે કુણ અવસ્થા એ તાહરી હે લાલ પૂછે ધરીય વિવેક રે તે કહે કાકી વસુ હેા લાલ દરિયે ભાંગ્યુ જહાજ રે મુજને ઋતુાં પણ દેવીયે હૈ। લાલ વલસ્યાં ભાગનાં કાજ રે થોડે અપરાધે મુને દૈવીયે હા લાલ દીધે શૈલી વિલવત ૨, તુમે કિમ એહને વશ પડયાહા લાલ પાપિણી મારશે તુમે તંતરે, કહે દોય અમે પણ તુĀપરે હા લાલ કહેા જીવનના ઉપાયરે શૂલી પુરૂષ કહે પૂરવે હૈ। લાલ શૈલગ યક્ષ અશ્વકાય રે
M
...
M
કાંઇ મત ધરશે। કાણું..
મુજ વિષ્ણુ ઇહાં ખણુમા ત્ર દુઃખ`લ થાશે ગાત્ર... ત્રણ ક્રિશિ સાર્ વન
રખે જાવા કરે! મન્ન...
AJ
10
LJ
..
18
L
60
1.D
૩
૪
૫
9
૮
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનપાલિત જિનરક્ષિતની સન્નાયેર
પાળું કેહને રાખું કેહને હા લાલ તે નિપુણી એ હુ ભાઇ તિહાં હૈા શેલઞ પાસે આવીઆ હેા લાલ દેવી ઉપર રાગી થયા હૈ। લાલ
ઇમ કહી દેય બધે ધર્યા હેા લાલ શૈલગ રિચે જાય રે ભાવપ્રમસુરિ કહે સાંભળે! હે લાલ વ્રતથી મુક્તિ સુખ થાય રે
.
ઢાળ ૩ [૧૦૦૦]
દૂહા : આવી ઘરે રયણાસુરી દેખે નહિઁ પતિ દય શૈલગ ખાંધે સાય...
અવધિજ્ઞાને જોઇયા, ધરી ખડગપૂંઠે ધસી
વળે! પાછા તુમે વાલહા શૈલગ કહે બીહા મતિ મહરે ખધ ચઢયા તુમે
આવી મળી એ રડ નહિ' તેા કરૂ શતખડ એ શુ કરશે રક
રાખા મન નિ:શંક
જિન પાલિત નિષ્ઠુર સદા રાગ ધર્યા જિનરક્ષિત ખડગે ખ'ડ તેડુના કર્યા શૈલગે તેડુ પહાંચાડીયેા જિનપાલિત તેણે લહી જૂએ સદ્ગતિ તે પામીયે અવિરત તે રયણાસુરી અવિરતિથી રહે વેગળા સંવત સત્તર સત્તા(વને વે શ્રી ભાવપ્રભસૂરિ કહે
સ
સ
હાર પર હૈયા ઉપરે ચી છુ' તમને વિસરી પણ ચૂકયા નહુિ' દાય તિહાં સ જિનરક્ષિતને ઇમ કહે
સ
સ
સ
સ
સ
સ
ૐ
વળી રયણાદેવી કહે, સનેહી; કિમ જાએ મુજ છેડી હેા, મૃગનયણી ? ભ્રમર હતી મેલીયે, સસનેહી, નયણે નિદ્ગાળા મેહન સ્વજન વિòાહ્માં ન જીવશે તુમ વિરહે। ન ખમી શકું
સ
સ
સ
સ
૮૫૩
ઇમ પવ" દિન કરે ઘાષ રે વિવેકી॰ લાલ કરતા મન અક્સેસ રે ખેલે તે યક્ષ રસાળ રે તે હુ નાખીશ ઉલાળ રે
..
સ
સ
સ
મ
૧
..
W
.
નારી
શ્રવિણ માસ મઝાર હા સાંભળતાં સુખકાર હા
.૧૦
૧૧
.
કરૂ' વિનતિ કરજોડી હા મૃ‰૦૧
હૈડું ફાટી મરી જાય હા...
ઘડી સે। વરસજ થાય હા ખેલાવતી મહે ખેલ હા ઈમ નાખાશું અવહેલ હા તેહમા પાડવા ભેદ હા
.. A
તુજશું મુજ ઉમેદ હા તું દયાવત રસાળ હા શેલગે નાખ્યા ઉછાલ હૈ। જિનપાલિત રહ્યો ધીર હા
.
કહ્યું કુટુંબને હીર હા જિનવાર પાસે દીક્ષ્ પાળી ગુરૂની શીખ હા શેલગ ગુરૂને ઠામ હે તે સુખ પામે ઉદ્દામ હા
20
"
....
.
""
.
.. 20
૦ ૯
AD
W
20 AD
3
૪
७
८
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૪
સઝાયાદિ સ ગ્રહ [૧૦૦૧ થી ૧ook દુહા : અનંત સિદ્ધ આગે આ વળી હવંતા જેવું
અનાગતે જે હશે હું પ્રણમું ધરી નેહ પાપ અઢારે અતિ બૂરા પરિગ્રહ મહા વિકરાળ પ્રીતિ મિત્રાઈ ગણે નહીં સહુ ગુણને દિયે બાળ દુઃખ દાતા છે પરિગ્રહો મોટી માયા જાલ દેનું ભાઈએ દુઃખ સહ્યાં જિનરક્ષિત જિનપાલ ઘરમાં ધન છે અતિ ઘણું તેય ન પહોંચી હામ પચી રહ્યા છે પ્રાણીયાર કિમ પામે તે ઠામ... કેણ નગરી વસતા હતા કિમ દુઃખ સહ્યાં અપાર
સાવધાન થઈ સાંભળો તેહને કહુ વિસ્તાર... ૫ ઢાળ : ચંપા નગરી સેહામણી દીઠે હરખિત થાય રે લેક વ્યાપારી અતિ ભલા વળી શેઠ ઘણા તિણમાંય રે...ધનના લેભી વાણીયા જ શેઠ માકંદીના દીકરા
દેનું વડા વ્યાપારી રે નવા લેઈને સમુદ્રમાં
ઉતર્યો વાર અગીયારી રે. . ૨ લાભ કમાઈ લાવીયા
મેળવી માયા ભારી રે લોભ મટયે નહીં માંહ્યલે બારમીવાર તેયારી રે... અવી મા-બાપને ઈમ કહે અમે જાઈશું સમુદ્ર વ્યાપારો માત પિતા તવ ઈમ કહે ભળી નહી બારમી વારે રે....૪ ઘરમાં ધન છે અતિ ઘણું તેહને લગાડે લેખે રે સાત પેઢી લગે નહિ ટળે અણઘટતાં દુઃખ કેણ દેખે રે, પ મા બાપે વચન કહ્યાં ઘણા પણ તે નહી કાંઈ પાળે રે કરિયાણું લેઈ તિહાં થકી સમુદ્રમાંહે તે ચાલે રે ,, ૬ અનેક જન ગયા પછી ઉઠ ઉલ્કાપાત રે દેખીને મન ચમકીયા
એ તે બગડી દીસે છે વાતે રે.. ? અકાળે વીજ ગાજી
નાવા કંપણ લાગી રે વાયરે ચડી હેઠી પડી
કાંઈક નાંગર ભાંગી રે.... , ૮ વિદ્યાધરની દિકરી
વિદ્યા વિસર્યા પસ્તાવે રે ગરૂડ દેખી સરપણ છીપે દર બાહિર જિમ નાવે રે. - ૯ ભરતારે કૂટીનાર તે
કાંઈ કોલાહલ શબ્દ પિકારે રે નવા સમુદ્રમાં બૂડતાં
રોવતા રવિ પાડે રે... - ૧૦ હાહાકાર હુઓ ઘણે તિહાં પાટીયું હાથ જ આય રે બીજા તે ધ્રુસકી પડ્યા બે ભાઈ તરતા જાય રે...ધનના લેભી વાણીયા ? રત્નદીપે તે એવીયા
તિહાં મન માન્યા ફળ ખાય રે નાળીયેર ફેડી તેલ કાઢીને ચોપડે બેઠા છાંય રે... ૧૨
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનપાલિત જિનરક્ષિતની સઝાયે
હા : રયાદેવી તેણે અવસરે પાપ કરી 'ત ુવે નિત્ય નવા સુખ ભોગવે મહેલ અતિ રળીયામણા એ ભાઇ ચિંતા કરે આત ધ્યાન કરતાં થકાં ખગ છે તેના હાથમાં નયણાં દોષ ફાટી થકી અહા ! માકઢીના દિકરા તમે મુજશુ સુખ ભાગવા માન્યું વચન એ એહુ જણે અશુભ પુર્દગલ સહુ કાઢીને નિત્ય અમૃતફળ ભેગવે કાળ કેતા એક નિગયે।
3.0
[૧૦૦૨]
20
વસતી દ્વીપ મઝાર અધરમ સેવણુ હાર... રહે વિષય રસ લાગી તસ ઘર ચૌદિશિ ભાગ...
પૂરવ વાત વિચાર દેવા આવી તણિવાર... કીધું રૂપ કુરૂપ ભૂંડી દીસે વિરૂપ... માના વચન નિરાધાર નહી તેા કરીશ નિહાર લેઇ ચાલી આવાસ ભાગવે લેગ વિલાસ... નિનિત નવલા વેશ આવ્યે ઇંદ્ર આદેશ...
દ
..
.. "
ઢાળ : હાથ જોડીને એમ કહે રે લાલ સાંભળે! માહરી વાત રે-વાલમ મારા વારણુ જાય रे મુજ વિનતિ અવધ રજો રે લાલ તા જાયે પૂરવ ખાગ રે કરો મનમાન્યા ર`ગ રાગ રે જાગશે વિષય વિકાર ૨ મન ઇચ્છા પૂરણહાર રે સરોવર ઘણા તિષ્ણુ ઠાણુ રે જેહની મીઠી વાણુ રે
..
20
ઈંદ્ર હુકમ ફરમાવીયે રે લલિ સમુદ્ર જો ઇહાં અતિ ઉપજે રે લાલ ધ્યેય ઋતુનાં ફળ ખાવજો રે લાલ એ ફળને ખાધાં થકાં રે લાલ કામ દીપાવણ એહ છે રે લાલ વાવ ઘણી છે એ બાગમાં રે લાલ માર પૈયા કાયલ લવે રે લાલ તિહાં કદી અતિ ઉપજે રે લાલ તેા ખાગ ઉત્તરમાં જાય રે દાય ઋતુનાં સુખ ભાગવા રે લાલ જિહાં ચકવા–ચકવી શબ્દ થાય રે તિમ હીજ પશ્ચિમ ભાગમાં રે લાલ દાય ઋતુનાં ફળ ખાએ રે ક્રીડા કરજો મન ગમી રે લાલ પણ દક્ષિણ પ્રાગ મત જાઆ રે તેહમાં સપ છે મેટકા રેલાલ ચંડરૌદ્ર કાળિનાગ રે રખે પીડા તુમને કરે રે લાલ મુજ તુમ ઉપર રાગ રે દાંત છે લેાહજ સારિખા રે લાલ જીભ તડગ્રહ જાણું રે તિક્ષ્ણ કારણ વજુ અઠ્ઠું રે લાલ રખે લોયૈ તુમ પ્રાણ રે એમ એ ત્રણ્યે બાગમાં રે લાલ સ કાળ ગહઘાટ રે સુખ શાતા ઘણી પામશે જો જન્મ્યા માહરી વાટ રે એમ શિખામણ દેઇ કરી રયાદેવી ચાલી સહી
A
20
કહીને વારવાર રે વાંસે એકલડા નિરધાર
.
..
18
M
Mo
1.J
૮૫૫
L
20
.
..
" 10
NJ
..
.
૧
૩
૫
'
૧૦
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૦૦૩] હા : દેનું ભાઈ ચિત્ત ચિંતવે આરતિ મનમાં થાય
સુખ પામે જેમ આતમા પૂરવ બાગમેં જાય.. તિમહીજ પશ્ચિમ ઉત્તરે પણ સુખ ન લહે લગાર તવ મનમાંહે ચિંતવે. " બેહ ભાઈ તેણિવાર.. દક્ષિણ દિશિના બાગમાં જતાં વાર્થી બહુવાર તેનું કારણ શું હશે ઇમ કહી ચાલ્યા તિવાર.. તેહમાં દુધ અતિ ઘણું હાડ ઘણા તિણમાંય શૂળીએ પુરૂષને દેખીને સાંધા ઢીલા થાય... કોણ નગરી વસતા હતા કિમ વશ પડિયા આય કેણ અન્યાય તુમે કર્યો શુળીએ દીધા ચડાયા હું કાકદીને વાણીયો કરિયાણા વેચણ કાજ વહાણ ભાંગ્યું અહિં આવી રયણે વશ પડયા આજ... ૬ સંસારનાં સુખ ભેગવ્યા કાળ કે તે એક જાય થોડો વાંક પ થકે મને શળીએ દીધો ચડીય... 9 જે વં ચંપા ભણી તે પૂરવ બાગમાં જઈ
શેલક યક્ષને પૂજશે તે ઘર દેશે પહુંચાઈ.... ૮ ઢાળ : હાંરે લાલા! દોનું ભાઈ રેવે ઘણું એ તે ભૂંડી દીસે છે નાર રે લાલા . જો એ પાપિણી જાણશે તે દેશે આપણને માર રે લાલા નારીને નેહ નિવારો . પૂરવ બાગમાં આવીયા કાંઈ યક્ષ આવ્યો તેણી વાર રે લાલા
કેહને ઉતારૂ ઈહિ થકી આ સાગરની પાર રે .. નારીને , હાથ જોડીને એમ કહે અમે દેનું દુઃખીયા અપાર રે , કૃપા કરી અમ ઉપરે દુઃખમાં થી પાર ઉતાર રે . . ૩ દેવીને મેહ મત આણજે મારી પીઠે બેસે આય રે . જે મન ડોલ્યું જાણશું તે દેશું તમને ઢાળી રે છે , ધીરજ ધરી પીઠે ચડ્યા દેવી આવી તેણિ વાર રે . હાથમાં ખડગ બીહગણું મુખથી બેલે માર માર રે , કરડાં વચન કહ્યાં ઘણાં પણ ડર્યા નહીં લગાર રે .
તવ શણગાર સેળે સજી ઘુંઘટ કાઢયો તેણી વાર રે . . ૬ હરે લાલા મીઠાં વચન કહયાં ઘણાં મને કાંઈ મેલી નિરધાર રે કંતા
ઈણ અટવી ઉજાડમા મને કેણ દેશે આધાર રેકતા અબળા સામું જોઈએ સુખ લેગ સંસારનાં એમ કેમ દીય છે છેહરેકતા પ્રીત વિચારે પાછલી મારી દુખણી કે દેહરે . . ૮
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિન પાલિત જિનરક્ષિતની સજઝાયો
– ૮૫૭
* હારે લાલા અવધિજ્ઞાને જઇયું જિન રક્ષિત ડગી જાણ રે લાલા
ચળાવવાને કારણે તે ઈવિધ બેલે વાણ રે લાલા નારીને નેહ નિવારીયે ૯ , જિનપાલિત કઠોર છે એને દયા નહીં દિલ માંય રે કંતા જિનરક્ષિત તું માહરે પ્રાણ આ ધારજ થાય રેકતા અબળા સામું જોઈએ - અંતર છેષ રૂદન કરે વળી કરે આક્રદ પાકાર રેકતા
આડી નજરે જગાવતી હુ દેખું તુજ અણુહાર રે . . ૧૧ • ફુલાણી વૃષ્ટિ કરે વળી ગંધ ચૂરણને મેહ રે ,
તીન ધંટા વજડાવતી એ તે બેલે વચન સહિ રે ,, , ૧૨ એ મેં ઉપકાર કિયા ઘણા તમે વિસારી મત જાઓ રે ..
જે ચૂકી તે બતલાય છે એવા નિલ જજ તમે ન થાઓ રે. કિંમ મુજથી લુખા થયા મારૂં હૈડ ફાટી જાય રે , તમારૂ દરિસણ દેખીને હું તે પગ પૂજુ ચિત્ત લાય રે . . ૧૪ ભર સમુદ્રમાં કાં મૂકે મને એકલડી નિરધાર રે , પ્રાણ તજુ તુમ ઉપરે મારે બીજે કવણ આધાર રે . . મુજને ન મેલે એકલી તમે દયા કરો મહારાજ રે ,
તુમ વિણ જીવાશે નહીં મહારાં સફળ કરોને કાજ રે - ૧૬ - એમ ગુણ ગાન કિયા ઘણું એકવાર તું નયણે નિહાળ રે ,
વચન વિષયનાં સાંભળી જિન રક્ષિત જુએ ભાળ રે લાલા નારીને ૧૭
દેવી સામું જોતાં થકાં તિહાં જાગ્યે મેહ વિકાર રે , - દુઃખ પડ્યાં તે સાંભળો કહે કવિજન વારંવાર રે , ૧૮
(૧૦૦૪] દુહા : યક્ષે ડગી જાણીને ઢાળી દીધે તેણી વાર
દેવી આવી ઉતાવળી વચન કહે નિરધાર કેધ કરી ત્રિશૂળ વડે ખંડ ખંડ કરી ધાર
દશદિશી ઉછાળતી હર્ષિત હુઈ તેણી વાર જિન રક્ષિત દુઃખી થયે જયાનાં ફળ જાણ
ચંપા પણ પહોંટ્યો નહીં વચમાં છેડયા પ્રાણ વૈરાગ્યે ઘર નવિ તજયું હુઈ શરમ નહિં ભાલ
શિવનગરી પહેાંયે નહીં નરકે ગયે તતકાળ યણ દેવી કામિની શેલક યક્ષ તે સાધ
ચંપા તે મુક્તિ ભલી સંસાર સમુદ્ર અગાધ પ
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૮
જિન પાલિતે મનમે' ધારી પૂરવના માહુ નિવ આણ્યા યક્ષ ઉપર નિશ્ચય ધાર્યો યક્ષ કહે ચપાયે જાએ જિનપાલિતે નિજ ઘર આવી જિનરક્ષિતના શેક જ કીધા એહવે વીર ચંપાયે આવ્યા પાલિત દેશના સુણવા લાગ્યા મન શિવરમણી શું લાગ્યા અંગ અગીયાર તે ભણીયે એણે તપ કરી કાયા ગાળી તિહાં દિક્ષા લેઈ કેત્રલ પાશે
ઝુટર્ક : સજ્જ કરી પ્રવહેણ ભરીયા અવગણીય રાય માય તાયા જલ મજિઝ એ પ્રચ'ડ વાએ પેાત ભાગા વિષમ જાગા ત્રીજે દિન તિણે પામીએ રે રૂડું પ્રાણી વ્રત ફળ ફુલે કરી કરી જાણી અનરથ ખાણી રે લેાભ આન્યાજાણી તેહને રે
રે
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ.
મીઠા વયણ સુખ બેલતી રે મદિર આવી માહુરે રે નહિ' તેા ઇણુ ખડગે કરી રે
એ તા કપટી દીસે છે નારી એ તે કાચા સગપણ જાણ્યે તેણે ચંપા માત્ર ઉતા) સુખ હાશે તુમને સવાયે સઘળાને વાત સુણાવી કે'તા કાળ લગે પસિદ્ધો તે તા સઘળાને મન ભાવ્યા ઘર વાસ થકી મન ભાંગ્યા સયમ લઈ થયેા વૈરાગીચા પહેલે દેવલાકે અવતરીયા મહાવિદેહે મનુષ્ય હૈ।શે મ્હાલી સહુદોષ ટાળી મેક્ષે જાશે
[1૦૦૫]
પાસ જિષ્ણુસરરે પદ પ’કજ નમી કરી વલી પ્રણમી રે શ્રીશ્રુતદેવી હિતધરી જિન પાલિત રે જિનરક્ષિત બહુ ગુણ ભરી આપે! વાણીરે ગાઉ હું જિમ રગ ભરી સુટકઃ રંગ ભર આણી ગ્રુહ ખાણી જબુદ્રીપ જગ જાણીઇ'
દક્ષણ ભરતે સમૃદ્ધ વરતે માકદી નામે શુભ પરિણામે સદા દાનના અધિક વાને જિન પાલિત રેજિન રક્ષિત એ કુ
ર
ચ‘પાનયરી વખાણીઇ ઋદ્ધિ ધનદ સમણીઇ સુજસ સઘલે જાણી..... અરા સયલ લક્ષણુ રે અ’ગ લક્ષણ પુર’દેરા વાર એકાદશરે જલ ભરિ આણ્યા ધનભર્યાં વાર બારમીરે પ્રવહેણ જાવા સજ કર્યો તિણે વાર બારમી તે સહી લેાભ વાહ્યા ચાલ્યા સહી અમાય . થાઈ જલ નહી' ફલક લાધા ખેહુ વહી... રયણાયર દીવ
રાખણ તેનિજ જીવ રે, લેભન કીજી દરે પરિહરી લે જિનવર વાણી રે, રતના દેવી રે તામ
દ
લાવી તુરત તેણે ઠામ...લાભન કીજીઈ વિલસા મુઝ સુખ ભે!ગ કરશું યમઘર ભેગ રે...
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦.'
જિનપાલિત જિનરક્ષિતની સજઝાયે ભય આણી અતિ તેહનો સે પહોંચ્યા તાસ આવાસ પંચ વિષય સુખ ભેગવે રે જડીયા મહિને પાસ રે.. લેભન ૮ લવણદધિ હું શોધવા રે જાઈસ લહી આદેશ રહ્યો મંદિર વિહુવને રે ચોથે મ કરજ પ્રવેશ રે .. . ૯ દક્ટિવિષ તિહાં એક વિષહર રે મૂકતે મુખ ઝાલ વેણી વસુધા નારીની રે દીસે અતિ વિકરાલ રે.. , એમ કહતી ઉતાવળી રે ચાલી તે તતકાળ જલધી જલને શોધવા રે નેહ લગાઈ બાલ રે.. , પૂરવ ઉત્તર પરિમે રે જોયા વન વિસ્તાર ષટ ઋતુનાં સુખ વિલસતાં રે પેહતા દક્ષિણ વનડ મેઝાર રે ૧૨: ઢાળ : વનમાંહિ તે જાવા કરે તવ પ્રગટ ગંધ અથાહ સહ્યો ન જાઈ રે નાસિકા વાજે ઝીણે રે વાય... , ૧૩ લભ ન કીજે રે ભવિજના લેમેં સુખ નવિ હોય સુર કિન્નર વિદ્યાધરા લોભે ચલિયા તે જોય.. ૧૪ વચ્ચે ઢાંકી તે નાસિકા પૃહકા મનિઝમ ભાગ સૂલી વિયે નર દેખીને, ઈહાં જાવાને નહિં લાગ... - ૧૫ પાસે આવી રે પૂછી કહે એ કવણ સરૂપ ઈહ કિમ કરતે રે આવી કિમ થયે વિરૂપ... સંબંધ કહ્યો તિણે તેને વળી કહી એહવી રે વાત નર તેડે પહિલાં પ્રીતશું કરે પછી તેહનો રે ઘાત.. ૧૭ એમ સુણી તેહ કંપીયા ધૃજણ લાગી રે દેહ વિહુવલ હુઆ રે વાણીયા નિરખી નારી નેહ , દાળ : ઉપાય બતાવો જેહ રે જિમ કરી છુટી સકટ એહ શૂળતણે એ૧૯ વળતું બોલે તેહ રે વિગત ઘણી કરી સુણતાં વચને રસ ઘણે એ ૨૦ પૂરવ દિસિ વન જેહ રે વનરાજી કરી ગહન ગંભીર અછે ઘણું એ ૨૧ સેલક નામે એક રે દેવ દયા પૂર મજિક ભુવન છે તેહનું એ ૨૨ તિહાં જાઈએ તેહ રે મન વચ કાયસુ કહચ્ચે પથદિન પરસન થઇએ ૨૩ . વચન કરવું તેહ રે સેલગ જે કહે મત ચૂકે તમે મૂઢ થઈએ ૨૪ સીખ સુણી કરી તેહ રે ચાલ્યા ચલવલ્યા સેલકયક્ષ જઈ ભેટીઓ એ ૨૫ . મન વચ કાયા મેલી રે સેવે સુરવર મનને તાપ તેણે મેટીઓ એ ૨૬, સાચી સેવા જાણું રે આ સુરવર મધુર વાણું મુખ બોલતે એ ૨૭ કુણને તારૂ તેય રે નિજ ખવે કરી દેવી દુઃખથી પીલા એ ૨૮
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬૦
ઢાળ : કુંવર કહે અમ તારીએ સ*ટ દેવી નિવારીઇ સારીએ કારજ એહ અમ તણું એ... સુણે! વાણી અમારીઅ
સારીએ કરણી એ અમ તણી એ... તુમ ગુણ ગાવસ્ચે પાવચ્ચે છેતરવાને તુમને ઘણું મુઝ પૂછે(8) ચા
એ
પડવડા ખોલે દેવ દયા કરીએ...
યક્ષ ભણે વ્યવહારી
દેવી કૅડે આવચ્ચે કપટે
દેવી વચને નિવ પડેા
તેા
તહત કરી તસ વાણીએ નિશ્ચલ નિજમન આણીએ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્ર
વાણીઅ કરોડી આગળ રહી એ... અવધારે યક્ષરાજા રે
ઢાળ : એ કરજોડી વિનવે જલથી જલ અમ તારીઇ હયવરૂપે તે થઈ સીતલ ગતિ કરી ચાલીએ કઠિન હૃદય હવે જાણીયા જિનરક્ષિત પિયુ માહરી વચન વદે મુખ આકરા યક્ષ ભણે તુમ ભય નહી. નેહ ઘણા મન આણતે વિરહો ખિણુ નવિ રાખતે સહજ સલુણી હા ગેાઠડી ઇમ કિમ છેડા હા એકલી નયણ નિહાળે! હા નાહલા ના૨ી વયણે મેહીએ પૂટી થકી તે નાખીએ કુટુંબ મિલ્યા સહુ આપણે સ'સાર ફલ સર્વિકારિમે શ્રી વીર હાથે' સંયમ ગ્રહી કરમ ખપાવી કેતલા થયા તે સુમે દેવતા ઢાળ : વીર પયપે ગાયમ સાંભળે કુમર સમ સ’સારી જીવડા રે
,,
..
.
..
સેવક જાણીને' તાજા રે... એ કરજોડી૦૩૪ લે ધરીયા નિજપુઠે રે આવી મલી દેવો પુષ્ઠ રે... જિન પાલિત અતિ ગાઢ રે વયણુ લાગે મુઝ તાઢે રે... કિર પાછા ઘરે આવે રે ડેથી વયણ મત ભાવા રે... પિડા મીલતા ધાઇ રે હિયડા ભીતર લાઇ રે... બાલા યૌવન માતી રે દિન દિન ર'ગભરી રાતી રે..... જિમ પરભવે ગતિ હાઇ રે જિન રક્ષિત જખ જોયે રે... જિન પાલિત ઘરે આવે રે માય તાય સુખ પાવે રે... અથિર પરિણય જાણી રે પાળે જિનવર વાણી રે... જનમ મરણ ભય ટાળી રે અજર અમર દેહુ ધારી રે... રે ઉપનય એહુ રસાલ સિંધુ સ’સાર વિસાલ... વી૨૦
..
२५
..
૩.
૩૧
૩૧
૩૩
૩૫
૩૬
૩૭
૩૮
૩૯
૪.
૪૧
४२
૪૩
૪૪
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનપૂજાની કરણીની સજઝાય
સૂળી રહીયા નર સદ્ગુરૂ ઉપદિશે રે સેલક સયમ સાર રતનાદેવી અવિરત જાણીયે રે કહીયે ધૃણે. અધિકાર... સીખે જે ગુરૂની થિર થયા રે તે તરીયા સ`સાર અવિરતિ રસ લપટ પ્રાણી જે થિર થયા રે લેાપી સયમ કાર...,, ૪૬ ઉપનય એહ અનૂપ
દુઃખે પડીયા નડીયા તે નરૂ રે સુણી મન વચન દૃઢ કરી રાખીએ રે જિમ ઉતરીયે ભકૂપ... શ્રી વિજય પ્રભ સુરી ગચ્છ રાજવીરે શ્રી હ`વિમલ ગુરૂરાય તે સદગુરૂ પદપ`કજ નમી રે શાંતિ વિજય ગુણ ગાય...
જિનપૂજાનો
જેને જિનવરને નહિં જાપ જેને જિનવરશુ નહિ ર'ગ જેહને વ્હાલા નહિ વીતરાગ જેહને ભગવત શું નહિં ભાવ જેહને પ્રતિમાશું નહિં પ્રેમ જેહને પ્રતિમાશું નહિં પ્રીત જેડુને પ્રતિમાશુ છે વેર જેહને પ્રતિમાશુ નહિં પૂજ્ય નામ સ્થાપના દ્રવ્યને ભાવ જે નર પુજે જિનનાં ખિખ પૂજા છે મુક્તિને પથ અહી” એક નરક વિના નિરધાર સત્તર અઠાણુ અષાઢી બીજ મ કહે ઉદયરતત ઉત્રઐય
AD
...
.
..
..
કરણીની સજ્ઝાય [૧૦૦૬] તેહનું પાસું ન મેલે પાપ તેહના કદીય ન કીજે સ’ગ, જેને॰ ૧ તે મુક્તિના ન લહે તાગ તેહની કેાણ સાંભળશે રાવ... તેનુ મુખડુ જોઇએ કેમ તે તે પામે નહિં સમકિત... તેહની કહા શી થાશે પેર આગમ બોલે તેહ અપૂજય... પ્રભુને પૂજે મહિ પ્રસ્તવિ તે લહે અવિચલ પદ્મ વિલંબ...., પ નિત્ય ભાખે એમ ભગવત પ્રતિમા છે ત્રિભુવનમાં સાર... ઉજ્જવલ કીધુ' છે બોધિ બીજ પ્રેમે પૂજો પ્રભુજીના પાય... 19
.
..
૮૬૧
20
N
10
""
- જિનપૂજા સમયે ભાવવાહી રેલ્વે ગાડીની સજ્ઝાય [૧૦૦૭]
જેને જીવડા ! જિનજી પૂજન મદિર જાઇ મંદિર જાઇ જોને પૂજા રચાઈ જનજીકા ગુણરસ ગાઇ, જોને જીવડા દાન દરવાજા ને ધમકી ખારી સમતાકે સ્ટેશન બધાઇ... સતાષી ચીલે ને સવરકે। સિગ્નલ શીયલકી સડક બધાઈ.... મન કેરા માજી ને કાયા કેરા થભ તપસ્યાકા તાર લગાઈ... ધ્યાનકા એન્જીન ક્ષમા કે 'એ જ્ઞાનકી રેલવે ચલાઇ... જ્ઞાનકી રેલવે ચલાવે! માજી સયમકી ઝડી દેખાઇ...
1.0
૪૫
M
*C
૪૮
દ
૫
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
r
૮૬૨
ત્તન મનકી તા એક બનાઇ નિયમ શીયલકી કર ઘડીયાલા ભાવનાકી સિટી ને દશ'ન રૂપૈયા એસી રેલ્વેમ એકે ચતુર નર
ઉદયરતન પ્રભુ અજ કરત હૈ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
.
કિરિયાકા માલ ભરાઈ... જોને ૭ પ્રેમકી ધઉંટડી ખજાઇ સમક્તિ ટિકિટ લેવરાઇ શિવપુર નગરે સિધાઈ
૧૦
ભવેાભવ પાપ મટાઈ... ૧૧
2.5
વસ્તુ વાવરી જે દેવકી દીવે નવ પૂરીજે તેલ...
..
..
“
ૐ જિનમ ંદિરની ૮૪ આશાતનાવવાની સઝાયો [૧૦0૮]
શ્રી જિનવરને કરી પ્રણામ શ્રી જિનમંદિર જાતાં સહી ખેલ થુક રામત કલાલા, મૈથુન માજન મન કરે છાણુ કાપડ પાપડને વડી, શિર કર અંગ પખાળે પાય નાખ્યા નખ નિમાળા પળી માથે મુગટ પગે ખાસડાં દ્વાર ભરે પહેરે ચાખડો, એસે પગ ઉપર પગ કરી ગતપિત્ત નાખ્યા આઘલા
ન કરે જ ન રમે જૂ(વ)ગટે ખાય તબાળ ભખી સુખડી પગ ચપાવે કલહેા કરે નાખે પગરજ સુએ નિશ”ક ન કરે ભાજન નહિં ઝીલણુ પઢે મંત્ર રાખે હથિયાર સચિત્ત ન રાખે ન દિચે ગાળ કરે ન વૈદુ ન કરે હાડ અઠ પડા ન કર્યાં મુખકે જ પહેરે ધેાતી સાન વિષ્ણુ જેહ ન કરે ટ્ટાને હાંકું વળી ન કરે દાતણ વિાથી વિત, લીધાં શાક નીલાં મન રી કીધે! દીવા દેડુરા થકી નખમાં નવિ રાખે દીવેલ
ખેલું ચારાશી આશાતના નામ આશાતના એ ટાળી નહિ... કીધુ લેખું શીખી કળા જિનભુવને કોઈ હૈડે ધરે... નવ સૂકવયે દેહરે ચડી વિઝણે કરી વિઝાવે વાય... ચામર છત્ર ઢળાવે વળી ધવરાવ્યા દેહરે વાછડા... નાખી ગડ ગુમડ ખાલડી રાંધ્યુ. અન્ન અ`ગીઠી કરી... ન કરે નિંદા ભૂંડા ભલા ન લિયે વસ્તુ આલટ પાલટે... કરે નિત્ય તે લહુડી વડી ક્રિમે શ્રાપ કે હાડજ ધરે... ભડકળા ને મારી ઢ’ક વેણુ સમારે પારખ પણુ... ચારી કરે ને દે તુંકાર ન કરે બાળક સ્ત્રીની આળ... જિન દીઠે ન કરે કરોડ વિષ્ણુ ઉત્તરાસ`ગ લાગે દોષ... બેઠા પગ પસારી મેહુ દાંત ન ખાતરે લેઇ સળી... ન કરે ક્રેાધ વળી ઉત્પાત શ્રી સંઘાતે બેઠા મળી...
૧
૩
E
७
८
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનમદિરની ૮૪ આશાતના વજવાની સજ્ઝાયા
આળસ મેડે દીલે બહુ આશાતનાના બહુલાં પાપ શ્રી વિજયસેન તણેા અધિકાર પંડિત રાજવિજય ઇમ ભણે
!!roel
૮૬૩
-સકલ સુરાસુર પ્રશુમઈ. પાય આશાતના કરી કમઈ જે -આશાતના ન મારઇ એક અવર ન જાણે ટાલઈ કિસિઉ જિહાં પુહચંતુ દીસઈ ઠામ એ ઉત્કૃષ્ટ નવ કલ લહુ વિચિલઉ મધ્યમ ત્રિણિ હુઇ એન્ડ્રુ આઈ ભવ નષ્ઠ બીજે ભવે નવ કર માંહિ જઉ સાંચરઇ પહિલ' જાણુઇ એહુ વિચાર જે ચઉરાસી આશાતના લાગા શ્રુતચેગિષ્ઠ શ્રવણે સાંભળી ખેલ થુંક દેહરઈ પરત્રિઉ કલહ કરી ઉનઈ શીખી કલા શર કર ચરણ પખાલિક અગ સુખિ(ઉ) એઞલઇચ્છ તઇ આવીઉ ખેલી કહિનઇ ગાલિ સક્રોધ નાખિઉ' જેની માલ ઉપલી ખાધી ભવન માંહિ સુખડી વમન કરી` નઈ નાખઉ’ તિષ્ટિ દાંત દામ્યા. ખરતુરી લેખઉ કીધઉ... દેહુરજઈ નખ નાસિકા દાંત નઈ ગાલ એહુ ઠામનાં મલ અપહેરી મત્ર આલેાચ કરિઉ એ મલી દેહર કાઉ રદન સસેાક સાંતી દેહરઇ ધરની વસ્તુ અઇડઉ પગ ઉપર પગ કરી
આશાતના એ જાણા સહુ જે કરશે તે લહેશે સંતાપ... જિત સેવાથી લહે ભવપાર
શ્રી જિનવરને જાઉ" ભોમણે... ૧૫
૧૪
તે મતિ સમીય શ્રી જિતરાય
૪
બે કર જોડી વંદુ તેહ સમક્તિ ધારી ધરી વિવેક મિથ્યામતિ નઉ કારણઇસિક સાઠિ હાથ રહી કરઈ પ્રણામ જિન શાસન માંહિ જાણુઇ સહુ ૩ કહુ ઉગ્રહ ખ’ડિ* જેહ તે ખાંમઉ કરજોડી સવે... મુખિ સુખકાસ આઠવડઉ કરઈ આશાતના નિવારણ હાર... દોષ જિકે તેહના તે સ*ભારી નંદું વળી... ૨તિ કરી મૈથુન સેવઉ ભવનમાંહિ નાખ્યો ફુગા... ખાધ મુખિ તબેલ સુરંગ દેહરઇ નાખિઉ કેચાવાઉ... કીધઉ લહુડ વડઉ નિરાધ નાખ્યાં નખ ઉતારી વધી... નાખી ગડ ગુખડ ખાલડી રગત નાખિ નીલઉ પીલઉ પિત્ત..૧૦ વિશ્રામણા કરાવી કરી કરી પરીક્ષા પારિખ થઇ... મસ્તક નયણ શ્રવણ નઇખાલ આશાતના આઠ જે કરી... વેંહચી લઇ વસ્તુ જે નલી ધરનઈ કાજિઇ મેલ્યા લેાક... વલી ઘડી હથીયાર સમસ્તુ જિન મંદિરિ કે। રાખઉ ધરી... ૧૪
૧
૧૧
૧૨
૧૩
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
८६४
સજઝાયાદિ સંગ્રહ પહિરી ભવનમાંહિં પાવઠી છાણાં કાપડ પાપડ વડી દાલિ વલી એ પાંચ ઠવી જિનમંદિરિ મૂક્યાં ઊગવા ૧૫ ભવનમાંહિ નાઠઉ ભય ધરી વળી જિનાલય વિકથા કરી જે ઢોરે જિન મંદિર ભરિઉં ટાઢિ ભણી અંગીઠું કરિઉ... ૧૬ અનતણુઉ કીધઉ રાંધણ ઉ કીધઉ ખલી મેલી માંજશું માથઈ ભવન ધરાવ્યા છત્ર . જમતાં રાખ્યાં સસુ વિચિત્ર... ૧૭ જિન મંદિર પહિરી ખોસાઈ રામતિ કીધી ગેડી દઈ અમર હલાવ્યાં સિરિ અપિણઈ અણુકર વદ ઉતરાસણતણઈ... ૧૮ લન વિરાખિઉ એકઈ કામિ વિસજિઉ ચિત્ત મદિરાદિક નવિતજિઉ ચિત્ત જિમ દીઠિઈ મસ્તકિ અંજલી
નવિ કીધઉ તે ખામણું વલી ૨૦ દેહરઈ સયા મૂશદ શિર ધરી વળી ખૂપ બહુ ફુલે ભરી નિસહી પહિલી ઘર વ્યાપાર ઈચ્છા કરઈ ભુવનની સાર.. ૨૧ બીજી જિનવર પૂજા કરાઈ જિન મંદિર ચિંતી પરિહરઈ જિનવર પૂજા સઘલી કરી ત્રીજી નિસિહી આદરી.. અતિહિ ઉહાસ ન વંઘા દેવ ઈમન કરિઉ ખામિ દેવ પાડીહામ અવરસ્યું હઢી બાંધી બઈઠઉ પાલઠી... ભંડ કુચેષ્ટા કીધી ઘણી રામતિ કીધી ગિડી તણું નવિ ઉતારીશિ પાઘડી વાંસઈ દિવરાવી પાપડી.... દેહર કહિનઈ કરિઉ જુહાર સાદ દેઈ. રેકાર પગની રજ મંદિર પરિહરી બઈઠઉ ચરણ મેકળા કરી. ૨૫ એહલી વણિકરી એકળી નીદ્ર કરી જિન મંદિરી વલી લહી લાંખિઉ પગનું કંપ દેહરમાંહી (વ)લમ્ફ નિસંક. ૨૬ ખેલઉ જિન મંદિર જુવટ વિણજ કરિઉ સાઈ પાલટ અહ ન પણઈ પહિરિઉ બેતી તણઈ શિર ઉઘાડ થયું... ૨૭ વૈદુ કરિઉ કરાવિઉ અગિ જલઝીણું કરિઉ મન રંગ એ ચઉરાસી બેલે કરી
આશાતના લે મઈ કરી તે મનિ વચનિ કાયાકરી હું ખામઉં શિર બેકર કરી... ૨૮
B જિનવાણીની સઝાયો [૧૦૧૦] શ્રી જિનવાણ પ્રાણ ચિત્ત ધરે રે ટાળી સકલ સંદેશ શ્રદ્ધા સાચી રોચીને ગ્રહે રે આતમ શક્તિ વિશેષ, શ્રીજિનવાણી સમતિ પામી વીમી મિથ્યાત્વને રે પ્રગટે સાચું રે હેમ ફરી તે અવરરૂપ જિમ નવિ લહે રે તિમ ઘરે સમક્તિ પ્રેમ.... ૨.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનમંદિરની ૮૪ આશાતના વજવાની સજ્ઝાયે
રે
માર્ગાનુસારી ક્રિયા અનુમાદીયે ૨ સદ્ગુરૂ સ’ગ થકી વળી ૫ મીચે સમકિત ષ્ટિ હાચે જે નરા રે આપ પ્રશ'સે પર નિર્દે નહીં રે ચારિત્ર નિમલ જ્ઞાન પ્રમાણતા તેહીજ દશન દેજો જગપતિ રે
એ જિન શાસન મમ વાત વિશેષના ભમ...શ્રીજિનવાણી૦૩ એલે બિહુ નય વાચ સમક્તિ તેહુને સાચ... હાયે જાસ પસાય
રે
અમૃત પ્રણમે રે પાય...
૮૬૫
સુણ ચેતન અખ શીખડી સાચી જિનવર ભાખી ગણધર સાખી નરકાદિક ગતિએ તુમ ભમીએ કાળ અન ́ત ઇમ ધમ' વિઠ્ઠણા અલી અક્ષર દૃષ્ટાંતે પામી આય ક્ષેત્ર ઉત્તમ કુલ જોગે સદ્ગુરૂવંચને શ્રદ્ધા કર તું કાળ અચાનક પકડે આવી લાખ ખાતકી એક ખાંત કહુ તે શુભવીર વચનથી લડીએ ઈજિનાગમ ભણવાના કાલની તથા વાંદી વીર જિનેશ્વર રાય પરમ હરખશુ વચને ભણુ સધ્યાકાળ અને પરભાત મુહુરત મુહુરત એહુ અકાળ ધુરી શ્રાવણ ધુરી કારતક માસ પડવા ચાર પ્રવચને કહી તારા ખડહુડ વિજ અકાળ ગુરૂમુખે સાંભળી હઇડે ગ્રહી ધરતી કડપ પડે નિજધાત કાળ વિના જે ગાજે મેહ જક્ષનગર આકાશે થાય તે ઉપશમે જિહાં લગે નહીં સાઇઠ હાથ મૃતક તિય ચ અ'તર વીર વિના અસજ્ઝાય
સપ
20
1
0.0
[૧૦૧૧]
૫
શ્રી જિન વચને રાચી ટ્ તે ગુરૂએ મુજ દાખી રે... સુણ ૧ દુઃખ સહ્યાં બહુ ભારી રે અખ જો આંખ ઉઘાડી રે... મનુજ ભવ સામગ્રી રે અમકુ આળસ માંડી રે... માહ નીંદ સમ છાંડી ૨ રહેશે બાજી માંડી રે... કર જિનવચને થિરતા રે રવિ શશી ગિરિ ધીરતા રે... પ્રસવતક વિષે સજ્ઝાયની [૧૦૧૨] ગુણુ સાગર ગુરૂ સેવુ... પાય તેહની અસજ્ઝાયે અવગણુ... એ પહેાર દિનને એ પહેાર રાત ત્રીજે અંગે કહીશું* વિશાળ... ધુરી માગસર પુરી વૈશાખ અહે।રાત્રી અસજ્ઝાય સહી... ક્રીસે દિશા દાહશુ વિશાળ પહેાર એક અસજ્ઝાયે સહી... કલકલ શબ્દ કરી દેવાય દાય પહાર વિચારી તેહ... પડી મહી ઉડી રજજો થાય તિહાં અસજ્ઝાય જાણા સહી... સેા હાથ મણુ મૃતગ’ચ મૃતક કલેવર વસહીમાંય....
..
M
૪
.
૫
૩
૪
3
૪
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬૬
અદ્રી માંસ લેહી મૃતગાણુ અ'તર વાર ન વાડી કાય ચંદ્રગ્રહણ થઇ મેલાય શશિહેર ગ્રહણ થકે જોગ અછે ગ્રહણ સુર આથમીયા પછે અથવા મુકાણા જો દીસે રાયવિરહ જે ક્ષેત્ર ન શુદ્ધ જિહાં લગે તિહાં ન વતે પ્રેમ શુકલપક્ષ આસે ને ચૈત્ર જિહાં લગે પડ લા(વા)રયણી વિહાય સાત ઘરમાંહી નરનાર કલકલ શબ્દ કોલાહલ ઘણા વળી યદા ઋતુવંતી નાર શ્રવતુ રક્ત રહે જા` નહીં' દિવાળી હાળીની રાત વળી વિશેષે ઉડે ખેહ પુત્ર જનમ દિન સાત વખાણુ પશુ જનમ હુવે જે ઘરમાંહી જ’ભુપત્ત્તત્તી કલ્પ વિચાર ઉત્તરાધ્યયન આદિ કહેવાય પહેલા પહેાર ને પાછલ્લી નિશા કાલિક સૂત્ર કહે જિનરાય શુકલ પક્ષ પુરી ત્રણ રીત પહેલા પહેાર સધ્યા એ ટાળી
Ο
આદ્રા નક્ષત્ર આદિ રૂપા એહ વરજી શેષ કાળી એ અસાઇ આગમે કહી ઉભય અક્ષર જોઈ અનુસાર સાંઝ પહેાર પ્રતિ લેખા કાળ એહ વિના મમ કરે સજ્ઝાય ધ્યાસહિત કિરિયા પરધાન સદ્ગુરૂ સેવા નિત નિત કરા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
વિષ્ટા આદિ અશુચિસાણુ દૃષ્ટિ પડે તિહાં અસ ઝાય... શેષરાતી અસઝાઈ થાય આઠે પહેાર (૫-થ) મિયા પછે...હું ખાર પહેાર અસજ્ઝાય છે ગ્રહણકાળથી મુહુરત ત્રીસ... ૧૦ સ્વચક્રી પરચક્રી બુદ્ધ
એ અસઝાયની એતે સીમ... ૧૧ પચમી એ પહાર નિતી એ જાણવી પદ્મણ અસજ્ઝાય... ૧૨ માંચે લહુ વડે હથીયાર તિહાં લગે તિહાં સૂત્ર મમ ગણેા...૧૩ તીન અહેારાત્રી તેડુ વિચાર તિહાં અસજ્જાઇ જાણેા સહી... ૧૪ અગ્નિ પર જાળ્યાથી પરભાત તિહાં ટાળે। અસōાઇ એહુ... ૧૫ પુત્રી આઠ દિવસ વળી જાણુ ત્રિંણે ઘરે આઠ પહાર અસજઝાય... દશા શ્રુત અનુીામ દુવાર તેહના ઘેાડા કાળ સજ્ઝાય... દિવસ રીલેા છેહુલે ભવિયા ભણજો મન ઉચ્છાહ... ૧૮ પડવા બીજ ત્રીજ વિખ્યાત કાલિક સૂત્ર ગણુએ કાળી... ચિત્રા નક્ષત્ર જિહાં લગે છેઠુડી કાલિક સૂત્ર ગણજો કાળી.... કેતી પ્રકરણ હુ'તી લેઇ સંક્ષેપીને કર્યો વિચાર... તારા દીસે ચાર સુવિશાલ જિનની અ ણા તહુ કહેવાય... રર આજ્ઞા સહિત આરાધા ધ્યાન મુતિ રમણી જેમ લીલા વા...૨૩
॥
૨૧
૧૭
૧૯
૨૦
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિનાગમ ભણવાની સૂતકની સજઝાયો
વિ૦૧૩] શ્રાવણ કાતી મૃગશિર માસ પહિલી પડિવા ત્રિણ વિમાસ ચેથી પડિવા વદ વઈસાખિ બાર પહેાર અસઝાઈ રાખિ.... ૧ જાલગિ હેલી ઉડે છાર ધ્રુહરિ પડતી હવે નિવાર પરચક્રનો ભય નવ જાઈ તિહાં લગે અસઝાઈ થાઈ... ૨ ધૂલિ વૃષ્ટિ ને કેશ પાષાણ વરસ્યું તે અસઝાઈ જાણ સૂઝે મલ્લ માંહેમાંહિ જામ તિહાં લગે અસઝાઈ તિણિઠામ..૩ ભૂપતિ પરભવ પુહતો હોઈ જાલગિ પાટ ન બેઠે કોઈ તાં લગે બેલી અસજઝાઈ સહુકો સદ્દહ મનમાંહિ.... ૪ ઉલકાપાત અને દિગદાહ એક પહર અજઝાઈ થાઈ નિબલ મેહ તિમ જાણે સહી આઠ પહર જલ સબલે કહી... ૫ ચેત્રી સુદિ પાંચમ દિન થકી પડિવા દિન અસઝાઈ બકી પડિવા બીજ ત્રીજ ચાંદ્રણ સમી સાંઝે અસક્ઝાઈ ગણે.. ૬ આદ્રા નક્ષત્ર ન લાગે જામ ગાજવીજ જઈ હવૅ અકાલ અસઝાઈ છે પહર સંભાળ... ૭ ચંદ્રગ્રહણ અસઝાઈ ભણી બાર પહર અસઝાઈ ગણી જઘન્ય આઠ પહર વિચાર સૂરજ ગ્રહણ પણ જઘન્ય બાર... ૮ સેલ પહર ઉત્કૃષ્ટ કહી ગુરૂમુખેં ભવિઅણ સહી નગર પ્રધાન મરે જે કોઈ આઠ પહાર અસઝાઈ હોઈ. ૯ વસતિ થકી સાત ઘરમાંહિ નર વિહડ અરતિ અસખ્ખાઈ પુરૂષ પડે મૃતક અનાથ તાં અસઝાઈ કહી સે હાથ ૧૦ પુત્રતણે પ્રસર્વે દિન સાત બેટી આઠ દિવસ વિખ્યાત સો કરમાંહિ કહીઈ અસઝાઈ નારી રિતુ ત્રિણ દિન કહાય. ૧૧ ઈડે ફટે પ્રસવે ગાય
જઈ જર રૂધિર તિણિહાય અસઝાઈ સે કરમેં કહી સિત પહર ઉપરહે નહીં. ૧૨ આસાઢ માસાદિણે પડિકમણું કાયાથી ગિણે બાર પહર અસજઝાઈ કહી કાતી ચોમાસું પણિ સહી. ૧૩ કણિ પરં અસખ્ખાઈ છે બહુ ગીતારથ ગુણ જાણે સહુ સાંજલિ એક માંહિં સંખેવો હરખે પ્રભુ પય કીજે સેવ. ૧૪
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬૮
ૐ જભલડાની સજ્ઝાય [૧૦૧૪]
વિરૂ
આપલડી રે જીભલડી તું કાં નવ ખેલે મીઠું ૨? વચન તણાં કુલ વિરૂઆતે શું તેં નિવ દીઠું રે ? બાપલડી૰૧ જે નિવ રૂચે અનીઠાં ૨ એલે કુવચન શ્રીઠા રે... વચન દુગ'તિ ઘાલે રે તે તા ક્ષણ ક્ષણ સાલે રે... જે નર હાય સુખ રેી રે તે તેા પ્રત્યક્ષ સેાગી રે... અભિમાને અણગમતે રે
અન ઉદક અણગમતાં તુજને અણુ એલાબ્યા તુ શા માટે અગ્નિયે દહ્યું નવપલ્લવ થાયે અગ્નિથકી અધિ` તે કુવચન તે નર્ માન માટપ નવિ પાસે તેહને તેા કાઇ નાવ ખેલાવે ક્રોધભર્યાં તે કડવુ લે
આપતણા અવગુણુ નિવ દેખે(જાણે) તે કેમ જાશે મુગતે રે...
જનમ જનમની પ્રીતિ વિષ્ણુાસે મોઠા વચન થકી વિષ્ણુ ગરથે’ આગમને અનુસારે હિતતિ પ્રગટ થઈ પરમેશ્વર તેહની સુવચન કુવચનના ફળ જાણી વાણી મેલે અમીય સમાણી
ૐ શરણુ શેઠની
સુ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
(અહિં સુધીના પાત્રુટક છે) લાક પ્રતે તે ઇમ કહેજી રાજાદિક સહુયે' કહેજી ઉત્તમ કરણી તે કરીજી જીરણ શેઠે તવ સુણીજી અન્ય ઘરે કીયા પારણાજી પ્રાપ્તિ વિના કિમ પામીયેજી કલ્પ વૃક્ષ કિહાં પામીએજી જે જે મનારથ મિ` કીયાજી નિરધન અભાગી)ત્રિમ જિમ સ્વામી કીચે તિહાં પારણાજી પાસ સંતાનીયા આવીયાજી વિસાલા નગરી રાજયાજી રાય પ્રશ્ન પૂછે' તિસ
ગુણ અવગુણુ મન આણી રે લબ્ધિ કહે સુણા પ્રાણી રે સજ્ઝાય [૧૦૧૫]
20
.
دو
..
no
એકણુ કડવે બેલે ૨ (લીજે) લેવા સખ જગ મેલે રેર્ જે નર રૂડુ' ભાખે રે લજ્જા જગમાંહિ રાખે રે
20
29
२
દીચેા કીયા પારણા વીર મિ' વાહારાવી ખીર, જગતગુરૂ ૧૪
..
3
ધન ધન પૂરણ શેઠ અવર સહુ તુમ્હે હેઠ વાજીંત્ર દુંદુભિ નાદ મનમાં થયા વિખવાદ... મુઝ ઘરિ નાખ્યા સ્વામ મડલ નઇ” મિ.. તે તે રહ્યા મનમાંહિ ચિંતવેજી તિમતિમ નિષ્ફલ થાયે.... . ૧૮ કીધા અન્નથ વિહાર તે મુનિ કેવલ ધાર... લાક સહું આણુંદ ગુરૂ ચરણે નિજ વ...
H
20
G.
, ૧૫
..
C
૧૬
૧૯
૧૯
૨૦.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીવદયાની સઝાયેા
મારે નગરો કુણુ અછઈજી કહે કેવલી આજ તા છ
રાય પ્રતિ કહે કૈવલીજી હેમ વૃષ્ટિ તેહનઈ હુઇજી દેવલાક વલી ખરમે જી વિષ્ણુ દાને' દીયે કન્યાજી એક ઘડી સુર દુદુભીજી તે લહેતા જીરણુ સહીજી રાય તે જીરણનઇ દીયાજી નગરમાંહિ મુખ થાધીયેાજી દાન દીચે સુપાત્રને’જી પાત્ર દાન અનુમોદના જી ઇમ જાણી અનુમેદનાજી જ્ઞાન દીયે જે સાધુને જી
5 જીવયાની
આદિ જિનેશ્વર પાય પ્રણમૈવ જીવદયા પાળેા નર નાર પાણી ગળતાં જયણા કરે જહુને મને દયા પરધાન
મારે જૂ' ને ફાડે લી‘ખ તેને ઘરે નહિ. સ’તાન પક્ષી ઉદર માણસનાં ખળ તેને પરભવે એહિજ દુ:ખ માખણુ મધ ખીલી અથાણુ ગાજર મૂળા રતાલુ જેહ ફોગટ ફુલે માયા કરે જેહને દેવગુરૂજી દેષ અહુ દાઢાનુ ભેળ કરી તેહ મરીને નરકે જાય દુધતણે વળી લેાભે જે ફરતાં ઢારમાં તે જાગે વળી
પુણ્યંત જસવંત જીરણ શેઠ મહુ'ત... પૂરણ દીયા દાન અવર કે' નહિ' પરમાણુ ...
જીણુ પુણ્ય પ્રધ..
ઉત્તમ સુર સંબંધ જો નવ સુણતા કાન ઉત્તમ કેવલ જ્ઞાન... અધિક માન સન્માન જીન્ગેા પુણ્ય પ્રમાણુ... તેહનુ લ ભિવ હાય અરણ જિમ ફૂલ જોય...
2
.
૮૬૯
..
.
૨૧
..
૨૨
૨૩
* સ્પ્
૨૪
૨૬
દાન સુપાત્ર રસાલ
તેને નમે મુનિમાલ... સજ્ઝાયા [૧૦૧૬]
સરસ્વતી સ્વામિની મન્ન રેવ તા તરશેા(જેમ તરા) નિશ્ચે સ’સાર..૧ ખારા મીઠા જુદા ધર
તે ઘર હા(દી)સે બહુ સંતાન... નરનારીને એહુ જ શીખ દુ;ખ દેખે તે મેરૂ સમાન... જે પાપી મારે ચિરકાળ છેરૂતણું નવિ હાયે સુખ... આદું સૂરણ વજે જાણ શુદ્ધ શ્રાવક તે છડે એ... કહેા કેમ તે ભવસાયર તરે સુખ ન પામે તે લવલેશ... માખણુ તાવે અગ્નિએ ધરી માનવ હાય તેા દાહવર થાય... પાડા ભૂખે મારે તેહ ભૂખે તરસે મરે ટળવળી...
२७
3
૫
७
મ
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૫૦
‘આંખ ફુટે' દીયે જે ગાળ (મરો ફીટા) મારે પીઢયા દીએ જે ગાળ પરભવ સુખ ન પામે ખાળ... ૯
પરભવ અધા થાયે ખાળ
પાટ પાટલાને વસ્ત્ર દાન મુનિવરને હૈં મન ઉલ્લાસ
દેતાં દાન વિમાસણ કરે સુખ 'પત્તિ પામે અભિરામ ધાન્ય(ધન)થેાડુ' ને દીએ દાન ઋષિને દ્વેષ કરે રગાલ સુખ સંપત્તિ જો આવે મળી ધન ઉપર જ રાખે સ્નેહ
અધિક આછા ખાંધે તાલ તેહની લેાકમાં ન હૈયે લાજ પાથી ખાળે મેળે જેહ ભણે ગણે કે પેાથી દાન નાના મોટાં કુપળાં હરી કીધાં કર્મી નિવ ઠેલાય પાંખ પ`ખીની કાઢે(પે)જેહ પગ કાપે ને કરે ગળગળા પાડાશીશુ' વઢે દિનરાત માપિતા સુત સૌ(ઔ)યર ધણી અણુદીઠું. અણુ સાંભયુ' કહે જેડુ પારકી નિંદા કરે નર નાર
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
પરનાં અવગુણુ ઢાંકે હુ નિદા કરે ને ઢીચે જે ગાળ રાત્રી ભેજન કરે નરનાર રાત્રે ૫'ખી ન ખાયે ધાન સુય' સારા આથમે દેવ ધમી લેકજ હાયે જેહ ગૌતમ પૃચ્છાને અનુસાર પડિત હસાગર શિષ્ય સાર
સિવ શેકયુ વળી રાંધ્યુ' ધાન
તસ ઘર લક્ષ્મી રહે થિર વાસ... 0
દેષ્ઠ દાન મન ચિંતા ધરે છેડે ન હૈયે વસવા ઠામ... મહિયલમાં તે વાધે વિન તસ ઘેર લક્ષ્મી કરે કલેાલ... ડાસાની દેવાની મતિ ટી પરભવ સાપણે થાચે તેહ... દેવા ચાહે નવિ પાળે એલ પરભવ તેહનાં ન સરે કાજ... પરભવ મૂરખ થાયે તેહ પરભવ નર તે વિઘાવીન... ખાંતે ચૂંટે લીલા કરી મરીને નર તે કાઢીયેા થાય...
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
પરભવ ઠુંઠો થાયે તેહુ મરીનર તે થાય પાંગળા પરભવે તે ન પામે સઘાત પરભવ તેહને વઢવાડ ઘણું... ૧૮ પરભવ હેરા થાયે તેડુ જસ વિ પામે તેડુ લગાર... નરનારી જસ પામે તે પરભવ નર તે પામે આળ... તે પામે ઘુવડ અવતાર માણસ હૈયે ન દીસે સાન... માનવને ખાવાની ટેવ રાત્રી ભાજન ટાળે તેટુ...
૧૭
૧૯
२०
૨૧
૨૨
એ સજ્ઝાય કરી શ્રીકર શિવસાગર કહે ધમ વિચાર... ૨૩
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
છવયાની સજઝાયો
[૧૧૭] ગજ ભવે સસલે ઉગારીયે રે કરૂણા આણ અપાર શ્રેણીકને ઘેર ઉપજે રે અંગજ મેઘ કુમાર ચતુરનર ? જીવદયા ધર્મસાર જેથી પામીએ ભવન પાર (ચતુરનર) ૧ વિર વાંદી વાણી સુણી રે ચતુરનર લીધો સંયમ ભાર વિજય વિમાન ઉપજે રે સીઝ વિદેહ મઝાર નેમિ પ્રભુ ગયા પરણવા રે સુણી પશુડાને પિકાર પશુડાની કરૂણા ઉપની રે તજયા રજીમતિ નાર શરણે પારે ઉગારીયે જુઓને મેઘરથ રાય શતિનાથ ચક્રી થયા રે દયાતણે સુપસાય માસખમણને પારણે રે ધમરૂચિ અણગાર કીડીની કરૂણાએ કર્યો રે કડવા તુંબડાને આહાર , સર્વાથ સિદ્ધમાં ઉપન્યા રે સિધ્યા વિદેહ મેઝાર ધમ ઘોષ સુરિરાજના રે શિષ્ય ધન્ય અવતાર.. અજુન માળી જાણજો રે લીધે સંજમ ભાર કર્મ છ માસે ક્ષયકરો રે પહોંટ્યા મુગતિ મોઝાર... . દેવકી નંદન સહામણું રે નામે તે ગજસુકુમાળ ધમ ધખતી સગડી સહી રે પામ્યાં શિવવરમાલ.. (એ ધમ છે, ધર્મરતન સુરતરૂ સમો રે જેહની શીતલ છાંય સેવકજન નિત સેવજો રે એહ છે મુક્તિ ઉપાય
[૧૧૮]. સયેલ તીર્થકર કર પ્રણામ સદ્ગુરૂ કેરૂં સમરું નામ શારદ વાણું આપે સાર પભણું દયા ધર્મ વિચાર. - ૧ જીવદયા પાળે સહુ કેય જીવદયા વિણ મુગતિ ન હોય જીવદયા જિન સા સન ભણી જીવદયા-જૈન ધમ તણું.... , ર આપ સમાણ સઘળા જીવ લેખવઈ મન શુદ્ધ સદીવ આપણુ મરવા નવિ હિંડાઈ તે બીજાને કિમ હવાઈ - ૩ ૧ અણગલ પાણી નવિ અંઘેલાઈ ૨ અણુગલ વસ્ત્ર નવિ પખાલીઈ ૩ અણગલ પાણી નવિ પીજીઈ ૪ ગલણે પણ એ લાજ, ૪ પહેલપણે જે અંગુલ વીસ લાંબ પણે (આંગુલ બત્રીસ)તે અંગુલત્રીસ અતી (કાઠું) કછુ-વડ વાળીઈ એહવે ગલણે જલ ગાલીઈ
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૧
બહુ પરે જતન કરી રાખીઇ તે પાસા(પાછુ તિહાં પહોંચા ડીઈ ૬ ખારે મીઠા મમ લેળવા જિમપામે। તુમ્હે દેવ વિમાન પુણ્યવત ન કરે નિરધાર ઈમ જાણીને વરજ્યે (સંત) કાંકસી (જોઈ વિવરાવીસર વિ ઠણકૈ દેતાં ભવ હારીઇ દાવે ઢાંકણુ મૈલે ચંગ હિંસા દેષ ઇણિ પરે ટાળવા વન્ત્યા તે માનવ ભવ લહી તે વાવરતા ખાડ જિન કહી ત્યાર પૂંઠે જવ રાસી તે ભાવ સહણા સુધી આદરી વનસ્પતિ છેદન મમ કરી કરતાં પાપના સપ્ચા થાય મહુસિલ લાખ વરજ્યા વલી દત આગળ જઇનિન વાહરા સંત ૧૪ રાત્રી ભેજનના દોષ છે મહુ તે મતિહીણુ મૂરખ તે થાય કરાળીયા વળી કુષ્ટક થાય એહવાત વૈધકમે કહી ભાજન જલ રાત્રે અપ્રમાણ પિ'ડદાન પણ નવિ દીજઈ માના શાસ્ત્રતણા એ મમ દેવ પૂજા રાત્રે નિવ કહી દીવા તેજે કરતાં રીવ
૧૨
૧૩
૮૭૨
ગળતાં છાલક નિવ નાખીઇ જે પાણી જિહાંથી આણીઇ સ‘ખારે તે મમ સૂકવા ઇમ સાચવેા થઇ સાવધાન ફાગુણ પુૐ તિલ વ્યાપાર ઘાણીનુ છે પાપ અનંત મૂઢ પણે જુ` નવ મારીઇ લીખ ફાડવી નિવ ધારીઇ દીવા માંડે પડે પતંગ વળી ચેયાસે અતિ જાળવે ૧૬ પહેાર ઉપર લેા દહી તે માંહે જીવ ઉપરે સહી માખણ બેઘડી માંહે તાવ માખણ ખાવાની આખડી કરે ઇંધણ શેાધીને વાવર માણસ ચાપદના વિવસાય મેણુ લુણ મહુડાં વિષ ગુલી (પેાઇસ) કાસ્યા ચામર માતી સંખ રાત્રે ભાજન વરજ્યા સહુ ભેજન માંહે જો કીડી(આ)ખાય જ આવે જલાદર થાય માખી વમન કરાવે સહી હવે નિપુણ્ણા માકડ પુરાણ રાત્રે આહુતિને નિકિઇ’ સૂર્ય સાખે દાનાદિક કમ સ્નાન કરવા પણ રાતે નહીં પડે પતંગ પ્રમુખ બહુ જીવ જિનવર વચન વિચારે જે અથાણા ખેાળનુ` માટું પાપ અભક્ષ્ય ભક્ષ્ય વલી પચખાણ મઘ માંસ મહુ માખણ તામ વર વિષ ઘાલીને પીજી
જત ૮ વેારાવિ ઈ
૯
સહૃા મન ધારી એહુ... અનત કાયના ટાળેા વ્યાપ પાળા શુદ્ધ જિનવરની આણુ ચ્યારે વિગય તે નાવે કાંમ પણ એ ચ્યારે નવ લીજીઇ
૧૦
૧૫
૧
૧૭
૧૮
૧૯
२०
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
જીવદયાની સઝાયે
માળી તેલી ને તેરમા કસાઈ
મ પાષા શ્ર્વાન કુકુટ મજાર સડથા ધાન નવ દળાવીઈ ચૂલે ચંદુએ બંધાવીઇ જીવદયાના છે બહુ ભેદ દયાવંત લહે સુખ સંતાન અનુક્રમે તપગચ્છ શ્રી વિજય દેવ સુરીતઃસપાટે વિજય સિંહ મુણી દ
વાચક જ્ઞાન (ભાનુ) ચંદ સુખકાર
વિવેકચંદ કહે એહ વિચાર
કહે રે પતિ તે કુણુ નારી ટ્રાય પિતાઈ તેહ નીપા કીડીષ્ઠ એક હાથી જાયે વિષ્ણુ દીવે' અજુલુ થાઈ વરસે અનિને પાણી દ્વીપે તે એટીઇ બાપ નીપાચે મેહ વરસતાં બહુ રજ ઉડે તેલ ફિ ને ઘાણી પિલાઇ ખીજ ક્ળે ને શાખા ઉગે પકઅરે ને સરાવર જામે પ્રવણ ઉપર સાયર ચાલે એહના અરથ વિચારી કહેન્યે શ્રી નય વિજય વિષુધને સીસે એ હરિયાલી જે નર કહેસ્પે’
જે મે* જીવ
સાત લાખ પૃથ્વી તણા
ૐ જીવરાશીને પદ્માવતી રાણીની ક્ષમાપનાની સજ્ઝાય [૧૦૨૦]
હવે રાણી પદ્માવતી જાણપણું જુગતે ભલુ તે મુજ મિચ્છામિ દુક્કડ
૮૭૩
અત્યજવ્યવહારિ વમા ઘણા જીવનેા કરે આ(સ')હાર... ૨૨ અન્ન શેાધીને વવરાવીઇ જીવદયા એણી પેરે ભાવીઈ જુઓ સિદ્ધાંત પુરાણને વેદ પામે અમર વિમાન
દશ લાખ પ્રત્યેક વનસ્પતિ અતિચૌરિદ્રી જીવના
(૧૦૧૯)
વીસ વરસની અવધિ વિચારી સંઘ ચતુ`િધ મનમે આઈ હાથી સાહમે સસલા ધાયે કીડીના દરમાં કુંજર જાઈ કાયર સુભટ તણા મઢજીપે તેણીઇ તાસ જમાઇ જાયે લાહુ તરે ને તરણું ખૂડે ઘરટી દાણે કરીને દલાઇ સરોવર આગળ સમુદ્ર ન પૂગે ભ્રમે માણસ તિહાં ઘણે વિસામે ૧૦ હરણે યત્ન તણે ખલ ડુંગર હાલે ૧૧ નહિંતર ગરવ મ કાઇ ધરા ૧૨ કહી હરિયાલી મનહુ જગીસે ૧૩ વાચક જસ કહે તે સુખ લહિસ્સે ૧૪
સાત લાખ તેઉકાયના
જીવરાશી ખમાવે
૧
ઋણ વેળાએ આવે... અરિહંતની શાખ વિરાધીયા ચેારાશી લાખ... તે મુજ૦ ૨
સાત અપકાય સાતે વળી વાય... ચૌક સાધારણ
એ બે લાખ વિચાર...
૩
૩ 10
.
*
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૭૪
દેવતા તિયચ નારી
ચૌદહ લાખ મનુષ્યના ઇષ્ણુ ભવ પરભવે સેવીયા ત્રિવિધ ત્રિવિધ કરી પરિહરુ
(હુ'સા કીધી જીવની
દોષ અદ્રુત્તી દાનના
પરિગ્રહ મેળળ્યે કારમા માન માયા લેાભ મૈ કીધાં
કલહ કરી જીવ દૃહવ્યા નિંદા કીધી પારકી
ચાડી કીધી ચાતરે
કુરૂ કુદેવ સુધ'ના ખાટકીને ભવે મે કીયા
ચિડીમાર ભવે ચરકલાં
કાજી મુલ્લાને ભવે જીવ અનેક ઝબ્બે કીયા
માછીને ભવે માછલા
ધીવર ભીલ કાળી ભવે
કાટવાળને ભવે એ કીયા
અદીવાન મરાવીયા
પરમાધામીને ભવે
છેદન ભેદન વેદના
કુમારને ભવે મે' કીયા તેલીભવે તલ પીલીયા
હાળી ભવે હળ ખેડીયા
સુડ નિંદણુ કીધી ઘણા
માળીને ભવે રાપીયા
મૂળ પત્ર ફળ ફુલના અધેાવાઇયાને ભવે પાઠ (ઉંટ) પુંઠે કીડા પડયા
ચાર ચાર પ્રકાશી એમ લાખ ચેારાશી...
જે પાપ અઢાર દુર્ગાંતિના દાતાર... મેલ્યા મૃષાવાદ મૈથુન ઉન્માદ...
કીધે! ક્રોધ વિશેષ
વળી રાગને દ્વેષ..
દીધાં ફૂડ કલક રતિ અતિ નિઃશ
કીધેા થાપણુ માસા ભલે આણ્યે ભરોસે...
જીવ નાનાવિધ ઘાત માર્યાં દિનરાત...
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પઢી મ`ત્ર કઠેર
કીધાં પાપ અઘાર...
આલ્યાં જળ વાસ
મુગલા પાડયાં પાશ...
આકરા કરદંડ કારડા છડી દડ...
દીયા નારકી દુઃખ તાડન અતિ તિકખ
નીંભાડા પચાવ્યા પાપે પડ ભરાજ્ગ્યા...
તે મુજબ્લ્યૂ.
ભર્યો અધિકા ભાર
દયા ના’ણી લગાર...
.
...
. ૧૦
20
N
20
20
99
ફાડયા પૃથ્વીના પેટ દીધા બળદ ચપેટ... નાનાવિધ વૃક્ષ લાગ્યાં પાપ તે(અ) લક્ષ... ,,
10
૧૧.
ર
૧૩:
૧૪
૧૫.
૧૨
૧૭.
૧૮
* ૧૯.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૫ .
જીવરાશીને પદ્માવતી રાણીને ક્ષમાપનાની સજઝાય છીપાને ભવે છેતર્યા
કીધા રંગણ પાસ અગ્નિ આરંભ કીધાં ઘણું
ધાતુવાદ અભ્યાસ. તે મુજ ૦૨ . શૂરપણે રણ ઝૂઝતાં
માર્યા માણસ વૃંદ મદિરા માંસ માખણ ભખ્યા ખાધાં મૂળ ને કદ ખાણ ખણાવી ધાતુની
પાણી ઉલેચ્યાં આરંભ કીધાં અતિઘણું પિતે પાપન સંધ્યાં... અંગાર કમેકીયાં વળી ઘરમેં દવ દીધા શમ ખાધા વીતરાગના કૂડા કોલજ કીધા બિલી ભવે ઉદર ગળ્યા ગિળી હત્યારી મૂઢ ગમાર તણે ભવે
મેં જુ લીંખ મારી.. ભાડભુંજાતણે ભવે
એકેન્દ્રિય જીવ જાર ચણા ઘઉં શેકીયા પાડંતા રીવ...
- ૨૫ . ખાંડણ પીસણ ગારના
આરંભ અનેક રાંધણું ઈધણ અગ્નિના કીધાં પાપ ઉદેક... વિકથા ચાર કીધી વળી સેવ્યા પંચ પ્રમાદ ઈષ્ટ વિગ પડાવીયા રૂદન વિખવાદ.. સાધુ અને શ્રાવક તણાં વ્રત લઈને ભાંગ્યા મૂલ અને ઉત્તરતણાં
મુજ દૂષણ લાગ્યા... સાપ વિંછી સિંહ ચીતરા શકરાબાજ સમળી હિંસક જીવ તણે ભવે
હિંસા કીધી સબળી . સુવાવડી દૂષણ ઘણાં
વળી ગર્ભ ગળાવ્યા જીવાણી (3) ઢળ્યા ઘણું શીલવત ભંજાવ્યા... ભવ અનંત ભમતાં થકાં કીધાં દેહકુટુંબઈ સંબંધ ત્રિવિધ ત્રિવિધ કરી સિરૂં તીણનું પ્રતિબંધ. ભવ અનંત ભમતાં થકાં કીધાં પરિગ્રહ સંબંધ ત્રિવિધ ત્રિવિધ કરી સારૂં તીશું પ્રતિંબંધ... એણી પેરે ઈહભવ પરભવે કીધી પાપ અખત્ર ત્રિવિધ ત્રિવિધ કરી સિરૂં કરૂં જન્મ પવિત્ર ઈવિધ એ આરાધના ભવિ(ભાવે) કરશે જેહ સમય સુંદર કહે પાપથી - વળી છુટશે તેહ.
૨૭. ,
૩૪
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ @ જુઠું ન બોલવા વિષેની સક્ઝાય [૧૦૨૧] મેહવશે શ્રવણે સુણ્યા રે બેલ્યા દુઃખને ધામ વજ કેલક ઈણ સંગથી રે ઈણ ભવ સાથે કામ... (ચતુરનર !); ચતુરનર ! પરિહર વચન અલીક એ તે દુઃખદાયક તહકીક. , ૧, જૂઠ કથકને મુખ કહ્યો રે નગરની છા૨ સમાન તિરિય નય ગતિમૅ ભમે રે પામે દુખ વિણ રેઇન શીતલ ચંદન ચંદ્રથી રે મીઠી વાણુ સહાય , દવ દાહ વળી પાલવે રે વચન દાહ ન ખમાય. મધુર વચન જગ પ્રિય છે રે કટુક સત્ય પણ છોડ , મધુર સત્ય ભાષી તણે રે દરિસણથા સુખ કેડ. , , શુચિવાદી નર જે આ છે રે સફલ જન્મ તસુ ધાર જૂઠા બોલા માનવી રે
કેમ ઉતરે ભવપાર... વ્રત શ્રુત સંયમ ભારનો રે.
સત્ય વચન છે કેષ દેવ દાનવ ન કરી શકે ? તે ઉપર તિલ દોષ. આનંદ કરીએ ચંદ્ર જયું રે પાય નમે જસુ દેવ રૂપ જાતિ ધનહીન જયું રે તેને એહી જ ટેવ. તાપસ મેગી મુંડીયા રે નાગા ધીવર ધાર કૂડ વચન કહેતાં થકા રે તે છે પાતકકાર. બાધે ધન પરિવાર જે રે તોય ન બેલે અલીક અન્ય પુણ્ય સહુ તેલતાં રે તોહ ન એ સમ ઠીક...
બેહરો શઠ ને બબડો રે જ્ઞાનહીન મુખ જોગ - યેની વળી પર શ્વાનની રે પામે ફૂડને ગ.
શતાદિક ગુણગણ તણું રે ફૂડ કરે છે હાણ - સુહણે સંગ ન કીજીએ રે જડ વચન દુ:ખ ખાણ... - વંદનીક ત્રણ જગતમે રે વધે દ્રવ્ય પરિવાર સત્ય વચનથી સુખ લહે રે શુચિવાદી અણગાર... પર કારણ વચ જઠનાં રે બેલ્યાં દે દુઃખ લક્ષ અસત્ય વચનથી દુ;ખ લહ્યાં રે વસુ રાજા પરતક્ષ... માનવ દાનવ સુરપતિ રે ગ્રહ બેચર જનપાલ વંદે જિન તે પણ કહે છે સત્ય વચન વતપાલ... - સત્ય વચનથી સુખ લહે રે સત્ય વચન સુખખાણ સત્ય વચન કહે પ્રાણીયા રે દેવચંદ્રની વાણુ.
-
૧૩
» અ ૧૪
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
જૈનધર્મ સ્વરૂપની સજઝાય
ક જૈન કેવા હોય ? કોને કહેવાય તે વિષેની ૧૦૨૨). જેને કહે કહ્યું હવે ! પરમગુરૂ ! જેન કહે કયું છે ? ગુરૂ ઉપદેશ વિના જન મૂઢા દર્શન જૈન વિગેરે.... પરમગુરૂ૦ ૧ કહત કૃપાનિધિ શમ–જલ ઝીલે કમ મેલ જે દેવે બહુલ પાપમલ અંગ ન ધારે શુદ્ધરૂપ નિજ જોવે.. . ૨. સ્યાદ્વાદ પૂરન જે જાને નયગર્ભિત જસ વાચા ગુણપર્યાય દ્રવ્ય જે બૂઝે સઈ જૈન હૈ સાચા... ક્રિયા મૂઢમતિ જે અજ્ઞાની ચલત ચલિ અપૂઠા જૈનદશા ઉનમેં હી નહી કહે સે સબહી જૂઠી. પર પરિણતિ અપની કરમનેિ કિરિયા ગવેજ ગહિલે ઉનકું જેન કહે કહ્યું કહીયે સે મૂરખમે પહિલે. જૈન ભાવ જ્ઞાનિમાંહે સબ શિવ સાધન સહીએ નામ ભેખ(વેષ)સું કામ ન સીઝે ભાવ ઉદાસે રહીએ.” જ્ઞાન સકલનય સાધન સાધે ક્રિયા જ્ઞાનકી દાસી ક્રિયા કરત ધરતુ હે મમતા યાહી ગલેમે ફાંસી... ક્રિયા બિના જ્ઞાન નહિં કબહુ ક્ષિા જ્ઞાન બિન નહી યિા-જ્ઞાન દોઉ મિલત રહતે હૈ જ જલસ જલમાંહી... . ક્રિયા મગનતા બાહિર દીસત જ્ઞાન શક્તિ જસ ભાંજે સદ્દગુરૂ શીખ સુણે નહિં કબહુ સે જન જનતે લાજે... . તત્વબુદ્ધિ જિનકી પરિણતિ હૈ સકલ સૂત્રકી કુંચી જગ જસવાદ વદે ઉનહીકે જૈન દશા જસ ઉંચી.
૩ જૈનધર્મ સ્વરૂપની સજઝાય [૧૦૨૩] શિવસુખ ચાહે તે ભજે ધરમ જૈન કે સાર જ્ઞાનવત ગુરૂ પાયકે ચિત્ત ! તું ચેત મહામુનિ રાજા જુઠા કાહિ દિવાની સંજમ વિણ કરણી સુઝ બેટી ક્યું માટી વિષ ફલકી ગેટી... ૨ ચાર-પાંચ મિલી મેટે કીધે હું તે ગારવરસ મધું પીધે જે તુઝ પાડે અવિરત ભલે તે તે મેરૂ ચઢાવી ડેલે... ખલવાણું તુઝ મીઠી લાગે જિનવયણે સુતે નવિ જાગે જે તું પડશી પ્રમાદે ભેળા સેવીશ બહુત નિદહ ગાળા... ૪ તું બહુજન સેવા રાચે છાંડી મારગ કરમ નિકાચે નિર્ગુણ પરગુણ તું કર્યું ગેપ પરગુણ નિસુણી કયું મન કોપ... ૫
વતાર.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૭૮
તુ પડીચા ગારવને ધંધે મારગે તુ' ચાંપ્યા તારી પક્ષ કરે। ગુણવંતહ કરી ચું કરતાં તુમ સુજસ લહેગે જો હિત વચન તુમ નહીં માને જા દીસે બહુ માયા મેલી જેઠને અ ંતર હિત ચાહીજે શ્રીનય વિજય વિષુષ પદ સેવી
[૧૦૨૪]
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ ભગત લાક તુઝ અધેશ્મ'ધે તિહાં તે તું દીસે વટ પ્યારે...૬ નિર્ગુણુ લેક ન રાખેા નેરા જો જિનવચને સુદૃઢ રહેશે... તે પણ હિ તું ન રહે છાના શુદ્ધ જાતિ નહિં તે સહી ગેલી... ૮ ધમ' ઉપક્રમ તેને કીજે જસ એલે તસ એ મતિ દેવી...
ધમનાં ચાર પ્રકાર જગમાં એટલું સાર... આદીશ્વર સુખકાર શ્રી શ્રેયાંસ કુમાર... ચારણીએ કાઢયાં નીર શીયળે સુર-નર ધીર... સરસ-વિ(ની)સ આહાર ધન ધન્ના અણુગર... ધરતાં ધરમનું (નિરમલ) ધ્યાન પામ્યા કેવલ જ્ઞાન... જેહની શીતલ છાંય મનાંછિત ફળ થાય...... સાયા–રાજરતનકૃત [૧૦૨૫ થી ૧૦૪૩] વિષમ પરીષહ એ જી... ભ૦ જાણી ઋષિ ચલ ચિત્તોજી આશી અતિઘણઉ હિત્તે જી... પ્રતિબોધ્યઉ અણુગારાજી
..
८
રે જીવ ! જૈનધમ કીચે દાન શીયલ તપ ભાવના વરસ દિવસને પારશે શેરડી રસ વહેારાવીઆ ચંપાદ્વાર (પોળ) ઉઘાડવા સતી સુભદ્રાએ જશ લયે તપ કરી કાયા શાષવી વીર જિષ્ણુદ વખીએ અનિત્ય ભાવના ભાવતાં ભરત આ રિસા ભુવનમાં ધ વૃક્ષ(જૈનધર્માં) સુરતરૂ સમે સમય સુંદર કહે સેવતાં ી જ્ઞાતાધમ કથાસૂત્રની મેઘ મુનીસર મનમાંહિ ચિ'ત પ્રાત સામઇ પ્રભુ વદનિ આવીયા સ્વાગત વતિ વીરે' બોાવીયા ગજ સબંધી પુરવ ભવ કહી દુર્ગતિ પય છે પરંતુ વારી
ધરમ રથ સારથી સારાજી...
અંગ અગ્યારઇ મેઘ મુનિવર ભણ્યા ચારિત્ર પાલઇ વિરુદ્ધોછ ખાર પ્રતિમા સાધુ તણી વહી (સથિલ કર્યાં ભવમથાજી... ગુણુરત સ’વચ્છરનુ' તપ તપી પાળી અણુસણ ધીરાજી વિજય વિમાન, મુનિજી અવતર્યા લાસ ભવાનધિ તીરે જી... એહવા મુનિવર ગુણ ગાતાં સદા દુખ દુ′તિ સવિ જાયે જી દોઈ કરશેડી ભાવભગત ધરી કહે શ્રી રાજરતન ઉન્નજ્ઝાયેજી, ૧૩
રેજીવ ૧
..
.
७
H
.
W
ર
บ
પ
૯
૧૦
૧૧
૧૨
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતાધર્મ કથાસત્રની સઝાયે
८७८
૨. છવાયા સંઘાટક ન્યાયલાસ ૧૦૨૬) છઠે અંગે જિનવર કહી રે નિ સુણઈ પર્ષદા બાર શિવસુખ સાધન કારણુઈરે દેવઉ દેહનઈ આહાર, ચતુરનર ! મનમાંહિ બૂઝઉ રે ઈહાં સેઠી અધિકાર
તેહની જાણી વિચાર રાજગૃહ રળીયામણ રે શેઠ્ઠિ સુગુણ ધનનામ ભદ્રાસ ઘરિ ભામિની રે સીલ ગુણે અભિરામ.. . દેવ-દેવી પય પજતાં રે જાયું પુત્ર રતન વિઝાભરણિ સેભતું રે દિન દિન અધિક યતન્ન...
એક દિનિ બાલક તેડી રે ઘરદાસિ કરિ લઈ ક્રિીડા કરવા વનિ ગયઉ રે તિહાં સુત ભૂમિ ધરેઈ... દાસ રમતિ લાગઉ જિસિઈ રે વિજય નામ એક ચોર આવી બાલક લેઈ ગયું રે દાસ કઈ તવ સેર... ચર લેઈ જઈ નવ સયઉ રે આભરણ લીધાં ઉતારિ બાલ વધી નાખી કૃપમાં રે રહીઓ વાહ મેઝાર. . - બુખારવ પુરમાંહિ થયું રે ધાયા સુભટના લક્ષ વનમાંહિ કરિ હિઓ રે પાપી વિજય વિપક્ષ. ગેહિરામાંહિ ઘાલીએ રે ચરણે હીનું બંધ -ભદ્રા ધન અતિ દુર્ધર રે જાણું એહ પ્રબંધ.. કેતુકાલ અતિકમઈ રે
પૂરવ કર સંગિ એક દિન નરપતિ ઝાલીઉ રે ધન સેઠિ પિશુન ગિ. વિજય ચાર જિણિ હડિમાંહિ ઘરિઉ રે તિહાં ધરિ ધન સેઠિ માંહો માંહિ રૂચી નહિ રે રાય વિચનિ રહીયા નેટિ. - ૧૦
જન વેળા જબ હઈ રે સરસ મધુરા આહાર * ભદ્રા ભગતિ કલઈ રે સેઠ જમઇ સુવિચારિ.... .
ખાતાં ચેર ટગમગ જોઈ રે નિજ સંત નઉ વધકાર - દીનવચન યાચઈ ઘણુઉ રે ધન સેઠિ ન દીધું લગાર... - ૧૨ સકા શરીરિ ઉપની રે
ચાર પ્રતઈ કહે તામા -હઠિ બંધન હાથઈ ગ્રહી રે આવિ તું એકાંત ઠામ.. . ૧૩ ચોર કહઈ વ્યવહારીયા રે સુણ તું સાચી વાત ક્ષુધા વેદન મુખ્ય અતિ ઘણું રે સુકી સાતઈ ધાત.. મુઝનઈ તું ભેજન દઈ રે તે તુઝ આવ સાથિ સેઠિ તે તિમ માનીઉં રે પડી રહી તેણિ હાથિ. . ૧૫
• ૧૪
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
८८०
શરીરે ચિંતા સાચવી રે બીજઇ દિનિ ભાજન દી' ૨
ધન વ્યવહારી મૂકીએ રે વિજય વિષમ વેદન સહી રે વ્યવહારી દીક્ષા લેઈ ૨ મહાવિદેહમાંહિ અવતરી રે
૩.
મન પાખઇ ચારની પુરિ રે
દેવઉ દેહે આધાર
ઉત્રજ્ઝાય રાજરતન ઇમ ભણુઈ રે દ્વિતીયા ધ્યેય નિ વિચાર
જિનવર ભાષિત સહઉ સહતાં સુખ પામીઈ
એહ ઉપર જિનવર કહેઇ રે ચપા પુરીઇ પ્રગટ પણઈ ૨ જિનદત્ત સાગરદત્ત વલી રે એક દ્વિનિ રમતાં એ જણાં રે દેવસેનાસુ ભાગવઇ ૨ વિવિધ વૃક્ષ જોતાં થકાં રે
સઝાયાદિ સ ગ્રહ,
આન્યા તિહાં કણિ દેઇ જો અતા સહું કોઈ...મનમાંહિ૦૧૬ રાજાઇ. દ્વીઇ ખહુમાન
પામીઉ નરગ નિદાન...
સુદર ઇંડા મારનાં રે તે દેખી નિજ કરિ ધાર રે જિનદત્તઇ સકા વિના રે ન કે'તે કૈકી થયું રે સાગર દત્તઇં સંદેહ કર્યું રે ઇંડુ હાથે ચાળીયુ રે જિનદત્ત લેાકે પ્રશસીએ રે તિમ જિન વચન ખરાં જાણી રે
.
પુહતુ દેવ વિમાન લહસ્યઈ મુગતિ સુઠાણું..
સંદેહી ધરમ નિવ લહુઇ રે ઈમ જાણી કરયા પ્રાણીયા રે એહ કથા જિનવરઈ” કહી રે રાંજરત્ન ઉવજ્ઝાય ભઇ રે
20
..
અ ડઢાધ્યયન ભાસ [૧૦૨:]
મન” ન ધરઉ સર સેાભાગી સાંભળે અણુમાનઇ ધરમનું છેહ.......
નિસ દેહી ધરમવંત
દાન-પુણ્ય એક ચિત્તિ... જ્ઞાતા ધરમ કાંગિ
જિન ધરમઇ' ધરઉ ર્ગ...
ઉપનય એક તું જોઇ
વ્યવહારી વસઇ દોઇ... ક્રીડા કરઇ શુભ વેશ કીધઉ વનમાંહિ પ્રવેશ... પંચ વિષય સુખ ભાગ રસિયા સરસ સચે ગ... તિહાંતરૂ તાલ સુકુમાર મનમાંહિ કરઇ વિચાર... પાળી પેટ કીધ અભિનવ રૂપ પ્રસિદ્ધ... એહમાં કિહાંથી જીવ સેાભાગી જાણી એહુ અજીવ... નિદિએ સાગરદત્ત આદયે એકાંત...
.
20
Ro
10
..
..
2.0
3.0
20
AD
A
૧૭
د.
20
૧૮
૧૯
૪
૫.
G
.
૧૦
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતાપુત્રની સજ્ઝાયા
૪. કચ્છપ ન્યાસ ભાસ [૧૧૮]
અથથી આગમ જિન કહુઈ સેહમ સ્વામી ઉપદ્મિસ્યઈ પાંચઇ ઈંદ્રી વિસ કર વિષય વિકાર થકી લહુઇ એહ ઉપર સંબધ સુણઉ વારાણસી નગરી ભલી મૃગ તીર દ્રહ તે માંહિ કચ્છપ દાઇ વસઇ તિહાં એક કચ્છપ સંવૃત અગી વારંવાર કચ્છપ ખીજઉ બ્રહ સમીપિ વનમાંહિ રહઇ અહિંનસિ જીવ હણુઈ ઘણાં એક દ્વિનિ દ્રહથી નીસર્યા આહાર હેત વનતટ ઈ ગુપ્તેન્દ્રિય ગ। પવી રહિએ મૃતક જાણી પરિરિક અજિતેન્દ્રિય કચ્છપ તણુ વિવિધ વિટ‘બન વેદના કચ્છપ હણી પાછા વળ્યા સ'વૃત ઉંચઉ ઉછળી એ સબંધ મનમાંહિ ધરી રાજરત્ન ઉત્રય કહુઈ
૫. થાવાસુત
સચમ આદર્શ સાધુજી સબલપણું સિવ પરિહરી સેલગપુર અતિ દીપતુ પથક પ્રમુખ મ’ત્રીસર્ યાવચ્ચા મુનિવર દેશના શુદ્ધ શ્રાવક વ્રત આયુ દિવસ કે'તે શુકમુનિ કનઈ" વિહાર કરઈ મહી મ`ડલઇ”
સ-૫૬
#
સૂત્રથી ગણધર વાણિ... લલના જ:પ્રતિ હિત આણું ... (પાંચ૰)૧ ચારૂ વિષય નઉ વ્યાપ દુતિ દુઃખ સ ́તાપ... આણી અધિક માહ
પાસઇ ગંગ પ્રવાહ
માટઉ હિર ગ*ભીર આવઈ ગગા તીર... ગેાપવઈ ગ્રીવા પાય વિસ્તારઈ સવિ કાય... પાપ શુગાલા ઈ ક્રૂરતાં સિ દિસિ જોઇ
કચ્છપ દોઈ સમકાલ
10
20
10
1.0
.
10
20 20
...
N
.
BO
28
૮૮૧
"
RO
"
.
10
ધાયા પાપ ગાય ચતુષ્પદ ચીવા કરેટિ જ બુકેન કરી ચાર્ટિ ચલતુ દેખી અગ કીધઉ કચ્છપ ભંગ પાપ સીયાલા જા'મ બ્રહમાંહિ પુહતુ તામ વારઇ વિષય વિકાર તે લહઈ શિવ સુખસાર સેલકાધ્યયન [૧૦] નિશ્ચલ મન કરી ઠળુિ ૨ સેલગ સાધુ પિર ાજણ રે...સયમ૰૧ સેલગ નામે ભૂપાલ रे
M
18
LP
20 10
20
M
10 as
ર
..
ܡ
、
..
↓↓
૧૦
પાંચ શત પરમ દયાલ રે...
નિસુણી સેલગ નરનાથ રે પ'થક આદિ સવિ સાથ રે... લગ થયા અણગાર રે પચ સય સીસ પરિવાર રે, ૪
૧૧
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૮૨
ઉગ્ર ક્રિયા-તપ-જપ કરઈ રોગ નિ`લ પણઈ ઉપના અનુક્રમિ વિહરતાં આવીયા મંડક સુત બહુ હરખ સિં ચાનસાલાઇ મુનિવર રહિયા નવ નવી ભગત મંડુક કરઈમધુર આહાર લપટ પશુઇ થીયા ચર(ચ)હેતિ પથક વી સેલગ સૂરિ પાસષ્ઠ રહિએ દસ વિધ ચતિધમ પાલતુ સેલગ સાધુ સંથારિયા પ્રખલ પ્રમાદ વિસ નવ લઈ પથગ ડિકમણું કરઈ ચઉમાસી ખામઉ ખામતાં કાપ વચન ગુરૂ ખેલીયા નિપુણ મધુર વચને કહિ સીસ સુવચન મન જાગીયા આપ નિ ́દા કરઈ અતિઘણી સેલગ તિહાથી પાંગર્યા સુનિવર પાસિ સાવિ આવીયા
સજ્ઝાયાદિ સમા
૮
20
અરસમુ-વિરસ લીઈ આહાર રે સેલગ તનુ સુકુમાલ રે... સયમ૦ ૫ સેલગરિ ગુરૂરાય રે તાતના નિત નમઈ પાય રે... વૈદ્ય વપુ કરઇ નીરોગ ૨ ષટ રસ સરસ સયેગ રે... તિહાં રહિયા કરી થિર ઠાર ફ્ અવર મુનિ કરઈ વિહાર રે.... પથગ સાધુ સુજાણ રે નિજ ાિર વહુઇ ગુરૂ આણુ રે ૯ વાવરી સરસ આહાર રે દિવસ રજની અધિકાર રે... ૧૦ કાતિ”કી દ્વિનિ સુવિચાર રે જાગી સુગુરૂ તિણિ વાર રે...,, ૧૧ કિમ કરિએ મુઝ નિદ્રા ભગ રે ખામતાં હુએ સિર સ ́ગ રે..... ૧૨ મૂકીએ વિ પરમાદ રે ધિક રસ ગૃધ ઉનમાદ રે... આદિ૨ મિન વઈરા રે પાંચ સઇ સીસ મહાભાગ રે..... ૧૪ પુડુંતલા વિમલ ગિરી શૃંગ રે મુગતિ રમણી કર` સંગ રે..., ૧૫ અંતે સ'ચમી દૃઢ થાઈ રે આરાધક સાઇ કહવાય રે... દુર્ગતિ કરિ પલાઈ સેલગ સૂરિ ગુણ માઇ રે...
કરમ” જીવ લઇ ઘણુ કરની વિકટ વિટંબના
.
તુંખકાધ્યયન [૧૦૩૦]
"
આતમ સાધન સાધવા સાધુગણુ સહિત અણુસછુ કરી સાહમ સામિ કઈ જ ખુનઈ સેલગ સૂરિ તણી પરિ એહવા મુનિવર વાંદતાં રાજરત્ન પાર્ટ ભાવસ્ય'
૬.
જ્ઞાતા ધરમ કાંગમાં
ઉપનય કાહે વધમાન
સજ્જન સહુ સાંભલઉ એક ચિત્તિ થઇ સાવધાનો રે...કરમ ન બાંધીઇપ્રાણીયા ૧
કરમનઉ વિષય વિકારો ર
કરમથી નહી' ભવ પાર રે નરગતિયચ અવતારી રે સુખ દુખ કરમ દાતારે રે...કરમર્
.
G
M
૧૩
૧૬
૧૦
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
८८३
જ્ઞાતા ધર્મકથાની સજઝાયો જિમ એક તુંબઈ કઈ દઈ માટી નઉ ઘણ લેપ રે દેર સહિત આઠ પડ ધરી જલમાંહિ કરઈ નિક્ષેપ રેકરમ૦૩ અતિ ભારઈ કરી તુંબડું બૂડી જાઈ જલ હેઠિ જિમ જિમ લેપ જ ઉતરઈ તિમ તિમ ઉપરિ આવઈ નેટો રે..૪ તિમ જીવ ભારે કરમથી બાંધ્યું નરક નઉ આય રે ચારિત્ર જ્ઞાન દયા થકી લઘુતર પ્રાણીઓ થાય છે... - ૫ ઉત્તમગતિ પ્રભુતા પણ પરભવ સુખ અપાર રે ચિહે ગતિમાંહિ નવિ ભમઈ શિવપદિ હુઈ અધિકાર રે. . તુબ દષ્ટાંત જાણ કરી જે ન કરઈ કરમ બંધ રે ‘ઉવજઝાય રાજ રતન કહઈ છઠા અંગે સંબંધો રે.. . ૮
૭. રોહિણી અધ્યયન ૧૦૩૧ ચારિત્ર ચેકનું ચિતિ ધરઉ આળસ મકર લગાર રહિણી પરિ જગ જસ લહુ ઇમ કહે શ્રી ગણધાર...
વઈરાગી ! વ્રત તુહે આદરઉ હે સોભાગી ! ઈહ ભાવિ સુખ ધન માન વઈરાગી ! પરભાવિ મુગતિ પ્રધાન વઈરાગી વ્રત તુહે આદરઉ હવઈરાગી-૨ નિવસઈ ધન વ્યવહારીયા રાજગૃહ શુભ ઠામ પુત્ર ચારિ તસ શુભતા ધનપાલ ધનદેવ નામ... વઈરાગી૨ ધનગેપ ધનરક્ષિત ભલા તેહ ધરિ નારી ઐરિ ઊંઝતા ભગવતી રક્ષિતા રોહિણું બહુ મહાર.. - ૩ એક દિનિ ધનમનિ ચિંતવઈ પુત્ર સુગુણ મુઝ રિ તેહની સ્ત્રી પરીક્ષા કરી આપું હતસ ઘર ભાર... જ્ઞાતિ કુટુંબ સવિ મેલીઉં તેડી વહુઅર વ્યારિ શાલીના કણ પાંચ આપીયા પ્રત્યેકઈ કહિ સુવિચાર.... . ૫ કણ રૂડીપરિ રાખજ કરજો ઘણું રે વતન માગઈ મુઝ પાછા દેજો માનિયું સસરાનું વચન. . વરસ પાંચ વીત્યા પછી એક દિન મેલી પરિવાર ધન સેઠિઈ કણ માગોયા જજયા વન્તિ તિહાર... , પ્રથમ વહુઈ કણ આપીયા સેઠિ કહઈ કિહો એહ, એ બીજા કણ છે તાતાજી ભેળી માં નાખીયા તેહ... . બી જઈ આયા પૂછઉં તે મઈ ખાધા તાત એ બીજા કણ શાલીને ત્રીજીની સુણ હવઈ વાત... - ૯ મંડન પેટી માંહિ થકી કાઢી આપ્યા કણ પંચ જની પરિ ઘણું જાળવ્યા હવઇ હિણિનઉ જોઉ સંચ... - ૧૦
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૮૪
સક્ઝાયાદિ સંગ્રહ વાવ્યા પીહરિ મોકલી વરસિ થયા એક પ્રસ્થ હવડાં મૂડ સહસ ગમે આણુ તુહે થઈ સ્વસ્થ...વઈરાગી સાંભળી ધન સેઠ હરખીયા શાલિકણનઉ વિસ્તાર સકટ સહસ સંખ્યા મોકલી આણી ભરિયા ભંડાર... - ૧૨ રેહિણી ઘર સામિની કરી સહુ તસ માન આણ ભાંડારણ કરી રક્ષિતા .. ભગવતી ભેજન ઠાણ.. - ૧૩ ધર પુજનિ ઉઝિતા ઠવી નામ તિસ્યા પરિણામ
ચાર કામ સહુ દેખતાં દીધાં ધન સેઠિ તામ.. . સહુઈ નિજ થાનકિ ગયઉ વસુત દેઈ ઘરભાર ધન સેઠિ દિક્ષા લઈ
પામીયા સુખ ઉદાર... ઉપનય એ જગગુરૂ કહઈ સેઠિ તે સદ્ગુરૂ જાણિ વહુઅર તે ભાવિ પ્રાણીયા કુટુંબ તે સંઘ વખાણિ. - શાલિ પંચ કણ વત કહિયાં ઉજિઝતાની પરિ જઈ વ્રત લેઈ જે પરિહરઈ
ભવિ ભવિ તસ દુખ હોઈ. . ૧૭ ભગવતી પરિ વ્રત લઈ ભેજનાદિક વ્યવહાર વ્રતધારી સહનઈ કઈ તેહ નર અધિક સંસાર” - ૧૮ રક્ષિતા પરિવત આદરી પાલઈ નિરતીચાર લકમાંહિ પૂજા લહઈ પરભાવિ સુર અવતાર.. - ૧૯ વ્રત લેઈ હિણિ પરિ પરનઈ દિઈ ઉપદેસ વૃદ્ધિ કરછ જિન ધર્મની શિવપદિ કરઈ પ્રવેશ... એહ દષ્ટાંત લહી કરી
વ્રત ધાઈ ધરી આણંદ રાજરત્ન પાઠક કહઈ
તે લહઈ પરમાણુ દ... ૮ મલી કુંવરી અધ્યયન [૧૦૩૨]. શ્રી જિન બલઈ એણી પરિ નિસુણઈ પરષદ બાર હે મુનિવર ઉગ્રતા સંયમ આદરઉ વંછિત ફલ લહઉ સાર હે , (માયા) ૧ માયા મકરઉ કારમો
માયા દુ:ખ દાતાર હે ,, મહાબલ રાય તણઈ ભવિ કીધઉ માયા સાલ હો , છમિત્ર તપ લિઈ વંચીયા વિષમ માયા જાલ હ , . ૨ તેણઈ કરી સ્ત્રી વેદ પામીયા ઓગણીસમાં જિનચંદ હૈ , કુંભ નરપતિ ઘરિ અવતર્યા પ્રણમઈ સુરપતિ શૃંદ હૈ છમિત્રજીવ પ્રતિ બૂઝવી લીધઉ સંયમ ભાર હે . ઘન ઘાતી કરમ ક્ષય કરી પામ્યા શિવગતિ સાર હે . આ એ દૃષ્ટાંત હઈડઈ ધરી
માયા ન કરઈ લગાર છે , રાજરત્ન પાઠક ઈમ કહે તે લહઈ શિવ સુખસાર હે ૫
- ૨૦
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમકથાની સજ્ઝાયે
૯. માર્કદી વિણગાધ્યયન [૧૦૩૩]
૩ 1.0
રે
રે
રે
સુશુ સનેહી રે સાજન જાણુંજ્યા રે ઉપનય એ ગિ સાર વરિત માયા રે જીવ લઈ ધણુ' રે વિરતી લઇ સુખ અપાર, સુશુશુ॰ પાંચમ ગણધર એડુ ઉપર કઈ રે નિસ્સુ રે જખુ કુમાર અધવ ઢાઇ વિરતી અવિરતી ૨ તેહતા અધિકાર... ચંપા રે નગરી ચતુરપણષ્ઠ વસઇ રે માક'દી સાથે વાહ જિનપાલિત જિનરક્ષિતા રે પુત્ર દેોઇ અધિક ઉમાડુ... જલટિ જ નઈ ધન લાવ્યા ઘણુ સાગર પેલઇ તીર આરમી વાર માવિત્ર વારતાં ૨ પ્રવહણિ ચઢયા દઇ વીર..... ૪ જનિધિ જાતાં એકદિન તેહનઇ વાયા વાય પ્રચંડ હાલકલ્લાલઇ સહુજન દેખતાં ૨ વાહણ થય' શતખંડ... અંધવ દેઇકિર પાટીયુ ગ્રહી ર ભમતાં પુર્હુત! રત્ન દ્વીપ વહી રે સુદર દેખી મદિર લેઈ ઈ રે વિવિધ વિલાસઇ” કુમરનઇ રીઝવઇ એક દિનિ લવણાધિપ આદેશ લહી કુમર પ્રતિ' કહઇ દેવી સાંભલઉ રે પૂરત્ર પશ્ચિમ ઉત્તરવન ભલાં રે દક્ષિણ દિસિ તુમ્હે કત મ જાઇસિક શીખ ક્રેઇન દેવી સાંચરી ૨ ક્રીડા કરતાં દક્ષિણદિસિ ગયા રે સૂલ પરેચા એક નર પેખીયે રે પૂઇ વ્યતિકર સઘલક તે કઈ ર પ્રવહેણું ભાંગ ઈંડાં કણિ આવીએ કો એક વાંક વધમિ' દી' રે વચન સુણીન` મ`ધવ ચમકીયા રે તુરગ સરૂપી સેલગ દાવ રે બીહતા અધવ સુર પાસઈ ગયા હૈ સેલિંગ યર્તાન પૂઢિ આપીયા રે ઉદધિ વિચાલષ્ઠ જાતાં ન્યતરી રે જિનરક્ષિત લઘુ બધુ ક્ષેાભીએ રે
રે
રે
રે
ગાહેતા જલ નિધિપૂર તિહાં રયણુ દૈવી સનૂર ... તેહસ્યુ ભાગવઇ ભેગ યૌવન સર સયે.... સાગર સાષણ હેત જીહાં રહયા એકચિ‘ત...
૮૮૫
રાતુ કઠગત પ્રાણ એહ દેવીતણુ વિન્તાણુ... દેવીઇ કરિ ભરતાર એ વિષમઆ અધિકાર. કહે કાઈ રણુ ઉપાય તિહાં દેાઈ અધવ જાય... તારિ પાલિ સુર રાય સીખ ટ્વેઇ દૃઢ થાય... આવી કરઇ હાવભાવ નિસુણી લલિત વિરાજ...
10
ม
..
20
.
..
તિહાં ક્રીડાનાં રે ટામ અદિષ્ટી વિષતાંમ... પાલિ ખાંધવ જોડિ
તિહાં દીઠી કર’(ડ)કની કોડિ., ૧૦
32
..
..
RO
*
..
७
.
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૮૬
પુષ્ઠિ ઘંધાલી જલમાંહિ નાખીએ રે જિન પાલિત ચંપાઈ આવીએ રે ઘર સુખ વિલસી સયમ આદરી રે સેલગ ગુરૂનાં વચન નહી કરઈ રે એ દૃષ્ટાંતઈ અવર તિનડી ભજઇ ૨ રાજરત્ન પાક ત્રિજનન ઇ કહે રે.
૧૦. ચંદ્રકળા ન્યાયભાસ [૨૦૩૪] યુનિમચંદ સમાન
ગુણનિધિ ગિરૂએ સાધુજી રે આલસરાહુ વસઇ' ડિઓ રે સલુણા સાધુજી રે શુભ સંગતિ ક્રોઇ ખિ શિશ અધિકાર ચરણ-કરણ ગુણે કરી રે હીનાચારી સગથઇ રે ગુણહીણઉ અસયતી રે ચઢતઇ” ગુણુઇ સાભઇ સદા રે શુકલ પશ્મિ' જિમ ચંદ્રમાં રે કૃષ્ણ પખઇ. ખીએ હુઇ રે જ્ઞાતા ધરમ કથાંગમાં રે રાજરત્ન ઉવજ્ઝાય કહે રે
સન્ઝયાદિ સંગ્રહ
દેવીઇ હણીએ તત્કલ સાજન હરિવસાલ... સુગુણ॰ ૧૬ સેહમ સુર અવતાર તે લક્ષ્યઇ સસાર... તે લહુઇ શિવપદ સાર જ્ઞાતા ધરમ અધિકાર...
તુમ્હે વિષ્ણુ સ ંશય કુણુ હરઈ વીર કહે-ગૌતમ ! સુષુ સમુદ્રષ્ટિ તે રહઇ સદા દ્વીપવાત કેતાં સહુઈ એહુ ન સહઇ કેતલા લપત્રાદિક તેહનઇ સ્વપક્ષી પરપક્ષીનાં
૧૧. દાવદ્રવ
હા ગૌતમ પૂછઈ" વીરનઇ" મુનિ આરાધક કહ્યાંછ
દશમ અધ્યયન વિચાર લવલેસઇ' અધિકાર...
દિન દિન ઘટઈ તસયાન...(સદ્ગુણૢ૦)૧ સુખકાર, સલુણા॰ કુસંગતિ દુખદાતાર... સલુણા॰ શ્રી જિન કહે વારવાર સંપૂરઉ ઋષિરાય અનુક્રમ ઘટઇ જસવાય... સદગુરૂન"" સચેકિંગ પદવી લહુઇ અનુયાગ... કલાવત સુવિસાલ એ સ`ગતિ જ’જાલ...
20
.
.
18
..
, ૧૮
..
18
**
در
વૃક્ષન્યાય ભાસ [૧૦૩૫] જીહા નિધરી હરખ અપાર વિરાધક કુણુ અણુગાર, જીવનજી ! એમુઝ કહા જિનરાય હેા સેવઈ સુરનરપાય... જીવનજી૦ ૧
જિમ દાવ દ્વત્ર વૃક્ષ
↓
૧૭
..
વાયુ સહુઈ પરતક્ષ...
સમુદ્રઞાત પણકેવિ
એહુ પણ સહઇ વતી કેવિ...,,
.
રિદ્ધિ તણું નહી પર » સહુઇ મુનિત્રચન વિસ્તર...,, ૪
મ
-
3:
3
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૮
તાતા ધર્મકથાની સજા દુરસહ વચન સપક્ષીનાં કહે કઠુઆ વયણ કુપક્ષ ઉભયવચન મનમાંહિ ગ્રહ , આરાધક મુનિ દક્ષ જીવનજી ૫ એ ચઉભંગિ જિનિં કહી - હરખી પરષદ બાર રાજરત્ન ઉવજઝાય ભણઈ , ધન ધન ધરમ આધાર ૬
૧૨. ફરહે. દક ન્યાયભાર ૧૦૩૬). અજ્ઞાની મિશ્યામતી રે હાં પ્રાણી પાપ સંયુત્ત, મેરે સાજના સુગુરૂ સગઈ તે હુઈ રે હાં વિરતી વિષય વિરત્ત
- મેરે જીવના શ્રી જિનકહિઈ હિત આણું ચંપાપુરી સે હમણું રે હાં જિત શત્રુ નામ ભૂપાલ, મેરે સાજના સુબુદ્ધી મંત્રીસર મૂલગુ રે હાં શ્રી જિન ધરમ પ્રતિપાલ...મેરે જીવના ૨ એક દિનિ અને પમ રસવતી રે. સરસ શાક પકવાન મેરે સાજના ભોજન કરતાં નરપતી રે , વખાણુઈ અન્ન પાન... મેરે જીવના ૩ સામંતાદિક તિમ કહિ રે મૂન કરી રહિએ પરધાન મેરે સાજના તતખિણિ રાજાઈ પૂછીલું રે, તુમ્હન નગમિઉ વખાણ...મેરે જીવનારું સુગધ વસ્તુ નિરગધ હુઈ રે - શુભ વલી અશુભ પરિણામ મેરે સજના રાજાઈ તે નવિ હિઉં રે , સહુ પહ, નિજ ઠામ..મેરે જીવના ૫ જીવ કલેવર પરીઉ રે દુરગંધ અતિ અપવિત્ર મેરે સાજના રાય રવાડીઈ જાયતાં રે . ખાઈ જલદીઠG કુચિત્ર. મેરે જીવના ૬ રાય દુગછા બહુ કરઈ રે - સચિવ કહે સુણ વાત મેરે સાજન અશુભ પદાર્થ શુભ હુઈ રે . એ જગિ વિપરીત ઘાત...મેરે જીવન ૭ તેહઈ પણિ નવિ માનિલ રે , સુબુદ્ધિ કરઈ પરપંચ મેરે સાજના ખાઈ જલ લેઈ કરી રે , પવિત્ર કરઈ શુભ સંચ..મેરે જીવના ૮ સુગંધ દ્રષ્યઈ વાસીઉં રે , પાયું પાયું ભેજન કાલિ મેરે સાજના સર પ સવાદિ પુછીઉં રે , મંત્રી કહઈ વચન સંભાલિ..મેરે જીવના પરિખા જ જાણ કરી છે. પ્રતિ બેધ્યઉ રાજાન મેરે સાજના શુદ્ધ શ્રાવક બેહુ થયા રે , અંતે તસુ મુગતિ પ્રધાન..મેરે જીવના ૧૯ એહ દષ્ટાંતઈ જાણ રે વિવિધ પુદ્ગલ પરિવેશ મેરે સાજના રાજ રત્ન ઉવજઝાય કહઈ રે, એહ કથા લવલેશ.... મેરે જીવના ૧૧
૧૩. નંદમણીયાર મેંડકાધ્યયન [૨૦૩૭] જિનવાણ રે જિનવાણ રે આરાધઉ મનિ હિત આણે રે શુદ્ધ શ્રાવક ગુણમણિ ખાણું રે ગુરૂ વિરહઈ થાઈ ગુણ હાણું રે નંદ મણિકાર દષ્ટાંતઈ રે (દ૬૨) દુર સુર થયું એક ચિત્તઈ રે..જિનવાણી
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૮૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
રાજ ગૃહઈ વીર પધાર્યા રે ગૌતમાદિક મુનિ પરિવારે રે મહર્થિક સુર એક તિહાં આવાહ રે વિધિ વંદન કરી મનિ ભાવિક છે. જિન૦૨ તિહાં ગૌતમ પૂછયા સામી રે ભગવન! કહે એ કુણ ગુણધામી રે વીરજિન કહે સુણ ગણધાર રે હાં વાસી નંદિ મણિકાર રે. ૩ એકદા મુઝ મુખિ ધરમ નિસુણી રે શુદ્ધ શ્રાવક વ્રત ગઈ સુગુણી રે સાધુ વિરહઈ સમક્તિ હીણઉ રે અઠમતપઈ તરસાઈ ખીણુઉ રે..૪ વૈભાર પર્વત પાસઈ વાપી રે ચિહુદિસિ વનસિઉ એક કાપી રે મઠ સત્રાગારપણિ કીધઉ રે અનુક્રમિં મિથ્યાફલ લીધઉ રે.પ. અંતકાલિ સેલરેગ ઉપના રે બહુ વેદનિ ગઈ તસ સન્તા રે આર્તિધ્યાનઈ મરો જલઠામિં રે દુર્દરહુએ મણિકાર નામ , ૬ નિજવાપી દેખી જાતિ સમરિઉ રે મિથ્થામતિથી તવ સરિઉ રે શુદ્ધ માન માટી જળ લેતુ રે મુઝધ્યાન ધરઈ મન ગમતું રે..૭ એક દિનિ મુઝ આગમન નિસુણી રે વંદન આવઈ ભાવિ પ્રાણ રે શ્રેણીક હય ખુર તલ મરીઉ રે સૌથમિઈ સુર અવતરીઉ રે.. ૮ આવીએ બહાં નિજ ઋદ્ધિ લેઈ રે વિધિ પૂરવ વંદન તે રે એવાં પ્રભુનાં સુણ વયણું રે હરખે હવાં ગૌતમ નયણું રે... - ૯ જિન વંદનાદિક મનિ ભાઈ રે તેહ નર વંછિત ફલ પાવઈ રે દુર્દર પરિ સાવક હાયે રે છઠઈ અંગિ સંબંધ જોયે રે. ૧૦ શુદ્ધ સમકિત લહી મમ ચલસિઉ રે નંદી પરિ દુર્ગતિ વરસિઉ રે કહે રાજરતન ઉવજઝાયા રે સુણ સહુ શ્રાવક ભાયો રે..૧૧
૧૪. તેતલપુત્રભાસ [૧૦૩૮) જ નવિ જીવ દુખ ભગવાઈ રે માન ભંગ નવિ હાઈ રે, સુગુણનર તાં લગઈ ધરમ ન કેઈ કરઈ રે તેતલિસુત પરિ જે રે...(ધરમ) ૧ ધરમ કરઉ ઉલટ ધરી રે ધરમઈ સકલ સંગ રે , વંછિત ફલ હુઈ ધરમથી રે ધરમઈ મને હર ભેગ રે... - ૨ -તેતલિપુરિ ભૂપતિ ભલઉ રે કનક કેતુ સુવિચાર રે , તેતલિ સુત મંત્રી રૂ ૨ પિટિલાસ ઘર દાર રે... , ૩ કનક કેતુ રાજય લાલપી રે પુત્ર પ્રતિ કરઈ ખેડિ રે .. મંત્રીઈ એક સુત રાખીએ રે નિજ પુત્રી તિહાં જેડી રે.... . . ૪ પિટિલાઈ તે ઉછેરી રે દીધઉ કનક દવજ નામ રે , મંત્રી વિરેાધઈ પિટિલા રે મનિ ધરઈ સંયમ કામ રે. . ૫ અનુમતિ પતિ કહઈ તું દીઉં રે સંયમથી સુર વાસ રે . આવી તિહીંથી મુંહનઈ રે જ શીખવઈ ધરમ અભ્યાસ રે..., , ૬
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાતા ધમકથાની સઝાયે
૮૮૯ નારીઈ તે તિમ માનીઉં રે સંયમ લઈ મનરગ રે સુગુણનર વિધિપૂરવ તપ-જપ કરી રે સુર થયે સેહમ સંગિરે....ધરમ૦૭ પુત્ર વ્યંગક બહપાતકી રે આવી હણી ભૂપ રે , કનક દેવજ પાટે થાપીએ રે વાધG સચિવ સરૂપ રે . . ૮ નિજ પતિ નઈ પ્રતિ બોધવા રે માંડયા અધિક ઉપાય રે , તેતલિ સતે નવિ સહિયાં રે સંયમ નાઈ તસ દાય રે.... , , ૯ દેવ પ્રયોગ એકદા રે રાજા હૂએ તસ રૂઠ રે , અપહત્યા મનિ ચિંતવઈ રે તવ દેવ કહિ સુણ દુઠ રે.. પ્રત્યક્ષરૂપ કરી તિહાં રે દેવ જણાવી વાત રે , - ઈહાપેહેં સાંભરિયે રે પુરવભવ અવદાત રે.. શુભ ધ્યાનઈ કેવલ લહ્યું રે દેવતાઈ દીધું રે વેસ રે ભવિ જીવનઈ પ્રતિબંધિતું રે મુગતિ કીયું પસ રે. . . ૧૨ વિસ્તારથી આઝમમાંહિ ? એહના છઈ પર બંધ રે પાઠક રાજરતન કડિઈ રે સક્ષેપઈ સંબંધ રે. . - ૧૩
૧૫ નંદી ફલ ન્યાય ભાસ [૧૦૩૯] શ્રી જિનવાણી સહઉ મનમાંહિ ધરી આણંદ પંચ વિષય સુખ પરિહરઉ પામઉ પરમાણંદ, મેરે લાલ.... સદગુરૂ વચન સંભારિઈ ફલ ઉપનય મનિધારિ.... સદ્દગુરૂ ૧ નદિ ફલ નામિં વૃક્ષનઉ દૃષ્ટાંત કહે શ્રી વીર છે ચંપા પુરીથી ચાલીયે
ધન સારથ વાહ સધીર , ૨ અહિ છત્રા નગરીઈ જાયતાં મલીએ તે અતિઘણુ લેક મહા અટવી માંહિ ગયું ધનપતિ કહઈ દેક.. સરસ સછાય નદિ ફલ તણું જે ફલ ખાસઈ કેઈ મૂછ મદ ઘુમિત થઈ અંતિ તસ મરણજ હાઈ પત્ર રહિત સુકા તરૂતણ નીરસ. જે ફલ ખાઈ પરિણામઈ તે શુભ કહિયાં અજર અમર તેહ થાઈ... શેઠ વચન જેણે માનીયું તેણે લહિઉં વંછિત કામ અણમાનતે ન પામીયું બહુ દુખ જીવ વિરામ. . . ધનપતિ અહિછત્રાઈ જઈ લાવીએ બહુલા દામ , વિલસી અંતે દીક્ષા લેઈને તેણઈ લહિઉં અવિચલ ઠામ.
એહ દષ્ટાંતઈ જિનતણ જે કરઈ વચન પ્રમાણ રાજરત્ન પાઠક ઈમ કહઈ સીખ તુહે સુણઉ સુજાણ. . . ૮
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૯૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૬ દ્રોપદી ભાસની સજ્જાય [૧૪] આદર ભાવ વિના હઈજી પાત્ર દાન દુઃખ હેતિ નાગરિરી ભવિ દુપદીજી કટુતુબ દુ:ખ સંકેત રે, પ્રાણી ભાવધરી દિઉ દાન કહભવિ પરભવ પામસઉજી - વંછિત સકલ નિદાન. - ૧ સંયમ બહુ જપ તપ તપીજી કરઈ નિયાણું અંતિ ' સુકુમાલિકા ભવિ દ્રુપદીજી તેહ પરિ અપજસ હુતિ રે... . એ દેઈ ઉપનય ઉપરિજી દુપદીનઉ અધિકાર પ્રવચનમાંહિ વિસ્તર ઘણુઉજી ઈહાં સંક્ષેપિ વિચાર રે... ચંપાપુરિ બ્રાહ્મણ વસઈજી બંધવ ત્રિણિ સુજાણ સમ સમદર સોમ ભૂપતીજી તસ ઘરિ અધિક મંડાણ રે.. . ૪ નાગશ્રી ભૂતશ્રી ભલી જી યક્ષશ્રી સુવિચાર પંચ વિષય સુખ ભેગવાઈ ત્રિણિ સ્ત્રી ભરથાર રે... - એક દિનિ કડવું તુંબડુ જી અણીઉં ઘર અણુજાણ નાગશ્રીઈ સાક કેળવીયું છે નીપનઉ વિષ પરિમાણ રે... , માસ ખમણનઈ પારણઈજી ધર્મરૂચિ અણગાર ગેચરીઈ તસ ઘરિ ગયાજી બાંભણિ તે દઈ આહાર રે... - ગુરૂ પ્રગિ વિષે જાણઓજી પરઠવિ હુઈ જીવ હાણિ કૃપાવંત મુનિ વારઈજી વિષઈ મૂરછાયા પ્રાણ રે.. . શુભ ધ્યાનિં મુનિ સુર થયાજી લકે જાણે તસ વાત ફટ રે ભૂઠી પાપિણીજી કીધઉ તપસી ઘાત રે. . ધણુઈ ઘેર બહરિ કરીજી પામી દુ:ખ અસરાલ છઠ્ઠઈ નરગિ તે ગઝલ તિહાં વેદન વિકરાલ રે. . ૧૦ નરગ તિર્યંચ માંડ ભમીજી રૂલી અનંત કાલ ભદ્રાઉઅરિ અવતારીખ સુકુમાલિકા નામઈ બાલ રે.. . ૧૧ અનુકમિ યૌવન વય હુઈજી સાગરદત્ત સુવિવાહ દુસ્પશઈ તેણુઈ પરિહરીજી કો ભિક્ષુ કનકરઈ ચાહરે... - ૧૨ વૈરાગ્યઈ વ્રત આદરિફંજી પાલઈ શુદ્ધ આચાર ગુરણી વારતાં વનિ જઈજી લેઈ આતાપન સાર રે... - પાંચ વિટ સાથઈ પરિવરી રમતાં ગણિકા એક નિયાણું કરી તે દેખીને ઈમ મુઝ હ સુવિવેક રે.... ૧૪ અણ આલેએ તિહાં થકીજ કાલ કરી ઈશાનિ ગણિકા દેવી સ્થિતિ જોગવીજ કપિલ પુરવર ઠાણિ રે.. -
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાનો સજ્ઝાયે
દ્રુપદરાય તણુઇ. ઘરઇ.જી દ્રુપદી કુમરા ગુણવતીજી સ્વયંવર મ`ડપ માંડીએજી વરમાલા કંઠઇ. વઈજી અપમાનિઉ નારદ તિહાં જી અમરક'કાધિપ લેઇ ગયું જી કૃષ્ણ સાંન્નિધિ પાંડવ જઈજી દ્રુપદી રાણી લેઈ વળ્યાજી કપિલ વાસુદેવઇ તિહાંજી પૂછીનઇ' શંખ સરજી મલ્યાજી હસ્તિનાગપુર આવીયાજી દ્રુપદી હારી શીલથીજી પાંડુસેન પુત્ર રાજ દેઇ જી શેત્રુ જિય પાંડવ જઇજી બ્રહ્મલેાકિ દ્રુપદી ગઇજી મહા વિદેહમાંહિ અવતરીજી સાધુ ભગતિ કરઇ ભાવસિઉ જી તેહ નર વછિત ફલ લહેઈજી
ચુલણી ઋષિ અવતાર મનહર રૂપ ભંડાર રે.... પ્રાણી૰૧૬
પાંચ પાંડવ ગુણવંત
પંચ હુઆ તસ કત રે... સતી કરાવઈ હરણ પદ્મોત્તર શુભ વરણુ રે... Àાર કરી સંગ્રામ
હા
હસ્તિ શીષ પુરિ રા એ હૈ। અશ્વ લેવાનઈ મેકલઈ હા મુન્નીસર ! છાંટા વિષય વિકાર કાલિકીપઇ તે ગયા હ મનેાહુર વસ્તુ એવા ઘણા તે દેખી લુખધા થયા હ અધિને ઘણું ખાંખી કરી હ કે'તા તે દેખી કરી હા સ્થાન બ્રશ ન હૂએ તેનઇ હૈ। રાજા આગતિ આણીયા હૈ પ્`ચ વિષય જે નહી કરઈ હૈ। એ દૃષ્ટાંત કહિ વીરજી હા સુરપદિ શિવગતિ અનુભવ હા
૧૭ àાટકાધ્યયનની સઝાય [૧૦૪૧] કનકેતુનર નાથ વલ્લભ સેવક સાથ
* ૧૭:
AD
શ'ખ નાદ સુણીએ તામ રે... મુનિસુવ્રત જિનચંદ ઉપનું અધિક આણુંદ રે... દૂત બ્યસન એકવાર નવ નવ ચીર વિસ્તાર રે... દીક્ષા લેખ મહાભાગ પામ્યા ભવજલ તાગ રે... ૨૨. વિલસી સુરસુખ ભાગ લહુસ્યઈ મુર્તિ સમેગ રે..., ૨૩ એ ઉપનય મનિ આણિ
* ૨૧.
રાજરત્ન પાઠક વાણી રે... ૨૪
લુબધ થયા ન લગાર
સુખીયા થયા અપાર... તે બહુ દુઃખ સહિત નર સુખ લહતિ... વિષય ત્યજઉ મુનિરાય કહે રાજરત્ન ઉવજઝાય...
તે
A0
.
.
૮૯૧
.
૧૮
..
એ આપન્ને દુ:ખ પ્રચાર, મુનીસર૦ ૧ દીઠા તુરંગ પ્રધાન મૂકયા અતિઅસમાન... ધારણ લાગા જામ આણ્યો નિજાર ઠામ...
,,
૧૯ -
૨૦.
२ 1.0
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
• ૮૯૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૮. સુસમા ચિલાતીપુત્ર ભાસ [૧૦કરી. રાજ ગૃહ રળીયામણુઉ રે ધન સારથ પતિ સાર પંચપુત્ર તેહનઈ ભલા રે સુસમાં પુત્રી સુવિચાર રે, સુણઉ વાણી નરનારી કુમરી લુબધી ચિલાતી કિંકર એ તેહ પર દુ:ખ સંસારિ રે, ૧ માતા-પિતા મન મેહતી રે કરતી કુતૂહલ ગેલિ ચિલાતી દાસ રમાડતું રે તે સાચી મેહણ વેલિ રે.. - ૨ કુચેષ્ટા કરતુ સંસમાસિઉ રે દાસ દીઠ એકવાર ‘સેઠિ ઘરથી કાઢીઉ રે
પાલિ જઇ રહિ ગમાર રે, ૩ ભીલ ઘણું તેડી કરી રે ખાત્ર દેઈ ઘરમાંહિ સુસમાં તેણઈ સંગ્રહી રે અવર સોવન ધન પ્રાહિ રે, ૪ ઘર લુંટી તે સવિ વળ્યા રે પાછલિ ચટિ તવ વાહાર ધન સેવન હાથે ચઢયઉ રે ચિલાતી ન દિઇ પગઠાર રે... ૫ સેઠિ પુત્રસિઉ પરિવરિઉ રે પગલેઈ ચેડઈ ધાઈ દષ્ટો દષ્ટિ તવ મલ્યા રે કુમરી લેઈ ગઈ ન જાઈ રે. . ૬ સંસમાનઉ તેણઈ વધ કરિઉ રે સિર ગ્રહી આધુએ જઈ શેઠ પુત્ર દેખી કરી રે
મનમાંહિ દુ:ખ ન સમાઈ રે. ૭ ખુધા વેદન અતિ ઘણી રે તેણે તિહાં ખમી ન જાઈ સુસમાં આમિષ વાવરી રે સહુઈ નિજ ઘર જાઈ રે... - ૮ ચિલાતી પુત્ર મનિ બીહતું રે સાધુ પાસઈ તવ જાઈ ઉપશમ વિવેક સંવર સુણી રે ભાવ સહિત મુનિ થાઈ રે... - ૯ રૂધિરધઈ પાતાલથી રે કીડી નીકળી અસરાલ ચિલાતી પુત્ર ચાલણી કરિઉ રે વેદના સહી વિકરાલ રે
• ૧૦ અઢી દિવસ વદન ખમી રે પુહતુ દેવ વિમાન રાજરત્ન પાઠક હરખસિઉ રે એહનાં કરઈ ગુણગાન રે.. ૧૧
૧૯. પુંડરીક કંડરીક ભાસ ૧૦૪૩ પુકલ વિજઈ દીપતી રે પુંડરકિણ પુરી ઉદાર રે કંડરીક પુંડરીક દેઈ બંધવા રે ૨ાજરિદ્ધિ જોગવાઈ અપાર રે...(મનશુદ્ધિ) ૫ મન શુદ્ધિ સંયમ આદરૂ રે મ કર પ્રમાદ લગાર રે કુંડરીક પરિ દુઃખ પામસિઉ રે શ્રી જિન કહિ હિતકાર રે.. .. ૨
સુગુરૂ સમીપિ ધરમ દેસના રે નિસુણ પામ્યા વઈરાગ રે - લધુબંધવ રાજિ થા પીઉ રે કહિ નહી તુઝ વ્રત લ ગ રે .. ૩
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૯૩ :
જ્ઞાતા ધર્મકથાની સઝાયો ચેષ્ઠ બાધવ દીક્ષા લેઇ રે મહીઅલિ કરઈ વિહાર રે સહસ વરસ સંયમ ધરી રે તનિ થયઉ રોગ વિકાર રે.... (મનશુદ્ધિ) વેયાવચ્ચ બાધવ કરઈ રે રસ લંપટ થયઉ સીધા રે બંધવ વચન અંગી કરી રે સંયમ કરઉ વિરાધ રે. . પ બંધવ વેષ અંગીકરિઉ રે મુનિવેષ લિઉ લઘુભ્રાત રે ચારિત્ર ચામું આદરઈ રે જિનનામ જપઈ દિનરાતિ રે... ૬ સરસ ભોજનઈ કુંડરીકની રે વિસૂચિકા હુ તમ રે રૌદ્રધ્યાનિ ઘણુઈ ઉરતઈ રે પામઉ સાતમિ નરગ ઠામ રે, 9. પુંડરીક દિને થડમાંહિ રે મનિ ધરી ધરમનું ધ્યાન રે સમાધિ મરણિ કરી પામીઉં રે સર્વારથ સિદ્ધિ વિમાન રે. ૮ ધન ધન એહવા સાધુજી રે સુખ સંપત્તિ દાતાર રે પાઠક “રાજરત્ન” કહઈ રે એહ ભણતાં જય જયકાર રે,, ૯
5 જ્ઞાતાધર્મ કથા સૂત્રની સજઝા-મેઘરાજર્ષિકૃત [૧૦૪૪-૬૧] વીર જિણસર વાંદઉં વિગતિસ્થGજી પ્રણમી ગેમ પાય વિસ્યઉ હર્ષ ઈહં ઋષિરાઉજી મેઘ કુમાર ભલઈ ભાય (સહજ ) ૧ સહજ ભાગી સાધુ શિરોમણજી જેહનું ચરિત્ર વિસ્તાર સ્વામી સુધર્મા જ બુ પ્રતિઈ કહઈજી છ અંગ મઝાર... .. નયર રોજગૃહ અતિ રળીયામણુંજી શ્રેણીક તિહાં નૃપ સાર ધારિણી દેવી તસુ ઘરિ સુંદરીજી મંત્રી અભય કુમાર.... - ધારિણી દેવી ગજ સુપનું લહઈજી પૂછયા પતિ રાજ પુત્ર હાસ્યઈ નૃપ તુમ્હ ઘરઈ રાજયઉછ સીધાં સઘળાં કાજ.. , ધારિણે નઈ મનિ દેહલઉ ઉપનઉજી ત્રીજા માસ મઝાર પંચવરણ જઉ જલધરઉન અઈજી વરસઈ મોટા ધાર. દેવ આરાધી દેહલુ પુરવઈજી મંત્રી અભય કુમાર નવમઈ માસઈ પુત્ર રતન જગ્યઉજી નો મઈ મેઘ કુમાર.. કલા બહત્તરિ તેહ ભણવીઓજી પર રમણી આઠ દેવ ગંદકની પરિ ભેગવઈજી વિલસઈ લક્ષમી થાટતેણઈ કાલિઈ વીર સમસજી વાંદઈ મેઘ કુમાર સમઝાવીનઈ તે માતા પિતાજી લીધું સંયમ ભાર.. બાર વિભાગિઈ સુતઉ સાથરઈજી બહુલઉ સાધુ સંચાર પાદ સંઘઈ સાધુ તણઈ કરીજી નવી નિંદ લગાર...
