Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainazAsana saMsthA dharmadrIya vyavasthA ane 'azAstrIya vyavasthA sAme lAlabatI lekhaka - saMkalaka - saMpAdaka pU. munirAja zrI saMcamakIrti vijayajI ma.sA.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ane azAstrIya vyavasthA sAme lAlabattI -: divyakRpA :tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcArya deveze jhAma vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA suvizAla gacchAdhipati pU.A.bha.zrI.vi. mahodayasUrIzvarajI mahArAjA suvizAla gacchanetA pU.A.bha.zrI.vi. hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA -: zubha AzIrvAda :suvizAla gacchAdhipati pUjya AcArya deveza zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA -: saMzodhaka :jinAjJA prabhAvaka pU.A.bha.zrI vijaya jayadarzanasUrIzvarajI mahArAjA -: lekhaka-saMkalaka-saMpAdaka :pU. munirAja zrI saMyamakIrtivijayajI ma.sA. -: prakAzaka :zrI samyajJAna pracAraka samiti amadAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustakanuM nAma : dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ane azAstrIya vyavasthA sAme lAlabattI AvRtti : prathama, nakala : 2000 pRSTha : 54 + 450 = 504 prakAzana : vi.saM. 2071 mUlya : sadupayoga -: prAptisthAna :1. zrI samyajJAna pracAraka samiti 7. DaoN. kamalezabhAI parIkha nRpenabhAI zAha (patra vyavahAra) bI-4, dhanalakSmI bilDIMga, 4, saragama leTa vI.Ara. zAha ghATakopara (vesTa), muMbaI-86. skulanI pAse, vikAsagRha roDa, mo. : 9324148140, pAlaDI, amadAvAda-4. 9029319530 mo.: 9427490120 8. dIkSita ena zAha 2. kizorabhAI / zreyAMzabhAI 301, sundaram epA., zrI ajitanAtha jainamaMdira, ratnapurI somanAtha mahAdeva roDa, epArTamenTa, gozAlA lena, saragama zopIMga senTaranI pAchaLa daphatarI roDa, malADa (vesTa) surata - 395007 muMbaI-97 9. vijayarAmacaMdrasUri ArAdhanA bhavana mo. 9920092919 hAITenzana roDa, subhAnapurA 3. cetanabhAI kharIdIyA vaDodarA-390023 20, maraDIyA plAjhA, phona : 2280477 esosIyeTeDa peTrola paMpa pAse, hasamukhabhAI, mo. 9925231343 sI.jI.roDa, amadAvAda 10. sevaMtIlAla vI. jaina mo. 9426052563 ajayabhAI DI-para, sarvodayanagara, 4. vijayarAmacandra sUri ArAdhanA bhavana grAunDa phalora, pahelI pAMjarApoLa galI, subhASa coka, gopIpurA, surata. muMbaI-4, 5. zaileSabhAI pAnasovorA phona : 22404717 304, zrIjIdarzana bIlDIMga-bI 11. somAbhAI zAha svadezI mila esTeTa kampAunDa, eca-5. sanarAIja pArka TATAroDa naM.-2, ema. pI. mArga caitanya nagara so.nI sAme zAhIbAga, operA hAusa, muMbaI-4 giradharanagara, amadAvAda-4 phona : 2369370ra mo. 9825920080 mo. : 9929269465 mayurabhAI dave 6. rAjendrabhAI DI. zAha 604, meghamalhAra, ko.hA.so., mahArASTra bhuvana jaina dharmazALAmurAra roDa, muluMDa (vesTa), muMbaI-80 jJAnabhaMDAra, taLeTI roDa, mo. 9821439906 pAlItANA-36427 mo. : 9429506303
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrutabhakti--anumodanA - * A pustakanAM saMpUrNa lAbha lenAra parivAra che zeTha zrI mANekalAla moholAla jhaverI haste - zrImatI premIlAbena hemendrabhAI saMghavI sva. zrImatI arUNAbena kaivannabhAInA AtmazreyArthe muMbaI. - tamArI zrutabhaktinI hArdika anumodanA ane bhaviSyamAM paNa tamo AvI zrutabhakti karatA raho evI maMgala kAmanA li. zrIsamyajJAna pracAraka samiti
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- : - - sAdara samarpaNam... vikramanI 19-20 sadImAM... jainazAsananA AdhArabhUta tattvo bAladIkSA tathA devadravyanI prANanA bhoge paNa jeoe rakSA karI che. pa - - devadravyarakSaka-dIkSAyugapravartakasarvazasiddhAMta saMrakSaka pUjyapAda AcArya deveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zAstrasaMpUta karakamaLamAM sAdara samarpaNam... - caraNakiMkara saMyamakIrti vi.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ --H RNa smaraNa : * tapAgacchAdhirAja, pUjyapAda AcArya deveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA suvizAla gacchAdhipati, pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA * suvizAla gacchAdhipati, pU.A.bha.zrI. vi. puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA nyAyanipuNa pU.A.bha.zrI. vi. candraguptasUrIzvarajI mahArAjA suvizAlagacchanetA pU.A.bha.zrI. vi. hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA * paramopakArI, pravacanaprabhAvaka pU.A.bha.zrI.vi. kIrtiyazasurIzvarajI mahArAjA paramopakArI pU.A.bha.zrI.vi. harSavardhanasUrIzvarajI mahArAjA vardhamAna taponidhi pUjya munirAjazrI khyAtadarzanavijayajI ma.sA. mamahitaciMtaka, saraLa svabhAvI, vidvarya, paramopakArI pUjya gurudeva paMnyAsa pravara zrI divyakIrtivijayajI gaNivarya * paramopakArI, vardhamAnataponidhi pUjya gurujI paMnyAsa pravarazrI puNyakIrtivijayajI gaNivarya
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. paMcAzakaprakaraNa pU.A.bha.zrI haribhadrasUrijI ma.sA. 2. SoDazaka prakaraNa upayogI banelA graMtho-pustakonI yAdI 10. darzanazuddhi prakaraNa pU.A.bha.zrI caMdraprabhasU. ma.sA. 11. mUlazuddhi prakaraNa pU.A.zrIdevacaMdrasU. ma.sA. 12. saMbodha prakaraNa pU.A.bha.zrI haribhadrasUrijI ma.sA. 3. lalita vistarA pU.A.bha.zrI haribhadrasUrijI ma.sA. 4. dharmasaMgraha pU. mahopAdhyAya mAnavijayajI ma.sA. 5. zrAddhavidhi pU.A.bha.zrI ratnazekharasUrijI ma.sA. 6. upadezapada pU.A.bha.zrI haribhadrasUrijI ma.sA. 7. zrAddhadinakRtya pU.A.bha.zrI devendrasUrijI ma.sA. 8. vasudeva hiMDI pa.pU.zrI dharmasenagaNI. 9. dravyasaRtikA pU. vAcaka prava2 zrIlAvaNyavi. gaNI pU.A.bha.zrI haribhadrasUrijI ma.sA. 13. zrAddhajita kalpa pU.A.zrIdharmaghoSasU. ma.sA. pU.A.bha.zrIvi.hIrasUrIzvarajI ma.sA. 14. hIrapraznottara 15. senaprazna pU.A.bha.zrI vi.senasUri ma.sA. 16. saMvegaraMgazALA : pU.A.zrI jinacaMdrasUri ma.sA. 17. saMbodha saptatikA pU.A.bha.zrI ratnazekharasUri ma.sA. 18. saMbodha sattarI pU.A.bha.zrI jagatzekharasU. ma.sA. (1) vi.saM. 1976-1990-2014nA zramaNa saMmelananA TharAvo (2) pU.upAdhyAyazrI dharmasAgarajI gaNivara likhita dharmadravya-vyavasthA' (3) dhArmika vahIvaTa vicAranI azAstrIyatA : pU.A.bha.zrI caMdraguptasUrijI ma.sA. (4) svadravyathI ja pUjAnA adhikArI : pU.A.bha.zrI jinendrasUrijI ma.sA. (5) svapnadravya devadravya ja che : pU.A.zrI kanakacaMdrasUrijI ma.sA. (6) devadravya : zAstrIya ane vyavahArika paribhASA : pU.A.zrI jayadarzanasUrijI ma.sA. (7) svapnadravya aMge mArmika bodha : pU.A.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA. (8) vAMco-vicAro ane vaMcAvo H pU.A.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA. (9) jinavANI, varSa-19-20nA aMko : (10) dharmadravyano vahIvaTa kevI rIte karazo ? prakAzaka : dharmadhvaja parivAra
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA jinazAsanamAM supAtra tarIke sAta kSetranuM varNana Ave che. 1. zrI jinamUrti 2. zrI jinamaMdira 3. zrI jinAgama 4. sAdhu 5. sAdhvI 6. zrAvaka 7. zrAvikA. A sAta supAtromAM potAnA dhananuM vapana karIne paraMparAe zrAvaka mokSanI prApti karI zake che. A sAte kSetromAM dhana Ave eTale e dhananI vyavasthA kaI rIte karavI tenI zAstramaryAdA paNa Ave. zrI jinapratimAne sthApana karavA mATe zrI jinamaMdira joIe. zrI jinamaMdiramAM zrI jinapratimA pratiSThita thAya eTale enI pUjA arcanA paNa thAya. AmAM sau potapotAnI bhAvanAnusAra, koI jinapratimA ane jinAlayanI samakSa potAnuM pUjA dravya ke dhana samarpita karI jAya, to koI jinapratimA ane jinAlayanI kramazaH pUjA ane sArasaMbhALAdi sahajatAthI thaI zake te mATe moTI rakama, suvarNa, khetara, makAna, dukAna, gAma, nagara ke bagIcA jevI vastu paNa samarpita karI jAya. pUjA rUpe (pUjAthI utpanna thayelA) samarpita karelA dravyano jinAlayanA jIrNoddhArAdi kAryamAM upayoga karI zakAya ane pUjAdi mATe samarpita karelA dravyathI jinapratimAnI pUjA-arcanA thAya ane jinAlayanI sArasaMbhALAdi paNa thAya. pUjA mATe samarpita karelA dravyano jarUra paDe jIrNoddhArAdi kArya mATe upayoga thaI zake, paNa pUjA rUpe AvelA (pUjAthI utpanna thayelA) dravyano upayoga jIrNoddhArAdimAM ja thAya. zrAvaka potAnI pUjAnA kartavya mATe Ano upayoga na karI zake. A rAjamArga che. AvI sAte kSetra mATe vyavasthA karavAnI zAstramaryAdA graMthomAM jovA maLe che. je zrAvaka zAstramaryAdAnusAra dharmakSetrano vahIvaTa kare che, dharmadravyanI vRddhisaMrakSaNa kare che te yAvat tIrthakara paNa banI zake che. tenI jema ajJAna, saMzaya, viparyaya, lobha ke kadAgraha AdinA kAraNe devadravyAdinuM bhakSaNa kare, vinAza kare athavA bhakSaNa karanAra, vinAza karanAranI upekSA kare to anaMtasaMsArI paNa thAya. devadravyAdinA bhakSaNa-nAzanI upekSA sAdhu paNa jo kare to te paNa anaMta saMsAra vadhAre evuM zAstravacana che. A ja kAraNathI ajANatA paNa devadravyano durupayoga na thaI jAya te mATe zrAvaka satata sAvadhAna raheto
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. jarUra paDe potAnA dhanane dharmadravyamAM joDe paNa potAnuM dhana bacAvavA mATe dharmadravyano jema tema upayoga na kare. mArgadarzana levA mATe AvelA zrAvakane paNa AvI ja sAvadhAnI pUrvaka sAdhu paNa mArgadarzana Ape, jema cokIdAra banAvelI vADanI surakSA karanAro hovo joIe, vADamAM chIMDAM pADavAnuM zIkhavanAro na hovo joIe, enI jema ja mArgadarzaka zAstramaryAdAnI surakSA karanAro hovo joIe. temAM chIMDAM pADavAnI salAha ApanAro na hovo joIe. bhUtakALamAM caityavAsIono samaya paNa A zAsanamAM AvI gayo hato. caityanI badhI vyavasthA ane zAstramaryAdAone abharAIe caDAvIne te caityavAsIoe svamati pramANe svecchAcAra to sevyo, sAthe svecchAcAra pravartAvyo paNa kharo. A avasare tatkAlIna saMvigna-gItArtha-bhavabhIru mahApuruSoe e svecchAcArano prabaLa pratikAra karIne zAstramaryAdAnuM saMrakSaNa karyuM hatuM. ApaNe joIe chIe ke svecchAcArIono mArga lAMbo samaya na cAlyo. teo potAnA pApamArganA bhArathI ja naSTa thayA. zAstramaryAdAno mArga Aje paNa jIvaMta che. najIkanA bhUtakALanI vAta karIe to sudhAraka vicAronA vamaLamAM phasAyelA gRhastho ane sAdhuoe devadravyanI AvakanA srotone sAtakSetra sAdhAraNa dravyamAM laI javA mATe vidroha Ubho karyo hato. te vakhatanA sAhitya para najara karo to Aje paNa spaSTa samajAya tevuM che. te samaye saddharmasaMrakSaka pU.A.zrI vijaya kamalasUrIzvarajI mahArAjAnI adhyakSatAmAM vi.saM. 1976nI sAlamAM zramaNa saMmelana khaMbhAtamAM thayeluM. temAM zAstrIyamaryAdAnA pakSakAra sau AcAryoe eka avAje TharAva karIne jAhera karyuM hatuM ke "svapnAdi bolInI Avaka sAtakSetra sAdhAraNamAM na jAya, devadravyamAM ja jAya." badhA derAsarono vArSika kharca to te te saMghomAM derAsara sAdhAraNanI TIpa karIne karavAmAM Avato. paraMtu tyAra pachInA samayamAM svapnAdi bolInuM dravya devadravyamAM ja jAya tevI makkama mAnyatA dharAvanArAomAM ja "svapnAdi bolInA devadravyathI jinapUjAdi thAya ke nahi' Avo vivAda Ubho thayelo, te samaye paNa zAstrIya maryAdAmAM cAlavAnuM mArgadarzana ApanArA mahApuruSoe
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ teno nakkara virodha karelo jenA pariNAme zrI saMghomAM derAsara sAdhAraNanuM bhaMDoLa karIne derAsarano kharca karavAnuM cAlu rahyuM. paraMtu A pachI svapnadravyanI Avakane 60-40 TakAmAM vaheMcIne 60 TakA devadravyamAM ane 40 TakA derAsara sAdhAraNamAM laI javAnI ke pUjArI-cokIdArano pagAra svapna dravyamAMthI kADhavAnI vAta cAlI paDI. eno makkama pratikAra cAlu rahevAnA kAraNe ghaNA saMgho A lapasaNA mArgamAM pachaDAtA bacyA. vi.saM. 1990, 2014mAM paNa devadravyanI surakSA nakkararUpe thaI. vi.saM. 2044nA maryAdita munisaMmelanamAM "kalpita devadravyamAMthI jinAlaya-jinapratimA saMbaMdhI bhaktino tamAma kharca thAya e vAtane AgaLa karIne devadravyamAMthI jinapUjA karavAnI chUTa ApavAmAM AvI. kharekhara zrI saMbodhaprakaraNamAM kalpitadravyanI je vyAkhyA karavAmAM AvI che temAM AjanI svapnAdi devadravyanI bolIono koI paNa rIte samAveza thaI zakato na hovA chatAM teoe svapnAdi bolIne kalpita devadravya gaNAvIne temAMthI jinAlaya saMbaMdhI dareka kharca karavAnI chUTa ApI. bIjA paNa zAstra ane zAstrAnusArI paraMparAne anurUpa na kahevAya tevA TharAvo A saMmelanamAM thayA. A samaye vi.saM. 1976nA saMmelanathI jeozrI sakriya rIte zAsanahitanA prazna sajAga hatA, evA te samayanA eka mAtra hayAta mahApuruSa, devadravyAdi saMrakSaka pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA vaDIla guruvaryoe karelo virodha pharIthI AvI rIte doharAvyo, jenA prabhAve dareka saMghomAM zAstraviruddha vahIvaTa ghUsI javAnI zakyatA aTakI gaI. te samayanA tapAgacchanA sauthI moTA A mahApuruSanI zAstraniSThA ane pratibaddhatAnA prabhAve thayelA TharAvo sthagita thaI gayA. pachI teozrInA kALadharma bAda A TharAvonA samarthana ane virodhamAM sAhitya bahAra paDatuM rahyuM. jUnA zraddhALu vahIvaTadAroe devadravyathI derAsara calAvavAnuM pApa potAnA mAthe lIdhuM nahi. AmAM ja varSo vahI gayA. hamaNAM chellA keTalAka samayathI jUnI peDhInA zraddhALu ane jANakAra vahIvaTadAronI jagyAe navA nizALIyAo goThavAtA pharIthI devadravyanA paise derAsara calAvavAnI vAta jhuMbezanA svarUpe upaDI che. have to zrIsaMghanA vartamAnanA movaDI gaNAtAone bhegA karIne
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthagita thayelA e zAstraviruddha TharAvone sakriya banAvavAnuM jhanUna pUrvaka zarU thayuM. che. zrI saMghanA vahIvaTadArone sAdhAraNadravyathI derAsara calAvavAne badale svapnAdi bolInA devadravyanI AvakamAMthI derAsarano kharca kADhavAnI, eTaluM ja nahi, have to AgaLa vadhIne devadravyamAMthI AMgIo, mahApUjAo racAvavI vagere sukRto je zrAvako potAnA paise karatA hatA tene paNa devadravyamAMthI karavAnI salAho ApavAnuM zarU thaI gayuM che. AnA mATe devadravyAdi dharmadravyanA Avaka-kharcanA zAstra-paraMparA viruddha koThAo banAvIne badhAne pakaDAvI devAmAM Ave che. kahe che ke tamAre koIne pUchavAnuM nathI. A koTho Apyo che te mujaba vahIvaTa karo. tamane kazuM pApa lAgavAnuM nathI." A koThAomAM eka ja samudAyanA AcAryonA nAmo che. A AcAryo e samudAyanA che, ke jemanA pUrvaja guruvaryo-mahApuruSoe ane jemanA nAma che te khuda AcAryoe paNa gujarAta-mahArASTra AdinA gAmaDe gAmaDe pharIne, jyAM jyAM geravahIvaTa cAlato hato tene sudharAvIne zAstrIya vahIvaTa zarU karAvyo hato. Aje durbhAgyanI vAta che ke, AvuM karanArA te ja AcAryo jyAM sAco ane zAstrIya vahIvaTa cAlI rahyo che tene bagADavAnA, geravahIvaTamAM pheravavAnI jhuMbeza upADavAnA kAme lAgyA che. anya samudAyo A koThAnI badhI mAnyatAo svIkAratA na hovA chatAM ekadama maunavrata laIne beThA che te vadhu Azcaryajanaka che. sauthI vadhu khataranAka vAta to e che ke svapnAdi devadravyanI bolInI AvakamAMthI derAsara saMbaMdhI tamAma kharca karavAnI azAstrIya pravRtti mATe zAstrapaMktiono bhayAnaka durupayoga karI rahyA che. teo je zAstra paMktio rajU karIne zrI saMghane geramArge dore che, te zAstrapaMktinA saMgata artho jAhera karIne javAba bhUtakALamAM apAI ja gayo che. ene dhyAnamAM lIdhA vinA ja pharI pharI te ja paMktione khoTA arthaghaTana sAthe AgaLa karIne svapnAdi devadravyathI pUjA karavAnI himAyata karI rahyA che. A samaye te te zAstrapaMktiono te ja zAstrakArone ISTa artha karyo che te jovuM prastuta gaNAze. sau prathama te zAstrapaMktio, pachI tenuM karavAmAM AvatuM azAstrIya arthaghaTana ane pachI zAstrakArone ISTa vAstavika arthaghaTana : A krama mujaba
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 have vicAraNA karIe. 1) zrI upadeza56 (5. 288) bhaNitaM ca kevalinA yathA caityadravyasya jinabhavana-bimbayAtrA - snAtrAdipravRttihetoH hiraNyAdirUpasya vRddhirupacayarUpocitA kartumiti // 2) zrI. zrAddhahinakRtya (pR. 268) caityadravyasya jinabhavanabimbayAtrAsnAtrAdipravRttihetohiraNyArdervRddhiH krtumucitaa| 3) zrI zrAddhahina kRtya (pR. 275) 'sati hi devadravye pratyahaM jinAyatane pUjAsatkArasaMbhavaH / ' 4) zrI. zrAddha vidhi (. 74) 'sati hi devadravye pratyahaM caityasamAracana-mahApUjA-satkArasaMbhavaH / ' 5) zrI. dharmasaMyaI (pR. 167) 'sati hi devadravye pratyahaM caityasamAracana-mahApUjA-satkArasaMbhavaH / ' 6) zrI dravyasadlnst (pR. 25) 'sati devAdidravye pratyahaM caityAdisamAracana-mahApUjA-satkArasanmAnAvaSTaMbhAdisambhavAt / ' | 7) zrI. zanazuddhi (pR. 252.) 'tathA tena pUjA-mahotsavAdiSu zrAvakaiH kriyamANeSu jJAna-darzanacAritra-guNAzca diipynte|' 8) zrI. dravyasatanist (pR. 58) 'caityAdidravyavinAze vivakSitapUjAdilopaH, tataH taddhetukapramodaprabhAvanApravacanavRddherabhAvaH, tato varddhamAnaguNazuddheH rodhaH, tato mokSamArgavyAghAtaH, tato mokssvyaaghaatH|' / - A zAstrapaMktione AgaLa dharIne ema kahevAmAM Ave che ke, A badhAM zAstro devadravya-caityadravyathI jinabhavana-biMbayAtrA-snAtra-pUjA-mahApUjA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 mahotsava vagere karavAnI spaSTa zabdomAM chUTa Ape che. mATe devadravyamAMthI A badhI ja pravRtti thaI zake che. eTale tame devadravyathI varaghoDo kADho, pUjAmahApUjA karo, AMgI racAvo, mahotsavo karo temAM koI pApa lAgatuM nathI. A badhAmAM svapnAdinI bolInI devadravyanI 2kama A badhI zAsrapaMkti mujaba vAparI zakAya che. A paMktio ane tenuM gujarAtI bhASAMtara koI paNa mANasa vAMce eTale ene paNa ghaDIbhara to ema ja thAya ke devadravyathI A badhuM karavAnI chUTa zAstra ja Ape che to eno virodha zA mATe ka2vo joIe ! devadravyamAMthI bhalene derAsaranA kharca kADhe ! enA mATe ja to devadravya che ! A vAta mATe zAsrapATha jotA pahelA eka sAmAnya vicAra ja jo ka2vAmAM Ave to paNa mANasane ApaNI zAsrazuddha paraMparA kaI hatI ane che teno cokkasa khyAla AvI jAya. ApaNe tyAM zrI paryuSaNA mahAparvamAM bhavya AMgI racAvavAmAM Ave che enI TIpa karavAmAM Ave che. je rakama bhegI thAya te mujabanI AMgI racAya che. A varSonI suvihita paraMparA che. temAM cAMya svapnAdi devadravyanI rakama umerIne AMgI vadhu sArI racavAnuM kyAreya karavAmAM AvatuM nathI. jo kharekhara ja devadravya AMgI vagere mATe bheguM karavAmAM AvatuM hoya to TIpa vagerenI pravRtti karavAnI jarUra rahe kharI ? e ja rIte mahAparva bAda rathayAtrAno varaghoDo paNa dareka saMghomAM ThAThathI nIkaLato hoya che temAM paNa zrAvako sAMbelAo noMdhAvatA hoya che ane paryuSaNA pachI mahotsava mATe paNa zrAvako svadravyathI mahotsava ujave che. kyAMya svapnAdi devadravyanI upajamAMthI mahotsava ka2vAmAM Avyo nathI, Avato nathI, devadravyathI pUjA karAvavA medAne paDelA paNa hajI sudhI mahotsava paNa devadravyathI karavAnI salAho ApatA nathI e saMghanuM sadbhAgya kahevAya. jo svapnAdi devadravyanI rakamamAMthI A anuSThAno upara jaNAvela zAstrapaMktio mujaba thaI zakatA hota to ApaNA dareka pUrvAcAryoe e pravRtti cAluM karAvI hota. Aja sudhI AvI koI pravRtti koIpaNa saMghamAM ApaNA pUrvAcAryoe dAkhala karI nathI, e ja batAve che ke, zAstrapaMktinA Aje karavAmAM AvatA arthaghaTanamAM cAMka to garabaDa che. zuM che A garabaDa ? cAlo, joIe.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 je zAstromAM devadravya ke caityadravyathI pUjA-mahApUjA-mahotsava-AMgI vagere karavAnuM kahyuM che, te ja zAstramAM sAthe e devadravya ke caityadravyanI vyAkhyA kyAMya ApI che kharI ? A praznano javAba maLI jAya to garabaDa badhI ja maTI jAya. evI vyAkhyA maLe che ane A rahI e vyAkhyA - zrI upadezapadamAM 415mI gAthAnI TIkAmAM caityadravyanI vyAkhyA karatA lakhyuM che ke, 'caityadravyaM kSetra hiraNyagrAmavanavAstvAdirUpaM tattatsamayavazena caityopayogitayA sampannam / ' A TIkAno artha : devadravya-caityadravya eTale jinamaMdiramAM upayoga karavA mATe te te samaye prApta thayela khetara, suvarNa, gAma, bagIco, ghara vagere. rAjA, zreSThi, maMtrI ke maMdirano nirmAtA zrAvaka e jinAlayanI bhakti sadA kALa uttama rIte thaI zake te mATe potapotAnI zakti ane mobhAnusAra gAma, nagara, jamIna, sonuM, bagIco, ghara ke dukAnAdi bheTa Ape che. jenI AvakamAMthI te jinAlayanI utkRSTa bhakti thatI rahe che. Ane TIkAkAra zrI ane graMthakArazrInI bhASAmAM caityadravya-devadravya kahevAtuM hovA chatAM paNa vAstavamAM e dravya AjanI paribhASAmAM 'jinAlayasAdhAraNadravya' (devakuM sAdhAraNa dravya) kahevAya, mATe A dravyamAMthI pUjA-mahApUjA-rathayAtrA-mahotsava je paNa karavuM hoya te thaI zake che. svapnAdi bolInA dravyamAM te te haka, potAne maLe te mATe, rakama samarpita karIne te te svapna jhulAvavAdino lAbha levAmAM Ave che. mATe potAne cokkasa eka adhikAra prApta thAya tenA badalAmAM ApelI A rakama kahevAya, A rakama tethI ja jIrNodvArAdimAM vaparAya. jyAre gAma-nagara-sonuM-makAna, bagIco, khetara vagere jinAlayanI bhakti thAya te mATe ja bheTa ApavAmAM Ave che ane sAme te te vastunA badalAmAM koI adhikAra soMpavAmAM (levA - ApavAmAM) Avato nathI, mATe ja A rakamathI jinabhakti-jinAlayanA tamAma kAryo karI zakAya che. jema Aje koI zrAvaka eka karoDanuM jinAlaya baMdhAve ane 25 lAkha jinAlayanI bhaktine mATe arpaNa kare to e 25 lAkhamAMthI samagra jinAlaya saMbaMdhI vArSika kharca karI zakAya. ApaNe tene jinAlaya sAdhAraNa, derAsara sAdhAraNa
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vagere svarUpe oLakhazuM. jyAre upadezapadAdi zAstrakAronI paribhASAmAM A ja dravyane caityadravya ke devadravya tarIke saMbodhavAmAM Ave, chatAM paNa temAMthI samagra jinAlayano kharca kADhI zakAya tevuM dravya kahevAya. paNa ejinAlayamAM bhagavAnanI sanmukha rAkhela bhaMDAramAM Avela devadravyathI derAsara na calAvAya. ApaNe tyAM to ekalA vidhavA DozI paNa potAnI pAchaLa pote je gharamAM rahe che tenI vyavasthA paNa khUba ja sArI karIne jatA, potAnA maryA bAda potAnuM e ghara ane rakama kayAM to derAsaranI bhakti mATe, kayAM to upAzraya tarIke, jyAM to saMghanA dhArmika upayoga mATe bheTa ApI jatA. temanI bhAvanA mujaba te gharAdi derAsara, sAdhAraNa, upAzraya ke saMghanA dhArmika khAte zrI saMgha vAparato. zAstramAM paNa Ave che ke caMDapradyota rAjAe vidyummAlI deve bharAvelI zrI jIvita (mahAvIra)svAmInI pratimA mATe bAra hajAra gAmonI Avaka bheTa ApI hatI ane vItabhaya nagaramAM rahelI pratimAnI bhakti mATe dazapuranagaranI Avaka bheTa ApI hatI. AvA to itihAsamAM aneka dRSTAMto maLe che. AvI Avaka mATe vaparAyela caityadravya ane devadravya zabda tathA teno pUjA-AMgI-rathayAtrA-mahApUjA-mahotsavamAM kharca karI zakavAno upayoga zAstrakAroe jaNAvyo che, te saMgata ja che, paNa Aje je rIte devadravyanI kothaLImAMthI pUjA-mahotsavAdi karavAnuM vidhAna karAya che ane zAstrakAroe pote vAparela devadravya ke caityadravyanI AvakanA srotone chUpAvIne svapnAdi bolInA devadravyathI mahotsavAdi karavAno upadeza apAya che te A zAstrakAro, zAstronI bhayaMkara AzAtanA nathI? ane zrI saMghane unmArge doravAnuM mahApApa nathI? sarva samudAyanA gItArtho vicAra kare. tihi vaLe.vALA zrI zrAddhadinakRtya, zrI zrAddhavidhi, zrI dharmasaMgraha, zrIdravyasaptatikA graMthanA pAThamAM paNa e vAta karatA pahelAM eka zrI paMcakalyabhASyano pATha Apyo che te pATha A pramANe che - voDa-mA, vihipa ma gAmavADuMnata paLo, tigaraNasohI kahaM nu bhave ? // 1 // bhaNNaI-ittha vibhAsA, jo eAi sayaM vimaggejjA / tassa na hoi visohI, aha koI harijja eAI // 2 // tattha karaMtu uvehaM, sA jA bhaNiA u tigaraNavisohI / sA ya na hoi abhattI, tassa ya
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 tamhA nivArijjA // 3 // savvatthAmeNa tahiM, saMgheNa ya hoi laggiavvaM tu / sacaritta'carittINa ya, savvehiM hoi kajjaM tu // 4 // " ziSya prazna kare che ke, caityonAM kSetro-suvarNa-gAmo-pazuo vagerenI saMbhALamAM paDelA sAdhune mana-vacana-kAyAnI zuddhi zI rIte rahe? uttaramAM guru kahe che ke, AmAM ekAMta nathI. svayaM kSetra-suvarNa-gAmAdi vastuo mAge, te sAdhune trikaraNa zuddhi na rahe, paNa koI tenuM haraNa karatuM hoya tyAre paNa tenI upekSA karavI e trikaraNa zuddhi che ema jeo kahe che te vastutaH trikaraNa zuddhi nathI, paNa devanI abhakti che, mATe devadravyanuM haraNa ke durvyaya thato aTakAvavo ja joIe, sAdhu hoya ke gRhastha, sau koInuM te kartavya che mATe sarva upAyopUrvaka caturvidha zrIsaMghe devadravyano nAza thato aTakAvavA prayatna karavo joIe." (gAthA-1569-70-71). - A pAThamAM paNa caityadravyanI rakSA karavAnI vAtamAM caityadravya tarIke khetarasuvarNa-gAma vagere jaNAvyA che. samajI zakAya che ke derAsaranI bhakti mATe arpaNa thayela A dravya che. jene derAsara sAdhAraNadravya kahevAya. AvuM dravya hoya to tenAthI pUjA-AMgI vagere thaI zake tema jaNAvyuM te barAbara ja che. AmAM svapnAdi - upadhAnamALa-pratiSThA karavA vagerethI utpanna thayela devadravyanI to vAta ja kyAM che? zrI dravyasaptatikAmAM to devAdidravyanI vyAkhyA karatA gAthAmAM lakhyuM che ke, ""niyamabuddhithI devAdikane mATe je dhana-dhAnya vagere je kALe nizcita karelA hoya te devAdidravya jANavuM." A gAthAnI TIkAmAM lakhyuM che ke ""dhana-dhAnyAdi je vastu jyAre "yogyapaNe zrI arihaMta Adi paranI sAkSIe A vastu devAdi mATe ja vAparavI, mArA ke anyanAM mATe nahi' AvI prakRjha buddhipUrvaka bhakti vagerethI nizcaya dvArA viSayarUpa banAvavAmAM AvI hoya te cIja tyAre prAjJapuruSoe devAdhidravya svarUpa jANavI joIe." AmAM to spaSTapaNe devanI bhakti mATe saMkalpita karelA dravyane devAdidravya kahevAmAM Avela che. AvA dravyathI mahotsavAdi saMkalpAnusAra karavAmAM kazo doSa nathI. paNa svapnAdi samarpita karelA (pUjAthI utpanna thayelA) devadravyathI mahotsava karavAnI vAta saMpUrNapaNe zAstraviparIta che. zrI darzanazuddhi prakaraNamAM lakhyuM ke "devadravyathI zrAvako pUjA-mahotsavAdi
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA hoya to jJAna-darzana-cAritranA guNo dIpI uThe che." A ja zrI darzanazuddhi prakaraNanI 54mI gAthAnI TIkAmAM jinadravyadevadravyanI vyAkhyA karatA kahe che ke "ninI sthApanAhaMto dravya pULAInityAkSanidhizvarUpa" eTale ke "jina eTale sthApanA arihaMta, tenuM dravya te jinadravya kahevAya. A jinadravya pUjA mATe AveluM. nirmAlya svarUpe AveluM ane akSayanidhi svarUpe AveluM ema traNa prakAranuM jANavuM." 54mI gAthAmAM ATalI spaSTatA karyA pachI AgaLa jaIne 58mI gAthAnI TIkAmAM TIkAkAre devadravyathI pUjA-mahotsava karavAnI vAta lakhI che. eTale koI paNa gItArtha samajI zake che ke pUjA mATe Avela dravyathI pUjAmahotsavAdi zrAvako kare to sva-paranA jJAnAdiguNo dIpI uThe. ATalI spaSTatA zAstrakAre karI hovA chatAM svapnAdi dravyathI pUjA-mahotsava Adi karavAnI vAta karavI e zAstradroha nathI ? zrI vasudevahiMDInI vAtamAM traNa karoDa dravyane jinAlaya ane jinapUjAnA upayogamAM levA mATe Apela jinAlaya sAdhAraNa dravyane ja caitya dravya kahyuM che. tethI to caityadravyanI vyAkhyA khUba ja spaSTa thAya che. A vAta AvI che "traNa karoDa dravya jinAlaya ane jinapUjAnA upayogamAM levuM Ama kahIne surendradatte bheTa ApelA dravyano rUdradatte jugAramAM vinAza karyo. tethI pUjA mATe AvelA A caityadravyanA vinAzathI jinapUjAthI mAMDIne mokSaprApti sudhInA lAbha ruMdhAvAnI vAta zAstrakAre lakhI che. AmAMthI pUjA mATe AvelA traNa karoDa dravyanI vAta chUpAvI rAkhavI ane devadravyathI pUjA karavAnI potAnI azAstrIya mAnyatA mATe adhUrA pAThano upayoga karavo e pragaTa zAstradroha che. AvI rIte zrI saMghane chetaravAno adhikAra koIne ApavAmAM Avyo nathI. Ama chatAM AvA chetaranArA mArgadarzana mujaba bhoLo banIne je paNa cAle teno saMsAra keTalo vadhe te sau koI vicArI le. (dravyasaptatikA, darzanazuddhi prakaraNa ane vasudevahiMDI vagere graMthonA pATho A pustakanA prakaraNa-5 mAM ApelA ja che.) have mukhya vAta vicArIe to svapnAdi bolInuM dravya kalpitadravya kahevAya ane tenAthI jinapratimA ane jinAlayanI bhaktinA tamAma kAryo thAya AvI je vAto cagAvavAmAM AvI che te tadana khoTI ja che te samajAze.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 kalpitadravyanI zrI saMbodha prakaraNamAM AvatI gAthA H riddhijuasammaehiM saddhehiM ahavA appaNA ceva / jiNabhattIi nimittaM jaM cariyaM savvamuvaogi // 166 // artha : dhanavAna zrAvakoe, saMghamAnya-rAjamAnya zrAvakoe athavA jinAlayanuM nirmANa karanAra zrAvake pote, jinabhakti mATe je kaMIpaNa saMkalpita karIne ApyuM hoya te kalpita devadravya jANavuM. te jinAlaya saMbaMdhI sarvakAryamAM upayogI banI zake che. zrI saMbodha prakaraNamAM batAvela kalpitadravyanI A vyAkhyA jotA spaSTa samajAya che ke, jinabhakti mATe sArI rIte viniyoga thaI zake tevA saMkalpa sAthe bheTa Apela jinAlaya sAdhAraNa dravyane kalpitadravya kahevAmAM AvyuM che. mATe zrI jinanI pUjA svarUpe samarpita thavAthI utpanna thayela eTale pUjAthI utpanna thayela dravyano AmAM kadI paNa samAveza thaI zake nahi, Aje svapnAdi bolInA devadravyane kalpitadravya gaNAvIne tene derAsarano kharca kADhavA mATe vAparavAnuM kahevuM e A zAstrane bhayaMkara anyAya karanAruM kRtya bane che. svapnAdi bolIo 'AmAMthI bhagavAnanI pUjA thAya' tevA saMkalpathI samarpita karavAmAM AvatI nathI paNa bhagavAnanI pUjAdino te te vikSita (svapna utAravAno - jhulAvavAno vagere) lAbhano haka-adhikAra maLe te mATe samarpita karAtuM A dravya che. mATe tene kalpita dravya kahevAya nahi. A rIte dareka zAstrapATho jotAM devadravyathI jinapUjA-mahotsavAdi karavAnI vAta karanArA dareka zAstrakArone jinAlaya sAdhAraNadravyathI ja jinapUjAdi karavAnuM iSTa che e spaSTa samajAya tevuM che. zrI upadezapada, zrI zrAddhadinakRtya, zrI zrAddhavidhi prakaraNa, zrIdharmasaMgraha, zrI darzanazuddhiprakaraNa, zrI mUlazuddhiprakaraNa, zrI vasudevahiMDI, zrI dravyasaptatikA, zrI saMbodha prakaraNa : A dareka zAstro devadravyathI pUjA-mahApUjA-AMgI-mahotsava vagere karavAnuM pharamAve che, paNa sAthe A ja zAstromAM devadravyanI vyAkhyA karatAM spaSTapaNe jinamUrti-jinAlayanI bhakti-pUjA ka2vA mATe arpaNa karAyelA dravyane devadravya tarIke oLakhAvela che. je jinabhakti sAdhAraNa-derAsara sAdhA2Nadravya ja che. enAthI pUjA-mahotsavAdi karavAnuM kahe che. gItArtho A vAta spaSTa vAMcI zake che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 Ama chatAM Aje A badhI zAsapaMktione pUrA saMdarbhamAM raju karyA vinA svapnAdi bolInA devadravyathI derAsara calAvavA mATe A zAstra-paMktiono durupayoga karavAmAM AvI rahyo che. te zraddhALu saMghano mahAvizvAsaghAta che. devadravyano gera upayoga karavAno mArga batAvanArAonA guruvaryoe dareka saMghone sAdhAraNanuM phaMDa karIne derAsarano kharca karavAnuM zAstrIya mArgadarzana ApyuM che. emanA vArasadAro Aje zAstrapaMktionA nAme devadravyathI derAsara calAvavAnuM unmArgadarzana ApI rahyA che. devadravyane sAtakSetra sAdhAraNamAM DhasaDI javAnI vAta karanArAonI sAme ApaNA pUrvenA mahApuruSoe A ja zAstrapaMktio AgaLa dharIne e anartha aTakAvelo. Aje temanA ja vAraso A zAstrapaMktio AgaLa dharIne devadravyane derAsara sAdhAraNa kahI rahyA che. Avo zAstradroha ane gurudroha thato hoya tyAre koIpaNa saMghe ke zrAvakoe A vAtano svIkAra na ja karAya. je devadravya ja che tene vaTalAvIne derAsara sAdhAraNa banAvanArA mahApApa karI rahyA che. kharekhara jo temane A ja zAstrapaMktio ane potAnA guruvaryonI paraMparA pratye Adara-mAna hoya to e ja zAstromAM varNavela derAsara sAdhAraNanI AvakanA srotone sakriya kareene anurUpa bIjA paNa nirdoSa zAstrazuddha upAyo zrI saMghane batAve, devadravyano Avo durupayoga karIne teo kaI gati sAdhavA Icche che? kutarko ane gaThabaMdhananA jore A zAstra viparIta mArga pravartAvavAno potAno kadAgraha kadAca teo pUro paNa kare, toya teo ane temanA unmArgadarzana pramANe cAlanArAonA hAla sArAto na ja rahe. devadravya to kAco pAro che. tenA pArakhA karavAnuM bhAre paDI jaze. sakalazrI saMghane sAvaceta karavA mATe cetavaNI che ke devadravyathI derAsaranA kharca kADhavAno svapnamAM paNa vicAra na karazo. sAdhAraNa dravyathI A kArya karavAnuM cAlu rAkhajo. caDAvAnA dravyathI ja derAsarano kharca karavAnuM bahuM gamatuM hoya to teno paNa rasto che. derAsara sAdhAraNa, sAtakSetra sAdhAraNa ke sarvasAdhAraNano lAbha levA mATe paMdara divasanA ke mahinA-mahinAnA kharcano lAbha levA mATe caDAvA bole. jene Adeza maLe tene jAherAta mujaba paMdara divasa ke mahinAnA kharcano lAbha maLe. A rIte traNa prakAramAMthI je prakAranA sAdhAraNano caDAvo bolAya tenI rakama sAdhAraNano caDAvo hovAthI jete sAdhAraNamAM jAya. aSTaprakArI jinapUjAnI sAmagrI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 arpaNa karavAnA lAbhArthI banavA mATenA caDAvA to ghaNA zrI saMghomAM thAya che. tenAthI jinapUjAnI sAmagrI lAvI zakAya che. A badhI zAstra ane suvihita paraMparA mujabanI caDAvAnI paddhati apanAvavAnA badale svapnAdi bolInI Avaka ke je spaSTa devadravya ja che, evA devadravya para najara bagADavAnuM mana kema thAya che? DAyAbiTIsanA dardIne zeraDIno rasa pIvaDAvo to tene mITho to lAge paNa maravAno thayo hoya te ja dardI zeraDIno rasa pIvAnuM jokhama uThAve. khissAmAMthI eka paisoya kADhyA vinA bArobAra devadravyathI derAsarano kharca nIkaLI jato. hoya to tevo rasto batAvanArA vahIvaTadArane mIThA paNa lAge, lalacAve paNa kharA, paNa jo potAnA paisA ke paisA bhegA karavAnI mahenatane bacAvavA mATe AvI lAlacamAM paDyA to corAzInA cakkaramAM kyAMya patto paNa nahi lAge. devadravyane Idhara-udhara karanArA mAMdhAtAo paNa durgatimAM evA pheMkAI gayA che ke hajI sudhI temano Aro Avato nathI. mATe sakala saMgha sAvadhAna. zAstravacana ane suvihita paraMparA derAsaranI tamAma vArSika kharca derAsara sAdhAraNa, sAtakSetra sAdhAraNa ke sarvasAdhAraNamAMthI ja karavAnI che. devadravyamAMthI Avo kharca karavAnuM koI zAstra pharamAvatuM nathI. mATe evA zAstraviruddha mArge cAlavA koI game teTalo Agraha kare ke abhaya vacana Ape toya pariNAma to ApaNA AtmAe ja bhogavavAnuM che, te samajIne zAstraviruddha mArge cAlavAnuM sAhasa koI karazo nahi. sanmArga sthApanA mATe jahemata uThAvanArA Aje viSama karmodaye unmArga sthApana mATe jhanUne caDyA che tyAre paNa ApaNe to emane paNa zAsanadeva buddhi Ape tevI bhAvakaruNA ja karavI rahI. Ama chatAM "svapnAdidevadravyathI pUjA-mahApUjA-mahotsava-AMgI Adi thaI zake evI potAnI zAstra-paraMparA viruddha mAnyatA mATe zAsapaMktio raju karanArA vidvAnoe jo zrI vasudevahiMDI, zrI darzanazuddhi prakaraNa, zrI zrAddha dinakRtya, zrI paMcakalpa bhASya, zrI upadeza pada, zrIdharmasaMgraha, zrI dravyasaptatikA Adi e ja graMthomAM devadravya-caityadravyane jinAlaya-jinapratimAnI bhakti karavA mATe samarpita karelA dravya svarUpe vyAkhyA karI che te vAta na vAMcI hoya ke na jANatA hoya to teo agItArtha Thare che ane jANatA hovA chatAM paNa chUpAvI rahyA che to teo zrI saMghane chetaranArA kahevAze. zAstrapaMktione adhUrI rajU karavAnuM ALa teo amArApara
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 mUke che paNa potAnI pola khullI na paDI jAya te mATe ATalA badhA graMthonI mahattvanI paMktione chUpAvI rAkhavAnuM teonuM A pApa have chUpuM rahetuM nathI, e pApa koInA para ALa mUkI devAthI dhovAze kharuM ? devadravyanuM bhakSaNa ane vinAza thato hoya tenI upekSA jo sAdhu paNa kare to teno anaMta saMsAra paNa vadhI zake che. - A zAstravacana najara samakSa hovAthI ja devadravyanA AvA zAstraviruddha durupayogathI teno vinAza na thAya te mATe ame zrIsaMghone sAvadha karI rahyA chIe. zAstrapaMktione chUpAvIne, viparIta artho karIne zrIsaMghane gumarAha karavAmAM Ave tyAre e chupAvelI zAstra paMktione pragaTa karIne, sAco-saMgata artha jAhera karavAmAM Ave tene 'virodha ja karyA kare che' ema na kahevAya. zAsrapaMktione chUpAvavAdi pravRtti thatI hoya ane tethI zrI saMgha unmArge doravAto hoya tyAre virodha karavAnI zrIsaMghamAM rahelA pratyeka sabhyanI pharaja che. zramaNapradhAna zrIsaMghamAM zramaNasaMghamAM rahenArA amArA guruvaryo Adi amo saue e pavitra pharaja pUrNa zAstrabhaktithI bajAvI hatI ane bajAvI rahyA chIe. eno amane AnaMda paNa che. A viSayamAM meM bhUtakALamAM ekathI vadhuvAra eka mahattvano khulAso karyo ja che. jene ahIM paNa pharIthI doharAvuM chuM : mArA tArakagurudeva sva. pU.A.bha.zrI. vijaya ravicandrasUrIzvarajI mahArAjAnA 'kalyANa' praznottarane AgaLa karIne, teozrIe paNa svapnAdi bolIne kalpitadravyamAM gaNAvI che, AvI vAto 'dhArmika vahIvaTa vicAra' Adi aneka pustakomAM cagAvavAmAM AvelI che. A aMge meM 'jainazAsana' sAptAhikamAM (vi.saM. 2050nA aMkomAM) spaSTatA pUrvaka javAba Apyo ja hato. chatAM te pustakonI bIjI-trIjI AvRtti ane anya pustakomAM paNa enI e ja vAta pakaDI rAkhI che. ahIM pharI pAchuM TUMkamAM jaNAvuM che ke, 'teozrI potAnI chellI mAMdagI daramiyAna pragaTaapragaTa praznottarInI zuddhi karAvI gayA che.' A vAta teozrInA kalyANa zraddhAMjali vizeSAMkamAM chapAI gayelI che. A vizeSAMka vi.saM. 2044nA saMmelana pahelA ja chapAIne pragaTa thaI gayo hato. jethI koIne pAchaLathI AvI vAta umerI dIdhAnI zaMkA paNa thAya tema nathI. eTale have bolInA dravyane teozrInI mAnyatA mujaba kalpitadravyamAM gaNavAnuM rahetuM nathI, nikhAlasatA pUrvaka eka vidhAnanI anekavAra aneka sthaLe spaSTatA thaI javA chatAM e aMge
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 matalaba baherAM banIne khoTI vAtane vaLagI rahevAnI nIti, e varganI nirAzA, nirAdhAratAno pUrAvo che. devadravya, jJAnadravya ane gurudravya be mArga dvArA Ave che tethI baMneno upayoga e ja rIte alaga alaga karavAnI zAstrIya ane zAstrAnusArI paraMparA mujaba vyavasthA che. - - devanI pUjA rUpe samarpita thayela (pUjAthI utpanna) dravyano upayoga pUjAdi kAryamAM na thAya. emAMthI jIrNodvArAdi karAya. --devanI pUjA mATe samarpita thayela dravyano upayoga jinapUjAdimAM thaI zake. -- jJAnanI pUjA rUpe samarpita thayela dravyano upayoga zrAvaka karI zake nahi. - jJAnanI bhakti mATe samarpita thayela dravyano upayoga zrAvaka karI zake. - gurunI pUjA rUpe samarpita thayela dravyano upayoga veyAvaccamAM na thAya. - gurunI bhakti mATe samarpita thayela dravyano upayoga veyAvaccamAM thAya. eka prazna evo paNa cagelo che ke, zrAvaka devadravyathI jinapUjA kare to teNe devadravyanuM bhakSaNa karyuM che evo zAstrapATha kyAM che ? AmAM zrAvaka devadravya khAto nathI phakta devadravyathI pUjA ja kare che, to tene bhakSaNanuM pApa kevI rIte lAge ? jo ke devadravyathI pUjA karavAnI azAstrIya vAtano pratikAra karatI vakhate jyAM paNa 'devadravyanuM bhakSaNa'nI vAta lakhavAmAM AvI hoya tyAM teno Azaya 'te zrAvake devadravyanuM bhakSaNa karyuM che, devadravya khAI gayo che' evo kadI hoto ja nathI. ene devadravyanA durupayogathI bacAvavA mATe e coMkI uThe te mATe vAparavAmAM Avelo coTadAra zabda ja samajavAno che. tame ene durupayoganA arthamAM laI zako cho. paNa jo teo zabda pakaDuM banIne rahevA mAMgatA hoya to temanA mATe eka pATha vAMcavA mATe ahIM mUkuM chuM - zrI mahAnizItha sUtranA pAMcamA adhyayanamAM kahyuM che ke - - se bhayavaM ! jeNaM kei sAhU vA sAhuNI vA niggaMthe aNagAre davvatthayaM kujjA se NaM kimAlavejjA ? goyamA ! je NaM keI sAhU vA sAhuNI vA niggaMthe aNagAre davvatthayaM kujjA se NaM ajayaei vA asaMjaei vA devabhoieDa vA devaccagei vA jAva NaM ummaggapaTThiei vA dUrujjhiyasIlei vA
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kusIlei vA sacchaMdayAriei vA AlavejjA // adhyayana-5, sUtra - 27 // "he bhagavaMta! je koI sAdhu ke sAdhvI nigraMtha, aNagAra dravyastava (caityapUjA) kare tene zuM kahevAya?" he gautama! je koI sAdhu ke sAdhvI nirjhantha, aNagAra dravyastava kare, te asAdhu che, asaMyamI che, devabhogane bhogavanAra che, devano pUjArI che yAvatuM te unmArge cAlanAra che, dharmano tyAgI che. kuzIla che athavA svecchAcArI che tema kahevAya." ahIM paNa phakta jinapUjA ja karavA chatAM sAdhune devabhojI (devadravyabhakSaka) kahyo che. te sAdhu devadravya khAI gayo nathI. e ja rIte zrAvaka devadravyathI pUjA kare. devadravya khAI gayo nathI, to paNa A pATha mujaba tene devabhojI = devadravyano bhakSaka kahe to kaI Apatti Ave ? dharmadravyavyavasthAno viSaya samudra jevo vizAla che. emAM eka pachI eka muddAo AvatA ja jAya. prastAvanAmAM to Ano keTalo ullekha karAya. A pustaka tamane vistRta mAhitI ane samaja Apaze. dharmadravyanI zAstranirapekSa-suvihita paraMparA vinAnI vyavasthA sAme pahelA potAnA guravaryonI nizrA ane pIThabaLathI ane vi.saM. 2044mAM ekala vIranI adAthI devadravyAdinuM saMrakSaNa karanArA, svanAmadhanya, pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA samudAyanA vartamAna gacchanAyaka-pravacanapradIpa pUjayapAda A.bha.zrI. vijaya puyapAlasUrIzvarajI mahArAjA Adi samudAyanA mobhI pUjyonI AjJA-AzISa pAmIne vidvAna munirAjazrI saMyamakIrti vijayajIe vipula sAhitya ekaThuM karIne, prabaLa parizrama laIne A pustaka taiyAra karyuM che : lokonA magajamAM barAbara phITa thAya tevI rIte dareka viSayamAM ekano eka muddo paNa pharI pharI yAda karAvyo che. devadravya vyavasthAmAM samayAMtare samayAMtare je je avAjo uThyA ane tenI sAme te samayanA suvihita mahApuruSoe je zAstrIya abhiprAyo ApyA, tenI kramasara mAhitI tamane A pustakamAM maLaze. A pustakanA preraka-lekhakasaMpAdaka-prakAzaka saunI eka ja bhAvanA che ke, zrI saMghomAM zAstrAnusArI vahIvaTa thAya, koI ja geravahIvaTa Ubho na thAya. khissAmAMthI paisA kADhyA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinA bArobAra zAstra ke zAstramAnya paraMparA viruddha kharcA kADhI ApavAnI AtmaghAtI salAhonA lapasaNA mArge jatA sau koI aTake. e mATe ja A pustakamAM ghaNA badhA muddAone AvarI levAmAM AvyA che. AmAM koIne utArI pADavAno bhAva nathI. koIne halakA cItaravAnI malinavRtti nathI. kevaLa ane kevaLa zAstra ane suvihita paraMparA spaSTa mArgadarzana ApI rahI hovA chatAM tenAthI viruddha mArga kaMDAravAno prayAsa thAya che tyAre zAsanadAjha ane pravacanarAganA kAraNe hRdaya pArAvAra vyathita bane che mATe ja A pustakamAM kayAMka jo AkarAM zabdo avatarI gayA hoya to ene AvI vyathArUpe samajajo. mokSaprAptimAM paraMparAe sahAyaka bananAro dharmadravyavyavasthAno mArga sUkSma buddhie vicAravA jevo che. jarAka gAphela rahyA to anaMtasaMsAra vadhI jatA paNa vAra na lAge. mATe ja dareka vahIvaTadAre vahIvaTanI bAbatamAM saraLa ke manaphAvato mArga zodhavAne badale zAstrIya mArga zodhavAno prayatna karavo joIe. jyAre A viSayamAM be mata paDelA dekhAya tyAre bhAvato ke phAvato mArga pasaMda karavAne badale be matamAMthI kayA matane zAstra ane suvihita paraMparAnuM samarthana maLe che, te joI - vicArIne je mArga sAco hoya, te ja mArga pasaMda karavo joIe. AthI svadravyathI ke chevaTe sAdhAraNadravyathI derAsarano tamAma kharca karavo e taddana nirdoSa mArga che. dharmadravyanI vyavasthA mATe mArgadarzana ApavAnI javAbadArI jemanA zire che, te guruvaryo zrAvakanuM moDhuM joIne tene anukULa mArga batAvavAne badale zAstra ane suvihita paraMparA mujaba mArgadarzana Ape ane vahIvaTadAro AvA ja mArgadarzanane anusare ane e dvArA sau koI jyAM kazo ja vahIvaTa karavAnI jarUra rahetI nathI evA mokSasthAnane pAme e ja eka zubhakAmanA vi.saM. 2071, ki. aSADha suda-6 AcArya vijaya jayadarzanasUri budhavAra, tA. 22-7-2015 ratnatrayI ArAdhanA bhavana zrI vardhamAnasvAmI cyavana kalyANaka dina vasaMtakuMja, amadAvAda-7
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzananI zubhapaLe chellA keTalAka varSothI devadravya-gurudravya-jJAnadravya aMge zAstra ane paraMparAthI viruddha keTalIye - mAnyatAo vahetI thaI hatI. zrIsaMghanA paramapuNyodaye zrIsaMgho zAstrAnusArI paraMparAne akhaMDa rAkhIne jorazorathI cAlatA apapracArothI dUra-sudUra rahevA prayatnazIla hatA. paraMtu eka cokkasa vargosvakalpita mAnyatAone zrIsaMghomAM prasAravAnI haTha pakaDI che. chellA traNa-cAra varSathI emanA apapracArano vega vadhI gayo che ane tenA yoge zrIsaMgha devadravyanA bhakSaNa ke vinAzanA mahApApano bhAgI banI mahAanarthano bhAjana banI jAya evI paristhiti nirmANa pAmI rahyAnA eMdhANa vartI rahyA che. tethI pUrve anekavAra satya prakAzita thaI gayela hovA chatAM zrIsaMghane samagrapaNe satyathI vAkepha karavA mATe zAstranI AjJA, suvihita paraMparA ane pU.vaDIlonA abhiprAyone ekatra karIne ahIM ApavAmAM Avela che. amane vivAdamAM koI rasa nathI. koInuM ahita karavAnuM amArA saMskAramAM nathI ane koIne khullA pADavAnI amArI vRtti nathI. paraMtu gobelsa apapracAra ane devadravyAdi dhArmika dravyonI vyavasthA upara AvelA saMkaTane kAraNe na chUTake A pustaka prakAzita karavuM paDyuM che. bAkInI vigato upoddAta prakaraNamAM Apela che. - paramopakArI pU.gurudeva ane pU.gurujInI mahatI kRpA mArA dareka kAryamAM niraMtarapravarte che. - svargastha pUjyapAda gacchanAyakazrIjIonI divyakRpAthI gahana evuM A kArya nirvine saMpanna thayuM che. - vartamAna suvizAla gacchAdhipati pU.A.bha.zrI.vi.puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjAnA maMgala AjJA-AzIvAda prastuta kAryamAM prANa pUravAnuM kAma karela che. teozrIno A mArA upara mahAna upakAra che. jinAjJA prabhAvaka pU.A.bha.zrI.vi. jayadarzanasUrIzvarajI mahArAjAe A pustakanuM saMzodhana karI ApI ane pustaka mATe prastAvanA lakhI ApIne
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 mArA upara mahAna upakAra karela che. - mAro evo koI kSayopazama nathI, paraMtu pUjyonI kRpAnuM ja A phaLa che. - pUjayapAda tapAgacchAdhirAjazrInA sAmrAjayavartI tapasvI, sAdhvIvaryA zrIsunItayazAzrIjI ma.sA.nA suziSyA viduSI, sAdhvIvaryA zrI jJAnadarzitAzrIjI mahArAje pUrazuddhi Adi kAryamAM khUba sahAyatA karI che. temanI niHsvArtha zrutabhaktinI hArdika anumodanA. pUjyonI mahatI kRpA ane sahAyakonI sahAyatAthI nirvidane kArya saMpanna thAya che teno AnaMda che. sau ArAdhako A pustakanA mAdhyame zAstrAnusArI paraMparAne jANI ane teno amala karIne Atmazreya sAdhe e ja ekanI eka zubhAbhilASA... li. mu. saMyamakIrtivi. 7, mahetA ro hAusa, surata-7
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ upodghAta-Amukha sarvajJa-vItarAga zrI arihaMta paramAtmA dvArA prasthApita jainazAsana' eka mahAna dharmazAsana che - sarvAtizAyI dhArmika saMsthA che. tenA mukhya cAra aMgo che - sAdhu-sAdhvI-zrAvikA-zrAvikA. anAdikALathI pravartamAna ane anaMtakAla sudhI rahenArI A dhArmika saMsthA sunizcita uddezo, trikAlAbAdhita siddhAMto, paramapavitra AlaMbano, pariNAmalakSI (saMsAranAzaka-mokSaprApaka) suvyavasthAo, uddezone pAra pADavAnI gaMbhIratA, siddhAMto pratyenI vaphAdArI-pratibaddhatA ane tAraka tattvo pratyenI avihaDa zraddhAnA prabhAve viSamakALamAM paNa mahadaMze potAnA mULabhUta svarUpamAM astitva dharAve che ane aneka bhavyAtmAonA hRdayakamaLane vikasita karI rahela che. koIpaNa saMsthA enA mULabhUta uddeza-svarUpamAM avasthita rahe e atijarUrI che ane emAMye dharmazAsana aMge to sheje bAMdhachoDa karavI lezamAtra ucita nathI. tethI ja pUrvakAlIna maharSioe prANanA bhoge paNa dharmazAsanane yathAvat rAkhavAno bhagIratha puruSArtha karyo hato. te mahApuruSonA udAtta puruSArthe ja ApaNane dharmazAsana enA mULasvarUpamAM Aje prApta thayuM che. atyAre paMcama Aro pravarte che. bhale bhasmagraha utarI gayAnI vAto thatI hoya, paraMtu prabhu mahAvIre aMtima dezanAmAM pharamAvela 'mRtasiMha' svapnanA phaLAdezanI vAto pAMcamA ArAnA aMta sudhI potAno prabhAva batAvatI rahevAnI che, te paNa yAda rAkhavAnI jarUra che. AthI A paMcama ArAmAM prabhuzAsananA siddhAMto-AlaMbano vagere dUSita karavAnuM kAma avAranavAra cAlatuM ja rahe che. AvA avasare zAsanapremI bhavyatmAonI siddhAMto - AlaMbano vagerene surakSita banAvI rAkhavAnI pharaja banI jAya che. atyAre devadravyanI rakSA karavAno mahAna avasara upasthita thayo che. amuka cokkasa varganA apapracAranA yoge ghaNA bhavyAtmAo gumarAha banI devadravyabhakSaNa ke vinAzanA mahApApanA bhAgI bane evI paristhitinuM nirmANa
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ D AkAra pAmI rahyuM che. evI nAjuka paLe devadravya-gurudravya-jJAnadravya aMgenA zAstrIya siddhAMtone bhavyAtmAo samakSa prakAzita karI emane zAstrAnusArI paraMparAno bodha Apavo jarUrI che ane AtmAnA bhAvazatru samAna kutarkonI jALamAMthI bahAra kADhIne zAstrIya paraMparAmAM sthira karavA ati anivArya che. pUrvakAlIna pU. vaDIla mahApuruSo devadravya aMge zAstrAdhAre kayA prakArano mArga cIMdhI gayA che, te paNa batAvavo jarUrI che. zAstromAM devadravyano ghaNo mahimA varNavyo che. tenA rakSaka-saMvardhakane thatA mahAna lAbho ane tenA bhakSaka-vinAzakane maLatA yAvata anaMta TuripAko paNa zAstranA pAne noMdhAyelA che. A aMge zAstro zuM kahe che te kramazaH joIzuM - darzanazuddhi prakaraNa graMthamAM kahyuM che ke, jiupavathaut vRzipamAvA -vaMsa-TUTIf I ravavaMta nipa-vra, ritta saMsAoi horU 244" - zrIjinazAsananI unnati karanAra ane jJAna-darzana guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanI rakSA karanAro AtmA alpa saMsArI-nikaTa mokSagAmI thAya anya graMthamAM kahyuM che ke, "evaM nAuNa je davvaM vuDhi nitiM susaadyaa| nara-mAna-mApa saMta RhiMti puNo " - A prakAre jANIne je jIva devadravyanI nItipUrvaka vRddhi kare che, te jIva janma-vRddhAvasthA ane rogano aMta kare che. darzanazuddhi prakaraNa' graMthamAM devadravyanA bhakSakane anaMtasaMsArI batAvatAM kahyuM che ke, "ni-pavayaui guddiAmAvAM paI-vaMza-guvi . bhakkhaMto jiNadavvaM, aNaMta saMsArio hoI // 142 // " - jainazAsananI vRddhi karanArA ane jJAna-darzanAdi guNonI prabhAvanA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 karanArA devadravyanuM je jIva bhakSaNa kare che, te jIva anaMta saMsArI thAya che. ahIM ullekhanIya che ke, prabhuAjJAthI viruddha rIte devadravyanI vRddhi karanAra jIva paNa saMsArasamudramAM DUbI jAya che, ema saMbodhaprakaraNa graMthamAM kahyuM jiNavaraANArahiaM vaddhAraMtA vi ke vi jiNadavvaM / buDuti bhavasamudde mUDhA moheNa annANI // 102 // - devadravyanA bhakSakane maLatA kavipAko varNavatAM zAstramAM kahyuM che ke, dAridda-kuluppattI dAriddabhAvaM ca kutttthrogaa| bahujaNadhikkAraM taha avaNNavAyaM ca dohaggaM // 1 // taNhA chuhAmi bhUI ghAyaNa-bAhaNa-vicuNNatIya / eAi-asuha phalAiM bIsIai bhuMjamANo so // - devadravyAdinA bhakSaNAdithI daridrakulamAM utpatti, daridratA, koDharogAdi, bahulokomAM dhikkArapAtra, niMdA, daurbhAgya, tRSNA, bhUkha, ghAta-bhAravahana, prahArAdi azubha phaLone bhogavatAM te jIva khUba duHkhI thAya che. - prabhu mahAvIra svayaM gautama mahArAjAne uddezIne kahyuM hatuM ke, bhakkhaNaM deva-davvassa paratthI gamaNeNa ca / sattamaM NarayaM jaMti satta vArAo goyamA ! // - he gautama ! je devadravyanuM bhakSaNa kare che ane parastrIgamana kare che, te sAta vAra sAtamI narakamAM jAya che. - devadravyanuM bhakSaNa thatuM jovA chatAM je upekSA kare che, tene kevA dArUNa vipAko maLe che, te jaNAvatAM zAstramAM kahyuM che ke, "bhakkhei jo uvikkhei jiNadavvaM tu sAvao / pANIno bhave navo niupAvavamukhI " - je zrAvaka devadravyanuM bhakSaNa kare che ane devaMdravyanuM bhakSaNa karanAranI
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ upekSA kare che - tene aTakAvato nathI, te jIva maMdabuddhivALo thAya che ane pApakarmathI lepAya che. - devadravyanI vRddhi-rakSA karanArane yAvata tIrthaMkarapaNAnI prApti sudhInA lAbha zrIdarzanazuddhi prakaraNa graMthamAM jaNAvyA che. jiNapavayaNavuDDikaraM pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / vuTuMto jiNadavvaM titthayarattaM lahai jIvo // 60 // - jainazAsananI abhivRddhine karanAra ane jJAnAdiguNone dIpAvanArA devadravyanI vRddhi karanAro jIva tIrthaMkarapaNuM prApta kare che. darzanazuddhiprakaraNa graMthamAM kahyuM che ke, "ceiyadavvaM sAharaNaM ca, jo duhai mohiymio| dhammaM va so na jANai, ahavA baddhAuo narae // 56 // " - te ja pramANe mohathI avarAyelI mativALo je AtmA devadravya ane sAdhAraNa dravyanuM bhakSaNa kare che, te AtmA kharekhara sarvajJapraNIta dharmane jANato nathI athavA to pUrve durgatinuM AyuSya bAMdhI lIdhuM che. have te marIne avazya narakamAM javAno che ema nizcita thAya che. AthI AtmakalyANanA arthI jIvoe devadravyanA bhakSaNa-vinAzanA kAryathI dUra-sudUra rahevuM khUba Avazyaka che ane zakti anusAra devadravyanI vRddhi karavAmAM ane tenA bhakSaNa-vinAzanA avasare tene bacAvavAmAM ujamALa banavuM joIe. ATalI pUrvabhUmikA vicAryA pachI prastuta pustakanA prakAzanano hetu jaNAvIe chIe. 0 pustaka prakAzanano hetu vi. saM. 2044 sudhI samagra tapAgacchamAM devadravya-gurudravya-jJAnadravya aMge koI vivAda nahoto. zAstrajJA ane suvihita paraMparA mujaba e sarveno vahIvaTa zrIsaMghomAM cAlyA karato hato ane jyAre jyAre jarUrIyAta jaNAI tyAre pU. AcArya bhagavaMto Adie bhegA maLIne nirNayo karyA ane zrIsaMghone vahIvaTI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArgadarzana ApI pUrvakAlIna vyavasthAne sunizcita banAvI hatI. vi.saM. 19761990 ane 2014nA zramaNasaMmelanomAM sarvasaMmatithI thayelATharAvo (nirNayo) enI sAkSI che. zAstro ane mahApuruSoe kaMDArelI paraMparA anusAre pU.A. zrIsAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjAnA samudAyanA pU. upAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivaryazrIe dharmadravya-vyavasthA' nAmanI pustikA taiyAra karIne vi.saM. 2022mAM prakAzita karI hatI. temAM varNavelI sAtakSetronI dravyavyavasthA mujaba zrIsaMghomAM devadravya-gurudravya-jJAnadravya Adino vahIvaTa supere cAlato ja hato. koI vivAda nahoto. jyAre jyAre trAhita vyakti ke saMgha e vyavasthAthI viruddha nirNaya karavA taiyAra thatA hatA, tyAre pU.A.bhagavaMto eno virodha karIne e kAryane aTakAvatA paNa hatA. A vi.saM. 2044nI sAla pUrveno dhArmikadravyonA vahIvaTano AMzika itihAsa che. (A aMge vizeSa mAhitI A pustakamAM ApavAmAM AvI che.) paraMtu vi.saM. 2044nA maryAdita zramaNasaMmelane devadravya-gurudravya-Adi A aMgenA zAstra ane pUrvanirdiSTa paraMparAthI viruddha TharAvo karyA tyAre virodhanA vaMToLa ubhA thayA hatA. aneka samudAyonA virodhanA kAraNe e TharAvo kAgaLa upara ja rahyA. zrIsaMghoe eno amala karyo nahIM. Ama chatAM eka cokkasa varga dvArA zrIsaMghomAM e zAstraviruddha TharAvono yena kena prakAre amala karAvavA mATe zrIsaMghonA mobhIonA manamAM khoTI khoTI vAtone bharavAno prayatna karAyo. aneka pustako prakAzita thayA ane emAM saMmelananA devadravyAdi aMgenA TharAvonuM samarthana karAyuM. zAsapaMktionA arthaghaTana khoTA karavAmAM AvyA. pUrve pote je bolyA hatA - lakhyuM hatuM, tenAthI sAva viparIta prarUpaNA karavAmAM AvI. tema chatAM jhAjhI saphaLatA na maLI. chatAM paNa juduM juduM sAhitya pragaTa karIne apapracAra cAluM ja rAkhyo. sAhitya prasAraNanI keTalIka vigato nIce ApavAmAM AvI che. ' (1) sauthI prathama vi.saM. 2044mAM saMmelananI pUrNAhuti pachI devadravyAdi viSayaka TharAvonA samarthanamAM pAMca zrAvako dvArA "vi.saM. 2044nA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 rAjanagara zrI zve.mU.pU. tapAgacchIya zramaNasaMmelananA nirNayo" nAmanI pustikA pragaTa thaI ane e ja arasAmAM paM.zrIcaMdrazekharavi.ma.sA. dvArA "vi.saM. 2044nAM vivAdAspada TharAvonI rUparekhA ane samAlocanA" nAmanI pustikA pragaTa thaI hatI. te baMne pustikAno jabarajasta virodha thayo hato. (2) te pachI vi.saM. 2049nI sAlamAM paM.zrIcaMdrazekharavi.ma.sA. dvArA "dhArmika vahIvaTa vicAra" nAmanuM pustaka prakAzita thayuM. temAM zAstra ane suvihita paraMparAno lopa thayo hovAthI teno jabarajasta virodha thayo. kalpitadevadravyanI vyAkhyA, zrAvakanI jinapUjAnI vidhi, gurudravyanA viniyoga Adi aMge zAstraviruddha prarUpaNA thaI hatI. tathA paraspara viruddha vidhAno karAyA hatA. (3) te pustakanI prathama AvRttimAM aDhaLaka bhUlo sAme AvatAM cAra parimArjakonA TekAthI navI AvRtti taiyAra thaI ane vi.saM. 2050mAM prakAzita karavAmAM AvI. vAstavamAM bIjI AvRttimAM kazuM ja parimArjana (zuddhikaraNa) karavAmAM AvyuM nahotuM. paraMtu kutarkonI bharamAra-saMdarbhahIna ullekho - pU.vaDIlonA patronI khoTA saMdarbhomAM khoTI rIte rajUAta Adi sAmagrI ja bharavAmAM AvI hatI. noMdha : pUrvokta sAhitya pracAranA samagra ghaTanAkramamAM satyapakSa dvArA avasare avasare virodha thato rahyo hato. pravacanasabhAo paNa bharAI hatI ane pustako paNa prakAzita thayA hatA. temAM.... (A) suvizAla gacchAdhipati pUjyapAda A.bha.zrI.vi.rAmacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM muMbaImAM AyojAyelI jAherasabhAmAM saMmelananA TharAvanA virodhamAM pU.mu.zrIkIrtiyazavi.ma.sA.nA pravacano thayA hatA, tenuM saMkalana 'saMmelananI bhItaramAM' pustakamAM karIne tene prakAzita karavAmAM Avela. (B) zrIjinavANI varSa-19-20nA aMkomAM pUrvokta pustakanI zAstra +
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMparAthI viruddha vAtonI vistRta samAlocanA "tRpti-jijJAsA' vibhAgamAM karavAmAM AvI hatI. (C) pU.A.bha.zrI vi. somacaMdrasUrijI ma.sAhebe paNa "sImita zramaNa saMmelananI azAstrIyatA" nAmanI pustikA lakhI hatI ane e muMbaIthI prakAzita thaI hatI. (D) taduparAMta, nIcenA pustako paNa te te samaye prakAzita thayA hatA. (i) "svadravyathI ja pUjAnA adhikArI" lekhaka :- pU.A.bha.zrI vi. jinendrasU. ma.sA. "svapnadravya devadravya ja che." lekhaka - pU.A.bha.zrI vi. kanakacaMdrasU. ma.sA. dhArmika vahIvaTa vicAranI azAstrIyatA" lekhaka - pU.A.bha.zrI vi.caMdraguptasU. ma.sA. devadravyAdi vyavasthAvicAra" (hindI) le. pU.A.bha.zrI.vi. vicakSaNasU. ma.sA. (v) devadravyaH zAstrIya ane vyavahArika paribhASA. lekhaka- pU.A.bha. zrI.vi.jayadarzanas ma.sA. (vi) dhArmika vahIvaTa vicAranA azAstrIya vicAronI vicAraNA" lekhakaH pU.munizrI yogatilaka vi.ma.sA. (vi) dhArmika vahIvaTa vicAranA vicAro aMge satya jANavuM che! to avazya vAMco. prakAzaka: dharmadravya rakSA samiti, gujarAta-mahArASTra-rAjasthAna. A rIte alaga-alaga sAhitya pragaTa thayuM hatuM ane dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA khoTA vicAronI samIkSA thaI hatI. (E) taduparAMta, pU.sAgarajI ma.sA.nA samudAya taraphathI paNadevadravyAdi dharmadravya viSayaka mArgadarzana ApatA ane saMmelananAdevadravyAdi viSayakaTharAvonA viruddhamAM pustaka pragaTa thayA hatA.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (i) (ii) (iii) 333 te nIce mujaba che - 'dharmadravyavyavasthA' le. pU. upAdhyAya zrIdharmasAgarajI ma.sA. zrI dhArmika taMtra saMcAlana samIkSA' le. pU.A.zrI. kalyANasAgarasU. ma.sA. svapnadravya aMge mArmika bodha' le. pU.A.zrI. kalyANasAgarasU. mA.sA. (iv) 'vAMco-vicAro ane vaMcAvo" le. pU.A.zrIkalyANasAgarasU. ma.sA. A sarvenA yoge zrIsaMghamAM jAgRti TakI rahI hatI. tenA kAraNe saMmelananA khoTA TharAvono amala zrIsaMghoe karyo nahoto. zrIsaMghanA sadbhAgye Aja sudhI te vargane saphaLatA maLI nahotI. (4) ATalo virodha thavA chatAM te pustakanA lekhakazrIe trIjI-cothI AvRtti pragaTa karye ja rAkhI hatI ane potAnA hastakanA 'muktidUta mAsika'mAM avAranavAra eno ja apapracAra calAvye rAkhyo hato. temaja potAnA mArgadarzanathI jyAM jyAM parvaparyuSaNAnI ArAdhanA karAvavA zrAvakone mokalAyA, tyAM paNa A khoTI vastuno pracAra tathA te mujaba vahIvaTa karAvavAno prayatna thayo. (5) A.zrI abhayazekharasUrie paNa vi.saM. 2051mAM devadravya ane jinapUjA' nAmanI pustikA lakhIne 'devadravyathI zrAvaka jinapUjA karI zake' AvI taddana zAstraviruddha mAnyatAne aneka kutarkonA sahAre AdhAre alpajJa lokonA manamAM ThokI besADavAnI koziSa karI che. (noMdha : vi.saM. 2044nA saMmelananA devadravya-gurudravya saMbaMdhI TharAvanA samarthanamAM AgaLa AvelA e varganA vi.saM.2044 pUrvenA pravacanAMzo jozo to teo tyAre zuM bolyA hatA ane have vi.saM.2044 pachI potAnA pustakomAM zuM lakhI rahyA che, teno taphAvata samajAI jaze. ekadama zirSAsana thayeluM jovA maLaze. A pustakamAM -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 temanA pustakonA pravacanAMzo saMgRhita karelA ja che. tenA upara dRSTipAta karavA vinaMtI - bhalAmaNa che.) (6) ATaATalA prayatno karavA chatAM te vargane zrIsaMghomAM potAnI badalAyelI mAnyatA mujabanI vyavasthA goThavavAmAM saphaLatA na ja maLI. eTale thoDA varSo te varga thoDo thoDo zAMta rahyo. (7) e pachI te varSo varSo pahelAMnI pracAranI zailI badalI. (i) temAM pustaka lakhIne potAnI mAnyatA mujabano pracAra karavAne badale potAnI badalAyelI (zAstra ane paraMparAthI viruddha) mAnyatA mujabanA sAtakSetrAdinA vahIvaTanA cArTa banAvyA. (ii) e cArTa nAnakaDI pustikArUpe ke pempaleTa rUpe pracAravAnuM kAma muMbaI Adi zaheromAM cAluM karyuM. (iii) Aso suda-4, ravivAra, tA. 28-9-2014nA roja paM. zrImeghadarzana vi.ma.nI nizrAmAM Ayojita muMbaInA badhA saMghonA moDavIonuM milana' - AmAM zrIsaMghanA agraNI zrAvakone eka pempaleTa rUpe te cArTa apAyo hato. (iv) vi.saM. 2068, Aso suda-15nA roja dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA cAra parimArjakazrIo dvArA julAI-2013nA 'muktidUta mAsika'mAM e cArTa ApavAmAM Avyo. (v) vi.saM. 2070mAM aMtarikSajI mukAme paM.zrI caMdrazekharavi.ma.sA.nA ziSya mu.zrIvimalahaMsa vi.ma.sA.nI nizrAmAM vidarbhanA 60 saMdhonA TrasTIonAM samelanamAM dharmadravya vyavasthA A rIte thAya" A nAmanI cAra parimArjakazrIonA nAmathI (gacchAdhipati pU.A.bha.zrI.vi. jayaghoSasUrijI ma.sA., pU.A.bha.zrIvi.rAjendrasUrijI ma.sA., A.zrI.hemacaMdrasUri ma.sA. ane A.zrIjayasuMdarasUrijI ma.sA. A cAra lekhakazrIonA nAmathI) prakAzita thayela cArTavALI nAnakaDI pustikA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 vaheMcAI hatI. (M) A uparAMta anya paNa keTalAka munivaronI nizrAmAM paNa evuM pempaleTa vaheMcAyuM hatuM. (noMdhaH pUrvanirdiSTa sarve cArTomAM devadravya-gurudravya-jJAnadravyAdi kSetronI zAstra ane suvihita paraMparAthI viruddha vyavasthAo batAvavAmAM AvI che. TUMkamAM pU.A.zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAjAnA samudAyanA pU. upAdhyAya zrIdharmasAgarajI gaNIvarazrInI "dharmadravya-vyavasthA" pustakamAM varNavAyelI dhArmikadravyanI vyavasthAothI ghaNI badhI devadravyAdinI dravyavyavasthAo alaga batAvIne zrIsaMghone geramArge doravAnuM kAma karyuM che.) = hAla te varga taraphathI potAnI mAnyatA mujabanI dravyavyavasthA zrIsaMghomAM goThavavA mATe jabarajasta apapracAra cAle che. - hilacAla cAle che. tethI zrIsaMgho ajJAnatAdinA kAraNe devadravyAdi dhArmika dravyonA bhakSaNavinAzAdinA mahApApamAM paDIne mahA anarthanA bhAgI na bane tevI bhAvakaruNAthI prerAIne (i) zAstrakAra maharSionI AjJAo (ii) suvihita paraMparA, (ii) vi.saM. 1976-1990-2014nA zramaNa saMmelananA sUtradhAra pU.AcArya bhagavaMtonA abhiprAyo ane (iv) vartamAnamAM vidyamAna pU.sAdhu bhagavaMtonA ja pU.pUrvajonI devadravyAdi viSayaka mAnyatAone pragaTa karavAnI javAbadArI A pustakamAM vahana karAI che. amAre vivAda karavo ja nathI. mAtra satyane jIvatuM rAkhavA ane bhadrika jIvo anarthanA bhAgI na bane e mATe emane pU. vaDIlonI sAcI paraMparA batAvA mATe mAtra A prayatna karAyo che. amArA A udAtta Azayane sau saMghajano haiye avadhAraze evI AzA rAkhIe chIe. have pustakamAM varNavAyelA viSayonI AMzika rUparekhA joIzuM. prastuta pustakanA viSayonI AMzika rUparekhA: > prathama prakaraNamAM zuddhadevadravyanI vyAkhyA - teno sadupayoga ane vi.saM. 1976-1990-2014nA zramaNa saMmelananA sarvasaMmata devadravya saMbaMdhI TharAvo = nirNayo, A sarvenuM varNana karyuM che. tathA vi.saM. 2044nA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ devadravyAdi viSayaka TharAvo ane tenI AMzika samAlocanA paNa joIzuM. - bIjA prakaraNamAM...devadravyanA vividha prakAro ane tenA sadupayoga aMgenI zAstrajJA ane paraMparA zuM che tenI vicAraNA karela che. tathA te te sthaLe thayelA kutarkonI samAlocanA paNa karI che. trIjA prakaraNamAM zuddhadevadravya-kalpitadevadravya-prabhupUjA svadravyathI ke devadravyathI? - pUjArIno pagAra-gurudravyano viniyoga kayAM karavo? - ema devadravya-gurudravya viSayaka upasthita thayelA prazno ane vivAdAspada muddAonI yAdI ApI che. (noMdhaH pachInA prakaraNomAM te tamAma praznonA vistArathI javAba ApavAmAM AvyA che ane aMte upasaMhAramAM saMkSepamAM javAba ApyA che.) - cothA prakaraNamAM zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? - te aMge zrAddhavidhi-zrAddhadinakRtya-lalitavistarA-SoDazaka prakaraNa-paMcAzaka prakaraNa vagere graMthonA AdhAre (artha sahita) zAstrapAThone, AdhAre vidhi batAvI che. dhanavAna-madhyama-nirdhana zrAvaka mATe zrAddhavidhikAra alaga-alaga mArgadarzana ApyuM che. - dareka graMthakaronuM eka ja mArgadarzana che ke, "zrAvake prabhupUjA zakti anusAra svadravyathI ja karavI joIe." A viSayamAM bharapUra kutarko thayA che. te sarvenI samAlocanA karavAmAM AvI che. -pAMcamA prakaraNamAM upadezapadAdi graMthonA viDilevadravya' ityAdi zAstrapAThonuM rahasya jaNAvyuM che ane te zAstrapATho zuddhadevadravyathI jinapUjAdi prabhubhaktinA anuSThAna karavAnuM kahetA ja nathI. temAM paNa ghaNA kutarko karAyA che. tenI samAlocanA paNa karavAmAM AvI che. > chaThThA prakaraNamAM...bolI-uchAmaNI zAstrIya che ke azAstrIya che? svapnAdikanI uchAmaNI kayA hetuthI bolAya che? - A viSayonI zAstra-paraMparA AdhAre carcA karavAmAM AvI che ane kutarkonI samIkSA karavAmAM AvI che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 - sAtamA prakaraNamAM.."dhArmika vahIvaTa vicAra" Adi pustakamAM karAyelI kalpitadevadravyanI vyAkhyAnI samIkSA karAI che. tyAM prabhu-bhaktisvarUpe bolAtI svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane kalpita-devadravyamAM TharAvIne tene (zuddhadevadravyane) "jinamaMdira sAdhAraNa" tarIke phalita karI jinAlayanA sarva kAryomAM vAparavAnI rajA ApI che. te zAstra ane paraMparAthI taddana viruddha che - asatya che, tenI spaSTatA karIne aneka kutarkonI samAlocanA karavAmAM AvI che. - AThamA prakaraNamAM gurudravyanA viniyoga aMgenI vicAraNA karAI che. dravyasaptatikA-dharmasaMgraha-hIraprazna ane zrAddhajitakalpaH A cAra graMthonA zAstrapAThonA AdhAre te pakSa dvArA rajU karAyelI zAstraviruddha mAnyatAonI samIkSA karavAmAM AvI che. dravyasaptatikA graMthanA AdhAre gurupUjananI rakama, gurupUjananI bolInI rakama vagere svarUpa gurudravyano viniyoga jIrNoddhAra ane nUtana caityanA nirmANamAM thAya che. paraMtu sAdhu-sAdhvInI vaiyAvaccamAM thato nathI. navamA prakaraNamAM...gurumRtakanA aMtima saMskAra saMbaMdhI bolI AdinI upaja kayA khAtAmAM jAya ane teno viniyoga kaI rIte thAya, tenI mAhitI zAstra ane paraMparA anusAra ApavAmAM AvI che. > dasamA prakaraNamAM....jJAnadravyanI vyAkhyA - tenI AvakanA sroto ane tenA sadupayoga aMgenI zAstrAnusArI paraMparA jaNAvI che. - agIyAramA prakaraNamAM....jinamaMdirAdi sAta kSetro ane jIvadayAdi anya kSetro, ema vartamAnamAM prasiddha tamAma kSetronuM svarUpa, tenI AvakanA sroto ane tenA sadupayoga aMgenI saMpUrNa mAhitI ApavAmAM AvI che. - have pachI pariziSTa vibhAgano prAraMbha thAya che? - prathama pariziSTamAM.....vi.saM. 1976-1990-2014nA zramaNasaMmelananA nirNayo (TharAvo) sahitanI tamAma mAhitI ApavAmAM AvI che. pU.AcArya bhagavaMtAdinI sahIo paNa che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 >> bIjA pariziSTamAM...dareka samudAyanA pU.AcArya bhagavaMtAdinA svapnadravyanAviniyoga aMgenA mArgadarzaka patro che. jenAthI "svapnadravyadevadravya ja che" e vAta phalita thAya che. ahIM yAda rahe ke, svapnadravya jIrNoddhArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya che, paraMtu kalpita devadravya nathI. - trIjA pariziSTamAM...pU.paM.zrI caMdrazekharavijayajI ma.sA.nA devadravya aMgenA zAstrIya vicAro temanA dvArA lakhAyelA pustakomAMthI grahaNa karIne saMkalita karyA che. - cothA pariziSTamAM....pU.A.bha.zrI.vi. jinendrasUrIzvarajI mahArAjAno (caMdanabALAnI mITIMga mATe cAlatA apapracArano) agatyano khulAso che. temanA "svadravyathI ja pUjAnA adhikArI pustakanA "AmukhamAMthI grahaNa karI ahIM saMkalita karela che. - pAMcamA pariziSTamAM...dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanI azAstrIyatAne prakAzita karatA ane saM. 2044nA saMmelananI gati-vidhione jaNAvatA vi.saM. 2051mAM thayelA pU.A.bha.zrI.vi. mitrAnaMdasUrIzvarajI ma.sA.nA be jAhera pravacano che. jinavANI, varSa-20, aMka-7-8mAMthI grahaNa karIne ahIM saMkalita karela che. - chaThThA pariziSTamAM.pU.A.bha.zrI bhuvanabhAnusUrijI ma.sA.nA praziSya muni zrIjayasuMdaravi.ma. (atyAre AcAryazrI)nA "divyadarzana mAsika"mAM devadravya aMge je zAstrAdhArita vicAro pragaTa thayA hatA, tene saMkalita karI ahIM Apela che. - sAtamA pariziSTamAM....muni zrI ratnasuMdaravi.ma.sA. (hAla A.zrIratnasuMdarasu.ma.sA.)nI svapnAnI uchAmaNI' zA mATe?" A aMgenI temanI zAstrAdhArita mAnyatAo varSo pUrve temanA "manavA ! jIvana paMtha ujALa" pustakamAM rajU thavA pAmI hatI, tenuM saMkalana ahIM karyuM che. -AThamA pariziSTamAM munizrI hemaratnavi.ma. (pachIthI A zrIhemaratnasUrijI mahArAje), "cAlo jinAlaye jaIe" pustakamAM devadravya-gurudravya
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 pUjArInA pagAra ane zrAvakanI jinapUjA aMge zAstrIya mArgadarzana ApyuM che, teno saMgraha karyo che. - navamA pariziSTamAM....pUjyapAda premasUridAdAnA kahevAtA madhyastha saMgha' uparanA patranA nAme cAlatA apapracAra aMge agatyano khulAso karavAmAM Avyo che ane madhyastha saMghanA agraNI zeThazrI amRtalAla kAlIdAsa dozIno devadravya aMgeno abhiprAya Apela che. - dasamA pariziSTamAM....vi.saM. 2044nA saMmelananA adhyakSa pU.A.bha.zrI.vi.rAmasUrIzvarajI mahArAjAno (DahelAvALAno) saMmelananI niSphaLatA aMgeno hRdayadrAvaka patra Apela che. tenAthI vAcakone vAstavikatAno bodha thaze. - agIyAramA pariziSTamAM....vi.saM. 2044nA saMmelananI jANavA jevI hakIkato jaNAvI che. temAM pU.mu.zrIraivatavi.ma.sA., pU.A.zrI. caMdanasAgarasUrijI ma.sA. jAhera nivedano-patro saMkalita karyA che. - bAramA pariziSTamAM...."dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM pUjyapAda premasUridAdA Adi pUjya vaDIlonA patro ApavAmAM AvyA che. te aMge agatyano khulAso karavAmAM Avyo che ane te vakhate jinavANI, varSa19-aMka-15-16-17-18mAM je khulAsA jAhera thayA hatA, tene tyAMthI grahaNa karI ahIM saMkalita karela che.' - teramA pariziSTamAM....zrI jaina zvetAmbara konpharansa'nA 'sattaramA phAlanA' adhivezanamAM devadravya aMge je TharAvanaM.-3 thayo hato, te ahIM Apela che. tenAthI zrIsaMghone devadravyanA viniyoga aMgenuM mArgadarzana prApta thaze. - caudamA pariziSTamAM....zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhI ane zrIzaMkhezvarajI peDhInA be patro che. te baMne tIrthomAM AratI-maMgala-dIvAnI thALImAM mUkAyelI rakama devadravya khAte jamA thAya che. - paMdaramA pariziSTamAM....pU.A.bha.zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma.sA.nA ziSya pU.A.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA.nA "vAMco-vicAro ane vaMcAvo" ane "svapnadravya aMge mArmika bodha" - A be pustakamAM rajU thavA pAmelA devadravya-jJAnadravya aMgenA vicArone saMkalita karIne mUkelA che. soLamA pariziSTamAMpU.upAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivaryazrInI dharmadravya-vyavasthA' nAmanA teozrInA pustakamAM jaNAvAyeluM sAtakSetrAdinuM svarUpa, tenI Avaka ane tenA sadupayoga aMgenI mAhitInuM saMkalana karI ahIM Apela che. -sattaramA pariziSTamAM devadravya-gurudravya-sAdhAraNadravyano mahimA ane tenA bhakSaNa-vinAzathI prApta thatA kaTavipAko, je zAstromAM varNavAyelA che, te zAstrapATho (zlokonuM) arthasahita saMkalana karavAmAM AvyuM che. - aDhAramA pariziSTamAMpU.A.bha.zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya pU.A.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.nI "gurudravya-gurupUjana' aMgenI mAnyatA temanA pustakamAMthI laIne saMkalita karela che. - ogaNIsamA pariziSTamAM..pU.A.bha.zrI. kalyANasAgarasU.ma. sA.nI "svapnadravya" aMgenI mAnyatA temanA pustakamAMthI laIne saMgRhIta karela che. - vIsamA pariziSTamAM. pU.A.bha.zrIsAgarAnaMdasUrIzvarajI ma.sA. (pU.sAgarajI ma.sA.)nI "svapnadravya', ane kalpitadevadravya aMgenI mAnyatA temanA mAsikAdimAM chapAI hatI. tyAMthI laIne saMgRhIta karI che. - ekavIsamA pariziSTamAM.pU.A.bha.zrI.vi. kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ane pU. upAdhyAya zrIdharmasAgarajI gaNIvaryazrInI gurudravya' aMgenI mAnyatA, ke je "svapna dravyavicAra" pustakamAM chapAyela che, tene tyAMthI laIne ahIM saMkalita karela che. - bAvIsamA pariziSTamAM senapraznamAM devadravya Adi aMge je praznottarInA mAdhyame mArgadarzana prApta thAya che, tenuM saMkalana ahIM karela che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ - A rIte agIyAra prakaraNo ane bAvIsa pariziSTono AMzika paricaya ahIM jaNAvyo che. viSayAnukrama jovAthI te aMgenI vizeSa mAhitI maLaze. pustaka svayaM viSayo jaNAvatuM hoya, tyAre ahIM tenA viSe laMbANa karavAnI jarUra jaNAtI nathI. ahIM ullekhanIya che ke, kutarka khUba bhayaMkara che. kutarkanI bhayaMkaratA jaNAvatAM yogadaSTi samuccaya graMthamAM kahyuM che ke, bodharogaH zamA'pAyaH, zraddhAbhaGgo'bhimAnakRt / kutarkazcetaso vyaktaM, bhAvazatruranekathA // 87 // - bodha mATe roga samAna, zama mATe apAyabhUta, zraddhAne nAza karanAra ane abhimAnane karanAra kutarka aMtaHkaraNano aneka prakAre pragaTa bhAvazatru che. 0 votho:- kutarka bodha mATe roga samAna che. jema roga zarIranA ArogyanI hAni karI enA sAmarthyane haNI nAMkhe che. tema kutarka nirmala bodhane prApta thavA deto nathI. jenA dvArA prabhuvacananA paramArtha (audaMparyArthI sudhI pahoMcAya tene sutarka kahevAya che ane jenAthI prabhuvacananA rahasyane pAmI na zakAya tene kutarka kahevAya che. kutarka aneka prakAranA vikalpone UbhA karI tattvanA rahasya sudhI pahoMcavA deto nathI. kutarka anAdikAlIna bhrAntione poSe che. tenA kAraNe spaSTa bodha thato nathI. 0 zamADapAya - kutarka zama(upazama)no nAza kare che. kAraNa ke, te asata abhinivezane pedA kare che. hitanI pravRttimAM upazamabhAvanI atyaMta AvazyakatA che. nirmala bodha ja hitanI pravRttimAM upazamabhAvapUrvaka pravRtti karAvI zake che. hitanI pravRttine tAttvika banAvavA mATe upazamabhAvamAM yatna karavo jarUrI che. kutarka upazamano nAza kare che. kAraNa ke, kutarka pote UbhA karelA asat vikalpomAM abhiniveza (Agraha) pedA kare che ane asat abhiniveza upazamabhAvamAM rahevAmAM aMtarAyabhUta bane che. 0 zratama - kutarka zraddhAno bhaMga kare che. kAraNa ke, pote mAnelA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vikalpone sAcA mAnavAno ja eno Agraha hoya che. tenA kAraNe jinavacanane (AgamanA padArthone) te svIkArato nathI ane AgamanA arthane svIkAre to paNa te viparIta rIte svIkAre che. 0 mimIna:- kutarka abhimAnane karanAro che. kAraNa ke, te mithyA abhimAnano janaka che. huM atIndriya padArthone sArI rIte joI zake che, evA mithyAbhimAnane kutarka utpanna kare che. A rIte kurtaka AdhyAtmika vikAsanA ananya upAyabhUta bodha, upazama, zraddhA ane namratAne nAza karato hovAthI aMtaHkaraNano aneka prakAre bhAvazatru che. tethI je sAdhake avedyasaMvedyapadane jItavuM che, te sAdhake kutarkamAM abhiniveza karavo nahIM. paraMtu zrata, zIla ane samAdhimAM Agraha karavo ema yogadaSTisamuccaya graMthamAM pharamAvyuM che. kutarke'bhinivezastanna yukto muktivAdinAm / yuktaH punaH zrute zIle, samAdhau ca mahAtmanAm // 8 // AthI AtmArthI jIvoe kurtako karIne jinatattvane dUSita karavAnI pravRtti karavI lezamAtra ucita nathI ane jagatamAM prasarelA kutarkonI jALamAM phasAIne potAnA bodha-zraddhAne malina banAvavAnI jarUra nathI. ahIM ullekhanIya che ke, kutarkonI jALamAM je phasAto nathI ane kadAca phasAyo hoya, to paNa veLAsara nIkaLI jAya che, teno "asadgahano viraha sahaja bane che ane te ja bhavyAtmA aveghasaMvedyapadane oLaMgIne vedyasaMvedyapadane pAmI jAya che tathA tenA prabhAve saMsArasamudrathI pAra utAranArA lokottara dharmane pAme che ane tenA yoge zIdhrapaNe mokSane pAme che, ema yogadaSTisamuccayakAra maharSi pharamAve che. AthI kutarkanI jALamAM phasAIne asadgahanA bhoga banI dharmathI hArI na javAya e mATe sasUtra-utsutra prarUpaNAnuM svarUpa samajIne usUtrano tyAga karavo joIe. jJAnIoe usUtrane viSanI upamA ApI che ane usUtra prarUpaNAthI yAvat anaMtasaMsAranI prApti jaNAvI che. tethI tenAthI bacatA rahevuM
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ ati jarUrI che. ahIM avasaraprApta sasUtra-utsaranuM svarUpa Adi nIce ApIe chIe. usUtra prarUpaNA viSa che. usUtra prarUpaNA karavAthI yAvat anaMtasaMsAra thAya che. AthI saMbodha saptatikA graMthamAM kahyuM che ke, "kaTThe karaMti appaM, damaMti atthaM cayaMti dhmmtthii| ikkaM na cayai ussuttavisalavaM jeNa bubhuti // 48 // " - dharmArthI AtmAo kaSTa veThe che, AtmAnuM damana kare che ane dhanano tyAga kare che, paraMtu (mithyAtva nAmanA bhayaMkara doSane vaza banI) usUtrarUpa jheranA lezane jatA nathI, tenA kAraNe saMsAramAM DUbe che. sasUtra prarUpaNA amRta che. amRtanA siMcanathI AtmaguNo khIlI uThe che. usUtra prarUpaNA viSa che. A viSanA saMparkathI AtmaguNo nAza pAme che, philaSTa karmabaMdha thAya che ane akuzala anubaMdhonuM khUba siMcana thAya che. tenA yoge AtmA yAvat anaMtasaMsArI thAya che. AthI ja anya zAstramAM kahyuM che ke, " chUmAla, vohInAno mavita saMsAra . pANaccae vi dhIrA, ussUttaM na bhAsaMti // " - usUtra bhASaNa karanArAonAM bodhino nAza thAya che ane anaMta saMsAra thAya che. AthI dhIra puruSo prANAte paNa = prANatyAgano prasaMge upasthita thavA chatAM paNa utsutra bolatA nathI. usUtrabhASaNathI prApta samyagdarzana nAza pAme che ane samyagdarzana prApta thavAnI ubhI thayelI saMbhAvanA paNa khatama thaI jAya che ane mithyAtvano udaya thatAM mithyAtvanA saMzleSathI badhA ja guNo asAra banI jAya che ane AtmAmAM doSo vadhI jAya che ane doSonA baLa nIce jIvo aneka prakAranAM pApAnubaMdhI pApo karIne anaMta saMsArI banI jAya che. bAhya dharmanA saMyogo-dharmanA vAtAvaraNamAM ane aMtaraMga zuddhi karanArA guNonI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 vidyamAnatAmAM ja jIva sadgationI paraMparA sarjIne mokSa sudhI pahoMcI jAya che. gADha mithyAtva e sarve saMyogone chInavI le che ane AtmAnA guNone bALI nAMkhe che. AthI ja mithyAtvanI bhayaMkaratA batAvatAM kahyuM che ke, "na mithyAtvasamaH zatrurna mithyAtvasamaM viSam / / na mithyAtvasamo rogo na mithyAtvasamaM tamaH // " - mithyAtva samAna (AtmaguNone luMTI lenAro) bIjo koI zatru nathI. mithyAtva samAna (bhAvaprANono nAza karanAruM) bIjuM koI viSa nathI. mithyAtva samAna (AtmAnA bhAvArogyane haNI lenAra) bIjo koI roga nathI. mithyAtva samAna (AtmAmAM jIvanamAM aMdhakAra phelAvanAra) bIjo koI aMdhakAra nathI. sasUtra-utsutra prarUpaNAnuM svarUpa je prarUpaNA thAya - je bolavAmAM Ave te yathAsthita, sphaTa ane pragaTa bolavAmAM Ave to te sasUtra prarUpaNA kahevAya che. jinavacanathI anyathA bolavAmAM Ave, jinavacananA bhAvone skuTa (spaSTa) svarUpe kahevAmAM na Ave ane jinavacanane yathArtha rIte pragaTa paNe kazuM chUpAvyA vinA pragaTa rUpe) bolavAmAM na Ave tene usUtraprarUpaNA kahevAya che ane tenAthI saMsAra vadhe che. AthI ja zAstramAM kahyuM che ke, "phuTapAgaDamakahato, jahaTThiyaM bohilAbhamuvahaNai / jaha bhagavao visAlo jara-maraNahoyahI Asi // " - skuTa, pragaTa ane yathAvasthita kathana na karanAra mANasa (upadezaka sAdhu, zrAvaka vagere) bodhino nAza kare che ane jema mahAvIra paramAtmAno (marIcinA bhavamAM apragaTa-aspaSTa kathana karavA svarUpa usUtra prarUpaNAthI) janma-jarA-maraNarUpa saMsArasAgara vizAla (moTo) thayo hato, tema saMsAra vadhe che. utsutra prarUpaNAthI anaMta saMsAra kema? usUtra prarUpaNA e jagatanA jIvo sAtheno droha (vizvAsaghAta) che. je
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 jIvo Atmahita sAdhavA upadeza sAMbhaLavA AvyA che ke koIka mArga viSayaka arthAt vidhi-avidhi Adi mArgaviSayaka pRcchA kare che, tyAre temane unmArga batAvavo ke bhaLato ja mArga batAvavo ke aspaSTamArga batAvavo, te temanI sAthe vizvAsaghAta che. vizvAsa mUkIne AvelA jIvono vizvAsaghAta karavo e bahuM moTuM pApa che. aMdaranuM atyaMta rIDhApaNuM ane atyaMta malinatA vinA e kArya thaI zakatuM nathI. AthI te mahApApa che ane tyAM sudhI jJAnIoe kahyuM che ke, jema zaraNe AvelA jIvanuM mastaka kApI nAMkhavAmAM Ave, te vizvAsaghAta che ane tethI mahApApa che, e ja pramANe utsUtra prarUpaNA karanArA paNa saMsArathI bhayabhIta ane saMsAra aTavIthI pAra utaravAnI icchAthI zaraNe AvelA jIvone anaMtasaMsAranI gartAmAM dhakelanArA unmArgane batAvIne temanA bhAvaprANorUpa mastakane kApanAra che ane tethI vizvAsaghAtI che. A vAta upadezamAlA gAthA-518mAM karI che. "jaha saraNamuvagayANaM, jIvANa siro nirkitae jo u / evaM Ayario vi hu, ussuttaM paNNaveMto ya // 518 // " AthI anya zAstramAM utsUtra prarUpakane kasAI karatAM paNa kharAba-jaghanya kahyA che. kasAI to jIvonA dravyaprANono nAza karIne eka bhava khatama kare che, jyAre utsUtra prarUpaka to jIvone unmArge caDhAvIne mithyAtvanA bhAgI banAvI temanA jJAnAdi bhAvaprANone harI le che ane tenAthI jIvo bhavobhava mare che. - prabhu mahAvIre trIjA marIcijInA bhavamAM kapila nAmanA ziSya AgaLa ahIM sAdhupaNuM kyAM che ? evA praznanA javAbamAM "mArA (parivrAjaka mArgamAM) paNa dharma che ane AdInAtha prabhunA mArgamAM paNa dharma che, evuM aspaSTa, saMdarbhahIna, avyavasthita kathana karyuM, tenA kAraNe prabhunA AtmAno saMsAra vadhI gayo hato. - prabhunA saMsArIpakSe jamAI ane dIkSita jIvanamAM ziSya evA jamAlIjIe sakalanayathI sAdhya evA vyavahArane ekAMgI nayathI pakaDIne utsUtra prarUpaNA karI, to teoe paNa saMsAra vadhAryo che. prabhunA anyanayathI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ sApekSa evA vyavahAranaya pradhAna "je thaI rahyuM hoya, te thaI gayuM che ema kahevAya" kathanano virodha karIne anyanayathI (vyavahAra-nayathI) nirapekSa ekAMte RjusUtranayathI garbhita "je thaI gayuM hoya, te ja thayuM ema kahevAya" AvI prarUpaNA kare che. A utsutra prarUpaNA che. tenA prabhAve temano khUba saMsAra vadhe che. AthI zAstravacano ane zAstranirdiSTa udAharaNone manamAM upasthita rAkhIne jagatamAM cAlatA kutarkone vaza paDI usUtramAM aTavAI na javAya tenI kALajI rAkhavI dareka AtmArthI ArAdhaka mATe khUba jarUrI che. sarve ArAdhako-zrIsaMgho devadravya-gurudravya-jJAnadravya Adi dhArmikadravyanA savyayanA viSayamAM zAstra ane suvihita paraMparAne jANIne sAcI rIte teno vahIvaTa kare ane zAstraviruddha vAtothI geramArge na doravAya e ja eka abhilASA che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukrama viSaya pR.naM. (1) prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo (1) zrIjinamUrtidravya : devadravya :sadupayoga H (2) zrIjinamaMdira dravya : * devadravya :sadupayoga H pUrvanirdiSTa vyavasthAno itihAsa :(A) vi.saM. 1976nA munisaMmelanamAM devadravya aMge thayelA TharAvo :(B) vi.saM. 1990'nA zramaNasaMmelanamAM devadravya aMge thayelA TharAvo : (C) vi.saM. 2014nA zramaNa saMmelananA devadravya aMgenA TharAvo H traNe zramaNa saMmelananA TharAvono niSkarSa vItarAga devanA nimitte prApta thatuM dravya be prakAranuM hoya che. bolI zAstrIya che prabhupUjA svadravyathI ja 1990'nA zramaNa saMmelananA 1 1 1 2 jI m 5 6 / viSaya TharAvono niSkarSa 1976'nA saMmelananA TharAvono niSkarSa kamanasIba ghaTanA vi.saM. 2044'nA saMmelananA zAstraviruddha TharAvo nirNaya - 13 : devadravya-vyavasthA : 14 nirNaya - 13 : samAlocanAH 15 nirNaya - 14 : gurudravya ,, ' ? 1976 vagerenA ane 2044nA saMmelano vacceno taphAvata niSkarSa : 9 10 | (2) prakaraNa - 2 : devadravyanA vividha prakAro 14 14 vyavasthA : 20 nirNaya - 14 : samAlocanAH 21 24 nirNaya - 17 : grAma jinapUjA aMge zrAvakone mArgadarzana H nirNaya - 17 : samAlocanA 24 nirNaya - 18 : sAdhusAdhvIjInA aMtima saMskAra-nimittanI upajanI vyavasthA 27 nirNaya - 18 : samAlocanAH 27 29 30 31
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 devadravyanA traNa prakAra lalitavistarA'no pATha 57 pUjA devadravya 31)- spaSTIkaraNa 58 nirmAlya devadravya zrAddhadinakRtya nA pATho kalpita devadravya 3ra | RddhimAna zrAvaka mATenI bhaMDAranI rakama guma thaI vidhi 59 gaI che : nirdhana zrAvaka mATenI vidhi : 61 AvuM zA mATe? nidhana zrAvakane nirmAlya devadravyaH puSpAdi sAmagrInA abhAve kalpita devadravya : vidhi kahe che- 62 devadravyanA anya prakAro zrAddhavidhinA pAThoH vize - - (1)mahaddhika mATenI pUrvokta devadravyanA pUjAvidhi bhedonuM spaSTIkaraNa - (2)madhyama RddhivALA khAsa noMdhanIya bAbato 43| zrAvaka mATe jinapUjAnI saMkalpita-samarpita vidhi dravyano bheda : - (3)nirdhanazrAvaka mATe prazna-uttara : | | vidhi Avo bheda konA AdhAre? 44 (4)zrAddhavidhino A te kevo nyAya?: agatyano pATha devadravyathI jinapUjA : 48|- spaSTIkaraNa samAlocanA: 48 | - spaSTIkaraNa 74 senapraznanA pAThanuM spaSTIkaraNa spaSTIkaraNa saMkalpita samAlocanA ane samarpitanA bhedane aneka AcArya bhagavaMto samajo : AdinA abhiprAyo prakaraNa - 3H vivAdAspada | - (1)siddhAMta mahodadhi mudAoH aneka praznoH 53| pU.A.bha.zrI.vi. (4) prakaraNa -4: zrAvake prabhupUjA premasUrIzvarajI mahArAjAno kayA dravyathI karavI abhiprAya joIe? 57- (2)paM. zrI caMdrazekharavi. paMcAzakaprakaraNano pATha pa7 gaNivaranA abhiprAya 82 FF 7ra. 75
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 88 | 164 - (3)muni jayasuMdara vi.ma.sA. jAhera AhvAna : 151 (hAla AcAryazrI)no samIkSA ane jAhera abhiprAya AhvAna : 151 - (4) pU.A.zrIbhuvana have temane ja jAhera bhAnusUrijI ma.sA.no AhvAna : 152 abhiprAya 89 | sAdhAraNa dravya game -(5) munizrI hemaratna tema vAparavAnuM nathI 156 vi.ma.sA (pachIthI (5) prakaraNa - 5H upadezapadAdi AcAryazrI)nI mAnyatA 90 graMthonA devadravya aMgenA - (6)pU.A.bha.zrI.vi. pAThonuM rahasya 160 rAmacaMdrasUrIzvarajI upodaghAta 160 mahArAjAnI mAnyatA 90] - agatyano khulAso-1 164 kutarkonI samAlocanA agatyano khulAso-ra kutarka-1: samAlocanA te pakSanI mAnyatA 164 kutarka-2 : samAlocanA 108 zAstra ane paraMparA devadravyathI jinAlayanuM mujabano mArga 165 nirmANa thAya evA amArA pakSanI mAnyatA 167 zAstrasaMdarbho vidyamAna che. 108 | have zAstrapATho joIzuM 167 prazna : uttara: 113 upadezapada 167 avasara prApta khulAso 115 zrAddhadinakRtya 168 avasara prApta keTalAka zrAddhadinakRtya 168 prazno vicArI laIe zrAddhavidhi 168 kutarka-3: samAlocanA dharmasaMgraha 168 kutarka-4 samAlocanA dravyasaptatikA 169 kutarka-5 samAlocanA spaSTIkaraNa 169 kutarka-6: samAlocanA 134 ahIM keTalAka prazno 169 kutarka-7 samAlocanA 141 darzanazuddhino pATha 171 kutarka-8: samAlocanA 143| - spaSTIkaraNa 171 agatyano khulAso-1 dravyasaptatikAno pATha 17ra agatyano khulAso-ra 146 darzanazuddhinA anya jAhera AhvAna sAme zAstrasaMdarbho 173 _* * * * * * * * . 119 123 124 146
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasaptatikAno bIjo pATha 175 175 vasudevahiMDIno pATha saMkAza zrAvakano adhikAra 178 upadezapada 179 179 180 mUlazuddhiprakaraNa spaSTIkaraNa senapraznanA pATha aMge agatyano khulAso samAlocanA (6) prakaraNa - 6 : bolI-uchAmaNI zAstrIya ke azAstrIya ? 187 187 182 183 upodghAta apapracAranI ane bacAvanI zailI paNa jovA jevI che paM. zrI kalyANavijayajI : temanA matikalpita abhiprAyo ane svacchanda vicAro prazna : uttara : uchAmaNI Adi dvArA devadravyavRddhi : pAMcamuM kartavya 192 (7) prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA upodghAta kalpita devadravya arthamImAMsA kalpita devadravyanI vyAkhyAnA navA artho juo 187 190 192 50 195 195 196 196 198 - / / - I| II - - - kalpita dravya temAM judA-judA sthaLe judI-judI vyAkhyA : aneka muddAonI samAlocanA 202 -: muddA naM. - 1 : samAlocanAH 202 muddA naM. - 2 : samAlocanAH 203 muddA naM. - 3 : samAlocanAH 208 muddA naM. - 4 : samAlocanAH 210 muddA naM. - 5 : samAlocanAH 210 muddA naM. - 6 : samAlocanAH 210 muddA naM. - 7 : samAlocanAH 211 muddA naM. - 8 : samAlocanAH 212 muddA naM. - 9 : samAlocanAH 214 muddA naM. - 10: samAlocanAH 215 muddA naM. - 11 : samAlocanAH215 muddA naM. - 12 : samAlocanAH 216 muddA naM. - 13:samAlocanAH 218 muddA naM. - 14: samAlocanAH 220 muddA naM. - 15: samAlocanA : 223 svapnonI bolInI 198 198 rakama devadravyamAM laI 224 javAnuM kAraNa muddA naM. - 16 : samAlocanAH 224 muddA naM. - 17: samAlocanAH 226 muddA naM. - 18 : samAlocanAH 228 muddA naM. - 19: samAlocanAH 230 muddA naM. - 20: samAlocanAH 231 muddA naM. - 21: samAlocanAH 231 upasaMhAra : 232 tamAma praznonA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 javAba: 232 | samAlocanAH 276-277 (8) prakaraNa - 8H gurudravya aMge | anya mahAtmAonA vicAraNA abhiprAyoH 277 upodraghAta : gurudravya : (9) prakaraNa - 9H gurumRtakanA tenA be prakAra 239 aMtima saMskAra saMbaMdhI bolI (1) bhogAI gurudravya, 239 AdinI upaja aMge (ra) pUjAI gurudravya. 239 vicAraNA 279 vicAraNIya muddAo 240 | (10) prakaraNa - 10: jJAnadravya ane mahattvanA traNa prazno 240 teno viniyoga 281 prazna : uttara 241 vizeSa vicAraNA 281 mahattvanI vAto 243 | 9 nirNaya-15 : dravyasaptatikA graMthanA jJAna dravyanA sadvyaya AdhAre adhika samAdhAno : 244 mATe mArgadarzana 283 Adi' padano vimarza :- 250 nirNaya - 15H prazna : uttara 25) samAlocanA: 283 udAharaNo aMgenI (11) prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano spaSTatA : 252 vahIvaTa kema karazo? 285 samAlocanA: 253 dhArmika dravyanA pAMca spaSTIkaraNa : 256 prakAra : samAlocanA :256 sAtakSetra: 285 zrAddhatakalpano pATha (1) jinapratimA kSetraH 286 ane teno rahasyArtha:- 257 sadupayoga:vizeSArtha + samAlocanA :-259 (2) jinamaMdira kSetra :- 286 vizeSa spaSTIkaraNa : 263 Avaka : 286 kutarkonI samAlocanA:- 269 sadupayoga - 287 muddA naM.-1 samAlocanAH 270 gRhamaMdira : 289 muddA naM.-2: samAlocanA: 27ra nirmAlya dravya :- 290 muddA naM.-3: (3) jinAgama kSetrasamAlocanA: 273-174 jJAnadravyaH 290 muddA naM.-4: samAlocanA: 275 Avaka : 291 muddA naM. - pa : jJAnadravyano upayoga : 291 285 286
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 dhArmika pAThazALAdhArmika zikSaNa khAtuM sadupayoga H 4-5 sAdhu-sAdhvI kSetra : 294 293 Avaka : sadupayoga 294 6-7 zrAvaka-zrAvikA kSetra : sadupayoga : 8. gurudravya : gurupUjana vagerenuM dravya - 295 296 gurudravya : pU.sAdhu-sAdhvIjInA kALadharma pachI teozrInA pArthivadehanA agnisaMskAra-aMtima yAtrA nimitte caDAvA 299 sadupayoga H 300 9. jinamaMdira sAdhAraNa : 300 300 297 52 sadupayoga H khAsa dhyAnamAM rAkhavAnI vAto : 10. sAdhAraNa dravya : udAharaNa : sadupayoga H aMjanazalAkA-pratiSThAjinabhakti mahotsavanA prasaMge navakArazI (sAdharmika vAtsalya) vagerenI bolI temaja nakarAno upayoga. 303 11. sarva sAdhAraNa khAtuM (zubhakhAtuM) : 304 12. sAtakSetra sAdhAraNa : 305 sAta kSetranI peTI/DabbA/ 302 302 302 303 gokhalA H 13. upAzraya-pauSadhazALA ArAdhanA bhavana : 14. AyaMbila tapa : sadupayoga H 15. dhAraNAM, uttarapAraNAM, pAraNAM, navakArazI khAtuM, pauSadhavALAone ekAsaNAM ane prabhAvanA vagere khAtuM. 16. nizrAkRta H 17. kAlakRta H 18. anukaMpA : 19. jIvadayA H 20. vyAja vagerenI Avaka: 21. Teksa (kara) vagerenA kharce H 22. jinabhakti mATe aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI saMghane samarpita karavAnA caDAvA (kezara caMdana khAtuM) : sadupayoga H 305 306 307 307 308 308 309 309 309 310 310 311 311 : 23. udyApana-ujamaNuM H 312 sadupayoga : 312 24. pUjArInA pagAra saMbaMdhI : 25. deva-devI saMbaMdhI 313 samaja : 313 (12) pariziSTa-1 : vi.saM. 1976
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 395 1990-2014 nA (20) pariziSTa-9: pUjya TharAvo 314 premasUridAdAnA (13) pariziSTa-2 : svapnadravya madhyastha saMgha uparanA devadravya ja che : agatyanA patranA nAme cAlatA patra vyavahAro 320 apapracArano khulAso 390 (14) pariziSTa-3: pU. paMnyAsa zrI (21) pariziSTa-10H vi.saM. caMdrazekhara vi. gaNivaranA 2044nA saMmelananA adhyakSazrI devadravya Adi aMgenA pU. AcArya zrI vijayavicAro rAmasUrIzvarajI ma. (15) pariziSTa-4H pU.A.bha. (DahelAvALA)no saMmelananI zrI.vi.jinendrasUrIzvarajI niSphaLatA aMgeno mahArAjAno agatyano hRdayadrAvaka patra khulAso 361] (22) pariziSTa-11 : vi.saM. (16) pariziSTa-5: dhArmika vahIvaTa 2044nA saMmelananI vicAra' pustakanI jANavA jevI hakIkato 398 azAstrIyatAne prakAzita | (23) pariziSTa-12 : pUjyakaratA be jAhera pravacanano vaDIlonA patro aMge sArAMza 367 khulAso : (17) pariziSTa-6H jaina dharmakSetra | (ra4) pariziSTa-13H zrI jaina vyavasthA A. bhuvanabhAnu zvetAMbara konpharansanA sUrIjInA praziSya muni devadravya aMge spaSTa TharAva jayasuMdaravi.nA vicAro 382 dhArmika hisAba tapAsaNI 411 (18) pariziSTa-7H svapnAnI (25) pariziSTa-14: jaina uchAmaNI zA mATe ? - saMsthAonA patro 413 lekhaka:-munizrI (26) pariziSTa-15: pU.A.bha.zrI ratnasuMdara vi. kailAsasAgarasUrIzvarajI (19) pariziSTa-8H sAta kSetranI ma.sA.nA Avaka ane sadvyayanI ziSya pU.A.zrI vyavasthA - kalyANasAgarasUrIzvarajI lekhakaH munizrI hema ma.sA.no dhArmika dravya : ratnavi.ma. 387 | devadravya-jJAnadravya aMgenI 400 - 384
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 mAnyatA :415. mAnyatA 431 (27) pariziSTa-16 : pU. upAdhyAya | (30) pariziSTa-19 : pU.A.bha.zrI zrI dharmasAgarajI gaNivaranI | kalyANasAgarasUrijI ma.sA.nI devadravyAdi saMbaMdhI "svapnadravya" aMge mAnyatA 420) mAnyatA. 436 (28) pariziSTa-17 : devadravya- (31) pariziSTa-20: pUjyapAda gurudravya-sAdhAraNa dravyano sAgarajI mahArAja zuM kahe mahimA ane tenA bhakSaNa 439 | (32) pariziSTa-21 : pU.A.zrI vinAzathI maLatA kavipAko kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ane pU. dharmasAgarajI gaNivara (29) pariziSTa-18 : pU.A.bha.zrI (pU. abhayasAgarajI ma.sA.nA kailAsasAgarasUrijI ma.sA.nA gurudeva)nI gurudravya ziSya pU.A.bha.zrI aMgenI mAnyatA 444 kalyANasAgarasUrijI ma.sA.nI | (33) pariziSTa-22H senapraznanuM gurupUjana-gurudravya ane devadravyAdi tenA viniyoga aMgenI aMge mArgadarzana 424 445
