________________
પ્રકરણ - ૪ : શ્રાવકે પ્રભુપૂજા કયા દ્રવ્યથી કરવી જોઈએ ?
?
सामायिकं कृत्वा केनापि सह ऋणविवादाद्यभावे ईर्याद्युपयुक्तः साधुवच्चैत्यं याति नैषधिकीत्रयादिभावपूजानुयायिविधिना । स च पुष्पादिसामग्र्यभावात् द्रव्यपूजायामशक्तः सामायिकं पारयित्वा कायेन यदि किंचित्पुष्पग्रथनादिकर्त्तव्यं स्यात्तत् करोति । [ गाथा - ६ / टीका ]
६७
અર્થ : આ ચૈત્યગમન-પૂજા-સ્નાત્ર આદિ સઘળી વિધિ ઋદ્ધિ પ્રાપ્તને આશ્રયીને કહી છે. તેને તે યોગનો સંભવ છે. અન્ઋદ્ધિમાન શ્રાવક સ્વગૃહે સામાયિક કરીને કોઈની સાથે દેવું અને વિવાદ ન હોવાથી ઇર્યાસમિતિમાં ઉપયોગવાળા સાધુની જેમ મંદિરે ત્રણ નિસીહિ આદિ ભાવપૂજાની વિધિ સાથે જાય અને દ્રવ્યપૂજા માટે અશક્ત તે સામાયિક પારીને કાયાથી જે કાંઈ પુષ્પ ગુંથવા વગેરે કાર્ય હોય તે કરે.
(૪) શ્રાદ્ધવિધિનો અગત્યનો પાઠ : અહીં ગૃહમંદિરવાળા અને એ વિનાના શ્રાવકો માટે એમ તમામ શ્રાવકો માટે જિનપૂજા સંબંધી વિશેષ માહિતી આપવામાં આવી છે. તેમાં ઘણા ખુલાસા પણ થયેલા છે. भे પ્રસ્તુત ચર્ચામાં ઉપયોગી છે. સામેવાળા આ પાઠ અંગે ઘણા કુતર્કો કરે છે અને સત્યપક્ષ ઉપર (પોતે અધૂરો પાઠસંદર્ભ મૂકતા હોવા છતાં સત્યપક્ષ ઉ૫૨) અધૂરો પાઠ ૨જૂ ક૨વાનો આક્ષેપ કરે છે. તે આક્ષેપ તદ્દન ખોટો છે. હવે તે સમગ્ર પાઠ અર્થસહિત મૂકીએ છીએ –
स्वगृहचैत्यढौकितचोक्षपूगीफलनैवेद्यादिविक्रयोत्थं पुष्पभोगादि स्वगृहचैत्ये न व्यापार्यम् । नापि चैत्ये स्वयमारोप्यं, किन्तु सम्यग् स्वरूपमुक्त्वार्चकादेः पार्श्वात् तद्योगाभावे तु सर्वेषां स्फुटं स्वरूपमुक्त्वा स्वयमप्यारोपयेत्, अन्यथा मुधाजनप्रशंसादिदोषः । गृहचैत्यनैवेद्यादि चारामिकस्य प्रागुक्तमासदेयस्थाने नार्य्यम्, आदावेव नैवेद्यार्पणेन मासदेयोक्तौ तु न दोषः । मुख्यवृत्या तु मासदेयं पृथगेव कार्यं । गृहचैत्यनैवेद्यचोक्षादि तु देवगृहे मोच्यमन्यथा गृहचैत्यद्रव्येणैव गृहचैत्यं पूजितं स्यान्न तु स्वद्रव्येण । तथा चानादरावज्ञादि दोष:, न चैवं युक्तं स्वदेहगृहकुटुम्बाद्यर्थं भूयसोऽपि व्ययस्य गृहस्थेन करणात् । देवगृहे