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૮૯૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ મનમિ ચિંતઈ એ ઋષિ દેહિલાજી થાઈ પ્રભાત જિવાર
વીર જિસેસર નઈ વાંદી કરીછ માંડઉં ઘર વ્યાપાર... હજય ૧૦ - ઢાળ : રવિ ઉગમતઈ આવીયઉ રે વીર જિણેસર પાસ વિર બેલાવઈ શ્રી મુખઇ રે ઉભએ મનિ ઉલ્લાસ રે..(મહા) ૧૧ મહા સાંભલિ નિરતી વાણિ તું ગુણમણિ કેરડી ખાણિ તું શુભમતિ હીડલઈ આણિ જિનવચનઈ ભ્રાંતિ મ જાણિ રે. ૧૨ ઈહાંકી ભવ પાછલ્યઈ રે ત્રીજે ગિર વૈતાઢય છદંત સુમેરૂ પ્રભ હાથીઓ રે સહસ ગજઈ કરી આઢય રે....૧૩ ગ્રીષ્મ કાલિઈ દાવાનલઈ રે દાઘઈ તે ગજરાજ પુહતુ એક સરિ એકલું રે પાણી પીવા કાજ રે... . પાણી થોડઉ કચરે ઘણે રે ખૂતઉ તે અંતરાલિ પૂરવ વૈરી હાથઈ રે
પી તે તતકાલ રે...... સાત દિવસ વેયણ વેદી રે વીસસત વસાઉ - કાલકરી વિંધ્યાચલઈ રે પુનરપિ થયઉ ગજરાજ રે.. .. ૧૬ ચઉદંત મેરૂપ્રભ રાતડઉ રે સાતમાં પરિવાર વનદવ દેખી ઉપનઉં રે
જતી સમરણ સાર રે.. . ૧૭ વનદવ ઉરિવા કજિઈ રે હાથી કરઈ ઉતકાઠિ જયણ પરિમિત માંડલઉ રે ગ ગાઈ ઉપકદિ રે... - ૧૮ ઉહાલઈ દવ પરજલઈ રે ખંભ્યા સઘળા પ્રાણ - સીહ ગજાદિક જીવડઈ રે મંડલ કીધઉ ઠાણું રે... ૧૯ સસલઉ એક ઉભા રેહવા રે પામઈ નહીં કહાં લાગી તઈ પણ કાન ખmળવા રે ઉપાડયઉ તિહાં પાગ રે... , ૨૦ ગજ એક હેઠિ સસલઉ રાઉ રે લાગઉ અતિ સુકુમાલ - જીવદયા મનિ લેખવી રે રાખ્યઉ પગ અંતરાલિ રે... આ રાત્રે અઢી વનદવ દૌઉ રે સસલઉ પહંત ડામ - હાથી પણ ત્રટી પડયઉ રે મૂઓ શુભ પરિણામિ રે...
જીવદયાનઈ કારણઈ રે શ્રેણીક ઘરિ અવતાર ગજભવે જે દુઃખ તઈ સહ્યાં રે તે તું કાં ન સંભાર રે.. , વયણ સુણું જગગુરૂતણાં રે ચિંત્ય મેઘ કુમાર જાતી સમરણ તે લહઈ રે બિઈનયણું કરવું સાર રે... ', ૨૪ પુનરપ દીક્ષા આદરદ રે જપ તપ કીધ ઉદાર - વિપુલ ગિરઈ કરઈ મેઘજી રે સંથાર મને હાર રે... , ૨૫
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
1 ' 1 ધમકથાની સજ્જા
કાલ કરી સુરપતિ થયઉ ૨ એકણુ ભવન" આંતરઇ રે ક્રમ શિષ્ય ઠામઇ આણુિવઉ રે શ્રીરાયચ'દસૂરિ જંગ જયવતા ૨
૮૫
વિજય વિમાન માર લહિસ્યઈ ભત્રન પાર રે...મહા૦૨૬ સદ્ગુરૂ હિતનજી કાજિ પલઇ ષિ મેઘરાજ રે...
10
२७
૨. [૧૦૪૫]
-નયરી રાજગૃહી ઈંદ્રપુરી અવતાર તિહાં કૂણિ ઈશાનઇ” ગુણસેલ ચૈત્ય ઉત્તાર તસુ અદુર સામતે જૂનઉ એક ઉદ્યાન (તર્ણિમાંહિ કૂઉ ભાંગઉ છઈ બહુમાન તરે આપાસઇ એક અનેરઉ માટા માલીક છઉં લતાશુલ્મ શુ થઈ કરી વી ટચ કાંઈ ન દીસઈ એછઉ સારથ વાહ ધનાવ નામ* બહુધન પુજા મિઇ ભદ્રાનામઇ તસુ વર ઘરણી ચેડઉ પથગ નામ.... તિણુઇ નયરિ કુકર્મો પાપ ચડાલ સરૂપ વિજય નામઈ તસ્કર તાકઇ પરધન રૂપ ભદ્રા સાથ વાહી ચિંતઇ ધન્ય તે માય નિજ કૂખિ ઉપના બાલરમાડઇ ગાય તએ રે ગાવઇ ગીત અનઇ હુલરાવઈ વલી ૨ દૂધ ધત્રાડઈ હું કાસરજી દૈવ અધના ચિ'વિ આતમ તાડઇ એમ વિમાસી દેવ આરાધન માહિર બહુ પરિમ’ડઇ પુત્ર સુકામલ તએ તે પ્રસવક વિદ્યુત વિલાસ વડુ‘ડઈ... નામઇ દેવ દિણુઉ માય આંભરણ પહિરાવ ક્લેઈ ચહુઇ ચાચરપ થગતા સરમાવઈ એક પાસઇ મૂકથઉ ખાલિક પથગ છે. ઈ સ ભૂષણ ભૂષત ખાલિક દીડઉ ચારઇ તઉ રે ચાર વિજયતે ખાલિક લેઇ સર્વો ભરણુ ઉતારઈ જઇ ઉદ્યાન ગર માંહિ પઇસી ખાલિક વર્ક” તે મારઈ ભગ ફૂંબામાંહિ નાખઇ તેહનઇ પાઉ માલિક છઈ પથગ પણ તિહાં હસી રમીનઈ માલિક જોવઈ પછઇ... આલિક નવિ દીઠઉ તમે તે સેઠ જણાવઇ ઈમ સાંભળી શેઠ સે મૂર્છા તખિણુ આવઇ વર્લ્ડ" ચેત જખ તે ભેટ લેઇ બહુમાન કોટવાલ જણાયા દોડયા તેહુ અમાન
૩
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૯૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ તઓ રે માન ઘણુઈ તે જે તાકુઈ બાલિક માઉ દીઠ6 હાહાકાર કરીનઈ તલારે જોયઉ તસ્કર ઘેઠઉ કાઠામાંહિ બ()ડઉ દીઠઉ ઝાલી ઘઉ મરાવ્યઉ ચટાઈ ચાચરિ બહુપરિ કેરવી લેઈ હડિ બંધ કરાય.... કિઈ કાલિ ધનાવઉ રાજ વિરોધ તે ચાલ્યઉ જાણું કેટવાલે તે પણિ તતખ્રિણ ઝાલ્યઉ તે તસ્કર સાથઈ એક હઠિ બંધ કરાવાઈ તિહાં ભાત પાણી લેઈ પંથગ દિન પ્રતિ આવઈ તઓ રે ભાત જિમતા તસ્કર માગઇ શેઠ કહઈ કિમ આ૫૬ મુઝ સુત ઘાતક તું મહાપાપી કવલ માત્ર પણ ના પઉ જિગ્ય૩ શેઠ પણિ ફેરા વેલા તસ્કર સાથઈ નાવાઈ આધઉ ભાત દેવઉ મઈ તઝનઈ ઈમ કહી શેઠ મનાવઈ.. દિન બીજઈ આધઉ
સેઠ દીઈ તસુ ભાત પંગ પણિ રીસઈ
કહઈ ભદ્રાનઈ વાત દિન કેતઈ છૂટલે
સેઠ ઘરઈ તે આવઈ સ્નાન મર્દન કીધઉ
સયલ કુટુંબ વધાવાઈ તઉ રે સયલ કુટુંબઈ બહુ પરિમાન્યઉ દસઈ ભદ્રારૂઠી સેઠ કહઈ તું કહે છે કે ! બેલી નહીં નવિ ઉઠી ભદ્રા કહઈ મુજ સુત ઘાતકનઈ કિમ તુહે ભાત સમયઉ સેઠ કહઈ સરીર રક્ષાનઈ હેતઈ ભેજન અપ્પઉ.. જિમ ચેર વિજય તે
બહુપરિ આપદ પામઈ તિમ જે નર સંયમ આદરિ વલી ધન કામઈ તિeઈ ચેરતણું પરિ
આતમનઈ દુઃખ દીધ સેઠઈ પણ છેહડઈ
ઉત્તમ ચારિત્ર લીધી દીધઉ જિમ સેઠિ ભેજન તસ્કરનઈ આતમ રક્ષાકી જઈ તિમ જે નર સંયમ લેઈ મુનિવર ગુણમણિ કરી વિરાજઈ દંસણ નાણ સંયમ નઇ હેતઈ જે કઈ ભેજન કરિસ્ટઈ ઋષિ મેઘરાજ કહઈ તે પૂજા પામઈ શિવરમણ સહિ વરસ્યઈ. ૭
૩. (૧૬) ચંપા નયરી ધનિભરી તિહાં બાહરી કૃણિ ઈશાનઈ રે સુભૂમિ ભાગ ઉઘન વડઉ તઓ નંદનવન સમ માનઈ રે.. સમક્તિ સમક્તિ શુદ્ધ હીયડઈ ધરઉ નઈ જેહથી સુખ વિસ્તારો રે નર-સુર સવિ સંપત્તિ લહઈ નઈ લહીઈ ભવન પારે રે... - ૨
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાની સજ્ઝાયે
ઉત્તર દિસિ ઉદ્યાન થકી તિહાં એક મારી બિઇ ઇંડા પ્રસવઇ તિ” નચર” ધનવ ત વસઈ સારથ વાહના સુત બિહુ તિ” નયરÛ વેશ્યા વસઈ બહુ ગણિકા માનદ તેહનÛ સાગરદત્ત જિષ્ણુદત્ત એવિ જણાં વિષયતણાં સુખ અનુભવછે હસી રમીને એ વિજણાં વન કૌતુક જોતાં હીડઈ ઉડી તે ક્રેકાર કરી
ચિત્ત ચમકયા તે એવિ જણા ઈંડા એ દીઠા તિહાં કુકડ પોષકન' 'સ' સાગરદત્ત ઈંડા પાસ જઈ એ માર થાસ્યઇ કઇ નહી’ પેાતાન ખંડઉ હાથિકરી ઇમ કરતાં પેચ થયઉ ઈશુઇ ન્યાઇ દીક્ષા લેઇ હું લેાકઇં તે દુઃખ સહુઇ જિષ્ણુદત્ત ઇડઉ' તેઇનઇ મેર હાસ્યઇ સહી માહુરઈ કાલઈ તે પાતજ થય માર પોષક તેડી કરી એ માર રૂડી પિર રાખજ્યું। તે પણ બહુપર શીખવઇ માર શીષ્ય જિષ્ણુદત્ત જાણ્યઉ સહસ લાખ છપષ્ટ પણઈ ઋણ ન્યાઇ દીક્ષા લેઈ ઋષિ મેઘરાજ કહઈ મુદ્દા
સ-૫૭
૮૯૭
સમક્તિ૦ ૩
તિહાં માળી કછઉ સાહઇ રે નર દીઠઈ માહુઇ રે... સાગરદત્ત જિષ્ણુદત્ત નામા રે માંહામાંહે સારઇ કામે રે.. દેવદત્તા નામ પ્રસિદ્ધા ૨ ધન-ધાન” કરીય સમૃદ્ધા રે... દેવદત્તા સ્થ' વનિ જાઇ રે તે હિચડઇ હર્ષિત થાઈ રે... વનમાલી કઈ પર્ધા રે વનમારી એ જણુ દીઠા રે... તઉ ખઇઠી તવર ડાલિ રે કાષ્ઠામાંહિ મેવિ નિહાલ રે... લેઇ નઇ નિજધરિ જઇ રે પીયાં'(સોંપીયાં)પ ખવાઈ” મોટા થાઇ રે... મનમાંહિં આણુઇ સકા રે આવઈ નિત્યનિ આસ'કારે કાન પાસઈ લેઇ વાવઈ ૨ ખિÛ હાથ ઘસઈ પછતાવઈ રે..... ૧૧ જિનધ`ઇ સકા વહસ્યઇ રે તરકાદિક પરાવલહસ્યઈ રે...,, ૧૨ મનમાંહિ સકા ટાલઈ રે રૂડીપરિ તેહનઇ પાલઇ રે... તે ઢેખી જિદત્ત હર્ષોંઈ રે મેર સેાંપી બહુ સ ંતેષઇ રે... સીખવજો નાટાર'શે રે નાચવા કઈ આરભા રે... ચ ુટઇ ચિર લેઈ જા રે નઈ હીચડઈ હુ ન મા રે.... જિનધમ નિઃશકિત કરિસ્ય રે જિદત્ત જિમ પૂજા વરસ્યઈ રે... ૧૭
L
20
"
N
AP
L
..
.
.
N
20
૯
૧૦.
૧૩.
૧૪
૧૫
૧૨
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૯૮
નયરી વાણારસી જાણીઈ ગગાનામઈ. મુહાનદી
સુંદર
છાય
જિનર ભાષિત અગમ તેદ્રહ બહુ કમલ તે પાસઇ માલી કછઉ તિહાં બિઇ પાપ સીયાલીયાં આહાર ગવેષણ કારણું ગંગા તડુથી નીસરઈ તે એઈ પાપ સીયાલીઇ તે બિઇ પાપ સીયાલીયાં કચ્છપ ઇદ્રી ગેપવી દાંત નખઇ ફાડઇ ખેાભઈ તેહસ્યું નત્રિ પહુંચી સુકઇ એકાંતે છૂપી રહ્યા ચિતઈ ગયાં સીયાલીયાં તે પગ ખાધઉ સીયાલીઈ ગ્રીવ પણિ કાઢી પછઇ એણી પર જે દીક્ષા લેઈ કચ્છપની પર ઇડુ લેક દિવઈ તે પાપ સિયાળીયાં તે હાથ પગ ગેપવી રહ્યઉ થાકી ગયાં સીયાલીયાં દિશાવલેાક કરી નઇ તે કચ્છપ સુખીયા થા બિહુ ભવિ તે પૂજા લહુઈ
મુનિવર
૪ [૧૦૪૭]
"
આરાવતી નગરી વડી કૃષ્ણે નરેસર રાજીયઉ ત્રિણખંડ લક્ષ્મી જેનઇ ધર છપ્પન અહુત્તરિ વલી અનેરી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
તિહાંથી કૃણિક શાનઇ રે માંહિ હુ બહુ માનઇ રે... (સુંદર) ૧ ! ઈદ્રીયનઇ વિસ કી ઈ રે ઉપરિ નિજ મન દીજઇ રે... બહું મચ્છ કચ્છનઉ ઠામે રે ફુલ-ફલઇ” અભિરામે રે... પાપ ચડાલ સરૂપી રે સાંઇ ભમઇ લે લુપી રૂ... કચ્છપ બિઈ અ હાર અથી ૨ દીઠા તે પણ અરથી રે... કચ્છપ પાસઇ આઇ રે
૩ .
N
૫ [૧૦૪૮]
20
નિશ્ચલ થઇ આગમન હવઇ હૈં.....૬ તે બિંદુ' પાપ સીયાલા રે થાકા એ મહાકાલા ૨... એક કચ્છપ મતિ તાઇ ૨ એક પગ બાહિર કાઢઇ રે... એણી પર ચ્યારઈ પાયા રે તઉ ખાધી સઘલી કાયા રે... ઈંદ્રીય નિવ ગેપવઇ રે પરલેાક દુખ ભેળવસ્યઇ રે બીજા પાસઈ જાઈ રે તેહસ્સુ કિષિ ન થાઈ રે... બીજઇ કપિ જાણી રે પહુ તઉ જિહાં ગંગાદ્રહ પાણી રે ૧૨ ઇમઇ દ્રિયવસ રાખઈ રે
.
મેઘરાજ મુદ્દા ઋષિ ભાખઈ રે
..
"D
.
10
ઈંદ્રપુખ્ત અવતારે રે
ત્રિણ ખંડ લક્ષ્મી ઘરિ સારા રે યાદા કુલ કેડ એ
માંધવાનો જોડ અ
८
૧૦
૧૧
૧૩
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાતા ધમ કથાની સઝાયો
૮૯૯
તે નગરથી ઈશાન કૃણિઈ રેવતાચલ દીપતી તિહ નંદન નામ ઉઘાન મેટલ મેરૂ નંદન જીપત .. તિણાઈ ન રઈ વ્યવહારિણી થાવગ્યા ઋદ્ધિ પુરી રે સયલ કુટુંબઈ આગલી દાન ગુણઈ કરી સૂરી રે દાન સૂરી ઘનઈ પૂરી
થાવસ્થા પુત્ર સુત થયઉ કિલા બહુરિ ધુરિ ભણાવ્યઉ પરણા થઉ ઉછવ ભય૩ બત્રીસ રમણું એક દહાડઈ દેવતા સુખ અનુભવઈ એણઈ અવસરિ નેમિ જિણવર ભવિકન ભુવિ જગઈ... નેમિનિણંદ સમેસર્યા ગિરિનારાઈ ભગતે રે ચતુરંગ સેનાઢ્યું પરિવર્યઉ વાંદઈ હરિ ગુણવંતે રે ભગવંત આવ્યા નિસણી હાઈ થાવચા પુત્ર આવીયા ધર્મ દેશને સાંભળીનઈ સંયમ લેવા ભાવીયા -ધરિઈ આવી માય સુણાવી સ યમ અનુમતિ માગએ વચન સાંભળી પુત્રનાં તે લહી મૂછ જાગ એ... ઉઠી વાસુદેવ ભેટીયા
કહ્યઉ પુત્ર સરૂ૫ રે વાસુદેવ પણ ઘરિ આવીયા કુંવરપ્રતિ કહઈ ભૂપ રે ભૂપ પભણઈ વાય નવરઈ શેષ બાધા ટાલિયઉ ભગવઉ તુહે મનુષ્યનાં સુખ રૂડી પરિ અમે પાકિસ્યઉ સુખઈ રહઉ મમ છત્ર છાયા કાંઈ સંયમ આદઉ વળતું વિમાની કહઈ કુંવર જનમ મરણ દૂર કરશે તઉ વાસુદેવ વલતુ ભણઈ એ નિજ કરમ વિણાઈ રે જનમ-મરણ પરિહા લઈ બેલઈ કુંઅર ઉલહારી રે 'ઉલાસથી ઈમ કુંઅર લઈ દેવ અનુમતિ દીજીઈ નેમિ જિણવર પાય તેવી ઉત્તમ કારજ કીજીઈ 'ઉોષણ પુર હરિ કરાવઇ જિ કે સુયમ આદર પછઈ સયલ કુટુંબની
નિર્વાહ માધવ તસુ કરઈ.. થવા પુત્ર સંયમ સુણી સહસ્ત્ર નાર રાગ પ્રમાણે રે બઈ કી સહસ્ત્ર નર વહિણું આવ્યા તિહાં બહુ જાણિ રે બહુમણિ આવ્યા કુંઅર પાસઈ દેખી ઉચ્છવ હરિ કરઈ સહસ્ત્ર નરસ્વઉ વામી પાસઈ કુંઅર સંયમ આદર થાવગ્ના પુત્ર સમિતિ સમિત ચૌદ પૂરવ ઘર થયઉ સહસ્ત્ર શિષ્ય જિન અણુ પામી વિહાર કરિવા ઉમટ્યઉ.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૦૦
તેણુઇ કાલઈ સેલગ પુરજી મૃદુક કુઅર યુવરાજીય મહામત્ર પથળ પચ સયસ્યુ થાવચાપુત્ર રાય વંદો નિષ્ણુઈ અવસર એક અનેરી તિહાં નગર સેકી એક મેટઉ તે ભગતઉ થય સુચિતણઉ થાવચ્ચાપુત્ર મુનિ સહસ્રસુ મનજી ભાઈ ધમ પાવઇ થાવચાપુત્ર વાદ કારવા બહુ પ્રશ્ન પૂછી ધમ પ્રીછી પરિવાજક સહસ્ત્રસ્યું સુચિ ચત્તુ પૂરવ સુચિ મુનિ ભણુઇ ાવચ્ચા પુત્ર પણ સહસ્ત્રસ્યુ અણગાર ચડીયા કમ ભડીયા સુચિ પરિસ સેલગ પચસયસ્યું. સેલગપણિ ઇગ્યાર અંગી શેત્રુજ સુચિ પણ સહસ્ર સાથિઇ સેલગ રાજ ઋષિ વિહરતા સરઈ દાડુજવર ઉપન ઉપચાર કાંઈ જખ ન ચાલઇ મૃદુક કુબર વાંદી પૂછઈ તેમ કહ્યું કારણ દાહેજવરન પામીયું ઔષધ થયા સુખીયા તએ પાંચ સય શિષ્ય વિહરીયા આહાર કરી ગુરૂ પેઢીયા ચ માસઇ ગુરૂ પાય ખામઇ ચેત્યા ગુરૂ નિજ પુત્ર પાસઈ’ શિષ્ય સર્વે વળીયા આવી મિલીયા
નિજ કમ ખાળી પાપ ઢાળી
સેલગ રિ સઘળા થયા સુશિષ્ય વિનય દેખી ક
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
સેલગ રાય મહ તા ૨ પથગાદિક મહામ‘તે રે તેણુ નગરી પધારીયા શ્રાવક ધમ વધારીયા સેાગધીયા નગરી વસઇ નામ સુદ’સણુ ઉલ્ડસઈ તિણિ નગરઇ ગુરૂ આવઇ રે સુદ'સનઇ' મિનભાવઈ રે સાંભળી સુચિ ધાવીયા શેઠ સાથઇ આવીયા થાવચ્ચાપુત્ર પાસ એ સયમ લઇ ઉલ્હાસ એ... સહસ્ર શિષ્યનઉ પરિવારે રે શેત્રુજે ચડયા અણુગરે! રે પામી કૈવલ સિદ્ધિગયા અન્યદા સયત થયા પચ સય મુનિ નઉ ઘણી સિદ્ધિ પહુતા મહામુણી... અરસ વરસ આહારા રે ન ચાલઇ કાંઇ ઉપચાર રે સેલગપુરિ મુનિ આવીયા ભગવન ! કાં દુઃખલ થયા વૈદ તખિણ પૂછીયા સેલગ ઋષિ તિહાં મૂછીઠ્ઠયા...૧૦ પથગ મૂકયઉ છઈ પાસઇ રે સાંઝઇ કાતી ચઉમાસઇ રે પથગ ઋદ્ધિ પાય લાગએ વિહાર અનુમતિ માગએ શેત્રુજઇ સિદ્ધિગયા સર્વે તે સુખીયા થયા...
ત પામ્યઉ અપવાદ રે વલી છાંડયઉ પરમારે
૧૧:
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધમકથાની સજ્ઝાયે
પરમાદ છ ડય ઉદ્યમ મડયઉ ઈમઅનેર સયમ આદરી તે હુઈ નિદા જિકે સયમ
ઋષિ મેઘરાજ કહુઇ તે ભવિક પ્રાણી સયલ સિદ્ધિ હેલાં વરઈ...
તેણુઇ કાલઇ અન! તેણુઇ સમ” ગુણ સેલ ચૈત્ય મતારમ તિહાં જિતવીર સમાસર્યો પરિષદ ખારઈ તિહાં મિલઇ વીર જિંદ મુ િંદ તણ ગૌતમ ઉત્તમ ગણધર ઉઠીય વાંદી જગગુરૂ કિમ જીવ ભારે હળુઆ થાઈ સાંબળ ગૌતમ ઉત્તમ ઈક ચિત્ત
કૈાઇક પુરૂષ મહા એક તુંબ જઇ નઇ ૬ કુસઈ કરી લેપ કર માટી તણુ સૂકઉ જાણી કરી વેઈ વચ્ચે ર ડાભ વેઢઉ વલી આ વેઇ આઠ લેપ કરી ગૌતમ તે કિ મૂકયક એઇ ન્યાઇ જીવ સેવત તિર્થં કરી બાંધીયાં આઠ કમ ઇ કરી વીંટીથ
૬ [૧૦૪૯
સુજસ તિહુઁયણ ત્રિસ્તય ઉ આતમ જિષ્ણુપ્ત સિધલઉ કર્યાં
આદરી ઉદ્યમ કરઇ
કાલ કરી ધરણ તલઈ ભારી થાવા તણઉ ગૌતમ હિવઇ જિમલધુપણુ પામીઇ તે તુ'બ આઠમાટી લેપ પાણી જોગઇ માટી ગલી કઉદ્યઉ તએ ધરતી થકઉ તે તુ બ ઇપિરિ બધ આઇ ટળ્યા ઇરિ લધુપણુ` ગૌતમ
પાપ અઢાર નિવારઇ
નયર રાજગૃહ આસી
તે નગરીનઇ પાસિ પરિવાર
સાધુત
નગરી થયઉ જયકાર... તિહાં સાહુઇ સીસ
જસુ જસ વીસ વાવીસ પ્રશ્ન કરઈતિહાં ધોર કહઉ જિનવીર... કહઈ મહાવીર
ગ્રહઇ જલતીર વેઢઇ તે મહાતુ બ તાવિડ મૂક ખૂબ .. ડાભિ વલી દેઇ લેપ ઉપર માટી આ લેપ ભારી હુએ ગાળ થક જાઈ દ્રહ ખેલ...
મહા પાવ ઠાણુ અઢાર અડકમ તેણે થય મહાભાર પ્રાણીયઉ ભારી અતીવ નરગિપ્રતિષ્ઠિત જીવ...
ઉત્તમ એહ ઉપાય તે નિપુણ મુનિરાય ડાભતણઉ જે સબધ ડાભનઉ બધ...
કાંઇક પામઇ ઉકાસ તુઆ-જલ ઉપર વાસ પામઇ જે જિગ જીવ ધારઈ ધમ સદીવ...
૯૧
૧૨
૧
3
119
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૦૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ
આઠ કમ બંધન ટળ્યાં તઓ જવ થાઈ પ્રકાસ લેક અગ્રે જઈ તે જીવ
શાશ્વત માંડ આવાસ ગૌતમ જગગુરૂ પ્રણમી જપિ પિ થાઈ અદીન કરછપની પરિ ઈદ્રિય
પંચ કરઈ સં લીન ઈમ જાણી આઠ કમ તણઉ જિમ હોઈ ન બંધ તેમ કરઉ સંવર રસિ
અનિશિ માંડઉ સંબંધ ઈમ કરતાં કેવલ લહ
લોકાલક વિકાસ ઋષિ મેઘરાજ કહઈ સદા તે નર વીલ વિલાસ...
૭. [૧૦૫૦] નયર રાજગૃહઈ રે તિરળીયા મણીં ધણ નામ તિહાં સાર્થવાહ, ભદ્રાનામઈ રે તસુઘરિ સુંદરી વિલસઈ સુખ પ્રવાહ (ભવયણc) ભવિયણ ! ભાવ રે સંયમ પાલીયાઈ છાંડી કૂડ કપાય જિણવર વયણ રે આદર કીજીઈ શિવસુખ એહ ઉપાય.. . તેહ તણાઈ ઘરિ ચાર સુપુત્ર થયા ધનપાલ નઈ ધનદેવ ધનગોપ ત્રીજઉ રે ધનરખ જાણીઈ ચાર વહુ સુણ દેવ.. - ૩ ઉઝિયા પહિલી રે ભગવતી બીજી ત્રીજી રખિયા જાણ ચથી વહુરે નામઈ રેહણ બહુગુણ તણીય નિહાણ. . સાર્થવાહ ચિંતઈ રે રાત્રિ પછી પહરઈ કણ મુઝ ઘર આધાર ચિંતવી એહવઉ રે પ્રાત જિમાડીયલ કુટુંબ સવે પરિવાર... . ૫ તેહની સાખઈ રે વહુ ચિહુ નઈ દઈ પંચસાલ માગઉં નિવાર રાખી વધારીનઈ મુઝનઈ આપ વહુ કહઈ તહત્તિ તિવાર. ૬ ઉઝિયા નાખઈ રે વાટ ઘરિ જાની ભગવતી સાલિ ખાઈ રખિયા રાખઈ રે રતન કરડીઈ ત્રિઈ સી ઇ ઠાઈ... - ૭ પીહરીયાં તેડાવાઈ રે ચઉથી રેહિણી સેંપી તે પંચાલ રૂડી પરિ રાખીનઇ એહ વધારજે તે લેઈ સાલ સંભાલિ. , ૮ પંચસાલિ વાવી રે ચાર વરસ લગઈ બહુ કુંભસઈ થઈ સેલિ પંચમ વરસઈ રે ધનઇ ચિંતન કરી તેaઉં કુટુંબ સકાલિ.. ૯ પ્રથમ જિમાડીન તેહનઈ સનમુખ થઈ માંગી ઉઝિયા સલિ તે પણ અણઇ રે સાલ કોઠારથી સાલિ પંચ ઈ ટાલિ .. ૧૦ ધન ઓળખ્યા રે દાણ તે નહી પછી ઉઝિયા તામ તે પણ બેલી રે નાખ્યા મઈ સહી સાર્થવાહ દિઈ તસુકામ... , ૧૧ ન્યાતિ સમક્ષઈ દાસી ઉઝિયા કીધી ઈમ જે સાધુ પંચ મહાવ્રત આદરિ જે ત્યજઈ તે ભાવ રૂલસ્થઈ અગાધ... ૧૨
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધર્માંકથાની સજ્ઝાયે
તેણી પર પૃછા રે ભેગાતી કહઇ ખાધા દાણુ! મy' શેડિ તલુ તેહન'' કીધી રે રાંધણ ઇમ જિકે સંયત ભસ્યઇ પેટ . ભવિયણુ તે દુઃખ લહુસ્યઇ રે ભેગવની પરિષ્ઠ રખીયા રાખ્યા જાણ ધનજી કીધી રે તે ભંડારણી પામ્ય” સુખ બહુમાણુ... ક્રમ જે મહાવત રૂાઇ રાખસ્યઇ તે સુખ જસનઉ ભંડાર સાંવાહા... પૂછી રે લધુ વહુ રાહિણી ભર તે સાલિ કહાર... ધનસાહ કીધી રે તે ઘર સામિની ઇમ જે મહાવ્રત પંચ રૂઢીપર રાખીનઇ જેહ ધારસ્યઇ તે સુખ લહુઇ સપ્રપ ચ... એહવઉ જાણીન` મહાવ્રત રાખસ્ય તેહનાં સીઝઈ કાજ તસુ જસ પરિમલ ચિંહુસિ વિસ્તરઇ પભણુઇ ઋષિ મૈદ્યરાજ.... ૮. [૧૦૫]
ખલનામ મેટ તિહાં પૃથ્વીપતિ મિત્ર છ સાથઇ તે ત્રિત્ય પરિવ કુઅર સયમ આદરઇ મહાબલ તપ અધિક કલે વીસ થાનક કસતાં
અપરવિદેહ વિજય સ્કૂલલાવતી મહાબલ કુવર ધારણી રિ ધયઉ પરિચય* અન્યદા ચિત્રર પાસ છમિત્ર સાઇ′ કપટ કરત શ્રીવેદ અરજ્યઉ કપટ કરતાં જિનનામ ગે!ત્રઉ પારનઇ'
સેવન પ્રતિમા માંહિ માંડાવી એણુઇ અવસરિ પૂરવ મિત્ર સુરવરા
કાશલ દેસઈ: નગર સાકેત અ
કેતુ સરિખ પહુ પ્રતાપી સુબુદ્ધિ મત્રી નાળ યાત્રા અગદેસઇ' નયર 'પા
.
તિહાં અરહન નામ શેઠ મે-ઉ દેસ કુણાલા નયર સાવથી” અરથીઇ" ધારિણિ દેવી સુબાહુ ધારિયા લક્ષણ કરિશ દેસષ્ઠ’ શખનામ રાય માટઉ
૯૦૩
10
૧૪
૧૫
જય પહુ'તા તિહાં હતાં...
૧
તિહાંથી વિકી ભરથ મહિલાપુર' કુંભ નરેસર પ્રભાવતી ઉરવર... મહાબલ સુરવર આવી અવતય ચૌઢ સુપનસ્યુ જણવર ગુણુભ ઉ ગુણભર્યા જન્મ્યા માગસર શુદ્વિ દિન એકાદશી સુરવરક ઉચ્છવ કીધૐ કમ કન્યા અનુક્રમઇં યૌવન રૂપ ચડીયા
નામ મલ્લી પિ૩ કરઈ
૧૬
૧૭
માણુ એક ઘર કાર એ કૈવલ દિન પ્રતિ ભાર એ...
વી હહનગર તે થયા નવ પડિ બુદ્ધિ રાખ એક થય કેત એ. દેી તસુ પદમાવતી
અન્યદા હુઈ ભાવતી
ચંદ્ર છાયા રાઉ
શ્રાવકનઇ શુઇ ગાજી... રૂપી રાન્ન સેવ્યઉ
દારિયા રૂપ યૌવન કરિ લક્ષણ ધારિયા ગરી તિહાં ાણુ રસી કીરાત જસુ ચિહ્ન દિશિવસી
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
८०४
સઝાયાદિ સંગ્રહ કુંભરાઈ' કુંડલ કા જઈ
સેવનકાર નિબંછીયા તે ગયા કાસી રાયપાસિઈ ભેટિરાઈ પ્રતીરછીયા...
૪ કુરવર દેસઈ પુર હથિણઉરઈ રાજા અદણ શત્રુ વયરી નિજરઈ કુંભ નરેસર પુત્ર સુગુણ ભયંઉ મહિલદિન કુંઅર લક્ષણ પરવર્યઉ પરવર્યઉ અન્યદા તે તેડાવાઈ. ચીતારા કારીગરૂ. પંચાલ દેસાઈ કપિલ નગરઈ રાય જિત શત્રુ મણહરૂ નયર મિથિલા નામ ચેથા વસઈ તિહાં મકવાસણ ઈમ છહ રાજા પરણવાનઈ આવ્યા જિહાં ત્રિભુવન ઘણી... ૫ કુંભઈ તેડયા છ ના છહતૃપા પતા મેહધરિ તે જિતપન તપા સ્વામી પધારી પડિમ ઉધાડએ ગંધ વિછુટી વદન નસાએ નસાડઈ મુખ કહે રાજા તામ સ્વામી બેલએ મલમૂત્ર ભરીય મનુષ્યનું તનુ ભંગુર ઘેડ સમતલએ સંવેગ અધિકઉ છહ રાજા સાંભળી મનમાં વહુઈ જાતિ સાંભરિ પ્રભુ થિઈ સંયમ લેવા ઉમહઈ... પિસઉ જાલી તિથિ એકાદશી વરિસ સઉપૂરાં કુંઅરિ ઘરિ વસી મલ્લી જિણેસર સંયમ આદરઇ ઉચ્છવ સુરનર તિહાં બહુલા કરઈ કરઈ ઉચ્છવ સ્વામી સાથઈ છરાજા પણ ગ્રહ ચારિત્ર જિણવર પામી કેવલ સંમેત શિવપુર લહઈ ઈમ જાણું ભવિયણ કપટ ટાલઉ સંયમ પાલી ભાવસ્યઉ ઋષિ મેઘરાજ કહઈ જિમ સુજસ પામઉ તરઉ ભવ ધર્મ નાવસ્યઉ... ૭
૯. [૧૦]. નયરી ચંપાવતી જાણઈ માકેદી સાથે વાહ ભદ્રા નામ છઈ સુંદરી વિલસઈ સુખ પ્રવાહ પ્રવાહ સુખનઉ વિલસતાં રે પુત્ર અને પમ બિઈ જણ્યાં જિનરક્ષિત જિનપાલ નામઈ કળા બહુત્તરિ તે ભણ્યાં ઇગ્યાર વેળા સાયર ઉતરી ધન ઉપાજી આવીયા બારમી વેળા વળી ચડિ માવિત્ર પૂછઈ ભાવીયા... માવિત્ર વર્યા પણિ નવિ રહ્યા વાહણ ભરીઉ ધન ધાનઈ કબ સવે મેકવા વિનઈ ચાલ્યઉ વાહણ બહુ માનઈ બહુમાનિ ઉઠયા વાય દહ દિસિ વાહણ પણિ શતખંડ થયઉ પાટીયઉ પામી બે વિ બંધવ રણદીપ તિણુઈ લહયઉ તિહાં ઉતરી જલ વાવી પીધઉ રાયણુ દેવી જાણીયા તિહાં આવી તતક્ષણ ઘણુઈ માનઈ બિ બંધવ ઘરિ આણીયા.. ૨
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૦૫
-ઝાતા ધમકથાની સજા અમૃત ફલઈ કરી પિષીયા વિલસઈ દેવીસ્યઉ બે વઈ અન્યદા ઈદ્ર આદેશથી સમુદ્ર શેધન ચાલી તેહ વઈ સમુદ્ર સે ધન દેવી ચાલી જાતી કહઈ છઈ ભે મુદા - સુખઈ રહિયે નિજ આવા સઈ ત્રિણિ વનઈ રમ સદા પણ દક્ષણવનિ તુમહેમ જાજ તિહાં એક કાલ ભુજગ છોઈ -તે તસ્વ જીવ વિણ સ કરસ્યાં એમ કહી ચાલી પછઈ ... -ઘાર તે બે નવિ રતિ લહઈ ત્રિણિવનિ જોઈ ઉહાસ દક્ષિણ વાર્યા કેણઈ કારણુઈ પરસ્ત્રીનઉ સ્વઉ વીસા વીસાસ સ્વઉ પરદાર કેર ચિતવી દક્ષિણ વનિ ગયા સૂલી વિદ્ધ ઈક પુરૂષ દેખી બે બંધવ ભયભીત થયા હાડ ઢગલઉ દેખિનઈ રે શૈલી વિદ્ધ નર પૂછીઉ તે કહઈ કાકદી પુર નિવાસી હું એણી દેવી ઈમ કાઉં... ૪ એ દેવી મહાપાપણું
તુચ્છ અપરાધઈ મારઈ તઓ બેઈ પૂછઈ તેહનઈ અહનઈ કહઉ કવિણ તારઈ તરઉ તઉહીજ તે કહઈ રે સેલગ જક્ષ સેવા કરી તે કરાઈ સેવા સેલગ કહઈ રે વચન એક હીયડ ધર3 નારિ મ ધરળે ચિત્ત માંહિં કહી અશ્વરૂપ તે કરઈ ખંધી ચડાવી બેહુ બંધવ સેલગયક્ષ સાયર તરઈ .. રયણાદેવી આવી મંદિર બે બંધવ નવિ દેખાઈ રે જ્ઞાન કરીનઈ જોયઉ તેણી સેલગ ખંધઈ પેખઈ રે.. મનાવડે રે કાંઈ પ્રાણ આધાર કહતી પુઠિઈ ધાઈ રે જિન રક્ષિત જિનપાલીય સેલગ સાથિઈ જાઈ રે... મનાવઉ રે વિલ વિલતી અંગ મેડતી ઉપર નાટિક કરતી રે - હાવભાવ દેખાડતી
ખિઈ આંસુ ભરતી ૨, ૮ અબલા એકલડી કિસાઈ
અપરાધઈ મુઝ છે ડઉ રે પૂરવ પ્રીતિ વીસારિનઈ
જણજણસ્યું કાં મંડઉ રે...... ૯ નીરસ નિર્દય નીઠરૂ.
જિન પાલક સદા એહવું રે જિનરક્ષિત રસીયે સદા મીઠઉ જાણિ કિમેવઉ રે... - ૧૦ એકવાર નણિ નીહાલીઈ કિંકરી તુહ પાય લાગઈ રે જિનરક્ષિત પ્રેમ પૂરીઓ જેઈ દેવી મુખ રાગ રે , ૧૧ સેલગ પૂઠિથી બેસવઈ - દેવી ત્રિશૂલઈ ધરીયઉ રે તીક્ષણ કરવા લઈ કરી
ખડખંડ તે કરીઉ રે.. ૧૨
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ઈમ જે સંયમ આદરી
વાંછિયે જે કામ મેગા રે તે જિનરક્ષિતની પરિઈ લહસ્યઉ દુખનઉ જેગો રે, મનાવઉ રે૧૩ વળી દેવી વિલવઈ ઘણું
જિનપાલક નવિ ચલી રે તએ તે સેલગ તારીએ
સયલ કુટુંબઈ મિલીએ રે . ૧૪ માણસને સુખ ભોગવી
પછઈ થયઉ ત્રાષિ રાજે રે ઈમ જે કામ–ભેગ છડિસ્પઈ તે સાધઈ નિજ કાજે રે.. . ૧૫ સેલગ ગુરૂ જિમ જાણવ ભવજલ નિધિ સમ જાણી રે નારી નથણિ ન ભૂલ સ્વઈ તે તરસ્ય ભવ પ્રાણ રે... ૧૬ વિષય કષાય નિવારિનઈ
ધન્ય તકે ધર્મ રાખઈ રે શ્રી રાયચંદ્રસૂરિ જગિ વિચરતાં મેઘરાજ (મુદ્રા)ઋષિ ભાઈ રે. ૧૭
૧૦ [૧૦૫૩] તેણઈ સમઈ તેણઈ લિ નયર રાજગૃહઈ વીર જિjદ અમેસર્યા એ તેણઈ કાલિ ઈ-ગણધાર ગિરૂઓ ગોતમ સોવનવન તન દીપતઉએ... ૧ આવી પ્રભુનઈ પાસિ દેઈ પ્રદક્ષિણ વાંદી પછઈ ગુરૂ કન્ડઈએ મયા કરી જિનરાજ ભગવન અજ કહઈ જીવ પઢઈ મઈ કિમ વધઈએ ૨
લઈ જગ ગુરુવીર શૌતમ પડિવાથી કૃષ્ણ પખ જિમ ચંદ્રમાં એ દિન પ્રતિ મંડલ હાનિ જાવ અમાવાસઈ અસ્ત મંડલ સહર થયએ કે ઈમ જે ચારિત્ર લેધ દિન પ્રતિ હારવઈ દશવિધ યતિધર્મ પ્રાંણીયઉએ ખંતી ગુત્તી બંભર ઓછાં કરતએ એણિવિધિ આપણુપું ઘટઈએ ૪ વધવાન ઉપાય ગૌતમ સાંભલઉ પડિવા શુકલથી ચંદ્રમાં એ દિન પ્રતિ વાધઈ તેજ મંડલ પણિ વાધઈ પૂનિમ પૂરઉ ઉગમઈએ પ ઈમ જે ચારિત્ર લેઈ સાધુગુણઈ વાધઈ ખંતી ગુત્તીઈ કરી દિન પ્રતિઈએ પૂરઉ જામ પ્રકાશ દીપઈ શશિ જિમ એણી પરિ આપણુપું વધઈ એ ૬ ઈમ સાંભળી જિનવાણી ધમિક ઉદ્યમ કરઉ દિન પ્રતિ ચડતઈ ભાવસ્યઉએ ઈડ કઈ જયકાર શિવસુખ પરભવઈ કષિ મેઘરાજ કહઈ મુદ્દાએ ૭
૧૧ [૧૦૫૪ રાજગૃહી રે નગરી અતિ સેહામણી રે સમસર્યા જિનવીર ગૌતમ રે ગિરૂઓ ગુરૂવાંદી કરી રે પ્રશ્ન કરઈ તિહાં ધીર ભગવન- ૧ ભગવન હે ભાખઉ ભાવ કરી ભલઈ રે તુહવાણું અભિય રસાલ
એ તઉ બૂઈ બાલ ગોપાલ જગિ જીવદયા પ્રતિપાલ.૨ વિરોધ કરે અનઈ આરાધક જવડઉ રે થાઈ કેણિ પ્રકાર જિનવર રે ભાખઈ ગૌતમ સાંભલી રે સમુદ્ર ભર્યઉ બહુવારિ... -
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમકથાની સજ્ઝાયો
૯૭૭+
૪
તેહનઇ ફૂલિક રે દાવદવાં ઉગ્યા તરૂ રે વાઇ પુરવ પચ્છિમ દીપ વાય વાય જોગ રે એકેક કુલઈ નઈ લઇ રે એકેક પણિ કમલાઈ... ઈમ સયમ રે લેઇનઇ જે સંયતી ૐ મઇ સાધુ શ્રાવકના ખેલ પણ નિવ રે અન્ય તીથાના તે ખમઇ રે તે દેશ વિરાધક તાલ પૂરવ પશ્રિમ રે સામુદ્રક વાય વાયતઇ રે કેઇ સૂકષ્ટ દાદાં તેહ કેઇ કરે તિયાં ક્રિયમાં નઇ લ્યા રે પ્રેમ ચારિત્ર આદિર જેહ...,, ટ્.. અન્ય તીથી રે ભાખ્યાં વચનસમાં સહુઇ રે પણ સાધુ શ્રાવકની વાણિ ન સહુઇ રે ગૌતમ તે ચારિત્રીએ રે દેશ આરાધક જાણિ...
g
.
કેઇ દાવઢવાં રે સૂકી પાન પરહાં પડઇ રે વાઇ દીપ સમુદ્રનઉ વાય ન હુ ખમસઇ રે સૌના જે મેલડા રે તે સર્વ વિરાધક થાય... ८ કે દાવઢવાં રે પુછ્યા નિઇ ફલીયાં સદા રે વાઈ દ્વીપ સમુદ્રનઉ વાત ઇમ મુનિવર રે સહસઇ સહૂના વયડાં રે તે સવ' આરાધક ખ્યાત.... વિરાધકનઈ" આરાધક ઈમ જાણીઈ રે ખમસઈ જે મુનિરાય ઋષિ મેઘરાજ રે તે ગુરૂનિ' ભાવઈ કરી રે દિન પ્રતિ પ્રમઈ પા...૧૦
૯
૧૨. [૧૦૫૫]
ચા નયરી ધન ભરીજી જિતશત્રુ તિહાં નરરાજ
ધારિણે દૈવી કર* ધ'ઉજી ઉત્તમ નર સતિ સાધુ કરેસિ તએ ધમ' પાીસ સુબુદ્ધિયીજી મંત્રી સુબુદ્ધિ જાણીજી નગરી માહિર જલઈ ભરીજી ગે। અહિ કૂકર નાં મડાં છે અન્યદા રાજા જિમી કીજી ભાત વખણઈ વલી વલીજી તર્ક રાજા સુષુત્તિનજી સુમુદ્ધિ કહ રાજન સુણજી રૂડાથી ભુંડઉ હુઇજી રાયનઇ મનિ માન્યઉ* નહી જી ખાઈ પાસઈ નીસર્યાજી
.
મુહુ મચકાડછ વાગીયાજી રાય કહુઇ અહા પાડુએજી ઉત્તમમંત્રી પૂછ્યુંઉ ઇમ કહેઇજી જે ભુ તે હુઇ ભલઉંજી
અઢીણ શત્રુ યુવરાજ... (ઉત્તમ નર૦,૧ ` તર્ક ધ પામી જિમ જિતશત્રુ નસિ... શ્રાવક બુદ્ધિ ભડાર ખાઈ એક અસાર... તેહઉ દુધ વારિ વી'ટચ છ પરિવાર... સહુ કહે" હાજી એમ વલી વલી પૂર્ણ તેમ... પુદ્ગલ એહ સભાવ સુગંધ દુગધાભાવ... અન્યદા ચઢી હ્રયખધિ ઉચ્છલ તિહાં દુર'ધિ... મ`ત્રી તિહાં સમભાવ ફરહાદક સદભાવ... રાજન પુદ્ગલ મમ કહા રાય ખાટઉ' ધમ...
..
"
"
2.9
.
૩.
૪
ફ્
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ૨૯૦૮
રાય પ્રતિખાધવા ભટ્ટીજી મંત્રી આણાવઇ નવષ્ટ ઘડા જી
ઇમ કરતાં દ્રવ્ય ઘાલતાંજી પાણી ઘર નર સુપીચુ‘છ રાજા અતિ અણુ દીયેાજી હાઇકથી નીપન જી
ઉદક રતન વલી નીપનજી કાલ ક્રમઇ સયમ ગ્રહુઇઝ
અંગ અગ્યારઇ ખિહું ભણુઈજી મુત્તિરમી એવઇ વરઈજી ફરહાદક ન્યા કરી જી - એમ વિકનર એધીઈજી
નયર રાજગૃહ દ્વીપતુ જી સમાસર્યો આવી (મલઈજી સે।ભાગી વીર જિષ્ણુ જેહનઇ ધ્યાન દેડકઇજી સુધર્મો દેવલાકથીજી ત્રીસ ધ નાટક કરઇજી ગૌતમ પૂછઇ વાગરઉજી દેવતણી ઋદ્ધિ ભાગવઈ જી સુણિ ગૌતમ રાજશ્રઈજી ધનપતિ વીજિન સંગતિજી અન્યદા સંગ અસાધુનજી સકિત પય વ હારીયાજી તિજી શેઠજીં ગ્રીષ્મસમઈજી તૃષા પાષણમાંહિ ઉપની જી
ચિ'તા તે ધન્ય સર કુઆજી પારી પાષહ શ્રેણીક કહીછ ચિહું દિસિ વાડી સેાભતીજી પૂરવ નાટિક મહાનશાજી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ફરહાદક સ’અકાલિ નિપ્રતિ ઘાલઇ ગાલિ. ઉત્તમ નર૧૦
ઉદક રયણ તે થાઇ જમીય ચક્ષુ લેઇ રાય... પૂછય મંત્રી જેમ રાય કરાવઇ તેમ...
રાજા શ્રાવક થાય
મંત્રી પણ ભલઇ ભાઈ ... પામી કેવલ સાર
નર–સુર કરઈ જયકાર... સુબુદ્ધિઈ ખાધ્યઉ રાજ પ ભણે ઋષિ મેઘરાજ...
૧૩. [૧૦૫૬]
'
ભગવન ! દુર દેવ કેહવઇ કઇં હેવ.... નંદ નામદ· મણીયાર પામ્યઉ ધર્મ ઉદાર... સેવાનઈ સમ વાત સખલ થયઉ મિથ્યાત... અષ્ટમ તપ વર કીધ અતિસુ મન દીધ... વાવી કરાવિ જેણ વાવી ખણુાવી તેણુ... તેહમાંહિ સાલ ચ્યાર ત ગચ્છી અલકાર..
..
10
,,
..
..
..
24
ગુણુસેલ વીર વધ માન પરિષદ દિઇ બહુમાન... સેભાગી સેત્ર વિયણ લેાક પામ્યઉ સહી સુરલેાક આવી દુર દેવ એકમિન સારઇ સેવ...
M
..
૧૧
**
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
ર
3
૪
૫
७
८
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૦૯ -
જ્ઞાતા સૂત્રકથાની સજઝાય બહુંજણ એમ સંતેવીઈજી લેક પ્રસંસઈ સેઠિ અન્યદા સેલ ગઈ કરીજી આરતિ મૂઓ નેટિ. સૌભાગી૦ ૧૦. તિણુઈ વાવી ડેડક થયુંછ સાંભલિ કરતિ સાર જાતી સમરણ ઉપનઉછે. અણુવ્રત કરછ રે ઉચ્ચાર.... , ૧૧. ગૌતમ હું તિહાં આવીયાજી સાંભળી ડેડકરાજ ચાલ્યઉ રાજપથઈ થઈજી વીર જિન વંદણ કાજ.. - ૧૨ - શ્રેણીક પણ આવે તિહાંજી વંદણિ લેઇ પરિવાર એક કિસે રઈ ડેડકઉછ ચાંઉ તે નિરધાર... , ૧૩૪ એકણિ દેસાઈ આક્રમીજી વીર જિન સનમુખ થાય હાથ જોડી જિન સ્તુતિ કરઈજી કાળ કરઈ ભલઈ ભાય. . ૧૪ સોહમઈ સુરવર થયઉજી ચાર પત્ય આઉ પ્રમાણ ક્ષેત્ર વિદેહઈ સીઝસઈજી ગૌતમ ઉત્પત્તિ જાણુ... , ૧૫. એણઈ કારણ મિયાતની સંગતિ દૂરઈ ટાલિ ઋષિ મેઘરાજ કહઈ મુદાજી, જિનવર આણ પાલિ. , ૧૬,
૧૪. [૧૦૫]. તેતલી પુરવર જાણઈ એ બહુ ધન ધાન્ય તણઉ નિવાસ કિ કનકરથ રાજા દીપતઉ એ હયગય રથ બહુલા તાસ કિ તેતલિ પુરવર જાણઈ એ જાણી રૂડી રાય કેરી દેવી પટ પદમાવતી તેતલપુત્ર પરધાન પરવર ચાર બુદ્ધિ તસ જાગતી કલાદ નામ સેનાર એટલે પિટિલા તસ વર ધુલી તે મંત્રી પરણી ઘણુઈ હર્ષ વિવિધ પરિ ઉચ્છવ થયા... કનકરથ રાય ચિંતવઈ એ પુત્રથી રાજ વિનાસકિ જનમ જાતક લેઈ કરીએ વિનગર બહપરિતાસકિ કનક રથ રાય ચીતવઈ એ ચીંતવિ રણ ઘરિ તેડાવઈ તેતલિપુત્ર પ્રતિ ઈમ કહઈ રાય હુંતી પુત્ર છાનઉ રાખઉ તએ ઘર સ્થિતિ રહઈ દેવી જાઉ કુંઅર છાની પિટિવા લઈ લીઈ પિટિલા જાઈ મુઈ બેટી રાણીનઈ આણી દઈ.. કનકરથ૦ ૨. તેતલી મંત્રીયનઈ ઘરિ તે વધઈએ કનક ધજ ર નામ તાસ કિ લક્ષણ ગુણઈ કરી પરવય એ સીખવ્યઉ ૨ કલા અભ્યાસ કિ તેતલીનઈ ઘરિ તે વધઈ એ
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ વધઈ યૌવન રૂપ ચડી મંત્રીનઈ મનિ પિટિલા
અનિષ્ટ ગાઢી હુઈ કઈ આય ચિતઈ મનિ ભલા - દાન શાલા દાન દીજઈ સુત્રતા સંગતિ જઈ
સાધવી પાસઈ ધમ સાંજલિ સંયમ લેવા ઉમહી... કાકરથ૦ ૩ મંત્રીય ૨ પુછયઉ ઈમ કહી એ સંયમ ૨ પાળીય સાર કિ : દેવતણી ઋદ્ધિ જઉ લહ૩ એ ભગવઉ ૨ સુખ વિસ્તાર કિ
મ ત્રીય પુયઉ એમ કહઈ એ લહઉ જઉ તુહે દેવતા ભવ તુહે હું પ્રતિ બેધવઉ એ વાચ દેઈ ચારિત્ર લેઈ સંયમ પાલઈ અભિનવી
પેટિલા અજા કાળ કરીનઈ દેવતા સુખ અનુભવાઈ . કનકરથ રાયે કાળ કીધઉ કનકધજ રાજ ભગવાઈ.. . ૪
માતાનઈ ૨ વયઈ મંત્રીનઈ એ માઈ એ ૨ બહુ પરિરાયાક આવતાં ઉઠણ આસણ દીઇ એ પગ સાત ૨ પૂંઠઈ જાઇ કિ માતાનળ થઈ મત્રિનઈ એ મંત્રી વધ્યઉ રાયમાન્યઉ દેવ પિટલ અનુદિનઈ બુઝવઈ મંત્રી રાજગર્વઈ દેવનઈ કાંઈ નવમનઈ. તકે તેહનઈ પ્રતિ બોધવા નઈ રાય ઉપરાઠઉ કી તઉ મંત્રી વાડીમાંહિ પઈસી સમતારસ મનિ ભાવી ઉ... ૫ મ ત્રિીય મત્રિ ચિંતઈ સાવ કારિમાએ સાજણ ૨ પિય પરિવારકિ આપ સવારથ સહુઈ મિથઉ એ કે નહીં ? કેહનઈ આધારકિ મંત્રી ચિંતઇ સવિ કારિમા એ ધારી મનમાં એક જિન ધર્મ દેવ પિટલ બૂઝવઈ જાતી સમરણ લઈ મત્રી પૂરવભવ તિહાં સુકવઈ પાછલ ભવિ મહા પદમરાજા હૃઓ પુંડરીગણ સંયમ પાલી મહા શુક્ર દેવ હૃઓ રિદ્ધિ ઘણી.. - ૬ - તિહા થકી ૨ ચવી
મંત્રીય થય? એ સાધવ અનુભવ સારિક પંચ મહાવ્રત આદરઈ એ પિટલ દેવ કરિ જયકારક તિહાં થકી ચવિ મંત્રી થય એ • ઉમાઉ મંત્રી અને પુરવકર ણઈ કર્મક્ષય સઘલાં કરઈ લહઈ કેવલ ધ્યાનનઈ બલિ સિદ્ધિરમણી તે વરઈ એણુઈ ન્યાઈ દુઃખ અપામ્ય કઈ જીવ નવિ ધમ લઈ કેઈક ૫ મઈ બૂઝવ્યઉ ધર્મ મેઘરાજ ઋષિ ઈમ કહઈ.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાની સજા
૯૧૧
૧૫ ૦િ૫૮) ચંપા નયરી જિત શત્રુ રાજા સારથવાહ ધનાવઉ નામ તે ચંપાથી કૃણિ ઈસાણિ અહિછત્તા નગરી ધન ઠામ, કામ- ૧ કામ સુખઈથી વિરમ ભવિયણ ! મનિ ધરિ નિમલ પાલઉ સીલ ઈહ કઈ સુખ સંપત્તિ લહીઈ પરમવિ મુગતિ તણું લહેઉ લીલ , ૨ સેઠ ધનાવઉ લેઈ કરી આણુઉ અહિછિત્તા ભણું કરઈ પ્રયાણ સાથઈ ગૃહસ્થ અનઈ ઘણું લિંગી અરથી જનનઈ દિઈ બહુદાન... ૩ દેસ પ્રાંત જઈ તે ઉતરીયા મેટઈ સાદિ કરાવઈ ઘાસ આગઈ નદિ ફલાં બહુતરૂવર તેહનાં ફલ મમ ખાજો લેક .. ૪ નંદિ ફલાં પાસ જઈ રહી આ સેવ કર વઈ પુનરપિ ઘોષ મીઠાં ફલ દીસઈ અતિ સુંદર સેઠ કહઈ વાડયઉ તે કઈ ફેક ૫ શેઠ તણાં જેણુઈ વચન ન માન્યાં હુંસિ કરીનઈ તે ફલ ખાઈ જિમ જિમ ત કુલ રસ પરિણમીઉ તતક્ષણ તે સીવ યમરિ જાય . ૬ એણુઈ ન્યાઈ જે સંયમ લેઈ પંચ ઈદ્રીય સુખ કામ ઈ જેય ઈહ લેક તે આ પદ પામઈ પરભાવિ લહઈ બદ્ગતિ તેય - ૭ સેઠ વચત માન્યઉ તિહાં જેણઈ તેણઈ નંદીકલ છાંડયા દ્વરિત કુશલઈ ખેમઈ તે ઘર પહંતા પામ્યા તેણઈ સુખ ભરપૂર... . ૮ ઈમ જે સંયમ લે છે મુનિવર પંચ વિષય સુખ છાંડઈ જેહ Uહ લકઈ તે દેવતણ પાર પરભાવિ શિવ સુખ પામ તેલ ,, ૯ સાથે વાહ ધનાવઉ કુસલઈ અહિ છિત્તા પુરિ કરઈ પ્રવેશ કામ કરી ચંપીપુર આવઈ વિલસઈ લખમી સુખદ અસેસ , ૧૦ અન્યદા સેઠ લઈ વર દીક્ષા દેવથયઉ લહસ્યાં શિવરાજ એહવા ઋષિના સમરણ કી જઈ પમણુઈ હર્ષઈ ઋષિ મેઘરાજ . ૧૧
૧૬ (૧૯૫૯) ચંપાપુરિ રે ત્રિણિ વસઈ સહોદરા સેમદત્ત રે સમભૂત ધનેરા તે વિહુ તણી રે ભાર્યા નાગરિરી વડી ભૂસિરી રે યક્ષસી રૂપઈ ચડી ચડી રૂપઈ તિણુઇ નયરિ ધર્મ શેષ ગુરૂ પર પર્યા ઉદ્યાન આવ્યા તાસ શિષ્યવર ધમરૂચી બહુ ગુણ ભર્યા થર્મરૂચી મુનિવર માસ પારણિ નાગસિરિ ઘાર આવએ કહતુંબુ પામિ આહારી સવઠસિદ્ધ સુખ પાવએ... ૧ નાગસિરિ રે મહામુનિવરના ઘાતથી હેલી લેકઈ રે ગઈ પડી પાપથી પહુતી છઠી રે મરછ મીનિં સાતમી એમ સાતઈ રેનરક ફિરી બહુદુઃખ ખમી
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૧૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ, ખમી વેદન પુઢવિ મચ્છ કછ જાવ કાલ અનંતઉ બહુ દાહ પીડી ભમત ભમતાં ભરતક્ષેત્ર વિદીત તિહાં નયર ચંપા સાગરદત્ત ઘરિ હુઈ તેવર બાલિકા સાગરઈ પરણી સારવાહ સુતિ નામ તસુ સુકુમાલિકા તસ ફરસાઈ રે
સાગર કુંઅર બહુ બલઈ તેણઈ છાંડી રે - ભિક્ષુક પણ તિમ પરજલઈ દાન શાલા રે
અજજા તિહાં ગોવાલીયા તસુપાસઈ રે.
દીક્ષા લીઇ સુકુમાલીયા સુકુમાલીયા વનિ લેઈ આતાપન છઠ છઠઈ અનુદિનઈ પંચ ગેઠિલ એક વિશ્વા દેખી ચિંતઈ તે મનાઈ એહ સંયમનઉ ફલ અછઈ તઓ મુઝ પંચ ભર્તા પરભવઈ થાય એવું કરિ નિયાણું ઈસાણઈ દેવી હવાઈ.. ૩ કપિલપુરિ રે દ્રુપદરાય ધરિ અવતરી નામઈ દુપદી રે લક્ષણ શ્રાવક ગુણ ભરી પાંચ પાંડવ રે આવ્યા પરણવા કાજ એ કુપદીપણિ રે પૂજઈ શ્રી નિરાજ એ જિન રાજ પ્રતિમા પુછ પરણું હસ્તનાગપુર આવએ પાંડવે માન્યઉ છિલ નારદ દ્રુપદી ન સંભાવમાં ઘાતકી ખંડઈ અમર કંકી રાજધાની નરવરૂ. પદ્મનાભઈ દુપદી હરાવી દ્વારાવતી રે કૃષ્ણનરેસર રાજીએ ત્રિર્હ ખંડઈ રે જેહનઉ ભડવા ગાજીઓ તેણઈ કૃષ્ણઈ રે પાંચ પાંડવ સાથઈ મિલી તરી સાગર રે દ્રુપદી વાલી મનરલી. મનરલી સાગર વેગિ ઉતરિ ગંગા પાંડવ ઉતરિ દેવી ગંગાતણઈ સાનિધિ તરી હરિ ગુણસ્તવ કરશે કહઈ પાંડવ બલ પરીક્ષા કરી નાવ ન મોકલી સુણી કૃgઈ દઉ દેસટલે પાંચ પાંડવ નઈ વલી... ૫ વાસુદેવની રે અણુ પામી પાંડવે પાંડુ મથુરા રે દક્ષિણ વાસી તિણ હવઇ પુત્ર પ્રસવઈ રે દુપદિ પાંડુસેન કુંઅ સમોસર્યા રે થેશ ભગવન મણહરૂ ગણહરૂ થેરા પાસિપાંડવ નારિસ્યું સંયમ લી ચૌદ પૂરવ ભણ્યાં તેણે સંયમતપસ્યું ચિત્ત દીઠ સુવ્રતા અજજા પાસિ દીક્ષા લઇ તિહાં વર દ્રુપદી ભણ્યાં અંગ ઇગ્યાર જપ-તપ કરછ બહુલ દ્રપદી. પાંચ પાંડવ રેનેવિંદણ સોરઠ ચલ્યા નેમીશ્વર રે ગિરિનાર શિવપુર મિલ્યા તે સાંભળી રે પાંડવ અણસણ ઉચ્ચરછ શેત્રુજઈ રે કેવલ પામી સિદ્ધિ વરઈ
કર
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાસૂત્રની સઝાયો
૯૧૩
સિદ્ધિવર્યા પાંડવ કુપદી પણ કરી અણસણ શુભમનઈ બ્રહ્મલકઈ દેવ પદવી
જોગવાઈ સુખ અનુદિનઈ સીઝસઈ વિદેહઈ એમ જાણી નિયાણું દૂર કરશે મેઘરાજ ઋષિ કહઈ ભવિયણ સયલ સિદ્ધિ જિમ તુહે વરઉ. ૭
૧૭ [૧૦૬૦] હસ્ત શીર્ષ પુરવર વડલું રે કનક ધજ તિહાં રાય વાહ વ્યાપારી વાણીયા તિહાં નિવસઈ રે જાણુઈ ધન ઉપાય, સાજણ રે સાજણ માણસ સાંભલઉ રે વસિ કીજઇ રે ઇદ્રીય પંચ. નરભવ રે નરભવ લિહંતા દહલઉ રે....
વસિવ સાજણ-૨ આલેચી તે વાણીયા રે ભર સમુદઈ જાઈ . ઉત્પાત અનેક ઉદરિયા મૂછ ઉ રે તિહાં કાલીવાય.. ૩ મૂઢ દિશા નિર્ધામકા રે
આથડતા તે નીઠ કાલી દીપાઈ જઈ ઉતયાં રે તિહાં ઘેડા રે બહુલા દીઠ ૪ રતન સેનાના આગ૨ ઘણા રે તેણે વાહણ પૂરી પાછા હસ્ત શીર્ષઈ આવીયા રે રાય ભેટયઉરે ભેટણ લેઈ ભૂરિ. ૫ કનક કેતુરાઈ પૂછીયા રે કાંઈ અપૂરવ દીઠ બોલ્યા વળનાં વાણીયા રે કાલી દીપઈ રે ઘોડા ઉકિટઠ, ૬ તઉ રાઈ નર મોકલ્યા રે ઘેડા ઝાલણ કાજિ વાત્ર ચિત્રામ ચંદન પુડા ગુલ સાકર રે કંબલરાજિ... - ૭ એણઈ વાહ પુરીયાં રે તે કાલી દીપ ભાઈ સાકર ગંધ વાજાં દેખી કેઈક ઘા રે દૂરિ પુલાઈ - ૮ તે સુખીયા થયા સાંચઈ રે ઈમ જે ચારિત્ર લેઈ પંચ ઈદ્રી વિષઈ છાંડસ્થઈ સહી ભવિભવિ રે પૂજા લહઈ તે, ૯ બીજા જે ઘેડા લાલચી તે તર તરડા થાય નીલા જવ સાકર વાણી પીતાં ડરે તિહાં બહુ લેભાય, ૧૦ ચક્ષુ શ્રવણ નાક જીભથી રે ઘોડા ઘણું ઝલાય વાહણ તેણુઈ પૂરી કરી
તે સેપ્યા રે કનક કેતુ રાય, ૧૧ કંબ પ્રહારે શીખવ્યા રે તે ઘોડા ઇમ સાધુ પાંચ ઈદ્રીય વિવયે મુંઝસ્ય તે દુખીયા રે ભવ રૂલસ્થઈ અગાધ, ૧૨ પાંચ ઈદ્રીય વિષય છાંડીઈ રે એહવું જાણી જીવ ઋષિ મેઘરાજ કહઈ મુદા જિમ પામું રે તુહે સુખ સદીવ ૧૩
સ-૫૮
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪
નયર રાજગૃહ દીપતીં ધનઉ નામ સારથપતિ ધમ ઉદ્યમ કર સુધા વ્રત ધરી ધનઉ ધનપાલ જાણું ધન રૂખ છઠ્ઠી એક સુતા સેઠ તણઈ ઘરે દાસ ચેડલ સુંસમાઈ લેઈ કરો ચિલાતી ઘર ઘરતણાં સેઠઈ ઘરથી કાઢી સહગુહા નામ ચોરપલી વિજય ચેર સેનાપતી ચોરતી વિદ્યા ભણી વિજય ચાર અન્યદા મુએ ચાર પાંચસઈ પરવર્યો આવ્યઉ અન્યદા ધન ધરઈ ધન સેઠનઉં ઘર લુંટીયું ચાલ્યા સીહ ગુહા ભણ શ્રેણીકરાઈ તેડાવીયા જાઓ સીહ ગુહા ભણી પંચ પુત્રનઈ શેઠસ્ય તે આવ્યા જાણ કરી સેઠ તણઉ ધન વાળીઉં નાઠઉ એક દિસિ ધાવીયા થાકઈ ચેરઈ સુંસમાં નાઠઉ ભુપઉ ત્રસઈ મુઓ એમ જે સંયમ આદરી ઇહ કઈ નિદા લહઈ બેટી મારી જાણ કરી તરસઈ ભૂખઈ પરાભવ્યા તઉ તેણઈ સેઠઈ બોલાવીયા મુઝનઈ તુહે આહારી કરી
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ૧૮ [૧૦૬૧]
શ્રેણીક તિહાં નરરાય પંચ પુત્ર તસુ થાઈ રે... ધમ ૧ એહ સરીર અસારે રે લી જઈ એહનું સારે રે... - ૨ ધનદેવ ધન ગેવનામ સુંસમાં રૂપઈ અભિરામે રે... ૩ તાસ ચિલાતા નામ કરઈ રામતિનું કામ રે.. . ૪ આઈ એલભા અનેક વ્યસનીમાંહિ થયઉ એ કે રે , ૫ તિહાં પુહુત નિવણિ તેણુઈ માન્યઉ બહુમા રે.... ૨ તે શીખવીએ. દાસ ચિલાતીનઈ દઈ ગ્રાસે રે. . ૭ શસ્ત્ર લેઈ બહુમાનિ રાતિ આધી પરિમ થિઈ રે .. . ૮ સુસમાં લીધી સાથ સેઠ કહઈ નરનાથ રે.. " નગરતણું કેટવાલ ધનવાલે તતકાલેરે.. . ચાલ્યા તે કેટવાલ ચર નાઠા સમ કાલે રે... - ૧૧ ચિલાતી સુસમાં લઈ સેઠ સપુત્રસ્યું તેહા રે... . મસ્તક છઘઉ તાં
મ પહુતઉ દુગતિ ઠમો રે.. - ૧૩ મુંઝસઈ માણસ ભેગા પરવિ દુગતિ જગે રે... . ૧૪ સેઠ કર કંદ પાણી ન પામઈ બિંદો રે... , ૧૫ તે પાંચઈ વરપુત્ર તુહે રાખઉ ઘેર સૂવે રે... ૧૬
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાસૂત્રની સજા
૧૫
ઈમ પાંચઈ કહઈ અંગજા છેહડઈ સંસમા આહારિ નયર પુણતા છઈ જણ પાગ્યઉ સુખ વિસ્તાર રે...ધમ૦૧૭ અન્યદા વીર સમેસર્યા
સેઠ થયઉ તિહાં સાધુ સંયમ પાળી સુર થયઉ ટલસ્વઈ દુઃખ આબાધો રે.... ૧૮ જિમ સેઠઈ આહારી સુતા વર્ણન રૂપ ન કાજિ કેવલ નગરી પામવા
ઈમ જે મુનિવર રાજો રે.. . ૧૯ વર્ણન રૂપ વધારવા
ન લઈ આહાર સુચંગ કેવલ મુગતિપુર પામવા ઋષિ મેઘરાજ કહઈ મનિરગો રે. ૨૦
૧૯ [૧૦૬ર) પુષ્કલાવતી રે વિજય સુહામણું પુડરિ ગિણી રાજધાની રે મહાપઉમ નામઈ રે તિહાં નરરાજીએ પદમાવતી દેવિ રાણી રે (સંયમ) ૧ સંયમ સરીસ્યઉ રે ભવિયણ ભાવીઈ જેહનઉ ફલ વિસ્તાર રે એક ભાઈ ખડીનઈ ગયું સાતમી બીજઉ સવઠ મઝારે રે... - ૨ પુંડરીક કંડરીક તે બે પુત્ર થયા પુંડરીક તિહાં યુવરાજે રે અન્યદા થેરા તિહાં સમો સર્યા મહાપઉમ સાધઈ કાજે રે... . ૩ પુનરપિ થેરા તિહાં સમસ પુંડરીક વંદઈ મુર્ણિદે રે કંડરીક પણ તેમ જઈ વાંદવા મનમાંહિ ધરીય આણંદ રે.. ૪ સાંભળી સદ્દગુરૂમુખની વાણું આવ્યઉ પુંડરીક પાસો રે અનુમતિ માગઇ કંડરીક ભાવીક પુંડરીક કહઈ વર ભાસે રે... - ૫ રાજ ગ્રહ તુમહે એહ સહેદરા તે કહઈ નથી મુજ કાજે રે ઘણું મહેચ્છવ પુંડરીક તિહાં કરઈ કંડરીક થયઉ બિરાજે રે... - ૬ અંત પ્રાંત આહારઈ તે ઋષિ ઉભગઓ વ્યાપ્યઉ દાહ કલી રે થેરા આવ્યા જિહાં પુંડરીગિણી પુંડરીક-વાંદાં અતી રે. . ૭ પુંડરીક દેખી કંડરીક બલેજ ઔષધ કરાવઈ અનેક રેગ ગયઉ પણ આહારઈ મૂછીએજી ન કરઈ વ્યાહાર વિવેક... , ૮ કમતણી ગતિ હિલી જાણીઇજી જેહવઉ વિષમ ઉપાય સુખ-દુઃખ છવઈ એ વિણ ભોગવ્યાજ છૂટઈ રંક ન રાય. . ૯ એહવઉ જાણી પુંડરીક રાજઓજી આવ્યઉ કંડરીક પાસ હાથ જોડીનઈ તેના ગુણ સ્તવઈજી કંડરીક ચાલ્યઉ વિમાસિ.. - ૧૦
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૧૬
મઝાયાદિ સ ગ્રહ
કેતઈ કાલઇ કડરોક આવીયજી પુડરીક ગણીનઇ વાસિ આરત યનિષ્ઠ મનમાં પીડીયઉજી પુ'ડરીક વાંદઇ ઉહ્લાસિ...સયમ૦૧૧ ધન્ય ધન્ય તુ ભલઇ સ` મહામુનિજી જન્મ' તાહર" પ્રમાણ એમ પ્રસ'સ્યઉ પણ નવ ખેલીયઉજી કઠરીક વચન વિનિિણ... પુડરીક એલ્યઉ કઇંડરીક સભક્ષઉજી રાજ્યતણું છે કાજ તઉ રિખ કઇ છ એમજ જાણિવ જી કડરીકનઈ દેષ્ઠ રાજ... પુડરીક પેાતષ્ઠ સયમ આદરઇજીક'ડરીક š રાજિ પ્રીણિત ભાજન કીધઉ તિષ્ઠ દિન જી ઉપની વેદન દાઝ... રાજ્ય અ‘તે ઉર આતિ તે મુએજી પ્હુતઉ સાતની ડાંમ એમ અનેરઉ સયમ આદરીજી વાંસઈ ભાગ પ્રકામિ... તે દુખ લહસ્યઈ કડરીકની પરઇજી હિવષ્ઠ પુઢરીક મુનીશ થરા ભગવન વાંદી હું જીથ અભિગ્રહ કરઇ સુજગીસ... ઢાળ : રાજ ઋષિ પુઉંડરીક તિહાં થકી રે આવઇ થેરા પાપસ ક ચાઉજામક ધમ' આદરજી એ પાલઇ મન ઉલ્હાાસ કિ (ત્રિભુવન) ૧૭ ત્રિભુન જેનું જસ વિસ્તરઇ એ નિમલ ગુણ ભંડાર કિ
એહવા મહામુનિ સેવતાં એ ખમણ ઋષિ પારણુઇએ રાત્રિઇ આહાર ન તેજસ્યઉએ ચાર આહાર તેણુઇ ઋષિ પચકખીયા સવસિદ્ધઇ જઇ ઉપનઉ એ
લહી ભવન પાર કિ અર્સ-વિરસ ભત્ત લકિ શક્રસ્તવ તેણુઇ કિદ્ધકિ... એ શુભ ધ્યાનઇં કીધુ કાલ કિ સીઝસ્યઇ વિદેહ’ વિસાલકિ २०.
૧૯
..
એમ જે સ'યમ આદરીએ એન્ડ લે!કઇ પૂજા લહુસ્યઇએ જ્ઞાતા અંગની મતિ સાએ જે જિનવયણ વિરાધીયુ એ પાસચ'દ સૂરિ શિરામણીએ રાજચંદ્ર સૂરિ જગ જીવતાએ સરવણ ઋષિ મેટઉ જતીએ તે સદ્ગુરૂના પાય નમીએ દેવગુરૂ કેરઇ સાન્નિધિ''એ નરનારી અહિનિસ ભણુ એ
..
..
.
..
વજ્ર'ઈ જે કામ ભાગિક પરવિ મુગતિનઉ ોગ કિ. કીધીઈ ગુણીસ ભાસિક મિથ્યા દુક્કડ તાકિ... સમરચંદ સૂરિ કિ તેજ જાણિ દિણિ કિ... પાણિ સા'' કાજિક પભણઉં ઋષિ મેઘરાજકિ...
એમ કીધ ભાસિક પૂગઉ મનની આસિ...
.
'
૧૨
L
૧૩
, ૧૮
૧૪
૧૫
૧૬
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધર્મકથાસૂત્રની સજ્ઝાયે
જ્ઞાતા
શ્રી શ્રુતદેવી નમી કરી જી
જ્ઞાતા સૂત્ર મારિ
જેથી તરીએ આ સ’સાર
ઓગણીસ અધ્યયન જે કહ્યાંજી કહીશ તાસ વિચાર, ભવિકજન ! જીવયા સુખકાર જેથી લહીએ સુખ નિરધાર...ભવિકજન ગણધર શ્રી જંબૂ સ્વ સ્વામિ અરથે કરી અભિરામ...
નાયક શ્રેણીક ભૂપ
સુંદર શીલ સરૂપ જન્મ્યા
કથાસૂત્રનો સભજીયા-પ્રીતિવિજયકૃત [ko૩-૮૮]
સેહમ સ્વામીને પૂછયુ જી પહિલે અધ્યયને આસદ્યોજી રાજગૃહી નયરી તણે જી પ્રાણ પ્રિયા તસ ધારિણી જી મેઘરધ સુપનસુ· ચિત્ત ભલેજી
મૈધ કુમર નામ દીપલાજી અઠ કન્યા પરણાવીયેાજી ભગવતાં હવે એહનેજી વાણી સુણી મહાવીરનીજી માત-તાતને પૂછીને જી વીર જિષ્ણુ દપાસે જઈજી સ્થવિર પ્રતિભળાવી આજી સાંઝસમે મુનિ મેનેજી સુનિવર જાતાં-આવતાંછ રત્રી સ``ધી આવી નહી જી કિહાં શય્યા કિહાં ભૂમિકા જી નિજ મંદિર જાસુ` સહીછ પ્રભાતે પ્રભુ પૂછીને‘જી પરભાતે પ્રભુ પુછવાજી મધુર વચને' એલાવીયેાજી વચ્છ ! અવિચાયુ'' તે' કયુજી નરકાદિક દુઃખ આગળેજી પૂરવમવે' તે' ધ ને જી તેહના પુણ્ય પ્રભાવથીજી વૈતાઢય ભૂમિ ત્રીજે ભવેજી સુમેરૂપ્રભ નામે હતેાજી જીવાનલના ભાવ થકીજી કદ મઝાઝી સરાવરે જી
૯૧૭
સુત સુકુમાલ માટા થયા તે ખાલ... વિવિધ પ્રકારના ભેગ
"
Ra
..
મિર્થ્યા સુગુરૂ સંજોગ... પામ્યા. મિત કરાગ (ગૃહવાસને) કન્યાને કર્યો ત્યાગ... ૬
લીધેા સંજમ ભાર શીખવવા આચાર... સથાર સહુ છેહ લે ભરાણા તેહ... નિદ્રાતસ તિલમાત્ર કિહાં સુકેમલ ગાત્ર... ન પળે સજમ ભાર કરસું હાંથી વિહાર... આવે મેઘ મુણિદ મહાવીરે મેઘ આણું.... રાત્રે એ દુર્ધ્યાન એ દુ;ખ કેતલીક માંન... અથે" દુ:ખ સહ્યા તેહુ સુખ પામ્યા સહિ એહ... ધાળા હાથી છદ ત સહસ્ર કરેણુ કત... નાટો તું તૃષાવ ત પહેાંતા (તહાં મહત...
.
..
20
..
..
૩
..
૪
. ૧૧
24
७
૧૦
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૧૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ મારગ અણ જાયે થકે જ પઠે ખંતે રે જામ પૂરવ વેરી હાથીયેજી હણીઓ આવી તાંમભવિકજન ૦૧૬ વેદના સાત દિન ભેગીજી સત વરસને રે આયા પ્રતિપાલી તિહાંથી ચગેજી વિંધ્યાચલ ગજ થાય... - ૧ રાતેાચ્યું દંત સહીજી સાતસે હાથણ કંત
એક દિન દવ દેખી કરીજી પુરવભવ દેખત .. દાવાનલ ભય રાખવાજી જોજન એક પ્રમાણ માંડલું કીધું રૂઅજી રહવાને અહિડાણ. વનમાં દવ લાગે થકીજી વનચર જવ અપાર આવી તિણ સ્થાનકે રાજી તું સઘલિં પરિવાર.. પાવા. ખાજી દેહે સડીજી ઉપાડ તિહાં પાય પીડાતા સસલે રહ્યો છે આવા તણ ઠા...” પાછે પણ તિહાં મૂકતાજી સલે દીઠે રે એક અઢી દિન તિમ પગ રાખીએજી આણી મનમાં વિવેક... ઉપસાંતે દાવાનલેજી
પહોંતા સહુ નિજઠમ પગ ન વળે તિહાં તાહરજી ભૂમે પડીએ તમ.. દયાવંત તિહાંથી વીજી શ્રેણુક કુલ અવતાર ધારણી કુખે અવતર્યોજી પામ્યો સુખ અપર.. તિરિય પરમાર જી દુઃખ સહી રાખે રે જીવ તે સાધુ પગારેણુકાજી કાં દુઃખ આણે અતીવ.. મેઘ મુનિ કહે વીરજીને નેત્ર છાંડિ યુઝ દેડ
સિરોવું અભિગ્રહ કર્યો છે ચારિત્ર પાળું એહ... એણે દુષ્કર તપ કે કર્યો છે ભણીયા અંગ અગ્યાર પ્રતિમાં વહી અણગારની માસ સંલેષણું સાર... વિજય વિમાને સૂર થયાંજ મહાવિદેહે અવતાર કર્મ સકલ તિહાં ક્ષય કરી જ લહસ્ય શિવગતિ સાર... ઈમ જાણે સહુ જીવન જી અનુકંપા ધરે ચિત્ત હર્ષ વિજય કવિરાજનેજી સેવક ઈમ કહે પ્રીતિ...
૨. (૧૦૬૪] . બીજે અધ્યયને સુણ જબુ જે ભગવંત પ્રકારે ગુણ શૈલ ચૈત્ય મનહર સેહે રાજગૃહીને પાસે...બીજે અધ્યયને ૧ તે પાસે જુને ઉધાન છે ભાગે કુઓ એક જાણે છે અનેક જાતિના વૃક્ષે ભિત માલુય કચ્છ વખાણેજી. ૨
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાસૂત્રની સઝાયે
૯૧૯ તે નગરીમાં શેઠ વસે એક ધનને નામિં વ્યવહારિજી તસ ઘર ઘર પીયુ મનહરણ નામં સુભદ્રા નારિજી.. બીજે રૂપવંત પીણું વંઝાનારી એ અવગુણ તસ હાઈજી પંથગ નામે દસ તાસ એક કલા જાણી સવ કેઈજી... વિજયનમેં તસ્કર એક તિહાં છે ચેરે ને ઘણું હજી ભલા હાટ-ધન-ઘર દેખી કરી નજર પિતાની ફેરેજ... . હવે સુભદ્રા નારીને એક દિન એવી વિચારણુ હુઈજી પીયુ સાથે મુજ ભેગ ભેગવતે પુત્ર-પુત્રી નહિં કેઇજી... પિઉ પૂછી બહુ અસણ પાણકર કુટુંબ સકલ સંતોષીજી નાક્ષાદિક જે છે દેવતા માનું મતિ કરી ખીજી... - ૭ તિમજ પિઉ પૂછી કુટુંબ જિમાડી જઈ વાવિ અંધેલીજી ફુલ પગાર તિહાંથી બહુઈ કેશર ચંદન ઘેળીજી.. . પુજી નાગાદિકને ઈમ કહે જે પુત્ર પુત્રો થાસ્યજી તે ઈહાં યાગ–ભેગા કરસું માની આવે આવસ્યજી.... - ૯ તે સુભદ્રાઈ ગરમ ધર્યો સહિ પરે માસે સુત જાયે દેવ થકી જે એ સુત પાયે દેવદત્ત નામે બેલાજી... . પથગ દાસને બાલ ભળાવ્યો રમાડે ને હસાવેજી વિજય ચાર તે બાલ દેખી કરી લાગmઈ જાવેજી... જુને ઉદ્યાન ભાગે કુવે જિહાં છે આવી બાલક તે મારેજી અલંકાર આભરણ લેઈ આતમ પાપે ભારે... , બાલકને જબ દાસ ન દેૌ શેઠને જઈએ જણાવેજી નગરીમાં બહુ ખબર કરાવી પિણ કિહાં તે નવિ પાવેજી... - ૧૨ શેઠે ખબર કરી કોટવાલને કેટવાલે ચેર ઝાજી ઘરેણા બાળકના શેઠને આલિ શેરને બેડીયે ઘાજી... ,, ૧૪ શેક તજીને શેઠ સુખે રહે પણ ચોરી તિણે કીધીજી ખબરલેહિ કેટવાલે તેહની સૂધી શીખામણ દીધી છે. એ ૧૫ શેઠ ચોરને એકજ બેડી ઘાલીને તે રાખે શેઠને જીમણ આવેજબ ઘેરથી વિજય ચેર એમ ભાખે છે... - ૧૬ સંવિભાગ કરે અસણ પાણમાં જે આપું તુમ કાજેજી શેઠ ભણે-મુઝ પુત્રને મારક માંગતે નવ લાજે જી.. - ૧૭ ચારને અણુ દીધે તે ખાધું શેઠને કામ જબ થાઈજી મલ-મૂત્રાદિકની વેળા થઈ ચેર સાથે નવિ અવેજી. . ૧૮
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૨૦
સદ્ધિ
શેઠે સવિભાગ કર્યાં આલવા આજે'દિન આણ્યું. તે આલ્બે કલ વિકલ કરી શેઠ આન્યા ધરે કહે શેઠ દિલગીર તું કાંછે ! મુઝ સુત મારક તેહને તુમ્હે ધરમને અમે... નવ આલ્યુ તવ હરખી પીઉં સાથે એલે વિજય તસ્કર દ્રુતિ તે પામ્યા વિજય ચાર પરે' સાધુ સાધવી તેણે નયરીઈં તવ વીર સમેાસર્યા ધમ' સાંભળુ દીક્ષા લેઇ ચાર પત્યેાપમ આયુ સુધર્મે તિહાંથી ચવીને મહા વિદેહે ઈમ જખુ ધણુ શેઠે ચારને સરીર રાખવા અરથે શકે તિમ અમ સાધુ સાધવી રગે ઔદારિક કેહ પાષવા અરથે તપ સંયમ નિર્વાહને અરથે ઇમ બીજો અધ્યયન તે સાભળી
શ્રી
વિજય કવિરાજના સેવક
૩.
સુણ સુ જ'બુ ! સાહમ કહે ચપાર પાસે ભલે સુભૂમી ભાગ નામે કહ્યો માલુ કચ્છ તિહાં સહી તિહાં વનમયુરી એક છે સાચવે તેહને અતિ ઘણુ તે ચ‘પાઇ સાથે વાહ સાગરદત્તના બીજો વળી પ્રેમ માંડામાંહિ અતિઘણે હસે રમે' નિત એકઠા
સજ્ઝાયાદિ સાગ્રહ
'
તવ તે સાથે' આવેછ નારીને દાસે સુણાવ્યે જી...બીજે ૧૯ નારિ રીસાણો ન મેલેજી વાત હિયાની ખેાલેજી... સવિભાગ કર્યાં સ્વામીજી કાં પેાતાનુ પામેજી... સુખે રહે નર નારિજી બહુ દુઃખની દાતારી.... લેાભ કરો દુઃખ પામેજ શેઠ જઈ શીર નામેજી... કરી સ’લેખણા સારિજી દેવગતિ લે સુખ કારી..... શિવગતિના સુખ લહસ્થેજી આલા ઉપનય કચ્ચે જી... સ‘વિભાગ તસ કોધેાજી સયમને। ભાર લોધેશજી . ન કરે આહાર પાણીજી આહાર કરે તે નાણીજી... ધ કરો ળવિ પ્રાણીજી પ્રીત વિજયની વાણીજી...
"
..
..
..
..
..
.
גן
..
.
RO
૨૦
..
२१
૨૨
२३
૨૪
૨૫
૨૬
[૧૦૬૫]
ત્રીજો અધ્યયન સારી રે
વન બહુ વિસ્તારી રે.. સુણુ સુણ ૧ ન‘દનવન સરીખા ૨ દેખી સહુજન હરખ્યો રે.... ઇંડા તે દેય મૂકે રે સેવા નિવ ચૂકે રે... જિદત્ત શેઠને પુત્ર રે રાખે તે ઘર સૂત્રેા રે... સરખી વય તે હાય રે ગુણ ગઢિ સનેહા રે...
૨૭
૨૮
૩
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધર્મશાસ્ત્રની સજ્ઝાયે
દેવદત્તા નામે' તિહાં કલા ચાર્સાઠ જે સ્ત્રીતણી સાથ વાહના દિકરા અસણ પણ લેઈ કરી કૌટુંબીક જન તેડીયા લેઈ જાઓ વિને' વાવી છે. ઇમ કહી અશ્વમ`ગાવીયા
તે ઉપર એસી કરી તેડી તેહને' પ્રેમે કરી પુષ્કર વરણી તિહાં વાવી છે જલ ક્રીડા તિહાંથી કરિ મન વાંછિત ભાજન કરી ગણિકા સાથે માણુસતણા અનુક્રમે વન જોવા ભણી આંબા દાડિમ કેલિ જોવતાં
વન મયુરી તસ દેખીને વન મયુરી નાઠે થિકઈ‘ આવે નિજ નગરી ભણી વેશ્યાનઇ ગેહે પહોંચાડીને' સાગરદત્તના દિકરા ઈંડા છઈ એ મયુરીનેા થાસ્ય કિડવા નહિં થાયસ્ય તેહને તે માર થયા નહિ કુકડીના ઈંડા ભેળી માર થયા તેહને નિતે
કરી શણગાર રમાડતા ઈમ જે સાધુને સાધવી શકા આણે જે ધમ માં વ્રત સયમ જે આદરી ઈહભવ પરભવ તે સુખી -ધમ ઉપર છમ જાણીને શ્રી હષ વિજય કવિરાજને
વેશ્યા વસે એક ૨ જાણે અવર અનેક રે... એક દિન ઇમ ચિંતે રે જાસ્યું વન પ્રીતે રે... કરા રસવ'તી પ્યારી રે પુષ્કરવરણી સારી રે... ક્ષિણગાર કરાવ્યા રે ગણિકા ઘરે આવ્યા રે પહેાંતા વનહુ મઝારી રે ઝીલે હરખ અપારી રે... આવે મ’ડપ ઠામિ રે ઝાઝો સુખ તે પામે રે... કામભાગે તે રાતે ૨
બહુ જશુ.. જાના રે... માલુકો તે જોવે રે ભયભ્રાંત તે હાવે રે.... ઈંડા એ તેણે લીધા ૨ કામ સઘળા તે સિયા રે... આવ્યા નિજ નિજગેહા રે ચિ'તઇ ઇમ સેહેા રે... માર એથી રૂડા ૨ શકા ધરઈ કૂડા રે... બીજાને' વિશ્વાસે રે પૂગી તસમન આસે રે... સુત જિષ્ણુદત્ત રગે રે કલા મ`ડઇ એ ચગે રે... લેઈ સયમ સારે। ૨
ન સરે અરથ લગાર રે... સુધે' નિ' જે પાલે રે નિજવશને અજુઆલે રે... શંકા નવિ કરે. ચિત્તો રે સેવક ઈમ કહે પ્રીતિ રે...
સુણ ૬
..
.
20
.
24
૯૨૧
..
20
.
..
10
.
જ
...
૧૦
, ૧૫
. ૧૬
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૨૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૪. [૧૦૬૬]. હમ સ્વામીજી ઉપદિશે સુણ ગુણ જંબુ અણુગાર રે નયરી બનારસી સેહતી જિહાં નહિં ઋદ્ધિને પાર રે...સેહમ સ્વામીજી ૧ પાસે ગંગાનદી તિહાં વહે દ્રહ આ છે માયંગ તીર રે. દહ દિસિ કમલ વિકસ્વર હણ્યા શીતલ નિરમલ નીર રે.. - ૨ મચ્છ છાદિક તિહાં ઘણું સુખે રહે પામી ભલે ઠામ રે તે દ્રહ પાસિ એક જાણુઈ માલય કચ્છ અભિરામ રે. . ૩ પાપ શિયાળીયા તિહાં રહે. દેઈ છે માંસ આહારી રે નિત નિત પાપ કરણી કરે ઈમ રહે સદગતિ વારી રે... - ૪ માયંગ તિથી દેઈ સહી કાછબા કરવા આહાર રે નિકયા તે દ્રહ ઉપરે
જેવતા જેગ્ય આહાર રે.. , ૫ એતલે પાપ સિયાળીયા આવીયા જેવા આહાર રે કાછબ તેહનેં દેખીને
પામે ભય મનમાં અપાર રે...૬ હાથ ને પાય કાયા વળી ગોપવી છુહે તિણવાર રે પાપ સિયાળીયા આવીયા મસ્કતિ કરે બહુ વાર રે... . ૭. કુર્માસ્યું જેર નવિ ચાલીયું તવ રહે આવી એકંત રે નિશ્ચલ તવ એક કાછબ નવિ લહે મૂઢ વૃત્તાંત રે... . ૮ હાથને પાય હલાવીયા
આવીયા તેહ સિયાલ રે નખ અરદત કરી તેનું વિદારિયું શરીર તતકાલ રે.. - ૯ તેહને મારી કરી આવીયા કુમ બીજા પાસે દેઇ રે ઈદ્રીય નિજ ગોપવી તે રહ્યો બલ નવિ તેહર્યું હઈ રે... • ૧૦ આવીયા જિમ તિમ તે ગયા કાછબ દઢ કરી મન રે મયિંગ કહ નીર પામી મિલીએ સહુ કુટુંબ સાજન રે.૧૧. સાધુ અરૂ સાધવી વ્રતગ્રહી મેકળી ઈદ્રી કરે જેહ રે પ્રથમ કાછબપરિ તે સહી દુઃખ લહે પરભવ એહ રે.. . ૧૨ ગુતઈદ્રી થકે તપ તપે સાધુને સાધવી નિત્ય રે સુખ લહે ચોથા અધ્યયનમાં ઈમ કહે હરખે મુનિ પ્રીત્ય રે....૧૩
૫. [૧૦૬૭]. શ્રી સેહમ સ્વામી કહે સુણ જંબુ અણગાર અધ્યયન પાંચમે સાંભળો જ્ઞાતા સુત્ર મઝાર અલકાને આકારિ દેવપુરીને સરખી પરખી બુધજન સાર..
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
તાતા ધર્મકથાત્રની સઝાયો
૯૨૩
રેવતા ચલ તિહાં સહે નદનવન ઉદ્યાન છે કમલ વિમલ બહુ ફલિયા સુરપ્રિય નામે યક્ષને શજ કરે તિહાં રાજા વાસુદેવની પદવી જોગવી ગાથા પતીણું થાવગ્રા થાવ તસ સુત ભલે નાની બત્રીસ પરણાવી હવે સામગ્રી ભલી મળી રેવતાચલ નંદનવન નેમ જિદ સમાસ સાંભળવા જિનરાજની થાવગ્યા સુત આવીને આવી કહે નિજ માતને એ સંસાર અસારે માતાને સમજાવી દીક્ષા મહોત્સવ તેહનો સહસ્ત્ર પુરૂષને સાથે દીક્ષા લેઈ મુનિ પાસિં પૂરવ ચૌદ તે ભણિયા મિ નિણંદને વિનવે સ્વામી કહે તે શિષ્યસું જહા સુદ્ધ' કહે નેમિજી સેલગ પુરને પાસિં; તે મુનિવર તિહાં આવીયા પદ્માવતીને વલભ મંત્રી પાંચ સાથે શ્રી જિન ધર્મ તે સાંભળી પંગ આદિ દઈ પામીયા જવા જીવાદિક તત્વના થાવ તિણ નગરચ્યું
મહે સુરનર કેક નંદનવનની એડિ જલ ભરિયા કે ઠામિ ચૈત્ય છે અભિરામ... નારાયણ બલવંત ભાગ માહંત તિહાં વસે ધનવંત એક જાણે સયલ વિવેક સુખ વિલસે સંસાર પુણ્ય તણું અનુસાર તિહ છે જક્ષ વિહાર કરતા ઉગ્ર વિહાર... ભવિજન વાણી વિલાસ સાંભળે ધર્મ ઉલાસ લેઈસ સંયમ ભાર . િજાણ નિરધાર.... સમજાવી કાહન નરિંદ ગોવિંદ કરે આણંદ તે થાવસ્થા કુમાર શીખ્યા અંગ અગ્યાર... શિષ્ય સહસ્ત્ર પરિવાર " થાવચ્ચે અણગાર
મહિયલ વિચરું આજ વિચરે તે મુનિરાજ... સુભૂમિ ભાગ ઉદ્યાન ધરતા જિનવર ધ્યાન સેલગ રીય સુજાણ વાંદવા આવી મંડાણ... રાજા મંત્રીસર તેહ શ્રાવક ધમને એહ જાણકાર જેગિંદ વિહાર કરે આણંદ
છે
જ
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૯૨૪
સઝાયાદિ સં મહ - હવે થયો જે અવદાત ભવિજન! સાંભળે સુગંધિયા નયરી ભલીએ નીલા શેક ઉદ્યાન તે નગરે વલી સુંદસણ શેઠ તે મહાબલી એ.. ૧૦ શક પરિવ્રાજક એક ચારે વેદને જાણ શખ સમજાણિઈએ દાન અને શૌચ ધર્મ તીથે નાહવું ધમાસ એ વખાણિઈએ.... ૧૧ સહસ્ત્ર એક પરિવાર સૌગધિયા વિષે સ્થાનિક તિહાં આવી નયરીમાં ઈમ થઈ વાત શુક ઈહાં આવી સુદરસણ મન અતિ ભાવિયે એ ૧૨ શક પરિવ્રાજક તેહ ધર્મની દેશના દેતો સેવ સમઝાવસે (તો) એ સુદંસણ જે અમધમ તે શૌચ મૂલ છે બે પ્રકારે પ્રરૂપતાએ... ૧૩ - દ૬ અને ભાવ સૌચ દશ્વ માટી કહિ ભાવવાભ તે ઈમ કહે અમ શિખ માટીવારિ તિણિ બહુ ધેયતાં અશુચિ પદારથ જે લહેએ ૧૪ સુદંસણ સુકને પાસિ ધમ તે આદર્યો અસણ પાણ પડિલાભતાં ૨ પરિવ્રાજક સુક તેહ તિહાંથી ચાલી એ થાવસ્થામુનિ વિચરતાએ... ૧૫ આવી સમોસર્યા જામ તામ સુદંસણ વંદિ પૂછેમૂનિuતે એ સ્વામી ! યે તુમ ધમ થાવા કહે શેઠ સુંદરણ પ્રતિ હિતિએ ૧૬ વિનયમુવ અમ ધર્મ દુવિધ પ્રકારનો આગાર ને અણગારને એ પંચાણું વ્રત સત શિક્ષાવ્રત વલિ એમ અણગારોએ... ૧૭ પંચ મહાવત જ્ઞાન દંસણ ચારિત્ર ભંડાર છે કદ્યો રે એવી શીખ સિજઝાય કમની પ્રકૃતિ સુંદસણધમ એ લહ્યોએ... ૧૮
વામિ મિ તે ધર્મ સૌચતે એ આદર ભાષતોએ - સુદાસણ કેઈનારિ રૂધિરનઉ લુગડો તેહજમાંહિ રાચતએ.. - ઉજલ થાઈ કેમ ? તેહજ લુગડો એ તિમ મિથ્યાત્વીજીવ કરણે તે કરે નિરમલ કિમ થાયે સહિએ.. ૨૦ કેઈ નર તેહજ વસ્ત્ર સાજી ખારણ્યું વારિ ધોતાં કહ્યો ઉજળે એ ઈમ સુંદસણ ધમ જીવદયાતણ કરતાં જીવ તે નિરમલે એ... ૨૧ તવ સુંદસણ શેઠ રે પ્રતિ બેધ પામિએ બારે વ્રત ધારી વળી એ - સુદંસણ શેઠની વાત ધર્મ પામ્યાતણ શુક પરિવ્રાજકી સાંભળીએ ૨૨
તેહ જ નયરિ મઝાર સુદંસણ શેઠને પરિવ્રાજક આવ્યા ઘરે એ - સુક દેખી તે શેઠ રે નવિ ઉઠયો સહિ તવ પરિવ્રાજક ઉચ્ચરે એ.. ૨૩ - વિજ્ય મૂલ તુહ ધર્મ વિનય તે કિહાં ગયે કરજોડીને શેઠ તે ભણીએ નેમિ નાથના શીશ થાવસ્ચામુનિ તેહની દેશને મેં સુણ એ... ૨૪
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધર્મકથાસૂત્રની સજ્ઝાયે
૨૬
વિનય મૂલ તિહાં ધમ એ મે' પામીએ શૂક શેઠ પ્રતિ તવ કહે એ તિહાં જઈ પૂછ્યુ પ્રશ્ન જે મુઝ મનતણી એણે વાતે મન ગહ ગદ્યોએ ચાચ્ચાને તેડુ આવી વક્રતા મનના પ્રશ્ન તે પૂછતાએ જે જે પૂછ્યા પ્રશ્ન ઉત્તર તેહનાં થાવચ્ચામુનિ દેતાંએ... સાંભળી સા જિન ધમ થાવચા પાસે સહસ્ર સાથે સુક વ્રત ગ્રહેએ સામાયિક દેઇ આદે ચૌદ પૂરવ ભણ્યા થાવચા શીષ્ય સહુ કહેએ... ૨૭થાવચ્ચેા અણુગાર સહસ્ર મુનિસાથે શેત્રુજાગિરી આવીયા એ સલેખણુ કરિમાસ કેવલ પામીને થાવચ્ચા મુગતિ ગયા એ... સુક વિચરતાં આવ્યા સેલકાપુર પાસે સુભૂમિભાગે ઉઘાન છે એ પાંચસે' મ`ત્રી સાથે સેલક રાજાને સુણિ દેશના ખેલે પછેએ... સ્વામિ મ`ડુ કુમાર રાયે થાપીને દીક્ષાલેઇ શત્રુજય કને એ ઇમ કહી નિજપુર જાય સુત રાજ્યે વ્યે મત્રીસર કહે એક મૌએ ૩૦ પાંચચ્ચે મત્રી જેહ તુમ્હ સાથે સદ્ધિ દીક્ષા લેઇસુ આદરીએ મ`ત્રીસર રાજાન આડંબર ઘણું પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરે એ... ભણીયા અ°ગ ઈચાર પથગ પ્રમુખએ પાંચસ્ય મુનિસુ· વિચરતાં એ સુકનામે અણુગાર સહસ્ર મુનિ સાથે પુ`ડરીક ગિરિ આવતાંએ... અણુસણ કરે તિહાં જાઈ મુગતિ પધારિયા ધન ધન એગિરિ સુખકરાએ હવે આગળ અધિકાર પ્રીતિ કહે સુણા પ્રમાદ દર પરહરી એ... ૩૩: ઢાળ : ધન ધન શેલગરાય રિષી અંત પ્રાંત આહારી રે
૨૯
૩૧
૩૨
અરસ વરસ લેતાં થકાં કડુદાડુ પિત્તવર
અ`ગ થયે રાગ વિકારા રે, ધન ધન ૦ ઉપના રાગ જ એહા રે
ખીણુ ઘણું દુખલ થઇ સેલગ નયરી સમેાસર્યા
વંદે રગ દેખી કરી
મુજ નગરમાં પધારી ભાત પાણી નિરવદ્ય છે રાજાના આગ્રહથકી પિ’ડ ફલગ તે વાવરે શૈલગ રાય રિષીતી એસડ કરાવે તેહને આસડમાં સેલગ પ્રાંત રાગ સઘળે દરે ગયા
જેહ સુકેાસલ દેહા રે... મહુઅ રાજ કુમારે ૨ વિનવે પ્રેમે અપાર રે... એસડ વેસડ સારા રે
૯૨૫૩
"
.
.
૨૮
2
૩૫.
M
પિડ ફલગ જિન્ન સ‘થારો રે, ૩૭ જાણુ સાલાઇ આવ્યા રે રાજાઇ વૈદ્ય તેડાવ્યા રે.... કરી તુમ્હે રાગ તિગિચ્છા રે જેમ ઉપજે મતિ ઇચ્છા હૈ... મદ્યપાન કરાવે રે શરીરે પુષ્ટજ થાવે રે...
૩૨
૩૮
૩૯
૪..
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
*૨૬
:
મદ્યપાન કરતાં થયાં પાસથે કુશીલીએ પાંચસ્થે મુનિવર મિલિ કરી ગુરૂ પ્રમાદી હાઇ રહ્યા ગુરૂને પુછીને પાંગર્યો ગુરૂની વેયાવચ્ચ નિત કરે કાતિગ ચામાસાદિને
સુખ શય્યાએ સુઇ રહ્યા પડિકમણુ પથંગ કરી રીસ ચઢી મનમાં ઘણી કૈણે જગાડયે મુઝ પ્રતિ ખામણાં ચઉમાસી કરતાં
: ઇમ જે સાધુને સાધવી ઈહ લેાકે સાધ-સાધવી
:
ખાસું છુ તે તુમ પ્રતિ રાજ છાંડી મે' વ્રત લહી પિડ ફ્લગ વેસિરાવીને
- સસાર વધારી પણ ઘણા વિચર્યા સેલગને જાણીને
વિહાર કરી સયમ પાળી થાવચ્ચે મુગતિ ગયા જે સાધુ સાધવી ઈમ કરે અયયન પાંચમે એ કહ્યો શ્રી હષ વિજય કવિ રાજના
૬. [૧૦૬૮]
સ્વામી સુધર્મા રે બુ પ્રતિ કહે : ત્રુટક : લહી છઠ્ઠે અંગે અરથ એહુના તુમે સાંભળે તેા વિક લેાકે ભગવ'ત શ્રી મહાવીર સ્વામી વડ સીસ ગૌતમ સ્વામી વિનયે
કહા પ્રભુ થઈ રે કેમ એ જીડા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
લાભી સેલગ સેઇ રે
બહુઅ પ્રમાદી હાઈ રે... ધન૦૪૧ ઈમ કરે તેહ વિચાર રે આપણુ કરસ્યુ' વહારે રે... પથગ પાસે મૂકે રે સેવા કાંઈ નવ ચૂકે રે... સેલગ કરીએ આહારી રે ન કરે ધમ લગાર રે... પમી ગુરૂ પાય લાગે રે ઉઘ માંહેથી જાગે રે...ધનધન૦ ૪૫ પક્ષગ કહે શિરનામી ૨ તુમ્હે કિલામણા પામી ૨... . ૪૬ સંલગ વળતુ ́ ચિ ંતે રે એ સ્યુ કરૂ છુ નિત્યે રે... પૂછી રાયને ચાલે રે મહાવ્રત સુધ ન પાલે રે... નિદનીક તે થાવું રે જે પ્રમાદ મન ભાવે રે... પાંચસે સીસ તે આવે રે પુંડરીક ગિરિ જાવે રે... સેલગ તિહાં પણ સિધ્યા રે કાજ તેહેાના સિયા રે... ભાવહિયે મન આણી ૨ પ્રીતિ કહે સુણા પ્રાણી રે...
..
M
AD
บ
.
"D
20
.
૪૨
૪૩
૪૪
४७
४८
૪૯
૫૦
૫૧
પર
અયયન છટ્ઠા રે ગ છઠ્ઠે લહે સીસ પ્રતિ કહે હિત ધરી ચત્ત નિજ ચાકપુ` કરી સમાસર્યા રાજગૃહી પુછે પ્રશ્ન સ ́શય લહી ભારે-હળુએ। અ ́તર એવડા
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમકથાસૂત્રની સજ્ઝાયો
ત્રુટક : એવડા અંતર કેમ સ્વામી તવ વીર ખેાલે વાણી મધુરી નર કોઈ સુકા ખબ લેઇ વલી સરસ માટી લેઇ લિપે વળી ડાભ વિ≥ રે માટી લિ‘પતે સુટક : થાપતા તડકે તેહજ તુ બડ પછે લેઈ તુંબડ તેહ માસ તવ તેહ તુ બડ હેઠ ખયસ્થે એમ ગૌતમ ! સુણ પ્રાણીયાના હિ'સા કરતા રૅ જુઠો ભાખત છુટક ; રાખતા પરિગ્રહ પાપસ્થાનક
તિમ પ્રણી પાપે નરકગતિના હવે તેહ કુબજલ માંહિ રહતા ખંધ આઠ છુટી થાઈ હળુએ તિમ ગૌતમ સુણી પ્રાણીએ હળુએ ત્રુટક : જાશીઓ પ્રાણી તેડુ હળુઓ વાસરાવે પાપ અઢાર થાનક ગહીએ ત્રીણતે જ્ઞાન પામિ શ્રી હર્ષ વિજય કવિરાજ સેત્રક
કહા મુઝ કરૂક્શા કરી જીવ સહુને સુખ કરી ડાભ વિટ ઉપરે લિએ તે તાવડ ધરે... તેહજ તુંબડ તડકે થાપત આઠ વાર ણુ પિર કરે જઈ અ પાણિ માંહિ ધરે અપને ભારી કહ્યો એ દૃષ્ટાંત સાચા લહ્યો... ૩ ચેરી મિથુન રે પરિગ્રહ રાખતા અઢાર સેવે નિત પ્રતે દુઃખ ભારે કહે હિતે ઘણા દિવસ જાતે સહી તરે જલ ઉપર રહી
થાઈ રે તે મે' જાણીએ છેદે ખંધન કના કરે કરણી ધના ગુરૂ લઘુ એણિ પર લહે પ્રીત વિજય પ્રીતે કહે
૯૨૭
C. [૧૦૬૯
સાથ વાહે ધણું નામ તેહની રૂપવત ગુણુધામ રે જિમ નિજભવ અજુ આળા રે.. મુનિવર૦૧ ધનપલ અને ધનદેવ
રાજગૃહી નગરીના વાસી ભદ્રા ભારિયા જાણ્યે મુનિવર ! પચ મહાવ્રત પાળા ભદ્રા નાીને ચ્યારે દીકરા ધણગેાત્ર ધણુરક્ષિત ચાથે ચ્યારે સુત પરણાવ્યા તાતે(તાંને)
ભાગવતી શ્રીજી ત્રીજી રકિખખરહિણી ચૈાથી સભારી રે...
ઘરણીઇં ઘર હાઈ
જોડી ન કરે કાઈ રે...
પાછલી રાતે' ધના શેઠ ચિતે પુરૂષ પનાતા તે પણ નારીની અતિથિ અનાગત આવાગમને વિવાહ મહેછિત્ર મેટે કાંમે
કરે નિજ તાતની સેવ રે... પઢુિલી ઉઝિયા નારિ
10
.
સાધુને દેવા દાન તિહાં પણિ નારી પ્રધાન રે.....
3
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૨૮
તે માટે પરીક્ષા કરી ઘરને અસણુ પાણુ પરભાતિ' કરવ ુ લેાજન કરાવી કુટુંબને સારાં પાંચ પાંચ આલે શાલીના દાણા આલ્યા છે મેં' શાલિના દાણા જખ માર્ગુ' તમ આણીએ દાણા લેઇ નિજ થાનક આવે ભાભા જીઇ' દ્વીધા શાલીના દાણા મુઝપાસિ* જબ ભાભા માંગત્સ્યે નાખી દીધા તે શાલીના દાણા મીજી પણ ઇમ ચિંતવી મનમાં ત્રીજી ચિતવે સહુ સા` આલ્યા પેઇ(ટી)માંહિ મૂકે રૂડી રીતે હવે ચેાથી વહુ ચેહિણી નામે હિત જાણી ભાભાજીઈ આવ્યા કટુબિક નર તેડી કરીને વખારૂતિ તુમ્હે સાલિના દાણા કયારા કરી વાવ્યા તે દાણા પહેલે પાલી ખાજે વળી સેઇ મુડા સત્ત સુડા થયા પાંચમે' ધન શેઠે વળી કુટુંબ જમાડી દાણા પાંચ માગે જે આલ્યા દાણાં પાંચ લેઈ કાહારથી શેઠ કહે મે આવ્યા તે નથી રીસાથેા શેઠ છાણુ પૂંજાના બીજી તેડાવી શેઠ કહે ઈમ તે દાણા મેં ખાધા ભાભા જી ત્રીજીઇ થાપણ રાખ્યા તે આલ્યા રહિણી પાસે માગ્યા તત્ર તેણીઈ દાણા વધાર્યાં તે ભરી આણ્યા શેઠ ખુશી થઇ ઘરના ભાર તે કામ કાજ પૂછી સહુ તેને
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
વહુને ભળાવ્યુ` ભાર તેડી કુટુંબ પરિવાર રે... મુનિવરદ્ તેડી વહુ તે ચ્યાર ભલામણુ દેઈ અપાર રે... સાચવજો રૂડી રીત વિલ'ખ ન કરવા ચિત્તિ રે... પહિલી ચિંતે એમ રાખું કદહુ કેમ રે... દેઇશ ભ'ડારથી લેઇ એ વિધી પહિલી કરેઇ રે... ખાધા દાણા શાલી પાંચ તે એહમાં કાંઇ પ્રપ ́ચ રે...,
૧૧
સ’ભારે વારવાર કીધે ભલે વિચાર રે... તા હુ વધારૂ એડ
આલે દાણા વળી તેહ રે... વાવી એહ વધારા વરખા રિતે' મઝાર રે... કલસી ત્રીજે વખાણે ઇણિપરિ વૃદ્ધિ વખાણા રે...,, ૧૫ ચારે વહુને તેડી
આવી ઉઝીયા તેડી રે... શેઠને આવ્યે એવુ નાખી દીધા તેહા રે... એ અધિકાર તસ દીધા કહે વહુને સ્યું કીધા રે... રાંધવા તસ અધિકાર ભળાવ્યે તસ ભાંડાર રે... માંગ્યા ગાડલા થાક જોવે અચરજ લેાક રે... વહુને ભાવે સારી કરે કુટુંબ પરિવારે રે...
.
..
.
AD
"}
..
..
.
3.0
10
M
૧
G
૧૨
૧૩
૧૪
૧૯
૧૭
૧૮
૧૯
૨૩
૨૧
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૨૯
સાતા ધમકથાની સજઝાયો શેઠ સો તુહે સદ્દગુરૂ જાણે વહેસમ ચેલા કહિઈ પાંચ દાણુ તે મહાવ્રત આવ્યા એ દષ્ટાતે લહઈ રે.... મુનિવર૦૨૨ મહાવ્રત લેઈ જે નવિ પાલે થાઈ બહલ સંસારી પહિલી વહુની જોડી કહાણું ઈમ કહે સહુ નર નારી રે.... ૨૩ સરસ આહાર લેવા વ્રત લીધે પણિ મહાવત નવિ પાળે નિધનીક વડુ બીઝની પરે પરભવે પાપ તે સાલે રે , રૂડિ પરિપાલે જે મહાવ્રત વંદનીક જે તે હોઈ રક્ષિતાની પરિ સયલ સુત્રને અધિકારી છે સેઇ રે... વ્રત લઈને વધારિ જે મુનિ તે કહિઈ ધમ ધારી હિણીની પરિ તે સાધુની કિરતી ગવાઈ ગોરી રે.. સાતમેં અધ્યયને જ્ઞાતાસૂત્રને એ કહ્યો જ બું વિચાર શ્રી હર્ષ વિજય કવિરાજન સેવક પ્રીતિ વિજય જયકાર રે... , ર૭
૮ ૧૦૭૦]. આઠમે અધ્યયન સાંભળો ભવિકા રે જ્ઞાતા સુત્રને જેહ લાલ ભવિકા રે સહમ સ્વામિઈ ઉપદિયે , જબ પ્રતિ ધરી નેહ , , ૧ વિજય સોહે પુષ્કલાવતી . નયરી વસે તિહાં એક . વીત શેકા અલકા સમી , તિહાં વ્યવહાર અનેક , ન્યાયવંત પ્રજા પાળ વળી રાજા બળવંત . ધારણ રાણી આદિ દેઈ - સહસ નારીને કંત , ધારણી રાણી જનમીઓ , સુત મહાબલ તસ નામ, યૌવન વય જબ પામીએ એ પરણાવ્યો તાતે તામ , સિરિસિયા કમલસિરિ વલી , આદિ પાંચસે નારિ , તે સાથે કામ ભેગના વિલસે સુખ સંસાર , ઈદ કુંભ ઉદ્યાન જિહાં - સેમેસર્યા અણગાર બલિરાજા ધર્મ સાંભળી
- સુતને ભળાવી ભાર , દીક્ષા લેઈ અંગ સવિ ભણી ચારિત્ર પાળીસાર સંલેખણ ચારૂ પર્વતે , પોંતા મુગતિ મઝાર કમલસિરિ હવે જનમિએ . સિંહ સપને સુત સાર . યુવરાજ મોટો થયો . બલિભદ્ર નામ કુમાર મહાબલરાયને સબલ છે . છ રાજાણ્યે પ્રેમ અચલ ધરણ પૂરણવસુ . વિસામણ અભિચંદ તેમ
સ-૫૯
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૩૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ સાથે જ ભ)શ્યા સાથે વધ્યા ભવિકા રે સબળ પ્રેમ કહેવાય લાલ ભવિલોકારે વળી તિહાં થિવિર સમેસર્યા જઈ વાંદે મહાબલરાય , , ૧૦ ધર્મ સુણી ચિત્ત લાગીએ . બલિભદ્ર આપીરાજ . . છએ રાજા એણિ પરિ કરી છે. સૂતને દિયે રાજકાજ . મહબલરાય છમિત્રસ્યું - એ આદરે મહાવ્રત ભાર . ચઉથતપ કરી વિચરતાં , ભણીયા અંગ ઈગ્યાર . - ૧૨ એક દિન માહો માંહી ચિંતવી એ વિચાર કરે મુનિ સાત . સરિખે એક આપણે સહુ તપ કરસ્યું વિખ્યાત છે મહાબલિ માયા કેળવી સરીખે સરિખે ફલ હેઈ,. લધુ વૃદ્ધિને અંતરે , લેક ન કર્યો કેઈ. . એ કારણથી બાંધીએ
સ્ત્રી નામ ગોત્રજ કર્મ ચઉથ જબ બીજા કરે - છઠ્ઠ કરે કરી મમ .. છઠ તપ કરે તે મુનિ - મહાબલ અટ્ટમેં પ્રેમ . આઠમથી દશમેં ચઢયા
દ્વાદશ ચઢતા એમ , મહાબલ મુનિ છમિત્રચ્યું - સબલ તપ કરે નિત . તેથી તીર્થંકર ગોત્રનું - કર્મ બાંધ્યું એક ચિત્તિ, મહાબેલ આદિ સાતે મુનિ પ્રતિમા વહી અણગાર સિંહ નિક્રિડિત આદિ દે , તપ કરે અતિહિ ઉદાર , દુષ્કર તપ કરતાં થક
દુર્બલ થઈ ઘણુ કાય , ચારૂ પર્વત જઈ ચઢે - પુછી થિવિર ઋષિરાય છે સંલેખણું માસ બે તણી વરસ ચોરાસી લાખ , નિરમલ ચારિત્ર પાળીયું એ જિનવરની ભાખ , પૂરવ ચેરાસી લાખનું
પાળી બહુલું આય , કાળ કરી મુનિ સાતતે . જયંત વિમાને જાય છે. સાગરેપમ બત્રીસનું - આય મહાબલનું હોય , બીજા છનું ઉણું કહ્યું - તિહાંથી ચવ્ય વલિ સેય, જબુદ્વીપ ક્ષેત્ર ભારતમાં માત-પિતા ભલે વંશ , તિહાં છએ તે ઉપના - નિજ નિજ કુલ અવતંસ, ઈશ્વાકુદેશને અધિપતી પડિ બુદ્ધિ રાજાન છે. ચંપાપુરિ અંગ દેશને - ઈદ છસય અભિધાન , શખ કાશીનો અધિપતિ . ઋષિરાય કુણ લ » . અદીશ કુરૂ દેશને જિતશત્રુ પંચાલ ,
છએ રાજાએ અનુક્રમે ય વિલસે સુખ સંસાર , પ્રિીતી કહે હવે સાંભળે મહાબલને અધિકાર છે
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધમ કથાસૂત્રની સજ્ઝાયા
૯. [૧૦૭૧]
-ઢાળ : મહુબલ દેવનેજીવએ લાલા જિહાં છે જયંતિ વિમાન
તિહાંથી ચ્યવી જ બુદ્રીપમાં ભવિ±જન સાંભળે જિનવાણી મિથિલા નગરીને ઘણી પ્રાણ પ્રિયા તસ સુધરી તસ કૂખે... તે અવતર્યો સુપન પાઠક ભલા તૈડીયા જલ થલ ઉપમા ફુલની દાહલેા માતને ઉપના નવ મહિને પુરે સુદિ' જનમ થયા જિનરાજને સુરે મહેાચ્છવ કીધે ઘણા
સુતા જનમ જાણીકરી દોહલા માળના ઉપને દિન દિન ચંદ્ર તણી પરિ શારદે શશી મુખ ઉપમા સાસેાસાસ સુત્ર ધ છે રૂપ સૌભાગ્ય જેડના ઘણા અધિજ્ઞાનથી જોઇયા મલ્લી નજદાંસ તેડીને માહ નગર એક રૂડે તેહને મધ્ય ભાગે વળી
જાળી કારણી તિહાં કી વી તે ણિ પીઢ ઉપર કનક પૂતળી તેહી છિદ્ર કરે। તસ મસ્તકે કૈવલ એક મૂકે તિહાં ઇમ તિહાં નિંત પિ'ડ મૂકતાં
અહિમડ ગામડ સારખા સખલ રૂપ મલ્લીતણુ વિવાહ મિલાવા માકલે
18
.
..
10
20
..
..
.
..
..
.
10
..
.
10
20
h
ม
20
..
"
.
RP
2.0
.
20
.
N
ઉપના ભરતે પ્રધાન, (ભવિકજન) જે લાગે અમિય સમાણી
કુંભરાજા મલવત પ્રભાવતી બહુ ગુણવત દીઠા સુપન દશ ચાર કીધે તિમજ વિચાર
* વું હું માલ
પૂરે દેવ તતકાલ
ઇગ્યારસી મગસીરમાસ
ત્રિભુવન પામ્યા ઉલ્લાસ તિવાર પછી કુંભરાય
એચ્છવ અધિક કરાય
દીધે। મલ્ટી નામ
વાધે તે ગુણ ધામ...
કમલ સુકોમલ કાય
જાણે કમલ ગધાય... પ્રગટચા યૌવન વેસ
છયે રાજા યે દેશ
ઇમ કહે મીઠી વાણ મણિપીઢ એક કરહ
ના છં કરી ગેહ
મણીપીઢ એક કરેહ
જેહવી પેાતાની દેહ ભલીય કરાવે તેહ... નિત જમે મલ્લી કુમારી છિદ્રમાંહિ સ*ભારી...
દુગંધ પ્રગટ જ હાઇ
ન શકે તિહાં રહી કોઈ...
સૂણીકરી છએ રાજાન પેાતાના દૂત પ્રધાન...
.
20
20
10
20
"
.
.
"D
20
10
..
""
..
..
10
..
1.0
10
20
..
.
20
10
..
20
૨૩૧
W
ઊ
૧૦
૧૧
૧૨
1333
૧૩
૧૪
૧૫
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૩૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ દૂત કહે કુંભરાયને -લાલ જિત શત્રુ પ્રમુખ રાજાન તુમ કન્યા માંગે સહિ - રણુ થઈ સાવધાન..ભવિકજન૧૬ રીસ ચઢી કુંભરાયને - હાંકી કાઢયા દૂત દૂરિ નિજ નિજ સ્વામી પાસે જઈ , કહે વૃત્તાંત પંડૂર... હય ગય રથ પાયક લઈ , છએ રાજા ધરી રીસ આવી મિથિલા નગરીને " , વિંટી રહ્યા નિશદીસ... . ૧૮ કુંભરાય મન ચિંતા થઈ - મલ્લી કહે સુણ તાત સમઝાવીશ હું એને એ કરી વૃત્તાંત વિખ્યાત... પ્રત્યેકે છે રાયને
. પિતાના નર જેહ તેડાવા મોકલ્યા આવીયા - મેહણ ઘર માંહિ તેહ દેખાડી સેનાની પૂતળી મલીનું લેઇ નામ રૂપ જોઈને મહિયા , છિદ્ર ઉઘાડ્યું તા. અશુભ ગધે રહી નવિ શકે . તવ કહે મલી તાસ મુંહ મચ કેડયું શ્યા ભણી તવ તે બોલ્યા ઉ૯લાસ... , ગધ લાગે એ આકરો એ કહે મલ્લી સુણો વાત કનક પૂતળી માંહિ થકી - વરવું અન્ન વિખ્યાત છે તિમ ઔદારિક દેહમાં , કરતાં અસણ અને પાન વિણસે છે એણી પરિ સહિ . ઇમ વદે મલ્લી વાણિ. .. કામ ભેળ માણસ તણે - લેભાણા સ્યું દેખી પૂરવ ભવ પણ તિહાં કહ્યો , આણી અધિક વિશેષ... . દીક્ષા લેઈ સા મલ્લી કહે એ જાણી સંસાર અસાર છએ રાજા બૂઝી કહે
લેહ્યું સંયમ ભાર... , ૨૬ વરસીદાન દેઇ કરી
- લીધા મહાવ્રત પંચ ઋાર છ રાજા પિણ દિકખીયા - એ કરી સબલ પ્રપંચ વિચાર, ૨૭ કેવલ નાણ પામી પ્રભુ , ગણધર અઠ્ઠાવીસ તીર્થંકર પદ ભોગવી - પાગ્યા સયલ જગીસ.. - ૨૮ મુગતિ ગયા જિન મલ્લીજી
પામ્યા સુખ અનંત ઓગણીસમો જિનરાજીઓ નામ જપ સહુ સંત... , દાન શીયલ તપ ભાવમાં , માયા ન કરવ લગાર માયાઈ સ્ત્રીવેદ પામી એ કહે સે હમ ગણધાર. આઠમાં અધ્યયન કહે - સંક્ષેપથી અધિકાર શ્રીહર્ષ વિજ્ય કવિરાયને પ્રીતિ વિજય જયકાર
રિ
,
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
તાતા ધર્મકથાસૂત્રની સઝાયે.