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyAsadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo prastuta vicAraNAnI AMzika rUparekhA pUrve "upoddhAtamAM jaNAvI che. ahIM prathama prakaraNamAM nIcenA krame vicAraNA karIzuM. >> zuddhadevadravyanI zAstra ane paraMparAne mAnya vyAkhyA... - zuddhadevadravyanI AvakanA sroto ane teno sadupayoga... - vizeSa saMyogomAM AyojAyelA vi.saM. 1976-1990 ane 2014nA zramaNa saMmelanonA sarvasaMmata TharAvo... - maryAdita evA vi.saM. 2044nA saMmelananA zAstraviruddha TharAvo ane enI samAlocanA... >> vi.saM. 2044'nA zAstraviruddha TharAvonA samarthanamAM lakhAyelA pustakonI vAtonI AMzika samAlocanA. devadravya' padano sAmAnya artha deva saMbaMdhI dravya thAya che. - zrIjinamUrti ane zrIjinamaMdiraH A be kSetro mATe prApta thayelI rakama mukhyapaNe devadravya saMbaMdhI kahevAya che. arthAtu zrIjinezvara paramAtmAnI bhakti svarUpe AvelA dravyane devadravya kahevAya che. (1) zrIjinamUrtidravyaH devadravyaH zAstrAnusArI paraMparA anusAra zrIjinamUrtinA nirmANa mATe AveluM dravya tathA zrIjinapratimAjInI bhakti mATe AveluM dravya zrIjinamUrtidravyaH devadravya kahevAya che. - sadupayoga: zrIjinamUrti dravya-devadravyano zAstrAnusArI paraMparA mujaba sadupayoga nIce mujaba thAya che -
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (1) zrIjinamUrti bharAvavA mATe (2) zrIjinamUrtino lepa karAvavA mATe (3) zrIjinamUrtinA cakSu, TIkA, tilaka AMgI banAvavAmAM (4) zrIjinamUrtinI jaDatarAdinI aMgaracanAdi karavAmAM (2) zrIjinamaMdira dravyaH devadravyaH zAstrAnusArI paraMparA anusAre nIce jaNAvelA AlaMbanothI prApta thatA dravyane zrIjinamaMdira dravya-devadravya kahevAya che. (1) paramAtmA samakSa mUkelA bhaMDAramAM samarpita thayela dravya-bhaMDAranI tamAma Avaka (2) paramAtmAnA pAMca kalyANakone anusarIne bolAtI uchAmaNI (3) svapna avataraNa-darzanAdinI tathA pAraNA saMbaMdhI uchAmaNI (4) zAMtisnAtra, siddhacakra pUjana, pratiSThA, aMjanazalAkA Adi mahotsavomAM jinabhakti saMbaMdhI tamAma uchAmaNIo (5) upadhAna pravezanA nakarAnI rakama (9) upadhAna-mAlAropaNanI uchAmaNI (7) tIrtha-mAlAropaNanI uchAmaNI (8) rathayAtrAdinI tamAma uchAmaNI (9) devadravyanA makAno, khetaro, bagIcAo vagerenI Avaka (10) devadravyanA vyAjanI Avaka (11) maMdiramAM paramAtmAne bheTa karelAM chatra, cAmara, bhaMDAra, pharanicara vagere (12) paramAtmAne dharelAM phaLa, naivedya, cokhA vagere (13) AratI-maMgaladIvAnI uchAmaNI ane thALImAM mUkAtA paisA (14) aSTaprakArI pUjA karavA vagerenI uchAmaNI
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 3 (15) ratha vagere paramAtmabhaktinA upakaraNono Avelo nakaro sadupayogaH (1) jinamaMdiranA nirmANamAM (2) jinamaMdirano jIrNoddhAra karavAmAM (3) jinapratimAjI bharAvavAmAM tathA lepa karAvavAmAM (4) jinapratimAjInAM AbhUSaNo banAvavAmAM (5) snAtra pUjA mATe trigaDuM vagere tathA ratha vagere banAvavAmAM (6) AkramaNa samaye jinamUrti-jinamaMdira AdinA rakSaNamAM. (7) Apa dharma samajIne devadravyanI rakama uparano TekSa vagere bharavAmAM. (noMdhaH jo ke, jinamaMdira saMbaMdhI A sarva kAryo zrAvake svadravyathI karavA joIe. tema chatAM zuddhadevadravyanA viniyoganA e sthAno hovAthI temAMthI paNa karI zakAya che.) pUrvanirdiSTa vyavasthAno itihAsaH pUrve jaNAvelI devadravyanI vyavasthA varSothI zrIsaMghamAM prasthApita thayelI hatI. temAM samayAMtare samayAMtare jyAre jyAre zAstrAnusArI paraMparAthI viruddha nirNayo-TharAvo karavAnI trAhita vyakti-saMgha dvArA peravI thatI hatI ane tenA yoge e zAstrAnusArI paraMparAthI cAlI AvelI devadravyanI Avaka-sadupayoganI vyavasthAmAM garabaDa UbhI thavAnA saMyogo pedA thatA hatA, tyAre tyAre pU. AcArya bhagavaMto-muni bhagavaMto dvArA bhegA maLIne teno pratikAra karavAmAM Avato hato ane suvihita paraMparAne surakSita-sunizcita banAvavAmAM AvatI hatI. vi.saM. 1976, 1990 ane 2014nAM munisaMmelananA TharAvo enI gavAhI pUre che. te saMmelanomAM thayelA TharAvone nihALavAthI pUrvanirdiSTa
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA suvihita vyavasthAnI ja surakSA thayelI jovA maLaze. (ahIM te te saMmelananA TharAvonI yAdI mUkIe chIe. samagra TharAva pariziSTa-1mAM mUkavAmAM Avela che. temAM zrItapAgacchanA kayA kayA pUjyonI sahIo che te ane bAkInI AnuSaMgika mAhitI jANavA maLaze.) (A) vi.saM. 1976nA munisaMmelanamAM devadravya aMge thayelA TharAvo H(1) zAstra (sAkSAt-anaMtara ane paraMparA rUpa zAstra) vinA koI paNa jAtanI siddhi thatI ja nathI. (2) jinezvara devanA sthApanA nikSepAne mAnanArane jinacaityanI, tenI pUjAnI, te mATe jarUrI upakaraNonI ane temAM khAmI na Ave te khAtara devadravyanI vRddhinI ane tenA saMrakSaNanI anivArya AvazyakatA che. (3) zAstrokta rItie devadravyanI vyAja vagere dvArA vRddhi ane rakSA karavI e zrAvakonuM mukhya kAryomAMnuM eka kArya che, are ! saMsArathI pAra utaravAno te eka mArga che. (4) jainathI paNa na thAya tevAM pApakAryomAM devadravyano vyaya thato nathI. (5) pAMca-sAta mukhya sthAno sivAyanAM sthaLoe devadravya ane sAdhAraNa dravya e ubhayanI eka sarakhI jarUrata che. (6) devadravyanI je je Avako makAnanA bhADA dvArAe, vyAja dvArAe, pUjA-AratI-maMgaladIvo vagere vagerenA caDhAvA dvArAe thatI hoya, te te rastAone baMdha karavAnuM phaLa zAstrakAro saMsAra paribhramaNa kahe che. (7) mAloghATana-paridhApanikAmocana ane pUMchanakaraNa vageremAM caDhAvAthI kArya karavAnI rIti seMkaDo varSa pahelAMthI cAlI AvatI zAstramAM kahelI che. devadravyanI vRddhi mATe ja mALA paheravI vagere kAryo vivekIoe karavAM joIe ema zAstrakAro kahe che ane tethI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1: zuddha devadravyanI vyAkhyA sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 5 ja te dravyane jinAjJApAlakothI to anya khAtAmAM laI javAya ja nahIM. (8) bolIo kusaMpa nivAravA mATe kalpelI nathI paNa zAstrokta che. (B) vi.saM. 1990nA zramaNasaMmelanamAM devadravya aMge thayelA TharAvoH- devadravyaH - (TharAva-2) (1) devadravya jinacaitya tathA jinamUrti sivAya bIjA koIpaNa kSetramAM na vaparAya. (2) prabhunA maMdiramAM ke bahAra game te ThekANe prabhunA nimitte je je bolI bolAya te saghaLuM devadravya kahevAya. (3) upadhAna saMbaMdhI mALA AdikanI upaja devadravyamAM laI javI yogya jaNAya che. zrAvakoe potAnA dravyathI prabhunI pUjA vagereno lAbha levo ja joIe. paraMtu koI sthaLe anya sAmagrInA abhAve prabhunI pUjA AdimAM vAMdho Avato jaNAya to devadravyamAMthI prabhunI pUjA Adino prabaMdha karI levo paraMtu prabhunI pUjA Adi to jarUra thavI ja joIe. (5) tIrtha ane maMdironA vahIvaTadAroe tIrtha ane maMdira saMbaMdhI kArya mATe jarUrI milkata rAkhI bAkInI milkatamAMthI tIrthoddhAra ane jIrNoddhAra tathA navIna maMdiro mATe yogya madada ApavI joIe, ema munisaMmelana bhalAmaNa kare che. (C) vi.saM. 2014nA zramaNa saMmelananA devadravya aMgenA TharAvoH (vi.saM. 2014 sana 1957nA cAturmAsamAM zrIrAjanagara (amadAvAda) rahelA zrIzramaNa saMghe DelAnA upAzraye bhegA thaI sAta kSetrAdi dhArmika vyavasthAnuM zAstro ane paraMparAnA AdhAre digdarzana
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ da nakkI karyuM tenI nakala.) - : devadravya H (1) jinapratimA, (2) jaina derAsara devadravyanI vyAkhyA : dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA prabhunA maMdiramAM ke maMdira bahAra game te ThekANe prabhunA pAMca kalyANakAdi nimitte tathA mALA paridhApanAdi devadravya vRddhinA kAryathI Avela tathA gRhasthoe svecchAe samarpaNa karela ityAdi devadravya kahevAya che. traNa zramaNa saMmelananA TharAvono niSkarSa : - pUrvokta cAre TharAvomAM devadravyanI vyAkhyA spaSTa karavAmAM AvI che. tathA zAstrAnusAre tenI rakSA-vRddhi karavA aMgenI gaMbhIratAciMtA spaSTa jaNAya che. taduparAMta, jyAM jyAM e vyavasthA ajJAnAdinA kA2Ne jokhamAI che, tyAM tyAM zAstrAnusA2I paraMparA anusAre e vyavasthAne sunizcita karavAnuM TharAvyuM che. - saM. 1976nA zramaNa saMmelane prathama TharAvamAM spaSTa jaNAvyuM che ke, koIpaNa viSayamAM (dharmadravyanI vyavasthAmAM ke vidhi-niSedhanI vyavasthAmAM) sAkSAt zAstra ane zAstrAnusArI paraMparA ja pramANabhUta che ane e be dvArA ja koIpaNa viSayamAM vihitatA-avizcitatA sunizcita thAya che. - ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, saM. 1976'nA zramaNa saMmelananA ATha TharAvo (ke je pUrve jaNAvyA che, te sarve TharAvo) pAchaLa ApelA pariziSTamAM sahI karanArA pUjya AcArya bhagavaMto Adi dvArA sarvasaMmatithI karAyA che ane zAstrAnusArI suvihita paraMparAne saMpUrNapaNe sApekSa che. Ama chatAM e TharAvo paikInA bIjA TharAvanI sAthe pU.A.bha.zrI.vi. rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnuM nAma joDIne teozrInA 'vicAra samIkSA' pustakamAM chapAyelA e TharAvane AgaLa karIne "teo
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1: zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 7 muni avasthAmAM devadravyathI paNa jinapUjAnI sAmagrI lAvI zakAya ane te mATe devadravyanI vRdvi-rakSA karavAnI mAnyatA dharAvatA hatA." Avo eka cokkasa varga (ke je niSphaLa ane amAnya saM. 2044'nA saMmelananA sUtradhAro paikIno eka varga che, te varga) dvArA bharapUra apapracAra thAya che. temanA apapracArano javAba anekavAra ApI devAmAM Avyo che. chatAM paNa teo apapracAra karavAnuM baMdha karatA nathI, te temanA kUTaprayatnane AgaLa upara khullo karavAmAM Avaze. -ahIM ullekhanIya che ke, bIjA TharAvamAM kayAMye zrAvakonI svakartavyarUpe karavAnI jinapUjAnI sAmagrI mATe devadravyanI vRddhi-rakSA karavAnI vAta karavAmAM AvI nathI. vaLI, e ATha TharAvo je zramaNa saMmelane carcAvicAraNAnA aMte prasiddha karyA hatA, tenA sUtradhAra mAtra pU.A.bha.zrI vi. rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA nahotA. paraMtu pU.A.bha.zrI vi. kamalasUrIzvarajI mahArAjA Adi AcArya bhagavaMto hatA. te vakhate to pU.mu.rAmavijayajIno paryAya mAtra sAta varSano hato. teo e saMmelanamAM hAjara hatA ane mukhya kamiTImAM paNa hatA ane e AThe TharAvo emane jIvanabhara mAnyaja rahyA hatA tathA ene makkamapaNe vaLagI rahIne ja prarUpaNA karatA hatA. e TharAvamAM adhyAhAra rAkhelI vAtono ane vicAra samIkSA nAmanA potAnA pustakamAM enI noMdha karanArA mahApuruSanA samagra vyaktitva tathA emane jIvanabhara prarUpelI zAstra sApekSa mAnyatAone najara aMdAja karIne manaphAvato pracAra karavo e kUTaprayAsa che ane AtmArthI jIvo mATe e taddana anucita che. A aMge vizeSa vicAraNA AgaLa karIzuM. vItarAga devanA nimitte prApta thatuM dravya be prakAranuM hoya che. (1) devanI pUjA-bhakti svarUpe AveluM dravya, ke jemAM vItarAga deva samakSa mUkelA bhaMDAranI Avaka ane prabhubhakti nimite bolAtI, aMjanazalAkA, svapna-pAraNA, AratI-maMgaladIvo AdinI uchAmaNInI Avakano samAveza thAya che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (2) vItarAga devanI bhakti mATe zrAvakoe alaga rAkheluM ke zrIsaMghane ApeluM dravya. jema ke, amuka rUpiyA mArA kesara lAvavAmAM vAparajo, evI rIte prabhubhakti mATe ApelA dravyano samAveza AmAM thAya che. > AthI pUjA svarUpe AveluM dravya ane pUjA mATe AveluM dravya : A be vacce taphAvata che. - pUjA svarUpe AvelA devadravyano sadupayoga pUrve jaNAvyA mujaba jinamaMdirano jIrNoddhArAdi kAryomAM thAya che. 1990nA saMmelananA pAMcamA TharAvamAM A ja vAta jaNAvavAmAM AvI che ane pUjA mATe AvelA dravyano sadupayoga dAtAnI bhAvanA mujaba daherAsaranA koIpaNa kAryamAM thaI zake che. A viSayanI vizeSa vicAraNA AgaLa karIzuM. - vi.saM. 1976'nA zramaNa saMmelananA TharAva-2mAM baMne prakAranA devadravyanI vRddhi-rakSA karavAnuM pharamAvyuM che ane je "pUjA mATe jarUrI upakaraNonI vAta che, te bIjA prakAranA zrAvake ApelA devadravyamAMthI lAvavAnI vAta che. -vi.saM. 1976'nA zramaNa saMmelananA TharAva-ra mujaba zrIsaMghane mArgadarzana saMmelananA sUtradhAra pU.AcArya bhagavaMto Adi ApatA ja hatA ane cheka vi.saM. 2044 sudhI teozrInA ziSya-praziSya parivAra paNa te ja rIte mArgadarzana ApatA hatA. te AgaLa prakaraNa-4mAM jaNAvavAmAM AvelA (amuka lekhakazrIonA pustakamAMthI grahaNa karIne mUkelA) lekho uparathI khyAla AvI jaze. - taduparAMta, vi.saM. 1990nA zramaNa saMmelananA devadravya saMbaMdhI prathamanA cAra TharAvathI paNa e ja vAta phalita thAya che. AthI je vyaktinI je mAnyatA nathI, te temanA nAme pracArIne zrIsaMghamAM buddhibheda ubho karavo - bhrama ubho karavo te kAma sajjananuM to nathI ja. tathA e mahApuruSanA samagra vyaktitvane nihALatAM e vAta ja spaSTa bane
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 10 zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 9 che ke, teozrIe jIvanabhara mATe (1) prabhupUjA zrAvake svadravyathI ja karavI joIe ane (2) zrAvakonI madada mATe rAkhelA pUjArIno pagAra devadravyamAMthI na ja apAya, paraMtu zrAvakoe ja Apavo joIe. A be zAstrasiddha mAnyatAone pravacanamAM pharamAvatA hatA. teozrInA pravacanonA "prabhupUjA dravyathI ke devadravyathI ?" A pustakanuM avalokana karavAthI teozrInI mAnyatA spaSTa banI jaze. (tenA amuka aMzo AgaLa prakaraNa-4mAM ApavAmAM AvyA che.) >> bolI zAstrIya che - vi.saM. 1976, 1990 ane 2014nA zramaNa saMmelane bolIne zAstrIya TharAvI che ane te bolI devadravyanI vRddhi mATe prayojavAmAM AvI che, ema spaSTa zabdomAM noMdhyuM che. Ama chatAM vi.saM. 2044nI sAla pachInA dhArmika vahIvaTa vicAra' Adi pustakomAM (1) bolIne azAstrIya jaNAvI che. (2) bolI kusaMpa nivAravA ane jinAlayanA vahIvaTI kharcane pahoMcI vaLavA mATe prayojAyelI jaNAvela che. (3) bolInuM devadravya zuddha devadravya nathI, paNa kalpita devadravya che ane te daherAsaranA tamAma kAryomAM vAparI zakAya, ema jaNAvela che, (4) bolInI-uchAmaNInI pravRtti suvihita paraMparA nathI, ema paNa siddha karavAnI kozIza karavAmAM AvI che ane bolInA virodhI lekhone prasiddhi ApavAmAM AvI che - A sarve vAto asatya che, te pUrvanirdiSTa cAra saMmelananA TharAvo jovAthI phalita thAya che ane temAM thayelA tarko e sutarko nahIM paNa kutarko che ane zAstrasiddha vAtone toDanArA che, e paNa spaSTa bane che. Ama to pUrvanirdiSTa TharAvothI te pakSanA kutarkonI samAlocanA thaI ja jAya che ane evA kutarkothI bharelA pustako anAdeya - anAdaraNIya che, te paNa siddha thaI jAya che. chatAM paNa e kutarkono vyApa ane zrIsaMghomAM bhramaNAo ubhI karavAnA thayelA prayatnone dhyAnamAM rAkhIne zrIsaMghane satyathI vAkepha karavA mATe e
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA tamAma kutarkonI zAstra ane paraMparA dvArA vistRta samAlocanA AgaLa karavAmAM Avaze. + AthI phalita thAya che ke - bolIthI Adezo ApavA e zAstrIya che. - - bolI-uchAmaNI dvArA devadravyanI vRddhi karavI e zAstravihita mArga che. jhabolInI zarUAta saMghamAM kusaMpa nivAravA ke jinAlayanA vahIvaTI kharcane pahoMcI vaLavA mATe thaI nathI, paraMtu devadravyanI vRddhi mATe karavAmAM AvI che ane e devadravyano sadupayoga jIrNoddhAra ane nUtana jinamaMdira AdimAM karavAnuM zAstrAnusArI paraMparA jaNAve che. vaLI, A viSayamAM thayelA pU. AcArya bhagavaMto AdinA patravyavahAro jovAthI e vAta spaSTa bane che. e patravyavahAro pU.A.bha.zrI vi. kanakacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA dvArA saMpAdita "svapnadravya devadravya ja che." nAmanI pustikAmAM saMgrahita karavAmAM AvyA che. temAMthI amuka patronuM ahIM pariziSTa-2mAM saMkalana karavAmAM AvyuM che. prabhupUjA svadravyathI jaH - vi.saM. 1990nA zramaNa saMmelane zrAvakone prabhupUjA svadravyathI karavAnuM jaNAvyuM che. tyAM "ja" kAra mUkIne "svadravyathI ja jinapUjAnA mArga upara bhAra mUkyo che ane devadravyathI jinapUjA karavAno niSedha karyo che tathA zrAddhavidhi Adi graMthomAM jaNAvelI jinapUjAnI vidhino mArga ja spaSTa karyo che. e TharAvamAM mAtra sAmagrIno abhAva hoya tevA azakta sthaLoe ja bhagavAna apUjana rahe te mATe devadravyathI pUjA karavAnuM jaNAvyuM che. temAM bhagavAna apUja na rahevA joIe e agatyanI zAstrasiddha vAta upara bhAra mUkavAmAM Avyo che. zakti-sAmagrInA abhAvamAM evI sthitinuM nirmANa
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 11 thAya tyAre devadravyathI paNa prabhupUjA karIne e zAstrasiddha vidhinuM pAlana karavAnuM pharamAvyuM che. - ahIM yAda rAkhavuM ke, (1) vi.saM. 1990nA saMmelane zaktisAmagrInA abhAvavALA sthaLe prabhu apUja na rahe e mATe devadravyathI prabhupUjA karavAnuM jaNAvyuM che, paraMtu zakti-saMpanna evA bhAvanAhIna zrAvakone paNa potAnuM pUjAnuM kartavya devadravyathI karavAnuM jaNAvyuM nathI. (2) 1990nA saMmelane devadravyathI prabhupUjAno mArga khullo karyo nathI, paraMtu prabhu apUja na rahe te mATe zakti-sAmagrInA abhAvavALA sthaLa aMge "devadravyathI pUjA karavAno apavAdika mArga batAvyo che. (3) apavAdanA sthaLe ja apavAdanuM sevana hoya. te sivAya apavAdanuM sevana na hoya ane apavAdanI jarUra na hoya tyAM utsarganuM sevana karavAne badale apavAdanuM sevana karavAmAM Ave to prAyazcittanA bhAgI banAya che. AthI tevA prakAranI paristhiti vinA ane AgaLa jaNAvela zrAddhavidhi Adi graMthonI RddhimAna-madhyama-nirdhana zrAvaka mATenI jinapUjA aMgenI vidhinuM ullaMghana karIne koIpaNa vyakti devadravyathI prabhupUjA kare to te prAyazcittano bhAgI banyA vinA raheto nathI. - ahIM ullekhanIya che ke, koI zrAvaka devadravyathI pUjA kare, to tene keTaluM prAyazcitta Ave ? evuM koIne pUchavuM e asthAne che. anucita che. kAraNa ke, prAyazcitta keTaluM ApavuM te gItArtha-prAyazcitta dAtAno viSaya che. teozrI dravya-kSetra-kAla-bhAvAdine vicArIne prAyazcitta Ape tathA prAyazcitta keTaluM Ave ? e jAheramAM carcavAno viSaya paNa nathI. e to gItArthane AdhIna hoya che. - "zrAvake jinapUjA svadravyathI ja karavI joIe' A viSaya ekadama spaSTa che. chatAM paNa temAM aneka kutarko thayA kare che. "dhArmika vahIvaTa vicAra" Adi pustakomAM aneka kutarko karIne 1990'nA saMmelananA sUtradhAra pU.AcArya bhagavaMto dvArA thayelA TharAvo sAme
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jabarajasta paDakAra Ubho karavAmAM Avyo che ane zrIsaMghane geramArge do2vAno prayatna thayo che. AthI te kutarkonI paNa vistArathI samAlocanA AgaLa prakaraNa-4mAM karavAmAM Avaze. 12 (i) - 1990'nA zramaNa saMmelananA TharAvono niSkarSa e che ke - devadravya jinamaMdira-jinamUrti : A be kSetra sivAyanA anya kSetromAM vaparAya nahIM. (ii) prabhunA maMdiramAM ke bahAra prabhunI bhakti nimitte bolAtI bolI e saghaLuM devadravya che. te devadravya jIrNodvArAdimAM vAparI zakAya tevuM zuddha (vyApakapaNe jainasaMghamAM prasiddha) devadravya che. paraMtu te kalpita devadravya nathI. (kalpita devadravyanI vyAkhyA AgaLa karavAmAM Avaze.) (iii) upadhAna saMbaMdhI mALa vagerenI upaja devadravyamAM laI javI yogya jaNAya che. (iv) zrAvakoe prabhupUjA svadravyathI ja karavI joIe. (v) dareka saMghoe devadravyanI rakamane potAnA jinamaMdiranA zAstrAnusArI paraMparAthI siddha jIrNodvArAdi kAryomAM yojavI ane tema chatAM je 2kama vadhe tene anya sthaLe tIrthodvAra-jIrNodvAra-navIna maMdiro mATe phALavIne lAbha levo joIe. (vi) 1990nA saMmelane bolInI Avakane kalpita devadravya tarIke jaNAvIne teno upayoga derAsaranA sarva kAryomAM karavA jaNAvyo nathI. paraMtu bolInI rakamane zuddhadevadravya tarIke gaNIne teno sadupayoga jIrNoddhAra ane nUtanacaityanA nirmANamAM karavAno kahyo che. (vii) ahIM agatyanI eka vAta noMdhavI jarUrI che ke, vi.saM. 1990nA saMmelane azaktasthaLoe pUjAnI sAmagrInA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 13 abhAvamAM bhagavAna apUja na rahe te mATe devadravyathI pUjA karavAnuM jaNAvyuM che. jo devadravyathI pUjAnI sAmagrI lAvIne aSTaprakArI pUjA karavAno rAjamArga hota to koIpaNa sthaLe pUjAnI sAmagrIno abhAva' hovAnI paristhiti ubhI ja na thAta ane to (AjanA mahAtmAonA vaDIlo) 1990nA saMmelanamAM "bhagavAna apUja na rahe te mATe azakta sthaLoe sAmagrInA abhAvamAM devadravyathI paNa pUjA karavI joIe" Avo TharAva na karata, paraMtu evo TharAva karata ke, devadravyamAMthI sau pUjA karI zake che." - 1990nA saMmelanamAM pUjyoe evo TharAva nathI karyo. te ja batAve che ke, jinapUjAnuM karttavya saue yathAzakti potAnA svadravyathI ja karavAnuM che. taduparAMta, vi.saM. 1990nA saMmelanano devadravya viSayaka cotho TharAva sukhI ke garIbone AzrayIne nathI. paraMtu azakta sthaLoe sAmagrInA abhAvamAM bhagavAna apUja na rahe te vidhinuM mahattva rAkhavA mATe che. - pUrvanirdiSTa 1976'nA saMmelananA TharAvono niSkarSa e che ke, (i) zAstra vinA koI jAtanI siddhi nathI, mATe dareka nirNayane zAstrano AdhAra joIe ane nirNaya karanAranA mAthe te AdhAra ApavAnI javAbadArI che. (ii) devadravyanI vRddhi ane rakSA karavI e zrAvakonuM kartavya che. tethI potAnA pUjAnA kartavya mATe svadravyane badale devadravyano upayoga kare to devadravyanI hAni thAya, tenA yoge te vRddhi ane rakSAnuM kartavya cUke che ema kahevAya. (iii) 1976'nA saMmelane devadravya ane sAdhAraNa dravya, ema baMnenI jarUrIyAta darzAvI che, paraMtu devadravyane jinabhakti sAdhAraNa ke devakuM sAdhAraNa banAvavAnI vAta nathI karI. (iv) mAloATana vagerenA caDhAvA zAstrIya che, te devadravyanI vRddhi mATe ja che ane tene bIjA khAtAmAM (daherAsara sAdhAraNa ke
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA | sarvasAdhAraNamAM) laI javAya nahIM. ) devadravyanI caDhAvA vagerethI prApta thatI Avaka baMdha karAve to saMsAra paribhramaNanuM phaLa batAvyuM che. (i) bolIo kalpelI nathI, paNa zAstrIya che. - ahIM yAda rAkhavuM ke, vi.saM. 1976nA saMmelananA TharAvonA ghaDavaiyA gItArtho hatA ane saMbodhaprakaraNa vagere graMthonA jJAtA hatA. temanA lakhANamAMthI-TharAvomAMthI potAnI kalpanAnA baLe phAvato artha kADhavAno duSkrayatna karavo, te lezamAtra ucita nathI. * kamanasIba ghaTanAH - ahIM ullekhanIya che ke, vi.saM. 2044 sudhI zAstrAdhAre ane vizeSa paristhitimAM nirmANa pAmelA vi.saM. 1976, 1990 ane 2014nA zramaNa saMmelananA TharAvonA AdhAre devadravya viSayaka vyavasthA sakala saMghamAM suvyavasthita-sunizcita svarUpe cAlatI hatI. paraMtu vi.saM. 2044mAM thayelA maryAdita-anadhikRta saMmelananA anadhikRta TharAvoe e zAstrAnusArI paraMparAno nAza karavAno anucita prayatna karyo che. 0 vi.saM. 2044'nA saMmelananA zAstraviruddha TharAvoH vi.saM. 2044'nA saMmelananA prastuta carcAmAM ullekhanIya 22 paikInA AtmaghAtaka-zAstrAnusArI paraMparAnAzaka mahattvanA cAra TharAvo ane enI samAlocanA ahIM prastuta karIe che. te nIce mujaba che - nirNaya - 13: devadravya-vyavasthAH svadravyathI sarva prakAranI jina bhakti karI zakatA zakti saMpana saMghe tevI bhAvanAthI paNa saMpana rahevuM joIe. paNa te jo bhAvanA saMpanna na thAya to nIcenA vidhAna pramANe vartavuM. pUjyapAda AcArya zrI haribhadra sUrIzvarajI mahArAje, "saMbodha prakaraNa" graMthamAM, devadravyanA traNa vibhAga pADyA che. 1. pUjAdravya, 2. nirmAlya dravya, 3. kalpita dravya,
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 15 (1) pUjAdravya : pUjA mATe AveluM dravya te pUjAdravya. te jinezvara bhagavAnanI mUrtinI bhaktimAM vaparAya che. (2) nirmAlya dravya : caDhAveluM ke dhareluM dravya te nirmAlya dravya. te dravya bhagavAnanI aMgapUjAmAM upayogI banatuM nathI. paraMtu alaMkArAdinA upayogamAM levAya che ane maMdiranA kAmamAM paNa upayogI bane che. (3) kalpita dravya : judA judA kALe jarUriyAta vagere vicArI gItArthoe caDhAvAnI (bolInI) zarUAta karI, te bolI AdithI AveluM dravya te kalpita dravya. jema ke pUjAnA caDhAvA, svapna vagerenI bolI, pAMca kalyANakonI bolI, upadhAnanI mALanA caDhAvA temaja teoe samarpita karela vagere vagere. e kalpita dravya, bhagavAnanI pUjAnA dravyo, maMdira mATe rAkhelA mANasonA pagAra, jIrNoddhAra, navAM maMdiro vagerenI racanA temaja maMdiranA vahIvaTI kharca vagere dareka kAryomAM vAparI zakAya che. nirNaya - 13 : samAlocanA : A nirNayamAM pahelA peregrAphamAM 'te jo bhAvanA saMpanna na thAya to nIcenA vidhAna mujaba vartavuM' ema je jaNAvyuM che, te zAstraviruddha che. - ahIM yAda rAkhavAnuM che ke, zrAddhadinakRtya Adi graMthonA AdhAre to je bhAvanA saMpanna na hoya, te paNa jema devadravyamAMthI pUjA karI na zake, tema je zakti saMpanna na hoya te paNa devadravyamAMthI pUjA na karI zake. dareka kakSAnA zrAvaka mATe zAstromAM jinapUjAnI je vidhi batAvI che, te mujaba ja tene anusaravAnuM che. koIpaNa graMthamAM zaktihIna ke bhAvanAhInane devadravyamAMthI pUjA karavAnuM vidhAna ja karavAmAM AvyuM nathI. - zrAvakane svakartavyarUpe karavAnI jinapUjA mATe devadravya vAparavAno koI adhikAra nathI ane e rIte zrAvakane pote karavAnI pUjAmAM devadravya vAparavAnI chUTa ApavAno paNa zramaNasaMghane adhikAra nathI. -- zrAddhavidhi Adi graMthomAM (1) 'vevavRddhe vevapUjJApi svadravyauva
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA yathAza ivAya" - jinamaMdiramAM jinapUjA paNa svadravyathI ja yathAzakti karavI. (2) "pUnAM vItaranAM vamavana'' - vItarAga paramAtmAnI pUjA potAnA vaibhava mujaba karavI. (3) "vimavAnu nyUjhanam" - vaibhavane anusAre pUjana karavuM. (4) yAtrAmam - jevI Avaka hoya te mujaba (pUjA karavI). (5) "nivavApurAvo"- potAnA vaibhavane anurUpa (pUjA karavI). (6) "vizavatvanusAre nimani: varyA '' potAnI zakti mujaba jinabhakti karavI. A rIte "svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM jaNAvyuM che. A sarve pAThonuM arthasahita saMkalana ane tenI vicAraNA prakaraNa-4mAM karI che. - jyAre bhagavAna apUja rahe tevI sthiti hoya tyAre bhagavAnanI pUjA mATe jarUra paDe to devadravyano upayoga karI - karAvI zakAya. bAkI bhagavAna apUja rahe tevI sthitimAM na hoya ane zrAvakasaMghane potAne pUjA karavAnuM mana hoya e mATe te zakti vagaranA hoya ke zakti chatAM bhAvanA vagaranA hoya, e baMnemAMthI koIne paNa devadravyamAMthI pUjA karavAno adhikAra nathI. - vi. saM. 1990 tathA vi. saM. 2014mAM bhagavAna apUja rahe tevI sthitimAM hoya, tyAre ja devadravyamAMthI bhagavAnanI pUjA vagerenI vyavasthA karavAnI zAstramaryAdAnusAra chUTa apAI che. jyAre vi.saM. 2044'nA A nirNaya dvArA te bhagavAna apUja rahe tevI sthitimAM na hoya, tyAre paNa mAtra jenI bhAvanA nathI tevA zaktisaMpanna saMghone paNa devadravyamAMthI pUjA karavAnI chUTa apAI che. je lezamAtra ucita nathI. - nirmAlya dravyanI vyAkhyAmAM saMbodha prakaraNanI je gAthAone AdhAre A TharAva karAyo che, tene anurUpa artha nathI karAyo. - tyAM akSata vagerenA vecANathI Avela dravyane nirmAlya dravya jaNAvyuM che. jyAre A nirNayamAM akSata vagerenA vecANanI vAta uDAvI devAmAM AvI che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1: zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 17 - kalpita dravyanI vyAkhyA sarvathA kalpita che. kalpita dravyanI vyAkhyA rajU karatI gAthAmAM pUrvokta TharAvamAM jaNAvelI vAtanI gaMdha paNa jovA maLatI nathI. e gAthAmAM gItArthonuM nAma ke nirdeza suddhAM nathI. - vaLI, A TharAvamAM saMbodha prakaraNamAM ApelI kalpita devadravyanI vyAkhyA mATenI gAthAmAM darzAvela zrImaMta gRhastho ke maMdira baMdhAvanAra gRhasthone mULamAMthI ja uDAvI devAmAM AvyA che. devadravyanA traNa prakAranuM varNana karatI gAthAo ane tenA artho prakaraNa-2mAM ApelA che. - A TharAvamAM svapnAdikanI bolIono kalpita dravyamAM samAveza karyo che, te saMbodha prakaraNa ke bIjA koI paNa graMtha sAthe tathA vi.saM. 1976 AdinA zramaNa saMmelanonA TharAvo sAthe saMgata thaI zake tema nathI. vadhumAM kalpita dravyanI vyAkhyAmAM chellI lAInamAM lakhyuM che ke "teoe samarpita karela" to ahIM "teoe" ema je lakhyuM che, temAM 'teo tarIke kone grahaNa karavA mAMge che ? te spaSTapaNe jaNAvavuM jarUrI hatuM. - chelle chelle je "vagere vagere" lakhyuM che, to A "vagere vagerethI zuM samajavuM te spaSTa nathI karyuM. - A nirNayanA chellA peregrAphamAM bhagavAnanAM pUjAnAM dravyo Adi je je kAryo mATe kalpita dravyano upayoga karavAnuM jaNAvyuM che, te te kAryomAM atre je bolI vagerenA dhanano kalpita dravyamAM samAveza karAyo che, te bolI vagerenA dhanano kadApi upayoga thaI zake nahi. kAraNa ke, zAstra ane paraMparAno emAM virodha che. - zrAvake je pUjA vagere kAryo karavAnAM che, te potAnI zakti mujaba potAnAM dravyathI ja karavAnAM che, te mATe kadI paNa koIpaNa prakAranAM devadravyano upayoga thaI zake nahi ane zrAvake karavAnI pUjA mATe je je pUjAnAM dravyo vagere Avazyaka hoya te koIpaNa prakAranAM devadravyamAMthI lAvI zakAya nahi.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA - A badho vicAra karatAM A devadravyano TharAva zAstrathI, paraMparAthI ane vi.saM. 1976, 1990 ane 2014nA zramaNasaMmelananA nirNayothI bilakula viruddha jAya che. - A nirNaya varSothI cAlI AvatI jinabiMba tathA jinamaMdira vagere sAta kSetranI vyavasthAne moTuM nukasAna pahoMcADanAro che. - ahIM eka agatyanI vAta ullekhanIya che ke, devadravyanI upajanA mArgo ane tenA vAparavAnA sthAno dharma zAstramAM vyavasthita rIte darzAvyAM che. ene lakSyamAM rAkhIne vi.saM. 1976mAM khaMbhAtamAM maLela zramaNasaMmelane tathA 1990mAM amadAvAdamAM maLela samagra zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMghanAM zramaNasaMmelane sarvAnumate nirNayo karelA che. tathAvi. saM. 2014mAM amadAvAdamAM maLela je.mU.pU. tapagacchanA AcAryoe je nirNayo karyA hatA, te bahAra rahelA tapagacchanA AcAryonA salAha, sUcana, abhiprAya, saMmati meLavavA pUrvaka karelA che. AthI A traNe ya saMmelananAM nirNayo zAstrAnusArI tathA sarvasamaMta hoI temAM vyaktigata rIte koI pakSane koI paNa rIte pheraphAra karavAno adhikAra nathI. - A saMmelanamAM devadravya vyavasthA mATe je nirNaya levAyo che, te vi.saM. 1976, 1990 ane 2014nA nirNayone tathA zAstrane anurUpa to nathI paNa tenAthI viparIta koTino nirNaya che. jeno khyAla vi.saM. 1976, 1990 ane 2014nA nirNayo sAthe A vi.saM. 2044nA nirNayane sarakhAvatAM sArI rIte AvI zake che. - A nirNayamAM je saMbodha prakaraNanA nAme devadravyanA traNa vibhAga pADIne kalpita devadravyanI je vyAkhyA ApI che, te vyAkhyA lezamAtra ucita nathI. bolInA dravyane kalpita devadravya gaNavuM evuM e gAthAmAM kyAMya jaNAvyuM ja nathI. - taduparAMta, je kAryo sAdhAraNa ke derAsara sAdhAraNamAMthI Aja
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 19 sudhI karAtAM hatAM, temAM A devadravyano upayoga karavAnuM TharAvI devadravyane derAsara sAdhAraNamAM laI javAnuM ahitakara pagaluM bharavAmAM AvyuM che. je sarvathA anadhikRta paNa che. - pUjAnA dravyonI kharIdI, pUjArIno pagAra, vahIvaTI kharca vagere kAryo zrAvakoe pote karavAnAM che. chevaTe te zaktinA abhAve na bane to sAdhAraNamAMthI karavAnAM che. paNa devadravyamAMthI thaI zake nahi. tema chatAM bolInA dravyane kalpita devadravya TharAvI teno upayoga je rIte karavAno sUcavAyo che, tenAthI devadravyano khUba ja jhaDapI durupayoga ane pariNAme nAza thaze. - devadravyano nAza thavAthI te devadravyathI je jIrNoddhAra vagerenAM kAryo cAle che, tene khUba ja moTo phaTako paDaze. pariNAme maMdiro, tIrtho asalAmata banaze ane enA upara kALanI asara khUba ja jhaDapI banaze. - Aja sudhI je maMdiro, tIrtho jaLavAI rahyAM che, te devadravyane AbhArI che. "devadravya vadhAre che" evI je sata pracArAI rahI che, te sadaMtara jUThI che. - devadravyanI jeTalI jarUra che, tenA pramANamAM devadravya ghaNuM ochuM che. - A zabdo ANaMdajI kalyANajInI peDhInA pramukha sva. kasturabhAI lAlabhAIe te samaye uccAryA hatA. (khAsa bhalAmaNa - vAcakone khAsa bhalAmaNa che ke, pUrve jaNAvelA 1976, 1990 ane 2014nA TharAvo ane ahIM samAlocanAmAM jaNAvelI zAstrAnusArI vigato tathA pariziSTa-1mAM vi.saM. 1976 Adi traNe TharAvonI sahIo sAthenI saMpUrNa vigata jovI. te jotAM spaSTa thaI jaze ke, 2044'nA saMmelananA TharAvo zAstrAnusArI nathI.) - 1976-1990-2014mAM zramaNa saMmelanoe karelA TharAvo vAcyAM pachI have vi.saM. 2044nA zramaNasaMmelanano nirNaya vAMcavAthI
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA khyAla Avaze ke A saMmelane kevo khoTo nirNaya lIdho che. AthI A nirNaya dvArA bolInA dravyane kalpita dravya TharAvI teno je rIte upayoga karavAno nirNaya karAyo che, te sarvathA anucita che. - ahIM ullekhanIya che ke, vi.saM. 1990 ane vi.saM. 2014nA zramaNa saMmelananA nirNayone anusarIne pU.upAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNIvaryazrIe potAnA "dharmadravya-vyavasthA" (vi.saM. 2022) pustakamAM sAtakSetranuM vivaraNa karyuM che. temAM je rIte vyavasthA batAvI che, tenAthI paNa vi.saM. 2044nA TharAva-13 ane tenA samarthanamAM lakhAyelA pustako khoTA che, te siddha thAya che, te teozrInA pustakanuM lakhANa jovAthI khyAlamAM Avaze. te lakhANa ame pariziSTa-16mAM Apela che. ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, vi.saM. 2044 sudhI tamAma saMghomAM "dharmadravya-vyavasthA" pustakamAM varNavelI vyavasthA mujaba ja dharmadravyanI vyavasthA cAlatI hatI. - pUjAnA caDhAvA, svapnanI bolI vagerenuM dravya; pUjAnAM dravyo lAvavAmAM, maMdira mATe rAkhelA mANasonA pagAra temaja maMdiranAM vahIvaTI kharcamAM, zrAvakone pUjA karavA mATe vaparAya nahi. te to sAdhAraNamAMthI vAparavAnuM che. uparokta vimarzathI vi.saM. 2044nA maryAdita munisaMmelane lIdhelo devadravya viSayaka nirNaya keTalo anadhikRta che ane nukasAnakAraka che te samajI zakAya tevuM che ane A TharAvanA samarthanamAM lakhAyelA dhArmika vahIvaTa vicAra' vagere pustakonI vAto paNa zAstra ane paraMparAthI viruddha che, te samajI zakAya che. - A TharAvanI vistRta samAlocanA A pustakanA prakaraNa-2thI 7mAM karavAmAM AvI che. nirNaya - 14: gurudravya-vyavasthA : gurupUjananuM dravya zAstrAdhAre zrAvaka saMgha, jIrNoddhAra tathA gurunA bAhya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1H zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 21 paribhogarUpe sAdhu-sAdhvIne bhaNAvavAnA tathA vaidyArirUpa kAryo ane DoLI vagere rUpa taiyAvaccanA kAryomAM laI jaI zake che. guru mahArAjanA pUjana mATe bolAyelI, gurune kAMbaLI vagere vahorAvAnI bolI temaja dIkSA mATenAM upakaraNonI bolI, A badhAnuM je dhana Ave te, tathA padapradAna nimitte bolAyela kAMbaLI Adi upakaraNo mATenI bolInuM dhana, zAstrasApekSa vartamAna dravya-kSetra-kALa-bhAva joI zramaNa saMgha guruvaiyAvaccamAM laI javAnuM TharAve che. paraMtu dIkSA tathA padapradAna-prasaMge pothI, navakAravALI, maMtra paTa, maMtrapothInI bolInuM dhana jJAna dravyamAM laI javAnuM TharAvavAmAM Ave che. nirNaya - 14: samAlocanA: - A nirNayanA pahelA peregrAphamAM gurupUjananuM dravya gurunA bAhya paribhogamAM laI javAnuM jaNAvyuM che ane te mATe zAstrano AdhAra che ema jaNAvyuM che. vAstavamAM tevo koI zAstrAdhAra che ja nahi. - bIjA peregrAphamAM gurupUjana bolI vagerenuM dravya gurunI dareka prakAranI vaiyAvaccamAM jAya evA bhAvanuM jaNAvyuM che, to evo bheda zAnA AdhAre pADyo? - vAstavamAM gurudravya, te gurupUjana dvArA AvyuM hoya ke gurupUjana kAmaLI vagere saMyamopakaraNa vahorAvavAM vagere gurubhakti nimitte bolAyelI koI paNa prakAranI bolI vagere dvArA AvyuM hoya, te badhuM ja dravyasaptatikA vagere zAstronA AdhAre jIrNoddhAra tathA nUtana maMdira nirmANa vagere devadravya khAtAmAM ja jAya ane Aja sudhI tevI ja suvihita paraMparA hatI. teno A nirNayathI spaSTa bhaMga karavAmAM Avyo che. - gurupUjana vagerenuM dravya vaiyAvaccamAM laI javA mATe teo zrAddhajitakalpanA pAThano upayoga karI teno je rIte artha kare che, te artha dharmasaMgraha, dravyasaptatikA vagere graMthonAM vidhAnano apalApa kare tevo che. alaga-alaga graMthakAro paraspara viruddha lakhe nahIM, te ahIM dhyAna rAkhavAnI jarUra che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA - A nirNayathI munivaronuM pAMcamuM mahAvrata dUSita banavAno pUro saMbhava che. jenA yoge zramaNasaMghamAM aneka prakAranI zithilatAne mokaLuM medAna maLaze. 22 - gurupUjanAdi gurudravyane devadravyamAM laI javAnI paraMparAne ekadama yogya jaNAvyA pachI A bhayasthAna khuda dhArmika vahIvaTa vicAra'nA lekhakazrIe vi.saM. 2044nA saMmelananA 9 mAsa pUrvenA patramAM ja eka mahAtmAne jaNAvela che. te patra pariziSTa-4mAM Apela che. ahIM nIce paNa ApIe chIe. paM. candrazekhara vi. taraphathI vinayAdi guNAlaMkRta munivarya hitaprajJa vijaya ma.sA., anuvaMdanA. sukhasAtAmAM hazo. vi.saM. 2043 bhA.va. 1 vi. jaNAvavAnuM ke gurupUjananA paisA devadravyamAM ja laI javA evI paraMparA che. mATe devadravyamAM ja laI javA joIe. tathA jo te paisA munionI vaiyAvaccamAM levAmAM Ave to munione te paisA upara potAnA paisA che e rIte Asakti thavAnI zakyatA che mATe A paraMparA atyaMta yathAyogya jaNAya che te jANazo. eja da. jinasuMdara vi. caMdrazekhara vi.nA anuvaMdanA -vi.saM. 2044nA saMmelananA pUrvokta TharAva mujaba gurupUjanAdinuM gurudravya jo vaiyAvaccamAM laI javAmAM Ave to dravyasaRtikA graMthAnusAre jIrNodvArAdirUpa devadravyamAM javA yogya e guradravyano zramaNasaMgha bhakSaka
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 23 banaze. pariNAme devadravyanA bhakSaNathI paralokamAM UbhA thatA bhAvi anarthono bhoga zramaNasaMgha banaze ane emAM sahAyaka thavAnA kAraNe zrAvakasaMgha paNa tevA ja anarthono bhoga banaze. - pU. upAdhyAya zrIdharmasAgarajI gaNivaryazrInI dharmadravya-vyavasthA' pustakamAM paNa tAdeza gurudravyane "devadravya jIrNoddhAra khAtAmAM A paisA jAya te saMgata che" ema kahIne tene vaiyAvacca khAtAmAM laI javAno niSedha karyo che. e pustaka sarvasaMghamAM dharmadravyanI vyavasthA mATe mAnya che, te ahIM pharIthI yAda karAvIe chIe. vizeSa pariziSTa-16mAM jovuM. - ahIM eka khAsa vAta ullekhanIya che ke, saMmelananA uparokta TharAvamAM gurupUjananI rakamane vaiyAvaccamAM laI javAnuM jaNAvyuM che. paraMtu temAM saMmelane sAdhu-sAdhvIjInI gocarImAM e dravya vAparavAnI chUTa ApI nathI. jyAre dharmadravya vyavasthA A rIte thAya tathA devadravyanA zAstrapATho" A pustakamAM pR-9 upa2 (jAvaka vibhAgamAM) 6 naMbaranA sAdhu-sAdhvIjInA vaiyAvacca khAtAmAM ''vihAradhAmamAM (jaina zrAvakodIkSArthI-jaina mANaso sivAya) sAdhu-sAdhvIjI mATe gocarI-pANIkharca'' Ama kahIne gocarI-pANInI paNa chUTa ApI che. jyAre te ja peja uparanA 7'mA naMbaranA gurupUjana khAtAmAM evI chUTa ApI nathI. bIjI vAta, je saMghomAM gurupUjananI rakama vaiyAvaccamAM laI javAya che, (Ama to te zAstraviruddha che, chatAM laI javAya che,) tyAM evA be khAtA alaga rakhAya che ? e eka moTo prazna che ! tathA je saMgho dvArA anya saMghone gurudravya vaiyAvacca khAtAmAM apAya che, tyAM paNa letI vakhata alaga rakhAya che ? e prazna che. vAstavamAM alaga rakhAtuM nathI. paraMtu eka ja rakhAya che. te pakSanI chellI pustikA to saMmelananA TharAva karatAM paNa AgaLa vadhI gaI che. jo ke, A nirNayamAM tapAgacchanA badhA samudAyo saMmata nathI, e AnaMdano viSaya che. - A aMgenI vizeSa vicAraNA prakaraNa-8mAM karavAmAM AvI che. -
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA nirNaya - 17H grAma jinapUjA aMge zrAvakone mArgadarzanaH jaina zAsanamAM paramAtmAnI bhakti e utkRSTa ArAdhanAnuM aMga che. jinezvara devanI dravya ane bhAvapUjA e zrAvakonuM mukhya kartavya che ane zrAvakoe e rIte paramAtmAnI haMmezA pUjA karavI joIe. hAla A pUjAnuM kArya nokarone soMpAI gayuM che. jethI aneka prakAre ghora AzAtanA thaI rahI che, je jANIne tathA joIne haiyuM kaMpe che. tethI zramaNa samelana TharAva kare che ke, zrAvakoe paramAtmAnI aMgapUjA jAte ja karavI, paNa nokarI pAse karAvavI nahi. jyAM zrAvakonI bilakula vasati na hoya tyAM vAsakSepa ane agrapUjAthI saMtoSa mAnavo. pratimAnA aMga - upAMgone saheja paNa ghasAro na pahoMce te paddhatithI pUjA karavI. nirNaya - 17H samAlocanA - A nirNayamAM "zrAvakoe paramAtmAnI aMgapUjA jAte ja karavI, paNa nokarI pAse karAvavI nahi' evuM je ekAnta vidhAna karyuM che te zAstraviruddha che. - zrAvako paramAtmabhakti jAte ja kare te uttama che ane zakya hoya tyAM sudhI temaja karavuM joIe. paraMtu jyAre koI tevA prakAranA saMyogone kAraNe zrAvako aMgapUjA jAte na ja karI zake, to chevaTe suyogya pUjArIo pAse paNa bhagavAnanI aMgapUjA karAve paNa bhagavAna apUja to kadApi rahevA na ja joIe. - "jyAM zrAvakonI bilakula vasati na hoya tyAM vAsakSepa ane agrapUjAthI saMtoSa mAnavo.' - A vidhAna paNa zAsaviruddha che, paraMparAno lopa karanAruM che. saravALe jyAM vasati vagere hovA chatAM zrAvako pUjA kare tevuM na hoya, tyAM paNa jala-caMdana pUjA baMdha thatAM bhagavAna apUja rahe tevI paristhitinuM nirmANa karanAruM paNa che. A rIte bhagavAna apUja rahe te moTAmAM moTI AzAtanA che. - vaLI, tevA sthaLoe vAsakSepa ane agrapUjA karavA mATe mANasa
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1H zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 25 (pUjArI) to rAkhavo ja paDaze. to pachI ekAMte niSedha zA mATe? - pUjArI dvArA thatI AzAtanA nivAraNano upAya e to nathI ja ke pUjA baMdha karavI. te mATe to pUjArIone yogya keLavaNI ApavI, teonI yogya rIte sArasaMbhALa rAkhavI ane e rIte AzAtanA nivAraNanA ghaNA ghaNA upAyo yojI zakAya che, tema hovA chatAM A rIte levAyelo A nirNaya zAstra ane suvihita paraMparAthI nirapekSa che. - AzAtanA thatI hoya to tenuM nivAraNa karavAnA upAyo yojI zakAya paNa pUjA baMdha karavA svarUpa mahA AzAtanA to kadApi na karI zakAya. - vi.saM. 1990 tathA vi.saM. 2014nA TharAvamAM paNa bhagavAna koIpaNa saMyogamAM apUja to na ja rahevA joIe, te mATe bhArapUrvaka bhalAmaNa karatAM lakhyuM che ke - koI sthaLe anya sAmagrInA abhAve prabhunI pUjA AdimAM vAMdho Avato jaNAya to devadravyamAMthI prabhunI pUjA Adino prabaMdha karI levo. paraMtu prabhunI pUjA Adi to jarUra thavI ja joIe." -vi.saM. 1990tathA vi.saM. 2014nA TharAvamAM prabhu apUjanarahe te mATe keTalo bhAra mUkyo che, tema chatAM paNa 2044nA saMmelane A nirNaya17 dvArA te TharAvonI kevI upekSA karAI che, te vicAravA yogya che. - ahIM ullekhanIya che ke, paM.zrI kalyANa vijayajI ma.nA upadezathI jyAre jAloramAM nirmita thayelA zrI naMdIzvaradvIpa maMdiramAM nitya abhiSekAdi pUjA baMdha thayA, tyAre A azAstrIya paddhati aTake, e ja eka hetuthI "rAjasthAna jaina saMskRti rakSaka sabhA" (bAvara) dvArA aneka gItArtha pU.AcAryadevo para patro lakhIne A viSayamAM abhiprAyo maMgAvavAmAM AvyA. te vakhate amadAvAdamAM birAjamAna pU. AcAryadevo taraphathI eka saMyukta abhiprAya DahelAnA upAzrayethI pAThavavAmAM Avyo hato. je
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA nIce pramANe che - nitya abhiSekAdi pUjA aMge rAjanagarastha zramaNa saMghano spaSTa abhiprAya: DahelAno upAzraya, amadAvAda, kArtika suda 10, vi.saM. 2014. rAjanagarastha zrI zramaNa saMgha taraphathI. devaguru bhaktikAraka dharmAnurAgI zrI rAjasthAna jaina saMskRti rakSaka sabhA (vyAvara) yogya dharmalAbha. tamAro patra maLyo, jAloranA zrI naMdIzvaradvIpa daherAsaramAM nitya abhiSekAdi pUjA baMdha che, te ThIka nathI. zAstromAM zrI jinezvaradevanA biMbanI nitya abhiSekAdi pUjA vihita che mATe pUjA cAlu rahevI joIe. da. : vijaya harSasUri (pU.A.zrI vijayanItisUrijI ma.no samudAya) | vijaya premasUri (pU.A.zrI vijayadAnasUrijI ma.no samudAya). | vijaya manoharasUri (pU.A. zrI vijayasiddhisUrijI ma.no samudAya) u. : kailAsasAgara (pU.A.zrI buddhisAgarasUrijI ma.no samudAya) vijayapadhasUri (pU.A.zrI vijaya nemisUrijI ma.no samudAya) u. : devendrasAgara (pU.A.zrI sAgarAnaMdasUrijI ma.no samudAya) - muni khAMtivijaya - pUjya AcArya bhagavaMtonA uparokta abhiprAyathI vartamAna saMmelananA TharAvanI azAstrIyatA ane avyavahArUtA svataH siddha thAya che. vizeSamAM sva.paM. zrI kalyANavijayajI ma.nA zrI jinapUjA paddhati aMgenA vicAro keTalA azAstrIya ane avyavahArU hatA te aMge vigatathI samajavA mAgatA jijJAsuone pUjyonA nIcenA prakAzano tathA pUjyonA mArgadarzaka patro vAMcI javA khAsa bhalAmaNa che. (1) "zrI jinapUjA paddhatikI samAlocanA' : Alekhaka : pU.A.devazrI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1: zuddha devadravyanI vyAkhyA-sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 27 sAgarAnaMdasUrijI ma.nA samudAyanA pU.munizrI amyudaya sAgarajI ma. (pachIthI paMnyAsajI ane hAla svargastha) prakAzaka: zrI rAjasthAna jaina saMskRti rakSaka sabhA (vyAvara), vi.saM. 2014. (2) "zrI jinapUjA paddhati pratikArikA" lekhaka : sva. kavikulakIriTa pU.A.deva zrImad vijayalabdhisUrijI ma.nA ziSyaratna pU.A. devazrI vikramasUrijI ma. praznottara zatavizikA." lekhaka: sva.pU.A.deva zrImad jaMbusUrijI ma. prakAzakaArya jaMbUsvAmI jaina muktAbAI jJAnamaMdira, DabhoI. (4) pU.A.deva zrImad vijayasiddhisUrijI ma., pU.A.deva zrImad vijayaharSasUrijI ma., pU.A.deva zrImad vijayapremasUrijI ma., pU.A.deva zrImad vijayalakSmaNasUrijI ma., pU.A.deva zrImad caMdrasAgarasUrijI ma., pU.A.deva zrImad vijaya umaMgasUrijI ma. AdinA zrI jinapUjA vidhi aMgenA mArgadarzaka patro. prasiddha kartA zrI rAjasthAna jaina saMskRti rakSaka sabhA (bAvara) vi.saM. 2014mAM amadAvAda sthita zramaNasaMghe Apela uparokta nirNayathI paNa vi.saM. 2044nA saMmelanano A nirNaya-17 sarvathA viruddha nirNaya - 18: sAdhu-sAdhvIjInA aMtima saMskAra-nimittanI upajanI vyavasthA : - pUjya sAdhu-sAdhvIjI mahArAja kALadharma pAme tyAre, temanA aMtima saMskAranI kriyA saMbaMdhI bolAtI tamAma bolIonI Avaka, tathA guru-deha sAme dharela dravya, jIvadayAnuM jIvanabhara pratipAlana karanAra guru bhagavaMtonA pArthiva dehanA nimitte thayelI hovAthI, jIvadayA khAte laI javI, evuM zramaNa samelana TharAve che. nirNaya - 18: samAlocanA: - pUjaya sAdhu-sAdhvIjI mahArAjanA aMtima saMskAranI upaja teonA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA smArakamAM, teonA kALadharma nimitte temanA saMyamajIvananI anumodanArthe tathA zrI jinendra bhakti mahotsavamAM prabhAvanA ke sAdharmika bhakti sivAya) ke jIrNoddhAramAM vaparAtI AvI che ane te ucita che. - sAdhu-sAdhvI kSetra ApaNAM pavitra sAtakSetra paikI cothuM ane pAMcamuM kSetra che. sAtakSetra paikI koIpaNa kSetranI upaja potAnAthI uparanA kSetramAM jAya paNa nIcenA kSetramAM to na ja jAya evo zAstrIya niyama che. temaja sAta kSetra paikI koIpaNa kSetranuM dravya sAtakSetra bahAra na jAya tevo paNa zAstrIya niyama che. vi.saM. 2044nA saMmelananA A nirNaya dvArA uparokta zAstrIya niyamano - maryAdAno spaSTa bhaMga karavAmAM Avyo che. - jIvadayAnAM kAryo thavAM joIe, karavAM joIe ane te thAya, karAya te uttama ja che. paraMtu je dravya zAstramaryAdAnusAra jayAM na jatuM hoya, tyAM laI javAnuM to kadApi vicArI zakAya paNa nahi. - pU. gurubhagavaMte jIvanabhara jIvadayA pANI mATe temanA aMtimasaMskAranuM dravya jIvadayAmAM laI javuM e tarka pAyAvihoNo che. - jo evA ja tarkanA AdhAre nirNaya karavAno hoya, to temaNe zuM jIvanabhara mAtra jIvadayA ja pALI che? zuM temaNe samyajJAnanI ArAdhanA nathI karI? zuM zrI jinAjJAnI ArAdhanA nathI karI? zuM uttama cAritranuM pAlana nathI karyuM? jo A rIte vicArIe to temanA aMtima saMskAranI bolI kyAM kyAM laI jaI zakAya? e prazna zuM anuttara ja nathI raheto? - vaLI temaNe jIvadayA pANI mATe temanA aMtima saMskAranI bolInuM dravya jIvadayAmAM laI javAnuM nakkI karyuM, to temanA jIvana daramyAna thayelA temanA gurupUjana vagerenuM dravya jIvadayAmAM laI javAno nirNaya na karatAM te dravyane 14mA nirNaya dvArA veyAvaccamAM laI javAno nirNaya kema karyo? gurupUjanAdi te dravyane paNa uparokta hetu anusAra jIvadayAmAM laI javAno nirNaya kema na karyo? hakIkatamAM AvA hetuo dvArA kaMI nirNaya karI zakAya nahi. te mATe dharmadravya vyavasthAnAM niyAmaka
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1H zuddha devadravyanI vyAkhyA sadupayoga ane zramaNa-saMmelananA TharAvo 29 zAstro ja pramANabhUta gaNavA joIe. - kharI rIte to A dravya pU.sAdhu-sAdhvIjI kSetranuM hoI temanA smArakamAM ke temanAM uparanAM kSetramAM mahotsava-jIrNoddhArAdimAM jAya te ja yogya che ane zAstrAnusArI che. 01976 vagerenA ane 2044nA saMmelano vaccenA taphAvato: prastuta vicAraNAmAM vAcakone agatyanI satya vAtothI vAkepha karavA paNa atyaMta jarUrI che, te nIce mujaba che. 0 vi.saM. 1976mAM khaMbhAta mukAme (pariziSTa-1mAM jaNAvyA mujaba) pU.AcArya bhagavaMto bhegA maLyA hatA ane carcA-vimarza karI sarvasaMmatithI TharAvo karyA hatA. teno koI samudAye virodha paNa karyo nahoto, paraMtu tapAgacchanA sarva samudAyoe saMmati ApI hatI. 0 vi.saM. 1990nuM saMmelana amadAvAda mukAme bharAyuM hatuM. te saMmelana vakhate amadAvAdanA te vakhatanA nagarazeThe be-traNa mahinA pahelAMthI ja sarve pU.AcAryAdi muni bhagavaMtone patro lakhI amadAvAda padhAravA AmaMtraNa ApyuM hatuM. te saMmelanamAM zAstrIya vicAraNApUrvaka sarvAnumate nirNayo levAmAM AvyA hatA. ' 0 vi.saM. 2014mAM rAjanagarasthita pUjyoe bhegA maLI nirNayo nakkI karyA ane tene bahAra rahelA anya pU. AcArya bhagavaMtonA abhiprAyArthe mokalI sarvasaMmati sAdhI pachI jAheramAM mUkyA hatA. e nirNayonA AdhAre ja pU. upAdhyAya zrIdharmasAgarajI mahArAje "dharmadravyavyavasthA" nAmanI pustikA bahAra pADI hatI. (ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, e pustikA mujaba vi.saM. 2044 sudhI moTAbhAganA saMghomAM dharmadravyanI vyavasthA suMdara cAlatI hatI.) 0 2044'nA saMmelana vakhate pUrvenA saMmelano vakhate karavAmAM AvelI koI pUrva prakriyA karAI nahotI. tamAma samudAyone AmaMtraNa
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA apAyuM nahotuM. nirNayo karatAM sarvasaMmati sadhAI nahotI, paraMtu virodha thayA hatA. virodhonI vacce nirNayo karyA pachI saMmelanamAM hAjara na hoya tevA pU.AcAryAdi munibhagavaMtone e nirNayo abhiprAyArthe mokalAvyA nahotA - sarvasaMmati sAdhavAno prayatna karAyo nahoto. 0 taduparAMta, pUrvanA saMmelananA TharAvo zAstrasApekSa hatA. jyAre 2044nA TharAvo zAstraviruddha hatA. tethI ghaNA samudAyoe eno virodha karyo hato. - AthI vAcako samajI zakaze ke, vi.saM. 1976-19902014nA saMmelanonI pUrvaprakriyA-saMmelanano mAhola-sarvasaMmati ane pachInuM umadA vAtAvaraNa sarve pavitra hatA. jyAre 2044nA saMmelanamAM badhuM ja dUSita hatuM. niSkarSa -A prakaraNamAM ApaNe prasiddha zuddhadevadravyanI zAstrAnusArI paraMparAthI vyAkhyA joI. te zuddhadevadravyanA sadupayoga aMgenI vigato paNa zAstra ane paraMparAnA AdhAre joI. tathA vikramanI 19-20mI sadImAM AyojAyelA zramaNasaMmelanonA TharAvo paNa joyA. te pachI vi.saM. 2044nA zAstra ane paraMparAthI viruddha jatA TharAvo ane enI samAlocanA paNa joI. A badhAnuM avalokana karatAM vAcakone spaSTa samajAI jaze ke, vi.saM. 2044nA saMmelananA zAstra-paraMparAthI viruddhajatA TharAvono keje mRtaprAya avasthAmAM hatA, tene) sajIvana karavAno puruSArtha je "dhArmika vahIvaTa vicAra" vagere pustakomAM thayo che, te taddana ayogya che. have AgaLanA prakaraNamAM zuddha-prasiddha devadravyathI atirikta je devadravyanA vividha prakAro zAstromAM batAvyA che te joIzuM ane emAM paNa te varga dvArA karavAmAM AvelA kutarkonI samAlocanA karIzuM.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 : devadravyanA vividha prakAro devadravyanA traNa prakAra: samartha zAstrakAra ziromaNI pUjayapAda AcArya deveza zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe svaracita "saMbodha prakaraNa" graMthamAM devadravyanA traNa prakAra nIce mujaba jaNAvyA che - velaa tividda, purA-nimana-Niye tathA AyANamAi pUAdavvaM jiNadehaparibhogaM // 163 // akkhayaphalabalivatthAisaMtiaMjaM puNo daviNajAyaM / taM nimmallaM vuccai, jiNagihakammaMmi uvaogaM // 164 // davvaMtaranimmaviyaM nimmallaM pi hu vibhUSaNAihiM / taM puNa jiNasaMsaggi, Thavijja NaNNattha taM bhayaNA // 165 // riddhijuasammaehiM saddhehiM ahavA appaNA ceva / jiNabhattIi nimittaM jaM cariyaM savvamuvaogi // 166 // " bhAvArtha: caityadravya = devadravyanA traNa prakAra che : (1) pUjA devadravya, (2) nirmAlya devadravya ane (3) kalpita devadravya. (te traNenuM svarUpa ane teno upayoga have kramazaH jaNAvAya che.) (1) pUjA devadravyaH-pUjA devadravya te AdAna (bhADA) Adi svarUpa gaNAya che ane tenAthI prApta rakamano upayoga zrIjinezvara devanI sevAmAM thAya che. eTale ke A pUjA-dravyano upayoga kezara, caMdana vagere prabhunA aMge caDhatA padArtho mATe vaparAya che. (aMgapUjAnI jema agrapUjAnAM dravyomAM paNa A pUjAdravyano upayoga thaI zake che.) (2) nirmAlya devadravyaH prabhujInI AgaLa caDhAvelAM akSata, phaLa, naivedya, vastra vagerenA vecANathI je rakama prApta thAya te nirmAlya devadravya
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA gaNAya. A nirmAlya devadravya prabhujInI aMgapUjAnA kAmamAM vaparAtuM nathI. paNa te caitya saMbaMdhI bIjA kAryomAM vAparI zakAya che. vaLI nirmAlya dravyane AbhUSaNonA rUpamAM pheravI nAkhyuM hoya to te AbhUSaNo prabhujInA aMgo upara caDhAvI zakAya che. Ama nirmAlya devadravyanA viSayamAM bhajanA (vikalpa) che ke te prabhunA aMge kesara Adi svarUpe caDhAvI na zakAya, paNa AbhUSaNAdhirUpe caDhAvI zakAya. (3) kalpita devadravya - dhanavAna zrAvakoe ane saMghamAnya zrAvakoe athavA zrAvake pote jinabhaktino nirvAha thAya te mATe kalpIne koSa (sthAyI phaMDa) rUpe je rakama mUkI hoya, te kalpita (carita) devadravya kahevAya che. A kalpita devadravya derAsarajI aMgenA koIpaNa (sarva) kAryomAM upayogI thAya che. TippaNI: (1) ahIM yAda rAkhavuM ke, zAstramAM varNavelA pUrvokta traNa devadravyanA vibhAga devasaMbaMdhI devadravyanA che. paraMtu pUrve jaNAvyA mujabanA vartamAnamAM prasiddha-zuddha je devadravya che, tenA te vibhAga nathI. (2) pUjA devadravyaH "zrIsaMbodha prakaraNamAM jene "pUjA devadravya' tarIke varNavela che, te bhADA AdithI prApta thayela dravyasvarUpa che. ahIM spaSTatA jarUrI che ke, bhADA AdinI Avaka mATe je upAyo UbhA karyA hoya, te upAyo vartamAnamAM prasiddha-zuddha devadravyamAMthI UbhA karAyelA na hovA joIe. jo prasiddha devadravyamAMthI upAyo UbhA karelA hoya to tenA bhADA vagere dvArA prApta rakama prasiddha devadravyanI hovAthI tene temAM ja jamA karavI paDe, paraMtu teno upayoga prabhu pUjAmAM thaI zake nahIM. eTale tene pUjA devadravyamAM laI javAze nahIM. (3) ghaNe sthaLe daherAsaramAM prabhu samakSa nahIM, paraMtu prabhunI dRSTi
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2: devadravyanA vividha prakAro na paDe e rIte saMghanI peDhImAM ke tenI bahAra yogya sthaLe kesarapUjAdi mATenI rakama prApta karavA mATe dAnapeTI (bhaMDAra) mUkavAmAM Ave che. te bhaMDAranI Avaka paNa "pUjA dravya tarIke gaNAya che. temAMthI prabhupUjA mATe kesara-sukhaDa Adi pUjAnI sAmagrI lAvI zakAya che. ahIM yAda rAkhavuM ke, daherAsaramAM prabhusamakSa je bhaMDAra mUkelo hoya che, te bhaMDAramAM nAMkhelA paisA vagere prasiddha-zuddha devadravya che ane teno upayoga pUrve jaNAvelA jIrNoddhArAdi kAryomAM ja thAya che. paraMtu prabhunI pUjA AdimAM thato nathI. AthI ja "kesara-sukhaDa Adi mATenI rakama prApta karavA arthe mUkAtI dAnapeTIo zrIjinezvara paramAtmAnI samakSa nahi, paraMtu temanI dRSTi na paDe e rIte rAkhavAnuM sUcana ane tenA upara spaSTa sUcanA lakhavAnI bhalAmaNa paNa gItArtha mahApuruSo karatA hoya che. jethI baMne dravyanA bhinna upayoga spaSTa rahe." vastusthiti A mujaba hovAthI "dhArmika vahIvaTa vicAra" (prathama AvRtti) pR.4 upara jaNAvelI... "jinezvara devanA dehanI pUjA mATe maLatuM je dravya te pUjA devadravya kahevAya che. paramAtmAnI sAme je bhaMDAra rakhAya che, temAM A hetuthI bhaktajano paisA nAMkhatA hoya che." - A vAta taddana asatya che. kAraNa ke, te prabhusamakSa mUkAyelA bhaMDAramAM paisA nAMkhanArano Azaya "e paisAthI prabhunI pUjA (aMgapUjA) thAya" tevo hoto nathI. (4) bhaMDAranI rakama guma thaI gaI che - (a) ahIM agatyanI eka vAta ullekhanIya che ke, "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanI prathama AvRttinA pR. 4 upara "prabhusamakSa mUkAyelA bhaMDAranA paisAne pUjAdevadravyamAM gaNavAnuM pratipAdana thayuM hatuM." paraMtu te
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pustakanI pachInI AvRttiomAM bhaMDAranI Avaka aMge mauna sevavAmAM AvyuM che. trIjI AvRttinA mR. 14, 157, 159, 16ra upara "pUjA devadravyanI vyAkhyA karatI vakhate prathama AvRttinI vAtane kensala karavAmAM AvI che. AvuM zA mATe karavAmAM AvyuM? teno koI khulAso te pustakamAM karavAmAM Avyo nathI. (ba) julAI-2013, nA muktidUtamAM (gacchAdhipati pU.A.bha.zrI jayaghoSasUrijI ma. Adi cAra lekhakazrIo dvArA) dhArmika dravyanA vahIvaTa aMge Avaka-jAvakanA je koThA batAvyA che, temAM devadravyanA traNa prakAramAM kyAMye prabhusamakSa mUkAyelA bhaMDAranI Avaka aMge ullekha karAyo nathI. (ka) cAra lekhakazrIo dvArA likhita "dharmadravya vyavasthA A rIte thAya" pustakamAM paNa bhaMDAranI Avaka aMge mauna sevavAmAM AvyuM che. (Da) ""zrIgovAlIyA Teka jaina saMgha Ayojita - paM.zrImeghadarzana vi.ma. prerita 'muMbaInA badhA saMghonA movaDIonuM milana', (tA. 289-2014)" - A milanamAM vaheMcAyelA pempaleTamAM paNa bhaMDAranI Avaka aMge koI ullekha jovA maLato nathI. (I) A rIte te varga dvArA vi.saM. 2044 pachI prakAzita tamAma sAhityamAM bhaMDAranI Avakane guma karI devAmAM AvI che, AvuM kema? teno khulAso te varge karavo joIe. AvuM zA mATe? - jijJAsuone sTeje prazna thAya ke, AvuM te lokoe zA mATe karyuM haze ? tenA kAraNo te lokoe jaNAvyA nathI. e spaSTa jaNAve to teonI vicAradhArA-mAnyatAnI zAstranirapekSatA khullI paDI jAya tema che. tevuM karavAmAM nIcenA kAraNo spaSTapaNe pratIta thAya che. () eka tarapha teono Agraha che ke devadravyanA tamAma prakArone saMbodha prakaraNamAM nirdiSTa traNa prakAramAM samAvavA ane bIjI
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 : devadravyanA vividha prakAro (ii) (iii) 35 tarapha e traNa prakAranI vyAkhyA te graMthamAM je rIte karI che, temAM koIpaNa prakAranA devadravyamAM bhaMDAranI rakamano samAveza karI zakAto nathI ane ema karavA jAya to sIdho virodha Ave che. bolInI rakamane tarko (kutarko !)nA baLe yena kena prakAre kalpita devadravyamAM samAvavAnuM je SamaMtra racyuM, tevuM SaDyatra bhaMDAranI Avaka mATe racI zakAya tema nathI. (jo ke, bolInI rakamane kalpita devadravyamAM gaNavI e zAstra + paraMparAthI viruddha hovAthI te temanuM duHsAhasa che. je AgaLa jaNAvavAmAM Avaze.) 2044 sudhI te varge bhaMDAranI Avakane jIrNodvArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya svarUpa mAnI che - prarUpI che - lakhI che ane emanA e saMskAro enA viSayamAM kutarko karavAnI nA pADatA hoya tema paNa hoI zake che. munizrI hemaratna vi. mahArAje (pachIthI AcArya) potAnA 'cAlo ! jinAlaye jaIe' pustakamAM bhaMDAranI Avakane zuddhadevadravyamAM ja gaNI che. (juo pariziSTa-8mAM) (iv) te vargamAM bhaMDAranI Avaka-jAvakanA viSayamAM matabhedo paNa hoI zake che. tethI ja dhA.va.vi."nA lekhakazrIe prathama AvRtti pachInI AvRttiomAM e vAtane choDI dIdhI che. (v) jo ''bhaMDAranI Avakane jIrNodvArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya' tarIke jaNAve - lakhe, to ''tamAma devadravyanA prakArono samAveza traNa prakAramAM ja thAya" AvI temanI mAnyatA svayameva tUTI paDe che. kAraNa ke, traNa uparAMtano prakAra teo pote ja jaNAve che. -- AthI te varge bhaMDAranI Avaka-jAvaka aMge khulAso karavo joIe. taduparAMta, padArthanA nirUpaNa vakhate kaMIka chUpAvAnuM ke kaMIka bhaLatuM ja varNana ka2vAnuM kAma bhavabhIrU-saMvigna gItArtho koI divase kare ke nahIM ? te vAcako svayaM vicAre.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (5) vartamAnamAM "zrIjinabhakti sAdhAraNa" tarIke je dravya prasiddha che, e dravya zAstradaSTie pUjA devadravya che. (6) varSa daramyAna vaparAtI aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI vagere mATe (aSTaprakArI pUjA karavA mATenA nahi paraMtu temAM upayogI sAmagrI upalabdha karavA mATe) je caDhAvA bolAya che, temaja te aMge je bheTa tarIke apAya che, tenAthI prApta thayelI je rakama che te pUjA devadravya" che. ahIM yAda rAkhavuM ke, prathama-dvitIya aSTaprakArI pUjA karavA mATe je bolI bolAya che, te bolInI rakama to zuddha-prasiddha devadravyamAM gaNAya che - levAya che. (7) caityaparipATI ke pUjA vagerenA prasaMge athavA udyApanAdinA darzanasaMbaMdhI upakaraNo dvArA prApta thayelI rakama paNa pUjA devadravya' che. (8) vartamAnamAM keTalAka sthaLe "devakuM sAdhAraNa" nAmanA khAtAmAMthI aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI lAvIne tenuM vecANa karavAmAM Ave che. te vecANathI prApta thayelI naphAnI rakama paNa "pUjA devadravya" che. ahIM khAsa yAda rAkhavuM ke, je aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI vecavA mATe lAvyA hoya, te vartamAnamAM prasiddha devadravyamAMthI lavAyelI na hovI joIe ane kadAca bhUlathI lavAI hoya to tenA vecANathI prApta thato napho zuddha devadravya gaNAya ane mULarakama + napho baMne zuddha devadravyamAM jamA karavo joIe. temAMthI pharI pUjAnI sAmagrI lAvavAmAM upayoga karAya nahIM. nirmAlya devadravyaH prabhujInI AgaLa caDhAvelAM akSata-phaLa-naivedya ane vastrAdinA vecANathI prApta thayelI rakamane "nirmAlya devadravya' kahevAya che. - tema ja prabhunI pUjA vageremAM vaparAyelA varakha AdinA utAranA vecANamAMthI prApta thayelI rakama paNa nirmAlya devadravya' kahevAya che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 : devadravyanA vividha prakAro 37 - AmAM akSatAdi avigandhI (je kharAba na thAya tevA) dravyo che ane varakha vagere vigandhI (kharAba thAya tevA) dravyo che. 'nirmAlya devadravya'nI rakamamAMthI zrIjinAlayano jIrNodvAra vagere ane prabhujInA mukuTa vagere alaMkAro karAvI zakAya che. paraMtu zrI jinapUjA (aSTaprakArI vagere pUjA) mATe A nirmAlya dravyano upayoga na thAya. - - ahIM e vAta paNa phalita thAya che ke, (1) prabhujInI AgaLa caDhAvelAM akSata-phaLa-naivedyAdi nirmAlya dravyone yogya kiMmate vecavA joIe ane vecavAthI prApta thayelI rakamane 'nirmAlya devadravya' tarIke gaNavI joIe ane teno upayoga zrIjinAlayano jIrNoddhAra ane prabhujInA mukuTa vagere alaMkAro banAvavAmAM karavo joIe. (2) akSatAdi nirmAlya dravyo pUjArIne ke garIbone ApI na devAya. kAraNa ke, te dravya jIrNodvArAdimAM javA yogya devadravya che. (3) akSatAdi nirmAlya dravyone yogya kiMmate vecavA ja joIe ane te paNa zrAvakane nahIM paNa jainetarane vecavA joIe. zrAvakathI te dravyo vecAtA laIne pharIthI prabhune caDhAvI zakAya nahIM. khAvAno to vicAra mAtra paNa na thAya. (4) hAla ghaNA sthaLe akSatAdi nirmAlya dravyone vecIne tenI rakama UbhI karavAnA saMyogo na dekhAya, tyAM te dravyo pUjArI ke garIba vagerene apAtA hoya che. paraMtu te dravyonI yogya kiMmata jIrNodvArAdimAM upayoga AvanArA zuddha devadravyamAM jamA thAya che ane pU.gItArtha AcArya bhagavaMto zrAvakone ane saMghone paNa evuM mArgadarzana ApatA hoya che. (5) koI sthaLe nirmAlya dravyone vecavAnI pravRtti thatI na hoya ane
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pUjArI vagerene apAtI hoya, eTalA mAtrathI e mArga banI jato nathI. e zAstraviruddha pravRttine aTakAvavI ja joIe ane te te saMgho ke gRhamaMdiranA mAlika zrAvakone zAstranirdiSTa mArgathI jJAta karavA joIe. zAstro pharamAve che ke, saMvigna-bhavabhIrU-gItArtha mahApuruSo dvArA Acarita ane azaTha madhyastha gItArtha dvArA aniSiddha suvihita paraMparA ja mArga banI zake che. bIjI nahIM. 0 kalpita devadravyaH kalpita devadravyanI vyAkhyA pUrve jaNAvI ja che. A prakAranA devadravyamAM kayA dravyano samAveza thAya, e aMge vi.saM. 2044'nI sAla sudhI koI vivAda ja nahoto. pUrve jaNAvelI vyAkhyA mujaba dhanavAna zrAvakoe ke svadravyathI jinAlaya baMdhAvanAra zrAvakoe jinamaMdiranA tamAma prakAranA nirvAha mATe kalpalA koSa (sthAyI phaMDa)ne kalpita devadravya tarIke jaNAvela che. temAM koI vivAda ja nahoto ane e kalpita devadravyamAMthI pUjArInA pagArathI mAMDIne jinAlayanA tamAma kAryo pAra pADI zakAya che. - A viSayamAM vivAda zarU thayo 2044'nA saMmelananA TharAvothI. svapna AdinI bolInI rakama je vi.saM. 2044nA saMmelana sudhI zuddhadevadravyamAM gaNAtI hatI-jatI hatI ane teno upayoga jIrNoddhArAdimAM thato hato, tene badalIne 2044'nA saMmelane svapna AdinI bolInI rakamane kalpita devadravya tarIke TharAvIne teno upayoga jinAlayanA tamAma kAryo mATe karavAnuM jaNAvyuM - tyAre vivAdanI zarUAta thaI hatI. - svapna-aMjanazalAkA-AratI-maMgaladIvo vagerenI bolInI Avaka zAstrAnusArI paraMparA mujaba zuddhadevadravyamAM ja jAya che. - prabhubhakti nimitte bolAtI koIpaNa bolInI rakamano samAveza kalpita devadravyamAM kyAreya na thAya. - ahIM ullekhanIya che ke,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 devadravyanA vividha prakAro 39 (1) 2044' nA saMmelananA TharAva-13mAM kalpita devadravyanI vyAkhyA khoTI karavAmAM AvI che - zAstraviruddha karavAmAM AvI che ane (2) e khoTI vAtane siddha karavA mATe "dhArmika vahIvaTa vicAra Adi pustakomAM khoTA kutarko karavAmAM AvyA che. (3) dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM saMmelane karelI kalpita devadravyanI vyAkhyAnI siddhi mATe (i) paraspara viruddha vidhAno karAyA che, (i) mahApuruSone khoTI rIte emAM sAmela karavAmAM AvyA che, (i) eka ja pustakamAM aneka sthaLe IrAdApUrvaka kalpita devadravyanI vyAkhyAo badalAyelI che, (iv) khoTA saMdarbho apAyA che, (V) bolIo ke je zAstrIya che, tema chatAM tene yena kena prakAre azAstrIya - avihita paraMparA tarIke TharAvavAnA prayatno karAyA che ane e mATe aprAmANika lokonA saMdarbho TAMkavAmAM lezamAtra khacakATa anubhavyo nathI, (vi) aneka kutarko karIne viSayane guMcavI nAMkhavAmAM Avyo che, (vii) kalpita devadravyanuM khoTuM svarUpa varNavIne ane asaMbaddha saMdarbhe TAMkIne suvihita paraMparAne khoTI TheravavAno ane kayAMka 1990nA saMmelana karatAM ame zreSTha vyavasthA goThavI che evo phAMko mAravAmAM Avyo che ane 1990nA saMmelananA pUjyo gItArtha nahotA evuM ADakatarI rIte TharAvavAno prayatna karyo che. - saMkSepamAM kalpita devadravyanA svarUpa ane sadupayoganA viSayamAM khUba kutarko karIne lokone geramArge doravAno prayatna karAyo che ane vidhAnonI ulaTA-sulaTI-bheLaseLa karavAnI ramato ramAI che ane ema karavA chatAM potAnA abhimata matanI teo siddhi karI zakyA nathI. ahIM ApaNe emanA kutarko - virodhAbhAsone kramazaH joIzuM. viSaya vistRta hovAthI enuM eka svataMtra prakaraNa AgaLa ApIzuM. (juo prakaraNa-7)
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 devadravyanA anya prakAro vize H - dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (1) zrAddhavidhi graMthamAM devadravyanA pUjA ane nirmAlya ema be prakAra darzAvyA che. ahIM ullekhanIya che ke, alaga-alaga graMthakAroe bhinna-bhinna vivakSAthI devadravyanA eka, be, traNa ane tenAthI paNa adhika prakAro varNavyA che. te sarvene sUkSmadaSTie vicArIne te vibhinna prakAranA devadravyanuM sarjana ane teno sadupayoga zAsraSTie nakkI karavAno hoya che. vaLI, devadravyanA traNa prakAra saMbodha prakaraNakAre eka cokkasa vivakSAne (apekSAne) dhyAnamAM rAkhIne batAvyA che. te traNa prakAramAM devadravyanA tamAma prakArone samAvavAnuM graMthakAre kyAMye kahyuM nathI, lakhyuM nathI. jo arthApattithI paNa tevuM arthaghaTana karIzuM, to zrAddhavidhimAM to devadravyanA be ja prakAra batAvyA che ane dravyasaRtikAnI avasUrimAM traNathI adhika prakAro devadravyanA batAvyA che, tenI sAthe saMgati thaI zakaze nahIM ane graMthakAro anya graMtha sAthe virodha Ave evuM lakhe nahIM - jaNAve nahIM. AthI alagaalaga graMthomAM devadravyanA prakAronI saMkhyAmAM je taphAvata jovA maLe che, temAM graMthakAronI vivakSA ja pradhAna che, ema jANavuM ane e traNa prakAramAM devadravyanA tamAma prakArone samAvavAno Agraha (kadAgraha) zAstrIya nathI, e paNa jANavuM. (2) dravyasaptatikA graMthanI pU. vidyAvijaya ma.sA. racita avasUrimAM devadravyanA bIjA paNa prakAra darzAvyA che. te nIce mujaba che - "xxxx nizrIkRtatvaM - Dhaukanena viziSTanirNayAtmakasaMkalpanena manasA vAcA karmaNA vA trayeNa vA pradAnasya svIkAreNa vahyAdau likhanena likhApanena utsarpaNAdidvArAprApta zrIsaMghAdezena, zAstrAjJAsiddhAdiprakAreNa, saMbodha - prakaraNAdigranthanirdiSTaiH AcaritakalpitanirmAlyAdiprakAraizca saMbhAvyate / vizeSArthibhirviziSTazrutavannizrayohanIyametat tattvam / "
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 : devadravyanA vividha prakAro - 41 artha:- devAdinA dravya tarIke nakkI karelA dhana-dhAnyAdi upara potAnA saMbaMdha (adhikAra)no tyAga karavApUrvaka paranA saMbaMdhanuM = devAdinA saMbaMdhanuM nakkI ApAdana karavuM, tene nizrA kahevAya che. A nizrAkRta dravya, keTalI rIte hoI zake te jaNAvatAM kahe che ke, - devAdinI AgaLa dharavA vaDe, viziSTa nirNayAtmaka saMkalpa vaDe, manathI ke vacanathI ke kAyAthI athavA traNeyathI pradAnano (dAna ApavAno) svIkAra (pote svIkAra) karavA vaDe, vahi-copaDA vageremAM lakhavA-lakhAvavA vaDe, uchAmaNI Adi dvArA (uchAmaNI bolavAthI) zrIsaMghe ApelA AdezathI, zAstrAjJAsiddha vagere prakA2 vaDe, saMbodha prakaraNa graMthamAM nirdiSTa evA AdAna-kalpita-nirmAlya Adi prakArothI saMbhave che. A viSayamAM vizeSa jANavAnI icchAvALA vyaktio vaDe viziSTa zrutavAna mahApuruSonI nizrAthI A tattva vicAravA yogya che. TippaNI : (1) pUrvokta avasUrinA pAThamAM devadravyanA vividha bhedo varNavyA che. e sarve bhedonuM svarUpa samajIne devadravyanA viSayamAM judA-judA bheda pADavA jarUrI che. to ja 'devadravya'nA svarUpa-prakAra ane tenA sadupayoganA viSayamAM spaSTIkaraNa thaI zake che. (2) pUrvokta devadravyanA bhedonuM spaSTIkaraNa : : (1) deva AgaLa dhareluM H- devanI samakSa dharavAmAM AvatA akSataphaLa-naivedya Adi dravyo devadravya bane che. A bhedanuM pUrve alaga vivakSAthI nirUpaNa AvI gayela che. (2) saMkalpa vaDe :- "huM amuka rakama devakAryamAM vAparIza" AvA viziSTa nirNaya svarUpa saMkalpa karavAmAM Ave, tyAre te saMkalpitaavadhArelI rakama devadravya bane che. jema ke, "AvatA paryuSaNAmAM huM 50,000 rU|. mahApUjAmAM vAparIza" - AvA prakAranA saMkalpapUrvaka te 2kama potAnI pAse alaga rAkhavAmAM Ave ke saMghane ApavAmAM Ave,
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 42 tyAre te rakama paNa devadravya bane che. ahIM yAda rAkhavuM ke, A saMkalpita 2kama svadravya hovA chatAM devaviSayaka saMkalpa karavAnA kAraNe devadravya bane che. e rakamathI mahApUjA kare, tyAre mahApUjA zrAvake svadravyathI karI ema kahevAya, paraMtu devadravyathI karAvI ema na kahevAya. chatAM paNa devasaMbaMdhI mahApUjAnA kAryanA deDhanizcaya pUrvakanA saMkalpathI e rakama alaga rakhAI hovAthI ke saMghane apAI hovAthI te rakamane 'devadravya' evI saMjJA lAguM paDe che. chatAM paNa te zrAvakanuM svadravya che - e samajI zakAya che. AthI upadezapada Adi graMthonA "mati tti vevadravye' vALA pAThone AgaLa karIne amuka varga dvArA je apapracAra cAle che, te taddana asatya che - binapAyedAra che ema samajavuM. upadezapada Adi graMthonA pAThonA arthaghaTanamAM garabaDa karIne je kupracAra cAle che, tenI vicAraNA AgaLa eka svataMtra prakaraNa naM.-5mAM karavAnI ja che. (3) mana-vacana-kAyAthI devasaMbaMdhI kAryamAM dAna ApavAno svIkAra karavAthI jeTalI rakamano zrAvake svIkAra karyo hoya, te nirdhArita 2kama devadravya bane che. (A paNa zrAvakanuM svadravya ja che.) (4) copaDA vageremAM "amuka rakama huM devasaMbaMdhI kAryamAM ApIza" evuM lakhavA ke lakhAvavAthI te nirdhArita rakama devadravya bane che. (A paNa zrAvakanuM svadravya che.) (5) uchAmaNI bolIne zrIsaMghane arpaNa karela dravya :- devanI bhaktisvarUpe svapna-pAraNA vagerenI uchAmaNI bolIne je rakama saMghane arpaNa-samarpita karI hoya, te rakama devadravya bane che. eTale devane uddezIne tenI bhakti svarUpe bolAtI koIpaNa prakAranI uchAmaNInI rakama devadravya gaNAya che. (6) AdAna-kalpita-nirmAlya Adi :- AdAnAdi devadravyanA prakAronuM svarUpa AgaLa jaNAvela ja che. ahIM noMdhavuM jarUrI che ke,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 : devadravyanA vividha prakAro 43 avasUrikAre ahIM mUkeluM 'Adi' pada khUba sUcaka che. te sUcave che ke, devadravyanA mAtra traNa bheda ja nathI. paNa bIjA paNa ghaNA bhedo che ja. te varge javAba Apavo joIe ke, tyAM jaNAvela 'Adi' padathI teo zuM grahaNa karavA mAMge che ? khAsa noMdhanIya bAbato : (A) dravyasaptatikAnI avasUrinA pUrvokta pAThamAM uchAmaNI dvArA zrIsaMghane arpaNa karelI rakama svarUpa devadravya ane kalpita devadravya alaga jaNAvela che, te ekadama spaSTa rIte pratIta thAya che. AthI uchAmaNInI Avaka kalpitadevadravyamAM gaNI zakAya ja nahIM. eTalA mATe dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA lekhakazrInI mAnyatA taddana zAstraviruddha che tathA pUrvakAlIna pU. mahApuruSonI paraMparAthI paNa viruddha che. A avasUrino pATha ane pariziSTa-2mAM saMkalita karelA pU. A.bhagavaMtonA patro jovAthI khyAla AvI jaze ke, "dhArmika vahIvaTa vicAra"mAM kalpitadevadravya mATe karAyelA tamAma vidhAna bhUlabharelA che. AnI vizeSa carcA prakaraNa-7mAM karIzuM. (A/1) "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakano pracAra karanArA vage javAba Apavo joIe ke, tame pUrvanirdiSTa devadravyanA tamAma prakArano samAveza saMbodha prakaraNamAM nirdiSTa devadravyanA traNa bhedomAM kaI rIte karazo ? emAM tamArI pAse kayA zAstrano AdhAra che ? (B) saMkalpita ane samarpita dravyano bheda : bIjI mahatvanI vAta e noMdhavAnI che ke, pUrvanA avasUrinA pAThamAM dRDha nizcaya pUrvakanA saMkalpathI alaga kADhelA ke zrIsaMghane ApelA paisAne 'devadravya' saMjJA lAgavA chatAM te zrAvakanuM svadravya che ane e paisAthI (saMkalpa anusAre) prabhupUjA, mahApUjA, snAtrAdi koIpaNa anuSThAna thaI zake che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jyAre prabhunI bhakti svarUpe uchAmaNI dvArA zrIsaMghane arpaNa-samarpita kareluM dravya e zuddha-prasiddha devadravya che. jenAthI zrAvaka prabhupUjA Adi na karI zake. kAraNa ke, e arpaNa kareluM dravya che, te devadravyano upayoga dravyasaptatikAdi graMtho ane paraMparA AdhAre jIrNoddhAra-navyacaityanA nirmANa AdimAM ja karI zakAya che. ahIM "Adi padathI prakaraNa-1mAM sadupayoga vibhAgamAM jaNAvelA prabhunA AbhUSaNo banAvavA vagere ja laI zakAya. Avo bheda konA AdhAre? prazna:- Avo bheda tame konA AdhAre pADo cho? uttaraH- dravyasaptatikA graMthanI avacUrimAM pADelA vibhAgo ane suvihita paraMparA anusAra tathA sayuktinA baLe e bhedo paDelA ja che. ame to mAtra ene tamArI AgaLa rajU karyA che. e prakArone zAstra ane paraMparAnuM pIThabaLa hovAthI prAmANika ja che. have e aMge keTalIka vicAraNA karIzuM. (1) avacUrikAre vividha bhedo pADIne devadravyanuM vibhAgIkaraNa karI ApyuM che. (2) vi.saM. 1976, 1990 ane 2014mAM thayelA zramaNa saMmelanonA TharAvo upara daSTipAta karatAM paNa e vibhAgIkaraNane puSTi maLe che. (3) "vizvamaMgala prakAzana maMdira-pATaNa dvArA prakAzita "svapnadravya devadravya ja che" pustakamAM saMgRhita thayelA patro paNa pUrvanirdiSTa vibhAgIkaraNanuM samarthana kare che. emAMnA amuka patro pariziSTaramAM ApelA che. ahIM yAda rAkhavuM ke, e patro je pU.AcArya bhagavaMto dvArA lakhAyelA che, te pUjya vaDIlo vartamAna sAdhuonA vaDIlo ja che. temAM prAyaH dareka samudAyanA pU. A.bhagavaMtonA patro che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2: devadravyanA vividha prakAro 45 (4) vi.saM. 2044 pUrve samasta zrIsaMghamAM pUrvanirdiSTa bhedone AdhAre ja vahIvaTa thato hato. bolInI rakama jIrNoddhArAdi kArya mATenA devadravyamAM jatI hatI ane daherAsaranI pUjAnI sAmagrI lAvavA vagerenA vahIvaTa mATe paryuSaNA vageremAM karAtI TIpomAM zrAvako potAnI rakama ApatA hatA. A paNa arpaNa-samarpaNa ane saMkalpano bheda spaSTa kare che. pU.tapasvI zrIdharmasAgarajI gaNivara dvArA likhita "dharmadravyavyavasthA' pustakamAM (prakAzana varSa - vi.saM. 2022mAM) paNa A ja pramANe bhedo jovA maLe che. eka sAduM udAharaNa joIe. pUjAnI sAmagrI mATenA baTavAmAM ke DabImAM mUkelA cokhA saMkalpita devadravya kahevAya ane prabhu samakSa e cokhAno sAthIyo karyA pachI e cokhA samarpita-arpita devadravya kahevAya che. A baMne prakAranA akSatanuM bhakSaNa zrAvaka karI zake nahIM. A viSayamAM A prakAranA bheda ApaNe pADatA AvyA chIe ane tethI A pUrvanirdiSTa bheda kAlpanika nathI, paraMtu vAstavika ja che. zrAvaka-zrAvikAnI bhakti saMbaMdhI dravyanA viSayamAM paNa be bheda paDe che. sAdharmika bhakti karI zakAya e mATe alaga rAkheluM dravya ane sAdharmikane bhaktithI arpita karAtuM dravya - e bemAM taphAvata che. alaga rAkhelA dravyathI sAdharmikanI bhakti thaI zake che. paraMtu sAdharmikane arpita karelA dravyane enI pAsethI pAchuM mAMgIne punaH temanI bhakti karI zakAtI nathI. Avo ja taphAvata devadravyanA viSayamAM che. devasaMbaMdhI kArya mATe alaga rAkhelA dravyathI devasaMbaMdhI bhakti thaI zake che ane uchAmaNI dvArA ke prabhusamakSa mUkelA bhaMDAramAM dravya arpaNa karyA pachI, te dravyathI punaH prabhunI bhakti thaI zakatI nathI. AthI pUrvanirdiSTa bhedo tAttvika che. kAlpanika nathI.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (7) are ! A ame ekalA ja nathI kahetA. paraMtu jJAnadravyanA viSayamAM khuda "dhArmika vahIvaTa vicAra"nA lekhakazrI pote ja (tRtIya AvRtti) pR. 24 upara lakhe che ke, "jJAnapUjana, jJAna aMgenI uchAmaNIo-kyAMka kyAMka thatI jJAnanI aSTaprakArI pUjA, kalpasUtra vagere sUtronI bolI, pratikramaNanAM sUtronI bolI, dIkSA ke pada-pradAna prasaMge navakAravALI, pothI ane sApaDAnI uchAmaNI, jJAnakhAte maLatI bheTa vagere jJAnadravya kahevAya. AmAMthI Agamo, zAstro ane sAdhu-sAdhvIjInA adhyayana mATenA granthAdi tamAma lakhAvI-chapAvI zakAya, sAdhu-sAdhvIjIne bhaNAvatA arjuna paMDitone pagAra ke puraskAra vagere ApI zakAya, jJAnabhaMDAro banAvI zakAya, jJAnamaMdira banAvI zakAya. (jemAM sAdhu-sAdhvIjIo saMthAro ke gocarI, pANI vagere na karI zake.) jJAnakhAte (arthAta pAThazALA vagere khAte) maLelI bheTarUpa rakamamAMthI jaina paMDitane paNa pagAra-puraskAra ApI zakAya. (jJAnakhAte koI dAtA evA AzayathI dAna Ape ke, mArI A rakamano caturvidha saMghamAM samyajJAnanA prasAra mATe-upayoga karavA mATe huM bheTa ApuM chuM," AvA sthaLe AnI spaSTatA karavI.)" - "dhArmika vahIvaTa vicAra"nA pUrvokta lakhANamAM spaSTa rIte be bheda jovA maLe che. jJAnapUjana-jJAna aMgenI uchAmaNI - graMthanI aSTaprakArI pUjA vagerenI uchAmaNI vagere vagere uchAmaNI dvArA prApta jJAnadravyane teo zrIsaMghane samarpita jJAnadravyamAM mUke che ane teno upayoga zAstrAnusArI paraMparA mujaba jaNAve che. tathA jJAnakhAte bheTarUpe Avela rakama arthAta jJAnakhAtAnI saMkalpita rakamano paNa zAstrAnusArI paraMparA anusAre upayoga batAve che. eTale "zrAvakone jJAna bhaNavA ke te saMbaMdhI pustakAdi lAvavA ane bhaNAvanAra paMDitano pagAra ApavA mATe alaga kADheluM ke saMghane apAtuM dravya, e saMkalpita jJAnadravya che. (jane lekhakazrI pAThazALA khAtAmAM jaNAve che.) ane jJAna pratyenI bhaktithI karAtuM jJAnanuM pUjana ane kalpasUtra vagerenI vividha bolI Adi dvArA AvatuM jJAnadravya, ke je arpita-samarpita jJAnadravya che. A rIte beno bheda temaNe paNa pADyo che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 prakaraNa - 2 devadravyanA vividha prakAro 0 A te kevo nyAya?? - ahIM ullekhanIya che ke, dravyasaptatikA graMthamAM varNavelA caityadravya (devadravya), gurudravya, jJAnadravya, sAdhAraNadravya ane dharmadravya : A pAMce prakAranA dravyonA viSayamAM pUrvanirdiSTa be bheda paDe che. Ama chatAM lekhakazrI jJAnadravyamAM e be bheda svIkAre che ane devadravya tathA gurudravyanA viSayamAM e be bheda svIkAravAnI dharAra upekSA kare che, te konA gharano nyAya ? Ama to teozrInA pUrve jaNAvelA pustakonA aMzo ane temanA dvArA thayelI (vi.saM. 2044 nI sAla pUrvenI) prarUpaNAomAM devadravyagurudravyanA viSayamAM paNa e be bhedo pADelA spaSTa jovA maLe ja che. paraMtu abhimata arthanI siddhi mATe AyojAyelA saM. 2044nA saMmelanamAM ane te pachInA temanA pustakomAM-pravacanomAM e be bhedone bhUsI nAMkhIne zAstravacanonI bheLaseLa karI mugdhajanone geramArge doravAnuM teoe kAma karyuM che. (8) AthI prabhunI bhaktisvarUpe arpeluM dravya ane prabhunI bhakti mATe alaga rAkheluM ke ApeluM dravyaH A baMne vacce spaSTa bheda che. baMne prakAranA devadravyamAM prathama prakAranA devadravyathI zrAvake potAnA koIpaNa kartavyo karAya nahIM. kAraNa ke, te devane samarpita thayeluM dravya che. have potAno enA upara adhikAra nathI. bIjA prakAranA devadravyamAM devasaMbaMdhI kAryamAM vAparavAno mAtra saMkalpa karelo che, paNa devane arpaNa kareluM nathI. tethI vAstavamAM to svadravya ja che ane saMghane arpita karyuM hoya to saMghanizrita svadravya kahevAya. e saMkalpita dravya devasaMbaMdhI kArya sivAya bIje vAparI zakAtuM nathI, tethI tene paNa devadravyanI saMjJA ApI che. (9) vyavahAramAM paNa AvA bheda paDe ja che. rAjAne bheTaNA tarIke ApelA dravyathI pAchuM rAjAnuM bahumAna Adi karAtuM nathI. paraMtu bheTaNA mATe alaga kADhelA dravyathI jarUra bheTazuM bahumAna vagere karI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zakAya che. AthI bheTazuM karavA dvArA arpeluM dravya ane bheMTaNA mATe alaga kADheluM dravya A beno bheda spaSTa samajI zakAya che. (10) A rIte zAstra ane suvihita paraMparA tathA suyuktinA baLe ane vyavahArika udAharaNo dvArA spaSTa rIte devadravyAdi dravyonA be bheda paDe che ane tethI te benI bheLaseLa karIne kutarko dvArA suvihita paraMparAne dUSita karavI lezamAtra ucita nathI. = Ama chatAM eka cokkasa varga dvArA be bhedane bhUsI nAMkhavA mATe jabarajasta apapracAra cAlI rahyo che. temanA dvArA nAmI-anAmIje sAhitya pracArAya che, temAM senapraznanA AdhAre cAlatA kutarkono eka namUno nIce mujaba devadravyathI jinapUjA 1xx (4) AcArya vi.nA pagalAnI pUjA jinapUjA mATe lAvela caMdanathI na thAya. kAraNa ke, te devadravya che. jo sAdhAraNa dravyanuM hoya to thAya. (enaprazna - 976) sArAMzaH (1) te kALe devadravyathI caMdana lAvIne pUjA thatI hatI. (2) vaLI mukhyatayA devadravyathI ja lavAtuM haze, sAdhAraNamAMthI koIka ja lAvatuM haze, tethI ja jo sAdhAraNavALo javAba pachI Apyo che. samAlocanAH (1) pUrvokta vidhAnamAM mAtrane mAtra kutarko karavAmAM AvyA che. A kutarko navA nathI. 2044nA saMmelanathI cAlyA Ave che. 2044'nA saMmelananA TharAvonA virodhamAM bharAyelI mahAsabhAmAM Ano javAba apAI cUkyo che ane te vakhatanA pravacanonuM saMkalana jemAM karavAmAM AvyuM che, te "saMmelananI bhItaramAM" pustakamAM mUkavAmAM paNa Avela che. tene akSarazaH ahIM ame rajU karIe chIe. senapraznanA pAThanuM spaSTIkaraNa saMkalpita ane samarpitanA bhedane samajo - praznaH- kahe che ke devadravyamAMthI pUjA karI zakAya evo senapraznamAM pATha maLe che, to evo koI pATha che?
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2 : devadravyanA vividha prakAro 49 uttara H- teo kahe che te senapraznano pATha A pramANe che : tathA AcAryopAdhyAyapanyAsapAdukA jinagRhe maNDitAssanti jinapratimApUjArthamAnIta zrIkhaNDakesarapuSpAdibhyastAsAmarcanaM kriyate navA iti prazno'trottaram - mukhyavRttyopAdhyAyapaMnyAsapAdukAkaraNavidhiH paramparayA jJAto nAsti, svargaprAptAcAryasya pAdukAkaraNavidhistvasti, tato jinapUjArthamAnIta zrIkhaNDAdibhistatpAdukA na pUjyate devadravyatvAt, tathA zrIkhaNDAdikaM sAdhAraNaM bhavati tenApi pratimA pUjayitvA pAdukA pUjyate paraM pAdukAmarcayitvA pratimA nArcyate, devAzAtanAbhayAditi // pR0 117 // A pAThano anuvAda karatAM senapraznanA bhASAMtaranA pustakanA peja 365 u52 lakhyuM che ke, prazna H- AcArya, upAdhyAya ane paMnyAsonA pagalAM derAsaramAM padharAvelAM hoya che, tenI jinapUjA mATenA caMdana, kesara ane phUlo vagerethI pUjA karI zakAya ke nahi ? uttara :- mukhyavidhie upAdhyAya ane paMnyAsonA pagalA karavAnI rIta paraMparAe jANela nathI, paNa svargavAsa thayela AcAryanA pagalA karavAnI rIta che. tethI jinapUjA mATe lAvela caMdana vagerethI temanA pagalAnI pUjA thAya nahi. kema ke, te devadravya rUpa che ane jo caMdana vagere sAdhAraNa dravyarUpa hoya, to tenAthI prabhu pratimAnI pUjA karyA pachI pagalAnI pUjA karavI joIe. paraMtu pahelA pagalAnI ane pachI prabhu pratimAnI te dravyathI pUjA karavAmAM Ave, to prabhunI AzAtanA thAya che, mATe tema na karavuM. // 4-19-130 || 976 // spaSTIkaraNa : uparanA pAThamAM jinapUjA mATe saMkalpita hovAthI te caMdana-puSpa AdithI AcAryAdinA pagalAMnI pUjA na thAya, tema jaNAvyuM che. paraMtu enAthI teo ema nakkI karavA mAge che ke, e caMdana vagere devadravyathI lAveluM hatuM mATe pUjA karavAnI nA lakhI, te temanI vAta barAbara nathI. e temanI buddhimAMthI upajAvI kADhelI vAta che. zrAddhavidhimAM lakhyuM che ke 1. devazrIkhaNDena tilakaM na kriyate svalalAyadau, devajalena karau na prakSAlyau / ( evaM ) kenApyarcAkRtkarAGghrikSAlanArthaM yadi jalaM caitye muktaM syAt tadA tajjalavyApAraNe'pi na doSaH / [zrAddhavidhi-prathama prAza-pR.-24]
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zrAvake 'revazrIvaLyuMna tinaja nayite svatabhATAvI' tyAM ema samajavAnuM che ke, devapUjA mATe judA kADhelA caMdanathI potAnA lalATamAM cAMdalo na karAya. ahIM saMkalpathI te devadravya banyuM evI vAta che. paraMtu samarpita karelA devadravyamAMthI pUjA karavAnI vAta nathI. jema ke, pUjAnI DabImAM mUkelA cokhA saMkalpita devadravya kahevAya ane sAthIo karyA pachI e cokhA samarpita devadravya kahevAya. paraMtu te cokhA devadravyamAMthI kharIdIne lAvavAmAM AvyA hatA evuM arthaghaTana kare to te khoTuM ane irAdApUrvaka geramArge doranAruM che. senapraznanA pAThono A khulAso jANyA pachI zAstrapAThono kevo khoTI rIte upayoga karavAmAM Ave che te tame barAbara samajI zakazo. (pR. 57-58) (2) eTale senapraznathI te varganI devadravyathI caMdana-kezara lAvavAnI vAtanI siddhi thatI ja nathI. AthI '(i) te kALe devadravyathI caMdana lAvIne pUjA thatI hatI'-AvA nanAmI sAhityano sArAMza-1 paNa asatya siddha thAya che. (i) sArAMza-2mAM karela vidhAna paNa khoTuM che. mugdhajanone geramArge doranAruM che. jo "e kALe caMdana vagere mukhyatayA devadravyathI ja lavAtuM haze ane sAdhAraNamAMthI koIka ja lAvatuM haze" AvI vAta jo sAcI hoya, to zrAddhavidhi-zrAddhadinakRtya-lalitavistarApaMcAzajI Adi graMthomAM svasaMpatti anusAre pUjA karavAnuM kareluM vidhAna ane RddhimAna-madhyama-nirdhana zrAvaka mATe batAvelI pUjAvidhi-A sarve nirarthaka siddha thaze. artha: bhagavAnanI pUjA mATe nakkI karelA zrIkhaMDa caMdana vaDe potAnA lalATAdimAM tilaka na karAya. bhagavAnanA pakSAla mATenA pANI vaDe hAtha na dhovAya. (A pramANe) koIpaNa vyakti vaDe pUjA karavA AvanAra mATe hAtha-paga dhovA mATe jo pANI derAsaramAM mUkyuM hoya, to te jala vAparavAmAM koI doSa nathI.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 prakaraNa - 2 devadravyanA vividha prakAro vaLI, jo devadravyathI ja caMdana-kezara vagere lAvIne zrAvake pUjA karavAnI hota, to te graMthakAroe pUjAvidhimAM tema ja jaNAvela hota, paraMtu svadravyano - vibhavAtusAritAno Agraha na rAkhyo hota ! graMthakAra paramaSioe to "svadravya-vibhavAtusAritA pUrvakanI jinapUjAnI vidhi batAvIne devadravya-padravyathI jinapUjAno spaSTa niSedha japharamAvyo che. paraMtudRSTi kadAgrahathI avarAI gaI hovAthI te emane dekhAtuM nathI. jamAlijIne paNa prabhuno "sarvanayathI jagatanA vyavahAro sadhAya che" A upadeza mAnya hato, paraMtu kadAgrahane vaza banyA pachI prabhunI e vAtane jovAnI dRSTi khatama thaI gaI hatI. ahIM paNa evuM ja banyuM che. e varga zrAddhavidhi AdinA te ja pAThone AdhAre jorazorathI "svadravyathI ja jinapUjA, devadravyathI paNa nahIM ane dharmAdA dravyathI paNa nahIM AvuM pracArato ja hato. paraMtu agamya kAraNosara Ubho thayelo haThAgraha temane te pAThomAM juduM ja tattva tAravavAnI salAha Ape che ane enA yoge atattvane tattva tarIke prasthApita karavAnA dhamapachADA karAve che. AmAM kono vAMka? vidhinI vakratA ja mAnavI rahI ! emAM emane zuM maLyuM! kazuM ja kahevAnI jarUra nathI ! "saMghone devadravyathI sAdhAraNanI sagavaDa karI ApavI ane saMghanA zrAvakAdinA vadhatA paisAne zrAvakonA saMsArane poSavA mATe sAcavI rAkhavAno IrAdo che ke zuM? vizeSa to jJAnI jANe ! zAstra ane potAnA ja pU.vaDIlo sAthe droha karyo che, e spaSTa joI zakAya che. ahIMyAda karAvavuM jarUrI che ke, varSo pUrve sAdhAraNanA toTAne (ghaTane) pahoMcI vaLavA mATe keTalAka saMghoe svapnadravyanI saMpUrNa Avakane ke amuka TakA Avakane jyAre sAdhAraNamAM laI javA mATenI peravI karI hatI, tyAre atyAranA e varganA sAdhuonA ja pUjya vaDIlo eno virodha karavAmAM agresara hatA ane e vakhate cAlelI jhuMbeza ane thayelA patravyavahAro jovA hoya to "svapnadravya devadravya ja che" - e pustakanuM avalokana karavuM. ahIM
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ para dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pariziSTa-2mAM paNa amuka patro ApyA che. - A rIte devadravyanA prakAronI ane tenA sadupayoganI bhedarekhA spaSTa samajI levI jarUrI che. te samajavAthI e varga kyAM kyAM kutarko karI suvihita paraMparAne toDe che, te paNa samajAI jaze ane dhArmika vahIvaTa vicAra" pustaka ane A. abhayazekharasUri ma. likhita "devadravya ane jinapUjA" pustaka tathA muktidUtamAM chapAyelI vAto tathA A.zrIvi. jayaghoSasUrijI ma.sA. vagere cAra-cAra lekhako dvArA likhita "dharmadravya vyavasthA A rIte thAya" pustakanI vigato paNa kaI rIte bheLaseLavALI che - zAstrAnusArI paraMparAno droha karanArI che - potAnA ja pUrvanA vidhAnono apalApa karanArI che - te samajAI jaze. enI vizeSa vicAraNA AgaLanA prakaraNomAM karIzuM. -
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3 : vivAdAspada muddAo H aneka prazno : pUrvanA prakaraNamAM devadravya sAmAnya, prasiddha-zuddha devadravya ane tenA be-traNa temaja vividha prakAranuM svarUpa joyuM ane tenA sadupayoga mATenI zAstrAnusArI paraMparA vicArI. sAthe sAthe avasare avasare pU.AcArya bhagavaMtoe jarUrIyAta jaNAI tyAre adhikRta rIte zramaNasaMmelano bharI zAstrAdhAre carcA-vicAraNA karIne zAstrAnusArI paraMparAne puSTi maLe evA sarvasaMmatithI TharAvo karyA ane tenA dvArA devadravyanI vRddhi-rakSAnA mArgo sunizcita karyA, e vigata paNa vistArathI joI. keTalAkonI najara svapnadravya para bagaDelI hovA chatAM tatkAlIna moTAbhAganA mahApuruSonA saveLAnA zAstrIya mArgadarzanathI vi.saM. 2044 sudhI bahulatayA tapAgacchamAM devadravya-gurudravya viSayaka vicAradhArAmAM visaMvAda nahoto. paraMtu 2044'nA maryAdita saMmelane karelA anadhikRta TharAvothI visaMvAdo-viSamatAo UbhI thaI hatI. te Aja paryanta zamI nathI. tyAMthI mAMDIne Aja sudhImAM aneka prakAranA kutarko UbhA karIne yena kena prakAre 2044nA saMmelananA zAstraparaMparAthI viruddha TharAvono amala karAvavAnI peravI thatI rahI che. kutarko vadhavAnA kAraNe vivAdAspada muddAonI saMkhyA paNa vadhI gaI che. te tamAmanI vicAraNA ahIM karI levI che. A viSayamAM sAmAnyathI nIcenA prazno upasthita thayelA che - (1) zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? (1/1) devadravya sAmAnyathI (arthAt pUrvanirdiSTa peTAbhedono vicAra karyA vinA devadravya sAmAnyathI) paNa zrAvaka pUjA karI zake ke nahIM? (1/2) zrAvaka pUjAdevadravyathI pUjA karI zake ke nahIM ? (1/3) zrAvaka kalpita devadravyathI pUjA karI zake ke nahIM ? (1/4) zrAvaka nirmAlya devadravyathI pUjA karI zake ke nahIM ? (1/5) zrAvaka vartamAnamAM zuddha-prasiddha evA devadravyathI prabhupUjA karI
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zake ke nahIM? dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (1/6) zrAvaka paradravyathI prabhupUjA karI zake ke nahIM ? (1/7) prasiddha devadravyamAMthI zrAvaka prabhupUjA kare to tene devadravyanA bhakSaNano doSa lAge ke nahIM ? ane evI paristhitimAM zuM prAyazcitta Ave ? (1/8) "svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe" A niyama gRhamaMdiranA zrAvaka mATe che ke tamAma zrAvaka mATe che ? (1/9) paradravyathI thatI jinapUjAno ekAMte niSedha karI zakAya ke nahIM? (1/10) zaktisaMpanna paNa bhAvanAhIna zrAvaka devadravyathI pUjA karI zake ke nahIM? (2) vartamAnamAM bolAtI svapnAdikanI bolI (uchAmaNI-caDhAvA)nI rakama kalpita devadravyamAM gaNAya ke nahIM ? ke zuddha devadravyamAM gaNAya ? (2/1) svapnAdikanI uchAmaNInI Avaka kalpita devadravyamAM laI javAnuM kahevuM e sAdhAraNamAM laI javA barAbara che, evuM kahI zakAya ? (3) pUjArIno pagAra prasiddha-zuddha devadravyamAMthI ApI zakAya ke nahIM? (3/1) pUjA devadravya ke nirmAlya dravya ke kalpita devadravyamAMthI pUjArIne pagAra ApI zakAya ke nahIM ? (3/2) kalpita devadravyamAMthI jainetara pUjArIne ja pagAra apAya ? ke jaina pUjArIne paNa pagAra ApI zakAya ? (3/3) vAstavamAM pUjArIno pagAra zAmAMthI ApI zakAya ? (4) upadezapada-zrAddhadinakRtya-zrAddhavidhi-dharmasaMgraha-dravyasaptatikAdarzanazuddhi-vasudevahiMDI- mUlazuddhiprakaraNa vagere graMthonA ''smRti tti devadravye...''
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H vivAdAspada muddAo: aneka prazno: 55 vALA pATho devadravya sAmAnyathI (zuddha-pUjA-kalpita-nirmAlya devadravyathI) zrAvaka prabhupUjA karI zake, te batAvanArA-siddha karanArA che ke nahIM? (4|1) "sati hi devadravya" ItyAdi e pAThomAM kayA prakAranuM devadravya grahaNa karavAnuM che? sAmAnya devadravya ke vizeSa devadravya? (5) zuM saMbodha prakaraNamAM batAvelA traNa prakAro ja devadravyanA che ke, tenAthI vadhAre paNa prakAro che? ane tamAma prakAranA devadravyane e traNa prakAramAM samAvavuM jarUrI che ke nahIM? (/1) saMbodha prakaraNa graMthamAM nirdiSTa traNa prakAranA devadravyanA khAtA hAla koI saMghomAM pADavAmAM Ave che ke nahIM? e khAtA alaga pADavAmAM na Ave to traNe khAtAnA paisA ekabIjAmAM vaparAI javAnI paristhiti UbhI thAya ke nahIM? (52) evI paristhitimAM saMgha doSano bhAgIdAra bane che. te doSanA nivAraNa mATe tamAma prakAranA devadravyano samAveza saMbodha prakaraNamAM batAvelA traNa prakAranA (devadravyanA) khAtAmAM karI zakAya ke nahIM? (6) devadravya aMge vi.saM. 2044nA saMmelane vi.saM. 1990nA saMmelana jevo ja nirNaya karyo che ke alaga karyo che? (6/1) jo alaga karyo che, to vi.saM 2044nA saMmelananA nirNayo zAstrabAdhita che ke nahIM? (62) vi.saM. 1990nA saMmelana karatAM vi.saM. 2044nA saMmelane prabhupUjA ane pUjArInA pagAra mATenI vyavasthA zreSTha batAvI che ke kaniSTha? zAstrasApekSa batAvI che ke zAstranirapekSa? | (7) "vijaya prasthAna ane vicAra samIkSA' pustakamAMpU.A.bha.zrI.vi. rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa "devadravyathI jinapUjA mATenA kezara sukhaDAdidravyo lAvI zakAya ema kahyuM che," evo sAmevALAno pracAra sAco che ke nahIM?
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (1) pU.A.bha.zrI.vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI jinapUjA, pUjArInA pagAra Adi mATe zuM mAnyatA hatI? (72) zuM teozrInI mAnyatA vAraMvAra badalAtI rahI che? (8) pU.A.bha.zrI vijaya ravicandrasU.ma.sA. paNa svapnanI bolIne kalpita devadravyamAM gaNavAnuM potAnA "praznottara karNikA' vibhAgamAM lakhI gayA che, te vAta sAcI che? (9) gurupUjananI rakama ane gurupUjananI uchAmaNInI rakama, zAstrAdhAre kyA khAtAmAM gaNAya? ane zAstrAdhAre teno sadupayoga kayAM thAya? (9/1) eka varga A rakama jIrNoddhArAdimAM vAparavA jaNAve che ane eka varga gurunI vaiyAvaccamAM laI javAnuM kahe che? temAM sAcuM koNa? zAstra ane paraMparA zuM kahe che? (10) gurunA mRtakanA agnisaMskAra saMbaMdhI uchAmaNInI rakama kayA khAtAmAM gaNAya? ane teno sadupayoga kayAM thAya ? (10/1) eka varga A rakama jIvadayAmAM jAya ema kahe che ane eka varga gurunA smAraka banAvavA vagere traNa kAryomAM jAya ema kahe che, temAM zAstra ane paraMparA zuM kahe che? - A rIte dhArmika dravya viSayaka aneka prakAranA prazno upasthita thayelA che. tenA zAstra-paraMparA AdhAre uttaro AgaLanA prakaraNomAM vicArIzuM. (noMdhaH prakaraNa-4thI 7 sudhI A praznonI vistRta vicAraNA karI che ane prakaraNa-7nA aMte pUrvanirdiSTa tamAma praznono javAba saMkSepamAM upasaMhArarUpe Apela che.)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? prastuta vicAraNAmAM zrAvake prabhupUjA svadravyathI ja karavI joIe ke te paradravyathI athavA devadravyathI paNa karI zake ? - A vivAdano muddo che. ahIM prAraMbhamAM prabhupUjAnI vidhi mATe paMcAzakajI-zrAddhavidhi vagere graMthomAM je jaNAvyuM che, te joIzuM. (A) paMcAzakaprakaraNa graMthanA 'pUjAvidhi' nAmanA adhikAramAM jinapUjA kaI rIte karavI te jaNAvatAM kahyuM che ke "tA niyavihavANuruvaM, visiTThapupphAiehiM jiNapUjA / vAyavvA buddhimayA, saMmi vahumALasArA ya // 8 // '' artha : tethI buddhimAna puruSe (zrAvake) svavibhava = svasaMpatti anusAre viziSTa puSpo AdithI ane zrIjinezvara paramAtmA u52 bahumAnabhAvapUrvaka jinapUjA karavI joIe. noMdha : A paMcAzakajIno pATha svasaMpatti (svadravya)thI jinapUjA karavAnuM vidhAna kare che. (B) 'lalita vistarA' graMthamAM paNa kahyuM che ke, 'zrAvakastu saMpAdayatyevoktau yathAvibhavaM tasya tatpradhAnatvAt / tatra tattvadarzitvAt 'jiNapUyA vibhavabuddhi'tti vacanAt / " artha :- vaLI, zrAvaka A baMne (dravyastava ane bhAvastava arthAt prabhupUjAdi dravyastava ane caityavaMdanAdi bhAvastava) yathAvibhava kare arthAt potAnI saMpatti anusAre kare. kAraNa ke, zrAvakane vibhavAnusAra (anuSThAna) karavuM te pradhAna-mukhya che. tathA vibhavAnusAra dravyapUjAdi karavAmAM zrAvakanuM tattvadarzIpaNuM che. kAraNa ke, jinanI pUjA vibhavane ucita buddhithI karavI evuM vacana che. 44
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA spaSTIkaraNa : --paMcAzaka ane lalitavistarA graMthamAM svavibhavAnusAra = svasaMpatti anusAre jinapUjA karavAnuM kahyuM che. tenAthI spaSTa phalita thAya che ke, zrAvake jinapUjA zakti anusAre svadravyathI ja karavI joIe. - lalitavistarAkAre kahyuM ke, zrAvake svavibhavAnusAra anuSThAna karavuM e pradhAna-mukhya che. - svasaMpatti anusAra dravyapUjAdi karavAmAM zrAvakanuM tattvadarzIpaNuM che. kAraNa ke, zrIjinanI pUjA vibhava (svasaMpatti) anusAre karavAnuM zAstravacana che. - zrIjinapUjA vibhava anusAre arthAt zakti anusAre svadravyathI karavAnuM zAstravacana che. -- zrAvaka jinapUjAne zAsravacananA sahAre svakartavyarUpe jANe che. mAre mArA karmabaMdhano kApavA che ane e mATe zrIjinapUjA e zreSTha AlaMbana che. mATe jinapUjA mArA mATe 52makartavya che ane e svakartavyarUpe jANIne svavibhava anusAre prabhupUjA kare che. - ahIM ullekhanIya che ke, pUrvanirdiSTa baMne graMthomAM zrAvakane potAnA vibhavAnusAra ja prabhupUjA karavAnuM jaNAvyuM che. paraMtu vaibhava (saMpatti) na hoya to pArakA (bIjAnA) dravyathI ke devadravyathI paNa prabhupUjAnuM svakartavya karavAmAM vAMdho nathI, evuM jaNAvyuM nathI.AthI devadravyathI svakartavyarUpa prabhupUjA karavAnuM kahevuM e zAsravacanathI viruddha che ane emAM devadravyanA bhakSaNarUpa doSa che. - taduparAMta, pUrvokta pAThamAM 'vibhavAnusAra' jinapUjAnuM vidhAna karyuM che. paraMtu vibhava (saMpatti) hovA chatAM paNa bhAvanA na hoya to devadravyathI paNa prabhupUjA karI levAnuM kahyuM nathI. arthAt zaktisaMpanna paNa bhAvanAhIna zrAvaka svasaMpattine gharamAM rAkhI mUkI devadravyathI
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4: zravake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 59 prabhupUjAnuM kartavya patAvI de to emAM vAMdho nathI - doSa nathI, evuM kyAMya lakhyuM nathI. - jinapUjAmAM dhananI mUccha mAravAno ane samyakatvane nirmala karavAno uddeza samAyelo hoya che. svadravyathI jinapUjA thAya to te uddeza jaLavAya che. nahIMtara nahIM. (C) zrAddhadinakRtyanA pATho : 1) RddhimAna zrAvaka jinamaMdire kevI rIte jAya ane bhakti kare tenA pATho. tao hayagayAhiM jANehiM ya rahehi ya / baMdhumittaparikkhito ghittuM pUyaM sa uttamaM // 31 // annesiM bhavvasattANaM dAyato maggamuttamaM / vaccae jiNagehami, pabhAvito ya sAsaNaM // 32 // artha: tyArabAda azvo-hAthIo vagere, pAlakhI vagere sukhAsano ane karNaratha vagere rathothI sadA yukta ane svajana-mitrothI parivarelo, RddhimAna zrAvaka pUjAmAM upayogI uttama dravyone laIne bIjA bhavya jIvone uttama mokSamArga batAvato ane zAsananI prabhAvanA karato zrIjinamaMdiramAM jAya. 2) (jinamaMdira gayA pachI nitIti karIne jinamaMdiranI hadamAM praveze. maMdiranuM kartavya kaMI hoya to karI pachI nizIhi karI traNa pradakSiNA Adi karI, pachI nisAhi kahIne pUjAdi kare te aMgeno pATha.) puNo nisIhiyaM kAuM, pavise jiNamaMdire / puvvutteNa vihANeNaM, kuNaI pUyaM tao viu // 57 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ E0 - dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kAyakaMDUyaNaM vajje, tahA khelavigicaNaM / thuIthuttabhaNanaM ceva, pUryato jagabaMdhuNo // 18 // ghUsiNakappUramIsaM tu, kAuM gaMdhodagaM varaM / tao bhuvaNanAhe u, ehaveI bhattisaMjuo // 59 // gaMdhodaeNa NhavaNaM, vilevaNaM pavarapuSphamAIhiM / kujjA pUyaM phalehi vatthehiM AbharaNamAIhiM // 60 // sukumAleNa vattheNaM, sugaMdheNaM taheva ya / gAyAI vigayamohANaM jiNANamaNulUhae // 61 // kappUramIsiyaM kAuM kuMkumaM caMdaNaM tahA / tao ya jiNabiMbANi bhAveNamaNuliMpae // 12 // vannagaMdhovamehiM ca, pupphehi pavarehi ya / nANApayArabaMdhehi, kujjA viyakkhaNo // 63 // vatthagaMdhehiM pavarehiM hiyaannNddaaye| jiNe bhuvaNamahie pUyae bhattisaMjuo // 64 // sArAMza vicakSaNa zrAvaka pharI nizIhi bolIne gabhArAmAM praveza kare. pachI pUrve kahyA mujaba mukhakoza bAMdhavo vagere vidhithI pUjA kare. (57) jagatabaMdhuzrIjinezvaranI pUjA karato zrAvaka zarIre khaNavuM, thaMka-baLakho kore , stuti-stotrI modaqi, meM jAno tyA 43. (58) - bhaktiyukta zrAvaka pahelAM kesara, kapUra, sarva uttama auSadhio ane caMdana vagere bheLavIne pANIne sugaMdhI kare. pachI te pANIthI tribhuvananAtha zrI.nezvarane snAna 20ve. (58) - zrAvakasugaMdhI pANIthI zrIjinane snAna karAve, kesara vagerethI vilepana 43, 4qAnuM dUla vagaire uttama puSpo, aas (= suSi vizeSa) vagaire go, strI, mAbhUSA bhane yaM421korethApU. 43. (60)
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? snAna karAvyA pachI moharahita zrIjinanAM aMgone atizaya komaLa ane sugaMdhI vastrathI (aMgaluchaNAthI) lUche = korA kare. (61) kezara-caMdanane kapUrathI mizrita karIne arthAt e traNene mizrita karIne tenAthI paramabhaktipUrvaka zrIjinabiMbone vilepana kare. (62). vividha rIte puSpoguMthavA vagere racanA karavAmAM kuzaLa zrAvaka suMdara varNavALA ane sugaMdhI evA uttama puSpone parovavA ke gUMthavA vagere rIte vividha racanA karIne puSpapUjA kare, bhaktiyukta zrAvaka cInAzUka vagere uttama vastrothI ane uttama sugaMdhI (vAsakSepa vagere) dravyothI hRdayane AnaMda ApanArA ane vizvapUjita evA zrI jinonI pUjA kare. (63 64). 3) nirdhana zrAvaka mATenI vidhiH have RddhimAnanI pUjA pachI amRddhimAna mATe kahe che - evaM vIhI imo savvo riddhimaMtassa desio| iaro niyagehaMmi, kAuM sAmAiyaM vayaM // 77 // jai na kassai dhArei, na vivAo avijjae / uvautto susAhuvva gacchae jiNamaMdiraM // 78 // artha (RddhimAna zrAvakanI pUjAvidhino upasaMhAra karatAM sUtrakAra sAmAnya zrAvaka saMbaMdhI jinamaMdiramAM javAnI vidhine be gAthAthI kahe che.) (37mI gAthAthI prAraMbhIne 76mI gAthA sudhI kahelI) jinamaMdiramAM javAnI e samasta vidhi RddhimAna zrAvakane AzrayIne kahI che. sAmAnya (nidhana) zrAvaka jo potAnA upara koInuM devuM na hoya athavA koInI sAthe takarAra na hoya to potAnA ghare sAmAyika uccArIne susAdhunI jema IryAsamiti AdimAM upayogavALo thaIne jinamaMdire jAya.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62. dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bhAvapUjAne anusaranArI traNa nisIpI vagere je je vidhi kahI che, te vidhi sAmAnya zrAvaka mATe paNa te pramANe ja jANavI. (77-78) 4) nidhana zrAvakane puSpAdi sAmagrInA abhAve vidhi kahe che- dravyapUjAyAM puSpAdisAmagryabhAvAt saMbhavadvidhimAhakAeNa atthai jai, kiMci kAyavvaM jinnmNdire| tao sAmAiyaM muttuM, karejja karaNijjayaM // 79 // kAyena zarIreNAsti yadi kiMcitpuSpAdizodhA puSpagraMtha )nAdi kartavyaM jinamaMdire tataH sAmAyikatyAgena dravyastavo vidhIyate ? atrocyate, sAmAyikaM sakalakAlamapyasya svAyattatvAt yatra yatra, vA kSaNeSu bahuzo'pi kartavyaM syAt, caityakartavyaM tu samudAyAyattatvAt kAdAcitkaM prastAve ca tasmin kriyamANe vizeSapuNyasadbhAvAt tadeva kartavyaM yadAgamaH-jIvANa bohilAbho sammadiTThINa hoI piyakaraNaM / ANA jiNiMdabhattI titthassa pabhAvaNA ceva // 1 // ityAdayo'nekaguNAzcaityakRtyakaraNe // 79 // sArAMza sAmAnyazrAvaka pAse puSpa vagere sAmagrI na hovAthI sAmAnyazrAvakane AzrayIne saMbhavita vidhine sUtrakArazrI) kahe che jinamaMdiramAM zarIrathI thaI zake tevuM puSpone guMthavA vagere koI kArya hoya to sAmAyika pArIne te kArya kare." praznaH sAmAyika bhAvapUjA che. puSpo guMthavA vagere dravyapUjA che. dravyapUjA karatAM bhAvapUjA uttama che. to ahIM bhAvapUjArUpa sAmAyikane choDIne dravyapUjA karavAnuM kema kahyuM? uttaraH sAmAyika to bIjA kALe paNa karI zakAya che ane potAne AdhIna che. vaLI, jyAre jyAre samaya maLe tyAre ghaNIvAra paNa karavA yogya che. jyAre jinamaMdiranuM kArya to samudAyane (samUhane) AdhIna che ane koIka avasare ja thaI zake tevuM che. avasare karelA jinamaMdiranA kAryathI vizeSa puNya thAya ema AgamamAM kahyuM che. kahyuM che ke - "prasaMgocita dravyapUjA karavAthI jIvone samyaktvanI prApti
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? thAya, samyagRSTi jIvone je priya hoya te karavAnuM thAya, jinAjJApAlanajinabhakti ane zAsanaprabhAvanA thAya." TippaNI - (1) "zrAddhadinakRtya' graMthamAM RddhivALA ane Rddhi vinAnA zrAvakanI pUjAvidhi pUrve batAvI che. temAM RddhivALA zrAvake svavibhavAnusAre uttama sAmagrI dvArA pUjA karavAnuM jaNAvyuM che ane Rddhi vinAnA zrAvaka pAse sAmagrIno abhAva hovAthI tenA mATe kAyAthI sAdhya jinamaMdiranA puSpa guMthavA vagere anya kAryo batAvyA che. (2) zrAddhadinakRtyanA pAThamAM potAnI Rddhi anusAre pUjA karavAnuM kahyuM che. paraMtu RddhivALA pAse kRpaNatAdinA kAraNe svaRddhi kharcAne prabhupUjAno bhAva na hoya to te anya vyaktinA paisAthI ke devadravyathI paNa pUjAnuM kartavya saMpanna kare, tevuM kyAMye kahyuM nathI ane jenI rajA na ApavAmAM AvI hoya, te kArya karavAmAM Ave to doSa lAgyA vinA rahe ja nahIM. (3) dhanavAna zrAvaka potAnuM dhana bacAvIne bhogamAM vApare ke saMgraha kare ane devadravyathI pUjAnuM svakartavya karI le to, ene devadravyanA bhakSaNano doSa lAgyA vinA rahe nahIM. dA.ta. je 100 rU.nI pUjAnI sAmagrI lAvIne e prabhupUjA karavAno hoya, te 100 rUA. potAnA gharamAM rAkhe ane bhagavAnanA 100 rUA. laIne prabhupUjAnuM kArya patAve to spaSTa rIte samajI zakAya che ke, ene devadravyanA durupayogano doSa lAge. ahIM ullekhanIya che ke, bhakSaNa eTale mAtra moDhAmAM mUkavuM evo ja artha vivakSita nathI. paraMtu devadravyano durupayoga karavo, zAse je kSetrakAryamAM upayoga karavAnI nA pADI hoya tyAM vAparavuM - A paNa devadravyanuM bhakSaNa ke vinAza ja che. (4) nidhana zrAvaka derAsaranA puSpa guMthavA vagere anya kAryo kare temAM enA gauravanI kyAMye hAni thatI nathI. kAraNa ke, e kAryo karavA
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA e paNa bhagavAnanI bhaktinAM ja prakAro che. tathA graMthakAroe potAnA mATe e ja bhaktinA mArgo nirdhArita karelA che. AthI tene te kAryothI avazya puNyabaMdha ane nirjarA thAya che. (5) sarvatra aucityano mahimA che. tethI RddhimAna svaRddhi anusAre zakti gopavyA vinA uttamasAmagrIthI prabhupUjA kare ane nirdhana zrAvaka svazakti anusAre graMthakAroe nirdhArita karelA derAsaranA anya kartavyonuM sevana kare. AnAthI viruddha rIte karavAmAM Ave to aucityanuM atikramaNa thAya che. te koIpaNa rIte AtmahitakArI nathI. (6) nirdhanazrAvakane paNa paradravyathI ke devadravyathI prabhupUjA karavAnuM kyAMye jaNAvyuM nathI. zAstranI rajA vinA karAtuM kArya e zAstrAjJAnA bhaMga samAna che. (7) nirdhana zrAvaka mATe : zrAddhadinakRtya graMthamAM nirdhana zrAvaka pAse puSpAdi sAmagrIno abhAva hovAthI tene anya zrAvakanA puSpo guMthI ApI ke daherAsaranA anya kAryo karI jinabhakti karavAno mArga batAvyo che, paraMtu nirdhanazrAvaka paradravyathI ke devadravyathI puSpAdi sAmagrI meLavI prabhupUjA karI zake, evuM kyAMye jaNAvyuM nathI. vaLI, graMthakAre vibhavanI (saMpattinI) vidyamAnatAmAM vibhavAnusArI jinapUjA ka2vAnuM jaNAvyuM che ane saMpattinA abhAvamAM puSpaguMthavA - sAmAyika karavuM vagere bhaktinA kAryo batAvyA che. graMthakArazrIe ATaluM spaSTa mArgadarzana ApyuM hovA chatAM paNa A abhayazekharasUri ma. potAnA devadravya ane jinapUjA' pustakanA pRSTha-14thI 17 sudhImAM eka praznanA utta2mAM jabarajasta kutarko karIne zrAddhadinakRtyanI vidhinI vAtane vikRta rIte raju karI che ane teoe ''nirdhanazrAvaka pAse puSpAdi sAmagrIno abhAva" A vAtane potAnI AgavI zailImAM (!) je rajuAta karI che, teno sAra e che ke, 'zrAddhadinakRtya graMthanA nirdhana mATenA vidhAnamAM je puSpAdi
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? sAmagrIno abhAva' kahyo che, temAM "svadravyathI prApta karela puSpAdi na hoya to nirdhana zrAvaka derAsaranA anya kAryo kare," evo artha karavAno nathI. paraMtu "svadravya-padravya-devadravya ema koIpaNa dravyathI prApta thanAra puSpAdi sAmagrIno abhAva hoya to nirdhana zrAvaka derAsaranA anya kAryo kare." evo artha karavAno che. AthI "nirdhana zrAvaka svadravya na hovA chatAM paNa paradravya ke devadravyathI prApta karela puSpAdi upalabdha hoya to teNe tenAthI jinapUjA karavI ja joIe. tene anya kAryo karIne jinapUjAnA lAbhathI vaMcita rahevAnI jarUra nathI." - lekhakazrInI A vAto zAstrasApekSa nathI. paraMtu zAstranirapekSa che. naryo kutarkano vilAsa che. - lekhakazrIe karelI vAtanI gaMdha paNa zrAddhadinakRtyanA pAThamAM AvatI nathI. 2044'nA saMmelana pachI ja emane e sugaMdha (!) kayAMthI maLI e moTuM Azcarya che. bAkI to te varganA 2044' pUrvanA pustakomAM zrAddhadinakRtya graMthane anusaratI ja vAto karavAmAM AvI che. tenA aMzo AgaLa ApavAmAM Avaze. pUjyapAda premasUridAdAnA patro paNa lekhakazrInI vAtane radIyo Ape che. - ahIM ullekhanIya che ke, Aje ghaNA kAraNosara zrIsaMghonA jinamaMdiramAM "pUjAnI kezarAdi sAmagrI" upalabdha rAkhavI anivArya banI che. AvI paristhitimAM zrIsaMghonI ke zrAvakonI zuddhadevadravya upara najara na jAya, te mATe pU. gItArtha mahApuruSo "jinabhakti sAdhAraNa dravyanuM alaga phaMDa UbhuM karavA mATe ane emAMthI pUjAnI sAmagrI lAvavA salAha-upadeza Ape che ane Aje zrAvako AvA jinabhakti sAdhAraNa dravyathI pUjA kare che. ahIM bIjI eka noMdhanIya vAta e che ke, jANavA maLyA mujaba pUjA sAmagrI mATenAM dravyonA abhAve zrIsaMghonI jinamaMdiranA jIrNoddhArAdimAM javA yogya devadravya upara dRSTi na jAya, te mATe pU.A.bha. zrI. yazodevasUrIzvarajI mahArAjAe preraNA karIne pUjAnI
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA sAmagrI bhegI karavA mATenA caDAvAno prAraMbha karAvyo hato ane yAda rahe ke, e caDAvAnI rakamane ja "jinabhakti sAdhAraNa" evuM nAma ApavAmAM Avela che. emAM koI zrAvakAdie "pUjAnI sAmagrI mATe bheTarUpe AveluM dravya paNa samAveza pAme che, te paNa yAda rAkhavuM. have zrAddhavidhinA AdhAre zrAvaka mATenI jinapUjAnI vidhi joIzuM. (D) zrAddhavidhinA pAThoDa (1) mahartika mATenI pUjAvidhiH vidhizcAyaM-yadi rAjAdimahaddhiH tadA savvAe iDDIe.... ityAdi vacanAt prabhAvanAnimittaM mahA devagRhe yAti yathA dazArNabhadraH [pAtha-6/TI] artha : A vidhi che - jo rAjAdi RddhimAna hoya to, "sarva RddhithI' ityAdi zAstravacana mujaba jainazAsananI prabhAvanA nimitte moTI RddhithI jinamaMdire jAya. dA.ta. dazArNabhadrarAjA. (2) madhyama RddhivALA zrAvakamATe jinapUjAnI vidhiH evaM mahaddhirdevagRhe yAti / sAmAnyavibhavastvauddhatyaparihAreNa lokopahAsaM pariharan yathAnurUpADambaraM bhrAtRputrAdiparivRtto vrajati [T-6/TIvaI] artha A rIte mahaddhika devagRhe jAya. sAmAnya vaibhavavALo uddhatAIno tyAga karavA pUrvaka, loka upahAsane tajato, potAnA saMyoga mujaba ADambarapUrvaka bhAI-mitra-putrAdithI parivarelo jinamaMdire jAya. (3) nidhanazrAvaka mATe vidhiH ayaM ca caityagamanapUjAsnAtrAdividhiH sarvo'pi RddhiprAptamAzrityoktastasyaivaitadyogasaMbhavAt / anRddhiprAptastu zrAddhaH svagRhe
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? ? sAmAyikaM kRtvA kenApi saha RNavivAdAdyabhAve IryAdyupayuktaH sAdhuvaccaityaM yAti naiSadhikItrayAdibhAvapUjAnuyAyividhinA / sa ca puSpAdisAmagryabhAvAt dravyapUjAyAmazaktaH sAmAyikaM pArayitvA kAyena yadi kiMcitpuSpagrathanAdikarttavyaM syAttat karoti / [ gAthA - 6 / TIkA ] 67 artha : A caityagamana-pUjA-snAtra Adi saghaLI vidhi Rddhi prAptane AzrayIne kahI che. tene te yogano saMbhava che. anRddhimAna zrAvaka svagRhe sAmAyika karIne koInI sAthe devuM ane vivAda na hovAthI iryAsamitimAM upayogavALA sAdhunI jema maMdire traNa nisIhi Adi bhAvapUjAnI vidhi sAthe jAya ane dravyapUjA mATe azakta te sAmAyika pArIne kAyAthI je kAMI puSpa guMthavA vagere kArya hoya te kare. (4) zrAddhavidhino agatyano pATha : ahIM gRhamaMdiravALA ane e vinAnA zrAvako mATe ema tamAma zrAvako mATe jinapUjA saMbaMdhI vizeSa mAhitI ApavAmAM AvI che. temAM ghaNA khulAsA paNa thayelA che. bhe prastuta carcAmAM upayogI che. sAmevALA A pATha aMge ghaNA kutarko kare che ane satyapakSa upara (pote adhUro pAThasaMdarbha mUkatA hovA chatAM satyapakSa u52) adhUro pATha 2jU ka2vAno AkSepa kare che. te AkSepa taddana khoTo che. have te samagra pATha arthasahita mUkIe chIe - svagRhacaityaDhaukitacokSapUgIphalanaivedyAdivikrayotthaM puSpabhogAdi svagRhacaitye na vyApAryam / nApi caitye svayamAropyaM, kintu samyag svarUpamuktvArcakAdeH pArzvAt tadyogAbhAve tu sarveSAM sphuTaM svarUpamuktvA svayamapyAropayet, anyathA mudhAjanaprazaMsAdidoSaH / gRhacaityanaivedyAdi cArAmikasya prAguktamAsadeyasthAne nAryyam, AdAveva naivedyArpaNena mAsadeyoktau tu na doSaH / mukhyavRtyA tu mAsadeyaM pRthageva kAryaM / gRhacaityanaivedyacokSAdi tu devagRhe mocyamanyathA gRhacaityadravyeNaiva gRhacaityaM pUjitaM syAnna tu svadravyeNa / tathA cAnAdarAvajJAdi doSa:, na caivaM yuktaM svadehagRhakuTumbAdyarthaM bhUyaso'pi vyayasya gRhasthena karaNAt / devagRhe
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devapUjApi svadravyeNaiva yathAzakti kAryA, na tu svagRhaDhaukitanaivedyAdivikrayotthadravyeNa, devasatkapuSpAdinA vA, prAguktadoSAt / tathAdevagRhAgataM naivedyAkSatAdi svavastuvat samyagrakSaNIyaM samyag mUlyAdiyuktyA ca vikreyaM na tu yathA tathA mocyaM, devadravyAdivinAzAdidoSApatteH / [gAthA-6/ TI ]. artha potAnA gRhamaMdiramAM dharelAM cokhA, sopArI, naivedya AdinA vecANathI prApta thayela puSpabhogAdine potAnA gRhacaityamAM na vAparavA, temaja caitya (saMghamaMdira)mAM paNa pote na caDAvavA, paraMtu tenuM sAcuM svarUpa jaNAvIne pUjakAdi pAse caDAvarAvavuM. jo ema banI zake tema na hoya to badhAnI AgaLa "A gRhamaMdiramAM caDAvela cIjamAMthI prApta thayela puSpabhogAdi che. mArA potAnA dravyathI navA prApta thayela puSpabhoga nathI' vagere spaSTa rIte jaNAvIne potAnA hAthe caDAvavuM. nahi to lokomAM potAnI vRthA prazaMsA vagere thavAno doSa lAge ane gRhacaityanA naivedya vagere mALIne pahelAthI nakkI karelA pagAranI jagyAe na ApavA. jo pahelethI ja naivedya ApavA pUrvaka mAsika pagAra nakkI karyo hoya to doSa nathI. mukhyamArge to mAsika pagAra judo ja Apavo joIe. gRhamaityanA naivedya cokhA vagere to devagRhatasaMghaderAsara)mAM mUkavA joIe, nahi to gRhacaityanA dravya vaDe ja gRhacaitya pUjAyeluM bane paraMtu svadravyathI pUjAyeluM na bane ane tethI anAdara, avajJA vagere doSa lAge che. potAnA deha, kuTuMbAdi mATe ghaNo badho paNa vyaya karanArA gRhastha mATe A yogya nathI. devagRhamAM devapUjApaNasvadravyathI jayathAzaktikaravI joIe. nahike potAnA gRha(maMdira)mAM caDAvelAM naivedya vagerenA vecANathI prApta thayelA paisAthI ke deva saMbaMdhI puSpo vagerethI, kema ke, evuM karavAmAM pUrve kahela doSa lAge che. tathA devagRhamAM AvelA naivedya akSata Adine potAnI vastunI jema barAbara sAcavavA ane yogya kiMmata Adi yuktithI te vecavA. paraMtu jema-tema mUkavA nahi. kAraNa ke, game tema mUkavAthI devadravyavinAzAdi
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? doSa lAgavAnI Apatti Ave che. TippaNIH (1) zrAddhavidhinA pUrve jaNAvelA zAstrapAThomAM dhanavAnamadhyama ane nirdhana zrAvaka mATenI jinapUjAnI vidhi batAvI hatI. have pUrvokta pAThamAM gRhamaMdiranA zrAvake potAnA gRhamaMdiramAM mUkAyelA phaLa-naivedya AdinuM zuM karavuM ane sarve zrAvakoe (gRhamaMdiravALA ane gRhamaMdira vinAnA zrAvakoe) jinapUjA zAnAthI karavI ane saMghanA jinamaMdiramAM mUkAyelA phaLa-naivedyAdinuM zuM karavuM ? vagere praznonuM mArgadarzana pUrvokta pAThamAM ApyuM che. pUrvokta pAThano phalitArtha e che ke - (A) zrAvake baMne prakAranA bhoga-upabhoga) devadravyane yathAsaMbhava potAnA kAryamAM na vAparavuM. paraMtu yogya sthAne ja vAparavuM. | (B) potAnA gRhamaMdiramAM dharelAM cokhA, sopArI, naivedya AdinA vecANathI prApta thayelA puSpabhogAdine potAnA gRhamaMdiramAM na vAparavA. temaja caitya (saMghamaMdira)mAM paNa pote na caDAvavA, paraMtu tenuM sAcuM svarUpa jaNAvIne pUjakAdi pAse caDAvarAvavuM. jo ema banI zake tema na hoya to badhAnI AgaLa ""A gRhamaMdiramAM caDAvela cIjamAMthI prApta thayela puSpabhogAdi che. mArA potAnA dravyathI navA prApta thayelA puSpabhogAdi nathI" vagere spaSTa rIte jaNAvIne potAnA hAthe caDAvavuM. nahi to lokamAM potAnI vRthA prazaMsA vagere thavAno doSa lAge. ahIM ullekhanIya che ke, saMbodha prakaraNa Adi graMthomAM prabhu samakSa dharelAM naivadyAdine nirmAlya devadravya tarIke jaNAvela che ane te akSatanaivedyAdine yogya kiMmate vecIne upajelI rakamane jinAlayanA jIrNoddhAramAM upayoga karavAnuM jaNAvyuM che ane prabhunA AbhUSaNo paNa banAvI zakAya tema kahyuM che. ahIM bIjI vAta e noMdhanIya che ke, zrAddhavidhinA pUrvanirdiSTa pAThamAM
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA "devagRhAgataM naivedyAkSatAdi svavastuvat samyag rakSaNIyaM smyg-muulyaadiyuvatyA ra viyaM natu yathA tathA mom' Ama kahIne jinamaMdiramAM AvelA naivedya akSatAdinI potAnI vastunI jema rakSA karavAnI che ane sArA mUlya vecavAnA che. ene game tyAM mUkI devAnA nathI. -zrAddhavidhinA pUrvokta pAThamAM svagRhacaityamAM zrAvake svadravyathI dharelAM akSata-naivedyAdine vecIne prApta thayelA puSpabhogAdinuM zuM karavuM tenI vyavasthA batAvI che. saMbodha prakaraNamAM akSata-naivedyAdinA vecANathI prApta rakamane pUrvanirdiSTa sthAne (jIrNoddhAra ke alaMkAra banAvavAmAM) niyojavAnI kahI che ane ahIM akSata-naivedyAdinA vecANathI prApta puSpabhogAdine pUrvokta rItithI zrIsaMghamaMdiramAM caDhAvavAnA kahyA che; ahIM baMne graMthanI vigatamAM eka mahattvano pheraphAra e che ke, saMbodhaprakaraNamAM akSatAdinA vecANathI prApta thatI "rakama' jaNAvI che ane zrAddhavidhimAM akSatAdinA vecANathI prApta thatA "puSpabhogAdi jaNAvyA che. ahIM ema jaNAya che ke, vastunA badalAmAM bIjI vastu levAnI paddhati pracalita haze, tyAre gRhamaMdiravALo zrAvaka mALI pAse phUlo maMgAvato haze, tyAre te phUlonA badalAmAM akSatAdi tene apAtA haze. eTale gRhamaMdiramAM dharelAM akSatAdithI puSpAdi zrAvakane maLatA haze ane tevA puSponuM zuM karavuM, tenI vidhi pUrvokta pAThamAM batAvI che. eTale gRhamaMdiramAM caDhAvelAM akSatAdinA badalAmAM puSpabhogAdi AvyA che. to tene gRhamaMdiravALo zrAvaka yogya vyavasthA thAya te mATe saMghanA jinamaMdiramAM Ape tema kahyuM che. ahIM yAda rAkhavuM jarUrI che ke, zrAddhavidhinA pUrvokta pAThanI pUrve carcAyelI vigatomAM zrAvaka bhoga-upabhoga ema baMne prakAranA devadravyane potAnA kAryamAM vApare nahIM evuM spaSTa kahyuM ja che. tethI akSatAdinA vecANathI prApta "rakama hoya to tene jIrNoddhAra (devadravya) khAtAmAM mUke ane tenA vecANathI prApta "puSpabhogAdi hoya to tene saMghanA maMdiramAM mUke. tenAthI punaH jinapUjA na kare, paraMtu te prApta "puSpabhogAdinI
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? yogya vyavasthA mATe saMghanA maMdiramAM mUke. - A rIte saMghanA maMdire mUke tyAre tenuM yathArtha svarUpa jaNAvIne mUke ema kahyuM. nahIMtara phogaTa prazaMsA, anAdara-avajJA Adi doSo lAge che, ema kahyuM che arthAt "A puSpabhogAdi mArA gRhacaityanA akSata-naivedyAdinA vecANathI prApta thayelA che, tene huM ahIM mUkuM chuM. paraMtu te mArA svadravyathI lAvelA nathI" A rIte yathArtha svarUpa pragaTa karIne mUke. nahIMtara loko ""A zrAvaka potAnA gRhamaMdiramAM svadravyathI pUjA karyA pachI paNa saMghanA maMdiramAM paNa svadravyathI kevI uttama pUjA kare che" evuM dhArIne enI khoTI prazaMsA kare. taduparAMta, je vAstavamAM devadravya svarUpa che ane saMghanA daherAsare vyavasthA mATe ja mUkavAmAM Ave che, tema chatAM tene pUrvokta khulAso karyA vinA mUke to prabhuno anAdara ane avajJA paNa thAya che. ahIM nIcenI mahattvanI vAto ullekhanIya che, (1) gRhamaMdiranA naivedya-akSatAdine pUrve jaNAvyA pramANe vastunA badalAmAM vastu levAnI pracalita paddhatinA yoge puSpabhogAdinA badalAmAM apAtA hoya, tyAre te rIte prApta thayelA puSpabhogAdi paNa devadravya svarUpa ja che ane tene potAnA ke saMghanA maMdiramAM gRhamaMdiravALo zrAvaka pote punaH dharAve nahIM, paraMtu tenI yogya vyavasthA thAya, te mATe saMghanA maMdiramAM mUke. (2) pUrvokta pAThamAM gRhamaMdiranA akSata-naivedyAdinA vecANathI prApta puSpabhogAdinI vyavasthA batAvyA pachI graMthakAre nIcenI agatyanI vAta noMdhI che - "gRhacaityanaivedyAdi cArAmikasya prAguktamAsadeyasthAne nArmyam, AdAveva naivedyArpaNena mAsadeyoktau tu na doSaH / mukhyavRttyA tu mAsadeyaM pRthova vArtham'
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA - (1) gRhacaityanA naivedyAdi mALIne pahelAMthI nakkI karelA pagAranI jagyAe na ApavA. (2) jo pahelethI ja naivedya ApavA pUrvaka mAsika pagAra nakkI karyo hoya to doSa nathI. (3) mukhya mArge to mAsika pagAra judo ja Apavo joIe. spaSTIkaraNa ahIM traNa vAta jaNAvI che. (a) gRhacaityanA naivedhAdi nirmAlya devadravya svarUpa hovAthI te mALIne pagAra peTe ApI zakAya nahIM. (ba) kadAca pUrve jaNAvyA mujaba vastunA badalAmAM vastu levAnI paddhati pracalita hovAnA kAraNe ApavA paDe tema hoya to e pahelethI ApavA pUrvaka mAsika pagAra nakkI karelo hovo joIe. A eka apavAda mArga che. mukhyamArga to graMthakArazrIe pachIthI turaMta nIce jaNAvela ja che. - (ka) mukhyamArge to mAsika pagAra alaga ja Apavo joIe. (jethI devadravyano potAnA kAryamAM upayoga karavAno doSa na lAge.) (Da) ahIM eka vAta noMdhanIya che ke, apavAda mArga to paristhitivizeSamAM sevavAno hoya che. sAmAnya paristhitimAM to mukhyamArgane ja anusaravAno hoya che. AthI ja pU.gItArtha mahApuruSo mALI ke pUjArIno pagAra devadravyamAMthI ApavAnI nA pADe che ane pUjArI zrAvakanA kAryo mATe rAkhavAmAM Avelo hovAthI teno pagAra zrAvakoe potAnA paisAthI ApavAnuM jaNAve che. taduparAMta, vi.saM. 1990nA zramaNasaMmelananA sUtradhAra pU.gItArtha mahApuruSoe azakta sthaLoe pratimA apUja na rahe te mATe pratimAnI pUjA karavA rAkhavAmAM AvatA pUjArIno pagAra devadravyamAMthI ApavAnI apavAda mArga chuTI paNa ApI che. jo ke, AvA azakta sthaLoe pU.gItArtha mahApuruSo preraNA karIne sAdhAraNa dravyanI
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 73 sagavaDa UbhI karAvI ApIne devadravyano upayoga na thAya tenI kALajI rakhAvatA hoya che. eTale mukhyamArgane anusaravAnI ja kALajI rakhAtI AvI che. - graMthakArazrIe ahIM khUba ja spaSTa vAta karI che ane kyAMya paNa mALIne ke pUjArIne devadravyamAMthI pagAra ApavAnI vAta karI nathI. chatAM kutarko karIne yena kena prakAre tevo artha kADhavo e lezamAtra ucita nathI. vi.saM. 2044 pUrve sarva mahAtmAo pUjArIno pagAra devadravyamAMthI na ja apAya tevI ja prarUpaNA karatA hatA ane tyAre paNa te mahAtmAone zrAddhavidhinA pUrvokta saMdarbho najara samakSa hatA ja ane tethI ja zAstranA nAme jo2zorathI tevo pracAra karatA hatA. temanA pravacanAMzo AgaLa ApaNe jovAnA ja che. - pUjArInA pagAra saMbaMdhI te pakSanA (dhA.va.vi.nA lekhakazrI vagerenA) abhiprAyo vAcakonI jANakArI mATe nIce ApIe chIe - (A) pustakanuM nAma : 'huM zrAvaka banuM." : lekhaka : pU.paM.zrIcaMdrazekhara vi.gaNI. ''zakya hoya to saMghanA bhAIoe ja derAsaranuM saghaLuM kArya karavuM joIe. tema na ja bane to potAnuM te kArya karavA mATe eka bhadraka prakRtivALA sArA mANasane rAkhavAmAM Ave to paNa teno pagAra devadravyamAMthI na ja Apavo joIe. kema ke, potAnuM kAma je mANasa kare tene potAnA ja paisA pagAra peTe ApavA joIe.'' (pR. 171) (B) pustakanuM nAma : "cAlo jinAlaye jaIe" : lekhaka : munizrI hemaratnavi. (pachIthI AcArya) prazna H pUjArIno pagAra devadravyamAMthI ApavAmAM Ave to zo vAMdho ? uttara : derAsaramAM zrAvakone je kArya karavAnuM che te kArya karAvavA mATe pUjArI rAkhavAmAM Ave che, eTale zrAvakanuM kArya karanArA pUjArIne
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA maMdirano pagAra kema ApI zakAya? ema karavAmAM derAsaranA paise zrAvakoe potAnuM kAma karAvyAno doSa lAge. (3) te pachI graMthakArazrIe agatyano khulAso karyo che ke, "gRhacaityanaivedyacokSAdi tu devagRhe mocyamanyathA gRhacaityadravyeNaiva gRhacaityaM pUjitaM syAnna tu svadravyeNa / tathA cAnAdarAvajJAdidoSaH, na caivaM yuktaM svadehagRhakuTumbAdyarthaM bhUyaso'pi vyayasya gRhasthena karaNAt / " / - gRhacaityanA naivedya-cokhA vagere to devagRha (saMghamaMdira)mAM mUkavA joIe, nahi to gRhacaityanA dravya vaDe ja gRhatya pUjAyeluM bane, paraMtu svadravyathI pUjAyeluM na bane ane tene anAdara, avajJA vagere doSa lAge che. potAnA deha, kuTuMbAdi mATe ghaNo badho vyaya karanArA gRhastha mATe A yogya nathI." spaSTIkaraNa : (1) vAta gRhamaMdiranA akSata-naivedyAdinI cAle che. temAM pracalita paddhatithI ene vecatAM prApta thayelA puSpabhogAdi mATenI vyavasthA pUrve batAvI che. have evI rIte adalAbadalI na karavAnI hoya tyAre graMthakArazrI jaNAve che ke, te gRhamaMdiranA akSata-naivedyAdi saMghanA derAsaramAM mUkavA. AthI gRhamaMdirano zrAvaka potAnA gRhamaMdiranA akSatAdine saMghanA maMdiramAM yogya vyavasthA mATe arpaNa kare ane arpaNa karatI vakhate khoTI prazaMsA, prabhunI AjJAno anAdara, avajJA vagere doSo na lAge te mATe pUrvanirdiSTa rIte khulAso paNa kare. 3 have gRhamaMdiravALA ane gRhamaMdira vinAnA ema sarve zrAvako mATe saMghanA maMdire pUjA kaI rIte karavI te jaNAvatAM graMthakArazrI kahe che ke - "devagRhe devapUjApi svadravyeNaiva yathAzakti kAryA, na tu svagRhaDhaukitanaivedyAdivikriyotthadravyeNa, devasatkapuSpAdinA vA, praagukttoSAt "
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 75 artha: devagRhamAM (saMghamaMdiramAM) devapUjA paNa svadravyathI jayathAzakti karavI joIe. nahi ke potAnA gRha(maMdira)mAM caDAvelAM naivedya vagerenA vecANathI prApta thayelA paisAthI ke devasaMbaMdhI puSpo vagerethI, kema ke, evuM karavAmAM pUrve kahelA "phogaTa prazaMsA', avajJA, anAdara vagere doSa lAge che. spaSTIkaraNa : (1) pUrvokta zAstravidhAnamAM kahyuM che ke, ""jinamaMdiramAM prabhupUjA svadravyathI ja yathAzakti karavI. paraMtu gRhamaMdiravALA zrAvake potAnA maMdiramAM caDhAvelAM naivedyAdinA vecANathI prApta paisAthI jinapUjA na karavI tathA gRhamaMdiravALA (ane gRhamaMdira vinAnA tamAma zrAvakoe) devasaMbaMdhI puSpothI jinamaMdiramAM prabhupUjA na karavI. kAraNa ke, temAM pUrvanirdiSTa doSo lAge che. (2) ahIM ullekhanIya che ke, pUrvokta pAThano artha karatI veLAe dhA.va.vi.nA lekhakazrIe "revapuSpavinA vA praputoSA' - A padano artha karavAnuM TALI dIdhuM che. jyAre gaNi zrI abhayazekhara mahArAje "revapuSpavinA''no artha "bhagavAnane caDhAvelAM phUlathI" evo artha karyo che, te sAco nathI. "vasa'no artha devasaMbaMdhI ja thAya che. tethI te padano artha 'devasaMbaMdhI puSpo" ja thAya. paraMtu "bhagavAnane caDhAvelA phUlothI na thAya ane bIjI paNa mahattvanI vAta e che ke, bhagavAnane caDhAvelA phUlo pharI (utarI gayelA vigandhi) phUlo hovAthI punaH caDhAvI zakAtA ja nathI, ke jethI graMthakArazrIne evuM kahevuM paDe. tethI tyAM evo ja artha karavAno che ke, gRhamaMdiravALA ke gRhamaMdira vinAnA koIpaNa zrAvake "devasaMbaMdhI puSpAdithI jinapUjA karavAnI nathI. paraMtu svadravyathI ja prabhupUjA karavAnI che. (ahIM revatva = devasaMbaMdhI puSpo eTale koIka zrAvake jinAlayanI bhakti mATe bagIco Adi bheTa Apyo hoya, te bagIcA AdimAMnA AvelA puSpone devasaMbaMdhI puSpo kahevAya che.) AthI devadravyathI jinapUjA karavAnI vAta A pAThathI koIpaNa rIte
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA siddha thatI nathI. tethI gaNizrInI dhA.va.vi.nA pariziSTa pR. 130 upara lakhAyelI nIcenI vAta tadana asatya che. A viSayamAM dhA.va.vi.nA pariziSTakArazrI lakhe che ke, jo devadravya banela cIjathI pUjA karavAmAM devadravya bhakSaNano doSa lAgato hota to, lokamAM ukta rIte jAherAta karavA chatAM paNa, e cIjanuM devadravyapaNuM dUra thatuM na hovAthI, devadravyabhakSaNano doSa ubho na rahetA ane to pachI tevI jAherAta karIne e cIja bhagavAnane caDAvavAnI zAstrakAra anujJA na Apata." - pUrvokta vicAraNAthI pariziSTakAranI A vAta satyathI taddana vegaLI che. kutarkano vilAsamAtra che. (3) taduparAMta, dhA.va.vi.nA pariziSTakAra pR. 131 upara satyathI taddana vegaLI nIcenI vAta karIne lokone geramArge doravAnuM mahApApa karyuM che. te lakhANa A mujaba che - (A) "Ama, "zrAvake svadravyathI ja pUjA karavI joIe evI potAnI mAnyatAne zAstrAnusArI siddha karavA mATe "dravyasaptatikA' temaja "zrAddhavidhino je zAstrapATha ApavAmAM Ave che te pATha ja teonI A mAnyatAne siddha karI zakato nathI e spaSTa thayuM. tethI devadravyathI jinapUjA thaI na zake e vAta UbhI rahI zakatI nathI. (B) sAme pakSe, uparokta aneka zAstrapATho devadravyanI vRddhine prabhupUjA vagere mATe spaSTa rIte jaNAve che. (C) eTale ja vi.saM. 1976mAM khaMbhAtamAM pU.A.zrI. kamalasUri ma.pU. zrIdAnasUri ma., pU. sAgarajI ma. Adie nIce mujaba TharAva karelo | (M) "jinapratimAnI niyamita pUjA thavA mATe, pUjAnAM upakaraNo samAravA mATe, temaja navAM karavA mATe tathA caityo samAravA mATe devadravyanI vRddhi ane tenuM saMrakSaNa karavuM. devadravyanuM saMrakSaNa ane tenI vRddhi devAdhideva paramAtmAnI bhakti nimitte ja karavAmAM Ave che. (D) A TharAva para pU.A.zrI. rAmacaMdrasUrijI mahArAje paNa sahI karelI che e khyAlamAM rAkhavA jevuM che. (dhA.va.vi. pR. 131)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? : samAlocanAH (pUrvokta lakhANamAM A-B-C-D vibhAga samAlocanAnI sagavaDatA mATe ame pADyA che.) 77 (1) A - vibhAganI vAta sAva khoTI che, te atyAra sudhInI carcAthI siddha thAya che. pUrvanirdiSTa graMthonA zAstrapATho dareka kakSAnA sAdhakane 'svadravya'thI ja jinapUjA karavAnuM kahe che. (2) B - vibhAgamAM jaNAvelI vAta paNa satyathI taddana vegaLI che. upadezapadAdi graMthonA ''sati hi vevadravye'' vALA pATho zuddhadevadravyathI jinapUjA karavAnI rajA ApatA ja nathI. jenI vigatavAra carcA prakaraNa5mAM karavAmAM AvI che. (3) c - vibhAgamAM vi.saM. 1976nA zramaNa saMmelane karelA ATha TharAva paikInA bIjA TharAvanI je vAta karI che, temAM e TharAvane khoTI rIte lakhyo che. te ApaNe pUrve joyuM ja che ane AgaLa paNa joIzuM. tyAM temaNe bhavyAtmAone geramArge doryA che. (4) e TharAvonI nIce pU.A.bha. zrI.vi.rAmacaMdra sUrIzvarajI mahArAjAnI (te vakhate pU.mu.rAmavijayajI ma.nI) sahI hatI, te vAta sAcI che paraMtu teoe kyAMye devadravyathI jinapUjA thAya tevuM lakhyuM nathI - kahyuM nathI ke, pravacanamAM prarUpyuM nathI. jinapUjA aMge teozrInI mAnyatA zI hatI, te pUrvenA emanA pravacanAMzomAM jaNAvI ja che. pariziSTakAre mAtra e mahApuruSonA nAme lokone gumarAha karavAnuM mahApApa ja AdaryuM che. - vaLI, A pAThamAM AgaLa svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM jaNAvyuM che. tethI RddhimAna, madhyama ane nirdhana zrAvake tathA gRhamaMdiravALA zrAvake, Ama sarva zrAvakoe svadravyathI ja pUjA karavAnuM vidhAna che, te spaSTa che. - ''TevavRddhe tevavUnApi svadravyeIva yathAzakti jAr' - A pATha "dhArmika vahIvaTa vicAra"nA lekhakazrI ane e pustakane pracAranAro varga mAtra gRhamaMdiravALA zrAvaka mATeno che, badhA ja zrAvako mATeno nathI,
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA evuM je kahe che, te taddana asatya che. kAraNa ke, A pAThanA AjubAjunA zAstrasaMdarbho ane AgaLa jaNAvAze te zrAddhavidhinI vigatathI tathA anya graMthomAM varNavelI pUjAvidhithI "revA..."vALo pATha tamAma (RddhimAnamadhyama-nirdhana-gRhamaMdiravALA) zrAvako mATe che e samajI zakAya che. ekapaNa zAstramAM "svavibhAvAnusAra pUjA karavI ane svadravyathI ja pUjA karavI ane "puSpAdi sAmagrInA abhAvavALAe derAsaranA anya kAryo karavA" - A traNa zAstra vidhAnone gauNa karIne devadravyathI paNa pUjA karI zakAya ane tenAthI bhale parigrahanI mUrchA mAravAno lAbha na maLe paNa samyakatvanI nirmalatA to jarUra thAya. - Avo zAstrapATha ekapaNa zAstramAM jovA maLato nathI. are ! arthApatti-upalakSaNathI paNa evuM arthaghaTana koIpaNa zAstrapAThamAMthI nIkaLI zakatuM nathI. have zrAddhavidhikAra pUrvanirdiSTa pAThamAM AgaLa jaNAve che ke, "tathA devagRhAgataM naivedyAkSatAdi svavastuvat samyag rakSaNIyaM, samyagmUlyAdiyuktyA ca vikreyaM na tu yathA tathA mocyaM, devdrvyaadivinAzaritoSApa ' artha derAsaramAM AvelA phaLa-naivedyAdi potAnI vastunI jema sAcavavA, yogya mUlya vecavA paraMtu tene game tyAM na mUkavA ane vecavAthI maLelI rakama devadravyamAM jamA karavI.) Ama na karavAthI devadravya vinAzAdino doSa lAge che. = ahIM ekavAta e paNa ullekhanIya che, pUrvanirdiSTa pAThamAM besapuSpavinA vA" A vidhAna ane pachI turaMta AvatuM "vahAti..." vidhAna - A baMne, e zAstrapATha mAtra gRhamaMdiravALA zrAvakanI jinapUjAnI vidhi mATe che, tene radIyo Ape che. ka vizeSamAM...pUrvokta samagra zAstrapAThane AgaLa karIne A graMthAdhikAra gharadaherAsaranA mAlikano che, evo pracAra karanArA dhA.va.vi.nA lekhakazrI tathA devadravya ane jinapUjA'nA lekhakazrI pUrvokta pATha aMtargata
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 79 AvatA ''vevasapuSpAvinA vA, prabhutttoSAt'' - A vidhAnanA arthanI sAcI hakIkatane loko AgaLa pragaTa karatA khacakATa anubhave che. kAraNa ke, 'deva saMbaMdhI puSpo vagerethI devapUjA kare to pUrvokta doSo lAge che' ahIM 'pUrvokta doSa'thI pUrvamAM jaNAvela mAtra mudhAjanaprazaMsA ja nahIM, paraMtu tenI sAthe anAdara-avajJAdi doSa paNa levAnA che. paraMtu baMne lekhakazrIo jo e vAtane loko samakSa jAhera kare to 'svadravyane badale devadravyathI thatI pUjAmAM bhagavAnano anAdara-avajJA thavI vagere doSo lAge che.' A vAta zrAvako samakSa pragaTa thaI jAya ane ema thAya to AvA doSonI saMbhAvanAne laIne eka paNa zrAvaka e doSa mAthe levA taiyAra na thAya ane tenA yoge lekhakayugalane potAno ejanDA paNa siddha na thAya. AthI pUrvoktadoSanA vivaraNamAM adhUruM arthaghaTana karIne lokone geramArge doravAnuM kAma karela che. ahIM bIjI paNa eka vAta ullekhanIya che ke, 'devadravya ane jinapUjA' pustakanA lekhakazrIe to zrAddhavidhinA e graMthAdhikArane choDIne potAnA pustakanA pR.-5 upara dravyasaptatikAno pATha grahaNa karyo che ane tyAM 'anyathA mudhAjanaprazaMsAdidoSaH' A paMktinA vivaraNa vakhate Adi padathI jaNAvavA yogya anAdara-avajJA doSa paNa jaNAvyA nathI. teno Azaya vAcako svayaM samajI zake che. taduparAMta, zrAddhavidhimAM ane dravyasaptatikAmAM te pachIthI jaNAvelo "mulyavRnyA...thI revadravyAvivinAzoiSAvatte:'' sudhIno A graMthAdhikAra temane svAbhimatanI siddhimAM pratibaMdhaka banavAno che, e khabara che ane e graMthAdhikAra loko samakSa mUkatAM ame ja juThThA TharavAnA chIe, e paNa bIka che. tethI ja e agatyanA zAstrapAThane bhavyAtmAothI chUpAvyo che. kharekhara to e zAstrapAThane arthasahita mUkavo joIto hato. " - AthI e graMthAdhikArathI 'vRthAjanaprazaMsAdi'mAM Adi padathI jaNAvavA yogya doSone nahIM jaNAvI, "saMgha ja devadravyathI pUjA karavAnI vyavasthA karI Apato hoya to tamane vRthAjanaprazaMsAdi doSa
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA lAgaze nahIM" AvuM lokonA magajamAM ThasAvavAno e lekhakoe bharapUra prayatna karyo che ane lokone geramArge doravAno kUTaprayatna ja karyo che. vAstavamAM to lokone devadravyathI jinapUjA karAvI devanI anAdaraavajJA vagere doSomAM pADavAno taddana anucita prayatna karela che. = AthI pUrvokta pATha mATe je apapracAra cAle che, te ayogya che. svadravyathI ja jinapUjA karavAnA zAstrIya niyamane dUSita karanArA e kutarkonI vistRta samAlocanA AgaLa karavAnI ja che. tethI ahIM aTakIzuM. 3 ahIMe paNa vicAravAnI jarUra che ke, jeNe potAnA ghare gRhamaMdira banAvyuM nathI, tene mATe pUjAvidhi zuM hoya? AvuM koI pUche, to teno zAstra mujaba javAba e ja hoya ke, paMcAlakajI AdimAM "svavibhAvAnusAra Adi graMthAdhikAra dvArA "svazakti anusAra svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM vidhAna che. taduparAMta, nyAyadravyavidhizuddhatA ane "pAMca koDinA phulaDe" vagere vidhAno paNa nyAyapArjita svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM samarthana kare che. (E) aneka AcArya bhagavaMto AdinA abhiprAyo - (1) siddhAMta mahodadhipU.A.bha.zrI.vi.premasUrIzvarajI mahArAjAno abhiprAyaH (agatyanI noMdhaH "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA tRtIya AvRttinA pR. 244 upara) pUjyapAda premasUridAdAno "madhyastha borDa upara lakhAyelo patra chApelo che. jo ke, patra tithi-tArIkha vinAno che, te patra nahIM paNa kAco kharaDo che evuM jANakAro kahe che, temAMnI amuka vAto teozrInI mAnyatA mujaba nathI, temAM ghaNA sudhArA karavAnA bAkI hatA, teozrInI hayAtImAM prakAzita na karatAM teozrIjInI gerahAjarImAM lagabhaga 25 varSa pachI kema pragaTa thayo ? e paNa eka moTo prazna che. Ama chatAM emAM pUjAvidhi mATe je lakhANa che, te
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 81 prastuta carcAmAM jarUra mArgadarzaka banI zake tevuM che ane tenI nIce patramAM na hovA chatAM noMdha kema karavI paDI te paNa jANavA jevuM che.) "zrAddhavidhi vagerenA hisAbe devadravyanA be vibhAga che : 1. AdAna dravya 2. nirmAlya dravya pUjA vidhi mATe, paMcAzakajImAM svadravyathI pUjA karavAnuM vidhAna che ane zrAddhavidhi AdinA AdhAre evuM vidhAna che ke (1) RddhimAna zrAvaka, sahaparivAra, ADaMbara sAthe, potanI pUjAnI sAmagrI laI pUjA karavA jAya ane (2) madhyama zrAvaka, sahakuTuMba potAnuM dravya laI prabhupUjA karavA jAya, tyAre (3) garIba zrAvaka sAmAyika laIne prabhunA derAsare jAya ane tyAM sAmAyika pArIne phUla gUMthavA vagerenuM kArya hoya to kare. "phUla gUMthavuM vagerenuM kArya hoya to kare." noMdha :- patramAM A jaNAvela hakIkatanI vadhAre spaSTatA mATe A ja pustakanA pariziSTa-2mAM gaNizrI abhayazekharavijayajIe Apela "devadravyanA TharAva aMge ciMtana'mAM vistRta samajaNa jovI jarUrI che." TippaNI :- (1) pUrvokta patrAMzamAM sarvasAmAnyapaNe paMcAzakajInA AdhAre svadravyathI pUjA karavAnuM vidhAna che, tema spaSTa jaNAvela che. (2) zrAddhavidhi AdinA AdhAre RddhimAna-madhyama ane garIba zrAvaka mATenI pUjAvidhi batAvI che, je ApaNe pUrve joI che. (3) prabhupUjAnI vidhi batAvatAM patrAMzamAM kyAMye paradravyathI ke devadravyathI pUjA karavAnI vAta nathI. paraMtu svadravyathI yathAzakti pUjA karavAnI vAta che. (4) ahIM ullekhanIya che ke, pUrvokta pUjyazrInA patrAMzamAM zAsrasiddha vAta lakhAyelI che. paraMtu potAnI mAnyatAthI viruddha jatI vAta che. arthAt ''zrAvake svadravyathI ja pUjA karavI evo ekAMta Agraha rAkhavo yogya nathI ane RddhimAna ke garIba koIpaNa zrAvaka paNa devadravyathI pUjA karI zake che' - AvI potAnI zAstraviruddha mAnyatAthI e patrAMza viruddha jAya che, tethI kyAMka koIka vyakti pustaka khole ane A ja patrano e patrAMza vAMcavA
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA mAMDe ane potAnI zAstraviruddha mAnyatA khullI paDI na jAya - pola khullI na thaI jAya, e mATeno raghavATa patranI vacce mUkAyelI noMdha jovAthI samajI zakAya che. patrapUro thAya tevI rAha joyA vinA vacce ja noMdha mUkavAnI utAvaLa thaI che, e ja batAve che ke, kyAMka kAcuM kapAI gayuM che. je patra dvArA potAnI vAta siddha karavA mahenata karI che, te ja patrano patrAMza potAnI vAta upara pANI pheravI nAMkhe che. (5) noMdhamAM "patranA patrAMzamAM jaNAvela hakIkatanI vadhAre spaSTatA mATe A ja pustaka (dhArmika vahIvaTa vicAra)nA pariziSTa-rane jovAnI AvazyakatA lakhI che ane pariziSTa-2mAM vistRta samajaNa ApI che tevo khulAso karyo che - A taddana asatya vAta che. pariziSTa-ramAM anadhikRta saMmelananA anadhikRta TharAvonA samarthanamAM karelI potAnI paraspara viruddha vAtomAM ane zAstra tathA zAstrAnusArI paraMparAthI taddana viruddha jatI vAtomAM "catura kAgaDo cAra page baMdhAya" e nyAye jyAre teo phasAI gayA che, tyAre kutarkonI bharamAra UbhI karIne satyane chinna-bhinna karavAno kUTaprayAsa mAtra karyo che. tenI samAlocanA AgaLa prakaraNa-5 mAM karavAnI ja che. (6) A pustakanA pariziSTa-ramAM Apelo pU.premasUridAdAno patra naM-6 paNa A viSayamAM ghaNo prakAza pAthare che. (2) paM. zrI caMdrazekharavi gaNivaranA abhiprAyaH (a) jAgatAvejo pustakanA aMzo jinapUjA aMge mArmika mArgadarzana jinapUjAno mukhya uddezaH mokSapuruSArtha siddha karavo e ja dharmano uddeza hoya. emAM bAdhaka bane che, artha ane kAma pratyeno mUcchabhAva. A be prakAranI mUcchamAM paNa dhana pratyenI mUrchA vadhu paDatI khataranAka gaNavAmAM Ave che. kemake covIseya kalAka e mUracheM jIvatI ja rahetI hoya che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kyA dravyathI karavI joIe? 83 AvI bhayAnaka dhanamUcchane toDavA mATe jinezvaradevanuM pUjana che. paramAtmAne to kaI joItuM nathI paNa saMsArI mANasane paramAtmapaNe joIe che ane dhanamUccha utAryA vinA e paramAtmapaNuM maLI zake tema nathI. mATe ja paramAtmAne kiMmatI AbhUSaNo caDAvIne, uttamottama phaLo, naivedya dharIne, tathA utkRSTa kakSAnA kesara, barAsa, varakha, bAdaluM vagere kharIdIne temanI anupama bhakti karavAnI che. jinapUjA karanAra jo dharmAdAnA kesara vagere niSkAraNa vApare to tenI pUjAno dhanamUccha tyAgano uddeza marI jAya che. ethI enI jinapUjA niSphaLa jAya che. jyAM kroDa rUpiyA kamAvavAnA hoya tyAM pAMca rUpiyA maLe ene niSphaLatA ja kahevI joIe ne? mUccha utAravAno A uddeza jo barobara samajI levAya to svadravyathI ja pUjA karavAno AgrahI varga vadhato jAya. ema thatAM e pUjano mahimAzALI banIne jagatamAtramAM zAMtinuM sAmrAjya phelAvanArA banI rahe. jene mAtra jema jinapUjA vinA rahI zake nahi tema jaina mAtra svadravyathI ja jinapUjA karavAnA AgrahI banI rahevuM joIe. xxxx jinapUjA zA mATe? sarvajJazatakamAM dharmasAgarajI mahArAje spaSTa zabdomAM kahyuM che ke dhananuM mahatva toDavA mATe jinapUjA che. prabhune to phaLanaivedya vagere kazuM ya ArogavAnuM nathI paNa e badhuM tyAM mUkIne dhananI mamatA toDavAnI che. bhagavAna banavAmAM sauthI vadhu bAdhaka A mUrchA che. jinapUjAno prANa dhana mamatvano nAza che e vAta jene samajANI nathI ene "svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe e vAta zI rIte samajAya? zaktimAna mANasoe snAnanA garama pANIthI mAMDIne kesara, sukhaDa, puSpa vagere tamAma dravyo potAnA ja vAparavAno daDha nirdhAra rAkhavo joIe. parAyA ke saMghanA e dravyothI pUjA karanAro potAnA dhanano eTalo bacAva karIne dhanamamatvane toDato nathI. mATe ene ethI pUjAno lAbha thaI zake nahi. hA, geralAbha paNa na thAya paraMtu jyAM svadravyathI pUjA karIne eka kroDa rUpiyAnI kamANI thavAnI hatI tyAM paradravyathI pUjA karIne pAMca ja rUpiyA kamAyo ene lAbha kahevo zI rIte? e to geralAbhano ja nAno bhAI kahevAya ne ! bIjI vAta e che ke svadravyathI pUjA karanArano ullAsa AkAzane AMbavA lAge
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA che. potAnA kesaranA be tAMtaNAne paNa jAte ja ghasanAra pUjakanA moM uparanA bhAva to jojo. pUjA karatI vakhate paNa eno ullAsa nIrakhajo to kharA. ane saMghanA dravyathI, pUjArInI madadathI taiyAra thayelA kesarathI pUjA karanAranA mukha uparano bhAva vAMcajo. tamane Abha-pAtALanuM aMtara jovA maLaze. tame je kesara-lAgo bharo cho enI mArI sAme rajUAta karazo mA? kemake e lAgAnI rakama keTalI che ane enI sAme tamAro upADa keTalo che e vAta amArI najara bahAra nathI. (pustaka-jagatA rejo pR. 251-253) TippaNI: (1) uparanA meTaramAM bolDa TAIpavALuM meTara svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM jaNAve che ane jinapUjAnA uddezyone jaNAve che. lakhANa ja spaSTa che, tyAM vadhAre TippaNI karavAnI AvazyakatA nathI. (2) "svadravyanI pachIno "jakAra paradravya ane devadravyano spaSTa niSedha ja kare che. (ba) "huM zrAvaka banuM pustakanA aMzoH pUjArInA pagAra ane nirdhana zrAvakanA kartavya aMge mArgadarzana: * madhyAhane tyAra bAda jIvajaMtu na mare enI kALajI rAkhI parimita jaLathI snAna karIne paramAtmAnI bIjI vAra pUjA-bhakti karavI. prabhupUjAmAM potAnI zaktine gopavyA vinA gharanA ja candana-barAsa vagere dravyono upayoga karavo joIe. zakya hoya to saMghanA bhAIoe ja derAsaranuM saghaLuM kArya karavuM joIe. tema na ja bane to potAnuM te kArya karavA mATe eka bhadraka prakRtivALA sArA mANasane rAkhavAmAM Ave to paNa teno pagAra devadravyamAMthI na ja Apavo joIe kemake potAnuM kAma je mANasa kare tene potAnA ja paisA pagAra peTe ApavA joIe. vastutaH to AvA mANaso AzAtanAdi TALavAmAM tatpara hotA nathI. mATe svayaM saghaLuM kArya karavuM joIe. svadravyathI pUjA karavAthI bhAvapUjAmAM anero AnaMda Ave te sahaja che. jenAmAM svadravyathI pUjA karavAnI zakti ja na hoya tene game te rIte pUjA karavI ja joIe tevo niyama nathI. te AtmA sAmAyikAdi dharmonuM sevana karI zake che. A aMge abhayaMkara
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? zrAvakanA be nokaronuM daSTAMta jANI levI saghaLI hakIkata spaSTarUpe samajAI jaze. (pR. 171) TippaNI :- (1) lakhANa ekadama spaSTa che - zAstrAnusArI che. potAnA ja "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM enuM zirSAsana thayeluM jovA maLe che. (2) upara be mahattvanI vAta kahevAI che - (i) pUjArIno pagAra devadravyamAMthI na ja Apavo joIe ane (i) svadravyathI pUjA karavAnI zakti na hoya teNe sAmAyikAdi anuSThAnonuM sevana karavuM ane e mATe abhayaMkara zreSThInA be nokaranuM udAharaNa jANI levA bhalAmaNa karI che (je ApaNe AgaLa joIzuM.) (3) "dhArmika vahIvaTa vicAramAM TheraThera potAnA pUrvanA vidhAnothI viruddha lakhAyuM che. zA mATe ! kayA AdhAre ! - A praznonA sAcA javAba Aja sudhI ApyA nathI. je khulAsA thayA che te kutarkothI bharelA che. jenI AgaLa samAlocanA karavAnI ja che. (4) eka zAstrapAThano varSo pahelAM je artha karyo hoya ane varSo pachI enAthI judo artha karavAmAM Ave ! tyAre tene zuM mAnavAnuM? zuM kALa ane saMdarbho badalAya eTale zAstrapAThonA arthaghaTana badalAI jAya? badalAI gayelA vidhAno ane emAM thatA khulAsA jovAvAMcavAthI zuM lokone emanI gItArthatA-vidvattAmAM zaMkA pedA nahIM thAya? (5) javAbadAra sthAne birAjelA vyaktinA virodhAbhAsI vacanolakhANone kAraNe temanA vacanonI vizvasanIyatA khatama thaI jAya che ane tethI ja teonuM koIpaNa lakhANa ke prarUpaNA mAnI levAmAM utAvaLa karavA jevI nathI, evuM heje kahevAnuM mana thAya che. huM zrAvaka to banuM' ghera beThAM tattvajJAnamAM je vAto temaNe pIrasI che, te ja vAto zrAddhavidhimAM sadIo
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 86 pahelAM pUjyapAda AcAryadeveza zrImad ratnazekharasUrIzvarajI mahArAjazrIe spaSTa zabdomAM pharamAvI che. varSo pahelAM chapAyelA zrAddhavidhinA bhASAMtaramAMthI eka utAro paNa joI laIe. "dhanarahita zrAvaka sAmAyika laIne, jo koInI paNa sAthe takarAra vagere ke potAne mAthe RNa (karaja) na hoya to iryAsamiti vagerenA upayoga sahita sAdhunI jema traNa nisIhi ApavApUrvaka bhAvapUjAnI rIti pramANe derAsara Ave. tyAM jo kadAcit koI gRhasthanuM devapUjAnI sAmagrInuM kArya hoya to sAmAyika pArIne te phUla gUMthavA vagere kAryamAM pravarte. kema ke, evI dravyapUjAnI sAmagrI potAnI pAse nathI ane eTalo kharca potAnA nirdhanapaNAne lIdhe thaI zake ema nathI.'' (gAthA-6, pR. 169no anuvAda) - jo zrAddhavidhikAra ane teonA potAnA ja pustako Ama kahetAM hoya to, have tevI ja mAnyatA dharAvanArA varga mATe ema kahevuM ke, "teo garIbone pUjA karavAnI nA pADe che ke tenAthI vaMcita rAkhe che'' vagere vAto ucita karavI keTalI gaNAya te vAcako svayaM vicAre. (ka) pustaka : AMdhI AvI rahI che : pR. 126-127 'devadravya jema na khavAya tema dharmAdA dravya paNa na ja khavAya. paramAtmA mahAvIranA zAsananuM hajI e sadbhAgya che ke jinAjJA mujaba ja vahIvaTa vagere karavAnI apekSA ghaNA bhAgyavAno rAkhatA hoya che. ethI ja devadravyanI rakamamAMthI, potAnA kAmo mATe rAkhavAmAM Avela pUjArIne pagAra ApavAnI bAbatamAM teo bahu suMdara rIte paDakAra karIne saphaLatA pAmI rahyA che. paNa mane ema lAge che ke evA mANaso ya eka vAta bhUlI gayA lAge che ke jema devadravya svakAryamAM na levAya tema dharmAdAnAM dravyano paNa potAnA kAryamAM upayoga na ja thAya. AjanA UbhA thaI gayelA AyaMbilakhAtAo, jinamaMdiromAM vaparAtI agarabattIthI mAMDIne kesara, vagere tamAma vastuo, nhAvA mATe baLatA kolasA ane pUjA mATe paherAtAM maMdiranA lAla-pILA kapaDAM....e badhuM ya dharmAdAnA dravyonuM ja che
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? ne? lokoe je dhana AvA khAtAomAM ApyuM te dhana, dharmAdAnuM to kahevAya ja ne? have huM pUchuM chuM ke to pachI zuM A badhA khAtAo ane tenI vastuono "maphata" mAM upayoga thaI zake kharo? AyaMbilakhAtAmAM jaIne maphata vAparI zakAya kharuM? derAsaranuM dharmAdAnuM kesara vagere kAMI paNa upayogamAM laI zakAya? pAMca rUpiyA dara varSe tame kesara-lAgo bharo cho e vAta mArI jANa bahAra nathI paNa tenI sAme dharmasthAnonI 40 rUA. jeTalI vastuo vAparo te zuM jarAya ucita che? yAda rAkhajo ke jo A rIte "maphatIA" dharmanI vRtti vyApaka banaze to dareka khAtAomAM paDatA toTA pUrA karatAM je varSe thAkI javAze te vakhate devadravyomAMthI pUjArInA pagAra vagere cAlu thaI jaze. dharmAdAnuM maphata vAparanAro A rIte aMte to devadravyanA bhakSaNano ja bhAgI banaze." TippaNI - (1) samApana karatAM lakhelA temanA zabdo ja pharI ekavAra svasthacitte joI javA jevA che. aMtima phakarAmAM lekhakazrI lakhe che "pAMca rUpiyA dara varSe tame kesara-lAgo bharo cho e vAta mArI jANa bahAra nathI, paNa tenI sAme dharmasthAnonI 40 rU. jeTalI vastuo vAparo te zuM jarAya ucita che? yAda rAkhajo ke jo A rIte "maphata" dharmanI vRtti vyApaka banaze to dareka khAtAMomAM paDatA toTA pUrA karatAM je varSe thAkI javAze te vakhate devadravyomAMthI pUjArInA pagAra vagere cAlu thaI jaze. dharmAdAnuM maphata vAparanAro A rIte aMte to devadravyanA bhakSaNano ja bhAgI banaze." - ahIM ullekhanIya che ke, pratipakSanA vicAronuM AvegapUrvaka khaMDana karanArA lekhakazrI eka vakhata pratipakSanA vicAro karatAM paNa eka DagaluM AgaLa vadhI devadravyamAMthI pUjArInA pagAra, kesara vageremAM vAparanArane devadravyanA bhakSaNanA bhAgI' kahevA sudhI pahoMcI jAya che. (2) vartamAna vivAdamAM pUjya paMnyAsa pravara zrI caMdrazekhara vijayajI gaNivaranA vi.saM. 2029nI saMvatsarInA divase bahAra paDela A lakhANane temano samudAya anusaravAnuM kAma kare, to samasta zrI saMghamAM uThelI kamanasIba vivAdanI A AMdhI Aje ja zamI jAya tevI che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (3) paryuSaNa parvanA ATha divasomAMnA pahelA traNa divasanAM aSTAhnikA pravacanonI pUrvabhUmikArUpe lakhAyela pustaka jaina dharmanA marmo'mAM peja 116 upara pUjya paMnyAsajI zrI candrazekharavijayajI gaNivara lakhe che ke, dhananI mUccha utAravA mATe jinapUjA che. jinapUjAmAM vaparAtAM badhAM dravyo chatI zaktie potAnAM ja vaparAya. varakha, kesara, caMdana, agarabattI, ghI, phUla potAnA dhanathI kharIdI karelAM vaparAya. jinapUjA dhana para mUccha utAravA mATe che, A ja jinapUjAnuM hArda che. anyanA kharce ke derAsaranA kharce meLavela pUjAdravya tame vAparo to tamArI mUrchA to UbhI ja rahI gaIne? pUjA kAyama rAkhI paNa mUrchA rahI kAraNa ke tenuM je hArda che ke dravyo potAnAM ja vAparIne mUccha utAravI, te naSTa thayuM." (A pustaka vi.saM. 2033mAM prakAzita thayela che.) (4) "AMdhI AvI rahI che" AvI AgAhI karI zrIsaMghane cetavanArA ja svayaM AMdhI banIne Avaze tenI kone khabara hatI ! vidhinI vakratA nahIM to zuM! niyati baLavAna che !!! sAcuM ne! (3) muni jayasuMdara vi.ma.sA. (hAla AcAryazrI)no abhiprAya - xxx devadravya :- vartamAnakALamAM jene "devadravya' kahevAmAM Ave che, te jinamUrti ane jinamaMdira A be kSetronuM bheguM dravya che. arthAt yogya rIte be ja kSetramAM te dravya kharacI zakAya che. xxxx xx prazna : vaLI, A paNa samajI rAkho ke, pavitra devadravyano upayoga zrIjinamUrti ane jinamaMdirane lagatA zAstrIya kAryomAM ja thaI zake bIjA kAryomAM kadApi thaI zake nahi. xxx xx uttara - juo! tame devadravya tarapha najara karazo nahIM. kaTokaTInI sthitimAM tIrtha vageremAM bIjuM koI sAdhana na hoya tyAre bhagavAna apUja na rahe e mATe ke bIjA koI saMyogomAM devadravyanA kesara-sukhaDathI pUjA thAya che, te eka alaga vAta che, tamArAmAMnA ghaNA badhA sukhI ane saMpana sArI noMdhapAtra sthitivALA che. temaja
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 89 dharmabhAvanA nathI evuM ya nathI, phakta ullAsano toTo che, e toTo nIkaLI jAya to sAdhAraNa khAtAno ya toTo nIkaLe. eTale tame sAdhAraNa khAtAmAM ullAsa pUrvaka rakama lakhAvatA thaI jAo e pahelo upAya che. (divyadarzana : varSa-36, aMka-19, 20, 21). TippaNI:- pUrvokta divyadarzananA lekhanuM saMpUrNa lakhANa pariziSTa7mAM ApavAmAM Avela che. lakhANa ekadama spaSTa che. temAM TippaNI karavAnI koI jarUrIyAta nathI. mAtra teo potAnA lakhANone mAnya karIne anusare to Aje ja vivAdano aMta AvI jAya tema che. suluM kiM bahunA? (4) pU.A.zrIbhuvanabhAnusUrijI ma.sA.no abhiprAyaH xxxx "bhagavAna to mokSamAM jaI beThA che, kRtakRtya thaI gayA che - emane tArI pUjAnI koI jarUra ja nathI...tArA potAnA kalyANa mATe prabhunI pUjA che....to e devadravyamAMthI thAya ke tArA potAnA dravyamAMthI ?" ... (divyadarzanamAsika). TippaNI :- (1) pUrvokta vidhAnamAM spaSTa kahevAmAM AvyuM che ke, prabhupUjA zrAvake potAnA kalyANa mATe karavAnI che. tethI te zrAvake potAnA dravya (svadravya)thI ja karavAnI hoya, nahIM ke devadravyathI. (2) "zrAvaka svadravyathI prabhupUjA kare to ja enuM kalyANa thAya, nahIMtara nahIM." evuM sunizcita karI ApavAmAM AvyuM che. | (3) teozrI to hAla vidyamAna nathI. paraMtu temano samudAya emanA ja vidhAnone mAnI le-svIkArI le ane e mujabanI prarUpaNA karato thaI jAya to vivAda to zamI ja jaze, paraMtu sAthe sAthe emanI prarUpaNAthI bhramaNAmAM mUkAyelA zrAvakAdine paNa sAco mArga prApta thaze. taduparAMta, "svadravyathI karavA jogA anuSThAno (prabhupUjA-mahApUjA vagere anuSThAno) devadravyathI karavA mATe cAlI rahelI hilacAlano aMta Avaze ane saMgho moTA anarthathI bacI jaze." e mahAna lAbha thaze.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA na (5) munizrI hemaratna vi.ma.sA (pachIthI AcAryazrI)nI mAnyatA "sa. 25. je zrAvakanI zakti na hoya te jinapUjAno lAbha kaI rIte le ? ja. 25. je zrAvakanI zakti na hoya te maMdiramAM kAjo levo, kesara ghasavuM, phulanI mALA bIjAne guMthI ApavI, aMga racanA vageremAM sahAyaka banavuM temaja aMga lUchaNAdi dhoI ApavA dvArA mahAna pUjAno lAbha meLavI zake che.'" ('cAlo jinAlaya jaIe.' pustaka) 80 TippaNI : (1) munizrIe azakta zrAvaka mATe zrAddhavidhimAM nirdiSTa mArga batAvyo che. te saMpUrNa yogya che. (2) munizrIe azakta zrAvakane pUjAno lAbha levA aMgenA praznanA javAbamAM devadravyathI pUjA karavAnuM na kahetAM zrAddhavidhikAra dvArA nirdiSTa mArga batAvyo, te paNa ghaNuM ghaNuM kahI jAya che. ahIM vi.saM. 2044 pUrvenI mAnyatA spaSTapaNe ghoSita thAya che ke, prabhupUjA svadravyathI ja thAya ane dravya na hoya to anya kAryothI lAbha levAya, paraMtu devadravyathI to prabhupUjAnuM kartavya saMpanna na ja thAya. kAraNa ke, potAnA kartavyapAlanamAM devadravyano durupayoga karavo e devadravyanuM bhakSaNa karavA barAbara che. (3) munizrInI anya paNa mArgastha prarUpaNAo 'cAlo jinAlaya jaIe' pustakamAM thaI che, te pariziSTa-8mAMthI jovA bhalAmaNa. tenAthI pUjArIno pagAra, svapnadravya, gurupUjananA paisA vagerenA viSayamAM paNa sAcuM mArgadarzana prApta thaze. (6) pU.A.bha.zrI.vi.rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI mAnyatA H "jinapUjA svadravyathI ja thAya, paraMtu devadravyathI na ja thAya" - A teozrInI mAnyatA ekadama prasiddha che. teozrInA pravacanonuM saMkalana "prabhupUjA svadravyathI ke devadravyathI" A pustakamAM kareluM che. te jovAthI teozrInI mAnyatA jANavA maLaze. ahIM e pravacanonA amuka aMzo nIce mUkIe chIe -
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 91 prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? Aje devanI pUjA koNa kare ane devanI pUjA zAmAMthI karavI? tenI paNa ciMtA UbhI thavA mAMDI che. x x x x (pR.-6) bhagavAnanI pUjA mATe kezara vagere joIe te kyAMthI lAvavuM? potAnI kahevAtI bhagavAnanI pUjAmAM paNa devadravyano upayoga zA mATe na thAya? evA prazno uThavA mAMDyA che. * * * * Aje evo paNa pracAra cAlI rahyo che ke, bhagavAnanI pUjAmAM devadravyano upayoga karavA mAMDo ! x x x x koI koI ThekANe to evAM rItasaranAM lakhANo thavA lAgyAM che ke, maMdiranI AvakamAMthI pUjAnI vyavasthA karavI. AvuM vAMcIe sAMbhaLIe tyAre thAya ke devadravya upara sarakAranI dAnata bagaDI che ke devadravya upara jainonI dAnata bagaDI che? ApattikALamAM devadravyamAMthI bhagavAnanI pUjA karAvAya, e vAta judI che ane zrAvakone pUjA karavAnI sagavaDa devadravyamAMthI devAya, e vAta judI che. jeno zuM evA garIbaDA thaI gayA che ke, potAnA dravyathI bhagavAnanI dravyapUjA karI zake tema nathI? ane e mATe devadravyamAMthI temanI pAse bhagavAnanI pUjA karAvavI che? (pR. - 10). devadravyanI vAta to dUra rahI, paNa anya zrAvakanA dravyathI paNa pUjA karavAnuM kahevAmAM Ave to jeno kahetA ke, enA dravyathI ame pUjA karIe, emAM amane zo lAbha? * * * * X X 8 zrAvake dravyapUjA zA mATe karavAnI che? AraMbha ane parigrahamAM prasta jo chatI zaktie dravyapUjA karyA vinA ja bhAvapUjA kare, to te pUjA vAMjhaNI gaNAya. XXX potAnA dravyathI pUjA karavAmAM bhAvavRddhino je prasaMga che. te pArakA dravyathI pUjA karavAmAM nathI. bhAvane pedA karavAnuM kAraNa na hoya to bhAva pedA thAya zI rIte? pR.11) zrAvaka pAse devadravyanA kesara AdithI pUjA karavAnI vAto Aje zAstrapAThonA nAme paNa karavAmAM Ave che ane temAM dA'De dADe sammati ApanArAo vadhatA jAya che. x x x 1 x x x "zeThanAM phUla ame bhagavAnane caDAvIe, temAM amane zuM phaLa maLe?" eTaluM, e ajJAna ane asaMskArI nokarone paNa samajAyuM ane zrAvakanA mULamAM utpanna thayelA, dharmaguruonA paricayamAM AvelA, vyavahAra kuzaLa banelA tamane
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 92 Avo vicAra na Ave, to samajavuM zuM ? (pR.-16) chate paise paisA vagara thatA dharmane je zodhe, enAmAM paisAnI mUrchAno atireka gaNAya. (pR.-17) jenI pAse je hoya, te teno zakti ane bhAvanA mujaba dharma karavAmAM upayoga kare. (pR.-17) pArakA dravyathI ja ane have to enAthI paNa AgaLa vadhIne devadravyanA kharce paNa jinapUjA karavA-karAvavAnI vAto karanArAo jo potAnA haiyAne kholIne AvI vAto vicAre, to emane khyAla Ave ke, emanA vicAro keTalA unmArga tarapha ghasaDAI rahyA che. (pR.-19) Aje, 'mAre mArA dravyathI ja jinapUjA karavI joIe - e vAta visarAtI jAya che ane ethI je sthaLe jainonAM saMkhyAbaMdha gharo hoya, temAM paNa sukhI sthitivALAM gharo hoya, tyAM paNa kesara-sukhaDa AdinA kharca mATe bUmo paDavA lAgI che. AnA upAya tarIke devadravyathI jinapUjA karavAnuM kahevAne badale, sAmagrI saMpanna jainone potapotAnI sAmagrIthI zakti mujaba pUjA karavAno upadeza Apavo joIe. (pR.-21) devadravyamAMthI zrAvako mATe pUjA karavAnI vyavasthA karavI ane zrAvakone devadravyathI AvelI sAmagrI dvArA pUjA karatA banAvI devA, e to tamane tAravAno nahi paNa DubAvI devAno dhaMdho che. zAstroe to gRhamaMdiramAM utpanna thayelA devadravyathI gRhamaMdiramAM pUjA karavAnI paNa manAI karI che. gRhamaMdiramAM upajela devadravya dvArA saMghanA jinamaMdiramAM pUjA karavAmAM paNa doSa kahyo che ane gAMThanA dravyathI ja jinapUjA karavI joIe evuM vidhAna karyuM che. (pR.-22) sAtakSetramAM sArAbhAve potAnA dhanane vAparanArA, potAnA parabhavanI sthiti saddhara banAve che. maMdiro AdimAM zrImaMto karatAM madhyamavarga ane garIboe ApeluM dravya vadhAre che. jemanA haiyAmAM bhagavAnanI bhakti vasI, temaNe thoDAmAMthI paNa thoDuM, khAnapAnanA sAmAnya kharcamAMthI paNa bacAvI bacAvIne Apela che. AvAM nANAMno durupayoga na thaI jAya, enI vahIvaTadArone mAthe ane saMghane mAthe moTI javAbadArI che.' TippaNI :- (1) ahIM ullekhanIya che ke, pU.A.bha.zrInA pUrvokta
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? pravacano potAnA paramakRpALu gurudeva pUjyapAda A.bha. zrImad vi. premasUrIzvarajI mahArAjAnI nizrAmAM vi.saM. 2006nI sAlamAM pAlItANA mukAme thayA hatA. te samaye A pravacano "jaina pravacana" sAptAhika ane e pachI "cAragatinAM kAraNo" pustakamAM prakAzita thayA hatA. (2) pU.A.bha.zrInA pUrvokta pravacanAMzo jotAM teozrInI jinapUjA devadravya Adi aMgenI mAnyatA spaSTa rIte jANavA maLe che. Ama chatAM eka cokkasa varga "vijayaprasthAna" ane "vicAra samIkSA" nAmanA pustakonA nAme je apapracAra kare che, te satyathI taddana vegaLo che te spaSTa samajI zakAya che. emAM "DUbato taraNuM pakaDe" e nIti emanI jovA maLe che. zAstrapATho sAthe vAta karavAmAM phAvaTa na AvatAM jyAMthI je maLyuM te saMdarbhano vicAra karyA vinA ke enI spaSTatA karyA vinA uThAvIne svakapolakalpita vicAronA samarthanamAM mUkI devAnuM kAma karyuM che. te sajjanocita kArya nathI. taduparAMta, A aMgenA anekavAra khulAsA thaI javA chatAM te saMbaMdhI apapracAra cAluM rAkhavo e lezamAtra yogya nathI. * kutarkonI samAlocanA: zrAvakanI prabhupUjA aMge ghaNA kutarko thayA hatA - thAya che - cAle che. tenI have samalocanA karIzuM. zAstrAjJA ane suvihita paraMparA e viSayamAM zuM che, te ApaNe joyuM ja che. - sau prathama eka vAta samajI levAnI che ke, koIpaNa nirNaya, siddhAMta, vidhi AdinI prAmANikatA, te nirNayAdine zAstrAjJA ane suvihita paraMparAnuM pIThabaLa che ke nahIM ? e vicArIne, jo te nirNayAdine zAstrAjJA-paraMparAnuM pIThabaLa hoya, to te nirNayAdine prAmANika gaNAya che. taduparAMta, e baMnethI pramANabhUta banelA nirNayAdine suyuktiosutarko dvArA samajI-samajAvIne tenI zraddhA majabUta banAvavI paNa jarUrI hoya che. kutarko dvArA svAbhimatanI siddhi mATe zAstrAjJA-paraMparAthI siddha
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA nirNayAdine dUSita karavA e zAstraviruddha kArya che, mugdhajanone geramArge laI janAruM che ane pariNAme sva-parane anarthakArI che. AthI yogadaSTi samuccaya graMthamAM kutarkane AtmAno mahAzatru kahyo che. kutarkanI bhayaMkaratA pUrve prastAvanAmAM vicArI ja che. * kutarka-1 : jo devadravyamAMthI derAsaronA nirmANa thaI zake che ane tene sukhI bhakto vAparI zake che, to te ja devadravyamAMthI derAsarajImAM birAjamAna paramAtmAnI pUjadi kema na thaI zake? temAM ekAMte pApabaMdha zI rIte kahevAya?" (dhA.va.vi.pra.A. pR. 6) samAlocanA-1: A kutarkanI vistArathI samAlocanA karIzuM. (A) "devadravyamAMthI jinAlayanuM nirmANa karavAnI zAstrajJA che (AnI vizeSa carcA kartaka-2nI samAlocanAmAM AgaLa jaNAvAze.) ane 1976-1990-2014nA zramaNa saMmelananA TharAvo upara dRSTipAta karatAM khyAla Avaze ke, pU.A.bhagavaMtonI paraMparA paNa e ja che. 1990nA zramaNasaMmelananA TharAva-pamAM devadravyane tIrthoddhArajIrNoddhAra-navInamaMdiromAM vAparavAnuM sUcana karyuM che. AthI zAstrajJA ane zAstrAnusArI paraMparA anusAra devadravyathI jinAlayonuM nirmANa karavAnuM vihita ja che. AthI devadravyamAMthI jinAlayanuM nirmANa thaI zake che ane tenA AlaMbane dhanavAno ke nirdhano ema sarve jinabhakti karI zake che. - jyAre zrAvakanI jinapUjA mATe zAstrAjJA ane paraMparA judA prakAranI che. pUrve joyA mujaba zrAddhavidhi-zrAddhadinakRtya, lalitavistarA, paMcAlakajI Adi graMthomAM "revA de devapUgADapi vacceva yathAzaksi kAryA", "pUjAM ca vItarAgAnAM svavibhavaucityena / " "vibhavAnusAreNa 1. "dhArmika vahIvaTa vicAra, prathama AvRtti, pR-6" Ane saMkSiptamAM dhA.va.vi. pra.A.pR-6 lakhyuM che. have dareka sthaLe e rIte lakhAze. te jANa mATe.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 95 anyUjhanam", "yathAtrA'', vazavarcanusAre vinAi : " - AvA vidhAno karIne zrAvakane svadravyathI ja potAnI saMpatti anusAre ja prabhupUjA karavAnuM jaNAvyuM che. sAthosAtha zaktihIna zrAvakone sAmAyikAdi bhAvapUjAnuM vidhAna karyuM che. te graMthomAM zrAvakanI pUjAvidhinA prakaraNamAM kyAMye devadravyathI prabhupUjA karavAnuM batAvyuM nathI. AthI zAstrAjJA mujaba zrAvake prabhupUjA svadravyathI ja karavAnI che. paraMtu devadravyathI nahIM. ahIM yAda rAkhavuM ke, zAstra ane suvihita paraMparA jenI rajA na ApatuM hoya ane jeno niSedha karatuM hoya, tevI niSiddha pravRtti karavAthI pApabaMdha thayA vinA raheto nathI. > taduparAMta, A viSayamAM zAstrAnusArI paraMparA joIe to, vi.saM. 1990nA zramaNa saMmelanano TharAva-4 paNa svadravyathI ja zrAvakane jinapUjAno lAbha levA jaNAve che. te TharAva-4 upara parAmarza karavo Avazyaka hovAthI te paNa karI laIe. TharAva-4: "zrAvakoe potAnA dravyathI ja prabhunI pUjA vagereno lAbha levo ja joIe. paraMtu koIka sthaLe anya sAmagrInA abhAve prabhunI pUjA AdimAM vAMdho Avato jaNAya to devadravyamAMthI prabhunI pUjA Adino prabaMdha karI levo, paraMtu prabhunI pUjA Adi to jarUra thavI. ja joIe." - parAmarza - (1) TharAva-4nA prAraMbhamAM zrAvakone prabhupUjAno lAbha svadravyathI ja levAnuM pharamAvyuM che. temAMno ja kAra sUcita che. te svakartavyarUpe karAtI jinapUjAmAM svadravyathI atirikta dravya (devadravyapadravya)nA vyavaccheda mATe ja mUkAyo che ane pUrve jaNAvyA pramANe zrAddhavidhi Adi graMthomAM ema ja jaNAvela che. (2) TharAva-4nA bIjA vidhAnamAM "aMjanazalAkA karAyelI pratimAnI nityapUjA thavI joIe. bhagavAna apUjana rahevA joIe" - A zAstrAjJAnuM pAlana karavA mATeno mArga sunizcita karavAnuM jaNAvyuM che. sAmagrIsaMpanna
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jainonI vastI che tyAM to jaino svadravyathI prabhupUjAno lAbha leze. enAthI pUrvokta zAstrAjJAnuM sahaja rIte pAlana thavAnuM ja che. paraMtu je sthaLe sAmagrInA abhAvanA kAraNe bhagavAna apUja rahevAnI saMbhAvanA rahetI hoya, tyAM pahelA naMbare anya sthaLanA zaktisaMpanna zrAvako enI vyavasthA kare to zreSTha mArga te ja che. paraMtu e zakya na bane, tyAre pUrvanirdiSTa zAstrAjJAnuM pAlana karavA devadravyamAMthI paNa prabhupUjA karIne prabhune apUja na rahevA devA, ema tyAM jaNAve che. - AthI TharAva-4nA vidhAnanuM rahasya e che ke, "zrAvakoe prabhupUjA to svadravyathI ja karavAnI che. tathA tyAM je devadravyathI pUjA karavAnuM jaNAvyuM, e zrAvakanA svakartavyarUpe thatI pUjA mATe nathI jaNAvyuM, paraMtu jinamUrti apUjana rahe, e zAstrANAnA pAlana mATe ane eTale jinamaMdira kartavyarUpe e jaNAvela che ane e paNa tathAvidha sAmagrInA abhAvamAM ja. tethI tevA sthaLe tathAvidha sAmagrInA abhAvamAM devadravyathI jinapUjA thAya e apavAdika AcaraNA che." eTale "maMdirakartavya rUpe jinamUrti apUja rahe tevA saMyogonA nirmANamAM devadravyathI paNa pUjA Adi apavAdarUpe karI zakAya che. - AvuM 1990no TharAva-4 kahevA mAMge che. - ahIM ullekhanIya che ke, saM. 1990nA TharAva-4mAM prabhupUjAnuM vidhAna karatAM kyAMye paradravyathI zrAvakane pUjA karavAnuM jaNAvyuM nathI. kAraNa ke, e TharAva karanArA mahApuruSo zrAvakane garIbaDA banAvavA mAMgatA nahotA ane potAnuM kartavya potAnI zakti anusAre ja karavAnI khumArIvALA rAkhavAnuM e mahApuruSonuM dhyeya hatuM. hA, koI zrAvaka sAdharmika bhaktirUpe kaMI arpaNa kare ane koI zrAvaka e svIkAre emAM koI doSa nathI. e to sAdharmika bhaktino prakAra che. bIjAne sAdharmika bhaktimAM sahAyaka banavuM e zrAvakanuM kartavya ja che. - bIjI eka vAta ahIM noMdhavI jarUrI che ke, vi.saM. 1990nA zramaNa saMmelane je apavAdika mArga batAvyo, tene kyAreya rAjamArga
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? utsargamArga na banAvAya. apavAdane rAjamArga-utsargamArga na banAvAya. nahIMtara moTA doSanA bhAgI banAya che. apavAdanA sthAne apavAda sevAya to doSarUpa nathI. kAraNa vinA-vAraMvAra-nirapekSa banIne apavAda sevAya to te unmArgarUpa banI jAya che. vaLI, apavAdano avasara na hoya ane apavAda sevavAmAM Ave to doSarUpa che tathA apavAdane rAjamArga banAvavAmAM Ave te mahAdoSarUpa che. apavAda rAjamArga banI gayA pachI apavAdanuM hArda marI jAya che ane loko nizciMta banIne apavAdanuM sevana karIne anarthanA bhAgI bane che. 62 - ahIM saMvegaraMgazALA graMthanA vidhAno paNa khAsa yAda karI levA jarUrI che - "tyAM gAthA-2776thI 2778 sudhImAM sAdhAraNadravya kharcavAnA (sadupayoga ka2vAnA) dasa sthAno batAvyA pachI gAthA-2794thI 2798'mAM zrIjinAlayanA jIrNoddhAranI AvazyakatA UbhI thAya to zuM karavuM ? tenuM mArgadarzana ApatAM jaNAvyuM che ke, "ema vicArIne jo te (zrAvaka) svayameva (svadravyathI) samAravA sazakta hoya, to pote ja uddhAra kare ane pote sazakta na hoya to, bIjA paNa zrAvakone te hakIkata samajAvIne uddhAra karavAnuM svIkAra karAve, tema chatAM pote ane anya zrAvako azakta hoya to tevA prasaMge te maMdira sAdhAraNadravyane kharcavAno viSaya bane arthAt tevI paristhitimAM sAdhAraNa dravyathI maMdirano jIrNoddhAra karI zakAya. kAraNa ke, buddhimAna zrAvaka nizce sAdhAraNa dravyane paNa jema tema na kharce. tathA jIrNa banelAM maMdiro TakI zake nahIM ane bIjA pAsethI paNa dravya maLavAno saMbhava na hoya, to vivekI sAdhAraNa dravyane paNa kharce." na - pUrvokta saMvegaraMgazALAnA vidhAnomAM zrIsaMghanA sAdhAraNa
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dravyano paNa game tema vyaya karavAnI nA pADI che. to devadravyanI to vAta ja zI karavI? vastusthiti A mujaba hoya, to zrAvakone prabhupUjA devadravyamAMthI karavAnuM kaI rIte kahI zakAya ? sAdhAraNa dravyanuM jatana karavAnI eTalI ciMtA rAkhavAnuM darzAvyuM hoya, to devadravyanA jatananI ciMtA to keTalI hovI joIe? (2) AthI "zrAddhavidhi AdimAM svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM vidhAna karyuM ane 1990nA zramaNa saMmelane paNa te rIte ja vidhAna karIne apavAde bhagavAna apUja na rahe e mATe devadravyathI prabhupUjA karavAnuM jaNAvyuM." ahIM paristhiti vizeSamAM apavAde devadravyathI jinapUjA karavAnuM jaNAvyuM che. tevI paristhiti vinA svakartavya rUpa jinapUjA devadravyathI karavAmAM Ave to devadravya bhakSaNano doSa lAgyA vinA rahe nahIM, e paNa nakkI ja che. ahIM ghaNA badhA doSa lAge che. (i) zAstrAjJA ane zAstrAnusArI paraMparAnI upekSA karavAno doSa. (i) apavAdanA avasara sivAya ene sevavAthI lAganAro doSa. (iii) svadravyanA badale devadravyathI pUjAnuM kartavya patAvI devAthI (a) devadravyano khoTo vyaya karavo ane (ba) svadravyane bacAvIne potAnA upabhogamAM vAparavuM A be doSa. je dravya prabhubhaktimAM vaparAvAnuM hatuM, te dravya potAnA upabhogamAM vAparavA rAkhI mUkavuM te spaSTa doSarUpa ja che. temAM pUjAnuM hArda marI jAya che. dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA lekhakazrI ja "jainadharmanA marmo" pustakamAM pR. 119 upara lakhe che ke, "jinapUjAnuM hArda dhananI mUrchAnuM nivAraNa che. chatI zaktie svadravya na vAparo to jinapUjAnuM hArda na sacavAyuM. mATe potAnuM dravya vAparo to ja jinapUjA pUrepUrI theory in Practice bane." - lekhakazrInuM pUrvokta vidhAna pUrve jaNAvelA lalita vistarA'nA zAstrapAThAnusAra che. "zrAvaka dravyanI mUrchA mAravA vibhavAnusAra
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 99 jinapUjA kare, te zrAvakanuM tattvadarzIpaNuM che." A vAtane ja pUrvokta vidhAnamAM jaNAvIne sAco mArga batAvyo che. paraMtu potAnA "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM enAthI sAva ulyuM ja lakhyuM che. svadravyathI jinapUjA karavAnA zAstramArgane gauNa banAvI devadravyathI jinapUjA karavAno mArga khullo karavAnI dhUnamAM teo potAnA ja vidhAnothI viparIta dhA.va.vi.mAM lakhI rahyA che." | (iv) devadravyathI jinapUjAnuM svakartavya patAvavuM, e devadravyano durupayoga che. emAM devadravyabhakSaNa-hAnino doSa avazya lAge ja che ane AvI jagyAe gItArtho devadravyabhakSaNanuM ja prAyazcitta ApatA hoya che. ahIM ullekhanIya che ke, prAyazcitta keTaluM ApavuM te gItArtha AlocanAcArya bhagavaMtano viSaya che. "amuka viSayanuM prAyazcitta zuM ApavuM e viSaya gItArthono che. temane A viSayanuM keTaluM prAyazcitta Ave ? ane A viSayamAM keTaluM prAyazcitta ApyuM ?" - Avo prazna karavo paNa anaucitya che. kadAca koI avivekI mANasa gItArthane pUchI le, to paNa gItArtho ene koI javAba na Ape. gItArtho mAtra doSanuM zuddhikaraNa karavA upasthita thayelA bhavyAtmAne dravya-kSetra-kAlAdine AzrayIne prAyazcitta ApatA hoya che. = A vastusthiti hovAthI muni abhayazekhara vi.gaNi. (hAla AcArya)nI pustikA "devadravya ane jinapUjA"mAM pR.-3 upara jaNAvela "vaLI, eTale ja sva. pU.A.zrI rAmacandrasUri mahArAjane paNa chellA varSomAM keTalIya vAra "devadravyathI pUjA karanArane devadravyabhakSaNano doSa lAge ? eno ane evuM karanArane zuM prAyazcitta ApavuM? kayA zAstrapAThanA AdhAre?" A pUchAyuM hovA chatAM teo kayAreya Ano javAba ApI zakyA nahotA." - A vidhAno sAva khoTA che. pUjyapAda A.bha.zrI.vi. rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA pUrve jaNAvela pravacanAMzo jovAthI devadravyathI pUjA
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 100 karanAre zuM doSa lAge te spaSTa jANavA maLaze ane te pachInA gaNizrInA be prazno to anaucityarUpa ja che te ApaNe joyuM ja che. taduparAMta, kone javAba Apavo ane kone na Apavo, e gItArthono viSaya che. taduparAMta, gaNizrI (hAla AcAryazrI) potAnA ane potAnA pakSanA paraspara viruddha vidhAnonA javAba ApavAmAM phasAI jAya che, tyAre te "syAdvAda"nA nAme kevA gappAM mArI lokone chetare che geramArge dore che, teno namUno temanI e ja "devadravya ane jinapUjA' pustakamAM pR. 17-18 upara jovA maLe che. te nIce mujaba che-- ja prazna : sva. pU.A.zrI bhuvanabhAnusUri mahArAje varSo pUrve 'divyadarzana'mAM "bhagavAna to mokSamAM jaI beThA che. kRtakRtya thaI gayA che..emane tArI pUjAnI koI jarUra ja nathI...tArA potAnA kalyANa mATe prabhunI pUjA che...to e devadravyamAMthI thAya ke tArA potAnA dravyamAMthI ?'' vagere bhAvanuM nirUpaNa kareluM jeno spaSTa matalaba che ke jinapUjA svadravyathI ja karavAnI hoya che, devadravyathI nahIM...ne have, devadravyathI paNa jinapUjA thaI zake evuM nirUpaNa A bhAre khedajanaka binA nathI ? uttara H A harSajanaka binA tamane khedajanaka lAgI rahI che e ja vAta vadhu khedajanaka che. divyadarzana AdimAM varSo pUrve AvuM nirUpaNa paNa pUjyapAda A. bhaga. zrI Adie kareluM che. A bAbata to zrI saMghane hitaciMtaka tarIke maLelA sva. pUjyapAda A. zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA Adie syAdvAdane kevo yathArtharUpe pichANyo hato ne svanirUpaNamAM utAryo hato enI spaSTa pratItirUpa che. mATe, A jANIne to khUba harSa anubhavavo joIe. syAdvAdanI khubI ja A che ke jyAre jevo avasara hoya e nayanI (e dRSTikoNanI) dezanA bhArapUrvaka karI zakAya. vizvanA tamAma padArtho amuka apekSAe nitya che ane amuka apekSAe anitya che. paNa keTalAka loko emAMthI mAtra nityatAnA aMza svIkArI anityatAnA aMzano niSedha karatA hoya che. AvA lokonI buddhine padArtho anitya paNa che ja' A rIte keLavavA mATe anityatAnuM jorazorathI...are ! 'ja' kArapUrvaka paNa nirUpaNa karavuM e ekanayadezanA kahevAya che. (paNa e karatI vakhate paNa syAdvAdanA jANakAra vaktAnA dilamAM, padArtho nitya paNa che ja e beseluM ja hoya che.eTale ja je zrotAo mAtra anityatA ja mAnatA hoya temanI AgaLa anityatAnuM khaMDana karI nityatAnuM maMDana
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 101 101 karanAra nayanI dezanA paNa teo kare che.) TippaNI - gaNizrInA pUrvokta vidhAnonAM saMdarbhamAM emane prazno che ke(1) syAdvAda anekadharmAtmaka vastunA svarUpane samajavA mATe che ke, samayAMtare samayAMtare anukULatA mujaba zAstrapAThonA mana phAve tevA arthaghaTano karavA mATe che? (2) jo syAdvAdathI game te dezanA pramANabhUta banI jatI hoya to marIcino saMsAra kema vadhyo hato? (3) zAstramAM jyAM jyAM anyano vyavaccheda karavA mATe "jakArano nirdeza karyo hoya che, te ja kAra zuM syAdvAdane mAnya nathI? (4) "ja'kAra jenI sAthe joDAyo hoya tenA astitvanI joradAra tarapheNa kare ane e sivAyanA bAkInAno vyavaccheda kare, e tamane mAnya che ke nahIM? (5) jinapUjA vidhimAM zAstrakAroe "vade vapUna vizvakartheLIva yathAzazi vAya'mAM svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM jaNAvyuM. tyAM "jakAra kono vyavaccheda kare che? e jaNAvazo? zAstrakAro jayAre zrAvakane svakartavyarUpe pUjAnI vidhi batAvatA hatA, tyAre "svadravyathI ja pUjA karavI" evo ekAMta upadeza Ape che ane 1990nuM zramaNa saMmelana "paramAtmA apUja na rahe ane maMdira-mUrtinA kartavyanuM barAbara pAlana thAya e mATe svadravya-padravya ke chevaTe devadravyathI karavuM evA traNe vikalpo Ape che." tyAM vikalpavALo TharAva kare che - mArgadarzana Ape che? AmAM ekAMtaanekAMtanI vyavasthA zuM che e samajAvazo? 1990nA saMmelane to tatkAlIna paristhitine dhyAnamAM rAkhI bhagavAna apUja na rahe te mATe apavAdika mArga batAvyo. paraMtu
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 2044mAM evI kaI paristhitinuM nirmANa thayuM ke jethI dezanA palaTavI paDI ane zAstra maMjurI na Ape tevA TharAvamAM sahI karavI paDI ? 2044 pUrve tamArI dezanA paddhati alaga hatI ane 2044mAM ane e pachI tame badhAe kayA uddezathI - kayA agamya kAraNasara - kayA alaukika avasarane nihALIne dezanA palaTI te jaNAvazo ? (8) '"avaSNudde vevapUnApi svadravyeLava yathAzatti jAf" A zAstrapATha sivAya evo bIjo kayo zAstrapATha che ke, je A pAThamAM nirdiSTa 'ja'kAra ne gauNa karIne zrAvakanI svakartavyarUpe thatI jinapUjAmAM devadravya vA52vAnI AjJA Ape che ? nityAnityatvadharmathI yukta AtmAmAM to vivakSA bhede AtmA nitya che ke anitya che, evuM kahI zakAya che. eTale AtmAnA svarUpanA viSayamAM to vivakSA bhede avasare javAba badalAI zake che. paraMtu zrAvake prabhupUjA zAnAthI karavI ? svadravyathI ke devadravyathI ? AvA praznanA javAbamAM to zAstrAdhAre ane suvihita paraMparAdhAre javAba ApavAno hoya to zuM avasare avasare javAba badalAI jaze ? javAba badalAya to emAM AdhAra zuM ? AtmAmAM to baMne dharmo rahelA che, mATe praznanA AdhAre javAba ApI zakAya che. paraMtu pUjAvidhinA viSayamAM to evA vikalpo nathI, ke jethI avasare avasare judA judA javAba ApI zakAya ? (9) jo ke, dhA.va.vi.nA lekhakazrI ane gaNizrI potAnI mAnyatAmAM bAdhaka banatA "svadravyeauva...' vALA pAThane gRhamaMdiranA zrAvaka mATenA saMdarbhamAM khapAvIne te pAThane pUjAvidhi mATe bAju upara mUke che ane upadezapada Adi graMthonA ''kRtti tti vevadravya' vALA pAThone AgaLa karIne potAnA matanI puSTi kare che. temanI te vAta keTalI asatya che, tenI samAlocanA prakaraNa-5 mAM AgaLa karIzuM.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 103 > kutarka-1mAM "devadravyathI nirmANa pAmelA derAsarone sukhI bhakto vApare che" - evuM je jaNAvyuM che. te yogya nathI. jinamaMdiramAM janAra jinamaMdira vApare che, tema kahevAya ja nahIM. rAjamahelamAM janAra rAjamahela vApare che tema kahevAtuM nathI. tethI ja rAjamahelamAM javAnA paisA e Apato nathI. paraMtu tyAM gayA pachI rAjAne bheTazuM kare to te rAjAnA paisAthI nahIM, paNa gharanA paise kare. te ja rIte mahemAna banelo yajamAnanA makAnanuM bhADuM Apato nathI, paNa cAMllo kare ke bheTa Ape, to te yajamAnanA paise nahIM paNa potAnA paise kare che. e ja rIte maMdiramAM janAro vyakti maMdiramAM mAtra jinamUrtinA darzana-vaMdana karavA jAya to emAM ene paisA ApavA paDatA nathI. paraMtu pUjA karavA jAya tyAre maMdiranA ke bhaMDAramAM pUrelA paisAthI pUjA na kare, paNa potAnA paise kare che ane kadAca saMdhe te mATe pUjAphaMDa rAkhyuM hoya ane emAMthI kare to paNa potAnI zakti anusAre e phaMDamAM ApavAnI bhAvanA rAkhe. paNa dharmAdAnuM vAparavA icche nahIM. "dhArmika vahIvaTa vicAra"nA lekhakazrI potAnA "AMdhI AvI rahI che" pustakamAM paNa e ja pramANe lakhI cUkyA che. je ApaNe AgaLa joyuM ja che. - ahIM ullekhanIya che ke, SoDazaka graMthamAM potAnA dharmakAryamAM pArakuM dhana joDavAnI nA pADI che. dharmakAryamAM pArakuM dhana joDavuM anucita che ane 1. SoDazaka prakaraNano pATha: yadyasya satkamanucitamiha vitte tasya tajjamiha punnym| bhavatu zubhAzayakaraNAdityetadbhAvazuddhaM syAt // 7/10 // [vRttiH ] yat = yanmAtraM yasya satkaM = yasya sambandhi vittaM iti gamyate anucitaM = svIkArayogyaM iha madIye vitte kathaJcidanupraviSTaM tasya = tatsvAminaH tajjaM = tadvittotpannaM iha = bimbakaraNe puNyaM bhavatu iti = evaM zubhAzayakaraNAt etat = nyAyArjitavittaM bhAvazuddhaM syAt, parakIyavittena svavittAnupraviSTena puNyakaraNAnabhilASAt sarvAMzena svacittazuddheH / / 7/10 // gAthArtha :- "A dhanamAM jenA saMbaMdhI jeTaluM svIkArane ayogya evuM je dhana raheluM hoya tenAthI utpanna thayela puNya prastutamAM tenuM thAva' - Avo zubha Azaya karavAthI
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pArakuM dhana joDAtAM bhAvazuddhi prApta thaI zakatI nathI, ema spaSTa kahyuM che. chatAM paNa anya vyaktinuM dhana potAnA dhanamAM AvI gayuM hoya to, te anyanA dhanathI nyAyArjita dhana bhAvazuddha thAya. (7/10) TIkArtha :- - 'A mArA dhanamAM jeTalA pramANamAM mArA mATe svIkArane ayogya evuM jenA saMbaMdhI dhana koI paNa rIte AvI gayuM hoya tenAthI utpanna thayeluM jinabiMba karavAnuM puNya tenA mAlikanuM thAva' - Avo zubha Azaya karavAthI A nyAyopArjita dhana bhAvazuddha thAya che. potAnA dhanamAM AvI gayela bIjAnA dhanathI puNya karavAno abhilASa nahi hovAthI potAnuM dhana sarvAMzathI zuddha thAya che. (7/10) (noMdha : ahIM nIce pU.A.zrI bhuvanabhAnusUrijIma.nA samudAyanA pU. munizrI yazovijayajIma. (hAla AcAryazrIe) SoDazakaprakaraNanA potAnA bhAvAnuvAdamAM A pAThano je vizeSArtha Apyo che, te nIce mujaba che.) vizeSArtha :- pUrve (6/15-pRSTha 155) jaNAvI gayA tema zrAvaka potAnA nyAyopArjita dravyathI ja derAsara banAve, anItithI meLavelA dravyathI ke paradravyathI nahi. zrAvaka pote derAsara svadravyathI banAvato hoya ane ajANatAthI zrAvakanA dhanamAM bIjA koInuM dhana AvI gayuM hoya to te dhanathI banatA derAsaramAM bIjAno paNa hisso hovAthI loko te derAsarane joIne pelA bhAgyazALIe ekalAe ja svadravyathI kevuM bhavya jinAlaya banAvyuM che !' AvI rIte adhikRta zrAvakanI prazaMsA kare to te zrAvakane AMzika rIte maphatanI prazaMsAno doSa lAge. aMzataH pArake paise sukRta karI potAnA nAme saMpUrNa yaza-kIrti meLavavAnI icchA te malina Azaya che. A malina manovRtti dUra karavA mATe derAsara nirmANamAM vaparAtA mArA dhanamAM bIjAnuM dhana koIka rIte AvI gayuM hoya to tenAthI utpanna thayela puNya tene maLo' AvI vizuddha bhAvanAthI potAnA nyAyopArjita dhanane zrAvaka zuddha kare. svadravyathI derAsara banAvatA zrAvakane khabara na paDe te rIte bIjI koI vyakti te derAsarano lAbha meLavavAnA uddezathI irAdApUrvaka potAnuM dhana vagere te zrAvakanA dhanamAM bheLavI de athavA ajANatAthI bIjAnuM dhana derAsarakAraka zrAvakanA dhanamAM AvI gayuM hoya to paNa potAno tevo malina Azaya na hovAthI derAsara banAvanAra upayogavaMta zrAvakane 5radravyabhakSaNa vagere doSa lAgato nathI. chatAM potAnA dhanamAM AvI gayela paradravyathI pote puNya kamAI levAno ane tenAthI amAnasamAna mAnapAna meLavI levAnI icchA na rAkhavAnA lIdhe nyAyopArjita dhana sarvAMze zuddha thAya che. (7/10)
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 105 thatAM puNyanI prApti anyane (te dhana jenuM che tene) thAya evI bhAvanA bhAve to ja enI cittanI nirmalatA thAya che ane ema thatAM e dharmakAryathI samyagdarzanAdi Atmika lAbho prApta thAya che. jo anyanA dhanathI thatAM puNyanI prApti anyane thavAnI bhAvanA na bhAve to te sAcI prAmANikatA nathI ane e vinA cittanI nirmalatA thatI nathI ane e vinA pUrvanirdiSTa Atmika lAbho paNa prApta thatA nathI. AthI AtmArthI jIva dharmakAryamAM anyanuM dhana svIkAre nahIM. zrAddhavividha graMthamAM paNa A aMge ullekha karavAmAM Avyo che. je AgaLa jaNAvAze." - SoDazaka graMthanuM A vidhAna paNa paradravyathI dharmakArya karavAnI nA ja pADe che ane jo pArakA dravyathI puNya karavAnA vicAra ayogya hoya, to devadravyathI pUjA karavAno vicAra to anucita ja kahevAya ne ? bIjI vAta, garIba mANasa roTalo khAto hoya ane bAjunA gharamAM lADuM khavAtA hoya, to garIba mAMge ke mane lADuM Apo ? na ja mAMge. paraMtu te sukhI mANasa temane jamavAnuM AmaMtraNa Ape to jAya ke nahIM ? jAya ja. tevI ja rIte zrAvaka potAnI zakti mujaba pUjA kare ane tevI zakti na hovAthI pUjA na karI zake to derAsaranuM anya kartavya kare tema chatAM anya koI sAdharmika Agraha karIne kahe ke, mane lAbha Apo, to lAbha paNa Ape, paraMtu bIjAnuM dravya laIne pUjA karavAno vicAra paNa na kare, to devadravyathI pUjA karavAno vicAra to Ave ja kyAMthI ? -> ahIM abhayaMkarazreSThInA be nokaranI vicAradhArA...ullekhanIya che... ekavAra e banne nokaro ekalA beThA beThA vAto karatA hatA. temAM potAnA zeThanI vAta nIkaLI. banne jaNA vicAravA lAgyA ke 'ApaNA zeTha bahu bhAgyazALI ! ApaNA zeThanA traNeya bhava sArA ! kema ke, pUrvabhavamAM ApaNA zeThe sArA kAryo karelAM, eTale A bhavamAM ApaNA zeTha puNyano bhogavaTo karI rahyA che ane A bhavamAM zeTha evAM kAryo kare che ke, jethI te AvatA bhavamAM paNa sugati pAmIne sukhane ja bhogavanArA banavAnA !' potAnA zeTha aMge Avo vicAra karavAnI sAthe e
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bannee potAno evA prakArano vicAra karyo ke "ApaNe pUrve kAMI sAruM kareluM nahi, eTale A bhavamAM ApaNI AvI sthiti che ane A bhavamAM paNa ApaNe kAMI sAruM karI zakatA nathI, eTale ApaNo Avato bhava paNa nakAmo ja nIvaDavAno che!' potAnA banne nokaro aMdara aMdara A vAta karatA hatA, te bhAgyavazAt zeThanA kAne paDI gaI. potAnA nokarInI A vAta sAMbhaLIne zeThane thayuM ke "jIvo lAyaka che. AvA jIvone jo yogya sAmagrIno yoga karI Apyo hoya, to jarUra A jIvo dharmane pAmI jAya !" zeThe A vAta dhyAnamAM rAkhI lIdhI ane jyAre comAsIno divasa Avyo, eTale jinamaMdire pUjA karavA jatAM zeThe potAnA e banne nokarone sAthe lIdhA. nokarone jinamaMdire laI javA hatA, eTale emane paNa zeThe ThIka ThIka vastrAdi paherAvyAM ane pachI kahyuM ke "bhagavAna jinezvaradevanI pUjA karavA mATe tame A puSpo grahaNa karo!" e vakhate pelA banne jaNA kahe che ke "e to jenAM puSpo hoya, tene phaLa maLe. amAre to majUrI mAtra thaI kahevAya.' Ama kahIne emaNe potAnA vatInI pUjA mATe zeThanAM puSpone grahaNa karavAnI nA pADI dIdhI ! nokaro zuM bhaNelA che ! zA saMskAra che? keTalI samajaNa che? kAMI nahi! paNa Ato sAmAnya akkalano savAla che ne! "zeThanAM phUla ame bhagavAnane caDAvIe, temAM amane zuM phaLa maLe? eTaluM e ajJAna ane asaMskArI nokarone paNa samajAyuM ane zrAvakanA kuLamAM utpanna thayelA, guruonA paricayamAM AvelA, vyavahAramAM kuzaLa banelA tamane Avo vicAra na Ave, to samajavuM zuM? tamane ema na sUjhe ke "pUjA karavI che mAre, pUjAnuM phaLa meLavavuM che mAre ane koInI vATakI, koInuM kesara ane koInAM phUla laIne jo huM pUjA karuM, to emAM mAruM vaLe zuM?" zeThe potAnA e banneya nokarone bhagavAnanI puSpapUjA karavA mATe bahu samajAvyA, paNa te ekanA be thayA nahi! emaNe eka ja vAta kahI ke ame karIe to amArAM puSpothI ja pUjA karIe, bAkI nahi!" nokaronA AvA valaNathI, zeTha gusse thatA nathI, kAraNa ke, zeTha samaju che. pachI zeTha e banne nokarone guru mahArAjanI pAse laI jAya che ane guru mahArAjane vAta kare che. teozrIne paNa lAge che ke jIvo lAyaka che. guru mahArAja e bannene kahe che ke "puSpathI paNa bhagavAnI pUjA jo bhAvapUrvaka karI hoya, to te ghaNA moTA phaLane denArI thAya che, tamArI pAse thoDuM paNa dravya che ke nahi?" guru mahArAje A pramANe pUchyuM, paNa zeThanAM puSpothI pUjA karavAno upadeza
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 107 Apyo nahi. guru mahArAje e pramANe pUchavAthI, zeThanA e be nokaromAMno je eka nokara gAyone carAvavAnuM kAma karanAro hato, te bolyo ke "gurudeva! mArI pAse dravya to che, paNa e ghaNuM thoDuM che. mArI pAse mAtra pacIsa koDI ja che! eTale guru mahArAje kahyuM ke "thoDuM paNa tapa ane dAna Adi jo potAnI zakti gopavyA vinA ja zuddha bhAvathI karavAmAM Ave, to tethI vipula phaLanI prApti thAya che!" guru mahArAjanA mukhethI Avo javAba sAMbhaLatAM e gopAlaka nokarane bahu ja AnaMda thayo. ene lAgyuM ke "ATalAmAM paNa huM bhagavAnanI bhakti karI zakuM chuM. eTale basa che!' tarata ja te tyAMthI UThyo. zeTha paNa sAthe gayA. potAnI pAse je dravya hatuM, te sarva dravyanAM e nokare puSpo kharIdyAM ane e puSpo dvArA eNe bahu ullAsapUrvaka bhagavAnanI pUjA karI ! A rIte guru mahArAja pAsethI UThIne gopAlaka nokara pUjA karavA gayo, paNa zeThano bIjo nokara to tyAMno tyAM ja besI rahyo. pelo gayo, paNa A UThyo nahi. enuM mana tatkALa udvigna banI gayuM. ene thayuM ke "enI pAse eTaluM thoDuM paNa dravya hatuM ane mArI pAse to kAMI nathI ! huM zuM karuM? udvignapaNe te bIjo nokara Avo vicAra karato hato, tyAM ja eka mANasane teNe guru mahArAjanI pAsethI pratyAkhyAna grahaNa karato joyo. guru mahArAja paccakhANa ApI rahyA, eTale zeThanuM gharakAma karanArA A nokare, guru mahArAjane pUchyuM ke "he bhagavan! A mANase A zuM karyuM?" guru mahArAja kahe che ke "bhadra! A mANase Aje tapa karyo.' Ama kahIne guru mahArAje tene tapanA aMgIkArano vidhi samajAvyo ane tapa karavAthI kevuM phaLa maLe che, te paNa tene kahyuM. A sAMbhaLIne e nokare tarata ja tapa karavAno nirNaya karI lIdho. ene lAgyuM ke paisA nathI, to paisA vinA paNa thaI zake evuM A uttama kArya che!" enI pAse jo paisA hota, to e potAnA dravyano vyaya karIne pUjA karyA vinA raheta nahi, paNa enI pAse paisA nahotA, eTale enuM mana lAcAra banI gayuM hatuM. Ama chatAMya paisA vinA paNa je dharmakatya thaI zake tema hoya, te dharmakatya karavAnI enI manovRtti to hatI ja. eTale eNe jhaTa guru mahArAjanI pAse upavAsanuM paccakhANa karI lIdhuM. (prabhupUjA svadravyathI ke devadravyathI ! pustakamAMthI sAbhAra.) TippaNI :- udAharaNa ghaNuM ghaNuM kahI jAya che. emAM badhuM ja spaSTa che. TippaNInI AvazyakatA nathI. abhaNa ane tevA prakAranA saMskArathI rahita nokaronI bhAvanA AvI bhavya hoya to zrAvakanI kevI hoya?
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ane temane upadeza ApanArA guranI upadezazailI kevI hoya? kutarka-2H devadravyathI jinAlaya nirmANa thAya tevo pATha hoya to jaNAvo? jo te na hoya to tevA upadezo kema apAya che? samAlocanA-2H A kutarkanI samAlocanA karatAM pahelAM tenI pRSThabhUmikA jovI jarUrI che. kutarkakArano kahevAno Azaya evo che ke, "jema devadravyathI jinAlayanuM nirmANa thAya tevo pATha maLato nathI ane chatAM paNa niSedha na hovAthI devadravyathI jinAlayanuM nirmANa thAya tevA upadezo apAya che. te ja rIte zrAvaka devadravyathI jinapUjA karI zake evA pATho na maLatAM hoya, to paNa "zrAvaka devadravyathI jinapUjA na ja karI zake evA pATho maLatA na hovAthI devadravyathI jinapUjA karavAno upadeza ApavAmAM zuM vAMdho che?" - ATaluM samajayA pachI have samAlocanA karIzuM. devadravyathI jinAlayanuM nirmANa thAya evA zAstra saMdarbho vidyamAna che. te nIce mujaba che (1) zAstromAM jinamUrti-jinamaMdira vagere sAtakSetro batAvyA che ane 'tete kSetranI Avakane te kSetramAM vAparavA mATe jaNAvyuM che. taduparAMta, e paNa jaNAvyuM che ke, uparanA khAtAnI rakama nIcenA khAtAmAM na vaparAya, paraMtu nIcenA khAtAnI rakama uparanA khAtAmAM vAparI zakAya che. tathA sAtakSetronI rakamano sadupayoga batAvyo tyAre zrIjinamUrti-jinamaMdira kSetranI rakama, ke je devadravya tarIke prasiddha che, tenAthI zrIjinAlayano jIrNoddhAra ane nUtana jinamaMdira banAvavAnuM jaNAvyuM che. (2) 1990nA zramaNa saMmelananA TharAva-5 mAM paNa devadravyano vyaya jinAlaya nirmANa-jIrNoddhArAdimAM jaNAvyo ja che. (3) dravyasaptatikA graMthanI avacUri pu. 107 upara kahyuM che ke
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 109 caityadravye sati jinamaMdirapratimAdisaMbhavaH / tatsattve vivakSitapUjAdisaMbhavaH / caityAdidravyavinAze vivakSitapUjAdilopaH // artha : caityadravya = devadravya hote chate jinamaMdira-jinapratimA Adino saMbhava che ane jinamaMdira-jinapratimA Adi hote chate vivakSita pUjAdino saMbhava che. (tethI) caityadravya AdinA vinAzamAM vivakSita pUjAdino lopa thAya che. - pUrvokta pAThamAM "devadravya hote chate jinamaMdira-jinapratimA saMbhave che" ema jaNAvela che. A pATha ja "devadravyathI jinAlaya nirmANa thAya tenI sAkSI che. pUrvokta pAThanI aMtargata AvatA "devadravya AdinA vinAzamAM pUjAdino lopa thAya che." A vidhAnamAM dhArmika vahIvaTa vicAra'nA pariziSTamAM gaNizrIe svAbhimatane puSTa karavA ghaNI mathAmaNa karI che - kutarko karyA che. tenI samAlocanA AgaLa karavAnI che. tethI ahIM viSayAMtara karavo nathI. > AthI kutarkakAre "devadravyathI jinAlaya nirmANa thAya tevo pATha kayAM che?" evA prazna uThAvIne potAnI tarapheNamAM UbhI karelI havA paNa pUrvokta vicAraNAthI uDI jAya che. zAstra ane paraMparA anusAra devadravyanA sadupayoganuM kSetra nUtana jinamaMdiranuM nirmANa paNa che ja. tethI zAstramAM niSedha na hovAthI tevo upadeza apAya che te vAta ja khoTI che ane tethI devadravyathI jinAlaya nirmANa thAya evA pATho na hovA chatAM evo upadeza kema apAya che? - e uThAvelo muddo ja khoTo che. zrAvaka devadravyathI svakartavyarUpe jinapUjA na ja karI zake" evo Azaya aneka zAstrasaMdarbhothI prApta thAya ja che. aneka zAstroe pUrve je pUjAvidhi batAvI temAMthI e ja Azaya phalita thAya che. praznaH devadravyano upayoga jinamaMdiranA jIrNoddhAramAM ke nirmANamAM mAnya rAkhyo che, te ja rIte devadravyano upayoga jinapUjAmAM zA mATe nahIM?
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA uttara H ahIM sauthI prathama noMdhI levuM jarUrI che ke, koIpaNa tattvano nirNaya karatI vakhate zAsravacana ane suvihita paraMparA : A beno AdhAra levo Avazyaka che, ema pUjyapAda mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjA 'dvAtriMzada dvAtriMzikA' (batrIsI) graMthamAM ane pU.A.bha. zrIzAMtisUrijI mahArAjA 'dharmaratna prakaraNa' graMthamAM jaNAve che. ThANAMgasUtramAM paMcAgI, paraMparA ane anubhava : A sAtane jJAnaprAptinAM sAdhana jaNAvyAM che. AthI koIpaNa tattvanirNaya mATe e baMnene jovA jarUrI che ane e baMnethI siddha tattvane tarkothI dUSita karavA lezamAtra ucita nathI. ahIM yAda rAkhavuM ke, zAstra ane suvihita paraMparAthI siddha tattvane je tarkothI dUSita ka2vAmAM Ave, te tarko kutarko che ane kutarkothI koI divasa tattvanirNaya na thAya. yogadRSTisamuccayakAra jaNAve che ke, kutarka to sva-para ubhayanI zraddhAne khaMDita karanArA che. hA, baMnethI siddha tattvane sva-paranI buddhimAM barAbara besADavA ane zraddhAne asthimajjA karavA mATe je tarkono sahAro levAya, te sutarko che. AthI A praznano javAba paNa ApaNe te baMne dvArA ane aMte sutarka dvArA vicArIzuM. 110 - zAstra ane suvihita paraMparAthI devadravyanA upayoganA kSetra tarIke jinamaMdirano jIrNodvAra ane nUtana caityanirmANa siddha ja che. - zAstra ane suvihita paraMparA jinapUjA svadravyathI ja karavAnuM kahe che. devadravyathI karavAnI maMjurI ApatI nathI. - zrIjinamUrti taravAnA sAdhanarUpa bhaktinuM AlaMbana che ane jinamaMdira jinamUrtine birAjamAna karavAnuM sthAna che. bhaktinuM AlaMbana jinamaMdiranA dravyathI (devadravyathI) UbhuM karavuM e zAstra ane paraMparAthI vihita che. paraMtu bhakti to zrAvake potAnA kartavyarUpe karavAnI hovAthI te svadravyathI ja karAya. paraMtu devadravyathI ke paradravyathI na karAya. eTale bhaktinuM AlaMbana devadravyathI karAya, paraMtu bhaktinI sAmagrI devadravyamAMthI na lavAya.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? jema jJAnadravyathI jJAnanI ArAdhanAnA AlaMbanarUpa jJAnabhaMDAranuM nirmANa thAya che. paraMtu zrAvakane bhaNavA mATenI sAmagrI lavAtI nathI ane zrAvakane bhaNAvavA AvanAra paMDitano pagAra jJAnadravyamAMthI (uchAmaNI Adi pUrvanirdiSTa upAyo dvArA bhaktisvarUpe AvelA jJAnadravyamAMthI) apAto nathI, (kAraNa ke, e kAryo zrAvakanA svadravyathI karavAnA hoya che.) te ja rIte devadravyathI samyagdarzananI prAptinI ArAdhanA svarUpa prabhubhaktinA AlaMbanarUpa jinamaMdiranuM nirmANa thaI zake che. paraMtu zrAvakane je bhakti karavAnI che te bhaktinI sAmagrI devadravyathI lAvI zakAtI nathI ane zrAvakanI sagavaDa mATe rAkhelA pUjArIno pagAra paNa devadravyamAMthI ApI zakAto nathI. 111 ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, "dhArmika vahIvaTa vicAra"nA lekhakazrI ane te pustakanA parimArjaka AcAryazrIo ane gaNizrI A sarve, jJAnadravyamAM upara jaNAvelI vyavasthA svIkAre che, paraMtu devadravyamAM svIkAravAnI nA pADe che. A te kevo nyAya ? jJAnadravyanA viSayamAM zAstra-paraMparA ane yuktine svIkAravI ane devadravyanA viSayamAM zAstraparaMparA-yukti na svIkAravI, te konA gharano nyAya ? jo ke, vi.saM. 2044 pUrve te sarvenI upara jaNAvelI ja mAnyatA hatI. teoe e lakhI paNa hatI ane pravacanomAM prarUpI paNa hatI. paraMtu vi.saM. 2044mAM koIka alaukika divyadarzananA prabhAve pUrve kahelI-lakhelIpracArelI sAcI vAto khoTI lAgavA mAMDI hatI ane khoTI vAto sAcI lAgavA mAMDI hatI. - pUrvokta vicAraNAthI "dhArmika vahIvaTa vicAra" tRtIya AvRtti, pR. 19 u52 jaNAvelI nIcenI vAto paNa asatya sidgha thAya che - jinapratimA ane jinamaMdira (1+2) (A) "je mUrtinI aMjanazalAkA thaI nathI tene aMjanazalAkA karAvavAnuM je ghI bolAya te jinapratimA khAte jamA thAya. A rakama navI jinapratimAo bharAvavAmAM
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vaparAya tathA lepa, AbhUSaNo tathA pUjAnI sAmagrIo vageremAM vaparAya. (B) pUrve nUtana jinamaMdironAM nirmANa zrImaMta loko moTA bhAge svadravyathI karatA hatA. paraMtu Aje A khAte AvatI devadravyanI rakama nUtana jinamaMdiromAM paNa vinA virodhe vaparAya che. Ama hAlamAM svadravyane badale devadravyathI paNa maMdiro bane che ane sahu temAM pUjA-pAThAdi kare che. (jo devadravyathI banelAM jinamaMdiromAM pUjA thaI zake to jinezvaradevanI pUjA svadravyathI ja karavI joIe tevo ekAtte Agraha zI rIte yogya gaNAya? (C) jo paradravyathI nIkaLatA zikharajI vagere saMgho, svAmIvAtsalyo, AyaMbilakhAtAnAM nirmANomAM te te dharmasevana thaI zake to svadravyathI ja jinapUjAno Agraha ekAnta zI rIte karI zakAya? (D) nizcayanaya' to Avo koI bheda na jotAM dharmAtmAno haiyAno UchaLato bhAva ja kAryasAdhaka gaNe che. (vizeSa jANakArI mATe A pustakanuM pariziSTa-2' jovuM.)" TippaNIH- (1) dhA.va.vi.nA lekhakazrInA uparokta lakhANamAM AB-C-D evA je bhAga pADyA che, te vicAraNAmAM sagavaDatA mATe ame pADyA che. have kramazaH enI samAlocanA karIzuM. (2) vibhAga-AnI vAta zAstra ane paraMparAthI barAbara che. jo ke, pUrvanA sAcA saMskArathI e lakhAI gayeluM che. paraMtu potAnA e ja pustakamAM TheraThera aMjanazalAkAnI bolIne kalpita devadravyamAM gaNIne teno upayoga derAsaranA sarva kAryo mATe jaNAvyo che. je zAstra-paraMparA ane yuktithI viruddha che. tethI ema kahevuM paDe ke, pR. 19 upara sAcuM lakhyA pachI pustakamAM Thera Thera kalpita devadravyanI vyAkhyA khoTI lakhIne zrIsaMghane geramArge doravAnuM kAma karyuM che. (A viSayane vizeSathI prakaraNa-7mAM carcavAno ja che.) (3) pUrvokta lakhANanAM B-vibhAga mATe pUrve vicArI lIdhuM che. (4) vibhAga-CmAM je vAta karI che te naryo kutarka che. kutarka karIne zrAddhavidhi Adi graMthomAM nirdiSTa pUjAvidhine dUSita karavAno anucita
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? prayAsa mAtra karyo che. tenI paNa vicAraNA karI laIe - (a) cha'rIpAlita saMgho, svAmI vAtsalyo vageremAM joDAtA ArAdhako paradravyathI dharmasevana kare che, tevuM kahevuM sAcuM nathI. taddana khoTuM che. tevA sAmUhika anuSThAnomAM joDAtA zrAvako paradravyathI dharmasevana karavA nathI joDAtA. paraMtu (1) AyojakanA AmaMtraNane svIkArIne Ayojakane sAdharmika bhaktino lAbha ApavA jAya che. (2) AyojakanA utsAhane vadhAravA jAya che ane (3) sAmUhika ArAdhanAo bhAvollAsa vRddhinI nimitta hovAnA kAraNe potAno bhAvollAsa vadhAravA paNa jAya che. - sAdharmikanA AmaMtraNane svIkArIne evA AyojanamAM javuM ane temane sAdharmika bhakti karavAmAM anukULa banavuM - A baMnene koIpaNa zAstra anucita gaNAvyuM nathI ane emAM paradravyathI dharma karI levAnI vRtti paNa hotI nathI. tathA evA AyojanomAM joDAtA zrAvako prabhupUjA Adi svadravyathI ja karatA hoya che ane anya dharmakAryomAM potAnA dravyano vyaya paNa karatA hoya che. - taduparAMta, SoDazaka vagere graMthomAM bhAvazuddhine pAmavA mATe dharmAnuSThAnamAM svadravyamAM anyanA dravyane joDavAno niSedha karyo che ane sAmuhika dharmAnuSThAnomAM tevA anyanA dravyano saMzleSa hoya to tenA puNyano lAbha anyane prApta thAya evI bhAvanA bhAvavAnI kahI che, te vAta ane cha'rIpAlita saMgho AdimAM paradravyathI thatI sAmuhika ArAdhanAomAM joDAvAmAM harakata nathI e vAta, A baMneno yogya samanvaya upara mujaba karavAmAM Avaze to koI zaMkA raheze nahIM. praznaH Aje saMghomAM devakA sAdhAraNa ke sarvasAdhAraNanI TIpa thAya che ane emAM pUjAnI sAmagrI lAvIne vyavasthA thAya che. zrAvako e sAmagrIthI pUjA kare ja che. eTale enI pUjAnI sAmagrI paradravyathI ja AvelI che. chatAM emAM tamAro pakSa virodha karato nathI ane bIjI bAjuM paradravyathI prabhupUjA karavAnI nA pADe che. to A bevaDI nIti kema rAkho cho?
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA uttara : A praznanA javAbanA prAraMbhamAM upadezakanA ane saMghanA kartavyane barAbara samajI levAnI jarUra che ane te pachI zrAvakanI svakartavyarUpa jinapUjAnI vidhi samajI levI jarUrI che. (1) upadezaka sAdhu zAstra sAthe baMdhAyelo che. zAstra kahete mujaba upadeza ApavA baMdhAyelo che. zAstra ane suvihita paraMparA zrAvaka dvArA svakartavyarUpe thatI jinapUjA svadravyathI ja karavAnuM vidhAna kare che. AthI upadezaka "svadravyathI ja jinapUjA karavAnuM jaNAve ane svadravyathI zakti na hoya to pUrvanirdiSTa zAstrokta sAmAyikAdi anuSThAna karavAnuM kahe tathA abhayaMkara zreSThInA nokaronA viSayamAM guru mahArAje apanAvelI upadezazailI ahIM upadezako mATe AdarzarUpa bane che. AthI upadezakoe zAstra ane paraMparAne baMdhAyelA rahevAnuM che. anyathA sva-para ubhayane anartha thayA vinA raheto nathI. upadezakanI bahu moTI javAbadArI che. (2) have saMghanuM kartavya vicArIzuM. zrIsaMghe jinabhaktinA AlaMbanonuM nirmANa karyuM che. tenA AlaMbane zrAvako jinabhakti karI AtmakalyANa sAdhe evI emanI khevanA hoya. jinabhakti mATe AvatA zrAvako svadravyathI ja jinabhaktinI sAmagrI lAvatA hoya. tema chatAM samayAbhAve sAmagrI laIne AvavAnI jene anukULatA na hoya tenA mATe ke bahAragAmathI AvelA zrAvako mATe saMgha sAmagrInI vyavasthA UbhI kare. te mATe devakuM sAdhAraNa ke sarvasAdhAraNa ke jinabhakti sAdhAraNanuM phaMDa ekaThuM kare. (3) A phaMDa UbhuM karanAra saMghanA ja ArAdhaka zrAvako hoya che. temanI bhAvanA hoya che ke, amArA dravyano sArA mArge vyaya thAya ane amane sAdharmiko je jinabhakti kare che, temAM sahAyaka banavA dvArA lAbha maLe. anumodanA rUpe ame paNa emAM joDAIe. (4) e phaMDamAMthI mUkAyelI sAmagrIno upayoga karanArA zrAvako paNa thoDuM to thoDuM paNa potAnuM dravya umere. dharmAdAnA dravyathI dharmakArya karI
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 115 levAnI emanI vRtti na hoya ane SoDazakajImAM jaNAvelI vidhi mujaba bhAvanA bhAve ke, anyanA dravyathI thanArA dharmathI je puNya prApti thAya te anyane prApta thAya. - A rIte upadezakanI upadezazuddhi, saMghanI-dAtAonI ane ArAdhakonI bhAvanAzuddhino samanvaya thAya tyAre zAstra ane paraMparAnuM pAlana thayuM che ema kahevAya ane ema thAya to ja AtmakalyANano mArga sunizcita bane che. - bIjI vAta, dhA.va.vicAranA lekhakazrIe pUrvokta (C) vibhAgamAM je vAta jaNAvI che, temAM jANI joIne sAcI vAta chupAvI rahyA che. "zrAvake svadravyathI ja pUjA karavI" evI vAtano (zAstrAdhAre ane suvihita paraMparAdhAre) Agraha sevanArA devadravyamAMthI pUjA karavAno virodha kare che. paradravya mAtrathI pUjA karavAno virodha karI rahyA nathI. devakA sAdhAraNa ke sarvasAdhAraNanA dravyathI pUjA karavAno virodha karI rahyA nathI. tathA tathAvidha saMghanI paristhitinA kAraNe evA phaMDomAMthI sAmagrI AvatI hoya ane zrAvako enAthI pUjA karatA hoya che, tyAre paNa pUrvanirdiSTa mArga zrAvakone batAvatA ja hoya che ane enA ja kAraNe je zrAvako samayAbhAve sAmagrI laIne AvI zakatA nathI ane tathAvidha sAmagrIthI pUjA kare che, te zrAvako paNa tevA prakAranA phaMDomAM potAnuM svadravya joDatA ja hoya che ane saMghe daherAsaranI bahAra rAkhelI sAdhAraNanI peTImAM paNa yathAzakti paisA nAMkhatA ja hoya che. 0 avasaraprApta khulAso - (ApaNe je pUrve vicAraNA karI temAM ghaNA muddAo UbhA karI zakAya che. "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM ane emAM varNavAyelI vAtonA samarthanamAM taiyAra karAyela A.zrI. abhayazekharasUri ma. likhita "devadravya ane jinapUjA' pustakamAM zAstra ane paraMparAthI siddha vidhine ane vidhimAM varNavAyelI bhAvazuddhinI vAtone dUSita karavA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 116 keTalAka muddA uThAvyA che. te muddAono javAba pUrve jinavANI, varSa20, aMka-83-84, tA. 29-2-96mAM apAyelo che. tene akSarazaH sAbhAra ahIM raju karIe chIe. e jovAthI sAcI hakIkatano khyAla Avaze ane sAmenA pakSanA kUTaprayatnono aMdAja Avaze.) jijJAsA H eka vidvAnuM kahevAtA lekhaka potAnI pustikAmAM ('devadravya ane jinapUjA'nA pR. 21-22) lakhe che ke, "juo, 'jinavANI' pAkSikamAM to anekavidha vAto evI Ave che ke, jethI e patranI prAmANikatAmAM sujJajanone saMdeha paDI jAya. jema ke,-A ja aMkamAM (jinavANI aMka tA. 30-4-95) jaNAvyuM che ke derAsaramAM taiyAra rAkhelI kesara vagere sAmagrIne zrAvako jeTalI vApare eTalI ke ethI adhika rakama bhaMDAramAM nAMkhI, svadravya banAvI svadravyathI pUjA karyAno AnaMda anubhave....A mATe ja e sAmagrI derAsaramAM rAkhavAmAM Ave che, vagere... keTalA derAsaramAM keTalA zrAvako bhaMDAramAM eTalA paisA mUlya cUkavavA rUpe nAMkhIne kesarAdino upayoga kare che enuM nirIkSaNa karavAmAM Ave to A vAta keTalI sAcI che e tarata khabara paDI jAya... eTale AvA ADedhaDa nirUpaNa karanArA pAkSikanA' - lekhakanA 'jinavANI' pAkSika aMgenA uparokta AkSepamAM keTaluM tathya che te jANavAnI amArI jijJAsA che, to Apa te aMge khulAso karazo ? te tRpti : 'jinavANI' nA prastuta aMkamAM ame je lakhANa karyuM che, AdhAra pUrvakanuM hoI e lekhakano saMdeha nirAdhAra che. zrIpALanagara (muMbaI)mAM nIcenA maMdiranA eka taraphanA khUNAmAM Avo ja eka bhaMDAra che jenI u52 borDa mUkavAmAM AvyuM che, temAM jaNAvyuM che ke - "anaMta upakArI zrI tIrthaMkara paramAtmAnI pUjA, bhakti sarve
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 117 bhAgyazALIoe potapotAnA dravyathI ja karavAnI che. muMbaI jevA zaheramAM TAImanA abhAve ane keTalIka pratikULatAnA kAraNe badhA potAnI sAmagrI vasAvI na zake ane roja sAthe lAvI na zake te kAraNe atre sAdhAraNa khAtAnI vyavasthA karavAmAM AvI che, jemAMthI vastuo kharIda karI atre rAkhavAmAM Ave che. teno upayoga karanAra vyaktione svadravyathI bhakti karavAno lAbha maLe te khAtara A sAdhAraNa khAtAno bhaMDAra atre mUkavAmAM Avyo che."bIje paNa AvuM lakhANa jovA maLe che. jinavANI' nA sujJa vAcakone "jinavANI' patranI prAmANikatAmAM kyAreya saMdeha Ubho thayAnuM Aja sudhI amArI jANamAM AvyuM nathI. lekhake Avo saMdeha Ubho karyAno A pahelo prasaMga amArI jANamAM Avyo che. temano saMdeha prAmANika hoya to uparanA khulAsAthI dUra thaI javo joIe. have AgaLa temaNe - "keTalA derAsaramAM keTalA zrAvako...khabara paDI jAya" vagere je lakhyuM che, te sUcave che ke lekhakane vivekI zrAvakavarganI viveka buddhimAM ane dharmAdIyA vRttinA abhAvamAM saMdeha che. paraMtu temano A saMdeha paNa pAyA vagarano che. tapAsa karatAM amane jANavA maLyuM che ke zrIpALanagaramAM sAta mahinAnA bhaMDAramAM rU. copana hajAra nIkaLyA che, to bIjA eka sthaLe vArSika lagabhaga aDatAlIsathI pacAra hajAra AvA bhaMDAramAMthI nIkaLe che. ATalI hakIkatathI lekhakano A viSeno bhrama paNa dUra thaI javo joIe. lekhakanA AkSepo aMge ATalo khulAso karyA pachI have ADedhaDa nirUpaNa koNa kare che, e nakkI karavAnuM kAma sujJa vAcako para ame choDIe chIe. A prasaMgane pAmIne ame saune bhArapUrvaka bhalAmaNa karIe chIe ke, jyAM jyAM A rIte devabhakti sAdhAraNanA bhaMDAra mUkavAnI jarUra jaNAya ane mUkavAmAM Ave tyAM zrAvako svadravyathI prabhubhakti karatA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 118 thAya tevo zubha Azaya rAkhavo e ja sva-52nA hitane mATe che, tethI UlaTuM paradravyathI pUjA karatA karavAno Azaya ubhayane mATe atyaMta ahitakara che. astu. (noMdha : atyAre paNa zrIsaMghonA jinAlayanI bahAra mUkAyelA kesarasukhaDa AdinI sAmagrI mATenA phaMDanI peTImAM vipula mAtrAmAM rakama bhegI thAya ja che. te saMghonA anubhavanI vAta che.) have mULavAta upara pAchA AvIe - AthI sadAgrahane kadAgraha kahevo e unmatta pralApa ja che. jo "svadravyathI ja jinapUjA karavI'' ahIM sUcavelA 'ja'kArane anulakSIne koI upadezaka evA prakArano 'ja' pUrvaka upadeza Ape e kadAgraha kahevAto hoya to zAstrakArone paNa kadAgrahI kahevA paDaze ane tamArA pU.vaDIlone paNa kadAgrahI kahevA paDaze ane e to eka prakAranI gustAkhI ja kahevAze ne ? ane lekhakazrI paNa potAnA pustakomAM 'ja'kAra pUrvaka jorazorathI lakhI cUkyA che, te sadAgraha kahezo ke kadAgraha ? khera ! have kone pUchavuM ? teozrI to hAla ApaNI vacce hAjara nathI ane parimArjakoe to kyAranAya hAtha khaMkherI lIdhA che. - - dhA.va.vi.nA te lakhANanA (D) vibhAgamAM nizcayanayanI mAnyatA jaNAvIne kazuM spaSTIkaraNa karyuM nathI. badhuM ja adhyAhAra rAkhyuM che. ahIM noMdhavuM jarUrI che ke, bhAvanI zuddhi mATe dravya-kSetra-kAlanI zuddhinI anivAryatA upara paNa zAstrakAroe khUba bhAra mUkyo che. ethI ja SoDazaka graMthakArazrIe zrAvakane dharmAnuSThAnanA sevanakALe potAnA dhanamAM anyanuM dhana na AvI jAya tevI kALajI rAkhavAnuM jaNAvIne kadAca anyanuM dhana AvI gayeluM hoya ane ene dUra karavuM zakya na hoya to dharmasevanathI thanArI puNyaprAptimAM anyane paNa teTalA aMze lAbha prApta thAya evI bhAvanA bhAvIne bhAvazuddhi pAmavA - jIvaMta rAkhavA jaNAvyuM che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 119 -- ahIM yAda rAkhavuM ke, nizcayanaya kayAreya vyavahAranayano apalApa karato nathI ane te apalApa kare, to durnaya banI jAya che. nizcayanaya mAtra vyavahAranayanI vAtane gauNa karIne potAnI vAtane pradhAnatA Ape che. eTaluM ja nahIM potAnI vAtane pradhAnatA ApatI vakhate paNa vyavahAranI vAtane gauNapaNe svIkAre ja che. AthI zAstrIya paribhASAono upayoga karIne lokone ullu banAvavAnI jarUra nathI. > pUrvanirdiSTa (D) vibhAgamAM je te pustakanA) pariziSTa-2 ne jovAnI bhalAmaNa karI che. te ApaNe jovAnuM ja che ane tyAM ramAyelI ramato ane khelAyelA kutarkone khullA pADavAnA ja che. tenAthI lekhakazrI ane pariziSTa-kArazrInI dAnata jarUra khullI paDI javAnI che. - chelle eTaluM ja pUchavAnuM che ke, paradravyathI ke devadravyathI pUjA thaI zakatI hota to mALI pAsethI puSpAdi letI vakhate vaNika kaLAno upayoga karavAnI nA pADI che tenuM zuM? jo chUTathI ja devadravyathI puSpo laI zakAtA hoya to pachI AvI salAha zAstrakAroe zA mATe ApI? 0 avasara prApta keTalAka prazno vicArI laIe: prazna-1 : jJAnakhAtAnA pustakane vAMcavuM hoya to zrAvake nakaro Apavo paDe to devadravyathI banAvela jinAlayamAM zrAvaka bese to ghasAro / nakaro na Apavo paDe? uttara-1 : pUrve jaNAvyA mujaba jJAnabhaMDAra e jJAnaprAptinuM AlaMbana che. tethI te jJAnadravyathI banAvI zakAya che. tema jinAlaya paNa bhaktinuM AlaMbana hovAthI te devadravyamAMthI banAvI zakAya che. taduparAMta, zrAvaka jJAnabhaMDAramAM jJAnaprApti arthe pustaka levA jAya ane jinAlayamAM prabhubhakti arthe jAya, tyAre jJAnabhaMDAra ke jinAlayano e bhogavaTo kare che, ema na kahevAya. tethI temAM javAno-besavAno nakaro ApavAno raheto nathI. tema chatAM jema jinAlayanI mAlikInA (devadravyanA) trigaDA vagereno upayoga zrAvaka kare to eno nakaro bhare
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA che, tema jJAnabhaMDAranI mAlikInA pustakono upayoga kare to zrAvake eno nakaro bharavo joIe. vaLI, jema jinabhakti e svakartavya che tethI emAM svadravya joDavuM joIe, tema "jJAnaprApti karavI e svakartavya che, tethI emAM AlaMbana banatA pustakano nakaro bharavo joIe. jAhera lAibrerIomAM paNa badhA lavAjama bharIne ja pustako vAparatA hoya che. jyAre jainasaMghanA jJAnabhaMDAro to jJAnanI bhakti svarUpe AvelA jJAnadravyathI banelA hoya che. prazna-2 : paradravyathI pUjAno niSedha karI, vArSika caDhAvA dvArA paradravyathI pUjAnI prathA zarU karAvavI ucita che? uttara-2 :- AjanA viSamakALamAM zrAvako svakartavya cUke che, e eka kAraNathI ane samayAbhAve sAmagrI vinA AvatA zrAvako mATe tathA bahAragAmathI ke dUrathI AvatA zrAvako mATe saMghane pUjAnI sAmagrI derAsaramAM upalabdha rAkhavI e kartavya banyuM hoya tevA saMyogo UbhA thayelA che. AvI paristhitimAM "pUjAnI sAmagrI zrAvakonA potAnA dravyanI ja hovI joIe, paraMtu devadravyanI to na ja hovI joIe" - A AzayathI pUjAnI sAmagrI mATenA vArSika caDhAvA dvArA dhana ekaThuM karavAnI prathA cAluM thaI che ane gItArthoe ene maMjurI ApI che. have mahattvanI vAta e che ke, saMghe potAnA kartavyarUpe pUjAnI sAmagrI upalabdha karI, tyAre upadezaka gurunuM ane jinapUjA karavA AvatA zrAvakonuM kartavya zuM hoya? - to koIpaNa gItArthane pUcho to e ja javAba Ape ke, (1) upadezako zrAvakane zAstramAM varNavela svadravyathI ja jinapUjA karavAnI vidhi batAve ane zrAvakonuM ajJAna ke pramAda je hoya te dUra karI Ape ane zrAvakanuM kartavya e che ke, svadravyathI ja jinapUjA karavI ane kadAca saMghanI sAmagrImAMthI kare to paNa potAnI zakti mujaba phaMDamAM rakama noMdhAvyA vinA rahe nahIM. saMghanA phaMDathI ja (dharmadAnA dravyathI ja) svakartavya patAvavAnI vRtti na rAkhe.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 121 ahIM yAda rAkhavAnI vAta e che ke, pUjAnI sAmagrI mATenA vArSika caDhAvA paradravyathI pUjA karAvavA cAluM nathI thayA. paraMtu saMghanA TrasTIonI emAM toTo paDavAthI devadravya upara najara na jAya ane sukhIsaMpanna zrAvako sAdharmika bhaktino lAbha laI zake e mATe che. Ameya sukhI zrAvakone potAnA dhanano sArA mArge vyaya karavo ja hoya che. te sadbhaya saMghanA A kartavyamAM thAya, e A prathA pAchaLano zubhAzaya che. jo dareka zrAvako potAnuM kartavya barAbara samajI le ane saMpattinI tucchatA-jinapUjAnI tArakatA-parigrahanI bhayaMkaratA ane sadvyayamAM saMpattinI sArthakatA - ATaluM samajI le, to teo pote ja svadravyathI jinapUjA karatA thaI jaze. te pachI saMghane pUjAnI sAmagrI upalabdha rAkhavAnI ciMtA raheze ja nahIM ane pUrve je "dhArmika vahIvaTa vicAra" lekhakazrInA anya pustakonA aMzo mUkyA che, te vAMcavAthI paNa A viSayamAM sAco bodha thaI jaze. prazna-3 : svadravyathI pUjA kare to bhAva Ape ? paradravyathI ke devadravyathI pUjA kare to bhAva na Ave ? javAba-3 : pahelAM bhUmikA karIe, e pachI javAba vicArIzuM. zAstrakAra maharSioe bhAvazudghinI khUba agatyatA batAvI che ane bhAvazuddhi mATe dravyazuddhinI paNa atyaMta AvazyakatA batAvI ja che. tethI ja zrAvakane anItinA dhanano ane sAdhune AdhAkarmika gocarIno tyAga karavAnuM pharamAvyuM che. dravya azuddha haze to bhAvo bagaDyA vinA rahevAnA nathI. taduparAMta, pUrve jaNAvyA mujaba SoDazakajImAM bhAvazuddhine akhaMDa rAkhavA mATe dhanathI sAdhya anuSThAnomAM potAnA dravyamAM anyanA dravyano prakSepa na thAya tenI kALajI rAkhavAnI kahI che. anyanA dravyanA prakSepa sAthenA potAnA dravyathI anuSThAna karavAthI haiyAnI prAmANikatA jaLavAtI nathI ane prAmANikatA vinA aMtaraMga zuddhi kevI rIte hoya ? ane
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12) dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA aMtaraMgazuddhi vinA puNyAnubaMdhI puNyano saMcaya ane sakAma nirjarA kaI rIte thAya? ane e na thatuM hoya to dharmAnuSThAna nirarthaka banI jAya - apradhAna koTInI dravyakriyA banI jAya. jene yogaviMzikAmAM tuccha kahevAmAM Avela che - A badhA zAstranA vidhAno vicAratAM spaSTa samajAya che ke, bhAvonI zuddhi mATe dravyanI zuddhi anivArya che.' vaLI, je dravyathI zAstrakAro svakartavya karavAnI rajA na ApatA hoya, tevA dravyathI svakartavya patAvI devAnI vRtti paNa aMtaraMga azuddhi ja che. - ahIM ullekhanIya che ke, zrAvakane anItinA dhanano tyAga karavAno kema kahyo? te vicArIzuM to paNa paradravya ke devadravyathI jinapUjA karavAnI vAta sTeje TakI zakaze nahIM. anItinuM dhana, e saMpUrNapaNe zrAvakanuM dhana nathI. kAraNa ke, rAjAnA ke grAhaka AdinA bhAgamAM javA yogya dhana potAnA dhanamAM Ave tyAre te anItinuM kahevAya che. TUMkamAM, pArakA dhanane potAnuM banAvavuM e anItinuM dhana che ane evA anItinA dhanano upayoga potAnA sAMsArika kAryomAM karavAnI paNa zAstrakAroe nA pADI che. jo sAMsArika kAryomAM paradravyano saMzleSa anucita hoya, to dhArmika kAryomAM potAnA dravyanA badale paradravya ke devadravyano upayoga karI rIte thaI zake? te svastha citte vicAravAnI jarUra che. - jamAInI sarabharA karavAmAM gaurava kayAre anubhavAya? potAnA paisAthI ke pADozInA paisAthI ! potAnA dAgInA paheravAthI AtmasaMtoSa maLe ke bIjAnA ke vecAtA dAgInA paheravAthI AtmasaMtoSa maLe? te paNa svastha citte vicArI levAnI jarUra che. vyavahAramAM paNa netAone - samAjasevakone sanmAna-satkArarUpe je 1. aMga vasana mana bhUmikA, pUjopagaraNa sAra, nyAyedravya vidhi zuddhatA, zuddhi sAta prakAra. (siddhAcalajIno duho)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 123 nANAMnI kothaLI bheTamAM maLe che, te nANAM teo pote potAnA upabhogamAM letA nathI, paraMtu saMsthAmAM jamA karAve che ane te paisA lokopayogI kAryomAM vaparAya che. jo laukika vyavahAro ke jemAM Alaukika tuccha uddezo samAyelA hoya che, temAM paNa AvA saMskAronI apekSA rakhAtI hoya to lokottara mArgamAM to keTalA UMcA saMskAronI apekSA hoya? saMskAro cUkyA hoya tene saMskArita karavAno prayatna hoya ke lokottara mArganA saMskArothI dUra rahe evA Ayojano hoya! svastha citte A paNa vicAravAnI jarUra che. - ahIM AgaLa jaNAvela abhayaMkara zreSThInA nokaronI udAtta bhAvanAne paNa yAda karI levAnI jarUra che. TUMkamAM, potAnA dravyathI pUjA karavAmAM bhAvavRddhino je prasaMga che, te pArakA dravyathI pUjA karavAmAM nathI. bhAvane pedA karavAnuM kAraNa ja na hoya to bhAva pedA zI rIte thAya? -ahIMpuNIyA zrAvakanuM dRSTAMta paNa ullekhanIya che - jenA sAmAyikanA prabhu vIra khuda vakhANa kare evA puNiyA zrAvakane eka vakhata sAmAyikamAM sthiratA AvatI nahotI tyAre puNiyAe vicAryuM, nakkI paradravya mArA gharamAM AvyuM lAge che. tapAsa karatA khabara paDI ke bhUlathI paDozInA gharanuM ekachANuM (IMdhaNa) gharamAM AvI gayuM che. tethI sAmAyikamAM sthiratA AvatI nahotI jyAre e chANuM eTale ke paradravya mULa jagyAe pahoMcADavAmAM AvyuM tyAre sthiratA akabaMdha banI. A zAstra prasiddha dAkhalo AMkha sAme haze tene svadravya sivAya bIjA koI dravya tarapha najara karavAnuM mana nahIM thAya. anyanuM chANuM rasoImAM AvI gayuM, to bhAvamAM pharaka paDyo. mAtra chANuM rasoI karavAmAM bhUlamAM AvyuM to sAmAyikamAM bhAvanI vizuddhi na rahI, to pachI paradravyathI pUjA karavAthI bhAvamAM pharaka na paDe ? vAcako A vAta svayaM vicAre. kutarka-3H jema prabhupUjAnI jarUra, zrIvItarAga paramAtmAne nathI, tevI ja rIte derAsara
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA banAvavAnI jarUra paNa prabhune nathI, to devadravyamAMthI derAsara kema banAvI zakAya! athavA devadravyamAMthI derAsara banAvI zakAya to temAMthI prabhupUjAnI sAmagrI kema na lavAya? samAlocanA-3H zrIjinabiMba ane jinAgama, A baMne bhavasAgarathI pAra utaravAnA zreSThAtizreSTha AlaMbana che, ema jJAnIo kahe che. temAM jinamUrtine birAjamAna karavAnuM sthAna jinamaMdira che. pUrve jaNAvyA mujaba baMne AlaMbanonuM nirmANa devadravyamAMthI thaI zake che. emAM zAstra ane vizuddha paraMparAnuM samarthana che. jyAre prabhupUjA zrAvakonuM kartavya che. tethI prabhupUjAnI sAmagrI zrAvakoe svadravyathI ja vAparavI, ema graMthakAro jaNAve che. - derAsaranuM nirmANakArya ane jinapUjAnI sAmagrI - A be alaga viSayone saMkIrNa karIne karAyelo kutarka bhavyAtmAone geramArge doranAro che. baMne viSayomAM zAstrAjJA ane suvihita paraMparA jovAmAM Avaze, to kutarkakAranI kuTilatA samajAyA vinA raheze nahIM. kutarka-4: devadravyano upayoga zrAvaka potAnA sAMsArika kAma mATe kare to bhakSaNa karyuM kahevAya, paNa temAMthI (devadravyamAMthI) bhagavAnanI pUjA vi. dhArmika kAryo kare to bhakSaNa karyuM che tema kevI rIte kahevAya? bhagavAnanuM dravya, bhagavAnanI pUjAmAM vAparavuM te bhakSaNa kema kahevAya? samAlocanA: jema devadravyane potAnA gRhakAryamAM vAparavAmAM Ave - upabhogamAM levAmAM Ave, te devadravyanuM bhakSaNa kahevAya che. tema devadravyano geraupayoga karavo, ene veDaphI nAkhavuM, zAstrAdhAre na karI zakAya tevA kAryomAM teno upayoga karavo, e paNa devadravyanuM bhakSaNa ja che ane e badhAnuM azubha phaLa zAstramAM varNavela che. vaLI, vyavahAramAM paNa koI paisA khAtuM nathI, to paNa kahevAya che ke paisA khAI gayo.ema svadravya bacAvIne
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 125 - devadravyathI svakartavya rUpa pUjAnuM kArya patAve, to ene devadravyano durupayoga ja kahevAya. ane evA durupayoganA arthamAM paNa bhakSaNa zabda vaparAya che. - zAsravacana ane suvihita paraMparA devadravyamAMthI zrAvakanA potAnA dhArmika kartavyo ka2vAnuM spaSTa nA pADe che. tethI te kAryo devadravyamAMthI na thaI zake. tema chatAM tenI upekSA karIne karavAmAM Ave to spaSTa rIte devadravyanA durupayogano doSa lAge che. - bAkInuM spaSTa che. pUrve anekavAra khulAsA thaI gayela che. bhagavAnanuM dravya zAstrAnusArI paraMparA jyAM kahe tyAM ja vaparAya, bIje kyAMye na vaparAya. tAdeza paraMparA svakartavyarUpa pUjAmAM spaSTa nA pADe che ane prabhu apUja rahe tevI sthitimAM maMdira kartavyarUpe apavAde hA pADe che. A maryAdAnuM ullaMghana karavAthI doSa lAgyA vinA rahe nahIM. kutarka-5H "svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe" Avo pATha dravyasaptatikA ane zrAddha vidhimAM jarUra Ave che. paraMtu A pATha gharaderAsara dharAvatA jaino mATe che. have A gharadaherAsarano pUrvethI cAlyo Avato saMdarbha choDIne mAtra A vAkya upADI levuM - svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe ane tene tamAma jaino mATe lAgu karI devuM, te zI rIte barobara kahevAya ? mane lAge che ke 'tamAma jainoe svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe' evo Agraha rAkhavAmAM gharadaherAsara aMgeno saMdarbha cUkI javAyo che ane tethI ja A Agraha sarva jaino mATe karAvAI gayo (rahyo) che. (muktidUta mAsika, julAI 1995, pR. 11) samAlocanA : koIpaNa prakAre zrAvakone potAnI zrI jinapUjAnuM nitya kartavya ka2vA mATe paradravya ke devadravyanA dvAra khullA karI ApavAnA AgrahamAMthI udbhaveluM temanuM AvA prakAranuM nirUpaNa leza paNa yukti saMgata jaNAtuM nathI. (zrAddhavidhimAM jaNAvelI) svadravyathI jinapUjAnI vAta ghara maMdiranA saMdarbhamAM hoya, to paNa te pachIno AgaLano badho
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA saMdarbha jovAmAM Ave, to te niyama dareka zrAvakane lAgu paDe che, e vAta bahu sahelAIthI samajAya tevI che. gRhamaMdiramAM mUkelA dravyonI upajamAMthI jinamaMdire pUjA karavAno niSedha karyA pachI zrI zrAddhavidhikAra AgaLa kahe che ke - "potAnA zarIra, ghara, kuTuMba vagerenA arthe gRhastha game teTalo dravya vyaya kare che, tema jinamaMdire jinapUjA paNa zakti pramANe potAnA dravyathI ja karavI. paNa potAnA ghara derAsaramAM bhagavAna AgaLa gharelA naivedya Adi vastu vecIne nipajelA dravyathI athavA devadravya saMbaMdhI phUla Adi vastuthI na karavI." (zrAddhavidhi anuvAda pR. 193) ahIM zarIra, ghara, kuTuMba vagere arthe dravya vyaya karanAro gRhastha phakta ghara derAsaravALo ja hoya evuM nathI, paNa dareka gRhasthane A vAta ekasarakhI lAgu paDe che. vaLI ghara derAsaravALAne ghara derAsaranI upajamAMthI jema pUjA karavAnI nA pADI, tema jinamaMdiramAM devadravyanA phUla Adi dravyothI darekane pUjA karavAnI nA pADI, e spaSTa samajAya che. pachI tenA kAraNamAM kahyuM ke - Ama karavAthI upara kahelA doSo eTale ke anAdara-avajJAdi doSo lAge che. AgaLa kahe che ke - "jinamaMdire Avela naivedya, cokhA, sopArI Adi vastunI potAnI vastu mAphaka saMbhALa levI. sAruM mUlya utpanna thAya evI rIte vecavI." (zrAddha. anu. pR. 193) A vAta jema ghara derAsarane tema saMghacaityane paNa lAgu paDe che. 1. svadehagRhakuTumbAdyartha bhUyaso'pi vyayasya gRhasthena karaNAt / devagRhe devapUjApi svadravyeNaiva yathAzaktikAryA, na tu svagRhaDhaukitanaivedyAdivikriyotthadravyeNa / devasatkapuSpAdinA vA, prAguktadoSAt / [ gAthA-6/TIkA ] 2. devagRhAgataM naivedyAkSatAdi svavastuvat samyag rakSaNIyaM, samyag mUlyAdiyuktyA ca vikreyaM / [zrAddhavidhi]
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 27 prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? pachI pArakuM dravya na vAparavA viSe jaNAvatAM kahe che ke - "tIrthanI yAtrA, saMghanI pUjA, sAdharmika vAtsalya, snAtra, prabhAvanA, pustaka lakhAvavuM, vAMcana Adi dharma kRtyomAM jo bIjAM koI gRhasthonI madada levAya to te cAra pAMca puruSone sAkSI rAkhIne levI ane te dravya kharacavAnA samaye guru, saMgha Adi lokonI samakSa te dravyanuM yathAsthita svarUpa kahI devuM, ema na kare to doSa lAge. tIrtha Adi sthaLane viSe devapUjA, snAtra, dhvajAropaNa, paherAmaNI Adi avazya karavA yogya "dharmakRtyo gAMThanA dravyathI ja karavA ane temAM bIjA koInuM dravya bheguM na levuM." (zrAddha. anu. pR. 193) yAda rAkhavuM ke A badhuM phakta ghara derAsaravALA mATe ja nathI. A pachI hajI AgaLa jaNAve che ke - "upara kahelA dharmakRtyo gAMThanA dravyathI karIne pachI bIjA koIe dharmakRtyamAM vAparavA dravya ApyuM hoya to te mahApUjA, bhoga, aMgapUjA Adi kRtyomAM sarvanI samakSa juduM vAparavuM. jyAre ghaNA gRhastha bhegA thaIne yAtrA, sAdharmika vAtsalya, saMghapUjA Adi kRtya kare, tyAre jeno jeTalo bhAga hoya teno teTalo bhAga vagere sarva samakSa kahI devo. ema na kare to puNyano nAza tathA corI Adino doSa mAthe Ave. (zrAddha. anu. pU. 193) - zrAddha vidhino A badho saMdarbha lekhakazrInI paradravyathI ke devadravyathI paNa pUjA thaI zake, evA prakAranA nirUpaNathI saMpUrNapaNe viruddha jAya che 1. devaguruyAtrAtIrthasaGghArcAsAdharmikavAtsalyastrAtraprabhAvanA jJAnalekhanavAcanAdau yadyanyasatkadhanaM vyayArthaM gRhyate tadA catuSpaJcasamakSameva grAhyam / vyayasamaye ca gurusaGghAdyagre samyak sphuTaM svarUpaM vAcyamanyathA doSaH / tIrthAdau ca pUjAsnAtradhvajaparidhApanikAdyavazyakRtyeSvanyadhanaM na kSepyam / tAni yathAzakti svayaM kRtvAnyadhanaM mahApUjAbhogAGgAdyarcanAdinA sarvasamakSaM pRthageva vyayitavyam / [ zrAddhavidhi] 2. yadA bahubhissambhUya yAtrA-vAtsalyasaGghArcAdi kriyate tadA teSAM yathAbhAgastathA samyak vAcyamanyathA puNyavyayacaurAdyApatteH / [zraddhividhi]
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 128 ane svadravyathI pUjAnI vAtane ghara derAsaravALA pUratI maryAdita banAvavAnA temanA Agrahane mithyA TharAve che. vaLI A ja graMthamAM lakSmIvatI zrAvikAnuM dRSTAMta ApeluM che. A zrAvikAe pote karelA ujamaNA Adi dharmAnuSThAnomAM devadravyAdinAM sAdhano ocho nakaro ApIne vAparyA. pariNAme tene bhavAMtaramAM ghaNAM du:kho bhogavavAM paDyAM. ahIM teNIe sAdhano vAparIne pAchAM to ApyAM ja che. paNa nakaro ocho Apyo tethI tenA azubha phaLo bhogavavAM paDyAM, jyAre devadravyathI pUjA karanAro to kesara, sukhaDa Adi maphatamAM vAparI ja nAkhavAno che, to tene enAM kevA phaLo bhogavavAM paDe te vicAraNIya nathI ? taduparAMta, parama pU. gurudeva zrI premasUrIzvarajI mahArAjAe madhyastha borDane mokalavA taiyAra karelA kAcA kharaDAmAM lakhyuM che ke - "pUjA vidhi mATe paMcAzakajImAM svadravyathI pUjA karavAnuM vidhAna che. (A vidhAna ghara derAsaravALA mATe che evuM lakhyuM nathI, jenI lekhakazrI e noMdha levI ghaTe.) ane zrAddhavidhinA AdhAre (3) garIba zrAvaka sAmAyika laIne prabhunA derAsare jAya ane tyAM sAmAyika pArIne phUla gUMthavA vagerenuM kArya hoya to kare. (dhA.va.vi.pR. 245)" (ahIM paNa garIba mATe paradravya ke devadravyathI pUjA karavAnI vAta teozrIe nathI karI.) A sivAya zAstromAM jyAM jyAM zrAvakocita dhanasAdhya dharmakRtyo karavAnA jaNAvyA che, tyAM tyAM dareka jagyAe 'svavibhavocita' athavA 'svazakti anusAra' karavAnuM jaNAvyuM, paNa zakti na hoya to pArakA dravyathI, devadravyathI ke dharmAdA dravyathI paNa ka2vuM evuM kyAMya jaNAvyuM nathI. phakta vartamAnamAM ja keTalAka gItArtha gaNAtAo AvuM jaNAvI navo mArga cIMdhI rahyA che, je Azcaryajanaka che. zAstrakAroe to evuM jaNAvyuM che ke - 'daridrAvasthAmAM kareluM alpa paNa dAna mahAlAbhane mATe thAya che.' A vAta svadravyanA vyayanI ja puSTi kare che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 129 svadravyathI ja prabhupUjA Adi dareka dharmAnuSThAno karavAnA samarthanamAM AvA aneka zAstrapATho mojUda hovA chatAM svadravyathI pUjAnI vAta kevaLa gharaderAsaravALA mATe ja che, evI lekhakazrInI vAta kharekhara Azcarya upajAve tevI che. vaLI, badhA jainone e lAgu pADavAthI to temane moTo anyAya thaI rahyo hoya ke temanA upara khoTI rIte moTo bojo nAMkhavAmAM AvI rahyo hoya evo bhAva temanA lakhANamAMthI upase che, e to vaLI vadhAre Azcaryajanaka che. anaMtakaruNAnA sAgara evA zAstrakAra bhagavaMtoe darekane svadravyathI paNa zakti anusAre ja bhakti karavAnuM pharamAvyuM hoI koInA para bojo AvI paDavAnI to taka ja rahevA dIdhI nathI. hA! vartamAnanA kahevAtA keTalAka gItArthonI jema zrImaMta kaMjUsa mATe ke nirdhana zrAvaka mATe pArakA paise ke devadravyAdi dharmAdA dravyathI paNa dharmanA kAryo karavAnuM pharamAvavAnI udAratA temaNe kyAMya darzAvI nathI. mahattvanI vAta to e che ke, vi. saM. 2044 sudhI to A lekhakazrI pote paNa svadravyanA ja prakhara upadezaka hatA. potAnA upadezathI temaNe temanA tapovananA tamAma traNaso bALakone, tema ja hajAro jainone svadravyathI pUjA karatA karyA che, e ja A vAtano bolato purAvo che, e badhAmAM ghara derAsaravALA to kadAca hajAre paNa eka nahi hoya! tema chatAM tyAre upadeza detAM temaNe gharaderAsaravALI vAta kyAreya AgaLa karI nathI. Aje have je rIte e vAta kheMcItANIne teo AgaLa karI rahyA che, te keTaluM yuktisaMgata che, e vAcakoe svayaM vicArI levuM. prazna : muktidUtanA e ja, julAI 1995nA pR. 12 para lekhakazrI lakhe che ke - ahIM vipakSavALA kahe che ke, "garIba pAse svadravya na hoya to temaNe paradravya ke devadravyathI pUjA na karavI joIe. temaNe pUjAno lAbha levo hoya to je zrImaMta jena kesara pUjA kare che tenuM kesara ghasI ApIne athavA te zrImaMtanA phUlo gUMthI ApIne ke derAsaramAM kAjo kADhIne vagere rItothI te
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA lAbha laI zake." lekhakazrInI A vAta barAbara che? uttaraH nA, kAraNa ke, ahIM teo jemano vipakSa tarIke ullekha kare che, teo potAnI svataMtra matithI kazuM kahetA nathI. teo je kAMI rajUAta kare che te zAstrAdhAre, vaDIlonI zAstramAnya paraMparAnA AdhAre tema ja anya paNa gItArtha guru bhagavaMtoe mAnya karelI zAstramAnya paraMparAnA AdhAre ja kare che. je ApaNe pUrve joI ja che. prazna:- muktidUtamAM AgaLa vadhatAM teo lakhe che ke : "A zAstrokta vAta UMDANathI vicAra karyA vagaranI jaNAya che. jo bIjAnuM kesara ghasI zakAya, bIjAnA phUlo gUMthI zakAya to bIjAnA kesarathI ke bIjAnA phUlothI prabhunA aMge pUjA kema na karI zakAya? vaLI jo A rIte garIbone jinapUjA karavAno niSedha karazo to lAkho garIba jaino jinapUjA vinAnA thaI jaze." - lekhakazrInI lAkho garIba jaino pratyenI AvA prakAranI dayAnI lAgaNIzuM kadara karavA jevI nathI? moDe moDe paNa temanA haiyAmAM janmelI garIba jaino pratyenI A hamadardI vadhAvI levA jevI nathI? uttara : lekhakazrInI AvI manasvI dayAnI lAgaNIne ame kadara karavA jevI ke vadhAvI levA jevI mAnatA nathI. kAraNa ke, zAstrAjJAnuM temaja vaDIlonI zAstramAnya paraMparAnuM ullaMghana karanArI e manasvI dayA to svaparanuM ahita karanArI ane unmArganuM poSaNa karanArI hoI kheda upajAvanArI che. garIbonI dayAnA nAme teo je mArge javAnuM sUcavI rahyA che te mArga to jainakuLanA sAmAnya gaNAtA ucca saMskArone paNa naSTa karanAro che. jaina kuLanI vidhavA DozIo game tevI garIbImAM ochAmAM ochA kharce potAno jIvana nirvAha karatI, jarUra paDe to pArakA vAsaNa mAMjIne ke koInA gharanA pANI bharIne peTa bharatI paNa koInI pAse
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? 131 hAtha lAMbo karavAmAM ke koInuM ApeluM levAmAM lAMchana samajatI. pUrve dhanavAno sadAvrato kholatA ane temAM koI paNa jAtanA bhedabhAva vinA darekane maphata anAja apAtuM. paNa UMcA kuLanA sabhyo marI jAya to paNa e sadAvratanuM levAnI icchA sarakhI paNa karatA nahi. pelI vidhavAo pAchI maMdira jAya tyAre capaTI cokhA, TabuDImAM dUdha ane vATakImAM ghI bhale thoDuM, paNa sAthe laI gayA vinA rahetI nahi. bhaNelI na hovA chatAM temanAmAM evA UMDA saMskAra hatA ke maMdire khAlI hAthe javAya ja nahi. zAstra paNa kahyuM che ke, daridrAvasthAmAM kareluM alpa paNa dAna mahAlAbhane mATe thAya che. kyAreka ghaNuM kharcanAro zrImaMta je lAbha meLave tenA karatAM alpamAM alpa kharcanAro daridrI vadhAre lAbha meLavI jAya che. eTale to vAgbhaTTa maMtrIe zatruMjayanA uddhAra mATe lAkho noMdhAvanArA zrImaMto karatAM, eTaluM ja nahIM paNa sauthI adhika noMdhAvelA potAnA phALA karatAM paNa phakta sADA bAra dokaDAnuM dAna karanAra bhImA kuMDalIyAnuM nAma paheluM lakhyuM, te itihAsa prasiddha vAta che. AvI ApaNI gauravabharI prAcIna saMskRtinA eka vakhatanA kaTTara pakSapAtI evA lekhakazrI zrAvakonuM prabhupUjAnuM dainika sarvotkRSTa kartavya zakti anusAre svadravyathI karavAnuM upadezavAnA badale paradravya ke devadravyathI karAvavAnI khoTI jhUMbeza calAvavAnA tanatoDa prayAsa karI rahyA che, tyAre temanI e pravRttithI ApaNI ujjavaLa saMskRtinI rakSA thaze ke vinAza thaze e eka gaMbhIra savAla Ubho thayo che. prabhu pUjA jevuM parama upakAraka kartavya paNa paradravyathI ke devadravya jevA dharmAdA dravyathI niHzaMkapaNe karatA thaI gayA pachI e gRhastho potAnA bIjA kayA kartavyo pArakA paise ke dharmAdAnA paisAthI patAvI levAnI vRttivALA nahi bane ? ane A rIte dharmadIyA vRttivALA banelA jaino jainadharmanI zAna vadhAraze ke jainadharmane jhAMkhapa lagADaze ? ane tyAre e jhAMkhapa lagADavAnuM zreya AvA prakAranA dharmopadezakone phALe nahi jAya ? lekhakazrI, temanA anuyAyI gItArtho ane temanA parimArjako A badhI vAto zAMtithI
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vicAre ane garIbonI dayAnA nAme zAstramaryAdAnuM ullaMghana karanArI upadeza paddhatithI vahelI take pAchA phare evI ApaNe AzA rAkhIe. vaLI ahIM khAsa vicAravA jevI vAta e che ke, bIjAnuM kesara ghasI ApavAmAM ke phUla guMthI ApavAmAM potAnI jAtano bhoga ApavAno che ane pote karavAnI pUjA mATe bIjAnuM kesara ke phUla levAmAM bIjAno bhoga levAno che. jema bIjAne jamavA rasoI banAvI ApavI ane pote jamavA bIjAnI rasoI khAI javI, e be vacce jevo taphAvata che, tevo taphAvata ahIM che. Ama chatAM koI kahe ke "bIjAnI rasoI banAvI ApI zakAya to bIjAnI khAI kema na zakAya? to AvI svArthI dalIla dharmanA kSetramAM hitakara nathI. jJAnIoe jAtanA bhoge bIjAnuM karI ApavAnuM kahyuM che paNa potAnA mATe bIjAno bhoga levAnuM kahyuM nathI. AvI sIdhI sAdI vAta paNa te varga dhyAnamAM leze kharo? praznaH A prakaraNanA upasaMhAramAM lekhakazrI chelle lakhe che ke - TUMkamAM, kahevAnuM tAtparya e che ke zaktisaMpanna jenoe svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe. paraMtu kRpaNatAdinA kAraNe teo tema na kare ane garIbo svadravyanA abhAvamAM tema karI na zake to te banne paradravyathI ke devadravyathI jinapUjA kare to pApa bAMdhaH devadravyanuM bhakSaNa karavA rUpa mahApApa bAMdhe - tema kahI zakAya nahi. hA, zakti chatAM dhanamUrchA na utAre to te zrImaMtane moTo lAbha thavAne badale alpa lAbha thAya eTaluM kahI zakAya kharuM." (muktidUta julAI, 1955 pR. 12) - A rIte paM.jI.. ahIM khullu abhaya vacana Ape che, to pachI padravyathI ke devadravyathI pUjA karavAmAM zo vAMdho? ema karavAthI eka to gAMThanuM bace che ane bIjuM pApa na baMdhAvAnI temaja lAbha maLavAnI (bhale alpa to alpa) khAtarI maLe che, Ama bevaDo lAbha thAya che, to A bAbate Apano abhiprAya zuM che te jaNAvazo? uttaraH A bAbate lekhakazrInA abhayavacanano Azraya letAM pahelAM
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 133 temanuM ja nIcenuM lakhANa khAsa dhyAna pUrvaka vAMco : teo potAnA ja pustakamAM eka sthaLe lakhe che ke - xxx "yAda rAkhajo ke A rIte "maphatIyA dharmanI vRtti vyApaka banaze to dareka khAtAomAM paDatA toTA pUrA karatAM je varSe thAkI javAze te vakhate devadravyomAMthI pUjArIne pagAra vagere cAlu thaI jaze. dharmAdAnuM maphata vAparanAro A rIte aMte to devadravyanA bhakSaNano ja bhAgI banaze." ("AMdhI AvI rahI che.' pR. 127) A rIte tamArI sAme have be mArga UbhA thayA. A kasoTInA samaye tamAre tamArI buddhimAM je kAMI paNa zANapaNano aMza hoya teno upayoga karI nirbhaya ane Atmahitakara mArga pasaMda karI levo joIe. pahelA mArge javAmAM gAMThanuM bace che ane lekhakazrInuM abhayavacana maLe che e vAta sAcI paraMtu jayAre zrAddhavidhikAra jevA mahAna upakArI zAstrakartA gAMThanuM ja yathAzakya vAparavA dvArA pratyeka dharmakRtya karavAnI bhalAmaNa karatA hoya ane tema na karavAmAM rahelA aneka doSo batAvatA hoya, tyAre lekhakanA nirAdhAra abhayavacana para bharoso rAkhavAmAM jarAya DahApaNa na gaNAya. vaLI temanA bIjA lakhANane, apekSAe pU.AcArya devazrI bhuvanabhAnu sU.ma. (jemane lekhakazrI potAnA gurudeva mAne che)nI mahorachApa maLelI che, kAraNa ke, e pustaka temanI vidyamAnatAmAM ja prakAzita thayeluM che ane temanA e lakhANa sAme tyAre ane adyApi paryata kyAreya virodhano aMza paNa UThyo nathI. mATe yathAzakti gAMThanuM ja vAparatAM, jo temaNe jaNAvyuM che tema devadravya bhakSaNanA dAruNa pApathI bacAtuM hoya to e mArge ja javuM hitAvaha che. vaLI ahIM gAMThanuM vaparAyeluM bha. tIrthaMkara deva jevA sarvocca supAtranI bhaktimAM ja javAnuM hoI atyaMta anumodanA pAtra banaze. mATe pahelo bhayAvaha mArga nizcaya pUrvaka choDI daIne, bIjA nirbhaya ane kalyANakArI mArgane
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA apanAvI, maLelI buddhine saphaLa banAvavI, evo A viSayamAM amAro spaSTa abhiprAya jANavo. e ja suzeSa ki bahunA? prazna:- pUrve nakkI karyuM hoya to ghara derAsaranAM akSata, phaLa, naivedya, vi. nirmAlyo, mALI ne paNa (pagAra peTe) ApI zakAya che. tevo pATha zrAddhavidhi prakaraNa graMthamAM jovA maLe che, to tevI rIte saMghanA derAsare, akSata, phaLa, naivedya, vi. nirmAlyo, pUjArIne pagAra peTe kema na ApI zakAya? uttara : tamArA praznano uttara pUrve zrAvakanI pUjAvidhinA je pATho ApyA che, tenA (D) vibhAgamAM je zrAddhavidhino pATha naM-5 "tathA vahaMdevadravyavinAzavihovApare !" pAThanA arthamAM khulAso karelo ja che. tyAM spaSTa zabdomAM jaNAvavAmAM Avela che ke, derAsaramAM AvelA (bhakto dvArA arpaNa) naivedya-Adine potAnI vastunI jema barAbara sAcavavA ane yogya kiMmate ene vecavA, paraMtu jema-tema mUkavA nahIM. kAraNa ke, jema tema mUkavAthI devadravya-vinAzAdi doSa lAgavAnI Apatti Ave che. tathA gRhamaMdiranA phaLa-naivedya-akSatAdinI vidhi AgaLa batAvI ja che ane te pATha mAtra gRhamaMdiranA mAlikane ja lAguM paDe te vAta sAcI nathI. te paNa pUrve vicArela ja che. kutarka-6 rAjAne maLela bheTa-sogAdo, rAjA dAnamAM Ape paNa potAnAM bhaMDAro na bhare. tevI ja rIte bhagavAnane dharelA phaLa-naivedya-akSata vi. te prabhune apAyelI bheTa / gIphaTa che, tene vecIne rakama upajAvAya to bhagavAnanuM cakravartIpaNuM lAje tethI tene pUjArIne ke anukaMpA dAnamAM kema na ApavA? samAlocanA:- daSTAMta ane dAntikanuM yojana karavAmAM AvyuM che te yogya nathI. rAjAne maLatI bheTo mATe koI cokkasa niyamano hotA nathI. jyAre devane samarpita thatA dravyo mATe cokkasa zAstrIya niyamano hoya che. deva AgaLa dharavAmAM AvatA dravyo aMge AgaLa jaNAvelA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 135 zAstrapAThamAM vidhi batAvI ja che. tene ja anusaravAmAM aucitya che. kutarka karIne zAstrIya vyavasthAne dUSita karavAnI jarUra nathI. praznaH tapaciMtavaNInA kAussagnamAM jema zakti hoya paNa bhAvanA na hoya to tapamAM nIce utaravAnI rajA maLe che, tevI rIte svadravyathI pUjA karavAnI zakti hoya, paNa bhAvanA na hoya, to paradravyathI ke devadravyathI pUjA kema na karAvavI? kriyA karatAM karatAM ja bhAva Avaze ne? kahevAya che ke AcAra, vicArane poSe che. uttara : jema tapaciMtavaNInA kAyotsargamAM zakti hovA chatAM bhAvanAnA abhAvamAM nIce utarI utarIne navakArazI sudhI utarAya che. paraMtu jinAjJAviruddha navakArazIthI to nIce utarI zakAtuM nathI, tema jinapUjAmAM paNa zakti hoya chatAM bhAvanA na hoya, to jeTalI bhAvanA hoya teTaluM ja potAnuM dravya vAparIne pUjA karavAnuM vidhAna che. paraMtu zAstrajJA viruddha devadravyathI pUjA karavAmAM to nukazAna ja thAya che. taduparAMta, bhAvanAnI vRddhi mATe paNa zAstrokta mArgonuM ja anusaraNa karavuM hitakara che. zAstraviruddha mArgothI kyAreya bhAvanAnI vRddhi-puSTi na thAya. jo game te mArgathI bhAvanAnI vRddhi-puSTi thatI hoya to zAstromAM cokkasa prakAranA niyamano - AcAra saMhitAo - siddhAMto zA mATe jaNAvyA ? sanmArga-unmArganI bhedarekhA zA mATe pADavAmAM AvI ? - A vicArazo eTale bhAvanAvRddhino mArga yathArtha rIte samajAI jaze. prazna : devadravyamAMthI sonA-cAMdInA hAra bane, to temAMthI phulano hAra kema na bane? uttara : sonA-cAMdInA hAra vagere alaMkAro prabhunI aMgaracanA mATe che ane te prabhunI mAlikInA ja rahe che tathA dIrghakALa sudhI rahe che ane emAM phakta nANAM AdinuM suvarNanA alaMkArarUpe rUpAMtara thayuM che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devadravyanI mUDImAM sheje ghaTADo thato nathI. taduparAMta, zrAvaka AMgI racavAno lAbha le, tyAre paNa yogya nakaro bharIne ja eno aMgaracanAmAM upayoga thAya che. eTale suvarNanA alaMkAro banAvavAmAM devadravyanI mUDImAM sheje ghaTADo thato nathI ane taiyAra thayelA alaMkArono upayoga paNa zrAvaka maphatamAM karato nathI, paNa yogya nakaro ApIne kare che. vaLI, temAM suvihita paraMparAnuM samarthana paNa che. 136 jyAre devadravyathI phulanA hAra banAvAya temAM devadravyanI mUDIno vyaya thAya che tathA mUDImAM ghaTADo thAya che. mUDI surakSita rahetI nathI ane suvihita paraMparA paNa emAM samarthana ApatI nathI. ahIM yAda rAkhavuM ke, prabhunI aMgaracanA karavI e zrAvakanuM kartavya che. emAM jo derAsaranA alaMkArono upayoga kare to yogya nakaro ApIne ja upayoga kare ane dareka saMghomAM A ja prathA pravartamAna che. tathA A prathA paNa svadravyathI ja jinapUjAnuM ja samarthana kare che. zrAvakonA haiyAmAM beTheluM che ke, aMgaracanA Adi anuSThAno ApaNA potAnA kartavyo che ane e ApaNA dravyathI ja thAya. tethI te karravyo bajAvatI vakhate te svadravyane ja joDe che. nakaro ApyA vinA alaMkArono upayoga karatA nathI. zAstramAM vAta Ave che ke, lakSmIvatI nAmanI zrAvikA derAsaranA upakaraNo vAparIne ocho nakaro ApatI hatI, tenA yoge tene saMsAramAM khUba viDaMbaNAo veThavI paDI hatI. AnAthI e samajI zakAya che ke, puSpapUjA karavI hoya ke puSpono zaNagAra karavo hoya to te potAnA dravyathI ja zrAvaka karI zake che. devadravyathI nahIM. prazna H devadravya ajaina salATane apAya to pUjArIne kema na apAya ? uttara : pUrve jaNAvyA mujaba jinamUrti ane jinamaMdira taravAnA AlaMbana che ane zAstravacana ane suvihita paraMparA anusAre e be AlaMbanonuM nirmANa devadravyamAMthI thaI zake che. tethI e baMnenA nirmANamAM
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 137 kAma karatA salATane devadravyamAMthI pagAra ApI zakAya che. jyAre jinapUjA karavI e zrAvakonuM svakartavya che. svakartavya svadravyathI ja karavAnuM che ane tenA mATenA kesara ghasavuM vagere kAryo paNa jAte ja karavAnA che ane e badhA paNa bhaktinA ja prakAro che. AthI prathama naMbare to te badhA kAryo zrAvakoe jAte ja karavAnA che ane bIjA naMbare potAne karavAnA kAryomAM sagavaDatA mATe pUjArIne rAkhavAmAM Ave, to teno pagAra zrAvakoe pote ja Apavo joIe. pUjArI bhagavAna mATe rAkhela nathI. zrAvakonI anukULatA mATe rAkhela che. AthI teno pagAra devadravyamAMthI na ApI zakAya. praznaH devadravyamAMthI zrAvaka jinapUjA kare to tene kayA zAstrane AdhAre keTaluM prAyazcita Ave? uttara : zrAvakane jinapUjA yathAzakti svavibhavAnusAra karavAnI che. zAstramAM kyAMye devadravyathI jinapUjA karavAnI vAta AvatI nathI. AthI zAstrAjJAnuM ullaMghana karIne zrAvaka devadravyathI jinapUjA kare to tene devadravyanA durupayoga-bhakSaNano doSa lAge che. AthI tene devadravyanA durupayoga-bhakSaNanuM prAyazcitta Ave. - emAM kayA zAstrane AdhAre keTaluM prAyazcitta Ave? - A prazna asthAne che. Avo prazna karavAmAM sTeja paNa aucitya nathI. AlocanAcArya gItArtha guru pAse jaIne paNa "kayA zAstranA AdhAre A viSayamAM keTaluM prAyazcitta Ave?" - A prazna karAya nahIM, paraMtu AnuM prAyazcitta mane Apo! ema ja kahevAya. prAyazcitta keTaluM ApavuM te gItArthano viSaya che. teo prAyazcitta lenArAnA saMyogo tathA dravya-kSetra-kAlAdine vicArIne Apaze. badhA mATe ekasarakhuM prAyazcitta na hoya ane prAyazcittano viSaya jAheramAM carcavAno muddo paNa nathI. sunnabukiMbahunA? * pUrvokta vicAraNAthI "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 nIcenA kutarkonI paNa samAlocanA thaI gayelI jANavI. (1) "jinapUjA karavAnI sAmagrI bahAragAmathI AvelA jainone barobara maLe te mATe "jinabhakti sAdhAraNa bhaMDAra' mUkIne te paradravyathI te loko jinapUjA karI zake ane temAM doSa jaNAto na hoya to svadravyathI ja jinapUjA karavAno ekAnte Agraha zI rIte rAkhI zakAya ? dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dravyasaptatikA graMthamAM 'zrAvakoe svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe' ema je kahyuM che te gharaderAsaranA mAlika zrAvaka mATe kaheluM che. tyAM teno ja viSaya Ave che. temAM ema kahyuM che ke, 'gharadeharAsaramAM mUkelA cokhA, phaLa vagerethI saMgha derAsaramAM te zrAvaka pUjA karI zake nahi. kema ke, tema karavAmAM loko dvArA tene khoTAM mAnasanmAna maLI javA saMbhava che. (ahIM devadravyathI pUjA karavAno tene doSa lAgavAnI to vAta karI ja nathI.) AvuM khoTuM mAna na maLe te mATe teNe moTA derAsare svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe.' A rIte te pATha barobara jovAze to khyAla AvI jaze ke svadravyathI ja jinapUjA karavAno tamAma zrAvaka-zrAvikAo mATe zAstrakArono ekAnte Agraha nathI." (dhA.va.vi. pR. 6) - taduparAMta, 'dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA savAla-64nA uttaramAM je kutarko thayA che tenI paNa samAlocanA thaI ja jAya che. - dhA.va.vi.nA savAla-65nA uttaramAM je kutarko thayA che tenI samAlocanA have karIzuM. sau prathama te prazna ane uttara nIce ApIe chIe. savAla : (65) to pachI 'svadravyezaiva pUnA vAryAM' kahyuM tyAM Dva (ja) kArathI anyadravyano niSedha na Ave ? javAba H pUrve jaNAvela che tema A pATha gharamaMdiranA mAlika mATe che, Ama chatAM aneka ThekANe svadravyathI ja pUjA karavAnA upadeza apAya che, paNa tyAM kayo zabda kayA AzayathI vaparAyela che tene samajavuM joIe. Dva (ja)kAra kyAMka viccheda mATe hoya che, kyAMka pradhAnatA batAvavA mATe hoya che. gaNadha2vAdamAM bIjA gaNadhara agnibhUtinA adhikAramAM agnibhUtine 'purUSa ve...'' vagere A vedavAkya maLyuM tethI temane puruSa eTale AtmA ja A jagatamAM che te sivAya bIjuM kaMI ja A
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 139 jagatamAM nathI ema mAnIne karmano niSedha mAnyo. bhagavAna mahAvIra paramAtmAe jyAre temane samajAvyuM ke "puSa pava..." mAM prava-kAra e AtmAnI pradhAnatA batAvavA mATe che, bIjA padArthonA niSedha mATe nathI kema ke, bIjA padArthonI sattAne batAvanAra bIjA veda vAkyo che. agnibhUti paramAtmAnI vAta samajI gayA ane karmanA niSedhanI potAnI mAnyatAne choDI dIdhI. AvI ja rIte ahIM "vakIla pUSA vA' vagere pATho vyaktine uddezIne jinapUjAnuM mahattva batAvavA mATenA che. vyaktine A rIte upadeza zI rIte ucita gaNAya? samAlocanA: (1) 'kAra = "ja'kAra kyAM vyavacchedaka (anyano vyavaccheda karanAra) bane che ane kyAM pradhAnatA'no ghAtaka bane che, te khulAso karyA vinA je vAto pUrvokta praznottaramAM lekhakazrI dvArA karavAmAM AvI che, temAM zuM irAdo che, te spaSTapaNe samajI zakAya che. (2) "reva de tevapUgApi vacceva yathAza iva " - A zAstravacanamAM svadravyanI sAthe joDAyelA "va' = "ja kArane puruSa parva A vedavAkyomAMnA '' = "ja' kAra sAthe sarakhAvIne bhavyAtmAone geramArge doravAnuM kukRtya karyuM che. "puruSa pavemAM jaNAvelA "a' kArane pradhAnatAnA arthamAM grahaNa karavo jarUrI che. kAraNa ke, jagatamAM AtmA sivAya bIjA padArtho vidyamAna che ja. arthAt karma Adi bIjA padArthonuM astitva anubhavAya ja che. saMsAranI viSamatAnuM darzana ja karmanuM astitva siddha kare che. AthI karma vagere padArthono vyavaccheda e vedavAkyathI thaI zake tema nathI ane tema karavAmAM Ave to veda ane anubhava baMne sAthe virodha Ave che. e virodha na Ave e mATe tyAM va' kAra pradhAnatAnA arthamAM vaparAyo che ema kahI zakAya. paraMtu pUrvokta zrAddhavidhinA pAThamAM "svadravya" pachI mUkAyelo "vi' = "ja' kAra to vyavacchedaka ja che. te "ja" kAra paradravya ane devadravyathI
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jinapUjAno niSedha kare che ane svadravyathI ja jinapUjAnuM vidhAna kare che. ahIM 'va' kArane vyavacchedaka mAnavAnuM prabaLa kAraNa paNa che. te kAraNa e che ke, zAstramAM kyAMye paNa paradravya ke devadravyathI pUjA karavAnuM vidhAna nathI ane paraMparA paNa enI nA pADe che. "jinapUjA zrAvakanuM svakartavya che ane svakartavya svadravyathI ja karavAnuM che. tathA parigrahanI mUrchA mAravA ane samyagdarzananI nirmalatA prApta karavA jinapUjAnuM vidhAna che. AvI jinapUjA svadravyathI karavAmAM Ave to ja teno uddeza sadhAya che. padravyathI ke devadravyathI karavAmAM Ave to te uddeza to sadhAto ja nathI. paraMtu doSanA bhAgI banAya che." AthI zrAddhavidhinA pAThamAMno 'Ava'kAra svadravyathI ja jinapUjAnuM vidhAna kare che ane paradravya ke devadravyathI thatI jinapUjAno vyavaccheda kare che. (3) ahIM e noMdhavuM jarUrI che ke, A.zrI. abhayazekharasUri ma. potAnI devadravya ane jinapUjA' pustakanA pR. 5 upara praznanA uttaramAM zrAddhavidhinA pUrvanirdiSTa "vade vapUgApi vacceva yathAzaksi vAryA vALA A pAThanA saMdarbhamAM kahe che ke, "sAmo pakSa ATalA pAThane khUba pracAre che eTale mugdhalokone bhramaNA UbhI thAya kharI, paNa sujJajanoe sAmApakSane pUchavuM joIe ke A pATha jemAM Ave che e Akho adhikAra to nahIM, paNa e AkhuM vAya tame kema jAhera karatA nathI? ne eka AkhA vAkayano eka aMza ja kema loko AgaLa dharyA karo cho? xxx TippaNIH (1) AcAryazrInI pUrvokta noMdha asatya che. "sAmo pakSa mugdhalokomAM bhramaNA Ubho nathI karato, paraMtu tame pote ane "dhArmika vahIvaTa vicAra"nA lekhakazrI baMne je pAThano adhikAra samasta zrAvakagaNa mATe che, te pAThane mAtra gRhamaMdiravALAmAM maryAdita karIne bhadrika jIvone geramArge doravAnuM kAma karo che.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? (2) e pATha saMpUrNa pUrve paNa raju thayelo ja che ane temAM AvatI tamAma vAtonuM zAstrasApekSa arthaghaTana paNa karavAmAM Avela ja che. (3) vAstavamAM to e baMne lekhakazrIoe pAThanI keTalIka paMktio potAnI mAnyatAmAM naDatI lAgatAM ene chUpAvavAnI koziSa karI che athavA to eno sAco - spaSTa artha karyo nathI. jema ke, prAoiSAt' A padano je mudhAna prazaMsA, anAdara-avajJA Adi doSo lAge evo artha karavAno hato, tenA badale mAtra "mudhAjana prazaMsA' artha karIne aTakI gayA che. jo bAkInA doSo batAve to potAnI vAta koI mAnavA taiyAra thAya tema nathI (A aMge vizeSa vigata AgaLa jaNAvI ja che.) kutarka-7: vaLI (A) svadravyano evo ekAMta Agraha rAkhavo ke tenI maryAdAmAM rahIne nabaLAM dravyothI paNa prabhupUjana karavuM paraMtu devadravyathI (jinabhakti sAdhAraNa svarUpa kalpita devadravyathI) uttama dravyathI prabhupUjana thAya to paNa te nahi ja karavuM te vAta viziSTa prasaMgomAM to barobara jaNAtI nathI. (B) anne dravyanuM (upakaraNanuM) mahattva nathI paraMtu zubhabhAvavRddhinuM (antaHkaraNanuM) mahattva che. (C) hA. e kharuM ke zaktimAna (dhanavAna) AtmA paradravyAdithI prabhupUjana kare to temAM tene lAbha ocho maLe (dhananI mUccha nahi utAravAthI) paraMtu tene geralAbha thAya tevuM pratipAdana to kema karI zakAya?" ("dhArmika vahIvaTa vicAra prathama AvRtti, pR. 10) samAlocanA: (noMdha : pUrvokta kutarkamAM samAlocanAnI anukULatA mATe A-B-C traNa vibhAga pADyA che.) | (A) zrAddhavidhi Adi graMthakAroe RddhimAna-madhyama ane nirdhana zrAvaka mATe je pUjAvidhi batAvI che, temAM RddhimAna ane madhyama zrAvake svavibhava anusAre prabhupUjA karavAnI kahI che ane zaktinA abhAvavALA nirdhana zrAvakane phula guMthavA vagere maMdiranA kAryo karavAnuM kahyuM che. AthI "svadravyathI pUjAno Agraha amAro nathI. paraMtu graMthakAronI AjJA che. ame ene batAvIe
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA chIe. ene vaLagI rahevuM e sadAgraha che. paraMtu kadAgraha nathI, taduparAMta, nabaLAMdravyothI ame prabhupUjana karavAnuM kahetA ja nathI. paraMtu zakti anusAra bhAvollAsa keLavIne karavAnuM kahIe chIe. vaLI, graMthakAroe jenI pAse jeTalI zakti hoya te mujaba yathAzakti pUjA karavAnuM kahyuM che. paraMtu devadravyamAMthI pUjA karavAnuM kahyuM nathI. pArakA paise divALI karavAnI vAta koI graMthakAroe ke pU. pUrvamahApuruSoe kahI nathI. vaLI lekhakazrIe devadravyano artha jinabhakti sAdhAraNa svarUpa kalpita devadravya karIne lokone geramArge doravAnuM kAma paNa karyuM che. kAraNa ke, svapna AdinI uchAmaNIthI prApta dravyane kalpitadevadravya kahevuM ane ene jinabhaktisAdhAraNa tarIke jaNAvavuM, e zAstra ane paraMparAthI viruddha che. zAstra ane paraMparAthI svapna AdinI uchAmaNInuM dravya zuddha devadravya ja gaNAya che. te kayAreya kalpita devadravya gaNI zakAya nahIM ane zuddha devadravyano upayoga jinAlayanA jIrNoddhAra AdimAM ja thAya che. teno upayoga jinapUjAnA dravyomAM kyAreya na thaI zake. eTale zuddha devadravyane kalpita devadravyanuM nAma ApI devuM ane saMghomAM prasiddha jinabhakti sAdhAraNa" ke je vAstavamAM pUjA devadravya che, ene kalpita devadravya svarUpa kahI devuM, e eka prakAranI ramata che. jenAthI mugdhajano geramArge doravAya che ane zAstrIya praNAlikAono lopa thAya che. jenAthI duraMta phaLanI prApti thAya che. | (B) "B' vibhAgamAM lekhakazrI je kahe che, te aMge temane prazna che ke, (1) jo dravyanuM mahattva na ja hoya to SoDazaka Adi graMthomAM dravyazuddhinI anivAryatA zA mATe batAvI? e javAba Apazo ! (2) jo dravyanuM mahattva na hoya ane aMtaHkaraNanuM ja mahattva hoya to, alpazaktivALo zrAvaka nabaLAM dravyothI prabhupUjana kare to emAM emanI sAthe anyAya thaI rahyo che, evI bUmAbUma zA mATe karo cho?