૯ [૧૦ ૨) કહે સોહમ સ્વામી
સુણ જંબુ અણગાર નવમે અધ્યયને કહ્યો
એ જ્ઞાતા સુત્ર મઝારિ ચંપાપુરિ સેહે
ગઢ મઢ પોળ પગાર વ્યવહારો વસે જિહાં ધણ કણને નહિં પાર ત્રુટકઃ ધણ કણને નહિં પાર શેઠને માંકંદી તસ નામ પ્રાણ પ્રિયા તસ ભદ્રા નામે રૂપગુણે અભિરામ જિણ પાલ જિણ રક્ષિત તસ કુખે સૂત અવતરિયા દેઈ ભણ્યા ગયા પોઢા થયા પરણ્યા એક દિન ચિંતે સેઈ.. ચિંતે દઈ ભાઈ આપણુવાર ઈગ્યાર લવણદધિ મંહિ જઈ આવ્યા નિરધાર હવે વાહણ ભરીને જઈએ બારમી વાર માંહોમાંહિ કીધે કમજ વિચાર ગુટક: ઇમજ વિચાર કરી તે ભાઈ માત તાત કને જાય જો આદેશ દિએ તુહે અમને તે મનિં. ઉલટ થાય માત પિતાએ ના કહી પિણ હઠ ન મૂકે તે વારંવાર પિણ આદેશ માગે તવ દિઈ ધરીય સનેહ... જે આંકે ગણાઈ
તેલાઈને મપાઈ પરખીને બીજે
ઈણિ પરિ વસ્તુ કહેવાય તેણેિ વાહણ ભરીને
સમુદ્ર પ્રતિ તે ચાલે ઘણે પથે જાતાં ઉપનું વિઘન તેણે કાલે ગુટકઃ તિણે કાલે વિઘન થયે સૂણે ગાજવીજ બહેવાય સબલ વાઇ કરી વાહણ કંપે આઘોપાછો જાય હઠિ થકી તે ઉંચું ઉછળે ગગનમંડલમાં જાવે ત્રટ ત્રટ બંધ ગ્રટે નાગલેક મનિ ચિંતા થાવે... કેટલાએક રેવે કેતલા કરે એ વિલાપ વળી અધીર જે માણસ સંભારે માય બાપ ઈમ કરતાં મધ્ય જલ પર્વત આ પ્રચંડ તેણે શિખર આથડતાં વાહણ હુઓ શતખંડ ત્રુટકઃ શતખંડ વાહણ હુએ વળી છવારે માકંદીસુત હાથે પાટીયા એકનો ખંડજ લાધો ઘાલ્ય તેપણ બા તરતાં તરતાં તેહજ પાટીયે રતન દ્વીપ મઝારિ કુશલે તેહ ભાઈ બે આવ્યા પામ્યા હવે અપાર.. તે દ્વીપ મઝારિ માટે એક પ્રાસાદ અવતંસક નામે સ્વર્ગમ્યું જે કરે વાદ વસે રતન દેવી પાપણું, રૌદ્ર ને ચંડ રહે તિહાં તે દેવી ચારે પાસે વનખંડ
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૩૪
સજઝાયાદિ સ ગ્રહ ગુટકઃ જિહાં વનખંડ વનસ્પતિ ઝાઝી આવ્યા તિહાબે ભાઈ ભાંજી નાલેરનું તેલ કાઢી | મરદન અંગે કરાઈ જલ મજન કરી મીઠે પાણી આવી સુખે તે બેસસ્પે પૂરવ વાત કરે તે ભાઈ વનમાં મનની હું દેવીઈ દિઠા અવધિજ્ઞાને તેહાલેઈ ખડગ તે હાથિ આવે ઉતાવળી એહ બેલે એમ વાણી જે મુઝસાથિ ભોગ ભોગવત મૂકીસ નહિતર કરીસ તુમને
ત્રુટક : કરીશ તુમ જોગ વણ સુણ બિહને તહત્તિ વયણ કરે તાસ જિમ કહસ્ય તિમ કર્યું સહિ અમે દેવી પાપિ ઉલ્લાસ તે નરને નિજ મંદિર લાવિ અશુભ પુદ્ગલ પરિહાર શુભપુદ્ગલ થાપે તસ અંગ સુખ વિલસે સંસાર ૬ ભલા આહાર કરાવે તેહને સુખ વિલસાવે
એમ કરતાં એક દિને ઈદ્રની આજ્ઞા આવે લવણદધિ શેઠે દેવી એકવીસ વાર
જે કાંઈ અપાવન તે કાઢે નિરધાર ગુટક ઃ નિરધાર તે તુહે કાઢી નાખો એ છે ઈ દ્રની આણ
મોકદી સતને કહે દેવી જાતાં વચન પ્રમાણ હું જઈ આવું એટલી વાર ઈહાં સખે સમાધે રહી ઉગ બઠા પાછો ઈહાં જે તે માહરે કહ્યું કે ઉદ્યાન અને પમ પૂરવ દિશનો એક વરખાને શરદના તિહાં છે અને તિહાંથી રમી થાકે તે ઉત્તર વન સાર
શિત તુના સુખતિહાં રમ તિહાં તમે બહાર ત્રુટક ; તિહાં સુખે બહુવાર રમીને પશ્ચિમ વનખંડ જે જો
વસંત ગ્રીષ્મ ઋતુ સુખ વિલસી સુધા ડાહ્યા હેયે પિણ દક્ષિણ વનખંડ તિહાં છે તિહાં મ જાયે કેમ
દષ્ટિ વિષ તિહાં સાપ રહે છે વારું છું હું તેમ ૮ ઈમ કહીને દેવી સમુદ્ર શેધવા જાય માર્કદી સુત તે વિરહ વ્યાકુલ થાય
વન જેવા જાય અનુક્રમે દીઠા તેહ
ત્રણ્યવન જઈ પામ્યો અતિ ઘણુ નેહ ત્રુટક : અતિ ઘણું તેહને વન જેઈ કરી વિચાર કરે બે ભાઈ
આપણને દેવીયે વાર્યા જોહ્યું તિહાં તે જાઈ દક્ષિણ વનમાંહિ પઈ તે દુગધ પ્રગટ જ હાઈ મૂખ ઢાંકીને આઘા આવે નર દીઠે તિહાં કેઈ ૯
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાતા ધમકથા સત્રની સજઝાય
૯૩૫ સૂલઈ ઘા નર દેખીને બોલે કિમ આપદ પામો તે વાત હિયાની ખેલે હુ વાહણ ભરીને ચાલ્યો કકદીને વાસી ભાંગ્યું પિત સમુદ્રમાં આ એહને આવાસી ગુટકઃ એહને આવાસે આવી રહ્યો સુખ વિલસું હું નિત્યે
એક દિન કાંઈ અપરાધથી દેવી કેપ ચઢયે નિજચિત્ત શૂલઈ ઘાલ્યો તવ મુઝને મારે નરમ ભાખે અસ્થિના ભંડાર પડ્યા છે તેમને પણ નવિ રાખે...૧૦ ઈમ વયણ સુણીને વળતા પિણ કહે એમ દેવીના હાથથી કહે અમે છૂટીઈ કેમ ? કહે પુરૂષ પૂરવ દિશે સેલગ યક્ષને નામે
દેહરૂ છે સેલગ અશ્વરૂપ રહે તેહમે ગુટક તેહમાં રહિતા અમાવસિ ચઉદસિ પૂર્ણિમા દિન આવે
કેહને તારું કેહને પાળું ઈમ તે વયણ સુણાવે તે માટે તેમણે વેહલા થઈને સેવા કરે જઈએહની
મન શુદ્ધિ તસ ચાકરી કરતાં પીડા ટલયે તેહની ૧૧. ઈમ સાંભળી હરખ્યા આવ્યા જિહાં છે વાવી અઘેલી પૂજે યક્ષને આણી ભાવિ બહુ ફુલ ચઢાવે વિનયે કરેલ પ્રણામ સેલગ આવ્યાનો સમય થયો વલિ જામ ત્રુટક : જામ સમય થયે યક્ષ આવ્યાને કેહને તારું પાછું
તવ તે બેલે સ્વામી અમને તારે ઈસ સંસાર યક્ષ કહે–દેવીને વયણે જે તહે નચળે કાંઈ તે તુમ દેશે હું પંહચાડીશ નહિંતર રહસ્ય યાંઈ. ૧૨ તુમ આણ વહેચ્યું સહિમું ન જેસ્યું તેહ તવ શેલક યક્ષે
અધરૂપ કર્યું એહ તે બેને બેસારી
ચંપા મારગ જાય હવે કામ કરીને
દેવી આવે નિજ ઠાય ત્રુટક : નિજ ઠામે આવીને નિરખે દેવી ન દેખે તેને
અવધિ જોયું શેલગ યક્ષ તેલેઈ જાવે છે એહને રસ ચઢાવી ખડગ લેઈ આવી વયણ આકરા મૂકે
તેહિ પણ તન મનથી તે નર લગાર માત્રા નવિ ચૂકે ૧૩ તવ તસ મન પડવા મીઠા વયણ તે બેલે શૃંગાર વિરહની લાગે અમૃત તેલે મુઝ સાથે રમતા લીલા કરતા જેહ જલ કીડા કરતા કાં વિસારે તેહ
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ ત્રુટક : અબળા કાં વિસારે સ્વામી - અવધે બેને જે
અવધે જોઈ જિનરક્ષિતનું નામ લઈને રે માહરે મનિ વાહલે છે તું હિ હું પણ વાહલી તુઝને જિણપાલક જે તાહરભાઈ અળખામણે છે મુખને.. ૧૪
મુઝને રાખે, નહિંતર તુજ આગળ મરીશ તે ઈમ ભાખે તુમ મુખ દેખાડો કાંઈ દયા મનિ અણિ જિનરક્ષિત એહવે ચૂકી તેહ સપરાણે ત્રુટક : પરાણે તસ નયણુ વયણની અંગની ચેષ્ટા દેખી
સેલગ યક્ષને રીસ ચઢી તવ નાખ્યો તેહને ઉવેખી પડતે જિનરક્ષિતને દેવી ખડગે ખંડ કરી મારે
ચારે દિશ ઉછાળી નાખે વયર પિતાને સંભારે... ૧૫ હવે રતન દેવી જિનપાલકને પાસે કયાને મીઠા તેજ વયણ પ્રકાશે
પિણ તે નવિ ચલીઓ ચિત્તમાંથી લવલેશ
દેવી ગઈ નિજ સ્થાનક નર આ નિજદેશ ત્રુટક : નિજનાગરી જિનપાલકને યક્ષ મૂકી તસ વળી
દિલગીર થાતાં માતા પિતાને આવીને તે મળીએ સમાચાર કહ્યો જિનરક્ષિતને માત પિતાને સુણાવે મૃત્યુકાય કરીને તેનો શેક રહિત તે થાવે. પછે માત પિતાએ પૂછે પૂરવની વાત જિન પાલકે તે કહ્યા સુખદુઃખના અવદાત વિલસે સુખ સઘળાં જિન પાલક તજી શેક
એણિ અવસર નગરીઈ વિચર્યો મુનિવર શેક ટક : વિચર્યો થોક મુનિવરે જાણી જિન પાલક સુણી ધમ
દીક્ષા લેઈ અંગ ભણી સબ પાયે સ્વર્ગ સૌધર્મ આઉ સાગરેપમ બે પાળી મહાવિદેહ અવતાર કમ ખપાવી મુગતિ જાૌ જિહાં છે સુખ ભંડાર ઈમ સાધુને સાધવા તજીને ભોગ સંભારે જિનરક્ષિતની પરિ ઘણે સંસાર વધારે સંસારતણું સુખ પાછા ન વાં છે જેહ
ભવ સંસારને સહિ પાર પામ્યા મુનિ તેહ ત્રુટક : તે મુનિવર ભવ સાગરનો સહિ પામ્યા પાર નિરધાર
જિન પાલની જેડિ કહાણું જ્ઞાન ક્વિા ભંડાર ઈમ નવમોધ્યયન સવિસ્તર સાંભલયે નર નારિ શ્રી હર્ષવિજય કવિરાજ નો સેવક પ્રીતિવિજય જયકાર. ૧૮
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાતા ધર્મક્યા સત્રની સાથે
•
૯૩૭
૧૦. ૧૦૩ હમ સામ જબ આમલિ દશમે અધ્યયન ભાસેજી સમેસર્યા રાજ ગ્રહીઈ વીરજી ગૌતમ પ્રશ્ન પ્રકાશેજી. સેહમસામિ૦૧
સ્વામી કહે કિપરિ એ જીવઠો વધે ને હીણ કેમજી • તવ જિનરાજ કહે સુણ ગૌતમ ! ચંદ્ર વધે ઘટે જેમ જી. એ ૨ અંધારે પખવાડે ચંદ્રમા દિનદિન ઘટતા જાવેજી પડવે બીજ ત્રીજને ચોથે એકેક કલા ઘટાવે છે.” અમાવાસિને દિન ભૂલથી સઘળી ચંદ્રકળા નવિલહઈજી ચંદ્રતણ પરિ ઈહાં ઉપમા સાધુ સાધવીને કહીઈજી - ૪ દીક્ષા લેઈ હિણ કરે નિત ચારિત્રને આઠમાતાજી તેહજ પ્રાણીઓ હીણ થાઈજી ઈમ કહે જગને તાજી... - ૫ તેહ જ ચંદ્રમા ચઢતે પર પડવેથી કલા વાઘેજી અનુક્રમે આવે પુનિમને દિન કલા સેળ તિહાં વાઘજી. . ઈમ સાધુ સાધવી પંચ મહાવ્રત ગુણે કરીને વધારે પિતે પણ બહુગુણ કરી વાઘે અંતે શિવ સુખ ધારે.. . જિમ રાહુની સંગતિ કરતે ચાંદે હીણો થાઈજી જબ સંગતિ તજે તે રાહુની નિરમલ ચંદ્ર કહાવેજી... - કુસંગતિ ઈમ મુનિ પણ વિણસે સુસંગતિ સુખ ધારીજી શ્રી હર્ષ વિજય કવિરાજને સેવક પ્રીતિ વિજય જય કારીજી.... ૯
૧૧૧િ૦૭૪ સુણ ભવિ પ્રાણી જિનવર વાણી જે સિદ્ધાંત વખાણી રે પ્રશ્ન પૂછે ગૌતમ શ્રીવીરને કહે પ્રભુ કરૂણા આરે, સુણ ભવિપ્રાણ૦૧ આરાધક ને વિરાધક જેવડે કહો સ્વામિ કિમ કહિયા રે કહે વીર વાવદાન બહુ વૃક્ષ સમુદ્ર તટ રહયા છે ? ફૂલ્યા ફુલ્યા ઘણુ શેભાં ધરતા એતલે દ્વિપન વાતા રે વયા પણિ નવિ સહ્યા વૃક્ષે કેતલા ના થાતા રે... - ૩ પાંડુરા ફુલ પત્ર થયા કેહના કેતલા સુકી જાવે રે સમુદ્ર વાયરા વાયા જે તે તવ કેતલા સુખ પાવે રે..૪ પત્ર કુલ ફળે કરી ફળીયા ઈમ મુનિ ઉપનય દીધો રે જે સાધ સાધવી ભાવ આણ બહુ મહાવ્રતને ભાર લીધે રે. . ૫ સાધુના વચન સહે અહિયાસે પરના ન સહે એકે રે સવિરાધક કહ્યોભગવંતે જાણે આણી વિવેકે રે... - ૬
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૩૮
વચન સહે અહિયાસે પરનાં તે જાણા આરાધક દેશથી વલિ દાવ દારૂષને દ્વિપના જૂના પત્ર વિના થયા ઝાંખરા તેહજ વાય વાયા લિ સહિયા તિમજ ગૌતમ સાધુ મહામુનિ ન સહું વચન સાધુના પરના સવ* રાંધક જે સહુના સહે કહે સેહમ જખુ અગ્યારમે શ્રીહર્ષ' વિજય કવિરાજના સેવક
૧૨
ચ'પાં નગરીના ઘણી રે ધારણી રાણી તેહની ૨ સુણા ભવિ શ્રી જિન વચન અદીન શત્રુ રાય કુંવરૂ ૨ શ્રાવક સુધા તે સહી રે તે નગરી માહિર છે રે હાંડલી હિમાસે ભરિ રે કલેવર પાણિ તિહાં કે પડયારે બિહામણી ભુંડી કહી રે પરિવાર સાથે એક દિને રે વહાલા લાગે અતિ ઘણુ' રે સભાપણ ઇમ વર્ણવે રે મત્રી અબેન્ચે રહ્યો રે પૂછતા નૃપ નવ લહે રે રૂડા શખદ મીઠા હાવે રે સ્વરૂપ કુરૂપ થાઈ સહિ રે સુગ ધ દુરગંધ સારિખા રે રસ ફ્રાસ રૂડા પાંડુયા રે રાજા અણુ એલ્યે! રહ્યો રે નયરી માહિર નિરુ વિરહિ ખાઇ પાસે આન્યા જિચ્ચે રે નિજ વસ્ત્રે મુખ ઢાંકીયા રે કાંઈ
મુન્ત્રાદિ સ ંગ્રહ
સાધુના કાંઈ ન સહતા રે
ઇમ શ્રીવીર જિન કહેતા હૈં...સુણૢ૦ ૭ સમુદ્રના વાયરા વાયા રે એહવા રૂપે" કહયા રે... તે ફલ ફુલે રિયા રે જેણે મહાવ્રત મને ધરિયા રે સર્વ વિાધક કહિયા રે તેણે શિવગતિ સુખ લહિયા રે અર્થ અધ્યયને એહો રે પ્રીતિ કહે ધરી નેહો રે...
.
.
વિલાસ
.
14
L
[૧૦૭૫]
જિતશત્રુ રાજાન જે બહુ રૂપ નિધાન જે સુણતાં નિત્યે મુખવાસ સુણા ભવિષ્ટ સુબુદ્ધિ નામે પ્રધાન ચારે બુદ્ધિ નિધાન...
20
29
20
८
.
e
ખાઇ એક થેડુ' નીર
કાઇ ન જાવે તીર....
માઠા સમલ ગધ હાઇ જો મિન આવે કે ઈ.... રાજાઇ. કીધા આહાર વરણવે વારાવાર... પૂછે મંત્રીને જામ વલિ નૃપ પૂછે તાંમ... કહે મંત્રી સુણ રાય મીઠા રૂડા પણ થાય... કુરૂપ સ્વરૂપ પણ હાઇ દુ`'ધ સુગધા સાઈ... પ્રયાગવશે સહુ થાઇ દ્રવ્યમિ...મહારાય ૯ એક દિન થે અસવાર ન્યાકુલી પુદ્ઘિન... દુરગંધ આયેા તાસ
.
૧૦
૧૧
ર
૩
G.
૧૦
ન જાવે પાસ...મારું કહે ઘણું રાય
R
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધર્મકથાસૂત્રની સઝાયો અહિમડ ગોમડ સરિખા રે મંત્રીને કહે નરપતિ રે દુરગંધ સબલે એહવે રે કહે મંત્રી સુણ રાજવી રે વળી પ્રગ રૂડા મિલે રે રાજા મંત્રી પ્રતિ કહે રે રૂડા પાડૂઓ નવિ હવે રે રાજા મિથ્યાત્વે ભર્યો રે હવણું અણ બે રહ્યું છે આજ્ઞાધે નિજ દાસને રે ઘડા ભરી આણે ઘરે રે એક ઘડાથી બીજે ઘડે રે ઈમ કરતાં નીર નિતરે રે ઉદકરતન તે નિપ યુ રે રાજાના પાણિહાર તેડીને રે ભેજને સમે તે રાયને રે સંતેષ રાય ઘણું પામીઓ રે. પાણીને રાખનાર તેડીયા રે મંત્રોસર અમ આલીએ રે એ ઉદક કિહાં પામીઓ રે નગર ખાઈનું એ સહી રે ઉદકરયણને ખાઈનું રે છતા ભાવ જણાવતાં રે વાત ન માને રાજવી રે ઉદ્યમ પિતાના નર કરે રે છતા ભાવ કિહાં લહ્યા છે સ્વામિ ! હું સાચું કહું રે જિન ધર્મ સંભળાવે સહિ રે જીવાદિક સમજાવતાં રે બારે વ્રત ધારી થયે રે થવિર મુનિ તિડાં સમેસર્યા રે સાંભળી ધમરાયને કહે રે સાથે સંયમ લેઈમ્યું રે
૯૯ઈમ પાયકને સુશાય” સુણ૦૧૪ એહવું કાં એ વારી કહંતા ન લહીઈ પાર. - ૧૩ પ્રાગ માઠા એહ તે પિણ સમરે તેહ... ઈમ કાં બેલે વાણી પાડએ રૂડે જાણિ... નાવ જાણે જિનમ પિણ કાંઈક કરો માં ખાઈનું જલ તું મેલેઈ તે પિણ તિમજ કરેઈ.. ગળી ઘાલે તે વારી મલને કરે પરિહાર ઘાલી સુગંધી દ્રવ્યમાંહ આલે જલ તે ઉચ્છહિ. . પાણી પાયું ધરી પ્રેમ વખાણે વળી તેમ... કિહાંથી પાયું એ નીર તે તે સાહસ ધીર , ૨૧. મંત્રી કહે સુણ પાય દ્રવ્ય ભલે થાય.. " નવિ માને તે રાય મેં કર્યો એહ ઉપાય... નીર અણાવે તેમ ઉદકરાયણ થયે એમ. કે મંત્રીને રાય શ્રી જિનવચન પસાય... , મંત્રી કહે ચાર પ્રકાર બૂઝવ્યો નૃપ તેણીવાર. ૨૬ જિત શત્રુ મહારાય સુબુદ્ધિ વાંદવા જાય... લઈશ સંયમ ભાર પડખા વરાયા તેણે વાર. . ૨૮
| ૨9;
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૯૪૦
આર વરસ સુખ ભેગન્યા રે સમાસર્યા તવ નરપતિ રે ચારિત્ર પાળ્યુ નિરમલુ' રે અણુસણુ કરી મુકતે ગયા રે
જ્ઞાતા અધ્યયન ખારમે રે શ્રી હવિજય કવિ રાજના રે
૧૪.
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
કલિ થિવિર અણુગાર સૂતને ભળાવે ભાર... ભણીયા અંગ ઇગ્યાર જિહાં સુખનેા નહિ પાર... - સુણા ભવિજન ભાવ આણી પ્રીત વિજયની વાણી...
રાજગૃહી નામે નગરી ભુલી સમૈાસર્યાં પ૪ મિલી ખારે કેવલ નાણી જેહ પ્રરૂપ્યા તેહવે સમે પહેલે દેવલાકે જ‘બુઢીપ અવિધિ કરી જોતાં સૂર્યભની પરિ નાટક કરીને ભગવત વાંદી ગૌતમ પૂછે મહા ઋદ્ધિના ધણી દન્નુર દેવતા કિહાં ગઈ સ્વામિ ! કહે। તે મુઝને કૂંડાગાર શાલાને દૃષ્ટાંત એવડી ઋદ્ધિ કણે કારણે જંબુદ્ધીપે ક્ષેત્ર ભરતમાં શ્રેણીક રાજા રાજ કરે તિહાં નંદન મણિહાર શેઠ વસે તિહાં હુ' તિહાં જઇ સમેાસો ગૌતમ નંદન શેઠે આવી ધમ સાંભળી અસિંધુના દરસણ તે સાંભળી ઉનાળે અટ્કમ કરી ચાખા
પામિ
તરસ ને ભૂખ પરાભળ્યે હુતા ધન્ય તે રાજેસર મંત્રી કહિંઇ સરાવરે નાહે લેાક પાણીપીએ શ્રેણીકરાયને પુછી પૂરવ વિચિ વૈભાર પર્વત પાસે પુષ્કરિણી પોષતુ પારી પૂજાર્દિક કરી - પુષ્કરણી તેણે વાવી કરાવી
તેજે નહિ
સુણા ૦૨૯
..
..
[૧૦૭૬j
શ્રી મહાવીર જિષ્ણુદા દીપે દિણુ ઢાકે ગૌતમ માચાશ્રીજિનધ મિથ્યાત્વને ભમ કે...ગૌતમ સાચા૦૧ ધુર દેવતા સાહે
શ્રી જિન દેખી મેહે કે... પડાતા દેવ નિજ ડાય સ્વામિ ! અરિજ થાય કે... ઋદ્ધિ દેખાડી એતી શરીરમાં પેઢી તેતી કે... ગૌત્તમ જ કહે ગૌતમ શિરનામિ
3 .
તવ કહે મહાવીર સ્વામી કે.... નયરી રાજ ગૃહી વિરાજે
20
જસ યસ જગમાં ગાજે કે... દ ધણુ ણુ કાંચણુ રિએ વાંદવા લે!ક નીરિયા કે... સમણે! પાસક થાયે પાછે! મિથ્યાત્વ ભરાય કે શેઠે પોષહ લીધે.
.
૩૦
૩૧
.
น
ધ્યાન એહવા મન કીધેા કે.... & વાવી કુઆ જે કરાવે ઘડા ભરી ઘરે લાવે કે... ઇશ!ન કૂ દેશ ભાગે કરાવુ જોઇ લાગ કે... પામી રશય આદેશ
ચાપૂણિ સુવિસેસ કે...
८
૧૦
૧૧
, ૧૨
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમ કથાસૂત્રની સઝાયે
અનેક જાતિના કમલ તિહાં ફળિયા ભમર કરે શુ'જારા ચિડું ક્રિશિ વનખંડ ચાર કરાવ્યા ચિત્ર સભા એક મેડી કરાવી કેઈ જાતિની ચિત્ર પૂતળી કીધી રાજગૃહીના લેાકના થાક તે આસણુ સિજાઇ સુખે સુઈ શત્રુકર દક્ષિણવન ખડે શ્રમણ ભ્રાહ્મણુ આદિ દેષ્ઠ નિત્યે પશ્ચિમ વનખડે રાતિગિચ્છા અલકાર સભા ઉત્તર વન ડે કામી ભાગી રેગી સેગી ભલે કહે ન ંદન મણહારને પેાતાના યશ ણુ સુખ પામે સારેગ માટા થયા અગે વૈદ્ય તેડાવ્યા. વૈદાં કરીને પુષ્કરણી યાને' મરીને દેડકીની કૂખે અવતરીએ મેટો થયા પ'ચે'દ્રીય પૂરા લેાક સહુ નંદન મણિહારની ઇહા પાડુ કરતા ડેડકને ભવ દેખી સમકિત તિહાં પામ્યા છઠ્ઠ છઠ્ઠ પારણું કરૂ' જીવિત લગે છઠ્ઠને પારણે કછરે મલના સમેસર્યા હૂં. પરષદા આવી મુઝ વાંદવાના ભાવ ઘણા થયા શિથિલ થયા પરાક્રમ ભાગે કરજોડીને બેલે નમૈથુણ... પાપસ્થાનિક વોસિરાવી સઘળાં કાળ કરીને દેવલાકે પહેલે દદ્દુરાવ ́તસક તિહાં વિમાને તિહાંથી ચવીને મહાવિદેહે તેરમે અધ્યયન જ્ઞાતા સૂત્રને શ્રી હર્ષીવિજય કવિરાજને સેવક
દિસે સ્મૃતિ મનેાહારા કે...ગૌતમ૰૧૩ -
થભ આપ્યા અનેક નાટેિક વિવિધ વિવેક કે... ૧૪ પૂરત્રને વનખડે આવે તે ગુણ ન ગીત સુણાવે કે, ૧૫ નિપાઇ ઝાઝી રસાઇ
કે...
જિમિ જાઇ સહુ કોઇ વૈદ્ય બેઠા કરે નત્યે આવે હુ તિહાં પ્રીતે કે... તિહાં સઘળા સુખ પામે સૂજ સંસારે ગામે કે... એમ કેતલા દિન જાવે વેદન સખલી થાવે કે... થાકી સઘળા જાવે તિય ચયાનિમાંહિ આવે કે.., ૨૦ તેહુજ વાવી માંહિ જીવુ
રહે વાવી માંહી સદીવ કે... કાંઠે બેઠા કરે વાત ઉપનુ' જ્ઞાન વિખ્યાત કે... કીધે અભિગ્રહ એવો આહાર ફાસુ પણ લેવો કે... કરતાં સમય વિલ તેણે વાત સુણી તે એણ કે... ડેડકિન ...
ચ'પાણા સહી એહ કે... -હિં. તેલે કે... અણુસણ કરે તેણે ઠામિ દેવતથી ગતિ પામે કે... ચાર પન્ચે પમ આય ગેયમ ! મુતિ જાય કે... હિયે સુણીને નરનારી કહે પ્રીત તસ બલિહારિ કે.
.
૯૪૨
..
.
N
20
"
.
2
.
...
* ૨૨
૧૬
.
૧૭
20
૧૮
૧૯
૨૧
૨૩:
२४
* ૨૭.
૨૫.
૨૬
૨૮
૨૯
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૪. [૧૦૭૭] - દૂહા : શ્રી હમ સ્વામી કહે સુણ જબુ અણગાર
જ્ઞાત સૂત્રણે સહિ અધ્યયન ચૌદમે સાર.. - ચાલિઃ તેતલપુર કનકરથ રાય પદ્માવતી રાણી તાસ કહાય
મંત્રી તાસ તેતલી પુત્ર ધરત જે રાજને સૂત્ર. તસ નગરે કાદ એ નામ સાની રહે રિદ્ધિને ધામ
ભદ્રાતેહને છે નારી તસ દિકરી પિટિલા સારી - દૂહા : યૌવન વય લહી પિટિલા પહેરી સવિ શિણગાર
કનકદંડ ધરિ ઉપરે રમેં સખી પરિવાર - ચાલિ : ઘેડે ચડે મંત્રી એહ જાતાં પિટિલા દીઠી તેહ
સેવકને કહે સુતા કેહની કહે સેવક સુનાર જ એહની, ૫ અભિંતર પુરૂષને એવું કહે મંત્રી મનમાં છે જેહવું
કલાદ ની બેટી મટી રૂપે જે ચંગણ ચિટી. દુહા : જઈ કહે એહના તાતને પરણાવો મુઝ એહ
કલાદ સેનીને ઘરે પુરૂષ પહતા તેહ. ચાલિ : આવતા પુરૂષને દેખે કરે ભગતિ જુગતિ તે વિશેષ
કહે સ્વામિ ! યું છે કાજ તે માટે ઘરે આવ્યા આજ. ૮ - દૂહા ઃ તુમ પિટિલા દિકરી જેહ મંત્રી તેતલી પુત્રને તેહ
પરણાવો એ છે કામ જિમ વાધે કુમારિ મામ. ૯ - ચાલિ. પ્રેમધરી ની કહે પરણાવસ્યું સહિ એહ.
મંત્રીને જઈ તે કહે પામિ અધિકજ નેહ. સેની વાત તે મનમાં ધારી નિજ દિકરીને શિણગારી આવી મંત્રીને પરણાવે વિવાહની વિધિ તે કરાવે.... જે આ કુટુંબ પરિવાર સંતે તે વિવિધ પ્રકાર
મંત્રી સર પિટિલા સંગે ભેગવે સુખ નવ નવ રંગે... - દૂહા : હવે કનકરથ રાયને રાજ્ય ઉપર બહુ રાગ
પરિગ્રહ ઉપર લેભ બહુ કરે તે એડ લાગ... -ચાલિ : નિજ પુત્રીની અંગુલી લેઈ છેદે નખટાણુ કરેઈ
હાથ આંગુલી કાન ને પાય છે? અંગે પાંગ તે રાય.. ૧૪ ચિતે એક દિન પદમારાણું રાજાની અઝહ કહાણી જે દીકરા વચ્ચે માહરે જતને કરી રાખી સત્યાહરે. ૧૫
૧૩
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૪૭
સાતા ધમકથા સત્રની સઝાયો
હા : ચિતી મંત્રી તેડીઓ સઘળે કહે સમાચાર - જો સૂત આવે માહરે તે રાખે એણીવાર... ચાલિ : તે બાલ મોટેરો થાણ્યે આપણને હરખ ઉપાસ્ય
વારૂ કહી ગ મંત્રીસર ગેહ હવે ગર્ભ ધર્યો છે તેહ.. ૧૭ નવ માસ પૂરા થયા જિહાં રે રાણી સુત જ તિહાં રે
પિટિલાઈ દિકરી જાઈ તવ રાણી ધાવ્ય તેડાવી. ૧૮ દૂહા હે માતા મંત્રી પ્રતે જાતુ તેડી આવ્યા
મંત્રી સર લાવી તેડીને કહે રાણીને આવિ... ચાલિ : સ્વામિનિ ! એ મંત્રી આયે તવ પુત્ર પોતાને ભળાવ્યા
આવી મૂકે પટિલા પાસિ વળી વાત કહે તે ઉદ્યાસે... ૨૦
વન વયે લહસ્ય કુમાર હોયે સહુને સુખકાર
પિટિલાની દિકરી લેઈ આલે રાણાને જતન કરેઈ.. ૨૧ હા : દાસી કહે રાજા પ્રતે તુમ રાણી સ્વામી આજ
જન્મી મૃત્યક બાલિકા કરે તસ મૃત્યુકા.... ૨૨ ચાલિ : મંત્રી હવે વાજા વાજીયા ઘરિ કુંકુમ હાથા દેવરાયા ,
કનકદવજ કુમારનો નામ દીધે મોટે થયે ગુણધામ. ૨૩ વાહલી હતી પિટિલા નારિ મંત્રીને અનીષ્ટ થઈ ભારી
નવ નામ લેઈને બોલાવે કયારે નવ પાસે આવે-જવે...૨૪ દૂહા : ચિંતાતુર ઈમ ચિતવે પિટિલા એક દિન નારી
વાહલી હતી હવે માહરી મંત્રી ન કરે સાર... ૨૫ ચાલિ : ચિંતાતુર પિટિલાદીઠી મંત્રી કહે વાણી મીઠી
તમે બેઠા ઘો શત્રકાર નિપજાવી યાર આહાર... હર્ષ પામી પે ટિલાનારિ સહુને દાન દેતી આ વારી
શ્રમણ બ્રાહ્મણનેં ભિખારી દિઈ રાંકને વળી સભારી... ૨૭ દુહા : એક દિન સુત્રતા સાધવી આવી હરવા કાજ
પડિલાભી તેવી બહુ કહિ પટિલા તજી લાજ... ૨૮ ચાલિ : એવો છે કઈ ઉપાય જેણે પીઉડો વાસ થાય
તમે પરદેશી બહુ જાણો મુજ વિનતિ મનમાં આણે.. ર૯ કહે સાધવી અને બ્રહ્મચારી અને પંચમહાવ્રત ધારી
અમે કામણ ટુમણુ નવિ જાણું અમે શ્રી જનધર્મ વખાણું.... ૩૦ દુહા : કહે પિટિલા જિનધમ તે સંભળાવે ધરી પ્રેમ
સાધવીઈ સંભળ વિ તવ ધર્યો તેણે નેમ... ૩૧
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૪૪
ચાલિ : ખારૈવત સુધાં પાળે
દૂહા :
એક દિન કહે કે'તને એમ દીક્ષા લેઉ સાધવી પાસિ દીક્ષા લેઈ સદગતિ પામી તે હું દેઈશ તુઝને દીક્ષાના તદ્ઘત્તિ વચન કરે પેટલા
ચાલિ : માણે દીક્ષા દેવરાવે પ'ચષ્ટિ લેચ કરાવે ઘણા દિવસ લગે દીક્ષાપાળી ઉત્તમ દેવ લાકે સુખ પામી
સઝાયાદિ સંગ્રહ
તેહના વળી દૂષણ ટાળે તુમે આદેશઘો ધરી પ્રેમ... ૩૨ તવ મ`ત્રી એણીપરિ ભાસે આવી કહવુ. એણિ ઠામે...
આદેશ
વચનપ્રમાણ કરેમિ... જઈ સાધવીને તે ભળાવે વળી મહાવ્રત પચ ઉચરાવે...૩૫ સ’લેખણા કરીય સભાળી કહે પ્રીતવિજય શિર નામી... ૩૬
૧૫ [૧૦૭૮]
•
તિવાર પછી ભવિકા સુણેા રે મરણ થયા દ્રુતિ ગયા રે કાઢયા રાજેસર ક્ષત્રિ મિલિ રે પુત્ર નહિં રાજા' તણે રે તેલી પુત્ર મ`ત્રી પ્રતે’ રે રાજાને પુત્ર નહિં સહિ રે તવ મંત્રી જે પાળી રે કનકરથરાયે કુલ ચાંદલા’ રે કનક ધ્વજ એ કુમારના રે માટે રાજા લિએ થયેા રે પદ્માવતી રાણી ઇમ કહે રે, વિનય વહે જે એહુના રે
હવે કહા કરસ્યું કેમ... પદ્માવતીના નંદ થાગ્યે પાટિ આણુ દ... કીઁ રાજ્યાભિષેક વર્ઝરી નમાન્યા અનેક...... પુત્ર એ મત્રી ઉપગાર સખલ વધારે અધિકાર...
18
મંત્રી...સનતાસ ગામ દ્રવાવધારિયારે ઇમ રહે તે સુખ વાસ... .
વિધાન
દેવતા ચિત્તમાં ચિંતવે રે રીસ થઈ રાજા મને' રે આદરી પણ દીધા નિહ રે કરીપ્રણામ હાથ જોડીને રે રીસાણા રાય જાણીને ૨ ઘેાડે ચઢી મદિર ગર્ચા રે નિવ ખેલે આદર નો રે
મંત્રી ચઢયો અભિમાન... આન્યા મત્રીસર જામ ઉપરાંઠા થયા તામ... તાહિન મેલે રાય મનમાં ભય ભ્રાંતિ થાય... રાજસભા પરિવાર પહાંતા નિજ ઘરમાર...
M
રાજા કનકર્થ નામ
બાહિર તામ ચતુરનર ! સેવોધરમ નિતમે કરે માંહામાંહિ વિચાર કુણુ વહસ્થે રાજભાર... જઈ કહે સઘળા એમ
..
33.
20
28
૩૪
ર
3
७
૧૦
૧૧
૧૨
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
તાતા ધમકથાસૂત્રની સજઝાયે
૯૪૫ તિહાં પણ દાસ દાસિ વળી રે કાકા ભત્રીજ ભાણેજ બેલે નહિ ચાલે નહિં રે નવ દીસે કાંઈ હેજ સેવ ધરમ૧૩ મંત્રી ચિંતે શયાઈ જઈ રે રૂઠે સહી મુઝ રાય મરણ ભલું હવે મારે રે બી જે કાંઈન ઉપાય - ૧૪ વિષ ખાધું લાગુ નહિં રે નવિ વહે ખગની ધાર ગલા પાસ લેતાં થકાં રે દરે ટયો તેણીવાર.. કેટિ પાષાણ બાંધી કરી રે ઝાંપા પાટણ માંહિ પાણી થલ થશે તેને રે અગનિપાણી સમ થાય.. ચિંતવે મંત્રી ઈમ સહી રે રાજાની મનમાં રીસ મરણ પિણ આવે નહીં રે હવે સ્યુ કરૂં જગદીસ... - હવે પિટિલ દેવતા રે રૂપે પ્રગટ કરી સાર કહે મંત્રીને ઈણિ પરિ રે પ્રીછ બેલ બિં–ચ્ચાર.. , આગળ ખાડ મોટી અછે રે પંઠિ હાથી ભય હાઈ અંધારે બાણ લાગતાં રે કિમ ઉગરે પ્રાણી કેઈ... ગામ બળંતા અરણ્યમાં રે હો સબલો તાપ આરણ્ય બળતા ગામનાં રે લાગે તાપ સંતાપ.. ઈમ ભય સઘળે થઈ રહ્યાં રે કિહાં જાઈશ કહે એહ શરણ એક દીક્ષા તણે રે કહે મંત્રી સર તેહ. ભુખ્યાને શરણ જિમ અન્નનું રે તરસ્યા જિમ વારિ રોગીને ઔષધ કહું રે બીજાને સંયમસાર વળી મંત્રીને ઈમ કહે રે તેહજ પિટિલદેવ રૂડું સંયમ જાણે સહિ રે આદર નિતમેવ.. ઈમ કહી દેવ સ્થાનક ગયે રે તેતલી મંત્રી કામ શુભ પરિણામે દેખીઓ રે જાતિસ્મરણ ગુણધામ... ,, પૂરવ ભવ સાધુ હતા રે હવે' આદરૂં વ્રત એહ સંયમ લેઈ વનમાં રહે છે જ્ઞાન ભણ્યા હતા જેહ , જ્ઞાન પૂરવ સંભારતાં રે ઉપનું કેવલ નાણુ ઓચ્છવ દેવ કરે ઘણું રે પ્રગટયાં કેડિ કલ્યાણ. કનક દવજરાય આવીએ રે વાંદવા સાંભળે ધર્મ બાર વ્રત ધારી થયે રે ટાળે મિથ્યાત્વને ભમ... ૨૭ તેતલી પુત્ર મુગતે ગયો રે પાળી કેવલ પરયાય સાસતા સુખ નિત અનુભવે રે નમેં નવનિધિ થાય. , ૨૮ સ-૬૦
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૪૨
ક્રુઃખ ન પામે જિહાં લગે રે તિહાં લગે ધમ ઉપર સહિરે તેતલી પુત્ર મ`ત્રી તણા રે ભાવ ધરી જે સાંભળે રે ઈમ અધ્યયન કહ્યો ચાઢમા રે શ્રી હષ વિજય કવિરાજના ૨
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
નવિ પામે અપમાન
.
પ્રાણિ ન થાઇ સાવધાન...સેવા ૨૯ એ દૃષ્ટાંત રસાલ
પામર્ચે સુખ તે ત્રિસાલ ... તન-મન વર્સ કરી ચિત્ત સેવક ઇમ કહે પ્રીતિ...
[૧૦૯૯]
૧૫.
સાંભળે વિજન! અધ્યયન પન્નરમે જિત શત્રુ નામે તે સાહ'તે સાવાહ ધણુનામેં તિહાં વસે અહિછત્રા નયરી પરદેશમાં અહિછત્રા નયરીષ્ઠ રાજવી હવે ચંપાઈ' ધણુ વ્યવહારીયા લેઈ કરિયાણા સકટ ભાર ઘણા નગરી અહિચ્છત્તાઈ જાયસ્યુ ગાડલા એહેલ વસાથે' ભરી કરી કામ હુઈ તેરે મુઝ સાથિ આવા દેહિલા દુબળા જતિય જોગી ઘણા જેને જોઇઇ તે તસ આપતા નયરી બાહિર જઇ તે સઘળા રહ્યા શુભ વસે સ`Ôાષી કુટુબને ભાજન વેળા લગે હિંડે સહિ સાવાડુ ઉતારે સાથને સાથને કહે। અટવી મૈાટી છે નંદી ફલ નામિ ૨ વૃક્ષ તિહાં ઘણા વણુને ફરસ મનેાહર તેડુના ફુલને કુલ તેહના અતિચડા
ફુલ ફલ એડના રે જે નર ખાયસ્થે ખાતાં હાસ્યે સાદાજી રસ પર ગમતાં રે મરણુ તે પામસ્કે ખખર કરી તેણે સહુ સાથને જિહાં ન િકુલ ઝાડ તિહાં આવીયા સા વાહના વચન જે માનિયા વેગળા મૂકે નદિલ વૃક્ષને
20
-9
"
ચપાનગરીના રાજ્યેાજી વયરી નમાન્યા પાયે જી... ઋદ્ધિ સખલ તસ ગેહેાજી પૂરત્ર ઉત્તર વિચિતે હાજી... કનક કેતુ બલવંતાજી એક દિન (ચંતે એક તાજી... વ્યાપાર અર્થે આજોજી... સરસ્યું વછિત કાજોજી... નયરીમાં ઇમ કરી વાતાજી અહિછત્તા દિવ્યાતા જી સાથે આવે અનેકેજી આણી મનમાં વિવેકાજી... શેઠે કર્યા આ પ્રયાણે જી ચાલ્યા કરિશ્મ કલ્યાણે જી... આવ્યા અંગ દેશ છેહાજી સેવક તેડે તેહાજી... બિહુ' પાસે વન સેાહેજી મુદ્ર દેખી મન મેહેજી... નીલા પાંદડા તાસે જી સુંદર છાંડિ તાસેાજી...
1
W
20
28
.
.
S
W
..
૩.
૩૧
૩
૯
१०
લહસ્થે સબલ વિખવાદાજી...,, ૧૧ તિહાંથી સાથ તે ચાલેછ જન શેઠ વચન સંભાળેજી.... ૧૨ તે રહ્યા તેહધી દુજી તેણે રહ્યા સુખ ભરપૂરાજી..., ૧૩
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાસૂત્રની સજઝાય ઈમ નિગ્રંથ જે સાધુને સાધવી પંચ પ્રકારના કામો તેહને વિષે મુનિ જે રાચે નહિં સુખ પામે અભિરામોજીસે ૧૪ ઈહ ભવે પરભવે તેહને સુખ ઘણું માને ચઉવિત સંઘોજી અનુક્રમે શિવનગરીમાં જાયચ્ચે જિહાં છે સુખ અભંગોજી..૧૫ સાર્થવાહના વય માન્યા નહિ જેણે ફલ ખાધા તેહાજી નંદિકુલ ખાતાં રે સુખદાઈ થયા પરગમ્યાં દુઃખ છે અછહે છ..૧૬ મરણ પામીને રે અધ વિચિંતે રહ્યા તિમ નિગ્રંથ કહાવેજી દીક્ષા લેઈને કામણ ગુણે રાચે તે બહુલા દુઃખ પામે છે. • ૧૭ અહિછત્તા નગરી આવી ધણનામ સાથે વાહજી મળીએ રાયને ભેટશું લેઈ કરી પહોંતા મનના ઉચ્છાહે જી..., ૧૮ સાર્થવાહ ધન ઉપાભર્યો અતિ ઘણે વેચી કરિયાણે તેજી તિહાંથી કરિયાણું ભરી ચંપાઈ આવીયા સુખે સમાધે તે હજી.. - ૧૯ પુણ્યાઈએ લખમીને લાહે ભગવે ભગવે સુખ સંસારોજ તિણ નગરીઈ થિવિર મેસર્યો સાંભળે ધમ ઉદારો... . ૨૦ બીજી પળોજણ છોડી દઈને વૈરાગ્યે મન વાળે છે સંયમ લેઈને સૂવું પરિપાલતાં ભણ્યા અંગ અવાજી... - ૨૧ તપ-જપ-સંયમ સૂદ્ધ પાળીને પ્રતિપાલી નિજ આજી ઉત્તમ દેવતણાં સુખ પામીયા એકાવતારી થાય છે.. . ૨૨ સેહમ સ્વામિ રે જબુને ઈમ કહે અધ્યયન પનરમો એહજી સેવક હર્ષ વિજય કવિરાજને પ્રીતિ કહે ઘરી નેહે જી... . ૨૩
૧૬૧ [૧૦૮૦] સેહમ કહે સુણ જંબુ આજ સેળ અધ્યયન કો જિનરાજ ચંપાનગરી દિશિ ભલી
સુભૂમિ ભાગ ઉદ્યાન છે વળી.. ૧ ત્રણ બ્રાહ્મણ ભાઈ તિહાં વસે એક એક દેખી ઉલસે. સેમ સોમદત્ત અને સમભૂતિ જેહને ઘરે છે ઝાઝી વિભૂતિ. ૨ નાગસિરિ ભૂતિશ્રી વળી ત્યક્ષશ્રી છે ત્રીજી ભલી ત્રય ભાઈને વચ્ચે નારિ સુખ ભેગવે સંસાર મઝારિ. ૩ મહેમાંહિ ભાઈ કરે વિચાર ચ્યારે અમે એક ઘરિ નિરધાર નાગસિરિને એક દિન ઘરે વારે આ ભેજન કરે.. રસવતી નિપાઈ તેણે સારા તુંબડો એક લેઈ મહાર નિપાયે સનેહ દ્રવ્યે કરી ચાખે એક બિંદુ કર ઘરી.. ૫ લાગુ કડુઓ ચિંતા કરે રખે દેવર મુઝ હાંસિ કરે એકાંતે તે મુકી દીધો બીજા તુંબડાનું સાલણું કીધ. ૬
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૪૮
બ્રાહ્મણ જીમીને' ગૃપતા થયાં એહવે થિવિર માટા ધમ” દ્વેષ આવી સમાર્યાં નગર ઉદ્યાન તસ્ સીસ ધમ રૂચિ અણુગાર ગુરૂ પૂછીને ગેાચરી કરે નાગર ઘર પાંહતા જામ યથાયાગ્ય તે લેઇ કરી ગુરૂ દેખી તુ ખડ બહુ નેહ આહાર કરસ્ય એહુના જેઠુ ગુરૂ વચને તે પરઠવવા જાય એક બિંદુ મૂકે એક મિ ગધ લેઇ આસ્વાદન કરે પાવતાં હાઇ ચિતે પાપ પરગમતાં વેદન થઇ ઘણી ધર્માચારિજને પણ કહે ગયા વેલા જાણી ઘી આવ્યા જહાં છઈ તે અણુગાર હાહા કાજ થયું. સ્યુ એહ કાઉસગ્ગ કરી વાસરાજ્યે તાસ આવી ગુરૂને' સઘળુ' કહે ગુરૂ વળતુ કહે જોઈ જ્ઞાન ધમ રૂચિ માહરી શિષ્ય સહિ પાપગારી તે અણુગાર કાલ કરી સર્વારથ લહ્યો દેવ લેાકથી કાળજ કરી નાગસિરિને સહી ધિકકાર ગુરૂનુ` વચન તે શિષ્ય સાંભળી ત્રિવટે ચાટે ઇમ કરે વાત જેણે કડુએ તુ ંબડુ' દીધ સઘળી વાત નયરી વિસ્તરી રીસ ચઢાવી દ્યે બહુ ગાલિ મારે કૂટે નિંદા કરે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ,
બ્રાહ્મણુઈ વલી ભાજન કીધા જે કરતા નિજ ધમના પાષ... સુણે ધમાઁ ભવિક સાવધાન માસ-માસખમણું કરે નિરધાર... ૮ ચાંપાનગર ઘર ઘર કર તુ ખડ તે વાહરાવ્યા તામ... ગુરૂ પાસે આવે પરવરી પરવયા એકાંત એહુ... પ્રાણરહિત વલિ થાયે તે થ’ડિલ પ્રતિ લેખે એક ડાય... ૧૧ કીડી પ્રમુખ જીવ આવ્યા તામ તે સઘળા તેણુ સ્થાનક મરે... ૧૨ તે તુંબડ મુનિ ખાધુ· આપ નમાત્થણું કહે જિનવર ભણુ... ૧૩ વાસરાવી પાપ તે સદ્ગતિ લહે શિષ્ય જોવા મૂકયા તે ભણી... ૧૪ પ્રાણ રહિત દીઠ તેણુ વાર ચિ'તે મુનિવર સઘળા તેહ... ૧૪ ઉપધિ લીધે જેહના પાસ ધ રૂચિ મુનિ સદ્ગતિ લહે... ૧૬ શિષ્ય સુણે થઈ સહુ સાવધાન તુંબડ ખાઈ શિવગતિ લહી... કે વરસ ધર્યાં મહાવ્રત ભાર તેત્રીસ સાગર આયુ કહ્યો... મહા વિદેહે લહસ્યે શિવપૂરિ જણે એહુવા દીધા આહાર... ચાંપા નર્ગાર પાંતા લિ ધિક્કાર નાગસિરીની જાત... ધરૂચી મુનિ કાળજ ક્રીષ બ્રાહ્મણને ઘરે પાંડુતી ખરી... ૨૧ ઘર ખાહિર કાઢિ તતકાલ લાક સહુ તસ કૅડિ ફિ...
૧૭
૧૮
૯
૧૦
૧૯
૨૦
૨૨
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
mતા ધર્મકથાસૂત્રની સજ્જાયો
૯૪૯ નાગસરી વળી માગે ભીખ તેહિ પિણ નવિ લાગે શીખ સેળ રેગ મોટા તેણે લહ્યા એક એકથી મેટા કહ્યા. ૨૩ આરત રૌદ્ર ધ્યાન તે ધરે ઈમ કરતાં તે કાલજ કરે છઠ્ઠી નરકે ગઈ તે સહી તિહાંથી વી મછા ગતિ લહિ ૨૪ છઠી સાતમી નરકે તે ગઈ બીજી વાર પણ છે થઈ શજ વધ થઈ નરકે જાય કમંતણું ગતિ ઈમ કહેવાય. ૨૫ સાતે નરકના દુખ ભોગવે તિર્યંચના પિણ ભવ જોગવે બેચર ચવી તિહ થી વલિ થાય કઠિન બાદર પૃથવી કાયા ઘણું ભવ તેણે સ્થાનિક કરી વનસ્પતિથી તે નીસરી એહજ જંબુદ્વીપ મઝારિ ભરત ક્ષેત્ર ચંપાપુરિ સાર.... સાગરદત્ત શેઠ ભદ્રા નારા તસ ખેં લીધો અવતારિ સુકુમાલિક તસ દીધુ નામ મોટી થઈ રૂપે અભિરામ. તે નગરીઈ જિણદત્ત નામ શેઠ નારી ભદ્રા ગુણ ધામ સાગર નામિ પુત્ર વિનીત જેહની કીતિ જગત વિદીત. ૨૯ જિણદત્ત શેઠ ઘરથી નિસરે સુકુમાલિકા દીઠી તિણે ઘરિ રૂપવંત દેખી કરી તેહ મુઝ સુત પરણવું સહો એહ.... ૩૦ જિણદત્ત લેઈ નિજ પરિવાર સાગરદત્ત પહોંતે ઘર બાર મુઝ સુતને તુમ દિકરી એ પરણુ જિમ વધે નેહ. ૩૧ ઘર જમાઈ જે થઈ રહે પરણવું તેહને ઈમ કહે પરણવે પુત્રી પૂછી કરી વિવાહી બિહુ ઉલટ ધરી કરે સ્પર્શ કર્યો જેતલે અગની અસી સમહુઈ તેતલે સાગરને સુકુમાલિકા એક લાગી અનિષ્ટ ઘણી ઘણી તેહ... ૩૩ વાસ ધારે હિતા નરનારિ શયાઈ બેસે તિણવાર અંગે સ્પર્શ કર્યો વળી જામ ખડગ અગ્નિ સમ લાગી તામ... ૩૪ અંગ સ્પર્શ અણ સહતે તાસ મૂકી ગયે પિતાને વાસ જાગી પિઉ નદેખે સહી તેહ વાત માતાને કહી. ૩૫ જિનદત્તને ઓળભે દીધ ા માટે તમે એવડું કીધ વિણ દેશે મુઝ દિકરી આજ મૂકી ગયે તુમ સૂતજી લાજ.. ૩૬ તાત આવી પુત્ર હકેિ ઘણું સાસરે જાયો ઇમ અમે ભાણું મરણ ભલું પુત્ર કહે નિરધાર પિણ નવિ જા સાસરા બાર. ૩૭ એહવું વચન બાળકનું સુણ - સાગરદત્ત આ ઘર ભણું શેઠે વચન સમઝાવી કરી ઈમ રહે સાગરદર દિકરી- ૩૮
કર
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૫૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભિખારી એક દીઠ સહીત શેઠે ચાકર મેકલ્યા વહી નવરાવી પહેરાવે શુગાર દિકરીને કીધે ભરતાર. ૩૯ અડકે આવી અંગિ જિસ્યિ અગ્નિજાલા સમ લાગી તિસે વસ્ત્ર પાત્ર પિતાના લેઈ નાસી ગયે તે ઇમજ કરેઈ.. માતાને પણ જાણી વાત સુતા પાસિં આવી પરભાતિ તહરા પૂરવ ભવના પાપ તેણે કરી લાગ્યા તુઝ સંતાપ દાન શાલાઈ બેઠી દાન ઘ તું સહુને થઈ સાવધાન દાન દિઈ પિટિલાનિ પરે ગરીબ રાંકને નેહે ધરે.. ૪૨ શ્રાવિકા સુકુમાલિકા નામ સાધવી છે તે ગુણ અભિરામ આવી સુકુમાલિકાને ઘરે પડિલાલે તે ઉલટ ધરી.. ૪૩
૧૬/૨ [૦૮૧] ઢાળ : સુણો ભાવ ધરી ઘણે સુકમાલિકો વ્રત ધારિઓ રે ચઉથ છઠ અને આંબિલ વળી એહવે તપ આચરિએ રે સુણ૦૧ ગુરૂણને વાંદીને ઈમ કહે આજ્ઞા પામી તમારી રે સૂર્ય સાતમી આતાપના બ્લ્યુ જઈ નયરી બાહિર સુખકારી રે... - ૨ કહે ગુરૂણ સુકુમાલિકાને ઈમ નહિં આપણે આચાર રે બાહિર જઈ નવિ લીજે તાપના ઈમ વારે બહુ વાર રે.... - ૩ તપ આરાપના ઉપ સરામાંહિ આપણે એહ આચાર રે નવિ માને ઉઘાન પાસિં કરે છટ્ઠ આતાપના સાર રે.... તે નગરીના કૌતિક માણસ માત પિતા તજી લાજ રે પંચનર દેવદત્તા વેશ્યાનું આવે રમવા કાજ રે.. . સુભૂમિ ભાગ ઉદ્યાને આવે એક નરેં લિધી ઉગે રે એક પુરૂષ તસ છત્ર ધરે સિર કુલપૂજા રચે ચંગ રે.. . એક અલતાનો રંગ કરે પગે એક નર ઢાળે વય રે દેખે સુખ ભેગવંતાં આરજા મનમાં વિમય થાય છે... એણે પાછલા ભવ પુણ્ય કીધાં જે મુઝ તપ ફલ હોઈ રે ભવાંતરને વિષે એહવા રૂડા મુઝ સુખ હેજો કહે ઈ રે... . ૮ નિયાણું કરી આતાપના લેઈ કરી બકુસ ચારિત્ર ધણીયાણી રે વારંવાર હાથ-પગ-દીલ દેવે નાખે ઝાંખું પાણી રે.. . ૯ સાધવી કહે નવ કપે આપણે સુશ્રષા બહુ વાર રે તે ભણિ આલેએ સઘળું તું નવિ માને તેહ લગાર રે.. - ૧૦ પરવસિ થઈ દીક્ષા લીધે હું અપમાન સાધવી દેતી રે ગૃહસ્થ પણે લટપટ મુઝ કરતી એ સાધવી છે જેતી રે.. - ૧૧
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધમ કથાસૂત્રની સજ્ઝમે
સાધવીના પાસે તે મૂકી હાથ-પગ વારવ૨ તે શ્વેતાં એસન્નપણે ચાલે વળી મનસ્યુ` સ્વચ્છંદે ઘણા વરસ લગે તે પન્નર દિવસ સલેખણા કરીને ગણિકા મણિ' બીજે દેવલે કે નવ પડ્યે પમ ઉભુ* પાળી ભરત ક્ષેત્ર અને દેશ પાંચાલે' રાજા દ્રૌપદ ચુવણી પટરાણી જન્મ થયેા તખ દ્રૌપદી તેનુ પંચ ધાવિ ધાવી માટી થઈ શૃંગાર સવ માતા” પહેરાવી ચરણ કમળ આવી વાંદે તાતના કલા લાણ્યતસ અધિકું દેખી વલતુ' રાજા કહે પુત્રીને સ્વયંવર મન માન્યા વર તું પરણુજે મીઠે વચને શીખ ફ્રેંઇ પુત્રીને જાઓ તુમ્હે દ્વારામતી નગરી વાસુદેવ સમુદ્ર વિજય દશ ભાઈ સ્વયંવર મડપ કરે દ્રૌપદ રાજા તિહાં તુમે રાય પધારો પ્રેમસુ દ્વારિકા નગરી કૃષ્ણ ન'િદજી સકલ પરિવાર લેઇ પેાતાના તિવાર પછી દૂત ખીજો રાજા હત્યિણાઉરે તે ક્રૂત પહેાંતા સ્વયંવર મ`ડપે રાજ પધારા યુધિષ્ઠિર ભીમ અજુન ને' નકુલ ઠામિ ઠામિ શ્ચમ દૂતને માકલી નિજ નિજ આડંબરસ્યું' આવે દ્રૌપદ રાજાએ આડંબર ભાજન પણ મેાકલાવ્યો સારા વળતા કૌટુંબિક નર તેડી
ખીજે ઉપાસરે જાઈ રે પસિત્થ વિહાર થાય રે...સુણા૰૧૨ કુશીલપણે પણ ચાલે રે ઇમ ચારિત્ર પ્રતિપાલે રે.. પાપ આલાયા ન કાઈ રે અપરિગૃહીત દૈવી હાય રે... ,, ૧૪ જ બુદ્વીપ મઝારિ રે કપિલ પુર મને હારિ રે... તસ કુખે અવતાર રે દી' નામ સુખ કાર રે...... રૂપવંત સુકુમાલ રે અ'ગે વિવિધ વિશાલ રે... રાજા ખાળે બેસારે રે મનમાં તાત વિચારે રે... મંડપ માંડી રે દોષ નહિ' મુઝ કાંઇ રે... રાજા દૂત તેડાવે રે નરપતિ કૃષ્ણ તેડાવે રે... તેને જઇ કહેા એમ રે દ્રૌપદીનેા ધરી પ્રેમ રે... ત વચન પ્રમ સુણતાં રે દૂત જઇ તેડુ કહુ'તા રે.... કાંહન કપિલ પુર આવે રે પાંડવ પ્રતિ મૈકલાવે રે... માંડુ રાજાને કહેતા ૨ સામગ્રી રાય કરતા ૨ વઇ સહદેવ સાથે આવે રે સઘળા રાજા તેડાવે રે... ઉતારા તસ દીયા રે અનેક જાતિના કીધા રે... કૃષ્ણ પ્રમુખને પ્રીતે રે કહે રાજા એક ચિત્તે રે...
.
2
૯૫૧
W
24
1J
M
..
20
20
20
20
-
.
૧૩
૧૫
૧૧
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
૨૫
૨૬
૨૭
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૫૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ આવયે દ્રૌપદી બેટી પ્રભાતે સ્વયંવર મંડપ માંહિ રે નિજ નિજ આસને અવી બેઠા રાજા સઘળા ઉછાંહિ રે સુણે ૨૮ સારો મંડપ શિણગાર્યો સઘળે સુગધ દ્રવ્યને ઘાટ રે આવી કૃષ્ણ પાંડવ સહુ બેઠા જોવે દ્રૌપદી વાટ રે... . ૨૯ સ્વયંવર મંડપે દ્રૌપદ રાજા કૃષ્ણને કરીય પ્રણામ રે પ્રીતિ કહે સુણ આગળ ભવિજન વાર્તા છે અભિરામ રે... .
૧૬/૩ ૧૦૮ હા : હવે દ્રુપદરાજા તણીય દ્રૌપદી બેટી તેહ તે સ્નાન કરી મંગલ કરીય વસ્ત્ર પહેર્યાસ સેહ તે.. આવી શ્રી જિન મંદિરે એ જિન પડિમા પ્રણામ તે કરીય પૂજા વળી ભાવસ્યું એ સુર્યાભપરિ અભિરામ તો... ધૂપ ઉખે પ્રેમઢ્યું એ કરજોડીને વંદંત તે નમેથુણું અરિહંતને એ ધન ધન તુ ભગવંત તે. જિનવર વદી નિસરી એ પહેરી સર્વ શૃંગાર તે સખી સાથે રથ બેસીને એ ભાઈ સારથી સાર તે... નગર મળે થઈ આવતી એ સ્વયંવર મંડપ પાસ તો રથથી ઉતરી દાસીસ્યું એ કીધે પ્રવેસ ઉસાસ તે.. કુણું પ્રમુખ સહુ રાયને એ વાંદી કરીય પ્રણામ તે કુલમાલા હાથે કરીય
ગુંથી લે ગુણધામ તો... દર્પણ પ્રતિ બિંખ્યા સહીય હાથે દેખાડે તેહ તે નરપતિ રૂપે પ્રેમે કરીય દાસિ તે ગુણ ગેહ તે... કૃષ્ણરૂપ બહુ વર્ણવ્યું એ ઉગ્રસેન અશ્વસેન તે પણ રાયકન્યા દ્રૌપદીય તે સઘળાને મૂકત તે... પૂર્વ નિયાણું કર્યું એ પાંચ પાંડવ ગળે માળ તે પહેરાવે પાંચ ભાઈને એ વિટાણી તતકાલ તે. તિવાર પછી આડંબરેએ પરણાવી બહુ પ્રેમ તે દાન આવારિત આપીયા એ પાંડવ સુખ લહે જેમ તે ૧૦ અસણ પાણિ સંતોષીને એ સહુ રાયને શીખ દીધ તે હરિને તે પાંડવ તણેય ભલામણ બહુ કીધ તે. ૧૧ ..સુધિસહુએ......
આવે તે રાજન તે પાંડુરાજાઈ ઘણુંઅ દીધું તસ બહુમાન તે. દ્રૌપદી સાથે પાંડવા એ સુખ લેગવે સંસાર તે સિંહાસન બેઠા થકા એ
પ્રીતે કરે વિચાર તે..
૧૨
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમકથા સત્રની સઝાયો
પહ
૧૬૪ ૧૦૮૩) ઢાળ : એણે અવસર નારદ કબુલ એહ નામ જેસીલિ અખંડિતા ગુણવંત ગુણ ધામ યાદવના જે છઈ
અઉઠિ કેડિ કુમાર તસ યુદ્ધ કરાવે
વાહ કલહ અપાર... ૧ આકાશથી આવ્યા પાંડુ સભાએ મગાર તબ પાંડુ રાજા
કુંતી રાણી તેણી વાર પ્રદક્ષિણ દે
વાંદે ભાવ ધરેઈન પાંચ પાંડવ પ્રમુખ તે સેવા સબલ કરે... ૨ હવે દ્રૌપદી રાણી અસંયતિ નારદ જાણ ઉભિ નવિ થાઈ
વાંદે ન વદે વાણિ ‘તવ નારદ ચિંતે
એ અભિમાન ભરાણી નવિ દીધે આદર મુઝને ગવ તે આણી.. ૩ બહુ કષ્ટમાં પાડું ઈમ કરી મનમાં વિચાર ધાતકી વરખડે
ભરત ક્ષેત્ર મઝાર અમર કંકા નગરી પદ્મનાભ તિહાં રાય શ્રી લુબ્ધ તે સબળે આવે નારદ તસ ઠાય... ૪ રાજાતસ વદે વળતી વદે ઈમ વાણિ તમે તાપસ મિટ જાણે સયલ વિનાણ અંતે ઉર માહરે તે બીજો કોઈ તમે દીઠે નારદ મુઝને કહેવલિ સેઈ ૫ હાંસિ કરી વળતું નારદ કહે સુણ રાય
કુપ ડેડક સરખે તે મનિ અચરિજ થાય પાંચ પાંડવ ભાર્યા દ્રૌપદીને રૂપ જેહ
અંગુઠથી એપમાં અંતેરિ નહિ એહ ... 6 આરાધ્ય દેવતા દેવ કહે કામ પાંડવની નારી તે લાવે એ કામ વલતું કહે દેવતા સતીયાં શિરોમણિ એહ ,
- પરપુરૂષમ્યું નિશ્ચય જાણે મનમાં નેહ... ૭ તેહિ તુઝ પ્રીતિસ્યું આણી આપું તે નાર
ઈમ કહી દેવતા પહેતે હસ્તિનાપુર સાર રાજા એ યુધિષ્ટિર દ્રૌપદી સાથે આવાસ
- સુખે સુતા છે તિહાં માંહે માંહિ ઉદલાસ. ૮ દ્રોપદી અપહરીને આવી વાડીમાં મૂકે
. કહે પદ્મનાભને દેવતા વયણ ન ચૂકે
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૪
પછે આવી રાજા દ્રૌપદીને કહે એમ
કહે દ્રૌપદી-સાંભળ કૃષ્ણ નામ મહારાય
મુઝ સાથે ભેગવા સંસાર સુખ ધરી પ્રમ...
પછે દ્રૌપદી રાણી
સઝાયાદિ સંગ્રહ
છમાસ સુધી તે ખબર ન લેવે મુખ્યુ..
માહરા જે કત છે તેહના ભાઈ થાય
તા તિવાર પછી હુ યગુમાનીશ સહિ તુઝ... ૧૦ અંતે ઉરમાં રાખે
છઠ્ઠ છટ્ઠને અ ંતર આંખિલ કરે સહુ સાખ ઇમ સુખે તિહાં રહેતી પાંડવ કેડે ન દેખે
૧૧.
કહું બાપને સઘળે ખબર કરાવે વિસેષે... પણ ખબર ન લાધી ક્રુતી ગઇ હર પાસે રિપાઇ પડીયા દ્રૌપદી વાત પ્રકાશિ લેઇ ગયા કાઈ વહુને ખખર કરાવે। તુમે રાય
કહે ખખર કરેસ્પુ' કુતી નિજપુર જાય ૧૨. દ્વારાપુરમાંહિ અનુચરે પડહા વજાયે
વિ લાધી દ્રૌપદી હરિ મને ચિંતા થાય
...
હવે આવ્યા નારદ જિહાં છે કૃષ્ણ નરેશ
ખેમ કુશલ તે પૂછી બેઠા પામી આદેશ... ૧૩ વિનયે કરી કૃષ્ણજી પૂછઇ દ્રૌપદી વાત કહે અમર કકાઇ દીઠે। તે સાક્ષાત રાજા તિહાં રાજે પદ્મનાભ તસ નામ
પ” કૃષ્ણ હસી કહે એ સહી તાહરૂ' કામ... ૧૪ પ દૂત તેડાવી પાંડવને કહે જાણુ ભભા વજડાવી ડિયાહેર મ`ડાણુ પશ્ચિમના સમુદ્રની જિહાં છે વેલિ તિહાં આવી
પાંડવ તિહાં આગ્યા હરિસ્વસ્તિક દેવ વધાવે. ૧૫ તે લવણ સમુદ્રમાં મારગ કરીને આલે છએ રથસ્યું પાંડવ નારાયણ જીવાલે જિહાં અમર ક’કાના ઉતરે આવી ઉદ્યાન
તિહાં દૂતને માકલ્યે થાઇ રાજા સાવધાન... ૧૬ સાહમા થઈ આવ્યે કટક લેઇને રાય યુદ્ધ કરાવીને તિહાં પ્રથમ }પાંડવ જાય પાંડવતિહાં હાર્યો કૃષ્ણજી કરે અ સ`ગ્રામ
વદને સ`ખપૂર્યો કટક ભાગ્યા તે તામ... ૧૭ સાર ગચઢાવ્યે ટ'કારવ કર્યા તાસ નાઠે તે રાજા જઇ રહ્યો નિજ આવાસ પાળ દેખને પેઢા કુષ્ણુજી કેડે જાય નર સિહુને' રૂપે જઇજીયે. તે રાય ૧૮ દ્રૌપદીને વયણે તેને જીવતા મૂકે માટા હાઇ સાહિબ વયથકી નવિ ચૂકે દ્રૌપદીરાણીને પાંડવ હાથે' ભળાવે છએ રથસ્યું પાછા નિજ ભરત ભણી આવે ૧૯
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધર્મકથાસૂત્રની સઝાયે
૯૫૫ વળતાં શ્રીકૃષ્ણ પૂ શંખને નાદ વાસુદેવ કપિલ તિહાં સુણીઓ તેહને નાદ. મુનિસુવ્રત સ્વામીને પૂછે સ્યુ પ્રભુ છે એહ. કહે જિનવર સઘળી
પૂરવલી વાત જેહ.. ૨૦ આ તે મિલવા
સમુદ્રને કાંઠે જામ રથ સમુદ્રમાં દીઠા
પૂર્યો શંખ તેણે તા. ૨૧. કૃણે પણ પૂર્યો
ઈમ મિલ્યા મહેમાંહિ લવણાધિ તરીયા
પાંડવ કૃષ્ણ ઉચ્છાહિ.. ૨૨ ગંગા ઉતરો પાંડવને કહે એમ વળતે હું આવીશ દેવ શીખ લહી જેમ. પાંડવ નાવાઈ ગંગા નદી ઉતરે તેહ હરિબલ જેવાને છાની તે રાખત લવણાધિપ દેવસ્યું વાત કરી અભિરામ ગંગા તટે આવ્યા નાવા જેવું કામ નવ દીઠી નાવા એક બાંહણ્યું રથ ઝાલી
એક બાંહસ્યું તરિયા ગંગા નદી અસરાલી.. ૨૩ સાડા બાસઠ જન જેહ છે વિસ્તાર મધ્ય ભાગે થાકા નારાયણ તેણ વાર પાંચ-પાંડવ બલિયા તરીગયા નદી એહ હું રિએ થાકે અતુલિ બેલ સહિ તે ૨૪
વિસામો ખાઈ વિલિ નિજ બાંહિ વિસ્તારિ ગંગા ઉતરીયા નારાયણ સુવિચારિ પાંડવને મિલિ કહે-જે હતા બહુ બલવંત પદ્મનાભ ન જીયે જે તુમ વયરી અત્યંત પાંડવ વલતુ કહે નાવાઈ ચઢી અમે આવ્યા તુમ બલ જેવાને સંતાડી અમે નાવા સાંભળી તસવણ કે ધોકુલ હરિ થાય કહે પ્રીતિવિજય સુણે પાંડવ મુરખ થાય.
૧૬/૫ [૧૦૮૪ો ઢાળ ઃ કૃષ્ણ પાંડવ પ્રતિ ઈમ કહે રે આણી રીસ અપાર મેટો સમુદ્ર તરી કરી રે ધાતકી ખડ મઝારે ધાતકીખંડ મઝારિ રે જાણુ અમર કંકા તિહાં નયરી વખાણ પદ્મનાભ રાય જીતીય તમને દ્રૌપદી આલી ન ઓળખ્યા અમને. ભવિકજન સાંભળ શ્રી જિનવાણ આણંદ આશીયે રે અધિક અમૃતથી હાઈ મનમાં જાણીયે રે બલ જાણ હવે મારો રે / લેઈ લેહને ડેડ પાંડવના રથ જે હતા રે તે કીધા સતખંડ શતખંડ રથ કરી દીધે દેટે કે કૃષ્ણ નરેસર માટે નારાયણ નિજ નગરીઇ જાવે નવનવા ઓચ્છવ તિહાં પિણ થા... ૨ પાંડવ નિજનગરે ગાયા રે પ્રણામે તાતના પાયે દેસાટે અમને દીયે રે રસ ધરી હરિરાયે હરિરાયે દેસો દીધે અમે પણ તેને હાંસો કીધે જે ઉપર મેટા કરે રીસ તેહને સહિ રૂઠો જગદીશ... ૩ ?
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૫૬
સઝાયાદિ સંપ્રહ જે અવિનય કર્યો તાસો કુંતી રાણીને તેડીને રે રાય કહે વચન વિલાસો કુંતી દ્વારિકા નગરીઈ જાય કૃષ્ણ પ્રણમેં ફઈના પાય..(જી) ફઈ શ્યાકામે આવિયા રે વચ્છ ! સુણે મારી વાત અરધ ભરતને તું ઘણી રે ત્રિજગમાંહિ વિખ્યાત ત્રિજગમાં વિખ્યાત તે માટે પાંડવને દીધે દેશવટો કિહાં જઈ રહે તે કહે મુઝને તે પૂછવા આવી છું તુજને.. . ૫ વલતું ફઈ પ્રતિ ઈમ કહે રે ઉત્તમ વયણ છે જે ફેક ન થાઈ તે સહિ રે જેહવી પત્થર રેહ પત્થર રેહ હાથીના દંત તેહવા વચન અ છે વલિ સંત દક્ષણ સમુદ્ર વેલાતટે જેહ પૂરવાસિ રહજો તિહાં તેહ.... - ૬ ગુજથી અદશ્ય રહજો સહિ રે ઈમ કહી ફઈ શીખ દીધ નારાયણે વાત જે કહી રે પાંડવ આગળ કીધ પાંડવ હય–ગય ઝાઝા લેઈ તે નગરેથી પ્રયાણ કરેઈ જિહાં અજ્ઞા દીધી હતી સાર પાંડુ મથુરા તિહાં નયર ઉદાર, ૭ નગરવાસી સુખે તિહાં રહે રે વિલસે સુખ સંસારે ગર્ભવતી થઈ દ્રૌપદી રે જમ્ય સુત સુખકારે સુખકારી સુત જન્મે જામ પાંડસેન તસ દીધે નામ કલાશીખી યૌવન વય પામે યુવરાજા વિચરે તેણે ઠામે... ૮ એહવે થિવિર સમોસર્યા રે પાંડવ વાંદવા જાય ધમ સુ હિયડે વચ્ચે રે ચારિત્ર ઉપરિમન થાય ચારિત્ર ઉપરિ મન થયે જિવારે નિજ સુત બેસાર્યો તિવારે દ્રૌપદી સાથે દીક્ષા લીધી મનવંછિત કાજ સઘળા સીધા. ૯ ચૌદ પૂરવ પા ભણ્યા રે તપ કરે મન ઉલ્લાસે દ્રૌપદઈ વ્રત આદર્યો રે સુવ્રતા સાધવી પાસે - સાધવી પાસે અંગ ઈગ્યાર ભણીયા સુત્ર અરથ નિરધાર છઠ અઠમ દસમ સુખકાર દુવાલસમ તપ કરે ઉદાર... - ૧૦ થિવિર વિહાર તિહાંથી કરે રે એહવે શ્રી જિનનેમિનાથે સેરઠમાંહિ વિચરતા રે શિવપુર કેરા સાથે શિવપુરી કેરા સાથ જિણું દા લેક ઈમ વાર્તા કરે આણંદા યુધિષ્ઠિર પ્રમુખ પાંચે મનચિંતે જઈ વદે ને મને બહુ પ્રીતે.૧૧ થિવિર પ્રતિ પૂછી કરી છે નેમજિન વાંદવા ચાલે હસ્તી કપા નયરી ભલી રે આવ્યા કેતે” કાલે આવ્યા કે કાલે તિહાં જે તે પામખમણ પારણું હતું તે તે ચાર ભાઈ તિહાં વહેરવા જાય આહારપાણે પણ તિહાં પડઘાય...૧૨
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમકથાસૂસની સઝાયે લેક વાત કરે નયરમાં ૨ અરિષ્ટ નેમિ અરિહંત મા ખમણ રેવતા ચલે રે કરી સદ્ગતિ પામંત ગતિ પામે પાંચસે બત્તીસ સાધુ સંઘાતે અધિક જગીસ એ વાત સુણી યુધિષ્ઠિર પાસે મુગતિ ગયા નેઈમ તે પ્રકાશે. ૧૩ ભાત-પાણું તે પરઠવી રે સિદ્ધાચલ ગિરિરાયો ચઢી અણસણ પાંડવ લઈ રે બે માસ સંલેખણ થાયે
સલેખણા કરી મુગતિ જાવે સુર–નર જસ ગુણ રંગે ગાવે દ્રૌપદી પણિ ચારિત્ર પ્રતિપાલ માસખમણ સલખણું કરીય સંભાળી.... ૧૪ પાપ આલેઈ આપણે રે કાળ કરીને જાયે બ્રહ્મદેવલે કે સુર થઈ રે દમ સાગરોપમ આયે તિહાંથી ચ્યવી મહાવિદેહે થાસ્ય લેઈ અવતારને શિવપુરિ જાયે સતી અ શિરોમણે દ્રૌપદી નારી નામે નિત લહઈ જ્યકાર , ૧૫ નિયાણું પણ કરવું નહિં રે માઠે ન દેવ આહાર દ્રૌપદી અધિકાર સાંભળી રે સમઝા ચિત્ત નરનારી નરનારી સુણો અધ્યયન એહ સોળ એણિી મનમાં નેહ શ્રી હર્ષવિજય કવિરાજને શીશ પ્રીતિ વિજય કહે ધરીય જગીસ૧૬
૧૭. [૧૦૮૫]. જબૂ પૂછે રે સ્વામી સોહમ કહે અધ્યયન સત્તરમે સારા હથિ સીસ નામે અતિ રૂઅડો સેહે નગર ઉદાર.... જબ પૂછે. ૧ કનકકેતુ તિહાં રાજીએ
વાહણ વ્યાપારી રે લોક વસે તે નગરીમાં સુખીયા અતિઘણું જેહને ધનના રે થેક... , વાહ વ્યાપારી રે મળી કરી એકઠી કરે તે એહવે વિચાર વાહણ ભરીને રે લવણ સમુદ્રમાં ચાલ્યા તેણી રે ઠામ.. વિઘન થયું પણ કુસલે ઉગાર્યા દીઠે કાલી રે દ્વીપ પ્રવહણ નાગરી હેડીઈ ઉતયાં આવ્હાદ્વીપ સમીપ.. સોના રૂપા રે મણિ માણિક ઘણુ-ગરા નહિં પાર અધરયણ તે દ્વિપમાં અતિ ઘણું સોહે વિવિધ પ્રકાર.. તેહજ ઘેડા રે માણસ દેખીને નાસિ વેગળા જાય વિસ્મય પામ્યા રે વણિક તે દેખીને પણિ કાંઈ જોર ન થાય. ઘેડા ઉવેખી રે રયણ લેઈ કરી ભરીયા તાસ ભંડાર વાહણ ભરી નિજનગરિ આવીયા મલિઓ સહુ પરિવાર કનક કેતુ રાજાને ભેટશું આલિ મલિયારે તેહ પૂછે રાજા રે વાત તે દ્વીપની . તેહ પ્રતિ બહુ નેહ.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૫૮
તેહ કહે રે સ્વામિ કાલિ દ્વીપમાં અશ્વ મનાતુર હાઈ પાંચ વરણે કરી અતિ સોહતા વલતુ` રાજા રે કહે વ્યાપારીને તેહ ઘાટકને આલી લાવો તત્તિ કરી કહે-અનુચર માકલે વાહણ ભર્યો તે એહવી વસ્તુ સમુદ્ર એળગી રે કાલિ દ્વીપમાં સેવક પુરૂષે રે નયણે દેખીયા જેવન એરો સુઇ ઘીડા ઘણુ (વણા પ્રમુખ વાજીંત્ર વાવતા નાદિ પરવિસ ટુકડો આવતાં જેણે ચક્ષુ રે ઇંદ્રી સુખ લહેઈ સુગંધ ગંધ રે નાકે' સુ‘ઘાત્રતા મેવા ને મીઠાઇ ખવરાવતા હીરચીર પરદેશી લુગડાં આઢાવે તસ ઠિ પાથરે શબ્દ રૂપ રસ ગંધ સ્પર્શ' વળી આવી દેખી કેતલા ચિંતવે મહિ પામે રે બીહતા તેહુથી નીલા તણુખઃ પાણી જિહાં ઘણા ઇમ અમારા રે સાધુ ને સાધવી રાચે નહિં સુખાયા તે અતિઘણુ કેતલા ઘાટક રૂપે ગંધે કરી રાયને સેવકે' છલ કરી ઝાલીયા રાજા આગળ આણી ભેટણે પેાતાના સેવક વ્યાપારીને તેડીને રમે અશ્વ ભળાવીયા પહેલાં ચાકડાં મુખ ઘાલે સહી ચાબખા મારીને સત્ર શીખવે એક શરીરને બીજા મતતણાં કામ ગુણે' રાચે તે વ્રત ધરી સસર વધે રે તેહને અતિઘણુ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
જોડિ ન આવે રે કાઈ... જમ્મુ૯ લેઇ માહરા દાસ
પહોંચે મુઝ મન આસ... અનુચર આવ્યા રે સાથ જેણે તે આવ્યા રે હાય... આવી ઉતર્યો જેહ ઘેાડા કહિયા રે જેહ... તે વન કરે આ ઉપાય કાને નેહ સુહાય... ચિચામણિની ખહુ જાત તે દેખાવે વિખ્યાત... વળી લેઇ સરસ આહાર જિહ્વા રે સુખકાર... સુહાલા ને સુકુમાલ ઇમ કરે ઓળ પપાળ... લેવા ધારક બુંદ ક્રીસે અપૂત્ર' એ ક્... તેહ મૂકીને રે જાય નિર્ભીય રહે નિજ ઠાય... પાંચ પ્રકારના રે ભેગ ઇહુ લેગ ને' પર’લેગ... ગીતે પરવસ હૈ!ઈ ધ......સાઇ... દ્વીધાં અશ્વ રતન રાજા કહે ધન ધન... શીખવા વિનય વિચાર બીજા અનેક પ્રકાર... પાછા રાજાને દેત દુઃખના પયા સ`કેત.... ધણું નિન્દ્વનીક તે હાય દુઃખ લહે ઇ-પરલાક...
RO
, ૧૧
- ૧૨
, ૧૩
20
..
20
20
- ૧૬
૧૦
,
.
..
"
૧૪
¢ ܚ
.
૧૫
૧૭
૧૮
૨૦
૨૧
२२
૨૩
૨૪
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬
ઝાતા ધમકથાવત્રની સજઝાયો.
૯૫૯ કાને પરવસિ નિતર જીવડે પામે પંજર વાસ અનુક્રમેં વધ બ ધન તે પામીયા છાંડે જીવિત આસ- જંબુ૨૫ દીવે દેખોને આંખને પરવરિશ પતંગ ઝંપાવે રે દેહ ઔષધી ગધે રે નાગને મહિયે પાયે બંધન તેહ... જીભને અણુદ મેં સમુદ્રમાં માછલે માંસે લાલુપ થાય કાંટો વળગે રે આવી તસ ગળે તડફી તડફી મર જાય . ૨૭ સ્પશે રાતે રે વનમાં હાથીઓ આવી હાથિ કુંતાર સ્વેચ્છાચાર રે તેણે દરિયેજ ખમે અંકુશ પ્રહાર... , ૨૮ એક ઇદ્રીને પરવસિ દુઃખ લહે જેહને મોકળા સંચ ઈહિભવ પરવિ દુઃખ લહે અતિ ઘણું હાસ્ય સ્ય તસ પંચ ર૯ ઈમ જાણી રે ઈદ્રીવસ કરે પામ સુખ અનત ચારિત્ર પાળી રે તે નર થાયચ્ચે મુગતિ વધુના રે કથ. . ૩૦ જ્ઞાતા સૂત્રને અધ્યયન સત્તરમે કહિએ એહ વિચાર સેવક હર્ષવિજય કવિરાજને પ્રીતિ વિજય જયકાર. ૩૧
૧૮. ૧૦૮૬] ભાવધરી ભવિજન ! સુણે- આણું મન ઉચ્છહિ લલના રાજગૃહી નયરી ભલી ધણનામું સાર્થવાહ , ભાવધરી ૧. ભદ્રાનારી છે જે
પંચપુત્ર તસ હોઈ , છઠ્ઠી દિકરી જાણીને
નામે સુસમાં સોઈ ચલાતી દાસ છે જેહને પુત્રી રમાડે નિત્ય સુસમા સાથે દાસને
અહ નિતેશ અધિકી પ્રીતિ ૨મતાં દાસ પર બાલને મારે બિહાડે તેહ ચેરીની હાંસી કરે
રોવરાવે ઘણું એહ રેતાં બાળક અતિ ઘણું માતા પિતાને કહંત શેઠ પ્રતિ તે આવી કહે તે સઘળો વૃત્તાંત દાસ પ્રતિ શેઠ અતિ ઘણી શીખ દઈ વારંવાર નવિ માને તે કાઢી
શેઠે તે ઘરબાર ત્રિવટ ચાવટ તે રહે
જૂવટે રમે નિત મેવ વેશ્યાને ઘરે તે ફિરે મદ્યપાનની ઘણું ટેવ , સ્વેચ્છા ચારી વિટલ થયો કરતે ભૂડા કામ
ગ્ન તસ નગીથી સિંહ ગુફા પાલી નામ . . ૮ ર રહે ચેરી કરે
ઝાઝી વંસની જાળી વિજયનામે. સેનાપતિ - અમે હાલને ચાલ
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૬૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ,
ઠાકુર પાંચસે ચેરને ચિલાત દાસ ઈમ ચિંતવે વિજય ચાર રાજા પ્રતિ તે સાથે ચેારી કરે વિજય ચાર તે દાસને ચિલાત દાસ સબલે થયે ચાર સઘળે તે મિલિ કરી તે પિણ ચેરી તિમ કરે એક દિન ચાર જિમાડીને વાત કહું તે મારી ધણ શેઠ રાજગૃહે દિકરી તેહની રૂઅડી ધન લુંટે તે તમતણું ઠાકુર વચન તે સાંભળી સનધ બનધ થઈ આવીયા વિદ્યાઈ તાળા ઉઘાડીયા જઈ શેઠનો ઘર લુંટી શેઠ છૂપી રહ્યો પુત્રચ્યું સુસમાં બાલ લેઈ કરી ખબર કરી કોટવાલને ભાઈ બાપ સુસમાં તણ યુદ્ધ કરી ધન મૂકાવી ધન લેઈ વાહર પાછી વળી ધાયા કેડે તેમને સુસમાના ભાઈ બાપને થાકયે પિણ અતિ ઘણું ખરા લેઈ શિર છેદીઓ આ અટવીમાં ગયા ઈમ નિગ્રંથ દીક્ષા લઈ આહાર કરે શેભા માટે પુત્રસ્ય શેઠ આવ્યા કેડે રેવે ને આક્રંદ કરે
વાટ પડાવી નિત્ય લલના તેહને મળું એક ચિત્ત ભાવ ધરી૧૦ આશ્રી રહ્યો તે દાસ . દેખાડે સબલ અભ્યાસ , , ૧૧ વિશ્વ સઘળી દીધી વિજય ચેરે કાળ જ કીધ . ચિલાત થાએ પાટણ પાડે મોટી વાટ સંતેષે બહુ વાર સાંભળવા બહુવાર સબળે છે ધનવંત સુસમાં નામ કહેત દિકરી માહરી હાથિ હા કહે સઘળો સાથ નગરિ તેહ મઝારકરતાં સબલ પિકાર લીધો કંઈ તસમાલ હાથિ આવી સુસમાં બાલ , નગરીથી નિસર્યા ચેર વાહર થઈ કરી શેર વાહરે તે આવંત દસે દિસે ચેર નાસત , દી શેઠે ચિલાત લેઈ સુસમા જાત, દેખી બીહને અત્યંત તવ કુબુદ્ધિ કરત સુસમાને તિણકાલ પામ્યો મરણ અકાલ
દારિક શરીરને કાજ . નહિં તસ ઈહલેવિ લાજ . . ધડ દેખી પામે દુઃખ લાગે તરસ્ય ભૂખ - - ૨૫
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાતા ધર્મકથા સત્રની સઝાયે વનમાં પાણી અને નહિં જીવસ્યું કેણિ વાત લલના ધને કહે તપુત્રને
કરે તમે મારી ઘાત અભાવ ૨૬ લેહી માંસ ભક્ષણ કરે પામે અટવી પાર રાજગૃહે સુખે પહોંચ મિલ નિજ પરિવાર છે . ૨૭ જેઠ પુત્ર કહે તાતજી
ભક્ષણ કરે મુઝ દેહ , ઈમ પાંચે તે બેલીયા માંહે માંહે ધરીય સનેહ . . ૨૮ તાત કહે સુણે દિકરા * સુસમાં સુઈ જેહ આહાર કરે તુમે એને જિમ પામે નિજ ગેહ પાડી અગનિ તિહાં અરણી સેકી ખાધું તસ માંસ દઢ થયા ભુખ ગઈ હરિ પામ્યા રાજ ગૃહ વાસ મૃત્યુ કાર્ય કરી પુત્રીનું શેક રહિત તે થાય શ્રી મહાવીર સમોસ
ધર્મ સાંભળવા જાય દીક્ષા લેઈ અંગ સવિ ભણ્યાં લેખણ કરી માસ પ્રથમ દેવ કે સુર થયા મહા વિદેહે શિવલાસ સુણ જબ હમ કહે ધને શેઠે કર્યું જેહા વર્ણ રૂપ બલ બાંધવા
જીભસવાદે ન એહ માંસ લોહી પુત્રીત
કીધે એણે આહાર રાજ ગૃહે તે પહુંચવા મિલવા કુટુંબ પરિવાર નિગ્રંથ સાધુ ને સાધવી એ ઔદારિક દેહ સાતે ધાતે વાધીઓ
કાચ કુંપા સમ દેહ • ૩૫ રૂપ વીર્ય બલ બાંધવા આહાર તેહ નિમિત્ત ન કરે સાધુને સાધવી મોક્ષજાવા એક ચિત્ત અઢારમે અધ્યયને એ કહ્યો જ્ઞાતા સૂત્રને સાર શ્રી હર્ષ વિજય કવિરાજને પ્રીતિ કહે સુખકાર ૩૭.
' ૧૯ [૧૦૮૭] જીહે પૂર્વ મહાવિદેહમાં લાલા પુષ્કલાવતી એ નામ છહ વિજય સેહે પુંડરિગિણી , નયરી બહુ સુખ ઠામ...
જબુમુનિ ! સાંભળ અધ્યયન એહ...૧ જીહે ઓગણીસમે મુઝને કહ્યો , વીર જિનવર ધરી નેહ શહે, પહેળી નવજોજન કહી , લાંબી જેયણ બાર
દેવ લેક સરખી અછે . ધણ કણને નહિં પાર ૬૧
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૬૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ હે રાજ કરે તિહાં રાજી લાલા મહાપ બલવંત . પ્રાણપ્રિયા પદ્માવતી , વહાલી બહુ રૂપવંત... સાંભળ૦ ૩ . અંગજ તેહના દીપવા . પુંડરીક કંડરીક જાણ
થિવિર સમેસર્યા વાંદવા , જાવે રાય સુજાણ સુણી ધમ પુંડરીકને ગે પોતાને રાજ
કંડરીક યુવરાજા કર્યો ' સાર્યા આતમ કાજ. . મહાપદ્મ દીક્ષા લેઈ . ચૌદ પૂરવ ભણું સાર
નિરમલ ચારિત્ર પાળીને એ પેહતા મુગતિ મઝાર. વળી પુંડરિકિણ નગરી . ભલી નલિનિન ઉદ્યાન આવી થિવિર સ સ , માતા જિનવર ધ્યાન
પુંડરીક ધર્મ સુણ વળે કંડરીક બોલે રે એમ . ધમ સુણી મુખ ઉપનો , ચારિત્ર ઉપસેં પ્રેમ...
કંડરીક કહે નિજ જાતને , લેઈશ સંયમ મેગ એ પાછા પુંડરીક ઈમ કહે . લેગ ભેગ સંગ.. કંડરીક વારે ઘણું , ન કર વાર લગાર
એાછવ કરી સંયમ લીયો', વિચરે ગુરૂ અણગાર. - અંત પ્રાંત કરતાં થયાં છે શીતલ લુખે આહાર
સેલક પર કંડ રીકને પ્રગટ રોગ વિકાર પુંડરિકિણ નયરી ભણું , આવી સમસય જામ વાંદરા ભાઈ ગુરૂ પ્રતિ , આ પુંડરીક તામ. ભાઈને રોગી દેખીને . ગુરૂને ઇમ કહે ભૂપ
જાણું સલાઈ પધારિઈ. . ઓસડ કરૂં અનૂપ. . રોય વચન ગુરૂ પામીને તિહાં ગુરૂ આવે જ તેહ.
એસડકરે કંડરીક , રાજા ધરીય સનેહ..
વિહાર કરે ગુરૂ પૂછીને કંડરીક મન પછતાય . સરસ આહારને લેભી રહીન કે તિણ ઠાય.
કંડરીક સને થયે . સાંભળી પુંડરીકે વાત : આવી વાંદે તેહને . દેઈ પ્રદક્ષિણા સાત
ભાઈ ધન કૃત પુણ્યનું ધન તાહરા અવતાર - રાજ રામા ઋદ્ધિ છેડાને લીધે સંયમ ભાર... - અધન્ય અકૃતપુણ્ય હું રહ્યો સંસાર લેભાય , સંયમ લેવરાય નહિં ધન્ય ધન્ય તું ઋષિરાય. • ૧૮
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
હ૫
સાભળ૦૧૯
જ્ઞાતા ધમકથાસત્રની સજઝાયે
હે અણુ બે લાજે રહ્યો. તિહાંથી કરે અ વિહાર - તપ કરે ભાવ નહિં મનિ. નિસાસાધુ આચાર.... - ગુરૂને પાસ મૂકીને તેજ નયરી મઝારિ રાજાને ઘર વાડીઈ , આવી બેઠે તેણિ વાર.. . ૨૦ ધા દીઠે ઓળ , પુંડરીકને કહે જાય પુંડરીક જાય ઉતાવળે , પ્રણમે કંડરીક પાય. કરે પ્રશંસા અતિ ઘણી , બેલે નવિ અણગાર અરથ વિષયને તાહરે . હતા કહે બહુવાર... રાજ ભાર કંડરીક દેઈ કરે પિતે રે લેચ વેષ પહેરે મુનિને તણે - એહવે કર્યો આ ચ. થિવિર ગુરૂ પ્રતિ વાંદને , આદરૂં મહાવ્રત ચાર
તિવાર સુધિ કલ્પ નહિં . કરવા મુઝ આહાર. ઈમ અભિગ્રહ કરી ચાલીએ કેડે કંડરીક રાય એ સરસ આહાર કરતાં થકાં એ રાત્રી વેદના થાય - અંગિ રેગ બહુ ઉપના . મોહ દેખીને રાય એ કાલ કરી નરગે ગયે . નસ કાંઈ કાજ...
દીક્ષા લેઈ સાધ-સાધવી વાંછે કામ ને ભેગ
કંડરીકારિ દુઃખી થાયચ્ચે , ઈમ કહે સારો લેગ... . - પુંડરીક થિવિર પ્રતિ વાંદી , મહાવ્રત આદર્યા ચાર - છ છઠ્ઠને પારણું , ઈમ વિચરે અણગાર...
અસ વિરસ લેતાં થકાં વેદન પ્રગટ થાય રહિત બલ વીચે થયે , ધર્મ ધ્યાન મન થાય.. . નમસ્કુણું અરિહંતને . થિવિરને તિમજ કાંત
પાપ નક સિરાવી પુંડરીક કાલ કરત . સર્વારથ સિદ્ધ વિમાનમાં . દેવતણે અવતાર . મહા વિદેહ ક્ષ જાયચ્ચે સર્વ દુઃખ કરી પરિહાર... . દીક્ષા લેઈ ઈમ સાધવી એ વિષ ન રાચે જેહ
અર્ચનિક સહુ સંઘમાં પામસ્તે સુખ અછે.
અધ્યયન એગણીસમે કહ્યી જ્ઞાતા સત્ર મઝાર એ હર્ષ વિજય કવિ રાજને , પ્રીતિ વિજય જયકાર. . ૩૩
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૨૦ કળશ (૧૯૮૮). જ્ઞાતા સુત્ર તણે સહી એ સુયખંડ હિલે સાર સુણે ભવિ ભાવસ્યએ. ઓગણીસ અધ્યયન તિહાં કહ્યાં એ જેહમાં અરથ અપાર સુણતાં બહુ સુખ થાય નવ નિધિ ઋદ્ધિ ભરાય પાતિક દરે પલાય જ અધ્યયન તે ઓગણીસનીએ કીધી મેં ઓગણીસભાસ ભણતાં સુખ બહુ ઉપજે એ સુણતાં લીલ વિલાસ. અધિક એ છે પ્રમાદર્યું એ સૂત્રવિરૂદ્ધ કહ્યો જેહ તે મુજ મિચ્છામિ દુકકડ એ શ્રી સંઘ સાખ કહું જેહ. ગહન અરથ સિદ્ધાંતને એ કેઈ ન પામે પામે પાર મહરિમિતિ સરૂ કરીએ સુણવા ભવિ ઉપગાર એકવીવ સંવત સત્તરમેં એ કાનિ સુદિ ગુરૂવાર દશમી દિન પૂરી થઈએ વર્ચો જય જયકાર તપગચ્છ નાયક સુંદરૂ ખે શ્રી વિજયે દેવ સુરિંદ મૂરતિ જગિ હિત કારણે એ મુખ શારદ કે ચંદ... પાટ પ્રભાવક પૂજ્યને એ
શ્રી વિજય પ્રભુ મુણદ. જિર્ણો કચ્છ દેશ દીપાવિઓ એ શિવ ગણ ભાકુલચંદ તે સદગુરૂ આદેશથી એ રહી ભુજ નગર ચેમાસ આદિ જિર્ણોદ પસાઉલે એ પૂગી મુઝ મનની આ સ...
અતલ પ્રતાપિ ગણની એ શ્રી કચ્છ દેશને ૧૧૫ રાતમાં બીરાજીઓ એ છત્યે મન્મથ રૂપ.. શુર વીર ન્યાયી ભલેએ અવિચલ તેહને રાજ. શ્રાવક શ્રાવિકા પ્રેમસ્યું એ
નિત કરે ધર્મના કાજ... તિહાં વસે ઉકેલ સહકરૂ એ સાંડેરા ગાત્ર શૃંગાર શ્રી સંઘ ભાર ઘુરંધરૂ એ સંઘ નાયક સુવિચાર... પારિ વટ મિર ધમિ ઘણું એને જયવંતે જસ પરિવાર સબલ આગ્રહ લહી તેહને એ કીધી એ ભાસ ઉદાર.. શ્રી હીર વિજય સુરીસરૂ એ તસ સીસ પંડિત રાય પંડિત કાહનજી જાણીએ એ સુજસ જગમાં ગવાય. પંડિત માંહિ શિરોમણી એ કનક વિજય કવિ ઇંદ નામે મંત્ર જપતાં થકાં એ લહીયે પરમાણંદ. તસ સીસ જગીસ જગમાં ઘણુએ ખિમાવંતમાં લીહ શ્રી હર્ષ વિજય પંડિત વરૂએ નામ જપું નિશ દીહ..
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાતા ધમ કથાસૂત્રની સજ્ઝાયે
'તસ પદ્મ'પંકજ ભમર લે એ કીધી એ ભાસ સેહામણી એ એ એગણીસે ભાસની એ અસે* છડાતરિ જાણીએ
: જ્ઞાનની
રાગ દ્વેષ છૐ સહીછ જ્ઞાને શુદ્ધ ક્રિયા ફળેજી ગુણુ ઉપયાગ છે જીવનેજી “માન વિજય’ વાચક વર્તેજી
દયા પાળે પર વનીજી(પારેવડાંજી) ડુક્કર શુદ્ધ આહાર
નાગા ચૌપઢ સહુ ફિજી જાણે જીવ અજીવનેજી તે જવને જનજી કહેછ
આદિ અનાદિને જીવડા રે સાચી સરધા આહિરે રે જાણપણું જગ દોહિલ ૨ જાણપણામાં જોઈએ નહી' રે કગુરૂ કુદેવે ભેળળ્યે રે સાચા ગુરૂ સેવ્યા નહીં ૨ રતન હીરા ને માતીનાં રે જીવે કિયા. ઝવેરાત પારખો રે
સત્તાવેસ ઢાળ રસાલ ગાથા સાહે વિસાલ... સજ્ઝાયા [૧૦૮૯]
પ્રવચન વચન વિચારીયેળ
વળી ધરી ધર્મ વિલાસ
ગુરૂ પર‘પરા ભગવતીજી સેવીજે સુવિલાસ ચતુર નર ! સમજો ધમ વિવેક ૧
મુક્તિ મહેલના દીવડાજી જ્ઞાન વિના તપ જપક્રિયાજી એકેન્દ્રિય સુર નારકીજી જ્ઞાન (નના નવિ જિન કહેજી પૃથ્વી પાણી પ્રમુખનાજી પ્રગટ પણે તેહને નહી જી તે પણ અજ્ઞાની પણેજી જ્ઞાનીને બહુ નિજ રાજી
20
પ્રીત વિજય ધરી પ્રીત સુણેા સવિ જન એક ચિત્ત...
.
10
..
પહેલા જ્ઞાન પ્રકાર ના'વે(કુલ નિરધાર)ભવને પાર...ચતુરનર ૨
ન કરે કવલ આહાર તેહને તપ આચાર... થાવર ભેદ અનેક
પાપ સ્થાનક એક... લાગે સઘળા રે પાપ ભાષે અરિહંત આપ...
.
તા પણ નહિ' ભવપાર... વળી ત્રસ સ્થાવર પ્રાણ શુદ્ધ પણે પચ્ચખાણુ... જ્ઞાની નિજ પણ જાણુ જ્ઞાને ઉજ્જવલ ધ્યાન... પહેલા જ્ઞાન પ્રકાશ જુએ જુએ નન ઉજાસ...
*
RO
કરી કરી જુઠા ફેન રે
જીવ કદીય ન પામ્યો ચેન રે
૯૬૫
માણેક પાના પ્રત્રાળ રે પણ અજ્ઞાની 'ઠ પાલ રે
...
...
20
..
LP
..
20
[૧૦૯૦]
લાલ ભમીયે ચૌગતિમાંય રે સુજ્ઞાની લાલ
.
ક્રિ ફિ ગોથાં ખાય રે... સાહિલું સઘળું કામ રે
ઘર તણી એક બદામ રે
20
.
..
..
20
૧૬
.
20
૧૭
.
3
७
૯
૩
૪
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૬૬
આયા સોના રૂપા પારખા રેલાલ સાધુ સંગત કીધી નહી' ૨ લાખાના તે લેખાં કિયાં ૨ દાન સુપાત્રે દિયે નહી' રે પડિત પઢિયા પારસી રે પિંગલ પુરાણુ કુરાન ભણ્યા રે વ્યાકરણ ભણીયે ભલી પરે રે નામ માળાને લીલાવતી રે ભણ્યા અકપલીને આરખી રે કળા અહીંતેર શીખીયે ૨ ખરડાં ખાતાં રાજના
લેખા ચાખામાં ઘણું ચાકસી કીધી પચાયત પારકી રે
રે,
પેાતે પુણ્ય સચ્યા નહી' પણ વાત કહી જાણે ભલી પરે રે તેહની પાસે પુછે વારતા રે ભેખ લીધે ભગવ'તના રે સૂત્ર વાંચે પણુ સમજે નહી' રે સમિતિ પામીને વમે રે જમાલિની પરે જોઇ લા રે કોઇ મનુષ્ય કહે માહરે સઘળા લેખ મારે સારિખા રે કહાં રતન કહાં કાંક રે સહુ ભેખ ન જાણા સારિખા રે સુગુરૂ રત્નાકર સારિખા રે કુર્ગુરૂ ડખાવે કુડમે રે ખેાળ ગાળ જાણે સારિખા રે ખાળ ગેાળ જાણે જુજુઆ અમૃત વિષને આંતર ર અધે સુઝતે આંતરી રે રાય રક જેમ આંતરી ૨ સોના પિત્તળને આંતરે રે
M
રે
હુએ
સરાફ બજાર રે
તા કાઈ ન સરીયા કાજ ક્રાડા લીધા કમાય રે
તેણે દીધે) જનમારો હાર રે
99
. વળી જાતિષ વૈદ્યક ઠીક રે ધમ ન કરેથી સિવ ફીક રે
તર્ક શાસ્ત્ર ટીકાકાર રે
N
M
રે,
..
20
A
.
.
10
*
20
20
1
.
તે સુણી રીઝે રાણા રાવ રે મનસુખાના દાવ રે આધા મુહપત્તિ ઝાલ ૨ ડિસા ધમ મૈ લાલ રે હુઇ જાવે અધા ભ્રષ્ટ ૨ નિન્હેવ મિથ્યા દૃષ્ટિ ૨
.
.
.
20
10
.
10
20
2.D
.
..
.
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ.
સુજ્ઞાની
નહી રાગ-દ્વેષ કઈ રે
વાળા ઘાળે દુધ હાય રે
કિહાં સરસવ કહાં મેરૂ રે
લેખ લેખન મે` ફેર રે
રે
કગુરૂ જાણીએ કાચ રે સુગુરૂને પડિત સાચ રે તેહ પુરૂષ પુણ્ય હીણુ રે તેહ પુરૂષ પ્રવીણ રે આંતરે દિન ને રાત રે
ઇમ જ્ઞાનીની વાત રે
અંતર કાંકરા હેમ રે
આંતરશ રૂપ કથીર ૨
N
..
..
પણ ભણીચા નહીં ભવપાર રે
39
રાગ જાણ્યા છત્રીશ રૈ
10
14
પણ ન ઓળખ્યા જગદીશ રે
10
વળી હુંડી ને ખત રે પણ ન ઓળખ્યા નવતત્વ રે લીધા લેાકોમાં જશ રે
..
તેમાં ન જાણે। કાંઈ કસ રે
"
...
.
"
10
A.P
મ
.
..
..
20
2
20
..
20
2
..
..
.
..
1.0
.
2
"
૧.
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
منه
૧૨
e
૧૮
૧૯
૨
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાતા ધમ કથાસૂત્રની સઝાયો
કીડી-કુજર આંતરા ૨ કેસર કસુખ આંતરે ૨ જમણુ કીધાં જુગતિ શું ? કાઈ કહે દાનની વાતડી રે મ'ડાણુ સેંતા માંડીયે રે કાઈ અવસર એહુ આવીયે રે
લાલ અ'તરા મિસરીને રેત રે સુજ્ઞાની આંતરી ઉજ્જડ ખેત કે
20
M
કે જગે
સુર-નર તિરિ જગ ર્જ્યોતિમે' મહા માહકી નિંદમે જેસે જવરકે જોર સે તેસે કુકમ કે ઉડ્ડયસે લાગે ભૂખ જવર કે ગયે અશુભ મિટે શુભ જેસે પવન અકારતે તૌ મનસા ચંચલ ભઈ જહાં પાન નહી' સંચરે તૌ સખ પરિગ્રહ ।' તજે જો કાડુ વિષધર સે ત્યૌ તું મમતાસુ મઢે ની. રસન પરસે નહિ માહ ઘટે મમતા મિટે જ્યૌ· નાકા છિદ્ર ચઢ ત્યૌ' તુમ ભવ જલમે' પડે જહાં અખંડિત ગુણુ લગે આતમ રૂચિ નૌકા ચઢ જ્યૌ અંકુશ માને નહી ત્યાં મન તૃષ્ણામે ક્રિ
"9
0.0
1
2
એ ગુથી પચ્ચીસી જ્ઞાનની ૨ ઋષિ રાયચક્ર કહે સાંભળેા ૨ પુજ્ય જેમલજી પ્રસાદથી રે સવત અઢાર પાંત્રીસમાં રે
AD
"D
W
પાંચ સાત પકવાન રે
તિહાં ન માંડે કાન રે સમજાવણને હેત રે અખ ચિત્ત આવે તે ચેત રે
અલ એલાની ઢાળ ૨
છેડી આળ પંપાળ રે
કીધા જ્ઞાન પ્રકાશ રે
જોધપુર રહી ચામાસ રે
[૧૦૯૧] નરક નિગેાદ ભમ’ત સાયે કાલ અનંત... ભાજનકી રૂચિ જાય ધમ વચન ન સાહાય... ચિશુ લેઈ આહાર જાણે ધમ' વિચાર... જલમૈ' ઉઠે તર`ગ પરિગ્રહેકે પરસ’ગ... તહાં ન જલ કલેાલ
મનસા હાયે અડાલ... રૂચીસેા નિંબ ચવાય મગન વિષય સુખ પાય નિવિપ્ર ઉનજખ હોય વિષય ન વ છે કે.... બૂડે અંધ અદેખ બિન વિવેક ધરા લેખ... છેવટ શુદ્ધ વિચાર પાવડું ભવજલ પાર... મહામત’ગ ગુજરાય ગિને ન કાજ અકાજ... ૧૦
૫
૯૨૭
.
M
10
..
20
20
..
..
૨૧
૨૨
૨૩
૨૫
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૬૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ૌ નર દઉ ઉપાયકે ગહી આને ગજ શેષ ત્યોં યા મન વશ કરણુકો નિમલ યાન સમાધ. ૧૧ તિમિર રોગ સૌ નયન જ લખન ઉનકી એર ત્યોં તુમ સંશય મેં પડે મિથ્યા મતકી દેર... ૧૨ જ્યોં ઔષધ અંજન કીયે તિમિર રોગ મિટ જાય . ત્યાં સદ્દગુરૂ ઉપદેશ સૌ સંશય વેગ વિલાય. ૧૩ જેસે સબ જાદુ જ રે દ્વારાવતીકી આગ ત્યોં તુમ માયા મેં પડે કહાં જાએગે ભાગ.. ૧૪ દ્વીપાયન સી તે બચે જે તપસી નિગ્રંથ ત્યજી માયા સમતા ગ્રહ એહ મુગતિ કો પંથ ૧૫
જ્ય ધાતુ કે ફેડ સૌ ઘટી બઢા કંચન કાંત પુણ્ય પાપ કરી ત્ય ભયે મૂઢાતમ બહુ ભાત... ૧૬ કચન જિગુ નહિ તજે વાનહીન કે હોત ઘટ ઘટ અંતર આતમા સહજ સુભાઉ ઉદ્યોત... ૧૭. પન્ના પીટ તપાઇ શુદ્ધ કનક જ હોય
ત્યોં પરગટ પરમાતમાં પુણ્ય પાપ મલ ય... ૧૮ પર રાહુકે ગહન સૌ સૂર સોમ છબી છીન સંગતિ પાય સાધુકી સંગત હેત મલીન. ૧૯ ની બાદિક ચંદન ભયે મલયા ચલકી વાસ દુજન તે સજન ભયે રહેત સાધુકે પાસ. ૨૦ જેસે તાલ સદા ભરે જલ આ ચિહું ઓર તસે આશ્રવ દ્વારા સૌ કમ બંધકો જોર. ૨૧ જયું જલ આવત રોક દે સુકે સરોવર પાન તસે સંવર કે કોટી
કર્મ નિ જરા આન... ૨૨ યૌ બુટ્ટી સંયોગને પારા મૂછિત હોય ત્યૌ પુદ્ગલ સૌ તુમ મીલે આતમ શકિત સમાય ર૩ મેલી ખટાઈ માંજીયે પારા પરગટ રૂપ શુકલ ધ્યાન અભ્યાસને દરશન જ્ઞાન અનૂપ• ૨૪ કહે ઉપદેશ બનારસી
ચેતન ! અબ કછુ ચેત આયુ બુઝાવત આયુકે ઉરે કરણકે હેત... ૨૫
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાનક્રિયાની મહત્તાની સાથે
૬૯ ક જ્ઞાનક્રિયાની મહત્તાની સજછાયો ૦િ૯૨) દેડતાં દેડતાં પંથ કપાય તે જુએ ઘાંચી ઘર ઊંટ દિન સાજામેં દેતે હીંડે થાકી જાવે ત્રુટ હે સમજુ! જ્ઞાન નયનનિજ ખેલે કરણી પાર ઉતરણી કહીને જગને જઠ સમજાવે જ્ઞાન(રહિત જેમ દશા વિણ)રાત અંધારી પરમારથ કેમ પવે? હો સમજુ સાઠ સહસ્ત્ર વર્ષને તાપસ બાલતપસ્વી કહી દેવપણામાં જ્ઞાન જે પાયે તે ભવ એકજ રહીયે હો સમજુ ૩ જ્ઞાન સહિત જે ક્રિયા કરે તે હેય કલ્યાણને કાજે એકાંત જ્ઞાનતણે આરાધક નિજગુણમાં નિત રાજેહે સમજ ૪ -સુત્ર રહસ્યને સમજી શાણ કરે ક્રિયા ભલી સાચી બધિ બીજ વિણ ગદ્ધા મજુરીમાં મત રહેજો કોઈ રાચી... હું સમજુ ૫ ભેદા ભાવ છે જ્ઞાન દર્શનમાં પ્રથમ દર્શન પછી જ્ઞાન વિનય સહિત શ્રી સદગુરૂ સેવી પામ પદ નિર્વાણ. હે સમજ ૬
[૧૦૯૩ મિશ્યામતિ કે જોરે ગુરૂકી વચનશક્તિ જિહાં થાકી મલ યા છાક મેહ મદિરાકી નિકટ દશા છાંડ જડ ઉંચી દષ્ટિ દેત હે તાકી ન કરે કિરિયા જનકું ભાખે નહિ ભવ થિતિ પાકી સબેલ૦૨ ભાજન ગત ભોજન કેઉ છાંડી દસતર જઉ દોરે ગ્રહત જ્ઞાનકું કિરિયા ત્યાગી હેત ઓરકી ઓરે જ્ઞાન બાત નિસુની સિર ને લાગે નિજમતિ મીઠી જો કેઉ બેલ કહે કિરિયાકે તે માને તૃપ ચીઠી - જયું કેઉ તારૂ જલમેં પેસી હાથ પાંઉ ન હલાવે જ્ઞાન સંતી કિરિયા સબ લાગી-મું આપને મત ગાવે જસે પાઘ કોઉ સિર બાંધે પહિરન નહિં લંગોટી સદ્દગુરૂ પાસ કિયા બિનુ શીખે આગમ બાત હું બેટી
સે ગજ અપને શિર ઉપર છાર આપહી ડારે જ્ઞાન રહિત ક્રિયા તુરછારત અહ૫ બુદ્ધિ ફલ હારે જ્ઞાન ક્રિયા દઉં શુદ્ધ ધરે શુદ્ધ કહે નિરધારી જસ પ્રતાપ ગુન નિધિકે ગાઉ ઉનકી મેં બલિ હારિ . ૮
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૭૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ, ૪ જ્ઞાનક્રિયા સંવાદની સજઝ [૧૦૯૪ થી ૯૬ દહા : જગદીશ્વર જિન રાજનાં નમી ચરણે સુખકંદ
કહું ભવિજન મન ધારવા કિરિયા નાણુનું દ્રઢ જિનવર ચરણે આવીયા કરતા વાદ વિવાદ નિજ નિજ મહિમા વર્ણવવા કરતા યુક્તિ પ્રવાદ... ન્યાયાધીશ જિમ જગપતિ દૂર કરી વિખવાદ
થાયે બિહુને સમપણે કારજ સાધક આદ... જ્ઞાન વિચાર : ભવિ તુમ સુણજો રે મન થિર રાખીને સંશય દુઃખ હરજે રે
ગુરૂ કરી સાખીને કાલ અનાદિ ભટકયે ચેતન નિજ પર રૂપ ન દેખ્યું ભ ભવ ભમતે દુઃખશત સહેતે તત્વ સ્વરૂપ ન પેખ્યું જનમ સમુદ્ર રે
સુખ લવ ચાખીને. ભવિ તમે ૧, ગમનાદિક કિરિયા છે જડમાં
નહિં લવ લેશે નાણ ચેતનને જે ભાગ બતાવે તે નિચ્ચે અહિનાણ સમજી ધરજે રે
રાગ સુ (સ) ભાળીને... - ૨ ઇષ્ટ અનિષ્ટ વિષયને સમજે સમજે નિજ પર જાત માત-તાત બંધવ શિક્ષક ને વનિતા સુત બહુ ભાત બેલે મૂરખને રે
પશુગણમાં નાખીને.. કંચન પીતળ રજત કલાઈ સદસ૬ મેતી ૨ન સુંદર મંગુલ ભાવ હિતાહિત પુણ્ય પાપ વ્રત યત્ન અજ્ઞ ન જાણે રે
હિત અભિલાષીને.. માત-પિતાને વિનય ન જાણે નવિ ધારે ગુરૂ શીખ જગદુદ્ધારક જિન નવિ જાણે નહિં અંશે શુભ વિખ ભજ શિશુ વયથી રે
જ્ઞાન સુસાખીને.. વનિતા રાચ્ચા મદમાં માગ્યા માયા ગૂઢ ભંડાર જગને મારે દયાને ધારે ન કરે દેવ જુહાર આતમરમાણે રે
ધરે ગુણ દાખીને વનિતા કચન ગૃહ સુત બંધન ધરતા પશુગણ સાથ તે ગુરૂને અજ્ઞાને નમતાં કિમ ટાળે ભવ ભાથ ત્યાગી ધરજે રે
ગુરૂ શ્રત રાખીને.. દાન-શીયલ-તપ-ભાવ ચઉમાં ન ધરે ધમની બુદ્ધિ હલ ધેનુ ઘર ખેતર દઈ ધારત નિજ દિન શુદ્ધિ
મૃતકને માને રે જાતિ જલ નાખીને...
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાનક્રિયા સ ંવાદની સઝાયે
દેવ-ગુરૂને ધમ ન જાણ્યા ઘેર કષ્ટ કરી ફી ચતુ તિ વિ ! તુમે સમજો રે અજ્ઞાની જણુ કિરિયા ગવી મૃગતૃષ્ણા જલ લેવા દોડે
વિ તે પામેરે
માસે માસે કહ્યુ મુખ લે તે દાન સહસ નિત શ્વેતા શ્વેતુ
સાઠ હજારે રે ફાડા કેાડી વરસ નિરય દુઃખ ગચ્છપતિ અગીત રથને પણ જ્ઞાન પ્રભાવે ૨
જ્ઞાનવ'ત તે દેશિવરાધક સમજી જ્ઞાન ધરા વિચિત્ત
શાંતિ સહાયે રે
ક્રિયાવિચાર–કિરિયા કહે સુણે। જ્ઞાન જ્ઞાન જગ સહુ કરે ભદ્ર ભાજનને નિહાળતાં ગધ વિવિધ મન ધારતા દેવગુરૂ-ધર્મો તત્વને જાવે ન જ્યાં લગે આચરે સકિત લડી ભવસાગરે પણ જે રાચે આચારમાં જ્ઞાની હાવે ગતિ ચાર મે' સભ્યજ્ઞાન પૂરવ કેાડી લાખ્ખા પૂરવ જિન ઘર વસ્યા ક્રમ ક્ષપણુ તપ આદરે
શાસન સેાહે ધ્રુવતા
મુનિવર ત્રત રત્નાકર્ કેવલી સમયમાં જાણતા લાક અલાક ગતિ જાતિને
નવ જાણ્યા પુણ્ય-પાપ ન લયુ જ્ઞાન સુમાપ નહિં સુખ તે પામીજે... ભવિ॰ ટ્ શિશુ મુખ અંગુલિ કાજ
પય માખણ સુખ સાઠ સુખ તે તત્વ ઉવેખીને... પચ તાપ નિત પાસ
.
૯૫
..
અજ્ઞાની સુખ સ તામિલ છઠ દાખીને... શ્વાસમાં જ્ઞાની કાપે જિનયર ભવમાં થાપે શિવસુખને દેખીને... કરિયા દેશ આરાધ લેા આનન્દ્રે અગાધ મળા સુખ સાખીને...ભવિ
[૧૯૫]
ચિત્તથી કહુ મુજથી હેા જગનાં સુખ થાય કે નવિ પામે હૈં। કિરિયા વિષ્ણુ કાયકે....કરિયા ૧ ગણતાં જન હા રસનું મુખ સ્વાદ કે ભવિ ઇચ્છે હા શીત-ઉષ્ણુ આસ્વાદ કે.., ૨ જાણે નિત હા પણ કના ખધ કે કિરિયાના હૈા તેહ હુ સબધ કે.... ૩ ભમે પુટ્ટુગલ હૈ। પરાવત ઉપાધ કે થાય તે જીવ હે। તદૂભવ અનુપાય કે..., ૪ નહિ કરથા હૈ। (વણુ મનુજની જાતિ કે (ધ) ધરે પણ હા મન:પર્યાંવ ભાતિ કે..... નવિ પામ્યા હા કાઇ ચેાથું જ્ઞાન કે હાવે તસ હૈ। તતક્ષણ તે માનકે વલી ધરતા હૈ। મારગની રીતિ કે વિ તે વિષ્ણુ હૈ। શાસનની કીતિ" કે ષટ દ્રવ્ય ને હા જડ-ચેતન ભાવ કે ગુણુ પર્યાય હા વળી 'ધ સ્વભાવ કે
૫
.
..
૧૦
૧૧
૧૨:
૧૩
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
મહ૭૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ક્રેડ પૂરવ લગે મહાલતા વળી દેતાં હો ભવિજીવને બેધ કે પણ નવિ કિરિયા કોટીએ નવિ પામ્યા હો કઈ મુકિત અરોધ કે , કેવલી જિનવર જગ ભણે ભાવને વળી હે પ્રતિ બોધન ઠાજ કે તીરથ થાપવા ગણપતિ કિરિયાવંત હો સવિ થાપે મહારાજ કે સમ્યગ્દશન જીવને
ભવ ભયથી હો કરે દૂર અવશ્ય કે પણુ ચરણે ચિત્ત લાગતાં ભવ આઠમાં હે લહે શિવપુર વાસ્ય કે નવિ કિરિયા ચિત્ત ધારતાં કહ્યાં શાસ્ત્ર હે નવિ તે શુકલ પક્ષી કે કિરિયા ધારતા મેક્ષની ભાખ્યા ભવિ હો તે હી શુકલપક્ષી કે જયાં લગે સર્વ સંવર નવી ભવિ પામે છે ચારિત્ર વિશાલ કે કેવલી પણ કાપે નહિં
ભવ ભયને હોતરૂવર દુઃખ શાલ કે. ૧૩ તીરથ થાપતાં જિનવરૂ આપે ધુર હો ગણધરને દીખ કે તસ મહિમા જગ ગણધરૂ કરતાં સવિ હ શ્રુત ભરિજન શીખ કે શાસન જગરહે ત્યાં લગે. (કરિયા ધર હે મુનિવર આચાર કે બાલાદિક જીવ બૂઝવે
ઘરે જે નિત હા કિરિયાગણ સાર કે વિણ કિરિયા જે જ્ઞાન છે નિષ્ફળ કીધું હોજિન શાસ્ત્ર મેઝાર કે
આરાધક કિરિયા ધર કહ્યા જિન સમયે હે લહે શાસ્ત્રને સાર કે વિણ જ્ઞાને વિણ દર્શને શૈવેયકે હો અભવી પણ જાય કે ભવ અનંત વેયકે
ભાખે જિન હે સવિજીવને થાય કે ઘટમાં ચક્ર ચીવર જિસ્ય કિરિયામાં હે છે જ્ઞાનને હેતુ કે જે નવિ કિરિયા સાધશે કિમ લેશે હો નિજ આનંદ સેતુ કે
[૧o૯૬) જ્ઞાન ક્રિભય વિચાર : જગદીશ્વર જિનરાજને ચરણે ધરી શુભ ચિત્ત જ્ઞાન ક્રિયા યુગ જેગથી મેક્ષ લહે ભલી રીત.. ૧ નાણે વયણાં જે કહ્યાં કિરિયાયે વળી જેહ નિજ નિજ મતને પિષવા ત સુણો ધરી નેહ... ૨ ભિન્ન ભિન્ન મત વાસિયે પ્રાણી ભાખે ભાષા નિજ નિજ મતને પિષવા પણ જિનમત ગુણ રાશ જે નવિ જાણે નવિ સુણે ઉભયપક્ષ ગતવાત તે નિશ્ચયથી વેગળે
કેમ લહે સુખ શાત... દોષ ઉભય નહિં દેય જોગ જિન વચનામૃત સાધ તે ત્રણ મત કરી જુજુઆ કહું સુણજો નિરા બાધ .. જિનવર ભાખે ભવિજને જ્ઞાન ક્રિયા યુગ દેય વાદ કરે નવિ મન ધરે જે સુખ કારણ હોય.
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧
જ્ઞાનક્રિયા સંવાદની સજા નવિ નિષ્ફલ છે એહમાં રહે પરથી સાપેખ નિરપેક્ષે ભાવારિધિ
વસે અને તે દેખ... એક અન્યને માસ્વા
તલપે દિન ને રાત માંસ સુરા વિષ ન્યાયથી હવે દેયને ઘાત... નવિ સજજન મુખ ભતે પર અવર્ણને વાદ સજજન મુખ જે જીભડી લહે પર ગુણ સંવાદ.... તરે નદી ગદ ક્ષય કરે
પામે ધન ભરપૂર રાજ્ય વણિજ કવિ શર મુખ નાણક્રિયા મય ભૂર. ક્ષાયિક જ્ઞાન ને ચરણને ધરતા શ્રી જગદીશ સર્વ સંવર કિરિયા કરી આનંદ પદના ઈશ”
ક જ્ઞાનદષ્ટિ મહદષ્ટિ વિષેની સજ્જાયો વ્હિ૭ ચેતન ! જ્ઞાન કી દૃષ્ટિ નિહાળે મહ દષ્ટિ દેખે સે બાઉરે હેત મહા મતવાલે..ચેતન જ્ઞાન કી મેહ દષ્ટિ અતિ ચપલ કરતુ હૈ ભવન વાનર ચાળા
ગવિગ દાવાનલ લાગત પાવત નાંહિ વિચાળો.... - ૨ મેહ દષ્ટિ કાયર નર ડરપે કરે અકારણ ટાળે રણમેદાન લડે નહીં અરિસે શૂર કરે જયું પાળ.. , મેહ દષ્ટિ જનજનકે પરવશ દીન અનાથ દુખાળો માગે ભીખ ફિરે ઘર ધરણું કહે મુજકું કઉ પાળે. . મેહ દષ્ટિ મદ મદિરા માતી, તક હેત ઉછાળે પર અવગુણ રાચે સે અહર્નિશ કાગ એ શુચિ જયું કાળ૦ ૫ જ્ઞાન દષ્ટિમાં દોષ ન એતે, કરે જ્ઞાન અજવાળે ચિદાનંદ ઘન સુજશ વચનરસ સજજન હૃદય પખાળો. ચેતન ૬
(૧૦૯૮] ચેતન ! મેહ કે સંગ નિવારે જ્ઞાન સુધારસ ધારે.... ચેતન ! મેહ મહાતમ મલ કરે રે ધરે સુમતિ પરકાસ મુક્તિ પથ પરગટ કરે રે દીપક જ્ઞાન વિલાસ... - ૧ જ્ઞાની જ્ઞાન મગન રહે રે રાગાદિક મલ ખાય ચિત્ત ઉદાસ કરશું કરે રે
બંધ નહિં હેય.... . લીને ભય વ્યવહાર મેં રે યુક્તિ ન ઉપજે કેય દીન ભયે પ્રભુ પદ જડે રે મુગતિ કહયું હેય..
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૭૪.
સઝાયાદિ સંગ્રહ
હે હોય
૮
પ્રભ સમો પૂજે પઢો રે - - - કરે વિવિધ વ્યવહાર મેક્ષ સ્વરૂપી આતમારે
જ્ઞાન ગમન નિરધાર... ચેતન ૪ જ્ઞાન કળા ઘટ-ઘટ વસે રે જોગ જુગતિ કે પાર નિજ નિજ કલા ઉદ્યોત કરે રે મુગતિ હેય સંસાર.... , બહુ વિધ ક્રિયા કલેશ શું રે શિવપદ ન લહે કેય જ્ઞાન કલા પરકાશ રે સિહજ મોક્ષપદ હોય... . ૬
અનુભવ ચિંતામણી રતન રે જાકે હઈવે પરકાશ -સે પુનિત શિવપદ લહે રે દહે ચતુર્ગતિ વાસ... - ૭
મહિમા સમ્યગ જ્ઞાનકી રે અરૂચિ રાગ બલ જોય ક્રિયા કરત ફલ ભુજતે રે કર્મ બંધ નહિં હાય.... ભેદ જ્ઞાન તબ લે ભલે રે જબ લૉ મુકિત ન હોય પરમ જ્યોતિ પરગટ જિહાં રે તિહાં વિકલ્પ નહિં કોય , ભેદ જ્ઞાન સાબુ ભયો રે સમરસ નિરમલ નીર ધોબી અંતર આતમાં રે ધોવે નિજ ગુણ ચીર, રાગ વિરોધી વિમોહ મલી રે એહી આશ્રવ મૂલ એહી કરમ બઢાયકે રે
કરે ધમકી ભૂલ... " જ્ઞાન સ્વરૂપી આતમા રે કરે જ્ઞાન નહિં એર -દ્રવ્ય કર્મ ચેતન કરે રે
એહ વ્યવહારકી દેશે... . કરતા પરિણામી દ્રવ્યથી રે કર્મ રૂપ પરિણામ કિરિયા પર જાયકી ફિરત રે વસ્તુ એક ત્રય નામ.. . કરતા કર્મ ક્રિયા કરે રે
કિયા કરમ કરનાર નામ ભેદ બહુ વિધ ભયે રે વસ્તુ એક નિરધાર.. એક કર્મ કયતા રે
કરે ન કરતા દેય -તેસે જસ સત્તા સધી રે એક ભાવક હોય. . ૧૫
ક જ્ઞાનીના કર્તવ્યની સઝાય [૧૦૯૯. વિશાલ દષ્ટિ રાખતે રે ગંભીર મનને ઉદાર અનુભવ પામે આત્મને રે ફરે નહિં સંસાર અધ્યાતમજ્ઞાની રે વેગ ધરે વેપાર પામે કહી નહિં હાર... અધ્યાતમ... ૧ આત્મશુદ્ધ પર્યાયમાં રે રાખે નિજ ઉપગ વ્યવહારે વતે તદપિ સ્વાદે નિજ ગુણ ભેગ. - ૨ લેપ વિના કરણી કરે રે , અધિકારે નિજ સર્વ સૌમાં રહે સૌથી સદારે ન્યારે નહિં ધરે ગર્વ.. - ૩
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સજ્ઝાયા
બંધાતાં રૂઢી મધને રે રૂઢીબંધન વ્યવહારમાં ૨ નીર`કાર વ્રતીમય અની રે અંતર નિજગુણ લક્ષમાં શાતા-અશાતા વૈદ્યની રે સહજ શુદ્ધ નિજધમાં રે કુશળ સહુ વ્યવહારમાં ૨ બુદ્ધિસાગર જ્ઞાનીની રે
આંઝરિયા મુનિવર જગ જચેા ગાચરી વહેારણ નીકળ્યા શેઠાણી સત્કારથી રૂપ પુરંદર દેખીને લઘુવયમાં આ કષ્ટથી ચૌવનવય સટ્લે કરી તમ ભાગ્યે તુમ સાંપડયા મધુકર માલતી સોંગ જયુ પણ મુનિ સન્મુખ નવિ જુએ શમદામ ઉપચારથી પ્રેમ વિલુદ્ધા પમિણી યુ' મુનિપગમાં ઝાંઝરૂ રાજા નીરખે ગેાખમાં આવી પ્રણમે ભૂપતિ એહવા મુનિવર વાંદડાં મુજને હાજો ભવાભવે
5 આંઝરીયા મુનિનો સજ્ઝાયો [૧૧૦૦]
મહિયમાં મુનિવર કહું જી મુનિવર રૂપ કલેવરૂજી
નહિં અ'તરમાં બંધ વર્ત નહિં થઈ અંધ... પાળે બાહ્યાચાર
પૈઠણુપુર પાટણ ધણીજી સદન બ્રહ્મ તસ એટડીજી
જબ પંકજવત સાર... ભાગે નહિં મુઝાય પૂ` રમણતા થાય... ઠંગે કદી ન રંગાય કતવ્ય કરણી સદાય...
[૧૧૦૧]
અધ્યાતમ ૪
સલ કરી સજોગ
નારી કહે મનેાહાર ન ચળ્યે મહાવ્રત ધાર રૂઠી મહા વિકરાળ જુઠી દીધી છે આળ જાણે મુનિ નિર્દોષ મુનિવર પહોંચ્યા મેક્ષ જીવ પામે વિશ્રામ ધમ’રતન પરિણામ...
"
..
બ્રહ્મચારી ભગવાન મેરે લાલ ઝાંઝ॰ પહોંચ્યા શેઠ મકાન લાવે માદકના થાળ ઉપની માહ જ જાળ કેમ સંતાપા કૈડુ ાભાવે। અમગેહ નિર્ભય વિસે ભેગ
..
..
..
""
.
h
.
10
M
.
૯૦૫
M
2
20
10
10
.
.
18
૫
~
-
3
કહેશુ. તમારાં વખાણુ આરાધ્યુ. કેવલ નાણુ ઝાંઝરીયા મુનિવર! ધન ધન તુમ અવતાર ૧ મોટા મલજ રાય સ્હેજ સુકોમલ કર્ય...આંઝરીયા ૨
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૦૬
એક દિન ફ્રીડા કારણે જ પહેાંતા તિહાં મુનિવર મિક્લ્યાજી
કુમર વનાંતર જાય વાંધા ચરણ ઉત્સાહ...ઝાંઝરીયા ૩: ભૂયો વનમાં અપાર
સમતા રસ ગુણુ આગર્જી વિચર'તા ત્ર'ખાવટીજી વિરહિણી કહે કામિનીજી સુ'દરી કહે સખિ ! સાંભળેાજી ઉલ્લેા ઘરની છાંયડીજી સુણીય સખી ઋષિકને જઈજી વહારણ વેળા વહી ગઇજી સ્વામિની સખી વિનવેજી તતક્ષણ તે પાછી વળીજી ભાગ્ય ચેાગે ભગવન મિલ્યાજી કે વહેારાવુ લાડવાજી પદમણી પેાયણ પાતળીજી રૂપે ર'ભા હરાવતીજી અવર નહિ' કાંઈ સુઝતે જી દોષ રહિત હું કામિનીજી સુદરી ! મુજને મૂકીએ જી
સયલ સસાર અસાર... મહિયલ કરે રે વિહાર રૂપે મયણુ અવતાર... આન્યા અવસર એ પેખી ગહુમહી એણુ... તેડી લાવા અણુગાર પગે દાઝે કૈામલ કાય... કહેતી તે ઋષિરાજ આવા અમારે ઘરે આજ... હુ' તેડી આવી અણુગાર દ્વીધા ઘરના બેઉ દ્વાર... તુમે આવ્યા દેવ સમાન કે નહેારાવુ' અમૃત પાન..... ચંપા વણી દીસે દેહ મેલી તે આણી નેહ... મુનિ ! તુમ સરીખે આહાર કરી કરગ્રહી નિસ્તાર... મુજ મત કરે રે પરાણુ
શીયલ સન્નાહ મેં પહેરીયુ જી તુમ લાગે(તીખી ત્રાણુ)તીખાં માણુ....૧૩
તાસ વયણુ શ્રવણે સુણીજી માત-પિતા સુત સુંદરોછ ઇમ જાણી સયમ લઇજી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
હૅવિભાવ કામિની તણેજી વિરહ વિલુધી કામિની જી પગે આંટી કરે કામિનીજી ચરણે ચરણુ ભરાવતીજી માનિની મુજ કેડે રખેજી તિકારણ મુનિ પાંગોજી અનુક્રમે ઉજેણી ગયેાજી ઘર ઘર મુનિ ભમતાજી ચકિત હુઇ રાણી જુએછ સારીપાસા રમતી રહીછ
20
M
10
.
જાણી મુનિ ચકારા જામ આલિંગે મુનિ તામ.. નાખે ભૂઇ કર સાહી ઝાંઝરીયું આવ્યુ` પગમાંહી... આવે આચિંતી આજ રાખી કુલતણી લાજ... વહેારણ પહેાંતા જામ રાયરાણી દીઠા રે તામ એ શુ` મુનિ પુંગવ હાય મનડું મલાઇ મુનિ સેયિ,..
.
.
૧૦
..
૧૧
૧૨
૧૪
૧૫
” ૧૬
૧૭
૧૮
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સઝાયો રાજા મનમાં ચિંતવેજી કષિ રૂપે મહી નાર જોએ ઋષિ જીવતે રહેજ તે ભેટે કામિની અણગાર..ઝાંઝરીયા તેહ સંકેત સેવક પ્રત્યે જી. ભૂપતિ દીયે રે આદેશ એ ઋષિને તમે મારાજી નહિં મારે તે તમને વધેશ, ૨૦ માની વયણ સેવક સુણજી આવ્યા જિહાં ઋષિરાય ભકિતભાવ કરી ભેટીયાજી મદન બ્રહ્મ કેરા પાય... આજ અમારે બેઠડીજી પુર બાહિર છે અણગાર તિયું કારણ તઝ સૂઝતો જી. નિર્દોષ મિલે આહાર... રાજપુરૂષ અપરાધથીજી કપટ રહિત જાણી ભેદ તે મુનિવર વધ સ્થાનકેજી બેલે પણ મને ખેદ.. - એક એક સન્મુખ જોઈને જ એ તમ સરીખું કામ મુનિ રામકી નયણે જોઈને જ તવ મુખ દીઠે રે શ્યામ.... ૨૪ મુનિ ભણે ભાઈ તુમ તણીજી ઝાંખી દીસે તેહ વળતું તે મુનિ પ્રત્યે ભણેજી તુમ ઉપર રાય રૂઠે એહ... . ૨૫ એ ઋષિને તમે માર જી એવું કહ્યું છે ગુણ વાણ ઈષ્ટદેવ આરાધજે જી
નહિં મારે તે તેમને હાણ૨૬ શરણ એક અરિહંતનુંજી કાઉસગ્ગ ધ્યાન મનમાંહિ મૌન કરી મુનિવર રહ્યો ભાવે તે કરે ઉછાંહિ... - ૨૭ દુર્ભર ઉદરને કારણે
તન્યા કુલતણે આચાર ક્ષમાવંત અણગારને
તેણે પાપીએ કીધે રે પ્રહાર....૨૮ ક્ષપક શ્રેણીએ ઋષી ચડયાજી પામ્યા તે મુક્તિનું રાજ મદન બ્રહ્મ મુનિવર તણજી સિધ્યારે જન્મના કાજ.. ૨૯ ઋષિવર લોહી ભીને હુજી એ આમિષ સમાન સમળી સંઘરતાં પડાજી શાયરાણી રમે તિણ ઠામ... ૩૦ ચકિત થઈ રાણી કહે છે સેવકશ્ય જોય રે ઢઢેલ ધર્મોપકરણ છેડતાં જ
દીઠીરે અક્ષર તણી ઓલ. . ૩૧ પિઠણપુર પાટણ તાજી
મેટે રે મકરધવજ ભૂપ તસ સુત મદન બ્રહ્મ તણેજી એ વળી એડ અપ.... . ૩૨ આઘા શૂલ અક્ષરો થયા ભાંગી મુજ પીયરની વાટ એ તુજ હવણો શું થયાં વિલવંતી મૂકીરે આચાર - ૩૩ રાજા મનમાં લાજી ધોરકમથી થશે સશક જ્યાં થી હર્યો તિહાં ગાજી રાજ પાય પડે જેમ રંક. , ૩૪ સ-૬૨---
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૭૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ તાર તારમુનિ તારકાસ્ટ _અપરાધી તારે હું એહ ભવસાગર મુજ તું મિજી નાવ સમાન તારે દેહઝાંઝરીયા ૩૫ ઈમ બહુ ભાવે ખમાવતાછ કલેવરથી લહયું કેવલનાણ રાજા મુનિમુક્તિ ગયાજી ભાવતણ જુએ પ્રમાણ... ૩૬ ઝાંઝરીયા ઋષિરાયજી ભણે સહુસંત સઝાય મુનિ ગુણહર્ષ કવીશ્વરૂજી --- લબ્ધિવિજય ગુણગાય. . ૩૭
(૧૧=૨ થી ૧૧૦૫] દુહા : પાસ જિનેશ્વર સમરતાં પાતક જાયે દૂર
કે ધાનલ સેવિ ઉપશમે નાસે મિયા ભૂર... ઉત્તમ મનિવર જે થયા તેહના ગુણ અવદાત એક ચિરો કરી ગાયશું ઝાંઝરીયા અણગાર... ઉત્તમનાં ગુણ ગાવતાં ગુણ આવે નિજ અંગ મિથ્યા મતિ દરે ટળે પામે સમકિત સંગ... ધીર વીર ગુણ આગળ વૈરાગી કિરદાર અવની તળે જે અવતર્યો કરવા પર ઉપગાર.. મુજ મન હરખે તે ભણી મુનિ ગુણ ગ વા કાજ
જીભે વસે શ્રી શારદા ગુરૂ મુજ કરશે (સહાય સાજ... ૫ ઢાળ : સરસ્વતી ચરણે શીશ નમાવી પ્રણમી સદ્ગુરૂ પાયા રે ઝાંઝરીયા ઋષિના ગુણ ગાતાં ઉલટ અંગે સવાયા રે ભવિય વંદે મુનિ ઝાંઝરીયે સંસાર સમુદ્ર જે તરીયે રે સકલ સંહતા પરીષહ (શાવેલ સન્નાહ પહેરી) મન શુદ્ધ શીયલ ગુણે કરી ભરીયેરે પઈડાણ પુરે મકર ધ્વજ રાજા મદન સેના તસ રાણી રે તસ સુત મદન બ્રહ્મ બાલુડે કીર્તિ જાસ ગવાણું રે.. ભવિયણ૦૨ બત્રીસ નારી સુકેમલ પર ભર યોવન રસ લીને રે ઈંદ્ર મહોત્સવે ઉદ્યાને પહોંચ્યો મુનિ દેખી મન ભીના રે... - ૩ ચરણકમળ વાંદી સાધુનાં વિનય કરીને બેઠો રે દેશના ધર્મ ની દંએ સાધુજી વૈરાગ્ય મનમાંહિ પેઠે રે... , ધ માતપિતાની અનુમતિ માગી સંસાર સુખ સવિ છડી રે સંયમ માગ સૂધે લીધો મિશ્યામતિ સવિ છેડી રે... - ૫ એકલડો વસુધાતળે વિચરે તપ તેજે કરી દીપે રે યૌવન વય જોગીસર બળીયે કમ કટકને જીપે રે. ૬ શીયલસન્નાહ પહેરી જેણે સબળી સમિતિ ગુપ્તિ ચિત્ત ધરતે રે આપ તરે ને પર તારે દરસણે દુરિતા (દુર્ગતિ) હરતે રે. ૭ ત્રંબાવતી ગરીઓ પહોંચે ઉગ્રવિહાર કરતા રે મધ્યાહે ગેચી સંચરી નગર માંહિ ત ભમતે રે.. . ૮
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સજ્ઝાયે!
૨ [૧૧૦૩]
એક વરહી તરૂણી ગારડી ગાખે બેઠી વિષય સમુદ્રમાં પેઢી જેણે તેણે છતી ન જાવે... ભરયૌવન મદમાતી વિષયારસ રંગ રાતી... આવ ંતે મુનિ દીઠે
મન શું લાગ્યું. મીઠે...
ણિ અવસર (તરૂણી તાતરી) નિજ પતિ ચાલ્યેા છે પરદેશે વિરૂઈ મદન ચઢાઈ રાજ સેાળ શણગાર સજી સા સુદરી ચપલ નયન ચિહું દિસિ ફેરવતી ચાચરે ચોટે ચિહું દિશ જોતાં
મલપતા ને માહન ગારી રાજકુંવર છે કાઇક રૂડા
રૂપ અનુપમ દીસે
યૌવનવયે જેણે વ્રત લીધા છે(વય મલપતા જોગીસર) તે બ્લેઇ મન હીસે ૪
વહેારણુ કાજે વેળા
તવ દાસી ખાસી તેડાવી લાવા એહને એલાવી ઠકુરાણી(શેઠાણી)નાં વચન સુણીને દાસી ((તહાંથી ધાઇ) તેડણુ આવી. અમ (એણે) ઘરે આવેાને સાધુજી Àાળે ભાવે મુનિવર આવે થાળ ભરી માદક મીઠાઈ આ મેલાં કપડા ઉતારી આ મંદિર ને માળીયા મ્હોટા ચતુર નારી તુમને વિનવે છે વિરહાનલે કરી હું દાઝી છુ (પ્યારા) મારા વયણ સુણીને વિષય વસ્ સુણી વનિતાના ચંદનથી પણ શીતલ વાણી તું અમળા દીસે છે ભાળી ઉત્તમ કુળમાં જેડ ઉપન્યા એ આચાર નહિ... અમ કુળના નિજ કુળ આચ રે ચાલીએ શીયલ ચિતામણી સરખા છડી વર્ષાકાળે મંદિર પામી વાત છે જગમાં દાય માટી ઇણુ ભવ અપયશ બહુલા પામે મન વચન કાયાએ કરીને ધ્રુવતથી પેરે અવિચલ પશુ
વિરૂઇ૰ર
N
કુણ (ઉઘાડે!) આગાસે ભી જે જારી ને વળી ચારી પરભવ દુ:ખ અધારી... વ્રત લીધુ' નવ ખંડુ અમે ઘરવાસ નમંડુ .
આછા વાઘા પહેરા... સુંદર સેજ બિછાઈ સુખ વિસે લય લાઈ... પ્રેમ સુધારસ સિચે મુનિવર ! વાત આધી મત ખીચે..... સમતારસમા ડાલે મુનિ અંતરથી એલે... ખેલતા નિવ લાજે તેહને એ નિવ છાજે... કુલ દૂષ્ણુ કેમ દીજે તે જગમાં જસ લીજે... વિષયસે કૃણ રીઝે
શુ' જાણે મન (મહીલા) મેલા..., ૬ મુનિવરને કહે વહારે
.
ઉલ
""
..
.
2
૩
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮૦
૩ [૧૧૦૪]
દૂહા : નારી પ્રત્યે મુનિવર કહે દશદૃષ્ટાંતે દાહિલે સુકૃત ઉદયે પામીને વિષયાસમાં મ્હાલતાં રાત દિવસ રાતા રહે પરભવ જાતાં પ્રાણીએ અમે પણ સયમ આદરી તુજ સરિખી નારી તજી એહવા વચન તે સાંભળી મુનિને કલંક લગાડવા
સુણ ભેાળી સુવિચાર
છે નરભવ અવતા૨...
દુહા : રાજા કેાધે ધમધમ્યા હુકમ કરે સેવક પ્રત્યે ઝાલા એહ પાંખડીને પુર વટલાવ્યું એણે પાપીએ
એળે ગુમાવે જેહ નવિ જાણે કાંઇ રહ... માતા વળી ઘણું મન પામે હીન વદન... એ સિવ છાંડવા ભેગ ત્રિકરણ મન સયાગ... વિષયે વ્યાપી નાર મન ચિતે તેણી વાર...
સજ્ઝાયાદિ સગડ
૪ [૧૧૦]
ગેાખે એઠા ઉચ્છાંડી છુટી છે. આંસુડાની ધાર સહી એહના પૂરવ જાર તેડાવ્યા ઋષિને ત્યાંહી બેસાડવા ઋષિને માંહી
૫
જાણે વહી ગઇ ઘટ(ડ) નાળ મેરે લાલ કરે સાધુતણી તિહાં આળ આવી પેઠી મુનિને પાચ વળગી સાધુજીને કાય નિકન્યા તિહાંથી મુનિરાય ધાજો એણે કીધા અન્યાય પાયે ઝાંઝરના ઝમકાર
હાંરે લાલ ! શીખ સાધુની અવગણી કામવશે થઇ આંધળી મુનિ પાસે ઝાંઝર રણઝણે વેલતણી પરે સુ ંદરી જોર કરી જોરાવ તવ પાકાર પુંઠે કા તિહાંથી મુનિવર ચાલીયે લાક સહુ નિંદા કરે
અહા ! એ મેટે (માડે છે)અણુગાર
20
..
આવ્યા કચન પુર(ગામ આરામની માંહિ)
ચેાખાર (ઉચે બારીએ) બેઠો રાજવી જુએ નારી તણેા (નજરે જુએ) અવદાત દીએ (ધા) દેશવટો નારીને મુનિતણા થયા જસવાદ મુનિવર તિહાંથી સ’ચ રાજારાણી એ પ્રેમશુ રાણીએ મુનિવર દેખીયા રાજા દેખી મન કે।પીચે રાજા બા યવાડીએ ખાડ ખરુાવી ઉંડી ઘણી
ઋષિ ઉપર ધરે રાષ મુનિવર કરે સતે।... કાઢી નગરની બહાર દ્વીએ એહને માર...
2.0
10 W
.
. W
W
.. ..
20
24
N
25
૧
3
.
૪
૩
R&
૫
1.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સજ્ઝાયે
તંત્ર સેવક પકડીતિહાં રાજા દેખી તેહને
અરે પાપી પાંખડીયા
દુરાચારી તુ' ખડા લાઠી-મૂઠીએ તાડતા મુનિવર સમતા ગુણુ ભર્યાં અણુસણુ ખામણા કરે તિહા મુનિવર લાખચેરાસી છાયેાનિ ખમાવે મુનિવર ! તુ મેરે મન વસીએ ઉડ્ડય આવ્યા નિજ કમ' આલેાવે
લાવે રાય હજુર કહેતા વચન કઠોર...
તું કેમ આગ્ન્યા આંહી
હવે જાઈશ કાંહી
કરતા ઘણા પ્રકાર લેતા ભવજલપાર સમતા સાયરમાં ઝીલે પાપકને પીલે કે
૯૮૧
20
..
હૃદયકમલ ઉલસીયેા કે, મુનિવરનું॰૧ યાન જિનેશ્વર ધ્યાવે અવિચલ ઠામે જાવે કે...
ખગે ણતાં કેવલ પામે
૨
20
૩
શરીર સાધુનુ (શૂળીએઆરેપ્યુ-અસીએ હયાથી) હાહાકાર નવ પડીએ આઘા મુહપત્તી લાહીએ ર’ગાણા અતિ અન્યાય રાયે કરીએ કે..., સમળી આવે લેઇ ઉડતી રાણી આગળ તે પીએ મધવ કેરા આધે દેખીને હૃદયકમલ થરથરીયા કે... અતિ અન્યાય જાણીને રાણો અણુસણુ પોતે લીધે પરમારથ જાણ્યા રાજાએ હાહા મે' એ શું કીધા કે... ઋષિહત્યાનું પાતક લાગ્યુ તે કેમ છૂટયું જાવે ? આંસુડા નાખતા રાજા મુનિ કલેવરને ખમાવે કે... ગદગદ સ્વરે રોવે તહાં રાજા મુનિવર આગળ બેઠે માન મેલીને ખમવે ભૂપતિ સમતા(રસ) સાયરમાં પેઠે કે..,, છ ફ્રી ફરી ઉઠીને પાયે લાગે આંસુડે પાય(પ) પખાળે ઉગ્ન ભાવના ભાવતા ભૂપતિ કમ પડલ (મેલ) સવ ટાળે કે....૮ કેવળજ્ઞાન લહ્યું રાજાએ ભવાભવ વૈર ખમાવે ઝાંઝરીયા ઋષિના ગુણુ ગાતાં સંવત સત્તર છપ્પન કેરા અષાઢ
સામવારે સજ્ઝાય એ કીધી શ્રી હીરવિજય સુરીશ્વર સાહે તેહતણા પરિવારમાં સાહ માનવિય જયકાર કૈ.... પુરણ(પૂનમ) ગછે ગુરૂ ખિરાજે--મહિમાપ્રભસૂરી‘દા ભાવરતન સુશિષ્ય એમ પભણે સાંભળો સહુ વૃંદા કે....
20
૪
3
૫
, ૪
M
પાત્ર કરમને સમાવે કે... એકાશી વરસે શ્રાવણુ) સુદી ત્રીજ સૌહે સાંભળતાં મનમાહે કે.... ૧૦ તપગચ્છના શિરદાર
૫
૧૨
૧૧
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮ર.
સજઝાયાદિ સંગ્રહ [૧૧૦૬]. દુહા : સરસ સ્કેમલ શારદા વાણી વરદે માયા
પઠાણપુર પાટણ ધણી સબલ મકરવજ રાય ૧ મદન જમ તસ બેટડે શીલવંત સુવિચાર અવર નહિં અવની તવી મહિણીઓ મેહણગાર રે ચરીઈ ભણું મન હેતનું આણી અવિચલ રાય
શાંતિ કુશલ કહે સાંભળે હવે લાધે લાગ ૩ ઢાળ : ધરમ ધેરી ધુર ધરમને ધરમધુરા ધુરિધીર પુરપઈઠણને પાટવીજ મદન ભરમ વડવીર...(ઝાંઝરીયા મુનિ ) ઝાંઝરીયા મુનિવર
ઝાંઝરિયા ઝમકૈ પાય ઝાંઝરીયે જગ મેહીઓજી તું ભલઈ જાય ઋષિરાય... ૫ કુલમંડણ કુલ દીવલેજી ઉગીએ અનોપમ ભાણ રૂપે રતિપતિ રાજવીજ મદન ભરમની આણ... , ૬ લક્ષણે બત્રીસે સુલક્ષણેજ પરણુવો બત્રીસ નાર માત-પિતાને વાલજી ભોગી ભમે રે સંસાર.. . ૭ જન મનઉરને ઉજળાજી ઉજળી સુકમલ કાય કમલાપતિ જાણે કાન્હહેજ મદન સેના રાણું માય.... - ૮ ઇંદ્ર મહોછવ માંડીયાજી નવ ખંડ મિલિઆ લોક નરવર નાચે માનવજી થાનિક થાનિક થાક.. - ૯ રાજકુમાર ઘણું અલજી અલજઈયે કુતિગ કામ ઈદ્ર મહોચ્છત્ર જોઈને જ જેઠવા સરખે ઠામ... - ૧૦ મુગટ વિરાજે હીરલાજી કુંડલિઆ પહરે હાર કડિ કણ દોરે કેડીનો પાલાં ન લહું પાર... - ૧૧ દાસ દી કેલા છોકરાઇ પરવરિઓ નારી સાથ અવર અનેક ઉતાવળાજી કુંવરીઆનો ઝાલૈસા હાથ....૧૨ બરછી ઝબ ઝબ ઝલકતીજી કરિ ઝાલી લાલ કબાણ તરકસ ભરી ભાલડેજી મેહણિઓ ચતુર સુજાણ , ૧૩ રાજકુમાર શેઠે ચડીઝ રમવા વનખંડ જાય કુગતિ(કુતિગ) જોતાં સાધૂ મિલ્યાજી વાંદે પ્રણમી પાય.... - ૧૪ સંધ્યા રાગટણીપરેજી એ સંસાર સરૂપ અથવા રંગ પતંગને સાધુ ભણે સુણ ભૂપ... - ૧૫ મનમાં હલ્યું મનમાંહિ રહેજી કાયા ના જાલ વિજયારસ રસીઓ ઘણુંજી માંડ ડાકડમાલ... . ૧૬
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાઝરીયા મુનિની સરકારે
માયા મૂવ સંસારને જી ધિગ ધિગ માયા જાળ નરગઈ જાયે જીવડે માયા આળપંપાળઝાંઝરીયા, વચન સુણી ભીને મનજી એ સંસાર સ ૨ રથ-રામા–પાયક તરીજી દાંડી લીધું સંયમ સ૨.૧૮ મતવાલા મ ગલ પરેજી વિચરે દેશવિદેશ માયા મંદિર પાડતુછ મુનિવર બાલી વેસ... - ૧૯ વિહાર કરે અતિ આકરૂંજી દેહસું ન ધરે રાગ ચાકરીઈ સુર નર રહ્યાં ગયે રે બંબાવતી લાગ.૨૦ જેઠ માસિ તાવડ પડે અભિનવી જાણે આગ નગર ફિર કવિ ગોચરીજી સુરત મધ્ય ભાગ.... - ૨૧ તિણિ અવસર કે કામિનીજી વન અને પરમ ચંદ કટિ લકે કેસરિ હસ્યુજી સરેજી વિધાત્રા ફંદ.. . ૨૨ નવ સાત વરસ સુલક્ષજી રૂપ મયણને આલિ વિષધર વેણ હરાવીએજી વધક વાંકુ જેઈ નિહાલિ,૨૩
સરલી કણયર બડીજી ચામડી ચાંપાને વનિ કામણગારી કામિનીજી પાતલો પિયણને પાન . ૨૪ કામ કટકની ઓરડીજી ગેરડી નરગને માંગ કાળી કાજલ કુંપલીજી ફૂડ કપટયું રાગ. - ૨૫ કરિ કંકણ કરિ ચૂડલેજ આંખડિ કાજલ રેખ ચરણે રણકે ઉરીજી દાંતલડે સેનાની મેખ. ૨૬ પીન પાધર કલસલાજી અધર પ્રવાસી રંગ ગજ ગતિ ચાલે મલપતીજી મુદરડી હીરૂ નગ... . ૨૭ વૈરવિરોધની વેલડી જી હલાહસ કઓ કુલ અનરથમાંહિ ઉપજી કામિની કૂડનું મૂલ... . ૨૮ વાંકી ભમૂહ કબાણડીજી નયણાં સાંઈ બાણ પાડ માણસ મિરગલજી જાણ અજાણ સુજાણ... . ૨૯ બાલાસર ઇસ્યાં ભણુજી ચેહટ ચાચર ચોર દૈવ ન દીજીઈ દસજી મનમથ પાડે સેર . ૩૦ નારી ભેળવી દેવતાજી નારી રે ધૂતાથ લેક અશુચિ જ જાલની દેહરિજી મત ભૂલો માનવી કેક. ૩૧ વિરહાતુર ગેખ ચડીજી અબળા પતિ પરદેસી ચંચળ ચપલ ઉતાવળીજી સાન કરે ભુડીસ... . ૩૨
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ઋષિ દેખી ઘણું ગહગહઈજીદાસી સાને પૂછવીજી ચિત્ત ચૂકે કાલી થઈજી કરે બાગઈ કામિનીજી માદક મેવા સૂઝતાજી નાહ હા પર સહેજ એહ સંગમ તુઝને મિલજી ઉવેખી નવિ ચાલીઇજી અવસર લહીન ચૂકીઈજી જોબનીયે સફલે કરછ દેહ તપૈ મન ટળવળે છે વિરહ વિલધા છાંડીમાં જ દતિ તિરણ કાલતીજી જોબણિ મદિ મત વાલડીજી સદૂગત જાતાં સંખણીજી દેવની વારી નવિ રહેજી ઋષિ કહે એહવું હું કહિછ વ્રત લીધા કિમ ખંડીઈજી મેરૂને વાય ડેલિઈજી ઈણિ ભૂલી ભૂલિ મંછ સૂરજ ઉગ પછિમજી પિઈણિ પાથરિ સાલમૈઝ મણિધર પાયાલથી ને ચલજી સીલ નખંડ શંખણજી આલિ કરે ચતુરા વલીજી મુનિવર મનિ નવિ ડેલીઓજી ઝલ ફલ કરતી પદમિણીજી મુનિવર બાહિરિ નીસર્યોજી સાલિભદ્રને સાંભર્યા અષિ ઝાંઝરીય અભિનજી મુનિ અઈમત્તો જાણુઈજી. ગજ સુકુમાલ ગુણે ભર્યો
નિયણું માંડઈ પાસ કષિ આણએ આવાસિ..ઝાંઝરીયા ૩૩ આળસ મરડઈ અંગ બાર ભીડયા અનંગ. . ૩૪ મુઝને તું નિસ્તારિત
હે આવ્યા માહરે બારિ. ૩૫ સિરજા હવે રે નિલાદિ તુમ્હસું લાગી રે રૂહાડિ” ,, અવસર દેહિલ લાગ મેં બાંધ્યો તુહસું રાગ - મનમથ મારે માર સું કહિઈ વારેવાર... , પગ લાગું અવધારિ ૨મી જાઉં બલિહારિ... . ૩૯ ખાઇ પણ દ્રહ બેલ રંગ નાખે રાતે બોલ.. , ૪૦ અહ કુલિ નહીં રે આચાર મ કિસિ કુલ નિકાર.. - ૪૧ ધ્રુવ કિમ ચૂકે ઠામ રૂડા મા સ નહીં એ કામ... ૪૨ સસિરઝરજી અંગ તુ તે સીલ ન ચૂકું તાર• • ૪૩ થાવર ન કરે પીડ ભમરાણી પરિહીડ. ભરમિ ભૂલી વિકરાળ મદન બલે જિમ ઝાળ. ઝાંઝર આ પગમાંહિ રૂમઝુમ કરતા જાહિ..... જબૂસ્વામી આદ્રકુમાર વલિ બીજે મેઘ કુમાર. કયવનો થાવ હાઈ છાંઝરીય અધિકો જોઈ.. , ૪૮
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮૫
ઝાંઝરીયા મુનિની સઝાયો -વઈર સામી વિરલે હજી યૂલિભદ્ર સમોવડિ જાણિ ઝાંઝરીયે ઋષિ ગાઈધાંજી અધિક ધિક શિરતાજ...ઝાંઝરીયા ઝાંઝરીયે તિણિ કારણે ઝાંઝર રાખે પગમાંહિ જય જય વાણી દેવકીજી શાંતિ કુશલ ગુણ ગાઈ. - ૫૦ દૂહા ઃ મુગધા પાયે નવિ પાયે જગ જીતે જસવાદ
નરવર મુખી પરગડે કરસું મુગતિવધુ સાદ... • ૫૧ શરણે એહવા સાધુને જિન મન્મથ માર્યો માર
સુર-નર જિણ ગાવાયા તેનું કાઢયે ખાર.. • પર ઢાળ ઃ અબળા મનનું ચિંતવે કામિ ન આવ્યું કારિ હે અંગ વિલુરી મુંબડી
ઋષિ ચૂકં જાય ભાજિ હે.... ઝાંઝરીએ મન મહિએ મેહયા સુરનર વૃંદ દરસણ મહયા દેવતા મેહ્યા સૂરિજ-ચંદ હે. . ૫૪ લેક મિલ્યા કેતિક જોઈ સાધુ ન મૂકે ટેક હો કાબરિ કોલાહલ કરે
બે ગલિ અનેક હે.. ,, ૫૫ એક ભી-પાટુ મારે
લ એક મારો કાંધિ છે એક ભ ભરે મોડીયા એક રો સર સંધિ હો... - ૫૬ રાજા ચોખારઈ રહ્યો નિજરે દીઠે પાપ હો વારી નારી કુલક્ષણી
રાઈ આવી ટાલી સંતાપ હો.... ૫૭ લુંટ ઘર અબળાતણે કાટી હાર્થ ઝાલી હો ચેહટ ચાચરી ફેરવી
મેલી વગડા પાલિ હ... - ૫૮ આળ ઉતા સાધુને
લેકે કહ્યો સાબાશ હે અમર વધાવૈ ફૂલહૈ
દેવ રહ્યા આકસિ હા. . ૫૯ ખંભ નયર નર સિંઘજી ઋષિના પૂછ પાય હે મણિ મોતી ઉલાલિતે રાજા આપણ& ઘર જાય છે... .. લિખ્યું વિધાત્રી નવિ ટળે દેવતણી ગતિ ચૂક હા કરમસિ સર હુયે . ગ્રહગણ તારા મૂક હે .. • અથિર સરૂપ સંસારનો જાણી છાંડ રાજ છે સમતારસમાંહે ઝીલતે માયા મમતા ન કરે લગાર હે . ૨૨ સમિતિ ગુપ્તિ ઋષિ ચાલતે લેભ ન આણે રસ છે આહાર કરે અતિ સૂઝતે, મરમ ન બેલે મિસ છે. . ૬૩ ચેહટે ચાચંરિ ચઉ વટે કાઉસગ્ન કરઈ મસાણ હે થિર કલ્પી ત્રષિરાજ - મહણિઓ ચતુર સુજાણ હે... . ૨૪
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
८८६
સઝાયાદિ સાગ્રહ
00:
ગૂજરથી કંચણ પુર
આવ્યા ચતુર સુજાણ હે રૂપવતી કુરૂ ચંદના ઝાંઝરીએ દીઠે ભાણ હે... ઝાંઝરીયા રાણીભાંજી બાતડી
નયન નખર તારિ હે રાજા મન ગેસો ધરી ગેલે સૂલી મારિ હ... ગેલી માયા કેળવી વાંટે બે કરોડિ હે ભગવન મુઝસું માયા કરે પૂરે અમારા કેડ હો .. મહિરે સહજે નીપની રસોહી નિરવદિ આજ હે પંહો મુઝ ઘર બારણું સરસી અહારા કાજ હો.. . ૬૮ કૂડ ન જાણે કારિમા
સરલ સભાવારિ રાજ હે કરૂણ રસને સાગરૂ
મુનિવર મુનિ સિરતાજ છે. ૬૯માંડી પરપંચ ગોઠડી
રમવા વાડી જાય છે માણસ મેલી તેડીઓ વિહરણિ આવ્યું આષિરાય.. , અસી કાઢી ઉભે રહ્યો રાયની સીખ સંભારિ હે ત્રાષિ અહે તમને મારસ્યાં તું સમર સમર જગદીસ હે... . ૭૧ કડુ બેલ પારિતું ધરતી ઘાલે ખાડ હે ઈમ કહી ઝટકે મારીઓ સૂળી વિંધે હાડ હે... . અણસણ કીધું ખામણું મુનિ સમરે નવકાર હે સૂળી ચડાવ્યે કેવલી ખિણિ ઍક લાગી વાર હા... ૭૩ વાગી દેવની દુંદુભી સુર રહ્યા ગગને છાય છે કીધી વૃષ્ટિ ફુલાંતણું મહિમા કરી સુર જાય છે... . ગૃધસી ચાણ કલકલી કાગલે માંડયું રંગ હો લેહી તરસ્યા જીવડા જેવા મિલીઆ જગ છે. . એ રંગાણે કલ્યડે લેહી ભરાણે ઝાબ હે સમળી એ લેઈ ગઈ ઉડી ગઈ આકસિ હે. ચાંચ થકી આગલિ પડીઓ રાણી બેલે સાચ હે એ ઓ મુજ વીરને ઓળખીએ અહિનાણ હે.. . રોતી રડતી ટળવળે બાંધવ મરા આજ હે હોયડો અજય ફાટે નહીં શું કરું હા માય હાય હે.. ૭૮ જામી ર કહતી વલવલે પીહરીઆની લાગી વાટ છે મેહ ગયે મન ઉતર્યો ઘર વાસનૈ માથે દાટ હો.. , ૭૯ તરૂઅર રોયા પંખી આ મારગિ રોયા લેક હે વનપંડયા હિરણલા ઋષિ રાજા મરા ફેક હે... , ૮૦
૭૫
૭૬
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સજા
અને ઉદક છાંડી કરી ભાઈ સર નેહલે રે મતિ મહા રાજવી અવિચાર્યું કારજ કર્યો ઋષિહત્યા પાતિક ઘણું દેશ કુલિંગના રાજવી વૈર વિરોધે વાળી કેવલ વહી મુગતિ ગયે ભવના ભાંગ્યા રે મેહણાં મનમાંહિ ખમાવી જંગમ તીરથ ગુણની મન્મથ મારી જસ લહ્યું નામે નવનિધિ લાભાઈ દરસણ વાંછે દેવતા એ ઋષિ અવનિતલિ જે મદન ભરમ મહિમા ઘણું પુર પઠાણ પરગડે ગાયમન ઉલટ ધરી રતન પુરૂષ ગુણે આગળ મદન ભરમ જીવે ઘણું ઈસર રતન સમુદ્રથી અધિકે એ છે જે કહ્યો સંવત સેલસ ઑતેરે વૈશાખ વદ એકાદશી વિજયદેવ સૂરીસરૂ તપગચ્છ નાયક ગુણનીલે વિનય કુશલ પંડિત વરૂ શાંતિ કુશલ ભાવે ભર્ણ -
બહિનડી કીધું કામ છે સાઝરિયાં (વા)વધારી મામ હે...ઝાઝરીયા રાણીને ભાગો ભરમ હો મઈ માંહિલે ન લાધે મમ હે૮૨ દેખી કહ્યો ન જાય છે જઈ લાગે કલેવર પાય હો.... ૮૩ રાય કલેવર સાથિ હો ચડશે ચિંતામણિ હાથિ હે.... ૮૪ પાતિક કાઢયા મૂલ હો
જીવડે કી અનુકૂલ હે... . ૮૫. ઉપશમરસ ભેગાર હે ઉતરી ભદધિ પાર છે. - ગ્રહ ગણુમાં ગઈ સેવ છે નર વિધાધર દેવ હ... , ધરમપણે અંકૂર છે શિવનયરી વાજયા દૂર હો... - ૮૮૬ સાંભરી મદન જમરાય છે સદ્દગુરૂ ચરણ પસાય હો.. . ૮૯. ગુણમણિ કેરી ખાણ છે રૂડી જિનવર વાણિ હે... . ૯ જાણે એ અધિકાર હો તે ખામુ વારવાર હે.. ૯૧ સીયાણા (શ્યાણ)નયર મઝાર હે થુમઈ બુદ્ધિવાર હે.. - ૯૨ ગણધર પદ ગણધાર હે જિનશાસન શિણગાર હે. . ૯૩ પંડિત પદ શિરતાજ છે સફલ સફલ દિન આજ હે.. - ૯૪
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૮૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
* ઠવણીની હરિયાળી [૧૧૭] નારી એક ડુિં નયણે દીઠી ને જ લાગિ પ્યારી રૂપવતનિ રૂડી દઈ મનહર મોહન ગારી રે. નારી એક હિ૧ ચાર પુરૂષ ઉભો ભાગી માંહે માંહિં વિલગા ગુણે કરી નિ બહુ બંધાણુ ખિણ નવિ રહેતે અલગ રે...૨ ચિન્હ રૂપે કરી નારી નીપની - સેમલ વરણ સારી તેહ નિ ખંધિ ચડીનિં બિંબી સુંદર એક ઉપગારી રે... ૩ નારી ઉપરિ જે નારી બઈઠી તે સબ વાત પિછાણે પંડિત જનીન લાગિ પ્યારી મૂરખ ભેદ ન જાણે રે.. સભામાંહિ સેભાગણ બેસઈ કે નહીં એહનિ તેલ પંડિત સિદ્ધિ વિજયને સેવક સૂર વિજય ઈમ બોલે રે.. . ૫
gી ઢંઢણઋષિની સઝાયો [૧૧૮] સરસતી માત પસાયથી ઋષિ ગુણ ગાઉ રેલે, અહો ત્રષિ૦ “ઉત્તમના ગુણ ગાવતાં
કેવળ કમળા પાઉ રે લે કેવલ૦૧ જબૂદ્વીપ વખાણીયે
દ્વારકા નયરી રૂડી રે લે , દ્વા મુખ્ય રાજા કેશવ તિહાં જાદવકુળ કેડી રે લે . જા. ૨ કેશવ રાણી ઢંઢણ
રૂપે રંભા સમાણી રે હે . ૨૦ * તાસ કુમાર ઠંઢણ ભલે સકલ કલાગુણ ખાણી રેલે . સ નમિ જિનેસર આવિયા કૃષ્ણ વાંદવા જાયે રે લો , કૃ૦ પ્રભુ મુખકજ દેખી કરી. હૈડે હરખ ન માયે રે લે , હૈ. ૪ પ્રભુજીએ દીધી દેશના
ભવિયણને હિતકારી રે , ભ૦ દેશના સુણી ઢંદણ કહે
સંયમ આપે સુખકારી રે લે, સં૦૫ પ્રત્રજ્યા લેઈ શભ ભાવથી દશાવધ ધમ ને પાસે રેલે . દ. પાંચે ઈદ્રિય વશ કરી
કમ કાઠન ને બાળે રે લે ,, કમ૬ દિન પ્રતે દ્વારિકામાંહી તે ગોચરીયે જાવે રે લે , ગે. ભાત પાણી તે સૂઝતાં દેવગે ન પ વે રે લે દે૭ એહવે નેમિચરણમાં
વાંદીને કૃષ્ણ પૂછે રે લે વાં કહે સ્વામિ મુનિ કેટલા સહસ અઢાર કહે છે કે લે , સ ૮ એટલા મુનિવરની મધ્યે પહેલા કુણ કેવલ વરશે રે લે , ૫૦ પ્રભુજી કહે તુજ પુત્ર તે ઢંઢણ કેવલ વરશે રે લે . ૮૦ ૯ ઇમ નિસણી વેગે વળે મારગે મુનિવર મળી રે લે .. માત્ર વિધિ સહિત કરિ વાંદતાં કેઈ વ્યવહાર કળીયે રે લે છે કે ૧૦
ه
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢઢણુઋષિની સાયે
એ કાઇક મેટા મુનિ મુનિવર માદક વહેારીયા જિનવરને વાંઢી છે સ્વામી વદે સુણે સાધુજી પ્રભુ મુખથી એમ સાંભળી ઈંટ નિભાડામે જાઇને મેદક ચૂરતા કેવલ લહ્યા અનુક્રમે કને ક્ષય કરી નેમિશિષ્ય ઢંઢણુ ઋષિ હીરધનના ક્ષેમ કહે
માદક વહેારાવુ આણી રે લે। અહેમ શુદ્ધ આહારને જાણી રે લે શુ' અ'તરાય ગયેા વહી રે લે, લદ્ધિ તુમ એ નહિ ર લે પુર બાહિર ચાલે ૨ ચૂરી માદકભુ’ઇ ઘાલે ૨ ઘાતિ કમ" વિદ્યારી રે લે . ઘા॰ પહેાંતા મેક્ષ મેઝરીરે લે,,૫૦ ૧૪ પ્રણમે ભાવ આણી રે લે, પ્ર
લે
પુ
લે
૨૦ ૧૩
RO
પામે શિવ સુખ ખાણી રે લે
પામે ૫.
.
[૧૧૦૯]
.
.
1.8
અડયાલ યવર લકખ ખયાલ
૯૮૯
ડુદ્ધિ : સપરિવારિ નેમીશ્ર્વર પુ હતા માદળ ભુગળ ભેરી ન ફ્રી ચાચર ચ ુટઇ. ગૂડી રૂડી કુકુમતા છડા છાબડા
ઢાળ : મુછાળા મહવિડ સુહડ કે ગલગજ્જિત ગયવર
ઢિ
: ગલ ગતિ ગયવર લકખ ખયાલહ સેલ સહસ ગેાદુધા ચેવાતુ કરૂ પાર ન જાણુ ચિહુ દિસિ વ્યાપી વસુધા
૨૦ ૧૧
શું
લ ૧૨
જાણી યાદવ રાજા સબલ વાવઇ વાજા તેરણ વન્નર વાલિ ધવલ મગળ દ્વિષ્ઠ નારિ...
.
શાસન શ્રુતદેવી સેવી કત્રિયણુ માય નિરમલમતિપાઉ' ગાઉ' શ્રી ઋષિરાય ૧ રુઢિ : ઢંગુ ઋષિ તાં ગુણુ ગા` પાઉ' પરમાણુ દ દ્વારિકા નયરી વઇરી ગજણુ રાજ કરઈ ગોવિંદ ઢઢણા રાણી રૂપિ' વખાણી ઇંદ્રાણી અવતાર તાસ ઉવિર અવતરીએ અનાપમ ઢઢણુ નામ કુમાર યૌવન ભર તરૂણી પરણી રાજકુમારી કન્યા ગુણ લાણી સકુલિણી સસારિ ડુઢિ : સકુલિણી સંસારર નારી તે પરણી અતિ અભિરામ ક્રાણુ અવસરિ શ્રી નેમિ જિણેસર પુહતા સહસારામિ સમેાસરચુ તિહાં દેવે રચીયુ' હવીએ સેવન રણે કરઇ વખાણુ જાણુ ચાળીસર અમીએ સમાણે વણે... ઢાળ : વનપાલક વિઇ સુણી શ્રી કમલાનથ વિહરતા પુ'હુતાં સપરિવાર શ્રી નેમનાથ
.
૩
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
સઝાયાદિ સંગ્રહ
સપરિવાર અંતે ઉર સરિસુએ ચાલઈ ચતુર ભુજરાય
ત્રિણિ પ્રદક્ષિણ ઈ વાંદઈ નેમિ જિણસર પાય. -ઢાળ : દેસણુરસિ રંજ્યા સુરનર કિનર ચિત્ત
વઈરા ગઈ જાગીઓ ઢંઢણું ભવહ વિરત્ત - ડુઢિ: ભવહ વિરત્ત વઈરાગિઈ જાશિઓ ઢંઢણ નામ કુમાર
માય તાય કંતા પડિબેહી લીધઉ સંયમ ભાર પંચ મહાવ્રત સૂધાં પાલઈ નવકલ્પિઈ કરઈ વિહાર
આતમ લબ્લિઈ જઉ પામિણ્યું તઉ લેસ્ય આહાર... ૫ ઢાળ : પૂરવ ભવ સંચિત ઉદય આવિલ અંતરાય
આહાર ન પામઈ દોષ રહિત ઋષિરાય ડઢિ : દેષ રહિત ઋા આહાર ન પામઈ ઉપવાસી ષટમાસ
અહિ આ સઈ અતિ દુસહ પરીષહ ભૂખ તરસ વન વાસ વસુહી વિહરતા અનુક્રમ ૫હતા નયરો નેમિ જિર્ણોદ
વિધિ વંદણિ આવ્યું ભગતિ ભાથુ પૂછાઈ શ્રી ગોવિંદ - ઢાળ : ગિરૂઆ ગુણસાગર સુંદર સકલ સુજાણ
| મુનિવર તુહે ત પીઆ અધિક કવણ વખાણ દુઢિ અધિકું કવણ વખાણહ કી જઈ લી જઈ જેહનું નામ
કર્મ ખપીનઈ વહિલું લહિયઈ કેવલ કમલા ઠામ સુણી વિશ્વભર જિણવર બેલઈ અવર ન ઢંઢણ લઈ
કેવલ લકમો આજ જ વરસ્યઈ હરસ્થઈ દુરિત નિટો લઈ ઢાળઃ હરખિઓ હાંર પૂછઈ કિહે છઈ તે ઋષિરાજ
- સ્વામી કહે સાંભળ સાતમું મિલસ્યઈ આજ દુઢિ : સાતમું મિલથઈ આજ ઢંઢણુ ઋષિ વિઠ્ઠલ વેગિઈ વળીએ
દ્વારિકા નગરી માંહિ પઈસતાં મારગ મુનિવર મિલીએ ત્રણ પ્રદક્ષિણ દઈ વાંદેતાં દેખાઇ ભદ્રક ભાવી
માધવ વાંદઈ એ મુનિવર મોટઉ ચિત્ત વાત એ આવી. ૮ હાળ : નિજ મંદિર તેડઈ તેડઈ નહીં ય લગર
મોદક વહિરાવઈ પરિછલ પરિમલ સાર દુઢિ : પરિમલ સાર મેદક વહિરાવ્યા સસરણિ અષિ આવઈ
ઈર્યા ગોચરી પડિકકમી જિનનઈ 2ષ આલેકાવાઈ કાન્હઉ કેરી લબાધ પાયા આતમ લબ્ધિ ન કહીઈ એ લડૂ ગાડૂ જેવડા શુદ્ધ માંન કિમ કહી
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્વઋષિની સજ્ઝાયે
ઢાળ : ઢંઢણુ ઋષિ ચિંતઇ પોતઈ પુણ્ય અપાર સિરવર ગુરૂ ગિરૂ સંશય ભાંજગુહાર દુદ્ધિ : સંશય ભ’જણ હાર ગુરૂ વયશે ઇંટ વાહિ મુનિ જાઈ માદક ચૂરઇ મનમાંહિ સુરઇ હસતાં કરમ કરાઈ ભાગવતાં માં હુઇ અનીઠાં મુનિ ચડીએ શુભ ધ્યાન ઘન ઘાતીયાં કમ' સવ ચૂરી પામીએ! કેવલ નાણુ... ચિં કમલ મહંત એલઈ નિજ વૃત્તાંત
ઢાળ : ઉત્સવ કરઇ સુરવર ઢઢણુ ઋષિ ખઇઠા
દુઢિ : નિજ વૃત્તાંત ઢઢણુ ઋષિ એલઈ પૂરવ ભવિ અમ્હે હતા વ્યાપારી આવી ભાતી ખેત્રીઆપણુઈ ચાસ અધિક દેવરાવી અ'તરાય ક' તિહાંથી ખાંધ્યું લાધ્યુ તે ફલ એડ નિમ (જણેસર પાય પસાÛ કીધુ તેહનું ઇંડ
રૂઢિ
: માયા નેલ્હી મેડિ મહામુનિ જોડી ન ઢાઢણુ સરખુએ નમિ જિજ્ઞેસર સીસ સિરામણિ નયણે તૂ'ઢણુ નિરખુએ અચલ અનત અનઈ અક્ષય પદ પાંમિઉ' શાશ્વત ઠામ શ્રી કલ્યાણસૂરિ કરોડી સદ્ગુરૂ કઈ પ્રણામ...
ઢાળ ત્રસ થાવર ખાદર સૂક્ષ્મ જીવ અન ́ત તસ છેદન ભેદન તા૫ન તાડન અંત તાપન-તાડન રિ કરીનઈ જીવદયા પ્રતિષg પચ સમિતિ ત્રિણિ ગુપ્તિ આદરી સુધી દૃષ્ટિ નિહાલુ... અણુ પર ક્રિમેહી સુર-નર-કિન્નર કેડિ મદમર્ મમતા માયા મેલ્હિી મેડિ
સરસતિ સામિ રે તુમે સાચુ` જ'બુ રે દી૫માંડે વખાણીયે ઉલા : દ્વારિકા નણી
એક મષીયરા
ધાર રાય રાણા વાસુદેવ વિશેષને
૯૯૧
૧૦
તેહુ વખાણી જા કિષ્ણ માટે
દેત્ર દાનવ
ચાલિ : માહિવ ઘરણી નામે ઢઢણા
૧૨
[૧૧૧૦]
કહ્યું ઋષિ ગુણ ગાવા રે મારૂ મન ગહત્રણું દાહુિણ ભરતે રે દ્વારિકાનગરી જાણીયે
૧૩
યાદવા કુલ કાડુ એ અવર નહી તસુોડુ એ ૨ પુર અંતેઉર પુરૂ એ સૌ' દુર્જન ભજન સે'રૂ એ
રૂપે રભા શીયલે' અજણા તેહની ૨ કુખે કુવર તે અવતર્યા નામે ઢંઢણુ સકલ કલા વયો ૪
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ ઉથલે : કલા વરીયે ગુણે ભરી રૂ૫ મયણ હરાવએ
રાજ કુંવરી જિસીય અમરી હરખે હરિષ રિણાવીએ ૫ સંસાર ડરતે વિષય વરતે કુંવર ભેગ ન ભાવ એ
શ્રી નેમી જિનનાં ચરણ વંદી સંતે સુખ પાવ એ ૬ ચાલિઃ બૂઝવે નેમિ જિન વચ-સુણી કરી કુંવર વેરાગે રે દીક્ષા આદરી કરે રે મહેચ્છવ કેશવ રાજીયા જગમાંહે રે યતિધર્મ મહિમા રે ગાયેલ ઉથલે ? ગાજી મહિમા ધમ કેરે પંચ મહાવ્રત શિર ધરે
ધ-લેભ-મહ-મચ્છર ઠંડી ઈદ્રિય પાંચે વશ કરે ૮ સમતા રે સમિતિ ગુપ્તિને ધરતા સહે બાવીસ પરીષહે
અઢાર સહસ શીલાંગ રથધારા ઘરે ધ્યાન મુનસરા ચાલિ : નિત નિત પરતે રે કરે રે વિહાર લે દશ વિધતિ ધર્મ પાળે રે અતિ ભલે
૧૦ અતિ ભલો રે તિહાં ધર્મ પાળે વિહાર કરતાં રે સંચરે દ્વારિકા નગરી માંહે ઋષિજી ગોચરી નિત સંચરે ૧૧ તિર્ણ આહાર વેલા રે આહાર પાણી સુઝતા તે નવિ મલે
અંતરાય ફલ મારે ઉદયે આ ઇચ્છું રે જાણે ઋષિ રહે ૧૨ ચાલ ? એક દિને આવીરે નેમ સમેસર્યા જઈ નેમુ કંઈ રે વાદીને પૂછયું
કહોને સામી રે મુનિવર કેટલા સહસ અઢાર આજ છે ભલા ઉથલે : એટલું જાણી ચક્રપાણી વલી વિશેષ પ્રસન કરે
એટલા મુનિવર માંહેલું પહેલું કહેને કેવલ કુણ લહે ૧૪ સામી બેથા ઋષિ ઢંઢણ આજ હસે રે કેવલી
સુણી વાણુ વેગે વળીયા કૃણ પહેતી મનિ રેલી ૧૫ ચાલિ : મારગિ દીઠારે મુનિવર આવતા ત્રણ પ્રદક્ષિણ રે ભાવે વાંદતાં
- તતખણ પંખેરે ધનક મહેશ્વરી એ માટે જતી મનિ ધરી ૧૬ ઉથલ : મનિ ધરી મેડે યતીને તેડી ને માદક ઈમ કહે
સુઝતે એ આહાર જાણી ઋષિ વહેરી રે ગહગલે ૧૭ શ્રી નેમી જિનને આવી પૂછયું અંતરાય ગયા વહી?
સામી બેલ્યા કૃષ્ણ લઘું લબ્ધિ દંઢણ તુમ નહીં ૧૮ ચાલિઃ ધિગધગ કરતે રે ઈસ્યુ રે વિચારતે સરસ હું આહાર ન લેઉ અસુઝતે
કહોને સામી કરમ કિસ કિયાં પૂરવ ભવાંતર ઉરે મેરે આવી ૧
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૯૪
કંટણઝષિની સઝાયો ઉથલ : ઉદેરે આયા ન સુણ ઢંઢણ તું હતે અધિકારી
પંચ સેહલ લેઈ રાય કારણ જારી રે વાવણું તું .... ૨ તિણ આહાર વેલા આહાર પાણી ચારિ વૃષભાં કારણે
પંચ સેહલી સહસ બલદા ભૂખ તિરસ વડારણ.. ૨૧ ચાલિ : તિણેરે અવસર આદેશ તુમકિયો ચાસઈ કે કૌ અધિક વલાવીએ
પરસેં જીવને અંતરાઈ ફલલીયૌ પરવસિ પડીયા તણે નરવ હૌ.૨૨ ઉથ : એટલું જાણીને ચક્રપાણી નગર બાહિર ચાલએ
ઈટવાની માંયમયે સૂરિ ૨ મેદક ઘાલીએ.. ૨૩ ચૂરતાં મેદિક કર્મ ચુર્યા જ્ઞાન હુઓ અતિ નિમળું
દેવ દુંદુભિ ગયણ વાજે હેઉ ચિહું દિશિ નિમણું. ૨૪ ચાલિ : સેવન કમલે બેઠા કેવલી સહુના સંશય ભાંજે વળી
સંશય ભજે મનમાંહિં ગજે યાદવા વંશ ગહ ગહ
કૃષ્ણનંદના શિષ્ય નેમી જિન ઋષિ ઢંઢણ તુમ જયો... ૨૫ ઢંઢણ ષિને વંદના, હું વારી લાલ ઉત્કૃષ્ટ અણગારરે, હું વારી લાલ અભિગ્રહ લીધો આકરો - લધે લેશુ આહાર રે... - ૧ દિનપ્રતિ જાવે ગોચરી , ન મેલે શુદ્ધ આહાર રે , ન લાગે મૂળ અસૂઝ . પિંજર હુએ ગાત્રાગેખ)રે...... હરિ પૂછે શ્રી ને મને » મુનિવર સહસ અઢાર રે , ઉત્કૃષ્ટ કુણ એહમાં
, મુજને કહે કૃપાળ રે... - ૩ ઢઢણ આધકે દાખી
શ્રીમુખ નેમિ જિણું રે કૃષ્ણ(મન) ઉમાહ વાંદવા . ધન્ય જાદવ કુલ ચંદ રે... મારગ માંહેગલીમાંહે)મુનિવર મિલ્યા. વાંદે કૃષ્ણ નરેશ રે કિણહી મિથ્યાત્વી દેખાને
આ ભાવ વિશેષ રે.. આ અમ(ભુજ)ઘર સાધુજી છે ત્યાં મેદક છે શુદ્ધ રે ઋષિજીલેઈને-વહેરી)આવીયા એ પ્રભુજી પાસ વિશુદ્ધ રે. ૬ મુજ લધે મોદક મલ્યા? તે મુજને કહે કૃપાળ રે લબ્ધિ નહિ વત્સ ! તાહરી - શ્રીપતિ લબ્ધિ નિહાળ રે... તો મુજને નહિ
ચાલ્યો પરઠણ કાજ રે ઈટ નિંભાડે જાઈને
ચૂરે કમ સમાજ રે... - ૮ આવી સુધી (વિશુદ્ધ) ભા ના બે પામ્યા કેવલ નાણું રે ઢંઢણ ઋષિ મુગતે ગયા કહે જિનહર્ષ સુજાણ રે .
સ-૬૩
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૯૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ L૧૧૨] ધન ધન ઢઢણ મુનિવરૂ કૃષ્ણ નરેસર પુત્ત રે ગુણમણિ લવણિમ શોભતે લખમી લીલા જુનો રે ..ધન ધન ૧ કમલ કમલા કામિની
મૂકી એક હજારે રે નેમિ વચને વૈરાગીઓ લીધે સંયમ ભારે રે... , ગ્રહણ ને આસેવના
શીખી શિક્ષા સારે રે વિચરતા આવ્યાજ દ્વારિકા નેમિ સાથે સુખકારે રે... . એક દિન ગેચરી સંચર્યો કરતાં ગવેષણ(સુધી)શુદ્ધિ રે આહાર કાં મિલે નહિ મુનિ મન સમતા(બુધી)બુદ્ધિ રે, મુનિ ચિંતે પુદ્ગલબળે
યે નિજ ગુણ અભ્યાસ રે ઉત્સગે ઉછરંગે)આતમ બળે કીજે શિવપદ વાસે રે.. - ૫ યથા શક્તિયે આદરે
અપવાદે અને રે સહજે જે સંવર વધે
તે ન ગ્રહ પર ટેકે રે.. .. નિત પ્રતિ ગોચરી સંચરે ન મિલે અન્ન ને પાને રે પ્રભુચરણે આવી નમી
પૂછે તજી અભિમાને રે... - ૭ શું કારણ કહે નાથજી ! એવડે એ અંતરાયે રે જિન ભાખે કૃતકને એહ છે વ્યવસાયે રે. . પૂરવ ભવ ધન લેભથી કીધે ફર અપાયે રે તીવ્ર રસે જે બાંધીયા
તેહનો ફળ દુ:ખદાયે રે.. - ૯ નૃપ આદેશે પાંચસે
હળ ખેડવા અધિકારે રે ચાસ એક નિજ ક્ષેત્રની ખેડાવી ધરી પ્યારો રે.. ભાત ચારીને સવને
તમે કીધો અંતરાયો રે તીવરસે જે બાંધી
તસુ વિપાક એ આ રે... ૧૧ મુનિવર અભિગ્રહ આદર્યો એહ કરમક્ષય કીધે રે લેશું હવે આહારને
ધીરજે કારજ સીધે રે.. . માસ ગયા ષટ એણી પરે પણ મુનિ સમતા લીને રે અણપામે અતિ નિજ રા જાણે તિણે નવિ દીને રે.... . વાસુદેવ જિન વંદીને
પૂછે ધરી આનંદે રે સાધક સાધુ મેં નિરમલ કવણ! કહે જિનચંદો રે. . ૧૪ નેમિ કહે ઢઢણ મુનિ સંવર નિર્જર ધારી રે સહુ સાધુ થકી સાધકથી) અધિક છે સમતા શુદ્ધ વિહારી રે... - ૧૫ નિજ ઘર આવતાં નરપતિ વંધો મુનિ શમનંદો રે દીઠે તવ એક ગૃહપતિ પામ્યો હરખ આનંદો રે... - ૧૬
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઢઢણુઋષિની સજ્ઝાયે
મુનિ આવ્યા તસ આંગણે માદક સુઝતા મુનિ ગ્રહી (જન વંદીને પુછીયે નાથ કહે જદુનાથને સાંભળી મુનિ અતિ હરખીયા વીતરાગ ઉપગારીયા
સાધ્ય અધૂરે કુણુ કરે પુદગલ જગની એ' એ સાધન વધતે દરે નિષ્કારણુ પર વસ્તુને એમ ચિતવી શુદ્ધ થડિલે પુદ્ગલસ'ગની નિદ્યના પર પરિણતિ વિચ્છેદ્યતાં ક્ષપક શ્રેણી ને રમ્યા આતમ તત્વ એકાગ્રતા ઘન ઘાતો સવિ ખેરવ્યા
ક્ષીણુ માહ કરી ચરણુની કેવલ જ્ઞાન દર્શન વર્યાં પરમ દાન લાભ નીપને સમવસરણમે. આવીયા એહવા મુનિને ગાઇયે દેવચંદ્ર પદ પાઇરે
કૃષ્ણ નારી હવે ઢંઢણા યૌવન વય પરણ્યા ઘણી સાંભળી પ્રભુની દેશના કૃષ્ણનરેશ મહોત્સવ કરે કર્મ ઉય આવ્યું તદા મુનિવર સાથે(ગેાચરી)જાય પણ સુનિવર પૂછે તેમને કૃષ્ણે પુત્ર જગ ાણીયા
પડિલાભ્યા મન(સ) રાગે રે ચઢતે મન વૈરાગે રે... છુટયા તે અતરાયા રે ? કારણથી તુમે પા રે... ધન ધન એ ગુરૂરાજો રે કૃપા કરી મુજ આજો રે... એ આહાર અસારા રે કેમ લે મુનિ સુવિચાર। રે... ૨૦
[૧૧૧૩–૧૪]
ધન૦૧૭
ઢઢણું નામ કુમાર રૂડી રાજ કુમારી... પામ્યા તે વૈરાગ
દીક્ષા લીએ મહાભાગ .. નામે જે અતરાય તેડુને લાભ ન થાય ..
પ્રભુજી પુરા શિષ્ય ઢઢણું નામ મુનીશ...
* ૧૮
10
એ સાધક વ્યવહારા રે
છીપે નહિ' અણુમારે રે... ૨૧ પરઠવતા તે પિડા ૨
૯૯૫
W
નિજ ગુણુ રમણુ પ્રચર્ડા રે..,, ૨૨ નિજ પરિણતિ પ્રાગ્માવા રે પામ્યા આત્મ સ્વભાવે રે... તન્મય વીરજ ધારે રે રત્ન ત્રયી વિસ્તારે રે... ક્ષાયિકતા કરી પૂરી રે અંતરાય સિર્વ ચૂરી રે... કીધા કારજ સૂધા રે સાધ્ય સંપૂરણ સીધા રે... ધ્યાઇચે ધરી આના રે લહીયે પરમાનન્દે રે...
. ૨૬
W
2.8
૧૯
1.0
૨૩
૨૪
૨૫
. ૨૭
૧
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
કરી વડા
,
સઝાયાદિ સ ગ્રહ ધમી લેક વસે ઘણાં , મહા ધનવંત ઉદાર ઈણ નગરી પામે નહીં ભિક્ષા માત્ર લગાર... સ્વામી કહે કારણ કિયું કિશ્ય કર્મ કર્યું એણ તવ પ્રભુ પૂરવ ભવ કહે કમ સફલ નહિં જેણ...
૧૧૧૪]. સાંભળો સાધુ સેહામણું, રે લેલ કર્મ કર્યા ઈણે અતિ ઘણાં રે લોલ ધન્ય પૂરક નગરી વડે વિપ્ર પારાસર પરગડે... - ૧ ખેતર વવારે રાજ્યનાં પાંચસે હળ સમુદાયનાં . . ચાસ એકેક તણાવ
નિજ ખેતરે તે વવરાવતે... . ભજન અવસર પણ થયે . સહુ જીવને અંતરાય કરે કર્મ બંધાયું આકરૂં - ઉદયે આવ્યું તે પાધરું... તે સાંભળી વૈરાગીયે - ઢંઢણુ શુભમતિ જાગી કરે અભિગ્રહ એહવે [, નિજ લબ્ધ આહાર લેય.. , એમ સહેતાં માસ પટ થયા , હરિ ને મને વંદન ગયા પૂછે જિન એ મુનિવર છે. એહમાં કોણ દુષ્કર કરા. પ્રભુજી કહે ઢઢણ મુનિ - પરીસહ સહે છે મહા ગુણ પ્રભુ વાંદી પાછા વળ્યા છે પુરમાં આવ્યા ઉતાવળા ઢંઢણુ ઋષિ સામા આવતાં , દેખી હરિ મન ભાવતા ગજથી ઉતરીને વંદીયા , હષે મુનિ ગુણ ગાવતા... . ૭ મુજ અવતાર સફલ થયે તુમે નમતાં મુજ દુઃખ ગયા તિહાં એક શેઠ દેખી ચિંતવે . કૃષ્ણ ઈણિ પરે જે સ્તરે. તે પ્રાણી ધન્ય માનવ , ઘર તેડીને આણીએ એમ ચિંતી તેડયા ઘરે . માદક ઠામ લીચ કહે રે... - ૯ કરી મનોહાર વહોરાવીયા , કષિ જિન પાસે આવીયા સ્વામી! તુટયું કે નહિંદે , અંતરાય કમ જે સહિ તવ બેલ્યા જ્ઞાની ગુરૂ ,, કમ હજી તુજ છે ઉરૂ કૃણ લબ્ધિ એ જાણજો , નિજ લબ્ધિએ મત માનજે. પરની લબ્ધિ જાણી હવે આહાર એકાંતે પરઠે પરઠવતાં દયાને ચડયા , કર્મ સંઘાત(ક્ષ ભાવે અતિ વધ્યા...૧૨ કેવલ જ્ઞાન ઉપન્ય તિહાં .. કાલેક વ્ય પિત થયા નેમજીને પ્રદક્ષિણા દેઈ રે , બેસે કેવલી પર્ષદા , દેશના દીયે નેમનાથજી , , બાંધ્યાં કમ નવિ છૂટે રે , વિહાર કરે પ્રભુ અન્યદા , પાંચમી ઢાળ પદ્દમે કહી... - ૧૩
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________
-તપની સઝાય
# તપની સજ્ઝાયો [૧૧૧૫] લેવા મુક્તિનું દાન નહિં કોઇ તપ સમાન તપ સરખુ નહિ કાઇ (શુદ્ધ) ભવિકજન સેવે સુરનર પાય
મન વાંછિત ફળ થાય... ભવિક૦ ૨
નાસે સઘળા રેગ
કીધાં કમ નિક દવા રે હત્યા પાતિક છૂટા રે ભવિકજન! તપ કરજો મન શુદ્ધ ઉત્તમ તપના ચેગથી રે ર્વાધ અઠ્ઠાવી: ઉપજે રે તીથ‘કર પદ્મ પામીએ રે રૂપલીલા સુખ સાહ્યખી રે એવુ... શુ છે સાંસારમાં રે જે જે મનમાં કામીએ (ઈચ્છીએ)રે
અષ્ટ કમ'ના આધર્ન રે અવસર લહીને તેના રે આદ્ય અભ્યતર જે કહ્યા રે
હાજો તેહની ચાલમાં ૨ ઉદયરત્ન કહે તપ થકી રે વગ હાવે ઘર આંગણે રે
લહીએ તપ સચાળ... તપથી ન હાથે જે સહેજે ક્લેસિવ (સહી) તેહ
તપ ટાળે તત્કાળ
ખપ કરજો ઉજમાળ..
તપના બાર પ્રકાર જેમ ધન્ના અણુગાર...
વાધે સુજસ સનૂર દુર્ગાંતિ નાસે દૂર...
[૧૧૧૬]
એક વરસીજી ઋષભે કરી ત્રિભુવન ઘણી વીર જિન વરજી ખાર વીસ કું તપ સુણી અષ્ટ સુસાઈજી તપહી તપઇ જુ શિવભણી જીવ ચેતુજી ચી`ત કરૂં અખ આપણી આપણી જીવા કાર ન ચિંતા મ કર નિદા પારી આપડી આપ વિચાર નેગી એહિ ચિ'તા તારકી... ધનુ સુ દિનુ જી જિણુઈ જિનારિ આવિઇ ભલુ જોગીસરૂ જી પડિલાભ્યા જેણŁ સુનિલ ધનુ વયાંજી જગદ્ગુરૂ જેણિઇ તાષીઆ ધનુ અણાજી રંજનવર જેણિષ્ઠ" પેખીએ મન ભીતરીજી મુનિવર જેઇિ રાખીએ રાખીએજી તપ તેજ દિન કર વીર જિનવર આવતુ... ભગવતી ચંદન ખાલ એલઇ હુ મેરે મન ભાવતુ ખટમાસીજી એક કીએ સબ જલ વિના ચઉ માસીજી તપ તપીયા મેરે સરિ જિના
10
..
".
૯૯૭
..
૩
X
૫
૬
७
૧
૨
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૯૮
સજઝાયાદિ સંગ્રહ તીન માસી દેય કીયા જગ જીવન દય કાનાજી અઢાઇસાસ ખવણ ખરા જેરા ખરા ખટ દેઈમાસ કીના દેઢ માસી દેલી આ બાર માસી ખવણ બહુતરિ પાખ વણા એ કીઆ છઠ્ઠ દેસઈજી એગણતીસી ઉર કહિ તિન પડિમાજી મહાભદ્ર પમુહા વહી એક રાઈજી ડિમાએ જિનવર રહી ષટ માસીજી પણ દિણ ઉણિ અભિગ્રહી જેરી ગ્રહી અભિગ્રહ વીર વિવરી ગેચી દિનું દિનું ફિરઈ તીન સઈ ગુણ પચાસ પારણુઈ બાર વરસી જિન કરઈ.. પ્રભુ તારૂજી બાકુલડા લ્હે મેરડા મુઝ બારણેજી પાંઉ દીઉ વલિ તેરડા ખરમાસીજી પણ દિણ ઉણુ પારણુઈ પ્રભુલીનાજી ચંદન બાલા બારણુઈ બારણુઈ સાડી બાર કડી કનક વૂઠી સુરકરી દંહી વાજઈ દેવ બલઈ એ (૫)હું ધિનું ધિનુ કુંઅરી પ ઘન ઘાતીઝ કર્મ ખપી કેવલ લીયે તબ જિનકુંજ સમેસરણ દૂજે કી સંઘ થાપ્યુંછ તબકુંવરી ચારિત્રલીયે તેણિઈ કેવલજી બાકુલડા બદલી લીયે તેણી લીયે કેવલ મુગતિ સંબલ જિસ્ય ચંદન બાલુએ તું તિમ્યું દમદઈ વીર જિનવર સકલ મુનિ આધારૂ એ...
ge તમાકુ તજવા વિષેની સઝા [૧૧૭] પ્રિતમ સેતી વિનવે પ્રેમદા ગુણની ખાણ મેરે લાલ મન મોહન એક(ણ) ચિત્તો સાંભળો ચતુર સુજાણ છે (કંત) ૧ કંત તમાકુ પરિહરે
મૂકો એહને સંગ પંચમાંહિ જસ લીજીએ દિલમાં વાધે રંગ , , ૨ તમાકું તે જાણીએ
ખરાશાણી ને આક ઉત્તમ જન તે ઈમ કહે પીવાની તલાક
૩ દુધ દહીં તે પીજીએ વળીલીજીએ સાકર-ખાંડ, વૃત પીધે તન ઉલસે તમાકુ પરિછાંડ ,૪
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન ગણ જાગ
તમાકુ તજવા વિષેની સજઝાયો મેટા સાથે બોલતાં
મનમાં આવે લાજ મેરે લોલ દિન પણ એળે નીગમે વિણસાડે નિજ કાજ . (કંત) ૫ હઠ લિહાળા સરખા શ્વાસ ગંધાયે જેણ મેરે દાંત હવે પણ શ્યામળા
હૈડું દાઝે તેણુ • • • એઠ પિયેરી (પરાઈ) આચરે વટલાવે નિજ જાત , વ્યસની વાર્યો નવ કહે ન ગણે જાત-પરજાત , એકજ(ણ) કે જેટલા વાયુકાય હણાય , ખસ ખસ સમ કાયા કરે તે જ બુદ્વીપે ન માય , , ગડાર્ક કરીને જે પંચે
તે નર મૂઢ ગમાર .. જળ નાખે જે સ્થાનકે માખીને સંહાર - ચોમાસામાં કથુઆ
તે કેમ શુદ્ધ જ થાય છે તમાકું પીતા થકાં
પાપે પિડ ભરાય • • ૧૦ તિલક તમાકુ વાપરી
પરિણાને ભાંગ , આગે કરતા લાપસી હવે છોકરું ને આગ . પાણું એકને બિંદુએ
જીવ કહ્યા જિનરાય વડ બીજ સમ કાયા કરે જંબુ દ્વીપે ન માય છે . ૧૨ અગ્નિ એકને તણખલે
જીવ કહ્યા જિનરાય મરસવ સમ કાયા કરે તે જંબુ દ્વીપેન માય. . થુંકે સંમૂછિમ ઉપજે. નર પંચેદ્રિયજીવ જાણ . . તે પણ અસંખ્યાતા કહ્યા શ્રી જગદીસ દીવની વાણ , ૧૪ જળમાં જીવી રહ્યા વળી (કહા ઘણા) સંખ્ય અસંખ્ય અન ત , લીલ ફુલ તિહાં ઉપજે
અગ્નિ પ્રજાળે જત , , તમાકુ પીતાં થકાં
બકાય જીવ હણાયા ન્ય તિ ઘટે નયણાતણી
શ્વાસે પિંડ ભરાય - ૧૬ તમાકુની સંગતે
આવે સાત વ્યસન દેય ઘડી વ્રત જે કરે
સેવે શ્રી ભગવંત ઉત્તમ કઈ પીવે નહિં પંચમાં પત જાય દયા ધરમ જાણ કરી
સેવે ચતુર સુજાણ ચતુર વિચારી સમજીએ - પરીએ ધમનું ધ્યાન આનંદ મુનિ એમ ઉચ્ચરે તે લહે કેડી કલ્યાણ ,, ,
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૧૧૮) વીરજિસર પ્રણમી પ્રણમી ગૌતમ સામિ મેર લાલ જિણવયણ શ્રવણે સુણે સુણતાં આણંદ પામે . અભક્ષ્ય તમાકુ પરિહરે અભક્ષ્ય તમાકુ ન પી જઈ પીજીઈ સાકર ચંગ મેરા દૂધ-દહીં–વૃત પીઈ - જિમ હઈ શરીર સુરગ . અભક્ષ્ય૨ અનંત જીવવધ એ હણઈ તેહ કહ્યો જિનરાય , લૌકિક દૂષણ એહનાં કહુ જિમ મનહ કરાય - ૩ અવર નાત પીઈ સહી તેણેિ નય વાણક પીવાય , ઐઠ દૂષણ એહવુ
પીધા વિણું ન રહેવાય છે - ૪ જિહાં જિહાં તમાકું દેખીયે તિહાં તિહાં મનડું ધાય . જપ-તપ કરિયા મુકીને પડકમણું નવિ થાય , પાણિની નહઈ સુદ્ધતા નિશદિન ભરી નિરખાય અનંત છવ એમાં ઉપજે સંમછિમ નર ઉપજાય , મહારંભ ષટ કાયને
ફેકટ કરી વાર પેટ ભરાઈ ન ઉપજિ:
માથે પાપને ભારે પાણીનઈ એક બિંદુએ જીવ કહ્યા જિનરાય સરસવ માન ભરતડાં જંબુદ્વીપ ન સમાય અગની તણિ એક ટડિ જીવ અસંખ્ય પણે થાય છે તંદુલ માત્ર જંબુ ભરિ ઈમ કહે જિનરાય ગડા પણ જે કરિ
સરસ સુવાદ િકાજિ પગ પગ પંચેદ્ધિ હણિ દુરગતિની વડી પાજિ વરસાલિં વળી જે પીઈ રેસ નવા નવા થાય ગુલ સંઘાર્તિ ઉપજિં
એ કરતાં દયા જાય હઠ કાળા મુખ પાંડુરા દુરગંધ સાસે સાસ કાળજાને કાળું કરિ
એ તમાકું વિલાસ પર્યાપ્તા અપપિતા
બાદર વાયુકાય હિંસા છણિપરિ જાણવી છાંડયે લાભ જ થાય પહેલાં સાજન આવતાં નવા નવા મેવા સાર આગળ લેઇને દૈવતાં હવડાં ચલમ અંગાર પહેલાં પરભાત ઉઠીને જિન નામ જપતાં જવા હવડાં હાથ હુકે લઇ ઘર ઘર સેધઈ તેઉ વ્યસન સાત એહથી સહી પરિહર સહ સંત . જિનવર સહ ઈમ ઉપદિસઈ પાએ સુખ અનંત
૧૫
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________
-તમાકુ તજવા વિષેની સજઝા
૧૦૦૧ • ભવ્ય જીવ ઉપગારર્ણિ કીધે એ સઝાય એહવું જાણી છાંડ
સાંભળતાં સુખ થાય છે કે ૧૬ એહ તમાકુ છાંડતાં
ઠામ રહઈ વળી મન પંડિત તેજ વિજય તણે બુધ દાન કહઈ તે ધન , , ૧૭
[૧૧૧૯ ચતુરનર ! તમાકુ જરૂર તજે ઇણમે દોષ અનેક વિરતિ કરે પાછો મન વાળીને ચારૂ ધરીય વિવેક... ચતુરનર૦ ૧ સ્વાદ નહીં ઈશું માંહે સર્વથા માંહે નહીં, મીઠાસ દૂષણ મૈતૌ પિણ નવિતજે પડી વિસન પાસ.. - ૨ કુટ એહ અછઈ છકાયનઉ, શું કરી મન સુધ પિત પુણય હુ તો તુહ પીયૌ દહીં ધૂત સાકર દૂધ. હાઉ બિનહે કે દાંત કાળા હુર્વે વળી મુખિ ભુંડી વાસ બને તમાકુ તિમ છાતી અને સે ખારી તિમ સાસ... નઈ અઠી સુખ ઘાલો નવિ ગિર્ણ કઈ જાતિ કુજાતિ પરને મુકતિકે મુહમેં પડે વિસનતણું એ વાત.. સુખ મ પાંચે કાંઈ સંસાર રે ઠાવા સઘળી ઠામ ધૂર્મ કરીને તેહ ધૂપાઈ રે અધિકી હિંસા આમ... , વનસ્પતી ફુલ થાવર સાત રે ઉત્પત્તિ જીવ અપાર . પાણી તમાકુને જિહાં પડે રે સહુ જીવની હોઈ સંહાર... ચિલમ ભરે હાથાસુ ચાળીને રે અંધારે ને આઈ કેઈ કીડી માખી કુંથુઆ 2 માંહિ ઘણા મસલાઈ... . જાણે નહીં છે હિવે તું જીવડા રે પ્રગટ કરે છે પાપ રે પે તાનસે એમ હું વાલિ ી રે એ દુ:ખ સહિત તું આપ , તેબાકુ છે નામ તેહનું રે બાકુવલિ તેમ નામ તણી અર્થ ભલે નહીં રે કહે પીધે ગુણ કેમ?. - ૧૦ અજર પોૌ તે બજર હીરો હરે બહુ કરમી કહેવાય વલેપ લેપાયે તે વળી રે નામ દી વજ ન્યાય... , પર આદર કરીને પાવતાં રે પાપે ભરીયે પિંડ આરંભ લાગે તે આપને રે પછે અનરથ દંડ...
- ૧૨ પુય સંગે નરભવ પામી રે શ્રાવક ની કુલ સાર વિસન તમાકુને તેમણે વારજો રે ઈણમેં પાપ અપાર... -
એ સાંભળીને કાંઈક એસરઈ જેહ હવે ભવ્ય જીવ ધર્મની શિખ ધરે કહેકરમસી રે સુખ તુહ લહી રે સ વિ . ૧૪
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦૨
ન્રી તુલાની સજ્ઝાય ૧૧૨૧]
૨
એક અતુલા તુલા જેણ નવિ બુઝ્ર લીજીઈ તાસ ફળ કેમ તેઇં એ તુલા ચેગિ જેશુઇ” વસ્તુ નવિ એલિઈ ટાલિઇ સયલ દુઃખ કિમ તેણુઇ‘ અતુલ નર તતુ તુલા વિણ ન શિવ મૂલઇ Àાલિઇ જેણિ જેમણુ નાણુ ભગ કેવલજ્ઞાન પણ જે િસમ તાલિઇ તસ નમેા ભગવતે ધન નરગ આનતાદિક સરળ ગતિ ન જેણુ' વિના જોખિ" સાહુ ગુણુ ઠાણું નવગ તિતિય ગણુહર શરીર'ષિ જેણુઈ જોખઈ જોખિ' બિલાણું ચ તવગ તિસ્થયર્ ચક્કી વિજજાહર જોખિઇ જોખિઇ ચારણાણું ચ દ્ધિ પુત્રંધર ગણુહરાણું ચ દ્ધિ તિહાં જોખિન્ન સમણુગણુ દાણુ બુદ્ધિ... ૪ જેણ નર એ તુલા બહુ ફલા નિરમલા હાથથી પાપ ભર ભાર શેડી બહુ પ્રમાદાદિ સુખકાર્ડંગણી કારણ હારવી હાથથી રચશુ કાડી... ચડે મન ફ્રેંડ દાંડી નવિ ચાંપિપ્ત' ભાર આસાર જિમ ચઢઈ ઉંચી સમસમી ડાંડિઈ રિપુ સુજન તેખતાં જનમ મરણાં સવે નાખી લુચી ૬ જે મુનિ એ તુલા ધરણ ધારિમારિઈ તેણે નિજ ભવ ત્રિદ’ડી સકલ શુભ સુઝાણિ તિહાં જોખ`તા ચતિ મુણિણા ક્ષપક શ્રેણી ક્રેડી
સજ્જાદ સગ્રહન
ૐ તેર કાઢીયાની સજ્ઝાયા [૧૧૨૨ થી ૧૧૩૪] સમરી સસ્તી માય દૈત્રિ કરી સુપસાય સુણજો દૈઇ કાન પરિ હુ) અભિમાન દુરજન કાઢીયા તેર નહિ' તિહાં ફારને ફેર થંભા કેહા પમાય કિવિણાય વકખેવ કાઉહલા રમણી
હા : પાસ જિજ્ઞેસર પય નમી સાન્નિધ્ય કરજો માહરી ભવિ પ્રાણી ભલે ભાવસુ આપણુપુ` વિચારીને ધર્માં ફ્રસન નવિ દિયે નરગ પથ નિચે હાઈ આલસ માહ અવના ભય સાગ અન્નાણા
૧ આળસ
આળસ અંગથી પરિહા અળસ આળસુ ઘર વસે આળસુ અલગે ધરમથી ભણુ ખણુ નિત નવા ઉપજે પુણ્યે નર ભવ પામીયા આજ દેશ ઉત્તમ કુબે
કાર્ડિયાની માય [૧૧૨૨}
આળસ છે દુઃખદાય સલુણા લચ્છી તે દૂર પલાય આળસુને સદેહ હિંયડે તે સુવિશેષ ચિહું ગતિ ભમતાં જોય,. ભાગ્યે જનમ જ હાય
20
.
"
20
આળસ
.
3
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેર કાઠીયાની સઝા
૧૦૦૩ઃ આળસ પરિહરે પ્રાણીયા ધમે ઉધમ માંડ સલુણ સામગ્રી સુધી લહી
આળસ કાઠીયે છાંડ , આળસ-૪ દદ્રિય પૂરી પામીને
સાંભળ સુત્ર સિદ્ધાંત - દેવ ગુરૂ ધર્મને ઓળખી સે મન એકાંત - આળસે બાંધ્યા પ્રાણીઓ ન કરે ધમ વ્યાપાર , પામ્ય ચિતામણી પરિહરી તે ગ્રહે કાચ ગમાર , ઉદ્યમથી સુખ સંપજે
ઉધમે દારિદ્ર જાય છે વિદ્યા લક્ષ્મી ચાકી
ઉધમે સફલું થાય છે આળસ ઉઘે પીડીયાં
ઈહલે કે સિદાય , પરલોકનું શું પૂછવું
ભભવ દુઃખીયા થાય , નારી ગમાર (નિ) છે તેહને આળસુ માંહે ઈન . સજજનમાં શભા નહિં અળસુ દુઃખીચે દીન , પાપી નર આળસુ ભલા ધમ ઉદ્યમ વંત , પંચમ અંગે ભાખીયે
ભાવે તે ભગવંત , ધમે દીસે બહુ આળસુ પાપે ઉદ્યમવંત પાપે પરભવ દુઃખ લહે ધમેં સુખ અનંત આદ્ર અરણુંક અજુન મુનિ દઢ પ્રહારી ધીર આળસ ગોદડુ નાખીને
ઉદ્યમે થયા વડવીર . ૧૨. એહવું જાણીને ઉધમેં
ધમ કરે નરનાર - વીર કહે આળસ વિરમય વિશુદ્ધ કરીય વિચાર •
૨. મેહ કાઠિયાની સજઝાય ૧૧૨૩]. મહે વાદ્યો પ્રાણ રે ન કરે ધર્મસુચંગ કે, મેહે મુંઝીઓ દેવ-ગુરૂ નવિ ઓળખે રે ન કરે ઉત્તમ સંગ કે. છેરૂડામાં છક રહે રે રમે રામાને ધામ કે ઘડી અથવા અધ ઘડી રે ન કરે આતમ કામ કે.. ૨. હું એને એ માહરે રે - એ મારે પરિવાર કે રાત-દિવસ રાતે રહે રે ભરમે ભૂલ્યા ગમાર કે. ધમે નાવે ઢંકડે રે
બેઠે રમાડે બાળ કે સુખનું મૂળ એ સુંદરી રે અવર આળ-પંપાળ કે. . ૪ ધન ઘર રમણ કારણે રે ન ગણે માય ને બાપ કે લેકની લજજા પરિહરી રે ન ગણે પુણ્ય ને પાપ કે.. . . રાગી નર બહુ દુઃખ સહે રે - જિમ જગ ચલ મજીઠ કે . તલ-સરસવને પોલતાં રે વેણુક નયન દીઠ કે... .
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦૪
-
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
રાગ-દેષ મૂલ કર્મનું રે રસનું મૂળ એ વ્યાધ કે આળસ હૂખનું મૂળ સનેહ છે રે એ છાંડે સમાધ કે.. શિવપુર જાતાં શૃંખલા રે હેયે દુશ્મન જોર કે શાતનું સાહુ નવિ રહે નાઠે મેહની ચિર કે.. સ્વારથી જગમાં સહુ રે - ભેળાને પડી ભૂલ કે સુરિકતા ચલણ પરે રે એ સંસારનું ફૂલ કે. એહવું જાણુંને ઉમે રે મેહને દેશે માર કે શુરામાં શિરોમણી રે
સિદ્ધિ વધૂ ઉર હાર કે.. વીર કહે મેહ કાઠીયે રે વિરમે વિસવાવીસ કે વિરમ્યાથી જગમાં થશે (હસે) રે વિશુદ્ધ જગના ઈશ કે... - ૧૧
૩. અવજ્ઞા (અવર્ણવાદ) કાઠિયાનો સઝાય [૧૪] " છો અવજ્ઞા કરતાં વડા પ્રાણ બાંધે બહુલા રે કમ આ ભવસાયર ભૂરિ ભમે , દુષ્કર તસ શિવ શર્મ...
ચતુરનર ! અવજ્ઞા દૂર નિવાર આપ ગુણે અધુરડા . પરગુણ લેવા રે મુંગ - બેધિ બીજ દુષ્કર તસે , ભવમાંહિ ભમે તુંગ.. • નિદક નર એહવા હેયે , જિમ જગ લેક સ્વભાવ બે રૂધિર પીયે પય પરિહરે એ હરખે છીદ્ર પાવ... , સુધા સમ સદારામ તજી - પીચે નંદક વિષ પર • ભુંડ સુવર ભૂખર કરે પરિહરે કર કપૂર.. - આપણું ઉનાત કારણે અછતા પરના રે દોષ - તલસમ છીદ્ર પરત દાખવે મેરૂ લેખ.. - અવજ્ઞા કરતા બાપડા એ ન ગણે શ્રાવક સાધ
ધાનપરે ભસતા દીસે ફરે) , બધે કમ અગાધ... - ધર્મધ્યાનથી વેગળા , સાધુસંગમથી રે દૂર
ખર લટે જિમ રાખમાં , છાંડી ગગાજલ પૂર... - એહવું જાણુને આદર . સે સદ્દગુરૂ પાય આ કારણે કારજ જાણીયે શિવસાધન ઉપાય એ સમભાવે રહતે મીલે છે. શિવસુખ કેરી રે સંધ એ તપ કિરિયા તાસ કુલ હૈ , નહિંતર હેય બંધ » અવજ્ઞા કાઠિયે પરિહરી , કીજે ઉત્તમ સંગ એ વાર કહે વિશુદ્ધ એહજ . શિવપુર જાવા એ અંગ - ૧૦
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેર કાઢીયાની સજ્ઝાયે
૪. માન કાઠિયાની [૧૧૨૫] માત તે દુઃખ નિદાન જિમ જગ કહ્યું પાન વિજન ! ગવ*પણું દુ: ખદાય.. સુઝુનર૦૧
ન નમે દેવ ગુરૂ પાય સાધુસ`ગે નવ જાય... હું એક ચતુર સુજાણ શું જાણે લાક અજાણુ... વકે વરિ અભિમાન
માન ન કીજે માનવી રે માને હાય મલિનતા રે સુગુણનર ! ગાઁ પણું ગુણ જાય,
અતિ અભિમાની આકરા રે
રે
હું હુંકાર કરે ખર પરે રે માની મનમાં ચિંતવે રે અને એ કામ મેટાં કર્યા' રે સેલ, ખંભ જિમ સદા રહે નમાવ્યે નમે નહી' રે શુ' જઇએ ઉપાશ્રયે રે ધ'લાભ ગુરૂ નવ દીયે રે મુરખ મનમાં નિવ લહે રે આદરે આગળ બેસાડશે રે માનીનું મન રાખવા રે તિમ તિમ ફુલી દડા હાયે રે સન્નિપાત એક સહુજને રે વણુ ઉદ્યમ વધતા હાયે રે વરસ વને કાઉસ્સગ રહ્યા રે માન મૂકી મુગતે ગયા રે રોાથે! ચંડાળ કાર્ડિયે ૨ વીર વિશુદ્ધે આદર્યાં ૨
દૂર તસ ધરમ ધ્યાન... કાઈ ન દીચે બહુમાન અમ બેલે અભિમાન... તુજમાં હાસ્યે જો ગુણ કહેવા જાચ્ચે કુણું... ખેલાવી દેઈ માન અધિક ધરે અભિમાન... સ કર દુધ વળી સંગ જિમ ગળીના ૨ગ... બહુલ ગલવંત આપ થયા અરિહત... કરે તો અભિમાન શિવરમણી કરી શાંન...
ૐ પ. ક્રોધ પાંચમા કાઠિયા પરિહરા પ્રાણી ધર્માંધનના ધૂતગૃહાર જાજલમાંત્ર
સમક્તિ સુરતર્ છાયા પામે સ તંત્રરત સુર સંપદ કેર ક્રોધે કરી સુખ હોયે કાળું કીનાસ કુઅર સરખા દીસે ક્રેધઆવા કાંઇ ન જાણે વારે તિમ તિમ વધતા થયે
2.0
""
""
૧૦૦:૫
.
W
..
3:
કાર્ડિયાની (૧૧૨૬ પરમ પદને વયરી
એ ઝેરી...રે પ્રાણી! ક્રોધ કરેા પરિહાર દેશ વિરત રહે દૂર પામે નહિ' સુખ પૂર... ભ્રકુટી ભયંકર રાતી આતમ ગુણના ઘાતી... હિત અહિત નિવ૨ કરે કેઈ ઉતપાત....
.
૪
૧૦
ર
*
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦૬
ધી ઉપર દ્વેષ ધરીને એક ઉપર અદેખાઈ આણી
જો એ આવશે એણે ઠામે મન મેલે મચ્છરાઈ કરતા માઈ મસરી મુસાવાઇ અદીઠ કલ્યાણીયા ઉર્દૂ ગકારી પૂરવ કાડિ લગે જે પાળ્યુ દાય ઘડીમાં ક્રાધે ખાળી ક્રોધ અંતર દાહ સમાવે સુગુરૂ શીખ સુધા સમ પીજે ક્રોધ કાઢિયા દૂર નિવારી વીર વિમલ કહે વિશુદ્ધ તે નર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પ્રમાદે પુરા પ્રાણીયા પલાકે શું પૂછવુ મદ્યાયક્ષયું તુ ઉદ્વારિકા ક્રોધે કંઈ કુગતિ ગયા પરમાદે પૂરવ વીસરે રાંક થઇ તે રડવડચા રસનાયે રસીયા કરે કરતા સરસ સ્વાદને આળ જંજાળ કરે ઉધમાં હાંસીમાં હુ ઘણા કરે પ'ચ મહાવ્રત પાળતાં પ્રમાદ પરવશે તે જુઆ પ્રમાદ પરિહરી પ્રાણીયા વિનય વિવેક વિચારણા સુગુરૂ સદાગમ સેવીયે વીર વિશુદ્ધ પદ એહુથી
ધર્મ સ્થાનકને છેડે સહ સંઘાતે તાડે... તા મુઝ આવણ નિયમ સદ્ગતિ પામે કેમ... ક્રોધી કુતિ ગામી પ્રત્યક્ષ પરમાધામી... સયમ સુખનું મૂળ ધમ્યું સાનું કર્યુ” ધૂળ... સિચા સદાગમ વાણી વરવા શિવ પટરાણી... અરિહંત આણા પાળે આત્મ ગુણુ અજુઆ....
રે પ્રાણીપ
..
10
.
33
M
૭ ૬. પ્રમાદ કાઠિયાની સજ્ઝાય [૧૧૭]
છૂટ્ટો કાર્ડિયા છ*ડીચે
આતમને અહિત કાર રે
વેરી તે વા'લા ન કીજિયે દુગ`તિના દાતારો રે..પ્રમાદ પરિહરા પ્રાણી...૧
ઈહલેાકે સીદાઇ ૨
W
20
ભવા ભવ દુખીયા થાય રે... વિષય લલિતાંગ વિગેયે ૨ વિકથાયે ધર્મને' ખાયા રે...... વિસરે અરથ વિચારે ૨ લે બહુલ સંસાર રે.... વિકથા ચાર રસાળે રે
નિરવહ(તાં) તુ જ જાળા રે... પ અખત્રાણા બહુ જ જાળા રે કડ્ડા કમ રસાળા ૨
પાળતા પાંચ આચારા રે નરકે ગયા નિરધારી રે...
સેવા સદગુરૂ પાયે રે લહીચે શિવ ઉપાચા રે પરિહરા પાંચ પ્રમાદા રે લહીયે જગ જસવાદો રે
A
७
..
૮
2
૧૦
ર
૩
H
૮
૯
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેર કઠીયાની સજઝા
૧૦૭
ડછાય ....
..
૭. કુપણ કાઠિયાની [૧૧૮] કૃપણ પણાથી બહ રે ના'વે ધર્મ સુઠામ ચાચક જન આવે કે રે ઉઠી જાયે કામ...રે પ્રાણી ! જિનવાણી ધચિત્ત દશન દરે તેનું રે
નામ ન જપ કોઈ દર્શન ન ચાહે તેહનું રે ચાલે શુકન ન જોઈ .. . ૨
પણનું કુગતિ વરે રે સંબલ ન લહે સાથ પુણ્ય કાજે એક પાયકે રે હષે ન આપે હાથ... સજજન (સ્વજન) લેક આવ્યા આંગણે રે થરથર ધ્રુજે હાથ પરજન દેખી પિરસતાં રે આંખે નીચી અનાથ બેટા-બેટી પરણાવતાં રે હશે ખરચે હજાર ધમ ઠામે લેખું ગણે રે કરે તે વીસ વિચારભુંજીને ભુ ઈ વાવીયે રે ઉખર ક્ષેત્રે બીજ સિદ્ધ ક્ષેત્રે હોય સે ગણું રે અધિક હોય રસ રીઝ.. - ૬ શાલિભદ્ર સુખ ભેગવે રે
દેતે દાન પસાય શ્રેિણીક સરિખે રાજી રે જોવા આ ઉછાંય .. મૂરખ નર જાણે નહીં રે દાને દરિદ્ર જાય જગ જ સવાદ હેયે ઘણે રે દાન તે શિવ ઉપાયકૂપણ પણું ભવિ પરિહરે રે ઉલટે દીજે દાન વીર વિશુદ્ધ પદ એહ છે રે ઈમ ભાખે ભગવાન. , ૯
૮. ભય કાઠિયાની ૧ર૯] કર્મ ઉદય હોય જેને હું રાજ ના'વે ધર્મ સુઠામ રે, ભવિકજન સાંભળે બીહતે રહેતે બાપડો . શીત તાપ બહુ તાંમ રે.. . શું જઈયે ઉપાશ્રયે , ગુરૂ કહે ગિરૂઆ દુઃખ રે , ભેળા જનને ભેળવે એ દેખાડે ઈમ બીક રે... રાત દિવસ રહે (સરંગમેં . વણ વદે ઈમ સાધ રે પાપ કરમ કરી પરભવે , , દુઃખ સહે અગાધ રે... ભમે સંસારી પ્રાણીયા
આપણે ચાલે કેમ રે પાપે પેટ ભરવું સદા ,, ગુરૂ ભાખે છે ઈમ રે.. . ૪ આપ અમાણે આ વર્યા , કરે નાણાની ખીજ રે , રેષ ધરે ધમી ઉપરે
દુકર તસ બોધિ બીજ રે.. . ૫ ધમી જનથી વેગળ , નાવે સાધુને સંગ રે ફેર જિમ ફરતા રહે તે , જિમ વન રેઝ કુરગ રે..
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
મૂરખ નર જાણે નહીં હો રાજ સુણતાં સૂત્ર સિદ્ધાંત રે ભાવકજન - ભવ સાયર ભૂરિ તરે
એહ જ મંત્ર મહંત રે.... . ૭. ભય તજી ભવિ સેવીયે હેરાજ સુગુરૂ સદાગમ રીઝ રે . શ્રી વીર કહે વિશુદ્ધ સહી તે લહે સુખે બેધિ બીજ રે. ૮
૯. શેક કાઠિયાની સજઝાય [૧૧૩૦] શ્રી વીર વાણી ચિત્ત ધરે – વાર સેગ સંતાપ રે સેગ કરતે કરમ બાંધે આઠતેણ હું આપ રે શ્રીવીર. ૧ માતા પિતા પરિવાર પરભવ પિતાં મંડે શેક રે ખાય ખરચે પહેરે પહેલાં ધરમ ઠામે રેક રે.... " કુટુંબ કારજ વાત જાણી જ કરે ઘરનાં કામ રે યાત્રા પૂજા ગુરૂ વંદણ
ના'વે ધરમશું ઠામ રે... - ૩ઃ વારૂ વસ્ત્ર પહેરી જાય જિમણુ કાજે નિઃશંક રે પુત્ર પુત્રી પરણાવે પ્રેમે ધરમે કાઢે વંક રે.. ઈમ ન જાણે મૂરખ મનમાં એ સંસાર સ્વરૂપ રે ગગન બદરી ઉદક બુંદ બુદ વિજળી સંઝા રૂપ રે.. સંઝ વેળા એક તરૂવર
વિહગ લે વિસરામ રે થયે પ્રભાત તેહ જ પંખી જાયે ઠામ ઠામ રે.. સયલ પરિજન એહ ન્યાયે મિલિયે તુઝ પરિવાર રે સહુ આપણું ગતે જાશે કરણીને અનુસાર રે... ચઉ ગતિ માંહે ફરતાં જીવે કર્યા કેઈ પરિવાર રે કઈ ગતિને શેર કરશે ઈમ અનંતી વાર રે , મોહનનો ઉદય મોટો
સિત્તેર કીડા કેડ રે શ્રી વીર વાણી વિશુદ્ધ પીજે નવો કાઠિો છેડ રે ... - ૯
૧૦ અજ્ઞાન કાઠિયાની સઝાય [૧૩] અજ્ઞાન પણને હે રે કઈ પ્રાણીયા ન સુણે સૂત્ર સિદ્ધાંત સુણતાને શંકા હે અનાણું મન ઉપજે એહસું ભાખ્યું મહંત અજ્ઞાન ૧ ઉદક બિંદુમાં છે અસંખ્યાતા કહ્યા અસંખ્યાતે સમુદ્ર ઈમ સોયને અગ્રે હો મૂલે અનંતા કહ્યા તેહ મનાયે કેમ. - ૨ નરક ને સ્વર્ગ છે કેણ જોઈ આવી પુણ્ય પાપ કુણ હોય ઉપદેશે કુશલા હે જગમાંહે ઘણું પિથી વેંગણ જોય... તપ-જપ હો કિરિયા તનુ શાષવું ખાઓ પીઓ કરો ખેલ જંત મ દિસે હે જગ એ વાતની સઘળે ધીને મેલ
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેર કાઠીયાની સજ્ઝાયા
સુગુરૂ સેવે હૈ। સદાગમ સાંભળે તે જુએ પાપ કરત અજાણુ પણાના હા કાઇ ધોખા નહિં જાણ્યાના દોષ મહુ'ત... અજ્ઞાન૦૫ જાણીને કરે હા તેની આલેયણ કસી ભેળા ભેળી સિદ્ધ અનાપણાની હૈ। આલે(ચણુ કહી જાણુને કદીય ન દીધ અધા નર હા જુએ અગડે પડે દેખતે પામે ઠામ અન્નાણી નર હૈ। અળગા ધર્મથી જ્ઞાની લહે ગુણ ગ્રામ અન્નાણપણામાં હૈ। કાલ અનતે ગયા જાણુ પણામાં થાય જાણ-અજાણુ હૈ। જો એ’તુ અંતરૂ સુરજ-ખજીઆ જોય એક નર હૈ। જુએ એસે પાલખી એક ઉપાડે ઊજાય પુણ્ય ને પાપ હે જુએ પટ તરી મૂઢા એમ શુ' મુઝાય સુક્ષ્મ ભાવ હા કેવલી ગમ્ય રહ્યા મૂરખ ન લહે ભેદ જ્ઞાન ગુણ હે। ભિવ અંગે કરા દશમા દૂરે હા અન્નાણુ કરી કાઠીએ સેવા સદ્ગુરૂ પાય ધરમ આરાધા હૈ જે જિનવરે કહ્યો શિવ સાધન ઉપાય... વીર વાણી હા પીતાં પ્રાણી પ્રેમસ્તુ' નાસે કુતક' વિભાવ વિશુદ્ધ હાય હૈ। આતમ આપણા પ્રગટે સહજ સ્વભાવ ૧૧. વ્યાક્ષેપ (લિકથા) કાઠીયાની [૧૧૩૨]
જે કરે કમ' ઉચ્છેદ...
રાત દિવસ વ્યાક્ષેપમાં લાલ ઘર ઘરણી પરિવારમાં
20
.
ne
..
M
20
કાળ જાય કંઇ વાલી રે લાલ
.
મનડુ' મેલુ ડાલી રે લાલ, વ્યાક્ષેપ (ચ'તે વાઇએ બ્યાક્ષેપ ચિત્તમાં નવિ હાયે લાલ કારજની કાઈ સિદ્ધ રે
10
.
-
એક પદારથ નવ હાચે પડિકમણાં પેાસેા કરે વ્યાક્ષેપ ચિત્તમાં જેને ધમ થાનક આવે કદા જિનવાણી પ્રાણી નવિ પીચે કીધું ને કરવુ′ ઘણું વ્યાક્ષેપ ચિત્તમાં કરે ઘણુ એટા એટી પરણાવવા ઢાર જિમ ધસતા ક્રિ વિષય વિષ સરખા કહ્યા વિષય નાણી નિધતા કહ્યા
બાજીગર જિમ રિદ્ધ રે સામાયિક ને ધ્યાન રે ન રહે તે કાંઈ માન રે વ્યાક્ષેપ ચિતે મઈ સે રે આરત ધ્યાને પેસે ૨ સ‘સારીનું કારજ સાર રે આગળી આંખ વિચાર રે પરિજન પાષણ કાજ રે ચિ'તે અનેક ઇલાજ રે
M
વિષ એક લવ હારે રે
મારે અનતી વાર રે
સ-૪
""
20
20
10
10
M
RO
.
.
૧૦૦૯
..
.
..
.
.
20
૧૧
૧૨
3
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________
તનુ વ્યાપિત વિષમંત્રથી લાલ ગારૂડી કે આણે રે વ્યાક્ષેપ સકલ વ્યાપિત મન અંકળી . પરમ પદને માણે છે કે અજ્ઞાન દીપ શિખા પર ડેલ , વ્યાક્ષેપ ચિત્ત રાખે રે , વીર કહે તેહ જ નરા , વિશુદ્ધ પદને ચાખે રે ,, ,, ૯
૧૨. કુતુહલ કાઠિયાની સજઝાય (૧૧૩૩] કુતુહલ વાહ્ય પ્રાણી રાજ ન કરે ધર્મશું રંગ હો રાજ એઠા ચાર ને ચૌટે , કરે હીણાને સંગ હાંસી કરતાં પ્રાણુયા . લઘુતા પામે જોર સજજનમાં શભા નહિ બધે કર્મ કઠેર નટ વિટનું મળતું રહે છે વેશ્યાસું રાખે વગ જુએ રમે જુઆરીસું
રે સગ્ન-અપવષ્ય સુગુરૂ ચરણ સેવે નહિં . સાતે વ્યસને સારા ઘેલે બેલે કેલને - પાપી નર તે પૂરા વ્રત ગણે વિલ સરિખું . ધમીસું ન મળે ધાત સાધુ સંગે આવે નહિ ધરે ધરમની વાત ભાંડ ભવૈયા બેડા - વાડી નવ નવ ખંડ જેયે હૈયે છેતીયાં • બય તમ બેલે ભંડ રખે રમતા કેઈ સંગઠે . નહીં ઉત્તમ આચાર રમતે રસ રીઝ ઉપજે સેવે બહુ અનાચાર પાંડવ પાંચે દ્રૌપદી • નલદમયંતી જય વચને તેહ વિડીયા સઘળું બેઠા બેય કુતુહલ હાંસો નિવારીને , સેવા સદ્ગુરૂ પાય જ્ઞાન આરાધી રંગમ્યું . શિવ સાધન ઉપાય બાર માસ સીમ બારમે - કાઠીયા જગમેં જોર મેલે ઠેલી નરકમાં . પામે દુઃખ અઘેર સજજન સાથે પ્રીતડી . કરતાં હોય ગુણ ગઠ વિશુદ્ધ કહે તે રીઝની . કરણું ના'વે હેઠ - - ૧૧
૧૩ રમણ-વિષયાગ કાઠિયાની સઝાય [૧૧૩૪] જગમાં જાલમી જોર તરજાત (રણ) તેરમે કાઠીજી દુર્ગતિ વનનું મૂળ
અસલ સલાવે એ કાઠીછ... ૧ એહનું અકળ સરૂપ
કહ્યું ન જય કામિનીજી. રમણતાનું ધામ
ભૂમાંહે એક ભામિનીજી...
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાત દિવસ રસ ર્ગ એલ જિમ બલવંત એટા-એટી ને નાર નિરખા હરખી ચિત્ત
ન કરે ધરમ લગાર પુણ્ય પામ્યા એહ વિષય વિમા જેહ
માહે માહીયા લાક ઈંદ્રિય આવરણ જેહ પામી ચિંતામણુ સાર મનની મેલી એહુ
છૂટકે ઢીચે છેડ અનેા ભ'ડાર ચિત્તનેા નાવે છેડ રખે કરતા વિસવાસ
મુ`જ પરદેશી રાય છેતરી સચાવાઇ દેવ
મનુષ્ય તે કુણુ માત્ર ચતુર વિચારી ચિત્ત દેવ-ગુરૂને ધમ વીર વિમલ ગુરૂ સીસ ધરમ કરે! સુખદાય
રામાસ્સું રાતે રહેજી રામા આણા સિર વહેજી... વયો નર તે વશ હુઆજી
ઘાટ ઘડાવે નવ નવાજી... લલના લેાયણ રાતે રહેછ વારંવાર મુખે કહે... વિષય વિલાસ વાડી જોયજી લાખેણા દિવસે ખાયજી .. નરભવ ખાયે આપડાજી કાગ ઉડાવે તે જડા.... ગરજની ઘેલી કામિનીજી જિમ ચમકતી દામિનીજી... શુચિ કપટકળા કેળવેછ મૂરખ તે મહિલા વશ હુઆ..... કામિની ન હેાય કેહનીજી જુએ અગડદત્ત ગેહિની.... સેાનાર ઘણીની કથાજી મેલા મહિલાની તથાજી... રમણીરાગ નિવારીયેજી આરાધી આતમ તારીચે જી... વિશુદ્ધ વાણી મન ધરીજી કરમ કાઠીયા પરિહરીજી...
૭ તેર કાઠીયાની સામૂહિક સજ્ઝાયો [૧૧૩૫]
આળસ માહ અવજ્ઞા ભય શે!ગ તાણુજ ટાળે કરમ કાઠિયા દૂરે ટાળેા અરિહ ́ત આણા શુદ્ધ જ પાળે શુદ્ધ શિખામણ ચિત્તમાં નાવે કરમ કાઠીયા દૂર કર્યા પછી
10
20
.
1.0
..
W
,, ૧૧
3
.
19
.
૧૦
ધરમ કરતાં એહુ જ વારે
કરમ કાઠીયા તેર
દેવ-ગુરૂ-ધમ' દશ ન કરતાં જાણે આડા મેર રે, (પ્રાણી 1 કરમ કાઠીયા ટાળે) પ્રાણી ! કરમ કાઠીયા ટાળેા અરિહંત આશુા પાળે રે
"
.
માન કે।હ પમાય કિવિણા વકખેત્ર કુઉહલા રમણા રે તમને અજુગ્મળે કરમ જા(મે)લને' વાળા રે જ્યાં લગે એહુના જોરા શિવપુર જાવા સારા
૧૨
૧૩
ર
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૧૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ . તેર અટ્ટમ અંતર આંબલ ચઉવિહાર પણ કીજે ભાવે કરી ભવિ પ્રાણી તેહને મન વંછિત ફલ સીઝે પ્રાણપ ભણે-ગણે તપ કિરિયા કરે બહુ સંયમ કા ઉલાસ અંતર ઘટથી એ નવિ ગયા છે તે સઘળો અભ્યાસ હું મૂરખ મતિ હીન ન જાણું શસ્ત્ર તણે લવલેશ ગુણ સેવા મુજ સુરતરૂ ફળીયેર ફળી પુણ્ય પ્રવેશ ધન્ય ધન્ય તે નારી કુતારથ જે જિનધર્મ આરાધે દાન શીયલ તપ ભાવના ભાવી, આતમ હિતારથ સાધે કીતિ' વિમલ શિય વીર વિમલ ગણિ વાણી અમીય સમાણી પીતા વિશુદ્ધ હેય ભાવ પ્રાણી કીર્તિ તસ ગવાણું પાલણપુરમાં પાસ જિસેસર પ્રણમી મન ઉદલાશે વીર વિમલ ગુરૂ ચરણ સેવક વિશુદ્ધ કર્યો અભ્યાસ સંવત અઢારસે મૃગસિરિ માસે સુદિ બીજ ગુરૂ ઉલ્લાસે ભાવસું વંદી પૂછ તાસ શિવ સુખ લહે ઉલ્લાસ - ૧૧
[૧૧૩] કાઠિયા તેર નિવાર સેભાગી ભાઈ! કાઠિયા તેર નિવાર ઉત્તમ પદવી તે લહોજી જય જય જપે રે સંસાર સોભાગી ભાઈ ! કાઠિયા ૧ સાધુ સમીપે આવતાં
આળસ આણે અંગ ધર્મકથી નવિ સાંભળજી મોડે અંગ બહુ ભંગ - - ૨ બીજે મેહ મહાબલીજી પુત્ર કલત્રશું લીન પ્રાણી ધર્મના આચરેજી ઘર ધનને આધીન ત્રિીજો અવજ્ઞા કાઠીયેજી શું જાણે ગુરૂ એહ વો પારે સુખ સંપજેજી કીજે હશે તે
(પેટ ભરાઈ કારણેજી છાંય ઘર ને ગેહ) ચેથે માન ધરે ઘણુંજી મુઝ સમ અવર ન કેઈ કેમ વંદુ જણ જણ પ્રત્યેજી અમ (મોટી મામ)મોટપ મન હેઈ ૫ પાંચમે ક્રોધ વશે કરીજી છાંડે ધર્મનાં સ્થાન ધર્મલાભ મુજને નવ દીજી નવિ દીયો ગુરૂ સમાન . . ૬ છઠે જીવ પ્રમાદથીજી કરે મદિરાદિક સેવ ગુરૂવાણી નવિ સહેજી નવિ માને જિન દેવ સાતમે કૃપણ પણા થકીજી ના સાધુ સમીપ ધર્મ કથા નવિ સાંભળેછ મંડાશે ધન ટીપ
(ધરના કામ સવિકરેજી કેસે ધરમે ધન વાવ) - ૮
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________
, ,
તેર કઠીયાની સામે
૧૦૧૩ આઠમે ગુરૂભય ઉપજી કહેશે વરકનાં દુઃખ કેઈ કહેશે કેમ નાવિયાજી પામશે કહો કેમ મેક્ષ સેભાગી. ૯ નવમે દેહરે આવતાછ દાખવે શેક વિશેષ ઘરનાં કારજ સાવિ કરેજી ધર્મનાં કાજ ઉવેખ , , આ જ્ઞાન દશમે કાઠીયેજી દેવતત્વ ગુરૂતત્વ ધમ તત્વ નવિ સહેજી એમ આણે મિથ્યાત્વ છે વ્યાક્ષેપક અગ્યારમેં
ઝલકુલ દિન રાત પ્રાણ ધમ ન ઓળખેજ સમજાવ્યું બહુ ભાત બારમે ધમ કથા તજી જી કૌતુક જોવા જાય રાત દિવસ ઉભું રહે છે નયણે નિંદ ભરાય વિષય તેરમે કાઠિયાજી વિષયશું રાતા લેક વિષય સાકર સમ લેખક અવર (સજી-પદારથ) ફેક , ૧૪ સિદ્ધક્ષેત્ર જાતાં થક
કાઠિયા એ અંતરાય દ્રવ્ય ભાવથી ટાળીયેંજી તે મને વંછિત થાય છે ૧૫ તેર કાઠિયા જિનવરે કહ્યાંછ સમજી વજો એહ. કુશલ સાગર વાચક તણજી ઉત્તમ કહે ગુણ ગેહ . . ૧૬
[૧૧૩૮] જે વટવારે વાટ
કરે ઉપદ્રવ જોર , તિહાં દેશ ગુજરાતમે
કહે કાઠિયા ચોર ત્યે એ તેરહ કાઠિયા
કહિ ધમકી હાનિ તાતે કછુ ની કથા કહું વિશેષ વખાનિ જવા આલિસ શેક ભય કુકથા કૌતુક કેહ " કૃપણ બુદ્ધિ અજ્ઞાનતા જમનિદ્રા મદ મોહ ચોપાઈઃ પ્રથમ કાઠિયા જૂવા જનિ - જામે પાંચ વસ્તુકી હાનિ
પ્રભુતા ઘટે હટે શુભકમ મિ. સુજસ વિણસે ધન ધર્મ ૪ દ્વિતીય કાઠિયા આળસ ભાવ જાસ ઉર્દ નાસૈ વિવસાવ બાહિર શિથિલ હાઈ સબ અંગ અંતર ધમ વાસના ભંગ ૫ ઠગ તીસરે સંગ સંતાપ જાસ રે જિય કરે વિલાપ સૂતક પાતક સ ઘર હાઈ ધમ ક્રિયા તિહાં કરે ન કઈ ર ભય ચતુર્થ કાઠિયા વખાણ ઉરી હાઈ બલ હાંનિ ઉરકપે નહિ ફરે ઉપાય તવ સુધર્મ ઉધમ મિટ જાય ૭
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૧૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ઠગ પંચમ કુકથા બકવાદ મિથ્યા પાઠ તથા ધુનિનાદ જબ લ જીવ મગ-ઇસમાંહિ તવ લાં ધમ વાસના નાંહિ ૮ કેતુહલ છઠમ કાઠિયા ભ્રમ વિલાસ સૌ હરખે હિયા મૃષારૂપ નિરખે ધરિ ધ્યાન વિનસ જાય ત્યારથ જ્ઞાન ૯ કેપ કાઠિયા હે સાતમા અગનિ સમાન જિહાં આતમા આપા દાહ ઔરી દહે તિહાં ધર્મરૂચિ પંચ ન રહે ૧૦ કૃપણ બુદ્ધિ અષ્ટમ વટવાર જામેં પ્રગટ લેભ અધિકાર લેભમાંહિ મમતા પરગસ મમતા કરે ધમકે નાસ ૧૧ નૌ મે ઠગ અજ્ઞાન અગાધ જાસ ઉદૈ ઉપજૈ અપરાધ જે અપરાધ પાપહૈ સેઈ જિહાં પાપ તિહાં ધર્મ ન હાઈ ૧૨ દશમ કાઠિયા ભ્રમ વિક્ષેપ ભ્રમસૌ અસંભ કમ કો લેપ અશુભ કર્મ દરમતિ કી ખાંનિ દુરમતિ કરે ધમકી હાનિ ૧૩ એક દશમ કાઠિયા નંદ જાસ ઉદે જિય વસ્તુ ન વિંદ મન-વચ-કાય હાય જડરૂપ બુડે ધમકર્મ ઘન ફૂપ ૧૪ ઠગ દ્વાદશમ અષ્ટ મદ ભાર જામૈ અકર રોગ અધિકાર અકર રેગ અરૂચિને વિરોધ જિહાં અવિનય તિહાં ધર્મ નિરોધ ૧૫ તેરમે ચરમ કાઠિયા મેહ જે વિવેક સૌ કરે વિહ
અવિવેકી માનુષ તિર્યંચ ધરમ ધારના ધરમૈ રંચ ૧૬ દુહા : એઈ તેરહ કર્મ ઠગ લેહિર તન ત્રય છીન યાતે સ સારી દસા કહિયે તેરહ તીન.... ૧૭
[, [૧૧૩૯. સમરૂં (પ્રણમી) શ્રી ગૌતમ ગર્ણધાર બીજો સદ્ગુણતણે અધિકાર તેર કાઠિયા જિનવરે કહ્યા વિવરી કહું સુણજે જિમ થયા ૧ પહિલે આળસ આ અંગ ' મોડે કાયા નવ નવ ભંગ જઉં-જઉ કરતાં આળસ થયે ધરમ ધ્યાન આળસથી રહ્યો બીજે સબલે મેહ કાઠિય પુત્ર કલત્ર ધન વિટી રહયો મેહ જાલ બાંધ્યા (વાહ) ધર રહે થે પછે અસુરઈમ કહે ત્રીજે અવજ્ઞા મન ચિંતવે સ્યા દેવ ગુરૂ ઈમ મન (મુખિ) લવે જે રૂ(કલી) લી જતે સુખ પામી તિહાં જાઈ ખોટી શું થાળે ૪ ચેાથે થાનિક ટીમ ધરે જણ જણ જિન જિન પ્રતે વંદણ કુણુ કરે અહંકાર પૂર્યો તડ ફ દેવ ગુરૂ વંદણા ગાઢ અડે ૫.
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________
તેર કાઢીયાની સજ્ઝાયા છઠ્ઠે હાંમે ઘણા પ્રમાદ ધન કારણુ હ્રીડે અન્ન ક્લ્યા સાતમૈ કૃપણ પાઇ" ઘણી જૈ થલ પાયકા હાર્યો હાણિ આઠમૈ ભય મન માંહિ અપાર રીૌ ધમ ઠામ નિવ ગયા નવમે સેાગ અછઇ ઈમ કહેઈ ઘર કાજઈ સાગ પિર હઈ અજ્ઞાન પણા દસમ હુઈ ઇસે નવ જાણુઇ તે ધર્મ-અધમ' અગ્યારહૈ જીવ ચિંતે ઇન્સ્યુ નવકથા ઉપર બહુ રૂચિ થાય ખારૌ ધમ કથા પરિહરઈ (તહાં ઉભા તે માંડે કરણ વિષય કાર્ડિયો સુણુ તેરમે વિષય ભાળવ્યા જગ સહુ ભમે તેરે કાઠીયાએ વિસ કરી પાંચમી ગતિ તે પામે સહી
નિદ્રા વિકશા કરે વિવાદ ક્ષેત્રપાલના વાહન મિલ્યૌ ધમ ઠાૌ નાવઇ જેહ ભણી લાભઇ પયઠે આણે કાંણુ... ગુરૂ શ્રાવક આદેસ વિચાર ભયે કરી પગ ભારી થયે.... ઘરના કામ એકે નવિ રહેઈ ધમ ઠામ ઉત્તર વિસ્તરઈ ધમ તત્ત્વ તે કહીઇ કિસે અજ્ઞાન પણૈ જીવ માંથૈ કમ... ૧૧ એ ગુરૂ કાથે ફૂટ સુ (હા)સ્ય કતુહલ તિહાં મન જાય ૧૨ કૌતુક જોયણ જોવઈપણ ફિરી નાઠી નિદ્રા ન દુખ ચરણુ... નહિં કેાઈ દુરજન તે સમ ન કરે ધરમ પાઈ મનરમઇ ૧૪ ધરમ કરો મન (ઉલટ ધરી નિશ્ચલ કરી) હેમ વિમલસૂરિ સીસે કહી સખીઓની હિતશિક્ષા [૧૧૪૦] એલાને વચન રસાળ સુક્રુમાલ...ત્રિશલા ગર્ભને સાચવે ? -ખાટા ખારાની જાત વધુ મલય પરિહાર... નયણે કાજળ રેખ તેલ ન ચેાપડીયે રેખ...
૧૫
5 ત્રિરાલા માતાને શીખ સુણેા સખી ! માહુરી તુમ કુખડીયે રે ઉપન્યા સેાભાગી તીખું' કડવુ' કસાયેલું મધુરા રસ નિવ સેવીયે અતિનુ... અતિ શીતલ ુ‘ અતિ ભાજન નાવ કીજીયે સ્નાન વિલેપન તાહરૂ
હળવે મધુરે ખેલીયે ગાડા ॰હેલ (વડાળતા અતિ શીયલ જંગ સેવના જેમ જેમ દાહલા ઉપજે લેગ સગતે વારો
૧૦૧૫
મન જાણી દુ:ખ માય આસી સુખની વાડ...
ધમ ધમ ચાલ મ ચાલ
વિષ્ણુસે પુત્રના કાજ... તેમ તેમ દેજો બહુમાન
ડો.
L....
20
.
L
*
૧૩
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૧૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ષા ગેસઠ શલાકા પુરૂષની સજ્જાય [૧૪] પ્રહસમું પણુમું સરસ્વતી માય વળી સદુગુરૂને લાગું પાય ત્રેસઠ શલાકા પુરૂષના કહું નામ જપતા સુખડાં લહું (સીઝે કાજ)...૧ પ્રથમ વીસ તીર્થંકર જાણ તેહતણું હું કરીશ વખાણ બહષભ અજિત ને સંભવ સ્વામ-ચોથા અભિનંદન અભિરામ... ૨ સુમતિ પદ્મપ્રભુ પૂરે આશ સુપાર્શ્વ ચંદ્રપ્રભુ દે સુખવાસ સુવિધિ શીતલ ને શ્રેયાંસનાથ એ છે સાચા શિવપુર સાથ... ૩ વાસુપૂજ્ય જિન વિમલ અનંત ધમ શાંતિ કુંથુ અરિહંત અરમલિ મુનિસુવ્રત સ્વામી એહથી લહી મુક્તિનું ઠામ... ૪ નમિનાથ ને મીશ્વર દેવ
જસ સુર–નર નિત્ય સારે સેવ પાશ્વનાથ મહાવીર પ્રસિદ્ધ ત્રયા આપે અવિચલ ઋદ્ધ... ૫ હવે નામ કહુ ચી તણાં બાર ચકી જે શાસ્ત્ર ભણ્યા પહેલે ચકી ભરત નરેશ સુખે સાધ્યા જેણે ષટખંઠ દેશ.. ૬ બીજે સગર નામે ભૂપાલ ત્રીજે મધવરાવ સુવિશાલ ચેથા કહીયે સનતકુમાર દેવપદવી પામ્યા છે સાર... શાંતિ કુછુ અર તિણે રાય તીર્થંકર પદ પણ કહેવાય સુભમ આમે ચક્રી થયા અતિલોભે તે નરકે ગયે.... મહાપદ્મરાય બુદ્ધિનિધાન હરિષેણ દશમે રાજન અગીયારમે જય નામ નરેશ બારમે બ્રહ્મદત્ત ચકી નરેશ. એ બારે ચક્રવર્તિ કહ્યાં
સૂત્ર સિદ્ધાંત થકી મેં લહ્યા હવે વાસુદેવ કહું નવ નામ ત્રણ ખંડ જેણે જીત્યા ઠામ, વીરજીવ પ્રથમ ત્રિપૃષ્ટ બીજ નુપ જાણે દ્વિપૃષ્ઠ સ્વયંભુ પુરૂષોત્તમ મહારાય પુરૂષસિંહ પુંડરિક રાય. દત્ત નારાયણ કૃષ્ણ નરેશ એહનવ હવે બલદેવ વિશેષ અચલ વિજય ભદ્ર સુપ્રભ ભૂપ સુદર્શન આનંદ નંદન રૂપ... પધરામ એ નવ બળદેવ પ્રતિશત્ર નવ પ્રતિ વાસુદેવ અશ્વગ્રીવ તારક રાજેદ્ર મેરક મધુની શુભ બેલેંદ્ર.. ૧૩ પ્રહાદને રાવણ જરાસંધ જીત્યો ચક્રબલે સત્ય સંઘ
સઠ સંખ્યા પદવી કહી માતા એકસઠ ગ્રંથે લહી પિતા બાવન ને સાઠ શરીર ઓગણસાઠ જીવ મહાધીર પંચવરણ તીર્થકર જાણ ચક્રી સેવન વાન વખાણું... વાસુદેવ નવ શામલ વાન ઉજવલ તનુ બળદેવ પ્રધાન તીથ" કર મુક્તિ પદવર્યા આઠ ચકી સાથે સંચય... ૧૬
૧૪
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________
શાવચામુનિની સઝાયો
૧૦૧૭
બળદેવ આઠ તેહને સાથે શિવપદ લીધે હાથે હાથ મઘવ સનતકુમાર સુરક ત્રીજે સુર સેવે ગત શોક. ૧૭ નવમ બલદેવ બ્રહ્ના નિવાસ વાસુદેવ સહુ અધગતિ વાસ અષ્ટમ બારમ ચાકી સાથ પ્રતિ વાસુદેવ સમા નરનાથ. ૧૮ સુરવર સુખશાતા ભોગવી નરક દુઃખ વ્યથા અનુભવી અનુક્રમે કર્મ સૌન્ય જય કરી નરવર ચતુરંગી સુખ વરી.. ૧૯ સદગુરૂ ગે ક્ષાયિક ભાવ દશન જ્ઞાન ભદધિ નાવ આરેહી શિવ મંદિર વસે અનંત ચતુષ્ટય તવ ઉલસે. ૨૦ લેશે અક્ષય પદ નિર્વાણ સિદ્ધ સર્વે ઘો મુજ કલ્યાણ ઉત્તમ નામ જપ નર-નાર સરૂપ ચંદ કહે જય જયકાર. ૨૧
ક થાવસ્થા(કુમાર) મુનિની સઝાયો [૧૧૪ર આદીશ્વરને રે પાય પ્રણમી કરી વળી નમી નિજ ગુરૂ પાયજી થાવસ્થાનો રે નંદન ગાઈએ નામે નવ નિધિ થાયજી... ભાવે વંદે રે ૧ ભાવે વંદો રે થાવચ્ચ મુનિ નેમિ જિનેશ્વર શિષ્યો શ્રી શેત્રુંજા ઉપર સિદ્ધ થયા હું પ્રણમું નિશદીશજી.. - ૨ દ્વારિકા નગરી રે કૃષ્ણ નરેશ્વરૂ થાવચ્ચે ધનવંતેજી બહુ ધન ખરચીરે સુત પરણાવીયે નારી બત્રીસ ગુણવંતીછ... , ૩ ગઢ ગિરનારની પાસે જાણીએ નંદનવન અભિરામજી બહુ પરિવારે રે નેમ સમેસર્યા હરિ મન હરખા તામછ. . ૪ વંદન આવે રે સબ(ક)લ આડંબરે યાદવને પરિવારેજી કુંવર થાવ રે તિહાંવળી આવી સુર નરને નહિં પારજી. ૫ વાણી સુણીને રે મન વૈરાગી થાવ નિજ ગેહજી તિહાંથી આવી રે માયને પાય પડશે માત સુણે સસને હાજી... આ સંસાર અસાર તે જાણીએ અનુમતિ ઘો મારી માતાજી જિમ હું સંયમ મારગ આચરૂં ક્ષણ લાખેણી જાય વયણ સુણીને હઈડે ડહડહી આંસુડાં ઉમરાજ સંયમ માર્ગે બેટા દાહિર્લી તું છે કુમળી કાયા. ૮ ધન કણ કંચન માલ એ છે ઘણે વળી બત્રીસ વહુવા(આ)રેજી ભોગ સંગ વચ્છ ! તમે ભોગ પછી તજજો સંસાર”
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૧૮
થાવચ્ચે કહે સુણા મેરી માવડી તન ધન જોખન એ સાવ કારમુ જી જી કરતાં રે દિનકર આથમે ખિણુ ખિણુ ભોજનનું કુણુ પૂછશે જ‘ગલ (જીવા) માંહે રે સુણ મારી પાણી લેાજન કહા એ કુણુ કરે નારી ખત્રીસે ૨ વળી વળી વિનવે અવગુણુ અમને રે કુણુ કહે વાલમાં પહોંચે સ્વારથ જયાં લગે જેહના કુણુ નારી કુણુ માંતાજી સ્વારથ વિષ્ણુસે રે કાકેહના નહિ માને માનુની વાતાજી... જખ લગે જીવુ' રે સુણુ મારા નાનડા મ કરીશ વ્રતની વાંતાજી વળતું સયમ તુજને જો ચે તા લેજે ભલી ભાંતાજી... પહેલાં પુઠે રે ખબર ન કા પડે તું છે ભાળી માતાજી ડાભ અણુીજલ ચંચલ આખુ ખિણમે વિષ્ણુસી જાયે જી... લેઇ અનુમતિ રે કુંવર હજારસુ નેમિ જિનેશ્વર શિષ્યે છ સયમ પાળી રે તન મન વશ કરી છેાડી તન ધન સારીજી... પાળે સયમ સાધુ ક્રિયા કરી ભણીયા અગ અગીયારાજી અવસર જાણી રે અણુસણ આદરે સાથે સાધુ હજારજી... શ્રી શેત્રુજય રે ઉપર સિદ્ધ થયા મુગતે ગયા દુ:ખ છેઠીજી વિષ્ણુધ શિરામણી દીપવિજય તા શ્રી ધીરનમે કરોડીજી...
દૂહા : દ્વારામતી નગરી વસે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ.
વચન કહુ' વિશાલેા જી જાણે સુપન જ જ'જાલા...ભાવે{ કિમ ખમશેા ટુકારેજી અરસ નીરસ આહારે જી... માવડી ભૂખ તરસ સહે અપારેજી વન વગડાની સારે જી... અલવેસર અવધારેજી કાં મેલેા નિરાધારાજી...
થાવચ્ચેા તસ પુત્ર છે ખત્રીસે કન્યા વર્ડ સુરની પરે સુખ ભેગ એક દિન તેમ પધારીઆ દીક્ષા લેવા મન થયું
[૧૧૪૩ થી ૪૬]
થાવચા ગાહાવણી નામ રૂપ ચતુર ગુણ ધામ... એક લગને શ્રીકાર પ'ચ વિષય સુખ સાર... વાણી સુણી હિતકાર સ્વામી મુજને તાર....
W
.
૧૧
20
૧૨
૧૩:
૧૪
૧૫.
૧૬
૧૭.
* ૧૮
૧૯
૧.
3
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૧
થાવસ્થામુનિની સઝાયો. માત કહે થાવસ્થા પ્રત્યે ર વા'લા સાંભળ મારી વાત છે આતમ પ્યારે તું માહેર રે . સભાની સુજાત રે પુત્ર હાલા રે, મીઠા બોલા રે મોહન ગારા રે, આજ્ઞા નહિં દઉં.૧ બત્રીસે ભલી ભમિની રે વાલા ભેગવ ઈણશું ભેગ રે દિવસ નહિં આ વેગને રે ,, વૃદ્ધપણે લેજે જેગરેપુત્રમીમોરા યણ સેવન મોતી ઘણું રે , ધનને નહિ છે પાર રે ખાઓ પીઓ ને સુકૃત કરે રે ,, ખરચે ઈણ સંસાર રે... - ૩ સુખ આવ્યા જે હાથમાં રે પરભવ ચિત્ત કેમ જાય ચિંતા શું થાય) કેડ ન મૂકું પુત્રની રે , સ્ત્રી મન આશા થાય .. ૪ સાધુ મારગ છે દેહિલે રે , જેહવી ખાંડાની ધાર રે પંચ મહાવત મટકાં રે , દુષ્કર તપ આ ચાર રે. . ૫ બાવીસ પરીષહ જીતવા રે લેચવા શિરના કેશ રે ભાત-પાણી લેવા સૂઝતાં રે , બ્રહ્મચર્ય કેમ પાલેશ રે... , ૬ મોહ તણે વશ માત કહે છે . એણપરે વચન સુહેત રે ભંગ થકી જે(જે)ઉદ્વરે રે , તેને વાત ન આવે ચિત્ત રે, ૭૫
૨. [૧૧૪ માવડી રે જે કહે છે તે સાચુ સહી માહરે ન આવે દાય મેરી માત સંયમ લેશું માતજી સાચા સુખ જેમ થાય
થાવ કહે માતા પ્રત્યે વિષયમાં ખુયે જે માનવી તેહને દોહિલે હેય .
શરા નરને છે હિલે -સંયમ વિચારી જય , - એ સંસાર અસાર છે દુઃખથી પૂછે છે લેક,
જન્મ-જરા ભય મરણને દેહમાં છે બહુ રોગ , એ લમી ચંચલ જાણુંયે વિજળી જેમ ઝબકાર ,
અથિર કુટુંબની પ્રીતડી આખર ધમ આધાર , કમિની રંગ પતંગ છે સાચે ન પાળે નેહ , મોક્ષ મારગની દૃષિણી - તિણશું કિયે સનેહ , એ લાખ ચોરાશી ફેરા ફર્યો જીવ કમ તણે પરિમાણ છે નરભવ પુણ્ય પામી હવે કિમ થાવું અજાણું .
3
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨૦
*
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
૩.
થાવચ્ચા ગાહાવણી ભેટજી લઇને હે સ્વામી મુજ પુત્ર તે એક છે તે માટે સ્વામી મુજને દીજીયે દીક્ષા મહે।ત્સવ કરવા કારણુ કૃષ્ણ કહે શેઠાણી સાંભળે દીક્ષા મહાત્સવ કરશું હું સહો કૃષ્ણ આવ્યા તિહાં હર્ષ અતિઘણા થાવચ્ચા કુમારને ગેહજી દીક્ષા લ્યે છે। શા કારણે મુજને કહાને તેહજી કૃષ્ણ કહે થવચ્ચા કુમારને ૪ મુજ છત્ર છાયામાં કુમાર તમે વસેા ભગવા સુખ શિરનાજજી
તમારા કુમારને જેહુજી...
તુમને પીડાકારી જે હવે દુઃખકારી નર મુજને કે' નહીં પશુમુજ જીવને દુઃખ દે છે ત્રણુ
તેહને વારૂ હુ માજી...કૃષ્ણ કહેપ સ્વામી તુમ આધારજી જણાં મૂકું છુ' તેણે સ`સારજી...
થાવચ્ચેા કહે કૃષ્ણજી પ્રત્યે નામ કહેને કુમારેછ કાયા દુઃખના ભડારે જી... તે રહું ઇષ્ણુ સસારછ મનુષ્યને વારૂ કુમારજી... તેણે નવિ વાર્યો એહજી યેા દાલા ધરી નેહુજી... રાજા અથવા કુમારેજી પાળુ તસ પરિવારો મૂકી ધત પરિવારેછ સયમ લેવા ઉઢારેજી... ખરચે બહુલારે દામજી આવ્યા રૈવ'ત વન ઠામજી... હુએ થાવચ્ચ અણુગારજી વિહારજી, કૃષ્ણ કહે ધન્ય થાવચા સાધુને સેલ ગરાય શ્રાવક કીધેાજી સુઢશન પણ વ્રત લીધજી...,, ૧૪ સહસ સન્યાસી સ`ઘાતજી કરે થાવચ્ચાક્ષુ વાતછે...