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? ane emane viziSTa dravyo lAvavA mATe (zAstrakAro rajA ApatA nathI evA) devadravyano upayoga karavAnI zA mATe rajA Apo che ? tyAM sAmagrI nathI to mAtra aMtaHkaraNa zuddha rAkhavAnuM kema jaNAvatA nathI ane svamatikalpanA mujaba kema jaNAvo cho ? (3) zAstrAjJAnuM ullaMghana karIne "pArakA paise divALI karavAnI vRtti sevavAthI zubhabhAvanI vRddhi thaze? (4) nidhana zrAvakone zAstranirdiSTa mArga batAvavAno ke zAstraniSiddha mArga batAvavAno ? - tamAre A badhAno zAstrAdhAre javAba ApavA joIe. (C) 'C' vibhAga jaNAvelI vAtamAM lekhakazrIne prazna che ke, (1) zaktimAna dhanavAna) AtmA svadravyathI karavA yogya prabhupUjAnuM svakartavya devadravya ke paradravyathI patAvI de, to ene lAbha ocho maLe ane geralAbha na thAya, evuM kayA zAstranA AdhAre kaho cho? (2) lakSmIvatIe derAsaranA upakaraNono svakartavyarUpa dharmAnuSThAnamAM upayoga karyo ane nakaro ocho Apyo, to ene kema geralAbha thayo ? nakaro ocho ApIne bacAvelA paisA bhoga-saMgrahamAM gayA mATe ja ne? e ja rIte svadravya bacAvIne devadravyathI svakartavya patAvI le to ene nukazAna thAya ke nahIM? kutarka-8H 90degane 44nA TharAvamAM pharaka zuM che? (A) svapnAdikanI bolI-caDAvAnI rakamamAMthI (azakta sthaLomAM) pUjArIne pagArAdi nahi ApavAnI vAta karatAM AcAryo kahe che ke, "pUjArIne pagAra ApavA mATe ke derAsaramAM jarUrI kesara vagere pUjA-sAmagrI mATe bAra mAsanA kesarAdinA caDAvA bolAvIne sAdhAraNa khAte rakama jamA karavI joIe ane temAMthI ja pagAra vagere ApavA joIe."
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (B) jo Ama ja karavuM che to te ja AcAryoe 90nA saMmelanamAM devadravyamAMthI pUjArIne pagArAdi (azakta sthaLomAM) ApavAno TharAva zA mATe karyo ? zA mATe sAdhAraNa khAtAnI AvakanA upAyo yojavAnuM te vakhate na darzAvAyuM? (C) have Aje ja A hohA kema macAvI devAI che? 90'nA saMmelane devadravyamAMthI pagAranI saMmati ApI che to 44' nA A saMmelane kalpita devadravyamAMthI pagAramAM saMmati ApI che. AvI vizeSa parimArjita vyavasthAnI sAme UhApoha karavAnuM koI prayojana kharuM? bAkI yathAzakya sAdhAraNano phALo karavAnI vAta to saMmelanane paNa maMjUra ja che. emAM koI vivAda nathI. ('dhArmika vahIvaTa vicAra' pra.A.kR. 109-110). samAlocanAH (ahIM paNa vyavasthA mATe A-B-C vibhAga pADyA che.) - ahIM lekhakazrIe 1990 ane 2044nA TharAvano taphAvata samajAvatAM khUba ramata ramI che, jabarajasta mAyAno Azaro lIdho che. vaLI "1990nA saMmelane svapnAdinI bolInI rakamane zuddhadravya gaNAvIne eno sadupayoga jinAlayanA jIrNoddhAramAM karavA jaNAvyo che ane 2044nA saMmelane svapnAdinI bolInI rakamane kalpitadevadravya TharAvIne eno upayoga derAsaranA sarvakAryomAM karavAnuM jaNAvyuM che."- A vAstavikatA temaNe bhavyAtmAo samakSa pragaTa karI nathI. - 2044'nA saMmelananI moTAmAM moTI skUlanA e ja che ane e skUlanA bhUlathI nathI thaI paNa IrAdApUrvaka karavAmAM AvI che. - svapnAdikanI bolInI rakamane kalpita devadravya gaNavA mATe koI zAstranuM ke paraMparAnuM samarthana nathI. saMbodha prakaraNamAM kalpita devadravyanI jevI vyAkhyA lekhakazrIe potAnA pustakamAM karI che, tevI karI ja nathI. svamatikalpanAthI karelI vyAkhyAno virodha ja karavAno hoya ne ! - (A) vibhAgamAM AcAryo vatI je vAta lakhI che, te vAta sAcI che. kAraNa ke, zAstrAnusArI paraMparA tema ja kahe che. A mAtra ame ja nathI
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kyA dravyathI karavI joIe? 145 kahetA. paraMtu pU. upAdhyAyazrI dharmasAgarajI gaNivaryazrI "dharmadravyavasthA nAmanA pustakamAM paNa ema ja jaNAve che. (B) 90'no TharAva apavAdika che. zrAvakanI vastInA abhAve ke sAmagrInA abhAve prabhu apUja na rahe, te mATenI e vyavasthA goThavI che. emAM tamAma sthaLe devadravyathI pUjArIne pagAra ApavAnuM TharAvyuM nathI. (C) 90'nA saMmelane azakta sthaLoe prabhu apUja na rahe e mATe apavAde devadravyamAMthI pUjArIno pagAra ApavAnI vAta karI che. jyAre 2044'nA saMmelane zuddhadevadravyane kalpita devadravyamAM TharAvIne zuddhadevadravyamAMthI tamAma sthaLe pUjArIne pagAra ApavAno rAjamArga khullo karI Apyo che. - A baMne TharAva vacceno ghaNo moTo taphAvata che. 2044'nA TharAvathI zuddhadevadravyanI jabarajasta hAni thavAno saMbhava che ane je kartavya zrAvakonuM che, te devadravyamAMthI patAvavAnI sagavaDa karI ApavAthI zrAvako paNa mahAdoSamAM paDavAnA che. - bIjuM, 1990nA saMmelane apavAde azakta sthaLoe devadravyathI pUjAnI chUTa ApI ane aSTaprakArI pUjA UbhI rAkhI. jyAre 2044nA saMmelane to zuddhadevadravyane kalpitadevadravyamAM padharAvI dIdhA pachI paNa mAtra agrapUjAthI calAvavAnuM kahyuM. eTale 2044nA saMmelane to hada karI nAMkhI che. - taduparAMta, lekhakazrIe "AvI vizeSa parimArjita vyavasthAnI sAme uhApoha karavAnuM prayojana kharuM" Ama kahIne 1990nA TharAvo karatAM 2044nA TharAvo vizeSa parimArjita che arthAt zreSTha che, ema kahevAnuM kAma karyuM che. te temanI vAta sTeje sAcI nathI. kAraNa ke, 1990'nA saMmelane devadravyanI vRddhi-rakSAno mArga sunizcita karyo hato. jyAre 2044nA saMmelane to devadravyanI hAni-bhakSaNano mArga khullo karI Apyo che. - jo 2044'nA devadravya viSayaka TharAva mujaba saMghomAM vyavasthA
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 146 goThavAya, to hajAro derAsaronA pUjArIno pagAra devadravyamAMthI jAya ane pUjAnI sAmagrI paNa devadravyamAMthI AvatI thaI jAya, to devadravyanI keTalI hAni thAya ? ane zrAvako keTalA doSamAM paDe ? e vicArajo. AthI ApaNe evuM icchIe ke, evI vyavasthA goThavavAmAM emane saphaLatA na maLe. - apavAdika mArga ane rAjamArga vacceno bheda je samaje che, tene 1990 ane 2044'nA TharAvo vaccenuM aMtara paNa samajAI jaze. agatyano khulAso-1 : A.zrIabhayazekharasUri ma. likhita devadravya ane jinapUjA' pustakamAM zrAvakanI jinapUjAnI vidhi aMge khUba kutarko thayA che. AgaLa karelI samAlocanAthI e sarve kutarkonI paNa samAlocanA thaI jAya che ane AgaLanA prakaraNomAM paNa enI vizeSa vicAraNA karIzuM. agatyano khulAso-2 : 'vicAra samIkSA' pustakanA nAme cAlatA apapracAranI samIkSA : ('devadravya ane jinapUjA' nAmanA pustakamAM pR.-2 upara pU.A.bha. zrI.vi. rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA paNa muni avasthAmAM "devadravyamAMthI jinapUjA thaI zake" evI mAnyatA dharAvatA hatA, evo lokomAM bhrama Ubho karavAnI bAlIza ceSTA karI che. A vAstavikatA nathI. paraMtu apapracAra che. samIkSA karatAM pUrve je lakhyuM che te joI laIe-) khuda sva. pU.A.zrI vijaya rAmacandrasUri mahA2Aja paNa varSo pUrve vicArasamIkSA nAmanA pustakamAM pR. 97 para A pramANe lakhI cUkyA che ke "zrI jinezvaradevanA sthApanA nikSepAne (mUrtine) mAnanArane jinacaitya, tenI pUjAnI, te mATe jarUrI upakaraNonI ane temAM khAmI na Ave te khAtara devadravyanI vRddhinI ane tenA saMrakSaNanI anivArya AvazyakatA che."
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 147 samIkSA H (1) sauthI prathama khulAso karI laIe ke, "vicAra samIkSA" pustakanA lekhaka pU.muni zrIrAmavijayajI ma.sA. hatA. paraMtu tenA pR. 97 upara lakhAyelI uparokta vAta temanI potAnI nahotI. paraMtu vi.saM. 1976nA zramaNa saMmelananA ATha TharAvo paikIno e bIjo TharAva che. ethI e mAnyatA pariziSTa-1mAM ApelA TharAva nIce sahI karanArA pU. AcArya bhagavaMtonI che. jo ke, pU.munirAjazrIne e mAnyatA mAnya ja hatI ane jIvanabhara e mAnya ja rahI che. (2) jeozrInI devadravyanA viSayamAM jIvanabhara eka ja mAnyatA rahI che ke, "zrAvake jinapUjA svadravyathI ja karavI joIe paraMtu devadravyathI nahIM." ane teozrInI zAstrAnusArI mAnyatA avAranavAra pravacanomAM pragaTa thatI paNa hatI. "cAra gatinA kAraNo" pustakanuM avalokana karavAthI e vAta jANavA maLaze. tenA amuka aMzo nIce mujaba che - keTalAko kahe che ke - "pachI ahIM pUjA vagerenI vyavasthA zI rIte karavI ! zuM evA sArA zrAvako khUTI gayA che ke - devadravyamAMthI ja vyavasthA karavI paDe ? athavA sAdhAraNanI rakamo koI maMdiranA upayoga mATe mUkI gayuM hoya, toya zuM enA vinA nahiM ja cAle ? zrAvako jo nakkI kare ke - "amAre zrIjinanI bhakti karavI che? to AmAM kAMI ciMtA karavA jevuM che nahi. avasara joga vartatAM AvaDavuM joIe." (cAragatinA kAraNo-pahelo bhAga, pra.A.pR. 229). - pUjyazrInA uparanA zabdomAMthI spaSTa tAtparya nIkaLe che ke - 1. sArA zrAvako khUTI gayA hoya to ja vi.saM 1990nA TharAva mujaba devadravyamAMthI pUjAnI vyavasthA karAvavI paDe. (bhagavAna apUja rahetA hoya tyAM) 2. sAdhAraNa rakamano paNa na cAle tyAM ja upayoga karavAno hoya. (saMvegaraMgazALAnA vacana anusAra)
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 3. zrAvakoe nakkI karavuM joIe ke "amAre zrI jinanI bhakti karavI che." ema thAya to bhagavAnanI pUjAnI vyavasthA aMge koI ciMtA rahe nahi. 4. guru bhagavaMto zrAvakone AvA ja prakAranI preraNA ane upadeza Ape. - A rIte jemaNe jIvanabhara zrAvakone prabhu bhaktino upadeza ane preraNAnA pAna karAvyA che, temanA nAme temaNe tapAsI ApelA eka zAstrIya ('vijaya prasthAna' pustakanA) lakhANamAMthI Avo manaphAvato artha kADhavAno prayatna karavo ane te paNa temaNe AvuM lakhyuM che tevI gerarajUAta karI, A badhuM keTalA darajaje yogya gaNAya te sujJajano vicAre. (3) ahIM ullekhanIya che ke, pUrvokta khulAsAthI (ogasTa 1995nA) muktidUtano nIceno lekha paNa asatya Thare che ane temaNe mULa lakhANamAM karelA pheraphAro paNa temanA malina IrAdAne khullo kare che. A viSayano khulAso jinavANI, varSa-20, aMka-7-8mAM AvI ja gayo che. tenA jarUrI aMzone pUrvapakSanA lakhANa sahita akSarazaH nIce mUkIe chIe. muktidUtamAM teo lakhe che ke, "jeo pUrve jyAre pU.rAmavijayajI ma.sA. hatA te pUjyapAda zrI rAmacandrasUrijI ma. sAhebe te samaye vividha graMthonA ATha zlokonA anuvAdamAM jaNAveluM hatuM ke - jo devadravya haze to temAMthI maMdira nirmANa, AMgI, mahApUjA, aSTAtmika mahotsava rUpa yAtrA sarasa thaI zakaze. mATe devadravyanI vRddhi karavI." A rIte lakhyA pachI te aMge potAnI (muktidUtamAM) noMdha mUkatAM lakhe che ke A zabdo kahe che ke devadravyamAMthI maMdira nirmANanI jema rAjamArge AMgI vagere thaI zake che. (juo vijaya prasthAna' pustaka)
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kyA dravyathI karavI joIe? 149 paM.jI.ma.nI upara mujabanI bhalAmaNathI ame "vijaya prasthAna" pustaka joyuM, to jANavA maLyuM ke temAM pUjyazrIe koI zlokanA anuvAda lakhyA nathI. pustakanA lekhake ja potAnI prastAvanAmAM lakhyuM che ke - "jinadravya aMgenA zAstrapATho tathA teno anuvAda pUjya AcAryadeva zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI ma. sAheba ane teozrInA ziSya pU. AcAryadeva zrImad vijayakanakacandrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe joI Apela che te badala huM teozrIno atyanta RNI chuM." prastAvanAnuM A lakhANa sUcave che ke, pUjayazrIe anuvAda lakhyo nathI paNa lekhake kyAMkathI meLavela anuvAdanA utArA chapAvI pUjyazrIne jovA Apela. have te anuvAda paNa e.jI. mahArAje upara jaNAvyo tevo che ke nahi te paNa ApaNe joIe. "vijaya prasthAna'nA mR. 194 upara te anuvAda nIce mujaba chapAyo che. jinezvara devanA sthApanA nikSepAne mAnanArane jinacaityanI, tenI pUjAnI, te mATe jarUrI upakaraNonI ane temAM khAmI na Ave te khAtara, devadravyanI vRddhinI ane tenA saMrakSaNanI anivArya AvazyakatA che." vicAra samIkSA', pR. 97 (lekhaka : muni rAmavijaya). vijaya prasthAna'nA A lakhANa ane paM.jI. mahArAje te aMge karelA uparokta lakhANano taphAvata spaSTa joI zakAya che, paraMtu temanI A paddhati rAbetA mujabanI hoI temAM kazuM Azcaryajanaka nathI. (4) have 1976nA zramaNa saMmelananA e ATha TharAvo paikInA e bIjA TharAvano tAtparya joIzuM - (a) pUrvokta TharAvamAM pUrve jaNAvyA mujabanA be prakAranA devadravyanI vRddhi ane rakSA karavAnuM jaNAvyuM che. (ba) prabhu samakSa mUkelA bhaMDAramAM mUkelA nANAM vagere ane prabhubhakti svarUpe thatI uchAmaNIonI rakama, A sarve prathama prakAranuM
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zuddha devadravya che. tenI vRddhi ane rakSA karavAnuM sUcana bIjA TharAvamAM karavAmAM AvyuM che. kAraNa ke, jinAlayanA jIrNoddhArAdi mATe enI anivArya AvazyakatA che. (ka) bIjA prakAranuM devadravya ke je zrAvakoe saMkalpa karIne alaga rAkheluM che athavA to zrIsaMghane jinabhakti mATe ApeluM che. tevA devadravyanI vRddhi ane rakSA karavAnuM paNa sUcana TharAvamAM karyuM che. kAraNa ke, zrIjinAlayanA pUjAnI sAmagrI vagerenA kAryo mATe A bIjA prakAranA devadravyanI anivArya AvazyakatA che. A devadravya ja atyAre pracalita jinabhakti sAdhAraNa dravya' che. - pUrvokta TharAvano A tAtparyArtha che. (5) ahIM ullekhanIya che ke, 1976nA zramaNasaMmelananA TharAvonA ghaDavaiyA pU.AcArya bhagavaMtoe varSo sudhI pUrve jaNAvelA traNa muddA mujaba ja prarUpaNA karI che ane zrIsaMghone e mujaba vyavasthA karavAnI preraNA karI che - upadeza Apyo che ane 1976nA saMmelanamAM hAjara sAta varSanA paryAyavALA pU.mu zrIrAmavijayajI ma.sAheba paNa tyAMthI mAMDIne AcArya ane gacchAdhipatizrI tarIkenA paryAyamAM ane yAvatu jIvananA aMta sudhI e ja rIte prarUpaNA karI che ane zrIsaMghone preraNA ApI che. Ama chatAM teozrInA likhita pustakamAM "adhyAhAragarbhita vidhAnone uThAvI levA ane eno apapracAra karavo e sajjanocita kArya nathI. koIpaNa vyaktinA adhyAhAra garbhita vidhAnane spaSTa rIte samajavA mATe te vyakti dvArA jIvanabhara thayelI prarUpaNAo ane zrIsaMghane apAyelI preraNAo upara dRSTipAta karavo paDe. to ja adhyAhAramAM rahelI vAto lakSyamAM Ave. - potAnA pustakamAM vijaya prasthAna'nA vidhAnone vikRta rIte pracAranArA mahAnubhAvo e mahApuruSanA vyaktitvane sArI rIte jANatA hatA ane tethI ja to 2044nA saMmelanamAM zrIsaMghanA sahuthI vaDIla e mahApuruSane AmaMtraNa ApavAnI hiMmata karI zakyA nahotA. "e Avaze to amArI zAstraviruddha vAtone calAvI leze nahIM" AvA ja DaranA kAraNe
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 151 teozrIne AmaMtraNa ApavAnuM TALIne saMmelana bharyuM ane ATopI paNa lIdhuM hatuM. pachIthI je thayuM te sau koI jANe che ane saMmelananI niSphaLatA aMgeno (saMmelananA) adhyakSazrIno hRdayadrAvaka patra (je pariziSTa10'mAM Apela che te) paNa saMmelananI niSphaLatAne ujAgara kare che. jAhera AhAna sAme jAhera AhAnaH devadravya ane jinapUjA' pustakanA lekhakazrI pR. 3 upara lakhe che ke - haju paNa teone jAhera AhAna che ke AvuM jaNAvanAra koIpaNa zAstrapATha hoya to teo enA spaSTa saraLa anuvAda sAthe jAhera karI eno pracAra kare. anuvAdanI jarUra eTalA mATe che ke lokone paNa khabara paDe ke kharekhara AmAM devadravyathI pUjA karanArane devadravyanA bhakSaNanuM pApa lAge che, evuM jaNAvato koI pATha che kharo ?" 0 samIkSA ane jAhera AhAnaH > zrAddhavidhi Adi graMthoe dareka kakSAnA zrAvako mATe je jinapUjAnI vidhi batAvI che, temAM kayAMye devadravyathI jinapUjAnI sAmagrI lAvavAnuM kahyuM nathI. suvihita mahApuruSoe paNa zrAvakanI svakartavyarUpa jinapUjAmAM (bhagavAna apUja rahetA hoya evA azakta sthala sivAya) devadravya vAparavAnI rajA ApI nathI. - A zAstra ane paraMparAnuM ullaMghana karIne devadravyathI koI vyakti svakartavyarUpa pUjAnuM kArya saMpanna kare to tene spaSTapaNe devadravyanA bhakSaNano doSa lAge che. jenI zAstra ane suvihita paraMparAe rajAnA ApI hoya teno niSedha arthapattithI thaI ja jato hoya che ane niSiddha pravRtti karanArane prAyazcitta AvyA vinA rahetuM ja nathI. ahIM devadravyano durupayoga karavA svarUpaniSiddha pravRtti thaI che mATe devadravyanA durupayoganuMbhakSaNanuM prAyazcitta Ave che. ahIM eka vAta noMdhanIya che ke, AlocananA (prAyazcittanA) keTalAka sthAno evAM hoya ke, prAyazcitta graMthomAM enA cokhkhA akSaro na lakhyA hoya chatAM gItArtho dravya-kSetra-kALa-bhAva joI prAyazcitta graMthonA AdhAre
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA prAyazcitta Ape. prAyazcitta levA AvanAre kayA saMyogomAM kevA bhAve doSanuM sevana karyuM che, te joIne guru prAyazcitta Ape che. eTale bhagavAne zakti anusAra svadravyathI pUjA karavAnI vidhi bAMdhI che. ema chatAM potAnuM dravya sAcavI rAkhI devadravya vApare to devadravyanuM bhakSaNa durupayoga) karyuM tema kahevAya ane tenuM prAyazcitta gItArtha guru Ape. ahIM ullekhanIya che ke, te pakSa dvArA zrAddhadinakRtya Adi graMthonA "ti di devadravya..." vALA pATho AgaLa karIne zrAvakanI jinapUjAmAM devadravya vaparAya evuM je samarthana (te varga dvArA) karAya che. te sAcuM nathI. kAraNa ke, tyAM saMkalpita devadravyanI vAta che paraMtu bhaMDAramAM arpaNa karela ke uchAmaNI dvArA saMghane arpaNa karela zuddha devadravyanI vAta nathI ane AvuM mAnavAnA prabaLa kAraNo paNa che. saMkAzanuM udAharaNa, e pAThonA AjubAjunA saMdarbho ane vikramanI 19-20mI sadImAM AyojAyelA zramaNasaMmelanoe karelA TharAvo paNa evuM ja jaNAve che. vi.saM. 2044 pUrve koIpaNa pU.gItArtha AcArya bhagavaMtoe zuddhadevadravyamAMthI jinapUjA, mahApUjA, snAtra Adi dharmAnuSThAna karavAnuM kahyuM nathI. taduparAMta, upadezapada-zrAddhadinakRtya Adi graMthomAM jaNAvelI vigatomAM je viveka karavAnI jarUra che, te AgaLa eka svataMtra prakaraNapamAM jaNAvela che tathA tyAM sAmevALA pakSa dvArA "saMkAza zrAvakanA udAharaNamAM tathA vasudevahiMDI ane mUlazuddhiprakaraNa Adi graMthonA pAThomAM adhUrA saMdarbho ApIne je mugdhajanone geramArge doravAno kUTaprayatna karAyo che te paNa joIzuM. - have temane ja jAhera AhAnaH (noMdhaH amArA pakSane vAraMvAra jAhera AhvAna ApanArA e vargane amAruM paNa jAhera AhvAna che. dhA.va.vi. pustakanA lekhakazrI to hAla ApaNI vacce vidyamAna nathI. tethI te pustakanA pariziSTakAra ane temanA ziSya vargane-samudAyane amAruM jAhera AhAna che ke, nIcenA praznono
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ . - 4 : zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe ? prakaraNa 153 jAheramAM zAstradhAre javAbo Ape !) (1) "jo zrAvake potAnA jinapUjAdi kartavyo svadravyathI na karavA hoya, to paradravyathI ke devadravyathI paNa jarUra karavA" - AvuM jaNAvanAro koI zAstrapATha tamArI pAse che ? (2) dhA.va.vi.nA lekhakazrI jaNAve che ke, devadravyamAMthI pUjAdi thaI zake ane pUjArIne pagAra ApI zakAya AvA DhagalAbaMdha zAstrapATho maLyA che, to temAMno ekAda zAstrapATha (saMkalpita devadravyanI vyavasthAnA zAstrapATha sivAyano ekAda zAstrapATha) paNa batAvI zakazo ? ke je jinapUjAnI vidhimAM Avato hoya ? (3) pUrvakAlIna koIpaNa suvihita mahApuruSe zrAvakone devadravyathI jinapUjAnuM kartavya thaI zake, evo upadeza Apyo hoya, eno pUrAvo che ? (4) tame je mahApuruSonA patronI vAta karo cho, te patro kaI sAlamAM lakhAyelA che ? te jaNAvazo. (5) e mahApuruSonA patro mahApuruSonA kALadharma pachI ja kema pragaTa karavA paDyA ? teozrInI hAjarImAM kema nahIM ? te jaNAvazo ? (6) jo e mahApuruSonI evI mAnyatA hatI, to teozrInI hAjarImAM teozrIe pote ja evI prarUpaNA kema na karI ? saMghone evo upadeza kema na Apyo ? ane pUrvakAlIna suvihita paraMparAne ja kema vaLagI rahyA ? (7) 'zrAvaka svapUjAnuM kartavya devadravyathI paNa kare ane svadravya sAcavI rAkhe to paNa tenuM samyaktva nirmaLa thAya ?" AvuM tame kaho cho, temAM zAstrAdhAra zuM che ? (8) gRhamaMdiravALo zrAvaka gRhamaMdiramAM caDhAvelA phaLa-naivedya Adi potAnA upabhogamAM le to, tene tenuM kayuM prAyazcitta Ave ?
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devadravya bhakSaNanuM ke adattAdAna (corI)nuM ? (9) tame kaho cho ke, "karoDapati zrAvaka kRpaNatAnA kAraNe bhagavAnanI pUjAnuM svakartavya devadravyathI kare to tene potAnA dhana uparathI mUrchA utAravAno lAbha na maLe paNa prabhubhaktinI bhAvanAthI potAnuM samyaktva nirmala karavAno lAbha maLe"- A tamArA vidhAnamAM zAstrapATha zuM che ? (10) lakSmIvatI zrAvikAe ujamaNAdi dharmAnuSThAnomAM devadravyAdinA upakaraNo ochAM nakaro ApI vAparyA, emAM ene bhavAMtaramAM du:kho bhogavavAM paDyAM ? temAM kayo doSa nimitta banyo ?1 (11) svadravyane gharamAM rAkhI-bhogamAM vAparI svakartavyarUpa jinapUjAnuM kArya devadravyathI kare to zrAvakane samyaktva nirmala thAya ane svadravya gharamAM rAkhavAno doSa na lAge, te kayA graMthanA AdhAre kaho cho ? (12) svadravyathI karavA yogya kArya devadravyathI karI le ane svadravya gharamAM 1. devasatkaM vAditramapi guroH saGghasyApi cAgre na vAdyaM, kecittu AhuH -puSTAlambane bahuniSkrayArpaNapUrvakaM vyApArye'pi / yato mUllaM viNA jiNANaM uvagaraNaM camarachattakalasAi / jo vAvara mUDho niyakajje so havai duhio // svayaM ca vyApArayatA jAtu bhaGge upakaraNasya svadravyeNa navyaM samAracanam svagRhadIpazca devadarzanArthameva devAgre AnIto'pi devasatko na syAt pUjArthameva devAgre mocane tu devasatka eva pariNAmasyaiva prAmANyAt / [ zrAddhavidhi prathamaprakAza ] artha : devasaMbaMdhI vAjIMtro paNa gurumahArAja ke saMghanI AgaLa na vagADAya. keTalAka to kahe che ke, puSTaAlaMbana (AgADha kAraNa) hote chate ghaNo nakaro ApavApUrvaka vAjIMtra vAparI zakAya. kAraNa ke, mUlya ApyA vinA bhagavAnanA upakaraNo cAmara-chatra-kaLaza vagere je mUDha jIva potAnA kAryamAM vApare to te duHkhI thAya ane kadAca upakaraNa vAparatAM potAnA hAthe bhAMgI (tUTI) jAya to potAnA paisAthI navuM banAvarAve. ane potAnA gharano dIvo bhagavAnanA darzana mATe ja jo bhagavAnanI AgaLa lAvelo hoya, to te devasaMbaMdhI na gaNAya paraMtu pUjA mATe devanI AgaLa mUkavAmAM Avelo hoya, to te devasaMbaMdhI ja gaNAya. kema ke, ahIM pariNAma ja pramANabhUta manAya che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 155 rAkhe-bhogamAM vApare, to devadravyano khoTo upayoga karavAno doSa lAge ke nahIM? (13) dhArmika vahIvaTa vicAra'nA lekhakazrIe potAnA "AMdhI AvI rahI che" pustakamAM "te vakhate devadravyomAMthI pUjArInA pagAra vagere cAluM thaI jaze. dharmAdAnuM maphata vAparanAro A rIte aMte to devadravyanA bhakSaNano ja bhAgI banaze" - AvI je devadravyanA bhakSaNanI Apatti batAvI che, te kyA eMgalathI batAvI che? temanI e vAta zAstrasApekSa che ke zAstranirapekSa? (14) svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane kalpita devadravyamAM laI javAnuM kayA zAstramAM lakhyuM che? zAstrapATha Apazo ? (15) svapnAdikanI uchAmaNI zAstrIya che ke azAstrIya? (16) svapnAdikanI uchAmaNI devadravyanI vRddhi mATe prayojAyelI che ke saMghamAM thatA kusaMpane nivAravA mATe ke jinAlayanA jinapUjAnI sAmagrI Adi kAryonA nirvAha mATe prayojAyelI che? temAM zAstra ane suvihita paraMparA zuM kahe che? (17) "vicAra samIkSA" ane "vijaya prasthAna" pustakamAM noMdhAyelA vidhAno (1976'nA saMmelanano bIjo TharAva) saM. 2044 pachI ja kema yAda AvyA? (18) "zaktisaMpana zrAvaka bhAvanA saMpana na hoya to devadravyathI pUjA karI zake?" - Avo zAstrapATha tamArI pAse che? (19) svadravya bacAvIne devadravyathI pUjA jevuM uttama kArya patAvavAnI vRttivALAne avajJA-anAdara Adi doSo lAge ke nahIM? (20) prabhusamakSa mUkelA bhaMDAramAM mUkAyelA paisA vagerene tame kayA prakAranA devadravyamAM gaNo cho? (21) dhA.va.vi.nI prathama AvRttimAM bhaMDAranI Avaka pUjA devadravyamAM
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA gaNI hatI ane pachInI AvRttiomAM bhaMDAranI Avakano kyAMye ullekha nathI? AvuM zA mATe ? (lekhaka to hAla nathI. paNa parimArjakazrIo che. temaNe A javAba Apavo joIe.) (22) SoDazakajI graMthamAM dharmAnuSThAna kALe zrAvakane svadravyamAM paradravya joDavAnI nA pADI che ane koIpaNa kAraNasara joDAyeluM hoya to tenI bIjA samakSa yogya jAherAta karavAnuM kahyuM che - te zA mATe? (23) graMthomAM nyAyavidhizuddhatA pUrvakanI pUjA ane vibhavAnusArI pUjA jaNAvatAM graMthakAroe zAno zAno vyavaccheda karyo che? (24) "vade devapUjJADapi vacceva yathAzakti ryo " A zrAddhavidhinuM vidhAna gRhamaMdiravALA zrAvaka mATe che, tevuM kayA AdhAre kaho cho? (25) 2044' pUrve tame "svadravyathI ja jinapUjA" AvuM tamAma zrAvakone uddezIne upadeza ApatA hatA, te konA AdhAre ApatA hatA? ane emAM sUcita ja kArathI kono vyavaccheda karatA hatA? dhA.va.vicAranA lekhakazrIe to potAnA pustakamAM paradravya ane devadravyanI bAdabAkI karI "svadravyathI ja jinapUjA'nI vidhi batAvI che, te tamane mAnya che ke nahIM? jinapUjA aMge UbhA karelA praznonA samAdhAna ane moTAbhAganA kutarkonI samAlocanA karIne ahIM A prakaraNanI have pUrNAhuti karIzuM. 0 sAdhAraNa dravya paNa game tema vAparavAnuM nathIH zAstromAM sAdhAraNa dravyane vAparavAnI paNa eka cokkasa maryAdA batAvI che. zrAddhavidhi ane saMvegaraMgazALA graMthamAM te aMge nIce mujabanI vyavasthA batAvavAmAM AvI che. (1) zrAddhavidhino pATha - sAdhAraNamapi dravyaM saGghadattameva kalpate vyApArayituM na tvanyathA /
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4: zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 157 artha :- sAdhAraNanuM dravya paNa saMghe ApeluM ja vAparavA mATe kahyuM. anyathA na kalpa. (2) zrAddhavidhino pAThaH saGkenApi saptakSetrIkArya eva vyApAryaM na mArgaNAdibhyo deyam (sAdhAraVdravya) artha - saMghe paNa sAdhAraNadravya sAtakSetranA kAryamAM ja vAparavuM. paraMtu yAcaka vagerene na ApavuM. (3) zrAddhavidhino pATha (pR.-78) caityazAlApraNAlyAdyAgatajalAdyapi ca svakArye kimapi na vyApAryaM, devadravyavat tadupabhogasyApi duSTatvAt / artha - caityazALA (derAsara)nI nIka AdithI AveluM pANI vagere paNa potAnA kAryamAM jarA paNa na vAparavuM. devadravyanI jema e jalAdino upabhoga paNa duSTa (duSTavipAkavALo) che. (4) saMvegaraMgazALAno pAThaH- jiNabhavaNaM, jiNabimbaM taha jiNabimbANapUyaNaM taiyaM / jiNapavayaNapaDibaddhAiM potthayANi ya pasatthAI // 2776 // nivvANa sAhaga guNANa sAhaga sAhUNo ya / samaNIo saddhammaguNA'NugayA, susAvagA sAvigAo tahA // 2777 // posahasAlA daMsaNakajjaM vi, tahAvihaM bhave kiMpi / evaM dasaThANAI sAhAraNadavvavisao tti // 2778 // artha :- daherAsara, jinezvarabhagavaMtanI pratimA, tathA trIjI jinabiMbonI pUjA, jinezvara bhagavaMtonA vacana jemAM guMthAyA che tevA suMdara pustako, mokSasAdhaka evA guNonA sAdhaka sAdhubhagavaMto, sAdhvIjI bhagavaMto, suzrAvako tathA suzrAvikA, pauSadhazAlA ane tevA prakAranuM koIpaNa samyagdarzananuM kArya (sthAna) : A 10 sthAnako sAdhAraNadravyanA
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA viSayo che. (5) saMvegaraMgAbAno pA8 : aNahaM jiNiMdabhavaNaM aNahaM jiNabimbamavi paraM kiMtu / na kuo vi pattayAmettamavi tahiM kiMpi pUyaMgaM // 2818 // hoi tti sayaM dardU, puvvuttavihIe ahava soUNaM / to meliya savve'vi hu, tappUragAmAimayaharage // 2819 // sAhU va sAvago vA, suniUNavayaNehiM panavejja jahA / iha tumhe ceva paraM, ekke dhannA na anne u // 2820 // jANa kira sannivese, iyaruvAiM vicittabhattINi / dIsaMtti kittaNAI, maNoharAI tahannaM ca // 2829 // savvevi pUyaNijjA, sammaM savvevi vaMdaNijjA ya / savvevi accaNijjA, tumhANaM devasaMghAyA // 2822 // taha kIsa iha na saMpai, pUyA juttaM na ceva tumhANaM pUrvatarAyakaraNaM, devANemAiehiM ca // 2823 // vayaNehiM te sammaM, uvarohejjA aNicchamANesu / annato pUyA'saMbhave ya sAhAraNaM pi dhaNaM // 2824 // dAuM tatthAvAsiyamAlAgArAi loyahattheNa / pUyaM dhUvaM dIvaM ca, saMkhasadaM ca kArejjA // 2825 // artha :- chinezvara maMdira suMdara che. nalina paniSa (pavitra) che. paraMtu kyAMyathI paNa patrikA (thALI) jeTalI paNa pUjAnI sAmagrI tyAM nathI. (2818) A pramANe svayaM joyeluM ane AgaLa kahevAyelI vidhine sAMbhaLIne te nagara-gAma AdinA mukhya mANasone bhegA karIne. (2819) sAdhu athavA zrAvaka (aticatura) hoMzIyArIpUrvakanA vacano vaDe jaNAve che, ahIM tame loko ja eka dhanya cho bIjA koI nathI. (2820) ke tamArA sannivezamAM AvA suMdara svarUpavALA, vividhaprakAranI bhakti karavA lAyaka, kIrtana karavA yogya manohara jinamaMdiro che ane bIjI vAta e ke (2821) tamAre badhAe A sarve pratimAjInA samUhane samyak rIte pUjavA joIe, sArI rIte vaMdana karavA joIe ane sArI rIte arcana karavuM joIe. (2822) to pachI hamaNAM A jinamaMdiramAM kema pUjA thatI nathI ?
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa -4 zrAvake prabhupUjA kayA dravyathI karavI joIe? 159 bhagavAnanI pUjAno aMtarAya karavo, te tamane yogya nathI. (2823) te zrAvako athavA sAdhuo sArI rIte nagaranA mANasone pUjA mATe khUba Agraha kare. Agraha karavA chatAM jo na Icche to bIjI rIte pUjA na thaI zake tema hoya to, sAdhAraNanuM paNa dhana. (2824) ApIne tyAM rahetA mALI AdinA hAtha vaDe pUjA, dhUpa ane dIvo tathA (zaMkhano avAja karAve) zaMkha phUMkAve. TippaNI : (1) jo sAdhAraNa dravyano upayoga karavA aMgenI ATalI badhI zAstrIya maryAdAo hoya ane teno game tema vyaya karavAno niSedha hoya, to devadravya mATe to pUchavAnuM ja zuM hoya ! eTale svadravyathI karavAnA kartavyo to devadravyathI karavAnI vAta ja UbhI rahetI nathI. te vAcako svayaM samajI zake che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya upoddAtaH dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA lekhakazrI ane devadravya ane jinapUjA' pustakanA lekhakazrI tathA anya sAhityanA lekhakazrIo potAnI "dareka kakSAnA zrAvakone devadravyathI paNa jinapUjA thaI zake" - A mAnyatAnA samarthanamAM upadezapada-zrAddhadinakRtya-zrAddhavidhi-darzanazuddhi prakaraNa, dravyasaptatikA-vasudevahiMDI vagere graMthonA "kSati di revadravya" ityAdi zAstrapATho AgaLa kare che ane dhA.va.vi. pustakanA pariziSTaramAM A graMthonA zAstrapATho upara apUrva (1) prakAza pAtharavAno prayAsa karyo che ane svAbhimatanA samarthanamAM khUba dalIlo karI che. saM. 1976 AdinA zramaNasaMmelananA sUtradhAra pUjyone e graMthonA e zAstrapATho joIne je tattvanirNaya nahoto thayo, evo apUrva tattvanirNaya (?) emAMthI potAne thayo che, evo pariziSTakAra ane lekhakazrIno dAvo che. paraMtu temano e dAvo pokaLa che. ahIM mahattvanI vAta to e che ke, lekhakazrI ane pariziSTakArazrIe saMkalpita ane samarpita devAdi saMbaMdhI dravyanA zAstra ane paraMparAthI (pUjya suvihita mahApuruSonI paraMparAthI) siddha bhedone bhUsIne tathA te te graMthanA zAstrapAThonAAjabAjunA saMdarbhone bhavyAtmAothI chUpAvIne temane geramArge doravAnuM bhayaMkara kukRtya karyuM che ane zrAvaka-zrAvikAne devadravyanA bhakSaNavinAzanA mahApApamAM dhakelI devAnI phUTIla cAla cAlyA che. vAstavikatA to e che ke, saM. 2044nA saMmelana pUrve thaI gayelA koIpaNa suvihita mahApuruSoe e graMthonA zAstrapAThone AgaLa karIne devadravyasAmAnyathI zrAvakane jinapUjA karavAno mArga khullo karI Apyo nathI. chatAM paNa lekhakazrI - pariziSTakArazrIe amuka mahApuruSone paNa
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5 H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 161 emAM saMDovavAnI koziSa karI che. temanA sarve aghaTita kRtyone A prakaraNamAM khullA karIzuM. ahIM ullekhanIya che ke, zrAvake devanA kAryamAM vA52vAnA saMkalpa sAthe alaga rAkheluM ke saMghane ApeluM saMkalpita devadravya tathA bhagavAnanA bhaMDAramAM arpaNa karela ane devabhakti svarUpe thayelI uchAmaNInI rakama svarUpa samarpita-arpita devadravya : A baMnenA vahIvaTamAM bheLaseLa na thAya arthAt samarpita devadravya = zuddha-prasiddha devadravya ane saMkalpita devadravya (ke je vAstavamAM zrAvakonuM svadravya ja che, te saMkalpita devadravya)nA vahIvaTamAM bheLaseLa na thaI jAya ane devadravyanA nAma mAtrathI lokomAM bhrAnti UbhI na thAya e mATe ja 'saMkalpita devadravya'ne ja 'jinabhakti sAdhAraNa' ke 'devakuM sAdhAraNa' evuM nAma gItArtha puruSoe ApyuM che. eTale vAstavamAM e sAdhAraNanuM ja phaMDa che. chatAM paNa devanA ja kAryamAM vA52vAnA ane te sivAyanA kAryamAM na vAparavAnA saMkalpavALuM hovAthI saMkalpita devadravya paNa kahevAya che. dravyasaptatikA graMthanI avasUrithI Avo bheda siddha che je ApaNe pUrve joyela ja che. ahIM bIjI eka vAta khAsa noMdhanIya che ke, zrAvakanI jinapUjAnI vidhi darzAvatA zrAddhavidhi-dravyasaptatikA-zrAddhadinakRtya-paMcAzakaprakaraNaSoDazaka prakaraNa-lalita vistarA vagere graMthonI RddhimAna-madhyama ane nirdhana zrAvaka mATenI pUjAvidhi mATenA nirdezonuM ullaMghana karIne pUrvanirdiSTa pAThono vicAravimarza kyAreya na thaI zake. e nirdezane anukULa ja vicAraNA karI zakAya. taduparAMta, mAtra paraspara vicAraNA rUpe thayelA patravyavahArone nirNayarUpe cAreya mUkI zakAya nahIM. saMgha ke vyaktine mArgadarzanarUpe lakhAyelA patronI jarUrathI nirNaya letI vakhate noMdha laI zakAya che. - pUjyapAda premasUridAdAe "svapnadravyane devadravya gaNavuM ke sAdhAraNa dravya gaNavuM ? tathA svapnadravyanI amuka TakA rakama sAdhAraNamAM
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ane amuka TakA rakama devadravyamAM laI zakAya ke nahIM?" - AvA prazno saMghamAM upasthita thayA hatA tyAre vi.saM. 1994nI sAlamAM muMbaIzAMtAkrujha maLe suzrAvaka jamanAdAsabhAIne mArgadarzanarUpe lakhelo patra e pUjayapAda premasUridAdAnI mAnyatAne pragaTa kare che. kAraNa ke, e mArgadarzanarUpe lakhAyelo hato. - jayAre dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanI trIjI AvRttimAM chapAyelo "madhyastha saMgha" upara lakhAyelo pUjayapAda premasUridAdAno patra, ke jene teo pujayapAdazrI dvArA lakhAyelo che, ema pracArIgaNAvI rahyA che. te patranI sAcI hakIkata jANavAmAM Avaze to te paNa mArgadarzanarUpe laI na zakAya te samajI zakAya che. vAstavamAM to evo koI patra svargastha mahApuruSe madhyastha saMghane lakhyo nathI. vicAraNArUpe lakhAyelA e patramAM keTalAka pheraphAro karavAnA bAkI hatA, tyAM madhyastha saMghano nirNaya badalAI jatAM, patra mokalAyo ja nahoto. Ama chatAM lekhakazrI ema kahetA hoya ke, e patra mokalAyo hato, to te vakhate madhyastha saMghanA rekArDamAMthI e patra kADhI batAvavAnI mAMgaNI karavAmAM AvI hatI. te mAMgaNI lekhakazrIe ke te varge AjasudhI pUrI karI nathI. te ja siddha kare che ke, evo patra mokalAyo ja nahoto. AthI patronA nAme cAlatA apapracArathI koIe geramArge dorAvAnI jarUra nathI. bAkI to pUjyapAdazrInI devadravya aMgenI mAnyatAthI sau koI paricita ja che ane pariziSTa-ramAM ApelA sattAvAra patro jovAthI pUjaya mahApuruSonI mAnyatA supere samajAI jaze. "madhyastha saMgha" uparanA kahevAtA patranI vizeSa sAcI vigato pariziSTa naM-9mAMthI jovA bhalAmaNa. - vaLI, prastuta pariprekSyamAM bIjo eka mahattvano khulAso e che ke, pUjayapAda AcArya deveza premasUrIzvarajI mahArAjA ane pUjayapAda AcArya deveza rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI arthAt guru-ziSyanI devadravyanA viSayamAM mAnyatA alaga-alaga hatI, evo apapracAra paNa
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya je varga calAve che, te pAyA vinAno che. temAM nIcenA pUrAvA paryApta che. (1) vi.saM. 2020mAM bRhad muMbaImAM svapna vagerenA caDhAvAnI bolIne kalpita devadravyamAM laI javAnI hilacAla cAlatI hatI, tyAre te hilacAlane pU.A.bha. zrI rAmacaMdrasUrIzvarajI ma. sAhebe aTakAvI hatI ane evo khoTo nirNaya thavA dIdho nahoto. e vakhate pUjyapAda A.bha.zrI. vi. premasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA prabhAvaka ziSyaratnanA e kAryane aTakAvyuM nahotuM, paraMtu samarthana ApyuM hatuM. (2) pUrvanirdiSTa vivAdamAM "svapnadravya" aMge thayelA patravyavahAramAM guru-ziSya baMnenA patro ekasamAna zailImAM lakhAyelA jovA maLe che. te pariziSTa-ramAM ApelAM che. (3) kAcA kharaDArUpe madhyasthasaMghane lakhAyelA pUjyapAda premasUridAdAnA patramAM "zrAvakanI jinapUjAnI je vidhi darzAvI che. te ja pramANenI vidhi "cAragatinAM kAraNo' pustakamAM jaNAvavAmAM AvI che. A paNa guru-ziSyanI mAnyatAmAM samAnatA batAve che. guruvaryano ziSya uparanA vizvAsane pragaTa karato mahattvano purAvo to pUjyapAda premasUridAdAno " divyadarzana mukhapatra'mAM chapAvelo patra che. (divyadarzana, varSa-10, aMka-35, zanivAra, tA. 2-61962, pR.-1) pramodabhAvanAnA mAholamAM prakAzita thayela e patra avazya paThanIya che. pU.A.bha.zrI.vi.premasUrIzvarajI mahArAjAe (madhyastha saMghane jaNAvavA) potAnA abhiprAyano kAco musaddo taiyAra karAvI temAM sudhArA-vadhArA sUcavavA aMge potAnA ziSyaratna pU.A. zrIrAmacaMdrasUrimAne (je tyAre dillI taraphanA vihAramAM hatA, temane) mokalyo. teoe temAM ghaNA sudhArA-vadhArA sUcavato patra lakhI
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA mokalyo hato. tyAre pUjayapAda premasUridAdA vatI paM.zrI bhAnavijayajI ma. sAhebe patranI pahoMca lakhatA jaNAvyuM hatuM ke, je madhyastha saMghane lakhavA dhArelo uttara, tenA upara sudhArA-vadhArAno tamAropatra maLyo hato, paNa ahIMmadhyastha saMghehAla e prazna mulatavI rAkhyo. kemake, peDhIeeprazna mAthe laI lIdho che. tethI have euttaranI vizeSatA na gaNAya, chatAM emAM sudhArA karIne e uttara emane ApIzuM." - ahIM guruvaryano ziSya uparano vizvAsa spaSTa jovA maLe che. A aMgenI vizeSa vigata pariziSTa-9mAM jovI. agatyano khulAso-1 : "dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM pU. sAgarajI mahArAja sAheba paNa potAnI tarapheNamAM che evo pracAra karAyo che. te vAta temanI sAcI nathI. te pU.sAgarajI ma.sA.nA siddhacakraAgamajyota vageremAM thayelA lakhANo uparathI spaSTa thAya che. tenuM saMkalana karI pariziSTa-20mAM ApavAmAM Avela che. 0 agatyano khulAso-2 : pUrve je "madhyastha saMgha" upara lakhAyelA patranI vigata carcA hatI. temAM "madhyastha borDanA TrasTI zrI amRtalAla kAlIdAsa dozInI devadravya-sAdhAraNa dravya aMgenI mAnyatA zuM hatI, te jANavA jevI che. ame te pU.A.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA. dvArA likhita pustaka "svapnadravya aMge mArmika bodha" pustakanA pR. 94-9596 uparathI laIne teno samAveza pariziSTa-20mAM karyo che. - AthI patro AdinI vigatonA apapracArathI koIe paNa bhramamAM paDavAnI jarUra nathI. ahIM prAsaMgika keTalIka vAto karI. have te te graMthonA zAstrapATho aMge kramazaH vicArIzuM. te pakSanI mAnyatA: upadezapada Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA karatAM pUrve te pakSanI mAnyatA joI laIe -
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 : upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya - teo potAnI mAnyatAmAM jaNAve che ke - 'upadezapada, zrAddhadinakRtya, zrAddhavidhi, dharmasaMgraha, dravyasaptatikA, darzanazuddhi, vasudevahiMDI, mUlazuddhi prakaraNa vagere graMthonA zAstrapATho devadravyathI (arthAt devadravyanA peTAbhedono vicAra karyA vinA devadravyasAmAnyathI) zrAvaka jinapUjA karI zake tevuM jaNAvanArA che. AthI ame kahIe chIe ke, zrAvaka devadravyathI paNa prabhupUjA karI zake che." zAstra ane paraMparA mujabano mArga : - ahIM ullekhanIya che ke - 165 (1) zrAvakoe prabhubhaktinA saMkalpathI alaga kADhelA ke zrIsaMghane ApelA dravyathI (ke je zAstra anusAre devadravya kahevAya che, te prakAranA saMkalpita devadravyathI) zrIjinapUjA thaI zake che, evuM jo te pakSa mAnato hoya, to e to amane paNa mAnya che. (2) zrAvakoe prabhu samakSa bhaMDAramAM mUkelA paisAthI ane prabhubhakti svarUpe bolAtI bolInI rakamathI (ke je zAstrAnusAre samarpita devadravya ane vartamAnamAM ene prasiddha-zuddha devadravya kahevAya che, te zuddha devadravyathI) zrIjinapUjA thaI zake che, evuM jo te pakSa mAnato hoya, to te amane mAnya nathI. kAraNa ke, emAM pUrve jaNAvyA mujaba zAstra ane paraMparAno virodha Ave che. (3) pUrvanirdiSTa upadezapada Adi graMthonA zAstrapAThomAM devadravya sAmAnyathI (saMkalpita ane samarpita ema baMne prakAranA devadravyathI) karI zakAtAM kRtyo (kAryo) batAvelA che. AthI kayA prakAranAM kRtyo saMkalpita devadravyathI karavAM ane kayA prakAranA kRtyo samarpita devadravyathI karavAM, eno viveka karavo Avazyaka che. (4) evo viveka karavAnI AvazyakatA UbhI thAya tyAre suvihita paraMparA zuM jaNAve che, te paNa jovuM paDe.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (5) suvihita paraMparA spaSTa jaNAve che ke - (i) bhagavAnanI bhaktisvarUpe AvelA devadravyathI arthAt samarpita devadravyathI (zuddha devadravyathI) zrIjinAlayano jIrNoddhAra ane nUtana jinAlayanuM nirmANa Adi kAryo karavA. (ii) bhagavAnanI bhakti mATe AvelA devadravyathI arthAt saMkalpita devadravyathI zrIjinAlayanA tamAma kAryo karI zakAya che. (6) ahIM noMdhavuM jarUrI che ke, pAMcamA muddAmAM jaNAvelI suvihita paraMparA ame amArI matikalpanAthI nathI jaNAvI. paraMtu vi.saM. 1976-1990-2014nA zramaNa saMmelanoe karelA TharAvo enI sAkSI pUre che ane saM. 2044 pUrve zrIsaMghomAM cAlato devadravyano vahIvaTa paNa emAM gavAhI pUre che. (7) sAthe sAthe saMkAza vagerenA udAharaNomAM paNa 'saMkalpita devadravya' aMgenI vigata spaSTa bane che. (8) ahIM yAda karAvI levuM jarUrI che ke, tAdeza saMkalpita devadravya e vAstavamAM zrAvakanuM svadravya ja che. tethI gItArthoe ene 'jinabhakti sAdhAraNa dravya' nAma ApyuM che. (9) te saMkalpita devadravya '(sAtakSetra) sAdhAraNa dravya' ke 'sarvasAdhAraNa dravya' nathI e paNa khAsa yAda rAkhavAnuM che. kAraNa ke, sAdhAraNa dravya sAta kSetramAM jyAM jyAM jarUra hoya tyAM AvazyakatA mujaba kharca karI zakAya che ane sarvasAdhAraNadravyamAMthI dhArmika ke dharmAdA ema koIpaNa zubhakAryamAM vAparI zakAya che, jyAre saMkalpita devadravyathI mAtra zrIjinamaMdira-zrIjinamUrti saMbaMdhI ja kAryo thAya che. A aMgenI vistRta mAhitI 'prakaraNa-11'mAMthI maLaze. (10) ahIM ullekhanIya che ke, jo zuddhadevadravyathI upadezapada Adi graMthonA pAThomAM jaNAvelAM kRtyo (jinapUjAdi kAryo) zrAvakathI karI zakAtA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya hota, to (a) zrAddhadinakRtya Adi graMthomAM svavibhavAnusArI jinapUjA zA mATe batAvI haze? (ba) zrAddhavidhi Adi graMthomAM RddhimAna-madhyama ane nirdhana zrAvaka mATe pUjAvidhi batAvI temAM devadravyathI pUjA thaI zake evuM zA mATe kahyuM nahIM? nidhana pAse svadravya na hovA chatAM paNa tene devadravyathI pUjA karavAnuM na kahetAM anyanA puSpaguMthavA vagere kAryo karavAnuM zA mATe kahyuM? (ka) derAsaranA upakaraNo vAparanArane derAsara khAte yogya nakaro bharavAnuM zAstrakAroe zA mATe AjJA karI ? zrIsaMghomAM evI paraMparA varSothI kema cAle che? (Da) derAsaranA upakaraNo vAparIne ocho nakaro ApanArI lakSmIvatI zrAvikAne kavipAko zA mATe bhogavavA paDyA? - ATalA prazno vicAravAthI enA javAbamAM spaSTa phalitArtha nIkaLaze ke, upadezapadAdi graMthonA "sati di devadravya' vALA pATho zrAvakane devadravyathI jinapUjAdi svakartavyo karavAnI rajA ApatA ja nathI. 0 amArA pakSanI mAnyatA: amArA pakSanI koI alaga mAnyatA nathI. upara jaNAvelA nava muddAmAM jaNAvelI zAstra + paraMparAthI siddha vyavasthA e ja amArI mAnyatA che. have zAstrapATho joIzuM - ATalI spaSTatA pachI te pakSa "dhArmika vahIvaTa vicAra' Adi pustakomAM je pAThone rajU kare che, tene arthasahita kramazaH joIzuM- (A) upadezapada -
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bhaNitaM ca kevalinA yathA caityadravyasya jinabhavana-bimbayAtrA - snAtrAdipravRttihetoH hiraNyAdirUpasya vRddhirupacayarUpocitA kartumiti 807-zvA (pR. 228) artha : kevalIbhagavaMte kahyuM ke, jinamaMdira-jinapratimAnI yAtrA (aDhAI mahotsava) snAtra vagere pravRttimAM kAraNabhUta suvarNa vagere rUpa caityadravya (devadravya)nI vRddhi karavI e ucita che. (B) zrI devendrasUrikRta zrAddhadinakRtya - caityadravyasya jinbhvnbimbyaatraasnaatraadiprvRttihetohirnnyaavRddhi vartamuritA (pR. 269) arthaH jinamaMdira-jinapratimAnI yAtrA - snAtra vagere pravRttinA kAraNabhUta suvarNa vagere rUpa caityadravyanI vRddhi karavI ucita che. (C) zrAddhadinakRtyaH ti di revadravya pratyudaM ninAyatane pUnAsArasaMbhava: ' (pR. 275) artha: devadravya hoya to pratidina derAsaramAM bhagavAnanI pUjAsatkAra thaI zake. (D) zrAddhavidhiH 'sati hi devadravye pratyahaM caityasamAracana-mahApUjA-satkArasaMbhavaH / ' (pR. 74) artha: devadravya hoya to dararoja caityasamAracana-(samArakAma) mahApUjAsatkAra saMbhavita bane. (E) dharmasaMgraha 'sati hi devadravye pratyahaM caityasamAracana-pUjA-satkArasaMbhavaH / ' (pR. 167)
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 : upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya artha : devadravya hoya to dararoja caityasamAracana-pUjA-satkArano saMbhava che. 169 (F) dravyasaptatikA : 'sati devAdidravye pratyahaM caityAdisamAracana - mahApUjA stkaarsanmAnAvarNamAvitammavAt / ' (pR. 25) artha : devadravya vagere hoya to roje roja caityasamAracana-mahApUjAsatkA2-sanmAnAdine avakhaMbha (= Teko - puSTi) maLavA saMbhavati bane. spaSTIkaraNa :- pUrvokta cha graMthonA pAThomAM jaNAvela caityadravyamAM = devadravyamAM bhagavAnanI bhakti mATe AvelA saMkalpita devadravyano samAveza thAya che ane tethI te pAThomAM jaNAvelA kRtyo tAdaza devadravyamAMthI thaI zake, e amane mAnya che. mAtra zuddhadevadravyamAMthI e snAtrAdi kAryo na thaI zake evI saMghamAM zAstrAnusArI paraMparA cAlI Ave che, tethI e zuddhadevadravyamAMthI jinapUjAdi kRtyo karavAnuM amane mAnya nathI. TippaNI : ahIM keTalAka prazno : - "devadravyathI jinapUjA-snAtra-mahApUjAdi kRtyo karI zakAya' AvI mAnyatA dharAvatA pakSane amArI vinaMtI che ke, nIcenA praznono tame zAstra ane paraMparA AdhAre javAba Apo. (1) uparokta zAstrapAThonA AdhAre tame kayA prakAranA devadravyathI jinapUjA-snAtra-mahApUjAdi kAryo karavAnuM kaho cho ? zuM devadravya sAmAnyathI e kRtyo karavAnuM kaho cho ? ke nahIM ? (2) jo devadravya sAmAnyathI mahApUjAdi kRtyo karavAnA kaho cho, to temAM kayA kayA prakAranA devadravyano samAveza karo cho ? (3) te devadravya sAmAnyamAM prabhu samakSa mUkAyelA bhaMDAramAM bhaktoe prabhubhakti svarUpe mUkelA paisA Adine gaNo cho ke nahIM ?
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (4) jo devadravya sAmAnyamAM prabhusamakSa mUkelA bhaMDAranI Avakane gaNo cho, to pachI dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanI (pahelI sivAyanI tamAma) AvRttiomAM bhaMDAranI Avakano koIpaNa prakAranA devadravyamAM samAveza kema karyo nathI? (5) te ja rIte gacchAdhipatizrIjI Adi cAra lekhako dvArA likhita "dharmadravya vyavasthA A rIte thAya tathA devadravyanA zAstrapATho" - A pustakamAM paNa te bhaMDAranI Avakano samAveza koIpaNa prakAranA devadravyamAM kema karyo nathI? taduparAMta, te ja rIte, muktidUta, julAI-2013nA aMkamAM ane te pakSadvArA pracArAtA anya sAhityamAM paNa bhaMDAranI Avaka mATe kema mauna rAkhavAmAM AvyuM che? (6) vi.saM. 1976, 1990, 2014nA zramaNa saMmelananA TharAvonA sUtradhAra mahAtmAo gItArtha hatA, upadezapada Adi graMthonA jJAtA hatA. chatAM paNa teozrIoe zA mATe devadravyamAMthI mahApUjAdi kAryo karavAnI rajA ApI nahotI? (7) tamArA varganA saM. 2044 pUrve prakAzita thayelA dhArmika vahIvaTa vicAra'nA lekhakazrI vagerenA anya pustakomAM zuddhadevadravyanA sadupayogamAM mahApUjA-snAtrAdi-pUjArIne pagAra-pUjAnI kesarAdi sAmagrI vagereno samAveza zA mATe karyo nahoto? e vakhate paNa dharmasaMgraha-upadezapadAdi graMthonA to teo jJAtA kahevAtA hatA ne? (8) tamAro pakSa (zuddhadevadravyamAM samAveza pAmatI) prabhubhakti svarUpe bolAtI uchAmaNInI Avakane saM. 2044 pUrve zuddha devadravyamAM samAvatA hato, to saM. 2044'thI ene kalpita devadravyamAM samAvavAnuM kyA AdhAre TharAvyuM? (9) jo jinapUjA-snAtra-mahApUjA Adi sarve prabhubhaktinAM kAryo
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 : upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya devadravyathI thaI zakatAM hoya, to saMghomAM derAsaranA devadravyamAMthI banelA trigaDA Adi upakaraNono e kAryomAM upayoga karavAno nako zA mATe bharavAnuM jaNAvAya che ? ane e devadravyanA upakaraNono upayoga karIne ocho nakaro bharanArI lakSmIvatI zrAvikAne bhayaMkara vipAko kema bhogavavA paDyA hatA ? te jaNAvazo ? 171 have bIjA pATho aMge vicArIzuM - (G) darzanazuddhino pATha - 'tathA tena pUjA - mahotsavAdiSu zrAvakaiH kriyamANeSu jnyaan-drshncAritra-muLAzca rIbanne / ' (pR. 252) artha : tathA tenAthI (devadravyathI) zrAvako pUjA-mahotsava vagere karatA hoya to jJAna-darzana-cAritra guNo dIpI UThe che. - spaSTIkaraNa H- 'darzanazuddhi'nA uparanA pAThathI paNa e ja siddha thAya che ke, dravyasaptatikA graMthamAM ane tenI avasUrimAM jaNAvyA mujaba saMkalpapUrvaka - avadhAraNA pUrvaka bhagavAnanI bhakti mATe alaga rAkhelA ke zrIsaMghane ApelA dravyathI (ke je zrAvakonuM svadravya hovA chatAM bhagavAnanI = devanI bhaktino saMkalpa hovAthI devadravya bane che, tevA devadravyathI) zrAvako mahotsava kare to temanA jJAna-darzanAdi guNo dIpI uThe che ane jJAna-darzanAdi guNone khIlavavA zrAvako evA prakAranA dravyathI mahotsavo Adi kare, te temanA mATe vihita ja che. saMghomAM Aje paNa cAturmAsika ArAdhanAonI anumodanArthe ke potAnA upakArI guruvaryanA saMyamajIvananI anumodanArthe ke tapanA udyApana nimitte - evA nimittoe zrAvako svataMtra rIte ke bhegA maLIne prabhubhaktino mahotsava karatA hoya che. emAM zrAvako svadravyane joDe che. paraMtu saMghanA zuddhadevadravyathI karatA nathI. e mahotsavo zrAvakonA svadravyathI ja thAya
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 172 che. paraMtu prabhubhakti nimitte e dravyarAzI ekaThI thayelI hovAthI ke phaMDa rUpe mUkAyelI hovAthI e devadravya banelI che ane AvuM ame amArA gharanuM nathI kahetA. paraMtu dravyasaptatikA graMthamAM avadhAraNabuddhithI saMkalpa-nirdhArabuddhithI (zrAvakonuM potAnuM paNa dhana) devadravya banavAno zAstrapATha Ave che. te nIce mujaba che - * dravyasaptatikAno pATha : ohAraNabuddhie devAINaM pakappiaM ca jayA / jaM dhaNadhannappamuhaM taM taddavvaM ihaM NeyaM // 2 // = artha : niyamabuddhithI devAdikane mATe je dhana-dhAnya vagere je kALe nizcita karelA hoya te devAdidravya jANavuM. vRtti: ohAraNetti / avadhAraNabuddhyA bhaktyAdiviziSTaniyamabuddhayA devAdibhyo yaddhanadhAnyAdikaM vastu yadA yatkAlAvacchedena prakalpitaM ucitatvena devAdyarthaM ivedaM arhadAdiparasAkSikaM vyApAryaM na tu madAdyarthe iti prakRSTadhIviSayIkRtaM niSThAkRtamiti yAvat tadA tadiha atra prakaraNe taddravyaM teSAM devAnAM dravyaM devAdidravyaM jJeyaM budhairiti zeSaH / artha : dhana-dhAnyAdi je vastu jyAre 'yogyapaNe, zrI arihaMta Adi paranI sAkSIe A vastu devAdi mATe ja vAparavI, mArA ke anyanA mATe nahIM' AvI prakRSTa buddhinAM (bhakti vagerethI viziSTa nizcaya dvArA) viSayarUpa banAvavAmAM AvI hoya, te cIja tyAre prAjJapuruSoe devAdidravya svarUpa jANavI joIe. - ahIM ullekhanIya che, tevA prakAranI avadhAraNabuddhithI zrAvakonI je dhanarAzi vagere devadravya bane che, te vAstavamAM to zrAvakonuM svadravya ja che. tethI tevA devadravyathI mahotsavAdi thAya te devadravyathI thayA ema kahevAya che. paraMtu vAstavamAM e zrAvakonuM svadravya ja hoya che. eTale bhagavAnanI bhakti mATe dRDha saMkalpapUrvaka nizcita karela dhana (zrAvakanuM potAnuM hovA chatAM) te devadravya bane che ane evA devadravyathI (vAstavamAM svadravyathI)
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 173 mahotsavo karatA zrAvakanA jJAnAdi guNo dIpI uThe che, ema darzanazuddhi graMthamAM pharamAvyuM che. * darzanazuddhinA anya zAstrasaMdarbho - | darzanazuddhi graMthamAM pUrvanirdiSTa 58mI gAthAnI TIkAntargata pAThanI pUrve gAthA-54'nI TIkAmAM varNavAyelA devadravyanA traNa prakAro jANavAthI amAruM arthaghaTana suyogya che, e samajAI jaze ane dhA.va.vi.nA pariziSTakAre AgaLa-pAchaLanA saMdarbho mUkyA vinA rajU karelo pATha lokone geramArge doranAro che, te paNa spaSTa samajAI jaze. darzanazuddhinI gAthA-pa4 nI TIkAmAM kahyuM che ke - "jinasya sthApanArhato dravyaM pUjArthanirmAlyAkSayanidhisvarupam / " arthaH jina = sthApanA arihaMtanuM dravya te jinadravya = devadravya kahevAya che. A devadravya (1) pUjA mATe AveluM (2) nirmAlya svarUpe AveluM ane (3) akSaya nidhi svarUpe AveluM ema traNa prakAranuM jANavuM. ahIM jaNAvavuM jarUrI che ke, pUrve devadravyanA pUrvanirdiSTa) vibhAgonuM spaSTIkaraNa karyA pachI TIkAkArazrIe 58mI gAthAnI TIkAmAM "tathA tenIdhyanta pATha lakhyo che. AthI gItArtho samajI zake che ke, - te zAstrapAThamAM TIkAkArazrInuM evuM kahevAnuM tAtparya che ke, "pUjA mATe AvelA dravyathI zrAvako pUjA-mahotsavAdi kare to sva-paranA jJAnAdi guNo dIpI uThe che." - ATalI spaSTa vAta hovA chatAM te pakSa darzanazuddhinA pAThane AgaLa karIne zuddhadevadravyamAMthI jinapUjA-mahotsavAdi karavAnI vAta kare che, te bilakula zAstraviruddha che. potAnI vAtanA samarthanamAM mUkelo pATha ja potAnI vAtanuM khaMDana kare che, te vAta te pakSa svIkAraze ke nahIM? ahIM sAmenA pakSane prazna che ke, (1) darzanazuddhinA pAThamAM traNa prakAranA devadravyamAMthI kayA prakAranA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devadravyathI jinapUjA-mahotsavAdi karavAthI zrAvakonA jJAnAdi guNo dIpI uThe che ? te jaNAvazo ? (2) jo pUjA mATe AvelA (pUjA devadravyathI) kahezo, to e to zrAvakonuM svadravya ja che ne ! bhaMDAranI Avaka ane svapnAdikanI bolInI Avaka svarUpa zuddha devadravya to nathI ja ne ? tame zuddhadevadravya ane pUjAdevadravya vacceno taphAvata zuM mAno cho ? (3) (darzanazuddhi graMthe) zuM nirmAlya devadravyathI jinapUjA-mahotsavAdi karavAthI zrAvakonA jJAnAdi guNo dIpI uThe che, ema kahyuM che ? ke ema nathI kahyuM ? te jaNAvazo ! (4) jo temAM 'devadravya' zabdathI nirmAlya devadravya grahaNa karazo, to saMbodha prakaraNa sAthe ane dhArmika vahIvaTa vicAra'nA lekhakazrInA vidhAna sAthe virodha nahIM Ave ? (5) dhArmika vahIvaTa vicAra'nA pariziSTakArazrI abhayazekhara vi. mahArAje (hAla AcAryazrIe) (prathama AvRttinA) pR. 132 upara chellA phakarAmAM 'nirmAlya dravyathI jinapUjA karavAnuM zAsrasiddha che' ema lakhyuM che, te tamArA pakSane mAnya che ? AmAM lekhakazrI sAcA ke pariziSTakAra, e jaNAvazo? (6) 'darzanazuddhi'nA pAThanA AdhAre tame devadravyathI jinapUjAdi karavAnuM kaho cho, te devadravyathI devadravyasAmAnya levAnuM ke pUjAnirmAlya-akSayanidhi svarUpa devadravyamAMthI pUjAdevadravya grahaNa karavAnuM ? tamAro zo abhiprAya che ? e jaNAvazo. - te pakSa ATalA praznono zAstra + paraMparA mujaba ane paraspara virodhAbhAsa TALIne javAba Ape te jarUrI che. nahIMtara ema ja mAnavuM paDaze ke, potAnA mithyAbhinivezane kAraNe lokone devadravyanA nAmathI bhramaNAmAM nAMkhyA che.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 175 - ahIM ullekhanIya che ke, dhA.va.vi.nA pariziSTakAre darzanazuddhinA pAThanA viSayamAM ane saMkAzanA udAharaNamAM paNa sAcI hakIkata chUpAvIne lokone geramArge doravAno kuTIla prayAsa karyo che. ahIM bIjuM to zuM kahIe ! pUjya mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAnA 125 gAthAnA stavananI nIcenI paMkti yAda AvI jAya che - "keI nijadoSane gopavA, ropavA keI mata kaMda re, dharmanI dezanA pAlaTe, satya bhASe nahIM maMda re. svAmI." (saMkAzanuM udAharaNa AgaLa joIzuM. have bIjA graMthonA pATho aMge vicArIzuM.) (H) dravyasaptatikAno bIjo pAThaH 'caityAdidravyavinAze vivakSitapUjAdilopaH, tataH taddhatukapramodaprabhAvanApravacanavRddherabhAvaH, tato vardhamAnaguNazuddhe rodhaH, tato mokssmAvyayAti , to mokSa vyAyA: ' (pR. 28) arthaH caityAdidravyano vinAza karavAmAM Ave to vivakSita (granthamAM pUrve kahevAyelI) pUjA vagere baMdha paDI jAya che, te baMdha paDavAthI tenA nimitte thanAra pramoda, (zAsana) prabhAvanA, pravacanavRddhi vagere aTakI jAya che. e aTakavAthI e pramodAdithI je guNonI zuddhi vadhavAnI hatI te raMdhAI jAya che, e ruMdhAvAthI mokSamArgano vyAghAta thavA dvArA mokSano (mokSaprAptino) vyAghAta thAya che. (I) vasudevahiMDIno pATha - (prathama khaMDa) jeNa ceiyadavvaM viNAsi teNa jiNabimbapUAIsaNaANaMditahiyayANaM bhavasiddhiyANaM sammaiMsaNa-sua-ohi-maNapajjava-kevalanANa-nivvANalAbhA pddiruddhaa| artha je caityadravyano nAza kare che, te jinapratimAnI pUjA joIne AnaMdita hRdayavALA thanArA bhavyajIvone e dvArAe thanArI samyagdarzana
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zruta-avadhi-manaH paryAya-kevalajJAna ane yAvat nirvANa = mokSanI prAptine ruMdhe che. 176 spaSTIkaraNa :- (1) pUrvokta be graMthonA zAstrapAThomAM paNa saMkalpita devadravyano (arthAt dravyasaptatikAmAM jaNAvyA mujaba avadhAraNabuddhipUrvaka bhagavAnanI bhakti mATe alaga kADhelA ke saMghane ApelA saMkalpita devadravyano ke je vAstavamAM zrAvakonuM svadravya ja che te saMkalpita devadravyano) vinAza thavAthI pUjA Adi kAryo aTake che ane yAvat mokSaprAptino vyAghAta thavA sudhInA doSa prApta thAya che - evuM jaNAvavAno Azaya che. (2) pUrvokta baMne graMthomAM 'devadravya'thI 'saMkalpita devadravya' ja levAnuM che, paraMtu samarpita devadravya (zuddha-prasiddha) devadravya levAnuM nathI, e amArI vAtane 'vasudevapiMDI' graMthamAMthI ja samarthana maLe che. (3) 'vasudevasiMDI' aMge sAcI hakIkata : ahIM vAcakone jaNAvavuM jarUrI che ke, 'dhA.va.vi.'nA pariziSTakAre vasudevahiMDIno pUrvokta pATha loko samakSa mUkyo, paraMtu potAnI vAtanI viruddha jato te ja graMthano bIjo pATha loko samakSa mUkyo nathI. te ame nIce mUkIe chIe - - vasudevahiMDIno pATha - " tinni koDIo jiNAyayaNapUyAe uvayogaM neyavvAo tti " artha :- A traNa karoDa dravya jinAlaya ane jinapUjAnA upayogamAM levuM. spaSTIkaraNa :- A graMthAdhikAranI hakIkata evI che ke, pUrva zAstrapaMktimAM jaNAvyA mujaba surendradatte jinAlaya ane jinapUjAnA upayoga mATe bheTa Apela dravyano rUdradatte jugAramAM vinAza karyo. tenA yoge bheTa tarIke apAyelA (surendradattanA potAnA paisA hatA paraMtu jinAlaya ane jinapUjAnA saMkalpathI bheTa ApyA hovAthI devadravya banelA te) dravya
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 : upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 177 (caityadravya)nA vinAzathI jinAlaya ane jinapUjA saMbaMdhI kAryo aTakyA hatA. tenA kAraNe graMthakAre tyAM noMdha mUkI hatI ke, "caityadravyanA vinAzathI jinapUjAthI mAMDIne yAvat mokSaprAptinA lAbha rUMdhAya che." A zAsravacanothI spaSTa samajI zakAya che ke, je prakArano devadravyano vinAza jaNAvyo che, te prabhubhakti svarUpe bhaMDAramAM mUkAyelA ke svapnAdikanI uchAmaNIthI prApta dravyarUpa zuddha devadravyano vinAza ane tenAthI tyAM jaNAvela lAbha rUMdhAyA nathI. paraMtu surendradatte bheTa tarIke Apela saMkalpita devadravyanA vinAzathI tAdeza lAbho rUMdhAyAnI vAta che. Ama chatAM e vAstavikatAne chUpAvIne 'devadravyathI jinapUjA thaI zake' e potAnI vAtanI siddhi karavA mATe adhUrA saMdarbho uThAvIne loko samakSa mUkI bhoLA lokone ge2mArge doravAnuM kAma karyuM che. AvI pravRttine haThAgrahaprerita mAnavI ke anabhijJatAprerita mAnavI, e vAcako svayaM vicAre. -- ahIM ullekhanIya che ke, saMghane koI vyaktie pUjA mATe bheTa ApelA dravyathI jinapUjA thatI hoya emAM amAro koI virodha nathI. paraMtu zuddha devadravyathI jinapUjA thAya, evI te pakSanI mAnyatAno virodha che. kAraNa ke, te zAstra ane paraMparAthI taddana viruddha mAnyatA che. ahIM bIjI eka vAta paNa noMdhanIya che ke, koI vyakti potAnA dravyathI bIjAne jinapUjAdi dharmAnuSThAno karAvaDAve emAM paNa amAro virodha nathI. kAraNa ke, e to eka sAdharmika bhaktino prakAra che. bIjA naMbare koI vyakti sAdharmika bhaktirUpe dravya Ape ane lenAra e dravyathI jinapUjA kare, to emAM paNa ame ekAMte niSedha karatA nathI. mAtra mahattvanI vAta e che ke, zrAvaka bIjAnA dravyathI svakarttavya rUpa jinapUjAnuM kArya patAvI devAnI vRtti dharAvato na hoya ! Ama to vasudevahiMDI graMthanI pUrvanirdiSTa paMktio teonI najara samakSa na hoya, evuM mAnavAne koI kAraNa nathI. tema chatAM te paMktione
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 178 chUpAvIne manaphAvatI paMktio uThAvIne apapracAra karavAnuM kAraNa ApaNe samajI zakIe chIe. matAgrahe ja emane zAstra ane saMgha-zrAvaka sAthe droha karavAnI preraNA ApI che. temanI A karaNI ane AgaLa varNavAze te saMkAza zrAvakanI ghaTanAmAM paNa karelo zAsravacanono droha, emanI vizvasanIyatAne khatama karI de che. have bIjA graMthAdhikAro joIzuM. saMkAza zrAvakano adhikAra : (devadravyanA bhakSaNamAM upadezapadakArazrIe saMkAzazrAvakanuM udAharaNa ApyuM che. te vAta A mujaba che - gaMdhilAvatI nagarI che. tyAM vairAgI ane zrAvakAcAranA pAlanamAM dRDha saMkAza nAmano zrAvaka vase che. te eka jinamaMdiranI sAra-saMbhALa paNa rAkhato hoya che. ekavAra Arthika muzkelImAM gRhalezAdinA kAraNe pramAdathI devadravyano upayoga kare che ane te mahAdoSanuM prAyazcitta-pratikramaNa karyA vinA mRtyu pAme che. tiryaMcagatimAM asaMkhyAta bhavo sudhI saMsAramAM paribhramaNa kare che ane apAra vedanAo sahe che. manuSyajanmomAM paNa daridratA ane apamAna-dhikkAra Adi trAsathI khUba pIDAya che. ema karatAM ghaNo kALa vyatIta thAya che. te pachI devadravyanA upayogathI upArjita karela lAbhAMtarAya vagere karmono aMzamAtra rahyo tyAre tagarA nAmanA nagaramAM zreSThiputra tarIke utpanna thAya che. tyAM daridratA Adine pAme che ane enuM ekapaNa icchita pUruM thatuM nathI, manamAM udvigna rahe che. ekavAra zrIkevalI bhagavaMtano bheTo thatAM teozrIne potAnI vartamAna durdazAnuM kAraNa zuM che, te pUche che. te vakhate kevalI bhagavaMta saMkAza vagere bhavono vRttAMta kahe che. te sAMbhaLIne tene bodhi ane saMvega prApta thAya che ane devadravya bhakSaNanA aparAdhanuM prAyazcitta mAMge che. kevalI bhagavaMta tene devadravyanI vRddhi thAya tevA zAstrIya prazasta mArgo apanAvavAnuM kahe che. saMkAza paNa te rIte svIkAre che ane dhaMdhAmAMthI upArjelI dhanasaMpattimAMthI AhAra-pANI, paheravA-oDhavAnA vastro vagere jIvana jarUrI dhana sivAyanuM tamAma dhana devadravya jANavuM" Avo yAvajjIva sudhIno
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 179 abhigraha le che ane eno barAbara nirvAha kare che. A rIte tenA doSanI zuddhi thAya che.) - A rIte saMkAza zrAvakano prasaMga joyo. have upadezapada ane mUlazuddhi prakaraNamAM je tatsaMbaMdhI adhikAra varNavyo che, te joIzuM. J) upadezapadaH tato'sya grAsAcchAdanamAtraM pratItarUpameva muktvA yatkicit mama vyavaharataH sampatsyate tatsarvaM caityadravyaM jJeyamiti ityabhigraho vAvarSAvamamUhiti 40thA ghA (pR. 228) artha: tethI, bhojana ane vastranI AvazyaktAthI adhika mane je kAMI vyApAramAM prApta thAya te badhuM devadravya jANavuM. evo abhigraha saMkAzazrAvake mAvajIva mATe karyo. (K) mUlazuddhiprakaraNa - tao teNa bhagavao ceva pAyamUle gahio abhiggaho jahAgAsAcchAyaNamettaM mottUNa sesaM jaM kiMci majjha vittaM bhavissai taM savvaM ceiyadavvaM, jahA tatthokArai tahA karessAmi, tao aciMtamAhappayAe abhiggahajaNiyakusalakammassa vitthariumADhatto vibhaveNaM / pecchiuNa ya vibhavavittharaM pamoyAiregAo samullasaMta-subha-subhayara-pariNAmAisayasamubbhijjaMtaromaMca kaMcuo karei jiNabhavaNAisu NhavaNa'ccaNabalivihANAI, payaTTAvae aTThAhiyAmahimAo vihai akkhayanI (ni) dhiyAo kAravei jinnnnoddhaare| artha: pachI saMkAzazrAvake bhagavAnanI pAse ja abhigraha lIdho ke, bhojana-vastranI AvazyakatAthI adhika je kAMI dhana mane maLaze te badhuM devadravya thaze. je rIte caityanA upayogamAM Avaze e rIte (eno upayoga) karIza. A abhigrahathI thayelA puNyanA acinya mahimAthI eno vaibhava vadhavA mAMDyo. e joIne atyaMta pramudita thayelA tenA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zubha-zubhatara atizayita pariNAmo UchaLavA mAMDyA. A UchaLatAM pariNAmothI romAMcita thayelo te jinamaMdiromAM snAtra-pUjA balividhAna kare che, aDhAI mahotsavo karAve che, akSayanidhio karAve che, jIrNoddhAro karAve che. 0 spaSTIkaraNa:(1) pUrvokta baMne zAstrapAThonA arthanuM avalokana karatAM eka spaSTa tAraNa nIkaLe che ke, saMkAzanuM saMsAranA gharavyavahAra sivAyanuM zeSa dhana devadravya banyuM che ane te paNa saMkAzanA tevA prakAranA saMkalpanA kAraNe devadravya banyuM che. paraMtu prabhusamakSa mUkelA bhaMDAramAM arpaNa karavA vaDe ke prabhubhakti svarUpe bolAyelI uchAmaNI dvArA saMghane arpaNa karavA vaDe saMkAzanuM e dravya devadravya banyuM nathI. (2) AthI saMkAzanuM zeSadhana saMkalpita devadravya che. paraMtu samarpita devadravya nathI ane saMkalpita devadravyathI to jinAlayanA sarve kAryo karavA amane mAnya che. tethI saMkAze karelA e anuSThAno svadravyathI ja thayelA hatA. paraMtu saMkalpanA yoge ja e svadravya devadravya banyuM hatuM. (3) saMkalpita devadravyathI jinAlaya ane jinapUjAdi sivAyanA kAryo na thAya. paraMtu jinAlaya ane jinapUjAdi kAryo to thaI zake che. te ja saMkalpita devadravyane zrAvako muMjhavaNamAM na paDe te mATe vartamAnamAM "jinabhaktisAdhAraNa' nAma ApavAmAM Avela che. (4) dhA.va.vi.nA lekhakazrI ane pariziSTakArazrI devadravyanA saMkalpita ane samarpita AvA zAstrasiddha bhedo pADyA vinA mAtra devadravyathI jinapUjAdi karavAnuM kahe che, te lezamAtra ucita nathI. (5) AthI pUrvokta baMne pATho te pakSanI mAnyatAthI ja viruddha janArA che. chatAM paNa samajyA vinA ke samajIne teoe ene AgaLa
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 181 karyA che, tenAthI koIe geramArge dorAvuM nahIM. zrIsaMghamAM varSothI cAlI AvatI praNAlikAne ja anusaravuM. ame jaNAvelA bhedo kAlpanika nathI. paraMtu vAstavika che. kAraNa ke, zAstra + paraMparAthI ene samarthana che. tenI pUrve vigatavAra carcA karI che. (7) te pakSanI devadravyanI vyAkhyA ane prakAronI rajUAtanI visaMvAditA (asamaMjasatA) paNa oLakhavA jevI che. te nIce mujaba che - (i) "dhArmika vahIvaTa vicAra'mAM saMbodha prakaraNanA AdhAre devadravyanA traNa prakAra pADyA ane te traNa prakAranA devadravyanI AvakanI srota ane upayoganI vigata paNa batAvI che. te traNa prakAranA devadravyanI Avaka-jAvakanA nirUpaNamAM saMbodha prakaraNakArazrIe kalpita devadravyamAM uchAmaNInI Avakano samAveza karyo nathI, chatAM paNa temaNe eno samAveza emAM karyo (i) nirmAlyadravyanA upayoganA viSayamAM dhA.va.vi.nA lekhakazrIe ane pariziSTakAre juduM juduM nirUpaNa karyuM che.. () dravyasaptatikAnI avacUri vagere graMthomAM batAvelA devadravyanA prakArone najara aMdAja karIne tamAma prakAranA devasaMbaMdhI dravyano traNa prakAramAM samAveza karavAno Agraha sevyo che. je zAstraparaMparAthI viruddha che. evo Agraha rAkhyA pachI paNa dhA.va.vi.nI bIjI-trIjI vagere AvRttimAM prabhusamakSa mUkelA bhaMDAranI Avakano kyAMye samAveza karyo nathI. (vi) are ! AkhA pustakamAM bhaMDAranI Avaka aMge mauna rAkhavAmAM AvyuM che.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (vi) dhA.va.vi.nA pariziSTa-ramAM upadezapada-vasudevahiMDI Adi graMthonA zAstrapAThone AgaLa karIne "devadravyathI jinapUjA thaI zake" AvuM pratipAdana karatI vakhate kayA prakAranuM devadravya te zAstrapAThamAM jaNAvyuM che, te aMge kyAMye khulAso karyo nathI. eTale loko brAntimAM paDe ke koIpaNa prakAranA devadravyathI jinapUjA Adi kRtyo thaI zake che. (vi) A sarve visaMvAdonuM mULa kAraNa zAstra-paraMparAthI viruddha mAnyatAno mithyAbhiniveza che ane mithyAbhinivezanA Avezane kAraNe ja paraspara virodhAbhAsone ane zAstra-paraMparAnA niSedhane najara-aMdAja karavAmAM AvyA che. pariNAme jainazAsananI mULa paraMparA sAme jokhama UbhuM thayuM che ane saMghajano geramArge doravAya tevI zakyatA UbhI thaI che. AthI ja amAre virodha karavAnI pharaja paDI che. (L) zrAddhavidhi ane dravyasaptatikAnA pAThanI vicAraNA pUrve karI ja che. tethI punaH karatA nathI. (5) senapraznanA pATha aMge agatyano khulAso: (A) "dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA pariziSTa-2mAM pR. 131 upara "senaprazna" (pR.-28)mAM kahyuM che - ema jaNAvIne saMskRta pAThamAM prazna ane uttara baMne ApyA che. paraMtu emAM prazna adhikAra Akho lakhyo che. paraMtu uttara' adhikAra Akho lakhyo nathI. A eka anucita kRtya che. tenuM kAraNa AgaLa vicArIzuM. ahIM pahelAM dhA.va.vi.mAM jaNAvela senapraznano praznottara mUkIzuM. te pachI sAco praznottara mUkIzuM (N) senapraznamAM - jJAnadravyaM devakArye upayogI syAnnavA ? yadi syAttadA devapUjAyAM prAsAdAdau vA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 183 iti praznaH-uttara:-...etadanusAreNa jJAnadravyaM devapUjAyAM prAsAdAdau copayogI bhavati / (pR. 28) artha: prazna - jJAnadravya devakAryamAM upayogI thAya ke nahIM? jo thAya to devapUjAmAM ke jinamaMdirAdimAM ? uttara :...A anusAre jJAnadravya devapUjA ane jinamaMdirAdi kAryomAM upayogI thAya che. (B) have senapraznagraMthamAM Avato praznottara nIce mujaba che. "tathA jJAnadravyaM devakArye upayogI syAna vA ? yadi syAttadA devapUjAyAM prAsAdAdau vA iti - prazno'trottaraM - ekatraiva sthAnake devariktaM kSetradvayyAmeva tu jJAnariktaM / saptakSetryAmeva tu sthApanIyaM, zrIsiddhAnto jaina evaM bravIti // 1 // etatkAvyamupadezasaptatikAprAnte'sti, etadanusAreNa jJAnadravyaM devapUjAyAM prAsAdAdau roponi mavatIti 2-8jhA" (pRSTha-28) artha : praznaH jJAnadravya devakAryamAM upayogI thAya ke nahIM? jo devakAryamAM upayoga thato hoya, to devapUjAmAM upayoga thAya? ke prAsAda (jinamaMdira) vageremAM upayoga thAya? uttara : "devadravya phakta devanA kAryamAM vaparAya ane jJAnadravya jJAnamAM tathA devakAryamAM vaparAya ane sAdhAraNa dravya sAteya kSetramAM kAma Ave" - ema jenasiddhAMta kahe che. AvuM upadeza saptatikAmAM chellA bhAgamAM kahyuM che. mATe te anusAre jJAnadravya jJAnamAM ane devapUjAmAM tathA derAsaranA kArya vageremAM upayogI thAya che. 5 samAlocanA - (1) pUrvokta senapraznanA prathama ullAsanA 84mA praznottaramAM "dhA.va. vi. pustakanA pariziSTakAre prastuta carcAmAM vivikSata pAThane grahaNa na karIne kaMIka chUpAvavAnI koziSa karI che, te spaSTa joI zakAya che. bIjAnA adhUrA pATha mATe jabarajasta hohA macAvanAra lekhakazrI ane pariziSTakArazrI potAnA A kRtyano zuM javAba Apaze? (2) pUrvokta uttaramAM graMthakArazrIe upadezasaptatikA graMthAdhAre eka mahattvano siddhAMta jaNAvyo che, je pariziSTakAre chUpAvyo che. te A mujaba che -
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA "devadravya phakta devanA kAryamAM vaparAya ane jJAnadravya jJAnamAM tathA devakAryamAM vaparAya ane sAdhAraNadravya sAteya kSetromAM kAma Ave" - A jainasiddhAMta che. - praznanA samAdhAna mATe Avazyaka hovAthI jJAnadravya aMge vadhu spaSTatA karI che ke, jJAnadravya jJAnamAM ane devakArya eTale devapUjAmAM ane derAsaranA kArya vageremAM upayogI thAya che. - "devadravya phakta devanA kAryamAM vaparAya che." Avo jaina siddhAMta jaNAvyo che. paraMtu tenA mATe vizeSa vyavasthA aMgeno prazna na hovAthI sAmAnyathI vyavasthA batAvI che. eTale devakAryo ghaNA che ane devadravyanA prakAra paNa aneka che. tethI pUrve jaNAvyA mujabano viveka karIne te te prakAranA devadravyano te te devakAryamAM upayoga thAya, ema viveka karI levo. (3) pariziSTakAre pR. 131 upara senapraznanA pATha nIce mAtra "jJAnadravya e svadravya na hovA chatAM eno jinapUjAmAM upayoga kahyo che", ATaluM lakhIne vAta choDI dIdhI che ane muddAne cagAvyo nathI. emAM evuM lAge che ke, ame je chUpAvyuM che, te khulluM thaze, tyAre vAstavika siddhAMta pragaTa thaze ane amArAM kUTaprayAsano pardAphAsa thaI jaze evA bhayathI vizeSa carcA upADI nathI. bAkI jainasiddhAMta anusAra jJAnadravyano jinapUjAmAM upayoga karI zakAya che. (jo ke, vartamAnamAM evo vyavahAra nathI.) paraMtu enAthI e phalita thatuM nathI ke, jJAnadravya zrAvaka mATe paradravya hovA chatAM tenAthI jinapUjA thaI zake, to zuddhadevadravyathI paNa jinapUjA thaI zake. kAraNa ke, jainasiddhAMta jJAnadravyanI rajA Ape che. paraMtu devadravyanI rajA Apato nathI. jo devadravyathI paNa rajA hoya to praznanA uttaramAM jJAnadravya mATeno siddhAMta jaNAvyo, te mujaba devadravyanA upayoga mATe paNa lakhyuM hota ke "devadravya devapUjA ane devakArya baMnemAM kAma lAge che." paraMtu AvuM na kahetAM mAtra "devadravya devakAryamAM vaparAya che." ema ja kahyuM che.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H upadezapadAdi graMthonA devadravya aMgenA pAThonuM rahasya 185 - AthI pariziSTakAranI khoTI dalIlothI vAcakoe cetavAnI jarUra che. lekhakazrIe ane pariziSTakAre jyAM jyAM taka maLI, tyAM tyAM dalIlokutarko karIne zAstrAnusArI paraMparAne dUSita karavAno prayatna karyo che. - A rIte svadravyathI ja jinapUjA karavAnA zAstrIyamArgane bhUMsavA mATe ane devadravyathI jinapUjA karI zakAya evA azAstrIya mArgane prasthApita karavA mATe te pakSa dvArA rajU thatA upadezapadAdi graMthonA zAstrapAThonI vicAraNA karI. te zAstrapAThomAM devadravya" padathI je viveka karavAno che te paNa vicAryuM. samagra carcAnA aMte eTaluM ja kahevAnuM che ke, zrAddhavidhi Adi graMthomAM svadravyathI-svavibhavAnusAre je jinapUjAnI vidhi batAvI che, tenAthI viparIta vidhi te ja graMthomAM ke anyagraMthomAM to na ja batAvelI hoya. kAraNa ke, zAstrakAro parasparaviruddha vidhAno na ja kare. tema chatAM upadezapadAdi graMthonA pAThomAM jinapUjAdi-mahApUjAdi kAryo mATe devadravyanI vRddhi karavAnuM kahyuM che. to tyAM viveka karavo ja paDe ke, tyAM devadravya padathI kayA prakAranuM devadravya che? saMkalpita devadravyanI vAta che ke samarpita? - tyAM saMkalpita devadravyanI vAta che, te svIkAryA vinA chUTako ja nathI. kAraNa ke, tevuM na svIkArIe to zAstra ane paraMparA sAthe virodha Ave che. zAstra ane paraMparA to jinapUjAdi kartavyo svadravyathI ja karavAnuM kahe che, te ApaNe vistArathI pUrve vicAryuM ja che. = ahIM ullekhanIya che ke, pariziSTakAre pUrvokta zAstrapAThonuM potAnI rIte arthaghaTana karyA pachI "zAstrapAThomAM nirdiSTa devadravyathI tame kayA prakAranuM devadravya lo cho? evA saMbhavita praznanA javAbamAM dhArmika vahIvaTa vicAra" (pra.A.) pR. 140-141 upara mULa praznano javAba ApyA vinA bIjI-bIjI vAto karIne vAcakone geramArge doravAnuM kAma karyuM che. e pustakanI moTAmAM moTI bhUla zuddha devadravyamAM gaNAtA uchAmaNInA dravyane kalpita devadravyamAM TharAvavAno prayatna che. A moTI bhUlanA kAraNe AkhA pustakamAM bhUlonI paraMparA sarjAI che ane kahevuM
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA paDaze ke, vikramanI 20 sadIno sauthI moTo zAstrIya arthaghaTanamAM koI goTALo hoya to te kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM che. AnI vicAraNA alaga prakaraNamAM karavI ja che. tethI aTakIzuM. pUrvokta vicAraNAthI devadravya ane jinapUjA' pustakanA pR. 1thI 4mAM thayelA kutarkonI paNa samAlocanA thaI gayelI jANavI ane anya sAhityomAM jyAM jyAM upadezapadAdi graMthonA devadravyavALA pATho jovA maLe, tyAM pUrve jaNAvelo viveka karavA khAsa bhalAmaNa che. aMte vAcakone khAsa bhalAmaNa che ke, upadezapadAdi graMthonA zAstrapAThonA nAme cAlatA apapracArathI muMjhAzo nahIM ane zAstrAnusArI paraMparAthI cAlatI vidhimAM daDhacittavALA banI suvihita paraMparAmAM AdaravALA banavA khAsa bhalAmaNa che. (A) zrAddhavidhino pATha (caityadravya) jiNadavvalesajaNiyaM ThANaM jiNadavvabhogeNaM sAhUhiM caivvaM jai taMmi vasijja pAyacchittaM // 108 // | bhAvArtha devadravyanA lezathI banelA (devadravya thoDuMka paNa vaparAyuM hoya evA) sthAnamAM devadravyanA bhogavaTAno doSa lAgato hovAthI sAdhuoe te sthAna choDI devuM joIe. jo tevA sthAnamAM sAdhuo vase to (rahe to) prAyazcitta Ave.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 6 : bolI-uchAmaNI zAstrIya ke azAstrIya ? upodghAta : vi.saM. 2044nA sUtradhAro ane dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA lekhakazrI Adie (zaktizALI ane azakta ema tamAma sthaLe) devadravyathI jinapUjA-mahApUjA-snAtra-pUjArIno pagAra Adino azAstrIya mArga khullo karavAnA mahA abhiyAnanI pArzva-bhUmikAmAM 'kalpita devadravya'nI vyAkhyA badalI nAkhI ane tenA mATe zAstrIya evA bolIothI Adeza ApavAnA mArgane azAstrIya jAhera karavAno anucita prayatna karyo tathA potAnI vAtanI siddhi mATe potAnA ja pUjya vaDIlonA zAstrIya vicArone bAju upara mUkIne aprAmANika lokonA bolI saMbaMdhI lekhone pracAravAno nAcIja prayatna karyo. vaLI, te pakSanI bedhArI nIti paNa jovA jevI che. eka bAjuM bolIone azAsrIya-caityavAsIonI rUDhi-avihita puruSonuM pravartanazithilAcA2IonuM pravartana kahe che ane bIjI bAjuM bolIonI 2kamane kalpita devadravyamAM gaNavAno Agraha rAkhavo che. bIjI vAta, 'saMbodha prakaraNa' graMthanA racanAkALe bolIonI prathA nahotI ema pracAravuM che ane bIjI bAjuM e ja graMthamAM batAvelA devadravyanA traNa prakAramAMnA kalpita devadravyamAM eno samAveza karavAnI tanatoDa mahenata karAya che ane e mATe zAstra-paraMparA ane suvihita mahApuruSo sAthe majethI droha paNa karAya che. apapracAranI ane bacAvanI zailI paNa jovA jevI che H (A) pU.paM.zrI caMdrazekhara vi.ma.sA. potAnI "2044nA saMmelananI rUparekhA ane samAlocanA'' nAmanI pustikAmAM pR. 55 upara lakhe che ke, na "mArI mAnyatA bhUla bharelI na hoya to caDAvA karIne devadravyanI vRddhi karavAnA upAyo suvihitonI AcaraNA nathI. paNa caityavAsI ane temanA hAthamAM ramatA zrAvakonI kalpelI rUDhio che. AvI rUDhiyone zAstrIya ane
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA suvihita paraMparA mAnIne kolAhala macAvavo e asadAgraha nahIM to bIjuM zuM kahevAya?" TippaNI: (1) devadravyanI vRddhi mATe caDAvA (bolI-uchAmaNI) zrAddhavidhi, zrAddhadinakRtya, dharmasagraMha, dravyasaptatikA, aSTAdvikA vyAkhyAna vagere graMthomAM batAvyA che. ahIM teone prazna che ke, A badhA graMthanA kartAo zuM caityavAsI ane temanA hAthamAM ramatA zrAvakonI kalpelI rUDhionA pravartaka che? zuM lekhakazrInuM e lakhANa e badhA graMtho ane graMthakAro upara avizvAsa sUcave che ke nahIM? ane eka bAjuM e badhA graMthono AdhAra laI kutarko karI svAbhimatanI siddhi karavI che ane bIjI bAjuM varSothI cAlI AvatI zAstrIya paraMparAmAM buddhibheda Ubho karavo che - Ane kaI nIti mAnavI ? AvI nItine sajjanocita nIti mAnI zakAya? te vAcako svayaM vicAre. (2) te vargane bIjo prazna che ke, AvA badhA varNana karI AjanA saMgho te bolIo baMdha kare tevuM iccho cho ke te bolIo cAluM rAkhIne tenI Avaka potAnI kalpanA mujaba laI javAnI aMdaranI bhAvanA che? Ano javAba Apazo ! | (B) e ja lekhakazrI pAchA "dhArmika vahIvaTa vicAra"mAM (pra.A. pR.-5 upara) bolI aMge judA prakArano prakAza (!) pAthare che - "vikramanA dasamA saikA bAda yatio maMdiranA bhaMDArAdinI rakamano kabajo karIne teno geraupayoga karavA lAgyA eTale AvI rakamo ApavAnuM dAnavIroe baMdha karyuM. AthI nibhAva mATenI rakamanI jarUra paDI. eTale yatioe chellA 200 300 varSothI 14 svapno tathA upadhAnanI mALA vagerenI uchAmaNI bolAvavAnI prathA zarU karI." TippaNIH (1) pUrvokta vidhAnothI sAva alagaja vidhAno lekhakazrIe
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 6 : bolI-uchAmaNI zAstrIya ke azAstrIya? 189 potAnA "vizvazAMtino mUlAdhAra" pustakamAM karyA che. tyAM bolIne devadravyanI vRddhi mATenI suvihita mahApuruSoe pravartAvelI prathA tarIke batAvI che ane varSo pachI vicAro badalAI gayA? kAraNa zuM? saMdarbho badalAI gayA. have kalpita devadravyanI navI vyAkhyA pravartAvavAnI che ane enA dvArA svakapola kalpita matanI siddhi karavAnI che. jyAre vi.saM. 2044 pUrve evuM koI kAraNa nahotuM. mATe ja potAnA pU.vaDIlonA vicAro mujaba bolAtuM ane lakhAtuM hatuM. ema ja mAnavuM paDe ne! (2) pUrvokta lakhANamAM lekhakazrIe zrAddhavidhi Adi graMthonA graMthakAro, potAnA saM. 1976 AdinA saMmelananA sUtradhAra evA pU. vaDIlone ane potAnA ja lakhANone khoTA TheravyA che. (C) dhArmika vahIvaTa vicAra' prathama AvRtti-zuddhipatraka-pR. 156. caDAvA mATe vaLI alaga abhiprAya: bolI-caDAvAnI zarUAta kyArathI thaI ?" A lekhano vicAra e tenA lekhakanuM eka anumAna che. ciMtana karatAM mane paNa te vAta prAmANika lAge che. chatAM jo anya gItArtha bhagavaMto anya abhiprAya dharAvatA hoya ane te tAttvika rIte yogya ja hoya to teno ja svIkAra karavo joIe." TippaNI : (1) pUrvokta lakhANamAM je lekhanI vAta che. te paM. zrI kalyANavi.ma.no lekha che. lekhakazrIne e prAmANika lAgyo che. paraMtu lekhakazrI e bhUlI jAya che ke potAnA pUjya vaDIlo e lekhanA lekhakane taddana aprAmANika mAnatA hatA ane tenA ghaNA kAraNo hatA. paraMtu garajanA kAraNe atyAre temane e prAmANika lAgavA lAgyA che ane prAmANika ziSTapuruSo apriya banI gayA che. (2) paM. kalyANavijayajInA svamatikalpita abhiprAyo ane svaccheda vicAro ahIM (saMmelananI bhItaramAM' pustakamAMthI laIne) pragaTa karIe
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 190 chIe : enA uparathI vAcako koNa prAmANika che, te spaSTa rIte samajI zakaze. paM. zrI kalyANavijayajI : temanA matikalpita abhiprAyo ane svaccha vicAro prazna H 'saMbodha prakaraNa'nA racayitA aMge paM. zrI kalyANavijayajIno Avo abhiprAya che to ApaNI temAM zuM mAnyatA che ? uttara H ApaNe ja nahi, paNa paM. zrI kalyANavijayajI, sivAya samasta tapagaccha saMgha, koI paNa jAtanA matabheda vinA e graMthane pUjyapAda zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAno racelo eka atyaMta pramANabhUta graMtha mAne che. tethI ja jyAre jyAre koI koI paNa zAstrIya mahattvanA nirNayo levAyA hoya, tyAre aneka prasaMge jarUra jaNAI tyAM te graMthanI sAkSI ApavAmAM AvI che. prazna : paM. zrI kalyANavijayajIe Avo abhiprAya zA AdhAre Apyo ? : uttara H potAnI kalpanAnA AdhAre. vidvAna gaNAtA teo potAnI kalpanAzIlatA upara madAra bAMdhIne aneka prAcIna graMtho ane samartha pUrva puruSo mATe game tevA abhiprAyo pragaTa karatAM acakAyA nathI. je graMthanA adhyayana mATe sAdhuone bAvana divasa lagAtAra AyaMbilanA tapapUrvaka yogodvahana karavAnA hoya che ane te pachI ja tenA vAMcanano adhikAra prApta thAya che, evA parama pavitra zrI mahAnizIthasUtra mATe teoe anekanI zraddhAnAM mULIyAM hAlI UThe tevuM lakhyuM che ke : "vidyamAna mahAnizItha vikrama kI navamI zatAbdI meM caityavAsIyo dvArA nirmita nayA sUtra saMdarbha hai / isakA viSaya bahudhA jaina AgamoM se viruddha paDatA hai / " (nibaMdha nicaya-93) prastuta saMbodha prakaraNa mATe temaNe lakhyuM che ke -
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 prakaraNa - 6H bolI-uchAmaNI zAstrIya ke azAstrIya? "ina bAtoM ke socane se itanA to nizcaya ho jAtA hai ki isa kRtise zrI haribhadrasUrijI kA koI saMbaMdha nahI hai I xxx / hamAre anumAna se yaha kRtrima kRti kisI khataragacchIya vidvAna kI ho to Azcarya nahIM !" (nibaMdha nicaya pR. 93) dharmasaMgraha ane tenA kartA mATe teo lakhe che ke - "prasiddha sarvamAnya bAtoM ke varNana meM pramANa denA Avazyaka nahIM hotA. jo viSaya vivAdAspada hotA hai usI ke lIe zAstrIya pramANo ke uddharaNa jarUrI hote haiM, paraMtu "dharmasaMgraha' ke kartAne isa bAta para tanika bhI vicAra nahIM kiyA | xxx ! Apake isa prakAra ke nirUpaNoM se dharmasaMgraha na saiddhAMtika graMtha kahA jA sakatA hai, na sAmAcArI aura na aupadezika !" (nibaMdha nicaya pR. 85, 88) "upadeza prAsAda'nA kartA pU. AcArya zrI lakSmIsUri mahArAjA mATe ghora apamAnajanaka bhASAmAM teo lakhe che ke : "isa kathana se yaha jJAta hotA hai ki graMthakartA zrI vijayalakSmIsUri zilpazAstra kA ikaDA taka nahIM jAnate the " (nibaMdha nicaya pR. 90) vadhumAM zrI jainazAsanamAM jemanI laghu haribhadra tarIke gaNanA thAya che tevA mahA samartha vidvAna mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI gaNivarajI mATe teo lakhe che ke : "upAdhyAya zrI yazovijayajIne maityAdi cAra bhAvanAoM kA jo apane pariSkAra meM artha kiyA hai, vaha hamArI rAya meM vAstavika nahIM hai" (nibaMdha nicaya pR. 86) "upAdhyAya zrI yazovijayajIne "siddhANa paiTTa' isa para apanA saMzodhana kara "paDhA" ke sthAna para "pasiddhA" yaha zabda rakhA hai jo ThIka nahIM, xxx upAdhyAyajI kA ukta saMzodhana vAstava meM saMzodhana nahIM
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA balki "zuddha ko azuddha karane vAlA pATha hai !" xxx zrImAna upAdhyAyajI mahArAja pratiSThA kA paricaya jAnate hote to yaha zuddhi-azuddhi kA prakSepa nahIM karate !" (nibaMdha nicaya pR. 87, 88) (3) paM.zrI caMdrazekhara vi.ma.sA.nA pUrvokta lakhANamAM "chatAM jo anya gItArthe bhagavaMto anya abhiprAya dharAvatA hoya ane etAttvika rIte yogya ja hoya to teno svIkAra karavo joIe." - Ama kahIne lekhakazrIe potAnA abhiprAyane ADakatarI rIte atAttvika ja kahyo che. vAstavamAM to gItArthoe spaSTa zabdomAM abhiprAya ApavAno hoya. tenA badale goLa goLa vAta karavI e lokone geramArge doravAnI anucita pravRtti ja che. praznaH bolInI prathA kayArathI zarU thaI? uttaraH mahArAjA kumArapALanA saMghamAM kalikAlasarvajJa pU. AcArya bhagavaMta zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnI nizrAmAM tIrthamALanI bolI bolAyAno ullekha maLe che ane te maMdiranA nirvAha mATe nahi paNa devadravyanI vRddhi mATe ja bolAI che, kAraNa ke, zAstromAM devadravyanI vRddhinA prasaMgamAM evuM daSTAMta apAyuM che. e ja rIte maMtrIzvara pethaDazAnA caritramAM paNa bolIno ullekha che. eTale bolIonI prathA tyAra pahelAMnI haze ema samajI zakAya che. vaLI A badhA AcArya bhagavaMto parama suvidito hatA paNa zithilAcArIo na hatA. eTale zithilAcArI asuvihita paraMparAne temaNe apanAvI hatI, evuM temanA mATe bolavAmAM to temanI bhayaMkara AzAtanA che. bolIonuM dravya marajI pramANe laI javA mATe have to teo bolIo ja azAstrIya che evuM paNa nirUpaNa karavA lAgyA che, paraMtu A to temanuM eka moTuM dusAhasa che. uchAmaNI Adi dvArA devadravyavRddhi pAcamuM kartavya (A) zrAvake prativarSa 11 kartavyo karavAnA hoya che. te vAta
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 6: bolI-uchAmaNI zAstrIya ke azAstrIya? 193 paryuSaNa parvanA aSTAliMkA vyAkhyAnamAM Ave che. te 11 kartavyo paikInuM pAMcamuM kartavya devadravyanI vRddhi aMgenuM che. pU.A.bha. zrI vi. lakSmasUrIzvarajI mahArAjAe svaracita "aAlikA vyAkhyAna" nAmanA graMthamAM agIyAra kartavyonA varNana vakhate pAMcamA kartavyanA varNanamAM nIce mujaba jaNAvyuM che- "tathA devadravyavRddhyarthaM prativarSa mAloddhaTTanaM kAryam, tatra ca aindrI anyA vA mAlA grAhyA, zrIraivate zvetAmbaradigambarasaMghayoH samaM prAptayoH tIrthavivAde ca indamAlAM paridhatte tasyedaM tIrthamiti vRddhauktau sAdhupethaDena SaTpaJcAzaddhaTIsvarNenendramAlA paridadhe, caturddhasvarNaM mArgaNebhyo dade, tIrthaM svaM cakre, ityAdi-zubhavidhinA devadravyasya vRddhiH kAryeti paJcamaM tyam !' sArAMza : tathA devadravyanI vRddhi mATe prativarSa mAlodghATana karavuM joIe ane temAM IndramAlA ke anyamAlA grahaNa karavI joIe. "zrIgiranArajI tIrtha zvetAmbaronuM ke digaMbaronuM?" Avo jayAre baMne saMghamAM vivAda thayo, tyAre "je IndramAlA pahere tenuM A tIrtha thaze" AvuM vRddhapuruSoe nakkI karyuM. vRddhapuruSonA kathanathI indramAlA saMbaMdhI bolIno prAraMbha thayo ane emAM pethaDazAha maMtrIzvare pa6 ghaDI suvarNa bolIne IndramAlA paheravAno lAbha lIdho hato ane indramALA paherI hatI ane 4 ghaDI yAcakone dAnamAM ApI hatI ane e rIte tIrthane potAnuM (zvetAMbaronuM) karyuM hatuM. - ityAdi zubhavidhi dvArA devadravyanI vRddhi karavI joIe. - A pramANe pAMcamuM kartavya jANavuM. - A rIte uchAmaNI zAstrIya AcaraNA ja che ane tenuM pravartana devadravyanI vRddhi mATe ja thayuM che. te pUrvokta pAThathI phalita thAya che. (B) (zrAddhavidhi graMthamAM paNa uchAmaNI dvArA devadravyanI vRddhi karavAnuM vidhAna karyuM che. te nIce mujaba che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (1) zrAddhavidhino pAThaHjinnpvynnvuddkirN pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / rakkhaMto jiNadavvaM, parittasaMsArio hoI // 1 // . jiNapavayaNavuDDikara, pabhAvagaM nANadaMsaNaguNANaM / bhakkhaMto jiNadavvaM, aNaMtasaMsArio hoI // 2 // dravyotsarpaNapUrvakArAtrikavidhAnAdinA devadravyavRddhiH / artha - jinapravacananI vRddhi karanArA, jJAna-darzana guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanuM rakSaNa karanAro jIva parimita saMsAravALo thAya che. (1) jinapravacananI vRddhi karanArA, jJAna-darzana-guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanuM bhakSaNa karanAro jIva anaMtasaMsArI thAya che. (2) dravya (dhana)nI uchAmaNI bolavApUrvaka AratI karavA Adi vaDe devadravyanI vRddhi thAya che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA upodghAtaH kalpita devadravyathI derAsaranA sarva kAryo karI zakAya che ema saMbodha prakaraNamAM jaNAvyuM che. kalpitadevadravyanA upayoganA (viniyoganA) viSayamAM koI vivAda ja nathI. paraMtu kalpita devadravya kone kahevAya ? temAM kayA dravyano samAveza thAya ? - te aMge vivAda che. Ama to vi.saM. 2044nA sImita saMmelana pUrve kalpita devadravyanA svarUpa aMge paNa koI vivAda nahoto. paraMtu vi.saM. 2044nA saMmelanamAM svAbhimatanI siddhi karavA mATe - devadravyathI jinapUjA-mahApUjAsnAtrAdi karAvavAno mArga (ke je zAstradaSTie mAnya nathI, te) sattAvAra rIte khullo mUkavAnA IrAdAthI kalpita devadravyanI vyAkhyA badalI nAMkhavAmAM AvI. - ghaNA samudAyono virodha thavAthI saMmelana to niSphaLa gayuM. paraMtu tenA amuka TharAvomAM jene khUba svArasya hatuM, temaNe yena kena prakAre enuM samarthana karavAnA prayatno cAluM rAkhyA. tadanvaye vi.saM. 2044nI sAlamAM ja paM. zrI caMdrazekhara vi.ma. sA. potAnI "saMmelananI rUparekhA ane samAlocanA' pustakamAM kalpita devadravya aMge potAnI zailIthI ghaNI carcA karI. jemAM saMbodhaprakaraNanA graMthakAre je jaNAvyuM nathI, tene paNa mArI macaDIne umeravAno prayatna karyo che. - te pachI vi.saM. 2049mAM saMmelananA TharAvonA samarthanamAM temanA dvArA lakhAyelA dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM TheraThera kalpita devadravyanI vyAkhyAo karI ane emAM zAstrakAra maharSie na jaNAvelI vAto umerI ane paraspara viruddha vAtothI yukta e vyAkhyA rajuM karIne mugdhalokone geramArge doravAnuM kAma karyuM. ahIM ullekhanIya che ke, kalpitadevadravyanI vyAkhyA badalyA vinA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA temanI mAnyatA koIpaNa prakAre siddha thAya tema nahotI ane loko svIkAre tema nahotA. tethI tenI vyAkhyA badalavAnI zAstradrohInIti apanAvIne zAstraviruddha mAnyatAne zAsrasApekSa hovAno pracAra karyo - dekhAva karyo. bharapUra utsUtra prarUpaNA karI. A kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM thayelA goTALAno AMzika itihAsa che. jainazAsananA itihAsanI A moTAmAM moTI garabaDa che. joke, e pakSanI tanatoDa mahenata hovA chatAM temAM emane saphaLatA maLI nahIM ane zrIsaMghoe emanI vAta svIkAravAnI dharAra nA pADI. AthI teo thoDo samaya zAMta rahIne punaH sakriya banyA che. pharIthI 'muktidUta mAsika' AdimAM potAnI vAtone pracAravAnI cAlu karI che. jo ke, have chelle chelle teo traNa prakAranA devadravyanI vyAkhyA kyAMye lakhatA nathI. paraMtu te traNe prakAranA devadravyanI Avaka-jAvakanA je cArTa mUke che, temAM potAnI khoTI mAnyatAne ja anusare che. A viSayano vizeSa khulAso AgaLa karIzuM. A tenI pArzva-bhUmikA che. have kalpitadevadravyanuM svarUpa joIzuM. kalpita devadravya :- saMbodha prakaraNamAM tenuM svarUpa nIce pramANe jaNAvyuM che . - riddhijuyasammaehiM, saDDehiM ahavA appaNA ceva / jiNabhattIi nimittaM, jaM cariyaM savvamuvaogi // 169 // ->> arthamImAMsA : noMdha : A gAthAno ame artha karatA nathI. paraMtu judA-judA pustako AdimAM je rIte artha thayo che, tene mUkIe chIe. (gAthA pharIthI mUkyA vinA artha ja jaNAvIzuM.) (A) (saMbodha prakaraNa, anuvAdaka-pU.A.zrIvijayamerUprabhasUrijI ma.sA., prakAzaka : zrIluNasAvADA,moTIpoLa-jainasaMgha, prakAzana varSa,
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 197 saM. 2008, I.sa. 1951, pRSTha-28 upara nIce mujaba artha che-) Rddhi yukta ane sahita evA zrAvakoe athavA potAnA AtmA vaDe e pote zrIjinendrabhaktine mATe je AcareluM hoya te sarva upayoga (jinendranA kAryamAM Ave ema) jANavuM." (B) pustaka : devadravya yAne caityadravya', lekhaka : pU.A.zrI sAgarAnaMda-sUrIzvarajI.ma.sA., pR. 33 upara saMbodhaprakaraNanA traNa prakAranA devadravyanI gAthAno bhAvArtha) " khuda haribhadrasUrijI saMbodhaprakaraNa meM pharamAte haiM ki AdAna ( Avaka ) Adi se AyA dravya jinezvara mahArAja ke zarIra meM hI lagAnA aura akSata phala balI vastrAdika kA dravya jinamaMdira ke lie lagAnA aura Rddhiyukta sambhavata ( andezevAle ) zrAvakoMne yA apane jina bhakti nimitti jo dravya Acarita hai vaha maMdira mUrti donoM meM lagAnA isa lekha se samajhanA cAhiye ki jinezvara mahArAja kI bhakti ke nimitta hotI huI bolI kA dravya dUsare kisI meM bhI nahIM laga sakatA hai / " (C) riddhijua sammaehiM saDDehiM ahavA appaNA ceva / jiNabhatII nimittaM jaM cariyaM savvamuvaogi // 4 // ( kathAratnakoza zrI devendrasUrima . ) dhanADhya ane rAjamAnya zrAvakoe athavA to caityanirmApaka zrAvake pote jina bhaktithI amuka rakama caityanA nirvAha mATe koSa rUpe sthApI hoya to kalpita athavA carita dravya kahevAya che. kalpita dravya caitya saMbaMdhI sarva kAmomAM upayogI thAya che. - paM. zrI kalyANavijayajIgaNi (D) paM.zrI.kalyANavi.ma. e "cAlu carcAmAM satyAMza keTalo" e potAnA nibaMdhamAM kalpita devadravyano artha nIce mujaba karyo che - "zrImaMta ane mAnya (rAjA, maMtrI vagere) zrAvakoe athavA pote (caitya karAvanAre) jinabhaktine mATe kalpIne je dravya saMcita karyuM hoya te
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (kalpita kahevAya ane te) caitya saMbaMdhI sarva kAryomAM upayogI thaI zake." (E) (saMbodha prakaraNa, bhAvAnuvAdakAra : pU.A.bha.zrI. rAjazekhara sUrijI ma.sA., pR. 101) "Rddhiyukta evA saMmata (= saMghamAnya) zrAvakoe athavA svayaM pote (= eka zrAvarka) jinabhakti mATe je dravya Acarela (= ApyuM) hoya te dravya kalpita kahevAya che ane jinabhaktinA sarvakAryamAM upayogI thAya che." kalpita devadravyanI vyAkhyAnA navA artho juo : (F) (vi.saM. 2044, saMmelana, TharAva naM. 13 : devadravya vyavasthA.) '(3) kalpita dravya : judA judA kALe jarUrIyAta vagere vicArI gItArthoe caDhAvAnI (bolInI) zarUAta karI, te bolI AdithI AveluM dravya te kalpita dravya, jema ke, pUjAnA caDhAvA, svapna vagerenI bolI, pAMca kalyANakonI bolI, upadhAnanI mALanA caDhAvA tema ja teoe samarpita karela vagere vagere. - e kalpita dravya, bhagavAnanI pUjAnAM dravyo, maMdiro mATe rAkhela mANasono pagAra, jIrNoddhAra, navA maMdiro vagerenI racanA tema ja maMdiranA vahIvaTI kharca vagere dareka kAryamAM vAparI zakAya che.' (G) (pustaka : "dhArmika vahIvaTa vicAra", lekhaka : paM.zrI. caMdrazekharavi.ma.sA., parimArjako : (1) gacchAdhipatizrI jayaghoSasUrijI ma.sA., (2) A.zrI.rAjendrasUrijI ma.sA., (3) pU.A.zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. (4) paM.zrIjayasuMdaravi.gaNi. saMpAdakaH mu. divyavallabhavi.ma.) - temAM judA-judA sthaLe judI-judI vyAkhyA : (noMdha : pUrvokta pustakamAM ka.de.nI vyAkhyA judI judI thaI che. te nIce mujaba che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7: kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 199 (G-1) pR. 15H kalpita (carita) devadravya | jinamaMdiranA nibhAva mATe kalpeluM (kAyamI nidhi) tathA jinabhakti nimitte je kAMI uchAmaNI vagere zAstrIya AcaraNA karI hoya, tenAthI utpanna thayela te kalpita devadravya kahevAya. bhUtakALamAM suzrAvako svadravyathI ja jinamaMdira banAvatA. e vakhate te jinamaMdiranA cokIdArane pagAra, aSTaprakArI pUjAnI sAmagrIo vagere vastuo barobara kAyama maLatI rahe te mATe dAnavIra nibhAvarUpe rakama ApatA, je kAyama rahetI ane tenA vyAjamAMthI maMdirano nirvAha (nibhAva) kAyama mATe thato. A rakama kalpita devadravya khAte jamA thatI. (G-2) pR. 159 2. kalpita devadravya : dhanavAna zrAvakoe athavA rAjamAnya zrAvakoe ke jeNe svadravyathI jinAlaya baMdhAvyuM che te zrAvakoe, jinabhaktino nirvAha thAya te mATe kalpIne koSa (sthAyI phaMDa) rUpe je rakama mUkI hoya te kalpita (carita) devadravya kahevAya che. A kalpita devadravya, derAsarajI aMgenA koIpaNa (sarva) kAryomAM upayogI banI zake che. (G-3) pR. 174 : kalpita devadravyaH jinamaMdira aMgenAM badhAMya kAryono nirvAha karavA mATenI kalpanA karIne meLavAyela dravya te kalpita devadravya. pUrvanA kALamAM rIjharva-phaMDanA rUpamAM rAkhavA mATe zrImaMta bhakto je dravya ApatA te kalpita devadravya kahevAtuM. bane tyAM sudhI kaTokaTInA samayamAM ja A rIjharva-phaMDa svarUpa nirvAha mATenA dravyano upayoga thato. samaya jatAM nirvAha mATenuM phaMDa bhakto pAsethI meLavavAmAM muzkelI thaI tyAre nirvAha karavAnI kalpanAthI bolI-caDAvAnI paddhati zarU karAI. e dvArA maLatI rakama te kalpita devadravya gaNAI. TippaNIH (1) pUrvokta kalpita devadravyanuM svarUpa ane teno upayoga darzAvatA saMdarbhomAM 'A' thI mAMDIne "G" sudhInA tamAma pustakomAM kalpitadevadravyano upayoga sarvee ekasamAna batAvyo che ane kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM samAnatA nathI. (2) 'A' thI 'E' sudhInA saMdarbhomAM lekhakazrIoe kalpita devadravyamAM
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA uchAmaNI (bolI)nI rakamano samAveza karyo nathI. jyAre saMmelananA TharAva-13mAM ane dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM "kalpita devadravyamAM uchAmaNInI rakamano samAveza karyo che. (3) vaLI, e pakSe "kalpita devadravyamAM uchAmaNInI rakamano samAveza karyo, te mATe koI zAstrano-paraMparAno AdhAra mUkyo nathI. (4) pU.A.zrI sAgarAnaMdasUrijI ma. sAhebe "jinezvara mahArAga vadhI bhakti ke nimitta hotI huI bolI kA dravya dUsare kisI meM bhI nahIM laga sattA" A pUrve jaNAvyA mujabanA) potAnA vidhAnamAM kalpitadevadravyamAM bolInA dravyano samAveza karavAno spaSTa niSedha karyo che. vaLI, teozrI bolInA dravyane saMbodhaprakaraNamAM nirdiSTa traNa prakAranA devadravyamAM samAvatA nathI, paraMtu tene alaga rAkhe che. (5) vi.saM. 2044 pUrve koIpaNa pustakamAM ke koIpaNa pU.AcArya bhagavaMtAdinI prarUpaNAmAM ke zrIsaMghamAM bolInA dravyane kalpita devadravyamAM laI javAnuM kahevAtuM nahotuM ke tevI pravRtti thaI nathI. (6) jyAre jyAre bolInA dravyane zrAvako dvArA ke kathita saMgha dvArA kalpita devadravyamAM laI javAnI hilacAla cAlI hatI, tyAre tyAre pU.AcArya bhagavaMtoe teno virodha karIne te hilacAlane aTakAvI hatI. te aMge thayelA patravyavahAro pariziSTa-ramAM ApavAmAM AvyA che. temAM pUjyapAda premasUridAdAno ane pU.A.bha.zrIsAgarAnaMdasUrijI ma.sA.no paNa patra che ja ane pU.bApajI mahArAjAno paNa patra che. vizeSa jANakArI mATe "svapnadravya devadravya ja che" pustakanuM avalokana karavuM. (7) AthI samajI zakAya che ke, "dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM bheLaseLa karavAmAM AvI che. e pravRtti graMtha-graMthakAra ane saMghanA droha samAna che. (8) "dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanI e vyAkhyAmAM thayelI bheLaseLa
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7: kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 201 e AkhA pustakane bheLaseLavALuM siddha kare che. tyAM potAnI vyAkhyAmAM koIsthaLe zAstrano AdhAra ApI zakyA nathI ke paraMparAnuM samarthana batAvI zakyA nathI. (9) AthI nIce jaNAvelA pramANothI siddha thAya che ke, uchAmaNInI rakamano samAveza kalpitadevadravyamAM thaI zake nahIM. (A) saMbodha prakaraNakAre kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM bolInuM dravya batAvyuM nathI ane arthapattithI paNa siddha karI zakAtuM nathI. bIjA koI graMthomAM paNa temaNe jaNAvyA mujabanI vyAkhyA karI nathI. tethI temanI vAtamAM zAstrasApekSatA nathI. (B) saM. 1976-1990-2014nA zramaNa saMmelanoe bolInA dravyane kalpita devadravyamAM jaNAvyuM nathI. paraMtu prasiddha-zuddha devadravyamAM jaNAvIne teno upayoga jIrNoddhArAdimAM ja jaNAvyo che. (C) zrAddhavidhi Adi graMthomAM bolIthI lAbha ApavAnI pravRttinA pravartanamAM hetu tarIke devadravyanI vRddhi jaNAvI che. paraMtu jinAlayanA nirvAhano hetu batAvyo nathI. tethI paNa siddha thAya che ke, bolInuM dravya emAM na samAvAya. (D) zAstra ane paraMparAnI jema yukti paNa bolInA dravyane kalpita devadravyamAM samAvavAnI nA pADe che. kAraNa ke, kalpita devadravya e saMkalpita devadravya che. jyAre bolInuM dravya e zrIsaMghane samarpita devadravya che. (10) dhArmika va.vi." pustakanA (pUrvanirdiSTa) pR. 15 uparanA lakhANamAM "uchAmaNI vagere zAstrIya AcaraNA" AvuM lakhyuM che ane pustakamAM anya sthaLoe uchAmaNIne "avihita AcaraNA" tarIke siddha karavAnI koziSa karI che. A bedhArI nItithI ja e pustakanI vizvasanIyatA khatama thaI jAya che. (11) dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM pR. 159 upara saMbodha
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA prakaraNanI kalpita devadravyanI vyAkhyA sAcI karI che. je pUrve jaNAvelA anuvAdakoe karelI vyAkhyAne maLatI paNa Ave che. jyAre pR. 15 ane pR. 174 upara karelI vyAkhyAo svamatikalpanAthI karelI che. (12) dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM "kalpita devadravyanI vyAkhyA sagavaDa mujaba badalAtI rahI che, paraMtu tenA upayoga aMge badhe ekavAkyatA dekhAya che. - A graMtha-graMthakArano droha che ane saMghane chetaravAno malina IrAdo nahIM to bIjuM zuM che? (13) pR. 174 upara "samaya jatAM nirvAha mATenuM phaMDa bhakto pAsethI meLavavAmAM muzkelI thaI tyAre nirvAha karavAnI kalpanAthI bolI-caDhAvAnI paddhati zarU karAI e dvArA maLatI rakama te kalpita devadravya gaNAI" A vAta lakhAI che, te taddana asatya che. zAstraparaMparAthI ekadama viruddha vAta che. kAraNa ke, zAstra-paraMparA devadravyanI vRddhi mATe bolInI paddhatinuM pravartana jaNAve che. (14) "dhArmika vahIvaTa vicAra" Adi pustakomAM "kalpita devadravyanI mImAMsAmAM anekavidha muddAonI rajUAta thaI che ane temAM bharapUra kutarko thayA che. tenI samAlocanA have kramazaH karIzuM- = aneka muddAonI samAlocanA:muddo-1: dhA.va.vi., pR-15 vaLI hAla paNa paraMparA mujaba seMkaDo varSothI cAlatI AvatI svapna, saMghamALaaMjanazalAkA-pratiSThAdi-AratI, maMgaLadIvo-prathama prakSAla pUjA, kesarapUjA, phUlapUjA vagerenI uchAmaNIo, upadhAnanI mALanI uchAmaNI-nakarA, nANanA nakarA vagere badhAno samAveza kalpita devadravyamAM thAya che, kema ke, A badhI uchAmaNIo paNa jinabhakti nimitte zrAvakoe Acarela che." - samAlocanA: ahIM lekhakazrIe saMghasamakSa khoTI hakIkata jaNAvI che. upara jaNAvelI
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 203 paraMparA kyAreya saMghamAM hatI ja nahIM. bolInuM dravya zuddha devadravyamAM ja jAya che ane teno viniyoga jinAlayanA jIrNoddhArAdimAM ja thAya che. paraMtu lekhakazrIe jaNAvyA mujaba jinAlayanA sarvakAryomAM thato nathI. (amArI A vAtamAM purAvo joIto hoya to pU.A.bha.zrI. kalyANasAgarasUrijI ma. dvArA likhita - vi.saM. 2044mAM zrImokSakalyANakasabhyazuddhi dvArA prakAzita "vAMco vicAro ane vaMcAvo" pustakanA pR. 44 thI 62 sudhImAM sAta kSetranI Avaka ane sadupayoganI vigato ApI che, te jovA bhalAmaNa che. ame pariziSTa-15mAM paNa temAMthI grahaNa karIne devadravya-gurudravya viSayaka mAhitI ApI che. tyAM paNa joI zakAze.) - AthI lekhakazrIe khoTI hakIkata jaNAvI lokone bhramamAM nAkhI geramArge doravAnuM kAma karyuM che. - Ama to A eka juThThANAno pardAphAsa thatAM te pustakanA muddAokutarkonI vizeSa samAlocanA karavAnI jarUra rahetI ja nathI. paraMtu temane eka asatya vAtano Agraha keTalA juThThANAo phelAvavAnI anucita pravRtti karAvaDAve che, te khulluM pADavuM paNa jarUrI che. chellA 20 varSamAM anekavAra emanA juThThANAono pardAphAsa anekavidha lekhakoe karyo ja che. chatAM paNa mithyAbhinivezanA kAraNe asatyane pracAravAnI emanI dhUna chUTatI nathI. jo ke, emanuM to je thavuM hoya te thAya, paraMtu bhavyAtmAo e kuTIla pracAramAM phasAIne devadravyanA bhakSaka-vinAzaka na bane te mATe amAro A prayatna che. muddo-2 :- (pR. 16). (noMdha : samAlocanAnI sagavaDatA mATe AB-C-D vibhAga pADyA che.) (A) A uparathI ema kahI zakAya ke, svapnAdikanI uchAmaNI ke upadhAnanI mALanI rakama devadravya to kharI ja, paraMtu te devadravya eTale pUjA (aSTaprakArI pUjAnA. vArSika caDAvA vagere svarUpa) ke nirmAlya devadravya nahi paraMtu kalpita devadravya. A rakamano upayoga derAsarajInA tamAma kharcAomAM karI zakAya. AthI ja A kalpita
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 204 devadravyane, devakuM sAdhAraNa kahevAya che. (B) A kalpita devadravyanI rakamamAMthI (ajaina) pUjArIne pagAra ApI zakAya tema ja aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI paNa lAvI zakAya ane AbhUSaNo paNa banAvI zakAya. (C) jo ke hAlamAM AvA traNa vibhAga (traNa kothaLI) kyAMya rAkhavAmAM AvelA jANavA maLatA nathI. hAla to devadravyanI eka ja kothaLI rAkhIne jinabhakti mATe upayoga karAya che. (D) paNa, AthI to nirmAlya devadravyanI rakamamAMthI paNa jinapUjA thavAno saMbhava rahe, jeno zAstrakAroe niSedha karyo che. eTale AvI traNa kothaLIo karAya ane kalpita devadravyamAMthI pUjArIne pagAra apAya, jinapUjAnI sAmagrI lavAya to zAstravyavasthA barobara jaLavAI rahe. samAlocanA (1) A-vibhAganI vAta sAcI nathI. svapnAdikanI uchAmaNI ke upadhAnamALanI 2kama zuddhadevadravya che. paraMtu pUjA-nirmAlya-kalpita-A traNemAMthI eka paNa prakAranI nathI. zuddhadevadravyano upayoga zAsra ane paraMparA anusAre jIrNodvArAdimAM thAya che. paraMtu uchAmaNInI rakamano upayoga jinAlayanA tamAma kAryomAM karI zakAto nathI ane jo ka2vAmAM Ave to devadravyanA durupayoga-bhakSaNano doSa lAge che. (2) kalpita devadravyane devakuM sAdhAraNa kahI zakAya che. paraMtu te kalpita devadravyamAM uchAmaNInA dravya svarUpa zuddhadevadravya bhaLeluM na hoya to. zrAvakoe potAnuM dravya jinAlayanA kArya mATe alagathI ApeluM hoya tene devakuM sAdhAraNa ke kalpita devadravya kahevAya che. (3) AthI zuddhadevadravyane kalpitamAM bheLavIne (devakuM) sAdhAraNa banAvavAthI devadravyanA bhakSaNano bhayaMkara doSa lAge che. (4) B-vibhAganI vAta sAcI kharI. paraMtu kalpita devadravyamAM uchAmaNInuM dravya samAyeluM na hoya tyAre ja ane uchAmaNInA dravyathI rahita
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 205 zrAvakoe UbhA karelA sthAyI phaMDarUpa zAstrIya kalpita devadravyamAMthI to mAtra ajaina ja nahIM, paraMtu jaina pUjArIne paNa pagAra ApI zakAya che ane temAMthI aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI paNa lAvI zakAya che. (5) teone ahIM prazna che ke - zAsranirdiSTa kalpita devadravyamAM to jaina-ajaina baMne pUjArIne pagAra ApI zakAya che, to tame mAtra ajaina pUjArIne ja kema jaNAvyuM che ? zuM tamane zaMkA rahI jAya che ke, ame svapnAdikanI uchAmaNInA dravyano emAM prakSepa karyo che, tethI zuddha-kalpitathI mizrita devadravyamAMthI jaina pUjArIne pagAra ApavAthI doSa lAgI zake ! A avaDhavavALI sthiti ja zuM ema nathI batAvatI ke kyAMka garabaDa thaI rahI che ! (5) B - vibhAgamAM bIjI eka vicitra rajUAta karI che ke (temanA svamati kalpita uchAmaNInA dravyanA prakSepavALA) kalpita devadravyamAMthI ajaina pUjArIne pagAra apAya ane jaina zrAvaka-zrAvikAne pUjA karavA mATe aSTaprakArI pUjAnAM dravyo apAya. jo pUjAnA dravyo emAMthI jainane ApI zakAya, to jainane pagAra kema na ApI zakAya ? pagAra to kAma karAvIne ApavAno che, chatAM nA pADI che ane pUjAnI sAmagrI ApavAnI chUTTI ApI che ! AvuM kema ? AnuM rahasya spaSTa karazo ? (6) kharI vAta to e che ke, kalpita devadravyamAM zAstrakAroe ke suvihita mahApuruSoe uchAmaNInA dravyano prakSepa karyo ja nathI. (7) 8 - vibhAganI vAta paNa sAcI nathI. mULa nAme ke judA nAme traNe khAtA sakriya che ja ane zAstrAdhAre eno viniyoga thAya ja che. "devadravyanI eka ja kothaLI rAkhIne jinabhakti mATe upayoga karAya che." te vAta paNa taddana khoTI che. lokone geramArge doranArI che. akSatAdi nirmAlya dravyonA vecANathI prApta nirmAlya devadravya jinAlayanA jIrNoddhAramAM vaparAya che. 'pUjA devadravya' khAtuM 'jinabhakti
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA sAdhAraNa'nA nAme saMghomAM cAluM che ane kalpita devadravya khAtuM jinamaMdira sAdhAraNa" ke "devakA sAdharaNa'nA nAme cAluM che - eTale traNa khAtAno alaga-alaga vahIvaTa cAle ja che. tethI (D) mAM jaNAvelI vAta paNa sAcI nathI ane traNa khAtA mULa nAme ke judA nAme saMghomAM paDelA ja hoya che ane pujArIno pagAra devakA sAdhAraNamAMthI (kalpita devadravyamAMthI) apAya ja che. mAtra devakA sAdhAraNamAM bolInA dravyano samAveza thayelo na hovo joIe. | (8) ahIM ullekhanIya che ke, jANavA maLyA mujaba pUjA sAmagrI mATenA dravyonAM abhAve saMghonI-zrAvakonI dRSTi jIrNoddhArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya upara na jAya te mATe pU.A.bha.zrI yazodevasUrIzvarajI mahArAjAe preraNA karIne pUjAnI sAmagrI bhegI karavA mATenA caDAvAno prAraMbha karAvyo hato. (ahIM yAda rAkhavuM ke, aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI bhegI karavA mATenA caDhAvAnI rakamane ja "jinabhakti sAdhAraNa dravya kahela che. paraMtu pahelI bIjI aSTaprakArI pUjA karavAnA caDhAvAnI rakama to zuddhadevadravya ja che. jinabhakti sAdhAraNa dravyamAMthI pUjAdinI sAmagrI lAvI zakAya che.) (9) bIjI agatyanI vAta e che ke, ApaNA pUrvajoe to kyAMka devadravyathI pUjA-pagAra vagere thatA hatA, tyAre te saMghone sAdhAraNanuM phaMDa karAvI ApIne emane e doSamAMthI bacAvavAno mArga apanAvyo hato. tyAre saMmelanakAro ane lekhakazrI to tamAma saMghomAM pUjA-pagAra mATe zuddhadevadravyano mArga khullo karI ApavAnuM abhiyAna calAvI rahyA che. pUrvajonA kartutvane yAda karavAmAM Avaze to paNa khoTA mArgathI pAchA pharavAnI preraNA maLaze. (10) are ! eka samaye khuda dhA.va.vi.nA lekhakazrIe rAdhanapuramAM devadravyanI derAsara sAdhAraNamAM vaparAyelI rakama bharapAI na kare to praveza karavAnI nA pADI hatI ane gAma bahAra rahyA hatA ane bharapAI thayA pachI
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 207 gAmamAM gayA hatA. e vakhate emanA manamAM devadravya ane derAsara sAdhAraNano bheda ekadama spaSTa hato ane 2044'nA saMmelana pachI uchAmaNInA dravya svarUpazuddhadevadravyane kalpitadevadravyanuM nAma ApI ene derAsara sAdhAraNanI samakakSa mUkavAno tanatoDa prayatna cAle che. Ane zuM kahevuM!vidhinI vakratA ke pApodaya? (11) vizeSamAM...2044nA saMmelana pachI dhA.va.vi.nA lekhakazrI dvArA mAtR AzISa - muMbaI saMghane lakhAyelo patra paNa ahIM ullekhanIya che - te A mujaba che - 2045, A. va. 8 tapovana zrImAtR-AziSa jaina saMgha! candrazekharavi.nA dharmalAbha mane tamArA zrIsaMghanI je keTalIka bAbato jANavA maLI che. tene anulakSIne A patra lakhuM chuM. nIcenI bAbato upara tame sahu gaMbhIratAthI vicAra karo ane te rIte ja amala karo to saMghamAM zAstrIyatA barobara jaLavAI rahe evI mArI samaja che. (1) sAdhu-sAdhvIjIone zaucAdi mATe saMDAsa bAtharUmanA upayoga tarapha vALavA na joIe. (2) svapnadravyanI badhI Avaka devadravyamAM ja laI javI joIe. je sthaLe pUjArIne pagArAdi svadravyamAMthI ApavAnI zakti na ja hoya tyAM ja svapnadravyamAMthI pUjArIne pagArAdi ApI zakAya. tamArA jevA zaktisaMpanna saMghane to A savAla Avato ja nathI. svapnadravyanI upaja upAzraya khAte to laI zakAya ja nahi - ATaluM dhyAnamAM laIne nirNaya karazo evI AzA sAthe - candrazekhara vi...