કરે
[૧૧૪૫]
આવ્યા શ્રી કૃષ્ણની પાસેજી લ્યે છે સયમ ઉલ્લાસેજી...થાવચા૦૧
કૃષ્ણજી કહે છે-તે નર કેણુ છે જન્મ-જરાને મરણુ દુઃખ દીચે એને નિવારા જો સ્વામી તુમે તેને હું પણુ વાી નવ શકું જિનવર સુરવર ચક્ર જે થયા કમ' ક્ષય કરી તૂટે એ સહી સાદ પડાવ્યા રે નગરી દ્વારિકા શેઠ સેનાપતિ દીક્ષા જે લીયે થ.વચ્ચા કુમાર દીક્ષાલે સહી તેડના રાગી સહસ પુરૂષ થયા ઉત્સત્ર કૃષ્ણ મહારાજા કરે છે શિબિકાએ એસી નિજ નિજ ઘરથી સ્વહસ્તે રૅ દીક્ષા દીધી નેમજી શિષ્ય પોતાના કરી થાપીય) મહિયલ અનુક્રમે આવ્યા સેલંગપુર સહી સૌ`ધિકા નગરીએ શાવચ્ચા આવીયા વાત સુણીને શુક તિહાં આવીયે। મારા શિષ્ય ૨ એણે ભેળવ્યે
છત્ર ચામર વાજીવજી મન ઉમાડુચે વિચિત્રજી... તમે પધારાને ગેહજી
..
..
.
..
..
H
20
..
૩
.
૧૦
૧૧
કર
Cu
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________
થાવસ્થામુનિની સજા
૧૦૨૧.
પ્રશ્ન પત્તર શુક બહુ પુછીયા કુટિલપણે ઉલાસે છે. ચૌદ પૂરવધર થાવગ્યા મુનિવરૂ પહોંચાયે કેમ તાસજી.થાવચ્ચ ૧૬. ખોટો ધર્મ મિથ્યાત્વને મૂકીને શુક થયે અણગારજી સહસ સંન્યાસી દીક્ષા લે તિહાં હુઆ ચૌદ પૂરવ ધારે ... ૧૭, માસ અણસણ રે સહસ સાધુશું શેજે કીધે સંથારેજી થાવગ્યા મુનિવર કેવલ પમ્યા પહોંચ્યા મુક્તિ મઝારજી - ૧૮:
- ૪. [૧૧૪] શેલંગપુર આવ્યા હો કે મુનિવર રે સહસ શિષ્ય પરિવાર - સેલગ રાજા હે પાંચસે મંત્રીશું રે વાંધા ચરણ ગુણ ધાર હું ગુણ ગાઉં હે થાવસ્થા મુનિવરૂ રે ઉત્તમ અરથ ભંડાર શ્રુત કેવલી અણગાર - ભવિ છવાં સુખકાર....હું ગુણ ૧. વૈરાગ્ય પામ્યા છે સેલંગ રાઇઓ' રે મંડુકને દેઈ રાજ દીક્ષા લીધી હે પાંચસૅ મંત્રીશું રે કરે વળી ધર્મના કાજ... - ૨ શુક આચાય હે પુંડરીકે ચડી રે પાદપગમન સંથાર સાધુ સહસના હે પરિવારે કરી રે લહી મુક્તિ સુખકાર - ૩ઃ સેલંગ ઋષિ હો વિહાર કરતાં થકાં રે અંત પ્રાંત આહાર રેગે વ્યાપી છે કાયા તેહની રે આવ્યા નિજપુર સાર” - ૪ તાત શરીરે હે રોગ દેખી કરી રે મંડુક કરે ઉપચાર વિવિધ પ્રકારે હો ઔષધીયે કરી રે શમા રોગ તેણીવાર ૫ . આહારતણું હે રસના લેપી રે શ્રી સેલંગ ઋષિરાય પડિકમણાદિક છે કિરિયાને વિષે રે પ્રમાદી હુઆ ગુરૂરાય.. , ૬ પાંચસે સાધુ હે મનમાંહે ચિંતવે રે રહેવું નહિં એકણુ ઠાણ પંથક શિષ્યને હે પાસે થાપીને રે ચાલ્યા મુનિવર સુજાણ. ૭ : કાર્તિક માસી હે આહાર કરી ઘણે રે સૂતા સેલંગ ઋષિરાય પંથક ખમાવે હો પડિકમણા સમે રે આવ્યા મુનિ ચિત્તલાય... . ૮. શિષ્ય સંઘટ્ટ તતક્ષણ જાગીય રે કેધ ચઢયે વિકરાળ સુખભર સૂતાં હે મુજને જગાડી રે એ કેણ ચંડાળ. - ૯ પંથક નામે હે સ્વામી હુ શિષ્ય છું રે ખમજે મુજ અપરાધ આજ પછી હું હે અવિનય નહિ કરૂં રે શ્રી જિન વચન આરાધ. ૧૦ . પથંક વયણે હે મુનિવર સજજ થયે રે આ શુદ્ધ આચાર હું અજ્ઞાની હે પાસથે થયો રે કરશું અહિંથી વિહાર , ૧૧.
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________
મ ુકરાયને હૈ પ્રમાતે પૂછીને રે પાંચસે સાધુ હૈ। આવીને મળ્યા રે કઠણ તપ કરી હેા કમ ખપાવીયા ૨ અઢી હજાર હૈ। સાધુ મુગતે ગયા રે ચક્ષુ મેં ગાયા હૈ। ઉત્તમ સાધુના હૈ ભણે ગુણે હા જે વિયણ ભાવશુ ગચ્છ નાયક હા શ્રી ભાગચંદ્રજી રે શાસનમાંહે હા ગાત્રન મુનિવરૂ રે શિષ્ય રાયચંદે હૈ। કહી હરખે કરી રે જ્ઞાતા સૂત્રે હૈ। અધ્યયન પાંચમે રે
સંવત સત્તરસેં હૈ। સત્તાણુ(પચાણુ) વળી રે વિજયા દશમી સાર ચાર ઢાળે હા થાવચા ગુણ ગાઇયા રે નવાનગર માઝાર...
૧ [૧૧૪૭ થી ૫૦]
.દૂહા : સરસતી ચરણ કમલ નમી થાવચ્ચા મુનિ ગુણ ગાવતાં શ્રી જિન નેમિ સમાસર્યાં રે -સાધુ સંગાથે શે।ભતા હૈ। લાલ વનપાળે દીધી વધામણી રે નામ સુણી જિનજી તા ચતુરંગી સેના સજી રે સ્થાવચા સુત સુર્ વાણી બેજન ગામિની રે મીઠી તે સાકર સારિખી દશ દૃષ્ટાંતે દાહàા ૨ ભવેાભવ ભમતાં પામીયે કુટુંબ સહુ ક' કારમા રે અલ્પ જ સુખને કારણે વાણી સુણી વૈરાગીયા રે ચિ`1 અનુમતિ લેઇને
..
W
20
ચાલ્યા સેલ‘ગ ઋષિરાય વાંચા ગુરૂના ૨-પાય...હું ગુણુ॰૧૨ શેત્રુ ંજે કરી સધાર થવચ્ચાદિક પરિવાર... નામે પાપ પલાય
તસ ઘર નવનિધિ થાય...,, ૧૪ ઉત્તમ શ્રી પૂજ્ય નામ સાધુગુણે અભિરામ... ગુણ ગાયા અણુગાર થાવચ્ચા મુનિ અધિકાર..., ૧૬
18
.
હુવા થાવÄા કુમાર રે લેશ સયમ બાર રે
..
.
20
..
સદ્ગુરૂ લગ્ગુ' પાય
મુજ મન હરખ ન માય દ્વારકાનગરી માઝાર રે સેાભાગી સહસ અઢાર ઉદાર રે - શ્રીજિન આવ્યા નેમિ જિષ્ણુ'દરે હરખ્યું! કૃષ્ણ નનિંદ રે કાનુડા વદન જાય રે પ્રણમે જિતજીના પાય રે જિનવર ઉપદેશ ૨ સાંભળે તે કૃષ્ણ નરેશ ૨ માનવના અવતાર રે લહી કાણુ હારે ગમાર રે એક નિશ્ચલ જિનધમ રે
કાંઈ ખાંધા મહેાળા કમરે
.
.
10
..
1.0
..
ม
24
....
1.8
૧૩
૧૫
.
૧૭
७
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨ [૧૧૮] રહા ઘેર આવી કહે માતને આપે અનુમતિ સાર - હું ભાવ ભયથી ઉભાગ્ય લઈશું સંયમ ભાર ઢાળઃ માત કહે સુત સાંભળો સંયમ વિષમ અપાર રે, ચારિત્રચિત્તવર્યુ તું સુકુમાળ છે નાનડા સુણ મેરા પ્રાણ આધાર. - ૧ બત્રીસ નારી તાહરે
ઈ દ્વાણું સમ રૂ૫ રે તું વરછ ! ઈંદ્ર સમાન છે
ભગવ ભાગ અનુપ... એ મંદિર એ માળીયા એ સુકુમાળ છે સેજ રે સુખ ભેગો સંસારનાં આણી હૈડે હે જ.. તન ધન-જોબન કારમાં કારમો કુટુંબ પરિવાર રે નદી પૂર સમ જાણીયે
જાતાં ન લાગે વાર... ડાભ અણું જલ બિંદુઓ પીપળ પાકે પાન તેમ એ આયુ થિર નહિં જેહ સંધ્યાને વાન... સાધુ તણે પંથ હિલે દઢ પણે પાળવો સૂર રે પાછળથી પસ્તાવશે
સુણ નંદન દુઃખ પૂર... સંયમ લઈ પસ્તાવતાં
તે નર કાયર કહાય રે સિંહતણી પરે પાળશું
સંયમ મેરી માય...
૩ [૧૧૪લી દૂહા કુંવર તણું વણ સુણે માતા ચિંતે એમ
કૃષ્ણકને જઈ વિનવું શુભ ઉત્સવ હોય જેમ માતા થાવસ્થા તિહાંકને આવે જિહાં છે કૃષ્ણ નરિદ રે મીઠે વચન ભાખે કરજેડી સંસાર તજે છે મુજ નંદ..અનુમતિ માગે છે મુજ ઘર સૂત્રનું મંડાણ રે સવિ ભાંગે છે મણિમાણેક મોતી ભંડાર રે સવિ ત્યાગે છે મુજ પ્રાણ તણે આધાર અનુમતિ માગે છે. છત્ર ચામર માગું તુમ કને કરવા મહત્સવ સાર રે એટલી આશ સફળ કરે જાણે તમે નિરધાર, અનુમતિ માગે છે વયણ સુણી કૃણજી ઈમ ભાખે ' તમે ચિંતા ન કરશે કઈ રે અમે પિતે તુમ ઘર આવીને કરશે જિમ સુખ હેય.... , ૩ હર્ષ કરી કુણુ વધાવીને માતાજી નિજઘર આવે રે કૃષ્ણ સઘળી ઋદ્ધિ લઈને
થાવા પાસે સધવે... . ૪
.
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨૪
- સઝાયાદિ સંગ્રહ થાયચ્ચાને તેડી ઈન ભાખે કાંતને ઋદ્ધિ સુખકારી રે ઉષ્ણ શીતલ એ દોય વિના સઘળાં દુઃખ નિવારૂ.. અનુમતિપ કમર કહે દુઃખ દૂર કરે તે શ્યાને કાજે જઈએ રે જન્મ જરા રેગ મરણ નિવારો તે સુખીયા થઈને રહીયે.. . ૬ વળતા કુણુજી ઈમ કહે એ કાળ તણું ગતિ ન્યારી રે મુજથી ટાળી નવિ ટળે એ 'ઈહિ ન શકે વારી.... ..
- ૪ [૧૧૫૦] દૂહા મહોત્સવ કીધે જુગતિ શું સ્વયમેવ કૃષ્ણ નરિંદ સંયમ લેવા સંચરે
તબ થયે પરમાનંદ. અનુમતિ આપે તિહાં માતાજી રે સહસ પુરૂષની સાથે રે કુંવર થાવચ્ચે સંયમ આદર્યો નેમિ જિણુંદ ને હાથ રે
સાધુ ભાગી થાવચ્ચે વંદીયે રે શ્રી નેમિ જિનેશ્વરે દિક્ષા દેઈને મૂક સ્થવિરજીની પાસ રે ચૌદ પૂરવ ભયે અતિ સુંદર રે અથ સહિત ઉદાર રે.. સાધુ ૨ ચાર મહાવ્રત અતિ સુધા ધરે રે પાળે પંચ આચાર રે નવવિધ શીયલ સમાચરે રે ષકાયાં હિત કાર રે છે ? સમિતિ ગુપ્તિ આરાધે ભાવશું રે લીયે નિરવધ સુઝત આહાર રે દશવિધ યતિ ધર્મ હઈડે ધરે રે વિચરે કરી ઉગ્ર વિહાર રે... . ૪ વિહાર કરતાં અનુક્રમે આવીયા રે શત્રુંજય ગિરિવર ઉપર સાર રે અસણ કરીને એકજ માસનો રે પહત્યા મુગતિ મઝાર રે.... " શ્રીમતુ લોં કા ગ૭પતિ રાજયે રે બિરાજે કેશવજી મુણિંદ રે શીલ શિરોમણી ગ૭પતિ વંદીયે રે જિમ લહીયે પરમ આનંદ રે ૬ તાસ શાસન માંહે અતિ સુંદરૂ રે શોભે ઋષિ ભીમજી સુખદાય રે તસ શિષ્ય તેજ સિંહ બહુ ભાવશું રે થાવા ત્રાષિના ગુણ ગાય રે ૭
૧૫૧]. શ્રી જિન નેમિ સેમેસર્યા રે દુઆરકા નગરી ઉદ્યાન તનવન નદન સમે રે નંદન વન પ્રધાન..
શ્રી જિનનેમિ સામે સર્યા રે સાધુતણું પરિવારે રે ત્રિભુવન જીવને તારવા આવ્યા નેમ કુમારે રે... શ્રી જિનનેમિ રે કૃષ્ણ ૫ ગયે વાંદવા ૨ વલી ગય લેક અનેક થાવસ્થા સુતને થયે રે વંદનતણે વિવેકે રે.. - ૩
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨૫
થાવગ્યામુનિની સઝાયો આડેબર અધિકે કરી ? વાંદી નેમ જિણુંદ જગગુરૂ તિહાં દેસણ દીએ રે ભવિજન મન આણંદ રે...શ્રી જિનેમિ૦૪ નેમ કહે ભવિયણ સુણે રે એ સંસાર અસાર દશે દષ્ટાંતે દોહિલે રે
માનવને અવતારે રે. . ૫ થાવાસુત વૈરાગીયે રે બેલે બે કરજેડી તારિ તારિ ત્રીભે વન પતી રે ભવ બંધનથી છોડિ રે. . ૬ ધરિ આવી ઉતાવળે રે લાગે જનની પાય રે અનુમતિ આપ માત રે સંજમ મુઝ સુખદાયે રે. . ૭ માત કહે સુત સાંભળે નહીં રે સરવ સંગ રે....ચારિત્ર મુઝ ચિત્ત વચ્ચે કામ કુંવરની એપમાં
જોબન લલિત કુમાર રે.. ચારિત્ર ૮ નારી બત્રીસ અતિ શોભતી નરતરાણ અવતાર રે.... ૯ આદે સુખ અતિઘણું
સુપરંતર નહીં સોગ રે... - ૧૦ કુંવર કહે માંજી સુણો
આ ઉ અથિર સંસાર રે રાખ્યું (કમહી નવ રહે જુઓ ચિત્ત વિચાર રે... - ૧૧ એમ જાણી ઉતાવળી
અનમતિ દી મુઝ આજ રે , ૧૨ ચારિત્ર છે વચ્છ ! દોહિલું એ સાચું મનિ જાણિ રે પછાતાપ કરી છે
વાનરની પરિ જાણિ રે... સીહતણી પર પાલનું સંજમ મેરી માંય રે દૂષ્કર તેહને જાણજે
મનથી કાયર થાય રે... , ૧૪ આપી અનુમતિ માતજી મહોત્સવ કી હરિરાય રે દીક્ષા દેવે શ્રી નેમજી
થાવસ્થા મુનિ સુખ થાઈ રે - ૧૫ સહસ મુનિ ઋષિ થાવગ્રા સેપ્યા થિવિરતે(ને)પાસિ રે પુરવ ચૌદ ભણ્યા તિહાં ભગતિ કરિ ઉહાસિ રે. ૧૬ સાધુ સંધાતે શોભતાં રે થાવ અણગાર સાધુજી સમિતિ ગુપ્તિ સુધી ધરે પાળે પંચ આચાર, (થાવસ્થામુનિ ગાઈએ રે) ૧૭ થાવસ્થા મુનિ ગાઈએ રે -ગાતાં હરખ અપાર લઘુ વય વ્રત આદરી રે મહીયલ કરે વિહાર . ૧૮ જીવ જતન સત્ય આદરી રે તજ અદત્ત અબ્રહ્મ છાંડી પરિગ્રહ પ્રેમસું રે આરાધે જિન ધર્મ પંચ મહાવ્રત પાળતા રે -વિચરે દેશ વિદેશ સહસ સાધુ સુપરવારે ટાળે કમ કલેસ
સ-૬૫
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ
અનેક જીવ પ્રતિ બૂઝવી રે અણસણ માસ ઉદાર થાવસ્થા અંત સમય કેવલ લહી રે પહોંતા મુગતિ મઝાર - ૨૧ શ્રીપૂજ્ય પટેિ શોભા કરૂ રે ષિ વિજાજી સુખદાય ચાવડ્યા ઋષિ રાયને રે દેવ મુનિ ગુણ ગાય , સંવત સેલ સત્તાણએ રે વઈરટ નયર મઝાર વિદ્યા ગુરૂ પ્રસાદથી રે શ્રી સંઘને જય જયકાર ૨૩
[૧૫] નયરી દ્વારામતી જાણી
નર(ટ)વર ગોવિંદ કુંવર થાવગ્ના તિહાં વસઈ જિસિઓ પૂનમચંદે (જનની મન૦) ૧ જનની મને આશા ઘણી પૂરઈ ભગ સંગ બત્રીસઈ અંતે કરી
વિલસઈ સુરભેગ... એક દિન દેખઈ માળીયે નરનું બહુરૂપ માડો પૂછઈ તઓ કઈ તસુ સયલ સરૂપ... બીજઈ દિન તસુ ઘર સુણઈ બહુ શોક અપાર એક દિન ચિહું ઉપાડી
એહ કવણ વિચાર... માય હકારી પછાઓ
સિ૬ નાટિક એહ. કાલ અમહે જે પુષ્ટિ
નર વિરણવું તે... લીલાપતિ કુંઅર ભણઈ કિમ મરી માઈ જમધારી આવી કરી
વચ્છ ! લઈ જાઈ... ઈહા પહઈ જાણીઉં
જાગીઓ વઈરાગ માડી ! અમહ રહિવા તણુઉ નહીં મંદિર લાગ... કુમર વચનિ માઈ દુકખ ધરી ગઈ રાઉલિ રાવ કેશવ વાત સુણ તિહાં તસુ મંદિર આવઈ. શ્રી કુણઈ લેઈ ગેદઈ
માય કરછ વિલાપ નયણનીર પાયે પડઈ વચ્છ ! કાંઈ સંતાપઈ... મુઝ જીવત તું લહુડઓ ઈમ કઈ ડમડલઈ માધવ મનાવઈ ઘણ3 તવ કુંવર બેલઈ.. નયરિ તુમહારઈ ધાનિઈ ભય રહણ ન જાઈ આજ પુરૂષ એક ઘરતણુઉ લીધઉ કહિ માઈ.. પર જાણુ માધવ હસઈ એહ જગ વટિ ચાલઈ ત્રિભુવન માંહિ ન છુટીઈ એહ ભય કુણ પાલઈ.. કુમર ભણઈ તિહાં જાઈસિલે જિહાં નિર્ભય થસિવું ઉજવનિરિ શ્રી નેમિ પાસ સંયમ અ દરિસિઉ...
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________
થાવસ્થામુનિની સજઝા
૧૦૨૭ - તવ માડી માધવ ભણઈ
તિહાં વિષમ આચાર કદલી કોમલ કાંઇ
કિમ ઝાલિસિ ભાર... ખડગ ધારિ સખિ ચાલી પીજઈ વિષ ડાલ પણિ સંયમ છે હિલિક વચ્છ ! તું સુકુમાલ કુમાર ભણઈ વિષમઉં સહુ જાં ધીર ન ઝાઈ સીંહતણી પરિ આગમઈ તેહ કિસિઉ ન ચાલઈ , રતન ગઈ તું માડલી શ્રી કૃષ્ણ પ્રશંસઈ પુરૂષ રતન તઈ જાઉં ત્રિભુવનપાય નમિસઈ. સહસ પુરૂષ સિવું પરિવરી લિઈ સંયમ ભાર ચૌદ પૂરવ ઘર નેમિરાય પામ્યું મેક્ષિ દુઆર... .
કર દમદત રાજર્ષિની સજઝા [૧૧૫૩-૫૪) સ્વસ્તિસદન સ્વસ્તિક વર મંદિર હસ્તિ શીર્ષપુર સેહે ટાળે આળ પ્રજાને પાળે શ્રી દમદત નૃપ મહે તિણ અવસર કૌરવ સંજુત્તા પાંડવ પણ મયમત્તા ગજપુર માંહિ રાજ કરતા ખંડિત રિપુ બલવંતા કઈક વિષયાદિકને હેતે સમે વર ઘંરતાં શ્રી દમદંત નરેસર સાથે કૌરવ પાંડવ મિલતાં પ્રતિવર્ષ સમરાંગણે આવે પણ દમદત ન ગંજે હરિપેરે એકાકી બળીયે પાંડવ કૌરવ ભંજે અપ સૈન્ય પણ ન્ય ન પામે નિજ ભુજ બલ દમદંત ઈમ બહુવારે દેખી નરપતિ અવર તે સર્વ હસંત પ્રતિહરી જરા સં(ઘ)ઘની સેવા કાજે ગયા દમદત રાજગૃહી નારીએ પહોતા જાણ સમય લહતા બળે હાર્યા છલકલ બહુ જે પૂતના લક્ષણ એહિ સત્વર કૌરવ પાંડવ આવ્યા જનપદ લૂસે તેહિ નિર્માક્ષિક મધુપરે જિમ શબરા તિમ નિજ ઈચ્છા પૂરી રાજધાની સ્વર્ણાદિક લમી વળિયા પાછા વયરી ભુ દૂત મિલી તેહ જણાવ્યું પાંડવ કૌરવ કરણી અતિ કોપ ન દમદંત નરેસર -જિમ તપે અભિનવ તરણ તે અશાંત પ્રયાણે પાંડવ નિજ દેશ સામે આવ્યા તિણ સમે પેઠે દમદંત આવે પણ પાંડવ ગજપુર આવ્યા
T
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
નાસી નિજ નગરીમાં પહતા સૈન્ય આગળ જિમ ચઢિકા ગઢરેહા કરીને તે રહિયા બહીયા દુર કટકા દૂત મુખે દમદંત કહાવે
અરે અનાથ દેશ લુચ્ચા શશક શગ લ પરે જડર કે કિમ નાસી ગઢ પચ્ચે જે કુલજાતિ ક્ષત્રિય હે સુદ્ધા -તેં વીરપણું દેખાડે નહીંતર કવિત મૃત પરે કાતરમ્હ સુભટ પણું મત વાડે દૂતવચન એહવા નિસુણી દંભ મુનિ પરે ન કહે પાછું ઇસ કૌરવ-પાંડવ દમદૂત તેજને ન લહે દતે આવીને જેહવું દીઠું તેહવું નૃપને ભાખે પાંડવ કૌરવને અમે જીત્યા તે પડેહ બજાવે આખે પાંડવ લાજ લહ્યા છમ નિસુણી ઝુઝે સાહમાં આવી ભૂજ કેટમાં ચાંપી પાંચે ઈનું પેરે અણિ મનાવી આપ આપણે નગરીએ આવ્યા નિજ ઘરે સુખ વિલસે પુન્ય બળે દમદંત નરેસર ઘણું સામ્રાજ્ય વિકસે ચિરકાલે તે નૃપ સુખ વિલસી લહે સંવેગ વૈરાગ્ય થિવિર પાસે ચારિત્ર રહીને પાળે વધતે રાગ કમ ઘાટ ઉછાટન હેતે તપ તપે ઉપશમ ધારી વિકથા છા વિવર્જિત નિર્મમ સમિતિ ગુપ્તિ આચારી ખતે દતે બહુ મૃતવંતે શુચિમાન શુચિ કારી દ્રવ્યભાવ ગુણ રાગી ત્યાગી વિષય કષાય નિવારી
૨. [૧૫] ઢાળ ૨ વિહાર કરતા આવીયા ગજપુરી નયરી ઉધાન સજની
કરુણાકર કાઉસગ કરે ધરતાં ધર્મનું ધ્યાન .
શ્રી દમદંત મુનિ જયે યતનાવંત મહેત સંવેગી સમતા વ સંયમ ગુણહ વસંત, શ્રીદમદત મન જ સપરિવાર પાંડવ તિહાં કીડા હેતે જાય બળીયા અતિ આડંબરે દીઠે તિહાં મુનિરાય છે યુધિષ્ઠિર અજુન ભીમજી ન કુલ સહદેવ બંધુ પંચમ ગતિને સાધત
દીઠે કરૂણા સિંધુ નિરખી હરખે ઓળખી રોમાંચિત થઈ કાય . ઉતરીયા ગજરાજથી
ધાય, નમે મુનિ પાય છે દઈ તીન પ્રદક્ષિણા
મુનિ પદ રજ શિર લિંત , સાનંદે ભક્તિ સ્તરે
ધન ધન તુહિ ભદત છે
૧
૨
?
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________
દમદંત રાજર્ષિની સજા
૧૦૨૯
જય જય સત્વ મહોદધિ પૂણું પરાક્રમ થાન શ્રીદમદંત ભાવરિપુ તમે જીતીયા , અમહ સમ બાહ્ય કુણુ માન છે બાદો અત્યંતર રિપુ ગણે અશ્રુતી ન પામે લગાર . તું ત્રિલેક ચૂડામણી ધન તુમ અવતાર લેક ત્રણ ગુણ તાહર
તું પ્યાર પૂજયમાં પૂજ્ય , ઈમ સ્તુતિ નતિ પાંડવ કરી ચાલ્યા મન ધરી હૈ એહવે પાછળ આવી કુધી કૌરવનું સૈન્ય દુર્યોધનને જણાવી
નામે ઋષિ દમણ અરે પાખંડ દુરાતમાં
લેઈ અમચા દેશ આજ અમારે કરે ચઢયે પહેરી કપટને વેશ ઈમ કહી બીજા રેહણે દુષ્ટ દુર્યોધન રાવ સૈનિક સઘળે તે હ
દુષ્ટ તણે સમુદાય ઈમ અપરાધ કરી ઘણો અપરાધી ઘણે રાય , પાંડવ સ્તુતિ ન ગાર
કૌરવ હ ન વિછાય છે ધર્મ ક્ષમા ખડગે કરી તે પત્થરને રાશિ સંયમ સંવર નવિ હર્યો થયા કૌરવને દુખ રાશિ પરી સહ ઘેરે અહિયાસીયે અવિલંબે તિણે કાલ . ધ્યાન-રૌય નવિ ચૂકી
કદલી દલ સુકુમાલ , વંદન નિંદન સમ ગયું સમતા આતમ ભાવ - ક્ષપક શ્રેણું આરહીને
પામ્યા સિદ્ધ રવભાવ - ૧૬ શત્રુ મિત્ર તૃણ સ્ત્રી ગણે કર્કર યણ સમાન ભવ શિવ બેહુ જે સમ ગણે તે મુનિ રત્ન નિધાન , જ્ઞાન વિમલના તેજમાં દીપે દેહ અમંદ શ્રી દમદત મુનિ પર તણે - ધ્યાને પરમાનંદ
# દશ ચંદરવા બાંધવાની સઝા [૧૧૫૫ થી ૫૭] દુહા : સમરી સિદ્ધ અનંત મહેત કેવલ જ્ઞાની સિદ્ધિ વરંત
ચંદરવા ઘરમાં દશ ઠામ તેહતણું કહું સુણજો નામ... ૧ ભજન પાન પીષણ ખંડણે શા સંથારે (સંકેરે) અનંતણે દેરાસર સામાયિક જાણ છાશ દહીં વિગયાદિક ઠામ.... ૨ ચૂલા ઉપર ચતુર સુજાણ ચંદરવો બાંધે ગુણખાણ તેહણ ફળ સુણ સહુ શાસ્ત્રાંતરથી જાણી કહું..
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૩૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ જબુ દીપ ભરત મણે શ્રી પુરનગર દુરિત ખંડણે રાજ કરે શ્રીજિન મહારાજ તસ નંદન કુટિ દેવરાજ.... ૪ ત્રિક ચેક ચાચર ને ચેતરે પડહ વજાવી એમ ઉચ્ચરે કોઢ ગમાવે નૂપ સુત તેણે અર્ધરાજ દેઉં તસ આપણે ૫ જસે દિત્ય વ્યવહારી તણી ફુવરી લક્ષ્મી યંતી સબલી ભણી
પડહ છબી તેણે ટાળે રેગ પરણ્યાત બહુ વિલસે ભેગ. ૬ અભિનંદનને આપી રાજ દીક્ષા લહે શ્રી જિનમહારાજ દેવરાજ હુઆ મહારાજ અન્ય (એક) દિવસે આવ્યા મુનિરાજ સુણી વાત વંદન સંચર્યો હય–ગય રથ પાયક પરિવર્ષે અભિગમ પાંચે તિહાં અનુસરી નૃપ બેઠા તબ વંદન કરી. ૮ સુણ દેશના પૂછે વાત વિલસી સાત વરસ જે વ્યાપ કિમ કુંવરી કર ફરસે ટળી કિમ કર પીડન એહ વળી. ૯ જ્ઞાની ગુરૂ કહે સુણતું ભૂપ પૂરવ ભવનું એક સ્વરૂપ મિથ્થામતિ વાસિત પ્રાણુઓ દેવદત્ત નામે વાણીય... ૧૦ મહેશ્વરી નંદન તસ સુત ચાર લઘુ બંધવ તું તેહ મેઝાર કૂડ કપટ કરી પરણી હુઆ મૃગસુંદર શ્રાવકની ધુઓ.... ૧૧ લઘુ વયથી તેણીને નિયમ જિન વંદન વિણ નહિં ભેજન શુભ ગુરૂને વળી દઈ દાન શત્રી જનનું કરે પચ્ચેખાણ ૧૨ પરણીને ઘરે તેડી વહુ રાત્રે જમવા બેઠા સહ મૂળ મઘરી ને વંતાક ઈત્યાદિક તિહાં પિરસ્યાં શાક.. ૧૩ તેડે વહુ જમવા પાંતમાં તે કહે હું ન જમું જિહાં લગે આતમા સસરે કહે તું મત પડ ફદમાં મત વાંદે જિનવર મહાતમાં... ૧૪ ત્રણ દિવસ કીધાં ઉપવાસ ચેાથે દિન ગઈ મુનિવર પાસ વાદી કહે નિશિ ભેજન તજુ કિમ જિનચરણ કમલને ભજુ. ૧૫.
ઢાળ ૨ [૧૧૫૬] કિણી પેરે દઉ મુનિવરને દાન મિથ્થામતિ ઘરમાં અસમાન શાસ્ત્ર વિચારી ગુરૂ કહે રે સુણ મૃગ સુંદરી બાલ ચૂલા ઉપર ચંદ્ર રે
તું બાંધે સાલ રે. લાભ અઘણે પંચતીર્થ દિન પ્રતિ કરે રે શત્રુંજય ગિરનાર આબુ અષ્ટાપદ વળી રે
સમેત શિખર શિરદારે રે... - ૨ પાંચ મુનિવરને ભાવથી રે પડિલાલે જે ફળ હોય તેટલું ફળ તુ જાણજે રે એક ચંદ્રોદયે થાય રે... ૩
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ ચંદરવા બાંધવાની સઝાયા
ગુરૂવાંદી નિજ ઘર જઈ રે ચંદ્રોદય તેણે ખાંધીયે રે સસરે નિજ સુતને કહ્યું રે તુજ કામિનીચે કામણુ કીયાં રે વળી વળી ખાંધે કામિની રે સાતવાર એમ જવાલીયા ૨ સસરા કહે શુ'માંડીયા રે ઋશ્યા ચંદ્રવા શું કરે રે સા કહું જીવજતના ભણી રે નિશિ ભાજન હું નિત્ર કરૂ રે શેઠ કહે નિશિ ભેાજન કરે રે નહિ તે પીયર પહાંચજો રે સા કહું જેમ જન પરિવર્યાં રે તિમ મુજ પરિવારે પરિવી ૨
ઢાળ
૧૬
દેવદત્ત વ્યવહારી રે વેળાવણ ચાલીયે ૨ પ્રાણી ! વયા મન આણી એ તા ધરાય પટરાણી રે અનુક્રમે મારગ ચાલતાં રે જામિની જમવા તેડીયા રે ન મે શેઠ તે વહુ વિના રે શેઠના સાથી નવ જમ્યા રે શેઠના સગા રાત્રે જમ્યા રે
ચાખાના ચરૂમાં દેખીયે રે શેઠ કહે અમ કુલતણી રે કુટુંબ સહુ વાડીયા ૨ નવકાર મત્ર ભણી કરી રે ધમ પ્રભાવે તે થયા રે મૃગ સુંદરીએ પ્રતિ મુઝગ્ન્યા રે જિન શાસન દીપાવિયા રે રણી ભાજન પરિહી રે ઠામ ઠામ અધાવીયા રે
૧૦૩૧
ચુલા ઉપર ચગ જીવયા મને રંગ રે... દેખી તેણે તતકાલ તેણે તે નાખ્યા જાલ રે... વળી વળી જ્વાલે ર્ કત ચદ્રોય તેણે તતરે... એ ઘરમાંહે ધધ
નિશિ ભેજન તુમે મ`ડા રે.....
એ સઘળા છે પ્રયાસ જો આ કાયામાં શ્વાસ રે... તે રહેા અમ આસ તુમળ્યું શ્યા ઘરવાસ રે... તેડી લાવ્યેા રે ગેહુ પહોંચાડા સસનેહરે...
.
..
.
10
..
..
૩ [૧૧૫૭)
#
આણી મનમાં રીશ લેઇ સાથે જંગીશા રે...
20
10
એ સઘળા જિનની વાણી રે, પ્રાણી પ્રાણી એ તે આપે ક્રેડ કલ્યાણી રે શેઠ સહેાદર ગામ તે તેણે નિજ ધામ રે... વહુ પણ ન જમે રાતે વાધી મહુલી રાતરે... મરી ગયા તે આપ રાત્રે રધાણા સાપ રે... તું કુલ દેવી માય ! એમ કહી લાગ્યું પાય રે... છાંટીયા સહુને નીર ચેતન સઘળા શરીર રે... શેઠ સયલ વડ ભાગ પામીતે સયલ સેાભાગ ૨... ચંદરવા સુવિશાલ વ જય જયકાર રે...
.
૧
20
G
८
૯
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૩૨
ચૂલક ઘ×ટી ઉખલે ૨ પાણીઆરૂ એ ઘર કેર' રે પાંચે આખેટક ક્રિન પ્રત્યે ર ચૂલા ઉપર ચંદ્રવા ૨ સાત ચંદ્રા એમ એલીયા રે કાઢ પરાભવ તે' સહ્યો રે જ્ઞાની ગુરૂ મુખથી સુણી રે જાતિ સમરણ ઉપન્યું રે પંચ મહાવ્રત આદરી રે સ્વગે સિધાવ્યા દંપતી રે સવત સત્તર અડત્રીસ સમે રે રત્ન વિજય ગણિવર તણેા રે તપગચ્છ નાયક સુંદરૂ ૨ ક્રીતિ વિજય વાચક તણેા રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
5 દશરથરાજા કૌશલ્યા
દશરથ નૃપ કૌશલ્યાને કહે પ્રાણથકી અધિકી છે વાહલી નારે વહાલા નહિ મેલુ તુમ સાથે ગળે ફાસા રમણીના ગળાથી સામુ જોઇ દુઃખ કહે મુજને અદ્નોત્તર વિધ સ્નાત્ર કરાવ્યાં અસ્તુવિષ્ણુ તે સઘળે માકલાવ્યા પતિ સુત વંતી જે કુલવતી શેાકય વેધ હાય શૂળી સમાના કહે ઃશરથ નૃપ સ્નાત્ર તણું જળ કર કંકણને ફ્યે આરિસે પ્રેમ કલડુ કરતાં એક આવી તુરત આગમન નવિ થયુ' જરાથી ઈણ નિમિત્તો ભવ સર્વંગ આબ્યા દ્રુપતી દેય મળ્યા રસ રંગે ઇમ સંબંધ છે પદ્મ ચારિત્રે જ્ઞાન વિમલ ગુરૂથી તે લઘો
ગ્રસની સ'મા'ની જે પાંચે આખેટક એહુ રે... કરતા પાતિક ગૃહ નવ ખાંધે તસ ગેહ રે... તેણે કારણ ભવ સાત ઉપર વરસ સાત રે... પૂર્વ ભવ વિસ્તાર જાણ્યે અથિર સ'સાર રે... પાળી નિરતિચાર
..
જિહાં માદલના ધાંકાર રે.. વિદ દશમી બુધવાર એ રચીયા અધિકાર રે... શ્રી વિજય પ્રભ સુરી દ માન વિજય કહે શિષ્ય રે... સવાદની સુજીય [૧૧૫૮] તુ' ભામિની કિમ દુહવાણી કે આ જોને રામમાતા ગુણુ ખાણી તુમશું' અબેલડા લીધા, તુમશુ’૧ છેડવે આપણે હાથ એમ કહું ગ્રહી માથે મત્ર ન્હવણુના પાણી ત્યારે પ્રીત તમારી જાણી તે સવિ સરખે દાવે તે કિમ ખસીયા જાવે મેકલીયુ છે પહેલાં શ્યાં ખેલા છે. ગહેલાં જળ લેઇ દાસી ઝરતી એમ અવસ્થા કરતી દેહ અથિરતા જાણી લીધે સંયમ નૃપ ને રાણી, રામ ને રાજની વેલી કીઁ ભક્તિને મેલી
.
..
2
.
1.J
10
"J
28
.
1.8
..
20
20
.
, તુમથુર
.
DD
20
.
..
L
.
.
D
*
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૩
૫
७
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સૂત્રની સજ્ઝાયા
૧૦૩૩
દશ વૈકાલિક સૂત્રની સજ્ઝાયા-વૃદ્ધિવિજયકૃત [૧૧૫૯ થી ૬૯] ૧. ક્રમ પુષ્ક્રિયા અધ્યયન [૧૧પ૯] વળી ધરી ધર્મની બુદ્ધિ કરવા સમકિત શુદ્ધિ
તુમે પાળા નિરતિચાર... મુનીસર૦ ૧ ધર્મ એ મ'ગલ રૂપ
સદ્ગુરૂ પદ પંકજ નમૌજી સાધુ ક્રિયા ગુણ ઞાય. જી મુનીસર ! ધર્માંસયલ સુખકાર જીવદયા સયમ તવેાજી જેના મનમાં નિત્ય વસેછ ન કરે કુસુમ કિલામણાજી સતષે વળી આતમાજી તેણીપેરે મુનિ ઘરઘર ભમેજી ન કરે બાધા કોઈનેજી પહેલે દશ વૈકાલિકેજી ભાખ્યા તે આરાધતાંજી
તસ નમે સુરનર ભૂપ. વિચરતાં જિમ તરૂ વૃંદ મધુકર ગ્રહી મકર... લેવે શુદ્ધ આહાર ઢીયે પડને આધાર.. અધ્યયને અધિકાર વૃદ્ધિવિજય જયકાર... પુવિકા અધ્યયન [૧૧૬૦] રાજુલ રૂડી નાર રે ગૌરી ગઢ ગિરનાર રે... તુમે નિરૂપમ નિગ્રંથ ૨ પાળા સયમ પથ રે... શીખ૦ ૨
નમવા નેમિ જિ'દને -શીલ સુરંગી સંચરે શીખ સુહામણી મન ઘરો સવિ અભિલાષ તજી કરી પાઉસ ભીની પદમણી ચતુરા ચીર નિચાવતી ચિત્ત ચળે ચારિત્રયા સુખ ભાગવીયે* સુંદરી
ગઇ ગુફામાંહિ તેમ રે દીઠી ઋષિ રહનેમ રે...
નયણુ વન્દે તવ એમ રે આપણે પુત્ર પ્રેમ રે...
તવ રાયજાદી(રાજીમતી) ઇમ ભણે ભુડા ! એમ જી ભાખે રે
• વયણુ વિરૂદ્ધ એ ખેલતાં *હુ* પુત્રી ઉગ્રસેનની નિર્મળ કુલ છે આપણાં ચિત્ત ચળાવીશ એણીપેરે -તા પવનાહત તરૂપરે ભાગ ભલા જે પરિહર્યા વમન ભક્ષી કુકર સમા સપ અગધન કુળ તણાં પણ વીયું વિષ નવિ ટીચે
કેઇઇ કુળલાજ ન રાખે રે... તુ યાદવ કુળ જાય રે તા ક્રમ અકારજ થાયે રે... નિરખીશ જો તું નારી રે થઇશ અથર નિરધારી રે... તે વળી વાંછે જે રે કહીએ કુકમી તે રે... કર અગ્નિ પ્રવેશ ૨ જુએ જાતિ વિશેષ રે...
૨. શ્રાઅણ્ય
.
..
20
..
20
1.0
.
..
20
૩
૫
૯
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૩૪
તિમ ઉત્તમ કુળ ઉપના ફરી તેઢુને વછે નહી ચારિત્ર કેમ પાળી શકે સીદાતા સ‘કલ્પથી જો કણ-ક’ચન-કામિની ત્યાગી ન કહીએ તેહને ભાગ સચાગ ભલા લહી ત્યાગી તેહુ જ ભાખીએ ઇમ ઉપદેશ અકુશડે સંયમ મારગે સ્થિર કર્યો એ ખીજા અધ્યયનમાં લાભ વિજય વિરાયને
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
છાંડી ભાગ સચેગ રે હાય જો પ્રાણ વિયેગ રે...શીખ ૧૦જો નવિ જાય અભિલાષ રે
પગ-પગ ઈમ જિન લાખ રે....૧૧ અંછતા અણુ ભાગવતા રે જો મનમે` વિ જોગવતા રે.. પરિહરે જેહ નિરીહ ર
તસ પદ્મ નમુ' નિશદીહ રે... અયગલ પરે મુનિરાજો રે સાધ્યાં(ર્યા')વચ્છિત કાજો રે... ગુરૂહિત શીખ પ્રકાશે રે વૃદ્ધિ વિજય એમ ભાખે રે,, ૧૫
૩. ક્ષુલ્લકાચાર અધ્યયન [૧૬]
LO
..
.
.
આધાકમી આહાર ન લીજીએ રાજપિડ ને શય્યાતરના
નિશિ ભાજન નવ કરીએ પિંડ વળી પરિરિયે કે...
મુનિવર ! એ મારગ અનુસરીયે જિમ ભવ જલધિ તીયે કે... મુનિવર૦૧ નિત્ય પિંડ નવિ આદરીએ તે નવિ અગી કરીએ કે... લવણાદિક સચિત્ત તેહ સન્નિધિ નિમિત્ત કે.. સ્નાન કદા નવ કરીએ અંગ કુસુમ નિવ ધરીએ કે..... પરિહરીએ વળી ગાભરણુ ધરે ન ઉપાનહ ચરણુ કે... દેખે નત્રિ નિજ રૂપ ક્રીજે ન વસ્ત્ર' ધૂપ કે... કીજે ન વીંઝણે વાય વિષ્ણુ કારણ સમુદાય કે... અગ્નિ આરબ નવિ કીજે તે પણ વિ વજે કે... પચાશ્રવ પચ્ચખ જે છક્રાય રક્ષા કીજે કે...
સામે આણ્ય આહાર ન લીજે શી ઇચ્છા ? એમ પૂછી આપે કંદ મૂળ ફળ ખીજ પ્રમુખ વી વજે (તમ વળી નવ રાખીજે ઉન્નટ્ટણ પીઠી પરહરીએ ગધ વિલેપન નાવ આચરીયે ગૃહસ્થનુ ભાજન નત્રિ વારીએ છાયા કારણે છત્ર ન ધરીએ દાતણ ન કરે દંપણ ન ધરે તેલ ચાપડીને કાસકી ન કીજૈ માંચી પલ`ગે નિવ એસીજે ગૃહસ્થને ઘેર નાવ એસીએ વમન વિરેચન રોગ ચિકિત્સા સાગમાં શેતર જ પ્રમુખ જે ક્રીડા પાંચ ઇંદ્રિય નિજવશ આણીજે પચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિ ધરીને
.
U
M
૧૨:
.
.
૧૩
૧૪
પર
૮
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સૂત્રની સજ્ઝાયે તાપના લીજે
ઉનાળે
શાંત દાંત થઈ પરીષહ સહેવા ઇમ દુક્કર કરણી બહુ કરતાં કમ' ખપાવી કેઈ કેવલી દશ વૈકાલિક ત્રીજે અધ્યયને લાભ વિજય ગુરૂચરણ પસાયે
હુંઆ
૧૦૩૫૨
શીયાળે શીત સહીએ
સ્થિર વરસાળે રહીએ કે....મુનિવર૦૧૦
ધરતાં ભાવ ઉદાસી શિવરમણી સુવિલાસી કે... ભાખ્યા એહુ આચર વૃદ્ધિ વિજય જયકાર કે...
૪. છજ્ડવણીયા અધ્યયન [૧૧૬૨] સ્વામી સુધર્મા રે કહે જ પ્રત્યે સુણ સુ તુ ગુણખાણી
સરસ સુધારસ હતી મીઠડી સુક્ષ્મ બાદર ત્રસ થાવર વળી મન-વચ—કાયા રે ત્રિવિધે’ સ્થિર કરી
ક્રોધ લાભ ભય હાસ્યું' કરી ત્રિકરણ શુદ્ધે વ્રત આરાધજે ગામનગ૨ વનમાંહી વિચરતાં કાંઇ અણુદીધાં મત અગીકા સુર-નર–તિય"ય નિ સ`બધીયા ત્રિવિધે ત્રિવિધ તું નિત્ય પાળજે ધન કણુ કંચન વસ્તુ પ્રમુખ વળી પરિગ્રહ મૂર્છા તેહની પરિહરી પંચ મહાવ્રત એણીપરે પાળજો પાપ સ્થાન્ય સઘળાં પરિહરી પૃથ્વી પાણી વાયુ વનસ્પતિ તિચપચિદ્ધિ જલચર થલચર એ છકાયની(છાંડે)વારો વિરાધના વિષ્ણુ જયણાએ પાપ વરાધના જયણાપૂર્વક ખેલતાં બેસતાં પાપકમ' બંધ(કદીયે ન=અલ્પ જીવ અજીવને પહેલાં આળખા જ્ઞાન વિના નિત્ર જીવદયા પળે જાણપણાથી રે સંવર સંપજે કમ ક્ષયથી રે કેવલ ઉ દશ વૈકાલિકે ચેાથા અધ્યયનમાં સદગુરૂ લાભ વિજય પદ સેવતાં
..
.
20
વીર જિનેશ્વર વાણી... સ્વામી ૧ જીવ વિરાહ્મણ ટાળ પહેલું વ્રત સુવિચાર... મિથ્યા મ ભાખા હૈ વયણુ ખીજુ દિવસ ને રયણુ... સચિત્ત અચિત્ત તૃણુ માત્ર ત્રીજું વ્રત ગુણુ પાત્ર... મૈથુન કર પરહાર ચેાથું વ્રત સુખકાર... સર્વાં અચિત્ત સચિત્ત ધરી વ્રત ૫'ચમ ચિત્ત... ટાળજો ભાજન રાતિ ધરો સમતા સવ ભાંતિ... અગ્નિ એ થાવર પંચ ખેચરા ત્રસ એ પચ... જયણા કરી સવિ પ્રાણ ભાખે તિહુઅણુ ભાણુ... કરતાં આહાર(વિ)નિહાર જ)હાવે કહે જિન જગદાધાર... જિમ જયણા તસ હાય ટળે ન આરભ ાય... સ'વરે કમ (ખપાય-ખપેઇ) કેવલે મુક્તિ (લાય-લહેઇ અથ પ્રકાશ્યા રે એહુ વૃદ્ધિ વિજય લહે તેડુ...
"P
h
.
3.9
..
20
28
No
.....
૧૧૪
.
૧૨
૨:
3.
ራ
૧૦
૧૧.
૧૨.
૧૩
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ૧૦૩૬
સઝાયાદિ સ ગ્રહ
જી
૫ પિંડેષણ અધ્યયન સેક્ઝાય [૧૧૬] -સુઝતા આહારને ખપ કરો સાધુ સંયમ સંભાળ સંયમ શુદ્ધ કરવા ભણીજી એષણ દૂરણ ટાળ... સૂઝતા૦ ૧ પ્રથમ સઝાયે પિરિસ કરીજી અનુસરી વળી ઉપયોગ પાત્ર પડિલેહણ આચરાજી આંદરો ) ગુરૂ અનુગ.. - ૨ ઠાર ધુંઅર વરસાદના
છવ વિરહણ ટાળ પગ પગ ઈર્યા શોધતાંછ હરિ કાયાદિક નિહાળ... - ગેહગણિકા તણા પરિહરેજી જિહાં ગયા ચલ ચિત્ત હોય હિંસક કુલ પણ તેમ તજજી પાપ તિહાં પ્રત્યક્ષ જોય... - ૪ નિજ હાથે બાર ઉઘાડીને (૫) બેસીએ નવિ ઘરમાંહિ બાલ પશુ ભિક્ષુકનેજી સંઘઠી (દે) ન જઈએ ઘરમાંહિ પ - જલ ફલ જલણ કણ લુણગુંજી ભેટતાં જે દીયે દાન
તે કપે નહિં સાધુને (વજવું-વહોરવું) અન્ન ને પાન ૬ - સ્તન અંતરાય બાળક પ્રત્યેજ કરીને રડતે હવેય (હ) દાન દીયે જે ઉલટ ભરીજી તે પણ સાધુ વજેય(હ)... - ૭ ગર્ભવતી વળી જે દીયેજી તેહ પણ અક૯ય હોય માળ નીસરણી પ્રમુખે ચઢીજી આણી દીયે કપે ન સેય... , ૮ મૂલ્ય આપ્યું પણ મત લીયેજી મત લી કરી અંતરાય - વહેરતાં થંભ ખંભાદિકેજી ન અડે થિર કે પાય... - ૯
એણીપરે દેશ સવિ છાંડતાંજી પામીયે આહાર જે શુદ્ધ -તે લીયે દેહ ધારણ ભણી જ અણ લહે તે તપવૃદ્ધિ... - ૧૦ વયણ લજજા તૃષા ભૂખનાજી પરીષહથી થિર ચિત્ત ગુરૂ પાસે ઈરયા(વહી) પરિકકમીજી નિમં(ત્રી- સાધુ ને નિત્ય ૧૧ -શુદ્ધ એકાંત ઠામે જઇજી પડિકકમી ઈરિયાવહી સારી ભેજન દેષ સવિ છાંડીને છ સ્થિર થઈ કરે અ હાર..૧૨ દશ વૈકાલિક પાચમેજી અધ્યયને કહ્યો એ આચાર -લાભ વિજય ગુરૂ સેવતાં વૃદ્ધિ વિજય જયકાર. . ૧૩
૬. મહાથાર સ્થા-ધમર્થકામાધ્યયન [૧૧૬૪ - ગણધાર સુધર્મા ઈમ ઉપદિશે સાંભળો મુનિવર છંદ રે - થાનક અટાર એ ઓળખે જેહ છે પાપના કદ રે.. ગણધર ૧
પ્રથમ હિંસા તિહાં છાંડીએ જૂઠ નવિ ભાખીએ (વયણ-વેણુ) રે તૃણ પણ અદત્ત નવિ લીજીએ તજીએ સાવ મેહુણ(સયણ-સેણ)રે ૨
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સુત્રની સજ્ઝાય
પરિગ્રહ મૂર્છા પરિહા છડા છકાય વિરાધના અકલ્પ્ય આહાર ન લીજીયે ધાતુના પાત્ર મત વાવર ગાદીએ મોચીએ ન બેસીએ રાત રહીએ નવિ તે સ્થળે સ્તાન મજજને નવિ કીજીએ તેહુ શણગાર વળી પરિહરે છંટડે અધ્યયને એમ પ્રકાશીયેા લાભ વિજય ગુરૂ સેવતાં
૭. સુવાકય શુદ્ધિ
સાચુ વયણ જે ભાખીએ ૨ સચ્ચા મામા તે કહી રે સાધુજી ! કરજો ભાષા શુદ્ધિ
કેવલ જૂઠ જિહાં હાવે રે સાચું નહી. જુઠ્ઠું નહીં રે એ ચારે માંડે કડી રે સયમ ધારીએ મેલવી રે કઠિન યણ નવ ભાખીએ રે કાઇના મમ ન ખેલીયે ૨
ચારને ચાર ન ભાખીએ રે કહીએ ન અધા અધને રે
જેથી અનરથ ઉપજે રે સાચુ વયણ તે ભાખતાં રે ધમ' સહિત હિતકારિયા રે ઘેાડલા તે પણ મીઠડા ૨ એમ સિવ ણુ અ’ગી કરી ખેલતાં સાધુને નહિ. હવે રે દશ વૈકાલિક સાતમે રે લાવિજય ગુરૂથી લહે ?---
વિ કરો ભાયણ રતિ રે ભેદ સમજી સહુ ભાંતિ રે... ઉપષ્ટ દેષ જે માંહિ રે ગૃહી2ાં મુનિવર પ્રાંહી રે... વજીએ શય્યા પલગ જિહાં હૈાવે નારી પ્રસંગ રે... જિણે હેાય મનતણા થાભ રે દાંત નખ કેશતણી શાભ રે... દશ વૈકાલિક એડ રે વૃદ્ધિ વિજય લહ્યો તેહ રે...
અધ્યયન સજ્ઝાય [૧૧૬૫] સાચી ભાષા તેહ
અસત્ય અમૃષા માણું...
પહેલી ભાષા દાય વચન વિચારી જોય...
ટુંકારા ને કાર સાચા પણ નિરધાર... કાણાને ન કહે કાણુ સાચુ કઠિણ એ જાણુ... પરને પીડા થાય લાભથી ત્રુટિ જાય...
૧૦૩૭૮
ગ હુિત સમતાલ ખેલ વિચારી ખેાલ...
સાચુ' મૃષા હોય જેડ કરી નિ`ળ નિજ બુદ્ધિ..સાધુજી ૧
તેહુ અસચ્ચા જાણ
રિહરી દેષ અશેષ કમ બધ લવલેશ... અધ્યયને એહ વિચાર વૃદ્ધિવિજય જયકાર...
.
७ 20
20
..
20
M
3
20
20
૩
७
૮
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૩૮
૮. આચાર પ્રણિધિ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
અધ્યચન [૧૧૬૬]
આચાર એ પુણ્યના વેલા રે ચિતચાખે ચારિત્ર પાળા રે... ફળ ફુલ પત્રાદિ ન છે?! ૨ વીંઝણે કરી વાય મ કરશે રે... ૨ પીજો પાણી ઉત્તુ સદાઈ રે એવી છે શ્રીવીરની વાણી રે... ફળ કુંથુઆ કીડી નગરા રે ઇંડાલ એ આડે પૂરા રે... મત હુણો સૂક્ષ્મ પ્રાણી રે ઉપકરણે પ્રમાદ મ કરજો રે... વાંટે ચાલતાં વાત મ કરજો રે નિરખા મત નાચ તમાસા રે... પાપ જ્ય શ્રષણે ન ધરજો રે રાતે સન્નિધિ સાવ વરો રે... દેહ દુ:ખે ફળ સદ્દહજો રે તપ શ્રુતને મદ નવ ધો રે.... ૮ દેશકાળ જોઇને રહેજો રે... મત કાન્તે મુનિવર ભાઇ રે... કરા ક્રિયાની સભાળ રે મત કરજો દુતિના કામે રે... ૧૦ વળી માને' (વનય પાય રે સવિગુણને લાભ(નસ્રાડે-વિષ્ણુસાડે)રે અનુક્રમે દમો અણગાર રે સરલાઈ સતેષ સભાવે રે... જૈસી પેાપટને માંજારી રે નવ વાડ ધરે વળી ચંગ રે... નિજકાયા તપ કરી શેષો રે વ્રત પાળજો પંચ અખંડ રે... અયયને આઠમે તેમ રે ખુ· વૃદ્ધ વિજય મત આણી રે...૧૫
જ
કહે સદ્દગુરૂ સાંભળેા ચેલા રે - છકાય છવિરહણ ટાળેા ૨ પુઢવી પાષાણને ન ભેદી રે -બીજ કુપલ વન મતિ ફરશે। રે વળી અગ્નિ મ ભેટશે! ભાઈ રે મત વાવરે કાચુ પાણી રે હિમ અર વડે ઉંબરના રે નીલ કુલ હરી અંકુરા રે સ્નેહાદિક ભેદ જાણી રે પડિલહી સસિવ વાવજો રે જયણાયે ડગલાં ભરજો રે મત જ્ગ્યાતિષ નિમિત્ત પ્રકાશે રે દીઠું· અણુદીઠુ* કરજો રે અણુસુઝના આડ઼ાર જ તજજો રે બાવીસ પરીષહ સહેજો રે અણુ પામે કાશ્ય મ કરજો રે સ્તુતિ નિંદા સમતા તમે ગ્રહજો રે ગૃહસ્થેચ્છુ જાતિ સગાઇ રે ન રમાડે ગૃહસ્થના બાળ રે મ’ત્ર-તત્ર-ઔષધના ભામા ૨ કે,ધે પ્રીતિ પૂરવની જાય રે માયા મિત્રાઈ નસાડે રે તે માટે કષાય એ ચારે રે ઉપશમશુ કેવલ ભાવે રે બ્રહ્મચારીને જાણો નારી રે તેણે પરિહરે। તસ પ્રસંગ રે રસ લેાલુપી થઇ મત પેષો રે જાણે! અસ્થિર પુદ્ગલ પિંડ રે કહ્યું દશ વૈકાાલર્ક એમ રે ગુરૂ લામ વિજયથી જાણી રે
૧
૧
ெ
G
૯
૧૨
૧૩
૧૪
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ વૈકાલિક સત્રની સજા
૧૦ ૩૯ ૯ વિનય સમાધિ અધ્યયન શિ૧૬૭]. વિનય કરજે ચેલા વિનય કરજે સદગુરૂ અણુશર ધરજે ચેલા સિર ધરજો કેવી માની ને પરમાદી વિના ન શીખે વળી વિખવાદી ચેલા વળી વિખવાદી વિનય રહિત આશાતના કરતાં બહુ ભવ ભટકે દુર્ગતિ ફરતાં ચેલા દુર્ગતિફરતાં
અગ્નિ સપવિષ જેમ નવિ મારે ગુરૂ આસાયણ તેથી અધિક પ્રકારે ચેલા ૨ અવિનયી યે) દુઃખીયે (દ્રષિ) બહુલ સંસારી
અવિનયી મુક્તિને નહિં અધિકારી ચેલા નહિં હયા કાનની કુતરી જેમ હાંકી કાઢે અવિનયી તેમ ચેલા અવિનયી તેમ ૩ અવિનયકારી ને ઇચ્છાચારી રત્નત્રયહારી થાય ભિખારી વિનય શ્રુત તપ વળી આચાર કહીયે સમાધિના ઠામ એ ચાર...ચેલાજ વળી ચાર ચાર ભેદે એકેક સમજે ગુરૂ મુખથી સવિવેક ચેલા એ ચારેમાં વિનય છે પહેલે ધમ વિનય વિણ ભાખે તે ઘેલચેલા. ૫ મૂળ થકી જિમ શાખા કહીએ ધર્મક્રિયા તમ વિનયથી લહીએ ચેલા ગુરૂ વિનયથી લહે સો સાર જ્ઞાનક્રિયા તાજ૫ આચાર. ચેલા. ૬ ગરથ પાખે જિમ ન હોયે હાટ વિણ ગુરૂ વિનયે ધરમની વાટ ચેલા ગુરૂનાને પણ મોટે કહીએ રાજા પર તસ આણાં વહીએ.... ચેલા૭ એ૯૫ શ્રુત પણ બહુશ્રુત જાણે ગુરૂ સાથે હડવ દ મ તાણે ચેલા જેમ શશી ગ્રહગણમાં બિરાજે મુનિ પરિવારમાં તેમ ગુરૂ ગાજે...ચેલા૦૮ ગુરૂથી અલગ મત રહે ભાઈ ગુરૂ સે લહેશે ગિરૂઆઈ ચેલા ગુરૂ વિનયે ગીતારથે થાશે છિત સવિ સુખ લક્ષમાં કમાશે...ચેલા ૦૯ શાંત દાંત વિનયી લજજાળુ તપ-જપ-કિરિયાવંત દયાળુ ચેલા ગુરૂ કુલ વાસે વસતે શિષ્ય પૂજનીય હોયે વિસવાવીસ.. - ચેલા. ૧૦ દશ વૈકાલિક નવમે અધ્યયને અર્થ એ ભાખે કેવલી વય ચેલા કેવલી ઈણિપરે લાભજિય ગુરૂ સે વૃદ્ધિવિજય થિર લકમાં લહેરી ચેવાલો૦૧૧
૧૦. સભિકખું અધ્યયન [૧૧૬૮]. તે મુનિ વદ તે મુનિ વંદે ઉપશમ રસને કદ રે નિર્મલ જ્ઞાન ક્રિયાને ચંદો તપતેજે જેહ દિણદો રે....તે મુનિ- ૧ પંચાવનો કરી પરિહાર પંચ મહાવ્રત ધાર રે પકય જીવતણે આધાર - - - કરતે ઉગ્ર વિહાર રે... - ૨ પંચ સમિતિ ત્રણ ગુતિ આરાધે ધમ ધ્યાન વિરાબાધે રે પંચમ ગતિને મારગ સાથે શુભ ગુણ ઠાણે વાધે રે.... - ૩
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪૦
ય વિક્રય ન કરે વ્યાપાર ચારિત્ર પાળે નિરતિ ચારે ઊષ્ણને રાગ કરી જે જાણે તપ શ્રુત રૂપના મદ નિવ આણે છાંડી ધન કશુ કચન ગેહ ખેડ સમાણી જાણી દેડ દોષ રહિત આહાર જે પામે લેતા દેહનું સુખ નવ કામે રસના રસ રસીયે। નવ થાવે સહે પરિસહ સ્થિર કરી કાયા રાતે કાઉસગ કરી સમસાને તે નવિચૂકે તેહવે ટાણે કોઇ ઉપર ન કરે ક્રોધ કમ આઠ ઝી પા(જીતવા)જોધ દૃશ વૈકાલિક દશમાધ્યયને તે ગુરૂ લાભ વિજયથી પામે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
નિમમ નિરહંકાર રે ચાલતા ખડ્ગની ધાર રે... આપણુપુ* ન વખાણે રે ગેપવી અંગ ઠેકાણે રે... થઈ નિસ્નેહી નિરીહ ૨ નવ પેાષે પાપે જે રે... જે લૂખે પરિણામે રે જાગતા આઠે જામે રે... નિર્લોભી નિર્માય રે અવિચલ જેમ ગિરિરાય રે... જો તિહાં પરિષહ જાણે રે ભય મનમાં નવ આણે રે... દીયે સહુને પ્રતિબંધ રે કરતા સયમ શેાધ રે... એમ ભાખ્યા આચર રે વૃદ્ધિ વિજય જયકાર રે...
૧૧. ચૂલિકા ય(રિતિ વાકય-વિવિકત સાધુજી સંયમ સૂધા પાળે દશ વૈકાલિક સૂત્ર સંભાળા માંતિક પરીષહુ સંકટ ચારિત્રથી મત ચૂકે। પ્રાણી ભ્રષ્ટાચારી ભુંડા કહાવે નરક નિગેાદ તણાં દુ:ખ પામે ચિત્ત ચાખે ચારિત્ર આરાધે ઝીલે સુંદર સમતા રિયે કામધેનુ ચિંતામણી સરિખું ઇહુ પરભવ સુખદાયક એ સમ સિજ્જ’ભવ સૂરિએ રચીયાં મનક પુત્ર હેતે તે ભણતાં શ્રીવિજય પ્રભુ સુરિને રાજ્યે વૃદ્ધિ વિજય વિબુધ આચાર એ
20
.
..
20
20
.
20
ચર્ચા) : કલશ સાથ પ્રકાશ[૧૧૬૯] વ્રત દૂષણ સવિ ટાળેા રે મુનિ મારગ અજુઆળાં રે...સાધુજી ૧ પરસંગે પણ ધાર રે ઇમ ભાખે જિનસાર રે... કંઠુ ભવ પરભવ હારી રે ભ્રમતા બહુ સ`સારી રે... ઉપશમ નીર . અગાધે રે તે સુખ સપત્તિ સાથે રે... ચારિત્ર ચિત્રમે' આણે રે અવર ન કાંઇ જાણા રે... દશ અધ્યયન રસાળા રે લહીએ મગળ સાળા રે... બુધ લાભ વિજયના શિષ્યે રે ગાયે। સકલ જગીશે રે... ७
"
૧
2.0
૯
૧૧
.
ܡ
、
૬.
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સત્રની સજા
૧૦૪૧ દશ વૈકાલિક સૂત્રની જેતસીમુનિકૃત સઝા (૧૧૭૦ થી ૮) ધર્મ મંગલ મહિમા નીલે ધરમ સમે નહી કેય ધર્મ સુધે મન દેવતા ધમે શિવ સુખ હોય ધમ૦ જીવદયા નિત પાળીયે
સંયમ સત્તર પ્રકાર બાર ભેદે તપ તપે . ધરમ તણે એ સાર.... - ૨ જિમ તરૂવરને કુલડે
ભમરે રસ લે જાય તિમ સંતોષે આતમાં જિમ કુલ પીડા ન થાય. . ઈણ વિધિ વિચરે ગેચરી વિહરે શુદ્ધ આહાર ઉંચ નીચ મઝિમ કુલે ધન ધન તે અણગાર, મુનિવર મધુકર સમ કહ્યા નહી નિશ્રા નહીં દેવા લાધે ભાડે દેહને
અણલાધે સંતોષ અઝયણ પહિલે દુમપુણી સખરા અર્થો વિચાર પુણ્ય કલશ શિષ્ય જેતસી ધરમે જય જયકાર..
૨ [૧૧૭૧). દીક્ષા હિલી આદરીજી કામ ભોગ સહુ છડી સલ પાવસ દુઃખ પગપગે વૈરાગે રંગ માંડી, મુનીસર ! ધન તેઅણગાર ભેગતજી જેગ આદરેજી તેહને હું બલીહાર.... - ૨ મન વાળે ભૂલે ચુકતેશ ન કરે ઢીલ લગાર જાણે ન કે જગિ કહનેછ કુણ હું કુણ તે નાર... - ૩ કરી આતાપની આકરીજી કમળ ન કરે દેહ રાગ દ્વેષ તજી પાંડુ આજ જિમ સુખ પામે છે. . અગ્નિ કુંડ જળ તે પડે અગધન કુળને સાપ વચ્ચે ન વાંછે વિષ વળીજી તિમ કુલ અપણે ચુપ... ધિગ બિગ તું જસ વાંછતોજી વચ્ચે વાં છે આહાર છગ્યાથી મર ભલેજી નિર્લજજ ન લાજે લગાર. . ૬ નારી સારી પારકી
દેખી દેખી મ ભૂલ વાયુ ઝકેન્યા તરૂ પડે અથીર હુઈ ડલિ ડુલિ.. , ૭ જિમ હાથી અંકુશ વસેજ થિર ઠામ આવે તેમ રાજીમતિ સતી બૂઝાઇ ઠામ આ રથ નેમ... , અઝયણ સામ પુછવજી બીજે એહ વિચાર પુણ્યકશિ શિષ્ય જેતસીજી પ્રણમે તે સુખકાર...
સ-૬૬
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪૨
સુધા સાધુ નિગ્રંથ આતમ સંવએ દુષણ ટાળે દીકખ - વીર જિનવર કહેએ ઉશિક આદિ દેઈ ભૂતકડ જાણીએ લેવે ન રાઉલ ભત્ત રાય પિંડ નાદરેએ રાખે ન સનિધિ રાય વાય ન વિંઝણેએ ચૂવા ચંદન (અ) ચપેલ એવે નહીં આરસીએ ખેલે ન પાસાસાર છત્ર નવિ સિર ધરેએ માંચી ખોટ પલંગ જુતી નહિં પગતળેએ આદરે તીને રતન કેડા કેડ મેલનાએ મૂળા આદિ કંદ મૂળ તજે જિમ શેલડીએ વમન વિરેચન કર્મ દાંતે દાતણ નવિ સીએ પહિરેન હીર ન ચીર પીઠી ન માંજણે એ સૂત્ર મેં બાવન બેલ તપ કિરિયા કરીએ નામે એ ભુલકાચાર અર્થ અનેક અછે એ
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ૩f૭] સાધે મુગતિને પંથ સંવર આદર્યોએ તેહને એવી સિક મુનિવર સદહેએ એહવા પિંડ નર લઈ સામે આર્થીઓએ ન મે ગૃહીને પત્તા સિજજાતર પરિહરે એ દાન શાળા નવિજય રાગ ન રીઝણેએ તનું ન લગાડે તેલ તે ગુરૂ તારસીએ તે કિમ બેલે માર ગૃહી સંગતિ હરે એ તજે ચિકિત્સા અંગ જીવ દયા પળેએ છેડે તીન જતન અન જલ અંગનાએ ૯ સચિત્ત બીજ ફળ ફુલ લુણ ધૂપણ વળીએ કરી ન ગમાવે ધર્મ ન લગાવે મસીએ ૧૧ શાભા ન કરે શરીર આંખને આંજણોએ ૧૨ વજે સાધુ અમલ પહુચે શીવ પુરીએ અજઝયણ ત્રીજે સાર જેતસી મનરૂએ ૧૪ ૪ ૧૧૭૩)
સ્વામી સુધમાં ઉપદિસે કહે ચેથ અજઝયણ છજ વણી - ૧
૧૩
મહાવીર ભાળ્યા એમ સુણિ સુણિ જંબુ તેમ
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સત્રની સજા
૧૦૪૩ પૃથ્વી અપ તેઉ વાઉ
વનસ્પતી ત્રસ જાણિયે કહો એહવી છએ આવકાય હિંસા ટાળી દયા પાળીયે , ૨ મહાવ્રત પાંચ સદીવ
વળી વ્રત છઠ્ઠો પાળીયે . ત્રિવિધ ત્રિવિધ જાવજીવ ગહીં નિંદી પડિક્કમી , સિખ પૂછે લેઈ દિકખ કિમ ચાલું–બેલું ક્રિમ રહે. સમઝાવે ગુરૂ શીખ
જયણા ચાલે બેલિજે * એ જિન શાસન સાર
પ્રથમ જ્ઞાન દયા પછી જીવ જીવ વિચાર
જાણે અનુક્રમે જ્ઞાનથી કેવલ દંસણ નાણ
પામે કરમ ખપાવને છેડે લહે સિદ્ધિ ઠાણ અજર અમર સુખ શાશ્વતા , ૬ અજઝયણ છજજીણી નામ સુણતાં તન મન ઉલસે સહે શુદ્ધ પરિણામ
પુણ્ય કલશ શીશ જેતસી ,
૫ ૧૧૭૪ પંચમ પિડેષણ અઝયણે ઉદેસા બે સાર રે વિધિ તેણુ આણી ભાત પાણી ન કરે તરે સંસાર રે..દિકખપાળો ૧ દીકખ પાળે દોષ ટાળો ધરે ધ્યાન સમાધિ રે સૂત્ર સાચે અરથ આછા ભણે વાંચે સાચા રે.. સંચરે મુનિ ગોચરી કું નગર ગામ મઝાર રે જીવ નિહાળે દયા પાળે બેલે હીસે ન લગાર રે... - ૩ અસણ પાણ ખાદિમ સ્વાદિમ સૂઝતાં યે તેરે અસુઝતે મુનિ દેષ જાણી કહે ન કપે એહરે.. છકાય મરદી સાધુ અરથે કોયા ભેજન જેહ રે તેનું ગરજે જતી વરજે સુવાવડ આદિ દેઈ રે. પિંડ નિષેધ્યા કુલ નિષેધ્યા તજે ભજે નિર્દોષ રે મુધા દાઈ મુધાળવી
જેહ જાયે મેષ રે.. વિધે લેવે વિધિ આવે ધેિ કરે આહાર રે લુખે સુકો અરસ નિરસ હિલ નહીં લગાર ૨... કાળે આવે કાળે જાવે વિચરે નહીં અકાળ રે કાળે કાળ સમાચરે
'હું વાંદુ સાધુ ત્રિકાળ રે. . ભાત પાણી સયણ આસણ છતાં ન દેવે જેહ રે જતી સતી તસ રશ ન કરે નંદ વંદે સમ તેહ રે... તવ ચેરને ચય ચેર આદિક હવે કિલિબષ દેવ રે દુર્ગતિ દુર્લભ બધિ જાણી. ધરમ મારગ સેવે રે... સીખ શિક્ષા ગ્રડે ભિક્ષા તે લહે શિવ લેચ રે જેતસી કહે સૂત્ર માંહે - બોલ બહુ છે જેય રે.
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪૪
સજ્ઝાયાદિ સંપ્ર
* [૧૧૭]
વૈરાગી નિરાગી હા સુધા સાધુજી નાણુ દસ સ’પન્ન વન વિડી માંહે હેા આવી સમાસર્યા સમિતિ ગુપ્તિ પ્રતિપન્ન વનવાડી ૧ મિલિ મિલિ રાજા હૈ રાજાના સુતા બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય લેાક સાધને પુછે હા ક્રિમ છે થાતુર આચર ગેચર જોગ... મુનિવર પભણે હા મારગ સાધુને ન આચાર વિચાર હુએ નવિ હાસ્યે હા ધરમ કો ઇણુ સમા મુક્તિ તણા દાતાર.... છએ વ્રત પાળેા હા છકાય રાખતા નહી. નાહ શિણગાર પલંગ નિષેધ્યા હૈ। ગૃહી ભાજન તજે અકલ પઠાણુ અઢાર... તેલ ગુલ લુણશ્રી હૈ। સન્નિધિ જે કરે તે ગૃહી, નહિ· અણુગાર નિત્ય તપ ભાખ્યા હૈા એક વાર ભેાજને વશે વ્યસન વિકાર... વસ્ત્ર પાત્ર રાખે હા સયમ રાખવા ધરે ન મમતા પ્રેમ વિભૂષણુ કરતા હા કરે અધ ચીકણા અકલ્પ્ય કલ્પે કેમ ?... જીવદયા પાળે હા ગિ પગિ દિનસમ વરજે રાત્રિવિહાર ઈક કાય હણુતા હૈ। તસ થાવર હણે લહે દુગતિ અવતાર... તપ જપ કરણી હા દુઃખ હરણી કરે, નિમ'મ નિરહુ કાર સંવેગી સેાભાગી હૈ। ચંદ જિમ નિ`ળા પહુચે મુગતિ મઝાર - । અતિ મીઠા હૈ। લાગે વાંચતાં ભલે ધરમારથ કામ નાંમે સુખ પામે હા જેતસી આતમા ઉલસે મન પરિણામ... ૬ [૧૧૭૬]
સાધુ મુઝે રે ભાષા સમિતિ વિચાર ભાષા ચિહું ભેદે સહી, સાધુ મુ! ૨૧ સચ્ચ અસચ્ચા મીસા અસચ્ચામાસા ચાથી કહી એલે નિરવદ્ય વાણી સચ્ચ અસચ્ચ માસા વળી
R
3.
.
ભાસે ભાસન વૈદ ખીજી ને ત્રીજી ને' ત્રીજી ટળી ૩ નિચય કિઠન કટાર સાંકિત સાવધ સાંભવે જિષ્ણુથી લાગે પાપ તેહવી વાણી ન સ`ભવે ચારને' ન કહે ચાર કહે ન કાણા કાણાં ભણી પરપીડા હવે જે વાણી તેહન ખેલણી અસાધુને' ઇમ કહે સાધુ સાધુને સાધુ એટલા ત્રો સુરનર તિરિયા જીવ કાઠુ કાઢું દેાષ મ લાવજો વચન શુદ્ધિ અઝયણે એલ ઘણા છે સાતમે લાગે જણથી પાપ મહેતુ ઇણુ વાતમે દવિધ મેલ્યા સાચ અરિહંત આજ્ઞા છેઈસી પુણ્ય કલશ ગણિ સીસ સૂત્ર રાગી ભણે જેતસી
20
20
.
..
..
20
1
.
૩૩
20
20
.
..
.
1.0
.
L
H
1.8
10
..
20
..
.
H
g
፡
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સૂત્રની સજ્ઝાયા
૮ [૧૧૭]
જિનવર ગણધર મુનિવરને કહે રે હિંસા ટાળીને દયા પાળી ૨
પગ પગ જયણાકરી ચાલી રે, જિનવર છેડી મદ મચ્છર પરમાદ રે
જીપે ઇંદ્ર વિષય સવાદ રે...
જીજુ જીવ છકાયના રે ટાળે! સૂક્ષ્મ આડ વિરાધના રે તપ જપ ખપ કરી કાયા શેષવી જરા જા' ન કરે દેહી જાજરી ૨ "ઇન્દ્રિય હીણુ પડે નહિ જા' લગે ક્રાધે વેઠી વધે ઘટે પ્રીતડી રે માયા વાલા વાલેસર ગમે રે જોતિષ નિમિત્ત સુંદણા ફળ કહે રે જયંત્ર મ`ત્ર ઝાડા કુંડા દેહ રે કામણુ ટુંમણુ ઔષધ કેળવે ૨ કિમ તરસે તારસે તેરે રે.....
રે
ન વધે રાગ પીડા ઘટમાંહિ રે તાં લિગ કર ધરમઈ છાંતુ રે.... ૩ માને વિઘટે વિનય આચાર રે લાલે વિસે સવિસ`સાર રે.... ૪
.
ચીત ભીતિ નવ જાવે નારી ચીતરી રે વાલે લેાચન જિમરવિ તેજરે હીણી ખીણી વળી સેા વરસની ફૈતિહાં પણ વ્રતધર ન ધરે હેજરે ૬ શિણગાર શે।ભાષટરખાવે રે તાલપુઝહર કાઠુર કરે જેમ રે કુકડી વાછરડાં ડરે ખિલ્લી થકી રે ડર બ્રહ્મચારી સ્ત્રીસુ તેમ રે વસહી સયણાસણ પાય પુછણા રે પડિલેઈ યે લેવા જોગ ૨ ધન ધન મુનિ તે ચંદ સુહુડ સમા રે લહે સુખ ઇહુ લેાક ને પરલાક રે આચાર પણહી નામ અજજીયણમે' રે આઠમે સખર આચાર વિચાર રૂ શ્રી સૂત્ર સાખે ભાખે જેતસી ૨ સૂત્રધી હાજય મુજ નિસ્તાર ૨૯ ૯ [૧૧૭૮] ઓળગડી એળગડી કરીયે ગીતારથ ગુરૂતણી રે માન મેડી મદ છોડી આશાતના આશાતના ટાળી નમીયે પૂછયે વાંઢીયે એ કર જોડી, ઓળગડી ૧ સિદ્ધાંત સિંદ્ધાંત સુશુાવે સત્રરા વાંચીને' રે મુઝવે અરથ વિચાર ઇંદ્ર ચંદ્ર ઇંદ્ર ચંદ્ર સુરિ જિમ સ્રદ્ગુરૂ સેવીયે. રવિનય કરી વારંવાર ૨ નવમે’ નવમે` વિનય સમાહિ અઝયમે રે નવા નવા અરથ વિચાર ઉદ્દેશે ઉદ્દેશે ચેાથે વિરે વરણવ્યા રે સમાધિ થાનક ચાર... એ ૩ પહિયા પહિલા વિનય સમાધિ વિધિ ભુલી રે બીજી સૂત્ર સમાધિ ત્રીજી તપ ત્રીજી તપ ચાથી સમાધિ આચારની રે ચારિ ભેદ આરાધ...,,૪ સમાધિ સમાધિ આરાધે તે સુખ સિદ્ધિ લહે રે અજર અમરપદ દેવ એ કરજોડી એ કરોડી વાંદે જેતસી ૨ ગુણવ્રત શ્રી ગુરૂદેવ.....
રે
૧૦૪૫
૫
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૪૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ - ૧૦. [૧૧૭૯ અરિહંત વચને દીક્ષા આદરીજી નારી વમન રસ જાણિ દશમ સભિક્ષુ જ્ઞાન અઝયણમેં વચ્ચે ન વાંછે સુજાણિ...અરિહંત ૧ પૃથ્વી ન ખણે ને ખણવે નહીંછ પીવે ન પાવે ન નીર, જલે ન જલાવે તેઉકાયને જે ન વિજાવે સમીર.... ૨ છેટે ન છેદાવે તરૂ હરિકાય છે જે બીજ સચિત્ત પચે ન પચાવે ભોજન રસવતીજી તસંથાવર વિધિ ચિંતન્મ . પાંચ વ્રત પાળે ઈદ્રિ પાંચ દમેજી ગામ કંટક સહે ધીર રહે સમશાને પડિમા વજેજી તજે પ્રતિબંધ શરીર.. રાગદેષ મદ મચ્છર માયા પરિહરીજ ન કરે વિણજ વ્યાપાર તજે તમાશા હાસા મસકરી વાં છે નહી સત્કાર... મર્મ ન ભાખે ધરમ ભાખે ભલેજી વાંછે સૂત્ર સિદ્ધાંત આતમ ધ્યાને આતમ ઉદ્વરેજી પામે પરમપદ અંત.... - શ્રી સિન્જભવ ગણધર એ રચ્યજી દશ વૈકાલિક સૂત્ર સંખર આચાર પ્રરૂપે સાધુનોજી મનકતાર્યો નિજપુર... ૭ સંવત સત્તર સતરોત્તર સમેજ બિકાનેર મઝાર પુણ્ય કલશ ગણિસિસ જેતસીજી ગીત રચ્યા સુખકાર... - ૮
૧૧. [૧૧૮] દશવૈકાલિક સૂત્ર સેહામણે રે (અપ્રાપ્ય) હર દશ વૈકાલિક સૂત્રની-જિનહષકૃત સઝાયે ૧૧૮૧ થી ૯૫] ધરમ સહુ મંગલમ ઉત્કૃષ્ટઉ મંગલક શ્રી જિનવરના ધરમથી દેવ નમ તહતીક.. ધરમ- ૧ જીવદયા જિનવર કહી
સંયમ સત્તર પ્રકાર બારે ભેદે તપ કર
એહ ધરમ શ્રી કાર.... - ૨ મધુકર જિમ કુમ કુલન રસ લેઈ અલ્પ સુજાણ પીડા ન કરઈ ફૂલનઈ
તૃપ્તિ કરઈ નિજ પ્રાણ. . ૩ શ્રમણ ઈસા પરિગ્રહ વિના જે છઇ લેક મઝાર ભમરતણું પરિ તે ભમઈ અપ લીયઈ આહાર , એવી વૃત્તિ અહનઈ હસી સાધુ મને રથ એહ પર અરથ શુદ્ધ એષણ અનાદિ ક૯૫ઈ તેહ... . ભમરાની પરિ વિહરતાં
સાધુ સમયના જાણ નિશ્રા કેહની નવિ રહઈ શાંત દાંત ગુણ ખાણ.... - ૬
રિ દસ વૈકાલિક તણુ દુમપુષ્ટ્રિયા અઝેણ ચરણ કમલ રૂડા સાધુના
નમીયઈ જિન હરખેણ.. ૭
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪૦
દશ વૈકાલિક સત્રની સજઝાય
૨. [૧૧૮] કિમ પાલઈ ચારિત્રીય રે ચારિત્ર વાંછઈ ભેગ પગ પગ લઈ કિલામણા રે મનવસિ કામ સંજોગો રે...(મુનિવર૦૧) મુનિવર સાંભળે
શ્રી જિન વચન રસાલે રે મત ડમડોલો
પરિહરિ કામ જંજાલે રે.. . વસ્ત્રાભરણ સુગંધતા રે
નારી શયા તેમ અછતા ભેગવતા નથી રે તે ત્યાગી કહઉ કેમ રે... .. કાંત ઈષ્ટ પ્રિય વાલા રે પામ્યા છાંડઈ ભોગ થઈ પણિ તે નવિ ભગવઈ રે તે ત્યાગી કહઈ લે ... આપણ પરનઈ સમ ગણુઈ રે પાલઈ સંજમ ભાર નારી દેખી જે મન ડિગઈ રે તલ કરઈ એહ વિચારે છે હું એહનઉ એ માહરી રે નારી નહી એ કંત અમ મન વાળઈ રાગથી રે નીરાગી નિવ્રત રે.. - ૬ તાવઠ કરઈ આતાપના રે મન રાખેવા ઠામ તન સુક્માલપણુઉ તજઈ રે પણ કામ વિરામ રે. . ૭ અગનકુંડ પઈસી વલઈ રે વમ્યઉ ન લ્યઈ વિષ તેહ સાપ અગંધનકુલતણું રે ટેક ધરઈ નિજ દેહે રે.. બિગ ધિગ તાહરઉ જીવીયઉ રે અજસના વાંછણહાર વમ્યા ભેગ ચાહઈ વળી રે તુઝ મરિવઉ શ્રી કરો રે. હું પુત્રી ઉગ્રસેનની રે
સમુદ્ર વિજય સુઝ બાપ , ગંધન કુલનઉ મત હવઈ રે સંજમ પાલિનિ પાપ રે.. . ૧૦ અભિલાષા નારી તણી રે કરિસિ પડિસિ જ જાલ અથિર હુસી તુઝ અ તમા રે જિમ વાયઈ સેવા રે.. ૧૧ વચનઈ સા કહી સાધવી રે થિર રખ્યઉ રહનેમ અંકુસ ગજ જિમ મારગઈ રે રમતી ધરિ પેમો રે... - ૧૨ પંડિત જેહ વિચક્ષણ રે " તેહની વર્તાઈ આમ એ જિન હરખ બીજઉ કહયઉ રે સામન પુવી નામે રે... - ૧૩
૩. [૧૧૮] ચારિત્રિયા ચિત્ત મઈ ધરૂ બંધણુ રહિત દયાલે રે સુધ સંજમ પાલઈ જિકે - વંદુ સાધુ ત્રિકાલે રે...ચારિત્રિયા૦૧ અનાચીણું નવિ અચરઈ - - જે કઈ બાવન બોલે રે તપ-જપ-કિરિયા ખપ કરઈ તેહીજ સાધુ અમલે રે... - ૨
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ સાધુ નિમિત્તઈ જે કીયઉ તે ઉસક છેડઈ રે વેચાતઉ આણ્યઉ ન થઈ તેહના દેષ વિખેઇ રે...ચારિત્રિયા ૩ ઉઠાડઈ વહોરણ ભણ. સાહઉ આણી દેવઈ રે તે આહાર ન લેઈ જતી દેષ ટાલઈ એ બે વઈરે... - ૪ રાત્રી ભોજન નવિ કરઈ કરઈ સ્નાન શૃંગારો રે પરિમલ તન પહિરઈ નહીં *ન લીયઈ પવનકિ વાર રે... . ૬ રામતિ કાંઈ નવિ રમઈ છત્ર ન ધારઈ સીસે રે દેહ ચિકિચ્છા નવિ કરઈ તે નમીય નિસ દીસે રે... , પાઈ ન પહિરઈ પાનહી ન કરઈ અગનિ પ્રસંગે રે ન સુઈ માંચઈ ઢોલીયઈ જિણિ થાયઈ વ્રત અંગે રે...૭ થાનક છોડિ ગૃહસ્થ નઈ ઘર બાઈસેવા જાસ રે તેનઉ ચારિત્ર નવિ પલઇ એમ શ્રી વીર પ્રકાસઈ રે.. ૮ પીઠી તેલ ન પડઈ ગૃહસ્થ વેયાવચ્ચ વારઈ રે જાતિ પ્રકાસિ આજીવિકા ન કરઈ તે મુનિ તારઈ રે... - ૯ તીન ઉકાળે ઉકન્યઉ
મુનિવર તે જલ પીવઈ રે કંદ મૂલ સહુ પરિહરઈ ચારિત્રિયા ચિરજીવઈ રે... - ૧૦ સચિત્ત લવણું નવિ આભડછે વમન વિરેચ નિવારઈ ? ન કરઈ ધૂપ ઉખેવણઉ
તે મુનિ પાર ઉતારઈ રે.. ૧૧ દાતણ આંખે આંજણ
આભૂષણ અલકારે રે ઈત્યાદિક ન કરઈ કદી નિજ પર તારણ હાર રે. . ૧૨ ઉલ્હાલઈ આતાપના
સીયાલઈ નિરવસ્ત્રો રે પાવસ ઈકઠામઈ રહઈ
સાધુ કરમના શો રે.. - ૧૩ સમિતિ ગુપતિ સૂધી ધરઈ પાલઈ પંચાચા રે આશ્રવ ઈદ્રી રૂંધીયા
તેહ નમું અણગાર રે.. - ૧૪ દસ વૈકાલિક સૂત્રનઉં
ખુડીયાયા૨ સુનામાં રે ત્રીજઉ એ અધ્યયન છઈ કહઈ જિનહરખ પ્રણામે રે. ૧૫
૪. ૧િ૧૮૪ સુણ ગુણ જ બુ સે હમ ભાસઈ વીર જિણુંદ પ્રકા સઈજી સહ છવા પહર થાસ્થઈ તે સિવનગરી જાસ્યઈજી સુણસુણ૦૧ પૃથ્વી નીર અગનિ નઈ વાઉ વનસ્પતી ત્રસ કાયજી એ છજ જીવ સદા રખવાલઈ તે ભવ જલધિ તિરાઈજી... ૨ પંચ મહાવ્રત નિરમલ પાલઈ ટાલઇ સઘળા દેસાઇ રોષ નિવારઈ તેષ ગ્રહઈ મનિ તતખણ પામઈ મોક્ષજી.. - ૩
છે
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સૂત્રની સજઝાયો
૧૦૪૯ સુત્ર સિદ્ધાંત પુરાણ કુરાણે જેવઉ અરથ વિચારિજી સગલા ધરમમાંહિ સિરઈ એ જીવદયા ધમસારજી.... સુણસુણ૦૪ જયણા વલિ જે ઉભઉ રહિજે બસે જયણા સાથિજી “જયણાસું સહુ કારિજ કરી જે ઈમ ભાષઈ જગનાથજી... - ૫ જીવ ભણું જે મુનિ નવિ જાણુઈ વલી અજીવ કહિ તેમજ જીવાજીવ ન જાણુઈ તે કહઉ . સંજમ પાલઈ કેમ... , પહેલી જ્ઞાન દયા તઉ પાછઈ ઈમ બલઈ ગણધારજી કર્યું જાણુઈ અજ્ઞાની મૂરખ જીવાજીવ વિચારજી . , પૃશ્ય-પાપ સાંભલીયાં જાણુઈ તિણિ સુણીયઈ સિદ્ધાંત સુણિ સિદ્ધાંત પરમ આદરીયાઈ તજીયઈ પાપ એકાંત... . જીવ અજીવ ભણી જે જાણઈ તે જાણઈ પુણ્ય-પાપજી પુણ્ય પાપ જાણી નઈ છેદઈ કરમતણા સહુ વ્યાપજી... , દ્રવ્યઈ ચારિત્ર જેહ ધરઈ મુનિ રહઈ સદા સુખસીલજી દેસત સર્વત ન્હાણ કરઈ નિતિ કિમ પામઈ સિવ લીલછ.... ૧૦ ઉત્તમ ગુણ ઉપશમ અભ્યાસઈ પરીષહ સહઈ બાવીસ તપ કિરિયા કરી કરમ ખપાવઈ તે થાયઈ જગદીજી.. , ૧૧ વ્રત ભાંજીનઈ ફેરિ સંબાઈ સુરગતિ લહઈ તતકાલજી વિષય વિષમ વિષ તાપ નિવારઈ વ્યસ-થાવર પ્રતિપાલજી . ૧૨ છજછવણીયા નામઈ ચઉથઉ એ અધ્યયન વિસાલજી કહઈ જિન હર્ષ દયાને પાલક વંદન તાસ ત્રિકાલજી... ૧૩
૫. ૧૮૫ ભિક્ષા અવસર જાણીનઈ
જયણાસું વહિરણ જાવઈ રે " ભાત-પાણીનઈ કારણુઈ મન આકુલતા ન જણાવઈ રે..ભિક્ષા. ૧ ગામનગર પુર વિહરતક હળવઈ હળવઈ પગ ઠાઈ રે "જુગમાત્રા ભુંઈ સેઝત ચલઈ સુભ ભાવન ભાઈ રે... ૨ બીજ ઉદક માટી હરી
ફૂષણ જાણી પગ ટાળઈ રે
Sી પગ વાળઈ રે લેક વચન નવિ સાંભળઈ વસ થાવર છવ નિહાલઈ રે ઉંચી નીચી ભૂમિકા
ખાઈ કાદમ(વ)નઈ પાણી રે કુદિનઈ જાયઈ નહીં
પડતાં હણ્ય ત્રસ પ્રાણી રે ૪ વરસાઈ મેહ વરસતાં --ધૂહર પડતાં નવિ ચાલઈ રે
અતિ ઘણ વાજઈ વાયરઉ તાં સીમ ન વાઈ હાલઈ રે , ૫ - વેશ્યા પાડઈ સંચરઈ
વ્રત ભંગ તિહાંથી થાય રે -સીલ તણુક સાંસઉ હુઈ તિણિ કારણિ તિહાં ન જાયઈ રે ૬
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૫૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ,
.. વાપી
શ્વાન ગાય ભાઈ નવી કલહ કીડા બાલકતણી ઉંચ નીચઉ નવિ જેવ ઇંદ્રી નિવસિ રાખીનઈ દબ દબ કરતઉ નવિ ચલઈ સંકલેસ જિહાં ઉપજઈ લેક વિરૂદ્ધ મલે કુલે દ્વેષ ધરઈ મને દેખીનઈ નીચઉ ઘરનઉ બારણ લીઉ ઘરનઉ આંગણ ગાડર બાલક વાછડલે જાયઈ મુનિવર ગેહમઈ અનાદિક દેવા ભણી સાધુ કહઈ એ મુઝ ભણી ખરડયઈ કુડછી ડેઈલઈ તે પણ જઓ હવઈ એષણી ગર્ભવતી જે કામિની તેહનઈ હોઇ કિલામણું બાલક અથવા બાલિકા આપઈ તઉ પણિ ઈમ કહઈ દાન પુણ્ય જાચક ભણી વજઈ અભક્ષ્ય સમાન તે અગનિ નીર ફલ ફૂલનઈ ઘઈ આહાર ન લઉ હીત્ય ખાટ નીસરણ પાટીયઈ દૂષણ જાણી નવિ લીયઈ સખર નિખર ધોવણ ઉન્હઉ અસન પાન આહાર નઉ જાણે અજાણ પણઈ કરી આવી ઇરિયા પડિક્કમી એ અધ્યયન પિંડેષણા વહિરણની વિધિ એહ મઈ
હય ગય મય માતઉ સંડો રે દ્વરિઈ તજ ચલઈ અખંડે રે ભિક્ષા ૭.
સ્ત્રી દેખી હરખ ન પામઈ રે ઈમ વિચરઈ આપણુ કાંઈ રે. ૮ -હસતઉ રમતઉ બોલતે રે તે થાનક દરિ તજ તે રે.. - ૯ વરજઈ વિશ્વાસ ન આણુઈ રે તે ઘર છોડું ઈમ જાણઈ રે, ૧૦ તિહાં સાધુ ન થઈ આહારે રે પઇસઈ નહીં તિણિ ઘરબારે રે ૧૧ ફકર આદિક ઓળડી રે જિનવર આણ તિણિ મંડી રે. ૧૨. આણઈ વાટઈ નાખતી રે નવિ કલાઈ સુણ ગુણવંતી રે.... ૧૩: હાથઈ ખરડયઈ વિહરાવઈ રે તઓ વહેરઈ સાધુ સુભાઈ રે .. ૧૪ ન વહેરાવઈ તેહનઈ હાથઈ રે ઈમ ભાખ્યઉ શ્રી જગનાથઈ રે ૧૫. ધવરાવતી મૂકેઈ રે મુઝ કલ્પઈ નહીં મત દેઈ રે. ૧૬. વલિ સાધુ નિમિત્તની પાયલે રે શ્રી જિનવર એમ વતાયઉ રે ૧૭. તિમ કાચઉ અન્ન આભડતી રે તેહનઈ હાથઈ સબ વિરતી રે - ૧૮ ચઢિનઈ જ આણિ આ પઈ રે કિમ જિનવર વચન ઉથા પઈ રે ૧૯
ઇમ નીર પીયઈ નિસવાદો રે | વેવાઈ નહી સાધુ સવા રે... , ૨૦.
દૂષણ ગોચરીયાઇ લાગઈ રે આલેવઈ ગુરૂનઈ આગઈ રે.., ૨૧. તેહનઈ પહિલઈ ઉસઈ રે જિન હરખ કહી લવ લેસરે... ૨૨.
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સૂત્રની સઝાય
૧૦૫૧
- ૬ (૧૧૮૬ ધઈ લડી પારઉ લે પાદિક રાખઈ રે સરસ નિરસ સયઈ જિમઈ પણિ પરહઉ ન નાખઈ રે... એહવા મુનિવર વંશીય પાલઈ નિજ આચારો રે શ્રી જિનરાજ વખાણીયા શ્રી સિદ્ધાંત મેઝારો રે... એહવા ૨. કાલઈ જાયઈ ગેાચરી
કાલઈ કરઈ સિઝાયે રે કાલઈ સહુ કિરિયા કરાઈ કાલઈ સયનઈ થાય રે.. , ૩ ગોચરીય ફિરતા થકાં કઈ અન ન ધામઈ રે તએ જાણુઈ મુઝ તપ થયઉ પણ વેદના ન પામઈ રે. ૪. વહિરણ ફિરતાં ગૃહસ્થનઈ ઘરિ જઈ ન બઇસઈ રે ભિક્ષા ગોચરી લાંઘી કરી ઘરમાંહિ ન પઈસઈ રે... સમુદાણી ભિક્ષા કરઈ નિરધન તે ધનવંતે રે હેઈન દીન દયામણુક અપ્રમત્ત વિચરતે રે. . અનાદિક ઘરમઈ છતાં જઈ ઈચ્છા આવઈ રે તઓ ઘઉ અથવા મત દીયઉ તે પણ દ્વેષન પાવઈ રે.. , વાંધા મન હરખ નહીં નહિં કે વાંધા રે સંતેવી સમતા ધરઈ
સમતવના નધા રે... , દુક્કરતપ કાયા કરાઈ
કીરતિ જસ કાજઈ રે માયા સલ્ય ઉપજઈ મુનિમાંહિ ન છાજઇ રે.. - ૯ મદિરા આસપનઈ સુરા રસ કિમ પિન ચાખઈ રે પહિલઉ મદ પરમાદ થઈ સંસારમ રાખઈ રે. ૧૦ - સંવર ગુણ સેવઈ નહીં તે અંત વિરાધઈ રે તપ ગુણ ધારઈ ચાતમા - તે શિવપુર રાધઈ રે... - ૧૧ વચન અને આચારનઉ
તપ રૂપનઉ ચેરે રે કિલ બિષ થાયઈ દેવતા અજ્ઞાન(વળી) અરે રે... ૧૨ : વિર જિણેસરે ભાખીયા આહારના એ દેષો રે સાધુ નિ કે સુદ્ધ આતમા - માયા છેડી સત રે.. , ૧૩ દસ વૈકાલિક પાંચમઉ - અધ્યયન કહાવઈ રે પિડેષણુ નામ- ભલઉં જિનહરખ સુહાવઈ રે.. ૧૪:
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________
• ૧૦૫૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ - c. [૧૧૮૭] જ્ઞાન દરસણું ચારિત્ર કરી સંયમ તપગુણ ભરીયા રે આચારિજ ગુણ આગળ સૂત્ર અરથના દરીયા રે એહવા ૧ એહવા સદગુરૂને પાયે નમું હું નિરમેહી નિગ્રંથે રે ચારિત્ર પાલઈ ઉજવલઉ. સાધઈ શિવપુર પંથે રે. .. ૨ વનમઈ આવી સમસ્યા સાધુ તણઈ પરિવારે રે -નૃપ અમાત્ય બ્રાહ્મણ ક્ષત્રી પૂછઈ મુનિ ચાર રે. ,
આચારિજ કહઈ સાંભળે પરગટ બોલ અઢારઈ રે --જે આસેવઈ સંતી
સાધુ પણ તે હાઈ રે... જીવ ચાહઈ સહુ જીવવા મરણ ન ચાહઈ કેાઈ રે ઈમ જાણું હિંસા તજઈ પગ મૂકઈ ભુંઈ જઈ રે. . - જૂઠઉ બે વઈ નહીં કદ આપણુ-પરનઈ કાજ રે સાધુ સહ નિંદા કરઈ વાયઉ શ્રી જિનરાજઈ રે.. સચિત્ત અચિત્ત ડઉ ઘણુઉ જેહ અદત્તાદાણો રે ત્રિશુઉ માત્ર અણમાંગીયઉ ન લીયઈ સાધુ સુજાણે રે.. - ૭ - ચઉથઉ વ્રત પાલઈ ભલઉં સૂરવીર સુપરાણું રે નારીની સંગતિ થકી
જગમઈ સહુ ભૂલાણું રે... • પરિગ્રહ જગ સગચ ગ્રાઉ તે મુનિવર નવિ રાખઈ રે કહૂઆ તાસુ વિપાક છઈ તેહનાં ફલ કિમ ચાખઈ રે.... . ૯ ને વસ્ત્ર પાત્રનઈ કેબલ
જયણાનઈ રજોહરણે રે એ રાખઈ જિન આગન્યા ધરમતણું ઉપગરણે રે... » એક ભગત (વખત) ભજન કરઈ સંનિધિ કાંઈ ન ધારઈ રે જેહના દેષ કહ્યા ઘણા
રાત્રી ભેજન વારઈ રે.. - ૧૧ પૃથ્વી પ્રમુખ છકાયની હિંસા ન કરઈ કાંઈ રે - જાવ છવ હિંસા તજી
જાણી દુર્ગતિ દાઇ રે... . --વસ્ત્ર ઉપાશ્રય પાતર
ચઉથઉ કાઉ આહારે રે - દોષ રહિત તે સંગ્રહઈ દૂષણ તે પરિહારો રે... . ૧૩
અનાદિ કલ્પઈ સુઝતઉ ગૃહસ્થ પાત્રઈ નવિ છમઈ રે બને છમઈ માટી ઠામડઈ
સૂત્રતણું વિધિ નીમઈ રે.. ૧૪ ખાટ સિંઘાસણ ઢેલીયઈ નવિ બઈસઈ નવિ સેવઈ રે પડિલેહણ થાયઈ નહીં તલ જયણું કિમ હોવઈ રે... - ૧૫ -તપસી ગઢઉ રાગીય કલપઇ તેહનઈ જાણે રે - ગૃહસ્થ તણુઈ ઘરિ બાઈસિવ બીજાનઈ નહીં આણે રે... . ૧૬
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૫૪
દશ વૈકાલિક સત્રની સજઝાયે નીરોગી અથ રોગીયઉ તેહનઈ ન્હાણ નિવાર્યઉ રે ચૂકઈ સાધુ આચારથી
જિનવર દેષ વિચાર્યઉરે...એહવા૦૧૭સભા કરઈ સરીરની
પહિરઈ વસ્ત્ર અનુપ રે કરમ બાંધઈ ઈમચીકણ પડઈ તિકે ભવ કૂપ રે.. - ૧૮ સમ દષ્ટી સંજમ ધરઈ ચારિત્ર સુધઉ પાલઈ રે કરમ ખપાવઈ મૂલગા
નવા આવંત ટાલઈ રે.. . ૧૯દસ વૈકાલિકનઉ છઠ8
એ ધરમારથ કામે રે કહઈ જિન હર્ષ અધ્યયન છઈ રૂડઉ એહનઉ નામે રે.. . ૨૦
૮ [૧૧૮] રિ ભાષા જિનવર કહી સૂત્ર સિદ્ધાંત મઝારો રે બેલઈ સાધુ વિચારિનઈ સહુ પ્રાણી હિતકારો રે ચારિ. ૧ સચ્ચા અસચ્ચા એ બને ત્રીજી મિશ્ર કહી જઈ રે તુરીય અસચ્ચા સચ્ચ એ ભાષા ભેદ લહી જઈ રે.. - ૨: ભાષા પહિલી નઈ ચઉથી એ એ વે સુનિ ભઈ રે બીજી ત્રીજી પરિહરઈ
મરણાંતઈ ન પ્રકાસઈ રે... . સાચી પણ લઈ નહીં
પાપ ભરાય છે રે જીવ હિંસા હુવેઈ જેહથી બલઈ નહીં મુનિ તેહે રે , કાણાનેઈ કાણ કહે
ચોર દેખી કહઈ દેશે રે રોગીનઈ કહઈ રોગીયઉ વાણી સાચ કઠેરો રે... , ૫
હવાઈ જિણિ વચનથી એહવી ઓછી વાણી રે બલઈ નહીં કુવચન કદી ભાષા દેષ પિછાણું રે... મા બાપ બહિન નઈ ભાણિજી નાની દાદી માસી રે બોલાવઈ નહી ઈમ કહા ' મુનિવર ગુરૂકુલ વાસી રે.. . બોલાવઈ નામઈ કરી
અથવા ગોત્ર બલવઈ રે તિમહીજ સગપણ પુરૂષનઉ નામ લેઈ બતલાવઈ રે... પંચેંદ્રી પ્રાણુ ભણી
નારી-પુરૂષ નવિ જાણુઈ રે તા લગ જાતિ કહી કરી બોલાવઈ સુપ્રમાણુઈ રે.. - ૯ માણસ પશુ પંખી અહીં દેખી ઘણું ય સથુલે રે હણીયઈ પચીયઈ એહનઈ ન વહઈ પાતિક મૂલે રે. . ૧૦૫ દહિવા જેગી ગાઈ છઇ સખર કિહોડા થાઈ રે રથવાહણ વહિવા સારૂ - વારૂ સાધુ ન ભાઈ રે.... - ૧૧ રૂખ સબલ દેખી કરી ઘરના થાંભા થાસી રે તેરણ ઘરમદિર હસી - ઈમ ન કહઈ અવિમાસી રે... - ૧૨ :
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૧૦૫૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ
- પાકા ફળ મીઠા ઘણું
એ ખાયવા લાગે રે - ઈમ અણગાર ન ઉપદિસઈ વઈરાગી નીરાગો રે.. ચ્યારિ૦૧૩ કરસણું દેખી નીપનઉ . પંખફલી થઈ તાજી રે
આયઉ પહિવઈ બેગણું ઇમ ન કહઈ ધરમ રાજી રે , ૧૪ • સંખડી કરવી કહઈ નહી ન્યાયઈ હણીયઈ ચરે રે - એહ નદી તિરીયઈ સુખઈ ન કહઈ સાધુ અઘરે રે.. ૧૫ રૂડી કીધી રસવતી
વિંજન અધિક વખાણે રે - નારી એહસું બેવડી
ન કહઈ ભાષા જાણે રે... - ૧૬ આતાં આવન જા કહઈ
કારિજ કરિ ઘરિ જાઈ રે - ઉઠ બઈસિઈમ ગૃહસ્થનઈ ન કહઈ મુનિ નિરમાઈ રે... - ૧૭ સાધુ કહાવઈ લેકમાઈ
પણિ પરતક્ષ અસાધો રે કહીયઈ સાધુ અસાધુનાઈ લાગઈ દેષ અગાધે રે.. - ૧૮ નણિ અનઈ દંસણ વલી
ચારિત્ર તપ સંજુરો રે એહવા ગુણ તેહનઈ કહઉ શ્રી સર્વજ્ઞના પુત્તો રે... • - ઈત્યાદિક વાણી તણું દેાષ ઘણાં મનિ જાણું રે ટાઈ આતમહિત ભણું સુવિહિત મુનિ ગુણખાણ રે૨૦ - દસ વૈકાલિકનઉ કહયઉ વચન સુદ્ધ અધ્યયને રે કહઈ જિનહર્ષ એ સાતમ9 ભણતાં ગુણતાં ચઈને ૨. . ૨૧
૯ [૧૧૮] અનિધિ આચાર લહી કરીછ મુનિનઈ કરવું જેહ
તુમહનઈ કહિસું અનુક્રમઈજી સુણજો સુવિહિત તેહ - સાધુજી ! સાંભળે નિજ આચાર ઈમ ભાઈ શ્રી ગણધાર-સાધુજી-૧
પૃથ્વી દગ તેઉ વાયરઉજી વનસ્પતી ત્રસકાય - એ સહુ જીવ છે કાયનાં ભાખ્યા શ્રી જિનરાય...
મન-વચનઈ કાયા કરીજી પાલઈ જીવ સધીર - ઉન્હઉ ફાસુ જલ પીયઈજી ન પીઈ કાચઉ નીર...
આરંભ ન કર અગનિ નઉજી પવન ન લ્યઈ નિજ દેહ - ફલ ફુલ વૃક્ષ છેદઈ નહીંછ ત્રસ પ્રાણીસું નેહ.. આઠ સૂમ જિનવર કહ્યાં જ જતન કરઈ જે જાણિ પડિલેહઈ ઉપકરણ સહુ વિધિ પાલઈ જિન વાણિ...
નેહ સુકમ પહિલઉ કહ્યઉછ કુલ પ્રાણ ઉત્તગ - પનક હી બીજ સાતમઉજી અડ સૂક્ષમ અઠગ...
.
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્રશ વૈકાલિક સૂત્રની સજઝાયે
આઠે સુમ જાણી કરીજી અપ્રમાદી જયણા કરઈજી ઉચ્ચારાદિક પરઠવઇજી રૂપ ન જોવઈ નારીનજી કાંને વયણ ઘણા સુણુઈજી પણ દોડનઇ સાંભલ્યઉજી સરસ આહારન લેાલપીજી અપ્રાસુક ભુજઈ નહીં જી વાસી કયુ રાખઈ નહી‘જી સાંભળી રાગ ધરઈ નહીં જી ભૂખ તૃષા દુઃખ દેહનઈજી પાપ અકારજ ગુરૂ મુખઇજી જીવિત જાણુ અસાસતઉછ ભેગ થકી વિરચઇ સહીજી જરા ન પીડઈ જા લગઈંજી ઈંદ્રી હીણાં જા' નહી' છ ક્રીસ માન મોયા તથાજી એ ચ્યારે દુર્ગતિ દોઇન ક્રોધ વિણાસઈ પ્રીતિ નઇચ્છ મિત્રાઈ માયા ગમજી સ્થારિકષાય વધારીયાજી ઇમ જાણી સમતા ધરઉછ ગુરૂ સમડી ખઇસઈ નહી છે ગુરૂ વિચિમઇ લઇ નહીં જી માંસ ન ખાય પૂનિઉજી ઔષધ જ્યાતિષ કહુઇ નહી જિમ કૂકડની ખાલનઇંજી તિમ બ્રહ્મચારીનઇ સહીછ ચિત્ર લિખિત જે પૂતળી જી જિમ સૂરજ દેખી કરીજી ડાસી હાથ-પગાં વિના જી બ્રહ્મચારી તે પણિ તજઈ જી
જી
સજત ભાવ પ્રધાન પંચ કર્ણુ સમાધાન .. જયણાસુ એક ત ભેાજનકાજિ ભમંત... આંખે બહુ દેખેડ મુનિવર સહુ ન કહહ... થાઇ નહીં અણુગાર ઉસક પરિહાર...
શ્રવણુ સખરું સુખદાઈ કુવચન રીસ ન કાંઇ... આપઈ બહુ ફૂલ જા જાણિ આલેાઇ હિત અણુિ... શિવપથ જાણી સુદ્ધ આઉ અસ્થિર નવિ લુદ્ધ ... ન વધઈ વ્યાધિ સરીર
ધરમ કરઉ કહે વીર... લેાભ વધારઈ પાપ
ભવ ભવ વધઇ સતાપ... વિનય નસાવઇ ગવ લેાભ વાસઈ સવાઁ... સીચઇ ભવત મૂલ પાપ થકી પ્રતિકૂલ... ગુરૂનઈ નાપઈ પૂિ થાયઇ અવિનય દૂ... વરજઇ માયાસેાસ એંડુથી ભવભવ દેસ... મંજારીસુ` વિણાસ નારી તણ' નિવાસ... નારી ન જોવઈ રૂપ વાળઈ ષ્ટિ સ્વરૂપ .. શ્રવણુ નાક વિણિ જોઇ સા વરસાંની હાઇ...
૧૦૫૫
સાધુજી
.
, ૧૦
..
W
.
- ૧૨
..
..
, ૧૧
.
.
W
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
, ૧૮
૧૭
” ૧૯
૨૦
૨૧
, ૨૨
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૫૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
ભિા દેહ તણી કરઈજી સ્ત્રી સંગ સરસ આહાર ધરમી નર બ્રાચાર નઈજી વિષ જિમ દુઃખ દાતાર. સુધુજી-૨ તપસંજમ પાલઈ ભલાજી મેહ વિષઈ નવિલદ્ધ આઠ કરમ હણવા ભણજી સૂરપરઈ કરઈ જુદ્ધ. ૨૪ આચાર પ્રણિધી આઠમઉજી એ અધ્યયન વખાણ દસ વૈકાલિક સૂત્રનીંછ કહઈ જિનહરખ સુજાણ... . ૨૫.
૧૦ (૧૧૦] કેધ માન મદ પાંચ પ્રમાદ એહથકી થાયછ ઉન્માદ ગુરૂનઈ પાસઈ વિનય ન સી ખઈ તે ભવવાર અનંતી ભીખણ.. ૧. મંદ અશ્રુત ગુરૂનઈ જાણઈ આપતણાં ગુણ આપ વખાણ ગુરૂની હીલા કરઈ કુશિષ્ય તે આ સાતન કરઈ અવશ્ય... ૨ સાપતણુક બાલક જાણીનઈ જેતઉ આઈ જે તાણીનઈ તે ભણી અહિજજઈ અહિત અસાતા ઇમ ગુરૂ આશાતન દુઃખદાતા. ૩૦ આસી વિસ વિસ ક્રોધ ભરાણુઉ એક વાર ખાયઈ રીસાણુઉ ધર્માચારજ જિણિ હવીયા પામઈ ભવ ભવ મરણ અવિયા...૪ બલતક પાવક ચરણે ચાંપઈ ઝાલઉ કાલી સાપ ન કાંઈ જીવિત આશા વિષ આરોગઈ ગુરૂ આશાતના મુગતિ પ્રયોગઈ ૫. અગનિ ન બાલઈ સાપ ન ખાઈ જહરથકી પણ મરણ ન થાય સીહ ન મારઈ શસ્ત્ર ન લાગઈ પણિ ગુરૂ હલાથી દુઃખ આગઈ. ૬ ધરમ મારગ સીખઈ જિણિ પાસઈ તેહનઉ વિનય સદા અભ્યાસઈ લાજ દયા સંયમ બ્રહ્મચર ગુરૂથી પામ્યા ફાર ન ફેર.. ૭પૂનિમ નિસિ જિમ ચંદ્ર વિરાજઈ સુરગણમાંહે સુરપતિ છા જઈ તિમ મુનિ પરિવાર પરવરિયા સેહઈ જ્ઞાનાદિક ગુણ ભરીયા... ૮ ગુરૂ આરાધ્યાનાં ફલ જાણું સેવા વિનય કરઉ શુભ પ્રાણું વિનય સમાધિ અદયયનઈ લેસ કહઈ જિન હરખ પ્રથમ ઉસ. ૯.
૧૦. ૧૧૯]. મૂલ થકી બંધ ઉપજઈ રે લાલ ખંધથી થાયઈ સાખ રે જયવંતા સાખાથી પત્ર નકલઈ રે લાલ ફલ ફૂલ થાયઈ લાખ રે . ૧. વિનય કર૩ ગુરૂની સદા રે લાલ વિનય ધરમનઉ મૂલ રે , કીતિ શ્રુત તસુ ફુલડા રે લાલ શિવસુખ ફલ સમસૂલ રે વિનયર જે અવિનીત કુરાતમાં રે લોલ વહઈ સંસાર પ્રવાહ રે... » કાઠ નદીમહી જવું વહઈ રે લાલ પડીયઉ નીર અથાહ રે.. . ૩.
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશ વૈકાલિક સત્રની સજા
૧૭૫૭ રાઈતણા હય હાથીયા રે લોલ પામઈ દુઃખ અવિનાત રે જયવંતા, મનગમતા સુખ તે લહઈ રે લાલ રાખઈ તિણિયું પ્રીતિ રે, વિનય૦૪ ઈમ દુઃખ દેહગ તે લહઈ રે લાલ અભિમાની નર નારી રે , વિનય થકી સુખ સંપજઈ રે લાલ આદર લહઈ અપાર રે.. . . ૫ વયાવચ્ચ ગુરૂન કરઈ રે લાલ શિક્ષા ગ્રહણ તાસ રે , વાધઈ જિમ જલ સીંચીયઉ રે લાલ રૂખ લહઈ રસ વાસ રે. ૬ લેક કલા શીખ જિમે રે લાલ તે પણ પામઈ સુખ રે , ગુરૂ મુખ ભણઈ સિદ્ધાંતનઈ રે લાલ જાયઈ ભવ ભ્રમ દુઃખ રે . દુષ્ટ બળદ જિમ ચુકલ્યઉ રે લાલ ચાલઈ ઈમ અવિનીત રે જયવંતા આચારિજ નઉ પ્રેરીયલ રે લાલ કામ કરઈ ઈણિ રીત રે. . . ૮ વચન ઉથાપઈ જે નવિ રે લાલ તે સુવિનીત દયાલ રે , ગુરૂનઉ અભિપ્રાય જાણનઈ રે લાલ કામ કરઈ તતકાલ રે... ૯ વિણસઈ ગુણ અવિનીતના રે લાલ ગુણ પામઈ સુવિનીત રે , કરમ ખપાવઈ જ્ઞાનથી રે લોલ મુગતિસું બાંધઈ પ્રીતિ રે .. . ૧૦ વિનય સમાધિ અધ્યયનની રે લાલ એ બીજઉ ઉસ રે , કહઈ જિન હષ વિનય કરઉ રે લાલ ભાંજઈ મેડિકલેસ રે. . ૧૧
૧૨, [૧૫૯૨) આચારજ નઈ રે અગનિ પરઈ ભજઈ લેપઈ નહી ગુરૂ લીક આરાધઈ સેવઈ ઈક ચિત્ત થઈ તે થાયઈ પૂજનીક. વિનય ૧ વિનય પ્રjજઈ રે જ્ઞાનાદિક ભણું રત્નાધિક વય જયેષ વાંદઈ તેહના રે વચન ન એાળવઈ પૂજા પામઈ શ્રેષ્ઠ... - ૨ કરઈ સંતેષ અલ્પ અસનાદિકઇ જ પામઈ ભરપૂર કુવચન કાંટા રે બાણતણી પરઈ સહઈ સુભટ જિમ સૂર... આ લભરહિત માયા ન પિશુનપણુઉ રાગ દેસ સમભાવ હીલા નિંદા રે ન કરઈ કેહની તારણ ભવ જલ નાવ... . વિનયવંતનઈ રે જ્ઞાન સુગુરૂ દીય વલિ આપઈ સનમાન કન્યા સંપાઈ રે જિમ દેખી કરી ઉત્તમ વર સુપ્રધાન ગુરૂનઈ માનઈ રે દુઝર તપ કરઈ છપછ ઇંદ્રી પંચ સાચઈ રાચઈ રે ત્રિણિ ગુપતિ ધરતજઈ કષાય પ્રપંચ જિનમતનઈ અનુસાર જે ચલઈ જિનમત રતન સરાપ ભગતિ કરઈ નિજ સાહની ગુરૂ તણી ઝાટકી નાખઈ રે પાપ.... નવમા વિનય સમાધિ અધ્યયન ની એત્રીજઉ ઉસ વિનય કરઈ તે સિવ રમણી વરઈ કહઈ જિન હર્ષ વિસેસ. ૮
સ-૬૭.
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૫૮
-
૧૩ [૧૯૩] -
શ્રી અહિઁત ચ્યારે કહ્યા, સ ંવેગી રે વિનય સમાહી ઠામ સાધુ સર્વંગી રે
તે ચારે તુમ્હન" કહ્યું વિનય સમાથી પહેલી કહી ત્રીજી તપની દાખવી હરખ ધરજી ગુરૂ શીખઉ ન કરઈ માન વિનય તણુક સુય સમાહી દાખવ્યા જ્ઞાન હુસી જઉ માહરઈ સવેગી
અનુક્રમે તેઢુના નામ સ્રીજી શ્રુત સુવિચાર ચથી સમાધિ આચાર આદર કરિ ગ્રહુઈ વેદ
ચોથા પદનઉ ભેદ
આપણુ પરનઉ તમા શ્રુત સમાધિ એહનઈ વિષષ્ઠ તપ સમાહિ ગ્રઉ વિહા તષ ન કરઈ જસ કાઈ ચિ'હુ ભે? આચારની ઇહલેાક-પરલેાક કારણુઈ કીરતિ જસ કારણુ નહીં ચારિ સમાધિ આગ્રહીયઈ મનનઉ સ્વસ્થપણુઉ ભજઇ સિદ્ધ હવા કઈ દેત્રતા વિનય સમાધિ પુર થયદ ચઉથ ઉદ્દેસઉ એહુનઉ
ઘર મૂકીનઈ સજમ ગ્રહુઇ પરિહાર ભેગ ન વાંછદ્મ કદા પૃથ્વીપણુઇ ખણાવઈ નહી ન કરઈ અગનિ પ્રસંગ લિગાર પવન ન લ્યુઉ વીજણુડઈ કરી બીજ સચિત્ત ન કરઇ આહાર રોઈ નઈ ર્ધવજી નહી ઉસક જીમઈ નહી. જેહ વીર વચન નિજ હીયાઇ ધર
વ્રત પાલઈ આશ્રવ સવરઈ
AD
.
20
2.0
20
M
..
.
20
..
20
તેમના પશુ ચ્યાર નામ
10
રે તઉ મન હિસી ઠાંસ...ભાધુસ વેગીરે૪ િિસ સૂષઈ માગ
..
M
D
...
10
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
રાખ ઇણપરિ રાગ... હિલેાક પરલાક રાજ
કહી સમાધિ નિગ્ર શ્
ન ધરઈ આચાર પથ...
પાલઈ મુગતિનઈં હત એહી જ મુગતિનઉ ખેત...
છાડી સકલ સ‘સાર
૧૪. [૧૯૪]
તુરત કરઈ ભવપાર
નવમઉ અધ્યયન એહ મૈં જિન હરખ કહેતુ...
W
ગુરૂની શીખ સદા નિરવહુ તે ભિકખુની સુદ્ધ સંપદા... સીતલ જલ પીય નહી' સહી તે ભિકખુ ભાખ્યા ગણવાર... એમ છેદાવઈ નહી. હરી તે ભિખ્ખુ સાચા અણુગા૨... ત્રસ-થાવરની હિં*સા કહી તે ભિકખુ કહીયઇ ગુણગેહ... સહુ જીવની રક્ષા કરઇ તે ભિકખુ આતમ ઉદ્ધરઈ...
..
L
N
W
..
..
..
20
20
2.P
..
..
28
..
N
.
૧૦
3
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________
ા વૈકાલિક સૂત્રની સામે
ચારિ કષાય સદા પરિહરઈ સેનઉ રૂપઉ પરિગ્રહ તજઈ સમ્યગ દૃષ્ટઈ' દેખઇ સદા નિજ પ્રાચીન ખપાત્રઇ પાપ અશનાર્દિક ચ્યારે આહાર સાહમી ગુરૂનઇ દેઈ જિમઈ કલહી વચન કહે ન કહુંત નિતિ કરી કિરિયા સાચવઇ દુનતણા વચન જે સહુઈ સમસાણુઇ જે પશ્ચિમ વહેધ પેાતાનઉ જિણ તજ્ય સરીર ભારી ખમઉ પૃથિવી સમથાઇ નિયા ન કરઇ સુમુનીસ જનમ-મરણનઉ આણુઇ અંત હાથ પાંવ સવરઈ વચ'ત્ર સૂત્ર અરથનઉ લહુઇ વિચાર લાભરહિત પ્રતિબધ રહિત
સ સંગથી વિરમ્યા જેઠુ -રસના લાલચ નહીં લગાર વાંઇ નહીં પૂજા સત્કાર પરનઈ ન કહુઇ એહ કુસીલ કુલ જાણી ન કરઈ અભિમાન આઠે મદ ન કરઇ લલેસ વ્રત લેઉ પાલઇ નિરમલા અસુચિ દેહનઉ તજઇ સબંધ પામઇ અક્ષય સુખનઉ ઠામ દસમઉ દસ વૈકાલિક તણુઉ ભિક નામઇં કહ્યુઉ સુજાણુ
૧૦૫૯
જોગ અભ્યાસઇ જિનમત ધરઈ તે ભિકખુ શિવરમણી ભજઇ... તપ-સજમ લ છઈ સદા તે ભિકખુનઉ કીજઇ જા.... રાત્રે રાખઈ નહી' લગાર તે ભિકખુ ભવમ'' નવિ ભઈ... ૮ અચપલ ઇંદ્રી સદા પ્રસત વીર કહુઈ તે ભિકખુ હવઇ... ન કુપઈ તન-તાડણું લહેઈ તે ભિકખુ શ્રી જિનવર કહેછેં... લૂસ્યઉ હણ્યઉ ન હાઇ અધીર તે ભિકખુ લઈ જિનરાઇ...
પરીસહુ દેહ સહુઈ ખાવીસ તે ભિકખૂ કહીયા ભગવત... જીપઇ ચ’ચલઇદ્રી મત્ર તે ભિકખ જગમઇ સિરદાર... ક્રય-વિક્રય ન કરઈ શુભચિત્ત સૂત્રે બેલ્યા ભિકખુ તેહ ... ચેાઉ થાડઉ લીયઈ આહાર તે ભિકખુ પ્રણમુ વારવાર... રીસ ન ઉપવઈ અવહીલ તે ભિકખુ ભાખ્યા વધ માન... ભવિયણનઇ ઘઇ ધર્મ ઉપદેસ તે ભિકખુ મુનિગુણુ આગળા... જનમ મરણના છેઈ ખધ ધર્મ ભાખઇ શ્રી સુધરમ સાંમ... ૧૮ એ અધ્યયન મહામુનિ ભણુઉ સાંભળતાં જિન હરખ કલ્યાશુ... ૧૯ ૧૫. (૧૧૯૫]
દસ વૈકાલિક સૂત્ર પ્રમાણઇ સાતસઇ રે દસ અધ્યયન વિચાર પુત્ર મનક ખાલકનઈ કારણ એ ક્રીયા ? શય્યભવ ગણુધાર... જીવિયણ ભાવઇ હિતસુ એ શ્રુત સાંભલઉ રે સાધુ તણુ આચાર
૧૦
૧૧
૧ર
૧૩
-૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ભાંભળતાં અટકલ પડિસી તુમનઈ સહુ રે લહિસ્યઉ ભેદ વિચાર...ભવિયણ છણિ આચાર ચલઈ તે કહીયઈ સંજતી રે તે સુધા અણગાર શ્રી જિનવરની પાલઈ સુધી આગન્યા રે તેહનઈ હું બલિહાર.... ૩ ગંગા વેલના કણ જે ગિણતી ગિઈ રે કર તેલ ગિરિભાર ચરણે ધરતી માપઈ પણ ઈણિ સૂત્રના રે અરથ ન પામઈ પાર. ૪ સાધુતિ કે સુખીયા હુઈસી સંસાર મઈ રે ચલિસી પ્રવચન લાર પાતિક તેહનઈ અંગ ન કઈ છીપિસી રે લહિસી સુખ અપાર, ૫. નગર વિરાજઈ મહીયલ નિરૂપમ મેડતઉ રે જિહાં જિનવર પ્રાસાદ દંડ કળશ ધજ ઉંચા શિખર સુહામણું રે કરઈ ગગનચું વાદ• • ૬. શ્રી જિનવર સુખસાગર તાંસ પસાઉલઇ રે ગીત કીયા સુજગીસ સંવત “સત્તરસઈ તીસ સંવછરઈરે આસૂ પૂનિમ દીસ... . . શાંતિ હરખ સુખસંપતિ તેહનઈ ઘરિ હવઈ રે ન હવઈ ઇતિ અનીતિ કહઈ “જિનહષ વધઈ જસ તેનઉ દિન દિન રે જેહ જઈ એ ગીત. ૮
- ૐ દશાર્ણભદમુનિની સઝા [૧૧૯૭] શારદ બુધદાઈ સેવક નયણનંદ પ્રણમી સહુ સદગુરૂ ભવિક કુમુદવનચંદ. વંદુ શાસનપતિ સાચો વીર જિણુંદ ગાઈશ હું ભકત દશાર્ણભદ્રનરિદ ૧ ઉથલે ઃ દશાર્ણભદ્ર દેશ અતિ ઉત્તમ દશાર્ણભદ્ર પુર સેહે
દશાર્ણભદ્ર રાજા અતુલી બળ ભવિયણના મન મેહે ન્યાયે રાજ્ય પ્રજાપતિ પાળે ટાળે પરદલ પીડા
વ્યસન નિવારી ધમ વિચારી કરે રંગરસ ક્રીડા ઢાળ : ઈશુ અવસર અનુક્રમે જિનવર વિહાર કરતા
પહોંયા (તણ નયરીએ સમવસરણ વિરચંતા ગણધર ને મુનિવર ખેચર ભૂચર વૃંદ
સુરનર ને કિન્નર પામ્યા પરમાનંદઉથલે : પરમાનંદ પામ્યૌ વનપાલક રાયને જઈ વધાવ્યાં
સ્વામી તુહ તુમ મન વલ્લભ વીર જિનેશ્વર આવ્યા સાત આઠ પગ સામે જઈને ભાવે વંદન કીધુ
અંગ વિભૂષણ સેવન રસના લાખ દાન તસ દીધું. હાળ હવે ચિંતવે રાજ મુજ સમ અવર ન કોઈ
હય ગય રથ પાયક મણિ માણિક રિદ્ધિ હાઈ તેણી પરે કરી વંદુ જિમ નવિ વઘા કેણે અભિમાન ધરીને પડ વજા તેણે
પ
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________
ક્યા ભદ્રમુનિની સજ્ઝાયા
ઉથલા : તેણે નયીએ પડતુ વજાબ્યા વેગે કરા સાઈ
વાહન અંગ સયલ (ણ) શણગારા જે જોઇએ તે હત્યા ભાઇ સેના રૂપા ઘાટ સામટા સમ(ય)લ સજાઇ કીજે અથિર દ્રવ્યથી સાસય સુખ જે જિનવર વાંદી લીજે... ઢાળ : ભદ્રજાતિક સરિખા
હાથી સહસ અઢાર
ચાવીસ લાખ ઉદાર
દૃઢ એકવીસ હુંજાર 'તેઉર પરિવાર...
વર હેય પાંખરીયા
વર રથ જોતરીયા
એક સહસ સુખાસન ઉથલા : અંતે ઉરી સયપાંચ (સાત) મનેહર સેાળ સહસ રાજાન સેવા સારે કાડી એકાણું પાયક ભીમ સમાન સેલ હજાર ધજા લહુકતી ચામર ચિ ું પખ સાહે મેઘાડ’બર છત્ર મિરાજે ભવિયણના મન માહે... ઢાળ : ભલી કરીય સજાઇ પુર બાહિર જમ આવે પટ ગયત્રર ચડીયે ચતુરગી સેના ઋદ્ધિ દેખી ઇમ મુખ લે માહરી ઋદ્ધિ આગળ અવર સહુ તૃણ તાલે... ઉથલા : તણ તાલે મુજ આગળ સહુએ એમ અભિર્માને હરખે
રાજા ઇમ મન (માને) ભાવે
પહેલે કલ્પે છઠ્ઠો બેઠો
અગ્રમહિષી આઠ ઠિ પ્રતિકમલે એઠા
ખત્રીસ બદ્ધ નાટક
૧૦૬૧
અવધિજ્ઞાને નીરખે
જિનવર ભક્તિ કરે રાજા બહુ પણ અભિમાને ચડીયા જિનવ ભક્તિ કરી કાણુ પૂ ત્રણ જગ આવે જડીયેા... ૧૦ ઢાળ : ઈમ ચિંતી દો ઐરાવણ સુર તેડયે . જોડી ઉભા નેડા
તે હરખ્યા મજલી જિન વટ્ઠન જાશુ ઐરાવણ સરિખા ઉથલે! : ગજરાજ એક એકને મસ્તક સાહે પાંચસેા ખાર મસ્તક મસ્તક આઠ દતૂશળ સાહે અતિહી સફાર દંત હૃદંત પ્રત્યે આઠ આઠ વાવી વાવિ આઠે આઠ કમલ કમલે કમલે લાખ પાંખડી લાખ નાટક તિહાં (વિલાસ) વિમલ ઢાળ : ડાડા વિચે વિચે એક એક
માન ઉતરણ કાજ
સહસ ચેાસડ ગજરાજ...
S
૧૧
કમલ પ્રત્યે પ્રાસાદ સાથે ઈંદ્ર આહ્લાદ ઇઢ આવે જામ
ઝમક સમક હુએ તા.... ૧૩
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬૨
ઉથલા ઃ તામ વીર વાંઢીને બેઠી દશા ભદ્ર નરેશ શુભ ઉજ્વલ ગજધરા સગાથે છંદ્ર કીયે પ્રવેશ ઊંચુ વદન વિલેાકી રાજા બઢાળી ઋદ્ધિપ્રમાણ મારા મઢ એણે ઉતાર્યો તે જીન્યુ અપ્રમાણુ... ઢાળ : મે ઋદ્ધિના ગવ` ફાગઢ-કીધા આજ અંદ્રની ઋદ્ધિ આગળ એ આવે કુણુ કાજ હવે જો હું (રિદ્ધિ) છાંડુ તા હારે સ્વગ" વાસી તવ જિનવર પાસે ગયા ઈસ્યુ* વિમાસી... થલા : ઈસ્યુ' વિમાસી જિનવર પાસે રાયે ચારિત્ર લીધુ ઈંદ્ર કહે એ મૈ' નવ થાએ તે... એલ્યુ તે કીધુ મેં જે હેડ કરી તુમ સાથે તે ખમો ઋષિરાય મુજમાં શક્તિ ઘણી છે ખીજી પણ મુજથી એ નિવ થાય ૧૯ ઢાળ : ચંદ્ર વાંઢી ખેલે
અભિમાન કરીને હવે વીર પયપે ઈન્દ્રને પાયે લગાયે. ઉથલા : એ સમા અવર ન કેઈ
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
[૧૯]
ધન માનવ અવતાર
નૃપ પામ્યા ભવપાર માન માનવને હાય
એ સમા અવર ન કાય... મુઝયા ઝુઝયા કમાઁ સગાથે કૈવલ પામી મુગતે પહેાંત્યા મંગલિક હુએ ઈણ વાતે પઢતાં ગુણતાં ઉત્તમનાં ગુણ પહોંચે સયલ જગીશ શુભવિજય શિષ્ય લાલ વિજય કહે એમ આતમ સાધીશ ૧૮
વીર એસે જિનવદન* હિર ચાસઠ સહસને હસ્તી બનાચે સુખ સુખ અષ્ટ દતૂસળ સાહે વાત્મ્ય વાન્ય ખિચ અષ્ટ કમલ હૈ પાંખડી પાંખડીયે નાટક રચના કમળ કમળ મિચ ઇંદ્ર ભુવન હૈ ખિચમે સિંહાસન ઈંદ્ર બિરાજે દશાણ ભદ્રં દેખી હરિચના ઋદ્ધિ છે કે ચારિત્ર લીના પ્રભુકે વચન સુણી આનદ પાવે વિનય ધરત બહુ ભક્તિ કરત હૈ
૧૪
૧૫
૧૭
આવત એ કરજોડી
..
પાંચસે માર મુખારો હાંરે લાલાપાચસે વાવડી આઠ લારી...વીર એસે૦ ૧ પાંખડી લાખ બહુારી હાંરે લાલા પાંખડી વાંસળી વેણ ઝકારી... વીર૦ ૨ આઠે ભદ્રાસન જેરી હારે લાલા આઠે વીરકું નમત કરોરી... વીર એસે ૩ નિજ અભિમાન તૈયારી હારેલાલનિજ પ્રભુકે શરણુ રહ્યોરી... વીર વદન મુનિપે કૌરી હાંરે લાલા વદન હરિ નિજ સ્વર્ગ ગયેરી... વીર૦ ૫
૪
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________
દક્ષાણુ ભદ્ર મુનિની સજ્ઝાયિ
દુહા : પંકજ ભૂતનયા નમી વિશદ દેશોરણુ ભદ્રજી માને માનવ દુઃખ વહે આઠ શિખર મ્માડા વળે અહા માને મુનિવર હુઆ શકે'દ્ર(સકદન) વંદન કરે
મુહિતા લાક વસે જાજા(ઝાંઝા)
રમણીક ઋદ્ધિપતિ રાજે ભૂપ દશારણુ ભદ્ર લહા
રાગને રાષ નહિં દિલમાં
કોલાહલ સુરના મચીયા
રૂપ અનન્ય અનુપવેરા
દ્વૈત વધાઇ વનપાલે
ચાલજ્યે સજના સાજે
જિનવાણી સુણતાં ર’જીએ
વાર ચરણુકજ અનુસરીએ
વડુ રિદ્ધિ લેઈ સર્વ
વળી મનના સશય વમથુ
[૧૧૯૯ થી ૧૨૦૪)
૧૦:૩
શુભ ગુરુ ચરણ પસાય થુજીસ્યુ' મહામુનિરાય... ચરણુ કરણ ગુણ ફાંક ના'વે વિમલા લેાક છાંડી રાય સમૃદ્ધ માત ત્યજી સ્તવ કીધ... દશાણુ નગર ધણી માજા દેશ દશારણને રાજા ઉપમા લ’કાતિ છાજે રે...રમણીક૦૧ અરિજનના ભય દૂર વહેંચે ધમી' ધર્માં ભણી ઉમહંચેા રે.... રાગના અશ નહિં તનમાં વીર સમાસરીયા વનમાં રે...
.
પ્રભુ આગળ નાચે રાચીયા દેવે સમવસરણ રચીયે રે... ોભિત સિંહાસન બેસે જલ-થલ કુસુમ વૃષ્ટિ વિકસે રે.... પ લાખ વધાઇ ભૂપાળે ઉઠી સભા સહુ તત્કાલે રે... જિનવર વનને કાજે ઈમનગરે પહેા વાજે રે... મિથ્યામતિ(મલ)દૂર તરે તજીએ હયગય રથ ભૂષણ સજીએ રે..... દક્ષિણ પ્રદક્ષિણા કરીએ નરનારી એમ ઉચ્ચરીએ રે... જિમ કે નવિ વાંઘા પુરવે ચિંતે ઈીરે ગવે રે.... ૧૦
....
ભૂપ
અનુભવ રંગસે રમશું
શ્રી શુભવીશ્ ચણુ નમશું રે.....૧૧
n
3
W
e
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬૪
રાજા મનમાદે કરી રે ભદ્રક જાતી મદ ભર્યો રે માનગરે ચઢા
ઢાળ ૨ [૧૨૦૦] સૈન્ય સજે તેણી વાર
કુંજર સહેસ અઢાર રે
-દશારણભદ્ર ભૂપાલ રે... માનગજે૦ ૧
અશ્ર્વરતન અનુહાર
રથ એકવીસ હજાર રે.... કાડી એકાણુ... સફાર બેઠી સુખાસન સાર રે... પંચસયા પરિવાર ધ્વજવર સાલ હજાર રે... ઉજ્વલછત્ર ધરત બેઠા લીલ કરત રે... નિજઋદ્ધિ સઘળી ૨ જોય
ચાવીસ લાખ તુરગમાં રે વિરથ પરે હાર જોતર્યાં રે યુધિષ્ઠિર ભટ પાયકા રે એક હજાર અંતેઉરી ૨ મુગટ અદ્ધ અવનીપતિ રે પંચવરણ ફરકે તિહાં રે ચિહું દિશે ચામર ઢળે ૨ પટ્ટગજે પૃથવીપતિ રૂ નાટક નાદ રસે ચઢચે રે મનચિ'તે મહિમાની રે સહમતિ અવયે કરી રે ભૂપતિ જિનવદન કરે રે તીથકર અરિહા પ્રભુ રે કેવલજ્ઞાન દિવાકર્ ૨ ભરત સગર કેશવ વળી ૨ તે આગળ એ નરપતિ રે સાહુમ્મીના સગપણ ભણી ૨ ટાળુ જિન આશાતના રે ઐરાવણુ સુર (ઇ'તી) તેડીયા ૨ ઋદ્ધિ વિષુવી* અભિનવી રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
ઢાળ ૩ [૧૨૦૧]
માન કશ્યે। નવિ માનવીજી ભૂપ અભિમાન ભજન ભણીજી ચાસઠ સહસ હસ્તિ ભલાજી હતી ૪'તી પ્રતિ જીજુઆછ શિર પ્રત્યે અાઠ દતૂ શલાજી પુષ્કરિણી વાવી પ્રત્યેકમાંછ
20
..
2
મુજ સમ અવર ન કાય રે...,, ચિ'તે અચરીજ દેખ પણ અભિમાન વિશેષ રે... વદિત અમર નરિ≠ જગત શરણુ જિનચંદ રે... પૂર્વે વાંઘા જિષ્ણુ દ જિમ રવિ આગળ ચંદ રે... સમજાવુ’ એક તાન ગાળું એહનું માન રે... પરિરિ તસ સમજાય વીર નમન હરિ જાય...
..
20
..
H
1
..
૩
1.0
૪
પ
૯
૧૦
માનથી નીચતિ જોય ૨ વિહિત વાસવ ખલ સેાય રે...માન૦૧ ઉન્નત અંગ મનેાહાર રે મસ્તક પાંચસે બાર રે... દૈતપ્રતિ જાપિકા આઠ ૨ કમલ કૅ'ચન મયી આઠ રે...
૧૧
3
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશાણભદ્ર મુનિની સજઝાયો
૧૦૬૫ પાંખડી લાખ પંકજ પ્રત્યેજી શબ્દ નાટક તણું થાય રે ગાયન ગીત સુર ગાવતાછ દેવદુંદુભિ વજડાય રે માન૦૪ કમલ વિચે ડોડક ઉપરેજી ચિવું મુખો એક પ્રાસાદ રે આઠ ઈંદ્રાણીયું સુરપતિજી તિહાં રહયા લહત હલાદ ૨.૫ ગણિત સંખ્યા સુણજો હવે એક એક ગજપ્રતે સાર રે સહસ ચઉછનુ દંતાલાજી રતન રવિકતિ ઝલકાર રે. . ૬ પુષ્કરિણું બત્રીસ સહસ છે સાતસે અડસઠ જય રે કમલ લખદ સહસ બાસઠીજી એકસે ચુમ્માલીસ હાય રે..૭ કમલ પર ધવલ પ્રાસાદ છેજી વીસ લાખ સત્તાણુ હજાર રે એક બાવન હરિતણીજી અપછરાને પરિવાર રે... ૮ છે સહસ છસય એકવીસ છે જેડ કે ડીત્રિક ઠાણું રે - લાખ ચુમ્માલીસ હતીજી પાંખડી કમલની જાણ રે.. . બત્રીસ બદ્ધ નાટક હુઈજી પંકજ દલત અંક ૨ તીન લાખ છત્તીસ સહસ છે આત્મરક્ષક ભટકી રે.... , ચઉસઠ સહસ ગુણી ઋદ્ધિસ્પંજી પરિવયે દેવનો રાય રે જામ ભૂપાલ ઉપવેશીઓજી પ્રણમે પરમેશ્વર પાય રે.. , ૧૧ "ઉર્વ વદને કરી વતેજી હૃદયે ચિંતે ગઈ કામ રે શુભવિધિ વીરવંદન કરેજી સેહમ સ્વામી શિરનામ રે... ૧૨
ઢાળ * [૧ર૦૨]. પ્રભુ આગળ નૃપ બેઠે ચિંતા સાયરમાં પેઠે રે - હરિ છતણને કાજે
મનડે અડીરહયે અભિમાને વળી જગમાં જસ કીતિ ઘણી વગાજે રે મારે ગર્વ ગવેખી
હરિએ મુજ સદ્ધિ ઉવેખી રે, મનડે. તારાચંદ વિવેક
રાજહંસની આગળ ભેક રે , અંધકારને ઉદ્યોત
-જિમ સૂરજને ખોત રે ૨ નંદન વન કાંતાર
પિત્તલ મુકતાફલ હાર રે ગુરૂ ઉપમ હરિરાય
લઘુ ઉપમ મુજ કહેવાય રે . ૩ - હરિએ કીધી હાણ
મુજ જીવિત તે અપ્રમાણ રે . હવે કરા કુણુ કાજ
સુરનરમાં હે જિમ લાજ રે... ૪ માન થકી જગ પ્રાણી અપમાન લહે ગુણહાણ રે , માન તજી મુનિરાશા
સુખીયા શિવસંધ સુહાયા રે , ૫ :
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬૬
સજઝાયાદિ સહ સંયમ લેઈ પ્રભુ હાથે વિહરશું અસિહ સાથે રે મનડા એમ ચિંતવી હૃદયારામે ઉઠી પ્રભુપય શિરનામે રે... . સર્વ વિરતિ મુજ આજે ઉચરા અવિચલ રાજે રે , જિનવાણી રસ ગૃદ્ધિ વૈરાગ્યે દીક્ષા લીધી રે . ઈંદ્ર તદા માન મોડી મુનિ ચરણ નમે કરજેડી રે .. માન સકલ મુનિ વિયે હું હાર્યો ને તું જી રે હું માને કરી દુહાણે મેનિ માન કરી તમે જા રે , તુમ રિદ્ધિ અક્ષય ખજાને મુજ ઋદ્ધિ છાર સમાને રે... , જ્ઞાન દયાન હય દંતી શ્રુત તપજપ બહુપરિ તરતી રે . સહસ શીલાંગ રથ અઢાર ઉપશમ રિદ્ધિ નહિં પાર રે... - ૧૦ કાજ સકલ મુજ વ્યક્તિ વર ચરણ ગ્રહણ નહિં શક્તિ છે. સમતા સાયર સાધ ! મુજ ખમજો કૃત અપરાધ રે. - ૧૧ ઈમ કહી ક્ષણ ક્ષણ વંદે નિજ દુષ્કૃત ક્ષણ ક્ષણ નિલે રે , વિર ચરણ કજ સેવા તમે માંડી શિવ ફલ લેવા રે.. ૨
૧૨૦૩] ઉપશમ સુખ કદ જ્ઞાનાનંદે મેહના વારૂજી સંસારે અલુદ્ધો દંસણ થો
સંયમી તારૂછ તમે નિજ ગુણના રસીયા ગુરૂકુલે વસીયા મેહને વારૂછ મન મોહન સ્વામી છે વિસરામી ભવ્યના તારૂજી મહના ૧. પરપુદગલ સંગે માનને રંગે - મેહના વારૂછ મેં અદ્ધિ વિમુવી ઉવી ગુવી
લેકમાં તારૂછ તમે નિજ ઘટ ઋદ્ધિપ્રગટજ કીધી મેહના વારૂજી શુચિ સહજની શોભા રહે થિર થોભા ભૂષણે તારૂછ... સવેગી ત્યાગી તે ભાગી મેહના વારૂજી સે વાર એક સાસે વંદના તેણે માહરી તારાજી કુત અપરાધ ખમાવી શીશ નમાવી મેહના વારૂજી નિજનાક સધાવે હરિ મુનિભાવે સંસ્તવી તારૂ છ... - ૩ દમી શાંત પ્રશાંતે બાહ્ય ને અને મહના વારૂછ કુતકમને ગાળે સંયમ પાળે
સંયમી તારૂછ ધ કડક ખંડે ઉપશમ દંડે મોહની વારૂછ માન માયા ગળી વહિન પ્રજાળી અજજવિ તારૂ છ. . ૪
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________
દશાર્ણભદ્ર મુનિની સઝાયો.
૧૦ ૬192 તૃષ્ણ જલ શોષે વૃષતરૂ પિષે મેહના વારૂજી ભવ ત વ મેહની ગર્તા
લધીયા તારૂછ કામ ચિંતન ચુક્કા કલિમલ મુક્કો
મહિના વારૂજી કુક્ષી સંબલ પત્તા મુનિ અપ્રમત્તા ભાવસ્યું તારૂછ. મોહના ૦૫. ઉદ્દેશિક આદે દૃગવન ભેદે
મેહના વારૂજી અનાચીરણ નિહાલે દશવઈકાલે તે કહ્યા તારૂજી ઈચ્છાદિક પાસે દશચવાલે મહિના વારૂજી પરીષહે ન ઉભગા સુર ઉવસગા ઝીપીયા (છતીયા) તારૂછે છે : ષટકારણ આહારી ષટ અણાહારી મેહના વારૂજી સામુદાણી ભિકખા અલિસમ સિકખા આચરી તારૂજી ભાવંત મુનીશા જે પણવીસા મોહના વારૂછ પણવીસ અશુચિ ભાવના રૂચિ ને કદા તારૂછ.. સિત્તરી ગુણ ચરણે સેવત કરણે મેહના વારૂજી વિકસંત ઉદાસી શ્રુત અભ્યાસી
અર્થથી તારૂછ ચક્રી ને દાસ પૂર વન વાસ
મેહના વારૂજી અરિ મિત્ત વિશે હુઈ સંગે ઈષ્ટને તારૂછ* મણિ તરણું જેમ પત્થર હેમ મહના વારૂછ સમભાવે વિચારે શિવ સંસારે સાધુને તારૂછ ધમ ધયાનાસીને ખવગે લીનો મોહન વારૂજી મલ સંત વિનાશી ઘેણું પ્રકાશી ખાય તારૂછ... અપથ્ય પચ્ચકખાણ ચઉચઉ જાણું મોહના વારૂછ સોલ પગઈ અંતર આઠ ક્ષયંકર મૂલથી તારૂછ નપુ છથી વેદે ષટહાસ ભેદો મહના વારજી. નર વેદ ઉદે કેને ભેદે સંજવલે તારૂછ... પ્ર ૧૦માન માયા ટોળી લભ પ્રજાળી - મેહના વારૂછ દુગ નિંદ નસાવે દુગ પય ધ્યાને શકલતા(ના) તારૂજી ક્ષીણ ચરમ સમયમાં છેદત લયમાં
મેહના વાજી નાણુ દંસણ વિશ્વા વરણુજ સિગ્ધા ચૌદ જે તારૂજી.. . ૧૧.. દુરસમય સગી કર્મ વિયેળી - મોહના વારૂછ હુંઆ કેવલ નાણું કે ભવિ પ્રાણી તારીયા તારૂછ પંચાસી વિનાશી શિવપુર વાસી મોહના વારછ સુખ સિદ્ધ એકાંતે સાદ અને તે ભગમ્યું તા . ૧૨
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________
* ૧૦૬૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
અહે માન જ કરીએ તે શિવ વરીઓ મેહના વારૂજી જસ નામ રસાલા મંગલ માલા સંઘને તારૂછ ગુરૂ ખીમા વિજય જસ શુભ વિજયે તસ મહના વારૂજી -અવન્તિ રસદંતી તિણ હિમ કતી - વત્સરે તારૂછ... મેહના૦૧૩ મેર તેર વાસર સાધુ સહેકર - મેહના વારૂજી ગુરૂવારે થાય એ મુનિરાયા નામથી તારૂછ - ભવતાપને હર મંગલ હાળે મોહના વારૂજી - કવિ વીર વિજયે ગુણમાલ ગુંથી ઉત્તરાધ્યયનેથી કહ્યા તારૂછ... - ૧૪
@ા દાન ધર્મ ફળ-દાન ભાવનાની સજ્જા [૧૨૦૪] - ત્રીસ અતિશયવંત સમવસરણે બેસી હે જગગુરૂ
ઉપદેશે અરિહંત દાનતણ ગુણ હે પહેલે સુખરૂ.. દાન દોલત દાતાર દાન ભાંજે હા ભવન આમળો દાનના પાંચ પ્રકાર ઉલટ આણું હે ભવિયણ સાંભળો. ૨
પહેલુ અભય સુદાન દયા હેતે હો નિજ તનુ દીજીએ “જિમ મેઘરથ રાજન ઝવ સવને નિર્ભય કીજીએ... બીજુ દાન સુપાત્ર સત્તર ભેદે છે
સંયમ જે ધરે નિમલ વત ગુણ ગાત્ર તૃણમણિ કંચન લે અદત્ત જે પરિહરે.. અશનાદિક જે આહાર હેજે દીજે હો હાજર જે હવે જિમ શાલિભદ્ર કુમાર સુપાત્ર દાને હો મહા સુખ ભેગવે... અનુકંપા દાન વિશેષ ત્રીજુ દેતાં હે પાત્ર ન જોઈએ અન્નને અરથી દેખી તેહને આપી છે પુણ્યવંતા હોઈએ... ધન પામી સસનેહ અવસર આવે છે જ્ઞાતી જે પોષીએ ઉચિત ચોથું એહ સ્વજન કુટુંબ હે જેહથી સંતેષીએ... પાંચમુ કીર્તિ દાન યાચકજનને છે જે કાંઈ આપીએ વાધે તેણે જસવાદ(ત) જગમાં સઘળે હે ભલપણ થાપીએ...
પામી ચિત્ત વિત્ત પાત્ર જેહથી પ્રાણીઓ હે અવિચલ સુખ લહે - દાન દેતાં ક્ષણમાત્ર વિલંબ ન કીજે હો ઉદયરતન કહે.
[૧૨૦૫). - શંખરાજા ને યશોમતી રાણી વહેરાવ્ય દ્રાક્ષત પાણી જિણસું નેમિ રામતીને પદ પાયો અહો દાન વડે છે જગ માં ૧ શેઠાણીએ રયણ કંબલ દીધે સાધુને કેડે બહુ સુખ કીધો જિણસું માતા મરૂદેવી થાય અહે૦
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાન ધર્મ ફળ-દાન ભાવનાની સજ્ઝાયે
માગી તાગીને દીધા ખીરા ભદ્રાયે શાલિભદ્ર એટા જાયા સુદત્ત મુનિને દાન જ દીચા કુંવર સુબાહુ સુત્રે ગાચા સુણીયા શાહુ ધન સાથે વાહૈ। જિસ હુઆ આદિ જિનરાયા રેવતીચે બીજોરાપ્રાય ક્રીયા ગાત્ર તીથ કર તેણે ઉપજાયે મન શુદ્ધ પેષ્ટા મુનિરાયે ભરતેશ્વર સહુને મન ભાયે જેણે નિજ હાથે સુકૃત કીધા જિકે ભવસાયર છેડા પાચા મીલે ખાવણુ ઘી ને ખાટી પૂરવ પુણ્ય સુકૃત પાયે માટા મોટા રાણા રાન જ્યાંરે મુખ અગિળ પાળા જાયા પહેરણુ કપડાં મીલે ખાસાં જ્યારે મુખ આગળ પાળા જાયે! સાધુ સુપાત્ર પ્રેમે પાષા જેથી લવાભવ હાય સુખદાયે
નવ નિધાન હાથી ને ઘેાડા હુઆ શેઠ સેનાપતિ ને રાચે ચક્રી બળને વાસુદેવે દાનથુ કમી ન રહે કાંયા ચંદન માળાએ ખાકુળા દીધા શિવપુર પહેાંત્યા કેવલ પા
ઘાટી ગાભદ્ર શેઠ ઘરે શીરા
અહા
સંસાર કતારના પાર કીચે અહા
D
દાન માંનસુ· દ્યો રે ભાઈ એ સંસાર દુઃખ આગર સાગર મૃતદાનિ ધન સારથ પતીદ્ય શ્રી શ્રેયાંસઇકપુરા દાર્નિ
0
ધૃતદાન તણેા લીધે લાહો અહે।૦
તિસુ વીરના તનના દાહગયે
અહા
જિસુ ષટ ખડની ઋદ્ધિ પાયે
અહા
તેણે નરભવના લાહા લીધે અહા
૧૦૬૯
તે તેા પૂરવ પુણ્ય તણી ખાટી અહા જ્યારે વાજી રહ્યાં નાખત વાજા
.
અહે
જ્યાંરી હજારે લેાક કરે આશા
અહા
આસના વાસના કરી સતાષા અહ
વળી ઝવેર જડિત કુંડલ જોડા
અહા
વળી જુગલિયાનાં સુખ લેવા
અહા વીરતા અભિમતુ પૂરણુ કીધાં
અહા
જેહ ભાત પાણીના અંતરાય કરશે તે ભવસાયર ફેરા ફરશે
એમ ખેલ્યા શ્રી જિનરાયે
અહા
[૧૨૦૬]
.
નિજઘર સંપત્તિ रे સાર્ તારણુ નાવા વારૂ રે... તીથકર પદ માંધ્યું રે કાજ આપણુ સાધ્યુ ?...
દાન
W
8.
(0,
.'
૯
૧૦*
૧૧.
૧૨.
૧૩.
૧૪
૧૫.
૧૬:
૨
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૧૦૭૭
સઝાયાદિ સંગ્રહ - ચકીસર તીર્થકર પદવી - - શાંતિનાથ દેય પામી રે - ઘનિ ચંદન બાલા નઈ કેવલ દી મહાવીર સ્વામી રે... દાન. ૩ - દાનિ શાલિભદ્ર સુર સમવડિ, પાપે બહેત દિવાજા રે -દાનિ કયવને ભ ભોગી મૂલદેવ હુઓ રાજા રે.. . - દાનિ રિદ્ધિ વૃદ્ધિ નવનિધિ ઘેર દાનિ કુટુંબ સાગા રે નિમિવિજય કહે દાનિ લહિઈ - મનવંછિત સુખ ભેગા રે.. .
[
૧૭] પ્રણમી સિરી ગયમ ગણધાર જેહનઈ નામઈ જય જયકાર સુપાત્ર દાનતણ ફળ કહું શ્રી જિનવરના મુખથી લહું... ૧ - સારથ વાહ ધનાવહ સાર વંદી મુનીને હરખ અપાર - ધુતનું દાન દીધું ગહગહી તીર્થંકરની પદવી લહી. ૨
ખીર દાન ભવ પહિલઈ દીધા શાલિભદ્ર પામ્યા બહુ ઋદ્ધિ - જિનવર હાર્થિ સંજમ લીધા હિતા તે સરવારથ સિદ્ધ. - ભવ પહિલઈ ગંગદત્ત કુમાર ભાવિ પકિલાભાઈ અણગાર
ભવ બીજઇ કેવને હાઈ બહુ ભાગી ધનવંત જોઈ.. - ચંદન બાલા કેવલ વરી અડદ બાકુલ આપ્યા મન ધરી
વીર જિનવરને હરખ અપાર સોવન્તવૃષ્ટિ થઈ તિણિ વાર... -સાથુઆ દાનનો મહિમા જોઈ મૂલદેવ મહારાજા હાઈ
ભાવ સહિત જે દીજિઈ દાન એણિપરિપાઈ ન નિધાન. ૬ -ઉત્તમમનાં નિત લી જઈનામ જિમ મનવંછિત સીઝઈ કામ -માનવિજય પંડિતને સીસ દીતિ વિજયની પૂરે જગસ.. ૭
[૧૨૦૮] શ્રી જિન ભાખે ધર્મ ચિહું પરે રે દાન શીયલ તપ ભાવ રે - દાનવ ધરિ તેહને રે જેહનો મહા પ્રભાવ રે શ્રીજિન ૧ * દાન દીજઈ રે અવસર આદરે રે જસ હેઈ દાંનિ અનંત રે
શાલિભદ્રજિમ લીલા લહે રે જુઓ કુંવર સુબાહુ વૃત્તાંત રે ૨ ઉચાને ગાજઈ જલધર દાનથી સમુદ્ર ગયા રસાતાં રે નીર ન ખારૂં કેહનઈ ઉપરે રે એ પરિ કૃપણ નિહાલ રે - ૩ મેહ વિણ વૂડા દીસિ આમળા રે જૂઠા તે ભજઈ ઉજાસ રે એનઈ એહો દાન પરે રે દાને તે વયરી થાઈ દાસ રે , ૪
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાન ધર્મ ફળ-ધન ભાવનાની સજા
૧૦૧ દાતાર હે જગ વાલા રે જિમ સહુ આવીઓ વંછઈ મહ રે સમુદ્ર ન વંછે કોઈ આવતુ રે જુઓ વિમાસીને એહ રે . ૫ નદાન ન દેસે સંપત્તિ જે લહી રે તે પછતાસઈ નર-નાર રે શ્રી વિનય દેવ સૂરિ ઈમ ભણઈ રે દાનઈ તે પહોંચઈ ભવ પારિ રે ૬
[૧૨૦૯) સમવસરણ દેવે રચ્યું રે બેઠી પર્વદા બારે રે ચઉમુખ દીઈ પ્રભુ દેશનારે દાનત અધિકાર રે ભવિ પ્રાણીયા રે ! દાન ઉલટર દીજઈ રે દીધું તે સાથઈ લીધુંરે ખાધું તેહજ બેઠું સદ્દગુરૂ વયણ સુણી ઈસ્યા રે પ્રત્યક્ષ પારખું જોયું રે ભાવિ પ્રાણીયારે ૨ શાલિભદ્ર સુખ ભેગવઇ રે દાન તણુઈ સુપસાય રે ધને કયવને રિષિવરા રે જગમાં સદ્દગુણ ગાય રે. . ૩ હય ગય રથનઈ પાલખી રે દિન દિન. દેલત ઝાઝીરે નવ વિધ પરિગ્રહ નિત્ય નવઈ રે જગમાં જસ રહઈ ગાજી રે આપ્યા ઉડદના બાકળા રે ચાવી ચંદન બાલા રે કેવલ લહી મુગતિ ગઈ રે નામઈ મંગલ માલા રે.. . દાને દેવ બુઠી કરઈ રે
સાડી બારહ કેડી રે અહો અહેદાન ભલું દીયું રે દેવ કહઈ કરજેડી રે... રતન રાશિ કે દીઈ રે
આપઈ કનકની કેડી રે અભયદાન જગમાં વડું રે નાવઈ એહની જોડી રે... - ૭ અવસરિ દાન દીયે નહી રે પામીજે નર આથો રે માખીની પરે મૂરખા રે ઘસતાં જાઈ હાથ રે વિશુદ્ધ વાણી વરની રે સાંભળી દીજઈ દાને રે પરમાનંદ પદ પામી રે થઈઈ. સિદ્ધ સમાન રે.. .
શ્રી મહાવીરે ભાખીયા સખી ધમના ચાર પ્રકાર રે દાત શીયલ તપ ભાવના , પંચમી ગતિ દાતાર રે શ્રીમહાવીરે દાને દેલત પામીયે
દાને કેડ કલ્યાણે રે દાન સુપાત્ર પ્રભાવથી , કયવને શાલીભદ્ર જાણે રે ૨ શીયલે સંકટ સવા ટળે , શીયલ વાંછીત સિદ્ધ રે શીયલ સુર સેવા કરે - - સોળ સતી પરિસિદ્ધ રે , ૩
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૭૨
તપ તા ભિવ ભાવશુ સખી વર્ષોંપવાસી ઋષભજી
ભરતાર્દિક શુભ ભાવથી ઉદયરત્ન મુનિ તેહ ને
હા : પ્રથમ જિજ્ઞેસર પય નમી દ્વાન શીયળ તપ ભાવના વીજિંદ સમાસરા સમવસરણ જેવે રચ્યુ એકી મારે પરષદા દાન કહે પ્રભુ' હું' વડા સાંભળજો સહુ કા તુમે અરિહંત દીક્ષા અવસરે પ્રથમ પહેાર દાતારનુ દીધાની દેઉલ ચડે તીર્થંકરને પારણે વૃષ્ટિ કરૂ સાવનતણી હું જંગ સઘળું વશ કર્ કુણુ કુણુ દાન થકી તરવા
20
કુમર સુખાડું સુખ લહ્યું પાંચશે મુનિને પારણુ ભરત થયા ચક્રવ્રુત્તિ ભલે
માસખમણને પારણે શાલિભદ્ર સુખ ભોગવે
આપ્યા અડદના બાકળા
મૂળદેવ રાજા થયા
સજ્ઝાયાદિ ચગ્રા
તપે નિમ ળ તન્ન રે ધન્નાદિક ધન્ય ધન્યરેશ્રીમહાવીર
પામ્યા પચમ ઠામ રે નિત્ય કરે પ્રણામ રે
(૧૨૧૧]
યામી સુગુરૂ પ્રસાદ એલિશ બહુ સ ંવાદ રાજગૃહી ઉદ્યાન બેઠા શ્રી વમાન સુણવા જિનવર વાણુ મુજને પ્રથમ વખાણુ કુણુ છે મુજ સમાન આપે પહિલું દાન લીયે સહુ કાઈ નામ સીઝે વછિત કામ કુણુ કરશે મુજ હાડ સાડી બારહ ક્રેડ
શ્વન સારથ વાહ સાધુને તીર્થંકર પદ્મ મે` દીચું દાન કહે જગ હું' વડું
ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ સુખ સંપદાદાને દોલત હોય
સુમુખ નામે ગાથાપતિ
મુજ મ્હાટી છે વાત તે સુણજો અવદાત દ્વીધુ. શ્રુતનુ દાન તિજ્ઞે મુજને અભિમાન મુજ સરખુ નહા· કાય
પડિલા લ્યે. અણુગાર તે તે મુજ ઉપગાર દેતા વાહેરી આણ તે પણ મુજ ફળ જાણુ પડિલાળ્યે ઋષિરાય દાનતણે સુપસાય ઉત્તમ પાત્ર વિશેષ દાનતાં ફળ દેખ
લલના
.
10
W
.
.
20
.
20
192
.
.
10
૧.
દાન૦૨.
2
પ
2
3
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________
દાનાદિ ચતુષ્ક સંવાદની સઝાયા
પ્રથમ જિજ્ઞેસર પારણે મેલડી રસ વાહરાવિયા
ચંદ્રેનમાળા બાકુળા પચ ન્ય પ્રગટ થયા પૂરવ ભવ પારેવડુ તીથકર ચક્રવત્તિ પણે ગજભવે સસલા રખિયા શ્રેણિકને ઘેર અવતર્યો એમ અનેક મૈં ઉદ્ધરા સમય સુંદર પ્રભુ વીરજી
શ્રી શ્રેયાંસકુમાર પામ્યા ભવના પાર પડિલાણ્યા મહાવીર
સુદર રૂપ શરીર શરણે રાખ્યુ શર પ્રગટથો પુણ્ય પર કરૂણા કીધી સાર અગજ મેઘકુમાર કહેતાં નાવે પાર મુજ પહેલા અધિકાર
૨.
કુહા : શીયલ કહે સુણુ દાનતું આખર આઠે પહેાર અતરાય વળી તાહેર જિનવર કર નીચા કરે ગવ મ કર રે ક્રોન તુ` ચાકર ચાલે આગળે જિન મદિર સેાનાતણુ સેાવન કાડી દાન દે શીયલે સડકટ સિવ ટળે શીયલે સુર સાન્નિધ્ય કરે શીયલે સપ ન માલડે શીયલે અર કરિ કેસરી જન્મ મરણના ભય થકી નામ કહુ. હવે તેહનાં શીયલ કહે જગ હું વડું લાલચ લાવે લેાકને કલહ કારણ જગ જાણીચે તે નારદ મે' સીઝન્ટે
આંહે પહેર્યાં મેરખા
કાપ્યા હાથ કલાવતી
૬૮
લલના
10
20
""
20
20
19
10
20
[૧૨૧૨]
ક્રિશ્ય કરે અહંકાર જાચકશું વ્યત્રહાર ભાગ કરમ સંસાર તુજને પડયા બિષ્કાર મુજ પૂંઠે સહુ કાય તે શું રાજા હૈય નવું નિપાવે કાય શીયલ સમુ નહિ કાય શીયલે સુજસ સેાભાગ શીયલ વડા વૈરાગ શીયલે શીતળ આગ ભય જાએ વિ ભાગ મે' છેડાવ્યા અનેક સાંભળજો સુવિવેક
૧૦:૩
દાન ૭
.
"
* ૧૦
.
20
.
૧૧
મુજ વાત સુણા અતિ મીંઢી રે મે' દાનતણી વાત ક્રીડી રે, શીયલ૦૧ વળી વિરતિ નહી પણ કાંઈ રે મુજ જુએ એ અધિકાઇ ૨ શખ રાજાએ દૂષણ દીધાં રે તે મે નવપલ્લવ કીધા રે
3
ર
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૭૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ રાવણ ઘર સીતા રહી તે રામચંદ્ર ઘર આણી રે સીલાનું કલંક ઉતારીયું મે પાવક કીધે પાણી ર શીયલ૦૪ ચંપા બાર ઉઘાડિયાં વળી ચારળીયે કાઢયું નીરે રે સતીય સુભદ્રા અંશ થયે , મેં તસ કીધી ભીરે રે . ૫ રાજા મારણ માંરીયે
રાણી અભયાયે દૂષણ દાગે રે ળિ સિંહાસન મેં કીયે - શેઠ સુદર્શન રાખે રે - ૬ શીલસન્નાહ મત્રીસરે આવતે અરિદળ થંભે રે તિહાં પણ સાનિધ્ય મેં કરી વળી ધર્મ કારજ આરંભે રે, ૭ પહેરણ ચીર પ્રગટ કિયાં મેં અટ્ટોત્તર શે વારે રે પાંડવ નારી દ્રોપદી,
મેં રાખી મામ ઉદાર રે - ૮ બ્રણી ચંદન બાલિકા
વળી શીલવંતી દમયંતી રે ચેડાની સાતે સુતા
શજિમતી સુંદરી કુંતી રે - ૯ ઈત્યાદિક મેં ઉદ્વર્યા
નર નારીને વૃંદ રે સમય સુંદર પ્રભુ વીરજી પહેલે મુજ આણંદ રે - ૧
૩. [૧૨૧૩] દુહા : તપ બલ્ય ગટકી કરી દાનને તું અવહીલ
પણું મુજ આગળ તું કિયું સાંભળ રે તું શીલ સરસાં જન તે તજયાં ન ગમે મીઠા નાદ દેહતણી શોભા તજી તુજમાં કિશે સંવાદ નારી થકી ડરતે હે કાયર કિડ્યુ વખાણ ફૂડ કપટ બહુ કેળવી
જિમ તિમ રાખે પ્રાણ કે વિરા તુજ આદરે છડી સહ સંસાર આપ એક તું ભાંજતાં બીજા ભાંજે ચાર કરમ નિકાચિત ઝેડવા ભાંજુ ભવ ભય ભીમ અરિહંત સુજને આદરે વરસ છ માસી સીમ રૂચક નદીસર ઉપરે ભુજ લબ્ધ મુનિ જાય ચૈત્ય જુહારે શાશ્વતાં આનંદ અંગ ન માય મહેટા જોયણ લેખના લઘુ કુંથુ આકાર
ક્ય ગય રથ પાયકતણું રૂપ કરે અણગાર મુજ કર ફરસે ઉપશમે કુષ્ઠાદિકના રોગ લબ્ધિ અવસર ઉપજે ઉત્તમ તપ સંજોગ જે મેં તાર્યા તે હું સુણજે મન ઉલ્લાસ ચમાર ચિત્ત પામશે દેશે મુજ શાબાશ
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________
જ્ઞાનાદિ ચતુષ્ઠ સંવાદનો સજઝાયે
દૃઢપ્રહારી અતિ પાપીચા તે પણ તિજી ભવ ઉદ્ધા તપારખા જગકા નહી તપ કરવા અતિ દાહિલે સાત માણુસ નિત મારત અર્જુન માળી મે ઉદ્ધર્યો નદિષણને મે' ક્રિયા અક્રો(બહેાં)તેર સહસ અંતેઉરી
રૂપ કુરૂપ કાળા ઘો સુરનર કાડી સેવા કરે વિષ્ણુકુમારે લખ્યું કીયું શ્રી સ ́ધ કેરે કારણે અષ્ટાપદ ગૌતમ ચઢયા તાપસ પણ પ્રતિભૂઝવ્યા ચૌદ સહસ અણુગારમાં વીર જિંદું વખાણીયા કૃષ્ણે નરેસર અગળે ઢઢણ નેમિ પ્રશ’સીચે ન દિષેણુ વાહરણ ગા વૃષ્ટિ કરી સાવન તણી એમ બલભદ્ર પ્રમુખ બહુ સમય સુંદર પ્રભુ વીરજી
દુહા : ભાવ કહે તપ તુ ક્રિશા પૂર્વ કડિ જો તપ તપે ખ'ધક આચારજ પ્રતે અશુભ નિયાણુ તું કરે દ્વિપાયન ઋષિ દુહ્રખ્યા તે તપ ક્રેષ કરી તિહાં
હત્યા કીધી ચાર હૈ। સુદર૦ મૂકયો મુક્તિ મઝાર હા તપ કરે કમ'નુ' સૂર્ય હા તપમાં નહી કા ફૂડ હા કરતા પાપ અઘાર હા
૪. [૧૨૧૪]
દ્વાન શિયળ તપ સાંભળે
લેક
સહે કે સાખ દે
છેડયા કરે કષાય ક્ષણમાં ખેરૂ થાય
..
20
છેદ્યાં કમ કઠોર હા વલ્લભ વસુદેવ હા સુખ ભાગવે નિત્યમેવ હા હેરિકેશી ચંડાળ હા તસ મે' કીધો. ચાલ હા લાખ જોયણનુ રૂપ હા એ મુજ શક્તિ અનુપ હા.. વાંદ્યા જિન ચાવીશ હા તિણું મુજ અધિક જગીશહે શ્રી ધન્ના અણગાર હા એ પણ મુજ અધિકાર હા,, દુષ્કરકાર કહેતુ હા મુજ મહિમા સવિ તેહ હા,, ગણિકાયે કીધી હાંસિ હા મેં તસ પૂરી આશ । તાર્યો તપસી જીવ હા પહેલે મુજ પ્રસ્તાવ હા
AD
10
10
તે' ખળાન્યા સિવ દેશ ક્ષમા નહી લવલેશ શાંબ પ્રદ્યુમ્નને સાહિ દ્વીધા દ્વારિકા દાહ
A
મકરા જૂઠું ગુમાત ધર્મ ભાવ પ્રધાન
10
.
10
W
14
20
.
.
..
..
૧૦૯૫
ત૫૦૨
1
20
20
.
no 20
10
.
..
30
'
M
७
૧૦
૧૧
3
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૭૬
સજ્ઝાયાદિ સ'ગ્રહ
આપ નપુ ́સક છે. ત્રણે કામ સરે નહિ કોઈનું રસ વિષ્ણુ કનક ન નીપજે રસવતી રસ નહિ લવણુ મંત્ર તંત્ર મણિ ઔષધિ ભાવ વિના તે સવિ વૃથા દાન શીયલ તપ જે તુમે તિહાં જો ભાવ ન હાત તા ભાવ કહે મે' એકલે સાવધાન થઈ સાંભળે કાનન માંડે કાઉસ્સગ્ગ રહ્યો રે તે મે' કીધા કેવલી રે સેાભાગી સુંદર! ભાવ વડા દાનાદિક વિષ્ણુ એકલા રે વંશ ઉપર ચઢી ખેલતા ૨ કૈવલજ્ઞાની મેં કીયા ૨ ભૂખ તૃષા ખમે અતિ ઘણી રે કેવલ મહિમા સુર કરે રે લાભથી લેાભ વાધે ઘણા રે કપિલ થયા મત કેવલી ૨ અણુિ કાસુત ગચ્છના ધણી રે કીધે! અંતગઢ કેવળી રે યન્નરસે તાપસ ભણી રે તતક્ષણ કીધા કેવલી રે પાલક પાપીચે પીલીયા રે જનમ મરણુથી છેડજ્યા રે ચડ રુદ્રને ચાલતાં ૨નવદીક્ષિત થયા કેવલી રે ધનુ રથકારક સાધુને ૨ મૃગલા ભાવના ભાવતા રે નિજ અપરાધ ખમાવતી રે મૃગાવતીને મેં દીચુ ૨
ઘે વ્યાકરણ તે શાખ ભાવ ભણું મુજ પાખ જલ વિષ્ણુ તવર વૃદ્ધિ વિષ્ણુ તિંમ મુજ વિણ નહિં સિદ્ધિ ૬ દેવ ધમ ગુરૂ સેવ ભાવ ફળે નિત્યમેવ નિજનિજ કયાં વૃત્તાંત કાઈ સિદ્ધિ નવિ હુંત તાર્યો બહુ નરનાર નામ કહું નિરધાર પ્રસન્નચ'દ ઋષિરાય રે તતક્ષણ કર્મ ખષાય.. સ'સાર એ તે બીજો મુજ પરિવાર પહેાંચાડુ ભવ પાર... સેાભાગી૦ ૨ એલાપુત્ર અપાર પ્રતિએ યા પરિવાર... કરતા ક્રૂર આહાર
ફૂગડુ અણુગાર... આણ્યા મન વૈરાગ તે એ મુજને સેાભાગ... ક્ષીણ જઘાલબ્ધિ ખલિ જાણુ
ગંગા જળ ગુણુ ખાણું... દીધી ગૌતમે દીખ
જો
મુજ
માની શીખ... ખ'ધક સૂરિના શિષ્ય આપે મુજ આશીષ... દીધા ફ્રેંડ પ્રહાર તે ગુરૂ પણ તિણિવાર... પડિલાબ્યા ઉલ્લાસ પાંડ્યે સ્વગ આવાસ ... મૂક્યુ' મનથી માન નિમળ કેવલ જ્ઞાન...
20
20
W
10
...
2
3:
20
*
g
፡
*૧૦
૧૧
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________
દિનાદિ ચતુક સંવાદની સજઝાય
૧૦૭૭ મરૂદેવી ગજ ઉપરે રે દેખી પુત્રની અદ્ધિ, મુજને મન માંહે ધર્યો રે તતક્ષણ પામી સિદ્ધિ સેભાગી ૧૨ વીરવંદન ચત્યે મારગે રે ચાં ચપળ તરંગ દર નામે દેવતા રે
તેહ થયે મુજ સંગ.. ૧૩ પ્રભુ પાય પૂજન નીસરી રે ' દુર્ગલા નામે નાર કાળ ધરમ વચમાં કરી રે પહોંતી સ્વર્ગ મઝાર.. કાયાની શોભા કારમી રે રૂ૫ કિશે અભિમાન ભરત આરીસા ગુવનમાં રે પામ્ય કેવળ જ્ઞાન આષાઢાભૂતિ કળા ની રે પ્રગટ ભરત સરૂપ નાટક કરતાં પામી રે કેવળ જ્ઞાન અનુપ... દીક્ષા દિન કાઉસ્સગ રહયે રે ગજસુકુમાલ મસાણ સોમલે શીશ પ્રજાળીયું રે
સિદ્ધિ ગયા શુભ જાણે... - 19 ગુણ સાગર થયે કેવલી રે સાંભળી પૃથ્વીચંદ પિતે કેવળ પામીયે રે સેવ કરે સુર ઇદ્ર..... એમ અનેક મેં ઉદ્ધરયા રે મૂક્યા શિવપુર વાસ સમય સુંદર પ્રભુ વીરજી રે મુજને પ્રથમ પ્રકાશ
૫. [૧૨૫]. દુહા : વીર કહે તુમ સાંભળે દાન શીયલ તપ ભાવ
નિદા છે અતિ પાપિણી ધર્મ કર્મ પ્રસ્તાવ.. પરનિંદા કરતાં થકાં પાપે પિંડ ભરાય વેિઢ રાઢ વાધે ઘણી દુર્ગતિ પ્રાણ જાય.. નિંદક સરખો પાપિ ભૂંડે કેઈ ન દીઠ વળી ચંડાળ સમો કહ નિંદક મૂખ અદીઠ.. આપ પ્રશ સા આપણી કરતે ઇંદ્ર નરિંદ લઘુતા પામે લેકમાં નાસે નિજ ગુણ વૃદ.. કે કેહની મકર તમે નિંદાને અહંકાર આપ આપણુ ઠામ રહે સહુ કો ભલે સંસાર... તે પણ અધિક ભાવ છે 'એકાકી સમરથ દાન શયલ તપ ત્રણે ભલા પણ ભાવવિના અજ્યW... અંજન આંખે આંજતાં અધિકે આણ રેખ રજમાંહી તજ કાઢતાં અધિકો ભાવ વિશેષ... ભગવંત હઠ ભજન ભણી ચારે સરિખ ગણુતા ચારે કરી મુખ્ય આપણ ચઉવિધ ધર્મ ભર્ણત.
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૭૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ વીર જિણેસર એમ ભણે રે બેઠી પરષદા બાર ધમ કરો તમે પ્રાણીયા રે જિમ પામે ભવ પાર રે ધમ હૈયે ધરે
ધમના ચાર પ્રકારો રે. ભવિયણ સાંભળે
ધમ મુક્તિ સુખકારે રે... ધર્મ, ૧. ધમ થકી ધન સંપજે રે , ધર્મ થકી સુખ હોય ધમ થકી આરતિ ટળે રે ધર્મ સમ નહિ કેય રે... ૨ દુગતિ પડતાં પ્રાણીયા રે રાખે શ્રી જિન ધર્મ કુટુંબ સહુ કે કારમું રે મત ભૂલે ભવિ ભમ રે.. , જીવ જિકે સુખીયા હુઆ રે વળી હવે છે જેહ તે જિનવરના ધર્મથી રે મત કેઈ કરે સંદેહ રે. . સેળસે ને છાસઠ સમે રે સાંગાનેર મઝાર પાપ્રભુ સુપસાઉલે રે
એહ ભણ્ય અધિકાર રે... . હમ સ્વામી પરંપરા રે ખરતરગચ્છ કુળચંદ યુગ પ્રધાન જગ પરગડે રે શ્રી જિનચંદ સુરિંદ રે... તાસ શિષ્ય અતિ દીપતે રે વિનયવંત જસવંત આચારજ ચઢતી કળા રે જિન સિંહ સૂરિ મહંત રે , પ્રથમ શિષ્ય શ્રી પૂજ્યના રે સકળચંદ તસ શિષ્ય સમય સુંદર વાચક ભણે રે સંઘ સદા સુજગીશ... " દાન શીયલ તપ ભાવને રે સરસ રચ્ચે સંવાદ ભણતાં ગુણતાં ભાવશું રે
ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ સુપ્રસાદ રે.. . ૯ ક દિકપટ (દિગંબરમત) ખંડન સક્ઝાય ૧૨૧૬] શ્રી અહો એક ગુણ જ્ઞાન વિણ ના ગલા નારિની મુગતિ જિન ભુગતિ દોષી નારિના પોષીઆ નારીની મુગતિની વાત વારિ જિનાચાર શોષી, શ્રીઅો ૧ દેખિ રાજીમતી નેમિ જિન મહાસતી નેમથી આગળ મૂગતિ પહુતી નારિની મુગતિ ગતિ ઠેલતા જાણજે આગમ હૃદયની આંખિ સુતી. ૨ ઋષભ મરૂદેવિ માતા ગયા મુગતિમાં રાષભથી આગળ જે વિચારી પૂણ્ય વતી સતી નારિ જિન નિજણી સાતમ નરગ નવ જાઈ નારી.૩ પુરૂષથી પાપ અધિકું નહિં નારિની પૂનિ અધિકી પ્રત્યક્ષ દીસિ માસ ખમણાદિ તપ બહુ તપી મન બલી તેણિ ઉંચી ગતિ પાપ પીસિ પાપ પીસી સતી નારિ હલઈ થઈ વેદ છેદી ચડિ ક્ષેપક શ્રેણું ચંદનાદિક સતીની પરઈ કેવલી મૂગતિ જાતા વરિ મૂઢ કેણી , ૫
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________
દિનમાનપણ ચાપઈ સજાય
ચરો ુ' ચરી ચરી કરણા મુનિ વી અઢિખ્યા વદિ સદોષ પિડિ ઉત્સૂત્ર ભાખી યથા ચારિ ખલ દિચરી યતી મના ગાકુલાચારખ‘&િ...શ્રીઅહેર પિંડ વિણ મુગતિ ગતિ કેણુ નવિ સાધીઈ ભુગતિ વિષ્ણુ પિંડ હાલિ ન ચાલી વરસની કડિ ભવ કેવલી મહુર એકશઠ તેહની ભૂગતિ પાલી..... ઢાળ ; ઉપશમ વિષ્ણુ એક નાગા સમણા ખમળે! ભુગતાં દમણા રે
ન
રસ લપટ નિવ ભામિર ભમણેા તાપસ પર ધિર જમણેા રે, ૮ કલિ કાલિ નવિ જિન જિન કપી નાગા મુનિ ખર સિંગા રે જે મુનિ મુખિ કહિ હમ જિતલિંગી તે વિંધ્યા સુત ધીગા રે..... ભાજન ભખતાં ભાણાં વાજિંત્ર્ય એડી પડી તિહાં કુંડી રે જે મુનિ નાગા નાસિર જમાવ એ મુનિ જન ગતિ ભુંડી રે..... જે મુનિ નાગા તે વન વાસી ખેલ્યા નિવ પુર વાસી રે જે મુનિ જૈનાચાર વિરાધે તસમતિ જાણે વરાંસી રે... એક ભગતા તસ કુમતિ પામ્યા પાસ્યા તે નવિ છૂટે રે દૃષ્ટિ રાગિ અવગુણુ ગુણુ દેખી તસ ભવ ભય કિમ છૂટે રે.... ૧૨ એક પણિ જિન પ્રમુખ પ્રણામ તારિ નરની નારી રે તૈ જિસ કલાચાર આરાધિ કાં ન તાર નરનારી રે...
ૐ નિમાનપલ સરસતિ સામિણ સમરી માય સુરજ પમુહ નમુ ગ્રહર ગે સિરછાયા જમ પગ એક હાયે ઢાઇ પગે દિન પનર ઘડી
ત્રિહુ પગે ઘડી હુઈ તેર ચિહ્ન’ પગે પલ એક ઘડીવાર છએ પગે દસ ઘડી પલ એક ઉપરપલ લીજે વલી ચાર પગ આ પલવિ ઘડી આડે પગે દસે પલ દસ ઘડી સાત ઘડી સાત ઉપર પલ ક્રાઇ આર પગે છ ઘડી પલ તેર પલાંક છ ઘડી ચૌરીૢ પગે ઘડી પાંચ ઉપર પગ સાલ
૧૦૭૯
..
.
M
ર
ચાઇ સજ્ઝાય[૧૨૧૭] સેવી સુ ંદર સહી ગુરૂરાય દિત પ્રમાણુ એલીસ' બહુભ ગિ... ૧ સત્તર ઘડી પણ દે તે જોઇ પગ એક સહિત જાણેવુ' ચડી.... પલ ચિહું સહિત એહ નહિં ફેર ચડી ઘડી પય પંચ ઇગ્યાર... પગ સાતે ઘડી નવ સુવિવેક હવે વલી આધા વિચાર... નવે પગે પલ દસ ઘડી આઠ જ્યાતિષ ગ્રંથમાંહિ એ વાત....૫ પત્ર ઇંગ્યારે વેલા હાઇ તેરે છ ઘડી પલ સાત મેર... પગપનરે એહવુ વદે થાપી લગન કરી રગરાલ...
.
10
૧૧
บ
૧૩
3
૪
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ
પગ સોલે એહવું વિચાર ઘડી પંચનઈ પલ ઈગ્યાર સતરપગે પલ છ ઘડી પંચ પય અઢારે પંચ ઇકપલસંચ.. સર૦૮ પગ એગણીસિ ઘટીકા ચ્યારઈ ઉપર પલઈગ વીસ વિચારઈ ઘડી ચાર પલ સત્તર વીસ પલ તેર ચઉ ઘડીઉં ઈગવીસ, ૯ પલ નવ ઘડી ચ્યારઈ બાવીસ પલ પચ ઘડી ચુપદ ગ્રેવીસ પગ ચઉવીસે મનિ નિરધાર પલ એક સહીત ઘડી તે ઐરિ....૧૦ ઘડી ત્રિણિનઈ પલ અડવીસ સિરિ છાયા જબ પગ પણ વીસ પલ પણ વીસ ઘડી તે તીનઈ પગ છવીસે જાણે મનિ. - ૧૧ સત્તાવીસ પાય જબ હેય ઘડી તીન ૫લ વીસ નિ દાય અઠાવીસ પગે ઘડી તિનિપલ ઓગણસ ઉપર,મનિ. - ૧૨ ઘડી તીતિ પલ તીસ જ પાય ઓગણીસ કાય હુઈ છાયા તેર પલ ઘડી તીન પતીસ એ નિરધાર વસા છઈ વીસ.. - ૧૩ પેલ ઈગ્યાર ઘડી ત્રીણિ સાર પગ ઇગતીસે નિરધાર તીન ઘડી ઉપર પલ સાત પગ બત્રીસે જાણે વાત.... - ૧૪ ઘડી તીન પલ ચઉ તેનીસ ઘડી તિન પલ ઈ ચઉતીસ પય પણતીસે ઘડી દેઈ વલી, ઓગણ ચાલીસ પલેસું મલી. ૧૫ પય છત્તીસે બેલિઉ ઈમ ઘડી દઈ પલ સગતીસે સીમ પલ પણતીસ સહિત ઘડી દેઈ ચડીઉદીસ.. પગ અડતીસે પલ તે(તી)સીસ ઓગણચાલ પગે ઈગતીસ પગ ઓગણીસ શ્યાલીસિ કવી ત્રીઠું કામે દેઈ ઘડી ચીતવી...૧૦ પગ ઇગયાલ ઘડી ઈ કહી ઉપર પલ સત્તાવીસ સહી પગ બાયોલ ઘડી દઈ જઈ પચવીસ પલ ઉપરિ હેઈ.. ૧૮ છણિપરિ બલિહ દિન પરિમાણ એહવું જતિષિ માંહિ જાણ શ્રી ગુરૂ હેમ વિમલ સુરીસ પણે સામવિલ તસ સીસ. - ૧૯
| | દિવાળીની, દિવાળી પર્વોની સજઝાયા [૧૧૮]. દુઃખ હરણ દીપાલિકા રે લોલ પર થયું જગમાંહી ભવિ પ્રાણું રે વીર નિવણથી થાપના રે , આજ લગે ઉછાંહી ,
સમાપ્ત દષ્ટિ સાંભળે રે લોલ સ્યાદ્વાદ ઘર ધળીએ રે . દર્શનની કરી શુદ્ધિ ભવિ. ચારિત્ર ચંદ્રોદય ભાંધીયે રે , ટાળે દુષ્કમ બુદ્ધિ સમક્તિ ૨ સેવા કરે જિનરાયની રે . દીલ દીઠાં મિઠાશ . વિવિધ પદારથ ભાવના રે , તે પકવાનની રાશિ , ૩.
R
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________
દિવાળી પર્વાંની સા યે
ગુણુ જિનપદની નામના રે વિવેક રતન મેરાઈયાં રે
સુતિ સુનિતા હેજશુ રે વિરતિ સાહેલી સાથ] રે ચૈત્ર્યાદિકની ચિત્તના ૨ દન ગુણુ વાઘા બન્યા રે
પૂર્વ સિદ્ધકન્યા પખે રે સિદ્ધશિલા વર વેદિકા રે
રે
અન`ત ચતુષ્ટય દાયજો રે પાણિ ગ્રહણ પ્રભુજી કરે મણિપરે પત્ર* દીપાલિકા રે જ્ઞાન વિમલ પ્રભુભક્તિશુ રે
.
18
.
.
..
2.0
...
..
.
20
20
20
તેહિજ જુહાર ભટ્ટાર ઉચિત તે દીપ સ’ભાર
લવિ
તેહુ ભલા શણગાર
પરિમલ પર ઉપગાર
મન ઘરમાં કરી વાસ અવિરતિ અલચ્છી નિકાલ,
10
જાનઇયા અણુગાર કન્યા નિવૃત્તિ સાર શુદ્ધાયાગ નિરાધ સહુને હરખ વિષેધ
કરતા કાડી કલ્યાણુ પ્રગટે સકલ ગુણ ખાણુ
.
10
ม
.
20
..
10
..
20
28
૧૦૮૧
સમકિત૦૪
"
U
..
20
20
[૧૨૧૯]
દિવાળી રઢીયાળી પ સેહામણું પ્રેમ ધરીને આરાધે નર-નાર જો મનવચન-કાયાનીસ્થિરતા કેળવી જીવનન્ત્યાત જગાવે જયજયકારજો, દિવાળી સુરપતિ નરપતિ સેવિત તીથ પતિ પ્રભુ સિદ્ધારથ ત્રિશલા દેવીના નંદુભે -ચામાસુ છેલ્લુ કરવાને પધારીયા પાવાપુરીમાં ઘરઘર વાઁ આનંદ જો,,ર ચૌદશ દિવાળીના છટ્ઠતપ આદરી પર્યં “કાસને બેસી શ્રી ભગવાન જો સેલ પહાર સુધી આપે મધુરી દેશના સમવસરણમાં કરવા જગ કલ્યાણુ જો પચાવન અઘ્યયન પુણ્ય વિપાકના પચાવન પાપાના ફળનેવિસ્તાર જો વણુ પૂછયા છત્રીસ સવાલ દાખવે ઉપદેશે શ્રી અગમ નિગમના સારો દિવાળીની રાત્રે છેલ્લા પહેારમાં સ્વાતિ ચદ્રે વર્ધમાન ભગવાન જો નાગકરણમાં સર્વોથ' સિદ્ધ મુહૂતમાં ઘાતી કાપી(કર્માંતાડી) પામ્યા પદ્મ નિર્વાણુ જો મલ્લકી નવ નવ લચ્છવિ ગણુના રાજવી પોષહુ લઇને સાંભળે ધમ રસાળ જો ભાવ ઉદ્યોત ગયા ને અંધારૂ થયુ' એમ જાણીને પ્રગટાવે દીપક માળો પડવે પ્રાતઃ કાળે ગૌતમ સ્વામીને પ્રગટયુ કેવળ તેથી એ પર્વ પ્રધાન જોડ બીજે જમાડયા અહેને નદી રાયને ભાઇ બીજનુ પ` થયુ` પ્રમાણુ જો ત્યારથી પ` દિવાળી પ્રગટયુ' વિશ્વમાં વીર સાંભરણું સ્થિર બન્યુ... જગમાંય જો લાક લેાકેાત્તરમાં છે એ પ મેાટટ્ટુ ઉજવતાં નરનારી સૌ હરખાય જો ધમી” જીવ દિવાળીના છઠ્ઠુ ઉચ્ચરે દિવાળીના પાષહ કરે બહુમાન જે
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮૨
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
વીર વિભુને વદન પુજન જાપથી ભક્તિ ભાવે આરાધે એક તાન જો મહાવીર સ્વામી સજ્ઞ પારંગત પ્રભુ ગૌતમ સ્વામી સજ્ઞના કરો જાપ જો ૐ હી શ્રી આરલે ને અંતે નમઃ માળાવીસ એ કાપે સઘળા પાપ જો દિવાળીમાં સુધા તપ જપ જે કરે લાખ કેાડી ફળ પામે તે ઉજમાળ જો નવલે વર્ષ ઉત્સવ રગ વધામણાં (ચારિત્ર દર્શન) પદ્મવિજય કહે કુરન્ધર મગળ માળ જો ૧૧
વાંઢો વીર જિનેશ્વર પાય તસ નિર્વાણુ અને વળી નાણું મુકતે પહુંતા વીર જિષ્ણુ દ કલ્યાણક દિન ભણીએ એહ શ્રાવક મળીયા રાય અઢાર સાળ પહેાર સાંભળે વખાણ ણિ રાતે જિન મુગતે ગયા તિણ કારણે ગિરૂ ઋષિરાય જિનવર સાધુ સાધ્વી તા તેહ દિવસ આવે જિષ્ણુવાર તેણે કારણુ કીજે તપ ઘણા પૂજા કરીએ ધરીએ ધ્યાન કાઈક જીવ અજ્ઞાનીજાણુ માંડે મૂળ થકી આર’ભ ઘઉં' પકાળી વણાવે સેવ કરી (કળી) લાડુ ને સાંકળી રાતે મસળે માટી છાણુ ખાંડ દળે -વ જયણા કરે ચામાસામાંહિ હુલા જીવ ક'સારી કીડી કરેાળીયા નાઠી સાન વાસીચે કરે
પાન ફળ સાડી શણુગાર ધન તેરસના ભણી ઉલ્લોસ સેવ લાડવા હરખે જન્મે ઘર લીપે કાઢે સાથો પ તણી નિવ લાલે સાર
[૧૨૨૦]
સદ્ગુરૂ ગાયમ ગણધર રાય તે આરાધા શ્રાવક જાણુ... આચ્છવ કરે સુરાસુર વૃદ્ધ તપે કરી આરાધા તેહ... આરાધે પાષહ આચાર છાંડે ર'ગ ભાગ તે જાણુ... અદ્ધરી કથુઆ બહુથયા અણુસણુ લઈને સાર્યાં કાજ... પડયે વિચાગ તે કારણ ઘણા કહા કિમ થાયે હરખ અપાર... સ'ભારીને કુલ આપણે રાગ ભેગ પરિહરીએ પાન... હરખ ધરે જેહ પાપને ઠાણુ ખાવાપીવાના પ્રાર ભ દિવાળી આવે છે હેવ ઈન્દ્રિયરસ વાહયેા હલ કુલી... જગન્નાથની ભાંજે આણુ ખાટકી શાળા પાંચે વાવરે... નીલ કુલ કુથુ અતીવ રાતે અંધારે રાળોયા... સામાયિક પેહિ પરહરે અધિકેરા તે કરે ગમાર... જીવ હણી'! ધ પાસ શીલ ન પાળે જુવટે રમે... તાવી તળે કે આથીયા ચક્રસ અમાવાસે ધમ સ’ભાર ૧૩
3
૪
ગે
←
૧૦.
૧૧
ર
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________
દિવાળી પર્વોની સાયો
૧૦૮ વળીજુઓ અધિકે પાપ
ફળ ફુલને કરે સંતાપ ભાજદાળ કરે તે ગેલ અગ્નિ પ્રજાળી માગે તેa... ૧૪ ઘર ઘર દીવા લીધે ફરે બહુલા જીવ તેહમહિ મરે મેરઈયાનું મેઢે નામ
ઘર ઘર ફરતે કરે પ્રણામ.... ૧૫. પાખી પડિકમણાનો કાળ તે વિસારે મૂખને બાળ મુખે કહાવે શ્રાવક નામ નવિ જાણે શાસન દુલભ ઠામ ૧૬. જલ ઝળ દીવ પચ્છિમ રાતી કાઢે અળસ જીમે પ્રભાત ચોળાકુર વિના નવિ અમે દેખ લેક અસાને ભમે. ૧૭ ગૌતમ સ્વામી પામ્યા જ્ઞાન નેહ તણે તજીને નામ જુહાર ભટારાં કરતા ફિરે સાં સજજન ભણે સંચરે ૧૮ પહેરે ઓઢે બહુ શણગાર કામ ભોગ પૂરણ પરિવાર હાંસી બજી કરે ઢકેલ બાંધે કર્મ જાઈદ્રહ એલ. ૧૯ પછી વળી કરે ભાઈબીજ ખાતાં પીતાં આવે રીજ મૂલમંત્ર ઘણું સાધે જેહ ધમ ન આરાધે પ્રાણી તેહ... ૨૦દિવાળીનું કલપી નામ
સગાં સણિજો જમાડે તામ અન કેવલી કરે આહ ૨ જે જે લેતણે વ્યવહાર. ૨૧ આવ્યો ધર્મ દિન એહ પાપે કરી વિરોધે તેહ કમ નિકાચિત બાંધે બાળ એણપરે રૂલે અને તે કાળ. ૨૨. જેહને મુક્તિ અછે ટુકડી તેહની મતિ સંવરમાં ચઢી સંસારી સુખ દુખ સ્વરૂપ અહનિશ ભાવે આતમ ભૂપ.... ૨૩. દેહિ દીસે નરભવ જેહ તેહમાંહી દુર્લભ જિન ધર્મ તેહ દુર્લભ જિનવાણી તે સુણે મિથ્થામતિને દુલભ હશે. ૨૪ તપગચ્છ ગયણ વિભાસણ ભાણ શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વર જાણ વાચક ભાનચંદને શીશ દેવચંદ્ર પ્રણમે નિશદીશ. ૨૫.
ધન ધન મંગળ સકલ તેરસ દિન પૂછ પ્રભાતે ચાલી રે
* આજ મારે દિવાળી અજુઆળ. ગાવે ગીત વધારે ગુરૂને મેતીડે થાળ ભરાવો ચાર ચાર અંગે ચતુર સોહાગણ ચરણ કમલ સુખકારી રે આજ ૧ કાલતે વલી કાળી ચૌદસ એ દિન સરવે સારા પાપ હરેવા પસે કીજે - કરમ મેલ સવિ ટાળી રે , ૨. અમાવસ્યા દિન પરવદિન પરે કરતી ઝાકઝમાળા ઘર ઘર તે દિવડીયા ઝબકે રાસ દીસે અજુઆલી રે ,
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૧૯૮૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ અમાવસ્યાની પાછલી રાતે આઠ કરમ ક્ષય ટાળી
શ્રી મહાવીર પેહતા નિરવાણે જય જય વાગે તાળી રે આજ ૪ - ગૌતમ ગણધર કેવલ દીવડો લેકા લેહ નિહાલા સુર-નર કિન્નર કરે અતિ સેવા અજરામર સુખ કારી રે પડવાને દિન ઝારપટોળા એ રીત સર્વે સારી - ગુરૂ ગૌતમના ચરણ પખાલી રિદ્ધિ પામે રઢીયાળી રે , બીજ તે વળી ભાઈબીજ બેનડલી અતિવાળી એ પાંચે દિન હોઈ પનેતા એહવે હરખે ગાઈ રે કર જોડી સેવક એમ બેલે કરે ને સેવ સુંવાળી -હરખવિજય નો પંડિત બેલે હરખે હરખે ગાઈ રે
| ET દીવાની સઝાય [૧૨૨૨) - દીવામાં દીવેલ ખૂટયું
હવે નથી વાર મનમાં મસ્તાન હીંડે છેગામેલ્યાં ચાર, મૂરખ મનમાં વિચાર માથા ઉપર મરણ ભમે છે કોપી રહ્યો છે કાળ ઓચિંતાની આવી પડશે જમડા કેરી ધાડ... ઉંચા મંદિર માળીયા ને ગેખેને નહિં પાર પંડે જશે પડયું રહેશે કાઢશે ઘરની બહાર.. - લીલા વાંસની પાલખીને શ્રી ફળ જઈએ ચાર મુંજની દેરીએ તાણું બાંધશે ઉચકનારા ચાર... - સગુંવહાલું સવારથીયું ને કરશે કાગા રળ ઝાંપા સુધી વેળાવીને
ન્હાશે માથા બોળ(કરશે ઓળઘોળ),૫ વનકેરી કાઠી ને
છાતી ઉપર ભાર -ચંપક વણું કાર્યા બાળે થઈ જશે શખ... - જે સંભારે અરિહંત દેવને તે ઉતરે ભવપાર -લબ્ધિ વિજય મુનિ એમ કહે છે કરે પર ઉપકાર.
[૧ર૩-૨૪] - દશ ધારે દીવે કહ્યો એ સૂત્ર ઠાણાગનીમાંય, ભવિકજન સાંભળે એ ને નામ કહ્યું હવે તેહના એ સાંભળો ચિત્તરાખી ઠાય ,
પૂરવ પશ્ચિમ બે કહી એ ઉત્તર દક્ષિણ તેમ - ચાર ખૂણા બીજા કહ્યા એ ઉચી નીચી દશ દિશિ એમ . - દીવે પડે રે પતંગીયા એ પાપ લગે બહ નેઠ કેઈક ચેટે છે કેડીયા એ કઈક બળે દીવા હેઠ કઈક દવે પડવા ગયા એ કેઈ ઝંપલાય છે ઝાળ - એમ જાણી દયા પાળજે એ એ થઈ પહેલી ઢાળ
•
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________
દિવાળી પર્વોની સઝા
૧૦૮૫ ૨. [૧૨૨૪] ઢાળઃ એક ઈદ્રિયને કારણે મોટે માં દીવાને પાસ અજ્ઞાની તે ઉંઘી ગયો માંહે જીવ બળે છે નિરાશ
- અજ્ઞાની ! દીવો બળે સારી રાત ૧: એક અજ્ઞાની ઈમ કહે મારે પડ દીવાને અભ્યાસ સેડ ઠાંસી પિતે સૂઈ રહ્યો માંહે જીવ બળે છે ખાસ . ૨. એક અજ્ઞાની ઈમ કહે મને નાવે અંધારે ઉઘ પિતે તે સુખે સુઈ રહ્યો માંહી ઘણા બળે છે પતંગ " ૩. જળચરે થળચર ખેચર થી તિહાં તો હતી અંધારી રાત ઉંદર કુળે રહેતે રાફડે
એ તે વિસરી ગઈ સવિ વાત , ૪નાના મરછર દીવે પડે
જિમ ધાણી તડ તડ થાય મેટા મચ્છરને કુદિયાં
તેને પીડા બહાળી થાય મ પ. દીવે મચ્છર કુદાં પડે
તેના બળે મુખ આંખ ને થ્રાણ કાં જીવ જાણે એને
કે કાં જાણે શ્રી જગ ભાણ - ૬ આંખો બળે પિતા તણું બે ત્યારે ખટકે સરવે દેહ પર પીડાને જાણે નહીં અજ્ઞાનીના લક્ષણ એહ - - દશ પ્રાણજ તાહરે કહ્યા મચ્છર ફુદાને પ્રાણ આઠ પ્રાણ વ્હાલા સહુ કેઈને પ્રાણ જીવતણે આધાર
૮: પારધીએ માંડ વન પાસલે. ઘેર માંડ દીવાને પાસ એ હો જીભને લુપી એને ઈદ્રિય તણે આસ્વાદ (સવાદ), પાંચ ઇન્દ્રિયને કારણે
હમણું કરે છે બહુજન પાપ પણ પછી કરશે ઓરતે
જ્યારે પડશે મને હાથ , ૧૦ વીર કહે સુણ ગાયમા
ભારે કમોને નવિ કરૂણાય હળુ કમી હોય છવડા
તેનાં હૈયાં તરત કુમળાય , ૧૧. જ્ઞાન રૂપી દીવા કરે ધકરણીની કરે વાટ તપ રૂપી તેલજ સિંચીયે ' પછી અજવાળું આખી રાત , ૧૨ સંવત અઢાર પંચાસીયે -
ગામ ગુંડલ કીયે રે માસ ઋષિ મૂળચંદજી ઈમ કહે એ તે દીવાલણી સઝાય , ૧૩.
કે દમૂહરાય પ્રત્યેક બુદ્ધની સઝાય ૧૨૨૫] નયરી કપિલાને ધણી રે જયરાજ ગુણ જાણ ન્યાયનીતિ પાળે પ્રજા રે ગુણ માલા પટરાણી
દમૂહરાય બીજો પ્રત્યેક બુદ્ધ. વૈરાગ્યે મન વાળીએ રે સમક્તિ પાળે શુદ્ધ. દુમૂહરાય ૧.
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮૬
ધરતી ખણુતાં નીસર્યાં રે
મુગટ લેવા ભણી માંડીયા ૨ પણ અન્યાય કુશિલીએ રે --ઈંદ્ર ધ્વજ અતિ શણગારીએ ખલક લાક ખેલે રમે રે તિહાં જઇ ઈંદ્ર વજ દેખીએ રે હા હા શાભા કારમી રે
કે
&
વૈરાગ્યે મન વાળીયા ૨ • તપ જપ કીધાં આકરા રે • બીજો પ્રત્યેક યુદ્ધ એ રે -સમય સુંદર કહે સાધુના રે
દૃષ્ટિ રાગ નિવારવા
દૃષ્ટિરાગે નિવ લાગીચે માગીએ શીખ જ્ઞાનીતણી જે છતાં ઢાષ દેખે નહિ : દોષ અછતાં પણ દાખવે દૃષ્ટિરાગ ચળે ચિત્તથી પૂર્વ ઉપકાર ન સાંભરે શ્રી વીરજિન જખ હુતા વિચરતા જિન કરી જડ જને આદર્યાં ઋદ્ધિભડાર રમણી તજી દૃષ્ટિ રાગે જમાલી રહી • વળી આચાયૅ સાવદ્ય જે દિષ્ટ રાગ સ્વમતે' થયે હુએ જિનધ' આશાતના મ ુ આગળે જિનત્રરે ગ્રામના નટને મૂખને દૃષ્ટિ રાગ મિલ્યે. તેહવા આપણુ ગેાઠડી મીઠડી જ્ઞાની ગુરૂવચન રળીયામા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
સુગઢ એક અભિરામ બીજો પ્રતિ ખિ મીચા તિણે નામ...૨
ચડ પ્રદ્યોત સ'ગ્રામ
કિમ સરે તેહનાં કામ...
શ્વેતાં તૃપ્તિ ન થાય મહાત્સવ માંડયા ૨.... પડયે મલ મૂત્ર માઝાર એ સહુ અથિર સંસાર...
લીધે! સયમ ભાર
પામ્યા ભયના પાર...
દુમૂહ નામે ઋષિરાય નિત નિત પ્રભુ પાય...
હિતાપદેશક સજ્ઝાય [૧૨૨૬] વળી જાગીયે ચિત્તો
હઠ ભાંગીયે નિત... જિહાં જિહાં અતિરાગી જિહાંથી રૂચિ ભાગી... ફરે નેત્ર વિકરાલે પડે અધિક જજાળે... તવ માંખલિ પુત્તો ઈહાં માહુ અતિ ધુત્તો... ભજી આપ મતિરાગા નિત્ર ભવજલ તાગે... હુએ અન ત સ સારે મહા નિશીથ વિચારે... અજાણ્યુ' કહે ર`ગે વધું ભગવઈ અંગે... મિયા જેહવા જોગા
કથક સેત્રક લેગા... હટીને મન લાગે કટુક તીરસ્યાં વાગે...
20
..
.
.
20
દૃષ્ટિ ૧
AD
.
..
૩
W
૫
૨
ર
૫
७
૯
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયા
દૃષ્ટિરાગે' ભ્રમ ઉપજે અહમાં એક તુમે આદરે દૃષ્ટિરાગી કા મત હાો વાચક જસ વિજય કહે
છે દેવકીની દેવકીના છ મનડુ' તે માથું મુનિવર માહરૂ' રે ત્રીજી તે વાર આવ્યા તુમે રે સાધુ કહે સુણ દેત્રક ૨ ત્રણ સઘાડે ઘર તાહેર રે સરખી વય સરખી કળા રે તન વાન શે।ભે સારિખા રે પૂર્વ નેહ ધરી દેવકી રે કોણુ ગામે વસતા તુમે રે ભäિ પુર વાસે પિતા ? નેમિ જિષ્ણુદ વાણી સુણી રે અત્રીસ કાઢી સેાવન તજી રે એક દિવસે સયમ લીયે રે પૂર્વ ક્રમ ને ટા(મા)ળવા રે આજ તે છટ્ઠને પરણે રે નાના મોટા બહુ ધરે ૨ એમ કહીને સાધુ વળ્યા રે સાધુ વચન સુણી દેવકી રે આળપણે અમુત્તો કશું રે મથુરા આ પુત્ર તાઠુર થશે રે આ ભરત ક્ષેત્રમાં જાણજો રે એ સશય નેમ જિન ટાળશે. ૨ થમાં બેસી ચાલ્યા દેવકી રે તવ તેમ જિષ્ણુદ કહે દેવકી રે છ અણુગાર દેખી તિહાં રે દેવકી એ છયે સુત તાહરા રે હિરણુ ગમેષી દેવતા રે
૧૦૮૭
વધે જ્ઞાન ગુણરાગે. ભલેા હોય જે આગે . દૃષ્ટિ॰૧૦ સદા સુગુરૂ અનુસરો
--
હિત શીખ મન ધરજો .. ૧૧
..
પુત્રાની સજ્ઝાયા [૧૨૨૭] દેવકી કહે સુવિચાર રે મારા સફળ કર્યો અવતાર રે, મનડુ અમા છીએ છયે ભ્રાત રે
"D
અમે લેવા આહારની દાત રે સરખા રૂપ શરીર રે જે રૃખી ભૂલી ધીર રે... પૂછે સાધુને વાત રે કાણુ પિતા કેણુ માત રે નામ ગાહાવઇ સુલસા માત રે પામ્યા વૈરાગ્ય વિખ્યાત રે... તજી ખત્રીસ ખત્રીસ નાર રે જાણી થિર સ`સાર રે... અમે તપ ધર્યાં છટ્ટ ઉદ્ઘાર રે
..
..
..
Ro
૩
૪
ન્યા નગર મઝાર રે... ક્રૂરતાં આયા તુજ વાસ રે પહેાંત્યા નેમ જિષ્ણુ દની પસિ રે..... ૮ ચિ’તવે હૃદય માઝાર રે નગરીમાંહિ (નિમિત્તી પે.લાસ પુરી) સ રરે .. તેવા નહિ જન્મ અનેરી માત રે તે શું-જુઠ્ઠા નિમિત્તની વાત રે .., ૧૦ જઇ પૂછુ પ્રશ્ન ઉદાર રે જ! વાંઘા તેમ જિનને સાર રે..... ૧૧ સુણેા પુત્ર કેરી વાત રે
તવ ઉપન્યા સ્નેહ વિખ્યાત રે.... ૧૨ તે ધર્યો ઉંદરે નવમાસ રે જન્મતાં હર્યો તુજ પાસ રે...
.
૧૩
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮૮
સુલસાની પાસે ઢળ્યા રે પુણ્યપ્રભાવે તે પામીયા રે નેમ જિષ્ણુદ્રની વાણી સુણી રે વળી છ અણુગાર જઇ વાંદી પાના પ્રગટયો તિહાં કને રે અનિમિષ નયણે નિરખીયા રે વાંદી નિજ ઘર આવીયા રે કૃષ્ણજીએ દેવ આરાધીચા રે ગજસુકુમાલ ખેલાવતી રે ક` ખપાવી મુગતે ગયા રે સાધુ તણાં ગુણ ગાવતાં ૨ ધર્માસિંહ મુનિવર કહે રે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પહાંચી સુલસા કેરી આશરે સ'સારના ભેાગવિલાસ રે... મનડુ′૦૧૪:
ત્ર્યામી હષ ઉલ્લાસ રે ૨ નીરખે નેહ ભરી તાસ રે... વિકસ્યા રામ કૃપ હું ૨ ધરી પુત્ર પ્રેમ સનેહ રે... હાંશ પુત્ર રમાડ(વ)ણુ જાસ રે માતને સુખ નિવાસ(ઉના સ) રે...,૧૭, પહેાંતી દેવકીની આશ રે છ અણુગાર સિદ્ધવાસ રે... સફળ હાવે નિજ આશ રે... સુણતાં લીલ વિલાસ રે...
[૧૨૨૮ થી ૧૨૪૬)
દુહા : નેમ જિંદ સમાસર્યો ભવ્ય જીવાને તારવા વાણી સુણી શ્રીનેમની માત-પિતાને પૂછીને વૈરાગ્યે સયમ લીચા એલા-એલાને પારણે (પ્રભુ કર નિર'તર છઠે તપસ્યા કરે આજ્ઞા લેઈ ભગવતની નેમ જિષ્ણુ દ સમાસર્યાં એક દિન છઠ્ઠને પારણે
ઢાળ : આજ્ઞા લેઈ ભગવ‘તનીજી ગોચરી લેવાને નીકળ્યાજી દ્વારિકા અનેક સ`જ્ઞા આદે કરીજી રૂપ સુંદર અતિ શૈાભતાજી તીન સઘાડે કરી સ`ચર્યોજી ઇર્યા સમિતિએ ચાલતાંછ
પાર્ડ પાડે ફરતાં થકાજી મુનિવર દાય તિહાં આવીયાજી
20
20
10
20
M
M
..
૧૫.
૧૬:
ત્રણ કાલના જાણ પ્રભુ મેલ્યા અમૃતવાણુ ... મૂંઝા યે કુમાર લીધે। સંયમ(ભા)સાર... ધર્મ સામગ્રી નીવ દીયા) (અભિગ્રહ કીયો)નવ જીવક ચે માટા અણુગાર • કરે આતમ ઉદ્ધાર.... દ્વારિકા નગરી માઝાર વૈરાગી અણગાર... યે તે ખપત્ર સાર નગરી માઝાર...સાલુજી! ભલે રે પધારિયા છયે સરિખા અણુગાર નલકુબેર અનુહાર... સુનિવર મહાગુણુધાર ષટકાયને હિતકાર... ગોચરીયે મુનિરાય વસુદેવજીના ઘરમાં....
૧૮.
૧૯
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની-દેવકીના છ પુત્રની સજા
૧૦૮૯ દેવકી દેખી રાજી હુઈજી ભલે પધાર્યા મુનિરાય ૭-૮ પગ સામી જાઈનેજી લળી લળી લાગેજી પાય. સાધુજી૫૦ હાથ જોડી વંદના કરેજી તરણું તારણ મુનિરાય દશન દીઠા સ્વામી તુમ તણજી ભવ ભવના દુઃખ જાય છે ? આજ ભલી રે જાગી દશાજી ધન્ય દિવસ મારો આજ મુનિવર અમ ઘર આવીયાજી તારણ તરણું જહાજ મુહ માગ્યા પાસા ઢન્યા દુધડે વૃઠયા મેહ આજ કૃતારથ હું થઈ આણું ઘણે ધમ સનેહ- ૮ મોદક થાળ ભરી કરીજી
વહાર ઉલટ ભાવ કૃષ્ણ જમણ તણા લાવીને જીત દેવકી હરખીત થાય... . ૯ જાતને વળી પહોંચાડીયાજી મુનિવર ગયા પળ બહાર
ડીસી વાર હુઈ જિસેજી વળી આવ્યા દેય અણગાર રૂ. ૧૦ દેવકી રાણી મન ચિંતવેજી ભુલી ગયા છે અણગાર બડી પુણ્યાઇ છે માહરીજી ભલે આવ્યા દૂસરી વીર. - ૧૧ સાત આઠ પગ સામી જાઈને લળી લળી લાગેજી પાય આજ કૃતારથ હું થઈ જ મુનિવર ધર્યા આંગણ(આ ઘર) પાય માદક થાળ ભરી કરી
વહેરાવ્યા દૂસરી વાર કૃષ્ણ જમણતણા લાયજી હઈડે હરખ અપાર.. - ૧૩ જાતને વળી પહોંચાડીયાજી મુનિવર રૂ૫ અગાધ થેડી સી વાર હુઈ જિસેજી ત્રીજે સંઘાડે આવ્યા સાધ. ૧૪ દેવકી તબ રાજી હુઇજી મનમાં ઉપન્ય વિચાર આહાર મળે નહિં એહમૂંછ ભૂલે આવ્યા અણગાર . ૧૫ ભૂલ્યાનું કારણ કેઈ નહીંછ - દીસંતા માટી અણગાર તીસરી બાર એ આવીયાજી -નહીં એ તે સાધુ આચાર, ૧૬ રૂપ કળા ગુણે આગળાજ દીસંતા સમ આકાર પહિલા જે એને પૂછપ્યું છે તે નહી લેયે હમ ઘર આહાર ૧૭ મેદક થાલ ભરી કરીજી વહેરાવ્યા તીસરી વાર કૃષ્ણ જમણ તણું લાયને જી દેવકી મન ભાવ ઉદાર.. ૧૮
સ-૬૯
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૯૦
-- ૨ [૧૨૨૯].
રૅ
મહાંતેર ક્રેડ ઘર બહાર છેજી લાક બહુ સુખીયા વસે છરે લાખ ક્રોઠા૨ા ધણી વસેજી રે માહરે પુણ્ય તણે ઉદ્દે જી રે વડીય પુણ્ય! છે તાહરી જીરે દેવકી મનમાં જાણીયા જીરે હું પૂછું જેણે કારણે છરે માહર પુણ્યતણે ઉદ્દે જરે મુનિવર ઉત્તર ઇન કહે જીરે
તીન સંઘાડે નીકળ્યા જીરે
હા : મુનિ પ્રત્યે પ્રતિ લાભીને
મનમાં સશય ઉપના વાત એ અચરજ સારખી કહ્યા વિણ સ્વાદ ન નીપજે દેવકી ઈમ મને ચિંતવી સાધુ પ્રત્યે પૂછતી હવી
આળસ અલગેા છેડ
ઢાળ : સુનિવર નગરી દ્વારિકા છ રે ખાર ચેાજન રે માન
કૃષ્ણે નરેસર રાજીયે! જી રે જેની
તીનખડ આણુ...
વળતા મુનિવર ઇમ કહે જીરે મારા પહિલા વહેારી ગયા જીરે દેવકી મન અચરજ થઇ જીરે રૂપ સુદર અતિ સેભતા જીરે આડી ફરીને ઈમ કહે ઉત્પત્તિતુમારી હાંઅછે કાણુ નગરીથી નીકળ્યા કેના છે. તમે દીકરા નાગ શેઠના અમે દિકરા દ્દિલપુરના વાસીયા
બત્રીસે ૨'ભા તજી કરી કુટુંબ મેળ્યે। અમે રાવતે
2.0
..
.
.
10
.
ور
સજ્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
3.0
નિરખી મુનિ દેદાર તે સુણો સુવિચાર મુખસુ' કહી ન જાય વિષ્ણુ કહે કેમ રહેવાય પ્રણમી એ કરોડ
મુનિસર! એક કરૂ અરદાસ ૧
માંહિ છે સાત ક્રેડ માંહે રામ કૃષ્ણ ની જોડ... નગરીમાં બહુ દાતાર મુનિવર આવ્યા ત્રીજીવાર... . ઈમ એલ્યા મુનિરાય એહુને ખબર ન કાંય... સાધા ન લાધેા આહાર મુનિવર આવ્યા તીસરી વાર...... નગરીમાં બહુ દાતાર અમે યે અણગાર.... દેવકી લાભ નહી છે કાંઇ
તમે વસતા કુણુ ગામ કહેજો તેના નામ...
સુલસા અમારી માંય સયમ લીયે યે ભાય
..
10
ખત્રીસે બત્રીસે દાત
વિવિલ કરતી માત...
તું શંકા મત આણુ તે મુનિ ા જાણુ... એકણુ માંયે જાયાપૂત મુનિવર કાકડી ભૂત... સાંભળજો મુનિરાય
તે કેંજો મેાય બતાય, મુનિસર એક રૂ* વ
LO
૧.
20
૩
.
૪
પ
19
.
દેવકી લેાભ નહિં ૨ લગાર ૧૧
૧૦
૧૨
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયા
૩
દુહા : મુનિ વચન શ્રવણે સુણી એહવા પરિવાર તજીકરી હાથ જોડી ઇમ વિનવે
ચિ ંતે ચિત્ત માઝાર લીધે સજમ ભાર... સાંભળો મુનિરાય
કિસ્સા દુ:ખથી તમે નીકળ્યા ?
દેજો માય બતાય...
ઢાળ : જાતેા કાળ ન જાણતાં, સાંભળે રે બાઈ રહેતાં મહેલ માઝાર દાસદાસી પરિવારથીજીવળીખત્રીસ(૨) નાર સાંભળેા રે ખાઇ? મ કરીસ મનઉચાટ ભગવત નેમ પધારીયાજી સાંભળેા સાધા રે પરિવાર
અમૈં ભગવંતને વાંક્રિયાજી વાણી સુણી વૈરાગીયા
10
10
પરણીને જમ ઘર આવીયા તવ વહુને રિદ્ધિ જે ઘણી ખત્રીસ ક્રોડ સેનૈયા જાણે। અત્રીસ ખદ્ધ નાટકના ટાળા
10
સુખ જાણ્યા સહુ કારમાંજી ચાર મહાવ્રત આદર્યાં તજી સ`સાર સયમ લીયેાજી માતા મેલી અમે' રાવતી (ઝુરતી)જી સઘળા(વલ)વીલ વીલતા રહ્યા,, મેં તા છોડી દીયેા સસાર
..
V
નવ જજીવ નિરધાર
એલે એલે રે પારણે આંતરી હમારે કાઇ નહીં જી આજ બેલા રે પારણે ઢોય દોય મુનિવર જુજુયાજી
છે એ તપ તણા વિચાર
20
આવ્યા નગરી મેઝાર
ઇમ આવ્યા ત્રીજી વાર
M
.
10
..
૪
હા : વળી વળી કીધી વિનતિ ઘરમાં ત્રુટ શે। પડયે ?
વળતા મુનિવર એલીયા ઘરમાં ત્રાટા જે પડચા ઢાલ : ઉં'ચા મહેાલ સેહામણાં તયરૂપે સારિખી
[૧૨૩૦]
વળી સુણીયા ધમ વિચાર સાંભળે।૦૨ જાણ્યે અથિર સ ંસાર
અમે' લીધે। સયમ ભાર
ચાર મેરૂ સમાન
ક્રિયા છકાય રે અભેદાન
૧૦૯૧
[૧૨૩૧)
થે' મેટા મુનિરાય તે દેજો માય બતાય...
20
.
તજી અત્રીસે બત્રીસે નાર
20
..
તુમ સુણજો મેરી માય તે દે" તુજ ખતાય રચીયા વિવિધ પ્રકાર રે માઇ પરણાવી મત્રીસે` નાર રે પુણ્યણાં ફળ મીઠા રે જાણા... ૧ સાસુને લાગી પાય રે માઇ આપી તે મુજ માય રે માઇ ખત્રીસ રૂપૈયા સાર રે માઇ ઋદ્ધિ તા નહી' પાર રે માઇ,,
10
ર
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૯૨
સજઝાયાદિ સંગ્રહ બત્રીસ મુગટ મુગટ પરવાળુ અમ કુંડળને હાર રે માઈ એકાવલી મુક્તાવલી જાણે કનક રયણ વળી સાર રે માઈ ૪ બત્રીસ હાર મોતી તણાં બત્રીસ રતન તણા જાણ રે માઈ તીસરા ચોસરા હાર અને વળી એમ કડગ તુરીય જાણ રે માઈ . પ હય ગય રથ દાસ ને દાસી બત્રીસ ગેકુલ જાણ રે માઈ બત્રીસ સેના રૂપાના દીવા વળી આરસી વખાણું રે માઈ ૬ બત્રીસપીઠ સેના રૂપાના ઈમ હીજ ઘરેણાં અમૂલ રે પગે પઢતાં સાસુએ દીધાં એકસ બાણુ બેલ રે... - ૭ એમ છએ બંધવની નારી એકસે બાણ જણ રે , એક સે બાણુ રિદ્ધિ આપણી આગમ વચન પ્રમાણ રે.. . ૮ એણપણે સુખ ભોગવતાં નિગમતા દિન રાત રે માઇ ટો તે અમને કાંઈ ન હું તે અમે યે ભ્રાત રે... - ૯
૫ [૧૨૩૨] દુહા? વારંવાર ઈમ વિનવે થે મેટા મુનિરાય
વૈરાગ્ય પામ્ય કિણિ વિધે એ મુજ દી બતાય ઢાળ : નેમ જણુંદરી મેં વાણી સાંભળી જાયે અથિર સંસારજી કાયા માયા રે જાણી કારમી કારમે કુટુંબ પરિવારજી
| મુનિવર ભાખે-તું શંકા મત કરે ? લાખ ચોરાસી માંહે આતમા ભમી અનતી વારેજી જન્મ મરણે કરીને ફરસી ન રહી મણ લગારજી, મુનિવર ભાખે૨ કમ નચાવે તેમ એ નાચી વિવિધ બનાવી વેસેજી પાતક કીધારે જીવે અતિઘણું ન સુ ધર્મ ઉપદેશે ... ૩ એહવી દેશના અમે સાંભળી જા સવ અસારે છે
ચે બંધવ તતખિણ બૂઝીયા લીધે સંજામ ભારે.... ૪ પુણ્ય ને યોગે રે નરભવ પામી લેઈ ધર્મની આથજી એ સુખ જાણ્યા અમે તે કારમા કીધો (કરવા) મુગતિને (સાથે) વાજી એહવા વયણ મુનિના સાંભળી દેવકી કરે વિચારજી બાલ્ય વયમાં રે સંયમ આદર્યો ધન્ય એહનો અવતારે જી... . ૬ છપન કેડી રે માહરે સાહયબી સાડી તીન કોડ કુમારજી દીઠા સઘળા રે માહરા રાજમાં કેઈ નહીં એણે અનુહારજી ૭
સાધુજીના દરશન દેખે દેવકી
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની–દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયા
એણી વયમાં રે સંયમ આદર્યો ધન ધન માતા રે થારી કુખને અંગ ઉપાંગ સઘળા સદરૂ એાળી પાતરા લીધા હાથમાં ગજ જેમ ચાલે? મુનિવર મલપતા રાજ કુમારની દીજે ઉપમા
ધન્ય ધન્ય માતા રે જેણે એ જનમીયા દરસણે દોલત થાયજી નામ લીધાથી રે નવ નિબંધ સંપજે પાતિક દૂર પલાય....
દૂહા : બાલપણે ખેલ્યા હતા આઠ જણીસ ખાઈ દેવકી એહવા પુત્ર જન્મ્યા વિના મારે સશય છે ઘણા દેવકી મન સોંસા થયે કેવલ જ્ઞાની મન તણા ઇમ ચિંતવી રાણી દેવકી સામગ્રી સવે સજી કરી
૭
૧૦૯૩
પાળે નિરતિ ચારો
જાયા રતન અમૂલક સારેજી, સાધુના સૌમ્ય વદન મુખ સીસે જી તન સુકુમાલ મુનીસાજી... ખેલે વચન વિચારેાજી જાણે કોઈ દેવ કુમારાજી... . ૧૦
"
૬ [૧૨૩૩)
દૂહા : આડી ફરી ક્રી નિરખીયા ધન એહને! અવતાર યે સહાદર સારિખા દેખું' એહને અણુહાર ઢાળ : નયણેં નિહાલે હૈા રાણી દેવકી રે મુનિવર રૂપ રસાલ લક્ષ ગુણે કરીને સેાભતા રે વાણી જેહની વિશાલ... નયણે.૦ ૧ જિષ્ણુ ઘરથી એ પુત્રા નીકળ્યા રે ત્યારે સુ· રહ્યો છે લાર દીસતા દીસે ઘણું સેહામણા રેનલ કુબેર અનુહાર... એણે અણુહારે હા મારા રાજમાં રે અવર ન દીસે કાય જો છે તે એક માહરા કૃષ્ણ છે રે ઇમમન અચરજ હાય... સુધા સગપણ કોઈ દીસે નહી માહુરે હિએ વડા સગપણુ જેમ સુધી ખબર જ કાંઇ નવ પડે રેઇમ કેમ જાગ્યા મારો પ્રેમ.... શ્રાવકને સાધુને ઉપરે રે હાવે છે ધમ' સનેહુ
3
.
૪
ઘણા સાધુ દીઠા મેં પૂરવે રે સાધુ જાતાં દીઠા રાણી દેવકી રે હીયડા ફાટે તેહને અતિ ઘણા
રે
[૧૨૩૪] ---અઈમત્તો અણુગાર નહી કાઈ ભરત માઝાર કિમ થાઈ આણુ દે તે ભાંજે(ગે) તેમ જિષ્ણુ દ જઈ પૂછુક ઇણી વાર સંશય ભાં ગુ હાર વદન શ્રી જિનરાય હરખ ધરી મન માંય
.
20
૧૧
છસ્યુ· જાગ્યા કિમ પૂરવ નેહ.... પ્ ઘણી થઈ દિલગીર
નયણે વઠ્ઠા નીર...
..
૩
૪
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
૧૦૯૪
હાંરે લાલ ચાકર પુરૂષ ખેલાયને દેવકી રાણી એલે વાય રે લાલ ખિપ્પામૈવ ભે। દેવાણુ પિયાતુ રથવેગાજોતરાયરેલાલ...નેમ વંદણુનેજાયસુ ૧ હાંરે લાલ ચાકર સુણી હરખત થયે સભાળ સાળા મે' જાય રે લાલ તિહાં જઈને સજજ કર્યો રથરૂડા વિસરાળ રે લાલ
20
20
ધાળા ને માતા ઘણા દીસે ઘણુ સેહામણા સરખાને ચાંદી નહિં ચાલે ચાલ ઉતાવળી બળદોને ઝુલા શેભતી સેનાની ભલી સિંગડી ખાંચિત સાનાની રાસડી વળી સેાનાના પટ્ટા જોત રે લાલ માથે તે ઘાલ્યેા સેહરા તુ' એણી પરે કર ઉદ્યોત રે લાલ ૭ વળી તે રથ સણગારીયેા લાગ્યે। ઉન્ન(૪)ઠાણુ સાલા માઝાર રે લાલ બળદ ગતસુ જોતરી ખાઇ મૈં રથ કીયા તૈયાર રે લાલ ૮ ન્હાઈ થોઇ મ`જન કરી વળી પહેર્યાં નવનવા વેસ રે લાલ માણિક મેાતી મુદ્રિકા વળી ઘરેણા હાર વિસેસ રે આડંબર કરી અતિઘણેા આવી બેઠા રથમાંય રે આગળ ખાંધી સાંકળી રથે બેઠી દૃઢ થાય રે હાંરે લાલ સાથે તે લીધી સાહેલીયા વળી ચાલી તે મધ્ય ખજાર રે લાલ ચતુરે બેઠા સાંઘડી એહ ગૃહસ્થોના આચાર રે
૧૦
. A
૧૧
17 1.0
LO
1
2
.
ચાલી ઉતાત્રળી ઘણીવળી ઉપગરણ હળવા જાણું રે લાલ માહિરલી ઉવટણ સાલમે રથ ઉસેા રાખ્યા આણુ રે લાલ નેમ ૩
વલી છેાટી સી’ગડીયા જાણું રે લાલ એહવા વૃષભ તું આણુ રે લાલ ૪ જુવાન ખલદની જોડ રે લાલ જેને સિંગે પુછે નહિ ખેાડરે લાલ વળી સેાનારી ના રથ રસાલ રે લાલ વળી ગળે તે ઘુઘરમાલ રે લાલ
દ
"
..
૮ [૧૧૩૫]
નગર મધ્યે થઈ નીકળ્યા સાથે બહુ પરિવાર નેમ જિષ્ણુંદ જિહાં સમાસર્યા ચાલ્યા તિણુહીજ ઠાર ઢાળઃ ધજા પતાકા હૈ। દીઠા રાણી દેવકી રે એ પ્રભુ અતિશયની વાત વિનય આદરીયે હા ઉત્તમ સાધુના રે
એ તેજગત વિખ્યાત... ૧
સાંથે। નિવાર। હ। પ્રભુશ્રી નેમજીરે...
રથને ઉપરથી હા હૈઠા ઉતરી રે દાસીયુ' ને પિરવાર પાયને અડવાણે શણી દેવકી રે સાચવી અભિગમ સાર, સાંશે.... ૨
તે પ્રદક્ષિણા હા વાંઘા નેમજી રે પાંચ અંગ નમાય
દે શુડા દો ઢીચણુ હા ભુ યતલે રે થાપીને મસ્તક ભુઇ લગાય.....
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________
એ પચે
દેવકીની-દેવકીના છ પુત્રની સજા
૧૦૯૫ છયે મુનિવર હે દેખી સાંશે ઉપને હું કિમ થઈ રે ઉદાસ સાંસે નિવારણ હે કા કારણે આવીયા રે આવ્યા નેમ જિણેસર પાસ : ગુણ અનંતા કહીઈ હે પ્રભુજી તુમ તણા રે કેમ વરણવું જીભડી એક ગુણ અનંતા પાર પામુ નહી તુમ તણું જે હેય જીભ અનેક... - ૫ ધન્ય દિવસે ધન્ય વેલા આ ઘડી રે ભેટયા તરણ તારણે જહાજ મનના મારથ હે પ્રભુજી માહરા રે તુમે દેખી રહ્યા છો જિનરાજ ૬
૯ [૧ર૩૬]. દુહા : દેઈ પ્રદક્ષિણું વાંદતાં બોલ્યા શ્રી જિનરાય જેણે કારણ તમે આવીયા તે સુણ જે ચિત્ત લાય નેમ કહે સુણ દેવકી
સાંસે ઉપને તેય છયે મુનિવર દેખીને
તું પુછણ આવી મેય... તહત કહે તવ દેવકી
જેડી દેનું હાથ હા સ્વામી ! સાસે પડે તે ભાંજે શ્રી જગનાથ.. એ છયે તારા દિકરા
તુ શંકા મ કરે કાંય છયે વહેરણ જે આવયા તેહની તું છે માંય... ઢાળ : તીન સંઘાડે તુમ ઘરે મુનિવર આવ્યા ત્રીજીવાર તે દેખી સાંસે પડ્યા
છએ એકણુ અણુહાર
રૂડે રૂપે રે પુત્ર તમારા રાણી દેવી નાગ શેઠ સુલ સાઘર વધીયા મ કરોસ સંકા લગાર દેવકી રાણી તારા જનમીયા નલ કુબેર અનુહાર.. - ૨ નહીં નિચ્ચે સુલસાના જાયા માને વાત અમારી ઉદર તમારે એ આળેટયા નહીં કોઈ માતા અનેરી.... કેણિ વિધિ પુત્ર હમારા પ્રભુજી જેડી દેનું હાથ એ જાયાને મર્મ ન જાણું તે ભાખે મુઝ નાથ .. . જીવયસા તારો ભેજાઈ બોલી તે અણુ વિમાસી અઈમ ઋષિ આવંતે દેખી તેહની કીધી હાંસી... ધન યૌવન ને મદની માતી બોલી તે ખેટી રીત આને અર્ધમત્તા મુનિવર મળીને ગાઈએ ગીત.. મુરખ | ગીતારી માની ખબર પડે શી તારી ' દેવકી ગભ જે સાતમે થાસે તે તજ કુલ ક્ષયકારી. . ૭ જરાસંઘની થઈ પુત્રી - - કંસ તણું થઈ ઘણુંયાણ મારો બેડો પાછા નવિ ફરે છે તે વાત ન જાણી. . ૮
••••
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૯૬
સઝાયાદિ સંહ એહવા વચન સુણીને કાને કંસને જાય પિકારી અર્ધમત્તા ઋષિએ વચન કહ્યાં જે તે મુઝને દુઃખકારી... તેહ વયણ સુણીને કસે કીધે એક ઉપાય વસુદેવ પાસે બેલજ લીધે દેવકી ગભ જે થાય છે તે બાલક તે અમ ઘર વાધે તર્વ માને વસુદેવ કંસ રાય તિહાં રાજી હુઆ સુખ ભોગવે નિતમેવ.. જે જે ગર્ભ ધરે છે દેવકી તવ તિહાં કંસરાય સાત ચેકી તે ઉપર મૂકી કપટ ખેલે દાય....
૧૦ ર૩૭]. તેણે કાલે તેણે સમે
ભદિલપુર છે ગામ નાગ શેઠ તિહાં વસે
સુલસા ઘરિણી નામ.. ધણ-કણુ-કંચણ છે ઘણું અદ્વિતણે નહિં પાર પણ મૃત વંઝા તે સહી સેચે હિદય મઝાર... તવ તે છરૂ કારણે
હરિ ગમેષી દેવ આરાધે એકે મને
નિત્ય નિત્ય કરતી સેવ... ૩ ઢાળ : કેટલેક કાળે સેવા કરતાં તૂટે દેવતિહાં આય રે માઈ કિણે કારણ મુજને સેવે શ્યાની છે તુઝને ચાય રે માઈ
પુણ્ય તણું ફળ મીઠા રે જાણો. ૧ વળતી સુલસા એણે પરે બેલે જોડી બેઉ હાથ હે દેવા જેણે કારણ મેં તુઝને આરાધ્યા તે સુણજો તમે નાથ હે દેવા. ૨ ધન (ધાન્ય)તે મારે ભરીયા ભંડાર તેની ગરજ ન કાંઈ હે દેવા સુઓ બાલક જીવતાં થાય તે મઝ આપ ઉપાય હે દેવા , ૩ વળતું દેવતા એણી પેરે બેલે તું સાંભળ મારી વાત રે માઈ મુવા બાળક જે જીવતા હવે તે મુઝ (શક્તિ-ઉપાય) ન કાંય રેમાઈ વળતી સુલસા એણે પેરે બેલે સાંભળ મારા ભાય હો દેવા મુવા બાલક જે (તુજથીનજી-જીવતા ન થાય) કેય અવર ઉપાય હોદેવા કથળીમાં જેટલું નાણું ઘાલે તેટલું તે નીકળાય રે માઈ પૂર્વ પુણ્યના સંચજે હવે તે સર્વે વાતું થાય રે માઈ. ૬ વળતી સુલસા એણપરે બેલે સાંભળ તું ચિત્તલાય હે દેવા ગુઠો પણ અણત્રુઠા સરિખે મરી ગરજ ન સરી કાંય હે દેવા ૭ વળતે દેવતાએણિ પરે બેલે તું સુણજે ચિત્ત ઠાઈ રે માઈ તતકાલ જે બાળક જન્મે તે તુઝને હું લાંય રે માઈ. ૮
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની-દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયે
વળતી સુલસા એણિ પરે ખાલે હું શું જાણું ! તુ કેાઈના રે લાવે ક...સરાય જે મારણ માગ્યો તે તુઝને સાહારીને દેશ્યાં
સુલસા સુણીને રાજી હુઇ અવધિજ્ઞાને વિચારી જીએ
સાંભળ તું સુખદાય હા દેવા તે મુઝને ન સાહાય હા દેવા...,, હું
દેવકી કેરા નંદ રે સાઈ કરી દંસુ આણુ ં રે
૧૦૯૭
માઇ...
દેવ ગયા નિજ ઠાણું રે માઇ અનુકપા મન આણુ રે માઇ., ૧૧
૧૧ [૧૨૩૮]
ગભ સમકાલે કીધ તુઝ કુમાર તેણે લીધ કુંવર અતિ સુકુમાલ તે દેવ લેઇ તતકાલ છયે એણી પરે જોય તે નવિ જાણે કાય... તે જાણે સહુ કાય ભણી ગણી પડિત હાય... એક લગન સુખકાર દેવ દેશુ ́દક અનુહાર છંચે લીધે. સયમ ભાર
તુ' શંકા મ કર લગાર .. વાંદી નેમ જિંદ
20
દુહા : દેવકી ને સુલસા તણાં જન્મ સમય જાણી કરી તે લેઈ સુલસાને દિયા મૃતક ખોલ સુલસાતા તે લેઇ તુઝ પાસે ઢળ્યા નિદ્રા મૂકી ગર્ભ પાલટા મૃતક બાળક કસેલીયા યે કુંવર માટા થયા અત્રીસ અસીસ કન્યા વર્યાં પાઁચ વિષય સુખ ભોગવે વાણી સુણી વૈરાગી થયા એ છયે પુત્ર છે તાહેરા તમ શંકા સહુએ ટળી સાધુ પાસે
ન્યાસહી
આણી ઘણા આનંદ...
G
ઢાળ : દેવકી તા આઇ નદન વાંદવા રે હુઇડે ઉલસી હરિખત થાય રે નિજ વાછરૂને દેખી કરી ૨ જિમ નવ પ્રસૂતા ગાય ૨, દેવકી તા-૧ દેહ પ્રફુલ્લિત તિહાં સ્મૃતિ ઘણી રામ રામ ઉલસી તનુ સાર રે ત્રટકે તે ત્રુટી કસ કચુઆ તણી રે સ્તને વધ્યુટી દુધા કેરી ધાર રે ૨ વલિયા માંહિ તેા ખોહ માવે નહી' રે જોતાં લેચન તૃપતી ન થાય રે તન મન રામાંચિત હુઇડા ઉલ્લુસે રે નજર ન પાછી ખેંચી જાય રે ૩ ચે સહાદર ઢીઠા સારિખા રે દેવકી તા રહી સામી નિહાળ રે નેત્ર ભરીયા આંસડા થકી રે જાણે ત્રુટી માતી કેરીમાળ ૨ વળી નિજ અંગજ ને નિરખી કરી રે ઉલ્લસ્યા અતિ ઘણા ને રે ઘેર જાડાં પગ વહે નહીં ૨ ફરી ફરી વાંઢ તે રે...
૪
૫
૧૦
..
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૯૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
વાંદી ભગવતને ભલે ભવિસ્યું રે દીઠા બેઠા ને ઉભાય રે અધન્ય અપુણ્ય અકૃત ચિંતવે રે મેહ તણે વસ દુખિણી થાય રે ૬ ઘેર આવી રાણી દેવકી રે આ રૌદ્ર મન થાય રે એહવે અવસરે કૃષ્ણજી આવીયા રે માતાના વાંદવા પાય રે. . ૭
૧૨ ૧૨૩૯) દુહા : કૃષ્ણ દૂરથી દેખીયા આજ ખરી દિલગીર પગે લાગે જ નહી નયણે ઝરે તસ નીર ૧ કહે માતા કેણે કહવ્યા ? કે લેપી તુઝ કાર વળી વળી કુષ્ણુજી વિનવે પણ ન દીયે ઉત્તર લગાર... ૨ હાથ જોડી માધવ કહે સાંભળજે મેરી માય મુઝને વાત કહ્યા વિના (અર્થ) ગરજ ન સરસે કાંય... ૩ હાળઃ હું તુજ આગળ સિઉકહ (કાનીયા) વીતક દુઃખની વાત રે ગિરધારી લાહ્ય દુખણ નારીઓ છે ઘણી . વળી ઘણું દુઃખણુથારી માતરે હું ૧ જમ્યા મેં તઝ સારિખા , એકણ નાળે સાત રે , એકે હલરા નહી , ગોદ લહી ખિણ માત રે ,, , તે છયે વાધ્યા સુલસા ઘરે . હું નજરે આવી દેખ રે , વાત કહી પ્રભુ નેમજી એ જિણમેં મીન ન મેખ રે ,, , છએ નાગ શેઠ ઘરે ઉછર્યા , સુલસાની પૂરી આસ રે . રોજ સદ્ધિ છેડી કરી - દીક્ષા લીધી પ્રભુ પાસ રે . . છએ તે હવે અળગા રહ્યા . એક આવ્યે તું મારી પાસ રે, તુજને મેં નવિ સાચો છે મારે આવે તુ છઠે માસ રે - ૫ સેલ વરસ અળગો રહ્યો . તું પણ જમનાને તીર રે , નંદ જસદાને ઘરે
• નામ ધરાવી આહીર રે . . સેલ વરસ છાને વળે (સ્પે) . પછે ઉઘડીયા તારા ભાગ રે . જલ જમનામેં જાય રે થે તે ના કાલી નાગ રે. . ૭ બાલપણના બેલડા . મેં એકે ન પૂરી આસ રે, આશા વિલુધી હું રહી ભારે મુઈસવાનવ)માસ રે. . ૮ હલક ન દીધું હાલરે
પારણીયે પિઢાય રે . હાલરીયા દેવા તણું - મારી હુસ રહી મનમાંય રે. . ૯ જગમ મટી મેહની . ઉદય આઈ મારે આજ રે, તે જવ જાણે મારે છે કે જાણે જિનરાજ રે , - ૧
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની-દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયા
આંગણીયે ન કરી ઘડી સાહો સાહી ના મિત્સ્યે
કીધા યાદ આવે નહીં ભવાંતરે કીધા હશે કે પંખીના માળા તાડીયા
જીવ જયાં કીધી નહી
કે મે' જીવાણી ઢાળીયા તડકે જીવ મે સેકીયા કઠિણુ કરમ તે મેં કીયા
છાણે વિછી ચાંપીયા પાંતિ ભેદજ મે* કીયા કામિની ગજ માળીયા અણુગળ નીર મે' વાવર્યા કે સાધુને સંતાપીયા
માતા વયણુ શ્રવણે સુણી હાથ જોડી વિનયે કરી
..
20
20
મે' કેઈ પાપ અધાર રે
-
કે ખાલક વિછેાહ્યા કીધ રે
કે
કૂડા આળ મે દ્વીધ રે
..
.
20
.
30
..
..
આંગળીચે નવિ લગાય ૨ ગિર
હું જાયછુ કેમ કરાય રે
મે' કેઇ કમ કઠાર રે
કે મે' મારી જૂ લીખ
રે
બહુ જીવ કીધા સંહાર રે કે ત્રાડી સરાવર પાળ રે
2.9
..
* ન કરી મે` શીલ સાળ રે
..
ઋષિ નિંદ્યા સરાપ રે
કે મે' કીધાં પોઢા પાપ રે
.
કે મે' પાડયાં અ`તરાય ર
તે ફળ આવ્યાં થાય ૨
૧૩ [૧૨૪૦]
તવ તે જાદવરાય
ખેલે મધુરી વાણુ તેવુ મારી માંય કરસું કાઢી ઉપાય
10 30
3.0
20
20
..
૧૦૯૯
LA
20
20
.
...
..
10 19
. 10
૧૧
૧૨
28
૧
૧૪૧
૧૫:
૧૬
૧૭*
પૂવ' સંબંધી દેવતા
તુઝ મનેારથ પૂરવા
ઢાળ : વળતા કૃષ્ણજી એસા (ઇમ) કહે । માંજી ચિંતા મ કરો લગાર રે જિમ તુમ નંદન થાયસે હા તિમહુ` કરસ્યુ' વિચાર રે તિમ હું કરસ્યું. વિચાર રે માઈમતમાં ચિંતા મ કરી કાંઈ દેજો મુજને ભલીય વધાઇ જખ જન્મે મારે નાનેરા ભાઇ...યે માતાજી યેા. માતાને ચરણે નિમ કરી હે આચા પૌષધ સાલ ૨ હિરણ ગમેષી દેવતા હા મન સમર્પી અષ્ટમ ભક્ત તપ ચિંતમેં ધારી એહવે કષ્ટ કરી કિમ ભારી દેવ કહે કૃષ્ણજી પ્રત્યે હા કાય" કહે। મુજને સહી હા જે કરવું હાય તેય કામ ભારી આદેશ દ્યો અમને સુખકારી
૧.
તતકાલ,મુરારી...જીચાકાનાજી થયા. દેવતા આય કહે તેણી વારી મુરારી જીયા કાનાજી થયા.... કેમ તેડાન્યા માય જે કરવુ હૈ ય તૈય, મુરારી અમે છું તુજને હિત (ઉપ)કા રી કામ કહા તે જીભ સારી...જી
ચેાકાનાજી
•
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦૦
દેવ પ્રત્યે
કૃષ્ણજી કહે હા
લઘુ ખંધવ માગું હુ હા કૃપા કરે! હરણુગમેષી સારી સુખ પામે જયું માત હમારી દેવકીનદન આઠમે હા એણે કારણે તુઝને સમર્યો હા એર નહિં કઇ પ્રેમ હમારે એહ સ્ત્રીને હાવે જગત આધારે અવધિ જ્ઞાને પ્રયુજીને હે દેવલાકથી ચવી કરી હા દેવકીકૂખે અવતાર જ થાશે પુત્રજન્મે મહાસુખ થાશે ભણી-ગણો ભર યૌવન વય પામસે હૈ! પુત્ર હૈાસે મહા માટે
પણ દીક્ષા લેસે તે સદ્ધિ હા વચન નહિં હમ ખાટા થાયે
વચન નહિ હમ ખાટા
માતાને આય દીધી વધાઇ
સાંભળજો મારી માય
માતાને હડે હરખ ન માયે કૃષ્ણજી મતમાં આણું પાયે... જીયા માતાજી ૭ વળતાં કૃષ્ણજી ઇમ કહે હા દેવરૂપ કુવર હાસે હા દેજો મુજ વધાઈ માતા
યાદવ
સુશે! તમે ચિત ધારી કૃપા કરા હિરણગમેષી સારી હાવે બાળક લીલાકારી
કુલમાંહે જયકારી...ચૈા દેવાજી જ્યે ૪ જિમ થાચે તિમ હમખેમ એર નહિં કેાઇ પ્રેમ બાળકની લીલા ચિત્તમે' ધારે
પુત્ર ને દેખે માતાજી વારે...જીયા દેવાજી૦૫ દેવ કહે તેણી વાર દેવકી કૂખે અવતાર
તુ'
વયણ સુણી કૃષ્ણજી તણા હૈ। વળતી દેવકી ઇમ કહે હા તા મુજ કુળચંદ હા ભાઈ કૃષ્ણે સ ંતોષી નિજ માઇ પછે સુખ એણે અવસરે દેવલાકથી ચવી હે સીહ સુપન દેખી જાગી હૈ। મનમાં હુઇ સુપ્રસન્ન સે ભાગી પીયુ કહે સુષુતુ... વડ ભાગી પુત્ર એહ વચન દેવકી સુણી હા સવા નવ માસે જનસીયો હૈ। કુંવર અતિ સુકુમાલ દેખીને હરખ પામે દેવકી નિરખીને રીઝે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
સવાનવ માસ જ્યારે જાશે સગુ જેનુ સહુને સુહાસે...યે કાનાજીર
મનમાં રાખો તમે સુખશાતા માતાજી થાશે મુજ લધુ ભ્રાતા...
તુમે દેજો મુજ વધાઇ
પુત્ર હસે જગત વિખ્યાતા
20
ઉપન્યા મન આણંદ તું તે મુજ કુળચંદ મારી ચિંતા દૂર ગમાઈ વિલસે આવાસે જાઈ...ચે। કાનાજી૦ ૯ દેવકી ઉત્તર ઉત્પન્ન મનમાં હુઈ સુપ્રસન્ન... જાઇ પીયુને પૂછવા લાગી હેસે ગુને વળી રાગી...જીયે રાણીજી સુખે ગમાવે કાળ કુંવર અતિ સુકુમાલ નામ દીયો ગજસુકુમાલ હરખીને સહું કેાઈ ગુણ પરખીને...જીએ કુંવરજી
14
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકોની-દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયે
હવે માતા નિજ પુત્રસું હા મનના મનોરથ પૂરા કરે હૈ હાથેાહાથ ત્રિસાલ રે(બા)ભાઈ હાલરડા હુલરાવે ગાઈ ગજસુકુમાલ માટે હુએ હૈ રૂપ વિચક્ષણ જાણી કરી હા સામલ ઘેર વિવાહ મનાયો દિદિન વાધે તેજ સવાયો
..
સહસ અઢારે સાધુજી રે જિનરી આણુ મનાવતા રે,, ચાત્રીસ અતિશયે બિરાજતા ૨,,
શુભ લક્ષણે કરી શે।ભતા રે પ્રભુદર્શન દેખી કરી ર્ વનપાલઠ ઉતાવળે રે વનપાલ તિહાં આવી કરીરે, કૃષ્ણજી પ્રત્યે ઇમ કહે રે દન જેહનું ઇચ્છતા રે
..
દુહા : એણે અવસરે શ્રીનેમિ જિન ભવ્ય જીવને પ્રતિબેાધતા એક દિન નેમ પધારીયા દ્વારિકા નગરે આવીયા આજ્ઞા લેઈ વન પાલની
સયમ તપે કરી ભાવતા ઢાળ : નેમ જિંă સમાસર્યારે
દર્શન દીઠા તેડુના ૨ લાલ
.
દીજીઇ દેવ વધામણી રે તેહ વયણુ સુણી કરી ૨
N
10
10
.
(પહરીયા છ કાયના રે નામ-ગાત્ર સુણી રીઝતા રે,, તે શ્રીનેમ પધારીયા રે,
"D
૧૪ [૧૨૪૧]
રમે રમાડે ખાલ હાથેા હાથ વિસાલ રમાડે માતા હરખ ઉમાઈ દિન ગમાવે રાજી થાઈ...જીયા કુંવર બહુ ઉછરંગે ભણાવ્યો સામલ ઘેર મનાવ્યો દેવકી માતા આણુંદ પાયો જાતા ન જાણે કાલ ગમાયો, ૧૩
કરતા ઉગ્ર વિહાર છેડાવતા સ’સાર... સારઠ દેશ ઉદાર નદનવન મેઝાર... ઉતરીયા તેણે ઠાર બહુ ગુણ તણા ભંડાર...૩ નિરલાભા નિર્માય રે, ભવિકજન ! ભવાભવના દુઃખ જાય રે સાધવી ચાલીસ હજાર રે શાસનના શિરદાર રે પાંત્રીસ વાણી સાર રે
લાલ
આર્હને એક હજાર રે
હરખે વાંદી પાય રે
કૃષ્ણ પાસે તે જાય રે જોડી બેઉ હાથ રે તમે સાંભળજો નર નાથ રે કરતા મનમેં ચાય રે શ્રી નેમજી જિનરાય રે ધરતા મન અભિલાષ રે વનપાલે ઇમ દાખ રે
તવ
હરખ્યા ગાવિંદ રૈ
20
1.0
..
20
1.0
20
"
3.0
.
20
..
20
- તારણ પુરૂષ પધારીયા રે લાલ
પામ્યા મને આણુંદ રૈ
તા
..
..
૧૧૦૧
14
નેમ૰૧.
20
L
..
, ૪
14
..
..
*
3.
*
ર
O
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨
સઝાયાદિ સહ -આસનથી ઉઠી(રાજીયો) કરીલાલ સાત-આઠ પગ સામાય રે ભાવિકજની
પ્રભુજીને કીધી વંદના રે , પછે બેઠે નિજ હાય રે ,, ૯ કૃષ્ણ દીધી વધામણું રે , બેલે મધુરી ભાખ રે સગુણજન
નૈયા દીધા સામટા રે, સાડી બારે લાખ રે , વનપાલને વિદાય કરી રે, પછે કર નિજ તેડાય રે . કૌમુદી ભેરી વજઠવીને રે, સૈ સાંભળી સહુ સજજ થાય રે .. ઉઠો રે લેકે સનાબસુ(સંતાપસુ)રે લાલ રખે અવેલે થાય રે ,
એક ઘડી દર્શન વિની રે લાલ ખિણ લાખેણું જાય રે ' , કેઈ કહે દરિસણ દેખયાં રે , કેઈ કહે સુણસ્યાં વાણ રે . કઈ કહે સંસય છેદરયાં રે કઈ કુતુહલ જાણ રે .
૧૫ [૧૨] દુહા : ઈમ વિવિધ પેરે ચિંતવી નર-નારીના વૃદ
નાન કરી શણગારીયા મનમાં ધરી આણંદ ૧ નગરી મળે થઈ નીકળ્યા ચઢી હય રથ ગચંદ
પાંચ અભિગમ સાચવી જઈ વાંધા નેમ જિjદ ૨ ઢાળ : સોરઠ દેશ મઝાર દુવારિકા નગરી સાર
આજહે, વસુદેવ રાજા રાજ કરે તિહાંજી... ૧ ભાઈ દસે દસાર
બલબદ્ર કાન કુમાર
આજ હે, દીપે રે સેવા(હા)ગણરાણદેવકીજી..૨ તસ લધુ પુત્ર સાલ
નામે ગજસુકુમાલ
આજ માતા-પિતાને વહાલે પ્રાણથીજી..૩ આવ્યા સુણી નેમ જિર્ણોદ સાથે સુર-નર વૃંદ
આજડે, સેવ્યા સુખદાયક સ્વામીસમેસર્યા...૪ જાદવ બહુ પરિવાર | મન ધરી હર્ષ અપાર
આજ હે, કૃષ્ણાદિ સૌ ઉછરગે ભર્યા છે. ૫ કરી બહુ અત્તિમાંમ
વાંદણ નેમિ સ્વામી
આજ હે, ગજસુકુમાલ સાથે લઈને જી... ૬ વિધિસુ’ વાંધા જિનપાય તવ તે દનું ભાય
આજ હો, ઉચિત થાનકે આવી બેઠાસહીજી...૭ તવ તે જિન(હિ)હેત અણુ ભાખે મધુરી વાણુ
આજ હે, ધમકથા કહી બહુ વિસ્તાર સુજી...૮
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની-દેવકીના છ પુત્રની સજા
૧૧૦૩
સુણી દેશના તેણી વાર
બૂઝયા બહુ નરનાર આજ હે, વાંધા વ્રત ગ્રહી નિજનિજ ઘરેગયા...૯
વાંધા જિનવર પાય આજ હે, જેમ આવ્યા તેમનિજ ઘરેગયા...૧૦
વાણી સુણી કુણરાય
૧૬ [૧ર૪૩] દુહા ! જિન વાણું શ્રવણે સુણી બુઝયા ગજસુકમાલ
ઘર આવી માતા ભણી બેલે વયન રસાલ ઢાળ : વાણી શ્રી જિનરાજ તણું કાને પડી રે માઈ
અંતર હેયારી આંખ આજ મારી ઉઘડી વળતી બેલે માતા હું વારી તાહરી રે જાયા
- સુણી પ્રભુજીની વાણી પુયાઈ પુત્ર તાહરી. ૧ કહી શ્રી જિનરાજ મેં સાચી સહી રે માઈ
લાગી મીઠી જેમ સાકર દુધનું દહીં દીજે અનુમતિ મય સંયમ લેપ્યું સહી રે માઈ
- ન કરે આજ્ઞારી ઢીલ પુત્રે ઈસડી કહી. ૨ આજ સભાયે જિનધર્મ વખાણ જિનવરે રે માઈ
| મુઝને રૂમ્યો છે તેહ છેહ સકલ દુઃખને કરે એ સંસાર અસાર કે છા૨ સમ લખ્યો રે માઈ
જન્મ-મરણ દુઃખ કારણ જલણ ઝાળે ધો૩ શ્રી જિન માગ વારણ કારણ ઓળખ્યા રે માઈ
એ વિના અવર ન કેઈ સકલ શાસ્ત્ર લખે. કારાગાર સમાન અંગાર વિહાર છે રે માઈ
- તજ કઈક વાર આખર પહિલા પછે.. ૪ એક ઇહાં અણગાર પણ સુખકાર છે રે માઈ
માત, અનુમતિ વાત ન કેઈ કરવી છે પુત્ર વચન સુણે ઈમ જનની જળ ફળી રે માઈ
હિત આણું દુખ વાણી ભાખે થઈ ગળ ગળી. ૫ વાણુ અપૂર્વવાત પુત્રની સાંભળો રે માઈ
ઘણી મૂછ ગત આય ધસી ધરણી ઢળી -ભાંગી હાથારી ચૂડ માથે કેસ વિખરીયા વળી
હુઓ રે એ ઢણે રે ઘસકી ધરણી ઢળી. ૬
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ મહતણે વશ આય સુરત ઝાંખી થઈ રે જાયા
શીતલવાયે સચેત થાય બેઠી ભાઈ કુંવરનામુખ સામો માય રહી છે જેવતી રે જાયા
મેહતણે વશ બેલે માત રેવતી.. - તુછ મુખમાંથી વત્સ એ વાણું કેમ પડી રે જાયા
માહરે છે તુજ ઉપરિ આશા અતિ વડી હું મુખથી તુજ નામ ન મેલું અધ ઘડી રે જાયા
તું જીવનનું પ્રાણ તું અંધા લાકડી. ૮ ચારિત્ર છે વચ્છ દુષ્કર અસી ધારા સહી રે જાયા
સુરગિરિ તેલવો બાંહકે તર જલનિધિ . ઉપાડી લેહ ભાર કે ગિરિ ચડે વહી રે જાયા
તું સુંદર સુકુમાલ પાળે કિમ થિર રહી. ૯ દેષ બેંતાલીસ ટાળી કરવી ગોચરી રે જાયા
ભમવું ભમરા જેમ ચિંતા માને ગોચરી કનક કળા છે. લેણી વચ્છ કાચલી રે જાયા
જાવજજીવ લગે વાટ ન જણ પાછલી. ૧૦ જે ઈહ લેકે આ સંસ કે પરલોકે પરમહા રે માઈ
કાયર ને કાપુરૂષને એ સાવિ દુલહા. ધીર વીર ગંભીર ને સીંહ દુષ્કર કહ્યા રે માઈ
મત કરી એ વાત બીહા મ્યું મુહા. ૧૧ પરીષહ કેરી ફેજ આવી જબ લાગશે રે જાયા
સંયમ નગર સભાવ કેટ તવ ભાંગશ્ય ત્યારે વચ્છ તુઝ જે કાંઇ નહીં ફાવસે રે જાયા
અમારૂ નામ વચન મન આવસ્ય... ૧૨ કેટે શુભ મને રથ સુભટ બે સાડચ્યું રે ભાઈ
સત્વરૂપ પર કોઠે માંહે સમારણ્યું સમતા નાલે જ્ઞાન મેળા ભરી મારણ્યું રે માઈ
પરીષહ કેરી જ આવતી વાળયું. ૧૩ રાગ દ્વેષ દયોર જોરાવર છૂટી રે જાયા
' પુણ્યખજાનો માલ અમૂલખ લુંટચ્ચે કાંત્યું પીંજ્યુ વછ કપાસ તે થાયસી રે જાયા
મન કેરી મનમાંહિ કે હુંસ સમાયસી. ૧૪
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની—દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયા
પહેરી ઉચ્છાહ સન્નાહ પરાક્રમ ધનુષ ગ્રહી રે માઇ થિરતા પણ છે વૈરાગ કે બાણુ પાંખી કહી
સાહમા પહેલી મૂઠે હસું તે સહી રે માઇ
જેણે ન કીયો ધમ લગાર જે જે (કર્મી)કીધાં એણે સ*સાર
ઇષ્ણુ ભવ પીડા પાવે કુર્દબ મળી સહુ આવે તે પરભવ કુણુ આસી તે એકલકા દુઃખ પાસી ઇણ ભવથી હુ ડરીયા આલ મરણે હું' મરીયો રમણી જેસો રંગ પતંગ રમણી કરાવે બહુજ ગ
વીર જનની તુંઝ નામ કહાવીસ તે વહી... ૧
દુહા : વળતી માતા ઈમ કહે બુક્તભેગી હુઆ પછી
સાંભળ રે મારી માતા એતે વિષયારસ દુઃખદાતા હૈ નિજ મન રામજાય લે એ તે જન્મ મરણ દુ:ખદાતા હૈ નિજ મન સમઝાય લે મારા માત...૧ તે તેા પહાંતા નક* માઝાર હું નિજ તે તેહની આવે લાર... તે તે મૂળ કાઈ ન મિટાવે પણ દુ:ખ ક્રેઇ ન વહે‘ચાવે
વચન સુણા માંજી સાચા એહમાં જે પ્રાણી માચ્યા ઈશુ સંસારના ઝગડા કૂડા હું રાચુ નહી. એમાં ઊંડા માતાજી અનુમતિ દીજે માતાજી મયા કરીએ શ્રી નેમીસર પાસ માંયે જાણ્યે। કુંવર ઉદાસ
સ-૭૦
૧૭ [૧૨૪૪]
લેન્ગવે સ સારી ભાગ તુમે લેજો સયમ યાત્ર
જીવે કીધા પાપ પુણ્ય વાસી બીજો ઓડા કેાઈ તથાસી
લખ ચાાંસીમાં ફરીયો વાર અન ́તી અવતરીયો...
"
M
30
2.0
W
..
નહિ પાળે પ્રીત અમંગ તેહસ્યુ કુણુ કરે સંગ... એ તે ગઢ–ગઢ મંદિર કાચા તે તેા મૂર્ખ કહીઇ જાચા... મે* તે જિનમાળ પાયે રૂડા જેમ પજરમાંહી સૂડા... ઘડી એકની ઢીલ ન કીજે જિમ મુજ કારજ સીઝે... હું તે ખ્રીસ મનની આસ કરે વળી ઉત્તર તાસ
19
NJ
บ
..
10
20
..