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA - vi.saM. 2044nA saMmelana pachI lakhAyelA pUrvokta patramAM 2044nA saMmelananA zAstraviruddha devadravya viSayaka TharAvano amala dekhAto nathI. paraMtu vi.saM. 1990nA zramaNasaMmelane karelA zAstrasApekSa devadravya viSayaka TharAvonuM anusaraNa dekhAya che. Ama chatAM, 2049'mAM dhArmika vahIvaTa vicAra' pustaka lakhyuM temAM e vAta vosarAvI dIdhI hatI ane zaktisaMpanna ke zakti rahita tamAma saMghone devadravyamAMthI (mAtra svapnadravya ja nahIM, paraMtu tamAma prakAranI uchAmaNInA dravya - zuddhadevadravyamAMthI) pUjArIne pagAra ApavAnI prarUpaNA karI che. Ane kayA prakAranI udAratA mAnavAnI ? vAcako svayaM vicAre. Ane zAstrAnusAritA mAnavI ke nahIM ? ane suvihita paraMparAnI vaphAdArI mAnavI ke nahIM ? te vAcako svayaM vicAre. = 208 - muddo-3 :- (dhArmika vahIvaTa vicAra-pR. 16, ahIM paNa ame samA.nI sagavaDatA mATe A-B naM. ApyA che.) "(A) ahIM eka vAta dhyAnamAM rAkhavI jarUrI lAge che ke, devadravyamAMthI ke kalpita devadravyamAMthI koI jinapUjA kare to te pApa bAMdhe che tevuM na kahevAya. kema ke, pUjA devadravya pUjA mATenuM ja khAtuM che. vaLI kalpita devadravya paNa vyApaka banIne pUjA karavA mATenI rakama levAnI rajA Ape ja che. A rIte pUjA karavAmAM pApa lAgatuM nathI. prabhubhakti karavAthI puNya ja baMdhAya. paraMtu jo zrAvako A devadravyanI rakamathI pUjAdi na karatAM svadravyathI pUjA kare to dhanamUrcyA utAravAno temane bahu moTo lAbha vadhArAmAM maLe kharo. vaLI svadravyanI jinapUjAmAM bhAvollAsa vadhavAno paNa vizeSa saMbhava che. (B) jo devadravyamAMthI derAsara nirmANa thaI zake che ane tene sukhI bhakto vAparI zake che, to te ja devadravyamAMthI derAsarajImAM birAjamAna
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 209 paramAtmAnI pUjAdi kema na thaI zake? temAM pApabaMdha zI rIte kahevAya?" samAlocanA:- (1) Ama to uparokta vAtonI samAlocanA pUrve kutarka-1nI samAlocanAmAM thaI ja gayelI che. kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM bheLaseLa karI hovAthI e AkhA pustakamAM bheLaseLa rahevAnI ja. (2) ahIM khAsa yAda karAvavuM jarUrI che ke, ) zuddhadevadravyamAMthI zrAvaka jinapUjA karI zake tema upadeza ApanAra sUtra bole che ane zrAvaka zuddhadevadravyamAMthI jinapUjA kare to tene devadravya durupayoga-bhakSaNanuM pApa lAge ja che. (i) uchAmaNInA dravyanA prakSepavALuM devadravya zuddhadevadravya che paraMtu kalpita devadravya nathI. tethI tevA prakAranA kalpita devadravyathI zrAvaka pUjA kare to tene pApabaMdha thAya che. (ii) uchAmaNInA dravyanA prakSepa vinAnA zAstrIya kalpita devadravyamAMthI jinapUjA karI zakAya che. bAkInI vigatonI samAlocanA pUrvanA prakaraNamAM karI ja che. | (3) B-vibhAgamAM jaNAvelI vAta paNa naryo kutarka ja che. prabhubhaktine muktinI dUti kahI che. prabhubhaktinuM zreSThAtizreSTha AlaMbana jinapratimA che ane jinapratimAne birAjamAna karavAnuM sthAna jinamaMdira che. jinamaMdiranuM nirmANa zAstra ane paraMparA anusAra devadravyamAMthI thaI zake che. jinabhakti mATe jinamaMdiramAM janAro bhakta jinamaMdirane vApare che - bhogave che, ema kyAreya kahevAtuM nathI. e to prabhunI bhakti karavA jAya che. rAjAnA mahelamAM janAro rAjamahelamAM pravezavAnI phI Apato nathI. paraMtu rAjAne je bheTazuM dhare e potAnA dravyathI ja kare che paraMtu rAjAnA dravyathI nahIM ane mahemAna thayelo vyakti yajamAnanA makAnanA nANAM Apato nathI. paraMtu je kaMI cAMdalo kare te potAnA dravyathI kare che, yajamAnanA paisAthI nahIM. ema sukhI mANaso daherAsare jAya, tenA paisA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 210 emane ApavAnA hotA nathI, paraMtu tyAM jaIne je bhakti kare, te potAnA dravyathI ja kare paraMtu devadravyathI nahIM. kAraNa ke, zAstra ane paraMparAnI emAM maMjUrI nathI ane zAstra-paraMparAnI maryAdAnuM zrAvakAdi ullaMghana kare to pApamAM paDyA vinA rahe nahIM. - - muddA naM-4 : dhA.va.vi.nA rR. 20 upara lakhyuM che ke, "kalpita devadravya nibhAva mATe kalpelI kAyamI nidhirUpa rakama tathA svapnAnA caDhAvA, upadhAnanI mALanI, saMghamALanI, varaghoDAnI, uchAmaNI vagerenI rakama." - samAlocanA :- saMbodha prakaraNanA graMthakArazrIe AvI kalpita devadravyanI vyAkhyA karI ja nathI ane lekhakazrIe potAnA pustakanA pR. 159 (3.1) upara jaNAvelI vyAkhyAthI paNa A viruddha che. muddA naM.-5 : pR. 20 upara lakhe che ke, ''kalpita devadravyanI rakama jinapratimA ane jinamaMdira aMgenA tamAma kAryo, kesarAdi lAvavuM, ajaina gurakhA pUjArIne pagAra ApavA, dIvAbattIno kharca kADhavo vageremAM vAparI zakAya. hA, A khAtAnI rakama jIrNoddhAra nUtana jinamaMdiramAM paNa vAparI zakAya (peja naM. 20) samAlocanA - kalpita dravyanI lekhakazrInA pustakanA peja 161mAM je vyAkhyA che, temAMthI to ajaina ja nahIM, paNa jaina pUjArIne paNa pagAra ApI zakAya. paraMtu peja 15-20mAM caDhAvAnuM dravya kalpitamAM ghAlIne A dravyane kalaMkita karyuM che ane tethI ja temanAM kalpelA kalpita dravyamAMthI kezara-5gArAdinI kalpanA kalpanA ja che. pU.haribhadrasU.ma.nA nAme juThThANuM calAvyuM che. muddA naM. 6 : peja naM. 21 - ''hAla je dravya devaku sAdhAraNa kahevAya che te paNa yathAyogya pUjA ke kalpita ke
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA devadravyamAM samAveza jANavo.'' samAlocanA : devakuM sAdhAraNa e kalpita devadravya kahI zakAya paraMtu svapna Adi caDhAvAnI bolI temAM gaNavI te kalpita dravyanAM pAThano droha che. 211 muddA naM. 7 : peja - 21 ''jinamaMdira rakSA ke tIrtha rakSA mATe korTamAM keso karavA paDe, sAhitya pracAra karavo paDe, oNphisa karavA makAna rAkhavuM paDe, gurakhA rAkhavA paDe vagere je kAMI karavuM paDe temAM devadravyanI rakama vAparI zakAya. eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM ke, A rakama ajaina vakIlo gurakhAo vagerene ja ApavI. vaLI teno bephAma upayoga na thavA devo. zrAvakanAM potAnAM upabhogamAM na AvI jAya tenI kALajI rAkhavI. bhUtakALamAM je zrImaMta derAsara banAvato te mANasa te derAsaranAM kAyamI nibhAva mATe vyavasthA karato, Ama tenuM jinAlayanAM nibhAva mATe Apela te dravya kalpita dravya kahevAtuM." samAlocanA H (1) kalpita dravyamAM A badhuM thAya. paraMtu tamAre A phakarAmAMthI ajaina vakIlo, gurakhAo vagerene ja ApavuM, zrAvakanAM potAnAM upabhogamAM na AvI jAya tenI kALajI rAkhavI, Ama lakhavuM kema paDyuM ? jaina vakIla, gurakhA, pUjArI Adine paNa kalpita dravyamAMthI ApI zakAya, chatAM Ama lakhavuM paDyuM te ja batAve che ke, kalpitadravyanI gAthAno khoTo artha karI, temAM uchAmaNInI bolI nAMkhIne pUjAnirmAlya ke kalpita dravyamAM na jatuM A svapna AdinuM dravya temAM padharAvI dIdhuM che. traNa dravya sivAyanAM paNa je devadravya hoya che, te vAtane chUpAvavAnA kAraNe A sAMkarya Apatti AvI che. (2) dravya saptatikAmAM pUjAdravya sivAya paNa devadravyanA vadhu bheda batAvyA che. dravyasaptatikA avacUriH sambodhaprakaraNAdigranthanirdiSTaiH AcaritakalpitanirmAlyAdiprakAraizca sambhAvyate / (pRSTha naM. 24 )
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA Acarita-kalpita ane nirmAlya temaja Adi padathI jIrNoddhAra Adi prakAra paNa che. temaja bhaMDAra, navanirmANa Adi vagere paNa devadravyanAM prakAra 'Adi' padathI gaNI zakAya. 212 (3) vaLI, A dhA.va.vi.nI vyAkhyAmAM spaSTatA na hovAne kAraNe bolI AdinAM zuddha devadravyane kalpitamAM ane kalpita devadravyane zuddha bolI AdinAM dravya gaNIne aneka jagyAe bheLaseLa karavI paDI che. e badhuM juduM pADIne lakhatAM te vivecananA dhArmika vahIvaTa vicAra' jevA traNa pustaka thaI jAya. (4) ahIM ullekhanIya che ke, sammetazikharajI tIrtharakSAmAM zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhI pAse devadravya ghaNuM hovA chatAM rakSA mATe svadravya vAparavuM te prathama kartavya che. tema samajI zrI zreNikabhAI Adie paNa sArI rakamo lakhAvI hatI ane zrI saMgho paNa temAM varasI paDyA hatA. te ja devadravyanI pavitratA ane tenA upara zrI saMghanuM bahumAna sUcave che. muddA naM. (8) peja naM. 65 "svapna dravya. devadravyanAM traNa prakAramAM kayA svarUpanuM devadravya bane ? A savAlano javAba vi. saM. 2044nI sAlanAM saMmelanIya gItArtha jainAcAryoe sarvAnumate evo Apyo che ke te kalpita devadravya bane. pUrvanA kALamAM A uchAmaNI hatI nahIM paraMtu chellA be saikAmAM A prathA zarU thaI. saMbodha prakaraNa graMthamAM pU. haribhadrasUrijI mahArAjAe kahyuM che ke jina bhakti nimitte AcaraNo dvArA prApta thayela devadravyane kalpita devadravya kahevAya. te rakamano upayoga uparyukta bAbatomAM thAya che. tathA jIrNodvArAdimAM paNa jAya.'' samAlocanA H (1) dravyasaptatikA - zrAddhavidhi Adi graMthoe ane saM. 19761990-2014nA zramaNa saMmelane svapnAdikanI uchAmaNI devadravyanI vRddhi mATe che, ema spaSTa jaNAvyuM che. te paNa kalpita devadravya nahIM,
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 213 paraMtu jIrNoddhArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya. teno viniyoga jinAlayanA jIrNoddhAramAM ja thaI zake - A satya hakIkatathI 2044'nA saMmelanano e nirNaya sAco siddha thato nathI. yAda rahe ke, saM. 19761990-2014nA saMmelananA zramaNapuMgavo 2044'nA saMmelananA jainAcAryonA pU.pUrvajo hatA. (2) eka bAjuM saMbodha prakaraNa graMthanA racanAkALe bolI hatI nahIM, ema kahevuM ane bIjI bAjuM te graMthamAM nirdiSTa kalpita devadravyamAM teno samAveza karavAno Agraha rAkhavo - A bedhArI nIti kema? (3) ahIM je vyAkhyA karI che, te lekhakazrIe pR. 159 upara karelI vyAkhyAthI viruddha che. (4) vaLI, svapnadravya sivAyanI indramALa AdinI bolI devadravyanI vRddhi mATe bolavAno zAstrapATha zrI zrAddhavidhi AdimAM che. te zrAddhavidhi graMtha zuM 200 varSa pahelAM banyo nathI ? teno javAba kema Apyo nathI ? (5) ItihAra sAkSI pUre che ke, giranAra-zatruMjaya upara tIrthamALanI bolIo 800varSa pUrve paNa hatI ane te rakamano vyaya jIrNoddhArAdimAM thayo che. to pachI tame uchAmaNInI prathA be saikAmAM cAluM thaI che, te konA AdhAre kaho cho? te javAba Apazo? (6) pUrve jaNAvyA mujaba dravyasaptatikA avacUrimAM pUjAdevadravya Adi sivAyanA devadravyonA pATha paNa che ane saM. 1976 AdinA saMmelano paNa ema jaNAve che, to tame kayA AdhAre deva saMbaMdhI dravyane pUjAdi traNa ja devadravyanA prakAromAM samAvavAno Agraha rAkho cho? (7) ahIM khAsa noMdhavuM jarUrI che ke, derAsaranI jarUrIyAta pUrI karavA uchAmaNInI prathA cAluM thavAnuM vidhAna koI zAstramAM nathI ke vi.saM. 2044 pUrve koI mahApuruSe evuM kahyuM paNa nathI. paraMtu devadravyanI vRddhi
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA mATe uchAmaNI che, tema zrAddhavidhi, upadezaprAsAda Adi graMthomAM spaSTa akSaromAM pATha che. (8) vaLI, jo devadravyanI vRddhi mATe nahIM paNa jarUrIyAta mATe uchAmaNInI prathA cAluM thaI hoya, to je sthaLe jarUrIyAta na hoya, tyAM caDAvAthI Adeza ApavAnI paddhati baMdha thaI gaI hota! paNa tevuM to nathI ja. uchAmaNIthI ja pUjAdinA lAbho ApavAnI prathA dareka sthaLe ekasamAna rIte cAle che. taduparAMta, saM. 1976nA zramaNasaMmelanano TharAva-7 paNa "uchAmaNInI prathA derAsaranI jarUrIyAta mATe cAluM thaI" A vAtane radIyo Ape che. (9) AthI uchAmaNInA dravyane kalpitadevadravyamAM samAvavAnI prarUpaNA khoTI che. graMtha-graMthakArano droha karavA samAna che. muddA - naM. (9) (peja naM. 66) A kalpita devadravyanuM bIjuM nAma jinabhakti sAdhAraNa paNa kahI zakAya ? nA, A rakamano upayoga sAtakSetranAM sAdhAraNamAM kadI na thaI zake." samAlocanAH (1) ahIM prazna judo che ane lekhakazrIe javAba judo Apyo che. potAnAM praznano pote ja judA prazna tarIke javAba Apela che. (2) Aje zrIsaMghamAM pracalita thayelA jinabhakti sAdhAraNa dravyano samAveza zAstrIya evA pUjAdevadravya'mAM thAya che. vartamAnamAM aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI meLavavA (bhegI karavA) je uchAmaNI thAya che teno ane zrAvakoe aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI lAvavA mATe bheTa Apela dravyasAmagrIno samAveza jinabhakti-sAdhAraNamAM thAya che. (3) hAla je jinamaMdira sAdhAraNa ke devakA sAdhAraNa tarIke prasiddha che, te ja zAstrIya rIte kalpita devadravya che. AmAM zrAvakoe jinamaMdiranA nirvAha mATe ApelI rakamano samAveza thAya che. tenAthI
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA - prakaraNa pUjArIno pagA2, kesara-sukhaDAdi pUjAnI sAmagrIthI mAMDIne jinAlayanA tamAma kAryo thaI zake che. ekavAta yAda rAkhavAnI ke, A kalpita devadravyamAM svapnAdikanI uchAmaNInI rakamano samAveza na thAya. 215 zrIsaMghamAM svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane prasiddha-zuddhadevadravya tarIke gaNAya che ane te jinAlayanA jIrNodvArAdimAM vaparAya che. paraMtu derAsaranA anya kAryomAM nahIM. - - ATalo viveka karIne vibhAgIkaraNa karI ApavAnI jarUra hatI. paraMtu lekhakazrI ema nathI karI zakyA. kAraNa ke, pahelethI kalpita devadravyanI vyAkhyA khoTI karavAmAM AvI che ane khoTAno abhiniveza pUrve kahelI-lakhelI sAcI vAtone hAla vacce lAvavAnI nA pADe che. muddA naM. 10 peja naM. 66 ghaNe ThekANe bAra mAsanAM kesarAdinAM caDAvA bolAya che. A rakamane pUjAdravya kahevuM joIe. A paddhati khUba sArI che. samAlocanA : (1) A paddhati khUba sArI che, to teno ja pracAra karavAne badale svapna-pratiSThA-mALa-upadhAna mALa AdinI Avakane kalpita devadravyamAM mUkavAnuM duHsAhasa ane te dvArA pUjA karavAnuM vikRta valaNa kema lIdhuM ? ja (2) pUrvanirdiSTa paddhati kema sArI che ? zAsrasApekSa che mATe ja ne ! vi.saM. 2044 pUrve tame pote e ja paddhatinA samarthaka hatA mATe ja ne ? jo ema hatuM, to 2044'nA saMmelanamAM pUjAnI sAmagrI mATe navo mArga kholavAnuM vikRta valaNa kema apanAvyuM ? te temanA vatI temano samudAya javAba Apaze ? muddA-naM. 11 (peja naM. 66) ''devadravyano pagAra letA pUjArI pAse sAdhu sAdhvInuM kAma karAvAya ? TrasTIo potAnAM zAkabhAjI Adi lAvavAnAM kAma karAvI zake ?
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kadApi nahIM, ghaNo moTo doSa lAge. A doSamAMthI ugAravA pUjArIne je pagAra apAya tenA 50 TakA cokhkhA sAdhAraNano pagAra Apavo. AthI sAdhu-sAdhvIne devadravya saMbaMdhita doSa lAge nahIM paNa Ama karAya to ya gRhastho TrasTI vagere tenI pAse potAnAM kAma to na karAvI zake. sAdhAraNanuM dravya te dharmAdA dravya che teno upayoga zeThiyA loko zI rIte karI zake ? samAlocanA (1) pUjArIne devadravyamAMthI pagAra apAya ja nahIM. pUjArI zrAvakonI sagavaDa mATe rakhAya che. tethI teno pagAra zrAvakoe ja Apavo joIe. kadAca azakta sthaLe 1990nA zramaNasaMmelane TharAvyA mujaba pUjArIne devadravyano pagAra apAto hoya to te apavAdika mArga che. tevA sthaLe paNa sAdhu-zrAvaka-zrAvikA potAnuM kAma tenI pAse karAve to moTA doSamAM paDe che, te khyAlamAM rahevuM joIe. (2) sAdhAraNa dravyano paNa TrasTIo vagere upayoga na karI zake ane kare to doSarUpa che. muddA naM. 12 (peja naM. 163) "savAla e paNa thAya che ke, jo svapna upadhAnAdi bolI caDhAvAnI rakama kalpita devadravya khAte nahIM gaNAya to zuM pUjA devadravya khAte gaNAze? jo tema gaNavuM hoya to te mATe koI zAstra pATha che kharo? jo koI zAstra pAThanuM tevuM arthaghaTana karIne ukta bolI caDhAvAnI rakamone pUjA deva dravyamAM laI javAnuM kahevAtuM hoya to have A nirNaya koNa karaze? ke ukta bolInuM dravya pUjA devadravyamAM laI javuM ke kalpita devadravyamAM? (amArA mate pUjAdi kArya mATe bheTa maLelI rakama te pUjA devadravya che ane jina maMdiramAM nirvAha mATenA sAdhano dvArA sIdhI rIte bheTa maLela rakama te kalpita devadravya che.) samAlocanA: (1) pUrvokta muddAnA savAla-javAbamAM kutarkajALa UbhI karavAno garbhita malina Azaya "svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane "kalpita devadravyamAM padharAvIne derAsaranA tamAma kAryo karAvavAno azAstrIya mArga
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 17. prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA khullo mUkavAno che," te heje samajI zakAya che. (2) svapnAdikanI uchAmaNInI rakamo pUjAdevadravya nathI, paraMtu zuddha devadravya che, ema zAstrAnusArI paraMparA spaSTa zabdomAM kahe che. tethI uchAmaNInI rakamone pUjAdevadravyamAM samAvavAno prazna ja Ubho thato nathI, ke jethI "A nirNaya koNa karaze?" Avo prazna ubho thAya ! (3) zrIsaMghomAM pUjAdevadravya ane uchAmaNIthI prApta rakama svarUpa zuddhadevadravya - A baMne bhinna dravyamAM "devadravya" zabda mAtrathI garabaDa ubhI na thAya, te mATe gItArthonI salAhathI "pUjAdevadravya" ne "jinabhakti sAdhAraNa" nAmAbhidhAna karIne baMnene spaSTa rIte alaga rAkhavAnI paddhati pravartamAna che ane alaga-alaga kSetromAM viniyoga karavAnuM paNa cAluM ja che. koIka sthaLe saMcAlakonA anAbhogAdinA kAraNe ulaTA sulaTI thaI jAya to gItArtho emAM sudhAro karAvI letA hoya che. varSo pUrve aneka gAmaDAomAM amuka pU.mahApuruSoe copaDA cokhkhA karAvyAnuM jANavA paNa maLe che. e mahApuruSomAM atyAranA sAdhuonA pU.vaDIlo ja hatA. e yAda rAkhavAnI jarUra che. e mahApuruSoe zuddhadevadravyane jinabhakti ke devakA sAdhAraNamAM padharAvavAnI sagavaDa karI ApIne zrIsaMghonI sevA nahotI karI ! suzeSa ki bahunA. (4) "svakhAdikanI uchAmaNI devadravyanI vRddhi mATe prayojAyelI che" AvA zAstravacano ane "Aja sudhI svapnAdikanI uchAmaNInI rakamano viniyoga jinAlayanA jIrNoddhArAdimAM thayelo che." AvI paraMparA che. AvI zAstra + paraMparAthI siddha praNAlikA sAkSAt mojUda hoya, tyAM svapnAdikanI uchAmaNInI rakama pUjAdevadravyamAM gaNavI ke kalpita devadravyamAM gaNavI? Avo prazna karavo e ja asthAne che. chatAM paNa lekhakazrIe lokone geramArge doravA-mUMjhavaNamAM mUkavA - potAnI mAnyatA loko upara ThokI besADavA mATe evA prazno jAte ja khaDA kare che ane javAbamAM yena kena prakAre kutarko karIne ane saMdarbhahIna vAto karIne
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA tathA pUrvakAlIna mahApuruSone khoTI rIte saMDovIne potAnI mithyA mAnyatAne siddha karavA mahenata karI che. te taddana anucita che. (5) pUrvokta muddAmAM kauMsamAM lekhakazrI jaNAve che ke, "amArA mate pUjAdi kArya mATe bheTa maLelI rakama te pUjA devadravya che ane jinamaMdiramAM nirvAha mATenAM sAdhano dvArA sIdhI rIte bheTa maLelI rakama te kalpita devadravya che." - ahIM pUjAdevadravyanI vAta amane mAnya ja che. paraMtu "kalpita devadravyanA viSayamAM lakhyuM ke, "jinamaMdiranA nirvAha mATenAM sAdhano dvArA" - ahIM jinamaMdiranA nirvAha mATenAM sAdhano kayA? te lekhakazrIe jaNAvela nathI. te sAdhano jo zrAvakoe ubhA karelA sthAyI phaMDo hoya to te amane mAnya che. kAraNa ke, saMbodha prakaraNa graMthanuM emAM samarthana che ane te sAdhano tarIke lekhakazrI jo "svapnAdikanI uchAmaNI' gaNAvatA hoya, to te heje mAnya nathI. kAraNa ke, temAM zAstro ane paraMparAnuM sTeje samarthana nathI. AthI lekhakazrIe nirvAha mATenAM sAdhanothI kyA sAdhano vivakSita che te spaSTa zabdomAM jaNAvavuM jarUrI hatuM, te kAma karyuM nathI. tethI temanI vAta adhUrI ja rahe che. muddA naM. 13 (peja naM. 163) "A vAdanAM nirNAyaka tarIke A viSayamAM be mahAtyAgI mahAtmAo che ke je baMne svapnAdinAM bolI -caDAvAnA dravyone kalpita devadravyamAM laI javAnuM spaSTa jaNAve che. emAM eka mahApuruSa che, pUjyapAda svargastha AgamoddhAraka sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja sAhebake jemaNe AbAbata spaSTa zabdomAM suratanAM Agama maMdiranA baMdhAraNamAM jaNAvI che." samAlocanA: (1) pU. sAgarajI ma.sA.nI svAdikanI bolI aMgenI mAnyatA ane devadravyanA traNa prakAranA svarUpa aMgenI mAnyatA pariziSTa-20'mAM ApI ja che. te jovAthI spaSTa thaze ke, teozrI svapnAdikanI
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 219 uchAmaNInI rakama kalpita devadravyamAM mAnatA ja nahotA. taduparAMta, saM. 1976-1990-2014nA saMmelananA TharAvomAM teozrInI ke temanA vatI anya mahAtmAnI sahI paNa che. tenA uparathI paNa temanI mAnyatA zuM hatI te spaSTa ja che. (2) taduparAMta, teozrInI "caityadravya yAne devadravya" A pustakamAM temanI devadravya' aMgenI mAnyatA vAMcI levA bhalAmaNa che. (3) "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakamAM je "Agama maMdiranA baMdhAraNano muddo teonA nAme upasthita karAyo che, temAM paNa () (tyAM lakhelA) baMdhAraNanA zabdo jotAM tevuM baMdhAraNa kyAreya hoI zake nahIM. (ii) devadravyanA traNa prakAranI vyAkhyA ane tenA upayoganI vigata saMbodha prakaraNa mujaba nathI ane (ii) tyAM kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM "bolI zabda che, paNa tyAM kaI bolI vivalita che, te spaSTa banatuM nathI. (4) AthI - () teonA "caityadravya yAne devadravya' pustakanI vAto, (ii) AgamajyotanuM svapnadravya aMgenuM lakhANa, (ii) pUrvanirdiSTa saMmelanomAM sakriya hAjarI ane aMte TharAvomAM sahI ane (iv) zrI sAgara samudAyanA mahAtmAo dvArA prakAzita pustako : A sarve sAdhano - AlaMbano nihALatAM ema spaSTa kahI zakAya ke, "pU. sAgarajI ma.sA.nI mAnyatA svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane kalpita devadravyamAM laI javAnI hatI," AvuM kahevuM e satyathI vegaLI vAta che. jo ke, dhA.va.vi.nA lekhakazrIe potAnI tarapheNamAM levA mATe zAstrakArone ane potAnA pU. vaDIlone paNa choDyA nathI. badhAne aDapheTamAM lIdhA che ane e vakhate emanA vidhAno tathA potAnA ja junA pustakonA vidhAnone jovAnI paNa darakAra rAkhI nathI. (pa) AthI pU. sAgarajI ma.sA.nI uchAmaNInI rakamane kalpita devadravyamAM laI javAmAM saMmati hatI, evuM koIe mAnavuM nahIM ane amArI vAtamAM koIne zraddhA na besatI hoya to "sAgara samudAyanA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA AcArya bhagavaMtone pUchI levuM. muddA naM. 14 (peja-164) "svapnAdi bolI caDhAvAnI rakama kalpita devadravya khAte gaNavAmAM sammati ApatA bIjA mahApuruSa che pU.pA. svargastha, siddhAMta mahodadhi A. deva zrImad premasUrIzvarajI mahArAja sAheba. vAta evI banI hatI ke tA. 11-10-51nAM divase motIzAha lAlabAga jaina ceriTebala saMsthAnAM TrasTIoe pUjA AratI AdinA caDhAvAnI rakamane zAstra pATho gAthAo sAkSI tarIke TAMkIne kalpita devadravya tarIke gaNIne te rakamamAMthI goThInA pagAra, kesara vageremAM upayoga karavAnuM sarvAnumate TharAva karyo hato. A rahyo te TharAva - vagere." samAlocanA: (1) ahIM paNa pUjyapAda premasUridAdAnI saMmati hatI, evo karAto pracAra taddana asatya che. pUjyazrIno svapnadravya aMgeno sattAvAra patra nIce ApavAmAM Ave che - muMbaI, lAlabAga bhA.va. 14 5.pU. pAda AcAryadeva zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. taraphathI zAMtAkrujha madhya devaguru bhaktikAraka suzrAvaka jamanAdAsabhAI yogya dharmalAbha. tamAro patra maLyo, vAMcI hakIkata jANI. surata, bharUca, amadAvAda, mahesANA ane pATaNamAM mArI jANa mujaba koI apavAda sivAya supananI Avaka devadravyamAM jAya che. vaDodarAmAM pahelAM haMsavijayajI lAyabrerImAM laI javAno TharAva karyo hato, paNa pAchaLathI pheravIne devadravyamAM laI javAnI zarUAta thaI hatI. khaMbhAtamAM amaracaMda zALAmAM devadravyamAM ja jAya che. cANasmAmAM devadravyamAM jAya che, bhAvanagaranI cokkasa mAhitI nathI.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 2 21 - amadAvAdamAM sAdhAraNa khAtA mATe ghara dITha dara sAla amuka rakama levAno rIvAja che, jethI kezara, sukhaDa, dhotIyA vagereno kharca thaI zake che. evI yojanA athavA darasAla TIpanI yojanA kAyama cAle tevI rIte zakti pramANe thaI jAya to sAdhAraNamAM vAMdho Ave nahiM. paNa supananI upaja laI javI e to koI rIte ucita lAgatuM nathI. tIrthakara devane uddezIne ja svapnAM che ane tethI te nimittanuM devadravyamAM javuM joIe. "gappa dIpikA samIra" nAmanI copaDImAM praznottaramAM pUjya sva. AcAryadeva vijayAnaMdasUrijIno paNa evo ja abhiprAya chapAyelo che. sarvene dharmalAbha jaNAvazo. e ja da: hemaMtavijayanA dharmalAbha. (2) bAkI lekhakazrIe jaNAvelA TharAva aMgenI sAcI hakIkata A mujaba che - e lAlabAgano TharAva vi.saM. 1951mAM thayo hato. tenI khabara (jANavA maLyA mujaba) vi.saM. 1965mAM paDI hatI. te khabara paDatAM zeTha zrI jeThAlAla cunIlAla, zrI kezavalAla motIlAla ane zrI zAMtilAla somacaMda (bhANAbhAI) e arajI karI te TharAva rada karAvyo hato ane te daramyAna je rakama devadravyanI vaparAI gaI hatI, te rakama devadravyamAM bharapAI karI che. ahIM ullekhanIya che ke, TharAvAdinI vigatanI uMDANathI carcA karanArA dhA.va.vi.nA lekhakazrIne e viSayanI sAcI hakIkata jANavA na maLI hoya te banavA joga nathI. taduparAMta, e TharAvamAM lakhelI vigata paNa saMgata na hatI. te saMbodha prakaraNanAM pATha sAthe meLavavAmAM Ave to khyAla Ave. AvA asaMgata lakhANamAM pUjayapAda premasUridAdAnI saMmati mUkavI, te teozrInI AzAtanA nathI to zuM che !
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (3) vaLI, dhA.va.vicAranA pejana - 244 upara pUjyapAda premasUri-dAdAno patra "pUjyapAda premasUrijI ma.sAhebe madhyastha borDane lakhelo patra" A heDIMga nIce mUkyo che. te aMge to pUrve jaNAvela ja che. e eka kAco musaddo hato ane vAstavamAM e patra madhyasthaborDane mokalAyo ja nahoto. Ama chatAM TharAva aMgenI sAcI hakIkata chUpAvI pUjyazrInI saMmati jAhera karavI ane kAcA musadAne sattAvAra patra tarIke jAhera karavo, e sajjanocita kAryo kahevAya ke nahIM? te vAcako svayaM vicAre ane khoTA sAdhanothI bharelA pustakane vizvasanIya manAya ke nahIM? e paNa vAcako svayaM vicAre. (4) taduparAMta, dhA.va.vi. pustakanA pR. 238thI 241 upara "pU. paMnyAsajI bhadraMkara vi.ma.sA.no pUjayapAda premasUrijI ma.sA. uparano patra naM.-2" A heDIMga nIce patra mUkyo che, tenA pR. 241 upara pU. paMnyAsajI bhadraMkara vi. ma.sAhebe lakhyuM che ke, "bolI ke uchAmaNInuM dravya kalpitake Acarita gaNAya evo pATha bIjA koI graMthomAM Ave che ke kema? te ApazrInA khyAlamAM hoya to jaNAvavA kRpA karazojI." - patranI A kolama ghaNI sUcaka che. enAthI spaSTa samajI zakAya che ke, baMne mahApuruSo patra dvArA vicAraNA karI rahyA hatA. nirNaya upara AvyAM nahotA. nirNaya karavA mATe te baMne mahApuruSo zAstra saMdarbho zodhatA rahyA hatA ane teozrIone zAstrasaMdarbho na maLavAthI zAstrAnusArI paraMparAthI cAlI AvatI bolInI rakama e jIrNoddhArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya che. A mAnyatAne ja teozrIo vaLagI rahyA hatA. jIvanamAM kyAreya sattAvAra rIte nirNaya badalyo nahoto. ahIM majenI vAta to e che ke, baMne mahApuruSo zAstrasaMdarbho zodhatA rahyA ane 2044nA saMmelananA samarthaka lekhakazrI zAstra saMdarbhe vinA ja carcAmAM dhasI gayA ! ane catura kAgaDo cAra page baMdhAya, tema te
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 2 23 pustakanA lekhakazrIe paNa potAnI vAto nirAdhAra banI jAya - upekSaNIya banI jAya evI ghaNI sAkSIo mUkI dIdhI che. je ApaNe aneka sthaLe joI che. (5) ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, e baMne mahApuruSoe kyAreya svapnAdikanI uchAmaNInuM dravya kalpita devadravya che ane zrAvaka devadravyathI jinapUjA karI zake" - AvI prarUpaNA karI nathI ke sattAvAra nirNaya jAhera karyo nathI. muddA naM-15: (peja naM. 167) vaLI, pUjyapAda AgamoddhAraka sAgarAnaMdasUri mahArAja sAhebanAM Agama jyota pustaka bIjuM peja naM. 26-27 upara to mahApuruSe e AzayanuM lakhANa spaSTa jaNAvyuM che ke "jina maMdiranA pUjArI koI gRhasthanA chokarAne teDIne pharavA mATe rAkhyo nathI. jo tene jina bhakti mATe rAkhavAmAM Avyo hoya to tene devadravya (kalpita)mAMthI pagAra ApI zakAya. kemake jinabhakti mATe je ekaThuM kareluM (kalpita) dravya che, temAMthI jina bhakti karatA pUjArIne pagAra ApavAmAM devadravyanAM bhakSaNano savAla Avato ja nathI. jo jina bhakti mATe banAvAtA caityanAM Arasa hIrA, motI, ITa, cuno vagerenI kharIdImAM dravyanI rakama apAya che to mALI pUjArIne kema na apAya? AvI bAbatamAM devadravyanuM tame pUjArIne bhakSaNa karAvI do cho. ema kahenArA keTalA mRSAvAdI gaNAya?" samAlocanAH (1) kalpita dravyamAMthI jainetara to zuM jaina pUjArIne paNa pagAra ApI zakAya che ane te kalpita dravya jinamaMdiranA jIrNoddhAramAM vaparAya, tenI koNa nA pADe che? paraMtu A kalpita dravyanI vyAkhyA saMbodha prakaraNamAM je rIte karI che, te rIte dhana AveluM hoya to thAya, bAkI dhArmika vahIvaTa vicAramAM je kalpita dravyanI vyAkhyA che, tene kalpita dravya kahevuM, e kalpita devadravyanI pUjaya haribhadra su.ma.nI vyAkhyAnuM apamAna che. (2) ahIM ullekhanIya che ke, A Agama jyotanAM ja saMpAdaka pU.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pAda. zrI abhayasAgarajI mahArAje "zAstrIya saMcAlana paddhati' pustaka pR. 34 upara 1990nA samelananA lakhANane ja anumodana ApyuM che, te zAstrIya saMcAlana paddhati'nA pustakanA peja 34 upara joI levuM. (3) taduparAMta, Agama jayota, varSa-4, pR. 51 upara paNa daSTipAta karavAnI jarUra che. je nIce mujaba che - (B) svapnonI bolInI rakama devadravyamAM laI javAnuM kAraNa abhiSeka karavAmAM eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke, keTalAka devadravyane taphaDAvI svapnAnI bolInI ghInI upaja, tenA paisA chApAchUpI vagerenA paracUraNa kharcamAM laI javA mATe te devadravya nathI ane tethI te devadravyamAM nahi laI jatA bIje laI javA, evo bakavAda calAve che. tene aMge zAstrAnusAra zraddhAvALAo to spaSTa zabdomAM kahe che ke, jo cauda svapno vagerenuM ghI bolAya che te prathama to te tIrthaMkarapaNAnI sthitinuM anukaraNa che ane te gajavRSabhAdi svapno bhagavAna tIrthaMkaranI mAtAne AvelA che...svapnAnI bolInI pravRtti mukhyatAe devadravyanI vRddhine mATe ja che. aindrI Adi mALAno prasaMga niyamita na hovAne lIdhe, tene sthAne te karelI jaNAya che. kemake, paryuSaNAnA aNatikA vyAkhyAnamAM paNa spaSTa zabdomAM jaNAve che ke, devadravyanI vRddhine mATe aindrI Adi mALAnI pravRtti baMdha thaI tyAre A svapnAdinI bolInI pravRttidevadravyanI vRddhi mATe pravartelI che. kemake devadravyanI vRddhi karavI e tojinezvara mahArAjanA upAsakonuM parama kartavya ja che. (- Agama jyota, varSa 4, peja 51.) muddA naM. 16H (peja naM. 167) "A be mahApuruSonA vicAro uparathI nakkI thAya che ke svapnAdinI uchAmaNInI rakama pUjA devadravyamAM na letA kalpita devadravyamAM laI javI joIe. keTalAka ema kahe che ke "A rakama pUjA nirmAlya ane kalpitamAMthI ekamAM na laI jatA bolI devadravya nAmano cotho peTA bheda ubho karIne temAM A rakama laI javI joIe."
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 225 A vAta barAbara nathI. kema ke, Ama karavA mATe teo pAse zAstra pATha nathI. vaLI ema karavAmAM gaurava doSa paNa Ave che. keTalAka kahe che ke bolInI rakama pUjA devadravyamAM laI javI joIe bhale tema jarUra karI zakAya. paNa te mATe temane zAstra pATha Apavo paDaze ne ?'' samAlocanA H (1) be pU.AcArya bhagavaMtonA vicAro-mAnyatAo ApaNe joI ja che. teo bolInA dravyane zuddhadevadravya ja mAnatA hatA. teoe cAreya bolInA dravyane pUjA ke kalpita devadravyamAM samAvavAnI prarUpaNA karI nathI. (2) pUrvokta muddA-16nI bAkInI vigato mATe eTaluM ja kahevAnuM che ke, teo tyAM evuM phalita karavA mAMge che ke, devadravyanA pUjAdi traNa prakAra sivAya bIjA prakAra nathI. to te temanI vAta sAcI nathI. kAraNa ke, dravyasaptatikA avasUrimAM pR. 24 upara ''Ati-lpita-nirmAtyAvipravAre sambhAvyate / '' artha : devadravya Acarita-kalpita-nirmAlya Adi prakAro vaDe saMbhavita che. A pAThamAM 'Adi' padathI devadravyanA bIjA prakAro jaNAvyA ja che. te kayA che ? te temaNe jaNAvavuM joIe ane lokothI e vAta chUpAvavAnuM pApa zA mATe karavuM paDyuM che ? te paNa jaNAvavuM joIe. (3) pU.sAgarajI ma.sAhebe kalpita devadravyamAMthI pUjArIne pagAra ApavAnI vAta karI che, temAM amAro niSedha ja kyAM che ? mAtra 'pU. sAgarajI ma.sAhebe je bolInI rakamano prakSepa kalpita devadravyamAM karyo nathI, te temanA nAme caDhAvo cho,' teno ja vAMdho che - virodha che. saMbodha prakaraNa graMthanA AdezAnusAra kalpita devadravyamAMthI to ajainajaina ema baMne pUjArIne pagAra ApI zakAya ja che. (4) pUjya sAgarajI ma. sAhebanA caityadravya yAne devadravya'
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pustakanI vigatothI pUrvokta vidhAnone alaga saMdarbhamAM gaNavA, emAM mithyAbhiniveza sivAya bIjuM koI kAraNa dekhAtuM nathI. AthI pU. sAgarajI ma. sAhebe svapnAdika uchAmaNInA dravyamAMthI pUjArIne pagAra ApavAnI vAta lakhI che, evuM kahevuM te nirAdhAra che - asatya che. muddA naM. 17H- (peja naM. 173) ema kahevAmAM Ave che ke vi.saM. 1990 nA samelanamAM je TharAva thayo che svapna dravya devadravyamAM laI javuM yogya jaNAya che tenAthI ulTo TharAva A saMmelanamAM karyo che. A vAta barAbara nathI. A samelane paNa svapnAdi dravyone devadravyamAM ja laI javAnuM TharAvyuM che. A te devadravyano vizeSa bheda 1990nA samelane karyo na hato, te A samelane tene kalpita devadravya kahIne te TharAva karela che. kharekhara to 1990nA samelanamAM A TharAva upara je sarva sammati sadhAI che te temAMnA "yogya jaNAya che. e zabdothI te vakhate polI sarvasammati thayAnuM spaSTa rUpe dekhAya che. 2044nAM samelane to ekadama spaSTatA karI che. samAlocanAH (1) saM. 1990nA saMmelane svapnadravya zuddhadevadravyamAM jAya te ja yogya jaNAya che, ema TharAvyuM hatuM ane saM. 2044nA saMmelane svapnAdi dravyone kalpita devadravyamAM laI javAnuM TharAvyuM hatuM. baMne vacce AsamAna-jamInano pharaka che. kAraNa ke, saM. 1990nA saMmelane ene jIrNoddhArAdimAM vAparavAnI paddhatine yogya jaNAvI hatI ane saM. 2044'nA saMmelane ene devakA sAdhAraNamAM (ke jenuM zAstrIya nAma kalpita devadravyamAM) laI javAnuM TharAvIne zrAvakonA svadravyathI karavA yogya kAryone zuddha devadravyathI karavAnI azAstrIya rajA ApI dIdhI che. vaLI, lekhakazrIe saM. 2044nA saMmelanane saM. 1990nA saMmelanathI zreSTha TharAvavAnI koziSa karI che ane saM. 1990nI sarvasamaMti polI hatI, jyAre saM. 2044nI sarvasaMmati nakkara hatI, evI je vAto karI che, te taddana vAhIyAta che. baMne saMmelananI
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 227 pArzvabhUmikA, saMmelanono mAhola, saMmelanonA TharAvo ane saMmelana pachInA mAholano vicAra karazo to lekhakazrInI vAto ja polI siddha thaze. (2) avasara prApta baMne saMmelano vacceno taphAvata paNa samajI laIzuM - | (i) saM. 1990nA saMmelananI pUrvabhUmikA svaccha-daMbharahita hatI. tyAre saM. 2044nA saMmelananI pArzvabhUmikAmAM evuM lezamAtra kahI zakAya tema nathI. (ii) saM. 1990nA saMmelanamAM tapAgacchanA sarve samudAyonA pratinidhio bhegA thayelA hatA. jyAre saM. 2044nA saMmelanamAM amuka ja samudAyo bhegA thayelA hatA. amuka samudAyone IrAdA pUrvaka dUra rakhAyA hatA. ii) saM. 1990nA saMmelanonA TharAvo zAstrasApekSa hatA ane sarvasaMmatithI thayelA hatA ane saMmelana pachI varSo sudhI eno virodha thayelo nathI. jyAre saM. 2044nA saMmelanonA TharAvo zAstra nirapekSa hatA ane anekanA virodhanI avagaNanA karIne sarvasaMmatithI thayA nathI ane saMmelananI pUrNAhutinI sAthe virodhanA jabarajasta vamaLo sarjAyA hatA. (i) saM. 1990nA saMmelane zAstrAnusArI paraMparA anusAre TharAvo karyA hatA. jyAre saM. 2044nA saMmelane zAstra ane paraMparAthI viruddhadevadravyavighAtaka TharAvo karyA hatA. () saM. 1998"nA saMmelananA TharAvo mujabanI vyavasthA zrIsaMghoe saharSa svIkArI lIdhI hatI. jyAre saM. 2044'nA TharAvo mujabanI vyavasthA zrIsaMghoe phagAvI dIdhI hatI ane AjasudhI eka cokkasa varganI tanatoDa mahenata chatAM temAM dhArI saphaLatA maLatI nathI. kAraNa ke, zrIsaMgho devadravyanA bhakSaka banavA taiyAra nathI ane temaNe ApelA
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA AzvAsano polA lAge che. (vi) saM. 1990'nA saMmelane bhagavAna apUja na rahe e mATe azakta sthaLe devadravyathI jinapUjA karavAnI apavAdika rajA ApI hatI. jyAre saM. 2044nA saMmelane evA vizeSa kAraNa vinA zakta-azakta tamAma sthaLe dareka saMgha-zrAvaka mATe devadravyathI jinapUjA uparAMta mahApUjA-snAtrapUjA AdinI rajA ApIne devadravya luMTAvI devAno rAjamArga khullo karI Apyo che ane zrAvakone devadravyanA durupayoga-bhakSaNanA pApamAM nAMkhavAnuM kAma karyuM che. -ATalA taphAvatothI vAcako samajI zakaze ke, kayuM saMmelana poluM che - AtmahitaghAtaka che - suvihita paraMparAnuM lopaka che. Ama chatAM lekhakazrI saM. 2044'nA saMmelanane zreSTha jaNAve che - te vyApArInI jAherakhabara jevI bhASA samajavI. nakalI mAla rAkhanAro apramANika vepArI paNa jAherakhabaramAM to asalInI ja suphIyANI vAto karato hoya che. bAkI to saM. 1990nA saMmelananA sUtradhAro paikInA potAnA vaDIlone polI sarvasammati karIne khAbociyAmAM paDyA che ema kahevuM ane potAne sAgaramAM bhaLyA tema kahevuM, arthAtu potAnAvaDIlone polI saMmativALA kahevA ane pote azAstrIya nirNayo karavA chatAM zAstra mujaba karyuM ema kahevuM, e keTalA vivekanI vAta che te vAcakoe svayaM vicAravuM. bAkI saM. 2044nA saMmelanakALano ane pachIno mAhola kevo hato, te to saMmelana adhyakSazrInA pariziSTa-10mAM ApelA hRdayadrAvaka patramAMthI aMdAja AvI jaze. muddA naM. 18H (peja naM. 173) "saMmelananAM virodhI kahe che ke svapna dravya ke kesarAdinI bolI caDAvAnAM dravyathI deva pUjAnI sAmagrI na lavAya ane pUjArI Adine pagAra na apAya. Aja mahAnubhAvo TheraThera "jina bhakti sAdhAraNa e nAmanuM phaMDa karAve che. bAra mAsanAM kesara agarabattI vagerenA lAbha levA mATe kesara vagerenI bolI bolAve che te rIte dhana prApta thayuM. temAMthI bahAragAmathI AvelA yAtriko vagerene kesara vagere pUjA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 229 sAmagrI pUrI paDAya che ane pUjArIne pagAra paNa cukavAya che. zuM A barobara che? paramAtmAnAM (devonA) nimitte te bolAyelI kesara vagerenI uchAmaNI devadravya banI gaI, have tame jina bhakti sAdhAraNa evuM nAma ApIne temAMthI pUjA sAmagrI lAvI zako ane pUjArIne pagAra paNa ApI zako, to kezara pUjA ke svapna vagerenI e ja bolI caDhAvAne kalpita devadravya tarIke laIne temAMthI zAstra saMmata rIte pUjArIno kharca kADhavAnuM jaNAvIe to zI rIte usUtra gaNAya? jo tame jinanA nimittathI bolIonI rakamane devadravya na kahetA jina bhakti sAdhAraNa kaho cho to saMmelananA TharAvamAM AnAthI juduM zuM vicArAyuM che?" samAlocanA: (1) pUrvokta asaMbaddha vidhAno karatI vakhate lekhakazrI alaga-alaga prakAranA caDAvAnA bhedo ane devadravyanA bhedo jANatA nathI, evuM to nathI. paraMtu kutarko dvArA vAtane guMcavI nAkhavI ane yena kena prakAre svapakSanI sthApanA karavI tathA vipakSane khoTA TheravavA AvI cAla e vidhAnomAM spaSTa dekhAya che. bAkI, vipakSanI (saMmelananA virodhIonI) vAta pote to samaje che ane pote paNa pahelAM evI ja prarUpaNA karI cUkyA che. paNa mithyAbhinivezanA kAraNe vipakSanuM khaMDana karyA vinA chUTako nathI. tethI asaMbaddha vidhAno karavAnI pharaja paDI che. (2) ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, saMmelananA TharAvono vyAjabI virodha karanArA aSTaprakArI pUjA karavAnI bolInA dravyane zuddhadevadravya kahe che ane tenAthI aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI lAvavAnI nA pADe che. paraMtu aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI (saMghane) arpaNa karavAnI bolInA dravyathI aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI lAvavAnI nA pADatA nathI.- baMne vacceno A tAttvika bheda lekhakazrIne samajAyo na hoya te AzcaryanI vAta che. (3) AthI aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI arpaNa karavAnI bolInuM dravya e "jinabhakti sAdhAraNa dravya che ane aSTaprakArI pahelI-bIjI ke
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA AThe pUjA karavAnI bolInuM dravya e 'zuddhadevadravya' che. baMnenA paraMparAthI upayoga alaga-alaga che. e zAstrAnusArI paraMparAthI siddha bhedone bhUMsIne zuddhadevadravyane kalpitadevadravya kahevuM e utsUtra na kahevAya to zuM kahevAya ? e vAcako svayaM vicAre. (4) ahIM ullekhanIya che ke, lekhakazrI pote pustakanA pR.-66 upara ghaNe ThekANe bAra mAsanAM kesarAdinAM caDAvA bolAya che. A rakamane pUjAdevadravya kahevuM joIe. A paddhati khUba sArI che'" - A rIte jaNAve che. ahIM je bolInI rakamane 'pUjA devadravya' kahevAnI vAta jaNAvI che, tenuM ja bIjuM nAma "jinabhakti sAdhAraNa" che. eTale lekhakazrI vibhinna bolInA prakAro ane tenAthI prApta rakamanA (devadravyanA) prakAro to jANe ja che ane e sAcA saMskAro emane kyAMka kyAMka sAcuM lakhAvI paNa de che. chatAM paNa pakaDAyelA khoTA svAbhimatanI siddhi mATe kutarko karyA vinA rahI zakAtuM nathI. te temanI AkhI copaDImAM joI zakAya che. muddA-naM. 19 : (peja naM. 174) "vastutaH svapna ke upadhAna nimittanI bolI e sAkSAt devanAM nimitte nathI jyAre bAra mAsanAM kesara pUjAdinA lAbha mATenI bolI to sAkSAt jina (jinamUrtinA) nimitte ja che. chatAM A bolI jina bhakti sAdhAraNa (devakuM sAdhAraNa) karI zakAya. to svapnAdinA nimitte jina maMdiranA sarva kAryonA nirvAha karavA mATe utpanna karAyelI bolInI prathAthI prApta thatuM dhana paNa devakuM sAdhAraNa (kalpita dravya) kema na kahI zakAya ? samAlocanA H (1) A mahAkurtaka na kahevAya to zuM kahevAya ? svapnAdikanI bolI sAkSAt deva nimittanI nathI to koI rAjA ke cakravartInA nimittanI che ? mAtAnI kukSI vize prabhujI AvyA tyAre iMdra stavanA kare che, te zuM mAnIne kare che ? namunthuNaM bole che te zuM mAnIne bole che ? upadhAnanI
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7H kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 231 bolI te revadravyavRdhdha pendrI mAnA vA anya nAnA prati e zAstrapATha mujaba devadravyanI vRddhi mATe te mALA grahaNa karavAnI che ane te devaku sAdhAraNa karavAnI vAta to zAstranI nahIM paNa tamArA gharanI che ane upajAvI kADhelI che. (2) svapnAdikanI bolI jina maMdiranA sarvakAryonA nirvAha mATe ubhI karI evuM je lakhyuM che, te tamArI kalpanA che. devadravyanI vRddhi mATe iMdra mALA ane upalakSaNathI svapnAdinI bolI che ane te cyavana kalyANakane uddezIne che. (3) svapnAdikanI bolI ane pUjAnI sAmagrI prApta karAvavAnI bolI ane tenAthI prApta dravya vacceno taphAvata AgaLa jaNAvyo ja che. muddA naM.-20H (peja naM. 177) "AthI ja bolInI rakama kalpita devadravyamAM ja gaNavI paDe tema lAge che." samAlocanA: (1) lekhakazrI potAnA pustakamAM svakapolakalpita ghaNI carcA karyA pachI aMte, "bolInI rakama kalpita devadravyamAM ja gaNavI paDe tema lAge che" AvuM luluM luluM lakhe che, te ja batAve che ke, temane A lakhatI vakhate pUrve (potAnA pustakomAM ane pravacanomAM) jorazorathI prarUpelI vAto paNa tyAre yAda AvI jAya che ane ethI ja manamAM kSobha anubhavI rahyA hoya tema lAge che. A kSobha dUra karavAno upAya eka ja che ke, tamArA pU. pUrvajonI sAcI vAtane pAchI aMgIkAra karI lo ane temAM ja sau koInuM hita che. lekhakazrInI gerahAjarImAM temano samudAya A jarUra karI zake che ane e ja sAcI zraddhAMjalI banaze. muddA naM. - 21: sAmApakSanA ja mAnya sva. A. zrI ravicaMdrasU. ma. sAhebe kalyANanA julAI
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ogasTa 1983nA aMkamAM praznottara vibhAgamAM jaNAvyuM che, sukhI zrAvakoe athavA koI eka vyakti dvArA jinabhakti nimitte je AcaraNa karAyuM hoya te kalpita devadravya kahevAya, jema aSTaprakArI pUjA nimitte bolAtI uchAmaNI athavA svapna bolI. A dravya jinezvaradevanI bhaktinA sarvakAryamAM vaparAya. samAlocanAH pUrvokta vAta jyAre dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM chapAI hatI, tyAre e aMge pU.A.bha.zrInA ziSyaratna pU.A.bha. zrI vi. jayadarzanasUrijI ma. sAhebe (te vakhate munizrIe) "jainazAsana" aThavADIkamAM (vi.saM. 2050nA aMkomAM) spaSTatA karavA pUrvaka vistRta javAba Apyo ja hato. te khulAsAono sAra e che ke - "teozrI (pU.A.bha.zrI vi. ravicaMdrasUrIzvarajI mahArAjA) potAnI chellI mAMdagI daramyAna pragaTa-apragaTa praznottarInI zuddhi karAvI gayA che. tethI have bolInA dravyane kalpita devadravyamAM gaNavAnuM rahetuM nathI." - Avo nikhAlasatApUrvaka khulAso karavA chatAM te pustakanI bIjI-trIjI AvRttimAM ane e pakSanA anya sAhityamAM e ja vAta vAreghaDI chapAyA kare che. tene zuM mAnavAnuM ! bIjAnA rada thayelA vidhAnane pakaDI rAkhanArA te pakSavALAnA pustakomAMthI aneka zAstraviruddha vidhAnono javAba temanI pAse nathI ane aneka sthaLethI dhyAna doravA chatAM kAne dharavAnI taiyArI nathI ene zuM kahevuM? vAcako svayaM vicAre. upasaMhAra : samagra carcAno sAra e che ke, svapnAdikanI bolInA dravyane kalpitadevadravya mAnI - kahI zakAya nahIM. paraMtu ene zuddha devadravya mAnavAnI paraMparA ja sAcI che - barAbara che ane eno viniyoga jinAlayanA jIrNoddhArAdimAM thAya te ja ucita che. 0 tamAma praznonA javAbaH prakaraNa-3mAM jaNAvelA tamAma praznonA javAba ApaNe prakaraNa-1thI
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 7 sudhImAM vicArI gayA chIe. teno sAra e che ke - (1) zrAvake prabhupUjA svadravyathI ja karavI joIe. (1/1) zrAvaka devadravyasAmAnyathI pUjA karI zake nahIM. devadravyanA peTAbhedono vicAra karyA pachI ja kayA dravyathI pUjA thAya ane kayAthI na thAya te nakkI thAya. 233 (1/2) zrAvaka pUjAdevadravyathI pUjA karI zake che. paraMtu mukhyapaNe to zrAvake svadravyathI pUjA karavI joIe. pUjAdevadravyathI e pUjA kare to eNe zakti anusAre e khAtAmAM phALo Apavo ja joIe, ke jethI zAstrakAronI svadravyathI pUjA karavAnI AjJAnuM pAlana thAya. vartamAnamAM prasiddha 'jinabhakti sAdhAraNa dravya'ne pUjAdevadravya kahI zakAya che. (1/3) zrAvaka kalpitadevadravyathI pUjA karI zake che. paraMtu kalpita devadravyamAM prabhusamakSa mUkelA bhaMDAranI rakama ane prabhubhaktisvarUpe bolAtI svapnAdikanI uchAmaNInI rakamano samAveza thayelo na hovo joIe. vartamAnamAM prasiddha 'jinamaMdira sAdhAraNa'ne kalpita devadravya kahI zakAya che. AnI Avakano sroto prakaraNa-11mAM jaNAvela che. (1/4) zrAvaka nirmAlya devadravyathI jinapUjA na karI zake. nirmAlya devadravyathI banAvelA prabhunA AbhUSaNo yogya nakaro devadravyamAM jamA karAvIne prabhune caDhAvI zake. (1/5) zrAvaka vartamAnamAM prasiddha evA zuddha devadravyamAMthI prabhupUjA karI zake nahIM. (1/6) zrAvakane svakartavyarUpa jinapUjA zakti anusAre svadravyathI karavAnuM zAstrakAro kahe che. AthI zrAvake paradravyathI jinapUjAnuM kartavya sevavuM joIe nahIM. saMghamAM zrAvako dvArA bhegA karelA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA phaMDamAMthI lAvelI sAmagrI dvArA e pUjA kare, to teNe e phaMDamAM zakti anusAre lAbha levo joIe. jethI svadravyathI jinapUjA karavAnI zAstrAjJAnuM pAlana thAya. (1/7) prasiddha-zuddha devadravyamAMthI zrAvaka jinapUjA kare to tene devadravyanA durupayoga-bhakSaNano doSa lAge ane enuM prAyazcitta paNa Ave. keTaluM Ave e gItArtha AlocanAcAryano viSaya che. jAheramAM carcavAno viSaya nathI. (1/8) "svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe' A niyama tamAma zrAvaka mATe che. nirdhana zrAvako mATe graMthakAroe sAmAyikAdi ane derAsaranA anya kAryo karIne lAbha levAnuM jaNAvyuM che. ahIM je 'svadravya' pachI 'ja'kAra vaparAyo che, te mukhyapaNe devadravyanA vyavaccheda mATe vaparAyo che. (1/9) paradravyathI thatI jinapUjAno ekAMte niSedha koI karatuM ja nathI. jinabhakti sAdhAraNarUpa paradravyathI jinapUjA karanAre paNa zakti anusAre emAM svadravya joDavuM joIe ema kahevAya che ane jeTalA aMze jinapUjAmAM paradravya vaparAyuM che, tenI puNyaprAptino lAbha e dAtAne maLe evI bhAvanA bhAvavAnuM SoDazaka graMthAdhikAranA AdhAre kahevAya che, ke jethI bhAvazuddhi akhaMDa rahe. (1/10) zaktisaMpanna paNa bhAvanAhIna zrAvaka devadravyathI pUjA karI zake nahIM. zaktisaMpanna zrAvaka jeTalI paNa bhAvanA hoya, e bhAvanA mujaba eNe svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe ane vadhu zakti phoravavAno bhAvollAsa pragaTe evI prArthanA haMmezAM prabhu pAse karatA rahevuM joIe. vartamAnamAM jinabhaktisvarUpe bolAtI svapnAdikanI bolInI (2)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7 : kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 235 2kama zAstra ane paraMparA anusAre zuddhadevadravyamAM ja jAya che. teno samAveza kalpita devadravyamAM kyAreya na thAya. (2/1) kalpita devadravya eTale vartamAnamAM prasiddha jinamaMdira sAdhAraNa dravya. AthI bolInI 2kama kalpita devadravyamAM laI javAnuM kahevuM eTale sAdhAraNamAM laI javA barAbara ja che. tenAthI zrIsaMghozrAvako devadravyanA durupayoga-bhakSaNanA mahApApamAM paDe che. (3) pUjArIno pagAra prasiddha zuddha devadravyamAMthI ApI zakAya nahIM. pUjArI zrAvakonI anukULatA mATe rakhAto hovAthI tene zrAvakoe ja pagAra Apavo joIe, evuM zAstrAnusArI paraMparA kahe che. (3/1) pUjAdevadravya ane nirmAlya devadravyamAMthI pUjArIne pagAra na ApI zakAya. paraMtu kalpita devadravyamAMthI pUjArIne pagAra ApI zakAya. paraMtu kalpita devadravyamAM prabhu samakSa mUkelA bhaMDAranI Avaka ane svapnAdikanI uchAmaNInI rakamano samAveza thato na hovo joIe. (3/2) zrAvakoe svayaM sthAyI phaMDa (koSa) tarIke ubhA karelA kalpita devadravyamAMthI jaina ane ajaina baMne pUjArIne pagAra ApI zakAya che. paraMtu kalpita devadravyamAM svapnAdikanA uchAmaNInI 2kama ane prabhunA bhaMDAranI Avaka samAyelI na hovI joIe. (3/3) vAstavamAM to pUjArIno pagAra zrAvakoe pote Apavo joIe. (4-4/1) upadezapadAdi graMthonA 'mati tti revadravyuM....' vagere zAstrapATho devadravyasAmAnyathI (arthAt devadravyanA peTAbheda pADyA vinA devadravyasAmAnyathI) prabhupUjA-snAtrAdi karavAnI rajA ApatA nathI. paraMtu saMkalpita devadravyathI (ke je vAstavamAM zrAvake prabhubhakti mATe alaga rAkheluM ke saMghane ApeluM svadravya ja che,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 (5) dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA tevA saMkalpita devadravyathI) prabhupUjA-snAtrapUjA Adi prabhubhaktinA kAryonI rajA Ape che. TUMkamAM e pATho samarpita devadravyathI (ke je zuddhadevadravya che, temAMthI) prabhupUjAdi karavAnI rajA ApatA nathI. tethI zrAvake zuddhadevadravyathI prabhubhaktinA kAryo na thAya. e kAryo svadravyathI ja karavA joIe. devadravyanA aneka prakAra che. dravyasAtikA avasUrimAM (saMbodha prakaraNamAM jaNAvelA traNa prakAra uparAMtanA) bIjA paNa prakAro batAvyA che. saMkalpita devadravya, samarpita devadravya, pUjA devadravya, nirmAlya devadravya, kalpita devadravya AvA aneka prakAra che ane e tamAmano traNamAM samAveza karI zakAya nahIM. e aMgenI zAstra ane paraMparA prakaraNa-7mAMthI jANI levI. (5/1) saMbodha prakaraNamAM jaNAvelA devadravyanA traNe khAtAo hAla paNa saMghomAM judA judA nAme sakriya che ja. eTale traNe khAtAnA paisA ekabIjAmAM vaparAI javAnI koI Apatti UbhI thanI ja nathI. vizeSa prakaraNa-9mAM juo. (5/2) evI paristhitinuM nirmANa thatuM ja nathI ane kadAca koI saMghonA ajJAnAdinA kAraNe thAya to pU. gItArthonA mArgadarzanathI zuddhi karI levI jarUrI che. te mATe zAstraviruddha rIte tamAma prakAranA devadravyane traNa prakAramAM samAvIne mahAdoSamAM paDavAnI jarUra nathI. svapnAdikanI uchAmaNInuM dravya ane prabhunA bhaMDAranuM dravya te traNamAMthI ekeya prakAramAM samAI na zake. te to jIrNodvArAdimAM javA yogya zuddhadevadravya khAtAmAM ja jAya che. (6) devadravya aMge vi.saM. 1990nA saMmelanano TharAva zAsrasApekSa che ane 2044nA saMmelanano TharAva zAstranirapekSa che. (6/1-2) vi.saM. 1990nA saMmelane azakta sthaLoe sAmagrInA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 7: kalpita devadravya vicAraNA-samIkSA 237 abhAvamAM prabhu apUja na rahe e mATe apavAdika mArge devadravyamAMthI jinapUjA karavAnI ane pUjArInA pagAranI rajA ApI che. tethI e zAstrasApekSa TharAva che. jyAre vi.saM. 2044nA saMmelane zakti-saMpanna ane zaktihIna evA tamAma sthaLoe devadravyamAMthI e baMne kAryonI chuTTI ApIne devadravyanI jabarajasta hAni thAya, tevo rAjamArga khullo karI Apyo che. tethI te zAstranirapekSa che. (7-7/1) "vijaya prasthAna ane vicArasamIkSA' nAmanA pustakano havAlo ApIne pU.A.bha.zrI rAmacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA nAme je apapracAra cAle che te khoTo che, teozrIe devadravyathI jinapUjA mATenA kezara-sukhaDAdi dravyo lAvavAnuM kyAreya kyAMya lakhyuM nathI ke prarUpyuM paNa nathI. teozrInI spaSTa mAnyatA hatI ke, zrAvako e svadravyathI ja jinapUjA karavI joIe ane pUjArIne pagAra paNa zrAvakoe pote ja Apavo joIe. pUjArInA pagAra mATenI teozrInI mAnyatA to ekadama prasiddha che. zrI zatruMjayagirirAjanA jinamaMdironA pUjArIonA pagAra devadravyamAMthI na ApavA paDe te mATe teozrInA upadezathI mAtabara rakama ekaThI karAI hatI - zrIANaMdajI kalyANajI peDhIne soMpAI hatI. (2) teozrInI mAnyatA munijIvanathI mAMDIne dareka paryAyamAM ane yAvat jIvananA aMta sudhI eka ja hatI. je pUrve jaNAvI hatI. (8) pU.A.bha.zrI.vi. ravicaMdrasUrIzvarajI mahArAjA nAme cAlato apapracAra paNa khoTo che. te aMgenI zuddhi varSo pUrve thaI gayelA (9) gurupUjananI rakama-gurupUjananI uchAmaNInI rakama dravyasaptatikA graMthanA AdhAre devadravya khAtAmAM jAya che ane teno sadupayoga
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jIrNoddhAra ane nUtanacaitya nirmANAdimAM thAya che. (9/1) gurupUjananI rakama-gurupUjananI uchAmaNInI rakama dravyasaRtikAnA AdhAre jIrNodvArAdimAM ja jAya. paraMtu zAstra ane paraMparA anusAre vaiyAvaccamAM jAya nahIM. (10) gurunA mRtakanA agnisaMskAra saMbaMdhI uchAmaNInI rakamano sadupayoga zAstra ane paraMparA mujaba (1) teonA smArakamAM (2) teonA saMyamajIvananA anumodanArthe ujavAtA jinabhakti mahotsavamAM (prabhAvanA-sAdharmikabhaktisivAya) ane (3) jIrNodvAramAM thAya che. (10/1) zAstra ane paraMparA mujaba gurunA mRtakanA agnisaMskAra saMbaMdhI uchAmaNInI Avaka jIvadayAmAM kyAreya na jaI zake. kAraNa ke, e rakama sAtakSetranI aMtargata Ave che ane jIvadayA kSetra sAtakSetranI bahAra che. tathA sAtakSetranuM dravya tenI bahAranA kSetramAM laI javAnI zAstrAjJA nathI.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA upodghAta H zAstromAM deva-jJAna ane gurunI pUjAvidhi batAvavAmAM AvI che. deva-jJAna ane gurunI pUjA vihita che. devapUjAnI vidhi vagere viSayonI AgaLanA prakaraNomAM ApaNe vicAraNA karI che. A prakaraNamAM gurudravya aMge vicAraNA karIzuM. sAmAnyathI guru saMbaMdhI dravyane gurudravya kahevAya che. gurunI pUjA mATenuM dravya, gurunI pUjA svarUpe arpaNa kareluM dravya, gurunI vaiyAvacca mATenuM dravya ke gurunA nimitte ke gurunA AlaMbanane pAmIne sarvyaya karavA alaga rAkheluM dravya...vagere gurudravya bane che. saMkSepamAM gurunI vaiyAvaccanA saMkalpathI alaga rAkhela ke Apela dravya e paNa gurudravya che ane gurunI pUjA svarUpe samarpita karela dravya e paNa gurudravya che. pU.mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA dvArA saMzodhita ane pU. mahopAdhyAya zrImAnavijayajI mahArAjA dvArA viracita dharmasaMgraha' graMthamAM ane pU.vAcaka pravara zrI lAvaNya vi.ma.sA. dvArA viracita 'dravyasaptatikA' graMthamAM gurudravyanA be prakAra batAvyA che - (1) bhogArha gurudravya, (2) pUjArha gurudravya. - zrI dharmasaMgraha graMthamAM paNa zrAddhajIta kalpanI gAthAnI vyAkhyA karatAM gurudravyanA bhogArha ane pUjArha : evA be vibhAga pADyA che. - zrI dravyasaptatikA graMthamAM rajoharaNAdi upakaraNo bhojya-bhojaka saMbaMdhathI gurudravya bane che ane suvarNAdi te saMbaMdhathI gurudravya banatA nathI, ema jaNAvyA pachI, jo suvarNAdi gurudravya na bane to zrAddhajItakalpanI gAthAnI TIkAmAM suvarNAdine gurudravya tarIke jaNAvela che, te zI rIte ghaTI
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 240 zake ? tevI zaMkAnA samAdhAnarUpe tyAM jaNAvela che ke, bhojya-bhojaka saMbaMdhathI nahi paNa pUjya-pUjA saMbaMdhathI suvarNAdi gurudravya bane ja che ane tevA pUjya-pUjA saMbaMdhathI banatA gurudravyarUpa suvarNAdino upayoga jIrNoddhAra ane nUtana caityanirmANAdimAM upayoga karavAnuM te ja gAthAnI TIkAmAM vidhAna karela che. - AthI rajoharaNAdi bhogArha gurudravya che ane suvarNAdi pUjAI gurudravya che. vicAraNIya muddAo : zAstra anusAre gurudravyanuM svarUpa, tenA prakAra ane tenA upayoga aMgenI vicAraNA karI. A viSaya ekadama spaSTa ja che ane dhArmika vahIvaTa mATe zrIdravyasaptatikA graMtha othorITIvALo manAya che. Ama chatAM A viSayamAM aneka prazno-muddAo upasthita thayelA che. tenI have vicAraNA karIzuM. jo ke zAstromAM dareka praznonA samAdhAno ApelA ja che. prazna ghaNA che. mahattvanA traNa prazno : temAMthI mahattvanA traNa prazno ane tenuM samAdhAna sauthI prathama joIzuM. (1) gurupUjA saMbaMdhI suvarNa vagere dravya gurudravya kahevAya ke nahIM ? (2) tathA pUrve A pramANe gurupUjAnuM vidhAna hatuM ke nahIM ? (3) temaja e dravyano upayoga kayAM karAya ? - A traNe praznonuM samAdhAna "hIra praznottara" graMthamAM karavAmAM AvyuM che. A graMtha akabara rAjA pratibodhaka mahAprabhAvaka pU.A.bha.zrImad vijaya hIrasUrIzvarajI mahArAjAne pUchAyelA praznonA teozrIe je uttaro ApyA hatA, te 'praznottara'nA saMgraharUpa che. A 'hIrapraznottara' graMthamAM pUrvokta traNe praznonuM samAdhAna nIce mujaba ApavAmAM AvyuM che - tathA - gurupUjAsatkaM suvarNAdidravyaM gurudravyamucyate na vA ?
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 241 prakaraNa - 8 gurudravya aMge vicAraNA tathA-prAgevaM pUjAvidhAnamasti na vA ? tathA-kutra caitadupayogi ? iti prasAdyamiti praznA atrottarANigurupUjAsatkaM suvarNAdi gurudravyaM na bhavati, svanizrAyAmakRtatvAt, svanizrAkRtaM ca rajoharaNAdyaM gurudravyamucyata iti jJAyate // 3-48152 // tathA hemAcAryANAM kumArapAlarAjena suvarNakamalaiH pUjA kRtA'styetadakSarANi kumArapAlaprabandhe santi // 3-49-153 // tathA"dharmalAbha iti prokte durAducchritapANaye / sUraye siddhasenAya dadau koTiM narAdhipaH" // 1 // idaM cAgrapUjArUpaM dravyaM tadAnIM saGghana jIrNoddhAre vyApAritamiti tatprabandhAdau zrUyate / atrArthe bahuvaktavyamasti, kiyallikhyate iti praznatrayaprativacanAni // 3-50-154 // prazna: gurupUjA saMbaMdhI suvarNa vagere dravya gurudravya kahevAya ke nahi? praznaH tathA pUrve A pramANe gurupUjAnuM vidhAna hatuM ke nahi? praznaH temaja e dravyano upayoga kayAM karAya? A jaNAvavA kRpA karazo. uttara : gurupUjA saMbaMdhI suvarNa vagere svanizrAnuM nahi hovAthI = potAne svAdhIna kareluM nahi hovAthI gurudravya na kahevAya, paraMtu je rajoharaNAdi vastuo guruoe potAne svAdhIna karI hoya te vastuo gurudravya kahevAya, ema jaNAya che. tathA zrI hemacaMdrasUrIzvarajInI kumArapAla bhUpAle suvarNakamaLothI pUjA karI che, evA akSaro kumArapAla prabaMdhamAM che. temaja "dharmalAbha = tane dharmano lAbha thAo, e pramANe jyAre kahyuM tyAre dUrathI jeoe hAtha UMcA karyA che evA zrIsiddhasenasUrijIne vikrama rAjAe koTi dravya ApyuM." 2. vara 'ti pavittaram |
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA A agrapUjA rUpa dravyano te vakhate jIrNoddhAramAM upayoga karyo hato, ema temanA prabaMdha vageremAM saMbhaLAya che. A viSayamAM ghaNuM kahevA yogya che. keTaluM lakhIe ? tame pUchelA traNa praznonA A pramANe uttaro che. (348-49-50-152-153-154). 242 TippaNI : (1) pUrvokta traNe praznono spaSTa javAba 'hIrapraznottara'nA vidhAnomAM jovA maLe che. (2) gurupUjana zAstrIya ja che. AcArAMga sUtramAM vAsacUrNathI gurupUjana karavAnI vAta Ave ja che. dravyasaptatikAmAM paNa gurupUjananI vAta Ave ja che. (je AgaLa jaNAvavAnI che.) AthI dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM pR. 116 upara lekhakazrI lakhe che ke, "kharI rIte gurupUjA' koIpaNa zAstrathI vihita hatI nahi." lekhakazrInI te vAta zAstraviruddha-hakIkataviruddha siddha thAya che. (3) pU.kalikAla sarvajJazrI Adi gurubhagavaMtonI gurupUjA thayela che ane enI graMthomAM noMdha levAyelI che. e ja batAve che ke, gurupUjA vihita che. jo gurupUjAne avihita kahezo to pU.kalikAla sarvajJazrIjI Adi mahApuruSone paNa avihita AcaraNA karanArA, karAvaDAvanArA kahevA paDaze ane enI noMdha karatA graMthone (je AgaLa jaNAvavAnA che. tene) paNa aprAmANika mAnavA paDaze. paraMtu evuM kahevAnuM - lakhavAnuM duHsAhasa koI karI zake tema nathI. (4) eTaluM ja nahIM, lekhakazrIe potAnA pU.gurudeva pUjyapAda premasUridAdAne paNa khoTA kahevA paDaze. kAraNa ke, 'hIrapraznottara' (hIrapraznAnuvAda) graMthano anuvAda pUjyapAda premasUridAdAnA praziSyaratna pU.mu. zrI cidAnaMdavijayajI ma. sAhebe karyo che ane e graMthanuM saMzodhana khuda pUjyapAda premasUridAdAe karI ApyuM che. te graMthanA 'Adivacana'nA
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 243 vidhAno enI sAkSI pUre che - te nIce mujaba che - "chevaTe gacchanAyaka, siddhAntamahodadhi, suvihitaziromaNI paramagurudeva AcArya zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAe paNa mhArI vinaMtIne dhyAnamAM laI tapAsI Apyo che ane teozrInI sUcanAthI amuka amuka sthaLo sudhArI zakAyAM che, te mATe te gacchAdhipatino paNa upakAra bhUlI zakuM tema nathI.'' AthI 'hirapraznAnuvAda' graMthanA saMzodhanakartA pUjyapAda premasUridAdA che. tethI teozrInI mAnyatA paNa ApaNe samajI zakIe chIe ane e mahApuruSonI mAnyatAnuM pratibiMba pUrvokta traNa praznottaranA anusaMdhAnamAM karAyelI te ja anuvAda graMthanI TippaNI - 55mAM jovA maLe che. te nIce mujaba che - 55 - A praznottarathI siddha thAya che ke - zrAvako gurupUjA kare, te zAstrokta ja che ane e mATe uchAmaNIno prasaMga hoya to te devadravyanI vRddhikAraka hoI zAstravidhine upakAraka ja che. paNa A prakAranI gurupUjAnuM dravya devadravya tarIke gaNAya che eTale tenuM utpanna (dravya) sAdhuonA upayogamAM AvI zake nahi." (pR. 88nI TippaNI) - mahattvanI vAto : pUrvokta graMthanI 55'mI TippaNImAM ghaNI mahattvanI vAto noMdhAyelI che - (1) zrAvako gurupUjA kare che, te zAstrokta ja che. (ahIM 'ja'kAra ghaNo sUcaka che. te tamAma prakAranA kutarkonuM unmUlana kare che.) (2) 'gurupUjAnI uchAmaNI devadravyanI vRddhikAraka hoI zAstravidhine upakAraka ja che.' (ahIM paNa gurupUjAnI uchAmaNIne zAstrokta jaNAvI che ane uchAmaNI devadravyanI vRddhi mATe che, paraMtu gurunI vaiyAvacca mATe dravya ubhuM karavA mATe nathI, te paNa spaSTa pratIta thAya che. tathA nirdiSTa 'ja' kAra
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dhArmika vahIvaTa vicAra' Adi pustakomAM thayelA ghaNA badhA kutarkonI samAlocanA karI tenI asAratA jAhera kare che - bAdabAkI karI nAkhe che. (3) A prakAranI gurupUjAnuM dravya devadravya tarIke gaNAya che. eTale te dravya sAdhuonA upayogamAM (vaiyAvaccamAM) AvI zake nahIM. (5) gurudravyanA viniyoga aMgeno pU.A.bha.zrI. kailAsasAgarasUrijI ma.sA., pU. tapasvI zrIdharmasAgara gaNizrI tathA pU.A.bha.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA.no arthAt pU.sAgarajI ma.nA samudAyano abhiprAya pariziSTa-16-18-21mAMthI jANI levo. 0 dravyasaptatikA graMthanA AdhAre adhika samAdhAnoH (noMdha : pUrvokta traNa praznonI vadhu vistArathI khulAsApUrvaka vicAraNA dravyasaptatikA graMthanI gAthA-12nI TIkAmAM karavAmAM AvI che. paMDitazrI prabhudAsabhAI becaradAsa pArekha dvArA anuvAdita-saMpAdita dravyasaptatikA graMthano pATha (anuvAda sahita) akSarazaH nIce mujaba che - svarNA-''di-rUpa- guru-dravya-copa tathA, svarNA-''dikaM tu guru-dravyam jIrNoddhAre navya-caitya-karaNA-''dau ca vyApAryam, tad yathA - (2) -pUnA-sarvisu-va-di-dravya mu-dravyamukhyate? vA?" tatha 1. svarNA''de dravyatAniSedha "(2) vi-pUnA-vidhAnamati ? vA?" () 3 = 2-pataluyoji?" rUri ucytegura-pUnA-sarvasu-va-ss ro-WI-ghuviravat guru-dravya mavati, sva-nizrAdhAma-tatvotA"
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 2. guru-pUjAprAmANye ( 1 ) dRSTA - 'ntaH / (2) dRSTA - 'ntaH / 3. svarNA - s'diguru-dravyopayoga nirNayaH / guru-pUjAyAm(3) dRSTA - 'ntaH / guru-pUjAyAm( 4 ) dRSTA - 'ntaH / 245 tathA, "hemA -''cAryANAM kumAra - pAla- - rAjena" su-varNa-108 ( aSTottara - zataH ) - kamalaiH pUjA kRtA'sti / tathA, " dharma - lAbha ( : ) " iti prokte dUrAducchrita- pANaye / sUraye siddha-senAya dadau koTiM narAdhipaH // 1 // iti / | "idaM ca agra - pUjA-rUpaM dravyam tadAnIntanena saGkhena jIrNoddhAre tadA''jJayA vyApAritam / " - * atrA'pi - " takra - kauNDinya - nyAyena bhojya-bhojakatva - sambandhena 1 aghikopadhivat, pUjA - dravyaM na bhavati / pUjya-pUjA-sambandhena tu tad guru-dravyaM bhavatyeva / anyathA-zrAddhajItakalpa- vRttirvighaTate / kiMbahunA ? / iti / 1 tathA, jIva - deva - sUrINAM pUjA-'rthamardha-lakSa-dravyaM malla-zreSThinA dattam, tena ca-prAsAdA-''dayo'kAryanta sUribhiH / | tathA dhArAyAm-laghu-bhojena zrI - zAnti - vetAla - sUraye 12,60,000-(dvAdaza-lakSa- SaSTi- sahastrANi ) dravyaM dattam / tanmadhye guruNA ca 12 (dvAdaza) lakSa: dhanena mAlavA - 'ntazcaityAnyakAryanta / 60 SaSThi - sahasra-dravyeNa ca thirA-padra- caityadeva - kulikA -''dyapi / iti / ( ) iha vistarastu tat-prabandhA - ''de - rbodhyaH / 1. ( audhikopadhiH ) = sAmAnyaH, caturdaza-prakArakaH / aupagrahikopadhizca = jJAnA''di-poSaNa - hetuH kAraNikopadhiH / 2. ( vAdi - vetAla - zrI zAnti - sUraye / )
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 guru-pUjAyAm(5) dRSTA-''ntaH / nAma sthApanA 'vasare guru-pUjAvidhAnam / varSA-cAturmAsya-'bhigraheSu guru-pUjA / guru-pUjA - siddhiH / 1. (leka) / dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 1 tathA, "su-mati - sAdhu-sUri-vArake maNDapA - SS - cala- durge mallika-zrI-ma - mApharA -'bhidhAnena zrAddhA - ''di saMsargAjjaina-dharmA'bhimukhena su-varNa- TaGkakaiH gItA-rthAnAM pUjA kRtA " iti vRddha - vAdo'pi zrUyate / iti / | tathA, bAlasya nAma-sthApanA - 'vasare, gRhAdA''gatya, sa- bAlaH zrAddhaH vasati-gatAn gurUn praNamya, navabhiH svarNa-rUpya - ya-mudrAbhi gurornavA - 'Gga-pUjAM kRtvA, gRhya-guru-deva- sAkSikaM dattaM nAma nivedayati / tataH ucita mantreNa vAsama'bhimantrya, guruH OM - kArA - s'dida- nyAsa - pUrvam, bAlasya sva-sAkSikAM nAma - sthApanAma'nujJApayati / iti / 1 tathA, "dviH trirvA - aSTa-bhedA -''dikA pUjA, saMpUrNa devavadanaM caitye'pi, sarva-caityAnAm arcanaM vandanaM vA, snAtra - mahotsava -mahA-pUjA - prabhAvanA - ''di, gurorbRhad-vandanam, aGga-pUjA-prabhAvanA-svastika- racanA -''di-pUrvam vyAkhyAna-zravaNam," ityA-''di-niyamAH varSA - cAturmAsyAm vizeSato grAhyAH / iti / " evam praznottarasamuccaya-AcArapradIpa-AcAra
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 prakaraNa - 8H gurudravya aMge vicAraNA vinava-zaviddhavidhyA--SnusAre zrI-nivacceva guropa -9-pUnA siddhA guru-pUnA-thanA- * tad-dhanaM ca gauravA-'haM-sthAne viniyoga pUjA-sambandhena prayoktavyam, vyavasthA rasunitA-ddhapUDAyAtrA tha-dravyama vyaya-vyavasthA bhAvArtha paraMtu, jo sonuM vagere gurudravya hoya, to teno vaparAza jinamaMdira vagerenA jIrNoddhAra ane navA daherAsara karAvavA vageremAM karavo joIe. che tenI spaSTa samaja A pramANe che - "(1) gurupUjA saMbaMdhI sonuM vagere dravya gurudravya kahevAya? ke nahi?" (2) pUrvakALamAM A prakAre (gurunI) pUjA karavAnuM vidhAna che? ke nahi?" (3) ane e dravyano upayoga kayAM thAya?" javAba - "gurupUjAnuM sonuM vagere dravya (aupagrahika) rajoharaNAdika upakaraNanI jema gurudravya thatuM nathI. kema ke, (gurue) tene potAnI nizrAnuM kareluM hotuM nathI." 4 zrI kumArapALa mahArAjAe zrI hemacaMdrAcArya mahArAjanI 108 sonAnA kamaLathI pUjA karI hatI. temaja"dUrathI hAtha UMco karIne "dharmalAbha" ema AzIrvAda ApanAra zrI 2. vada-mAna-ma-mathAt
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA siddhasena divAkarajI mahArAjane (vikrama) rAjAe eka karoDa ApyA hatA." | "agrapUjA rUpa A dravya teonI AjJAthI te vakhatanA zrI saMghe jIrNoddhAramAM vAparyuM hatuM." | ahIM vicAravA jevuM e che ke - takrakauDinya nyAyathI - bhojya-bhojakapaNAnA saMbaMdhe karIne-bhogavavA yogya-vAparavA yogya ane vAparanAranA saMbaMdhe karIne-aughika upadhinI jema (suvarNAdika pUjAdravya) gurudravya banI zakatuM nathI. (muni mahAtmAonI upadhi be prakAranI hoya che. muhapatti-rajoharaNa vagere audyika upadhi kahevAya che ane bIjAM keTalAMka sAdhano kAraNe rAkhavAM paDe, te aupagrahika sahAyaka-upadhi kahevAya che. temAM audhika mukhya che. aughika upadhi bhojya-bhojaka saMbaMdhe gurudravya che. tevA saMbaMdhathI suvarNAdika pUjAdravya gurudravya banI zakatuM nathI.) paraMtu pUjyanI pUjAnA saMbaMdhe te (suvarNAdika) gurudravya thAya ja che. jo tema samajavAmAM na Ave to zrAddhajitakalpanI vRtti sAthe virodha Ave che. zrI jIvadevasUrijInI pUjA mATe malla zeThe aDadho lAkha dravya ApyuM hatuM, tethI zrI AcArya mahArAjAe jinamaMdira vagere karAvarAvyAM hatAM. dhArA nagarImAM laghubhoja rAjAe vAdIvetALa zrI zAMtisUri mahArAjane bAra lAkha, sATha hajAra dravya ApyuM hatuM. temAMthI guru mahArAjAe bAra lAkhanA kharce mALavA dezamAM daherAsaro karAvarAvyAM hatAM ane sATha hajAra dravyanA kharce tharAdamAM daherAsara ane derIo vagere 1. (audyika upadhi-e sAmAnyathI cauda prakAre che ane aupagrahika upadhijJAnAdikanA poSaNa mATe jarUrI eTale saMyamamAM sahAya mATe kAraNasara rAkhavI jarUrI hoya, tevI upadhi.) 2. (vAdIvetAla zrI zAMtisUrijIne).
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 249 karAvarAvyAM hatAM. ahIMyAM A viSe vistArathI samajavA mATe te te prabaMdhomAMthI jANI levuM. OM tathA, vRddhapuruSonI vAta saMbhaLAya che ke - "zrI sumatisAdhu mahArAjazrInA samaye mAMDavagaDhamAM zrAvakonA paricayathI jaina dharma tarapha Adara rAkhanArA zrI mAphara nAmanA mallika. bAdazAhe sonAnA TaMko (sikkA)thI gItArtha guruonI pUjA karI hatI.'' (gRhastha guru pAse pahelAM bALakanuM nAma pADavAmAM Ave ane pachI temAM guru mahArAjanI AjJArUpa saMmati levAmAM Ave.) OM bALakanAM nAma pADavAne vakhate bALaka sahita zrAvaka gharethI AvIne upAzrayamAM rahelA guru mahArAjane vaMdanA karIne, sonA ke rUpAnA nava sikkAthI guru mahArAjanI nava aMge pUjA karIne, gharanA (gRhastha) guru ane devanI sAkSIe je nAma pADyuM hoya, te (guru mahArAjane) nivedana kare che, pachI guru mahArAja ucita maMtre vAsakSepa maMtrIne OMkAra vagerenA nyAsa (sthApanA)pUrvaka potAnI sAkSIpUrvakanI bALakanA nAmanI sthApanA potAnI AjJApUrvakanI banAve che. "tathA" be vAra, athavA traNa vAra, tathA ATha prakAra vagere prakAre pUjA karavI, daherAsaramAM saMpUrNa devavaMdana karavuM. sarva daherAsaromAM pUjA karavI ane vaMdana karavuM. snAtra mahotsava karavo, mahApUjA racAvavI, prabhAvanA vagere karavI, guru mahArAjane moTuM vaMdana, guru mahArAjAnI aMgapUjA, prabhAvanA, temanI AgaLa svastikanI racanA, temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavuM. khAsa karIne ityAdi niyamo varSA cAturmAsamAM grahaNa karavA joIe. 1. (maleka).
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ema praznottarasamuccaya, AcArapradIpa, AcAradinakara ane zrAddhavidhi, vagere graMthone anusAre zrI jinezvara bhagavAnanI aMga ane agra pUjAnI peThe, zrI gurumahArAjanI paNa aMgapUjA ane agrapUjA siddha thAya che. 250 OM ane te (guru mahArAjanI aMga ane agrapUjA)nA dravyano upayoga pUjA. saMbaMdhe karIne gaurava yogya UMcA sthAnamAM karavo. paraMtu jinezvara bhagavaMtanI aMgapUjAmAM na karavo. TippaNI : (A) pUrvokta zAstrapATha mujaba ghaNA badhA graMtho paNa gurupUjAne vihita jaNAve che ane gurupUjAnA dravyane jIrNodvAra ane nUtana caityanA nirmANAdimAM upayoga karavA jaNAve che. (B) 'Adi' padano vimarza : prazna: dravyasaptatikAnA "svati tu gurudravyam nIrNodvAre navyacaityaraLAvo A vyApAryam'' - A vidhAnamAM gurudravyanA viniyoga mATe jIrNodvAra ane navya caityanirmANa Adi kSetro jaNAvyA, to temAM 'Adi' padathI kayA kSetro levAnA ? teno javAba Apazo ! uttara H (1) pUrvokta pAThamAM nirdiSTa 'Adi' padathI derAsaranA siMhAsanatrigaDuMbhaMDAra banAvavA vageremAM upayoga karAya, ema samajavAnuM che. paraMtu vaiyAvaccamAM nahIM. ahIM ullekhanIya che ke, kaMdoInI dukAne 'peMDA, baraphI vagere maLaze' evuM lakhyuM hoya ane koI vyakti vagere zabda vAMcIne tyAMthI kApaDano tAko levA jAya to mUrkhamAM khape che. kAraNa ke, tyAM nirdiSTa 'vagere' te 1. bahumAnano bhaMga thavAnA bhayathI.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 gurudravya aMge vicAraNA 251 dukAnamAM maLatA prasakta vikalpone sUcave che. paraMtu aprasakta vikalpone nahIM. tethI tyAM "vagere" eTale lADavA, gAMThIyA ke seva jevI vastuo ja samajavAnI hoya, te ja rIte pUrvoktapAThamAM nirdiSTa "Adi padathI prasakta vikalporUpa jinAlayanA siMhAsana-trigaDuM vagere grahaNa karavAnA che. paraMtu aprasakta evI sAdhuvaiyAvacca grahaNa karavAnI nathI. (2) ane tethI ja "hIrapraznAnuvAda' graMthanA pR. 88 upara TippaNapapamAM "eTale tenuM utpanna (dravya) sAdhuonA upayogamAM AvI zake nahIM" evuM kahIne gurupUjAnA dravyane zuddhadevadravya ja gaNAvyuM che ane sAdhuvaiyAvaccanI bAdabAkI karI che. anuvAdaka-preraka-saMzodhanakartA pUjyone "Adi padathI sAdhuvaiyAvacca ISTa nathI te spaSTa samajAya che. (3) taduparAMta, 2044'nA saMmelananA 9 mahinA pUrve pU.paM.zrI caMdrazekharavijayajI ma.sA. dvArA valasADa cAturmAsa rahelA eka mahAtmAne (pU.mu.zrIhitaprajJa vijayama.sA. - hAla AcAryazrI)ne lakhAyelA patramAM spaSTa zabdomAM lakhyuM che ke - vi. jaNAvavAnuM ke gurupUjAnA paisA devadravyamAM ja laI javA evI paraMparA che. mATe devadravyamAM ja laI javA joIe. tathA jo te paisA munionI vaiyAvaccamAM levAmAM Ave to munione te paisA upara potAnA paisA e rIte Asakti thavAnI zakyatA che. mATe A paraMparA atyaMta yathAyogya jaNAya che te jANazo." - pUrvokta patrAMzamAM gurupUjAnA dravyane sAdhuvaiyAvaccamAM vAparavAno spaSTa niSedha karavAmAM Avyo che ane devadravyamAM laI javAnI paraMparA atyaMta yathAyogya hovAnuM spaSTa jaNAvavAmAM AvyuM che. tathA sAdhuvaiyAvaccamAM laI javAnA bhayasthAno paNa batAvavAmAM AvyA che. ApaNe barAbara jANI paNa zakyA chIe ke, temaNe 27 varSa pUrve batAvelA bhayasthAno Aje kevA vikarALa svarUpane dhAraNa karI cUkyA che.)
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 2 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA eka samaye "gurupUjAnA dravyane sAdhuvaiyAvaccamAM laI javuM eTale zithilAcArane protsAhana ApavA barAbara che" evI jorazorathI prarUpaNA karanArA lekhakazrI ja potAnA dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM e dravya sAdhuvaiyAvaccamAM jAya enuM joradAra samarthana karI rahyA che. Ane kalikAlanI balihArI mAnavI ke zuM mAnavuM? vAcako svayaM vicAre. badhuM ja samajAyeluM hovA chatAM koIpaNa vyaktine zraddhAnuM zaithilya ane mithyAbhiniveza jamAlIjInA mArge javA ja uzkeratA hoya che. (4) munizrI hemaratna vijayajIe (pachIthI AcAryazrIe) potAnA "cAlo jinAlaye jaIe" pustakamAM to gurupUjananI rakamane jinamaMdira khAtAmAM ja mUkI dIdhI che ane teno viniyoga jIrNoddhArAdimAM jaNAvyo che. e mATe juo pariziSTa-8. (5) AthI pUrvokta zAstrapAThamAMnA nirdiSTa "Adi' padathI zAstrasaMdarbho ane paraMparAnusAre "sAdhu vaiyAvacca" laI zakAya nahIM. (6) taduparAMta, "Adi padathI "vaiyAvaccano saMgraha karavo, e koIpaNa rIte yogya nathI. zrAvaka-zrAvikA dravya jIrNoddhArAdimAM vAparI zakAtuM hovA chatAM "zrAvaka-zrAvikA dravya jIrNoddhArAdimAM vaparAya. evuM koI sthaLe lakheluM nathI. zrAvaka-zrAvika dravya jema zrAvaka-zrAvikA mATenuM che, tema suvarNAdi gurudravya paNa jo sAdhu-sAdhvI mATenuM hoya to teno upayoga "jIrNoddhArAdimAM thAya' ema lakhavAne badale "vaiyAvaccAdimAM thAya evuM lakhyuM hota ane vaiyAvaccAdimAM Adi padathI jIrNoddhArAdi grahaNa karavAnuM ISTa mAnyuM hota, paNa tema nathI karyuM. te ja batAve che ke, temane Adi padathI "vaiyAvacca' ISTa nathI. (C) udAharaNo aMgenI spaSTatAH hIrapraznAnuvAda ane dravyasaptatikA graMthamAM gurupUjAnI vihitatA ane gurupUjAnA dravyano viniyoga udAharaNo ApIne samajAvyA che. dhArmika vahIvaTa vicAra'nA lekhakazrI ene siddhAMta mAnavA taiyAra nathI.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8H gurudravya aMge vicAraNA 253 (jo ke, pUrve to e paraMparAne atyaMta yathAyogya jaNAvatA hatA. paraMtu 2044'nA saMmelanamAM mAnyatA badalAtAM have e udAharaNothI gurupUjAnI vihitatA ane gurupUjAnA dravyanA viniyoganI vAta emane mAnya nathI.) - A viSayamAM pahelAM dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanA pU. 116 upara lakhAyelI vAto joIe pachI enI samAlocanA karIzuM. dravya saptatikAkAre gurudravyanA je be vibhAga karIne gurupUjanadravya suvarNAdi kahyuM che te emaNe potAnI buddhithI kahyuM kharekhara to purAtana badhA ja zAstrakAroe vastrapAtrathI ja gurupUjananI vidhi darzAvI che. paNa dAkhalA dAntane jore jyAre aMgapUjana jozathI cAlyuM tyAre uparokta be vibhAga pADavA paDyA. kharI rIte gurUpUjA koI paNa zAstramAM vihita hatI nahIM. eTale jyAre hIrasUrijI ma. sAme prazna Avyo tyAre temaNe hemacaMdrasUri mahArAjanI suvarNakamalanI thayelI pUjAthI enuM (aMga pUjAnuM) samarthana karavuM paDyuM. pachI enuM dravya kyA khAte jAya eno savAla Ubho thayo eTale siddhasenasUri mahArAjano dAkhalo laIne hIrasUri mahArAje jIrNoddhArAdimAM jAya evuM samAdhAna kahyuM. paNa kayAMya e aMgapUjAnA dravyane devadravya TharAvyuM nathI." samAlocanA: (1) pUrvokta vidhAnomAM lekhakazrIe vicitra TippaNIo karI che - gurupUjananI vidhinI bAbatamAM khoTI komenTo karI che. temAM graMthakAro ane suvihita mahApuruSo mATe khoTA AkSepo karAyA che. (2) "dravyasaptatikAkAre gurudravyanA je be vibhAga karIne gurupUjana dravya suvarNAdi kahyuM che te emaNe potAnI buddhithI kahyuM" AvuM lakhIne temaNe uparanA badhA mahApuruSo upara "zAstramatithI nahIM paraMtu potAnI buddhi mujaba (svamatithI) lakhanArA hatA" tevo AkSepa mUkyo che. graMtha ane graMthakAra baMnenI prAmANikatA mATe jainazAsanamAM koI matabheda nathI. chatAM matAgraha zuM zuM lakhAve che? te vAcako svayaM vicAre. (3) uparanA lakhANamAMthI bIjo evo dhvani pragaTa thAya che ke, udAharaNonA jore siddhAMta nakkI na thAya.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA - ahIM agatyano khulAso karI laIe ke, kAzIvALA pU.mu. zrIdharmavijayajIe "bolIo azAsrIya che," Avo vivAda Ubho karyo hato, tyAre pU.A.bha.zrI.vi. kamalasUrIzvarajI ma.sA.nI AjJAthI pU.muni zrIrAmavijayajI mahArAje tenA pratikAra mATe 'vicArasamIkSA' pustaka lakhyuM hatuM. temAM varNavAyelI pR. 12-13 u52nI vigata ahIM paNa ullekhanIya che, te nIce mujaba che - 254 "lakhatAM dilagIrI thAya che ke - zrImAn dharmavijayajInA praziSya zrIyuta caramendravijayajI ke jeo prAyaH zrImAn dharmavijayajInI sAthe ja birAjamAna che, teo kumArapALa prabaMdhanA pAThane kathAvAda tarIke gaNI AratI pUjA vagerenI bolIone azAstrIya kahevA mAge che. paraMtu zrIsaMghe eTaluM khAsa lakSamAM rAkhavuM ke - "je kathAvAdanI viruddhamAM vidhivAda na hoya te kathAvAdane vidhivAda tarIke ja kahI zakAya." vidhivAda te kathAvAdanA viruddhamAM nathI eTaluM ja nahi, balke zrAddhavidhino pATha tenI tarapheNamAM ja che." - dhA.va.vi.'nA vidhAno ane vicAra samIkSA'nA vidhAnonI tulanA vAcako svayaM kare. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke, "je pravRttio (AcaraNAo) suvihita mahApuruSoe pravartAvelI hoya, koI bhavabhIru-saMvigna-gItArtha mahApuruSe eno virodha na karelo hoya, zAstrathI viruddha na hoya balke zAstranI sIdhI ke ADakatarI saMmati maLatI hoya, e pravRttio askhalitapaNe pravartelI hoya, tyAre e pravRttio suvihita ja gaNAya che tathA je kathAvAdanI (evI pravRttionA udAharaNone jaNAvatI graMthagata vAtonI) viruddhamAM vidhivAda na hoya te kathAvAdane vidhivAda tarIke ja kahI zakAya che.'' -- - prastutamAM paNa gurupUjananI pravRtti thayAnA zAstramAM udAharaNo maLe che ane AcArAMga sUtra (AgamagraMtha)mAM gurupUjananI vAta Ave ja che. tethI e suvihita AcaraNA ja che ane gurupUjananA dravyanA
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 gurudravya aMge vicAraNA 255 viniyoga aMge paNa graMtho ane paraMparA spaSTa ja che. AthI dhArmika vahIvaTa vicAranI vAto taddana zAstranirapekSa che. (D) dravyasaptatikA graMthanA pUrvokta pAThamAM "pUjyanI pUjAnA saMbaMdhe te (suvarNAdika) gurudravya thAya ja che, jo tema samajavAmAM na Ave to zrAddhajitakalpanI vRtti sAthe virodha Ave che." AvA spaSTa lakhANathI e philita thAya che ke, (4) dravyasaptatikAkArazrIne suvarNAdi gurudravyano viniyoga batAvatI vakhate zrAddhajItakalpanI 68mI gAthA manamAM upasthita ja hatI ane teoe A ja graMthamAM AgaLa zrAddhajItakalpanI 68mI gAthAne 58mI gAthA tarIke mUkIne gurudravyano zrAvaka upayoga kare to zuM prAyazcitta Ave te batAvyuM ja che. ii) AthI dravyasaptatikAkArane suvarNAdi gurudravyano upayoga batAvatI vakhate zrAddhajItakalpanI 68mI gAthA upasthita nahotI, evuM kahevuM lezamAtra ucita nathI. (3) eTale zrAddhajItakalpanI 68mI gAthAnI TIkAnuM arthaghaTana evuM na karI zakAya, ke jeno dravyasaptatikA graMthanA pUrvanirdiSTa vidhAna sAthe virodha Ave. (4) AthI "zrAddhajIvakalpa' graMthanI 68mI gAthAnI TIkAnA nAme jeTalA paNa kutarko thayA hoya te khoTA che, ema samajavuM. (jenI vizeSa vicAraNA AgaLa karIzuM.). (E) zrIdravyasaptatikAkArazrI gurupUjAnA dravyanA vinayoganI carcAno upasaMhAra karatAM punaH spaSTatA karatAM lakhe che ke, "tad-dhanaM ca gauravArhasthAne pUjAsambandhena prayoktavyam, na tu jinAjJAyAma ' artha - ane te (guru mahArAjanI aMga ane agrapUjAnA) dravyano
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA upayoga pUjA saMbaMdhe karIne gaurava yogya UMcA sthAnamAM karavo. paraMtu, jinezvaranI aMga pUjAmAM na karavo. >spaSTIkaraNa: ahIM gauravA sthAna eTale gurunI apekSAe gauravA sthAna arthAta guru karatAM UMcA evAdevanuM sthAna, evo artha karavAno che. eTale gurupUjAnA dravyano upayoga guru karatAM UMcA evA devanA sthAnamAM karavAno che. arthAt jinamaMdiranA nirmANa ane jIrNoddhAramAM karavAno che, ema zAstrakArazrIe spaSTa jaNAvyuM che. eTale "gauravAha sthAna tarIke jinamaMdira ja laI zakAya. paraMtu sAdhu-sAdhvI na laI zakAya. taduparAMta, bahumAna bhaMga thavAno saMbhava hovAthI gurupUjAnA dravyano upayoga jinezvara bhagavaMtanI aMgapUjAmAM karavAnI nA pADI che. (F) "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA pR. 119 upara gauravAI sthAnanA svarUpane nakkI karatAM je kutarko thayA che, te nIce mujaba che - "A gurudravyano upayoga gauravavaMtA sthAnomAM vAparavAnuM dravyasaptatikAmAM jaNAvyuM che. AthI nakkI thayuM ke gauravayogya sthAno sAdhu-sAdhvI che. temaja tenI uparanA deva ane jJAna che. A badhe ThekANe te vAparI zakAya. vaLI dravyasaptatikAmAM ema kahyuM che ke, A guradravyane jIrNoddhAra, nUtana jinAlaya vagere sthaLe vAparavuM. ahIM vagere zabdathI jo ke pratimAne lepakaraNa, AbhUSaNa vagere laI zakAya paraMtu jinanI aMgapUjAmAM nahi vAparavAno tyAM ja spaSTa Adeza Apela hovAthI have lepa Adine vagere zabdathI nahi laI zakAya. eTale have vagere zabdathI sAdhu-vaiyAvacca ja levuM paDe. Ama thAya to zrAddhajItakalpanA pAThano paNa satkAra thayo kahevAya." - samAlocanA:- pUrvokta vidhAnomAM "gauravA sthAna mATe je lAMbI vicAraNA karI che, temAM puchavAnuM che ke, dravyasaptatikAkArazrIne gauravAhasthAna' konI apekSA grahaNa karavuM ISTa che?
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8H gurudravya aMge vicAraNA 257 (1) jo sAmAnyajananI apekSAe "gauravAI sthAna nakkI karavAnuM hoya, to sakala zrIsaMgha gauravAI ja che ane teno artha karatAM to gurupUjAnuM dravya zrAvaka-zrAvikAnA upayogamAM paNa vAparI zakavAnI Apatti Avaze. kAraNa ke, te paNa gauravAI ja che. (2) have jo zrAvakanI apekSAe laIe to deva-guru gauravAha che ane (3) sAdhunI apekSAe laIe to deva e gauravArya che. A traNamAMthI konI apekSAe gauravAha sthAna grahaNa karavuM e graMthamAM spaSTa karyuM nathI. paraMtu gurupUjAnA dravyano upayoga kayAM karavo e pahelAMthI ja spaSTa karI dIdhela che ane upayoga mATe jaNAvelA vidhAnathI spaSTa bane che ke, graMthakArazrIne sAdhunI apekSAe gauravArya sthAna ISTa che ane sAdhunI apekSA gauravArya sthAna deva ja Ave che. vaLI, pote potAnA mATe gauravAha sthAna kyAreya banI na zake, tethI zuM sAdhu-sAdhvI gauravA nathI? Avo prazna karavo ja asthAne che. AthI gauravAI sthAna tarIke deva" kSetra ja grahaNa karI zakAya. eTale devasaMbaMdhI kAryamAM e dravyano upayoga thAya tathA bIjI spaSTatA karI che ke, e dravyano upayoga bahumAna bhaMga thavAno bhaya hovAthI zrIjinanI aMga pUjAmAM vAparI na zakAya ane tethI bAkI rahelA jinAlaya, jIrNoddhAra ane nUtana caityanA nirmANamAM vAparI zakAya. taduparAMta, zrAddhajIvakalpamAM te dravyane sAdhuvaiyAvaccamAM vAparavAnuM kahyuM ja nathI, ke jethI evo artha karIe to ja zrAddhajIta kalpanA pAThano satkAra thaI zake. zrAddhajItakalpano pATha ane teno rahasyArtha:shraaddhjitklpvRtti - atha yatidravyaparibhoge prAyazcittamAhamuhapattiAsaNAisu bhinnaM jalannAIsu gurulahugAi / jaidavvabhogi iya puNa vatthAisu devadavvaM vA // 68 // TIkA :- muvAivADaDanAzayanAviSa, arthAt gurutiSa
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA paribhukteSu bhinnam / tathA jalannAIsutti-yatisatke jale anne 'Adi' zabdAt vastrAdau kanakAdau ca - dharmalAbha iti prokte durAducchritapANaye / sUraye siddhasenAya dadau koTi narAdhipaH // - ityAdi prakAreNa kenApi sAdhunizrayA kRte liGgisatke vA paribhukte sati 'gurulahugAi' tti krameNa gurumAsazcaturlaghava Adi zabdAccaturguravaH SaDlaghavazca syuH / yatidravyabhoge iyati evaM prakAraH prAyazcittavidhiravagantavyaH / atrApi punarvastrAdau devadravyavat-vakSyamANadevadravyaviSayaprakAravat jJeyam / ayamarthaH-yatra gurudravyaM bhuktaM syAttatrAnyatra vA sAdhukArye vaidyAdyarthaM bandigrahAdipratyapAyApagamAdyarthaM vA tAvanmitavastrAdipradAnapUrvamuktaM prAyazcittaM deyamiti gAthArthaH // 68 // bhAvArtha have sAdhusaMbaMdhI dravya (zrAvathI) vaparAI gayuM hoya to zuM prAyazcitta Ave? te jaNAve che - "muhapatti-Asana Adi vaparAyA hoya to bhinnamAsa, jaLaanna vagere vaparAyA hoya to mAsagara, caturlaghu vagere prAyazcitta ApavuM. gurudravyanA bhogamAM (vaparAI javAmAM) prAyazcittano Avo vidhi jANavo paNa vastrAdinA viSayamAM devadravya pramANe jANavuM." gurusaMbaMdhI muhapatti, Asana, zayana vagere vaparAyAM hoya to bhinnamAsa prAyazcitta ApavuM ane sAdhusaMbaMdhI jalaannAdimAM rahelA Adi vagere) zabdathI vastra vagere ane kanaka vagere paNa jANavA." dUrathI ja hAtha UMco karIne dharmalAbha kahe chate zrI siddhasena sUrine rAjAe koTidravya ApyuM. ityAdi prakAre koIe paNa sAdhu saMbaMdhI karyuM hoya ke dravyaliMgI pAsenuM (suvarNAdi) dravya vaparAya chate kramazaH gurumAsa, caturlaghu Adi zabdathI caturguru ane SaDulaghu jANavA. sAdhu saMbaMdhI
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8H gurudravya aMge vicAraNA 259 dravyanA bhogamAM AvA prakArano vidhi jANavo. vaLI ahIM paNa vastrAdimAM AgaLa kahevAmAM AvanAra devadravyanI jema jANavuM. eTale ke jyAM gurudravya vaparAyuM hoya tyAM athavA anya ThekANe sAdhunA kAryamAM vaidyAdi mATe ke keda vageremAMthI choDAvavA mATe teTalA kiMmatanA vastrAdi ApavA pUrvaka upara kaheluM (tapa karavAnuM) prAyazcitta ApavuM. vizeSArtha + samAlocanA: (1) pUrvokta "zrAddhajitakalpa'nA pAThane AgaLa karIne dhArmika vahIvaTa-vicAra'nA lekhakazrI-pariziSTakArazrI ane anya sAhityanA lekhako - "suvarNAdi gurudravya sAdhunA vaiyAvaccAdi kAryamAM vAparI zakAya" - evI mAnyatA dharAve che ane pracAre che - temanI e mAnyatA dravyasaptatikA ane hIraprazna graMthanI viruddha jAya che. tethI mAnya banI zake tema nathI. (2) have pUrvokta zAstrapATha aMge vizeSa spaSTatA joIzuM - tyAM gurusaMbaMdhI muhapatti-AsananA (zrAvaka dvArA) upabhogamAM eka prAyazcitta che. jala-anna AdinA upabhogamAM bIjuM prAyazcitta che. tyAM jalAdithI vastrAdi ane suvarNAdi ema be samUha grahaNa karyA che. vastrAdi to guru pAse hoya, paraMtu suvarNAdi na hoya, tethI te kaI rIte Ave e batAvatAM "pU. siddhasenasUma. sAhebe dharmalAbha ApatAM rAjAvikrame eka kroDa suvarNa ApyuM." A rIte sAdhu pAse kanakAdi AvyuM. te rIte koI veSadhArI sAdhue suvarNAdi dravya rAkhyuM hoya to te dravya paNa sAdhu saMbaMdhI thayuM. - A be rIte sAdhu pAse suvarNAdi dravya AvyuM. TIkAmAM sAdhu nizrAkRta Asana Adi vastrAdi gurudravyono bhogavaTo thayo hoya, to sAdhunA kAryamAM vaidyAdi mATe ke keda vageremAMthI choDAvavA mATe teTalA
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kiMmatanA vastrAdi ApavA pUrvaka uparanuM prAyazcitta ApavAnuM kahyuM che. - ahIM ullekhanIya che ke, pUrve jaNAvyA mujabanA be prakAre sAdhu pAse AvelA suvarNAdinA upabhogamAM prAyazcitta zuM Ave tenI vAta TIkAmAM kyAMye jaNAvI nathI. arthAt pUsiddhasenadivAkara sU.ma.ne vikrama rAjAe Apela kroDa dravya ane veSadhArI sAdhunA suvarNAdi dravyanA upabhoganA prAyazcitta aMge TIkAkArazrIe kazuM ja kahyuM nathI. - ahIM ja be pakSa paDe che - (1) ekapakSa tyAM vastrAdi padanA "Adi' padathI suvarNAdi grahaNa kare che ane ema kahe che ke, suvarNAdi dravyanA upabhogamAM vastrAdinA prAyazcitta jevuM ja prAyazcitta Ave ane teno tAtparyArtha evo kADhe che ke, suvarNAdi gurudravyano upayoga sAdhuvaiyAvaccamAM thaI zake che. tethI ja tevA suvarNAdi gurudravyano koI zrAvaka upabhoga kare to tene sAdhuvaiyAvaccamAM eTaluM suvarNAdi ApavA pUrvaka upara kaheluM prAyazcitta Ave che. te pakSanI dalIla che ke, jo te suvarNAdi gurudravya devadravyarUpa banatuM hoya to tenA upabhogamAM devadravyamAM teTalI rakama ApavApUrvaka prAyazcitta lakhyuM hota. paNa tevuM tyAM lakhyuM nathI. tethI evo sAra nIkaLe che ke, suvarNAdi gurudravyano upayoga sAdhuvaiyAvaccAdimAM thaI zake che. (2) bIjo pakSa ema kahe che ke, tyAM vastrAdi padanA "Adi padathI pAtrA Adi grahaNa karela che ane suvarNAdinA upabhoga mATenuM prAyazcitta tyAM jaNAvela ja nathI. - bIjA pakSanI pahelI dalIla e che ke, dravyasaptatikA ane hIraprazna graMthamAM suvarNAdika gurudravyano upayoga jIrNoddhAra ane nUtana caityanirmANAdimAM jaNAvela che. (ahIM "Adi padathI vaiyAvacca na laI zakAya te pahelAM vistArathI jaNAvela ja che.) have jo AvA suvarNAdi gurudravyano zrAvaka upabhoga kare to tene prAyazcittamAM teTaluM suvarNAdi dravya jIrNoddhArAdimAM ApavA pUrvaka upara kaheluM prAyazcitta Ave.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 261 - bIjA pakSanI bIjI dalIla e che ke, jo zrAddhajItakalpanI TIkAmAM vastrAdimAMnA Adi padathI suvarNAdi grahaNa karIne vastrAdinA upabhoganA prAyazcitta jevuM ja prAyazcitta suvarNAdinA upabhoganuM ApyuM che, ema kahezo to eka mahattvanI Apatti e Avaze ke, te sAdhunI pAse AvelA suvarNAdi be prakAranA che. te pUrve jaNAvela che. temAMthI veSadhArI sAdhunuM suvarNAdi dravya jo upabhogamAM AvyuM hoya to prAyazcitta zuM Ave ? - enA javAbamAM ema to kahI zakAze ja nahIM ke, teTaluM suvarNAdi vaiyAvaccAdimAM ApavApUrvaka uparokta prAyazcitta jANavuM. kAraNa ke, tyAM tame vaiyAvaccAdimAMnA Adi padathI jIrNodvArAdi kahyo che ane dravyasaptatikAkAre to liMgadhArI sAdhunA dravyane to atyaMta azuddha hovAthI caityAdimAM joDavAnI nA pADI che. (dravyaliMgidravyaM cAbhayadAnAdAveva prayoktavyam / na tu caityAvI atyaMtAzuddhatvAn / gAthA-12/TIkA) AthI bIjo pakSa kahe che ke, (1) dravyasaptatikAkAre sAdhu pAsenA pUrvokta rItithI AvelA suvarNAdi dravyano upayoga jinAlayanA jIrNodvA2navyacaityanirmANAdimAM jaNAvyo che. tethI tevA suvarNAdi dravyano upabhoga thaI jAya to teTalA suvarNAdine jIrNodvArAdimAM ApavA pUrvaka pUrvanirdiSTa prAyazcitta karavuM tathA (2) dravyasaptatikAkAre dravyaliMgI sAdhu pAse rahelA suvarNAdi dravyano upayoga jIvadayAdimAM jaNAvyo che. tethI tevA suvarNAdi dravyano upabhoga thaI jAya to teTalA suvarNAdine jIvadayAdimAM ApavApUrvaka pUrvanirdiSTa prAyazcitta karavuM ane A rIte gurudravyano upayoga ane prAyazcittanuM yojana karavAthI zrAddhajitakalpa, dravyasaptatikA, hIrapraznAnuvAda : A traNa graMtho ane paraMparA - A sarve sAthe saMvAda sadhAya che. koI sthaLe virodha Avato nathI. ahIM ullekhanIya che ke, zrAddhajitakalpanI TIkAmAM suvarNAdi gurudravyanA upabhogamAM kazuM kahevAmAM AvyuM nathI ane vastrAdimAMnA
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA Adi padathI zuM grahaNa karavuM? AvI vicAraNA cAlatI hoya tyAre judA-judA vikalpo cakAsavAmAM koI vAMdho nathI. paraMtu jyAre "Adi' padathI suvarNAdi grahaNa karIne vicAraNA AgaLa cAle tyAre dravyasaptatikA ane hIrapraznAnuvAda graMthamAM AveluM tenA upayoga mATenuM mArgadarzana paNa jovuM ja paDe ane suvihita paraMparA paNa vicAravI paDe tathA te baMne graMtho ane paraMparA jotAM spaSTatA maLI ja jAya che ke, susAdhunuM gurudravya jIrNoddhAradimAM javA yogya che ane veSadhArInuM suvarNAdi gurudravya jIvadayAdimAM javA yogya che, tyAre prAyazcitta paNa e graMthone anukULa ja vicAravuM paDe, e to heje samajI zakAya che. jema khovAyeluM bALaka zodhavA mATe mAtA dareka bALaka upara najara doDAve, paraMtu bALaka maLI gayA pachI game teTalAM bALako sAme Ave to paNa potAnA bALakanI zodha mATe e bIjA bALakone jotI nathI, tema zrAddhajitakalpanI vRttinA "vastrAdi padamAMnA "AdithI zuM grahaNa karavuM? e adhyAhAravALA lakhANamAMthI sAcuM pada zodhatI vakhate bhale kalpanA doDAvIe, paraMtu dravyasaptatikA ane hIrapraznAnuvAda graMtha tathA paraMparAthI spaSTa lakhANa maLyA pachI khoTA vikalpo karavA, e keTaluM ucita che, te vAcako svayaM vicAre. bIjI eka vAta khAsa noMdhanIya che ke, jeo gurupUjanane vihita mAnatA nathI ane purAtana zAstromAM enA ullekha nathI, mAtradaSTAMtonA jore cAlI paDelI pravRtti mAne che, te lokopurAtana evA zrAddhajitakalpanITIkAmAMnA vastrAdi padamAMnA Adi padathI gurupujAnuM suvarNAdidravya ja TIkAkAra kahevA mAMge che, tevuM kaI rIte kahI zake? e ja moTuM Azcarya che. AvI bedhArI nIti kema apanAvI paDI che? te vAcako svayaM vicAre. zuM gurupUjananA paisA upara najara to bagaDI nathI ne! - ahIM hIrapraznAnuvAda graMthanI pR. 88 uparanI TippaNI-papa paNa ullekhanIya che. emAM pU.A.bha.zrI vi. premasUrIzvarajI ma.sA ane
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 263 pU.A.bha.zrI.vi.jaMbUsUrIzvarajI ma.sA.nI saMmati che, te vAcakonI jANa mATe. temAM jaNAvela "paNa A prakAranI gurupUjAnuM dravya devadravya tarIke gaNAya eTale tenuM utpanna dravya sAdhuonA upayogamAM AvI zake nahi.'' A vidhAno khUba sUcaka che. e vidhAnakartA - preraka ane saMzodhaka mahApuruSone tevA prakAranA gurudravyanA upabhogamAM prAyazcitta zuM Ave ? ema pUchavAmAM Ave to teo zuM javAba Ape ? e vAcako svayaM vicAre ane e sarve AlocanAcArya mahApuruSo zrAddhajitakalpa-graMthanA jJAtA hatA te paNa yAda rAkhavAnI jarUra che. - vizeSa spaSTIkaraNa : ahIM spaSTa karavuM jarUrI che ke, guranI bhaktinA saMkalpapUrvaka zrAvake alaga rAkheluM ke ApeluM dravya paNa (guruno saMkalpa hovAthI) gurudravya kahevAya che. chatAM paNa te zrAvakanuM potAnuM dravya ja che. tenAthI te gurunI vaiyAvacca karI zake che. paraMtu gurunI pUjA karIne mUkeluM suvarNAdidravya ke gurupUjana vagerenI uchAmaNInuM dravya, e arpita-samarpita kareluM gurudravya che. te gurudravyathI gurunI vaiyAvacca na thaI zake. A samarpita gurudravyano upayoga dravyasaptatikA-hIrapraznAnuvAda graMthAnusAre jIrNodvArAdimAM ja karavAno hoya che. eTale ApaNe pUrve devadravya-jJAnadravyanA viSayamAM je viveka karyo hato, tevo viveka gurudravyanA viSayamAM paNa karavAno ja che. vaLI, gurupUjana karanArA ke gurupUjananI uchAmaNI bolanArA zrAvako 'A rakamathI gurunI vaiyAvacca thAya' evA uddezathI gurupUjana karatA ja nathI. paraMtu gurunI bhaktisvarUpe e dravyanuM samarpaNa karatA hoya che. prazna H evuM kahevAya che ke, ''zrI dravyasaRtikAkA2ne dravyasaRtikAnI gAthA-12nI TIkA racatI vakhate zrAddhajItakalpanI gAthA ane TIkA spaSTapaNe
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dRSTi samakSa na hatI. tethI suvarNAdi gurudravyano upayoga zrAddhajItakalpanI TIkAnusAre gurunA bAhyaparibhoga rUpa vaiyAvaccamAM karI zakAya." - to zuM A vAta emanI barAbara che? uttaraH A vAta temanI barAbara nathI. ApaNe pahelAM kahI gayA tema zrI dravyasaptatikAkArane gAthA-12nI TIkA racatI vakhate zrAddhajItakalpanI gAthA ane tenI TIkA spaSTapaNe dRSTi samakSa hatI ja. tethI, jo suvarNAdi gurudravyano upayoga zrAddhajItakalpanI TIkAnusAra temanA kahevA mujaba gurunA bAhya paribhoga rUpa vaiyAvaccamAM karI zakAto hota to zrI dravyasaptatikAkAra maharSi gurudravyanA upayoganuM varNana karatAM teno paNa temAM samAveza karata, paNa tevuM temaNe karyuM nathI. A uparAMta teozrIe dravyasaptatikA graMthamAM tenI pa8pI gAthA tarIke teozrIe zrAddhajitakalpanI prastuta gAthAne sthAna ApyuM che ane tenA upara vRttinI racanA paNa karI che. te jotAM paNa gurupUjAnA dravyane vaiyAvaccamAM laI javAnI vAta pAyA vihoNI siddha thAya che. prazna : zrAddhajItakalpanA racayitA maharSino gurudravyanA upayoga saMbaMdhamAM zo abhiprAya che? uttaraH "vastrAdimAM devadravyanI jema..." evuM jaNAvanAra "zrAddhajItakalpa'nA racayitA maharSino abhiprAyae che ke-jema devadravyano upabhoga karanAre tenuM prAyazcitta karavA uparAMta teTaluM dhana devadravya khAte ApavuM ane sAdhAraNa dravyano upabhoga karanAre teTaluM dhana sAdhAraNa khAte ApavuM, ema je rIte jaNAvyuM che, tema bhogA gurudravya (vastrAdi)no upabhoga karanAre tenuM tapa prAyazcitta karavA uparAMta teTaluM vastrAdi ke te vastrAdinA kiMmata jeTalI rakama sAdhu kArya arthAt vaidyAdi rUpa vaiyAvaccamAM ApavI ane upalakSaNathI pUjAI gurudravya (suvarNAdi)no upabhoga karanAre tenuM tapa prAyazcitta karavA uparAMta teTaluM suvarNAdi dravya jIrNoddhAra ke nUtana caitya nirmANAdimAM vAparavuM, Avo e paMktino spaSTa bhAvArtha nIkaLe che. praznaH zrAddhajItakalpanI mULa gAthAmAM "jalanAisu padamAM Adi
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 gurudravya aMge vicAraNA 265 padathI graMthakAra zuM grahaNa karavA mAMge che? ane TIkAmAM "vastrAdi pradAnapUrvam' padamAM Adi padathI zuM grahaNa karavA mAMge che? uttara : zrAddhajItakalpanI mULa gAthAmAM "jalannAI su' padanA Adi padathI graMthakAre "vastrAdi' ane kanakAdinuM grahaNa karela che, paraMtu TIkAmAM vastra sAthe joDAyela Adi padathI kanakAdinuM grahaNa karavAnuM nathI, tyAM pAtra vagerenuM grahaNa karavAnuM che. mULa gAthAmAM "jalanAIsu padAntargata Adi padathI vastrAdithI bhinna tarIke kanakAdinuM TIkAkAre grahaNa karyuM che, kAraNa ke, vastrAdi bhogA gurudravya che, kanakAdi pUjAI gurudravya che ane te ubhayanA prAyazcitta judAM judAM darzAvyA che. prastuta gAthAnI TIkAmAM "ayamarthaH'thI je jaNAvela che, temAM gurudravyanA be prakAra: bhogArDa ane pUjAI : e aMge prAyazcitta vizeSa jaNAve che, temAM "vastrAdi pradAnapUrvabhUmAM vastra sAthe joDAyela "Adi padathI kanakAdi levAnA nathI. kanakAdinuM upalakSaNathI grahaNa karavAnuM che. AthI spaSTa thAya che ke, prAyazcitta rUpe bhogArTa vastrAdinuM ke tenI kiMmatanI rakamanuM pratyarpaNa sAdhu vaiyAvacca (vaidyAdi rUpa) mATe karavAnuM vidhAna che ane upalakSaNathI suvarNAdi pUjA gurudravyano upabhoga thayo hoya to tenA prAyazcitta rUpe tapa karavA pUrvaka tenuM pratyarpaNa te dravya jayAM javA yogya hoya tyAM karavuM joIe. A pramANe ja ahIM artha ghaTita thAya che. jo Ama na mAnatAM te dravya paNa guru vaiyAvaccamAM levuM evo artha tAravavAmAM Ave, to zrI dravyasaptatikA tathA zrI dharmasaMgrahanA vidhAno bAdhita thavAnI Apatti Ave che. praznaH zrI dharmasaMgraha tathA zrI dravyasaptatikAnA vidhAno zuM che? ane te vidhAno bAdhita kaI rIte thAya che? uttara : zrI dharmasaMgrahamAM suvarNAdi gurudravyane pUjAI ja jaNAvyuM che paNa bhogAhe jaNAvyuM nathI. tethI teno bAhya paribhogamAM paNa upayoga karavAno nirNaya karavAthI te vidhAna bAdhita thAya che. temaja zrI dravya
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA saptatikAnAM "svarNAdikaM tu gurudravya jIrNoddhAre navya caityakaraNAdI ca vyApArtha" (pR. 62) e tathA "tathA dravyaliki dravyaMca abhayadAnAdAveva prayoktavyamanasucetyAdI atyantAzuddhatvAtuM...."A beya vidhAno paNa tevuM arthaghaTana karavAthI bAdhita thAya che. A rIte zAstrIya vidhAno bAdhita thAya evo artha tAravIne karAyelA nirNayane zAstrasApekSa na mAnI zakAya. prazna : keTalAkaema kahe che ke amuka samudAyomAM gurudravya paraMparAthI devadravyamAM laI javAmAM Ave che temAM amAro virodha nathI paraMtu, zAstrAdhAre guru vaiyAvaccamAM paNa laI jaI zakAya che eTale temAM paNa amArI saMmati che, to te vAta temanI barAbara che? uttara H te vAta yogya nathI, kAraNa ke, ApaNe upara joI gayA tema zrI zrAddhajItakalpa, zrI dharmasaMgraha, zrI dravyasaptatikA Adi zAstronA AdhAre gurupUjananuM pUjA dravya jIrNoddhAra ane nUtanacaityanirmANa AdimAM ja jaI zake. AthI AvA prakAranI AcaraNA ja zAstrAdhArita hovAthI tene ja zAstramAnya paraMparA kahI zakAya. bAkI koI samudAyamAM judI pravRtti cAlatI hoya paNa jo te zAstrasApekSa na hoya to tene zAstramAnya paraMparA kahI zakAya nahi. praznaH koI ema kahe che ke "amuka samudAyavALA nyuM chaNuM karavA dvArA gurupUjananuM dravya vaiyAvaccamAM laI jAya che to e pramANe laI javAya kharuM? uttaraH pUMchaNuM ane gurupUjana A banneya kriyAo ane banneyanI vidhio paNa alaga alaga prakAranI che ane te banneyanuM dravya paNa alaga alaga prakAranuM che, mATe cUMchaNAnA dravyane gurupUjananuM dravya na kahevAya. cUMchaNAnuM dravya pauSadhazALAnA kAryamAM paNa vAparI zakAya che ane vaiyAvaccamAM paNa vAparI zakAya che ane tene zAstranuM samarthana paNa che. jyAre gurupUjananuM dravya jIrNoddhAra ane nUtana caitya nirmANamAM jAya evuM zAstravacana che. mATe te baMnenI bheLaseLa karavI yogya nathI.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 267 ahIM ullekhanIya che ke, jo cuMchaNAnuM dravya vaiyAvaccamAM jAya che, mATe gurupUjananuM dravya vaiyAvaccamAM jaI zake, ema tamo kahetA hova, to nyuMchaNAnuM dravya pauSadhazALAmAM jAya che. to tamAre gurupUjananuM dravya pauSadhazALAmAM laI javuM paDaze. paNa te tamone saMmata che ? lezamAtra nahIM. prazna : ghaNAM sthAnakomAM sAdhu vaiyAvacca khAtAmAM paisA na hovAthI devadravyamAMthI havAlo pADIne sAdhu vaiyAvaccano kharca kADhatA hoya che ane aMte tenI mAMDavALa thatI hoya che. AvI kuprathAne aTakAvavA mATe gurupUjananI 2kama vaiyAvaccamAM laI jAya to ema karavAmAM zo vAMdho ? uttara : emAM vAMdho ja nahi paNa bahu vAMdho kahevAya. devadravyamAMthI havAlo pADI vaiyAvacca karavI ane pachI te rakamanI mAMDavALa karavI e jema kuprathA che, tenA karatAM jIrNodvAra ane nUtanacaitya nirmANa AdimAM javA yogya dravyane vaiyAvaccanI mahora chApa mArI temAM upayoga karavo e vadhAre kharAba kuprathA che. koI paNa kuprathAne vyAjabIpaNAnI mAnyatA ApavAthI te nirdoSa banI jatI nathI. jo AvI rItane anusaravAmAM Ave to koI paNa khoTa karatA khAtAmAM zAstrAdhAre na laI jaI zakAya tevA dravyane paNa TharAva karIne laI javAno zirasto cAlu thaI jaze, je mArga atyaMta khataranAka ane AtmahitaghAtaka puravAra thaze. zrI saMghone devadravyAdinA durupayoganA doSamAMthI bacAvavA bIjA suyogya upAyo jarUra vicArI zakAya, je zAstrabAdhita na hoya. teno upadeza paNa ApI zakAya ane yogya rIte maryAdA anusAra teno amala paNa karAvI zakAya. Aje paNa dIkSArthInA upakaraNonI bolI jevA mArga cAlu paNa che ane tenA dvArA vaiyAvacca khAte sArA pramANamAM Avaka paNa thatI rahe che. bAkI zAstramaryAdAne anurUpa na hoya tevA mArgo batAvavAthI to zrI saMgha doSamAMthI bacI zakato nathI, balke ulamAMthI cUlamAM paDavA jevI ja sthiti UbhI thAya che. praznaH koI ema kahe che ke H "vikramArke arpaNa kareluM savA kroDanuM suvarNa
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 268 te mAtra prItidAna na hatuM, paNa gurupUjana hatuM te vAta hIrapraznamAM Ubho karavAmAM Avela praznano AkAra jovAthI spaSTa thAya che. tyAM traNa savAlo karyA che temAMno eka savAla e che ke 'AvuM gurupUjananuM vidhAna kyAMya pUrve jovA maLe che kharuM ?' AnA javAbamAM vikramarAjA ane kumArapALanA vidhAno batAvyAM che. vaLI eka prabaMdhamAM to vikrama rAjAe te dravyane kayAM vAparavuM ? te pUchatAM gurue 'yathAmati kuru' ema jaNAvatAM vikrame duHkhI zrAvaka-zrAvikAmAM tathA jIrNoddhAramAM te dravyane vAparyAnuM jaNAvela che." A rIte gurupUjananuM dravya jIrNoddhAra ke nUtana maMdira nirmANamAM ja nahi paraMtu zrAvaka-zrAvikAmAM paNa vAparI zakAya evuM tAtparya kADhI batAvavAmAM AvyuM che, to te aMge zuM samajavuM? uttara : gurupUjananuM dravya koI paNa rIte vaiyAvaccamAM laI javAnI pakaDAI gayelI vAtane siddha karavA mATe ahIM zrI hIraprazna ane prabaMdhanI vAtanuM mizraNa karavAmAM AvyuM che te ThIka nathI. AvuM mizraNa karanArA zAstrIya graMtho kaI rIte vAMce che, vicAre che ane kevA asaMgata nirNayo le che, tenI pratIti karAve che. zrI hIrapraznanA gurupUjana aMgenA saLaMga traNa praznomAMthI AgaLa pAchaLanA prazno choDI vacceno prazna pakaDavo ane tenI sAthe anya prabaMdhanI vAta joDI devI emAM eka prakAranI hoziyArI (ke jene vyavahAramAM cAlAkI kahevAya che.) manAtI hoya, to paNa zAstrIya bAbatonI vicAraNAmAM evI hoziyArI (cAlAkI) vAparavI yogya na gaNAya. zrI hIrapraznamAM AvatA traNa praznottaro paikI eka praznanA uttaramAM mahArAjA kumArapALa ane vikramArkanuM vidhAna jaNAvyAno ullekha karavo, tenA AdhAre e gurupUjana hatuM te siddha karavuM ane te pachInA ja praznottaramAM gurunI agrapUjA rUpa e dravyano upayoga zrI saMghe jIrNoddhAramAM karyo hato, te vAta choDI daIne tyAM tenI sAthe koI anya prabaMdhanI vAta joDI devI ke, je prabaMdhamAM agrapUjA rUpa nahi paNa prItidAna rUpa dravya hatuM ane teno upayoga anya rIte karyo hato, evo dAkhalo laIne gurupUjanano
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8H gurudravya aMge vicAraNA 269 jIrNoddhAra Adi sivAya anya rIte paNa upayoga thaI zake evuM siddha karavA prayatna karavo temAM jarA paNa prAmANikatA jaLavAtI nathI. vadhumAM je prabaMdhamAM te dravya duHkhI sAdharmika tathA caityonA uddhAra mATe sAdhAraNa bhaMDArarUpe sthApita karAvyAno ullekha maLe che, tyAM prItidAna tarIke e dravya arpaNa karyAno ullekha che, paraMtu jyAM agrapUjA rUpe arpaNa thayela che, te dravya jIrNoddhArAdi sivAyanA kAryamAM vAparyAnA ullekho upalabdha thatA nathI. je dhanane gurupUjana rU5 gaNAvavA zrI haripraznano AdhAra levo ane te ja dhanane vaiyAvaccamAM vAparavA prabaMdhano AdhAra levo emAM zAstrasApekSatA kayAM rahI? eTale A prasaMgamAMthI upajAvI kADhelA vikRta arthane tAtparya tarIke oLakhAvavuM e taddana geravyAjabI che. praznaH gurupUjananuM dravya devadravyamAM jAya ke vaiyAvaccamAM paNa jaI zake, e viSe ApaNA paramopakArI gurudeva siddhAMta mahodadhi, karmasAhitya niSNAta pUjya AcAryadeva zrI premasUrIzvarajI mahArAjAnI zuM mAnyatA hatI? uttara : teozrInI A viSayamAM zI mAnyatA hatI, te zrI hIrapraznAnuvAda pR. 88 para chapAyelI TippaNI uparathI spaSTapaNe jANI zakAya che. A pustaka teozrIe svayaM tapAsI ApyuM che tevuM tenA "Adivacana'mAM jaNAvela che. - pUrve enI vigatavAra vicAraNA karI ja che. pU. gurudevazrInI AvI zAstrAnusArI daDha mAnyatA hovAthI teozrInA anugAmIoe e mArgane anusarIne evI ja zuddha prarUpaNA karavAnA mArgethI calita thavuM na joIe. e rIte vartavAmAM ja sva-paranuM sAcuM hita samAyeluM che. = kutarkonI samAlocanA: "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA peja naM. 115thI 122nI
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vacce saM. 2044 nA gurudravya aMgenA 14mA TharAvanA samarthanamAM vistRta samIkSA karavAmAM AvI che. samarthanamAM upasthita thayelA muddAo zAstra ane paraMparAno lopa karanArA che. tethI samAlocanA karavI jarUrI che. lekhakazrIe guradravyanA viniyoga mATenA dravyasaptatikA ane hIrapraznAnuvAdanA zAstrapAThonA arthaghaTanane potAnI tarapheNamAM laI javA mATe zrAddhajitakalpanI 68mI gAthAnI vRttino bhayaMkara rIte durupayoga karyo che. pUrve enI vicAraNA karI ja che. ahIM keTalAka muddAonI samAlocanA karavI che. jethI temanI vicAradhArA keTalI zAstravighAtaka che, te paNa vAcakone khabara paDe. (saMmelananA gurudravya aMge TharAva-14nI samAlocanA prakaraNa-1mAM karI ja che.) muddA naM.-1 (pR. 116) have je siddhasenasUrinA dRSTAMtathI hIrasUri mahArAje pUjanadravyanI vyavasthA jaNAvI che e siddhasenasU.nA dRSTAMtamAMthI samajavI. prAcInatama grantha bhadrezvarasUrinA kAvyazailImAM bIjA khaMDamAM sAdhAraNanA dAbaDAmAM te dravya laI javAnuM jaNAvyuM che. prabhAvaka caritramAM paNa te ja rIte jaNAvyuM che. prabaMdhaciMtAmaNi vageremAM te dravya lokone RNamukta karavAmAM vAparavAnuM jaNAvyuM che. jyAre prabaMdhakozamAM jIrNoddhAra AdimAM laI javAnuM jaNAvyuM che. A rIte gurupUjanadravyanI koI niyata vyavasthA prAcInakALanA granthomAM dekhAtI nathI." samAlocanA-1 (1) ahIM prathama eka ADavAta karI laIe. lekhakazrI jemane potAnA pU.vaDIloe zraddhAbhraSTa tarIke jAhera karyA hatA, temanA nAma AgaLa pU." vizeSaNa mUkavAnuM potAnA pustakamAM cUkyA nathI ane mahAna pU.AcArya bhagavaMtonA nAma koI pitA potAnA chokarAnuM nAma lakhe-bole evI zailIthI lakhyA che. A Adara-aNagamAnuM kAraNa samajAya tevuM che. mahAna mahApuruSonA ullekhavALA zAstrapATho emane Dagale pagale naDI rahyA che, eno to aNagamo nathI ne! lekhakazrIe aucitya-anaucityanI maryAdAthI
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 : gurudravya aMge vicAraNA 271 nahi paNa potAnA vyaktigata gamA-aNagamAne anulakSIne AkhA pustakamAM nAmollekha pUrve vizeSaNonI bAdabAkI ane tenI rajUAta karI che, te vAcako svayaM joI zakaze. (2) pUrvokta muddAmAM lekhakazrIe zAsrasaMdarbhone vikRta rIte rajU karIne aMte 'gurupUjana dravyanI koIniyata vyavasthA prAcInakALanA graMthomAM dekhAtI nathI' ane ame e vyavasthAne niyata karI che evo dAvo karyo che. paraMtu temanI te vAta ucita nathI. kAraNa ke, vikrama rAjAe pU.A.zrIsiddhasenasU.ma.sA.ne arpaNa karela 1 kroDa suvarNanA viniyoga mATenA judAjudA graMthomAM judA-judA ullekha maLe che, tyAM te te sthaLe viniyoga karavAnA hetuo paNa judA judA jaNAvyA ja che. - dravyasaptatikA-hIraprazna graMthamAM 1 kroDa suvarNane gurunI agrapUjA rUpe gaNIne eno jIrNoddhAra ane navya-caityanirmANAdimAM upayoga karyAno ullekha maLe che. - prabaMdhaciMtAmaNI vageremAM te 1 kroDa suvarNane prItidAna gaNIne eno upayoga lokone RNamukta karyAno ullekha maLe che. - kAvyazailI ane prabhAvaka caritramAM paNa e dravyane prItidAna gaNAvIne sAdhAraNanA dAbaDAmAM laI gayAnuM jaNAvyuM che. - AthI je graMthomAM e dravya agrapUjArUpe AveluM gaNyuM che, tyAM e pUjArha gurudravyano upayoga jIrNodvAra-navacaityanirmANAdi kAryomAM ja jaNAvyo che. dravyasaptatikA graMtha ane hIrapraznAnuvAdanI e viniyoga aMgenI sUcaka vAtane chUpAvIne lokone geramArge doratAM pR. 117 upara lakhe che ke, "bIjuM je siddhasena sU.ma.no dAkhalo hIrasUri mahArAje Apyo che, temAM vikramarAjAe koTidravya si.sU.ne tuSTamAnarUpe ApeluM che, nahIM ke aMgapUjA ke caraNarUpe." - lekhakazrInI A vAta taddana asatya che. kAraNa ke, pU.A.bha.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zrIhIrasUrijI ma.sAhebe praznanA javAbamAM spaSTa zabdomAM jaNAvyuM che ke, "idaM cAgrapUjArUpaM dravyaM tadAnIM saGkena jIrNoddhAre vyApAritamiti tatprabandhAdau zrute // '' A pAThamAM e koTidravyane 'agrapUjArUpa dravya' gaNAvyuM che, te spaSTa rIte joI zakAya che. chatAM lekhakazrI tene alaga rIte jaNAve che, te chalanA na kahevAya to zuM kahevAya ? vAcako svayaMvicAre ane ahIM lekhakazrIe je cAlAkI vAparI che, te pUrvokta praznottaramAM joI ja che. 272 muddA naM.-2 : (pR. 117) "zAsrardaSTie sAdhune dravyadAna niSiddha che. paraMtu AvI rIte mugdhAvasthAmAM koIe sAdhune dravyadAna karyuM hoya to tenAthI gurunI aMgapUjAnuM samarthana thatuM nathI. mAtra eTaluM phalita thAya che ke dAnarUpe ke pUjArUpe arpaNa karAyeluM dravya te gurunI icchA mujaba yogyakSetramAM vAparI zakAya che. paNa devadravyamAM ja jAya ema kahI zakAya nahIM." samAlocanA-2 : (1) zAstramAM suvarNAdi dravyothI gurunI pUjA karavAnI vihita ja che. dravyasaptatikAkAre tenI siddhi karI ja che. tyAM lakhyuM che ke, praznottarasamuccaya, AcArapradIpa, zrAddhavidhi vagere graMthone anusAre zrIjinezvara bhagavAnanI aMga ane agra pUjAnI peThe, zrIguru mahArAjanI paNa aMgapUjA ane agrapUjA siddha thAya che.'' - ATaluM divA jevuM spaSTa satya paNa lekhakazrI mithyAbhinivezanA kAraNe svIkArI zakatA nathI. kAraNa ke, e svIkArI le to gurupUjAnA dravyanA viniyoga aMgenI potAnI mAnyatA tUTI paDe tevI che. - taduparAMta, vikramarAjAe mugdhapaNAthI (ghelachAthI) e koTidravya arpaNa karyuM nathI. paraMtu bhaktibhAvathI arpaNa karyuM che. vikramarAjAne mugdhAvasthAmAM kahI devA e kadAgraha sivAya bIjuM kazuM ja nathI. cAlo, eka kSaNa mATe mAnI laIe ke, rAjA to mugdhAvasthAmAM hatA, paraMtu rAjA dvArA samarpita e koTidravyano niSedha na karanArA pU.A.bhagavaMtane paNa
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8 gurudravya aMge vicAraNA 273 zuM tame mugdhAvasthAmAM mAno cho? te javAba Apazo? bIjuM, lekhakazrInuM pR. 117 ane 118 uparanuM lakhANa zAMta citte vAMcazo to paNa AgaLa-pAchaLanA lakhANamAM ghaNA virodhAbhAso dekhAze ane dravyasaptatikA graMthanA pAThamAMnA 'jIrNoddhAra-navyacaityanirmANAdi padamAMnA "Adi padathI "sAdhuvaiyAvacca" levA ane ghaTAvavA mATe AkhA prakaraNamAM kutarkalIlA khelAyelI jaNAze. pariziSTakAre to emanAthI be cAsaNI caDhI jAya tevI kutarkalIlA prasArelI che taduparAMta, devadravyanA TharAvamAM anekavAra potAnA gurudeva pUjyapAda premasUridAdAne yAda karanArA lekhakazrIe gurudravyanA viSayamAM kyAMye emanI mAnyatAne yAda karavAnI darakAra karI nathI. lekhakazrI to hAlavidyamAna nathI. paNa vidyamAna pariziSTakArazrIe pUjyapAda premasUridAdAno gurudravyanA viSayamAM abhiprAya zuM hato te jaNAvavo joIe. (ApaNe ene pUrve joyo ja che.) ahIM ullekhanIya che ke, gurudravyanA TharAvanA samarthanamAM lekhakazrI ane pariziSTakArazrIe je zrAddhajitakalpano pATha rajU karyo che ane enuM je rIte arthaghaTana karyuM che, te koIpaNa rIte mAnya banI zake tema nathI. kAraNa ke, dravyasaptatikA Adi anya graMtho sAthe ane paraMparA sAthe virodha Ave tevI koI vAta mAnya banI zake nahIM. muddA naM-3H (pR. 121) have savAla rahyo paraMparAno bhAI ! paraMparA to beya prakAranI keTalAya samayathI cAlI AvI che. gurupUjananI rakama devadravyamAM laI javAnI paraMparAvALA zramaNa samudAyo paNa che. vaLI pUjyapAda svargastha labdhisUrIzvarajI ma.sAhebanA samayathI temanA samagra samudAyamAM lUMchanarUpe ja gurupUjana karAya che ane tethI te rakama zAstramAnya rIte sAdhu-vaiyAvacca AdimAM laI javAya che. (A vAta sarvamAnya che.) have gurupUjana (sIdhuM ke lUMchanarUpathI) sAdhu-vaiyAvaccamAM laI janAro varga jyAre ghaNo moTo che tyAre muni saMmelane gurupUjananA dravyane jIrNoddhAramAM tathA vaiyAvaccamAM laI javAnA
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 be ya vikalpo khullA rAkhyA che.' dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA samAlocanAH (1) pUrvokta lakhANamAM lekhakazrIe gurudravyanA viniyoga aMgenI paraMparA jaNAvatAM potAnA gurudevanI ane gurudevanA samudAyanI, pU. sAgarama.nA samudAya Adi samudAyonI ane saM. 2044 pUrve khuda potAnI zuM mAnyatA-paraMparA hatI, te jaNAvavAne badale 'pUMchaNA'nI vAta upasthita karIne lokone geramArge doravAnI pravRtti karI che. (2) ahIM lekhakazrIe gurunI aMga ane agrapUjA tathA gurunI sanmukha thatA mUMchaNA - A be kriyA vacceno je taphAvata che ane enA viniyoga mATenI je alaga-alaga zAstrAjJA che, te jaNAvavAnI jarUra hatI. te lekhakazrIe jaNAvI nathI. temAM temano irAdo spaSTa che. jo e vAta zAstrAdhAre rajuM kare to uparanA phakarAmAM karelI temanI rajUAta nirAdhAra siddha thAya tema che. (3) gurupUjana ane pUMchaNAnI kriyA alaga che ane baMnenuM dravya paNa alaga che. gurupUjananI vAta AgaLa karI che. pUMchaNA mATe dravyasaptatikA graMthamAM nIce mujaba jaNAvela che - "thavuM guru-cUchanA'vi sAdhAraLa taM svAt, tattva zrAvaLashraavikaannaamrpnne yuktireva na dRzyate / zAlAdikArye tu tad vyApAryate zrAddha vRtti / '' artha : (hAlanA vyavahAre to) guru mahArAjanA pUMchaNA vagerenuM je kAMI sAdhAraNa dravya hoya, te zrAvaka-zrAvikAne ApavAmAM koI yukti dekhAtI nathI. paraMtu pauSadhazALA (upAzraya) vagere kAmamAM to te (sAdhAraNa dravya) zrAvako vAparI zake che. - dravyasaptatikAnA anuvAdakAre pR. 47 upara TippaNI-25'mAM 'pUMchaNA'no artha karatAM lakhyuM che ke, "gurunI sanmukha ubhA rahIne temanI
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 275 prakaraNa - 8 gurudravya aMge vicAraNA uparathI utArIne bheTa tarIke dhareluM." - gurupUjananuM dravya bhaktisvarUpe samarpita dravya che ane cUMchaNAnuM dravya (bhakti mATe) bheTarUpe dharela dravya che. - A rIte baMnemAM taphAvata che. - dravyasaptatikAkAre gurupUjananA dravyano upayoga "jIrNoddhAra ane navacetyanirmANAdimAM karavAno kahyo che ane cUMchaNAnA dravyano upayoga pauSadhazAlA vageremAM karavAno kahyo che. eTale upayoga aMge paNa taphAvata > AthI dravyasaptatikA graMthAnusAre baMne kriyA alaga che ane dravyano upayoga paNa alaga-alaga sthaLe che. tethI baMnene ekasamAna jaNAvI cUMchaNAnA dravyanA viniyoganI rItine gurupUjananA dravyanA viniyogamAM lagAvavI te zAstraviruddha che. paraMparA paNa evI bheLaseLa karavAnI nA paDe che. lekhakazrInA pUrvajoe koI sthaLe bhUla thaI hoya to ene sudhArIne zAstrasApekSa AcaraNA prasthApita karavA prayatna karyo che. jyAre lekhakazrI kutarko karIne zAstrasApekSa paraMparAne dUSita karI rahyA che. -- muddA naM.-4H lekhakazrIe gurudravyanA TharAva aMgenA potAnA ciMtananA upasaMhAramAM pR. 121-122 upara je TharAvanA bacAvamAM ane TharAva karavAno hetu jaNAvatAM je vAto lakhI che tene hAla carcavAno koI artha nathI. "saMmelananA gurudravyanA TharAvathI zithilAcAra vadhI jaze" A vyakta thayelI saMbhAvanA-bhayasthAnone radIyo ApavA je dalIlo karI che, te dalIlo keTalI pokaLa che ane batAvelA bhayasthAno keTalA sAcA paDyA che te sau koI jANe ja che. teo pote paNa jANatA ja hatA. 2044nA saMmelananA 9 mahinA pUrve lakhelA patramAM paNa teo evA ja bhayasthAnane batAvatA hatA, te bhUlavA jevuM nathI ane TharAva karavAno hetu potAnI zailImAM jaNAvatAM pR. 122 upara lakhe che ke, "A rIte aneka sthaLe munio dvArA ajANapaNe paNa devadravyanuM
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bhakSaNa thaI jatuM joIne anubhavIne ja vicAra thayo ke koI zAstrapAThathI jo sAdhu-vaiyAvaccanA khAtAnI AvakanuM dvAra khulatuM hoya to sAruM ane tevo pATha maLatAM ja jIrNoddhArano paraMparAgata vikalpa khullo rAkhavApUrvaka sadara TharAva karyo." - pUrvokta lakhANamAM lekhakazrInI TharAvanI pArzvabhUmikA jaNAvavAmAM vAparelI cAlAkI joI zakAya che. pUrve saMgha-TrasTInA ajJAnatAdi doSathI ajANatAM devadravyanuM bhakSaNa thaI javAnI saMbhAvanA sAdhune rahetI hatI, TharAva karyA pachI ane jo eno amala karavAno thAya to sattAvAra rIte devadravyanuM bhakSaNa karavAnuM pApa cAluM thaze. kAraNa ke, saMmelane devadravyamAM javA yogya rakamane sAdhuvaiyAvaccamAM padharAvI dIdhI che ane pahelAM sAdhuo je cakAsaNI karatA hatA, te sattAvAra mArga khullo thavAthI karaze paNa nahIM. vAstavamAM to pUrvanirdiSTa doSanA nivAraNanI vicAraNA ane nivAraNanuM nakkara Ayojana karavAnI jarUra hatI. enA badale zAstro ane paraMparAne bAju upara mUkIne AkhI dravyavyavasthA ja badalI nAkhavAnuM kAma karyuM che. te koIpaNa rIte mAnya na banI zake ane zAstranirapekSa TharAvane siddha karavA lekhakazrIe je jahemata uThAvI che, tenA karatAM zAstra-paraMparAne vaphAdAra rahIne bIjI vicAraNA karI hota to devadravya banatA gurudravyanI rakama upara najara bagADavI na paData ane virodho paNa sahana na karavA paDatA tathA saraLatAthI mArga maLI jAta. - muddA naM. - pa : pUrvokta vicAraNAthI te pustakanA "gurudravya upara vicAra' nAmanA pariziSTa-ramAM lakhAyelI vAtonI paNa samAlocanA thaI ja jAya che. tethI tenA mATe bIjuM kazuM lakhavAnuM rahetuM nathI. temAM mAtradravyasaptatikAkArazrIe gurupUjAnA dravyane gauravA sthAne yojavAnuM je vidhAna karyuM che, temAM gauravAha sthAnanI vicAraNAmAM je asaMgata vAto lakhI che te. joIzuM. tyAM pR. 147 upara lakhyuM che ke - "(1) gauravArSisthAne yowvyam' AvA kathanamAM rahelA gaurava zabdano vicAra
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 8H gurudravya aMge vicAraNA 277 karIe to puro bhAva jauravam' gurupaNuM e ja gaurava ane sIdhuM ja vicArIe to paMcamahAvratadhArI guruo zuM gauravAha nathI? ke jethI emano niSedha Avazyaka bane?" samAlocanA: dravyasaptatikAre gurupUjAnA dravyane gauravAryasthAnamAM prayojavAnuM kahyuM, tyAM gurunI apekSAe "gauravarNa sthAna jaNAvyuM che ane gurunI apekSAe gauravAha sthAna = UMcu sthAna nakkI karavAnuM hoya, tyAre guru pote na bane te sAmAnyabuddhithI paNa samajI zakAya che. pariziSTakArazrI jevI viziSTabuddhi (i) nI jarUra ja nathI ane guruthI gauravAI sthAna tarIke devatattva ja grahaNa karI zakAya che. eTale pariziSTakAranI vAta zAstrasApekSa nathI. ahIM ullekhanIya che ke, jJAnadravya, pU.sAdhu-sAdhvIjI ma.nA adhyayanAdi mATe vaparAtuM hoya che. tethI te gurudravyanI apekSAe gauravAha sthAna na gaNAya. paraMtu devadravya ja gauravA sthAna gaNAya. - anya mahAtmAonA abhiprAyoH gurudravyanA viSayamAM anya mahAtmAoe je lakhANa karyA che te ahIM prastuta che. (A) pU.upAdhyAya zrI dharma sAgarajI ma.nA ziSyaratna pU.paM.zrI abhayasAgarajI ma. sAhebe "zrI. jainazAsana saMsthAnI zAstrasaMcAlana paddhati" pustakanA peja-22mAM je jaNAvyuM che. te nIce mujaba che - gurudravya paMcamahAvratadhArI, saMyamI, tyAgI mahApuruSo ke sAmane gahulI, aMgapUjA ke samaya arpaNa kiyA yA gurupUjA bolIkA dravya jina caitya ke jIrNoddhAra tathA navIna caitya ke nirmANa meM hI kharca karane kA dravyasaptatikA meM ullekha hai, kahIra sevaka yA pUjArI kA lAga ho to unako diyA jAve anyathA devadravya jIrNoddhAra khAte meM jAnA cAhie. zrI kumArapAla rAjA pratidina 108 svarNa kamaloM se zrI hemAcArya kI pUjA kiyA karate the. praznottara samuccaya, AcAra pradIpa, AcAra dinakara,
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zrAddhavidhi Adi graMtho meM zrI jina aura guru aMga aura agra pUjA kA varNana milatA hai." (B) pU.A.zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nI gurudravyanI aMgenI mAnyatA zrI dravyasaptatikAnA pAThone AzrayIne pU. AcArya zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.nI preraNAthI sthApita "zrI sImaMdhara svAmI jinamaMdira khAtuM mahesANA, A saMsthA dvArA vi.saM. 2017mAM prakAzita "svapna dravya vicAra" nAmanI pustikAmAM gurudravya vibhAgamAM nIce mujaba jaNAvavAmAM AvyuM che ke - gurudravya" pAMca mahAvratadhArI, saMyamI, tyAgI mahApuruSonI sAme gahulI karI hoya ke gurunI nANAthI pUjA, guru pUjAnI bolInA paisA jIrNoddhAramAM kharcavA joIe, evuM dravya saptatikAmAM spaSTa jaNAvyuM che. devadravya, jIrNoddhAra khAtAmAM A paisA jAya te saMgata che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 9 : gurumRtakanA aMtima saMskAra saMbaMdhI bolI AdinI upaja aMge vicAraNA A prakaraNamAM sauthI prathama 2044'nA saMmelanano TharAva-18 ane dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA lekhakazrInI vicAradhArA joIzuM. (A) TharAva naM.-18 "pUjya sAdhu-sAdhvIjI mahArAja kALadharma pAme tyAre, temanA aMtimasaMskAranI kriyA saMbaMdhI bolAtI tamAma bolIonI Avaka, tathA guru-deha sAme dharela dravya, jIvadayAnuM jIvanabhara pratipAlana karanAra guru bhagavaMtonA pArthiva dehanA nimitte thayelI hovAthI, jIvadayA khAte laI javI, evuM zramaNa saMmelana TharAve che.' (B) dhA.va.vi., pustaka, pR. 70 prazna H kALadharma aMgenI uchAmaNInI rakama zemAM jAya ? uttara H bhUtakALamAM A uchAmaNI bolAtI na hatI eTale eno zAstrapATha maLI zake nahi. je navI vastu zarU thAya temAM paraMparA jovI paDe, athavA vartamAnakAlIna gItArtha AcAryono zAsrasApekSa nirNaya mAnya rAkhavo paDe. kALadharmanI uchAmaNI bahudhA gurumaMdira banAvavAmAM athavA devadravyamAM laI javAI che. kyAreka upAzraya bAMdhakAmamAM to kyAreka jIvadayAmAM paNa laI javAI che. kyAreka guru-vaiyAvacca khAte (khAvA sivAyanA) paNa laI javAI che. Ano eka ja nirNaya to gItArtho ja lAvI zake. TippaNI : (1) pUrvokta be lakhANamAM saMmelane te rakamanAM upayoga aMge nirNaya jAhera karyo che. jyAre dhA.va.vi.nA lekhakazrIe savAlanA javAbamAM mAtra te rakamanA viniyoga aMge thayelI pravRttionI noMdha ja karI che. paraMtu viniyoga saMbaMdhI kaI pravRtti zAstrIya ke azAsrIya evuM jaNAvyuM nathI. vAstavamAM e AdhArasaha jaNAvavAnI jarUra hatI. (2) ahIM ullekhanIya che ke, sAtakSetra paikI koIpaNa kSetranI upaja
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA potAnAthI uparanA kSetramAM jAya, paNa nIcenA kSetramAM to na ja jAya, evo zAstrIya niyama che. taduparAMta, sAtakSetra paikI koIpaNa kSetranuM dravya sAtakSetranI bahAra na jAya tevo paNa zAstrIya niyama che. AthI saMmelananA TharAva-18 dvArA pUrvanirdiSTa zAstrIya niyamano-maryAdAno spaSTa bhaMga karavAmAM Avyo che. kAraNa ke, sAdhu-sAdhvI kSetranI upajane sAtakSetranI bahAra jIvadayAmAM laI javAnuM TharAvyuM che. lekhakazrIe paNa pUrvanirdiSTa zAstrIya niyamanA AdhAre te aMge spaSTatA karavAnI jarUra hatI. aspaSTa lakhIne lokone muMjhavaNamAM mUkavAnI jarUra nahotI. zAstra ane paraMparA mujaba pU. sAdhu-sAdhvIjI ma.nA aMtima saMskAra saMbaMdhI upaja (1) teonA smArakamAM, (2) teonA kALadharmanimitte temanA saMyamajIvananI anumodanArthe thatA jinendrabhakti mahotsavamAM (prabhAvanA ke sAdharmika bhakti sivAya) ke (3) jIrNoddhAramAM vaparAtI Ave che ane te ucita che. - ahIM ullekhanIya che ke, "pU.A.bha.zrI.rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA paNa aMtima saMskAra saMbaMdhI upaja devadravyamAM ja jAya tevuM kahetA hatA ane have e rakamane gurusmAraka Adi traNamAM jAya ema kahe che, tethI temanI vicAradhArA-mAnyatA badalAyA kare che" AvuM je loko pracAre che - kahe che, te paNa satya nathI. kAraNa ke, temanI mAnyatA spaSTa hatI. teozrIe 2044'mAM paM.zrI caMdrazekhara vi.ma.sA. upara lakhelA vistRtapatramAM spaSTa jaNAvela che ke, mRtakanI uchAmaNInuM dhana devadravyamAM ja jAya evuM vidhAna meM ke ApaNA vaDIloe Aja sudhI karyuM nathI ke tevo Agraha paNa rAkhyo nathI." AthI teozrInI mAnyatA gurusmArakAdi traNamAM jAya tevI ja hatI. A viSayanI vizeSa samAlocanA pUrve prakaraNa-1mAM karI ja che.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 10 : jJAnadravya ane teno viniyoga sAmAnyathI jJAna saMbaMdhI dravyane jJAnadravya kahevAya che. - te jJAnadravya paNa be prakAre hoya che. (1) jJAnapUjananI rakama ane jJAnanI-graMthonI bhaktisvarUpe bolAyelI bolIonI 2kama ane koIpaNa tapamAM zrutajJAnanI bhakti nimitte utpanna thayela dravyane jJAnadravya kahevAya che. (2) jJAnanI bhaktithI jJAnanI vRddhi-rakSAdi mATe zrAvakoe alaga rAkheluM ke zrIsaMghane ApeluM dravya, te paNa jJAnadravya che. - sadupayoga H (1) prathama prakAranA jJAnadravyamAMthI jJAnabhaMDAra karI zakAya che, jJAnabhaMDAra mATe AgamagraMtho ane adhyayanAdi mATe upayogI pustako vagere kharIdI zakAya che, sAdhu-sAdhvIne adhyayana karAvanArA jainetara paMDitone pagAra ApI zakAya che. (2) bIjA prakAranA jJAnadravyamAMthI sAdhu-sAdhvIjIne adhyayana karAvanArA jaina paMDitane pagAra ApI zakAya ane prathama prakAramAM jaNAvelAM kAryo paNa thaI zake. - vizeSa vicAraNA H vi.saM. 2014nA zramaNasaMmelane saMmelanamAM upasthita zramaNasaMgha ane bahAra rahelA zramaNasaMgha ema sarva zramaNasaMghanI saMmati meLavavA pUrvaka TharAva karelo ja che. te jJAnadravyanA svarUpa, prakAra ane viniyoga upara suMdara prakAza pAthare che. te sau prathama nIce mUkIe chIe. vi.saM. 2014mAM rAjanagara (amadAvAda) sthita zramaNasaMghe pU.A.zrI harSasUri mahArAjanI nizrAmAM bahAra rahela zramaNasaMghanI saMmatipUrvaka karelo TharAva--
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 3 zAnadravya (trIjuM kSetra) jJAnadravyanI vyAkhyAH jJAnapUjananI rakama, jJAnabhakti mATe Avela rakama, AgamazAstro vagerenI bhakti mATe bolAyelI bolInI rakama, koIpaNa tapamAM zrutajJAnanI bhakti nimitte utpanna thayela dravya jJAnadravya gaNAya. upayogaH (1) AgamazAstrAdi dhArmika pustako, adhyayanAdi mATe vividha sAhityAdinA pustako levA, chapAvavAM, kAgaLo ane tenA sAdhano kharIdavAM, lahIyAone (jaina sivAyanA) ApavAmAM ane sAhityanA rakSaNamAM kharcI zakAya. (2) sAdhu-sAdhvIone bhaNAvavAmAM (adhyayanamAM) jainetara paMDitone pagAra, mahenatANuM, ke puraskAra ApI zakAya. (3) jJAnakhAtAnI rakamomAMthI jJAnabhaMDAra karI zakAya. (4) gRhasthoe je potAnuM dravya jJAnanI vRddhi rakSAdinA koIpaNa kAryamAM Apela hoya temAMthI jainone pagAra ke mahenatANuM ApI zakAya paNa jJAnadravyamAMthI zrAvaka-zrAvikAne pagAra ke mahenatANuM na ApI zakAya. (5) jJAnadravyathI baMdhAyela makAnamAM jJAnabhakti, paThanapAThana, pUjA Adi kAryo thaI zake, paNa sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAnA koIpaNa gRhasthanA raheThANa vagere aMgata kAryo mATe te makAnano upayoga thaI zake nahi. tA.ka. - jJAna zabdano artha - samyajJAna arthAt jaina dhArmika jJAna che. temAM vyAvahArika keLavaNIno samAveza thaI zake nahIM. zrI DahelAno upAzraya dozIvADAnI poLa, amadAvAda
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 10H jJAnadravya ane teno viniyoga 283 bhAdaravA vadI dazama, guruvAra tA. 19.8.57 lI. luhAranI poLa, zrI rAjanagara sthita samastazramaNa saMgha taraphathI jaina upAzraya, amadAvAda | vijayaharSasUri = have vi.saM. 2044nA sImita zramaNasaMmelanano jJAnadravya aMgeno TharAva joIzuM. nirNaya-15: jJAna dravyanA savyaya mATe mArgadarzanaH ApaNA AgamAdi zAstragraMthonuM saMrakSaNa-saMvardhana-lekhana-anuvAda-mudraNa-punarmudraNa Adi kAryomAM jJAna dravyano upayoga karavAnI khAsa jarUra Ape che. AjakAla ghaNAM sthaLomAM jJAnadravya bheguM thaye jatuM hoya che, jeno koI upayoga thato nathI. te dravyano sadupayoga thAya te hetuthI, pratyeka saMghane, A zramaNa samelana, bhArapUrvaka sUcanA kare che ke, dareka saMgha, potAne tyAM bhegA thatAM jJAnadravyano, upara jaNAvyA mujaba jJAnabhaktimAM savyaya kare. vaLI, sAdhu-sAdhvIjInA adhyayana-adhyApanamAM khAsa lakSya ApI te aMge jJAnadravyano sadvyaya karavo jarUrI che. nirNaya - 15H samAlocanAH - jJAnadravyanI vyavasthA mATe vi.saM. 2014mAM je TharAva thayelo che te Aja sudhI amalamAM paNa che. eTale jJAnadravya aMge navo koI TharAva karavAnI AvazyakatA ja nathI. chatAM paNa A navo TharAva karavAmAM Avyo. te pAchaLa vi.saM. 2014nA TharAvane lUlo karavAno hetu hoya tema spaSTa jaNAya che ane te pachI pragaTa thayelI carcA uparathI te vadhu spaSTa banyuM che. - vi.saM. 2014nA te TharAvamAM jJAnadravyano upayoga jaina zrAvakazrAvikAnA adhyayanAdimAM ke pU.sAdhu-sAdhvIjI ma.ne bhaNAvatAM jaina paMDita vagerene pagAra ApavAmAM paNa na thAya tema zAstramaryAdAnusAra spaSTapaNe nakkI karela che. e maryAdA A saMmelananA nirNayamAM aspaSTa rAkhavAmAM
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284. dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA AvI che. hA ! e vAta nakkI ke A nirNayamAM zrAvaka-zrAvikAnA upayogamAM ke pU.sAdhu-sAdhvIjI ma.ne bhaNAvanAra jaina paMDitane jJAnadravyamAMthI pagAra Apavo evuM spaSTa nathI ja jaNAvyuM, paraMtu vi. saM. 2014nA TharAva mujaba spaSTa niSedha paNa nathI ja karyo. vi.saM. 2014no TharAva ane A TharAva e banne ya tapAsavAthI A vAta spaSTa rUpe dhyAnamAM AvI zake che. >> ahIM ullekhanIya che ke, jJAnabhaMDAranA ane jJAnadravyamAMthI chapAyelA pustakane bhaNavA-vAMcavAmAM upayoga karatA zrAvaka-zrAvikA-jaina paMDitoe teno yogya nakaro jJAnakhAte avazya jamA karavo joIe ane pustakanI mAlikI karavAnI hoya to pUrI kiMmata jJAnakhAte jamA karIne ja mAlikI karavI. anyathA jJAnadravyanA bhakSaNa karavAnA pApanA bhAgI banAya 0 jJAnadravya aMge zAstrAjJAH (1) dharmasaMgrahano pAThaH- (pR. 127) evaM jJAnadravyamapi devadravyavanna kalpate / jJAnasatkaM kAgadapatrAdi sAdhvAdyarpitaM zrAddhena svakArye na vyApAryam |[pR0 127] artha :- A pramANe jJAnadravya paNa devadravyanI jema kahyuM nahIM. jJAnadravyasaMbaMdhI sAdhubhagavaMtone ApelA kAgaLa patra vagere zrAvake potAnA kAryamAM vaparAya nahIM. (2) zrAddhavidhino pAThaHjnyaandrvyN hi devadravyavanna kalpate eva zrAddhAnAm / [prathama prANa pR. 222] artha:- kharekhara zrAvakone devadravyanI jema jJAnadravya paNa kalpe nahIM.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? pUrvanA prakaraNomAM dhArmika dravyanA viniyoga aMge zAstra ane paraMparA zuM kahe che, tenI vicAraNA karI. A prakaraNamAM zAstra ane paraMparA anusAra sAtakSetra Adi dhArmika dravyanuM svarUpa, tenI AvakanA srota ane sadupayoga : ATalI vigato kramazaH ApavAmAM Ave che. dhArmika dravyanA pAMca prakAraH dravyasaptatikA graMthamAM dhArmika dravyanA pAMca prakAra batAvyA che - (1) devadravya, (caityadravya), (2) gurudravya, (3) jJAnadravya, (4) sAdhAraNa dravya ane (5) dharmadravya. 0 sAtakSetraH jainazAstromAM dhanano sadvyaya karavAnA sAta kSetro paNa batAvyA che - (1) zrI jinapratimA, (2) zrI jinamaMdira, (3) zrI jinAgama, (4) sAdhu, (5) sAdhvI, (6) zrAvaka ane (7) zrAvikA. - sAtakSetra paikI koIpaNa kSetranI upaja potAnAthI uparanA kSetramAM jAya, paNa nIcenA kSetramAM to na ja jAya, evo zAstrIya niyama che. temaja sAtakSetra paikI koIpaNa kSetranuM dravya sAtakSetra bahAra jIvadayA vageremAM na jAya, tevo paNa zAstrIya niyama che. - pUrvokta sAtakSetromAM sAdhu-sAdhvInuM ane zrAvaka-zrAvikAnuM eka-eka kSetra gaNAya che. - pUrvanirdiSTa sAtakSetro uparAMta bIjA paNa kSetro (khAtAo)
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 286 vartamAnamAM pracalita che. - vartamAnamAM sAdhAraNa dravya, jinamaMdira sAdhAraNa, devakuM sAdhAraNa, jinabhakti sAdhAraNa ane sarvasAdhAraNa AvA khAtA paNa pravartamAna che. - jainazAsanamAM mukhyapaNe sAtakSetro che. te sivAya pauSadhazALAAyaMbilazALA-pAThazALA vagere paNa kSetro che. te sarve kSetronI vyAkhyA, te te kSetranI Avakano srota ane te te kSetranA dravyanA sadupayoga, A sarvenI vigato zAstra ane paraMparAne AdhAre have joIzuM. xxxx sAtakSetro AdinI dravya vyavasthA xxx (1) jinapratimA kSetra : zrIjinapratimAne uddezIne pratimAjInA nirmANa Adi mATe koI paNa vyaktie bhaktithI je dravya arpaNa karyuM hoya te 'jinapratimA kSetranuM dravya' kahevAya che. sadupayoga : (1) jinamUrti bharAvavA mATe, (2) jinamUrtine lepa karAvavA mATe (3) jinamUrtinA cakSu, TIkA, tIlaka-jaDatara AdinI AMgI banAvavAmAM ane (4) pratimAjInA rakSaNa mATenA badhAM ja kharca mATe vAparI zakAya che. (noMdha : A khAtAnuM dravya bIjA koIpaNa khAtAmAM vAparI zakAya nahIM. mAtra prabhupratimAnA kAryamAM ja kharacI zakAya.) (2) jinamaMdira kSetraH- jinamaMdira-jinabhaktine uddezIne je kaMI dravya prApta thAya arthAt jinabhaktine uddezIne jinamaMdiramAM ke anya koIpaNa sthaLe uchAmaNI bolAya, te uchAmaNIthI prApta dravya jinamaMdira kSetranuM gaNAya che ane A dravya 'devadravya' ja kahevAya che. AvakaH (1) paramAtmAnA pAMca (cyavana-janma-dIkSA-kevalajJAna-mokSa) kalyANa
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo ? kone anusarIne bolAtI uchAmaNI. (2) svapna avataraNa-darzanAdinI uchAmaNI. (3) aSTaprakArI pUjA vagerenI uchAmaNI. (4) zAMtisnAtra-siddhacakrapUjana-prabhupratiSThA-aMjanazalAkA Adi mahotsavomAM jinabhaktine uddezIne bolatI uchAmaNIo. (5) upadhAna pravezanA nakarAnI rakama (6) upadhAna-mALAropaNanI uchAmaNI (7) tIrtha-mALAropaNanI uchAmaNI (8) rathayAtrAdi saMbaMdhI tamAma uchAmaNIo (9) devadravyanA makAno, khetaro, bagIcAo vagerenI Avaka (10) devadravyanA vyAjanI Avaka (11) maMdiramAM paramAtmane bheTa ApelAM chatra-cAmara, bhaMDAra vagere (12) paramAtmAne dharelA phaLa-naivedha-cokhA-badAma vagere (13) AratI-maMgaladIvAnI uchAmaNI ane thALImAM mUkAtA paisA (14) prabhusamakSa mUkelA paramAtmAnA bhaMDAramAMthI nIkaLatI tamAma rakama. sadupayoga H 287 (1) jinapratimAjI bharAvavAmAM tathA lepa karAvavAmAM. (2) jinapratimAjInAM AbhUSaNo banAvavAmAM. (3) snAtrapUjA mATe trigaDuM vagere banAvavAmAM. (4) jinabhakti mATe siMhAsanAdi upakaraNo banAvavAmAM. (5) jinaprAsAda nirmANa karavAmAM. (6) jinaprAsAdono jIrNoddhAra karavAmAM.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 288 (7) AkramaNa samaye janamUrti, jinamaMdira AdinA rakSaNamAM. (8) Apaddharma samajIne devadravyanI rakama parano TekSa vagere bha2vAmAM. jo ke, TekSa lAge nahIM te ja rIte vahIvaTadAre vahIvaTa karavo. noMdha : (1) jinabhakti mATenA siMhAsanAdi upakaraNono zrAvakoe potAnI svadravyathI lAbha levo joIe. (2) zrIjinezvara paramAtmAnI bhakti-pUjA zrAvake svadravyathI ja yathAzakti karavI joIe. zrAddhavidhi, zrAddhadinakRtya, paMcAzakajI prakaraNa, SoDazaka prakaraNa, lalitavistarA Adi graMthakAroe svavibhavAnusArI jinapUjA karavAnI kahI che. (3) vi.saM. 1990nA saMmelananA TharAva anusAre jyAM zrAvakonA ghara na hoya, tIrthabhUmimAM jyAM zrAvakonA ghara na hoya ke sAmarthyavALA na hoya ane bIjI vyavasthA UbhI karavAnA saMyogo na hoya, tyAre pratimA apUja na rahe te mATe (jinamaMdira karravya svarUpe) apavAdarUpe devadravyathI paNa prabhupUjA karavI. paraMtu pratimA apUjita na rahevA joIe. tathA evA azakta sthaLoe Avazyaka pUjAnI sAmagrI ane pUjArIno pagAra devadravyamAMthI apavAde ApI zakAya che. jo ke, AvA sthaLoe suvihita mahApuruSo upadeza ApIne sAdhAraNanA phaMDanI vyavasthA karAvI ApI, te kAryomAM devadravyano upayoga na thAya, tenI takedArI te te azakta sthaLonA vahIvaTadAro pAse rakhAvatA hoya che ane A ja paraMparA yathAyogya che. bhaviSyamAM paNa te rIte thAya e ja iSTa che, jethI paramapavitra devadravyanI rakSA-vRddhinuM kArya vegavaMtu bane. (4) tevA prakAranA azakta sthaLoe pUjArI zrAvaka (jaina) hoya to, tene pagAra sAdhAraNa khAtAmAMthI Apavo joIe. jainane devadravyano ekapaNa paiso apAya nahIM. lenAra ane ApanAra baMne pApanA bhAgI bane che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11: dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? 289 (pa) jinamaMdirano jIrNoddhAra-nirmANanA kAryamAM vetanathI vyavasthApaka tarIke rAkhelA jaina zrAvakane devadravyamAMthI paisA ApI zakAya nahIM. (6) jinamaMdirano jIrNoddhAra-nirmANanA kAryamAM mArbala-patthara Adi koIpaNa cIjanI kharIdI mATe devadravyamAMthI jaina vyaktine paisA ApI zakAya nahIM. ahIM ullekhanIya che ke, koIka kAraNasara jaina pAsethI derAsara saMbaMdhI koIpaNa prakAranI sAmagrI levI paDe to jaina jarA paNa napho le nahIM. kadAca jaina napho mAge to mAla lenAra sarvasAdhAraNa khAtAmAMthI Ape. jethI jaina devadravyanA bhakSaNano doSita bane nahIM. derAsaranA pUjArI ke anya kAmo karavA rAkhelA mANaso pAse TrasTIo ke anya zrAvakoe potAnuM kArya karAvAya nahIM. (8) senaprazna ane dravyasaptatikA graMthamAM kahyuM che ke, zrAvakoe devadravya vyAje rAkhavuM yogya nathI. kAraNa ke, niHzUkapaNuM thaI jAya, mATe vyApAra vageremAM vyAje rAkhI vAparavuM nahIM. jo alpa paNa devadravyano bhoga thaI jAya to saMkAza zrAvakanI peThe bhaviSyakALamAM atyaMta duSTavipAko pAme che. beMkamAM mUkelI devadravyanI phIksa DIpojhITanI kreDITa upara zrAvaka (TrasTI) potAnA vyApArAdinA kArya mATe lona le to te bhayaMkara doSarUpa che. devadravyanA durupayoganuM moTuM pApa lAge che. tethI TrasTIoe te saMbaMdhI barAbara kALajI rAkhavI. (10) jinapratimA ane jinamaMdira : A baMne kSetronuM dravya "devadravya hovAthI nIcenA koIpaNa kSetramAM teno upayoga thaI ja na zake. (11) gRhamaMdira H gRhajinamaMdiranA bhaMDAranI Avaka ane tyAM prabhu samakSa dharAvAtAM akSata-phaLa-naivedyane vecavAthI prApta thayelI rakama
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devadravyamAM jAya che. paraMtu te devadravyanI rakama zrAvaka potAnA gRhamaMdiranA koIpaNa kAryamAM upayoga karI zakato nathI. je pUrvanirdiSTa devadravyanI rakama che, tene zrIsaMghanA maMdiramAM devadravya khAte jamA karAvavI athavA anya koI jinamaMdirano jIrNoddhAra thato hoya tyAM ApI devI joIe ane ApatI vakhate jaNAvavuM jarUrI che ke, A gRhamaMdiranA bhaMDAranI (devadravyanI) Avaka che jethI mudhAjanaprazaMsAno doSa na lAge. taduparAMta, zrAvake potAnA gRhamaMdiranA jIrNoddhAra Adi kAryo svadravyathI ja karavA joIe. paraMtu pUrvanirdiSTa gRhamaMdiranA devadravyamAMthI te kAryo karI zakAya nahIM. (12) nirmAlya dravya : (i) prabhujInI AMgIno utAro, bAdaluM, varakha vagerene vecIne prApta thayelI rakamano upayoga prabhunA AbhUSaNo banAvavAmAM, pratimAjInA cakSu-TIkA banAvavAmAM, lepa-opa karAvavAmAM karI zakAya che. emAMthI jinamaMdira jIrNoddhAra - navanirmANa paNa karI zakAya che. (ii) prabhunI sanmukha dharelAM cokhA-naivedya-phaLa-badAma vagere dravyone suyogya kiMmate ajaina vyaktione vecIne tenAthI prApta rakamano upayoga jinamaMdira jIrNodvAra-navanirmANamAM karI zakAya che. (iii) badAma vagere dravyo ekavAra prabhune caDhAvyA bAda pharIthI e dravyone kharIdIne prabhune caDhAvavA koIpaNa rIte yogya nathI. (3) jinAgama kSetra-jJAnadravya H - jJAnanI bhakti-pUjA nimitte arpaNa karelA dravyane jJAnadravya kahevAya.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo ? Avaka : (1) jJAnabhaMDAranI Avaka, (2) AgamagraMtho ke anya zAstronI pUjAnuM dravya, (3) AgamagraMtho vagerenI vAsakSepathI pujA karavAnI bolIonI 2kama, (4) jJAnanI aSTaprakArI pUjA karavAnI bolInI rakama, (5) saMvatsarI Adi divasoe pratikramaNanA sUtro bolavAnI ane sakala saMghane 'micchAmi dukkaDam' devAnI bolInI rakama, (6) koIpaNa graMtha guru bhagavaMtane vahorAvavA vagerenI bolInI Avaka, (7) graMtho upara caDhAvelA rUpiyA, A sarve jJAnadravyamAM gaNAya che. 291 taduparAMta, mumukSune dIkSA samaye pustaka-sApaDo ane navakAravALI arpaNa karavAnA temaja AcAryAdi pada-pradAnAdi samaye pUjyone paTanavakAravALI-maMtra paTa arpaNa karavAnA caDAvAnI rakama jJAnadravya gaNAya che. jJAnadravyamAMthI chapAyelA pustakonA vecANanI Avaka jJAnakhAtAmAM jamA karavI joIe. - 45 Agama ke anya koI paNa dharmagraMthano ja varaghoDo hoya, ke jemAM bhagavAna na hoya, tevA varaghoDAnA caDAvAnI tamAma upaja jJAnakhAte jamA karavI joIe. paraMtu e varaghoDAno kharca e upajamAMthI bAda karAya nahi. e kharca vaiyaktika ke sAdhAraNadravyamAMthI ja karavo joIe. - jJAnadravyano upayoga : (1) jJAnapAMcamanA divase jJAna sanmukha caDAvela pothI, kavara, penapensila, ghoDAvaja vagere sAmagrIno upayoga jJAnabhaMDAra mATe karI zakAya che. pustako ane jJAna saMbaMdhI sAdhanono upayoga pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto karI zake che. zrAvaka-zrAvikAo teno upayoga karI na zake. (2) jJAnadravyanI rakamamAMthI pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNAvanAra jainetara paMDitane pagAra ApI zakAya che. (3) pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone bhaNavA mATe yogya pustako
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kharIda karI zakAya che. (4) guru bhagavaMtanA mArgadarzanathI jJAnabhaMDAra mATe dhArmika-sAhityika pustako kharIdI zakAya che. (5) prAcIna, dhArmika AgamAdi zAstro lakhAvavA, chapAvavA mATe ane tenI surakSA mATe jarUrI vastuo lAvavA mATe A dravyano upayoga karI zakAya che. (6) jJAnabhaMDAra-jJAnamaMdira zrAvakoe svadravyathI ja banAvavA joIe. prAcIna jJAnanI surakSA mATe jarUra paDe to jJAnadravyamAMthI banAvI zakAya. paraMtu jJAnadravyamAMthI banelA jJAnamaMdira-jJAnabhaMDAramAM sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA saMgha rahI zakato nathI. emAM rAtri rokANa karI zayana karI na zakAya. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto paNa temAM gocarIpANI karI zakatA nathI. (7) jJAnabhaMDAramAM pustako rAkhavA kabATa kharIdI zakAya che. paNa te kabATa upara "jJAnadravyamAMthI kharIdela kabATa' AvuM spaSTa lakhavuM joIe. (5) jJAnadravyamAMthI kharIdelA kabATamAM jJAna saMbaMdhI pustako ke sAmagrI ja rAkhI zakAya. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtono samAna, zrAvakazrAvikAne yogya pauSadhanA upakaraNa ane upAzrayanI sAmagrI rAkhI na zakAya. (6) jJAnabhaMDArane saMbhALavA mATe rAkhela jainetara graMthapAlane pagAra ApI zakAya. (7) dhArmika pAThazALAmAM vidyArthI mATe jarUrI pAMca pratikramaNa AdinA pustako jJAnadravyamAMthI kharIdI na zakAya. pAThazALAnA jainajainetara koI paNa paMDitane pagAra na ApI zakAya. (7) TUMkamAM zrAvakonI pAThazALA saMbaMdhI koI paNa kharco jJAnadravyamAMthI
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo ? - 293 karI zakAya nahi. (9) jJAnadravyano ane jJAnabhaMDAra-jJAnamaMdirono upayoga skUla, koleja, hosTela vagere vyavahArika zikSaNanA kAryamAM karI zakAya nahi. (10) jJAnabhaMDAranA pustakono jo zrAvaka-zrAvikA upayoga kare to eno suyogya nakaro jJAnakhAtAmAM jamA karavo joIe. (11) jJAnAbhyAsa sivAya bIjA eka paNa kAryamAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto paNa A dravyano upayoga na karI zake. kAraNa ke, devadravyanI jema jJAnadravya paNa uparanA kSetranuM pavitra dravya che. (12) uparokta koI paNa kArya mATe majUrI peTe jainapaMDitane, jaina pustaka vikretAone, jaina graMthapAlane athavA koI paNa jaina vyaktine jJAnadravyamAMthI 2kama ApI zakAya nahi. jainane zrAvakonuM vyaktigata dravya ke sAdhAraNa dravya ApI zakAya. - dhArmika pAThazALA-dhArmika zikSaNa khAtuM - A khAtuM sAdharmika zrAvaka-zrAvikAnI jJAnabhakti mATenuM khAtuM che. zrAvaka-zrAvikAo dvArA dhArmika adhyayana-adhyApana mATe je svadravya arpaNa karyuM hoya te A khAtAmAM Ave che. sadupayoga H (1) A dravyamAMthI pAThazALAnA jaina-jainetara zikSaka-paMDitane pagAra ApI zakAya che. A pAThazALA ane tenA paMDita-zikSakano lAbha sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA cAre ya prakArano saMgha laI zake che. (2) pAThazALAmAM upayogI dhArmika pustako ane pAThazALAnA bALako Adi mATe InAma ane protsAhana yojanAomAM A 2kamano upayoga karI zakAya che. (3) vyavahArika skUla-kaoNlejanA abhyAsa mATe A dravyano upayoga kyAreya thaI zakato nathI.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (4) dhArmika pAThazALAnuM makAna ke jamIna vyavahArika zikSaNa mATe ke sAMsArika kArya mATe ApI zakAya nahi. (5) pAThazALA udghATananI bolInI upaja pAThazALA saMbaMdhI koIpaNa kAryamAM vAparI zakAya che. 4-5 sAdhu-sAdhvI kSetraH 0 Avaka: (1) dAnavIro pAsethI pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI bhakti mATe (vayAvacca mATe) je dravya prApta thayuM hoya te A khAtAmAM gaNAya che. . (2) dIkSArthI bhAIo-bahenonI dIkSAmAM dIkSArthIne arpaNa karavA mATe cAritranA upakaraNonI bolI bolAya che. temAMthI 1. pustaka (pothI), 2. navakAravALI, 3. sApaDAne arpaNa karavAnI bolI jJAnakhAtAmAM laI javAya che. bAkInA badhAM upakaraNone arpaNa karavAnI bolIo sAdhu-sAdhvI vaiyAvacca khAtAmAM jamA karavAmAM Ave che. (3) pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI vaiyAvaccano lAbha zrAvake svadravyathI ja levo joIe. jethI gurubhaktino lAbha potAne maLe. sadupayoga (1) A dravya pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI saMyama-zuzruSA ane vihAranI anukULatA mATe vAparI zakAya che. (2) pU. sAdhu-sAdhvIjI mATe davA temaja jainetara DaoNkTara-vaidya vagerenI phI cUkavavA mATe kAmamAM laI zakAya che. (3) pU. sAdhu-sAdhvIjInI sevA mATe vihAramAM rAkhela jainetara vyaktionA pagAra paNa ApI zakAya che. (4) jaina DaoNkTara-vaidya ane koI paNa jaina vyaktine A rakama ApI zakAya nahi.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11: dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? 295 (5) pU. sAdhu-sAdhvIjInI bhakti mATe koIe vyaktigata rakama ApI hoya to te rakama vaiyAvaccanA dareka kAryamAM vAparI zakAya. A rakama jaina DaoNkTara Adine phI-pagAra tarIke paNa ApI zakAya. (6) sAdhu-sAdhvI vaiyAvacca khAtAnI rakamamAMthI upAzraya ke vihAradhAma banAvI na zakAya. te ja pramANe te makAnonuM samArakAma paNa A dravyamAMthI na karI zakAya. upAzraya-vihAradhAmamAM rAkhelA kAryakara mANasone pagAra paNa na ApI zakAya. (7) vihAranA sthAnomAM khAvA-pIvAnI ke gocarI-pANI mATe vaiyAvaccanuM dravya upayogamAM laI zakAya nahi. kAraNa ke, vihAranA sthAnomAM rasoI banAvavA vagere kArya mATe jaina parivAra hoya to tene paNa rahevAnuM, khAvAnuM, pIvAnuM tyAM ja hoya che. tethI tene A dravyanA bhogavaTA-bhakSaNano doSa lAge. vaiyAvacca khAtAnuM dravya sAdhu-sAdhvIjInA gocarImAM vAparavuM yogya nathI. (8) pU.sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtonI sAthe mumukSu-dIkSArthI zrAvaka hoya athavA emane vaMdana karavA AvelA zrAvaka-zrAvikAone tyAM rahevAnokhAvAno, pIvAno avasara paNa Ave. tethI A upaja tyAM na vaparAya.. (9) pU.sAdhu-sAdhvIjIo pAse kAma karavA mATe jaina zrAvaka hoya to temane paNa rahevA Adino avasara Ave. AthI vihArAdinA sthAnomAM udArazIla zrAvako dvArA bhakti mATe je dravya arpaNa karAyuM hoya eno ja upayoga karavo. 6-7 zrAvaka-zrAvikA kSetra: udAratA saMpanna zrAvakoe bhaktibhAvathI je dravya ApyuM hoya, te ja pramANe sAdharmika bhakti mATe phaMDa karavAmAM AvyuM hoya, te dravya zrAvaka-zrAvikA kSetramAM jAya.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA sadupayogaH (1) A dravyano upayoga atyaMta jarUriyAtavALA sAdharmika zrAvakazrAvikAone dharmamAM sthira karavA mATe thaI zake che. temaja ApattinA samayamAM temane dareka prakAranI yogya sahAya karavA mATe thaI zake che. (2) zrIsaMghamAM prabhAvanA athavA sAdharmika vAtsalya A dravyathI kayAreya na karI zakAya. (3) A dhArmika pavitra dravya che. tethI dharmAdA (ceriTI) sAmAnya janatA, yAcaka, dInaduHkhI, rAhataphaMDa athavA anya koI mAnavIya ane pazunI dayA-anukaMpAnA kAryomAM A dravya kyAMya vaparAya nahi. 8. gurudravyaH (1) pAMca mahAvratane dharanArA, saMyamI, tyAgI mahApuruSonI AgaLa gahulI (cokhAno sAthIyo vagere racanA) karI hoya athavA gurunI sonAcAMdI vagerenA sikkA Adi dravyothI pUjA karI hoya, gurupUjanano caDAvo bolAvyo hoya, to te dareka dravya jinamaMdirano jIrNoddhAra ane navanirmANamAM vAparavuM joIe. AvuM dravyasaptatikA graMthamAM spaSTapaNe jaNAvyuM che. (2) guru praveza mahotsavamAM sAMbelA, hAthI, ghoDA AdinI je bolI, guru mahArAjane kAmaLI Adi cAritropakaraNa vahorAvavAnI bolI, gurupUjananA bhaMDAramAMthI utpanna dravya, temaja nUtana dIkSitane karemi bhaMte' uccarAvyA bAdanI avasthAnI tamAma bolIo. dA.ta. nUtana dIkSitanA nAma jAhera karavAnI bolI gurudravya kahevAya che. (3) A dravya bhogAI - bhoga yogya na hovAthI gurumahArAja (sAdhu-sAdhvIjI)nA koI paNa kAryamAM upayogamAM na laI zakAya. paraMtu 'dravya-saptatikA'nA pAThane anusAre gurumahArAjathI UMcA sthAnarUpa jinamaMdirano jIrNoddhAra ke navanirmANamAM ja upayoga karI zakAya.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11: dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? 297 (4) A dravya paramAtmAnI aMgapUjAmAM kyAMya paNa upayogamAM na Ave. (5) je sAdhupaNAnA AcArathI rahita hoya, jene zAstromAM dravyaliMgI kahyAM che, evA vezadhArI sAdhu dvArA bheguM kareluM dhana atyaMta azuddha hovAthI ene abhayadAna-jIvadayAmAM ja vAparI zakAya. jinamaMdira-jIrNoddhAramAM kyAMya na vAparI zakAya. * gurupUjana vagerenuM dravya - gurudravyaH dharmasaMgraha-dravyasaptatikA vagere graMthone AdhAre gurudravya be prakAranuM che. 1. bhogAI gurudravyaH gurUnA bhoga-upabhoga (upayoga)mAM AvI zake evuM dravya emane vahorAvavuM te. dA.ta. AhAra, pANI, vastra, pAtra, kAmaLI vagere. 2. pUjAI gurudravyaH gurunI aMgapUjA, agrapUjAnA svarUpe je suvarNa Adi dravya arpaNa karAya che, tene pUjAI gurudravya kahevAya. udA. sonAnI gInI, cAMdInI gInI mUkIne gurupUjana karavuM, rUpiyA ane sikkA mUkIne gurupUjana vagere. >> bhogAI gurudravyano upayoga guru svayaM karI zake che. pUjAI gurudravya gurunA upayogamAM kayAMya vAparI na zakAya. AthI dravyasaptatikA graMthanA pAThane anusAre e dravyane guru karatAM uMcA sthAnamAM eTale jinamaMdiranA jIrNoddhAra-navanirmANamAM laI javAya che. yAda rAkhavuM ke - dravyasaptatikAmAM gurudravyathI uparanuM khAtuM devadravyanuM ja che. AthI gurupUjanamAM AvelI badhI rakama jinamaMdira jIrNoddhAra ane navanirmANamAM ja vAparavI joIe. > gurubhagavaMtane kAmanI vahorAvavAnI bolI bolAya che. emAM kAmaLI bhogA dravya hovAthI te kAmaLI guru vAparI zake che, paraMtu bhaktisvarUpe bolAyelI enI bolInI rakama dhana svarUpa hovAthI te
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pUjAI ja manAya che. tethI te paNa gurupUjananI rAzinI jema jinamaMdira jIrNoddhAra-navanirmANamAM ja jAya che. A dhyAnamAM rAkhavuM. - gurupUjananI rAzi jinezvaranI kesara vagere aMgapUjAmAM tathA mukuTa-alaMkAra vagere AbharaNa pUjAmAM vAparavI nahi. kAraNa ke, e dravya gurunA caraNomAM mUkela che. caDAvA rakama kayA khAtAmAM? - gurupUjananI rakama.. pUjAI gurudravya, devadravya - gurupUjana samaye samarpita kareluM pUjAdravya... pUjAI gurudravya-devadravya. - gurubhagavaMtane kAmanI vahorAvavAnI rakama... pUjAI gurudravya-devadravya - gurumahArAjanI samakSa kareluM gaphUlIdravya.. pUjAI gurudravya-devadravya - gurumahArAjanA praveza-svAgata samaye vAhana-hAthI-ghoDA vagerenA caDAvAnI rakama. pUjAI gurudravya-devadravya - gurumahArAjanA praveza mahotsavanA pUjA gurudravya-devadravya caDAvAnI rakama... - gurumahArAjanA praveza ke vyAkhyAna prasaMge hIrA-mANeka, motI vagere kiMmatI dravyothI gaphUlI karI hoya to te dravya devadravyamAM jamA karAvavuM. e ja gaphUlI jo bIjIvAra vAparavI hoya to e samaye enI jeTalI kiMmata hoya teTalI devadravyamAM jamA karAvavI. athavA saMghe nakaro rAkhyo hoya to te nakaro bharIne upayoga karI zake. - guru bhagavaMtanA pravezotsavanI bolImAMthI pravezotsavano koI paNa kharce bAda karI zakAya nahi. bolInI saMpUrNa rakama devadravyamAM ja javI joIe. jyAre pravezotsavano kharco vyaktigata ke sAdhAraNa khAtAmAMthI karavo joIe. - gurupUjana ane kAmanI vahorAvavA Adi uparokta badhA caDAvAnuM
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 299 prakaraNa - 11H dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? gurudravya "sAdhu-sAdhvI vaiyAvaccanA koIpaNa kAryamAM vAparI zakAya nahi. - AcArya vagere padapradAna prasaMge je Asana vahorAvavAnI, sthApanAcArya vahorAvavAnI, maMtrapaTa-maMtrAkSarapothI vahorAvavAnI, gurupUjananI, kAmanI vahorAvavAnI ane nUtana nAma jAhera karavAnI bolI bolAya che, tenI Avaka devadravyamAM (jinamaMdira jIrNoddhAra-navanirmANamAM) jAya che ane navakAravALI vahorAvavAnI bolInI rakama jJAnakhAtAmAM jAya che. pU.sAdhu-sAdhvIjInA kALadharma pachI teozrInA pArthivadehanA agni saMskAra-aMtima yAtrA nimitte caDAvA - pU. sAdhu-sAdhvIjInA kALadharma pachI aMtimayAtrA-aMtima saMskAra nimitte bolAyelI dareka bolInI rakama . 1. svargastha pUjyanA pArthiva dehanuM vilepana-barAsa-caMdana pUjAno. 2. svargastha pUjayanA pArthiva dehanI vAsakSepa pUjAno. 3. svargastha pUjyanA pArthivadehane pAlakhImAM padharAvavAno. 4. svargastha pUjyanI pAlakhIne khabho ApavAno. 1. AgaLa jamaNI bAju, 2. AgaLa DAbI bAju, 3. pAchaLa jamaNI bAju ane 4. pAchaLa DAbI bAju 5. AgaLa doNI laIne cAlavAno. 6. cAra dhUpadAnI ane cAra dIpaka laIne cAlavAno. 7. pAlakhI uparanI loTI (kaLaza) laI javAno. 1. mukhya loTI, 2. bAkInA cAra athavA ATha 8. pAlakhI samaye dharmaprabhAvaka anukaMpA dAna ApavAno. 9. pUjyanA zarIrane agnidAha ApavAno.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 0 sadupayoga 1. jinamaMdiranA jIrNoddhAra ane navanirmANamAM vAparavI joIe. 2. gurubhagavaMtanI pratimA, pAdukA ane gurumaMdira nirmANa ane jIrNoddhAra vageremAM, 3. gurubhagavaMtanA saMyamajIvananI anumodanA mATe jinabhakti mahotsavamAM (svAmI vAtsalya-prabhAvanA sivAya) vAparI zakAya che. - jaina saMgItakAra ane jaina vidhikAra vagerene A rakama ApI zakAya nahi. - koIpaNa saMyogamAM A rAzi jIvadayAmAM vAparI zakAya nahi. - A prasaMge jIvadayA mATe judI TIpa (phaMDa) karI zakAya. agnisaMskAra vagerenI bolInI rakamamAMthI jo gurumaMdira mATe jamIna kharIdI hoya athavA tyAM gurumaMdira banAvyuM hoya to te sthAnamAM pU. sAdhu-sAdhvIjI ke zrAvaka-zrAvikAo rokANa temaja saMthAro karI zakatA nathI. pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto tyAM gocarI-pANI paNa vAparI zake nahi. 9. jinamaMdira sAdhAraNaH zrI jinezvara paramAtmAnI bhakti ane jinamaMdirane suvyavasthita calAvavA mATe prApta thayeluM dravya jinamaMdira sAdhAraNa dravya kahevAya che. - jinamaMdira sAdhAraNa mATe kareluM phaMDa, kAyamI tithi, uparokta hetuthI koI bhakta dvArA apAyelA makAna vagerenA bhADAnI Avaka tathA jinamaMdira sAdhAraNanA bhaMDAramAMthI prApta thayeluM dravya, A jinamaMdira-sAdhAraNa khAtAmAM jamA karavAmAM Ave che. sadupayoga: (1) A khAtAnI rakamamAMthI paramAtmAnI bhakti mATe dareka prakAranI
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? dravya-sAmagrI lAvI zakAya che. udAharaNa tarIke : 1. kezara, 2. caMdana, puSpa, phUladAnI, 3. barAsa-kapUra, 4. prakSAla mATe dUdha, 5. prakSAla mATe pANI, 6. dhUpabattI, 7. dIpaka mATe ghI, 8. phAnasa, 9. dIpakanA glAsa, 10. dIpaka mATe sTenDa, 11. rUnI vATa, 12. vALAkUMcI, 13. morapIMchI-pUMjaNI, 14. aMgalUchaNAnuM kapaDuM, 15. pATalUMchaNA, 16. dhUpadAnI, 17. cAmara, 18. darpaNa, 19. jhAlaraDaMkA, 20. pUjAnI thALIvADakI, 21. kaLaza, tAMbAnI kUMDI, 22. AratImaMgaLadIvo, 23. jinamaMdiramAM jarUrI sAbu, 24. kesara ghasavAno paththara, 25. zikharanI dhajA, 26. nADAchaDI, 27. attara, varakha, bAdaluM, 28. AMgIno samAna. (2) A dravyamAMthI pUjArIne pagAra ane pUjArIne pUjA karavA mATe kapaDA kharIdIne ApI zakAya che. (3) bhaMDAra, siMhAsana, dIpaka mATe kAcanI hAMDI vagere lAvI zakAya che. (4) derAsaranA vAsaNone sApha karanAra mANasano pagAra, derAsaranI dekharekha karanAra mANasono pagAra vagere ApI zakAya che. (5) vAsakSepa ane kAjo kADhavA mATe sAvaraNI : AvI derAsaranA upayogamAM AvanArI vastuo sAdhAraNa khAtAmAMthI kharIdavI. (6) jinamaMdira sAdhAraNano bhaMDAra derAsaranI aMdaranA bhAgamAM rAkhI na zakAya. ene derAsaranI bahAra koIka surakSita jagyAe yogya sthAnamAM ja rAkhavo joIe. kesara-sukhaDa ghasavAnI rUmamAM rAkhI zakAya. (7) jinamaMdiranA vahIvaTa mATe dara varSe bAra mahinAnI bAra athavA paMdara divasanI eka ema 24 bolIo bolavAnuM Ayojana karavAmAM Ave to tenI upajamAMthI kesara-caMdana vagerenA kharcA ane pUjArInA pagAra vagere kharcA karI zakAya.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (8) zrI jinamUrti ane zrI jinamaMdiranA kArya sivAyanA zrIsaMghanI peDhInA mANasa tathA upAzraya, pAThazALA, AyaMbila khAtA Adi sthAnomAM kacaro kADhanAra mANasanA pagAra vagere koI paNa kAryamAM jinamaMdira sAdhAraNadravyano upayoga na karI zakAya. khAsa dhyAnamAM rAkhavAnI vAtoH - nIce batAvela kharcAo jinamaMdira sAdhAraNa khAtAmAMthI na thaI zake. ene sAdhAraNa khAtAmAMthI ja karavA joIe. 1. saMghanI peDhInA vahIvaTanA kharcA. 2. sTezanarI, posTeja, TelIphona, pANI vagerenA kharcA. 3. derAsaranI bahAra darzanArthI mATe pANInI vyavasthAno kharco. 4. paga lUMchaNIyA, kArapeTa vagerenA kharcA. 5. sUcanA lakhavA bleka borDa, coka, kapaDAdinA benara. 6. sAlagIrInA divase dhajA mATe pAlakha bAMdhavAnA. 7. dhArmika kAryo mATenA maMDapa vagerenA kharcA. 8. snAtrapUjA vagerenA pustako-sApaDA vagerenA kharcA. 10. sAdhAraNa dravyaH zrI saMghanI peDhImAM, tIrthanI peDhImAM sAdhAraNa khAtAmAM udAra zrAvako dvArA je dAna prApta thAya che ane sAdhAraNa khAtA mATe nirdhArita karelI kAyamI tithionI rakama prApta thAya te, A khAtAmAM jamA thAya che. caDAvA bolavAthI paNa sAdhAraNa dravyanI Avaka thAya che. udAharaNaH - saMghapati, dAnavIra, tapasvI zrAvaka, brahmacArI, dIkSArthI, mumukSu bhAI-bahenone tilaka-hAra-zrIphaLa, zAla, cUMdaDI-sanmAna patra vagere arpaNa karavAnA caDAvAnuM dravya.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? - dIkSAvidhi pUrve dIkSArthIne aMtima vidAya tilakano athavA aMtima prayANa tilaka karavAnA caDAvAnI Avaka. - aMjana zalAkA-pratiSThA vagere dhArmika prasaMge bolavAmAM AvatA caDAvAonA samaye saMghane padharAvavA mATe jAjama pAtharavAnA caDAvAnI Avaka. - zrIsaMghanA munimajI ke mahetAjI banavAnI bolI. - saMghajamaNano lAbha lenAranuM sanmAna karavAnI bolI ane janmavAMcananA divase saMghanuM sanmAna karavAnI bolI. A sivAya zAstrathI abAdhita upAyo dvArA prApta thatuM dravya te sAdhAraNa khAtAnuM dravya kahevAya che. sadupayoga: (1) jinamaMdira, upAzraya, saMgha-tIrthanI peDhI saMbaMdhI dareka kAryomAM upayoga karI zakAya che. sAta kSetramAM jyAM jyAM jarUra hoya tyAM AvazyakatA mujaba kharca karI zakAya che. (2) A dravyano upayoga TrasTI, vyavasthApaka ke anya koI paNa vyakti potAnA kAryamAM karI zakato nathI. (3) ApattimAM rahelA zrAvaka-zrAvikAnA uddhAra mATe dharmamAM sthira karavAnA lakSathI A dravya zrIsaMgha ApI zake che. (4) sAdhAraNa khAtAnuM A dravya dhArmika (Religius) pavitra dravya che. sAmAnya lokone upayogI, vyavahArika, sAMsArika ke jainetara dhArmika kAryamAM ApI zakAya nahi. A khAtAnuM dravya dharmAdA (ceriTI) upayogamAM, vyavahArika (skUla-kaoNleja) zikSaNamAM tathA anya koIpaNa sAMsArika kAryamAM vAparI zakAya nahi. * aMjanazalAkA-pratiSThA-jinabhakti mahotsavanA prasaMge
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/4 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA navakArazI (sAdharmika vAtsalya) vagerenI bolI temaja nakarAno upayoga. (1) sAdharmika vAtsalyamAM tathA jo rakama vadhe to sAdharmika bhaktinA dareka kAryomAM temaja jinabhakti mahotsava saMbaMdhI sarva kAryomAM upayoga thaI zake. (2) A dravyano upayoga vihAra sthAnomAM rasoI vagere je vyavasthA karavAmAM Ave che temAM karI zakAya che. (3) jhAMpA cUMdaDI ke phale cUMdaDInA caDAvAnI Avaka sarva sAdhAraNa (zubha) khAtAmAM jAya che. emAMthI dareka prakAranA zubha kAryo karI zakAya che. (4) kuMkuma patrikAmAM likhita sAdara praNAma/jaya jinendra rUpe nAma lakhavAnI bolI-nakarAnI rakama ke mahotsavanA zubhecchaka, saujanya, AdhArastaMbha, sahAyaka vagere tarIke nAma ApavAnI je rakama Ave teno upayoga. (5) jinabhakti mahotsavanA prabhAvanA, sAdharmika vAtsalya, saMgItakAra, patrikA chapAvavAmAM vagere dareka kAryomAM karI zakAya. 11. sarva sAdhAraNa khAtuM (zubhakhAtuM): dhArmika ke dharmAdA ema koI paNa zubhakAryamAM vAparavA mATe koI sarva sAdhAraNanuM phaMDa ekaThuM karyuM hoya to e dravyano upayoga dhArmika ke dharmAdA koI paNa zubhakAryamAM karI zakAya che. udAharaNaH cAturmAsamAM dareka kAryono kharco karavA mATe ke vArSika koI paNa kAryonA kharcA peTe je paNa phaMDa karavAmAM Ave che te sarva sAdhAraNa khAtuM kahevAya. (1) bAra mahinAnI bAra athavA paMdara divasanI eka-eka, ema bAra mahinAnI 24 bolIo bolIne A khAtAmAM Avaka UbhI karI
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? zakAya che. (2) kudaratI Aphata, sAmAjika Aphata, sarakArI prazno vageremAM cerITI (dharmAdA) tarIke A dravyano upayoga karI zakAya che. (3) jhAMpA cUMdaDI ke phalecUMdaDInA caDAvAnI Avaka A zubha khAtAmAM vAparI zakAya che. 12. sAtakSetra sAdhAraNaH sAtakSetranA nAma pUrve jaNAvyA che. sAtakSetramAM jyAM paNa jarUra hoya, tyAM vAparavA mATe koIka vyakti dvArA dravya prApta thayuM hoya, to eno upayoga, je kSetramAM jeTalI jarUra hoya, te pramANamAM vAparI zakAya che. athavA dAtAnI bhAvanA ane Azaya anusAra te-te kSetramAM vAparI zakAya che. sAta kSetranI peTI/DabbA/gokhalA: (1) sAtakSetranA alaga-alaga nAmollekhapUrvaka peTI vagere rAkhyA hoya to emAMthI nIkaLelA paisA te te khAtAmAM Avaka mujaba-jarUriyAta mujaba vAparI zakAya. (2) sAta kSetronI bhegI peTI rAkhI hoya to temAMthI nIkaLelA paisA sAta kSetramAM samAna bhAga karI vAparI zakAya. (3) sAta kSetra mATe phaMDa bheguM karyuM hoya to ene samAna bhAga karI sAta kSetromAM lagAvI zakAya. (4) A sivAya paNa koIpaNa phaMDa karatI vakhate je rItenI jAherAta karIne phaMDa karyuM hoya, te mujaba eno upayoga karavo. (5) pagAra vagere sAdhAraNano kharco A dravyamAMthI na karavo. (6) jIvadayA-anukaMpAnA kAryomAM Ano upayoga na karavo. noMdhaH sAta kSetranI peTI-bhaMDAra, jIvadayAnI peTI, sAdharmika
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bhaktinI peTI, pAThazALA-AyaMbila bhavananI peTI vagere jinamaMdiranI aMdaranA bhAgamAM na rAkhI zakAya. e upAzrayamAM athavA jinamaMdiranI bahAra kyAMka surakSita suyogya sthAnamAM rAkhavI. A khAsa dhyAna rAkhavuM. 13. upAzraya-pauSadhazALA-ArAdhanA bhavana: (1) upAzraya banAvavA mATe dAnavIro dvArA ApelI rakama, upAzrayanA judA judA vibhAgo ane upAzraya nAmakaraNa mATe AvelI rakama, upAzraya khAtAnI peTI-bhaMDAramAMthI nIkaLelI rakama, upAzraya udghATananI bolInI rakama, vagere upAzraya khAtAnuM dravya gaNAya che. (2) dharma ArAdhanA karavA mATe upAzrayanuM nirmANa zrAvake potAnAM svadravyathI karavuM joIe. (3) upAzraya, zrAvaka-zrAvikA saMghanI ArAdhanA mATenuM pavitra sthAna che. eno upayoga dhArmika kAryo karavA mATe ja karavo joIe. vyavahArika-skUla, kaoNleja, rASTrIya-sAmAjika pravRttio-samAroha ane lagna vagere sAMsArika koI paNa kAryamAM A upAzrayanAM makAnano upayoga karI zakAya nahi. uparokta koI paNa kAryo mATe A upAzraya bhADAthI paNa ApI na zakAya. (4) A dharmasthAnonI mAlikI koI karI zake nahi. kAraNa ke, A jainazAsananI abAdhita milakata che ane raheze. (5) upAzrayanI jamIna kharIdavA ke upAzraya vagere sthAna banAvavA mATe devadravya, jJAnadravya, vaiyAvacca dravya vagereno upayoga karI zakAya nahi. te ja pramANe te-te khAtAmAMthI vyAje ke vagara vyAje lona paNa laI zakAya nahi. | (6) lakkI Dro (bhAgya lakSmI) jevI ahitakara paddhatio dvArA paNa upAzraya mATe rakama ekaThI karavI ucita nathI.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11H dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? 307 (7) upAzrayamAM zayyAtara tarIke je rakama (phaMDa) bhegI thaI hoya te rakama upAzraya nirmANa ane samArakAma mATe vAparI zakAya. (8) kyAMka kayAMka upAzraya ane derAsara bAju-bAjumAM ja hoya che. tyAM upAzrayanI aMdara ke bahAra kyAMya paNa ajANatA paNa devadravyanI koI vastu, mArbala, TAilsa, IMTa, sImenTa vagere vaparAI na jAya tenuM pAkuM dhyAna rAkhavuM. (9) bhUlathI paNa kyAreka AvuM banI jAya, to tarata tenI rakama devadravyamAM jamA karI devI joIe. jo tema karavAmAM na Ave to devadravyanA bhakSaNano doSa lAge che. (10) upAzrayanI koIpaNa cIja (pATa-pATalA-jAjama vagere) dhArmika kArya mATe koI laI jAya to eno nakaro sAdhAraNa khAtAmAM (upAzraya khAtAmAM) Apavo joIe. (11) upAzraya ane derAsaranI koIpaNa vastu sAMsArika kAryo mATe ApI na zakAya. 14. AyaMbila tapa: AyaMbila tapa mATe kareluM phaMDa, caitra ane Aso mahinAnI oLInA AdezanI bolI ke nakarAnI rakama, AyaMbila mATe kAyamI tithinI Avaka, AyaMbila bhavana nAmakaraNanI Avaka temaja AyaMbila khAtAnA bhaMDAranI Avaka AyaMbila tapa khAtAmAM jamA thAya che. sadupayoga: - A dravya AyaMbila tapa karanArA tapasvInI bhaktimAM athavA AyaMbila mATe jarUrI vyavasthAmAM vAparI zakAya che. - A khAtAmAM vRddhi hoya to anya gAma-zaheromAM AyaMbila tapa karanAranI bhakti mATe mokalI zakAya che.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA - TUMkamAM kahIe to A dravya AyaMbila tapano pracAra-prasAra karavA mATe ja hovAthI anya koI paNa kAryamAM teno upayoga karI zakAya nahi. - AyaMbila mATenI rakamano upayoga ekAsaNAnI bhaktimAM karavAno niSedha che. 308 - * AyaMbila bhavananuM nirmANa zrAvaka saMghe potAnA svadravyathI karavuM. lakkI Dro-loTarI jevI ahitakara paddhati dvArA rakama bhegI karI AvA kAryo na karavA joIe. A paNa mAtra dhArmika ane pavitra dravya che. AyaMbila bhavanano upayoga paNa sAMsArika-vyavahArika-sAmAjika koI paNa kAryomAM karavo na joIe. AmAM mAtra dhArmika kAryo ja karavA joIe. - 15. dhAraNAM, uttarapAraNAM, pAraNAM, navakArazI khAtuM, pauSadhavALAone ekAsaNAM ane prabhAvanA vagere khAtuM. uparokta nAmavALA athavA to koI paNa tapa-japa, tIrthayAtrA vagere dhArmika kArya karanArA sAdharmikonI bhakti mATe je dravya bheguM thayuM hoya, te dravya dAtAnI bhAvanA mujaba te te khAtAmAM vAparavuM joIe. te rakamamAM vRddhi hoya to sAta kSetramAM jyAM jyAM jarUra hoya tyAM vAparI zakAya. paraMtu koI sArvajanika kAryomAM vAparI zakAya nahi, kAraNa ke, A dravya mAtra dhArmika kSetranuM dravya che. noMdha : sAdhu-sAdhvIjInA tapanA pAraNA karAvavAnI bolI bolAvavI yogya nathI. paraMtu ajJAnatA vaza kyAMka koIe bolI hoya to te dravya sAdhusAdhvI saMbaMdhI hovAthI gurudravyanI jema jinamaMdira jIrNoddhAra athavA navanirmANa mATe devadravyamAM jamA karAvavuM joIe. 16. nizrAkRta H dAnavIro dvArA viziSTa prakAranA dhArmika kArya mATe ApelA dravyano
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11: dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? 309 upayoga te-te kArya mATe ja karI zakAya che. emAM vRddhi hoya to zAstrIya maryAdAnusAra uparanA khAtAmAM laI javAya. 17. kAlakRta: khAsa karIne paryuSaNAnA divaso, poSa dazamI, akSaya tRtIyA, jinamaMdiranI sAlagIrA vagere parvonA nizcita divasomAM vAparavA mATe dAtAe jo dravya ApyuM hoya, to teno upayoga te-te divasa saMbaMdhI kAryomAM ja karavo joIe. 18. anukaMpAH dareka dIna-duHkhI, niHsahAya, vRddha, anAtha, apaMga lokone annapANI, vastra, auSadhi vagere ApavA dvArA dravyaduHkha TALIne paraMparAe bhAvadu:kha (saMsAra) TALavAno prayatna eTale anukaMpA. AnA mATe maLelI rakama uparokta kAryomAM vAparavI joIe. - A sAmAnya dravya che. AthI uparanA sAta kSetromAM ke koI paNa dhArmika kSetromAM Ano upayoga karI zakAya nahi. te ja rIte sAta kSetronuM pavitra dravya paNa anukaMpA kSetramAM vAparI zakAya nahi. - atyaMta AvazyakatA hoya to anukaMpAnuM dravya jIvadayAmAM vAparavAnI rajA maLe che. - hiMsAne protsAhana ApatI haoNspiTalo vageremAM A dravya vAparI zakAya nahi. - A dravya rAkhI na mUkAya, tarata vAparI devuM joIe. nahIMtara aMtarAyanuM pApa lAge che. 19. jIvadayA: jIvadayAnI TIpa (phaMDa), jIvadayAnA bhaMDAranI Avaka, jIvadayAno
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA lAgo vagerenI Avaka A khAtAmAM jamA karavI joIe. upayoga: - A khAtAnI rakama manuSya sivAya bAkInA dareka tiryaMca pazupaMkhI-jAnavaranI dravyadayAnA mAdhyamathI bhAvadayAnA kAryamAM vAparavAnI hoya che. anna, pANI, auSadhi vagere dvArA emanA duHkhane dUra karavA mATe zAstrIya maryAdAne anusarIne vAparI zakAya che. jIvadayA saMbaMdhI dareka kAryamAM vAparI zakAya. - A sAmAnya kakSAnuM dravya che. AthI uparanA sAta kSetra vagere koI paNa dhArmika kSetramAM ke anukaMpA kSetramAM paNa A dravyano upayoga karI zakAya nahi. - jIvadayAnI rakama jIvadayAmAM ja vAparavI joIe. - kUtarAne roTalI, pakSIne anAja vagere vizeSa hetuthI AvelI rakama te-te uddezamAM ja vAparavI joIe. - A dravya rAkhI na mUkavuM. turaMta vAparI nAkhavuM joIe. nahIMtara aMtarAyano doSa lAge. 20. vyAja vagerenI AvakaH - je khAtAnI rakamanuM vyAja AvyuM hoya, te vyAjanI rakama te-te khAtAmAM ja jamA karavI joIe. je khAtA mATe bheTa AvelI rakama te khAtAmAM ja vAparavI joIe. jo jarUriyAta karatA rakama vadhAre hoya to anya sthaLomAM te-te khAtAmAM kharca karavA mATe bhaktipUrvaka mokalI ApavI joIe, e jainazAsananI ujaLI maryAdA che. 21. Teksa (kara) vagereno kharcoH - je khAtAnI Avaka upara Teksa (kara), okaTroya vagere sarakArI
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 11 : dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? 311 kharca thayo hoya te te-te khAtAmAMthI ApI zakAya che. Teksa lAge nahIM te mATe vahIvaTadAre satata sAvadhAna rahevuM. 22. jinabhakti mATe aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI saMghane samarpita karavAnA caDAvA (kezara-caMdana khAtuM): - jinabhakti mATe je aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI upayogamAM levAmAM Ave che, te sAmagrIno lAbha levA mATe dara varSe je caDAvA bolAvAya che tenI vigata. 1. vAsakSepa, 2. morapIMchI-pUMjaNI-vALAkuMcI, 3. prakSAla mATe dUdha, 4. barAsa, 5. kezara, 6. caMdana, 7. puSpa, 8. dhUpa, 9. dIpaka (ghI), 10. aMga-lUchaNA-pATalUchaNA, 11. attara-caMdananuM tela, 12. varakha vagere sAmagrInA caDAvA. sadupayoga: - A caDAvAnI rakama A pUjAnA dravyo kharIdavA mATe paraspara vAparI zakAya che. - derAsaramAM rAte rozanI karavA ghI-koparelanuM tela vagerenA dIpaka rAkhavAno kharco paNa jarUra paDe to A dravyamAMthI karI zakAya che. - A rakamano upayoga jinabhaktinA kArya sivAya bIjA koI paNa kAryamAM karI zakAya nahi. noMdhaH zrAvake prabhunI pUjA potAnI dravyathI ja karavI e vidhi che. AthI A prakAranI bolI dvArA karAyelI suvidhA sAmagrIno upayoga karanAra puNyAtmAe pote jeTalI sAmagrIno upayoga kare teTalI sAmagrInI rakama te khAtAmAM (kezara-caMdana khAtAmAM) ApavAno viveka rAkhavo jarUrI che.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 23. udyApana-ujamaNuMka udyApana-ujamaNAmAM darzana, jJAna ane cAritranI puSTi thAya ane sAta kSetramAM upayogI thAya tevA ja upakaraNa rAkhavA joIe. udyApanaujamaNAnuM udghATana karavAnI bolInI rakamamAMthI darzana, jJAna ane cAritra saMbaMdhI upakaraNa lAvI (kharIdI) zakAya che. ahIM ullekhanIya che ke, ujamaNuM karanAranI mAlikI ujamaNuM thayA pachI rahetI nathI - saMghanI mAlikI thaI jAya che. sadupayoga: - jinamaMdiramAM upayogI hoya tevI vastuo jinabhaktinA kAryanA upayogamAM levI. - pU. sAdhu-sAdhvIjIne upayogI banatAM upakaraNo emanI bhakti mATe emane vahorAvI zakAya che. - dhArmika pustako pU. sAdhu-sAdhvIjIne athavA jarUriyAtavALA zrAvaka-zrAvikAone ApavA. jJAnabhaMDAramAM paNa rAkhI zakAya che. - pUjAnA vastro ane sAmAyikanA upakaraNo jarUriyAtavALA zrAvaka-zrAvikAone ApavA. - caMdaravo-choDa banAvela hoya to teno upayoga derAsara-upAzrayamAM karI zakAya che. - vyAkhyAnanI pATa upara guru bhagavaMtanI pAchaLa lagAvavA mATe je choDa banAvyo hoya, to temAM deva-gurunI AkRti na hoya evo ja bharAvavo joIe. - udyApana-ujamaNuM karAvanAra vyakti ke parivAra svayaM ujamaNAmAM rAkhelI vastuno upayoga na karI zake. kAM to saMghamAM soMpI devI joIe. athavA suyogya sthAnomAM bheTa ApavI joIe.
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 prakaraNa - 11H dhArmika dravyano vahIvaTa kema karazo? - pote bharAvelA choDa vagere jo ujamaNAmAM rAkhyA hoya to pharI potAnA gharamAM rAkhI zakAya nahi. ene paNa suyogya sthAnamAM ApavA joIe. 24. pUjArInA pagAra saMbaMdhIH paramAtmAne svayaM pUjAnI koI jarUra nathI. jinapUjA karavI e zrAvakonuM potAnuM kartavya che. zrAvakanI sagavaDatA ane sahAyatA mATe pUjArI rAkhavAmAM Ave che. AthI pUjArIne pagAra vagere zrAvakoe pote ja Apavo joIe. jo pote na ApI zake to sAdhAraNa khAtAmAMthI athavA jinamaMdira sAdhAraNa khAtAmAMthI Apavo joIe. paraMtu devadravyamAMthI pUjArIne pagAra vagere ApI zakAya nahi. 25. deva-devI saMbaMdhI samaja : zAstra maryAdA mujaba derAsaramAM mULanAyaka bhagavAnanAM yakSa-yakSiNI sivAya anya koI paNa deva-devInI pratimA vagere padharAvavA ucita nathI. mULanAyaka prabhu paNa jo parikara sAthenA hoya, to temanA deva-devI paNa parikaramAM hoya ja che. tethI emanI alaga mUrti padharAvavAnI AvazyakatA nathI.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 vi.saM. 1976-1990-2014 nA TharAvo (A) saMvata 1976mAM khaMbhAtamAM zramaNasaMmelane devadravya saMbaMdhI karela nirNayo (khaMbhAta mukAme pUjyapAda jainAcArya zrImad vijaya kamalasUrIzvarajI mahArAja, zrImAn sAgarAnaMdasUrIzvarajI mahArAja, paMnyAsajI mahArAja zrImad dAnavijayagaNi ane paMnyAsajI mahArAja zrImad maNivijayajI gaNi vagere mahAtmAoe ekatrita thaIne pU.A.bha.zrIharibhadrasUrikRta upadezapada, AvazyakavRtti, SoDazaka ane saMbodhaprakaraNa, zrImajinezvara-sUrikRti aSTakavRtti, bRhatkalpa, vyavahAra ane nizIthabhASyAdi zAstronA AdhAre devadravyanI vRddhi ane rakSaNa-bhakSaNanuM phaLa temaja tenI Avaka pheravI na zakAya ema jaNAvanAra eka nirNaya lakhyo ane te nirNayane jainataMtrIe "devadravya saMbandhi" A mathALAthI tA. 21mI mArca sane 1920nA aMkamAM prasiddha karyo.) (1) zAstra (sAkSAta-anantara ane paraMparA rU5) vinA koI paNa jAtanI siddhi ja nathI. (2) jinezvara devanA sthApanA nikSepAne mAnanArane jinacaityanI tenI pUjAnI, te mATe jarUrI upakaraNonI ane temAM khAmI na Ave te khAtara devadravyanI vRddhinI ane tenA saMrakSaNanI anivArya AvazyakatA che. (3) zAstrokta rItie devadravyanI vyAja vagere dvArA vRddhi ane rakSA karavI e zrAvakonuM mukhya kAryomAMnuM eka kArya che, are saMsArathI pAra utaravAno te eka mArga che. (4) jainathI paNa na thAya tevA pApa kAryomAM devadravyano vyaya thato nathI. (5) pAMca sAta mukhya sthAno sivAyanAM sthaLoe devadravya ane sAdhAraNa dravya e ubhayanI eka sarakhI jarUrata che. (6) devadravyanI je je Avako makAnanA bhADA dvArAe, vyAja dvArAe pUjA-AratI-maMgaLadIvo vagere vagerenA caDhAvA dvArAe thatI hoya, te te rastAone baMdha karavAnuM phaLa zAstrakAro saMsAra paribhramaNa kahe che. (7) mAlodghATana paridhApanikAmocana ane pUMchanakaraNa vageremAM caDAvAthI kArya karavAnI rIti seMkaDo varSa pahelAMthI cAlI AvatI
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 315 zAstramAM kahelI che, devadravyanI vRddhi mATe ja mALA paheravI vagere kAryo vivekIoe karavAM joIe ema zAstrakAro kahe che ane tethI ja te dravyane jinAjJApAlakothI to anya khAtAmAM laI javAya ja nahIM. (8) bolIo kusaMpa nivAraNa mATe kalpelI nathI paNa zAstrokta che. vi.saM. 1976nA saMmelanamAM devadravya aMge TharAva karatAM jaNAvyuM che ke - mALodghATana :- paridhApanikA mocana ane cUMchana karaNa vageremAM caDAvAthI kArya karavAnI rIta seMkaDo varSa pahelAthI cAlI AvatI zAstromAM kahelI che. devadravyanI vRddhi mATe ja mALA paheravI vagere kAryo vivekIoe karavA joIe. ema zAstrakAro kahe che ane tethI ja te dravya jinAjJApAlakothI to anya khAtAmAM laI javAya nahi. jema rUpaiyA-TAMko-korIyo vagere bolIne devadravyanI vRddhi karavAmAM Ave che, tevI ja rIte tela, ghI vagere bolIne devadravyanI vRddhi karavI te zAstrokta ja che. paNa te bolI zrAvakano kusaMpa nivAravA mATe koIe kADhelI nathI. jema bhinna bhinna sthAnomAM judA judA sikkAnA paisA-pAIo vagerenA bhAvamAM aniyamitapaNuM hoya che, paNa tethI te bhAvo kalpita kahI zakAya nahi. devadravyanI vRddhi ane tenuM saMrakSaNa zAstrAdhAre tIrthaMkarapaNAne prApta karAvanAra ane saMsAra sAgarathI tAranAra hovAthI te vRddhinA mArgane baMdha karanArane devadravyanI jarUra nathI ema kahI tenI vRddhinA suprayatnone toDanAra potAnA AtmAne keTalo malina kare che, te A uparanA nirNayothI jANI zakAze ane tethI ja devadravyane nAkabUla karanAra tathA devadravyanI vRddhinA cAlatA upAyono niSedha karanArane zAsana premIo rokavA mATe carcA kare che, te carcAne vajuda vagaranI kahevI ane tene jhagaDAnuM rUpa ApavuM te zAstrathI pratikULa che, te 1. vi.saM. 1976nA A TharAvamAM bolI = caDhAvAnI paraMparAne zAstrokta jaNAvI che. jyAre saM. 2044nA saMmelananA sUtradhAro bolI = caDhAvAnI prathAne caityavAsI vagere zithilAcArIoe cAluM karelI azAstrIya paraMparA che, ema jaNAve che. potAnA azAstrIya nirNayone siddha karavA AvuM duHsAhasa saMmelananA sUtradhAro kare che, te yogya nathI.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA saheje samajI zakaze. A nirNaya zrImad haribhadrasUrikRta upadezapada, AvazyakavRtti, SoDazaka, saMbodha prakaraNa, zrAddhavidhi, dharmasaMgraha, zrImad jinezvarasUrikRta aSTakavRti, bRhatkalpa, vyavahAra ane nizIthabhASya Adine anusAra karavAmAM Ave che. upara jaNAvelA zAstronA pATho joIne samajavAnI icchAvALAe nIce lakhelA nAmo paikInA koIpaNa pAse AvIne samajI levuM. AcArya vijayakamalasUri, AcArya AnaMdasAgarasUri, paM. maNivijaya, paM. dAnavijaya (sva.dAnasUrijI), premavijayagaNi, (A. premasUrijI), kumudavijayagaNi (A. kumudasUrijI), gaNivijayasAgara, AnaMdavijaya gaNi, muni kIrtivijaya, muni labdhi vijaya (A. labdhisUrijI) muni mANekasAgara (A. mANekasAgarasUrijI), muni rAmavijaya (A. rAmacaMdrasUri), muni gaMbhIravijaya (sva. gaMbhIrasUrijI). uparanA TharAvamAM saMmati ApelI tenI sahIo (jaina patra tA. 9me 1920) kAMtivijaya (pravartaka), muni mAnavijaya, muni jJAnavijaya, muni vallabhavijaya (A. vijayavallabhasUrijI), 5. meghavijaya (sva. meghasUri). | muni amRta vijaya, muni pramodavijaya, muni motIvijaya, muni merUvijaya, muni hemavijaya, muni devavijaya, muni caturavijaya, muni manoharavijaya (manoharasUri), munilAbhavijaya, muni raMgavijaya, muni mahodayavijaya, muni aruNavijaya, muni sumitravijaya, muni mAnavijaya, muni nAyakavijaya, munisaMtoSavijaya, muni kAMtivijaya, munisaMtoSavijaya, muni dharmavijaya, pravartaka kAMtimuni, hA. padmamuni, muni dharmavijaya, muni amaravijaya, kalyANamuni, muni maMgalavijaya, muni nyAyavijaya, muni vivekavijaya, muni kanakavijaya, muni kIrtivijaya, muni saubhAgyavijaya, muni hiMmatavijaya, muni manohara vijaya, muni nemavijaya, muni narendravijaya, muni uttamavijaya, muni maMgaLavijaya, muni lAvaNyavijaya, muni siddhivijaya, muni maNivijaya (zihoravALA), muni saubhAgyavijaya, muni caMdravijaya, muni caMdanavijaya, muni zAMtivijaya, muni udayavijaya, muni surendravijaya, muni ravivijaya,
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 317 muni jazavijaya, pa.bhAvavijayajI, muni padmavijaya, padmamuni, muni nidhAnavijaya, hemamuni, muni motIvijaya, haramuni, muni caturvijaya, muni muktivijaya, muni sumativijaya, muni tilakavijaya, muni puNyavijaya, muni mAnavijaya, muni kasturavijaya (kasturasUri), muni kalyANavijaya, muni sumativijaya, muni uttamavijaya(nAnA), muni zAMtivijaya, muni zaMkaravijaya, muni zivavijaya, muni narendravijaya, muni devavijaya, muni vinodavijaya, muni kaivalyavijaya, muni hemamuni, muni vIravijaya, muni merUvijaya, zrI buddhisAgarasUri tathA muni udyotavijaya, muni nipuNavijaya, A. zrI jayasUrijI, muni zubhavijaya, muni premamuni, AcArya vijayasiddhi sUri, kIrtimuni, muni saMpatavijaya, A. vijayanItisUri, muni meghavijaya, paM. dayAvijaya, muni maNivijaya, paM. dAnavijaya, muni durlabhavijaya, paM. harakhavijaya, muni kesaravijaya, muni rAjavijaya, 5. kSAMtimuni, muni durlabhavijaya, muni kamalavijaya, muni puSpavijaya, muni dIpavijaya, muni kapUravijaya, muni hIravijaya, muni uttamavijaya, muni chatravijaya (nemasUrima. ziSya), muni hItamuni, muni manoharavijaya, muni kamaLavijaya, muni narendravijaya, muni kalyANasAgara, muni lablivijaya (hari vi.nA ziSya), muni mAnasAgara, muni nAyakavijaya, namakamuni, muni amRtasAgara, paM. saubhAgyavimala, muni kapUravijaya, muni ravivimala, muni kSamAsAgara, (sva. u. zrI kSamAsAgara), 5. lAbhavijaya, muni premavijaya, muni muktisAgara, muni mahendravimala, paM. zrIbhaktivijayagaNi, (A.zrI bhaktisUri), muni raMgavimaLa (A. raMgavimalasUri), muni puNyavimaLa, muni devavijaya, muni suMdaravijaya, muni darzanavijaya, muni jJAnavijaya, muni padmavijayagaNi (tripuTI), muni udayavijaya, muni bhAnuvijaya, muni nyAyavijaya, muni manoharavijaya, muni merUvijaya, muni saMjamavijaya, muni azokavijaya, muni puNyavijaya, muni kalyANavijaya, muni umaMgavijaya, muni harakhavijaya, muni caraNavijaya, muni citravijaya, muni caMdanavijaya, muni avadAtavijaya (pa.). (B) vi.saM. 1990nA zramaNa saMmelananA TharAvoH vi.saM. 1990mAM rAjanagara (amadAvAdamAM) thayela akhila
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bhAratavarSIya zramaNasaMmelana - devadravyAdinI vyavasthA mATe zAstrIya nirNaya : devadravya (TharAva 2) (1) devadravya-jina caitya tathA jinamUrti sivAya bIjA koI paNa kSetramAM na vaparAya. (2) prabhunA maMdiramAM ke bahAra game te ThekANe prabhunA nimitte je je bolI bolAya te saghaLuM devadravya kahevAya. (3) upadhAna saMbaMdhI mALA AdikanI upaja devadravyamAM laI javI yogya jaNAya che. (4) zrAvakoe potAnA dravyathI prabhunI pUjA vagereno lAbha levo ja joIe. paraMtu koI sthaLe anya sAmagrInA abhAve prabhunI pUjA AdimAM vAMdho Avato jaNAya to devadravyamAMthI prabhunI pUjA Adino prabaMdha karI levo. paraMtu prabhunI pUjA Adi to jarUra thavI ja joIe. (5) tIrtha ane maMdironA vahIvaTadAroe tIrtha ane maMdira saMbaMdhI kArya mATe jarUrI milakta rAkhI, bAkInI milkatamAMthI tIrthoddhAra ane jIrNoddhAra tathA navIna maMdiro mATe yogya madada ApavI joIe, ema A munisaMmelana bhalAmaNa kare che. vijayanemisUri jayasiMhasUrijI vijayasiddhisUri AnandasAgara vijayavallabhasUri vijayadAnasUri vijayanItisUri muni sAgaracaMda vijayabhUpendrasUri akhila bhAratavarSIya jaina zvetAMbara munisaMmelane sarvAnumate A paTTakarUpe niyamo karyA che, teno asala paTTaka zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIne soMpyo che. zrI rAjanagara jaina saMgha kasturabhAI maNIbhAI vaMDAvIlA tA. 10.5.34 (C) vi.saM. 2014nA zramaNasaMmelananA TharAvoH vi.saM. 2014 sana 1957nA cAturmAsamAM zrIrAjanagara (amadAvAda) rahelA zrIzramaNa saMghe DelAnAM upAzraye bhegA maLI sAtakSetrAdi dhArmika vyavasthAnuM zAstro ane paraMparAnA AdhAre digdarzana nakkI karyuM tenI nakala :
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 319 : devadravyaH 1. jina pratimA, 2. jaina derAsara devadravyanI vyAkhyA -prabhunA maMdiramAM ke maMdira bahAra game te ThekANe prabhunAM pAMca kalyANakAdinimitte tathA mALA paridhApanAdidevadravya vRddhinA kAryathI Avela tathA gRhasthoe svecchAe samarpaNa karela ItyAdi devadravya kahevAya. H upayoga : saM. 1990 zrI zramaNasaMghanA zAstrIya nirNayAnusAra (1) zrAvakoe potAnA dravyathI prabhunI pUjA vagereno lAbha levo ja joIe. paraMtu koI sthaLe anya sAmagrInA abhAve prabhunI pUjA Adino vAMdho Avato jaNAya to devadravyamAMthI pUjA Adino prabaMdha karI levo paNa prabhunI pUjA Adi jarUra thavI joIe. (2) prabhunI pratimA aMge pUjAnAM dravyo, lepa, AMgI, AbhUSaNo Adi pratimA bhakti aMgenuM kharca karI zakAya. (3) jIrNoddhAra, derAsara samArakAma tathA derAsara saMbaMdhI bAMdhakAma, rakSAkArya, sAphasUphI vagere kAryamAM kharcI zakAya. (4) pratimAnA upara ke daherAsara upara AkramaNa ke AkSepanA pratikAra tathA vRddhi TakAva mATe kharcI zakAya. (5) uparanA tamAma kAryo mATe te derAsara tathA te uparAMta bahAranA bIjA koI paNa gAmanA derAsara ke pratimA aMge paNa ApI zakAya. (6) devadravyanA vyayanI vadhu vigata vi.saM. 1990nA munisaMmelanano TharAva, vi.saM. 1976no khaMbhAtano TharAva ane upadezapada, saMbodha prakaraNa, zrAddhavidhi, darzanazuddhi, dravyasaptatikA vagere graMthothI jANI zakAya che. zrI DahelAno upAzraya, dozIvADAnI poLa, amadAvAda bhAdaravA vadI dazama, guruvAra, tA. 19-8.57
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 svapnadravya devadravya ja che : agatyanA patra vyavahAro (A patra vyavahAra pU.A.kanakacaMdrasUrijI ma.sA.nA "svapnadravya devadravya ja che" A pustakamAMthI lIdhela che.) noMdhaH atre eka mahattvano ane samasta bhAratabharanA zvetAmbara mUrtipUjaka saMghane haMmezane mATe zAstrAnusArI mArgadarzana prApta thAya te eka zubha uddezathI nIceno patra vyavahAra prasiddha thaI rahela che. teno itihAsa A mujaba che. vi.saM. 1994nI sAlamAM zAMtAkrujha khAte pU. pAda siddhAMtamahodadhi, gacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjazrInI AjJAthI pU. munivaro zrI paryuSaNa parvanI ArAdhanA mATe zrI saMghanI vinaMtithI padhAryA hatA. te samaye saMghanA keTalAka bhAIonI bhAvanA sAdhAraNa khAtAnA kharcane pahoMcI vaLavA supananI bolImAMnA ghInA bhAva vadhArIne te bhAva vadhAro sAdhAraNamAM laI javAnI thaI. te vAta saMghamAM jyAre TharAvarUpe mUkAI tyAre te cAturmAsamAM zrI paryuSaNAparvanI ArAdhanA karAvavA zrI saMghanI vinaMtithI padhArelA pU.muni mahArAjAoe teno sArI rIte virodha karatAM jaNAvyuM ke "A vastu vyAjabI thatI nathI. zAstrAnusArI tathA vyavahArU paNa nathI. svapnAnI bolImAM Ama sAdhAraNa khAtAnI upaja bheLavI devAya nahi. amAro Ane aMge spaSTa virodha che, ne vadhumAM teoe jaNAvyuM ke, saMghe AvI bAbatamAM nirNaya letAM pahelAM vartamAna kAlamAM jaina saMghamAM birAjamAna pU. suvidita zAsanamAnya AcArya bhagavaMtone pUchI jovuM joIe ne tyArabAda teozrInI sammatithI ja, A viSayamAM nirNaya laI zakAya." AthI te vakhate zrI zAMtAkrujha saMghanA pramukha suzrAvaka jamanAdAsa morArajI je.pI.e A hakIkatane mAnya karIne samasta bhAratamAMthI jaina zve. mU. pU. saMghamAM temAMye tapAgaccha zrI saMghamAM vidyamAna pU. AcArya bhagavaMtone A viSayamAM patra lakhela, ne tenA je je pratyuttara prApta thayela te badhuM sAhitya vi.saM. 1995nA mArA lAlabAga-jaina upAzrayanA cAturmAsa daramyAna mane suzrAvaka nemidAsa abhecaMda-mAMgarola nivAsI taraphathI prApta thayela. te meM prathama "kalyANa' mAsikamAM prasiddha karavA Apela ane Aje pharIthI te patra vyavahAra graMthastha thAya tema aneka suzrAvakonI bhAvanAne svIkArIne atre te prasiddha thaI rahela che. - saMpAdaka
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 321 zAMtAkrujha zrIsaMgha taraphathI lakhAyelo prathama patra savinaya lakhavAnuM ke, atreno zrI saMgha saM. 1993nI sAla sudhI supananI ghInI bolInA rUA. 2 maNa 1 nA letA hatA ane tene aMge thayelI Avaka devadravyamAM letA hatA. paNa sAdhAraNa kharcane pahoMcI vaLavA mATe cAlu sAlamAM vicAra karI eka TharAva karyo ke supananI ghInI bolInA maNa 1nA rUA. 2aa che tenA badale havethI maNa 1nA rUA. 5) karavA. jemAMthI haMmezanI mAphaka rUpiyA 25 devadravyamAM laI javA ane rUA. 2) sAdhAraNa kharcane pahoMcI vaLavA mATe sAdhAraNa khAtAmAM laI javA. upara mujabano karela TharAva zAstranA AdhAre athavA paraMparAe barAbara gaNAya ke kema ? te mATe Apano abhiprAya jaNAvavA maherabAnI karazojI, ke jethI te pheraphAra karavAno agatya hoya to saveLA karI zakAya. zrI surata, bharUca, vaDodarA, khaMbhAta, amadavAda, mahesANA, pATaNa, cANasmA, bhAvanagara ke anya bIjA zaheromAM kevI praNAlikA che ? ane te zaheronA zrI saMgha kevI rIte upayoga supananI bolInA ghInI upajano kare che ? te mATeno Apano anubhava jaNAvavA maherabAnI karazojI. zrI saMghanA uparanA TharAva mujaba zrI supananI bolInA ghInI upaja zrI devadravya ane sAdhAraNamAM laI jAya to, zrI saMgha doSita thAya ke kema ? te mATe ApazrIno abhiprAya jaNAvazojI. saMghanA pramukha, jamanAdAsa morArajI pharIthI te viSayano zrI saMghe lakhela bIjo patra pUjyapAda... savinaya lakhavAnuM ke atrenA zrI saMgha supanAnI ghInI bolInA rUA. 2)no dara gayA varSa sudhI hato. je Avaka atre devadravyamAM letA hatA. paNa sAdhAraNa kharcane pahoMcI vaLavA mATe zrI saMghe vicAra karI eka TharAva kIdho ke,
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA asalanA rUA. rA) Ave te haMmezanI mAphaka devadravyamAM laI javA ane rU. rA) vadhArI je upaja Ave te sAdhAraNa upajamAM laI javA. upara mujaba karelo TharAva zAstranA AdhAre barAbara che ke kema ? te mATe Apano abhiprAya jaNAvavA maherabAnI karazojI. zrI surata, bharUca, vaDodarA, khaMbhAta, amadAvAda, mahesANA, pATaNa, cANasmA, bhAvanagara vagerenA zrI saMgho supananI bolInI upajanI rakamano kevI rIte upayoga kare che te ApanA dhyAnamAM hoya te jaNAvazojI. noMdha: zAMtAkrujha zrI saMgha taraphathI lakhAyela patranA uttararUpe pU. pAda suvidita zAsana mAnya AcArya bhagavaMtonAM taraphathI je je pratyuttaro zrI saMghanA pramukha suzrAvaka jamanAdAsa morArajI je.pI. upara AvelA che te badhAye patro atre rajU thaI rahela che. je uparathI spaSTa rUpe joI zakAze ke, "supananI upajanA nAme vadhAro karIne levAyelI upaja paNa sAdhAraNa khAtAmAM na laI javAya' tema sacoTa ane makkamapaNe pU. pAda zAsanamAnya AcArya bhagavaMtoe pharamAvela che, to Aje jeo sArIye svapnadravyanI upajane sAdhAraNa khAtAmAM laI javAnI himAyata karI rahela che, te varga keTakeTalo zAstrIya suvihita mAnya paraMparAthI dUra-sudUra jaIne zrI vItarAgadevanI AjJAnA ArAdhaka, kalyANakAmI aneka AtmAonuM ahita karavAnI pApapravRtti AcarI rahela che. te dareka sujJa ArAdhaka AtmA svayaM vicArI zake che. - saMpAdaka tA. 23- 138 amadAvAdathI li. pUjyapAda ArAdhyapAda AcAryadeva zrI zrI zrI vijayasiddhisUrIzvarajI mahArAjajI taraphathI tatra zAMtAkrujha madhya devaguru puNya prabhAvaka suzrAvaka jamanAdAsa morArajI vi. zrI saMgha samasta yogya jaNAvavAnuM ke tamAro patra maLyo. vAMcI bInA jANI. pUjya mahArAjajI sAhebane be divasathI blaDaprezaranuM darada thayeluM che. jethI AvA praznonA javAbanI mAthAkUTamAMthI chUTA thayA che. mATe havethI AvA prazno atre mokalavA nahi. kAraNa ke, dAkatare magajamArI karavAnI tathA bolavAnI manAI karelI che. chatAM amAro abhiprAya pUcho to TUMkamAM jaNAvIe chIe ke, "supananI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 323 upajanA paisA devadravyamAM ja amo to vaparAvIe chIe ane amAro abhiprAya devadravyamAM ja che. vaLI ghaNA ja gAmamAM tathA zaheromAM devadravyamAM ja vAparavAnI praNAlikA che." sAdhAraNa khAtAmAM khADo hoya to tenA mATe bIjI TIpa karavI sArI che - paNa supananA ghInA rU.. rAI nA bhAvanA badale rUA. 5)no bhAva laIne aDadhA paisA devadravyamAM laI javA vyAjabI nathI ane jo saMgha tema kare to doSanA bhAgIdAra che. evI rIte kare tenA karatAM sAdhAraNa khAtAnI judI TIpa karavI zuM khoTI? mATe supanAnA nimittanA paisA sAdhAraNamAM laI javA te amone to ThIka lAgatuM nathI. amAro abhiprAya devadravyamAM ja vAparavAno che. pU. mahArAjazrInI AjJAthI, - da. muni kumudavijayajI sANaMdathI AcArya mahArAja zrI vijaya meghasUrIzvarajI ma. Adi taraphathI - muMbaI madhya devagurubhaktikAraka suzrAvaka jamanAdAsa morArajI yoga dharmalAbha. atra sukhazAtA che. tamAro patra maLyo, te saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke svapnanI bolI saMbaMdhI je kAMI upaja hoya te devadravya sivAya bIje na laI jaI zakAya. amadAvAda, bharUca, surata, chANI, pATaNa, cANasmA, mahesANA, sANaMda vagere ghaNA sthaLomAM prAyaH upara jaNAvyA pramANe pravRtti cAle che, e ja. dharmasAdhanamAM vizeSa udyama rAkhazo. da. sumitravijayanA dharmalAbha. udepura A.su. 6, mAladAsanI zerI, jainAcAryavijayanItisUrIzvarajI Adi ThA. 12. zAMtAkrujha madhya suzrAvaka devaguru bhaktikAraka zrAvakaguNasaMpanna zA. jamanAdAsa morArajI joga dharmalAbha vAMcazo. devaguru pratApe sukhazAtA che. temAM pravartatA tamAro patra maLyo. vAMcI
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA samAcAra jANyA. vaLI paNa lakhazo. jUnI praNAlikA pramANe amo svapnAnI upaja devadravyamAM laI javAnA vicAranA chIe. kAraNa svapnAne tIrthakaranI mAtA juve che, te pUrve tIrthakara nAma bAMdhyAthI tIrthakaramAtA cauda svapnA juve che. te cyavana kalyANakanA aMgo sUcavanArA che, amadAvAdamAM svapnAnI upajadevadravyamAM jAya che. te jANazo. e ja. saMbhAre tene dharmalAbha kahezo. da. paMnyAsa saMpatavijayajI gaNinA dharmalAbha. tA. 28-9-38 siddhakSetra-pAlItANAthI lI. AcArya zrI vijaya mohanasUrijI Adi. tatra devaguru bhaktikAraka suzrAvaka zeTha jamanAdAsa morArajI mu. zAMtAkrujha yogya dharmalAbha saha-atra devaguru pasAthe sukhazAtA che. tamAro patra maLyo, samAcAra jAyA. parvAdhirAja zrI paryuSaNa parvamAM svapnAnA caDhAvAnuM dravya kayA khAtAnuM gaNAya tema pUchyuM to te bAbatamAM jaNAvavAnuM ke-gajavRSabhAdi je cauda mahAsvapno zrI tIrthakara bhagavaMtanI mAtAne Avela che. te tribhuvana pUjaya zrI tIrthakara mahArAjA garbhamAM padhArelA hovAthI temanA prabhAve jamAtAne cauda svapno Ave che, arthAt mAtAne AvatA cauda svapnAmAM tIrthakara bhagavaMta ja kAraNa che. upara mujaba svapno AvavAmAM jyAre tIrthakara bhagavaMta nimitta che, to te svapnanI uchAmaNI caDhAvavA nimitte utpana thatuM je dravya hoya te devadravyamAM ja gaNAya. ema amone ucita lAge che. je dravyanI utpattimAM devanuM nimitta hoya te dravya devadravya gaNAya. ema amo mAnIe chIe. e ja dharmakaraNImAM vizeSa ujamALa thavuM. saMbhAranAra sarvane dharmalAbha kahevA. Aso su. 3 somavAra. daH dharmavijayanA dharmalAbha. (vartamAnamAM pU.A.bha. zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.)