૧૧૦૫
20
20
૧૦
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ ૧૮ [૧૨૪૫દુહા : ધનાદિક બહુ નિમત્રી ઉત્તર પડુત્તર બહુકી
તે વિસ્તાર છે ઘણે અંતગડ માંહે પ્રસિદ્ધ વળતું કહે રાણી દેવકી પુત્ર તું લઘુ વેસ
સંયમ દુષ્કર છે સહી તે તું કેમ પાળેસ... ઢાળ : વળી ઈમ કહે કુમાર આણી પ્રેમ અપાર
આજહે અમીરે સમાણી વાણી સાંભળી. ૧ ઉપજે મન વૈરાગ
સંજમ ઉપરિ રાગ
આજહે ધન-સ્વજન સહુ દોસે કારમેજી... ૨ મેં જાયે સર્વ અસાર એક જ ધર્મ આધાર
આજ બે કરજેડી માયને વિનવેજી... ૩ માતા પિતાના પાય પ્રણમે સુત સુખદાય
* આ જહે અનુમત દીજે માતા મુજ ભણુજી.... ૪ સુણ તું વચ્છ લઘુ વેસ હ કિમ દેઉ આદેસ
આજહા સંત પાખે માવડી કિમ રહે છે. ૫ વચન અપૂરવ એહ ' શ્રવણે સુર્યા ગજગેહ
આજ જલ ભર નયણે બેલે રાણું દેવકીજી...૬ તે પુત્ર ન પળે દોખ પાળવી સહી ગુરૂ શીખ
આજ ઘર ઘરની ભિક્ષા ભમતાં હિલીજી ૭ જાવાજજીવ નિરધાર
ચાલવું ખાંડા ધાર
આ જહા બાવીસ પરીષહ બળવંત જીતવાજી ૮ સાળ દાળ વૃત ઘોળ કુણ દેસે તબલ
આજ હે કેસરીએ વાઘે કસ કુણ બાંધસેજ ૯ નિત નવા વસ્ત્ર શિણગાર કરવા મનોહર આહાર
* આ જ અરસ નીરસ આહાર મેલા(ક)કાપડાંજી૧૦ સેજ બિછાઈ કુલ સાર તેહે નાવે નિંદ લગાર
આજ ડાભ સંથારે સૂવો દોહિલે. ૧૧ પીવે ઉને નીર
સહ દુ:ખ શરીર
આજ હો ભુજાએ કરી સાગર તો દેહિલેજ ૧૨ બાવળ દેવી બાથ
લેડુ ચણા લેઈ હાથ
આજ હે મીણા રે દાંતે ચાવણ દેહિલેજી ૧૩ વળતે કુંવર અબીહ વચન કહે જેમ સિંહ
આજ કાયરનું હઈ કંપે અતિ ઘણું જ ૧૪
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકીની-દેવકીના છ પુત્રોની સજઝાય
૧૧૦૭ હું તે સીહ જેમ સૂર પાછું સંયમ ભરપૂર
આજ હું ચારિત્ર પાળી શિવરમણ વરૂજી ૧૫ ઇંદ્ર ચંદ્ર નરિંદ
દાનવ દેવ મુણિંદ
આજહઅથિર સંસાર મેં સબલ કેઈઆથમેજી૧૬ તીર્થકર ગણધાર
વાસુદેવ ચકી સાર
આજહે એહવા વીર પણ થિર કેઈનવિ રહ્યાછળ૭ તે અવર કુણ વાત
ઈમ અવધારે માત
અજહે મોહ નીવારણ માતા મુક તણો છે.. ૧૮ તે હું અત્યંત સનેહ - જાણે એક જીવ દેય દેહ
આજ તુઝ વિરહિણે માતા કિમ રડેજી ૧૯ તું મુજ જીવન પ્રાણ કીકી કાજળ સમાન
આજ હે ઉબર કુલપરે સુણતાં દેહિલોજી...૨૦ ઇષ્ટ કંત પીય મેય તું વિસામો હેય
આજહ મુજ મન આધાર વાહે ઘણોજી..૨૧ તુ પુત્ર નાને બાળ કેલી ગર્ભ સુકુમાળ
- આજહે ભેગ ચગ અવસ્થા છે તાહરીછ.. ૨૨ રૂપ કલી ગુણ પાત્ર નિરૂપમ નિમલ ગોત્ર
આજહે સોમલરી બેટી પરણે પદમણીજી... ૨૩ મીઠી પ્રભુ અમૃત વાણુ મેં કીધી માત પ્રમાણ
આજહે મયાસુ મેરે મન ઉતર ગયેજ.૨૪ જાણે મેં તે અથિર સંસાર લેશ્ય સંજમ ભાર
આજહે માત મથા કરી અનુમતિ આપજે..૨૫ પછે લેજે સંયમ ભાર આદર જે આચારા
આજ હે કન્યા વિચક્ષણ પર લડકી..૨૬ પુત્ર મુજ મન હુંતી ચાલ જાણું રમાડીશ (વહુના) બાળ
આજહ તુઝ ઉપર અશ્યિા છે ઘણીજી... ૨૭ માતા પિતા ને ભાઈ ઘણું મોહ લપટાય ?
અજ હો કહ્યો ન માને કુંવર સુલક્ષણો છે...૨૮ ઘણ થઈ દિલગીર નયણે વફ્ટા નીર
આજ હે. વિલાપ કરે જે વસુદેવ દેવકીજી..૨૯ હળધર મા ધવ ભાય
તતખિણ વગર બોલાય આજ મધુર વચનનું માધવ ઈમ કહે છે..૩૦
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦૮
*
સઝાયાદિ સંગ્રહ ટાળું ભાઈ તાહરૂ દુઃખ ના વિવસે મને હર સુખ
આજ વાય વિના દુઃખ નિવારૂં તાહરૂજી...૩ જનમ મરણ વાર મય શીખમાની રહે તેયા
- આ જહો દુખ હરણ સુખકરણ બાંધવાજી ૩૩ દેવ દાનવ ઇંદ્રરાય
એ-કેણેઈન મિટાય
આજેહા કર્મચથી સહુએ ટળેછે. ૩૩ ક્ષય કરવા નિજ કમ લે શું સંયમ ધર્મ
આજહે અનુમતિ ઘો ભાઈ મુજ ભણીજી.. ૪ કૃષ્ણ કહે ઈમ વાય સુણ સુણ મારા ભાય
આજહે રાજ બેસારૂં કુવારામતી તણેજ ૩૫ વરતાવું તાહરી આણુ કરૂં હુંહુકમ પરમાણુ
આજહે આણ વરતાવું સઘળે તાહરીજી ૩૬ મૌન રહ્યા તેણી વાર કૃષ્ણ હરખ્યો નિરધાર
આજહે સ્વજન પરિવાર સહુ રાજી હુજી ૩૭ કરવા તે કૃષ્ણકાજ
લઈ બેસાડયા રાજ
આજ હુકમ ચાલે હવે કેનેજી.. ૩૮ કૃષ્ણ કહે ઈમ વાણુ
રાય હુકમ પ્રમાણ
આજહે હાથ જોડીને કેશવ ઈમ કહેજી ૩૯ વરતા માહરી આણ કરે હુકમ પ્રમાણ
આજહો દીક્ષા મહોત્સવરી અબ તૈયારી કરે છ૪૦ સિરી ભંડાર ખોલાય તીન લાખ નાણું કઢાય
આજહ વેગેરે મંગાવો જેહરણ પાતરાજી...૪૧ નારાયણે તિમજ કીધ આજ્ઞા સેવકને દીધ
આજહે સામગ્રી સંયમની સજ્જ કરે છે... ૪૨ કુમારને નિશ્ચલ જાણ
માતા અમૃત વાણ
આજ આશીષ દીયે છે રાણું દેવકીજી.... ૪૩ ધન્ય દિવસ મારે આજ સફલ થયા મુજ કાજ
આજહે ચરણે શિષ્ય થાસું શ્રી નેમિનાથના વાજા ને નિશાન
બેસારી શિબિકા આણ
આજહે આ સંખ્યા શ્રી જગન્નાથને છે.. ૪૫ રહેતી એહને તંત
હુ તે ઈષ્ટ ને કંત આજ તમને સેંપું છું પ્રભુજી શિષ્ય ભણીછ૪૬
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવકોની–દેવકીના છ પુત્રાની સજ્ઝાયે
પ્રભુજીયે દીક્ષા દીધ
ધરજો મન શુભ ધ્યાન
તવ તે દેવકી નાર
એણે એ ભવ માઝાર
ભૂખ તરસની ચાહ
મારી હતી પાથીને આથ
૨-દ્વારિકા નગર નરેસ
સસરા આયે. જેમ
જલજાતા અંગાર
કુંવતુ' કારજ સીધ આજàા માત પિતારે કુંવર પ્રત્યે કહેછે... ૪૭ દિન દિન મડતે વાન
આજહા સિહતણી પેરે સંયમ પાળોછ... ૪૮ પ્રભુને કહે વારંવાર
આજહૈ। તપ કરતાં એહને વારોજી... ૪૯ દુઃખ-ન દીઠા લગાર
આજહા દેવતણી પેરે સુખ ભાગવ્યાજી... કરજો નિત સભાળ
આજહા જાળવો રૂડી પેરે એહુનેજી... ૫૧ ત દ્વીધી તુમચે હાથ
આહા જેન જાણેા તેમ હવે રાખજોજી... ૫૨ લેઉ ગુરૂ આદેસ
આજહા મસાણુખડી મે જઇ કાંઉસગ્ગ કર્યોછ૪૫ સેામલ ચિતવે એમ
ધરી મન શુભ યાન
દૂહા : ઇમ કહી પાછા વળ્યા પછે કૃષ્ણ પણ વાંઢીને પ્રભુજીએ દીક્ષા દેઈ પ્રભુ પાસે વિનયે કરી ઇર્યા સમિતિ શાભતા
છકાય તણી રક્ષા કરે
આજહા વેર ઉલ્લુસ્યા પૂર્વ ભવ તણાજી... ૪૬ (સર ઠેબ્યા અસરાલ
આજહા પાળ ભાંધી છે માટી કેરડી... ૪૭ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન
આજહા કે
ખપાવી શિવરમણી વછ... ૪૮ દેવકી ને પરિવાર
ઢાળ : દીક્ષા દિન પ્રભુ વાંદીને પડિમા ઠાઇ કાઉસગ્ગ રહ્યા
સુનિ દેખી વેર ઉલ્લુસ્યા વિષ્ણુ અવગુણુ મુજ પુત્રીનુ
૧૧૦૯
૧૯
પાંત્યા નગર મઝાર...
શીખ૨ા સર્વ આચાર
ભણ્યા અગ અગ્યાર... થયા ગજ અણુગાર પાળે પ’ચાચાર...
૫૦
[૧૨૪૬]
મસાણે સંધ્યા કાળ રે તિહાં સેમલ આવ્યા ચાલ રે સેભાગી શુકલ ધ્યાને ચડયા... થયા ઢાપાંતર કાળ રે જનમ ખાય તે' આલ રે...
20
3
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧૦
ઇમ બહુ રીસે પરજી કેસુવર્ણા માથે ધર્યો
તાપે તુંબડી ખદખદે ચામ ચર્ચા ચડે નસા તડ તડે ધીર વીર મુનિ યાને ચડયા જે દાઝે તે માહરૂ નહી અનાદિ કાળના વડા પુદ્ગલ રાગે રીઝીયા કુમતિ સેનાને વશ પડચા અનાદિ કાળના ભૂલી ગયે સુમતિ નિવૃત્તિ અંગીકરી ક્ષમા નીરે આતમા સિ`ચીયા અપૂર્ણાંકરશુ શુકલ પરમ શુકલ લેશ્યા વરી ઘાતી કેમ ખપાવીયા
ધ્યાનને
કરમ ટાળી કેવલ લહી કેવલ મહેારછવ સુરે કર્યા સ' વૃત્તાંત તવ કહ્યો સાત સહેાદર મુક્તિ ગયા નિત્ય એવા મુનિ સભારીયે ધરમ ઘ્વાલી કૃષ્ણે કરી ચાર તીરથને સહાય કરી તીશે તીથર ગાત્ર બાંધીયા ત્રીજીથી નીકળી અમમ નામે કરમ ખપાવી કેવલ લહી એહવુ' જાણી જે ધમ આદરે કળશ : ધન કેશવ અધવ રૂપે અતિસુદર શ્રી નેમ સમીપે
મુનિ પડિમા લે.” દેખી સામલ કેપ્ટે ખેરના ખીરા
મુનિ નજર નખંડી પરીષહું ખમીને
સજ્ઝાયાદ્રિ સંગ્રહ
બાંધી માટીની પાળ રે ધગ ધગતા ખેર અગાર રે... ૩
ફૂડ ફૂડ ફૂટેજી હાડ રે લેાહી વડે નિલાડ રે... કરે નિજસભાળ રે ષ્ણુ નાણ્યે મને કરી કાળ રે કર્યો પ્રવૃત્તિના સ`ગ રે નવ નવે તે રગ રે... જીવ ! તું રઝળ્યો સંસાર રે હવે કરા નિજ વિચાર રે... વળી અનાદિ ઉપાધિ રે
.
..
આણી પરમ સમાધિ રે... ત્રીજો પાચેા ક્ષપક શ્રેણી રે તે શુ' ખાળે અગ્નિ તૃણુ ખીણ રે ૯ ટાળ્યા ક` વિકાર ફે પહેાંતા મુક્તિ મઝાર રે .. પછે પૂછ્યા દેવકી મારાર રે તે સુત્રે છે વિસ્તાર રે...
વાંદી નેમ જિંદું રે લહીએ પરમાનદ રે... ખરા દ્રવ્ય અપાર રે વળી વધામણી દીધી સાર રે...,, ૧૩ સુજીજો સહુ નર-નાર ૨ જિન હાથે જગદાધાર રે પહોંચશે મુક્તિ મઝાર રે તે લેશે ભવજલ પાર રે... નામે ગજ સુકુમાલ ક્ષમાવત એ ખાલ ૧ છેાડી મેાહ જ જાલ ગયા મસાણમે કાલ... ૨ આંધી માટીની પાળ શિર ન્યા અસરાલ...૩
(ભે)મેટ્ટી મની જાલ સુગત ગયા તતકાલ... ૪
د.
..
..
มุ
૪
2.D
ગે
૮
૧૦
૧૧
૧૨
૧૪
૧૫
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧૧
દેવસિય પ્રતિક્રમણ વિધિની સજ્જ
8 દેવસિય પ્રતિક્રમણનો વિધિની સઝાય ર૪૭] સુગુરૂ ગણધર પાય પ્રગવિ વિધિ પભણું પડકમણની ભવિક જીવ ઉપગાર કાજે વટ આવશ્યક નિતુ પ્રતિ કરે
જેમ ભવ દુઃખ ભાંજે ભૂમિ પ્રમાજી મુહપત્તી થાપના ચરવલે લેઈ
| મન થર કરીને આપણું ખમાસમણ ધુરે દેઈ ૨ પ્રથમ ઈરિયા પડિકમ મુહપત્તિ પડિલેહી સામાયિક સંદિસાવું ઠાઉં ખમાસમણ દુશ દેઈ ગુરૂ મુખે સામાયિક ગ્રહે કહી એક નવકાર તદનંતર ચ9(વિસ) ભેદઈ કહે ત્રણ નવકાર... સામાયિક લેવા તણે
વિધિ ઈણ પરે પૂરે પચ્ચખાણ કર તિહાં વેળા જાણે અસુરે પડિલેહે પુણ મુહપતી દય વંદન દેવે દુઃતિ ચઉ વિહ પચ્ચખાણ તેમ યથા શકિત લે.. ચૈત્ય વંદન નમુત્થણું કહી ચૈત્ય તવ ભણે મંગલ એકેક કાઉસગ્ગ કરી થઈ નિસુeઈ કાઉસગ્ગ કરે ચાર ચ્ચાર થઈ દેવજ વાંદે બેસી શકસ્તવ કહી
નિજ પાપ નિકંદે. ચાર ખમાસમણ દઈ
ભગવન આચારિજ ઉપાધ્યાય વર સાધુ
જેહ વંદે ગુણ સંયુક્ત ધર્માતણ દાતાર
જેહ તેહ ભગવન જાણે શુદ્ધાચારના પાલક
આચારજ ચિત્ત આણે.... સમય માન સિદ્ધાંત જાણ સકિરિય ઉવઝાય સત્તાવીસ ગુણ યુત સાધુ તસ વંદન થાય શ્રાવક નિહાં ઉભા થઈ ઈચ્છકાર સમસ્ત શ્રાવક વાંદ ઈમ કહે
ધરી ભક્તિ પ્રશસ્ત હવે આવશ્યક ષટતણું
-લું મંડાણ દઈ ખમાસમણ સાવધાન
કિરિયા વિધિ જાણ બીજ એહ છે દેવસિય પડિકમણે ઠાઉ દુઐિતિય દુભાસિય. દુદિય ચાહું... સામાયિક જે મે કહી
તસ્ય ઉત્તરી ભણુંયે કાઉસગ માંહ ગાહ અટ તિહાં નાણુમિ ગણીયે પ્રથમ આવશ્યક એ થયું હવે લેગસ બીજુ મુહપત્તિ વદન દે --
એહ આવશ્યક ત્રીજુ.
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧૨
સક્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
આવશ્યક ચોથું હવે ઉભો ઉગહમાં રહી બીજક પણ સંભારીને પંચાસી અતિચાર તેહ ગુણચાલીસ અતિચાર જેહ એકસો ને ચોવીસ એમ તસ્ય ધમસ ઉભો થઈ દુશ વંદન દે દેવસિય ગુરૂ સંયુત ત્રણ સાધુને પણ દુગ વંદન દઈને અવગ્રહ બાહિર નીસરી આયરિય કરેમિ જે મે ચારિત શુદ્ધિ કાઉસગ્ગ લેગસ્સ સલ્વલેએ કહી જ્ઞાનાચારે વિશુદ્ધિ એક પુકખર વંદન કાઉસગ્ગ દશન શુદ્ધિ તે કહી પંચમ આવશ્યક થયું શ્રત દેવીને ક્ષેત્ર દેવી એક નવકારને કાઉસગ બેસી મુહપત્તી વાંદણ છટકું આવશ્યક ઈહાં મૂલ વિધિ અધ બિંબ સૂર તે વિધિ સઘળો જાણીને છે પણ તે પ્રમાદ છ આવશ્યક પૂર્ણ કરી કહે નડતુ સક્કWયે ચાર ખમાસમણ દઈ અઢાઈજ જે સુ શ્રાવક કહી આલેયતાં જે વિસર્યું કરવા દેવસિય પાયચ્છિતા ગુણ સંયુક્ત શુદ્ધ સાધુની આદિ અંતે નવકારસ્યું
પકિમણું જોઈ દેવસિક આઈ વદિત પભણે મનમાંહિ નિસુણે.. -નાણુમિમાં કહીયા
અતિચારજ લહીયા કહે અવગ્રહ બાહિર ખામે સમતા ધરી. ખામણડાં દીજે હવે પંચમ કીજે પાછલે પગ પુંછ તરસ સૂત્ર પ્રયુંછ... લેગસ્સ દેય ભાખે પુણ કાઉસગ્ગ દાખે લેગર્સ તવ કહીયે લેગરસ એક જાણે સિદ્ધાણું આણે મંગલને કામે સમરે તસ નામ કહે પ્રગટ નવકાર દુગ દીજે સાર... પચ્ચખાણની સુડે પડકમણે મંડે પહેલું પચ્ચખાણ કીજે સમજે કે જાણે... ઈચ્છામે અણસઠિ
સ્તવનજ અતિમીઠું તેણે ભગવન વાંદે સવ પાપ નિકદે.... દિન પાપ વિશુદ્ધ ચઉ લોગસ્સ શુદ્ધ કહે તિહાં સજઝાય નિસુણે સમુદાય..
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________
દેવાનંદ માતાની સજઝાયા
૧૧૧૩
દુઃખ કર્મક્ષય હેતુ તથ લેગસ ચઉપનર શાંતિ નિમિત્તે કહે શાતિ જે ભવિજન ચતુર લેગસ પારી પડિક્કમે ઇરિયા વહી વધતી ચૈત્યવંદન ચઉકસાય
પણ એ દિયા મિલતી તે માટે ઈરિયા તણે
ઈહાં નહિં નિરધાર મુહપત્તિ પડિ લેહીને સામાયિક પારે... સામાઈયે વયજુર કહી ઈમ વિધિ આરાધે અવિધિતણે જે કરે ત્યાગ તે શિવસુખ સાધે ઠય પેઠે સ્તવન લગે -મનિ આડિ ટાળે આળસ અંગે પ્રમાદ છેડી થાપન નિહાલે હવે શ્રાવક સાધુને
જે અંતર દીસે તે દાખુ સઘળે ઈહાં
જિમ મનડું હસે સામાયિક લેવું નહિં
પારણ પણ નવ હોય ત્રિવિધ ત્રિવિધ પાઠ હોઈ શ્રાવક દુવિધ જ હોય.... નાણુરિમ કાઉસગે
સાધુને ગાથા એક દીસે સયણાસણ નામે કહે -
આવશ્યક સાખે ગીતારથ કહે એ વાર ' તસ અર્થે વિચારે ગોચરીયે ફિરે જેહ તેહ ત્રણવાર સંભારે.. નમે કરેમિ ચત્તારિયા જે મે કહે સૂત્ર શ્રાવક વંદિતુ ભણે
નમે કરે છે મે સુત્ર જે મે કરેમિ વદિત
સૂત્ર ઈહાં પાઠને ફેર દેશ વિરતિ સર્વવિરતિને જિમ સરિસવ મેર. ઇણિ પરે દેવસિ ડિકમણ વિધિ જેહ કરંત ત્રિકરણ શુદ્ધિ આલેઈને પાપ સંસાર તરત ધીર વિમલ કવિરાજ શિષ્ય નય વિમહ ભણંત નસ ઘરે નવ નિધિ અદ્ધિ હેય ભવિ જેહ મુણત... • દેવાનંદા માતાની સજઝાય [
૧૮] જિનવર રૂપ દેખી મન હરખી સ્તનસેં દુધ ઝરાયા તબ ગૌતમકું ભયા અચંબા પ્રશ્ન કરણકું આયા, ગૌતમ! એ તે મેરી અમ્મા તસ કુખે તમે કાહુ ન વસિયો કવણ કિયા ઈણ કમ્મા મેહવશે જીવ સમઝે નહિ- ' મરમ કમ્મા ને ધમ્મા... . ૨ ત્રિશલાદે દેરાણી હતી દેવાનંદ જેઠાણ વિષય લેભ વશ કાંઈ ન જાણ્યું કપટ વાત મન આણી..
૨
)
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ એસા શાપ દિયા દેરાણી તુમ સંતાન ન હન્યા કર્મ આગળ કેઈનું નવ ચાલે ઇંદ્ર ચક્રવતિ જે . ગૌતમ દેરાણકી રત્ન દાબડી(લી) બહુલા રત્ન ચેરાયા ઝગડો કરતાં ન્યાય હુએ જબ તબ કછુ નાણા પાયા.. • ૫. ભરતરાય જબ ઋષભને પૂછે હમે કઈ જિમુંદા મરચી પુત્ર ત્રિદંડી તેરો હશે વીસમા જિર્ણદા. . કુળને ગર્વ કી મેં ગૌતમ ભરત રાય જબ વાંધા મન વચન કાયાએ કરીને હરખે અતિ આણંદા.. , કર્મ સંગે ભિક્ષુક કુલ પાયા જનમ ન હવે કહી ઈદ્ર અવધિએ જોતાં અપહ દેવ ભુજંગમ તબહી.. ત્યાસી દિન તિહાંકણે વસિ હરિણગમેષી જબ આયા સિદ્ધરથ રાય ત્રિશલાદે રાણી તસ કુખે છકાયા.. ઋષભદત્તને દેવા નંદા
લેશે સંયમ ભાર તવ ગૌતમ એ મુગતે જાશે કહ્યો ભગવતી સૂત્ર મોઝાર... - ૧૦ સિદ્ધારથ રાય ત્રિશલાદે રાણી અચ્છત દેવલોકે જાશે બીજે ખંડે આચારાંગે તે સુત્રે કહેવાશે... ' તપગચ્છપતિ શ્રી હીર વિજય સૂરી દિયે મને રથ વાણી સક્લચંદ પ્રભુ ગૌતમ પૂછે ઉલટ મનમાં આણી... - ૧૨
La કાવિક વારિખિલ મુનિની સઝાય (૧૨) ધન ધન મુનિવર સંજમ વર્માજી પરિહર્યા પાપ અઢાર રે સમતા આદરી મુનિ મમતા તજી જી સમ્યકક્ષમા દયા ભંડાર રે...ધન ૧ ત્રાષભવંશ દ્રવિડ કૂપ પુત્ર બેજ દ્રાવિડ અને બીજે વારિખિલ રે ભૂમિ નિમિત્તે રણરસીયા થકાછ નાપસ ગે કાડ્યો સલ્લ રે ૨. સંયમ લીધે ભટ દશ કોડથી પહોતા સિદ્ધાચલ ગિરિ ઈંગ રે અણસણ કરી નિજ તત્વે પરિણમ્યજી ત્રિવિધ ૨ સિરાવી સંગ રે ૩ રત્નત્રયી રમી આતમ સંવરજી ઓળખી છેડે સર્વ વિભાવ રે પ્રત્યાહાર કરી ધરી ધારણા વળગ્યા નિર્મળ ધ્યાન સ્વભાવ રે ૪ મૈત્રી ભાવ ભજી સવિ જીવથીજી કરૂણાભાવ દુઃખીથી તેમ રે પંચ ગુણની નિત્ય પ્રમેહતાજી સુભા શુભ વિપાકે મધ્ય પ્રેમ રે ૫. પિંથે શ્રી અરિહંતાદિક તણીજી મુદ્રા આસન શુભગા કાર રે
ધ્યાતા અતિશય ઉપગારી પણુંજી ધ્યાન પદસ્થ થયે સુવિચાર રે . ૬ નિમલ સિદ્ધ સ્વભાવે તન્મયીજી જ્ઞાનાદિક ગુણથી થર ભાવ રે સિદ્ધ શુદ્ધ ગુણ ગુણ ગાવતાં અવલંબે રૂપસ્થ સ્વભાવ છે . ૭.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________
દુખપત્રાયન ૧૦માની સઝાયા
સત્તાગત આતમ ગુણ એકતાજી ભેદ સ્વભાવે થઇ અભેદતાજી માહયે ઘાીદળ ક્ષય થયાજી સિદ્ધ થયા દશ કેડી મુનિવરૂજી
કાર્તિક શુદ્ઘિ પૂનમ જે સિદ્ધાચલેજી વન્દે પૂજે ધન નર તેહ રે ઉત્તમ ાંત પામી શિવ સુખ લહેજી થાયે તે અનુપમ સુખ ગેહ રે ૧૦૦
ગાવા ધ્યાવેા ધરી આણું રે સિદ્ધાચલ સિદ્ધા મુનિરાયનેછ
5 દુમત્રાઘ્યયન ઉત્ત૦
૧૧૧૫૪
ધ્યાતા નિજ ગુણ દ્રશ્ય પર્યાય રે તન્મય તત્ત્વ માહ વિલાય રે...ધનપામ્યા નિ`લ કેવલજ્ઞાન રે કાર્તિક શુદ પુનમ દિનમાન રે
સમવસરણ સિ`હાસનેજી રે દેશમાં ઉત્તરાધ્યયનમાં રે
૧૧.
સદ્ગુરૂ પાઠક શ્રી દીપચ'નેાજી (શષ્યગણ ભાખે દેવચંદ રે..... ૧૦ માની સાયો ૧૨૫૦ વીરજી કરે રે વખાણુ દીયે ઉપદેશ સુજાણુ • • સમયમે (ના)રે ગેાયમ મકર પ્રમાદ પરિહર મદ વિખવાદ. પડતાં લાગે ન વાર સ્થિર ન રહે. સસાર...
ક્ષણ એક રહે જલ ભટ્ટ
વીર જિનેશ્વર ઉપદિશેજી રે જિમતરૂ પંડુર પાંદડુ જી રે તિમ એ માણસ જીવાજી રે ડાભ અણી જળ એસનેાજી રે
તિમ એ ચ’ચલ(નર તિરિ)વડાજી રે ન રહે ઇશ્ન નંદ...
સૂક્ષ્મ નિગેાદ ભમી કરીજી રે લાખ ચેારાસી (છત્ર)થેનિમાં શરીર જરાયે જજજી રે ઇંદ્રિય ખલડીણા થયાજી રે ડંકા વાગે મેતના રે જીવને ઉપક્રમ લાગતાં રે દશ દૃષ્ટાંતે દૈહિલે રે શિવ પુર દ્વારને ખાલવા રે ભવસાયર તરવા ભણીજી રે તપ-૪૫ સયમ આદરાજી રે ઇમ નિપુણી પ્રભુ દેશના રે પાપ પડેલ પાછાં પડયાં ગૌતમના ગુણુ ગાવતાંજી રે વાચક શ્રીકરણ ઈમ ભણેજી રે
સિરા ચડયા વ્યવહાર રે લાગ્યે નભવ સર... શિરપર પળીયા રે કેશ પગ પગ પેખે કલેશ... શિરપર સાત પ્રકાર ન જુએ વાર કુવાર... નરભવ મળીયે છે હાથ ચાવી છે સગાથ... સચમ પ્રવહુણ પૂર મેાક્ષનગર છે દૂર... ગણુધર થયા સાવધાન પામ્યા કેવલ જ્ઞાન... ઘર સ`પતની રે કાડ (પ્રણમુ) વંદુ એ કરજો....
..
20
*
4
..
..
પ્
७
૧૦
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧૬
વીર વિમલ કેવલ ઘણીજી ઉત્તરાધ્યયન દેશમે કહ્યોછ
બહુ ભવ ભમતાં પામીયેાજી પાકુ પીંપળ પાંદડુ જી ખીજા` કુપળ ઉપરેજી ડાભ અણી જલબિંદુએછ શ્વાસાન્ધાસને વાયરેજી નરભવ થા। આઉખાજી આતમ ધર્મ રસિક થઈજી નિશ્ચે નર ભવ ક્રેાહિલેાળ ક્રમ અજાડિ બાંધીયાજી પૃથ્વી અપ તેઉ વાયરાજી સાધારણમાં અનંત છેજી સગ અડભવ પ'ચિ'દ્રીના જી એમ કાયસ્થિતિ ભવ સ્થિતિજી સસરતા સસરમાંજી ગોઢા કમ વિપાકથીજી
પુણ્યક્ષેત્ર આ પશુ જ આય થાડા અના થીજી આપણે પણ દહિલેાજી વિગલેન્દ્રિય દીસે ઘણાજી પચેદ્રિપુરી મલીજી
કુતીર્થ' રાચે ઘણાજી સાંભળતાં પણ દેહિલી જી સહતા પણ જીવડેછ 'જલી જલ પરે આઉખુ જી પંચેન્દ્રિયનુ ખલ થટેજી અરતિ ગડુ વિચિકાજી કાયા ક`ચન કુપળીજી રાગ તો અમઉપરેજી “પાણીમાં પંકજ પરેજી
સજ્ઝાયાદિ સોંગ્રહ
[૧૨૫i]
સકલ જંતુ હિતકાર હિત શિક્ષા અધિકાર ગુણવતા ગાયમ ! મકરા ચરણધમ` પ્રસાદ... -પર્વને ભૂમિ પડત જીવિત તેમ ઝરત..
ક્ષણના પ્રમાદ ગુણવંતા ૧
.
સ્થિર રહે કે'તા કાલ વિત તેમ વિસરાય...
ઉપક્રમ કેાડી જ’જાલ
પાતિક પંકે પખાલ... ભમતાં કાળ અનંત ચેતન હસ્તિ મહત... બાદર વનમાં અસ ખ અિતિ ચરિદ્ર સખ... નારક સુર એકવાર કિહાંથી નર અવતાર... બહુલ પ્રમાદી વ નરભવ દૂર અતીવ... નરને દુલ ભ હાય સ્વૈચ્છાદિક કુલ જોય... પંચેન્દ્રિય નીરોગ કઠિણુ કર્મીના ભાગ... દુલહે। જિન વચન મિથ્યા વાસિત મન...
સહા કહે વીર વિરતી વિષય નહિ ધીર... સમય સમય ઝરે દેહ જેમ દીવામાંહે સ્નેહ... આતંક વિવિધ પ્રકાર ગળે જેમ 'કણુખાર... આદરા ક્ષાયિક ભાવ જેમ હૈયે સિદ્ધ સ્વભાવ...
"
18
..
..
..
..
U
..
..
"..
3
..
+
७
- ૧૧
←
૧૦
૧૨
૧૪
૧૫
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્રૌપદીની સજા
૧૧૧૭ છડી ધણ કણ ગેહિનીજી મિત્ર કુટુંબ પરિવાર ફરી આદરે નહિં પડે તેમ ધરે સંયમ ભાર...ગુણવંતા૦૧૬. વિષમ કાળે નહિં કેવલીજી પણ તિહાં ધમી જીવ સંપ્રતિ શિવમાગ છતેજી કેવલ જ્ઞાન પ્રદી(વ) પ... . ૧૭ બહુ કંટક પંથ પરિહરી જી
અત્રે ઉત્તમ કામ જ્ઞાન શ્રદ્ધા ચરણે રોજી જેમ લહે પદ નિર્વાણ... - ૧૮ કોઈક માનવ માર્ગમાં જ અતુલ ઉપાડે ભાર ઉન્માગમાં પડયે રહે
તેમ ન કરે અણગાર... ભવ સાયર તરવા ભણીજી સંયમ પ્રહણ પર તપ જપ કિરિયા આદરજી (આકરીજ) મોક્ષનગર છે દૂર.. લવૂણ સમુદ્ર તર્યો જેણે જી ગેપદ કેઈ માત પંડિત વીર્ય સ્વભાવથીy. ભવ પાર ગત થાત.... દેહ દારિક વૈક્રિયજી આહારક તૈજસ કર્મ છડી ગાયમ શિવ લહેજ સાદિ અનતે ધમ. ક્ષમા વિજયજન વીરના વચણ સુધારસ રેલ સીચે આતમાં રામમાંજી પ્રસરે બહુ ગુણવેલ....
* સદીની સજ્જા (૧ર/ કૃષ્ણજી ! તમને કહું કોડ કે સુણો પ્રભુ વિનતિ રે લોલ પ્રભુજી નહિ કાંઈ માહો દેષ કે નઠેર થયા મુજપતિ રે લેલ- ૧ - તમને એવડી રીસ કે કરવી કેમ ઘટે રે લોલ » લખાયા છઠીના લેખ કે મટાડયા નવિ મટે રે લોલ... ૨. . દેષ તમારે નહિં કાંઈ કે કિરતાર એક મને ગમે રે લોલ | છોરૂ કરૂ થાય કે માવતર તો અમે રે લેલ... ૩ બાંધવ તુજથી મોટી લાજ કે કાજ વિચારીએ રે લોલ પ્રભુજી વિનવું ગદ બિછાવી કે રેપ નિવારીએ રે લોલ... ૪ , તમે મોટા મહાર જ કે મનમાં જાણીએ (સમજીએ)રે લેલ
પિતાના પરિવારને , દીલમાં આણીએ રે લોલ.... પ. 2. મોટા હોય દાતારકે મુખે બોલે મીઠડે રે લોલ
મે ટ ન મૂકે આળકે કરે અણદીઠડું રે લોલ... દ્રોપદી તારા પતિના બેલ કે ક્ષણ ક્ષણ સાંભરે રે લેલા
. એણે જે કીધા કામ કે – વૈરી પણ નવિ કરે છે.. એહને બળ દેખાડું આજ કે મનમાં રીસ ચડે રે લેલ સુણી રાણી મનમાં વિલખાણ કે આખે આંસુ ઢળે રે લોલ..
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૧૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ
ભાઈ ? એવડે ન રાખે રેષ કે ઉભી એમ ટળવળે રે લોલ પ્રભુ કાંઈ કુંતા માતની લાજ કે દિલમાં આજે રે લેલ. ૯ પ્રભુજી પાંડુરાય નિહાળી કે મનમાં જાણો રે લેલા
- ગૌ બ્રાહ્મણ પ્રતિપાલ કે સો તમને કહે રે લેલ ૧૦ . તુમ ચરણે જે આવે કે સો નરવીર બને રે લોલ - કઠોર થયા તમે આજ કે કિમહેશ હવે સરે રે લેલ ૧૧
કઠીન કરમની વાત કે વાંક કેઈને નહિં રે લેલ માણસ હશે એહ કે વાદી ઘણું થશે રે લોલ... ૧૨ બ્રહ્મા કેરો લાજ કે રાખી હેત ધરી રે લોલ કરણીતણું ફલ એહ કે વિનવે તમારી બેનડી રે લેલ ૧૩ પૂર્વભવના પાપ કે તાસ વેળા પડી રે લોલ એવડી તમારી સ્થિતિ કે હવે હું કેમ સહુ રે લેલ - ૧૪ હેયે એવું ન રાખો કે ઝાઝું શું કહું રે લોલ રાખે માહરી લાજ કે છોરૂ કરી છોડજે રે લોલ... - ૧૫ મૂકે મનની રીશ કે વહેલે રથ જેડ રે લોલ એવા વચન સુણી જદુરાય કે મનમાં વિચારજે રે લેલ.... ૧૬ રાખે એવી ધીર કે એમ મન વાળજે રે લોલ - કેશવે ઉપાડી લેહ દંડ કે કેપ કરી તિહાં રે લેલ , ૧૭
પાંચ રથને કર્યા ચકચૂર કે પાંડવ ઉભા રહ્યા રે લોલ ભાખે રોષ ધરી હરિરાય કે આણામારી વહી રે લોલ. - ૧૮ પાંડવ સુણે તમારે પરિવાર કે રહેવા નહિં દીયે રે લેલ રહેજે દષ્ટિ થી તમે દૂર કે પાસે મત આવજે રે લેલ. ૧૯ પ્રભુજી મન તૂટયું ન સંધાય વૈ સહિ એમ જાણુજે રે લોલ
એ મદનને કામ કે કોટ વસાવીએ રે લોલ. ૨૦ , રૌન્ય સકલ તેણવાર કે સન્મુખ આવજે રે લોલ - દ્વારાપુરી ચાલવા સહુસાથે કે પહોંચ્યા તે સડી રે લોલ... ૨૧ . એકસો પચાસમી ઢાળ કે ગુણ ભરી કહી રે લેલ ,નય વિજયની શીખ કે ભવિજન ધારજો રે લોલ એવા ગુણી તણું જે ગુણ કે દિલમાં આજે રે લેલ ૨૨
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્રૌપદીની સજઝાય
૧૧૧૯
૧
[૧રપ૩]
લજજા મોરી રાખે રે દેવ ખરી દ્રૌપદી રાણી યું કર વિનવે કર હાય સીસ ધરી ધૃતરસે પ્રીતમ મુજ હાર્યા વાત કરી નખરી... લજજા. દેવર દુર્યોધન દુશાસન એહની બુદ્ધિ ફરી ચીવર ખેંચે મહી સભામેં મનમેં ષ ધરી. ભીષ્મ દ્રૌણ કરણદિક સર્વે કૌરવ ભીક ધરી પાંડવ પ્રેમતજી મુજ બેઠા જે હતા છવ જરી.. અરિહંત એક આધાર અમારે શીયલ સંગ ધરી પત રાખે પ્રભુજી ઈણ વેળા સમક્તિ વંત સુરી.. તતખણ અષ્ટોત્તર શત ચીવર પૂર્યા પ્રેમ ધરી શાસન દેવી જય જયરવ વદે કુસુમની વૃષ્ટિ કરી. શીયલ પ્રભાવે દ્રૌપદી રાણી લજજા લાલ વરી પાંડવ કુંતાદિક સહુ હરખ્યા કહે ધન્ય ધીર ધરી... સત્ય શીલ પ્રભાવે કૃષ્ણા ભવજલ પારિતરી જિન કહે શીયલ ઘરે તસ જનને નમીયે પાય પરી.
[૧૨૫૪] આવ્યા નારદ મુનિવર પાંડવ પાંચ તણે ઘરે રે લેલ ઉઠી મળીયા યુધિષ્ઠિર રાય કે ભીમ હર્ષ કરી રે , અજુન નિકુલ બે જોડી હાથ કે નમન ભલું કરે રે તેમ વળી સહદેવ લાગે પાયે કે પધારે મુખ ઉશ્ચરે રે માંહે બેઠા કુંતા માતા કે દ્રૌપદી પરિવારશું રે તિહાં ગયે નારદ દેખી છે" સભા સહુ ઉડી હરખશું રે . દ્રૌપદી કી નવિ લગાર કે નવિ પૂજા કરી રે રોષે ભરાયે નારદ મનમાં કે બોલે રેષે કરી રે.. દ્રૌપદી પાંચ પાંડવની નાર કે મુજને કેમ નમે રે
એહને સંકટમાં નાખું આજ કે - તે મારૂં મનગમે રે ચિંતવી ચાલ્યો જાય આકાશ કે ધાતકી ખંડમાં રે , તિહાં છે પદ્મોત્તર વળી રાય કે આ (કોરીઝમાં રે.. .
૩
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨૦ .
સઝાયાદિ સંગ્રહ
બેલે નારદ સુણ પાર મુજ એક વાતડી રે લોલ એક છે દ્રૌપદી નામે નાર કે રતિસમ રૂડી રે સુણી તેડ પદ્યોત્તર વળી રાય કે દેવ આરાધી રે દેવ પાસે તેડાવી દ્રોપદી નાર કે નેહ જ ગાડીયે રે. . ૪ દ્રૌપદી તારે કારણે મેંય કે કઠેર જ દુઃખ સહયાં રે , ત્રીજે દિવસે તુજ મુખકમલના દરશન મેં લહયાં રે મુજને મળી(પુણ્ય પામ્યો) તાહ જોગ કે વંછિત સુખ વિલસીએ સુનજરે જેને સામું નાર કે ' દરિસણું દીજીએ રે તવ કહે દ્રૌપદી નામે નાર કે બંધવ ! રહે વેગળે રે મારે વ્રત છે મેટું છમાસકે શીનલ પાળું નિરમળું રે . બેયાનું નહીં હમણાં કામ કે સહી પછી જે હશે રે . એમ કહી વનિતા રહી તિહાં વાસ કે વળતું બહાં શું થયું(હસ્તે), ૬ પંચાલ(ઉંઘ)થી ઉઠયો યુધિષ્ઠિર રાય કે અરહુ-પરહુ જુએ રે , રાતની રાતમાં કયાં ગઈ નાર કે એમ થાકીને સુવે રે પ્રભાતે ઉઠી યુધિષ્ઠિર રાય કે ગામ ઢઢળીયું રે કેઈએ દીઠી દ્રૌપદી નામે નાર કે પડહો વજડાવીએ રે.... વનિતા શેધ ન મળી લગાર કે નગરી કે દેશમાં રે ત્યારે કુંતા ગઈ જદુનાથ કે કહું સુખ વેશમાં રે દિકરા ! દ્રૌપદી લઈ ગયે કોઈક વેરી દેવતા રે અમને તેહ ન મળી ત્રણ ખંડ કે શોધ કરી ઘો સુતા રે.. નારાયણે તવ દીધે કોલ કે બેલ છે માહરે રે દ્રૌપદી સંપું તુમ હાથે હાથ કે ભત્રીજે તારો રે એમ કહી ખબર કઢાવી ત્રણ ખંડ કે ભાળ ન મળી સતી રે એહવે નારદ આવ્યો તેણે કે પ્રગટ કરી સતી રે.. પાંડવ પાંચને વાસુદેવ સાથે કે પહોંતા(અગર)કકાપુરી રે જીત્યો પશ્નોત્તર વળી રાય કે દ્રૌપદી વારી હરી રે વજડાવી તિહાં છતને શંખ કે સહુ ઘરે આવીયા રે મંગલ થાયે શીયલ પ્રભાવ કે ઘર ઘર ગુઠી ઉછળી રે.... દ્રૌપદી પાળી નિમલ શીલ કે લીલ પામી ઘણું રે દ્રૌપદી પાળી આયુ બાલકે કે આગમ વચને સુણી રે પિરબંદર(રાજનગર)માં રહી ચમાસ કે સતી ગુણ વર્ણવ્યા રે , મુનિ(મયચંદ)હરખને શ્રાવક સહુએ ભલે ભાવે વિન રે - ૧૧
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________
દ્વાદશાંગીની સજઝાયો.
૧૧૨૧ દ્વાદશાંગીની સજા [૧૨૫૫] , હવે નવ તજ રે વીર ચરણ અરવિંદ સદા તુને ભજરે જિનારગુણ મકરંદ
ઇંદ્ર ભૂતિ ગણધર એમ ભાખે સાંભળજે તમે ભાઈ વાદ મિસે પણ ઈણ દિશિ આવ્યા પામ્યા મોક્ષ સજાઈ... હવે નવિ ૧ બ્રાંતિ ટળી મુજ મનની સઘળી અનુભવ અમૃત પીધે વિતરાગ પણ કરૂણ રીતે મુજને તેડી લીધે... . ૨ વા(સા)રૂ કર્યું જે તુમ ઈહાં આવ્યા ત્રિભુવન પતિ ગુરૂ દીઠે ચઉગતિ ભ્રમણ તણે ભય વાર્યો પાપ તાપ સવ નીઠે. અગ્નિભૂતિ પમહા એમ ચિંતે ભાવ ચિંતામણિ લાધે એહની સેવ કરી ઉલાસે નિજ પરમારથ સાધો. કરજેડી વંદી એમ ભાખે પ્રભુ સામાયિક આપે સર્વ અસંયમ દૂર નિવારી અમને સેવક થાપ.. સામાયિક પ્રભુ મુખથી પામી સંયત ભાવે આયા ઈંદ્રાદિક અનુમોદન કરતા ઇંદ્રાણી ગુણ ગાયા.. તત્વ પ્રકાશ કરો જગ નાયક કર જોડી સવિ માગે તત્વ પ્રકાશક ત્રિપદી આપો કરૂણાનિધિ વીતરાગે.... વીર વચન દિનકર કર કરશે જ્ઞાન કમલ વિકસાણે જીવ અજવાદિકને સઘળે વક્તવ્ય ભાવ જણાશે દ્વાદશ અંગ રચ્યા વિણ અવસર વાસક્ષેપ પ્રભુ કીધે ચઉવિત સંઘાણે અધિકારી શ્રી ગણધર પદ દીધો. ત્રિશલાનંદનું સેવન કરતાં નિજ રત્નત્રયી ગહીયે આત્મ સ્વભાવ સકલ શુચિ કરવા દેવચંદ્ર પદ લહીય... , ૧૦
1૧૨૫૬] વીર જિનેશ્વર જગ ઉપકારી ભાંખે ત્રિપદી સાર રે ગણધર બેલ વચ્ચે અતિ નિર્મલપસ શ્રુત વિસ્તાર રે... વીર. ૧ દષ્ટિવાદ અધ્યયન પ્રકાશ્યા પરિક સૂત્ર અનુગ રે પૂર્વ અનુગ પૂવગત પંચમ ચૂલિકા શુદ્ધ ઉપગ રે... .. ૨ વસ્તુ સત્કાર સુવિધિને દેશન કારણ કાર્ય પ્રપંચ રે પૂર્વગત નામે વિસ્તાર્યો એથે બહુ ગુણ સચ રે. , પ્રથમ પૂર્વ ઉદ પ્રરૂપે અગ્રાયણી પૂર્વ દ્વિતીય રે વીર્ય પ્રવાદ ને અસ્તિપ્રવાદ એ જ્ઞાનપ્રવાદ અમેય રે.. . - સ
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨૨
સઝાયાદિ સંહ
સત્ય પ્રવાદ તે આત્મ પ્રવાદને કમ પ્રવાદ પહૂર રે પ્રત્યાખ્યાન વિદ્યા સુપ્રવાદન કલ્યાણ નામ સનૂર રે . વીર. ૫ પ્રાણવાય ક્રિયા સુવિ સાલહ સુગુણ લેક બિંદુસાર રે પ્રથમ કો ગણધર તેણે પૂરવ નામ થયે સુખકા રે... ગહન અથ ભાષા અતિ સંસ્કૃત સમઝે અતિ મતિવંત રે તેણે શ્રીસંઘે વિનવ્યા ગણધર સુગમ પ્રકાશે સંત રે... - ૭ જગત દયાલ આચારજ બન્યા આચારાંગે આચાર મોક્ષનો દ્રવ્ય ભાવ પ્રધાન રે... સૂયગડાંગે તત્વને શોધક ઠાણુગે દશ ઠાણું રે સમવાયાંગ બેલ વિવિધ છે આગમને મંડાણ રે.. વિવાહપની નામ ભગવતી અતિ ગંભીર ઉદાર રે જ્ઞાતા ધમ કથા મુનિચર્યા ઉપાસક દશા વિચાર રે.. . અંતગડ દશા અનુત્તરવવાખ દશા પ્રશ્નત વ્યાકરણ રે સૂત્રવિપક એ અંગે અગ્યારે ગુંથ્યા અથ સુવરણ રે... - ૧૧ અર્ધમાગધી ભાષા મનહર સાવજનને હિતકાર રે ગણધર વચન તે અંગ કહીએ શેષ પયના સાર રે.... , એ જિન આગમ અતિ ઉપકારી કેવલજ્ઞાન નિદાન રે અભ્યાસ મુનિ આતમ હેતે નિર્મલ સમતા થાન રે.. .. ૧૩ શ્રુત સજઝાયે જિનપદ લહીયે થાયે તાવની શોધ રે દેવચંદ્ર આણાયે સે
જેમ લહા શુદ્ધ પ્રબોધ રે.... , ૧૪ F દ્વારિકા નગરીની સઝાય રિપ૭] દુહા : દેશનું બંધ આરડે દુઃખ ધરતા મનમાંય
બળતી દેખી દ્વારિકા કીજે કવણ ઉપાય. રન ભીત સુવર્ણ તણું તેલ બળે તકાળ
સુવર્ણથંભા કાંગર જાણે બળે પળ... ઢાળ : બળતી દ્વારિકા દેખીને રે ભાઈ થયા ઘણું દિલગીર છાતી તે લાગી ફાટવારે ભાઈ નયણે વછુટયાં નીર રે..માધવ એમ બેલે ૧ બે બંધવ મળીને નિહાં રે ભાઈ વાત કરે કરૂણાય દુઃખ સાલે દ્વારિકા તણું રે . અબ કીજે કવણ ઉપાય રે.. .. ૨ કયાં રે દ્વારિકાની સાયબી રે .. કિહાં ગજદલને ઘાટ સ્વજન મેળવે કિહાં ગયે રે. ક્ષણમાં હુએ ઘણુ ઘાટ રે.... ૩
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨૩
દ્વારિકા નગરીની સઝાય સારથી ઘડા રથ બળે રે ભાઈ બેંતાલીસ બેતાલીસ લાખ અડતાલીસ કરેડ પાળા હતા રે.. ક્ષણમાં હુઈ ગયા રાખ રે...માધવ૦૪ હળધરને હરિજી કહે રે , ધિક કાયરપણુ મેય નગરી બળે મુજ દેખતાં રે , મુજ જેર ન ચાલે કેય રે..... ૫ નગરી બળે મુજ દેખતાં રે , રાખી ન શકુ રે જેમ ઈદ્ર ધનુષ મેં ચડવીયું રે , એ બળ ભાંગ્યું કેમ રે.. , જિણે દિશે જોતાં તેગી દિશે રે સેવક સહસ્ત્ર અને હાથ જોડી ઉભા ખડા રે . આજ ન દીસે એક રે... . મેટા મેટા રાજવી રે , શરણે રહેતા અહીં ઉલટો શરણે તાકીયે રે વેરણવેળા આંહીં (આઈ) રે.. ૮ વાદળ વીજ તણી પરે રે .. (બુદ્ધિ) બદલાયે સેય ઈણ દુનિયામાં આપણે રે - સગો ન દીસે કેય રે.. મહેલ ઉપગરણ આયુધ બળે રે બળે સહુ પરિવાર આ આપદા પર પડી રે , કીજે કવણ વિચાર રે.. - ૧૦ વળતાં હળધર ઈમ કહે રે , પ્રગટયાં પૂર્વના પાપ બીજું તે સઘળું રહ્યું રે , માંહીબળે માય ને બાપ રે.... ૧૧ દેનું બંધવ મોહી ધસ્યા રે , નગરીમાં ચાલ્યા જાય રથ જોડીને તેણે સમે રે , માંહી ઘાલ્યા માત ને તાત રે . ૧૨ દનું બંધવ જુતીયા રે એ આવ્યા (ળ) કોટ ને માંય
નું બંધવ બહાર નીકળ્યા રે , દરવાજે પછીયે આંય રે... - ૧૩ પાછું વળીને જુએ તિહાં રે , થયા ઘણું દિલગીર છાતી તે લાગી ફાટવા રે , નયણે વય નીર રે.. . ૧૪ હધરને હરિજી કહે રે , સાંભળ બાંધવ વાત કે દિશે આપણે જોઈશું રે , તે દિશા મને બતાવ રે... . વચન સુણી બાંધવ તણું રે , હળધર બેલે એહ પાંડવ ભાઇ કુંતા તણું રે , ચાલો હવે તેને ઘેર રે. . વયણ સુણી હળધરતણાં રે , માધવ બોલે એમ દેશવટો દેઈ કાઢીયા રે , તે ઘર જાવું કેમ રે... તે તેનાં કારજ કીધાં રે , ધાતકી ખંડ મેં જાય દ્રૌપદી સેંપી આણને રે તે કેમ ભૂલશે ભાય રે પાંડવ મથુરા પ્રગટી જિહાં રે , અને પૂર્ણ સમુદ્રવીર તે નગરી ભણી ચાલીયા રે . બાંધવ બહુ સુધીર રે. . ૧૯
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧ ૨૪
સઝાયાદિ સંગ્રહ
કન ધના કાકીદી અણગારની સજ્જા ૧૨૫૮ ચરણ કમલ નમી વીરના રે પૂછે શ્રેણીકરાય, મુનિશ્ય મન માન્યો ચાદ સહસ મુનિ આપના રે અધિકે કુણ કહેવાય... » જિન કહે અધિક માહરે રે ધન ધન અણગાર છતી ઋદ્ધિ જેણે પરિહરી રે- તરૂણ તજી પરિવાર સિંહ તણી પર નીકળી રે પાળે વ્રત સિંહ સમાન કેધ લેભ માયા તજી રે દૂર કીધે અભિમાન.. મુજ હાથે સંયમ ગ્રહી રે પાળે નિરતિચાર છઠ છઠ આંબીલ પારણે રે લીયે નિરસ આહાર કોઈ ન વંછે માનવી રે તે લે ઈદ્રિય આધાર ચાલંતા હાડ ખડખડે રે. જિમ ખાખરના પાન... સકટ ભર્યું જેમ કોયલે રે તિમ ધન્ના મુનિનું વાન પાંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિશું રે રંગે રમે નિશદીશ... સર્વાથ સિદ્ધ સુખ પામીયા રે ધન ધને અણગાર નવમે અંગે જેહનો રે વીરે કહ્યો અધિકાર પંડિત જન વિજય તણે રે મેરૂ નમે વારે વાર પ્રાતઃ ઉડીને તેનું રે નામ લીજે સુવિચાર ..
[૫૯] ધન ધને મુનિ વંદીએ રે (લાલ) શ્રીહરિતણાં અણગોર રે મહામુનિ કાકાદીપુરમાંહે વસેરે
. ભદ્રા મારા મહાર રે , ધન ૧ તૃણ જેમ છડી સંપદારે ૫ લીધે સંયમ ભાર રે , તપ કરી કયા શોષવી રે , કીધે ઉ.બિહાર રે
૨ શુદ્ધ કિરા પાળે સદા રે , છાંડી સર્વ પ્રમાદ રે , વીર વાણે એકદા રે , સુણ તજે સંવાદ રે . . ૩ ચૌદ હસમાં કો'નહિં રે . ધના સમે અણગાર રે , તપ જપ સંયમ આગળ રે , પાળે શુદ્ધ આચાર રે ,, ,, શીધ્રથી શિવ સુખ પામશે રે ,જહાં છે સુખ અનંત રે , અહિનાં ગુણ ગાતાં થકાં રે ભ ભવ દુઃખ ના સંત રે , - ૫ સુર નર સુણી હર ખ્યાં ઘણું રે - વાંદે મુનિવર પાય રે નીરાગ(મામા)માંહે તે નૌલ રે , દીઠાં આવે ટાય રે અનુત્તરોવવામાં કહ્યો રે ધનાને અધિકાર રે વિદ્યા કીતિ કહે સાધુ રે નામ થકી વિસ્તાર રે - ૭
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધના કાક'દી અણુગારની સજ્ઝાયા
[૧૨૬૦ થી ૩]
હા ઃ કર્મરૂપ અરિ જીતવા પ્રણમુ તેડુના પયકમલે
ગુણધના અણુગારના સાન્નિધ્ય કરો શારદા
ધીર પુરૂષ મહાવીર એક ચિત્ત સાહસ ધીર... કહેતાં મનને કેડ
જાપે થાયે જોડ...
૧૧૨૫
જિત
૧
..
AD
L
કાઢી નગરી કુરા ભુજબળે કરી અરિયછુ જીપે તેહનગરી માંહે નિરામાધ ધન સે:વન ખત્રીસ કેડી તસ સુત ધન્ને ઋણુ નામે એક લગ્ન ખત્રીસ સારી સેાવન વાણી શશી વયણી લહી દિલસે સુખ સગ્રેગ એહવે જિન મહાવીર આવ્યા કાંકઢીને ઉદ્યાને વન પાલકે વિનન્યે ત્રણ લેાકતા હિતકાર પ્રીતિ દાન હરખશુ દેઇ ચતુરગી પંચ અભિગમે શિન વદે પરિવાર શું શહ ધન્ના આન્યા સુણી દેશના અય સમણી ઘેર આવી અનુમતિ માગે ઇમ સુગ્રીને મૂર્છા ખ ઇ તુ' તેખન વય સુકુમાલ અનુમતિ કેાઇ ન દેશે
શત્રુરાય ભલેરે, હા રાય જિનગુણુરાગી તેજે કરી દિયર દીપે હા... વસે ભદ્રા સારથ વાહી હૈા સુ ંદર સેાભાગી કાઈ ન કરે તેહની જોડી હા.... અનુક્રમે જોબન વય પામે હૈ પરણાવી માંયે નારી હા... મૃગ નયણી ને મન હરણી હા ઢગુદકની પરે ભાગ હા... વિચરતાં ગુણુ ગ`ભીર ઃ જિનજી સેાભાગી પહેાંડ્યા પ્રભુ નિરવદ્ય સ્થાને હું, પ પાઉધાર્યો જિન સુખ દાય હા વિજનને તારણહાર હા..... ૬ દળ સાથે લેઇ હૈા રાય જિન ગુણુ રાગી સુણે દેશના મન આણુ દે હા.... વણુ તે એક મન્નાહા સુદરસેાભાગી વૈરાગી થયા ગુણ ખાણી હા... ૮ ને સંયમ ને રાગે હા કુંવર સેાભાગી જાગી કહે ભદ્રા મા હા... ચ્છ ! ભાગવ લેગ રસાલ હૈ। પાડાશી સયમ લેશે હા... १० એહવે તિહાં બત્રીસે આવી ભામની નીર ભરી આંખે હૈ। (પચુડા સેભાગી
રાય
20
.
10
.
૧૧
ગદ્ગદ્ વચને કહે ગુણવંતી વિષ્ણુ અપરાધે વ્હાલા (પદ્મિની) ઘરણીને પીડા ઉપાદ્ય શાને પરણી કંપયુ અમને જો છેાડી (ત્યજી) છે તે પિયુ અમચા
આગળ ખાળા નાખતી હા કાંઘો છે. ટાઢો માર હે કાણે કહી મુતિની વાટ હા ચિહું લેાકતણી મળી શાખા હૈ. તુમે અવગુણુ કાંઇક દાંખા હૈ,૧૩
૧૨
..
M
10
૩
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨૬
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૨ [૨૬] ઢાળ ઃ કહે અને કામિની પ્રત્યે કાજ ન આવે કેય રે
પરભવ જાતાં જીવને મેં વાત વિચારી જોય રે.. કહે છે માત પિતા બંધવ સહુ પુત્ર કલત્ર પરિવારે રે સ્વારથના સહ કે સગા મળીયા છે સંસાર રે.. . ૨ નારી નરકની દીવડી દુર્ગતિની દાતાર રે વીરે વખાણ વખાણમાં મેં આજ સુણ્ય અધિકારરે.... ૩ તેણે રતિ એ ઘરવાસમાં હું રહેતાં નથી લતે રે સુખ પામીશ સંયમ થકી અરિહંતની આણું વહંત રે. ૪. માતા ને માનુની હવે વડ વૈરાગી જાણે રે અનુમતિ આપે દીક્ષા તણી પ્રીતિ ન હોય પરાણે રે... , પ
૩૧રર. ઢાળ : ગઈ ભદ્રા લેઈ ભેટશું રે પજિત શત્રુની પાસ
નૃપતિને પ્રણમી કહે રે અવધારે અરદાસે રે... વૈરાગી થયે મારે નાનડીયે સુકુમાળ વીરવચન સુણીકરી ચારિત્ર લે ઉજમાળો રે...વૈરાગી રે તિણે પ્રભુ તમને વિનવું રે કરવા એછવ કાજ છત્ર ચામર દીયે રાઉલા રે વળી નોબતના સાજે રે... , ૩ તે નિસુણ રાજા કહે રે સુણે ભદ્રા સનેહ ઓચ્છવ ધાને અમે રે કરશું દીક્ષાનો એહા રે.. .. જિતશત્રુ રાજ હવે રે આપ થઈ અસવાર ભદ્રાને ઘેર આવીયા રે જિહાં છે ધન્ન કુમારશે રે... ૫ ધનાને નવરાવીને સે પહેરાવી શણગાર સહસ વાહક સુખ પાલમાં રે બેસાર્યો તેણીવારે રે.. . ૬ છત્ર ધરી ચામર કરી રે વાજાં વિવિધ પ્રકાર આડંબરથી આણું રે જિનકને વનહ મઝારે રે તિહાં શિબિકાથી ઉતરી રે ખુણે ઈશાને રે આય આભરણ દઈ માતને રે કેચ કરે ચિત્ત લાય રે.. . વાંદી ભદ્ર વીરને રે કહે સુણે કરૂણાવંત દેઉં હું ભિક્ષા શિષ્યની રે હેરે ત્રિભુવન કે તે રે.. - ૯ શ્રી મુખે જિન વીરજી રે પંચમહાવ્રત (દેહેવા ધનાને ત્રિભુવન ઘણી રે ઉચરાવે તતખેવો રે... . ૧૯
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________
પન્ના ઢાક'દી અણુગારની સજ્ઝાયા
કહે પન્ના અણુગા૨
પરંચમહાવ્રત ઉચ્ચરી ૨ આજ થકી કલ્પે હવે રે સુક્ષે! પ્રભુ જગદાધારા રે...વૈરાગી૦૧૧ શ્રુતપ અખિલ પારણે કરવા ચ!વજીવ ર્ષણમાંહે એ નહી રૂએ તપ કરવા સૌ રે ..
ભદ્રા વાંઢીને વળ્યા રે નયી રાજગૃહી અન્યદો રે ભાવસહિત ભક્તિ કરી ૨ વાંઢીને શ્રી વરને રે ચૌદ સહસ અણુગ ૨માં ૨ કહા પ્રભુજી કરૂણાકરી રે
૪
શ્રેણીક સુણુ સહસ ચૌદમાં ચારિત્રીયે ચઢતે ગુણે
તે મુનિવર જન્મ વદીએ કાયા તે કીધી કાયલેા બન્યા દ્વૈતપ આંબિલ પારણે માખી ન વ છે તેહવે
વૈલીથી નીક્ષુ' તુ ખડું સૂકવી લીાયા વળી
આંખે એ ડી'તા તગે હાડ એ સૂકા અતિ ઘણા જુજુઇ દીસે આંગળી જંઘા એ સૂકી કાગની આંગળી પગનો હાથમી ગાંડા ગણાયે જુજુઆ
ગેાચરી વાટે ખડખડે ઉટના પગલાં સારખા
પીડી એ સૂકી પગ તણી ચાલે તે જીવ તણે ખળે
૧૧૨૭
કરતાં વીર વિહાર પહેાંત્યા બહુ પરિવારે રે .. શ્રી શ્રેણીક ભૂપાલ પૂછે પ્રશ્ન રસાળા રે... કુણુ ચઢને પરિણ'મ નિરૂપમ તેહનું નામ રે...
.
.
..
૧૨
૧૩
૧૪
,, ૧૫
[૧૨૬૩]
ગુણવ'તા હા ચિરૂએ છે જેહુ કે તપે મળીચા હા તપસીમાંડે એહ કે ૧
મુનિ ૨
એહુ ધન્યજ હા. ધન્ના અણુગાર કે બાવળ હા જાણે દીસે છાર કે, તે લીચે ની(અ)રસ હૈા વરસતમ આહાર કે દીયે આણી હૈ। દેહને આધાર કે,,૩ તાડાને હા તડકે ધયું (મ્યુ.) જેમ કે તે ઋષિનુ હા મ થું થયું' તેમ કે
૪
..
તારા તણી હા પર દીસે તાસ કે જીભ સુકી હૈ। પાંદડલું પલાસ કે.....૫ કેમ્ફ્રી એ હા નીસર્યા તિહાં હાડ કે દીસે જાણે હા કે જરણુ તાડ કે.... ૬ દીસે સુકી હૈા જિમ મગની શીંગ કે તપસી માંહે હૈ। ધારો એહ ધિંગ કે..... હી...ડતા હૈ જેહના દીસે હાડ કે ોઈ આસન હૈા બેડા થઇ ખાડ કે...,૮ થઈ જાણે હા ધણુ સરિખી ચામકે પણ કાયાની હૈ। નથી જેને હામકે.....૯
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ પરિહરી માયા કાયની શેષવાને હું રૂધિર ને માંસ કે અનુત્તર વાઈય સત્રમાં કરીવીરેહે ઋષિની પરશંસ કેતે મુનિ૧૦ ગુણ સુણી શ્રી અણગારના દેખવાને હૈ જાય શ્રેણીક રાય કે હાંડે તે વનમાં શોધતે ઋષિ ઉભે હે પણ નવિ ઓળખાયકે, ૧૧ જોતાં રે જોતાં ઓળખે જઈ વદે હે મુનિને પાય ભૂપ કે જેહવું વીરે વખાણીયું દીઠું તેહવું છે તાપસીનું રૂપકે ૧૨ વાંધી સ્તવી રાજા વન્ય ષિ કીધું છે અણુસણ તિહાં હેવ કે વૈભારગિરિ એક નાનું પાળીને હ વી ઉપન્ય દેવ કે... ૧૩
[૧૨૬૪ ઢાળ : ધન ધન ધનને કવિવર તપસી ગુણતણે ભંડાર
નામ લિયતા પાપ પણ લહીયે ભવને પારજી...ધનધન૧ તપીયાને જબ અણસણ સિધ્યું ભંડો પગરણ લેઈજી સાધુ આવીને જિનજીને વંદે ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેજી... - ૨ પ્રભુજી ! શિષ્ય તમારે તપસી જે ધને અણગારજી હમણાં કાળ કીધે તિણ મુનિવરે અમે આવ્યા ઈણવારજી.... ૩ સાંભળી વૃદ્ધ વજીર પ્રભુના શ્રી ગૌતમ ગણ ધારજી પુછે પ્રકન પ્રભુને વાંદી કરજેડી તેણું રજી. . ૪ કહો પ્રભુજી ધનનો અષિ તપસી જે ચારિત્ર નવ માસજી પાળીને તે કિણ ગતિ પહેર્યો તે પ્રકાશ ઉલ્લાસજી , ૫ સુણ ગાયમ શ્રી વીર પર્યપે જિહાં ગતિ સ્થિતિ શ્રીકારજી સર્વારથ સિદ્ધ નામ વિમાને પાપે સુર અવતાર... - ૬ આયુ સાગર તેત્રીસનું પાળી વી વિદેહે ઉપજશેજી આ કુલે અવતરીને કેવળ પામી સિદ્ધિ નિપજશે... ૭ એહવા સાધુતણું પાય વદી કરીએ જન્મ પ્રમાણજી જિહ્વા સફલ હવે ગુણ ગાતાં પામીએ પરમ કલ્યાણજી... ૮ રહી ચોમાસું સત્તર એકવીસે ખંભાત ગામ મેઝારજી શ્રાવણવદિ તીથી બીજતણે દિન ભૂગુનંદન ભલે વાર.. ૯ મુજ ગુરૂ શ્રી મુનિ માણેક સાગર પામી તાસ પસાયજી ઈમ અણગાર ધનાના હરખે જ્ઞાન સાગર ગુણ ગાયજી.. ૧૦
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધના કાક'દી અણુગારની સજ્ઝાયે
સરસતિ સામિણી વિનવુ એકી ભે' હું કિમ કહુ
ગુણવંતના હું ગુણ સ્તવુ નિદોષ નાખી તા દીચે
અત્રીસઈ ૨'ભા તજી વિકટ વૈરી દેઇ સિ કર્યો મીણુ દત લેહમયી ચિણ્યા
મેરૂ માથઇ કરી ચાલવું શરીર સુશ્રુષા નિવ કરઈ મુનિવર આઠઈ મદ ગલઈ
હાડ હીડતા ખડ઼ેખડઈ સરીર સતાષઈ” સુકળ્યુ
ન સા જાલ તે જૂજવી આવીસ પરીષહા જપવા
આંખ ઉડી તારા તગતગઈ સૂકી આંગુલી મગની ફળી શ્રેણીક શ્રી જિન વદોનઇં કુણુ તપસી તપ આગળા સાધુ શિરામણી જાણુજ્યે -આઠ ખાંણી કરમ ભરી શ્રેણીક હીડાઇ વન શેષતા ક ખેાખુ જિશ્યુ સપનુ
કુ
અઉઠ કેડિ રામ ઉત્હસ્યાં ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેશ કરી
માસ એક અણુસણુ કરી નવમાસ” કમ` ખેપવી કરી કાઉસગ્ગ ક્રમ એપન્યા હે સેવક સધા ભણુઈ
[૨૫]
માગુ' એકજ સાર એહના તપના નહીં પાર...(ગુણવ ́તના)
ન ધન્ના અણુગાર
ષટ્ટકાયા આધાર...
યતિ યૌવન વેષ
શ્રી જિનવર ઉપસ ...
કિમ ચાવસ્યા કથ
ખડગ ધારા પથ...
વાધઈ નખને કેશ વિષય નહિ લવલેશ...
કાયા ઢાગની જધ
ન કીધા વ્રત ભંગ...
સુલે। હીનઈ માસ રહેવુ. વનવાસ...
શ્રોત સરવા કાન
જિહ્વા સૂકું પાન.... પ્રશ્ન પૂછ્યુ એહ મુઝને કા તેહુ... ધન ધન્ના અણુગાર કાઢી નાંખઇ છે ખારિ...
દેખી ભૂલા ભૂપ તિસુ દીઠું સરૂપ...
હુઈ સફલ તે જાત ભાવે વાંદુ સુપાત્ર... ધ્યાયું. સુકલ તે ધ્યાન -પુ હતા અનુત્તર વિમાન...
૧૧૨૯
ચતી તારણું તરણુ સુઝનઈ સાધુનું શરણું...
L
""
D
..
N
20
2
ม
20
પ
૧૦
૧૩
૧૨
૧૩
૧૪
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________
hill
K
જ૧૩૦
સઝાયાદિ સંગ્રહ - ૧૨૬૬ થી ૬૮૧ જિન વચને વૈરાગીયે હે ધના માગે માત આદેશ કહે જનની મત મૂકજે • વહુયર જોબન વેશ રે હું વારી ધન્ના! ૧ હું તુજ જાવી ન દેશ
તું મુઝ પ્યારો પ્રાણથી ,, હું તુજ એ તુમસું અતિરાગિણી કુમાર કામણ વેસ
- ૨ તુમ વિરહે એ દેહલિ - મીન ન્યું નિરજલ દેસ તુ સુકમાલ સોહામણ એ સુંદર રૂપ સુકેસ - સંયમ મારગ દેહિલે , દુષ્કર કયું નિરવહેસ એ ઘર-કંચન-કામિની એ ભેગવી ભેળ વિશેષ - ભૂખ-તૃષા અતિ દેહિલી , પરીષહ કેમ સહેસ અરસ–નીરસ અન જિમવું , સ્વાદ નહિં લવલેસ વનવાસું વસ સદા . ધીરજ કેમ ધરેસ વનમાં રહે છે મરગલા હે અશ્માં તેને જોઈ સહન કરેસ , , ૬ કુંવર કહે માતા પ્રતે
એ સંસાર અસાર જનમ-જરી-મરણું ભર્યો છે કેઈ ન રાખણ હાર
| હો મેરી અમ્મા મેહ ન કીજે બે છે મેહ ન કીજે કેહર્યું
ઘો અનુમતિ આદેશ , કાજ સુધારૂં હું આપણું જેથી શિવ સુખ લેશ , ૮ ગિરી ન તેલઈ તેલતાં હે ધન્ના મંદિર ગિરિ ન ફેલાય છે મણ તણે દાંતે કરી , લેહચણા કેમ ચવાય રે હુંવારિ હુતુજ૦૯ કોકિલે કલકુજીત કરી હા અમ્મા તે તે વસંત પ્રતાપ તેમ તુઝને માંયે કરી , ટળસે સકલ સંતાપ, હોમોરી મેહ૧૦ કાયા-માયા-કામિની ' , જાતાં ન લાગે વાર કરમ શુભાશુભ જે કરે . તે ભેગવે આતમરાય હે મેરી..૧૧ લેઈ આદેસ એહવે
- સંયમ સાધુ આચાર અભિગ્રહ ઇણી પરિ આદરી - સુઝત લે આહાર - ૧૨ વીરે વખાણ્યું સૂત્રમાં . ધન ધનનો અણગાર સર્વારથ સિદ્ધિ ગયે
છ માસ કરી સંથાર હો મેરી , ૧૩ એક ભવે શિવ પામસે , ક્ષેત્ર વિદેહ મોઝાર અજરામર સુખ શાશ્વતી - જબ સે લાભ અપાર હો મારી, ૧૪ આલણપુરમાંહે રચે. . ધનાનો અધિકાર દેવ કહે ગુણ ગાવત . હવે જય જયકાર હે મેરી. ૧૫
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન્ના કાકંદીની સજા
૧૧૩૧
ઢાળ ૨ [૨૬] શીયાળામાં શીત ઘણી રે ધના ઉનાળે લવાય માસે જળવાદળાં રે , એ દુ:ખ સહયું ન જાય
હું તે વારી રે ધના ! આજ નહિં સે કાલ... વનમાં તે રહેવું એકલું રે ધન્ના કેણ કરે તારી સાર ભૂખ પરીષહ દોહિલે રે , મતકર એસી વાત
હો ધનજી ! મત લીયે સંયમ ભાર. ૨. વનમાં તે મૃગ એકલે રે માતા કેણ કરે ઉનકી સાર કરણ તે જેસી અપકી રે માતા ! કેણ બેટો કેણ બાપ
| હે જનની ! હે લેઉ સંયમ ભાર... ૩ પંચ મહાવ્રત કે પાળ રે ધન પચે મેરૂ સમાન બાવીસ પરીષહ જીતવા રે , સંયમ ખાંડાથી ધાર... ધનજી ૪ નીર વિનાની નદી કિસી રે ચંદ વિના કેસી રાત પિયુ વિના કેસી કામિની રે - વદન કમલ વિલખાય.. - પ. દીપક વિના મંદિર કિસ્યાં રે , કાન વિના કેસે રાગ નયણ વિના કિસ્યું નિરખવું રે પુત્ર વિના પરિવાર... તું મુજ અંધા લાકડી રે સે કઈ ટેકે રે હોય જે કઈ લાકડી તેડશે રે , અધે હશે ખુવાર... રત્ન જડિતને પિંજરો રે માતા તે જાણે સુડે રે બંધ કામગ સંસારના રે માતા જ્ઞાનીને મન ફંદ... હે જનની૮ કાયા તો કંચન સમી રે ધન્ના રાઈ પર્વત સમજાણું જોબન વય ભરી નારીયે રે - સમજુ છે ગુણવાન. હે ધનજી ૯ નિત્ય ઉઠી ઘેડલે ફરતે રે .. નિત્ય ઉઠી બાગ મેં જય ચડી પાલખીએ પઢતો રે નિત્ય નિત્ય નઈ ખૂબી માણ... ૧૦આ તો બત્રીસ કામિની રે ધન્નો ઉભી કરે અરદાસ રે મુનીશ્વરની વાણી સુણી રે માતા આ સંસાર અસાર હો જનની , ૧૧. હાથમાં લે પાતરો રે ધના ઘેર ઘેર માગવી ભીખ કઈ ગાળ જ દેઈ કાઢશે ? . કઈ દેવેગે શીખ હો ધનજી, ૧૨. તજી દીયાં મંદિરમાળિયાં રે માતા તજ દીયે સબ સંસાર તજ દીની ઘરકી નારી રે , છેડ ચલે પરિવાર...હાજનની. ૧૩. જુઠાં તે મંદિર માળીયાં રે , જૂઠ સબ સંસાર જીવતાં ચુંટે કાળજુ રે મુઆ નરકે લેઈ જાય રે. . ૧૪
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૩૨
.
રાત્રીભાજત છેાડ દેહા ધન્ના પરધન શુદૂરા રહેા રે માત-પિતા વરજો નહિં રે એહ ખત્રીસે કામિની રે કમ તણાં દુઃખ મેં સહ્યાં કે માતા રાગ-દ્વેષ કે પુંછડે રે સાધુપણાને સુખ ઘણા રે મળશે તેડી જ ખઈશું' રે એકલેા ઉઠી જાયશે રે
એક જીત્રકે કારણે રે ન કોઇ ધન્ના મરગયે રે ઉગ્યા સેઇ . આથમે રે કાલ એચિંતા આવશે રે ક કાટ મુગતે ગયા રે જે જેસી કરણી કરે રે ક્રયા ધર્મ સયમ વિના રે
18
.
..
N
LD
0.0
20
"
"
2.0
..
..
.
20
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પરનારી પચ્ચકખાણુ
એડ઼ી જ સયમ ભાર હૈા ધનજી ૧૫
મત કર એસી વાત
એસા દેગી શ્રાપ
કાઈ ન જાણે ભેદ
વધ્યાં વૈર વિધ...હા જનની。.
14
નહિં દુઃખરા લવલેશ
સે ઇ સાધુ ઉપદેશ(ઉદ્દેશ)
તેને તેવાં ફળ હાય શિવસુખ પામે ન કાય
"
કાઇ ન રાખણહાર
કયુ કરે એટલા વિલાપ કે ન કેાઇ ગયા પરદેશ ખીલ્યા સેા કરમાય કેશુ છેાડાવણહાર કેઈ દેવલે।ક સ'સાર
.
20
.
* ૧૬
ور
..
..
"
9.9
૧૭
૧૮
૧૯
२०
૨૩
ઢાળ ૩ [૧૨૬૮]
વીર ખત્રીસ કામિની રે ધન્ના શિવ આથમતા એમ કહે રે હુ તે। વારી
રહી ઉભી પસ્તાય વદનકમલ વિલખાય ધન્ના આજ નહિં એસા કાલ... તું મુજ અંધા લાકડી રે ધન્ના તુ મુજ પ્રાણ આધાર તુજ વિના જગ સુના પડયે રે ધન્ના ભાવે એ નાણુ મ જાણુ...હું તે ૨ તન ધન જોખન કારમે રે માતા આ સસાર અસાર
રર
૩
હું તેા લેઇશ સ ́જમમાર હો જનની , પાંચેએ મેરૂ સમાન
અનુમતિ ક્રીયા મુજ માતજી રે પંચ મહાવ્રત પાળવા રે ધન્ના
10
૦
.
ખાવીસ પરીષહુ જીતવા રે સંયમ ખાંડાંની ધાર હી ધન્ના, સયમ૦૪ રત્નજડીતના પાંજરે રે માતા પણ બણે છે બધ કામ લાગ સ સારના રે તુજ સરિખી કામિની રે ધન્ના -પાંચ ઇ દ્રિયનાં સુખ પરિહરે રે ધન્ના ધનજોબનમાયા સ્થિર નહિં રે માતા ઐસે ચંચલ જીવડા રે
જ્ઞાની જાણે છે ક્'દ જનની હું તે પ લક્ષણુ ખત્રીસ જાણુ
પછી પસ્તાવા કરીશ હેા ધન્ના, સયમ૦૬ જેવુ આવે એવુ' જાય
જેવાં પીપળ કૈરાં પાન જનની, હું તા૦૭
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધના કાક દર્દીની સજ્ઝાયે
ઘર ખેડા ધમ કીયે રે પન્નાદાન શીયલ તપ ભાવ
.
સયમ મારગ દેહિલા રે રમણી શું રાચી રહ્યો રે મન પસ્તાવા નહિં કર્યાં ૨ રમણી શુ' રચ્ચે નહિં ? માતા જે રમીશું' રાચી રહ્યા રે તું સુકુમાળ સાહામણેા રે ધન્ના શાચ કિશ્યા મારી માતજી હુ...તા કરીશ કના લેાચ હ દીપક ત્રિના મદિર કિયેા રૈ ધન્ના પુત્ર વિષ્ણુ પરિવાર
DD
LA
વિરહ વહુણી બેનડી રે ધન્નાઝુરે વાર તહેવાર હેા ધન્ના, સંયમ૦૧૨ ચદ્ર વિના કિસી ચાંદની તારા વિના કેસી રાત કથ વિના કિસી કામિની રે ઝુરે બારે માસ માતાને સમજાવીને રે ધને
..
લીધે સયમ ભાર
.
.
વીર જિષ્ણુદ સમસય્યજી સમવસરણુ સુરવર રચઇજી જગજીવન શિન વીરજી આપ તરઇ ઔર તારવઈજી પ્રભુ આગમ નિપુણી કરીછ પ્રભુ પય વદણુ આવીયજી શ્રેણીક પ્રભુ દેશ સુણીજ ચૌદ સહસ અણુગારમઈ" કાક'દી નગરી વસઈ જી સજમ રમણી આદરીજી છટઠપ આંબિલ પારણઈજી માયા મમતા પરિહરીજી-- - શીખ વિધ પાલઈ ભટ્ટીજી તય જપ પ્રમુખ ગુણે કરીછ
..
મત કર એવડે ઉન્માદ હેા ધના, સયમ૦ ૮
નહિં રે ગણ્યા નવકાર
મ
ગયા જન્મારા હાર માહરી મતિ ભરપૂર દુતિ જાશે હજૂર હા જનની, હુતા॰૧૦તુજ માતાજીને શેચ
..
માસ સ લેખશુ! પાળીને રે ધન્ના પહોંચ્યા. અનુત્તર વિમાન રે. ધન્ના ! વર્યાં જય જયકાર
સ્વામી
.
"
૧૧૩૩
શ્રેણીક હરખ અપાર હય ગય રથ પસ્વિાર... પ્રશ્ન કરઇ સુવિચાર કવણુ અધિક અણુગાર...
20
દાન શીયલ તપ ભાવના રે ધન્નાએ જન્માંતર સાર
માન કહે મુનિ વાંઢતા રે વર્ત્યાઁ જયજયકાર હેા,ધન્ના વત્યે૦૧૫
[૧૨૬૯]
ભદ્રા માત મલ્હાર
જાણી અથિર સાર... ઉજ્જિત લીયઇ આહાર દેહ દીઇ આધાર... શમ ક્રમ સયમ સાર
અધિક ધન અણુગાર...
..
રાજગૃહી ઉદ્યાન
બઇડા શ્રી વર્ધમાન, (જગ જીવન૦)૧ કવણુ તુમ્હારઈ સીસ ઉગ્રતપ ધરઇ નિસદીસ...
20
..
..
૧૧
20
૧૩
20
૧૪:
3:
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૧૧૩૪.
સજઝાયાદિ સ હ
“ધનવું નામ સુણ કરી - હરખ્યઉ શ્રેણીક રાય ત્રિણ પ્રદક્ષિણ દેઈ કરી. વંદ મુનિવર પોય..(જગ જીવન)૮ નવમઈ અંગઇ એહ છઈજી ધન્નાનઉ અધિકાર સેહમસામી ઉપદિશ્યઉછ જબૂનઈ હિતકાર. -એહવા મુનિવર વદીયઈજી ચરણ કમળ ચિત્ત લાય - સમય સુંદર ભગતિ ભણઈ જ નિમ શિવ સુખ થાય. •
gs ધના શાલિભદ્રની સજ્જાયો [૧ર૭૦] રાજગૃહી નગરી ભલી શેઠ ધને ઉદાર રે પત્ની પતિવ્રતા આઠ છે રૂપે રંભા અવતાર રે..સુખી જીવન શાલિભદ્રનું૧ તેહીજ ગામમાં ધનપતી શાલિભદ્ર કહાય રે જેનું સુખ જોવાને કારણે આવે શ્રેણકરાય ... - ૨ દેવકે થઈ દેવતા
પિતા ગોભદ્રને જીવ રે પેટી નવ્વાણું પહોંચાડતા પુત્રના પ્રેમે (ઋણાનુબંધે) સવ રે. સાતમી ભૂમિકા ઉપર સાથે બત્રીસ નાર રે દેjદક દેવની પરે
ભગવે સુખ અપાર રે... - ૪ રાયને કરીયાણું ગયું માતાને આશ્ચર્ય થાય રે શ્રેણી કે ખેળે બેસાડતાં સ્વેદથી શરીર ભી જાય રે..., મનમાં શાલીભદ્ર ચિત પુણ્યમાં રહી મુજ ખામી રે ચારિત્ર પાછું જે નિર્મળું તે શિરપર નહિ સ્વામી રે.. -સંપૂર્ણ સુખને પામવા ત્યાગનું પકડયું નિમિત્ત રે નારી એકેકી નિત્ય પરિહરે દિક્ષા લેવા ખચિત રે.. . શેઠ ધનનો તે અવસરે રંભારમણી આઠે ત્યાગ રે ખેર ભરી કાયે આવીયા જેવા શાલિભદ્ર ત્યાગ(લેવા શાલિભદ્ર સાથ)૨,૮ કથા સુણી ધના શેઠની કરી માતાને વાત રે દીક્ષા લેવા મન દેડીયું
ધના શેઠ સંવાત રે... - ૯ ઋદ્ધિ-સિદ્ધિ તઝ સામટી તજી ભોગ વિલાસ રે મહેલ ઝરૂખા માળીયા
છેડયા દાસીને દાસ રે..... ૧૦ ૨ડતી મૂકી માતને
સાથે બત્રીસ નાર રે પ્રેમના બંધન કાપીને લીધે સંયમ ભાર રે.. , હીરવિજય ગુરૂ હીરલે વીરવિજય ગુણ ગાય રે લખ્યવિજય ગુરૂ રાજી તેહના પ્રણમું (મે) પાય રે.... ૧૨
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધન્ના શાલિભદ્રની સજા
૧૧૩૫ [૧૨૭૧] રાજગૃહી નગરી મોઝરેજી, વણઝાર દેશાવર સારો
ઈણ વણજી, નકંબળ લેઈ આવીયાજી ૧ લાખ લાખની વસ્તુ લાખેણી, એ વસ્તુ છે અતિ ઝીણી
કાંઈ પરિમલજી, ગઢ સઢ મંદિર પરિસરીઝ ૨ પૂછે ગામને ચેતરે, લેક મન્યા વિધવિધ પરે
જઈ પૂછો છ, શાલિભદ્રને મંદિરે શેઠાણી ભદ્રા નિરખેજ, રત્નકંબળ લેઈ પરખેજ
લેઈ પહોંચાડીજી, શાલિભદ્રને મંદિરેજી તેડા ભંડારીજી, વીશ લાખ નિરધારીજી
ગણી દેજે, એને ઘરે પહોંચાડજોજી ૫ રાણ કહે સુણે રાજાજી, આપણું રાજ કિશ(શ્વે) કાજજી
મુજ કાજે, એક ન લીધી કામળીઆ (લેબડીજી) ૬ સુણ હો ચેલણ રાણીજી, એહ વાત મેં જાણીજી
પિછાણીજી, એ વાતને અચંબે ઘણજી દાતણુ તે તબ કરશુળ, શાલિભદ્ર મુખ જશું
શણગારજી, ગજ રથ ઘોડા પાલખીજી આગળ કુંતલ હીંચાવતા, પાછળ પાત્ર નચાવતા
રાય શ્રેણિક, શાલિભદ્ર ઘેર આવીયાજી પહેલે ભવને પગ દીયા, રાજા મનમાં ચમક
કાંઈ જે છે, આ ઘર તે ચાકર તણુજી બીજે ભવને પગ દો, રાજા મનમાં ચમક્યિ
કાંઈ જેજે, આ ઘર તે સેવક તણજી ત્રીજે ભવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકિયો
કાંઈ જોઈ; આ ઘર તે દાસી તણાંજી ચોથે ભવને પગ દીયે, રાજ મનમાં ચમકિય
કાંઈ જેજે, આ ઘર તે શ્રેષ્ઠિ તણુજી રાય શ્રેણિકની મુદ્રિકા, ખેવાઈ ખળ કરે છકા
- માય ભદ્રાજી, થાળ ભરી તવ લાવીયાંજ ૧૪ જાગો જાગે મારા નંદજી, કેમ સૂતા આણંદજી - કાંઈ આંગણેજી, શ્રેણિક રોય પધારીયાજી ૧૫ હું નવિ જાણે માતા બેલમાં, હું નવિ જાણું માતા તેલમાં
તમે લેજે છે, જેમાં તમને સુખ ઉપજે છ ૧૬
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૩૬
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
પૂર્વ કદી પૂછતાં નહિં, તે આમાં શુ` પુ સહિ મારી માતાજી, હું નવ જાણુ વણુજમાંજી રાય કરિયાણું લેજો, મુહ માગ્યા દામ દેજોજી
નાણાં ચૂકવી, રાય ભડારે ન'ખાવી દીયેજી ૧૮ વળતુ. માતા ઇમ કહે, કાંઈ સાચુ` નદન સદહે કાંઈ સાચેજી, શ્રેણિકરાય પધારિયાજી ક્ષણમાં કરે કાંઇ રાજુએ, ક્ષણમાં કરે એ રાયે
૧૭
૧૯
કાંઈ ક્ષણમાં જી, ન્યાય અન્યાય કરે સહીજી ૨૦ પુર્વ' સુકૃત નવ કીધાં, સુપાત્રે દાન નવિ દીધાં
મુજ માથેજી, હજુ પણ એહુવા નાથ છે જી અખ તા કરણી કરશું'જી, પ`ચ વિષય પરિહરશું જી;
પાળી સયમજી, નાથ સનાથ થશુ સહિજી. ૨૨ ઇંદુવત અંગ તેજ, આવે સહુને હેજજી;
નખશિખ લગેજી, અ ંગેાપાંગ શેલે ઘણાંજી ૨૩ મુક્તાફળ જિમ ચળકેજી, કાને કુંડળ ઝળકેજી;
૨૪
૨૫
રાજા શ્રેણિકેજી, શાલિભદ્રને ખાળે લીયેાજી. ૨૪ રાજા કહે સુણા માતાજી, તુમ કુમર સુખશાતાજી; હવે એહનેજી, પાછે મંદિર માકલે જી. શાલિભદ્ર નિજ ધર અ વ્યાજી, રાજા શ્રેણિક મહેલ સીધાવ્યાજી; પછી શાલિભદ્રજી, ચિંતા કરે મનમાં ઘણી છ. ૨૬ શ્રી જિનના ધર્મ આદરૂ’, મેહ માયાને પરહરૂ'; હું છાંડુ જી, ગજ રથ ઘેાડા પાલખીજી. સુણીને માતા વિખેજી, નારીયે સઘળી તલખેજી; તિણુ વેળાજી, અશાતા પામ્યાં ઘણીજી. માત પિતા ને ભ્રાતજી, સહુ આળપ`પાળની વાતજી; ણિ જગમાં, સ્વારથનાં સરવે સગાંજી, હંસ વિના શ્યાં સરોવરિયાં, પિયુ વિના શ્યાં મદિરીયાં; માહ વશ થાંજી, ઉયટ એમ કરે ઘણેાજી. ૩૦ સ` નીર અમૂલ્યજી, વાટકડે તે ફુલેલજી;
શાહ ધન્નેજી, શરીર સમારણ માંઢીયેાજી. ધન્ના ઘેર સુભદ્રા નારીજી, બેઠા મહેલ મેઝારીજી;
२७
२८
૨૯
૩૧
શરીર સમારતાંજી, એક જ આંસુ ખેરીયુ‘જી. ૩૨
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધના શાલિભદ્રની સઝાયે
૧૧૩૭.
ગોભદ્ર શેઠની બેટડી, ભદ્રાબાઈ તેરી માવડી,
સુંદરીજી, તે કેમ આંસુ ખેરાયું છે. ૩૩ શાલિભદ્રની બેનડી, બત્રીશ ભોજાઈની નણદલડી;
તારેજી, શા માટે રેવું પડેછ, ૩૪ જગમાં એકજ ભાઈ માહરે, તે સંયમ લેવા મન કરે
| નારી એક એકજી, દિન દિન પ્રત્યે પરિહરેજી ૩૫ એ તે મિત્ર કાયરૂ, શું લે સંયમ ભાયરૂ
જીભલડીજી, મુખ માથાંીયા)ની જુદી જાણવીજી ૩૬ કહેવું તે ઘણું સાહિલું, પણ કરવું તે અતિ દોહિલું
સુણે સ્વામીજી, એહવી ઋદ્ધિ કુણ પરિહરે ૩૭ કહેવું તે ઘણું સાહિલું, પણ કરવું અતિ દહિલું સુણસુંદરીજ, આજથી ત્યાગી આઠનેજી(આજે મેં આઠે પરિહરીછ૩૮ હું તે હસતી'તી મલકીને, તમે કિયે તમાસે હલકીને
સુણે સ્વામીજી, અબ તે ચિંતા નવિ(ક)ધરૂજી ૩૯ ચેટી અંબોડો વાળીને, શાહ ધને ઉઠયે ચાલીને
કાંઈ આવ્યાજી, શાલિભદ્રને મંદિરેજી ઉઠે મિત્ર કાયરૂ, સંયમ લઈએ ભાયરૂ
આપણ દેય જણેજી, સંયમ શુદ્ધ આરાધીયેજી ૪૧ શાલિભદ્ર વૈરાગીયા, શાહ ધને અતિ ત્યાગીયા
દેનું રાગીયાજી, શ્રી વર સમીપે આવીયાજી ૪૨ સંયમ મારગ લીજી, તપસ્યાએ મન ભરીને
શાહ ધનેજી, મા ખમણ કરે પારણાંજી ૪૩ તપ કરી દેહને ગાળીજી, દૂષણ સઘળાં ટાળી છે
વૈભાર ગિરિજી, ઉપર અણસણ આદર્યોજી ૪૪ ચઢતે પરિણમે સોયછ, કાળ કરી જણ દેયજી
દેવગતિયેજી અનુત્તવિમાને ઉપન્યાજી ૪૫ સુર સુખને તિહાં ભોગવી તિહાંથી દેવ દેનું ઍવી
મહાવિદહેજી મનુષ્ય પણું તિહાં પામશેજી ક૬ સૂધ સંયમ આદરી સકલ કર્મને ક્ષય કરી * લહી કેવલજી મોક્ષગતિને પામશેજ દાનતણાં ફળ દેખાઇ ધને શાલિભદ્ર પેખોજી
નહિં લેખોજી અતુલ સુખ તિહાં પામીયાજી ૪૮
૪૭
સ–૭૨
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૩૮
સજઝાયાદિ સંસા ઇમ જાણે સુપાત્રને પછ જિમવેગે પામે મે(#) જી.
નહિં ઘેખે કદીય જીવને ઉપજે છે ઉત્તમના ગુણગાવેજી મનવાંછિત સુખ પાવેજી
કહે કવિણજી શ્રોતાજન તમે સાંભળોજ ૫૦
- રિહરી પ્રથમ વાળીયા તણા ભવે જીરે ધું મુનિવર દાન નયરી રાજગૃહી અવતર્યો , રૂપે મયણ (રંભ) સમાન
ભાગી રે શાલિભદ્ર ભેગી રે હેય ૧ બત્રીસ લક્ષણે ગુણે ભ(ગુણની) . પર બત્રીસ નાર માણસને ભવે દેવનાં એ સુખ વિલસે સંસાર.. ભાગી... ૨ ગૌભક શેઠ તિહાં પર (વસે) . નિત નિત નવલા રે ભેગા કરે સુભદ્રા ઓવારણ - સેવ કરે બહુ લેગ. એક દિન શ્રેણિક રાજી • જોવા આવ્યું રે રૂપ શરીર સુકેમલ અતિઘણું , દેખી હરખ્યો ભૂપ... - ૪ વત્સ વૈરાગ્યે ચિંતવે
મુજ શિર શ્રેણિકરાય પૂરવ પુય મ નવિ કર્યા છેહવે તપ આદરશું માય.. ઈણ અવસરે વીર જિનવરૂ - આવ્યા ઉદ્યાનની માંય શાલિભદ્ર મન ઉનહોલ(
ઉપે) . વાંધા પ્રભુના પાય... , વીરતણી વાણી સુણી વૂઠો મેહ અકાળ એકેકી દિન પરિહરે
જિમ જળ છેડે રે પાળ . . ૭ માતા દેખી ટળવળે - માછલડી વિણ નીર નારી સઘળી પાયે પડે , મત છડો સ હસધીર... , વહુઅર સઘળી વિવે એ સાંભળે સાસુ વિચાર સર છડી પાળે ચલે - હસે ઉડણ હાર.. ઈણ અવસર તિહાં હાવતાં . ધના શિર આંશુ પડંત કવણ દુઃખ તુજ સાંભર્યું . ઉચુ જોઈ કડે કંત.. ૧૦ ચંદ્ર મુખી મૃગ લેચની . બેલાવી ભતાર બંધવ વાત મેં સાંભળી
. નારીને પરિહાર... - ધને ભણે સુણ ઘેલડી - સાલિભદ્ર પૂર ગમાર જે મન આર્યુ છાંડવા વિલંબ ન કીજે લગાર. કરજેડી કહે કમિની . બંધવ સમે નહિં કયા કહેતાં વાત જ હિલી - કરતાં દેહિલી હાય...
And
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________
ચૈન્ના શાલિભદ્રની સજ્ઝાયે
જા રે જો તે ઈમ કહ્યું. પઉઠા ! મેં હસતાં કહ્યું ઇષ્ણુ વચને ધન્ને નીસર્ચી
જઈ સાળાને સાદ કર્યો કાળ આહેડી શિર ભમે નારી અધન દારડી જિમ(ધીવર) તિમ્ માછલે પુરૂષ પડી જિમ માલે જોબનભર બિહુ નીસર્યા દીક્ષા લીધી રૂડો માસખમણુને પારણે અમને શુદ્ધ જ ગોચરી માતા હાથે' પારણા વીર વચન નિશ્ચય કરી ઘરે આવ્યા નવિ આળખ્યા મારગ જાતાં મહિયારડી સુનિ દેખી મન ઉલ્લસ્યું મસ્તક ગેરસ સૂઝતા મુનિવર વહેરી ચાલીયા મુનિ સ`શય જઇ પૂછીયા વીર હે તુમે સાંભળેા મારગ મળી મહિયારઢી પૂર્વ ભવ જિનમુખે' સુણી(લહી) આહાર કરી મુમન ધારિચા જિન આદેશ લહી કરી
ચિલા ઉપર જઈ કરી
સકલ સાધુ વદી કરી એઇ સઘળી પરષદા
કરજોડી કરે વિનતિ
અરે તા મે' છડી રે આઠ સૂકા છે. શા માટે ? સેાભાગી૰૧૪ જાણે પંચાયણ સિંહુ
ધેલા ઉઠે અમીઠુ...
20
...
20
20
M
M
N
N
"
20
บ
20
20
LA
..
A
10
10
.
AD
.
20
પાળે મન ઉલ્લાસ .. પૂછે શ્રી જિનરાજ લાભ દેશે કુણ આજ... થાશે તુમને રે આજ આવ્યા નગરીમાંય...
.
પૂરું મ જોઇશ વાટ ત્રોડી લે શુભ વાટ... (ઘીવરે)ઢીમરે નાખી રે જાળ તિમહી અચિંત્યા કાળ... પહાંત્યા વીરની પાસ
ફરીયા નગર માઝાર સામી મળી તેીવાર... વિકસિત થઇ તસ દેહુ પઢિલાયે ધરી નેહ... વીરાજન પાસે રે આય
માતા ભદ્રા સંચર્યો અંતે ઉર પુત્ર જ તથૅા સમવસરણે(આવી કરી)અભિગમવડે, વાંધા વીર જગ તાત
બહે લીધે। સઘળે લાર...
પુત્ર જોવે નિજ માત્ર દીઠા ન દોય મુનિરાય
ભાષે શ્રી જિનરાય
૧૧૩૯
દાન ન દીધું માય... ગારસ વહાર્યો રે જેડ
2.0
20
20
N
1
AP
.
.
'
20
૧૫
૧૬
20
૧૭
20
૧૮
૧૯
M
- દય મુનિ અણુસણુ ધાર... ૨૬
સાથે
પરિવાર
૨૦
પુરવભવ(પૂર્વ જન્મ)માય તેહ....૨૪ એકત્ર ભાવે રે દૃાય
૨૧
અણુસણુ શુદ્ધ જ હાય... ૨૫ ચઢિયા (ગરિ વૈભાર
૨૨
૨૩
૨૭
૨૮
૨૯
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪૦
વૈભારગિરિ જઈ ચડયા સહ પરિવારે પરિવર્યો ઢય મુનિ અણુઋણુ ઉચ્ચરી મુનિ દેખી વિલખાં થયાં
ગદ ગદ શબ્દે ખેલતી પિડા એલે. એલડા અમે તે। અવગુણે ભર્યો મુનિવર ધ્યાન ચૂક્યાં નહીં વીરા નયણે નિહાળીયે નયણ ઉઘાડી જોઇયે શાલિભદ્ર માતા મેાહથી
મહાવિદેહે સીઝશે ધન્ના ધમી મુગતે ગયે જે નર નારી ગાયશે
ધન્ના બેઠા નાવણુ કરે રે વાંસે ચાળતી ગેારી ઝુરતી રે મારે તે દુઃખ મહીયર તણુ· શાણિભદ્ર સરખા તારે ખાંધવા મારે! વીરે વૈરાગી થયેા રે તારા વી। ગેરી મૂરખ રે કહેવું તે સ્વામી સેાહિલુ' રે
20
AJ
10
રે, રે,,
..
-
2
N
..
?,,
18
H
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
જીરે મુનિ દરસણુ ઉમગ પહેાંત્યા ગિરિવર શૃંગ સોભાગી ૩૦
2
W
20
.
20
20
[૧૨૭૩]
સરસ્વતી સ્વામિની વિનવુ રે ર'ગરસીયા સુગુરૂ
M
..
..
DD
.
..
..
..
ઝીલે ધ્યાન મઝાર
નયણે નીર અપાર મળી ખત્રીસે રે નાર જિમ સુખ હોય અપાર તુમે સહી ગુણ ભંડાર તેહને વચને લગાર
જિમ મન થાયે પ્રમાદ
માતા પામે મેદ
૩૪
..
પહોંત્યા (અનુત્તર) અમર વિમાન `
પામી કેવલજ્ઞાન
૩૫
વાંસા ચાળે એની નાર
. ૩૧
ગારો તને આવડા શા દુ:ખ
સાલે છે હૃદય મેઝાર ધન્ના સરખા ભરથાર દિન પ્રત્યે છેડે એકેક નાર
W
એક દિન એક છેડે નાર
તે કેવી રીતે સહ્યુ જાય
આઠને મેલી નિરધાર
તાણી માંધા છે। શું ગાંઠ સાત(આઠ)સાથે રાખે! ઘરવાસ સ્વારથાય. સસાર
શાલિભદ્ર તો ખત્રીસ નાર
..
પામી શુકલ ધ્યાન
સમય (સહુજ) સુંદરની વાણુ, ૩૬
..
લાગુ છું... પાય પ્રિતમમનવસીય
..
..
રે
ખેર ભર્યાં ધન્ના ઉઠીયા રે હસતાં તે સ્વામી હસાઇ ગયું મે રે કહ્યું તે મને છડો નારી તે મેાહની વેલડી રે જતાં ધન્નાએ કહાવીયુ રે શિલા ઉપર કયેર્યાં સથારડા ૨ શાલિભદ્ર(ધન્ના)નીમાતા એમ વલવલે,, એકવાર પાછું વાળી જોય અન્નાની માત!ને એમ કહાવજોરે, ધન્ના પહેાંયે મુક્તિ માઝાર, શાલિભદ્રની માતાને એમ કહાવજોરે,, શાલિભદ્રે લીધે ગર્ભાવાસ હીરવિજય ગુરૂ હીરલેા ૨
ચારે આહારના કર્યો પચ્ચખાણ,
..
..
માન વિજય ગુણ ગાય
.
20
..
32
..
D
18
..
.
૩૨.
..
૩૩
-
૨
ર
૪
૫
19
→
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધના શાલિભદ્રની સજ્ઝાયે
રાજગૃહી નગરી ભલી પત્ની પતિવ્રતા આ છે રૂપે રભા તેહીજ ગામમાં ધનપતિ
જેહનુ' સુખ જોવા કારણે દેવલાકે થઈ દેવતા પેટી નવાણુ' પહાંચાડતા સપ્ત ભૂમિકા ઉપરે ગુ’દક દેવની પરે રાયને કરિયાણું ગણ્યુ શ્રેણીકે ખેાળે બેસાડતાં મનમાં શાલિભદ્ર ચિતવે ચારિત્ર પાળે (છુ”)જો નિમ`ળું સ'પૂર્ણ સુખને પામવા નારી એકેક નિત્ય પરિહરે શેઠ ધન્ના તજે અવસરે ખેળ ભરી કાયા એ આવીચે
[૧૨૭૪-૭૫]
કથા સુણી ધન્ના શેડની દીક્ષા લેવા મન દોડીયુ ઋદ્ધિ સિદ્ધિ તજી સામટી મ્હેલ ઝરૂખા માળીયા રડતી માતાને મૂકીને પ્રેમના અધન કાપીને
ઢાળ : પંચ મહાવ્રત પ્રેમથી સંયમ માર્ગ'માં શુદ્ધતા સદા કમ કટક મળ કાપવા સવર અખ્તર પહેરીયુ' અઢાર હજાર અંગરક્ષકા શીલાંગરથપર બેસીને
શેઠજી ધન્ના ઉદાર રે
અવતાર રે સુખીજીવન શાલી ભદ્રનુ` ૧ શાલિભદ્ર કહાય રે
આવે શ્રેણીક નરરાય રે... પિતા ગાભદ્રના જીવ રે
૧૧૪૩
1.8
પુત્રના (ઋણે) પ્રેમે સદૈવ રે.....૩ સાથે ખત્રીસ નાર રે
ભગવે સુખ અપાર રે... માતાને આશ્ચર્ય થાય રે પરસેવે શરીર ભરાય રે..
પુણ્યમાં રહી મુજ ખામી રે તે શિરપર નહિ સ્વામી રે.... ત્યાગનું... પકડયુ નિમિત્ત રે દીક્ષા લેવા ખેંચી રે... ૨મા રમણીના રાગ રે જોવા શાલિભદ્ર ત્યાગ રે કરી માતાને વાત રે પન્ના શેઠ સગાત રે... તજી ભેગ વિલાસ રે ઇંડિયા દાસી ને દાસ રે ... સાથે ખત્રીસ નાર રે લીધેા સજમ ભાર રે...
તપ લઇ તલવાર ઝીલવા શત્રુપ્રહાર.... લીધા યુદ્ધા ઉદાર અહી રોન્યુના ભાર...
પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપ્તિને નિત્ય રાખી સમીપ સાધ્ય બિંદુ છે શિવ(માક્ષ)નું કરવા શત્રુને ીખ...
W
.
..
૫
* [૧૭]
પાળે નિરતિચાર શુદ્ધ વિચાર સાચુ' સુભટ પણુ સાધુનું ૧
૧૦
- ૧૧
**
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪૨
સઝાયાદિ સરહ. સેનાપતિ થઇ સંચય ધમ સૈન્ય સંગાથ મેહ મહીપતિ મારવા રાગ દ્વેષની સાથ...
સાધુનું ૦૫ પરીસહ ફેજ હઠાવવા ધર્યો દયતા ગુણ યતિધર્મ દસવિધ શસ્ત્રથી વિયા મોહના બ્રણ વિજયની વરમાળા પહેરવા-કમર બાંધી કઠીન કર્મ કાદવ જ દેવતાં જ્ઞાન ધ્યાનમાં લીન... - મેખરે રહીને મેદાનમાં મરડી મેહનું માન વાવટે વિજય ચડાવીયે છતડંકા નિશાન... . . આજ્ઞા લઈ પ્રભુ વરની ધનને શાલિભદ્ર દાય વૈભારગિરિ અણસશુ કરી શ્રેણું ઉપશમ હેય.. કરૂણ વિલાપ કુટુંબને તેયે તેડયું ન તાન ધ્યાન એકાયથી પામીયા સર્વારથ સિદ્ધ વિમાન... . સ્વર્ગના સુખને અનુભવી કરીને એક અવતાર ક્ષેત્ર વિદેહમાં અવતરી લેશે સંજમ ભાર...
- ૧૧ કેવલ ભાણ નીતિ ઉદયે કાપી કર્મના પાસ સુખ અનંતુ પામશે કરશે શિવપુર વાસ...
૧ર૭૬) અજીયા જેરાવર કરમી હે (કમે જે) જાલમી અજીયા શાલિભદ્ર ધન્નો દેય સંત
મહાવીર વયણ માતા વંદીયા અછયા બત્રીસે વહુ ગુણવંત ધમરા ધેરી એ મુનિ ' તે વૈભારગિરિ જઈ વંદીએ માસખમણને પારણે આવ્યા દેય અણગાર ઘેર આવ્યા કેણે નવિ ઓળખ્યા . આનહિં વળીઆહાર...ધર્મરા વળતી મહીયારી મહી આપીને , પડિલાળ્યા દોય અણગાર પૂર્વ ભવની હતી માવડી - વીર(૫)પ્રભુ કહે વિચાર...૩ તવ તેણે અણુસણ આદર્યું” , વૈભારગિરિ જઈ હિજ ફુલની શયા જેને ખુંચતી . સંથારે શાળી શિલા) કરી સેજ ૪ માતા મહિલા તિહાં આવીયા , વંદે તે ધરી નેહ નાથજ(મુનિવર) અમ સામું જુઓ, હરખાણું કહે ધરી નેહ, માતા વચને મન વિધીયું મોહે ઘેરાણું મન જનની સામું જોયું શાલીએ . ધીરજ ધરી રહ્યો ધન...૬ સર્વારથ સિદ્ધિ જઈ ઉપજે , ધને ગયે મુક્તિ મેઝાર ઉદયરત્ન વંદે તેહને . તે પામે ભદધિ પાર છે
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધર્મની-ધર્મના વ્યાપારની સજા
૧૧૪૩
કરી
ધન ધન ધના શાલિભદ્ર મુનિવરૂછ લીધે સંયમનો સબલે ભાર મૂકી મેહની માડી મેહનીજી મૂકી બત્રીસે પદમિણ નાર ધનર ૧ ખમણી નમણી ગય ગમણી કામિનીજી આઠે અંતે ઉર અતિ અનુકુલ એ ઐ ધીરપણે જગ જેહનુંછ જિતે છાંડી હાસા મૂલ - ૨ આવ્યા અવનીપતિ આપશુપે ઘરેજી જેહની વસે છત્ર કેરી છાંહ અલવેસર કહે મંદિરે ધરેજી કીધો કરિયાણો શ્રેણીકરાય... - ૩ પુત્રવિણ સુન મોહન માળીયા છ પુત્રછ થારી માવડી જોવે વાટ સેવન થાલ સંઝેરી મૂકીયાજી મૂક્યા તે મેવા ભરીયા માટ. . ૪ ફુલડે બિછાઈ રે સેવન સેજ ડીજી ચઆચંદન પરિમલપુર કામણ કવિના કહે કિશ્ય કરે કુંકુમ કાજલ સિર સિંદૂર... " અહનિશ ઘ ઓળભા ગેરડીજી પીઉડે કાંઈએ ના મનડે મેહ હીયડું તેલ કિંતુ મુગતિ મને રથે પીઉડ કાંઈ જીત્યા કમ સહ ૬ નિદ્રડી નિવારી રે વાહે વેગળી છે છતરીયા મેરી માય મૂકી માયડીની માયા મૂલથીજી કમલ સુકોમલ કુણી કાય... ... 9 દાધે વન ફંખડલે રતિ પાલટીજી આવ્યે પાવસીયે પલ્લવપાન ગુરી ઝૂરી પિંજર પરિહુઈ હડીજી વાહા વિહ્યાં નવલે વાન . ૮ પીઉડે તપતે જે કાયા કીધલોજી બીજે ચાંદલીયા જેહવી રેહ આંગણે આવોનારિન ઓળખેજી જેહને પીઉડાપ્યું બહુનેહ - ૯ માવડીના મનોરથ મનમાંહે રાજી ઘાર આબે પડિલાભે નવિ પુત્ર તિમરે જમાઈ અને ન ઓળખેછ જિણ રખીયડા ઘરના સૂત્ર • ૧૦ પૂર્વ ભવની માય અહીરણજી તિણરે દીધું દહીંનું દાન કરી રે પઢમાલી અણસણ આદર્યોજી ગાઈ તિહાં અપછર મધુરા ગીત ૧૧ વીર વયણથી માઈડી પાયે પડીજી જોઈ પુત્રને પ્રેમ વિલાસા નવી રે નીહાલે માયડી સનમુખે જેહનઈ માયડીની મેટી આસ ૧૨ માયડી વયણ લે નારી નયણલે તે નવિ ભેવા મુનિવર સીહ પહેતા વિમાને અણુત્તર સુખ ઘણેજી લધે લહઈ તે રયણ દીઠ ૧૩
ધર્મની-ધર્મના વ્યાપારની સજા ૧૨૭૮) : ભજન બિન માનવ મૂઢ મરે, માનવ મૂઢમરે...ભજન બિન માનવ મૂઢ મારે
ધ લેભ મત્સર વશ હે કે પાપસે પિંડ ભરે... ધરમ નાવ બિન ભવસાગરમેં મૂરખ ડૂબ મરે.. . ૨
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪૪
દાન-શીલ-તપ-ભાવ ન જાને પરનિંદા, હિં‘સા કરનેસે માયા રહિત ભજે જે જિન કી આતમ લક્ષ્મી વલ્લભ હાવે તિલક ‘લલિત’ ગુરૂસેવ કરેા નિત્
કૈસે દુઃખ ટળે...
ક્રુતિ માંહે પડે...
સા ભવિસ" તરે...
તા મન હ" ધરે... સખહી કાજ સરે...
[૧૨૭૯]
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
ભજન ર
H
ધરમ અહિંસા લક્ષણ ભાખ્યા અસત્ય ખાલી દુરગતિ પડતાં જે કરતાં ચઢી' ગુણ સેઢી ચિદાનંદ સુખ લહીઇ જેહથી અકિંચનતા સુખ સંઘલઇ ઉપશમથી ધરમ ઉપન્યા મુનિવર નવું બ્રહ્મ નવનિધિ સરિખા કહીઇ જે ભાંગઈ પાંચ* વ્રત ભાંગઇ પચન કરઈ ન પચાવઈ જેહમાં કૂંખી સંખલ રાખિ રખીસર પ્રાણતિ પણ પાવક સરણું પાપ રહિત નિરમલ જે જંગમાં મિથ્યા લેશ જિહાં નવિ હાઇ ગુણીજનનાં જેહમાં ગુણુ કહેવાતેહુ નિવિકારતા નિસદિન જેમાં પ'ચમહેન્વય સંયુત સુભગ
20
..
..
શાંતિ (જણુંૐ ચિત્તમાં ધરી સાનિધ કરો માહરી સ'ગત ગુરૂ ગુણવર્ષાંતની પૂરણ પુણ્યÛ પામીજી ધરમ ધરમ સહુ કહઈ ગેાખીર સમ ધરમ કહે
સમરી સરતિ માય દેવી કરી સુપસાય સાહાઇ પણ સુ ઈમ ૧લી કહઇ વિબુદ્ધ નામ” એક પયપાન સુણજો ઈમ દેઈ કાન
ઢાળ : શ્રી જિન શાસન જગ જયવતા આરાધા સુદ્ધ જાણી રે
સકલ જ'તુ સુખદાઇ ક્રયામૂલ
ધરમ જે ભાખા નાણી રે ભવિકા ! જિન શાસન આરાધે૦ ૧ સત્ય વાણી જગ વાહલી
ફાઇ ન રાખઇ ઝાલી રે... .. વિનય ધરમ જગ શિષ્ય ખતિ પદ્માણુ તે ઋષ્ટ ૨... હિર લેસ ન રાખઇ ણીપરઇ જિનવર ભાખઈ રે.....૪ સકલ વરતમાં સેટ્ટ તેડુ ત્રણ જાઈ. હેટ્સ રે..... ૫ ભિક્ષાવૃત્તિ કહી નાણી પુણ્યતણાં સુખ જાણી રે.... ૬ જે ધરમઇ' નવિ કરવા તે નિત ચિત્ત માં ધરવા રે.... શ્રદ્ધાસહિત તે સેવા
..
દ
અમૂલક મેવા રે...... ૮ સાવઘ કાંઇ ન ભાખઈ સનિધિ કાંઇ ન રાખઇ રે.... ૯
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________
અધ્યાનની સજ્ઝાયે
સસાર સાગર તરી”
સ્યાદવાદ સદીએ પુરા એ ધરમ સેવતાં સુષમ થલલ અમૃત પદ વરીષ્ઠ રે...ભવિકા॰૧૦
દૂષમ કાલઈ એ આલબન વિસુદ્ધ કઈ વીર શાસન સેવઇ
5 ધર્મ ધ્યાનની સજ્ઝાયા [૧૨૮૦ થી ૮૨]
ઝૂહા ; સિદ્ધિલતા વન જલધરૂ ત્રીજું યાન કહુ' હવે સવ” જીવ નિજ જીવ સમ સમતારસમાં ઝીલતા ધીરપણે સહત। સદા રાગાદિક સવ જીપત નિર્મળ સયમ પાળતે આશા પુરની છાંડતા સુખ સઘળા સ'સારનાં એહુ ધ્યાનને ધ્યાયવા ઢાળ : ચાર ભેદ તેહનાં કહ્યાંછ ચિત્ત વિવેકી ચિંતવેજી
કામિત પૂરણ સુરલતાજી મૂળ થકી જેણે કર્યોછ તે જિન નવિ ખેલે મૃષાજી ભાવ અગેાચર કેવલીજી તે છદ્મસ્થ હુ* કિહાંજી તે માટે જિનના કહ્યાજી તે સઘળાં હું સહું જી કુમતિ કદાગ્રહ આદરીજી ઉત્થાપુ' કદીચે નહી'જી ક્રમ જિન આણતણા કરેજી તે આણા વિચયાભિધાજી ષ્ણે ધ્યાને હાય નિમ ળું જી હવે અપાય વિચયાભિષેાજી
૧૧૪૫
સુગુરૂ સદાગમ વાણી સિદ્ધ લહેા ભવિ પ્રાણી રે...,, ૧૧
સુખ સંતાન નિધાન નામે તે ધમયાન... ચિંતવતે ગુણુવત થિર સર્વગ ધર’ત...
પરિસંહ ને ઉપસળ અંતર’ગ રિપુ વગ'... પરિહરતા વિદ્યાષ મન ધરતા સતાષ... ચિંતા દુઃખરૂપ જોગ(ચેાગ્ય)કહ્યો મુનિભૂપ... તિહાં એ પહેલા જાણુ શ્રી જિન આણુ પ્રમાણુ... ચતુરનર ! સેવા શ્રી જિનવાણ
શિવસુખ કેરી ખાણુ... રાગાદિક રિપુ અંત જેનુ જ્ઞાન અનંત..... જે ભાખે જિનભાજી સમજુ' સયલ અજાણુ... જે જે ભાવ અનેક આણી હવિવેક... શ્રીજિન આણુ ઉદાર કામિત ફળ માર દેનાર).... જેહ વિચય નિરધાર
અહના પ્રથમ પ્રકાર... સમકિત શિવસુખ મૂળ ખીજુ` સુગુ અનુકૂળ...
..
20
.
20
૩
૫
७
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________
;
૧૧૪૬
રાગ-દ્વેષ વિકણા તણાજી આશ્રવ નિદાર્દિક તણાંજી રાગાદિક સેન્ય કરેજી પરભવ નરકાદિક ક્રીએ છ ઈણ ધ્યાને જાણી કરી છ તેહના પરિચય પરિહરેજી ત્રીજે ધ્યાયે કનોજી શુભથી સદ્ગતિ પામીએજી ઉત્તમ કુળ સુખ સંપદાજી મન વચ્છિત સવિ સમજેજી હરિ-ખલ-ચક્રીપણુ* લહેજી ક્રીતિ મહિમા ગુણુ ઘણાજી પાપ વિષાદે આપદા જી તિર નકાદિક દુરગતિ ઇંદન ભેદન વેદનાજી રૂપજાતિ મતિહીનતાજી જે આપઃ નારક લગેજી જે સ'પદ્મ જિનપદ્મ લગેજી ઋણુ યાને કરી જાણુતે જી પાપહેતુ સઘળા તજેજી માંડે ઉદ્યમ ધનાજી વિપાક વિચયાભિષ કહ્યો” હવે સ'ઠાણુવિચય સુણે છ ઇહાં જિન ભાષિત ચિંતવેજી નર ઉભા પહેાળે પગેજી તે સરિખ* ચારે દિશ ઇમ ડેડી સાતે મહીજી
ભુવન ભવનપતિ તણાં ભલાજી દ્વીપ ઉદધિ વળી ગ્રહગાજી
જીવાજીવાદિક તણાંજી લાક પ્રમુખનાં જે કહ્યાંછ તે ચિતવતાં જવના જી
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ,
ગારવ વિષય કષાય એહના ધ્યાય(ન)અપાય...ચતુર૦૮ ઈહભવ અધિક સંતાપ જિહાં બહુ વેદન વ્યાપ... રાગાદિક રિપુરૂપ જે દાખે દુ:ખ ગ્રૂપ... જીભને અશુભ વિપાક જિહાં સુખના પરિપાક... ), ૧૧ નર-સુર-ખેચર લાગ જો હાય પુણ્ય સંજોગ... રૂપ મનેાહર અંગ પુણ્યે વન-નવ રંગ... અપયશ સાગ કુરંગ પામે ઇષ્ટ વિજોગ... વર્ષ અધન ધન હાશ્રુ દુરિતતણાં કુલ જાણુ... તે સવિ પાપ્ર પસાય તે સર્વિ પુણ્ય થાય... દુરિત દુરંત વિપાક જેમ વિષષ્ફળ ‘િપાક... છાંડે અપયશ ખેદ અણીપેરે ત્રીજો ભેદ... ચાથા સાર પ્રકાર લેાકાદિક આકાર... દાય કર દઇ કરીદેશ લેાકાકાશે નિવેશ... તેમ બહુ નરકાવાસ યંતર નગર સુવાસ... સુરમંદિર નિર્વાણ ચિંતવીએ સાળુ... સંડાણાદિક ભાવ સ્થિર થાયે શુભ ભાવ...
20
..
W
24
.
M
..
..
.
M
..
20
.
10
૯
9.
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭.
- ૧૮
૧૯
૨૦
૨૧.
રર.
૨૩ઃ
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધમ ધ્યાનની સઝાયા
એણીપેરે ધર્મ ધ્યાનનાજી ભાવ કહે નિત્ય ભાવજો જી
ઢાળ : એહના લક્ષણ ચાર કહુ· જિન આગમ ઉપર રૂચિ
૧૧૪૭
કહીએ. ચાર પ્રકાર
ભવિષણુ ગુણ ભંડાર... ચતુર૦ ૨૪ હવે તેહમાં પહેલા એહા સખળી સણા મહુ
મહા
ભવિયાં ભાવિયે રે ધમયાન ઉદ્ઘારા લહીયે ભવને પાર...
જેહથી દુરગતિ દૂર પલાયે અથ* સુત્રને અતિ વિસ્તારે તેહની રૂચિ એ ખીજુ` ગુરૂ ઉપદેશ ઉપર રૂચિ રૂઅડી તસ લક્ષણ એ ત્રીજુ...... જાતિ સમરણ પ્રમુખ વિશેષે જિન ભાષિત સહીએ પર ઉપદેશ વિના એ ચેથુ' એનું લક્ષણ કહીએ... લક્ષણપણે(એણે જીણુ હૈયે રમતુ મધ્યન મન સ્હેજે વાદળમાંહિ રહ્યો પણ રવિ જિમ ઉતિ જણાયે તેજે... હવે ચારે આલ'બન કહીએ જે મુનિજનને કામે તિહાં પહેલુ તે ભણે-ભણાવે કમ નિજરા કામે... ખીજુ જે સદ્દગુરૂને પૂછી શકા દ્વેષ નિવારે વળી વળી સુત્ર ગણે એ ત્રીજુ ચાળુ' અ વિચારે... આલંબનથી સુખે ચડીએ ધમ ધ્યાન વર ધામે ચાર ભાવના તે હવે કહીએ જેથી સમરસ જામે.... હું કેને! નિહ કે નિહ માહરૂ જીવ એકીલે જાયે અતે તન ધન જીવિત યૌવન પરિજન અસ્થિર એહની કહે કેણુ આશા જન્મ જરા મરણામય બહુભય ધમ” વિના કોઇ શરણુ ન દીસે પુત્ર પિતા તેમ નારી માતા એક જીવને સવમાં ભમતાં અથવા મૈત્રી માદિક મુનિજન ધમ ધ્યાનને જેહથી થાયે સવ' જીવનું' હિત ચિ‘તવવુ દુખીયાના દુખ ટાળુ એડવી ગુણુ ગુણવતતા દેખીને અથવા પરસુખ નિરખી હરખે
મમતા કરવી ગહેલી (ધેલી)
એહુ ભાવતા પહેલી... ક્ષણમાં જાયે છીછ એહુ ભાવના ખીજી... જગ સહુને સતાવે ત્રીજીએ ધમ ભાવે... વેરી ભાઈ થાયે એમ ચેાથીએ યાયે... ભાવના ભાવે ચારે અધિક અધિક વિસ્તારે... તે મૈત્રી મતિ ભાખી મનસા કા દાખી... જે મન હષિત થાયે તેહ પ્રમાદ કહેવાયે...
..
28
.
AD
..
20
.
20
20
20
W
..
3:
× ૧૧.
૪
.
૧૦
૧૨.
૧૩
૧૪
૧૫
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ દેખી દેષ ઘણુ દુજનના તે ઉવેખે નાણી રાગ-રોષ તે ઉપર નાણે એહ ઉપેક્ષા જાણું.... ભવિયા ૧૦ ઈમ શુભમતિ અમૃતરસ સિંચે ધર્મધ્યાન તરૂ વાધે કહે ભાવમુનિ ઈહ પરલેકે મન વાંછિત ફલ સાધે... -ઢાળ ૩: શ્રી ધમ ધ્યાનના ભેદ અવર છે ચાર
પિંડ સ્થાદિક હવે - કહીએ તાસ વિચાર.. પિંડસ્થ પદસ્થ રૂપસ્થ તેમ જાણી (તા)નામે વળી ચોથું રૂપાતીત વખાણું .. જેમ(હ) નિજ તેનુમાંહી નાભિ હૃદય અરવિંદ આદિક વર ઠામે ધ્યાયે શ્રીજિનચંદ અનુક્રમે અભ્યાસે નિજ જીવને જિનરૂપ તન્મય થઈ ધ્યાને એ પિંડસ્થ સ્વરૂપ.. નવકારાદિક વર
મંત્ર તણાં પદ સાર તેમ આગમનાં પદ અવલંબી સુખકાર... અથવા જિન(મ) મુનિવર થઈ ઉપર બહુવાર જેહ મન થિર સ્થાપે લહે પદસ્થ ઉદાર... સમવસરણે બેઠા શેભે અતિશય વૃંદ સુર અસુર નારેશ્વર ચરણ કમલ જસ વંદે... જસ આગળ વાજે દુંદુભિ નવનવે છેદે છન્નત્રય ઉપર
તરૂ અશોક જ નંદે.... ચામર ભામંડલ સિંહાસન જસ સેહે જસ ફુલ પગરને ગધે મધુકર મેહે.. જસ દિવ્ય નાદ સુણે રીઝે સઘળા પ્રાણી તે જિન નિત્ય વાયે રૂપસ્થ મતિ આણી.. વળી ન મિલે જેહમાં રાગ દ્વેષ વિકાર શુભ લક્ષણ લક્ષિત કાંત શાંત આકાર... તેહ જિનની પ્રતિમા દેખી તન્મય થાયે જિનના ગુણ ધ્યાએ તેહ રૂપસ્થ કહાયે .. જસ આઠ કમને લેપ લગાર ન હોય જસ પરમાતમ ઈતિ નામ કહે સહુ કેય.... જેહ ચિદાનંદ મય રૂપરહિત જે સિદ્ધ રૂપાતીત તેહ
ચિદાનંદ મય કીધ...
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધર્મની આરાધનાથી કયા સુખ મળે તે વિષેની સજઝાયા
૧૧૪૯
અરિહંત તણું એમ કરતા સદૈવ અભ્યાસ વિશેષે તન્મય થાયે જીવ તવ કમ તા સિવ અશુભ તળે અનુભાવ જિનવર પરે તેઢુના દીપે પ્રબલ પ્રભા જેમ લેાહ કનક હાય પામી રસ સંબધ વળી કુસુમ સ`બંધે (સચેાગે) તેલ જેય થયે સુગ ધ...
તેમ પરમ પુરૂષનું તેહના ગુણુ પામે ઉક્ત' ચ : આત્મા મનીષીભિરય વદ ભેદ બુદ્ધયા
યાત જિને'દ્ર ભવતીહ ભવપ્રભાવાત્ પાતીય મઘ્યમૃતમિત્યનું ચિત્ય મન ક' નામ ના વિષવિકાર મપા કતિ ? આણા વિચાદિક પિ’ડસ્થાદિક ઝાણુ એમ અહનિશ કરતાં પામે કે।ડી કલ્યાણ. અણિમાદિક સિદ્ધિ લબ્ધિ અનેક પ્રકાર ઇહુ લેાકે એહુથી લીયે જ્ઞાન અપાર પરભવ વૈમાનિક ઇંદ્રતથા અહમિદ્ર સુરવર તે થયે તનુરૂચિ જેમ રવિચંદ્ર તિહાંથી વિયાવળી ઉત્તમ નરભત્ર પામી શુભધમ આરાધી થાયે શિવપુરસ્વામી એહ ધમ ધ્યાનથી સંત અનત મુણીદ ઇહુભવ ને પર ભવે પામ્યા પરમાણુ દ હું ધ્યાન કર'તાં અનુક્રમે શુકલ ધ્યાન ભવિયણને આવે કેવલનાણુ નિદાન એહ ધમ ધ્યાનના મહિમા જેહ અપાર તે કહેતાં પડિત કહેા કાણુ પામે પાર મુનિ ભાવ પયપે એકમના થઇ સ ંત ઇહુ ધ્યાન આરાધે સાથે સુખ અનંત ૨૬દૂ ધર્મની આરાધનાથી શું મળે તે વિષે [૧૨૮૩]
ધમના મહિમા વર્ણવુ સુમતિ નારી એમ વિનવે ધમ થી સાતે સુખ લહે ચોથું સુખ ન જ ઋએ ગા મ(જીવ પુત્ર વિનીત પડિંત પણું ધર્મ વિના જીવ દુઃખ લહે દેહ રેગિલી ઋણુ ઘણા ધમની માતા દયા કહી જીત કહે જિન આણુ વહે
..
કરતાં યાન અભેદે ભવિયણુ કુમતિ વિચ્છેદે...
સરસતી 1મિની વિનવું સુણુ પ્રાણીજ‹સુગુરૂના પ્રણમી પાય અતિ ઉછાંહી સુણ પ્રાણીજીરે
જેહથી શિવ સુખ થાય પાપ પલાય ધમ કરી સહુ કેય જિમ સુખ હાય સપત્તિ સુકુલિણીનાર દેહુ કરાર વિશ્રામ) પાંચમ સુખ રહેવા ઠામ અતિઅભિરામ
.
.
સાતમે ધમ વીતરાગ સૌમાં સેાભાગ,
.
. કુપુત્ર કુલટાનાર આંગણે ઝાડ નગમે ધમની વાત કરે પરતાંત
જે પાળે નરનાર પામે ભવપાર
..
જાણી અઘિર સંસાર કરી ઉપકાર
20
૧૭
૧૮
20
M
..
.
M
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૫૦
[૧૨૮૪]
શીખ સુણી સદ્ગુરૂતણી હૈ। મુનિવર ! ચાલ્યા પરઠણુ કાજ
શયત્રરની પેઠે મલપતા
તરણ તારણુ ઋષિ જહાજ ધમ રૂચિ અણુગાર ટપકા પાડયા જામ
ધન્ય ધન્ય તપસીજી ઈંટ નિ’ભાડે જાઈને વાસ થકી આવી કીડીચે મુનિવર મનમ' (ચ ંતવે કીડીયેાની દયા વગે સઘળા આહાર પરઠવ્યા થકી નિરવધ કાઠા માહરી ઘાળી કાળીને તુંબડા દયા ભાવ દિલમાં વસ્ય થાડી વાર હુઆ પછે નાકે સર ઘાલ્યે નહીં
પૃથ્વી સામુ જોઇને અલિહારી ઇશુ સાધુને સથારા શુદ્ધ મને કરી આયુષ્ય પૂર્ણ કરી ગયા તેત્રીસ સાગરના આઉખે ઋષિ ચેાથમલજી ઈમ ભણે
- ધીરજ ધર રે અરે અધીરા ખલક તણા છે વિધિને ખટકા ઉદરે આવતાં પહેલાં વિધિએ
.
હાડ માંસના હૈયા મધ્યે મસીદ કેરા કેલ મીનારા પત્થર ઉપર પાણી પામે પ્રભુને મારગ છે શૂરાને પ્રથમ પહેલાં મસ્તક આપી સત સમાગમ જે જન કરશે કથિર કાંસુ કી ન હેવે
W
10
..