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 325 tamAre tyAM Aja sudhI uchAmaNIno bhAva eka maNe aDhI rUpiyAno hato ane te badhuM dravya devadravya tarIke ja gaNavAmAM AvatuM. te aDhI rUpiyA devadravyanA kAyama rAkhIne maNano bhAva tamo pAMca rUpiyA TharAvyo ane bAkInA rUpiyA aDhI sAdhAraNamAM laI javAnuM nakkI karyuM, te amane zAstradRSTie vyAjabI lAgatuM nathI. Aje to tamoe svapnanI uchAmaNImAM A kalpanA karI, kAle prabhunI AratI pUjA vagerenA caDhAvAmAM upara mujaba kalpanA karazo, to pachI temAM zuM pariNAma Avaze ? mATe hatuM e sarvottama hatuM ke, svapnanI uchAmaNInA aDhI rUpiyA kAyama rAkho ane sAdhAraNanI upaja mATe svapnanI uchAmaNImAM koIpaNa jAtanI kalpanA na karatAM bIjo upAya zodho. e vadhu uttama che. e ja dharmakaraNImAM ujamALa rahevuM. (5) iDara A. su. 14 pUjya A. mahArAja zrImad vijayalabdhisUrijI mahArAjanI AjJAthI tatra suzrAvaka devaguru bhaktikA2ka jamanAdAsa mo2A2jI yogya dharmalAbha vAMcazo. tamAro patra maLyo. vAMcI bInA jANI, tamo devadravyano bhAva rUpiyA 2 / / che. teno pAMca karI 2 // sAdhAraNa khAtAmAM laI javA mAMgo cho te jANyuM, paraMtu tema thavAthI je pacIza maNa ghI bolavAnA bhAvavALo haze te bAramaNa bolaze. eTale ekaMdare devadravyane nukazAna thavAno bhaya rahe che, mATe ema karavuM e amone ucita lAgatuM nathI. sAdhAraNa khAtAnI Avaka koI prakAranA lAgA nAkhIne utpanna karavI e ThIka lAge che. bIjA gAmomAM zI rIte thAya che tenI amone khAsa mAhitI nathI. jyAM jyAM hamoe comAsuM karyuM che tyAM tyAM devadravyamAM moTe bhAge gayuM che. keTaleka ThekANe supananI AvakamAMthI amuka AnI sAdhAraNa khAtAmAM laI jAya che. paraMtu e pramANe karanArA ThIka nathI karatA ema amArI mAnyatA che. e ja dharma sAdhanamAM udyama rAkhazo. 6. pravINavijayanA dharmalAbha.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 (6) dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA muMbaI lAlabAga bhA.va. 14 pa.pU. pAda AcAryadeva zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. taraphathI zAMtAkrujha madhye devaguru bhaktikAraka suzrAvaka jamanAdAsabhAI yogya dharmalAbha. tamAro patra maLyo, vAMcI hakIkata jANI. surata, bharUca, amadAvAda, mahesANA ane pATaNamAM mArI jANa mujaba koI apavAda sivAya supananI Avaka devadravyamAM jAya che. vaDodarAmAM pahelAM haMsavijayajI lAyabrerImAM laI javAno TharAva karyo hato, paNa pAchaLathI pheravIne devadravyamAM laI javAnI zarUAta thaI hatI. khaMbhAtamAM amaracaMda zALAmAM devadravyamAM ja jAya che. cANasmAmAM devadravyamAM jAya che, bhAvanagaranI cokkasa mAhitI nathI. amadAvAdamAM sAdhAraNa khAtA mATe ghara dITha dara sAla amuka rakama levAno rIvAja che, jethI kezara, sukhaDa, dhotIyA vagereno kharca thaI zake che. evI yojanA athavA darasAla TIpanI yojanA kAyama cAle tevI rIte zakti pramANe thaI jAya to sAdhAraNamAM vAMdho Ave nahiM. paNa supananI upaja laI javI e to koI rIte ucita lAgatuM nathI. tIrthaMkara devane uddezIne ja svapnAM che ane tethI te nimittanuM devadravyamAM javuM joIe. "gappa dIpikA samIra" nAmanI copaDImAM praznottaramAM pUjya sva. AcAryadeva vijayAnaMdasUrijIno paNa evo ja abhiprAya chapAyelo che. sarvene dharmalAbha jaNAvazo. e ja daH hemaMtavijayanA dharmalAbha.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 327 jaina upAzraya-karADa A. zrI vijayarAmacaMdrasUri taraphathI. dharmalAbha. svapna utAravAnI kriyA prabhu bhakti nimitte ja thAya che. mATe enI upaja ochI thAya evuM koIpaNa pagaluM bharavAthI devadravyanI upaja rokavAnuM pApa lAge. e kAraNe ja tamAro TharAva koI paNa rIte yogya nathI, paNa zAstraviruddha che. sAdhAraNanI upaja mATe aneka upAyo yojI zakAya che. amadAvAda AdimAM svapnanI upaja jIrNoddhAramAM ja apAya che. je je sthaLe garabaDa hoya athavA thaI hoya to te ajJAnanuM ja pariNAma che. mATe enuM dRSTAMta laI AtmanAzaka vartAva koI paNa kalyANakAmI zrI saMghe na ja karavo joIe. e ja sau zrI jinAjJAsika ane pAlaka bane, e ja eka abhilASA. (8). zrI mukAma pATaNathI lI. vijayabhaktisUri tathA paM. kaMcanavijayAdi ThA. 19. mu. zAMtAkrujha - devagurubhaktikAraka dharmarAgI jamanAdAsa morArajI yogya dharmalAbha vAMcazo. tamAro patra pahoMcyo, vAMcI samAcAra jANyA. tamoe svapnAnI bolInI ghI bAbatamAM pUchAvyuM tenA javAbamAM - prathama aDhI rUpiyAnA bhAvathI derAsarajImAM laI jatA. have pAMcano TharAva karI aDadhuM sAdhAraNamAM laI javAno TharAva karo cho, te bAbatamAM vicAraNIya prazna che. kAraNa ke aDhInA pAMca karIe tyAre je aDhInA bhAvathI ghI bolAtuM hoya temAMthI pAMcanA bhAvanuM svAbhAvika ochuM ja bolAya. eTale mULa AvakamAM pheraphAra thAya. vaLI muni saMmelana vakhata-sAdhAraNamAM aDadhuM laI javAno TharAva thayo nathI. tamArA jevA gRhastho dhAro to sAdhAraNano leza mAtra khADo na paDe, na
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dhArIe to paDe. sauthI uttama mArga to prathama che te ja pramANe rAkhavuM. pachI kadAca tamArA lakhavA pramANe aDadho karavuM hoya to upara lakhela be ThekANe pUchAvIne karI lezo. te barAbara dhyAnamAM lezo. dhArmika kriyA karI jIvana saphaLa karazo. amadAvAda sudhI kadAca AvavAnuM thAya to pATaNa zaheranA daherAsarajInI jAtrAno lAbha lezo. khaMbhAta Aso su. 1 A. vijayakSamAbhadrasUri taraphathI. suzrAvaka deva-guru-bhaktikAraka zeTha jamanAdAsa morArajI yogya dharmalAbha sAthe mAluma thAya ke tamAro patra maLyo samAcAra jANyA. tyAMnA saMghe karelo navo TharAva zAstrIya rIte barAbara nathI. kAraNa ke, devadravyanA nAme utpanna karAyela rakamano koIpaNa bhAga devamaMdira ane mUrtinA nibhAva sivAya bIjA khAtAmAM vAparavo joIe nahi. ApanArAonI bhAvanA paNa devadravyane ja uddezIne ja hoya che. AvI pravRttio paNa zrAvakanA vArSika agyAra kRtyomAM devadravyanI vRddhirUpe ja e kRtya tene sAcavavA mATe ja pUrva puruSoe pracalita karI che ane jyAre aneka peDhIo calAvatA moTA moTA vepArIo paNa A lokanI prAmANikatA khAtara darekano hisAba judI judI rIte cokhkho rAkhe che. rakamo Amatema ghAlamela karI zakAtI nathI. tevI ja rIte dhArmika khAtAomAM paNa evI ja jAtanAM spaSTa jamAkharca hovA joIe. vaLI e paNa lakSa bahAra na hovuM joIe ke, ghaNA bolanArAo kharca khAtAmAMthI nahi paNa devapUjAnI jIrNoddhAra AdimAM kharcavA dhArelI athavA judI kADhIne rAkhelI rakamamAMthI ja bolIo bole che. jyAre keTalIka peDhIomAM Avaka ke bacatano amuka bhAga devanA nAme jamA thatuM rahe che ane avasare avasare apAtuM rahe che. A dareka vastu lakSamAM letAM lokone mUla bhAvanAmAMthI cUkave ane jatA divase navA AvelA athavA vastuthI ajANu mANasone devadravyamAMthI ADA-avaLA mArge rakama kharcavA pAchale bAraNethI chUTa Ape
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 evA TharAvo vyAjabI gaNAya nahi. sAdhAraNa khAtAnI khoTanI bUmo aneka ThekANe saMbhaLAya che. paraMtu tamArA jevA javAbadAra dharmarucivALA jIvo dhAre to ekalA hAthe eTalI rakama ApI zake ke jenA vyAjamAMthI paNa AvA paracuraNa kharaco nabhatA rahe ane potAnA dRSTAMtathI bIjAne paNa e mArge prerI zake. jyAre enA e samAje ja kharca upADavAno che to prathamathI ja sAdhAraNanI sArI jevI TIpa karI levI hitAvaha gaNAya. 329 hamoe tamArA karelA TharAva mujabanA TharAvo keTalAka ThekANe thayelA jANyAM che. paraMtu paNa te judA ja che ane amo paNa jyAM sudhI hamAro AvAja pahoMcI zakyo che, tyAM sudhI vastune mULa sthiti upara lAvI sAdhAraNanI judI upaja karAvavA prayatna karyo che ane gurukRpAe keTalAka sthaLe saphaLatA paNa maLI che. ghaNA sthaLo evA paNa jovAmAM Ave che ke jyAMnA kArabhArIo potAnI buddhi anusAra amuka vyavasthA varaso sudhI calAvI rAkhe che ane sthiti sApha bagaDatA munirAjo pAse phariyAda laIne jAya che, jenuM pariNAma araNyarUdana sivAya kAMI paNa AvatuM nathI. dharmakArya lakhazo. dharmakAryamAM udyama rAkhazo. * kSamAvijaya hamArA akSara barAbara vAMcI na zakAya ATalA khAtara patra gujarAtImAM lakhAvyo che. vastusthiti vicA2I tyAM zrI saMghane kalyANakArI pravRttimAM kAyama rAkhazo. khaMbhAta, sUrata vagere prAcIna praNAlikA rucivaMta zaheromAM AvI ghAlamela nathI. svapnanI upajanuM dravya devadravyamAM ja jAya ! tene aMge pU. pAda suvihita AcAryAdi mahApuruSono zAstrAnusArI mahattvano Adeza (noMdha - vi. saM. 1994mAM pU. pAda suvihita zAsanamAnya gItArtha AcArya bhagavaMtonA zAstrAnusArI javAba svapnanI upaja devadravyamAM ja laI javAya temAM bhAva
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vadhAro karI te paNa sAdhAraNamAM na jAya, te mujabano spaSTa temaja makkama rUpe Avela. tyArabAda pharIthI vi.saM. 2010mAM Aja eka mahattvanA praznane aMge te hAlamAM samasta tapAgacchanA zve.mU.saMghanA vidyamAna pU. suvihita zAsanamAnya AcArya bhagavaMtonI sAthe patra vyavahAra karIne teozrIno spaSTa ane sacoTa nirNaya tathA zAstrIya mArgadarzana prApta karavA verAvala nivAsI suzrAvaka amIlAla ratilAle je patra vyavahAra karela te saMbaMdhI pU. pAda AcArya bhagavaMtonA je je javAbo prApta thayela te zrI mahAvIrazAsana'mAM prasiddha thayela. te pharI graMthastha thAya to te sAhitya haMmezane mATe paramatAraka zrI jainazAsananI pratye ArAdhakabhAve rUci dharAvanAra kalyANakAmI AtmAone upayogI tathA upakAraka bane, te ja eka zubha uddezathI atre prasiddha thaI rahela che. - saMpAdaka) (1) amadAvAda zrAvaNa sudI 12 parama pUjaya saMghasthavira AcAryadeva zrImad vijayasiddhisUrIzvarajI mahArAja sAheba Adi taraphathI - verAvala madhye zrAvaka amIlAla ratilAla jaina. dharmalAbha. tamAro patra maLyo vAMcI tamAma bInA jANI, tamArA patrano uttara nIce mujaba. cauda supana, pAraNuM, ghoDiyAM tathA upadhAnanI mALAnI bolInuM ghI, te badhI upaja zAstra AdhA2e devadravyamAM ja jAya che ane te ja vyAjabI che, tenAM zAstranA pATha zrAddhavidhi tathA dravyasaptatikA tathA bIjA siddhAMtanA pAThomAM che, mATe devadravyamAM ja jAya. sAdhAraNamAM je loko laI jAya te taddana khoTuM che. dharma sAdhanamAM udyama rAkhazo. lI. AcAryadevanI AjJAthI, daH muni kumudavijaya taraphathI dharmalAbha. (2) ahamadanagara khristIgalI jaina dharmazALA sudI 14 pU.pAda AcAryadeva zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. taraphathI suzrAvaka amIlAla ratIlAla yoga dharmalAbha vAMcavA.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 331 tA. 10no tamAro kAgaLa maLyo che. cauda supana, pAraNA, ghoDiyAM tathA upadhAnanI mALAdinuM ghI (upaja) amadAvAda muni saMmelane zAstra mujaba devadravyamAM laI javAnuM TharAvela che. te mujaba te ja yogya che, e ja dharmasAdhanAmAM udyamavaMta rahevuM. daH trilocanavijayanA dharmalAbha. pAlItANA, sAhitya maMdira, tA. 5-8-54 guruvAra. pU. A.bha. zrI vijayabhaktisUrIzvarajI ma. taraphathI. mu. verAvaLa zrAvaka amIlAla ratilAla yogya dharmalAbha vAMcazo. tamAro patra maLyo, nIce lakhela pramANe samAcAra jANazo. (1) upadhAnanI mALanuM ghI devadravya sivAya bIje laI zakAya nahi. (2) cauda svapna tathA ghoDiyAM-pAraNAnuM ghI paNa devadravyamAM laI javuM te ja uttama che. mukhya mArga devadravyamAM ja laI javAno dhorI mArga che. muni saMmelana amadAvAdamAM saM. 1990mAM thayuM tyAre paNa TharAvamAM e ja thayuM che je mukhya mArga devadravyamAM ja laI javuM. ItyAdi hakIkata jANazo. devadarzana karatAM yAda karazo. li. vijayabhaktisUri. daH pote. pAvApurI su. 14 pU. parama gurudeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI ma. taraphathI deva-gurubhaktikAraka suzrAvaka amIlAla yoga dharmalAbha. tA. 10no tamAro patra maLyo, javAbamAM jaNAvavAnuM je svapnadravya, pAraNAM, ghoDiyA ItyAdi zrI jinezvaradevane uddezIne je koI bolIonuM ghI thayuM hoya te zAstra mujaba devadravyamAM javuM joIe.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA AthI viparIta rIte upayogamAM lenAra devadravyanA nAzanA pApano bhAgIdAra thAya che. e ja dharmanI ArAdhanAmAM sadA ujamAla raho e ja eka sadA mATenI zubhAbhilASA. daH cAritravijayanA dharmalAbha. (5) zrAvaNa suda 7 zukravAra tA. 6-8-54 guDAbAlotarA (rAjasthAna) pU. AcArya mahArAja zrI vijaya mahendrasUrIzvarajI mahArAja Adi. verAvaLa madhya suzrAvaka zA. amIlAla ratilAla yoga dharmalAbha lakhavAnuM ke tamAro patra maLyo che, vAMcI samAcAra jANyA che, lakhavAnuM ke upadhAnanI upaja devadravyamAM jAya evo hIrapraznamAM khulAso che. bIjuM supanAnI upaja mATe svapna utAravAnuM zarU thayuM tyArathI e upaja devadravyamAM jAya che. emAMthI derAsaranA goThIne tathA nokarone pagAra apAya che. sAdhu saMmelanamAM A prazna carcAyo hato. paraMparAthI devadravyamAM jAya che tethI devadravyamAM laI javAno upadeza karavo evo nirNaya karela. atre sukhazAMti che, tamane paNa sukhazAMti varate e ja dharmadhyAnamAM udyama karazo. navIna jaNAvazo. da munirAja zrI amRtavijayajI. (noMdhaH suvihita AcAryadevonI paraMparAe cAlI AvatI AcaraNA paNa bhagavAnanI AjJAnI jema mAnavAnuM bhASyakAra bhagavAno jaNAve che. nirvAhanA abhAve devadravyamAMthI goThIne, nokarane pagAra apAya e judI vAta che. paraMtu jyAM nirvAha karI zakAya tema hoya chatAM apAya to temAM doSita thavAya ema amAruM mAnavuM che.) (6) svasti zrI rAdhanapurathI li. AcArya zrI vijayakanakasUrijI AdiThA. 10 tatra zrI verAvaLa maLe suzrAvaka devagurubhaktikAraka zA. amIlAlabhAI ratIlAlabhAI yogya dharmalAbha pahoMce. atra devaguru kRpAthI sukhazAtA varte che. tamAro patra maLyo, uttara nIce pramANe -
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 333 pariziSTa-2 cauda svapna, pAraNAM, ghoDiyA tathA upadhAna mALa AdinuM ghI ke rokaDA rUpaiyA bolAya te zAstranI rItie temaja saM. 1990mAM jyAre muni saMmelana zrI amadAvAda ekatra thayela tyAre paNa 9 AcAryonI sahIthI TharAva devadravyamAM laI javAno thayela ane tyAre seMkaDo sAdhu-sAdhvIo ane hajAro zrAvakazrAvikAo hatA. teno koIe virodha nahi karela eTale te TharAvane kabUla rAkhela. e ja dharmakaraNImAM bhAva vizeSa rAkhavA e ja sAra che. zrAvaka suda 14 li. vijayakanakasUrinA dharmalAbha.paM. dIpavijayanA dharmalAbha vAMcavA. bhAyakhalA jaina upAzraya, lavalena muMbaI naM. 27 tA. 15-8-54 li. vijayAmRtasUri, paM. priyaMkaravijaya gaNi Adi. devaguru-bhaktikAraka zrAvaka amIlAla ratilAla yogya dharmalAbha. tamAruM kArDa lAlavADInA saranAmAnuM maLyuM. atre prAtaH smaraNIya guru mahArAjazrInA puNya pasAyathI sukhazAtA varte che. - devadravyano prazna zAstra AdhAre carcAne sAdhu saMmelanamAM teno nirNaya thayelo che. te akhila bhAratavarSIya sAdhusaMmelananI buka eka pratAkAre bahAra paDI che, temAM che te joI lejo. tyAM A. vijayaamRtasUrijI tathA munizrI pArzvavijayajI Adi che temanI pAsethI khulAso meLavazo temane sukhazAtA jaNAvazo. e ja avicchinna prabhAvazALI zrI vItarAga zAsana pAmI dharmanI ArAdhanAmAM vizeSa udyamavaMta thavuM. e nara janma pAmyAnI sArthakatA che. (8) amadAbAda dinAMka 11-10-54 suyogya zramaNopAsaka zrIyuta zA. amIlAlabhAI joga, dharmalAbha. patra do mile, kAryavazAt vilaMba ho gayA / khaira, Apane cauda supana pAlaNAM ghoDiyA aura upadhAna kI mAlA kI bolI Adi kI ghI kI bolI kI rakama
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kauna khAte meM jamA karanA Adi ke liye likhA usakA pratyuttara meM uparokta bolI paraMparAseM AcAryadevone devadravya meM hI vRddhi karane kA pharamAyA hai / ataH vartamAna vAtAvaraNa meM ukta kArya meM DhilApana nahi hone denA varanA ApakoM AlocanA ke pAtra bananA paDegA / kimadhikam / himAlacasUri kA dharmalAbha. vi (9) pAlItANAthI li. bhuvanasUrijInA dharmalAbha. kArDa maLyo. samAcAra jANyA. svapnAnI bolInA paisA devadravyamAM ja javA joIe. sAdhAraNamAM laI javAya nahi. e mAnyatAvALA pUjya siddhisUrijI ma., labdhisUrijI ma., nemisUrijI ma., sAgarajI ma. vagere 500 sAdhuonI mAnyatA e pramANe che. ArAdhanAmAM rakta rahezo. pAraNAMnI bolI paNa devadravyamAM ja jAya che ja. sudi 12 (10) dAThA (ji. bhAvanagara) zrAvaNa suda 12 pU. pA. A. zrI RddhisAgarasUrijI ma. sA. tathA munizrI mAnatuMgavijayajI mahArAja. verAvaLa madhye suzrAvaka amIlAla ratilAla Adi.... dharmalAbhapUrvaka jaNAvavAnuM je atre sukhazAtA che. tamAro patra maLyo. vAMcI binA jANI che te praznanA javAbamAM jANavuM je supana prabhujInA mAtAne prabhujI garbhavAsa karatAM prabhunA puNyabale jovAmAM Ave che. jethI te vastu prabhujI-devasaMbaMdhInI ja gaNAya che. uparAMta mALAdinI vAta saMbaMdhamAM tIrthamALA te paNa zrI prabhujInA darzana-bhakti nimitte saMgho nIkaLatAM saMgha kADhanAra saMghavIne tIrthamALA paherAvavAmAM AvatI eTale tIrthamALA paNa prabhujInI bhakti nimitte thayela kArya mATe paherAvavAmAM AvatI jethI tenI uchAmaNInuM dravya paNa devanuM ja dravya gaNAya che. tIrthamALAdi kahetAM sarva prakAranI mALA saMbaMdhI samajavuM. vaLI saM. 1990nI sAlamAM amadAvAda madhye sAdhu saMmelana maLela, tyAre paNa A saMbaMdhI TharAvo thayela che, temAM paNa te dravyane
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 335 devadravya tarIke ja nakkI karavAmAM Avela che. (11) bhAvanagara zrAvaNa suda 6 lI. AcArya mahArAja zrI vijayapratApasUrijI ma. zrI taraphathI devaguru bhaktikAraka suzrAvaka amIlAla ratilAla yogya dharmalAbha vAMcavA. atre dharmapasAye zAMti che. tamAro kAgaLa maLyo. samAcAra jANyA. tamoe 14 supana, ghoDIyA pAraNAM tathA upadhAnanI mALAnI upaja (ghI)nuM dravya kayA khAtAmAM laI javAya eno zAstrAdhAre mArI pAse khulAso mAgyo, AvI dhArmika bAbata tarapha tamArI jijJAsA lAgaNI badala khusI thAuM chuM. paraMtu tamAre tyAM cAturmAsa AcAryAdi sAdhuo che, tathA verAvaLamAM kaMIka varSothI A bAbatano keTalAeka AcArya AvI gayA tathA paMDita munirAjonA upadeza, carcA, vATAghATa cAlyA ja kare che, te saMbaMdhamAM zAstrAdhAre te dravya devadravya tarIke ja che ema dAMDI pITIne munirAjo kahetA AvyA che ane kahe che. koI potAnA gharanuM kahetA nathI. paNa zAstrAdhAre kahe che ene zAstranI zraddhAthI mAnanArAsvIkAranArA bhavabhIrU AtmAo te mujaba svIkArI le che. da: caraNavijayajInA dharmalAbha. (12) zrI jaina vidyAzALA, vijApura (gujarAta) lI. AcArya kIrtisAgarasUri, mahodayasAgara gaNi vi. ThA. 8. zrI verAvaLa madhya devaguru-bhaktikAraka zA. amIlAla ratilAlabhAI vagere. yogya dharmalAbhapUrvaka jaNAvavAnuM ke tamAro patra maLyo. vAMcI samAcAra jANI AnaMda thayo che. amo sarve sukhazAtAmAM chIe. tamo sarve sukhazAtAmAM hazo. vagere lakhavAnuM ke tamoe lakhyuM ke supana, pAraNAM ghoDIA tathA zrI upadhAnanI mALAnI bolInuM ghI kayAM laI javuM? to jaNAvavAnuM je pAraNAM
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ghoDIA, zrI upadhAnanI upaja ke ghI devadravya khAtAmAM laI javAya che. sAdhAraNa khAtAmAM laI javAtI nathI. mATe upadhAna vagere ghInI upaja devadravyamAM laI javI. e ja dharmasAdhana karazo. (13) pagathIyAno upAzraya, hAjA paTelanI poLa, amadAvAda zrAvaNa sudi 14 suzrAvaka amalAla ratilAla yoga dharmalAbhapUrvaka lakhavAnuM je deva-guru pasAyathI atre sukhazAtA che. tArIkha 10-9-54no lakhelo tamAro patra maLyo. samAcAra jANyA, e saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke : cauda svakha, pAraNAM ghoDIyAM saMbaMdhInI tathA upadhAnanI mALA AdinI upaja devadravyamAM jAya. sAdhAraNa khAtAmAM laI javI ucita nathI. A bAbata rAjanagaranA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka muni saMmelanano TharAva spaSTa kare che. e ja dharmasAdhanAmAM udyamazIla rahezo. lI. A. vijayamanoharasUrinA dharmalAbha (14) taLAjA tA. 13-8-54 lI. vijayadarzanasUri Adi. tatra devaguru-bhaktikAraka zA. amIlAla ratilAla yogya. verAvaLa baMdare dharmalAbhapUrvaka tamoe cauda svapna tathA ghoDiyA pAraNAnI tathA upadhAnanI mALAnI upaja sAdhAraNa khAtAmAM laI javI ke devadravya khAtAmAM laI javI te pUchAvyuM che te bAbatamAM jaNAvavAnuM ke prAmANika paraMparA je cAlI AvatI hoya temAM pheraphAra karavo te ucita jaNAtuM nathI. te paraMparA toDavAmAM Ave to bIjI paNa aneka prAmANika paraMparA tUTI javAno bhaya rahe che. atyAra sudhI te upaja devadravya khAte ja laI javAmAM AvI che mATe te rIte vartana karavuM e ja ucita jaNAya che.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 337 jo ke cauda svapna darzana prabhunI bAlya avasthAnA kALanA che. paraMtu ApaNe bAlya mAnIne karavAnuM nathI paraMtu te tIrthakara A bhavamAM ja thavAnA che. eTale bAlyavayarUpa dravya nikSepo bhAvanikSepanuM mukhya kAraNa mAnIne zubha kArya karavAnA che, eTale trilokAdhipati prabhu bhagavaMtane uddezIne ja svapna vagere utAravAnAM hovAthI je uddezIne kArya karavAmAM Ave te uddezamAM ja kharacavuM te ja ucita gaNAya. jethI svapnAdinuM ghI tribhuvananAyaka prabhune uddezIne bolavAmAM Ave che eTale temAM ja te upaja kharcAya te ucita gaNAya. (pU. A. bha. zrI vijayanemisUrIzvarajI ma. zrInA paTTaprabhAvaka AcArya mahArAja zrI vijayadarzanasUrIzvarajI ma. zrIjIno A abhiprAya che.) (15) bhuja tA. 12-8-54 dharmapremI suzrAvaka amalAlabhAI, lI. bhuvanatilakasUrinA dharmalAbha. patra maLyo. jinadevane Azrita je ghI bolAya te saghaLuM devadravyamAM ja javuM joIe evA zAstrIya pATho che. devadravya siddhinI pustikA vAMcI javA bhAlamaNa che. munisaMmelanamAM ya TharAva thayelo hato. devAzrita svapnAM, pAraNuM ke varaghoDA AdimAM bolAtI bolIonuM dravya temaja mAlAropaNanI Avaka A saghaLuM ya devadravya ja kahevAya ane te devadravya sivAya anya koIpaNa khAtAmAM teno upayoga na ja thaI zake. koI vyaktio emAM matabheda dharAve che paNa te azAstrIya ane amAnya che. devadravyanI vRddhi karavAnI AjJA che, paNa hAni karanArane mahApApI ane anaMtasaMsArI thayAnuM zAstra pharamAna che. to AjanA suvihita zAstravacanazraddhALuM AcArya mahArAjAono A ja siddhAMta che ane pharamAna che. kAraNa ke, bhavabhIrU che.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (16) amadAvAda zAhapura, maMgaLa pArekhano khAMco jaina upAzraya, suda 14 dharmazraddhALu suzrAvaka bhAI amalAla ratilAlabhAI mu. verAvaLa. yogya dharmalAbha. tamAro patra maLyo. samAcAra sarve jANyA. cauda svapna pAraNuM, upadhAnanI mALAnuM ghI devadravyamAM laI javuM e ja vyAjabI che. zAstra temaja paraMparAnA AdhAronI hakIkata to rUbarUmAM zAMtithI samajAvI zakAya. dharmabhAvanAmAM vRddhi karazo. daH dharmavijayanA dharmalAbha. (A abhiprAya pU.A.bha. zrI vijayapratApasUrIzvarajI ma. nA paTTadhara pU. A.ma.zrI vijayadharmasUrijI mahArAjano che.) (17) zrI jaina jJAnavardhakazALA, verAvaLa zrA.va. 10 paramapUjaya prAtaHsmaraNIya AcAryadeva zrImad vijayaamRtasUrIzvarajI mahArAja tathA pU. munirAja zrI pArthavijayajI mahArAja Adi ThANA 6 taraphathI. devaguru-bhaktikAraka suzrAvaka amIlAla ratilAla jaina yogya. dharmalAbhapUrvaka jaNAvavAnuM je tamArA taraphathI patra maLyo. vAMcI vigata jANI. javAbamAM jaNAvavAnuM : cauda supana, pAraNAM, ghoDiyA tathA upadhAnanI mALAnI bolInuM ghI (upaja) zAstra AdhAre devadravyamAM ja laI javAya. sAdhAraNamAM laI javuM zAstra AdhAre tema ja paraMparA pramANe bilakula geravyAjabI che. A mATe zAstrIya pATho che. daH jineMdravijayanA dharmalAbha.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 3o musADI trAvaNa suda 7 dharmavijaya Adi taraphathI. suzrAvaka amIlAla ratIlAla mu. verAvaLa. yogya dharmalAbha sAthe jaNAvavAnuM ke patra maLyo bInA jANI uttaramAM jaNAvavAnuM ke svapna pAraNAdinI bolInAM ghInI upaja zAstradRSTie devadravyamAM jaI zake che. temaja tIrthamALA upadhAnanI mALAdinAM ghInI upaja paNa devadravyamAM jaI zake che. teno zAstramAM pATha paNa che. mATe devadravyamAM laI javuM ucita che. dharmasAdhanamAM udyama rAkhazo. daH dharmavijayanA dharmalAbha. (A abhiprAya pU.A.bha. zrI vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna upAdhyAyajI dharmavijayajI mahArAjano che.) (19) nAgapura sITI naM. 2 itavArI bajhAra, jaina zve. upAzraya tA. 11-8-54 dharmasAgara gaNi Adi ThA. 3 taraphathI. suzrAvaka devaguru-bhaktikAraka zAha amIlAla ratilAla verAvaLa. dharmalAbhapUrvaka lakhavAnuM ke tamAro patra tArIkha 9-8-54no Aje maLyo. vAMcI bInA jANI. (1) cauda supanAM, pAraNA ghoDIyA tathA upadhAnanI mALA AdinuM ghI zAstrIyarItiye tathA paraMparA ane jJAnIonI AjJA mujaba devadravyamAM ja laI javAya. tenA mATe amadAvAda mukAme saM. 1990mAM samasta je.mU.zramaNa saMghe ekamate spaSTa nirNaya karela che. te maMgAvI vAMcI levA. A nirNayano chApela paTTaka zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhI amadAvAdathI maLI zakaze. temAM spaSTa che ke prabhujinezvaradeva samakSa kenimitte derAsara kederAsaranI bahAra bhaktinimitte je
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bolI ke upajanI rakama Ave te devadravya gaNAya. supana utAravA te tIrthakara bhagavAnanuM cyavana kalyANaka che. aMjanazalAkA prabhAsapATaNamAM amArA gurudeva pU. A. zrI caMdrasAgarasUrijI mahArAja hastaka thayela, temAM pAMce kalyANakanI AvakadevadravyamAM levANI che to supanA, pAraNAo cyavana-janma-mahotsavanI prabhu bhaktinimitte bolAyela bolI devadravya ja gaNAya. AmAM zaMkAne sthAna nathI. chatAM supanA to bhagavAnanI mAtAne AvyA vagere kuTa dalIlo thAya che te je kaMI prazno pUchavA ghaTete pUchAvazo. tamAma khulAsA ApavAmAM Avaze. AnA aMge lagabhaga badhA AcAryono eka ja abhiprAya kalyANa mAsikamAM zAMtAkrujha saMgha taraphathI pUchAyela patronA javAbarUpe prasiddha paNa thayA che. siddhacakra pAkSikamAM pU.sva. AgamoddhAraka zrI sAgarajI mahArAjAe paNa devadravyamAM javAnuM jaNAvela che. amadAvAda, surata, khaMbhAta, pATaNa, mahesANA, pAlItANA vagere moTA saMgho paraMparAthI devadravyamAM laI jAya che. phakta muMbaIno A cepI roga keTaleka ThekANe phelAyo hoya e saMbhavita che. paNa muMbaImAM paNa keTaleka ThekANe ATha AnI daza AnI ke amuka bhAga sAdhAraNamAM laI jAya che paNa te devadravya maMdiranuM sAdhAraNa eTale temAMthI pUjArI, maMdiranI rakSA mATe bhaiyA, maMdiranuM kAma karanAra ghATInA pagAra AdimAM vaparAya che ne ke sAdhAraNa eTale badhe vaparAya tevA arthamAM nahi. AnA aMge jene samajavuM hoya, prabhu AjJA pramANe dharma pAlavo hoya, vahIvaTa karavo hoya to dareka vAtanA zaMkAnA samAdhAna yogya rIte karavAmAM Avaze. (2) upadhAna aMge to zramaNa saMgha saMmelanano spaSTa TharAva che ke devadravyamAM jAya tene mATe zaMkA che ja nahi. badhe te mujaba pravRtti che. muMbaImAM be varSathI ThANA ane ghATakoparamAM te rIte pheravavA laI javA prayatna thayo che, paNa tyAM saMghamAM matabheda paDela che. eTale nirNaya kahevAya nahi. 1. sAgara samAdhAna prazna - 297, 294mAM paNa devadravya aMgenI ja rajuAta karelI che.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 341 eTale uparanI banne bAbatonI Avaka devadravyamAM laI javAya te zAstrAdhAre tathA paraMparAthI nizcita che. pachI mati kalpanAthI koI samudAya marajI mujaba kare te vAstavika kahevAya nahi. suSa liM vahunA dharmadhyAna karatA rahezo. lI. dharmasAgaranA dharmalAbha. tA.ka. - gata varSe amAruM comAsuM muMbaI AdIzvarajI dharmazALA pAyadhunI upara hatuM. supanA, pAraNAnI tamAma Avaka devadravya khAte laI javAno cokkasa TharAva karI saMghe amArI nizrAmAM supanA utArela te jANazo. A saMbaMdhI vadhu je kAMI mAhitI joIe te sukhethI lakhazo. bhavabhIrUtA haze te AtmAonuM kalyANa thaze. saMghamAM badhAne dharmalAbha kahezo. (A abhiprAya pU. AcArya ma. zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ma. zrInA praziSyaratna vartamAnamAM upAdhyAya zrI dharmasAgarajI mahArAjano che.) (20) zrI naminAthajI upAzraya, muMbaI naM. 3 tA. 12-8-54 lI. dhuraMdharavijaya gaNi, tatra zrI devaguru-bhaktikAraka amIlAla ratilAla jaina yogya dharmalAbha. tamAro patra maLyo. atre zrI devaguru pasAye sukhazAMti che. svapnAdinI ghInI upaja aMge pUchAvyuM to amArA kSayopazama anusAra suvidita gItArtha samAcArIne anusaratA bhavyAtmAo tene devadravyamAM laI jAya che, amane paNa e vyAjabI jaNAya che. bAkI vizeSa khulAso rUbarU thAya. e ja dharmArAdhanamAM yathAsAdhya udyamavaMta rahevuM. (A abhiprAya pU.A.bha. zrI vijayanemisUrIzvarajI ma. zrInA paTTAlaMkAra pU.A.bha. zrI vijayaamRtasUrIzvarajI ma. zrI nA paTTAlaMkAra vartamAnamAM pU.A.bha. zrI vijayadharmadhuraMdharasUrIzvarajI ma.no che.)
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (21) rAjakoTa tA. 8-8-54 paM. kanakavijaya gaNi Adi ThA. 6 taraphathI tatra devaguru-bhaktikAraka zramaNopAsaka suzrAvaka amIlAla ratilAla yogya dharmalAbhapUrvaka lakhavAnuM ke atre devaguru kRpAthI sukhazAtA che. tamAro tA.4-8-14no patra maLyo. jaNAvavAnuM ke svapnAM, pAraNuM A bannenI upaja devadravya gaNAya. atyAra sudhI suvihita zAsanamAnya pU. AcAryadevono e ja abhiprAya che. zrI tIrthakara devonI mAtA A svapnone jue che. mATe te nimitte je kaMI bolI bolAya te zAstradaSTie tathA vyavahArUdaSTie tenI upaja devadravya ja gaNAya. senaprazna 3 jA ullAsamAM paM. vijayakuzalagaNikRta praznanA (38mA praznamAM pUcheluM che. tenA) javAbamAM jaNAvyuM che ke devane mATe AbhUSaNa karAvyA hoya te gRhasthane te AbhUSaNo kalpe nahi. kAraNa abhiprAya saMkalpa devanimittano hoya to na kalpe. te rIte saMgha vacce je svapnAMo ke pAraNuM deva saMbaMdhI che. tene aMge bolI bole to te dravya spaSTa rIte saMkalpa deva saMbaMdhIno hovAthI devadravya gaNAya. 1990mAM sAdhu saMmelana thayeluM tyAre paNa maulika rIte pU. AcAryadevoe svapnAnuM dravya devadravya ja gaNAya. tevo nirNaya Apelo che. taduparAMta 1994nI sAlamAM zAMtAkrujha (muMbaI)nA saMghe evo TharAva karavAno vicAra karelo ke sAdhAraNa khAtAmAM khoTa rahe che mATe svapnAnuM ghI vadhArI teno amuka bhAga sAdhAraNa khAte laI javo te avasare amane A hakIkatanI khabara paDI tyAre (zrI saMghanA nAmanI) vidyamAna pU. AcAryadevonI sevAmAM A viSe abhiprAya salAha mAMgavA patra vyavahAra zrI saMghane karavA ane sUcanA karelI. e patra vyavahAramAM je javAbo ApelA te badhA mArI pAse hatA je kalyANanA dazamAM varSamAM prasiddha karavA mokalelA te tame joI zakazo. tethI paNa siddha thAya che ke svapnAnI upaja pAraNAMnI upaja devadravya ja gaNAya ane upadeza saptatikAmAM spaSTa ullekha che ke, devanimittanuM dravya devasthAna sivAya anya sthAne vaparAya nahi.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 343 mALAnuM dravya devadravya gaNAya che. mALAropaNa aMge dharmasaMgrahamAM spaSTa ullekha che ke, aindrI athavA mAlA pratyeka varSe devadravyanI vRddhi mATe grahaNa karavI. zrAddhavidhimAM pATha che. mAlAparibApanAdi jyAre jeTalI bolIthI karyuM te sarva tyAre devadravya thAya che te rIte zrAddhavidhinA chellA parvamAM spaSTa pramANa che ke zrAvakoe devadravyanI vRddhine mATe mALodghATana karavuM temAM iMdramALA athavA anyamALA dravyanA utsarSaNa dvArA eTale uchAmaNI karavA dvArA mALA levI. A badhA ullekhothI temaja dravya saptatikA graMthamAM devane mATe saMkalpala vastu te devadravya thAya che te pATha che. devadravyanA bhogathI ke teno nAza thato hoya tyAre chatI zaktie upekSA karavAthI doSo lAge che. Ane aMge spaSTatAthI vizeSa rIte tyAM birAjamAna pU.A.bha. zrI vijayaamRtasUrIzvarajI ma. zrInI pAsethI jANI zakAze. patrakAra keTalo vistAra karavo? (A abhiprAya pU. pAda AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrinA paTTAlaMkAra A.bha. zrI vijayakanakacaMdrasUri mahArAjano che - prakAzaka) (22) sAdaDI zrA. sudI 7 zukravAra pATIkA upAzraya. zrAvaka amIlAla ratilAla. lI. muni subodhavijayajI, dharmalAbha pUrvaka jaNAvavAnuM ke patra maLyo. vAMcI samAcAra jANyA che. supananA paisA devadravyamAM jAya tevI jAherAta gaye varSe zrI mahAvIra zAsanamAM amArA pU.A. mahArAjazrInA nAmathI AvI gaI che. bAkI jema amArA pU. mahArAjazrI kare te pramANe ame paNa mAnIe, zrAddhavidhi vagere graMthomAM dravyasaptatikA vageremAM cokInuM jaNAvyuM che. muni saMmelanamAM eka kalama devadravya mATe nakkI thayela che. sahIo thayela che. kiM bahunA. I
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA "svapnanI upaja devadravyamAM ja jAya" pU. pAda zrI AtmArAmajI mahArAjano spaSTa zAstramAnya suvihita paraMparA pramANeno abhiprAya. (noMdhaH chellA keTalAka varSathI evI havA irAdApUrvaka phelAvavAmAM Ave che ke, pU. pAda AcArya ma. zrI vijayAnaMdasUri mahArAjazrIe rAdhanapuramAM svapnAnI upaja sAdhAraNamAM laI javAno Adeza zrI saMghane Apela. A hakIkatano amAre paNa vi. saM. 2022nA cAturmAsamAM samra pratikAra karavAno avasara Avelo. te vakhate amArI zubha nizrAmAM zrI jainazAsananA anurAgI zrI saMghe TharAva karIne rAdhanapuramAM svapnanI upaja devadravyamAM laI javAnuM TharAvela. tyArabAda Aje to sArAye rAdhanapura zrI saMghamAM sarvAnumate svapnAnI upaja devadravyamAM jAya che. paNa pU. pAda AtmArAmajI mahArAjajI jevA zAsanamAnya suvihita ziromaNi jaina zAsanasthaMbha mahApuruSanA nAme kevI kapolakalpita managhaDaMta vAto vahetI thAya che, te kharekhara duHkhada che, nIce rajU thayela teozrIe racela "gappa dIpIkA samIra' nAmanA graMthamAMthI teozrIe je spaSTa rIte jaNAvela che, te khUba mananIya ane mArgadarzaka che. sthAnakavAsI saMpradAyanA AryA zrI pArvatIbAIe lakhela "samakita sAra' pustakanI samAlocanA karatAM pU. pAda zrI vijayAnaMdasUrIzvarajI mahArAje je svapnanI upaja bAbatamAM khulAso karela che, tethI spaSTa thAya che ke teozrIe pharamAvela che ke "svapnanI upaja devadravyamAM ja jAya che." A pustaka pU.pAda AtmArAmajI ma. zrInA AdezathI teozrInA praziSyaratna pU. munirAja zrI vallabhavijaya mahArAjazrIe saMpAdita karela che. pAchaLathI jeozrI pU.A.bha. zrI vijayavallabhasUri ma. zrI tarIke prasiddha thayela. - saMpAdaka) prazna:- supane utAraNe, ghI caDAnA, phira lilAma karanA, aura do tIna rupaiye maNa becanA, so kyA bhagavAna kA ghI saudA hai kyA ? so likho| uttara:- svapna utAraNe ghI bolanA, ityAdika dharma kI prabhAvanA aura jinadravya kI vRddhi kA hetu hai, dharma kI prabhAvanA karane se prANI tIrthaMkara gotra bAMdhatA hai yaha kathana zrI jJAtAsUtra meM hai, aura jinadravya kI vRddhi karane vAlA bhI tIrthaMkara gotra bAMdhatA hai, yaha saMbodhasattarI zAstra meM hai aura ghI ke bolane vAste jo ghI likhA hai tisa kA uttara jaise tumAre AcArAMgAdi zAstra bhagavAna kI vANI do vA cyAra rupaiye ko bikatI hai aise ghI kA bhI mola paDatA hai| samakita sAroddhAramAMthI.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 345 pU.pAda AtmArAmajI mahArAjano zramaNa samudAya paNa svapnAnI upaja devadravyamAM laI javAnA matano ja hato ne che. eka mahattvano patravyavahAra. (noMdha:- pU. pAda visamI sadInA ajoDa zAsana prabhAvaka jaMgama yugapradhAnakalpa nyAyAMbhonidhi AcArya bhagavaMta zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI mahArAjazrInA vizAla suvihita sAdhu samudAyamAM paNa svapnadravyanI vyavasthAne aMge te kAle zAstrAnusArI maryAdAnuM pAlana keTa-keTaluM kaDaka ane custapaNe thayuM hatuM te nIcenA patra vyavahArathI spaSTa jaNAI Ave che. pU.AtmArAmajI ma. zrInA ziSyaratna pU. pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja, teozrInA ziSyaratna pU. vidvAna munipravara zrI caturavijaya mahArAjazrI ke jeo vidvAna pU. munivara zrI puNyavijayajI ma. zrInA guruvara thAya che, teozrI A nIce prasiddha thayela patramAM spaSTapaNe jaNAve che ke, mArA sAMbhaLavAmAM ema AvyuM nathI ke svapnAnA paisA upAzrayamAM kharacavAmAM saMmati ApI hoya.' AthI e spaSTa che ke, svapna dravyanI upaja kadIye upAzrayamAM vaparAya nahi Aje e patrane lakhe pa7 varSa thavA chatAM tethI eTaluM to samajI zakAya che ke, khuda te kAle eTale AjathI 57 varSa pahelAM paNa pU. pAda A.ma.nI vijayAnaMdasUrijI mahArAjazrInA zramaNa samudAyamAM paNa svapna dravyanI upaja devadravyamAM ja jatI hatI, ne je zAstrAnusArI ane suvihita paraMparA mAnya praNAlI che ane jene pU. vidvAna munirAja zrI caturavijayajI ma. jevA sAhityakAra ane aneka zAstragraMthonA saMpAdaka-saMzodhaka paNa mAnatA hatA ne te mujaba vartatA hatA. je nIce pragaTa thayela teozrIno patra ApaNane e vAtanI pratIti karAve che. - saMpAdaka) tA. 6-7-17 muMbaIthI lI. muni caturavijayajI taraphathI. bhAvanagara madhye cAritrapAtra muni zrI bhaktivijayajI tathA yazovijayajI yogya anuvaMdanA sukhazAtA vAMcazo. tamAro patra maLyo. uttaramAM kramathI nIce pramANe. pATaNanA saMgha taraphathI, koI tamArA lakhavA pramANe TharAva thayo hoya tema amArA sAMbhaLavAmAM ke anubhavamAM nathI. paraMtu polIyA upAzraye eTale jatInA upAzrayamAM besanArAo e svapnanA caDAvAmAMthI amuka bhAga upAzraya khAte le che. ema sAMbhaLavAmAM che, jyAre pATaNanA saMgha taraphathI Avo (svapnAnI upaja
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA upAzrayamAM laI javA mATeno) TharAva thayo nathI, to gurujInI anumati-saMmati kyAMthI hoya, te svayaM vicArI lezo. vighnasaMtoSI mANaso bIjAnI hAni karavA ''yajJA tA'' koI bake tethI zuM ? jo koI pAse mahArAjanA hAthanI lekhI kalama nIkaLe to kharI, nahi to lokonAM gappAM upara vizvAsa karavo nahiM. mArA jANavAmAM to koI vakhate paNa ema AvyuM nathI, ke svapnanA paisA upAzrayamAM kharacavAmAM saMmati ApI hoya. hAla e ja. daH caturavijaya pU.AtmArAmajI ma.nAM ja AzAvartI munirAjazrIe paNa spaSTa jaNAvela che ke, svapnanI upaja devadravyamAM ja jAya. (noMdha :- bIjo mahattvano patra ahIM prasiddha thaI rahela che, je paNa khUba ja upayogI hakIkata para prakAza pADe che, pU.A.ma. zrI vijayAnaMdasUrijI ma. zrI aparanAma pU. AtmArAmajI mahArAjazrInA samudAyamAM temanA ja khudanA hasta dIkSita praziSyaratna pU. zAMtamUrti munirAja haMsavijayajI mahArAja ke jeo pU. A. ma. zrI vijayavallabhasUrijI mahArAjazrInA zraddheya tathA AdaraNIya hatA. teozrIe pAlanapura zrI saMghe temane pUchela praznonA javAbamAM je je vAto zAsrIya praNAlI ane gItArtha mahApuruSone mAnya rIte jaNAvI che, te Aje paNa teTalI ja mananIya ane AcaraNIya che. jemAM devadravyanI vyavasthA, jJAnadravya tathA svapnanI upaja AdinI zAstrAnusArI vyavasthAne aMge teozrIe keTa-keTaluM spaSTa ane sacoTa mArgadarzana Apela che, te bhAratabharanA zrI saMghone anaMta upakArI parama tAraka zrI jinezvara bhagavaMtanA AjJAnI ArAdhanAnA ArAdhaka bhAvane akhaMDita rAkhavA mATe khUba ja jAgRta banavA preraNA ApI jAya che. sarva koI sahRdaya bhAve A praznottarIne vicAre. - saMpAdaka) zrI pAlaNapuranA saMghane mAluma thAya ke, tamoe ATha bAbatono khulAso levA mane prazna karela che, teno uttara mArI samaja pramANe ApanI AgaLa nivedana karuM chuM. prazna-1 pUjA vakhate thI bolAya che tenI upaja zemAM vAparavI ? uttara-pUjAnA ghInI upaja devadravya tarIke jIrNodvArAdi kAmamAM vAparI zakAya che. prazna-2 paDikkamaNAnAM sUtro nimitte thI bolAya che, tenI upaja zemAM
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 347. vAparavI? uttara-pratikramaNa sUtro saMbaMdhI upaja jJAna khAte pustakAdi lakhAvavAnA kAmamAM vAparI zakAya che. prazna-3 supanAnA ghInI upaja zemAM vaparAya? uttara-A bAbatanA akSaro koI pustakamAM mArA jovAmAM AvyA nathI, paNa zrI senapraznamAM ane zrI hariprazna nAmanA zAstramAM upadhAnamAlA paheravAnA ghInI upaja devadravyamAM gaNelI che. te zAstranA AdhAre kahI zakuM chuM ke, supanAnI upaja devadravya tarIke gaNavI, A bAbatamAM mAro ekalAno ja evo abhiprAya che, tema na samajavuM. zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAjano tathA upAdhyAyajI vIravijayajI mahArAjano tathA pravartaka kAMtivijayajI mahArAja vagere mahAtmAono paNa tevo ja abhiprAya che ke, supanAnI upaja devadravya tarIke gaNavI. prazna-4 kesara-sukhaDanA vahepAranI upaja zemAM vAparavI? uttara-potAnA paisAthI maMgAvI kesara-sukhaDa vecI hoya temAM thayelo napho potAnI icchA hoya temAM kharcI zakAya. paNa koI ajANa mANasa derAnA paisAthI kharIdI gayela na hoya tevI khAtarI hovI joIe. prazna-5 devadravyamAMthI pUjArIne pagAra apAya ke kema? uttara-pUjA karAvavI e potAnA lAbha mATe che. paramAtmAne tenI darakAra nathI, vAstu pUjArIno pagAra devadravyamAMthI ApI zakAya nahi. kadApi koI vastI vinAnA gAmamAM bIjuM sAdhana koI rIte banI zake nahi to cokhA pramukhanI upajamAMthI ApI zakAya che. prazna-6 devakI jagyAmAM peTI rakhAya ke nahi? uttara-peTImAM sAdhAraNa ane nAvAnA pANI saMbaMdhI khAtuM na hoya to rAkhI zakAya, paNa koI ajANa mANasa devadravyane ke jJAnadravyane bIjA khAtAmAM bhUlathI nAkhe nahi tevo pUrato baMdobasta hovo joIe. sAdhAraNanuM khAtuM hoya to e devalanI jagyAmAM upajeluM dravya zrAvaka-zrAvikAne kevI rIte ApI zake te
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vicAravA jevuM che. prazna-7 nArIyela, cokhA, badAma, zemAM vaparAya? uttara-nArIyela, cokhA, badAmanI upaja devadravya khAte jamA thavI joIe. prazna-8 AMgIno vadhAro zemAM vAparavo? uttara-AMgImAMthI vadhAro kADhavo vyAjabI nathI, kAraNa ke, temAM kapaTakriyA lAge che. vAste jeNe jeTalAnI AMgI karAvavAnuM kahyuM hoya teTalA paisA kharacI tenA taraphathI AMgI karAvavI joIe. sadguhastho! je khAtuM DUbatuM hoya te tarapha dhyAna devAnI khAsa AvazyakatA che, vAste hAlamAM sAdhAraNa khAtAnI bUma paDe che, tethI tene taratuM karavAnI khAsa jarUra che, tethI puNya karatI vakhate yA hareka zubha prasaMge zubha khAte avazya rakama kADhavA, kaDhAvavA tajavIja karavI. tethI A khAtuM taratuM thaI jaze ane tenI bUma kadI paNa Avaze nahIM, e ja zreya che. lI. haMsavijaya
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 pU. paMnyAsa zrI caMdrazekhara vi. gaNivaranA devadravya Adi aMgenA vicAro (A) AdhAra : "saLagatI samasyApustaka savAlaH (72) paradravyathI jinapUjA karavAmAM pApa ja lAge? javAba: nA...tema kahI zakAya nahi. je puNyavAno svadravyathI jinapUjA karavAnI zakti dharAvatA hoya temaNe tema ja karavuM joIe. jinapUjAnI pAchaLa dhananI mUccha utAravAno mukhya Azaya che. dhanavAna AtmAo jo paradravya pUjA kare to A Azaya to sacavAto ja nathI. eTale Ama karavAthI je saMpUrNa lAbhanI prApti thavAnI che tene sthAne khUba ja alpalAbhanI prApti thAya che. je dhaMdhAmAM eka lAkha rUpiyAnI kamANI karavAnI che tyAM jo mAtra be hajAra rUpiyA ja maLatA hoya to te kevuM kahevAya? tame ja vicArajo. jo sukhI mANaso svadravyathI ja jinapUjA karatA thaI jAya to kesara-sukhaDa vagere khAtAomAM paDatA varSovarSanA toTano prazna ukalI jAya ane svadravyanI jinapUjAnA rUpa ane raMga sAva nokhA ane taddana anokhA banI jAya. (pR. 102-103) noMdha: ahIM lekhakazrIno javAba ekadama zAstrAnusArI che. A javAba vAMcyA pachI saM. 2044 pachInA ""dhArmika vahIvaTa vicAra" Adi pustakomAM karelA vidhAno vAMcazo to ekadama virodhAbhAsI jaNAze. have te ja pustakanA bIjA eka savAla-javAbane joIzuM. savAlaH (34) zAstranItithI je rakama devadravya khAtAnI gaNAtI hoya, te rakamano vadhAro thaI jato hoya, to samAjakalyANanAM kAryomAM vAparI zakAya ke nahi ? javAbaH kadApi nahi. devadravya vagere khAtAonI rakamano upayoga kyAM
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA karavo? te aMgenI tamAma samajaNa dravya-saptatikA nAmanA granthamAM ApavAmAM AvI che. jo ApaNe zAstranItithI ja cAlavAno Agraha karI rAkhIzuM to ja ApaNA dharmamAM ane dhArmika vyavahAromAM zuddhi jaLavAI raheze ane vRddhi thatI jaze. jo jamAnAvAdanA pravAhamAM taNAIne manaphAve tevA vidhAno karatA rahIzuM to dareka mANasa potAnI manasvI rIte game te vidhAna karaze, gamaze te lakhavA lAgaze. karAvavA lAgaze, TharAvo karAvaze. Ama dareka mANasa potanI buddhi, anubhava ane vAtAvaraNanA anusAra jo judI judI vAta karaze to dharmakSetramAM moTI avyavasthA UbhI thaze. AvI sthiti AjanI aparipakva-azAstrIyalokazAhImAM ughADA svarUpamAM jovA maLe ja che. mATe ApaNe to zAstranItine ja vaLagI rahevuM joIe. jethI jenA tenA je te mata cAlI zake ja nahi; ethI aMdhAdhUdhI mace ja nahi. have mULa vAta upara AvIe. devadravyanI rakama bIjA jJAnAdinAM dhArmika khAtAmAM vAparavAnI paNa jo manAI pharamAvAI che to kahevAtA samAjakalyANanA kAryamAM to e rakama vaparAya ja zI rIte! je rakama zAstranItithI devadravyamAM ja javAne lAyaka che te rakamane ApaNe badhA bhegA thaIne paNa bIje laI jaI zakatA nathI. kema ke, A to mULabhUta baMdhAraNIya bAbata che. vaLI yuktithI paNa A vAta barobara besI jAya tevI che. jo A custa vyavasthA ApaNe tyAM na hota to ApaNAM derAsaro kayAranAM khaMDiyera banyAM hota ! Aje paNa bhAratabharanA jinAlayonA jIrNoddhAra mATe karoDo rUpiyAnI jarUra che. tamArI peDhImAM devadravyanI rakamano vadhAro hoya to zA mATe tame te jinAlayonA kArya mATe te rakama phALavatA nathI! mane yAda che tyAM sudhI kasturabA phaMDanI rakama duSkALanA kAryamAM vAparI nAMkhavAnuM sUcana gAMdhIjI samakSa rajU karAyuM hatuM tyAre temaNe spaSTa zabdamAM kahyuM hatuM ke, "duSkALanA kArya mATe ApaNe bIjo jaMgI phALo karI laIzuM. paraMtu A phaMDanI rakama temAM ApI zakAya nahi, kema ke, tethI dAna ApanAranA Azayano ApaNA vaDe droha thAya che. vaLI AjanI gavarmenTanuM baMdhAraNa paNa evuM ja che ke eka khAtAnI rakama bIjA khAtAmAM tame vAparI zakatA nathI. jo tema karo to sajAne pAtra thAo." (pR. 44-45-46).
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 351 savAlaH (42) devadravyanI rakamanI sIdAtA sAdharmikone lona ApavAmAM Ave to te yogya kharuM ke nahi? javAba: nA.. jarAya nahi. ghaNuM karIne Avo prazna karanArA ThIkaThIka sukhI evA zrImaMto ja hoya che. AvI vAto karavAnI temaNe have Adata paDI gaI che. devuM kazuM nahi ane vAto karIne sAdharmikonA belI banI javAno jaza khATavAnA rAjakAraNamAM temaNe kuzaLatA meLavI lIdhI che. eka atyaMta zrImaMta bhAIe ja khUba lAMbIpahoLI karIne mane A vAta karI hatI. sAdhArmiko mATe kAMIka karavuM ja joIe....ema jorajorathI te bolatA hatA. jyAre thAkIne zAnta paDyA tyAre meM dhImA avAje ThAvakA moMe temane eTaluM ja kahyuM ke sAdharmika bhaktinI tamArI AMgaLImAM rahelI jhaverAtanI A vIMTIthI ja AraMbha karo. ane...khaDakhaDATa hasI paDatA, kapaDAM khaMkheratA e bhAI UbhA thaIne saDeDATa cAlyA ja gayA ! jo zrImaMto pote ja potAnA paga upara kuhADo mAre to A Akho prazna kyArano ya UkalI jAya, paraMtu mAtra vAtonA phaDAkA mArIne A ja lokoe A praznane khUba ja gaMbhIra banAvI dIdho che. potAnI saMpattinI surakSA mATe emaNe have devadravyanI rakama upara najara karavAnuM pApa AcaryuM che. bhAratabharamAM jinamaMdironA devadravyanI saMpatti che te badhI saMpatti jo jinamaMdironA jIrNoddhAramAM vAparI nAMkhavAnI tamAma kAryavAhako nirNaya le to paNa mAMDa vIsa-trIsa TakA jeTalAM jinamaMdirono jIrNoddhAra thaI zake ane bAkInAM to jemanAM tema paDI rahe. A kArya karavAnI koInI Tahela nathI ane uparathI e rakamanuM vaheNa badalI nAkhavAnI kamanasIba vAto karavAmAM Ave che. jo kharekhara A rIte vaheNa badalAI jAya to rahyAM-sahyAM prAcIna jinamaMdiro paNa thoDA ja saikAomAM-marAmatanA abhAve khaMDiyera banIne dhArAzAyI banI jAya. pADa mAnIe te zAstrakAra bhagavaMtone, ke jemaNe devadravyanI suMdara ane aphara vyavasthAnuM vidhAna karIne aDhaLaka maMdironI marAmatanuM kArya jIvaMta rakhAvyuM che.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jo AvI koI nakkara zAstramaryAdA na hota to e rakama kyAranI ravADe caDI gaI hota! e pachI jinamaMdironA uddhArano phALo karavA mATe zrImaMto pAse koI jAtano eka nayo paiso paNa jaData nahi. kema ke, have emane to skUla, kaoNleja, haoNspiTalo ane anAthAzramomAM ja saMpattino ekAMte sadvyaya dekhAvA lAgyo che ! evA moTA mANasone "be zabdo kahevAya paNa zI rIte ! mAnavuM ja na hoya tyAM kahevAno artha zo! paisA-paisA khAtara sagA bhAI sAthe ya korTanA pagathiye caDatAM jarAya nahi zaramAtAM ane buDhA thayelAM mA-bApane ya cAra bhAIo vacce 3-3 mahinA vaheMcIne khoDAMDhAranI jema sAcavatAM lokone dUradUranA sAdharmiko upara agAdha bhakti UbharAI gaI che ! ane te ya devadravyanA pArakA paise? dhanyavAda emanI buddhimattAne! e musAbhAIone | (agatyanI noMdhaH "azakta zrAvake phula guMthavA, sAmAyika karavuM" ema kahenArA loko garIba zrAvakano pUjA karavAno adhikAra jhuMTavI le che evI paNa vAto thAya che. tenA saMdarbhamAM saLagatI samasyA bhAga-1nA pAna naM. 39-4041 uparano praznottara suMdara prakAza pADanAro che. e uttaranuM chelluM vAkya atyaMta mahattvanuM che. "sahue potAnA adhikAra mujabano dharma ArAdhavo ghaTe." te nIce mujaba che.) savAlaH (31) upadhAnamAM mALAropaNanI, paryuSaNAparvamAM svapna aMge, derAsarajImAM aSTaprakArI pUjA aMgenI uchAmaNI bolAya che te badhAyamAM paisAdArone ja kema mahattva apAyuM che? A badhI uchAmaNI dhananA mAdhyamathI bolAya eTale garIba mANasano to ahIM "kalAsa' ja nahi ne? zuM ene dharma karavAno adhikAra nathI? mauna, jApa, sAmAyika, tapa, vagerenA mAdhyamathI A uchAmaNI na bolAya? javAbaH zAstrakAra paramarSioe je vyavasthA karI che te atyaMta samucita che. emAM kazo ya pheraphAra AtmaghAtaka banI javA saMbhava che. sahu jANe che ke, jainonA derAsaronI je jALavaNI che ane enuM je zilpa-sthApatya che e
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 353 jagatamAM bejoDa che. karoDo rUpiyA kharcIne paNa je tIrtho ane maMdiro na banI zake tevAM tIrtho ane maMdironI marAmata pAchaLa lAkho rUpiyAno vyaya thaI rahyo che. zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI ekekA tIrtha pAchaLa 15 thI 25 lAkha rUpiyA lagADIne te tIrthane seMkaDo varSo sudhI pharI jovuM na paDe tevuM gaurava Ape che. A saghaLI saMpatti vyaktigata dAnanuM pariNAma nathI. emAM vaLI Aje to dAnano pravAha skUla, kaoNleja, haoNspiTalo ane anAthAzramo Adi tarapha 90 TakA jeTalo vaLI gayo che. jo uchAmaNInI vyavasthA mahApuruSo karI gayA na hota to seMkaDo jinamaMdiro khaMDiyera banI gayAM hota ! emanI rakSA kAje uchAmaNInuM mAdhyama badalavAno vicAra paNa na karavo ghaTe. have rahI garIbonA dharmanI vAta. dharmanA aneka prakAra che. dAnathI ja dharma thAya evuM kAMI nathI. jenI pAse viziSTa dhana nathI teo zIla pALIne, tapa tapIne, sAmAyika, pauSadha, pratikramaNAdi karIne paNa dhanavyayavinAnA dharmo kayAM nathI karI zakatA? ane dAnIonA dAnanI anumodanAno utkRSTa dharma paNa kayAM nathI thaI zakato? sarva jIvonI hitaciMtAnI bhAvanA ane sarvanA sukhano bhAva bhAvadharmarUpe kayAM nathI sparzI zakAto? dhananA mAdhyamathI uchAmaNInA dAnadharmo bhale te zrImaMto mATe rahyA. emanI dhanamUcchanA viSane utAravA mATe A ajoDa noLavela che. jo te mUccha na Utare to e bicArAonI kevI durgati thAya e paNa vicAravuM. sAmAyika, mauna ke jApanA mAdhyamanI uchAmaNI zarU karazo to e zrImaMto paNa e ja mAdhyamane pakaDI leze, pachI dhanano bhorIMga nAga emanA AtmAne kevo DaMkhaze? zAstrakAra paramarSioe emanI paNa dayA vicArI che. tapa vagere anya dharmonA AyojanathI anyanI paNa karuNA vicArI che. have sahue potAnA adhikAra mujabano dharma ArAdhavo ghaTe. (B) vizvazAntino mUlAdhAra, bhAga-3 (noMdhaH paM.zrI caMdrazekharavi.gaNIe vi.saM. 2044 pUrve potAnA "vizvazAMtino mUlAdhAra bhAga-3" pustakamAM svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane "jIrNoddhAramAM javA yogya
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devadravya' svarUpa jaNAvela che ane tene AghIpAchI karavAthI anaMta saMsAra thAya che, ema jaNAvela che. jyAre saM. 2044nA saMmelananA samarthanamAM lakhelI pustakomAM svapnAdikanI uchAmaNInI rakamane kalpita devadravya tarIke jaNAve che. A spaSTa virodhAbhAsa che. pariziSTa-3mAM ApelA patravyavahAromAM pU.A.bhagavaMtonA abhiprAyo paNa svapnAdikanI uchAmaNIne jIrNoddhAramAM javA yogya devadravya' tarIke gaNavAnA ja che. te ApaNe joyuM ja che. temanA pustakanA vidhAno nIce mujaba che--) bezaka, abajonI paNa A karaNI ochI gaNAya tevAM ApaNAM prAcIna tIrtho, jinAlaya ane jinabiMbo che. temanA jirNodvArAdi mATe kroDo rUpiyAnI sadA jarU2 2he. te mATe je devadravya aMge khUba kaDaka vyavasthA, dIrghadraSTA pUrvAcAryoe karI che. tenI vRddhi mATe upadhAnanI mALa, svapnanI bolI vagere navA prakAro paNa zodhyA che. teno eka paiso paNa ajANatAMya Agho pAcho kare te anaMta saMsArI thAya' tema jJAnIoe jaNAvyuM che. paM. zrI candrazekharavijayajI gaNivara (C) 'siddhAMtanA bhoge ekatA kadApi nahi" (pustaka : itihAsanuM bhedI pAnuM) (paM.zrI candrazekharavijayajI uparokta pustakanA lakhANane paNa jo teo vaphAdAra na rahI zakatA hoya to teo AhvAna zenA jore ApatA haze ?) jaina dharmanA kahevAtA A cAreya AmnAyamAM jema svadharma paraMparAne custa rIte pALanArAono eka varga che, tema te dareka AmnAyamAM AvA zraddhAbhraSTono paNa varga che. e badhAya bhegA thaIne buddhivAdanA oThA nIce pAMcamo phIko ja Ubho karI rahyA che. A pAMcamo phIko paNa cAre ya phIrakAnA buddhijIvIono banelo hovAthI. A lokoe potAnI ekatA karI che. emanI ekatA sahelAIthI thAya tevI paNa che, kema ke, koI paNa siddhAMtano tyAga karI devAmAM ke koI paNa apasiddhAMtano svIkAra karavAmAM je ToLInI vRtti joramAM hoya te ToLIne ekatA karavAmAM jarAya muzkelI na ja paDe. AvI siddhAMtahIna ekatAnuM A jUtha jaina
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 355 dharmanA cAre ya AmnAyo upara trATakI rahyuM che. muhapatti, maMdira, saMvatsarI, mukti, tIrtha saMbaMdhita matabhedone daphanAvI devAnI vAto dvArA muhapatti Adi aMganA siddhAMtone ja daphanAvI devAnA hetuthI, eNe bhAre gokIro macAvyo che. siddhAMtanA bhoge matabhedo dUra thatA hoya ke kajiyA ochA thatA hoya to ya te khoTuM che. phlezonuM unmelana jarUra suMdara che. paraMtu siddhAntano bhoga laIne kadApi nahi. leNadAra pAse so rUpiyA levAnA nIkaLe che ane prathama tabakkAmAM ja tenI mAMDavALa karI nAMkhIne tenI sAthe kleza patAvI devAnuM kAma koI paNa zANo vepArI karato nathI. deza uparanA AkramaNa vakhate zatrunI mAMgaNI pUrI karI ApIne yuddhanAM bajatAM nagArAM baMdha karI devAnuM elAna ApanAra senApati nirmAlya gaNAya che. tijorI lUMTIne jatA cora sAthe klezanA bhayathI kazo ya mukAbalo nahi karanAra mANasa marda gaNAto nathI, muDadAla gaNAya che. ekatA ke saMgaThana atyaMta jarUrI che, paNa badhAM kapaDAM utArI ApIne jo ekatA ke saMgaThana karavAnAM hoya to te haragija maMjUra nathI. (zramaNa saMmelanamAM ekeya kapaDAM utAravAmAM bAkI rAkhyuM che?) emAM ya dharma to samagra vizvanA sarva jIvonA hitanI jIvAdorI che. enA siddhAMtono ADedhaDa bhoga ApI daIne ekatAo karavAno ApaNane zo adhikAra ? evI ekatAo sastI kIrti kamAI levA sivAya bIjuM kayuM phaLa Ape che? vaLI evI siddhAMtahIna ekatAonuM AyuSya paNa keTaluM ? aMte to ekatAthI ja anekatA.... yAdavAsthaLI sarjAya che. nAma ja ekatAnuM paNa pariNAma laDAInuM...vadhu dUra javAnuM...vadhu vera UbhuM karavAnuM. jo ATalI ja vAta badhAyane samajAI jAya to mane lAge che ke buddhivAdanAM tophAno sAme pratyeka jaina sapta zabdomAM bolato thaI jAya. (jo Apane ja Aje ApanI vAta na samajAI zakatI hoya to anya pAse zI apekSA ?) yAda rAkho ke dharma to enA mULabhUta svarUpe ja prakAze ane vistare bhale pachI tenuM kSetra kadAca nAnuM paNa hoya.
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa6 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dUdha thoDuMka paNa jo cokhyuM hoya to lohI kare, pANI nAkhIne enuM pramANa vadhAravAthI lAbhane badale nukasAna ja thAya. jaina dharma AcArathI vistare, thoDoka ke ghaNo e savAla ja asthAne che. evI icchA ja khoTI che. thoDoka paNa zuddha AcAra pALato eka jaina, jainazAsanano rakSaka che. nAmajainonAM ToLAM bhegAM karavAthI to je dazA koMgresanI thaI te ja dazA jainonI thAya. (nIcenuM lakhANa AjanA saMjogomAM to keTaluM sacoTa che? bahumati kaI tarapha? abhrAnta puruSo kaI tarapha che? je vAcatAM khyAla Avaze.) bhrAnta puruSonI duniyAmAM bahumatI che, tethI temano brAnta mata vadhu phelAvo dharAve che. abhrAnta puruSo thoDA che mATe satya mata ghaNA nAnA vartuLamAM rahyo che. jamAno bahumatInI tarapheNa karanAro bhale hoya paNa zrI jinazAsana to jinamatimAM ja mAne che. bhale pachI tenI tarapheNamAM eka ja vyakti hoya. (nevuM TakA kaI bAju che ane mAtra eka AcAryano ja virodha che tevuM lakhanAra-bolanAra A lAIna pharIthI vAMce.) lAkha bharavADa maNine kAcano kaTako kahe teTalA mAtrathI maNi kAcano kaTako banI zakato nathI. zrI jinazAsana bahumatI upara koI paNa praznano niveDo lAvatuM nathI. jinamatie ja satya nirNaya che. bhale pachI enI sAme bahumatInI azAMti pracaMDa svarUpa dhAraNa karatI hoya. zrI jinazAsanamAM zAntinA bhoge paNa jinamati-satyanI rakSA karavAnI che. satyanA bhoge sahumatI-zAntinI nahi ja, ema thAya to zAntino vijaya thAya, satyano parAjaya thAya. satya karatAM zAntinI kiMmata vadhI jAya. satyano bhoga eTale jinamatino bhoga! (D) paM.zrI caMdrazekhara vi.gaNIno saMmelanano ATha mAsa pUrveno patraH (gurudravyanA paisA devadravyamAM ja varasothI laI javAnI praNAlikA che, e ja praNAlikA zAstrIya ane vyAjabI che ane vaiyAvaccamAM laI javAthI ghaNAM nukazAna
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 357 rahelA che. saMmelanamAM mukhya bhAga bhajavanAra paM. zrI caMdrazekhara vi. e ja nIceno patra ATha mahinA pahelA lakhelo che. saMmelananA TharAvonI zAstrIyatAnuM AhavAna karanAra paM. zrI nIcenA temanA ja patra sAme AhvAna Ape ane paM. zrI yogya khulAso vahelI take kare. jo ke, hAla teo vidyamAna nathI. AthI teonA pustakono pracAra karanAra temano samudAya vahelI take khulAso kare evI abhilASA.) paM. candrazekhara vi. taraphathI vi.saM. 2043 vinayAdi guNAlaMkRta munivarya bhA.va. 1 hitaprajJa vijaya ma.sA., anuvaMdanA. sukhasAtAmAM hazo. vi. jaNAvavAnuM ke gurupUjananA paisA devadravyamAM ja laI javA evI paraMparA che. mATe devadravyamAM ja laI javA joIe. tathA jo te paisA munionI vaiyAvaccamAM levAmAM Ave to munione te paisA upara potAnA paisA che e rIte Asakti thavAnI zakyatA che mATe A paraMparA atyaMta yathAyogya jaNAya che te jANazo. eja da. jinasuMdara vi. caMdrazekhara vi.nA A anuvaMdanA TippaNIH (1) A patranI mULa kopI hAla paNa upalabdha che. (2) A patravi. 2043, bhA. vada-1nA roja zAntAkrujha-muMbaIthI valasADa mukAme birAjamAna pU.munizrI (hAla pU. AcAryazrI)ne lakhAyelo che ane nIce dhArmika vahIvaTa vicAra'nA lekhakazrInI sahI paNa che. (3) vi.saM. 2044'nA saMmelananA thoDA mahinAo pahelAM lekhakazrInI mAnyatA zuM hatI ! ane saMmelanamAM ane e pachI kema mAnyatA badalAI gaI ! (agatyanI noMdhaH matimaMdatA ke kSayopazamabhedathI zAstronA arthaghaTanamAM prAmANika matabheda Ubho thAya te hajI banI zake paNa vartamAna vivAdamAM sahuthI
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA anucita pAsuM AvA matabhedane bahumatinA jore yogya TharAvavAnI karAtI koziSa che. "21 AcAryoe bhegA maLIne karelo nirNaya kevI rIte khoTo hoya?" evA AzayanI vAta karanAra vyakti jinazAsananA marmane ja pAmI nathI. ekamatI-laghumati-bahumati-sarvAnumati ke zAstramAmAM jaina zAsanane zuM sammata che. te paMnyAsajI ma.nA ja zabdomAM vistArathI joIe.) (E) jinazAsanarakSA paM. zrI caMdrazekharavi. gaNi. (muktidUta navembara vIrasainika vibhAgapUrtimAMthI sAbhAra) saMgaThita zaktinI je tAkAta che enI to zI vAta karavI? eno mahimA apAra che. enI phalazrutio aparaMpAra che. paNa....aphasosa ! vo dina kahAM....xxx je te pakSo sAthe sAthe saMgaThana karIne cUMTaNI jItelI koMgresanI kevI durdazA thaI che, te to ApaNI najara sAme ja che, AvA zaMbhumeLAnA saMgaThana to saMsthAnuM vighaTana kare...enA karatAM a...saMgaThana zuM khoTuM? zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha samastanuM saMgaThana karavuM hoya to te paNa zAsasApekSatAnA dhoraNe ja karavuM joIe, caturvidha saMghanA je sabhyo saMpUrNapaNe jamAnAvAdI, bhogapremI, takavAdI ke rAjakAraNI banyA che temanI sAthe zAstracusta vyaktionuM zI rIte saMgaThana kare? xxx xxxre!dUdhapAka ane mIThAnuM kadI saMgaThana hoya? emAM gumAvavAnuM dUdhapAkane ja che. dUdha ane tejAbanuM kadI saMgaThana hoya? emAM phATI javAnuM dUdhane ja che. game tevuM saMgaThana kadI hoI na zake. saMgaThana yogyanuM ja hoya. dUdha ane sAkaranuM ja hoya, dUdhapAka ane elacInuM ja hoya. vaLI je loko jamAnAvAdI che, jeo jamAnAvAdanI rItarasamothI zAstrajJAomAM pheraphAra karavAnI vAhayAta vAto kare che, evAo sAthe jyAre
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-3 359 saMgaThana karavAnI vAta Ave che, tyAre zAstra custone "kAMIka' jatuM karavuM paDe che, bAMdha choDa karyA vinA A saMgaThana thaI zakatuM nathI. AvI bAMdhachoDanI nItimAM satyane ja hArI javAnuM bane che. 242 = 4 ane 2 x 2 = 6 ema kahenArA be mANasonuM saMgaThana karavuM hoya to 2 4 2 = 5 ema kahIne vacalo mArga kADhavAmAM Ave ane jo e rIte zAnti tathA saMgaThana sthapAtA hoya to to bahetara che ke 2 4 2 = 4 nA satyane jagata samakSa jIvaMta rAkhavA mATe jhagaDavuM paDe ane asaMgaThita rahevuM paDe. saMgaThananuM bUmarANa na hoya. je zAstrAjJAone mAthe svIkArI le te badhAyanuM saMgaThana ApoApa thaIne ja rahe che. ene mATe kAMI saMmelano na yojAya. ane jemane jamAnAvAdI dhoraNethI saMgaThana karavAnA che temAM to sAcane ja AMca Ave. evA saMgaThano mATe jo saMmelano thAya to paNa e saMmelano vadhu saMgharSanuM ja nimitta banIne rahe. zve. mUrtipUjaka jainasaMghanA keTalAya sabhyo saMpUrNapaNe jamAnAvAdanA ghoDApUramAM taNAyA che. eTale samagra saMghanuM saMgaThana saMbhavita jaNAtuM nathI. emAnAM koI jainAcArya potAne jaina paNa kahevaDAvavAmAM zarama anubhave che, koI jainAcArya digaMbaronI khuzAmata meLavavA temanA maMdiromAM ekapakSI rIte darzana karavA doDI jAya che, koI jainAcArya yuddhamAM joDAI javAnuM jaina-javAnone elAna kare che ane sAdhu-sAdhvIone e samaye ghAyala thayelA sainiko mATe lohI ApavAno Adeza Ape che. koI bhArata sarakArane khuza karI devAnA prayatnomAM gaLAbUDa paDI rahe che. AvI vyakitao sAthe zI rIte saMgaThana thAya? potAnA siddhAntonI bAMdhachoDa karIne, ke teno saMpUrNa tyAga karI daIne jarUra saMgaThana thaI zake paNa te to jAjarAnuM saMgaThana kahevAya! eno zo artha? maMdirane badale gAma bahAra jAjarU banAvyA hoya to hindu, muslima, IsAI, pArasI-sahu-tyAM doDatA Ave. eTale zvetAmbara mUrtipUjaka jainonuM paNa sarvAgINa saMgaThana khUba jarUrI chatAM saMbhavita jaNAtuM nathI. aphasosa ! ghara ja phUTyuM che, tyAM zuM thAya? gharamAM ja gharane bhAMgI
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA nAMkhanArAonI moTI jamAta phUTI nIkaLI che tyAM ghara pUratuM ya saMgaThana kayAM saMbhavita che? xxx xxx jo A kALanI bhASAmAM bahumatimAM hoya te ja zAsakapakSa gaNAto hoya ane laghumatimAM rahenAra virodhapakSa gaNAto hoya to bhale tema ho..ApaNe virodhapakSa tarIkenI kAmagIrI upADIe. zAsakapakSanI je koI nItirItI ke gatividhi jinazAsananuM ahita karanArI banatI hoya tenI sAme paDakAra karIe, saMgaThita banIne avAja uThAvIe ane e ayogya nItirItionuM nivAraNa karIne ja jaMpIe. - paM. zrI candrazekhara vijayajI gaNivara zubhAbhilASA rAkhIeH A utAro teozrIjInA pustakamAMthI levAyela che. e pustakanuM prakAzana varSo pUrve thayuM che. evuM bane ke ATalA varSano A gALo eka duHsvapna hoya ane e duHsvapnanA aMte zrI saMghane vIzI pahelAMnA jamAnAvAdanA kaTTara virodhI ane zAstramatinA custa AgrahI-paMnyAsajI zrI caMdrazekharavijayajI mahArAjazrIno samudAya pAcho maLe ! thayelI bhUlane sudhArI levAmAM hicakIcATa na anubhavavAnA paNa keTalAka dAkhalA temanA nAme noMdhAyelA che. vartamAna vivAdamAM temanA hAthe je kAMI anucita thayuM hoya te jAte ja sudhArI levAnI kheladilI teozrIvatI temano samudAya dAkhavaze to vartamAna jaina saMghane vivAdanI eka bhayAnaka AMdhImAMthI ugArI levAnuM sukRta te samudAyanA copaDe noMdhAze. "yugapradhAnAcAryanI padavI ApavA karatAM A emanI mahAna zraddhAMjalI gaNAze.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-4 : pU.A.bha.zrI.vi.jinendrasUrIzvarajI mahArAjAno agatyano khulAso [noMdha : muMbaI-caMdanabALA upAzrayamAM pU.A.bha.zrI.vi. jinendrasUrIzvarajI mahArAjA ane pU.paM.zrI caMdrazekharavi.gaNivara vacce je mITIMga thaI hatI tenI sAcI hakIkato pU.A.bha.zrI.vijinendrasUrIzvarajI ma.sA. dvArA vi.saM. 2051mAM prakAzita "svadravyathI ja pUjAnA adhikArI" pustakamAM Amukha' heDIMga nIce prakAzita thayelI hatI. tene akSarazaH ahIM rajuM karIe chIe. tenAthI cokkasa varga dvArA thatA apapracAramAM satyAMza keTalo che, te vAcakone khyAla Avaze. ahIM yAda karAvavuM jarUrI che ke, e hakIkatonA nivedanane Aja sudhI koIe radIyo Apyo nathI.] milana ane vicAra vinimayaH caMdanabALAmAM pU.paM.zrI caMdrazekharavijaya ma. ane mAre mulAkAta nakkI thaI te divase savAranAM huM tInabattI derAsara gayo ane baMne upAzraya upara sAthe gayA. beThA sAthe ja. temaNe mane kahyuM "tame bhayaMkara kAma karyuM: samudAyanAM TukaDA kAravyA." tyAre meM kahyuM sAhiba badhuM yAda che? 204ramAM zuM thayuM? 2044mAM zuM thayuM? tyAre paM. zrI hemaratnavi.ma. e kahyuM ke paTTaka ApaNe pahelA toDyo che. tyAre meM kahyuM Apa hajI paTTaka svIkArI lo. tyAM pU.caMdrazekhara vi.ma. kahe tame paTTakanAM citharA karI nAkhyA, rAmacaMdra su.ma. sAthe celeMja pheMkI have koNa svIkAre ? meM kahyuM "pU. himAMzusU.ma. e 2020no paTTaka svIkAryo che. to caMdrazekhara vi.ma. kahe "enI zuM velyuM che?' meM kahyuM ke "pU. himAMzu sU.ma.nuM nAma samudAyanAM vaDIla tarIke lakho to cho! temanI kiMmata nathI? 2042mAM ane 2044mAM Ape 2020no paTTaka uDAvI dIdho te pachI pU. rAmacaMdra sU.ma. e pAMca varSa paTTaka rAkhyo to tame paNa pAMca varSa 2020nAM paTTaka pramANe varte to pachI pU.rAmacaMdrasU.ma. nA grupane tame kahI zako." tyAre teo bolyA- "have ame ke tame koI paTTaka na svIkAro." A vAta eTalA mATe rajU karI ke paTTaka aMge teo vAstavikatA jANatA na hatA. nahitara AvuM bolatA nahIM. bAda temaNe kahyuM "Aja miTiMgamAM devadravya,
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA gurudravya ane svadravyathI pUjA A traNa viSayo levA che ne?" meM hA kahI kahyuM bapore keTalA vAge levA AvuM?' teo kahe ame AvIzuM levA AvavAnI jarUra nathI. bapore 1 vAge teozrI padhAryA tyAre gaNivara zrI zreyAMsa prabhavi. tathA mu. zrI. nayavardhana vi. upAzrayathI bahAra levA gayA. huM upAzrayanA bAraNA sudhI levA gayo. bAda beThA. teozrIe svadravyathI pUjAnI vAta karazuM ema kahetAM meM hA pADI. te aMge sADA traNa kalAka vAtacIta thaI. devadravyathI paNa karoDapati pUjA karI zake. te Agraha rahyo. jyAre ame dhanavAna svadravyathI ja pUjA kare ane amRddhimAna sAmAyika karI pArI phUlamAla gUMthe te zrAddhadinakRtya, zrAddhavidhinA prasiddha pATha rajU karyA temaNe kahyuM ke "AmAM devadravyathI pUjA karatAM doSa lAge tema nathI." devagRhe devapUjA'pi svadravyeNaiva yathAzakti kAryA devamaMdiramAM devapUjA paNa svadravyathI yathAzakti karavI. saMghamaMdire svadravyathI bhakti vi.nuM. varNana prathama che. pachI paNa A pAThathI gRhamaMdira karanAranI jema saMghane maMdire bIjAe paNa svadravyathI pUjA karavI joIe, je aMge pUrNa pATha pAchaLa che. ____anuddhiprAptastu zrAddhaH svagRhe sAmAyikaM kRtvA kenApi saha RNavivAdAdyabhAve IryAyAmupayuktaH sAdhuvaccaityaM yAti naissdhikiitryaadibhaavpuujaanuyaayividhinaa| sA ca puSpAdisAmagryabhAvAt dravyapUjAyAmazaktaH sAmAyikaM pArayitvA kAyena yadi kiJcitpuSpagrathanAdikarttavyaM syAt tatkaroti / RddhimAna na hoya te zrAvaka potAne ghare sAmAyika karIne koInI sAthe devuM vivAda na hotAM IryAsamitimAM kALajIvALo sAdhunI jema traNa nisrIhi Adi bhAva pUjAne lagatI vidhi vaDe derAsare jAya. ane te puSpAdi sAmagrI potAnI pAse na hoya tethI dravya pUjA karavA mATe azakta te zrAvaka sAmAyika pArIne kAyAvaDe kaMI puSpa guMthavA Adi kartavya hoya to te kare.
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-4 363 AmAM puSpo guMthavA eTaluM ja nahi paNa AdithI maMdiranI sAphasuphI, karavI. maMdiranA sAdhano vyavasthita karavA mUkavA vi. paNa che ane te badhuM maMdiranA kartavya rUpe che. zeThiyAnI majUrI ke gulAmI rUpe nathI. A kartavyanA mahAlAbho che. te naMbara traNa pariziSTamAM che. Ama RddhimAna mATe vidhi batAvI tema ana-RddhimAna mATe phUla gUMthavA Adi vidhi batAvI. teja batAve che ke zakti hoya te pramANe kare. Ama arthapattithI paNa paradravyathI ke devadravyathI pUjAnuM vidhAna siddha thatuM nathI. "mahilAke lakhelA DabbAmAM puruSo besatA ja nathI. vagara borDe te samajI jAya 1990nAM muni samelane paNa jyAM bhagavAna apUja rahe tyAM pUjAnuM dravya na hoya to devadravyathI paNa pUjA karavI joIe tema kahyuM che. te ja batAve che ke jo devadravyathI aSTaprakArI pUjA karavAno rAjamArga hota to bhagavAna apUja na rahe tema devadravyathI pUjA karavAnuM AjanAM mahAtmAonA vaDIlo Ama TharAvana karata. paraMtu TharAva karata ke devadravyamAMthI sau pUjA karI zake che. A pUjyono TharAva sukhI ke garIbone AzrIne nathI. paraMtu ApattinA kALamAM jina pratimA apUja na rahe te vidhinuM mahattva rAkhavA mATe che. ghaNI vAta pachI temaNe karoDapati paNa devadravyathI pUjA kare to pApa doSa lAge tevA akSara pATha Apo ema kahyuM. te vakhate devAdi dravya sati vi. temanI bukanAM sAta pAThothI devadravyathI pUjA thAya tenI carcA thaI te aMge devAdi dravyathI bIjA dravyo paNa che tema kahyuM, paNa te vAta na mAnI-devadravya hote chate maMdira pratimA sArA rahe tethI yAtrA Ave ane pUjA mahotsava kare. vagere temaNe mAnya na karyuM. A pATho sAthe khulAsA pU. sAgarajI ma. e tathA mArA gurudeva pUjyazrInA pustakamAM varSo pUrve lakhAyA che. sADA traNa kalAka pachI uThyA tyAre kahyuM ke ApaNe samAdhAna karI zakIe nahIM. amArA cAra tamArA cAra AcAryo bhegA thaIne nirNaya kare te ja thAya. Ama A mulAkAta pUrNa thaI.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA pracAra thayo ke devadravyathI pUjA kare to pApa lAge tevo pATha nathI. amuka mahAtmA tathA zrAvako bolyA ke pATha hoya to ja besAya nahIMtara pharI mulAkAta karAya nahIM. pATho nathI te pracAra vadhyo tyAre su. chabilabhAI te mATe sAMje AvyA ane pAThanI vAta karI. meM kahyuM "taiyAra karIne ApIza.' pachI su. amRtalAlabhAI goLAvALAne temaNe pATha laI AvavA mokalyA. paraMtu keTalAka graMtho na hovAthI. ochA adhUrA che' tema meM kahyuM. temane kahyuM "pU.caMdrazekhara vi.ma.ekamanAM bhAyakhalA jaze to caudaza sudhI maLI jAya to vicArI zake. su. chabIlabhAI vageree kahela ke bhAyakhalA caMdrazekhara vi.ma. rokAze to meM kahyuM hatuM pUnama pachI bhAyakhalA betraNa divasa mATe AvI jaIza." bIje divase paM. zrI hemaratna vi.ma. Adi ThANA maLavA AvelA. Agama paMcAMgI ane prAcIna sAhitya prakAzananI vAta thaI. joI ane anumodanA karI. temaNe pUchyuM ke gurupUjananuM dravya vaiyAvaccamAM jAya tevA pATha che. meM kahyuM "jIrNoddhAra tathA navIna caitya baMdhAvavA AdimAM jAya tevA pATha maLyA che. vaiyAvaccamAM jAya tevo pATha nathI. tamArA pAse haze ne?" vaLI meM kahyuM ke "tamArA TharAvane hisAbe muMbaImAM svapna dravya derAsara sAdhAraNamAM laI javAno TharAva mukAyo che.' temaNe kahyuM ke na thAya. meM kahyuM tamArA TharAvano havAlo Ape che. temaNe kahyuM temane nA kahI daIza.' - caudazanA pratikramaNa pachI su. amRtalAlabhAI goLAvALAne pAThonAM pAnA ApyA temaNe punaH pUnamanA AvIne jaNAvyuM ke pATho pUjyazrIne ApI dIdhA che. je pATho teozrIne pahoMcADyA che te pATho nIce mujaba che. te pATho saMskRta prAkRtanAM abhyAsI na hoya temane samaja paDe te mATe artha bhAvArtha sAthe atre ApyA che. devadravyathI pUjA karavI te dravyano nAza karanAra che. pArakA dravyathI dharma karavo te ayogya che. bIjAnuM dravya ApaNA dravyamAM bhaLyuM hoya to bIjAnuM jeTaluM dravya che teTaluM puNya temane maLo tema bhAvanA karavAthI Azaya zuddha thAya che. pArakA dravyathI puNya karavAnI abhilASA azuddha Azaya che. devadravyano
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-4 365 aMza paNa je makAnamAM lAgyo hoya tyAM sAdhu rahe, to prAyazcitta Ave, A devadravya upabhogane AzrIne prAyazcitta jaNAvyuM che. AvI-AvI aneka vigato A pAThomAMthI prApta thAya che. sthira citte mananapUrvaka vAMcavA vicAravA bhalAmaNa che. jinendrasUri ratnapurI malADa (isTa) 2011, zrAvaNa suda 5 agatyanI pUrakasAmagrI : (teozrInA pustakanA pR. naM. 34-35-36thI laIne ahIM ApIe chIe.) (xxx A 14 pAnAnAM mULa pATho su. chabIlabhAIne vAMcI saMbhaLAvyA temane paNa lAgyuM ke A 14 pAnAnI jarUra nathI mAtra be pAnA ja basa che temAM devadravyanAM bhakSaNano doSa dekhAI Ave che. pUnamanA pU.paM.maM.ne pATho maLyA ane sAMje temanA cAra mahAtmAo AvyA ane kahyuM tamArA pAThomAM devadravyathI pUjA kare tene devadravya bhakSaNano doSa lAge te pATha nathI. temane pATho vAMcavA vicAravA kahyuM ane hu bhAvakhalA AvI jaIza tema kahyuM paraMtu mulAkAta vakhatanI vAtanI jema teo pATha nathI teja vicAramAM makkama rahyA ane 1990nAM sammelanano TharAva te pATha nathI. vi. kahyuM paraMtu temaNe bukamAM rajU karelA jemanA patro che. te vAta karI tyAre hAlanA aneka munionA vaDIloe karelA 1990nA sammelanamAM TharAva hatA te kema mAnya na thAya ? vi. vAto thaI. teo paM.ma.nI ciThThI lAvelA temAM temaNe pAThono anuvAda maMgAvyo che, te aMge carcAmAM arthanI vAta karI to pATho mAMgyA ane pATho ApyA to anuvAda mAMgyo che. te ciThThI atre nIce ApI che -
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zAsana prabhAvaka A. zrI jinendrasUrijI ! vaMdana-sukhasAtA pRcchA. Ape mokalAvela zAstra pATho maLyA. - zrAvaka devadravyanA kesara vi. dvArA pUjA kare to devadravyanA bhakSaNano doSa lAgavAnI pUrI zakyatA rahe che - tevI ApanA pakSa taraphathI je sthApanA karavAmAM AvI hatI. te bAbatamAM samarthana karatA pATho Apane pAchaLathI maLI gayA che tevuM suzrAvaka chabIlabhAI ghoTIvALA dvArA jANavA maLeluM paraMtu AmAMnA eka paNa pATha parathI e vAta siddha thatI jaNAtI nathI. to A pATha dvArA Apa zuM siddha karavA mAMgo cho te dareka pAThanI nIce anuvAda lakhI jaNAvazo to Apano Azaya spaSTa thavAthI tenA upara vicAra vimarza karavAmAM vadhu sugamatA raheze. caMdrazekhara vi.nA vaMdana pATho nathI ApyA e pracAra pAmelI vAto temane pATho maLyA e lakhANathI ja khoTI Thare che. A 40 pATho joyA eTale spaSTa jaNAze ke amArI vAta sAcI siddha thaI jAya che. anuvAdanI jarUra nathI chatAM vAcako ArAdhakone vicAra vimarza mATe sugama rahe tevI jijJAsA jANIne anuvAda ane bhAvArtha jaNAvAyo che. pATho nathI tenA pracAra sAme A 40 pATho samajAvavA lAlabAgamAM be jAhera pravacano thayA ane sArI saMkhyAmAM bhAvikoe sAMbhaLyA, khulAsA mAMgyA vi. saMtoSa janaka vivecano thayA. na A pAThothI "devadravyathI karoDapati kRpaNa pUjA kare to pApa doSa na lAge adhyavasAya zuddha thAya ane samakita nirmaLa thAya" tevo sAmeno abhiprAya khoTo che ane devadravyathI pUjA kare to tene devadravyanA bhogano ane devadravyanA upakaraNo vinA nakare vApare to devadravya upabhoga rUpa devadravyanA bhakSaNano doSa lAge e spaSTa thAya che. A vAta sakala saMghamAM prasiddha che ane sau jANe che tethI ja devadravyathI pUjA karavAno rivAja nathI. ghaNA svadravyathI paNa pUjA kare che ane ghaNAM saMghe ekatrita karelA sAdhAraNa dravyathI pUjA kare che ane temAM pote kaMIne kaMI prAyaH phALo paNa Ape che.
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakanI azAstrIyatAne prakAzita karatA be jAhera pravacanano sArAMza - [noMdha:- "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustaka prakAzita thayA pachI vi.saM. 2051nI sAlamAM amadAvAda khAte pU.A.bha.zrI vi. sudarzanasUrijIrAjatilakasUrijI mahodayasUrijI mahArAjAnI tAraka nizrAmAM te pustakanI azAstrIyatAne jaNAvanArApU.A.bha.zrImitrAnaMdasUrijI ma.sA.nA jAhera pravacana thayA hatA. te pravacano jinavANI varSa-20, aMka-7-8mAM prakAzita thayA hatA. te upayogI hovAthI ahIM teno sArAMza grahaNa karyo che. AmAM (1) saMmelananA TharAvonI ane "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanA vicAronI samAlocanA che. (2) saMmelana vakhate thayelI gatividhionI mAhitI che.] dharmadhvaMse kriyAlope, svasiddhAntArthaviplave / apRSTenApi zaktena, vaktavyaM taniSedhitum // xxx huM bolyo e zlokano artha evo che ke - "dharmano dhvaMsa thato hoya, zubha kriyAono lopa thato hoya, siddhAMtanA arthamAM pheraphAra karavAmAM Avato hoya tyAre, koI pUche nahi to paNa zaktisaMpanna AtmAe teno niSedha karavo ja joIe." khoTI vAtone khoTI sAbita karavA saghaLI zakti vAparavI joIe. AvA samaye mauna besI rahIe to nukazAna keTaluM thAya? xxx xxxx devadravya-gurudravyano viSaya bahu gaMbhIra ane mahattvano che. jarAya upekSA karIe to doSanA bhAgI banIe. ghA.va.vi. pustakanI bIjI AvRtti bahAra paDI eTale tarata nivedana taiyAra karI bahAra pADyuM. AmAM besI na rahevAya. AkhA pustakamAM devadravya, gurudravya sAme ceDA karavAmAM AvyA che. XXXX xxx eka AcArya bhagavaMte kahyuM ke- TrasTIone vahIvaTa mATe mArgadarzana ApavA pustaka lakhyuM ane temAM bhagavAnanI AjJA viruddha ADedhaDa devadravya vAparavAnI chUTa ApI. Ane mArgadarzana kahevuM ke unmArgadarzana ? lakhyuM ke -
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zakti saMpane svadravyathI pUjA karavI joIe paNa zakti saMpana chatAM paNa hoya athavA bhAvanA saMpana na hoya to te paradravyathI ke devadravyathI kare toya cAle. kalpita dravyamAMthI zrAvakone pUjAnI chUTa ApI ane svapnAdi bolInuM dravya kalpitamAM laI javAno mArga batAvyo. Avo eka paNa zAstra pATha kyAMya maLato nathI. A to paM. zrI caMdrazekhara vijayajInA bhejAnI nIpaja che. kalpita dravyanI vyAkhyA pahelI AvRttimAM judI ane bIjI AvRttimAM judI. bIjI AvRttimAM paNa eka jagyAe sAcI to bIjI jagyAe khoTI. e khoTI vyAkhyAnA AdhAre mArgadarzana ApyuM, e sAcuM hoya ke khoTuM? mana phAve tema pustaka lakhI nAkhyuM che. paraspara virodhI vAto paNa temAM ghaNI jovA maLe che. eka jagyAe lakhe che ke, "nUtana jinAlaya nirmANa devadravyamAMthI thaI zake evuM jaNAvato eka paNa zAstrapATha jovA maLyo nathI. tema chatAM aneka sthaLoe devadravyamAMthI e thAya che ane badhA pUjanIya AcArya bhagavaMto ene mAnya rAkhe che." emanI A vAtanA virodhamAM emanI ja vAtane khoTI TharAvato devadravyamAMthI jinamaMdira thAya evo pATha peja naM. 169 ane 195 upara teoe ja temanI bIjI AvRttimAM noMdhyo che. AvA to keTalAya virodhAbhAsI lakhANo emanA A pustakamAM che. hakIkatamAM jIrNoddhAra-nUtana jinamaMdira AdimAM devadravyano upayoga thaI zake tevA aneka zAstrapATho che ja. sabhA AvA badhA virodhAbhAsono parimArjakone khyAla nahi Avyo hoya? - nahi Avyo hoya tyAre ja Ama banyuM hoya ne? gItArtha mUrdhanyane mAro prazna che ke- tame parimArjana zuM karyuM? A pustakamAM eka kutarka evo karyo che ke - jo pUjA svadravyathI ja karavAnI che, to devadravyanA maMdiramAM besI kema zakAya? maMdira paNa svadravyathI ja bAMdheluM hovuM joIe ne? A koI tarka che? pUjA svadravyathI ja karavAnuM zAstra kahyuM, paNa maMdira svadravyanuM na hoya to temAM na javuM evo niSedha zAstramAM koI jagyAe karyo nathI. ulaTuM parva divasomAM gAmanA badhA maMdire darzana karavA javuM, zakti mujaba vAraMvAra tIrthayAtrAe javuM vagere vidhi zrAvako mATe zAse darzAvI che. badhA maMdiro ke tIrtho dareka zrAvakanA svadravyanA hotA nathI, evuM zAstrakAro jANatA na hatA? chatAM paMnyAsajIe
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-pa 369 svadravyathI pUjAnA vidhAnane toDavA mATe AvA kutarka laDAvyA che, temane zuM kahevuM ? vi.saM. 1990nA saMmelanamAM badhA pUjyoe maLIne TharAva karyo ke, prabhu bhakti nimitte paramAtmAnA maMdiramAM ke maMdiranI bahAra je kAMI caDhAvA bolAya te badhuM devadravya gaNAya. A pustakamAM sudhAro karyo ke 'varaghoDAnI bolImAMthI kharco kADhavo ane bAkInuM vadhe te devadravya.' 1990nA saMmelanamAM temanA gurunA paNa guru pU.A.bha. zrIdAnasUri ma. tathA pU.A.bha.zrI labdhisUri ma., pU. bApajI ma., pU. nemisUri ma. vagere vaDIlo hatA. chatAM e Diloe nakkI karelA nirNayone paNa polA karavAmAM teo acakAyA nathI. muMbaImAM sAta saMghonA bhegA varaghoDAnI darakhAsta pa.pU.A.bha. zrI rAmacaMdrasUri ma. pAse AvI tyAre temaNe pahelAM ja prazna karyo ke varaghoDAno saMpUrNa kharca sAdhAraNa khAtAmAMthI thaze ne ? ane varaghoDAnI bolI saMpUrNa devadravyamAM jaze ne ? AvanArAoe hA pADI, tyAra pachI nakkI thayuM. tema ja te vakhate pU.A.bha. sUcana karyuM ke varaghoDAmAM muvI, vIDiyo vagere utAravAmAM Ave e yogya nathI mATe evuM na thAya tenI kALajI rAkhazo. te mujaba thoDA varSa cAlyuM. pachI amuka saMghamAM A niyamanuM pAlana thatuM nathI, tevI khabara paDI, tyArathI e varaghoDo baMdha thayo. A mahAtmA temanA pustakamAM mahAgItArtha pU.A.zrI premasUrIzvarajI ma.nA nAme vAta kare che. paraMtu te barAbara nathI. devadravyanI hAni thAya tevI vAta pU. paramagurudeve kyAreya karI nathI. ApaNA parama gItArtha pUrvaja mahApuruSo 5.pU.AcAryadeva zrI dAnasUrIzvarajI mahArAjA, 5.pU.AcAryadeva zrI premasUrIzvarajI mahArAjAnI aneka paraMparAo temaNe vosirAvI dIdhI, chatAM temanA nAme vAta karI lokone bhramamAM nAMkhe che. have gurudravyanI vAta karIe. 2044nA maryAdita saMmelanamAM gurudravya veyAvaccamAM laI javAno prastAva Avyo tyAre meM eno virodha karelo. huM tyAM hAjara hato. virodha hovA chatAM TharAva karyo. pU. AcArya zrI arihaMtasiddhasUri ma.nI e TharAva para sahI levA temanA upara bhAre dabANa karyuM. teoe kahyuM ke -
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA "mArA gurunI paraMparA che ke - gurudravya devadravyamAM ja jAya." koI saMyogomAM sahI karavA teo taiyAra na hatA. chatAM jabarajastIthI pensIla pakaDAvI sahI karAvI. te mahAtmA bIjA divasathI saMmelanamAM AvyA nahi. AcArya zrI kalApUrNasUrIzvarajIe kahyuM ke - "badhA karatA hoya tema karavAthI ekatA thAya che mATe sahI karIe chIe, bAkI ame paNa gurudravya devadravyamAM laI javAnuM ja kahIe chIe." vi.saM. 2022mAM A ja amadAvAdamAM usmAnapurAmAM derAsaranI pratiSThAno prasaMga hato. tyAre zAsananA praznonI vicAraNA thayelI. pU. AcAryadevazrI udayasU.ma. vidyamAna hatA. pU. gurudeva zrI premasUma. tyAM padhAryA. tyAre gurudravyanI vAta nIkaLatAM gurudravya devadravyamAM laI javAya tema temaNe kahyuM. AcArya vijaya caMdrodayasu.ma. tyAre paMnyAsa hatA. temaNe kahyuM ke - ame paNa guradravya devadravyamAM ja laI jatA hatA paNa hamaNAM hamaNAM have vaiyAvaccamAM laI jaIe chIe. ApaNe joIe ke - A aMge zAstra zuM kahe che? dravya saptatikAmAM spaSTa lakhyuM che ke, gurudravya jIrNoddhAra tathA nUtana maMdira nirmANa AdimAM jAya. "Adi" zabdathI teo vaiyAvaccamAM laI javAya tema kahe che. ApaNe kahIe chIe ke "Adi" zabdano artha sIdho che. jIrNoddhAra ane nUtana maMdira nirmANa sAthe "Adi" zabda hovAthI teno upayoga maMdirane lagatI cIjo jevI ke trigaDuM, siMhAsana, bhaMDAra banAvavA vageremAM upayoga karAya paNa vaiyAvaccamAM laI javAya evo artha na nIkaLe. tyAM gurudravya gaurava yogya sthAnamAM laI javAnuM kahyuM che. to gaurava yogya sthAna kayuM? teo kumatinA jore gaurava yogyano artha sAdhu-sAdhvI kahe che. paNa sAdhu-sAdhvIjInA pUjananA dravyanI vAta cAle che, te sAdhu-sAdhvIjIthI vadhAre gaurava yogya koNa gaNAya? jIrNoddhAra ane jinamaMdira ja gaNAya. ApaNe zAstrIya mAnyatAmAM pAkA banavAnuM che. temanA kutarkone oLakhI levAnA che. tenAthI muMjhAvAnuM nathI. A virodhanI bAbatamAM ekalA sAdhuono nahi paraMtu zrAvakono paNa sahayoga joIe. zrAvakoe bahuzruta banavuM paDaze. khAsa karIne dharmAdA dravyanA vahIvaTa aMgenA graMtho dharmasaMgraha, dravyasaptatikA vagereno abhyAsa karI levo joIe. paM. zrI caMdrazekhara vijayajIe temanA A ja pustakamAM dareka TrasTIe
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 371 dravyasaptatikAno abhyAsa karavo ja joIe jethI vahIvaTa sArI rIte thaI zake evI bhArapUrvaka bhalAmaNa lakhI che. dharmasaMgrahamAM gurudravyanA bhogArDa ane pUjA evA be bheda darzAvI badhI vAto spaSTa karI che. A graMtha mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe zodhyo che. dravya saptatikAkAre paNa A be bheda darzAvyA che. "dhArmika vahIvaTa vicAramAM A aMge tenA pR. 179 (bIjI AvRtti) para paMnyAsajIe lakhyuM che ke "dravya saptatikAkAre gurudravyanA je be vibhAga karIne gurupUjana dravya suvarNAdi kahyuM che te emaNe potAnI buddhithI kahyuM." AvuM lakhIne temaNe uparanA badhA mahApuruSo para "potAnI buddhi mujaba lakhanArA hatA." tevo AkSepa mUkyo che. AvA mahApuruSo para Avo AkSepa karavA temanI kalama kema cAlI haze ? dravya saptatikA graMthanA kartA vAcaka zrI lAvaNya vijaya ma. che. dhArmika vahIvaTa mATe A graMtha othorITIvALo manAya che. graMthakAra zAstranii che. aneka zAstronA AdhAre ja A graMtha racyo che. tenI prastAvanAmAM devadravyanI bAbatamAM kayA kayA graMthono AdhAra lIdho tenI sUci paNa che. koI vidvAna gaNAtA muni kahe che ke devadravyanI vAta AgamamAM AvatI nathI paraMtu A sUci ema batAve che ke AgAmomAM paNa devadravyanI vAto che. 1 x x x x paM.jInA A pustakamAM aneka azAstrIya vAto che. paraspara virodhI vAto paNa che. kutarka ane kalpanAnA ghoDA jabaradasta koTinA doDAvavAmAM AvyA che. AthI ja A pustaka sAme virodha che. pUrvanA mahApuruSo sAme mati kalpanAno temano AkSepa to akSamya gaNAya. meM keTalAka mahAtmAone patra lakhI temanA abhiprAyo maMgAvyAM, emAM eka AcArya ma. lakhe che ke, "je talamAM tela ja na hoya tene pIlavAno zo artha? tema AnI (A pustaka) sAme lakhavA bolavAthI koI artha saravAno nathI." bIjA eka AcArya ma. lakhe che ke, "mane pustaka maLyuM nathI. tethI meM vAMcyuM nathI. meLavIne vAMcIne ghaTatuM karIza." eka AcArya mahArAja kahe che ke temaNe potAnA "muktidUta'mAM lakhyuM che ke, "A loko (ApaNe) jhaghaDAkhora che. tapovanano virodha karyo,
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zibirono virodha karyo, mane usUtrabhASI kahetA pahelA ghaNA AcArya mahArAjone usUtrabhASI kahI cUkyA che." mULa vAtane judo vaLAMka ApavAnI ane bIjAone ApaNI sAme uzkeravAnI emanI A eka cAlabAjI che. gaIkAlanA gujarAta samAcAra (muMbaI (AvRtti)mAM ApaNI sAme lakhANa lakhI pAMca prazno pUchyA che. eka bAju paM.jI lakhe che ke "covIza kalAkamAM chApA pastImAM jAya che. to temAM lAkho rUpiyA zA mATe kharcavA joIe?" temanA AcArya mahArAja lakhe che ke - "peparomAM AvuM badhuM lakhavuM baMdha thaI javuM joIe." chatAM temanA bhakto ja A chapAve che. A rIte siddhAMta viruddha pracAra cAle che. tethI ja kahyuM ke - dharmano dhvaMsa thato hoya, kriyAmArgano lopa thato hoya, siddhAMtanA arthomAM viplava thato hoya tyAre sAmo mAne ke na mAne paNa bhavyA jIvone sAcuM mArgadarzana ApavA zakti saMpanna AtmAe bolyA vinA rahevuM nahi. loko mArgathI khase nahi, temanI siddhAMta niSThA TakI rahe, A paMcamakALamAM paNa jIvo AtmakalyANa sAdhI nikaTa mukti gAmI bane tevA prayatno choDavAnA nathI, evA nizcaya para AvI javAnuM che. guru mahArAja pharamAvatA hatA ke, devadravya, sAdhAraNa dravya, jJAnadravya, sAta kSetra dravyanA bhaMDAro darzanIya rAkhavAnA che. tyAre ja vAparavAnA ke jyAre AsamAnI sulatAnI Ave. praznaH to devadravyathI maMdira baMdhAya tevo upadeza ApavAnuM baMdhana karAvAya? - zAstrIya vidhAna A che. paNa TrasTa ekTanI vAta AvI, devadravya para tarApa AvavAno bhaya Ubho thayo, tyAre gItArtha mahApuruSoe dravya, kSetra, kALa, bhAva joIne je nidhi sAmAnya saMjogomAM rAkhI mUkavAno ja hato, tene vAparI nAMkhavA bhArapUrvaka bhalAmaNa karavA mAMDI. devadravyano upabhoga e moTAmAM moTo doSa che. upabhoga thato jaNAya. to ene tarata aTakAvavA prayatno karavA joIe. tamAre zrAvakoe "dravyasaptatikA" graMtha guru pAse avazya vAMcI A viSayamAM taiyAra thaI javuM joIe.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 pariziSTa-5 na samajAya te pUchavuM joIe. A kALamAMya siddhAMtAnusAre mArgadarzana ApanArA guru bhagavaMto vidyamAna che. temanA mArgadarzana pramANe graMtha vAMcI, samaja meLavI, devadravyanA bhakSaNa AdinA doSathI bacavuM joIe. A bhAvanA tamArAmAM svayaMbhU pedA thavI joIe. praznaH ""kahe che ke - eka ja pakSavALA virodha kema kare che? bIjAone paDI nathI? e badhA bhavabhIru nathI? A to phAMTA paDyA che mATe sAmAne utArI pADavA badhuM thAya che." - bIjA paNa viruddhamAM che paraMtu IcchA chatAM game te kAraNasara bolatA nathI. ApaNane ApaNA tAraka gurumahArAja (pU.A.zrI rAmacaMdrasU.ma.)no vAraso maLyo che. siddhAMta viruddha vAta Ave tyAM ApaNuM lohI tapI jAya che. ochuM tapatuM hoya to guru mahArAjanI vaphAdArI gumAvI che, ema mAnavuM paDe. sAcI vAta samajanArA paNa koI agamya kAraNasara virodha na karI zakatA hoya tema bane. mane eka anya pakSanA mahAtmA maLyA ane kahyuM ke - "tame nivedana bahAra pADyuM te sAruM karyuM." eka mahAtmA dhA.va.vi.no virodha karIzuM tema lakhe che, paNa nivedana bahAra pADe tevI zakyatA nathI. praznaH devadravyanuM bhakSaNa jANatAM ke ajANatAM karyuM hoya to kevo doSa lAge te daSTAMta ApI samajAvo to sAruM - - A viSayamAM sAgara zreSThInuM dabaMta zAstramAM Ave che. te ApaNe pachI vicArIzuM. paM. zrI candrazekharavijayajI kahe che ke ""zrAvaka paradravyathI ke deva-dravyathI pUjA kare to devadravya bhakSaNano doSa lAge tevo zAstra pATha che?" ApaNe temane kahevuM che ke - bhagavAne zakti anusAra svadravyathI pUjA karavAnI vidhi bAMdhI che, chatAM potAnuM dravya sAcavI rAkhI devadravya vApare to, devadravyanuM bhakSaNa (durupayoga) karyuM ema na kahevAya? praznaH devadravyathI pUjA karanArane prAyazcitta zuM Ave?" - mane A. zrI hemacaMdrasUrijI pU.A.zrI bhuvanabhAnusUri ma.nA)
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA maLyA hatA. tyAre A viSayanI vAta thatAM mane A ja prazna pUchyo hato. meM kahyuM ke - devadravya bhakSaNanuM (durupayoganuM) je prAyazcitta hoya te Ave. tame kaho cho tevA ja akSaro kadAca na paNa maLe. AlocanAnA keTalAka sthAno evAM hoya ke prAyazcitta graMthomAM enA cokhA akSaro na lakhyA hoya chatAM gItArtho dravya, kSetra, kALa, bhAva joI prAyazcitta graMthonA AdhAre prAyazcitta Ape. prAyazcitta levA AvanAre kayA saMjogomAM kevA bhAve doSanuM sevana karyuM che, te joIne guru prAyazcitta Ape che. sabhAH "paM. zrI caMdrazekharavijaya ma.nA guru khoTuM karatA hatA?" - A savAla sAro che. temaNe potAnA gurunI paraMparAno vicAra karyo hota to ya A pravRtti khoTI che, AcaravA jevI nathI, choDI devA jevI che tema temane jarUra samajAta. 1990nA saMmelananI teo TIkA kare che paNa te saMmelanamAM pU. AcArya zrIdAnasUrijI ma., pU. AcArya zrI premasUrijI ma. (tyAre upAdhyAyajI) hAjara hatA. gurudravya devadravyamAM ja laI javAnuM teo kahetA hatA. gurudravya vaiyAvaccamAM laI javAnuM kahIne paMnyAsajIe guru paraMparA toDI che, ema kahevAya. pU. AcArya zrI premasUri ma. tathA pU. AcArya zrI rAmacaMdrasUri ma.nI paNa .Aja paraMparA hatI. potAnA gurudevane mAne to ya kalyANa thAya.' sabhAH "muMbaImAM miTIMga thaI temAM ApaNA taraphathI zAstrapATho ApyA nathI tema kahevAya che. te sAcuM che?" -nA, te sAcuM nathI. AcArya zrI jindrasUrijIe 40 zAstrapATho trIje ja divase mokalyA che. paNa temane e jovA ja na hoya ne khoTo pracAra karye rAkhavo hoya tyAM zuM thAya? sabhAH "zAstrapATho badhA na samajI zake, paNa ochuM bhaNelA paNa samaje tevI bhASAmAM lakhANa taiyAra na karavuM joIe?" - e prayatna cAluM che. [e 40 zAstrapAThonA artha-bhAvArtha sahitanuM
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 375 "svadravyathI ja pUjAnA adhikArI" pustaka pU.A.bha.zrI. vi. jinendrasUrijI ma.sA. pragaTa karyuM che.] paM. zrI caMdrazekharavijayajIe badhAne jagADyA che.svAdhyAyamAM lIna banAvyA che. have saMvegaraMgazAlA pA. 155 (bhASAMtara kartA pU. A.zrI bhadraMkarasu.ma. bApajI ma.nA) para zuM lakhyuM che, te juo "koI zrAvaka darzana karavA gayo. derAsaranI bhIMta tUTI paDe evI joI, bAraNuM bhAMgeluM joyuM. rIperIMga karAvavuM jarUrI lAgyuM. to zakti hoya to pahelA potAnA kharce kare, e na hoya to be pAMcane bhegA karI kare, e na bane tema hoya to AjubAjunA saMghomAMthI bhegA karIne kare, e paNa na bane to chevaTe sAdhAraNa dravyano upayoga kare." jo sAdhAraNa dravya mATe ATalI cokasAI hoya to devadravya mATe to keTalI gaMbhIratAthI vicAravuM paDe? ADedhaDa vAto karavI ane zakti saMpanna paNa bhAvanA vagaranAne devadravyamAMthI pUjAno rAjamArga khullo karI Apavo temAM zAstrIyatA nathI. sabhA : AmAM utsarga apavAda hoya ne? zakti mujaba svadravyathI ja karavuM e utsarga ane bhagavAna apUja rahetA hoya, koI svadravyathI pUjA karavAnI zaktivALo na hoya, tyAre devadravyamAMthI paNa pUjA karAvavI paNa bhagavAnane apUja na rAkhavA te apavAda-A badhI vAto barAbara samajavA jevI che. sabhA: "pU. AcArya zrI jayaghoSa sU. mahArAje nivedana bahAra pADyuM, to caturvidha zrI saMgha sAthe jaI teno khulAso na maMgAya?" | sAMbhaLo ! muMbaIthI eka zrAvaka temanI pAse pUchavA gayA tyAre temaNe abhayazekharavijayajI gaNi pAse mokalyA. pelAe tyAM jaIne kahyuM ke - "sAheba! zakti saMpana zrAvaka bhAvanA saMpana na hoya to devadravyathI pUjA karI zake, tevo zAstrapATha hoya to Apo." A sAMbhaLI mahArAja garama thaI gayA ane zrAvakane utArI pADatAM evAM bhAvanuM kahyuM ke - "tame zuM bhaNyA cho? tamArA jevA phuTakaliyA ne zAstrapATha mAMgavAno adhikAra nathI." pelo bhAI hAtha joDI ravAnA thayo.
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA eka sAdhu mahArAja temanI pAse gayA. kalAka beThA. tyAre kahe ke traNa kalAka vAcanA ApI thAkI gayo chuM. eTale atyAre vAta nahi thAya. samaju zrAvako bhegA maLIne emanI pAse jAya, je vAto thAya tenI noMdha le ane jagatamAM jAhera kare to kAma thAya. sabhAH "devadravyanI vAta to barAbara che paNa gurudravyanI vAta kyAMthI AvI? kaMcana kAminInA tyAgIne gurudravya hovuM na joIe ne?" sAMbhaLo ! zrI AcArAMga sUtramAM gurupUjananI vAta spaSTa lakhI che. pU. AcArya zrI hemacaMdrasUri mahArAjA, pU. AcArya zrI hIrasUrijI mahArAjA, pU. AcArya bhagavaMta zrI siddhasenasUri mahArAjA Adi darekanA prasaMgomAM gurupUjananI vAta Ave che. kaMcana kAminInA tyAgI evA guru bhagavaMtanI pUjA sonA-rUpAnA nANAdithI zAstromAM vihita che ane paraMparA paNa che. itihAsa paNa sAkSI pUre che. sabhAH "pahelI AvRttimAM na jAgyA, have bIjI AvRtti to cAra parimArjakoe parimArjana karI bahAra pADI che, pachI virodha zA mATe ?" - pahelI AvRtti vakhateM uhApoha thayo che. pachI parIkSA ane pracAra mulatvI rAkhI ane bhegA maLe tyAre vicAravAnI vAta hatI. eka yA bIjA kAraNe te vAta tUTI paDI. parimArjana bAbata, emAMnA eka AcArya mAne koIe pUchyuM ke tame AmAM zuM parimArjana karyuM? to kahyuM ke, huM kAMI jANato nathI. meM pustaka vAMcyuM paNa nathI. jAhera pravacana-2: pravacanAMza xxx temano pahelo prazna e che ke - "svadravya sivAya paradravyathI ke kalpita devadravyathI pUjA karanArAne devadravya bhakSaNano doSa lAge che, durgatimAM jAya che, anaMta saMsAra vadhe che, eno koI zAstra pATha che?" AnA javAbamAM jaNAvI zakAya ke- devagRhe devapUjA paNa zrAvake yathAzakti svadravyathI ja karavI joIe, A pATha dharmasaMgraha, zrAddhavidhi, dravya saptatikA vagere aneka graMthomAM che. zrI paMcAlakajImAM paNa svavibhavAnusAre pUjA karavI evA
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 377 prakArano pATha che. zakti na hoya tene mATe kAyAthI bhakti thaI zake tevAM, anyanAM phUla gUMthI ApavAM, maMdirano kALo levo vagere prabhu bhaktinAM anya kAryo zAstra batAvyAM ja che. A vidhAnathI ja samajI zakAya che ke - devadravya bhakSaNAdi (vinAzAdi) doSo lAge. temano bIjo prazna che ke - paradravya ke devadravyathI pUjA na ja thAya tevo koI zAstrapATha che ? - to uparanA zAstrapATho AmAM paNa vicAravAnA che. svadravyathI pUjA karavAnI zAstrAjJA chatAM svakartavyarUpa jinapUjA devadravyathI kare to devadravya vinAza Adi doSa lAgu paDe tema chatAM enI sAme kutarka UbhA karI bIjo artha kADhe tyAre pU. mahAmahopAdhyAyajIe amRtavelanI sajajhAyamAM kahyuM ke - "bahupare lokane bholavyA, gUMthIyA Apa mata jAlare," e ukti sAcI pADe che. svadravya bacAvIne paradravyathI prabhu pUjA jevuM uttama kArya patAvavAnI vRttivALAne avajJA, anAdara Adi doSo jarUra lAge che. A badhA viSayo aMge sva.pU. gacchAdhipatizrIjIe potAnA pravacanomAM vistRta mArgadarzana ApyuM che. pote ya doSamAM na paDe tema koI paNa bhavya AtmA doSamAM na paDe tenI teo satata kALajI rAkhatA. trIjo prazna evo karyo che ke- "padravya ke devadravyathI pUjA karanAra pUjakane koI prAyazcitta zAstramAM pharamAvyuM che ?" Ano javAba e che ke -- prAyazcittano AdhAra doSa sevanAranA pariNAma upara che. e gItArthono viSaya che. amukanuM amuka ja prAyazcitta evuM cokkasa hotuM nathI. gItArtho cheda graMthonA AdhAre dravya, kSetra, kALa, bhAva vagere vicArI prAyazcitta Ape che. prAyazcittano prazna jAheramAM pUchavAno viSaya nathI ane eno javAba paNa jAheramAM ApavAno na hoya. cotho prazna e che ke - "devadravyathI pUjA karanArano anaMta saMsAra vadhe tevuM koI udAharaNa che ?" zrAddhavidhimAM lakSmIvatI zrAvikAnuM udAharaNa che. e zrAvikAe pote karelA ujamaNA AdimAM devadravyanA upakaraNo ocho nakaro ApIne vAparyA to paNa tene tenA anya bhavomAM mAThAM pariNAmo bhogavavAM paDyAM hatAM.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA sabhA : "devadravyano bhoga pote nathI karyo, pUjA karI che to emAM bhakSaNa zuM thayuM ?'' 378 "bhagavAnanI pUjAnuM kArya potAnuM hatuM ke bIjAnuM ? pUjAnI vidhi zakti mujaba svadravyathI karavAnI kahI che. te vidhinuM ullaMghana karI devadravyano potAnA kAryamAM upabhoga karyo te eka prakAranuM bhakSaNa ja kahevAya. A badhI vAto sthUlabuddhithI na samajAya, sUkSmabuddhithI samajavI paDe. bhakSakano anaMta saMsAra paNa vadhI jAya e to te vakhatanA pariNAma upara AdhAra rAkhe che." pAMcamo prazna che ke - "jina maMdiranI 10 ke 84 AzAtanAmAM kyAMya devadravyanI thatI jinapUjAne AzAtanA kahI che ? Ano uttara e che ke - 10 ke 84 AzAtanA sAthe Ane koI saMbaMdha nathI. A prazna ajJAnatA bharyo ane hAsyAspada che." muni saMmelananI keTalIka vAto agAu kahI gayo chuM. ghaNo virodha chatAM sarvasaMmati lakhIne (tadna asatya) TharAvo pAsa karyA. ghaNA AcAryo temAMthI pAchA paNa vaLI gayA paNa paMnyAsa caMdrazekharavijayajI pAchA na vaLyA. sabhA : "Ape paNa pahelA saMmelanamAM saMmati ApelI evI havA phelAyelI che.' - mArI saMmati hatI evo khoTo ghUma pracAra paM. candrazekhara vi.jIe karyo che. paNa mArI saMmati hatI, te vAta sAcI nathI. pahelA ja divase virodhanI taka AvI tyAre muni zrI ratnasuMdara vi.jIe virodha karyo tethI TharAva (saMDAsamAM javAno) pheravavAmAM Avyo. ApaNe teno virodha karavAno hato ja paNa pachI jarUra na paDI. bIjA divase devadravyano TharAva Avyo. eno tathA te pachInA keTalAya TharAvono meM virodha karyo che ane tenI lAMbI carcAo cAlI hatI. mAre saMmelanamAM javAnuM evI rIte banyuM ke - pU. A. zrI oMkArasUri mahArAje saMmelananA 15 divasa pahelAM mane bolAvelo. huM gayo rAtre 1 kalAka beThA, ghaNI carcA thaI. emAM emaNe mane kahyuM : amukanI AzAmAM ArvI jAva. meM kahyuM : e zakya nathI. chelle meM pUchyuM : ApanA saMmelanamAM kayA viSayonI carcA thavAnI che ? teoe kahyuM H vivAdAspada koI prazno carcavAnA nathI. ::
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 379 sahelAIthI ukela Ave evA ja prazno carcavAnA che. te pachI 8-10 divasa bAda saMmelananA himAyatI sAdhuomAM carcA thaI ane amadAvAdamAM birAjamAna bIjA AcAryone paNa vinaMtI karI saMmelanamAM bolAvavAnuM nakkI thayuM. keTalAka AgevAno mane vinaMtI mATe AvyA. meM kahyuM vicArIzuM. tyArabAda muMbaI pUjya gacchAdhipatizrIjIne pUchAvyuM ke - hakIkata A pramANe che, zuM karavuM? pUjyazrIe kahevaDAvyuM ke - "zAsananA prazno vicArAtA hoya to javAmAM harakata nathI. khoTI vAtamAM matuM na mAravuM" te pachI pAchuM pU. okArasUri ma. ne pUchAvyuM ke- amane varaghoDAmAM ja AvavAnuM AmaMtraNa che ke saMmelanamAM paNa AmaMtraNa che? teozrIe kahyuM ke - varaghoDAmAM ane saMmelanamAM - baMnemAM AvavAnuM AmaMtraNa che. ethI amAre saMmelanamAM javAnuM thayuM. devadravyanA TharAva vakhate meM kahyuM, A vivAdAspada prazna che ane azAstrIya TharAva che. saM. 1990nA TharAvano bAdhaka che, paNa mArI vAtano svIkAra na karyo ane AgaLa vadhatA gayA. paM. caMdrazekhara vijIe zakti saMpanna paNa bhAvanAhIna mATe kalpita devadravyano kalpita rasto zodhI kADhyo. svapnAdinI bolInuM dravya kalpitamAM jAya tevI paNa vAta mUkI. emAM ame saMmati na ApI. muMbaI pU. zrIne badhI hakIkata lakhI pUchAvyuM to javAba Avyo ke - AmAM saMmata na thavAya. chatAM eka pachI eka TharAvo jhaDapathI lakhAtA gayA. sahI levAnI vAta AvI tyAre pAchA e TharAvonA mALakhA pharI gayA hatA. mane kahe sahI Apo. meM kahyuM amArAthI sahI na apAya. "kAraNa zuM?' kahyuM ke "kAraNa kAle jaNAvIzuM.' bIje divase ame eka nivedana taiyAra karIne pahelA A.zrI okArasUrijI ma. ne ApyuM - temaNe vAMcI. A. zrI vi. rAmasUrijI ma. (DahelAvALA) ne ApyuM. temaNe vAMcI mane Akroza sAthe pUchyuM ke "sahI nahotI ApavI to AvyA kema?" kahyuM ke - "bolAvyA mATe AvyA. tyAre vicAraNA pUratI vAta hatI. sahInI koI vAta na hatI. have tame A pramANe vAta karo cho to ame cAlyA jaIe chIe." ema kahI ame cAlavA mADyuM, tyAre bUma pADavA lAgyA paNa ame pAchA na gayA. A. prabhAkarasUrijI paNa amArI sAthe hatA. paM. zrI caMdrazekharavijayajIe temane besavAnuM kahyuM. temaNe kahyuM - vaDIla jAya che pachI
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA amArAthI na besAya. pAchaLathI paM. zrI caMdrazekharavijayajI kahe ke - "A. zrI mitrAnaMdasUrijI pahelA saMmata hatA, pachI pharI gayA" temano A pracAra khoTo che. ame saMmata thayA nathI ane sahI paNa ApI nathI. paM. zrI caMdrazekharavijayajI pAchA phare tevA nathI. saMmelananA TharAvonuM mRtaka khabhe upADIne phare che. temanA sAdhuono temAM sAtha che. temane pAchA vALavAno ApaNo A prayatna nathI. kAraNa ke, temAM kAMI vaLe evuM nathI. ApaNe to jeo sanmArgamAM che temane vadhu makkama banAvavA che. te mATenA A prayatna che. ema karatAM ApaNI para AkSepo paNa Avaze. te ApaNe sahana karavA paDaze. xxx guru dravyanI bAbatamAM paNa temaNe guru paraMparA toDI che. ane zAstra vacanone avagaNyA che. jyAre zAstra custa hatA tyAre juduM kahetA hatA. Aje have e ja zAstravacanomAMthI judA artha kADhe che. zAstra vacanono chaDe coka anAdara kare che. bhagavAnanI AjJA sAme paNa tarka kare che. nUtana maMdira jIrNoddhAra Adi lakhyuM che tyAM Adi padathI sAdhu vaiyAvacca laI Ave che. A kutarka sivAya kazuM nathI. kema Ama kare che te samajAtuM nathI. sabhA : "vijaya prasthAna"mAM pU. A. zrI rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAe amArI vAtane puSTi ApI che ema kahe che, tenuM zuM? A paNa eka bhrAmaka pracAra sivAya kazuM nathI. ghA.va. vi. pR. 190 (AvRtti bIjI) para temaNe pUjyazrInA nAme e phakaro nIce mujaba TAMkyo che. "jinezvara devanA sthApanA nikSepAne mAnanArane jinacaityanI, tenI pUjAnI, te mATe jarUrI upakaraNonI ane temAM khAmI na Ave te khAtara, devadravyanI vRddhinI ane tenA saMrakSaNanI anivArya AvazyakatA che." vicAra samIkSA - pR. 97 lekhaka muni rAmavijaya. zrAvako potAnuM pUjAnuM kartavya devadravyamAMthI karI zake. e vAtanI to AmAM gaMdha sarakhI paNa nathI. kyAM paramAtmAnI pUjA mATe avasare jarUra UbhI thAya tema pUjA mATe ja mUkelA devadravyanI vRddhi ane saMrakSaNanI vAta ane kyAM
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-5 381 zrAvakoe potAnI pUjAnA hetu mATe devadravyano upabhoga karavAnI vAta ? ekamAM vRddhi ane saMrakSaNanI vAta che, bIjAmAM zAstrAjJA viruddha vaparAza ane pariNAme vinAzanI vAta che. je mahApuruSe jIvanabhara zrAvaka zrAvikAone svadravyathI uttama prakAre prabhupUjA karavAnA pATha bhaNAvyA che, temanA lakhANamAMthI Avo managamato artha kADhavo e retI pIlIne tela kADhavA jevo dhaMdho che. paNa jemane kutarko ane vitaMDAvAda ja karavA hoya temane koNa rokI zake? sabhA papU. AcAryadeva zrI premasUri mahArAjAne kALadharma pAmyAne to ghaNAM varSo thaI gayAM. have temane A badhA navA pATho maLyA? - A mahApuruSanA gayA bAda 27 varSe A badhAne navuM jJAna thayuM ane e mahApuruSanI paraMparAne UMcI mUkI potAno rAha badalyo, chatAM prasaMge prasaMge e mahApuruSanuM nAma vaTAvavAnuM cAluM rAkhyuM che. pa.pU. AcAryadeva zrI premasUri mahArAjAne zAsananA prazno aMge pa.pU. AcAryadeva zrI rAmacaMdrasUri mahArAjanA abhiprAya upara pUrNa vizvAsa hato. tethI evA dareka prasaMge teozrI temano abhiprAya khAsa pUchAvatA ane tene dhyAnamAM rAkhIne ja nirNaya letA, pachI te tithi prazna hoya, devadravya viSayaka hoya ke anya koI viSayano prazna hoya. xxxxx
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6 jaina dharmakSetra vyavasthA - A. bhuvanabhAnusUrIjInA praziSya muni jayasuMdaravi.nA vicAro [noMdha munizrI jayasuMdaravi.ma.sA. (hAla AcAryazrIe) devadravya aMge divyadarzana, varSa-36, aMka-19,20, 21mAM suMdara mArgadarzana ApyuM che. te prastuta vicAraNAmAM upayogI hovAthI ahIM temAMno sArAMza ApIe chIe.] praznaH sAheba! devadravyanI bAbatamAM tamArA AcAryomAM ja matabheda che to amAre zuM karavuM? uttaraH mane ema lAge che ke A vAtamAM kAMI tathya nathI, kAraNa ke, je dravyanI saMjJA "devadravya' thaI gaI, devadravya khAte ja jamA thayuM athavA saMghamAM vyApakapaNe jene devadravya kahevAmAM Ave che te devadravya mUrti ane maMdira sivAyanA sAdharmiko vagerenA kAryamAM paNa vAparI zakAya, AvuM prAyaH koIpaNa AcArye kahyuM nathI ane sane 1990nA sAdhu saMmelanamAM sarvAnumate devadravyano TharAva paNa thayelo che. eTale have koI vivAda-vikhavAda rahyo nathI. Ama chatAM keTalAka gRhastho potAnuM phAvatuM manamAnyuM karI levA mATe kRtrima matabhedane vadhAre paDatuM mahattva ApyA kare te ayogya che, vaLI kharekhara jo matabheda hoya to teno paraspara prema, sadbhAva, sahAnubhUti, vizvAsa keLavIne zAstra ane suvihita paraMparAnA AdhAre nikAla lAvI zakAya che. paNa evuM na thAya tyAM sudhI matabhedane ugra svarUpa ApIne tame tamAruM phAvatuM karavA lAgI jAo te vAtamAM to koI suvihita AcArya saMmata thAya nahi. xx xx devadravya eTale devAdhidevanI mAlikInuM dravya evo artha che ja nahi. ke jethI "sarvatyAgI devane vaLI dravya parigraha kyAMthI Avyo." evI zaMkA thAya? devadravya devanI mUrti ane devasthAnanI pUjA sArasaMbhALa, surakSA, samArakAma vagere mATe bolI-uchAmaNI vagere upAyothI bhaktoe arpaNa kareluM ke koza rUpe saMcita kareluM dravya che. maMdiranA pASANa vagere ke paramAtmAnI bhakti mATe banAvAyelA AbhUSaNo vagere A badhuM paNa devadravya ja che. xxx devadravyaH- vartamAnakALamAM jene devadravya kahevAmAM Ave che te jinamUrti
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-6 383 ane jinamaMdira A be kSetronuM bheguM dravya che. arthAt yogya rIte be ja kSetramAM te dravya kharacI zakAya che. 24198 Il 2114-11 : (Souree Income) devadravyanI vRddhi karatAM rahevuM te gRhasthanuM eka mahattvapUrNa kartavya che. A kSetramAM sIdhesIdhI rakama jamA karAvIne athavA daherAsaranA devadravyanA bhaMDAramAM yathAzakti paisA nAkhIne devadravyanI vRddhi thaI zake che. te uparAMta tIrthamAM saMghavIne paherAvAnI tIrthamALanA caDhAvA, upadhAnanI mALAnA caDhAvA, bhagavAnanI pUjAnA caDhAvA, prabhu pratiSThA-aMjanazalAkA ane dhvajAropaNa vagerenA caDhAvA, rathayAtrAvaraghoDAmAM bhagavAnane lagatA badhA caDhAvA vagere aneka rIte devadravyanI vRddhi thaI zake che. A badhA caDhAvAnuM dravya devadravya khAte ja jamA thAya che. xxx XX prazna-6 : vaLI A paNa samajI rAkho ke pavitra devadravyano upayoga zrI jinamUrti ane jinamaMdirane lagatA zAstrIya kAryomAM ja thaI zake bIjA kAryomAM kadApi thaI zake nahi. xx xx uttara :- juo! tame devadravya tarapha najara karazo nahi. kaTokaTInI sthitimAM tIrtha vageremAM bIjuM koI sAdhana na hoya tyAre bhagavAna apUja na rahe e mATe ke bIjA koI saMjogomAM devadravyanA kesara-sukhaDathI pUjA thAya che te eka alaga vAta che, tamArAmAMnA ghaNA badhA sukhI ane sampana sArI noMdhapAtra sthitivALA che. temaja dharmabhAvanA nathI evuM ya nathI, phakata ullAsano toTo che, e toTo nIkaLI jAya to sAdhAraNa khAtAnoya toTo nIkaLe. eTale tame sAdhAraNa khAtAmAM ullAsapUrvaka rakama lakhAvatA thaI jAo e pahelo upAya che. devadravyanA durupayogathI nukazAna zrI saMghanA dareka sabhyonI ane khAsa TrasTIonI e pharaja che ke, devadravyanI eka paNa pAIno durupayoga na thavo joIe. devadravyanuM bhakSaNa karAya ja nahi ane karatAM hoya tevAne aTakAvavA ane devadravyanuM leNuM vasUla karavA zakya badhA ja upAyo karavA joIe. devadravyanuM devuM rAkhIne maranArane bhavobhava bhuMDI rIte bhaTakavuM paDe che. devadravyanuM bhakSaNa thatuM hoya tyAre tenI upekSA sAdhu kare to te sAdhu ya anaMta saMsArI thAya ema zAstromAM kahyuM che. - muni jayasuMdara vijaya
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-7 svapnAnI uchAmaNI zA mATe? - lekhaka:-munizrI ratnasuMdara vi. [noMdha: munizrIe (hAla AcAryazrIe) varSo pUrve potAnA "manavA jIvana paMtha ujALa" pustakamAM svapnAnI uchAmaNI zA mATe? te viSayane khUba sArI rIte spaSTa karyo che. temano spaSTa abhiprAya che ke, svapnAnI uchAmaNInI prathA devadravyanI vRddhi mATe ane tenA dvArA jinAlayo ane jinamUrtionI rakSA mATe suvihita mahApuruSoe cAlu karI hatI. temanA e abhiprAyathI ApoApa "uchAmaNIo zithIlAcArIonI AcAraNA che ke kusaMpanA nivAraNa mATe cAluM thaI che ke zAstrokta nathI" vagere vagere vAtone radIyo apAI gayo che.] sAdhAraNa khAtAnI vAta ja nIkaLI che to te aMge thoDI bIjI paNa vAto karI laIe...pUrvAcAryoe supanA utAravAnI prathA dAkhala karIne kharekhara ! ApaNA para eka jabaradasta upakAra karyo che... eka kALa evo hato ke sukhI zrAvako lAkho rUpiyAnA kharce potAnAM jinamaMdiro UbhAM karatA hatA...paNa pachI kALa paDato cAlyo...udAratA ghaTI...pUrva puruSo UbhAM karI gayelAM maMdirotete kALanA saMghanA hAthamAM AvyAM...e maMdiro seMkaDo-hajAro varaso sudhI khUba vyavasthita rIte sacavAI rahe te mATe pUjanIya pUrvAcAryoe paramAtmAnI mAtAne AvatAM 14 svapnonA pratIkarUpe supanA utAravAnI prathA dAkhala karI...e supanA utAravA mATe saMpattinI uchAmaNInuM mAdhyama nakkI thayuM...e mAdhyamanA amalathI Aje hiMdustAna bharanA hajAro jinamaMdiro khUba sArI sthitimAM TakI rahyAM che... jo A prathA dAkhala na thaI hota to? enA pariNAmanI kalpanA karavI ja muzkela che.kadAca lAkho rUpiyAnA kharce UbhA thayelAM e nayanaramya maMdiro, Aje bismAra hAlatamAM UbhAM hota.AvI kalpanA karavAnuM kAraNa e che ke, Aje moTA bhAgano varga uchAmaNI vinA cAluM sthitimAM koI paNa khAtAmAM
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-7 385 rakama lakhAvavA taiyAra nathI...sAme caDhIne to rakama lakhAvavA taiyAra nathI paraMtu koI TIpanI vAta laIne Ave toya rakama ApavA taiyAra nathI... AvI paristhitimAM nUtana jinamaMdiro mATe ke prAcIna jinamaMdironA jIrNoddhAra mATe lAkho rUpiyA koNa Ape ?... moMghavArI paNa eTalI badhI joradAra che ke eka nAnakaDA zrI jinamaMdiranA nirmANanI pAchaLa paNa 3-4 lAkha rUpiyA saheje lAgI jAya che...! to eka bAjuM moMghavArI ane bIjI bAju udAratAmAM... brAsa A baMne nabaLAM pAsAM vacce supanA utAravAnI zarU thayelI bhavya prathAe hajAro jinamaMdiro TakAvIne mAtra lAkho-karoDo rUpiyA ja bacAvI dIdhA che ema kahevAne badale ema kaho ke aneka AtmAonA bhAvaprANane surakSita karI dIdhA che.." Aje aneka puNyAtmAo A zrI jinamaMdira ane jinamUrtinA parama pAvana AlaMbane potAnA AtmAne vadhu ne vadhu nirmaLa banAvI rahyA che... "viSamakALe jinabiMba jinAgama bhaviyaNake AdhArA re." AvA mahAna AlaMbanabhUta banI rahelAM zrI jinamaMdirone surakSita karI devAnuM kAma A supanA utAravAnI uchAmaNInI prathAe karyuM che...hA, A supanA utAravA sivAyanI bIjI paNa pratiSThA-upadhAna rathayAtrAnA varaghoDA vageremAM thatI uchAmaNIo devadravyamAM vRddhi kare ja che. paraMtu supanA utAravAnI uchAmaNImAM thatI upajanI apekSAe e upaja ochI hoya che. AkhA hiMdustAnamAM khAlI bhAdaravA suda-1nI vIra prabhunA janmavAMcana vakhate supanAnI thatI uchAmaNInI upaja gaNo ne toya tenI rakama kadAca 4-5 karoDa rUpiyA jeTalI thatI haze...dara varase utpanna thatI ATalI rakamamAM seMkaDo jinamaMdiro surakSita thaI jatAM hoya temAM zuM Azcarya?...paraMtu A uchAmaNInI prathA na hota to zuM dara varase 4-5 karoDa jeTalA rUpiyA maMdironA nirmANa mATe ke jIrNoddhAra mATe maLatA kharA?...bahu muzkela vAta hatI. paNa Aje ApaNI sAme e muzkelI nathI tenuM kAraNa A uchAmaNI vagerenI bhavya prathA che... sAdhAraNa khAtA mATe zuM? Ama atyAre devadravyanI upaja mATe ati ciMtA karavI paDe tevI sthiti nathI paraMtu pratyeka saMghamAM jaNAtI sAdhAraNa khAtAnI vartamAna paristhiti aneka prakAranI
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vicAraNAo mAMgI le tevI che...prAyaH badhI jagyAe sAdhAraNa khAtuM toTAmAM che. dara varSe e toTAne pUro karavA mATe pUjanIya tyAgI gurubhagavaMto sArI evI preraNA kare che...ane e preraNAnA pratApeThIkaThIka rakama ekaThI thaI jAya che. paraMtu A sthitimAM lAMbu kayAM sudhI cAlaze...? nUtana upAzrayanA nirmANamAM ke prAcIna upAzrayanA jIrNoddhAramAM jarUrI rakamalAvavI kyAMthI? je gAmaDAomAM jainonAM gharo ja rahyAM nathI evAM gAmaDAMonAM derAsaronA-upAzrayonA nibhAvanI rakama kyAMthI UbhI karavI? vaiyAvacca khAtAnA toTAne paNa gAmaDAnA loko pUro zI rIte kare? nabaLA sAdhArmikone dharmamAM sthira karavA mATe tenI jarUriyAto pUrI karavI hoya to te aMgenI vyavasthA zI? AvA aneka prazno Aje ApaNI sAme che.' vartamAnamAM A praznonA nakkara upAyo hala na thatA hovAthI koka koka jagyAe devadravyanI rakama paNa sAdhAraNa khAtAmAM vaparAtI hoya tevA prasaMgo jovA maLe che tathA tevI vAto sAMbhaLavA maLe che... mane potAne ema lAge che ke zrI jinamaMdiro ane zrI jinamUrtionI surakSA khAtara pUrvAcAryoe jema supanAnI uchAmaNInI prathA dAkhala karIne e baMne kSetrone surakSita karI lIdhAM che, tema vartamAnamAM tamAma pUjanIya gItArtha AcArya bhagavaMto sAdhAraNa khAtAne saddhara kare tevI koI zAstrasApekSa navI prathAne jo amalI banAve to sAdhAraNa khAtAnA toTAno A vikaTa prazna saraLatAthI hala thaI javA saMbhava che. jo AvuM kaMI nahi bane to ko'ka apavAdane bAda karatAM moTA bhAgano varga na chUTake paNa devadravyano upayoga sAdhAraNa khAtAmAM karavA lAgaze ane tenA kAraNe AkhA ne AkhA saMgho e doSanA bhAgIdAra banaze... alabatta, dharmI ane samaju zrAvaka varga A bAbatamAM jAgrata thaI jAya to ghaNAya prazno hala thaI jAya tevA che. paraMtu atyAre cAreya bAjunI sthiti jotAM e zakyatA nahivat che...ane eTale ja A khAtAnI surakSA koI nakkara 'vicAraNA mAMgI le che.. - muni ratnasuMdaravijaya
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-8 sAta kSetranI Avaka ane savyayanI vyavasthA - lekhakaH munizrIhemaratnavi.ma. (noMdha munizrI hemaratnavi.mahArAje (pachIthI AcArye potAnA "cAlo jinAlaye jaIe" pustakamAM devadravya ane gurudravya tathA pUjArInA pagAra ane zrAvakanI jinapUjA aMge je mArgadarzana ApyuM che te ahIM mUkIe chIe.) (1) jinamUrti dravyaH AvakaH jinamUrtinA nirmANa mATe Avela dravya tathA jinapratimAjInI bhakti mATe AveluM dravya jinamUrti dravya kahevAya che. sadupayoga - (1) jinamUrti bharAvavA mATe. (2) jinamUrtine lepa karAvavA mATe. (3) jinamUrtinA cahyuM, TIkA, tilaka, AMgI banAvavAmAM. (4) jinamUrtinI aMga racanAdi karavAmAM. (2) jinamaMdira dravyaH Avaka - (1) paramAtmAnA pAMca kalyANakone anusarIne bolAtI uchAmaNI. (2) svapna avataraNa darzanAdinI uchAmaNI. (3) aSTaprakArI pUjA vagerenI uchAmaNI. (4) zAMtisnAtra, siddhacakra pUjana, pratiSThA, aMjanazalAkA Adi mahotsavomAM jinabhaktine lagatI tamAma uchAmaNIo. (5) upadhAna pravezanA nakarAnI rakama. (6) upadhAna mAlAropaNanI uchAmaNI. (7) tIrtha mAlAropaNanI uchAmaNI. (8) rathayAtrAdinI uchAmaNI. (9) gurupUjanamAM temaja gahulImAM AvelI rakama. (10) devadravyanAM makAno, khetaro, bagIcAo vagerenI Avaka tathA devadravyanA vyAjanI Avaka. (11) maMdiramAM paramAtmAne bheTa karelAM chatra, cAmara, bhaMDAra, pharanicara Adi. (12) paramAtmAne dharelAM phaLa, naivedya, cokhA vagere. (13) AratI, maMgaLa dIvAnI uchAmaNI tathA
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 388 thALImAM paisA.(14) paramAtmAnA bhaMDAramAMthI nIkaLatI tamAma rakama. sadupayoga H (1) jinapratimAjI bharAvavAmAM tathA lepa karAvavAmAM. (2) jinapratimAjInAM AbhUSaNo banAvavAmAM. (3) snAtrapUjA mATe trigaDu vagere banAvavAmAM. (4) jinabhakti mATe upakaraNo banAvavAmAM. (5) jinaprasAda nirmANa karavAmAM. (6) jinaprasAdono jIrNoddhAra karavAmAM. (7) AkramaNa samaye jinamUrti, maMdira AdinA rakSaNamAM. (8) ApadUdharma samajIne devadravyanI rakama parano TekSa vagere bharavAmAM. prazna H pUjArIno pagAra devadravyamAMthI ApavAmAM Ave to zo vAMdho ? uttara : derAsa2mAM zrAvakone je kArya karavAnuM che te kArya karAvavA mATe pUjArI rAkhavAmAM Ave che, eTale zrAvakanuM kArya karanArA pUjArIne maMdirano pagAra kema ApI zakAya ? ema karavAmAM derAsaranA paise zrAvakoe potAnuM kAma karAvyAno doSa lAge. prazna : svapnadravya-upadhAnanI mALAropaNanuM dravya kayA khAtAmAM laI javuM joIe ? uttara : svapnadravya, upadhAnanI tathA saMghanI mAlAropaNanuM dravya devadravyamAM ja laI javAya. bIjAM khAtAMomAM levAya nahi. bhUtakAlIna munisaMmelanamAM tevA prakAranA TharAvo paNa thaI cUkelA che. prazna : gurupUjananA paisA kayA khAtAmAM laI javA joIe ? uttara : gurudravyane devadravyamAM ja laI javAnI paraMparA che. senaprazna, dravyasaptatikA Adi graMthomAM paNa devadravyamAM ja laI javAnuM jaNAvela che. keTalAka loko A dravyane guruvaiyAvaccamAM laI jAya che, te jarAye ucita nathI. prazna : gurupUjananA dravyamAMthI sAdhu vaiyAvacca ke sAdhunA phoTA (tailacitra) vagere banAvavAmAM vAparI zakAya ? uttara H gurudravya guru vaiyAvaccamAM na vAparI zakAya tema ja sAdhunA tailacitro vagere banAvavAnAM kAryomAM paNa vAparI zakAya nahi.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-9 389 praznaH je zrAvakanI zakti na hoya te jinapUjAno lAbha kevI rIte le? uttara : je zrAvakanI zakti na hoya te maMdiramAM kAjo levo, kesara ghasavuM, phUlanI mALA bIjAne gUMthI ApavI, aMga racanA vageremAM sahAyaka banavuM temaja aMgalUchaNAdi dhoI ApavA dvArA mahAna pUjAno lAbha meLavI zake che. | munizrI hemaratnavijaya. TippaNI: (1) munizrIe (AcAryazrIe) gurupUjana ane gaphUlImAM AvelI rakamane jinamaMdiranI AvakamAM samAveza karIne spaSTa zabdomAM tene devadravya tarIke jaNAvela che. pUrve samasta zrIsaMgha AvuM ja mAnato hato. (2) munizrIe pUjArIono pagAra devadravyamAMthI ApavAnI spaSTa nA pADI che. svapnadravyane devadravyamAM ja laI javAnuM jaNAvyuM che ane emAM muni saMmelananA TharAvano havAlo Apyo che. (3) gurupUjananA paisA devadravyamAM laI javAnuM kahIne gurUvaiyAvaccamAM laI jAya e jarAya ucita nathI, ema kahyuM che. (4) zrAvakanI jinapUjAvidhimAM zAstrAnusArI ja mArgadarzana ApyuM che. paNa nidhanazrAvakane paradravyathI ke devadravyathI jinapUjA karavAnuM mArgadarzana ApyuM nathI.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-9 pUjya premasuridAdAnA madhyastha saMgha uparanA patranA nAme cAlatA apapracArano khulAso (A) "madhyasthasaMgha uparanA patrano khulAso dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM ane e varganA anya sAhityamAM pUjyapAda A.bha.zrI.vi. premasUrIzvarajI mahArAjAnA patra aMge khUba khoTI mAhitI ApIne zrIsaMghane geramArge doravAmAM Avyo che. te aMgenI sAcI hakIkata nIce mujaba che - vi.saM. 2007mAM muMbaImAM madhyastha saMghe TharAva karyo tenI paNa bhUmikA jANavI jarUrI che. A madhyastha saMghamAM zrI amRtalAla kALIdAsa dozI, zrI jIvAbhAI pratApasI, zrI nagInabhAI karamacaMda saMghavI vagere hatA. te badhAe bhegA maLI vicAra karyo ke, sAdhAraNanuM devuM to vadhyA kare che, te aMge kAMIka rasto kADhavo. temAM koIe kalpita dravyano vicAra rajU karyo ane bolInuM dravya temAM laI javAya tevI vAta samajAvI. tene anulakSIne eka TharAva karyo. A aMge UhApoha thaze tema lAgavAthI te TharAva pU.AcArya bhagavaMtonA abhiprAya ane mArgadarzana arthe badhe mokalavAmAM Avyo. pArlAmenTamAM TharAva mUkatA pahelA sabhyone vAMcavA ane temanA salAha sUcana mATe apAya che tevI A vAta hatI. tyAM sudhI e TharAva pasAra thaI gayo ane teno amala cAluM thaI gayo ema manAtuM nathI. te vakhate pU.A.zrI siddhisUrIzvarajI mahArAjA (pU. bApajI ma.) amadAvAdamAM vidyamAna hatA. teozrIne madhyastha saMghe pUchAvyuM tyAre teno javAba mokalatA jaNAvyuM ke, - "mahAnubhAva! tamAro TharAva azAstrIya che. temAM huM saMmata nathI. tabiyatanA kAraNe vizeSa lakhato nathI. A aMge A. zrI vijayalabdhisUrijI tathA A. zrI vijayarAmacaMdrasUrijIno abhiprAya maMgAvI teo kahe tema karavA mArI tamane bhalAmaNa che. te ja rIte pU.A.zrI labdhisUrIzvarajI mahArAjAe paNa TharAva mAnya thaI zake tevo nathI tema
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-9 391 jaNAvela. pU.A.bha. zrI premasUrIzvarajI mahArAjAe potAnA abhiprAyano kAco musaddo taiyAra karAvI temAM sudhArA-vadhArA sUcavavA aMge pU.A.zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.ne (je tyAre dilhI tarapha vihAramAM hatA temane mokalyo. teozrIe temAM ghaNA sudhArA-vadhArA sUcavato patra lakhI mokalyo ane jaNAvyuM ke, Ape je sudhArA vadhArA lakhI mokalavA jaNAvyuM te A sAthe lakhI mokalyA che. pUjya A. bha. zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAjA vatI paM. zrI bhAnuvi.ma. sAhebe tenI pahoMcI lakhatA jaNAvyuM ke "A prazna zeTha A.ka.nI peDhIe upADI lIdho hoI madhyastha saMghe te vAta paDatI mUkI che, tethI temane javAba ApavAnI jarUra rahetI nathI, javAba Apavo paDaze to tame mokalela sudhArA vadhArA sAthe ApIzuM." Ama te prakaraNano tyAM aMta AvI gayo hato. Ama chatAM paM. zrI caMdrazekhara vijayajI ga.e potAnA matanI puSTi mATe e kAcA kharaDAne patra tarIke chApI nAMkhyo ane temAM sUcavAyelA sudhArAvadhArAnI vAta chUpAvI dIdhI. pU. bApajI ma. tathA pU. labdhisUrijI ma.nA patro pragaTa na karyA. pU. premasUri ma.nA e kAcA kharaDAmAM paNa traNa lITI potAnA gharanI navI umerI ke ''devadravya, zrAddhavidhi Adi graMthonA AdhAre pUjA, mahApUjA, mahotsava, jIrNoddhAra vagere aneka kAryomAM vaparAya che.' mULa lakhANamAM A zabdo jovAmAM AvatA nathI. (dhA.va.vi. bIjI AvRtti pR. 245 juo) 'A patra nathI paNa kAco musaddo hato' evuM paNa spaSTa karyuM nathI. dhA.va.vi. (A.2jI) pR. 235 upara pU.A.bha. zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma.no pU.A.zrImadvijaya jaMbUsUrijI ma. upara lakhAyelo patra che. temAM pU.A.bha. zrI premasUrIzvarajI mahArAjA jaNAve che ke "tamAro patra maLyo. x x x tame je lakho ke Apa kRpALue ema lakheluM ke madhyastha saMghanA TharAvamAM huM samajato nathI - to pachI A badho prayAsa zA mATe e samajAtuM nathI. x x x" hakIkatamAM tyAM 'huM samajato nathI' nA badale 'huM saMmata nathI' e pramANe e patranI mULa nakalamAM che jenI eka nakala amArI pAseya che. 'samajato nathI' ane 'saMmata nathI' e be vacceno bheda tame samajI zako cho ne ? phAve tevI
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vAto levI, bAkInI choDI devI ane mahApuruSonA nAmanA patro phAvatI rIte pragaTa karavA - A badhuM ucita nathI. hakIkatamAM lokone bhramamAM pADavA jevuM A kArya che. eka asatyane satya tarIke sthApita karavA kevA kevA rastA levA paDe che, enA A bolatA pUrAvA che. madhyastha saMghanA TharAva pachI dhA.va.vi. pustakomAM teo I.sa. 1951nA lAlabAganA TharAvanI vAta AgaLa kare che. paraMtu lAlabAgano e bhUlabharelo TharAva I.sa. 196pamAM rada karI navo sudhArelo TharAva karyo che te vAta teo irAdApUrvaka chUpAve che, te keTaluM vyAjabI gaNAya? koI bhUlabharelo nirNaya vahIvaTadAroe amuka vAtomAM doravAI jaIne laI lIdho, te eTalo prasiddhimAM na Avyo paNa jyAre khabara paDI tyAre sudharAvyo to sudharelA nirNayano dAkhalo levo ja yogya gaNAya paNa levAyelA khoTA nirNayano dAkhalo ApI khoTuM calAvavA teno upayoga karavo te emanA mATe zobhAspada gaNAya ke na gaNAya te to emaNe ja vicAravuM rahyuM. A aMge vizeSa khulAso AgaLa karyo che. (B) madhyasthasaMghanA agraNIno abhiprAya : have je madhyastha saMghanA TharAvane nAme teo pracAra calAve che te madhyastha saMghanA eka agraNI zrI amRtalAla kAlIdAsa dozI A aMge zuM abhiprAya dharAvatA hatA te paNa joIe. (svapnadravyavicAra' pustaka, je mahesANA zrI sImaMdharasvAmI peDhI taraphathI prakAzita thayuM che. tenA pR. 35 thI 37 para temano nIce mujabano abhiprAya chapAyelo che.) zeTha zrI amRtalAla kAlIdAsa dozIno abhiprAyaH TrasTIo devadravya viSe nIce pramANe mAnyatA dharAve che. "devadravya eTale derAsaranI aMdara ke bahAra prabhubhakti aMgenI UbhI thatI koI paNa Avaka agara upaja jevI ke" 1. bhaMDAranI upaja. 2. bolIo jevI ke svapnAnI, varaghoDAnI, upadhAnanI, mALanI, tIrthamALanI, AratI, maMgaLadIvAnI, prakSAla, vilepana,
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-9 393 pUjana vagere. 3. nANa, ratha, AMgI vageremAM tema ja tenAM ke mUrti sthApanA karavAnAM nakarAnI. 4. prabhubhakti mATe arpaNa karelI cIja vastuo agara tevI rakamo. 5. pratiSThA, bhakti, snAtra mahotsava, aMjanazalAkA vagerenI bolIo. 6. derAsaranI jagyAnI rakama, tathA 7. devadravya upara je vyAja Ave tenI rakama. uparyukta vyAkhyAmAM je je bAbatono samAveza karavAmAM Avyo che. te te bAbatonI Avaka agara upajano havAlo devadravya khAte jamA karavAno nAkhavo joIe. devadravyano upayoga :- devadravyane jinamUrti ane jinamaMdira sivAyanA kAryamAM vAparavuM nahi, arthAt teno upayoga nIce darzAvela kAryomAM thaI zake. 1. prabhune AbhUSaNa, TIkA, cakSu, lepa AMgI vagere karAvavA. 2. derAsarano jIrNoddhAra tathA raMgarogAna vagere karAvavA. 3. navu derAsara baMdhAvavuM, tathA bIjA daherAsarone madada karavI. 4. dhvaja, kaLaza, iMDu caDhAvavuM. 5. daherAsara ane tenA dravyanI vyavasthA aMge ucita kharca karavo. 6. daherAsara ane tenI milkata aMgenA karaverA tathA vimAnuM primiyama vagere ApavuM. sAdhAraNa dravya - ane TrasTIo sAdhAraNa dravya aMgenI nIcenI mAnyatA darzAve che. vyAkhyA - derAsara aMgenuM kharca, ke je devadravyanAM khAtAmAM nAkhI na zakAya tene mATe upAzrayamAM ke bahAra ubhuM karAtuM phaMDa ke bhaMDoLa ke koI paNa sAdhAraNa khAtAnI Avaka agara upaja hoya agara thAya. teno nIce darzAvela kAryomAM upayoga karavo joIe. 7-8. kesara, sukhaDa, bAdaluM vagere prabhupUjAnA dravyo kharIdavAnuM, pUjA karanAra ke darzana karavA AvanAra lalATe tilaka kare, ke pUjA mATe kesara, caMdanano kharca, tathA nhAvAno ke hAtha paga dhovAnA pANIno, tathA lUchavAnA kapaDA, tathA paga luchaNIyuM vagereno kharca kare te devadravyamAMthI karavAno nathI. aMgaluchaNAM, vALAkUcI, kaLaza, kuMDI Adi vAsaNo dhUpadAnI, phAnasa vagere kharIdavAnuM. 9. dhUpa-dIpa mATe ghInI baraNI, ilekaTrika rozanI vagere aMgenI cIja vastuo
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 394 kharIdavAnuM ke phITIMga karAvavAnuM ke TelIphona aMgenuM koIpaNa kharca karavAnuM. 10. dhotIyA, khesa, kAmaLiyA, tathA bahenonA pUjAnAM vastro kharIdavAnuM. 11. derAsaranA kArya mATe pUjArI, ghATI, mahetAjI vagere nokarone pagAra ApavAnuM. 12. pakhALa aMge pANI dUdha vagere lAvavAnuM ane nhavaNa vagera padharAvavAnuM. A pramANe devadravya aMgenI prathama cha kalamanuM kharca devadravyamAMthI karavuM joIe ane sAdhAraNa dravyanA upayoga aMgenuM sAtathI bAra kalamonuM kharca sAdhAraNa pramANe karavuM joIe. TippaNI : A badhI bAbatono sarvAMgI vicA2 ka2vAmAM Ave to prastuta dhA.va.vi. pustakamAM kalpita devadravya aMge je pratipAdana karAyuM che ane zrI saMghane je rIte mArgadarzana apAya che, te zrI saMghane kharekhara unmArge doranAruM che. ema madhyastha vicArakane samajAya tevuM che. te varga pAcho phare tevI AzA hAla to vadhAre paDatI che. paraMtu bhadrika jIvo, alpajJa jIvo paramAtmAnI AjJA mujabanA sAcA rastethI khasI na jAya tenI pUratI saMbhALa rAkhavAnI che. temano dAvo che ke ame A badhuM saMghanI ekatA mATe karyuM che paNa ekatA kyAM thaI ? paristhitinuM sAcuM mUlyAMkana karanArane to e ekarAra karavo paDaze ke je kAMI thoDI ghaNI paNa ekatA hatI te paNa gaI ane anekatA thaI. siddhAMtanA bhoge ekatA kadI hoI zake nahi.' evuM jorazorathI kahenArA temaNe ja mRgajaLa jevI ekatA hAMsala karavA sarvajJakathita keTalAM siddhAMtonA bhoga ApyA, teno vicAra karavA teo to nathI thobhavAnA, paraMtu saMmelananI pravara samitinA khuda adhyakSazrIe banI gayelA banAvonuM eka AcArya bhagavaMta para lekhalA patramAM je sAcuM dhyAna ApyuM che ane paristhitinuM vAstavika mUlyAMkana karyuM che, te koI paNa samajuM AtmAnI AMkha ughADe tevuM che. te patra nIce mujaba che -
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-10 vi.saM. 2044nA saMmelananA adhyakSazrI pU. AcArya zrI vijayarAmasUrIzvarajI ma. (DahelAvALA)no saMmelananI niSphaLatA aMgeno hRdayadrAvaka patra % hIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH paramopakArI gurudeva zrI vijayasurendrasUrIzvarajI gurubhyo namaH AcArya zrI vijaya rAmasUri zAntinagara jaina upAzraya mu.po. amadAvAda tA. 19 (pra.) bhA.su. 10 saM. 2049 tatra zAsanaprabhAvaka AcArya zrI merUprabhasUrijI ma. Adi joga.... anuvaMdanA vaMdanA sukhazAtA saha atra devagurukRpAe sukhazAtA varte che. ApazrI sarve zAtAmAM hazo. atra sarve zAtAmAM chIe. Apano 16,8no patra maLyo. Ape mAro abhiprAya pUchAvyo to jaNAvavAnuM ke A saMmelanane saphaLa kahevuM te mane vyAjabI lAgyuM nathI. A saMmelananuM dhyeya samagra tapagacchanI ekatAnuM hatuM. paraMtu te apekSA pUrNa na thaI ne keTalAMya samudAya temAMthI sattAvAra ke binasattAvAra rIte khasatA gayAM te aMge paNa ApaNAM taraphathI koI pratikriyA paNa karavAmAM AvI nathI. cAlu saMmelana daramyAnamAM ja meM A tithinA nirNayane hAla jAhera na karavA jaNAvela....sAmA pakSane jyAM sudhI A nirNayamAM anukULa na karIe tyAM sudhI ekatA AbhAsI ja raheze. paraMtu te vakhate ApaNA pakSe okArasUrijI AdinuM valaNa, nirNaya jAhera karI ja devAnuM hatuM. emanI gaNatarI pramANe sAmo pakSa pAchaLathI paNa A nirNayamAM joDAze ja. paNa te gaNatarI saMpUrNa khoTI paDI
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 396 che. te ApaNe sahu jANIe ja chIe. vaLI vi.saM. 2044nI sAlamAM ja pravarasamitimAM nakkI thayela pAMca sabhyomAMthI sIdhA 18 (badhA ja)ne pra.sa.mAM sthAna ApavuM paDyuM tenI pAchaLanA AzayathI paNa Apa ajANa nahi ja hova ? te vakhate paristhiti eTalI badhI vaNasI cUkI hatI ke jo te - te (mAMgaNI ka2nA2) samudAyane A samitimAM praveza na maLe to saMmelanathI chUTA thavAnI taiyArIvALA hatA. mArI spaSTa asaMmati chatAM anekanA atizaya dabANane kAraNe mana na hovA chatAM A vAta svIkAravI paDI. pravarasamitinA vistRtIkaraNathI saMmelananI rahI sahI nakkaratA paNa khokharI thaI gaI evuM mane lAge che. saMmelananI ekavAkyatA TakavAne badale zAsanamAM hAla 4-5 vibhAga thaI cUkyA che. TukaDA vadhe tevI ekatA, ekatA kahevAze ? vicArazo. AmAM koI gerasamaja hoya to jaNAvazo. pratyuttara pAThavazo. kAmakAja jaNAvazo. sahavarti munigaNane anuvaMdanAdi vidita hojo. lI. rAmasUri ahIM ullekhanIya che ke, A patranI nIce ''saMvatsarI zatAbdI mahAgraMtha''nA saMpAdaka tathA pravarasamitinA bhUtakAlIna AcAryazrI narendrasAgarasUrIzvarajI ma. e nIce mujaba potAnI noMdha karI mUkI che. noMdha naM. :- 43. vi. saM. 2044nI sAlamAM je amadAvAda khAte mInI muni saMmelana thayuM hatuM. ke jene lagatI bInAonuM varNana ane jAtaanubhava A zatAbdIsmAraka graMthamAM huM ApI cUkyo chuM te munisaMmelananA mukhya adhyakSa tema ja pAMcanI pravarasamitimAMya mukhya AcArya evA pU.A.zrIvijayarAmasUrijI mahArAjazrI (DahelAvALA) te saMmelananI niSphaLatA aMge. tithiprazna aMgenA TharAva bAbata aMge A patramAM potAnI hRdayavedanA je ThAlave che vAMcatAM ja vAcakone paNa pratIti thaze ke - 2044nuM munisaMmelana 'ajoDa aitihAsika thayela che' tevuM jaNAvavA mATe saurASTra Adine gAme-gAma ane zaherezahere pharIne padasthoe paNa saMghone zaramamAM nAkhIne je sahIo saMmelananA ovAraNAMrUpe lIdhelI tema ja 'saMmelana pracAra' patrikA dvArA ane jainapatranA kolamonA kolamo bharIne vakhANo karavA pAchaLa je nANAMno chUTe hAthe vyaya karyo hato te badhA upara pANI pharI vaLavA pAmyuM che eTaluM ja nahi paraMtu TharAva karanArA evA pUjyomAMnA ekAda pUjya paNa ekAda gAmanAya zrIsaMgha pAse te TharAvono amala karI-karAvI zakyA paNa nathI ja !! eTaluM ja
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-10 397 nahi, paraMtu sAMbhaLavA pramANe have A saMmelanamAMthI sahI pAchI kheMcI laIne chUTA thavAnI paNa taiyArImAM che !!! Ama paristhitinA Are saMmelana AvIne UbhuM hovA chatAM chadmasthatAne lIdhe je dUSita TharAvo thavA pAmelA che ane je TharAvo bhAvi jaina paiDhI mATe kalaMkarUpa jaNAya che temAMthI chUTA thatAM pahelAM sudhArAo thavA pAme to te icchanIya gaNAze. ema upasaMhAramAM bhUtakAlIna pravasamitinA AcArya tarIkenI mArI pharaja bajAvavA jaNAvuM chuM. saMvatsarI zatAbdI mahAgraMtha (pR. 342-343 parathI sAbhAra) ahIM AcAryazrIe TharAvone dUSita kahyA to te dUSitatA kaI ? jema kapaDAmAM DAgha paDe te dUSitatA, zarIramAM roga te dUSitatA, tema TharAvomAM dUSitatA kaI ? TharAvomAM zAstraviruddhapaNuM e ja ke bIjI koI ? Ama chatAM 'saMmelanamAM zAsrAdhArita TharAvo karavAmAM AvyA che ane tenA AdhAre A 'dhArmika vahIvaTa vicAra' pustaka lakhAyuM che'- AvuM nivedana A. zrI jayaghoSa sU.ma. potAnA taraphathI bahAra pADe che te keTaluM badhuM satya nirapekSatAnuM sUcaka che !
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-11 : vi.saM. 2044nA saMmelananI | jANavA jevI hakIkato noMdhaH ahIM keTalIka jANavA jevI hakIkatone prastuta karIe chIe. vi.saM. 2044nA saMmelanamAM hAjara rahelA ane ekavAra Teko ApyA pachI paNa satya samajAtAM saMmelanano virodha karanArA pU. AcArya bhagavaMtAdinA nivedano prastuta karIe chIe. (A) sakalazrI jaina saMghane jAhera khulAso samelanamAM thayelA vivAdAspada TharAvo aMge zrI saMghane satya samajAvavAnA zubha uddezathI tA. 29-5-08nA ravivAre nagarazeThanA vaMDe jAhera pravacanamAM rajU karelI satya hakIkatone jyAre koIpaNa rIte khoTI sAbita karI zakAya tevuM rahyuM nathI, tyAre sakaLa zrI saMghane geramArge doravA mATe koIke "jAhera pravacanamAM meM karelI rajUAta badala huM pazcAttApa vyakta karuM chuM ItyAdi bAbatano" mArA nAme je patra bahAra pADyo che te meM lakhyo nathI. mATe e patrathI koIe bhramamAM paDavAnI jarUra nathI. huM punaH zrI saMghanI jANa mATe jAhera karuM chuM ke samelane karelA vivAdAspada TharAvo zAstraviruddha che." lI. muni raivatavijaya (bAlamuni) mu. mahesANA tA. 2-6-88 12 gujarAta samAcAra, somavAra, tA. 6 jUna, 1988 (muMbaI AvRtti). (B) zrI jaina saMghone nivedana amadAvAdamAM tAjetaramAM bharAyelA zramaNa saMmelamAM 22 nirNayo thavA pAmela che. temAMnA keTalAka nirNayo vivAdAspada jaNAvAthI amArA sAgarasamudAyanA pratinidhi A. zrI narendrasAgarasUrijIe saMmelananA sutradhAra
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-11 399 pUjyo pAse vAMdhAo rajU karyA to paNa saMmelananA sUtradhAro TharAvamAM eka akSara paNa nahIM ja sudhAravAnA nirNayamAM makkama hovAthI saMgha ane zAsananA bhAvi hita khAtara jAhera karIe chIe ke A saMmelananA ekeya nirNaya amone baMdhanakartA ke mAnya nathI ane A aMgenI koI carcAmAM saMghazAMti khAtara amo utaravA paNa mAgatA nathI. amadAvAda-sAbaramatI tA. 1-7-1988 A. kaMcanasAgara GO
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-12 pUjyavaDIlonA patro aMge khulAso: (A) "dhArmika vahIvaTa vicAra" pustakanI prathama AvRttimAM je pU.vaDIlonA patro nahotA, te patro dvitIya-tRtIyAdi AvRttiomAM jovA maLe (B) te patro ghaNI zaMkAo UbhI kare che. kAraNa ke, (1) te patro kaI sAlamAM lakhAyA che, tenI emAM noMdha nathI. (2) te te pUjaya vaDIlonA patro mAtra vicAraNArUpe hatA ke nirNaya jaNAvavA rUpe te paNa nakkI thatuM nathI ane (3) te patro pUjyonA kALadharma pachI ja kema chapAyA che - AgaLa karavAmAM AvyA che? e moTAmAM moTo prazna che? tathA (4) e patromAM jaNAvelI vAto mujaba pU.vaDIloe saMghomAM vahIvaTI nirNaya kema na karAvyA, e paNa prazna che. (C) taduparAMta, te patro mAtra vicAraNArUpe ja hovAnI saMbhAvanA vadhAre prabaLa che. kAraNa ke, te te pU.vaDIloe patromAM lakhAyelI vAtonI kyAreya jAheramAM prarUpaNA karelI nathI, jAheramAM nirNayanI udUghoSaNA nathI karI ke potAnA samudAyamAM enA aMgeno nirNaya karAvaDAvyo nathI tathA potAnAthI prabhAvita saMghomAM tevA prakAranA nirNayo karAvaDAvyA nathI. AthI mAtra e parasparanI vicAraNArUpe patro lakhAyA hatA, evuM mAnavuM vadhu ucita che. . (D) vaLI, pUjyapAdapremasUridAdAnA anya nirNaya jaNAvavArUpe lakhAyelA patramAM "svapnadravya devadravya ja che" AvI mAnyatA spaSTa jovA maLe che ane prabhupUjAnI vidhi paNa "madhyasthaborDane lakhAyelA patramAM jovA maLe che. temAM kyAMye paradravya ke devadravyathI pUjA karavAnI vAta nathI. A patranI sAcI vigata AgaLa jaNAvI ja che. (E) AthI mAtra vicAraNArUpe kAcA kharaDArUpe lakhAyelA patrone nirNayo rUpe jAhera karavA ane e paNa patralekhaka pUjya vaDIlonI gerahAjarImAM, e sajjanocita kArya nathI, te sau koI samajI zake che. (F) ahIM have ame jinavANI, varSa-19, aMka-15-16-17-18mAM
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-12 401 "jijJAsA-tRpti vibhAgamAM prakAzita thayela pU.vaDIlonA patro aMgenI sAcI hakIkatano ane bIjI agatyanI vAto tyAMthI laIne akSarazaH nIce mUkIe chIe - jijJAsAH paM. zrI caMdrazekharavijayajIe temanI vivAdAspada banelI dhArmika vahIvaTa vicAra' pustikAnI, temanA ja samudAyavartI cAra gItArthoe parimArjIta karelI bIjI AvRtti tAjetaramAM pragaTa karI che. pahelI AvRtti mATe Ape tene bhUlecUke paNa nahi anusaravAnuM A (ji.tu.) vibhAgamAM darzAvyuM hatuM, paraMtu have A navI parimArjIta AvRtti viSe ApanuM maMtavya jaNAvavA vinaMti... tRptiH "dhArmika vahIvaTa vicAranI navI parimArjIta AvRtti hamaNAM ja amArA jovAmAM AvI ane ame te sAdyata vAMcI. aparimArjIta prathamavRtti karatA A parimArjIta AvRttimAM amane koI noMdhapAtra pheraphAra jaNAyo nathI. devadravya ane gurudravya jevI mahattvanI bAbato aMge parimArjana karavA yogya kazuM parimArjana karavAmAM AvyuM nathI, paraMtu, uparathI te baMnne viSayamAM unmArgane puSTi maLe te rIte kutarkonI hAramALA temAM rajU karavAmAM AvI che. tethI, pahelI AvRttinI jema ja A bIjI AvRttine paNa anusaravAthI dUra rahevA lAgatA vaLagatA saune amArI khAsa bhalAmaNa che. jijJAsAH paMnyAsajI ma.e potAnA azAstrIya vidhAnonI puSTimAM parama gItArtha, siddhAMtamahodadhi sva. pUjyapAda zrI premasUrIzvarajI mahArAjAnA patro rajU karyA che te aMge ApanuM zuM maMtavya che? tRptiH paMnyAsajI mahArAje potAne phAvatI vAtonA samarthana mATe e pUjaya puruSanA patrono upayoga karavAno apramANika prayatna karyo che, kAraNa ke, supana AdinI bolI kalpita devadravyamAM laI javAya tevo spaSTa ullekha teozrInA patramAM kyAMya jovAmAM Avato nathI, phakta paMnyAsajIne tevo spaSTa ullekha potAnI kalpanAthI ja temAM jovA maLyo che ane tethI teo bedhaDaka te pramANe lakhI zake che. vadhumAM e mahAgItArtha, bhavabhIru, mahApuruSanA patrone
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA dhyAna pUrvaka vAMcatA eka vAta cokkasa jaNAze ke te pUjyavarya potAnuM maMtavya rakhe zAstra bAdhita na hoya tenI cakAsaNImAM pUratI cIvaTa dharAvatA hatA, je bAbata AjanA keTalAka ati sAhasika jaNAtA gItArthoe khAsa dhyAnamAM levA jevI che. potAnA ziSya (pU.A. zrI aMbUsUri ma.)ne patra lakhatAM paNa e mahApuruSa potAnI bhavabhIrutA ane laghutA bhAva darzAvatA atyaMta saraLa bhAve lakhe che ke - "huM tathA mArI ziSya paraMparA zAstra viruddha mArganuM nirUpaNa karI durgatinA bhAjana na banIe teTalA ja mATe puchAvavAnI jarUriyAta paDe che." e ja rIte madhyastha saMghane lakhelA patramAM paNa bIjI badhI vigata jaNAvyA bAda teo zrI khAsa bhalAmaNa rUpe lakhe che ke - "to tamAre zAsananA bIjA gItArtha AcAryonI te viSayamAM saMmati levI joIe ke jethI jaina saMghamAM khoTo UhApoha ke kalaha upasthita thavA pAme nahi." jANavA pramANe madhyastha saMdhe tyAre bIjA paNa gItArthonA abhiprAyo maMgAvyA ane te badhA TharAvanI viruddha hovAthI madhyastha saMghe e TharAva paDato mUkyo. zeTha motIzA lAlabAga TrasTe paNa TharAva mujaba kalpita vagere traNa khAtA pADyAnuM jANavAmAM nathI. UlaTuM sane 1966mAM to tyAM sudhI vaparAyeluM badhuM devadravya bharapAI karI cUkate kharca sAdhAraNamAMthI karavAno navo TharAva karyo, evI paNa mAhitI maLe che. vaLI eka ati mahattvanI ane khAsa noMdhavA lAyaka vAta to e che ke, mahAgItArtha sva. paramagurudeva zrI premasUrIzvarajI mahArAjAe A prasaMga pachInA potAnA sattara varSanA dIrgha jIvanakALa daramyAna tatkAlIna gItArtha AcAryoe asaMmata karelA te TharAvanA muddAno kyAMya paNa amala karAvavAno leza paNa prayatna karyo nathI, je teozrInI atyaMta bhavabhIrutA ane haiyAnI umadA saraLatAne pradarzita kare che. paMnyAsajI ma. A badhI hakIkatathI ajANa hoya tema mAnavAne kAraNa nathI paraMtu temane svamatikalpita siddhAMtonI puSTimAM e badhI vAto nirUpayogI balake viruddha jatI jaNAyAthI tenI upekSA karI hoya te svAbhAvika che. potAnI mAnyatA siddha karavAnI dhUnamAM prastuta pustakamAM ghaNI gerarajUAto ane virodhAbhAsa paNa jovAmAM Ave che paraMtu te aMge vizeSa have pachI.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-12 403 jijJAsA : pU.paM. zrI caMdrazekhara vi.ma. e 'dhArmika vahIvaTa vicAra' nAmanA potAnA agAu pragaTa karelA pustakanI parimArjita bIjI AvRttimAM 8mA savAlanA javAbamAM (pR. 64-65) lakhyuM che ke - 'svapnadravya kalpita devadravyamAM jAya ane teno upayoga kesara-sukhaDapUjArIno pagAra vagere derAsara saMbaMdhI sarva kAryomAM thAya arthAt te zrI jinabhakti sAdhAraNanuM dravya gaNAya.'' potAnA uparokta vidhAnanA samarthanamAM temaNe traNa AdhAro ApyA che. '(1) vi.saM. 2044nA saMmelanIya gItArtha jainacAryono sarvAnumata abhiprAya. (2) zrI haribhadrasUri mahArAjA racita saMbodha prakaraNanI kalpita devadravya aMgenI gAthA. (3) be mahAgItArtha jainAcAryo pU. pAda. zrImatsAgarAnaMdasUrIzvarajI ma.sA. tathA taraNatAraNahAra gurudeva sva. pU.pAda zrI premasUrIzvarajI ma.sA.nA lakhANa." A pramANe temaNe rajU karelA traNa traNa AdhArothI 'svapnadravya e zrI jinabhakti sAdhAraNanuM dravya che' e vAta mAnya thaI zake kharI ? -- tRpti : nA, e vAta kadApi mAnya thaI zake tevI nathI ane e kathita saMmelana pachInA Aja sudhInA cha varSanA gALAmAM prAyaH koI paNa saMghoe e mAnyatA svIkArI paNa nathI. - have ApaNe temaNe ApelA traNa AdhAromAM keTaluM vajuda che teno vigatathI vicAra karIe... (1) prastuta vi. saM. 2044nuM saMmelana e koI vidhi pUrvakanuM saMmelana na hatuM. eka pUjya AcArya bhagavaMte patra lakhIne bolAvelA, temaja rUbarUmAM nimaMtrita karelA keTalAka AcAryAdi munivaronuM e milana hatuM. A milanamAM hAjara rahelAnI dabANa pUrvaka sahIo levAnuM nakkI karyuM tyAre eka AcArya bhagavaMtane e milanamAMthI nIkaLI javuM paDyuM. je rahyA temAMnA amukane anicchAe dabANane vaza thaIne sahI ApavI paDI ane amuke
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zarame bharame sahI to ApI paNa pachI thoDA samayamAM ja e nirNayo potAne mAnya nathI evA prakAranI jAherAta karI. bAkI rahyA temAMthI moTA bhAganA to e TharAvo aMge Aje paNa udAsIna ane mauna che ane temAMthI paNa keTalAka to Aje paNa tene ucita mAnatA nathI. eTaluM ja nahi, paNa Aja sudhI je mujaba zAstra sApekSa paraMparAnusArI vahIvaTa cAlato hato temaja karavAnuM paNa jaNAvatA hoya che, phakta te vakhate e tathAkathita saMmelananA sukAnI banelA pU. paM. zrI caMdrazekharavijayajI ma. ane pU.A.zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.nA samudAyano keTaloka varga adyApi saMghanA moTA bhAgane amAnya rahelA te TharAvone amalI banAvavA mATe prayatnazIla rahyo che. AvI sthitimAM e saMmelanIya AcAryonA sarvAnumata abhiprAya che. ema zI rIte mAnI - manAvI zakAya, AvI sthitimAM e abhiprAyanuM mUlya keTaluM ! e svayaM vicArI levuM. vi.saM. 2044nA e kahevAtA saMmelana agAunA - vi.saM. 1990 ane vi.saM. 2014nA vidhi pUrvakanA saMmelanonA sarvamAnya nirNayomAM svapnadravya jIrNoddhAra ane nUtana jinamaMdira nirmANa AdimAM laI javA yogya devadravya tarIke ja TharAvavAmAM AveluM che, jeno ullekha zrI jaina zve. mU. rAjaganara saMgha vatI zrI kasturabhAI maNibhAI nagarazeTha dvArA prakAzita vi.saM. 1990mAM A.bha. zrI jaina che. muni saMmelane karelA nirNayonI pustikAmAM temaja sva. pU.u. zrIdharmasAgarajI ma. e tathA sva. pU. AcAryadeva zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.e dharmadravya vyavasthA aMgenI pote varSo pahelAM bahAra pADelI pustikAomAM vigatathI karyo che ane tenA AdhAre ja lagabhaga dareka saMghomAM Aje vahIvaTa cAlI rahyo che. prastuta vi.saM. 1990 ane 2014nA baMne saMmelanomAM vartamAna saghaLA zramaNa samudAyonA vaDila pUjayo upasthita hatA ane jeo saMyogavazAt upasthita rahI zakyA na hatA temanI pAchaLathI patro dvArA saMmati meLavI levAmAM AvI hatI. AthI te nirNayo sAcA arthamAM sarvasaMmata hatA. (2) saMbodha prakaraNano kalpita dravya aMgeno zloka ane tenI vyAkhyA pU. paMnyAsajIma. e pote prastuta pustakanA pR. 161 para darzAvI che te nIce mujaba
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-12 "riddhijua sammaaihiM, saddhehiM ahavA appaNA ceva / jiNabhattIi nimittaM, jaM carieM savvamuvaogi // " 405 artha : dhanavAna zrAvakoe athavA saMghamAnya zrAvakoe ke jeNe svadravyathI jinAlaya baMdhAvyuM che te zrAvakoe jinabhaktino nirvAha thAya te mATe kalpIne koSa (sthAyI phaMDa) rUpe je rakama mUkI hoya te kalpita (carita) devadravya kahevAya che. A kalpita devadravya, derAsarajI aMgenA koI paNa (sarva) kAryomAM upayogI banI zake che.'" Ama chatAM dhanavAna zrAvakoe maMdiranA nirvAha mATe ja arpaNa karelA kalpita dravyamAM supanAdinI bolInA devadravyane paMnyAsajI mahArAje joDI dIdhuM che ane teo tene koI rIte ucita siddha karI zakyA nathI. pUrvanA baMne saMmelanomAM saghaLA viDala pUjyoe svapnAdinI bolInA dravyane zrI jinabhakti sAdhAraNamAM gaNAvavAno ke laI javAno kyAreya vicAra suddhAM karyo nathI, Ama chatAM e badhAnI uparavaTa thaIne paNa AvuM sAhasa karavAnuM temane jagyuM, temAM temanI zAstra sApekSatA kayAM rahI ? (3) potAnA matikalpita nirNayone sAcA TharAvavA mATe je be AcArya bhagavaMtonA lakhANono havAlo teo ApI rahyA che, te baMnneya AcArya bhagavaMtonI mAnyatAono saMpUrNa anAdara karIne e kahevAtA saMmelane tithi aMgeno 22mo TharAva sarvAnumate pasAra karyA pachI have saMmelanane e be AcArya bhagavaMtonA nAme vAta karavAno adhikAra rahyo che kharo ? tema chatAM paM.ma. e emanA nAme A vAta karI che to te lakhANo aMge paNa vicArI laIe. pU. sAgarajIma.nA lakhANamAM supananI bolInA dravya aMge koI spaSTa vAta nathI. jyAre sva. pU. premasUrIzvarajI mahArAjAe A viSayamAM madhyastha saMghane potAno spaSTa abhiprAya nahi darzAvatA. 'anya pU. gItArtha AcArya bhagavaMtonA abhiprAyo maMgAvyA sivAya koI paNa pagaluM nahi bharavAnI salAha ApI che.' vadhumAM pote tathA potAnI ziSya paraMparA zAstra viruddha pagaluM bharI durgatinA bhAjana na bane te mATe potAnA gItArtha ziSya praziSyonA paNa
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA A viSe abhiprAyo maMgAvyA hatA. je prastuta pustakanA pariziSTamAM pragaTa karelA patrothI jaNAya che. jo ke A pustakamAM paNa pU. A.bha. zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAe enA jenA abhiprAyo maMgAvyA ane jenA jenA abhiprAyo AvyA te badhA prakAzita na karatAM mAtra pote karelA nirNayane anukULa lAge tevA patro ja prakAzita karyA che. vadhumAM paMnyAsajI ma. e pragaTa karelA pU. taraNatAraNahAra gurudevazrInA prastuta patra aMge vizeSa mAhitI meLavatAM jANavA maLe che ke - tithi ke tArIkha vagarano pU. gurudevazrIjIno A patra e patra nahi paNa kAco kharaDo hato je vAstavamAM madhyastha saMghane mokalAyo ja nathI. pUjayazrI temAM hajI sudhArA vadhArA karAvavA icchatA hatA ke teozrInA te vakhate papU.A. deva zrI rAmacaMdrasUri ma. para lakhelA ca.va.8nA patrathI spaSTa jANavA maLe che. A patramAM teozrIe pa.pU.A.zrI rAmacaMdrasU. ma.ne jaNAvyuM che ke - je madhyastha saMghane lakhavA dhArelo uttara, tenA paranA sudhArA vadhArAno tamAro patra maLyo hato. paNa madhyastha saMghe hAla e prazna mulatvI rAkhyo, kemake peDhIe e prazna mAthe laI lIdho che. tethI have e uttaranI vizeSatA na gaNAya, chatAM emAM sudhArA karIne e uttara emane ApIzuM." A patramAM pa.pU.gurudevazrI vatI pU.bhAnuvijayajI (pU.sva. zrI bhuvanabhAnusU.ma.)nI sahI che. Ama jemAM hajI to sudhArA karavAnA bAkI che ane patrarUpe madhyastha saMghane mokalAyo ja nathI tevA aneka sudhArAvadhArAnI AvazyakatAvALA eka kAcA kharaDAno pU. paMnyAsajIe potAnA azAstrIya maMtavyanI puSTi mATe patra tarIke upayoga karI lIdho che. te jANIbUjhIne karyo che ke ajANapaNe karyo che te to jJAnI jANe, paraMtu AvI bAbatamAM jarA paNa cokasAI rAkhavAmAM AvI nathI te hakIkata AthI pUravAra thAya che. Ama chatAM A jANyA pachI paNa teo sudhAro karIne potAnI vaicArika saraLatAno dAkhalo besADaze to temaNe jANe bUjhIne patrano khoTo upayoga karyo che, evuM koIne paNa kahevAno
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-12 407 avakAza nahi rahe. pachI to - tatkAlIna anya gItArthonA abhiprAyo judA AvavAthI madhyastha saMghe temaja mahAgItArtha pUjya A. zrI premasUrIzvarajI mahArAjAe prastuta TharAvanI vAtane kAyama mATe paDatI mUkI hatI, tema te prasaMga pachIno ItihAsa bole che. Ama chatAM ATalA varSo bAda have pU. paMnyAsajIma. te pUjayazrInA AvA prakAranA kAcA kharaDArUpa lakhANano AdhAra laI potAnA azAstrIya maMtavya puSTa karavAnA prayatno kare che te taraNuM laIne taravA jevuM che. - pU. paM. mahArAje potAnA manaHkalpita maMtavyanI puSTi mATe rajU karelA traNe AdhAro keTalA vajuda vinAnA che te AthI samajI zakAya che. jijJAsA : zrAvake jinapUjA svadravyathI ja karavI joIe evo dravyasapratikA, zrAddhavidhi Adi graMthomAM je pATha che te to phakta gharaderAsaranA mAlike saMghacaityamAM pUjA svadravyathI ja karavI joIe te mATe che paraMtu ghara derAsara vagaranA zrAvako mATe nathI. teo to saMghacaityamAM paradravyathI ke devadravyathI paNa pUjA karI zake che - AvA prakAranuM dhArmika vahIvaTa vicAramAM nirUpaNa kareluM che te yogya che? tRptiH nA, AvA prakAranuM nirUpaNa jarA paNa yogya nathI. sAdhune naTano nAca jovAnA niSedhamAM naTIno nAca jovAno niSedha AvI ja jAya che. e ja rIte jo gharaderAsarano mAlika potAnA ghara derAsaramAM utpanna thayelA devadravyathI (je moTA bhAge svadravyanuM ja baneluM che) pUjA na karI zake to gharamaMdira vagaranAo to devadravyathI potAnI pUjAnuM kartavya kaI rIte karI zake ? paMnyAsajInuM prastuta nirUpaNa gharamaMdira nahi rAkhanArA zrAvakone svadravyathI prabhupUjAnA lAbhathI vaMcita karanAruM banavAthI unmArga dezanA svarUpa che. dhA.va.vi. bIjI AvRttinA pR. 244thI 247 upara ""pUjyapAda premasUrIzvarajI mahArAja sAhebe "madhyastha borDane lakhelo patra evA heDIMga nIce rajU karAyela patranA kharaDAmAM lakhyuM che ke,
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA "pUjA vidhi mATe, paMcAlakajImAM svadravyathI pUjA karavAnuM vidhAna che ane zrAddhavidhi AdinA AdhAre evuM vidhAna che ke (1) RddhimAna zrAvakasaparivAra moTA ADaMbara sAthe potAnI pUjAnI sAmagrI laI pUjA karavA jAya ane (2) madhyama zrAvaka, sakuTuMba potAnuM dravya laI prabhupUjA karavA jAya, tyAre (3) garIba zrAvaka sAmAyika laIne prabhunA derAsare jAya ane tyAM jaI sAmAyika pArI phUla guMthavA vagerenuM kArya hoya te kare." (juoH dhA.va.vi. AvRtti - 2 jI, peja 246) A sivAya paNa aneka graMthomAM "vikhavAnuar' - svazavanusare potAnA vaibhava mujaba, potAnI zakti mujaba - evuM vidhAna karela che. jemAM kyAMya paradravya ke devadravyathI pUjA karavAnI vAta AvatI nathI. zAstradaSTie A vAta thaI, have ApaNe vahevAradaSTie paNa vicArIe. mArgAnusArI gRhastha duniyAnA vyavahAramAM potAnuM koI paNa kAryapArakA paise karavAnI vRtti dharAvato nathI. ahIM to te kakSAthI AgaLa vadhelA zrAvakano adhikAra cAlI rahyo che. gRhasthapaNAmAM mukhyatA dAnadharmanI che. varSastha gAvivaMtAnaYane lAIwthati-AvA AvA zAstravacano dAnadharmanI mahattA batAve che. tethI ja suvihita ziromaNI zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe pahelA dAnaviMzikA ane pachI pUjA viMzikA racI. dAnamAM supAtradAna mahattvanuM che ane bhagavAna zrI tIrthaMkaradeva samu uccatama supAtra koI nathI. nitya yathAzakti svadravyathI pUjA karanArA gRhasthane haMmezA zreSTha supAtradAnano lAbha maLe che. padravyathI ke devadravyathI paNa pUjA thaI zake evo upadezadenArA vartamAnanA keTalAka gItArtho gRhasthone zreSTha supAtradAnathI vaMcita karavAno ane vyavahAramAM paNa potAnA koI kArya pArake paisA karavAnI amArgAnusArI vRttithI para rahenArAone pArake paise pUjA karatA karI laukika sadyavahAranI bhUmikAthI paNa nIcA UtAravAnA prayatna karI rahyA che, tenA nukasAna vivekI zrAvakoe svayaM vicArI levA. jijJAsAH paraMtu, jenI muddala zakti na hoya te svadravyathI pUjA kaI rIte karI zake ?
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-12 409 tRptiH evo zrAvaka paNa vagara paise prabhubhaktino lAbha maMdiranA bIjA kAryo karavA dvArA maLavI zake che, te ApaNe zrAddhavidhi Adi graMthonA AdhAre upara joI gayA. matikalpanAthI lAbhAlAbhano vicAra karavo yogya nathI. AjJA vihita pravRttimAM ja saghaLA lAbha samAyelA che. jijJAsA darzanazuddhi, zrAddhadinakRtya, upadezapada, dharmasaMgraha, zrAddhavidhi tathA dravyasatatikAe dareka graMthomAM "sati hidevadravya'...vALo pATha maLe che je ema darzAve che, ke devadravya hoya to dararoja caityasamAracana (samArakAma) mahApUjAsatkAra saMbhavita bane. vaLI upadezapada, zrAddhadinakRtya AdimAM ema paNa kahyuM kejinamaMdira-jinapratimAnI yAtrA, (aDhAImahotsava) snAtra vagere pravRttio cAlu rAkhavAmAM kAraNa bhUta suvarNa vagere rUpacaityadravyanI vRddhi karavI e ucita che. A pAThone AdhAre zrAvako bhagavAnanI pUjAnI potAnI karaNI AvA prakAranA devadravyamAMthI karI zake ane zrI saMgha tevA prakAranI vyavasthA goThavI Ape evuM arthaghaTana prastuta pustakamAM karyuM che te barAbara che? - tRptiH A pATho zrAvakone potAnI jinapUjAnI karaNI mATe te te prakAranA devadravyono upabhoga karavAnI chUTa nathI ApatA. paraMtu pahelA kahI gayA tema avadhAraNa buddhie zrI jinabhaktinA utsava, mahotsava, yAtrA, snAtra, AMgI, pUjA Adi mATe te te prakAranA devadravyanA nidhimAM zrAvake svazakti anusAra sadA vRddhi karatA rahevuM joIe jethI te te kAryo suMdara prakAre sadA thatA rahe evA prakAranI preraNA kare che. AmAM levAnI vAta nathI paNa ApavAnI vAta che. upabhoga karavAnI vAta nathI paNa samarpaNa karavAnI vAta che. jeo viparIta arthaghaTana kare che teo unmArgadazanAnA mArge jaI rahyA che. Aje paNa aneka saMghomAM AvA prakAranA prabhubhakti nimittanA bhaMDoLa dvArA te te bhAgyazALIo taraphathI te te divasomAM pUjA, AMgI, prabhAvanA, utsava, mahotsava, rathayAtrA Adi kAryo suMdara prakAre thayA kare tevI vyavasthA dareka saMghomAM cAlu ja che. e ja rIte potAnI nityapUjAnI karaNI mATe zrI jinabhakti sAdhAraNanA bhaMDoLamAM potAno yathAyogya phALo noMdhAvI svadravyathI pUjA karavAno lAbha vivekI zrAvako
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 410 laI rahyA che ane suvihita dharmopadezako upadeza dvArA tevA zAstravihita kAryomAM preraNA ApI rahyA che. jijJAsA : keTalAko saMghanA derAsaramAM jinabhakti sAdhAraNano devakuM sAdhAraNa) bhaMDAra mUkAve che ane svadravyathI pUjAno Agraha rAkhe che te ucita che ? tRpti : temAM anucita jevuM kazuM nathI, kAraNa ke, jeo zAstravacanane anulakSIne svadravyathI pUjAno Agraha rAkhe che teo zrI jinabhakti sAdhAraNano bhaMDAra pArakA dravyathI pUjA karavAnI sagavaDa ApavA nathI mUkAvatA paNa aneka kA2Nosa2 jeo pUjAdinI sAmagrI roja lAvI na zakatA hoya, teo derAsaramAM taiyAra rakhAyelI jeTalI sAmagrI vApare teTaluM dravya ke tenAthI adhika te bhaMDAramAM nAMkhI tene svadravya banAvI svadravyathI prabhupUjA karyAno AnaMda anubhave te mATe e mUkAve che. kyAMka kyAMka te bhaMDAra upara paNa tevA prakAranuM lakhANa lakhavAmAM AvyuM hoya che, je dhyAna pUrvaka vAMcavAthI A hakIkatanI pratitI thaze.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-13 zrI jaina zvetAMbara konpharansanA devadravya aMge spaSTa TharAva dhArmika hisAba tapAsaNI (1) "keTalAka kArabhArI to ema ja jANe che ke, derAsarano kArabhAra to amArA vArasAmAM Avelo che, te ame ja karIe. potAnI zakti na hoya te chatAM bIjAne kArabhAra soMpe nahi, ne potAthI kAma thAya nahi. tethI keTalAka prakAranI devadravyanI hAni thAya ne potAnuM durgatimAM javuM thAya. AgrahathI kArabhAra rAkhavo, koI jovA mAMge to batAvavo nahIM. e jinazAsananI marajAdAthI (maryAdAthI) ulaTuM che." - bharUcavALA zeTha anupacaMda malakacaMda uparanA zabdo potAnI lAkSaNika zailImAM bIjA muMbaI adhivezanamAM uccAratAM dharmAdA khAtAonA hisAbo cokhA rAkhavAnI AvazyakatA upara khAsa bhAra mUkayo hato ane nIceno TharAva rajU karyo hato. (1) "ApaNAM jaina dharmanA sArvajanika khAtAo jevAM ke devadravya, jJAnadravya ane sAdhAraNa dravya saMbaMdhI khAtAo bahu ja cokhavaTa vALA rAkhavA." (2) cAlu jamAnAne anusarIne te khAtAonA AvakajAvakanA hisAbo ane saravaiyA pratyeka varSa barAbara taiyAra karavAM. (3) ane banI zake to te khAtAMono hisAba pragaTa karavA mATe dareka zaheranA tathA gAmanA jaina AgevAnone A konpharansa khAsa sUcanA kare che. (2) devadravya devadravya nimitte je rakamo agara milakato hoya tema ja have pachI te mATe ApavAmAM Ave teno upayoga jinamUrti ane jinamaMdiro mATe ja thaI zake tema A konpharansa bhArapUrvaka jAhera kare che ane jaina saMghamAMnI koI paNa
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vyakti AnI viruddha maMtavya rajU kare athavA pracAra kare te jaina dharmanA mULabhUta siddhAMtone AghAta karanAra che ema A konpharansa mAne che." (sattaramuM phAlanA adhivezana, TharAva jo) devadravyano upayoga ane zAstro : holamAM zeTha zrI meghajI sojapAlanA pramukhasthAne bharIne yogya TharAvo karI muMbaI sarakAra para mokalI ApyA hatA. A uparAMta jaina AgamazAsro devadravyano upayoga jinabiMba ane jaina caitya mATe ja karavA pharamAna kare che te darzAvanAra aMgrejI ane gujarAtI pustaka jainadarzananA prasiddha vidvAna zrIyuta mohanalAla bI. jhaverI, bI.e.,ela.ela.bI. solisiTara pAse taiyAra karAvI prakaTa karavAmAM Avela che. A pustakamAM 29 AgamagraMthonA AdhArabhUta zAstrIya pramANo rajU karavAmAM AvyAM che. bihAra dhArAsabhA taraphathI paNa AvuM bila AvatAM konpharanse zrIyuta hIrAlAla hAlacaMda dalAla, bAra-eTa-lone te mATenI khAsa kAmagIrI suprata karI hatI. jenuM pariNAma teonA khaMta bharelA prayAsothI saMtoSakAraka AveluM che. (pU.A.zrIvi. jinendrasUrijI ma.sA. dvArA likhita svadravyathI ja pUjAnA adhikArI' pustakamAMthI sAbhAra)
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-14 jaina saMsthAonA patro AratI-maMgaLa dIvAnI thALImAM mUkAyela dravya aMge peDhInA be patro: (noMdha: AratI-maMgaLadIvAnI thALImAM mUkela rakama devadravya khAte jAya che. te aMge zrI zatruMjaya tIrthAdhirAja Adi saMkhyAbaMdha tIrthono vahIvaTa saMbhALatI zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhI tathA zrI zaMkhezvarajI tIrthano vahIvaTa saMbhALatI zrI jIvaNadAsa goDIdAsa peDhI (zaMkhezvara)nA patro nIce mujaba che...) zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhI taraphathI maLela patranI nakala akSarazaH nIce mujaba che- "patra jA. saM. 793, amadAvAda, zeTha ANaMdajI kalyANajI zrI mahendrabhAI sAkaracaMda zAha akhila bhAratIya jaina zvetAMbara baMgalA naM. 1/1, kevaDIyA kolonI, mUrtipUjaka zrIsaMghanA pratinidhi, bharUca-393151. jhaveravADa, amadAvAda-1 vi. tamAro tA. 8-4-95no patra maLela che. te paratve jaNAvavAnuM ke, AratI/maMgaLadIvAnA paisA bhaMDAra phaMDa ja gaNAya. goThIono te para koI hakka zeTha ANaMdajI kalyANajI peDhInA vahIvaTanI zAkhA peDhIomAM apAyela nathI te jANazo. - li. janarala menejara" (uparokta patrathI phalita thAya che ke, zeThazrI ANaMdajI kalyANajInI peDhI, amadAvAda hastaka bhAratabharanAM jeTalA tIrtho ane derAsarono vahIvaTa che, temAM AratI | maMgaLadIvAnA paisA pUjArIone nahi ApatAM bhaMDAra khAte (vidravya khAte) jamA levAya che. A ja pramANe bhAratamAM zaMkhezvarajI tIrtha mahAprasiddhi pAmela che. A tIrthanI yAtrA karavA bhAratabharamAMthI dara varSe lAkho yAtrALuo Ave che. A tIrthamAM paNa AratI/maMgaLadIvAnA paisA pUjArIone na apAtAM bhaMDAra khAte divadravya khAte) laI javAya che.)
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA zaMkhezvarajInI peDhI taraphathI maLela patranI nakala akSarazaH nIce mujaba che. "patra jA naM. 185/15/95 zeTha jIvaNadAsa goDIdAsa prati, zrI mahendrabhAI sAkaracaMda zAha zaMkhezvara pArzvanAtha baMgalA naM. 1/1, kevaDIyA kolonI, jaina derAsara TrasTa ji. bharUca-393151 vAyA-hArIja, mu. zaMkhezvara, ji. mahesANA. tArIkha: 22-5-95 zrImAnajI, jaya jinendra sAthe lakhavAnuM ke, Apano patra tA. 17-pa-95no maLela che. jemAM AratI/maMgaLadIvAnA paisA bAbate pUchAvela. sadarahu AratI maMgaLadIvAnA paisA bhaMDAramAM jAya che. pUjArIne atre apAtA nathI. je vidita thAya, kAma sevA lakhAvazo. - li. janarala menejara kanubhAInA jaya jinendra vAMcazojI." (noMdhaH sauthI moTA vahIvaTane saMbhALatI tIrthanI peDhIomAM AratI maMgaLadIvAnI Avakadevadravya khAte jamA karI, zAstrIya prathAnuM pAlana thAya che, te AnaMda ane anumodanA karavA yogya che. bhArata ane bhArata bahAranA tamAma jinAlayonA vahIvaTadAro A Adarzane lakSa sAme rAkhI zAstrIya hitakArI mArgane amalI banAve e ja abhilASA.) ("dharmadravyano vahIvaTa kevI rIte karazo?" pustakamAMthI sAbhAra)
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-15 pU.A.bha.zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya pU.A.zrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma.sA.no dhAmika dravyaH devadravya-jJAnadravya aMgenI mAnyatA: (AdhAra : pustaka, "vAMco-vicAro ane vaMcAvo" ane "svapnadravya aMge mArmika bodha." prakAzanavarSa - vi. saM. 2044-2051. A pustakanA AdhAre ahIM jarUrI viSayo saMgrahIta karyA che.) 1. zrI jinabimbadravya ane teno sadviniyoga: mAtra zrI jinendra paramAtmAnA bibo pratimAjI bharAvavA mATe ja athavA zrI jinendra paramAtmAnI bhaktimAM ja upayoga karavA nimitte arpaNa karela dravya temaja tenuM utpanna thayela vyAja Adi jinabiMba (jinapratimAjI) khAtAnuM gaNAya. te dravyano viniyogaH (1) zrI jinendra paramAtmAnA Arasa, ratna, sonA, rUpA paMcadhAtu AdinA biMbo (pratimAjI) bharAvavAmAM. (2) zrI jinendra paramAtmAnA vividha prakAranA AbhUSaNa AdinuM nirmANa karAvavAmAM. (3) zrI jinendra paramAtmAnA cakSu tilakAdimAM. (4) zrI jinendra paramAtmAnA pratimAjIne lepa karAvavAmAM. (5) zrI jinendra paramAtmAnI aMgaracanA karAvavAmAM. temaja zrI jinendra paramAtmAnA pratimAjIne anusaratA kAryomAM zrI jinabiMbanA dravyano viniyoga karI zakAya. mAtra jinabiMba nimittanA dravyano jinamaMdira nirmANa, bhaMDArake trigaDuM AdimAM upayoga na karI zakAya. 2. zrI jinacaityadravya ane teno sadviniyoga - zrI jinendrabhaktinA prakAroH zrI jinendra paramAtmAnI bhakti jema ke, snAtrapUjA, aSTaprakArI pUjA, zrI
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA aSTAhnikA mahotsavo, zrI jinendra paramAtmA abhiSeka temaja zrI zAntisnAtrAdi pUjano, zrI jinapratimAjI bharAvavA, zrI jinendra paramAtmAnA aMjanazalAkA pratiSThA mahotsavo, zrI kaLazadhvajadaMDa pratiSThA mahotsavo, zrI jinamaMdira nirmANa karAvavA, zrI jinendra prAsAdono jIrNoddhAra karAvavA, maMgaLadIvo, AratI, zAntikaLaza temaja zrI jinendrastuti-stavanA-caityavandana Adi jinendra paramAtmAnI bhaktinA aneka prakAro che. (1) uparyukta sarva prakAranI zrI jinendra paramAtmAnI bhakti Adi nimittenuM dravya temaja devadravyanI abhivRddhi nimitte jinamaMdirajImAM ke jinamaMdirajInI bahAra upAzraya, maMDapAdimAM zrI cauda svapnonI bolInA caDhAvA, pAraNAmAM jinendra paramAtmAne sthApana karavAnA tathA jinendra paramAtmAne jhulAvavAnA caDhAvA, upadhAnamAM pravezano nakaro, upadhAna mALa paridhAna (mALAropaNa)nA caDhAvA, tIrthamALa paridhAnanA caDhAvA, rathayAtrA, tIrthayAtrA, jaLayAtrA, AdinA caDhAvA nimittenuM dravya, gurupUjananuM dravya temaja sthAvara jaMgama saMpatti ke te saMpattinA mAdhyamathI utpanna thayela vyAja, bhADA AdithI utpanna thayela dhanarAzi devadravya hovAthI zrI jinacaityAdi khAtAnuM devadravya gaNAya. zrI jinadravyanA sarvyayanA prakAro : (1) zrI jinendra pa2mAtmAnA pratimAjI bharAvavAmAM. (2) zrI jinendra 5ramAtmanA Arasa AdinA pratimAjIne lepa karAvavAmAM. (3) zrI jinendra paramAtmAnA mugaTa, tilaka Adi AbhUSaNa nirmANamAM. (4) zrI jinendra paramAtmAnI snAtrapUjA Adi nimitte trigaDuM karAvavAmAM. (5) jinendra paramAtmAnI bhaktinimittenA sonA rUpAdinA kaLaza, kuMDI, hAMDA, thALa, kaTorI, cAmara, chatrAdi upakaraNo karAvavAmAM, temaja bhaMDAra, pATapATalA bAjoTha Adi karAvavAmAM. (6) zrI jinendraprAsAdo nirmANa karAvavAmAM. (7) zrI jinendraprAsAdonA jIrNodvAra ane sudhArA-vadhArA karAvavAmAM. (8) zrI jinendraprAsAdanA garbhagRha dvAra upara cAMdI maDhAvavAmAM temaja to2NAdi karAvavAmAM. (9) zrI jinendraprAsAdAdinA taMtra saMcAlana ke rakSaNAdi nimitte sAdharaNakhAtAmAM dravyanI jogavAI na hoya temaja
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-15 417 sAdhAraNakhAtAnuM navuM dravya UbhuM karavAnA saMyogo na hoya to ja apavAdika-mArge nirUpAye (duHkhita haiye) ArakSaka (cokIdAra) AdikarmacArIone vetanAdimAM ane vImAnuM primiyama bharavuM paDe, to te bharavAmAM. (10) zrI jinendraprasAdanI sthAvara-jaMgama saMpattinuM rakSaNa karavA-karAvavAmAM. (11) dharma, dharmasthAnako ane dhArmika saMpattinuM rakSaNa karavuM. e rAjasattAnuM parama kartavya hovAthI tenI upaja upara koI saMyogomAM rAjasattAthI karavero na ja levAya. e rAjanItino abAdhita ane akATya niyama hato. paraMtu pAzcAtyoe Aryadharma ane AryamaryAdAne sarvathA naSTabhraSTa karavAnI atibAlizamelI murAdathI TrasTa ekTanuM bhUta ubhuM karIne tenA kharcane pahoMcI vaLavAnA asad bahAnA heThaLa sadAne mATe dhArmikadravya tathA tenI vArSika upaja upara karavero levAno karela dhAro eTale dhArmika saMpattinI ughADI mahAkrUra lUMTa che. e mahAkAtila niyama adyAvadhi cAlyo Avato hovAthI, anicchanIya e karavero Aje paNa bharavo paDato hoya, to dhArmika taMtranA sAdhAraNakhAtAnA dravyamAMthI anicchAe duHkhita haiye nirUpAye bharavAnuM vicAravuM ane sAdhAraNakhAtAmAM vadhAro ke tathA prakAranI jogavAI na hoya, to jJAnadravya ke devadravyamAMthI karavero bharavo. e jinAjJAthI sarvathA avihita eTale viparata to che ja. tathApi "sattA AgaLa zANapaNa cAlatuM nathI." e nyAye karavero bharavo paDe to dubhAtA dile nirUpAye Apad dharma mAnavo rahyo. jJAnadravyanA prakAro (1) jJAnapUjananI rakama, jJAnabhakti mATe Avela rakama, tema ja AgamazAstro ke dharmagrantha AdinI bhakti mATe bolAyela bolInuM dravya. (2) koIpaNa tapamAM zrutajJAnanI bhakti nimitte utpanna thayela dravya. (3) pratikramaNanA sUtronI bolI, zrI kalpasUtra, zrI bArasAsUtra tathA bIjA koIpaNa sUtranA caDhAvA, jJAnanI pUjAnA caDhAvA ke jJAnapUjanAdi samaye jJAna upara caDhAvAtuM dravya, pustakAdinA vecANanuM dravya, temaja jJAnakhAtAnI sthAvarajaMgama saMpatti temaja tenA vyAja AdinI upaja e sarvasva jJAnakhAtAnuM dravya gaNAya. jJAnapaMcamInA dine jJAna samakSa bhaktirUpe caDhAvAtA korA kAgaLo, barunA
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kittA, noTabuko, pensilo, holDaro, phAunTana peno, zAhInA khaDiyA Adi jJAnakhAtAnA gaNAya. zrI jJAnadravyanA sadvyayanA prakAroH kharca khAtAnA ke vyakti dravyanI jogavAIna hoya tyAre Apad dharmarUpe pUjya sAdhusAdhvIjI mahArAjane adhyayana-adhyApana karAvatAM paMDitajIne vetana temaja pustaka pratAdi ApavAmAM, jJAnamaMdira nirmANamAM, jJAnabhaMDAra nimitte dhArmika pustako kharIdavAmAM, dhArmika AgamazAstra lakhavA-lakhAvavAmAM, zAstronI rakSA mATe Avazyaka vastuo lAvavAmAM, jJAnapaMcamI dine jJAna zaNagAravA mATe caMdaravA, puMThIyA temaja jJAna bharavA mATe kabATo vasAvavAmAM, maMdironI vyavasthA, rakSA temaja tenI zuddhi, pavitratA jALavavA mATe rakhAtA laukika karmacArIonA vetanamAM zrI jinAjJA anusAra samyajJAnane anulakSIne thatA koI kAryamAM jJAnadravyano upayoga karI zakAya. (1) A kSetra (jJAnadravya) paNa devadravya jeTaluM ja pavitra hovAthI pUjya sAdhu-sAdhvI ke zrAvaka-zrAvikA potAnA aMgata upayogamAM A dravya vAparI zake nahi. (2) pUjya sAdhu-sAdhvIjI mahArAja potAnA aMgata upayogamAM jJAnadravyano ke jJAnamaMdira Adino upayoga na karI zake. to vyavahArika zikSaNamAM ke pAThazALA AdimAM to jJAnadravyano upayoga zI rIte karAya? arthAt koIpaNa saMyogomAM jJAnadravyano upayoga na ja karI zakAya. aMgata upayogamAM jJAnamaMdirano upayoga na karI zakAya. e to svAbhAvika che. paraMtu vyakti svadravyathI nirmANa karAvela sthAnane paNa jJAnamaMdirarUpe ghoSita karyA pachI te sthAnano paNa aMgata upayoga na thAya. (3) jJAnamaMdiramAM samyajJAnanI ArAdhanA, upAsanA, bhakti, adhyayana, adhyApana temaja jinAlayamAM sthAna saMkaDAzanA kAraNe zrI jinendra paramAtmA bhakti mahotsavo, pUjano ke tadanurUpa zrI jinAjJA vihita mahAmAMgalika dhArmika anuSThAno karI zakAya. (4) jJAnadravyathI nirmita jJAnamaMdiramAM ke svadravya nimita vaiyaktika
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-15 419 jJAnamaMdiramAM tatsamakSetrI arthAt jJAnamaMdira tulya ke jJAnamaMdirathI ucca uccatara ke uccatama kSetrIya dhArmika anuSThAno tathA zrI jinendra paramAtmA bhakti mahotsavo zrI jinAjJA anusAra ujavI zakAya. paraMtu jJAnakSetrathI utaratI kakSAnA zrI jinAjJAvihita anuSThAno paNa te tAraka sthAnomAM karI ke karAvI na zakAya. dRSTAntarUpe AyaMbila, ekAsaNA, tapazcaryAnA pAraNA ke sAdharmika vAtsalyAdi jinAjJAvihita prasaMgo hovA chatAM anantAnanta paramatAraka zrI jinendra paramAtmAthI ane zrI samyajJAnathI UtaratI kakSAnA hovAthI zrI jinamaMdira ke jJAnamaMdiromAM karAvI na zakAya. jJAnamaMdiramAM AyaMbila, ekAsaNA Adi na karAvI zakAtA hoya to pachI sIvaNa, gUMthaNa, bharata, khAkharA, pApaDa, vaDI Adi gRhaudyogo calAvavAnI pravRttio, sAmAjika ke vyAvahArika anya koI sAMsArika pravRttio jema ke, pAThyapustakAdinuM vitaraNa ane jya-vikraya AdinI pravRttio to ekAnta mahAazubha AzravavALI sAMsArika pravRtti hovAthI te pravRttio jinamaMdira ke jJAnamaMdiramAM zI rIte karAya? na ja karAya, paraMtu upAzraya, AyaMbilabhavana Adi dhArmika sthAnomAM paNa (tevI mahA-azubha Azravamaya koI pravRtti) na ja karI zakAya.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-16 pU. upAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivaranI devadravyAdi saMbaMdhI mAnyatA (AdhAra: "dharmadravyavyavasthA" pustaka-prakAzana varSa-vi.saM. 2022) [noMdha - pU.upAdhyAya zrI dharmasAgarajI gaNivare vi.saM. 1990 ane 2014nAsaMmelanamAM thayelA TharAvone anusarIne dharmadravya-vyavasthA" lakhyuM hatuM. tenA AdhAre zrIsaMghomAM dhArmika dravyano vahIvaTa cAlato hato. te pustakamAMthI jarUrIyAto saMkalita karI ahIM ApelI che]. sAtakSetranuM vivaraNaH 1. jinapratimA, 2. jinamaMdira, 3. samyajJAna, 4. sAdhu, pa. sAdhvI, 6. zrAvaka, 7. zrAvikA. jinapratimA - jinapratimAnI pUjA mATe koI paNa vyaktie bhaktithI je dravya arpaNa karyuM hoya, te pratimAjInuM aMgapUjAnuM devadravya kahevAya che. Adravyano upayogaH navI pratimAjI mahArAja A dravyathI bharAvI zakAya, lepa karAvI zakAya, AMgI banAvI zakAya, prabhune cakSu-TIkA athavA pratimAjInA ja rakSaNa mATenA badhA ja kharcamAM vAparI zakAya, A khAtAnuM dravya bIjA koI khAtAmAM vAparI zakAya nahi. prabhu pratimAnA kAryamAM ja kharacI zakAya. 2. jinamaMdira - A dravya paNa devadravya ja che. 1. cyavana kalyANaka svapnanI bolI (caDhAvAnA), 2. janma pAraNAnA caDhAvA, 3. dIkSA, 4. kevaLajJAna ane 5. mokSa, A pAMca kalyANaka nimitte daherAsara upAzraya yA bIjA koIpaNa jagyAe prabhubhakti nimitte uchAmaNI ke bolI hoya e badhuM ja devadravya gaNAya che. -prabhu pUjA, Arati, maMgaLadIvo, supanA, pAraNuM, aMjanazalAkA, pratiSThA mahotsava, upadhAnamAM nANano nakaro, upadhAnanI mALa, tIrthamALa, IndramALa Adi badhI ja bolIo tIrthakara bhagavAnane AzrayIne bolAya che. mATe badhuM ja
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-16 421 devadravya gaNAya. 0 sadupayoga : A dravyano upayoga jinamaMdironAM jIrNoddhAramAM, navuM maMdira baMdhAvavAmAM, AkramaNanA samaye tIrthanI rakSA karavAmAM, deva ane prabhu nimitte bhakti kAryamAM thaI zake. jinezvara bhagavAnanI bhakti pUjA to zrAvake potAnA dravyathI ja karavI joIe, paNa jyAM zrAvakonAM ghara na hoya, tyAM devadravyathI paNa prabhupUjA karAvavI joIe, pratimAjI apUja to na ja rahevA joIe. jyAM zrAvaka kharca karavA zaktizALI na hoya, tyAM jainetara pUjArIno pagAra, kezara-caMdana, agarabattI Adino kharca devadravyamAMthI karI zakAya. paNa eTaluM to cokkasa dhyAna rAkhavuM, ke zrAvakanAM kAmamAM to A dravya vaparAya ja nahi. jo pUjArI zrAvaka hoya to tene sAdhAraNa khAtAmAMthI pagAra Apavo joIe. jaina vastInA abhAve prabhupUjA tathA maMdira saMbaMdhI tamAma kharca, devadravyamAMthI thaI zake. jainane devadravyano paiso apAya ja nahi. kAraNa ke, levA ane devAvALA bane pApanA bhAgIdAra thAya che. A khAtAnuM dravya pahelAM khAtAmAM kharcI zakAya. A baMne dravya devadravya saMbaMdhI pavitra dravya hovAthI nIcenA pAMca khAtAomAM eno kadI upayoga thAya nahi. 3. jJAnadravya - Agama, zAstrapUjana, pratikramaNanA sUtronI bolI, zrIkalpasUtra, zrIbArasAsUtra athavA bIjA koI paNa sUtranA caDhAvA bolAya ke nANuM caDhAvAya te badhuM ja jJAna dravyamAM gaNAya. upayoga :- A dravyamAMthI sAdhu sAdhvIjI mahArAjane bhaNAvavA mATe, jainatara paMDitane pagAra ApI zakAya, bhaNavA-bhaNAvavA yogya sAhitya kharIdI zakAya. jJAnabhaMDAra mATe dhArmika pustako lAvI zakAya. jainone sAdhAraNa khAtAmAMthI yA to zrAvake potAnA ja paisA ApavA. jJAna bhaMDArano upayoga zrAvaka-zrAvikA kare to, temaNe vArSika nakaro Apavo joIe. jJAnadravyathI dhArmika Agama zAstra lakhavA-lakhAvavA Adi mATe tathA temanI rakSA mATe jarUrI cIja vastu lAvavAno kharca thaI zake.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA A dravyathI jJAnabhaMDAra mATe, jJAnamaMdira bAMdhI zakAya. paraMtu jJAna dravyathI banelA jJAnamaMdiramAM sAdhu, sAdhvI ke poSAtI zrAvaka-zrAvikA rahI zake nahi. saMthAro vagere karI zake nahi. A kSetra (jJAnadravya) paNa devadravya jeTaluM ja pavitra hovAthI sAdhu-sAdhvIzrAvaka-zrAvikA potAnA upayogamAM A dravya vAparI zake nahi. vyAvahArika zikSaNamAM A dravyano bilakula upayoga thAya ja nahi. dhArmika zikSaNa khAtu - pAThazALA. A khAtuM sAdharmika zrAvaka-zrAvikAnI jJAna bhakti mATenuM sAdhAraNa khAtuM che. jo zrAvakazrAvikAoe potAnuM dravya potAnA dhArmika abhyAsa mATe arpaNa karyuM hoya to te rakamathI zrAvaka paMDita rAkhI zakAya. jeno lAbha sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA cAre varga laI zake. dhArmika pustako tathA InAma vagere paNa emAMthI ApI zakAya. paraMtu A paisA vyAvahArika zikSaNamAM koIpaNa rIte vaparAya nahi. A vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavI joIe. 4-5. sAdhu-sAdhvI kSetra - saMyamadhArI sAdhu-sAdhvI mahArAjanI bhakti mATe vaiyAvacca mATe je rakama dAnavIro taraphathI maLI hoya, to teno upayoga saMyamadhArI sAdhu sAdhvIjI mahArAjanI saMyama zuzruSA ane vihAra AdinI anukULatA mATe kharca thaI zake. A kSetranuM dravya jarUra paDe, to uparanA traNe kSetramAM zrI saMghanI AjJAnusAra kharcI zakAya, paraMtu nIcenA zrAvaka-zrAvikA kSetramAM A paisAno upayoga thaI zake nahi. 6-7. zrAvaka-zrAvikA kSetra - bhaktibhAvathI A kSetramAM samarpaNa karela je dravya te zrAvaka zrAvikAone, dharmamAM sthira karavA mATe, ApattinA samayamAM sahAyatA karavA mATe, athavA dareka prakAranA bhaktinA kAryamAM A dravyano kharca thaI zake che. kAraNa ke, A dravya cothA guNasthAnakamAM rahevAvALA AtmAonI bhakti mATe che, A dhArmika pavitra dravya che. eTalA mATe dayA, anukaMpA Adi vyAvahArika kAryomAM A dravya bilakula vAparI zakAya nahi. 8. gurudravya - pAMca mahAvratadhArI, saMyamI, tyAgI mahApuruSonI sAme
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-16 423 gahuMlI karI hoya ke, gurunI nANAthI pUjA, gurupUjAnI bolInA paisA jIrNoddhAramAM kharcavA joIe. evuM "dravya saptatikA"mAM spaSTa jaNAvyuM che. devadravya jIrNoddhAra khAtAmAM A paisA jAya te saMgata che. 9. sAdhAraNa dravya A sAdhAraNa kSetranuM dravya dhArmika rIlIjIyasa che. sAtakSetramAMthI koIpaNa kSetra sIdAtuM hoya, to AvazyakatAnusAra te kSetramAM A dravyano upayoga karI zakAya, paraMtu vyavasthApaka athavA bIjI koI vyakti potAnA aMgata upayogamAM A dravya vAparI zake nahi. - dInaduHkhI athavA to koIpaNa jana sAdhAraNa sarvasAmAnya lokopayogI vyAvahArika athavA jainetara dhArmika kAryamAM A dravya kharacI zakAya nahi. A khAtAnuM dravya ceriTInA upayogamAM athavA vyAvahArika zikSaNa khAtAmAM athavA bIjA koI sAMsArika kAryamAM kharcI zakAya nahi.
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-17 devadravya-gurudravya-sAdhAraNa dravyano mahimA ane tenA bhakSaNa-vinAzathI maLatA kavipAko devadravya vagere sAta kSetranAM vahIvaTanA adhikArI koNa? ahigArI ya gihattho suha-sayaNo vittamaM juo kuljo| akhuddho dhiI-balio, maimaM taha dhammarAgI ya // 5 // gu-pUH-ra-ra, susUmAra guNasaMgo jevA NAyA'higaya-vihANassa dhaNiyamANA-pahANo ya // 6 // paJcAzaka-7 / sArAMzaH zrIdravya saptatikA graMthamAM pUjya mahopAdhyAya zrI lAvaNyavijayajI gaNivara paMcAzaka prakaraNa graMthanA AdhAre kahe che ke - dharmane anukULa kuTuMbavALo, nyAya-nItithI prApta dhanavALo, lokomAM sanmAnIya, uttamakuLamAM utpanna thayelo, azudra = udAratAne-mahAnatAne varelo, javAbadArI vahana karavAmAM dhIra, buddhizALI, dharmano atyaMta rAgI, guru bhagavaMtanI bhaktine karanAro, zuzruSA vagere buddhinA ATha guNavALo, dharmadravyanI vRddhinA upAya jANanAro ane zAstrAjJAne AdhIna rahenAro gRhastha sAtakSetranI vyavasthA karavA mATe adhikArI che. vahIvaTakAronI viziSTa yogyatA: maggA'nusArI pAyaM sammadiTThI taheva annuvidd| ee'higAriNo iha, visesao dhammasatthammi // 7 // sArAMza mArgAnusArI, avirata samyagdaSTi, dezaviratine pAmelA AtmAo dharmazAstranA AdhAre devadravyAdinI vRddhi-vyavasthA mATe vizeSa adhikArI che. (dharmasaMgraha) jiNapavaNayavuDDikara, pabhAvagaM NANa-daMsaNa-guNANaM / vuTuMto jiNadavvaM, titthayarattaM lahai jIvo // 143 //
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 425 pariziSTa-17 jiNapavayaNavuDDikara, pabhAvagaM NANa-dasaNa-guNANaM / rakkhaMto jiNadavvaM, paritta saMsArio hoi // 144 // zrAddhadinakRtya / sArAMza:- jinazAsananI unnati karanArA ane jJAna-darzana guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanI vRddhi karanAro AtmA tIrthaMkarapaNAne pAme che. jinazAsananI unnati karanArA ane jJAna-darzana guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanI rakSA karanAro AtmA alpa saMsArI-nikaTa mokSagAmI thAya che. 0dharmadravyanuM bhakSaNa, upekSA ane vinAza karavAthI dAruNa pariNAma jiNapavayaNavuddhikaraM, pabhAvagaM nnaann-dsnn-gunnaannN| mavavaMto nirdhva, maita saMsArio ro zA.vi. 24ra . sArAMza jainazAsananI vRddhi karanArA ane jJAna-darzanAdi guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanuM je bhakSaNa kare che, te anaMta saMsArI thAya che. . (noMdhaH devadravyanA vyAja Adi dvArA vyaktigata lAbho meLave che, te durbhAgya ane daridratAne prApta kare che. te ja rIte devadravyano nAza thato hoya ane zakti hovA chatAM je AtmA upekSA kare che, te durlabha bodhI bane che.) jiNavasANArahiyaM vaddhAratA vi ke vi jiNadavvaM / buTuMti bhavasamudde mUDhA moheNa annANI // saMbodhaprakaraNa gAthA-102 / - jinezvara bhagavAnanI AjJAthI viruddha kAryothI devadravyanI vRddhi kare che. te AtmAo mohathI mUDha che ane bhava saMsAramAM DUbe che. (noMdha : dravya saptatikA graMthanI TIkAmAM kahyuM che ke, "malAnAdiyuvyApAraM varca, sad-vyApAravidhinaiva tavRddhiH vaya ' paMdara (15) karmAdAnanA dhaMdhA choDIne savyApAra vagerenI vidhithI ja devadravyanI vRddhi karavI joIe. bhakkhei jo uvikkhei jiNadavvaM tu saavo| paNNAhIno bhave jIvo lippai pAvakammuNA // - je zrAvaka devadravyanuM bhakSaNa kare che ane devadravyAdinuM bhakSaNa karanAranI
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA 426 upekSA kare che, te zrAvaka prajJAhIna = maMdabuddhivALo thAya che ane pApa karmathI lepAya che. AyANaM jo bhaMja paDivanna-dhaNaM na dei devassa / rahaMta covivavarU so vi TTu pattimamapha saMsAre // (zrAddhavidhi) sArAMza H je jIva devadravyAdinA makAnanuM bhADuM Apato nathI, devasaMbaMdhI kAryamAM ApavA mATe svIkArelA (kahelA) dhanane Apato nathI ane koI devadravyano vinAza karato hoya ke devadravyanI ugharANImAM upekSA karato hoya, tyAre tenI upekSA kare, te jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che. (noMdha : je AtmA devadravyAdinA makAnanuM bhADuM, paryuSaNAdimAM bolelA caDAvA, saMghano lAgo ane phaMDamAM lakhAvelI rakama bharato nathI athavA vyAja vinA lAMbA samaye bhare che, devadravyanI Avaka toDe che, koI devadravyano vinAza karato hoya ane ugharANImAM upekSA karato hoya, tenI je upekSA kare che, te saMsAramAM paribhramaNa kare che.) ceidavvaviNAse tad, davvaviNAsaNe duhie / sAhu uvikkhamANo anaMtasaMsArio hoi // sArAMza H caityadravya eTale ke sonA, cAMdI, rUpiyA vagerenA bhakSaNathI vinAza kare, caityadravyamAM samAviSTa evA jinamaMdiranA navA kharIdelA dravyo ke jUnAM maMdiranA IMTa, patthara, lAkaDA vagereno vinAza kare che ane vinAza karanAranI upekSA kare che, to te sAdhu hoya to paNa anaMta saMsArI thAya che. ceiadavvaM sAdhAraNaM ca bhakkhe vimUDhamaNasA vi / paribhamai, tirIyajoNIsu annANittaM sayA lahaI // (saMjJeya prALa mA. 203) - saMbodha prakaraNamAM kahyuM che ke, devadravya ane sAdhAraNa dravyane je mohathI grasita manavALo vyakti bhakSaNa kare che, te tiryaMca yonimAM paribhramaNa kare che ane haMmezA ajJAnI bane che.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-17 427 purANamAM paNa kahyuM che ke - devadravyena yA vRddhi gurudravyena yad dhanaM / tad dhanaM kulanAzAya mRto pi narakaM vrajet // - devadravyathI je dhananI vRddhi ane gurudravyathI je dhana prApta thAya che, te kuLano nAza kare che ane maryA pachI narakamAM laI jAya che arthAt devadravyano upayoga karI koI vyakti pote paisA kamAya to te kamAyelA paisA kuLano nAza kare che ane svayaMne narakamAM laI jAya che. AvuM ja gurudravya mATe paNa samajavuM. ceiadavvaM sAdhAraNaM ca jo duhai mohiy-miio| dhammaM ca so na yANai ahavA baddhAuo narae // saMvAda prara mA. 207 | - mohathI avarAyelI buddhivALo je manuSya devadravya ane sAdhAraNa dravyano svayaM upayoga kare che, te kharekhara dharmane jANato ja nathI ane teNe narakanuM AyuSya bAMdhI lIdhuM che ema samajavuM. ceiadavvaviNAse risighAe pavayaNassa uDDAhe / saMjai-cautthabhaMge mUlaggI bohilAbhassa // saMbodha prakaraNa gA. 105 // - devadravyano nAza, muninI hatyA, jaina zAsananI avahelanA karavIkarAvavI ane sAdhvInA cothA vratano bhaMga karavo, A badhuM samyakatvarUpI vRkSanAM mULane bALavA mATe agni samAna che. prabhAsve mA matiM kuryAt prANaiH kaNThagatairapi / agnidagdhAH prarohanti prabhAdagdho na rohayet // zrAddhadina-kRtya 134 // - prANa kaMThe AvI jAya to paNa (mRtyu AMkha sAme dekhAya to paNa) devadravya levAnI buddhi karavI na joIe. kAraNa ke, agnithI baLelA vRkSo pharI uge che. paNa devadravyanA bhakSaNarUpa pApathI baLelA pharI kyAreya ugatA nathI. (sukha pAmI zakatA nathI.)
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA bhakkhaNaM devadavvassa paratthIgamaNeNa ca / sattamaM NarayaM jaMti satta vArAo goyamA ! // - he gautama! je devadravyanuM bhakSaNa kare che ane parastrIgamana kare che, te sAta vAra sAtamI narakamAM jAya che. zrI zatruMjaya mAhAbhyamAM kahyuM che kedevdrvyN gurudravyaM dahedAsaptamaM kulam / aGgAlamiva tat spaSTuM yujyate nahi dhImatAm // - devadravya ane gurudravyanuM bhakSaNa sAta kuLano nAza kare che. tethI buddhimAna puruSe ene aMgArA tulya jANIne sparza paNa karavo nahi. dAridda-kuMluppattI dAriddabhAvaM ca kutttthrogaai| bahujaNadhikkAraM taha, avaNNavAyaM ca dohaggaM // taNhA chuhAmi bhUI ghAyaNa-bAhaNa-vicuNNatIya / eAi-asuha phalAI bIsIai bhuMjamANo so // -devadravyAdinA bhakSaNAdithI daridrakuLamAM utpatti, daridrapaNuM, koDha-rogAdi, bahu lokomAM dhikkAra pAtra, niMdA, daurbhAgya, tRSNA, bhUkha, ghAta, bhAra veDhAravo, prahArAdi azubha phaLone bhogavatAM te jIva khUba duHkhI thAya che. - upadeza-saptatikAnAM pAMcamAM adhikAramAM kahyuM che ke - jJAnadravyaM yato'kalpyaM deva-dravyavaducyate / sAdhAraNamapi dravyaM kalpate saGgha-sammatam // ekatraiva sthAnake devariktaM kSetra-dvayyAmeva tu jJAnariktam / saptakSetryAmeva tu sthApanIyaM, zrIsiddhAnto jaina evaM bravIti // - devadravyanI jema ja jJAnadravya paNa akalpanIya kahevAya che. sAdhAraNa dravya paNa saMghanI saMmati hoya to sAtakSetromAM kAmamAM Ave che. devadravya eka kSetramAM vaparAya che. jJAnadravya uparanA be kSetromAM paNa kAmamAM Ave che. sAdhAraNa dravya sAte kSetromAM kAmamAM Ave che. ema siddhAntamAM kahyuM che.
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-17 429 pAyeNaMtadeUla jiNapaDimA kAriAo jiyeNa / asamaMjasavittIe na ya siddho daMsaNalavovi // - A jIve prAyaH anaMta derAsara ane anaMta jinapratimA banAvI haze. paraMtu zAstravidhithI viparIta karavAne kAraNe samyakatvano aMza paNa prApta thayo nathI. aticAra * tathA devadravya, gurudravya, sAdhAraNa dravya bhakSita upekSita prajJAparAdhe viNAsyo, viNasaMto uvekhyo, chatI zaktie sArasaMbhALa na kIdhI. bhAvArtha H devadravya, gurudravya, sAdhAraNa dravyanuM bhakSaNa karyuM hoya, bhakSaNa karanAranI upekSA karI hoya, ajANatAM teno vinAza karyo hoya, vinAza karanAranI ajANatA upekSA karI hoya ane zakti hovA chatAM te dravyanI kALajI na rAkhI hoya to aticAra lAge che. jenI dara paMdara divase padhdhI pratikramaNamAM mAphI mAMgavAnI hoya che. - dravyasaptatikA svapajJa TIkAH jiNadavvaRNaM jo dharer3a tasya gehammi jo jimai saDDo / pAveNa parilipai geNhaMto vi hu jai bhikkhaM // - je jina-dravya (devadravya)no devAdAra hoya che. tenA ghare zrAvaka jame to jamanAra te zrAvaka pApathI lepAya che. tenA gharethI sAdhu paNa jo gocarI grahaNa kare to te paNa pApathI lepAya che. ceiadavvaM giNihaMtu bhuMjae jai dei saahunn| so ANA aNavatthaM pAvaI liMto viditovi // - vyavahArabhASyamAM kahyuM che ke - je devadravyane grahaNa karIne bhakSaNa kare che ane sAdhune Ape che, te AjJAbhaMga, anavasthA doSathI dUSita thAya che. ApanAra ane lenAra baMne pApathI levAya che. atra idam hArdam-dharmazAstrAnusAreNa lokavyavahArAnusAreNApi yAvad devAdi RNam saparivAra-zrAddhAdemUni avatiSThate tAvad zrAddhAdi-satkaH
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA sarvadhanAdi-parigrahaH devAdi-satkatayA suvihitaiH vyavahiyate saMsRSTatvAt / - ahIM paramArtha e che ke, dharmazAstra ke loka vyavahArathI paNa jyAM sudhI devAdinuM devuM je zrAvakAdinA parivAra upara hoya che, tyAM sudhI te zrAvakodinuM badhuM ja dhana-parigraha-saMpatti devadravyAdithI mizrita ja kahevAya che. tethI tenA gharamAM bhojana karavAthI upara jaNAvelA doSa lAge che. mUlaM vinA jiNANaM uvagaraNaM, camara chattaM klshaai| jo vApareD mUDho, niakajje, so havai duhio // - je jinezvara bhagavAnanA upakaraNa, cAmara, chatra, kaLaza vagerene bhADuM (nakaro) ApyA vinA potAnA kAmamAM le che, te mUDha jIva duHkhI thAya che. devadravyeNa yatsaukhyaM, paradArataH yatsaukhyam / anantAnantaduHkhAya, tat sukhaM jAyate dhruvam // - devadravyanA bhakSaNathI je sukha ane parastrInA bhogathI je sukha prApta thAya che, te sukha anaMtAnaMta duHkha ApanAruM thAya che.
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-18 pU.A.bha.zrI kailAsasAgarasUrijI ma.sA.nA ziSya pU.A.bha.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA.nI "gurupUjana-gurudravya ane tenA viniyoga" aMgenI mAnyatA (""svapnadravya aMge mArmika bodha" pustakamAMthI pR. 105thI 110 uparathI sAbhAra) zrI gurudravya ane teno viniyoga : parama pUjyapAda sAdhu sAdhvIjI mahArAjane pratilAbhela (vahorAvela) AhAra, pANI, vastra, pAtra Adi gurudravya hovAthI, pratibhAvAhaka jevA parama ucca kakSAnA zrAvake paNa te vastuono upayoga karavo yogya (ucita) nathI. arthAt te vastuo gRhasthathI na ja vaparAya. paraMtu japa dhyAnAdi dharmanI abhivRddhi arthe mahadaMze zrAvakAdine zrI sthApanAcAryajI mahArAja, japamAlikA (navakAravALI), pustakAdi ApavAno vyavahAra pUjya guru mahArAjAo kare che. kema ke, zrI sthApanAcArya mahArAjAdi vastuo anizrita eTale svanizrAkRta na karela hovAnA kAraNe jJAnopakaraNarUpa hovAthI pUjaya gurumahArAja Ape, to teno upayoga karavAno vyavahAra pracalita che. paraMtu suvarNa, rUpuM (cAMdI) Adi gurudravya hoya, to teno viniyoga zrI jinamaMdira AdinA jIrNoddhAramAM, nUtana jinamaMdira nirmANamAM, siMhAsana, samavasaraNa, trigaDuM, snAtrapUjA AdinA upakaraNo, bhaMDAra ane toraNa AdinA nirmANamAM karavo, e ja zAstrasiddha parama hitAvaha suvihita mArga che. (1) gurupUjana saMbaMdhI suvarNa Adi dravya gurudravya kahevAya? (2) pUrvakALamAM A prakAre gurupUjana karavAnuM vidhAna hatuM? (3) gurupUjananA dravyano upayoga kyAM thAya?
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA jaina munivaronI upabibe prakAranI hoya che. eka audhika upadhi ane bIjI aupagrahika upAdhi hoya che. temAM muhapatti rajoharaNa Adi audhika upadhi mukhya kahevAya ane kAraNe rAkhavA paDatAM keTalAMka upakaraNo (sAdhano) aupagrahika arthAta sahAyaka upadhi kahevAya. "takrakauSThinya nyAye" bhojya bhojaka saMbaMdhe audhika upadhi gurudravya gaNAya che. suvarNAdi dravya mUkIne karela guru pUjananuM dravya bhale audhika upadhi ke aupagrahika upadhi koTInuM gurudravya na gaNAtuM hoya, paraMtu pUjyanI pUjAnA saMbaMdhe te suvarNAdika dravya gurudravya ja gaNAya che. jo e rIte svIkAravAmAM nahi Ave to, "zrI zrAddhajitakalpa"nI vRtti sAthe virodha Avaze. "zrI praznottara samuccaya" "zrI AcArapradIpa" "zrI AcAra-dinakara" tathA "zrI zrAddhavidhi Adi dharmagranthonA AdhAre gurupUjana siddha thAya che. pUjA saMbaMdhathI gaurava yogya uccasthAnamAM gurupUjananA dravyano saccaya karavo, evuM vidhAna "zrI dravyasaptatikA Adi dharmagranthomAM hovAthI, zrI jinendra paramAtmAnI aMgapUjAmAM gurudravyano upayoga na karatAM, zrI jinacaityAdi nirmANakAryamAM temaja zrI jinacaityAdinA jIrNoddhAra AdimAM ja savyaya karavo. e zAstrasiddha parama hitavaMto suvihita mArga che. gurudravyano upayoga sadhyaya kayAM kyAM karI zakAya? tenI spaSTa samaja "gurudravya ane teno sadhyayanI vyAkhyAmAM jaNAvela che. pUjayapAda gurumahArAja samakSa Alekhela gahulI tenA upara caDhAvela zrIphaLa temaja sonArUpAdinI vastu ke nANuM paNa devadravya khAte laIne teno upayoga jIrNoddhAramAM karavo. - zrI jinendrazAsananA paramaprabhAvaka parama pUjyapAda zrI siddhasenadivAkarasUrIzvarajI mahArAje dUrathI hAtha UMco karIne AzIrvAdarUpe dharmalAbha Apela zrI vIravikrama mahArAjAe parama ahobhAvathI eka kroDa suvarNamudrA pUjaya gurumahArAja samakSa dharI hatI. pUjyapAdazrIe te suvarNamudrA zrI jaina saMghane arpaNa karAvIne jinAlayonA jIrNoddhAramAM teno savyaya karAvyo. - zrI dhArA nagarInA zrI laghu bhojarAjAe parama pUjyapAda vAdI vetAla
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-18 433 AcArya pravara zrI zAntisUrijI mahArAjane bAra lAkha sATha hajAra (12,60,000) dravya arpaNa karyuM. temAMthI gurumahArAje rUpiyA bAra lAkha (12,00,000) dravyanA savyayathI mALavA dezamAM jinacaityo nirmANa karAvyA ane sATha hajAra (60,000) dravyanA sadvyayathI thirApadra (tharAda)mAM zrI jinacaitya ane devakulikA Adi karAvyA. - zrI AmarAjAe paramapUjayapAda AcArya pravara zrI bappabhaTTasUrIzvarajI mahArAjanA caraNomAM lAkhkho suvarNamudrAo dharI, parama pUjyapAda AcArya pravarazrIjIe te mudrAono zrI jinendraprasAda nirmANamAM ane jinAlayonA jIrNoddhAramAM suviniyoga karAvyo. - paramahaMta zrI kumArapALa mahArAjA pratidina parama pUjyapAda kalikAlasarvajJa AcArya pravara zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjanI suvarNakamaLothI pUjA karatA hatA. teno ullekha zrI kumArapALa prabaMdhamAM che. zrI hIrapraznamAM tenI sAkSI ApI che. zrI hIraprazna atha punaH paNDitakAnharSigaNikRtApraznAstatprativacAMsi ca yathA. (patrAMka 19nI prathamanA puMThI) tathA-gurupUjAsatkaM suvarNAdidravyamucyate na vA ? tathA prAgeva pUjAvidhAnamasti na vA ? tathA-kutra caitadupayogi ? iti prasAdyimiti / praznA atrottarANigurupUjAsatkaM suvarNAdi gurudravyaM na bhavati svanizrAyAmakRtatvAt, svanizrAkRtaM ca rajoharaNAdyaM gurudravyamucyata iti jJAyate // 10 // tathA hemAcAryANAM kumArapAlarAjena suvarNakamalaiH pujA kRtAstyetadakSarANi kumArapAlaprabandhena santi // 11 // tathA-"dharmalAbha iti prokte durAducchritapANaye / sUraye siddhasenAya dadau koTi narAdhipaH // 1 // " idaM cAGgapUjArUpaM dravyaM tadAnIntanena saGghana jIrNoddhAre vyApAritamiti tatprabandhAdau zrUyate / atrArthe bahuvaktavyamasti kiyallikhyate iti praznatrayaprativacanAni // 12 //
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA gai patavetnapati jJAtiprativayathA (patrAMka 22nI dvitIyA puMThI) tathA-nANakapUjA guro kvAsti ? iti praznottaram-kumArapAlena rAjJA zrI hemacAryANAM pUjA suvarNakamalaiH pratyahaM kriyate sma iti kumArapAlaprabandhAdau proktamasti, tadanusAreNa nANakapUjA'pi sAmprataM kriyamANA dRzyate, teSAmapi dhAtumayatvAt / tathA'tra vRddhavAdo'pi / "zrI sumatisAdhusUrINAM vArake mANDavAcaladurge mallika zrI jApharAbhidhAnena (zrAddhAdisaMsargAjjainadharmAbhimukhena) suvarNaTaGkakaiH gItArthAnAM pUjA kRtA" iti // 3 // (zrAddhAdisaMsargata Adi kauMsamAMnA zabdo zrI dravyasaptatikA graMthamAM che.) - parama pUjyAda AcAryapravara zrI sumatisAdhusUrIzvarajI mahArAjazrInA samaye zrI mAMDavagaDhamAM zrAvakonA paricayathI jainadharmAbhimukha arthAt jainadharma pratye Adara prItivALA thavAthI zrI jAphara nAmanA mallika bAdazAhe suvarNaTaMko eTale suvarNamudrAothI parama pUjayapAda gItArtha guru-mahArAjAonI pUjA karI hatI. - parama pUjyapAda AcArya zrI jIvadevasUrIzvarajI mahArAjanI pUjAne mATe parama ahobhAvathI zrI malla nAmanA zreSThivarSe ardhalakSadravya arthAt pacAsa hajAra (50000) dravya ApyuM. te dravyathI parama pUjyapAda AcArya pravarazrIe zrI jinendraprasAda Adi karAvyA hatA. parama pUjyapAda AcArya mahArAja Adi tAraka guruvaryonA pavitra saMyamabaLathI AkarSAIne aneka rAjA, mahArAjAo, yavanabAdazAho ane zAha sodAgara zreSThivaryoe pa.pU. guruvaryonA pavitra caraNomAM lAkhkho kroDo suvarNamudrAo dharIne aMgUThe vAsacUrNathI guru pUjana karela. te sarvasva suvarNamudrAdi dravya pU. sAdhu-sAdhvInA vaiyAvacca khAtAmAM ke sAdhAraNa khAtAmAM na apAvatAM sarve guruvaryoe te gurupUjananuM sarvasvadravya jIrNa jinAlayonA jIrNoddhAramAM ane nUtana jinAlayonA nirmANamAM suviniyoga karavA mATe suzrAvakoe saMbhaLAvela.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-18 435 pa.pU. guruvaryonI ane suvihita AcaraNA pramANe amArA samudAyanA pa.pU. guruvaryozrI paNa devadravya khAte levarAve che. te suvihita AcaraNA pramANe huM paNa devadravya khAte ja jame levarAvuM chuM. vartamAnamAM keTalAMka guruvaryo pU. sAdhu-sAdhvInA vaiyAvacca khAte levA jaNAve che te ucita ke anucita che. te aMge koI paNa carcA samIkSA karyA vinA huM nimnastarIya dharmakSetranuM dravya uccastarIya dharmakSetramAM suviniyoga thaI zake. evI jinAjJA hovAthI ane jemanuM lAkho kroDo suvarNamudrAthI gurupUjana karela te tAraka pa.pU. guruvaryoe paNa jinAlayonA jIrNoddhAra AdimAM ja suviniyoga karavA karAvavA arthe ja zrI saMghane arpaNa karAvela hovAthI gurupUjananuM dravya devadravyarUpe ja jame levAnI huM mAnyatA dharAvuM chuM. eTale gurupUjananuM dravya devadravya rUpe levarAvavAmAM mane doSa lAge tema nathI. paraMtu gurupUjananuM dravya devadravya ja che. evuM sarvajJa bhagavaMtonA jJAnamAM hoya, to morArajI mIlanI cAdara oDhIne poka mUkavAno vAro kone Avaze? teno nirNaya gurupUjananuM dravya pU. sAdhu-sAdhvInA vaiyAvacca khAte levAnI prarUpaNA karanAra pakSakAroe svayaM karI levo parama hitAvaha lekhAze.
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-19 pU.A.bha.zrI kalyANasAgarasUrijI ma.sA.nI "svapnadravya" aMge mAnyatA. ("svapna dravya aMge mArmika bodha" pustakamAMthI pR. 91-94 sAbhAra) svapna dravya pAraNAnuM dravya devadravya ja che. A vAta samajavA mATe kalyANakone samajavA jarUrI che. coryAzI lAkha jIvAyonimAM manuSya ane te paNa karmabhUminA manuSyo paikI zrI tIrthakara hoya che. zrI jinazAsanamAM zrI tIrthaMkaradevanI bhakti eTalI badhI nikAcita hoya che, ke temanAM ja pAMce prasaMgoe (zrI cyavana, janma-dikSA-kevaLa-mokSa) cauda rakyulokanAM dareka jIvone ekI sAthe zAtA upaje che. tadbhave mokSe janAra anya cauda liMganA jIvonA tathA zrI gaNadhara bhagavaMta pramukhanAM prasaMgoe A pAMce kalyANakomAMthI eka paNa kalyANaka thatuM nathI. mATe paMdara liMga paikI zrI tIrthaMkara eka jaliMga evuM che, ke jenA mahAmaMgaLakArI pAMca kalyANako ekajabhavamAM thAya che ane te mahAmaMgaLakArI zubha prasaMge cauda rajajulokanAM sarve jIvone sAtA upaje che. e kalyANakonI mahattAne AbhArI che. coryAzI lAkha jIvayonimAM eka ja zrI tIrthaMkara paramAtmAnA zrI avana samaye ja zrI tIrthaMkaranA mAtAjI cauda mahAsvapno juve che. bIjA puruSo eTale cakravarti AdinI mAtA A cauda svapno jue che, paNa jhAMkhA jUve che. taddabhave mokSe janAra anya cauda liMgonA jIvonI mAtAo svapno jotI nathI. kalyANako pAMca ja che. cAre nahi ane cha e nahi. cyavana kalyANakane zrI jinazAsanamAM matAjAra vinA kalyANakaja kahyuM che. to zrI cyavana kalyANaka sUcita svapna nimitte thanAra bolInI rakama zrI tIrthakara bhagavaMta nimitte ja che, eTale te dravya (rakama) devadravya ja che. zrI paMcatIrthajImAM zrI jinezvaradevanAM pAMca pratimAjI mahArAja hoya che.
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-19 437 tathA zrI indramahArAja, zrI zAsanadevI, dvArapALa Adi devonI mUrti paNa hoya che, paraMtu kahevAya zuM ? zrI tIrthaMkara devanA pratimAjI, eTale te nimittanuM dravya devadravya ja gaNAya. nahi ke zrI indramahArAjanuM ke devadevIonuM. dareka sthaLe jaIe tyAre prathama nAyaka-mukhya mANasane puSTa karavA paDe. te hoya to, hajUriyA taiyAra thAya. tevI rIte jyAre ApanI pAse dhana hoya, tyAre viziSTa nAyaka zrI tIrthaMkara devonAM jinAlayone ja puSTa karavA paDe. zakya che, ke zrI bhAratavarSanA amuka zrI jinAlayomAM devadravyano vadhAro haze, paraMtu zrI bhAratavarSanAM ja samasta jinacaityo laIe, to te samasta zrI caityone- jinAlayone vyavasthita rAkhavA pUratuM paNa dravya zrI jinacaityo pAse nathI ja. jyAre puNyAnubandhipuNyanuM ja kArya ja karavuM che. to pachI sarvottama viziSTamAM viziSTa puNyAnubandhipuNyanuM kArya kema nA karIe? e rIte sheje mana lalacAya che ane e asthAne na ja gaNAya. pUrNimAnA caMdradarzane samudranA mojA (velA) khUba khUba uchaLe che. tadvat puNyAzALI bhavyAtmAnI bhAvanA sadAye evI ja hoya che, puNyAnubaMdhipuNyakAryane ja sAkAra banAvavArUpa zrI jinamaMdirajI nirmANa karavA, karAvavA mATe ja amAruM dhana che. eTale ja zrI jinamUrti ane zrI jinamaMdirajI nirmANamAM dhanano sadvyaya thAya e ja parama hitAvaha che. vyavahArabuddhithI vicArIe to eka rUpiyA jevI nahivat rakamanuM phaLa paNa adhikAdhika meLavavA ja mana lalacAya, to pachI seMkaDo hajAro rUpiyA jevI mAtabara rakama vAparIne lAbha levAnA puNya prasaMge ativiziSTa phaLadAyI devadravyanI vRddhimAM ja vAparavA mana thAya e svAbhAvika ja che. x x x x x x xxxxx x pUjya sakaLa zrI jaina saMgha parvAdhirAja zrI paryuSaNA mahAparvanI mahAmaMgaLa ArAdhanAnA zubha prasaMge ane bhAdaravA zudi 1ne dine pa2matAraka, carama tIrthapati devAdhideva zrI mahAvIrasvAmIjInA janmavAMcananA samaye moTAbhAge
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA (pUjya sakaLa zrI jaina saMgha) upasthita thAya che. tyAre sauthI moTuM kAryarUpadevadravyanA ukela mATe ja vAto thAya ane te ja dhananI upaja karavAnI hoya. zrI tIrthakara deva "zrI avanathI ja traNazAna sahita ane janmathI ja cAra atizayothI yukta hoya che. mATe zrI cyavanakalyANaka samayanA svapnA tathA ghoDIyA pAraNAnuM dravya devadravya ja gaNAya. zrI bhAratavarSano pUjaya sakaLa zrI jaina saMgha bhAdaravA zudi 1 nA zubha dine sva sthAnamAM upAzrayomAM upasthita thAya che. paraspara sau sAthe saMbaMdha bAMdhe che. to utkRSTo ja saMbaMdha bAMdhavo, te hisAbe paNa svapna, ghoDIyA pAraNAnI upaja devadravya ja che.
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-20 pUjyapAda sAgarajI mahArAja zuM kahe che? (noMdha : dhArmika vahIvaTa vicAra' pustakamAM lekhakazrIe pU. sAgarajI mahArAjanA nAmane potAnI svakapolakalpita "kalpita devadravyanI vyAkhyAmAM AgaLa karyuM che. paraMtu durupayoga karavAnuM vahelI take baMdha kare. saMmelanasamarthita kalpita dravyanI vyAkhyA pU. sAgarajI mahArAjane mAnya hatI ja nahiH teozrInA nAmano durupayoga karanArA saMmelana-sUtradhAroe lokone geramArge doravAnuM anucita kAma karyuM che. ahIM pU.sAgarajI ma.nI mAnyatA nIce ApavAmAM Ave che.) (A) svapnAnI upaja devadravyamAM ja javI joIe? praznaH svapnAnI upaja ne tenuM ghI devadravya khAtAmAM laI javAnI zarUAta amuka vakhatathI thaI che, to temAM pheraphAra kema na thaI zake? samAdhAnaH ahaMta paramAtmAnI mAtAe svapnAM dekhyAM hatAM eTale vastutaH tenI sarva upaja devadravyamAM ja javI joIe. arthAt devAdhidevane uddezIne ja A upaja che. dhyAnamAM rAkhavuM ke cyavana, janma, dIkSA e kalyANako paNa zrI arihaMta bhagavAnanAM ja che. IndrAdikoe zrI jinezvara bhagavAnanI stuti paNa garbhAvatArathI ja karI che. cauda svapnanuM darzana paNa ahaMdu bhagavAna kukhe Ave tyAre ja teonI mAtAne thAya che. traNa jagatamAM ajavALuM paNa te traNe kalyANakomAM thAya che. mATe dharmiSThone bhagavAna garbhAvasthAthI gaNavAnA che. - siddhacakra pu. 1, aMka 11, peja: 258) (B) svapnonI bolInI rakama devadravyamAM laI javAnuM kAraNa abhiSeka karavAmAM eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke, keTalAka devadravyane taphaDAvI svapnAnI bolInI ghInI upaja, tenA paisA chApAchUpI vagerenA paracUraNa
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA kharcamAM laI javA mATe te devadravya nathI ane tethI te devadravyamAM nahi laI jatA bIje laI javA, evo bakavAda calAve che. tene aMge zAstrAnusAra zraddhAvALAo to spaSTa zabdomAM kahe che ke, jo cauda svapno vagerenuM ghI bolAya che, te prathama to tIrthaMkarapaNAnI sthitinuM anukaraNa che ane te gajavRSabhAdi svapno bhagavAna tIrthaMkaranI mAtAne AvelA che...svapnAnI bolInI pravRtti mukhyatAe devadravyanI vRddhine mATe ja che. aindrI Adi mALAno prasaMga niyamita na hovAne lIdhe, tene sthAne te karelI jaNAya che. kemake, paryuSaNAnA aNatikA vyAkhyAnamAM paNa spaSTa zabdomAM jaNAve che ke, devadravyanI vRddhine mATe enTrI Adi mALAnI pravRtti baMdha thaI tyAre A svapnAdinI bolInI pravRtti devadravyanI vRddhi mATe pravartelI che. kemake devadravyanI vRddhi karavI e to jinezvara mahArAjanA upAsakonuM parama kartavya ja che. (- Agama jyota, varSa 4, peja pa1.) _ (C) "xxx khuda haribhadrasUrijI saMbodha prakaraNa meM pharamAte hai ki AdAna (Avaka) Adi se AyA huA dravya jinezvara mahArAja ke zarIrameM hI lagAnA aura akSata, phala, vaLI, vastrAdika kA dravya jinamaMdira ke liye lagAnA aura Rddhi yukta se sammata (andaza vAle) zrAvakone yA apane jina bhakti nimitta jo dravya Acarita hai vaha mandira mUrti dono meM lagAnA isa lekha se samajhanA cAhiye ki jinezvara mahArAja kI bhakti ke nimitta hotI huI bolI kA dravya dUsare kisI meM bhI nahIM laga sakatA hai" (pU.sAgarajI ma. likhita "devadravya yAne caityadravya" pustaka, pR. 33) (noMdhaH A pustakamAM teozrIe devadravya aMgenI potAnI mAnyatAne zAstrapAThonA AdhAre spaSTa karI che.) TippaNIH- (1) pU. sAgarajI mahArAja ane emanA samudAyanI "svapnadravya devadravya ja gaNAya" AvI mAnyatA uparanA temaja bIjA aneka lakhANothI dIvA jevI spaSTa jovA maLe che. pU. sAgarajI mahArAje vIra zAsananA 1927nA aMkomAM devadravya aMge aneka lekho lakhIne suMdara
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-20 441 mArgadarzana karAvyuM che. ATaluM badhuM vistArathI lakhavAno Azaya e ja che ke, je pU. sAgarajI mahArAja svapnadravyanI upajane A rIte devadravya ja mAnatA hatA, to pachI pUjA-AratI-paMcakalyANaka AdinA caDAvAnI upajane to devadravya mAnatA ja hoya, emAM koI savAlane avakAza rahe che kharo? A kAraNe saMmelane surata-AgamamaMdirano TharAva kalpitadravyanI potAnI managhaDaMta vyAkhyAnA samarthanamAM mUkavA dvArA pU. sAgarajI mahArAjanA nAmane vaTAvI khAvAno je akSamya-aparAdha karyo che. enAthI sakaLasaMghane sAvadha rahevAno namra anurodha che. (2) pU.sAgarajI mahArAja to "kalpita devadravyanI e ja vyAkhyA mAnatA hatA, je zrI haribhadrasUrijI mahArAje "saMbodhaprakaraNamAM karI che ke, maMdira baMdhAvanAra athavA bIjA koIe pUjA vagere vyavasthA barAbara thaI zake, e mATe je kaMIdravya ApyuM hoya. e kalpita devadravya gaNAya ane A dravya maMdira saMbaMdhI badhA kAryomAM vAparI zakAya, AmAM bolI-caDAvA AdinAdravyane kalpita devadravya gaNavAnI koI ja vAta nathI. pachI pU. sAgarajI mahArAjanI AvI mAnyatA hoya, e saMbhavita ja nathI. A vAtanI puSTimAM thoDAka nIcenA pramANo asthAne nahi gaNAya. (3) 1976nI sAlamAM khaMbhAta mukAme munisaMmelana yojAyuM hatuM. emAM aneka graMthonI sAthe saMbodha-prakaraNanA AdhAre devadravya-viSayaka nirNayo levAmAM AvyA hatA. A nirNayomAM spaSTa lakhyuM hatuM ke, bolI AdinuM dravya devadravya ja gaNAya ane e jinamUrti-jinamaMdira sivAya bIje vaparAya nahi. A nirNayonI nIce pU. sAgarajI mahArAjanI paNa sahI Aje jovI hoya, to zAsanakaMTakoddhAraka zrI haMsasAgarasUrIzvarajI mahArAjanuM zrI narendrasAgarasUri mahArAje lakheluM jIvanacaritra joI levuM. emAM TheraThera zAsanakaMTakoddhArakazrIe svapnadravyane devadravyamAM laI javAnA karAvelA TharAvonI noMdha paNa che temaja devadravyanI rakSA aMge lakhAyelA sapramANa lekho paNa moTA pramANamAM che. (4) A pachI 1990mAM amadAvAdamAM munisaMmelana maLyuM. emAM paNa svapna vagerenI bolI devadravya ja gaNAya, ItyAdi TharAvo thayA. emAM paNa pU.
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA sAgarajI mahArAjanI sahI che. (5) A pachI 2007mAM pAlitANAmAM 1990nA saMmelanAnusArI nirNayo levAyA. AmAM sAgarasamudAyanA zrI candrasAgara sU.ma.nI sahI che. 2014mAM paNa AvuM saMmelana thatAM emAM pU. sAgarajI ma.nA samudAya vatI sahI maLI hatI. A badhI vigato dharma dravya vyavasthA' nAmanI nAnakaDI bukamAM joI zakAya che. AnuM prakAzana pU. tapasvI zrI dharmasAgarajI gaNivara dvArA indoranI pipalI bajAra jaina peDhI dvArA thavA pAmyuM che. (6) Agama maMdiranuM nirmANa thaI cUkayA bAda uparanA be saMmelano maLyA hatA. jo kalpita dravyanI jevI vyAkhyA A chellA saMmelane pU. sAgarajI mahArAja para ThokI besADI, evI ja vyAkhyA pU. sAgarajI mahArAjane mAnya hota to A be saMmelanonI emanA samudAyanI sahI maLI ja na hota. ethI nakkI thAya che ke pU. sAgarajI mahArAjane A navI vyAkhyA mAnya na hatI. jo mAnya hota to e vakhatanA 'siddhacakra' AdimAM ke koI pustakomAM pU. sAgarajI ma. dvArA eno ullekha thavA pAmyo hota. mAtra Agama maMdiranA TharAva sivAya koI ThekANe pU. sAgarajI mahArAja dvArA 'kalpita dravya'no ullekha jovA maLato nathI. Agama maMdiranA baMdhAraNamAM je zabdo mUkAyA che, e zAMtithI vAMcavA jevA che. tyAM lakhyuM che ke, "carita eTale kalpita dravya : AnI aMdara jinezvaranI bhakti mATe zrImaMtoe agara anya koIe mAla yA dravya ApeluM hoya athavA bolIthI yA bIjI rIte dravya utpanna kareluM hoya, eno samAveza thAya che ane temAMthI derAsaranA bAMdhakAma, mANasonA pagAra, pUjAno sAmAna, jIrNodvAra, derAsarano tamAma vahIvaTI kharaca (TekSIsa vagere sAthe) karI zakAya che." A TharAvamAM UMDANathI jovA jevI cIja e che ke, AmAM svapna-pUjA AdithI bolIno spaSTa ullekha karAyo ja nathI. mATe 'bolI' zabdathI evI koI bolIo samajavI joIe, ke jenuM dravya A rIte vAparI zakAya. paNa svapna
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ 443 pariziSTa-20 AdinI bolIo na ja levI joIe. kema ke, svapna AdinI bolIne devadravya ja gaNavAnI mAnyatA uparanA muddAothI spaSTa thaI ja jAya che. (7) jo pU. sAgarajI mahArAja svapna AdinI bolI daherAsara sAdhAraNamAM jaI zake tevuM mAnatA hota to teo zrImaddI AjJAne anusaranAra suratagopIpurAnA vADI jaina upAzrayanA saMgha-TrasTanA vahIvaTamAM Avela anaMtanAthajI jaina daherAsaramAM sAdhAraNakhAtAno toTo paNa nahotI ane te maMdiramAM (lagabhaga vi.saM. 2050nI sAlamAM) borDa paNa na mUkavuM paDyuM hota ke atre daherAsarajImAM sAdhAraNakhAtAmAM toTo hovAthI dareka bhAgyazALIo sAdhAraNamAM rakama udAratAthI lakhAve. (ahIMyAda rahe ke, suratamAM e upAzrayamAM supanAAdinI upaja rekorDarUpa hoya che.)
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-21 pU.A.zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA. ane pU. dharmasAgarajI gaNivara (pU. abhayasAgarajI ma.sA.nA gurudeva)nI gurudravya aMgenI mAnyatA zrI dravyasaptatikAnA pAThone pramANa gaNIne pU.AcArya zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.nI preraNAthI sthApita "zrI sImaMdharasvAmI jinamaMdira khAtuMmahesANA A saMsthA dvArA vi.saM. 2017mAM prakAzita "svapna dravya vicAra nAmanI pustikAmAM 'gurudravya" vibhAgamAM nIce mujaba jaNAvavAmAM AvyuM che. ""gurudravya" pAMca mahAvratadhArI, saMyamI, tyAgI, mahApuruSonI sAme gahulI karI hoya ke, gurunI nANAthI pUjA, gurupUjAnI bolInA paisA jIrNoddhAramAM kharcavA joIe, evuM dravya saptatikAmAM spaSTa jaNAvyuM che. devadravya, jIrNoddhAra khAtAmAM A paisA jAya te saMgata che." zrI jaina zvetAMbara saMghanI peDhI, pipalI bajAra, indora sITI taraphathI vi.saM. 2022mAM "dharmadravya vyavasthA" nAmanuM pustaka prakAzita thayela che. jenA saMpAdaka:- sva. pU. AcArya zrI candrasAgarajI ma.sA.nA ziSyaratna tapasvI zrI dharmasAgarajI gaNi che. temAM "gurudravya" vibhAgamAM gurupUjananA paisA tathA gurupUjananI bolInA paisA devadravya jIrNoddhAra khAtAmAM jAya te saMgata (yogya) che tema jaNAvela che. TippaNIH pUrvokta mAnyatA suvihita paraMparAnI gavAhI pUre che. saMmelananA gurudravya aMgenA TharAvane asatya jAhera kare che.
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-22 : senapraznanuM devadravyAdi aMge mArgadarzana (A) tathA-AcAryopAdhyAyaprajJAMzapAdukA jinagRhe maNDitAssanti, jinapratimApUjArthamAnItazrIkhaMDakezarapuSpAdibhyastAsAmarcanaM kriyate navA iti prazno'trottaraMmukhyavRttyopAdhyAyaprajJAMzapAdukAkaraNavidhiH paramparayA jJAto nAsti, sarvatra prAptAcAryasya pAdukAkaraNavidhistvasti, tato jinapUjArthazrIkhaMDAdibhistatpAdukA na pUjyate, devadravyatvAt tathA zrIkhaNDAdikaM sAdhAraNaM bhavati, tenApi pratimAM pUjayitvA pAdUkA pUjyate, paraM pAdukAmarcayitvA pratimA nAya'te, revAAtinAmayAviti rU-zarUmA artha prazna : AcArya, upAdhyAya ane paMnyAsonA pagalA derAsaramAM padharAvelA hoya che, tenI jinapUjA mATenA caMdana, kesara ane phUlo vagerethI pUjA karI zakAya? ke nahi? uttara : mukhya vidhie upAdhyAya ane paMnyAsonA pagalA karavAnI rIta paraMparAe jANela nathI, paNa svargavAsI thayela AcAryanA pagalA karavAnI rIta che. tethI jinapUjA mATe lAvela caMdana vagerethI temanA pagalAnI pUjA thAya nahi. kema ke, te devadravya che ane jo caMdana vagere sAdhAraNa dravyanuM hoya, to tenAthI prabhupratimAnI pUjA karyA pachI pagalAnI pUjA karavI joIe. paraMtu pahelAM pagalAnI ane pachI prabhupratimAnI, te dravyathI pUjA karavAmAM Ave, to prabhunI AzAtanA thAya che. mATe tema na karavuM. 3-130 TippaNI:- (1) eka sthaLe senapraznanA pUrvokta praznottaranA nAme devadravyathI kezara-sukhaDa-phula vagere lAvI zakAya evuM vidhAna karyuM che ane senapraznanA racanAkALe kezarAdi devadravyamAMthI mukhyamArge lavAtA haze- evuM vidhAna karyuM che. te ucita nathI. lokone geramArge doranAruM che. (2) pUrvokta praznanA uttaramAM je "devadravya che e vAtane pakaDIne pUrvokta vidhAno thayA che. paraMtu te yogya nathI. kAraNa ke, mAtra jinapUjAnA saMkalpathI alaga kADheluM dravya paNa saMkalpita devadravya bane che. te pUrve joyela che. Ama to te dravya zrAvakanuM potAnuM ja che. paraMtu devapUjAno saMkalpa hovAthI
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA devadravya kahevAyuM che. teno upayoga have devapUjA sivAya bIje kyAMye na thAya. tethI pUrvokta praznanA uttaramAM AvA kezarAdithI gurunA pagalAMnI pUjA karavAnI nA pADI che. paraMtu kesarAdi mATe ekamAtra jinapUjAno ja saMkalpa na hoya, to te saMkalpi devadravya banatuM nathI. paNa tene sAdhAraNa dravya kahevAya che. tenAthI jinapUjA paNa thaI zake ane gurunA pagalAMnI pUjA paNa thaI zake. paraMtu devanI AzAtanA na thAya te mATe pahelAM jinanI ane pachI gurunA pagalAMnI pUjA karavAnuM kahyuM che. A vAta udAharaNathI samajIe. derAsaranA baTavAmAM mUkelA cokhA mATe saMkalpa hoya ke, A cokhA mAtra jinezvara paramAtmA AgaLa dharIza, to te cokhA dravya saMkalpita devadravya bane che ane tethI teno upayoga devapUjAmAM ja thAya. paraMtu mAtra jinapUjAno ja saMkalpa na hoya ane dharma saMbaMdhI zubha kAryomAM vAparavA baTavAmAM cokhA mUkayA hoya, to te baTavAmAM rahelA cokhA jinapUjAmAM paNa upayogI bane, guru AgaLa gaphUlI karavAmAM paNa upayogI bane che ane zrAvakanA bahumAna vakhate kaMkunA tilaka upara coMTADavAmAM paNa upayoga karI zakAya che. pUrvokta spaSTatAthI vAcako satyane samajI zakaze ane te pakSanA apapracArane paNa oLakhI zakaze. taduparAMta, senapraznano AgaLa jaNAvela (H) naMbarano praznottara jovAthI paNa badhI bhedarekhAo spaSTa thaI jaze. (B) tathA-dravyaliGgino dravyaM jinaprasAde pratimAyAM ca jIvadayAyAM vA jJAnakoze vA kutra kutra vyApAryate iti prazno'trottaraM-dravyaliGgino dravyaM jinAnAM prAsAde pratimAyAM ca nopayogi, jIvadayAyAM jJAnakoze copayogIti jJAtimati rU-26rA prazna : dravyaliMgInuM dravya derAsaramAM, pratimAmAM, jIvadayAmAM ke jJAnabhaMDAramAM kayAM kyAM vaparAya? uttara : dravyaliMgInuM dravya derAsaramAM ane pratimAmAM vAparavuM yogya nathI, paNa jIvadayAmAM ane (jJAnasaMbaMdhI pustakAdi) jJAnakozamAM upayogI thAya, ema
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-22 447 jANela che. 3-193ll (C) praznaH gAya vagere jIvane choDAvavAne mATe dravyaliMgInuM dravya kAma AvI zake? nahi? uttaraH jJAna vagere saMbaMdhI te dravya na hoya, to kAma AvI zake che. niSedha jANavAmAM nathI. //3-817thI (D) prazna H koI mANase potAnuM ghara paNa jinAlayane arpaNa karela hoya, temAM koI paNa zrAvaka bhADuM ApIne rahI zake? ke nahi? uttaraH joke bhADuM ApIne te gharamAM rahevAmAM doSa lAgato nathI, to paNa tevA prakAranA kAraNa vinA bhADuM ApIne paNa temAM rahevuM vyAjabI bhAsatuM nathI. kemake-devadravyanA bhoga vageremAM niHzUkatAno prasaMga thaI jAya. N3-76pA (E) praznaH zrAvako devadravya vyAje grahaNa kare? ke nahi? uttaraH mahAna kAraNa sivAya devadravya vyAje le nahi. 3-841 praznaH derAsaranA nokara pAse potAnuM kArya karAvAya? ke nahi? uttara H derAsaranA sAcavanArathI derAsaranA nokara pAse potAnuM kArya karAvAya nahi. 3-84rA () praznaH jJAnadravya ane jIvadayA dravya-derAsaranA kAryamAM vaparAya che nahi? uttara : jJAnadravya derAsaranA kAryamAM kAma lAge, tevA akSaro upadezaciMtAmaNimAM che ane jIvadayA dravya to mahAna kAraNa sivAya derAsaramAM vAparI zakAya nahi. 3-843 praznaH sAta kSetramAM mUkela sAdhu-sAdhvI kSetra dravyano vyaya zrAvakoe sAdhusAdhvI bAbatanA kayA ThekANe karavo joIe? uttara : sAta kSetramAM mUkela sAdhu-sAdhvI kSetradravyano kharca sAdhu-sAdhvIne ApadAmAMthI bacAvavAmAM, tathA auSadha karAvavAmAM, tathA mArgamAM sahAya karavI vagere bAbatomAM zrAvakoe karavo joIe. 3-72nA (G) tathA-devadravyasya vRddhikRte zrAddhaistatsvayaM vyAjena gRhyate na vA iti, tadgrAhakANAM dUSaNaM kiM vA bhUSaNamiti prazno'trottaraM-zrAddhAnAM devadravyasya vyAjena grahaNaM na yujyate, niHzUkatAprasaGgAt, natu vANijyAdau
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA vyApAraNIyaM svalpasyApi devadravyabhogasya saGkAzasambandhAdiSvatIvAyatau duSTavipAkajanakatayA darzitatvAditi // 3-374 // praznaH devadravyanI vRddhi mATe zrAvakothI te dravya vyAje rakhAya? ke nahi? ane rAkhanArAone te dUSaNarUpa thAya? ke bhUSaNarUpa thAya? uttara : zrAvakoe devadravya vyAje rAkhavuM yogya nathI, kema ke-niHzUkapaNuM thaI jAya, mATe vyApAra vageremAM vyAje rAkhI vAparavuM nahi. "jo alpapaNa devadravyano bhoga thaI jAya to saMkAzazrAvakanI peThe bhaviSyakAlamAM atyaMta duSTavipAka Ape che" ema graMthamAM jovAmAM Ave che. ll3-374o (H) praznaH koI gRhastha ghara derAsaramAM arihaMta mahArAjanAM AbhUSaNo karAvyA, kAlAntare te gRhastha gharakAma AvI paDavAthI te vAparI nAMkhe, to kahyuM? ke nahi? uttaraH jo devane mATe ja karAvela AbhUSaNo hoya to vAparI zakAya nahi, paraMtu sAmAnyathI karAvyA hoya, to vAparavA kahyuM che, A bAbatamAM potAno je abhiprAya karAvavA vakhate hoya, te ja pramANa che. 3-16o. 4) prazna jJAnadravya devakAryamAM kAma lAge ke nahi? jo devakAryamAM upayoga thato hoya, to devapUjAmAM upayoga thAya? ke prAsAda vageremAM thAya? uttara : "devadravya phakta devanA kAryamAM vaparAya ane jJAnadravya jJAnamAM tathA devakAryamAM vaparAya ane sAdhAraNa dravya sAteya kSetramAM kAma Ave" ema jaina siddhAMta che. AvuM upadeza saptatikAmAM chellA bhAgamAM kahyuM che. mATe te anusAre jJAnadravya jJAnamAM ane devapUjAmAM tathA derAsaranA kArya vageremAM upayogI thAya che. ra-22nI (0) praznaHdevadravyanA adhikAramAM "zrAvakothI devadravyanI vRddhi kema karAya?" kemake, mavamavaMtonA vaMsatasaMsArika marao-"jinadravyane bhakSaNa karanAra anaMta saMsArI thAya che." A pramANe jANatAM chatAM. bIjAne devadravya dhIratA. teonI saMsAravRddhimAM kAraNa bane che, viSa koIne paNa vikAra karyA vinA rahetuM nathI, paNa badhAne hAnikartA thAya che. anya graMthamAM AloyaNanA adhikAramAM devadravyabhakSaka uMdara vagerene paNa Apatti batAvI che, mATe devadravyanI zI rItie vRddhi karavI? uttaraH mukhyavRttie devadravyanA vinAzamAM ja zrAvakone doSa thAya che, paNa
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-22 449 kALa pramANe ucita vyAja ApavA pUrvaka levAmAM Ave to mahAn doSa nathI ane adhika vyAja ApavAmAM to doSano abhAva jaNAya che, paNa zrAvakone tenuM sarvathA varjana kareluM che, te niHzUkapaNuM na thAya tene mATe che. vaLI jinazAsanamAM sAdhune paNa, devadravyanA vinAzamAM durlabhabodhipaNuM ane rakSaNanA upadezanI upekSA karavAmAM Ave to bhavabhramaNa batAvela che. mATe sujJa zrAvakone paNa teno vyApAra nakaravo, te yuktiyukta che. kema ke, koI vakhata paNa pramAda vagerethI teno upabhoga thavo na joIe. paNa sArA sthAnamAM mUkavuM, dararoja saMbhALa karavI, mahAnidhAnanI peThe sAcavI rAkhavAmAM koI paNa doSa lAgato nathI, paraMtu tIrthakara nAmakarmanA baMdhanuM kAraNa thAya, tethI lAbha ja thAya che. jainetarane to tenuM jJAna nahi hovAthI, niHzUkatA vagereno asaMbhava che tethI, dAgInA upara vyAje ApavAmAM doSa nathI, tema hAla vyavahAra cAle che. uMdara vagerene to bhakSaNa karavAmAM doSa ja che. - 292 prazna: mALA saMbaMdhI sonuM rUpuM ke sUtara vagere dravya, te devadravya gaNAya? ke jJAnadravya gaNAya? ke sAdhAraNa dravya gaNAya? uttara: te sarva devadravya gaNAya. A prakAre saMpradAya che. 2-168 praznaH 100 dokaDAnA mALI pAsethI puSpo laI prabhupratimAne caDhAvyA, mALIne so dokaDAnA mUlyamAM anAja vastro vagere ApyuM, te ApavAmAM dasa doDakAno napho karyo, te daza dokaDA devadravya gaNAya? ke mALInuM dravya gaNAya? uttaraH so dokaDAnA puSpo laI caDhAvyA, tenA badale dhAnya, vastra vagere mALIne ApyuM, temAM karakasara karI jeTalA dokaDA napho thAya, te devadravya gaNAya che, paNa mALInuM dravya gaNAtuM nathI. kema ke, lokamAM so doDakAnA phUlo caDhAvyAno jazavAda gavAya che. tethI nyUna caDhAvavAmAM doSa lAge che. tethI je napho maLyo hoya, te devadravyamAM nAMkhI de, to doSa lAgato nathI..4-937thI.
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrI dvArA saMpAdita-lekhita-saMkalita pustako 4 2 ra aa che , e che ? 12 pustakanuM nAma / prakAzanavarSa paDradarzana samuccaya bhAga-1-2 (gujarAtI bhAvAnuvAda) (vi.saM.2011) dharmasaMgraha sAroddhAra, zramaNadharma, bhAga-2 (vi.saM. 2061) tithi aMge satya ane kutarkonI samAlocanA (vi.saM. 2061) tattvaviSayaka praznottarI (vi.saM. 2062) yogadaSTithI jIvanadaSTi badalIye (vi.saM. 2062) tristutika mata samIkSA praznottarI) (vi.saM. 2064) tristutika mata samIkSA (praznottarI) (vi.saM. 2064) caturthastuti nirNaya (sAnuvAda) bhAga 1-2 (vi.saM. 2064) yogapUrvasevA (vi.saM. 2064) zuddhadharma (vi.saM. 2065) adhyAtmazuddhi (vi.saM. 2066) samAdhi mRtyu thakI sadgati ane sadgati thakI bhavamukti (vi.saM. 2067) 14-15 paddarzana samunvaya, mA-1-2 (hindI bhAvAnuvAda) (vi. saM. 2068) SaDdarzanasUtrasaMgraha evaM SaDdarzanaviSayakakRtayaH (vi.saM. 2068) | AtmAnI traNa avasthA (vi.saM. 2068) jainadarzananA mahattvanA siddhAMto (vi.saM. 2068) AtmAno vikAsakrama (vi.saM. 2068) navatattvasaMgraha (sAnuvAda) (vi.saM. 2069) jIvanalakSya (vi.saM. 2069) adhyAtmano adhikArI (vi.saM. 2070) bhAvanA bhavanAzinI (vi.saM. 2070) saMghapaTTaka (vi.saM. 2070). 25-27 zuddhadharma-1 + II + II (vi.saM. 2071) 28 | samyakatva zalyoddhAra sAnuvAda) (vi.saM. 2071) 13. 16 noMdhaH 0 A nizAnIvALA pustaka upalabdha nathI.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ jiNa-pavayaNa-vRDDikaraM, pabhAvagaM NANa-daMsaNa-guNANaM / bhakkhaMto jiNadavaM, aNaMta saMsArio hoi // 142 // nipaI-pavana-vi2, pamAvAM | T-vaMsaT-TTT to ni-ravuM, tisthayaratta nA navA 4rUA. nipa/-qvaya-vuddhiH2, TmAvAM -haMsaT-TUTTvi | rakkhaMto jiNa-davaM, paritta saMsArio hoI // 144 // (zrAddhadinakRtya) jainazAsananI unnati karanAra ane jJAna-darzana-guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanuM bhakSaNa karanAro AtmA anaMta saMsArI thAya che, jainazAsananI unnati karanAra ane jJAna-darzana-guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanI vRddhi karanAro AtmA tIrthakarapaNAne prApta kare che. jainazAsananI unnati karanAra ane jJAna-darzana-guNonI prabhAvanA karanArA devadravyanuM rakSaNa karanAro AtmA alpa saMsArI-nikaTa mokSagAmI thAya che. phInI prathAra, bI sakhyA , ka samiti