10
.
"
..
..
..
..
10
2
..
૬ ધોરજની
2.0
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
મરણ પામી તિણુ ઠામ કીધેા ખેાટા કામ
મરણુ લીયા તિણુ ઠામ અનરથ હાથે અપાર એસા નહિ કેઈ ઠાર
પીધે। આપ શરીર
છકાય જીવના પીર
વેદન હુઇ અપાર
તરણ તારણુ સુખકાર
ક્ષમા સાગર સુધીર
ઝૂઝયા કમાઁ શૂરવીર કીધા તેણે ઠામ
સવથ' સિદ્ધ વિમાન ચવીને સુગતિ સધાય નિત્ય પ્રણમીજે પાય
સજ્ઝાય [૧૨૮૫]
દૈવ જ દેશે અન્ન માને સાચુ' મન્ન ઉપાય શેશા શુદ્ધ
ધ્રુવે સરજ્યું દુધ
ઉપર ઉગ્યા ઝાડ માનીશ કે'ને પાડ કાયરતું નહિં કામ પછી જ લેવું નામ તે ભવ સાગર તરશે કાટી પારસ ક્રશે
ધન્ય ૧
RO
..
..
10
જેને
A
20
.
20
20
10
10
८
.
ܡ
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________
સ્થાનની સઝાયો
૧૧૫૧ અડદ ઉજળી કદી ન થાયે
જઈ ઝબોળે ગંગ કુબુદ્ધિકાદવ જેહને વળગે તેને ન લાગે રંગ, મંદ અભાગી મૂરખ જનને સમજણ આવે કયાંથી કુસકા ખાંડેથી શું થાય કણ ન જડે તેમાંથી પાપીને પ્રતિબધ ન દઈયે મૌન ધરીને રહીએ કહે પ્રીતમ તુલશીદલ તેડી ભૂત ન પૂજવા જઇએ
ક ધબીડાની સજઝાય [૧ર૮૬). ધબીડા ! તું છે જે મનનું ધોતીયું રે રખે રાખતે મેલ લગાર રે એણે રે મેલે જગ મેલે કર્યો છે અણુ ધોયું ન રાખે લગાર રે,ધોબીઠા જિન શાસન સરોવર સેહામણું રે સમકિત તણું રૂડી પાળ રે દાનાદિક ચારે બારણું રે માંહી નવતત્વ કમલ વિશાલ રે.. ૨ તિહાં ઝીલે મુનિવર હંસલા રે પીયે છે ત૫-જપ નીર રે શમ-દમ આદે જે શિલા રે તિહાં પખ લે આતમ ચીર રે.... ૩ તપાવજે તપ તડકે કરી રે જાળવજે નવ બ્રહ્મ વાડ રે છાંટા ન ઉડાડે પા૫ અઢારનાં રે એમ ઉજળું હોશે તતકાલ રે... , ૪ આલોયણ સાબુ સુ કરે રે ૨ખે આવે માયા સેવાળ રે નિચે પવિત્ર પણું રાખજે રે પછે આપણુ નિયમ સંભાળ રે... ૫ ૨ખે મૂકતો મન મેકણું રે પડમેલીને સંકેલ રે સમય સુંદરના શીખડી રે સુખડી અમૃતવેલ રે...
| * ધ્યાનની સઝા (૧૨૮૭] પરમ પ્રભુ સબજન શબ્દ ધ્યાને જબ લગ અંતર ભરમ ન ભાંજે તબ લગ કોઉ ન પાવે.... પરમ ૧ સકલ અંશ દેખે જગ જોગી જે ખનું સમતા આવે મમતા અંધ ન દેખે યાકે ચિત્ત ચીઠુચિહુએરે)ધ્યાવે... ૨ સહજ શક્તિ ઓર ભક્તિ સુગુરૂકી ચિત્ત જોગ જગાવે ગુણ પર્યાય દ્રવ્યનું અપને તે લય કાઉ લગાવે.. પઢત પુરાણ વેદ ઔર ગીતા મૂરખ અર્થ નવિ પ.વે ઉત ઈત ફિરત ગ્રહત રસ નાંહી ક્યું પશુચર્વિત ચાવે.. પુદ્ગલસે ન્યારે પ્રભુ મેરે પુદ્ગલ આપ છીપાવે ઉનસેં અંતર નાંહી હમારે અબ કહાં ભાગે જાવે ?... . ૫ અકળ અલખ ઔર અજર નિરંજન સે પ્રભુ સહજ સુહાવે અંતરયામી પૂરને પ્રગટ સેવક જસ ગુણ ગાવે. . ૬
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૫૨
મિસર ગઇ દુવિધા તન મનકી હરિહર બ્રહ્મ પુર`દરકી ઋદ્ધિ ચિદાનન્દ્વકી માજ મચીહે કૃતિને દિન તું નાંહિ પિછાન્ય અમ તે અધિકારી હાઇ એકે ગઇ દીનતા સબહી હમારી પ્રભુ ગુન અનુભવકે ૨ આગે જિનહી પાયા તિનહી છિપાયા તાળી લાગી જબ અનુભવકી પ્રભુ ગુન અનુભવ ચદ્રહાસ જ્યૌ વાચક`જસ કહે માહમહા અ અરિ
ૐ યાની નિગ
હા : પરમારથ નિશ્ચય કરી ઇંદ્રિય સુખ નિસ્પૃહ થકા ભાવ શુદ્ધિ ભવ ભ્રમણથી કામ ભેગથી ઉભળ્યા પ્રાણ ત્યાગ પણ ધ્યાનથી પર ત્યાગી મુનિવર મહા પરીષહ સાપથી Àાલ ન પામે મન તનક
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
[૧૨૮૮]
હમ મગન ભયે પ્રભુ ધ્યાનમ’ અચિરા સુત ગુણ(ગા)જ્ઞાનમે....હુમ૦૧ આવત નાંહિ કાઉ માનમે સમતા ૨ર્સ કે પાનમે’... મેરા જન્મ ગમાયાં અજાનમે પ્રભુ ગુન અખય ખજાનમેં..... પ્રભુ તુજ સમકિત દાનમે આવત નહિં કેઉ મ્યાનમે.... ન કહે કાકે કાનમે તબ જાને કાઉ શાનમે... સેા ત ન રહે મ્યાનમૈ જીતલીયે હૈ મેદાનમે....
રાગ દ્વેષ રાક્ષસ થકી નારીથી મન નવ ચલે તપ દીપકની જાતિથી જ્ઞાન રાજ્ય ત્રય લેાકના તપથી તનને પીડવે લેાક સ સુખકાર જે નિજ સ્વભાવ આનંદમય ચૈત્ર મહારાજ જીપને
થની સજ્ઝાય [૧૨૮૯] વધતે મન વૈરાગ સાધુ ઇસા વડમાંગ... છૂટા જે જોગીશ
તનની સ્પૃહા ન રીશ... ર છૂટે નહિ લખાર તિકેયાનતણા આધાર
જન નિ'દાથી જાસ વસતા નિજ ગુણુ વાસ... ૪ ભય નિત્ર પામે જેડ અક્ષય નિજરસ ગેહ... ખાળ્યા કર્મી પતંગ વિલસે જે નિઃસ’ગ...
ઉપશમ રસ ભ’ડાર માહ અગ્નિ જળધાર... શાંત સુધારસ ઠામ વ્રતધારી શમ ધામ...
3
1.0
"
24
દ
૬
19
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધ્યાની નિર્ગથની સજા
૧૧૫૩. મહાશમ ધાર સુખકાર મુનિરાય જે ધ્યાન ધ્યાવા ભણી બૅગ થાવે દેહ આધાર સંસાર સુખ નિઃસ્પૃહી તેહ ગીશ નિજ દેવ પાવે મહા ૧ શુદ્ધ વિજ્ઞાનરસ પાનથી શાંત મન થાવર જગમ દયા ધારી મેરૂ જેમ અચલ આકાશ જેમ નિર્મલા પવન જેમ સંગ વિણ લેભવારી ૨ ભવ્ય સારંગ સુખકાર ઉપદેશથી દેહ શોભા તજી મેક્ષ સાધે જ્ઞાનશક્તિ કરી આત્મ નિજ ઓળખે શુદ્ધ નિજ ધ્યાન તે મુનિ આરાધે એમ નિજ દેવને મેક્ષ ગૃહ ચઢણને કહી સે પાન સમ સાધુ સેવા ધ્યાન તે સાધુને મિક્ષ કારણ કહ્યો વિમલ વિખ્યાત નિજ ગુણ વહેવા ૪ દાંત મન વિહગ ઈદ્રિય ભણી જે દમે જ્ઞાનનાગેહ પાતક વિવારે કર્મ દલ ગજને ચિત્ત નિરમલ થકા એમ જેગીશ શિવમગ સુધારે ગિરિ નગર કંદરાગેહ શમા શિલા ચંદ્રકર દીપ મૃગ સંગ ચારી જ્ઞાન જલ તપ અદીન શાંત આત્મા થકા ધન્ય નિગ્રંથ સુવિહિત વિહારી પ્રાણ ઈદ્રિય વળી દેહ સંવર કરી રેકી સંક૯૫ મન મેહ ભંછ ધન્ય નિજ ધ્યાન આનંદ આલબ ધરી શુદ્ધપદ આમની જ્યોતિ ૨જી હેય આદેય ત્રિભુવન ગણે સાધુ જે ક્ષય કરે પુણ્ય ને પાપ કેરે આમ આનંદ સ્યાદ્વાદથી વિષયને વિષગણી મંજતા કર્મ ઘેરે.... ૮ કાય સંસારના સાધતા જ્ઞાન વિણ જગતમેં એહવા બહુત દીસે કાપી ભવ દુઃખ વળી જ્ઞાન જલ ઝીલતા એહવા સાધ દેય તીન દીસે ૯ બડે પ્રાસાદ નરમ પત્યેક પર રોત જે પિઢતા નારી સંગે તેહ ગિરિકંદરા કઠીન શિલા પરે રહે નિત જાગતા ધ્યાન રગે, ૧૦ ચિત્ત થિર રાગ ને દૂષને ક્ષય કરી જીપ ઈદ્રિય આરંભ છેડી જ્ઞાન ઉપના થકી આનંદમય દેખી નિજ દેવને કમ મોડી - ૧૧ છેડી પર સંગ આત્મા ભણું સિદ્ધ સમ ધ્યાવતા સુમતિનું મહ વારે આત્મ સ્વભાવ ગત જગત સહુ અન્ય ગણું જ્ઞાનનિધિ મેક્ષ લક્ષમી સુધારે ૧૨ તત્વચિંતા કરે વિષયને પરિહરે સ્વહિત નિજ જ્ઞાન આનદ દરીઓ સુમતિ સંયુક્ત તપ ધ્યાન સંયમ સહિત એહવો સાધ ચારિત્ર ભરીયે ૧૩ એહવા પંડિતે વચન રચના થકી નિત થશે આત્મને બહુત એસા , શુદ્ધ અનુભૂતિ આનંદસું રાચીયા કટે ભવપાસ દુરલંભ તેસા ૧૪ એહવા ગ ધારી જિકે મુનિવરૂ ધ્યાન નિશ્ચલ તે કેઇજ રાખે ધ્યાન ને યોગ અણગની એ કથા ગ્રંથ અનુસાર દેવચંદ્ર ભાખે ૧૫
–૭.૨
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૫૪
સજઝાયાદિ સંગ્રહ ક નક્ષત્ર વિવારની સજ્જા [૧૨૯૭). વીર જિનેશ્વર ચરણ નવિ ' તારાપરિ બેલુિં સંખેવિ અભિચિ તારા ત્રિણિ વખાણું ગશીર્ષાકારે તે જાણ.. શ્રવણ તારા ત્રિણ જ કહ્યા કાહાર તણે આકારે રહ્યા પંચ તારકા શકુની રૂપ રીખ ઘણીઠા એહ સ્વરૂપ. શતભીષા તારા શત અવધાર કુલ વિખરા જયું વિસ્તાર પૂર્વ ભાદ્રપદા દે તાર
અર્ધ વાવીને છે આકાર.. તિમ ઉત્તર બાદયા જોઈ અર્ધ વાવી તારગ બે હાઈ રેવઈ તારા વર બત્તીસ નાવાકાર કહ્યા જગદીશ.. અશ્વિની અખંધ આકાર તારા ત્રિણિ હેય વિચાર ભરણે ભગ આકારે કહી તારા ત્રિણિ તેહના સહી.. નાવીની કથળી સમાન છે તારા કૃતિકા પ્રધાન હિણી છે સગડુદ્ધીકાર તાશ પંચ કા અતિસાર મૃગશીર મૃગશીસા વળી જાણું તારા ત્રણે કરી વખાણ રૂધિર બિંદુ સમ આદ્ર જેય તેહને તારે એક જ હોય. તુલાકાર તે તારા પંચ નામ પુનર્વસુને એ સંચ પુખ ત્રિણિ તારા તે કહી સાવલા સંપુટ સમ લહી. અશ્લેષા છજીસી પડાગ છહ તારા જાણવા લાગ મઘા મહાગઢનું આકાર તારા સાત હીયે અવધાર... પુરવ ઉત્તર બે ફાગુણ કહી અદ્ધપલંકાકારે સુણ : દે દે તારા તેહનાં જેય વીરવચન એ નિચે હોય... હસ્ત તારગ પંચ વખાણ હાથતણે આકારે જાણ ચિત્રા ફુલતણ મુખ તુલ તારે એક છે બહુ મૂલ.... સ્વાતી એક તારો જિને કહ્યો ખીલાને આકારે રહ્યો તારા પંચ દામણ આકાર વિશાખાના તે અવધાર.. અનુરાધા એકાવલી સમુ તારા ચાર જિનવચને નમું જ્યેષ્ટા છે ગજદત સમાન તારા ત્રિણ જિનવચને માન. ૧૩ મૂલ તારગી અછે ઈગ્યાર તે સાવ વિંછીને આકાર પૂર્વાષાઢા ગજગતિ સમું તારા ચાર હિચે સંકયું. ઉત્તરાષાઢા તાર ચાર બેઠા સિંહ તણે આકાર એહ ઓળખી રાત્રિ પર લહી પઠન કિયા આરાધે સહી...
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________
નક્ષત્ર વિચારની સાથે
૧૧૫૫
[૧૨] પ્રણમી ગણહર ગાયમ પાય સુગુરૂ કલ્યાણ તણે સુપસાય નક્ષત્ર તણી ભણસું સજઝાયા આગમ માંહે જેમ કહાય.. અશ્વિની તારા તીન વિચાર અધખંધ તણે આકાર ભરણું તારા તીન કહાય ભગતણે આકારે થાય.. કૃત્તિકા તારા જાણે ષટ નાપિત કથળી તણું એ પટ રોહિણું તારા પંચ સુણાય ગાડાને ઘ(દા)ણ મિણાય. ૩ તારા તીન મૃગ શિરતણે મૃગસીસને આકારે વણ્યા અદ્દ ઉડૂ કેવલ દેખા
લેહી બિંદુ આકારે લેખ... પુનર્વસુ ઉડુ સંખ્યા બાણ તુલા તણે આકારે જાણ પુષ્યતણ તારા વળી તીન સરાવેલાને રૂપે લીન... છરિષ અશ્લેષાના જાણ પતાકાને આકારે વખાણ મઘા સમુદ્ર સંખ્યા સુજાણ ભાગાગઢ તણે સુપ્રમાણુ... પૂર્વા ફાલ્ગની વલિ તારા દેય અર્ધપત્યંગ સ્વરૂપે હોય ઉત્તરા ફાગુનીનાં તિમ હીજ દેય અપભ્યને રૂપે જેય... હસ્ત પચહ થાલી પંત ચિત્રા એક ફુલ વિકસંત એક સ્વાતી ખીલાને આકાર પંચ વિશાખા દામણ વિચારિ. અનુરાધા વેદ એકાવલીહાર જ્યેષ્ઠા તીન ગજ દંતાકાર મૂલ એકાદશ વીંછુને આંકડે પૂર્વાષાઢા ગઈલેં કરિયડે. *ઉત્તરાષાઢા તારા ચ્યાર બેઠે સીંહ પય પસાર અભીચ તીન ગાયને સીસ શ્રવણ તીન કાવડની ઈસ... ૧૦ ઘનિષ્ઠા પંચ પંખીને સૂલ શતભિષા વિષસ્યાં ફૂલ પૂર્વાભદ્ર ઉત્તર ભદ્ર દય આધી આધી વાવી તે હોય.. ૧૧ રેવતી ઋષિ કહ્યાં બત્રીસ નાવારૂપે એ મુનીસ પર ઉપગારે જાણે એ
ભદાસ કહ્યા સસનેહ... ૧૨
નટવાની સઝાય [૧૨૯૨). -નટ થઈને એવા નાટક ના હો જિનવરજી સુણ તું જિનવરજી
આ સંસારમાં હું જિનવરજી પહેલાં ના પટમાં માતાની બહેવાર ઘોર અંધારી કોટડી
કેણ સુણે પિકાર ! ત્યાં માંથું નીચું ને છાતી ગેડે હે જિનવરજી સુણ તું
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૫૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ હાંડ માંસને પિંજરે
ઉપર મઢી ચામ મળ-મૂત્ર માંહે ભર્યો
માન્યો સુખને ધામ ત્યાં નવ નવ મહિનાં ઉધે મસ્તકે લટક હે જિનવરજી સુણ ૮૦૨ ઉઠ કેડ રોમરાયમાં
કરી ધગ ધગતી સેય કેાઈ પવે જે સામટી
કષ્ટ આઠગણું હોય ત્યાં માતાને પણ જમનું દ્વાર દેખાડયું હે જિનવરજી ! - - ૩ બાંધી મૂઠી દોયમાં
લાવ્યો પુણ્ય ને પાપ ઉઆ ઉંઆ કરીને હું રડું' જગમાં હર્ષ અપાર ત્યાં પડદામાંથી રગ ભૂમિમાં આવ્યો હે જિનવરજી પારણીયામાં પિઢીયે
માતા હાલે ગાય ખરડાયે મળ મૂત્રમાં
અંગુલી મુખમાં જાય ત્યાં ભીનામાંથી સૂકામાં સુવડાવ્યે હો જિનવરજી છોટાને મોટો થયો
રમતે ધૂલીમાંહિ પિતાએ પરણાવીએ
માતાને હર્ષ ન માય પછી નારીને નચા થઈ થઈ નાચ્ચે હે જિનવરજી . . . ૬ કુટુંબ ચિંતા કારમી
ચૂંટી કલેજું ખાય તેથી ભલેરી ડાકણ
મનડું માંહિ મુંઝાય જાણે કશીટાને કીડે જાળ ગુંથાયે હે જિનવરજી મ . ૭ દાઢે ને દાંતે પડયા
નીચા ઢળીયા ને”ણ ગાલની લાલી ગઈ
ખમ ખેમ કરતી એણ - પછી ડેસો થઈને ડગમગ ડગમગ ચાલ્યા હે જિનવરજી . ૮ ચાર ગતી ચોગાનમ
ના નાચ અપાર ન્યાય સાગર નાચ્ચે નહિં રત્નત્રયી (આધાર) નિરધાર જીવ કુમતીને ભરમાયો કાંઈ ન સમયે હે જિનવરજી , ,
* નમિરાજર્ષિની સજ્જા ૧૨૩] હેજી જ બુદ્વીપમાં દીપતું નયર સુદર્શન રાય - મણિરથ રાજ કરે તિહાં કીધો સબલ અન્યાય..હજી જબુ૧ એ યુગ બાહુ બંધવ મારીઓ મયણ રેહા ગઈ નાસ . જા પુત્ર ઉધાનમેં પડીય વિદ્યાધર પાસ. 2. શીલે રાખે સાવતે પદ્મરથ ભૂપાલ જ ઘડે અપહર્યો આવી તીણે તે લીધે બાળ.. - ૩
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________
નમિ રાજર્ષિની સજઝા
૧૧૫૭
હેજી પુત્ર પાળી મોટા કીધે શત્રુ નમ્યા સહ આય . નમિ એવું નામ થાપીયું થયે મિથિલા રાય હેજી જબુક
સહસ અંતે ઉરશુ રમે દાહવર ચઢયે દેહ - કીધા ઉપાય મિટે નહીં અથિર સહુ રિદ્ધિ એહ. . ૫
વૈરાગ્ય મન વાળીયું તવ તે ઉતર્યો તાવ
નમિરાજ સંયમ લીયે ઈદ્ર પર આવ... , . ચઢતે પરિણામે રહ્યો પ્રત્યેક બુદ્ધ(પ્રણમ્યા સુર)નરરાય • સમય સુંદર કહે સાધુના નિત્ય નિત્ય પ્રણમું પાય... . ૭
[૧ર૯૪ થી ૯૭]. સમેત શીખર ગિરિ શુભતા પુરૂષાદાનીય પાસજી હદય કમલ ધરો ધ્યાનથી આપે શિવપુર વાસજી ગાયે હેતે નમિરાજ પ્રત્યેક બુદ્ધ મહંતજી. ગા. ૧ સુરભવ વૈભવ પરિહરી શિવપથ સાધન હેત ગ્લાનિ રહિત ચ્યવી ઉપજયા મિથિલા સુખ સંકેતજી.... - ૨ આલ્યવયે માત તાતજી કરતાં વિવિધ પ્રકાર પાળે પિષે બહુ હેતથી કલપવૃક્ષ અનુસારજી... મનુજ જીવન હાય નવનવા રાય રંકને પ્રસંગજી નિવરિ હોય કલા થકી લીધી બહોંતેર રંગજી... - ૪ યૌવનવય ગત(પુત્ર)દેખીને માત તાત વિચારજી ઉત્તમ કુલમાં ઉપની
પરણુવે વધુ સારજી... રાણી સાથે રહે રંગશે. ધરે રાજ્ય અપારજી હયગયરથને પદાતિએ કેશ કોઠાર ધારજી.... મંત્રી મહામંત્રી વળી. સામત સેનાની સાથજી પાળે વિદેહ વિદેહની
ધરતાં ધ્યાનમાં બાથજી... શરમ નહિં કાંઈ કરમને હુએ દાહ અપાર પીડા સહે રે રોમે રોમમાં
નહિં છેદ પલવારજી.... આવના ચંદન લેપને
વૈદ્ય દાખે ઉપાય ગોરડી ગુણમણિ ઓરડી ઘસે પ્રીતે ન ખમાય.... શિર ચઢી ગરમી વેગથી શબ્દ થતે દુખાયજી કિવિધ સહેવી તે વેદના આકુલ વ્યાકુલ થાય છે મહિલા હેત ધરી ઘણું --- નસિરોયની બાધજી ટાળવા વલય કર ધરે
એક એક શુભ સાધજી..... - ૧૧
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૫૮
સઝાયાદિ સંગ્રહ ગ થયે ભવિતવ્યતા ધારે ઈમ મન રાયજી કંટક ન્યાયે સંવેગથી ઇવ દુઃખે ભરાયજી... ગાયે ૧૨. સંગથી મુજ નવનવી થઈ પીડા સંસારજી નરકાદિ ગતિ જીવને
થઈ એહજી સારછ• એહ જીવે ભવચક્રમાં
સદાં દુ:ખ અપારજી ચિંતવતાં ગતજન્મનું થયું સમરણ ઘોરજી... વૈરાગ્યે મન વસિયું
ધરે નિશ્ચય ત્યાગજી પુત્રને રાજ્ય ભળાવીને સાધુ થયા વડે ભાગજી... પુત્ર પ્રિયા જન સામટા ધરતા દુખ વિયેગજી લાજ તજી સહુ વતાં પુર કાલાહલ જાગેજી... ઈશુ અવસર સુરલોકથી આવે શક્ર સુરેશજી માહણ રૂપે નમી કરી કરે વાદ વિશેષજી...
- ૨ [૧૯૫] ઈદ્ર કહે સુણો નૃપ બૈરાગી તુમ લગની ખૂબ લાગી રે પુત્ર પ્રિયા પ્રજા જન બહુલા શેક રૂદન દુખ ડૂબા (લાપ) રે અહે અહે ! નમિ મુનિ સાહસ મૂકે શિવપથથી કેમ ચુકે રે... અહ૦ જ જિનવર ભાગે ધર્મ અહિંસા મુખ્ય નહિ લવ હિંસા રે રાજ મહેલ ચૌટે ઘરઘરમાં રેવે જન ઘટ ઘટમાં રે... - ૨ પર દુઃખ વારણ કાજે સાધુ પાવે મરણ ન બાધ રે કિમ તુમને હાય દુઃખ દીયતાં ધમ ધરતાં અબાધ રે... - ૩ નમિ રાજર્ષિ શક્રને ભાખે વાકય તમારા છે વક્ર રે સહ નિજ નિજ સ્વારથને કાજે રૂદન કરે રવ ઝાઝે ૨.. અહ અહ ઈદ્ર ધરમધુર ધાયું જગ ઉદ્ધારે વિચાર્યું છે. અહ અહ ઈદ્ર મિથિલાએ વર ચૈત્યવૃક્ષ પુષ્પ પત્ર ફલ પક્ષે રે વાયુ હારે ચઉદિસ તસ ગંધો પંખી રૂ થઈ અધે રે.. . ૫ ભવ ભવ ફરતાં માત પિતા સુત છોડયા રૂદન કરંતા રે નહિં સગપણ છે જીવની સાથે નહિં તિમ તનુ દહે હાથ રે... ૨ સહ નિજ નિજ સ્વારથ સાધનમાં મગ્ન રહે મન ધનમાં રે આતમ કાર્ય કરણ રતિ સાધુ નવિધારે એહ બાધો રે... . ઈદ્ર કહે મુનિ પાય નમીને સાધુ થયા સહુ વમીને રે રાજ મહેલ અંતે ઉર સાથે દાવ દહે લઈ બાથે રે... , મુનિવર ! એ અગ્નિને ઠારે શરણાગતને ઉગારે રે નરગતિ પુણ્ય ઉદયથી પાચ્ચે જીવ એ કિમ નવ જ રે... - ૯
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિમ રાષિની સજઝાયે
મુનિવર આતમ ભાવ ધરતા ઈંદ્ર અમે નિજ આતમ ઘરમાં આતમ ભાવ છે સાચુ· જીવન નહિ માળે તેને એ અગ્નિ પુત્ર કલૈત્ર ને ઘર વ્યાપા નહિ' જગમાં મુજ વલભ નિજ નિજ ક્રમ પ્રભાવે આતમ ભાવ શ્રુતિ નિંજ દેખે
જીવે
બૈરી
કરજોડી વયણાં એમ ઉચ્ચરે ક્ષત્રિય કુલ નભતલ વિધુ સમન્પ ભૂમિતિ તુજ સુત છે આલે સાધન વિષ્ણુ નહિ’ જગમાં કારજ નગરે વામી કરી કિલ્લે ગાપુર ભાગલ ઈંદ્ર કીલકશુ બુરજ અહુજન વાસે જુગતાં કટક રાજ્યના સર્વ વિનાશી યણ સુણી સૌધર્માધિપના બાહ્ય સંગ્રામના સાધન સર્વે
૧૧૫૯
સમિતિ વાકય વદતા રે વસીએ સુખ ધરી ભરમાં રે...અહા૰૧૦ તે યુિં મન જુગતે રે
ભાવની લાગી છે લગની રે...
આતમ ભાવે ન ધારા રે કિમ જાનુ` માહ શેરી રે...
દુઃખ લહૈ કિમ કીધા ૨ કિમ પર ભાવને પેખે રે...
અભ્ય‘તર નિજ કર્મરિપુને એક વખત કરી યુદ્ધ તે આતમ સવરપ અગલ ી શ્રદ્ધા ક્ષાન્તિના પ્રાકાર કરીને શુદ્ધ ઉદ્યમ ધનુ ધરી નિજ કરમાં ધૃતિક તન ધરી સત્ય શીથી ક કટક ને તપ નારાચ આતમ રગે રગ્યે પ્રાણી જ્ઞાના વરણી પ્રમુખ સહુ કર્મો કેવલ યુગ પરતા આ આતમ રાય કરી પ્રાસાદ મને હર વમાન ગૃહ સહિત તે વલભી -
ม
.
.
૩ [૧૨૯૬]
સુરપતિ જુગતે પૂરા ધારા ભૂપતિ પુરા,ધારો(રૂ)વિનતિ માને રાજ્ય રક્ષા નહિં સાધે સમરથ નર પણ સાધે... પરિખા યંત્ર સમેતા ખોલા અણીયા જુત્તા... શષાગારીને સરજી થાએ મુનિ નરેસરજી... ભાખે રાય બૈરાગી
..
..
..
કરી ગયા નરક અભાગી નિજગુણુરાચા આતમ હીરી જાચેા...નિજ॰ પ્
હશું કરી એક ધ્યાના પામે અવિચલ ઠાણા... નગરનુ` કરશું જતન ધરૂ' મન ગુપ્તિ સલ રે... સમિતિ શુદ્ધિ શુભ જીવા કરશું' કમ પલીયા... ભેદ્દે મુનિવર સાચા મેહને દેશે તમાચા... નાશ કરી એક ક્ષણમાં જીત લહે એહ રણમાં... ષડે ઋતુ વ્રુક્ષ સમેતા સાંપડે જિમ સુખ રહેતાં...
L
20
..
૧૧
18
૧૨
.
૧૩
૧
૧૧
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૬૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
અબળા બાળક ને સહુ જ્ઞાતિ આશ્રય સબલ વખાણે સહ વસતા સહુ એકમનેથી રિપુગણને અંત આણે... નિજ ૧૨ રહેવે એકમના સહ સાથે રિપુગણ ભેદ ન પાવે દિન દિન સંપે ચઢત કલાએ ઋદ્ધિ સમૃદ્ધિ નિપાવે.. - ૧૩ વળતું રાજ ઋષિ ઈમ ભાખે --તમે ધ્રુવ જાણે આતમરૂપ તે અજરામર પદ દેવે અચલ સુખ ખાણે પંથ વહેતે હાય મુસાફર શું કરશે થિર ધામ વચમાં સ્થાન કરે જે માનસ તે સંશયના કામો... - ૧૫ બાહ્ય પદારથ ચયથી હવે નહિં આતમરૂપ પક્ષે પગ પગ કર્મ બંધનથી હવે જનમ જનમ બહુ દોષ. . ૧૬ ઇંદ્ર કહે નગરે તે તસ્કર લુંટારૂ ગ્રંથિના ભેદી પથે ભેદક સહુ દૂર કરીને થાંએ ગી અવેદી. રાય કહે અજ્ઞાને ભરીઓ જાણે ન ચાર વેપારી અતર ચેર કરમ કરી રે હોય સદા શિવ ધારી. ક્ષત્રિય શેખર જે નહિં તમને નમતા નૃપ અભિમાને જાએ તેહને વશ કરી શૂરા કાયર કિમ થાય જાણે... ઈદ્ર સુણે જગમાં જે છત્યા વસિયા તેહ નિગાદે નરકે પણ નવિ પામે ચેતન આપે નિજ ઘેર દે.. જસ નહિં આતમ વશમાં તેહને રિપુ જસ હાસ્યને હેતુ આતમને જે જય નિપજવે હવે સુખ શત કેતુ.. છતા અદ્રિય વિષય કષાયે જે દુર્જય બહુ ભુંડા જેહથી પામે ઋદ્ધિ અનંતી જ્ઞાનાદિક ફલ રૂડાં. . ૨૨
ઢાળ ૪ [૧૨૯૭] ઈદ્ર કહે સુણે રાજર્ષિ ગુણ ખાણ જે વિષય કષાયને તે મારગ જાણજે
કિમ નવિ જાણે મારગ નિજ કલ્યાણને... ૧ કલ્યાણે વસિયું મુજ મન દઢરંગજો કરમ કઠિન દ્રુમ પરશુ જિમ મન રંગ જે
આદરીએ સંયમ નિજ(સ્વ) ભાવને સાધવા જે ૨ સાધે યજ્ઞ કરે બ્રાહ્મણને ભોજય જે દક્ષિણા ઘો વળી જે જે હવે યોગ્ય જે
ગૃહસ્થ તણે એ ધર્મ નવિ તુમ મન વસ્યો જે ૩ વસિયો સંયમ હમારે ચિત્ત જે પ્રતિમાસે ગે સહસનું દેવે વિત્ત જે
તેહને પણ હોય લાભ અધિક નહી એહથી જે ૪ એહથી કિમ ઉભગ્યા નરપતિ તુમ આજ જે ઘોરાશ્રમ સકલ આશ્રમ શિરતાજ જે
પૌષધરત થઈ વિચરે નરપતિ એહમાં જે... ૫
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________
-નમિ રાજર્ષિની સઝાયો
૧૧૬૧ એહમાં પાપ ન જાણે જે અજ્ઞાન જે મા ખમણ કરી નિત્ય કુશાગ્રે ખાન જે
પણ તે નહિ. સંજમને લાગે કેડમાં જે... ? કેડી અબજ ભંડારે રત્નહિરણ્ય કંચનમણિ મુક્તાફલ દૂષય રતન જે
નાથ વધારી જાઓ કેશ કે ઠારને જે. ૭ કોઠારે ભરિયા ન સંતેષ કાજે જે કંચન રતનને પર્વત મેરૂ રાજે જે
નવિ ઈચ્છા આકાશ સમી એ શામતી જે. ૮ શિમતી નહિં ઈચ્છા તમ જગ રાખી રાયજો છેડી સર્વને સુરભવ ચિત્ત લગાય જે
સંક૯પે હણિયા સુર ભેગને ઈચ્છતા જે. ૯ ઈચ્છા મદન તે જાણે જગજન શલ જો વિષ હલાહલ નાગફણી ધર ભલ જે
કામરહિત થઈ જાતા દુર્ગતિ દેખીએ જે. ૧૦ દેખે કૈધે થાય અધમગતિ લેક જે માને વિનયને નાશ કપટ પુણ્ય ફેક જે
- લોભ માગમાં સર્વ વ્યસન મળી આવતા જે... ૧૧ આવ્યું મનમાં સાધુ તમારે સારૂ જો મેક્ષિતણું લહ્યું વિદન રહિત એ બારૂ
તુમ સ્તવને કરી ભવદુખ અમે પણ મેટશું . ૧૨ મટયા તે મદ લોભ કપટને કે જે આજીવ માર્દવ ક્ષાંતિ મુગતિ બોધેજે
- રોજ ટાળી ઉત્તમપદ હેજે પામશે જે... ૧૩ પામી શ્રદ્ધા તુમ પદ પંકજં નમીએ જે ચક્રાંકુશ લક્ષણ ધર પાપને દમીએ જે
દઈ પ્રદક્ષિણા શગયો નિજ ધામમાં જે. ૧૪ ધામની જીત નિહાળી નમતા આપ જે રાજર્ષિનમી સાથે સાધ્ય અમાપ જે
ભગવમી નિજરૂપ આનંદને ભગવે જે ૧૫
[૧૨૯૮) -સુર લેકના સુખ ભોગવી હે પ્રતા નગરી મિથિલા નરેશ - જાતિ સ્મરણે જાગી
છેડી અદ્ધિ અશેષ હો
વારી શ્રોતા નિત્ય નમીજે બે નિત્ય નમીએ તેને વિચરે દેશ વિદેશ હે હું વારી ૧ સંયમ લેઈને સંચર્યો . મે સહુને મેહ કોલાહલ તવ ઉલ અ વેઠ ન જય વિહોહ હે... ૨. પુરદર પરીક્ષા કારણે . વિપ્રને વેષે તામ પરજલતી દાખે પુરી , સુરપતિ સહસા ઉદ્દામ હે.... . ૩
હે ભરી દાખે પુરી છે સાધુ કાં તમે મૂકે ઉવેખ મુનિ કહે કાંઈ બળતી નથી હો વિપ્રા ઋદ્ધિ માહરી ઈહાં રેખ હો ૪
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨૨
સઝાયાદિ સંગ્રહ પુરી એ સમચવી પછે હે સાધુ કરો આતમ કાજ ગઢ મઢ મંદિર શોભતી રહે અવિચલ જિમ રાજ હે.. હું ૫. અવિચલ નગરી જે છે હો વિપ્ર તિહાં કરશું મંડાણ અથિર તણેશે આશરે , જિહાં નિત્ય પડે ભંગાણ હે૬ કેડી કટક છત્યાથકી . મન જીતે શૂર સુરપતિ સુરલેકે ગયે હે શ્રાવા- પ્રશંસી ભરપૂર છે... - ૭ પરમ ઉદય પામ્યા નમિ - ઉદયરતન ઉવઝાય વલયથી મન વાળ્યું જિણે . પ્રેમે નમું તલ પાય હો. ૮
ર નરક દુઃખ વર્ણન ગર્ભિત નારકીની સજ્જા [૧ર૯ સુણ ગોયમજી ! વીર પર્યાપે નરક તણું દુઃખ વારતા પરનારી સંગત જે કરતા વળી પાપ થકી પણ નહિં ડરતા
જમરાયની શંકા નવિ ધરતા સુણ ગેયમજી હે શ્રોતાજન ! નરકના દુખ સંભળતાં હૈયા થરથરે હે ગુણવંતા વીરવાણી સાંભળીને ધર્મ ખજાને ભરે... સુણ ગાયમજી લેહની પૂતળીને તપાવે છે અતિ અગ્નિમય બનાવે છે
તસ આલિંગન દેવરાવે છે... ... ૨ પાંચસે જોજન ઉછાળે છે પછી પટકી ભેંય પછાડે છે
પછી તેહના દેહને બાળે છે૩ થાન થઈને ફરી ફરી કરડે છે ઝાલી પરમાધામી મરડે છે
વળી તેની પાછળ દોડે છે... . ૪ મૃગની જેમ પાશમાં પકડે છે કરવત કરી તેહને ફાડે છે
વળી પકડી પકડી ભમાવે છે. પ. વળી તેહને શુળીએ ચડાવે છે કાન નાક પણ તેહના કાપે છે
એવા દુઃખો પરમાધામી આપે છે, ૬ વળી ખાલ ઉતારી જલાવે છે તાતા તેલ માંહિ પણ ઘાલે છે
વિરૂઆ વિપાકે તેને દેખાડે છે. છ તેને માંસને આહાર કરાવે છે એમ નરકમાં દુખ ઘણું પાવે છે
અતિ ત્રાસમાં દિવસ ગમાવે વીત) છે.. ૮ વળી શરીરમાં ખાર મિલાવે છે પાપીને દુખ દેખાડે છે
શુભવીર(વીરની વાણી)થી શીતળ થાવે છે. .
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકના દુઃખ વર્ણન ગર્ભિત સઝાયો
૧૧૬૩ ૩િ૦e હાંરે લાલા પાપકર્મથી પ્રાણીયા ઉપજે નરક મઝાર રે લાલ
પરમાધામી વેદના વેદના ક્ષેત્ર વિચાર રે લાલ-ભવતરણ કરણીકરો. - ત્રિહ નરકે ત્રણ વેદના બીજત્રિકમાં દાય રે લાલ
સાતમીએ ક્ષેત્ર વેદના ક્ષણભર સુખ ન હાય રે... - લાઠી લંગર કેર(ય)ડાં ચાબુતણાં દે પ્રહાર રે
ઝર પકડકર બાંધીને દેવે મુદગર માર રે... . . ૩ - સાંકળે ઘાલી સામટા મારે તે વિવિધ પ્રકાર રે .
ઘોર અંધારે ઘાલીને --પડીયા કરે પોકાર રે , - તીણ રૌદ્ર પરિણામથી જવ ઘણા સંસાર રે ,
વેર બાંધી ઉપન્યા નરકમાં પામે તે દુઃખ અપાર રે . . - પરમાધામીએ ઘેરીયા સાંકળે ઘાલ્યા સેય રે , શસ્ત્ર ઉઘાડા લઈને
મરણાંત દુઃખ દે તેય રે . . એ જીવ હિંસાદિ પાપે કરી હઆ તે નારકી જેહ રે ,
પરમાધામી તેને મારવા ઘાલે કુંભી ગેહ રે. . , જાતાં વાડ ઝંઝેરતાં ચપલ સ્વભાવી જીવ રે ,
માથે મુર પડતાં થકાં બહલી પાડે રીવ રે , - રણું તણું રસિયા સુણી કલહ સુણી કરતા તાન રે ;
ધર્મકથા નવિ સાંભળે તેના કાપે દોય કાન રે - • પરરમણના રૂપને વિષય વખાયો જેય રે ,
દેવગુરૂ નિરખ્યા નહિં તેની આંખો કાઢે સેય રે . . - એહવું જાણીને ચેતજે એહી શિખામણ સાર રે , ખિમા વિજયમુનિ એમ કહે તુમે રાખે ધર્મશું પ્યાર છે.
(૧૩૦૧ થી ૬ ઢાળ : વધમાન જિન વિનવું (સાહિબ સાહસ ધીરેજી તુમ દરિસણ વિણ હું ભમ્ય ચિહુ ગતિમાં વડ વીરજી
પ્રભુ ! નરક તણું દુઃખ દેહલાં , ૧ દુઃખ ઘણેર રે કારમે મેં સહ કાળ અનંતેજી શેર બકેર કે નવિ સુણે એક વિના ભગવતે જ પ્રભુનરક ૨: પાપ કરીને પ્રાણી પહેલે નરક મોઝારાજી કઠિન કુભાષા સાંભળી જ્યણે શ્રવણ દુખ કારો.... .. ૩
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૬૪
શીતલ યાનિચે ઉપજે જાનુ પ્રમાણે રૂધિરના તખ મનમાંહે ચિંતવે પરવશ પડીયેા પ્રાણીયા ચંદ્ર નહિ. સૂરજ નહિં સ્થાનક અતિહિ બીહામણાં નવા નરકમાં ઉપજે કેપ કરી આવે તિહાં કરી કતરણી દેહની રોત્ર કરે તિહાં કણે મહુ
૨
ઢાળ : ભાંજે કાયા ભાંજતા રે
રે
રે
'ધે માથે અગ્નિ ક્રિયે જિનજી ! સાંભળેા વૈતરણી ટિની તણાં કરી કુહાડા તર્ પરે ૨ 'ચા જોજન પાંચશે રે શ્વાન રૂપે કરડે તિહાં રે પદર ભેદે સૂર મળી ૨ આરેપે શૂળી શિરે રે આળે તાતા તેલમાં રે વળી ભાંભરમાં ખેપવે રે ખાલ ઉતારે દેહની રે બહુ અરડાટો પાડતાં ફ્
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
રહેવું વળી તે ઠામેાજી કીચ કર્યો. બહુ તામજી... પ્રભુજ જાવુ કિણિ િિશ નાસીજી નાખે(કાર્ડિ)ક્રાડા નીસાસાજી... ૫
ઘેાર ઘટા અધકારાજી ફ્સ જીસ્યા ખુરધારાજી... જાણે અસુર તે વારાજ હાથ ધરી હથિયારાજ... કરતાં ખડા ખ`ડજી
પામે દુઃખ પ્રચ'ડજી...
[૧૩૦૨]
૩
ઢાળ : તાપ કરી તે ભૂમિકા રે આવી બેસે તરૂ છાંયડે ૨ે ચતુર મત રાચજો રે
છેદ્દે અધિક ઉલ્લાસ રે... ઉછાળે આકાસ મૃગ જિમ પાડે પાસ રે... કરવત દીચે ૨ કપાળ ભાજે જિમ તરૂ ડાળ રે... તળી કરી કાઢે રે તામ વિરૂ તાસ વિરામ રે .. આમિષ દીયે રે આહાર તનુ વિચ ઘાલે ખાર રે...
..
H
મારે કાંસા માંય
ઉંચા ખાંધે પાય રે
કડવા કમ' વિપાક રે પ્રભુજી ! સાંભળે! ૧ જળમાં નાખે રે પાસ
કુ'ભીમાં પકવે તસ દેહને રે તલ જિમ ઘાણી માંય પીલીને રસ કાઢે તેના રે મહેર ન આવે ત્યાંય...
M
20
N
.
28
20
*
[૧૩૦૩]
વન (સુ)શીતલ જાણુ પડતાં ભાંજે પ્રાણુ... વિશ્ર્વમાં વિષય વિલાસ સુખ ઘેાડા દુખ બહુલા (ઘણાં) જેહથી રે લહીએ નરક નિવાસ...
ચતુર મત રાચજો રે ૨
H
3
૩
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકના દુઃખ વર્ણન ગર્ભિત સજઝાયો
નાઠો જાય ત્રીજી કરક લગે રે મન ધરતે ભય બ્રાંત પુઠે પરમાધામ સુર પડે છે જેહવા કાળ કૃતાંત... ચતુર૦૪ ખાલ ઉતારે ખાંતશું રે પાર ભરે તનમાંય પુરાની પરે ટળવળે રે હેર ન રાખે જરાય , ૫ દાંત વચ્ચે દિયે દશ આંગળી રે ફરી ફરી લાગે પાય વેદના સહેતાં કાળ ગ ઘણે રે હવે તે સહી ન જાય... - ૬ જિહાં જાયે તિહાં ઉઠે મારવા રે કઈ ન પૂછે સાર દુખ ભર રે શોર કરે ઘણે રે નિપટ હૈયે નિરધાર)નહી આધાર ૭
૪ [૧૩૦૪] ઢાળ : પરમાધામી સુર કહે સાંભળ તું ભાઈ
કી દોષ અમારો નિજ દેખ કમાઈ..પરમાધામી સુર કહેલ પાપ કમ કીધાં ઘણાં બહુ જીવ વિણાસ્યા પીડા ન જાણું પરત કુડા મુખ ભાખ્યા. ચારી લીધાં ધન પારકાં સેવી પરનાર આરંભ કામ કીધાં ઘણાં પરિગ્રહ નહિં પાર.. નિશિ ભજન કીધાં ઘણાં બહુ જીવ સંહાર અભક્ષ્ય અથાણાં આચર્યા પાતકને નહિં પાર... માત-પિતા-ગુરુ ઓળવ્યા કીધે કે અપાર માન-માયા-લોભ મન ધર્યા મતિહીણ ગમાર...
૫ [૧૩૦૫ ઢાળઃ ઈમ(ક)સહી સુર વેદના એ વૈર ઉદીરે ત્યાંહિ તે
શીલા કંટાળા વાતણ એ તિહાં પછાડે સાહી તે... તૃષાવશે તાતો તરૂએ - મુખમાં ઘાલે(રેડે)તામ તે અગ્નિવણી પૂતળી એ આલિંગન દે(સ્પર્શ કરાવે જામ તે ૨ સયલ વદન કીડા ભરે એ જીભ(વ)કરે શતખંડ તે એ ફળ નિશિ ભજન તણાં એ જાણે પાપ અખંડ તે. ૩ અતિઉનો અતિ આકરે એ આણે તાતે નીર તે તે ઘાલે તસ આંખમાં એ કાને ભરે કથીર તે... કાળા અધિક બીહામણાં એ- તે હંડક સંઠાણ તે દીસે દીન દયામણ એ વળીય સંહારે પ્રાણ તે. ૫
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૬૬
૬ [૧૩]
ઢાળ : એણી પેરે બહુ વેદનસહે...ચિત્ત ચેતે રે, વસતા નરક મેઝાર...
ચતુર ચિત્ત ચેતે ૨
જ્ઞાની વિષ્ણુ જાણે નહિ દશ દૃષ્ટાંતે દોહીલે
પામ્યા એળે મ હારો સુધા સયમ આદરા પાંચ ઇન્દ્રિય વશ કરે નિદ્રા(નિદા)–વિકથા પરિરા સમકિત રત્ન હૈયે ધરી વીર જિષ્ણુદ પસાઇલે • ઢાળે! રચી નારકી તણી(સ્તવન રચ્યુ·
આદિ જિષ્ણુદ જુહારીયે મન-વચ–કાર્યા શુદ્ધેશ્ નરકતણાં દુઃખ દેહિલા વરણુવુ' તેડુ કિણી પરે કરમ કઠોર ઉપાઈ ને વેદનાતીત પ્રકારની
કહેતાં નાવે પાર... લાધ્યું। નરભવ સાર કરો એહ વિચાર... ટાળા વિષય વિકાર
..
20
..
.
..
..
ઢાળ : આદીશ્વર અવધારીયે નરક તણી ગતિ વારીએ શીતલ યાનિમે ઉપન્યા તાતી તીખી સૂચિકા સડિત દુગ ધી કલેવરા વસવું તેહમાં અહાનિશે દીન-હીન ને અતિ દુઃખીયા હા-હા ! હવે કેમ છૂટશું હસી હસી પાપ સમારે ફળ ભેગત્રતાં જીવડા ખાટી કમાઇ આપણી • વાવે જ કરીરનું
જિમ હૈયષ્ટક ખાર... આરાધે જિનધમ
ભાંજો મિથ્યા ભમ ...
..
અહિપુર નગર માઝાર રળીયા મણું પરમ કૃપાલ ઉદાર
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
[૧૩૦૭ થી ૧૩૧૦]
..
૧ [૧૩૦૭]
આણી અધિક ઉલ્લાસ કીજે નિત્ય અરદાસ... મે સહ્યાં વાર અન’ત જાણા સિવ ભગવ’ત... પહેાંયા નરક નિવાસ સહત અનંત દુઃખ રાસ
2.0
..
"
...
"
20
20
..
20
20
10
2
દાસ તણી અરઘસ રે
દીજે ચરણમાં વાસ રે, આદીશ્વર॰ ૧ ખળતી ભૂમિ વસતા રે ઉપરે પાય વતા રે... ચાલે પૂતિ પ્રવહ રે ઉઠે અધિકે દાડુ રે... દેખે પરમાધામી રે કત્રણ દશા મેં પામી રે... નગણે ભય પરલેાક ૨ ફોગટ કાં કરે શોક રે... ત્યાં શું હવે પછતાય રે આંબા તે કિમ થાયે રે...
RO
૩
૫
૩
૪
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકના દુ ખ વર્ણન ગર્ભિત સઝાયે
૧૧૬૭ ૨[૧૩૦૮] મુદગર કર ગ્રહી લેહના રે ઉઠે અસુર કરૂર પાપી(મી) પીડા નવિ લહે રે ભાંછ કરે ચકચૂર રે, પ્રભુજી ! મયા કરે જિમ ન લહે ગતિ તેણે રે જબ તે સાંભળો તવ કંપે મુજ દેહ રે
પ્રભુજી ! મયા કરો.. . નદી વેતરણી તે કરે રે
અતિ વિષમ પથ જાસ તાતા તરૂઆ જલ ભરી રે તેમાં ઝબોળ તાસ રે... તેલ ઉકાળી આકરે રે
ભીમાં ધરે દેહ જે પશુ માંસ પચાવતે રે પામે ફળ તસ એહ રે સંધાણા ગુલર ભખે રે
વેંગણ મૂળા રે શાક દારૂણ–વેદન તે સહે રે
રસના એ વિપાક રે છાયા જાણી તરૂ તળે રે તે જાયે નિરધાર ઉપર પત્ર ઝડી પડે રે
જાણે ખડગની ધાર રે નાસી ગિરિ કંદર ગયે રે તનુ ધરી અધિક પ્રચંડ વજ શિલા મસ્તક પડે રે ભાંગી કરે શતખંડ રે ભાર ઘણે ગાડે ભરે રે નેત્ર દીયે તસ બંધ વેળુમાંહી ચલાવતાં રે
તૂટે તનની સંધ રે..
- ૩ [૧૩૦૯) હાળ : કીધાં કર્મ છૂટે નહિં જાણે ચતુર સુજાણ
પામ વેદના હિલી ચેત મન ધરી નાણુ... તારે શ્રી જિનરાજજી હું છું દીન અનાથ વારં વાર કિડ્યું વિનવું મેટાડો દુઃખ સાથ, અનિ વરણ કરી પૂતળી ફસાવે તસ અંગ અસુર પ્રચાર ઉપર કીધાં પરસ્ત્રીય સંગ... ઠ ઢો કરી મસ્તક ધરે કરત કેરી ધાર કાઠતણી પરે છેદતાં ઉપર નાખે ખાર... ઉચા જે જન પાંચસે ઉડયા જાય જવ તુલ પડતાં અસુર તિહાંવળી તળે માંડે ત્રિશૂલ કળ વળતે ધરણું પડે પ્યાસે માંગે નીર તપત રાંગ મુહમે દીયે - વધે બહુલી પીડ... કે નહિં તસ રક્ષણ કરે દુ:ખી દીન અવતાર શરણ રહ્યું હવે તાહરૂ કીજે સેવક સાર... પરમાધામો સર કહે અમને ન દીયે દોષ આપ કમાઈ ભાગ કીજે રાગ ન રોષ..
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૬૮
૪ [૧૩૧૦]
રે
ઢાળ : એક જીભે કેમવરવુ* ૨ દુ:ખ અનંત અગાહુ જેમ જેમ તે દિન નિગમ્યા રે તે જાણા જગનાથ હા. સ્વામી પુરામાહરી આશ ન લહું નરક નિવાસ હે સ્વામી પૂર પાપી પાપ માને નહિ રે રાતે ગલગલ ખાય વદન ભરી રસ કીડીચેા કાન વશે જે માનવી ૨ નયન ચપળતા જે ધરે રે જીહ્વા લ પટ જે હુએ રે નાસા રસ રસિયા તણુ' ર્ તપ-જપ-સયમ નિવ ધરે કટક સેજ બિછાવીને રે આપસમાં લડે નારકી ૨ ખડ ખડ થઇ તે પડે રે ભૂખ અનતી તે સુહે રે ન્યાયિન્યથા । દુઃખ આપદા રે લાખ ચેારાસી જાણીયે રે લેશ થકી એ ભાખીયુ' રે વશ ઇકખગ સાહામણા રે શેત્રુજ્બ ગિરિ રાજ્ગ્યા રે કળશ : શ્રી આદિ જિનવર સયલ
હાઠ સીવે ગલ સાપ... તેને કાને કથીર તેમાં તાતા નીર... ખરું તેહની છઠ્ઠ છેદે નાક અખીહ પોષે બહુવિધ દેહ... પોઢાડે તિહાં તેહ... હાથ ગ્રહી હથીયાર પામે કષ્ટ અપાર... તેમ અનતી પ્યાસ સહે તે ક્રીન નિકાસ... સાતે નરક નિવાસ સુણી જિન આગમ ભાખ નાભિ નરિઢ મલ્હાર સેવક જન આધાર... સુખકર નરક દુઃખ નિવારીયે સમક્તિ દીજે મા કીજે ભવ મહેાધિ તારીયે પ્રભુ જગત ભાસન દુરિત નાશન શ્રીગુણ સાગર માઈયે હુ લેાક સુખ પરલેાક શીવપદસ્વામી શરણે પાઈયે [૧૭૧૧ થી ૧૪]
વધમાન વડવીર
ક્રૃહા : શાસનપતિ સાહુ કરૂ પ્રણમતાં પાતક હરે સદ્ગુરુ ચરણ શરણ ગ્રહી નારક સ્થિતિ વષઁન કરુ
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
રયણ્. પ્રભા શર પ્રભા પકપ્રભા ધૂમ પ્રભા સાતે નરકે વેદના
શીત પરસ્પર ઉષ્ણતા
સાયર સમ ગ'ભીર... મનધરી શારદ માય સુણતાં કરુણા થાય... વાલુક પ્રભા પ્રમાણુ
તમ પ્રભા તમ તમા જાણુ... છેદન ભેદન થાય કહેતાં મન કપાય...
W
..
20
20
20
3:
८
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકના દુખ વર્ણન ગર્ભિત સજઝાય
૧૧૬૯
પાપ કર્યા બહ ભાતનાં જી રે બહુ વિધ જીવ સંહાર પીડ ન જાણી પરતણજી રે ઉપના નરક મઝાર રે
જીવડા ! સાંભળ નરકની વાત... ૧ જૂઠ વચન મુખ બોલીયાજી રે ચેરી ને પરદાર આરંભ કીધા અતિઘણાજી રે સંઓ પરિગ્રહ ભાર રે જીવડા ૨ અભય ભેજન બહ કર્યાજી રે માયા કે મદલેભ માત પિતા ગુરુ ઓળવ્યાજી રે પાપે ન પામે થોભ રે... » એમ અતિ બહુ પાપથીજી રે ઉપજે નરક દુવાર પરમા ધામી વશ પથાજી રે કરતા બહુ પિકાર રે.. . પહેલી સાગર આઉખેજ રે બીજી ત્રણ કહેવાય ત્રીજી સાગર સત્ત કહ્યાજી રે ચેથી દશ બેલાય રે . સત્તર સાગર પાંચમીજી રે છથી બાવીશ જાણ સાતમી તેત્રીસ સાગરૂજી રે ઉત્કૃષ્ટાયુ પ્રમાણ રે... પરમાધામી દેવતાજ રે
આપે પીડા પ્રચંડ ખંડ ખંડ તનુ કાપતાં રે મારે મુદુગર દડ રે.. ભાષા કર્કશ મુખે વદેજી રે વર્ણ કુવણું પ્રમાણ ઉપજે શીતલ નિજી રે રહેતા તેહ જ ઠાણ રે. . શેણિતમાં ખુંચ્યા રહે છે રે વરતે ઘોર અંધાર ભક્ષણ પંકતણું કરે છે ? કરે અતિબહુ પિકાર રે.. નાશી ન શકે તિહાં થકીજી રે આપસ માંહે લડત દશ પ્રકારની ગેદનાજી રે ઉપર માર પડંત ૨... ૧૦ સૂર્ય નહિં તિહાં ચંદ્રમા રે ન મળે લેશ પ્રકાશ પાણી પવન તિહાં નહીં રે જરી ન સુરભિ વાસ રે... - ૧૧ મહા તિમિર પ્રસરી રહ્યુંજી રે ભીષણ થાનક તેહ જતાં કાયા થરથરેજી રે જિહાં નહિ સુખની રેહ રે... • ૧ર
૨શિરૂ માંહો માંહે ઝુઝતા
નારક દુઃખ સહેતા અશુભ બંધનને ગતિ લહે ઉંડક સંસ્થાન વંતા
નરકનાં દુઃખ બહુ દેહિલાં... ૧ ભેદન વણું અશુભ તિહાં ગંધ અશુભ તસ જાણે રસને સ્પર્શી અશુભ લહે જિનવર વયણે પ્રમાણે નરકનાં ૨
સ-૭૪
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૭૦
માટે અગુરૂ લધુ તેહને બેઢના દ્વવિધ એ કહી બીહામણી તિહાં ભૂમિકા સાતે નરકે વેદના
હથીયાર ગ્રહી હાથમાં
ખંડ ખડ કરે દેહુને રૌરવ શબ્દ પાકારતા
દોડી દેતુ મરાડતા પાણી માંહે અમેાળતા
પુષ્ઠ પડીને સતાવતા માંહા માંડે ચાંપતા
છેટે ને વળી ભેદતા
સમળી રૂપ બનાવીને રૂપ ધરી સિંહ વાઘનાં સપ' સ્વરૂપ ધારણ કરી હિ'સક રૂપે આવી તિહાં શાર કાર મચાવતા છૂટી શકે નહિં તેહુથી પરમાધામી દેવતા નવ ના ભીષણ રૂપથી
દશ પ્રકારની વેદનાજી ઉષ્ણ શીતની તીવ્રતાજી
સુધા તૃષાની વેદનાજી ખરજ અને પરવશ પણ જી શેાક અને જવર દાહ ભયેજી વીર કહે ગેાયમ આગળેજી પુરનારી સ`ગે રમૂજી તપ્ત લેહ પૂતળી કરીજી પાંચસે ચાજન જોરથીજી
નીચે ભેય પછાડતાંજી
માટે શબ્દ લહીજે અંતર શ્રદ્ધા વહી જે... સ્પશ ખાંડાની ધારા
જાણે દુઃખના ભારા...
ફ્રાય કરતા આવે
તિહાં રક્ષા ન પાવે
ઉધે મસ્તક કરતા વૈતરણીમાં ધરતા... પરમાધામી પચાવે
પાપલ પ્રગટાવે... કુહાડા કર રાખે ખેલ ભયકર ભાખે... આવે વાયસ રૂપે ધાવે ચિત્તા સ્વરૂપે... તીવ્ર દેશને મારે પરમાધામી વિદ્યારે...
નાશભાગ કરતા પૂર્વ પાપ સમર`તા... પદ્મર ભેદ તે આવે
નારક જીવ સતાવે...
૩ ૧૩૧૩]
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રા
નરકે કહી નવ જાય ઉપમા જડ ન કયાંય...
ઉંચા ઉછાળે તેહ પરજાલે તસ દેહ...
નરકનાં ૩
..
20
.
..
..
20
Ra
20
* ૧૧
७
"
N
૧૦
સેાભાગી! સાંભળ નરકનાં દુ:ખ દુરંત ૧
કહેતાં ન આવે પાર પાપ વિપાક વિચાર સેાભાગી
૨
નારક કરત વિલાપ
સુણતાં મન પરિતાપ... પાપથી જે ન ડરંત તસ આશ્લેષ ધરત....
૧૨
3
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________
નરકના દુખ વર્ણન ગર્ભિત સજા
૧૧૭૧ શ્વાન સ્વરૂપ બનાવીને
કરડે વારંવાર પકડી અંગ મરોડતાજી
દેડતા તેહની લાર.. ભાગી- ૬ મૃગ સમનાંખે પાશમાંછ ચલાવે કરવત ધાર ભમરી દઈ જમાડતાજી તવ કરતા પોકાર... નાક કાન કાપી લીયેજી ભૂલીએ તેહ ધરત તપ્ત તેલમાં ઘાલતાજી તવ બહુ શબ્દ કરંત... . ૮ ભીમાણે બાળતાજી
દેહે મશળતા ખાર ખાલ ઉતારે ખેલતાં
આવે ન કરુણ લગાર... - ૯ -વનતરુ છાંયે બેસતા
૫ ભાંજે પ્રાણ કુશલચંદ્ર જિન દાખવેજી બેસવા ન મળે રે ઠાણ. - ૧૦
૪ [૧૩૧દો. નરકની વેદના આકરી
કંકીમાં પાક કરંત રે ઘાણીમાં ઘાલીને પીલતા દુઃખડાં ન કેઈ હરતરે ગલે ગ્રહીને ધરંતરે
તંતુથી રસને કાઢંતરે નરકની ૧ શૂલી પરેવત તેહને
મારી કરે શતખંડ રે પાય પડે ફરી ફરી બહુ સહેતા દુઃખ પચંડ રે... પાપ વિપાક અમંદ રે
નિરખ્યા ન શ્રી જિનચંદ રે. ૨ હસતાં તે કર્મો બાંધીયાં ૨ડતાં પણ ન છુટાય રે પરમાધામીના પંજરે
શરણ (શરણુ ન) કેઈનવ થાય રે કંપે થર હરે કાય રે
કરવા ન આયે કે હાય રે....... ૩ બહુલાં પાતક સંચીને
ખીલ્યાં નરકનાં દ્વાર રે દેહ ઉદેરી ઉદેરીને
મારે પછાડીને મોર રે. તપ્ત કથર તેણી વાર રે પાયે વદન મઝાર રે.... - ૪ ઉણ અતિશય નીરને આને તવ પાય રે નિશિ ભજન કરતાં થકાં પાપે પિંડ ભરાય રે નીરે આંખ ઉચ ભરાય રે દર્દ ન તિહાં સંભળાય રે... ,, ૫ નરક તણું દુઃખ સાંભળી
ગોયમ કરત વિચાર રે જિન ચરણે શિરનામીને કહે ગયમ ગણધાર રે સહી વેદના અહવાર રે
તુમ વિણ કવણ આધાર ૨..., ૬ એવા દુ:ખમાં હું પ્રભુ! " - વસી કાલ અનંત રે ભાગ્ય અતિશયથી મળ્યા ભય ભંજન ભગવંત રે મહાવત પણ જે ધરંતરે --- તે પામે ભવ અંત રે... - ૭
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૭૨
દશ દૃષ્ટાંતે ઢીલે સવ' (વનિને જે ખપ કરે
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
માનવભવ અવતાર રે ટાળે વિષય વિકાર ૨
પચેન્દ્રિય વંશ ધર રે નિંદા વિકથા નિવાર રે...નરકની૦ ૮ સમક્તિ રયણને સાચવેા જિન આણા શિર ધાર રે પ્રવચન ધર્મ ચિંતામણિ વાંક્તિ લ દાતાર ૨ ભાંજે ભવ દુ:ખ ભાર રે મેાક્ષ દીચે મનેાહાર રે.. મિથ્યા તિમિર નિવારીયે જેથી ભવમાં ભમાય રે નારક કષ્ટ આવી પડે ધમ શરણુ ચિત્ત ધાર રે સદ્ગુરુ શીખ સંભાર રે ઉતારે ભવ પાર રે... પંચ મહાવ્રત આદર ટાળેા પાપાચાર ૨ જન્મ મરણના ભય ટળે શિવ પુરના શુભ દ્વાર રે થાયે સલ અવતાર રે જિન શાસન જયકાર રે... શરણુ ગ્રહે। અરિહંતનુ’ મિથ્યાત્વ દૂર કરાય ૨ આતમ આન'≠ ઉસે થમ ધ્યાન જગાય રે કરમ, મૈલ વિખરાય રે ભવજલ હૅલે. તરાય રે... કલશ : નાગપુરી તપગણિ નદિન મણિ પાČચક્ર સૂરિ થયા પરપરા તેહરી આજ ગાજે શ્રી વીર વચને જે રહ્યા શ્રી કુશલચંદ્ર સૂરિ સુવિહિત જિન શાસન અજવાળીયા ભણે પ્રવર્તક દીપચંદ્ર નારકી ચાઢાળીચેા
"
1.
૧૧
,, ૧૨
મૈં નળ દમયંતીની સજ્ઝાયા [૧૩૧૫-૧૭]
સમરી ર'ગે શ્રુતની દેવી રે નિજ ગુરૂ કેરા ચરણ નમૈવી રે નલ ધ્રુવદ'તિ(દમયતી)દંપતીગાઈસ્યુ રે જસ જસવાસીત્રિભુવનવા સુરે..૧ નયરી અયેાધ્યા નિષધ નરેસરે કુંડનપુર નૃપ ભીમનો પુત્રી રે કુબેરભાઇસ્યુ જુ રમી(જુગટે)હારે ૌમી સાથે નળ વની આવે રે વ્યસની ઉત્તમ પણ નર ચૂકે રે જાગી જોવે પતિ વિ દેખે રે વનફળ લેવા પીઉ ગયા વનમાંરે (પઉ રૂપ દેખી કે વન દેવી રે જાણ્યું પીઉડા મૂકી ચાલ્યેા રે માહરા માહને સ્થું કીધું રે
તસ સુત નળ નૃપ અતિ સુવિશેષ રે પરણી હૌમી શીલ પવિત્રી રે... - રમતાં ન રહયા કેહના વાર્યા ૨ કરમે' હુએ સુખ દુઃખ પાવે રે..૩ સુતી અબળા વનમાંહી મૂકે રે તવ દુ:ખ પામે નારી અલેખે રે...૪ જાણે કામિની એવુ મનમાં રે લેઈ ગઈ (ચ‘તે વાત તે એહવીર...પ વિરહે વાહલેા હીયડે સાથે રે મુજને છાંડી બહુ દુઃખ દીધું રે....
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________
નળ દમયંતીની સઝાય
૧૧૭૩ અબળા સાથે જોર ન કીજે રે સુણી સુણે સાજન છેહ ન દીજે રે દક્ષિણ કરતણી દીધી વાચરે છાંડી તવ તે કિમ હુયે સાચ રે..૭ દઈ દઈ દરિસન દુઃખ ન ખમાયે રે તુજ વિણ વાલમ દિનકિમ જાયે રે રેતી જતી હિંડે ફરતી રે માગ દીયે તે પેસું ધરતી ૨. ૮ ઈમ વિલવંતા પિઉ નવિ દીઠે રે હૈ હીયડા કાં થયો ધીઠે રે વલભ વિરહ ક નવિ ફાટે રે કિમ દુઃખ દેખીશ તું પિઉ માટેરે...૯ ગિરિ ઝરણા જિમ આંસુ નીર રે લુ છે અબળા લેઈ ચીર રે ચીરે લખીયા અક્ષર વાંચે રે પિઉના લખીયા માટે રાચે રે... ૧૦ અક્ષર પીઉના વાંચી ચાલે રે પીયર વાટે તવ તે હાલે રે વાટે સારથપતિ એક મળીયે રે ચેરતણે ભય તેહને તળીયે રે..૧૧ તિહીંથી ચાલે અબળા બાળી રે પવત દીઠે બહુ વંસ જાળી રે સાત વરસ તિહાં શાંતિ નિણંદ રે પૂજે પ્રતિમા મન આણંદ રે.. ૧૨ તિહાંથી માસીને ઘરે આવે છે જાણે તે તવ ભીમ તેડાવે રે તાત તણે ઘરિ પુણ્ય પ્રભાવે રે નિજપતિ મિલીયે બહુ સુખ પારે૧૩ કુબર છતી રાજ તે પાળે રે સકલ પ્રજાના સહુ દુઃખ ટાળે રે નળ દમયંતી(દવદંતી) છાંડી ભેગ રે સદ્દગુરૂ પાસે લીધો યેગ રે. ૧૪ તપ જપ સંયમ બહુલ કીધાં રે દેવત, સુખ તાણી લીધાં રે તપગચ્છ(ણ)ઉદયાચલિ વરસુર રે દિન દિન ચઢતે જેહને નુર રે...૧૫ શ્રી વિજય દેવસૂરિ શણગાર રે નિત નિત નામે જય જયકાર રે શાંતિચંદ્રગુરૂ ગુણ(ગણ)ધામ રે શિષ્ય અમરત તસ નિત્ય જપે નામરે..૧૬
| [૧૩૬). નથી ડરતી હે નલ રાજાની રાણી દમયંતી સતી વન ફરતી હે નળરાજાએ મૂધ વનમાં એકલી ભાઈ કેશલ દેશને નૈષધપતિ તેને સુત છે નળરાજ પતિ
ભાઈ કુબેર છે તેહને દુષ્ટ મતી નથી. ૧ ભાઈ કુબેર જુગટું ખેલાવે છે ભલા રાજપાટ સબ મેલાવે છે
નળ રાજા એ વનમાં જાવે છે..... ૨ નળ રાજાના સુખને કહેનારો કાંઈ રાજ ભવનમાં વસનારે
સાથે દમયંતીને સથવારો... - ૩
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૭૪
જાગીને નલરાજા વિચારે છે
જાગીને દમય ́તી જુએ છે
તિહાં વાઘ વરૂ પશુવા(વા)સે છે
નવપદ્મનુ નિત્ય સ્મરણ કરતો
બાર વરસ વીત્યા જ્યારે
કુંડિન(ડલ)પુર ભીમન દિની નયરી અયેાધ્યાને ધણી નિષધાંગજ પરણી નિજપુર આવતાં
તિલક પ્રકાશે વઢીયા
કુબેર સાથે જુગટે રમતાં પરદેશે ટ્રાય નીસર્યાં
સંકટ વિ દૂર ગયાં ભાવે શાંતિ જિષ્ણુ દની માસી મ`દિર અનુક્રમે પુનરપિ સ્વયંવરને મિષે પુનરપિ રાજ્ય મિલ્યે થકે દમય’તી(દ‘પતી)સૌધર્મ” ગયા
તિહાંથી ચ્યવી શૈમી થઈ વસુદેવે પરણી તિહાં દૃ ણુ ધર અવલેાકતાં
ક્રમય'તી માટી સતી
સજ્ઝાયાદિ સ ગ્રહ
દમયંતીનું સુખ સાલે છે ચિર અધુ` લઇને ચાલે છે... નથી૰૪ નલરાજાની કઇક શેાધ કરે છે --રાણીનળ-નળ કરતી ઝ ંખે છે.... ક્રમય'તી જોઈને નાસે છે વન દેવી જેહની પાસે છે... પછી (પયર માગે સ’ચરતી વરસ સમ દિનરાતડી વીતી.... ૮ નળ રાજા મળ્યા તેહને ત્યારે
મુનિ માણેક વિજય સતી ગુણુ ગાવે...
[૧૩૧૭)
દમયતી ઇતિ નામ સજર્ની નલ નામ, સજની શીલ સુરગી જે સતી
વને કાઉસગ રહ્યો સાધ સજની ગજમથી ગુણ લીધ
હાયુ” સઘળું રાજ સુતાં કીધા ત્યાગ
બાર વરસની સીમ પૂજે પ્રતિમા નીમ કુબડા રૂપી કંત આવી મિલ્યા એક ત
લેવે સયમ ભાર નલ થયા ધનદ સુરાર
કનકવતી ગુણ ગેહ ઉચ્છવ ધનદ કરે તેહ
લહી કેવલ થઈ સિદ્ધ નામ થકી નવ નિધ
વૃત્તિ માંહે વિસ્તાર
નૈમ ચરિત્ર દશ વૈકાલિકે જ્ઞાનવિમલ ગુણ(શીયલથી=જે લહી) સતીઓમાં શરદ્વાર
..
.
"
..
18
..
30
.
..
..
..
N
All
લ 1.0
શીલ
..
૧.
2
.
20
O
*
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકાર મંત્ર–તેના માહાત્મ્ય ફળની સઝાયા
5 નવકાર મંત્ર તેના મહાત્મ્ય ફળની સજ્ઝાયા [૧૩૧૮]
લાક લેાકા એહુની સાર પુરવતણેા નવનિધિ મહિમા માટી જાસ સકટ અડસઠ વરણુ વિખ્યાત
સાત સાગરના પાપ
પુષ્કરરદ્વીપાધ
ચામાસી પચ્ચખાણ ભીલ ને ભીલણી એક બીજ ભવિ રાજ સિંહ રત્ન પુરીજ સેાભઈ
સમરઉ શ્રી નવકાર એ ઋદ્ધિ સિદ્ધિ આપઈ સદા એ વિ ટલઈ મિલઇ મનેારથ સ’પટ્ટા એ... સાત ગુરૂ અક્ષર નવપદ આઠે સપદાએ જાયઈ અક્ષરષ્ઠ સ’પૂરણ પાંચસઈ મુદ્દા એ ૨ સિદ્ધા(દ્ધ)વટ ગામ પાઇ પરવત કદરાએ કરીનઇ તિહાં રહ્યાં ક્રમસારનામ મુનિવરાએ ૩ મન સુદ્ધ ભાવસુ નવકાર મુનિ પાસઈ ભણીએ રત્નવતી રાણી શિવસુખ પામ્યાં કમ' હણીએ૪ શેઠ તણુ સુત શિવનામા વિસની ઘણુ એ અતિ આદરસુ' તાતઈ નવકાર શીખન્યા મહામંત્ર ગુણુ બહુ ભણુ એ પ એકદા જોગી એક સમસાન લે ગયે (શવ કુમાર મનમઇ ધર્મોએ નવકાર નઈ પરભાવ સખલ સકટ ટલ્યઉ સેના પુરૂસો તિણ કર્યાં એ ૬ ઢાળ : શ્રી નવકાર તણા મહિમા સુણા પતનપુર શુભ ામાજી શેઠ સુભદ્રણી સુતા શ્રીમતીશ્રાવિકા ધરમના કામેાજી શ્રી નવકાર મિથ્યામતિ કિણુ એક વવહારીયઇ પરણી મન ઘર રાગે જી ધરમ ન મૂકઇ હુણીયઈ મન ધરી કલસમાં મૂકયા નાગાજી ૮ સાપ ફીટીનઇ ફુલમાલા થઇ મહીયલ મહિમા એહાજી પ્રીન' કુટુબ સહુ પ્રતિ ભૂઝજ્યે! સાચે ધરમ સનેહે...... ક્ષિતિ પ્રતિષ્ઠિત બલરાજા તિહાં ઇક દિન વુઠા મેહાજી નદી પૂર બીજોરા આવત નૃપનઇ દીધા તેહાજી ૧૦ સ્વાદ લહી ચીઠી રાજા કરી બીજોરાનઇ કામાજી વ્યંતર ભક્ષ કરઈ નરનઈ તિહાં ચીઠ્ઠીઆવી જિષ્ણુદાસ શેઠની નમસ્કાર ભણી બીજોક્ ગુહ્યઉ શ્રી વસંતપુર જિતશત્રુરાયા ચડ પિ'ગલ ચાય નૃપહારા ગણિકા પહિયો હાર તે જાણી નિજ પ્રમાદ ગણિકા પછતાવઈ નમસ્કાર પિંગલ નઇ ઢી નૃપનઈ ઘરિ સુત થઇ અવતરીયે
૧૧૭૫
ઘઇ ખીજેરૂ તામાજી... ૧૧ શ્રાવક શુદ્ધ વિવેકજી મૂંઝવ્યુઉ વ્યતર છેકાજી... ભદ્રા નામર્દ નારી સુહાા ગણિકાનઇ દીધઉ મનુહારા... ક્ષુલી દીધા ચાર તે આણી ચેાર સમીપઇ છાની આવઇ..... ૧૪ તાસ પ્રભાવઈ વષ્ઠિત સીધઉ પાપી ચાર એણુ' ઉદ્ધરીયા...
..
*
ર
૧૩
૧૫
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૭૬
સઝાયાદિ સંગ્રહ
મથુરા નગરી જિનદાસ શેઠતિહાં કિરણ હુંડક પાપની શ્રેષ્ઠ એકદા ચેરી કરતાં ઝાલ્યો રાજા હુકમઈ શૂલી ઘાલ્યું. શ્રી ૧૬ હંડક ચેર તે પ્યાસે ગાઢ શેઠ કન્હઈ જલ માં ટાઢે નવકાર દીધે ઉપકાર અણું સુર થયે તતખિણું ધર્મસહિનાણું૦૧૭ ચંપા નગરીમઈ જે કીધું સુભદ્રા સતી નિકલક પ્રસીધું શ્રી નવકાર પ્રસાદ તે જાણુઉ - મનમઈ એહની આસત આણે..૧૮ ઢાળ : અમાવસ પૂનમ કરીએ વીજળી બાંધી આકાસનમું નવકારનઈ એ
વૃક્ષ ઉપાડી ચલાવી એ અનુપમ મહિમા જાસ... , ૧૯ છીક બેઠે ચેરિટે એ ઉડી ગયે આકાશ પાદલિપ્તાચારિવરૂ એ પૂગી તેહની આસ
વાછરૂ આ ઈક ચારતે એ નદીય પ્રવાહ્યો બાલ નમસ્કાર મન ચિંતવ્ય એ જલ ફાયઉ તતકાલ હત્યા ચાર કરી હવઈ એ વળી કર્યા પાપ અનેક છૂટક બાર એહથી એ આવઈ ચિત્ત વિવેક.. મંત્ર માંહે મોટઉ કહ્યઉ એ લાખ ગુણ ઈમ નરગ તીર્થંકર પદ તે લહઈ એ શ્રી નવકારનઈ સંગ દિન દિન અધિક સંપદા એ મન વંછિત સુખ થાય દયા કુશલ વાચક વરૂએ ધર્મ મંદિર ગુણ ગાય
૧૨૧૯) પહેલાં પ્રણમું જિનવર પાસ જિમ મન વંછિત પૂર આસ ચવ પૂરવ કેરો સાર
ભવિયણ ભાવે જ નવકાર.. જિન આગમને સાર એ ઉતારે ભવપાર જિન ૧ સુંદર સુતરતણ મણીયડા અહોરરસે અતિ રૂઅડા જાપ જપો જપમાલી ફરિ નવ એલઘો મોહણ મૈર, ૨ બારે ગુણ અરિહંત ઉજળા આઠગુણ સિદ્ધ રતેપલા સેહે સૂરિ ગુણ છત્તીસ કનકયણ જપીયે નિશદીસ. ૩ સમય સમુદ્ર ને નૌલીકાય પચવીસ ગુણે પૂરા ઉવજઝાય સાધુ ગુણ સેહે વીસને સાત સામલ વરણ તૈ વંશઈખ્યાત ૪ અંગુષ્ઠજાપ જપે શિવકાજ તજની ટાળે વેરી વ્યાધિ મધ્યાંગુલી સુખદાયક સહી અનામિકા વશીકરણી કહી.. - ૫ અંતિમ અંગુલી આકર્ષણ દેવ ચારૂ વસ્ત્ર જપ નિવમેવ શંખ જપ માલી સત્તગુણ શર્મ સહે સગુણે પર વાલી ધર્મ. ૬
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકાર મંત્ર-તેના માહાત્મ્ય ફળની સઝાયા
કનકમઈ કલ્યાણી સાર લાખ ગુણે મુગતાલ જાણુ અસંખ્ય ગુણા રૂડી રૂદ્રાક્ષ સૂત્રમઇ સુખસ'પત્તિકરા ઇષ્ણુપરિ લાખ ગુણા નવકાર શકર સૌભાગ્ય કવીસર શિષ્ય
એ નવકારતણું ફળ સાંભળી આગે અનંત ચેનિસી હુઇ તિહાં જિન શાસનમાં સાર, પંચ પરમેષ્ઠી વનમાં એક પુલિંદ પુલિંદી અ'તકાલે' ખિ ું મંત્ર પ્રભાવે રાયસિંહ અને રત્નવતી તે ત્રીજે ભવે તે મુકતે જશે ચારૂદરો અજ પ્રતિ ખય્યા લાકે તે સુર થઈ ઉપન્યા નગર રતનપુર' જો મિથ્યાતી મહામત્ર મુખે જપે મહાસતી ભૂમી પડી સમળીને દેખી સિહલરાય તણે ઘર કુંવરી
સુર
દશ સહસ ગુણા થૈ અધકાર ક્રાડ ગુણા ચંદન વખાણુ....જન૰૭ જીવાપાતાં અસ`ખ્યાતા ભોખ એહ વિચાર જપે જિવરા.... ૮ તીર્થંકરપદ પામે સાર
ઉદય સેાભાગ્ય પહુંચૈ જગીસ ,,
[૧૩૨૦]
સમરજીવ એક નવકાર નિત્ય(હેજ)સ્નેહશુ' અવરકાં આળપ‘પાળ દાખે વણું નવકારના અડસઠ નવપદ સપન્ના આઠ અરિહંત ભાખે...સમર॰ આફ્રિ અક્ષર નવકારના સ્મરણથી સાત સાગર ટળી જાય દ્વરા એકપદ ઉચ્ચરે દુરિત દુઃખડાં ટળે(હરે) સાગર આયુ પચાસ પૂરા... સર્વ પદ્ય સમરતાં પાચસે સાગરા સહસ ચાપન્ન નવકારવાળી સ્નેહે મન સવરી હષ ભર હેજ ધરી લાખ નવ જાપથી કુતિ ટાળી,, લાખ એક જાપ જિનપૂછ પૂરા જપે પદવી પામે અરિહંત કેરી અશાક તરૂવરતળે બાર પદ મળે ગઢગઢ(ગગનભેરી ફેરી)દુ'દુભિનાદ ભેરી.....૪ આઠસે આઠ વળી આઠ સહસા વળી આઠ લક્ષા જપે આઠ કેડી પ્રીતિ(કીતિ")વિમલ કહે મુક્તિ(લલનાવરે)લીલા લહે આપણાં કમ' આઠે વિદ્યાડી
૩
[ ૩૨૧]
પ્રમાને ભરતાર આવશ્યk' અધિકાર... સ'ભળાવી નવકાર કરી સાન્નિધ્ય તિણિવાર ... વહુઅરને ક્રિયે આળ સર્પ થયે કુલ માળ... દ્વીધા મુનિ નવકાર ભરૂચછે કર્યાં વિહાર...
.
૧૧૭૭
હૃદયકમલ ધરી ધ્યાન
એ પંચ પ્રધાન, આતમ! સમર(૨)નવકાર ઉદાર, ત્રણ કાલ નિરધાર.... મુનિ કહે તસ નવકાર નૃપ મદિર અવતાર...
.
.
.
20
૨
૧
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૭૮
નગર પાતનપુર શેઠ તણા સુત મહા સત્ત્વમને મંત્ર જપતા તેહ વિઘન સવિ દૂર નાઠાં કનકતણું જિન ભુવન કરાવી યક્ષ પ્રસન્ન કરી બીજોર્ ડિક યક્ષને પિંગલ તસ્કર સામદત્તને મસ્થિ સિહરચ એમ અનેક પરમેષ્ટિ ધ્યાને ગભવાસી વમ ચિતવતે જન્મ જનમ્યા તમ વીસરી વેદન જિહાં લગે આાથ તિહાં સહુ સાથી ફૂડ કુટુંબતણું હિત કાજે યમરાજા કેણે નિવ જ્યે અવસર એર એર નહી આવે સાર એહુ છે અસાર સ'સારે વિષય કષાયથી રહીને અળગા
સજ્ઝાયાદિ સંગ્રહ
દૂહા : પ્રણમુ શ્રી ગૌતમ ગણુધાર
તસ સમરણઈ લહીઇ ભવપાર ધ્યાતા ધ્યેય ધ્યાન વ્યવહારિ યાતા જ્ઞાતા સમક્તિવત મન વચન કાયા તણી એકતા આધિ વ્યાધિ ઉપદ્રવ સવટલઇ યાતા ધ્યેય રૂપ જબ હોય ધ્યેય સ્વરૂપ વિશેષષ્ઠ સુણા તિહાં પ્રથમ અરિહંત ગુણુ ભાર સુર કૃત પુષ્પવૃષ્ટિ ધ્વનિ દિવ્ય ભામંડલ દેવ દુંદુભી નાદ અષ્ટ મહા પ્રતિહારય એહ મૂલાતિશય ઉદાત્ત ચાર તૂરિય અપાયાગમા નામ કૈવલ નાણુ કેવલ રિસણુ અન્યય ધિતિ અરૂપી પશુ
મલીયા ત્રિદડી સાથ ખગ મૃતકને હાથ... જિન સેવનપુરસા પામી થાપ્યા ત્રિભુવન સ્વામી.... લેવે મંત્ર પ્રભાવે એહુથી સુરપદ પાવે... માવતને વિદ
તરિયા વિજન વું .....
W
ધમ' કરીસ્યુ' સાર એળે ગયેા અવતાર... નિર્દેનને તે મૂકે કાં આતમ હિત ચૂકે... સુકૃત કર્યુ તે પોતે જાય જનમ ઈમ જોતે .. શ્રીજિનસેવા કરીચે
• જ્ઞાન વિમલ ગુણ ધરીયે.....
.
28
[૧૩૨૨]
કહુ· નવકારતા સુવિચાર પચ પરમેષ્ઠી સદા જયકાર પરમારથિ એકજ નિરધારિ અરિતાદિક ધ્યેય મહંત શુદ્ધ ધ્યાન હુઇ એતાવતા એહુને મનવંછિત સુખ મલઇ નિશ્ચય સુખ પાવઇ સેાય ઇકસે। આઠ ગુણ' થુષ્ટ્રે તરૂ શેક ચેાજન વિસ્તાર ચામર સિ’હાસન અતિભવ્ય છત્રત્રયી દીઠ' આહ્લાદ સૂત્ર ઉત્રવાઇ ઉવ‘ગઈ રહ જ્ઞાન વચન પૂજાના સાર અરિહંત ત ગુણુ બારસ અભિરામ અવ્યાબાધ સમક્તિ ભાષણ અગુરૂ લઘુ વીરય અતિ ઘણુ
८
૧૦.
૧૧.
૧૨.
૧૩
૧૪
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકાર મંત્ર-તેના માહાન્ય ફળની સજઝાયે
૧૧૭૯ સર્વ કર્મ ખયથી અડગુણા સિદ્ધ તણું ધ્યાઉ ભવિયણું આચારય નઈ નામે સસ તેહમાં ગુણ હોઈ છત્રીસ ઢાળ : ભવિયણ ભાવઈ રે પ્રણમ્ શ્રી નમુકકારને અરથ વિણ દ્રવિણુ વિરથા એ આતમ અંતરંગ રથ ભવિયણ ૧૦ છત્રીસ ગુણ સંયુત આચારય સે હઈ હિત કારી રે સવણ ચકખુ નાસા જીહ ફરસા પંચિંદ્રિય વશ કારી - ૧૧ વસતિ કથા શયા ઈદ્રિય રસ કાઠું)હંતર પુછવ કીડા રે સરસ અધિક આહાર વિભૂષા નવ ખંભ મુક્તિ અપડયા રે - ૧૨ ચાર કષાય રહિત જે ગિરૂઆ પંચ મહાવ્રત ધારી રે નણિ દંસણું ચારિતરત પતિય વિચ્યા ચારઈ ચારિ ભવતિ , ૧૩. ઈર્યો ભાષા એષણ પ્રહણ નિકખેવણાઈ સમિતે રે પંચમ પર ઠાવણ સમિતિ મન વચન કાયાઈ ગુપતે . ૧૪ ઉપાધ્યાય થાઉં પદ થઈ ગુણ પણવીસઈ અહીંના રે અંગ ઉપાંગ અધ્યાપક ધારક ચરણ કરણ સિરિતા ૧૫. અહવા અંગ એકાદશ પૂરવ ચઉદસના ભણનારા રે એહ ગુણઈ યુત જે ઉવજઝાયા તે ભવજલ તરનારા આયારાંગ સુયગડાંગ ઠણુગ સમવાય ભગવઈ અંગ રે જ્ઞાતા ધમ કથાગ ઉપાસક દશા અંત ગડંગ અણુત્તરે વેવાઈ દશા અંગ પ્રશ્નવ્યાકરણ વિપાક રે એહ ઉપાંગ બારસ ઉવવાઈ રાય પણ સાક જીવા ભિગમ પન્નવણું નામ જ બુદ્વીપ પન્નત્તી રે ચંદ સૂર પુનત્તી કપિઆ ક૫ વડિસિયા તત્તી પુફિયા પુષ્ક ચલિયા (વહ્નિ) વિહુ દશા નામ બાર એ ચરણ સિત્તરિ ગુણ ચઉવી સમજ પંચ મહાવ્રત ધાર ખેતી મદવ અજાજવ મુત્તી તવ સંયમ સત્ય નામા રે શૌચ અકિંચને બંભ એ દશવિધ યતિ ઘરમ અભરામ પંચ આશ્રવ વિરમણ પંચેન્દ્રિય નિગ્રહ જિત કષાયાં રે દંડ ત્રય વિરમણ એ સત્તર ભેદ સંયમ મન ભાયા આચારય ઉવજઝાય થિવિરહ તહ તવસી ગલાન નવસીસે રે સાધકત્રિક કુલ ગણ સંઘ દશનું વૈયાવચ્ચ જગીસે રે પચ્છિત્ત વિનય વેયાવચ્ચ સજઝાય ઝાણ ઉગે રે અત્યંતર તપ બે મિલિ બારસ ક્રોધાદિકથી અલગે. . ૨૪
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૧૧૮૦
સજઝાયાદિ સંગ્રહ બંભ ગુપતી નવનાણા દિગતિગ અણસણ ઉદરિયા રે વિત્તિસંખેવ રસચાઓ કાયાકલેસ સંલીનતા બહિયા.... ભવિયણ. ૨૫ ગુણ પણવીસમે કરણ સિત્તરી પિંડ વિશુદ્ધિચાર રે વસ્ત્ર પાત્ર આહાર વસતીની તહ પણ સમિઈ ઉદાર... . ૨૬ ભાવના અનિત્ય અશરણ ભાવઈકના અન્ય અશુતા શેઈ રે આશ્રવ સંવર નિ જરા નવમી લેક સ્વભાવ બેઈ.. ૨૭ દુર્લભ વસા સાધક સેવા રે અહમિસ પડિમા બાર રે એકાદિક સત્તામાસિકી
તિગતિગ રાત્રિ સાર ભવિ. ૨૮ અહોરાત્રિની એક રાત્રિકી તહ પંચિંદિય શે) શેધિ રે પડિલેહ પણવીસ ગુપત ત્રક અભિગ્રહચઉ નઈ શેધ રે..... ૨૯ દ્રવ્યક્ષેત્ર કાલભાવ ભેદ ઈતિ કરણ સિત્તરી નમિ રે પંચમપદે સવિ સાધુનઈ થાઉ ગુણ સગવીસ ઉપાસી... , ૩૦ ઢાળ : રાત્રીજન વિરમણયુત પણ થણ (૩) વ્રત ધારક છકાય રક્ષક પંચેન્દ્રિય લેભ નિગ્રહ ખંતી ભાવ વિશુદ્ધિ પડિલેહક ભાવજન ધ્યાઉ પચપરમેષ્ઠિ જિમ લહેમિનની ઈષ્ટિ રે...ભવિજન ૩૧ સંયમ ગઈ જુગતા ગિરૂબ અકુશલગ નિરધઈ સીતાદિક પીડા સહઇ ઉવસગ(સમહતા જગ પ્રતિબધઈ રે... , ૩૨ એ અટ્ટોત્તરસે ગુણ ધારી કીજઈ કમલ બંધ જાપ કે કર જપ અહવ જ પમાલી તજી નખ અને વ્યાપ રે... ૩૩ મેરૂ ઉલંઘન પણ વિના જપ અંગુઈ મુખ્ય કહીયાં ભાષ્ય ઉપાસુ માનસથી કમિઆણું મધ્યમોત્તમ ફલ લડી રે... . નમુ કારઈ દેહ વાચના લબ્ધિ ત્રણે નય તિગ હેત દેજિસૂત્ર સબદ નય તિનઈ એક જ લબધિક હેત રે.. . ૩૫ સેચઉવહ નામાદિક ભોઈ નામ થાપના પ્રસિદ્ધ કવિણ ઉવગઈ આહવા નિન્દવ પ્રમુહનો દ્રવ્યથી સિદ્ધ રે.... - ૩૬ મન અહવા તિગ કરણુ ચઉગઈ ભાવ નમસ્કાર કહીઈ શબ્દદિક નય ભાવજ વંછઈ શેષ નયઈ ચઉ લહઈ રે.. , ૩૭ દ્રવ્ય ભાવનું જે સંકોચન નમસ્કાર પદ વાગ્યા પાલક અનુત્તર સુર અંબાદિક સ્વામી તુરિય અવાચ્ય રે.... , અરિહંતાદિક ગુણમ્યું નિજમતિ શુદ્ધ પણઈ જે મેલે તેહજ ભાવ કરણ મુખ્યતાઇ દ્રવ્ય કરણ પણિ ભૂલે... , ઇમ ઇક અક્ષર જાપઈ નાસઈ સાત સાયરનું પાપ પચાસનું પદ તહપણ સયન પૂરણ કીધઈ જપ રે... , ૪૦
૩૮
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮૧•
નવકાર મંત્ર-તેના મહાગ્ય ફળની સજા છમાસી વરસી તપ કીધઈ. જેતી નિજ ૨ હાય તેતી અનાનુપૂર્વી ગણતાં અભિંતર ત૫ સેય રે.. ભાવજન૦૪ પણ અધિકારી અરિહંતાદિક ચાર વરણ ચૂલિકાના આવશ્યક નિયુકત ભાખ્યા નહિ બુધજનની છાની રે. ૪૨ નવપદ સંપદ આઠે પાઠે. અડસઠ અક્ષરમાન ઇકસઠિ લધુઆ સપતક ગુરૂઆ થાઈ ઈમ મુનિમાન રે... ૩ ઢાળ : જે ખટુ ચારઈ પરૂપણ કી જઈ તે હાઈ મતિ શુદ્ધિ રે નમસ્કાર કણ કેહને કેણઈ કરી કિહાં કિહાં લાશિકતિવિદ્ધિ રે..૪૪ નમુક્કાર નય સંયુત ધારે સકલ અશુદ્ધતા વારે રે જડતા અનુભવનઈ અનુભવાઈ શુદ્ધસરૂપ મહારા રે.. ભવિ. ૪૫ જીવ નમસ્કાર જ્ઞાનની લબ્ધિ સંયુત અહવા જોગ રે ખાદિ મય ચઉ સમિતિમાને નમુક્કાર ભવિ લેમ રે.. . ૪૬. તપરિણામથી પરિણતો શબ્દાદિક તપ લેખઈ રે ને ખંત નેભૂત ગ્રામાભિધ સે સાવ નયસવિશેષઈરે.... ૪૭ નગમ વ્યવહારી ઈમ બે લઈ પૂજ્યત નમુક્કાર રે જીવઅજીવ એકત્વ બહત્વ(તા)ઈ અડભાંગી અવતારે રે. . ૪૮. સત્તા માત્રને સંગ્રહવાદી નહીં કે ભંગ વિસેસઈ રે જ્ઞાન શબ્દ કિયિા બત કેરે તરીય વદઈ નહી સંસઈ રે....... ૪૯ ઉપયોગીને શબ્દાદિક જાતિ નમસ્કાર ઇતિ સયા રે સંગ્રહ ન વિણ પૂરવ પ્રતિપન્ન બહુ પ્રતિપત્તિ નયણું રે. . ૫૦ . મતિ શ્રુત નાણાવરણ દસણ મોહનઈ ક્ષાપશમઈ રે નમસ્કાર લઈ જીવતિય્યારઈ ન પડઈ મિથ્યાત રમાઈ રે , ૫૧ નમકકાર અડભંગી આધારઈ કહઈ નૈગમ વ્યવહાર રે સંગ્રહ સત્ત માત્ર આધારછ અથ ઋજુ સુત્ર વિચાર રે.... . ૫૨ નહી અન્ય ગુણ અન્ય આધારઈ ઇતિતત્કક આધાર રે શબદ ક્રિયા ત૫ નઈ પણ વંછ છતિ દેહઈ પણ ધાર રે... ૫૩. શબ્દાદિક મતિ તસ કરતાને જે ઉપયોગી જીવ રે તસ આધારઈ પણિ કાયાઈ કહઈ સુહુમ અતીવ રે.. - ૫૪ ઉપગથિતિ અંતરમૂહુરત - લઘુગુરૂ એકઈ જીવઈ રે લબ્ધિ ગુરૂ અંતરમૂહુરત અધિકા છાસઠ અયર સદીવઈ રે , ૫૫ નાના જીવઈ ઉપગઈ તિમ લબ્ધિ સર્વદા વેદ રે અરિહંતાદિક પણ અધિકારી સંબંધઈ પણ ભેદ રે... ૫૬.
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮૨
જે નમુક્કાર, નયા વિ જાણુ' ગાયક ગુરૂ પરતંત્ર નહિ જે અંતર દૃષ્ટિ વિલેાકી લેાકા શાંત વિજય બુધ વિનયી લઇ
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
લાક પ્રવાહ ચાલઇ રે
સેા મિથ્યાત વિચાલ રે .. વિ૦૫૭ અભ્યાસે નવકાર રે માનવિય સુખકાર રે... ૧૮ (૧૩૨૩]
સુખ કારણુ ભવિષણુ જિન શાસન આગમ ઇણે મંત્ર' મહિમા સુરતરૂ જિમ સ ંચિત (ચિંતિત)
સુર-દાનવ-માનવ ભૂવિ મ’ડલ વિચરે સુર છંદે વિલસે પહિટો પદ પ્રણમુ જે પનર ભેદે પ’ચમી ગતિ પહું કવિ અકલ સરૂપી જિનવર પ્ય પ્રણમું ગચ્છાર ઘુર ધર કરી સારણ–વારણુ શ્રુત જાણુ શિરામણ ત્રીજે પદ પ્રણમુ
એપચ પરમેષ્ઠિ પદ મંત્રે નવકાર શિવપનું સાધન પ્રવચન કેરૂ સાર એક અક્ષર જપતાં સાત સાગરનુ` દુ:ખ નાશે સઘળે પણ સય સાગર દુઃખ ૧ નવપદ વળી સંપદ આઠ અક્ષર અહંસš ગુરૂ અક્ષર સાતજ લઘુ અક્ષર ગિટ્ઠિ ો વિધિસુ જપીએ ગુરૂમુખ વહી ઉપધાન વળીનિ`ળ ચિત્તે સમક્તિ વિનયપ્રધાન હાઇ બહુ ફળદાયક ઇહું પરલેાકે સાર સિદ્ધિ સઘળી એહમાં ચૌદ વિદ્યા આધાર અહુ ભેદે ધ્યાવા કમલ કણિકાકાર વળી રહસ્ય ઉપાંશુ ભાષ્ય જાપ ત્રણ સાર ૩ વળી દ્રવ્યે ભાવે એહના અનેકવિધાન ગુરૂ વિનયથી લહીએ સ્થાપના પ ંચ પ્રસ્થાન સિવ મ'ગલમાંહ પરમ માંગલ છે એહ વિ પાપ નસાડે તાર્ડ દુરિત અછૈહ ૪ -એનું માહાત્મ્ય જ્ઞાન વિમલથી જાણી આરાધા અનિશિ જિમસુખીયા થાઓ પ્રાણી અંતર આતમથી લડીએ એહ સ્વરૂપ પરમાતમ ભાવે એહુ છે (સદ્ધિસ્વરૂપ ૫
[૧૩૨૪]
સમરી નિત નવકાર
ચૌદ પૂરવનું સાર કહેતાં ન લહે પાર ૧છિત ફલ દાતાર... સેત્ર કરે કરજોડી
તારે ભવિયણુ કાડી અતિશય જાસ અને ત અરિગંજણુ અરિહત... સિદ્ધ થયા ભગવદંત અષ્ટ કમ' કરી અત
કંચન વરણી દેહ બીજે પદ વલી એડુ...
.
સુંદર સસીહર સાલ
ગુણ છત્રીસે થેાભ
સાયર જેમ ગભીર આચારજ ગિરિધાર...
૨
3
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકાર મંત્ર–તેના માહાભ્ય ફળની સજઝાયો
૧૧૮૪ સુતધર ગુણ આગમ
સૂત્ર ભણાવે સાર તપ વિધિ સંગે
ભાખે અર્થ વિચાર મુનિવર ગુણ યુત્તાં
કહીયે તે ઉવજઝાય ચોથે પદ પ્રણમું
અહો નિશિ તેહનાં પાય...૫ પંચાશવ ટાળે પાળે પંચાચાર તપસી ગુણધારી વારે વિષયવિકાર ત્રસથાવર પીપરલોકમાં છે જે સાધ ત્રિવિધે કરી પ્રણમું પરમારથ જિર્ણો લાધ૬ અરિહરિ કરી સાયણ
ડાયણ ભૂત તાલ સબ પાપ પણાસ્ય
ભાસે મંગલ માલા ઈણ સમર્થી સંકટ
હર ટળે તતકાલ ઈમ જપે ગુણ મુનિ સુંદર સીસ રસાલ.. ૭
શિ૩૨૫] સમરે ભવિયણ ભાવસ્યું મહામંત્ર નવકાર રે સમરતા સુખ પામીઈ ભભવ એ આધારે રે, સમરે ૧ પૂરવ ચઉદ તણું કહ્યું
સાર એ શ્રી જિનરાયે રે એકમનાં આરાધતા - પાતા હરિ પલાયો રે - ૨ અડસઠ અક્ષર એહના સંપદા આને સારે રે આપઈ અનંતી સંપદા ભવજનનઈ હિતકારે રે ૩ ઉજવલ ધ્યાન ધરી કરી લાખ એક પઈ જે રે તીર્થંકર પદ તે લહઈ એહમાં નહિં સંદેહ રે . સુખ સંતતિ અરથઈ કરી પૂજી શ્રી જિન રાયે રે ચઢતે એક લકખ સમરતાં મન વછિત સુખ થાયે રે ,, ૫ કમલ બંધ કરી જે જપ એકમનાં નવકારે રે દિન પ્રતિ તે જીતે ફળ લહઈ થનું સાર રે . ૬ નંદાવર્ત કરઈ કરી
શબાવર્તન કરે રે દયાન ધરઈ નવકારનું વંછિત સુખ લહેઈ રે , ૭ બંધન કઈ જે જપઈ વિપરીતઈ એક લાખ રે સંકટ કટ તેહનું લઈ એહવી જનવર ભએ રે . ૮ અનુપૂરવી કે પાટલા - અનિશિ જેહ ગણ તે રે વરસા વરસી તપતણ
ફળ સહી તેહ લતા રે , ૯
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮૪
વયરી રૂઠે તરજની વશી કરવા ટચી અ'ગુલી શિવ કુમાર સ“કટમાંહિ સેનાના પુરિસા થયા
સમળી ત્યાધઇ અપહણી
તર્તાખણ રાજસુતા થઇ
ચાર થયા વળી દેવતા ભીલ ભીલડી સુર થયા યાન ધરતી અનિશિ સૉંકટ તસ દૃષ્ટિ થયુ મન વૃચ કાયા વિશ કરી હરખ વિજય કહે હરખસ્યું.
સધ સદૈવ સુખ વાંછે તે મન-વચ–કાયા ત્રિકરણ સુધૈ અરિહંત નામ આસતા(થા)આણુૌ પે’ત્રીસ વચન ગુણ ગભીર ગાજે ઈગત્રીસ ગુણા તે સિદ્ધના સમ શિવ અચલ-અમલ પદ્મ પાયે પૉંચ આચાર પળાવે પાળે ધરમ ધુરંધર સધ સહુ કર સૂત્ર સિદ્ધાંત ભણે જે ભણાવે મુનિવર માંહે ગુણવંત મેટા સઘ્ર સત્તાવીસ ગુણે કરી ગાજે દેષ મે'તાલીસ આહારના ટાળે
પાચે પદ પરમેશ્વર મેાટા જાપ જપે જે પાંચે પદને લાખ નત્રકાર ગુણે ચિત્ત નિરમલ પામે તે જ્ઞાની ઇમ એલે
સજ્ઝાયાદિ સ ંગ્રહ
અંગુઠઇ માકણ જાપા રે અનામિકા યશવ્યાપે રે... વિ૦૧૦
ચિત્તધર્યાં નવકાર ૨ વિડીયેા તેણીવાર ૨
મુનિ દીધા નકારા ૨ પામી સદ્ગતિ સારે ૨
નવ પદ્મ મહિમા તેહા ૨ પાપી હુતા જેહા ૨ શ્રીમતી અતિ સુકુમાલા ભુજગ થઈ ફુલમાલા રે
નવ પદ્મનુ કરે દયાના રે તસ ઘર નવઇ નિધાના ?
[૧૩૨૬]
સપદા અઠિના ધાર
જિન શાસન શિણગાર...
જ્ઞાન તણા દાતાર
ચેાથે પદ શિરદાર...
પાળે પંચ આચાર નિર્દોષ કરે આહાર...
- ૧૧
અનંત ગુણ ભાર ધન્ય નર ધન્ય તે નાર તીર્થંકર પદ્મ સાર કહે તેજ સિધ સુવિચાર
2
10
2
10
સમી નિત્ય નવકાર ચૌદ પૂના સાર... સંઘ સદૈવ૦૧ અતિશય અનત અપાર છાજે આટ મહાપ્રતિહાર... આઠ કમ' ખય કારી અ'ગ ચેાથે એહ વિચાર...
20
.
..
૧૨.
1.0
૧૩
૧૪
૧૫
3
G
.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકાર મંત્ર તેના માહાત્મ્ય ફળની સજ્ઝાયે
[૧૩]
રે જીવ ! સમર સમર નવકાર શ્રીજિન શાસન એહ નવકારતણાં કુલ સાંભળી આગે અનંત ચેવિશી માનુ વનમાંહે એક પુલિદ પુલિંદી અંત કાળે નવકાર પ્રભાવે ચારૂદત્તના પ્રતિ મધ્યે મય કરી સે. સુરગતિ ઉપન્યા
નયર રતનપુરિ જો મિથ્યાત્વી મહામત્ર નિપજે મહાસતી પડીય ભૂમિ સમલાઈ પેખે પિંગલરાયતણે ઘર કુઅરી નયર મેનનપુર શેઠ તણા સુત મહામંત્ર મન જપી મહારાત એ નવક૨ તણા સુપસાયે જિન ભવન કનકનાં કરાવી
ગસ વાંસ જીવ ઈમ ચિતવતા તે વન મેલી વિસારી
જિહાં લગે સહુ ઇસગુ સુણીજ સરજ્યાં ઢલતી થાડી યન લાલે ભર્ગે વચ્છ ભડારી નિશદિન એ નવકારતણે સુપસાયે
શ્રી નવકાર જ! મનર ગે સત્ર મંગલમાં પહેલુ મ ગલ પહેલે ૐ ત્રિભુવન જનપૂજિત અષ્ટ કમ વિતત બીજે પદ્મ
આચરજ ત્રીજે પદે સમરું... ચેાથે પદે ઉવજ્ઝાય જપીએ
હૃદય કમલ પર ધ્યાન પંચ પરમેષ્ઠિ પ્રધાન... સુનિ તસ દીયા નવકાર રાયમદિર અવતાર...
કહીયે સાર, રેજીવ સમર
જીવ સુણી નવકાર જાણે સવાઁ સંસાર... વહુયરને દીયે આળ સર્પ ફીટી ફુલ માળ... મુનિ તસ દીચે નવકાર ભરૂ ખચ્છ કરે વિહાર... મળિયેા ત્રિદડી સાથ ખગ મૃત્યુક હાથ... સુવન્ત સિદ્ધિ તે પામી થાપી ત્રિભુવન સ્વામી...
ધમ' કરીશ હું સાર કલી મય મઝાર...
તિહાં લગે ધર ઋિ દેવતણી ગતિ જોય... મહામત્ર સુમરોજે કેવલ લચ્છી વીજે...
(૧૩૨૮]
૧૧૮૫
2 h
..
20 20
200
M ..
..
L
..
.
પ્રણમુ શ્રી અરિહ'ત રે જ્યાવા (સિદ્ધ અને ત રે... ગુણુ છત્રીસ નિધાન રે સૂત્ર સિદ્ધાન્ત મુાણુ રે....
20
..
૮
↑
શ્રી જિન શાસન સાર રે જપતાં જય જયકાર રે...શ્રી. ૧
૧૭
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮૬
સવ' સાધુ પંચમ પદ પ્રમુ નવ પદ અષ્ટ ઈહીં છે સપદા સાત અક્ષર છે ગુરુ જેહના સાત સાગરનાં પાતક વણાયે સપૂરણ પશુસંય સાગરનાં ઈંહ ભવ સર્વ કુશલ મનવાંછિત ચાંગી સેવન પુસેિ। કીધા (ફણિધર)સપ' મટી હુઇ તિહાં ફૂલમાળા
યક્ષ ઉપદ્રવ કરતા વાય ચાર ચ’પિંગલને ને હુડક એ પચ પરમેષ્ઠિ છે જગ ઉત્તમ ગુણુ ખેલે શ્રી પદ્મરાજ ગણી
સમરા મત્ર ભલા નવકાર એના મહિમાના નહિ પાર સુખમાં સમા દુઃખમાં સમરી જીવતાં સમરી મરતાં સમા
સજ્ઝાયાદિ સગ્રહ
પંચ મહાવ્રત ધાર રે
અડસઠ વરણ સભાર રે... શ્રી ૪ એકસઠ લઘુ ઉચ્ચાર રે પદ પચાશ વિચાર રે... જાચે પાતક દૂર ૨ પરભવ સુખ ભરપૂર રે... શિવકુમરૈ ઇણે ધ્યાન રે. શ્રીમતીને પરધાન રે... પરચા એ પરિસદ્ધ રે પામે સુર તણી ઋદ્ધ રે... ચૌદ પૂરવના સાર રે મહિમા જાસ અપાર ....
..
[૩૯
સકલ સુખ ધારણ પુણ્ય તફ કારણું પાપમતિવારણ” પ્રગટ પેખે ત્રિજગ જન તારણુ' મેહમદ વારણુ· સમર નવકાર (` એહુ વશેષ ... આલિપ પાલ તુમ્હે સહુ વખો.. સકલ૦
ચિત્ત ચેાકપુ` કરી ભાવ ભગત ભરી હેજ હુઇ અડઈ ધપી શુદ્ધિ(દ્ધ બુદ્ધિ સાર શિવકાર નવકારપદ યાઇઇ જિમ હાઇ જાઈવુ' અચલ સિદ્ધિ...૨ અિડઉપર વરણુ કરી વરણીએ સ`પદા અષ્ટ મહા અષ્ટ સિદ્ધિ નવનિધિ તુલ્ય નવકાર પદ્મ નૈહસ્યુ સેવતાં પામીઇ પ્રબલ રિદ્ધિ... ૩ એહવી નિસ્તરી રાજલચ્છી વધુ" ગુણ ભર્યાં એહુવી સુજસગાવઈ કુલ કકાલ વેતાલ શાકાદિકા તેહના અસના દુઃખ નાવઇ... આર્ વર આઠ છત્રીસ પંચવ ́તિ સાધુના સત્તવલી વીસ આણુ પંચ પરમેષ્ઠિ ગુણુ ગણુન કરી શુથી એ એહ માણિકય મુનિસાર જાણે!
[૧૩૩૦j
~
W
૪
એ છે ચૌદ પૂરવના સાર
એના અર્થ અને તઅપાર...સમા૦૧ સમરા દિવસ ને રાત સમરા સૌ સગાથ
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકારવાળીની- તેના ૧૦૮ મેટલની સજ્ઝાયા
દેવા સમરે દાનવ સમરે ચેાથી સમરે ભેગી સમરે
અડસઠ અક્ષર એના જાણું! આઠ સપદ્માથી પરમાણા નવપદ અના નવિધિ આપે વીરવચનથી હૃદયે થાપે
5 નવકારવાળીની-તેના ૧૦૮
કહેજો ચતુરનર! એ કાણુ નારી જેણે જાયા બેટા સુખકારી કાઈ ઘેર રાતી ને કેઈ ઘેર લીલી પચ રૂપી છે ખાલ કુમારી
હુર્મુડા આગળ ઊભી રાખી નારી નહિ' પણ માહનગારી એક પુરુષ તસ ઉપર ઠાહે એક એર છે તેહને માથે નવ નવા નામે. સહુ કોઇ માને વિનયવિજય ઉવજઝાયના સેક
સમરે રાજા રક સમરે સૌ નિ:શક... સમા
અડસઠ તીરથ સાર અસિદ્ધિ દાતાર...
ભવાભવના દુ:ખ કાપે પરમાતમ પદ આપે...
મેલની સજ્ઝાયા [૧૩૩૧]
ધરમી જનને પ્યારી રે
પશુ
કેાઈ ઘેર દ્વીસે પીળી ૨ મનર જન મતવાળી રે...
છે ખાલ કુમારી રે...કહેજો૦૧
નયણાશું મ’ધાણી રે જોગીશ્વરને પ્યારી રે...
.
૧૧૮૭
ચાર સખીશ' ખેલે ૨ તે તસ કેડ ન મેલે રે... કહેજો અથ વિચારી રે રૂપ વિજય બુદ્ધિસારો રે..... પ
n
10
[૧૩૩૨]
૧
D.D
ખાર જપું અRsિ`તના ભગવ'તનારે ગુણુસ્તવુ' નિશદીશ, નવકારવાળી વદીયે... સિદ્ધ આ ગુણ જાણીયે વખાણીયે ૨ ગુગ્નુ સૂરિ છત્રાસ... નવકારવાળી વઢીયે ચિર ન ઢીયે રે ઉઠી ગણાયે સવેર સૂત્રતા ગુણ શુ થી(ગ)મણુ માઠુનરે માંડુ માટી મેર... પાંચવીસ ગુણ ઉત્રાયના સત્તાવીસ રેણુ છે શ્રી અણુગાર એડસે. આઠ ગુણે કરી ઇમ જપીયે રે - ભવિષણુ શ્રી નવકાર... .. મેક્ષના જાપ અંગુઠરે વૈરી રૂઠે જુડે)રેતની અંગુથ્રી જોય બહુ સુખદાયક મધ્યમાં અનામિકા રે કશ્યારથ હાય... આકષણ ટચી અંગુલો વળી સુણો રે એ ગણુ(૫)વાની રીત મેરૂ ઉલ્લ ંઘન મત કરી મ-મ કરજો રે નખ અગ્રજી પ્રીત...
..
..
10
LO
28
M
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮૮
નિશ્ચલ ચિત્તો જે ગણે વી જે સ્તવે રે . સખ્યાદિકથી એકાંત તેહને ફળ હાય અતિઘણ ઇમ બેલે રે વીર જિનવર સિદ્ધાંત... શ ́ખ પ્રવાલ સ્ફટિક મણી વસ્તાંજલી ? પિતાંજિ માતીની સાર રૂપા સેાવન રમણુ તણી ચંદન વરની રે અગર ને ઘનસાર... ઉત્તમ ફળ રૂદ્રાક્ષની જપમાલિકા રે રેશમની અપાર પંચવરણુ સમ સૂત્રની વળી વસ્તુ વિશેષ તણી રે ઉદાર... ગૌતમ પુછતા કહ્યો મહાવીરે ૨ એ સયત અધિકાર લબ્ધિ કહે વિયણું સંણા ગણજો ભણજો રે નિત્યનિત્ય શ્રોનવકાર
એક નારી રે તસ મહિમા રે તેહ નારી રે ષટ દર્શીની રે
માનીયે પણ નારી રૂડી કરકમલ કીજે કાજ સીઝે ત્રિભુવન સેહે રૂપ માહે નવકારવાળી મુહપત્તીને
જિન શાસન રે પરશાસની રે
તુકાણે રે અક્ષ માલા ૨
[૧૩૩૩
ધમ તણે રે જાણીયે મન ર ંગે વખાણીયે આપણુડે મન આણીયે તે પણ સઘળે માનીચે
એક સહ રે સહામણી રે
નવકારવાળી સહુ કહે જપમાળી કહો સવ ગણે તસખી એટલે મનલી નામ કહીયે ચેાથુ વળી
તસ નામં લીજે કાજ સીઝે દરસણુ દીઠે દુ:ખ નીડે
તુરિહર પુર દર સકલ મુનિવર નવકારવાળી હાથ લેતાં
નહિ કૂડી તે વળી ધ્યાન ધરીચે મન લી દેવ-દાનવ કર ચડી આદિ પુરુષે આદરી
મૂરતિ માહન વેલડી ચતુરપણે તે ગુણે’ચઢી
સાયાદિ સંગ્રહ
રાય ચાપન ૨
મલી કરી અષ્ટોત્તરી ધ્યાન ધરીયે રે તરીકે ભવસાયર વલી
.
હાથે રૂડી દીસ એ દેવ-દાનવ તૂસ એ
20
S
W
લેક અગે અતિ ઘણા પાપ જાગે ભવ તણાં
ર
૫
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવકારવાળીની તેના ૧૦૮ મેલની સજ્ઝાયા
સસાર તરીકે ધ્યાન ધરીચે નવકારવાલી ધ્યાન ધરતાં વિ આશપુરી કમસૂરી કહે કવિયણ સુણા લા
સિદ્ધ સકલન કરુ' પ્રણામ એકસા આઠ મણકા તે તણાં અરિહ’તના ગુણુ આલ્યા માર વાચક પણવીસ સાધુ સગવીસ પ્રથમ દેવ કરે તરૂ અશેક દૈવ દુલી છત્ર શિર ધરે સિહાસન ભામડેલ સાર અતિશય ચાર જાણા સહેજના સાસ સુગધ કજરિ ગ થાય આહાર-નિહાર નવ દેખે કાય સિદ્ધતા ગુણ આઠ ઉદાર જ્ઞાનાવરણું નહી. તસ કમ વેદની માહની આઉખા નામ સૂરિતણા ખેલું છત્રીસ ખિમા સરલ મૃદુતા નિરલેભ અકિંચન શિલ વ્ય ધરે રૂપ તેજ બહુ યુગહ પ્રધાન દેશના વત સામ સગ્રહ શીલ કહિણ કરે ચપલાઇ તજે. ભાવના ખાર અનિત્ય અશરણુ આશ્રવ અશુચિ સ’વર નિર્જરા આધિ ખીજ ભવિ ભાવના આચારાંગ સુગ્ગડ ઠાણાંગ જ્ઞાતા ઉપાસક અંતગઢ બહુ
તરીયે ભવસાયર વલી મુક્તિ પામે કેવલી
સહેજે સાહે મન લી આરાધા એક મન થળી
૧૧૮૯
[1૩૩૪]
નવકારવાલી ઓલુ' નામ અરથ કહુ. વિ સાહામણા... સિદ્ધ આઠ છત્તીસ ગણુધાર ૧૦૮૯ વિવરી મેલીશ... સુમ વૃષ્ટિ વિરચે સુર થાક શ્વેત ચામર ચિહ્· પખિ વિસ્તરે.૩ દેવધ્વનિ વાણી વિસ્તાર રૂપ અનંતનુ સેક્રમલ વિના.... રૂધિરમાંસ દહી દૂધ કહેવાય અરિહંતના ગુણુ મારે હાય... આઠે કરમના નહી' વિસ્તાર દ...સણાવરણીના નહી મ... કરમગેાત્ર વિધન નહી” ક્રાંમ તે સુણુન્ગેા મન ધરી જગીસ... તપ-સ'જમ સાચુ' સુચિ શૈાભ પડિ સુવાદિક ગુણ આદરે... મધુર વાકય ગંભીર શ્રીમાન મૂજ નવ હૈ અભિગ્રહસ્યુ' લીલ... હું પ્રસન્ન ચિત્તસુ` સ`જમ ભરે ભવસરૂપ એક અન્યસવિગણુ... ૧૦ લાક સભાવ ધહુ સુખકરા પાઠકના ગુણુ સુષુિ એકમના...૧૧ સમવાયંગ ભગવતી સુરંગ પ્રશ્નવ્યાકરણ વિપાક હું ભણું.... ૧૨
७
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૦
સજઝાયાદિ સંહ ઉવવાઈ રાયપણી જેહ જીવાભિગમ પન્નવણ તેહ જબુદ્દીવ ચંદપની વલી સૂરપનતી નિયાવલી. ૧૩ કલ્પવડિસિયા ને પુક્યિ પુષ્કલીયા ને તિમ વિઆિ એ ભણી ભણાવૈ ઈમ પણવીસ સાધુતણુ ગુણ સુણિ સગવીસ. ૧૪ જીવદયા સાચું સુખ લાવે અદત તજે નિજ શીલ ચાલી પરિગ્રહ છાંડે નિસિ નવિ જમે -જલ-જલણ-વાયુ નવિ દમૈ... ૧૫ વનસપતી રાખ ત્રસ કાય ઇદ્રી પાંચ દમ ત્રાષિરાય લેભ તજે ઉપસર્ગ સવિ ખમે કરણદમી શિવ સાથ રમે.. ૧૬ એક આઠ ભેદ એ કહા નવકારવાલી માંહિ મેં લહ્યા એ ળેલ મનિ ધનિટરી)ગણે નવકાર તે માનવ પામૈ ભવપાર. ૧૭ એહના નવપદ અડસંપદા અડસઠ અક્ષર કાઢી આપદા શ્રી જયવિજય પંડિતથી લલ્લો એહ વિચાર મુનિ રે ભણી ૧૮ બારસ ગુણ અરિહંતા સિદ્ધા અહેવ સૂરી છત્રીસ ઉવજઝાયા પણવીસ
સાહુ સગવીસ અઠસયં ૧૫ 0 નવપદજી તથા તેના મહિમા દર્શક હાળે [૧૩૩૫] શ્રી મુનિચંદ્ર મુનીશ્વર વદી એ ગુણવંતા ગણધાર સુજ્ઞાની દેશના સરસ સુધારસ વરસતાં જિમ પુષ્કળ જળધાર, શ્રી મુનિચંદ્ર ૧ અતિશય જ્ઞાની પર ઉપકારી સંયમ શુદ્ધ આચાર .. શ્રીપાલ ભણી જા૫ જિર્ણો આપીએ કરી સિદ્ધચક્ર ઉદ્ધાર - - ૨ આયંબિલ તપવિધિ શીખી આરાધી પડિકમણાં દેય વાર , અરિહંતાદિક પદ એક એકનું ગુણણું દોય હજાર..... . . પડિલેહણ દેય ટંકના આદરે જિનપૂજા ત્રણ કાળ , બ્રહ્મચારી વળી જોય સંથારવું વચન ન આળ પંપાળ, , મન એકાએ આંબિલ તપ કરે આ ચૈતર માસ , શુદિ સાતમથી નવદિન કીજીએ પૂનમે એ છવ ખાસ છે એમ નવ ઓળી એકાશી બિલે પૂર પૂરણ હવે . ઉજમણું પણ ઉદ્યમથી કરે સાડાચારે ૨ વર્ષ... . . એ આરાધનથી સુખસંપદા જગમાં કીર્તિ રે થાય , રોગ-ઉપદ્રવ નાસે અહથી આપદા દૂરે પલાય..... - ૭
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૯૧
નવપદજી તથા તેના મહિમા દીક ઢાળ સંપદા વધે અતિ સોહામણું આણા હેય અખંડ , મંત્ર જત્ર તરે કરી હતી મહિમા જાસ પ્રચંડ - ૮ ચકકેસરી જેહાનીસેવા)ને સાનિધ્ય કરે વિમલેશ્વર વળી દેવ . મન અભિલાષ પૂરે સવિ તહના જે કરે નવપદ સેવ... . ૯ શ્રીપાલે તેણી પેરે આરાધી, દૂર ગયે તસ રેગ . રાજ અદ્ધિ દિન દિન પ્રત્યે વાધતે મનવાંછિત લહ્યા ભેગ, . ૧૦ અનુક્રમે નવમે ભાવે સિદ્ધવર્યા સિદ્ધચક્ર સુપસાય , એણી પેરે જે નિત્ય નિત્ય આરાધશે તસ જસવાદ ગવાય છે સાંસારિક સુખ વિલસી અનામે કરીએ કર્મને અંત , ઘાતી-અઘાતી ક્ષય કરી ભેગવે શાશ્વત સુખ અનંત.. . એમ ઉત્તમ ગુરૂ વયણ સુણી કરી પાવન હુઆ બહુ જીવ, પદ્ધવિજય કહે એ સુરતરૂ સમ આપે સુખ સદેવ , . ૧૩
૧૩૩૬). ગુરૂ નમતાં ગુણ ઉપજે બેલે અવસર જાણ)આગમવાણ શ્રીપાલ મયણને થયા સદા એ ગુણખાણ.શ્રીમુનિચંદ્રમુનીસરૂ આબેલને તપ વર્ણવ્યો નવપદ નવે નધાન કષ્ટ ટળે આશા ફળે વાધે વસુધા વાણ.. . ૧ રેગ જાયેં રેગીતણ જાયે શોક સંતાપ
હાલાં વૃદુ ભેળાં મળે પુય વધે ઘટે પાપ. . 8 ઉજવલ આશે શુદ થકી તપ માંડો તેણિ હેજ પૂરે તપ પૂનમ લગી કામિની કથ સનેહ. . ચૈત્ર સુદ સાતમ થકી નવ આંબેલ નિરમાય ઈમ એકાશી આંબિલે એ તપ પૂરે થાય... • ૫ રાજ્ય નિર્કટક પાળતો નવ શત વર્ષ વિલંબ દેખાવતીપણું આદયું” દીપા જગ જન.... . ૬ ગજ રથ સહસ તે નવલાં નવ લખતે જ તે ખારી નવ કેડી પાયદલ લાલું. નવનંદન નવનાર ...
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧
સજઝાયાદિ સંગ્રહ
૮
ત૫-જપ ઉજવી તે થકી લાધ્યું નવમું સગ સુર-નરનાં સુખ લેમ નવમે ભવ અપવગર હંસ વિજય કવિરાયતે જિમ જલ ઉપર નાવ આપ તર્યા પર તારસ્ય મોહન સહજ સ્વભાવ,
૯
૧૩૩૭] અરિહંત પદ ધ્યાત થકો દqહ ગુણપજાય રે ભેદ-છેદ કરી આતમા અરિહંતરૂપી થાય છે... ૧ મહાવીર જિનેશ્વર ઉપદિસે તમે સાંભળજો ચિત્ત લાઈ રે આતમ યાને આતમા ઋદ્ધિ મિલે સવિ આઈ રે..મહાવીર રૂપાતીત સ્વભાવ જે કેવલ દંસણ-નાણી રે / તે ધ્યાતાં નિજ આતમા હાઈ સિદ્ધ ગુણ રે થાતાં આચારજ ભલા મહામંત્ર શુભ ધ્યાની રે પંચ પ્રસ્થાનં આતમા આચારજ હાય પ્રાણી રે..૪ તપ સઝા રત સદા દ્વાદશ અંગને ધ્યાતા રે ઉપાધ્યાય તે આતમા જગ બંધવ જગ ભ્રાતા ૨૫ અપ્રમત્ત જે નિત્ય રહે નવ હરખે નવિ સેચે રે સાધુ સુધા તે આતમાં શ્ય મુંડ યું ચે રે...૬ શમ-સંવેગાદિક ગુણા ક્ષય-ઉપશમ જે આવે રે દર્શન તેહી જ આતમાં મ્યું હઈ નામ ધરાવે રે, જ્ઞાનાવરણી જે કમ છે ક્ષય-ઉપશમ તસ થાય રે તે હુએ એહી જ આતમા જ્ઞાને અધતા જય રે...૦ જણ ચારિત્ર તે આતમા સ્વભાવમાં રમતું રે
મિહવને નવ ભમતે રે..૯ ઇચ્છા રેલ્વે સંવરી પરિણતિ સમતા ગે રે તપ તે એહી જ આતમા વતે નિજ ગુણ ભોગે રે ૧૦ આગમ-ને આગમત -ભાવ તે જાણે સાચે રે આતમભા થર હુ પર ભા મત રા રે....૧૧
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________
નવપદજી તથા તેના મહિમા કિ ઢાળા
અષ્ટક સકલ સમૃદ્ધિને તિમ નવપદ ઋદ્ધિ જાણજો ચેગ અસખ્ય છે જિન કહ્યાં અહ તણે' અવલ બને'
ઢાળ બારમી એ કહી વાણી વાચક જસતથી
નવપદ મહિમા સાર
તે પામે ભવપાર
આ માસ સુવિચાર
અરિહંત સિદ્ધપદ સર
મયણાસુંદરી શ્રીપાલ
ખેંચનવરણી કાય
સાંભળી સહુ નરનાર
ચૈત્રમાસ વળી એહ
એણીપરે ગૌતમ સ્વામ
ઉત્તમ સાગર શિષ્ય
·
ઘટમાંહિ રિદ્ધિ દાખી રે આતમરામ છે સાખી ૨.૧૨ નવપદ મુખ્ય તે જાણા ૨ આતમ ધ્યાન પ્રમાણા ૨,૧૩
ચેાથે ખડ પુરી ૨ કોઈ નચે ન અધૂરી રે.....૧૪
[૧૩૭૮]
સાંભળજો નરનાર હેજ ધરી આરાધીયેજી
પુત્રકલત્ર પરિવાર નવદિન મત્ર આરાધીયે જી... નવ બિલ નિરધાર વિધિશુ જિનવર પૂજીએ છ ગુજીણુ તેર હજાર નવપદ મહિમાં કીજીયેજી...
આરામ્યા તતકાલ ફળદાયક તેહને થયાછ
આરું લાલ
દેડી તેહની થાય શ્રી સિદ્ધચક્ર મહિમા કહ્યોજી...
આરાચેા નવકાર હેજ ધરી કૈડે ઘણું જી
૧૧૯
· નવપદશું ધરા સ્નેહ પૂજ્યે દે શિવસુખ ઘણુ‘જી... નનિધિ ચેહને નામ નવપદ મહિમા વખાયછ પ્રણમે તે નિદ્ધિશ કાંતિ સાગર હૈજે ભણે છ...
..
"
'
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૪
સજાઝાયાદિ સંગ્રહ
શિ૩૩૯]. સેવે ભવિ ભાવે નવકાર જપે શ્રી ગૌતમગણધાર ભવિ સાંભળે આસે ને ચૈત્ર હરખ અપાર ગુણણું કીજે તેર હજાર - ૧ ચાર વષ ને વળી ષટમાસ ધ્યાન ધરે ભવિ ધરી ઉ૯લાસ , યાય મયણું સુંદરી શ્રીપાલ ઉંબર રોગ ગ તતકાલ... . અષ્ટ કમલ દલ પૂજા રસલ કરી હવણુ છાંટયું તતકાલ સાતમેં નરપતિ તેહને સ્થાન પામ્યા દેહડી કંચન વાન... મહિમા કહેતાં નાવે પાર સમરે તિણે કારણ નવકાર ઈહભવ પરભવ દીયે સુખવાસ પામે લચ્છી લીલવિલાસ. જાણી પ્રાણી લાભ અનંત સે સુખદાયક એ મંત્ર ઉત્તમ સાગર પંડિત શિષ્ય સેવે કાંતિસાગર નિશદિશ... - ૫
૧૩૪૦)
યમનાણી હાકે કહે-સુણે પ્રાણું મારાલાલ જિનવરાણી હાકે હેડે આણહેતા
મારા લાલ આસો માસથી ગુરૂની પાસે . નવપદ ધ્યાસે હેક અંગ ઉ૯લાસે..૧ આંબિલ કીજે . જિન પુજીજે . જપ જપીજે . દેવ વાંધીજે . ભાવના ભાવે સિદ્ધચક્રધ્યાવે, જનગુણ ગાવે. શિવસુખ પાવે...૨ શ્રી શ્રીપાલે , મયણ બાલે . ધ્યાન રસાલે . ગ જ ટાળે છે સિદ્ધચકધ્યાને - રાગ ગમ , મંત્ર આરા, નવપદ પાયે..૩ ભામિની ભેળી પહેરી પટેળી. સહિયર ટેળી બકુંકુમ ઘળી . થાળ કોળી - જિનઘર ખેલી. પૂછ પ્રણમી એ કીજે એળી. ૪ ચૈત્રી આસો . મનને ઉલ્લાસે. નવપદ ધ્યાને . શિવસુખ પામે .. ઉત્તમ સાગર , પંડિતરાયા સેવક કાંતિ બહું સુખ પાયા ૫
ભા. ૨ સમાપ્ત
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ - પૃથ્વી ગોળ નથી. . પૃથ્વી ફરતી નથી. એપોલો ચંદ્ર પર પહોંચ્યું નથી ! આ વિષયો ઉપરાંત * પ્રાચીના ભૂગોળ * પ્રાચીન ખગોળ. * પ્રાચીન ગણિત તથા પ્રાચીન આપણી પ્રાણપ્યારી સંસ્કૃતિને સમજવા - હવનિર્માણ શીખવા - IIણT જંબંટિપનિં. ન . જ આજે જ પથારો. જંબદ્વીપ વિજ્ઞાન રિસર્ચ સેન્ટર પાલીતાણા - (સૌરાષ્ટ્ર) પીન : 364270.